48 MOSTOVI 1/1989/XXIV
Dubravka Dostal
Uloga prevodioca u proizvodnoj
radnoj organizaciji
II ruolo del traduttore nelle imprese produttrici
II ruolo del traduttore varia molto nelle singole organizzazioni di lavoro. I dati sulla posizione dei
traduttori tecnici nelle maggiori organizzazioni di lavoro delta Bosnia, ottenuti per mezzo di un
questionario, testimoniano che nel maggior numero dei časi i traduttori sono trascurati, messi da
parte, e che il toro lavoro e vaiutato in maniera inadequata ed insoddisfacente. Pure le condizioni di
lavoro sono spesso inadequate. Si definiscono pertanto le norme di quello che nelle
organizzazioni di lavoro si aspetta dal traduttore, che cosa caratterizza il suo lavoro, ed in quali
condizioni il lavoro dovrebbe essere svolto. Soltanto Tesperienza acquisita col lavoro svolto in un
ambiente adeguato, potra colmare quel baratro, che si apre quando il filologo, terminato
Tuniversita, entra a far parte delTorganizzazione di lavoro ed inizia la sua formazione di traduttore
tecnico. L ’opera del traduttore tecnico šara coronata da successo solamente quando egli,
neirintento di risolvere determinati compiti, quali Tacquisizione di tecnologie nuove, la messa a
punto di progetti, la preparazione di offerte, di contratti, ecc., verra pošto allo stesso livello degli
ingegneri, dei tecnici specializzati, degli economisti e simile.
U spoljnoj trgovini, u raznim naučnim in¬
stitucijama, zavodima za standardizaciju, veli¬
kim proizvodnim sistemima i izdavačkim kuča-
ma koje imaju organizovane prevodilačke
službe, mjesto i uloga prevodilaca su relativno
dobro definisani i postavljeni unutar odredje-
nih hijerarhija i sistematizacija. Medjutim,
veliki broj prevodilaca zaposlen je u proizvod¬
nim radnim organizacijama koje su vezane za
inostrane partnere kroz koristenje licenci i
know-howa, kroz kooperacione odnose sa
stranim firmama, kroz plasman uredjaja, maši-
na i postrojenja iz vlastite proizvodnje na stra-
na tržišta, kroz uvoz repromaterijala itd. Ove
se organizacije razlikuju ne samo po vrstama
posla več i u pristupu poslu, čak i kada se radi
o firmama slične veličine i orijentacije, te u ni-
vou razvijenosti, i u načinu shvatanja i organi-
zovanja svoje djelatnosti. Zbog toga je položaj
prevodilaca u gotovo svakoj od njih specifi-
čan.
Na primjer, uloga prevodioca znatno če se
razlikovati u radnoj sredini gdje je on jedini ili
jedan od rijetkih koji poznaje strani jezik (jezi¬
ke), gdje rudovodno i tehničko osoblje ne go¬
vori nijedan strani jezik, i u radnoj sredini gdje
velika večina rukovodilaca, inženjera i komer-
cijalista vlada stranim jezicima.
Isto tako če se mjesto i uloga prevodioca
razlikovati u periodu kada neka firma osvaja i
uvodi stranu tehnologiju ili izvozi vlastitu teh-
nologiju, i u periodu kada prestaju takve inten¬
zivne aktivnosti i kada se timovi koji su na nji¬
ma radili rasformiraju.
O torne svjedoče i rezultati jedne male
ankete koju sam provela prije početka pisanja
o ovoj temi. Naime, zamolila sam dvadesetak
prevodilaca iz večih proizvodnih sistema iz
Bosne i Hercegovine (UNIŠ TAS, UNIŠ UTL,
UNIŠ Tvornica hladno valjane trake, FAMOS,
UNIONINVEST) da opisu svoje radne zadatke,
da procijene stepen u kojem su uključeni u
cjelokupni proces rada i da daju svoje mišlje¬
nje o eventualnim promjenama i poboljšanji-
ma. Pretpostavila sam (možda neopravdano)
da situacija u Bosni i Hercegovini uglavnom
liči na situacije u ostalim manje razvijenim re¬
publikama. Iz tog razloga sam kontaktirala
MOSTOVI 1/1989/XXIV 49
prevodioce iz mariborske METALNE pretpo-
stavljajuči da ču tu nači neku vrstu jugoslo-
venskog prevodilačkog raja, odnosno neku
vrstu idealnog rješenja.
