Origo _

CHARACTERIS

SCLAVONICI,

Vlilgo diBi

Cirulicf

Paucisgeneratim monftrata

Ortus vero & progreflus Charaderis»

Fu/go diBi

Glagolitici,

pluribus figillatim deferiptus

tamjuam eximia

Hiftoriže Lingnas Sclavonicse Pars

Occafione Orationum

QuasinGymnafioBerlinenii, Die H. April,M D CC XXVII. pofthoram

I1X, ante meridiem, Colleg* nuper promoti,poft publica:

Introduftionis aftum habebunt.

I. Ad Reftoratum afcendens, & B. Dn.chnflopb , Fried. Bodenburgi«

1'uccedens Conrečtor Johanne s Leonhardus Frtfcb.

II.  Ad Conrečloratum promotus Subre&or,

Dn t  Carolus Andreas Hennings.

III. Ad Subre&oratum veroadfcitus novus Collega

On. Martinus Georgius Cbriflgau.

IV. AdCantoris Nicolaitani munus denique vocatus & Patri fenefccnti

Adjunčius Dn. Jacobas Ditmar.

Ad quas audiendas

Ampliffimos & fpe&atiffimos Patrono s ;
Summe Venerandos Ephoros* Piurimumque reverendos Ec-
clef, Miniitros; Cunčk>squeGymnafii noilri Fautores, Rei

literaria; promorores. & amicos
Demifll- & officiofisfime
invirat

Johann Llonhard Friscii

Rc&or voc.

■ ' <r -■ .. ■

-f' i't Ti

f  ;■

/V' OSai^TizS


.. ' ' " . •

F~A  - ;

- , -K, ,-V V-

# -

r  •“ -■ ... - . , T r~% 'r^

*

' - ■ - V, '

v,.-., . v : • '• i -■ -i  •

■- ujfD

* •

* •' • ■

,•

. °

. V ■■ ’ :  - V 3 ^ -/

' ,.'V

/'T ’ * T '"jI* 1

, ■

«:»}


; r r>Tyr j >

E> ' >■> •

r >.r - r ■ /~r; i*-• r. f t'  • ; • :3

O<„ ! •_•. ^ i .  , .... ; Ljj.t  < J

i ' H. .„> .

■ .., r„. . > d; - ■! *

h? n m  '

:£Ciy . - nw

; ■ < ■ . i

.1 n ’ ’ ■ . V

C - '<U

vi* ■ t v- Cl .

• O >: . f- ,;: -.-
iŠelsrr ij>i'

'•J,' ,!•< I

: : o ">jfx : A J

, A-.

. a.  d!

, i>A .JI

■ - ' :-r' ) ,'.v\

■  * • rv r ,f> j- .

, r^ ::  ■ D.' ' • v;:, ‘-'i.—v .. :

i::r. ib

v i

V 4 •

■ ''. ■ /Ii. - :;ii.  ‘..Vj

'3: ■■■ - • j  i iV S r - ;  : "v 1

'»/ U  ' ' ' : '

•D 3'



i ^ i v

’

J i u

■:  i •: / 0;tt u




-rl'.  vi'-' >

1 • *S itdut ■

3f V V I

11 '.- . n -f /t  -r r *,


i

t Dem & docenti & difcenti debet efle propofitum, ut
ille prodefle velit,hic proficere.HaecSenecse philofophi erh*
niči egregia verba de officio docentium & difcentjum omni¬
bus placuerunt, quicunque unquam ea in epiflolis ejus lege-
runt: Inprimis vero fidelibus fcholarum publicarum intcrChri-
ftianos prseceptoribus, quibusamorpurioreandem regulam prše«
fcribit, &, ut eam difcipulis inculcent, ipfique ei fatisfaciaat per-
petuo incitamento eft. Hinc ample&unturnon tantum occa-
fiones quibus quotidie dilcentibus prodefle pofTunt, fed arri-
piunt etiam eas, quae certis modo temporibus offeruntur^ Inter
quas publicse ad Scholarum folennia invitationes commodisfi-
msc funt. Quicquid enim in ejusmodiProgrammatibus vel tn
prsefatione profertur, vel in alia ejus parte infpergitur, vel
quocunquemodoadditur, illud difcipuli cupidius legunt, quia
noviquideft; citius perlegunt, ouiapaucis foliis ablblvitur, lu-
bentius legunt, quia ad hanc lečlionem non coguntur; tena-
cius quoqueomniain memoria eorumhacrent, quia hsec fcripta
die folenni adiguntur, circumferuntur, diflribuuntur. Acce-
ditad hanc Program m atum noftrorum commoditatem, quod
ope illorum propofitum noflrum etiam ad nmltos extendi pos¬
li t, qui olim informatione noflra ufi funt, imo ad omnesquos
non pudet quoeunque modoproficere. Addo, quod. hac oc-
cafione Superioribus noflris & Scholse Patronis rationem quo-
dammodo reddimus, quibus fludiis horarum fuccifivarumpar-
tem confumpfimus. Propriaetamenutilitatis, fatemur ingenue,
non immemores, ita prodeffe volumus, ut ipfi pro/iciamus.
Dočliorum enim Virorum hoc modo judicia, & fepe addita-
mentaelicimus, & approbatione eorumconatibusnoflrisaučlo*
ritatemquandam acquirimus.

