*um
m f
,
•—ii'
;
-m
'
ESIANVM
^ ENCOMIVM
trium Mariarum cu earunde cultus defenfione aduerfrs Lutheranos. Solennicj miffa 8£ officio canonico, m qui* bus omnibus defideres nihil,emiffum opera SI induftria loanis Bertaudi Petragorici vtriufqj iuris licentiati.Tuiv rift]j alb^ m ducatu Engolifmefi,aluni:aufpiciis auguftif fimf principis Ioann§ Aurelianenfis,Gyuerienfiu domi* nx3 ac Comitis du Barcq.
Venundatur Iodoco Badio,S£ Galeoto a pratis*
Extr adlum e rcgefto conclufionum facrae facultatis Theologicx,vniuer * litatis Parifienfis.
ANno domini millcfimo quingentefimo vicefimono/ no.Die prima menfis Septembris, congregata facula tate facrx theologiae,apud fandum Maturinum-poft mif' fam eiufdem facultatis. In primis comparuit vir egregius Magifler Ioannes Bertaudus in vtroqj iure licentiatus, Turris albx fenefcallus. Qui propofuit fe cofcripfifleEn' comium trium Mariarum , cum earundem cultus defen' fione aduerfus Lutheranos.Sic.Quodquidem opufculum defiderabat arte impreflforia emittere: modo hoc ei per' mitteret praedida facultas: addens q> ipfum feriptum no/* nullis magiftris vt ipfum examinarent, communicauerat. Ipfo autem egreffo a confeffu magiftrorum noftrorum,82 audita relatione duorum magiitrorum noftrorum qui hu' iufmodi Encomium perlegerant,et poft deliberatione fuit didum q> non impediebat facultas nec impedit quin libel> lus huiufmodi imprimatur 8C venditioni exponatur: fed permittit. Sic lignatum.
De mandato domini de'	I-Tauuel feriba, SC pri/
cani ex ordinatione facra:	mus bidcllus facultatis
theologi® facultatis.	theologia:.
b 50050okb
Exttaict des regiftres de Parlement.
VEu par la chambre ordonnee par le Roy au tetnps des vacations I3 requefte a elle prefentee / par mai' ftre Iehan Bertaud licentie en droictj. Tendant a ce quii luy fuft permis faire imprimer certain petit liure ou trai> cte par luy compofe traictant des louenges des trois Ma' ries / intitule Encomium trium Mariarum.Et defenfes a tous libraires et imprimeurs/de ne imprimer ou faire im<* primer/neexpoferenventeledict traicte iufques a trois ans/furies peines entel cas requifeset accouftumees.Veu auffi le confentement et permiffion de la faculte de Theo/ logie pour ce aflembleeen leglife des Mathurius/ en en/ fuynant lordonnance de la court* Et tout confidere/ ladi^ cte chambre a permis et permeet audiet maiftre Iehan Bet taud de faire imprimer ledict traicte /et icelluy expofer en vente a pris raifonnable.Etfaict defenfes a tous libraires/ imprimeurs/ettous autres quii appartiendra: deneim' primer ou faire imprimer ne expofer en vente ledict trai' cte iufques a deux ans/ Sur peine de confifcation defdict j liures et traictej/et damende arbitraire. Faict en la cham^ bre ordonnee par le Roy au temps des vacations/ le vn<* jiefme iour de Septebre:Lan mil cinq ces vingtneuf. Ainfi figne. DuTillet.
a ii
epistola;	fo.iil
Reuerendoin Chrifto patri et dommo,domino Claudio a Longo vico Lingonenfium praefuli ac duci' meritiffimo, Pariqj Galliaru illuftriffimo.Io. Bertaudus Petragoricus, Turris albg in ducatu Engolifmenfi alunus. S. P. D.
Emori'9 datum efl:, profui facerrime, Crcefi filiu cu p xtatc ia fari poffet, fuiffe infante,ac mutuiat du in patre hoftis gladiu ftriduvideretrdiduxif' fe os, eoqj impetu fpiritus, vitiu no# duqjlingu? rupiffe.planeqj 8t articu late fuiiTe locutu.Quod mihi pfedo cotingeret fi lingua aut debili eflem aut muta. Suma em tua mafuetudiV ne,inaudita clemetia.mirificu in poteflate no mediocri re> ru oim modu:admirabile,eacp in oes,beneficetia:qs vel eli guis tacitus poflet preterirevHoc noie digniffime antiftes te ita oes comendat vt ne vllo quide laudis genere quoq fis inferior.Proide nullus aio aut fpe maiora vnq fufcipiet, qui no Gbi tui imagine proponeda putet. Equide ex cibus rebus q mihi vel natura cefferut,vel fortuna: nil habeo qd cu tui memoria poflit coparari. In meo nepe cofpedtu con flitui, Scipiones, MetelIos,Decios,Catones,Curiofc^ 6C Fa bricios:quorum ipfe virtutes ia diu equafti vel fupafti poj tiustvt vere id poffit de te cocini.IufHti^ cultor,rigidi fer' uator honefli.In comune bonus,nullos furrepfit in acflus. C5ftantis parteq? tulit fibi nata voluptas.Id eft cauf? eccle fi^lume pr§cipuu:cur tanq maloru fyrtes auerfaris nepha riuquoruda facerdotu grege:qui reru fortuitam opuletia faginati,ocioq; ac fecuritatemarcefcetes,5£velut i coenovo luptuan'9 vi19 luxufqj redudatis obruti,velutqj inertes i ar uo fulci q limo obdudi funt,ne feme qde fibi creditu red'
a iii
dut tantu abefl:,vt multiplici' cu foenore frudlu afferat-Eo^ ru metes voluptatu bladitiis titillat^ vitra id n5 feruntur q3 adefhoia ad fuu,ad cSmune vfum nihil coferimt.Huud fccus acfi nemiui preterq Ubi nati foret.Tu vero fciti hui? decreti no ignarus cetera nataeffe hominu caufa,hoies aut focietatis SCcomunitatis fue,hoc potilTimu gaudes elogio vniuerGs te magis q tibi natu effe.Propenfa in cucftos tua benignitas n5 paucis fane cSmune eft perfugiu. Mihiq? in primis in que nimiru tata tua beneficia extitere:vt gregas tim erupetia G Gmul effari moliar me ,ppeinodu flrangu' let.Nihilofecius orationis decoro, battalogian plurimum auerfante ipfe addudtusiqcf vitro fufcepifti mei fludiu vno eodeqj modeftiori fa&o paucis aperia. Etem cuius fuit hu> manitatis .cuius erga me beneuoletie,tein ampliffimo nuc pariu Galliaru dignitatis locatu gradu mea caufa.qui tua vnius gratia miferiaru caligine fum erep9c,clarifTimg Co miti du Barcq fupplicare vt e re mea illuftriffima Nauar/ rp regina couemretCEocirca quib? te laudibus celebrabo^ QuibPftudiis profequariQua deniq? cSpledlar obferuatia; Qu§ memoria,q vis ingenii,q magnitudo obfequiitatc be nignitati refpodere potcritCNulla hercule.Itaq^ cu gratias ornate fatis agere nullorhodo poffitmquatu poffu Si ago SC aga i pofteru habeboq; du fpus hos reget art?. Illud ite rim a te cotedes ne defatigeris cu prudetie numeris abfo/> lutiffima principe du Barcq rurfus agere quatinus Nauar r$ regina meo noie denuo cSpellet-Id ipfum fiqn ailcquar hoc homine tibi magis obfequiofum cognofces nemine. Vale fanctiffime pful:X tuu cliente vtcoepifti dilige. De quo quoties cogitabis toties de maximis tuis largitionib?
EPIGRAMMATA. FOJffl.
necno mirabili liberalitate.toties de fingulari tua humani tate cogitabis.Iteru vale.E diuerforio noftro apudParrhi' fios ad quartu Caledas Odtobris. M.D.XXIX.
Eiufdem ad eundem.
Epigramma.
Seu natura dedit longum tibi nomen ab vrbe	,
Dedudnm,feu fors:hoc tibi iure datum eft.
Sed neq? natura folum,neqj munere fortis	.	j
Illud habestbona pars parta labore tuo eft.
Corpore tu longo<es:tu longa es origine patrum:
Illud naturae,fortis id officium:
Verum quid tandem ftudium tibi xuge parauit?
Artem.SC qua reliquos tu probitate praeis.
Hoc nomen longo(^m fallor^)viuet in /£uo Secula longa ferant te fuper aftra, facis Si modo non dicas vitam quam fanguis 8C aer Continet:aft illam quam pia fadla probant.
O qfcelices hoc longo praefule franci:
Quo duce Francifci,regia fumma poteft.
Eiufdem ad eundem Lingonen.praefulem Odloftichon.
Expulfae terris aretes fpes vnica Claudi Deprecor infirmo fis mihi p^fidio Quod furrepit humi,hoc tollat tua gratia corpus.
Te fine me Nemefis femper in ima trahet.
Euehis obfcuros 8C cetto robore firmas.
Firmatos fortis nulla procella quatit.
Clara alii regum venerentur ftemmata,vico Claudius a longo dux mihi folus erit.
a inu
/
Ad Lingo nenfes eiufdem Exhortatio
Lingones a longo fcelices pr^fule vico Quo nulla fceleri parte patefeit iter.
Claudius efl: vicus rectum qui promit vtrinq; Seqi bonis facilem probet in aftra viam.
Claudius incod§ generofo mentis honefto Claudit iter vitiis,nefeit habere luem.
Maiores areten terris ftuduere morari:
At ftudium fecit prorfus inane fcelus.
Claudius antiquo depulfo errore parentum Prgftitit intadum fe penetrale de§.
Dicitur hinc merito longus cognomine vicus Quando quod nequiit prendere mundus,habet.
Hoc vico incedes tutus lingo atq? beatus:
Que folum Pallas,quem colit alma Themis, Eiufdem ad inclytam heroida Ioannam
Aureliam GyuerienGu principem Tatraftichon.
oo'
TVTObilium Comitum princeps, ateg inclyta Regis i ^ Francorum,Genio conciliate, foror:
Sufcipe l§ta,trium laudefq^precefqj fororum: Progenitrix Chrifti quas tulit Anna tribus.
» PRINCIPI AV»
guftiffirn^ Ioang Aurelianefi. Gyuerienfiu domin§ ac Comiti du barcq. forori naturali Francifci chriftia' niffimi atq; adeo illuftriflimiFrancorum regis, Ioan. Bertaudus Petragoricus Turris alb^ alunus,m duca' tu Engolifmenfi cum omni obferuantia. S. P. D.
NTER PLATONIS APO>
phthegmatajoana fingulare prici pufceminaru decus.hoc fane prae' cipuu ferturjno aliter foelices fore refpu.q fi pricipes haberet philofo phates: vtpote quos omnibus VI' uedi fcopos effe oporteat. Quod fi Cvt res habeQvfq^quaqi veru eft: t Gallia regnoru feliciifima auda dter dica .In ea Gquide regii ftematis illuftreis fceminas ne du principes viros philofophates reperiasmo illa quide Iu fcfofa ac pariter fupciliofa fapferia,m qua no eiTe cerri qcq veifpfe Socrates pr^dicauit.Atea que Chrifto authore fi c m copediu redacfta eibvt nulla actas,neuter fexus.nullu in geniu hornis no fit ipG? docile, modo mete adferat mite, obfequete,ac tradlabile.Hoc autefophig genere pr§ cacte ris pollet qui finceritate euagelica mente imbuerutretiafi lfteraru funt imperitiiqui mores fuos inflexerut ad regu' la illa nobis a xpo tradita:quaex equo oes profefii' fumus m baprifmoiatqj adeo qui religionis amore flagrates i dei optimi cultu toti incubut.Hic^opinor^agnofcis foelicita te tuadHuftriffima heroidu,hocq3 noie fummo reru opifi'
cj gratias agis,q> ea moru es fanctimoia vt pffter religio^ nis ac pietatis exeplar nihil habeare i te velut e fpccula fi -gnu de? extulit faluti futuru omnib?.Quicquid.n.in prin cipibus cofpexit popul?,lubens imitatur.Faceffant igitur qui nataliu fpledori admixtas opes ex diametro aduerfari pietatis ftudio fabulaturiquu bene natis fere docilius fit in geniu 8C in religionis habitu propefius. Porro ad pietatis officia inftrurtior eft nemo q qui authoritate, fortunis,di/ gnitatec^,teris antecellit.HfC proferto velut charitatis in ftrumetamaximisquibufqj dc?elargitur:vt quo alti?emer fere.hoc latius pateat officii benignitas. In te illuffriffima princeps cunrta elucefcunt. In q enim multos ([dii bonf) tua patet beneficetia ( Quo in genere hoc propius ad de accedis :quo in conferedis dotibus.perfonarum refpertu ii le min? habet, ita tu nulla fortunarum ratioe habita cum omib? agis benigniffime.Quare quod ingenii flume.qug dicedi aut fcribedi,vis,qu£,copia non dicam exornare fed enarrare tuas dotes poteritfPudicitif ,modefti^,fobrietatis beneficetif dona habes. Eocirca liberum vfqjquacpab ob' trertatoru oculis tuu nome.publica nedu priuata loca ce/ perde perfonare:vt cu Iudith comue tibi videatur myfticu hoc feripture facr^ elogiu.No eft: quifq qui locutus fit de illa verbu malu. Omes mediuffidius in admiratione rapit tata beatitudo([quadoquide quid tutu eft a maledicorum linguisQhocvix aflequitur eximia coftafq? vite integritas Soleo fepe ante oculos ponere lgliaru, Corneliarum.atqj adeo Aureliaru a laudato nemine no laudatas virtutes :eas tame cu tuis coferre nobilis cuiufda impudetip foret mihi. NimiruQie plura dica) ita videris ad Iudith.fincerenita* te tuos mores atteperalfe vt vtra alteri fit pfereda fim du
bitaturus:G me veftroru feculoru diftatia falleret Singula ris ille virtutu tuaru fpledor Auguftiffima princeps per/ fecit vt meo primu ftudio excufa trium Mariaru encomia tibi nucupe.Nepe vt me pietas edendg in vulg? earu mif/ fg,8J officii canonici qug his annis Lutheranoru hgrefis pg ne obliterarat cSmonc fecit,venit in mete eade in paucoru veturaman?/ ni auguftum aliquod nome gferree exeutia in publicu.Mihi vero hoc animo agitanti vna omnium es oblata cui? fandlimonig fandriffimu opus dedicare.At ob latrabit impietatis affertor diuia huiufmodi haud temere mulierib? cffe dicada.Quid no^Diuus naq^Hieronym?, Ambrofius.SC Auguflin?,no dico opufculafoeminis nucu parut:fed iufbis voluminibus egerunt cu viduis,virginib? et coniugatis,haud fane de anilib? tricis,fed diuinaru lite/ raru enarratione.Par efl itaqj tibi prgfertim in qua nil mu/ liebre,nil n5 mafculu deprghedas pter fexu 51 forma:iftgc chriftipare virginis fororuq? ei? facrari encomia* Qux vt accipias comiter,finafcj tuis aufpiciis in vulgus eduqugfo impenfius. Extrema linea fuerit mihi in primis neceffariac ap3 fereniffima Nauarrrg regina tug opis imploratio.Ad qua me hercule ne regredi verear hortatur diuina prope/ modu tua in me bnficia.Efi: nacj generofi animi cui multu debeas eidem plurimum velle debere. Proinde illufhiffi/ ma princeps enixiffime a te contendo ne tuo clienti in hac re defis.Cui tato adminiculo effe potes:vt prgterea ni hil fit requirendum.Recordare precor recordare tuam il/ lam beneficentiam vnde mirificos glorigfrudlus iam diu percepi ili: K magis magifqj in dies percipisad ipffi GJms petraro ad tua innumerabilia in me vnu merita acceffuru
non difflo, optatifTimum nobis tux gratt£ cumulum, Xtaqj fiet: vt reliquum mea: vitx tempus Q non dico refe«* rendx: quis enim referret i } at commemorandx gratix in me tue totum impendam. Vale.
J°achu<T
ENCOMIVM FO.VIL
ENCOMIVM TRIVM MARIARVM IOAN' nis Bertaudi Petragorid,iurium Licentiati,cum earun' dem cultus defenfione in Lutheranos.  CC1P1TE GLADIVM SPIRI-
tuffan<fh',quod eft verbum Dei.Pau 19 ad Ephe.qumto.c.In quo fpirauit .omnia iura.eccle.iii.c.dixit enim, 82 fa&a funt. Pfalmo. xxxii. Et in quo debet fundamentum fieri.c.cu Pau£ lus.i.q.i.c. Non liceat.xxvi.q.v.facit tex.in aute.quando oporteat epifco/
______________________pos.in prin.82 in aute. de armis, in
prin.Et quoniam non fumus paruuli fluctuantes 82 circum ferentes nos omni vento dodtrin^.ad ephe.iiii.c. Sed reue/ ra id quod boni confulendum effalTumentes a deo cuius multae funt operationes .i. q.i. c.multa;. EAMOBREM ego Io.Bertaudus Petragoricus Turris alb§ alunus,duca' tus engolifmenfis, vtriufq^cenfurae licentiatus indignus impulfu quorumda incitatus, cum eiufdem fpiritus gra> tia,quiquidem fpiritus nos omnem veritatem docet,Ioan. xmi.Chriftiparae virginisjororumq;eius Maris: Iacobi 82 Salomae encomium edere,miflamqj ac officium canonicu earum, vt magis vulgo pro communi omnium vtilitate palam effet typis tradere^iixus fum. Quae mihi.vt contio nu^diredtrices 82 artus mei fpes precipua pr^funt,neq; miV hi affertorum impietatis 82 nequitis, lingua repugnans, quicq detrahet .Quandoquidem , authore Valerio.lib.i. hifto.c.iiii. Humana confilia caftigantur, vbi fe ccelefH* bus praeferunt.82 vt verbis D. Hieronymi vtar,in prolo»
£fdracjnuticjuam meum,Chrifto iuuante,Glebit eloquium? «tiam praecifa lingua,balbutiet: legant qui volunt.qui no iint:obiiciant: euentilent apices,literas calumnientur,ma gis veftra caritate prouocabor ad ftudium,quam illorum detradlatione 2L odio deterrebor. Et idem in eodem. Prg" mitto q> detractores , fua fxpe contra fe,confcientia repu' gnante, publice lacerant qux occulte legunt. Imitabor Felinu.in procemio decretaliu,cu vero,vbi dicit.Abxmu' lis pro eorum vigilanti officio carpi,ifta contigerit, me' mores erimus eius , quod pulchre Martialis inquit, Ecce rubet quidam,pallet,ftupet,offitat,odit.Hoc volo,nuc no bis carmina noflra placet.Pernicieiitaq?inimiu,nimiu<^fla gitii, in rem noftram inuexerunt, nelcio quo fpiritu af' flati furibudi aliquot,qui chriftianiffimum atqj receptum facrofan&x eccleGx dogma , omnem deniqj legis euan' gelicx audlontatem libertatis prctextu moliuntur euerte' re. Iam profecto in exemplum, in quod vitia proficiunt, culpa pernotuiuatq; adeo feculum magis magifq? in dies in deteriora pellitur, 8C imitatrix eft natura vitiorum.c. procliuus,in principio.ii.q.iii.K tex.in.c.omnis xtas,8£ ibi archidi.xii. q.i.accedat,text. in.c.fex funt.xxiii. q. m, facft quod notat idem Archidian.in.c.totam.de pcemten.difHn dho.iii.fpecu.in titu.de aduoca.^.viii.verfic.Item exceptio, de excepti.Si replica cu Gmili. Vnde tot animo meo, indi; gnandi caufae obrepferunt, vt gregatim erumpentes ge' mitus differre non poffim. Primum tamen afcifcit locum ab exitiali quorundam impietate ortus, prope dixerim a' nimi mei furor ,q> fcelerad homines Q verius ipfafcekv ra nuncuparim^pierifq; etiam in fraudem tradiis,non pui
}
tarunt Improbitati fueTatis effe indultu,nifi cceleftis quo/ q? ducis fororu nomina fempiterna delerent obliuione.Poc rd quida inter primos fceleratus,qui Lutheranam in fefa/ pies h§refim,cotra orthodox§ ritus ecclefig comune de An na,filiabufq. eius fententia incofulte ac intepeftiue me n5/ nunq Lutetif affatus eft : verba cuius temeraria confulto fubticeo. O impudentia, nequitia, impietate non ferenda* quo nimbo,quib?procellis verboru impia taliu capita ob/ rui merenti At quid verboru nimbos procellafqj comerao ro quin flamas potius,quibus fane fariny iftius vulpeculas lutheranofq? obrui iamdiu oportebat,autvncis difcerpimi fere atqj dilaniari. Peruereor,ne grauior aliqs rei gallicae cafus ab hac ipfa manet camarina: etenim fubinde como/ uet^Sed hoc ignofeat de?optim?.Ignofcat clariffima coe> li lumina tres Marie:& nobis culpa auerfantib?,8£ vulgo, queimpioru error in fraude traxitieoq? facili?,quo myrti/ c? eruditiois fit magis imperitus. Meo qde iure afifeuero, lapfuru nunq fuiffe, fi facras iiteras paululu modo, hebe/ tioris ingenii ac dementis ille imbibiftetiquandoquide nil planius,nil notius,nil deniqj magis perfpicuu vertibulum etiam theologiae vixdum ingreilis, q ex tribus viris Ioa/ chin,Cleopha,Si.Saloma B.Anna finguias filias fufcepiffe. Ex primo quide intemeratam faluatoris matre Mariam s ex fecundo,Mariam Cleoph?: ex tertio,Mariam Salom?. Enimuero beatiffirax Anna:, cuius feftum hodie celebra/ mus , prxfatas Marias Cleoph? & Salom? filias fuifle . K vterinas Dei genitricis forores,fatis fuperqj auclonta/ te ecclefias copertu eft: quas quidem ecclefia, mater noftrat . fifideliu,dicitur .Cardina.in clemend.de fumma mmta.8t
fide catho.in.i.colum.infine.Si tex.c.a reda.xxiiii.q-fatcg communis omnium fidelium colledio profitetur.Nifi er/ go quis fidei foliditatem tenuerit,diuinam pr^fentiam no agnofeet,dicit tex.in.c.quia ex fola fupra eadem caufa,quas ftione. O q abfurdum effet foliditatem deuotionis eccle<* Gjc auferre,qua: reuera eundis fidelibus religionem fuam profitentibus, plenam peccatorum remiffionem probet, vt fcite,inquit, B. Thomas Aquinas, ii. fecundar.q.cxcvit. arti.iii.quia ille adus excedit omnia opera virtutis.c.fcrip/ tur§,de voto.glo.no.in clementid.de reliquiis ,8C vener.fan do. verfi. feipfum. Qui igitur moliuntur obefle voto ec/ clefise dei videant, q fibi timere debeant, cum Paulus de quo domini voce didum erat,vas eledionis erit mihi ifte, dicat fe non dignum vocari apoflolum, quia perfecutus ert ecclefiam Dei. Enimuero , vt palam fit, qui ecclefiam Dei perfequi dicantur.accedat optimus tex.in.c. clericis laicos de immunitate eccle.li. vi. vbi dicitur Clericis laicos infertos oppido tradit antiquitas,quod 8C praefentium ex/ perimenta temporum maniferte declarant: dumfuis fini' bus non contenti .nituntur invetitu 5i ad illicita frena re/ laxant, nec prudenter attendunt q fit eis in clericos eccle/ fiafticafve perfonas interdida potertas. Porro figmento dgmonis maligni SC commento agunt, qui argutiis 8t qualibufcunqj ratiunculis communem ecclefia: de An/ nafiliabufqjeius fententiam anhelant euertere. In hono/ rem autem ipfarum Marice Cleoph? SC Salomae fandam fororum Mari^ matris Domini, 8C diux Ann§, filiarum paflim SC in variis regionibus facella plura dedicata nof/ cuntur. Atqui Chrifti vniuerfalis ecclefia in fide.feu in his
fentit articulis aberrare non valeat,neq? profedto in hisq ex fui principio de diua Anna, filiabufqj eius quotidiana intelligentia cornmuni prouulgatoqi vita: vfu coprendit, atq? approbattquia ipfe Chriftus pro ea orauit,vt non de* ficeret fides eius.c.a refta.xxiiii.quseft.prima. 8t coformi/ tas iudicii ecclefia; attenditur cum coformitate iudicii dei. per tex.i c.vt noftrum vt eccle.beneficia.extra Panor.in.c. a nobis,de fenten.excommunica.Feli.in cap.vnico.de fum/ ma trinitate St fidecatho.SC in capit.venerabili.de teftib?, extra.operapreciu eft.Igit: decoru eft fidelibus ecclefia: fi/ liis cum matre pie 8t deuote fentire, fcilicet beatiffimam Annam Chrifti Iefu domini noftri auiam , tres filias ex tribus viris habufffe. Mariam matrem domini, Mariam Cleopha:, St Mariam Saloma; : quarum miffa fequens, eanonicumqj officium non folum ecclefia: Romana ritu 8C obferuantia, fed prius etia hierofolymitanx , ex primis poft Chrifti paftionem teporibus compledtunf, no minus earu obitus q vitas 8t memorias quas ecclefia colit 8C ho/ norat: Nec debent orthodoxa fidei fedlatores a talibus ecclefia: colunis velle auelli St errare, fed fapere.f acit.glo. in verbo, docuit.in fine.in cap.vnico, de fumma trinitate, 8t fide catholica lib. vi. 8t ibi Philipp. Franc. Innocen, St Dominicus.qad hoc poderat tex.in c.fi.xi.q.i.glo.mag. in c. pri. de tempori, ordinandis.in anti. Poftremo neminem latet.quatafit doctorum patrumqj noftrorum, diurni, Po/ tificii, ac Cadam iuris auctoritas. Ipfi nanq?,quod St nos de beatis diuse Annae filiabus cefendu duximus,Ipfi inqua potiffimum diuini iuris eximii profeffores numefo fuper fcxagenario ita dicunt, praedicant,arbitrantur. Inter quos
b
IOANNIS BHR.TAVDI
di.Hierony.Auguiti.Thomas Aqui.Sco.Bonauen.Hugo cardi-Nicol.de Lira,Alexand.de ales,Richard. Hugo-de fando Vidore,Bernardus. G abriel. Io .Gerfon.G reg. A m bro.81 Petrus Lombardus,8t alii complures etiam mifcei lanei fcriptores,inter quos Antonius Sabellicus. lacobus Bergomenfis famoGffimus hiltoriogra. 8C Anton. Fortu* 8C infignis iuris vtriufq? dodor Io. Bertachi. de firmo, in fuo ampliffimo repertorio,in tertia parte.in verbo Maria coi. mihi quarta vbi quod communis ecclefia vere prcfi* tetur,approbat,videlicet virginem Mariam matrem fuilTe Chrifli dei. per text. quem ipfe alleg.in cie. fi.in §. pri. de poenis,X in extrauaganti fexti.iiii.graue nimis,fub titu.de reliquiis 8C venerat, fandior, fubdit Mariam Cleophas 8C Mariam Salomast Gc ab earum patribus appellatas beat§ Annas filias fuiffe, 8C vterinas Deipara virginis forores omnes fere tradunt chriftiani fcriptores,tan| id facris eua geliorum textibus,omni ex parte confonum exiftat.Quam conclufionem dicit ponere quondam patrem animorum, (vt Quintilianus cenferi)quia praeceptorem meum in coi legio Montis acuti.do- Natalem Bedam, quem 81 merito vocat theologum excellentiflimum. Idq? conclufionis te* nuifle vt dicit in fuo libro elaboratiflfime compilato, qui infcribitur apologia pro filiabus beata: Annas. Vnde gau* dium incredibile mihiprofluxit cum me Bertachinus no* uilTimis diebus faturam prae didam praeceptoris mei in* opinatam mihi 8C ignotam docuit. Vnde conclulionera praefatam fuperius affumpfi. Solahercule illa fandiorum eximia authoritas 8C dodlorum fententia fufficeret contra omnium Lutheranoru oblatranciu morfus-Q.uicquid per*
FNCOMIVM
Fo.X.
peram ab his aduerfus beat? Ann? filias ofFendatur.Naq? in iudcando 5C confulendo a cornum opinione dodorum nunq eft recedendum:in quibufcunqj negociis,etia fidei:vt hic,Adduco glo.fole.3C magiftra in.c.fi.depe.dift.i. Inno/ ce.in.c.ne innitaris de coffi.m antiq.Panor.in.c. Prudetia. de offi.dele.Panor.in.c.nouimus-de verb.fig. Panor.in.c.ifi de cog.fpi.Panor.in.c.tua nos.devfu extra.Paulo de caftro. infup luris ciuilis modernoru excelletiffimo placuit in.l.fi. C,de poena iudi.qui male iudi.Qj in iudicado et cofuledo opinioni magis comuni fauet.Itaqj teneda venit vt hic ate eu p Bar. 8L Bal,Licet ipfe eos n5 alleget£t eos fequit" diis Alexader de Imol.At illa magis comunis opinio dicit" qu? ,pfedo(\t harOpluriu dodoru authoritate firmatur. Ac/ cedat tex.in.l.i.verfi.fane crebrior.vbi not.Bar.fF.de ofFi.q. & confimilibus. No ab re infup mirabilis textus pagani Iurifcofulti Papiniani inquit in.l.funt pfone-in.fi.fF de reli. SI fumpt.fu.fumma efFe ratione qua: pro religione facit. Similis tex.in.c.fi.extra de re iudica. Iafon de mayno, qui ad hoc plura adduxit in Aut.fi qua mulier colum.mihi.xifi C.de facrofandis eccle.Quid igitur pertinaci contra eccle Gx ritum de diua Anna filiabufq? eius 3C nepotibus mo/ liendum efi:: vt eundem euertat, 8C deuotionem populi fandorumqj venerationem imminuat, eo iam ordinata ab ecclefia SC recepta fub Natalem dominicum reformet,quo duas ex tribus filias beatifFim? Anna: tollat' Videat dif/ fuafor ille SI infidelis verifimile non e(Te ecclefiam tan/ to tepore errafFe.Neq; id dei nutu cautu8C omnino tcmeri tatis K pfumptiois vnu efFe mortaliu i votis nuc oppofitu
habere,8C ea opinione no ampledi qua plurib? ee firmata
b ii
et melioribus authoritatibus .proflantibus pondere nume ro 8t menfura palam e(l. Non fecus commune confuetudi nem 8C obferuantia qua Bal.liquido atteflatur.in autenti. nifi rogati.in. vcol. C.ad trebel.Coniicio fapientis dictum Prouerb.xviii.Non recipit flultus verba prudentiam'fi ea dixeris quo verfantur in corde fuo. Na cum in his quo eo' clefia fentit articulis agitur,vel eius pars probat,aut de fa lute animo SI vitiis horrendis :tunc in difpofitione corre' dloria 8C odiofa vt hocefbratidis idemtitatepotiffimu op? efTet.Anto.8C Panor.in.c.ex tenore.qui filii fint legi.Panor. in.c. quefiuit de dinor.Anto.in.c.ad eminentia-in fi.de feri, excom. Geminianus in.c.pro hurnani.&i.in.i.col.de horni' ci.in.vi.Bar.in autenTacramenta puberu.C.fi aduer.ven.in penul.col.in fi.in ver-qu^ro vtrum ifla autentica. Ludoui' cus R.o.in.l.fequitur.§.fi via.fT.de vfuca.Imola.in.c.cum co tingat in.xxvii.charta.de iure iu-Et facitsquonia vbi tradla tur de fauore ecclefio 8C animaru debet fieri extenfio etia iu ris ponalis vt not.glo.in.c.fciant cuncfti.de elec.in.vi.Et in c.fi.in fi.extra.eo.tit. Panor.in conGlio.cxlii.in.ii.volu.inciV piente in quofhoe moueda.inter Antonium.At contra co* mune beato anno filiarum cultum ratione difpofitionis cor redlorio 8C odiofo emittere effet ipfi Lutherano difTuafori procaci 3C petulantiffimo nodum in firpo quorere et aqua e pumice poftularejquadoquide nihil rationis prorfus pe> nitufq? exempli ac authoritatis in medium afferre valet. NiCproh dolor^vbi p cj temere 8C ignominiofe hallucinaf promeret beata anna per fecundas 8C tertias nuptias infa mi'o nota incurrifTe, et ad illas n5 nifi intepefliue accedere valuifle. Auribus noflris vox illa mea fententia increbuit
cuius fonu ad amuffim fuggillat omnes iuriu feriptores quorum eruditioe no folum,verum Paulo 8C Augu.autho ribus SC copluribus aliis e regione fandtionis euagelicg:vi' ro mortuo mulieri cui vult facultas nubedi laxatur Pri> m^ ad Corinth.vii.ca. Similis textus in.c.fuper,et in.c.cu fecundum apoftolu.defecundis nupt.extra.Na viro mor/ tuo,authore apoftolo,foluta eft a lege viri, Et in domino nubere poteft cui voluerit. H^c verba fcite retulit Iaco.de bello vifu.iii.§.prime fiquide.col.iiii.in auten.de nupt.col. fiii.Qui ad hoc allegat tex.in.c.engeltruda.ii.q.iii* vbi de' eft/fed in.q.iiii.qui nihil facitjverum vt antumoin medium afferre volebat is bonus pater textu in.c.ficut alterifVxor. vii.q.i. Cuius verba.h^c illo viuenteilli alligata eft:eo de-* fundlo foluta efttet cui voluerit nubat tatum in dno.Id eft regulariter homini fuf profeffiois vt erat Cleophas SC Sa/ lomas diu* Ann^fecudus Si tertius mariti.iuxta tex.in.c. caue vel.xxviii.q.i.Quibufquide maritis poft Ioachin obi' tu feriatim 8ifuccelfiuo tepore btiflima chrifti Iefuauia coiungi no folum iure diuino honefte 8C citra turpitudinis fufpitione valuitiveru etia iure ciuili.quod fane nubedi fa' cultate mulieribus fexagenariis no folum,veru in decrepi ta ^tate coftitutis pr^buit.Adduco tex.folen.in.l.fancim? C.de nup-Quis fane mentis inficiabit: id ciuilis iuris autho ritatis matri matris dei tribus viris nubendi facultatem coceffiffe citra^cotra lutheranos^turpitudinis 8C infami^ notafQd qtu fcadalofe ab iplis Lutheranis aflertu fitiudi cent orthodoxi fidelesicum reuera bta Anna nutui cazdefti 8i diuin^ difpofitioi obedies,beatos Ioachi,Cleopha 3C 5a lomain maritos accepit.Quandoquidem tante prolis foe^
cunditas inde fecuta manifefte proditqux 1/cet vulgo fa> tjS copertafitunferius tamen in propriis terminis quibus in catalogo fanctorum c6ftat,fubiicitur:no minus tamen inferius noftris carminibus corexta fubfequetur. Nos plu rimum admiramur eos trium mariarum cultus afferta' tores profata conciufione fcelerata SC criminofam afterere fcilicet beata Anna no valuifle ad fecunda vota tranfilire' nifi turpiter et cum infami? nota.Nos vero fandifl imam anna iufte,honefte.2£ fine labe 8i iuriu authoritate ad fecu das 8C tertias accedere valuifle ducim?5C profitemur.Et ii cet fupra compertum fitmoftra tame 8C commune fanctx matris ecclefie opinione iuriu fulcimento latius coproba-* bo.Poftremo licet pie credamus beata Anna poli ludum fecundo 3C tertio nupGfferat ante ludum ad iecunda vota fi£ ad plurima conuolareiure 8C impune valuit.per tex.Kv tundum.in.c.fi.de fecun.nup.extra.Cuius verba ad confu' tandum 8t obturandu aures penitus obtredatorum hxc fequuntur.Cum fecunduapoftolu mulier mortuo viro fuo ab eius fit lege foluta 8C nubendi cui vult tantu in dno li/ bera habeat facultatemo debet legalis infami? fuftinere ia dura.Qux licet poft viri obitum infra tempus ludus fci/ licet vnius anni fpatium nubaticocefla fibi tame ab apo> ftolo vtitur poteftate.cum in his pr?fertim feculares leges n5 dedignetur facros canones imitari.Hic aute glo.dicit. nec debet dici infamis i foro ciuili ex quo per ecclefia 8C li/ cetia apoftoli remifla eft.alle.in ar.c per venerabile.qui B/ liifint legi.in au.K.^.hinc colligit.ii.q.iii.facit quodno.per Io.And.in.c.ftatutum.ii.de h?re.li.vi.ln nouella.l.hanc pr? fatam opinione liquido firmat pluribus rarionib?,fubrilis
Buld.qui pauca m furibus noftris ignorauit in.l.decreto. C.fn quib.cau.infa.irrog.Na vt pr^clare inquit n5 poteft fus cfuflc cfrca matrimoniu imponere poena.Cotra apim. quonia no pertinet matrimoniu ad ius fori fecularis. Ergo nec poena.Cui.n.no copetit principale no copetit acceffo* riu nec pcena-Hoc probat f argumetu per tex,in.l.Sei93C Augerius ad.lfald.if.not.ide Bal.in.l.deo nobis-C.de epi. et cie. Angelus are.in.l fed fi quid in ^dificia.^.fed fi vefti> metorum.ff.de vfuf.Nec folum infuper credendueft bca> ta anna in mulieru genere no teneri infamia fi intra tem* pora ludius ad fecundas 8d tertias nuptias couolaftet: ve> rum nec aliis poenis qu<j mulierib? intra tepora ludius ir* rogari videretur :qu§ continentur.C.de fecundis nup.in.l. iet.ii.vt intrepide not.lucerna iuris Bar.in.d.l.i.et.ii.ftipra codc titulo.Porro docet notabiliter Innocentius.in.d-c-cu fecundu apoftolu.extra.de fecun.nup. Qj poen^ impofit» nubentibus intra tempora ludius funt mere pcenf:eo oes pcnas a legibus propter hoc inflictas tolli ficut infamia. CObiiciet aliquis poenas tame no tolli quas fecudo nube tib9 tradit tex.in.l.hfc edidlali.8C in.l.foemin £.& in.l.vlti. C.fupra.eo.tit.Et de quibus tex.de iurecanonico.in.c.cum conftet extra.de pignoribft.Et eft tex.in.^.quia vero hadte* nftin aut.de nup.col.uii.Dica cu eode innocetio tale mera poena no effeitno,liberoru proniGo dicitur.Etideo pereat nones h^c poena no tollitur.not-Bal.in.i.cu oportet in.^.fi» in.fi.C.de bonis quf lib.Felinus in.c.ecclefia fandlf mari?» col.xv.in prin.de confti.extra.Adde Iacobum de bello vifu in.$.prfme fiqutdem.autende nup.col.iiii.dicit tamen pa> sior.iu.d.cap.fina.extra de nupti» Q^. fi audacia ei cone©*
b iiii
feretur teneret cotra comune opinione. Qj etiam poenas infli<^as fauore liberoru,mulier no deberet incurrere. Pri-* mo qa fauor filioru n5 debet effecaufa impediedi matrimo niu a deo coceflfum.Ite ex defedlu poteftatis conffituentis. Imperator enim non habet poteftatc interdicedi matrimo nium ad tepus,vel apponedi pcena pet qua tollatur indi-' redfe libera facultas cStrahedi.Et hanc opinione cotra co' mune tenet etia Panor.in. c. ccclcfia fandte Mariae. col.v.1 de coft.extra.Cui proculdubio fuffragatur Philippus De'* cius in.xviii.col.Atqj opinionem hac cotraria dicit efle ve> riorem in pundfo iuris. Pro qua adducit primo tex.fn.d.c. fi.Quadoquidcm milieri dat libera nubendi facul.Gnepce na.Na G aliqua eifet poena & deberet punirimo effet volu tas libera.per tex*n.l.titia.in prin.fF-de verb.ob.De iure ca ho.efl fimilis tex.in.c.gemma mulier nobisexpofuitextra de fp5-8C matri.Q uae compertius examinata a dodforibus fubitelligunt"extaribus filiis primi matrimonii. Alias fec? Ita Alexa.de Imo.in cofilio.lxiii.in fc5o volu. No abfurde dicebat dominus Bertachinus in fecuda parte fui reperto-* rii in verbo nubere col.iiii.q> nubere eil virginitati proxiV mu. Et melius q in viduitate manere per tex i.^.optimu.in aute de n5 eligendo fecudo nubentes mulieres*col,i.Nam nubere eft honor .per tex.in.l.mulier.tf. cu proponerent, ff. ad Trebel.Not.bar.in.l.titio centu.ATitiogenero.de co^ di.8C demonfi.ff.Faciut ea que notatur per eunde bar.in,L Iege.Iulia.in fi-C-de idicla viduitate. Et lege lulia.miftella tollenda.vbi formado qufftione affert,q> quando teftator relinquit mulieri donec cafle K honefte vixeriticerte nube dp & fic cotrahedo fcdm matrunoniu,dicitur caffe SC ho-*
nefte vruere.Ita tenuit Bar.m aut.hoc locu.C.fi mulier fecu do nupferit,8£ aliis variis in locis.Multa inferta in iuribus noftris cofcributur.quib? profedo authoritatib? conubia multoru continetie flatum amplexatur :nec folu in noflro fuoiveru 81 in teftameto veteri. Sand? em Abraha Si alii multi patriatchf plures vxcres non folu feriatim veru vno teporis concurfu habuerut,Ex quibus vno 8i eode tempo' re plerofqj liberos fufceperunt.Hi tame iufli 8i fancfh' to<* to orbe paffim celebrantur: nunc 8C mortaliu pofteritati cora deo(^cui omianuda funt 8i aperta^iuxta tex.nota.in c.perniciofam.xviii.q.iiCN°n nain? igitur fandra.bta An na mater dei matris cenferi debet q> plurib?nupftt,q fi vni folinupfiftet:Cum ita opus eflet. Et nihil infuper vtilius nuptiis iuris ciuilis authoritate copertu eft.Bon? tex.in.$. h^c nos merito couenerut.in auten.de reflitutio.fiC ea qug parit in vndecimo mefe pofl morte viri col.iiii.vbi dicitur in fine.Si periculu fuftinetes,maxime in nuptiis.Quib? ni* hil eft hominib? vtilius,tanqfolis homines facere valenti* bus.Nec profpiciendu eft an prim^ fint anfecund^ vel vl* teriores nupti§,quia nuq danandf.accedat tex.in.c.aperia 8f in.c.deus mafculu.8iinc.q>fi dormierit.xxxi.q.i.diuus naqj Auguftin?in pr^didto capitulo aperia.nonullis nube re prohibetib? aquib?ei fuerat debigamia obiedu:re* fpodet inquiesAperiat qu§fo aures obtredatores mei Sivi deat me fecudas nuptias 8i tertias in dho cocefliffe.Qui fe eundas 8C tertias nuptias no danauit primu potuit danare matrimoniuiEt dicit tex.i.d.c.q> fi dormierit inquit vir i\9 non dicit primus vel fecundusvel tertius vel quartus.Nec nobis definiendum eft quod non definit apoftolus.Vnde
c
nec vllas debeo damnare nuptias nec eis verecundia infer re numeroGtatis.domin?autefeptenaria n5 danauit.Hec funt verba tex.SC pariter beati Auguftini fuper.i.epiftola ad Corin.Vnde dicit ide Augufti.non dano bigamos >imo nec trigamos SCii dici portet odogamos. Et idem. Ego nunc voce proclamo libera no danari in eccleGa bigamia imo nec trigamia.Et ita licere quinto 8C fexto 8Cvitra,quo modo 8C fecundo recte nubere.vt in pr^dido.c.aperia. Ad hoc facit tex.in.c.ficut alterius in verbo.regulariter.vii.q. i Legitur in confilio gangrefi vt refert Io.de monte in fuo prompt.in verbo adolefcentiores in.ii.volu.qui aliqua ad hoc notabilia adducit,$.Siqs nuptias inaccufatione duxe rit:SC muliere fidele ac religiofa eu viro fuo dormiete abo minadaeffe crediderit,aut etia accufanda:tanq non poffe coiugatos in regnum dei ingreduanachema fic.Hec funt verba formal.tex.in.c.G quis nuptias.xxx.dift.Spiritu fan-* do que e fummo reru parete fperamus adminiculante no bis^vt verbis legis fecud§ vtar.C.de fum.tri.5C fi.catho.) in his 8C in aliis luteranoru ver^ pietatisthoftium execran* dorum erratis decertandis: circa diu^ Anne eiufqj nobn' lifiimas 2£ fandirtim* prolis cultu nonulla pr^clarafupe^ rius multoru dodoru authoritate enucleauim?. Cofert ta; me nobis adhucvidere Maria Cleoph^ Iefu matris forore fuiiTe , illud loanms decimonono:Stabatiuxta cruce Iefu mater eius 8C foror matris eius Maria Cleophac 3£c.Quae fcilicet Maria Cleophaz alias Maria lacobi dicitur. Vnde illud Mar.euagelirt§.vi.c.Multi lefum in patria fua docen te audietes dicebat.None hic eftfaher fili? Marig, lacobi frater lofeph 6C Iudg 3C Simonis i' Difcernentes difficulter
ENCOMIVM
FO.XML
lefu a minote Iacobo,qui'a fiuit ei limflis prorfus i perfona,1 Quod fane declarat glo.oppido fingularis in iure in.c.por ro.lxvi.dift.cu textus ibi dicat.Et fecundu carne frater do mininucupatus eft.dicit glo.quia filius fuit fororis matris domini. Vel quia fuit ei fimilis prorfus i perfona. Vel quia mater eiufde lacobi minoris videlicet Maria Cleophg alias Iacobi ditfta , fuit filia fratris lofeph qui putabatur pater domini.Quoniam aduerte q> ex fententia	dodtrina com
muni theologorum ex facris euageliorum textibus excer/ pta Alpheus fecundus maritorum beatg Anna: frater fuit fandli lofeph patris putatiui chrifti.Et de cade Maria Cie/ ophte vel lacobi dicfta loquitur glof.in.c.Iacobus de con' fecra,diftu.R.urfum de Maria Saloma: qug 5i nos fenties pr9d1.de monte.in profato prompt.in.i.colum.in verbo Io annes euangelifta,inquit:hic eft Ioannes euagelifta Marig Saloma: verbiparg virginis fororis filius :qui grauiftimus fuit 8C fchifmaticorum,8C hgreticorum infedtator Qua: enim de vitandis fiue fchifmaticis fiue hg reticis verbis do cuit fadhs exhibuit,prout eft bon? textus citans auctorita tem difcipuliei? polycarpi.In.cap.omnis.xxiiii.q.i.8i is di uus Ioannes euangelifta Maria: Saloma: filius qui a diuo Hieronymo tuba euangelica 8C tonitrui filius vocitatur a chrifto tametli omnes apoftolos amaret,prg cgteris ta> men familiarius dilectus eft:vc eft bonus textus in.c.legi' mus in Efaia.xciindiftincft.Fuit eiufde diui Ioannis euage * liftg frater alter Iacobus apoftolus qui dicitur maior ex eodem vtero diug Saloma: fororis virginis Maria: fatus &ex eode patre fcilicetZebedeo,eiufdem Maria: Salo* ma: coniuge. Hgc liquido commune ecclefig S& fandforu
r 11
audoritate infequedo profatus Iaco. Bergo. atteftatur iti fupple.chro.li.vm.fo.clxx.i.ii.col. Nouimus tn religionem gngularem 2L fandimoniam eiufde Mariae Salomas (o<* roris virginis Mariae,qua non vicit maritalis afFedus tem poralis fcilicet,vt Chrifto aeterno fpofo no adh?reret.Et q? haec Maria Salom? fuerit mater eorunde, Ioannis videli' cet euangelifte,8i Iacobi maioris, deprehenditur ex Mat> thaei.xx.c.quae abOrigene,8t Chryfoftomo vere pacifica eft appellata.h?c infup beata Maria Saloni? fic dida eft a patre fuo Saloma tertio marito diu? Annae, vtoftedit per dc.Silue.de prierio.i fua aurea.R ofa fup Matth?u,8C iftud eft de mente do,Hugonis cardi.fuper Matth?.xx.c.infinu<* antis lacobu 8C Ioanneefle confanguineos Chrifti fecudu carne.Idq?pala fic feripto Petri comeftorisj fcholaftica hi ftoria de petitione filioru Zebed?i,in.c.qcf incipit,3C affuJ mens.Poftremo nobis adhuc fuppeditat vnica fenteriapro communi orthodox? fidei, 8C vniuerfalis ecclefix dediua Anna filia bufep eius coclufione,h?c eft equide fenten-K au doritas quae fequitur.Reuerendi praefulis do.Petri de na<* talibus,quae fane vnicafufficeret contra tanti erroris, 82 pertinacitatis labem .Na in Catalogo fandoru, in quo viV tae Mariae Iacobi Si Salomae inferuntur ab eodem, inquit Maria Iacobi.fcilicet minoris,quae ab alio euangelifta Ma ria Cleophae dicitur,fuit foror beatae virginis Maria: vte* rina, filia fanda: Ann$ 81 Cleophae,cui ipfa nupferit mor< tuo Ioachin primo viro domine noftre virginis Mariae ge^1 nitore, h?c Maria Iacobi Cleophae dida,tradita eft in cos iuge alpheo.ex quo quatuor filios genuit,fcilicet Iacobum apoftolu.qui dicitur minor ad diff erentia alterius maioris
non q> ifte minor fuerit ^tate fed pofterior vocationeilo/ feph iuftum qui dicitur Barfabas.Et cum Mathia fortitus fuit.*Si Symonem,8i ludam apoftolosjh^c fcilicet Maria lacobi.vel Cleophf fic appellata cum Maria matre Iefu fororefua ad crucem domini ftetit Si cum ea mortem Ie' fu defleuitiatq? cum Magdalena 8i altera Maria circa cor pus dominicum perungendu folicita fuit.Ideoq? eifdem domin? apparuit vt in refurredioe domini canitur.De fan dia autem Maria Salomac.ita in profato catalogo fando rumfcribitur. Maria Salomg fuit etia foror dei genitricis Marie vterina.*filiaemfuit fandf Ann*,8i Salom* tertii Mariti ei9:cui Anna poft mortem duorum virorum fcilicet Ioachin 8C Cleoph§,fuit matrimonio copulata.Subditinfu per.h^c aute Maria Salomx vxor fuit Zebedei,ex quo ge nuit filios Iacobum maiore apoftolum 8i Ioanne etia eua' gelidam.Et h^c cum fororibus circa paffionem chrifti 5C fepulturam Si corporis vndionem laborauitichridumq? fi bi 8i duabus aliis apparetem videre meruit,vt fupradidu eft. H^c filium fuum Ioannem euageliftam audies Romg detentum ad ipfum vifitandu acce{Tit:fed cum eum in exi<* lium relegatum audiflet 8i rediret in ciuitatem quandam campanig ibi defunda efricuius corpus in fpeluca fepultu diu latuit : fed reuelante filio eius lacobo proceflfu tenV poris inde leuatum ed miro fragrans odore SC miraculis fulgestatqri ipfa duitate digno honore coditu eft.Hcc au te de beatis Maria lacobi 8£ Salom* filiab9 diu? Ann? Si vterinis fororib? virginis Mari? i catologo fandoru infer ta funtpoft vitas fandi Nicodemi,8i fandi Iofeph ab ariv mathia. Et fubfequitur horu pr*didoru quatuor fandoru
c ni
(deo hic adla ponutur quia dies certos non habentes opti/ ni(- refurredionis fefto applicatur,eo q> fepulturf 82 refur redionis dominic? confortes maxime fuerunt atqj partfd pes.Enimuero haru Mari<j Cleophae 82 Salomse,fororum virginis Mari^ beata corpora nuo in gallia celtica recodi ta vifunt i oppido quoda exiguo gallis 82 plerifqj aliis ob ipfa faneq religiofo,e regione maffili^ duitatis prouincia lis comitatus : vnde cu Robertus olim Sicili^ rex 82 pro uicif comes praefata corpora ex eoru cellula i qua ad pr<^ fens celeberrime confidunt,ea quide euelli imperaffet,fru/ ftra nixus eft: quandoquide amplexu gemino diuinitus pa lam adeo coniunda funt vt quonda feparata fuifle minus crederentur t fratre loanne veneto perfpicuo auctore in vitis ipfarum trium mariarum. Nec miru confortiu ipfa/ ru fandaru fororu po(l obitu annuente deo optimo fadu quod vita vegetante apprime illibatu confliterat.No pro cui illinc abeft Maria Magdalenaicuius corpus in eadem prouincia 82 regione veluti quadam pr^didorum corpo/ rum coniundum proximitate, veneratur, Natale au / temfand^ Salomac feparatim inquiente beato Augufti/ no in martyrologio fandorum,celebratur vndecimo Ca> lendas Nouembrisjatcommune feftum fandarum Ma> riaru Iacobi 82 Saloma: fororum matris dei celebratur odauo Calendas iuniiiRitu tamen clariffimo facri cceno bii carmelitarum apud lutetiam e permiffu 82 audorita/ te fummi.vt ferturpontificis feftum fandarum Mari* Ia/ cobi 82 Salom* fororum matris dei dominico intra oda uas fereniiTimf afcenfionis dominic^ propter populi co/ pia tepeftiue colit" 82 veneratur. Hgc vero qu§ vtcuq? de
diua Anna eiufcp nobilifiima ac fan&iffima prole habuit mus, variis multorum dotflorum fententiis fulcita fatis fu perq? comprobauimus. Illos igitur praemeditari id opor> tet qui aduerfus tantorum dodlorum, 81 fanctorum patru feripta, 81 eccleGa: ritus fari' nituntur,iuxta conG, domini ci.in,c.ponderet.Ldiftin.8C efl tex.in.c.inter hircum de poe niten.diftincfldn. Verba cuius funt.Virtus lenta eft,8t oim percotatrixaniquitas autem omnia prgeipitat, Gmilis tex. in.c.fciendum.xxix.diftindl. Quid igitur ad ineluibilem id genus impietatem iftos pellexitC' nempe quod Heroflratu ad Dian^ epheGng templi concremationem, vt videlicet inGgnis fcelere nominis fui famam immortalem redderet. Sit hoc eorum non dico audaciae,quando non admodum id exhorrent nominis,fed amentieiqua vincut omnes-Nos igitur orthodoxi fideles ab laudatiffimo Mariarum cultu nunq deterreamur.	FINIS*
Eiufdem de diua: Anna: eiufcp facratiffimae prolis trium Mariarum ac nepotu mirabili fcetura Epi> gramma.
