4 Aulas Turcicae, OT HOMANNICIQ' VB IMPERII DESČRIPTIO: Q^V A Turcarutn Palatina Officia, morci, rcligio : fcQx Itcm MahomcticarJmperiorumcp 1111.ci ca prodcua-tiumftatusluculcntcr cnanantur. AB ANTONIO GEVFRvEO GALLICE* IDI« Ui it indi pt r Guilhtlmtm Godclcuatm Lamt rtddiU; pofbremb nunc durta, Mdhomttic(cr

cefle (it j philofophiai dogmacis , legumcp praeceptf's, uel ad ut* tam pruiacim inftituendam,uel inRe pub.cumlaudedcgen4am,poft do-ā i inā religionis nihil utiltus,uel prae-ftantius humāno generia numinedf vi ino c6ce(īum,ua$ut Cicero non mU nus in Reipub.admtnift ratioe, quarri philofophie ftudrjs preclarifsimeuer fatus hancdonum,&inuentum dco> rum,matrem omnium ar tiu,omni um A 2 bene EPISTOLA bene f ačtorum5beneq3 diāor um, dil cem uitsCjUirtutisindagatrice, ac cx-pultricem uiriorum nominarit:ac Vļ pianus egregrj ingenij uir,Iegumq$ uertex nobilīisimus^uac artis homu nesboni,&2tqui notinam proficert-tes,acquutn ab ini'quo fēparantes, &C-licitum ab illicko difcernentes, uerā, nonfimulatam phiIofophiāaiTedate fcripferit:tamen hi,qui mores,inftitii ta,acritusgentiū,ŠC populorum extc rorum infpcdos litens confignarutļ uelabalrjs acceptds ad pofteritarem tranfmiferunr,non mīnus pr^cļare dē generc humāno mereri,quā philofo~ phi>ienegumlatoresrcdecxiftfmari tur,quod philofbphorum contempla ti'ones circa generah'a praecepra ueiv fanreSjiibi ad adiones humānas, & f cs ipfas deducunturjOb carum diuer fitarem,uanos euencus fbrtiri confuc uerint,&Ieges,ut Lycurgus Orator contra Lcocrate,inquit, non doceant propter breuicacem,fed nuda i'mperia proponāc, Acqui dogmata philofo- phorum,acIegumlatoruprecepta,c8 diuerfis uariarum getium inititutis, moribus,ac rebus geitis conferenda du xerunc jj taiem prudētiam, rerū cp ciuilium peri tiam inde retuliiTe Icgu-tur}ut non tantum in utta priuata,(ed & publicis adionibus,id quod meli' us eft,££ fadu atcp omiflli praeftabilu us,fine difpe^io,perfculo,atcp incom rņodo^cum laudefecutifint,iiclfuge rint. Hi nc quo tanti boni quidam par ticipes fiercntjatcp cognofcerent qu£ apud exreras gentes bene,honefte, prudenter, falubricer, iufte,uel fecus inftituta eitentjdifncillimts^c mole^ ftiisimis peregrinationtbus fufcepttt exteras regiones remotifsimas, ad pa triae.fuorumcp utilitatčad.jiTe legim tur.Nam ne uel Homēru,omnis phi-* lofophise pareņtem commemorem, quem,utckOrphea,Muf^urn,cVMe la mpodcn^ad Āegyptios profedu Ie gimus,utmultaab eorum faccrdoti-busperciperet,uel Vlyflcm ab hor3 primo,ut uirum prudentifsimum ce-« ļ lebra* BPISTOLA Iebratufjmuitorum hominum more$5 quoduidirscV urbeš,queadmoduHa mēri interpres Horatius ait: quot-quot philofophi excellentiores fue* re,cum Homērumtanquam optimut uitasmagiuVum}eiusq? poēma omnis pbilofophiae Oceanum eiTe exiftima rcnt:Homeri,atcj) Vlvfsis fui exem* plo exteras regioes adeundas, earucp inftituta fibicognofcenda putarunt, Sic enim poft Homēru Cyrfas Chi-us,& AnacharOs Scytha,confuetudi ne Soionis ufuri,cV Āthentenfiii mo-res infpeduri, Athenas adiere: Solo, & Plato philoibphus,ac Samius Py-thagoras,HerodotusHalicarnan£us, Eudoxus Mathematicus, ac Demo- i critus Abderitesin Aegyptum, tune 6^eruditioms,čV inftitutoru nomine celebrem,u t DiodorusSiculus tefta-tur,trāsrjere,ac hic ipfemet,ut Aegy* ptioru antj'quifatcs intelligeret, nec in rjs erraret,in quib.permultos hallu cinatos agnouerat,notantu fuo cum magnoincomodo iņAegyptutn ell pra* profeclus,fed dC maiore Afie^atcp Eu ropae parce perluftrauit .Deinde uerd eorum imita tione eande Apollonius Thyanaeus,8c" Seuerus Sophifta Ro. manus adierunt.Horumillo minime Aegyptiaca profectione contčto,fed cV ad Indos, Brachmanas, Aflyrios, Mēdos, Chaldceos,atq; Aechiopas pe necrante, ac dodrinac magnicudine alios fui feculi ita fupcrāte, ut quae ab ipfo fierenr,prae admiratide mortales, uix caperent,atc£ ob id praciligtacore numen haberecrederent. Vt autem horum peregrinationes magnis fum pttbus fufceptae,3c grauiistmis mole-ftrjs,atque periculis confe&ae, ipfis commodicaces eximias, QC nominis immorcaledecus atcu!eAre,(lc & alio-rum, tnter hos praecipue Ariflotclis maximi ilhus ingenioru, &C dodrinae parenttsindefatigabilis diligčua pr£-dicanda,quem ducētarum quinqua-inta Rerumpublicaru leges,acin-* ituta collegilīc tradut. Quoshbros fi habcr emvis,quas antiqu itates,que- «PISTOLE fb,quasIeges,quos mores,quos getu tnim rituslcgererruisC Res ftudiotls atq? philologis omnibus dcploianda tot infanos, ftultoscp Iibros extare, hunc praeciofiisimum thefautumjuo t ei iscp fap ientiz dclītias, intcrccp tas, deperditas,extindas eile.O cladcm, 6 peftem,6 iačluram plurimo auro re dimendam. Sed quid haec cum uiro dpdiTsimo Nicplao Gerbelio fru-fira^Necp uer 6 folum philofophi cx-ferprum inftitutorum cogmtione,f(p prudetfores,&ad RempuD.recTe,fe-licitercp gubernandam aptiores redeli puraruntjfed 8t" Romāni, quorurņ Repub. nec fplendore Imperrj, nec gramtatenominis?nec maiorum in-Ititutis ulla excelienti'or fuit, olim le gatis,quos ad loginquas,ac incognĻ cas natioes misere,td etiā negoerj de-derunt,ut mores,inftituta,tptamqp uj uendi rationem eius geris,apud quā| legationisnomine ueriabantur, dili* genterliteris confignarent, quod a-ded dcinceps folennefuit, uc renun- ciata data legationeCornrnencarrj eiu (mo di in aedem Saturni, ad inftituendarn pofteritatem reponeren tu r. Et pra?cla requidē Romāni, nam prxterquam quod hoc fado ciues fuos maxt mis fumptibus,atq; periculis liberarunr, tpGsetiam ad ialubcrrimarfi reru co-gnitionem,&prudetiāciutlern com-parandam,campum amplifsimum a-peruere. Quidetenim uel falubrius, uel praeftantius eo, quam quodalr) uarrjs m ultipliciu peregrinatipnu ca-ilbus exagitati>fummo periculo, gra uicp rei familiaris difpendio experti fun t,illud quem quafi domi ociofurn refidentem,aIiorumcp laboribus frif-cntcm,cxtra omnem fortunar alea m, telicp iačcum,cum erudīta uoluptate cognofcere>atcļ5ex uariorum popu-lorū inftttutis,ac legibus,inftar apis, guafi fauu quendam colligere,iie1,ut Pindarus deHieroneloquitur,ex o-mntbus uitae prcccptis fummu decus decerpere,idcpre,ac necefsitare exi-gēte,ad prudcntta,&: falutaria rerum, «x S UCl ipistola uel priua tarum, uelpublicara coOIia conucrtere?Necdubiīj,quin eo Ro-tranorum infti tuto ingenia ipforum, adomnem uircutem nata, ita forma-r ta,fuba(fta, atque excultafuerinr)ut ' quacueladamplifsimi Imperrj felicē guberņa tionem,uel uitae priuatae Iau dabilč mftirutione,domi forisue per-tincrenr,Juailentcrdidicerint arque cognouerint. No id pluribus exem-plis doceri necēlie efr,fed Ennrj, pru-dentifsimi poetae uecufhTsima teiii-moniurufficir^uijUtGelIius in no-ctibusujis Atticis teftatur,ornameta Gemini Seruilrj,uiri confularis,ac de Republica Romāna optime meriti dennfturuSjintercaetera fcripfit: Muita tenensctnticļudļfepultdļerfepe uetuftat OutficittO1 moreSiUctcresfanouoscļi tenente Multortm ueterum legestdiuitmcķ, kominumcļ; Prudentem&c, Et fane ut ueteres,(ic dč recetiores,a-nimum ad fcientiā Reipub.rečie gu-bernandae percipiendā adijcien tes, in cxteroru legibus, ac infhtutis expIo* randis, tādfSjplurimum operar,ftudrjoB pofu ilTeieguntur,fcirmisenim, Godefri-dum illu Bolionaeum,qiio inter mili-tjae facrc duces uix qui(quam celebra tiorell\poftquam HierofoIymisma-gnacumcedebarbarorum cxpugna tis,Iudaeam occupaflet,cuperetq3 cer tam Reipub. formām in ea confhtue-re, folitum fuifleaperegrinis,quiea imiifendi facrifepulchricaufa uenie-bāt,fctfcitari de Iegibus,cV gubernan-di ratioe,quacineorum patria eflTent, qud,quae in fingulis optima depre-hendiiTet,eaadRemp.fuam traduce-ret, eiusčjj talta fundamenta iacerer, qux ptaeter Chriftianae religionis do-(flrina^oniSjhoneftts, ac faļutaribus inftitutis,quafi neruis cļutbufdēcon-nexa,diuturno tempore iialida,ftabi-liacfi permanerent.Egregiequidem, etille,qiiiex fingiilarium cognitione ex multorum colIoqurjs comparata, Rempub. in Ioco omniumfančhfsi-mo conftuuerecoguaritjat no minus Uudabiliter Nicolaus,cY Matthacus Pau- e P I 5 T O L a Pauli fratres,e clarifs itna familia Pai| lina Venetrjs natf,qut paulo pbft Go dcfridi cempora^minimeaduenarum uiua,uoce, uel narratione contentiy qub peregrinos reģionu oriencaliu m rnores, ucramcp conditionem plene cognoicer et3cir maxima rerum fami-Iiarumiačtura,ad terram maximi q-mniumTartarorum regis Cham tra-ijcere,eandecp pubh'cis monumenti* expofu ere:hoc porteris fimili peregrj nandi ftudio fiagrātibus exemp{urn pracbentcSjUt no tantum ipfi fitim fu-am infpeftione exterarum gentium reftinguant,fedcV Pep.Opt.Max. re dicumfeliceipOsadlares patrios lar-giente,communicatione rerS cogni-tarum ali'orum animos recreent, atep cxhiIaret.IllorumOquidem imiratio ne: Aleysrj Cadamufti,Chrifrophori Columbi, Alberici Vefpucrj, Ferdinandi Cortesij,aliorumcp nauigatio-nibus,inIonginquifsimas orbis par-tes ad Nigritas,Calecutios, ČV India-nas infulas,in monurneta literāru re- latis, !atis,cum expofitionemorum genti^ um,quasipfis adire,atq; inlpiccre co-tigit,erTec"tum eft^utregiones uctcri-bus incognirejCV a terris noftris remd ttfsima?,nobis ferenottores fint,quā Uicinae quamplurima!. Licet autcm uartos diuerfarS gen-tiu rnorcs,dmerfacp inftituta cogno-fccrc,in Repub.uerfantibus fummd-pere expediar, tam e cum in totius ui-ta? curfu,difcernendc fint rcs non ne-eeiTaria?,ab a!tjs,qu3e ornamenta habent ur^čV nominantur, in primis illis nouifle conuenit mores,leges, natūras, uoluntates, cVopfniones carum gentium, quibus cumipfisbbuici-niam,uel amicitia,uel inimicitia,coni mcrcia,uel bella intercedere confue-uerejCļud amicorum beneuolentiam legitimis rationibus conferuare,ho-ftium uero machinationes,atcp iniidi as cauteehdere,čVdeclinare queant, Duo prseManttfsimi Graeciae duces, Themiftocles,^ Chabrias,fummarn Impcratoris uirtutem ede putarunt, hofH- E P I S T O L A hoftium confilianoiTe,cV pracfentifc* retacauror prudentifsīmus PoIybius Hannibalemlaudar,quod folertcr a-fiimos hoftium explorarefit fohrus, exiftimatcļj,nullum magis proprium optimi ducis ofncium,quam cofilia, ČVnaturam hoftis inrelligere: iic om-nes,quorquotReipub.gubernaculi3 praefeču' funt,omni animi contentio-ne anniri deccbat,ut earum gentium, quarum negocrjs implicantur,religi-onem,atq; Reipub. formā nofient, ac fcirent,quibus legibus domi pacem muniant,quibus umbus,arcj5 auxilrjs In bello nitantur,quibus modis com-meaturri, arma, & exercitus pra?pa> fent,quod gēnus coptarum educant, qux confilia in bello, uel producen-do, uel celeriterperncicndo fequan< tur,quamcp pugnādi rattonem, cum in legibus, tum grauioribus praelrjs obferucnt,deniq5 qua induftria, ČVar te deui tantur» Ciimergo intercazterasgen ces,quarum ingenia,uoluntates,ac di (ciplmam Ģermānis nouifle intereft, Turcica praecipua Ot,qua* primordrjs tenuiistmis,& uilifsimis orta,atque c Scythia per Cafpias portas in Afi-am tninorem effufa,n^rentifsimis A-fiar, Aphricae, atque Europae regnis, in triftiTsimam feruitutem reda&is, eb potentiat peruenit,ut nobiscum ea non modo pro Iibertate, legibus, alijsq'ue ciutlibus ornamentis , fed etiam pro religione,planečp pro aris, cY focis (it dimicandum, magnitu do necefsitatis in qua uerfamur,exigir, utingenium,mores,atcjj naturamho ftļsmultorum opinione atrociorisbe necognofceredifcamus»01im Impe ratorcs, i P t Š T O L A ratorcs,ac Principes noftri Saracenl-cac gentis, ttfnc a nobis remotifsimat impictatcčV crudclitate cognita,quo eamreprimerent,I6ginquifsimasex-ftedicioriesfufciperenondubitarunt. Nam nc Caroli Magni, eiufčp fucceC-(brumtčV Saxonicorum Imperatoru fačtacbmmcmorem,quOrumipreSa rāceņos Galitiae dominantes, hi ccf-dem Italiam ex Aphrica csdibus, in-cendrjs,atqj rapinis depopu!antes,in-figni uirtute repfelīerunr,quanta Gd defridi cius,cutus antea meminimus deinde Fridericorum Sueuicoro Imperatoru antiņi magnitudo fuit C qui patria ielietaimpuros,ac fcelefttTsi-mos Chriitiant nominis hoftes,falua-toris noftri iricunabuIa,omnt impie-tat(s,atqjludibrrj genere ^pphanates, in Ciliciā ufqj perfecutifuere, quod cenferenttātomaturius fpurcifsif^is hoftibusOccurrendum, quanto barbariem ipforum maiorem, atcp inhu-maniorem efīecognouiflentiat cufti Turcarum3quam baracenorum arma fero- feroriora5uaIidioracj3 fmt,cofilia ett? am callidiora,caepta audaciora,cona-tus maiores,denicpexitus fecudiores quidanobis fufceptUjatcjj fa&um ūxt citradedecusnominis noftri uix co-memoraripoteifyabieTurcica(proh dolor)e6 ufcjj prpgrefla,ut eius acina cesoculisnoftriscomonftrcntur, iu-guliscp quodammodo tntenteiuur, taccoreliqua: Ferut bcllicofifsimurri duccm rcgcm Pannoniae, Matthtam^ cum legati ipfius ad conuentus Ger-manicos mifsi renunciarent,nulla a Ģermānis expečtāda elle auxilia, fre mentēm quaficp diuinanccm fururas calamitates Europse dixitTe, dolere fe uice gentium Chrifttanarum,quacui Europa eflfentjfe uiuo Pannoniam fo remurum,qui crudelifsimam gentē Turcicamab illis arccat,pollea Ger-maniam,cūmingratitudinis, tum Ļ gnauiae paēnas datu ram. Vtuerofortifsimus HerosEurp-pat defenfionem, promifīam fuotem pore,prouidAIexādri,Hannibal!S,a!iorumcg cxemplateftanturjfed furiabulis fti-mūlis aguncur,ad delendum nomen ChriftijOmneshoneftasleges tollen-dasjfamilias nobiles txtirpendas, ac mrinicā,c¥ perpetuam uaftitate orbis terrarum faciendam.Hancenimeflc gubcrnationcrn Turcicam,nomc & t% i» cucrv EPISTOLA cucntus oftcndiir.Tiirca uaftatorern fignificante,cVcuentuoftendente,o-ttines terras5quc in ipfius potcftatem conceflerunt:hisdeteriora expertas» Nam ut aitas praeteream,nullanatio, uel gcns,Gracanica pauld ante haec tcmpora,ornamentis religionis, do-čtrinae,artium optimarum, cVnobili-tate familiarum cumulatior furt. Quacautem reliquiae eorum deco trum in ea confpiciunturC Religionc Chriftiana,partim abolita,partim mu tata,Mahometicab!afphemiapafsim fonatjCiuili difciplinse adpietaus,8č humanitatis cultum accommodara-, ;Turcicabarbaries ubicp furrogatur, iamilrjs nobilifsimis extirpatis, fpur-cifsima mancipia fucccdiint,ofncrjs cxdominiuolurtfate, non aequitate fungentia,ciuitates anteafrequentik fimae in mēram folitudinem redigun-tur,atcp quo cuiufcp liberi generofio ris indoIis,tanto uioletius^tcp citius ad prardatoriam militiā Turcicam o-mniiim latrociniorurn matrem abi ipi untur, untur^'ta^tTurcicatjrrannis poftre mus diaboli furorefle uideatur, quo acerrimeexerit odium fuu aduerius nomen ChriftijCV aduerfus gēnus luī tnanu.Huic tanto furori acceditperft dia plus,quam Punica,uel Thraeic?, q? abominabilis īlla gens inftar Thra-cum anteceflbrum tendera nefciens> ac Megaricis maehinametis aiTueta5 uel cumipfa p.acifcētibus,uelfpe ue-niae eius poteftati fe permitcentibusj datam fidem rion modo facillime ui-» olet,fed ne feruare quide foleac, prar-clarifsimum ducensiufiuraftdfr.falle re,cV eo$,quiiuis promifsis freti fint, dolofecircumuenfre,acfraudulenter irretire. Qucties id accidilTe fcimusC' quam multos ftultar credulitacis atro ctfsļma fupplicia dedifle coperimus? cVne remotibra exempla acccrĢtur, qu i d n o u i is imo bello Hun ga rico La dislao Keretfchinļo Iuļae propugnan dse deditio. quid Bragadtno fortifsi> rno duci Vene-co in Famaguft£ oppu gnatione padioneSjCu hoftibus per- BPISTOLA fidifsimis initae profu*erc:illo in Tur* dammifereabduč*to,atqj pofteafce-difstmo mortis generc affečto , boc excoriatom fummum opprobrium Chriftiani nominis,pcr totā fere Tur ciam populis oftcntatcnita,ut no mi- čiifsimus uir,cV de itceris Graecis opti me meritus Hicronymus Vuolnus, pracfidiarionim lulac infelicitatemde plorans/crtpferic: Hei miferi9qui uos decepit perfidus boļlisf Scrudtcum Ubuitjuam dcdit iUcfidem, Biitniftriyquod deģenerēs cecidiŪKinulti More bo um:ncc uos Umuc decmuc mmcttL Vrjeftiterat [eruaļfe fidmjiitdcķ profufd, Sanguine Tbreicio ttiļte rigdjļefolum* sV uos ChriļiieoU memores ne fidife Turcis, Citdere certd ļdiu\ccderc nutiafides. Mo« & in ignduos torquet fua jļicuUifortcs Pro pdtrid^cr uerd religione cddunt. Noit obittu frdudifed erit uičhru Uudu No» dētu bdne HobĶcrimind noŪra negdt Hat chartenus Vuolmis,non tā meo t udi čio Iulazos miferans,q uam noftrc gentis hominesadinducdaarma co- ti ahrcrcditarium hoftem excitai e ft'J dens.Harum ucro rerum magoicudt ne,uel pocius indignitate, uiros ror< tes minime percelli,uel affici,quid ali ud eftntfi fatalis ametia? quolibet no firum,i n quo non modo quid amori patrij,fed criā humāni fenlus fit, hcrc. aliacp fimtlia morte ipla grauiofa Ūa* tucrc dcbcncc.Cum autč qucnqļ iuo loco, cV ordinc pat ri ar ad elle, ci u sep (a lutem omni rationc, 8c arte moli ri co ucniat,ut prarclare Euripides fentit, atc£ uir ciarifsirnus,Simo Schardius, lurts utriufcp Dpcftor, QC Canlere: Im-perialis Spirse afleffbr, libellum An-ttmtjGcurlnri Gaili, dC ordinisHiero-r folymitām olim equitis,de origine,in cremento,progrefsibus,moribus, fuu perib'tionCjCtofficrjs imperfj Turcict, fibi a tua Magnificcntia ad corpori* Hiftonae Turcicaz abfolutionc comuc nicatum,dignum cenfu i (Iet couerfio ncinlatinum fcrmonem,quo apluri- terum Turcicatuni animos genero* »B P I S • T .D L A fosad patrin dcfcnfiončacccndi no» liihilpoilc cxiitimcni,n6 maleoperā collocaturum mc cenfui,fi eum.libel lunianņoquadragci-imo tertio Lutc ttx Gallice editum necamplius extā-tcm,latino fermoncdonatum inluce rc ubcarcm: no n cjuod Gailiet fermo-rfisJefegātiamaffecuturum mc fpera-f em, fed u t Tu r ci c ar u m r e r u m cxp o-fitione qualičunqj.animi noftrorum adatcentiorem curamdcfcnfionispa tri^ac religionis cxcitarentur,čv: nirt clarifsimijCui pludmibmedcbcic £a-teor,uoIun£atimosgcreretur.Etfi'iift ro complunum feripca in huius argu menti genereešierit^uae cum uttlū ratelcgipo(Icfarcor,acinuno uoluu mihe breui proditura fpcro,tamc rioc libello cum ipfis collato,non dubito, quin acqui iudrccsjhtjc longifsimfe a~ hjg quampluribus fint prarpofituri, Nam quae ab alifs,uetfu(iisime tradi-ta,uel ignoratione pratermiflafueEejj hie autor mira breuitateita contrahit, ac uelut i/mw«j* <*uiu4*Ļiy eiy&n&iateHK NVN C VPATO RI A. Ttf7rt adaccuratiorem inuefu'gatione reru lečiori uiam comonftferr5CquaeaIrj: ex auditione,atq} fermpne alioru mirtus comperta retulere^iļla^hic totafc reTurcia ad cognofcendos obfccenC;. gcnris morcs peragrata,hiftorica fide, comniernorat, ut tantb plus fidei īpil tribucnda fic,quamboculato,quāau rīto tefti magis credendum poftcomt cu ettam lurifprudentes Jlatuerunu Caeterum,cum nuda,ac ilmplici reru, uel honeftariim,ueI turpat, utiliumj aut fugiendarum commemorationc,-noriomniu arumos addecus,8č uirtu tis amore,uitiorumuedeteftationem impelli noflem,nifiorationis ad omnes animoru modos cicndos,accom-modat3etii,quafi ftimulis. excitcntur, hi^iņrjsrelmqUHtur,B.enarionisCar dinalts,Baptiftf.Matu3.ni,Acņca5 Svi urjjlohānts Auetiai,aliorucp de belfp cotra Turcas fufcipiendp orationes fubrjcere Iibuit,altjs copluribus,typp grapho operā promiflam praeftapt^ w.< jS y ftudio E P I S TOLA ftudt'o D.Schardrj brctri in lucem pro dituris* Etfi enim rcs co difcriminis addiida ufdeatur,ut no orationtbus, fed manuum operc rcs fortitcr gcren da fit,cV confcrcnda undicgauxilia> cV dcnfandaeacies,quo conlentienti-bus animis gratTantem in nicina ty-rannum faftinerc ualcamust Vt illc inquir,tamc čohot tatiories,ad-» rnonitioncšjfubicčlioncSjac reprehe ilones ternpeftiticapud ģenerofiores fepcmfnime/nanes fucre: fed ut Po-lybiusafnrmatjUnicaontio tcmpcfti ue a uiro fide digno didajinortalcs f£ penumerono folum a maximf$malii 3ucrtit,fed&ad rcs optimas incirat* Declarat id no falte Grarcoru, $C Ro-manorum,fed & Pctri Ambianenfis, atqj Vrbani Pontificis excmpla>ex hi ftoria in qua ueriamiir, petita quoru fllius literis HierofbIymis ad fumtnu Potiricem fčriptis,huius oratione in eoncilio Clarpmontano ad principes Cmiftianos habita,fadurneft,ut Ar gonau- gonautaeChriftiani omnes ad SynW cam cxpcditioncm permouerentur, Sl uel ut communi numinc af ftati; c-andem infignilaudefufcepram, feli-ater ādmini ftrarent, fummačp laude conficerent. Quare cum diclarorationes no tan tum htftoriacGcuffrari congruac, fed &C ita feriptse fint,ut fplendore dicen-di, affečtuum tradatione , & argu* mentomm uarictateanimum lccto-ris percellerequeant, confilium mc-um in rjs cum ipfa coniungendis,bo-nis,patriacq5 amantibus,ut fpcro,non improbabitur. Tuaeuero Iohannes Henricc Her-uuarte Magnificcnric nomini ClariC-(imo,hanc,quaIifcuncp ca fit,opellam peculiariter infcribere,ofTerre, ac dc-dicarc uolui, quod exemplar Gal-iicum,ex quo GcurTrarum cranfluli doclori Schardio a tua Magnificcn-tia humaniter communicatum , illi fecundum prseceptum Hefiodaeum etiam a Ciceronc^itatum, cum foc* norc -7-t ■ IPISTOLA norercftituendummec ufura mutui. ahj foliicndafiicrit,quam a quo (ors ipfa profecla elTet. Idčg tanto magis, quod etfi Magntficentia tua in fplen-, didaz fortunac grādu, collocata fir,ta-menliberaliaftudia amare, dc ijfdem magnifice fentire^onos autores fum ma diligentia cuol līcīt, htftoriarfi ftu di'um eximiecoIere,acliterarum ftu-diofos finguIariFauoreprofequt pre>> dicetur.Qu£ fama uirtu tis tue ita me cocpitjUt citra piaculii ulli alrj ,quam Magnificentiac tuae Geuffranim mini me nuncuparipoffe putarem.Excur rerem in eius celebrationcm amplio-rem,fed ut ab ca abftincam,cum alio-rumpulcherrima.piaeconia dc ea fa* aut,quac cgo fufpiccre, quam tenui-tatcmingenņ, dC orationis inelegan* tia imminuere,et deterrerc malo,tum quoepmetusaftentaiionis, cV adula-iionis,qu!'men6minus quam alios, uel animi fui grati teftificandi, uel a-Iios (ibi conciliandi cupidos, ab hac pffictjpartedetctrecHoc tamendif, Omu- fimulare nequeo,quod quo lileris nu liii necp melius,nccr>pulchruishuma na habeant,tamb pluris tux Magntft-centiae in rjs colendis,acpromouen-disuolumasfic facienda,omniumČR itudioiorumuoceprardtcanda. Nā u ueftraeReipub.ciues complurcs lau--dantur,quod patriam opibus,ac co-pia rerum ad uicam cuendam neceiTa riarum augcant,armis,cV apparatu in frr uanr,ac fplendidis edificrjs ornenr, čVexcolār,quantomaiorem laudem merebuntur,qui in id omni ftudio in-cumbunt,ut ucra rciigio in EccleOa fonctjPolitia iudi€rjs,ac legibus mu-niatur,artes honeftac,ac liberalia ftu-dia coIantu^earumcpprofeiToreSjac ftudiofiliberaliter fuftencentur. Si-quidem propter hunc finem,praeci-puehomines ad focietatem condicos eciam Scoiei Ethnici cenfuere,cmnia propter hominem,cVhominem propter Deum natos elle afn'rmantes* Cum itacjj lohannes Heinrice Her> uuarte,te unacum D. Iohanne Ba- ptifta, EP1ST0LA pti(h,& Paulo MeinzelijsjConrado, 6C Paulo Vehltnis fratnbus,uiris prg ftan£iTsimts,nonpottrcmum efīe co-gnouerim,quJinucftraRepub.libe. raiiaitudiaamet, eorumcp iludiofos omni beneuolcncia complečlatu^no potuinonomni cultu,ac obferuan-tiaMagnificcntiaetucc nomen profe-q uf.Tanta ficjuidem excelletis uirtu-tis uis atcp cfticacia inbonts eft, ut iri qutbus ca eluc€t,etiam ignotos in a-morcnijCultumjac admirationem ful pei trahat.Atcļj ut id mihi accidifie fa-teor,fic tuarMagnificcntiac gratulor, ca uia graflanti,quaead nominis im-mortalitatem , decuscp perpetuum comparandum expeditifsima omni-bus feculisefthabita.Narn ut Theo-cricus rediTsime fcripfit» in ftotaiļf ay*Šap khiee if\fļ(t* k»$fo»*otin Et antc cum Pindarus: it lt)v VKŠdff w TrpuTo/j EPISTOLA. rcm,ediAo cautum eiTc,ne qui libri fup-preflo authoris nomine excudantur.Fui diu confilij dubius, uidebam enim hinc tuis rne praedicationibus in fcaenam pro dud"i.um,hinc uulgacifsimum cfle iam,8c notillnmumhocargumenrum: ciim ob jllius genris (ucinām non cam propin-quam)uiciniam,tumexdo ABddla, M'mijler Aikeut.Pjfci:. deijedidobld AllihVtiņ. tra, dbimtiech,Pattrtcģtt. Achmat uti Almd(htGra^ Ai hfe, nummi, am oA» fprir _^ ' Air\t l, Priukno OlL AfJontQpAUm. Agd1 Bacjiļus, inde Dux. AiTtdenbt\\B LATVRA. Bdrdtemyn d''■ļiribuent Ut itrdt & manAatd regid. BdrutbyBcrytbut. Bdfdacus aut Bdfjdites uel B4Zdites,ajtt Baļjan tts.eft Bdldņtthet. Bdthi,dlidsaiaync, primut Mdhomeuļla vnter Idu arot. Bdudidt,Babylon uel niut. Bdudrdttfdlddttf */?j3^ bylon. Bdzar,diet Mercdtķs. Bebil,Bābļļon. BegUrbey, duiturreflor euiuilibet proūjņfi*. Btgy uel Bty, Dommus. B°gaK Afdr, Cdļeļld fau ftu tndr'u Jtilicet Sēļos &Abydos. Boiuc, Maigus. Bolutbdfsi, CenUfiiold- mņsrortm. Bofnd,Mcefidfuperior. Boflangibaļjd, HojUļļļd- norumprteftilut. Boftangiz Hortuļajļļ/s. 3morbafsi,prttfedm 4-~~gd(o- gdfonum. Barfia, o-B'tthynidolm. C (2 A di, ludices proumda rum. Cddidjudet. Cadi%Uitier Talifmam, dočloraUglt. Caliph,FĻeret,fuccej]or. CdonetJnfjdrLs. Capagd%, P°rt* Cdgtta* DUR, Cdpy,Portd, dīda paldt'ģ Turcte ftc apptllatd. Capiģtzijdnitoret. Capivibafū.capitima id- ni'orum. Cdpooldn.Eunuchjts pr*t pantus dtcurice putro* rum. Cdrdmdnid, Ciljdd olim. Carambtius, bJigtr dux. Cdra%, Trtbutum%rtai' tut. CdriphMom Calpe. Cdfnedar Thtfdurdr'iļ. CdfntgintcelldjĶ. C'fa'girbdfn, Anninl* clmut. Cdfidn ueftis ImļerMoru Turcdrum. Ccthmse,Aihtn^e. Chdm uel Tham, domi- nut. ChdmooļdnymfdM€tPtm cipis. Chdrudtfdnrie, Ločus per noādndipublicus. Chafnd,TbcJjļjatis. Ohafndddrbdfsi Thejjiii- rariorum princeps. Chazilar,mtlitet flrenui. Chccaya,Vicdritts prttfet fti. '- ChtUby,Nobīlis. Cbiaufbdfsi, cdp'Udntm dpparitorum. Cbiaudcri, Appdfttortt. Cbifout uel Chifoutļrr,tst dtei dicuntur d Turcts, tļudfi perdiūftimi. Chiocdddr,ut}itmerua re- gid gertns. Chtutter.calcfOĶportdnt. Cbna, Cerorļia guoddant. Chorbdn,uiftiļB&jfotiu$t. Chrtefth, Brlgrddumuel Aiba GreruisUr,MoHģļbh DierbeMxptduum lanizaroi um. īarmijjtr'tas^gt, Scriba U ni%4rorum. Iaždan,ScriptjļļA. JeferyStrutļj. lidrim>Fulme1cognomt»' mm Bata^etis. īmareth,Xenojiiuhi4. Jmrdlis,utxiļļrftr. JngtĻEuangtļjļļļn. Jfja Bcumber, Itjuspo- phtta. Ifian,Regnum. Jumar , dies Domjoieut Turcarum. K ļ^Efelbath , ca&ajiL' bra,ftc Ptrf* diayu tur. . KuzuĻcolšrrubrus. KOMENC Kj'4«r Chrifiiamt. ^Amordbddum, Amu- rdthet. L4r,€]lnotdpluralhnU' mēri m Imgud Turc't- ea. l\cd.Ldo&Ļed. ļiuer't,Hibtri. Lund,Mtn!u> īd J\7\Ammtltuttt, feruus, fdauut. Mdrcbd.Tumpm. Hdrijfa.olm Hehrut. Mdilarum, HerJteJļomi- netfuriofosreddent. Jdechd, Mtdtnum, Locd fdnfld. Mtchtcr, Ttnt£imīi dd- miniflrdtoret, c? Tub'u cinfT. r»m e? Tub'umum pr. Oddbdfsi,mdgifler hofpl tiorum.Decur'u), o cu-btculi regij mdgifltt, U tem prafečlus decur'tdt hortuldtiorum. Oglttue l Oglan,outr* Oldcbyuidc VlcSu Olopbd, fjiļjtiiiif [ptcUt. Olophdvi. ū'pedidm duu P ^AchicoU, Achtjout.fi. Pdponoch, CaUeuĻtm mundus Pdrmdch,Pq}lpvmmut, Pdflarmd, Cdrnetftcea. Paiijļd, Rex uel lmper,fliptndtdri§ <ļui. V Tolopdn, Otndm&ttun \fAiuodd, Tr4«/ytW- tdjļiģt. nia gubcrndtor. Top, Tormentim. Vdldgnid.Vdldchia. Topgibdfslpretfiflus ma \7efnadar,approTam nu)- nutonumbtlļuajjun. nttam. T/«pgi^ TomcņļdJfiTtt, Vifirbdchat, Confi^ģrif, Tor<ļueļldm,Turdtutft'4 ni,<ļttdfi libtri. Trtp!Zonde,Trd$_ez.us. Tfalmd.PiltL ' Iftraiļoiui tircumcifio- nit. ffdroch, Cdlcidmenium TfdUildr.Capitdiui. VlachiVtuddļjķt. Vluchd,md^nuidfL:um'cfc pa Sardy,Pala lariumquodSaravdidtur,admare Aiiam t'mmTurā- uerfusfitum cft, refpiciensCailclla,quae ttm. Scutari uocan tur, ubi olim urbs Birhyniae Scutait rd- Chalccdon fira fuit,uix paruimilliaris fpa ftelld olim tio ab illo diftantia,quae anguftiae antiqui Chdlctdon. tiis BofphoriThracrj nominedicT:aeJnHnc FretumCom uero frtcura Conftandnopolitanum no-fidntmopoli minātur.In diāo Sarayo>quodeft palādu tonim, regium maximicircuitus, auam plurima funtcubiculaopulentifsimeinftručfo,rna ximelid>quod afsignatum cft magnoTur carum Imperatoram quo fexpueri ei mi-niftranr}quorum duo excubias,atqj uigi-liasagunr tota node, altcradcaput, alrcr ucro* ad pedes lef Ģt\fun/,^xatKiifu)ļj$'sioikiī*Ķr E x REGVM, REGNANS REGES. Eauerdpecunia dcftinatacftexilioribus ufi'bus magni Im peratoris. Et ficontingit,eam non expen-dijUel quid dc ca fuperetīc, id comodo cc» dit puerorum,qui eam in faeculo miferuc, die fubfequcnti aliam in illos conijcien^ tium.Hifcx pueri quocunqucuadar,cum comitantur,officn iniuncT:i ergon'llo tāme cbsexarbitrio fuo mutante. Vnusuerd eorum e&Oddbdfsijdeū, caput cVmagiftcr Odabafih cubiculi. Secundus Chiocddarjd eft, ucfti- Cbiocaddr. mentorum gerulus. Terrius Silichtdr> zu Silichtdu cuirijSCfagittas geftans. Quartus Sdīdptar, Sardptar* portans ca!ices,ad bibendum aquam:nc-que enim magnus Turcarum Imperator uinum bibit. Quintus Chiufter, portans ChUtchttr* calceos,moris cnim Turcarum, ut calceos relinquant in ingrciTu a:dium,quorum pa uimentaobid periftromatis eTerfco, aut ftoreisfačh's, exiuncis pičr.is,& coloratis A * pro 4 D E TVRCICI R E G N I pro facultate patrisfamilia\conteguntur. Sthtmligi. Sextioffīcium appellatur Schemligi, qui ge-ftatfedcm& quadra>quibus magnus Tur cainfedcr. In eodem Palatio Turcacaula Opr.refidet^uam ipiiappellanc Capy,ideft,por tamjn qua funt officia infequ cn ti a. V t uc rofcancdmeliusincelligacurtquomodo ca fuftententur,& foueantur,fciendum eftjn rcgnoTurcico duo ftipendiorum genera Obpha. eue,quorum alterum uocacur Olophd, uera itipendrj fpecies,ad morem noftrum,a thc faurarrjs,uelquaeftoribus numerari con-Tymar. fueta: alterum uero dicicur Tymar, quod cft afsignatio terrarumjhaereditatum, QC poft fcfsionum,aiit rcdituum,dccimarum, aut commodorum exipfTs pcrcipiendorum, iuftar pcniTonum, Eiulmodi ergdperci-Tyntdrio- pientcsdicunturT>m«*rk)W,alrj uero Olophn* ta. gi. Plurimi uero offirialesinucniuntur par Olsphagl ticipantes dcutroque>ut poftc^dicetur, nominatisfingulis: incipiam ucro ab in. greiīii Palatrj. Primd iiaq? in ingrcflu Palatrj uel Saray, Capigibdfs tres funt Cdpigthdfū, id eft,capitanciianito* (i. rum^uorumcui^ue quotidicnumcran. tu r ce n t u m a fp ri, q u o 1 i ber fu b fua po tefta Cdpigiiļi. tchabcnteduccntosquinquaginta Cdp'tgi. ^foi,ideft,ianirores,qui fcptem uelo&o Afpros quotidie habent.Triuno ucro ifto. rum gvbernatione, l i B. i. « rum Capigibafiarum femper unus portae aftac, cum Capigtzis, fndies inrerleoffi- -cium permurārcs. Adhaecilifccft Capaga^ CapdgdZ. idcftjCapicaneus portse, Eunuchus gēni» Cuscaftratus,quemipfonim lingua nomi-nāru Monouc, fexaginta afprorum ftipen- Mimout. djodonatusindies. Proererhunc 3C Saray-S4f4ybafpi. fca/Jiitidem Eunuchus capiraneus palatrj, uel Saray in abfenti.i magni Turci, quiha betquinquaginra afpros, Hor.tim ucrdu-tercļj duodenos habec fibi fubie&os Eunu chos)quoruquidā dcccm, ali|quindccim. afprjs merenr. In hoc palatio uel Sarayo a-luntur quingcnci pucri aeratis annorum o&o ufqueaduicefimum,quos Turcicus ImperatorcuratinftruicV cxerceri tam in liceris,quam armis.- maximc? ucro in fcicn-tia 1 cgendi, fcriben di, co gnofcendi ipforu legem^čļuitandi^fagictandi, alijscļ? fimili-bus exercitrj$, ueladbelli,uel pacisartes fpecftātibus, ad quas idonei efle deprchen duntur. Qui ipfis informandis praeficfun» tur funt (eniores Talifmanm dodores Icgis taUfmani* ipforum Uiāi autem pueri ueftiunturbis in anno,in ipforum duobusB cicus Impcrator uiderit actatem ipfoftuta ap tam officrjs,quibus fcruirc queanr. Tuc A j cnim 6 DE TVRCICI REGKI SpdchoglS. enim cos hchSpdthogldn,*ut Silichtart autal-Silichtar. teriuscoditionishomines,pro ut,uel eos idoncosinuenit,uel fauore complcctitur.. Simt uero indecurias diftriburi , Sc ad quamlibec earum fc'unuchus nominatus CdpogUn. Cdpoglan: Ogli aurcm , uel OgUn inipforurrt Ogli. lingua puerum fonat. Dormtucin eodcm cubiculo feparaci, alter ab alrero, in tcgci„ Sclmna. menco adniodum luTpido,qiiam illiScUui, nam uocant.īn medio dormitorrj.Eunucht quietis)fua?locu habent, quod totanode ardentibus luminibus,&racibuslucer. Habēt praeterea Turca» alia loca ad infti-$choUtux tuendum,Off>»w«tff?gir/rri,earum lingua ap carim. pcllata.Sč i uos DocitoresquosH0g/i4l4ruo HogftiUr. cāt,tam mafculos,quam foeminas,fepara-tim tamcninftituunt,mafculi mafcuIos, las,quaeitafehabent. Quodlibet carmen undecim debet coplečti fyllabas. Placuie itaquc exempli gratia harc pauca inferere. CARMINA A B I P S I S Bethler di&a. Birechtn bet on tiltdum derduml Urk dtndan ifķmļlm iardum Ttrch GVBERNATIONE, LIB. I» 7 Terch ei ledum zahmtmumi gurdum Ne ileim centemeņm glungimi Suntenimcarmina amacoria ,dcae ipfaru lingua Afiich uocaC3c,id eft, deac amoris, Afūcb. quaruminterpretacio haec eft deuerbo ad uerbum. Z3ir«7?crj,idcft, ex una . Btr,ideft, quincjj On.id cft, decem Biledumt id cft, teci. Drrncglcxi. Zjf/jmdtiitfni, id eft, pa-triae meae. G«r3c indie s ftipendium oiginti afprorum habet. Piopc dičtum hortum du£aiferuanrur Liburnicenaues, quibus hortulani anivnigratia Turcicum Imperatorēm uehereconfueuere,uei Scu-tharos,ideft,Chalcedonem, uel alio, quo ipfi placuentjrarkientes. Sunr8tpra?rer iam diitos in eodem Sarayo, uel palatio cenrumlaniferoti, ad lignain carrispor-tanda,deputati,quorum falarium rres uel Sacca. quatuor fiīnrafpri. ItidemetiamSācat\a-niferoti decem,aquam equis , uel in utri-bus,uel pellibus caprinis geftantes(utui num in Auuernis 3C Lemouicibus apud Gailos portacur) pīti ftspendio curn ligna Afiibafu. rrļs utent^s. In culina dtāi palatrj eft Afti-haf&ļ magifter coquorum, quiindies ha« bet quinquaginraafpros, 8C fubfe quin> Afsiz- quaginta ^/i^.jdeft,coquos,quorum cui-quefeptem,aut očto alpri numerantur. I-Miupdehe- tidem e&iUf'c Slutņatbtmm, id cft, difpenfa-tnin. tor, uelcondus, pro falario habens qua-draginta afprcs, 8C fub fe feribam cui fol> Cdfnrglr- uunruruigintiafpri. Quinetiam Cafnrģtr-Bafl tay}»,Architriclinus,cuicura incumbir cu borum, 8C portandi pa tinas, 8C difeos, ad magnum Imperatorēm^ hie habet 8o. a>. fpros, gvbernatione, l i b. i. 9 fpros,&Tub fe centum Cdfr.egirosjdcft, cel- CafhtģirL larios miniftrances in fimili officio,qui in-dies quadraginta & plures afpros recipiut ufque adfexaginta. Praeterhe.cin codem Sdrayo uel palauo eftequile,uel ftabuhim cum dučentis equis, 6t čehtum homini-bus,qui eos curaW,feruiendbus fex auto-d:o afpns indie. Sunt&aliaofficia tenuiorain code*pa< latiojfed precipua commemoraiTefuffieir» Nunc uero loquarde his que. funccxcra pal lauum,& primodečuftodia. Pro cuftodiaitacfc Tmperator Turcicuš CtiŪo&dtt habet duodecim millia Ianizaroru, quos gis, appellant Janiffarltr, Scianiflar, quiomnes\Um\f ccnos,fubiedi Agar lanizarorum. Signi- fu ficat autem SoUchltr finifrru, fic di&i,quod geftentfuos acinacesinlaterefiniftro. Praeter Ianizarosetiamincuftodiaprin ^ cipis funt tria millia Sp rundam enimminus bnurriuntur &C hi iri Čhdziīoru principis Sarayo. Simt &alrj nrulircs Cha* condiuo cr ;ilin loco Tfiirai di-do, educad, contra Chriftianos pugnant ftrenuifsime,& habentfatis cxigua ftipen dia: uidui uidelicet alius quatuor, alius quinc£ uel fex nummos Athfe uocatosvqui Atbfe<ļuid fexaginta Coronatum confkiunt: Scbifu. fub pērna uitae non poflunt equif3re,n!ii aegrotent. Reperiuntur criam cx filij* Tur carumfadi lenitferi quamplurimi. Ter» tius ordo pcditum Azaplarum eft, quo-rum finic* bello finitur ČC ftipendium : 5C funt I+ Dl TVRCICI REGNl funtomnes filrj Turcarum. Talcs utun-curlongiorihafta» frarnea, pilcos habent rubros,ucl alterius coloris ex panno, cum quatuoranguhs corniculatis. Taehiadi. dis,cx*differuntavIenitferis 8C Solachlaris uefticu atej;armatūra: talcs pcrfodiunt ho ftium cqu os in bello. De inde aliud gēnus peditum cx Vualaclua feiftse Graecorum, I^oinichfar uocati, hinihil aliud habent nu pcndfļ a Turca,quāquod imtnitncs funt a nributifolutionc, &decimis. Tāles te-nenrur otiofos equos Regis Turcarum proprrjs fumptibus alendo, curam'cĶ illo-rum gerendojducere tempore belli. Tentoria aurem Regis Turcarum in bcl Turetrum lo cum in moducuftodiunt. Cum Tima. regis tento* rum rex ad bellum proficifcirur,duo ufur-ria. pat tentoria, cognomento Satortar.cum hodie alterum proeo tenditur, alterum, ad proximam maniionč figitur, utibi po-ftero dīc recipiatur. Magnitudo taberna-culitanraeft,utproculuifenttbus urbs ul deatur: in proximo caftrametantur princi pes, &ambiunt Regis, fui rabernaculum: deinde equites, qui uel finguli, uel terni tentorium habent. Etiam pedites habent propriatabernacula, id enim exdi(cip\L nahabent, ne quis fub dio cubet. ituro excrcuui ftratores uiam faciunt, hinc inde collcv GVBERNAJTIONE, L I B. I. \$ collocantes aceruos lapidum,uel ftrues li- TurctTuet^ gnorum, ad indicium uiae, aded ut ne in oediūo quo fenebns quidem facile erretur. Mo uen c fe modo conu medianodc,& ufcj meridiem feauenris mdtfcat, dieiinagminefunr. Interequitandu Rex in medio duarum Baflalarum cum illo col sIoquentesincedunt,quospraecedimtali<» " , - -quot Ienitferorum ordinis milices in e-quis,ferentes candelas ardentes: Sc h oc fic tempore nodis obfcuro. Deinde Tfautlar, id eftjCapitanei, clauas habentes ferreas, undiq;cufpidatas,pellunthomines a* con fpedu regis,ad iadum,uel curfum fagitrc, abi Sulihtatlartmyid eft,ftipatorum copia,in-ter quos currus cynedis , pleni ,in ufurn Turcac 8C procerum. Subfequuntur QC praeceduntiam didi Duces cum maximo milice equitum,& peditum, 8i diuerfae conditionis hominum, alr> habentes fti> pendia, alrj quacitus gratia 8C lucn, ma-fculitantum,nullas fecumducentes mu-lieres. Deinde fequftur multitudo Camelot Animbum rum,mulorum,equorum cinrcrdum folet utciura m 8c Elephantes eorum lingua Ph'd didos, bellis. deduceroportantes uidualia,tcntcma, 3C ftmilia milici ncceflaria. Et ubi figitur ten toriumTurcae,ibiiam fingula fuo ordinē tanquamin urbepararidebent. Ibi ločus Sar~ DB TVRCICI RĒGNI SartorumjPiftorumjMacelIariorum t alrj paranc epulas carnium omnt'um gcneru quifinon poruerinthabere carnes recen-tes,tuncexponuntca quaeab animalibus uehuntur,uidelicer,panes,bis cocftos, car-ncs ficcas, Paftarmu dicftas, cafeum.laccoa. gulatum. Simtenim paciencifsimi fams's, tuttā Uho fitis,frigoris.Rardhofpitanturio mbibus, ttvat'teāfsi fed in agris fub tentorrjs, circa fcenilia 8C t\ mi. uos.maiorcm gcrenres curam animalmm, quamfui ipforum,paruo 8C fatisuili cibo contenti,uidelicet, di&o latftc coaguhto aqua teperato,&immifio panc,ucl recenti uelbis coAo/erui paritercļ? domini.ibi (i-lentium ttmporenoAis magnu, adeouc captiuos fugientes negligant, ne clamor excitetur,ob poenam iniunčram: fed cum uadunt cubitu,cx" cum fUrgunt ad profici-fccndum.omnes alta uoce clamāt haec uer ba, ter repetentes, AlUh AlUh AlUhujd eft, 6 Deus,ter repetitum. Turearu iu Tanta feueritas difciplinaefit in beI!o,ut Jiim <ļtue nemo militum aufitaliquid iniufte rape^ ntretturin re, alioquin fine mifericordia puniretur.-bello. habenturenim inrer eos ordinarrj cufto^ des, fiue JefVnforesearum rerum,quaein uia occurruntmiliri, utpueros ocfto, uel decera annorum portātes uenales panes» oua,fručlus,aucnamtS^nmilia. Tenencur quocj GVBBRNATIONB, l1b. 1 17 Cļuoq; defcnderc dieti praefe&i hortos fru« ftuum drca uiam fitoSjadec», uc nec ipfi au deancunumpomumjtielhuiufmod! fimi le, finelicentia pofsidcntis carpere,a!io- quin & tāles capitis poenam luerent.Cum Turcaru fa eirem in exercitu Turcae in expedidone ueraiufi'uia contraPerfas,uidiT/p«ifcumunacumequo> mbcĶa, miniftro decolari, quod folucus equus arua cuiufdam ingreflus fuerac. Hasc funt firmiisima 8C eerdfsima Tur/», caepraefidia, qu3econftancduodecimmil-libus peditum,©^ circitcr uiginti quinque millibus equicum. Venationi ex aucupio praefečlus eft Sukmenbafri, qu/cft quaii fupremus uena- Stchmen-tor,5t" indies centum afpros, 3c fub fe ma- bafsu gnumnumcrum Ianisrarorum habet. Cetenlm nullanatio fub Soletantugau-dctuenatione,quantum Turcica. Pene-rrant enim infequendo feras loca afpera 8C montuofa in equis, capientes diuerfa animalia,& fianirnalextinc*r.um acanibus fufFocacum fuerir,illo non uefcuncurnec£ ipfi, fednecChriftiani inhabicances illas regiones. Et fi cafu occiduncaprum, danc illum Chriftianis illarum regionum, quia Mufulmanis prohibitum eft uefci porcav rumcarminibus. Idgarņ Hos fequitur Zagarzjbafsi praefedus ca- ļi num, num, quiquinquaginta afpros, &fubfc complurcs lanizaros habet.. Sunt etiam illiduo aucupum magiftri Zarutigi- dieti Zaniligibaļii, quibus centum afpnfoU bafsi. uuntur,&ipforum uicarrjs uiginti quin* que,cumducentis aucupibus didis Zgnaci,iU lorum quo!iber uiginti quinque; horum ucro adoAo afpros ftipendium aedpien-tibus. Arabagi' bRSCArdbdgibdfu pracfe&us curruom (An bdfu. raba enim currum ftgnificat) pro ftipen-dio diurno quadraginca afpros recipienst Vicarius 8>C fcriba eiusuiginti, rria millia Arbdgi%. Arbdgtzjd cft,carrucariorum ad iex aipros: Brdcorbaf- Duofirdcorta/iipraefečti Agafonum, alcer fi- maior,alteruerdminor.Maiori quingcnri afpri indies conftituti:maiori duc:ri cum uicarrjs 8C feribis, imperantc£ mulioni-bus,ephippiarfjs,calcarium fadoribus, ca melorum'rp dudoribus , & fub ipforum imperio funt,quatuormillia ekdifsimo-rum equitum. thiaufbdf. Vnus Chidufbdfii, capitancus Chiauslero-/>. rum,qui funtquafiapparitores,&admif« fiona!cs,& Chidufbdfsi quafi praefeelus baft-licac.cantoe autoritatis, ut fieatadfubditu principis,cuiufcunc^etiamille fic ftatu«a, qualitatislaucconditionisfiueBaiTa,fiue Bcllerbdus, 8Cilli dicat, fe rniftum, ut ca, put GVBERNATIONE, LIB. I. « put ipfius habeat, &magno principi ad-ferat, concinuo ci parcatur, etiam nullo mandatoaut commifsione commonftra-' ta. TantacninaTurcarCī obedientia eft cr- Turcdrum ga fuum imperatorēm,ut ncmo nequecx obedienttd, IenitferiSjUel proceribus armatus, uel gla- ergafuu im dio accinduSjhabeatlicentiam perciuita vcramrtmr temincedere:nifiqudm Turcauenādi aut orandigratia,palatium egreditur, 8C fiqui funt cuftodes ciuitatis aut officialesjbacu* los geftant:qui ubi litigantes, uel alccri in-auriam feucalumniāinferentes reperiunr, fuftibus cos puniunt.Ncquc quifpiam illi k^uens^'audet dus faciem mtueri,fed in terrana procidens deofcularis pedibus eius,fīxis in terram oculis iibi loquitur. Aggrcgat fe hifce Muhttrbafn, praefectus Mtchttr-centorrjSjpauilIonibuSjaulaeiSjč^ hofpitio baftu principis,qu3e ipfecurat tendi, confterni, Sčpraeparari, cum princeps fub dio degitt pro falario uerOv ipfiquadraginta, uicario uiginti quinq?, miniftris qui fub ipfo funt fexaginta numero 3C Mithtri nominantur, Mtchter* quinq; afpri indies dependuntur. Rurfus 8C alius Mechttrbafū, capitaneus Meehter^ tubicinum,tympaniftarum>aliorumc^ in-ftrumentorumfuccentorumjCui indies tri ginta afpri dantur, fcriba? ueroMuodccim. Sub co funtducentitffffcrr, partim equi> B j tes, tcs,parrim pcdites, idem ftipendium cum prioribus recipientes. Jmtdh, Ad hofceconccdic lmral'u Aga. Vexilli. fer, magni principis, in cuius uexillo cau« da equinapendet,in memoriam (ucmihf Turtdrm rctulerunr.) Alexandri Magni,quieam in uexiUa. capite,&in fuis iniignfjs geftauit.ut ipfius numifmata teftantur. ldcg uerercs du. Ewcu dpui ces fecifte teftis eft Virgjlius de Aenea in-frifeos infi- quiens, gnid. Chrifla'tpmfignisecfuint) Appenduntur uero Imrali quotidie du centi afpri, eft'cp dux omnium inftrumen-Camuiica tiaftantium,uel tentoria curan-cium. 'Atļahnyn. In horum numerurn refertur etiam Ar-pdi'myn,dux co mm eatus,cu i cura feni, pa: Ieac,hordei, auenae,frumenti,omnisq; pa-bulipro equiscomifla eft, rāpacis,quam belli temp ore, cu i fexaginta, uicario uero* eius triginta, fcriba? uiginti afpri perfol-uuntur. Subfunt ei uiginti, quorum fa-lariu intcr očto 8>C decē afpros definitur. ĶitAttnyn. Nec ucro praetereundus Sdrdemjm, deputātus adcoplanandas 5c purgandas uiasa tim paris, quavm belli temporequinqua« ginta afpros indies recipiens, quadringcn tis hominibus imperans, quorucuic£ad cjuinc£ afpros numeran tur» Nunij GVBERNATIONE, UB. t %% Nuncfupereftucde officialibus quacfto OflicUUt rfj miniftcnj agamus,deinceps uero loque ņutcjlorif murde fuo cofilio,& gubernatione^ac ira- muneus* Aatione negociorum efus. Inicib iraqj fcicndum eft, Turcas uocare fuum chefaurum Cbafna: impofitiones ue- Chafna rd 8c fubfidia, uecrcigalia, tribuca, alios'cp Thefaumt* redditus Cara*. Cara*;. Primus ucro officialis mfnifterjrj quae« ftorrj eft Cd^ni^r^/K.rhefaurarius pecuniae Cāfndidt* palatrj, qui eft Eunuchus 8C quafi prarfe' boftu Aus Gazae,domicilium habens in Sarayo feu palatio cum fexaginta afprts diurnis. Poft hunc duo Defterdar quafl generales Vtftaidf. receptores,quorumuni datum eftnego-cum pecuniarum prouenientium ex ter-ris uerfus Danubium,ut Seruia,Bulgaria, Bo i na, Vajachia, t}C alrjs, curn regio nib us Afiae,Syriae,6č Aegypti. Et pro falario ex principis,7>m4rfeu aerario decem millia du catorum annuatim habet, emolumentis &commodisquaemaximapcrcipit,exce<' ptis. AJreruero'recipit pecunias cxGrae-cia,qui,magno Turcarum principe iri bel lum peregre proficifcenre,Coftantinopo-limanet,inftareius Vicarij. HuicexTy* mar feu aerario fex millia ducatorum dan-cur,necalrj s commodiscaret. Ofriciumi-pforum eft maxime autoritatis,& fubfunt 3 4 e,s %jļ DE TVRCICI REGNI eis quinquaginta fcribae ad rrferendas pe. cunias, inrationes; quorum diurnum ftu pendium intcr triginta 8C qu3draginta a-Tprosconrinctur. Vcfr.icUr. Horum fodalitfo adiundi duo Vefndm ckr.appcndcnres ducatos 8Cafpros;quo> tidiano falario uiginti afprorum rimu-nerāti. Sttdfjiirs. 1 tidcm fcx Serafjicrs quafi trapezytac uel menfularrj,adexaminanduaurum,argcn-cura,& numifma,limili ftipendio cu prio-nbus fruentes. CafndAar- Duo etiā prarter hos Cdftiddarbdfn, id eft, bdļū. thefaurarrj extranaci, unus CJraccia?, altcr Aftae, conftiruti ad hoc ut pecuniasexu gant, falario diurno quinquagtnta aipro-rum (uftentaii. Cdļhdddr. Qiiilibet uero" eorum decem Cdfnddar fub fe habet, eorumqu'c quilibet totidem afpros. Veftere- Similiter etiam duo Dtfteremyn, altcr myn. Graecia?,alrer Afi»,qui praefečti func Ty-mar feu aerario, 8t rationibus pecuniarum TyntdrioU quas percipiunr, Tyrddr\olņ, id eft, ex aera-nofuftentarifoliti: quinquaginta afprorum falarium habentes, & decem fenbas, Turcl īmpe quorum cuique quindecim indies pcrlol. tdtorh red- uunrur. ditui annui. Mihi abipfis i clatum eft, redditus ma. gni GVBERNATIONB, LIB.l *5 gni Principis afcčdere ad fummam quin-decim myriadum ducatorum. Porrouero magnus Turcaru Princeps tutHr.ian non habet aliud confilium quam quaruor [ilium> Bachas^uos ipfi uocant f^iftrbachat.id eft, confiliarios. Batha autem cft Bachi ipfo- Bdcht. rum linguajfignificat caput.ideodici pof-fentcapitanei. Saepius ipforum (a)rem tres iuat,ur recens accidit,curn t&entAjtfi Aya[bachcum magno Principead tantam autori tatcm 8C exiftimationem, ut abfolu-tam poteftatemhaberet, Sl derebusom*-nibus difponerer,ita nemagnus Princeps iļs feimplicaretjhabebatcp paretem Chri-ftianumConftantinopoh hominem infv ma? fortis,tabernarium adedebriofum,ut in plateis publicis uf no repletus inftar be« ftiaeobdormiret, neclbraymus cum a loe* da ebrietateretrahere, aut ad honeftae ue-ftis ufum adducere poiTct,ctfi nihil operf, uel ftudrļ in eo praetermitteret. Neclon» goabhinc tempore» magnus Turcarum Alrtdtn-Princeps aliumBacham creauic,4trr -.4 B $ quem qucm nos appellamus Barba rodam. Irt. tellcxi uerd,quod praeteritis diebus aliurrt Mthtmtt. adhuc fecerit Mthmtt Bacham. Horum triumaut quacuorBacharum quidam ha beru uiginti quatuor millia ducatorum ex Tymar, id cft, xrario,quemadmodum lbrdym BaflTa}quidam ucro icdcrim Sc očto-dccim mii 1 ia,abfq; com m od is, cm ol um en cis.atcf muneribus,quae duplo plura funt. Sunt interipfos,qui fex millia miniftroru ordinariorum fuis ftipendrjs alant,omnes autcm fua palatia puerorum & puellaru, ut magnus Princeps, habent. Antehaec i Ftrybdchd. tcmpora,& alrj duo fucre,ut Ptrybacba ,qui moderator magni Principis in eius iuuen Vhdrath- tu te fuerat. PhdTdthbdcha Syriae uicarius, 8C bachd. Atbndtbdthd, Czy vi tdC Aegypti guberna-Achmdt- tor,quicum 8uldanum fe conftitucrc ud. btcha. Ict,aTurcis,quieipraeftc^ eranr, interem-ptus fuir. Hi Bachae ingrediuntur cubi-culum magni Principis, atcjj delibcran 18C difponuntde omnibus negocrjs, ad regni gubernationem pertinentibus. [ftofa, Poft hos eftMofo, qui eft quafi ipforum Papa,protečtor,& dedaratorlcgis Maho-meticae,necalrjs rebus fefe immifcec. CddizUt- Duo Cddtzl*skitr Tdlifmdtu doftores legis, ķier. ipforumiuftitiardicundae pr3cpofiti,quaft Tttifmant. praefidcs,aker Grxcix,altcr Afi>,dCuuU GVBERNATIONB, LIB, I. *y go aulam magni Principis fequuntur,8č honoris ergd praecedunt Vifirbachas,l numcledum, quiex aequo omnibusius miniftrare tcnetur. Si quis Occfdit, ipfe quoq;mortemfubiredebet. Si quisfura-tur, aut uiolcncerrapiat, fufpenditur; ut contigit Ienitfero cuidam, qui mulierculg cuiufdam portantis in forum uenalc lac ebiberat.nonfoluendo prerium, cum ac« cufatus coram iudfc* negaretfečtum, pe-dibus furfum fufpenfus,chordacp pertne-dium ligatus, lac ftatim euomuit, atc$ iii-co iudicio ftran gulatus Hoc me praefcnte i'nDamafco contigit. Cumex Armenia Hierofolymāproficifcerer. Si aliquis adul terium commiferit, mafculus in carcerem coniedus, poft aliquot menfes pecunia redirņitur; & iņulicr ujdelicct adulterara, fuperafina uicatim 3C plateatimducitur, flagr/s cacdicur denudata, 8C lapidatur uj. fccra boui s in collo habens. fJafjdnģi- Deinde cftunus Safjanģibafsi, tanquarrt bafsi. Cancellarius, qui{ignatliteras noracVfi. gillo magni Principis,quodofficium 8CL pfum magnae eft autoritatis, 8C exiftima-tioniSjfecunduma'Beglerberjs. Quotan-nis uerd cx Tymar,uel aerario, habet ocfto millia ducatorum pro ftipendio, pki9 uerd commodorum ah'unde, 8C coraitatus inceditmagno pcditum, & equitumnu-mero. B4ī4tmyn. Poft hunc unus Baratemyn, qui dat 8C di» ftribuit diet as literas & mandāta. Huic indies numerāturquadraginra afpri, & fub. funtei decemfcribae, &duo uicarrj,quos Graeci Protogeros uocant. Nunc antequam progrediamur ulte-rius,&exaula difcedamus, quia fuperius diximus delanniftaris, in'q? rjs confiftere uires atej; potentiam magni Principis,id-eo breuiterexponemus quales fint homi-nes.dč unde originem habeanc. Conftantinopoli Aga,ideft,capitaneus, UmogUn, cft corum, qui uocantur lamogUn, aut Azm AztmogU. moglan,auifuntinfantestribucarrj,ficdieti, utquidamuolunt, quod Azamoglan ii-gnirlcet innoccn tes,& iimplices i infantes, nihiKf GVBERNATIONE, L I B. I. 19 nihil'cļ; fcietes:autpropterea,quodin Af-fyria addifcanr,quam uocanc Azamiam: 11 r ucro alrj uolunr, dicendi funt chamogian, Chamogl*. id eft, infentes Principis, aut domi ni, nu-mcro ad fcx millia. Ipforum Aga indies habet pro falario afpros fexaginta. Scicn. dum autem eft magnumTurcarum Prin-cipem quolibet quadriennio mitterc in Graeciam Bc ^ndfobsm(quaeeft Afia minor, A% ':"r'i aGrarcisdi ciaerat)curac diftribui, 8C dari agricolis atque paftoribus,ut ibi aut agris colendis, aut pecoribus pafcendis, autalrjs labori-bus agricukurae uacent, &affuefīant,in-durentur'cj; adlabores perferendos,^^ cicumcp to DB TVRCIČI tlGtii dcumcp idioma addifcaht. Sub fTnem tiei rd cxai5i quadriennrj,cu'm rurfus mirrir ad conquirendos alios, illi Conftanrinopo-lim euocancur SC Agae Azamoglanorurri traduntur,ibicp nutriuntur, 8t ueftiuntut bisanno, Scin diuerfis ardflcrjs inftrucļf intcr Ianniflarosdiftribuuntur,utipiis mi niftrenr,ex miniftris Ianniflari, cx lannifla ris uero Solachler, 8t Silichtarlcr cuadcn-tes,autadalia officiacofccndcntcs. Quo-aduerdin Burfia 8C Caramannia manenc nullis impeniis magno Principiconftanr^ quodquibus fcruiunceos ueftircatcf nu. trire co gan tur. Porrd fuperiu's dixi in Sarayo uel Pafa-do,in quo magnus Princeps refidet, eftc circitcrquingenros pueros. Praererid Sa^ ray u uero eft,& aliud, in quo furit fuaemu-Suhants. lieres,& filrj. MulieresappellanturS«fof-MuUtrim nM,iden\reginaej čVfunr fepararseinuicem Jurckaru cum liberis,in fua qusec£ cuftodia atej co» tonditio. mitatu,inquo magnaeft copia Gunucho rum, 8t iuuencularum circiter rrecentas, quibus aniculae praefcdae funt, quae eas fuereatquetexere addocent. Iuuencularum quae)ibet afpris ad quindecim indies donatur,5£quotannisbisin ipforum Pa» fchace,qu od Baytam, ut an rea dixi»uo ca n t, ueftiunturpanno bombycino: iicj quae- G VBE^N ATIONE, t!B; I. n dam ipfarurii magno Principi placuerir, illeea pro uxorc utitur,eieļ? pro unica uice mille afpros dono dat, 8t abairjs feparatac ftipendium, 8t dignitatisgradumampli-ficat. Ciim uerdha? iuucnčulae,adannuna aecacis uicefimum aui'ntum perueneVe.neC amplius magno Principi cas in feruitio fuorerinere libct,clocantur Spachogla-nis,& alrjs mimftris.acferuis.pro ipforum qualirate,čk" condi tionc, 8t in ipfarum Io-cumaliae in Sarayumfubftituuntur, ubi funr Aga,id eft,dux Cdp»g»;nanitores,alrj'cj$ miniftri,quales in co ubi ipfe rcfidec. Iuxca ciuitacem Peram, qu3e fita cft ev tēf Ptf4* gionc Conftantinopolcos, nec alio quo-quam porru ab urbedifterminatur, uoce denocante uim praepoficionis Tra*ns, 8t a-liud Sarayum eft,in quo func quadringcn tipuerilcumrjfdemofficialibus,utinpr^ cedentibus. Andrinopoliauc Adriaiiopoli uero duo Andmti funr,uctus 8t nouum. In ueteri educantur poĶņd trccenti pueri: In nouo, qUod eft iri ripa Adtianof* MariiTae, trecenti funtIāniferori,omncscj? U\ offiriaIes,qui&:inaIr]s. Exhifce duobus Sarayis uel palatrjs, 8t \mBtbt*ķ Pcrenii,fumunrur qui in grandius mittun thttus» tur j p ro u c i n h o c a! rj uel defici u n t, uel eo -rum tianslationeideuatuatur; Quauerd parte %% Dl TVRCICI REGNI parcePeramare refpicit, cft armamen ra~ Terftnal, r!ura>quodipfiT«r/rna/uocant>locus,ubt Armamen- fabricanrur,cVconferuanrur rriremes, 8C taftam. naues,inquocommuniterduccnci archi-Protcz. tcAi\acnorurn6^qiu'nquag!ntaPrfftr^ id ; eftjfuperintendentes, duodenorum afpro rum ftipendio indies operancur: his tāme ubi feriantur>faltemfex afpros recipien» tibus. Praeterhos in eodcm armamenra» rio, Sč fcriba deg^cm decem alrj fubfun r, &aliorum operariorum magnus numei rus,'qUibus quatcrni afpri indies nume» rancur. Tantiim autem ipfis matrria^e-ius'cp o ptimae ad naues fabrieandas fuppe tir^uantumdefidcranticaereru'm ipfi ca-rum condcndar um imperiti, maxime tri-remium. Nonetenimeas ram bonas& tam agiles conftruunt, utChriftiant, fed craflas,graues,malecp tradrabiles, licetali-quot opifTccs Chriftianos habeanr, qui« bustantiim ftipendij, quannim exigunt> &tpļerbey foluant.Eidem armamen cario omnibusejj armamenta ofricialibus in eo praefedus eft ģenerālis rtoprafe- capitaneus, dietusBtgltrbeymaris,cui ctiā iuu. imuneta eft cura clafsis, quotiefcunqj illa in altum progrcdi rur. Id uero' muneris ge Calitopoli» rerefolebat capitaneus Calliopolitanut, qui> tanus tapi- cunc£iseflet,iedaliquo abbinctcmporc tantut. magnus Princeps id delegauit atej? com - mifit GVBĒRNATlONE, LIB. L ļi tniiīt Barberofja;, qui officfj huius rat/o- Bdrhroffj* ncex serario percipit qi:atuordecim mii-frfb'-" ^° lia ducatorum, afsigt'ata ipfiin redituin- ditMuhct fularum Lcsbi,Rhodi,8t fcuboeaejUnde Un. triploplusexigir.i!!ahod!e dida Methe- Eubota il| lin,haecuerd Nigropomo. citu*&igr6 Antequam Barbcrofla cor.flfrueretur, fontus. Turcaenihilaut parum noticfae rei nauril Turc* rt't ca:habcbant,esiceptis pcrpaucispyratis. nmūcttim. , Qum&nurn hodiecum claflem adorna- p<««. reuolunt, paftores quos ipfi uocantCpy-H4n^1ideft,opil!bncsex montibus Graecie, 8t Anatoliaefumūnt, eoscp trircmibusim Coyn4r\%, ponunr ad uehfieandum 8C feruicndum in nauibus, adquacufcp adedinepii funt, Ut non tam ca praeirehc, quam naucs deri-ncanr. Ethaeccaufa eft quodTurcaeinma ri hadenus nihillaudabtle geflerinc Ve« runramen didus SarbarofTa eos nonnihit informauit,habiliorescp reddj'dit. Nimium rere" immoratusfum circa Co* ftantinopolim 8t curia magni Principis, 8t camennodixi omnia , necetiamomnia mihi coftanr, praetcrquam quod 3t maius ingenium quammeum līt ad inquircndi formā tanti regni rcquiri agnofco. Nunc: uero breuiter dicam de ratione guberņa* tionis prouinciarum, 8t de ordinē militiae iuar,quantum cognoīcerclicuiC. Inqualibet Prouincia recļoreft, qucm uocantBeglerbcy,quod noftra lingua fot natDominum Dominorum. BegUtbems Primus iraque eft Graecise Btgle rbtius ,fub Grāda,efi qua comprehcnduntur omnes regiones* maxmut o- quasTurcain Buropa tenet, 8C eftomniū tnnitmmre maximus. 