ZDRUZENJE ZA ESPERANTO SLOVENIJE	SLOVENIA ESPERANTO-LIGO
INFORMACIJE	INFORMOJ
Leto / jaro 16, št. / n-ro 3	december / decembro 2011
Uvodnik
Številki na pot
Uvodnik
Druga letošnja dvojna številka Informacij / Infor-moj je vsebinsko kar bogata, saj prikazuje uspešno dejavnost članov ZES in ETD v zadnjem polletju. Za objavo smo pridobili tako strokovne kot leposlovne prispevke domačih in tujih avtorjev. Poročamo predvsem o tradicionalnem srečanju ob Zamenhofovem dnevu, v strokovni rubriki ponujamo zanimivo razpravo o razvoju esperanta kot živega jezika, v leposlovni rubriki pa poezijo v originalu in prevodih. Dovolite da ob koncu leta vsem članom in somišljenikom zaželimo vesele praznike ter obilo zdravja in zadovoljstva v letu 2012. IO ZES
Iz dejavnosti ZES
Zamenhofov dan
Zamenhofov dan 2011
ZES in ETD sta organizirala proslavo s krajšim kulturnim programom in druženje ob 90. obletnici espe-rantskega društva v Ljubljani, ob 152. obletnici rojstva L.L. Zamenhofa ter v počastitev dneva človekovih pravic v soboto, 10. decembra ob 10. uri v dvorani na Štefanovi 11 v Ljubljani.
Ker so vabilo v esperantu prejeli le uporabniki interneta, ga še pred poročilom o samem dogodku tu ponavljamo še za ostale člane:
SLOVENIA ESPERANTO-LIGO kaj ESPERANTA TURISMA SOCIETO LJUBLJANA
INVITO
Slovenia Esperanto-ligo kaj Esperanta turisma societo Ljubljana invitas al la celebro kaj kunigo okaze de la 90-a datreveno de la organizita esperanta movado en Ljubljana, de la 152-a datreveno de la naskigo de L.L. Zamenhof kaj al honorigo de la Tago de homaj rajtoj
sabaton, la 10-an de decembro 2011 je la 10-a horo en la salono en la strato Štefanova 11, Ljubljana.
Jen la programo, kiun kunligos Anka Vozlič:
1.	Esperantista himno La espero - saksofonas Simon Urh
2.	Tago de homaj rajtoj - alparolo de Janez Jug
3.	90 jaroj da organizita Esperanta movado en Ljubljana - prezentas Nika Rožej
4.	Solena transdono de distingo por longjara laboro en ETS Ljubljana al Fani Rižnar
5.	Svetlana Makarovič: Kača (Serpento)- esperantigis kaj deklamas Tomaž Longyka
6.	Hungara popolkanto, esperanta teksto Paülo Balka-nyi: Hundo estas bona besto - kantas Tomaž Urh
akompanata gitare de Simon Urh
7.	Marjeta Longyka: Pri pasjih pečinah (Ce la Dange-raj rokoj) - esperantigis kaj deklamas Tomaž Longyka
8.	Marjeta Longyka: Včasih pobožam kako drevo (Foje mi karesas iun arbon) - esperantigis kaj deklamas Tomaž Longyka
9.	Marjeta kaj Tomaž Longyka: Osemnajsterokraka zvezda (Dekokpinta stelo) - esperantigis kaj deklamas Tomaž Longyka
10.	Postmarkojn de ETS Ljubljana okaze de la 90-a datreveno de la organizita esperanta movado en Ljubljana prezentas Ostoj Kristan.
La renkontigon ni daürigos per libera diskutado, kun igado, mangetado kaj babilado. Eblos ankaü aceti espe rantan literaturon el la stoko de la Slovenia Esperanto-ligo kaj la jubileajn postmarkojn de ETS Ljubljana.
Ni afable invitas ciujn membrojn de Esperantaj orga-nizajoj kaj samideanojn el Slovenujo kaj el najbaraj landoj. Bonvolu inviti ankaü viajn geamikojn kaj geko-legojn kaj tiujn, kiuj eble ne scios pri nia invito.
Ljubljana, la 1-an de decembro 2011
Slovenia Esperanto-ligo
Prezidanto:
mag. Janez Jug
ETS Ljubljana Prezidantino: Nika Rožej
Ob prihodu v večjo od dveh dvoranic na Štefanovi 11 so udeleženci prejeli ovojnico z vabilom, besedilom esperantske in evropske himne ter kompletom osebnih poštnih znamk ETD. Za naše razmere je bila udeležba odlična: 27 oseb, od tega 17 odraslih članov ZES in ETD, 6 gostov iz tržaškega društva in 4 otroci.
Program, ki ga je povezovala Anka Vozlič, se je začel s himno La espero, ki jo je na saksofonu zaigral Simon Urh. Do zadnjega nismo vedeli, katero uglasbitev je
Informacije / Informoj
10
december / decembro 2011
Simon izbral za svoje glasbilo. Že prvi toni pa so izdali koračnico, ki jo je skomponiral že v začetku prejšnjega stoletja Félicien Menu de Menil in je najpogosteje izvajana od štirih poznanih uglas-bitev. De Menil je bil navdušen in aktiven somišljenik esperantskega gibanja v svojem času.
O zgodovini in vlogi esperant-skega gibanja tudi v luči zagotavljanja človekovih pravic, med katerimi je jezikovna enakopravnost ena od osnovnih in bistvenih, je v esperantu govoril predsednik ZES Janez Jug.