Mirandum dicftu ramum propago creauit Ac vuam ramus cui fuit vua parens.
Vua efl: ex Maria dignatus origo faluris Emanare deus,vitis es Anna vetus.
Vitis es Anna vetusdapfo qua: cglitus imbre Stipite frugifero confita cuncfla praeis.
Hanc coluere viri Ioachin,Cleophas,Salomafqj Quorum cft vbertas mira fecuta manus.
Culqjfuus palmes merces fuit ampla laboris Hon tuus aequalem maffice cultor habet.
]Nomine depofito matris,propagine ftirpes Auulfe fulcos obtinuere fibi.
Prima tenet domini nomen Cleophaiq; fecundae Atcp patris Salome tertia nomen habet.
Laudanda: tres funt,fed frudum protulit illum Prima ad quem reliqui cum genitrice nihil.
Is Equidem in terris fine patre renatus,olympo /Equali fuerat de genitore fatus.
Fert domini fratrem Cleophf, fandumqj Simonem Et ludam fandum treis fidei proceres.
Huic erat 8C quartus cui magnum agnomen Iofeph Iuftus pro vita candidiore datum.
Tertia loannem genuit fratremqj Iacobum: Diledos domino.-lumtna faufta piis.
Fcelix propago propagine fauftior orta Inclyta ltirps Itirpem profperitate pr?it.
Vinea manauit c$lo,celumqj remifit Quo nos o Marte concio veflra ferat,
Surgens prima fui vobis prgconia Chrifius Tradidit angelicis nuncia digna fonis,
Diuinos agedum dod§ fedare furores Humanum fuperis conciliate genus.
Eiufdem in Luterum tetraftichum.
Hxc contra inceftum.mendacem/acrilegumqj Martinum Luterum prompfimus arma piis.
A qj luto luter eft non luter luce vocandus Lumina qui caeli pellere eunda parat,
Generofo fummeq? colendo femper 8C obferuando a<> dolefccnti.loanni MStifpefati domino, Io.Bertaudus Petragoricus Turrifalba: alumnus in ducatu Engo* lifmen. S. P. D.
Ici non poteft,ingenue adolefces,qtum volu* ptatis animo obrepat meo: dum ipfius cofpc/ dui mentifq? oculis laudatiffima tua indoles obiicitur. Siquidem in te cum corporis tum animi dotes fplendefcut magis ac magis per «tatis gradus :qua fane re aut acquaftnprxftantiffimorum tuoru gloria, aut fuperafti potius: q res breuioris exepli fubiedione tota elucefcet.Titum fingulare Romani im> perii decus hoc in genere tenuiflTe primas, omnes confen* tiunt.Fuit,inquiunt,forma egregia, qux cum audoritate coniundam haberet gratiam. Robore non vulgari,prxdV pua memoria, docilitateq; ad omnia claruit prae caeteris. Quid autem pietatis vt in te fit vel ipfa,vt aiut pr^cordia funt indicio: inefle in te certe perfpicuum eft dignam \w* genuo adolefcente vocem. Caeterum Apollonio validum eius collum demulcenti, percundantiq? quis tam firma ceruice taurum iugo fupponeret: qui me inquit vitulum a primordiis educauitmiq? patrem infinuans:ad cuius om ne obfequium fe promptum fore pollicebatur. Singula aut hpc in te, quis n5 admiratur dC fufpicitCVeru ne ab vn guibus leone videar exiftimare, corporis aiqj bona quib? inter tu§ xtatis oes facile te excellente geris: fi iufta lance penGtem , fiue ad corporis egregii, fiue ad animi diuitu dotes afpiciam : quem tibi ex xquo conferam non ha \ + bcam.Nam cum verborum copia etianum aurei fluminis
inflar .exuberas pbadf tu§ docilitati fatis eifet : potiorem tn te in oibus qu^ ftrenui animi decet adolefcete fruftra re qram?.His ,pfe<ito rite memorig tue pconiu accederet,fi te ei? felicitate §quaffe Themiftocle foret incoptu .Quocirca ad pietate tua feftinet oratio:q cu ad opinione tu innocen tix,tu itegritatis te totu comedant fore equide no diffido quin ad immortalitate aliquado vehat: quandoquide obfe quetiore matri fol ipfe te vidit nemine,vt cui?no dico i'uf«' fu fed nutu, nec nauim pr^terfluente ingredi grauarere: quatoiure ambigit nemo cui prxter exteras nobilitata il luftriflimx dominf meg,tug genitricis Francefix de Maro lio pfpicua eft integritas .Quare agedu perge quo ccepifti teqjeu pfta q mihi fere a puero es cognit?.Suma fcito de te fpe oes cocepiffe , eacp ex fpedlari a te q a fuma virtute fu^ mocp igenio fut exfpeftadatid ipfu exfpedfatiois vices pfa" cile fi cu viris ^bitatis gloria inEgnib?, vt foles,frequens verfabere. tu em fimilis eoru euades quos tibi ad imitandu ypofueris.Meo iure affeuero id cauff fuiife: cur tu? frater ad magnu burgudionu guberatore,dnm,vt phibet admiV raldu admirandu pfedo virtute duce fe cStulit.Illinc certe ad ampliffimos honoru gradus nullo negocio puchct':cu jpfertim pmeredx alienx volutatis artificio heri fui tatum grati§ collegerit,vt eius delicig 8C fingularis (ppemodu z* mor habeat;.Proinde « fratri fortuna gratulare eodecp to tus afpira,quo i excclfoac illuftri loco fita laus tua firmius tibi colume nacifcat. Vale, «in tuu Bertaudu mutuo fis animo qui chariore te habet neminem. Iterum Vale*
Ad Io.Bertaudu Petragoricu eximium vtriufqj iuris jfejfore Ioanis Amplcxoris Belgici diodecaftichon.
IO.AMP. epigrammata; fo.xviil
TAurus coelefKs .taurus mons .taurus in aruo: i H;sc tria cognomen dant referuntcp tuum.
Vt fidus radias,flas vt mons,robore taurum Affequeris:virtus hxc tibi dona dedit.
Alba turre fatum te prima Lutetia cepit Alma tholofa dehinc:fequana rurfus habet.
Grammata Parrhifiis didicifti,iura Tholofg:
Nunc te nobilium cura forumqj tenet.
Nec tamen vfqjadeo caufis ciuilibus inflas,
Quin ferues fludiis ocia digna tuis.
Inter nanqj tuos praefens fcetura labores,
De triplici Maria nobile prodit opus.	f
Eiufdem ad lectorem hexaflichon.
TReis docet hic Marias Bertaudus.eafcp forores Et tria de totidem nomina fumpta viris.
Treis docet,hcereticus doleat qtulibet,hifqj Pfallendum duplex colligit officium.
Treis Annae gnatas credens huic ledlor adhaere:
Qui fua veridicis teftibus vfq? probat.
Iodocus Badius Afcenfius.ledlori pio Salutem*
HAbes ledlor Chritlianje pietatis obferuantiffime,De triu Mariaru ortu,genere SC vita clariffimaru Enco' miu profecto aureu.D.Ioanis Bertaudi a Turre alba in du catuEngolifmefi,claris natalibus .pr^claro ingenio 84 mo rib?clariflimis feliciter nati,ab eoqj mira induftria/umaq» pietate cocinnatu ac editu:fola em fandtiifimaru matrona ru veneratione expetit.-ideoqj earudem rei diuinae SC hora^ riurn officium fubiunxit. Vale 24 opus perlege.
iUcdo tittto fowvio,
\S/ ttZ 'H~t‘'f? & W+v	'.Jy<*
|	1	~J	»'r '/+■**'%, &
fS*yjrii££*s9p "g'	^	**	St^	*'*p
. ^?'2 <*'*? :	<^1
j	J *	n9id
| et*"* 'V VIW oi9'L^^& '0£r
( «?7**<^ V	«**'	'
i	C\^Lcy^^^^cXi+to+fa
r	fyE&rCJvTflJ*
V /7	• Q/
/,. r* d. ^	r
&V0 ^
4MtU
r /r A-^nr/vt £rx*, •________________________________________________________________________________________________________________________________________
OPr^ d^t^UhJ	Sequitur	officium	trium	filiarum	beatas	Ann
' ' ~*° - ""
i terr^ J2
9rr-dp±js+n*
^	/	<J^t/l **-{?	t^Lfti
S$M++ CXs££f>nfJtf^c	,yj
v&rw
'V\+++ (XA^A^fXt* ^tf/t^
'<J%
>r-y ‘sXt^fwf-tne
jfrq-Ot/Zy /-
y-4»
!
i
CCU (u	Wrrtfttimtf-nsf’ ifyeculu falUictt-\
Ad fandiffimu d beatlKimu dominu,do-Secundu Pontifice Maximu'Liber incipit di Ais Spe-culum humana; uita; (Quia in eo cunfti mortales m quouis fuerint flatu uel officio fpratuali aut tgali* fpeculabun? eiuf artif d mtx p2ofpera d aduetfa'ac recte uiuedi documenta^editus a Rodorico samorenfi d poflea Calagatitano hifpano,eiufde fan&itatif in caflco fuo Sancii Angeli caftellano»
Anttiffimo ac clemctiffimo in chzifto pa td dno ;dno Paulo fecundo faccofanft? to manse d uniuetfalif ecti? fummo paftoii d potificL maximo'eiufde»S*obfequeti(lt mus feruulus d familiaris Rodoricus t' pifcopus jamorenfisybifpanus ac caftri fui SanfK Angclt de urbe fideliffimus caftellanus d tefere-danus'feipfu cum utdufq) hominis humilima inclinatioe» W/ Cogitati mihi hanc munitiffima romang: tuae urbif’immo W totius orbis ampltflima fan&i angelLarce tU£*S‘iuffu tua auftodtate & dignatione cuftodieti'ubi aliquid ocii fuig/ efl-quid dignu tuse*S«tn his tui foeliciffimi potificatus be atis iniciis offerre ualere»uideo nil omnino mihi caeterifcg m02talibus fupeffe*'quod aut ad Iaude'aut ad comonitioej ptinere po[fit»Tecum em habef ea onia uirtutu ornamta* quibus onis laus refte coparac* Xecum demq? tanta infi' det fapietia-quin potius a natura innata ingenii uis/tan* taq? prudentia'retuqf oniu experietia' ut nullis egeas exterioribus adiumctis-Ve^ ego glorif d nominis tuae»S» auidiffimus-exrimaut paululu aliquid utina dignum tuX S* offerte» In quo dum ingens occupationu farcina paulife tuam*S*refpirare pmiferic-habeas in hoc opufculo tu£0» dicato' a liquas puitatif intelleftuf mei ineptiaf^ut in eis
recreationis gcatta’non tam dele£leris*'cj tui acutiffimi uv genii calamo atc| cenfuca emedes d Cortigas*Dignu nanc| exiftimaui-ut cuius cotpufculi mei mebra tuis obtines ob feqis ppetuo deuinfta-’ eius etiam fi quas funt animi ui' res polfideas' d dum exteriotis hominis ptes fefe ad tua deuouent obfequia'debilis quoq d rudis interior Intel'/ le£tus'ad tuas*S* gloriam non dormitet* Quo fiet-ut ei/ dem tuas*B*feruiat uterq meus immo tuus homo«yenjt i%i£i£15e in mente*B• pater d pontifex maxime* quana»q_ q diuerfa funt cuftorum hominu ftudia-uauas artes-uana offida-uaria denlcg uiuedi generaiadep/ut anxiusdubiuf, q fit plerucg hominibus uitas fu£ modus*'dubia tn hoc i%' culo uiuedi fors*nec fatis eligere poKint'qd tandem uitx ftudiu*cj uiuedi formula fecurius a[fequan?*Cum eni hua/ nus animus non modo bonu Cimplicit-fed tcfte ariftotele* fummu bonum naturali conamine appetere uideat:* nihil certe deeffe uideE-nifi refle eltgedi ratio*In ea igit non-nunq error cotingit-illa potiffimu ratione-quia cum mxta philofophi fentetiam- elediononifi depcognitisexiftat». g eo q nemo quf ignorat eligit- ut ille in rede eligedo deficiat neceffe eft-qui diuetfoi^ fiatuu uiuedtq generum dulcia d amara* conioda d incommoda no fatis agnofeit* Vt igic nofcamus ai ef a nobis artes/qualia (ludia-qualia ue couerfadi aut uiuedi genera- dum in hoc fallaci fasculo uagamur-ld quo ordine diligedaie&adacE fint-decreui XL modolo ingenii-'quid in ea re fentio tu^-S»dedicare.-tuoq numini cofecrare* Nec abte quide*Cu eni ad te unu onis uitas modus-omnis mortaliu (latus-d humana ouerfatio* atq cdditio referat-tuq cundo^ mortaliu fis norma-mo-deratio d fpeculu-tu deniqtundo^ uiuendt genei^ non
folum diftubutor-fed emedator exiflas-'rede tibi uni hu*
,
iufmodi opufculu dirigendu atq dicandu fuit'
Itbti titulus» fpeculu bumanx uitSEs Na ueluti In matiah fpeculo unufquifcpnS mo fua*fed d aliofji in tuet aut pul' chra*'aut deformia*'d quid c5mendandu*qutd ue emendi' dum fit» fic in boc opufculo tang in Umpidiffimo fpeculo liquido cofpidet dulcia d amara*' refta aut deformia cu' iufuis ftatus^d artistotius buman? uitar»Quo fiet ut ag' tiffime agnofcat»quid in feipfo*'ac uita d forte fuaj& de' mum cgtero^j mortaliu»'laudandu*'fequendu*l/iue teprebe' dendu d corcigendu fit* Queadmodum igic tefte Gelatio Papa*'duo funt uitse genera quibus orbis pricipalit regi'
' tur;d omniu mortaliu c5uerfatio pendet» aliud uideheet eo^ qui temporalic»aUud illorum qui fpintualit uiuut*' ita duos fub breui copendio tractatus attinga *t£ln primo quide de cunffrs teporalibus ftatibus fiue ffculatibus ar'/ tibus*d uiuedi formulis breui agemus*incipietes a fumo teporali culmine uidelicet c^fa^yregu d ptincipu*ufcf ad bubulcof*d imfimj uitf bomipef*Ht in ea parte diuetfos bominu uiuedi modos in teporali ftatu degentiu* uariacg artium'd occupattonu ffculariu genera*' quibus boles fefe ut plurimu conferre aut implicari folet*'breui pftdngam»
Et quid in eis animf £>fe<fhis*'aut tepotalis bonoris*'uel comodi aut incomodi*labotis uel piculi lateat»'fucdnftius atqj exquifitius gpotero explicabo <£“fandem de cunftis fere malis*'fuppliciis'poenis *mortibus*ac danis corporali bus*'necnon de cfteris intanfecis d inuifibilibus erumnis ac mentis afflictionibus- quae ab origine mundi bomines tam boni Sc innocentes*'^ mali d peccatores magis exel' lentes» d nominati in 5ni ftatu exiftentes ppeffi funt*'d indies mortales 5nes patiunt*d de cautis eoru ad utraq? parte breuiffimefubiitiam* In fecundo libro de fpiritU' — alibus uit£ ftatu d uiuedi genere fermo erit»qui cum bi' narius fit*'quoy al£eecleflafticus» alter regularis fiue mo'
V
natlicus exiflat-de utuufqs principiis-natura d origmc-'aui ftoritate*inflitutione d differctia necno ncceffitate & uti' litate- exellentia d progatiuis-fed & de eoiy. aculeis-ta' boubus d periculis agendu etit-incipiedo a fumo Ponti|i ce-qui omniu flatuum uertex eft-atcg totius uitf humanae exemplare fpeculu exiflit-Deinde caeteros onef ecclefif fla tus d ordines*particularius difcutia-Vt tande difcat huv manus animus'etfi ubicg fit labor d dolor* ubtcj? ad vittu tes d vitia via fit-cui potius uacare & fe accomodare de» beat- ut tande dulcore fimul Sc amaritudine cuiufcg flatus ofyderas-illa viuedi formula gligat-gd fragilitati natu r?cg fuaf. potius cSueniat minufc| piculi-'fed pluris habeat ad bene beateqj viuedi.In quibus quicqd a me differendu
erit tuf-S-q fidei mgra e(l- corteftioni d emcdationi re mitto* Qua altiffip diutine d falicit .ptegat d oferuet
Prefatio utilis- in qua autons huius librit vita-eiufqj (ludia recolunb-d tandem admonet ad fludia legis di' uinf potius § humanse-d de effeflu legum humanarum \ d de ordine procedendi in hoc libro*
A
Erum *B* pater ut aptior dulciorcg fit-circa pmif' fa dicedi ordo'experti a me in ea re lu&a-'atcg in me ipo exercitata diffentione interfetakenebocg typu dialogo fimile- dum honeftu qdam atcg modeflu alf*i-cationis modu inter pia matre ac nonullos cotribules-d.	W
amore mihi coiun&os dudu habitatdrca vitam eltgendi^ meam breui pflrinxero- Quo fiet-ut dum re gefla fidelit enarco-pollicitu pfolua ordine- Attingo tam breuem-fed iocunda paleftrafPatre itacg uita fundo-'infantulu me pia
mater ad littera^ftudia deflmauit*
irima il
litteraBLtudimeta/diakiSica: d philofophif laudatis ftu<
diis*'no quide ut debui' fed ut ualui/patupec opera dedi-Rutfus poli: aliqua teporis lnterttaia?in eis ^umata'ua/ )*dCTI rtae diuetfojTinter piam matre & cotdbules ac cofanguj/ __ to/v//>Tr£\i'/i /th opiones fuete»Mat fiquide ut erattotius factimonir . meftafis feftatrix/ar eximit deuotionTs 6t"virtufia riv i	]JLtC^iHAfO ■
& honefhtis fe&atcix'ac eximi? deuotionis & virtutis cu' Dida^qptabatq^mxIe/a^fpiritualeC me fctettaf ofetre de--beretntlli»ecotca«Quis ent inquiut patds nome aut tene bit aut fufcitabit.^Nam cum pater inter illius caftri. oci-ues peipuus Sc populi quodda caput fuerit'elabora ndu eft ut filius patre imitet- Deinde quis generis ateg familia;
honore tenebit.^Quis rurfus matri vidu?'fcatiy fotorumcg pupillo^'neceflitatibus copatiet.^Quis deniq: totius fai'
Itas & domuf onera fupportabit-1 Quare fuadebat illi ut
ad fgeu^ues me fcietias coferren>'que fuisjeflratoribus ho	f ,	___ , .	.
notes copatanjdf urnas amplafcp afferut diukias-Clamabat ~j~(0ftGv ^	'Ul/Tlg^
tame pia mat cum bieronymo ad demetriade uirginem dt cens' inftruenda in tenetis anis debere ede anima diuinis _eloquiis-ut corufcate uetbodei-diabli aftutia; 'repellant ut adolefces refiftere fciat-q hofte refiduo uita; habitu' rus eft> Addebat turfus mefto animo-in diuina lege paud cos admodu fed in jfanis (ludiis humamfcg leRtbus plur nmos iaboraile-S^culaxibus demep artihus-quas reflre fe' cult lucratiuas uocat-gymnafia plena effe* Quare dolebat aptime-a? oes fere lege dei afpetnatenE'in q cu rege & p pbeta iubent meditari die ac nofte-Quippe ueluti c?ci at c| ignaui*ita paffim derelinqueret fonte aquae viuse-cS: foderet in ciftetms diffipads f?culatibus uidelicet difctpli nis-'quse nec dulces' nec uiuas aquas cotinere poffut» Rur Jus tlli»ut iurifdicas fapietias fcclan deberem-fumopert fuadebatjcanomcam uidelicet & ciuile-quonia habitus tl lc	=‘
fatis
normam bene refte<f uiuendi tribuunt* docent^uo vir«. tutis A rationis tramite'quo difdpli? uigote*'ecclefia atqj mudus ipfe rega?' fed A prebent documera atq? ucras ex* pltcatioes illius iuris naturalis no fcdpti*' qd cum apofto' lo infttum eft in cordibus noftds* A tanq lume uultus di' uint lignatu eft fup nof-alte^ uidelicet non ledete & iuf fuum umcuicf t-ribnrn-.rm figdem iun naturali no dtfti' ftum-quiimo ide uidet effe ius diuinu cunflos mortales c6moues'ut qugcuqs uolumus ut faciat nobts boies'ea ciC-* dem A nos faciamus/tande uifta eft mater pia» at fi uinci ptetas n5 potuit»f>pinquo^ fuafionibus timida fatis acq'/ euit» Decretu eft ergo'ut eis ipfis ftudiis uarare* Comone bat tn maternus amor»ut tnt humani tutis regulas/diui" ni nequaq effe immemor*Et licet(ut dicebat^pulcby ad modu fit de luftitia bumana agete»'necef(atiu tamefibi ui' deba?*diuina non obliuifd* Addebat denicg q> cum cotra ius iniuria fiat'tunc me reftu uei^cg iunfta crederet'fi nui lam deo iniuria inferte»Quippe tuc optimus legifta euade tem ateg pclatus'fi fua imortali deo iura»fuafqj leges im' maculato calle feruaffermTandem pro quoda(ut ita dice' batjiocalt feper memorabili illud ,ppheticum mibi tum-opere relinquebat'meditandu die ac nofte quia beati im maculati in uia'A qui ambulat in lege dominbSubiicie-bat tn poftremo'ut ab illis penitus ftudiis animu abftra-bere»'q non uecitate»'fed fabulofis figmetis homines & p-fertim iuuenes oble&nc*ut refte cum eode ^pbeta dice te poffem-narrauerut mihi iniqui fabulationes-fed n5 ut lex tua»Accepta igit matna benedi&ione'aptatifeg ad ftu dia neceffanis rebus-falamatinf me contuli uniuerfitatt* ubi B dece anos eifdem iucifdicis legiflationibus uacaui* Memor tame fapietis Rcepti»ne dimittas lege mus tua»* JMonunq inter fedula iurts exercitia 'ueluti cuiufda fola-
tii gcatia-faccam litterae ledtioni me raptim cofecc;bam*
MYcemrk»
Sed & philofophia» pfertim moralis, dulcedine tanto ac dentius pguftaba* quato ultra ea obleftameta q doftdna ipfa ad motu informatione addudt*plenius tame atq? ube rius cunfto^ iuuu leguq? humanatu ue^ intellectum eli" cere uidenS*Adde-quia ut femp mibi uifu eftd idq? & Ci cero in libro de legibus ait*poftergatis moralis pble do-' ftanis atq? pncipiis-'nemine cbtingit in iuce ipfo eruditu
pclatumcK-euadete*Tande uero expletis ftudiom curfibus» .
affueris docboratus infigniis extiti»utina digne togatus*
Sed tlico grandis.ad.modu in matrem pia' & cofaguineos ac attmetefjconcertatio fuborta eftlfed longe maior inter utcucg meum homine eqfli&us inualuit«Inftabat«n*tepus» petebat ftasbpTTquoc| ratio'd affini u expectatio pofce'/, bat»uLtadem alique futura? vitp modu eligerem*Et quia tefle Gelabo ut pmifimus/duo fut uiuedi geneta»auibus bic totus orbis regit Sc fuftentaE* Alterum» eoi^ q	frVfWAYl/l
.ritualit in forte dei dedicat* A.lety»eoiy qui f ejaculati».	rffrrfyjl
bus ptebent negociis* alii ecclefiaftid*alii uero laici* Ha	<1	»
de re'illi ut fcculate uita? Formula captare-quia ea pgeni	''Jp-	filii
tores ipfi bonefliftime feruarut* IVlater uero ueluti q ne» ('CftCU-ii&VC' dum corpufculu meum int eiuf uifcera duxerat 'fed & edu cauerat*at(| ad eum ufcg ftatu pduxerat-d ob eam re plus diligebat 'fuadebat non ftatim a me eligendam fore uitae formula* Sed hortabaS ut prius matre ipfam ex acie una»
CJeteros uero rnfanguineos & amicos ex_altera audire alf tercates fup cjmfla^mt^buman^art^	modos?