6xTymarfeua?rario quocan. gnoTurc'u nis habec fcdecim millia ducatorum: Cae-co. terumrriplo magis cxigic. Subco eftu-nus Defttrdarjd eft,thefaurarius,cui tria mi!, lia ducatorum foluuntur, 8C centum fcri« baeadminiftrantes rationes aerarfj, 8C peoi niarum,quaeTymariotis penduntur. Por Sdtigiacus re» Beglerbeius fub fc triginra Sangiagler, etļtttflr'tum aut Sangiacos habet capitaneos copiaru topiaru. ca equcftrium,qusefunt diuifae per fignaSč p'udtKut. uexilla,quaeipforum lingua i><»»gijappel« Sanģ». lantur. Hiuerd5i7j<*rior* uocantur, fymarīot*i non plus,qu£im quadraginta ducatos pro falario annuo recipicntes , fubiecti Sangiacis. | VIrerius etiam fckaginta mille Atengh Ahngi* periclitatores, quiabahquot Lacinisau-coribus dicuntur Aconizrj,quos interpre tantur fatales,equites cuntes,abfque ullo ftipendio, uel falario 5 fed folumliberi,& cxempti d contriburionibus, tenentur'cg ciuitates rjs tranfeuntibus,atque ad ferui-tium Principis proficifcentibus,uiclum praebere. A 5 ! A ftt In A S ī A fex funt Bfglrr^j.Primus eftBe JwkfBe-glerbeius Anatoli*, cuius adminiftratio- gltrbtlos* ni comminss funt, Pontus,Bithynia,Ly- FnmusA-dia, Phrygia, Meonia, 8C Caria,regiones, natolia&e* comprachcnfae fub appellatione Anato- gUreehi* C » Uac. lia?. ExTymarfeu3erario, quorannis illi quatuordecim millia ducatorum foluun tur. Ei£p parcntduodecim Sangiaci,qui habentad fcx millia ducatorum quocaru nis, SC Sobaf&iz.acFlamboler, 5c"duode-cim millia Spachorum. Steudus Be Secundus.eft Be^rbāus Caramaniae,que, gļerbcm antfquirus Cilicia dida eft,3C Lycixt Ly. Catdtnu- caonia^atcj; Pamphyliae,quiexerario,de-w#. cem millia ducatorum , ŠC fub fe feptem Sangiacos, čVfeptemille Spachoshaber, codem ftipendio,atq; falario,quo alf) prg-cedcntes. Ten'ius A' Tertius, eft Beglerbeiut Amafiae, 8C Toc-mafia.cr cat> quaeeftCappadoci3,Galati3,SčPa* ToccdtBeā phlagonia. Is habet odo millia ducato. glerbiiut. rum, ex Tymar, quatuor Sangiacos, 8C quatuormilIe Spachos,pari cum priori. bus ftipendio fruentes. HuicTrapezus fubiacet. Qydrtus Quartus,eft 3 immunes a fubiidrjs, ut Aconizij Groeciae. Quintus eft Beglerbeius Mefoporamiae, Qjtkitm quam Turcae ^ppellant DierL ech, cuius Mtfopotd* metropolis eft EdefT^dic'ta in Sacrislite mice Bēgta ris Ragcz.&a' Gailis RohatZ. Sub huius be'tus. adminiftrationecomprehenfaeftpars ma Edtfjame-gnae Armeniae:reliquam enim tenent So- tropolisin phuSjCordinijO^Beduini^ui iunt popu- Kefopotd-limontania quibufdam Turquimans ,ab mi*. antiquis uero Medi diitijhabiti pro popu Bedumi lis militāribus 8C bellicofis.confines Baga- <ļuit det uel Baldacciuitati Afiy rioe a* Gailis dičļae Baidot. Baudias, quam quidam BabyIonem eiTe arbitra ntur: alrj uerd Niniuen metro polim Aflyri3e. HicBeglerbeius,utdicirur, triginta millia ducatorum ex Tymarue! aerario habet,čVfub fe duodecim Sangia-cos,uiginti quinq: millia Spachorum,qui maiori ftipendio donanrur quam ahļ,e6 qudd fint in liminibus uel finibus tcrra-rum Sophi. Sextuseft Beglerbeius Cayri uel Aegy- Settus Cdy pti triginta millium ducatorum ftipen^ riuelAegļt-dium, federim Sangiacos, uiginti millia ptiBņltr- < Spachorumhabens. Sangiacis oc*to mii- htm. lia ducatorum annuatim Spachisducenti numerantur. Huius adminiftratio (efcex-tendic ufcg ad maie rubrum,Mecham aut Meth*. C r Mcc- \ $8 DE TVRCICI REGNI Mecquam ciuicacem, ubi Mahometi cor-pus eft,&continct Arabiam defertam,& AflbU fce- par cem Arabiae fertilis,qu3e fcelix dicitur, tix, licetno totaTurcico Imperio pareat.Plu. rimi enim illicdominifunt, quorum'qui» dam parces Sophijalrj Turcae fequuntur, inucniuntur'q;qui neutrum recognofeat. Exalteraueroparte contermina eft Afly-AĶimia. riae, qua?hodie Azamia dicitur, fu bieda Imperio Sophi,&in longitudinc de Me-LIVERI fopotamia ufc$adLiueros,uctuftisHibc ©tonHIBB rosdi&os,fefc extendit. in Spachisporrd RI- fecundum robur magni Principis confi-ftit,quod per magnum futurum eflet, fio-tnnes aequ^ftrenui ciTcnr. Ad pedites fane quodattinet,exceptis lannifaris no funt, quialiquid ualeant. Namordinis feruan-diignarifunt,necunquā illum addifcenr, natūra ipforum cius incapacc. Poftremo nullus ex Satrāpīs pofsidet prouinciam aut ciukatem aliquam iure hereditario, quam poft obitum'Iiberis uel fuis fucceflbribus pofsit relinquere fine confenfu fui regis. Sed ii aliquis Ducum, uel Principum cērtas poflefsiones cupit habere,idilli conceditur, hacconditione: Inicurratio prectj 8C redituūillarum pof-fefsionum. Cognofcit SčTurca, quot mi« litesali annuoillo ccnfupofsint, tunefa» trapa GVBERNATIONE, LI B. L $9 trapa xlle cogiturhabere illum numerum, raihcumfemper promptum,ad omnia ira perata, alioquicapite pleditur: Nihilcp cu a belli comiratu poteft excufare, quam folaaduerfaualetudo. Etftquando Tur-cae placueric eum priuare cāli beneficio ,in eius eft Iibertate : fi aucem non deponi* tur,fuum eftufqueadmortem Poitobi» lum, fi fucceflores defundi padum ob-feruare uoluerint, admittunrurrfinfecus alrfs prouidetur. Atqueha2cfuffīcianrde Turc. auloe gubernatione,fequitur nūcde eorum religione. DE TVRCARVM CAEREMOKIIS, RELIGIONE, Natūra, cj- Moribus. hem de Chrifiianorum fl Chriftianus uel ex imprudentia, uel alia ratione,in ipforum nationealrjs audienci-bus pronunciauerit, aut ipforum legem recipere,aui: mojtem fubire cogitur. In locu, n noftri Baptifmi, ipfi circumci- Cmtifa. dun tur, ut ludaci, liece Circumcifionera (eo rum lingua Tfmtth) parum curenc, fae-pius enim infantes ipforum quinq? uel fe. pcem annos»ueI etiam plures attingunt, antequam circumcidantur, Sc complures incircumcilimoriuntur. In circumcifione ueromagnamfeftiuitatem conuiurj'cp po- , pamagunt; nullaetenira melior ipfishi> larius largiuscp fefe inuitandi occafioefie uidetur. Fic aut circumcifio in hunctno/ dum: quam primum natus feptimum aut octauumannum cxegerit, fermonis iam peritus:id'cņ ipfis myfteriumeft, propter uerbaconfefsionis,qu3e ante circumcifio-nem requiruntur, cre&o pollice manus Varmach dieto, hoccuidelicer, quat ante in patmah, fundamento illorumfidei fcriptapftendji-mus Pucrobidpondefercurintcmplurn, fedin domjbus.paienttim circunciditur. C $ Huic 4* DE TVRC. R ELI CI ONE, Huicfolennirati faepe interfui, quae itafe Orctmch habet. Primdconuocatisamicis ad ronuj Poniscttre- uium,quibus (aris delicara parancur fcrcu mmid. Ia,cxomnigenerccarnium, qno ipfis uc-fcilicec, 8C pafsim (ut apuddiriores)bos caeditur,in hunc cxcoriatum & exenrera-tum indudūtouem,in qua gallinam,& irt illa ouum ,quacintegrē afianturad fplen-dorem illius diei. Deindeinter epulas tem 1 pus'cpccenaeadduciturpuer circunciden-dustcuius medicus illius ar ris glandem re» cegit,&replicatam pellem forpiculisap-prehendit:deinde qudmetumadimatpue ro,ait fein proximum diem circunfionem peraAurum, atej itadifceditr mox fimu» lans,quafi omiflum aliquid eflcr, quodad praeparationem atuner,eximprouifo prg-putium abfeindit> uulncri parum falis, SC hlufdhntm. bombafini apponensriam uocabitur Mu-fulmanjd cft,circuncifus Etdiecircuncifio-Turasduo nis non induntur illis nomina,fed ipfo die ditr.omma natali, quo in lucem edunrur, qua? ralia dtr.tur. funt; 8>C primo Rcgum,ut Suleiman, Solomo SuUkndn. interpretacus. Sulian Scelim,id cft,princeps SultanSce- pacis. MuTdthLegh, «dcft, defideratus domi-. ton. nator. Mufiafa &C fimilia Ducum, Plrmt Hd\-Vucum no- radon,HddtrtBc-rahtm.Dominonnn h umilio-mitid. ris conditionis, qucmadmodum funt Spd~ hd^SdmU^EmmlntBthrmtMmmt NthcmtttAl et caeremoniis, lib. ii. 4j Ii^W4r,Tof!eti,PdM^rfc,Cfcdr/«n,H«//frf/'. Ca> teris omnibus MutfaJonuz>Schcnder,Pcrhat, Per. ro. Captiuoruacferuorum maiori ex par- Cdptiuoru ce Seremeth, quod nomen fignificar auda- nomtut*^ , cem,atq?uelocem. Pofteacontinuaro triu dierum conuiuio, circuncifus ducirur in balneumcummaximapompa. Cu'mrc-ditdomum.duciturpcrconuiuas, qui parāta illi munera offerunt: alfļ ueftes fcria ceas, alrj fcyphos argenteos, alrj pecunias, uel etiam equos. Mulieres quoq; indufia, fudariola, ck alia huiufcemodi. Iuxcauo-luntatem SC opes unufquifque conuiua-rumdonar. Foeminae non patiunturcir-cuncifionem, fed tanturamodo iam dieta uerba confītcntes,M«/«/m4n efficiuntur. Si autem ex Chri(nanisquifpiam fua fpon- Chrīfl'tdno-te confeflb Mehemmero circuncidi ie pa- nm āram tiatur,quodf*pe eontingie, proptergra- dforumion uifsimumiugum,8čonus tributi,talisdu dnia. citur per omnes uicos atque plateas ciui-tatis, fummo cum honore, 8C gaudio po-puli fonantium tympana: ipfiquoq; dani turmunufcula, poftca immunis elfu kura! folutione tributi, Haracs eorum lingua ap- Utrdtt, pellati: Et cupidiratc huius lucri» muki Graeci, q\iosVrumUr,8C Albāni,quos^r P'tnrrJdr. fi4wi4ruocant,circunciduntur. $iquisui \Ū4t compulfus, utputa qui Mufulņianum fe- rirct, 44 DE TVRC. RELIGIONE, riret, uelunuperioafricerer, autMehrm-mecum b1afphemaret(quod uidi Epifco. po cuidam Grecorum feda^contigine) cir cuncidicur,illi nihil daturra criburitamcn fblurionr libcrcrit, ficut & ccrcriMufulman, lar,id eft, Circu neiri. Turearum Sacerdotes uerd,iUorum lingua talifmn. fuerdota. niar&Mfftn uocari, parum uci nihil diffe-Tahfmam^ runr a biris, nec eiiam a proccribus caerc-4r&Mtfm moniarum, (qua!es apud nos funt EpiTco fdccrdottt. pi) necmagna m iipfis doftrina rrquiritur: facis erir.fi Alcoranum,& Mufiaphum no ucrintlegere. Jlli autcm quf eriaminter-pretarifecundumtextum nouerin t, pcri-rilsimi habentur: quoniam non uulgari lingua Turcica,fed Arabicaa1 Mehemmero func cradica,qudd ncphas efleputantjii uulgari lingua interprerara deferibercn-tur. Eligunturifti Pontifices a populo,fti' pendium aucem a Rege pro labore acei-piunt. Vxorcs habent, 8t habirum utfe» culares. Si ftipendium non fufficit propter multirudinem libcrorum,mechanica rraqua'maTur<:is AUl'ui peten- Alt&ici» tes, quod fignificat, propter Dcum. Hf deuorataherba MarfacAuocara, in «abiem M+hch agiitc*r,ade6 ueper pedus totum in trani; fierbahotM ueifum uulnus ducant, itidetn per bra- nes furiofta chium uel nullo dolorc difsimuiatc.ck' fun rcdcUns. gum aiborum f'ncenfum capiti, pedor/, manuifupcrpofitum non remouenr,do-ņec in cineres refoluaiur. Aliud genus ui» di, qui incedunr perrufauerpa,fiuemen' tuīa,& inclufoanuloereo ponderis trium iibrarum,at coitu difclufi,ob feruandam ca ftitarem. Tertium gēnus rard egredicur, fed manent die nodu cp in templis,haben tesinangulis templorum tugLriola, fine calciamentis,ueftimento,difcoperto eapi-te,nihil gefiantes praterunam camifiam, multisdiebusieiunrļ, oranres,utDcusi-pfis futura reuelet,quosrex Turcarubel-lum moturus confuiere folet. Habent Habent Tempļa fatis ampla, 8c fum-Mtficfatte- pcuofa,ipforum lingua Mefchit appellata, fla. in quibus' nullas prorfus imagines uidi, praeterhsec uerba,H/<*Callibllellah, idento eftfortisficut Deus. Deindeconfpicitur magna abudantia lampadum ardentium oleo,totum Templum dealbatum, paui-mentumftoreisftratum, acdefuper tape-ris ornatum. Circa Templum turris mirg altitudinis,quameorumfacerdos tempo-re orationis afcendens,uoce alra,digitis in aurcsfnfertis, haecuerba ter repetitAllach Hechbtr, id eft, Deus uerus unus - Audito clamore conueniunt in Templum nob{> Ies 8C otiofi,tātum deuotioni aftridi. Deinde praedidus Sacerdos defcendens orat CņUm. cum illiSj&inclinationcs faciunt,quas C& lauat uocant, idq; exofficio:facere debenc quinquies intcr diem SCnodem. Primam mane,fecundam in meridie, tertiam ad uc fperam,quartam tempore ferotino, quin-tam cum cubitum eunt. Neque uero te-nencuradire tempļa pro indinationibus praeftandiSjfi nolint.fed extendunt folum in terram,ubifunr,fudarioIum,aut linteV olumalbum, fāciem fuper id quinquie* inclinantes, manibus pedori impofitis. Oļiicuncj uero ueniunt ad orarionem, debenc ablueremanus, pedes ,&pudenda: poftrc- Et CAEREMONIIS, LlB. II. 47 poftremc! ter fpargunt aquamfupercapit ta, recitando hsecuerba, īilhemdii Lillabijd eft,gloria Deomeo. Deinde3exuu's calcia^ mentis Patfmagh dicSiSjtiscp antc ianuam Pdtfmdgh* Templi reīičļis incroeunt, alrj nudis pedi-bus,alrj habentes munda calciamcra Mtjih Mefih. uocata, quibus non palpant terram> Fce-. minae nunpušra. congrediuntnr cum ui-ris, fed feorfum certo in Ioco, prorfus ab-ftrufo,a' uiroru confpečtUj& auditu3quod incircumcifoefint, unde immundacrepu-cantura& apudillosdicitur,ipfas non in-grefiuras Paradifum,fedprae foribus cum Chriftianis,manfuras,qui pielegcm ipfo* rum feruauerint: ipfactj? radus Templum freauentant, uc tempore Būram pafchatis, Bairdmf4» nonunquam diebus Veneds,quae Gfuma- fchd. agun eorum lingua.uocarur, orantej? ab ho Gfumdt ranonanodis ufcf duodedmam,utputa dgun. mediamnočtem: atc^interorandumeor^ Muliertm ' puscontinuoagit3tu>&uociferationibus Turctcaru mire affligunr,ur farpius uiribus & animo ordtiontt-defedac, in terram prona: concidant, 8C fi aliquaabeo rempore fe grauidam fenfe-rit,fpirkus fandigratiaimpraegnatam ef-feaffirmat. Cumcppariunt,ab ipfisnati Hefet Ogļu,id eft, Anima?, uel Spiritus fan-āi filrjappellancur. ka mihi narratum eft p pedifTequis earum.nam nec ipfe uidi»nee aliquia 4» DB TVRC. RELIGIOKB aljquis uirorum huic fpe «a •»; :> mtcr?fle VhoruTut poteft. ViVorumauremorauor.ibuscum chorum o« hero meo faepc interfui, qulbus nos hic rātie, cft. Interorandumpilees fuoš{qiii 7/ulmo Tfalm4. illorumlinguauocanrur) r,on dcponunr, fed fumtnis digicis a t tin gu n t, qu a fi elc ii a-turi, genibusincumbunt,& cerram (Vpc1 dcofculantur. Chriftianum corum faeris interefle nepharium putanr: credfit enim ab homi'nibuscut ipfi aium) illotis,fua tč. pla contaminari, quippe.Chriftianinon ufurpant illorum more frequentia laua-cra. Ibi Sacerdos illorum fuggeftum afcen turearum dit,acadduascirciterhorasconcionaturt tondona. pcraAofcimoncafccnclīicdiio pueri.qui canrando fuas preces pronuntiant. pera-āo corum cantu,incipi c Sacerdos cum co to populo rubmiflauocecanrare}quanan' do corpus in latus, nihf'I aliud praeter haec uerba, La ittak lUUah, id eft, non eft ni fi unus Deus. iicmcdia fere' hora perfonat,ac mo. uetur. Huiufmodiautem oratfones,&ce-remonia?,ut cancus praedicatio, non fiunt iingulis dicbus,nift tempore Quadrage(i-mali 8Cdiefeftiuo,utputadie Io uis ,a b ho-ra nonanodi&jufcp duodecimam. Etipfa S V N e T o^s Veneris.acļburdāreligiofirsimecolif. incircumti- Pro magna iniuria apud ipfos habe-fut. tur, fiqucm Stmtt, id eft, incircumcifum appel- ET CAEREMONIIS. LIB. 11. 49 appcllenc. CHRISTVM dominum no- FidttTur. ftruminmagna ueneratione habent,cVcre carum de dunteum natum ex uirgine Maria, quam Chrifto. ipfiappellant Mēriem Ana, &a Deo prg MĒRIEM latam omnibus creaturis, Angelo ei an» ANA rr.a-nuncianteipfamconccpturāe fancto Spi- ttrDtu ritu uerbum D El^uod n omi ime turi HE-S VS,quemipfiappellant IES SEuellSSA IESSEtirl Berember^idefijlnefurn Prophetam. De I SS ABE-quo etiam dicitur in ipforum Alcorano REMBER. capite Elnefa,id eu\de mulieribusmon efle dicedu de Deonifiuericatč.N AM1HES V S CHRISTVS EST DEI VERBVM, CLV OD MISIT IN VIRGINEM MARIAM PER SANCTVM SPI-RIT V M. Si quis cii blafphemaūerit Tur- tex tureh. cuSjludaeus aut Chriftianus ille punitur cadebla^ non fccus ac fi Mehmetblafphemaflet. fpbcmin. Parna uero blafphemiae func yo. ietus fu- Panabla-fiium,&mulda pccuniaria. Non credunt fphtmi*. eum mortuum per manus ludseorum3fed alium fuifle quem pro ipfo ludei ceperint. Honeftiorcm enim melioremtb hominem 8C prgftantiorem Prophetam ruifle,quam. qui debuerit iniuria affici a tam perdita gente ludaeorum, quam habent pro uilif-firaatotius mundi, hos appellantes Cbit Chifout,& /bKt.uel Chifouder^os'cņ tanto odioatcp con Chtfoutltr. temptui habentes,ut ne quidem in ipforu D f©da- te DE TVRC. RELIGIONE fodalitio comedere dignentur, neciungi matrirnonio Iudseis, licecfaepius Chriftia-nasducanc, quasuiucrcipfarum Icgibu9 permictunt, cVdeledanrur cibumcipcre ci'm Chriuianis. Adliaecquodmaius eft, il ludaeus udlecabneg.irc fliam Iegem, SC Turca fieri.nunquā reci'peretur, niil prius facrabapnfmatis aqua ablutus, SC Chru fiianus radus fir. lnrer facras lireras habet Jngil noftra r3uatigelia,qu3euocanc/ngi/, fedex fjs decerpunt,& adimur pafsionem Chri-ftijdicentes,eana in irrifionem Chriftiano-rumalud?isadiundam eflfc. Pi du ras, i -magi nes, »arc£ fculpturas non ferunt, id'cp exJeg;e tViofaica renent. Dicunr oratio-OrdtloDo nem DominicamjUtnos, in linguam A-tninva, rabicam 8C Sclauonicam translaram^uafi de uerbo ad uerbum quae in hur.c medum fonat. DOMINICA ORATIO Slaaon.Ling. Otfft naft, H yefd na ntbtfū, Parer nofter qui es in c celis, fjuetifli ime tuo'u. Pridi iandirTcerur nomen tuum. Adueniat KraiyeufJtuo tuoit. budi uolia tuoia, Regrium tuum. fiar uolunras tua, Kaio na nebu i na ^em/ij. Kruķa ficut in ccelo ČC in terra. Panēm najjtga ET CAEREMONIlS, LlB. II. fi naJJeg<* ffdgd&niegd dai ndtflg* noftrum quotidianum da nobt's dmaff, i odpufciamam dughc naļļet hodie, 8C dimitrenobis deb.ra noftra* Kttfo i mi odpufciano dufuiton iicuc 8C nos di'mittimus dcbitoribus tiafiijm, i nepelat nats r> notrīs, 8C ne nos inducas in tiapaft, ia \%}>am natt cd lencationem, fed Lbera nos ar litfrfaņai, Amen. tnalo, Amen» , DOMINICA ORATlO Lingas Turca. Babamoz, hanghe gugttflbn ehuduff PaternouerqUics incčeJiSj fan&ificetur olffun (Jenung, adungetflbn ffeming tiomcn tuum, adueniat regnum mcmle(hettint blfjim ffenungh ifttedgunh tuum, fi'ar uoluntas tua nycft gvgtht ule gyrde. Bebafnegumozl (ieut in ceelo 8Cin terra. Panēm noftrum bcrgunon uere bize buguri, hetn quotidianum da nobis hodie, 8Č kaJI* bize borsligomoz'u nycfe dimftte nobis debita nofira, iicut bļ% de bailaruz borfetigleremoz'-&nos dioaittimus debitoribusnoftris. Di htm . $z DE tvrc. religioNE htm yedma by%tgthentme, it Etne nos inducas in tentationem, fed ehurtuU bi*y iaramd^dan, Amen. 1 bera nos amalo, Amen. salvtatio Aogelica. zdraua Mirto mdofli puna, gofpodm Aue Maria gracia piena, dominus flobom, blafena ti mtu fsndmi, i tecum, bcnedicta tu in mulicribus, 3C blaftn tfad utrobt tuoyt Itfut boncd:d:us trūdus uentris cui U'fus Krijlut. Chriftus. Diaboltim,qui ipforum lingua eft SeU Seithan. itan,exhorrefcunt,utcx"nos. Antc preca. Hiaboki. tioncs,&incIinationeslauant pedes, manus,acuultum cum roro corpore, in pri-uato quoticsidfacere poiTunr. Similirer &C fe abluunt poft omnes cgeftiones, 8c e« xoncrationes narurac, in quibus tam uiri, quam fceminae tantam honeftatcm feruāt, utpro maximo pudoreducant,uideriuel deprehendi>idquod exprobrantChriftia CHVNVP nis3eos appellando Chunup Cdour, ideft, for» CAOVR. didos.fpurcos'cjjChriftianos. Duasqua-Ramadd. dragefimas quorannisagunt, quas Rdma-eUm appcllanc , 8C quolibet tempore per men- ET CAEREMONIIS, LIB. II. uocato,quodinauratum folum-modoa tcftudine templi pendet, coem-ptis fubt:l 1 fsimis te.\is,Chumu didis, in pa-triam regrediuntur magno cum lucro. Et ciim redierint,alrj ucdant deuotionis grai tiaaquam inutribusplateatira, id'cp ob-urjs.firientibus gratis ofrerunt-.alrj rem fuā agunt,& fi qui in itinere pereunt quocun-que modo,etiam fi non ucniant Mecham, nt hilominus in peregrinorum numero habent ur. Si quidpraeterea b»ni in ipfis eft, hoc eft,quddcharitatem libentercscercent,8C crcbra hofpitalia fundant Habentetiamxcnodochia Jmdreth appel ļmartth. lata,ex teftamento Regum condita,ubi da Bleemofy* turcibus pauperibusatc}; peregrinis,fed naTurcd-alibialius. Suntqui dantoryzam Pirmtti rum. Iforba didum cum carnibus: alibi Bogdaias, qui flt ex tritico,pro obfonio: additur pa-nis fatis magnus:pocus quem praebenr^eft aqua. Caeterumpernodandiibiautdor micndi ločus nulli conccditur,fed habent alium locum pcrnodandi publicum Cfcdr-Kfit/dnrif,ubi gratis rccipiuntur hofpitiomo D $ habent habent ramen ledos, fed in forno uel ftra-minc fub tcvfto dorm funt. Vtfam* ImmoIantetiamuittimas,fcd pleruncļj Turcarum. uotiuasCrWiWtamTurcic3,quavm Arābi Chotbau. ca I/nguis uocatas, in morbo enim aut pe-riculo ouemuelboucm pro cuiufq? opu, lenriain certis locis fe faerificaruros pro-mittunt,uoti deinde u ički ma non combu-riturin holocauirum, ut Iudaeis mos eft, fed madaro animali,cutis,caput,pedes, fle quarta pars carnisfacerdoripraebetur, al-tera deinde parsdatur pauperibus, rertta uiemis. Cacteras rcliquias ipfi ufdima.ro-res iibi, cVcomitibusparantad ucfcendu, nec£tcnenturuoto,fie^ morbo uelpericu-lo crepti no fuerint. Omnia enim illorum condirionalia funr,dabo fi dederis. Simi-lis etiam apud Graecos 8C Armcnios,& ca? teras nariones Aiiaticas Chrifiianse relv gioniscultus obferuatur. RitusTur- Quantum ad uidum 8C potum ipforum cartm'mca attinet,fatisfordidifunt, in rerrarecum-pitndocU bentes, cruribusincrucemplicatiSjCirca bi\ rotundam tabulām ualdedemiflam: adi-tioribus cooperfam, pellibus maioricis, quae deauraraefuntflofculisra tenuioribus ucro* genitus planis:qua? tabula circunda-raeftlinreolongo 8C ftridoquoutuntur pro mantiliadabftergēdasmanus. Cum iraeķmanducandum eft/ubrjciuntftoreas fiačlftr uocatas, deinde infternunt tapctia, aurpuluinaria. A!rj in nudahumo chfcum bunt MenfaillorumTfophradičta,cx corio firjoVcKplicaturj&contrahiturjUt'marfu-' pium. Nonafsidentnoftrorum more,nec difcumbum ueterum ritu,utcubitoinnt-tanturjfeddecuiTarim pedibus intcr fcco^ plicacis more fartorum; antequam cibum fumant orario praemittitur. Raptt'm co» mcdur.t,& magno filentio, Oannium ipforum delicatifsimi cibi C'ibus Tur* funrduļcia,&caro concifacum multisce caru audis, pis 8C aromatibus, Vtuntur 8C ipfi quoc£ non pefsimo pa^ neBchmcchdi&o, ntgro8C albo, quemad- Bthmeth, modu QL noftrates,fed illi fpargunt quou-dam gēnus feminis to/Timuocatum Jupcr Sufjam, rcccntem panēm, pofteacoqum.;r, qu'od tnbuitmagnam fuauitatem mandueanri-bus,quo nufquam utuntur noftr^praercr-quamin Hifpania pafsim in quibufdam JociSjUidelicetin regno Granāta?, čkcirca Ciuiliam. In edulijs illismulnplexars y&£ uaria conditura: cibus uerc» maxime foleu nis eft,plus ex oryZa 8C mel, ira addenfa ca, utpartcsinde manibus decerpantur. Pi-fcium mira abltinentia. Carnibus omni« bus utuntur pra?tcr pordnis. Nuligibita- bern» 69 DE TVRC. RELIGIONE bērna? ho fpirijs defignata?» aut publica di-uerforia,qucmadmodum apud noftratcs, famenin platc/s diucrfa ucnduntur ciba-ria,&alia huiufmodi admetuneceflaria. Triplcx illis potus i Primus cx fuccaro, Secher. ab illis Secher uocato , aut mclle dilu to a« Tferbcth. qua>T/frl>«f) appcllatur ispotus. Secun-dus ex uuis pafsis det radis acinis in aqua decodis, additur deindeaqua rofacea,8č Boļjaph, aliquārulumuerimellis, cxnic potus Ho/I ftph uocatur,& aenditur ubicj locorum in Turcia, eft enim dulci's 3c inflac uentrem. Tertiusfītexillo defrutoPfffcmr^ appella-to quodexmufto fadum, fpeciem mellis prae fefertguftu 8C uifu, diluitur enim a-qua,& datur feruis ad bibendum .^Vinu lege ipfis eft interdidum, fed aliquando bibunt.fi in id inciderint, eo'q; feinebriāt, pradertimhominesmilitares, qui id pro criminenon ducunr, fed faepius ex propo fito faciunt, uel conflidus,uel oppugna-cionis tempore: Quddfiuinum non inue> niant.comedereconfueue^reherbam, quā Afion. ipCiJifion : pharmacopolae uero1 Oppion eflc Oppion. dieunt,quaeomnem metum,follicitudi-nem,curam 8C anxietatem ipfis eximir. Hocetiam apudillos Iaudandum,quod nnnqUam utanturpapyro, in qua fitfcri-ptura,ad rem fpurcam,ucl inhoneftamsne quidem etiamad pecuniam obuoluendā, ob mcciljnc nomen Dei ilļf c afcn p riī fīr. Tantam reucrcntiamTurcg Machome- Turcdrtm ti traditionibus SC ftaru tis praeftanr, ut no reuerentid foliim Deum (quod noftris pleruncj,' acci- c? tWi«-derefolctmon blafphcmant,imdfchcdam tia crgt quomodocunque ieriptam in terra iacen^ Deum. tem fi repererint, ercctam, 8i faepius deo. fculatam , in rimām aliquam parietis po-fitam,obftruunt:dicunt peccatum efle, ii literae, quibus nomen Dei 8C Iex Macho» meti defciibuntur,pedibus conculcentur. Ec'nemo audec Chriftiano, uelaltenus fl» dei feu religionis homint uendere Alco-ranum, autaliaeorumfcripta, ncabircla palpentur pedibus, ueī immundis mani-bus contreitentur: alioquin capitis poena ple&crentur, quare in hac re nobis profe-cto meliores d;ci poflunr. Dies nobisVencri facer,illis Dorrini* cus cftj&eum uccantīumar,ut fupra dixi- Žaunu», raus etfialaboribus nOnfcrientur,ad minu s, poft meridiera j 8C nofter dies Domi-nicus ipfis eft Ba^r,id eftVnercatus, co ete- Bd%dr. nim die ipfi fuosmercatus celebrant. Adremfamiliarem ipforum čVfamiu'5 nesfcrmtta quod fpeclat. Matrimonium corum lin mc/««w-gua £aienw«fcuocatum.taleeft.Cocuntnu liaTurcau ptiae fine iuramento,accipiunt planē in- rom. detatas, doratas,propemoduemcre cogutur, eon-cnn'o(quJm olim apud Romānos) morc, ubi ocncrcmi folebat,n6 nurus. N'ihi! Ija. ber fpofj incorpore cultusuel ornameri, quod nOrt eogatura foceris redimere. PertnilLimeft ipfis habere,atq; fouere rot milieres» quot alendis funt luffīcienres, nontamen habent, nifi unicam Uģttitni ^ defponfatam,minimeobftantelegr, qux ipfi? pcrmittitducereufq; ad 4. Mulieres ipfis docemnon ?dferunr,fed uiri parri ac matripecuniasdonant, Utfilias ipfisdo-cent,magnacp feniuitatenUptiascelebrāt. T>Hmium Nihilominus tamenjfipoiteaalcerutricd« Tmchlibtt iugum matrimonium difpliceat, ipfis li. rumefl. bērtas feparatiprtis reliAa eft,&integrurn cuique ad alcerius matrimonium tranfii e. Diuortiumaurem apud illos faciunt im-probi mores.uel infercunditas: cognofcit de titis rcbus iudex ipforum. Inter feruos etiā matrimonium permit» tunt,fed geniti ex illis ucrnac fiunt. Kjtutmulic Mulieres nunquam domoegrediurttut tumturtātfacie aperta.Ercum clocane funtardes pa> rum, rentum,ucl fratrum,non frequentant,fed marri,fororibUs,& confanguineisinui e-re licet. Ipfae capillos ringunt.ut $C manuum,Sc* pedum fupcnores panes , herba , quam cna ET CAEREMONllS, LIB. IL 6% CNA uocant, rcpr3efentantefoh'amyrti, CNA htr-eamtp imbuunt liquore malorum puni- ba* corum,autcytriorum,unde/pfarum capil li,pcdes,&manus fTuntualrie1 rubicundae, praeferdm ungues, id quod faepius eas fa-eere uidi,non durat aurem ifte color non diurius 14, diebus ,aur rrlbusfeptimanu runcercnim reirerandus eit. eumej? pro ma gno ornanoento, ateiUtdeeore hābenc i- V*ļ>*yu pfarum ueftimenca omnia iuni in an rej :o« ri parre aper** ufque id pedebjexeepio in-dufiočļupd GifmisfrjtUiuoranc, qood;nrer eundumuidetur.,pia'runqj r muhitio fa« Cfcum, crtundsturu iegmends exftloau-reouiVļ; ad ftrephium coliare. Tenuioris aucen» cond'tionisutuntur, ccnfe&o ex tela.autuariata,aut peilucida#prxtexta ta men lemn:fds:&defuperdnguntur larga zcna,quaebis»pfarunicorpora ambir. Veftimentaucro1 ipfarumnihil d;fiv;rur VeflmenU ab babitu uirorum, praeterquam quod pa mulleruTut rumper fint in pectorc coardata manicis ucarmvi-aeque longis, ftrietis, ac pendulis, utuiro* fcii, uslpari rum.Virisinnoftrisuefrimentis nihil zb-dtjfautkui furdiusuidetur,quam lubligaculacaliga- roriM» habi rum,qu£ipfis fummopen* difplicent,&,p tu. inhoneftis habenc, nec Graecis ca portan* tibus: et fi inueniant Chriftianum co locir ubi ipfi praeualcn^caiHiamputant, Sunt 6jļ DE TVRC RELIGIONB Ztbtypit Sun t praeterea' admodum zelo typi, fu-Turcarum. perbi 8t iacTabundi, 8t in uniuerfum omnes ita arrogantcSjUt fomnient,non eflc na tionem in toto terrarum orbeipfis aequa-lemtuc! comparandim,& arbitreruur fe roti mundo fabiugando fuffīccre. Colunt militcs,& pra? omnibus nobilitatcrmnarn fi Cbrifiianus ipforum legem recipicns ,i-pfis perfuadere poteft fe nobīli proftpia Cheleby. narum, honorem ei deferut, eum'cp Chclcby dicunt,id eft,nobilem. Deledancur ueftitu fplendido, 8t opuv lento, &intcr alia acinacibus 8C gladrjs, Cymeterrat. quos ipfi Cymettrras uocant, auro,8č argen-Genius Tur roornatis. Natūra funt homines hcbctis tarumaua. crafsi'cp ingenri,j)igri,ociofi, nihili, 8t plae. tis. runcj?ingluuieidediti,adcd,uttotum tri-duummenfeafsideant,non furgentes,nifi lotrj reddendigratia, 8t fi fomno capian-tur, codemloco obdormiant : nunquam camen rečte exhilarantur,nifi uino, quod, licet ipfis interdi&u fit,a Chriftianis 8t daeiscomparant. Quantum mihiuidere, &cognofcerelicuit, ualde acccdūtad Ger manorummoreSjpraefertiminpalchritu-dine&uenuftace corporum, lingu* fuae pronunciatione, 8t magnanimitate bclli-ca, literarum cognitione ipfis inferiores, nuliius niil legis fuac petiti. Ver un t a m c n Prin- ET CAEREMONIIS, LIB. II. 6f Princeps aliquotlibrosphi!ofophicos A-riitotelishabetjtraductos in linguam A- Iec,uc 8c praedeceflores fui fa&itabant. In bellis fecum feruntmagna uolumi-na charcarum confcripcarum , in medio quarum depičtae funt formae gladiorum, haftarum,arcuum, fagitrarum, & pugio* num^iibiimaginanres,fe ipfis a laefione8C uulneratione immunes fore. Omnis gene ris luxun'a ad quam propenfifsimi funt,i-pfi conceflaeit, nec in militiam eunt, niii ui,& ictibus fuftium compulfi, praefertim fipericulum fubefle fentiant, auarifsimi adhaec omnium gentium. Domus ipforum paruae, humiles.cur-rarļ?fupellee"tile,&nullo ordinē inftrutffcae funt^Sčinferiori parce auleis uel tegetibus conftrarae, ut dixi, unde cum cakcis eas non ingrediuntur, fed prae foribus relin-quunteos,faciIeenim exuipofluntac dc-traht, ut noftrse crepidae, appeliati lingua ipforum Pofmack.i) uerd, quibus in profe- Pofmch. Āionibus,& in agris utu tur, & in pedibus retinent,Prfp0Mocf> uocantur. Paņouoch, Dormiunt in hypoftromatisexiubtil^ lana,coopcrtis ferico, dC alio panno bom- tmttaml-bycino procuiufq? facultatibusmonenim naTurc*,-plumis utuntur. ^MMf4min«ipiorum con- rum» rabi ficiunc ficiuntexcraua rcla,cooperca opcrc cx fc-rico acuminaro pulcherrimo 8C fingulari, ita ut lintea non uideantur, cuiufmodi o. pēris quam plurimum inuentum in mu-nitifsima urbe Mtihcnr,a noftra clafle in Pe loponncfocapta.Comeduntex uafisc.reis incoctistargiSj.arcj; profundis. rum Ruitici per feruos (uos agros colut, qui »t»o- decimamdependuntfuo imperatori. O-net. pificesuerdartibusmecbanicisfe fuitinet. Qui otiii colunr,fame contabefcunt. Mer-caturam quoqj ftrenue exerccnr. Afiam minorcm,quam nunc Natoliam uocant, Arabiam, Aegyptum peragranr, ad Vene tos fefedeferunr.Balnea in iingulisciuira-tibus habenr,ubifolenni more,bis,ucI tcr felauant. Si rcddunturinam, muconem, fiuementulam lauant. Si uentrem foluury podicem abluunt: idem fit a mulieribus. quos fcquuntur ferui, uas aqua?plenum geitantes^afculum mafculus, cV foeminā ancilla. Ercum exeunt Jauarum mulieres unguntfcquodam generc ungueti, quod poitmediam horam pilos caderefacir, ui« riipiimer radunt murones,necquouismo do finuntcrefcere pilos, fcdiingulis men-fious bis uel rer irafaciunt, tam mafculj quam ūxminae.&maximč ciim tempļa fre qucntanr,alioquinignibus(ut uiolarorcs faerf Ioci)traderentur. Habent etiam di-uerfos aruficeSjUt fartorcs,futores,auri, ar genti, &omnis generis metallifabros, fī-militer carpentarios, pictores, lapicidas, fednort tamfubcilis 8t pracftanris ingenij, utiniftispartibus noftris Tam OhnTtiani, quām Mufulman/,a- Turcdrum gros,uineas,& pafcua colur, habences fru- dgricuUn-mentumfimile noftrarum regionum, cri- ra* ticf,milrļjhordei}auenae,filiginis,fabarum, &omnium generum legumina : infuper oryzamin abundantia , lini, bombacis, plus quam hoe regiones. Vineta quoque utracfe gens po fsider fru Au ei us uarie* u ten tcs. ChriftianiuinumconficiuntjO'dTur-caemel corum lingua Pff/jmfsjuocatiijUuas Ptchmtķ paflas quafdam ita mtdicanrur, ut femper 8t uifu, 8t guftu recentes appareant, has VzumTurfsiuocant. De fructibusin magna VkwM copia habent. Ibi peponum, melonum, Turfi'u cucumerurn,fuo tempore horti 8t agri re-pleti. Ibi nuces, poma, pira, mala punica, nuces caftaneae3ficus,cerafa,poma narran-ža, & alta id gēnus uili precio, fed non in omni regno. Sunt etiam loca ut pafsim in Cappadocia 8t Armcnia minori,ubi nihil horu(propter ualidu frigus) poflunt habe re. Habentetiāopiliones SobanUrappella- Animdil#& cos, hi femper in folitudine degunt, &ad diutrfttas< ja % pabu- pabulum fingulis ferc'menfibus fedes mu tanr,nullas prorfus domos, uel poflefsio-nes pra?tcr ten to» ia, 8C greges armērorum pofsidenreSjfcd pafcunt camelos,mulos, equos,boues,oues, & hcedos: conficfunc cafeum,butyrum: tondentlanam, indefa ciunt penulas Gktptnecb āppellaras, tape-tiateaucnduntflc'mdc emiīt frumentum, ad uicrtum fuae familiae. Omnes prasdičti depcndunt decimas Regi Turcarum, de omnibus quolibec anno creatis animali-bus.lnfuper Chriftiani fub tributo uiuen-tes,coguntur dare rribucum, uidelicet, de quolibcc mafculo unum coronacum. 3C quod eft crudelifsimum, etiam filiosom nes uxores non habentes , ui abripiunr, iingulis quinque annis perluftrantesdo-moseorum. Noncurant aedificare, uel uel acquirere quicquam : praecipue' uero feruimagni Principis, quod ipfis moricn cibusiiletertiampartem omnium bono-rum occupet,faepius etiam uniuerfa bona potentiorum,ut funt Baffae,cV Beglerberj, liberis ftipendiumex aerario cofcrens. V-tuntur&alrjsmoribus,*5c* rationibus ui-uendi,quas commemorare minime* necef-feeft. Quaproprercum nonnulla de hifce dixerim, finem faciam iam fere modum praetergreifus. Ad Ad extremum magnus Princeps, qui hodiererumpotitur,dičtus eft Sultan Sety- Sultan. man. Nam Sultan uel Soldan uel Souldan lingua Mauricanadenotat regemucl principem, aucfuperiorem> & fic eum Turc*appel-lanc.quando deeo familiaritcrloquunrur. Verumcumper reuerenriam cum nomi-nanttuncfolum Vnghiar dicutquod quafi Vnghiar* maieftacem fonat. inrerim dicunt Sultan Ss-lymam Ctam,quod pronunciant7Vf; penonnouacula, collolongo,gracili,5£ pendulo,nacura melancholica,pauci fer-monis,rifus,naturaE ad iram praecipķis, 8t £ 3 omn'i- omnibus Iudicris exerdtationibus alien^. Caeterauerohabitus, uirtutum compos, 8i uix bonusinter fuos,leg!S faa?cultor, moderatus 8i tcmpcrās,pacis 8c" rranquiU litatisftudiofiorullo fuorum anteceflbrc, quod Turcae ipfius puiillanimitari afēri-bunt, Ad hacc benign us 3i humanus,fidei 8i promiiTonim obferuins , nec offenfa. Oblttltme* rumtenax, Obledamentaipfi funtleftio taSultani librorum philofophicorum 3i legisfuoe, $tleyman- inqua kainftrucrtuseft utfuus Mofry,ncc niļualia. ipfein eius cognitioneulteriores progref« fus racerequeat. Liberālis non aeftimatur, fed parcior reftri&ior'q? fuis anteceiTori-bus.Obnoxius eft gubernationi atej? con» ilIrjs,eorum quosamac, 8i quibus confu dit, quamuisaliquando abftinatus&ca-picofus inueniatur. Ter in hebdomada co ram ipfo hiftoriac anteceflorum lcguntur, quibus non patitur inferi ullum menda-cium ipfi cognitum, nec adulationes, fed folumuerum, purum,5č nudum factum exponi,necalrjs rebus infiftir, uel intendic qua'm machinationibus čVarribus concra uicinos 8i alias genres ufurparis 3 ueriscp narrationibus concernenribus tračtatio-Mujlaļihd. nemrerum. Habetfilium Muftapham ae-ratis annoru triginta circiter, qui eft pra> fes Iconrļ Si omnium maritimarum regio. mira num Magnefiae, quae refpiciunc infulas Chrum & Lesbum,Rhodum uerfus ubi i-pferefidet. Nunc,quonarratio abfoluatur, SCqui~ bufdam fatis fiar, admirāribus Turcarum principis potenriam indies augcri, nihil Potentiaīm ucrd eum perdere^dicā quo ordinē SC qui- peratoris bus rationibus ucacur in prouincrjs acqui Turdcl <ļuo fitis,6t*quomodo ipfasguberner. modocon- Qiiando itacpcepicuel debellauit regio feruetuu nem , primo omniu demolicur čVdeftruit omnes municiones quae ipfi nihil feruire uel alicuius momenti efle uidcntur, uz$C moenia omnium aiiorum oppidorum. Ec fi in ijfdem fint Familiae opulentac arcp po-tcnrcs, uel habentes focdera cumexteris principibus,illasinde trans fert in alias na nones iam ipfius obedientiae afluetas,in'cg eaconfirmatas. Veruntamen unumque-que permittit uiuere in fua Iege ac fide,nec quenquamadeam abnegandamadigit,id quodeo confiliofacitnepenitus eos per-datjUelad derperationem compella^cum & id in ipforum lege ueritum fic. Deinde mittit Sangiacos 8C Spachos tammagnis impofitionibus atej? oneribus populum onerantes, utimpofsibiiis fit cirebcllio. Adhaecnon relinquit populis ullaarma, nec poteftatena prouincia exeundi uel mi-£ 4 lican4i Krandialtcri,fed eos domi parātos cflcco-gft recxigcnre, rjs'cjjcibo datofofioribug 5čopcrarrjsutitur. .'/•■'■x'ad- ivsticia in prouincrjs per praefides umuflrātio 8>C Sobafjbt fummarie SC peracerbe ādmini* Ttiuc.mn ftratur:Verum negoria Imperrj per ipfum attālu. &B<*cfc^tracrtanturčV expediuntur. Rard enim magnus princeps, cum alio fuorum fabditorum fermoncs confert. Datqui-dem audicntiam nuntrjs &legatis esteris, praecipue* munera ofTercntibus: de nulla uero re cum ipfis familiarius comunicac, foIummodcJ caufam aduentus audicns, quaccgnita nihil rcfpondct: aut fi quid-quamrefpondericrefponfum hoc eft, Au-yss Seley- diui te,rccipe te ad BatTas,qui te expi*diet, mSni in mit poftea nulla ipfis eum uidendi copia eft.ln i.aditltga- morehabct,neprior legatos minat: caete-tistļitalis. rum fiquis initium fccerit, contcntus eft, utiIlecontinuet,& utfui:quoquc mirtan-turad ipfum. Diximus ha&cnus de officrjs 8C admi-niftrationeTuicici Regni,decp eorum ce.-remonrjs&moribus, poftulat nuncrario ut breuiter leftori exponamus ftatum & eonditionem captiuorum atej? dcbellato-rum Chriftianorum apud Turcas. DE ET CAEREMONUS, L1B. II. 7* d B ABBI.ICTIO.SB TAM captluorum, quamfub tributo uiutnūum Chriflianorufn. SVfcipientiTurcarum Imperatori, ad- Qy lis quocf pedesoneranc, eostļjfupinosO' mniiniuriae aeris exponunt. Mulicribus uerdhumanior condicio eft, quae ualent Taminatū robore,pedibus incedunt:teneriores iniu condiūo, mentis ueč^ntur:quaeadedinfirmae funt, qua debilio uriadacionem iumenti nonferanr,incor- ritmam bibus tanquam anferes geftantur.Nox il- funt* lis yt DE CHRISTIANORVM lis tnftior cft,aut enim munitis locis incīti dun tur, aut mangonum im pūram libidi-nem pati coguntur. Auditurcj ingens plo ratus per tenebras adulefcenrium titri ufcļj fexus uim patientium , nec fexčnis aut fc« Tumrum ptennis aetas miferos a tali fceditate defen libidoo- vm dit,aded fceleratagens,čVcontra na turam pudichia. 8tantenaturam libidine fceuit. (Nomoda Vbi diesilluxit} in forum uenales tan-Veualitij quamgregcsouium}autcaprarum produ trdčltntur. cuntur.Conueniuntmercatores,ftatuirur pretium: ii placet mancipium,detractis uc fh'bus futuri domini oculis exponitur, in-fpiciunrur omniamcmbra, tentantur, ex-plorantur,nunquid uirrj in iimdūris aut articulisrefideat. Sidifplicet, rerjciturad mangonem,toticsidpaflurus,quoties em pturiens aliquis aduenerit: fi placet, abdu cituradgraucm feruitutem, ut uclaracor, uelpaftor fit, nc duriora commemorem. Muitafuntibiinauditaexempla mifcriac Caeterum homines iugo copulatos ara-dnciUatum trumducerenonnunquam uidi. Ancillae flms. arčtirsime1 habentur in perpccuis labori-bus&extra confpečtum uirorum, 8t ne cum conferuisquidcm illis ulla confabu-latio pcrmitticur. Siquis cumuxore 8i\i-beris cap tu s fucrit, h un c li bentifsim e ma-gnatcs emunt, 8t uillis praeficitu^utcurā Uel aruorum, uel uinetoruro, uel pafcuo-rum agat,nati ex illis uernae fiunt. Siin ChriftianarTde perfeueraueri'ntj ftatui'tur cercum tempus fcruiendi,quo elapfo libe* ri fiunt: fīlrj tameneorum nifiredimantur, in feruitutemanenr, pro domini arbitrio, uel in rjfdē fedibus manfun, uel alid tranf-ferendi: nulli enim ibi k«nt alcnprirrj gle-* ba?,quibuscerta fitftdes ieruitutis. Sicu-piunt poft adepcam liberratem in pa-triam redire,danrur diplomāta commea» tus. Venim illis qui noftram rcl/gionem abiurarunt,neccertum tempus eft fcruien dimecullumiusin patriam redeundi,fpes liberratis folummodo pendetaMcmintar bitrio,ubi tamenlibertatem na&ifuerint, foiuuntdecimas,ut caeteri Turcae, areli-quis tamen oneribus-, quibus Chriftiani premuntur,immunesfunr. Dura uita agricoIarum,durius tamen ai Captiuoti guncqui ad paftoritias curasemuntur, ui- pdjloru du* uendu illis in folitudine, perpetud nočtes rifiimacona & dies fub dio agcndurdominus cum uxo ditio. refolus in tetorio uerfatur,ČV praetertuen» di gregis officia5penulas & tapetia fuccifi-uis boris facerecosuntur.Singulismenfi- us pafcuamutanr^de montibus inmotes fe transferentes. Qui humaniores funr, dant aliquam merccdulam feruis, qualera dimcn' 8o DE CHR1STIAN0RVM dimenfum fuifleapud Romanrslegimus, idin peculium ccdic, quod conieruantuef in uiacicum, fi in patn>.m poft libertarcm adepram redireuclint,uel ad aiias nccefsi-tatcs uitae. Caeterum id non ubiq? fit, eft autemilludmiferum blandimentum fer-uitutis,quo illosa confilio fugae rctrahCir. Illis autem qui Chriftu abnegarunrJamcp recu riti funt,quia cērti funt, qudd non fu-gientmihil taleindulgetur. fugtcdptU Facilior fuga illis,qui in Europa agunr, uotmntx qudmqui in tranfmarinas regiones ucn-Buropa. dun tur: his enim preter ftumina nihil trarj ciendum, quaefacile enantur,maior diTHa culras in Hellefponto tranfmittendo.Qui autem fugaminftituunt, tempore melsis idfoliti funtfacere»ut& faciliusin fegeti-buslateant, &indeuiuc&lignacxdanc>& colligant, Afflicttone, lib. ii. «i quo inde racem faciant ad traieAione ma- 1 ris,niliil ni'fi falemfecum deferentes,noC fortunā maris fauet,tribusautquatuorhOristrar|' cijunrjfin minus^ aut percuntin fludibus, aut ad littora Afiae rerjčiuntur. Emenfo imari montēs petunt, Polum'cp, 8C Booteri irifpečl:antes ad Boream tchdunt. In fame glandibus aut herbis fale conditis fefe fu-ftinent. Si plurcs fociecatč fuga: inierintj nocflu opiliones inuadunt,quibus occifis, quicquid ibi alimenti inuenerinr, fecum afportant, facpe tamen 5£ipli pereuntoc-tik ab opilionibus,uel ab eifdem capti, 8C pviftmo hero traditi, ad ueterem feruitu« tem rediguntur. Caeterdm longe plureš pericula abfumunt,quam incolumes eua-dunt:aut enim naufragrjs, autdentibus befu'arum, aut ferro inimicorum,aut po-ftremd fame pereurit, ciim longior erratid in fugacontigerit. . Fugitiuismultiplex pcena:alrj ēhim fu Vctiutfuģi* fpenfi pedibus dirifsime flagellāhtur: qui tiuotum. enim homicidium committuntJllis plan-taepedumin multos fukos cultro refcin-duntur,& refcifsis fal infpergitur: quibuf-dam furca ingens ferrea cum ferro collari inferitur, quamdies noctcs'cf in longurrt tempus geiiant, F Hā^ • S» DE CHRISTIANORVM Jneuntdth Habent quoddam gēnus incantationis, Turcarum quo inuitos retrahunt. Nomen ferui in tontrafu- fchedula fcriptum fufpenditur in taber-guntct. naculo, uel domicilioferui, deinde diris uerbis 8t deuotionibus illius caput impe-tunt: deinde fit ui dae moniaca, ut fugiens putēt fibi in itinere uel leones, uel draco-nes incurrere, uel rnare uel fiuminacon. tra fe exundare, uel orania tenebris ni-grefcere , rjsc£ terriculis repulfus ad he-rumredit Sactrdotu Sacerdos čVmonachus pcfsimaillic con &mondtho ditionefunt, utfacrilegia & fcandalaDei tifubTur- 8t homtnum exiftimantur. Nihil de £?c-t£ tributo clefiaaccipiunt: feriatis diebus pauxillu-uiuentium lumpanisa mulierculis nonnullis porri, conditio. gitur,esteris diebus nihil datur.lpfi ligna-tionibus uiuunr: nam moseft ,ur ligna in fyluis caedant3hisq? dorfum afelli onerant, ea cu mērce per omnes plateas ambulanr, ligna uenalia proclamantes. Tributa Quartas omnium fruduum dant Ghri Gkrifliano- ftiani: &iftiufmodi quartatio nonfolum rum. ex prouentibus agrorum Sc pecorum coI« JigitUTjfed etiam mechanici defuo quaeftu quartas dependunr. Deinde eft 8t aliud o« nuscapitationis, qua finguli, quotquoc funtin una familia, fingulos ducatos fol-- uunt. Si parenresfoluerencqueunt,adti. * bēros bēros fuos in feruiturem uendendos cona pelluntur. Alrj in catcnis uinčti, ofthtim obambulant ad ftipem emendicandum: quo'd fi ne ita quidcm foluendo fiunt, per-petuis carceribusmancipantur. Iarn cum omnia officia praeftiterint, adhuc femper ius eftTurcaeoptimum quenq; ex liberis deligere,quem circuncifum fummotum'cp a confpe&u parentum in militiam alit,nec unquā ad parenres redit: 8C prinaum, quia puer facile Chriftum obliuione dedikic, mox etiam paretes 8C confanguineos, ad-cc? utfiinter eos uerfetur, neminemfuo-rum agnofeat. Nemo uerbisidexplicare poteft,quibus lacrymis,gemitu, fingulti-bus'ue,iftiufmodidiuulfio fiar. Paterfiliu, quem in culrum Chrifti educauerar, rapt uidet ad militiam Sātan ae, ut Chriftum oppugnet: filius abftrahitur a parenti-bus,perpetud intcr alienifsimos uidrurus, quicquid charum eft fanguine, fodalita-tegratum, familiaritate amicum,relic"iu-*us:poftmodu in eorum numero futurus, quos Graeci zncžroņaī 8C dmro^oct uocare fo lent. Erhi quanqualm magnopere a fide Chriftiana degenerarut; plericp tamen eorum, Euangelium loanuis pro amuleto Certifsimo fub axilīis portant,uiddicerin principiocratuerbu,Gracce aut Arabicč F % feri- $4 DE CHRISTIAN. AFFLICT. fcn'ptum totum ufqueadfinem:quifum-moperemagno'q?cum dcfidcrio Chrfftia» norumgladium expecļantj ad ui'ndican. dum,&liberandum Chriftianosde Affli. Aionibus, cVperfecutionibuseorir. Qui, qudd hactenus concra eos non maturaue-rit, quicunq;funtin caufa& quocunq?a-nimo id facianr,pefsime profecrd dc Chri (hana religionc mereri uidentur.haclcnus de Chriftianorum capriuoru affii&ione. fcxfupradičtis fatis uideri poteft Magno Principi non eflepediratufakebonum,6^ quod in fuo excrčitu femper fit magnus n u m e ru s C h ri ftia n o ru ra ,clafs is ip fi us m a leinftruda hominibus5 &bonisnauibus1 ČC quod comitacus ipfius feruis conftet, terrae a Cliriftianis habitentur, ex quibus fuas copr'as conflet^cc in medijs reģioni-basulluslocus occlufusinueniatur. Vn-decredendum ipfius imperij magnitudi-nis autorēm efle DEVM, quiid adedom-nis politia?expers propter noftra peceata feruat,non autem prudcntia,induftriaa uires, uel uirtus gubernato-rum eius. D E DEINCREMENTO ET PROGRESS VINU ļwņ Turna* L I 3 E R III. A M meoffīcio defunčtum, 8C ribimefatisfecifleputabam,ex pofitis fjs quae mihi de rebus Turcicis conftant'- Nuncuerd etiam petis progreflum Imperfj ipforum, per feriem a patre in fīlios, 8i quomodo ac quifierinc tocterras ac regiones, quas ho-die pofsident,nec confideras negocia qui-bus fineintermifsione occupor, uel quod mcraoiia defh'tuar, adconfcribendam hi-ftoriam rerum,qu3e ducentis annis 8i plu-ribus in remotis arque longinquis rerris acci derunt. Quaproptcr fi non omnia di-xero quae defyderas, me excufatum habe-bis: nam oportetmefacerequodcupis,fi-ueidbene,iiue malefiac. Anno itaque millefimo trecentefimo, tcmporequo Heinricus feptimus fa&io-nes Gibellinorum 8i Ģuelphorum in Ita-lia refufcitabac, 8i Philippus pulcher in Gallia regnabat,in Anatolia feu minori Anatoli*.. Afia erantaIiquot ducesTurcici. Hxc c- F t nim U DE TVRC. IMPERII mmgensillfcremanfcrat poft exprditicK nem Godefridi Bulionrj ,3t~illfc fcdcs ha-buerat ante, &tuncexercitui Chriftiano-fliceaurbt norum fefc oppofuit ad urbem Niceam vlmAnūge olim didam Antigoniam, fub quodam nfa ducenomineSoIyināno. Deinde centum Solymanus. anni & plures finenominis ipfiusmencio netranficrurufqjaddiclum tempus, qua Otoman. in An3tolia plures duces,intcr hos Otontdn, Caramdn, Cdrdmdn8t Afptnuel Aņtm, cognominati Be. Afjan uti gyue\Biy\ quoddominumfignifīcar,erāt: A%dm. Atilli auferuntYy8cdicuntOtkmdnbtg,Cd-Cthmdbrg ramdnkegSt Afjambeg. Othmdnbtg, qui homo qualīs. impige^auda*, 8t bcllorum appetensef-Cer, fordus inibat cum duobus apoftatis Graecis 8t unoTurca: quorum illorum al-M'uhdtL terfMichae^alteri Marco nomen erat. A* Mircus. Michaele dcfcendunt Mhhdlogli, quorum ļSihalogU. profapfa adhuc durat- ut 8t Mārci dičta Mdrtozogli Af4rrc;r,ogfr.Turcauerd nominabatur Aura-Aurdmy. my,excuiuslinea prouenerunt^4ur& urbe Caloiohanniecden te,hic auxiliatoribus, uel potius eoriiduci Francifco Cataluzio infulam Lesbum, dedit,quam cenucreuk£adtempora Ma-hometisfecundi, quieam NicolaoCataf luzio eripuinHaec esč.igua difienfto maxi-mabelia peperit,quae inter Gcnucnfes & Venetosfubfecuta, hos ad tantas angu. ftias redegerunt', ut cogitarint de fe deden dis imperio Ģenuenfium : illos uero* ad extremum excidium & ferui tu tem in qua adhuc degunt, Coačtienim fuerefedede-re Archiepifcopo Mediolanefi, tunc cmi-tatis gubernatorijdeinde fe,aut fuas rerras & poifefsiones communitati Diui Geor-grj,quas eft in ipforum ciuitate,poftea con fugercadregem Ga!liae,quiipfos Iohanni duci Calabriaefilio Regis Renāti commi-fir, At huius ucro" auxilrjs irerum Philip» pi ducis Mediolanenfis fubiidia refpicien tes,eamox faftidierut^uafi nefcrj cui fan-fio fedeuouerent. Amifsione Syrie. čVregni Hierofolymi taniquas occafionehorum bellorum cuc-nit, magnam quidem ia&uram Refpub. Chriftianafecit: maiorcm uerd^uodilla Turcis ianuam 8C aditum ad Grseciam 8C Furopam inuadendam aperuerinr, ut po-ftea dicetur. Hxccp acciderunt circiterid tempus quo Ludouicus rSauarus & Fride ricus Auftriacus intcr fefe de imperio in Germania concertabant. ImperauitOr-cannesannis duobus 3C uiginti ufquead initiiī rcgni lohannis re^is Francim» quod uitanno millelīmo rrecerefimo qutnqua ^efimo^elicto poft fe filio Amurathe, AMVRATH£S,queHungari&Sclau;o- F f ņki 9o DBTVRC. IMPERII Amurdthti n'ci Amtnrut appellant: TurcaeueroMor4f> tlias Amm begucl Moratbey,d£ Moratbcgy,quod fignificat rdtitem. Momt dominum, Froiflardo ipfos imitari Moratbeg, cogiranci nominatus tamorabaajum, regni uti Motdu ādmini ftrationem co tempore fufcepit, bcgy,&,Mo quo Cantacuzenus Caloiohannem genc-ratbry. rumfuum auxilio Mārci Craiouichij dc. tdmotdbd- fpota^ideu^domini SeruiaeiamBulgariae <ļum. dičliaCjOlim Gctarum dC Gepidarurh Tedis, Bulgdriao* perfequebatur,ei quoque afsiftentibus a-limStruid. īrjs Graecis ab Imperatore Caloiohanne alienatis. Quarchiefeuiribusinferiorem efleuidens,co3iftus fuitauxilium Amūra-this implorare,qui ei duodecim millia ele ctorum equitum Turcicorum in Grcciam mifir,quorumauxilioadiutus, Grarciam in tranquillum ftatum redegir, partem corum pofteadimittens. Turcae uerdbo» nitate& pulchritudine Grxciae uifaarque guftatadomum redientes,facile pcrfuafe-runt AmurathijUtillucire cogitaret,quč-admodum & fecit, ftipatus fexaginta ho« Btllcfpotid minum millibus, quae duarum Genuen-caanguflid', fium nauium operafexaginti millibus du hodUbfji- catorumconducla, ira, utfinguli Turcae chiutr.S.Gt aureum nummum numerarcnt,anguitias ergij. Hcllcfpontiacas (qua: hodic Callipolita-Adridncpo nae,uelcaitella,ob duo caftcllaeoloci ubi fii hodie quondam Abydus ČC Seftusiirae fueVe di- cuntur, INCREMENTO, LIB. III 5>i cuntur,&a' Gailis brachium Sandi Geor- Andrmopo» gfj nominantur)traicccrunc, 6C Callipoli ii. cisanguftias, ac Adrianopoli hodic An- Thrdcid,h» drmopoli& Philippoliolim OJympiadc duB&ma-capt;s,perThracram,quxhodieeft Roma nid. nia excurfiones iecere ufquc ad monrem Rhodope Rhodopen^uem Grarci faemias*? uocār, ^«aihiosct» quafi reginam monrium, alrj uero' morem argentcum ob metalla,quac illic effbdiun-tur. Carfoej; in pugna Mafco Craiouichio Lazarum Comicem Seruiac, quaccft My- td^drus « fiainferior, captum, capitetmncarunteo mtsSeruU tempore,quo CarolusQuartus bello con cdp\tep\x~ tra filios defundi Ludouici Bauari 8C Fri «ar., dericum Marchionem Mifnig comitem'cp Vuircembergicum, &uendirionc ciuita-tumltaliaefilrj'cp fui Venccslaiin imperio furrogatione,occuparetur. Tādem feruus quidam nacione ScruianusDefpote. pro- Defpatdt prrļdomini morrem acgre* ferens, eamcp mortum. fummopereuindicaredcfyderans egregrj dudtd. uiri nomen fpreta mortc poftferelinque-rcdecreuir,fic'qj;nadiis occafionē, pugio-nc Amurathen interfecir, anno M.CCC.ilI. poftquam imperaflec annos uiginti tres ufqucadinitium regni CaroliQuinti Gal lorum Regis. Poft fe Amurathesrcliquit duos filios BaiaZetē 8c* Solymannum. BAzAlTESuel BafiaitesfcaldumTur- BdļdttĶ 5>» DBTVRC. IMPERU cās'cļuf nunquam literam,P,pronuciant,aj FroiiTardo didus BalTantcs filius Lamorabat Amordbd- ^um 8i inrerdum Amordbddumut iuxta pat ris dumut. nomen. Ab Fnguerrano uerd& Nicolao Gilleoannalium Franciae colleclore, Ba-iaacus appellatus. Vir erat in pcriculis cbeundis promptus ac impigcr>rerumcg maximarum percupidus . īnpugna Mar-cum Craiouichium Bulguriae principem patris mortcmuindicaturum,cum omni Bulgarorum ac Seruianorum nobiu'tatc rrucidauir, 8t pofteam uicMortam per1 to-Tbtffalid tam TheflaIiam,Maccdoniamsquarum il-jhument- laThumeneftia, haec Albania diciturua-ftid. gatus cft. Deinde Graeciam Athcnas ufcĶ, - Albanid. qua? dicuntur Cethinae,regnumcf; Bofne, Boftid. quodeftMcefiafuperior,cum Croatia 8C Athena Ce Sclauonia quae funt Dalmatia 8C Libur-thmte. nia,populationibusinfeftarunt:imperan-f tetunc Venceslaofiiio Caroli Quarti,ira pra?clare,ut fubditi eum in carcerem conie cerint, 8C Ģermāni ab imperio remoue-rint,elečtis alfjs duobus,nimirum Iodoco patruele ipfius, 8C Roberto Bauaro Ger-Bupres manis Ruprechto dieto, uoceturbatorem tbtus. pacisfignifieante, C*rerumutadBa2"ae-tem reuertamur, is ingreflus Hungariam, Sagimon- Regem Sigifmundum poftea Impcrato-iw. rem,ab Enguerrano appellatu Sagimon- tum,in memorabili pugna ad Nico polim profiigauit. Gailis Sigifmundi necjjpro-tcItationibus,necp monicionibus contine ftazfiet'it ri uolentibus,neuide!icetfiue Hungaris, rtsgefitiA Germanis,alrjscj;equitibus in hoftemim- Vtig domuitI Cum quibus etiam Baiatzetem praelio uicit,ac cafisioo. Turcarum millibus, uiuuinpo- Turcarum teftatemfuam redegit. Dehincmorefera- rttmctutē fum aureisuinčtum catenisin cauea, om- circumuthh nibus fuis expeditionibus prse fe egit ac tur, circumduxir,pro fcabello'cf quodes equu confcenderit eoufus, 8i quafi canem fub menfacomedereiufsir. Admirandumretu m 5>č DETVRC. IMPERtl rum humanarum fpedaculum 5>C fortuna? regix ludibrium . Tunc domitum eft ar-mis Scyrhicis,quiequid tcrrarum eft av Ta nai ad Nilum>Smyrnas,Antiochiam, Se-baftertjTripolim^nuItastļ; ualidifT urbes uiexpugnauit. Vicit deinde prarlioTa- Tamerldnii merlanes Mcmphin'cum regem, quč Sul-fou'ma. ranum uocant, uictumcp ultra Pchifium intra Nili fluenta compulit.Crpit Dama-fcum &item Capham in Thaurica Chcr-fonefo. Caftra in urbis modum fuetaf}t or dinata, definito cuiquc artificio loco pro-prio,irt partes fuas diftributis exercitijs,ut omniauitae ufuiij neccflaria in promptu eftent. RerUmcppmnium tanta femper co piainhisinueniebatur, ut nullus eifetla» trocinijslocUs, tuto'cp omniaafFcrri pof-fent. Caeterumutmaiorem hoftibus ter* rorem metum'cĶ ineuteret, triplici tento-rio,fi quam urbcm oppugnare adortus ef« fcr,inexercicu uticonfueuir: fic ut in uno-quoquedifparcolor,animi mutationem, priusnon uifo ftratagematc, intclligerc- Tfdtabtr- tur. Primoenim diecandido utebaturta. tņcJdtret bernaculo, quo iignifieabat nulla in re, ft • animi muu modo fe dederent, iniuriam fe illarurum tiona. a!iquam,fed pacem acfalutem,quam can-dorarguebat.conceffurum. Sequenridie purpurco ufus coloreintentono,monftra bat ĪNCREMENTO, LIB. līt. 9f bar caedem 3C fanguinem proccrum in pri mis 8c patrumfcmiIias,quod alteramdic expe pulofac^uum prima die deditionem nei glexiflet, agmen puerorum ac puellaruna oleas in manibus geftantium,candida ue-ffeegrefīum obuiam tyranno uertiam fup plexdeprecaretur, in illud immiflb eqUi-ratu crudelicer eft cius iuflu conculcatum, fcjedctp obtricum. Genuenfis quidam quf eiusfamiliarkateannisiam pluribus lon-gacofuetudine utebatur, cumrogaretcut infupplices mitior noncflet,quum facf-lius qua?uellet, fi non tanta utereturcru-delitate,impetrarepoftet,turbato trucicp oculorum afpe&u, furorem uultu diftor-toprae Te ferente fefportditi Quid tume hominemefle putas Sc non Dei irampo- irtDtl tius ac orbis uaftitatcm ac calamitatem? Proindēocyus tehincaufer,ni tUquoquc peticlitari cupias dc interrogationis tuat poenas dare.Etprofe&o talis fuitqualem fc prasdicabar. Qui tota fere Afia domita, dcletis rcgionibus actyrannis, pluribus uaftatisprouincrjs, cum uičtorc cxercitil G praeda'ar 9« DE TVRC. I.MPERII praedaVponufto ad fuos reuerfus, urbem condiditing..iucm,quam omnigcnum ca ptiuor.umulntudinereferiir, eaprarurruļi urbium fpolijs cxornauit. Kegnum mo-riens duobus iilijs rcliq'jic,quoru difcor-diaamplifsimi regniopcs tanta arrccon-quifua.>,difsipatarūint,impeiium'ļ? Par» chorum rurfusexrinifhun cft. Vt autem rcdeamus ad Baiazctem , morruusis eft anno milichmo quadringcntefimo, cuin rcgnaiTecannos uiginti feprcm, ufquead annum uiccfimum regni Caroii fexti rc« Bā&iut gis Gallorum. Cognominatus cft BaZai-toffiormnr. tes Ii Cdepkust. rici,abalns C ALEPIN V S uel Calcpin, fa-Turcim- uente fortuna Adrianopolim peruenit, per istļs: Cyrif(tltbts uocabatur. fcgo exiftimo errorem huius cognomim's uenifte inde, quod appellaretur Cyns, Chileby,Mtbmtt, €htltby, Muftapha Cheleby,ideft,nobili profapta defcčdens,tir apud Hifpanos di" cuturDon Alphonfus , Oon Kodericus,c3C Gaili uoce MONS1EVR urutur qui ntiu lus eft tonī qui funte regio ihnguinc nari, 1>Vl.< CT. INCREMENTO, LIB, II1. 