Odgovori koje sam dobila krajnje su hete¬
rogeni. Prevodioci iz FAMOS-a, njih desetak,
uglavnom ne znaju da imaju kolege u drugim,
susjednim radnim organizacijama unutar istog
SOUR-a; i nakon više godina rada još uvijek ili
pišu rukom ili donose svoju vlastitu pisaču
mašinu, jer njihove organizacije koje saradjuju
sa Mercedesima i sličnim firmama, ne smatra-
ju da je takva investicija potrebna. Takodje im
ne omogučavaju odlazak na seminare i prevo-
dilačke skupove, niti im nabavljaju bilo kakvu
literaturu i rječnike.
U TAS-u je situacija drugačija. Od tride-
setak prevodilaca oko jedne polovine obavlja
sekretarske poslove za dio osoblja iz VW, a
ostali rade po radnim jedinicama pripreme,
organizacije proizvodnje, montaže, održava-
nja, finansija itd. Uključeni su u proizvodni
proces od početka do kraja, ali još uvijek nisu
zadovoljni tretmanom i smatraju da je njihov
posao potcijenjen.
UNIŠ UTL zapošljava dva prevodioca, koji
su angažovani na svim poslovima vezanim za
kontaktiranje sa inostranstvom i za proizvod-
nju baziranu na švedskoj tehnologiji. Medju-
tim, u ovoj fazi posao prevodilaca nije intenzi-
van jer je period usvajanja tehnologije, izgrad¬
nje tvornice i započinjanja proizvodnje zavr-
šen pre. otprilike 15 godina. Više nema tima
koji radi na tim poslovima i oni nisu uključeni
ni u kakav timski rad (kao što je bio slučaj u
prvim godinama). Nezadovoljni su svojim sta¬
tusom tj. činjenicom da nisu u potpunosti
uključeni u sva zbivanja vezana za odnose sa
inostranstvom, ali tješi ih lični dohodak.
Prevodioci u UNIS-ovoj Tvornici hladno
valjane trake, koja je još uvijek u procesu
ovladavanja proizvodnjom, zadovoljni su svo¬
jim mjestom u okviru radnog procesa i tretma¬
nom.
Kod METALNE iz Maribora javlja se nešto
novo, nekarakteristično za največi dio organi¬
zacija u Bosni i Hercegovini. Tu rukovodni, ko-
mercijalni i inženjerski kadar vlada stranim je-
zicima u tolikoj mjeri da sam obavlja sve kon¬
takte, uključujuči i sklapanje ugovora. Posao
prevodilaca, njih 11 za četiri jezika, sastoji se
uglavnom od pripremenja tehničke dokumen¬
tacije, obezbjedjivanja terminologije, i samo
povremenog učešča u usmenim razgovorima.
Osječaju se frustriranim zato što nisu dovolj-
no uključeni u cijeli proces komuniciranja sa
stranim partnerima i nemaju uvida u cjelinu, a
istovremeno se od njih očekuje da uskaču
gdje zatreba u bilo kojoj fazi posla i da daju
veoma specifične terminološke informacije.
Njihovo je mišljenje da bi znatno više doprini-
jeli svojoj organizaciji kada bi bili u večoj mjeri
uključeni u posao.
U jednoj UNIONINVEST-ovoj tvornici
(Tvornica hidro opreme) naišla sam na prevo¬
dioca koji je uspio da postigne ono što bi
mnogi kolege prevodioci nazvali utopijom. Ova
tvornica proizvodi opremu po licenci jedne
njemačke firme, a plasira je na domače i stra-
no tržište. Rukovodni i tehnički kadar ne zna
njemački pa se cjelokupno kontaktiranje, sa-
radnja, proizvodnja i plasman proizvoda odvi-
jaju posredstvom prevodioca. Prevodilac sjedi
zajedno sa glavnim inženjerom, a po sistema¬
tizaciji od pred dvije godine, kada je faza in-
tenzivnog prevodjenja več bila završena, nje¬
govo radno mjesto se naziva »samostalni
obradjivač licenci«. Prevodilac je veoma zado-
voljan i stimuliran za rad nezavisno od ličnog
dohotka. Pored rada na pračenju licenčnih
poslova, on samostalno traži standarde iz re¬
levantnih oblasti koji se pojavljuju i prevodi ih,
a isto tako prevodi i članke iz Strane literature.