Predsednica ETD Ljubljana Nika Rožej je pripravila daljši pregled iz zgodovine gibanja v Ljubljani in drugod po Sloveniji, saj je ljubljanski esperantski »klub« močno vplival na širjenje espe-ranta v vse večje kraje v regiji v kraljevini SHS oziroma Jugoslaviji med obema svetovnima vojnama. Zgodovina društva je polna vrhuncev, ki jih tvorijo mednarodna srečanja, izdaje odličnih del in glasil, družabne aktivnosti z množično udeležbo ter veliko število udeležencev tečajev esperanta, ter nemalo kriz zaradi medsebojnih nesoglasij, upravnih ovir ter
Bitono F. <te MENIL
Janez Jug med pozdravnim nagovorom
fašistične okupacije. Zadnja teh kriz je leta 2002 skoraj dokončala življenjsko pot društva, ki je sicer po zaslugi peščice članov preživelo, a utrpelo veliko materialno škodo in izgubo dragocenega arhivskega gradiva. Svoj prispevek je govornica zaključila z nekaj trajno veljavnimi prodornimi mislimi dveh nekdanjih vidnih slovenskih esperantistov prof. Rudolfa Rakuše in dr. Stanislava Škrabca.
Nika Rožej bere svoje poročilo v esperantu
Predvidena podelitev častnega priznanja gospe Fani Rižnar je odpadla, ker je slavljenka odklonila udeležbo pri tem slovesnem dejanju. O vsebini priznanja in njegovi likovni rešitvi lahko preberete več v rubriki Iz dejavnosti ETD v tej številki Informacij.
Kulturni del programa je začel Tomaž Longyka z recitacijo pesmi Svetlane Makarovič: Kača / Serpento v originalu in v lastnem prevodu v esperanto.
% družine Urh poje, mati Anka je napovedala pesem
Za prisrčni intermezzo so madžarsko ljudsko pesmico na esperantsko besedilo Paula Balkanyja Hundo estas bona besto skupaj zapeli trije člani družine Urh, na kitari je spremljal oče Simon.
december / decembro 2G11
11
Informacije / Informoj
Zaključni del kulturnega programa so tvorile tri krajše pesmi avtorjev Marjete in Tomaža Longyke, ki jih je Tomaž občuteno recitiral v slovenščini in esperantu. Tem je dodal še znano Goethejevo pesem Wanderers Nachtlied in svoja prevoda v slovenščino in esperanto. Besedila in podrobnejši podatki o avtorstvu so prikazani v Leposlovnem kotičku te številke Informacij.
V zadnji točki programa je Ostoj Kristan predstavil zasnovo, oblikovanje in izvedbo osebnih poštnih znamk ETD Ljubljana, izdanih ob 90. obletnici društva. Več o tej temi v rubriki Iz dejavnosti ETD v tej številki Informacij.
Predsednici ETD in TEA Rožej in Ackermann
Zaključno besedo v uradnem delu so imeli gostje iz Trsta, ki so pripravili knjižna darila in spominsko diplomo za prireditelje. Predsednica TEA gospa Edvige Ackermann je v krajšem govoru pozdravila oživelo sodelovanje med društvoma in izrazila najboljše želje za razvoj esperantskega gibanja v Sloveniji in za intenzivno sodelovanje bližnjih sosedov.
Zamenhofov dan 2011: Razgovor ob polni mizi
Neformalni in družabni del srečanja je minil v klepetu in obujanju spominov. Miza v manjši dvoranici se sicer ni šibila pod goro hrane, a je vsakdo našel kaj za svoj okus, saj so bile določene delikatese in sladice iz doma-
če kuhinje. Terana nismo pustili niti kapljice! Tudi znamke in knjige so šle dobro v promet, za znamke bo gotovo potrebno ponaročilo. Prav tako so nekateri vplačali članarino ZES, ker je bil blagajnik ravno pri roki. O.K.
Fondo de Esperanta klubo Ljubljana antau 90 jaroj
Zvonimir Bernot, partopreninta la 13.an Universalan kongreson de Esperanto en Praha en la jaro 1921, ekkonis la strukturon de esperantista organizo kaj decidis transplanti la aferon ankau al slovenoj. Ver§ajne ne koninta la antaumilitan agadon de Koser, D.ro Haas kaj Štupar, li kunvokis aron da samideanoj de socialdemokrata partio kaj ili decidis fondi en Ljubljana esperantistan organizajon. Tiu grupo preparis regularon kaj transdonis gin al la polico, kiu aprobis gin en la monato Septembro 1921 kaj permesis fondi la organizon.
Lau tiuj antigaj oj1 la preparkomitata kunvokis la fondkunvenon de ESPERANTA KLUBO LJUBLJANA, kiu okazis la 3-an de Decembro 1921 en la salono de la Urbdomo. La fondkunvenon cees-tis 30 personoj el la plej diversaj medioj. La par-toprenintoj konfirmis la regularon, kaj elektis la unuan estraron de la Klubo.
Kiel prezidanto estis elektita Danilo Herkov, financa oficisto, ano de la preparkomitato; kiel vicprezidanto Ing. Tomo Knez; kiel sekretario Jerko Jurinac; kasistino Pavla Furlan, oficistino; en la komitaton eniris Zvonimir Bernot, instrui-sto; Josip Kobal kaj Miha Mu§ič, komercisto. Kiel revizoroj estis elektitaj Iza Prij atelj kaj Josip Kuralt. La c efkunveno decidis tuj okazigi la unu-an publikan Esperanto-kurson.
La kurso estis malfermita jam la 7-an de Dec. 1921. en tiama komerca lernejo en Kongresni trg. Lerneja cambro tute plenigis de geanoj kaj de novaj interesigantoj. La kurson gvidis la kluba prezidanto lau la jam malfacile trovebla lerno-libro de Koser. Inter aliaj estis en tiu kurso, kiu dauris gis Aprilo 1922, Kazimir Budna, Pavla Furlan, Jerko Jurinac, Tomo Knez, Josip Kuralt, Miha Mušič, Iza Prijatelj, Darinka Topolovec, Jože Kozlevčar.