99: C Y R l S regnum obtinuit plus minus CvtitUgiul rexannisrelič"to filio Orcanne, 8i tribus patruelibusfilrjsBaZetis Mofis,quosTur cae uocant Mufah, Mchemmec, Si Muita- MufaĶ pham, imperatore Conftanrinopolicano a'Carolo fexto Rege Gaili» ad auxih'um. peten^um profedo , Confcantinopoli e cuftodiaclapfos. Mofcs ueird patrucle Cr» canne paruulo interredo a* Mahom^tefra treruriusocciditur. Arquetunc quidem Fraterrtict tnos mucuaecsedisinrerTurcasceph\quē disongo. exinde inhoc ufque tempus oprime fer-uarunr. , MAHOMETES primus eius riomi- Mahorrt* nis,interfedo fratre Mofe regnu arnpuit, to. U &moxin Afiā profeduSjloca omniaqug Tamerlanes oecupauerat, recipit, ac fedē Imperialem quae Prufiaefuerat, Andrino polim tranftulit.Bellum quoq$ contra Va P'ahthti lachiam mouit,quā quidam hiftorici Gal tlaci*. Uci Valagniāappelļanr^alij Flaciam:uete-res uero tcrram Befibrum 8i Triballoru, Sigifmundulmperatorem in planicie Sa-lunbeziana deuicit,ac primus fuaegentis Danubium trarjciens Bofnam capit, quae Bofnth *ft Mcefia fuperior, bellumcp Caraman-nofacit, Morituranno millefimo quadrin gentefimo decimo odauo, anno regui Ca toli fex« regis Gallorū triceiimo odauo «oo DE TVRC. IMPER1I cum imperium adminiftraflctannis oAo-decim,compurato ad hos rcmporc Cyris, quodaliquiomittunt. Reliquic filiumu-nicum Amurarhem. dmurathtt AMVRATHES fcciid», uulgo Moratbeg di 11. Aus in Anatolia patredecedētecrat^mor. . te ucro patris cognita in Europam tranf-mifir,quantumuis Impcrator Conftanti-nopolitanus cum prohibere conaretur, mifsio contra ipfum Muftapha patruo,ri-lio Bazaetis Mo(is3quem tenebatadhuca capriuitatcpatriSjiit pauldantedixi. Ve-riim Amurathcs Muftapha hoftilircr pro-fligaro cxi~o'c$ in pugna , uc uindi&am de Conftanrinopolirano fumeret,Thraciarn & Graeciam igni ferrocj; depopularus cft, ac Venctis belloiHatonobilem ciuirarrm Thtffalo- Thcflalonicam, quam ipfts Andronicus nia. PaIxologusin conrcmptum fratris Con-ftantini ucndiderar, peruim adcmir. Dc Strutu, indein Seruiam quam 8t Rofciam com-muni uocabulo uocamus (huncenim rra-«ftum uerfus Macedoniae montēs Dardani olim tenebāt,ut ueteres fcribunt)irruptio ne fac*ta,coegit Georgium Vucouichium Jrrn«. Defpotam regionis, ut ipfi filiamlrenen cognominatam Cantacuzenam in matrimonium traderet. Venim eo minime con tentus,mox ho ftiliter redfjc. Quarc ipfe in Hurv Hungariam ad Imperatorēm Albertum generumdefuntfUImperatoris Sigifmun-di confugit, reličto rllio Georgio ad defen fionem terrarum, quem caprum Amūra- Amurathtt thes aereo inftrumento ignito ļumi ne ocu crudetiuu. Jorum priuauit nulla attin i* tis rationeha bita Poftmortem Alberti>Rex Hungarffc elečhiseft Ladislaus, frater Cafimirt Regis Poloniae,licet Albertus uxorem Elisa betham grauidam reli"quirlet,quae pofthu mum pepcrit, 8C ipfum Ladislaum diAii, qui fub cura Frideriei tertjj Imperatoris e-dūcamus eft. Quare cum Ladislaus uerere- Letdiikut. cur ne febellis alibi occupatp , Imperator Uerum haeredemin regnum reftituere co-narctur,a bello Turcico abftinuit. Intcrea itacj? Amurathes quietis impatiens Bel- Btlgradū. gradum obfedit, quam uoeātUandortlbcmi, Alba Gftf* cV Albam Graccam,Hungari Chriefch,ue tg* teres uerd Taurinum, fitum inter duo flu« minaDanubium, 3C Sauum,eo loci, ubi contļuunt. Eamurbem Georgius Vuco-uicbius pro alrjs permutaVat cum Imperatore Sigifmundo , quod clauis Hun-gariac eflec. Pauld uertJ poft fuafu Georgi) Vucouichij Ladislaus Polo.rjiae,atque Hungariae rex, magnum exercitum com-parauit>cuiusauxilio Seniiam,&Rafciam «cuperantes, Georgio reftituit. Qūare G t Amu- tti DE TVRC. IMPERIt Cdrabtiut, Amurathescocra ipfum Carambeium,ic! pfigtrdut. ei^N/griļcluccm cum ualido & praepoten ti exercitu mifir.Excrcinbus iracj; fibi inui Cojtrgnaz, ccm 0t,uijs fa(fris,propc uallcm monris Co olmHtmus,/,^^qUi uctcnbus Hcmus cftdiclusrCa rambeius copijs fufisin hoftium porefta-tcm uenic. Hx duae ucrd uiftoriar,5cali» plures, qua?cas fecurc fu^re uirrurecVma-loanntt Hu gnan/mitatefoannfs Huniadis parre, que nudes. fcnguerranus MonftreIctius,8t' Philippug Comineus ,equircm album ex Valachia, Hungari laneoban, uel Va/uodam, id eft, gubernatorem Tranfyluaniae appclla-ruiir,iam Moldauie,SC Septem caftrorum nomen habentis , ucteribus uerd Daciae Huniadis po diāx. Fuit uerd Huniades,parerMat-(Ieritat, thia?regis flungar/a?,qui noitristcmpori-bus uixi>. Porrd anno poft eamuido-riam proxime* fubfcquuro, induciaedecen nalcsinter Hungaros &Turcas fa&efunr, quarum interuentu , 8C praecrj quinqua-ginta miilium ducatorum,Carambeius Ii ber dirn iflus eft. Verum induciae parum roboris habuere , mox ab Vladislao in grariam Eugenij Papae,maximofuorum VĀRNA, derrimenro uiolara?. Nam ipfe in con-•im d i o. Hidru' prope ciuitatem Varnam, quae olim Nrsio. Dionyfiopolis nominata fuit,in die San-P OLIS. āi [Aļrtiai undecimo Nouembris, anno INCREMENTO LIB. III. lojt nomUlenmo,quadringenceiimo,quadra-geilmo quarto perrjc,Ioanne Hunniade ^phtd,mi" aegie'per montēs, & paludes, acfyluasin- tr2P°l'* acceuas euadente. Non tamen lacta A- gartee-murathi ha?c uiiftoria fuit, fed plurimo Actrnmd. fanguine ei conftiric. Praeter hxc in ex-peditione Seruiana , Sopbia metropoli ™«<* P*»3' Bu'gnriae, Scopia, 8C Nouomonteoecu- co*dn- -paris,tor£'que Aearnania,quaehodieDu- M(mt" Dt* catus d/citur, & Čpiro ab Acheloo fluuio, boĶolm A-qui hodie eft PrfcWun,ufque ad moix-croceram^ tes Diaboli,quiolim Acroceramij ruere, Vērtus Velo deuaftatis , portum Velonae, qui quon» n^>oltmAu dam Aulon fuit , ui oceupauit, 8C finu 'ofJ-Lartae,fcu Ambracio fupcrato ad ciuita- SinusAm-tem Oricum, nunc Rigo dietam, 6t* Cata* htc'tus. rum,qui ueterib. finus Rifonicus fuit,non Bigaamtdt ufq? aded multis milliaribus iRagufio,feu olimOricus. Epidaurodiftācem,Ioannem Caftriotura Gatarus,om Defpotam Epiricopulit,ucfibimunitifsi um Rifoni-mam ciuitatem Čroyam,cum tribusfilrjs cutfmut. obfidibusdederec,quoru natu minimus Georgius faltem nouem annoriierat, po-ftea di&us Schandtrbegjd eft,Alexāder Ma- $cf,£c(crb& gnus,dux belli peritiTsimu?,etdignus,qui Pyrrho,alrjsfq; fuis praedecefioribus copa« recur:Nam uiučte Amurathe.Seruiam ac« quifiuit,magnā parteni Caramanniae ad fi dem & religtonem Chriftianam reuerten- Ģ 4 tis 104, DETVRC. IMPERM tis occupaviir, Croyam ci per uim ademu^ cum omnibus ciuitatibus,uil lis,atque ca-ftellis p.itri Ioanni cxcortis, praelrjs uhra uiginti aut triginta cum Turcis commiT-fis, femper uidorextitit,ncc Amurathia-lia ratio de eo fe uindieandi (uit, quam ex« probrandi beneftcia in eum collata, li i en s gratiac pļenis appellando cum filium in-gratum. Adeci uero nihil Schanderbegus ipfum metuebat,ut reli&is terris irf t in au xiljum regis Neapolitani Ferdinandi con tra Ioannem ducem Calabriae, quo regno pulfo idFerdinando refutuit. Mcritiita-que iilius magnitudine Ferdinandus morus, Schanderbegi filiosa Mahomcre fe» cundo>) poftobitum patiis omnibus bo« nisexutos, maximisbenefierjsaftecit, ita, utperuenerintad dignitatem Marchiona* tus Sanc1;i Angeli 8C Tripaldae. Ex horum profapia eratFerdinādus Caftriotus, Mar chio S.Angeli, quiin conllidu Papienfļ perrje. Verum^uantumuis Schanderbegus Amurachi negotium facefTeret, hie ta Mongolim men Moream antiquir.us Pcloponncfum Pcbpomt- dietam, occupauit, uel occafione difeor-fut* diae ffagrantis inter Th/omam 3C Deme-trium regionisDefpotas, fratresejj Con-ftantini Palaeologi , ultimi Imperatori? Conftantinopolitani,ucl belli ab Albāni. cis concra ipfos mori, ita utadauxilium AmurachisconfugerenCjCiijscļ! cri buča rij fierenc.Caeceru'm3curn deinceps cributum promiflum illi foluere recufarenc, pulfi, a-lid fecefsere, Demetriusad Amurathcm, Thomas Romam ad Papam , ubi obrjr, quatuor relidis liberis,duobus mafculis, ŠCduabus fīlrjs.Pofcquā uero1 Amuratbes adexcremam aecacem perueniflec, mundi huius negociorum percefus,infodalicium Amutdthet haeremicarum legisfuaefccefsic,ucillfcin monafl'uam pofrerum uitaminfolitudine& franqut!a uitamfufei-iicacccranfigerer, RHo Mahometesadmo- p»f-dam iuuenc,fibi furrogato,et'qj cradico gu bernaroicHd/yeW:nec£ in Mahometem crc derēt. In initm Imperij duos frarres inter-fecir, alterū o&odecim,alterum fcx mcn-iium: Veruntamen ferturin locum maio-ris fuppofitum fuiflc alterum , uerum'cp fratrcm miiTum Conitantinopolim, po-fteaVenetias, deinde Romam ad Papam Calixtum,qui eum facro fonte tingi cura?- , rit,atq; uocari Calixtum Othomannum, cui Fridericus tcrti» poftea in Auftria mul ta bonacontulit. Porrd Mahomeres Conftantinopolica pta,utdiximus,in Hungariam fefe conuer ti^Belgradumiļ? obfedit, unde i loanne Vtlgradum Huniade,quiin ciuirate cum loanne Car- obftļjum. dinaleSandi Angeli,& Ioāne Capiftrano Frāncifcanoerat,rcpulfus fuit magno cu damno Qt dedccorc cļifccdens.Nam 6>C uul nerātus omnes machinas bcllicas cum im pedimentOjCV fpe Himgariae fubiugandac amilir, SC ad defculioncm Moreae, quam Veneti eiadcmcran^recractus eft,rerecl:o Hcxamilo loco, qui murum in fex rnillia-riorum fpaciū porrcdum habet,ac Pelo-ponncfum totam,adcd includit, ut ueluti infU? to8 DE TVRC. IMPERII S'm'Pdtr*, infulamefficiat a" finu Patrae, qui Coriru elimCorin- rhiacus olim , ufquc ad iirtum Lcginac, thiacta. uel Mcgaricum porredum ad nobilem ur Cormthus. bcm Corinthum,hodiein cxiguum pagu Con'ntho redadam, Quem Hexamilum Amurathcs patcr chm diruerat, ur libcrīi adirum in Moream haberec Venienti er-go Mahometi Vencti reftite^feduidiin praelio fuere,in quo magnus numerus no bili'umducum Italicoram cecidit, poftea1 quafiin ipforum conipedu, acoculis Ni-groponcum infulam,quar eft Euboifa iun. da rcrrae conrinenci uno ponte, mulras'cg alias infulas,ucSrd/iM»n«, anttquitils Lem-S.Mdutdo- num SC Lesbum ( perrinentč Njcolao Ca UmJ4try* taluzio Genuenii) deinde Saadām Mau-thus. ramolim Nerytum, quibu(dam Lcuca-tdntetolim dem & Lcucad'am, lantem alrjs Zacyn-7dcyntbus. thum 8C Cephaloniam didas occupauir. Moxquoqj Croyampoftraortem Šchan rjerbegi recuperar. Ciuitatem Scodram uel Scutari, 4rdnith Comneno cognominato Golenc, quod comatum fignifīcacjpatri Conftantini ade mir,qui Marehionatui Montisferatenfis, poft obicum ducina: neptfs pracfuit, tem-'pore quo Carolus odauus t) Neapoli redi Btmtteut rec s poftea Bofnam ingrcflirs Defpotam fJurtbņ, rcgionis,id cft,dominum nomine Heinri- cum cum Hltrthu,alrjs duccm Ldl'udiāum cepic cVdecapitauic, filioeius puero adhuc cir» cumcifo, ac Achmatis nomine impoiiro, Genuelibus Caphsm quae Theodcriaap- Theodofii pellabatur eripuit, firam in Prezecopia, Capha. qua? eft Turcica Cherfonefus inftar Penin fulae ut Peloponnefus,habens ab una par-te iinum Nigropilae,dicļumolim Carci% SmutJVigrš uitem, 8c* ab altera marenigrum,di omnial accidcrunc co rempore,quo Hungari 8C Au(triacr bellurnintcrfcgerebant,dc La-dislao filio Alberti ipfortirr? rcge, qucrri Auft iacus in fua cuftodia conftirururri reddere uolcbar ctli adolefcentiae annos ingreflum. Poft has uictorias in eum ho-ftis infurrexrt nimiriim rex Perfarii ī/ļum- PftmtaJJd- tafftnut uel Aflambegus , qui c.'inirarus nur. magno cxcrcicu Periarum , quos Turci Pirf* Kt- Keffeibach uocant, id eft, capira rubra, quoct ftlbath. caputia rubra ģeftenr,Cappadociam at* qucregnum Trapezunrinum inuafir,pre Iijsqu'eduobus cum ipfo commifsis,in eo rUmalteroMahomereSjinaltero uerdmul t/sfuorum amifns Aflambegus fuccubuiti Aflkmbtļut Erat uero* Aflambegus gener Dauidis tmde. Comneni imperatoris Trapezunrinij cu 1 iusfuperiusmčtionem fecimus, 6Vimpc- rauit anno millefimo quadringenteiimo feptuagefimo fecundo. Porrd Mahome-tes hoc aduerfario liberatUs, poftobitu m Piramcti Caramanni,in Caramanniam re uertftur,8C Ābrahamo filio eiusimponit necefsitatem implorandi auxilium Chri-ftianorum maximc' Papse Ptj fecundi, qui profedione in Caramanniam conftiruta, Anconam ubi clallcm adornari curarac profc* profeAus,ibidem moritur,dum aduen-tum Venctprum fociorum expefec*tus rraie&is fiuminib. uado atq? nauigrjs,Vcnccos obuios cgcidi^nobilira te Italica partiminterfeifla,partim capra. Ab altera autem parte Mahometes Ach<> matBajJamcognominc GhtndUha. magno dē Gbendiib* te,filium Stephani Defpotae Boinae,de quofuperiusdixi,cummagna clafle con-tra Icaliam ablegauic,qui Otrantum uel Otrdntut Hydrunremoppidum ApuKf; antiquis Ia olim Uoy+ pygiumdiAum occupauit. Quo nuncio giītf. tota Italia ita tirnore territa 8i proftrata eftjutdefal ute dubitaret. Quin 8i cjreiteridem tempusļtiefuh Bd- Mtfith Sš* qui ob maior* fi-curi-tare^' terrorcm Baiazeti ir-.cutkndum irt Ģallias eft abiegatus,ubim domo 01 dima militum Hierofolymiranorum dieta Bur Burgonouo. gonouo longo tempore uixic, poftea datus Innocetio o&auo pontjfici 8c Romam dedučtus, ubi ad tempora expeditionis Neapolitanaea Carofo OcTauo fufceptae mantu. Qui tunc eum fibi dari perrjt, fpcrans, fe eo ufurtlm ad recuperarionerti Imperrj Conftantinopolitani. Verum Alexander fextus eum ur fertur, uen.no potionatum tradidit, ita, neultra tridu-um uiueret ZyzimoTarracinaeanirriāex» halante. Bazaitesuerd metu fratris libe. ratus,adTranfyluaniam fubigendam ani-mum mox adiccir, ac MoncaftrumadBo« rifthenem cqucm hodie Ncperuocant ) 8t Aconutihtt Lithoftomum inDanubrj orafitum,cce-Baiha. pit. Ac no ita multd poTt Acomathem Ba- cham i N Č E M E K T O, LI B. 1 i I. Uf cftam aequalem omnibus prarftantibus ducibus natumqu/<*trx Scepbano Defpoca Bofnac,utdixi,inrcrficiiufsir, teftacus m# miam ferui magnicudinem ac uirttrtent Domino timorcm incutere, Verdm hifce peractis Bazakes, infiftcns fententiae pa-cris,ac de uindifta conrra Alčairi Suka-rium cogirās,quodZyzimo kairi rauiffec, maximas concra ipfum copias 7'barium iterfus mific.Quo Mammoluchis cogmco ftacim Anciochiaeconuenerunc^tc^ Ama lium nUnc Nigrum monrCm appeilacum , fcranfeunres,Turcasmtra eum dC Sinum Ammuhu Ifllcum, hodie linu Layafleum diclrum ca-ftrametancesimpeciuerunc acprofl-'garGc m°m* Codcmloci,quo Magnus Alexanderohm SimsJfiuut memorabili pugna cum Dario conflixit. hcdieUytf Exercicu uerdTurcico in fugam conuer-/tw* Fo,Cherfeolus generBažaiciscapcus, Al-cairurn,quarn Turcae Mižir appellanc,ad Akattuta^ Cauhcum Suldanum dedurtus fuit fcc ms Mītņu hoc q' i fdem dedecore acque hac ftrage nul ļam maioremTurcae unquam i qua uis ot bisnationeperpefsifuur. Quandoquid2, . . autem in Mammcluchorum menrionan MfļnOutt incidimus , non abs pi ^pofito cric, !i bre- iUi «iatur» uibus indicemus q i dkancur Mammc luci. Mammeluchiitaque}io?uaSyriaca quae& Aphricana eft,a nobis Maurica, H % diAa u6 DE TVRC. IMPERIl dicta,omnium linguarum uulgarium ufi-tatifsima, m in iftrum aut ftipendiarium fi-gnificat. fctfcicndum ett Suldanu & Mam mcluchos fuiflefpccicm quandam rcligio foruquicoelibes uixčre,utc1c"equites Hie-rofolymitani: in uefiimentis porrantcs a-midoriuni exlinocandido acquc pellud do. Ac ut magnus Turcarum princeps a la tere fuo quatuor Vilirbachas habet, fic "Ero'r.Oļji- Suldano,quatuorEMIR QVlBlR,ideit, ♦ir. Magni Admirāli eranc. Qy'tbir enim lingua Morauica (igni-ficat Magnum , erant 8C praeter hos alrj minores=čV Magnus Comesitabuli,qucm Dtrdart appellabanc Derdart Qyibir , Iouio di Aus Qjii£ir alu Magnus Diadarus. Suldanus ucro per tis Magmt Mammeluchosex ipforum numero elige Diadarus. batur, utcquites Hicrofolymirani fuum magiftrum creant, ac faepius quidem unS ex numero Emyrorum. uel Admiralio' rum. Qui uerd eligebatur, pro felici introi tu cuiep Mammeluchorum centum duca-tos dono dabat.. Omnes h i erant Chrifti-ani abnegati,autHlrj Chriftianorum,ut 8C īanniuari funt, neque ullo modoadduci potuerant, ut in fodalitium fuum recipe-Liutrijtibe rentTurcas, Mauros, uel Iudaros,fed ma-tioCircaf. gnaipforum pars Liuerisconftabat^fice-/i. nimTurcse appellant Hiberos& Circaf. fbs, uocantes cos Cetedz, qui cranc Colchi, Georgi, Alban^Sc" alrj Chriftianilacobire, & Nefloriani commorantcs ad fluuium Fafum,qui utreribus fuic Phafis,quosTar Pdfusolm cari capicbanc, 8C curnianm abducebauc, phafu. uendences eos Bmyr% id eft, Admiralrjs, empcos educancibus , atque Mammelu-chos efficiencibus , eranc'que omnes uiri ftrcnui,8č in armis exercfracifsimi, praefer-cim in re equeftri> legis Mahometanae cul« tores. Haecfecta ccepit tempore regis Ludoui Scflclauoni,8č Croataearma cepeVe,i)s'ctt ad fluuium Mo-Mofchut rauam,anriquiiu\ iMofciium didum, oc-Mordua. currere,ubi Cbriftiani caefi,fufi'ļ; fueVe. Quinquennio deinde interiedo, Haly Bacha Mammoluchus epiroticus)magn"i Uta^UilUs clalTem,laram,uelladeram ukjficam,infi-dera, numaris Veneti, quodappclIāt Adriati-cum,eduxit.Quamuis autem dafsis Vene ta,quae magna erat Halym,fcqueretur,nči ramen ipfum adoriri aula eu,Quo ipfe co-gnito,prae Venetorum oculis Lepaftrhu, ant/quis Naupadu didam, expugnauit. Anno infequcti,qui erat m illefimus, quin gencei:mus,Ba2a!tesipfeModonem,qug olim Metlionefuit, in Peloponnefo litā, ui ccepir. Poftea\cdm Ludouicus XII. 3t Veneti contraLudouicum Sfortiam,aMoroco-gnominatumjacducem Mediolani fepre* rendenrem, fordus feciflent,8azaites ad preces Ludouici McdioUneniis , decerrt miķ millia ecjuitd in Forum Iulrj fubmifTc^uāe' Taruifium ufque, 8C in confpectum .Veneras urbis peruencre. Quare Veneti in-gentem, acuaļidam clafTem adprniVuntt cuiclafsis Gallica fub ducibus Kauenfjai-nio, &Coņfaluo Perdinando,qui Magni ducis cognomcn habuic, & Ferdinandi re gis Arragon!a?,cognomi»ie loannis Gip- . ponisjconiuncla fuit. Haecclafsisrecupe-rauitiniulasCephaleniam 3C Netython, quam GmcraeMaurse uocant. Verum haec turtdrum non ita multd poft Andrej Geritti,clanTsi &Vencto-mi Venetiaro ducis opera,pacecum Tur< rimpicifit cisfancira, hrs reftitutaeft Clafsisautem cdtie, Gallica ad Lesbum prouecla,re infečta, in de di fcefsit. . Circirer hoc tempus fama Siach Ifma-helis regis Perfiae,cognomine Sophi,a pa-tre trači: o , increbuit, qui natus exfilia V« FumcalTani,&quodam nomine SnchAtder, id eft, bono, religiofo, qui,qudd lančtus homo,&uelu{i Propheta haberetur, So* phus dietus fuit, fedaf*,uelreligforus, fiita dicendac fit, quam Sophi, uel SophiUr uocant. Alrj dīcunt Sophi cognomen ipil indi tumi Sophena,quam poflederit, fed nec Turcae,necPerfa? fciunt, quaeurifta Sophena. SekbAiitrautem,poftmortem yfumca^ani,a, lacobbcgo affine fuo ex ac-H 4 mula- ttp Dl TVRC. IMPEIII mu!auonr,& inuidia propenfionis popu-laris concra ipfum conccpra, intcrtcAus i lt,i:io metuenre, nc populus Seichum,re gcm faccret. QuarcSiach Jfmahel tunc acta-Cis oftodecim aunorum, fuga arrepta, in 1.cZia fica.admare Hircanum ufquead ar-rarcm uirilem commoracus eft. fcam ergcfr ciim actigiflcCjin Perfiam reucrccns, rrcce. SmadthMt č,s hominibus ciuirace Sumach hoc cem. i Mi poreMctropolim Mcfopotami£cepit,po \> a crefctnccnumerOjpopuliTaurimjdc^ - * 'č\ut inde Synm Armcniac caput, ubi opci-Armeuta. tnd ^rm.» fabrieancur. Poftea Aluantem, qui regnum,crucidaco Iacobbego filio V-lumcaflanjauunculo fuo,occuparat,ui quod difcedcntes ad inuicem fimul biberinc. Imperium Bazaicestrigin Bdzšitit ta annis adminiftrauir. Vixic fexaginta man. treSjObrjtannomilIefimo^uingenrefimo duodecimo,anno regni Ludouici duode-cimi, decimoquarro, reJitftis tribus tiln's, Selymo, Achmac,& Corchuto. ■Z£LYi^VS ergduel Selymusminorna- Zelymusi«. cu filius Baiazetijimperiuna e manibus pa Imp.Turtd* tris arte 8C dolo extorfir, ac fibi ufurpauir. Tarcaris enim iunčtis, 8C impecraca filia reguli cuiufdamTarcariin uxore,!'mmen-fa breui collecta mulcicudine Tarraroru, Adrianopolim uenir,iraeminarum'q; pieņus. Baiaczecus imperator qur diu rilium amifium luxir, atidiens cum exercicu adeii fejObftupuiCjmifsiscļ; nunrijs quaerebat, quidpecerec,curcam iņgecem in patriam aduexiflec ekerdrum, fuacfebac'cp uc hunc dimicceret, miflamagna pecuniarS fum« majOt prcciofisueUibus,quibus (cipendia milicibus &do,na pofiec darehonefta,ne iņdignarcncur. Zrlymus placatus munc- , ribuspaccrnis,exercicum dimicrit>ad ce-H $ chnas «t BE TVRC. IMPERII chnasconujgit,3čdolura comminifcitur. Cum enim Baīatzetus podagra? morbo dccumberet,Tanizari imperatorēm adeun t\y* tes,dicuntei: Quia fenio confeitus es irri-mi. perator,nequeimperium fans defendere potes ab hottium incurfu, o rāmus ut no. * bis fucceflbrem dcfigncs,qui locum tuum occuper, uiril fcilicet bellicofum, (trcnu3 &impign.im, qui Mahometi legcmenfc pofsittueri. Nec poflunr periculalongio. remferremoram . Imperator hr's audiris, nihil(ulpicatusmali, fefedudum maiore natu qui ei fuccedcret, reiumafle refpon-det. IaniZariaucem dolum fuum non apc rienteseliguntex fetres,quimaiorcm na, EuJaIium,quitum erat in Narolia adeun-tes,noua ab eo poitulant ftipendia, ii uelic ab eis conititui imperator. Indignarus ille refpodjt,^ latrones, uos mc imperatorēm confticuetis,qucm pareriam d udum deii. gnauītflanizarj ruboreperriifi, ad focios reuertuntur, SC conuirijs defignatum im. peratorem laceflurit, tanquā imperio inc-ptum. Quodam ergo dielanizari fedirio-nem Conftintinonoli graue mouent,qu3 Baiatzccus cum fuis confiliarrjs de repub. tractaf. palatiumcp obfidet,clamant fibi dariimp.qui eostutaripofler. Cumaute Baiatzecus refpondiifet, nuquid Achmac filium filium meum maiorem naru haberis, quč imp.uobis defignauiVDixerunt illi: No« lumus li'jnc regnare fuper nos Pinguis eft,irnbelliscx* ineptus. Non amatarma, fed procul minuecur SC defiruemr fubeo imperium. Zelymum cupimus ftrenuum &C bellicofum. Edučtisej? enfibus nudis bmtdri Ze quos fub ueftibus occultabanr, impetuo- lymum di-fo clamore Zelymumfibi dari poitulant. giml, Baiatzerus furori milicum acquiefcens, Zelymumfe daturu eis promittit, quem Ianizari cum gaudio excipiences, ad pa> latium perducunt. Imperator uocatoad fefilio,dixit: Quidmifiliopus erathis ar« mis atque tali furorec1 Ne fis adeo praeceps aefuribundus. Modefteagas quicquida-gcs. Noli tno obfequi furori, cede tempo-ri quod omnia oeculta detegit,& cogita te eifehominem multis obnoxium pericu-lis. Hisdičtis fellam fuam qua uehebatur, iufsitamoueri, loco cedens eminrnriorii quem filio ZeIymo concefsit. Tuncin* gētesexcitarefunt acdamationcs, impera tor falutatus ab omnibus,patre fumma crt mcefiitia abeutca& religionem quandam ingrediente. Zelymus itacj? arrepto imperio, magna feu»tiagubernationčadminiftrauit,muI* lis exprimatib. partimueneno, partimui «4- DE TVRC. IMPERII fublatis, fuis autem diuicrjs ac honoribus elatis. Paterinteriečtis aliquoc diebus ex-periri uolens, qudnam paāo filius regime fuum ordirecur, gazophilacium ingref-fus, omnesdiuicias reperic breuidifsipa. tas cempore. Dehinc armamencarium, u# bi fpolia hoftibus adempca rcferuancur, recenfuit,& pariceruacuum reperic. Om-nia enim fuis iam donauerac. Lufirauic tfouutmbc deinde camcramargencariam, ubiuafa dc rator enu poculaaurea acq; argentea a principibus mtdiUpi cVregibus finicimisdono mifta cuftodiun dat tur,quae paricer iam di it n buča euanuerac. Poitremo ftabulum regiorum equorurrt ingreflusinuific,ubi deledtos &infignio-resequosnullosinuenicns, ingemuic, 8C uindi&am qu3erens, cu reliquo qui fuper* erac chefauro abire infticuic in Natoliam ad maiorem filiumjid'cp per horcum qucn dam porcui maris uicinū, ubi naucs quaf-damordinauerar,quibus crarjccrcr. Priuf-quāaucquae nauib.erācneceilaria praepa-rarencur,ab amcenifsima confidens arbo. re pyro, coepic filium diris deuouere ac o-mnia aduerfa imprecari, quod fepacrcm dcfpcxiflct, & Mahomeci legcm praeuaru cacus fuifiec. 2elymus incellecTra fuga patris,uenitin horcum ad patrem ueluci moefius, muita Umeru Iamentatus, quod tic clandeftinum moli» tciurabitumjCum tamen ipfe imperrj ad-miniftrationem non expeteret, tirulo con tentus. Noliinquitpaterclam egredi,no- Tiiuttpttn lihancrīlio tuo,quiteunicedih'gft,inure- utntnuprā-re notām: Ego nomine, turefis impera- fi/Mi. eor.Finem uitae tua? patientifsime expe- admodum Selymus ordinarat, arcus ner- uo tie; b fi f v r c. i m p e r i i uorufToeacus. Simili quoq? morreAch* marin beIlo,comftatus magno, ČVpotert-tiexercitu, quem auxilto Siathi iirnahc> lis,Sophi, &Campfonis Sultāni coirge-rat,perrjt. Namcu\nin confliAu cumfra-tread Hormuim co imn i (To, i pfeob nirhia crafsiriem ad equitandum parum agilfs, equo dcturbatus,ih terram drcidifiet, nec rlucftari poflet, caprus eft ab hoftibus.Vi-dens īgiturfibf imminere lacum, cenfedie exanguisfuperIapidem,&compelIansrni licum praefc&um dixirei: accipea'me hos annulos, &afratreraciliorem mihi moriem impetra,utinciiis uenis in bālneome mori iinar,noncrudeliter inme grafletuf. Ac Zelymusde omnibus certior fačtus, carnifiees fubmifir,qui ligatis in dorfo ma nibus per pedes in rerram profternunr, ac moxchordiscollum ftiingenres ftrangu. ]ant}cadauercp currui imponunt, qui para tus nigro uelo aftabar,ac honoriHce Bruf-liam ad iepulturam uehir. Ita crgo, patre & fratribus exoneratus> conftituitbeUum aduerfus Sophum mo. uere,ram ob ueteres inimicitias,quae erant inter ipfos, quam cupiditate uindicļa^ qudd Aconiathf taucrat; Quolp id fecu-rius atcfc expeditiuseffkere ualerer,folen nas inducias cum Ladislao rege Hunga- na?, INGREM e NTO, LIB, III. «7 )nx,pac"rus eft,ac paccm cum Veneiis,quā Pat kittt Baiazeces eiuspater conftituerar, confiir- Venttoszr tnauir, eotp fac\o , fxpeditionem Petfia- Tnr<4r rir-nam fufcepit. Cum iraque Sophus ei ma- Mtuuur. jgno equiracu adeo armis>cquisc^ pukhcr-rimisornato.uc nihil kipra excogicari pof« fecin Aflvriam occurnirer.manuconierca, fufus eftmačhinisaeneis Turcarum $ qui-busequi Perfianimmin^e1 silueti erār.Pu-gnaucrdcommilTacnin planiue Caldera Calderanut mar,interTaurium,cV Coym, ubiantioui plamtia. tiis Artaxata,nobilis ciuitasexcuic,atque depitfta eftin curia Senātus Veneti, ubi il Iam uidi, a Sclymo, uc dicitur* Venetis tranfmiftam. Ab hac uidoria Taurium cum maxima parte regni Perfici, in Turcarum po teftarem čoncefsit •• ueruntameri non diu in ea manfir, Nam Siachus breuŠ Tauriū recu perauit, id'cp hodie filius fuus Taamasadhucpofsidet. Porrd Selymus reuerius in Trapezontina ar<# Amafina prouinciahyemauic,atqueanno iniequen te bellum Aladulo Principi intulit,qui re gntfuifines terminat, cum Sultano uer-lus Alepum,quam GūlhHaldpptn* Turcae Atepm,o-> Aldtphentueteres trpiphaniam dixerc,& no lim Bpiph4 men Aleph fortica eft inde, quodprima nut. Syriae ciuiras eft. Ab alcero uero latcre,cu i wca,urbequadā,qua Orfam nominat, Ama« «• DE TVRC. IMPERtI Arniae,Saniacatui,atqj Iconio oppofica cum Sophoucrd propc' minorcm Arme-niam. Turcis itacjj in cius regioncm per omnes locorum anguftias penetrantibus ea cum Aladulo capco,in Sclymi potefta-tem peruenir,qui eum capice puniri impe rauic, atqueipfum caput Venctias in (i-gnum uiAorur mifit. Aladulo itaque cum Siacho debellato, nullus fupererat, quam Sultānus, de quo uindi&am fu-meret. Contendebathfceodem rempore con-traCayerbeium, Alepi praefedum, fub> ditumfuis ImperrjSjfed parumamicum, acparum obfequentem ,cum exerciru uj. ģinti ofto millium cquirum Mammelu-chorum^ui^uddanceiTurcaSjUcdiKi-muSjprofliga^ranr^os nihili faciebanc.Se-lymus itaque fimulac fe concra Sophum icurum, idqdeira diuulgaricurac. Ciim nerd Amanum ciuicacem, anciquitiis A-jtpamid, pamiam di citibus ĪNČREMENTO, LIB. III. izp citibus (ibi aduerfantibus, uerereturnehi interfeconcordia redintegraca,contra t-pfum confpirarenr,prefertim ciim ruinmni atej; intcritum amborum quaereret.Quare ftatim cum Emyx Gayrbeyo uiribiis con-iuncT:is,Cambfone,Ciaurum,Alcain Sultānu profligarunr,qui, ut8>CCayrbciusirt Sultānusin-pugna cecidit. Vnde Selymus doniinus Urftt'ttuT. SyriaelDamafciJ Hierofolymoru,8t" ludeai fa&us eft. Mammeluchi, quifalui Aegyptumrē-di£re,cum alrjs,qui domi remanferāt, aliu Sultanum creaVunt, nominatuTomom- tomobitui* beyum praefečtum, feu Admiralium Ale-xandriae. Selymusuerdcalorcfortune.fu* ufus, atcjj Aegyptum ingreuus,Tomom' beyo, alio prarlio deuicto, Alcayrum cce- A\caytum pit, quam quidam male Coyram uocant, expugnatut. alrj melius Memphim : Cumcj; Tomom-beius aduerfam forrunam expertus,rebus fuis fugaconfuluifler,Cagno!is,cu,m port Cagnotis, tem Nili aManilTaris occupatumcomperif fet, eum natando traiecic,Tomumbeiu'm>» Mammtlu* queex fuga retracT:um,aa Selymumaddu chorum cl* xit: qui cum mulac infidrntem»per to tam dtso ««>•* urbem duci,acdemum Alcayri tertio Idus ņaid Aprilig fufpendi iufsit,arc|j ita Selymus tex Aegypti fadlus eft anno millcnmo, quingentefimo,decimo o&auo;Conftan^ 1 tinopa- ujo DE TVRC. iMPERīt cinopolimuerd rcuerfus cum AdrinopoJ Chiorlich. Jimirecogitarcc,uičtorrjs, acrnumphis fa ciarus, moriem obrjc in pago Chiorlich^ ubi priiis auxilio Tartarorum, cum patrc conflixerar: quodnon (ine manifefto Dei Vii tufi* iudicio faftuin cft, uc quo in loco pecearu uincuāa. commiftrar, ibidcm ŠC pcenas foluerer. Obrjranno Chriftim'JIeiimo^uingenrc-{imOjUicefimOjrtgnikiiodauo^ratis qua dragefimo fexco,regni Chriftianifsimi regis Gallorum Francifci,oč"tauo. Zelymcru- Trcs Baiias necari iufsit, Chenden Ba-delitas. cham,quoniam fibicotra Pcrfaseunti,roc difriculcares obieceract utlanizari in unu" collecHrraniīi c'Euphrarerecufarenc. Bo-ftangi quoc£ Baflac genero fuo', caputarn-putari iu(sit,qudd prouincias,quib. eum praeftccrar}expilafler. Iatiu BaiTum inter-fīciendum curawir, ut ipfius nimiam arro* gantiam cum infidelirate coniun dC anno infcquenti,confi]io PcriBachse, Belgradumobfedic, id'c$ ui ccepir, i K C R E M E N T O, LIB. 11L i jt co*pit,Ludouicorege Hungariae, admo* dumiuuenr,&proceribus regni, dercgrii adminiftratione, 8C rege difcordancibus» Quare fa&um eft, nerebus rectev difpofi-tis,Belgrado profpicerec. Anno deinceps alrero, Rhodum inuafic, capca morefuo-rum praedeceflorum, occaftone ex diflen^ fionibus, atcp difcordrjs principum Chri-ftiahorum, id'q? contra confilium, & fen-fenriam Peri'bache, qui eam expeditione* utancipjtis aleae, pienam difluaiit,nihilo-. miniis tameexanimi fentcnn'a Soleiman-nofuccefsic. Deinde anno 1^7. Iralia bel-lis,ac moribus ardente, Selymannus cou» tra Hungariammouicin fauorem, &gra-tiam,nrpraefefercbat, loannis Sepufien* ūs, praetendentis regnum ad fe, poft Lu> douicum regemin pugna interfeAu per-tinere. Caeterum loanne, dum deregno cum Ferdt'nando contenderer,ratis ceden-te, riliolumcp fub tutela Seleymanni,re-linquente,regni porrio huic remāfic.Qpā-tum ad ea,quae pofterioribus annis accide runt,noeft neceflederjsplurafcribi Qub-» modo enim Ccronem7Patram,Caftel]um nouum,aIiacj?loca,quae Imperator ei adc merac, recuperarit, omnibus nota futtt: Afrieāfho-nec mīnus magnaDarbaroflae expēditio, dicBarba-qui regnum Tunctanu Africae, quam nos thu 1 i Bar- in de tvrc. 1MPERII Barbariamdicimus,fitum,quafipraeforf-bus noftris,&,utficloquar,ialtem traieetu fluminisa nobis diftans,coepit. Similirer, minime obfcurum, quomodo Ferdi'nan, dumregem profligarit, non tam uirtute, quamdifienfione Hungaroru, 8C Germa-noruna, in caftris difsidenrium, ut nec id, quomodo Venetos adegerit ad dedendaļ (ibi munitifsimam Romaniaearcem Nea-$Jfdp4lU,0t polim, quae antiquitiis Nauplias dieta luniVau- fuit. Neč prsefumendum ipfum quietu-flias. rum, fed plura opini'onemulcorum fufce-pturum . lfe. Dignaequidem ampliore, ac eruditioreexplicationehxres eflennmihi uerdobiter,quafi'q; leui brachio attigifle eas,fufticit,hoc adiungendo, non tantiim potentes reges, qualiseft rex Hungaria^ fed 8C minores rcgulos,atque dynaftas no bilibus %quiparandos,tantum uirium,ar> que audaciae habuiuetut non fahem Tur-ciear nationi relifterenr/cd 8C conacibus e. ius fractiSjloca oecupata deferere, eam coe gerinr,idq; in fummo flore potetiae ipfius. .... Quare minime impofsibile hoc tempore, crederem,nos non idem,uel plus prarftare pofle, Deo faltem nobisanimos, uires'cj; Iuggerente. Obrjtautem Solymannus Anno *$6j. Quinquecclefrjs urbe celebri,relicto unico filio filio fuperitite nomine Selymo,quarta Septembris. Ejus uero' uitam 3c rcs geftas pe culiari libello, nec non eius filrj ac fuccef-foris Selymi , annoi? 67 in temperator. Turcar.elečtijConfcripiimuSjatc^ huic O-puiculo adijci curauimus. DE MAHVMETAN& FIDEI FALŠA DOC TRINA: dt'<ļ, uarijt Turcarum fupcrfimo-nibus. L I B e R 1 I I L T S I de fuperfiitione Turca- ļ rum, fu pērni s non nulla dixe-rimus,tamcn,ut mihi uidecur, Leciorrjs minime conrentus, cupidus erit cognofcereopiniones, quas tam derebusna.turalibus,quam diuinis, Turcae habent, utdecreationemundi, 8C Creafto eius fine,de paradyfo, inferno, coe!o,terra, mundt. rebus'cjj fimilibus. De rjs itaq? pauca fubrj ciam,licet haec opera,male co ilocari, uide-ri pofletjcum plocracp potidsad rifum mo uendum,quā adpopulum inftruendum confcrant.Ex hifce tamcn,de rehquis eiuf-dem generis,le0 CTRINA, ĻIB. IĪII. ttf clarandu ipfis paulifperdiluuiu", manipu-lum līmi acceptum, ad terram iecerjt,di-cens : Erigc te in nomine patris mei, $C quddtunc paruulus& canusfenecro, qui fuerit laphet, filius Nohe^dieric,q,Chri- ^r™ (to praccipiente , ipds retulerit rationem diluurj, 8C inter alia hoc, quaparteločus fecretus fuerit, arcam ita excrementis gra- Arc4. uatam fuifle, ut metus orTfnlionis fuerit. Noham itaque in tali periculo con (li. *to&4. tutum,a Deo confilium pctrjfle, qui ei di-xerit,utcurarct elephantem in cloacis ho-minum egererefaa ftercora. Hocergo fa« cļo, fuem pergrandem ex rjs generatam, quae omnia immunda in latrina deuora-rit. Ex fuis uero* fcetore, procreatum fori-cem, qui arcam ita arroferit,ac perforirit» ut eam aqua ingrederetur,unde in arca exf ftentes, in multo maiori periculo fuifle, quamprius. Nohae itaqj ad Deum reue-reņti,confultum,utleonemin fronte ferf» ret,exifto ergo iAu Ieonemirricatum,ira uehcmenter fpirafle, ut ex eius nafo catus prodierit,foricem deuorans. Et haeceft ra« fio,obquamMahomec ab efuporcorum abftineriiufierit. f^mtuflisuk llla uero, quam de uini prohibitione terdiHut Mahometesallegat, fimili fabulae inniti- cduftftbti ^ curjuidelicct^uc^dolim Deus duosange- lof*. 1 4 1°s DE MAHOMET. FIDEI los in mundum miferit, unum, nomine ARO TH, ad inftrucndos, 8C gubernandos homines , altercationes fedandas , iuftf_ tiamcp adminiftrādam, hominibusinter-diccndohomicidiojfalib tcftimonio,& jjjfj fu uini. Eaabipfis rec"ce, prudence/cļj uiuentu bus, longo tempore dfligenter obfcrua-ta,quoadmulier forma, ac pulcfiritudine uenuftifsima,controuerfiamcum marito habens,ipfos ad ccenam inuicarer, quo eis /no^ot'm- caufarn commendarct,cosCj? Iongioripo tbri&oscļfe tatiunculaiiairtcbriaret,utmulieris con-dUjViuj fce cubitum expeīerenr, in quem illa confen-ti-.n\4t ferir, hac conclicfone, uc unus ipforum eāmooivK jerba,per quacipfi afccnde-rcntiņcceluin,alceruerci,perqu^coelo de-fcenduent, Eo ab ipfis acccptato , muliererņ fta-tim in ccelum afcendifle ; D f V M neto ea uifa, quacfrifTe dc re gcfta, ac ea in> tellecta,mutaifcmulierem in fteilam ma-tutinam, quam Luciferam uocenr, poftea in iudicium uocafie duos praedietos an-Bbrhtdūs gelos , rjs'cp optionem pcenae , uel in pand. hoc feculo, uel aļtero dedifle: eos uero huius feculi poena electa, pedibus ad com-Bebiljdtfi, pedes ferreas fufpenfos capitibus demif. Bdbylon. fis, in puteum p oftea\ dičtum Bebd, id en, Ba, PALSA DOCTRINA, LIB. IIII. 117 BabyIoncm,u fquead diem iudicrj,qui fict fecundum Mahometis do&rinam ,modo fequenti, Cum tempus nouiTsimi iudi'crj uencrir, DEVS angelo morris , quem Mtlech uc- De Iudieio cant, id eft,regcm,mandabit,ut omnes cttrcmo creaturas anfmaras,angeIos,diābolos, ho Turcarum mines,& beftias interficiar,poitea uocabir Jidts. eundem angelum mortis, dicens: O A D-RI E L ( quod'nomen fonat, priuarionem Dei)nunquid adhuc ulla mearum creatu-rarum fuperftes eft r" Ettunc refpondebir, nulla Domine,exceptome,miniftro tuo, tum Deus illi dicec:poftquavm omnes me-as creaturas uica priuafti, uade inter pāra» dyfum j 8C infernum, tibicj; manus infer. Mifcritacf ad locum defignatum fe con-feret,6t alis inuolutis, ad terram concidet, fecp fufFocabit tanto clamore atque plo-ratu, ut fi fpiritus ccelcftes, aliacļ? animan» tiain uiuis adhuccnenr,praehorroremo-rerentur. Poft mortcm angeli mortis, i-gnis terram concrcmabit, eam'cp in cimV res rediģēt, cinis ab aqua confum ctur, & DEVS mundum contorquebitinftarfoIfj papyri. Hac forma mudus inanis manebitquaa draginta annos, fub quorum exitu Deus refufcitabit angelum Sephariel, id eft, fe^ I * cre- tj8 DE MAHOMET. FIDEI cretarium Dei,& ipfi praecipiet, ut Hicro* folyma feconferat, adfonandam tubam, qua?erit longttudinis rācifpacņ, adquod metiendu to anni defiderarerur. Ad primū crgo rubap fonitum omnmm creaturarurrt ofia congregabuncur. Poft alios quadra-ginra annos fecunda uice angelus tubam lonabit,& tunc ofia carncm, 8i cuceni reci-pient. Rurfus ucrdquadragintaannis euo jutiskrercid fonabit > tunc omnes animae iņ corpora fua reuertencur,6t ucniet rmxi-mus »gnis ab oecidente , qui omnes pro, peliet riierofolyma, ubi manebuncqua' draginta annos ļmmerfacfudori,expe(ftan tesdiem nouifsimi iudicij. Cum quein max:misiftis anguftrjs atquemifeirjscon ftirurae erunc pra? mora 8i expe E O inobediens fuerim,quam obrem indignus fum eum rogare: i te uerd ad Noham,quo audito, iefe ad hunc cofe-renc,diceces. O'elejfteuir DEĻorcs DEVM pro nobis;ipfe uerd diccc^feci quodpocui, 8i uos fcruaui tempore dijuurj, fed in hoc nihil nihil praeflare ualeo.Itead Abrahamum. Quare Abramum acceden tes, dīcent, Pa-ter Ābraham, refpice nos miiericorditer: ilie uero refpondebit.Quid me rogatis, an ndcitis quod fuerim idolarra, uagabūdus dC incircumcifus ? Quare uobis auxiliari nequco,loquimini Mofi-.Tunc Mofi accla mabunt,audi nos nuncie,propheta 8C ele-c"te Dei minifterihic uero dicer,cur meap> pellaris,an non uobisdedi legemconfir-r matam miraculis, 8C noluiftis mihi crede-rc?iī mihi credidtfletis,potuiflem facere uc ftra poftulata, reeipiteuosadlefum Chri* ftum. Idedad hunc feconferent čVdicenr. Dominē Icfu Chrifte,quiesfpirirus,ani» ma, uirtus, SC uerbum Dei omnipocens miferereno(tri:illeuerd refpondcbituanae Tunc ueft\x preces, nam apud uos fui in uir tute diuf na,6t uerbo ueritacis, uerunramē uos in ueftro errore perfeueraftis. Quam-obremnon eftisdigni meisbeneficijs. Itc ai ultimum prophetam.Tunc animaduer tent intelligi Mahumetem , ocibuntad i-pfum,dicenres , o nuncie&fidelis amice Dei,grauiter peccauimusquod non eredf derimus in tc,exaudi noftras preces ,ma-gnam enim fpe reponimusin te,auxilia-re nobis pocentia a Deo tibi collata.Tunc Itacjue Mahum«& angelus Gabriei preces 140 de mahomet. fidei cesDcoorTerent, quae acceptabuntur, 8C Bet pons fuper inkrnum ,tn cuius extre-mitate collocabuncurlibrae, quibus facfta cuiuscp trutinabuntur.Omnes enim crea-turae eum tranubunt,ac feruatae progre-diencur uherius,damnatae uero in in fernu decidenr. omnesčļ; creaturae in uiginti fcx tuibasdiitribuentur,quarum īres tancuna fal uabuntur, rcl qux uero omnes condem nabuntur Quaclibet autem rurba occupa bitinlongicudine, iter mille, in laritudine quingentorumannorum,& durabitiudi-cium quinquaginra mille annos. De morre Et quia quaeri potuifīet eMahomete, Turcarum quid de morce fucurum efler, ideo dicir, opmia. quod ipfa mucabicur 8C rransformabicur in agnum,ec inter Paradyfumin infcrnum adducetur, ubi inter incolas Paradyfiarqr infernicertamen erit.Nam incole.Paradyft metuentes ne moriantur, uolcnt ut ca mo riatuninfernales uerd (pcrantes mori an'ni tentur,ut uiuat, tande incolae Parady ii uin cent 8C mors interficietur interParady fum & infcrnum, quoinlococonftruetur ma-gna atque fortifsima turris pro limitēal cu iusaltero latercgaudium3i quics,alicro DtPdradf* uero laborSč doīor crit. foTurcar. PARADTSVS(utinquitMahometes)habet fidts, portasaureas,ferasluminares,payimentu cxfma- exfmaragdo 3C hyacincho ornatu omnis generis arbonbus frudifcris^irrigatū Jul-cibus riuulis, quorum quidam ex hčtet quidamex melle, alrj ex uino funr, cuius ufus runcomnib.hominibusconcedecur.v Dies eo loci durat mille annos, annus qua cer centies mille annos. Veftes omnis generis coloris ibierunt,excepto nigro, cu*» ius tamen ufus permittetur Mahomeri ad different»am aliorum, omnes eiufdem fra-turae qua Adam, & formē. qua faluaror no fterlefusChriftus erunc:inintroicu falua-tis dabitur iecur pifcis quem ipfi uocant Alheut, cutus fapor ufc£ aded excellenseft, Alntut. ut fenfus humānus cum comprehendere nequeat, poftea uefcentur fruclīibus Para-dy li,po t us ipforum erit ex riuis illic flucn -tibus. Etquiaobrjciporuiflef Mahometi,poit Anmanm quamin Paradyfo māducetur, neceilarias Ul&m p M efle latrinas ad fe exonerandum. Ided dicit ^ptdtmp^ fore, urfuperBuitates refoluanturin fua- r*W** uem odorem inftar MofcbhSc pro fenren-tiaefuae confirmatione fimilitudincm ad-ducit de infante in uteto marris exiftente; quinoneftobnoxius huicnecefsitati, etfi nutriarur a cibo macris. Homini quicquid defidcraturus 8C appetiturus fit hberaliter ac promptev fubmmiftracum iri, non qui- dcm 14* D E MAHOMET. FIDEl dem famis.Vcl necefsitatis,fcd uoluptatisi caufa,exccptis tamen cibis probibitis, iepotē carneporcina.fanguinc, 8t fimihbus a quibusaucrfabuntur. Mulirres bona$ atcp fidelesquas in hocmundo habucrint: ipfis redditum iri,puellas 8t cocubinas toc habituros, quotcocupiucrint,anciliarum numeruminfinirum forc. Internus infERNVS pauimenrarus cft fulphu. Gu'idftcun- re fumo mixto, atra pice bullientc, flam. aumTurea* mis'queignisobfcuris, inq; eo funt coena, rum opmion paiudcs,puteicļ; profūdifsimi,plcno oleo ncro- 8t picc bullientc; infcrius uero' ignis nutri-tusa fulphure,habentur etiam ineoarbo-rcs,quarum fruc*tus aducfccndumdarur damnatis,aded terriguftus ut omnes alrj maliguftus huius mundi refpe&u eius no fint,qua'mmel,St"facC3rum. In medio eft uallis,in uallcabyfius, in aby(To putcus, in puteo capfa, in hac demum captiuus aili, garus magnis cathenis ferteis,fperans atej petens mifericordiam fineintermifsione, qui fub exitu mille annorum adducetur ante DE VM, interrogaturum quid uelir, non relinquendo quiecem ipfius auribus, in quo fpem pofitam habent, čVquibus merins confidat? Eum autem lachryman-do refponfurum. Mi Dominē, non habeo aliū D EVM,qua'm te,qui meimiferere pof rer,exhibcmihimifencordiam,tuc DEVM mandarurumeum reduciin locum priore ibicf liberari. Angelos uero ubi eum uide-rint ira dcnigratum piče atq? fumo infei*-nah',quaefiturosex D E 0,qua rationccum cGalijs candidis acmundīs in Paradyfum coIlocet,ipfisiulTuro,utcum lauentin fon te fub diOjfie ergo eum totum,cxcepta par uamaculanigra in fronte reflante jCandi» dum euafurum, 8C ingrefturum in Parady fum, ubiquilibeteucogniturus,digito'q; monftrarurus fit,murmurādo quod Oeus ipfum infcrno liberarit.Miferum ergo ran to pudore a (Fcdum iri ut ad inferos redire qua*m opprobriaiftafurTerre maliet, tande Deum angelis mādaturu, ut ipfunl quin-quies in di cundae dimidia pars cx fulph ure, alccra ex eonieru : tcrtiac dimidiecas ex cerra, altera ex aqua: quarcar prima dimidiecas ex uen-co, alccra exigne:quincae itidem dimidia pars ex ferro, alcera exigne:fextae dimidia pars aurca, fecunda aurem argencea: Di -c?um'que chronum impoiicum ipforum capicibus, quae ftne u(queadeo magna, uc fiauis fi āuis citra irttermffsionem uoIcc,uix mille annis ab aureuna, ad alceram penhis fe-care queac. In ccelo efle tres ordinēs ftella* Stcllaru or-rum.primu earum,quaependcntex thro- dinctcļuot no Dei,cui affīxa? fint cacheria aurēa, 8tlū fmt. ceanc lifcķ ad fepcimumccelum, in fecun-do eas quae excubias atc£ uigiiiaš agāc cori tra Diabolos corinuo infidiantes Paradp lbrin cercio ucrd,cfTc eas qUaenobis con fpi cuac fint,terram'cp illumineht. TERRA etiam, ucMahomctaffirmat,Tmdat&i fuftinecura1 magno boue, cuius caputex-/ircriflK0 tendicurin Oriencem, caudain Occideh-/"«/iweat»fi tem,quacuorUero pedes fnnicuturlapidi candido. In capirc autem habet qUadra> ginta cOrnua,quorum unum ab alcero di-ftacicineremille annorum. Subcus lapide uero' cii mons infernalis di Aus zoth, quem confcenderc coguncur peccaCores,8c* ubi jbene onerarus eft collabafcic, eoš'cp fub-merfos in inferrium praecipicac: fub hoc tnonteterracft, 8Cpofteamare,c3c" rurfuš terra aliud'cg mare, ufqiic ad feptem tcrra-rum&marium numerum. Vltimauero* tetrarum eft alba utlac, mollis lit crocus, Pifdtmird ddbra ut mofcus, di clara ut luna: infra magmtudii eam magiius pifds ^ cuius caput iri Orien- mi. tem, cauda ucrfus Occidetcm porrigicur, Fuper cuius ddrfb fundahcur ac iacenc cer- tļŠ DE MAHOMET. FIDEI rae,maria,aer ulqucadfincm mundi: fuh* Cus pifccm uctus eft,qui eum fufcim r,fub-cus hunc tonif ru, rurius fub hoc mare ob-fcurum,poftmodulaudes,ab hifccgloria deinceps thronus,poft eum rabula pi&a, 6c"penna,inferiusmagna Dei nomina. In tabula fcripcum eft quicquid fačtum eft, Pmndmi- fir,acfietincceIo&inrerra Pennaquafcri r*m<*gm. ptum eft puro lumine&logitudine itine-tudm'u. ris quingenrorum annorum, 8C latitudine očlogima annorum conftat, habetfy 0A0 gincamucronesfeu acies citrafinem fcri-benres. Tabula porro facta eft cx pulcher rimis fmaragdis , fcriptura ex margari-tis, hancDcus contemp)atur,c brielem inuenerit freno tenetem beftiam tmandam nominatam Alborac, maiorem Alborac bt aiino,minorem uerosrnula, habentem fo: fii4. Ciem humānam, capillos ex marga riti s^ pecftus exfmaragdo, caudam excarbun-culo,oculos daros inftar fohs,fella aurea margaritis preciofis inrertexta,ftratam at« queangelis eam cuftodienribuscircumda tam : Gabrielem ergo iibi dixifie ut beftSS confcenderet,hanc uerorenuifleatc^ que-frjfte,quis is homo eflete' Gabrieleergo rr-fpondente eum efteMahomctem Dciamt cum,Alboracum permififleutfeconfcert'-deret, Gabriele ftapedes tenente, ac in* cepifle tam citis atque celeribus pafšibus progredi, uteorum quilibetfefe extende-ret in tantam longicudinem, quantam ha minis clare1 uidcnns confpeč"tus in plani-cie aflequi poteft,& reAa iuifte Hierofoly-mā,Gabriele in itinere femper ad dexrrant K » eius tJĻ$ DE MAHOMBt. PlDBl cius manentc ,uocemaudrjffecer fe uocart cem» (ednec prima,necfecunda,nec cer-tia uicefe quicquam rcfpondifle, fed fo-lum rccrofpexi lle,&: uidiite mulierem cam eximie pulchricudinis ac formse,quam un quam uiderit, cumčp illam compellandi cum gratiaappropinquaflet,fe ea negle-Aaulcerius procefsifie. Gabrielemitacj; di xtfl'e,fcnuncrnagnam ipfius fcientiam co gnofeere, eurniep fcire debere, prima uocC qua appellacus fuerit Icgcm Iudaicam,cui refpondifiet, cotum mundum legem iua daicam fccucurumrfecundam legem Chri Ūhnorum,cui fi locutus e(Ter5totum murt dum Chriftianam fidem rccepturum fuif-fe; Cerciam uero uoccm cfle mundum pie-num omnibus uolupcacibus acque deli-trjs. Idcocp fuum populum habiturūplu ra bona,ornamenca, 3C u o lup tates, quam omnes aliasnationes,gentes,ac populos, qui fuerint,fint,&cflepofsinc. Dum uerd dc hifcc colIoquerencur fe H ierofolym am uenifTead templum Salomonis,& angelum Gabrielem fe defcendentem iumen-Pitrmto- to collocafleinlapidem nīgru', fupcrquo utntus H\t- defcenderint prophecae,ac ad eum religa-rofoljmjs. to Alboraco femanu cepifle, &dcduxiflc in templum, ubi omnes prophecas inue-neric. JPriufquam aut ipfis locutus fuerit, fc BALSA DOCTRINA, LIB. IIIL up fe ad preces faciendas concefsifle, quarurn duas admodum breues feceri t, poftquam, autfurrexerit)prophetasqui eum genib. acpedibus flexis expečtarincmagna pom pa, feitiuicate dC gratulationecKcepifte,? Deo minos ad honorem ipfi preftandum. Poftea Gabrielem ipfume cemplo duxif-fe^icĶmoftrafiefcalam. attingente primu ccelum, cuius primus pes fuerit fubnixus ad lapidem nigrum,ubi defcederit}fcalarri ineftimabilis precrj fuifTe,primiicnim gra dum ex carbunculis, fecundu ex fmarag-diSjtertium ex margaritis,aliosq; fequen^ tes omnes ex prcciofis gemmis,auro o rna tisconititificjO^undicj; angelis circunda-tam,qui eam feruarint. Gabrielem iufsifie afcendere Mahometem, 8C cofcendifle cu co ,'circumqua q? angelis ipfos comitanti-bus. Inter afcendendum aut Mahometem Mahomtt uidifie angelum pr£grandem,fedentem in aueemdmt cathedra tenentem in manu tabulām tan- inter afcen-tas longitudiniSj ut ab Orientē in Occi- dendumk» dentem ufque porrigeretur, quam per ho cglum. tam infp exerit, altera uerd hora mundum intuicus fuerit. Mahometem admonitum i Gabriele dicente4eum angelum maximg autoritatis apud DeG cfle, ipfum falutal-fe4angelo refalutante,eum capitefolo, nul lo ucrbo prolato. Gabrielem itaqucange- K 2 lo tļ% DE MAHOMET. PfDEI lo dixi(Tcacur non falutarec hominem,qua in co to mundo melior non efletfcx his uct bis rum intcllcxifte ipfum, hūccfle Mahometem Dei nuncium,arcjj itatim falutafle, cicp annunciaiTe laetum nuncium de bo-nisa Deo ei pra.>paratis,&de dommatio-netotius raundi.adeum pertinente. Hoc fa&o Gabrielč Mahometi indicafie» eum efie angelum mortis, quo audi to, Mahometem propcaccefsine,atquequacfi}fleex eo num angelus mortis efletc' quo id affir-mante,Mahometem rogafle,ut fibi dice-Anima cur non falurarcthomincm quoirt prbemelior non eflcrc' Angelum ergo ani-fnaduercente eum Mahometem cflc,hunc falutafieei'cplactumnuncjum annunciaffe-(de maxfmis bonisa'Deo ipfiprarparatis, atq; ulterius quod damnati ex uiucntibus fecundumlegem cius, minorcs cruciatus alrjs pamiri effent. Proinde Mahometem intcrrogaflc ex ipfo}quomodo infernus fa jnftrnut rum afh'cerentur. Cum chefaurarius inferni haecdixifiet Mahomece& Gabri^]ediTcefsine,penicus pauore correptos, cVappulifle ad primum ccelum,quod fitccelum Lunae ex ferro ra- ^»pM dum/pifsitudinis tantar^uantamhomo dtfctiptip. qumgenttsann!s eundo conficere queat, i dem'que fpaci ujn i primo ufque ad fecun dumccelumerle* Cum uerd eoueniflent, ^ , pabrieleforespulfante, obuium ei rae"tu, A\gtwku angelum ranrae longitudinis ,ut ea mille toigi annorum iterdefiderarer,comitatumcom tudmtu pluribus angelis fplendifsime ornatis. Ma homerem itaque ingredientem, ab omnibus iCtis angelis facie hominis, 6ccorpus Vaccae habentibus falutatum, corum'quc feptuaginta millia fuifle, acquēlibet ipfo-rum feptuaginta mille capita,quodlibet caput feptuaginca mille cornua, h oru q cr» libet feptuaginta mille nodos habuifle,no dos a fe inuicem itinere quadragin ta anno rum difsitos.Porrd jn quolibet capitc fuif fe feptuaginta mille facies, inqualibct facie quocj! feptuaginta mille ora, in horum unoquoq? feptuaginta mille Iinguas.harĢ unaquaque totidem mille idiomata pror fercnte,quibus Dcum fcp tuagefies millics fļuptidiccelcbraiin& Intcr hos angelos K t tuiflc 1*4 DE MAHOMET. FIDEI fuifle homine,fedenrem incathcdra cx da ritatefaifta,cxccllenrčpulchrirudinc cam natūracorporis, qua1m formauultus orna tu,ue uc ita candida, ut uix afpici potucrir. Mahometem ergo cx angelo Gabriele quaelrjfl!equis'namilleeflet < eum refpon-toh4imtt difle^uddeirctloanncsBaptiua^filiusZa haptijia. chariar^ac falutatum a Mahomete.cidixiC felarta noua demagnishononbus,a Deo ipfi ddpo(icf's. Tiide profetftosad fccundS Cttti fectm- coelum f reum, eiufdem den fitatis cum pri (fiJz/hi-mo^diitanriarad tertiuufcf. Ctimucrd ftio. Gabriel forespulfaflet, angeiuadeasape-riendasuenifie, ufcp aded procerū, ut eius capuradfeptimiīuicpecelum, &pedcs ad eeritrum tcrr£ ufcļj attigerinr.ci'cp alios angelos adfuifle, feptuagefie» miliies maio-res angelis primi corl/,qui cognito Maho-metis nomine a Gabriele, reuerenter hue falutaruit Inter ipfos uero fediffein cathe-ļefeph. dralofephumfilium lacob, arrate Mahometem referentēm, ipfum ergo ab hoc falutatum, ei falutem reprecatum, ac ex Ga» briele cognito.ipfum Mahometem cfle, ei Ictum nunciu bonorum ,ut praecedentes, retulifle. Inde uerd difcedentes ad tertium Corli ttttīļ coclum,quod argenteii fir,perucniue, fpffc cUfcriptio. fitatis eiufdem.Ž diftantiar aquarto,cum duobusprionb. Gabrielem edueničrem, fores fores a per ir i iufsifle:eas ftacjj ab angelo tā» fc magntcudinis patefadas, uc fi totus mu dus cum omnibusquae concinec, palmo manus eiusimpoftcus fuifler,pro nihil o id duxjfler. Comicacum erjam compluribus angelis ulcra modum grandibus,habencir bus faciem uaccarum,ac ita in prdinem re-dačtis,accjj comprefsis, utne pilaquidem intcr ipfos emitri pocueric. In medio ipfo' rum fedifle Cnoch,&Ēliam,incathcdris Bnoch. pellucidis,qup cogniro ex Gabriele, hunc cfle Mahomecem,ei honeftefalucaco,laeca dc rebus eius exppfuerjnt. Inde cum ad quartum coelum, totum aureum, uenif- Coclļ <ļU4tū fent, atque Ģabriel pulfalfet, occurriflc i- dtftripūa. pfis angelum^am magnūm,ur pollice fuo dexcro, omnes aquas dulces, finiftro uerd falfas cenuifiec, afTuifleilliangelos 70000. uulcu aquilino pra?dicos,quoliber corum habence 70000. pennas, cjualibec penna longicudinem habence70000 cubičorurņ in medio eorum fuifle <44ton*mcathedrecIa Antona rifsimae impofitum,qui Mahomeci faluca to,bonanoua,urprioresannunciaric. Ab Codiaymt\ hocadquincum eos cotendifle,meris mar defcripM* garicis conftans, denficacis eiufdem cum prio ribus cum'que fores pulfaflenr, uenif-fe angelum totuigneum,habentem,70oo» brachiājin quolibec brachio 7000. manu», in qua- ii6 DE MAHOMET. FIDEI in qualibet manu 70 o o.digt tos,& quemli bctdigitum Dcum indies laudail'efcptie» minies, circa illum fictiflc magnam turbāna angelorum, habentium uultusuuU turinos, qui falu tati,ipfi bona nOua dixe-rint,ut priores : in medio corum Mofcn ir» chrono lucidifsimo collocatum, qui, cum angelus ei dixiucr,re Mahometem adduce re, ipfum falutatum admonuerit, qu6d Deus populum eius magnis ieiunrjs,mul. tis'q? orationibus oncraruruscflct,quare Ipfi Deum rogandum efle, ut ea modera ri uelit,popuIum enim eius omnibus illis fc Cflrtifettt ren(ļ,gnon errc parem.Poftea ucro\cum ad fle/cript». f^tmncoeium, ex mēris fmaragdis con-ftans, afccndiflcnt, ueniife eis obuiam angelum feptuagefies millies maiorč omni« bus praecedentibus, ita, ut fi abforbuiflct, $C deuorafict uniucrfam terram cum omnibus iri ea contentis,neutiquam quifqui id percepifiec. AftitiiTc illic ČC com pl urcs aliosangelos, feptuagefies millies uaftio-res praecedentibus totos cx margaritis, r . , . fmaragdis,&carbunculisconflatos. Inter **W*m< cos fuifle Abrahamum, infidentem cathe-dra?,claritate folem adaequan ti. Hunc ergd falutatum a* Mahometc, ci falu te reddica, dixifieJipfum a Deo plus alrjs cius nunerj3 amari, atqucipfiusgratia etiam populum Maha- Mahometanum diligf- IllmcdimiiTos,ad feptimum ccelum perueniffe,ex carbuncu Caufepthni lis conitans, fpifsitudinis eiufdem cum **flakometh quo tiefcunq? eam audierir,fe accefs iflfe,ica, smDeo. utrcrcia uoce fonance,non abfuericalceri-us al throno Dei duobus cradibus arcus, tik fe Deum falutafle, refalucacum ab hoc diccnte, eum elTe honorariorč, SC dilc&io -rem inter omnes nunciosmundi : poftea quog;incerrogante,quomodo eiiis popu lus fegereretc Sc itaq: Deo refpondiflc, eu . percļUam obedienrem cfle, Deum ergo di* . xific,ac iniunxiiīe ipfi, uccundcm popuhī quo tānis fexaginca dies ieiunarc, čv quin. FALŠA D0CTR.1NA, LIB. ĪĪII. ifp quagefiesindieorare iuberer. Hoc uero Dei mādaro audito,fc retro cefsifle, & inue nifle angelum Gabriele jCum'cpe'regione Molls fuerit, fibi ab hoc confultum, ut ad Deum rediretpromoderatione fciunioruy 8C orationum populo Mahometico, into-lerabiliuimperranda. Teriracj? Mahoroe-te redeunre,primo, Deua'ieiunrjs ademifle 10 dies,& ab ©rationlb.ao uices, fecudd de crax» tie, abos deccm dies, &decem preca-tione.*,tertio reduxifle ieiunia, ad triginta dies, &orationes adquinc£ uices: Malio-mete uerecundia,&metumoleftiaRno au-fo redire, maKime', ciim coprehcnfus eflet intuitum admirabilis Dei habitationis. In throno enim eius ruifle auatuor elementa Throntti iimul,praefens feculum, futurum, parady- Vti amUs. fum,infernum,coelum,& terrā:thronu ha-buifle 4pedes,quorum quihbct fepcuage fies millies logior fuerit, quS ficdiftantiaaj cceloadcerrS,eudem'q; impofitu humeris 4.angeloru, eum geftantium.ac habcntitt quatuor uultus circa caput, unum horoi-nis,alterum aquilae,terrium leonis,quartu bouis,corporeeorupenitus pleno, acco» operto oculis.Vultum porrd hominis ora reprohominibns,aquilac pro auibus,leo-nis pro feris be(trjs,bouis pi o animalibus domefticis.Ad extrcmu, Mahosnctero di- mifsio- \6* DE MAtiCiMET. FIDEĪ mifsione a"Deo impecraca, Gabrielem ad . fealam redučtumjdcfcendiffein Hicrofo-tMdttmm iyma,unde profediruerant,acindeaiui bomtttsad mento ALBORAC Mecquam,ufcftance-utotem. quamiuccflercr,afportatum,& ad fores dium repoiicum^uilTe cubitum cumuxo« re,adhuc do rmien ce,nec quicqnam de pe-regr jnacione hac fcierire, ancequam Maho m ecēs cam illi commemoraret. HiTcc expofitis, omiecam alfas innume-ras ftulcas atrj?anilesfabulas,in Alcorand C0ntentas,quod hie permagnus fic, 8t pie. nus fomnrjs inter fe diferrpancibus , fac-pius'cp concrarrjs}ica,u t uere dici pofsic,ud luiffe eum eongerere Iibr u m de gallo a d a-fīnum, auc irridere Lucianum in fuis ueris narrationibus,fcribcndo res incredibilesj impofsibilcs, 8t a! Icgediuina , 8t nacurali exorbicances; ut cum conftituit in finitum humerum angelorum in cerio > quortim unns folus fit maior coelo', 8t tota ctrra, 8t dum dicit.folcm 8t lunam eadem claricace condica efle,icaneincra nodern 8t diem fit differencia,Tcd qudd angelus Gabriel uolicans interdum circa cOelUm i impru» dens pulfata luna cxrremicace alarum fu a rum,maculasnigras efficiac, quibus eius claricas diminuacurecobfcureCur,ecquovd quidamangeli non habeancniflunam alā, alrj FALŠA D0ČTR1NA, Llfc. tlIL tgt alrj duas,alrj r res, alrj quatuor,quinque,aiTt fex, plures uel pauciores. AdhdccVqudd tundmm Mahomcc fuis digitis diuiferic lunam in duatp*rttt duas parreSjcV hae ceciderint ad duo latera diutfm d montis, &quddmanicam fuam ingreflae, Mahomcte.] rccolle&aeruerint. Simniter, qudddicft, ChrifH, Deum pracftantcm iuramentu iurare per Moyfu, & ficos,&oliuas,6Yfibiintemplo Salomo- Makemttit nisquadam no&e,tnuenicntiDominum coUcļunm noftrum lefurn Chriftum, Abrahrmum, mttmplo & Moyfem:al Chrifto oblarum uas aqua?