A 2  Cogi-

•m  4  §*

Cogitanti vero miki quam potiflimum materiam ad hunc
finem eligerem, occurrit,imonutuquodam,adquem metotum
converto, prxcipitur^

Hiftoria Linguae Sclavonicae.

C Ujus linguae magnaquidem parsGrammatieis, Lexicis, fcri -
ptisque varii generis excu!ta eR, HiRoriae tamen ejus major
pars ineuita jacet. Lingvse Sclavoniese vero nominenon intel-
ligo eam tantum dialečlum, quaincok Regni utuntur, quod in
GeographiaSclavoniadicitur, led magnam iilam hujus & totalir
arum dialečlorum Matrem foecundifiimam; Inter ouas notiores
iuntPolonica, Ruslica, Bohemica & Vendica fiveVeneda. Cse-
terse vero plerisque adeo ignotas elfe videmus, ut pauci nomiria
eariim audiverint, pauciores charačlerem Sclavonicum vide-
rint, quototmagna regna & celebres provinciae utuntur,

Cjrulicum  nimirum ? &qui ex eo orti funtj
Glagoliticum  & NeoRusJicum,

D EhujusCharačlerisSclavonicifiveCvrulici origine jam ali-
quidingenere, plura vero de Glagolitico in fpecie dicam
Seculo poR C. N* nono, Philofophus quidam natione
Grsecus, religione ChriRianus, nomine ConRantinus, primus
fuit qui Linguam Sclavonicam literis Graecis fcribere coepit,
quod aliiante eum Latinis tentarunt. Hujus conatus ipfie Scla-
vonicae literse, etiam hiRoria tacente, testes eRe poRiint. Fi¬
guram enim Grtecarum literarum omnium, quas vocamus ma-
jores (minorčs enim tum non erant) adhuc in eis agriofcimus.

Quiavero Sclavonicaegentesfonosin pronunciatione qua-
rundam Vocalium, Diphthongorum & Confonantium habent,
quos literis Grsecis nonexprimere potuit ConRantinus, his pe*
culiaribus fonis novas finxit figuras, Deinde adfcripfitcuili-
bet literse, tam Grsecae, quam a le inventae, Sclavonicum qudd-

dam

dam Voeabuluni, quod ab eadem litera incipit, Hoc voca-
hulum poftea, ficut apud Hvbrseos, nomen literae manfit, cui
adfcriptum erat. Exempli caufa literse Grsecae A addidit pro-
nomen Sclavonicum As (lat. ego) AbhocPronomine hsec ii-
tera nune voeaturAs,loco antiqui nominis Alpha. Eodem mo¬
do novae Figurae, e, c, ouafonum Literarum tfch indicare voluit,
adfcripfit vocemSelavonicam tfcherw, quae adhuc nomen hujus
literse apud omnes eft. Propterhsec novaliteris Grsecis adfcri-
pta nomina, & propter novas iisdem additas charačlerumfigu-
ras Gonftantinus dicicur literarum Sclavonicarum inventor :
In primis a Pontifice Romano Johanne IIX in Epiftola (a) qua
concesfitprimum Slaviš, Latina; Ecclehse in Moravia adhaeren-
tibus, linguse Sciavonicse publicum in cultus divini casremoniis
ufum. A 3 Non