Fragmento el: Al la venko: historiaj eventoj dum 35 jaroj de esperanto-movado en Ljubljana / Jože Kozlevčar. - Ljubljana: Esperanta societo Ljubljana, 1956. str. 6. J.J.
1 Preseraro: atingajoj
Informacije / Informoj
10
december / decembro 2011
Leposlovni kotiček
Poezija
Marjeta Longyka: Pri pasjih pečinah	Marjeta Longyka: Ce la dangeraj rokoj (esperantigis Tomaž Longyka)
Listov odpadlih vetrc ne viha, žuželke in ptice molče. Čas je obstal sredi diha. Tišina.	Foliojn falintajn vento ne faldas. Silentas insekto kaj bird'. Tempo spirmeze ekhaltas. Trankvilo.
Smo sami na svetu -macesni, meglice in jaz?	Cu ni solas en mondo -larikoj, nebuletoj kaj mi?
Marjeta Longyka: Včasih pobožam kako drevo	Marjeta Longyka: Fojfoje mi arbon karesas (esperantigis Tomaž Longyka)
Včasih pobožam kako drevo. Najljubši so bori s krhkim slojnatim lubjem. Dišeči so, nežni in mehki.	Fojfoje mi arbon karesas. Plej šatatas la pin' kun rompigema tavolrica šel'. Gi bonodoras, teneras kaj molas.
Včasih objamem kako drevo. Ta krotka čuteča bitja! V njihovem risu toplote rosijo na nas blagoslov.	Fojfoje mi arbon karesas. Tiuj fajne sentantaj estajoj! En aüro de varmo ilia jen beno rosetas sur nin.
Marjeta in Tomaž Longyka: Osemnajsterokraka zvezda (hčerki Anji za 18. rojstni dan)	Marjeta kaj Tomaž Longyka: Dekokpinta stelo (al ilia filino Anja okaze de sia 18-a naskigtago, esperantigis Tomaž Longyka)
Le kaj se tam v daljavi nam svetlika -sta v tem žarenju angel, vila skrita? Ne, nova zvezdica gre prek zenita, s svetlobo biserno se v noč dobrika.	Kio en malproksim' al ni briletas -cu ene kašigas fein' aü angelo? Ne, trans zenito iras nova stelo, gi nokte perlalume kajoletas!
Prihaja bližje svetla, čudovita, kot ognjemet slasti, veselja kres, kot mavrica je njen deviški ples -in že v vesolja nova se pomika.	Alproksimigas gi en brila belo kiel artfajrajo de guo kaj de goj', dancante virge sur cielarka voj' en kosmojn novajn ši formovigetas.
Čemu to beganje v vesoljsko noč? Kaj pa če zvezda naša družbo išče? Ozvezdje, ki bi ji dajalo moč? Planet, ki bi se v njeno ujel tirišče?	Por kio tiu kosma noktvojag'? Cu Stelo nia kompanion sercas? Stelaron šin fortigontan per kurag'? Planedon, kiu en šian relon altirota estas?
Da zvezdica na poti ne omaga, naj sreča ji, razum, srce pomaga!	Survoje Stel' neniam sin lacigu, felic', prudento, koro Sin savigu!
december / decembro 2G11
11
Informacije / Informoj
Tomaž Longyka je prispeval velik del kulturnega programa
Ko smo se pred mnogimi leti v gimnaziji pri nemščini učili o pesniški miniaturi - pravem biseru nemške poezije - Goethejevem Wanderers Nachtlied, smo izvedeli za legendo, morda bajko, o njenem nastanku: Veliki pesnik naj bi jo ob sončnem zahodu z ogljem napisal na steno gorske koče, kjer je prenočil po poletni popoldanski nevihti. O.K.
Aütoro kaj tradukisto Tomaž Longyka
J.W. Goethe: Wanderers Nachtlied
Über allen Gipfeln ist Ruh', in allen Wipfeln spürst du
kaum einen Hauch. Die Vögelein schweigen im Walde. Warte nur, balde ruhest du auch.
J.W. Goethe: Popotnikova nočna pesem
(poslovenil: Tomaž Longyka, 12/2009)
Na nebu in v gorah spokoj,
zgoraj v krošnjah nocoj sapice ni.
Sleherni ptiček je v gozdu zaspal. Le čakaj, zaspal boš kmalu še ti.
J.W. Goethe: Vojagula noktopoemo
(esperantigis: Tomaž Longyka, 12/2009)
Super montaro silent'.
En arbokronaro la vent' ne spiras plu.
Čiuj birdoj dormantas. Kaj baldaü, atendu, vi ankaü ripozos sen bru'.
Strokovni kotiček
Predavanje o razvoju jezika
V prejšnji številki Informacij smo poročali o kongresu nemške esperantske zveze GEA v Munstru. Omenjeno je bilo tudi predavanje dr. Detleva Blankeja o razvoju esperanta kot živega in uporabljanega jezika. Tema je zanimiva in koristna za boljše, pa tudi za manj dobre, poznavalce jezika. Želeli bi vzpodbuditi razpravo, ki bo pomagala bolje obvladati esperanto in prispevati k bolj kakovostnemu poučevanju.
Avtor nam je ljubeznivo dovolil ponatisniti gradivo za udeležence nemškega kongresa ter nam dal na razpolago za študij in razpravo svoj članek v nemščini, ki je bil podlaga za omenjeno predavanje (glejte navedbo vira na koncu besedila). Zainteresiranim bomo poslali ta članek v elektronski obliki.