> Saiomonit* ab Abrahamo, uas trini, axMoyfe ucro uas lacftis plenum,5c" qudd uoce audiuerit, di-eencem: fi u/num reciperet, eum populo fuo periturum: fi lac,fubrc>crfum iri, fi uerd aquam, i lefu Chrifto o blatam, fruitu-rum confpečtu Dei. Hifceiinžilia funt 8Č fequentia. Qudd nifi angeli perpetud pro hominibus intercederent, coelum fuper terram ruiturum fit, Quod diaboli uifo Alcorano,exadmiratione in altercationS inter fe uerfi fuerint, an eum recipere uel-Icnr,necne,8t* quddrandera plurimiinter ipfos Saraceni fadi, filios proerearint. Q.'idd rempore diluurj Deus ciuitatem Meequamin Paradyfum portari cur£rir, qun e am feruaret, & Hierofolymaabfcort d c r ? • f n m o n te, u o ca to Ahmbty^ Icero, Abtrobtjb cļucd fuper humeris noftrisfedeant angeli 1/, i6% DEMAHOMET. ČIDEI li,in dcxn o}qu i bona noftra opera feribari in finiftro,qui mala,pro penna,lingua pro aeramento faliua, pro charra, corde uten-tes. Qtidd Mahomcti quadrtenni angeli peelorc aperto, cor fuum ad crurinnn? dc-cem aliorum humanorum cordium ap-penderint, quantum folius Mahometis. QuddDcusiIIumaduIterrj, &periurrj lc-gefoIuerit,quo'dlibrum fcr/pfen't quieft Alcoranus, in quo fint duodecim nii'lia uerba mirifica, 8C qudd cuidam inrerrogā-tisan omni'aucra eflcnt,refpondent!ibe-recp fanus fit, non cfle plura uera, quam tria millia. Omict3m etiam alias fabulas>quas con-finxicde ueteribus patriarehis 8c prop!>er Moyfiteo%- tis: ut quod Moyicsangelo mortis ad fe struto eum occidcndurri,ucnienti dixcrit, ipfum non angelo mor pofleanimam fuam exrrahere de fuo cor-tis, pore,quodorefuo Deocollocutusfit.au" ribus fuis eum audiertt, oculis fuis uiderit &ev manibus Dei tabulas Iegis receperir, pedibus etia fuis in montem Stnay afcen derit.'tunc itaque angelum mortis decer-pfifle pomum exarbore Paradyfi,id'q; ol-De Salome FaciendumprarbuiflcMoyfi/&cumidor| ne fabulofa admouerit» angelum ipfi nafo correpto t* do&rina mungendoanimam euulfiite. Mahometis. Qu0d res Salem© beliuro gefierfc cum regis EAtSA DOCTRINA, LIB. II1L \C% reginaSabaeai&exercitus eius conftiterie non canrum homi nibus, fed 8C Diabol/Sj beftrjs>& auibus,5c in itinere offenderit Ati men formicarum, qua$ compellatas pro tranfiru rogarint. Quod Salombn in fenei čtaobi>ricinnj'xus baculo»cuilongo teni porc inha?feric,čV quod di:«boli, quos all-'i gatos rrnueric exiftimantes eum adbucul uere5meru ipfius no auiifuerint circumirč mundum,donccquodmurepedem bacii li arrodere, corpus Salomonis coļlapfuni fuerit Quod Alcxander.Magnusfole dor mJenrem inupneritin fonterubro. , Itcm quod Mahomecglon'erurfedefeen toahcmttit dcreab ifmaelefilio Abrahae8C Agareius Genealo-ancilla:, 8t nihilominus fe Saraccnum uo ģif. eant a Sara leģitīma Abrahae uxpre : 8C quod non corr pmet ab ifmaele ufque ad Abdaliam,fiiium Modalib, uel Abdemu-raliphpatrem Mahometis no plures qua uiginti quinqūc grādus , licet inter diu S iftosultra tna millia annorum i mērcētie-r«nc. Rationem leiunrj in menfe Septchl-bri ab ipfis dieti Kamadm allcg.it > quod de^ Rāmadan. cimoquinro die eius menfis Alcoranusi-pfimiflusfuerit: uicefimo die Pfalrrti da-tiDauidi, uicefimo tertio dominus I E- Amy fiiio SVS CHRISTVS natus, uicefimo mmtnf* qumtoubulaelegis in montē Šinai Moy- i\&n;4C-i*-x- L, x Odas t$4 DE MAHOMET. FIDEI fidatx fuerinttricefimo Enoch in ccelurn raptus, 8C fica primoufquead ultimu-n fingulis diebus fua myfterfa attribuir.mul Manometri tis iri locis fibi contrarius.Nam in uno lo> eļuoorimt co ufum cerrorum ciborum prohiber,in fuamyfle- alio ucro dicit non cfT* curandum quid riactifbri» quifquc domi fux,autapudamicos come huerit. dat, SC quod tempore necefsitatis lieicum fituefei omnibus cibis. Isterdii furta pro-hibet,intcrdum autem permittitt prcfer-tim fiipfiquinta parsdeturaddtftribuen-dum pauperibus. Docēt quidem cauen-dum i malefadis, quod Deo admodura difpliceant:Veru tamen fi caueri nequeāt> D E V M mifericordem efle,ac facile'ea re-milTurum. Alicubi dicit fe nolle quenqui cogere ad fidem fuae legis,id enimeftein poteftate DEI, uocanris eosqui illi pla« cuerint: mox docēt credere nolentes cfle interficiendos, čVipfemet perfequitur Iu-djcos Almedinae. rAlmtim4* Cum exalto femel malev eaderet, dice-bathancefle claritatem angeli Gabrielis, quamferre non pofler fecum colloquen-Mahomtūt tis. Atqueut finem faciam infinitafimilfa) šjlutia. fcripfititaabfurda &ridicula?ut&bubul-ci ea animaduertere qucant:aded iudicfj inops atqueconfufus eft. Ac licet uetercs haerefes,ck opinioncs Arrianorum, Sabel FALŠA DOCTRINA, LIB. IIII. *6> liancrum,Manichaeoru^ Maccduniomm^orinthiorunijNeftoria Mahomttet norum, Eutichetarum, Nouationorum, undefutm Pelagianorum,aliorum'cp fimihum fecu- harefim tusfuerit plurimisetiam in locis Cabali- haufe.it Ris, 5i Thalmudiftfeconformia cradcns: tamen nunquamnecpotuit, nec fciuito-piniones fuas honefta aut uerifimili ra-cionecolorare. Sedeiushaereuf,falfado&rina, uita at-quelexad calcem bbri quinci uenrilatur, idect lečtorem ed relegamus. Ex his cre-dibilcuel ur re&ius Ioquar euidens Qima« ' nifeftu eft, quod fpiritus fan tuor lmptriorm. eļu* tx ftiU Mahome. un<* prodicre» L I B E R v. V M oļainus adhuc in manu; fit, placet priuuļuam idpetaa turame,breuiterexponereo-riginem Turcarum.cum caini tidueter.bus minime cognira fuerit, mii OjiHuor trecentis abhinc annis licec Pomponius lmpiri4tx Mela,&Plinius TurcasinterScythas nu-Uge Maho- merarinr. Vtautem ipfoiū origo melius mtiana. declaretur ,a Sarracenis incipiam, deinde imperia, qiiaeexipforum lege nata fuerc deferibam,ut Caliphi deBaldach, Mira» mamoli in Africa, Suldani Aegypti, Af« fam uel Sophi Perfiae» Unhomttis MAHOMET quem aliqui Muhamtt,Tur engo, caeM«fcfraef,ideit,amatum uellaudatum no minanr,natione Arābs fuit,natus in pago Jtrat'p. ltrarip,propeurbem Mecham,circiteran-Akdalimi numdominifexcentefimu> temporequo mūrt jOsi, Hcrachus icr»perarer,c\: Dagobertus apud ķdidoi*.- Gailos reriī potiretur patrem habuit Ab- euraturseexercendae>in Aegypto6t" Syria pr3?fecir,ubicijludceis5£ Chriftianiscon* Mahometīt ueriatusel^prsecipue'ucrd cummonacho ļuttituL ordfnis S.Benediiti nomine lohanne, uc Epifcopus Acconenfis fcribit, SC alio quo dam Sergio haeretico Neftoriano,aquib. facris licerīV, maxinaeuetericlc'nouo tefta-mento perceptis>circufpecrtauit,quomo>' do fub prsecexcu religionis gentem Arabf cam^raftamjrudemiacidolatriaededitam, adfe pelU'ccret.Quarepoftquamduos annos fe occulraflet, populo (efc exhibes df« xit,fe to to hoc rcpore couerfatu cu angelo l3abriele,qui fibi legem Dei rradiderir, 3č quod crederc in idola fit rcs ftulra 8i uana. Cognito aut fe fuis fermonibus nihil env cerc, aliam modum excogitauit, SC feruur nomine Zeydimy Iibertate donauit.dices M beri. Quare exanimi eius fentctia (eruoru imdecuncjj Iocoru ad eu accurretiū nume-10 facile accrefcen te euenit ,ut tcrrore incu cerecrnagnis familijs Mechae, inter quas L, 4 crane 168 DBIIĪI. IMPERIIS erant Caraxina, Haximina, &Bcnimira^ na,quae arma contra ipfum cepere. Quo Mahmn Mehemetuifo aufugit,& fe Almedinam Abntdmof rccepic,diAarn poftea Mtdmathalnabl, id eft, totionatur* Meaimna prophecj, ubi īudacis conciona ri cc picjq.ii non folum ei no credidere,ue<> rum etiam eum cum fcruisin complurib. praelrjstquar rnutuo coromiferunrcgregiē' ceciderunt. Mahomeceinuno corum tale uulnus in kcie rccipiente,uc dcntibus an> terioribus frac"tis,in fonam quandam pro mortuo proiectusfucric;Tandcm tamen illos perdomuit. Cum aucem Arabes de« fcendentes ab lfmahelc filio Abrahac, 8C dgitem'$4 Agareius ancilla,Agareni dicercntur>id^ tajctm dui* minime honorificum ei uidcrcrur,ordina* tur. uit,ut Saraceni nominarentura' Sara leģitīma Abrahsf uxore,diccns lfmahelem na tum cx tu,dCnon cxancilla,quednomen illis manfitquoadTurcx id una cum na-tione aboleuerut,ut pofteadicetur. Ciim itaq; Mahomctes apud fuos ad tātam exi ftimarionem perueniflec, quod propheca di nunciusDei haberecur,familiaricacera cum opulenca uidua nomine Tadigaaut Cadiga inrjc, quam ita amiec cra&auir, uc MahomttU eam candemuxor«m,Iicercresalias habe* tuttuor u rec,Anoflen,Ahaficn,&:tcrciamjquamnu mtu tritio fuo adduxerat nomine beich aut Zeich, Zeich,prauer concubinam Mariam',quae Chriftiana crac fec"tae lacobirarum. Eofq? Mahometis facto legem publicar, qua cuilibet permic Inde maki tebat quaruoruxoresducere. Porrouerd monio* Mebemet per id matrimoniura'diuitfjsui na poisidererjOccafionem na&uscfr. tole-randi fua pecunia militcs,ita ul omnes ui-cini partim ui,parcim opinioncreligionis moti,eiobedirenc, numerus'cg fe&ae fua% dC Saracenoru in cancum crefceret, ut He» Heraclius faclius Imperator, qui tunc terras S^rriar, Turcarum} Aegypti,6^ Africa?,adhucreligionēChri- operai? au ftianam (cctances teneret, eorum opera in xdtjt contrd bcllis Perficis uteretur. Caeterum cum po Perfasufut. ftea in folutione ftipendiorum exercitus, in quo aliquot turmae Saracenorum erār, pecunia dcficiente,a quodam Heraclrļ mi niftro his didum fuiner,non fuppctere fti pendiaproChriftianis, ideocg nec canea eapetere debere. Saraceni hoc refponfo indignati Imperatoris militia reličta, in Africam, ubi tunc Mahomct eflet, reucr-tuntur.NonnulIodeinde tempore inter-ieAof Heraclio Imperatore tributum ab Afrieanis exigente, hi, qui antea fe nimiu oneratos efte conquererentur 8C imperia Groccorumexofa haberent, accedente Mc bctisperfuafione, dicentis, Dei uolunta- ^ S tem ijo DE IIII. IMPERIIS temefteJucquisCļ; in liberraceuiueretjad* Afrieanoru cd Africani comoti fu£re,utlcgacos Impe dtfttHio. racons occidercnc,& ab co Aegypcus, 8i Africa dcficcccnCjauchorcrebcllionis Me-hcmcce,que 3t Chrifciani, 8t ludaef feque-bancur. čtiiuero fmperacoringente exer» citu ifthif c mitterec, ducc Thcodoro, qui" compluiapradia cum Africanis fcctc: ta. menjtandčco proflig3to,atq? occifo, Me-hemctcs, 8t Saraceni in A.rabiam redič-rc,& cxinde Syriam,& Mi'fopocamiā cce-Ae%ypth- pcre. Accp ica Graeci Aegvpcum, AfVicam, tum.Ajra- Syriam,aliash:prouinctasImperatoribus rumtcr&y TvomaniSjSčGr*cisacemporibuslulfj Cg riorumdtfe fans ufcļj ad crmpora Vandalorum fubie-&iodChri- &as,acChriuianam fidem profefTas^nruV flunaf.dc. ferunc.Mehfmeceregccoronaco Damafci Hthtmtttt circiccr annu Domini fcxcenteiimutn, ac rexcorona. pofteadecimurnfupcruiucnte. tur. A'mortc Mehernccfs Saraceni elegerc quendam difcipulorum ac familiāru! eius didum Ochomar,quem Turcae Othmar, a-Caliphauh, lrj Bdathtruocant,eumcp Caliph cognomi tius'pfcdu. nauerunr>qucuoxfiĶnirTcatha:redem>ucl fuccefforem, ed qudd fueric furrogacus in locum Mahomecis, 3čidnomen reliquis pdudrat, omnibus fucccfloribus manfic. Quidam utlBal- Italfeum AlphamdixēVe. Sēdes cius fuic dath. fraudras fecundu Gallos,quarn Itāli Baidāt Turcac Efc TVRC. ORTIS, LIB. V. t?i Turc3ēB3gadet,ueIB4W(*kuocanckannqi;i Babyionem dixere,licet fi.tt, qui uelint efi fe ciuitatem Sufan,uel Niniutn. Sita uerd eft ad Euplirarern fluuium.Sub huius Ca liphae regno, Saraceni Graectsademerunc Caramanniam ,quaeantiquisCilicia fuit, Cardman* in quaeft Antiochia,& Pamphsiia, hodie, ma, olm Gi Scauri,&Seleucia, Šcandaloripfis dieta. Uctd, Pof& ftragem,mortcmq? Hormifdae inttllexik fcntjUlteriusprocedere noluerunt,fed fe m unituri,ad Saracenos nuncios miferur, . offercntes, fe eorum mandatis obtempe-i raturos, rjscp militaturos, modo terra, in qua eflent, ipfis relinqueretur. Saraceni hoc cognito, cos facile receperunt, fed in aliam aliam terram tranftulerur^ubi rebeliionis audacsam no timerent. Hifče 8talrjs euen« tibus Turqucmanni;uel Turquinianirri-butart^quafitj;fubie<čr.i &aracenoru man-ferejhorummoreSjIegeSjacritusconuer-farionr add iftentf s, ita, ut nulla dtffercn-tia riniSjffgumjacuitaeinteripfosrfierr id quod facilef f3č\u ftu> quia Turquemanni finelegejrfg'jIājOVp^liiiaantea! uiuere fo« liti,participes bonorrm,& dignitatis Sa« tacenorum fa«iwCrfiipfci gener Mahometis, ex fiha Facoma, quam i7+ DE 1111. IMPERIIS TurcacFatmam dfcunt, Caliph apptītari noluit^uerum nuntius Dei,6Y prophcrae-iufdem authoritatis,cuius Mthemct,liu-ius inm'tuta pjrrim mutauir, partim abo« Sdtdrrnorū lcuit,alrjs condicis^ndcdiuifiofectarSara ftū*diu\- cenorGcxortaeit: nam qui dogma īMehi-fto. metis fcqtKbanrwr aliu Caliph in Aegy. pto crearunc,alrj inPerfiaCum H*lyper-manferunr,hoc8Cab Aegyprrjs in huc uf. gue die in fumraa exiftimatione habito, TtircaE nancp ftatim cum poft Mahometc in iniirjs omniii atftionu nom/nant,dicen-tcs,ALLA, MEHEMET, H ALY, id en* DeuSjMehcmet,dc Haly. Aciicquidem Saraceni diuifi fueVe difcordia^fcp ad hoc tempus durante.fc'tfi enim Turcae, & Pcr-fac unam eandemi» legem feruent * tamen in caremonrļsdirTerunt, 8C contrarijfunc o p i n io ni b us,t n u icem fe p ro h ae ret i ci s h a-CdKpharii bcntes. Caliphr ueroofficium Paparum, afhtmmd. &Imperatorūfimul ādminiftrabanttnam pud Sdtdce perprouincias pracfides, &gubernatores nos. coftrtucbantjbultanosdiAos, quilingua nofh erantpraeiides,fedfucccdencetem-pore,uax ea in appellationem regiam trart Sultdnino- frjt,acniinc Sultāni nomen regcm lign'fi-mtusorigo car. Huius diuidortis tempore sultānus p-ftgnificd, Alexandriacerat ^elymus,qui intcrfefto tio, primo Acgypti Calypba, pro obrinendo fauore ĪX TVRC. ORTIS; LIB, V. 17* {auoreadobedienciā Cal/phaede Baldcch redrjt. Poft hsecpars Saraccnorum Aegy ptiacorum,quiimpcr»'u CaliphscdeBal-dach detre<Šabāt,in Africā tranf rit»& Van dalos Cbriftianos quidcm,fed Arianos a* lepore regis Gcnferici,Afr!cārenentes,pe pultt,cum hia Gorhisindēm Ananis,Hi« i'panj'a eic&i, in Afncam rranffjflenr, tem-porfbvi^ImpcfatorisTheodofrjjfilrļ Arca drj^drdterannum Dominiauadringente iimum,&decimunvbitptributarij Impc-ratorurņ Conftanrinopolitanoru manfif-fent1iifq; adannura 668.quo saraceni prt-mu'm eam ingrefsi,illfcconftitueruntdu-cem,quem dixe1rc MlramamoLmjd eft., domi- Mtramarno num gentiu,autpopuIi,eiusfede Cartha- lin, i.domi* gine fixa,quā Marchara £ppeIlabant,ho- nus genūu die uerd Tunetum, fed uoeabulum Mira* Marcha, ho mamolin poftea* immutatu eft: Hoc enim dieTunetu, tempore regem ipforum uocant Moule 8i quirebus hodie praeeft,dicitur Moule affan, Moule idcft,rex,autdominus Affan. nļfan* Non fcribam proliKids, quid Saraceni gefierint, dcui&a Pcrfīa 8i Africa, ufq: ad annum Domini 1040. quo iugum Tur-cjuemannorum tributariorufuorum fub-iere. Nequeenim cogiro chron/ca>fcdfai tem epicomenrerum ipiorum prjcipuam confcribtrc» Anno i7$ DB 1IIĪ. tMPĒRIIŠ MebudtļuU Anno Chrifti 66o. MEHVA, qui pr*« ftļrriftctt. properum,acfeftiuumdenotat', 8u!ranus Aegypti, ScJymi fuccefTorjinfir'a Rhodo capta,aesabduxit)exquo Coloifjs facfcus fuerat,qutaltitudinis erat 70 ciibitorum, OCmotu terrae, teftc Plinfo, deičct\is, cii.n cauusenet,interfculprifixa co!!oc.uuse-rat. Narrant hiftorici4di čio xic 900. came. losonuftos fuifle. Anno 660. Abd^Ia Sultānus Argvpti' AbdalU. poft Mehuā Syracufos uenir,ubi non lon-geanreueneno necatus fucrac Conft.'.ns, filius Conftantini,a' Martinanoucrra^o re Heraclfjjd/ripuerunt'cj? Saraceni ciu ta-tem cum omnibus diuitrjs urbis Roma?, quas Conftantiniis co ucxerat,eas Coftan tinopolim afportaturus. Anteo fexcčtefimo,nonagefimo,aut cft. Abmuleth citer Abimelech, qui fonatpatrcm regis, Sultānus, ducetis feptuagintanauibus Hifpania fru ftra tcntata,inde in Africam traiecir, unde Saraceni ab Imperatore luftiniano II. pul- Abimelech fi fuerant. Hic uero Abimelech primus primus Mi- fuitMiramamolin,contraquemImpen. ramdmolm, torLeontiusducemmific Tiberium^ui abexerciru ai Saracenis pulfo, Imperator di(ftus,ConftantinopoIimreucrfus}Leon tium naribus truncatum, in monafterium inclufit,idquodaccidic Pontifice Scrgio tX TVRG.. O.RTIS, LIB. V. vft prirrio^apud.GalIosregnariceTheodo-» rico filio Clodouei fecundi. Anno mille-fimo,centefimo,duodccimo,. 1. Sultānus Seleymannus,tdeft,pacificus, Stltym*n» qucm alrj nominant Zulemannum,Cali- nutSultd-phadeBaldak, Conftantinopolim obfe- nus. dit,fed pefte, di fame coa&us fuit, eam re-!inquere , cum continuaifetjobfidionern duos annos, temporib.ImperatorisTheO dolij ,quianreccflorem Anaftafium cepeša t,Pontifice Gregorio 11. Gailis imperari te Chilperico ultimo, ex pofteritate Plia-ramondi. Hoc eodem tempore Muzza Mu&d Mi-Miramamolin fuccefibres Abimelechi,ad ramamolm> preces luliani comitis Confuegrani, qui tu n c muncre Iegationis apud ipfum nomi ne regis Roderici furigebatur, in Hifpa-nias mifit ducē.homine Cariph,cum duo-decim millibus cotra regem Rodericum, qui comitis luliani filiam, uel, ut altj dicuc uxorem ,dicl:am Cabā uiolauerat,ut Chro nica Hifpanorum tradunt. Defcenderunt autem Saraceni per GilbaUtrt ueceribus di- Gilbdtidr. clam Čdlpen,8C Saracenis CibilcaftpK admofi temCariphjindeadfluuium, Latinisuo-catumBctimteuml^nominarunt Guadali- Gudiati-frir,ideit,magnum fluuium,quodnomen bir» ei manfic ufq? in hodiernum diem. Et pro-pe eum Saraceni in praeliOjinterfe&o rege t78 DE tlll. IM PERU % Kodcrico uiumo, expofteritate Goihs-Sdratenir.o rum, ed potenrise progrefsi funr, uc to* mintamf- cam Hifpamam acquificrinc, 8C nomine fotMaundi Saraccnorum amiffb , ab Hifpan/s dicljļ tuntur. fuerinc Mauri}a! Maurirania9exqua profc* čii fueranc. Anno fepcingentefimo, uicefimo quuu Budes. to,Eudcs,Dux Aquicanfae, originem du-censab Alaricorcae Gochoru, quem anno quadringencehmo duodecimo,tempo ribus Honorrj Imperaroris, terram iftarn ©ccupafie, &indein Hifpanias tranfrjfie, a tq? Vandaļos eiccifle diximus, concra re-gemTbeodericum filium Dagoberci, QC iVarrcm Childerici ulcimt, cx poftericace Pharamondi,Saracenos,cx Hifpania euo cauic,quiducc Abderamanno (quem Gal Adramar Mci hiitorici Adramar regem Corduat uo-ttx Cor- cannGalfiam ingrefsi,co?perunc Burdega du*. las,Tholoiam,Narbonam, Nemautam, Saractni Arelarum,& Auinionem,imducPlacina, Galliamin- Blondus, Sabellicus,&alčjhiuoririfcrt* mduat. bunr,Turones ufqueurnere,ubia'Carolo Martello, patre Pipimcaefifuere,recupc-rāte omnia ab ipūs occupata,& eos in Hu fpanias ufq$ repellenre, in qua ultra feptin gentos annos maniere, quoad Ferdinandus rex Arragoniae Granātam, anno mi5-lcilmo,qu3dringentefimo,o(fcogefiroorc- ptirao EX TVRC. ORTIS, LIB. V. 17$ |>tfmo cccpir, compluribus oppidis 8C iu% tis Saracenis reliauxilrjs Caroli Ma> gnifubleuatum. Anno o&ingcntefimO, tricefimo feptl-mo,rjdem capro porru ciuiraris ueceris,ua ticanum, &C templum D.Pctridfripuere, cum montē Cāfsihenii, nomen habcntca S.Germano, primo monafterio ordinis S.Benedidti,duce SultanoSaba, uiginti poitarinis itidem Ancobenrjportu occu- ĒatOjgraflati funt per oras finus Veneti,52 >almatici. Temporibus deinde Lotharrj, filfļ Lu-i douici Pfj, 8C Michaelis lmperatoris Corī ftantiriopoIitani,anno nongentefimo rur fus Apuliam>& Calabriam inuaferunt,oč Gorgdinut cupato Gorganomontē,qui dieicur,mons montange-rfngeii, ii, Kurfusanno nongentefimo, uicefimo M % tertio, t8o DE Illi. IMPERIIS tercio}Romanus Imperator Conftantinoa politanus,Saracenos contra A puliam, 8t Calabriam ei rebclles concitauiti uerum ab Alberico Hetruriae Marchione,a loanne u. Pontifice in auxilium uocato,ad Go GofioļUnut riglianum fluuium, qui olim Lyris fuir, fluuiut,olkn tanta cladefuperati fuere, utde relinquen lyr\u daomnind Italiacogitarinr,locaq?omnia ferme,quae in littore Italico obtinebāt, in« ccnderint* Gtnuadirc* Anno nongentefimOj&tricefimo^e-Vtaa Sara- nuamurbemLiguriaedepopulatifunr,cu ctniu totaoramaritima>quc tempore Ber enga-rrjjLongobardici fanguinis Prineipes» 1m periumfibiafiercbant* Sicitaque Gailis, G ra?cis,6x" Lo n go bar dis, dc Im p erio co n-tendentibus,&difrenfionibus inter Pon-tifīces,atque Romānos uigentibus, Saraceni ltalia uexanda ita occupabantur >ut magnā partem Apuliae,& Calabria?,fubi^ gerentjeascj; tenerentufque ad annu non-gentefimutn, nonagefimum, uel circiter, quo fimul ex Sicilia pulii fuere a Tancre-^ordmanni do Nordmanno, qui filio fuo Vilhelmo SieiUam $c Ferrabrachio, in fubfidium Maniacis le-«jwit. gati Michaelis Calaphatis , Imperatoris Graeci,miub, Saracenos Sicilia eiecit, 8t . Apuliam, Calabriam, Siciliam'cp airtute fuacoepit, tempore, quo Ottho tcrtius Imperio praeefiet, 8C Gailis do min āre tur rcx Robertus. Anno millefimo, quadringentcfimo, Sultāni, quos a Calipha per prouincias hinc inde inftitutos diximus, ut Dama-fci, Hamae (qux ciuitas eft in media Syrix Hdma,ho~ fita1hodievCamella)Alepi:& alibi inter fe dieCmtU difleniiGr!eexorta>abobcdientia Calipbg fimuldefduerunr. Etin Hifpanrjs unul-quifq? Mauricanus^uas poteracciuitatcs occupabat,indc regis nomen ufurpānSjUt a' Granata.Cordua,Toleco,Sarragofla,Si« TuraeSdr* bilia, 8C Valentia; fimiliterin Aphricaa cenorumm Tuneto,Tripoli, Bugia, Maraco, Fcfsia, ptriumtz-Tremeifena,alrjs'q?. Quarenullaamplius cutiunt. inter eos confoederatione-uel focietate in-tercedente,Turcg,uel Turquemanni,quiV utfuperidsdiximus, fub Caliphae impe«» rio,&bonis,& gentemultiplicatifueranr, id uidentes,& animaduertentes Saraceno { rumuires perdiuifionem efle diminutas, inter fe regecreato , quem&j/IiittifHr. Huic fuccefsic Oegriz filius,qui Mefopo-Dtgrizfccu tamiam,quam Diogeņcs Imperator Con dusTurcd- ftanrinopolitanus, Saracenis dilsidenti-rumrtz* bus recupeiirac,cum tota Cilicialmpera- torib. Conftantinopolicanis adcmir,eascĶ Arthocoagnaco donauit. Afpttltmicv Dogrim fecutus eft filius Afpalemj qui imt Turu- ciVciterannummillefimum,0(5;ogefimumt tumnx. fuumneporem Sotymannum iņCappa- dociam,Graecisadhircfubditā, mifit,ei'qj. concefsitomnia,quaccunq;manueaperet« dC acquirerer concra Grsccos. Quare ipfe pergens, Afiam rainorem Imperio Turcarum adimit,excepcis par- tibus ma»icimis,uerfusmeridiem, &infu. la Cypro: Et ra'c eft»qui'cum Godefrido Bilioneo, coprjscjj Chriftianis ad Niceam in Afiadimicauit, ut fuperiiis dixi}& mu- tato nomine propriOjUocarife uoluic So, limanfam. KcdevicM Hoc tempore quidarn nobīlis Hifpa-dtVmr, nus, uocacu^ feodericus de Viuar, Mauri» tanos e* regno ValentiaCjArragoni's, 8C ma. Cyd,hottfl, xima parte Caftili3epepulit,cognornina-dominut. tus a Mauris,ob excellemiā Cyi,id eft, do-Mcnio^i- minus K«ydias,undeorigin€node4ucitfai rztn origo. milia Mejidoz zarum. IX TVRC. ORTIS, LIB. V. i$j Afpale fuccefsitfilius Meleclas, qui Ar- MeUckt* thotum Mefopotami3C,& So^mannum, Sultānos ad Anriochianimtfic,haccļ:ca-p tā,omnes fini'timas regioncs Afiae mino-ris,Graccis ademit. Belchiarocus}regnuni poft patris mor* BelchkrQ~ tcmadrptuselt, tepore,qub Godefridus. b'•ire,filiuni Roberti Guifcardi,cognomi« n? Curbefpinam, originem ducentem i 1 arcrero Normanno(cuius fuperidsme-mimmus)3črcdemptuscftaTrancredo ne potCjniennio poft. Annomilleimao,ccntefimo quinro>ar-ma mouentes contra Baiduinum, regem Hierofolymitanum fratrem Godefridi, AciArot. quiobfidcbat Accaron , caf fi fuere; SC Ac-.caros quararttiquitus Accon dieta,& Ptp tīta, olim lomais3poft uigefimumobfīdionis dicmt Ljo&'tcm. capta cft cum Lica, quam uetercs Laodi-patuth.o- ceam dixere. Quadriennio pdft,6M Baruth limBcr?' ueteribuš nominataBerythus,ut 3C Sido thut. fubacta. Anno millcfimo , centeiirno, decitno qi!into,TurccBaiduinum Secudumeius nominis,pugoauicftum, in fugam compu lerunt admontem Rcgalcm » Tancredo duceexercitus,quipatruum a Saraccnis li berareCjOccifo. Anno millefimo , centefimo, uicefimo, Balduinus Gazim, quem alrj Garymdi- Gd*w», ^erejSulranunoDamafc^coepit. \. Anno millefimo,centefimo,uicefimo fe* cundo,rex Balduinus captus efta* Balacb, BaUch* quem alrj appellāt Alaph,Sultano Hamae dict.ae Camelae,aut Gaucamelae.Signirlcat aurem Balach aeftructorem^manfitcjj Bal, cļuinus captiuus per annum» Anno millefimo, centefimo, uicefimo octauo, Balduinuspugnadeuicit Dolo-» quinum,uel fecundum alios Baldoquinu, uel Baldecanum Sulranum, Oamaici fuc-ceflforem Gāzis. Anno millcfimo, centefimo, tricefimo fecundojFulco Andegauenfissgener Bal-duini,eiuscj fucccfior in regno Hierofoly mitano, Turcas prope YlJm profiigauit Ybelim, in Sacra feriptura dietam Gcth. Gtth, Anno miliefimo; centefimo, quadrage« fimojautcircirer Aj3pb,trcl Balach j Suita nus Hame.Rohaizaicl Kages magna-Chrj ftianorum caede ccepit. Ea uerd Rages Co Rtget, olim magcnx ciuitas olim Edefla dieta eft. . Baeļļk» Anno milļefimOjCcntcfimo, quadrage-fimotertiOjBalduinus Tcrtiuscius nomi nj^fiJiusFuļconis regis, Noradinumfiliu tSt D E 1111, 1MPERII5 Baldecari,SuItanuDarnafciad Hierichun ccm,quinq; millibus hoftium intcrfcdis, uicit,8C fugauit. Anno millefimOjCentefimo, quadrage-fimo tertio, Imperator Cunradus, 8c Lu-douicus rcx Gallic,filius Ludouici Crafsi, in Syriam tranfmiferunt, 8C uni cum Balt duinoobfederuntDamafcum,fcdreinfe-cTa,domum redierunt,feditione inter ob-fidentes exorta. Anno millcfimo^cnrefimo, quadrage« fimo oc*tauo,poftdifccnum horumduoru tJdtdimus. principa, Noradinus Sultānus Damafci Ramidus. Antiochiā obfedit, &rex AntiochieRai-mundus Antiochiā ad pugnādum egref-fus, interfedus efiV. Comitibus Edifleno, cVTripolitano captis. Anno millefimo,cčtefimo,fexagefimo, Almencut. Almericusrex,fratcrBalduini,darauicto j ria in Aegypto potitus, Alexandriam coe pit,&Alcairum obfedit. Annomillefimo,centefimo,feptuageft-SoUdinut. mo,Saladinus Sultānus Aegypti, bellum cotra terram fančtam gerere inccepit, tem poribus regis Balduini Quarti eius nomi nisleprainfedi: cum Fridericus Imperator Ecclefiam Romanorum uexaret, igni, ferrocp Italiam deftruens. Anno millefimo, centefimo, fcptuage> firnoquarro, Balduinus Saladini Aegy- Baldumuu priorum regis copias bis uincic: primo Tabarise,quaeolim fuitTyberias'»deinde Tabam,9» Afcalone. limTybt- Anno miIlefimOjCentefiiTio/epruageii- ftau monono, praefatus Balduinus Quartus, pugna cum Saiadino prope* Tyberiadem commJiTa uinci tur. Anno millefimo,centefimo, dctogefi-moquarto, difienfioinccepit, qusecaufa cxticir,ut terra Sanēta perderetur,&Chri ftiani in extremum difcrimcn inciderent. Siquidem Guido Lufignanus dueta {in u- Gludo tu* aeorem Sibyllaforore, defunčti regis Baf- fignannu duini, flčuidua Vuilhelmi Longefpathae, Marchionis Monrisferratenfis, ex-quofi- TerralSaru liumunicumfuftulerac, nomine Baidui- tlč dirrļ/ūa num,adhuc impubere, uerum'cj; regnifuc mmuft* ceiTorem,tutelāimpuberis, regnie^admi-niftrationem arrfpuit, contra uoluntatem Bertrandi, Comitis Tripolitanijin tefta-mento regis Balduini fratris Sibyllae tuto ris inftituti. DifTenfione itacp iftadurante, «nfans moricur,Guidone ex iurc uxoris rc gnum occupante,ob quo d Comes Tripo titānus grauifsimc indignatus eft. Anno millefimo,centefimo, oAogefi-mo fexto,Saladinus regem Hierofolymo rum, Guido nem Lufignanum,cum magi- ftris i$* DE IIII. IKiPERIIS ftristepli, čVhofpicah's Hicrofo^mftan^' quiin fubfidiura Tyberiadis a feobfeflarf uenerant,capir,ea'q? dcdita,Licam SC Afca loncm pro redemptione regis Guidonisi &maģiftrorum templi recu perat. Tandēmos Ptolcmaidem3aC Hieiofolyma de-ditionccapit»die fecundo Očtobris,anno poftquā i Chriuianis habitata efler, oducentciimo, dccimd fexto,Honorius Tertius,Pontifex Roma nus,loānem Columnam Cardinalem, iii Syriam>adrcs Afiaticas componedas^mi-dc, comicatum Heinrico ComiteNiuer-ricnfi,& Gualthero Sancerrano, Galliaee-quitum magiftro, alrjs'epcopluribus,qui Acco ne in terram defcendenteSjin'cp Ae> t>ām\4UĻe* gyptumprofe&i»Damiatamurbem, quae UmHtliopo olim Heliopolisfuit,ca?perut, quāfexen-ennio poft Cordirio Magni Saladini filio, Aegypti Sultano reddidere, Acconcm,cV Tyrum redeuntes. Circiter hoc tem pus, Ioannes Brenenfis, rex Hierofolymbrum comitatus fratre Guarino de Moteacuto, ordinis Hierofolymitani magiftro, kalifs Siciliare> tr3nfiens,filiam fuam Volantem in matii-ges titulam monium tradidit Friderico Secundo^fīlio Hitrofcly- Heinrici Sexti,acnepoti BarbaroiTae,cunT mtiani tt- ritulo regni H icrofoIymitani,quem reges gniobtmct* Siciliseetiamnumhodie tcncnt. Anno Anno millefimo, ducentefimo, uicefimo nono,didus Imperator Fridericus?ex Itaiia proficiTcitur, fimulans fein Šyriam morurum. Verummoxreucrcitur diflcn-fioneinceftina,eicum poncificc Romano irirercedente,reuocatu š, Anno millefimo, ducentcfimo, trfcefi-mo,SuIran9 Cordirius,diruit mūros Hie^" rofoIymitarios, tempore , qu o Fridericus Hirrofoljr-^ Imperator Ecclefiam Romānam perfequē mitaminuri batur, SC faclione Guelforum 8C Gibelli- dirutl rtorum exorta, Saracenis in militiam fua euocatis Noceram ciuitatc hodierno dieav Saracenisdehominatam,Concefsit: Vnde poftea a* Gailis eie<£ti fuere. , Atino rnilIefimOjducentciimo^ricefimd feptirridjTheobaidus rcx Nauarrae, Errie-ricus Comes MontFortenffs , Heinricus Comes Campanix>&'B3ri,magniscoprjs' Hungana,& Coftantinopoli trāfita, pro-feclifuntinSyriam, ubi muitas ciuitates a* Saracenis bccupatas rcciiperarurit. Ve- Gdņrd,os nim breui po'ft inter Acconem, &Gaze- ImGdĶA* »"am,cjux olim fuir Gāza,*' Sultano Cordi «■iofufijugari'cļjfunc. Anno minc!imo,ducenrefimo.quadrai Cbriftidno-gefimoquarto ,tur.fus Cbriftian» adFara^ rtmclddtt miam tufi funt, ibitj: capti fucrcmaģifier dd Pdrd* ordiriiš Hierofolvmscani, Vuslhelmus de midm. N Caftel lo4 DE IIII. IMPERIlS Caftel nouo , Magifter Templariorumf Hermannus de Pecraforti. Arehnpifco-pusTyrius.duo filrj Boreronfs, qucm alrj Bomim dtxčrc)& plures quam necenti e-quir.es ordinēs, fco uerd tempore bellum inrer Venecos 8c Genueles coppitob mo-nafterium D.Sabae AcconenlijJqu^ fuit al Cera caufa amiflae Terrae Sančt ae. Anno millefimo,ducentefimo, quadra. gefimo nono, Ludouicus Sandrus marc trarjeiens Damiataea Sultano Melechfalē capicurj&poftliberacionem ciuitatcs Si-laffd,cjrm donem,& laffam^ujolim fuicloppe,cce« loppe. pic,anceaa Sulcano oecuparas. Jdrtdrorn Nunc accedo ad cepus,quo Tarrsricon res geji* to craTurcos, feuTurquemannosmouercv ttd Tvertai. Veru quo melidsinrelligarur, quomodo idaceiderie, SčundeTartan uenerin^re* paulo altiiis a 20.annis repetenda eric* Anno millefimo,ducentefimo , uicefi-Tdrtdria, trio primo, in Tartaria (quam nos hodie" hodie Cd- appellamus Catay,8C eft Scyrhia orientalis> tayjm

ta,qui,ucrerrasremotiores cognofcerer, iJux. decern millia equitum rnifit^ ad infeftant tanawtu\ dam Cappadociarn, runci Turcis pbfief-famc utdiximus)i quibus deleta fu^re. Hocčataitaque haeciade irriratuš ,rUrfus ifthuc ablegauic triginta millia hominu, qui appellabantur Tamachi, id eft, conquf- Tdmachi, ncores,rjscj;mandauir,utidemiter,qUod Con niam occu-gouerdexiftimo, quod Phyfon fit Gan- pant. ges,ibiČ£ cumfua gentemanfit,aucftain Pbyfon. hunc ufque diem diuitfjs atque homi-nibus. Baydo,uelBathi,tertius Hoccarg filius Baydonis cumTartaris,quosfibi dederat patcr,per />«regrwm-Rafciam,Cumaniam,& Mofcouiam, Po- tio. loniam ingreflus eft, inde Hungariam, 8C Auftriam, igni ferro'cp depopulans , ira utipfemet poftea fame coačtus fit, terris iftisrelidis,redire inTartariam, Cuma- Tartaria, niam ,ultrapontum Euxinum quamho Cumania, die uoeantZauolcha, &Zabadey,& iu- hodjizauol xta quorundamopinionceft,quam Stra- cta,e?Z4-bo Cataoniam appellat, hodie dieta Cir hadey. cafsia. Porrd Baydo, i Polonis Bathy dici- Cataonia, tur,&Z4»»»Cf}<*m,aquo dcfcendit Magnus hodie Cv-Tamerlanes , uc rradit Matthias a* Mi- cafsia. chouu, libro primo, capite decimo, de- TamtrUm fcribens hanc ingentem deftrucrJonem ©riur. terrarum Septentrionalium, quac fuit,an-no millefimo, ducentefimo , fexagefimo tertio. IochUšin Orientē fuccefiorem habuir, filium Barach fecundum Haytonum:Pau lo autem Veneto authore,Barāchim. N j Anno tp3 DEUIĪ. IMPER1IS Anno miI lēlimo,ducčtcfimo,quinqus-gefimo,auc circiter, cemporc,quo Ludo» uicus Sanccus mare cranfiir. Hayconus HdytcniTt- rex Armeniae,Chriuianaereligionisfeda-gisArme- cor.uidens, qudd Tartari roc cerras fubiu-nia,&Man gaftenc, 8i ufq? ad Afiam minoremfines. go Cham cxrendiftenc, ex confilio prudencum con-lotthtu fticuic fcedus amiciria? ac pacis, cum Man go Cham,qui G gni Cancellarium ,una cum fracre,quem Hayconus, paeruelis regis Armeniae, uo cac Haolonum: Paulus Venecus uerd Al-lau. Porrdhtu Haolonum Mango Cham fracer, cum ualido ac praepoteoti exercicu adiunxic regi Armeniae, uc bellum Turcis inferrec. Quare Tygri flumine traie-do, cocum Perfarum regnum, redorc, at-que domino carens , inera fex menfium fpaciuma'EnibusCorafmenorum, ufque. ad tcr. EX TVRC. ORTIS, LIB. V. x99 terram Aflafsiporum, quos nonnulli Affafsfao-hiitorici Larini Arfaeides uocant, eorum rumttrra. mcntionem in expeditior»c Godefridi Bt-Lonci facrenrcs,fubcgic. Horum terra, (neque enim regio dicenda )fica eftad pe-dcmmontis Libani, uerfus Orientem,ut Brocardus Monachus fcribit,alatereciui-taris AnrheradfquaeTortofadicitur,con Antheradu finis Pernac,ucrfus Septentrionem, ur Ha Tortofa. yconusfcribir, Paulo Vencco dičto.Mu, Multte Af% lete. Terrguerdiftiusdominus,dicebatur faļs'mortm Aloadin, uel Aladin,quodfignificatdiui- tara. num:fed hiftoiiae expeditionis Sančtae,i- AUadin Af pfum appetlarunc dominum fex monri fafsinorum um, ut& Hay toņus, 8i Paulus Venetus, dommut, qui hoc tempore uix£re. Sita erat terra ifta in parua plamtie, circundata mond-bus, ad quam adītus non erat, nifi ab una Aladini hu parte,qua Aladinus conitruxerat inexpu floru. gnabilem arcem,que. Tigadus dieebatur. Ttgadut ln illa terra uallis erat narUra ferrilis, 8i a- art. mcenaafpeAUjpropter prara,riuos,nerriO ra, ac fyluas. Praeterea Aladinus in ea maximum uiridarium planrarat pulcher-«"irnum,floribus odoriferis , 8i frudibus fuauibus: ac palatia egregiaineademejt-truxerat, omni genere magnificentiae de-> corata, eamque auxerat elegantioribus ■uuenibus , ac tceminis ronus mundi. N 4 Ho- *oq de 1111. imperiis Homines enim certos ubi adiuxcrat,quof rum opera ad nullam aliam rcm utebatur, quam ad rapiendos, 5C abducendos iuue^ nes,atque puellas. Haytoausfcribit,fuif-fe homines infideles, nullam habentesrT-dem, uel religioncm, ņifi prout eos Prin*-ceps ipforum inftruxerj t. Paulus Vene« tustradit, eosinnepharialege Mahume-ticainformacos, promittente, obferuato-ribus illius in uica furura omnis generi^ carnales uoluprates. Gladiacores feu fica* rij rāptos, in caftrum Pigadum abduce-b>nr,quib. Aloadin,ut fibi eos obfcquen-riorcs reddetcc, ouum fibi uidebatur,fole Člaro potumquendam dari curabat,quo l'nefcacijdemčces qua(ic^femimortui red« debantur,&'graui opprimcbanrurfopo-re,interim'q; in uiridarium ducebantur,ad i'uuenculas elegantifsimaSjčVornatifsimis ueflibus inducbantur. Etquum fopore foluro euigilarenr, peni tiis alios homines in alio mund > feefleuidebant, omnicp uo luptatis,ac deliciarumgenerecumulatos, quoddiurno temporeexpeti poflTet: Ve-fperi,cum his gaudrjsinterruiflent, Aloa-din fenex,quibus uolebac, itenim memo-rarum potum bibendum exhibebat, Sč dementatos ex Paradyfo reducebat,in loca caftrifumofa,acc£ obfcura, prioribusļ'cp Ueftimeņtis induebat, Tunc uerd illis fo-rnno exciratisJ8c" reminifcenribus,quibus, quantis ad modicum tempus potīti fu i fl'cn t gau di] s,5č triftib u s>q u od dcliaj s illis non pcrpetuo frui potuifient. Aloa-din, qui D E I Prophetam fe mentieba* turj dicebat,feeos,qui Paradyfum in fua poteftatehaberet,exquotranslati eflcnr, in eundem reduAurum, modd parāti ef-fent, pro fuaobedientia mortem inrrepi-de\ubiillata fuerir,fubire. ļuuenes itaque uoluptatum illecebris capti, facile id pro-mittebaņt, pro nihilo mortem ducentes, refpectu dclīciarum,quarum guftum ali-quoties poftea Alaodinus ipfis pracbue-ra^modo quodiximus. Sicitaquedomi-nus,fexmontiumeorum opera utebatur, eostp fubmittebatjadinternciendpsPrin» cipes exreros,in proprrjs ipforum edibus. Mortem etenim contemnebant, quoin Paradyfum reuerrerentur. Exhorum fo-dalitio fuit ille,qui Ric^ardū, rcgem AnT Richardus gļiae AcconeuulnerauiCjOt quiTyri Cun- m Angli* radumMotisferratenfem ocridit, &alius, bauofit in-quiComitemTripolicaņum in fuis aedi* tcrfcčhts, bus obtrficauitrac ueniimilc eft,Italos poftea uocaiTe ab ipfis Affafsmosņuos nos ficat Aflafsml rios atej latrones appellamus. tptiikaittr. -Porrd, ut ad mJticutum reucrtamur, Hado- īoi DE MII. IMPERIIJ Tigddus Hadonus diAarn arccm Tigadum cotum arx ptr irt- trtennium obfedit, ut ucrov Haytonus fcri tnniim ob' bit, uiginti feptem annos,nec aliam ob fcfpt. eaufam, quam ob pcnuriam ueftium, fe dediderunr,commcatu abundantes. Arx uerodedita,diruta eft, acduranteobfidio-ne, Haolonusin Periiam rediit, Hayto. nus iii Armeniam , ad rcs illic conftitu-endas. Anno milleftmo, ducentefimo, quin-Tiaolom «x quagefimo quinto, Haoionus cii rege Ar-ftiimcon' meniaeredrļtcontraCalyphum,eum'q; in ira Cdy* ciuitatefua Baldac obfeifum, eaexpugna' ph\m, tacceperunt, cumomni gāza immenliac incredibilis uaforis. Hac uerd confpečta, HaolonusCa'lvphtim intcrrogauit,cur fti pendiariospro defenfionefua noconfcri-pfiflec St* aluifler, cu'm tantos thefauros habuerir. Ad quod ipfe refpondir, fe exi^ (timatTe,fuum populum furTicereadreti-ftendum omnibus fuis hoftibus. Hoc Ha« olonus audito,iufsitthefaurum intunim Ca\yphut portari,in'q; eius medio Calyphum collo» obfuA aud- catum condudi,prohibendo,neullusci ritiampcc- bus ei daretur,eum(p ita in medio diuitta> masluit. rumfamenecauitiRegno Caltphar deBal> dack,in ipfoHntente,quod durauerat circiter fexcentos annos. Annomiileftmotducentenmo,fexage- gefimo, DE TVRC. ORTIS, LIB. V.' *oj fimo, Haolonus,8Crex Armeniae Hayronus , dmud fuos exercitus congregarunc, in planicie Roha'iz , ad recuperandam Hie- Robai^, rofolymam, SC Terram Sandām. Capca uerd Kohaiz, Alepum contenderur, quod ipfis nono die ab obfidione dedirumeft: arx uerd adhuc undecim diebus refticic, quacapta,Damafcum captam expugna-runc,duobus horum locorum, Sulranis captiuisin Pcrfiam mifsis ,unacum uxo-ribus,&liberis. Erar runcremporis An-tiochiae Princeps quidam , Roymondus Auftriacus, quiin uxorem habebac Hay-toni Armenrj filiam: huic icaque omnes terrae, ac ciuirates Turcis adempcae d3tae fuere.Regi uercr Armeniae,Alepum,alieqj regno fuo fīnmmae relidae. Cum aucem Haolonus Hierofo!ymāueniiTet, nunciu ei demorrerratris Mangonis allatum eft. Quamobrem conftiruic,in Tarcariam reducē in Syria quendam fuorum nepo-tum reliquir,nomine Guibogan,alSabeI- Guibogdn lico di dum Garbocam,abalqs Guithbo- ftdittfido* gam,cumdecem millibus equitum,profe toni. dus'q5 Almalech, ubi Mango obierar, co-gnouir aTartaris eledum alium fuorum Cob'ilduel fratrum, didum Cobilam, quem Paulus Cublay, *. yenetusappellacCublay, ab eo, utfami» dux Tarta-liaris, in Ģallias muTus, ad Clementem ntrum. Quar- i04 DE IIII. IMPERIIS Quarrum FontifTcč, anno millefimo, du. centefimo, fexagefimo oftauo, quo Gaili Impcrium Conftantinopolitanum perdi derunt, 3C Carolus Andegauenfis, frater regis Ludouiei San&i>rex Neapoleos, 8C Siciliae fa&us eft. Guibogan perfequens inftitutum iīra-tris,rmgnam Syriae partem, auxilio regis Armeniae acq'jiftuit, fed uolens 7'urcas penitus pellcre,eos Iibi tributarios fecit. Qud radum eft,ut Diabolus inter ipfum, & Chriftianos noua difeordiae femina Ch'ifiiano- fpargeret. Idquodira aceidit: Chriftiant rumu Tor Sidonem tenentes, 8C terram Belfortem, taroru difsi quaeeft de dominio eiuitatis Sidonenfis, dium taufa eruprione fada>quofdam pagosTureicos muUatum tributarios, dieto Guibogan depopulati takmitatu. fuerc,quibufdam hominibus,una cum pe ' coribus captiuis abdudis. Hi qui elapfi fuifienr,ad Guiboganumde iniuria quae« ftum conteņderunt, qui re intelleda.ad Chriftianos nepotem fuum celeriter mi-fit,poftulatum,ut prsedam fubditis abla-tam reftituerent: At tantumabeft,utid Chriftianifecerint, etiam nepotem Gui-bogae oeciderint, unde ille ftatim aduer-fus eos profedus,magnam partem muro» rum eiuitatis Sid6nenfis,č*arcem Belle-fortem dcftruxit y3C amicitiar}quae ei cum Chrt-. EX TVRC. ORT1S, LIB. V. %of Chriftianis interccflerat, memoriam de* pofuit* Cum ergo Chriftiani ita cum Guiboga-nodiflenrirent,qui Chriftianuserat,dCin ipforumauxiliumuenerat, Sultānus Ae« gyptiCathos, cognomine MelechmeeS,' CathotSm ideft» rex populi, in loco quodam diāo t*ntts AtP Henyalech,ipfum adortus,in prad/o occi-dit,totaq? Syriain poteftatč Melechmees eocekic, praeter aliquas ciuitates Chriftia-no rum ad mare polkas. Anno millefimo,du dioncm Turcarum quaereret, ho c infoeli-cifsimo nuncio intclledo, ukeriori itinere omiflb, in regnuaccelerauir,cucjj ab Aba-ga,fi!jo Haoloni auxi!ia confequi no pof-fec,coaftus eft pro liberando filio captiuo paceminirecum Melechdaerjei'cļj redder* ciuitatem Alepium,cumquodamcogna-to eius Sangolafcar,quicaptiuus teneba-tur apud Tartaros- Pofthec rex Hay toņus regno u adīto, filio fuo Tyuonoe carcerfe bus bus Aegypriliberaro-1reIigioncm ingredi tur nommeMacarrj accepro,fircundii con fuetudinfm Armeniorum^ui quando re ligionem ingrediuntur, nomēproprium ArmmotH mutareconfueuerut,cum regnum tenuif- mos* fet annos quadragintaquinq?. £c poftmo di cum temp ori s fpacium, inpaceobdor-miuit,pace prius inter Abaga^&uicinos eius coftituta,anno Salutis m»Uet;mo5du-centefimo,feptuagefirao terrio. Poftobitum Haytoni,MeIechdačr fub-a&a Antiochiā, &Cilicia Anaroliam in-grcditur, in qua complures Jures Tarta-rorum fubiedi Abagae eranr, inrer quos quidam Pamana di&us > domino fuo re^ PcVquamuis omnem diligen^ tiam adhiberent, ut eum ad perfequen-» damuidoriam retraherent, tamen illein Pērnam ad fratrem redrjt, magno cum Armcm'on m iniorcunio arque incom» modo: ldquodaceidit,anno millefimo, ducentefimo, očtogefimo fecundo. Abagan, cui fuga frarris admodum difplico .fe.t, ad ignominiam delendam, ipfemet Contra Sultanum to tis niri bus ireconfti- O tuit, «6 DE 1111. IMPERIlS tuir, feduenenofibi'a* quodam Saraeeno dato obrjr, reli&is duobus filrjs, Argon, 8C Ragaic. Tongoior Caeterilm, poftobftum Abagae Tarta-Tartdrum rorum rex conftitutus eft frater eius Ton-rtx Chrifiia godor, q Chriftiana fontein pueritia rin-namfi&eirt «ftus^omen Nicolai acce^>erar,fed conuef ebnegdt. fatione Saracenorum,quam dilexerat, corum fečtae fc dcdidit, nomine^]; Mehcmct accepro, omnia tempļa Chriftianorum in fuis teiris diruic, acmifsis nuncrjsad Sul-tanum Acgypti,cum co pacis,arc|: cpncor elia' fcedus inrjt. Quarequidam fratrum i-pfius,5c* nepos Argonus id detulerūc Co-bilae Cham maiori Imperatori Tarraroril: Qui hoecogniro ei praecipiendo manda. uit,ut a' malis operib. abftineret, alioquirt debitas pcenas luiturus* ltaque indignatione huius Mehemet accenfus,proprium fratrem interfecir, ide in Argonum nepotem perperraturus,qui montēs petrjt,& poftea auxilio quorundaļ amicorum defunčti patris Abagae, Mahe-metum ccepir^eumc^ per medium detrun cariiufsit, cum uixtriennij fpatium info-liofuo crudelifsimus tvranus compleuiC fet,anno Salutis millefimo,ducentefimo, odtogefimo tertio, Argo- EX TVRC. 0RT1S, LtB. V. iii Argonus, poft necem pefsimi Mahu- Argonus nieri parrui, rex eledus noluic recipcre rtxTd.tt4-nomen, ueltirtilum Cham, abfque con- forim* ienfu Cobyle,quem facile'impecrauir.Hie Argonus fuic afpedu pulcherrimus, 8>C Cliriftianasreligionis amacor.- Quare Ec-defias, quas Mahumetes deftruxerat, re* parauit,&adeum acceflerunt rex Arme^ nix,& Georgiae, alrjq? Chriftiani partiurrt Orientis,quibusprom.ifit,feprofedurum adrecupcrandāTerram Sandām: ueruVn ancequa m remaggredererur,e'uiramigra Uir,anno Regni quarcOj, tempore Melech MrlcthnA* nazer,Sulrani Aegypciaci: qui dīci pote» ^ov ricrexfandus,uel florens. Argono fuccefsic frarer Regayto, a Sa- Regayto bellico didus Owe<»W,ab aiijs Tagadayt, qui rex TarM* Tarcarixprxfuicduos annos,homo nihi- romniv li,nullam fidem uel legem habens, muifus fuis,vx* contemprus exteris,candem afuis proceribus furTocacus. Poft obitumfuum7fadus eft dominus) quidameiusconfanguineusBaydo,anno Baydorex Domini millefimo,ducentefimo, nona- Tarttroru. gefimo,lfteBaydo>ut uerus amator Chriftiana fTdeijEcclefias Chriftianorum reae-dificauit,uecuicqj, ne quifquam dogmata Mahometi inter Tartaros pracdicaret, O z Qt:a- 2u DE IIII. IMPER IIS Quare maior pars Tarcarorum fe annuir,armac]; concra Baydonemccepic. Cum uerdinaciemdefcendiuenr,cccc Ma homeriftae Baydo relinquences, ad Cafta-num cranfieVe, Baydo in fuga ab hoftibus perfequencibus inrerfedo. Cdļjanutprt Poft mortem Baydo, CalTanus fuicfa-mo ahnrgdt dus dominus Tartarorum , nec aufus eft ftdt, pofiea concra uenirepromifsis faclts illis,quieii fit Chriļiia* ad digniracem regiam etrexeranr.Sed cum nus utrus. fe in ea confirmarum animaduercir, ccepic diligere,& honorare Chriftianos, atque e mediofuftulic complures magnaces,qui eifuaferanr,utrelida Chriftianorum fide Saracenis adhaercrec: poftea exercicuad-uerfus Sulcanum Aegypci, dc Saracenos congregato, reges Armeniae , Georgiae, alioscj; Chriftianos parcium Oriencistde hoecerciores reddidir,qui ad ipfum uene-re Baldachum, dt inde progrefsi func Ha« Hamdinme mam,qux cft in medio Sy riae,ut fercur, \x+ dio Syri*. biipfis oecurrie Sulcanus,nomineAfWecfcn4 ^denocance regem-ardencem,6Ccaftra fi- xeAreJr atcere in prato,ubi Sultānus de Caflano op primendo cogitauit. Licet autem Sulra-nusaciem Caflanii'n ordinē difpofttā non inuenerir, nihilominus tamen uirturc miliču m equis defcendentium, uidus, 8c m> gatus eft a Caffano. ldej;fact,um eft,anno Domini^millefimOjtrecentefimo die Mcr currj,ante feftu natiujitatis Domini. Huic pugnae interfuit Haytonus, agnatus regis A r m e n iae,q u ii p fa m defcri p fi t. Caflanus, uiāo\ia ufus,Cafanam ciui* tatem ccepit,in qua erat aprarium Sultāni. IIIe ncr. \ confpectis immcnfis Sultāni di» Sultāni inu uitrļSjfummoperemirabatur, quod Suita mtnfadm* nus bellarc inrendens, tantas fecum diui t\x. cias ruliflVr, quas ipfe nactus fuis militi-busac ftipendiarrjs libcralitcr diftribuir, ipfe nihil retinens, nifi unum enfem , 8C quoddammarfupium, in quo erant fcri-ptorae terrae Aegypti. Sultano debella-to Damafcus fe eidedidit,quae nulla alia re,quam ccmmcaru mftrutftior, & abun-dantiorerat. Quaretotusexercirus Cafa-niibi fubftititquadraginta quinque dies, praeterquadraginta millia equitum, qui duce Molay Sultanum fugientem perfe- CaJJkniUus cļuebantur. Haytonusin defcriptionehu & tūRo-ius hiftorix,mirarur,quomodoin tantillo ri*. O i cor- H4- De IIII. 1MPERI1S corpore, quaH Caflans fuerit, tāta uirtutrf copiaeflepotucrir: Nequeenim interni-ginri mille milices unum inueniri pocuifc ie,qui minoris ftaturar, uel turpioris afpc «Sus fuerit. Porr6,cum CaiTanus Damafci morare-tur,ci nunciatur,quendam fuorum agna-toru,nomineBaydo,Perfiamingentiexer cicu ingreflum: Ideo ad eum reprimendu proncitcitur,in Syrta relinquens Molav, cum uiginti millibus equirum, Damafcī uerd Saiacenum nomine Cdpchuh,qui Sultāni miniftcr,ab eo>uel per difeordiam, uti proprer maleficia in escilium pulfus rue-rar. Hicergo occafioneoblacatcum Caflaa nus e Syria difcefciucr,qu6' in Sultāni gra-Eamafctu tiam reciperetur, ei Damafcum eum alijs Pfoditd. compluribusciuicacibus reddidir, Molayuidens,totam SyriamrebeIIare, in Mefopotamiam iterarripit, rcm'cpto-tam Caflano indicat,qui conuituic.eofub hycmem redirc, quod in aeftate ob immen fos calores, nec herbae, nec pabulum, pro cquis in Syriainuenirentur, & intereai-(tucablegac alium ducem, nomine Colw-fo^uel fccundnm alios Caroloz, cum trigin* ca millibus equitum,eiq? manda^ut8t* Rc gem Armcmc,aliosq? Principcs Chriftia- nos. IX TVRC. ORTIS, LIB. V. tx< tibscuocer>qui niox prgftd futre, maxime* Chriftiana^ rex Armeniae Thyuus,rimericus Lufigna nmtxpedu nusrexCypri, Magifter Hofpiraiis Hie- tio contra rofolymitani, Vilhelmus Vilarecus, fimi- Savācam. Iiter& magifterTemplariorum,qui initid Tyrummariappuleruc5pofteaTorcofam, aut Ancaradum. Vertun, cum cmnes parāti elTent, uoluncariam militiam fubire, rumorde CalTaniinnrmiraccadfercur,un-cU Carulozza cum fuisdomumredrjc, an no millefimo^crecentcfimo tertio. Bicnnio poft, CaiTanusexpcditioncin Syriam denud decreca, regi Armeniae fi-gJiifirat,Uc adfiuuium Euphratem Ueni-ar,ubicxetcitum fuum congregabat,aded numeroujm ate£ingenrcm,.ucadicertri-duiextenderetur. Cum uerd CaiTanus Sy riam ingrefius eflcCjCcce Bay do, quem, ue diximus,Pcrfia priuseieccrar,ineā redrjt. Quaread eum repellendu CaiTanus pro-fidfcicur5relic"coduceCotulosza,cu qua-draginta millibus equitum, cVrege Arme ni3c}ad profequendum bellum concra Sul tanum,qui capta ciuitate Hamae, cum ma ximarum danciarum copia: pofteaobfe-derunc Damafcum. Verum cum Cacu-lozza, 8c rex Armeniae cerciorcs reddici efient , aduentarc Sultanum cum fuis O 4 ad t\6 DE II U IMPER1IS ndliberandos obfeflos, eiobuiam procef-ferc alcam forrunae experrurj. Verum Sa-racenis,qui lacu quodam,& monce a duo» bus parribus munici eflenr,pugnam decre c"tanribus,Tartari ob defcĀum aqur,quā non inuenerantilla no&e, nec die, dimif-fo Sultano un us po ira lium perturmas, Sč aciesordinati,adobfidionem Damafci re-dierunr.Ibi ergd,cum una no&ecommo-rati fuiflenr, incolae Damafci aquas flumiv riis perquofdam meatus,cV riuulos, Saraceni uerd per aggercs ruptos itabreui tem poris fpatio auxere, ut tota plānities, in qua Tartaricaftrametati fuerant,fubmer-geretur magna omnium perturbatione, chrifliano. quod noxilla multum tenebricofa eflet, tmclddtt, nec quifquam de hoc eafu cogitaffet. Quarc quamplurimi ob uiae ignoratio-nem fubmerfi fueVe, quod planitics piena follatis no::i apparentibus elfct ,<5č ma^ gnus equorum, ac animalium numerus interrjt, atque omnia impedimenta amif-fafut-re. Quiitaq; euaferunt de nullo alio quavm de reditu in patriam cogitarunt, quod ar cus, 5Cpharetraeipforum,quibu8praeci-puc praclian tur, aliacp arma penitus eflent madcfacta, minimc'cp ad exercitium ido« nea, DE TVRC. ORTIS, LIB. V. u7 nea,& fi inimici eos perfecurj f\nflent,nul-lus penitus eiiafilTet.imdinftarauium eos capere potuiflenr, Poft haecuerdTarrarf, propter illos,quiequos ami'feranCjpaula-tim incedenres,ad littora fiuminis Etiphra tis reuerfi funt, quemnatando pro more gentis tranfierunt. Nam utMatthiasa'Mi Tartaroru chauu feribit, uxores, liberos,flčimpedi- innatando menta caudis equorum alligatatfecum per moc. undas amnis traxere.ldem coa&i nieVc fa-cere Armcnrj, di Georgiani ,quorum pie-riejj ob merum Saracenorum regredi non audentes,in fluminc fuftocati fueVe. Hay-tonus,qui huiccladiinrerfuit,eameuenif» fe feribit, c^Cotulozza nolucrit acquie-fcereconfilio regis Armepie, autaliorum, fed folummodd fuo inhaeferit: R E B V s VĒRO' CONSVLTE AČTIS CONSVES-SE FINES LAVDABILES OBTINERI, ET ECONTRAv QVAE 1MPROVIDE1 FIANT OPTATIS SVCCESSIBVS SAEPLV CARERE. Cum uerdrex Armēnis? flumen Euphratem tranfiuifiet,ante^ quam in regnum fuum remearcc, ad ciuitatem Niniuenjīram adTigrum,cVEufe- JfmuteM' bio dietam Nifibin, perrexit,ubi honori- eto.Ni/rifo'. fice 8c benignefufceptus eft a Caflano,qui cius damnis accalamitatibusanetctusJipit O $ mille »i8 DE Illi. ĪMPERlīS mille Tarcaros, pro cuftodia regni, fuis\ fumptibusconcefsic,quoufque adfubfi-diumTerra:Sanda?, concra Sultānu Ae-gypti ipfemer proficifcerecur: Venim, dui miliciamfandamcogicarec, pauld pdfto-Syridtur bijc. Suncqui exiftimcnc, Syriam ab eo Jzamiddi- nuncupatam Azamiam, ecr quddTurcae fkfit Aflamiamappellanc Azam,& Afiam.Cae terum fieri poceft, ucappcllatiohaecderi-uata ficab Aram, filio Sem, nepoce No'c\ ab eo'qj per Hebraeos dida fuerit Azamia> uolences dicere Aramiarn. Caflano, feu Aflano, fuccefsic fracer Carbdfdiu Carbaganda, quibufdamdidusCdr&«ig4r, ddrtx7dt* Gailis Corhddn, in baptifmatc nominacus Utotum. Nicolaus;qui,quamdiueiusmaceruixic, in Chriftiana fide permanfie f fed poli obi-cameius, fide Chriftianorum relida,ad-hacfic fedx perfidi Mahumeci, quam eius fucceffores ufque in hodiernum diem re-tinueVe. Ab boc AflTam, uel Caffam,re-Pftftaregtt ges Perfiae defcenduc, qui omnes in ipfius undedeļcen honorem cognomen Cafiani cceperunt, dant. ufque ad Vluncaflanum, cuius fuperius memini. SophicurSi . Nos eos uocamus Sophos,quod Seichai* c4titurrtgc 4erSophus,inuxorem duxcric,filiam V, *Per//#f. fumcalTani, ex qua natus eft Ifmahel Sq, phus, phus,qui noftra aetate rexit, pater Tama-ar,SophiiarrĻrerū porientesinPerfia.Tur cac uer6,iu ancea dixi., Pcrfas uocāt Pharftc, Per/i Phd* tiel Qyeztlbi«ipi«R«r dam fuorum fociorum, nomine Cathos, bulut.ui. qui cognominatus eft Mclechmces, 8t eft >Hc,qui rudie Guibogan,ducem Haoloni, cum'cj? eoconflixeYc equites ordinis ho-fpitalis HicrofoIymitani, prope Accone, ubi occubuit Goderridus,filiusDelphini, Comitis Auucrniar. Melechmees ex conflidu cum Guibo» Mtleihmth gan Iii DE i III. 1MPE&. HU ganhabiro,reuerfus>occiditura*Bendecai' Mammeluco, qui Sultānus poft ipfum creatur. Bcndccar* Bendecar.uelBenedecadafļ quem Hay* toņus appellat Benededar, cognorniiiāi tusM:Utr>dWr,is eft,qui Antiochiam Chri-ftianis eripuit, Armeniamcp inuafit. Melcch PoftBendeear^eieetus fuit Mcltckfdytxu-fcyu ius nomine exprimitur rex defideratus, priiis dietus Almach£ Sabellieo Aliņa. Hic Blfu. trucidatus eft per Mammeluchu Elfi, que qutdam Elfisdieunt, Chriftfanis Tripo* lim,Syriamcp adimentem. Mechnd- Elfi fu cc d sit Melechnazer, qui dietus ņr34rche. fueratBarehen,ac pre.terBerythum,Chri* ftianis Sidoncm aliastp ciuitates Syriae cripuit. Ab hoc factus eft Sultānus Melech Straphi MtUthSe* qui fignificar regem ardentem,autrefplcn T4fbt dentem. tsuerd,annomillefimo,ducente-iimo,nonag E ARMENliS, ET Ē 6> R M E N11 funt, qui iri Arnic- Armmot* nia Prouincia propč Antfo- terrd a ri-chiam intcr medios fines Chri tur* ftianorum,8č Saracenorii feor fim habitant, Hi ritU3quofdam habent,^ obferuatiorteš firigulares a nobis multurii differerites» Narri propriu habent Prima- Amtmotu tem.quem Catholicon appellant>cui obe futriottu diuntfummotutnhbnore, 8C rCuereritia, iufsibus eiuSamaximo ufcfc ad minimtr, utititi alteri Papae obtemp erahtes.ini pla* tabiles funt inter eos 8C Graecos difebr-diae, ac diiTeniiones inexorabiles, aded Gudd fuper ricibus fuis,& inftitutis, atquč P C** it6" DE ARMĒŅI ORVivi 'Atmtmotu carrcmonrjs fempercorrixantur. Ipfi Ar-fiitsocdrt mertrj remporalem Domini ndnri narmi»; tnon'ice. catem non ceiebranc, imd d/ebus naralis Ddrriniipfi feiUnant.In die uero fc'pipha-nia^fiueapparirionis Domini, fimiil cum folennitate AppanrionisFeitu celebranr, dcBaptifmo Chr:fti,in quo fcFeftumfpi rituāli» eius nartuitans aiferur, cclebraric: lederranc.quia Dominus ipfe Ihefus non fuitin fcfpiritualiterrenarus, qufppcqut non indiguitjCum peccatumneccommi- * ferit, neccontraxerit,nec dolusinuentus fueritinore eius , fed uim regeneranuam tunc conculit aquis, in quibus nos purga-remur,čVc. Ipfiquoque Armenff.ed tempore, quo Oļildrdgc- &nos, Quadragefimam tanto obferuant fana. ftudio, qudd non foldm a carnibus, ca-feis,ouis,& lacte abftinent, fed&pifccs nonmanducantjoieo non utunturin ci» barrjs,uiuum non bibunt, ueniiu «lietus 6Clcgumina,quoties Iibuerit, edunc. Vc aucem manifeftiu* acmulisfuis Cra-cis 3t Suriants eontrarientur,in certisfexcis fc-rrjs comedunc carncs. Sacerdotes praete-MifJ* Ar* reai eorum in mifsis aquarn uino noappo» mtnicrum. nunt, ficur necGracci, in q'.»o grauircrer-raņr, quia (uc etiam fuprididueft) ideo a-< qua uino eitmifccnda^ut tā Chriftc* qua'm fari- M O RI B V Si «7 fargumf noftrasredeptionispopulus per Aaudeurui aquam defignatus fociandus efle d/gne- nofitmifrt'-turr Namfiuinum tantuquis offerat,fan- dtm miļjd, guis Cunfti incipic efle fine nobis.Si uerd aqua fola fit.plebs incipic efle fine Chrf« fto,necpraedicta coniuņčtio (īgnatur. Īgi--turnondebetincalicc domini offcrriaut aqua folajaucumum folum,qu!a utruncg legimusdelatere Chriftiin pafsione pro-nuxifle Cetcrum ipfi Armēni in miffaeof-ficiomulrum nobifcumconcordant, hoc priori dempro, ealices 8Č patenasin no. iftris formis habenres.