(a) Hxc Epiftola Pontifids inveniturapud multos magnat audorltatis
Scriptores & Viros fummaium dignitatum in Ecckfia Latina e c, inBa-
ronii Annal. Ecclef, ad A, 880. n, 19, ln J£neatSylvii poftea Pii IL Pen-
tif. Rom, Hiftoria Bohem. c. 3. ftem in Dubravii Epifc. OJonuicenf. Hi-
ftor. Bohem. I. 1,  c. 3. In Iren. della Croce Hiftoria di Triefte p. 613.
&c Sedpleriqve eatn tantum citant, utpondus addanrelogioLinguacSclar
VonicSs pand eaniafFerunt integram. A rtobis vero merito integra&Api-
lis repetenda eft, ut Pontifids hujus infallibilitate confundamus fuperfti-
tionetri eoruni qui linguam tantujn Latinam exdufis omnibus ali is in rebus
faeris admittere volunt Litcras  ( inquit PontifeJc ioh. l!X ) Sclavomcas
a Conflantino ejuondam Philofopho repertaf,  quibus Deo laudes dehita: refo-
nant, Jfurelaudamus, &'utm eadem lingua Chrifti Dei noftri praionia
opera enarrentur jubemus. Neque enim tribus tantum, fed omnibus lin-
guis Domir.um landare authorirare Sacra monemur, qnae pt^cipit, dicens :
Laudare Dominutn ornnes gentes, & coflaudate eum omnes populi. Et
Apoftolirepleti Špiritu S Iocuti funt omnibuslinguismagnalia Dei. Hinc
& Paulu5cceleftiqnoque tuba infonat monens: Omnis lingua confiteatur
quiaDominusnofter JESUSCHRISTUS ingloria eft Dei Patris. De quibus
etiaminprima ad Corinthios epiftola fads & manifefte eosadrnonet, quate-

nas

m *

Non rctinuit vero hic Philofophus & Chara&eris Sclavonici
AučtornomenGonftantini usquc ab obitum, fedpoftquam ali-
quandiu in Moravia Epifcopus fuiffet, Romam rediens, ibidem
nominis Latini loco adoptavit Grsecum Cyrilli. Per quamvero
mutationem nominis, quia Scriptores omnes eum deinde con-
ftanter negletto Conitantininomine, Cyrillum appellant, ccum
tamenillud diutius quam hochabuifTet) in hac Hiilori* parte
molčita ortaeft confufio. Quam auxit Methodii, Fratris Con-
ftantini, in Epifcopatu Moravi* fuccesfio. (b) Ita ut multi c
Conftantino quondam (c) Philofopho, poitea dičto Cvrillo,
fecerint duos, ex illo patrem ex hoc filium ; Alii vero Metho-

dio

jius lingvis loquentes EcclefiamDei aedificemus, Nec fane fideivel do&ri-
jrae aliquid obstat fiveMisfas in eadem Sclavonica linguacanere, fiveSacrutn
Evangelium & Le&iones divinas Veteris& Novi Teftamenti bene transla-
tas 8c interpretatas Iegere, aut aiia Horarum officia omnia pfallere, Quoni-
amquifecktreslinguas principales, Hebrseam fc. Grsecam &Latinam, ipfe
creavit& aliasomnesad laudem& gloriam fuam.

(b) TeftaturhocDubravii feriesEpiscopornm, qiiaehiftori«ejusBohe-
mic« addita eft, & confufionem horum nominum & fratrum his verbis
tollit: Primus Arehiepifcopus Moravi« Cjrillus , rtatione Grajem, prim Con-
fiantinm Philofophus dittus,  a Nicoiao I. pontifice Max, A. C, 8S7. Sedem
Velegradenfem fuscepit, poftquam Triballos pri trni tn, inde Suantoplncum
Moravorum Regem, cum univerfa gente, (quce Vjftula, Danubio, ac V a go
Flumineterminabatur) in fideChrifti initiarat. Fuere hiMarcotnanni Ve-
terum quondam hiftoriis celebratiflimi. Hic quum Ecclefi« quinque ferme
annis praefediflet, Archiepifcopatui cesfit, Adrianique Pontificis nutu Ms-
thodium fratrom Ecclefia Velegradenfi prafecit ,

(c) PleriqUe legunr in Epiftola Iohannis IIX Pontif a Conflantitto
fjuodam Philofopho',  Sed Antonius Pagi in Critica T. III. ad annum 8FQ»
n. 61, pro tpuodam  reftituitfeiiciter ejuondam :  Id quod cum Dubravii ver¬
bis t Prim Conflantinus Philofophus diSus,  convenit, & hiftoria: yerum fen-
fum 6c nexum confervat & confirmat.

m 9 m

dio Fratri tribuerint. qusede Cyriilo commemorantur, fd) No¬
va quoque ratiofcribendi linguam Sclavonicam non a Coni ba¬
tini, fed a Cyriili nominedičbeft Cyrillica,iive,utpleriqueho-
die corrupte fcribunt Cyrulica, cum potius, fi Sclavorum pro-
nunciationem fequi veiient, Kiriullica fcribere debcrent, (Vo-
calis u additur ad indicandam aliquo modo pronunciationem
Sclavonicam literae liquidse. 1,)