incipietes a ftatu teporali qui pmo mortalibus occurrit* ut illius falfis pfpentatibus 6c ueris calamitatibus plene ofpeflis» tande ad fpintuale ftatu qui optimi finis ratio' ne babete uidetur*'me ut optabat tcanffercem^Arguieag', tunt affines difcutioni-acquieui & ego* Illi ergo*ut ani»
mo teneto dulciore (latus d mt£ tepotalis facilius impti metct-decceuetut a fumo terreni (latus culmine•'imperiali uidelicj d regali inchoate- ut ex illius fublimitate d fce licita te-'3 multos indies facit f edices' ad alique teporale uiuendi mom alliceret»Tande ueto Cftetos alios teteenof uiuedi modos tangere d difeutete meti erat' ufq? ad infi mos bubulcos-necno a ruflicanos homines» His igit cp qv dam pfatione intcodu£lis*accedendu e(l ad te ipfa»In duos igitur libellos ut pmifimuf hic libet diuidiE* In qui'/ bus difcutiun? d examinant materfo infra fcciptae» ut in tabula fequenti agrius declaratur *
CDe materiis pertra&candis in primo Ubto*d de tabu la capitulorum eius»
Rimus liber agit de cun&is datibus d exercitiis Gue uiuedi modis teporalibus’ incipies a caefate poteflate d regali dignitate' quae culmie habet oim teporaliu (batuu ufq? ad bubulcos'ac imfimaf artes ex ercentes» In quo difeuriunt d examinant comoda d ineo-moda'dulcia d amata-'fauores d labores' folatia & mife-rif 'facilitces d difficultces ^fpera d aduecfa' qetitudies d picula unufcuiufq? (latus*d uitj huius tepotalis feu for _mae uiuendi in hoc foculo»
Cl ^apitulum primu ’ de primo ac fublimioti (latu teporalt videlicet impiali d tegalt'ac alio^ prinapu*d de huius flatus culmine d exellentia*ac de illius fcelicitate d pro-fpetitate-necno de eius comoditatibus-pcogatiuis 'laudi' bus d prfconiis»
([ Capitulu fecudu* de Infoelicitate (latus impialis d tega' lis d plurimis curis-oneribuf-miferiis.balamitatibuf/atcjj incomodis iflius (latus*d q reges d principes comitant: *
d tandem de innumeris periculis principandum * Capitulu tertiu* de alio uiuedi mo in hoc fxculo*uideU<' cet de exercitio d uita curialiu-d eo^i qui pncipu fauoref ^jd_pfficia fequun£*d de laudibus d omendatioe bp ftatuf* <tCapitulu qrtum*de laboribus'oneribus* d incomodis ac periculis flatus d uit£ cuualiu d fauores*'curiaf*'feu officia principu fequentiu*In quo capitulo d in tribus rubricellis fequetibus*fpecialic agi£ de fepte uitiis qu£ officiales Re' gum d curiales comitanE*Agic etia de calamitatibus curato^ tegu-d alia officia exercentiu* d an m curiis re' gum acquiratur uerus honor*
< Capitulu quintu*de nobilitate generis fcientiaj d motu* d quid fit d quomo ortu habuit* d an a tegu fola uolri'1 tate d conceffione acquiratur*
(CCapitulu fextu-'de multiplici nobilitate* d an fola gene ris nobilitas in deferedis honoribus pferat ftcennuitati* aut fcieti?*uel uirtuti hominis ignobilis genere* Capitulu feptimu*de laudibus'pconiis*d omendatioe no' bilitatis geneus.d de illius uirtutibus d utilitate* (fCapitulu odauu*de ualrate noblitatis humanf*d de eiuC uitiis d nobiliu exceffibus*d de falfa nomiatione nobtlt tatis*d de illius incomodis*laboribus d periculis* (^Capitulu nonu* de armata militia d exercitatio atmotu d de laudibus d cSmendatioe huius exercitii*d an uocS' tcs armls*fmt ueti ciues d partes ciuitatis* Capitulu*x*de laboribus d oneribus atq? incomodis uitf militaris ac exercitii armo^*d de piculis huius ftatus*d de caufis quibus hoc exercitium difuadetur*
CCa •xi*de uita d flatu coiugali in fafto Sc imaculatorn* tcimoTo*d de utilitate*laudibus dprogatiuis uitg coni' J^alis fuper alta uiuendi genera*
X Ca*xii*de oneribus d incomodis d laboribus plimts ui-
t£ oiugalis*d de cauCis ppter qs n expedit uxore ducere* <£Ca*xui*de magifteatu tudicu & de officio d munere fudi/ cadi populos-d pfidendt auitatibus d de laudibus huiuf modi officiorum d commendatione talis exercitii*
<fc a*xiiii*dc oneribus d laboribus d in comodis pfe&urg d iudicatf-d prgftdetig in populis* d de pencults* buiuf modi exercitii»
C Ca*xv»de exercitio d officio ofulu-d reftoije urbiu d g' utntiarum*d de periculis huius flatus* tfc. •xsji* de laboribus oneribus d incomodis ofululd te/ ^®fum urbiu d prouintiai^s d de periculis huius flatus* Caxvii*de alio exercitio d uiuedi genere in boc f?culo'ui delicet de aduocandi d patrocinandi officio in iudicio d de laudibo bo fcietifici d artificiofi exercitii- d de utilita tibus ex illo ^uenientibus d quo fupplet na?£ defectus* <fc a*xvmi»de incomodis'oneribus d laboribp exercitii ad uocationis in caufis d iudiciis d de piculis buius ftatus d moi uiuedi*d de danis q ex illo ueniut reip*d quo li tigia nutnunf; ex aduocato^ copia* d quomo humana iu' llitia poteft impleri in iure naturali*
<lCa*xix*de alta uiuedi arte-'uidehcet de notauis-tabelli onibus d lccibis*d de huius artis laudibus» utilitate d commendatione ac neceffitate*
Ca*xx'de miferiis-calamitatibus-1 ac laboribus d pericu'/ lis notarioiy.'tabeltionu*d de illo^ fraudibus d dolis* <fCa •xxi-de exercitio agricultura2*d de laudibus d comen' datione huiuf naturalif d innocetiffimi exercitii*d de uti litatibus generi humano ex illa cpueniettbus* & quomo/ do deo acceptum eft»
(Jj[Ca*xxii-de incomodis- oneribus»' d 16fi culta tibus d labori * bus agricultura*d de aculeis d miferiif huius ftatus* Et nateang plura de hoc uiuedi genere citca eius folicitudi'
nes d anxletatef»d quomo repugnat pclatif ingeniis agri cultura ipfa»d quales debent etle agricultores» Ca«xxiii»'de diuerfis aliis modis d artibus uiuedi in boc faeculo-'d pfectim de actibus mechanicis in genete»fd uti litate eay»Et quot fut artes mechanic*e*d qualit ea^ ex erdtia ^funt^d quj artef fub eis oprebendunC*d quomo in duSis artibus clari multi euafecunt» Et q> mediocritas uita mechanicas non eft defpidenda»
CCa •xxiiii*'cum rubucella fequeti«de dtfluafione in genere uitce mechanicae» d quomo licet fint artes nece({ariie'tn n eft neceffanu illabi habere exerdtiunvd quare mechan&g arces inuents funt» d quis fit illabi finis»d quare fic api/ pellent»d an fint utiles ingeniis homwu»Ec an amficef Jint uen ciues d partes duitatis*
Ca*xx<j»ubi pticularit agi£ de prima arte mechanica»uide licet de lanificio d cgteris actibus qux ei fubaltnanS» d de illius utilitate d incomoditate dulcibus St amaris* CCa -xxvi-de fecuda arte mechanica»uidelicet fabrili arma ?a aut arcbite£tonca» d de ptibus eius»d de utilitate Si ptogatls illa^i.ac de incomodif miferiis d oneribuf caip Ca*xXvit»de tertia arte mechanica»' uidelicet de nauiga, toria»d artibus ei fubaltnatis*d de utilitate d laudibus ea^.demu de laboribus-mitenis St piculis q eaf comiti?* CCa*xxviii*de qcta arte mechanica» uidelicet de uenato» ria d artibus ei fubalternatis St de laudibus d utilitate ea^*d de laboribus»miferiis d piculis $ eas comitan?» Ca*xxix»'de quita arte mechanica.'uidcltcet de agcicultu^ ra d ptibus eius.d de eaiji utilitate» dulcore d a mari tu-^dine-ut fup diximus in»xw*<#»xviii*capttulif»
* Ca»xxx'de paftorali arte»d de eius utilitate ac incomo' dis miferiis St laboribus»
<[ Ca»xxxi»'de fexta acte mechanica'uidelicj theatrica d lu^
dis* & de partibus eis fubal Enatis* d de diuerfitate omi ludoi^*d de illorum utilitate damnis & interdie. {pCa*xxxil*de feptima arte mechanica-uideltcet medicina*
<&. de eius neceffitate d utilitate d laudibus* demu de il lius abufu-labotibus d periculis*
4, Ca* xxxiii* de atte mercandi d ucdendi jj ipa mechanica eft-d fub nauigatoria otine£*d de eius natate d utilita' te*demu de illip ifoelicitce-fcaudibuf*' dolis atq? piculif* ' Ca»xxxuib'de artibus liberalibus in genere* d de illaiji laudibus d udlitaccd quare uocan? liberales-d de illa rum incomoditate d abufu*
Ca*xxx<n*de duabus liberalibus artibus'uidelicet grama' tica d diale3ica*d de ortu eay d cais qte inuet? fut*d de illabi laudibo» ac demu de eay ab ufu dincomoditte» «TCa •xxxvi* de rhetorica d eloquetia q tertia eft liberalis ars*d de illius ortu*utilitate d laudibus*Rutfus de eiut * abufu*d qualis debet efCe orator*d quid ualct eloquetia, fine fapietia*d q> aliquando cft mortifera» ii/. Ca*xxx<m*de mathematicis fcientiis in genere* d de ea' rum ortu d fine*
Ca* xxxviii*pticularic de pma fcietia mathematicae'uide'/ licet de aflconomia d de eius laudibus d utili tate»demu de illius incomoditate ac incertitudle laboribus d danif*
C Ca*xxxix*de fecunda mathematica* uidelicet de mufica d de eius laudibus d utilitate* ac de illius incomoditate» miferiis d laboribus»
<rc a*xl*de tertia & quarta mathematicis-\iidelicct arifme trica & geometria •<£ de ea^ laudibus Sc utilitate* & de tllai^ incomoditate ac in utilitate d laboribus* 4C*Ca»xli*in quo fub brcut rpilogo recolligit autor cuSaf ali af artef d genera uiucdt in hoc ffculo-in quo ondit mife' tias'labores d picula olm flatuum-d ofledit eas oes plu'
ves habete aculeos & mifettas'q gaudiu*quletttn'A fetu-titate*difcurces per ocs modos uiuendi in hoc foculo» Ca*xlii*in quo inquiri? caufa'quare* a prima mudi ongi ne boni d mali in quouis ftatu exiftentes-diuetfas mite" rias poenas*ccuctatus* plurimacg mala d incomoda corpalt ter paffi fut*d breuit enarcant calamitates in fpecie*'oim fere magis cxellentium pfonarum utciufq? teftamenti* <TCa ♦xliii* in quo oftendi? homines in quouis ftatu uiuen tes*no folu poenas exilii•'ccuciatuf• d mortes d caetera coc poralia incomoda aftxdue pati-fed d alias diuerfas intd' fecas metis afflictiones* ut nufg uita aut forte tua cStenti fwt*d bteuic tangit pticularit ones fece huiufmSi mentis querelas d moleftias ad utcanq* partem* i De matetiis pettcaftandts in fecundo libro*d de ^tabula capitulorum eius*
lEcundus liber de ftatu uitf fptritualis*'qui in du os fubdiuidit (latus feu uiuedi modos-uidelicct in ftatu eccleftaftid ordinis-boc eft papam*'cardi nalef*arcbiepifcopos*clecicos d eccleficE miniftcos» Ite in ftatu monafticu ftue religiofof^-in quo fut capta fequetia* Ca*ptimu* de fublimitate d exelletia dignitatis fummi Pontificatus*d de in comprebenfibili eius audoritatc d poteftate*d de illius neceffitate d utilitate d de altiffir mis eius mifteriis* i[''Ca*fecudum'de fpiritualibus incomodis amaritudibus*mi fenis-aculcts-necno metis affli<ftionibus*periculis d labo tibus fumi P6tificatus*'ubi plurimae fumo^ Pontificii cala mitates d fpintus perturbationes narrantur*
CCa *tertiu*de plutimis teporalibus incomodis^amaritucH nibus d mifetiis ac calamitatibus romanoij* Potificum*^ de illoti emptis d ei coi unciis laboribus d piculis-anX letatibus d infeperabilibus erumnis*
CCa-qttum' de alia infglidtate & calamitate romano^i Po * tificu-uidelicet q> pa^ uiuant in Potificatu* d de caufis Sc rationibus buius bceuitatis uit£ potius in eifdem fummis pontibcibus-q in aliis monatchis d principibus» 4j"Ca*v'an fit uetu uniformit»q> romani Pontifices pap^ ui* uat in papatu» Agi? etiam de ueriKimis caufis bceuitatis uitae fumorum pontificum»d an in uiuedi periodo»Ro* po ti‘differant a exteris mortalibus»
<T Ca»vi»'in quo adignanS caufx d rationes'qre illoiy opi rio no fit teneda'qui dixermt fumis p5rificibus bonis d reprobis'unifotmit infitum & .pptium efle' ut in pontifu/ catu parum uiuant» if Ca*vii* in quo tefponde? motiuis illoti qui dixerut Pa' pam pa^ uiuere in papatu»d quo fefu fit intelhgeda pdl fta opinio»d quomodo cum ueritate poffet faluari* rea •viti'de exelletia d progatiua flatus d dignitatis cat dinalatus» d de pfedlione buius flatus d de laudibus d precomis eius»
<T Ca»ix»de plimis anxietatibus d aculeis»labotibus d pt' ncults flatus d dignitatis cardinalatus* d de oneribus q incumbunt huic dignitati* ii Ca»x*de fublimitate-exellctia flatus^d dignitate pateiat cba^*archiepifcopoiy*eptfcopn^i.'platoy dprefbiteroy' miniftco^ ecclefia?»d de pfe£hone (latus eorum in gene/ re d incommuni»
€ Ca*xi'de difEcretia d eompatione ecclefiaflico^' uidelicj epotum d alio^ infetioru prflatov' d clericorum int fe adinuice*d quis geadus altero fit dignior d petfe&ior* <TCa »xii-de plurimis difficultatibuf d aculeif* laboribus d piculis flatus epifcopo^ d clerico^♦<£ de malis minifldf ecclefi^d de multis abufibus' uitiis d in ordinationibus illorum m communi»
CCa * xii i.'de dignitate d progatiua officii deconatus in ec ele(ia*d de illius honore dueneratoe* d de eis quf ei co/ petunt*demu de plurimis oneribus d affli£lioibus*'ac de' feftibus d periculis decanorum*
^ Ca*xiih- de dignitate d progatla officii arcbidiacono^* d de honore d uenerattone ei debitif*d de hif q ad eum fpeftat* derr.u de plurimis oneribus d affh£lionibus*de feCtibus d periculis illorum*
(TCa*xv'de dignitate d progatiua officii ca toris d primi cerii*d de honore d ueneracionc ei debitis*d de his que ad eum ptinet' demu de plimis onetibuf d calamitatibus defeChbus d periculis eorundem cantorum»
<fCa ♦xvi'de dignitate d honore officii thefaurarii uel cu* llodis ecclefiae-d de his quf ad eu ptinent» demu de pluri mis oneribus & calamitatibus' aff liChonibus defe&ibus d periculis illorum qui talia officia habent*
1 Ca*vii*dc dignitate d progatia officii fcholaftici in eccle fta.d de his q ad hoc officium fpe&at» demu de plurimis oneribus'affhftionibus d calamitatibus* ac defeftibus d periculis fcholafticorum ^TZ*x<jiii- de pemmena d utilitate officii archiprefbyten d qntf (ituenerationif* d de his qug ei competunt» De-mu de plurimis oneribus & affluftioibus 'defeClibus & promptis periculis archiprefbyterorum*
<fCa*xix.'de progatiua d mgna utilitate officii d gdus ca' nomeo^-d qnti fit honoris d reputatiois*d quid ei con' gruat* de innumeris huius (latus oneribus Sc afflidiont* bus'defeCKbus d periculis*
<c£TTa*xx'de pemi nentia nccitate d utilitate officii facerdo/ tum* curatorum' rectoru curam animarum habentium* d? mu de plurimis huius (latus laboribus d calamitatibus* defeftibus d periculis*
r Ca*xxi*de fecudo (latu fpirltuali* uidelicet rdigiofo^ d de motiuis d au£loritanbus-q adducunt ad ^bandu (latu ecclefiaftici ordinis pcfferendu effc (latui religiols d per eonfeques ecclefiadicum ordinem effe prgeligendum»
ClT Ca»xxii*de pma compatione duo^ (latuEbuidelicj q' liter bi duo (latus clerico^ d monacboy. fe habet altet ad alte^ compatus» d quis eoy fit eligibilior quantu ad eminentia d pfeclione (latus»d etiam uita: d fan£litatif* ^Ca*xxiii-'de alia compatione bof^ duoiy (latuum clerico^1 d religiofo^ int fe adinuice* uidelicet quis fit eligibili' ot tanq fimphdter humanior d tolletabiliot»
^ Ca*xxiiii' afftgnant refponficnes ad obieda otca religio ofos p tuenda opinioe illu^-qui fentiut teligiofos effem pfeftiou (latu g fint decani' archtdiaconi d alii inferio/, res clerici pofl epifcopu'ubi difcutiS qu* fit pfectior uita aftiua uel cotemplatiua» d de eaiji adinuice compatione»1 <fCa •xxsi-de exellentia d laudibus uitf monadica: ac teli' gio!a>' ac de pluribus caufts propt quas eligeda (it»'cj ali' us uiuendimodus»
( , Ca*xxvi'de difficultatibus uita: reltgioff»d dc labonbo d aculeis religioforum m genere»
Ca«xxvii'ptictariuf d latio de .pmptitudle piculoy buiuf m5i (latus in fpe d de malis religiofis d abufibo illoru* Ca»xxviii' de inclinatione d difpofitione naturali d di' uerfitate complexionum boim quantum ad teligionem d de confilio in talibus»
Ca xxix»de compatione religiofoy inter fe ad inuiccm» d primo de compatione folitarioiy ad fociale uitam agib tes*d qu? uita fit perfedlior altera»
CCa »xxx» de compatione religiofo^ uitam fociale agentifi intet fe»d q religio focialis alten fociali fit petfedior.d utcum religio eo q> artior fit perfeflior»
3
Incipit capitulu ptimu pmi libri *uldelicet de primo & fublimion (latu teporali* qui eft (lacus & gradus impi alis d regalis ac alio^ pnripum fa?culatiurtv& de fup* mo huius (latus & dignitatis culmie d exelletia*ac de tllius gla d foclicitate-necti de eius progatiuis-omodi tacibus-'laudibo & pconiis fup alias tpales dtgmttel»
Vper cun£las humanas temporalefq? di gnitates d fublimitates eminctias* irw perialis d regalis (latus culmen d exel letiam obtinet«Huius itacg fafttgii fple' dor Sc laus tanta eft» ut fatis exprimi n poflit* Sed ut paucis agamus*ficut nome eius'ita d laus eius-Imperatoris qdem nome ab impera-do diftu eft* Regis deniq a regendo*aut gcarce bafis a fu-(linendo*Quid ent glo2iofius*'quid fcclicius*'cj vnu intue' ri mortale homine^cactens hoibus tmperante-cunftos r cn gente* d ad libitu Ferente^ldi funt qui tefte Iob portant orbem*Huius certe eminentiffimi (latus honor*laus* gla d exellentia*ex eo etia maxime patedqm tefte f cripta* ib lis tang fublimioribus poteftatibus'ois aia fubdita eft» Quare d iuxta chnfti pr^ceptu, catfaribus atep regibus a cunelis fidelibus honor exhibedus eft*fubfidia pftanda*d quibus ue(ftigaljue3igal*d quibus tcibutu/tcibutum*llli[ deniq tang pcellendbus d a deo miffis tefte apoftolo pa rendum eft*quia n5 fine caufa fupeminente terre ntecg gladium portant ad cohertione maloi^-laudem uero bonotu* Illo^ quidem funt quas incolimus urbes*illo^ caftra atqg pofCeffiones d tu£ta terrena* dicete Auguftmo* quo iure defendis uillas'ni(i imperaro^ reguq iuffu*Quis igit no foelice*non cunelis piatum hunc exellentem ftatu dixerit* Qui olbus fubucnit*ombus .pdeft* & omniu faluti d co'
moditati paidet? In qua re Reges tpfos deo aflimilati*’ approximariqi plurimu cernimus*Quia folus tpfe uitf ne' cifq? boim dominus elbfalute mortalibuf tofcrt*Tuel dido fi eguerint' ucl parcedo fi deliquertt*uel indulgedo fi fup plicauerlt*Qui no fibi»fed reip*nati funt»'dum difcordiaf pacificat oppteffos a potetibus eripiut*,puintias pace gau dere faciut*uioletias cohibet'iufiitiam feruat» malos dvffi pant»d quicqd agendu eft fiue ad bene beateqs uiuendum' fiue ad res tpfas polliticas foelicit gubernandu-fineq? debi tum dirigendu*legibus*'pccptis ac iuftis lationibus difpo' nunt*Rex eni fimilitudo fiue imago jjdam diuinitatis eft in terris' du idtpfu agit in limitato drcufcriptoqi regno' qd deus in uniuerfo*Hinc reges in exodo dii uocantur.In his eft puincia^ quas regat fuma poteftas«Taceo de imperatore cuius aucftoritas nullis eft circumfcpta limitibo» qui pnceps eft maximus atqi optimus*qui cjlefte habet ac bitriu d iura-pceptaq? ab eo tdita diuinitus emanari ere/ dunt.cui eft ,p lege uolutas/pro libito fadio' <p arbitrio r5*Eft deniq? rex'pr prif'amas quos regit*proteges quos gubernat-Rurfus huius fublimiftimi ftatus exellentia*ex illius nccitate ac utilitte facile agnofci?*Na ueluti cudis homTbuf natale eft in focietate uiuere*fic alique ede opor tet per cj multitudo regat* Nam iuxea philofophu*'mul' tis exiftentibus horni nibuf*'d unoquoq? id quod fibi ogeu' um eft ^uidente*multitudo ipa facile tn diuetfa difper/y giS* fi mo aliquis non fit qui cura multitudinis obtineat» Nec illud fapies Salomo ignorabat inquiens* ubi no eft gubernator-'di[{ipabit populus*Demqi illa homibus a na tura innata focietas rumpet-fi no foret aliquis pfidens*W tuf ope prauo^ audacia arcere?* Quia tefte Auguftino'a diuina dtfpofidoe regna fut codita* reges inftituti*ut malo^ puerfitas caftige£*d bono^ uita d innocetia coferue'
tur*Et alibi* regale faftigiu locus eft fupior* fine quo po'/ pulus regi no poteft*Imperatoria ergo uox d regalis au' ftoritas iniquos fugat*infoletes caftigat*obtreftatotes de fpicit-bonos pmiat atqj fouet* d cun&is influit uit? d bo notis alimera.Eft eni rex in regno' ueluti in naturali cor pore caput*Coftat qde caput ipm mebris uigoie influere* quia tefte nro feneca-quid ualet corpori robur* gd ualidi' tas lacerto^-quid uelocitas pedu* mfi capitis uelut ptici' pis fui imperialis qu^da amminiculec patellas* a quo uel deftituung uniuerfa*'aut onia fulciunfifSine capite inquit* wcet truncus ignobiltf fine honore Tine nomie*Sed nec in bumanis tantu eius fumma ofiftic foci ici tas* Ni pt£t eam exteriore qua pdiximus fup cuftos mortales exellentiam* fi bene rex optimeq regit-immortali deo tato ^pinquior tacoq? acceptior eft-quato liberior* Sed d caftigatiot fuit in eo peccandi licetia-qui potuit tcafgredi d non eft traf gceffus*in quo peccare noluit uoluntas* etiam fi emineret peccadi impunitas*Grandis certe glotia*gcide pmium*na quotquot fuperat poteftate terrena*' fuperat d fcelicttate ererna* Scriptum eft eni-quia domus Dauid erat ficut damus dei * Veluti eni fidelit regendo dei officiu geffitr in populo'fic ad ptemiu .ppinquiuf ei berebat in c?lu*Quip pe apud antiquos-boni refticp pvicipes in deos trafforma# ri putabant-Ec ut gradi negocio breue fine imponamus^ quata fit buius fublimis ftatus foelicitas* no minus ex biC quf tetigimus-§ ex eo cognofcemus-Quoniam fi nulla(ut aiunt)maior eft fcclicitaf § multos facere poffe fcelicef*id certe fcelicitatis genus nulli magis 9 regibus conuenit *_ Q2obrem(ut ego arbitroQilla Capies regina faba y no mo Salomone rege foeliciffimu dixit* fed d eos qui ei feruic' bant ac mimftrabat-feruofq feiuo^ fuoij*- perbeatos alte-ruit*Qu£ res agit*'ut ois humanus animus fi fuiipfius im'
memor .'fi cotentorlfi denicg fui puipcnfor fleti n uelit*'ad eandem tpfa fubllmltatis dignitate decurrat* Atcg fi natu ra fuffert*'fi prudetia fufficit.'fi fortuna arridet' fi potentia tuuat' ad illu onium fceliciffimum flatu totis refplret co' natibus* Quodq; fi minus ta excelbe cedri culme afcedete nequit.'ramufculis falte illius lnfideat*quonia aut uberet" mu foelicitatis fcuftu.aut faltem ^teflionis i Ilius umbra fuauifflma no frutlcabiS*' ceteiy augeret exellentia regalis d imperialis principatus agere de eius origine d differc, tia*’d quis illov fit antiquior d iuflior principatus<^[De quibuf latiuf diximus in libro q nup edidimus de monar chia * otigie d dra pncipato*d tteiy in libro defenforii (latus ecclefiaftid quarto tranatu*
•fecundum' de infelicitate (latus imperialis c&tega lis'd plurimis curis'oneribus d mifedis' calamitibus ateg incomodis illius* Sc q reges d pnripes comitant' d tandem de innumeris periculis principandum*
Era femp illa fapientis fentetia fuit' quia mato-re fludio miferiay claufas^d doloni alimeta q ui tam conquirimus* Atq? auidius ea lueftigamus d pelegimus quibus mote pilg buc atqs illuc ladlam' q ea q pleniffima fecuritate Sc uera foelicitatc tnbuut* quod cet, te nulli animantium pter homini accidir.Illa eni no iudi cio ratioms'fed naturae inflin&u utilia elegcit* Nos uero Ingenio Sc animi acumTe uigetes-blada quada atcg fallaci ayra tidece-'falfo iudicamus- putates id efie beatu*id ppe tuum^qOTacire^iti Necmouem-quiaafliduocofpicimus quofda.'quos ficut leuis fortunae nfus attollit.Tic leuis ili co fletus deidt* ut tefte de eis dicere poltimus cum pro/; pheta*'deiecifii eos dum alleuarent* Nec nos uindt-'quod
cernamus nemine tam fccutu tac| mane quietum-ut no an' te ccepufculu a moerore-'a cafu-a lapfu fupetur*Cuius cet" te tei culpa in nobis efl, qui facile ab bis cupi mus ^tra? bimur & fupamur-Qui eni animof ad hof uanof fgculi fau ftus aceomodat'ut pro fcu£ru folia'p grano paleas'pco ue ta fceltcitate umbram capiat-neceffe eft* Audita certe atcg tu tota metis attentioe aufcultata eft/ fuma regii ac cadant foclicitas-illo^cf dignitas* malefias-' celfitudo atq? utili» tas-ad cglos ufqs pd uda-Sed nifi fallor'falli?! qui illa fla non iudicat* qui apto oculo uera effe no cofpicit* Dica ergo no pari eloqueria-fed ut puto uetiote fetentia-rega' lis buius flatus calami tateS/iruferiaS/atqi picula*^Tn p' mis itaq? fateor clatiflimu regis nome fore* fed duviffimu officiu «clara nomina.' res obfcurg- fed d difficillimu otum miftertum magis certe feruare difficile- g nomine dcleda bile-Quid eni utilitatis affert nudu dignitatis nomc-ubt tes ipfa deeft* Quid eni ccefar-'quid rex aliud fufcipit.'m fi fulgidas compedes-'clara miferia.^Quf fi hominibus noe ePCent'non boies tatopere de uno folio Utigatet*Quiimo mirandu eft'cj non plura fint regna g reges«Sufnpit cer te rex collapfa etigere-fperfa colligere-recupera re pdita' deformia reformare-Sed etfi illa(qd raiy eft)exprobaue' tit-reliqua laudem illius fucceffor metet* Putafne reges bis teporibus ad id ^uebi'qd nome rariocf regis expoftu' let.'ut fit teip-aucbot-ecclefoe cultor-'refugiu pauperu-W tor pupilloPyi-defenfor uiduaiy^oculi caxorum-lingua mu* to^-'baculus fenu*'ultor fceleiy-'metus malotii'gloria bono nim'malleus tyranoru-pat regu-moderator legu- d aerarii publici difpefator^Falleris certe*Mutatus eft eni il' loiy color optimus-atqs pro illius operibus-'alta fibt inx' qualia uendicat-jj ilico audies-Alienat quippe reges aut diffip^t imperii d regni bona-cuius fut admifteatotes-no
dni*Ecclefia quam tuendam fufceperutj eiufq? miniftcos p-* fequunc'a quibus tdbuta/pcenas j & bana exigunt' cum tn eo^ orationibus longe plus tegnu augeat* q illoti armis Populu demu afEUgut tallis d exaftionibus' corpora in// iutianc*Quos <ppheta fignat inquies'qre atteritis populu meum*d facies paupe^ cdmolitis?Hi(ut alibi fcribit)qd cratium efl comedut*'quod ftadu eft^no alligat’quod infir mu eft^no cofolidat*quod abieftu efl/ n5 teducunt*qd pe u it, non qu§rut*Ecs itaq? alius ^pbeta^no regeslfed infi deles pncipes & focios fui^ appellat*Taceo q> aliena do-minia occupat'uicinos babere nullos uellent- limites con' fundut*iuftitia non faciunt'q dei lut negligut* Quid igit fcelidtatis eft/olo nomie rex cefeu*<£ quae regi digna fut refpuere/aut qd bonoris efl: tutores reip.appellati*'d il' lius euerfores effici .•'Cogor illud adtiani bifpana familia nati(uerbu optimo pneipe dignu'ad memoria reuocate* q> illu ffpius in fenatu dixitle fett*Dicebat eim ita fe te p» geflucu-ut fcitet populi rem effe-no jpptianvRutfuf tegeC no tam ad gloria d bonoris faftigiu*q ad cura * folli citud i ne'ac indicibiles miferias d picula af{umunt*adeo*ut uix aliquis regnare optaret*Ti rede attenderet* q gtauis re'/ gis farcina fit*gcauior finis* AffumunE quide principes no ad qete*'n ad fecuritate-quiimo ad feruitute d quanda car ceris fpede* Quae eni maior efl: captiuitas'g iugit circunci gi populi multitudine*d quafi circuligari.*' Nam ut nr in quit Seneca-'potfu in qualibet pte urbis folus fine timore incedere* quis nullus fequat comes* nullus ad latus gladi us*rex uero armatus* <£ armatis munitus* in publicu prodeat ynecerte efl:* Que multitudo gladios obfidet*d quo' cuncg defcedat*magnus illu apparatus fequa?* ([ Affiduc em omniii quos regit*timore confltingiS* Vnde feneca*re gnantibus multo peius piculu efl* q bis qui iudicanf*Hi
eni fingulos timent'illi uniuetfos*Itacg illud labentii eq tis romani uei^ eft»quia neceffe e(l ut multos timeat* que multi timet*Cuius illa ut putamus ratio erit*quia que qf metuit pice cupit*Et iuxta enniu-'que metuut oderut*& q quis oderit'periffc expetit*
^Huius certe regalis faftigii onera *'curaf<| grauiffimaf atc| prompta picula-nSnulli Cefaci principes poptime cognoue re*illac| expti funt*Nam auguftus & dioclefianus*' ait de dimittedo imperio cogitabat*alter tam dimtfit*nec reuo'/ catus affenfum dedit* Deinde Marcus aureliuSyd pttnax' quoi^ alter ad tmpenu euocatus*tdftiot effeftus*multa de miferiis imperii amicis diffecuit*’altet fp imperiu exbot' ruit* Adde q> regnu no femp i ude principes acquirut*fed pleruq; ferro* Quare ferto etiam feruaS-ac ferro plerunq; amittit* O quot legimus-quot audiuimus* quot uidimus in eculeo fortunae motos.1' quot magno impetu rotatos-ali os ex altiore fafligio {plapfos.c' quot caefares* quot reges* aut bofliuyaut fuoi^ manibus* a fumo folio pulfos* uitam fimul & regna amififfe.*' quot reges a regno in captiuita' tem'a fceptco in carceres trafire-alios exules-'plurimos in atie Cffos' & domi capite trucatos'cS: altos qd duriffimum eft*laqueo a fe fufpenfos.^Et ut paucis agamus*ubicucf re ges funt*picula eof comitanE'& femp in medio exiftut bo ftiu*no folu cu in bello*fed cum in urbe fe recipiut* Rurfu inter cfteros hornies amicitia qmaxime neceffana*'atcg uti lis & deleftabilis eft*fed bac reges minime babet*Nam cum incer paretes d liberos ac fratres admuice* uirofcg & uxores firmiffime omniu atq? artitfime fint amicitif* apud reges uero & ffpe uidemuf'filiuf a patre* d pater a filio* d coiunx a cSiuge-d frater a fre capit atqj necab* d quos ipfa natura ad amandum copellit* regnadi auiditas cogit ita odio effe* ut pleruq de fua nece cogitent*demu pluri'/
nia facit rex- 8 nedu amorem fuo^ impediut-fed eos ted' dut (ibi inimicos* Exigendf fut enl pecunia: ajubditts ad necetfatios fumptus.puniedt funt facinorofi*,phibenda: m-iuridE- cofifcada bona multc^» cogedi fut bella agere-do" mus agrofq? deferere*Qu£ una res fubdinf moleftifiia efti & omne amore repellit* Deniqi cui fides deeft- magno bo/ no eu carere nullus be(itat4[Qua: em familiaritas.'qui uo fus 'qui congteffus iocudus effe poteft: abfcg fide/ Quis*n* familiare-qf feruu afpicere pt-'fi ille infidelis exi flat/Re ges utro de nullo aut rato fide hnt*Qd ex eo licet cogno fcete'cf n facile dbif ad fe delatif ccedut-'nifi a feruitoribo pguftenE-ne qd male edat formidates*Cete^ tegibuf ng fit fatis optado-d minus cofequedo* Cscteri eni homines aut aedes cupiut-aut agros'reges ueto urbes' ^uindas-te giones-arces*quas adipifd difficilius piculofiufc^ eaf tes* q ab aliis cupiunt* Et quod omniu infocliciffimu eft' teges ipfi tam boros q malos-ta fapietes q infipietes for midat*Fortes quoq? timet-ne aliquid audeat gratia liber tatis-Prudentes'ne quid aduerfus eos machinenE* Iuftos* ne dedignen? ab eis gubernari-Potentes d diuites ucren tur-ne fubditoi^ poteria d diuitbe eis nociua reddantur* De quibus Iob pulchre ait- fonitus terroris femp in auri' bus eius*Adde qd reges nuq naturaliu re^ abundatia ex optat^jVbertate agcoi^ odiut ne fertilitate re^ fubdtti difficilius iugu fcruiedi patiant-Demu nullu regibus gau dium cum fecuritate eft*Timent celebritates hominu*ti' met fefta- timet follicitudines non cuftoditas- timet ipfos cuftodes'nec inermes illos babete uolunt- nec de armatis plurimu cofidut*quo fit ut quid ipfi uelint*ignoret*N6' ne tfta infelicitatis Cigna funt/Quod fi forte magnu quis putet in regibus-'d propterea beatos eos*quia facile mb tis ^pdeffe d inimicis obePfe pnt*nimiu in ea re fallitur*
Qua enl ratione rex benefacere amicis potefbcum aperte fdat* q> quato plura quis ab eo ceperit* tanto citius cupit effugere*nullufc| fit;qui eas res quas fibi principes largiu' tur-fuas effe puter* nifi eo loco fwt*aut tpti tam potentes fuerint *'ut etia fi rex cupiat*nullo m5 poffit auferce*Inimi cis uero nec obede nec jpdeffe audet* Accidit em illis ue-luti habentibus extcennuos equos*fed feroces* quibus nec illi uti podut ppter timore* nec alienant <ppter uirtute* (f Sed & inter altas huius regalis flatus infelicitatesyiL la no parua efl* qm etfi reges no ignorant (latu eo^,mul tis mifertts-Valamicatibus <St piculis plenu* came nec fe ab eo ^>uide eximi* nec tute liberati fciunt* nec fp5te cedere poffunt* qui femel regnu affecuti funt* In qua re cundloi^ ptincipu*illa omniu miferrima cSditio efl*ut mtferta ipfa relinquere n5 ualeant*Quo em padlo poffunt pndpes tot pecunias reflituerei quot ipfi diripuerutfaut tot uxcula pa ti* quot ipfi ingefferut.*' aut tot mortibus mori- quot ipfi necauerut?Cetei^ c% gloria y laude & honoteyd reges cuciof mortales fupent* hcc unu efl ut mihi fatis uidet- quo re' ges omniu bolm miferiores exiflat*Nam nec obferuatia-nec honoris reueretia-illo^ pfertim^qui nos aut no iuuac aut inuiti feruiunt-^cata nobis effe potefl>Quiimo quacj hoc fppe fieri intelligamus* ut qui maxime principes fuos timet*hi eos oderut*bi maxime eos obferuent*'colat'uene rene* munera mittat*a(furgat*ad ea tn n5 amor-fed timor copelltt* licet hete onia feruitutis tint Cigna«Veri enl bo' nores aliis ex caufis gigunt*Et ut fine miferiis huius da' tus impona*in eo rapinaf-depdationef tepiri libet* ut de eis .ppheta dicere uideat* in medio populi pndpes eius qft lupi rapietes prceda' in eo mturias*' in eo uindiflas-^ in eo fpes anxias*in eo honores uanos*cupidittef*furoref* in eo nulla efl quief-nulla animi tcaquilhtas-in eo pau//
cocum eft Cubuentio*' multorum appretlio*’ paucis gaudiK um-'mulds opptobriu-quibufda pmium-plurimisTuppli/ ciu-oibus labot-fibi poena d ccux»Atq ut cuda uno clau»; dam uetbo-tex in regno fentina eft in naui/in qua una 5' nium officina^ foedes'miferiae*'calamitates & fpurdti? dc coquunt'ac infcclicit reducunt:*^] Demum illoiy infcelidtti mas miferias agnofces*fi de fuccefforibus cogitabis* Nam qdam inquit fapies-quis potetior fuit Alexandro^ ei tam fucceffifle legiS non fuus-'fed alterius filtus.SueceKote iur/ lio caefari no fecit natura fed adoptio*C^naperiailsdomus totu relege atcg reuolue pRceftum-reperies qa periit me' moria eo^'cu fonitu.TtanfWd ecce ii fut*nec inuentus eft locus eorum'<& ad inferos defcendetes^eiufqs hxtedes aut ignoti'aut extcanei-ne dixerim hoftes fucceftecut» Rurfus fi cflefti ac gterna fcclicitate regef dignos putas'tefte in' telligif/fi qua pmio digna agat* Fceltx ille*fed quis efti d laudabimus eurmRarus ut fenix eft*Nec ab te fapiens Salomo d texjtaca regia expertuf picula^dicebat-pter pau cos ones reges comiferut peccatu'd teliquetut legem po' tetis*d gloria pdiderut*Vnde Ifidorus* difficile eft pnci' pem regredi ad melius*li uitiis fuetit implicatus*'^ p ab» ruptu Itcetif m one facinus uitioni labit* d qnto exelftor tato peccatu guius*quia potetes potent tormeta patient* Omnes naq peccatores quos fub fe m uita habuit* in fu' turo ffculo fup fe plagali poena habebit*Vnus ex fanetis tftatoribus dicebat* miror fi q cotingat faluari ex bis*c[ pncipant in tantis ruinis d tata pigritia* Video tam eos curcetes-d fpote fe in apta picula ia£lates*Hinc in euage lio fcribiS* emi uilta qua multo labore acquifmi id cft pv Cio ani? copaui^CHpc funt i git ptemia ftatustegalis*bgc gloria*h?c exellentia*Afcede igit qcuq es-fi placet afeem de«fed ea lege*ut legesjnaturamq? fedis patiaris?
terti u» de curialibus d de exercitio d utta & mori I j bus illo^ d alioiy potentu*duqi* comitu d baronu»cge: tero^cf g pncipu fauores d officia fequnt* d de laudi 'Lbus d commedatione huius flatus*
OLoriofa plurimu c?fa^ atcg regu amicitia fp fuit* ubi em emines efl atq? exelles totius humani ho' notis d gloriae mudanx culme*' ibt ingens gloria ibi fempitetna nominis d honoris fama* ut coparet necef fe efl* Si itaq? regis amicitia aut fauot accidet* pletuc| bre ui laboris d teporis copendio-' immefa pmia homines ofe quen?* Et fic cuiufqj ea fors efl ut pneipi carus exiflat* et' num fibi d tande fu* poteflati* familias* geneticg nome* deinde honoris d glorif ppetuu monumetu telinqt* Nam ut aiut-alibi negodartij fortuna ferce efl» cu regibus uero amicariy fupra fortuna afcedere efl* Pro igi£ hac confeque' da* onis humanus animus impendedus efl» ueluti q dtgni' tates fumas* q opes'qu* honores’ quae deniqi fama d ppe' tui nois gloria*'laude & pconiu* fuis feftatoribus pflat* Quid eni dtgnitate-'glotia d honore qflantius£.Quid ge nerofo d animo nobihyauidius exoptari potefl/ Hinc Seneca nr* cordubu p immefo munere habitu^ fe gratiam d fama apud pofleros pcabat*Et (latius* pfentem honoris d famf gloria* bemgnu iter opibus fuis ad futuros flatuiffe
non paruas animo dat gloria uires* d fecunda facit pedo-» ra ad alta honoris amor* Ad qua uticg rem nof uehemenc natura ipfa inuitat-^vlam ut policcatus ait* d ante unus ex phtlofopbis dixerat* non caret miflcrio q> honor cu*h* Ira defccibib-q non nifi quada uehemenci cordis noftn afpi ratione ^nuntiari ualet*Qno apte moftcaE^naturali quo*
dam impetu atcg defyderio homlbus Infitu e[fe»ad honore & glocia afpitare»Deniqj Ariftotele non paiy bonons d laudis pcomu affecutu lcgimus-'ex eius ad alexandtu amicitia »Et Seneca' n5 mediocre amplitudis d decoris laude adeptu nouimus'ex claudii Neronis ad eum affe2u*SedcS Vitgilius»'ex ea apud caefare familiaritate»p oia faecula fe uiftuiy pfagit» Sed qd haec omemoras? Cuclos certe«quof fublimes»'quos exel letes quos bonore»laude d fama uitof jpftantes afpicimus' no nifi apud teges tales effeciffe liq» do compiemus* Nec eni ab te laudata illa in factif luf re gma Saba-beatos 6t foclices dicebat»'n5 m5 eos qui Salo' moni tegi afftflebat' fed d qui ei obfequebant» Ex qbus liqdo oftat'q borabilif fit uitf formula in regu cunif <jfa ti«Hgc d fit ia aici fuadebac • ut hoc, uiuedi geo deligere»
t-a-qctu»de laboribus- oneribus d ineomodis' ac pteu/ lis potentu cunaliu' ac fauores curias feu officia pneipu fequentiu* In quo capitulo d tribus rubncellts fequeti bus fpecialit astt.de fepte uittis» quae officiales regum d curiales comitant* Agit etia de calamitatibus ,pcura toiy regu- d alia officia cxercendu» d an in curiis regu acquiratur uerus honor»
jRemebat ftupida bona mf hec audief'clamabat at jB ta uoce latere fub herbatngue'nec ut dicebat ue -A nena dang nifi meile circulinita» Et qq potentum ac curilium uita a plocutottbus plurimu laudata exiftat ' fub eius tame fconte plurima latere incomoda atqi picula afferebat» Veiy in pmis id fuetonii f<rpe a fapietibus au' diffe dicebat»qm qui carus eft regibus' uilis eftfibt ama* ullis quies«'uilif fecutitas-'ociu atcg uirtus» Iunge hiTomcT ne giculu omniu g pneipibus feruiut*([De quo Crifpuf ait