& facraconfecracio-ņehoftiam fuper parenam poncāeleuant, deinde caliceni more noftro. Ht cienique Armēni quanquam olini fummo Pontifici SC Sanctae Koruanae Eē- Armēni fteī cleftae obedientiam fecerirtt , quando 'fci- fntjuUtflu lket Rex eorum i Komano Imperatore Heinrico feudum, 8C ab ArchiepiFcopo prorempore Mogunrino coronam regia a.n &confecrationemaccepit.Veteresta>* inen ritus fuos , 8C (olitās confuetudines niucarenoluerunt,Quamobrcmficutiruč eorum obedientia erat imperfecta, ita n uc ad nihilum penitus eft reda&a. Poftremo' ifti Armēni in copiofo facis funtnumero Hierofolymis, habentes communiccrib^ dem Epiicopum unum, qui (ut moris eft Efifcoput. P * cis lig DE ARMEKIORVKi cis ufitati) duos incapitecirrosnutrit,ad tempora ufquc pendentes. ldem quoque Epifcopus ŠC omrtis clerus fuas coronas portanc latas SC r6tundas,ali£s neccrines, necbarbas ullo modo radi finunt.lnter rc« liquas profedd naciones Armeniorum Presbytcri in omnibus fe moribus, Sc mo tibus matu nu* s gerunt,uili 8C fimpl ici ha> bituinccdentcsJn otationibus 8C officrjs fuisdeUOti, Latinorum Sacramentis de. bitam exhibentes reuerentiam 3c deud-tionem. BcctefidAt Hi pro fuo ufu Ecclefiam habent foieri-mtniorutttt nemfandilacobiMaiorisin eoloco con« «rudam, ubi ipfe ab Herode fuitdecolla» tus. Habent quoque ecclefiam faridi Sal-uatoristubi tempore fuj pafsiortis domus erat Cayphe_,in qua Chnftus fuit uc latus, eonfputus,colaphis alapislp cefus,a beato Petro negatUs, &multis alfjs iniurrjsat-Idfitdio- queopprobrqsiacefsitus. In eadem Eccle flium Domi fia cft lapis ille magnus quiad oftium Do mciftpub minicifepulchrili duolutus.abangclofuit thriiduolu reuolutus,qui fuper cum apparuitfedens. tutubifit, Ibi eriā oftenditur ločus, ubi gaiļus ftans, poft Petri negationē cantauit: Armeniorum Laki omnes tonfi funt capitibus fit modum crucis. Et id ea ratione,ur fcrturjCum (iquidem anno / M O R I B V S. z%9 annodominifeptingentciimo quadrage> Armmjcur fimo quarto Tyri Armeniam infeftarent tonfifintcu bello, & faeuainfuperpefteadmodū prar- piūbufj, merecur > fuafu quorundam Chriftiano» rum capira fua in cruds modam cotonde* re, ftatimc£ falus diuiniuis dar.acft,urdi-cunt. Qu3proprerad perpctuam eiusrei memoria m illum tondendi modum obfer uant. Habentquoc£ Armēni propriuml-dioma ČC propriasliteras quibus tam Lai ci,quam Clericiin communi fermone,& in diuinis etiam o fiicij s utuntur. D E GEORGIANIS ET EORVM MORIBVS AC RITIBVS. IN Orientis regionealiusqui- Gtotģmo-dam populusinhabitat,lqngo rumttmtt ļ terrarum tra&u i terra promif. ļtia. J fīonis diltās, cuius dominium excenditur ufque ad Cafpios montēs BeL licoius uaJde, 8C in pradrjs ftrenuus, fords robore,&innumerapugnatorumultitu-dine copia'cjj abundans, Saracenis, Perfis, Medis, Aflyrijsqu'e,in quorum confinio «oaimoraturformidabilisualde. ttlicct P j ««e tjo D E GEORGIANORVM ifte populus undfcj; infidelibus fit circum feptus arcjj conclufus, ab omnibus tamen timetur,nec racilc uexatur. GeotgUni Hi homines i Sanēto Georgio Geor-undfdičti. gianiuocancur, qucm in fuis praelrjscoiii tra Paganos prardpuum habentes aduo-carum& Patronum,ranqt»am fignifmnn omnicum honore uencranrur SC colunf. De i ft:is m ui ti mo rant u r H i erofoI y mis,dt uerfa loca fancTa occupantes: fpcdaliter ra men montem C2lii3ria*}& foramen illud, in quocruxuecir, quando Chriftus in ea expirauit. luxcsquem locum alcarcquod dam habent, &inco commanitcrttnum Geergiano- de fuis pro cuftodia indufum . Ipfi etiam rum čcclt- ix\ ufu habent Ecclefiam Sancļorum An-fut, geloru, ubi quondam domus AnnaePon cificis fuitjin quam Chfifiuš de montē oli ueti primum adductus ab codem Anna examinatus fuic de doctrina fiia ŠC difcipu lis 3 & inter refpondcnduma minifiroala-Gccģmne- pac^fus. Hi Georgianiin omnibus, per tit.mJl- omnia rītus, &errores Graecoru fequun-gi:rurin facramentis Si.alrjs; Vnde fchifma-n'ct haud dubium cfieconuincuutur ficut &iili. Clerideorumrotundashabent co-ronas,Laiei uerd quadratas. Quoriefcunque ueniunt de terris fuis Hicroio! y mam loca uifita i uii īaneta, abf- quĢ M O Ir I B V S. til (Cjue rribi» to dC ereetis uexillis, fanctam in* grediunturciuitacem. Nam Saraceni nul-Jo eps paeto moleftare pracfumunr,auaen tes nead propria reuerfi^ujis confrarnbīis Saracenis uicem rependanc , uc! naaiori» bus eos aftkianr malis. Nobiles eorum Gtorgiano. muliercs mor: Amazonumarmis in pre- rum mulie* Ifjs utuntur. ip«iuirf barbas nurrii >.ucC rts m beltii pilos, utuhtiircļue piteis in capiribus lia- tmfaifsm* jiprom colorum. GraecaquoqueJitera#£u«r» lingua in diuinis utuntur otficijs, 6C feripturis, fed alias Saraccnica ueiqhaldaica. ..: .. •'.t 7:3." -^Un ;:ni »i > ļ■. » t!c:3tnu bjL .tju> P 4, XO AD LBCT OREH. Dlfputatio Čhrifti ani cru dit iffimi, qūi neif^ eas eft apod priuciptin Saraccnorum iu rru gaa digoatione; & Saraceni fbdalis ipfius, adtierfus dottrinam & flagitia Machometis, dignif-iimauifaeft, qux ex X XI11 Ļ libro Speculi Hi-ftoriaUs huc adijceretur. Licct enim in compca* diumfiteontrafta , muita tamen coatinct adhifto-riarcogaitionempcrtincntia, muita qux ad ltttio-. tiem Legis Mahometjcz conferunt. Ipfum uerd fu-perbum moli men Machum c ticur fup crfti tiouis, UC* lut aries ualdž impreffus . fubruit& demolitur. Vt fleiti apparcat, quanto potentior fit ucritas pauris & fimplicibus nerbis «hibita, qu^m meada-dam infinita uerborum coogciie 9t «ctfotiafoltBOt. M 4- MAHOMETICiE LE GI S CONFVTATIO, AD IMPIAE SECTAE ILLI V S, crrorumfpacflagitioram Mahometis impugnatio-acm, & noftrz fide» confirmationem feripta, . ex XXIIII.libro SpecnliHifio-lialis excerpca« pE HABKESl HERACLll, OļrmatļAtuacgtntrc Mahometis, Cdf>. 7t |hļ^®dļ E R idem tempus Cyrus A-O jSMĪ Iexandrinus Epifcopus , 8C t Pyrrhus* lljIfcjH1 ^erS,us Conftaņtinopolitanus Bfei Patriarcha , Monotoelitarum haerefim praedieabant: qui fciljcec unam tantiim in Chrifto naturam efleputabant. A' quibus deprauatus Heraclius Augu-ftus,poft taņtasuiitorias abcrrauit a Ca* tholica fide. Vnde diuino iudicio Aga-reni,qui 8C Saraceni dicuntur, Humma- rlai impttui roducetcccperunt lacerare. Nam Hum-grd»Wff marus Damafcum SC regipnem Phceni-cis, dC Hierufalem, toramlp Syrfam oceu-pauit,& Antiochiam comprchendit.Pro-raocus eft etiamiMauchiasa praerato Ty« P f ranno, tj4 CONFVTATIO ranno prxcpr & amiras totius reģioni»,' quar cft ab Aegypto ufq? ad Euphratem. Hacpracterra tcmpeftaceSaraceni, qui QC Turcjdiaiņtur,Mahumet pfeudoprophe ta eis ducatum praebente, a fuis fcdibus exierunt,& imperium Her.?clrj grauiter dcuaftare cceperunt. Porrdifte Mahumec Saracenortl ČV Arabum princeps pfeu> doprophetj,ruitdegenerc Ifmač'l filij A-Halimtū brahae. Qu; cum in prirnarua icracc fua ef-gtnut. Ut mercator,p(ry;čbir frcqucntcr cum ca-Ad melis fi:• s t spud Aegyprum CC PaJacftfnā cum iudj is a Chriftianis,^quibus tam dididt nouu,mvq«<;«m tietus 1 Teftamcnrum.Sed .&magus perfectifsimus enr&us cft.trt cii haciJlacq;d!fcurrcrcr,condgitutCoro2o niam ingrederetur prouiuciamrcuius pro uincioc domina Cadigam nominabatur. I Qiiae cum diuerfas fpecies quas iecu Mahumec atculera^miraretur, toepit ei praefa - camulier familjariusadhaerere.Quam Ma humetincācationum fuarum praeftri&am pbarvtafmate,ccepitaftu paulatim in erro-rem inducereidices ei:qudd ipfe efiec MeU fias^uemcfTe uenrurum adhuc Iudaeiex- - pečtanc. SijrFragabancuruerbis eius tam tncannrionum praftigia,quimcallidita-ciseius ingenia copiofa. Quaopinione non ioluVj potens mulicr eft decepta, fed - 8C LECIS MAHOMETIC AE. *j< cVomnes Iuda?i,ad quos fama eius pertin-gere pocerar,ad cum cum Saracenis cacer-uarim confluebār, acconicit cancanouica' tajntš terei. Quibus ccepīt nouas Leges ffngere, Sieis cradere,adhibcns etiam iplis legibus teftimoniade urrocjjrefcamcnco. Quas leges limačlicae fuas appellant, eumcp fuum le^islatorem eflefacentur. Praeratacjuocp mulier uidens homincm Iudarorum 8t Sa racenorum parifcrcorubernio uallaturo, cxiftimabat in illo diuinamlarere roaiefta tem.frt quu cfiet uidua,adfum pfit cum fi-bimaricum- Sicq? Mahumec cocius pro» usncixilliusobtinuitprincipacum Deinde uerd Arabes ci adhxrences, regr.ii Per-fidis^cacperunc infeftare, ac dcmum orien-calis imperij finesufauc ad Alexandriam fuperHeraclium inuadere. Poft haecue-rdtccepiccadercfrequecerepilcpticapif- Mabumtt fione. Qudd Cadigam cemēs, oppidd rri» ftabacur3quodnupfificc impurifsimo nomini & cpilepcico. Quam illc placare de* fidcranSjCalibus fcrmonibus, demuleebat cam,dicens. Quc?d Gabrielem Archange Jum Ioquencem mecum contemplor, 8t non fercns fplendorem uulcus cius,ucpo« CtfmitUUU te carnalis homo ,'deficio otcado. Gredi- borafjt AU die ergo mulier, 8t omnes Arabes &Ifma bumetum. «licae,qudd ex ore Archangeli.Gabrielis tīto nš CONFVTATIO las fufcipcrccleges, quas fuis difcipulisda bacrcd quddGabriel Archangelus fsepea' Dcomittaturhominibusfanctis. VB QyiBVSDAM t 1 B E £-Us,m ļulbm agitur de ipfius fallacijt. Cap. 11 FErtur autč t libellusin parcibus trāf-marinis.de Mahumeti fallacrjs,in quo legitur,quod ipfe uolens iibi concilia reanimospopuli Arabum>dicebatfeefle prophetam ad eorum falu tem diuinitus miflum: ut uidelicetlegem ludds 8t Chrl ftianis,qux nimirum rigida nimj's ac feue-raeffet,mitiorumprxceptorum promul-gacione temperarer. Et uteiufdem mifsici niadinftar Moyfi prodigia quadam uf-derentur atteftari, populum afsignata die conuocauit ad certum locumtquaii legem Columbd diuinitus miiTamdn fignis 8t prodigrjs ac-Mahumeū ccpturum. Tunceofermocinanteadpo-humeris ad pulum,coluba qux in uicino erat,ad hoc uoUre edo- ipfum rallaciter edo&a, fuper huntu rum čla. eius aduolans ftetit, 8t iri eiusaureiuxta Taurus le- morem grana inibi reppfita comedens, gir librum quafi uerba legis fuggerere ei fimulauir. Jerre affue- Taurus quoq? fimiliterad hoc ipfum con faūm. fuetudinc quadam cdoctusjut dc manu e* iu§ LEGIS MA HOMETĪC AB, zi7 ius pabulum acciperet, ad uocem eius co> i*am populouerjit,&quafilegis nouama-data coelicus mifia,quae ipfe corrious eius alligaueratjdecuh't.Sed čVPicerias ladeac Rielle plenas, qua s ipfe in cercis locis terrae latenterinfodeiac, quafi per diuinam reue lationem ibidcm effbdi fecir,cV populo ue lutin fignUmabundantiae futura?, quam per ciufdem legt's obfcruamiam idem po-pulus mereri iubcretur.oftendir. Sicq;quafimiraculis Sčmagnalibus di-uiniscongratulantes Sčacchmjncesfcdu" xic,arq; ad legem fuam quafi diuinam re-cipiendam percinaciter animauic. Porrd dclibro t regis fpfius,qui Alcoranus dici ttgtt tur,qualiter confidUs fit j 8C quam dilace> ratus arc£ c0nfufus,alibi diciturHf c enim pauca libet irtferere, de libello dtfputatio-nis cuiufdam Saraceni &cuiufdam Chrf- Sārtumi cr ftiani de Arabia, fuper lege Saracenorunl Chrifi'tam &fide Chr»ftianorum,interfe: Quiambo Philofophi probatiphilofophi, 8c infečta fuaperfe- difputatio. di, Emirhelmominiregi Saraccnonme-*"ancfamiliaresacnoti,fibicļ;inuicem ami- D.Pem men ufurpaftet, ingreffus eft ad homines, tts< qui tanto faciliusqualibet aftutiae machi» nacionedecipi poterant, quanto longius ab omni fapiecia 8C ufu ciuilicaris, totūis-que hurnandc prudentiac honeftate pera-gros cVuillulas fequeftrati, quid Dei nun-eiusuel propheraeflet,aucin quocogno-fci debcret? dcnicg quid interueritatem 8i mendacium, intcr fatuitatcm diftaret SC fa pientiam, difcerncrc nefcicbanr. Ad hos decipiendoscuiufdā Aftrologi, cuius po-ftea nomen SC caufam dicemus, t opcre 8t ovtrd & eoncilio non mediocriterconrorratus,hO' tcnfilio* nainesadfcpcftiferos, 8t inaruinfidiato-fes, fugitiuosquoef 8C homicidasfibiag gregauic: quos etiam ad deuia fyluarum, ad cacumina mohtiir,& ad proxima fonti-bus loca ciicuquaq? mittf bātjinhdiari (cĻ* liccr negotfatorib &iter agentibusadin-rsrffcfendu eos,6Y diripiendū tam camclofi quam C3ctcraquseducebāt%uel qua; riego» darionisuel nccefsitatis čaula portabant» DE FVR" H° CONFVTAtld t>B FVKTIS BT LATRd: cinijseiut. Cap. 1111, DEfpfo etiam fcfmus,qu6d pn'mo temporeprophetise fuae,cuvm deci-uirateueniret ād Mecbam j &inue-nirethomiriemcamelumhabenrem, eun Meeha. dem illi camelum abitulit. Et cum iam quincļuagiritā trium annorum efler, tali beneficio predicationis fug primordia de* di'causc. Habus't autem ibi quadragintā de fuis,qUi arTuerunt cuftodien tem cum ab il lis de Mech3,quoš ualde1 infeftos habebatt edquod ipfi omnes artes eius SC hialeficia noflent. Oderant quippe il!ū nimis^uod cumlatroĀ: pe{tifereflet,prophetam Dei feefieftultishominib.mentiebatur. Abrjc autem in ciuitatem quaridam deftruetam, quam ex maiori parte īudari pauperes in-habitabant; lnquamciim ingrederetur^ Uolensofteridere iuftitia? fuae regulām,8C Vrophttlt. t pf ophetice modum,pupillis cuiufdā car pentarrj filrjsdomum abitulit, 8C iriearri Mabumtti Mcsildam fecit. Deinde mifit in prima Utrocmia fua expeditione Hanzetam filium Abdi-&txptd.iūo meleeh,cum eoļuiratu X X X.uirorum, ad sus. fyluas rcgionrsin Hemen, rapere came-los Chorais, quando reUertebatur de Str* na. LBGTŠ MAttOMETICAE. *4* tfa. Cumc# i\H occurrerec Hegebel filius Hyffen in rrecentis uiris de Mecha f difper difftrfu fos, ubique eum eo erant, nullum certa-menaufuscommitterc, fugit. Poft hoccin fecundaexpeditionemifit Hugaida Ala> rachi, filrj Amrehallabi ficut ru nouifti, intLX.militibus,utefletduplex numcrus &rt* [M primoccecuijtnccfacileab aIiquo terferi t'tt,autākļm pofient,adiocaproxima Alfagati. CuiOč pniuttrui-currifEbeZefincum fuismiJitibus. Inter qUos tanta extititcffufio fartguinis,quart- tu tamipfenouifti.Ego autem nullum ibi ab angelis adiutum audiui, cum dicacur in Alchorano,qudd angelus Gabriel in fimi licudinem equitantis fuper albam cquam, habens ueftimenta uiridia, comitatus fue-ricfilios lfrael,cumeos perfequeretur Pha rao in C CC C. curribus. Sed ueniamus ad terriamexpeditionem< Irt ouacum mif-fus eflec Zaid filius Ebibacad, fimiliter no longcab Aigafatiin XX. uiris, &nortirt-uenifletcamelosiiam enim altera die trart* fierant, fpe fua 8C deftderio fruftratuš, iha* nis& uacuusredrjt. Licetautem tresiftas *xpcditiones fuffkerepofsinc ad conuirf* eendam falfitatem tui propheta?, no fame alias ipiius,quas per fe uoluit facerc" impro bitaces, tacebimus: illam fcilrcer primurti comemorantes,qua egreflus eft ad capiert- Q_ dos 14-t CONFVT.ATld dos camelos Chorais, cjuando ueni'tad īdi cum quidiotur Gueden. Vbicum conue' niflct Vmbrčfilium Guhfelmuhin,&:noit praeualeret ndiicrfus eum,redijt uacuus.I-terum exrjt per fe meripfum , doncc uince-retlambo, quxrendo iterucamelos Cho-rais,qui erantapud Sem,&quibusinndia barurin redeundo. Etquāuisrunc pro cis acrircrdimicaret, fandem cofufus abfcef-fic. Aduertefi huiufmodi expeditiones ad Mdlmtt Dei prophetam debeant perrinerc.in qui« fanguir.dš bus nihil al/ud quam Fraus SC uioIentia,8č ri«f. humānifanguinis effufio,&c]cqiud pror> fus latrones <3c*uiarum infidiatores faciut, agebatur. Fuerumtp expcditiones ipfius uiginti fex,prxter infidiarum aflulrus7qut fiebant nofte ac die.Quarum nouem ipfe-met fccir,reh'quas focfjs imperauic. »B CRVDB11TATB tpftut. Cap. V. FAciebatetiā,quod pej'iis cft, utfi qui ciiniftis t maieficrjs contradicerenr, uel in aliquo eum reprchenderent, fta rim eos,ubicuocļ;fibic6tingerentautper fe,aur per fuos,dormiemes fiue uigilantes proditorie iugularer.Sicutfenem ilhuu lu d'aeum dormientem,fccurum, in le&o fuo fdeoiugulari fecit, quia fe ab illo uitupera tun> LEGIS MAHOMETICAB. 14$ tumdicebac. Qlu's unquam,nodicopro- ludamsavaa ļMicramJcd qui ud in medico quālčcunc£ dam domi* Dei nocfciam habercc3 talia feciiTeaudicuš tnsh Habiļ čft.-'AnncTpotcrataliccrdeludaeoiHb fuas mtteobtrm iniuriās uindičarč,niii dormienrcm cohfd caius* dei etf'Ouod no folum apud Dčurn, fed SC apudomne crcaturāipfo aiiditU fupefo-rhnia mala horribae. Cercč1 quod de brutiš animalibus, ipfa humāni čordis narurah's āflredio fieri dercitatuv, adro uc pullosa-uiGinriidorepčrros riullicenus occidere4 prolcģeeerieact iile dehomimb. faciebac Vndeigitur hocilli.nifi ex diaboli patre, qui proditor dc homfdda prim? ab inicio cxricic>mefle porerac^Quod SC humāno 6C diuino iudicio omnes impieraces exupē-tac. Vbi eit, quod diccbas eum in fuafcri-pcura dixi(Te>M:frus Tum ad homines cunl pace &mifcricordia '< Hcec& hisfimilia, quaefiperfingula dicercruur.pouenc faci-ģarelegentē; tu uide, fi propheca? Dei ope ta func. Nam illā ridiculofam ipfius expe- Mahumei dicionerhjfuperfiuii puco recexere.'Inqua «HincnfiMi. čum ei praccifo labro^dencium etiam irife-riorurri medius excufius tuiflec, infuper & i Gucheba filio Abhiacad in fronte & facie uulnera fufccpiftet, filius Cumennaē dcxcrum cum humero brachium peneilli ruftukrac; nifi i Thala filio Humetcalia» a44 CONFVTATIO imļifķt. quiibidigicum perdidit,defcnfus T cuade rec.Cui came digicum,quod facia prophetam decuiuec,no refticuic.oftendens quam alicnus fit abillo qui ftcur Euangeliu nar-rat, etiam inimicoauriculā abfciffam red-didit. lfte enim nec amico, qui fe pro illo mortiobiecerat, in aliquo fubuenirepo-tuit.Et ubi erant angeli,qui olim cupro-phetis femper fuifle leguntur,eoscj? a per-fccuroribus defendificc' Sicut Heliā ab A-ch ab, Danielem 8C focios eius a N ab u cho donofor,mukos'cp alios,quos numerarc longum eft. de ihpvh iciria ntvs iņfhģft'JT. Cap. V 1. aVi tale dedecus n fcriptura pro-pheciaefuffibi facere non erubuir, utdiceret datu fuis renibusa* Deo,' turpifiimu X L.uiros in coitu potentifsimos forritu-ļiahome- dinelibidinisadaequare. Vbiquccfcinter in. caetera, rebusodoriferfs SC mulieribus fe delectari dicit Sed uc etiam de his aliquid nominatim dicarous,non'neipfecum ad* amafietZameb filiam Gayfsi, uxorēZai-di,&non poffeteam habere,Deum illi in Alcorano introduxirIoquente ica:cuide-dit Deus, ego illi fāciam uirum tuum reti-neri fuper te; Tu aut timebis Dcum,& ce- labis, LEGIS M AHO METIC AE. 14* labis,quod facturusefl:. Etfi times homi» nem,magis Deum. Iterumadfeipfumlo-qui'Deum faciens. Cumtinquic)comple-uen'c Zaydf uir eius uo tu fuum in ea, tunc eam dabimus tibi. Nihil eft enim prophe~ tae difficilein eo,qcFDeus inftituit. Quid uerd turpius dici pote(t,quam quodin fua «xore,quae uocabatur Ayfla,ipfe fecifledi AyffaMd* citurc'Haec enim cum pulchraeffer,&libi- huntai u. dinidedira,diligebatura Zhaphagam fi- xw. lio Almubarham Ethfulami,qui 8c cofue-tudinarium cum ea ftuprum gerebat,ipfo Mahumetfciente&confentiente. Cum'cp muki t indeloquerentur,&reftificarčtur, dc ilh maximecp Mufatha 8C Hazen, ad ultimu uerd1 Halifilius Abitahb princeps & nobīlis inter fuosinde eu liberius arguerer» copiammulierum efle dicens,nec dierre tantūhominča muliercula dehoneftari,df gnam'cg repudio efle cofirmarer, refpodir, nulla fibi adeov charam uel dileAā ,.utpote quā uirginē acceperat, & adhuc iuueculā. Videbatur no feindecurare, nec propter hocmuliere fibihabiledimiflurum.Vnde Odium m-ufcj hodieodiueftin Arabiaintet genera ttrAyff*tt H'one Ayflac 8Cgeneratione Hali.Poftmo- HāU fofie-dum uerd dicitin Alcorano,muliereilIam ros. innocenteefle,5č fibi hoc diuinitus reuela Mthumttl tum. Fuerut aut uxorcs eius X V. ingenuar, utorct. CONFVTATIO. cV:dua?ancillze: Quaruuna ftiit Hunetelr-ne,cuius nomčlud,filia Abimnci. Ipfaeft lcdučta mater infantiu,de qua dixit Mah.ii merquodauuccrrctab ca?c!u,quando di. fcefsitab ca ad marre fua, fugiens uxorem Gaiarar:quam poftea reuocauir,danseiue ftcSjoV ornamenta 8i duasarmitīas.Ipfaue rdaccepichrTcdc poflefsione huius feculi, 8i niciirj.Aiia.6uicZam.eb hliaGayfsi,Zaī dijCui ipfe rnifrc porcionem čarnis, Si ipfa īefpuit, Vnde&ipfeindignatus eftineā, proptcrillā quoqj *n afiai uxores iratus, propofuir fe ad nullam earum ingrcfturut perunumenfcm,ingreiius tainē uicefimo nonodic. Alia qur>q? Zaphia Iudaeaalaba ftria.filia Hai,nlij Aptab: qua docuicglo-, riari fup alias uxores fuas, qux im^pera-banceiludaifmu.& ucdicercceisrEgo, cuius pacer eft Aaron,parruus Moyfes,ma« ricus Mahumec. Olquamloņge cft ab ifta imoura 8i cui bulera dodrina, Cbriftianae difeiplina pia &fančtareligio. Sinna fola uxora' Dei amoreimpcdichomiņe \ quo-tot modo qui t cātas h2bebac,ofticiu prophe-tar congrue adimplercpotei ar c" Officium, Prcphetet n'Scļ* prophere non aliud eft,qua'm ieiuna-.o/jf/citff». re,oraresp»a?dicarc,8t hls fimilia bona opc ra facere Qu:bus.miror,fi homo tantis f|a gitfjs deditu? unquam potuit uacare. LEGIS MAHOMETICAE. «47 D E HOC Qy OD V A L SOv Propheta di&us fit > Cap. VIL aVod fi qufs obrjciat,mūkos male Prophet4 utscrfie, fed tamen benedocuifle, quit. qualiter etiam ucfter Propheta do cucrac, uideamus. Propheta eft, ignora pracdicens, fiue dc praereritis, fiue de futu-ris. Seimus aucem,qudd olim quando pro phecae fuerunc, non ftarim quicuncf hoc nomen ufurpaflet, auchoricatem habebac: fed longa & diururnauiroe fan&itate, fi-gnisquoqucSCmiraculisa* principibusSC populis Dei primitus comprobacus, huius nominis glorians obeinebac. Si dixe- Machumet ris} eum muka praererira enarrafle, ueluti prateritorU fcilicet de Adam,de Noe, de Abraham,de narratione Moyfe,& Chrifto ,ucinām fieutapudnos Scriptur* cranc,ipfe eaueracicer praedicarec, &non fanhauttU per muka mendacia delirans, toram pene taitjubittr-Scripcurae fanftae uericacem fubuercerec. ttre cona-Quancum ergoadpraecerica^'amdeordi- cm. ne prophetarum cecidic,qui eocmenda-erjs uericacem corrupic. Sane fialiquas fabulas ,forficanad fuum libitum , compo-fuic, quacnunquam auditaefunc» nuliace-nus ei credendum cft: quia SC hoc i quoli-bet facile fieri poteft1, SC ipfe iam in alrfs 0, 4 men* J4« CONFVTATIO mendax probatus eft. De futuris uerd qudd nihil dbeerit, necteipfumignorarc puro,m:ixime cum in totafcriptura eius nihil taleinucniatur • Vnde &C quantum ad furura, i prophcrali gratia exclufus. Iam nec fignis, necmiraculis, nec prophe> ria,nec uitainter prophetaseflemeretur, Nam illudcotil, quoddeparadyfoquaii pra?dixifteuidetur, ad nihil aliud nos co-git,nifi ut dīcamus, eum ita mentiri de fu-ruris,(icut probatus eft mentitus fuiiTede praeteritis, De fignis uero 8C miraculis, qudd non fintilli dataa Deo, ipfefibite-(tis eft,dicens ; Nifi fciremuseos tibi non credituros, ficutnccalns crediderunc, da-remus tibi figna 8C prodigia. lterum forfi-tan dices,quia nifi cflet propheta, nunquā ad talem potentiam perueniflet. Maxime edmTocrj eius pauci eflcnt numero, quan-do pugnauitcontra regem Perfarum ,qui erat fortifsimus atqj potentifsimus,&ob~ tinuit rriumphum.Quamuis uerd femper flli,qui Dei cultores funt,hoftes fuos fupe* rent,tameninueniuntur etiam inScriptu-rafacra pauci Jdololarre.multos Ifraelitas fugaīTe, Sed&jlU quifemperuincunt,no propter fua merita femper uincunt: fed quiailli,contraquos dimicanr, tali pcena digni funt- Nihil enim mirum eft, Perfarum LEGIS MAH0MET1CAE. 14© rum gentem idololarram $C fpurcifsimā a Machumec metam cfle. Non quia ipfe mch'or illis erat:fedquum ipfi hoc prom e» rueranc, ucaflbiconiimili diabolopuni-reutur. Illud den.'cj? qudd fibi dicicDeum dixifle,Nifi fciremus eos tibi non credi turos, SCc. ad Arabes quid pertinebac, qui nec'prophetamuiderant,8c"ideo nec figna prophcticacontempfifle unquam pocue-rant? Cuius autem irapudentiae eft, dice-re,illos fignis eius nocredituros,quinon fine fignis tantiim,fed SC flne aliquo alicu» ius boniindicio, quod nec pecora facere debuifienr, pefsimae uitae homini crediderunc ? VB FABVL1S AB BO CON-fiŪit. Cap. VIII. aVia ergo illum tam philofophicis rationibus, qua'm diuinis autori» tatibus , fua etiam confefsioneab omni prophetali gratia extraneu efle pro-bauimus, reftat,ucquales fint fabula, in guibus cotra id,quod fupra dixerat, figna KfediTeafleritjUideamus. Dicituriraque Mi&um-ibi, qudd aliquando audiens ululantem ti figna ridi lupum, focrjsait,fecxuoceillius inteUi tulaņfabu gere, qudd lupus ille inter alios maior8čloft, Q f prin. *fo CONFVTATIO princeps omnium clTer.O fignum prophe ticu. Ndnneiimiliter potuitdicere, qudd lupu» euminilla uoce prophetam efleu-kule gnaret? Quis enimf illum poffec argucre,, cum quid intcr fe lupi dicanr,homines ne» (dante" Gerte fabulām hanc multdurba-nuts, fi quidinr.clligerer,coponcre potuif. iet. Sicut&dequocbm aliolupo ibirefer tur:qudd cumallocutus fuiffet Vtheben, f um Harzdrifim, ibtim fic fa Aus eft Sa-racenus Vbifilconeni pro Iupo illc fabu-larum compofitorpofu/ffet, multddegan tior fabula c:;titilTct. Sed non immcritd faj bulisKīisprccipuelupos intcxi«it,qu! mo re lupi rabfdus femper &crucrt'us incef-fit. C^ieriambouemZozai domino fuo -locurum fuilTedixit, &qudd fuper uerba Humcmabef muh'erismanufuam pofue» rit. Itcmquodipfepraeccpcric arbori, 3t fladm adorauit cum. quod tamen Sara» ceni ipfi falfum efTc teftanrur. Iterum di-cit,qudd cum Zameb ludjra uxor Zdcm, filfj Muslirņ, ludad in oueaflarauenenuin fedpu- nbiappofuifietjfcapula ouislocuta fit ci, locuta, dīcens: Nolimecomedere, quia ueneno ttlķ t confe&a fum. 3t ipfe noļuit comedere, Comcdit autem inde Elbetem filius Ma-zum,&mortuuseft Veļiem fcire, ucrgņi ipfe folustan omnes qui cu co aderanr,uo- ceni LEGIS MAHOMETICAE, ift cem illius fcapulaeaudierinr. Si enim ille Tolus audiuit, quare focium fuum inde co mcderepermific. Siucro' omnes audierut, mirum eftquomodo ille comedere aufus fuit. nifi torte' de fuo propheta fpcrans, quc>d etiam morruum refufcitare potue-rit. Iterum narraturibi, qudd aliquando rniferitmanum fuam in cauernam, unde exicrunt aquae,de quibus ipfe bibit, & fo-crj eiuSjčV pecoran'us. Quod magis dc Ma chumet filio Azarinarrarifoler,cum dcu Mathumet trocj; apud Saracenos incertum ČV friuo- filiutAņiīh lumhabeatur. Ipfcquoque iftaomnium mendacifsimacfTeteftacur, cum in maiori fcripturafua dicat,fignafibi non efiedata. Et cum iterum loquitur,diccns: Non fum miflus nifi uirtutcgladrj:&,quinonfufce-peritmeam prophcriā,occidatur,autred-dat tributum pro infidelitatcfua, 8C dimit tatur.Vndeucrdapcrtiusautmanifeftius, ipfo tefic, faila efle illa omnia comproban tur, quaYn ex fuis iterum di&j's,quibus in Alchoranofic loquitur: Quicquid inue-neritisferiptum prome,confcrteilludcu Alchoran: & fi ei non cc ncordaucrit, (ci-tote,quiainnoccns fum ab illafcriptura, Sc" nonefimea. Ergo fecundtim iftamregulām ^ figna illa omnia rcfpuenda funt, qu£ nullatenus in Alchoran inftenitenrur. DE AfOB- ift CONFVTATIO DB HORTB IPSIVS. Cap. IX. Mahumtti TAra illud tam ri'diculum nobis, quam ītdicuUdt I lamentabile fuis eft, quodcu\n praece-ftthtofit. ■•"pinccfuis, ut mortuum fc non fepeli, rent, eo quod tertia die affumedus eflerin ccclum,ipfi(ļj prseceptum obferuantcs ma gnis hocdeiidcrrjs expecl;aret, 8c* iam i fe-cunda ferta in qua mortuus hierat, ufq^ ad uefperam quartae feriae longa expectatio» nefatigarf, nihil aliud ineo quam faetoris magnitudinem fuperexcrefcere cernerēt, tandem (ficut retulit Humbrem) nu dum eum proiecerunt. Guinbram tamen filius Helizam dixit,quod lotus 8t tribus uefti-bus indutus,fcpul tu s'cp fit per manus Ha Ii,filrj Abitalib, 8t Alfadi filij Alahabeth, filrj Abdemuralla patruifui. Ferturenim, quod per feptedies morbo pleuririco cc» grotauerit^iSČamiferit fenfum,feprimo ues ro die conualueridrātus cft Hali filius A-bitalib, eo quod perdiderat fenfum, 8t di* xit hocei, At ille iufsit nullum amplius fe-cum remanere indomo, nifi Alahabetfi-lium Abdemuralla-Alia uero* die feptima mortuus eft>8t in tu muit uenter eiuss& retro curuatus eftminimus digitus eius. Et LEGIS MAHOMETICAE, *<* fuicobicus eius fecunda feria XII.diemen fis Rabegprimi,annoLXI I I.uitaeipfius, poftquam aegrocare coepic XIII I.die.Vi- ' taergo eius L X 11 1, annis excicic. Quoru in propheria XXIII. expendic,X. in Me-cha,X 111. in ciuicace. Ha?cfuncquae fecit Mahumec3av principio ufcf ad finem. D B INST AB1L1TATB SB-āuorumtiuu Cap. X* MOrcuoucro Mahumet, omnes ab eo decepci, reuerfi funt ftacim u-nusquis'q? adfuam,quam ance re- Mahtmeti nueranc, fečtam, fiue idololacriam , fiue ftuceffora, q uamlibec aliā: praeter paucos fuae cogna-cionis,qui expetfcabanc fefore fuccefiores in regno. Eo cempore fuit Ebuberefilius Amichahaf, uirprudens 8C callidus:qui non mulco poftregnuadeprus eft. Quod uehemčcerdifplicuicHali, filio Abicalib, quoufc£ rex adedillum obfequrjs &blan dicrjs ddiniuit,ur eciam regnum ei poft fe delegaret. Illos qui auerfi fueranc a fecta Mahumecomni ingenio adeam reuocās, iterum eos ftulticise mancipautr. Quidam cnjm timore^dāfpe ho noris 6C fāculcacu, alrj alcerius cuiuslibec lucri caufa,omnes tamen fimulatorie1, non exanimo redie-• runt. *U GONFVTATIO runt. Puto auce teoptimč recordari,qudci dominus meus Emurhelmoni ah^uando, cum eftemus eiadftantes, 8t quidāquerc-rerttur dc aliquo,qUi uideb:ttur cfle SaracC nus, 8C non erat, coratti omhib. refpondč-rit.Dixft enim ita. Ego miror^udd de ifto folo,qua!i aiiqUidribuu mihi dicaris,cum fciam, nonifturrifolum,fed multos abos1 nobiliorcs 8t probiores in palatio meo,Sa rāceņos efle: oftendunt qtn'dam fe efle, fed non funt. Eft enim,inquit,mos pcne omu nium,utficutdeIudaro prouerbium dicit: Prouttb. de Iuda?us nifi poftquam efficitur Safacenus, ludtis. ludaeus hoh eft:8c* uix aliquis mam legerri, nifi prius aliam acceperit, dihgjc. Ego autem de hoc quidaiiud debco uel pofluni facere,quara qudddominus meus Machu rhct ipfe fadebat ? Nam illi hoc cnaoa contigit,utfere omnes, 8t maximčquiei proximiores 8t familiareš efle uidebaK-tur,non nifi fimulate' ac deccprorie' leģeni eius tenerent. Aded enim fpcrnebatur ab eis,&qufcquiddiccha:r-, pro nihilo ha-bebanr, odientes eum in cordibus fuis: ut ' . quadam dieuolenteseum ocalterā lufticiae. Lex Grariaea* Chrifto k Deo tradi data eft>Iex lufticiae a Moyfe.Iex Gratis ta ta. R Ii» ■>*3 confvtatio lia iubct: Diligite inimicos ueftros,Bene.» facircijs qui oderunt uos, Sc cactera huiuf-modi Lexiufticiae,oculum prooculo,den tem pro dentCjUlturam pro uftura,pi-rcul-furam pro percuMura-čV ejcreraquxadca-lioncmpertinenc,reddiimperat. Harum duarum nullam focrj tui elTe manifcftum cft. Multirudoenimantcquam ipfccmer-geret, unaa* Chrifto, alteraa! Moyfedata eft. Cum enim iftacduae tantummodo leģēs hoininibusdarefinr,quarum alccra di uina,altera humāna magiselTeuidetUr: i-fta rertialex a iocio cuoinuenca, quidetii Mdhumeti niiidiabolicac' Dfabolo enim infpiranrc ltx diabolU maxime hancfubitd, nefeio undeemerfif' ca. fecoguofrimus:que. nec humāna, nec'diui naelTeprobarur. Sedincerucrumq; prodt giofa faciejnunchoCjnuncilluduidcri uo-lens,8č fe nunc illam, nunc iftam elTe con» fingens,nullum alium nifi diabolum , qu{ feincerdeum 8C homines femper medium facerc nifus eft,imitatur. Sed forfitan di-ceSjindeprobari hanc legem eitediuinam: Mdhumeti» Quiacum Macbumct idiota SC fine Iitcris diota&litc efle^nullatenus eamfcribere uel annucia-farimmpe rehominibus nifi diuina uirtute potuif-ricwt. fet.Maxime cum rpfe dicat:quia nec homi nes, nec dacmones talem feripcuram facc- . re polTenc.Et iterum: Si hanc legem fecif- femus L E G I S MAHOMETICAB. īfp femcis defcendete fuper mcnrcm,inclma» rec fe mons ipfe,&adorarec eam,prse cimo re Dei, Si alia mulca friuoJa & nihil ratio-nis habfcia^uoetuaperra'Sč manifefta figna prophecise focij elfe dicis;quibus pro«» becur cfle uera.O1 figrta'cofnfvarandarharf rubro diuifo, 8i ffofi ad imperium Iofue fohdi ftanci,&Chrifi:ipraecepco morcibusimpe ranri. Imd uerev magnacam uerit3cis quā uircutis inopia, qi»£ tibi hec foia argumeit ca,imo'deliramenca omni racione& uir-tūce uacua dereliaukv .. - • li i.A\ nachuu communicatus 8C expulfus fuilTec, ue-nic ad regionem Cuhenne: &indeufq?ad Mecham defccndens,ubierincduo popu, h',unus culcoridolorum,& alrerludaicus, inuenicibi Mahumec, qui colebat idola^ uolenscp aliquid facere,unde monaehis illis qui eum expuleranc placcrec, 8i recon-ciliarimererecurceranc enimhceretici Nē- JJejlorUni ftoriani,qui dicunc Martam non peperifte hxret'tci. Deum,fed hominem cancum) omni ftu» dio 8i conamine pcrfuadebarei,ucabido- H » hs *6o CONFVTATIO Mahumet Us recedcret, dC Chriftianus Ncftorianus Wejioīicm, efler. Quod cum erTcAui mancipaflet, di. fcipulus ei tactus eft Mahumet, 3C illefc propter hoc Neftorium nucupauir. Et ita fačtum cfttutab ipfoMonacho a!iquade ueteri 5i nouo Teftameto edočtus, ipfa in Alchorano fuo fabulofeac mendofeinte-xeret Hoc&illepcrfuafir,ut in Alchorano fuo poneretdictuma"!Deo, quod monaehis presbyteri Chriftiani familiario-res ci efle deberent, quia non fuperbiunr» Cum uerd cognouifientIud3ti,quod mul« ri,8c"etiam Mahumetipfe,adqualemaīc£ quafiumbram Chriftiaņitatis illum mo» nachu fequerentur,Sč pene illud quod po-ļitfioritmū, fteafadū eft per Mahumet, periftu t Neftorium iam confummarum efiet, profiiie runt tres īudaci,& timetes ne in uerā Chri ftianitatem quandoqj Mahumer incidev ret,accefleruntad eum,6Vmalitiofa callidi tate focios uel difcipulos eius fe efle in hac feda diccntes,ci'q;' omnia que turpiora uel nequiorain Alcorano funt, feribere per-fuadentes, ufcj? ad finem eius cum eo femper fuerunr.Poft mortem uerd Mahumer, ci! (ficut dixim us) unufquifcf redrļflet ad fe&amfuam,5č fuccefsitTccin regno Ebu-Bali bere,Haīi quoq) filius Abitalib,Jicet nobi lior eo, fub ipfo manerer, praedi5č tandem pe-ne tota dilacei ara fir,exaliqua parte cxpli. cabimus. PoftXL.ud ficutalfj uolut,poft fex menfes, cx quo regnare cceperat JĒbu» bere, uocauk Halifiliu Abitalib, Stdixit ei: Quare pra?fens non fuifti}quando fa-«ftus fum rex,8č non cum alfjs nobis adfti-, tiftijCura fis magnus princeps dc nobīlis? itefpodit Hali, quiaoccupatusruiin col-ligeudau.rip.iura, hcutiniunxit mibi pro-pbcta.Etiani tolļcģerat Elenge filius Nu zefmultos codiecs, 8C diminuerat muka in illis. Sicrp caereri muki- Qutdam enin^ familiāru legebant fecundum Halifcilicctt familia, 8C domcftici,6^propinquiorcs eius,illam . feripturam qu«e fuerat apud Chorais, Sc\ quae quae prima illius fuifle dicebarur, qua tra-diderateit Neltorius monachus : quem fitftorUnus uocabata!iquando Gabrielem,al?qu;indo fpiritum fidclcm. Alrj uerd legebanr colle čī:um a'diucrfis homirubus. Muici uero fe-candum Arabemquendaru>ueniente nu» pcrdefolirudine: qui mulrainde fcrfpfe-ratabfquefenfu cVratione Alij fecundum Zabefacin,& Arabin.alņ fecundum alios. Qui omnes inmčbranis 3C rotulis, quod unicuicp uidebatur,tranftu1erant. Erant i» tacjjuarrj inter (e8C difcordcSjdicebanrcjj cum legerentalrer ad alterum: Ego melius quam tu,fedtudeterius,quamego:Etego Altordneot totum habeo fed tu nihil: Scd tu nihil, 8C ligtntiu aX-egototum. Hocigiturmodo alrjs adden- tercaūo. tibus, alrjs mmuenribus, alrjs mutanti-bus , alrjs alio quolibet modo corrum-penribus, liber ille omni fide in dignus cffcAiis eft. D E l 7 E R AT A COLLE-tiioM ilitui vt difiipationc. Cap. XV. DEnic|;mortubEbubere,&fuccedč» * tefibiOzimen filio Hafcn, cuiinfi-diabarur Hali, filius Abitalib , 8C quasrebat eumincerficere, cumperlatum R 4 hiiflet 264 CONEVTATIO. fuilTet ad regem de d/uerficate fcripcurj,6c afsiduiscontentionibus &rixis,quaepropter eam fiebant.-dicerentcj; illifapicntio-res,rimere fe, ne de hac caufa fediriones 8C difsfdium orirentur in regno, maxime'c£ neex totofcriptUra illa perirec; pracepic Alcordiii rex, omnes libros 8C chartulasundecuncfc farrdgo collīgi. LicettamēHaIi,Abitalib,&lben-hinc mdc muzod libros fuos dare noluerunr ? reli-toUtfld* quiuer6colled:if dati funt in manus Zei» difilrj Zebith AleuZari.&Abdallafilrj A-lahabet,ad redigendum omniain unum codicem,Sc*emendandum. Pic*tum'q? eft il ļisrSicontigerit uosin aliquo capitulo no poiTeconcordare,kribiteillud fecundum exemplar&autoritātēm Chorais. Quod 8C ipfi fecerunt. Sicut,uerbi gratia, quan-do inueneruntinquodam loco arcam,8i alius dixirarcrm,&alius arcum, tandem fecundum idquodbabebat Chorais, di-Alcordnl xerunt. Sic&demulris alrjs. Facientes'cp primumcļud quatuorfimiles codices, unum mi fermu tuorcodicet inMecham,alium in Syriam, aiium in A* tdtitum. leiarac)aliumrelinqueruntinciuitate. Sed ļlle quiadMccham miflus fuerar, incen-Mecha ud* dioperrjt, quando uafiara eft Mccha ab fidtlo. Ozeario. Ille uerd quiin ciuitate reman-fit,indiebus Gezitfilrj Maioma, pcrditus eft. Tertius qui iņ Alciarac erat,a tempore Almuftac Almuftatnufquamcoparuit. Rex autem Azimen,quiIibros tllospraeceperat fieri, qu3ccunq)remanferuncincharns, praece-piccomburi. Exhis igituruarietatibus SC mutationibus, quae fuperhis dictae funt, contigit, utmuļta ibi capitula diuerfainter fe Si fibi inuicem contraria inuenian-rur. Sicut.uerbigratia, capitulum bouis Akordn & capitulum uacca?;dequib.dicitur,qudd audremultd capitulum bouis, ante fuerit prolixius ca- riirariaha-pitulo uaccae, nunc uerd breurus, Dicitur beatmttrfc eriam,capitulum corruptum efle&im per fectum. Dixitetiam Aifia uxor Machus met,Hali multainde abftulifte,& pene to» tum demutafle, 8C infuper pronibuifle ho-mines,ne legeretur Alchoran, 8t propter hoc multos faepe uerberafle. QJf AllT&R R£CO l LBCT A odifiipatafit. Cdp. XVI. I-%Oftmuita iterum tempora Elehagig -^filius Vizēs cum regnare capilTer, iuf * fitcongregari omnes libros ,&char« tas,& uolumina:confe:nosquoq?. . ieiunare, cVorare, 8t ekemoiynam dare ante prodigiofam prophetiam Mahumet infmitis retro temporibus docuerunc. ^ Ceflcc t6S CONFVTATIO Ccflet ccflet Machumct,earum rerum uel» leuideri magifter primus, quarum nec di. gnus fuit inaliciuo difcipulus efle uel ul umus. Abfit ablita' nobis talis praedicator lciunitm. ieiunrj,qui poftmoftruofumieiuniu ilc o -mnilibīdini 3C ingluuiei operāmimpen. dere p r jc ci p i r, u tnonadaliudu i d ea tu r in* ftituifteiciunium, quam ut poftea uolu-ptuoflus 3C appetentius exciteturomnis Mahumeti turpitudo libidinu. Iam uerd illud quod ftčiatorci 8C tu mihi dixifti,6c" ipfe in eadcm feriptu-qualet. ra prccdicauir ,hanc feilicer feripturam tālēm efle,qualis nec ab hominibus,ncc i de, monibus fieri poteft, cērte (utis ipfe ele» git,quibus diecret, rufticifsimos uidelicec &agreftes homines, qui5c*nouiterdedi-uerus fedis uenerant, ipfamtp linguam Arabicam ignorabanr. Caeterum fi hoc nobis exponere liecat, per omnia fic ei cocedimus,quod uere* tam ftulta, tam in-honcfta.tamcp irrationabilis feriptura nec abhominibus,neca daemonibusfieri poteft. Puto enim,qudd etiam daemones ta-liafcribereerubefcerent. Sanc fi tantum uult Mahumetgloriari de fuo Alcorano, Aleorand quanto magisgloriaripoflentalrj quidās plura etiam quos teignorare non puto: Muzeilenia. ab alijt ļeri Heleaifi",©^ Arhiops Alabazbi,5č Calliata fta. Ellecedi { Qui codem tempore aemulario- ne ne illiusjut 8C ipfi nomen fibiapud homines compararent,fuum quiique AIchora» num fecerunt:mulcoep honeftiura, 3čfal-temin aliquo uerifimilia confcripferu nt« Sedquia noextoro uenrri Sčlibidinifre» na la::aba-r,non tintes beftialiu nominu greges afininos poft fe trahere potueruc. d B 1MPERITIA BT FlCTlO-ntilUadhavrentium. Cap. XVIII* Slergo miraris,quaretantumt haecfcri čulbufitmi ptura placuir, pro certo reneas, nulli unciiiam nobili uel fapienti eam pla-cuifle: fed miferrimo imperitifsimo uulga rium hominum generi. Qui ab eo de locis fylucftribuscongregati, cum has prīmas literas audilTent,rci nouitate ftupefaAi, tk crilegas fabulas diuina cfle oracula ercdi-derunt. Denicp cum 8C paupertate 8C afsi-duo ruralium operum laborecofc&ifuif-fent, cibi, potus, preciofarum ueftium, a-mcenitatis umbrofae, uaforum fpečtabi-h'um, uxorum infuper pulcherrimarum, & infiniti cocubicas, aliarumc^ fpurcifsi-marum paradyfi deliciarum, quas eriam re proh dolorenumerarenon puduit,bca ritudinčaudientes, fecj;ibiex pronvfsio-ne Mahumec iam iarneg futurosefle fpe- rantes, 17° C O N'F V T ATI O ptcumi ranccs.ad omnia quxcunquc uoIuic4 f pe» corini homines cucurrcrur. Inde eftjquod concra regem Perfidis cxicns , fic adiucus errabcis , uc uincerec. Piomiferac fiqu(> dem omnibus,qui in bcllo ipfo pro ec trio rieligerenr,Paradyfifui delicias. Quidam tamen magis idcirco pugnaiTe dicuncurj uthortosoptimos, quos in Pcrhde uice-ranCjObcinerenc. Nam Sčillos fe pofl: ui-donam daturum eisdixcrar, uc 8C in hoc feculo SC infucuro femper in horriscfienc. Ardbts hor Nofti autem, Arabes quanrum delcderu toru amati, cur horcorupulchricudine. Sed dicis:No"ri Ut, folum ruftici illi,fed & mulcialrj funt fecu*-. tieum. Verčmulti alrj,fed pefsimi,8č pec carores,St"quigrauaci arrealf*no,uel pro fuisfcelcribusmoricuri, hancfolā tuaden-diuiam inucneranc; Nam dicmihiobfe-cro, quemunquamfapiencem,'auc nobi-Iem,aurhoneftumad Saracenitatemueni reuidifl:is?lllicnim qui eiudacis,uel e Chri Uijuis adhucueniūraduos.abfitut aliqua prouocati honeftatehoc faciant;Scdquia miferi &.impudicilegisfua? regulas nofc-renres,adlatā Sc* fpaciofam uiā,quāfocius cuus docuiCjfe coucrtuc. Quod quibufdā maxime Chriftianis contingir. Quorulex ipirirualis &ccricftis,omnia qux in mun-do funtjconcēnifpe&ainorcuinonis Dei aeternae t E Cl S MAHOMETIC AE. i7t. "aeternae praecipies,dū carnales 8t fluxas in» reiiciumerices c6"primic,ftacma ab ea difiu» ģiunc: quiapugnare cotra cocupifccntias negliguc. Hoc t unen cerrifsime fcias^uia ļfabumtto* ncq,« iudaei, ncq? pagani, neqj? Chriftiani, na ķfefa quocunc£modo feexrerius rnbeanc, 8c(i muiM0Tts, uenieresad uos dcucfcra fecta feelle fimu-Ičnr,unquavm ex corde uobjfcu fint. Simu lantquide fecne^d7nofunr,uc.ficur prae-d«xis a!iquod corporis euadātincomodiī: aut ūc porcihis uolupcacibus,quaruapud uos copia eft, gfruan tur. Adcd aucquicqd fācirisjpro nihilo ducur,ur frpe,interielo qucntes, Mahumetččlegieius malcdicār, necdignu eum aliquando fuifle prophe-tia uel Deilege affirment. d b s o MĪNB MAHVMBT, eļuodfalļo dicaturmtbronoftripMm. c de |LEGTS MAH OMETICAB. *7l dc uobrs tot.'mundo mouercnt. Cērte čumaliquis uulc benēdicere Machumrr, & ulcra modum laudare, hoc folummodo dicir: Deus cu benedic Machumet, fient Michume-bcncdixifti Ābraham &gcneration» cius. ti brntdUe-Vnde Sčinlibro eiusferiptum cft: Ofīlij di formula* Ifraci,rčc6rdamini benefīciorum, qua?c-' gocxhibyiuobis:quia praetuli uos omnibus gencibus. Si ergo ica t benedici Ma- baitditvu čhumeta'Deo, ficucbenedičcus fuic Abra tur ham& generacio eius,fuper omnes lau-des&benedi doaufaefinr, cumaxima indignationerL lotiont debis.Qudduerd freguēti corporutlaua> totionuin tionehominem purificari creditis,ensq;Ia frt<ļucnti uationes totiens frequentatis, hoc tibi re-fpondeo,quod dominus meu3in Euange lio fuoludads fimilia facientibusait i Voe oobis hypocritse, qui fimiles eftis fepul. chris ornatis de foris, cum habeat intus ca dauera: ita uos quidem lauads corpora ue ftra forinfecus,& corda ueftra polluta funt iniquitate. Quidergo prodcftlauare ma-nus 8Cpedes,8C extergere caput,&infifte-re oradonibus, ctim confcientia cordis mens,&animus o ccu pa ta fuerint inerfui fione fanguinis, 8t diripiendis fubftanrrjs alio- L E G I S MAHOMETICAE, %7$ al forum ,uxoribus quocj; &filrjs captiuan dis c* Vide ergo, quomodo refpondeceiš fpirirus uiuificans. Oporrec enim homine prius Jauare inccriora cordisiui, &purifi-cari av co gi cacio nib. pefs i m is: dei ndc ii pla-cec,& fi neccfte eft, eciara corpora. D B CI RC VMCISI OMB BT PRO fii£>irronr «mh porrin*, c? uxorif rtpudio* Caput XXI. Cīrcumcifio uerd quid ad uos peru- Machtanei neac,fcirenonpoirum,cdmncc Ma- non circttnt chumeccircumcifus fuerit,nec in AI (ifitt* chorano fuo inde aliquid dixerit:nifi force Ābraham in hoc uos fequi dicatls. Cum enim uos Ifmaelis filios efle iactecis, SC A» braha?dicacut a Deo,noninIfmaele,fedin lfnuutitaš Ifaacrepucabicurfibifemenruos infcmine Abrahequomodo eftis, qui adlfaac nullo modo pertinetis f Si uos diacis,Chrifturn fuifle circ5cifum,quidad uos,qui Chriftfa ni no cftisc' De cuius tamen circumcifi-ne quamv3tionabilis fuerit, fi uel digni efle-tis,uel iti aliquoadeu pertinereris, plenif-fime refponderemus. Nunc uero cu nec Ut dd,nccChrifciani ficis,rirciimcuicnčinue niftis. Nifi cērte", quod ualde c; edibiiccft, hocetiāa! Iudarisitbro ueftto infercufit; uc S x ficuc l76 CONFVTATld (ieut dequibufdanri Paulus Apoftolus cic, Incarneueftra gloriarentur,dura uos more fuo circumddi facerenr, 8c fuos in cr rore focios habercgaudcret. Quare ērtam: pertinacur Machumet porcum comedi uetucnt^ne.. mttrdittd. fcto. Nam 8C ludaeia porco, Č>C { quibuf-dam alf)s prohibin'funt. Kat/o cercaapud nos cft,quorum fidci Icxillamilicabat. Et licetnos modo illa corporaliter non fer-uemus, ea tamen quae ibi fignificabantur, fpiritualiterimplemus. Quibus in nouo Teftamento reuelata funt omnia perChri ftum, qui utriufque Teftamenticonditor c(t. Ipfe enim dixir per Apoftolumfuum: Omnia mundamundis,& nihil rerfcien-dum,quodcum gratiarum adtione perd-fuu pitur. Illam uerd turpitudincmf avdiens non exhorrear,quam nonerubuicMachu mecin Alchorano fuo ponere.** ut fcilicet lUpu&i li- uiro quandoc''nqueuoIuerir,qualibete-itnuu, tiamcaufa ,pofsic uxoremrepudiare: fed non mii prius alteri uiro iungatur, nec ii uelitjpofsiteam rcuoeare. Hanccertēle-gem etiam bruta animalia.fi loqui pof« fentjturpifsimam etTecIa-marenr. JLČCIS MAHOMETICAE. 177 PB P BREGRIN ATIOME AP domimMecha. Cat>. XXlļ. aVfci cft autem, qudd me inter alis legisueftrae optima etiam ad A« lahagh,hor eft, ad peregrinādum, indomum Deiilliciram , quae eft in Me- Metbamfii cha,exhortatuses: ad prorjeiendos quoc£ ļumtadi [iķ Iapillos, &adinuolutionem linteolicirca ptrftuio. renes ? Miroretenim,quddita mecum lo-queris, ac fi me nuneprimd nofie inci perēs. Nunquidcgo aurcecus,aurfurdus nil pereffeAus fum, autforfitan mutatusin puerum? Cui ficilJudcrepofsis,utmodd primu difeere incipiam inanes 8C fatuas fu perftitiones,quf nec rationc, nec honefta-tem in aliquo fiabere,probātur. Quafi uerd ncfciam,quid ūtt3C unde procefierie ,uel quaIkeraduosritus ipfius errorcjjftultif-fimus inter alia mala deuolutus fit. Ncfane haeccVillapraeclara focrj tui t idoloru de- m ftručfcione diligentiac'Vt cuacacterorum cultu fuosdifcipulos inhiberct,iftud tāme in honorc Veneris fieri Mechā fuam per* Ventrit cul mitteret. Quodqualefit,uelaquibuscce- t«* Mnha. perir,quoniam tu tetfimulas,aqdi. \Dua.^ignorare tum Indiae gentiu^uae uocantur Zechj'an ♦Sc" Albarachuma,antiquacofuetudo mir, ņudos & decaluatos , magnisqucļulula* S t cibus i7t confvtatio ti'bus pcrfonantcs fimuladira dacmonum circumire,angulos quocļ? ofculari,& prorj ccreIapides in aceruu,qui quafi pro hono redijsextruebatur. Inde. n.cft,quodin Ii\ Sakmon'is bro Salomonis dicitur:Qui prorjcitlapi.. fc locu:, dem in aceruu Mercurrj. Faciebātafīt hoc bisinanno, o,olefdIicetexiftete inprimo grādu arictis,& rursucu cifet in primo gra du librae,hoc eft,mitio Vēris 8C Autumni. Ha?ccrgo cofuerudo cuab Indisad Ara-bes defcedifiet,eam fuo tepore apud Me chā in honore VenerisMachumetcelebra ri repcriffetjficillamanere praeccpir, cum ramčcetera idololatriaepraeitigia remouif fet.Illud ueid foli Veneriinillacelebrado» nediciturexhiberifoliru,ut lapilli retro, ļd cft,fub genitalib.mebris prorļcerentur, Ztoillorum ed qudd Venus illis maxime partib.domi fuptrļihiofa netur.unde adhuc ita fit in domo Dei,qu3 poUftlo, tuuocasil!idtam,id ēftjubi nihil licet,nifi quod faciu cft. Veruntame cu hoc a nudis ex toto hominib. femper fieri foleret, non , tulithoc. humāna uerccundia. Jnftituerūt aliqui,utproiedores lapidu paruo faltem lintcolo renes obtegerēt>nc omnino denu dati homines canuimpudentiam imitare-tur. Hanc ergo infaniam meritd creditur Machumet faluam & incolumem, c5 reli-cļuas dsemonu culturas ceifare preciperer, dimu LEGIS MAHOMETICAE. 170. dimififle, nc dominam fuam Vcncrem, in Mdchumet quafeeircpotendfsimufpfeiac*tabat,pe- Vtntn ad-nitusfinehonore relinqueret.Pro «juo be- dittnt* ņcficio tāle illi grādam Venus rependic,ut ad eum rotām huius gloriamreferri, utpo teadfingularem amic(r,aequ3nimiter fuftt ncrettdu uos modo* no Venen',fed ipfi pro phetedus hoc obfequfu impedatis.quod apud quofdā ueftrū tantaeftuItitiaE: depu-tatur, utuirprudens Gomarfilius Hazha cuadofculandoslapides (qcPantealia Ma chumet SC fecerat, 6Y fieri iuflerat)aliquan« doaccersiflct,ficlocut9 fuifle dicatur: Ego fcio,qa lapides iftos ofculari nccobefi,ncc fpdeft. Sed quia fic fedtjfieric]? iufsit nofter propheta, faciodicet fitomnino inutilc. D B HOC, ClVO D/N DOMO 11-Udicunturfitrimira. Cap.] XXIII. ECce quid eft Alahagh ueftru,&* AIchi mar, 6C peregrinatio in domu Deiil-licitāc'Eccead quse iacra,ad quāfefti>' uitatč,adquantghoneftatis&" utilitatis ce lebrationēamrcostuosinuitas. Obfecro chanTsime,ut 8C nobis in hoc 8C tue quoc£ uerecudise amodo parcas, nec homines ad huiufmodi fpurcitias,fed magis porcos ,11 itauolueris,aduoca. Nucļdaut uerifsimu in tualaudationedixifti,qcP fcilicet mira S 4 ibi j8o C0NFVTATIQ ibi fieri ufdeācur i Et uere mira no foļu uff deturfieri,fed fiut:quādorarionabileshoa minēs in beftiale fenfii mutati,i(ta que narl rauimus 8C fimilia faciur. Non enim hoc ta cere poflcm homines,nifi prius ab huma-ng rarionis iudicio ad pecuale animalitate couerterentur. Veru ne dicas,nos ferio,no ludo tecii agere debere,dimittamus paulu liiioca, 6t"quod adrepercinet,difierarns>. Quaero igitur a' tcļ, quas fu n c illa mirabilia, quas ibi fieri uidifii,uel audiftiVNā fi mein terrogaresde locis uel dc Ecdefrjs Chri-frianoru,taIealiquid nounu ego,fcd mille tibi 1 oca numcrai e 8C o ftendere poflem, in quib.ca?ci uifum,furdi auditū,muci loque lā,ParaIycici,ucIalioquolibec alio modo ChriflUno* claudi greiTurnrecipiur. Adultimū,ibi o-rum Ectlti mniugenerulāguoresSCincomoda,fiuea-ftffur Mahumtt fione fanguinis,& latrocinio.Čt" preda'Sin fanguvnu aūtiteruappofuerisnobis Moyfen,quo* riītf. niam ipfe cultorcs idoloru expugnauerit, Moftu S * recor- tH gonfvtatio recordareiih prodigia &miracula,quaeie gifti,eu feciflein legc: &uidebis,quddiu. ftum eftcredcrc,ilIuexpraecepto Der hoc lofue, feciiTe.Similiter de Iofuefilio Nun,cuiSol &Lunaftetere. Qugmfraeulacufierinon An u'iolctid pofsinr,nifiabelecl:!sDeijCreOT'mus3qucid cogtndihos quicquidfecere,iufiuDei(fec*lufic. Tu aut mina ttdfi* nunq? legifti indiuina feriptura, aliquos rfem. adDcum uioletercouerfosmecptecepris, gladio* direptione, captiuitate, ficut ruu9 foeius fedt,&iufsteobedire,coač"tos« Mut ti certe olim haeretici fu< runt, quoru tāme , riullus nec gladio, nec aliqua coac'tionea« lique adfuam fedā pertrahere conarus efr, fletreticoru fed fallacfjs. Quiaincf;.n.uoluiti«ducer€ faUdeta* homines ad V.eritatē fiuead mendacium, non potuit hoc facere fine aliquauel faltc ueriiimiii praedicatione. Ipfe enim adfuā fcc*tam non itahomincs,hoc eft,no fola ar« tecallidiratis, aut ingeniofa loquacitate, fed gladio ,& uiolentia,& opprefsionc ,8d Vropheta depopulationecoegir. Nunquāauditum txiJlimatio- cftab aliquo,quod illedicebat hominib» ntmfībiMa Quicunc£noconfitebiturmeprophetam thumtt ttia efledomini feculorum, gladio illu feriam minando dt ego. Et omnes quicunc£ de progeniemea t rogit. funtjfimiliter facienr, 8Cdornum eius diri, piam, cx*omnem familiam eius captiuitate affligau:, \ i Pi2 VAZ LEG1S MAHOMETlCAE, »*> d B VAHIS PRO MISSJO N 10. &mih\tM£chumetl Cap. XX Vi NOn fcripftm? ex inuidia uel indignav tione.fed caufadifputationis,adquā nosprouocaiTeuideris. Compuhfti fiospauca demulcisin medium proferre. NofterfiquidēignisIacebacinlapide: fed tuo chahbeexcuirus>coac*cas erupitin 0ā-mas. Quocirca tamcibiquamomnib.qut meum fcripcu uiderint, planē 8C fiduciali-terloquor. quoniamilIa ad quaemeinui-tafti de rebus Iabilib. 8C fugitiuis,tam Muita 8C inania func : ut etiam fi aeterna eflenr, nullatcnus homo rationabilis ea deberet apperere,uel fuum ad hecanimu inclinare, prsrfercim cum apertafincafinisclc'porcis, fiue cereris animalib. in quibus nihil aliud eft tļ; comedere,SC bibere,8i concumbere. Hjcetenimmundus, qui maxime'perifta Mundi, r«-miferos decipit,apudrationabileshomi.< rtm{icutequus& mulus (cr-tur, 3t" rapitur. Ego aut te non puto crede-rc.me ad calia anhelare. Sapientes enim ac rerum caufas fubtiliter perpedentes, ab o. ranibus illis,que tu pro magno munere irt in libro tuo promittis,longc' diftare utderļ tur. Uti enim indefineter toto nifu per Dei grādam elaborant,eo ncupifccntias 8>C ui-tiacarnis extinguere.Etut etiam quodnč> naturaliter fuperBuum habetur in corpo^ Čdfiknoni* re pofsit auferri fančtifsimo cartimoniae fiudim. ftudiofeipfosnodefinuntcaftigare. Deus enim non creauir hominem ad hoc, nec in dieiudicrj ad hoc fimilc refufeitari faciec. Tu autem in libro tui foctj fcis hoc feriptū; cfle: Nos non ad aliud homines $C da?mo-nes creaujmus nifi adcolen dum nos. De-ttgh M mamoVcorpusperderein gehennam. fi-go igitur fecurus 8i conftans/cio di credo, quia nullus in antmam meam potrftatem habet.nifi Dominus Iefus Chriftus, cuius nomēri fit gloriofum 8i benedietum. Qul inmeabundare fecit clementiam domini mci Emirmolimini.Nam 8čego.cVmeifi* mīlēs, qui eius uel longe uel propefāmi-* liaritategaudcmus, fubumbra alarun* ipfius in fecuritate, 8i a-qui tate, atquc benignitacema-nemus. Itj CONFVTATIO iSXVOSlTīO CVLTVS s A± ractnicl. Cap. XXVL FRuitra igirur jāturas mc ad feiņ pnmaccenaancecomeftionemduae, poft coenam (qua?Uocaturuitima,quando iam citalabathama,id eftdenfuas cencbrarii) tthnitim duae, Rurfus inuito cc ad iciunium tncnfis Al Rema f Ramazan,quod Deus iude* inftituit, & dan m eo Alchoran uenire recir. In quo menfe denocle praedeftinationis teftificar us eft, & nox illa mille menfibus melior habe- tur* lEClS*MAFf (5METIC AE. 187 tur. Iefunabis in die ab omnibus cibis 8C potibuSj&concubitu ,ufquequo folis lu-menoccidatj&no&isordo incipiar. Ttic comedes^ $C bibes,&concumbcsper to> tam no&em,quoufcg filum album i nigro difccrrif pofsit. Hoc enim liberum 5Ciid-tumc(t,ckuiratranquilla&fuauisalDco. Tunc uerd fipuritate mencis adcelebran* dam noctem prafdeftinationis peruenirc merucris,ab omnimalo&nunc, &in ru-turo feculo fecurus eris.Dixic eriam Deus gloriofus 8C excelfir>c Scripfi uobis idu-nium numeratis diebus, ficutfcripfiillis, qui uos praeceflerunr, 'forrafsis timebids. Si quis infirmus eft, aut occupacus itinere eundem dierum numerum alio tempore foIuat.Ulorumucroifeiunium,qu! idunare no poterinr, uic"tu unius pauperis redima tur. Interim qui obcdierit, melius illi erit. Si enim ieiunaueritis,& fcieritis, quod ho minibus urileeft, &iuftificationisteftimo nia, ČC Al furcan,propriam merccdem ha bcbitis,Dormircucrd cum mulicribus in LibUmtu* ieiuniojlicenriam uobis tribuo. Mae indu fiam mu-mentum uobis fint, 3C uos fimilircr illis. nia contef. Pracfciuitenim Deus,quod circumcifuri/«r« elTedsanimas iicftras.Sc pccnkuitcum,& li55erauituos.Adha-reteig:'turillis,c3čdiii-gire hoc,quod uobis fcripfitDeus.Come- dite i%9 CONFVTATIO dite 8C bibite, donec in aurora difcerni pofsic filum album £ nīgro. Deinde per-ficiteieiuniumufque ad no&f>u riter difcumbences praecipient ftbiarTerri uinum,& abundantiam fruduUm, čVha-bebunc oculis uxores fpeciofifsimas*. Hoc eis promitrirur in dieiudicr". Vidus ibi nunquam deficfcr.Dixit iterum Deus glo riofus 8t excelfus, in defcriptioneParady-fi*:Surttin eo duo forrtes currentes.Sunrin Co pomoruarborcs,Si palmap,cx"ni3fa pu. nica. Difcumbentin excelfis uiridarijsfu'. per jperftomis cx*prunis. Adducenrurtimen-tesDeumin Paradyfum per turmasckTa^ gminacongregati. Quibuscum hoftiarrļ ranuaš aperuerin^diccnt: Paxuobis habe minfcSuauicer ingredimini,& cftoce hicm perpecuum. ADHV C D B BODBM. Cap. xxiix, ET dixit gloriofus ekcelfus: Feci e'o'S^* currereg3iidrjs 8C delecļac'onibus,^ dedieis pro recributione Paradyfum3 edquodpatienciam habuefunc. In- quO runt difcumbcntes fuper plumaria^ non percutiec eos fol, nec£ frigus: Et fuper eod umbroe illius permanebunr. Perqupsetiā iiafisargentēis Sc caniftHsdiicuiretur,fimi liter 8L uafcūlis modicis argenri, 8C pixidi-busminiftrabii:ureis,&(adent eos porar* nafequa(i comrnixti gingibefi. Fons in eo tftqui dārkas appcllatur. Non audientibf dolumnecpmendacium. Haec eftrctrib'u-tio domini cui,quod eft donum praemaxii rnum. Dominuscnimeoru liberabiceos i cruciacu inferorum,dicens:Gomedicedi bibitefecurf ,difcumbente5 in ieCtulisdi^ fpofins. Oedim us eis uxores pulcherri»-masjnihilcj? eis de fuo malo operē impura. T * bitur, i9t COKFVTATIO j ; bitur,&unufquifq? fecundum quodftppc cir,obtincbit Dcdimus cis diucriitarcs po moru, 8C qufcquid carnis ad edendu con-cuptfcurj&utfibipropmentinuicem.Mi--nfftri ficut aurum fulgentes difeurrent per eos,ad feruiendum parāti. Et dixit benedi-dus 8C excelfus.