Bralce še opozarjamo, da je gradivo s kongresa povzetek, ki je pomagal spremljati predavanje in utegne biti na nekaterih mestih nejasen brez poznavanja baznega članka. Opomba ur.
Cu Esperanto evoluas, sangigas ? 1 Kelkaj kaïzoj de skeptikeco pri Esperanto
Cefaj miskomprenoj • Lingvoprojekto kaj lingvo
Informacije / Informoj
10
december / decembro 2011
•	Lingvo kaj kulturo
•	Lingvo kaj lingvosango, lingva evoluo
•	Lingva relativismo (Sapir-Whorf-hipotezo)
2	Prognozo de Ferdinand de Saussure
Ferdinand de Saussure (1857-1913), la fama frato de René de Saussure (1868-1943), substrekante, ke ciuj lingvoj sangigas, la saman prognozis por Esperanto: "Tio (la principo, ke lingvoj sangigas-DS) estas tiom gusta, ke tiu ci principo devas montrigi ankaù ce la artefaritaj lingvoj. Tiu, kiu kreas lingvon, gin tenas en sia mano tiom longe, kiom gi ankoraù ne estas uzata. Sed ekde tiu ci momento, kiam gi plenumas sian taskon kaj estas generale uzata, gi elglitas el la kontrolo. Esperanto estas tia provo. Se gi sukcesus, cu gi evitus tiun generalan legon? Post mallonga tempo la lingvo versaj-ne enirus sian semiologian1 vivon" (F. de Saussure 1971:111).
3	Zamenhof antaùvidis lingvo-sangon
„Krom tio ni ne forgesu, ke la perfektigado de lingvo arta estas ebla gis senfineco, car ciun bonan regulon, bonan formon, bonan esprimon, kiu ekzistas en kiu ajn lingvo, lingvo arta havas plenan rajton aligi al si, cian mankon, kiu povus trovigi en gi, gi havas la rajton plibonigi kaj sangi [,..]"(Zamenhof 1992:277-278).
Por Z. lingvo-sango = "perfektigado" (pozitiva aspekto) (tamen ankaù negativa aspekto) Kio estas "bona"? Kio estas "manko"? = ambaù aspektoj laù subjektivaj jugoj.
4	Esploroj pri lingvo-sango de Esperanto
•	diversaj studoj kaj skizoj (ekz. Gregor 1986)
•	germanlingva disertacio de Benoît Philippe (1991)
•	mankas esploroj pri la parolata lingvo (eble nur: Lloancy 1995, Tišljar 1982)
5	Materialbazoj por esploroj
•	Zamenhofaj tekstoj (Ludovikito: 35 zamenhof-volu moj, 21 volumoj kun aliaj tekstoj) http:katalogo.uea.orgindex.php?kateg=pvz).
•	vortaro de la zamenhofa lingvo-uzo (Nomura 1989)
•	korpusoj (tekstaroj) Wennergren: http:tekstaro.comserchi, 4,7 milionoj da vortoj en kuntekstoj.
1 Semiologio = scienco pri sistemoj de signoj, lingvo = signo-sistemo.
6	Diskutoj en la lingvo-komunumo
•	neologismoj
•	la "bona lingvo" (http://www.bonalingvo.org)
•	AdE: cu nur observi aü interveni? (http://www. akademio-de-esperanto. org/)
7	Faktoroj de lingvosangigo laü origino
7.1	lingvo-internaj faktoroj i.a. efikoj de
•	la fiziologia strukturo kaj aplikokutimoj de la artikulacia aparato
•	emo al ekonomia esprimo (malmulte da forto - multe da rezulto)
7.2	lingvo-eksternaj faktoroj i.a. efikoj de
•	lingvaj kontaktoj, interfero
•	subtavolaj kaj supertavolaj lingvoj
•	sociologiaj procezoj
8	Faktoroj de lingvosango laü efiko
8.1	• impulsaj faktoroj
8.2	• bremsaj faktoroj
9	Impulsaj faktoroj
efikas movige, impulse al sangoj
(1)	Zamenhof "nur" iniciatis, donis la unuan impulson, poste pluimpulsadis:
-	modeloj
-	kreo de revuo ("La Esperantisto") ktp.
-	komencoj de lingvo-komunumo (adresaroj)
(2)	Skizo invitas al kompletigo
(3)	Malsamaj bezonoj por novaj nocioj kaj iliaj nomoj (ciutaga, faka, literatura/arta lingvoj)
(4)	Strebo al internacieco
(5)	Strebo al vortforma travidebleco, ekz.
•	analogio
•	"logiko"
•	sistemeco
•	lingva ekonomio
•	redundo ktp.
(6)	Influo de gepatraj lingvoj - interfero (vortfa-rado, sintakso, stilo, frazeologiajoj, prononco)
(7)	Rolo de amaskomunikiloj (radio, periodajoj, reto, elektronikaj konserviloj)
(8)	Reformdiskutoj
10	Bremsaj faktoroj
efikas bremse, neütralige, konserve, malrapidige, stabilige
(1) Specifa funkcio de Eo kiel internacia komuni
december / decembro 2G11
11
Informacije / Informoj
(2)
(3)
(4)
(5)
(6)
(7)
(8)
(9)
(10)
kilo
Rolo de Zamenhof
•	lingva aütoritato
•	modeloj Influo de personoj
•	per tekstoj
•	paroladoj
Fiksado kaj kodigo de la normo (1905: la Fundamento) Kvazaünormoj k ilia instruado
•	zamenhofaj tekstoj
•	PIV
•	PAG
Ideal-orientita konservativismo (Nur "facila" kaj rica lingvo sukcesos) Volo al komunikado (esti komprenata) Konscia uzo de la lingvo (normkonscio) Rolo de la lingvo-kultura institucio (AdE) Superrego de skribitaj tekstoj
Inter la malsame kaj ofte kontraüe efikantaj faktoroj de impulsoj kaj bremsadoj realigas la lingvo-sango. Fine kaj decide reguligas la praktiko.