ApiceshujusCharačlerisCyrillici beneficio aliquot Typo*
graphicarum officinarum apud Italos & Ruffos manferunt fere
incontaminati Scirretorti. InManufcriptiyveropartim per ca-
lami mercenarii furorem Calligraphicum. & tachygraphicum,
hoceft, pereos qui vel inutilem literarum ornatum, velma-
jusefcribendiceleritate lucrum aftečlarunt; partim per fcriba-
rum imperitiam & negligentiam, adeo mutatus eft, utex eo
alius & quafi novus ortus ut, Eodem modo ac e Graecse & Lati-
nae lingvae Charačtere majori hodiernus minor natus eft, & e
Germanicae linguse figuris typographicis tot aliarum monftro-
farum molefta feges adhuc quotidie provenit. Accepit quidem
hic corruptus fcribarum Sclavonicorum character novimi no-
men, &vocatus eft Glagolic us  five Glagolitkus , fedlatet fub figu-
rarum ejus larva vetus & genuinus Cyrillicus, qui, lineamento-
rum oualitate fere amida, eundem tamen conftanter ordinem,
eandem pronunciationem, idem literarum nomen, tanquam
verisfimos originisteftes retinet. In iisdem etiam regnis & pro-
vinciis, quibus Glagoliticas literas fcribarum infania obtrufitj
Croatiae, fcilicet, Dalmatiae aliisque, Cyrullicus fimul, ut ar-
chetypus, inuiu eft*

B Gla-

(d) Ha>c & alta omnia certa & inčem, loh Georg. Stredov;ki Paro-
chus in pagoquodam Moravi«, collegit, connexit, & Sandtorum iuorum
Cyrilli & Methodii hiftori«, feu potius fabul«, magnatu parcem inde per-
texuit. (Ann, 1710* Solisbaci edir, 410, )

AS IG

Glagoliticus vero dicitur a Verbo Sclavonico glagoIiti»'
(loqui) quia hac fcribendi ratione primum vulgaris dialedusi
& nihil fere quod ad res facras five ecclefiasticas fpedabat expref-
fum eft, quemadmodum in oppofitione LingU* Slavonic*, Sc
charaderis Cyrillici, qui in rebus Theologicis & moralibus a
typographisolimtantumapudRufl»s in ufu fuit, charaderfillo-
rum,quem fcribunt,fivetachygraphicus, (Skoropifs) & Dialedus
quam eo exprimunt, fimplex five vulgaris (profioi) dicitur,

Qui Hieronymo hujus charaderis Glagoliticiinventionem
attribuunt, vocant eum Hieronymianutn,  fed fruftra difiinguunt
eum a Cyrulico, equo ortus, & ita multo junior eft; nonenim
in primis ftatim annis eo deformitatis pervenit, quo nune eum
confpicimus Etqui Cyrilliei audorem faciunt Hieronymum,
refutanturabHiftori*CivitatisTergefti(vuIgoTrieft)AudoreJ-
rencodellaCroce,p.6f4,nontantum Pontificis Joh IlXteftimo-
nio,qui Conftantinum ejus inventorem vocat, fed & temporis ra¬
tione,quiadiu poftmortem Hieronymi inventioliterarumScla-
vonicarum Conftantino a Pontifice tnbuitur, Qui certe bane
gloriam invidiftet homini Graeco, linguae barbar* in rebus faeris
Curi* Roman* minus grato Patrono, & audoritati Pontificis
Rom: fubjedo epifcopo, fi vel veftigium in hifioria de merito
hocHieronymi, Sandi, & dodiflimi Eccleli* Latin* patris in-
veniftet. Dilplicuit fententia h*c etiamScaligero, quiaHiero-
nymi Verfio Bibliorum Dalmatica, feripta eft charadere Dal-
matio, id efi, Latino, non Serviano.

servianus  dicitur hic Scaligero Cyrillicus charader, quia
apudServi* incolas inufueft; fed minus commode hac ratione,'
& pr*ter necesfitatem fit TroKvtovvpog, Croaticum  jam jam alii eum
nominant; & quia Bulgari etiarn eum receperunt, pofiet etiam
Bulgaricus appellari. Propter Verfionem tamen Hieronymi-
anus dici poiTet namCodex Sclavonicus non videtur eftenova
verfio,fedHieronymiDalmatica, literis tantumaliis feripta, 8 t

in

m **

in paucis ob dialečhim mu tata, id quod DočHsfimi Patris buius
aučtoritas, &in fcientja linguarum excellentia; feculi vero quo
Cyrillus & Methodius vixit, barbaries & ignorantia verifimilli-
mum facit, Eadem ratione, qua etiam charačler Glagoliticiis,
quo libri eccleliafticae devotionis, quiinhunc usque dieni apnd
Sclavonicas gentes quasdam in ufu funt, non propter invenriv
onem, fedpropter Hieronymi verlionem Hieronymianus di-
citur (e)