Potpuno je uključen u proizvodni proces i nje-
govu organizaciju, o čemu najbolje govori i
njegovo novo radno mjesto.
Uzorak je odabran nasumce; mje repre-
zentativan ni statistički značajan, več je tre-
bao da posluži da se stekne uvid u položaj ko¬
lega u drugim organizacijama. Slučajno se de-
silo da obuhvata ekstreme od krajnje otudje-
nosti prevodioca od proizvodnog procesa do
njegove potpune uključenosti u proces.
Zato je veoma teško govoriti uopšteno o
ovako raznorodnim i specifičnim slučajevima.
Ali mogli bismo postaviti nekoliko pitanja koja
su relevantna za sve i pokušati odgovoriti na
njih. Ta bi pitanja bila: šta se od prevodioca u
50 MOSTOVI 1119891XXIV
proizvodnim radnim organizacijama očekuje i
šta karakteriše njegov posao; koji su uslovi
potrebni da bi se ta očekivanja tj. radni zadaci,
ostvarili; i kako bi se definisali mjesto i uloga
prevodioca u proizvodnoj radnoj organizaciji.
Prvo pokušajmo pogledati šta se od pre-
vodilaca u proizvodnim radnim organizacijama
očekuje i kakvi su poslovi koje obavljaju. Nji¬
hov je prvenstveni zadatak, naravno, da po-
sreduju u pismenom i usmenom komunicira¬
nju sa inostranim partnerima. Ono što im je
zajedničko jeste da rade sami ili u manjim gru¬
pama, da su uvijek u manjini u odnosu na teh¬
niško osoblje i da, iako su im poslovi definisa-
ni kao složeni, samostalni i odgovorni, nemaju
mogučnosti za napredovanje na stručnoj (i
platnoj) Ijestvici.
Što se tiče njihovog prevodilačkog posla,
na prvi pogled bi se reklo da nije posebno te¬
žak jer se ne očekuje visok stepen dorade,
pošto su to uglavnom radni materijali. Medju-
tim, ti radni materijali su itekako važni i zahtje-
vaju veoma detaljno poznavanje date oblasti
-na njima se zasniva proizvodnja i svaka i naj-
manja greška ima nesagledive posljedice.
Upravo je tvornica mjesto gdje se stvaraju i
usvajaju nove tehnologije i gdje se kuje nova
terminologija.
Poslovi prevodjenja u proizvodnim rad¬
nim organizacijama obuhvataju prevodjenje
ne samo stručnih, tehniških tekstova, več i
komercijalnih i pravnih tekstova, kao i kores-
pondenciju i konsekutivno prevodjenje. Os¬
novni predusiov je dobro poznavanje termino¬
logije. To znači da su uz školsku spremu VII
stepena potrebna i dopunska znanja. Očigled-
no je da su .to poslovi od velikog uticaja na
ostvarivanje radnih zadataka i uspješnost po¬
slovanja, pri čemu je stručnost izvršioca veo¬
ma bitna. Stepen odgovornosti takodje je veli¬
ki, jer prevodilac direktno odgovara za tačnost
prevoda. Pored toga, poslovi prevodjenja su u
velikoj uzajamnoj zavisnosti sa poslovima u
prethodnim i narednim fazama radnog proce¬
sa.