*praecedentibu3 8t feftinan tibusdentur manfioncs in ParadyfouoIu ptatis.Pauci de primis SC paud de nouifsi-mis erunt fuper ledulisordinatimdifpo-fitis,femctipfos ad inuicem intuentes. Intcr quos erunt miniftri fine fine manf.uri, tenentes difeos 8C conchas 3Cuafa orec/o-fa. Qufcquid de pomfs uel dc carne uofa-tilium uoluen'ntjobcincbunt. Cum qui-bus ādharrebunt mulieres uelut margari-tae fulgentes, fcilicet fui operfs prsemium. Non exif~r.it illic dolus uel iniquitas'•, fed tantum pax 8t" falus. Haec eft deferiptio Parady(t, quam praeparauit Deus creden-tibus in fe,6č in nuncio eius.V bi praepara-ta funt illis muita deledabilia edendi,& bi bendi, 8C dormiendi cUm mulierib us inta-c"tis.Quae funt uelut lapides precioft fine finefplendentes,& aceipient omnia ,quae oculi eorum concupifcunt, 8t habebūt ho norem 8c uitam. Etfedebuntfuper thoros mollibus induri,&" purpureisrornati quo-que armillis pretiofis 8C nitidis. Vultus eorum eorum h'Jares 8Cfocundi. Intcrcjuos ma-res 3C fceminae feruicntes ambulabunt, 8>C uelut aurum rucilanres flagrabunt utmu-fcus,& uarig aromacum fpecies. Bibcntde fontefuau'tatis,& dtcetureis:-Anete in o-mni pace.Comedite 8C bibire,8č delečtami ni, ed quod digni eftis, cu omni fecuritatev D ES CR1PT lO IfJPERNl itatacundtm. t4p. XXIX, INHdeles uerd cj'parricipes faciunt Deo» 8C pares illi atcribuunt,# prophet£ Dei non credunr,nec epiftolam eius fufcipf-unt,o"c" precepr is Dei aduerfus prophetam eius rebelles effec*ti funt,deputabunrurge hennxincendio:Eruntcpin cructatu 8C ūr\ lnferno de-dore incrTabilijcV: igne fine fine inextingu i {linšdi &ad horribilia inferni loca dedu< citc,& fuper caput eius cruci'acus 5C dolo» res infundice. Haecfunc enim opera qux fa ciebacis.Ecdixicglcriofus &excelfus: Af-ferce aquam amaram , quce uifccra eorum dii umpac. Vx non credencirTuSjin die qua nec permiccencurloqui, ucaliquam habe> anc excufationem. Haec de illa difpucacio-ne duorum philofophorum , Pagani dC Ch r i ft ia ni, b reu iter exccrpfi,ad infi« nuanda figmenta 8C fallaci-as Mahometi. T 4 dispv- DISI? VTATIONļ? DISPVTATIO ALIA IVCVNDA HABITA CVM Turcak Banholomao Gtorgtc-ui^Peregrmo. V M M O labore,nec fine grauifs. periculo uire,Orientaliumj Oc ridentalium, Meridionalium > necnoņ Sepcentrioņalium par tiurnjamccnforibus ļoci$,&pptioribus ur bibus peragracis, 3C uifiraris, hiVcp non fe. cus,quam SpcrarisaccĶ Platon's, necnon aliprum Philofophorīī mpre penecraris, perluftratis 8C diligenter exploratis,famo-(ifsimarn Hungari^ urbem Varadinum di dam cļuum appulifiem.-in qua eodem tem porecafu forcuito aderat quidam Mehem meranaefedae Jcgis pcritus VtruisGfttttbi du dus,qui peradis cum praelato eiufdem cu iiit3ns,uidcliccc, fratre Georgio/uis nego tiļs , fummopere dejiderabat cum Cbri-ftianis aliqua de fide ac religioneurraque conferre, Hocigitur cum per ali'quot dies per in-terpretem iam didi Praelaci Gabor nomi-natum egi(fer,ut illi antegonifta fubftitue-recur.,qui religipnem Chrircianam concra eū defeņdere audear, fed omnes qupcquo c <3VM TVRCA NARRATIO, 197 f'n earcligiofī fueranturbe3adunius Ethni Ci uocem muti reddiri eianr,necmihii diisi miles uidcbantur Ifraclitis efle, qui fub re-ge Sauleuiuentes,ad uņius iņcircucifi Go liath,& quidem fpurij, tAovct*«\l«ti/ eos pro-uocantis»uenire non funt aufi. Id ego ui-dens turbatus dolcbam nimiu m, in tanro ccetu clericorum reperiri neminem,qui ue ritate ipfaarmatus, falte per interpretem, infolentiam Ethnici reprimere auderet. Et uerebar,ne propter nefandam,čx: omnibus modis dcteftandam, preefertim taliin negotio, taciturniratem, cVignauiam,ho-mini nefario palma tribuifle iudicarcmur, uerifsimamc£ caufam noftram, dC Chrifti faluatoris,deteriorem redderemus, perp c. tuam notām ignominiae Cbrimano nomi niinurentes- Ouamobrem licet ad munus Ecclefia-fticum non Mm uocatiis, nihi'ominus tamen fufcept prouinciā de hocpietatis negotio cumeome cerraturum. Ibi ftatuto $Ci nobis prarfcrip?to die.conuenitmagnā utriufcp conditionis hominum frequčtia, fpečtaturņ rei futurae exirum, hoc'q? in mo nafteriurņ iratrum diui Francifci,dieDo-minicaPentecoftes, XXIX, Mai], M. fe XLVI1. o^prirudm hanc propofuit quae-ftionem; Vbi Deus antc ccelum & terram T i aitas cp i9B DISPVTATIONIS tiem ubi an aliascp creaturas uerfarecur. Mihi autem temudicrtd hsecfua quaeftio iictr nonadeo ad propo-ifattmtue' ficum fpe id eft, nomen, quafi dīca cin nomen. AllahrjdeūtDtiiElRabmane, id eft, miiericordise : Bi faoahm,i~piritus corum. Sciendum quod lingua Arabiea mul-tum habet affiniratiscu Hcbraiea,5<' Chat daica,quae committo iudicio uirorum co-gnicionem habentium Hebraici fermo-nis,ueļ etiam urriufq$,nam Semt 8C Hebraei dicunr, quod fignificat nomen, ,<4'M>,apud Arabes,I5"o"w,apud Hebraeos,atque Chal-daeos. Rabman, utriufcķ nationis eft uocabu lum, quod fignificat raifericordiam, ita quoq; 8C R«od/},fpiritum fignificat, Sc addi-ta Zm,fit plurahs ,nam Hcbraica pluralia pleruncjdn /OT,terminantur. Hccqui cu uid»er,admiratus uehemen ter,unde'nām haecinquit Chriftianiscnam inomni operis principio utimur, inquir, nos Mufulmaniiftis tribusuerbis,etfingu lis capitulis Alchorani praepofita haben* tur.Cdm afiedimus menfae ut edamus,hec pracm ittimus uerba; cu abluimus manus, cuntes 306 DISPVTATIONIS euntes ad orationem 8t cetera mcmbra cor poris. Infuper perac*taIocione, repecendo haec tria uerba,aqua afpergimus capita di-cendo,J3i Scm AŪdht,El Rahmane,El Ruodhim. Igicur cum failus ciTct ueritatem, quae-fiui abeo>quid'nam intelligant per miferit cordiam, Qui refpondit fe non intelligere,nifi fecundum li ceram ļ nec haberc aliud fignificat um. Poft haec accefsi ad my fticam inrcrpre-tationem uerborum,ec ea iux ca genuinam ucri taterrijin crcs perfonas particus fum,ui delicet: Patris,Filrj,St" Spiritus fančh. Vc aucem melius intcīligerer, in Arabicufer. moncm uerci hoc modo: J3i,id eft,in:Stm,id eft,nomen: E"/4*>,id eft, Pacris: V> id eft, 8C: Benjd eft,Filrj; V, id eft, SC; Ruodbjd eft, Spiri t us: ElchutĶJd e ft,fan čti. Qui cdm Filrj Dei mencionem me fecif-fe inteIlcxilTet, qu3efiuit: unde'nam filius elTetDeoc'CuVn fecundum legem noftram 8C Mahometi doclrinam^Deus no habeat uxorem,inquit5necproles. Deinde coepj incerprecari prout intelligebam- Nos uidelicet, Deum uocarc Patrem: proprer Cf eatUras,primam nempe* caufam creantem, & o mnia caferuantenvqui fem-per in eade elTentia fuit,in qua dC nunc eft, CVM' TVRCA NARRATIO. 301 & erit in fecula feculorum; qui cft prima perfona diuinitatis in Trinitate. Filium uerd(qui a Mehemtneto in Ara-bicum uocabulum uidehcctJRa"?m4n,quod mifericordiā fignificat,eft mutatus)Deum habereitacredimusiSč non fecundum con cupifcetiam carnis (cum Deus fit fpiritus) ex fūemina genitum-.fed ab eflentia ac fub-. ftan tia Dei omnipotentis procedčtcm qui utpcccata noftra toUerct,auumpta carnc humāna,ex immacutatauirgine,pronobis pafiu >,mon uus,atq? fepultus; 8C iuxta dicfta prophecaru,tcrtia diea morruis fur-rexit:pofthģč afccndit ad ccelos 6V fedet ad dexteram Dei paīris: indcuencurus eft ui-uos 8t morcuos iudicare.*& tunc dabit im-mortalitatis beatitudinem his,quiineum crcdunt: incredulisuerd fupplicia aeterna. Poftea oftendi illi imaginemcrucifixi: uide,inquam,fiimraeritdct* i Mehemme-to,hic filius acterni Dei,dic~tiiš fit mifericor diac'dum expanfis brachrjs uocat ut amt pleda tur nos diccns: Venite ad mc omnes qui laboratis, 8C eftis onerati peccatis,ut reficiam Uos. Et ut eum de Myfterio Ttirtitatis red-derem certiorē,oftendi folem. Habes pul-chram folis fimilitudinem,inquam. Sicut unus eft fol habens formām,calorem,SC fplendo- *b* DISPVTATIONIS fplendorem.ficunus eft Deus, & pater qti| habet filium, 9C fpiritum fandum , querri uos Ruoahtm uocatis, conflftens in his tru bus perfonis,quac ex eequo de eadem fub*. ftancia funt,dVq; eodem fubiedo,ab aeter> no quidem nullo creante permanentos. Et ita per comparationem hanc, credrV ditinDeuPatrem.ČjCFiliu cius unigenituļ & Spiritum fandum in Trinitate urturrt* Et cu audifietme, haec ita, atfatis indo^ c*te de Deo, 8C eius Filio, & Spiritu fando diflerere,plurimUm admiratus c\iiLit.AlUht j4iid/?:quod fignificat Deus,Deus. Ego inquit uel aliquis noftrtfm , nun* quam credidifiemusuosita bene de Deo lentire: exift imabamus enim uos,inquitfc in maximis tenebris conftitutos: fed iam ex tuistelatis inrclligo,uos optime dc iilo fentiremifi quod Mehemmetum Prophetam Dei magnum,parui faciatis. Quid nobis cum Mahumeti nugis, dt fomnrjsi'nampraeterbaptifnrium 8C niyfte rium Trinitatis,quaea nobis accepit Chri-ftianiSjfcimusin fuo Alcorano non habe> re quicquam,quod ad ueritatem fpedet. Caeteru'm,citaui illinugas uel fomnia potius Machometi de duobus Angelis, Aroth,& Maroth nominatis: quos Ma-ehometi Deo in terram mifios fuifie n arta t. CV lvi TVRCA NARRATIO. *o* *at5ut ius mortal ibus admi ni ftraren r.: qut-bus iufsit nc uinum biberent,necmuiie* ribus fefe adm ifcerenf, necg alicui ad fupe-ros iter oftenderenr. Oui tranfgreflb man-dato diuino,inebriati funta muliere decc-pti,coinquinati func, ciq,- icer adfuperos cimdi oftenderunt. Quam cirm Deus in ccelum uen/reui-diiTec: Angelos fibi aftantesintcrrogauir; qu is'nam hic in cctiwna hat forma indutus ueniretc' Ibi Angeli, ciim narraflent crrorem efle Arothi,& Marothi,i.ufsit:ut mulier in ftel-lam conuertererur, Angelos uerdconcare-nacos in unum puteum, perpecud crucian dos mictere praecepit. Ethuiufmodi ridiculofa muita; ut dea-nimali £'Bii,humani fermonis capacis, quod animalMehemmetum in ccelum tu lit,ubi Mehemmet ratetur fe uidifie Angc losmagnos, habentes muita capita,cx" ea muitas & diuerfas h'nguas habere. Hoc profečto fatis ridiculofum, 8C prophetam. dietu minime dignum:fed nefeio inquaro; forfitanuino repletus infomnio taliamf'-tacula • feu potius portenta ridiculofa , fe fcmniafTcuidit. Igiturcifmhuiufcrmodi migas narrare,&foo Alcorano inferereeft aulus; non ucrus prophera, fed pfeudo- propheca^ 104 DISPVTATIONIS propheta,merird ab omnibus nebisud-čari debet. Quibus auditfs, pudore arīe-ftusfufrexit,&decerero difputare nuluitr fedintroduxit me in tčplum.ouendic ima ginesfculptas in ligno,rogauit'c£ utrum noseasfimilitudines nominu adoramus, aut li eas ueneram ur: cui f efpondi,Ncqua quam opineris nos ligna, Iapides, ex qui-bus hāe imagines fculpcae funt adorare: fed ea rationein templo fefuamus, ac uenera-mur,nonquo res qua?dam funt, fed ratio. ne ea qua nobis Chriftum Deum, D. Vir-ginem,uelalique ex diuiscoelo aferiptis, effigiant,ob oculos ponimus. Cli riftum aute ucrum Deum in eius imaginibus ado ramus,8č caetcros fanetos ueneramur, ob-ferUamus, honore profequimur, quod8C uos nec regibus,aut infignibus uiris dene. gatis, nos autem iam Deo confecratis,nu! la Iabecommaculatis, hiscpquos&Dcus ficuoluit honorāri. Rurfus ut Deo gratias agamus dc bene> fi'crjs, quae in iftis incelligimus ab eius de« mentia condonatis. Praeterea utinuocato eorundem praefidio ,Deum habeamus in auxilium} clementem &propitium. Po-ftremdutdifcamus, 8>C laboremus Coruri-dcmfandlimoniam,charitacem,pictatem. queimitari. ČVM TVRCA NARRATlO. joj Ibi inter coIIoquendum, uidit canes in templodeambulare&indumenra al tarifi commaculare(rcm profccļdpefsimam, ČC confuetudinem hane,ab omnibus uitupe randam)dixir, Anbefu'as templum ingredi liecat.'Ibi pudofeaffcdus, ignorabā quomodode-fendcfem haric Chriftianorum paftorum negligenriarh,refpondi camen,non lice re* nec cifebonefta, fed cuftodu templi negli-gentia id faĀum puta. Vbi autem haec inteliexiflec, laudauic plurirhum rogauit'cpucdocerem eum ora tioncmdominicam5quam illi inTurcicu fermonem uerfam,eo modo, quo fupra fd lio 5i,pofuimus,fum intcrpretafcus. VATīCINIVM INFIDELIVM liagua Turcica. PAtifpthomo% ghtutr, Clafrmn mtnlthtl a tor, f t uzul almai alur,Kap^eHtr, iedl y Udtgh Gidur KtUei cftlmaf[e,on iiiyladtgh on Idron beghllgh *dtr:cuiiapdr,bdghi ditcr bahcfaibdglar.ogli ttņ o-lur.onichi yldenfjbra Hriftianon KeUci cfuhar,ol Tui-tbigbtrtfmttm durt. V SEQVITVR I NtĒft. pretdtio riufdtm. MPERATOR nofter uenier,e* thnici Principis regnu capier* rubrum quoc£ pomutn capiV et,in fuam poteftatcm rediģēt: qudd li ieptimum ufqueannum Chriftianorum gladius non infurrexit, ufquc ad duodecimum annueis dominabitur. Domos acdificabit, uineas plantabit,hortos fepibus emuniec,l iberos £>creabir, 8C poft duodecimum annum (ex quo rubrum po mūra in illius poteftatem redačtu fuerit) apparebit Chriftianorugladius,qui Tur. cam quaquauerfum in nagam agec. Stduitur commmtams. PAufJahomo® eft nomen digniratis,cofn pcfitum cum pro nomine pluralis nu meri,& fignificat Rex nofter, fiue Im« perarornofter. Solcntenim eodem riorhi ne dignicatis Roma nu m Caefarem, fimul &reliquos Reges Chriftianorum appclla* rr,ut Vtimpatifjahjd eft,RomānusImpera. tor:Vngruzpdtiffah,id eft, Hungarus Rex,6c frtntpatiffahjd eft, Gaiļus Rex. Quare riors artribui'tur ir/ferioris condrrioms magnav eibusnifi Imperatoribus «SčRcgibus, Pa* 6$k DE TVRCIS VATICINIVM. |p? iiffah: pleruncf; criam pro Ducc ab eis acci> pirur,necabsrerciim dux a ducendo fit di dus id tamen nemo debet dubu are> quiri illeuates Turcicus, periftud uocabulum P ris quod fignificat uenier. C/i4/rrun,eit nomen, quod fignificatgeti-Eilem fiue Ethnicum. boleht enim omnes Chriftianos hoc nomine appellare, qua-Mis etiāalf'a habcātuoobula 3dinrerpcll"£ dos Chriftianos, ur funt Cyaur, 6c Knuti i>d ^^jUnufignificachoininemjfi nčaddas V % lsf joS VATICINIVM Ur tcrminatione,que appofica ffcpIuValis", uc GļfdM^fiueKciMr.ideftjChriftiarius: Gyaur-Ur,ūueKaurlarjd eft,Chriftiani. SedCfiafer, etiam fine illa ccrminatione, qug plurali at cribuicurnumero^muicicudineiTB nationu defignat: fed quia cextus habet Cftaftrtm, eftcj; genitiui cafusper additionem«n,ut C/w/«%ideft,genrilis in nominaciuo, Cftafe-runjd eftjgencilis in genitiuo,quafi diceret gentilis Regis,uel gencilium. Afcmfeļur.fignificac Regnum, quamuiš 8t alia habeāc diuerfa uocabula ad fignificaii dum Regnum,uc//"Urt:quiacum Icalie,,fiue Franciae,aur etiam Hifpania? Regnorum mencionem faciunt,tUnedicuntFrdnf iflan: quod fignificat tam Italorum, Gallorum, quam Hifpanorum regna. Frant fignificat hominem harum regionum,utfr4nf Gyaur, id eft," tālus,Gaiļus, uel Hifpartus Chriftia nus. Caeterum ciim Graeciam nominare uolunt,mucancuocabulumdicences,l^rtwB tlĶid eftjGftacciajčV no VrumifUnjd ēft,Grae cum regnum. Solenc tnrerdum 8C Vrwm mcmfcfVt dicere, 8C rUnc inrelligunt to tum Imperium Graecorum. In fumma hoc uo-cabulummemiefet, lmperium potiusfigni-ficareuult,quavm Regnum apud illas Tur carum ac Perfarum nationes. Alur,eft. uerbum,& fignificat capiet, fiue acci* D E T VRC I s. • 309 accfpi'et. KuķuI ««"nti.eft nomen, quod fignificat rubrum pomum, quiaK«5;«', fignificat colorem rubrum,3č diro^pomum, 3C di cunc efle rrbem aliquam fortifsimam SC amplifsirrrem Iraperialem. Etinterdum oritur qu3eftiointerdo(ftioreshācpbcau-fam,quia aln iioluncinterprecariillud uo-cabulum urbem Conftantinopolitanam, eoquddin nonullis eorum uoluminibus duplicicerlegicur,uidelicer,Kw/tt"4kdi,&' V-rumpapaijd eft,rubrum pomum, perquod nonnulli uolunt intclligere Budam > fiue Graecu facerdotem uel Patriarcham: quia„ utiamdiximus, Vrum, fignificat Graecum, eo qudd olim, erat-fub Imperio Roroano totaGraecia, &cft corruptum peradiun-C*tļ'onem uliterae in princi pio, SC mutario-neo inu,quia huic nomini Vrum, fi demas primum u, 8C medium mutetur in o, eric Rom Itaquemulti funt huius opinionis, qudd fignificet lmperium Coftantinopo» litanum3nonnulli Romanum. Ķtpgttikj eft uerbum ,& fignificat oppri-mereiugo ferui tu tis: 8c nemo dubitac illorum tyr-lnicam afflidionem eflecrude-lemopprefsionem,quodfacile prob^but fj,qui eorum captiuitatem 3C tributiexa-etionem expcrtifunt.quemadmodilfunc Graeci, Armcnrj, Thraces, prout facile V j P°- j«o VATICIN1VM potuerantintclligere, fi qui Icgerut pratc* cļcncia de ArniAionc capriuorum. Itdtyldbgh.i~entim.um annum ufque poft captionem eius loci fupra1 dieti. Cy«ur ttle<ļ c/icfcm4//f.ideft)ethnicus.Jfi^ finonapparuerie, &conrraiHum non in-furrexerit. Putanthaec rata anni feptimi in poreftate Chriitianoru elTe,qui fiucllcnt communi opera glarfium'cotra ipfos ftriņ gere,haud dubie dīcnt pienauictoria po-titi. Verum quo minus id fiat,noftram i gnauiam inculpa efie, dum mutuo inter nos bello ciuiU digladiamur, uei turpi o-tio confencfcMTi us.' Onythy pltdtth, hoc erT, ufaue ad annum duo decimuin. On Utvm hegttghedtrMe^eo-rum (uidelicet Echnicomm) dorninabi-tur. Vcrdm quia neque poft fepdmum, nequepoft duodecimum annum ( capco imperio Conftantinopolitano) Chriftia» norum coīra ipfos gladius praeliauit, iam enim fere ad cenrum annos rota Thrada, 8c Imperium Orieņtale eft fub eorum di. tione, augurantur aliam Imperrj fedem fub nomine rubri pomi figniftcari.Ita cer-tum & diffinitum temporis fpacium intcl ligetur,cum res extiterit. Etift iapdj,i d cftjdomum acdiScabit. Sed miror DE T VECIS. $»* *niror unde illis id,&quomodo fint fntel-ligcnda haec uerba. Nam hi nonadeo'in ttdificandis domibus (utnoftri) funccu-rioft, fed aedificatas potius expugnandi curamhabent, quodetiainindies eos af-fequi uidemus: non enim exponunc thc-faurosin aedificia, quar ad propriamuo-luptatem, 8c priuatam utilitatem feu de-lectanonemfpcAantjfedinpublicucora-roodum porius , 8C communem utilitatem conferuanr. Quamobrem per acdin> caiionem domus fignificari putant, qudd tempļa noftra fuo Mehemmero fit dedica turus. fednefeio, annos iftaindignitace iram diuinam prouocemus, dum alius cum canibus ranquam uenatorin templo obambulat,alius de fcenore, alius de feor-to garriat, alius ad templum nunc uri-nam, nunc oletum fac:ar,qualia neque inter infidelesquifquamuidere poteft. Cre-dibileeft profedd qudd propter hanc ir-reuerentiam Deus ipfe malit noftra tempļa iib Mchemmeto, quam fub nobis cf-fe: fed qudd id fiat, eft culpa templi cu* ftodum. Bdgbidit«r,id eft,uineam plantabit. Per uineoe plan ta tione, no uas colonias & gentium e fuis fedibus emigrationes intelli-gu ntjSc (ui Imperrj dilationem. V 4 tl noftrarum coccalamitacum, perfc cutionum &afm\ftionum fucurus licuin-dex,acq? illo Satanae regno dcftruAos fra-rres noftros Chriftianos,grauifsirao ferui tu tis iugo opprēflos, fimul arque uniuer. Tum orbem Chriftianū, tor periculis fub-ie&um 8Cobnoxium, in libercacem, pa~ cem,6Y tranquillitacem afTerar,reftituatc|* Scdacp eorum diabolica, ad nihilum reda fta, ro t'cf perditas animas,ad Chrifticul-tum atqueouile, unutniļļ paftorem Chri» ftu,quam facilime (ut in antecedenti capi« tulo,copiofedi(ftumeft ) breui tempore, Euangeiicat pracdicationis uirtute, coro. pellendo reducat. Quod ut breui nobis concecfacuv,prccetur Pater, per Filium, 3c Spirieum fan REVERENDO ET DOCTISSIMO PATRI « AG I S T R O G V l 1 E t M O Ftffjrti, /dcr«r Thtologiauod cupic,nift ltaliatā« demaliquāndo renpifcatirtīfia icmnoca^ pitali,quo paulatiro extinguitur,expergi> fcatur,nifKoncors,atq;uno confenfu for-titer,totis'c£ uiribus tanto furori refi*ftat:ni fiomifsis figmentiscaii{is,quas iačlare fo letjUt fuffoe uideahtur,inarii uerborum fu* cOjre/pfa^pera^rmiSjCrucis hoftes ado-fiatur. Verfabaturolimindifcrimine By. santium,nulla Italiae pars miftt fubftdia^ rem alienam putabanc omnes, pericuhim adfenonpertinere,fa!focredebarit.AtqUi poftea'fertferunt^uoc mala ekpērti funt? quot0hriftfariorum fortunsejopes.impe-ria3inTurcorum dominationem redā&a? Trape^untioruTrj,SynopehfiumjMityl3e heorum,Peloponneiioru,Cari3e,Ciliciaej Myfiae,Pannoniginferioris,Epyrotarum, *Illyrico rum m agn a ex parre, po ftremo E u boicoru.Quidita^Quia noluerurit, quin-quaginca milliiim aureorum fumptUjiri temporeopitulari Byzantio,8č ab ea com munem hoftem proptilfare. Inde nimiru haec omnia iUreperditum,6c" tarič|j ouilis foribuscofraAiSjlupus in ouēs impetufe cit,in ter earu latera uerfa tur3in fukac caedi- bus, ČONTRA f VRČAŠ. $£* cxdibus,furic,& tamen eorum, quae imi-simus,unum quodcf centiesniillenismiU libus,non imptudenter emeretur,i:ridue# rd numero infinito qUiriquagihta millia fuperat. Quid nobis cum Grsecisč' Quid cum Myfrjs>Illyrrjs?Panrtohibusr* pereāčj. inquiunt.Quid nobis.*"nobis boheīitr i^i-rerearit alrļ.HUc ades bene uiriita efi^ficļui-derri libertas tui feruari poteritatnon in-telligistuis iiiribus; Tuae enim čbrffiia* horurh uires funt, tuis, ihquām,exhaufti9 iiiribusjtahto teimbecillioremj, 8C inferiO-temrore, quantdho(tis ruuš fupērior,a£ potehtior euadet: currt quo tattdem tibi dimieandum eft, fatis enim uideberis ab hofteirhperra V-lyisf (Lrteftin fabulis ) tibi dederit, uč UI-riirius coficiare, tibi uel inuitb cedehdurri fcrit,& feruitus fubeunda, quae, quum per fe tUrpius fit,tamen condirione Domint eft turpifsima. Obfeflaeft Chalciš iri Eti-boia, Urbii qu6ridahi flbrennfsima uhde Cumas iri Campahiam dedueta eft (Jolo-nia: unde homines manarunt, qui Neapd lim ihcoluerūnr j Ui capta, euerfa, ferroai-gnicjj confumpia. ClafsišTurCorur» āni-plifsimaper tetum Hellefpohturri iiaģa-tur: fugatus eft naualis Vehetortim exerči tus^ufugirjUcitar^cedit locd,Tūrči uiAdi jis BESSARION. exhortat. 1 riae furorem fuperbifsimumin omnes in* fulas illas debacchantur:aucrtuntomnemi ordinem,3eratemļfexunWnpraedā%uaftans agros,depopulantur.Quid adnosfVene.-ris curae firrecie cum eis actumeft:urile ef« fet,(igrauioribus incommodis conflida-rentur,quiecius caeteri, SC fecurius uiuere-cnus,tanciim ocio noftro accedir, quāturrx illis Imperrj dcmitur.Si quis eft,qtfimaHs iftis ingemifcat , is Venetus eft, Venetora partibus fauet,no eft audiendus, contern-nendus eft: O* turpem bominumignoran tiam,o uecordiam-,6 infanabrle odium,d inimicicias ftulras SC inaudiras,quat in au-ctorum uifcera fasufunt, quamuis in alios fufceptx uideancur. Vem Beuario,fugia. musftmul, proximusturēs periculo,ega ,pximus,pauld enim pdft praeftd erit Brur* dufrj naualisTurcorum exercitus, praeftd Ncapoii,praenV rinquam,rāco turbini, ne nos pa*, riter hiAc opprimat:infenfi illi quidem funt nomine mco, 8C tibi propter me; samet ii nullo eos unquamarTcci incommodo,aut lacef> hccfsiui no fane, quia uoluerim: fed quid non potui.Locutus fum mulra,crim alibi, cum infenam,nunquādeftici fuadere,mo« nere,praedicere,rogare,non deruic uolun-tas, qux inimicifsima illis eft, hanc acriter uldfcenrur:ueni,demus locum irae,huide-lirac Beflario,infanitifenex,frigidus, rimir dus eft, pro ieeld,mi Befiario,non infanit Beflario. Tuesroihircftis, quum Bono-hi£ eflemus, & adhuc Pafchalis nuncupa* reris, atej; allaruscflet infoelicifsimus ille^ de urbis Byzantinae excīdio nuncius, ea pmnia, quae poftea confequura func, me, futura pra?dixifle : non ea fane de caufa» quoduel prudentia excrllenti, uel diuina-tionis furore aliqua difpiceretn, quae alrf hon cernerenr,fedquodomnibus,qui pri» iiatis ftudris, 8C afTectibus uacui cflcnc, ea omnia pala'm eranr,cx*in prompcu. Tum fibilis uulgi, honcftorum fermonibus ex-plodebar,nidicabanr demencem, fomnrjs deditum,rifus dc me non paruus ( uc fcis ) kxcitatus eft:fed tamen proh dolor, euenč funt omnia, ut prsedixi: caucan t, qui haec audi un t, ne idem accidac in pofterurn. Non eft timidus Beflario,in fubeuridis pel riculis, timidus eft in profpicicndis, pof-fec adhuc inermis monachus,fenex,maio-tem aniraum s 8C prse fe ferre, dC prseftare» X » quan* ļi4, BESSARION. EXHORTAT. t quam ifti pcrfuafum habeant, modo Chr/ ftiani principes uellencfacere, quodpof-funt,quod debent.Iret ipfein hoftem cum mīli tibus, cum cohortibus armacis, cum propugnaroribus crucis, ita quidem in. ftru(ftis,ut uireSjUtcopiaejUtlcgionesho-rtiles poftulanc. Quidc'agitamus'neifto a-nimo cunctis,ad hocdormienribus,difsi« dcntibus inter fefe, altero alterius perni-ciem op tan tib; i s,& m oli'cn tib usr unus'ne BelTario cum altero: fenesambo,incerta ualetudine,uiribus frafti, arcebunt tā tum Turciimpetum, potentifsimi, furiofifsi-mijfanguinemChriftianuanhelantisc'ine-ptum eft,ftultum,inutile:ueni, migremus aIiu,relinquamusprincipibusltaliafcurS litam: nam & illi nos reliquerunt,atc£ ob-audiut iam diu,tanqua1m e fpeculo clamā-tes(preclicentes, proponentes anteoculos corum pericula,oprenius tamen adhucab immortali Deo Saluatore noftra, ut cri-minibusnoftrisignofcat; &fidcm,Cuiut &latorfutt,cVaučtor, quam adfeculorurrt fTnem nunquam occafurum pollicituseft, in tantis malis,qua?,cum unpendent, tum urgent,tueatur, non intcrmitramus borta rijŠC rogare principes noftros, utad faerot rum caerimoniarum totius principarusec dcfiaftici falutem conftlia omniacoferanr, labo- !aborem»induftriam, cogira tione.totum. animum,arq; ingenium. Appellcmus Si-ciliae regem Rorentifsimum.,rogcmus> uc imperrj fuifinibus rutandis,necpcura, ne. queopibus defic. Res ipfi cric cum hofte uicino, 8C potentifsimo, confulantrebus-fuisTufci.LiguresJnfubres.Veneti.cogi. tentquo pačto abhoftili fauitia turi fint. Nulla inter oues &lupo$gratia, nullum inter prophanos homines,6t* Chriftianos ius amicitiaeeft. Non donis,non muneri-busplacatur hoftis, immanis, barbarus, nulla fcederis religionerenetur, perfidus, nonmoueturmifericordia,erudeIiTsimusfe dominarijpraeefle, imperarecupir.cruore 8C flamma cunAaclelere uu!t,fubiugare fi. bi cundos ftudet. Quis illum i tanto ui-ftoriae curfu retardabit? peragrabit to tum Sicilia? regnum '• Romam ufqj peruenier, quis erit impedimento c" Hjrperborefne popu] i,8c gentes remotifsimaerat illis taVn nullus harum rerum fenfus eft, quam offī-cio alienum pucant, pro aliena falu te fefe indiferimen ofterre. GaIli'ne,Britāni, 6er mani,cxterxnitiones < Atprocul funt i pericul o,non putan 11taliam in medio periculo magna rerum perturbatione uerfan iem,ceflare,autfopitam e(Te,quaminfini-Cis pene* triumphis, 8C hoftium fpolrļs de- X j «ra- ji6- BBSS. EXHOR, £. CON. TVRc; co ratam cfle fciunt. Itali'ne quibus hoftib* immi'ncr, quibus cgcdctn, ferrum, feruitu* tcmjeKiliadenMciatjatc^ oftentatr" At,no-lunt,negligunt,no poiTuntādducf,ut cre-dant,fefeadedpropinquos e(Fe per/culisH fuis uiribus confidunt nimiu, uc planē ue-rendum fit,ne in fuis potius ^quam in ho-ftis finibus caftrametari atque exercitū ale recogantur. Veni iam Befīario. pētāmus folitudinem & de ferta loca ,fa tis ex rerum ciuiliu.m ftatu percepimus, paru nobis ui* tx fupereft, dC mihi qui fenior fum, 8C tibi, qui imbeci,rHor,fialiquam in re confilioru noitroruuoeis,corppris rcipublicac Chri-ftianaeufusefiec, manendum fane adhuc cenferera, adhuc faborandum, Ego uerd iam tot annis conatjs quoad potui nihil hac dignitatc profeci. Tu quamuis tui or-dints hominibus profis,plus tamen protī-cies mecum in rebus contemplandis, ubi fi in defidia ifta perfiftant Chn'ftiani, foli Deo uiua,& nobis ipfis. Alet nos qui cce-ii uoIatifia,cV beftias agri fua clementia fa-tiat, ncc£ graueautdifficile fore arbitror diuinae libertati, duos homuntiones, per qualm breui tempore,quod nobis reli-quum eft, fuis opibusfuften-tarc. Vale. BESSARIONIS CAR* DINALIS AD PROCE- RES ITALIAE DE PERU odis imminenūbut, Oratio Stumda. SSIsSa] V L T a funt profeut nihil amplius arduum uideriquc« at. Id trero' facile nos conlecu turos arbitra-mur,fi probabilibus documcntis,& ratio-nibusoftenderepoterimus maxima haec, qux im pendere cernimus pericula,8c* gra-uifsimos atque acei bifsimos cafus,non u-niusautalteriuSjnontriura efle, fed totius X 4 Chri- Chriftian oc reip. SC inprimis Italia? comu-nia, etiienim ajrjs quidcm prius,alrjsuerc) poftVrius tanta calamitas imminet, ad cx« trcmurņ tamen una omnium furura eft pernicies. Ac huius hoftis noftri tanta a-nimi iiafticas,unnarņ falfiuates fumus ,o-innibus randem miferumatque ignomi-ņiofurņ extņum aiļatura, nifi fortitermagno aņimo, totiscj; uiribus reiiftacur, qua inrc fi omnes inmeam feņtentiam perlua dcre pocuero,ut non alicer,atque ego fen« tio,& uerum eft,ipfi quoque f en tia nc, ma-gnat ņ pro fe&o rem feci fle, nec dimidi u m totius, (ut ille mquļt) fed opus integrum meabfoluiuearbitror. Quis enim adeo «nfirmi atqueimbecillianimi eft, aded fui negligens, oVpropriae falu tis oblitus,qu{ iiuiderit Dei immortales templa,domosk fedes, a ras, focos, fep ul chra m aiorum, le-ges,libertatem,liberos,patriam iņ pericu* louerfari: non excitetur aduerfushoitem, SC non modo fortunas omnes,quas aut ha betļaut habiturus eft:fed uiramipfamin difcrimen offerat, 8t cum dignitate cadere nalif,quam cum ignomiņia ferui» er" Itacg perpetua oratio ne nobis enitendum,non, uc uobis principtbus fapientifsim is, qui_ bushaec tuncmagisexploraca, quanano« bisjiftapcrfuadeamusj fed ucantc oculos C ONTRA TVRC AS. }i9 fjs periculum proponamus,qui dum pro* f ul admodum a' periculo fe abeiTe putanr, futura prpfpicerc ncqueunt. luuatigicur primurn omnium de orjgine,6čgeriere,ac uiribus Turcorum breujier aliquid com-memorareJplane, utomnes intc Uigār, haec Atumanprum familia minima Ttircprtf pars,aquam paruo humiļiep principio, quam breui tempore, folertia, diļigentia, acuigilanda fua,in tantum faftigiumu^ nerit, utiamnpnmodd reliquis nationfc. pus, fed ipfi prouinciarum nobilifsimse poteņtifsimaetpItalisc, &imperareaffue-tae,itupori ac formidini fit. Turcarum na^ tio quum aliquandiu Perfiam, Medjam, Babyloņiam,Arabiam,Syriam,& nonul-las alias fuperioris Afiae partes tenuilTct, tandcm cum abincolis fefe in libertateņt uindicanubus.tu ab alrjs Hyperbprei? pc* pūlis ļndeexpulfa,adinferioris Alise partes confluxiciatque ibi mukts uarrjs'cf; bet Jis, cum Grascorum imperio, Martc anci. pitigefiis,ita adextremum iuperioreua-fit,utPamphiliam,Ciliciam,Ļyci^mf Pa-phlagoniam, rcliqua'q; omnia illa loca in ditionem redegerit. Sed pace foris parca, fedirio domi orta eft. Nam de imperio in* ter fe ferro dirn ieart cccpcumt. fcranr inter eos feptem nobiiiores femiliar^d quas X t fe tto BESSA.RION. EXHORTAT. II. fa&ionumrerumq?omnium fummadefe rebatur, haebcllorum diuturnirate feiTa», eas quas diximus prouincias, forte po-tius,quam armis diuidere, ac parciri inter fe ftatuernht: ita, quod per exiguum 8c" tenue admodum imperiu erat, in feprem partesdiuifiim cft. A tumano rum familig, exqua očrauus iam regnat,noftro tempo-reTurcarum princeps, Cilicia locAņ ūnu timaobuenerut. Haec Turcorum res, hoc jnitium, inde tanti terroris origo, interie-čr.o deinde tempore, huius qui nuc regnat Turdatauus,» quo hicfextus ordinē regni fceptrum accepit, non uiribus, non diuitrjsjncn militum numero, non impe-perij magnitudine frctus,fed ob ciuiles di fccrdias accerfītus a" Graecis in Europarn traiecit. Annus nunc ferme" agitur centefi-mus 8C trigeftmus non tam tjs aduerfus, quod proUocatus fucrat,qua4m rjs, qui ac* cerftuerāt pern šriofus, 8C peftilentiTsimus paulatim enim ferpens,ac iibi, non amicis imperium comparans, ufcp adeoauxitui-res,ut uolentes poftea eum eijcere,non po tuerint.Satis fe erTecifle arbitrati,il roedere Kcto,arquis cum eo legibus uiuereimpetra rent, atqui res aliter qua'm opinati fuerāt, euenit.Etenim gensbarbara,atqueinops, limul hanc dukedincm frugu 8C fuauiratē diui- CONTRA TVRCAS. ;u diuitiarumguftareccepf t,nullum cupidi-tatis cerminum ftatuic Ex paruo i caque Sč debili inicio,ufqueaded eorum uires cen-tum,& triginta annorum fpacio creuerOc,, ut iam non parua Europc parte occupara, nec Danubrj profundifsimus amnis,nec 11 lyrij afperrimi montēs, eorum impeturn rctardarepofsint,quinflumine rranfmif-fo,&locorum difficultatibusfupcratis, il-īrncpcromnem Pannoniam craflentur, hincinmediamufcp Germaniam, 3C Hy-ftros,& Forum lulij penetrent,depopulan tes,ac fcedantes omnia,ac florcs illos pro-uihciarum,ferro ignttp uaftantes. Quo lo» co illis inprimisa nobis animaduertendu cenfeo,quamuis omnia,eo quod diximus teporis fpacio fecerint,plura tamen poftre moquadragintaannis, quam nonaginta illis iuperiorib. ferifle: ita enim natūra co« parātu e(t,ut principia Uirtute quide ac uiribus maiora fint, magnitudine uero, co-pia'cj? uincatur,ex his ite quadraginta an-nisjlog^ plurahisdece&Feptepatrafle,q; tribusčV uiginti prioribusiplura immanis i fta belua Chriftianorum fanguinem fem« peranhejans poft Byzantinum cxcidiu fo lus gefsit, quā pater eius atej auus, per Oi mnem uitā feceVet decem ut farpe1 i nobis cxplicatum eft;Interea regnis occupatis» gģ "BESSARIOŅ. EXHORTAT. IX. Iitpalam omnibus ftt,quo'magis eiusui-rcsaugcntur, co cķindc minorc, negotio quofcunque,aggredi uolgerir, pofle fupe« rare,quemadmodum enim in difciplinis atqueartibus,&omni acfttonis generege-ri uidimus,utmaiorfir poftremo quoque animo;quavm omnibus fuperioribus pro-Ecētus: unde illud quoque uulgo diei fo-Iet, ditefeere homini difficile efle, inim-menfumuerddiuitiasaugere facillimum: ita in rebus qucque milicaribus accidit,ut uincere difficile admodum fit, euagari poftea peruidorias, nullius laboris, Quare perfuadere fibi quifque facile poteft, quid Iceleratus hoftis,quo nihil diei tetrius, nihil crudelius poteft, proximohoc quin-quenniofaAurusfit, tanta iam decem 8c feptem annis potentia comparata, 8c prio rieiuspotentiae addita. Magnac funt eius uires,inexhaufta cupiditas,immcnfa do-minandi libido,fcientia rei militaris, actas florida.corpus laboribus afluetum: an igi tur cum uelit,6Y pofsit,$C fciat, dubitare a-liquis poteft quin toto animo, tota men. Ce,iņ nos dies,noctes'q; feratur: an uerd ar-matum praeftolamur domi ofcitantes,ut tunedemum credamus, quum eum antev oculos noftros uirus exhalentem uidebi-fnusf non decet profecl:d,nec Italorum po tentiae ČONTRATVRCAl ||f v tentig fas eft dicere,non PVTARA* M,pro-pria Itālifanguiniseft prudenua,proprfa libertas, proprium imperium. An de* generarcnobn'ifsim? animus,auc maiori-bus fuiSjCJČ quem uoluir Deus caeteris im« perare.feruire gen ti foedifsimae fubftincbl tur ? niliii putacTurcus fe facere dignius poiTesnihil nomini fuo gloriofius5quam it inlra!iamexercirum dūcat, &imperarefo litamprouinciam,fuoaddatimperio. A-taui eius parentem, quem primum traie-ciflein Graeciam disrimus, quamuis pau^ corum oppidorum regulum diuinis coluc honoribus,&perperua fama,acfempiter-na gloria ceJebrant> fanclum cum*acbea-tum nominant, coeleftibus praedicantlo-catum fedibus,q uod princepsbellum ad-uerfus Chriftianos geflerit, 8C paucis qui-bufdam locis fubiugatisTea impiae Mahu-metāna? fe&a? dicauerit:Quid eos tandem erga fefa&urosexiftimet>fi*cum tot alrjs Chriftianis populis kalos qubque, quod etiam cogitare horrec animus fubiugaritj' Anuerdgtoriaraui dum dubitare poteri-tnus,quuhocnātura omnibus infic, ptac-fertfm principibus,& hic fciat,nullum fibi adimmortalitate ampliorem parere cam-pum. Namde utilitate ambigere fuper* uacuum cene uidecur. Quum enimra tio barc fc4 Bessarion. exhortat. ii. haecbifariam diuidatur, 6c hincquomb-do feruari quae parta funt,illincquo pačtc* augeri queant, confM*rr art qua tandem ra tione tueri quae habc, i3cilius ac certius pofsit,quam augendo principa tum ,&h% nes imperrj propagandofSolenc medici in corporibus curandis,ea remedia adh iberi, quac ali'quando rjfdem mo rbor um gcncri-bus utilia experti funt. Hoc idem Turcorum Imperator facir,& hocqua(i medica -tnentum quoddam, ad ea , qua? parta funt conferuanda, faluberrimum ratus.eo fem* per utitur,huic haeret, hoc frequentat,im-mutare hoc, ut aliud experiatur, non putat tutum, cupit ut parefi, omniep cona-tu nititur conferuare imperium. Nullam ad id turiorem efleuiam intelligit,qua'm cOaliena iačtura, uires fuas augere. Qudd fi aiTequinon poffet, nulla nobis rimoris ratio cfler, nulla de rcbus noftris dubita* tio. Sed mc miferum mcnriri in hac par» te, etiamuolens, non pofium,nihil un-quam aJicui facilius fuit, adeit pecu ni x ml mērusimmenfus, multitudomilitumin-audita, ut cuius exercitum fupraducenta hdminum millia fequuntur, claflem habet, quam fuperioribus diebus in expu-gna tio ne Ch a icidis, no n fi n e ft u p o r e a u di ftiš^uanta inftruereuix omnis iimul Ita- conīrA TvfccAs. m liapoflec. Eratantehunc diei» duntaxat Kerreftri exercitu poccns, maris imperium adhuc no it ris fupcrerar,nuncuerd,d cogi-tationem quoq; tantae cladis acerham, ma reauocf ChnTtianis ablatum illis addirii eft, Liccr ei iam libere ungāri quoliber,om> nisporrus,omnes maricimas (tationes li. bēras habent Ambracium iinum,portum illum nobilifsimum,ApoIlontā, loca qui-dem I tai iae finitima,qug olim Romānis iri Gracciarn,eadem nunc illi uia in Italiam e-rit^per quam breue fretum, breuifsima na u Jgatio eft,terreftre prarterea iter,ufque ad forum lulrjjpatens arcļ; apertum,mari ter-racp cingerepoteft Quid eft, quod cum, Uel non hortan, atc$ impeliere debcar, ad ea,quae iatndiu animo propofuitperficien da,uel ab ijs deterrerepofsu,atq? auertereC Audiftis rau!tos,qui illum faepius Italiam optantem, Italiam fperantem, Italiam, ac Romam uociferafttcm intellexerunt,fi, 8C cupit, & poflefe,fperat, nihil cērte eft,qc£ eu pofsit ab hocpropofito remorari, prae* fertim dum Italos confidit,nunquam uno confenfu, in feconfpiraturos, nunquam aduerfusfearmafumpturosrhis ille con» cenrionibus fpem fuam corifirmar,&quf* cuncfc optatjiibi facile' poIlicetuf.Kcferam ^uamuisnoufi^uuigo'fabellam^uanu- per uš Bessarion. bxhortat. it fu ādere ci bellum aduerfus Chriftianos conaretur. Nam cuium ille formidandurrt efledicerec,nē Chriftiani bcllo irričati, tari deminunum cdnuenirenc, bellurr/cp aduerfus eum communi confilio, 8C o pe ge-rerent. Atridensmeminiuetyrannusi in-quir>Ulius fabula? conuenit, quum lupč a-liquando,magn am canummulntudiricm aducritarejaduerfus feforte intellēx{ftenct ingenscj; propterea terrof eos ocčupafler^ Unus ex rjs,qui inter eos fenibr eratin pro» pinquum montemprofCceUs^acumcri e-iu s,ur canum fpecularetur aducn tumf,cori fcendit. Verum,culm eos,muItos quidem>< feddiuerforum colorum efle cofpexiflet, !etuš geftietis'cj; ad fuos reucrfus , bontf tinquit) efteānirrio, tantaeriim cft in ho> ftiDus noftris., colorum, morum,ftudio-tumcj diuerfitāSjUt confentire una*,ac con-fpirare in aliqUem t fimul omnes rtcin pof-fintjfirigulosUerdjfiuerterintjabforbere, fine difficU Ita te poteri mus. Haec eft tyran« ni fpes: haec cogitado,hoc confiliurti, nifi fpefua frUftretur.Fruftrabttur dučem.ii uo !ueritis,nunquarn ferocem illum animurrt mitiorem reddere poterit. Habet enim in ārmismilitem,decreris perpetuis'cjj ftipen drjs condu&um, qui fiue domi quiefcar, fiue ČONTRA TVRČAS. 97 fiue foris beila gerat, idem recipi't ab aerai tio militāri ftipendium,nuIlo principis fui fumptu, atqueeo nomine Ongulis annis ad imperatorēm fuum accedcre ^ iureiu-irandoadačtus eft, ei operām, &laborcm polliceri. Habet praetcrea, longo rerurri ufu planē perfpečļum,& exploratum,nori alia decaufa, tantam gloriae, (ominarura, imperrj accefsionem fibi faminime,ignoras, oc cupata uerd lcalia,quid tumahquit rex) fa ciemus^pro3ctma(Jnquic) Sicilia infulafoe lix8C hominum mukitudine frequentif« fima,fefe nobis deder, eaaurem facilecapi poteft,nam feditionibus, bellis ciuilibus; magno rerum tumuku flu&uac. Tum Cy neas^an tibi erit rex bellorum finis Siciliaf Pfj(inqujt)faweant Cynea, nam Lybiam> proximas(.j? prouincias,adoriri,& Cattha ginem fuperare,raciiiimum en t, quam A-garhociesexiguaclafie profečlus,parurri abfuic,quin capcret. Quibus ui bic, fedcučti in ditione ucnienc. Ita eitdn-quioCyneas:conftat enim,ce Macedoniāj. cotam'cj; Graeciam in potcftate habituru} fed par tis omnibus, quid tādemāgemusc* atilie rideSjOtio ucemur rho militum robore,finium magrtitudine longe locupletior eft ,qui Italiam uiribus, 8i ftudrjs difsipatam non ignorar,qui Pyr rhigefta irridere foIet,Alexandro fuam e-quareuircutem< Nam Alexartdrum Mace donam regem^d res gerendas,ad aemula-tionem glori£,fibiimitandurn propofuit, illurri ipfum Aiexartdrum,qui,cumi Ana-xagoram plures mundos efle difpucātem, audifret,ingemuiiTedicitur,6cIachrymas emiiifte, qudd unu falcem ex rjs to rum irt ditionem rediere nequiuiftet3 illius gefta legic.In illo totus uerfatur,nccļ; fane fe infe riorem putat, quum iadare plerunc£ fole-at,& uocem illam frequentifsime* ufuf pa-re,fe decima amplius parte Alexandro fu-periorem efle.lllum enim cum triginta ho minum millibus duntaxat, 8C feptuaginta talentis arma per terrarum orbem cir« cumtulifle,fe uerd quantd paratioremf di> tiorem i rebus omnibus abundantioremc' folenc hae cogitaciones, haec aemulationis ftudia; folent pler un quc res magnas pare- re,8c: re,oc ec» peruenire,qudiņceņdunt, praefer-tim fi facultas adfit. Atea profcdoTurco non deeft,quifeeo? que imitatur locuple-tiorem exiftimat. Sīc Thefeus Herculis, fic Themiftocles Milciadis exetnpIo duci:!' maxima faci'nora cdiderunc. Habenc profečļ6,nefcio,quid fatale Alexandri imi tatio,quum ealulius Ca?farincenfus, poft res praEcIariTsirne' geftas3in patriam criain, in ciuilem fanguinem arrna conuerterir. Quod fi illius exemplo agit,qui Lybiam, Afiam,totum ferme orbem fubiugauic,fl illius perfequitur ueftigia, fi propagandfs imperrj finibus,Iaudem5 non modd 3cqua-turum,fed tanto magis fuperaturum,con-fidit,'qiiahtd maiores copias triginta ho-minum millibus ,.grandiorem pecuniam feptuaginta talentis habet,quo tandem e3 fpečT:are,& conari exiftimamus.'1 Quid fibi poftulat cupiditas illa pacis,cum llluftrif-iimo, Prjfsimo'cp £xūix rege componen-dae.-'Ouid mifsi Icgati < nā qui nome Chri-ftianumodio habet, omnicp crudelitatis genereinfecl:atur,&defpicit, nullo quide Chriftianoru mctu}nullo amore,nulIa alia gratia Chriftiani regis foedus defiderar.fed ut fingulis opprcf. is,quos uniuerfos, eo-dem impetu no euer f pofle Jntclligit, tan dem quid cupit,aflequatu^ at uero infceli- V j cem 34* &E88ASUON. EXHORTAT. II, cem illum, fua faUitfpes,8č opinio,quuni ituperiorib.diebuSjmagnificejrcgeep.Chr^ ftiano digne, inclytos Rcx legatum nufe-rit eo refponfo, ut non folum pernitiofam\ bonis omnibus focietatem afpernatus efa le, fed etiam bcllu hofti indixifie,pro Chrf Cii religione faciie utdeatur. Ec ne nulla o-mnino' ex parte quid meditetur, obfcuvS $t,cogitateparum per quidillahuman»-; tas iibi uult,qua immanis barbarus, Ččadf Saeuitiam natus,erģa nomiņis noftri negb« CiatOres,intra fines fuos utitur, portendic profečtc? aliud,$Comnino' prodigium eft, «fferummonft.ru, innoftros potifsimum manfuetumillicfievi,a crudelifsimo hofte amicitiam,& truculentifsimp pietacem fio tnulari,nondiu perfeuerat,quod ab inui> t6 exprimitur, feruit temporibus : dum adoptaeum fīnem perueniat, & quid agac adhuc ignoramusc1 quum praefertim ita a-; gāt,ut nos ambigere nolf t,non condnebit domi tantum exercirum,non patiemriuo tum militum arumos erToeminari, quos m ārmis hab ere ipfi necefie eft i Habet enira tion paucos Afianospopuiosinfenfos:ctC in fuam perničiemimminentes,quos in fe impetumra Auros aperte intelligitjft auc arma depofuerit, aut exer citus famam,in £ontemptum>ludibriumc^ adduci permi- fent,quem uc laudibus ornatifsimum red» dat,ut Afianis hoftibus forrnidolofum cf-fi'ciat,qud tandem tranfmittere cogitat.' u-bi fui confili] alendi fegetem uberiorem ui dcturr ubi magis admiranda conari poteft.''non excidentgladrj, non ftuentarma de manibus, nam focios in officio, S>C fide continere ftudet, 8C eos ipfos quibus cum quocidie ui'uitjmaKime'eft fuis omnibus inuifus,oderuntfocrj} non amant familia-res,paruomomento ad ipfius excidium, acnecem omnes impcllerentur. Īd quonia expIo ratum habet, 8(. copertum, bella pe-regrina fufcipere,gercre,coficere ftatuit,ne domefticam, ciuilemq? feditionemexpe-riatur, ufus'-]; Scipionis confilio,foris pu-gnareutilius arbitracur, qua"m domiuin-ci. An extra fines dučturus fitexcrcittf adhuc dubitas.mon fentismon planē perfpi-cis.'ndnnefatis nouimus impurifsimam ii lius naturam,turpifsimam uitam, icelera-tamconfuecudinem? Quam facembone Deus,quod facinus,quam fupcrbiam, nihil eft quod anirao no forbeat,nihil quod non haureatcogitatione,& non putamus illum in noftram calamitatemincumbere» inquorum fortunafidelifsimos focios,an tiquifsimam religionem, uim, tormenta, cruccsjfpc fumptu labore, deflixit. N e il- Y 4 lud 144- BESSARION. EXHORTAT. \l lud quxfo mihi obrjcias, quid nonulli nu! lo rerum ufupracditi, nullauetuftatis me« moria eruditijia&are folentjperegrinas na tio nes nunquam Italiam tenuifle, eam fae-penumero tetafleinfceliciterjetenim dunt anriquamemoria repeto,dumreru gefta* rum feriem ad noftra ufque tcmpora dēdi* co,exterasgčtes in Italiam prius armain» tulifie, ingentes'cp inucxirfe calamitatcs, quamabkalia accepifīe planē compcrio. Nam.ut Gailos omittamtqui uel eo tem* pore quo ad Cluftum pugnatum eft, uc Plutarchus nofter tradit,ueļ duccntis aņte> annis.utLiuio Romanp placet: in Italiam duxerunt excrcitum i parua manus Go-thorum ex Thracia Pannoniacpļ erum-pens, exercitu collečh'tio in Italiam uenit. Vaftatiscj: Italiae agris, incenfisurbibusi haec ipfa moenia ui cceperunt,incendio,fer ro>caedetomnia completeņs. Illa parua ma nu inftrufti, ftoliditate quadam geftiens aflequī potuerunt, quidTurcus maximis coprjs,certo pertinacicf confilio fufcipere ac tentare no n audeat r" illi per itinera om-nium difficillima tranfgrefsi funt: atTur* cusmaririmo, 8C expeditocurfulegiones fuas trarjcere dubitabiturc" illi in Italiam, quae alter orbis dicebatur^irruperut, Turkus ita Itāli» uires tcntaui t,u t concemnat, C OŅTRA TVRCAS. 34* ^nonaudebitr^uidil antiqua fe&ari li-bet>PyrrhilucT:uofum aduentum comme more«nC Quid AIexandri Molofsi i Quid Archidani Agefilai filrj C Quid Hanniba-Ifs Bulta i nfmi's magna, nimi's uetera nomina repeto^uidabAtiļla^otfi^^ rācenis illatas clades oratione mea refricč? AtPyrrhus credo potuit: quod Turcus nequeat. Illefaluis totducibus,tot exerci-tibus, quot fecundum poftea Punicubel-lumabfumpfit,ad urbis propemoenia ui-ctore exercitu contendit. Turcus qui Epi-rumjMacedoniamjtotam'cfc Graeciam,tot i'mperia fubegir, Italiam in tot principa-tus, SC ftudia difsfpatam,ac diiTentientcm timebit.-'non adoricturc nonc Heu me mi-ferum, nefcio quo orationis curfu, eo de-ducor, quod dicere,horreo ,quoddolor cxprimere non finit: at ne in ueteribus tantum uerfari uidear,in quibus quad rata agmina,iurati militesjtanta imperatorum uirtus, tanta Iegionum patientia, 6c difci-plina conftabat, ut ad reeentiora noftra re* uertatur oratio, QuidHunoruac Vanda-lorum manus fncognita < inufta funr, inu-ftahis ipfis moenibus fempiternaillorum iniuric monumenta:at fi poft urbem Chri ftiano nomine conditam excmpla temo-uenc, Leonis PonCificis Maximi tempori- Y $ b"si ,4^ BESSARIOR EXHORTAT. II. bus, Attilas dequo paulo ante uerba fed, fubafta tota Gallia Cifalpina,ad urbem e-uertendamexcrcitum admouit, cuius fu-rorem barbarum, 8C agreftem. Pontificis eloquentiaretardauit. Quarefi poft Han-riibalcm, cVueteresillas uic"torias, fi poft nomen Chrifti peruulgatum, exterorum hominum fentina ad haliae gubernacula confluxit ,quitandem,tantam noctem-poreprocellam non timemus.^uae profe. cT:o tantos calamitatum Atietus allatura eft,fi eruperit, ut ad nullum ita fit peruen-tura, quin in cactcrorum capica redundet. Nam ut in tempeftate cernimus procel-las, quum in fcopulum, in quem fereban-turfaeuirfamilleferint, tanto motu refer* ri, ucquam occupauerintnauem,nonalL terobruant, quam quum integrae erant, ita uobis omnibus barbarorum inunda-tionemtimendamcenfeo. Non enim ho-ftisde una,autalteraurbecertare uult, dc rerum fum ma fibi ferro decernendum fta« rtiit. Quidominaricupit, nequefuperio-rem ferre poteft,neque parem patitur, ne-que principis nomen amat: atque ut illud omittam , graue efle ab aliquo alicjuid fperare, miferum ex aliena libidinefalu-tem fufpcnfam habere, turpifsimum tk lu. ctuofum a communi omnium hofte, pri^ uatam c o N t r arT v r c a $, 54* uatam espec^ace uem'am. Quae pax tibf cumeo eirepotcft, cuius acerbitas in no-ftros-bominesultrafnortem progrediturf tormehta, 3C cruciatus abiint in noftro-rum morte,- mortem in benefici] partem accipias. Ol crudelitatem inufitatam,in-audiram feram,barbaram ^cum eo pax ef> fe poteftfpacefi frui uolumus,bellum ge-rcnduiii eft, fi belliim omirtimus , pacc nunčļuam fruemur. Quare quum a tam paruo initioin tanrum creuetit faft/gņ ho 'ftisnofter,quum fcizt, ueļit 6C pofsit ado*. riri Iralfam: quum id faepenumerd fa&um fuifieaudieritis: fta ut ad omnes pcricu-Sum atnnear,pr6pulfate,ac propcllite bo-. pis;fmpelh'te hoftfs imperum, utin colu-mitatcm uob 's,liberr atem Iraltae j fa. lutem omnibus confer- ttctis. ■j g ES- mm BESS ARIONIS DE piSC ORDIIS SED A N-plS, ET BEILO IN tVR. tum dcctrnendo, Oratio ttrtia. ATIS ut arbitror, de perfcirl lis toti ftalic immincntibus hc fterna oratipne difputatū eft, quae quu 8i aperta nnt, 8i gra-uifsima, rcliquum cflcuidco, ut omni co-nattf communi'c£ confiļio 8i ope ea pro-pulfemus, atqj in hoftium noftrorum ca-pita,dum licet, dum fntegrum cft, retor-qUeamus. Quum uerd id recie fieri non porsi^nifiomnibusfedatisdifcordiļs, lu multatibus.odiļ's, denicļ; cunčtis fufpicioa nibus dc medio fublatis, Iibero confcnfu adoriamur. Dandainprimis opera eft, ut Italig communi p crcu ITo fcedere, idem fen tiamus omnes, idem uelimus atque opte-mus.Quodfiineo exponendouerfari uo luero, quod ad rem noftram maxime'atti-nere uidetur,quo t commoda, quam utili. tatem,quam denique fcelicitatem concor dia, čVanimorum inidrm confpiratio,c(i ciuitatibus,tū prouincfjs afferat/cio non. nuU ČXHOR. CON. III. TVRCAl 34$ tlullos ira mc audituros , ut nihil quidem nouijfed planevcognita 3C peruulgata omnia me narrarearbitreUtur, quum nemo il lud ignoret,quantam uim, in rebus uel pa randis,ucl tucndis concordia habeat.Iis e-go enim immeritooftenderim,curmeam igitur exped:atis oratio nem r"quin fponte' eam ampledimimVquamaded utilem ef* fe, atcļj neceiTariā intelligitis, ut nifi ad Ū€9 nihil aequum, nihil honeftum, nihil fan-ctum fieri pofsit. Concordia paruae res cre fcunr,difcordia maximae dilabutur. Quic-quid in cceIo, arcļ; inter mortales oprimit eft ,id omne a concordia proficifcitur, dC pendet. Nort proUinerjs duntaxar, urbi-bus>conuendculis.,domui,fed priuato ho« mini maxime, neceftaria. Quid enim homi neturpius,qui fibi ipfe non conftetcqui ČC uarijs repugnantibus'cj? confilrjs.&con trarrjs aftionibus agitatur^uis non defpi citr" Quis nort deridet.(,leuem5inconftan-tem nullius ordinis hominem. Quicquid conaturj&afleauiturjcalamitatejignomi-nia, pernicie refertum eft. Nam dum fibi i-pfe difsidet,nihil cum fuis commodis,auc ornamentis confentaneumhaber. In reau tem familiāri quod officium cfte poteft, il uxor,liberi,ferui,mutuis odrjs confli&en-tur i paterfamiliā?s domefticis diflenfioni- ' bus 3*3 BESSARION; EX1rIORTAT. līt. buslabefa mana indignius fociecate;quam quumci uitates, aut prouinciae domcfticis feditid' nibus,belliscļ?ciuilib.confidunturc'Nam crtfbs neceflariosj fratres, parcntes narura genuic, hoftesSčalienos difcordia efficit, ubi dc uincerelučtuofum eft, 3c eadere fce-leratumatcf ncfarium. Bellumdomcftii cum co grauius cxccrno eft, quod cxternti nonnullam aliquando affert utilitatem,fae pe'cp ita fufcipitur,utin pacc uiuamus, ci-uile uerd profuit unquam nemini. De beļ lo externo faepe^ confultamus, an gerendu fir,ciuile autem nunquam in dcliberatio, hemuenit. Nam, quemadmodumenim de reb us necefta r fi s, fed de du b rj s co n fi I i (i tnitur: ita neq? de rjs, quae ad urramuis par lem «xpIorat3efuntvquo in genere,fedi tio CONTRA TVRCAS. *fi *ft,quam qui amar,nec priuatos focos,nec publica li bcrcan's iura, chare habere uide-tur. Tyrānideminuifam bonis omnibus, maximecf perniciofam ciuiracib. c noplanē1 omnes perfuafum habemus. Attyran ni urbesnonunquam opibus, potentiacp amplificaVunt,8činmagnum auxereimpc rium}quod uel inhofte noftro faeile co-gnitum,perfpicuumcp eft, qui, quiī tyran-norum omnium crudclifsimusfic,tamen quafcunque uel urbes, uel prouincias fuo adiecitimperio,porentiores efrecir,perfe«. ditionemuerd ciuilem, quis mihi unquS demonftrauerit,qug nam moenia firmiora funr,ucl,quxpotius non fundiriis euerfa? Itacf firyrānis homini ltbero cuic^fortif-fimo fugienda eft,an dc difcordia eft cogi-tandumr'Sč qui tyrānidem, uel capitis periculo propulfandam pu tabic, ciuile bclhl quod acerbius eft & lučtuofius, fpo te* con feftabitur f Solemus cC priuatis precibus, tūpublicis fupplicationibus a Deo Opc. Max.pacem,c6cordiam'cj5 petere, 6čquod fcimus nobis pērnieiofum fore ,quod de-precamur, quod Dei noftri ope d celiņa re" nicimur.id deditaopera, libenrer'cp perfe-quemur. Quid tandem hoc aliud eft, nifi hoftium noftrorum rem 3gcre?&quodill* fuis prophanis precibuscocendunt, ma* xitne! iļi BESSASUON. EXHORTAT. Iii xime^fficercc* Illis enim prīma: omniurri preces funt,multis quidč notac, uobis for-cafcis minime,utinterfuos pax,animor5 confenfus,quics, inter Chriftianos odiurrt uigeat, feditio, bclla ciuiiia. Volumus'ne illorumIibidinifatisfacere?At hoc cft ho-fbs utilitāri cohfulere, 3C illis commodurri noftro iricommodo parare, praecepta,ni fallo r,utfxpcuidi,&legi,quxir» urbibus regeridis, belliscj? fceliciter conficiendis^ uobis praefcripta funt,aliter ftatuut,&do' ccnt, utfcilicet exp!oratishoftiumconft> lijs,cOntrariaefficiaris, iī iri republicafta« tumretincrc, ftiri bello uidroriam corife-qui uelitis. An uerd committendum eft,ut qui nobis lu&umjterrorerrijtormentajCse dem denunciar, noftra laecetur culpa, 8C exultetr"excitariduseft hoc loco Naēfteril-le Homericus,qui Agamemnone Achilli conciliarecupicns, his ucrbis fapientifsi-tne1 ufus eft. Proh fupertjborrtndus Graiasfefimatm urbti Lutlus,autm magno Priamut,Pr'tami