Nam regibus tam boni cj mati fufpttiores fut* Semp eni ut aiut pncipibus aliena uictus formidolofa eft*Id aut qd de amicitiis pfcoiy prmcipu ad quofda omemoratu eft- p' pofitu aptiffime .pbarc uidet*Quis eni carior apud Alex andru/anftotelefQuis apud cgfare Claudiu NetonenijLu tio Seneca^Quis apud T iberiu yferano.^Quo^ ruina noui mus-Vt eni fapies qdam dicebat* melius quifqs regibus incognitus foret*cj amatus*Et ite^*In regibus par malu eft fi que oderit aut diligat-nifi cp odiu fugat'amor deti-net*Quod fi laboubus-fi fudoce-fi piculis ptimis regi ca// rum fe quis futujy putat* cogitet »longe tutius etit*l6gecg facilius* regis fupni & coditoris ommu amicitia tantcpe quefiffe*Rutfus fi g hodierna teporis malma-q rara ami dtia eft*quis ta imprudens eft*atqi infullWqui fibi regu duraturas firmalq? amicitias putet*aut potius fingat*Co' gitet qd inde ad eos quos diligere filat* quos certe fortu nf fpledot tumorqi animi omniu inarqualiu facit otepto' res. Adde quia ut fortuna inflabilis* fic pneipu uoluntas uaria & incoftans eft-cjq flate pfeuerantia* res ipfa,boni modicu-mali uero ateppiculi multu habet* Denic| bonam fibi fpem pmitcutJqui regibus famulan£*Quis*n*tam im prudes uideri cupit*qui fibi fpe ponit in tata tempeftate' fed ueru efl quia ut nofler Quitilianus ait* ueluti multa timent jj optada funt-fic multa fperan? q timenda effent» Qui ergo pncipum fauores defyderat- qd nifi libertate*, oao*uitg fecuritate*amicitia puan defyderat?' Forte in ta le quif pneipe fperat* a quo facile falli aut danati potefl* Mobilis eft em cuiuflibec pneipis almus*& tato mobili' or qnto a pluribus ocutit* Nec em <pptet reiy uanetates cucfta ratione ponderat* & q> cuflos mortales a regu ami' citiis auertete iufte deberec*Illud eis omune eft'quia ple no qui plus habent fapietig aut uirtutis*fed qui plu*>
ingenio aut artibus madulatifed qui plus adulaS* ille gn tig fauoncf jpximuf habet* Sed fi c£tera filea*' quif nifi de' mens aut teiy expers' regu fauores tantope defyderat* in quibus no nifi uarios tey motus*urbiu mutationes' pefti' feras nouitates'fame-beLia' difcotdias-tndies c6fpicimus? Si igiS haec tibi placent* ad regum amicitias afpira*
ipDe ptculo & laboribus oflicialiu'reRu'fpecialiter de eo-Sindem prindpum proruratotibus ♦
EDctaffe dices uidemuf paffim ad honotanda regif )fficia*'aut reiy fuaiy utiliora mifieria- oej fere bo riiej etia podagra d quouis atticlan morbo liga tu*'uelociffime atcg auidiffime currere* Ex qbus honot-'utb litas*'nobilitas-libertas* ftatus' fecuntas* mortalibus in' dubie pueniut*Sed nifi fallor-erras grauiffime* Quid*n* fi regis jpcucator/aut reiy eius geftor exiftas.c' nuqd putas ideo ei catior't utilior ens? Volo ofyderes'qa illiuf gere te negocia labonofu eft* cui placuifte ppetua feruitus eft-difplicuiffe dtfctime-fupdliu graue» dqd guius eft*'paratu eft jP leui offenfione fupplidu* Adde' quia qui regif ,pcu ratione fufcipit*neceffe efi: multis difpliceat*c£ tande dov mino*Rurfus piculofius deo difpltceat neceffe eft*Naqj re gis iuflu- aut eius emolimeti gra* enormia regno mala'd ingetia multoiy dana-uel ppetcare*ul diftimilare eu opot tet* Sed nec id puto tacenda» quia q regis gerit negocia* qua die id infcclix officium fufcepit-ea die fibi uiuere dtu fiit-oifcp libertas* 5nis quies' omnis iocuditas abierut^p qbus innumeras labores'afflufiioes d mordaces liguaf*d ultra uires curas fibi gratis pmutauit*Infcxlix certe cxet-dciu 'na qui unius efi: ^curator* multoiy bofiis eft*d dum regi placet* regno infefius efi* quippe que explere oporv
tet gcquid fibi uungac a tege* etw fi tn alio^ pnltic tcn^ dat*<{Et ut pauca agam* tegis qxuracio honorabile exiliu eft*honorabilif cctte tttuluf»'fed dtffidlis tatio>Et Cub iu dice uentilanda»cora quo habebis accufatotes multos- ex' tufatotes nullos*Ec qd pnttiofius eft* implebis domu tua uento*d fama falfatum diuitia^*alienas autem uetis;
d De ptculo dt labote offidaliu d dtlecfoy regii d pndpu»
V
JT^ta pterea difcute-pquire regu offtdabidminiftra p-! tiones*curas omnes-ld tde repedes*' $j etfi n igno ternus ea onia piculis plena efle’ cernimus tam a / multis f*pe effe optata- ffpeqi magnis empta pecuniis/q' fitac| piculis* Sicc| tam carca eft mens hoim* ut periculis* ematut piculu-pcibuf atcg labotibuf opareE difcrimte*Nec ent m illis deeft pecunia-'fed deeft uirtus*n5 deeft faftus' fed deeft caftus* n5 deeft fublimis* fcd deeft humilis*non deeft adultot'fed deeft uetitatis amator* non deeft feuus fraudatot*'fed deeft retftus ofiltator» ^pTaceo feprem illa funeftiffima uitia-q palatinos/teguq? oftidalef infallibilit comitanS^Ptimu quide-hono^ dignitatuqs ambitio eft*
Nam tefte Cicerone' difficile eft poteftate cupieri. feruafr_
re equitate >Et fequiE* facillime impcllic ad res iniuffas* qui fauoris d glori* cupidus eft* locus eim aula: lubricus eft*|["Secudo regios fauores fequetibus-medofa d fedudo ria adulatio*famiUan(lima eft*Habet eni ut inquit poli cratus*curialiu adulatio comiteSfdolum*fcaude» ^ditione* mendaciu.Hic eft ille liquor olei fediftimus-quo curiales ungunt caput tegis»ut eu decipiat*Qui ad eos cum fancfto tege Dauid dicere debet*oleu peccatoris n5 impiguet ca' put meu* Ab his iniquifftmis adulatoribus*lauda£ pecca' tot in defydenis fuis*(^fertiu uitiu tegif domefticof co-
nuta£'uidelicet feda atcf im^ba mune^ receptio.Qug ut fcciptura ait*exc?cat fapientes'& fubuertut ucrba iuftof^* Sine bts certe quottidianis diftcibutionibus* qui principi affiftut*qui re^ fua^ cura gerut* uix uiuere poffur^Nam tefte Senecaluelut canes acerrimi' no nifi oblato cibo ma* fuefcut-'nec alit palatini queg audite'minus exaudire uo' luc*Quitmo tefte Plini o-'ueluti quida fut horrnes fafcmib tes uoce' alii qui uidedo intenmut maxime quos irati c5 fpiciut-Tic palatini fafcman£ peftiletius quos mtuenti* Ht eni ad fe uenietes; non modo loquedo' fed uacuos uidedo interimut*Vnde policcatus att'quia curiales & medici in eo oueniutlquia uendut uerba fua/ppe aliquado preciu re Cipiut'ut taceant* Mitu ^digiofuqs hominu genus'in at' teris uitx modis gdam operas' nung ueto uerba ipfa uen dut*Hi etia filentiu alii uendunt'qd ert in re^ nata* Hi quod nihil ert'magno diftcahut precio* Et ut paucis aga/ palatini libera illa atq? gratuita fenfuu corpaliu officia *' aliquado etia ut illa no exerceat'uendut» Vt fi te Ifte ui dent>aut grate audiut uel loquunt*'eueftigio uero £i te tor uo geftu cofpitiunt uel audiut*'aut no loquant-'cogeris mi fer utcocf euetu ,ppinare*ut uel augeas fauoris affeftu' ut tollas amoris defetrtu* ([ Adde quartu palatini uitiu'ui delicet improba officio^ ucnditione*De q policratus ait' im^bifas cunaliu eo ufq? innotuit*'ut de teftimonio ofd/ entis'de uenuftate motu-'de odore opinionis-de fincerita te cauff»'de torrete eloquetiae'nifi precio interueniete quit fcuftra ofidat-'fecundu illud ouidii'ipfe licet uenias mufis comitatus homete fi nihil attuleris ibis bomere foras* ^ d^Quintu auliftaiy uitiu non ert cgcenf funeftiuf*fimulata.ui delicet amicitia; fiftio* Fingut fe palatini multos amare* qui oes odiut'q> cu fafto opus eft-'facile compies*Nam ut ait Iuuenalis*'quantum qfq? fua numo^ feruat in arca'tm
habet St fidet*hinc tullius*uere amici ti? difficillime tepe tiun? in his*qui in honoribus uetfant*Et Seneca* ercat q in aula qugut amicu* (j^Sextu palatinoiy uitiu his jpximu efl* uidelicet uerfuca machinatio ad extorquendu* d pau' peres expoliadu*lnuemut naq? q pncipibus aftiflut-pluci'' mas extorqiidi uias*Quof hierony.affent crudeliores efte leonibus St lindbus*qui licet ore rabido deuorat'camdiu tn memoria dcpdandi no pdunt* qdiu uenter effc uacuus* Vbi uero pafla efl faguine f£ucritas* cum faturitate fucce dit obliuio* Septimo palatino^ uitium efl comeffationu* libidmu St uoluptatu uacatio* quos fignat Ifaias* qui CO' furgut mane ad ebrietate feflanda» d potentes fut ad bi" bendu utnu*d fortes ad mifcedum ebrietate* de nocle die faciut*d noSe uigilat*Hos dicit Seneca* uomere ut edat* quoiy palatus n5 nifi ad peiofas efcas excitaS* d tanae uen ter umo efluas*'uacet libidini* Agam ergo fine-d dica cu Bernardo/ ad eos qui regu amicitias fequunt* Tu in curia principu fedes»cum diuitibus in occultis' ut interficias in nocente* Denicg mfidians ut rapias paupere* ibi dextera tua repleta eft muneribus» Ibi res paupef^ uiolent rapiu' £. Ibi laudaS peccator in defydetiis animat fug* d liquus benedici?»Ibi laudas qd non debes»operaris quod non lu/ cet» loqueris qd non decet» Haec igit (ludia hi mores* hae arces offioaliu regu-hgc exercitia platino^» St ^o^y q regu fauores d amicitias fequunt» Hac igiS leRe afeende fi pia' cetiad tantam pocentiam*aut ad tantam dementiam*
CTAn uerus honor acquirat in curiis regu St prindpum*
IV tfus auiditas forte cofequendi honores*teJra^_ *	htt ad regu amicitias appetedas* Difces em hono
^	re effe de genere bonoiy* St tefle tuo pho» pec
ab honeftts uiris expetendu fore* q n mfi ex prtctpu amiet tiis puenite foelet* ueluti in quibus d ex qbus* cun&aiji digmtatu-'c£ hono^ cumulus celidet*at<| dependet-' fed d>. ad exteros dinua£*Ad quae ego paucis refpodebo* Ctedei xtacf mihi fili mbquia tefte tuo Licerone* borrio qui fu//: ma uanitate uerfaf>'nulla effigiem uerx uirtutis» fed unr' *> bram fellat* Efl em honor tpfe d glotia*folida qdam ref d expreffa» no obubrata ille em uerus efl bonor* Illa ue-ra laudis d famx gloria-q ex mentis ac uirtute conflat* plerucf in bis.qui auram fauods pnncipu fellant- familt' aris efl glori? uanitas-Quimo nonuq uitio# laudatrix efl fama populans* Vnde Socrates ut inqt Valerius*eos bo' nore ue^ cofequi poffe ait-qui id agunt*' ut quales uideri Cupiut*'tales ipfi effent» Prudens eni uir ut inquit Betnar dus*'laboris fui fcuffium*no in bonote-no in fama* qmutti fgpe falfo acquirut'fed in ofeietia ponit«Hinc Auguflmuf cofdentiam attedere nos iubet*' no quide bonons famam* ' Hic em falli potefl-'c5fdentia nunq* Rurfus nec dignita^ tu maximai^ culmie l?tan refte poffut* q regum amicitias d fauores quxritat*Dignitas eni ut mquit Tulliuf-bone fta^ cultu ac uirtute d bonore digna efl auflotitas* q cum aliude ^uenit-non dignitas*’fed dignitatis ufurpatio/ap' pellada etl*Hinc boecius-'nonunq uirtutibus*ex digmta' tibus* bonor accedit* fed potius ex uirtute dignitati hofr nor accrefcit*Na collata im^bis dignkaspnd modo efficit indignos* fed <pdit potius d ofledit-€Accedtt-'qa regiam umbra fequetes-pleiycg no uittute-fed uitio* non merito*
Ted pctp«no eledione-fed adulatione dignitates atfequuS»
Quare ex eis bonore ueru eof cofequi n poffe* pluddti efl*
Capitulu qumtu-de nobilitate generis A frlpHg armn rum*d quomodo ortu habuit* d an a tegu d principu
fola uolutate & conceffione re£te acquirat; nobilitas*
OLurimu fallun?»' qui generis claritate qua nobili, tate uocamus ex fola pitncipu amfdtia*'fauore aut largitate quxrut» Pro cuius rei aptiori cogniticeJ : nobilitate non fatis a modernis tafla' breuius cj rei magnitudo expotcit differemus* In pmis igit prgter, mittemu^pe illa nobilitate dicere' qua theologicam aut fup naturale uocat' q quts dei geatia acceptus eft illi' fed nec de na?alt nobilitate tagemus-qua aut liber» aut inge nio uel intelle&u calles»nobilis appella?» Agemus itaq? de ea carnis nobilitate* qua quis ultra plebeos homines dignior/acceptior atc| honorabilior reputa?» qua nonulli nobilitate politica appellat» Inquiremuf igi? primo quid fit ea carnis nobilitas»Demu quado/quomo»' & p quf & q lia media acquira?»^JDmiffis itaqs plurimis $ in ea te ad' duci poffent/fatis nobis eft Ariftotelif ampleSi fetentia» Is*n*in rhetoricis nobilitate ide efle uoluic*’ qd uirtuf ge neds»Ex eo quide appellamus quofda nobilef»' qui ex ho' notabili gene ortu tcahutf{Genus uero ea ratione honora bile dici?-' quia ab antiquo multi» ex ea jpgenle infignes/ & honorati uiti ^efferat» Et ut agamus breuWingenui tas ifta pollitica/qua uulguf nobilitate appellat»'nihil ali ud fore credi?»' cj ex aliquo antiquo genere & honorata g fapia jpceffiffe» in q ab atiquo plurimi euafere infignes & honorati uiri»'aut in prxcipado uel pfidendo»' aut alios pu blicos & honeftos a£tus»'uel pneipis iuffu» uel populi affe' fu exercedo» Nec huic fhae ide phus otcadicere uide?*' cui nofter Seneca fatis affentit» Hi eni nobilitate antiqtas dt cut effe diuitias»Quod putamus ideo diiftu effe-'quia fecu/ dum c5mune horni nu opinioej ola mefuran? numifmatc *
Ut ue^i fit quod fapiens ait»' qa pecunia: obediut oia* quo
fit-'ut pecunia tpfa peiurn effe uideatur cuiufcf ret-Ex hoc em q aliqui fut diuites-facile reputant dtgni ad pneipa' dum-feu in populis pfidendu*et eoipfocredunii ede in fi", gnes & honore digni*Ex qua re inoleuit eunde pbum & fapientes dicere- nobilitate effe antiqtas diuitias n utic| ut folac antiq diuitiae fimphcit nobilitate pariant*' fed ut idem philofopbus in quito politico^ ait* exigit q fimul cum diuitiis*affiflat jpgenitoiy uirtus d merita»co modo quo diximus-Sut itacp diuitiae n5 formalit inducetes cla* ritudine genetis-fed inftcumentaltt* tancj fignu nobilita'/ tis*Sed nec alio mifterio uacat-;cp ipe pbus d fapiercSjno bilitate antiqtas diuitias dixerut-ut uidelicet recetes dt uitiasy ad nobilitate caufanda mime fufficere demonflcav ret*Cuius caufa tde philofopbus in rhetoricis pulchre af fignat* Ait eni qa nup ditatu effe-eft qdam ineruditio di uitiaiy*ea de re pbus ipe tales nup dttatof* fortunatof in fenfatos refte uocat* Reccnt eni ditati* nefeiunt formare' nec dirigere bona fortung ad opa uirtuofa-Ticut antiquituC ditati-q infignes fuerut atq; diuitiis d potctia*d aliis bo nis fortuna uirtuofe d tempate uti funt'noletes a fuis de generare ^genitoribus* Ex quo illud aptiffimu uidet*qa nup ditati* no reifle nobiles dici poffut* eo q no ex in-frgni genere nec ex atiqs diuitibus uirtuofe opantibus p-ceffere*Et fimili modo aliq refte nobiles effe poffut- qui ex nobili antiq pfapia fut geniti-licet ex aliquo infortu' nio no fmt diuites-ficut illi qui nup ditati fut* Sed pdi-ftis pbilofopbo^ fentetusy pulchf^ efl factari fcttpturaiji teflimonia addere*a qbus oms fapietia deriuata efl* Illud eni pmo roborat rex d ppbeta dauid na patija merita po fteros nobilitate afferit^cu ait* potens in terta erit femen eius-Et flati fubiicit* gloria d diuitig in domo eius id e poftentate*q£i dixerit*Quia ob pentu pclara gefla* femen
eius acquirit potentia d gloria nobilitatis' feci & diuiti' as.q fimul pcipua fut fudameta d ptes fubftatiales nobili tatis generis»ut pdiximus» Rurfus fcnbib in ecclefiafttco* deus honorat patce in filios-d addit-benedtftio pus fit' mat domos filioi^-td eft merita clara pentum y qui bus be' nediCun^-comendanS ac honoranfi-firmantq? filios in uera nobilitare carnis-Et fequiS in expreffo* gloria enx hornis ex honore pentum-d dedecus filii-patct fine honore-Qug pulchra fentetiajinfinuat gloria nobilitatis q maxime pen dere ex pentum honore-ueluti ecottatio ignobilitas & de decus;filios f equit* fi iIIof^ patres fegnes d mime honora ti fuerint*Et hoc ite^i ide fapies cofirmat/ cu fubiicit-gta diuitu honorato^/apprehedet d filios-' uidelicet in glo» tia nobilitatis-Liqdo igit demoftcat-quia uera carnis no bilitate no fole diuitiac generat»quia fcciptu eft- n magni ficauit ui^2 peccatore diuite-Itaq? uirtusjmeritayd pclara pentum geftay q eos infignes d honorabiles reddidett-ue ram carnif ingenuitate ad pofterof trafmittut-Sed d pofi tiua iura ea q dnfta fune qmaxime cofirmat- ueluti qu£ fx refta iura fune- a diuino iure motaliqi d politica doftri' tiaydifcrepare mime couenie» Habent eni nobilitate ex td bus cofici-nataliu atiqtate-honoribus d diuitiis- licet di l uerfo modo ut pdiximus-qu* oia ut notiffima pteanfeo-Ex quibus liquido intueri unufqfqs poteft- q> no refte di ci poffit/pricipes fua uolutate eos efficere poffe nobiles-q ex plebeis orti funt pentibus-Requifitus quadam die ateg plunmu laceffitus Sigifmudus caefaq a quoda plebeo fibi admodu dilefto- ut illu nobile faceret'n5 infukyfed do' Se fimul d facete refp5dit-diuite inquit aut exeptuyte fa cere portu'nobile uero mime- ut antiqtas diuittas/ longe' uamcf ingenuitate-nS recente pncipis gratia- ueros effice» re nobiles demonftcaret-q plecuq; nulla obfiftete uirtutis
ac ^bitatis cauta*' ptimos claros feciffe arbitcan?»quos po tlus exemptos, g in genuos dixeti- Politica igjg ai-cp ifta uulgata genenf claritas-nq alieno puilegio-ffed ptifcow ;p bitate d untutis ope compa^CDiue quaco antiqor*'tanto nobilior & magis relucet a pentibus relicla-cj a pndpe fn uirtute donata» Sed tefte pbilofopbobdeo nobilitas in a tiquitate laudat-qa in ets atiqua fuit uitcus^Nec <ppte' rea illud nego-qa nobilitas carnis tepore incipit-d tepo re definit & ueluti incipit obttate pentu- ceffat & uitiist . fucce[fotv»adeo ut pleruc| claritate - qua loga tepora pdux erut-una dies pimar- De qbus tefte dici poffet-quia cu fe nobiles fmgut-tuc tales effe delinunt» Fateor etia ptimos fote qui ftcenuttate-uirtute-' opa in remp.collata meruett ut nobtles fint cu fiut-no cum nafcunc- Quibus etfi pfcoru fuoF^ clara facinora defmt-iuuat ^pptia ftrennuitas d propria uirtus quia ut aiut- nefeiut cur ad nobilitatis aftuSj magis inuitet aliena-g fua .pbitas-aut potius moueat de funfto^-g uiuoi^ pfenriuq exempla»ut in oftauo capitulo in fine dicemus» Sed certe tales uetius nobiles effe incipere*?} plene pfefteqj claros effe dixett»Putarut g ex p' miffts plcnq? fapietes' no infulfe carfare aut rege- plebeu homine^ ueru nobile facere no poffe- cu nobilitas lpfa<-ac-^ nis a jp genitoribuf naturali?; impofterof qxedete uideat», Idq? in ecclefiafhco fapiens affirmare uidet> Ait»n»qfi in eodem cafu dixerit' noli querere ab homine dignitatem^ nec a rege honore fcilicet nobilitatis d claritatis» Acce# dtt ad boc.quia oftac pneipetn mutare n5 poffe naturf cur fum-nec nofttti affirmare aut negare-'aliqd mutat in re lpa Putamus tn dtftiguendu-Nam fi loquim de nobilitate ad ^pgenitotes relata- quia natus aliqs eft de n5 nobili pare tela-planu-ffore credimus tale impoffibile fore p pnctpem nobile fieti poffcytag ex nobili (pfapia-cu tlla pfupponat
ta diu fa 3a e[fe'nec fieri mo pate(l*Cu ueto loqulfn dc no bilitate ad feipfu relata*tue putamus rege aut pndpe no' biles farcte po(le*Nam creabit eu milite'demu decorabit eu pfeSura ut dignitate*Quo cafu-’po(leros uere nobilita bitMpfc ueco nobilif cfCe incipiet-q tgnobilif elfe defiit» Icacj honor illius auflus eft-'fed codttio no muta?*Hab£> bitcg qnda nobilitatis imagine'tamequo ad uulgi opinift, . ne* aut plebeus manebit* aut ptenta» ignobilitatis uefti' gia*n5 ufcpqq? ceffabut*Quam qdem opione pnceps muta' te aut delere neqq poteft* Nec obftare uidec^qd dici po" teft-quia talis nobilitas p pndpem ex meta gea occdentif lndulgeS*n5 quide ex metitis»aut atiq ^pfapia parentu*qj» didmus-licet ea nobilitas ex uolutate depedeat ocedetiC' termina? tn in illius pfona*q debet nobilis effici* Incipit ergo a pgeni toribus-Quate tale appellate folemus nobt lem faftum*non natu*
Ca*fextu* de multiplici nobilitate* d an fola generi* nobilitas in defetedis honoribus d pmiis*' pfetat fteen nuitati' aut fciedac uel uittuti hois ignobilis genens*
Obilitatis tgi? generis du uim atqj natura inqui nmus • pulchrum ent ut id inueftigemus in quo plurimo^i obercarut ingenia* Sa?pe quide non ab fapietes ipi dubitarut-'qu£ na ha^ nobilitatu altt in huius ffculi aflequedis-aut pmeredis honoribus*'fcu de fetendis pmiis pferat*an ea- q folu ex genere hominibus .puenit*' an altera ex uittutibus* fcia d mentis compata* Quid ent fi quis in armis ftrenuus-fortis* ptudes'no tam genere nobilis'cum alio cocurrat qui genere clarus eft fcd obfcutus meritis.*' Aut quid fi faptes ignobilis* cu nobil* fup dignitate decetcat.*' Qutbufda certe uide? nobilitati
antiqti genens fimptr deferendu primo ob fuoiu in re p» merita-Eo pfectim-'quia ius naturale nobtli opitulari ub det-Confht eni ingenuitate natalem potiora luta obtine re'quis acddetalt nobilitate»Rurfus ut eft pbilofopbi in ethicis fna- nonulli fut uirtutibus pditi-tame nobilitate i puati-Facile em repui libet rufticu* aut plebeu forte-pru dente' animofu in his q ei cogtuut* pncipari tame aut pfi' dere nefciret* Deniq? no uide£ nobilitate pdi poffe per ui tia filioiy* Nam faptes in ecclefiaften ait'a principe*ftul' tu politu in fublimi dignitate- Ex quo innuit nobile effe licet flultu-Demu eam ptem pbilofopbus tueri uidec-qui in politicis ait ingenuitate clari generis clTc opus lauda, bile-Coftat-n-ex opibus laude digms-deben honoris p miu d reuerentia-Poftcemo phus ipfe & alii fapietes-W bilitate ipfa antiqcas diuitias diffmierut nec aliis uirtu^ tis aminiculis opus effe-Econt qbufdam uideS ignobilem £>genie-'tn aftu ftcenuu-fotte <5c prudenti-' 6t longe forti' us fapiente-'nobilt generis pferendu* Vt*n-ait laureatus petearcba-'d ab alio fapiete didicit* qnto lit nobiltoqru«» fticus uir fortis-q ignauus nobilis-illud nobif apte demo ftrat 'fi mete penfamus-qnto fit melius nobilitate fudare cj euertetc»Sed d q ea pte tuenH-aiut- qa iuxta phum in politicis dignitas d honor ad qua nobilitaf ordinat^pei, pue diflcibui debet fcdm ^portione 6c exceftu bonoi^ aig no fcdm excedu bono^ corporis* Cuius caufa ide Arido# teles in pmo politico^ affignat-uidelicet qa talibus bo' nis corpis dt fortung otingit male d bene uti* Quo fit*ut non refte in eis uera poffit locari nobilitas-licet organi' ce talia bona ea ipfa ingenuitate codecoret-Si eni in exte tionbus fortunat bonis-nobilitas cfifteret-tuc qnto diti02 quis foret'tato edet nobilior- Quod afferete uibil aliud eft-q illa falfayfed faceta cuiufda mulieris amplecti opio'!
nem'qua t ■ -uf in tbetoridf refett'qa cum interrogaret an optaret filiu faptente-uel diuite» tlla refpodit» optimam certe fore fapientiam» uidebat tn fapietes lpfos/diuitu ta nuas fcequetare-d n5 econt» Cu igit nobilitas int extcife ca bona oputet-oftat nullu ,ppt eam fola/honorandu fore» Et hoc e(l qd ariftoteles i pe f ubi icit' inqens potius homi nes honorados efCe ,ppt intcinfcca-cj extunfeca bo-Adii'/ tiens-quia nobilitaf fola ^genitoy/ n5 facit fotmalit ho mine claj^*Adde quia foelicitas ad qua onis humanus a\* mus fufpirac-neqcj ofiftit in hif exterionbuf bonis* nobili tatc uero nemo negabit effe aliquid fcelicitatis4[Qd ipfe pbus teftat inquiens- nobiles genere fortunatos d fceli-cef dici* Rurfuf eam ptem roborare uidet natalif ratio-Si enl genere nobilis tn uiciofus» plufcj uirtuofus ignobilis honoraret-'abfurdu admodu fequeret-uidelj q uitia pmi> arent-'dignac| honore forent-d uirtutes pellerent* Quod Ariftoteles in politicis danat ,dum regula tcadit»nemine debere honorari niti fcdm exceflu uirtutu- q funt bona aig ut pdiximuf deniq? ipfa fcietia bolef nobilitat»ut iura eia mat»Hinc lex ciuilis habet4Quia ulptanus iurifcofultus re£te nobilis appellat» no quide ^pter genus-fed ^pter fcientia d abundantia merito^» Faciuc pluiimu p hac par te pclara Safuftii uetba» de qbus flati in fine oftaui capi-tuli45/alida certe uteinq iacula emittunt- dubiacg admo/ dum atqs ancipite orcouerftam agut» Pro q dilueda d ueri' tate elicieda'loga difcuffione opus eftet» Nonulli. n»fibi fcioltyqdam dixerut* quoi^ pneipia ignorate uident-du fo lu nudas cbeoricas iuris fequut» Ego uero fateor me tgno rare-cum eis»ipfa tame ignoratia explieado* putate refte dici poPfe' nobile antiq generis fimptr pferendu lgnpblIfa-pqlibus abobus^fcieria aut meritis exiflentibus» Primo-q* nobilis gradu geadui adiicit»ut iura teftant- St uero effefc
tnscqualitas-no arbitrar habenda effe ratione nobilitatis tanta eni poffet e{fe huius ignobilis fttenuitas d merito, rum progatiua-'d alterius nobilis tantus uitioiy exceffus» quod fcdm omniu opione ignobilis merito deberet anteferri primu ipfa lex ^bat^ait eni qa licet q meritis d la' bore uicit-'pmio quoq? d honore uincete debet*tn qa ^pxi mis factoj^ fccinioiy genitus repit-facilius anteferc*d ita cofuetudo obtinet» Et in hoc relidere uident nonullf poli tiones iuriftaiy«Licet igit huiufmodi pofitio fcdm pfente iullitiam uera ccedat-'eam tn infufficiente-nimifqi generalem dixenm*Qua de re arbitror wtelltgeda fore*qadmo du phus in politicis fubtilius explicat*Quid»n»fi nobtlif d ignobilis uirtutis d fcientiae fqualia fint merita' tn in eo aftu aut honore de quo agit'ignobilis nobile excederet» Pone eni inqt phus utruq? cocurcete ad officiu fiftula-dqaut cytharifadi-nemo fane metis diceretynobile qa ta" lem-'ignobili in ea re trito pferendu*Nec alit in honori' bus pnei pandi aut pfidedi fi ignobilis ad eum adu aptiot putat fcdm uirtute»licet a nobili nedu nobilitate carnis» fed in qbufda aliis meritis excedat* tn refte quo ad illu adu pferendus eft ignobilis cui fecentise nonulli iuris dt uini d humani interptes annuere uident» Aiut»n* aliqn nobilitate carnis pferenda fclae*'etia m ecclefiafticis bono-nbus.cu p potentia nobtliu» rebelles arccrit:»' q pace ptur-bant<jf\ia tales nobiles loge facilius ecclefia tuert ualet' quia ut aiut ref p.ecclefiaftica-no tantu indiget oculo do' drina?-'fcd d manu-ut lupoiy rabies opmaS» Vbi tam fcie tia ad hdGtefes excirpadas opus effet* pfertet fapies» Quo fenfu intelligeda fut factoiy canonu decceta’d fandoiy di {ia dodoiy- pfertim hieronymi dicetis*'no faguini»'fed ui tx Sc do&inf honores diftribuedos fed d illud uidelicetj cu fcientia homine nobilitet ateg illuftcet»merito tanq p-
riofius d nobitius bonu fimllit pferendu cceda? tamis no btUtati*'tanej bonocotpis* Itaq? utraqjnobilitas excedit 6t excedi? fcdm aeql itate aut ineqlitate metitoty-d natu't ra aiftus tn q concurcut*Idq pauds^fed fapietibus uerbiSj, Grego* dtceve uidet in paftorali cu ait*quis nefdtjin na'* tura gemant catbuculus tactfto pfetb* tn rubei coloris iact ftus/pferb palleti catbuculo.^Quia d illa^qd ordo naturg fubtcabit-fpedes coloris adiugit* <5 buc q naturalif ordo ptulit*colons qlitas defert*Stc itaq? intelltgeda fut q in oppolitu adducunt* Illa pfcrtim-q in ecclefiaftico babenS» dtceba inqt meliore effe fapientia q uires*Et tutfus- qud fapieria pauperis eft cotenta.*1 Ex quibus facile ad utrafcg ratioes refpodere libet*ad eas pfertim* quae cScludere ui den¥»Q uia fi natus nobilis^tamc uitiofus* ignobili uirtuo fo pfcrccE-'cuc laudare? acq? honorare? uitiu» Quia didmo eos no honorados-canq fonrulit bonof d uirtute pdttof* fed tancj bonos inftcumecaltt*d ut fignu bonitatis*ueluti omendamus urina fui natura fetida^repfcntatione*quia fv gnac bonitate id eft corporis fanitatem;
CCa* c/ii de laudibus' praeconiis d comendatioe nobilt tatis genecis«d detllius uirtufihng & iieiTttate*
Onfuetu igi? ordine fequetes* poft pmiffa qu? de nobilitate adduximus» afferenda fune breui fere/ mone paucula ex mulctf, laudu preconia-progati' vx-d exellendf nobilitatis bumanf• d ilico eiufde uani'/ tates'incomoda*dana_d picula» affli&iones d erunae fub/ cinftae recenfenda^Et quanq ex bis quf pauloante tetigi mus facile libet attingere^ qnta fit buius ingenuitatis ex' elletia/qta uis'ex bis maxime qua* ilico fubiitiemus/ eiuf dem nobilitatis fpledor & gloria uberius refultabit* H^C
certe eft ilU pclatiffima gema*' humanae naturae diuinitus miffa* qua ut cftera tacca*bomo n5 a cafu*'no fortuitu'na denicg ab accidenti*fed ab ipfa rey natura/ dignior & ex-ellencior habe?* Cfter? quide humana: dignitates' hono' tes-caeteracg bona/homines fubfequunE* Nec uero genera f* nobilitas/Una cu homine cocipic* quippe ante ab ljpa lu fttac'q a pentibus nafca?*Quod fanftus patciatcba lob p' pulchre demoflcat cum ait'gta eo^ a partu'ac ab utero Ct oceptu honor illius*Hinc in ecclefiaftico fapief art-gla ho minis ex honore patris*Et Itcj tede ,ppbeta mortalef homines natalibus aequalef fumus* ueluti filii excelfi ones* adeo ut unus fons omniu fic' ipfa tam generofa nobilitas alios aliis pfctt* Et iuxta apollolu- uelut della differt a della* fic gloriofa ingenuitas homine difeernit ab hemie* ne pari laude aut honoris pmio/pfruanc- qui inaqli uirtu tum d generis claritate illuftranc* Quis em alti feminis jppagme negabit fuam nobilitare poderi tate* qua potius exaltat-ficut uiltS & abieflus a fua uilefcit.c' Vnde quida ex fapientibus in uerfu dicebat* nobilitas hois cd mens deitatis imago*Nobilttas hois uirtutu clara ,ppagO» No bilitas bois humile releuare iacente* Nobilitas hoif me te refrenare furete* Nobtitas hois Epia nulla timere* No bilitas hois natura: iura tenere* Denicg (ut in rhetoricis philofopbo placuit) nobilitati ones pene uirtutes famulant* ad quas ipfa natura pares pecularius ca?teris nobi/y les ipfos inclinat* Primo quide humiles d mafueti nobt* les exiftut'elatione fugtut* p eo maxime* quia eoiftpgeni tores potetia,d diuiciis-refte d moderate ufi fuere *Qiio fit*ut no facile fupbia inflent* qadmodu q nupet ateg te-cent ditati funt ♦ Secudo nobilitati deferuit magnanimitas*^ res agit*'ut contumeliofi mime exidat* Hi*n*cum ad magna fufpicet* putua iniuria nufcj comouen?* parcut*in'
dulgec*fufferut»tata facilius imbccillibus-c[to refiflut for tiuf fugbis•Tectio nobilitate cociliat tempantia*Sut em nobiles ut plucimu-in rei p* cuca occupati*ea de re aflue' ti funt teperate uiuere* Quarto nobilitas eft plurimu bo noratiua* nec alio^ defpedhua-n eni reputat nobiles alia bona nifi ai^-qre uirtuti deditos n5 defpitiut«Quito no' bilitate ipfa prudentia d induftria comita£*fubtilit»n»ge necofi inueftigat'quid eos agere oporteat qm plurimi il' \oiy opa intuent'd: qcquid agac-’qUt: ue domi uiuat-quid teneat* uidni oes nouerut» d uelut exploratores eo$4 fut cofbtuti quo fic-uc folliriti-intenti' prudetes-d cudh ^ui detes exiftat» Sexto nobilitas affabilis eft d plurimu cuv tialis* Comunic eni uerfant in regu domibus d pncipu cu riis-ficut e ueftigio ruftici tancj folitarii rudes d filuefttef in campis uiuitat d ob ea rem ut pb5 placuit' neqg funt bene couerfatiui* Poftcemo nobilitas ipfa no folum uiue-tibusyfed d morietibus laudes/d pconia pit-nec modo na fcendo ^rit d uiuedo c6feruaC-'quumo tepe etia^qd mira bile eftjmoriedo auget» Idq? glotiofus ille macbabeorum dux no negauic.de quo fcciptura ait*qa elegit nobilit mo ti-potius cj fubditum eOCe peccatibus»
Ca«<jiii*de uanltate nobilitatis humane d de uitiis 5 ram comitant- d de plurimis exceffibus nobiliu 'd de falfa nominatione nobilitatis- d de illtus incomodis \| laboribus-cS: periculis»
OOgit iam aduerfantiu turba-fut buius tam lauda' te,ac caduca?/ed d in anis carnis nobilitatis ua' nitate-' ignauia’inc5ftanti.a-'cfterac| incomoda-af' ftifKones -erumnas-d picula paucula ex multis attigamuS in primis itac| illud uelle femp cudlis mortalibus menti
defixu effe-qd unus ex fapientibus ait «Quia fi humanae na &£ obfcena fabrica,ac turpe materia c5tpicfmus*de terreng caenis nobilitare difputare*nil aliud uidebic-q de fterco tis,aut luti claritate certare* Vnde apud maebabeof fccibi tur gloria eoiy ftercus,d uermis*Quod d Ifaias n5 igno' tauit cu ait-YnagiftratuS/d honor illiuf qfi lutu-Quid enx fupbit terra; d cinis? Vnde cctfoftimus uana eft nobilitas carnis infcu&uofa, d pudorofa,atq nodua'nifi comitetur uirtus*Ec boetius q(tnquit}inane,dcj fi&ile nobilitatis nomen' quis non uideat.*' Quare fpledidum te,fi tuam no habeas-aliena cladtudo non efficit» Et apuleius in honoti bus(inquit")aflequendis'noli aliena appetere» Aliena uo co-q pentes peperut* cum ndiculofa uftatia fit» de alieno gloriari*Et posta Petcarcha laureatus ait* Sicut poflero'/ tu maculas paretibus no obfut' fic nec maioiy fpledor defee dentes illuftcafVnde ad quenda dicebat*Malle p teipfu alii-g tu p alios nofceris* Et fubdit*quia mica tts eft id uideri cupe'qd no fut* Fures ^dulteri, tenebras qu§rut*fo' la hsc uana d falfa nobilitas Qltcet uitiis obtenebrata) lucem qut-agnofci appetic*cui fanum elfet confilifi nefeiri» Qui ergo ueri nobiles cfCe cupiut* aliquid agant, ut fint nobiles*quia d matores fui (nifi aliqd pclaru egiffcnt)nu cj nobiles fui(let*demu(ut hietonymuf ait)nihil aliud ui deo in genens nobilitate appecendu-mfi cj appellati no' biles, quada necelfitate coftcingunt* ne a ^genitoiy ,pbl' tate degeneret*Quis tn non uidet plurimos filios-a fuoy claritate degeneraffe.*' Quippe qui gto pateef fuere elatu ores-caco ipfi euatece obfcutiores* ut tot labores filii ppg ti uideant,in fefrandis uiriis*'quot pres eoiy in feftadis uittutibus*Tot deniq fludta follertiaf filii in pdenda no bihtate impedat* quot illi m arquiteda habuere*Idq£ut quida fapiens ait) in afcicani filio libet intueri*' qui licet
ex patce cUtiffimo genitus,ptimis uitils forduioEtli no^ bilitas p manus tdt potuiffet*' clariffimu illu afdcanuf pc effeci(fet»Vei^ illu pat potuit amare*' fed no potuit illu" ftate»ha?reditateq? uniuecfa locuplete^ fua etaQei in te" fiameto religt*' claritudine dimififfe non ualuit» Quae res aptiffime ^bat^quia aut nobilitas ipa nihil onino erat-aut pt cj oia teliqt, eam in bonis fuis no habebat* Falfo igit affeuera? nobilitate a pentibus fufcepi[fe'qua ipft li/ bent dimifiifec-Ti ualui{Iet,aut habuiffet» Ois fucceffio eti am uiliffimaiji re^-'iudicto teftatoris accipi?» fola nobili■> tas fua uolutate n5 tcafmittit»0 quot pattes infinita fug luds ecltpfim,in filiis patiunt» uc ue^i fit qd fcdbi?»'quia dat macula glotig pentu» Demu gtum difcdmmi-gtum pt culo ,pximu lit; incoftanti d uolubili rei animu dare»' nemo eft qui nefciac* Volubilis em atqdncoftans efl: bgc no bilitaf»'d oni mobilitate mobilior^ZQui eni ben arabat» bodie militat» d qui heri p urbes medias,aureis babenif fupbus incedere,popnlofc| regere folebat* bodie p fquale te campu pigcof bouef puo pugioe folidtat» Seruo^e filios in folio fa;pe uidimus»' d filios regii in ergafculis» Quid ergo tam inftabile-qd ta uanabile.^Quare nobilitatif af"" fentatoribus mime affentiendu puto» Aiut eni p eo eam ipfa ingenuitate• magni fore pciji d ga naturalit homini bus ineft»Ego uero n fatis uideo,quo pado ueru dixerit* qd ex eo pmo patet»'quia tuc oes boief nobilef effent4 Ad de'quia ea uere naturalia fut*' fp d ubiqi infunt*'ut pho placuit'nobilitas uero tam uolubilis eft'ut mulier q bert clara fuit» bodie fme cius culpa, imo tc&e d fa&e ages,fi plebeo nupferit ignobilis effida?»Et ide tn eo» qui *ppEet delidu,nobilitate perdit quo fiet»' ut alicj teporis pte* in fcelix bomo fit nobili s-d alia ignobtlif»d e ueftigio»Rn,'/ fus nec oni loco nobilitas inefttfjfSarcacenus eni nobilis/ a
nobvs captus, pculdubio ignobilis erit-’qa fetuuseffe(3us» d fimili mo,fi catholicus ab infidelibus capucfiDeniq id ipfu & in milite cSfpicimus* no em militia ubiq?, d uni-fotmic nobilitate efficit* NI cum dc equeftri dignitate,le ges d ciuilia iura loquu?/ folum milites utbis com? no// bilef appellat* Habet deniqs nobilef gdam peculiaria/fibicg natutalia(7orte dixeti indeLebilia)uitia-'ad qu?(te(le pho in thetoticis)qmaxime natura ipfa inclina?*' tpfi tn aftua Iit opant* Primo quidc nobiles plurimu fut honoris appe-titiui,d ambidofi-Eft eni(ut atiftoteles ait) naturale homines accumulate uelle ad id qd habent» qce dum ditari incipiut'indies uolut fieu ditiores» & qui honoranB*cupi unt effici honorabihotes4f^obiles uero cu cx eoiy genere honorabiles uideant-idcirco poptat accumulate ad ea que habent'conantq! fieri honorabiliores* Quo fio'ut nimium honotis,d potentiae fint appetitiui* ueluti ad id ^ximio' tes*Secudo uitupabile admodu uitiu d monftco fimile,no biles tpft naturalit ampleftun£*Sut eni (eode pho telle) ^ad^o elati/ ut etia ,pgenito$i fint ut plurimu defpettotef. "Cuius ea ratio puta?»' qm fe reputat nobiliores atqf maio res'q eoiy patces*Quod ideo cotingit*'quia(ut idem pbus fubdit) femp nobilitas loge fafta maior eft q ,ppinq*Te ftis eft huius deteftadi facinoris,nobilis ille alexadet ma gnus*qui rege philippo & pte uitiis(nefdo fi uirtutibuf) maior extitit»de quo policcatus ait» Quia etfi pat ptimis arcibusjorbif impii c5fequedi fundameta leciffet-tlta glo tia filius ferte no ualebat* Quiimo ta incotinetilfimg fuit inuidiae,paternf glorif-' ut cu patris triuphos, uirtutes,p// claraq? gefta audiret»' lachrymaf p dolore ext02qret* eafcg defpitiebat*'forte dixerim minuebat» ac fi patetna uittus omniu a fe geftoty gloria eripet* eos uero q talia refete-banty^pnis pleruq? manibus incficiebat/ aut rapi ad pce-
nas iubebat» Rutfus pua funt nobiliu uvtia ^ tetigimus*' nifi alia et$ familiariffima addideris* Primo quide deu d ecclefia q illos tegenerauit» cotemnut'quos cu nobilitatis taftura ipfe comi nat inquies» q me cotemnut no erut nO' biles»Secudo nulluf efl: illif pleruq? in delinquedo pudor^ nulla uetecudia* Quippe qui falfo putat licentia peccadij cu carnis ingenuitate impetcaffe»No attedentef-qa^iuxta Ambrofiu} uerecudia exercedi cpia ingenuos d claros <p' dit natales» inuerecundia uero obfcuros reddit»nec aliena uirtus a .ppriis facinoribus cxcufat*Hinc nobilif ille fena tor Boeti uf-'nefcio(inqt)quo paSo ex fe obfcuy aliena cla ritudo cla^i reddat» Re&e igi? Apuleius tales uocat for' dida loca(fole illuminata»aut umbras deformef» Et fubfl dit*'quia ii nobilitate ipfa(q uirtutis inftcumentu collitu ta eft)ut fcutUjcS: caftcu faciuc-quo cu ea licetius fe flagiti' xs dedat atcp defendat J(lTertio ingratitudo d infidelitas pletucg eos comitant- Vt em inqt canon» n5 poteft pnci' pi effe fidelis,q deo efl infidelis» Si iglf: putates fe nobt les/deu(cuius expenfis uiuut)diuetfis peccatis offedut're-Se ingcati quippe d ^ditores fut»d metito uiltffimiple bei cenfenB» Quarto (cu ueru nobile faciat magnimitas»q qs bona corporis ut pua cotemnit*'d magna uidelicet bo* na ahimf appecat>obilesj?letuq) pua ampleftung-d ma gna negligufQuinto munifica hberalitas,3 maxime noo bilibus ogeuit' <pcul efl: ab eis.Nam cu beatius fit dare cj accipere» nobiles in eo fe ingenuos d claros fore putat»fi ab aliif extorquet'fi rapiat» Inttogatuf quida fapief a no nullis nobilibus/ q nam foret uenor, maiorq nobilitas/ Ille indigetibus(inquit) munifice dare»cui illi acqeueft* Rutfus fapies ipfe ad eof»didte(inquit)uerfa uice-quarn putatif uiltore ignobilitate»Et illi oppo^ltu(^nqu^ut)f£, centi£ tuas»Cum eni fuma fit nobilitas munifice dare»eo#