11 Ekzemploj de lingvo-sangoj en la leksiko
11.1 Kvanto				durdisko	
			radikoj	(b) matematiko	
1887	La Unua Libro		904	asimptoto	(slov. asimptota)
1894	La Universala Vortaro		2.599	bazvektoro	(slov. bazni vektor)
1910	Kabe		5.000	(c) medicino	
1930	PV		6.900	funga toksigo	(slov. zastrupitev z gobami)
1970	PIV		15.250	kardiopatio	(slov. bolezen srca)
2005	NPIV		16.780		
				11.4.3 Politika leksiko	
Kunmetaioi, ekz. "x-akv-x" (trinkakvo,			akvomelono...,		
x = radiko)				socialfasisto	
Wüster		1923	116	disidento	
PIV		1970	34	libera merkato	
Krause		1999	99	Eüropa Unio	
NPIV		2005	48		
11.2 Fonologiajoj / prononcfaciligoj
hameleono
hemio
tehniko
kameleono
kemio
tekniko
reduktoj de radiko-longo proletario	proleto
meteorologio	meteologio
rezultato	rezulto
spontanea	spontana -sponta
(slange: s'luton, sal')
11.3 Arkaismo - neologismo
L.L. Zamenhof
nun
signo de posto animpremiteco deino pafilego
Antoni Grabowski
postmarko angoro diino kanono
nuntempe
fabelo preteksto
mirrakonto sajnkauzo
11.4 Specialaj leksikajoj
11.4.1	Landaj realajoj
baksiso	trinkmono en Oriento
getao	japana ligna sandalo
perestrojko	sovetia reformpolitiko
dezibao	[maoisma] murgazeto en Cinio
11.4.2	Fakaj leksikoj
(a) komputiloj (komputero, komputoro...)
stori
orienta-okcidenta konkurenco
kosmonauto - astronauto sputniko - satelito kosmosipo - spacsipo
11.4.4 Esperantismoj
kabei
desuprismo samideano raumismo La Civito... krokodili
(Melnikov 2004, 2010)
Informacije / Informoj
10
december / decembro 2011
11.5 Sinonimoj			
		11.7.1 Kresko de polisemio/plursignifeco	
delegitaro	delegacio		
metalfadeno	drato	Kabe (1910)	NPIV (2005)
antaüparolo	prefaco	bela 1	7
superakvigo	inundo	granda 2	4
		libro 1	8
la kazo mal-		tero 3	14
malbona	mava	tranci 1	6
malrica	povra	skribi 1	7
maljuna	olda		
malkonfirmi	dementi	11.7.2 Redukto de polisemio/plursignifeco	
malsanulejo	hospitalo, kliniko,		
specifaj fakvortoj
kapdoloro
negborulo
bestkuracisto
okulkuracisto
sanatorio, ambulatorio
cefalalgio galanto veterinaro oftalmologo
11.6 Vortkreado - eluzo de la potencíalo
Prefíksoj kiel radikoj
eki disa
male, malo
Sufiksoj kiel radikoj ilo
inda, indi ema, emi, emo
Rekta verbigo de adjektivoj bona — boni grava - gravi granda - grandi
Rekta verbigo de substantivoj trajno - trajni milito - militi biciklo - bicikli
Rekta verbigo de prepozicioj por	pori
kun	kuni
kontraü	kontraüi
Adverboj anstataùas sintaksajn esprimojn
ce la fino de la libro dum la tago per la trajno inter la kulturoj sur tablo
librofine
tage
trajne
interkulture surtable
11.7 Semantikaj sangigoj
humoro 1. kutima au okaza stato de la psiko,
2. sento pri komiko (nun: humuro) proceso 1. jugafero,
2. sinsekvo de aferoj (nun: procezo) publikigi 1. fari publika,
2. verki ion (nun ankau publici [en gazetoj]) respondi 1. doni respondon,
2. respondeci (nun ankau responsi)
la kazo de -ujo
1.	ujo:
2.	arbo:
3.	lando:
monujo (stabiligis) cerizujo (malofte) Germanujo (superregas
io)
Google
23.1.2009
13.5.2011
Bulgario Germanio Francio Rusio
sed:
Esperantio
95,5 % 89,3 % 89,2% 92,9 %.
90.5	% 93,8 %
91.6	% 92,6 %
22,06 %
11.7.3 Esperantismaj konotacioj (kunsignifoj)
kongreso, kongresumi... stelo
Centra Oficejo
estraro
komitato
skismo
komencanto
himno
kotizo
fina venko
verda
11.8 Stiloj
Gravaj stilrimedoj
• frazeologismoj, proverboj (Fiedler 1999)
december / decembro 2G11
11
Informacije / Informoj
•	vortludoj (de Raymond Schwartz: Lloancy 1985)
•	retorikaj stilfiguroj en liriko (Dahlenburg 2006)
Funkciaj stiloj
•	generala (ciutaga) lingvo
•	literatura
•	administra
•	gazetara
•	[junulara]
12 Cu eblas, dezirindas aü ec necesas influi la evoluon de Esperanto?
Respondo dependas de
•	lingvopolitika konscio (ekz. por EU)
•	konscio pri la mankoj
•	konscio pri komunikadaj postuloj al Eo
•	lingvokultura vidpunkto (Franca Akademio -AdE)
•	kontento pri limigita rolo, agrabla tempopasigilo
Junaj naciaj lingvoj instruas
•	ke eblas
•	ke dezirindas, ec necesas Konklude por Eo
(a)	Oni studu la spertojn de junaj naciaj lingvoj.