ftema-nimus. Quodll communi robo re» atque exerciru hoirem non propulfaflejj quid tandem prohibuiflet, aud minus ad unu omnes, bello abfumptirntffentt'ldem uobis imm inerc cernitis periculum: idem exi- ČONTUA TVftCAS. j;j fexitium:eodern modo arcere hoftis impe-t um dcbetis.quum nullo alio pofsicis, ei-dcm morbo, idem medicamentum appo-fite conUenir,quod i aris quidem UalidUm cft. Nam fi Graeci quamuis Xerxisuirt-bus longe inferiores eflent, tamen concor dia ducc,hoftem fuperarunt,quid tandem uos agerēdiuinafauenteigratia, poteriris concordes, 6x"communibusuiribusr' qui hominum numero non pati c ;o res, uircu-telonge efiis praeftantiores hoftibus. O* fi dies ille mihi illuccfcat,quo aboletišie* pultisVp odrjs omnibus, pāri confenfu. ho fte m a ggredia m i ni ,n u 11 a m ihi p r<; t e rea d u btcatio relicta eft de uicļoria. Iam uicinus,, &ut iterum planē'dīc im , uicinius . Illud quaefo,animis ueftris parumper concipi-teprincipesoptimi,quemjdmodu in na-lii fcditio orta, perniciofifsima tft, ita efle inttuirarc, 8č, utmciuirare grauts eft, ita in prouincia mulrd peltilentiorernam qud plures iiint,edlatiusmOrbi cortragio fer-pit,cd difficilior eft curatior ac auemadmd dum exercitusordine,miIitumcp obedieri tia cocinecur,que nifi adfinr,ad internitio-nč omnia perierGr,ita in prouincia rhutu* confenfus,& beneuolentia neceflaria eft* inter eos prccfertim, qui potenriores funt: qua refublata, prius utis uinbus coficiub- Z i tur, tfS BESS ARI ON. EXHORTAT. III. tur, qua*mcxternis. Infidiatur difcordia, uires extenuat,& oculta quadam segritu-dineimparia abfumit, atqueobcam cau-fam , difcordiam (inquit ille ) ucnenum efle datum imperrjs,ne immorralia forenr, etenim, perindeac phthyfis feniim confu cit, ncque prius defiftit, quavm profliga-tum corpus euerteric. Non eft concen-dendum, ut neceflarios, 8C eodem ccelo e-ducatos homines perpetuo bello infe&e-mur, namquifapienter fua? faluticonfu-lunt, hoftes quidemfemper uincere nitun tur, fuis uerd nonnunquam parcunt, ma-. luntcj; interdum fuperari, quam fuperare, nequc enim omnis uictoria utilis eft, aut aded profe gis egregia fa ci nora in commune falu tem conferatr*Ha?c eft piena ļaudis contcntio, haeca Deo hominib.dara. Quid eft, quod cuneta contineac i harmonia. Quid eft quod cuneļa cxornat c" concinnitas. C02-Iumhocquodcunque cernimus, fphaerae fte!larum,fpatia fyderum, rerum omnium elementa, 6Liniti»% nulla aliare, nifieon- Z 3 tor- «*8 BESSARION. EXHORTAT. 11t cordia,conftant, nifi diuinae prouidentias leges ca tuerenrur.Non cofifterent, fed la-befa&arenrur ac ruerent. Res uero huma~ nas^ug fluxg caducas'cp funr,8č mocu per-pecuo circumagucur, putas cohaerere pof-fe,ni(imenfura» pondere, concordia rege-rentur.''minime. Siquidem hisetiam re, medijs adhibitis,effici nopocefttquin foL uantur,&intereant aliquando.Quemad-modum grauiores morbi funt,qui interio rem corporis parrem cralTantur ,& ucxācj ita fcdirio aperto belloacerbioreft. Nam in altero hoftes nobifipfi&fumus,in altero nostuemur. Nulli unquamfuorum cae-des profuit,quibus pereutibus,eigrauius comparaturperic dum. Nam fimtil ac illorum negliguntfalutem, fuam hoftibus produnt>idemci?rjsaccidit>quodeuenire foletjCuius membrum dum phagena con-ficit,id negligitjfperatcp reliquum corpus tucurņ fore,arcp incolumem,tandem'c£ fen (imtotus abfumitur, tum demum planē-intelligit, id nonfuturum fuifle, fiinitid morbiicurafler. Quid.,'teobfecro, manus geminas natūra nobis tribuitf Quid ge-minos oculos < Qtridduos pedescrtimiruĻ ut mutud coftent auxiho, manus manum lauat,pes pedem fuftentat, finiftra dextris iuuantur,cX dextralcuanturfiniftris,llfinc mo-* inotus principium , hinc oncra fufcipi-mus, p!us Semina haecmembra efiiciunti nam aiteto occupato,ab altero commui ncpra?ftatur officium. Cur nonfequimur liacuram duccm optimam 3c magiftramr ci»*t iit!ts ovh*?. Nam / quoiakerperfpicere non poteft, akeriin mentēm ueniet ac mutuo auxilio propo-firumfinem attmgent. Quare bonum,^ quamiucundum eft habitare fratres inu-num,utProphetainquit: qui multarum rerum, uarrjcp euentus peritifsimus fuit, qui furore dūmo concitus homines ad concordiam prouocac, qu6J ne temerd praeceptum uideretur, iilic ait mandauic Dominus bcncdičrio ncm,& uitam ufque in feculurporrd eius HliusĻ prudentia prae-ditus, ut nos a difcordia dererreat:quum unus inquit aedificat, 8C alter demolitur: 2uid aliud agunt, nifiutfruftra laborent» Jyrus Perfarum rex potentifsimus,quue* nira cxccderet,fi1rjsacerfitis ČCimperio ei« diuifo}logioreorationeapud Xenophon tem,cučtos adfidem mutuam,adcharita-tem, ad concordiam hortatus eft.planeep demonftrauit, eos difperfos,acdifsiden-tes, nequereipublicaeprofururos,neque (ibi praefidio erTepoiTe.ld autem ufquead-«0' uerum facile'cp pcrfpeAu arbitrabatur Z 4 uir, ■tfo BESSARIOR EXHORTAT. III» uir,longo rerumufu,maximis periculis, ingenti rortunaeuarietate fapientifsimus, ut rationibus apertifsimfs non contentus, oculis etiam, exemplo quodam fubrjcere tentauerit. Itaque uirgarum ( ut ferunt) manipulum afferri iufsrt, ac fingulisirn-perauit, ut eum uno impetu confringe> rent. h poflent:Id quum praeftare ualeret nemo, tum fir.guļas perfringendas drdit, quas quum finguli nullo labore confīce-rent. Anucrocernitis inquitfilrj,idemin uobis futurum,utmutua paeedeuinctos, nullus expugnare ualeat: odrjs uero fe uin ctosfuperarepofsit,qusueiic. Quarequi uosad concordiam Optimiltaliae principes hortatur , uos ad ueftram hortatur fa-lurem ad gloriam, adtriumphosde hofte reportandos, Nam quid ueftra expofcit utilitas;1 concordiam ♦ Quid ueftra ļaus ac dignitas portulatc"concordiam. Quidhec tempora uobis neceiTarium efle profīten-t\xt< concordiam. Concordiam igitur 8C pacemampledimini, fufcipite,colite,uc per eam mutuo confeniu fortiores, bello'^ in hoftem comparato: ceruicibus no* ftris immmentem impetum propulfe-mus, hoftem teterrimum, noftrorum fanr guine cruentatum, ulcifcamur, Iraliae am. plificcmus dignitatem. Hoc enim bello nul- nullum unquam iuftius,autmagis necefla riogeftūeft^auc faciliorem apertioremcp oftendit uictoriam. Nam quid aequius, quiduemagis pium,quam noftrorum fan guinem perinfinitaslachrymas&tormen ta cftufum ulcifci < Quid nephandi homi-nesin nomen noftrum praetermiferunt i-gnomin J3e,iniun3e,cruc.atus,neds ? Tem» plafanftifsirria perfummam impietatem poluerunt. Sančrorum beatae uirginis, i-pfius noftri Dei ftatuas concemptu, rifu orani contumeiiae genere perfecuti funt. Quid iacras uirgines uiolatas commemo-remc'parentum comp!exibus ereptos im-puberes t'omni dedecorefcedatum Chri-ftianum nomen. Haec neperfequar, 8C rei magnitudine,8c dolore impedior.Quis e-nim uel dicendo conrequi pofletf' uel fine multis lacl 1 rymis audirer Chriftiani norai nisiocios hdelifsimoscequorum ungulis obtritoSjitaimperante hofte fceleratifsi-mo atqueinfpicientec' excoriatos i fubla-to? in crucem mortem beneficrj loco acce> perintf Edi dit olim faruifsimus Turcus o-mnia crudelitatis in Byzantinos-quorum memoria ut refricaretur, qualis nuper Chalcidis Euboicae tumultus fuit.«'Quum ehračtis portis ac mūris tormencorumim petu dtieclisjarce ui capta, armatoru cur> Z 5 fu, BESSARION. EXHORTAT. I1L fu,ferro flammaep omnia mifcuerunr. Vn degemitusilliadnoftrasfermc' aurēs per. uenere,cunc"ti militarisaetatis acerbifsime* trucidati,noftrorum cadaueraquum mce. nia oppugnarenrur. Ac non dīcam , in-crcdibile enim eft, imo uerddicam, quo„ niam ica fe habet, noftrorum inquam ca<< dauera in uafa impoiica, machini s bellici* inter urbem aduerfus noftros immitre-banrur. O'crudelitatemante hunedient inaud»tam,c» perditam fericacem ;d crucu» lencifsimum faeuinae genug. Quid tam commune uiuis, quam fpiritus c ac noftri captiui ita uiutint: uc ducere animam de ccelo non queant. Quidtam commune mortuis, quam terra^at noftri ita moriun-tur: ut eorum ofla per aerem fpergantur. Quidtam commune cadaueri,quam qui. esi'at noftrorum corpora ita iactantur: ut neexaminata quidem conquiefcant. Romāni quodeorum legati, paulo acerbids appellatieifent: Corinthiorum urbepul-cherrimam euerterunt» nos uero focrjs cru deiifsimcnecatis contempta »& deuaftata religionenoftra,undcmorum re&e'cj; uite. documenta,^ tam remotis nationibus pe-tuncur non o-citabimur ? non fumensar, tna^ non ulcifcemur?Fabius Maximus uc eaptiuoi rediraerer, agru uendidit, $C nos tot totlbciorum corpora defiderara neglige-muscTheodofius quod Theflalonicenfes noui ueAigalis impofitione indignatijPla cidīc ftatuas per urbem traxiiTenr,frcqucn tem in ihearro populumcaedi iufsinNos oppugnata fide,ca?fis Chriftfanis nomin i» buSjDei noftri Maieftate uiolata, non do-lebimusmon comparabimus belluīnmon fumemus de hofte fupplicium?nunquam profectd, aut publicē fuoruminiuriae, auc priuata? falu tis ratio maiore 3equitate fua-fitarma in hoftem mouenda. Saris dixi de generebellis quam iuftum fit, dicā ftarim, quani fit ncceirarium.Neq; enim ille libe-ram quietis rationem re1inquet,inges terra mancp bellu molitus. Nam fi id permit-reret}nemo fane1 efiet,qui bellu paci anre-poneret. Sedcopias inftruxit, legiones fir mifsimashaber,incapitanoftra compara-tas, lacefsit, urget,ad certamen prouocat, aut bellum gerendum cft, aut acerbifsima feruitus fubeunda, nullu deliberationi locum reliquit. Vna nobis fortunarum falu-tiseg fpes propofita eft, utuiribus noftris Deo Max.Opt. iuuante libertatem noftra feruemus, pro qua bono uiro cV ciui, non minuslaborandum eft,quam pro feruo^ rum reicj; domefticeincolumitate tuenda: at nemo eft qui uel ferup laccfšjto, uel cx- pilata 16*4 BESS ARION. EXHORTAT. III, pilato grege, non grauiter ferat, armis ad iniuriamulcircendam non conccndat, no tcpetatfua, &coniugum,liberorum,pa-triae rationcm , nullarti ducemus i Quid inermes expe<5tamusTurcorum furoremj» armaarmis propulfantur, bellum geren-dum eft, ut in pace uiuamus. Si bellum omittimus,pacem habemus nulla. Quod fi Turcus nobis quiefcentibus maximis opibus'auctus eft,fi languetcs ocio in gra-uifsimadamnaprolapiifumus, quis tan« defperareaudebitnos in ociotSC umbra rcm foeliciter gefturos r" Refipifcendu cft, &cum eo pafto in ranta pericula decide-rimus: contrario itinere, ad falucem & fe-curitatem redeundum,omirtenda fegni-tiesjbellumfufcipiendum, Nam ut Paulus inquic, non coronatur nifi, quilegitf-me certauerit:& Ariftoteles non coronan-tur qui fpecftāt, fed qui in certamen defcen dunt. lienimlaude aliquid dignum effi-ciunt. Salus nobis domi expecum omni nobilitatea' Coefarefuga tu s eft,& exutus caftris. Qui triginta pē ditu millia,mille equites habebac.Qui*d iri finitasTygraniscopias cometnorea" Lu-eulloparuo exercitu fuperatas?Hechirhiš Uetera.cV fabulae fbrtafle,qu3 hiftorig pro-piorauidetur Q_uid noftra memoria f no-iie,hoftcs noftri paucorum uircutefārpius AA ui&h j7o BESSAR10N. IJtiORTAT. Jfi0 ui&i, fugati, caeiīfuerunti Omirto derji uičtoriam irifignem Lao disUi, Paunoniae regis,qui,uroHm i nobis di&5eft,cu 1406 hominti,qui enim plus traduht,io. &800. non exccciunt>aperro Marte,iuftaacie, fignis collatis, cū hofte dimicauit, exercituļ profligauir,aclongeIateej; fuditjirripcrato reuulnerato,ac nifiuitftoriāauidius perfe, cutus eiTet,rnortic£ fefe obieciflcr.profefftd Chriftianus orbis Europam omne" recine» ret. Haec omicro,ad receritiorā noftra feftļ narorario, quid dicā de infigni rtfumpho illius Chriftianae multitudims, quae nullo duce,cruds ramen figno armata.Turcorul exercituorrtnemmunitifsimo Anderalba oppidoporitumintramceniaftricto enfea difcurrenrera magUa caede uičtum eiecif, ipfo ifto imperatore grauicer uutneraro, ac impedimentis omnibus in poteftatem redaA/srid autem,ne femel acciditTe uidcf-recur:quuimpi'usfcelerdtus'^hoftis Patt. noniam omnem infcrrorem occupaner,o-mniacp armis corhplcffet, 3t praefidrjs, in« cīyrusregrjcj;animi, &excelfi Pannorrr* fuperioris rex,paruaJ admodum rnanu,ex« pugna to lauirta oppidoySt* natūra, 3t artie mumrifsimo,maxirnas Turcorum copia^s rudit, partemcļ? prouincia fuoadiecitimperio. Cum, qub hofte uobis fesfit,raciW uidetta Č6NTRA TVRCAŠ. J7* fcfdetis Itāli ae principes, cu quo, inquicsr' tļui mul ticudincm inconditam naber^atcjj imbecillem, qui hominum numero nos tjuidem no iuperat, uirtiite uerd uincitur, dequoparui noftroru exercirus faepcnu-rnerd triumpharunt.id autem minime cu» randum cft,longe enim fortt'us 3C conitan tius pugnanr, qUi pro morte feruitutecp propulfanda dimicanr,qtiim qui praedā, ipoliacjcfedantur. Nam illi pamiri amit-tunc. Siuicļoria nonpociuntuV>hisuero, cundia pereuntjli fegnius rcm'geraric, pu-gncnt,inquir>Laccdacmonius,ut mo ri turi 8C non morieritis. itac£, quumadedrie>> cetiaria uobis concordia fit, principes prg« rtanrifsimi, cum alias^um hocteporeirr-primis,Sc ad priuatas fortunas tutādas, tu Ierit,id,quum audicritis,accipictis,ue-rum etiam, qudd ueftra fbrtuna aceidere exiftimo, muita oportuna nonnullis ex tempore in mentēm uenient, dicenda, ex omnibus optio uobis detureligedi,quod uobis , ut fit u.fui futurum, Enim uerd pjraefens temporis occafio, uoce prope-modum emufa rebus illis, opitulanduni efle, inquir,fiquidem earum falus uobis curas eft,nos uerd,nefcio quo paeļo ad hec UidemurafTecSi.) [_ Auditē Chnļiiani principa Demofihcnem phjfļ-*W cr mtoutņjm. tot faila, myztuMm>dtļlatu ho,. !XHORT IIII. COŅT. TVRC. 37* fiit utļlri nunc difjertntem tlo<ļuenufsime, & fapientifm ftmc mnjhantem^uiduotfattre oporteat,ne m graut* ora ddabamini "] Quae autem ego agenda cefeo,hec funt: auxiļia decemeda, acinftitueda, quavm cc-Ierrime\ut hinc opem feratis, ne ide quod olim pat/ami'ni; legatos mittendos, qui haec renuncient, SC rebus gerendis inter-fint:Etenim illud maxime uerendum eft, ne, quumPhiIippusuafer,& adnegocia obeunda callidus iir, modd cedf ndo, quii rcs poftulabit: modo* in terminando (df-gnus fane* fide meritd haberetur ) modd Uos,ueftram'c£ abfentiam calumnrjs infe-dando, aliquid de fumma rem peru ērta c, atc£ conuellar,atqui quod in rebus Philip pi,permunitumuidetAir,uixucoppugnarf pofsit, idem 8Cuobis percommodum eft. Nam quodille rerum omnium, nulla ex~ cepta,fo!us dominus fit,īmperator, quae-ftor,ubic$ fuis coprjs prefit,ad res quidem bellicas mature' conficiendas, & omnia in tēpore gerendajlongc1 fuperior eft,'ad con-diciones uerd,cum O^nthrjsineudas^cuf reimirifice ftudct,Iongev alitcr fehabet,ne-que enim Olynthrjs obfcurueft, fefe hoc temporenon de gloria, aut agri parte cer-tare,fed pro excidio,pro ferui tutea patriae ceruicibus depellenda, neque ignorant» AA 4 qu»d |76* EļESSARIOK EXHORTAT. quidin eos Amphipoļitasegeric,qui eipaf triam prodiderurir > [Nobis tļuo$ non pro agri finibus, fed pro Ubertate^ pro cčpite.pro paīri* falute d*mkandum eļ}.~] Q^idinPydneos,qui eum terra rečepe runt < Dcmucn tyrānidem rem inndam.ck: iufpectā liberis ciujtatibus efle exiftimo> prgferdmfi agros finitimos habeant.ItacĶ 8C haec non ignorantes,& cunda aļia con-fiderantes diligeter, dico uos oportere in, citari ueļle,bello'cļļgerendo,fi unquā, nūc £erte maxime incumbere.) [Dicit uos oportere eņitari, ©■ mcumbtrt bello ge-rendoft un<ļuam,nunccērte inprunis'j Pecuriias haud fegniter con ferendo,per uofmetexeundo, nihil prorfus omitten-do. Neq? eni;n,aut ratiO,autexcufatioul-la uobis amplius reli cft,quin,que agen, dafunr,peragans.) [poeet non uetbts,fedrebus opus tffe."] Nam quod cudi fremebatis quondam Olynthiorum animos Philippo infeftos reddendos efle, ultrd euenit, 8C fua fe fpon teobtulit, atqueideo maxime1modo uo-bis eondueit) [_Q}tid enim tergiuerfart amplius potcfiis Turco cer uic'tbus usflrit imynmcnte,~\ Si enim uobis fuadentibus bellum fu-fcepiiTenr, fide» fane* dubise habendi effene Cocrj CCINTRATVRCAS. 37? focrj, & ad aliquidufque tempus non fem perīddccreuiflefortaife uiderētur.Quum Uerd iniurrjs ab iilo Iacefsiti odio homi-nem perfequantur> conftanteseosinimi-Citias gefturos, cum propter metum, tum propteroffenfas uerifimilium eft. Non eft igirur oblata occafīo praeterraittenda Aw thenienfes,neque patiendumsquod [upe* riori teporefaepenumerd pafsi eftis; Nam, quum olim rebus Euboicisauxiliati re-Verfifumus.) [ Si olim opituldti tfftmm B^antie».] Et haeeipfa fubfellia, Hierax, 8t Scratof cles, Amphipolitae aderam, hortantes, uc man rimo ap parātu profeAf^urbem fuam acciperemus , idem pro nobis ipfis ftudiu prscftitilTemus, quod pro Euboicoru ftuU ķc\8C tunc nimirum Amphipolis in ditio* ncm noftram ueniffet,8t nuncmoleftia o» roni careretis,quae inde fecuta eft.) [Non egreffus tffti in Atgem TurcutjMm diruiļja tnijtram Cbulciclm.ļ Rurfus>fiquumPydnam,MethpneroJ, Potydeam, Pagafas, reliquas,ne in fingu -lis diutius immorer , pbfideri affereba-tur, alfcui ex fjs citd., 8t ut res poftula-bat, opem ferre aggrefsieflemus, facilio* re profefto Philippo, 8t humiliore ute* remur.) V7S BESSARION. EXHORTAT. IIII. [Si duum CiUP4nnotiiam mferiortng obfīdtri rtmnādtum ejl^opem tuliļjtmut.'ļ Ar. uerd dum praefenr.es rerum occafio-nes abrjcimus, dum futura profpcre, fua fponte eucntura putamus, auximus Phi-lippuna nos ipfi Athenienfes j tantum i« pfum reddidimus, quantus unquam Rex Alacedonumextititnemo ) [Auditrurfum Me^ thq, j»o BESSARION. EXHORTAT.ini, thonem^demuminThcflaliam euafit, dc, mcepsPheras,Pagafas,Magncfiam.) [Byxdnūumprimoydmdt TrapeņtnttmtSynapen* f«J,Mi cr rtlit ^udjallitfthojinnofiriutgilanna.^ Cundi's uerd, utlibuit, conftitutis,it% Thraciam fecontulir,ibi alrjs eiedisregu bus, alrjs r cfli tu t is■, adu cr fa ualecudine I a-borauic. Qua quum paululum leuacus ef, fet,non in fegnitiem fefe dedidic,fed Olyn thios ftatim adortus eu\non dico,nunc dc illius expeditionib.aduerfus Illyrios, Par* onas, Arymbam , dC in q uamcunq? uolue* ritis Prouincia. At quifpiā inquiet,qtw'd nobis iftacomiiaernoraso [Hm «udMimdetrimeriiiinde nobis mdņami] .. Vc 8C cognofcatis Aehenf enfes, quan-, tum detrimcn ti amrrat^rem femper aJ i quā fingalatim finere praeterlabi, 8č pļane* ad. uercatis Philippi in rebus agendi ftudium acerrimum.c^curamafsiduam jCum qua pariter uitam ducit, ob quam rebus a fe ge (tis minime contentus, deinceps fieri noti potcritjUt in quietepermaneac. Quod fiiļ lerņaius aliquid femper moliendum de-creucritjuos ccitra nullam rem forriter ob-eundam iudicaucritis5quem tandem rerfi extturh fperare debemus ? proh Deumfi-dem,quis ueftrum aded tardi ingeniļ eft tdC ČONTILA TVRCA S. jfc mcofulti^ui ft neglexerimus,bellum hi?c "conuerfum iri nefciat.^uodii euenerit, e-quidcm uehementertimco,neuelucirce-nerati,qui facilc'ex magnis foenoribus bre ui tempore in rerum copia uerfaritpoftre-md bona omnia fundittis amiferut:itanos ignauiae dēdi ti,5d ad ubidine cunda quaer rentes,tandem uel inuici muita, SC grauia fubire cogamur, & de rjs, quae noftro in a-gro funt periclitari.) [Italice nbnneņrcb dolor, uobis tmendum tjlt ni dum alietiam optm txptflatistdtm in altos tu'pam rtīj-titis,dtmim inter mceniatintralares domeflicos, ncnft-ntmgentiperitub, trlibtrtat'u, otap'ttit tum hofte pralium kūre cogamni 3 Acqui repraehendere,inquies, fortafie» & facile\& cuiufuis eft, fed de praefenti ne-gocio quid'nam agendum fittedocere,fe> natoris. Ego ucrt),etfi Compertum habeo uossquum practer fententiam, ČV fpem ali-quid euenerit, non mali aueļoribus, fed ijs , qui fententiam ultimoloco dixerint, irafcifolere, non tamen propter priuatae fecuritatisrationem,mihi ftlentio praetera eunda arbitror^uae uobis pro futura exU ftimo.) [Q$iid agendum fu.auditē Chrijliani Prmctper.J Sapient ifsmum confihum,'] Dico igitur uos bifariam rebus opitu» Iari tSi E-ESSARiON. EXHORTAT. liti' lari oporcere,partim oppida, agrumcģ OJ lynthiorum tutādo,cmifsismilitibus,qu| id praeftent, partim fīnes Philippi ciim cer rcftri cxercitu, tum clafle maritima incur-iionibus depopulando : nam fi alterum, utrum neglexeritis,uercor,nctota expe-iditiofruftra'jtemerec^iuobis fufceptafir, fiueenim uos illius agrum uaftetis, id'quc intereafubftineat,&Oiynthumui capiat* Uic*torin patriam reuerfus ļ facile iniurias ulcifcetur,fiue fubfidia 01yntho dunta-xat mittatis, illefinesfuos periculo carere animaduercens, aerids rem urgebit, tem-poris'q;diuturnirateabfeiTos, in potefta-rem rediģēt: itaqueSČfirmabipartita auxiliarnittendafunt. Hatcinope ferert-da fieri oportere ftatuo. De facultate uerd pecunia? inuenienda?, funt uobis pecu-niae miiitares, funt uobis pecuniae Athe-nienfes, 6čquidemroti quot mortalium nemini, eas autem uos,ut libet, aceipitis. Eas certe^fi militibus reddetis, hullae uobis defunt prūetcrea,fin minus prseterea* defurt t,imd uerd omnes pērnais inuenien» daefuntdnquies,refcrsne tuad fenatum» eas pecunias miiitares citē deberefminirrte1 me hercule.) [ Pecunia, de auibus uerba faeit ex publieo ararid t}opulo diflribiiebmur,ac [Ancitim erat per legem ea- ptk ČbfoTRA TVRCAS. iU fnt if pana,ne auis legem fcrret,ut m alium atiaui'ufurn, -onunttrentuT-mira igiturelotļuentitt raticne, Htmo-fibenet de ijtobfcurc&cattte lo<ļuiturj\ bgb UeroN milices inftituendos efle ceri> feo,čx*pecunias, qux rjs fubminiftrandae funr, miliča res efle, mucuum'cp efle oportere, praeftareoperām, 3C pecuniam acci-pere.) [Pecunia: m publicum eonferre uoi cpvrtctMt*** fi belli apparatutn'} Vos autem nefcid,quo pa&o eas per 6-ciuni ad dies feftos accipiris Quare uidep feliquum efle,ut cunc*ti pecunias in mediS Coferatis,firaultis opus eft,multas,fin pati Cis,paucas. BnimuercJpecunrjsopus e(kt 6pus,inquam,eft pecunrjs.fine quibus nihil oporrunum etfiei poteft. Commemo-rant āliļ etiam alias comparandse pecuniae rationes,cx quibuseam diligite, quam uo bis conducere exiftimetis, atc* dum com~ modu eft.rem aggredimini. Sed eft a?qini confiderare,ratione'c£colIigere,quo in fta* tu res Philippi hocteporeuerfentur, nam necjutueluidentur,uelquifpiam aeftima- / ret,quieas parum diligenter mfpexiflet>fa tis belle" fe habent,necļt eo pacļo,quo fe ha berent,fioptimoinftatu eflent. Nunquā fanearma mouiflet Philtppus, fimanun* fibi conferendam putaĀet) 384. BESSARION. EXHORTAT. īiīt [Nunqudni Turcus, /i a Uauem ai fauccs Hellefponti hoftem offenļurum putafjet, in Aegeum trumpere, in Euboiam irrutre aufus cjftt.'] Sed utinidcJjica deinceps faciles omnes profperostp rerum euentus fperauit.) [lia fperauit Turcus, fed ipfe nondim fua opmionē dcceptuseft.~ Ai ea deceptus eft opinibne,quod curti praeter expeftationem primum aceiderit^ tialde ipfum perturbar, non medioerem^ quoc eius animo follicicudinerh arTcrt. Ac-ceduntres TheiTalorum, cļuae quu m feni-perirtfideomnibusnatūra fuerint, maxi-me uetuti erant,nunc etiam ifti funt. Nātri Paģafas ab eo repetere decreuifle debent^ & Magnefiam moenibus cingi prohibue-runt. £qiiidenn exquibufdam audiui,cos hon amplius permilTuros * ut uel portorrk Uētforireddirus percipiac. Quod fcilicec exrjšRempubiicamTheiTalorum ādmini ftfari oporteat,non Philippo aliqUid prO« Uenire;Quibus pecuniļs,fi priuatus fuerit^ inmaximā prore&d alendi exercitus dif« fičultatemaddUceretur; Denicg Paeortes^ &IIiyrici,ac omnes alrj eiufcemodi horņi-nes^fuis legibus uti in libertate Uiuere, li_ ben tiUS, quā ferUire Uelle exiftimādi fii rit^ quippe qui nunquam alteri parere con> fueuerunt.) fcONt&AfVRCAi )9| [Dr /bci;i Ttfrci iM \ud\c andum,nam c Cdri*, Ci-liciut aiunr,ualde cotumē* lioftiseft.) \yaidt efl c on [imcl''cfut, o\c ruit l f s Titra*;.] Quod fane' minime mirandum ufdetitrj ham fcelieicer agere practermeritum, fn-faniendi caufam dementibus praebet. Quamobrem parras opes ruerij quam inf-tio eas queerere plaertinque difficiliusiu-dicatur. Veftraeigiturpartcs funr Achehii enfes,has remporum illius difficultates ue ftram ducereoccafionem,ftatimcg rem fu-fcipere,& legatos miccendo,qu6 mi tten di fu n t,8C in militiam exeundo, 6C abos om* nes horrando.) [ Ita bellum fufeiptendum, ut uotpttusneaus, ue~ flro'dj extero,txteraswTesprouocetistne)pfptranditft\ utex*eri,&aliem nobis opitultntis, nifi nosprimum rri hutnoflrisferamutopem. tfamutefiinProuerbiopt" Ueteri a Romānis ufurpato Deui adiuuat facientes."] Illud qua?fo,animis ueftris parumper concipire,!! Philippus talcm aduerfus oc-cafionem arripiac , iuxta'cj; fines noftros bellum geratur,qu3? tandem animi aiacri-cate eum Htfc imperum fafturum putatis? Atuosnonpudet f Qc quxpateremini,ft B& ille bessarion. exhortat. lllt tllepoflef,eadcuiquum tacuicasfit, infcr* rc non audcbitisc1 nec£ uos lateac4 Athcni-enies uobis hod»e ftatuendum efle, utrum illf c uos,an ille hfc bellum gefturus fic.) [O' nos languidos,S fegnes: ille ļeruitutem, exilia> tdditn ojlendat nobh,ac djtnunc:non imus m aeiemt nonne plantperfpici* nws,m noftra nunctf[epotiflatttiiik ne nos, an ille hfc bellum gerat ? non ej: cunāandum, non dormitandum diutius.'] Sienim res Olynthforum refiftent jtios illfcbelligerabitis, SC illius agrum damno afficietis, fimul agri ueftri fruAus fecure percipieris. Ac fi Philippus regioncm illam occupaueric, quiseum tandem, quo mīnus huc perueniat, arcebitr'Thebariii' At quod nolim nimis aceibe dictum uide ri, unaetiam ipfi paratifsimcirrumpenr^ Phocenfes < fcilicet,quife domi tueri nc-qucunt,nifiuos,aliufu'copituletur.Ar,in-quics, noiet fortafie, abi ui dilsim um fant? fuerit,fiqua?,quamuisamencia? arguatur^ tamen iactare non defiftic,ea ipia, quSde-mum pofsit,efncere nolit. Porrd quātum interfit, bellum ne hfc, an illfcgerarur, e . quidem nec Uerbis opus efle arbitror.) [Tum detnum fentietis^uum etpcritmim, auanttm vnter[tt~ļ Nam fi triginta duntaxat diebus, ftds fa caftra ČONTRA TVRCAS. tff fcaftra morari neceffe fuerit, 8C quaecunque ad'ufum exerdtus ncceiTar ja fūnc, ex agro tiertro percipere, nullo inquū prorfus hofte in agro uerfan te, plus fane detf imēti a* groru dominos inde capturos exiftimo> quam omnia illa effent,quaeinfuperioris belliapparatuconfumpca fuiiTent, Quod fi bellū aliquod huc ingruerir, quanta uos ebfecro iaftura refurgans affeč^u iri puta-kis?Atcedet contumehā, SC rei turpitudo, quamnemofapies ullo damno leuiorem dtixerit. Iraque his omnibus conitdk-ra tis, tunčti opitulari, SC rotā belli moletn illue tonuerrcredebent, Iocup!erioret:,ut pro mulcis,quae recle pofsident paucis eroga-tis,reliquis liber<*,čx* fccurius fruantur.) {p'tMitts ācāfitt&utrii, cr ivnftlum Detnoflhc-tii;,Wf>rtucherog utfieri,quum de re aliena certatur, confue uit Quemadmodum hačtenus fa&um eftp fed forriter,fed telerirer,fed, ut fieri in pro prio difcrimine mos eft , tamen quifque quan- in hac re conferat principes Chriltiani, quanrum pro falute imperrj fiii, quoties res exegit,no dubitauic effundcre,& quan tum diligenci ratione habita,uniufcuiufc£ uircs,6V facultat es patiuntur,non unius,al teriufuehocopuseft, hofte habemus for-tifsimum^otennTsimum^cerrimum, cer uicibus noitrisfmminencem,facis fuper'cjj negocrj omnibus fimul erit. Sed nec exte.» rae Chriftianorum gentes nobis deerunt, duni nos uiderint nobifip fis non deelTe,a-derunt fauebunr,fuppetias ferent.Neque nos deferat Saluator nofter Chriftus Iefus fed audiet nos,arq? exaudier,modd nos ui derit digncea, qua? decet facientes5opem fuamimplorare: Nam,ut praeclare alibi Demofthenes inquir,non modo Deus,fed neamicus quidem rogandus eft,ucdormi tanticuiquam,aut deiidi pracfidio fic. JE-nimuerd, ii haec, quae diximus, raciemus, non modd tutan, quae fuperfunt, fed e« tiam,qua? perditafunt,recuperare, ccelefti praefidiopoterimus,alioquin magno di-fcrimineresltalas exponemus. Et,utcum ea diiiunčtiua orationem terminem,qua fuperioribus diebus, audita tum primum Chalcidis obfidione},in Pontifīcio fenatu ufus fui. Aut omnis Italia compofitis, ac pacacis rcbus,& omni fimultace depofita, BB % om- t^o COHORT. AD AVDITORES: omnium uiribus in unum collatis, Deo> Opt. Max.duce,Turcorum uires cotercr^ acqueinfringct,aut fi quodduodeuiginri iam annis,poft Byzantrj excidium expcr-ti fumu5,ir.anibus duntaxat uerbis,ac Manis polltcitationibus uacabimus, breui tempore,uniuerfa Icalia, fedcorapefco la-beilum,nec id exprfma,quod audi tu quo-quecKrum)atquehorribiIech\ Quare,ut grauifsimadeclf'nemus pericula,atquc o* prātam ui<%oriaraconiequamur>uos ora-SiesPrincipes, poputi'cj? Chriftiani, ut mniadid ftudio incumbatis, quantiS; masrimis porTum precibusa oro atqueobte-ftor. * 1 # ! * mm O R A T I O /ENES SVLVII Pil PONTIEL CJS D B COHSTANTINOPO-litana clade, e? bello contra Tur eos tongregmdo» O N ftantinopolirana clades, f'euerendifsimi patrrs , Illu-(trifsimi principes^c» teriej; ui _ ri genere 8t* doetr/na praefrabr tes,qujc i urcorumgrandisuic*toria>Grer-corum extrema ruina; Latinorum fumma infamia fui'c>unurnquer\q; ueftrumurar-bitror cantdmagis angit magiscļ; cruciar, quanto 3c" nobiliores eftis 8t* meliores. Quid enim uiro bono 8c* nobīli magi'scčT-gruit, qua'mcuram gererc fidei orthodo" xae?fauerereh'gionitChrifti nomen lalua-toris pro fua uiri li magni facere atej; cxtoI lere> Sed amifla nunc Coftantinopoli tan ta urbein poteftate hoftium redaĀa, tan-to Chriftianorum fanguine fufo, totani-mabusin feruitutem abduAis, uulncrata «ftmiferabilirercatholicafides,cofufatur-piter noftra religio, Chrifti nomen dānifī-catumnimisatc^oppreflum. Nec$fiucru fiteri uolumuS| mulris amefcculis maio* D ii 4 fcm 29» ASR SYL. DE CONST. CLADB remignominiā^aļTa eft quam modd Chr| ftiana focietas»Retroac"tis'namcg tempori-ķus in Aita atc$ in Aphrica,hoc cft in alie-nis terris uulnerati fuimus : nunc Uerd iri JEuropa,id eft,in patria, in domo propria, in fede noftra pcrcufsi ca?fi'q; fumus. Et li* cer dīcat aliquis ance plurimosannos,ex Afta Turcos in Graeciam tranfiuifl~e,Tar-taros citra Thanaim in Europam confe* di (Te , Saracenos Herculco miri craiedo Hifpaniae portionem occupafle: nnquam tamen aut urhem aut locum amiftmusirt Europaqui Coftantinopoli pofsit xqua-fi. Eft enim ciuitas illa totius terrae quae commodecolitur,penecentru» portum'qj habet & amplifsimum & tutifsimum ,ia quo non dicam naues, fed numerofas cla£ ffes armarifuftentaricj? pofiunr,atquc inde perBofphorum,hinc per Hellefpontum ad omnia Mediterranei maris,ftuc tucnda, liue uexanda littora tranimittit: At hic lo cus tam commo dus,tam utilis, tam necef-farius nobis tacentibusme dicā dormien-fibus, amiflus Chrifto faluatori, lucrifa^ &us Mahometo fcdutcori eft. Quid quod ibiex duobus imperatoribus Chriftianis ajter occifus eft i Ndnnc ex duobus Chri-jftiaņitatis oculis alterum erutum, ex dua-fcus marubus altcram amputatam diccre poflu- CONTRA TVRCAS ORATIO. t*! ofiumus. Addi'ccquod cx quatuor fedi-us illis patņarcjialibusprimis & princi-palibus, qu'ibus ucluci folidifsimis bail. dus Chriftiana fubnixa fides in ormicm terram rāmos fuosextendit, maiores noftri duasiīmul cum Hierofolymitana per l'gnauiam arcp fecordiam perdfderut, nos tcrtiam, 8C illam quidem cui omnes Pru-teni, multi adBoream ,multi ad Orientē, ad Thanaim iacentes populi feruiebanr, non minori delidia,maiori tamen infamia prorfus amifimus. Nimirum principes dolecis omnes, ac dc tanto Chriftianitatis uulnere, quo cecicu'ftc Graecos, fuperafie Turcos,confufosefle Latinos animaduer tetis,confternariatqueattonicieftis i Sed non eftminor diui Caefaris Fridcrid domi ņi noftri gloriofifsimi qua'm ucfter mce-ror. Vidifletis eum cum tanti mali fa&ug eft primum certior,tn cubiculo flentem,in aula miftum,in conf.lio foIicitum,in Ecde fia fupplicem,in quouis lpco turbatum & anxium. Verum cum res Chriftiana? non tamdolorem &lachrymas, quam uigore arma requirent, (nam Turd maiora indies malaminantur) opereprecium exiftt« mauitfua ferenitas,cumprincipum, tum riuitatumaccerfiriconuentum,in quo de tuenda Chriftiana rcpublica confilia cape BE» 5 rentur. jj>+ aen. syl. de const. cladb rcntur. Nam prfufquam incipias, conful, ta, 8C ubi confulucrismarure facto opus eft. Fuit itaque Conciltum apud Ratiipo> nam conuocacum, qūae ibi gefta funt omnes tenecis. Ex autoritāte illius congrega-ttonishicnunccouentus habctur.Cur no fuerit apud Nvjrenbergam indtctacouen-tio,&curnequiueritad haec negotia Cae-farafcendere,fatis his diebus expofitu eft. Ille quidem pro tanta Chriftiamtaris ne-eefsicatein hocconuencu minime defuif-fet,fi domum turam reltnquerepotuiftct. Sed cum eius defidcrium ab his impedire tur,quibusnontampax 6V ocium,quam contentiones ČC bella funt ufui, mitu ho~ fcepraeftantifsimos 8C celebetrimos lega-tos,qui fuum locum tenerenc/uascjj ukea implerenc,cum piena 8campla potcftatc, fiue res imperrj', fiuacommune fidei tuen-dae negotium trač*tare4iber, praefto erunt. Caeterum quia fuper articulis Ratifponae meditatis,efthaec potifsimum congrega-tio confultura uos'cj Caefaris animum cin ca illos cognofcere cupitis , quae fic eius mens, quae fententia,uolantas quae aperi-reme nunc collegarum meorum autoritas iubet. Ego qui malo perobedicntiam pa* rum prudens,quslm per contumaciam ui-denfapies, onus mežs humeris pene* intol lerandum CONTRA TVRCAS ORATIO, t& terarļduTubiui.confifusin eiusauxilio qui uidimfs obcdicntiam pre.tulir.Necrimeo fub canto fafce deficere,quādo prjfto funt qui cadentimihimanumporrigāc Pareoi qu oc-jj in hac re tanro libentius, quamd & confpeAum ucftrum frcquentiorem in-tueor,&mihi benigniorem autumo. Nec ego dc omnibus arriculis uerba faciam, fed illum cjui eft prinripalifsimus aggre-» dior,hoc eft. An conrraTurcos, qui Con-ftanrinopolim per im'uriam inu3lerur,no-. bilita tem cum principe Graecoruoceide-runt,facra noftra omnia polluerunr, & uU tra uincula.ueibera^csedcs Chriftianisom nibus minitancur, fic bellumfufcipiendutf Quo perfuafo quanras habere copias ne* ceiTe,quomodo legčdimilices, quac fu'pciu dia d a n da,q uae priuilegia concedend a, u H deeomeatus habendi,quae bellica inftnu mencaparanda, quo tempore,quauiafte cundum facile edeordabimus. Capitanea quoq; feu belli ducem,quem Prifci Roma norum imperatorēm appcllarc confucuc» runt,non et itarduum nomin are. Neq; du b itabitis illu eligere in quo fit fciecia resml litaris eximia,uirtus e;:ccIlens,aucoricas c« indčs. pracfum p ta felicitas: qui fit laborio« tfus in negotijs,fortis in pericuHs,fnduftri> fn augendo > celer in eoficiendo, confultus pro, 19* AEN. SYL. DE CONST. [GLADI prouidendo,quaIem repcriri apud uos mi nimedubitauerim. Nec depace domi tu-enda m ui cum la bor ab: tis, fi fo ris bellum gerere docrcucritis.ut poftea fuo loco dice mus.lntelligitis iam,principes,oratio rriea nuibus in rebus radices agat,& quļ fit cau la in manibus uMetis de bello gerendo to. Ca confultatio cft. jcgo qui nomine Caefaris bellum uenio fuafurus, ncquaquā hoc o n eris accepiiTem, nifi rera dignam ueftra uircure,ueftra nobilitare,ueftracp nationc, manifcftifsimc1 prius intellexiflcm. Agite igitur,auditē, 8č cognofcite,an bellu hoc pro fide ueftra Chriftiana fufeipere debea-ris. Omnisfenatus,omnisep populuscui de bello gerendo confultatio eft, clarifsi. tni principes,tria diligenter aeriģide, ck preise difeutere debet,ne quid agat, cuius denique poenitudo fequatur: Tu rpe eft e-nim, ut Scipionis prouerbium fuit, poft. quamerratum eftdicerenoputiram Bellum ergo gefturus primd quacrar,an fltiu-itum:fccundd an utile ■ tertidan faciic. Nifi enim haec tria concurrant, non eft cur bo_ nisatqueprudentibus uiris belligcrcndū Ut, Difcutiamus & nos hec ex ordineprav cipes, Ac primum de belli iuftitia cogno-fcamus. Bellum quod pro tuenda reltgio. 11^ pro fa luanda pa tria, pro co n fe r u an d is focrjs, CONTStA TVRCAŠ ORATIO. focrjs>ex autoritāte fuperioris gererctur# nemo unquam ueterum reputauit iniut ftum. Hinc Moli, hinc fofuse, hinc Saulis, hincDauidis,hinc Machabseorum praclia comraendamur. Hinc illi Demofthenfs, clamores quibus plenum exultabat apucj Athenastheatrumin Marathone, in Ar. themilīo, in Salamina pro patria defun-āos commendantis. Hinc ex Romānis Horatrj,Decrj1Fabrj>& alrj peneinnumera biles celebrantur,qui pro falute fuorum ci uium deuouere. Hinc ueftris Ģermānis CaroIi,Rolandi RaynaIdi,Conradi,Otto« nis, Henrici, Frederici, aerernis prseconfjs extolluntur,quipro tutandis Chriftianos rum finibus, maximis fe periculis obieda runt.Nunquam tamen ueftris progcnito-ribus tam iufta pugnandi caufa ,quam uo bis obicdta en\Nunquam illi tam atrocem intīmam, taminllgnem contumeliam ab infidelibus acceperunt, quemadmodum perpelTa eft haec noftro tempore Chriftia* na comunitas. Repetenda eft breuitcr hoc loco Conftantinopolirana ealamitas. Si enim 8C iniuria? magnitudo notior,& beU hiuftitiamanifeftiorerit. Nulla pulfatus iniuria Mahometus (fic enim uocatur qui Turcis impcrat ) bellum Graecis indixic, Coftantinopolim obfedit, ac maledefen- farn aen. SYL de CONST. CLAD£ farn oppugnauit. Vbi Conftantinus Grsē corum imperator intrātibus urbem,Tur-cisineKcremoparriae fuae periculo fortiC time* pugnās obtruncatur: Caput eius lan ceainfuumfpeclaculo fertur: Fitmiferan daGrancorum cac-des roceidunturnonfo* lum qui fe tueri conātur, uerumetiam qui proieAis armis fefededurtt. Nec ego hoc magni duco in ipfo furoreprimi incroituš middatos cfle quampIurimos, iliud hot* reo,illud abominor 5illud omnino dere-ito^capta ciuiratetdepoiitis armis > conks ctisin uinculis ciuibus>tummaxime fe.ui« tum e(t,tumfilrj anteora parentum occiiij tum uiri nobiles uelut beftiae mačtat!,cum facerdotes!aniati,tum monachi excarni-ĪUari,tumfacraeuirgines inceftats,tu nia-tresac nurus ludibriohabitae.6' mtferam urbis faciem.tf infcelicem populiJ.6fcele* ratum MahometU; Quis faliafandotenrtu perēt alach^miVomnia ludu pleiia, ca;-dejCruorCjCadaueribus eratcernere.Maho metus ipfe rerribili facie, tetris oculiSjter-ribili uoce ,crudelibus uerbis, nephandis nutibus homicidia mandat, nunciftu nū"c illum ad caedem pofcit,martus in fanguine Chriftianorulauac. Omnia Ceedat^omnia polluit.Tčpla Dei noftri pfeudoprophete: tfaduntur,c)iuinaaltaria proteruntur, olTa ''•:"'/ tnar^ martyru,& al'orufan&cnu iam cum Chri fto regnantiOĻaut porciSj, auc cambus obrj ciunrur,franguntur ftacu3e,pie*turae delen-tur. Nec mairis Domini Regtnae coela-rum gloriofae Mariae uirginis imagini par cicur, qiun 8C ipfum faluacoris Chriui Crueifixi fimulachrum cum magno cla-more, maiori irrifione, praecedencibua tympanis, ac tubis in caftra defertur, huc, atqueiIIiicrapitur,confpuiciir, luco pro-iioluitur. Q* nefas inexpiandum. On i-gnominiam Chriftianse gentis* O* dede» cus nofcri nominis fempiternum. Huic fi-gno5in quo redčpci 8C falu aci fumus,Tur-* corum foecidum gēnus iiiudic,& quafi noš fignum non figna tum calamus.Hiceft,in-quirsChnftianorum Deus. Sencio quia commemini principes dum faluatorisin-iuriam refero} tum tantaeeiuitatis damna commemoroded quis clademillius urbis, quis funerafando expliccc, aut pofsit la-*brymis aequare labores ? horret animus taliameminilTe,luctumcj?refugit. O" nobīlis Graecia.ecce nunc tuum finem, nunč demum morcuaēs. Heu, quoi olim urbes fama rebus'cj; porentes funt extmetef Vbt nūcThebae,ubi Athenapjubi Myccnj,ubi karifla.ubi Lacedaemon, ubi Corinthio-rum ciuitas, ubi alia memoranda oppidav quoruru 466 ASK. SYL. DE ČONSf. CLAOB quor urta fi mūros quoeras, nec ruinas inuč tjiast'Nemo foIum,in quo iacuerut, queat oftendere.Graeciā iaepe noftri in ipfa Grae-cia reqUirunr, fola ex coccadaueribus ciul tatum Conftantirtopolis fuperat,qugpar tio ambitu Byžātrj a Paufonia quondam. edita, per Conftantinum primum Imperat torem cius nominis in xmulationem Ro manse urbis ere«fta,tahtum operummira-bilium, tan tum armorum, tantum lirera-*um,tantumgloriae habuit,ut omnium ci uitacum dam tla haec fola urbs recompen-fare, ac refarcire Uideretur: hinc poft pa-cem cumGratianofadam.cVaTheodofio confirmatam, ueriiens Coftantinopolinijj RexGothorum AthenaricUs, cum regiae Urbis amplitudinem fplendoremcf: con-templatus e0et,ueluti ftupens dixiite fer> tur: Vere Deus terrenus cftjimperator hiē habitans, 8C quifquis aduerfus eum manus mouerit, ipfe fui fanguinis reusexi> ftit * Ecquamuis poft imperium ad uos, Ģermāni translatum, faepe* Conftanrino-liscapca,direptac£fuerit: nunquam tamē in poteftatem Chrifti hoftium, nifi modd deuenit:nunquam Bafilicaefanc"torum di-tutae, nunquam bibliothecae combuftae'j nunquam monafteria defolata,nunquam (acra noftra ex totO,nifi nungjdele ta fueVe, Itacfc «ONTftA TVRCAS ORATlO. 4.0i Itacjj manfit apud Conftantiriopolim, uf-que.ad noftrum tempus uetuftae fa pfen riģ monumentum, ae uelut ibi domicilium il terarumefiet,6Varxfummae philofophiae. . Nemo JLar.inorum fatis dočtus uideri po* terar,nifiConftantinopoli aliquartdiu ftu diflet,quod'q; florete Roma dodrinarurrt ttomen habuerunc Athenae, hoc tempefta te noftra Conftancinopolis obtiņebat, uti de & multa ueterum ūpientum uolumi-ha fufceperamus , &C in futurum fufeipere: fperabamus. Ac nunc uincentibus Turcis, QC omnia pofsidentibus, quaeGraeca potentiacenuicjucieoi nede literisGrae-cisomnindfitadum. Neq?enim,utpla*-rttķ arbitrātur,Afiani funcab origineTur ei,quos uocanc Teucros,ex quibus eft Ro manorum origo, quibus literae non eflent odio. Scycharum gēnus eft eX media Bar-baria profedum,quodultra Euxinu Pyr-■"ichioscj? montēs ļ(ut Ethico philofophd placet) ad Septentrionalem Oceanum fe> deshabuiegensimmunda SCignominio-fa,fornicariain cundis ftuprorumgenerf-bus,qua?, ut tradit uefter Ottho Frifingert «s epifeo pus,nou futilis author, regnante" apud Frančos Pipino,motes Cafpios exf* uit,aclongoitirterein Afiāferecepir,ibi£# pofthac morata eft. Etquamuis fub miti cc ccelo, corlo, 8i mundidori terra per tot fecula pa rumper exulcam fepraebuit, fapic tamen adhuc multum priftine^eformiratis,nec}j omnem barbariem deterfit.Carnes adhuc equorum,uefonrmm,uulturumejjconle-dit,libidini feruit,crudeliratiiuccumbir,li teras odit.humanitatisftudia perfequitur. In cuius manus ueniflc nunc dodam clo. quentem'q; Grjciam, nefeio quts fatis de-flerequeat Sed dicitis milites:Quid tu no bis literarum detrimentum comemorasf cjuid nobisdeliteris?» nos naftas gladios'cp ucrfamus.Vos gēnus ignauum recto gau-detis 8i umbra. Imd uerd forufsimi equi-tes.nuHius quavm ueftrf magis intereft ftu-dia literarum efle quam floretifsima Q\>id enim uos,uiri exceJIentcs, aliud quseritisp eum praeftanti am'mo 8ialro corde praeliii committitfs,qua'm famat-duleedinem lau* dareuultis,fcio,cx"gaudefis,cum de uobis b*>nos efle rumores auditis.Trahimur ortt nes ft udio laudis,& optimus quife£ gloria ducitur, inquit Čicero. Sed quac Jaus ueftra di uturna efle poteft^ifiKteriscofecrea tur.'Breuifstma eft fama, quae humanf ui-tc; fpatio terminetur. Viuurtt nomine per» cnni,quos literae inferros habentr Fortunati ambot fi auid mea cartniM ppffunļ i\u'U(t dies nr.(ļU4m mrmori uot tx*met xuor In ' ČOrtTRA TVRCAS ORAtlO. 40* In Curialem 8C Nifum, inquit Maro. nos aut Samiem is, aut Gedeonis, aut Icphta'jāutaliorumiudicu fortirudinem, rcgumtpmagnificagefta fciremus, hifili-tcns edo&i eflemus. Quantd ergo quifqj Ueftrurri,nobiIifsimi equites>aut induftrf-orefc,aucforcior, animofior, tantd fauere fngenijs,acliceris magisdebec. Haec funt enim , quae progenitores ueRros uircute prae(tantes,quāuis iamdudu mortuos, me rnoriae tamen hominum, quafi uiuentes exhibcnc, 3C quae ueftrum nomen, fiuiri-les fuericis, ād pofteros deferre cum laude queant. beArcrathaec Alexandcr Macedo> qui, ciim in Sige. o fepulchrum uidiflec A-chillis. Or*fortunate,inquit,adolefcčs,qui tuae uircutis praeconem Homeruminue-faeris. 6tuere)inquitOraton Nam nifiillf ars illa fuiflet,idē tumulus,qui corpuscon texerat,nomē etiam obruiflet. Demofthe-nesaUtem ille fummus Achenis uir,ciim exeo quaereretur, cuius uocem libentifsi-**ne audire^a quo fumma uirtus,inquit, oa ptime laudatur:quo dieto nimirumhuma tūta tis 8C eloquentiae ftudio magnopere* commendauit. Ac nuncconcrita deleca'cjj Graccia,quanra fit fačta literarum iaftura, cunfti cognofeitis, qui Latinorumom* hem doctnnaro cx Graecoru fontibus dē-CC * riuāt 404 AEN. SYL DE CONST. CLADE riuatamnonignoratis. Qtrid ergointan-to damno,in tanta iniuria dicemus princi pesc* An de iuftida belli aduerfus haec mon ftra hominum dubitabimus,qui nulla hu« manitatis ftudia colunt i qui fcedera nulla cuitodiuntc*qui fanguinem noftru fttiunt? quicaedibus faturari non poffunt.*" quifa-cra Dei noftri omnia polluunr^eKtermi» nant < Fortitudo,inquit, Ambrofiusin of. ficrjs,que. bello tuetura Barbarispatriam, uel domi defendit infirmos, uel a' latroni-bus focios,plena iuftitia eft. Qudd ii ordo ille naturalis paci accommodatus, Augu-ftino tefte,id pofcit,ut fufcipiendi belli au thoritas,atqueconfiliurhpenes principes (it, neque bellum alioquiniuftum e^tmf-metur,uidete quanta eft huius belli iufti. tia, cuius non folum Papa, & Imperator duo maxima luminaria, duo primi in terra princīpes,fed ipfe rečļor orbis,mundir^ fabricator Deus eft autor , qui fponfam fuam ecclefiam matrem noftram,ut pupil-lam oculi nobis tuendam commendat. Monftrauimus belli iuftitiam fortafle plu ribus uerbis, qudm necefle fuit, fed traxit me iniuriarum acerbitas. Parcite fubira-to: Date ueniam laefo. Nunc ex bello,quae fequatur utilitas, breuiter exponendunt eft. Curenim fe bello quifquā tmmifceat, nifi nifi & bello fe iuuatf Vos īgicur Principes , fi fruftum huius belli contra Turcos Iufcipiendi,cognolcere cupiris,dāna, quae toti Chriftianifmo imminenc,nifi Turco^ rumfrangaturimpetus.pefitate. Audiui-ftis quae pafsi func Conftancinopolitanf. Idem nunc multae ciuicaccs expe.ftanc,niii dum tempus cft opitulamini. Serpic indies hoc uirus magisac magts: nuncuru prouincia,nuncali.inobis deficit. Rafcia iamnouifsimeoccupaca eft. Difpotuse-l'us prouinciae cum coniuge Si Iiberis in Vngariam fe recepit. Vngari qui nācienus noftrae n*deicly peus, no ftrc religionis mūrus fuere, bis uičti bello poft mortem Alberti Regis,hi capcia Turcis funt,;cen-tum millia hominum,aut co'plus,duobus praelcfs amiferc. Non tulerunt integri Tur corum uires,quomodo fratfti fercnct* Suc-cubucrut auxiliancibus Polonis, quomo-do uincentfoli i'Magnaeft Turcorum po tcncia, in Afia&in Graecia. Tarrarorum fcrocem gentem foedereiunčtam habenr. Ducencaueltreccnca milla pugnarorum, ne dicam plura in armis cogere pofiunt. Quamuis fint Vngari ftrenui, 8i potentes uiri,atcfc omni laudedigni,non tamen tan tis uiribushabentur.Siue uincitur Vnga* ria,fiuecoacjtaiungitur Turcis,neque Ita- CC j lia, 40$ AER SYL. DE COKST. CtADB iia>ncq? Germania tutaerit, nec£ fatis Rhe nus Gailos fecuros reddet. At nonnullf8 quia fuis d/cbus non uideri fTmilia,nec fie« ri pofleconftdunt,nos autemfaepe'Tarta-ros protrita Vngaria Germanise fīneš in-greiTos,ad Rhenum ufq? debacehatosno-utmus. Vngatiipriuicļuam Chriftum cole rentjfaepc Auftriam,Bauariani,Sueuiam, Franconiam,Saxoniam percurrerant. At«. sila rex Hu nnorum, ab Vngaria, quae tuc Panno nia ch'cebatur,digreiTus, quant4sl-(ali3c,quantas Getmaniae , quantas rcmO' |ioriGaHiaeatc£ Hifpaniae turbas intule-rint,non ignoramus. QuidGothos,quid Vandaļos, quid Gepidas ,quid Herulos, quidLongobardos, quid Burgundiones referano.-'Omneshi po.puU per Vngariam ab ui tenori' Scythia uenientes, hanc no. ltramChriftianitate miris afflixeruntmo-dis. Expeeiusc|| crucis derifores bellum gerere deberetisj Equidem,pra?ftantifsimi Principes j cum omnibus uirtucibus acTecTriiitis, nihil tamen arbitroruosmagisuelle,qua*m gra-tos eiTe a tejļ uideri. Haec eft enim una uir« cus,non folum maxima, fed mater omniu nirtu tum reliquarum. Quid eft enim pie-tas,nifi uoluntas grata,erga parentest'Ouj funt, qui libenti animo pro patria pugnic niliquip3rriae beneftcia meruerunt/Qui ftint,qui fidem ergp Principes inuiolatam cuftodiunt, niftqui eos in fe benefices re« cordanturc'Oui funt,qui praecepcores ho-norant, nifiqui fe dodrrinam ab his acce# pilte no funt obliti ^ Qui funt,qui amicos omni ftudio profequuntur, nifi qui fru-i C*tumamicitia? tenaci memoriatenenc? Quod fi erga patriam5erga parentes,Prtrt. ^ipesjpraeceptoresjamicos grati efle debe-o mus, mus,quancd magis ergaDeum noftru < 8C cuius obfecro pignora, quam Dei noftri beneHcia fumus experti < ille cum nihil cf-femus, nos in cfle pro duxit, neq? Iapides, aut aiborcs,aut eqaos,fed homines ratio. nis participes nos creauit, nobis ingeniu, fermoncm,uirtutcm>uires corporis atque anima? deditt Et cum primi parentis culpa inierni mancipiu fačti eflemus, ut nos redimeret,defcendit de coelo, exinaniuic feipfum, formām ferui accepit}hominem induittračtus obediens ufque ad mortem, mortem autem crucis, inquit Apoftolus. Subipfa autem pafsione, Sčcruce, priuf-quam ad crudelftatem necis,&efTufioneru fanguinis perueniretur, quc conuiriorura probra,quae contumeliarum ludibna tu-licc* putamina infultantium exccepit, qui fputofuo ca?ci oculos apcruerar: flagella-tuseft,qui poteftatem flagendidaemones habet: Spinis coronatus eft, qui fanAos fuos floribuscoronat aeternis palmis: In faciem caefus eft,quiueras palmas mundS uincentibus tribuit: Spoliatus eft terrena, &caducauefte,qui cc*leftiatqueimmar* cefsibili canditate animas uefttt; Cibatus cft felle,quifecibum homfnt pra?buit:Po-tatus eft aceto, qui populo fuo ne&aria pocula repronnttit. Agnus ille innoccns, CC 1 imd f md ipfa innocentia,ipfa iuftitia inter facf-norofos computata eft: pependic inter la. trones Deus nofter,uiderunt faciem eius, &. non erat fpecies neque decor: A'uerti-cecapitfsufq? adplantam pedis non erat in eo fanitas. Sed padus eft, ut nos redde. retimpafsibiles: mortuus eft utnos redde rctiramortalcs. PafTus quia ipfe uoluit, Qc iniquitates noftras ipfe portauit. C boni-tatem, O^clementiam magni Dei.mifera-tiones diuina? pietatis ineredibiles; qu»m maxima SC incxtimabilia fint Chriftiano populo prgftita beneficia? Sed corim funt naecin omnes rldelesdona Dei. Vosau. tem 6 Ģermāni peculiarior,quedamhono risratto redditobnoxiores. Nam qui uo. bisimpcriudedicisuos omnibus popu. Iis,gentibus,nationibus prsstulit.Haec eft enim prima in (eculo dignitas, cui omnes principes,omnes reges cedunt, quā lalua. tor fecundum carnem nafcendo, peregrt-nando, moriendo dignam cenfuitquouis honorc.Que. in Propherjs ^pmilTa,in EuaU geliocomprobata,in Apoftolorumferi. pris magnihee commendata exiftit: Haec cft illa excellenrifsima dignitas,qua ftante no eft cur Antichrifti formidemus aduen. tum,quemadmodum 8C Tertulianus, & Cyprianus,& Auguftinus 98C rņulti uetc~ rum tum ex ucrbis dočtoris gentium Pauli cel hgereuidenrur.Hincantiqui noftri Spiri-tufan Ao pleni,quamuis adhuc idola cole* i"ent lmpcratores,perfequerenturcjj Chri-ftianos,uitam tamen illis prolixam,impe-rium fecurum.domum rūtam, exercitum rtem, fenatum fidelcm, populum pro»» bum,orbcmquiecemoptabant. Vos igi-tur magni,uos inelytid German!,quibu3 tanta dignitas credita eft, curare pra? eartc» tis debetis, ne uobis imperantibus Chri» ftianae religionis maieftas interear. Sed Cļuid uos ad hec Deo rependitisdmd quid nos omnes Chriftiani pro tātis beneficrjs agimns.-' ubi tantorum bonorum mēmo-ria eftr Principes ubi graritudo euV uiri po tentes terram facratifsimam, in qua u iius eft Deus nofter,&annis fuper triginta ho« tno cum hominibus conuerfatus Agare-ni occupanr?ofHcium noftre. falutis Mahu metus obtinetjfacrofanftttdorDini fepul-chrum lečtum'cp illum ueneratu dignifsi-mum, in quo propter nos uita noftra ob-dormiuitjin cfominio Saraccnoru impu-tata? manus obtrecftant,Ioca illafancta, lo< cabenediftajoca preciofa &agniimma« tulari purpuratocruore , dum nos file-musjhoftesfideinoftr^coculcanf. Etquid ad haec aitis principes i Cur haec accidifle pa. jĻi% AEN. $YL. DE CONST. CLADE putatisf abbreuiatam ne manum domini creditis? auc impptentem fačtum quf eft omnipotens? Nunquid non poteft mitte, re plufqudm X I I legiones angelorum, qui Saracenos,Turcos,8£Tartaros,fe bla iphemantesexterminent!, Aut cērte tan-tum uerbo dicere, & fiet quod uolu erit. An qui ferocitatem Scnnacherib angelo dimicante contriuir,qui furibundum Ho lofernemin manum mulieris uiduae der dittqui percufsitregesmagnos,8Coccidit regesforres,;qui claufit Aegyptijs rnarc, qui Sodomitis fulphur pluit, dC igne, qui uentis imperat, 8C mari, qui fecit ccelos in intelleAu, Mahometi.fuperbiam frenare non poteritc*, Omne fubeft ei cum uolue^ rit pofie. Quid|gitur opinamini? quid crc ditis principesrTčtat uos Dominus Deus nofter,experiri uult,an fediligaris, an uir-tute praeftetis, aņ religiofi, an grati firis: quid inter nos i fi fit aliquis qui fapiat, Sc intelligat,acrequirat haec, 8C indoleat ui, cem eius. Qcud ergo moramini i quid fta. risc'an'non efthic maximus bellandi fru. Aus i maxima utilitas ueftra, fi praeļiu ad. uerfus inimtcos crucis committetis < uos beneficfj memores oftcnditis: Deo noftro placetis: animas ueftras lucrifacitis: 8c ha. bitaturicum Angelis,triumphaturicum tan&i's CO'NTRA TVRCAS ORATIO. 41% fančtismartyribus,regnaturicum Chrifto ccelumacquiritis. Omitto-hic Principes, id emolumenri, quod plaerifquc omnes milttes noftri tempotis ex bello quaerunr, aurum,& argentum,teuromata,piclasta-bulas,equos,ueftes,feruos,anciilas. Nam quamuis mukahuiufmodihaecexpeditio repromitcir., nolo tamen uos Chriftiāni milices haec ambirent, nolo uos rapinas quaercre,nolouosfpolijs gaudere. Pufilll eftanirv)ilucrisinh»are terrenis. Mens ge-nerofa, dC alta cceleftes afpirat in thefaua tos. Breuis eft uica hominis fuper terram. Fugiuncanimi noftri lietum, uitae noftrae funcaranearum tela,citd dirumpitur. Fe-ftinstenimdecurrere uelox Hofculus: an« guftae,miferaee£ breuifsimae uitae praecio, dum uina,cibos,fomm'acļ; pofeimus obre pitno intellecta fenedtus,nemo feit, quid uefper uehat. Curriculum acut noftri in-certum eft:Peregriniin terrafumus,fpes noftra in ccelum tenendaeft,'ubi Euange-Iio tefte,necf\iresfodiunt', hectine.rodut« Multae funt uitae, quae nos eo deducum* Sed hoc profečtc? tempore,principes nullum iter certius, nullum fecurius, nullum jKpeditius, nullu gloriofius eft, quo por> «mus ccelufcandere,quam fi concra Tur-cos coelcftis patria?, noftrae eiuitatis fuper- nac nae Hierufalem pcrh'dosinimicod srma fuJ mentes, puris 8C cortftantibus animis bellum geramus. Cognofciris,ut arbitror, iam principes,huius belli quod fuademus non honeftatem modd,uerumetiam utili-taEem.Nuncdefacilitategerendi belli pau ca fubne&am: Hoc eft enim de quo tertio Ipco di&urum me promili. Fru ftra enim iu (tum bellum, fruftra commodofum pro-bauerimuSjnifi etiam fadu facile,ne dicam pofsibile^demonftremus, In hac parteiU ludmeo iudicio animaduertendum efto. ptimi proccres,ne maior hoftsbus quant nobis fit (ciemi a rei militaris,nefrequen* tiorufus,ne pecunia copiofior, ne poren-tiafuperior,uc Deus ipfe fauentior: quin-imdnec^fiparesutrinc^ uires fuerint bellum fuaferim.Nam tefte OAauiano Caefa-re,qui preh'um finecerta praerogatiuacorrt mitrit, fimilis eft ei qui hamo pifcatur au-reo.-facile namque pius amittere quam 1 u-crari poteft. At mihi feu noua confideran-ti, feu uetera mente repetcnti, in omnes na tiones quas bello idoneas iudicant,nulla expeditior,nullafortior,rtullaperirior,nul la audentior quam ueftra uidetur* Vobis hominesjuobis equi,uobis arma,uobis pe cuniac funt, Nulla natio tam grandis fub coelo eft,quae habet Deos appropinquan- tes tcsfibi, iicuc adeft nobis Dominus Deus nofter. Et ubi obfecro toc clarifsimi prin* cipesc'tot generofi proceres «'toc fomfoi-«ni cquites < toc potences ciuicaces < tot dilli tfae.<» roc auri? tot argenci f tot ferri mine-ne/ubi tanta populi mulritudo .'tanta iu-uentus.'tantum animi.'tantum roboristf Germaniaefines.ut uetcres tradunt,ab O-tiente Vifcella nuuui9,& Vngariae limes ruere,abOccidentcRbenusra Meridie Da nubius:a SeptentrioneOceanus, Sčmare &alcrum,quod Prurcnicum uocare p tnus. Nunc quancum extrahos terminos pofsideatisipr} uidetis. Vos Angliam,pul «s bricannis, occupaftis : uos Belgarum Hcluctiorum'cp fines eie&is Gailis, obtf* nuiftis: Vos Rhaetiam 8C Noricam inuafī-ftis, uos ufque in Italiam pedem extendi-ftis j uos Hulmerigeros,quinuncPruceni uocantur,exmanibusinfideIium detraxi-ftis.foli ex alienis in ueftro folo Bohemi &dent,potentifsimi SC nobilifsimi populi. Sed & illi ueftro imperio parere fe aiunc fccgemcjj habentueftri fangoinis nobilif-fifnum Ladtslaum. VoS īgicur magni, Uos bellicoft, uos potentiTsimi, uos for-tunatifsimi,ac Deo accepti eftis,quibus aded fine9 extendiiTe Iicuic,čV fuper omnes ^ortales Romanar potentiac datum fui* obft- 4*tf AEN. SYL. DE COtfSf. CtAfcl obfifterc. Nam terrarumillecalcator ornt nium,& orbis domitor Iulius Caefar,qul-uisfubaAis Gailis faepe4 Rhenum rranfiue: bellicofam tamen 8C afperam Sueuorum gentem dimifitindomitam.Auguftus O, ce,legatis ČC auxilrjs omnibus caefis. Lon> gumefletrefefrefquas intuleruntRoma-naereipublicaemoleitias Germani,qui,ecfī Romanorum fortunae aliquando cefieruc, poftea tamen 8C ipfi de Romānis, de Gailis ,de Hifpanis, de Vngaris, de'cļ? alrjs di. uerfis gentibus fsepenumerd tnup liaAru n t. Nec SMec Romāni, cum rerum potirentur, reš magnas fine Ģermānis auxiliahcibas, per egerunt,quorum tanta in bello uirtus,tart ta in domofidcs fuit, ut Caefarci corporis cuftos,cohcrstxĢermānis potifsime legeretur. Coriferamus nunc Turcos, aē uos inuičem,& quid fpcrandum fit, (i cum illis pugnetiš, examinemus. Vos nāti ad ārma,illi tračti: Vosarmati}illiinermesi Vos gladiošuerfatis, illi cultris utuntur* Vos baliftas tenditis, illi arcus trahunti Vos loricae thoraces($ proteģunr,illos cul titrā tegit: Vos eqUos reģitis,illi ab equis regurttut: Vos nobiles in bellum ducitisj illi feruos,āutārtificeščogunc. Veftrimi-lites nati atque riutriti in armis funt, illi topiās fuas exceptis quindecim millibus pugnatorum, quos cxpcditoshabent,ex agtis arqueoffīcinis petunr. Vobis flcčte-re 1 udos,equos, 8C tendere fpicula eornu: Vos omn e seuum furore tern tis:ucfrra iu-iientus Tor nearti entis in te n ta eft, aut qua tit oppida bellomec tarda fenedus ueftras uires debilitat, mutatcp uigorem: Cani-tiem gatea premitis, fempercf reeentes bei lorum habere caufas cupitis, 8C Uiuereiri armis: Illis pi 4i« AE.K SYL. DH CO'NST. CLAM mccus>&quosdixi,qufndedrn millia ex-! pediti funt, quos fonus deledat armoru, SC animus inbclla parātus exhibet auda-ccs« Caereros inexpertos>tirnidos, effraena tosnulliusprecrj iudicetis. Qudd ii manus cum illis conferatis,nihiI eft,qndd de uictoriadubiteris. Si moddquamgefturi eftis pro Deo pugnam , aduerfus Deum non conuercatis mala mente procedentes. Cdmergdmaiores ueftri, principes,omnes uicinos ac longe poti tos populos ar. morum gloriafuperaucrint, cum timen* tcs ipfi nullos omnibus terrori fuerint, cum uos ipfi nihilo minorcs ueftris pro-genitoribus fitis, cum omnibus his rebus abundetis, quas bello neceiīarias putanr, cum uobis fortifsimi milices , peritifsimi duces, aefaeisfortunati fint, cum Deum in caufa fua propitium fperareparfit, ciim ueftri hoftes longe inferiores nobis exj, ftant,noneft,cur tamhoneftum tam'cļj utf« le bellum pro Deo ueftro gerendum,de-trec%are quoquo modo debearis. Dicat hfc foriaflev quifpiam < Rem nort effe cum Turcis tantum, fed cum Tarcaris fimul,& Saracenis,cumej; omnibus gentibi!s,quas illi fubieetas hablt. Huic ergo1 eotra infto, nec ego uos foli Teutones,inqj, pugnabt-tis; cx Ualia, ex Gallia,ex Hifpania muld con- čoncurrenr, nec Vngari deerunr, nec Bo-hemi fortifsimae gentes. Raftiani, Bulga> rijomncsll^rienfes, omnes Graecifum-pra occafione, confurgcnc. Vicini quo-que in Afia dabunt manus. Nolite ekifti-mareprincipes,icaomnem Afiam Maho-meto parerc,utnon multi fine Chrifto fer-uienres, mulciinCilicia, Byrhinia, Cap-padocia, Ponro, Syria , Chriftiani funt, quamuis iugo feruitutis opprcfsi. Hyberfj qui &Georgiani uocancur,TrapeZuncrj, ArmenijChriftum colunr^neccunCtaburt turārma fumere,fi uosuiderinc audenres. Vencri quoque 6C tanuenfes potences po« puli,quamuis pacem cum Turcis habent, parres tamen ueftras clafsibus adiuuabut* Coa&i nanc£,ne ciuitates orientis admit-eerentpacem facere; At quod homines ini irirf,ac necefiarid faciunt,neqs diu,ncq; di-ligenter facerepofiunt.Veneti cērte1 fidcm Imperatori dedere,fa tres religtofos cum Saxonibus, Bohemis^ dC alrjs quos poflunt allicere,fuam prouinv ciam uendicarc. Nequeenim proptereaV uefter exercitus magnopere* impedietur. Nam.