Qui Glagoliticam Scripturam vocant Buchwitzam (f)
utuntur vocabulo Sclavonico (buch) five ut a!ii fcribunt, 8c
pronunciant: (bog.) hoc ert (Deusj e qnoprimitivo addita ter-
minatione (witza) fitadje&ivumSc fignificatapud eos (divina)
quia haec fcriptura in edendo, ut vocant, divino officio, adhibe-
tur ad differentiam fcripturae codicis Biblici, quse eodem Scla-
vonico formationis modo Cyrulwitza appellatur,

Charačler Glogoliticus triplici nobis occafione innotuit:
I. PerOrationemDominicam,quamediditVirmaximereve-
rendus Sc ob l inguarum peritiam celeberrimus Dominus Andreas
Miillerus, Conliliarius Elečloralis Brandenburgius, Sc Praepofi-
tus Ecclef, Berlin, in Centuria VerfionumhujusOrationis, pag.
,56. quam exfcripfit e Catechilino quodam Sciavonico Venet.
MS, ut in margine annotatum ell, Nomen Venetiarum mihi
primo intuitu dubium movit, quo refpečlu hic Catechifmus di-
catur Sclavonieus? utrum Sclavonicalinguaingenere intelliga-
tur, autinfpeciequsedamejus dialečlus? Venetiis enim Dialečli

B 2  oin-

(e) Blondus in Italiailluftratareg. XI. fcribit: Hieronymusofficiura
divinum, quoCatholici utuntur Chriftiani, ex Graeco in idioma Sclavoni-
cnmtraduxit, quod gloriofus pontifex Eugenius IV♦ per noftras manus illi s
confirmavit.

(f)Hornius in prafatione in Boxhorn. Orig. Gali. Hieronymus,
,inquit. Scripturam Buchvvitzam, nomine nefciounde fumpto, di&am re-
ponit; Cyrillus aliam, qux ab illo Cyrulwit2a audit,

as « se

omniumregnortim guae in Hungarise vicinia funt Sclavonicac
dicuntur. Sed ceffavit hoc dubium, podquam contuliflem
lečlionem, quae huic Orationis Dominicxverfionilatinisliteris
fubje< 51 aed,& invenidem Croaticam pag.53 & Glagoliticam p*
56, una cum titulis, manifedo errore transpolitas efle. Ea quse
Croatica dicitur Charačleri Glogelitico lubfcribenda ed, & quae
huic addita, cum Titulo (Sclavonica) in ejus loco reponenda,
Hujus Orationis Dominicse in Croaticam Dialečlum verde,cha~
račlere Glagolitico fcriptse, & in aerefculptae, primo loco hi$
mentionem facere volui, quia apud nos in multorum manibus
ed, propter iteratam Centuriae Miilleriange editionem,. quam
debemus Sebadiano Godofredo Starck: Gymnalii nodri Con-
rečtori olim meritisdmo, amico & Collegsc meofuavisfimo, de-
inde Profedori Linguarum oricnt: Gryphis waldenfi, qui Vi¬
tam MuUeri addidit eamque dočla praefatione ornavit. C  Berlini
Anno. 1703. 4to .)

II. Anno 1561. L* Baro Johannes Ungnad, decus familiae
Comitum.de Weifenwolf, patrise fuae Carniolse, vicinisque re-
gnis & provinciis, in rebus religionispurioris,fuccurrere volens;
Verfionis Novi Tedamenti & aliorum librorum edendorum
curam fufcepit, (g) & dirigente dočlisfimo Theologo Primo
Trubero, opemqueferentibus Antonio Dalmata, facerdoteex
Servia, & Stephano Confule, facerdote ex Bofnia, Typogra-
phiam triplici charačtere indru&am, Cyrillico icilicet, Glago¬
litico, & Latino, in Ducatu Wirtenbergico comparavit, Sum-
ptuumonus ipfequidem maxima ex parte tulit, fublevavit il-
lud tamen Munificentia Regis Bohemi Maximiliani, & trium
Elečlorum Principum, Saxonici, Brandenburgici (h) Sc  Palati-

ni

(g) vid. Matthad Drefleri Chronic : Comitum Ungnad: LipG

1601, 4 to

(h)  Libefalitas haic Eleft, Brandenb. omnibus iis notanda eft qui
Marchion;Brand: meti ta in Patriam,Religionem& rem Iiterariam colligunt.