To nas dovodi do pitanja šta je sve po¬
trebno da bi prevodilac uspješno obavljao po-
slove koji se od njega očekuju. U prvom redu
treba da ima odgovarajuče znanje jezika, ste-
čeno u toku študija i da je osposobljen za po-
slove prevodjenja. ali na gotovo svim filolo¬
škim fakultetima u Jugoslaviji, čak i onim koji
imaju dvojna usmjerenja - za nastavna i pre-
vodilačka zanimanja - študenti se sa prevo-
djenjem sreču teoretski kroz teoriju prevodje¬
nja, a praktično uglavnom kroz kontrastivne
analize u okviru lingvistike i kroz vježbe koje
uglavnom uključuju književne i kritiške teksto-
ve, ponekad tekstove iz oblasti politike i eko¬
nomije, a veoma rijetko iz oblasti nauke i teh¬
nike. Sve je to veoma daleko od ustaljene
prakse na velikom broju univerziteta u Istoč-
noj i Zapadnoj Evropi, gdje se za sticanje zva-
nja prevodioca sluša po nekoliko semestara
osnova tehnike i prirodnih nauka, i gdje su
študenti več u startu osposobljeni za razumi-
jevanje i uspješnije prevodjenje iz ovih oblasti
jer materiju poznaju »iz prve ruke«.
Kod nas, medjutim, diplomirani filolog, sa
zavidnim obrazovanjem iz humanističkih dis¬
ciplina i hiljadama stranica lijepe književnosti i
kritiških tekstova iza sebe, dodje, recimo, u
neku tvornicu da prevodi tehniške opise,
uputstva za rad, za podmazivanje mašina i
slično i to uputstva po kojima treba nešto
stvarno da se uradi i proizvede i - razočarenje
je obostrano. Ovaj stručni ili tehniški prevodi¬
lac (koji to po obrazovanju nije) u čudu se
osvrče oko sebe pokušavajuči da razazna
kuda je to zapao i šta se to od njega očekuje,
a ljudi medju koje je došao isto tako zbunjeno
(i razočarano) gledaju kako taj »profesor«
pojma nema ni šta je zavrtanj ni šta je odvijaš i
kako stalno prevrče neke rječnike kao da ni-
šta nije naučio za četiri godine študija.
Možda iz ovog inicijalnog šoka proizlaze
svi nesporazumi i sva nezadovoljstva tako ka¬
rakteristična za zvanje prevodioca, jer on te-
ško prestaje da se osječa kao »strano tijelo«
u izrazito tehniški orijentiranoj sredini, dok ta
radna sredina opet teško zaboravlja neminov-
ne početničke greške i zbunjenosti.
U članku pod naslovom »Prevodjenje i
transfer tehnologije « 1 B. Harris naglašava
značaj prevodjenja kao medija za transfer
1 B. Harris, »Foreign Languages, Translation, and the
Transfer of Technology« The Mission of the Translator
Today and Tomorow, Varšava, 1981.
MOSTOVI 1/1989/XXIV 51
tehnologije i navodi činjenicu da u zemljama
koje uvoze tehnologije ne samo da ne postoji
adekvatno poznavanje jezika na svim nivoima
recipijenata tehnologije, več nema ni dobro
obučenih tehničkih prevodilaca. Po njemu, pi¬
tanje uspješnosti transfera neke nove tehno¬
logije direktno je ovisno o obučavanju prevo¬
dilaca koji če biti kvalifikovani za obavljanje
tih složenih i odgovornih zadataka.
Naša je zemlja takodje uvoznik novih teh¬
nologija - i to značajan uvoznik - a istovreme-
no usvojene tehnologije izvozi u treče zemlje.
Isto tako, karakteriše je nezadovoljavajuče
stanje u oblasti institucionalnog obrazovanja
prevodilaca (postoji svega par časnih izuzeta-
ka kao što su postdiplomske študije na Lju-
bljanskom Univerzitetu i specijalistička škola
koju vodi UNSP Srbije). Ja sam pristalica miš¬
ljenja da je za dobro prevodjenje najbitnije do¬
bro,poznavanje izvornog i ciljnog jezika i sma¬
tram da se sa dobrom osnovom može savla-
dati svaka oblast, ali bojim se da to ipak nije i
neče biti dovoljno da se uključivanje u oblast
tehničkog i stručnog prevodjenja učini lakšim i
bezbolnijim. Naša če zemlja sve više zavisiti
od prevodjenja naučne i tehničke literature, a
ne samo materijala vezanih za transfer znanja
i tehnologije. Stoga bi bilo krajnje vrijeme da
se započne razmišljati o mijenjanju i proširiva-
nju nastavnih programa za zvanje prevodioca
koji bi obuhvatili i filološka i nefilološka (nauč-
na i tehnička) znanja. Zaista je apsurdno da
imamo srednje škole sa prevodilačkim usmje-
renjima, a jedva koji univerzitet školuje prevo-
dioce; da konačno imamo zvanje prevodioca
uvršteno u nomenklaturu zanimanja, ali nema¬
rno institucionalno obrazovanje za to zvanje.