&imperanteConrado, dequo pau lo'ante* dixi, cum tertius Eugenius Romānus pontifex Chriftianos excitaret, pro tutela terra? fanftae,quam Saraceni cuerce. reeonabantur, Pruteni ouni caeteris ulte-rioribusidola colebant, ac crebris excur* iionibus,nunc Saxoniam,nunc alios u i ciņos Chrifticultores infeftabant. Conra» dus autem dimifsis Saxonibus > aut esete-tisuicinis, qui domi cum Prutenis, aere-liquis Barbaris decerrarent, ipfe cum Rhe nenfibus, SueuiSjfiranconibus, Bauaris, Hierofolymam penetrauit. Idem SC nunc Uobisagcreliecu Caeterum,quia nonnula lot; los efle audio, qui Mahometum deinceps quieturum cxiftimant, neqj, ur. ego dico, tantopere* reftinādum ceffent,referabo uo bisaliquade confuctudine Si natūra huius hominis , quasmihi per eos nota funr, qui fecum ah'quandiu conferuati fuere, uc quidfperandum,quidu'e rimendum fit,eo; eertiushabeatis. Eft autem Mahometus adoIcfcens}annos natus quaruor, Si uigfn ti,animo truci, cx*gloriae cupido, robufio «orpore,ae Iaboris patiente, ncque uino, neque ccenis indiget, Si quamuis more gentisIibidinofus,non tamen intcruxo« reslangucfcit: choreas fugirat, unguenta deuicat.rard induitur moliibus ,non can-tu,non fono delinitur: non canes aIir,non auesnutrit, una ei'uoluptas eft armatra-&are.Honoratmilices>equosamar,naues, curroSjmachinas belIicas,formdfis mulie-ribus praefert. Et quāuis eft natūra Barba-rus,abhorretc£ bteras.gefta tamen maioru cupide'audii,acluliu Ca?farem,& Alexan drum Magnum omnibus anteponit}quo rumillufttia fačtafuperarc pofie confidir, acque contendit: nec fe minusaptumad fubigendum orbem dicit, quam illi fue-runt,cum fua fint longe maioraprincipia, t\u£n\illorumreferantur. Etquoniāfalfo DD 4 .Pro. 4HABN- SYL> dE CONST, CĻAD1 propheta? fuo Macho, cxquo Conftanti-no fubīecu, non dubitat,quin ad Romānos fubmitterepofsit Barbara temeritate, 8C Afiana fuperbia pieņus. Hiceft, uefter hoftis, proceres,exiitimatote nunc, an ta. lem na turam quicfccrc fit ucrifimile. Sed quid co mieturis,aut argumentfs in rebus utimirmanifeftis^ No'nnehic ui&a Con-ftancinopolf,mox Peram dcleuir, propin-qviasciu!f3tes opprefsit. Cicladesinfulas maris Aegei,magnacx parte diripuitcDi-fpotum ex Rofcia pepulit? Et quamuis cf-fent cum Vngaris induciae, eorum tamen fincs ingrcffus, nonnullos agros depopu-latus eft. Eccepacem Turcorum optimi principes. Eccequietem,quam fperarepo teftis: Nolite confidere, nolite differre. Confuli te uobifipfis, 8C utilitāri, 1 i berra-cify ueftra*, dum tempus habetis. Čaula belliutintelligitis, 8C lufta eft, dC n ccelTā-ria ,6V:maxima: uobis ad pugnam omnia quam Turcis meliora fuperfunt. Orat uosCaefarne Chriftianae Reipublicx, ne uobifipfis hoc tempore defitis, fed quem. admodum Ratisppnaecondi&ūeft, quos po teftis milites, equps, arma, currus, irt* rtrumentabelIicacommeatusprxparatis. Ņam dc ipfe,quae funt in fua poteftate, ad hoc. bocopus omnia promitrit, quaecunq: (irbi,ut Imperarori Romanorum5ut Auftriae o!uei,ucrelig»ofo principi,uc nomini Chri fiiaoo incumbunt excqui)praeftd eft, & ua , lens: 1 an mm uos principes in hoc loco de bello gerendo concordes fitis, Nam fi un-quam pugnandi repus fuit, pro fedo nunc eft,quando nonfolumhonor,&ftatus ue fter, fed ipfa libertas ueftra, ipfa fides, ipfa uita in dubio ponirur. Necp enim fi Tunčos progredi ad uos finicis,quaerendum e« rit,inquo ftatu, in qua fide uiuere, fed ui-Uere debearis. Memenrote parrum ueftro-" rum generofi proceres,ponite ancc ocylos flluftria tafta maiorum , rccolitc quoties progenitores ueftri cum magnis exerciti-bus Alpes Italiae tranfiere. Alphonfum JLongobardorum regem,Stephano Papas moleftum Pipinus coč'rcutt. Defiderium eius prouincia? regem, Hadriaņo infultan tem Carolus magnus compefcuitc'Roma» nosformofo Pprificirebelles Arnplphus edomuinBerengarium,qui fe regem Ita» liaeiaditabatjUocatu loannis Papae Otto primus magno bello cotriuit. Referrequi-cem grauius fuerir,quctics ueftrianteccf' fores pro Romāna Bcclefia, pro fidecatho ļ«ca, pro falute coramuni decertaucrunr. DD r IUI 4t6* AEN. SYL. DE CONST. CLADE Illi quidč dum parato,8c" forti animo Chri ftianam rcligionem tuerentur,Romanum Imperium adfetraxeVc. Viderenunc,que" uobisanimum fufciptcndum efleputecis:» Patres ueftri pro fuis non dīcam ciuibus, fed agricolis paulo contumelioftus tra&a-cis faepe bella gefferur, uos uno Imperatore cii tota Grjeciacnobilitate crudelifsine necatOjnon putabitis efle pugnandum.'ll. li frequenter fuis miniftris parum referen cercompellatis,non dubitaruntarma reci pere : uos Deo ueftro probroft contem-ptononarmabimini!* Illi pro ample&en-dis Chriftianorum finibus, durifsimisfe praelrjs commiferunt:uos pro tuendareli, -gione,fide'cg ueftra recufabicis arma cape-fcerer" Non eft de rebus leuioribus hocbel lum,pro patria,pro liberis,pro uxoribus, pro focrjs,pro libertate,pro uita, pro fide, pro religione.profan&is martyribus,pro rnagnis Apoftolis,pro gloriofa marre Dei aduocatanoftra reginacceli Maria,profi_ lio Dei, pro redeprore, profaluatore,pro maximo,& certifsimo Deo ueftro, pro fp| ritu fanAo direclttre^ro parre gterno,pro diuinifsima trinitate, quam fpurcibus ille Mahomctus pcrfequitur, comittendurn eft prarlium < Cogitate principes, qud re- datfa. CONTRA TVRCAS ORATIO. 417 dada cft Chriftiana rel/gio, q namu in O-ricnte , quantum in meridie diminuca cft noftra fidesr'Sumicealta corda.-induiretor ccs animos, defcndice matrcm ucftram £c clcfiam,quos Chrifto regnauerir. Accingi mini gladio fupra fcemora ueftra potetif. iimi:occurrireinimicisueftris. NolicectTe ulcimi, quos Imperrj dignas iubet cxire priores. Carolus RexF»ancorum, & nobi lifsimus,& potentifsimus, pugnaturum fedīcir.fiuos amemini, Oiiarfirmens inr cJyti Ladislai Regis Vngaria: 8t £>oh.c-miae,ex fuis oratorib. audiecis. Regis Dar ciae, Sueciae, ac Nortuuegia? lireras habe-mus, qux mentēm illius optimam cxpo-nunc Alphonfus Rex Arragonum,&l Si-ci 1 j e no ftri feculi clarifsimu fi d u s, etiam fi-lentibus esteris hoc magnificum bellum, hanegloriofam expcditionem pro Chru iti nomine ultrd fufccpturiī fe pollicetur, PhilippusBurgundiae dux, non minus a-nimo quam fanguine darus, potencatu ac dominatu par magnis regibirs,non modo1 feiturumad hoc bellum promittit, feda-liosquoque, ut fe aceingantmagnopere adhorratur. Intueaminihos duos Principes, Alphonfum,&Philippum,maximos dominos, terra, mariep potences, acoho 9cfar? 4-tl AEN, 8YL. DE CONST. CLADB actateprofcfti funt, ambo fejcagefimum annum tranfičrc: Ambo tamen certamini fefeofferunt,nec$ in proprijs perfonis pro Deo fuo pugnare recufant. Quid uos fa-ciatis elečtifsimi principes, quib. aetas flo« rieta eftr quibus ebulit fanguis t quibus Martius labor iucundus,quidam ludus uj deri debetr" En milites, en duces, en robu-Itifsimiiuuenes, finitis nefenibusmaiorS 3uam uobis animum efle f dormieds ne omi, cum illi fons militentc* marcebitis gieocio,dum illiin negočio uigcntf Mini. •ne1 de uobis talia fufpicor, deģenerēs a n i-tnos timor arguit. Vos autem erečto ani. moalacresintueor: Incipio benefperare: Sentio iam titillare pečtore ueftra ac fta. grareamore bellandi Necmiroruos aeca. ee milidae fcftatorcs huius belli cupidos efle. Nam $C ego ipfe quamuis fenio gra-uis,quamuis Eccleiig dedicus, incendor dC aeftuo nimio feruore cālis uifenda? pugnae. Veteribus illis,ex quibus uobis origo eft, principes cum eflent adhuc gentiles, nullum fuit graue bellu m,quod pro pa tria fu fcepiftent,nullam illi mortem miferam pu cauere,quae pro Kepublica fubiretur. Sed qua? Refpublica maior, aut melior, qua!m noftra Ch ri ftiana."qu x patria dukior, aut no- CONTRA TVRCAS ORATIO. 41$ hobilior, quam noftra illa cceleftis,ad quā cunfti afpiramus formofa Hierufalem.'llli cum pro patria morerentur, tamen maxi-me exalcabant.Nos cum morimur.rdm tl« nfmus exilium: ttim pacriamingredunur. Ovfehxmors,qua uitam premif tcmpo-ralcm,Cortcedit aetemam. O' fauftum, ac defiderabile bellumtin quo fi uincis,in ter ra, fi uefduinceriSjincoelo triumphas* . Quid'ne ergo ardenti puguemus animo, quibus tanca promittuntur emolumenta. Ecce dominus nofter fanftifsimus Chriftianorum furņmus parer Nicolaus Papa quintus,ouium Chrifti paftorRomanorG Pontife^jiuceflbrbeatiPetri, Chrifti Dei noftri uicarius,omnibus quihanc cxpcdi tioncm fequcncur dclifta remittit, culpas abluir,ueniam praebct, ccelum promirtir, Nec de promiiTo eft dubiu, quando is eft, qui habet poceftatem ligandi$ ac fbluen-di,qui locum illius cenet, cui datae funt cla ues regni ccelorum. Ecce rtunc cceli aperti funt,eccc nuciter in patriam, ecce fealam, qua fuper omnes planetarum orbes fean-dere ualeatis3atq? adipfam galaxiam per-uenire, quac nos ad regiam magni Dei re-Aotramftc dūcat. Quod fi omnibus, ut inquit Orator,qui patriam dilexerinr,iu~ ucrinr, ^jo AEK. SVL DE ČOtfST. ČLADE iierintkdercriderint,cerrum eft in coelo efle \liffinicum locum,in quo bcāto aeuo aeter* no f>uanrur,quid de uobis putandum eft, principes1nonqut pro terrena>fed pro cce Jefti patria pugnacuri eftis f Quid dicam«? Muita dicerepoflum,fed hoc tempore A-poitoli Pauli dodoris getium uerbacom-memoraficfatiserif < Quiā neqiieoculus uidit,neque auris audiuir,neque ih cur ho minis afcendir,quae promiftt domfnus di-ligecibus fe: quales uos fu turos efle 6 Ger* mani nobiles, nemo dubitauerit, fi hoc bellum, ur Imperator adnaonet, Papape^ tīt, Chriftus iuber, pro diuino ho-nore atque amore fufci-pietis;. tt o it CONTRA fVfcČAS OR.Atl6\ 4*1 HORTATVR ETIAM AE N E A S SYLVIVS PA-PAM Vt CHR1ST1ANOSCO&-iraTurcot o\tfen<ļ4t,v mnotefdt^tueframd-nibut funt mttr Vngaros, o Aun jlraUs. Eatifsime Pater,& Clementif-limedominē, poft deuotape* dum ofcula bcatoru, 8i hurni* lem mei recommcndationem} Ocripieram nu per S.ueftrae dc perditione ConftanrinopoJis. Deinde noua h/cfue-runc,qu3C ciuicarem illam adhuc per Chrl ftianosteneridicebat,id mihi ad tempus confolationifuit. Sed nuncinuenio pri-mum nuncium nimis uerum fānue. Qui* bus ex rebus,et{i mihi aliter non conuenrc de tanta re !oqui,tamen ut Chriftianus ta-cere non poflum. Muita cft Caefare de hac calamiracc Reipublicac Chriftiang fum lo-cutus. Inuenio mentē eius bonam.fediin-pofsibileeft.,pra?clare agcre eu, cui defunt faculcates. Quod ii ueftra fanairas, cui principes aufcultant, ad hoc nauaritope-ras>no eft mihi dubiii,quin turor TurcorS eoprirni pofsic, 8iChriftiano popUlo be-ne confuii. Tanquam igitur uermiculus 4j*ABN, SYL. DE CONSf. CLADg fcripfi nuper, SC modo fcnbo, uti ad reni hanc ueftra pietas uitihreraflurgati oro ue lit, 8C toto peāorencgociu fidci fufeipiae, fcriba trp Cefari fuum propofitum, qui\p-fec"td uolens eftj& Apoftclica mandāta to tis ēortātibus exequetur,qUemadmodurri txfuislitcriScognofceti3i De rebus haru partium haec feferre poiTurh. Vngari ad fe ftum SBanholomaei proximum conuert tumhabituri funt apud Pofonium cum re ge fuo.lbi triadicunturāgēnda i Primum danda eft opera,ut pax cum Caefare tračta ta ratificctur, adid Auftralescupičtifsimi funt: Comes Cii iciae alium animuhabet* Plus tamen ualicuri,quā mali credituriSe-tiidueftjUt Axamitex Vngaria eiimiriari pdfsitjquimuitas ftrages Vrtgaris dedic* Ferrurep iam ād tjooo. hominum in armis habere,6t*adečsiam confugilTe Gisfcrarri, nonnulli tradunt fed hoc nodum certum eft,qu āuis recefsiffe eum mali animi a rege Ladislao conftet. Tertium eft, Ut de fafto Tifrcorum confiliu capiatur.Haecde Vrt-garis.De Auftria haec funt. Veiliuftt nunc ad fanČtitaterrl ueftram legati regis, dicuri tura&Uri de cenfuns,8Č de EcClefia Pata-uienft. De hoc ui timo fcit Ueftra pierās, quid CaefaripromiiTum fit.Durum eftof. fendcre tātum principcm, 6C ecdeftā fem- pcc fcONTRA TVRČAS ORATIO. 43* per Uacare fortaftedurius;Nefcio quid di» cam: ueftralančtitas meliorem partem cli get. Aiunt aliqui legatos, illos etiāde coni pačtatis Bohemoruna cum ueftra fahčti-tateačiuros.Namrex illa Bohemispromf iifte fertur.Male,ut intelligo,res apudBo» hembs fe habent, quando haeretici domi-nancur. Comes Cilicia? parum de fide čurāt. Rex puer tantum cupit quātum fapit. Nunc apud Vratislaum inter regem Po-ioniae & Alberti filiam, matrimonium trā &atur,credirur'q;iam conclufiim. Haechā bui, quae modd pietāti ueftrae fcriberem; Commendo me pedibus ueftrae S quam. diuina pietas diu iofpite nobis praebeat. jEx Oraecio Stiriae, dien. AUguftij Anno tļuofupra. CONSTANTlHOPOLiTAliA clades ueridict rtftttur. RĒuerendifsime in Chrifto pater, St dominē mi čolendifsime, poft humf lem recommendationem. Dedinu-feer dignationi ueftrae litcras,per quas aie-parn noua hiicdelata efle, quae calamitate CpnftantirLopolitanam denegarerir.Itā t' quidemfač"tumeft: Nam de Venetrjsilla; tina Iaetitia uenir.Sed nunc ex pluribus lo tis habemus nimis uerumfuiue pririiutrl *■*-*••*- j «** JE& fturt' 424-AEtf. SYL, DE CONSf. CLAt)5 nuriciu. Nam 8t Conftantinopolis capt&j perTurcos in feruitutemredafta eft, nou rainum magria caedes fačta, anima? muitas abdučtae funt,& alia plaeracp loca occupa» ra.Quibus ex rebus uerifimile eft fuperbu &crudelem hoftem non quieturum, necg per ignauiam 8t focordiam,tantam ufčlo-riam ncgle&uru Incumbitergd Apoftoli. coCulminfjde tanti pcriculi auerfione co-2rtare,admonere principes, ac populos^'n ftare, uigilare, feftinare, nihil omittere exl his,quae ad Reipublicse falutem pertineat. Ad quam rem,licet faerum orbis fenatum arden'tem non ambiģam, tamen dignatio fiemucftrampro ueteriferuitutemea his paticis onerare praefumpfi,quibus me.ue-luti Chriftianum de talibus nouitatibus anxi.um efle,catbolicae religioni timere, 8t prouiiionemoprare fignifīcarem. Nequc alia fuper hoc modo dc rebus Bohemicit ālitļira nuperdignationi ueftrae frgnifica-uiVŠi per oecupationcs ueftras licetjCupio*, refponfum habere.Mecj? ueftrae P.reuereri difsiniae,quod ad poxTum;Facio eommerr* datum^iracuncg in re poflum,iili ferairu» rum. £x Graecio Styri3e,die it. Auguftftf Anno tn-ilefimo, quadringefimo^ qumquagcfimo tertio. E X ĒX PAVLI &MILII VERONENSISt DE REB. t?£ST. TRĀNCORVM, Libro IIII, DeTurc4riimmcrmtru to cr votenm* lS( T E čohciluimClaromOnta num duo dc qiiadraginta circiter annis, HierofoIyma con* tinenti Turcarum opprefia ui go quoti\iiehoftiltapariebantur. NoncCc Patriarchismodd, pi)s'q$ regionis cultori-bus,fedcumfančtitate locorum imprj bel lum gerebant, odio religionis noftrae in-expiabili. Perpauci exterorum e noftris audebantfanctarh urbem inuifere:Petrus ex nobilitate Ambianenft,pucr Hteris im-butus, ubiaetaspadehslaborum fuit, rei milirari deditus,uir effečtus, rebus huma-nisfpretis,eremo fe dicatfit. Aliquantb pdftjimpetuseumfubrjt facrae peregrina-tionis fufcipiendae^aupertate, uili'cpcul-tu inter Barbaros tutus, 8C aeri quide iri-ģenio, fed qui corporis fpecie indecora^ breuicf ftatura,&rninus liberāli fācie, cOrt temnehdus magis quam metuendus ui-deretur, omnia circurriiuit, luftrauit'cpi ac EE i mo- 4}6" PAVLVS AEMILIVS morcs impiorum.anrmosjurbes, uires co-gnouit,perfpexit'cj; quim atrocia, &ncfa-ria exempla barbarae religionis homines in noftros ederent. Cum'cf edoceretur ax Simone Patriarcha Hierofolymitano, uiro fando,quaeiUi paucis diebus intolera-bilia uiderentur,incolis prjs quotidie ui-denda^atienda'cp efTe,acperperua futura, &fiquid ultimismalis addi pofsit, etiam atrociorate reuifum eft, Pacriarchā Petro lireras adfummum Pontificcm dsre, qui-busopem fandae Chriftiano nomini ter» rae laboranti,maltscg feftaeimplorarei. Hx in hanc fententiam fcripta? funt. Sandae urbis ciues,ac Chrifti conterra nci,quotidie'pcrferimusea,qu3e fuprcmis tantumdiebusmortalitatis fuoe Chriftus RexnofterfemelpafTus eft:pulfamur,c3edt murjodimur. Quotidie' noftrum aliquis, ruftibus,fecuri,crucemadatur. fc' ciuitate in ciuitatem refugeremus ad extremos ter rarum fines: emedia'cp terra,ubi faluteno-fira operatuseft Seruator nofter,commi-graremus,inopem,profugam,uagamc^ui tam adu ri, nift nefas eflet,terram nafcente, docenfe,moricnte,refurgente,ccelum re-petentedomino facram,cuītoribus,facer-dotibusejj orbanieife, priuscf? non fuper» efle,qui marcyrium , mortcm'cj? pcrferant, quam de TVRCAR. POTENTIA. 437 qua*m dcfinr qui inferant i nec efle qui pro Chrifto, uelut in bello, raori uelinr, cum fint, quioppugnandi finem non faciunr. Haec nos patimur miferrime quidem: fed fuit,cum maiores noftri nihil cale fibi, po-fterifue fuis cimerenr. Nuncforfita nefine metus fufpicionedeguncoccidentis Chri ftiana Regina, fed exčplo, teftificationecp noftra permoueantur. Indies Turcarum uiresauoenturmoftrorum imminuuntur, nouorum femper Imperiorum accefsio, il lis fpiricus addic. Orbem terra rum fe am-pleftūcur. Ferociora,ualidioraq? funt Tur carum,quam Saracenorum fuerint arma, confilia etiam caIlidiora,& ccepta audacio ra,& conatus maiores,ac exitus fecundio* res. Vtrancjr tamen Romam tentaruntSa rāceni. Byzantium obfedere.ac Italiae non moddoram maririmam,fed dC mediterra-nea euaftarunt. En cur Regna oecidentis fe in tuto locata, & extra aleam pofita confi-dant,cum orbisterrarumarecs in periculo fuerint. Quid fibi fpondebit reliquum nomen Chriftianum.cum fedes Chrrfti,re ligionis fpeftacula Hierofolyma oppu-gnata, capta, triumphata, edomita,ferua-ta>elocata fint c" cum ex Chriftiana profef-fione tenues,exanguescjj,ac parug reliquig fuperfint, fiquidē uetčri corpori fuo con> EE $ feran- 4-38 PAVLVS-ABMILIVS fcranturj1 Terra haec,que. quotidie fangu& nenoftro.perfunditur, fanguis ipfe fufus. uindicem qua?ric* Veftramopem, rnife-ricordiam , fidem, religionera implorātnus fuppliccs.demififsimi,Beacifsimc pa cer,Duces,acReges,Proceresc£,nonnon(u ne tan tumprofefsioniscj; uoce,fed ani-īno Chriftiani. Antequam tempeftas. innos tonēt,ancequam fulminec, aucrtu tea uobis, Jiberiscjjueftris procellamim-minentem : defendite fupplices ueftros* uindicatereligionem aiu'mpia, nefaria'cjj feruitute- Terras benefi'cio noftro deme-rebimini: numen, dC coeleftiinfempitera tritatem, QC in prasfentia terreftribus te-gnis uirrutemueftram remunerabitur,cu ius facrum folum abinferna rabie defen-deritis. HaefuereUtcrg nonminusad Proceres, noitros,quam ad Pontificem Maximum > datae.-addita uberiora mandāta Petro, cui quodfcrmaeminusfpeciofse deerac, acre ingeniu facundiacj? explebat. Accefsitfa-ma,eum in templo quiefcentcm>uifum fibi audire uocem Chrifti iubentis, illu coe« li legatum redire, nunciarecj? Proceribus; Chriftianis, bellum pro religionefufcipe» renr,gercrctcf.Ita DEVM,Dominu'c£uel* le,iubcrec^. Cgftat Vrbanu audito Petro, DE TVRCAR. POTENTIA. ^9 !ecliscplitcris,cocilium Claromoncem in Galliamindixiflfe.Acdum coueniunc un-dicp Proceres,cuminIraliaccnciIijs prius ham'ris,moresfacerdoruma prifca fanctf-tate degenerāces,ad uecerē frugem, quim proximexfieri porerac,reuocafler,in Gallia quoque circumiuic nobiles dioecefes, mul tacj fan&č infticuir/anxiccp. Cum Claro» mori cem perucnir^primis diebus faeris fa-ciendis,afflacioneq; S.fpiritus, ac opeitn-ploranda cofumptis, tunc in prima fefsio* ne trecenroru decem patrum eos hortatus eft,utfraterno interfeanimo agerenc^me-minifi^cncmunerisfuireosefleincernucios, interpretēs ej? Numinis,ac morcaIium,qui uoluncacčpacriscoelercisfilrļs in fpemfu* pernbrum HierofoIymorum procreacisj, UifcepDiscp cnunciarēc, quifuperum iram inhumanum gēnus, precibus,iachrymis, cilicio,uica placarenc: qui deleri mallenti libro uiuentium»qua'm ucpereac,uel mini musepru,quos fanguinefuo amorteSer-uatoruindicafler,qui Apoftolis fuccefsiT-fentincu(codiāgregis,morceq; pro Chri-fti nomine cruencam.fi cafus ferat,obcun-dam. Nec hoc uolencibus difficile fačTru cfle. DEVM hiSja^uibuspiecolatur^ui* quecius caufa omnia uelint, adefte : eo-runi mentēm confilio, peeļus fortūudine-, EE 4 ani- 449 PAVLVS AEMIĻIVS animum numineimplere, praemia propcj ni, quarnefpe quidem,animo'q;concipi nunc pofsint. Iam confluxeran t ad praefti» tutamdiemproceres, legatic}?,ac fummi undiqueuiri. Tunc altero confeflu nenii-ne piorumexcIufo, fumriiotciuc, recitari iufsic Hierofolymiranas ad fe, proceres'cg ļiteras: continud& Ambianenfts mandāta expofuit: SC quae literis tradi no potue-rant.lachrymas, gernftuscp gentis, 3C alfa, qu?_ fančto,racundo'c£ uiro,qui miferiam^ fosditatenricp hominum , tcrrarumcjj illa-rum coram uidifTet^nccndentedoloreani mi.facilius fuit oftedere, mifcraricp, qua!m tatO interuallo fcriptores expromere pof. iimus. Cum permoueri homines uoce Pe tri Pontifexuideret, tunc ita exorfus eft« Audiftisfilrj legationem non unius fanc*tg eiuitatis,fed totius humāni generis,fidem ueftramiraplorantis in bello,quod imprj, tenebrarumeļj poteftates cotra pios, Chri fiumej,^ lucis angelos gerunt. Commu-niscaufa,necmagis Orientis quamOcci-dentis,terrarum'q; omnium eft. Larus no. ftrum illa teļa petunt; ibi oppugnamur, quicquidibi perit, nobis perit. Noftrum illud dedecus, noftrum excidium. Turpe eftcum uiribus, cum numine fuperiores Hmus nobis,per ignaUiā fedcntibus,co m- prefsis'cj? man i bus,a* n o u 0,1'gn o bi 11 fsim o-qiie hoftecaufam noftram,caufam religio nis,caufam cceļi uinci, Pacc hic fruimur, fed cum indignicare. In ocio degimus, fed flagitiofo,quodcp pofteri culpent,iam fu-perum iudicio.ff ultra ceflamus damnatu. Militia eft fuper terra hominis uita. Die Baptifmatis nomen dedirous, inuerbacfi Chrifti iurati fumus. Dux eft ille,ac Imperator nofter. Signaeius,accrux, religioq; oppugnatur,8Ccaptiauribus non audie-mus clafsicum eius, ac quid in nobis ipfe ļoquaturt'Aperitcilli pulfanti fores pečto ris ueftri .-acadfacrariaintima fcnfuum ue ftrorum f edač"ti, eum in confilium admit-tite,quid fratribus ueftris Dei, hominuqj hofti obiec*tis,faciendum cenfeac uobis,& rcliquis qui pacedomi fefta,arma,cela,e-quos habent, 3etate,robore,confiliOj fortu nis Roretifsimi,in fumma uičtoriae, Dei'cp fecundi fiducia, qui quos religionis fuae propugnatores elle uoluerit,eis,6x' dum in hoftem feruntur,ne corruan t, dcxtrā fup-poficurusfit: 8C dum pr3eliantur,auxilio accurfurus,& parta uiftoria, folidam glo-riamjtriumphpsjopesjregnajimperia, da-turus. Siquismearmis petat,fcioquae ue ftra pietas eft,pro capite meo»uos,filrj, nihil periculi non fubituros. Oppugnatur EE r Ģhru 44* PAVLVS AEMILIVS Chriftus,necdextras, nec arma SiabcbiV mus,nec uiriles animos geremus f Manci, trunci,debilcs erimusc"Optare imufquifc£ ueftrmn,nlrj, deber, uc in prirnis numere- / tur,quos dux nofter Chriftus , defenfores nominis fui delegerit. Velle enim tu cari re ligionem,ideciāiioab homine,feda DEO beneficium homini dacur, id'cp canca faci-Iicate,ut ii modd animum ucftrum illi non prseduferitis, 8t mentēm milirandi 8t fcļi, citatem uincedi daturus fit qui apcrit ma» num fuam,6c implet omnc animans bene-dictione. Maiores ueftri aduerfus Saracenos in Hifpania, in Aquitania,in Italia,in lllyrico,in Dalmatia pugnauerunc. Nulla; gentem laudc fua fraudo* Sua cuicjj gļoria contigit, alrj aliud dccus tulerunt, nulla £ nomine Chriftiano natio expers eft fuae pietatis,religionis,meritorumcj.Sedquia in Galliauerbafacimus, ex Aruernorum urbe,totum Chriftianum orbcm alIoquir mur,locusnon patitur,utfilcntio praetcrr esmid^uodipfe fuggeric,unus Carolus Marcellus,necipfeRex,nec patrerege na-tus,uno diequadringentaprope impioru millia, Regemcļp nobilifsimum interemir. Viditfol laetus fpečtaculo, uiderūtmundi !umina,intra paucas horas Afiae, Africec£ |Uerfores,eofdcrņ Europaemolientes exci dium. DE TVRCAR. POTENTIA. 443 cJjumsabuno uniusgentisduce rtratos,ca eļaueribus fuis eam terra metienres, qualm pugna comirtenda fibi fpodebantfangui« neincolaru Mahomctiin1itiatā,facras ipfis fedes perpctuasiļ; futurā. Angelus praefes Franciae3in re trepida tantiim non confpe-tftus oculis mortaliUjhaccaede impioru tu tatus,reliquum orbem tcrrarumetulibe-rauit. Turcae noui piorum,ChnftVcp hoftes e Pe rfid e p ro fed/,o m n e a t r o ci ta tiis-, fu pei bi^libidinis^auaritij, impieratis uetus exemplufuperant. Terrarum imperiuaņ. petunr,id unum agunt, moliuntur, parāt, audcnt,ad id uires,confilia, conatus, arma intendunt.Qu3eprifca mortaliu mcmorig, Babylonrjs,Medis, Perfis, Macedonibus, Parthis»qui'q? domini orbis terrarum elTe, i alutancļ; uolebanr,parebant,ea nuc Turcarum funt. Hi Chriftifamulos premunc, uexanr,exagitant rcrucis tropbseo, fcpul-croq;Domini, &terrge ueftigrj's ņuminis impreflae, facraecpinfultant^ibi quotidie Chriftus coeditur, pulfatur, icitur,occidi-tur. Rerum fecundarum curfu,& difsimu-ļatione noftraTurca ferpcior fačtus noua fibi femper Regnaparierjs, npcontinebft fefinib.Afiae,propiores furpus,qui Euro-pam incolimus,Imperio Turcaru» qurim Hiierofolyma Cafprjs portis, uncļe illa pefti$ 444 PAVLVS AEMIL1VS peftis cxorta humāno generi ftruit i'nrT-dias. Iam nobis imminct, ceruicibus no-ftris ea fecuris impendet. Saracenis in Ma-humetis fuperftitionc focrj s non peperce-runt,corum nomenex Orientē prope' toto fufuile rc: 8C confidimus eos nobis cena peraturosc" Quaeexempla Hierofolymis, In uirgines,in matronas, in florem aetatis, infacra,innumen,inmortales ediderunt, in nos,nifi uiri iam ftmus,edenr. Antequā opprimant,opprimantur. Vnus fuit Mar tellus, multieite Caroli MartellipofTunt. Tantum animo eftopusNullus paulo no biliorDuxImperatoriiein Afiam ex Eu. ropa tranfmifir,quin cotinud uicerit,quin Magni nomen inde reportarit, uel rcgna fibi quaefierit. Qui comites ibiris Duces Uos uirtus ueftra creabir. Qui Duces, Re-ges efficiemini. Qui tantum reges,Reges regum falutabimini. Ibi funtgazac, ibi di-uitiae,ibi opes,quas expofifac funt uiris for tibus. Ibi aurum, gemmae,ac quaecunqj a mortalibus magno acftimātur. Ibi Regna, ibi gloria, 8C quicquid bellis, prselrjs'cķ in* gentibus quaeritur.lbi caufa Chrifti defen dendai Belli malaa' uobi&ja' coniugibus,li« beris'cj; quifc£ ueftris auertetis in fuos au-thores. Sirtiulinopes fibiopes,ignobiles nobilitatem,nobilcs imperium parabūc» Im- DE TVRCAR. POTENTIA. 44* Immd quoniamuindices religionis ericis, ea,quae dixi, praemia non petecis,, fed ipfa ulrrdaduosperuenient. Agite dum prj, tortes, acutuno nomine omnia comple' cļaijUere Cbriftian^animos nunc arma te, nomina date,facrara militiam profiteami-ni, crucis uexillum fumitc. Fundetis ueftros, hoc eft, Cucis ueftri Chrifti, hoftes, finguli dena millia fugabiris. Nihil uirtu-ti.nihtl pkcatieritinacceflum Montēsiti-neri ueftro fubfidenr,ualles afliirgenr, fre-ta manfuefcent,hoftis trcpidabir. Qui pio rum fub eius imperio miTeram uiram de-gunt,quorum Oratores, Chrifti'cj? ad uos legatos,oraculumej; audiftis,uos, ut cozlo miiTos intuebuntur,adroirabuntur. Vos feruatores fuos,uos uindices terrarum, 8C fingulijSč uniuerft, di fingulos, 8i uniuer-fos falutabunt. Redibitis ad fuos quifque pleni opibus, pleni gloria, pleni uidoria. Regna illa, uel quibus uifum fuerit, diui-detis,uel ipfi uobis habebitis. Legcs im-prjs imponetis, orbis terrarum re&ores e-ritis}omnispoftcritas uos celcbrabit,exč-plum uirtutis,pictatisq; a uobis petet. Li-bēris ueftris ingens, cV nominis ueftri, 8i opum patrimonium rclinquetis,m «nona ueftri fan&a, 8i immorralis erit. Has pollicitationes, hanc uocem non meam cret 44-6" pavl. aem. DE tvr. pot. crcdideritis,qui nonfpontemca cogito* quomodo,au t quid loquar: fed in hoc ce-lcberrimo terraru concilio, hoc horae mo-mcnro e(r,qui pro fe loquaturin me Chri. flus. Etliteris Hierofolymitaniss cVuoce Ambianenfisj &oratione,authoritate'qj Pontiftcis, &fan&itatecaufae fa&umeft, uc omnes permouerencur,cx*ueluticorn-muni numine afflat^uriam, dCeandem uo cem fimul omnes emitterer, paritei'cp per-facpe" rcpetētes.fucdamaretjDEVS VVLT, Tandem indi&o filemio Pontifex. Quod uerbum,inquir, in profītendofacro bello hon remere hobis excidir,id pro teflfera irt gerendis rebus, uobis uelut diuinitus da-taaccipite. Simuladefte,quibus con-tinuo'infigniamilitiae Chri-ftiinduerec 01 di eft, B A- Baptista man* TVANI CARMELITAB, TflEO^O&i OBIVRG ATlOt cumExHortationead capieuda arma coatraia-fideles, ad potentatus Chriftianos. OMale confultce gintiS,cognomin« tantum Chrifiigentjctlcrum altricet, fraudtmļ m4* Oblitaiommunebonuto, fremit undi

fed tabiddmultii recundix. Vlceribut,fameexim'is fufdufepudullit Vtitur hac Imperium triplex hdbuĶtrdns Bofphorum unum. dittioe Hie Vcrfus,hypcrbortumfr'tg*t,contrdAr&ophyldcem\ ronymus Per thrdces dliud,per CycLdas,cjr pet Acb&os Ecclcf. cap. AcRonutjmdc aliļs efl,duo prīma rui/ndm *j. Pdffdidcens. Oļtodddbuc fupet•efljmeuiribusāgruiti Vixgreffum pro ferre pote fi,uix fuflinct drtus Lora tamen nunc Cafar habet dignifsimus orbis lmperio,ut fdmd e\i,esprifcam mgentibus implet Mdicftatem dmmis, Incuriatemports deti Č6NTRĀ fVRČAŠ. 44^ Qļt<£ dtcotit: opes haufuļui funditus:obfi'at t^ec decut antiļuum Romind'dļ reģna reformu Si tamen et alto Deus ut {peramus Olymp6 Afpirdtif: Uti uates cecmre: fututim ejl Vt maturel opusļduod nomina Cafafti (cqueti Ojiodfaciattinnure durts Orientis&Auftrl Ac Borc*,<ļuod Mčeotis trtmal atņ Propontis Dirn omnes^diuaep Deum pulfdti pretando Adfif:&4uxilium tam grandibus mfludt aufti Ac ncfintfaciat regnii mcniemommbut undtft Oa mtmorts tdli reges: populfip paires'ds , Qj*f «f fud cotnmtūt caleflis ouilta paflot Sicfmitis Chrifloilludiholetdtis equorum īn ftabulum delubra darituioldta potcftit Tempļa pdtifetuire Syro,ftruire Sab*o Cdppddoo?ArmtmofCiUci?Phrygio'dj cotond Regna tot etadikm pafja č? tot ctefa itiroritni Mittidītot cambus proiečla Cadauefaferis Segni dnimo mbellts,&muita relm<ļuitit.&tne, * Oh me inftlieem i cui eernerefaia dcderunt Hoc feelus,uf

ifsidia ext\rpare doct,&eomptfeereftutlut lxarum,domxnari amtmsytalum»f uereri Tequ&ft Titdnmjleūismfunde're hmen, Terrdfum fddijs lufltdrt tepeniibut orbcm, J2t ddre uim plantit fopitaķ fem'ma rerum inuuar'c: nouds anmando etcudere fr::ge't Tt dtttt,& regum ttptfa'ile dtcendert cor3d\ AD IMPERATORĒM; Bt iūbellipotent Romāni Cafarisharet Q}tcm fecļuitur magnit dominens Alemdnnia tdmph Ah miftrii fer opem rēbusi tibi fuppbcat orbit To'tut.&opprefjšegcntes'. rtmtmfcen auantO Ndiorts fplendore tui tenuere Ldtinum imperium. atmta cum maieļUttfedebaht pp % ■ itio 4<* bapt. mant. exhortat, lllo m fublimi/ofio: cui purpura regum Subdita.Contemplare auibus fucceffcris,orbtm Terrarum ditione tui tenuere parentes. Tu fuper arma fedes: Mats cr btllona minifiri Sunt tibi: Tu debesgeņtesfrenare fuperbas* ļļxi in belta igitur: ncuccde laboribusulUs Eft mer'ub tuut hic fudor.Tu Urna fub alto Sole meansifolem acceptum per nubila no&it Telluri rurfum mfundens: regnare tenebras Obfeurumtp Chaosproh'tbens.Duo mazima muņdi tumina terreni duo uos. Sunt fydera reges Atcp pottntatut: auorumuigtlantia rerum lnfluit m panes, uobis cura omnia c'trcum. Te Cafar memmiffe dectt,quam miflica dudum Te regnante Dem tua per Ģermaniea regna Signadedit: uidere urbctdefcenderecalo Ae membris hcertre hominum formāta repenti īnflrumenta auibus mortem fuptrum,atai hominu rix Pertuliuutflagrantem animis fpoliaret Auttntm {Nec tibi res audita: tua hac rmracuU erebro Confpetere aties: toth Germania campit fiorriftco contuffa mttut fufp.ua o altos Cum lachrymis traxit gemttus-.cum cerneret artus Spontl notis infcrib't iflis:ac monfira uidtri. Talia mtmbratim ccelo delapļafereno ( Sic etiam primus Cafar Germanitus olim Vtdit Otbo plutre ex aflrit horrenda cruentas Signa crutes) geliditp immenfum marmoris crbtm fimboftt agitatum auflris,o grandinit ātro tur* • CONTRA TVRCAS. .455 turbint.-fufgetris crtbrosiaculantibusigntsi Hac tam mira tuiscalumporientadiebus jVonfruftra oftendtffe reorfned} uana putare Voffmms kccc oļienta; Deus cļU* tffmgere folus tfon natūrapouji. Alņprcjagiduates Vent meliora mihi. Mea apod mtnt augurat hoc eft. Jnfolitarcrumtffigtcs,<ļuasnoncolor unas FmteratMmentemreuocan^nec te ftnu eļfe Immemorem Cafar Chrifti clemeiuia,quanium īpfetibiyo-cunāisfluduitmortaubusoUm Supplicio affeilus,tam iniufto,®-turplo- aterbo. Btquantumconariopusefl eontraimpiaregna QļM Chrifto parāt negant Thracumķ Arabum'q. Certa igitur magni pro maieftate tonantis. Qybdfibtltigeratmetuutibideforcgentety Afpice auam ualidis Mauprs tibi mtlittt armis, Gtns fcra tvnttmptrixanimattonfutta per Alpts Figert apros: certart urfis: niue candida femptr Veriugauclotttcurfusprauentrtteruot \ . Heluetijubiduraaccuuntutnabulaoenfcs. Iam Burgundus tauum dorfo Cataphraetus m aho.. Splendicat: mgenttmtp fuptrftmurtriģtt haftam Afpitt ut īfttupnts rapidogens proxima Rhtno Strtnue tnarma uolcnti tardat mora nulla Bathauot Qui cingun tur aatut: rttmet mora nulla Sicambros Qui d memore Catthosfauid Rhttia eaftra?quid amd Woricat Vmdtliue quidfonta pcc%oragenti$? Quid Friftas Caucasip domus:® intrtia aranta littora, Cb(trufcQi.ntc uos gtns ūltma Cymbrt VB $ Stgni- 1 \ 4J4 BAP'fc MAN?. EXHORTAT« Segmtietddmndf.latumuosfartidper orbem Pradicat altdn-.mot Vos ttpldntdrc Lamam "Rem mtmorant aufos,bel\ofas meeļfere Kontam Hucgemindsdttolltaciis. Ampiifsima ceme R?gnaSutuortim:qu A & AD REGEM P a jānomā;. Pdnnonij mprmis,<ļtubus,qwbuteft fatile truorent Bpdrgtre 7hraicium,PJiodopiea

MANT. EXH0RTAT. Ad b)dbdth!4j: Arturus enim conuerfus m boflet Pro Chrtfhgtnere inftdosfua fub iuga Frančos ļjoruuegiam; Vācos regna armtpotentiatraxJU Nota efiElfrtdt prudtnua,nota per orbtm Edgarri pietas: Eduardi'as afpera fata. Tu3uoqqutmgrauid*mo4irarurufomnidmdtri , Eldefcauenouapulchra fub knagtne Lunet, Inter prtclarot fortirk nomina Regcf. Nunc igiturjmncčalo iterum u'tāricia figna (Res eget his armis, 0 bellatoribus iftis) Eleuat: cr accelerapugiles armare Brttannou AD REGEM DACI AE. Ne e te Vacorum fceptro decorate fuperbo Eļje decet reftdem: nec detreŪare labot ts Hoc operē m tanto: cum cormumtttte per omnes Regtm 4** BAPT. MANT. EXHORTAf> Regum auins inttrfidei udlidiftima noflr* Munimenta: Tua tļuondam Mattortia gcntit Visadeb inualuit: Gēnus uttremefecerit omne Aufonium: o profiernentemrtgna omnia Remam, ĀD R8GES POLONIĀE, Pru is i ae, & Ru fsi ae. Vos auoa) Sarmatki reges,quibut tltuat Vrfam Parrbafio polus arerigtns ftrmfsmd Chrifli Tulcradomuv.e? autmuaftis VolonU campis Ut avtem Prūjsiacisgtnsduta aquilonibuu&autm) Kufs'ut fubmifut gtmbus prodiuit adordt: Vos Thrdces Mafiķ negant dtponere Martemt ļotlcam emereoconuerttre m ocia btllitm: Incola uos Iflripraddtur o-incold Ponth Tauru* gensnunquam pdedtd'.Borjijlhenis ordi Continue incumbunt hajiit,® dcynaet,& artu Arma dienofie arma fonam tum Solibus aflds Incalutt longir.e? eum breuioribus boris StrauU hytms ttuflis rdpidos gldtialibus amnm OjiiTandUripds.tS' qui Mottica circtm Stagna habitdntodijt ačii capitaltbut omneti ■Aliptdtsfdliunt m eatios rapidifsintd mnartt Flumina trdnftUmt cUufos niutum dggcrt montēi Tantum animit in uot fpīrant irudelibtts ignem: Ccneitd funt tanto irdrnmfcrdpcčloraflufiu; $jfee fpetdrelketpacem nec fetderd: in armtt Vna {alus lexeft uiolentid. iudice ferro t'n agiturpitidi illii moģnita; mfmhii Confona mens erucus animo cruda omnia iterfot* Vosigitur Chrifto mbuth cotUftia doūi Sacramenta bendi morts: concordlbus omnes Comurāte animit coņtra. hac tain imrnania monftra. Nec folum.arcendd rfi ļuoties confinia aanfti Bar baries: per hyperborecs ai mortua[altus Aeauora pellenda eft.c? pracipitanda fub ma, Tartara-.ne fupertt generis ftirps flU nefandi Surgite.o infeftit atrox indiejte bellum Gentibus: hie oput eft armis non uote fateri Ccelitttum uobis referantem limina Chriftum. Jncrepat has dimna morat Clemeniia dudutht BtcommijfamaUt atteritur fua regna mimftriš. irt iubet etlerit dimu atti peāora Regum Sollicitent: Bi m hat etiam mta preuocat ori Verba monens inftart ditsiauibut omnia fat (tt At uos ex Arahis tradueere regna Tyratms. Ponite fegnitiem: ciuiiia pcmtebella Rtgna potentatut .populi-.ccncurrite m unum Padus in hocftudium čalo uos pofeit ab aho īUe fuum tanta aui cum bonitpe cruortm Progtntre humanc moritns trabtfudit ab alia&c, ad SENATVM 7ENETVM. Ox Veneti: dētus ītaha tuttltt tāmi Nominis-.e? Rom* tjucndam flortntit lrr.ago: OpandofitLcr taiita ■ m maicftatt Senātus filaturabat adhuc trtfet^e rtgotia regnoz Ifaakim tam exftrti tiadiķut hepērn BAPT. MANT. EXH6ftTAT. Heu nimis Odrift) cognofcitis arma Tyranni. Euboicce gcntisftrdger. Scodrenfta bella. Btnouatempeftatmodbdrpopulata Methoneml ļJdupačli grauts UUdotits.nočlcscpMescp Ante oculos uobis. nec adhttc cbduttd ričdfrfr, Vulnerisiftius,tanta; monet: atip leuatis Vocibus in cccfam clamore ejflagitat alto Cladi occurrendum fubitb: cr fulcire rumam finibus mļiantem ueflris opus efje repente. Vos cum Pannonijs obiečli regibus huius Tam d'tra mmanisip hydra>: auaguttura fepttni Porrigitin uefttunietadium-.forptatacapaci Vos utcro pt'mum: frafto mox obicein omnes Buropa populoigandimcmfūratwmultu. Vos moles obiefldiflis tam mtmanibustmdit. Pertis onusfoli: tempeftatemtp Lamii Hanc tantam foli iam dudum auertitis erit, Bt cļuanauam uts ueftra iftis conatibus impati Nefcto quopa(lo fofti tamen obftint auļu. Btcp mira magitres cft: ita cuntid iuliftit Adutrfa i ut ft auts penddt iufte otnma: lucro Sit iačīura mmorcdičlu ddmitabile)Utftrl Grandmis afs'tdu* contrtti uerbere campi Nil frugumgenuere minus: fed e> amplius aučl4 Fertilitas Onerat duplicato ararid Cenfu. Plammmiļ pars magna foli contermina Tufcd Teftis cr Adrideo prattenta Apultaponto. Adde Cypri pofiias Tyrijs m flucTibus urbes. Btfrumentifera: cultiftmtd tūta Cremcn*. ln uobh fpes noflra tgttttr ctttocp putamus Certiut; iftaftdes noflris. tirnot hoftibus hic-.ttot Paāuros de more fatit. Calcaribut tirgO Ktl opus: ipfi ingladiosttltrb ibitis: ipfi Thraiciat nofttis aditum facietis ad urbes Bt belli dux Tlarcus erit-.auod Barbara fignuni Cens formidat uti Scyllamo tiada Syrtica nauii Etauidab hoc uefkotfanttimolimine belli \ N Deterrcre poteft animosftfauaba uobis iFona armis totum uetare polertūbus orbemi Eft tbtfaUrus opunu non auas eeraria feruant Publica-.fed patrum pietas praponere dočla Pftuato commune bonum: Tot millia pondd Argtmup: auritp dies dabit una:Qyot undat Per mare Tyrrhenum, auot funt per litora concbdj, Sunt <ļuoņ feu terris, feu fāuiat *<ļuorc MiMOt i Atmigenegentes bclloep etefcita pubes. Canomani acreso non ignObile femen Buganei lteteres:&gens antitļua Liburm. Gjrui: o Medoaci. auorum cognom'ma feruat Tlumen cr Adriac um portus tļuifauctbut amptii Accipiens iftumt fufo faett adilord pontoi Aeauordpifcbfai late flagnantiaartnas. Moricus aecedit fumptus non ultimus armii Miles.0 d Colchiitniftitiģionibut īftri. Rhetica progehies riutrita fub Alpibus attis DuragelutiacuUthorrent: hirfuti fagittis, Valmata-.o- Jllyricus bellis naUihbus ingeni Prafidium: bonmts^terfts,bonusaqUort mitit* GG Cbaoiiet; 466 BAPT. MANT. EKHORTAT, Chaonestf Grai),quotfunt ltbatenfibut dru'it Qjiot luttts Ptlopenft colunt-.quot Gnofia regna Qyot Paphios habitant agros,Cythereaķ regna Ida Uos faltus ■ Cynirce

Non ita eonfutrunt anima quat inclyta fama- Sollicitat: qttawtnortdleseuadertctrtdnt. Qu4x Deus aterno fiatuit fucctdete regno. Jdatmus Alcides auafitum immanui monflra, ļbati&arma ultrb non inuitata ftrtbat. Qu< pro Marttgerit nunc bella Georgius: ultrb. Non prece,non precio,tam fomidabilt monjlrutn, AtojdraconematrotoUentemgrandia hiatu Guttura perfodit dirtHo in ptčlord conto. Eļi aliud quod me tibi commemordre coegtt Sanc'tus drnoriauo tefequor:ogēnus omne tuorum. Ejl infigne tibi rādijs accenfus Apollo. Omen agendarum non afpernabile rerum* Vitāli fol luce folum: fol temperatalta Aeauora. Sol nubcs abigit.Scl grandia corda Vanurk COKTRA TVRCAS. 47t Parturit medius fedtt inter fydsra fitltus Hinc tribut.hinc aliji totidemfulgentibus aftrit Inftar rtgit ngit fieilar.O temperat orbes. Sol Pythonafu'ts monflrum tamimmane fagittis Suftulit cr mortalegēnus tanto hojle leuauit. '" Vis tua Sol. Pytbon rabies Nabathaaiuentnum Tbraiciumauod Sol tītus ims in tartara trūdat Adde auod aduerfu luna eft mfignt Tyrannis. *« Aftrum Luna fugax.ttfiebrarum& notīts amieum * * Foemmtum: flerilc:wnbrofum:mutabile:uantm: * * Adde auod ut uiūis Romāni a geniibut olim * * Nomina traxerunt: Sic te auaftuicer'u illud Bccegenustnoftra hac appellant fecula Turam. Sape Oeusfolet in uoces defctndere uulgi: Multatp diumant communiītnurmura fama. Sufpicor hac igitur grauium fpečlacula rerum, Jit citb mittendos in lucimoftendere cafust Vnde tibi aternaftaguent incendia fama. Te magni cum temput erit prottdtrt in hoftem Ambibunt rtots: tt

uice paren-tis mei Chriftophori Frunobergeri, qui quarrus eques corquatus facrofandh' Ko-man.Imperrj 8C cenfecur,& nuncupari fo. lec. Sed fauete Iinguis,oracula prius no au dira eloquar. Vltima CumaittenitUmteminitatas, Magnus ab mtegro feelorum nafatur ordo, . Idm redit cr u'trgo,redeuni Sdturnia regna Atcp iterum ad Troidm mdgnus mittetur Achilles. A% quo enim iuftius aufpicabor, quam i uatum maximo * maximi Augufti amico maximo. At, qua? Poeta dočtifsimus ex Siby llinis carminibus ad felicieatem Au> gufti retulit, equidem ucrius adnoftrum feculum,ad ueftrum fan&ifsime Augufte, Cxfar "qj inu i&ifsim e aufpicatifsimum Im perium tranftulero. Aftrorum peritijmaie ftatis'c£ natūra? confulci, ditifsimi, potēm ČONTRA TVRCAS. 477 cifsirai, fapientifsimi Imperarorum & re« gum omnium^alomonludseorum, Ne-cepfus Acgypti,clarus ille nofter Carolus Magnus, Auguftus, Altophonfus Caefar rex Hifpan. ueftri fancftifsimi principum gcndles^obferuarunt:, ac aerernitati literarum confectauerunt. Vniuerfa tandem poft cērtam annorum feriem, complero Fegmentorum, ad id, unde progrefla fue--rantjcirculi lege rurfusredire,atcļ? denud renafc;. Quamobrem Pyihagoras ille Sa-miusnaturae non fordidusauAor, wx\iy-yu".ot.x.u ac regenerationem fuam tantope-re fuftulit< Tempora ttļiatus clypio Troiano refixo. Adfeuerabat enim fe bello Troiano iri-rerfuiue cly peum'c^ucm tum in templo fufpenderat.cifm poft feptingen tos ferme annos reuixiiTer,demonftrabat. Democri-tus quoque fuic in ca opinione \ ut eft a-pudPlimum Hccnoftraaetace,noriratio* nibus inueftiganda, fed experimentis co-gnica j uifus , oculorumtp probationeex-ploracifsima funt. Omnes literae,omnes arres jfacrac ueftra, ej leges, ueftro quoque iuflu, acaufpicrjs tres facrae linguae, dari l-fTmiquiqueauthores GRAECI, LATINI, HEBRAE Ļreuertuntur.TorlureconfuI-ti >ac Imperatores a' campis £iyfrjsremit- tun- -478 10AN. AVENT. COHORTAT** tuntur. Itcm uariae feftae ab inferis, quafi iure poftliminfj rcdeunc acque reuiui-fcunt. Haud alitcr profečtd heroasilloa, quos tantopere admirata eft antiquiras, uenerataeft SC celebrauit;, reuiuifcere cre-dfderim. Quemadmodum Vcrgilius^ quo ccepi) poerarum omnium princeps^ Oceanuserudirionis, cxfententh Sybil-las Cumanae quoque afflrmat, atque eleganti fsimefimul &C eruditifsime fuo phi» Jofophaturjin Augufto fuo omnes femi-deos illos ueterum Achilles j Hectoras non folum renatos efTe, uerum etiam in quoc£ Caefarerenafci. Ita etiam interpre-itabaturloannes Tolophus fummusaftro logus, ab Itālis etiam fumrrio honorece-lebratus, cuius 8C monumentum acreum in maximi templi portieu hic extat;Hasi-giturob caufas ueterum heroum,acdeo-rum GermaniaejGalIiaejHifpania", Sicilig, uirtutes,fortitudinem,foelicitatem3ueftrae facratifsima? Maieftatis fančtifsfmum nu. menrcmigraUe^'pfcrerUm exitus,res prg-clarae publicē priuatim aufpictjs ueftri nu-minis geftar teftantur, ueftris coprjs longe tninoribus ualentifsimi hoftes, fapientifl iimicp , 8C fecundum deorum opes haud dubie' potentifsimi, ccelo ♦ inferis imperi* tantes, fupcris'c£ pares, non femel, fed fae- ! • CONTRA TVftCAS. 475, pius profligati funr(iJ quod haftenus nul li non contigit Imperatori) ueftrae]cle-mentice numen, uel ingratf precario ui-uentes,fentiunt,acadorarccoj*untur. Ita-iiajCampaniajMedioIanumjGenua, Sici-Wa,lnfubres, Calabri, Ligures,ueftra ui'r-.lureiiberaci,imperio reftituri, pax'cj? fcfta poft diuturna bella rcidita tandem Ita-lix,GalIia?, Hifpaniae,& Gerrnam'se,quae ha&enus mulcis feculis ciuiii bello fefe di-ļacera'runtjCOgnato fanguine manus pol-luerunt. Nec tamen tam ingenti u/doru inau-dita ante, infolica'cg fortuna, benignitate dj'uinafublati,quippiam infoientius egi-ftis, autmorc maiorum, 3C iure uidorum trfumphali pompa, atquefaftuufāis in-fultaftis, fedmoderate ufi donO coeleftia-nimosueftros,arqueuofmetipfos(que- o« mnium uidoriarž prxftantifsimaeft)fu' peraftis. Et q janquam fratrum quoque grat(a ( ut iuquit Nafo) rara fit, rametfi $C in> fida femper fit, femper fuerit focietas re^ gni,quemadmodum ueterum exempla, ufus rerum magifter rcftatur. Tamen tantum abeft, ut dominandi Jibido,ac cu> pidirascqu3eca?terosin pracceps fereage» rtj ac cuercere foJet) ueftram fanc^tatetja lacefie- 48o iOAN. AVENT. COHORfAf. laceflcreaudcat,ut uosm fummohumii narum rerum faftigio colIocati,furrimaor bis terrarum maxima mundi imperia, fu-premos honores, fortunam'cj? maximarri arquiorianimo, maiore 3equitate6č concordia communiter inter uos partitifitis, quam caeteri priuara patrimonia diuidūt. Mult6 illuftriores, fceliciores, ampIiorcš> acbeatioreseftis Iulio Caefarc,atqUePorri peio Magno>maximis Roīrianorum duci-bus,quos in arce torti tudinis uirtutumcff, Roma caput mundi collOcac,ut qui rerurri geftarummagnitudine uniucrfos Principes ( quiunquamufque gentium fueVe8t futurifunt) iuperarunt,aclongo interual lo poft fe reliquerunt, libidine tamen irri-peritandijac ambitionē peftifera feipfos^ acRempublicam perdiderunt. Ille fupe-Horemhic ferreparemob animi impoteri tiamnon potuic. Idcircd tucelaria regno-rum numinajciuitatum,urbiiim, peculiā> res gertrj,locorumc£ prgfides larescquo ge neri humāno rcbuscp fefsis rite confule> rent)amplifsimā totius Europae regna ueftrae fcelicicati, atque uirtuti Ultrd čom-mendarunt,ac arcanaquadain fatorum ui (ub ucftrum imperium,ac ditionem rede-gerunt. Hifpania principibus femper fce« cundaprjs,Sicilia maxima,locuplctifsi. feONTRA TVRCAS. 4»« ma,ac feracifsima infularum, Germania femper hadenusinui&a,Auftria,Burgun dia^rabanriajFlandriajBohemiajHungi ri.i, Sarmatia, aliaccj; innumerae rrgioncs, fub numinis ueftrifaerofančkitucelamco-fugerunc. Quae cļuoiidam terrac clarifsi. mos,ac fortifsimos progenuere Dcos,di-uoSļ arque heroas. Hifpania Troianog^ Theodofios, Segibothos. Sicilia Ruge« ros, Rupcrros. Brabantia Pfpinos,Caro-Jos,Gotofndos.cļuoSjii omnes pro digni-tatererum recenfere uclim,arenam mans, ftrllas coeli numerareftolidus conarer.Vi-deoruidcrehotumomnium illuftrcs animas in ueftrae fanelifstm* Maicftans nu-men rcmtgrafTe. Cenccfimo ab hirtefej** fupra millefimum anno Sueuorum gen^ rcs ferocifsinoae, cognomtne Marcoman* ni,Quadi, Salingz, Alani, Nauarri, Bur-gundiones.Vcftrogotar, cum regibus fuis Hermanerico, Rofopcdiale, Gunderico, Alarico magno Vallea, Adulpho Sigeri-co,Theodonco'q;maximo Gallias, Hifpa nias,Romanis eripučre Imperacoribus ibi larifsima regna,quae adhuc ab ipfis nomina fcruant,condiderunc. Ibi enim adhuc* Gochalianā Nauarij regnum, Veftogearrt Cquam corrupre uulgo Gafconiam appel lanoabiilisfuperioribus Heroibus nun> H H čupa* 10AN. AVENT. COHORTATV cupatas,nominari audeo. Valec autem VeflogiaGetarum Gotorumqiie lingua, Occidcntalis terra. Atej?illiilluftresquos dixi,fem idei ex regnis ( ut nunc cognomi-nant,)Bohemi3e, Poloniae, Vngari se, Au* ItriaeillucmigraVunr, underurfus iam re-dcunt. Haec incunabula fua, geniralequc folum.reducefortuna per ueftrae Maiefta-risinfuperabilcm felicitatem, longo poft tempore inuifunt, ut ueftra uirtu te ab hif* ce terris genitalibus immanifsimos arcere pofsint Turcas,SC nen folu'm adefTc,fed e-tnm intercrTe ueftro triumpbo queanr, quemfauente Deo Optimo Maximo>de crudelifsimis reipublicaeChriftiancJioiti» bus dudurieftis,«mulatiueftros praeda-rifsimos progenitorcs,Imperatoresvreges Hifpaniarum, Sicilix, Brabanciae, Flan, driae,Hannoni3e,Germaniae.Etantequan» finemdicendi faciam, quofdam perftrH*. gere paucifeimis eft operaeprecium» Torte r creantur fortibus <& bonis ļļft in iuutnchjfl in equis patrum Vtrtut,necimbetltmferoces Frogcnerafit aqmU colambam, £tcrorichus ille primus (poft pulfos et Gallia Romānos ) dux Brabantinorum cum filio Pipino rege, indēm Brabam/no rum eONTRA TVRCAS. 4$* *Um progenirores ueftrae Maieftatis belli-cofirsimi cum Hilderico rege Francorumj ex Germania magna profedi, apud Ton-gros in Brabantinis fedes fibi perpetuas collocaVunt, Romānos ex Gallia deturba-runt. Pofthio'rre Attilae, nOmmatifsimi Ger» maniaeatcj; Sarmatiae regis, hoftes Romas (pcrpetuijillorufoboles Carolusille Mar-cellus Brabanciae praefes, Anroripcnfisļimi tis praefedus. Frartčoru'mcj; dux, genci-lis uefter facratifsimi Caefare^cum exigua ad'moduhn manu poteritifsimos,innume-' rabiles, immanifsimoscņie hoftes, rrecus Deo,intrepidc aģgreftus, hon folum uir-tute fua deuicic, fed etiam penitus deleuit. i,icctundic£ 8C circumquaque perftrepei rentarma, Aquitāniā, Celta?, Narboneh-fes, Francia occidenraliSjanimos rebelleš fuftulerant. Frifiī,Saxoneš,Darii,Veneti, Sclaui,Lufarrj, Moefiļ,Marcomāhni, Me» galoburgenfes,Romerani,Sileirj,Morauii Poloni, Auares, ČV Hunnij in Auftria, Sti-ria,Cannthia,& Hungāria, alienia' rcligid nc noftra, ulrro bella inrercbant, nosqiič Cjuotidie laceffabant. Saraceni ihgenti morrālium numero^ Occupatis Hifpanrjs>in Gallias, terra, maltie cum liberis & uxoribus irruperantj HH i perpe- 4«4- 10AN. AVENT. COHORTAT. perpetuas ibi quoque fedes loca turi, tan-quam locuitarum agmen omnia corrode-bant Ciim itac£ undique premeremur,ta-men Carolus illeinuidi animi Princeps, nihil ueritus,tot millia Barbarorum, cum percxilimanu furfum,deorfum ,ultrd,ci* troep,cx praelio, in praeliuttijmagis more„ modo'cpcurforis,qualm armatiducis, uelut turbaruens Saracenos acie nonfemel profligauit,eofdem ad intercifionem de-leuit,necladisquidcm nunciofuperftite. Quadringenta milla hoftium caEfa,fui(Fe inliterisrelatum. Carolus de fuis paucif. fimosdefiderauir. A'caedehoftium Mar-tdlus cognominatus eft,Germanias3Gal-IiASjadrerui^a Saraceniscgliberauit,omne illrsiterpraeclurk, in Gallias'cj; irrumpen-di fpem penitus ademit. Eius nepos Ca* rolus ille Magnus ante annos quadragin. rafupracentefimum feprimum in hacura be Regamisburgenfium(ita hanc ille nun« ctrpat)conuentumcelebrcm habuit, de-cretoaduerfus Hunos,Auares,Sclauos o-dennali bello. Ex Auftria, Hungaria, ita has gentes excidir, ita nomen quoqoe de-leuit earundem, ut iam fides annalinm la-boret, uteas a!iquando inhifce regioni-bus fcdifTecrcdamus. QuidGotofredum illum Bononienfem , fratres eius Eufta- chium, chium, 8t* Boldouuinum, Euftachrj Bo-nonienfis, Geforiacitp filios commemo-> rem, PraefidesBrabantiar,8c* Antoripen-fis, Geldubenfis'qj limitis praefetfl:os,qui rdi&ogenitalifolo, fumpcis armis, uiin Afiam irruperunt, ferro fibi uiam per ftra-gesTurcarum,3t* Saracenorumfecerunr. Syriam liberarunr, Palaeftinam, urbemčp Hierofolymam, noftrae Salutis officinam Barbariseripuerunt,Regesc£ HierofoIy-morum di&i funt,atque diutius cum po-fteritate earum regionum, Imperio inter medios hoftes faeuifsimos potīti funr. Non ita longo poft tempore, itidem fafti-tarunt Imperaeores,Caefares Augufti,Rc^ ges Siciliae,acNeopoIitani, & duces Sue. uorum,Hrinricua Sextus,& filius eius Fri dericusSecundus,aquibusadhuc Reges Siciliae,quafihaercditarioiurequoc^ Hie-rofolymorum uocari folenc. Taceo Viliel mos,Rupertos,SicuIos,Cāpanos,acFlan-dros,qui Africam quoque ac Aegyptum aufi funt armis rerra,mariq; inuadere. Anno ab orbe feruato, millefimo, ducentefi-mo,quarto, ab hinc uero duo dc uicefimo, fupra trecentefimum, autores generis ue* ftri,Imperatores indulgenrifsimi, Baldo-uuinus, 8c* Heinricus rratres,Flandri'3r, ac Hannoniae prscfeAijeKpugnaca Conftan-hh s tino. 48* IOAN AVENT. COHORT. cinopoli,tmperium Orienrale uindicarut, Graeciauniuerfapotiti,lmperatores Grae* corum» 3C Coftantinopolitani creati funt» Ioannes ille, atauus ueftri fandifsimi nu-ņiinis, Burgundionum dux cum diuo St-gifmundo imperatore, Rege Hungariae, atqjBohemiae,aduerfusTurcas tum pri-tnu Europaeadifsidentibus Graecfs,ueluti lupos immiftos, ualentifsimis coprjs pro-fedus eftin Moefiam, ultra Sauum amnč ufc£ Nicopolim,quam Schiltunnumuo* care folent. Philippus quoque,ueftrae Cle-mentiae abauus,anno ab hincfexagefimo, interfuiflefanito Concilio Patruro maxi. mo omnium legitur, quod tumaduerfus Turcas proauus ueftri Numinis,diuus Fr| dericus Tertius.ImperatorGaefar Augu-jftus, inhac ciuitate cclcbrauic menfe lu, ņio. Paucis referātu Hifpaniae reges, qua* Jes femper extiterint. Alphunfus Hifpa-ņiae rex,Toletanum regnum eripuit Saracenis. Parentumdemumnoftra'cpmemo-ria, Aui ueftrae indulgentiae,Ferdinaņdus, JBlizaberatpreges Hifpaniarum,Beticamj (quod nos regnum Granacae nuncupa-mus , maiores Tartcffum quoque diceJ bant) Saracenis ui eripuerunt. Hoftes re* iigionis Chriftianaeacerrimos, demupoft odingentos, ac duos>& uigmti annos, in HifpanfjsMdeuerunt, Hifpanfas a fuper-ftin'one Saracenica, dC impietate Maho-mecica liberarunt, Siciliae'cp rcgnu ac Cam paniam, ltaliamqiie a Gailis adferuerunc Onusimpar humeris meis fubrj, ui'ncor magnicudine rerum. Cum itaquetot He» roumuirtutes, in ueftraeMaieftatisfaero* fanctilsimum numen coierint, haud du-biumeft (quod DEVSbenc1 uertat) quin tandem ueftris aufpicrjs immaniisimi hoftes Chrifti Seruaroris noftri periruri fint. Vaciciniumnoftrae Hildegardae,uirginis facratae, ac Sibyllae Germaniar, randē poft longateropora uires Turcarum fVa&iim-que domitumquc iri in finibus Germa-niac,a rege Hifpaniarum. Id quod tum in-credibile erar, arque nequaquam fieri pof-feercdebatur, iam in promptu, atcf in fo-ribuspropeefiVconfpicimus. Axuate Au guftali coepimus^n Auguftali quoqj uate finiamus. Gentithimance Patērēta-, Principes Orbis immtnfi/ibi cura nagni Cafaris faili datu tu ftiundo Cafarcreonet. Jlle feu Turcas populo imminente s Egeritiufio domitos tiumpbo Siuefubieclot Orientu erit Stratolndot, Bil 4 tt 4*8 te minot latvim reget aattus orbem tu graut eum auoties olympum Tu parum eaflis tntrņica mutes Fulmtna lucis. Serus in calum redeas^diuķ Latus interfts populo Oj&itti Neut te ņoflris mīcīji miattum Ocyoraura, Tollat hic magnus potiut triumph os, Hic atnes diei patrr ata) Princeps Ņtu fmas Tur eas eauitare multoļ TtdttctCafojr, G E O 4*9 GEORGI VS SABt NVS BRANDĒBVRGEN-SIS AD P £ T R V M BBMBKM Cardinalem: ubi agicur de bello Turcae inferendo, ILle Sabinorum quigandēt nomine uates, Teprocul a Viadri BBMBE falutat auo Funeris eztremam mon properata diem: fle Getieos metuant arcut,pofsintq ruenm Etcidium patria trifie uidere fua. Hac ubi uerba leuet iačlabam auafius ad auras, lam'd} pttiturus mania rurfus eram. Ecce bifrons,alto delapfus ab athere,lanm Aflitit,ancipiti territus ore ftu, Vt'ds tremit uentis aģttata palufhris arundo, Sic mea coneufsst luridus offa pauor. illi Sithonia candens niue barba rigehat, Aegoceri teHum utUere corpus erat: Dtttcrageflabat baculum manus: inķ ftniflra CUuis,qua fuperum panditur aula. fuit. Vt'dļ niuts humeris,geudosexeufsit C7 mbres, Anteriore Uuļucns hos dedrt ore fonos: CONTRA TVR'GAS. 4^ Defmcmirarifolosquos FRANCIA tegts, Ojtofue potens olim Sutuia marte,tulit. Nondum tota iacet uirtus extmčtajuperfunt Hoc fcra quos acuent tempore bella Duces. Ecce fuis qu tibi uifta manus: Exultant Quč'a) cupit ndfci ubcrd,<ļua>'a) mori. Clarorum hoc anima pofcutu manesfa) uiror uņ\ Pro patria uitam aui pofucrefuam. Venia) captiui tenfis ad fiderd pdlmit, Hocmcefio gemim,noct'cdie Hmcprocul i noļtris dbduŪos finibus atrox Qjk>i mfiar pecudumfufiibus hoftis dgit. At tu mdgnanimi Ducis dnņutfortibtu auju, Aeterņifobolttunicd CHR1STBpdtrU* Non ferd bella gerit fcelerati moretyrannit Pro populo uindex induit arma tuo. illius d eunāis uitam defendcptriclis, Qtce dubij praceps aled manis habet» Tu ualidas illi uircs,dnimum'a) minifird, Frdngdt ut duddci barbara teļa manu: Qjtaliter inuiftut ccelefH robore SAMSONļ Mata Philifiais contudit arma uiris. Sacrilegis uero Turcis immitte pauorem, Ojto. dent ķ celerem urga crutnta fugami Non feeus Ifacidis ac bellagereniibus hoftes Verfa npentino terga dedere metu, Qjtod prtcor,euemeLneaj enim fine numbefantut Profeauitur populi telO ACHIMB fauor, His in difsidijs patriota) tumuUtbus, omnes Vaamma gaudent auod tua caftra fe<ļui» Tanta Mvctrueut non agmina dum A tridcs, Conctdit Argolica auo duce Troia manu, Qņantasipfct<ļuuum turmas,peditumtf eatttuas Matmut imptrij nomine duftoraģis. Teutonico tuiut languore feroeia creuit, Nunc iibi Turcarum gens fcelerata caue, tam u'ideo Stythici fluuios undate cruoris, Corporafauallentitafaiacere foio: 1n

m bilU cohortes, Tefera cum lituis tympana pulfa uocant. ļfelh.auibusip mout tua caflra fecundis, Btctdat vmperto te duce Turca fuo. JOHANNISSTIGE3 Ģ E L 11 £LEGI A DETVR. CARVM CRVDEL1T AT Bx &imminente Germaniag periculo. Roo neflebihbus fmem dabit ulla aucrcUt, Omtfe faltcis (yderh orta diesf Semper cr iunāasadducens Marte cohortts. Turca fero% nobis caufa doloris erit? ļamtuadefļerunt totfatafmifira poetat 0 feffas Mufat aueļiubus tffe putēs. Xu tamen oauoņdant Germania nefciauinci, Surda uelut uanos negligis ifta iotos. Et tua tot pratās mačiantem ad limma Turcam. jVtfcio atto tandem peŪore ferre potes. At te nemo olim bellis impune petiuit, ln

geris,hoc ctdo bella probantegeris* ļl f ļan\~- $o$ ioan. stigelii CARMEn: ļampridem m^ntilueraturgaudtacodU Foriittrindirot^ui mouet omu Getat. Epigramma. EXc\td auando grāvi tandem Germania forma Surgttfan attrnouida foporeiacet? En proculirato gtns Turcica uenit Eoo, Qyx moutt hoft'tles m fitra btlla manus» Hac animit ingenstingent