*§ m>

ni, Landgrafii etiam Hasfijc, & Ducis Wirfenbergici t  Haec
typographia fuit prima, equa in Germania prodierunt libri
chara&ere Glagolitico expresli. Fuit vero, proh dolor! in hunc
usque diem etiam ultima, Dom: Baro Joh. Ungnad commen-
davit quidem eam paulo ante obitum fuum uxori & h^redibus
tanquam libi charisfimum tbefaurum, polha tamen aut periit,
aut inangulo qnodam otiofa latet, quia abeo tempore ne linea
quidem hoc charačlere expreffa lucern vidit. Fuerunt & libri
editi non feliciores. Nam plurima pars inciditinmanuseorum,
qui Verfiones Bibliorum in Vernaculas quovis modo impedi-
unt, a quibus in itinere in Slavonic® Linguse provincias vi
raptiNeuftadii in Auftria retenti & inclufi funt (i) Quo faaum
eft, ut jam in perpaucqrum manibus fiat. Principes quibus vel
dicati, vel propterlumptuum partem misli funt, paucaexem-
plaria in Bibliothecis fuis, ab Anno 1562, confervant. In quarurti
numero etiam Regia & Eleftoralis Berlinenlis c/h (k)  Captiva
vero illa volumina., liqua in Auftria Integra fuperfunt, mcren-
tur utReges & Principes Evangelici, Aulsc Viennenfis amici
partem eorum vel per legatos fuos rcdimant, vel fumptuum
titulo repetant, vel alio quocunque commodiore modo c car-
cerislitu liberent, in Bibliothecarum ornameutum, in Germa¬
ni®, promotricis lludii lingu® Sclavonic® gloriam; in Do-
aorum Virorum commune gaudium ; in Ungnadiorum deni-
que meritorumdebitam compenfationem, Comites& Domini
quidam in Auftriacis provinciis acceperunt etiam exemplaria
nonnulla, unde Novum Teftamentum Sc  Explicatio pericopa-

B 3 rum

(i) vid: Herman: Fabronium Mofetnan fn t){l ©Utnnuitifd)<n

(k) Videtur hoc latuifle Dn, Andr. Miillerum, nam ex hoc Novi
Teft, cxemplari Orationem Domin; Glagolitice lčriptam cum M $ Venete
conferre potuiflet.

m  h  §&

rum Evang, Dominic. five Portilln, venerunt inmanusB-Dn.
Dočtoris Lichtfcheidii, pra-poiiti Colonienfis apud nos, exhu-
jus vero hsereditate in meas. Nonpauci praeterea horum Co-
dicum Bibliopolis Bafileenfibus, qui eo tcmpore omnium cele-
berrimi erant, transraisfi funt, ut quocunquemodo diftraheren-
tur: (D Tamrari tamen ubique iere fačlifunt, ut Dom.Valva-
for, Vir harum rerum peritislimus, accuratisfimusque hiftoriae
Carniolae vicinarumque provinciarum fcriptor, publice confi
teatur,fe Codicem NoviTeft: Glagoliticum nunquam vidifle.(m)
Ethic illulfris: Dom.Baro Valvafor Tertius eftqui memori-
am Scfiguras Chara&eris Glagolitici pofteritati, in opere fuo
hiftorico reliquit (n). Idem teftatur MilTale Slavonicum Rom*
faepius typis Glagoliticis edi (o). OmifitDn. Valvator multa»
qu* in genere ad Characleres Glagoliticos, in fpecie vero ad
fcriptorura typis Ungnadianis editorum, faeiliorem lečHonem
pertinent* J, G. Stredowski Tabulam fuam e Valvafore qui-
dem defcripfit, & hiftori* Cyrilli & Methodii inferuit, fed nec
otnifla fupplevit, nec errores correxit. Hinc conftitui novam
Tabulam chara&erum Glagoliticorum huic hiftori* addere,
pamaue Studiofae luventuti notis quibusdam explicare.

Not*

( 1 ) Dreflerus in Chron. Ungnad. pag. 8r.

C m ) I« Topographico - Hiftoriea defcriptione Ducatu* Carniobe
Toni. II. p. 346.

(n) ibid Tom. II. p* 27 a

(o) Quorum editionum unam in Catalogo Bibliothec* Sparvefeldi*.
asconfpeati* fub titulo Dire&orii Saccrdotum* Aan. 1605, 4.