(b)	Planlingvo trovigas sub pli da premo ol naciaj lingvoj kun teritorioj, stataj, esploraj, instruaj kaj aliaj instancoj, pro tio necesas aktivaj lingvo-kulturaj instancoj (AdE, TEC...).
(c)	Necesas ellaboradode principoj kaj ilia apliko kaj por la normigo aparte de la faka leksiko.
Literaturindikoj en:
Detlev Blanke (2010): Sprachwandel im Esperanto -gezeigt an Beispielen aus der Lexik. En: Kristin Reinke, Carsten Sinner (2010, Red.): Sprache als Spiegel der Gesellschaft. Festschrift für Johannes Klare zum 80. Geburtstag. München: peniope - Verlag Anja Urbanek, p. 51-77. (teksto haveblas ce detlev@blanke-info.de)
Detlev Blanke
Iz dejavnosti ETD
Obvestila
Prošnja za pomoč
Esperantsko turistično društvo Ljubljana želi najeti ali kupiti po ugodni ceni prostor s sanitarijami za društveno dejavnost in arhiv. Prostor naj bo v Ljubljani in dosegljiv z mestnim avtobusom ter z možnostjo parkiranja. Prosimo vas, da nam ga pomagate najti.Več informacij o pogojih lahko dobite po telefonu 041 905 488. Nika Rožej
Osebne znamke ETD
V skladu s programom dela je Izvršilni odbor društva določil besedilo in idejno zasnovo za naročilo osebnih znamk pri Pošti Slovenije. Pri besedilu je bila dilema zaradi večkratnega spreminjanja imena esperantskega društva v času od nastanka do danes. Izbrano je bilo nevtralno in najbolj zgovorno ime organizacije. Likovna zasnova naj poudari značilnost mesta Ljubljana in esperantskega gibanja. Izdelata naj se dve znamki in sicer za domači promet v slovenskem jeziku, za mednarodni promet pa v esperantu.
Oblikovanje znamk smo zaupali arhitektki mag. Suzani Duhovnik, ki ima že veliko izkušenj s tega področja dela. Izdelala je »pro bono« več osnutkov, izmed katerih smo izbrali primernega za obe znamki z variacijo barv okvira in napisa na njem. Delno težavo nam je povzročila Pošta Slovenije, ker pri osebnih znamkah ni na razpolago belega okvira z zelenim napisom vrednosti in loga Pošte. Izbrali smo torej beli okvir s črnim napisom za vrednost A ter zeleni okvir z belim napisom za vrednost C.
Pri osebnih znamkah pošljemo sliko in izberemo okvir
Nabavna cena osebnih znamk je približno za 0,50 EUR višja od rednih znamk iste vrednosti pri nakladi do 1.000 kosov, pri večji nakladi pa je 10% popusta. Ker nismo vedeli, kakšno bo povpraševanje po naših osebnih znamkah, smo se odločili za prvo naklado 200 kosov znamk A in 100 kosov znamk C. Dotisk je brez posebnih stroškov možen v lotih po 20 kosov. Glede na veliko zanimanje za znamke med člani ETD in ZES že na dan predstavitve znamk bo verjetno že kmalu prišlo do ponaročila, le količino je treba oceniti tako, da ne bo preveč znamk ostalo v zalogi. O.K.
Priznanje Fani Rižnar
Izvršilni odbor ETD je sprejel sklep, da ob praznovanju 90. obletnice organiziranega delovanja esperant-skega gibanja v Ljubljani podeli javno priznanje gospe Fani Rižnar, sedanji članici Nadzornega odbora in bivši predsednici društva. V utemeljitvi za to pomembno in častno priznanje, ki ohranja pričevanje o dolgoletnem
Informacije / Informoj
10
december / decembro 2011
požrtvovalnem delu in velikem prispevku za obstoj in razvoj društva, so med drugimi navedene tudi svojstvene zasluge gospe Rižnar kot so na primer skrb za sodelovanje s turističnimi organizacijami na ravni države in na lokalni ravni, sodelovanje z zamejskimi in tujimi esperantisti, bogastvo idej in pobud za aktivnosti, velika zagnanost in hitrost pri izvrševanju načrtovanih nalog, neposrednost v komuniciranju itn. Zlasti pomembno delo je Fani Rižnar opravila v obdobju po letu 2000, ko je bila gonilna sila bitke za ohranitev in ponovno oživitev ETD Ljubljana.
Oblikovanje priznanja: Matej Demšar in Ostoj Kristan
Izvršilni odbor ji izraža v imenu članstva društva in mnogih drugih somišljenikov iskreno zahvalo za prispevke k esperantskemu gibanju v njeni že 56 let trajajoči društveni dejavnosti ter upa, da bo tudi v bodoče vključena v čim več naših aktivnosti. O.K.
LJWB>LJAK6%I	ZHAJ
GAZETO DE ESPERANTA TURISMA SOCIETO LJUBLJANA
V prejšnji številki Informacij je zaradi miselne napake urednika izpadlo poročilo o izidu 13. številke Ljubljanskega zmaja, čeprav časovno za to ni bilo nobene ovire. Zamujeno popravljamo tokrat, za neljubi spodrsljaj pa se bralcem iskreno opravičujemo. (Opomba ur.)
Povzetka vsebine zadnjih dveh številk Ljubljanskega zmaja, mesečnega glasila ETD Ljubljana:
•	Številka 13 - marec-maj 2011: zapisnik občnega zbora ETD, program dela za leto 2011, aktualne informacije o dogodkih v svetu oziroma najave, obvestilo o znamkah Železničarskega esperant-skega društva Maribor ob 20. obletnici samostojne Slovenije.