feqns erit ut fuma fit tuftidtas, atqj extrema tgndbilttas auferre<^uibus fapies'ueiy(inqt}d tedu in caput ueft^i iudiciu ^nuciaftis*Cu»n»a(ftduo a paupibuf fua auferatif.1 uilesjdi fetuilesyfed d ignobiles uos ofteditis*Plutiac££ te deteftada fut uitia nobilibus oiunohyatcp unita 'q faci-_ liuf ab eif comictunc*§ fcnptif qbuflibet teferun£»Et bfc paucis uerbis bierony» explicabat inqenf»plerucg nobili' tas carni Sy ignobilitate paric metis» L-iquetjgi? ex pmifi. fif gta fit bominu uanitaf.tata uanitate uexari»fi ueiy effc quod fcciptura ait»Quia in uanitate fua compbendic uit» Coptebendi? inq homo in fua uanitate»'du ptimis fefe pt culis fubiicit- ut uano(inaniy atef nudo nobilitatis nomic fe putat decorati»qd in deuttonomia fcciptura luculent in finuat inquies» no efl fine piculo'q fup te uana nome afivn pfit-quid enl uaniuf-'qd funeftius' q de meritis pentu glo' uaci-q in fe fordet.^Quid de patiy laude pdicati-q a fuif . uitiif de?pa?(Htnc pulebre Salufliuf in otatioe ad manu* Nam cu emuli y generis ignobilitate ei obieciffent' in eof fic inuebit»Qi fi me iure(inqt}defpitiut»'faciat ide maio ribus fuis-qbus (uti mibi’) ex uirtuteyac pclatis geftisyno bditas cctpit* fi inuidet bonou meo' ergo muideat d la' boriyinuideat innocectary atep piculis meis. Et rurfus'nun£_ uidete(inqt)g intq cotemnat»' qd enl fibi ex aliena uirtu' te arrogat»' id mibi ex mea non coccdunt» Scilicet qa ima» gines non habeo »' d quia mibi noua nobilitaf cft» quam (ut puto)l5ge fatius eft pepiCCc-g (ut illoQaccepta corcu-* piffe. Et iteiji fubdit» N5 poftu fidet caufa imagines neq£ tnupbosyaut confulatus maioiy meoiy oftentace» At fi tes poftulet-baftasyuexillu falerasjalia militaria dona-ptetea cicatciccs in aduetfo corpore' hac fut mea: imagines»'bfc in genuitasy non baereditare relifta ut illa illis*'fed qug ego meis ptimis laboribus ,piculifq qfiui»H?c ille» H(c paucu
Ia de nobilitate» q cum uia quada ad armata mtlidajgj/, flat* ne tu fili ari(Iime,q militiae inermi hucufcjf uacalti* armata a te nondu expta/tan<| uirtute cacent e olo de pici as*Aut ad illa uelutt fuma/gloria & honore refecta/inde liberatus afpires* Expedies fore puto*ut huiuimillEiil ftatus d uit^pmo dulcia d pcofpeca* deinde amarajd f liftiua agnofeas;
AfCa4x.de armata militia tSc exercitio armoy*d de lau ( dibusd'omendarioe buis exetcitii.d an uacates armis \) ' _ fint uert ciues^d parces duitatis*
f W Lunma/d laudata/pclaraqp exerdtla mortalium___________
| hominu adinuemt indullcia* Sed tnt illa oia ni*
hil armata militia exelleriuf/nibil prfclariusjd
g!oticfiuf*Ea eni exercitatio/ utilitate/honore exteris ftat*Per militia ligdem/ci armoy exergci5»ret p*qef ateg Talus qu? ac coferuat-'d ab oni hoftili uaditate libera?* Cuius exercitii laudef/Utilitate pmo ipfa humana indige' tia demoftcat/d extollit*ut eni antiq uoluetut-militia re Se manibus compac*^ naturg impio pata efl ad corpus iu uandu*Sicut*n* manus fur in corpore na?alit infhtutx ad reppelleda nociua-ad pcutiend4 infeftacia*ad atteabeda ne ceffaria-d ad oferuada alia mebra corpotis/ilUqi augedai fic milites ad ifta ofideda in rem p* pneceffarii exiftunt* Vnde ualertus de neceffitate/ac pfeftu militif ait«JDifc£_ plina militaris acqt reteta/ pnetpatu italtf romano impe tio pepit-multa^ urbiD/multo^ regno^/Ualididimarum getiu tegime largita e(l*Pt£terea fut ali£ inftitutioif eiuf caufg-ortus'atq? neceffacia principia» quas illius neceflitate pclate oftenduc* Eft enim homo tpfe imbecilliS/atq? na* inEicmus-Tibiipfi neqcj fufEicies*Icacg fociecate/d ouetu
mibus 0pus efi>' ut quod feorfu agetibus Cingulis de£it'id p mutua ope de multitudine foda nacifcant-Huc cftu pbuf in politicis ciuitate uocat- cuius (ut hippodamus fccipfic) tces cefuit ptes fore neceffarias-Prima qde agncolaiy.'fecu' dam a ttificu'tertia ^pulfatoi^ belliyd arma tenetiu- Qui ergo ta pclaru militi£,d atmoiy tnitiu cetnit-nufcj ta im figne exerdtiu danabit-Nec- n-agncultoresyfed nec artifices in ciuitace pilabunt abfcf ^pulfatoribus belli- quoru opera falus duitatis' cufli deniq? flatus' d ipfa facra tuta funt-Plato etia in his quof de re p-fctipfit libris' cu Cfte-ros (latus in ciuitate indituiffet' unu neceffariu genus ho, minu;longe exteris anpofuit(qui arma tenerer-ciuefq? ali os ab bofhbus defederent- qbus mirifica priuilegia tribu' tt'honoreq-i/d dignitate exteros uoluit atecellere- Quod qj fi minime honotant 'pauci fortes repient.Na (luxta fe-tentia ariftotelis} apud illos tnueniun? fortes milites d thirones-'apud quos fortiffimi qq? honoranE-Et cicero-ia' cec ea fempjd paty uigent-q apud quofcg impbant-Ea ergo ref p-tyranidc fapic-'q fortes; auc fapietef mime hono rat-Quis enl clarifftmos milites n5 cudtis anteponet-quo' ru pietas in patria (ludiofa eft'd mors ,p illius falute fx' pcab eisofferfr' Hmc btutiypublicul^Cy camilli/fcipicnes celebrant-Si enl milites in re p-deeffent-utrgines paffim raperent-matceffamilias ad libidine trahetenS-facta fityd jpfana pollueren£'tandecf cufta cgdibus/d incediis(mife-ra qdam coditioe^mifcerent-'d tande gcquid prauis horni bus liberet (id innoxiof/atef innocetefpati oporteret-HaC uitx militaris d bellicae utilitates CAtifloteles cofpiti-cnSyin feptimo politicoty ait- Quod merito bellicis artit/ bus uacantes' ^priae funt ptes ciuitatis-cS eos uetos ciues appellat-Subdit enl q> pdifti bellici hominesj ite cofilia tiuiyiudtcatiui/ac etia facerdotes- fuc uetx ptes duitatis*
Metatores ueco initum tales d agricotfyac artifices; me chaniciy d mercenarii* qcumcuqj fint diuites*licet neceffa' rii fmt in ciuitate-no tame funt uetae partes/ nec riues il' lius.Cuius ratio eft(Tcdm eunde pburn) qa potiffima cau fa d ratioyquate qf eft ciuifyaut ps ciuitatif'qrenda eft ex ratione totius duitatis*Et tatio totius ciuitatis qceda eCt ex fine-ad que tendit oxs bene ordinata politica*q eft fce' licitas-uelut finis totiuf tet p*Coftat eni impoftibile ede fcelicitate fuie uirtute exiftere-q eft pnripifi cius* Itaq? no facit ciuitateynecg ea oftfcuity ptimos in ea fit uiuete- fed debet effe cSmuicatio bonaci aftionu ad fme bri d uirtuo fe uiuedi*Nec etia ofticuit duitatejUt ad inuice uiuat*nec iniuftu fibi faciat* fed nec ciuicas nofci? inftituta gra met' caturf.aut omutationu»licct fmt nece(Tatif*fed eft inftitu' ta gta bene uiuedt p feyd fufficient«Quofit*ut ptes ciub/ tatiSyd cuiuf libet teip*detminenc ex uirtute*q eft opatio bominis uirtuofayd pfe<5a*Manifeftu eft aut mercatorefy agacolasyd mechanicas artes ducctesyno «pptie ede ciues' nccp p fe fufficient fote ptes ciuitatis*quia uita eo^ admo du uilisyd abiedla eft*' cu no ad uirtute ditigit aut ordi' nat hoies' fed pncipalius ad luc^yd qftum ^ptiurimo co traria eft uirtud*qu£ fudata eft in bone fto* mercata uero/ d cacter? mecbanic? fundanS in utili. Prjetetea ueris ciui' busyd ptibus ciuitacis-neceffaria eft uacatio ab opationiv bus uilibus*d oportet altqri intedere aiftibus intelle&u alibusyd talibus opatioibus q generat uirtute* qd facere no poflut mercatoreSyagcicolf yd artifices* qui orno fut de diti artibus fuis» Sacerdotes uero fcdm eunde pbum*ae co filiattui bellici d iudicatiui uerf fut ptes riuitatis»cja na effent cales nifi in eis effet ptudetia politica*Na exemph gra*in bellicis bomtbus eft pcudetia.p qua quis eft agctp fiuus tembiliu» quado d quomo expedit* Na dicit phus
in fecundo politico^/ cp uita militaris multas babct ptes uirtutis* & fic de confiliatiuis/ & iudicatiuis/ ac de facet-dotibus «quia detminac de uirtute- ideo fut uera? ptes ch uitatis» i Rurfus tnueftigandu eft de nomie militis.No' me itacg militis quida ideo appellat-'^ a malo arcere fo/-let*qi a malo arcedo di<Sof*q> malu arceat a duitate* Alii-uero nome militis grfcu dicut- cp duritia fignificat-qfi eos r»o molles elfe coueniat*Nonu!li tn a mille numero milt te duftu putat*'qfi ex mille eleflus^x oni igi£ militiae nomine/atq? pncipiis/cauftS/& effedlibus facile ognofdt-g ta? glori? ,& exelletif fiCymilitif uacare* Taceo de digni'/ tatibuf- de honoribus ta cxclletis exercitii*’^ tam ingetef/ tacf infignes exiftut-ut eius uirtute tepe acqfita regna'co pata culminu imperia uidearuus$[C>uo ftt-uc 5nis genero'/ fus animus merito ad ea afpirare debeat-Demu uero milt tes gratillimu deo holocauftu offcrce poKut*d in eode exercitio beati/faluiq? fiett ualebut-Vnde auguftinus ad bo-nifaciu-nolt^ing} extimare nemine deo placere polfe-qui militaribus armis miniftcat*In bis erat faftus Dauid*cui dns ta magnu pbuit teftimoniu* In bis plurimi tllius teporis iufti fuece. In bis erat ille centurio' qui dno dixit* Non fu dignusyut intces fub tetftu meu»Et ite^ gregori» fuma ait elfe militia’ laude-' fi quicqd im patur utiltt* et obtepaS* Adeo belladi officiu fine culpa eft'ut ctta fub re ge faccilegoy & pagano militare tecfte poffit qcunqi catbo' licus» fi tame non fit cont diuinu madatu id qd pcipit*uel utcu fit- certum no eft-'ut diffufius c5tca manicbeos augu* ftinus dedunt- hinc igic amici & cotcibules; pluribus ad me uerbis referebant-' ur militia?/ atmifqf exercitio opam date^Tddebat/ quonia genitores & fanguine coiunftof hanc uiuedt coditioncm fecutus non ignorabam;
(Ca« x» de militiae labotibus>onet'tbus ^atcp incomodis_ eiufdem uitf militarisyac exercitu armo^-o: de piculis huius £latus*& de caufis qbus hoc exetcitiu dvfuadec»
jjjjF V Sfurgit mat non pigca hts auditis' & uitx huius P™* militaris & armoi^ exercitii danay incomoda atcg f—JB— picula*ac fi armis lpfis expta-eifqj rebus trita fu' iffet-his fuafionibus recolebjt*Miltriac feftatores,ac ac" ma tenetefyqd militif 'quod armcr^ officiu fit-ac qd fua <p feffio poilulac*antmo gerere Sc penfare debet*Siqdem mi les pmo faccameti arcp ^feffiois tibi maximu onus imcube' re uidebtt^ut re p*tueat'iniuriaf arceat*Et cu apoftolo co tentusyfhpendiis fuis nemine cocutiat. Hsc efl: eius ;pfef' fio'hoc officiu-q fi ab eo rerfte gerunt* magna fut laude/d gloria digna»Si uero ea n5 gerterit miles- ^pculdubio de'/ decorat illa 5niajqua» fut uel officio militis; uel eiuf ^fef fioni conexa*Cu igic tutadi^ut dtxi)officiu militif fit*'ni bil tam ?pCynil ta intolerabile-nit tam pnitiofu-g fi tpfe g defefionis nome babet-uim^ atqj iniutia afferat ciuibus» ut unde falus expe£tac-inde fcelus nafcat> K cacteus nacg bomibus illatf aduerfus dues iniuriie*deteftabiles admo" du funt»a milite uero fi inferant' fceleratayimpia/atcf fu-tiefta faailegia funt*$(qc paucis uideatur* gtum nefas fit paupes a militibus impugnari) bine intelligi debet-quia fi inopes debilefqjmiles ipe defpitfat*necaliisimpugna tibus refiftat'metito .pditionis nomen incurcit^[Quit ent dubitat-quin pditor flagiciofus ille fit* q rem cuftodtfjfi deicp fuae comiffam hoftibus patefecit* aut uerius ipfe dif' tupic*Milites ergo ciuiuyinopucp cu{todes-'n5 folum offh cioyfed fide*fed faccamento* fed uiyatqj nata ^feffionis ad hoc unu agendu pncipaltt cbftituti nofcunt*Si ergo paupe rumyCiuiuc| tutame peermittuc (quos potius ipfi facalego
expiant conatu)fum* ^culdubio .pdicio exiftimanda eft* fed tato infignius facinus erit» fi p fe clues impugnet»qua2 onia an a militibus^armigecifcp noftci teporis obfetuent' facile libet agnofcercEquide uerfu eft ad cStrana modec poiy ftudiu militu»Student nanq? cui noceat-'cui uim^d In* tuna afferant-'d q funt plane officio fuo aduerfa*' ea exet' cec impune«Nec fut cotenti militia dedecorare atq? foeda' te»fed plmere eius uidehcct natuvaq? uident»Obliuifcunc fiquide fug ^feffioIs^Ad id folu tendut-ut fatis diuitiaiy habeat*ftudiu luccifadedi captent* mercatura denlqi exet 7 cent-q in eis fotdida atcg deformis eft»cj non folu mercan do;auc lucricaptadt gcatia negociado»' qfi qdim apoftatg a fua religione cenfenc-fed quodammo defectores atq? ttaftu gg uidenc»quia repudiata religione.' turbg fe immifcet ac pecunig queftui intendut»Taceo fordidiora pleruq? ab et£ expta copendia» Taceo locandi publica uecKgalta paffim eos a(Tumere-rcgteracj uilta officia exercere.Taceo in nun' dinls tabellarios atqi numularlos inuercunde pletucf cofti tutos fore* qui ta pc^claiy exercitlu imfamare & penitus detpare no uerenE-adeo-'ut indigne^falfocp infignia mili'
, tana geflec-d nitore auri (qddefeCce.eoiy dignitas iubj) fordido queftu coinqnan n5 pudet.Quis igit ad boc exet-tittu afpirabit»1 In quo no nifi nome oni nudatu effeSu ,ph dolor rertwfit* fed bgc parua cuilibet intuenti uidebunt-'ti crudeliora qugda alta COtemplat.Ec in primis illud fcipi' onls occumt»qd militari uoletibus dicere jol.ituj_erat«_qa_ - Eljuca unicuicg militia defyderati UlOlJut_uitaE mala* niti militia addiderit» qTnquietu femp uel ingloriu*ucl picu lo expolitul aut cSteptui deditu efle oportet» Adde^quod apoftoluf ait»qa uita noftca militia eft fup terra*Hac igif; Cu nafcedo ^fiteamur»' qd alia noug militig ^feffione opus eft.''Na ibi fottiffimu co2pus fetco armac»' hic almus conc
dolos/lingua^ uerfutias & fcaudes pmunirt debet4 Nefcio igit quid armari exterius iuuat'cu intus in anima bellum fit* Nec illud diffiteor*qa ptimos militia ad aplas opes* fed 6c ad fumos bonoris (lacus ^uehit-Sed^nifi fallor)la ge plures ad inopia*'ad carcetes*ad feruitute-'ad uiolenta^ fubitacp morte eodem tramite pueniut*Nam(ut laureato inqt po#ta[) ex quo quis ^pfiteri militia animu babuit*nt fi deboneftare arma uoluetic'fp anima in manu picura ha' beat neceffe e*Corpus uero no dica in piculo effe-fed ipfu quoq? ptculu in cocpore*Semp em aures militis ([ut uegev tius ait[)uox illa regia intonat*difce feri te* intrepide mori «Et rurfus breuej fed borcendu militi ^uetbium e(l*ucl occidesyul occidens* in hoc one pclarum genus militi? uet fac* Adde rurfus ad diffuaftone huius uicac militaris»'qua: fupta tetigimus in oclauo capitulo' cu de nobilitate egimus* Has tgi£ piae matds inuiftas rationes cotemplans'a Jsfljlariu militia1! armop>CB exercitio alictiu me reddere co cepnSed ilico affini ii jamiroittcp Eba carne d faguinef utat bitroQteuelatibuf»'ad reliquu miliudjgenuf jrimnejacec be gcauitcg urgere uifiTm.yCum enifuc dteebatymagnam etatis parce circa bujqani iuris difciplina expederim» con-gcuu quiimo debitu uidebaS» ut qua in theotica cfeeerl» ad praxim deducere» d: q ftudio tpfo attigerat tam mudus ipfe cofpitiat» Dicebat eni q? hfis experientia^ feu opatio-nem(ut pbus inqt) etiam fine arte magis lauda^magis ett am pficit in opando’ Q babes artes fine expietia»(jVc igiS in ea uel alia uiuedi arte utilius agere»' neceffe erat uxore ”\v “ducere^ firmltlaomies in unoquoqi uiuedi m^d Ji redi porbe occationes colltt^Quare adjamcgmgalc infcafcriptis petfuafionibus commonebam
([ Ca*xi* de uita d flatu coiuRalt in faflro d immaculato' i
/f"rn5imonio*d de necettitate utilitate*' laudibus <5t p2£tO gatiuis uitae coniugalis fug alia uiuedi genera»
Itx cSiugalis (latus q fadluS/ q immaculatus atc| necedariuf exiftat'nemo eft q nefciat/ nifi q fe homine ac ex uiro & fcemina natu ignorat* Hic uitg InnocetifUmg (latus pdpue iuuembus admodu expedit' ne alienisplliritifq? libidinibuf mifceanb* & bonis caftifcg eo iugii fcufttbus pfcuanS* Hic (latus coiugalis necedarius fu it ad cofetuatione fpeciei buminas» na tcibus euidettflimiC d necedariis caufis fuit inftitutus» Pdmo ^pt piis geneta tione' ut habeat ede naturale* item ut poflit nociua obuia ce» tutfus ut babeat effe uigoratu*' ut podit #les fubfiflev te*d tande ualeat fibi (imile generare» Sccudo «pptec cocu pifccti^e refrenatione» Tertio ^pter uiri glorificatione» qa (ut inquit apofloluf) muhet eft gloria um-qa deuf dedit homini adiutonu fcemina- no ad carnale cocupifcentia*' fed ut haberet gloria de fcemina*' cu eum imitat in Ta&itate.' d prole ex ea geneneret quae gloriam deo gftet* d fit ad gloria uirt» qui gloriae d quodamo ppetuat in filio' q eft eius imago»Ex quibus facile agnofdt♦ quia b^c beata ca' iugaliS uita $ aliquo tepore magis expedies d necedaria uideS' q cu cotinetia fiue uirginitas» d ideo peligeda»qug tes agit'ut eo euetu loge melius fit uacate coiugalt copu' l? q cotinedf» uidelicer eo tepore quo multipliatio gene' tis humani pnecedatia fuit»ut copletec numerus eledlo^ queadmodu in fimili uidere hbet*Nam (tefte pbo in to' picis)phari (implicit melius eft q ditari» Veruntn indtge ti necedariis'melius eft ditarqq pbilofopbari' d tepo' re tllo peligendu fecundu tbo* Rutfus ad hac coiugale ui* ta plurima 6t pfertim tcia inducere d inclinare boies ufr/ dent:* fcitj natura» teSaratio'd gfa» Natura gdem'qa jpc
prole & naturale auiditate* coferuadi fperie-cS ppetuandu feipfu p ftlios*Demu re&aratio qua inclina? oiunx ad fcc uandu fidem coiugt*deniqj gea uidelicet facca menti-Hanc igit uiuedi forma beata d gloriofa fore^nullus fanc metis ignorat* Cuius ftatus necefritaSyUtilitaf d fa<ftimonia-ex multis colligi poflut* fed peipue ex dece eiufde ftatus ex» elfis laudibus & mirificis pconiis* Prima igic eius exelle' tia inftituetif eft exelfa audoutaf• Nec • n • fu u factiffimu or dtne aut auguftinus- aut biero* aut monaebory pac benedi dius-'fed deus ipfe ore;fa3oc| inftituit*Scdm pconiu ex lo ci progatiua pendec-cu itipadifo inftitutu tefta fide cceda-mus.paradifo ing terrena^ ccelefti.'quia (ut fadti trafta toref aiut)mifIo fopore» Ada raptus eft in fpiritu'd (ut aiuQcutia? cflefti inefuiffe credit-1 tbicp uirtutes tati facca' meti plene cognouit* Deniq? tertia dignicaf erat- uidelicj inftitutiols eius atiquitas* Quarta exelletia eft unitas du oiy in uno corpore*qa fcciptum eft' erue duo in carne una» QuTta temporis exellentia* quia in ftatu innocetif- quando nec peccati quis rubigo initiu fupferat* Sexta dignitaf ex eo colligic cp huc folum ordine tancj immaculatu- deus ipfe faluu fecit indignatiois ateg diluuii tepore "quo forni catores ones utufep fexus fterno aqcum uoragine delcuit» Septimo gloriofa uirgiue deus delegit buc ordine affume' te*Et qq uirginitate uouiffet- matrimonii ueru faccametti non refpuit* Nec puu uidet pconiu mrimonii-cu dei fili» us tadiu diftulit carne fufeipe humana-quoufq? uirgo bea' ta fub matrimonio foret legitime coftituta* Oftaua digni tas coiugalis ex eo coftat* q> cbriftus boc mrimonii facram tu no m5 fua plentia* fed miraculo illuftcat»ut lobanes te fert euagelifta* Nona exelletia patet»quia ex eo uniuerf» fit (ppagatio bumani generis* Quiimo(ut inquit bterotiy mus Cont uigilantiu} fi uirginitas laudat-cur mcimoniu n
uehement amat'ex quo uitgmes ptoccean^ Decirnu aliud mrimonii pconiu no inferius aliis onibus uide?*' qa catnif copula(q fine illa mortale generat culpa) eius uirtute nedum a peccato immunis* quumo pletuqf meritoria efficit* jVdde,quia mtimontu no folum in deu, fed gadifu replet^ ut inqt abtofius*p qd fcelera pene infinita* inceflus' mtca deniq fcelera uitant*d ingetia bo qrunt* Ex bis tgic acti nentes me ad coiugale uitam cogere quodamo conabant;
Ca»x'ii»_de,qneribus/A incomodis, d laboribus ptimis nt^oiugaliflA de caif jpt qf n expedit uxore ducere*
Lu&uabat ubtq? aimus’ fed ad me uerfuf pif ma' ■ Jtcis cofiliu petituros acceffi* an igic uxore ducere, ofuleba* Illa uero q (ut fa?pe puftea retulit)diU' tnanf p me lacbrymaf d uota fua altiffimo dederat* ut in fua me forte tcaherec* tancj rabida qdam leena I5ge cotta' rifi fuadebafqnimo ne incautus, ta immines naufragiu fub ire,pie rogabat* arq feuete comonebat* Dicebat eni mari* ti nome(licet dulce-'ptimis tn erunis effe refertu* Quis*m
bomibus cotemnunt*Si diuites* dotes eas tumidas,genus_ infolentes forma uero fufpeftas reddit* deformifcas_quocg reddit inuifas* Quaiy liguaf ut plutbarcus uoluit)nil pni Ciofiusaudacia.nil ^digiofius- quaiy ioLpbitate nil in exgqbilius cogitari poteft.q iurgiis, d cotentioibus,qb£5. dut uiros-Semp eni c5querunt-'fp ex^brant* femp infidit an£*Et(ut Cato dicebat) quos coniunx diligit*illa odit* Eis eni cu cftera defut-nunq tn lacbcyma?,gemitO,atq? fu fpiria* ut faudis fuis fiat fatis* ornametoiy uero ambitioe adeo ardet*ut cudas opes labefaftet' miferofcf cogat ma'
utos inqueftus*in dira tpdire fcelera* Et(qd piculofws cfl oim)q uxoce ducit (cum apoftolo)^ mudi fut cogitat •& et foeminatos uiroiy animos*' & ab oi fpeculatioe rcddut pe/> nitus alienos» Taceo tande quot in maritos fraudes exer' cent'quot fimulatioes*quoc .pditioes* quot pletiiq?fuppofi tos ptus-quot meritas enutricioes* quot alieni feminis fu--fceptas meffes» Et(ut faceteyd ppulcbre qdam fapics dtce bat-'& ridiculu magis eft) lugent poftea innocetes mariti* bas fibi extin&as uxores laudat' pdicac in urbibus quafi pudicaf*qua^ in pudicitia corda eo$< uulneranf;* Coguntql honoris n5 pdendt gra recfte metiri»|[Quod fi dote ampla quis cu uxore adequi£-'tato fupbiot efficit» Quo cctte fup* bi? ftimuli fut cuiuflibet uxorif.'fom»y& dof»*Mulier»n» dotata-mariti dna^uxor no eft»nil fibi illicitu putat* q fu' as opes quotidie mariti compat egeftati*d quar a uiro paf fcit*dnam fe putac(no focia» Vnde recfte dicebat quida fa pies «quia unde dof ingredit-inde libcrtafy inde uerecudia inde obedietia egcedit*Ligurgus enl cetfle leges fecit* ut mulieres indotate nuberet' ne pecuniae potius g uxores e' ligerent» At fi paupere qs uxore ducit*'n5 unius dieiy fed totius uitae bofpiteyforte bofte compat» Et(ut paucis mul ta compbenda)qui uxore ducit* cu apoftolo cogitat mun di funt*'d quomo uxori c5placeat*cui dii qs placet* fibiyat tf aliis difpliceatyinutiltfcf fttyoporret* Econt qui fme u* ore eft'aptior efficit ad ea ^ dei fut» Vnde augufttnus cum in foliloqis no tam (ibi 9 nobis loquerec» Nibil eni (V quit) fentio qd magis deiiciat animu uirile* g bladimeta fccmins corpotucp ille coca&us* fine quo uxor baberi non poteft* Hic bugo de fatfto uiftore» Non eft uxor ducenda uiro fapieii y & litteris dedito» Primo quia fludiu fapiedg tmpedir-nec poteft quis librisy 6c uxori pit feruire» Demu multa fut qug matconai^ ufibus neceffaria fut» Altenus»n*
amore-fuu fufpicac odiu-Rutfus attende q> nulla eft uxov ris eleftio*fed qlis aduenerit/talis eft duceda-Si iracudaJ fi fatua-fi deformi*'fi fuperba*fi fetida-'cuiufcuqi uidi eft' poft nuptias difdmus»equus/afinusycanisy<£ uiliffima ma-cipia pus ,pbanE-Et iteijp idem bugo»no eft qeta uita bo' minis*'qua inquietat uxoris fufpttiotollidtat ancillarum, fuptus-cScurbat filtom puetfitas»Qui igiS prudes eft-uita bit ea onia «pmpta picula-'quf ex nuptiali uita puenire fo lent-Et licet fatendu fitCtefte Auguftmo)^ aftuf coiuga lis bonus fit*c5tinentia tn melior» Habet eni ftatus coti' nentiu fup ftatum coiugalem fex coronas peminentif*Prb mo quia cotines babet maiore dignitate»<p eo q> p cotine' tiam bominef affimilan? angelif-Secudo maiore puritate» trahi£ enx fpuitus p aflum cSiugale ad immuditia catnif' d effici c quafi caro»Tertio babet maiore libertate-qa uit no babec poteftatem fui corporis- fed uxotis-d ecouerfoi fcdm aptm-Quarto babet maiore utili cate-quia qui uxo? rem babet-follicituf crit-quo placeat uxori»qre diuifus e» Quito babet maiore fatfticate-qa coiugati tdbulatioej cat nif bnt'd impulfione maiorqq non coiugati»Sexto babet maiore utilitate qa maius pmiu- & maior fruiftus fibi de' beg.Mento igit fapies uir cotmentiii fa&iftimu ftatu pe' legit^Qu? onia attendeces fapietesyac bumani iuns int' pretes- no mfule coiugio carnali fpuale conubiu ptulete* ut uidere libet in ftatu cotinentiu-d eo^ q in ordine Wf clefiaftico in bac terrena uita militat»ut tandem in fupnis tttupbent-Aiunt ent idipm fpuale coniugiujnon folu di' gnius effc q carnale-Ted honorabiliuf/atq? fcccudius-fed<Sr fecunus & fortius. $lHis itaqp auditis 'quippe a matre pb fertim cu fletibus expofitis-decceui a coiugio paulifp fub. fiftere»Vetu attinetes d amici]ir<p tunc matrimonii one-ta fubite non placebat-ad publica me falce tralfetre oflfi/
cia*Et Rferttm ad iudicandu populof* pfidendum urbibuf» his fuafioni bus~commonebat.»	^	-
f£
\bul
a*xlii*de magtftcatu iudicum»f<& de officio f & munere judicandi populos^d pfidendt duitatibus» & de laudi/ buf buiufmodi officio^'d comendatioue talis exercitii»
Rffeflrurfyattf ludicandt munus'g neceffanu wtX buman£»g exelles^d pclaiy lit execciciu*'d a cudiC " mortalibus honori babttu-nemo e(t qui nefciat*ni ' u qui legibus fubiici recufat-aut alienis tafturis ditari p' optat» V t eni biero*aity nili ptimuf homo imagine dei in fe peccado uiolaffet ’ neqg homo horni fubieftus edet* nec alius aliu iudicaf[et*futlTet*n*fibi unufgfqi iudex* Nam a pncipio n5 dixit deus homi/ut pfit bomibus* fed domina' mini inqt pifcibus maris 6c uolatilibus caeli ac beftiif ter t£»Po(lg uero peccatu int bomies inualuit'iurgia;rix£y bel la^d femiaria difcordif crefcere cfperut*Fuit igtE neceffa»-tiu ad cbpcimedu iniquo^ cupidinesj Sc uiolecias-ut diui nafuidentia homo boies iudicate poffit* ut quos na?a ipa aut amor ad bonu n .puocat-falte timor hols coerceat* Ec boc eftyCf alibi ad eunde fenfu Augufbnuf ait* quia cu po puli multitudo ab bis q maiores funt oppnmereS* ex pe» dies ad modu fuit ad alique cofugere uirtute & audlonta te pftantem-q iniurias cobiberee*d fuma infimis pari fcy/ tate cofqret*legut| tcagceffores puniret* Qui apud quof' dam magifhratusyapud alios pfides(alibi ptores fiue pote/ ftates*c6munius uero iudicef a iudicado appellati fut*Hi apud gentiles plimu bonorabant*de qbus ualerius ait»ga apollo requifitus*de iuflis magi(lcatibus*frndit fe nefcitt/ ut^« deoy numeroso bominu aggregari deberet*adeo*n* boc exerdtiu ilfuflce apud eos.fuit^ut illud oni potetatui
pferret» Quid enl(tefte cicetone) pclarius,dtgniufc| inter mortales exercitia excogitari poteft- q unu homine in rei p.tepetid-q comuni utilitati feruiat-'qui ccmunia ,p fuis^ fua p comunibuf habeat-q uelityd fciat pfona ciuitatif ge rere-dignitate^decus fattinere-' legefq? obreruare'iuta tue-rii atcf exeq-d poftcemo cuifla quae ad re p- pertinet fidei fuse comilla meminiffe» Magittratus liquide atq? ius dxcen di poteftate ha betes'no mo tercenoiy pndpu(auc populo-ru-fed immortalis dei autftoritatejd uice fungunt-Eft enl latiflima tofy. poteftas^d iunfdiftio- ueluti q uitx fimut f d necis hominu dni penitus coftituti fut» Hinc apottolus dicebat-q me iudicat'dns eft. Hi ergo iudtces^tqs «puin-cia^i potettates atqi reftores eu re3e agut- deo paut d ho mibus acceptittimi fut-Scnpcu eft eni» Beati q iudiciu faci unt-d iuftiria in oi teporc-Et ttei^ p fapiente-q cuftodit d iudicat luftitia- tpfe exaltabit- Nec mo in aeterna uita eoru exaltatio erit' fed in hoc teculo fublimaE» De quo p eundem fapiente dicic-iuftitia eleuat egente» Vnde 6t ni tfidorus»Magna ett(inqt)laus rede judicatis» q ficut no' cere ciuibus nefcit-'ita ^pdefle oibus nouit» Aliis »n»pftat cenfura iuftitiae» alios bonitate iudicii fine pfona$? accep' tione fufdpit» no infirmat iuftitia auaritise flama* nec ftu det auferre alteri-'qd cupiat» Et fubdit/ hi funt ueti iudi-ces-'q ficut de iufto iudicio ditari n appetiit' fic ftno pmio coronant» Demu uero iudtces fi locupletet fieri poptat' id q facile eis fit^nemo ambigit» Nam qui ciuili auSoritate^ d potetatu fungunt-' paruo teporis copendio longas cofue-uete Congcegace diuicias»
Ca» xi i ii« de oneribus d labori buf d ineomodis Prffiy/ ftavxi d judicatura? d pfidendas in populis»d de pete culis huiufmodi exetdtii*
/ (Ed poft huiuf exercitii laudes* utdelicj iudicadi & pfidendi honore tatope emendatu* ilico mr bo s na illius flatus pmentia oneray atq? aperta picula > enatrabat*quae tot futyut uix enarcan queant* In pnmifcf ueniebat in mente qd fctiptu f^cpe audierat*Noli fieri iu* dex*nifi uirtute ualeas rupere iniqtate.Qui fe igit talem extimat*uanus eftyaut temerarius* Deniq? int caetera-quat tuor picula iudicante comitanf>q oiayuel alteiy uitate dii-ficult quifc| mortaliu poteft*Primu fiqdem piculum ex eo maxime tmrninec*qa pleiyc| ex caufaiy multitudie defectos accidit folhcirf difcu[fionis*qd utiq) piculum caucs beatus tob dicebat*Caufa quam nefcieba-diltgetiftime inueftiga ba*Sup quo Gtegotius*ad ^ferendas fetcntias uideamus* ne unq pcipites fimus* nc temere indifcuffa iudicemus-'c3: ^libet audita mala flatim moueant* Secundu iudicis picuv lu fequit* affedlus uidelicet atq? inordinata paffio*d tAtp certius eos comitan?' qnto difficilius ab eo fepant<Iynde Auguf* qfi jp quoda miraculo narcat alipiu collegam fuu/ nullo affeduyodio/timorey atq? premio iuftitia fubuettiffe» Tertiu iudicts peticulu patur ex obliq intentioe* aut in'/ iufto animo*Vnde fcriptu eft*qd iuflu eft-iufte exeqris*qt dicere uelit*no eft fatis iudici iufta decernere- fed necelfe eft fi piculu uitare cupityut iufta iufte decernat* id eft te-fto aio agat ea quae leges iubet*Narcat fiquide grego *qv dam fanftu uiiu uidiffe iudice*'cj cognouerat in locif tetet rimis magno pondere fetci ligatu.a quo cum quateret* qd na hoc effet tefponfu eft* quia eo folo ea patiebat'quia cu iudex effet,fi quid poena?yatqs uindift? etia fcdm leges ali cui uiues inferebat-plus tn ccudelitatis defyderio,q publt —.eo jelo mouebaf:*Quartu piculu iudices c5tmue teptat*do noi^ uidelicetycJ munere cupiditas* Quis enim ille eft*de quo ueie dicere poffimufyq difeutit manuf fuaf ab oni mu'
nere*hie in exclfis habitabit* Ea fiquide picula tato iudi' abus ^mptiora fut*qnto difficilius euitanc* Vnde ifido// tus; multi tdbunal afcedunt» fcd rari iudices inueniunt(q populof legu moderamie regant* Et fi Cftera ad hoc uita-du piculu pfuafioni defint-illud petcarchf occuctebat-quia ludex ipfe populoijq honorato quoda exilio damnat' dum ocium domefticu cu extna follicitudle pmutac* Amara cet te <5: turbida iudicu fors efi> Habet em domu no mo muv neribus apta*fed d litibus*fUentio uacua* querimoniis ple oa*iurgiifcf referta*Quicqd laguidu' qcquid fgrotu in uintix feu ciuitatis uifcenbus latet»cotum fibi tcatfbndu curanduq? referuat*Vnde plautus ille comicufj duiji admo dum opuf dicebat* multos corrigere'qd hinc patet* qa fefe corrigat pauctdim* Adde illud Plutatchi pclap^ exemplu' g cum iudex eligeret* renuit dices*qte fic iudicaboqfi fta tim ab aliis iudicandus* Nec m5 ab homlbus iudex ipfe iudicat'qppe in § totius populi oculi uertunt* fed durius a deo fumo oim iudice tudicari timet* dicete fcnpta*iudi/ ciu duriffimu bis qui pfut poftcemo*pudor eftjcj» iudrdbo & migUtcatibus pudor nulluf fit his prfeffe» qbus fubeffe dignius fuerat* 4lCum igic talia do&a mat tecoleret'5/ ne iudicandi ambitu manu quada ab aio erupere uifa efl* Sed dum iudicadi tribunalia tatope abhotcere*' ad caetera rei p.honefta d publicata munera codefcedete* & pfertim officiu cofulu ciuicatu/ quos appellamus tedlores otcibules ipfi his fuafionibus hortabantur*
la*xy» de exercitio d officio cofiliarioiy pncipum d ut bium d jjuinciarum» d de utilitatCjlaudibus^d pteco" niis huiufmodi uiuedi*
Agna femp rei p*cofulendi auo3ritas fuit* Con/
fules enim fiue cofiliatii a confulendo tedle didti tut* quo tum |>indentia ref p*regit!» eoi^q colilio aduetfa ciuitatd pellun?. quies eius atq tranquillitas eo^ ftudio & indu' ftcia compaC *Eftq eius genetis officiu i pfum-ut alciKum deo c5emuu obfequiu d tei p*pfidium aifetat» Vnde Au' guftfde uerbif dni-Viec utiq ce p*gerere cdminofu elKSed t5c demu illidtu eft'fi ut diuitias puatas augeas-rc p* ad' miniftcas»Vt eni inquit phus* nil ta utile eft duitatibus d regnis-g ftudiofoi^ habere coli lia* Quo^j offidu(jjt ait tulliuQeft* udi itate ciuiu fic tueii*ut quicqd agat*ad rep* referat obhti comodoi^ (ppdofy*Quid eni eft digntuf-qd tet p*utilius'qd deo acceptius-q te p. pacata qetaq tene^ re, d cofiho pleruq explete* qd armis 6c multop cjdibus ePfici no poflit.^Nam ut inqt Tullius'n5 uiribus,aut ue' lodtatibusi aut celeritate corporis,res magna? gerun?*fed ccfilto d aucftotitate d fcietia pfidentiu*C5filiadi*n.re^ publica^ pluf agut* g qui corpora raculif boftiu exponut» Similes eni fut gubernatoribus in naut* g loge plus agut naue ditigedo'g casted aut nauigando-aut pugnado*Vn" de & in bellif pa^ poffut arma'ubi n5 eft con(iliu*ut ait Tullius* Phi*n*c4 cdfilio uigentes, plus confilio in bello paceq egerut-g armis*<fVnde fapies ait*cum difpofitione cofilii ini? bellu*cSr erit falus ubi multa ofilia* Alexadcu gdem eo potiffimu, tam ingetcs uidtorias obtmuiffe legi' muf»quia ofiliadis bonis cu&a agebat* ut inquit Ttogus popeius* Et ^ptetea obludi pnctpu, necno cofules d re' dtores ^uintia^,urbiu, magno femp honori fuere* d pres patria: redire ab antiqs appellabant* 4! Ad boc itaq exet citiu d uiuedi forma, amici d cotdbulcs bis d plimispc£ fuafionibus me trahere moliebant* Addebat pterea hunc uiuedi modu, genitore meu' ueluti honeftu d fine cdrmne delegifte*Nec erat inconuenienf-'filium laudata honeftaq
Ca* xvi* de labonbus/ oneribus d incomodis cSfulu Cr/ ue cofiliariorum/ d re&orum urbium d Quintiarum* d de penculis huius ftatus*
Ed uix amici uerba finierat/ q officiu confuledi in ciuitatibuf tatopere collaudabat-'d tcce roat anxia occurrit d plurima nedum onera' fed incomoda d picula huius uitj d exercitii prudentiffime recolebat* Sed int cetera id Catonis comemorabat* qm difficilimu eft c[ piam fic rei p-cofulere' ut Qfit fimul d placeat* fed loge difficilius eft>'ut fit ei in uerbo ueritas-in cofilio fides» in comiffis filenriu*in impando fuauitas* d tande, euentu no uirtus-fed fortuna moderabt?* Ite^a illud platonif in te*p occurrebat* parua inquit ciuitas fgce regi? magnj ueto ut bes difficiles regimine exiftut* Quare qui ad huiufmoi mi nifteriu fufpirat-necefte eft illud laftatii fateant* pa^i e(l inquit nobis domefhca^ curari' qui publicas adoptamus* Deniq? quis putat ccfules ipfos uel cofiliarios a pncipibuf uel populif amari .'quos potius gtauat/Cj iuuat* Quod fi ex tcinfecus honorari a populo cernamus*'labiis cccdo» cor aut fmgulo^ ciuiu loge effc ab eis* dpaupeiy pfertim-quof du riftimis cxa&ioibus deuorat^ed etfi a populo <p aliquo tepore amari coltCjj eof uideamuf-in mente ueniat/ qf popu lo fapionibus carior fuerit-quts camillo- qs rutilio d me' tello-quis folone gca?co-'qs hanibale* qs ligurgo- ad quos amor ingens atq? ardens feruor fuit popularis* fed iliCO in odium/in cotemptu uerfus eft* Quo^ illa fuere pmia*fori uidelicet laboc/iniuria/accufatio/mors/exilium/ carceres* Sed certe illud Catonis pclare dtftu eft* quia int ea ^ p, fpera fortuna largiti uifa eft* nil ta peftiles tacj inconftas*
cj ppti fauot*cuius ad pofleros funefta hafteditas eft* Ad' de'quia cu ad huiufmoi cofulendi munus /no niti iutifiura di faccameto accedant cofiliarii d tenores- totiens deiev tare uident-quories fenatu itigcediunc*Rurfus cu iuxta ci" tetone,eos qui de re p*confultat*ab amore,ab odtO,ab tta a timore,liberos effe oportet-uix aut raro cotingit cofiU' artos,c6fules urbiu d reftores,ab bif paffionibuf fien ali enus*Dsnic| cjutiles in cofulendo rei p.exiftac* ttiftis ille euetus dem6ftrat*quia ref p.plurimu eo^ ccudeliflimo aut ineitiffimocSfulatu indief paupior*illi ueto ditiores eua dunt* Nec aliis opus eft teftimoniis* ptet td qd infauftis atcf infoelicibus noftds diebus cernimus* qa ca ipfa cofule di officia atq? gubetnidi re p*munera,no ut olim inuifhs delata uidemus* fed potius a follicitatibus ablata* Et qd maiori moerore tefet£-eaipfa officia quibus paupes oppri' mune*no paruo precio emunc* Difficile naq? d pcarum in-tuem' ut quf magno exoptanf: affeftu d longo quxrun? Ia bote* libera Iit impedant.Et ut paucif agam'tonge difficilius erit-ut q multo coparant auro*'fine auro reddant* Hi ergo n5 ra confulut-cj cofumat* no tam tegut* cj pmunt*n tam ^ptegunt^g ledut.defendut ut ipfi inquiut rem p* fed fateor ab aliis d n5 femp-'fed a feipfis mime* ueluri q ct-uibus guiffimas imponut colledbs, no in rem p*exoluen/ das* fed fibi imburfandas* Hi cSfuIes dicunE a cofulendo, no rei p*fed fibi* gaudet cofiliam d cofuhs nomine-'a cu'/ ius-re d effeftu plunmu fut alieni* Paupe^ domus euem tunt*ut fuas c5ftruac*miferoi^ cafellaf ageof atqs pdta fub baftant*ut ipfi uilius emat*culp?cf £ximus eft' qui eos in lidtatioe uicerit» <] H?c fili mi inqt mat optima exercitia ftudia defidenac| funt confiliatio^qconfulu atcg reifto^ Pe ftiferi nofta teporis*ad quae tuipfe cSfpice* fi libet afpit*' te* Ma£na igi£ monita adeo uifceribuf meif infixa fuere*
ut ad huiufmodi cofulendi miniftetiu nullo pafto afpita' r?*CT Sed tltco pateueleSjatq? fangulne d amote coiunfti fefe iuRetut-ut aliud uite genus a(Iumere»qdf ut dicebat( a cuntftis mortalibus uirtutis^honotis 6t glori? cupidis fg exoptatu eft* utdeltcec tanq aduocatus patcocinadi exetci-tio uerfati*ad quod bis fuafionibus comonebant;
*♦. de iunfperitis ac de aduocadi Sc patcocinadi '	■'[wvt	f:	§■	°^CL0	*n iudiciod extra *d de laudibus juridicae fcien'
c	^	♦	S|	tlX ac necefftrace d utilttate huius fcietifici & aufido-
1 1 J' ’ Vfi exercitii d quomo Cupplet natut* defedtus«
Attodnan in caufis ac in iurifbumani fubtilibus difceptationibuf uerfatqfemp laudabile infignecg exeidtiu fuiffe nemo ambigit*Ea*n*officia(ut Sm luftiuf ait)honeftiora apud onef babita fut-q tngeniojqug intelleftu qua* deniq? eloquecia/ ac dicendi fuadediq? arti ficto oftant* Sic ergo iuns difdplina bonella fafta d pne ceffana uitx humana: extitit* d ob ea rem 5ni tepore pii-mu fuerit c5mendata4lEadem ratione difaplina ipfa fefil tes/ q iutifperiti feu cofulti appellati fut* utilit ac lauda« bilic d nccedatio utun? iuiibus humanis* q no nifi ad It' tes int bomieS dirimedas* amidtiiq atqj ipfa te p*augen-da inftituta fut1?; Hinc iuftmianus ait* aduocati q ditimut ambigua fafta caufa^i' no minus (puident humano generi^ cj fi pliis armifq/pentes pateiaq? faluaret* Et aliuf fapies/ magna omendatioe dignos eos facit*qui qd iuftuy quod bo nfiyqc! ?quu eft-homibus pfuadet* Eft ergo buius exerdtii honeftas atq neceffitas admodu manifefta ♦ fed d utilitas publica manifeftior^t)uantu uero in eode nobili exetdtio puat? fit utilitatis* nemo eft q ambigat* Habuit tame inn uidof oni tepore hoc fcicntificu d honeftu exeeeitiu* Non--