Pošto študij usmjeren na obrazovanje
tehničkih i stručnih prevodilaca još dugo neče
postati stvarnost, potrebno je uzajamno anga-
žovanje prevodioca i njegove radne sredine
da bi prevodilac što prije i što bolje ovladao
datom toblašču i odgovarajučom terminologi-
jom. Rafclna organizacija treba da pokaže ra-
zumijevanje za potrebe usavršavanja svojih
prevodilaca bilo putem specijalizacije ili kroz
(za sad£ rijetke) seminare i stručnu literaturu.
Prevodioci sa svoje Strane treba da su zainte-
resovani za ono što prevode, dovoljno znati-
željni da pitaju ono što ne razumiju, ponekad
čak i dosadni, ako je to jedini način da se do-
dje do informacija, jer samo kada pokažu i do-
kažu poznavanje i razumijevanje odgovaraču-
če oblasti rada mogu steči poštovanje svojih
kolega - inženjera.
Pored toga, veoma je korisno i važno da
prevodilac bude uključen u tim koji radi na
odredjenom zadatku (usvajanju tehnologije,
izradi projekta, ponude, ugovora), zajedno sa
inženjerima, tehničarima, pravnicima i ekono-
mistima i da radi na tom poslu od početka do
kraja. Jedino na taj način može ovladati ne
samo terminologijom več i razumijevanjem
procesa, što donosi nesumnjive prednosti i
njemu lično i njegovoj organizaciji. Naime, po¬
red toga što se nakon takvog angažovanja
bez rezerve može prihvatiti svaka prevedena
riječ, prevodilac lično ima ogromnu satisfak-
ciju da je savladao jednu tehnološku oblast ne
samo sa stanovišta pravilne upotrebe termina
več i sa stanovišta razumijevania procesa, što
ga stavlja u ravnopravan položaj sa ostalim
članovima tima, a ne u uobičajeni ancilarni od¬
nos.
Time smo došli i do trečeg pitanja: kako
definisati mjesto i ulogu prevodioca u proiz-
vodnoj radnoj organizaciji. Nema univerzalnog
obrasca jer priroda prevodilačkog posla čak ni
u istoj radnoj organizaciji ne ostaje konstan¬
tno identična. Pored toga, stepen učešča pre¬
vodioca u vertikalnoj i horizontalnoj distribuciji
poslova uveliko zavisi od toga da li rukovodni i
inženjerski kadar vlada stranim jezicima ili ne.
Medjutim, moguče je izdvojiti nekoliko ka¬
rakterističnih situacija i unutar .njih odrediti
mjesto i ulogu prevodilačkih poslova. Tako na
jednoj strani imamo organizacije koje su u fazi
prihvatanja i usvajanja neke nove tehnologije,
izrade nekog projekta ili izvršenja nekog ugo¬
vora, kada je potreba za prevodjenjem izrazita
i stalna, bez obzira na to da li inženjersko i ru-
kovodno osoblje poznaje strani jezik. U ovu
kategoriju mogu se svrstati i organizacije u
kojima je znanje stranih jezika veoma ograni-
čeno i gdje je uloga prevodioca gotovo kon¬
stantno značajna. Na drugoj strani imamo or¬
ganizacije koje su izašle iz aktivne faze usva¬
janja nove tehnologije, izvodjenja projekta,
52 MOSTOVI 1119891XXIV
izvršenja ugovora itd. kada uloga prevodioca
prestaje da bude esencijalna i kada se obim
prevodilačkih poslova smanjuje, kao i organi¬
zacije kod kojih rukovodni i inženjerski kadrovi
dobro vladaju stranim jezicima.