•	Številka 14 - julij-december 2011: vabilo na proslavo ob 90. obletnici esperantskega društva Ljubljana, opis in popis dejavnosti ETD zadnjih 10 let, važne domače novičke, ostali dogodki doma in v svetu, kuharski kotiček z receptom in malo zgodovine.
Mednarodno sodelovanje
Dogajanje v svetu Esperantujo
rV »
Plej necese estas koni la gustan tempon agi
Estante komercisto, pri reklamado mi ja scias, sed pri reklamado de Esperanto mi bezonis investi tempon kaj monon. Mia unua sperto estis en 2002 en Danio kaj sekvis Belgio, Francio, Germanio, Italio, ktp; entute 13 landoj. Ciam, ion novan mi lernis survoje: pli altiras konkretajoj, necesas laboro de grafikisto kaj reklamisto, taúgas mallongaj tekstoj, ktp.
Mia celo estas veki la amaskomunikilojn, car sen ili ni ne povas esperi pri la fina venko. Konsekvenco de tio estos la konkero de la popolo, kiu siaflanke influos la politikistojn.
Post 9-foja reklamado en Le Monde, en junio 2010 mi negocis la aperigon de novajo pri lingva malegaleco. Tamen ilia reprezentanto, S-ro Meixner, diris, ke intereso ne estis. Mi, do, planis prelegvojagon al 9 francaj urboj por varbi reagantojn al la Z-taga tutpaga anonco.
Post prelego en Parizo mi veturis al Vannes, kie mi subite malsanis. Mi telefonis al mia edzino: "Mi revenos, car mi ne povas spiri". Si respondis: Esperanto-Movado estas pli grava ol via vivo, do daúrigu. Sed mi ne povis teni min kaj kiam mi alvenis Osakon, ne povis movigi.
La publiko serioze kaj sincere aúskultis. Post apero de la reklamo, mi ricevis centon da leterkopioj al Le Monde; versajne gi ricevis pluroble pli ol mi. Al la publika intereso, ilia respondo estis ignorado. Mi sentis, ke mi staras antaú giganta kaj fortika muro pro desupra
december / decembro 2G11
11
Informacije / Informoj
premordo kaj ke ili estis monavidaj... sed 'dissaltos la obstinaj baroj per la sankta amo disbatitaj'.
Kio estas la rezultoj de la agado en ci tiu jardeko? Inter la negativajoj menciendas, ke en la komenco la reklamado ne sufice profesiis: ne persvada enhavo, tro da tekstoj, ne konkretaj informoj, ne taüga aspektigo. Plie, mi nur 1-foje reklamis en 1 lando... ja ripetado estas esenca.
Kiam aperis la anonco en Rzeczpospolita en 2004, okazis luncodebato en Varsovio kun la litovaj kaj polaj EU-parlamentanoj. Tiam Bronislaw Geremek, EU-vicprezidanto kaj eksa ministro pri eksterlandaj aferoj en Pollando, rifuzis ceesti kaj private renkonti min, car li konvinkigis, ke Esperanto ne povus venki. Tamen en majo 2008 mi sukcesis tuši lian koron per anonco en 'Le Monde'. Tiam EU rifuzis utiligi la polan en sia retejo kaj post kunveno kun Seán Ó Riain kaj Jozef Reinvart li kunorganizis la debaton 'Esperanto, cu amiko aü malamiko de multlingvismo?' por ciuj parla-mentanoj la 14-an de julio. Tragike li mortis aütakci-dente survoje al Bruselo. Li estis konvinkita, ke plej-parto el la EU-parlamentanoj kontraüas la anglan dominadon kaj ke estas granda manko de scioj kaj antaü-jugoj kontraü Esperanto. De liaj observoj ni profitu!
La anoncoj vekis homojn kiel Isabel Castro, direktoro de Eurimages aü la urbestron de St-Aignan de Grand Lieu, kiuj montris intereson pri la lingvo kaj la Mova-do. Post aperigo en La Repubblica en 2003, 8 italaj parlamentanoj promesis al Itala E-Federacio proponi la utiligon de E-o en la Eüropa Komisiono. Unu el ili, Emerenzio Barbieri, dum la nuna parlamenta mandato prezentis legproponon pri nia lingvo.
Cu ankoraü mencii, ke la hejmpagoj de la landaj asocioj en la anonclandoj estis pli vizitataj sekve de la reklamoj? Aü ke pliaj lernantoj aperis en la kursoj? La slovaka diplomato Josef Reinvart sendis kopiojn de la aperajo en SME en 2004 al ciuj slovakaj ambasadejoj tra la mondo kaj oficistoj de la ministerio pri ekster-landaj aferoj.
Cu reklami estas vana elspezo? Certe ne, sed investo en la estonteco, car se EU agnoskos Esperanton, la mondo tuj sekvos.
Esperanto estas varo same kiel Coca-Cola, McDonald's, ktp. Se ni ripete montras la solvon al la nuna lingva malegaleco, ni havos la šancon sukcesi, ekzem-ple per samtaga reklamado dum unu jaro ciumonate en la 27 EU-landoj. Nun oni simple cedas antaü la genera-ligo de la angla. Nia misio estas veki la homaron de tiom vasta soporo, imitante Ludovikon. Mi pensas, ke tia sen precedenca agado povus utili kiel brulšnuro. Ni ne perdos cion. Certe io sekvos. Ni bezonas investi por sukcesi. Ciu organizo kaj kompanio progresas aü regresas. Ne ekzistas horizontala flugo.
Ci kampanjo okazu kadre de pli vasta strategio, kio inkluzivu ekzemple, ke LA konigu la reklamojn al iliaj landaj kaj EU-parlamentanoj, varbado de kursanoj aü
aliaj agadoj laü la landaj kondicoj. Ankaü tio altiros la amaskomunikilojn kaj Esperantujo vigligos.