nullis em non fatis^nec recte intelltgctibus*uifum efl te' ges ipfas;atqs legu intpretes/<fc iurifperitos(caufa dare li tigiis>'illacg gmime intenre»In quos pulchre cicero in ets quos de legibus edidit librif inuebtt*ait em uenus igno ratione legu-occafione litigiis pare0gnor antes eni leges' uoluptates d appetitus fuos putat & optat legibus iuua" ti po[fe»quare(_inqt cicero) cuffcos cofulunt* an fit lex qu? fuo poflit fuffragari apptitui aut cupiditatfquo fit* ut ip fajy legu tgnoraria'no iunfpetiti*uia litigiis pftent* Ad' de aduerfus iurifperitos alia n5 minore emulatione* non' nulli eni pfuafum bnt-'id qd ex ipfo exercitio laudato co' paE-dmpbe acqi illicite fore quaefku. Plane n5 ita fentie/ bant antiqui pbqd fapietef*'fed nec catholici tca&atoresJ qui in cdllituendis detminadifqi bominu defidiis-iudicef/ teftes/d aduocatos afftftere decreuerut* folis rn iurifperi' tis licitu ede uoluetut-'fuum cofiliu iufte uedere pocuiffe» Cuius int ca?tera illa a pb5 ratio adigna?-' quia iudex ip fe & teftis^cSmunes fut pfonae-d ,p utcaq parte coftitut?» Aduocatus uero altera tm fouet ptem» a q licite honefte cj fala riu exigit*<lHuius pterea nobtlis ac fcietifici exetci' tii exellentia*ex pluribus illuftral effe3ibus*Eft eni moc taliu bominu defyderiu ut ad id potiffimu tedat (eodem pbo tefte^ut ueritate agnofcat* Quare ad ipfum in rebuC agibiltbus auidius humana operat inqfitio- pfertim cu ob eas bominu cuptditates/ q a uito/ q a iufto plerfiqf diuet» tere cogunt' tppter teiy humana^ uarietateS/difficulc qde ueritaf ipfa d iuftitia agnofci poteft^Binc drts p Ifaia p// pbeta de humana iuftitia dicit' tancj panus meftruata?yunl uetfa? iuftitia: ueftcf* ut humana iulhtia difficult attingid cognofci pofftt liquido demcftcaret auatius eni g iufhus* bomines lites d iurgia mouent* Quia(ut inquit fapienf) deus fecit homine tediu'd ipfe immifcuit fe infinitif qui'
onibus* Fuit ergo neceffe humano generi iurifperitos co' ftituere* quo^ indufttia d expcftata iutifpericiayeas fine belloi^ fragoribus qftiones decideret* quas humana puer' facg aua titia attulit*Laudant igit ptimum atq? merito di' uerfis honoru titulif illuftran? tuufperiti* qui uetitate d aperiuc'd int hominu cupidines p fuf fcietip coiefturaf d tegulas,qd ue^'quid iuftu fit-explicat* docec-atcp e tenev bnf ad luce ufq? deducut-Quoi^ taca uif eft*ut nonuncj eaf uentatesyquas uel natura,uel induftcia, uerius aftutia hu-mana-in danum fimul d poena peccati humani generis oc-cultaf fecerit» ipi iunfpenti fui ingenii fubtilitate ad ret p-quiete atq? noftca comoditate teuelent* Plurimie fiquide ueritates incognita- ptimg iniuftitix impunitae maneret* fi iurifpertto^ ceffaret fapientia* d fua qrenda^ rei^ ftu' dtofa fagacitaSyCOtemptui-’aut no ufui haberet-Denicg nemo uncj dubitauit ue^ d iuftu multo effe meliora*' g fal-fum d iniuftu-ElTec-n*rationi diffonu-Ti ueru a falfo-iuftu ab in iufto-'uinceret*Quod utiqj funeftu in re p*fa?pe acci' derj-fi iurifcofulti dee(Tent»Quoi^ id pcipuu ftudiu e-iuftu ab iniufto-falfu a uero difeernant* Rurfuf cj neceffatiu humans rei p* hoc exercitiu fuerit/ex eo patet* qm(ut phus inquit in ethicis) fut nbnulli homines peffime qutde per fuafibiles» q non facile ccedut nifi cerdffima uideat figna l aut fortef habeat pfuafionef. Aduocati tgiE piimu fut con medandi • q uirtute fcictis iuridic? certiffimas uel «ppin-quas-' imo foctiffimas pfuafiones elidunt* d illa iudicibus fuadetyadiuuanda innocentia-' d repmendaf puniedafqi uio letias d iniuftitias* Vnde cicero hac iurif difciplina extol lens* hfc inqt ad oes res puatas atq? publicas tuendaf infti tuta eft-Et ite^-hfc ars tuta eft-b^c honefta* hfc illuftrifi qua ffpe mult? tef p-faluf fadf funt* Deniq? (ut phfif uo-luit)oes artes inuetae nofcunt» ad fuppledas humang natu-
x% defeclus*ut libet exepli gta unu inferere*Njtuta*n*ipa laptdef ligna atcg fercta .pducic-fed mime do.tiu efficit* q<e refte & neceflario ars domificadi inueta eft*q idipfu fup' plet quo naca deficit-Simili m5 natura pavenf lana & U/ nu*fed no ueftes pduciNalubnc ergo atq? neceflario artef tcxendi/atqj fucdi/inuet? fuc-Natura ergo quancj homini inftcumera loquedi dedit'non tfl uittuie tabuit pfuadedi-Sed arte effeftu eft* ut boies ftudio ipfo atcp mirabili at' tificio ui qdam dicedi cofequan? - c5eeptus uidelicet fuos impmere pofle audtentiu animis* ficut natura? mime dedit boml uim difcernendi cogcuu ab in cogcuo ♦' nifi p gcama' tic* fderia.nec uep a falfo-nifi p diale&ica* Licec dedent inftcumetu cgnorcedt ue^ a falfo* uidelicet loquela & in/ tclleftum*Oportebat ergo ,p cbferuatioe buman? uitap* & tolledis int homines defidiis* ut naFa? butus defedus fup plere? p iiitifperiros* qui ipm iuftu d: teftu iudicibuf pfua det-flcdm tditas legifladoes*d nonuncj iuftu & tefiu dtfti uant/limitet/d- moderent ' fcdm pticulariu cafuu occurten* tias & legiflatoris mente* Qua? onia puent'nifi iurifpert ti effent q ea bomibus fuaderct* Et ut paucis agamus*'fu-ma eft exelletia bums exercitii* quo ipfa uniuetfalia flatu ta humana/ q generalibus atq? indetminatis uerbis ftaru» unt* lucidius inrelligun?* Na p iurifperito^ fubtile Se in geniofa applicatione dida^ legum/ ad caufaf pticulares ' mente legu intpretan?*Ec tande ueco p boc nobile aduov cationis officiu*infotef defendun?*oppreffi releuan?*d ut paucis multa coprebedamus*iuftitia periret* fi deeffet qui iuftma allegaret* ^ Ex qbuf facile ogno(cic*c|ta fit buiuf exercitii boneftas*gta neceflitas* qnta deniq? utilitas*^ Sed uix affiniu damico^ follicita inftatia uetba finierat» eu mat clamitaf dicebat illd fapientif* fili mi fi te laSaue rit peccatores*1 ne acqefcas*Et tandem aduocatoip uitam ac
exetcitiu eo$i:g aperta difcrirtuna & pericula»' fequentibus uerbis diftuafit*
Ca»xwi» de ineomodis 6c onertbuS exercitii iunflatvA actis aduocatiots in caufis d iudiriis» d de piculis huius flatus d modi uiuedi» & de danis q ex illo ueniut rei p»<# an litigia nutciantur ex aduocatoi^ copia» d an humana iufticia potefi: impleti in iuce naturali»
IVnfpento^ eoy pfecrim q fotenfes caufaf agut in iudicio quos aduocatos uel caufi Jicos appella' mus»q fit danofu piculofuq? exerdttu*nemo apti'/ us q aduocatus ipfe ung intellexit» Sed d geum hominibus fit inutile quippe d pnidofu.rnemo redtus agnouit»'g q $ eiuf infoctunio aduocato indiguic-Huiul exercitii da najdifctimina atq? piculayno facile enarrari poffent»Ex mt tis aute^paucula qugda in mediu adduceda decceuimus» In primis natam artis atef exercitii ofidetate opottet»Eft»n* eiuf genetif pitcocinatio in caufihqa difficile eft aduocato d caufidico unu iuuare'qum altey laedat»Cui pulchre am brofius dicere uideE» q no potefi: alteri fubueniteynifi ait ledat comodius eft neut^ iuuare'g geauare alte^4iynde fup illo uerboyimpto pbes auxiliuy A.ugufti»inquit>'callidi argumetatoref»d iurifperiti fallacef du cupiunt ditari'uix puaticatiols piculu fugi ut» ottouetfias adionefef caufa^yCO tca tpfa iura uectut»d ut aduerfarios coberceat* iuffioni-buf legu ad illudedos iudices-exqfuis exempliSymultiplv ces intellefluf-d cauillofas a legibus eliciunt oiefturas»' quid igit.^in eis laude n facile inuenio([yendut»n*ligu5 fui ^	donu	eft.Qua	de	te	Auguftinus de feipfo
in libro ofeflionu loquef ait-placuit mihi fubftcahete mE niftetiu linguae meas a mundanis loqdtatis meae'ne cfteri
rnct exemplo,tam non legem dni* fed foteCict bella mercar ten?;.'d ex oie meo arma furori fuo accomodate* Rutfus n5 illis puro a(lecicndu'q negant cauftdicos Ures nutare* fed potius pfeindere otendunt* ex ciceronis uerbis argumentu fumetes*q refte intcllefta'eos lcedut* Ait ent eof q legef ignorant* uoluptares & appetitus Tuos putant legibus iu-uan polTe*d inde legu pitof cofulut* ut eif dicat appetitui fuos legibus feq poffe* Sed ea uerba qd aliud fonare uide tur* q aduoratos lites gignere' dum uolupruofis & cupidis homiibus fuadec legibus poffe explere* q leges ifpe uetat* Quif eni ta amenf eft>' qui leges iuftas afferat iurgia nutri re'qs dicis Cicero in eode de legibus, efle uitio^ emenda trices-uirtutuqj omendatacef^Sed ex mente Ciceronif eli' ci poffe* non leges fed legibus abutentes q fut legifta;*'li-tes nutrire d educare pfpicuum eft^Qui ut nafcanE lites* fpem uiftori? uidis ^mittut-adducetes innumera fallaciae repagula*'d aftutiai^ obftacula-fcdm policcatu* Qui.n* Cfcus no eft-liqdo uidebit, quia n5 bominu negocia*no cau fas- n5 otrouerfi* fufcitat aduocatof* quiimo ut oculis cer-nimus-aduocari ipi caufaf gignunt*litigia fufcitatotrouer flas fouct* immo monet arq? nutciut* Prebeat buic uentati teftimoniu ea loca* q certe beata dixerim* ubi fi defut ad-uocati*ibi cauff ipfa quoqs litigia defut* ubi uero aduoca-to^ turba ftcepit*ibi litui anfca&ibus tota ciuitas ardet' nec domus aliqua a litigio uacat ♦ Vidi ego in germania urbes qptmas popula tiff i mas quidem atq? optima politia gaudetes-'in qbus riuis unus iunfignarus, in decidedis cau fis penitus inexptus'totius ciuitatis caufas breui mometo pacifice d incredibili filetio tminabat* ubi nec affiftenti* erat aduocatof-nec allegationu ingeniofa altercatio *Stu' peti igit mibi atqi qrenti'cur in tata urbe tam parug atqf ppaucae caufg agerent* qdue cauff etat,<j nulluf ibt aduo*
catuf adeftet* tefponfu tande eO: cu faceto modeftoq? tifui ulcimu effe caufa primi* Addebatq? ut ego mihiipfi ingte do fatiffacere-acfi apte dixiflet-'paurulas admodu caufas in tnbunalibus ette fuis'cuius rei illa erat ratio- qa nullu g eas ^poneret aduocatu facile admittebat-Pcofefiro no in-fulfu eo^ diclu puto* ptimi quide neqg plerucg Ittigaret' gnimo aligd forfa iniufte pateret* nifi aduocato^ ,pnicaf adeffet*atc| eo^ follicitudo q uincere pollicerent <[Nerna certe nili infanus-Tme armis bellum te tat* Quippe ptimi falui fuere-ga illis arma defuete*d longe plures pire arv mo$i fiducia-g penuria.Tolle eni fcenecico arma' prtabis & uita-tolle cupidis litigadt miniftcos-'fimul tolles d li' tes-Cupit enim ots artifex(ut phus in etbicis uoluit)fua laudare opa fimul d dilatare*Sic pofta fua poemata lau» dat*a cudhs recipi cptat fic fabet(ut ingt hietoni.^fua fa brilia tcaftat* ftudetq? fumope ut totus orbis eis indige" at*Citbarifta denicf anes exoptat dies effc fauftos atcg fo lenes-armoiji <5c macbina^i arrifex*nuptia^ aut pacis tepo ra inferta babet-d generalit de pace fi cogitat qui cu bel* lo lucrat*Nec alit agit aduocatus*alienas cupit cotcouer'/ fias ^pinquo^ d caufas exagitat* q fuas no litigat*difli' dedo* litigado lucrati*q mendicaret*' fi qetirtime ones uiue ret*Et ut paucis dica*defut lites fi dcfut g lites cupiat at follicitat*Denicf apoftoluf ait'fetuos det no decet liti' gare* Quomo tgi£ alienas opes litigando grete poffumus licite-q noftca ^pximis offerre iubem-d iuxta dominicu ca filiu-peteti clamide/palliu n negemus? Demum uero illud ego ueriffimu puto*qa I5ge minuf rei p* cbciftianf nociuu uidebit-fi iudicio^ ftcepitus*fi caufa^ deceptioes non h m beat*fi aduocato^ penuriam patiaS-cj fi p caufa^i d litiga tof^ atcf aduocato^ copias-caritatis ordo peat-g in litiga do feruari mime poteft»Et itei^ longe minus pniciofii at"
bitcoty quofda forfa iniufte opprimi ob defenfionif aduo' eationifq! defetftu* gpluumos imo ipfa rem p*eiufq? qete; tot taclfcg ut cetnimuf litiu pturbationibuf cocuti atcjj fub uettbjj ueluti qufda incedia-cunftas ref p*adurut atqs c5' fudut.Poftcemo qf caufa^i-qutf fori' aut iudidalif ftcepito tam auidus eft* que no moneat immo terreat ptimum illa Bernar«uerba*qui cu ad eugeniu ageret* ac eum inducere conare?*’ ut fideles ad diuina lege difceda fe£ladaq? allice tct'd aduocato^ adunas fugiedas ede oftedcret'quotidie inqt pftceput in tuo palatio legcf-fed iuftiniani-'n dni*iu' fte ne etia iftud*'cu uidens.^Non certe lex dfii imrracula' ta ouertens animas*Ea aut no tam leges*cj lites fut & ca uillationes fubuettetef xudiciu» Tu ergo pador <5; epifco-' pus anima^*q mente obfecco fuftinef coram te filere illa*' iftas gardre.^Puto q> etia h^c puerfitas te opellat ad dtim dicere cu ppbeta*narrauerunt mibt iniq fabulatioef*fed ii ut lex tua*H*c Bernar*' de humanis legibus & ea^ fefla toribus-Rurfus nifi fallot-falli?: qfquis qui litigandi offi cium altumit*d longe magis fallitur*'q artes litigandi & cotendedi eligit* in quibus .pptet nocendi facilitate qnto gs do(Sior*'tato neqoc euadit*ut de aleatoribus Policcatus ait* Vnde Augufti'fot inqt in eis eft litigiofa» boc ipfo laudabilior*quo fraudulentior* Fateor eni utilis eft iuns fcietiaTi eius «pfeffotes intra eius limites agerent-'d legu tminos non trafgcederen?* Sed ptimi illis abutun?*d fto legu intelleftuid nouis intpretatioxbus factis legibuf i \v luduc*Quod ft fecus ageret*paupes admodu d inopes-fa' teoc tn foelices uiuetec*Ea de re fanfti uiri piculu ta ;pm/ ptu imminere boc exercitiu tenetibus cernetes*mento pfe' ftis 6c deo dicatis uitis^nedu forenfiu caufa^i intdicut ex' ercitiu'fed humanari legum ftudiu*Quaiy in£ caeteras iH* eft tatio'nc uidclicet iurifperiti magnu exttmet eam iufti
tia qua ipfi continet d uenetant* d qua leges humanae do cet' refpectu eius iuftitiaq qua lex dei coti.net d uenera?. Iuflitia eni humana qua legef ffCult ^Fitent-impleu indu bte potefl facultate d naturg uiribus* Quod ex eo maxime patet ut alia tacea* qm chuftus in euigeho ex duobus na' tutalibus pceptis ones leges d ^pbetas pendere dixit* jp ut pulchre Augufli* deducit in epiflola ad uolufianu*diui na uero iuflitia non nifi fupna gratia impleri potefl* Qua te ad huc fenfu uerius cj pauloan Ifaiaf dicebat de huma'/ na iu(litia'panus meflcuatejiuflitif ufa: fut*Sed nec aiienu ab hoc ^pofito uidec,qd diis in euagelio att'nifi abunda' uent iuftitia ueflca plufq fcuba^ d pharifeoi^'n5 intcabt tif in regnu cadoy* Quod utiq? recle dici pot de humana tullitia-quancj iurifperitid caufidici aflcuere nituntyut chn Ilus fidelibus fuis dicere uideai:-' nifi abunaauerit iuflitia ueflca plufcj fcnba^i d phatifeoi^ id efl legiflatum d iuri-fperitoi^ humani iuris*n5 intrabitis in regnu ca?loiji*Nec eni hxc iuflitia^ ex humanis refultat legibus’fola ad fav lute fufficit-cu illa(ut pbfis in politicif uoluit)folu rei p* terrena qetitudine appetat*Cuiuf gra-'ptima jj lex diuina uetat d punit*ipfa pmittit aut iubet* Vnde Augufli*hfc lex q de regendis urbibus dat' multa $ teporali pace aut pmittit aut iubet' qu& lex diuina gcauiffime punit ut in cocubinatu atcp ufuns' demum in pfcriptionibus d multif aliis repire libet*Dentq? lex tpfa humana(ut pmiffu efl) uirtuti humanf d naEali inniti£*q neqq ad fterna foclici''/ tate fufficit* fine fpeciali auxilio dium? gratias* quod alit efl fetiendu de diuina iuflitia-'q tota dei d a deo efl*Da-bo igit incjt mf pluribus pfuafionibus fine*fi id folu dixe rim-qa humani iuris feflatores^folo nomte iutis l*tan£i eu rem ipfa no habeat* qnimo fub iuris atcg iufliti? obte' tu*ipfa iura d iuflitia pfequunt*ut refte de eis dicat ue-
ta iuftitia- filios enutciui d exaltaui*1 tpfi ueco fprcuerunt mc*Tande qs ille legifta eft & laudabimus eu- q(ut inqt Augufli.^dicat clietulo fuo rectpe* qd mihi cu tibi adede obtulifti* redde aduerfauo tuo qd me iniufte pactocmante abflulilti-cuius opera/ decepto iudice d circuuentis legibo uicifti/ <L Longe fatis euagatus fu in defccibedis aduocato tu ptculis-fed exptuf dixi* Turpe-n.uidebac patntio igno rare ea in qbus uetfatus eft^^Suafi ergo mihi maenis bis, immo diuinis comonidoibus edoftus* forenfiu atep ciuiliu caufas & iudtcia penirus deferere* (E Vifti g d fupati co' tabulef-ad aliud uirj genuf innocetidimu ut dicebat* uide licet notariorum me tcanfferce uetbis at(| fuafionibus fe// quentibus nitebantur*
|TCa*xix*je notarus/tabelliombuf d fcnbif«d de buiuf fartis laudibus/utilitate d omendatione;ac neceditate*
Abellarloiy fiue notario^ ars d uiuedt formula g honefta honorabilis d laudata fit*' ex ptimif p fertim illius neceditated utilitate facile ognofei rur* Periret liquide ois iudicio^ tela- nili edent notarii g afta cofcribetec -pirec ipfa ucritas d fides in otcadabusd comtrtiis hominu-piret onis ordo in iudicio forenfiu caU" fa^'nifi edet aliq fidelis publicacj pfona-cui iudex crede/"/ tet de bis q ab utcacf litigantiu pte/ aut offerunS aut dicu tur»Item funt inftituti notarii ad cofirmatione ueritatis* fed cu ipfa ueritas ubicuq? fonuerit* ab illo eft q dicit*ego fu uiad ueritas*Recle certe ratione notario^ odiciu ualde laudabile erit* quia in ueritatis co^batione d cofirmati// one-radice d fudamentu fufcipit*Demu huius artis laudef d utilitates ex eo parec-qa publicf utilitati deferuiunt* Hi naqj nedu apud pedaneof minotefeg magi ftcatuf «credi'
tum d aucfontate obtinet' fed apud teges d pncipes d cu fta eminetu tribunalia acceptiffimi d familianffimi exi' ftut»quoiy manibus imo admirada fide inflcumeta» puilev gia d litterae ad ppetuae rei memoria oficiunt»Et poft mt ta teporu facula/ex hoiy fola notario^ fubfcciptioe-indubi tata pbatiotie inducut»Hi typu tenet euageliftaiy cbrifti' q eiuf gella d afta in euagelio/ ta fideliE § utilit defeci/ pfert-Et ut cgteras buiuf artit omoditatef d laudef omit ta-q illa exeteet-mgna lucra/fumos bonotes/ affequ5t.'ut breui tepore ac puo labore/opuleta utilitatis copedia adi pifcant»d tade ab oibus honotanc-qa ones illis indiget»
CCa»xx»de mlfenis) Calamitatibus ac laboribus d ptcuf tabellionu d tabellario^» # rlloty fcaudibus d dolis*
\Nter exteras uit£ humana» artes d modos; formu-lafcg uiuedi-fccibaiy atq? notario^ arte/mifera/cala/y .;^.__mitofa/ac multif erumnif plena-nemo ignorat» niti q tam fcelix fuit»ut nec lite in iudicio-aftor nec reus extite rit»nec cotrabedi gratia-trifti illo^ miftetio eguit» Breui tgiE huius artis calamitates/infahdtates/ labores atq? pi cula adducemus-pauca ex multis colligetes^jln pmis i git fatefinbabet tabelltonef officiu publicu' fed puatu exercet negoriu»n rei p-feruiut» fed rei familiari deferuiut»n iL la-fed ifta auget»omunef fut pfong-fed ppa fut lucca-De-mu tabellarii tpi feruos fe effe publicof nouerint-quos iu reiurado coftat aftciflos' ut quoties rogari eos a quoq in oni caufa cotingat-'ferce eos teftimoniu oporteat»Nemini aut dubiu exiftit-tam afieiftos rei p» feruoS/no effe illiuf dignitatis atqs foelicitatis-uti pauloan depiftum efl-Eiuf ueto artis labores/fcaudes/doli/atc| picula/ex eo coftant' oa nata ipfa impellut homines gtis fide ipfa fetuate-'ue'
utate atteflarl-ac de illa libece ubtcg fercc te{limoniu'mi feti tn tabelliones foli futjq no nlfi pecunia de fide dice-te ac togati uelint*Nec alitcj pcio intueniete*uerltati fi' de accomodet*paup Ciquide fide petit ueritatif*ille mamo' na exigit iniqtatlf «Turpis tgiS eft*q pcio tuvpic accipit» qd gcatis exhibere tene&Quo fit*ut hac uit? formula ex' etccntes^nedu iu(htia'fed ipfa iniuftitia uendat*qre(tefle Augufti«}nihil ordinatius effe poteft*na iuftitia uedere» iniqtatis eft«uuftitia uero*'rabiofa infania«In cgterif»n«CO tca&ibus ref uedita aliena? a ueditore«d ttafit in empto-re'fed In hoc infceltci otcaSu/nulla iuftitla habet notanuf uenditor* Sic mlfet artifex ipfa uentate ad qua corroboranda eruendac| creatus cft^d q eum honoratu reddit* In' honorat atcg uilificat*du eam ut pmiffu eft pcio exponit* Apud antiquos*n*tabellatli alcbanb a publico-eratq gea tuitu officiu*Eo igit ffculo aureo certe laudabilis erat ta' bellionica ars*laudabile exercitiu» nunc ueto qa ad peium exponit-merito In fordibus coputab fcdm policratu* Rut' fuf notariuf feruuf eft iuftitif-q uirtutu regina eft: d diia* qui ergo dfiam fuam uendtt*ut ^ditor iudicandus eft* O quot falfa ab eis coftituunE infixumeta* pce qulde uel pre* clo-O quot otraclus fabricat-rei geftj fubftantia loge alit fcubentes q ptes pfeff? fut«0 quot falfas ckufulas intfe-rut-'aliafc| iuftas abolet-uerba cancellac*'dtcftiones uitlat* in multo^ Ixfione atqi iaftura*0 quot negledus ne dixe rim dolos«in ludiciis d otraftibus comittut*Annofyindt' ftiones/diqatci loeu ptermittut«Nec teftes adhibet na?f rei nece{Tarios*lraS/fccipturaqj dWfificat*Qua de re inflru' mta fufpeda-aut dubia reddut*0 quot ettores»fcaudes d machmameta ab eif admlttuS*Ob qf ref inumera litigt*/ immortales otentioesyibi nafcuS-ubi fopiri debuerut*Dc' mu (pthocolla no retinet«<5 diuerfa pletuqf ab illis inflru
meta edunt- Pleticg ueto litteras* otcaflus di inftcumenta fup ufuris & conti iutis pcepta ofidut- puifacietes-'qd cx ea re imfamesjinabilefcg euadut- O quot collufiones agat int rudicio* quot deceptiones apud iudice' quot falfas attefta tioes-quot fupfluaf dilatioes*'quot afta inutilta fccibut-' ut crefcat regift^/tpceffufc| in pcio augeat «Taceo qa exceffiua falaria exigut-ccime cocuffionis non uetetef-onia pcio agut nec calamu qutde manu capiut- nifi pecunia a(fit*taxas ex' cedut-de qbus grego-dicerere uidet* qa multo fceleratius ille acdpit-cj aliuf offert-Hi certe ccudelioref fut illts la tcombus q infidtas adbibet* Na ifti pala rapacitatis aua' ntia feuiut-Cf teu eni hoftes in fuo^ tm hoftiu fangui' ne armanu- aftni in quorundam hominu nece pecunias acci' piut-ifti ut crudeliftimi carnifices-Viuiu^mico^, cufto^cg
homiuu opprelfione letant-'d oniu litigantiu uita extim guut-Quid eni ^deft iuftu babete iudice' (ed rapace nota nu.^Hinc Ifidorus'ad delidu ptmet iudicis i^bos babere minifttos- Ais forte,qd ad re."'locupletes fut notani-'nucj egentes-ubiqs bonorati- Quod & ego fateor.Sed d illud Ciceronis femp ue^e effe putaui-nil fore utile' nifi bone'/ ftum iuftuc| ftt-nil honorificum- nifi in uirtutis radice qug gea tu ita fundet-Na ut ide Cicero fubdit-nullu emolume tu efl: fallere-nullu comodu lucris inbyate-fpledoufq? no'/ me amittere-Adde'qa utilitas illa familiaris-non potefl tantu afferte'cjtum auferte-Quia enim alia caufa Gejabel oni fgculo maledifta erit-nifi qa eius no uero teflimonio Agab rex uineam abftulit Naaboth?Ea de re eidem Ge-jabel diftum eft iuffu dni-'canes comedet Gejabel-Denicg ut paucis multa concluda 'notarius cupidus re p-offendit-deu cotenit-'cui fe iuceiurado aftcinxit-iudice metiedo de-cipit*ptes l|dit‘De bis Augufti-dicere uide£-'qa fimile* funt locuflae aiali peftifero-Nocetm-mordedo-ofumit no
  —c g\ o—	/	*
jf^a.xxi.de exercitio agricultura* d de laudibus & com' I /}dVl£U ItuYd ;Jj mendatioe buius nacalif d innocetiffimi exercitii *d de (_'
|| utilitatibus generi humana ex illa prouementibuf* &
^quomodo deo acceptum efl*
Gncultura optimu effe uiuedi genus nemo ambi"
git/nifi q uiuere nefdt* Hic eni uitae modus pritf L mus oniu eft a deo altiffimo humano generi tribu butus* Dtftu eft*n*hot in fudote uultus tui uefceris pane tuo.nec dixit in fudote uultuf alieni, ut in cftens officiit d uiuedi modis liqdo Otingit*In quibuf alieno labore ali enoc| fanguine d fudote plutimos pafci d nutriri/ qnimo di lafciuite uidemus» Nequacj eni deus homini hoc exet' citium pcepiffet/nifi ptimu innocetiffimu deinde ei gtatif/ fimu agnofcetet.Hoc deniq uitas genus uetas nUalefqi di' uitias gignit* Alia exercitia yinduftciales & ut ita dixeri adulterinas diuitiaf cSpant» IgiH int utrafqj diuidas illa eft dra*qm pm* humanu genus fuftinet/fecuda: cotrupunt* prim£ deleftat-fecuda» ctuciat*pm£ fatiant*'fecud<e angunt*
Quod*n*ta fcelix uita: genus effe poteft/q naturalibus in fidete laboribus. d poffeffiones agrofcf ad ubertate jp c5' muni oim ufu deducete.^Quay te^ innocetiOfima cura-'c£-teras ones noxias cutaf fugat* Gefferut agriculturse ufu no folu antiq pm£ gtatis*fed d 5niu astatu uiri pilantes atc| clanffimi.nec modo publica officia/qnimo d imperia mafl gnaq falligia huius cupidie atcf dulcedine dimifetut*Hac Cato cenformuf exercuit de quo fcnptu ell-optimus fena' toryaratoryoptimus impator* Que tgi€ pudebit cu catone terra coleret Quis turpe cogitabit/qd ille pulchru eligit*
ci jket ce^ geftap gtam etia in noftris biipaniis pclarifti/ me triupbauit* Deniq in cgteris buius mortalis uitae occu nationibus uacat bommcs actibus* in boc na%«in caeteris uacat fagacitati* in boc faflf fimplicitati in aliis fupflui-tati*'in boc neceffitatirin cftens uaca? ornatui*in boc ui" £lui*in caeceris uacat boies paucif aut multis*'in boc oibo* Qua ratioe q: teris uiuendi modis iufle antefert tefte eni pbo^qnto altqd eft omunius*tato eft pclariuf*Eft ergo il lud uitae genus ehgibtle qd ptibus ofett* d paucioribus nocet*Demu no pai*i buius uitf pconiu auget'qa cedat in boc uiuedt m5 ea onia diuinf offenliois d pecca di incita-meta ac jpmpte aftiones* q aliis negddatiotbuf fcfc ultco offerut*Vt eni quida ex fapictibus ait* int bominu uitia uiuete d uitia bominu uitace* n5 tam pclai^ q rarum* nec ta laudabile*'q difficile eft*Quis eni in agto laboras(alie na ufutpat/qs deieratfquis blafpbemat.^quis fupbit.^aut quis irafci^aut inuidet*q optate fibi foli bona no poteft quin aliis eueniat.^Quif denic| agriculturae intedensAni/j, micaS^Quid aliud odit-nili gtadmeffcui maledicit*fmfi te peftatibusfQuid denicf auare cupit* nifi ea jj ahoy ti futS Sed d qs fomicat-q no cibo^ pciofitas-fed fames d paup cula mefa fpeclat'd demu tpa lacerto^ laffitudo,d diut, nus totus laboqdormire potius q lafciuirc cogit? Rurfus in cftens uitf occupatioibuf illud comuniffimu eft*ut qto boies pluns emoli meti aut cefus habet' tanto minus deo retributiois d bonous cnbuut*ita ut uer^ fit illud ^pbe' t£-'quia fatietas panis Caufa fit iniqtatis in bomine*in boc tame uiuedi modo plus otbus deo teddit»d ut ita dixeti ple^q plus g quis babet deo offect*Nonunq eni oblatis deo decimis;expenfifc| dedu3if*nil fupeft nifi labor*adeo* ut plurimi anni etia ubemmi«agricultoribus tpfis fteriles fiot» Refte igic antiquu uei^q in btfpania .puerbiu fuiti
quU agncolx martyres habenoneqi eni femel fanguinem fuduc'ut piguiore tram bolm utibus reddat* fed dieti fu' doce d ccaoce madet-uc noC uiuere po(limus*rd fuis torme tis d affiduis ccuciatibus foueam* ^Hls er§° motl°ibus fuadebat affines-'agciculcutaj uacandu*etfi no pfonalit-pet feruos falte <5c colonos ut mot eft ptimoiy uitoiy illuftou» Sed nondu tlli uerba finierat* ecce mr occutrit*buc ui' uedi modu fumopere diffuadef rationibus fequecibus;
A Ca*xxii.de agricultura» i neo mod i s, oneribus/ d iffi cui ta'/ tibus/& labonbus*d de aculeis d miferiif buiuf (latuf d narcanC pulebra de boc uiuedi genere circa eius folli citudines <Sc anxietates*d quomo repugnat pclanf inge niis*<Sr quales debent ede agricultores*
“* Au datus fatif a uobis eft agricultura ufus* q cet->. te neceffariu atq? deleiftabile foie*'nemo eft q arm ^Arfesai.bigat*babeac tn aculeos fuof.Vt eni inqt plinb us in eo que edidit de naturali byftoria libro-agncultura innocentiffim* atep beatiffimf uitf qu5da initiu fuit*Nuc uero maioribus I5ge laboribus nouifq? uitiis obnoxia eft* Vt eni in georgicis uirgilius ait*'d pmo a diuina fcnptu' ra didicimus* no utiqs bomo terra? d agris-fed terra horni feruire debuerat «Horni nu ergo culpis effed-u eft- ut terra poffefforibus fuis fme labore n refpbdeat* d plcrucg labor tpfe fcutftus dulcedine careat* Mortalis ergo indigetia at cp neceffitas, terra ferro follicitare-mirifq bladiciis molli re coegit-ln q coleda* quot laboresjquot corporis;quot ai folbcitudles homines pferut* nemo nouit-nifi qui terra co lit*adeo*'ut uay fic illud Petcarcb?*q triticu feminat*femi nat d folhdtudine-Ec ite^ qd poeta dicitfquia gtanu pb rno^ eft-fed anxietaf feminantibita ut «ppne loqdo/agEt/
animus {it.cultuca/intentio*femen/Cura*& meffis/labot* Quas res agricultor uberrime pcipiet?laeta uindemia-'dum tv\ cu pruina & gradine pepigerit-O quot inutiles aratu'/ ras-quoc mortaliu hominu anxias curas agricultura affert* & q p anni ctrculu diligetias egit plurimas'unius horg ra bida repellas abftulit*c$ fi casli traquillitas adfit qto pia feminafti-'tato plutes neceffe eft pafcas grues* plutefc| do' mi mures*uolucres deniq? hofpites habebis inuituf* Haec em notiora agricolis fut.quos nefcio quid ad feminadu co' gat»mfi quia ira diuina ,puidetia uoluit- ut etfi labores/ picula, agricola exgiac-laborare tn no defmet*'que fpeC ple ij^q? deleflat fine fcu£fcu»Demum uero illud certiffimu eft/ tnultif tn mcrechbile-qa in coledif agtif-otnadifqj uineif-uix fertilitas fumptibus aequat. Adde'qa ut grego, dice'/ bat bonum eft agros colere-' fi nihil melius qd fieti poffit inuenit:. Agricultura igi? bac noftra aetate opera dare no eft uin exelletis aut pftantis ingenii / nec £ arte/ nec pro officio aut negocio'fed jp ocio & cura** alternatioeAiel ipa cogete neceffitate laudabile*Nec-n* ars terra facit melio te-no quide intelleftu meliore.uires intelle&iuas no pfi/ cit-'fed exteriores exercet.Qua de re iufte fapietes agricul turam int mechanicas cSputarut-' ut inferius tagemus* Et haec putat caufa' qre pbus in feptimo politico^ agricolas nec mercatores ac artifices d mercennarios/ licet fwt artef neceffatig in duitate-no tame fut ^pprig artef ciuitatis-qre, no uerof ciucf Ariftoteles appellat -ficut ofiliatiuos/facer dotes d bellantes/d iudicatiuos.^put latius diximus fup in capitulo quito* Vt eni inqt unus ex pbis-natura ftudt ofa pares du multas mortalibus artes dedit-diftinxit etia ingenia*d cui qs aptiffimus repit-illi refte infiftet«Inde cenf naq? atq? indeco^ uidet debile corpus/ fcagilefc| lacer tos-fed docile animu habetes coledts agris infiftete debe'
te* Pulcbtum igi? c(l atqf offtciofu aliud melius agere na ualctibus'agros ipfos arare*fed longe falubnus foret non agrof»fed animof colere*Veiy eft tame cj ttena aialia ter ta amat*Rurfis fatis innocetia agricola^ exercitia ueriftte fore puto'fi talef tpfi agncultoref forct-'qles antiq illt »n nocetiffimt & fimplidflimi erat*c£ qles eos debere efle le gimus-no qles expenm*Illi eni cum padetia & Ibganimi''/ tate labores ferebat*cum frugum abundantia deu laudan' tef*cu flerilitate mime murmuratef*fed cu Iob ptiarcba^di. cetes'diis dedit(dnf abftulit/fit nome eius benediiftu.Sed $ tales pmi illi agricultores erat» qui ut cu ^pheta loqc gladios uertebat in uometes^d laceas in ligones*Agdco k uero noftd teporis atatrumyftibam/raftycg uertut in at' ma*n5 modo defenfiua*fed offenfiua*deu decimis'rege ue' dligalibus fraudat* fines fundoiy cofundut uel fibi appli' cat*ecclefia no reueten?*cont diios fupbiunt*foros fteque' tant*p feruos odufticios agros colut*fed p feipfos in iudt eio litigat* cu p alienos in agro laboratyci du fuu deferut officiu-aliena piculofa ufurpat* Hi phdolor auatitiayfup. bia*popa;ocnatu uarioyampla fuppelleftilifraudibus de" niq?/dolisylitigiisy& uerfutiisycudos negociatotef uincut* Martyres aute quo pafto talef agdcolas appellem' no ui deo*Caufa eni martyre facit potius g tormeta*Agriculto res igit noflci teporis martyres tercenf cupiditatis-n ch2i ftqdixeci*Et ut paucis agamus-Ticut terra colut-Tic peni// tus treni fut*ut de bis tefte dicaE* Ipfi uero terra linget & terra comedent*Nec de caeleftibuf cogttat*q fp de terre nis loquunE & meditanbSibiinuice inuidet*alios abhorret flatus *Sed pleiycg cafligat eos deus in eo delitti gene re'quo peccat*Dignu eni efbut qui in terra jj oniu eleme' toiy humillima & uberrima efiqp fupetbia & auaritia pec' cat*eiufde terra: bonitate puentMdeo dat illis deus terra
fcu&ifeta in falfugine’ .ppter malitiam babitantiu in ea* Quo fit-' ut terra fui na?a fertile* illoru iniqtas faciat fte tile* Sed uix bona mr diffuafionis agnculturf uetba exple uerat-d ecce fcatcespfangumei piter^d amici jfi nullu ge' nus uita? placebat |ex illis maxime q fup difcuffa fut*'falte mechanicas aut liberales artes feu aliu uiuedi modujCtia b foret aliqd exercitii gtnus/Cui plebei hominef fefe ofer-te folent'mihiipi deligerem* idq? fequeti pfuafione agere non erubuerunt*
Ca»xxm<de artibo mecbaicif in genere & utilitate ea' ru*d quot fut artes mecbanicf* d qliter ea^i exercitia jpfunt«d quomo diuerff artes fub eis coprehendunt*d demu deducit q> in diftis artibus plures uin clari eua' ferut*d q> mediocritas uit£ mechanicj ri eft defpiticda*
\ Epudiata fut a re inquiut amici ea uiuedi gene' 1 ra*noblio2a atqs honoratiora ij^botfeculo uidef♦ r inqbusferecuftosingepidps-dftudiofosyacno' blef uiros <Jfau ofpicimuf.SHS^ccultif incognitifcjj no bis caufisinullu ex fupdi^w^ugere Aponis* nos q.tepti mu diligimusjd
uticg pdetesyft ad fpirituale uita ttabref^jiTOiu n modo rogamo'fed monemus atc^hq^m-i^Swattifexfiaf ali cuius honef^^^Jpbc i eXerajp^unt• n • pt e i noiataf artes d uiiiHftgeneraMia c^rfSra exercitia d uiuedi gene ta noi inhoneftai quibus & fi plebeos hoies comunit uide amus dcditos*alios tn ingenuos naturae boies ^quibus ita fors illoi^ tultt'aut ita uoluetut* uel na?a ipfa inclinat» f^pe ofpicimus artef exercitiacg ipfa delegifte*Pcgeligunt certe n nulli fub illa mediocti uita agetef/fgculi buiuf bre ue cutfu innocetes tcaftgere* q fub magnif flatibus piclita
ti* Adde-ga ptimi in cis tpfis imfimis acubus elati eua' fecut-g tande ad altiota ffpe uocati fuere-No»n»artes ipa exercitia animos bominu uirtutecg penitus immutatam
fi fediffima fint-EUge igit aliqua ex mechanicis actibus*-------
quas ipfa oim pares nata ad ufus hominu pneceffatias in ffciruit-qs neqg ipfa £uida gubernatrix naSa nobis donaf/ fet-li no neceffatias/Ci no utiles/li non honeftas iudtcaffet* d fuos fecflatores beatos faceret«Sunt enifut nofa\ntes_ ipg mechanice fepte numero;ad quas cetera onia uita: geo nera corpuf rerpicietia(tefte pho in politiciQreducunS-ui delicet lanificiu- armata fiue fabrilis»nauigatio»agcicultu ra • uenatio» medicina • theatrica» Sub lanificio uero ptima mtx genera includun?.'puta texedi 'tocquedi'fuendi- & q fiut manuyacuyfufoyrotayfibulayfiue aliis inftrumetis'dep tera onia g in materia jlanajlinoy pelle yptlo^d uiminibus cotinenS-Armaturf uero adaptaE qcquid armoy eff>'d gc quid ferro metallifc| continet» fub q aurifices, metallarii/ monetarii/ac alchimifbe militat» Vocat aute ars illa in* ftrumetalis»no Colu ga inftrumetis utaE»'fed etia ga ex ma' tetia illa efficiat pta inllcumenta*ad qua etia ptinet onis lapidu/ligno^i d arenati labor» Hxc duas fpecies habet» architeftnnica/cS fabrili. Atchiteftomce ptes fut fecme taria,carpentatia»Fabtilis ucro,fut ptes mallcatoria,fufo riayfculptonayd multa alia fimilia uitar genera-Nauiga» tio uero otmet one negocia^ione m emedif uedendifqj met cibusfd in illif mutandis-'ta domefttcis g pegcinis.Alii uero mercatura ponut fpetie p fe»Sed phus ea fub nauiga tione defignat'licet mercatura multis modis accidat abfqjj nauigatioe»Sub agncultura uetOygcquid in terra laborat* intelligiS-ad quam ptinet ols agdcultuf-d gcquid ad nemora ac pafcua 6c ortos ptinet- Ad uenatione uero-fera9f occupatio/aucupu/auiumq! uolatuf ptmet»Et generalit ad
eam ptinet onis pifcatuca d uenandt genus in terra, mari, fluminibufyuel aece* Ite ad ea ptinet oif apparatuf ciboiy, fapoiy,potuu.Et generalit onia officia pifcato^/Carnificu; coquoiy,cauponu,tabetnarioiy. Sub medicina uero ipa me dedi ats*'d cyrurgia continec* Similic d apothecarioiy,pi gmetariotu,turba*gbus iunge hevbifcaf,d balneoiy magi' ftcos jtafocesyd files* Sub tbeatcica uero aptant oes artes ad ludos publicos»d puatos,ac diuerfa fpeflacula ptinen' tes*Cui uiuendi modo'hiftdones, bufones, rcpfentatores, tragici cSnumerant.Dtfla eft eni tbeatcica (Tcdm Ifido^/d bugone}a theatro*'ubi populus ad ludos coueniebat* Fie" bat aute ludi in theatro*' ubi etia gefta recitabant* In ga« bellis uero eboreas ducebat d [altabat* In gymnafus lu' flabant*in amphitheatro cectabSt pedibus. Equis uel cur ribus in arenis pugiles exercitabant* In couluiis rithmif d mufids inftcumetis pfallebat*d alea ludebat»In pbanif tepore follcnni deoiy laudes canebat* Antig mq ludos in ter legittimas adionef onumerabat*qa teperato motu na-turalis calor nutriebat in corpore* d letitia metis repaba tuc*Vel qd magis ctedendu eft* ga neceflfe fuit populu ali qn ad ttfdu ouenire^Et uoluetut ut ingt pbus detminata ede loca ludedi*' ne in diuetforiis puatifcg locif ouenticula facietes'gjbrofa d cotumeliofa aliq ppetcatet«QKuiufmoi itagi mechanicae attes d uiuedi genera honeftiffime a quo libet honefto uiro ualet exerceri» Na d facra fccipca buiuf modi neceffarias artes comendat inquies in ecclefiaftico»
In manu artificis onis opera laudabic.ftVnus ex ^ppbetis ait* in porta tegis artifices negociant* Aut fi forte caete' tas artes ingenio pditas peroptas* elige tibi liberales at tes'pfertim qtuoc ultimas*'qs mathematicas uocat.g plejy q magno fpledore hoies eas feflantes, illuftrant» Legifti Sulpitiu gallu aftconomu ptimu bonons d utilitatis at*
tulifle tomanis<[Qui tu bello fximl effenC cotca petfas ea nofte luna ecltpfata efl> quo figno ftupefafU tomani deli' berabat bellu no comittendu» At Sulpitius gallus aftco'/ nomus publice jpnuntiauit no effc malu omen»a dduces ra' dones aftconomicas'qbus fuafic populu bellare» qd eftefiru eft cu ingenti romano^ uiftoria» Sic & apud atbeniefes cu fol paterei: eclipfim*' ptimi ne edet mudt finis timebant* Sed picles mathematicus, p rationes aftconomicas patnam falfo timote Itberauit* de cuius fciecip laudibus at<$ abufu latius mfra agemus in* xxxvi*ca» Sed de mechanicis & bu milibus artibus/gpluces clari euafiflfe cSpertu eft* Legifti lifippiu pttftore icatTAlexandro fuide dileSu, .pptet facic & ftatura eius minfice depiftaJ ut eum ad magnos ,puebe ret honores» Quid de biftnonis arte dtcemuf.*' Legifti de Rofcio biftrione q tam exelles in ea arte euafit<-' ut romani nuq meliore illo teftarent{£Nam ta mira cora populo ope taba£* & tam pclate ludos in theatro celebrabat*ut inge' tem romani populi dile&ione ofequere?» adeo» ut fenatus nobilibus eu aggrega ret ^Adde foccate ipfu fonte fapietif qui arte affe&auic cicbarifandi» in qua ta clarus euafit»ut illa nobile arte fux ciuitad incognita fupaddetet^jQuid de tito dicam / Qui adeo paupi d: uili officio uacabat'ut publicanul edet*& cu gabellaf precio colligeret*ca fideltc tn in eo odicio fe gedic*ut «pptet eius dignitate/{pbitate & fideytcearus a romanis oful fuerit»in quo mirifice fe gef fit «Quid de uattone^q carnificis odicio fungebat* jppter fuas tame uirtutes-oful a romanis creatus e(l» Sed qd tfta comemotamus^Legifti apud Strabone regi, egipti filiu na' tu ede»q nullo ftudio tcahi pode ad artef militaref ferut/ uel fciecificas»fed inclinabat nata tpfa ad arte fabrile*ui'' debatq? libent fabros*d ad eos cu poterat*declinabat»Id q? tex cofpities»'de fapientu cofilio eu fuo arbitrio religt»