Kao ilustraciju situacije u kojoj je uloga
prevodioca od velikog značaja možemo uzeti
neku organizaciju koja se nalazi u fazi prihva-
tanja i usvajanja Strane tehnologije. U takvoj
situaciji prevodilac je nezaobilazni član kom-
pozitnog inženjersko-pravno-komercijalnog
tima. Poslovi koje u tom periodu obavlja obu-
hvataju sve oblasti vezane za transfer tehno¬
logije - od preliminarnih pregovaranja do skla-
panja ugovora, prevodjenja licenčne doku¬
mentacije (tj. definicije proizvoda, njegovih ka¬
rakteristika, kao i prateče dokumentacije i
standarda), preuzimanja know-howa (prevo-
djenje opisa procesa proizvodnje, sredstava
za proizvodnju, radnog postupka, potrebnih
mašina, zahtjeva u pogledu kvaliteta, standar¬
da itd.) i obuke kadrova (bilo u firmama dava-
oca licence ili kod primaoca licence). Prevo¬
dilac je, dakle, uključen u pravno-komercijalne
aspekte pregovora, posreduje u komunicira¬
nju izmedju ugovornih strana, zatim radi na
prevodjenju dokumentacije za uspostavljanje
proizvodnje i relevantnih standarda, a potom
na prevodjenju uputstava za rad, održavanje i
remont mašina, puštanje u rad, testiranje pro¬
izvoda i njegovu registraciju.
Nakon ovako intenzivnog angažovanja,
kada se postupak usvoji i proizvodnja »uho-
da«, prevodilac više nije potreban u onoj mjeri
kao ranije niti u istom svojstvu. Sada se ras-
puštaju stručni timovi i poslovi prevodjenja
svode se manje-više na kerespondenciju, odr¬
žavanje kontakata, prevodjenje izvještaja i
eventualno ugovora. Ali ova faza smanjene
angažovanosti ne znači da prevodilac više
nema šta da radi. Naprotiv, on može i treba da
doprinosi bržem prihvatanju novog znanja i to
kroz rad na sredjivanju i sistematizovanju pre¬
vedene dokumentacije, kako bi ona bila do-
stupna svima i u svakom momentu. Ukoliko
postoje uslovi, bilo bi idealno da radi na obradi
tih materijala i njihovom unošenju u kompju-
ter. Ako takvih uslova nema, materijal se
može srediti otvaranjem registratora za svaki
ugovor, proizvod, projekat i sl. Pored toga,
prevodilac bi trebao, uz saradnju inženjera, da
radi na izradi glosara sa definicijama i na rele-
vantnoj terminologiji.
Prema torne, osim prevodjenja materijala,
prevodilac treba da radi i na sredjivanju doku¬
mentacije, njenom sistematiziranju i obradi,
čime doprinosi efikasnosti radnog procesa i
dostupnosti svih materijala.
Uloga i položaj prevodioca u sredinama
gdje je znanje stranog jezika deficitarno treba
da su takvi da se u njemu stiču sve informaci¬
je vezane za odredjeni posao, projekat ili pro¬
izvodni proces. Tu je veoma važno da isti pre¬
vodilac bude uključen u pojedinačne poslove
od početka do kraja i to kao član ekipe sasta-
vljene od inženjera i komercijalista. Prevodilac
treba da obavlja sve kontakte i da ih evidenti¬
ra. Treba da vodi sve relevantne podatke ve¬
zane za odredjeni posao, najbolje slaganjem
dokumentacije u registratore. Ta dokumenta¬
cija treba da obuhvati sve pisane materijale,
kopije dopisa i teleksa, kao i zapise usmenih
razgovora i protokole sa sastanaka. Opet,
ukoliko postoji mogučnost, ovi se podaci
mogu smestiti u kompjuter i uz manje izmjene
koristiti za buduče situacije. Nakon prestanka
aktivne faze angažovanja na nekom poslu,
prevodilac treba da pored redovnih poslova
koji su sada obimom manji izvrši sistematiza¬
cije i pridaje novi značaj svom mjestu i ulozi.
Period smanjenog angažovanja prevodio¬
ca u organizaciji u kojoj večina ne govori Stra¬
ne jezike sličan je stalnoj radnoj situaciji pre-
vodilaca u organizacijama u kojim rukovodne i
tehničke strukture govore Strane jezike. I ov-
dje je potrebno da prevodioci nastoje da budu
izvor svih informacija vezanih za posao, a ne
samo izvršioci naloga koji čekaju da im se do-
nese neki tekst na prevodjenje. I oni treba da
praznine u angažovanju popunjavaju radom
na sredjivanju dokumentacije i prevedenih
materijala, izradi glosara, i eventualno pripre-
mi podataka za unošenje u kompjuter.