Mia unua reklamo kostis pli ol EUR 70.000 kaj la prezo trionigis kondice al 10-foja ripeto. La nuna UEA-havajo large sufiCas por tio. Kion la Esperantistaro opinias?
Mi dankas al Sean O Riain, Renato Corsetti, la estroj de Landaj Asocioj kaj tradukistoj pro la valora kaj sin-dona apogo dum nia febra kontaktado.
Majstro Hidemaru Deguci, kiu sugestis en 1923 ad-opti Esperanton al Majstro Onisaburo Deguci, diris: Homoj generale alkrocitaj al la nuno, forgesas la pasin-tecon kaj ignoras la estontecon. Ni, do, kurage agadu por ke 'la nepoj nin benu'.
Etsuo Miyoshi
Na spletni strani ZES smo 15.12.2010 objavili naslednjo vest:
Tutpaga anonco pri Esperanto en Dnevnik
Hodiaua taggazeto Dnevnik aperigis tutpagan anoncon pri Esperanto, kiun mendis konata esperantisto s-ro Etsuo Miyoshi, la prezidanto de la japana kompanio Swany.
TIBOR SEKELJ - la kolektanto de cielarkoj
"Kion? . . . Cu cielarkojn vi kolektas?" demandis Sita kun la okuloj large malfermitaj. "Kion? . . . Jes , kompreneble, hm, cielarkojn. Cu io stranga pri tio?"....
La novelo Kolektanto de cielarkoj estis mia unua renkonto kun Tibor Sekelj. Kaj ravis min! Ravis min la ideo rakonti pri cielarkoj, mi imagis lin simple kaj elkore parolanta kun la dekjara nigrokula knabino Sita dum longa trajnvojago en iu fora lando, ravis min la maniero de lia rakontado, la esprimpovaj priskriboj, la simpla, bela lingvo... Mi certis, ke la aútoro estas escepta homo.
Multajn jarojn poste mi ekkonis lin persone. Dum la jugoslavia kongreso en Skofja Loka en la jaro 1983 grupo da miaj gelernantoj prezentis kulturan progra-mon. Post la fino ni kune sidis en iu angulo kaj mal-strecitaj post la bona sukceso de nia prezentado vigle babilis kaj ridis. Alproksimigis al ni viro, malaltstatua, kun okuloj ridetantaj kaj carma griza barbeto. "Do, viaj estas tiuj kokidoj! Mi gratulas al vi! Pardonu, Tibor Sekelj mi estas." "Kia honoro, la kolektanto de cielarkoj mem!" mi respondis. Estis cio, kion mi tiumo-mente sciis pri li.
Informacije / Informoj
10
december / decembro 2011
Unu jaron poste mi eklaboris por li en Subotica. Sekvis versajne plej interesa jaro de mia vivo. Plej enhavorica, plej intensa, plej emociplena, plej instrua...
La 22-an de marto ci-jare mi prelegis pri la vivo kaj verko de Tibor Sekelj en la Maison des Associations en Genevo laü la invito de Esperanto-Grupo La Stelo. Gitarajn interludojn faris esperantisto Francois Stride, la plej juna profesoro en geneva konser-vatorio - honore al Tibor li elektis muzi-kon el sudamerikaj Samidenao Lajco Imric	landoj.
En novembro mi vizitis la tombon de Tibor Sekelj en Subotica. Akompanis min Lajco Imric, malnova esperanto amiko el "mia subotica tempo".
Zdenka Rojc
Obvestila in pozivi
Za somišljenike ter člane ZES in ETD Ljubljana_
Članarina ZES
Za leto 2011 znaša letna članarina ZES 12 € za zaposlene, 6 € za študente, upokojence in brezposelne ter 0 € za mlade do 18. leta. Enaka višina članarine je predvidena tudi za naslednje leto.
Članarino za leto 2011 in 2012 ter morebitne zaostale članarine ter prostovoljne prispevke lahko plačate na sestankih ali na transakcijski račun ZES pri NLB št. SI56-0201-5001-2704-490 z navedbo namena plačila »priimek, članarina in ustrezno leto oz. obdobje«. Po 1. januarju 2012 morate uporabiti nove obrazce UPN, ker stari (posebne položnice, BN 02) ne bodo več veljavni. O.K.
La tombo de Tibor Sekelj en Subotica
Uspešna operacija očes
Nekaj dni po našem skupnem proslavljanju jubilejev in druženju ob Zamenhofovem dnevu v Ljubljani je bil predsednik ZES mag. Janez Jug operiran na očeh. Z laserskim posegom so mu odstranili sivo mreno in korigirali vid. Še istega dne je zapustil bolnišnico in se vrnil domov z bistveno izboljšanim vidom in nižjo dioptrijo. Predsednik ZES potrebuje nekaj tednov domače nege in kontrolne preglede ter zlasti počitek za preutrujene oči. Želimo mu trajno izboljšanje vida, da bo lahko brez škode za svoje oči opravljal službene naloge ter našel moč in čas tudi za društveno delo. IO ZES
INFORMACIJE / INFORMOJ izdaja / eldonas Združenje za esperanto Slovenije / Slovenia Esperanto-Ligo, Štefanova 9, SI-1001 Ljubljana, Slovenija / Slovenio. http://www.esperanto.si. Matična št. / kodnumero 5058384. ID za DDV / n-ro por AVI: 93737777. Poslovni račun / bankkonto: IBAN SI56 0201 5001 2704 490 pri / ce Nova Ljubljanska banka d.d.. (Swift-kodo: LJBASI2X). Uredil / redaktis mag. Ostoj Kristan.