g tam famofus in acte fabrili euaftt- & ta egregia machi' nai* d feccameto^ plidia patci attulit-' ut I5ge plus ei ex illa acte g ex militia .pfuerit- No eft_ ergo defptdeda ui/ ra mechanicam artiu-d multo minuf mathematica $<• Na fi ex eleflione gs mediocce d humile (latum affumit* hoc certe pfeflionis (ignu e(l-Beatus enl pdtcaS- g in magnis potuit tcafgredi-d no e(l tcafgreKus-Tales eni fublima// ti hic d in fupna ciuitate merent* Vnde grego-exponent -illud-Dauid-none cu puulus effef-in oculis tuif caput ifca el faflus es-'quia inquit puus tibi fuifti* magnus cora me fieri meruifti-Tanto enl pciofior gs apud deu exi(lit-'qua to Cibi abieftiot fit- Hinc caff lodorus* laudata eft uito^ fententia 'g rebus modu imponit-d nos humilius cofyde rate docet-qua de nobis amici expeflat-ga pleycg n5 fac/ tiat'qd bonu putat-Et ite^-optimu e(t moderata gerere' g nullus audeat aecufare-jsjpn eft deniq? diffidendu de fe/ flatoribus humiliu artiu»qa in eo exercitio humilit c& fi delit agentes- facilius q in maximis adminiftratioibus co ftituti-uia falutis cofeq portu t» Adde-'qm deeft illis mate ria-defut artes-defut (ludia exteros decipiedi d maligna di-Maiores(ut inqt ^ppheta) fapietes fut ut faciat mala* bona aute facere nefdunt» Prxterea alii ad alia apti nati fut/ quos forte fua naturalis inclinatio ad parua inuitat* g fi magna teptat 'deficiat neceffe eft «Debet ergo ateedere unufqfq in fe ad qd melius natura inclinat*Vnde abrofi-Vnufgfc| ingeniu fuu nouit» ideo ad id fe applicet-qd fi'/ biaptu uidet-Et cicero-Ad fua cuiufg naEam ofiliu e(l oe teuocandu-Et feneca-male rndent coafla ingenia-Relufta te-n-natuca'uirtus labor eft- ch is d fitibus amici <St cq f.mguinei pfuadent aliqua ex pdiflis artibuf § Citiuf fote eligenda- KT Sed pia mater timida* d ex his ^ pauloante audiuit ftupida-ilico in hxc uerba prorupit-
Ca-xxiiidde difuafione in genere uite mechaice*dquo licet fmt artesneceffar iae- tame non eft neceffariu illatu habere exerdtiu*Ite In rubticella fequenti agit qre me chanicf artes inueca» funt*d quis fit illat^ finis* & qre fic appellen?. d an fint utiles ingeniis hoirmd an arti fices fmt uen ciues d partes duitatis*
r~a—-,c
Ateor fili mi magna eft uis qbufda homibus in' dicendo-NI tuo dcerone tefte*'tata efl coptoff di .cetis uirtus*ut q quis aityetia fi eaipfe fciat*'noua fe audiffe arbitre?» Quid em p(lantius*cj poffe dicedo te" nere hoim metes-' d allicere plei^q? uolutates ad ea aut q ignoramo- aut alit fcimus-niH certe pfpeda cognitaq? res ipa effj fup q pauloati locuti fut amici d attmetes tui-effc cirtentjpfefto intima uerba fua*ut tande illis acquiefcere* fed ue^ eft fili mi quia^Ariftotele tefte)qdam falfa ^ba biliora fut qbufda ueris* Adde-'qa(ut fapies ait)ubi pti' ma uerba'ibi inopia fcilicet uetitatis d iuftitise» Quippe loquar faluo oniu honore* loqr tn cu fapiente-quia ftultus uerba multiplicat-Et itei^-q multis uerblS UtiS-lfdit ai/ mi fua| Vnde gcego-fup illo uerboyuir uetofus no iuflifi cabiS-q multa loqui?*' iufhficari neqcj potefhqa du quifef p uerba defluit-pdita grauitate filentii' metis ueritatifcf cuftodia amittit»Habet eni hfc onis uentas'quia no mul tis nec ornatis uetbis eget-fimplex eft-d fimplidbus cote ta£ fermonibus»Vnde augufti* fatis eft ut uerba ogeuetia/ n5 ons eligan? induftda* fed pedoris fequan? ardore hic pulchre Tullius-ex uerbo^ fpledore d dicedi feftiuitate fufpido qdam artificiofae appantioir nafci?*q maxime ora tioni uim adimit-Et feneca-'nihtl tam iniquu»q manife// fl:a uetboi^ pparatio*apparet»n« fubefle nefcio quid mali* Redeo ia fili mi ad uerba amico^-plima certe adducunt*
qbus ce ad plebeajad feda(ad turpecf uita ducat» Malune eni(ut aiut)uiliffimis ce actibus deturpatu,fed ,plem ha' bente intuen'cj egcegiif actibusjaut nobili uiuendi moda Imbutu filiis catente» C?ca e(t eni(ritfi fallor)mens hoim fi piis pati perit* fecuditate.potius g uirtutis & uerf foc licitatis amico poptat» Ait igit fili mi ne dimittaf lege matris tua**d in pmts illud Crifoftomi cordi femp habe-qa onino iniquu efty nobiliora ingenia ftudiis deturpare minoribus»Noui ergo uices intellectus tui» qce ut cu tuo Seneca loquac'ad aliud te natura edidit»§ ut fis feruus cu liber exiftis*Te(le eni pho-artifeX artiu mecbanicaiy fpe Cie quanda Cecuitutis patri;-' dum intellectu uigcs cj libet eft* rebus intelleCtu minoribus feruit» Adde'qa in eis ip fis artibuS/doli,fcaudes;labores d picula no defut» Vnde apud machabeos legit ' ones artifices d operarii inqtatif otriti funt»Cuius caufa fcribit fapies in ^uerbiis-ga opuC inftabile facit impius artifex»Hinc Ifaiaf*multitudo inqt hominu fedufta p fpecie opens»opus tn iniqtatis in mani bus eo^» Sed de fingulis huiufmodi artibus ftatim latius dicemus»Nec diffiteor fili mi’qa exeratia ipfa mechanica necelfana d utilia ptimu exiftat' fed an ideo eligant-ofy derandu «Cloaca^ eni atq? latnnaiy purganda^ ufus^qnev cellarius qnq utilis fit»nemo abtgit*Sed an ideo a nobili iuuene ac bon* indolis adolefcete^a dofto uiro eligenda fint-tuipfe aniaduerte»d iudicet amici tuicg cenfoces» Simile uidet illud apoftoli-quia qdam in nobif membra ne ceflatia funt«minus tame honoratiora♦Neceffari? igic funt artes mechanic? ad politica focialeq? uita*'fed no ab oibus necertario exercent. Vnde phus in feptimo politico^ ait* q> exercentes mechanicas attes^ no ^pprif fut partes duita tis nec ciues-licet fint artes neceflari*. Pandpalit eni n5 dirigut ad uirtutc»' fi eft finis totius politi? bene ordina'^
tse* Ht hoc ert quod pulchre ait fapiens in ecclefiartico* q cu mechanicas arces normaffet/ait' oes hi in manibus fuis fperauetuc*& unufqfq? in arte fua fapief ert>d fine his no fdificabit ciuitaf*fcd n fedebut fup fella iudicif»<Sr tertam tu iudicii no mtelligut*nec pala faciet difciplina d iudici um*fed folu opationi arcis uacabat*Hecille quas uerba ap tirtime .pbat mechaicas artes licet necefTarias ciuitatibus-fuos tn fe&atotes ineptos efticere*nedu ad iudicandu dp fidendu*'fed d ad alios adlus politicos* <5c cetera oia jj in genii cofilii aut difciplina fut*Sed de hoc latius fup teti' gimus in quito ca-buius libu*Attes igrti mechanicas zxo etcendar fuc trr» ex his'q aliud meliuf n ualet* ([Ve^ qa de mechanicis actibus pmo fermo addu&us eft'deinde liberalibus artibus d mathematicis dicemus*ptimo de me» chanicis fub qbus oes attes ad corpuf ptinences otinenH;
{[Quare inuet* fut attes mechanicf»d qs illay fit finis*
Vantum attinet tgiE ad mechanicas artes-dignu eft ut a quada radice cognofcas' qte ars mechanica inucta eft*d quis fit eius finis*d quate fic ap' d quot numero fint-' igiE fcdm fetentia arirtotelis d hug*in fuo Dtdafcolicon/ caufa inuetionis ea^ fuit*' ut natura fubueniret d occurcerj humanis ncceffitatibuf dde fe&ibus corporalibus* Ex quo eliciS finis illai^ 5niu* et-go mechanica^ arttu fmis eft fupplementu neceffitatu d defeftuu corporaliu* Nam naSalit nemo carne fuam odio babuit*{]$/ides igit humana ratio multiplice defe&u eat' nif d corpo^ bumanoi^-ad occurcendu pdiftis defeclibuf/ coepit ut follicita cogitare in fingulis ouenieda fubfidia* Vt igit facilius melius d decetius ualeret natura tpfa p' dtclif hominu neceffitatibus fubuenire*'excpgitauit multi'/
plices artes operatiuas in rebus exteriobus ad pfidiu cor/ pous*ut acte lanificii opatiua ueftiu* d operatiua armoiy de corio/ferco/ d tic de aliis* Et lk patet caufa inuentiols iftaiy artiu mecbanicaiy. qa fuit ex defyderio occurredi ne ceffitatibus d defedtibus corporalibus» Et fmis illaiy eft fupplementu ipfo^ defecftuu humanoiy* Vocan? aut me// cbanicae fcdm phum^d fcdm Alfarabium d bug*in didaf' colicon-qli adulcerinf *qa mechari faciut intelleftu circa ea q no fut .pprie fua»Ite quia opus artificis eft fegcegata co iungece'd coiunfta fegtegare-'cu tgi? hoc opus artificis ii tic natale-i mi tac na?am ut poteft* ideo mechanicu/ id eft adulterinu uel n5 ppiie naturale uocaE» His tgi? uifis»rCU fili mi tene fp animo tuo illa antiquoiy fapientu fenteti' am-quonia nullo ingenuo uivu^TAut de gloria d honore fiue uirtute certati ouenit uti artibus mecbanicis-aut fet" uilibus deleftan exercitiis* Adde-quia licet neceffarij cS utiles fint*d loco d tepore omendad**bnt tamen aculeos fuos» babent picula d incomoda» q tanto nobilia bominu ingenia ad terra ufcf pducut-'qnto uires folius corporis ex igunt*qnimo pleruq? aptiores ingenio' inepti ad illa tnue niunS-Rurfus non caret dolis/fcaudibus/ d deceptionibus ptimif'ut fwgularic d de fingulif uidere libet»ubi de unt ufcuiufcp utilitate d laudibus* ac incomoditate d miferia particulariter agemus;
CCa*xxcy. ubi pticularit agi? de pma arte mccbatca utde Ucet de lanificio d cfteris artibus q et luDaltnanc» d * illiusutilitate d incomoditate/dulcibus d amatis*
DA ni fici i uero ars ut fapietes uoluerut 'pma inter mechanicas cffe nofdc*Sub q textoria /filatoriayd, gcqutd lanaytinoypilis/feucoqi ofici£*d reliquf ft
miles c5ptehendunt>Hai^ artiu neceffitas atq? utilitas ta euidef eft*ut niCi nudus incedere uellet»idipfu no diffite' bit* Ad tegumentu tgiE humani corporis pudendaq* operi enda»fed d frigoris eftufqi iniunas repeUendas»nece(fana ea arte inuenic pares narura'putilc certe innocetiffima ac' honeftis uiris-nec minus fccminis ofentanea' in q nec me' bra deturpant»'nec artuf ptimu fatigan£»Nec atf uita ,pte git ac uita inftcuit*Docet eni artifices fuof cucbofq; morta les(qbreuis fallaxcf fit huius uita» curfus*Quia(cefte pro pheta^trafit uelut a texente uita noftca*Vej^ fi uerfauice huius artis infcelicitates/ miferias atq? picula cople&am»' loge alte fentiemus«Sunt eni(nifi fallot^texto^filantiii/ lanificuyfuto^yd alio^ q lanificio fubalternan?, tot ma# cbinationu d fraudu figmenta*d deceptionu genera>quot filoi^ numerofa multitudo in eoi^ opibus reperiS»In pri' mis igitur huius minifterii artifices deo altiffimo ingrati fut 'q dat eis niue ficut lana»xd eft tanta abudantia»'ut mi nificet eif lana ut niue*ipfi tn deu fcaudac decima d pmi' cia-nedu lanf-fed d baedo^»Rutfus poftcj deum cotempfe rut-farile pueant .pximos bedere*idc| multiplicit agunt* Quis eni expmece po(lit*quot fophilhcatas telas oficiut-quot filoi^ falfas comixtiones adiiciunt-quot futura^quot rapinas comittunt^Texunt plerucp lenef panos» bona fura tes inutile lana apponetes-falfo p5dere librat>Taceo fal lacias in filando» malecjf torquedo» dolos in texendo*'falfos adulterinofq? colores intmgedo.Taceo dentef futox^ frauv, des ac futura»'q uix nifi ex furto uefcung» Haiji xtaq! artiu. fraudes ateg miferias facra fcciptura comemorat inqenf per, £>pheta»'ue ue filii deferti q facitis ordimini tela»fed non p fpuitu meu»Et alibi«rtelas araneae texuerut»Quare alio J>pheta m eos uebement exarfit* Ait enx»q intelligit te* peipitabit te»'d tela qua orditus es fradulent* Et Ifatas*
confundent: inqt qui opanE lanam d Unn pleflentef' <5 te dx non texetef-Hi eni attifices auatieiae feruientes-ucftes coficiut Uno lanacp otextas-dum idipfu n5 modo ad l itera agunt 'fed fuis artibus no cotenti' ad alienaf parit tiafeut Sunt igi? artes ipfae d ets fimiles tecfte mechanica?- quia mechanE d no pficiut intelle&u/nec uia uirtutibuf parat»
"Ca»xxvi»de fecuda arte mechanica*uldelicet fabrili, ac matura;auc atchice<ftonica*d de ptibus eius* d de uti» I litate etus d progatiuis illay* d de incomodis mifeci Vis donectbus earum*
C Erilis armatura fecunda eft ars mechanica* fubq carpetatia(ltgnariaj marmoraria^autificu- & qcquid lignis, lapidibus aut metallis fabricat * Hay qdem artiu fuma eft neceflitas atq? utilitas* Per eaf eni neceflitatibus hominu fubueniE*Nift*n*£dificia foreti nec homies fubfifterc poffent* olfcp politica conuerfatio d diuinus cultus pderenc* Quid eni pulchiu^qd locudu in ot be fotet-nifi ucbes( niti domuf^nifi tepla effent.^Na hoies uelut fera axalia in fpelucis latitaret* Autificu uero d me talloiy & fequatiu ftudia d attes non mo honcfta*fed io' cuda d utilia fut* q uafa ad dei culcu hominucp ornatu at cp abfequiu parat* Taceo de fabrili fiue armaEa'q fidelia arma ad expelledos hoftes fab»icanE'd alia ptimaq expli cari fetmoe n ualet*St tgiE fideli t diftaf artes exercet'ho neftiKima uita agut»pferrim fi no ad luciy-fed ad rei p*co mune bonu intedat*d uicftu;n6 qftum-indc qrat*Tunc*n*1 beatus eft talis artifex* d bene erit ei*q labote manuu fu ai^ maducat* 4£Vecuntn no defunt eas attes exercetibuf miferiae^calamitates^labocef atcp picula* Plena: eni fut do lis d ftaudibus^Fabti ueto pleycp fophiftica n5 uera fa-
bticat«blados uomeres cudut* blanda arma atq? infidelia* molles gladios *d pleruq? toxicatos oficiut* carius fabrilia fua uendece conanE § ualeat* Ruifuf arma uendut infideli bus*nec fua arte c5tenci*alienas inqrunt» De qbus ait Ifa ias.'nunqd fcuptile oflabit faber.^O quot falfas ferci fabri catioes^djacalibe omuradones’ quot fopbtfticata ferrame ta'quot falfas cemetationes- quot lapides ligno^cf fculp" tur%f<Sc piftur^-'falfas opatioes macbinant* Aurifices uero quot metallorum falfas onexiones-'quot fophifhcationes' quot dealbatioes-' quot deceptoriaf alcbimifcafqi opitioes , nec reptas tcafmutartoes' quot metallo^ ac moneta^ fal-i fas c5mutationes-quot inutiles d caducas deauratiocs-pi'
Suras d colorationes auticalci p auto'ftanni p argeto'pe (liferas ueditioes' quot mineraliu falfaf pfccucatioes agat d oficiant' non facile dicere pollemus* Sed uc^ efi: illud bteremtse ad eos artifices* cofufus eft inqt onis artifex in fculptilibus opibuf fuis«Fatem tgiE/artef ipf? utiles funt* humana corpora nutnut* fed aios ad uirtutes no inducut»
Implet marfubu'fed a mete non expellunt uitia;
Ca.xx^ii* de tertia arte mechanicajuideltcet de naui-	tlftCft lU/h\.*
gatotiad artibus ei fubaltecnatis* d de utilitate* d laudibus earum-Demum de laboribus miferiif d peri*
Vculis quae eas comitantur-
OAulgatoria fiqutdem tertio loco mechanicis arti bus fubalcerna£>q eade cu mercatura uideE.qdam tri fmgularia ta utilia cj inutilia*ta dulcia cj ama ra'babere dmofciE-lllius aute neceffitas d utilitas ex eo patet'qifi fine illabora pene bominu fooetas*tota ouetfa tio piret*d cu nulla Quintia aut duitas fola fibi fufficiat* ueluti ad quam onia uitf neceffada d udlia*p nauigantiu
fuffcagia facilius & aptius res ones defetun£»Habetcj cet' te altera ab altera quid ei deeft^mimftcatq? qd fupfluit» Demu oes fere infula* perirent aut depopulatae ettet-nifi p nauigatioes aditus ad eas habereS» Adde*ga fcdm Ari' (lorei e in politica' necelfariu eft regno aut ciuitati bii ot' dinate ^mpta habere nauigadonemft uolut effe liberi» Na p nauigatione fut habiles d pati ad lacelfedas d pro' pulladas iniurias pyrrhataiy & latruculoiy* Nauigatef de ncf multa generi humano utilia afferut indutlciae d faga/ citatis-Sciut enl uetos agnofcete-' portus eligere-fecurioref futuras tepeftates puident-eaiycjj ortus d occafus pfciunt' fpeculant fuo (ludio aduetus aduerfantiu nauiu»Demu na« uigantiu uita innoces atq bonefta eft.Na d chtiftus naui cula afcedit d ttaffcetauit» Apoftoli idiplu tepe fecerut-Rurfus ab illis olbus cupiditatibusjlibidinibusjd uolup tatibuS/q in terra ac duitatibus boibus fe offetuc*fegtega ti fut*d canto deo fut deuotiores?quato ^ximiotes piculis» Veruntn babet ars ipfa n5 paruas mifenasjcalami tatesjlaborcf atq picula-^ut unicuiq rede ofpicieti faci' le intueri libet»Ea eni arf plena eft miferiis/dohf ac fcau dibus.Taceo eius picula»Si eni deeflet qui naues fabrica/ ret*nullus tato piculo fe exponeret»Quoiy dementia fapi ens miraC inquies-poneres rate in mau-comittut fe & ui/ ta fua paruo ligno'cu mare pifcibus-terca aut deus dedit filiis bominu»Primuf oim romanis pfuafit naue confccdere Claudius caudex»ob hoc fic appellatus*' qa plurtmu tabuv laiy contextus»caudex apud atiquos uoca?»de quo dicit fe-neca-non utile arte inueniffe-In pmis itaq nauicularii feii banc exerectes arte* naues de ineptis putridifqi lignis fa, bricat paruo tepore duraSas*d du holes fe illtf cbmittut * fubito du ludut abforben?» Quod piculu ex fraude naui-culatioiy <puenice dinofdc»Taceo quot latrocinia nauiga-
tes d pyrchatae indies agut-quot furta»' quot rapinas*int quos nulla fides»'nulla ueritas*' nullus ad deum timor'nec ad jpximu amor tepetifSfed q potentior eft* paruas (catas inuadit»In aliis uiuedi modis^robatores fut peflimx com ditiois*in hac mifeca arte q plura depdac-eo amplius p'' miati-d archipyrrhata ac magnaiy claffiu pnceps oftituit» Nec refero cp boies in mati fubmetgu?! aut certe intficiu tur*nec ditanS nauigates»nifi cu alioiy fpoliis» Pyrcbatas eni d boftes fidei dimittut♦fideles pegcmantes d merca* tores inermes infequunf>Tande nauigates quos apprebc' dere no ualec-'piclitari cogunt *Mifeiy certe genus hornt* num*in qbus nullu eft humanitatis ueftigiu*Cu*n.natura ipfa impellenttjnaufcagantibus boies ccpatiant- bi tame naues piclitantes qs tueri dcberet/rapiunt^dantes afflifti onem aftlitftis*A.dde*qa utilis d fecura edet nauigatoria ars' ft aer^i uentijfi maris fluiftusjft fcopuli rapidi naui' gatibus obedrret»Sed loge certior eft tepeftas-cj traquil-litas nauigatibus«Dcniqf parua fut tercf picula» nifi marif difcamma expenanf.Non eni folu nauigatibus picula im minet ab boftibus»'fed a mari/fed a pifcibus» quibus tuti' us foret int boies^q int delphines cuerfari*qui carnes hu manas fitiunt*Et ut paucis agam*nauigaces id babent*ut periculis fuis gaudeat» Scriptu eft p fapiente*'qui nauigat n»re*'enarrat picula* Hinc d .ppheta dicebar* ululate na' ues in die pauoris mans»Sunt igiS hx artes eatenus uti* les d comendadae* qtenus eaiy artifices eis ita utuntur* ut inftituta; nofcuntur»
!r Ca«xx<jiii«de qrta arte mechanica videlicet de uenato jda.cS: artibus ei fubalternatis» d de laudibus d utili' tate earum»d de laboribus miferiis d periculis $j eas ( comitantur»
GEnatoria qrta ars eft mecbanica*fub q onis fera' ru auiuqi occupatio d pifcaSa*1 ea^cg reiji paratura k cotine?'ut fup tetigimus* artium utilitate nt lus ignorat* Eft eni in pmis dele&abilifjatqf ad exercita tionem dcduftionemq? tepotif accomodata* d ad modefta hominu recreatione inftituta* quippe d ad falutem corpo/ ris pualis'fi debitis loco tepore d Fine bono eis ftuan?* Kdde* quia toleranda eft- fi ob neceffitate <p pellibus d caribus'no ob uoluptate fine ftcepitu & clamore exerce?* CTSed tam buius artis d uitas incomoda*labores atq? mi-ferias fimul d picula comemotemus*In pmis itaq qs pru'/ dens gaudiu fuu in fugaciffimis rebus collocauit.c' Deinde uenatui uacas* melioris negocii die pdit» Quid de piculis corporis dica/Quot foueas uenatores pdpites incurcunt' aquas quoqs ftagna^filuas/no Cme ditcctmine pcurrudReges uero d mignateS/etfl quoties armis no uacat* uenatioi fe dedant-Int qtera tn incomoda,illud paruu non eft.' quia laKitudine fene&ute plutefqj ex ea imfirmitates nadfcut* d ut dici folet-paruo folatio/ plures meftitiac copatan?»
{[ Quid dica de teporis amiltione' inutili oceupatioe-fcufluf modidtate*d tande punibili uanitate? Quse eni maior ua nitas' q q poft puam beftiola lepore ( natura ipfa timidai tot currunt teges'cot milites* tot cutforef'tot buccina^d comitu clagores-tot ululantiu uociferatioes.*' Et ut pauciC multa coprebenda/tn fcnptuns faftif nemine fanflum ue-natote legimus* Efau eni uenator erat*quonii peccator fu erat* Rurfus in? uenatores feriptura facra Nembtotb com memorat*q robuftuf uenator d oppreffot bominu appella tur* Denicg uenatores filuas qrunt* ubi uenationis colote ^ pegrmates fpoliant atqj trucidant* focc eft eorum uenatio* b?c aucupatio*Taceo de alia uenationis fpede oppteftiua* atenaria cu beftiis decertado*£t ut paucis agamus'uenato'
res denfa nemora d follitudinef inquirunt*fnon ut uita fo Iitanam agant cui te ineptos fciut' fed ut fecis d uoluciT' bus cuiuat*quia hominu uit? inhabiles fut*Huic arti fub alternant macellario^ ars*csteroi^q coquoiy* atq caupo nti officina? artes*qi^ ufus potius uolupcas § neceflitas in duxit*Efus ent carniu ante diluuiu incognicus etat*Iftor' tu artes uiliffima? fut*d fcaudibus plenf ac dolis*ut unut qfq experi£*Vendut eni carnes putcidas'oue pro caftcone hircum g ariete* capra g captiolo*Decipiunt in pondere* fcaudat in prio d in re ipfa feducat*Quo fit*'ut du carnes uendut-ementiu corpora la?dut*De csteris uero huius at tis ptibus multa dici poffunt* puta de pdeatura d uino^J ciboi^q appatu*in qbus tot committunt fcaudes-ut pudot fit ea come motare*Hatv igit attiu ftudia'uentci ,n5 menti fetuiut*Tollecant itaq*'quatenus fufficiut ad uits huma' nae alimentum-d bonam corporis ualitudinem*
Ca*xxix*de qnta arte mechanica ^uidel icet de agciculta d de ptibus eiuf* de cuius utiliate dulcore d amaritu' dineyfuptadixlmus in decimoquinco d Xvi* capitulis*
|f Ca«xxx*de arte paftoralt* d de eius utilitate*ac ineo'	//
IL modis miferiis d laboribus*
Mop qdem arte nonnulli agdcultur?*alu uena>
I B tori? atteibuut* utcunqs fit*' fpeciahs de ea agedus eft fermo* Eli igiE utilis pallori feu bubulcorum ars* atq ad uit? humans indigentia fupplenda admodum neceffaria*Hic igi? uiuedi modus innocuus eft*nemini ob fidt*natur? operi intedit*Rei p* feruit*a multis eft fegee' gata facinori bus *d a peccadi occafionibus aliena* contep a tioni ,pxima*Ln utilibus adriombus obuia.eaq uit? formu
y/jinH6t
la*fan£ti .pphet? fedtati tuc*dr Cub palloris nomine'teges & piatos appellatut» Quippe cuius noxe glotiofo chriftus nucupari uoluit,mquies-ego fu paftor bonus♦ tTVeruntn huius actis ptima fut incomoda labotef atcp picula.Primo qdem ut putamus'utilius bolbus focet boies potius ama^ re.colece d alece-g pecora«Amant.n.qd nec fe amari fci unc-'nec amantibus uice reddere portut-Rurfus fi animalia
i
p te pauecis* occupatiffimus bubulcus ecis.fi p alios peco^ ta bouefq? pafcis.cu no paftor modo.' fed paftorum feruus eris- Sed d illoi^ furtis fraudibus d dolis neceffe eft cce das*nunc pecora mortua afferet.nuc a feris c5mefta*nuc in pcipitiu dedrta.fed d quotidie noua tumotefc| adducent* ex qbus dolore meftirticf ocipies-Nec^ eoiy fcaudef uitate ualebis*ut recfte de eis dicat ^ppbeta'oes paftores puarica ti fuoEc ite^i' paftores fuos pafcit uetus uidelicet auari' tia^Contca quos alibi fcnbit-' ue paftotibus q dilacerant grege fuu«Addc animalia ipfaq tantopere alis atc| cufto dif,multis piculis fut expofita.q ta crebra funt*'ut pleycg totu gcege exhauriat* Vc paucis igic agamus luti litas in'/ cetta eft.cecta follicitudo-dubium luc^-manifefta picula;
|TCa»xxxl.de fexta_atte mechanica uidelicet theatrica d ib eius laudibus*d de ptibus fubalternatis*d de diuerfv Vtate oniu ludoty«d de illc^ utilitate'danif & piculif»
Heatrica uero ars ludos refptclt«dl<fta a theatro' ubi populuf oueniebat*H?c uero uit? formula to leranda eftftfi ludif.boief ad eum fine utun?.'qbus inftituti fut*Te(le em pbo <ppter publica laetitia hotes a puis cupiditatibus, d a nociuis uoluptatibus retcabun?i ut fup tetigimus.Conferut deniq? ludi ad recreatione hu' mani corporis.'ut uigotofius laboribus d utilibuf artibuf
u acate polfint» Ludus ent moderatus tefte philofopho cr bus eft animi*Nam ut inqt Seneca/foccates ludete cu pu^ eris no erubefcebat*Et cato laxabat antmu curis paucis fa tigatu*Idcirco legu odttiores fertos inftituerut dies*ut ad hilaritate publice hoies cogerent* cancj[ neceffanu labori" bus intponentcs cepetamentu • Vetuntri ptim£ fut hu/ iuf artif incomodites/uanitates/miferia! atcj picula» In pri mis tgi? ofyderandum eft*'qa ut mihi fatis uidet-apud ca tbolicos theatrica ars mime poneda nec noianda prfdpit» Nam ut inquit Ifidorus-fpedlacula ccudelitaris-'infpe<fbio/ nes fut uanitaris-q n5 folu bominu uinis» fed demonu iuf fionibuf inrtituta fut»Ptoinde nibil debere cCtc cbnftiano cu circe fi infania* quae diciH tbeatrica» nec cum ampbitbea'/ trica crudelitate»cu atrocitate arene*cu luxuria ludi* Deum em negat-'q talia pfumit» Quiimo fidet cbrifttan«e puart-cator efficit*'q td denuo appetit* quod tn baptifmo ia pn./ dem renuciauit*id eft diabolo d opibus eius* Luctus fyl' la(ut inquit Seneca ^primus tn circo leonef folutos dedit» Pompeius pmus elephantes pofuit ad fpe£lacula*nec tn c5 mendant bona rem egiffe* nifi bonu Fuit more nouo pdere hornies* Vnde fubdir Seneca'fanflius foret ifta in obliui onc tre» Prxterea cofydecec fcequetatores ludoijq q? tefte. Crifortomo fup illo uetbo, fedit populus comedere d bitf bete d fureexit ludere*deus no dat ludere*fed lugere*fed>^ dtabolus dat ludete*ne lugeamus» & dum ludimus illudi mur» Adde quia ludus non caret illufione*a q nome acct'f pit»Vnde farra uidit Ifmaele ludente cu yfaac» in quo lu, do^ut inqt augufli*)uidit illufione*q fignificabat decepti one.Pc^eterea demones dele&antl in ludis uanis*qa uidet hoies cis libent incendere d a uia uirtutis deuiare* Vn' de in fomno fuit a demonibus diclu cuida romano» ut ludi in urbe inftaucarenc*fcdm Augufti* in quarto de duitate
defDentcg in ludts raca cft gcauitas*pcompta cft fcurcilt tas/uanitasjftultilogujuerba ociofa, mendacia ,uanf inlpe* fttones/libidinofae tcaftationes»in pmptu eft leuitaf.ab'/ cft modeftia*nil aliud in bis locis accidit* nifi breuis lac. titia ,pacuu gaudiu,magna teporis laftura^puerilif occupa tio»Et(ut quida fapitns ait^)ludof^ expeftator uanus*lu-for infanus*g nec bonefte getifi*nec bonefte cerni?:» adeo^ ut ignoremus an fit lufoc infamioqaut fpe£bitot»Rurfus multi fuere quos natura mites fecerat ► fed fpeftacula ui. tia docuere* crudelifcg eflfecere»Nil eni potentiuf in memo tia defcedit*q qd uifu confpiac*audita facile uolat*c6fpe-&x res bfret*etia inuitis» Fugirda ^ funt ludoi^ fpeftacu. la»ubi ad bora gaudemus*ut diutius doleamus*d fp uide amus*qd uidiffe fp difpliceat* Porco ludo^ uaria ede ge. neta conftat»g docuit antiq illufio* A.lii eni aliis delefta tuc ludis*gdam fpeftaculis fera^.qdam bi (Itionibus *qda paleftcis» gda aleif»fed ubiq? uanitaf*qd.n*tbaucos*'gd fe ras publice interfici delegationis baber.^Quali n5 fuffid* at bello^i eruor in caftus*urbibufc| dieti effufus*De pale/ fteis ueto atqj torneametis qd dici pote(l.t' Vbi infpedot uaniloquuf miles infanior/Fit eni feruus totiuf urbisdn quo ludo ffpe uilior oniu uittot euadit*De biftrionu bu. fonucj uita*fquid dici poteftf Nefcio quis infipietior eua' dat* an biftrio*'uel q de biftcione ridet»forte qui pecunias effundit*uanior eft* Quoties eni biftcioncs de fe diios u' deces uident* toties ipfi mirant: dementia fe mirantiu»S*' pe cecte hiftcio(aliqd fingit*quo falfo audietes deleSat fe uete* Alea^ uero & taxillo^ lufoces adeo fpurcidima at te exercent*ut in ea arte qnto dcxftiores-tato neqores ba. beanc*De qbus pbijs in politicis ait*quia aleatores mortuo^ fpoliatores d latronesyturpes lucratores funt» Lucri eni gratia obprobna fuftment» Vnde & themiftoclef/gca'
uiffimos uiros d cci p.cutam gerentes'a ludis leuiotibuC q? folatiis arcendos decreuit.ne ref p «ludere uidere?«Ipfe
deniqi dicebat fanflius effe ociati«'cj turpiter folatiau»L»u dos uero tnnoxios'ad tecceationeycSr temporis dedu&ione, chriftiariis n5 nego.ut muficis inftcumetif.'ut uidebif fati
Cum de mufica agemus»quf permittunt pio loco d tepore;
*j Ca.xxxii.de feptima arte mechanic*.fuidelicet medici' *aA J . . .a. _
utilitate d laudibuTDS' 7/WOMfy WiUL
_na d de eius neceffitate & de illius abufu laboribus d piculis
Ericina- uero ars,fateor in! mechanicas nobtliot
^ B W eft‘un§ a natUra ipfa bot™bus donata.qnimo ui bumanap ptimu necellaria. atep a deo imortali laudata d bonorari iuffa.qua corporum morbi curantur*'d uit£ inftertitia conferuanrur. Deniq? ipfa buius artis natu talif inquifitio cbmendatitfima eft« Et ut paucis agam'uti lis admodu d accomoda medicina eft» qu£ nedum corpora ipfa curat' fed liberiore ad uacandu animu reddit» Nam pbilofopbo rede.'ex bona corporis ualitudine ccefcunt ui-res animi- d bona corporis difpofitio* animam quoqp iu'/ uat.d ad opeima qcp difponic.Sed faceor^laudanda plimu ars medicinae elfec.fi bonu fubiefluy fi uircuti deditu repe rit' fi deniqi idipfu fcicdi genus optimu ac naturalibus fel entiis/infallibilibufcpfudamentis comunitu' prius media addifceret q exequetenf • Sicut em(ut aiut)unufqfq? id a-* git foclici! qd opeime nouit- ita g pncipia medicing igno" rat' cuius fmis fanitaf exiftat.' ut fanu fgeu reddat necelfe eft. Vidi ego ptimos beri aromatarios-bodie medicos*be ri batba^ ra fores-'bod te motboiy gcauiu ceforef.heu bet' bas csteiacjj materialia in apotbecis comifeetes* bodie tn pncipu aulis morbos iudicances*Si enT etia fanado uix no
me boni medici qfqs affumit 'quo nam pafto necado medi candi titulum ucndicabtE-quibufda itacg bis fimilibuf me altqn febricitante uifiraubusyatq? remedia pollicentibus» fed d caufas motbi iudicare conatibus*illud ad pbilippu (ut in adlibus apoftoloiy iegimus}dicebayputas ne Intel' Itgis ^ dtcis.^Quibus dicentibus»Etia ego iteiy cu.eodem eunucho addebI-'quom5 fcice poteris-cu aliquis te no do^' cuetitfMira cette res eft*ut em inqt bieroni-fullonefyme taUaniyfabriyligno^ cefotcsppfa quocf uilia officia exerv cetes*abfcf doftore efte no pollutmec expet iti audent qug r5 nouetut*fola eft medicadi ars* qua fibt paflim unufqf' q? ucndicat» Alii eni a ccebro infirmati bus medicina ad' difcfit* Alii a foemims ut uiros cuca-Alii ab infidelibus audiuc* ut fideles necent*Alii nefcio qbuf libellis legut' ut in mifeiiis corporibus uniformiter exequantut*' d(ut aiunt)uno collirio ab eif incognito oimoculof uolut cura re*quo fit-'ut c^ecuf arte*natura uidente carum faciat • Hi medicina nefcientes-medicina abutunt*d arte egregii qui non nouerut*profiten!>Medicin? exellenti d tlluftci nole glorianE.qppe quarftuf gtaeia-'pecunii ut fine qtunt*Pr§mt um cette uero medico no mo exiguu'fed fordidu»d tanto labori impat nec ingenio dignu»Ex qbus buius artis dif ficultates d incomoda in ^mpto fut* du uins exelletibuf n5 ctedic*d bac laudaciftima arte abutetibus pmia dant!» Adde'qa multa milia bominu taliu medicoiy infipietia* aut in experietia forte moriuntbd dum unu motbu curate fatagut.'plures inducut* A fluesci utq miferos agcos'ut fine medicinis uiuere no ualeat*qs nifi aliis pandis minime ipfi tangut nec deguftat* Caetera bominu genera foelicem auriybonaq? teporis dtfpoficione optanfMedici uero aut infanta aut peftifeta* oes infirmos c(Te ptet fe d fuos de'/ fyderat*Quos quide fapiens/imiles dicit eis'q fimeta ad
corpora hoim fepelieda deferut*Quos demofthenes atbetf nis danauit exilio, eo folo-qa optabat pii mos mori-ut in de lue^z caperet»qd contingere n5 poteft fine multoi^ mot te-Taceo quot morbo^ ^plongatioes 'quot peftiferas poti ones'quot infirmitatu cominatioes miferis infirmis inge' vunt-d quos abftinetia aut fimpltci uittu* qppe uel herba fi fcirent curare poterat- fuptuofis ultramaririis quippe ad ultetinis materialibus^ ipfi aut uendunt'aut illo^luc* patticipat-curare potius inficere humana corpora moliun' tur.Rurfus medtct caulas & naturas fgritudinu dicut fub' tili£*danrcp fanirate uerbotenuf*adeo'ut ficut quida fapv ens dicebat*cu eos audimus mortuos polfefufcitare crede' mus-paulo tn poli cernimus inane effe eade fanitatis fpe* qua iltco infperata mors intetcipit»Sed quid plura?Abfit uc de medicis qcq fmillce dica*In manibus cni illo^ fppe meis peccatis incido* ltaqi mibi c*tenfcp mortalibus fanu foret confiliu cos no exafperate uerbts-fed demulcere ob' [equiis-Quare nec ego fentire audeo qd ones clamantfla-trones em (icarii• uenefici*hoies inbumanit occidut*medict tn bumaniffime- atcp ofriciofiffime & folenitet intenrout* Et fi q aut diuino munere/ aut natura; uigote coualefcut* ipfa diuina gratiS/tpfifqp benefiriu pecunia uendut-du fibi fanitate attcibuut*Nec indignen? medtct q> eoy arteme'/ cbanica dixeri* Nam dicere poffut incogcue medicina effe mecbanica-quia eft de corpore humano,ex ea partequa in fitmat & fanat*Quod qdem corpus eft intellc<ftiuu*Qui' bus dicendQ eft/fcdm alfarabimc? boc non ,pbat medicina n5 effe mechanica* Pcimo, qa beet fit de corpore humano* n5 tame opera? in eo medicina ^pric fcdm q> eft intelle" dliuu-'fed fcdm q> eft feficiuu/d uegetatiuu*Medicin? aut ad boc ualet*primo ut tuuec uegecatiua potetiafefitiu3 tn'operibus fuis*Fateor came q> aliquado acddit»ut m £
tuuet intellefliua* quia Cedatis doloribus* libenus uacaS opibus intellefliuis* Secudo hoc patet»qm Atif.in libro de aialibus tcadit do£lcina de humano corpore fimul cum doftcina btutali*tame naturalis fcietia fpeculatiua eft«me« dicina uero eft opecatiua d mechanica •
1 ijf *Ca»xxxiil «de arte mercadi & uendedi $ tpCa mechani^
* ii ca eft-Ct fub nauigatoria cStinet* d de eius neceffitate «i d utilitate*d demum de illiuf infoclicitate^fraudibufj vdolts^atc| periculis*
Etcatura uero § ad nauigatoriam ptinet utilif ad modu eft-ad Cuppledas inopias ,puintia^*d fine V \_ f __ illa comertiu ini homies haberi uix poffet «huius aute mercatori* artis tres fut ptes (ut ait phus in ptimo politici)*f*marelana id eft p mare feres metees-q nauiga tona dici potefWecuda eft oneraria.tertia eft aKiftentia q quis aftiftic mercatoribus in pecuniae/& alia^ rer^t cornui tatioibus. q or.es mercaturae fpecies a Plutaccho ccuribus corporiC humani refire copanc.ueluti eni ctura hamis huc atqj illuc difcurcut p nccellatiis humani corpori s*'fic metea tores p necellitate corporis rei p.Rutfus ficut coxaejd tibi* fuftentac cocpuf* fic mercatores rem p.fuis mercibus fuftinet» Ex qbus apte cofpicit neceltitas Sc utilitas huius artis .qre mento(ut ait hugo) comendabilis eft-ueluti q diuer[af,ignotafc| getes odliat'bella fedat-pace famat-d tande puara bona ad comune oniu ufu immutat* Eft igic mercatura n5 mo neceKaria-fed accomoda;Utilifc| rei p.cfc (ut inqt phus^no infimu uiuedi genus* fl ipfo^ mercatoy finis ad reueledaf indigetias comunis rei p» tedit.fed fi cu piditafis grana quis mercatura exercet/uix erit innoces* Sunt eni eius actis incomoda^d pericula ptima.idcg ex eo
maxime o(lat*qm()cdm fententu fandos) uix mercatura fn peccato potefl: exerceri‘Quis*n* huius artis dolosyftau des/iniquitates/d (celera, narrate poceft.*' Piofefto no e(l diftu faciloEt fi c*tcra tacea' quoc falff re^ uenaliu lau dationes.^quot metite tei^ empnbiliu uituperatiotf?quot defeftuu occultatiocs/quot falfae aut diminutf mcfuratto* nes,d poderatioes?quot falfp mercantiu comixiones.^quot tnedada^quot piuria.^cont quos inqt Ambro. O me rea v tor f*culi, copa tot infetniW in fraude d deceptione coti' uertts natur* induftcia/Cur affeiSas ttfy defedtus?Cur op tas paupibus fterilitace/uc domui tu* copares dolofa ho tuditare? Exploras qn erit ftetilioc ,puencus’qn re^ ino-pia-Hanc uocaf induftcia-q potius eft calliditatisyd cupt ditatis a(tutia»d qd tu temediu dicis'c5mertiu negcip po' tiufyd latcodniu eft» Et fequiti-luciy tuum damnu multo* tu eft»Et(ut paucis agamus) oe huius artis officiu eo tem dit'ut ea utetes lueds intendat-uilius emant-carius uen. dam>',pxtmo$ deapiat»Hos lignat ualertuSyCU ait-mfidio-fiflima fore arte q inopu fanguine pafeiti* d mendaciis ue uentans inftrumeto iuua?*Hac fallacta qfl pclatis artibus gaudet'quo^ fcaudibus non ta altof/Q feipfos fcaudat*ga (tefte Crifof*)g fimplictt negociant» in oibus ^pfperan£« q uerfant-' in dolu eis oia aduetfan?. cu feriptu fit in Eje* thiele*'tota aniuetfanone uit* uertunt ad luc^Jdeo non pfeuerabit fubftantia fua*Et iteiy*fcaudabtt eum pecunia fua.Taceo de ufura-g uix a mercatura fepa&Ccteiji de ci pforia fileoydperunif comutatiua'q huic mertadt arti fub alternaE-in qua tot dolftoc ftaudes.tot rapinf fut'quot numos campfor habet tpfe-Haj^ itaqi mecbanica^qatcf fi* miliu artiu feftatoref-ultra alia incomodaQcfte pho)in' cpti funt ad politifandum*Quinimo apud anttquof buiuf' modi artibus uacaces prohibebant pticipare nedum prin"
/ Ca»xxxiiii»de artibus hberalibuf in genere*d de ili*
■ tum comodrtateyd: abufu-laudibus^d' damnis dulcibus d amatis»
‘“■'ST Iberales ueto attes ptimu fote utiles ad infttuen j dos tuuenes/ d neceffaria admodu fcietiaiy gene'/ id -^»^j_rj-'niiHiic fanfmetis dubitat» Nec tu ignoraf«'qui tn puerili agens illis imbutus es»q(ut nofci)fepte numev to funt;d in duo genera diuidunt* qa pm? tres pmordnv les artes uocanc'uel pma fciendi elemeta»uidelicet grama tica-dyalcSica drbet otica «Quattuor uero fecjtes fcj aftco» d mufica-Wbmerica <S-geometria;matbcmatic? appellat»' idefl do&inales.qa p certas demoftratiocs docecut ftati fubiiciemus»Quate aut Itbetalef appellant;/# circa matbe maticas q fuerit cauff inuentionu eary/ d qua* fit eaiy na» turajutilttasyfeu incomoditas fubiicia» qua: dfi tibt nota fmt 'uolo illa tibi ad mente reducere.ne illajy obleftame'. tis alledlus-du illis te totu exbibes«'digniorayatcp exclle' tiora ad q illa ordinant ptermittas» AppellanE itaq(ut. nofci;fepttipfe artes liberales triplici ex caufa. Primo ut diftinguant ab aliis illiberalibus*'ut mecbamds^# cftetiC feruilibuf artibus»q tdco funt illiberales*' quia ordinanE ad corpus» Anima autc d intelleflu^male difponut» IpfeB aut liberales pncipatc ordinaS ad anima/qua difponut ad ufus(d aftiones uirtutii moraliu d intelle(ftualiti«'uel ad ulu pfedbffime uirtutis«'q eft fceli citas* Ex quo potefl elici alia jppriilfima caufa-qre uocan? artes liberales»uideli cet qa fcdm eas bomo pfe difponit fcdm intelledu ad op/ timu ftne»uelui ufu uirtutu moraliu/d intelleftualiu*'uel ad ufum gfe&e fgeliriratis'q eft fpeculatiua.Qui aute ta//