Pri takvom odredjivanju mjesta i uloge
prevodioca u proizvodnim radnim organizaci¬
jam koristi su višestruke. U prvom redu, pre¬
vodilac se ne osječa instrumentom koji se iz-
vlači iz zapečka kada drugi misle da je to nuž-
MOSTOVI 1/1989/XXIV 53
no. On raspolaže odgovarajučim informacija¬
ma o poslu u koji je uključen, a nije ograničen
samo na fragment teksta koji prevodi. Samim
tim njegova je motivisanost za rad znatno
veča, kao i zadovoljstvo pri obavljanju posla, a
to su činioci koji se nipošto ne smiju zanema-
rivati. Pored toga, potpunim uključivanjem u
cijeli tok gdredjenog posla prevodilac stiče
znanja koja prevazilaže domen mehaničkog
prevodjenja uz pomoč rječnika i koja su od
izuzetnog značaja za tačnost i kvalitet prevo¬
djenja, jer čovjek može zaista dobro prevesti
samo ono što razumije. Pored toga, prevodeči
strane> ponude, tehničke opise, uputstva za
rad itd. prevodilac dolazi do termionologije
koju mu nikakav rječnik na svijetu ne može
obezbediti i u stanju je da je kod svakog idu-
čeg pismenog ili usmenog prevodjenja us-
pješno i tačno primjenjuje. Tako prevodilac
postaje specijalista za pojedine oblasti, čime
koristi svojoj radnoj organizaciji, a za sebe do¬
biva osječaj sigurnosti i zadovoljstva, karakte-
rističan za dobro obavljen posao.
U zaključku bismo mogli reči da, za sada,
prevodilac mora da se sam izbori za svoju
afirmaciju i ulogu, jer u večini organizacija ove
vrste njegovo mjesto i uloga nisu dovoljno de-
finisani kroz sistematizaciju i opis poslova.
Pored toga, kao intelektualac koji samim tim
teško podnosi svaku situaciju iz koje ne može
da sagleda cjelinu, vlastitim angažovanjem na
odredjivanju svog mjesta u procesu rada ima
priliku da savlada uzroke svog nezadovoljstva
i da stekne poziciju koja če se u svakom tre¬
nutku vrednovati kao značajna za radnu orga-
nizaciju.
Matej Rode
Učenje tujih jezikov in prevajanje
L’etude des langues etrangeres et la traduction
A toute personne connaissant deux ou plusleurs langues, il arrive de faire de la traduction
meme sans le vouloir. En general, sauf si des circonstances favorables s’y pretent, la deuxieme
langue utilisee dans la traduction dolt etre apprise speclalement. Notre pays etant petit, nous nous
voyons dans 1’obligation d’etudierplusieurs langues etrangeres a la fois. L'interetpour Tetude des
langues est variable, 1’allemand et Tangtais ayant une torte priorite. Se pose aussi le probleme de la
qualite du savoir. A ce sujet, 1’auteur de 1’article essaie de faire une comparaison des methodes
d’enseignement utilisees et des resultats obtenus avant et apres la reforme de Tenseignement en
general dans notre pays.
Outre Tenseignement des elements de connaissance: comprendre, parter, Ure et ecrire, et celui
plus difficile de reflechir dans une langue etrangere donnee, nos ecoles, du primaire jusqu’a la
faculte, devraient aussi permettre d’apprendre le sixieme element, qui est celui de traduire.
Pri prevajanju je potrebno znanje dveh jezi¬
kov: jezika izvirnika in jezika, v katerega prevaja¬
mo. Obeh se moramo naučiti. Jezik, ki se ga
naučimo v prvih letih življenja, je materni jezik.
Kdor želi prevajati, se mora naučiti še kakšne¬
ga jezika. Ne zanima me namreč vprašanje,
kako doseči cilj. Možnosti je veliko: učenje je¬
zika v šoli, samoiniciativno učenje in tudi po¬
sebne okoliščine, kot npr. bivanje v tujini in
podobno. Zanima me le dejstvo, da se mora¬
mo drugega jezika posebej učiti. Drugo, kar