Not^ ad Tabulam, qii£ Charačteres Gla*

goliticos in aere Iculptos continet*

THAbulahsec divifa eftlinea perpendiculari crasfiori in duas
* aequales partes, quarum quselibet dimidium literarum, id
eft fedecini comprehendit Nomina Slavonico-Glagolitica ha-
rum literarum eodem adfcriptorum numerorum ordine, haec
funt*

i As
s Boga
) Widil

4 Glagol.

5. Dobro
6  Jeft.

7. Schiwjete.

5 Selo

Sibilantes nnm. 7. 8. 9.  20. 29. Ieniores & fortiores ia
lingua Sclavonica bene diftinguuntun 8, quidem & 9. diveriae
figurae, eandem vero pronunciationem habent, & conveniunt
Germanico f. poft vocalem longamvel diphthongum,ut in Aas,
Kdfe, n. 20. pronunciatur ut f. dup!ex in faflen, meften, Rifs.
n, 7. fch lenius, ut g.Gallicuni ante e &,i, 29. vero ut noftrum
fch in Flafche, Scha!!, Tifch,

n. 6. (e,) five epiilon verfus ftniftram apertum, & in MSS
duobus punčlis notatum , fignificat, literam vocalem hanq
non cum alpirationeScIavonicaefte exprimendam,Sed utGraeco-
rum e¥iKov.  Si vero hicfemicirculus verfus dextram apertus eft,
ablatis punftis, pronuntiatur cum afpiratione Sclavonica ( qux
convenit noftro Jod ) ut Je.

p 30, idem valet ac Hebreorum fcheva fub litera finalitnobili.
Utraquepartium majoriim hujns tabulae, fubdividitur in tresali«
as columnas, tenuioribus lineis perpendicularibus diftinčlas.
Prima habet tres feries, qux conftant Charačlere primae, fecun-

B 4 dse

m  i* §»

dae & tertiae magnitudinis, quo typographia Ungnadiana
ufa efi & Icalicae adhuc utuntur* Spada in fccunda acter-
tia ferie vacua reličla, indicant omifias figuras plane con-
venire cum majore& minore charactere a dextra & finifira
parallelo.

Secunda colurana exhibet earundem literarura Glagoliticarura
majores & minores figuras in Manufcri, tis
In Tertia columella literae Latin* addit* funt, ad exprimen-
dam pronunciationis convenientiam*

Sub inferiori linea transverfa continentur partim liter* con-
tračlae in unam figuram, five compendia fcribendi, vulgo ab-
breviatur* dičla; partim vero not«, qn* literis fupenus ad-
duntur: Abbreviaturarum harum rado communis h*c efi j
Antecedcntis liter* pars pofierior fit fimul pars anterior vel in-

ferior fequentis. .....

ut n. i. liter* r fuperior pars, engitur m polteriore parte lit.
w &p*  quiah*e inferiorempartem liter* r fimul expri-
mere potefi,

n, 2. liter* o dimidium fuperius, fiat in poftoriore parte li¬
ter* w, fed fcribarum incuria hanc partem liter* o etiam
aliis literis appinxit, exempli caufa liter* k & n, & aliis*
n. 3* Sunt exempla literarum quarundam lateribus conjun&a-
rum* t, & a; 1, & w.

n, 4. Nota eircumflexi indicat literam unam vel plures omif-
fasefie,ut in vocefsadj,circumflexus monetfiguram 0,30.!,
deefle & literam d. legendam efie quali illi fcheva Hcbrai-
cum fubfcriptum efiet, qui fonus apud Rufios, & figu¬
ra, qu* eum indicat, dicitur Jer.

Super t & w notat circumflexus abfentiam vocalis harum
pr«pofitionum o. easque legendas efie to & wo,
n* 5. Circumflexus fuper (e) & (f) integrarum vocum contr*-
čdonem ofiendit, jlla legitur jefi, h*c sfwato,

n, 6 ,

« i7 m

n, 6.  Super Iitera r,invoceKrstowa,idemaccentus indicatVoca«
lem brevisfimam,five nexum literarum (r) Sc  (s) omiilum elfe.
n- 7. Idem fuper p vocis kapli, defe&um fyllab« tt  fupplet &
legenda efl kapitli-

n. 8- Accentus acuti figura, liter« E infcripta, monftrat hanc
vocalem legendam efie cum afpiratione Sclavonica, ut je,
O vero cum (uperfcripto t, exhibet prsepofitionem or.
n. p. peculiarem denique & Sclavonicam quarundam litera¬
rum pronunciationem indicat circumfiexi figura ut, iti
voce krala fonom liter« c Ij aliis linguis prater Scla.vo.ni-
c« dialečtos minus noturn*

n. 10. Communisfimus ejus ufus eft, quando liter« loco nu«
merorum ponuntur.

Libri qui hocCharačtere e Typographia

Tubingiana prodierunt, funt :

I. NovumTeftamentum.duabus partibus. Tubing« Ann. 1562.'
4to. Quarum prior comprehendie Evangeliftas & Ačla
Apoftolorum, pofterior Epiflolas Apoftolorum & Apo*
calypfin,

Utramque dedicavit Primus Truber MaximiIiano Regi
Bobe mi«, Germanicis verbis, Sc  fimul defcribit religionem
Gr«corum, cui plerique Chriftiani Sclavonicam linguam lo^
quentes, & Cyrulicis Glagoliticisque literisutentes, in Bofnia,
Servia Sc  Bulgaria, addičli funt, Laudatque fubfidii hujus Re-
gis ad erigendam hanc utriusque Charačleris Typographiam,
caufam.utfcilicct Chriftiani horum regnorum, imo Turciipfi,
quibus eadem lingua ibidem vernacula eft, Scripturam S. lege-
re posfint. Confirmat etiam quinque gentes, five incolas in
Croatia, Dalmatia, Bofnia, Servia, Sc  Bulgaria, dupliceshas
charačlerum figuras habere, fed tantum in libris facris, item in

G Ca*

•as »s §»

Catechifmo quodam fed non integro (p) Refert denique quod
Interpretes five Kovše Novi Tefiamenti hujus verfionis au-
člores in plerisque Latinam Erasmi, & Germanicam Lutheri
fecuti fint verfionem, non tamen negledis aliis, inprimis Bo-
hemica propter qusedam difficiliora vocabula.

Ih Praecipui, Fidei Chriftianse arficuli e locis Theologicis Phi-
lippi Meianchthonis. Tubingse 1562. 4to. 1 p Alphab.
Duci Saxon: Augufio dedicati.

lil. Poftilla; colk&a, ut Truberus in dedicatione & prsefatio-
ne Germanica fcribit, e Pofliliis Lutheri, & Phil. Me-
lancht. Item e Joh Brentii explicationibus, &, ut in prse-
fatione ad Nov. Teftam. foh 10 additur, e Losfii Pofiilla,
Anno. 1562. 4to. Alph.

IV, Abecedarium, cujus Titulus efi : Tabla fa ditzu &c. Sgla-
golskimi silowni tfchitati &c, h. e* Tabula pro liberis, ut

Glagolitice five verbis in communi fermone ufitatis legere, &
prsecipuos magisque neceflarios articulos verse & antiquae fidei
Chrifiianse facilius dilcere posiint, Continet hoc Abecedari-
um tantum literas Glagoliticas, maximse, minoris, & minimae
figurae, fine ulla veroinfiruftione, quomodo pronunciari debe-
ant. Additse funt literae, quse numerorura loco funt, & unica
pagina ad formandas fyllabas pertinens, aliaque Nommibus
propriis e S. fcriptura repleta, propter le&ionis exercitium,
.C sete rum inhocAlphabeto tres literae omifise funt, quibus tamen
typographia Tubingenfis ufa efi, quas Valvafor in Tabula fna
bene addidit, Defunt etiam abbreviaturae; kem figna literis
infcripta.

V. Catechifmi, elementario huic libello additi, Titulus efi: Li-

bellus, qu© continentur articuli fidei Chrifiianse, >brevi

addita

Cp) Ex hoc Catechifmo fine dubio D, Andr, Mulleri oratio Do-
minica defcripta eft.

/

«S >9 S*

addita explicatione pro junioribus & fimplicioribus. Una cnm
fermone, five homilia, quomodo vox fidei in S, fcriptura intei-
ligenda fit* InCroaticam linguamtranslatus, a StephanoCon-
fule, Dalmatino. Tubingse, gvo. 1561. Truberus Germani-
cam fecit praefationem, Stephanus Coniul fubfcripfit quidem
folus, quod in aliis libris non faftum eft, addit tamen: auxili-
antibus bonis viris Croaticse nationis*

His paucis hac prima vice literarum Sclavonicarum exper-
tibus prodefle volui, Leftores doftiores, & magis expertos ro>
gans, ut moneant, addanr,continuent,perficiant, &meoprofici'
endi dcfiderio etiam non deefle velint, Proxima occafione
hanc linguae Sclavonicae hiftoriam continuaturus dicam, Deo
volente, quaedam de charaftere Cyrulico in fpecie, & de orto
ex eo charačtere Neo-Rusfico*