lia ofyderat/natalit fut Ubeu»qa n funt fetuileS‘Cum in telledtu uigec»ideo refte arces tpfae Ubtrales dicancFa' teor tame(fcdm pbum in oftauo politicoiy^qa utile/cSr co mendabile eft pacipare aliqn liberales artel/d mathema ticas'qiy ufus ordina? ad exercitiu exellentiaiy do&anaiy ufcj ad certum fcminu» fed otmue/d affidue exercere fe in eis ufqs ad quacunq? pfeftione nonung nociuu eft.quia con tinua cbfyderado in illis retrabit auc fimplr aut g parte ab ufu uirtutis moralis» Tertia uero caufa eft qie Libera' les dicun?» qa liberos/ideft expeditos & exercitatos atot tequiiut» eo q- fubtilit de teiy cautis difputat* d de illis pletuq? q a fenfu remota fut»Alu caufa eft'ga antiquitus tmmodo liben ideft nobiles dingenui* in eis ftudete con (ueuetut-Plebei uero,d ignobiles (ludebat in mecbanicif ypter pitiam operadi* corporatis eni opatio plus cogruit plebeis»ocium autjd: ftudiu^nobilibus fcdm bugo;
/TCa»xxxs/*de primis duabus liberalibus artibus» uidetj II. gcamatica fd dyatefl:ica»d de ortu eaty* d caufis qre in I) uentae funt-d de illatu laudibusy d utilitate» ac demu V. de eaiy abufu/d incomoditate»
- t % Oftg egimus de liberalibus artibus in genere • |	fupeft	ut in fpccie eas breui fcrmone tangamus»
£	Primo	tgtS de gcammatica d dyaleSica» agemus*
De rhetorica uero in fequcti ca» differemus» Vocan? itacg tces ipff artes pmocdiales* quia circa prima Itaiy elemeta uetfant-Per eas eni aut de ogcuitate/ aut ornatu fermois/ aut denicf de orationis uentate d falfitate pnfipaliuf agi tur Prima itacp gcamauca (fcdm alfarabiu^a laf nome acce pit-q mal eft aliaiy arriu» Fuit aute caufa d modus ™j?£n tionis eius*qm cum bjles inordinate/ atq* ad libitu/dfine
arte loqueren£-'eueniebat ut minus bene oceptus fuos ex' primeteyfed St minus apte audientef mtelligete ualeret. quo bebat*ut tardius intelligece/d intclligi*ac difficili, us fcietias tradere poffet» Qua de re cutarut fapientef.has incomoditates tollere-tcadiderutqi artificiofu loquedi mo du uniforme gdem ac c6gruu*ut ones coceptus bumani'de mu cu£t* docTtcing p cande arte aptius d liberius fignifi'/ carent tSt adifcetenH»Veiy dti utilis d neccffaria ars gcav matit£ fit*'quo tii pafto int fcietias anumeret-ptimi dubi tarut*^ eo qa gramatica tpfa folu circa peritia recb fermo nis ueifac-fetmo uero tcafit.fcictia aute eft de permanet’^ bus* Adde qa hax ars polire liguam/n5 animu nouit*nec intelleftu dmgete,fed labia. Accedit-'qa non opter fe*' fed ^ptet alias inuEta eft-qre inftrumentfi fcicdi potiusg fcietia fcdm quofda dici poteft.Logica fecuda efi: liberalif ars^q & rationalis dici£-Ipfa eni diffinire-querere'refpo dere-uera a falfis diiudicare-ac fubtilic difputare docet» Neceffaria certe 6c utilis ars-qa fecundu bugo-in didafco licon.p eam fubtilibus obieftionibus lates uentaf repit* Caufa fiquide inuetiols eius putilis admodu fuit*cum eni in pbyficts plures fuborirent opiniones/d conttanetates' decreueriit fapietes de modo al£candi arte tcadere* Vtde^ bat eni qa no poffet facile pueniri ad alicuiuf fcietif certis tudine fine pericia difputadi hac Silo-oim fapientiffimus in ^puerbiis addifcenda admonet-du nos bortac ut intellt gamus fermonef prudetiae-uetfuciafq? uetbo^*'necn5 pabo' lasyd obfcuru fermone-d difta fapientu fimul d enigma'-ta* q oma(ut biero*ad nwgnu oratote ait^dyalefticoiyd orato^ fut-Sed d Augufti-qa eo in£ caeteta logica comen dat-qa exerdtatiota;politioraq? reddit ingenia*Sed certe fi dyalefticf fruftusyfi finis attendi£*'utic| teptemus-quia potius ingeniu inanit fatigat*'^ utilit pficiat«Na etfi con
difputante uiceris'non fcuftu/fed uetboiy folia ofequeris* Hinc gcego» fyllogiftice inqt difputate quid aliud eft; q uerbis otendere'd audietes fiibuerte^Abutunc eni ea at te ptmi* du ofidetia clamoris uerboiy ueritate impugnat» Rurfus qfquis ea doflana uerfaris-neceffe e(l contenti o(V/ us loqris qcquid pbate n5 potes*qa(ut inqt Augufti>0 firmatione fumit ab boie* qcquid non babec ex ueritate* Sed d illud ueru eft» qa farpe nimiu altetcado pd.t/dum inquiri? ueritas-qd fatis dolendu eft» Idipfu qd ad uerita te iuuanda infticutu eft-ad ea obfufcada, occultanda^ cum hominu labore ftudiofiffime quxric» Vnde augufti» in de doftrina cbnftiana execcabile dicit arte fopbiftica difputa di d libidine nxadi'qua admonet cauenda»Si eni do&ci' na foret pietatisfneqq faccj Irae tantope ea deteftarent^cu aiunt-q fopbiftice loquic,odibilis eft»In ea certe(ut tpfe Augufti»air}ui<ftotia uerboFy(d oftentatio ambitiofa gei-tur»nec modo tardos-Ced pletunqs ingeniofos decipit»
Ca-xxx^i» je rbetonca q e(l tertta liberalis ars' d de eius ortu/c# utilitate,ac laudibus»Rurfus de eius abu' fujd qlis debet effe orator* d ad qd ualet eloquentia lapientia* d quomodo aliquando eft: morifera»
Hetorica tertia eft: libcraliu artiu-fic diflra qua# fi ornatus fit locutionis fcdm Alfarabiu» Veluti eni p gcamaticam ogcue loquedi arte addifdmus' ita p\betonca ea ornate ^rette quae didicimus»ex qua te potillima caufa illius inuentiois fumi? fcdm bugo-Eft igi tur buius artis fuma uts*inges laus» N2(ut inquit Seri»]) magna res eft eloquetia*nec ad huc ulli indulfit*ut totam tScingeret»fatis fcehx eft qui in aliq eius pte receptus e» HfC certe ornamentu eft aliaiy fcictiai^-qa^ut ingt Ca[fi//
odorus)qcquid in alia doftcma cocipit*'ab ilta fub decore (-p?ert> Vnde in ecclefuftico fcdbitituba & pfalteriu faci-unt melodia-d fup utcuncg lingua fuauis. Et ite^-.fauus mellis uerba compotita-Et rutfuf fctiptu eft-fca fapiens in uetbis fuis moftca placuit*De laudibuf ueto eloquetif repete q fupca dtximusdn xxxiiii*ca* in pncipio* Sed certe hfc ars ptimos fallit* dii fuos fellatores dicerey non fcire docetdnftruit duldtet uerba carpere-non utiliter fapete. Et du uetbo^ fuauitas qua?rit* uera te^ fapieda amitti-tur*atq? uti nam tantuf bodie effet bominu labor ad refte beateqi uiuedu-quatus ad ornateybenCypoliteq? dicendu* Hinc firmianusla&m. utma tam multi benefacerent*cj bn loqui uidcnt* A.dde*quia pleuq? ea utunt n5 ad falutcm* fed ad pnitie* Acerbiffime qdem illud referendu qppe & dolendu arbitcoc*ut uideltcec ea q(tefte Cicerone> natu ra data eft ad bono^ bominu coferuatione'in pefttyd no-Cumentu uertaH*Simplex ent ueritasyd reda-fplcdorCyaut ucrbo^e lenocinio non cget*qnimo(ut quitiltanus ait}fu-fpefla eft cu ornal-'fingere nefcit*Nam qu6(inqt}fabtiea bit figmentu q uix elimatu de^mit fermone* Ipfa uero p Drnata locutio plus ,pfette g conferte folet* Vt ue^i fit cg cjdam fapies aity qa garculofa dtcedi feftiuitaf plus fonat cj ualet-multuq? babet inanitatiSyd uacaui* Idcg Sen*non negauit du in declamationibus aic*qa raro biec int fe eoe untyut eade uox fit dulcis & folida*Hinc didimus ad alex and^.arte inquit bene loquedi no difeimus* nec facundia: rbetoticoi^yoratorucf opera damus*Cuius ofriciu eft fabu// lantes termonibus figmetare mtdacia* d innocetia* fidem oferte ctimibus*q dum putat fc aliena laudis fcutftu p in' iqua uiftoria rapuiffe'nefciur fe fuf cofcienti£ pdidiffe ni tore*ut tecfte experiant illud Latftantii.qa multif fua eti am facudia mortifera eft* Rutfus uelut ipfa artifiriofa di'
cedi ars fuos alumnos deeiptt-fic & ab eis falli?-pare<| ci uitupetii uice reddut-dum eloquetif faut reftous falfo no mine gloiian?-eamq? tato fadius deturpac-gto nulla pte eloqueris attigerunt*Quippe nomiari eloquctef deleftan tuc-qui nodum loqui inceperunt,ne dixeti didicetut* Eft eni moderno^ bominu ingens numerus-' q in eo fe ueros tbetotesypfeftos atq? facundos oratoref euafifTe putant- fi poft pauculas qbus tnfudarunt gcamatica? litteras^poftec' gatis cgteris pclaris fcfetiis/ g ipfa eloquentia nedu illu* ftcat-fed oficiucQltcofaeudig ftudtis fe dedat' librofqi ci* ceronis(c£ fi uis)noftri Quitiliani perlegat* Longe certe alt£ idem Cicero moderna deploras tepora in eo libro fe ticbat-que de oratore ad quintu fcatre edidtt-Longe fe'/ cus & ipfe Quxtiltanus'cu de oratoris inflitutione agerj* taiy eni aut nullu faten? optimu cffe ea §tate cratote-Cu ius rei illa aKerut n5 infulfa fore caufa-Nam oratore m' gunt in oni fapietif genere pfuadere oportere*ut q alibi didicit-'cu fpledore dicendi ^ferat-adeo ut qui ueiy ora'/ torem audit-fcire, & intelltgere plufg ceteri arbitretur* Quod uticg nifi diuerfis fapietbe tytulis illuftce^efficere no ualebtc* Quo eni paflo in faecis Icis ille pfuadebit-q eas nufg legit,‘'Quoue in natalibus q Arifto •non uidit-*' Quo mo in moribus ;aut i ure ciuili porabitfg eaty fdeti-a^ ne dixeii expers eftdfed nec pncipia nouit*Ea de rc ci cero mirari definit paucos admodu fuiffe oratores* cu eos aut oia aut multa fcire oportet-Qua’ 5nia boies cople&i pqdifficile eft* Hinc auguftrin de doftcina chufliana ait quenda fapiente dixi(te-qa oratore oportet no mo deleSa te-fed docere.'nec mo pfuadere ut flefEat-fed ut uincat» Conflat itaqj ea oia no nudis uerbor^ foliis-fed multipli ci fapientia comparari - Talis ergo eloquetia a fapiete latayOni dulcore mellis dulcior efi> de qua in ecclefiaflico
fcribit-faptens in uetbis amabile fe teddit*'ut tgit partef laudat? eloqueti? quif affequa t*'neceffe eft uatia frientia^ fuppellecfUU coftipatus exiftat' idq; in ^uerbiis Salomon pmonuit inquief*rtude fapieci?*ut poffis digne ,pfette fer mane >Qua fencentia oceptibile atterit facundia* ntfi faen'/ tia d lapietia fuerit condita*Fateor ergo hominu mes bo die depuata^quinimo & penitus obcaxata ert adeo ut fta' def <p fcuftu capiat*d fumo pafcatqdum fe igni ap^pinq' re putac.Hoc ert certe illud tepus qd apoftoluf ad thimo theu pfignabat* cu poa?ca^ fabulas ac figmeta <p ueritate ac fana doftcina fideles accepturos in fpiritu deplorabat* cu ait*ueiec ergo tepus cu fana doSrina n5 furtmebut*fed a ueutate qdem auditu auertet*'ad fabulas aut ouerten?* Adde qa^cefte Augufti.^Cicero ipfe d caeteri q rhetori ca docuere falli fut eloquenti! fme fapientia.obeffe pluri' vnu,& ^deffe nunq* fapientia uero fine eloquetia plurimu pfuiffe* Hinc apoftolus ipfe uas ele&ioms ad Corinthios de fe loques palam fatet fe impetitu effe fermone-fed n5 fcietia(d fapietia.tm tn Cpfecit/ quantu mudus capere po* tuit*d humana ingenia fufferce ualuerut*adeo ut plus CX teris doftnna d pdicatione ^fides' unus ipfe dottor gen tiu meruerit appellan.Ipfe denic? dfi rhetoricis coloribo no ufcfqq utebat*’adeo utilic difputabat,ut oms fua fapF entia fuparet*N5 utique ipfe alibi ait>Tcebat in pfua fibilibus human? fapieti? Cbis*’q ad eloqtia referunt* qre fideles fuopere admonet* ne decipiant in fublimitate fer monis*Nouerat em q> ad eunde fenfu Iob dixerat* fruftca (inquiQhomo apit os fuu-d abfq? fapientia uerba multi, plicat*Nec idipfu getiles uetetes q eloquetia» fludia mi/ ro cuderutjngenio negare uident* Quippe arbitrati funt eloquetia n debere iudicarqatqj laudari uerbot^ folo fple doce*fed fcdm guillftmas fentetias a uera fapientia fapien
tct elidtaf.ut explicare libet,d gratia exempli dixeum* In conficiendo diademate fiue anulo, abfq? ^pportioe I5ge plus coferte uide£,q catbunculu, g gemas,q autu offett*'c| aurifex g mo ea auro ligat,fotmamq> fimplice adiicit*Ois itacg referta oratio gemis fapieti? & fnaiy pondere pficib* n5 folif uetboiy f lofculis*paiy ergo fubftattf,uel ulrtutif/ aut folidf pulcbritudinif orationi afferre uidefg folu the tonca?,d eloquetias uacat- ueluti g nuda ex aliena pciofaf q» materia uerba ligat*Qui uero non mendicando,fed fua diffundendo preriofiora miniftrat* loge pluris oferre uifus erifFamulac itaq(tefte Augufti*}eloqutda fapieti^.nec miru(ut hicrony.ait ad magnu oracote)fi <pptec eloquii uenuftace,d dicendi ornatu fapientia ut domina ea utac» d aliqn de acilla atqi captiua ^pt eius uenuftate faciat li bera Ifrahelttem*g & tadiu honorata incedat,gdiu domi na fequi?/fitqs contemptibilis* cu fola abfcg dux fpledote ;pdite,d placere ge(lit«Po(lremo audi quid Augufti» div cat* ait eni quia elogtiae folu uacates mime ingenioli ha' ben?>Quid em^inquit^pdeft clauis aurea fi aperite n po teft.^Aut quid obeft lignea.'fi poteft.^Aga tgit fine-fi iP lud unu dixeri.ga fi fine fapientia eloquentia .pfitenE-ua* nitati initi faten?>Nam nudo uerbo^i ornatui uacates,hu manitatis ftudia fe taftat affecutos* cu eni(tefte fapiete*) uana fut (ludia bominu 'refte oratoiy exercitia ftudia hu'/ manitatis fut-gppe d uanitatif,du uanitafi fermois i neu, bunt*quos pulebre idem fapienf alibi digito tagit*uer"ba inquit ^pferuc ptima'multac§i in dicendo d difputado uatf nitate babentia*Sed d bieremias ad eunde fenfu,do£ltma (inqt)uanitatis eo^i lignu e(l argeto inuolutu» Lignu in § ficcu eft atq? andu*tdc| ut fplendeat argento inuoluiS* Nec alit rhetoiy uerba aiida (ut ueluti nullo fapictig hu* more aut fententiaiy fplendore humeftata* qre ut fulge"
ant argento nudf eloquentij fup inuoluun?.Quo fit-'ut ue tiffimu fit eos (ludia fequi humanitatis-'qn potius uanita tis» Adde q diximus in pfatione buius libri* qug incipit» Veiy ubi aliquid dtximus^ufqj ad medium capituli»
tfCapitulu xxxvij.de mathematicis fcientils in_______
^genete'd de eatum ottu d fine»
Atbematicse ueto dofttinales uocanU »qa p certaf demSftcatioes qntitaris cotinuf docent»ut ftatim -	* fubiidemus.Haf phus methaphificf onumerat»d
Cum illa conueniut qa utcacg cofydetat de qntitate conti1'/ nua-fed difpant» MethaphtCicus eni ofyderat de oibus cj tttatibuf # ut fut entia(ut ait phus libro qrto methaphi ftcaj).Sed mathematicus ofyderat de qntitate ut de fubie fto-d de illa pncipalifc agit(illac| demoftcat.Et qa qnti tas multi* eftjaut falte qdcux*ideo qttuor fut mathema-ticp-Prima» n*d nobilior cjtitas efl circa dtmenfibne otm cflefhu corpore tnfe jd infc fe*'pet diftantiafjd dimenfioeC adinuice*etia refpeftu motus d fituf illoiy*d etrea ifta q titate uetfaS aRconoia» Alia efl qntitas refpeftu auditus; circa fonos d uoces» Na humana curiofitas uides in fonis e(Te dcleftametu'qfiuit caufa eius ut fibt poffet p arte ta. lef dele&atioes facete/d otinuare»ut dicit boetius in pmo muficx' unde docuit qntitate uocum fub una concordia/d ofonatia fonoiy coiungete' d in una pportione numerali deducere.d hac ^portionqd qntitate fonoi* uocamus mu ficam«Tertia qntitas refpeSu numeri uerfat qup difta efl arithmetica ideft uirtus numeri-quia confyderat qntitate numerale/d ^pnetate eius ut ait Iftdorus» Hfc certe ars magnae uittutis eft.qa nulla aliaiy teiu indiget*ali£ ueto hac ptimu indigent ut ait Boetius» Quarta ueto qntitas
uetfd? cttca mcnfura ^ di&a eft geometria- ideft menfura terras«q ortum habuit fcdm alfarabiu in egypto* Cum era poft nili inundatione poflediones 5nes obducercnc limo-ad hoc ut deinceps pofTeftiones certitudinalit diftinguere tuc/cgperut terra lineis d mefuuf metiri d pnri.ut fic cet ti limites ponerent in poKeffiombus.A tali igit pmatia menfura tercf fcia menluradt nome accepi t-quj geometria dicitriPoftea uero cceuit inquititio eius» d deuentu eft ad Uneas d circulos, £ triagulos, d exteras figuras ad eiuf// dem artis perfectionem»
Ca.xxxvlit. particulari tet de prinu fclentU ma thema/ tica-'uidelicet de aftronomia(& de eius laudibus, d uti licate-demum de illius incomoditate incercitudine,la boribuSjd damnis»
Aftronomia itacp pma eft mathematica-’ d quam
mtiq mathefim penultima breui appellabat/eaq;
Jtile jpbabilccp habuerut-quia^ut ait Policcatuf) ti^uuia ida inducit'ro .pbat' d utilitas d expientia ap,p' bat*q hanc fequun?/ curiofiotes funt cglelliu ut tnuelbget de lingulis q fub lunari globo cotinen?-' utilis certe ad na turales effeftus pnofcendosJlla enim de fydeiy motibus, magnitudine,# diftatia ptcaftat-Euccat eni hoies ab hif tenebrif,d gcolfo aere-d in fuperiore illa lucidtffimaq? cf li domu tot luminaribus diftin&a,oculos, d animu indu' tic»Eft*n»iocudu fixas ftellaiy imagines difcernere' derca ticas fuis locis nomibufep defignate/earuc| cSiun&iones» Demu fohsyd lunf defe&us,longe ante pdicere,# puide' re-ex quibuf plima comoda olequtS d non parua picula,d mcomoda uitamus-Rurfus no efl dubitandu ex motu cjle' (liu corpore, pii mos futuros rep/ euetuf dependere*pfertim
in ttlis q ex nofteo Ubeco arbitrio n £cedut. Vnde(fcdm doctrina fa<ftoij/)n Cut cui padi q na?ales effefhaf ftellatud planetaty nouerc & pdicuc* Na d in geniti legi? lutmaria cfli ad hoc .pdufta efte* ut fuit infigna d tepora & diesd anos*Patet ex pdt&is exelletia d utilitas buius artis» Ve tu fcdm alfarabiu bfc aes ,p parte medax eft* A boinibus ignota «Quis eni boxm bodie nouit 5niuy d tam diuerfa-tu ftella^t diuecfas natas d efteftus' d poftea uittutes ex oibus mixtas'ut cu certitudine defcminet cuentus'etia na/ turales in elemctifyd elemetatis cotingentes/ut abfq? du' bio dicere poKit/ taliu ftellaiy oiuncrio facit neceffatio fic titate-' d taliu coniun&io facit aquaiy abundant ia-d taliu peflilentia'd taliu morte diu?nam-d taliu morte celeret indubie nemo nouit circa arcana ifta certu dicere'fed p co, tefturas fallaces afferunt aliqua ex bis qus contigerut ali quando* d no accidit uniformi? ficut diCunt*Ht ideo aftco' nomia iudiciaria fatua dicitur' d infatuatiua eo^ qui fibt uacat*'fcdm eunde Alfarabiu •Irridenda certe eft taliu ho' minu demetia'ut fcite uelint/fj in calo agunt*quafi ofilio caeleftiu interfuerint/ atej recent inde ueneritfcu tri qd in terra^qd in domo uxor aut foror eius egeriqtgnotet* No ui ego quofda aftronomos uxores habere no fatis pudicaf* tpfi tame de altani impudicitia comeftabat* Plurima itacg incomoda humano generi ex bis futuroy pfccutationibus mathematici affetut» Sed ultra pdi&a imminet alia ineo' moda d picula. Na raro d difficulc feftatores buius attif int moderatiois metas cobiben?*fed cupiditate qdam futu ra pnofcedt ,ad diuetfa uanitatu genera eius uelameto homines tcahunt»ur(refte policcato) no ta pbia? fpectesjq jj dam impietatif difciplina fit-'d tandem in matbefim pdu fta penultima ouettat>Dilatat eni ptimi filaterias huius artis-ut oftellaaoibus;d planetis nimiu uirtucis atttibu'
ant'd cif nefcio qua auftodtate pftent in cotumelia cr tv toris ♦Et(iuxu apoftolu)ad fobrietate non fapietes (lulti fafti fut» Caeleftibus em oftellatioibus atttibuut uita dt morte' caeterofcf euentus bominu pdicete conat/d caetera q pab pofuit in fua poteftate»no attedentes q p ^phetam deus ad tllof irrides ait*didte mihi q uenEa fut*d dicam quia di eftis»Sic igi? metef bominu futura pnofcere cupi' entiu illudut>ut tandem liberi arbitrii pimat libertatem q pati! Sc eis credetef utma illud ofyderatet/quU altifld-mus fydedbus ac ftellis tanifi dedit uigocis qtu uoluic ' ftbi tn recmuit totiuf opifidi pncipatu»Qu? ota ipft aucta ri deo exhibent famulatu» Iuxta illud *qlt enarrat glotii dei*Adeo em bi boies diuinac ^puideciae/illiufcp bonita' ti & poteftati dettabut'ut afferat alique fauftu,aut fortu/ natu effe poffe ex oftellatione natiuitatis fuse» A. qbus(\ie gdam fapies ait}qu£tendu effet- an credat ira dei qbufda pleiycf regna d dominia ablata fuiffe fimptr»' d eius gta d bnplacito aliis effe collata.^Rurfuf nu ccedut^ eade di uina ita uel gratia dei aut aliquo^ pcibus poteft placati ut bona data no auferat'd mala merita ii inferat^ oia in factis litteris fppe facta effe legimus»Quod fi ea uera effe ccedut' neceffe efl: illos etta credere quia contca uoluntate creatoris buiufmodi bona bolbus n5 ,pueniat-nec eis aun feran?’fed infallibili?: ueiy fit cufla bona d mala morta' Ubus ex dei bnplacito ;puenire»Vnde dodiffimuf guillet mus cancellarius parifienfis pulcbre in eo que de uniuetfo libro edidit/refert facete» Qz cu unus ex_aftconomis cui' da ex illius natiuitatis coftellatioe magna dignitate pol, liceretille ab afttonomo quefiuit*num fi deus nollet/ille dignitate affecuturus effet.^Cui refpondit/nullo paflo id effici poffe*Rucfus qfiuit»an fi deus uellet/aftea d eius na tiuitas poffet impediri/ne dignitate affequere£.c' Simibc
refpondit negatiue♦'Tunc ille* Cu ergo utcunqj fit in dei arbitrio-totu ei comitto-Quod uero obiiciut luminana cg U ,pdu&a eCCe'ut fine irtfigna d tepora-fatendu eft in na-turalibus»Ettaret eni medicus/fi fLebotomaret incerta lu natioe uel figno fydeiy* Signant ergo fydera futa tepora' an nacatic ett ficca uel bumida*Secus m euetibus bominu cj ex atbicdo .pcedut-d p ratione dirigi poKut♦Tales ent aftcis n5 fubiiciuntbPcndet eni ex intelleftu c[(Tcdm pbi' lofophu^oftat effe ab extca-Fatendu eft tfi qa inclinatiue aftca difponut certos holes ad certos aftus.pfertim eos q non refiftunt pafftonibus'nec fequunc ratione» Quo fenfu dixit Pcolomeus*’qa folus Capies diiatut aftns* Stultorum aut infinitus eft numerus»Significat ergo alica gjdam na£a lia in terra»nec ad illa holes cogunt»qnimo ea facile uita--re pof{umus*ueluti(exempli gta^eleuatio manus cum gla diOjfignu eft eminentis pcuftiois-nonunq tn in iocu refol uithRutfus aliud exeplu fuccedit»fi in capite alicuiuf uici aut (Itate urbis uidemus igne accenfu^d uentu ualidu ex ea pte-ccrte cSieftamus domu lignea(qua ignis d uentus petit oburcnda.'tn aquaiy capiant aliis remediis uitan poteft-O quot fodices pncipes' quot uiros clatiftimos fe' fellit/atqi mfoclices reddit b*c ta falfa, d auida futuro^ euetuu inqfitio/Teftes fut tres int cfteros oi fgculo pcele bres/dmemoradi uirqPompeiusyCrafTuSjd cgfar*qbuf(te fte ciceroe)cbaldei oes mathematici ;ca?tericg aurufpices cluo fme in patria morituros .pmifete-qd an uciy fit-'mce-ftu eft c5memorari»fetco eni ones cgfi»duoqi longiffime ab italia inbumatqferaruqi morfibuf expofiti fuere.Ea igitur atep maiora qppe,d deteriora bit ^puenire affiduo cofpici mus'quos fcdices aftconomi pfagiunt* Nec tamc bumana mes futuroiy auida auerti uult*ne illoiy nugis credat»Mi ra bominu leuitas*mita ccedendi facilitaf*uetius dixerim
fatuitas(qua no pa^ cicero mirat) q tonge magis medati bus g uera dicetibus credut» Cxteris liquide etia probts homibus n5 facile fidef dat* fi uno tantu notabili fut dep benfi medacio* Afttonomos uero d oie&atores melioris cdditionis dixeri-cp ecotca accidtt»Mille eni illoti in gea uiflimis rebus medaciis'una fortuitayd alias futura ueci-tas fide pftat* Quo fit-ut aliud mirabilius accidat* qa(ut Petcarcba ait) fine ulla fufpittone medacii libere mentiri po[(int»p eo qa femel potuetut no metiri» Adde alia ftu-pendi & admiradi caufa» Cum enl diuina uetitas(Icriptu-ra facca tefte)nos moneat'ne p2?diftis Oie<ftatotibus;etia jjpbecisyd uera pdicetibus ccedamus»cum ait in deutco»fi fui rexerit in medio tui ,pphetes*c$:pdixerit fignu/atq? po? tentu* d euenetit qd locutuf eft*'n5 audias uerba fpbet?» Temptat eni uos deus an diligatis eu» nihilominus eis ipfts mathematicis quos no jpphetas non fados fcimus» in cudis credimus» qui paucula daemonu forte plagiis pdixe' tut»Huius denig exercitii picula,d incomoda ultra predi da ex eo ofptcies*qm illi arte <p fundameto d fcuto quo-da fuf iniquitatis multi uenerant, d colut fciltcj diuina-tores-/neccomatici»,incatatotes*arioli»autufpices*Qied:ato// ref•cbiromatici» Vtcunq? igig f1t>'oro te fili catiflimeybanc arte uelut pefte fugemec quid aftra de te inquiras-fed qd aftco^ creator fanxerit bonis opibus expe<fta*atq? ut ad fa lute tui cedicjiugit exora*nec ab bis oteftotibus ueritav te f pedes agnofcete*qbuf uentaf ipfa ignotior e(t,g tibi* Fateor eni aliq afttonomia? fpecies laudata eft atq? puti'/ lis»Veruntn(tefte Auguftwo*)potius eft fcietia curiofita tis.'q dodnna pietatis* Nec illa inculpamus* fed utilius fedanda dicimus faptentia naturale,qaftcoiji arti brret»_ Illa eni naturali incelledui ofona eft atq? oformis* p qua nataliu rei^i animataiyd inanimata^ pneipiay paffioes/^
£chv quae e?lo 6c mundo otinenE, rationes d effeftus cogno {cimus*ac multant te^ poffumus caufat reddere'^ mdo mi tada uide£* Nec minus tocuda eft inqfitio pfpediuf (d de poderibus tcadita to*Fatemur tn q> in bis natalibus me thaphificis fa<ftis no chtiftusjno ,pphet£ fonat* fed philo-fopbus d comentator* De qbus ad damafu dicit hieto*qa phrfici pfccutatores oculos in cflu leuaces ,d ultea ffundu fcta^j in abiffo demergunt in uanitate fefus; in obfcuiica/y te metis ingredietes/ dtebus ac noflibus pfecutan?; multa ut fetant* pauca uc lapiant *
/TCa«xxxix‘de fccuda mathematica •' uidelicet de mutica/ 1 & de eius laudibusjd de utilitate' ac illiul incomodi 'itate^miCeciiSjd laboribus*
Vftca ucto alteta mathematica eft* qu{(ut dixi) ofona multitudine ^aportionu tuay in qdam aeqlt tate uocu ociltat* H?c certe ars apud gearcos magno femp honori fuionec putaba? qs liberalit eruditus* nift muficalibus catibus mftcu&us focet*Quanta autc uit* tute Plato harmoniae tbuit ex his patet q in thiemo tca^ dtoA.it eni qa potetiffima artiu eft mutica.cuius harmonia uirtus eft ad mitigados dolotes aiaiji humanat^ ipfas qi l{tificand6*'fimilit & ad ingeredas eis oes paUioel^tan' tufq eft muficoiy in commouedis antmis uigot* ut eas co' gat mouere corpora fua etia ad geftus infolttos-qbus mo tus interiores altetan?*Deniq p harmonias gra otempla tionisjd diuina^ fcietia^ ftudia,non mediocri?: iuuantur fcdm alfarabiu* Adde mirabile di£tum*quia & in bellis equos tpi muficales cScentus incitat* delfinos quot| d cetera aialia laetificat *'bac Socra*didicit'd adolefcetes eru diti in ea iuftit-no q> ad lafciuiie indtamentu*fed ad mo-
tus alae fub tegula/ rationeq! modetados* ficut em ncn ois uoX|fed tantu q bene ofonat ad foni melodiam facit-ita 6c motus aiae non oms fed q rationi cogcuut ad reftam uitg harmonia ptmet» Auget eius laudes*qa no m5 deleftabi Us d utilis eft*'q nedu fpus honinu uiuificantq fed inftru meta funt ad reftos/bonofq! bominu mores» cuius uitrute maligni fpiritus cohibent» Sed qd plura.1’ Animu a cuiis liberat*d quada m ecna Ijtitia ad exultatione in deu men tes humanas ^puocat» Vnde jppbeta*exultabut(inquiri)la bta mea'du catauero tibi»Sed ia audi illius incomoda p-mo eni eas quas diximus utilitates q mufica audiunt ofe*-quun?*'n5 qdem tpfi artifices* Na m(ut ait Arif*}audibtv lia fortius mouet c| fenfibilia aut p fe opabilia*Quinimo (tefle pb5)tppt uebementia^multitudinet| uocu’ lardi?: ce rebiu*ledun£ fpititus uitales cantantiu»quo fit*’ut ad mo' res male difpofiti reddan?»quos arif» banaufos ideft indi' fpofitos ad res intelledlus uocat»Rurfus mufica ufus e. ius p certas melodias ad mollitie difponunt» aliqn ad ira aliquado ad diuetfa alia q diftcabut ab opibus uirtutis j & Intelle£lus»qre fenibus ac magnis d ftudiofis uiris au' dire|d iudicare*'n5 exercere mufica pceptu eft» Decet eni (ut fapietes aiutjgcaue uitu n5 modo manusffed uoces co bibere ad aliop applaufu*qd «pprium hiftnonu eft»Adde his q tagemo infca libro»u»ca.xg»ubi de catoribo ageU»
r ^CaocUde tertia d qrta mathematica»uidelttt arithme tica d geometriajd de ea^i laudibuf d utilitate»ac de ^ illabi incomoditate^inutiUtate jd laboribus»
Ritbmetica d geometria ultimf fut matbematicf/
<Sc utiles admodu»q^ altera de numeris* altera de jfr magnitudinibus»In qbuf fcdm uanaf relatioEs pa
trium uel impatiu'ite lineaty, fupfictei^, aut cotpoy uarig fpes numcco^/magmtudinucf oftituun?*q cognitio tocunda eft*Hse quidem artes utiles certe/ & neceffarif funt*' d in f captura facta ptimu comendatx*qa fetiptum eft*ou fecifll tn numero,pondere/ d menfura* Sine em numero nihil a gere po[fumus«Vt em inquit Ifidorus' tolle numetu a re bus*d omnia pcreunt*nec differret homies a beftiis/ c?te' tifqs aiahbuf-q calculi ratione ignorant* Et ide de geome tria*fine eni,pondere,demqj d mefura*' nec poffeffioes, nec poltciae foret*.Sed,fateor b? arces d fi utiles d neceffaria» fint*n5 tn boies oducut/nec dirigue ad mores* nec ad foeli' Citatej?tetna*Quid eni ,pdeft te^ magnitudines,ac exter fecas qntitates agnofcere'fui ueco tpfius intnnfecaf qlita" tes ignorate^Quid rutfus qntus fit orbis intelligere*'fed qntus fit eius cceator nefeite.*' Aut quid ^deft oim nume' .ppotrioes attingere' qd numerare multitudine ftel// la^t/d oibus eis nola uocare* fi uitia,fi fcelera fuiipfius n coputat.^Vera igic geometria eft qntitate d magnitudine peccato^ attendete-illaq) poenitentia» calculo diluere* Ve ta illa eft aritbmetica*dies noftcos dinumerare* & in quo defecimus coputate dicetes*fac mihi dne notu numeri die tu meo^'ut fcia quid defit mibi* qa carpentarii baf artes ftbi uendicac*in qly ufu picula /fraudes, & doli no defut» Taceo de falfis copotis*de falfis mefuris,d: ponderibus* Vides fili mi buiufmodi mathematicas artef fore alienaf ab artibus d fcietiis pietatis* q ad uita aeterna conducut* ad qua te dirigere omnia mea ftudu tendunt;
d Ca*xli*in quofub breui epilogo recolligit autor cum ^ fias alias artes d genera uiuedi in hoc foculo* In quo f ) oftedit miferias/labores/d picula oniu ftatuu*ifc docet Veas oes plures habete aculeos/d miferias*q gaudium/
-r^etcmyd fecuritate» difcutcens per ones modos uiuendi j.inhocfeculo ...,
Etnis ta fili mt carittime fi ea q audifo, tecu ipfe tecoTis ac difcutis- exjpicata eCCe oia uitag genera cufta denicp humanajteporaliacfl exerciti a .in quU bus diuetfa mottaliu ftudia, ta fedulo d uehement occu// pant-Nec eni puto nae falltJquomarn humanus animus in tllif ntam fatiat q crudal-Si en i te<3e iudtcas/pluf in p.f laboris q qetis-plus moeroris ,q gaudii-^plus luflrusjq f0^ latii-plus difficultatis,g facilitatis-plus periculi,§ fecuti tatis reptes* q oia opto tecu ipfe cofydetes* Scio eni qm fi minima laboiy,diPficultatu, d afflidionu ptem ?p immot// tali deo ptuletis eoiy q mortales fubeut, ut foculo diuet/ fis modis fctuiat* redite qdem beatus cris*Veiy fub bteui . epilogo plurima tibi ad mente adduca* Quis eni oniu uifr uendi geneiy,ac humano# exercttioiy/ d officioy labores, incomoda,picula, Ecaudes quoq?, ddolos facile memorate poflet^Sed^ut breuioribus apud te utar uerbis^a fummo culmine ufcg ad infimu«a cgfare ufa ad bubulcu-a tege ufi q?ad paftore-nulla ges' nulla fecuritas-fed oibus cafibus, piculis,aculeis,laboribus innumeris fubiiciun?- cufta fcau dibus d iniqtatibus fubiacec* Regis eni aut rufaris clatif fxmu effe nome no ambigimus Ted duriffimu offici u, d ma gis feruate difficile in exelfu eni d uentofu monte afcedtt tex-q faciliuf fulmina fetiut* Nam d fi clarus regis titu^ lus fit-res tn obfcura* nec aliud efl g uitceu d perituiy io cale*curis,d piculis plenu*Demu regef delirat adulatiov bus^(qd piculofius efl)reteto regis nomine- plencp tyra ni fiut*quoiy nbnulli multo iuftius fub tege iufto ageret d tcaquillius-q teges tpfi effent-Locuf certe regius nedu tgnauus d petulas eft-fed d piculofius,laboriofus,uirtuti
q difficilis* Quippe bonus tex'feruus publicus'# malus boftif illius* Adde*qa rex ea die q regnare cape rit-'mori, capit* Aliis eni ulult motlens*qd difficile ccedlH a regis boftibuf*Si q erat olim qef regi-penit*Sed de pnclpu mi feriis haftenus in fecudo huius libri capitulo diximus*Si mile onino de pncipibus-de ducibus id matchionibus-W mitibus-batonibus & ca°teris potetibus cogitabis*quibuf illa indelibilis acq? rrtepabilis maflitia addcda efi>qa & fi potetes fint-poffe tn ne regi fubiidan? neqq poffut*Cf tera bominu officia jftatusjartes;# exercitia bteuionbo at tinga uetbis»Milites no defendut-fed depdan£»offidales excoriat *thefautatii fibi*n5 rei p«thefaurifant*Regia do" mus plena fupbis-referta medaciif*impietas in pncipium caftris*qa(duxca poxta) nulla fides pietafq? ulns q caftca fequun£*Sed trafire ad alios libet*_Eques fatuofos«atmi/> ger paup depdag» pedites luftuofi inferni miniftri* uena. tot feftus curfitat inanit*ftauda^auceps*pifcator madido^ aquas no terra colit» cuftodes latrones in filuis* iuftitiarii in fons ficarii.excoriat barbitonfor» Igdit chirugicus-occi^ dit medico»appothecauus fophifticat aromata* judices td bunalia uendutmotarii regiftca falfificatditigiiTfelmmi' fcet canonifta.fcaudibus dttan! leRilbe» fcaudat orator.ar
aguc»mercator decipit atqj deterat»ueditor laudat» uitupe tat inftitor» fcnptotes incorredie depingut» piftoref falfa fculput». carnifices putrida uendut» tabernarii ebrios pati' unc-gula Rtgnuc»Sed ta cxca. eft hominu mens»f ut ad baee pia d[j mifeciisjptculisyerunis plena- tn ut ad qdam folav tja ingetia pperat, feftmat* Curcut eni & difciirrut morta les-no qdem p uiretia prata-'fed p fcabrofas fepef/ ac feinT tas diuerfas.Quida eni afcendut motes-7 rcafcendut rollefi tcafuolat rupes* ttafgcediun£ foueas-’ ingrediunc cauernat»
tilt^juptiue curtoie rimanf*_tbeoloRi bona pdicant-' ptaua  
alti tirrnnc uifcera tecrp»alu ;pfunda maris penetrat«alii opaca nemo^ traffadiut»alii.exponunt fe uentis d imbtri bus ac tonitruif»'d maris ac fluminu fluffcibus d ^cellis* Alii metalla cuduc <5t coflantvitii, lapides ftulput d poli unt«alii ligna fucciduc d dolat»alit telas ordiun? d tex' unt«alii uefes incidut d ofuunt.jajU fdtficat domos»alii plantat bortos d uineas»alii fuceendut fornaces»_aljj ex' truut <5c cudut molendina «alii pifcanc^aUi_uenant-7aucupa
tuc»d cande alii metcanc-rceneran?» Jn quibus oibus nnn deficit fcausydolusyd nequiturae etiam ptcula ptima»Rut fus alit medicanS'cogitac»cofiltat>S' & tandem decipiun?. Atri cotendunt»alii plian?»alit ptimo aTo uoluut»ut di, uerfts arcibus opes c5greget'd qusflus multiplicet»lucca fe£len?»d bts labor corporisyaffliflrio metisyd periclitar tio animg«Qua; oia hominu ftudiajatcp exercitia tam uana fut cj diuecfa»plena certe penculisyaculeis/d laboribus*
Qd pulchre n negat fapies Salo»inquies«cucg me ouertiffe ad uniuerfa q fub celo fut;d q fecerunt manus meae»' d ad labores quibus fcuftca fudaueta-uidt in oibus uamtate^ aftltdione»d cj n5 fit niti labor d affltSio fpintuSvEt co - cludit-cuncl:^ res difftcilef» nec poteft eas homo explicare _ lecmonc»/cput ftatim gticulanus in fecjtibus ca.diflcremuf;
I Ca»xlurin quo inquiri? caufa.qre a pma mudi origine boni d mali in quouis (latu exifteces; diuerfas miferu as (poenas iCruciatufjplurimacg mala d incomoda corpora Ut pafli fut» Et bteuit enatran? calamitates in fpecie omu fere magif exellentiu pfona^ uttiulcg teftamenti*
Va Cfca fit mortaliu curiofa inquifitio erga uita? forma eligenda-fatis ex pdtftis cofpicere libet» Audita liquide fut non mo in genere»fed in fpe-
cie eoRi q teporalit d in boc ffculo uitam ducut, cufta bu' man? uit? ftudia exercitia actes 3c officia, in qbuf oftenfu efl pa^ fove dulcoris'ptimu uero moecoris afflidhois» Sup eft igi€ x> buius ptis coplemcto' ut eius rei pmo caufas p' gramus-deinde. ajiafcetis mudi origine* ptimu & fere oim magis exellentiu d egrcgiaiy pfonafti mifetias pqnas, affli £tiones,incomoda mala,mortefcp tetemmas, pticulatius d nominati breubfed copendiofe fermone narcemus* nec mo fceleratoy hominu*rfed dc innocendu* Vt du unufqfcp bo' nos Cimul & malos ea ptuliffe cognouerit- neqg fc magis aut exemptu aut puilegiatu reputet» Quid igiS fibi.uult^
  q> nulla uiuendi focmnla-nulla uitp ars» nulla fors iufto$t
aut iniquo^ bominu- miferiis laboribus d anxietatibus i cruciatibus ac panis careat.^Certe quifqs mbrogat- mecum tgnoret-Si tn in quircdo aliqd dicere libet-* Ulafottafbs ‘ ctT int cgteraf caufa fumacg ratio afhgnati ualehitd quonia te \L/i£fe bieremia'oculi bominu ad auantia ad fanguine innor? tum fundendu-ad calumnia- ad cutfu mali opis inteti fut» £ Quodcp d genefis libri .pclamat- qa uidit deus q> multa malitia bominu effet in terra..' d cufta cogitatio cordis in tenta efTet ad malu»d in .puerbiis fccibtf* pedes bominu ad malum cureuc Et itep in hiermia-'de malo ad malum egteffi funt.qre refte eos mala fequunt' q mala cogitatd operanc»Quod fenfit Dauid cu ait-coprebenderut me ma' la quo^ n5 eft numerus-Hinc gcego»nulla dnabtc aduet' ticas-Ti nulla dominaE iniqtas» Nec aliud clamabat fapi, cns-Corda inqt filioi^ bominu replen? malitia d c5tep// tu in uita fua»Et fubdit-d poft bac ad inferos deducent»
_________Natura eni bumana ta natalib depuata eft*ut ex fe muta
IU' ti non ualeat.qre necefiTeflTea comitenTmala'feauag arb uerfa-Hmc idem fapiens-nequa eft natio illoy d natura lis malitia ipofoy' qm no poterat mutari iniqtas eorum
imppetuu.'feme eni illop erat maleditSu ab inigo.Sed di ces tufte ciuide malos mala fequunE.bonis ueto pmia non fuppliha deheng.Sed audi qd fan&usTotTdicat *'fi impi~ us fueto*ue mibi*d fi iuftus*n5 leuabo eaput feturatus af fli&ione d mifetia. Primis eni afflifUo poena eft.fecudis medicma.illts fupplitiu»i(lis execcitiu. oim tamen uc ait fapies'multa eft affli&io.Quod apoftolus n5 negauit in' quiens ad tbimotbeu'oes q pie uiuere uolunt in chtifto* chtifti pfecutione patiunfbNec alique ide fanftnf cciarrba excepit cu aic*'homo natus de muliere bteui uiues erport» repletus muttis mi fertis» Id eni boibus fuma ratione congruit. Nam cum mens humana ad eam qua cceatus qetem fufpirec-agit diuina fuidencia nos ad illa dirigens^* in jaac ualle miferiae nullis gaudiismullis .pfperitatibus mp
tito qetejj. ut tato uehemetius nos gtna illa nondu babr,________
ta delcdlent-quado ta illa adepta cruciat, nec aliud impe-rator noftet uetbo d exemplo docuit* tnquies*in modo pf furas femp habebitis* Sup quo uetbo gcego.jemo inquit fibi .pmitcac/qd euageliu n5 pmittit.Quis ta demes ilv
jap fibt in quouis buiufItbeC (latu quiete d gaudia	’
cPrn'*'ta*;' Quipp2 tabulationes d auguftias euagelica inv mo c nfti uox comina?*^Supeft ut exeplis factifcB coj3-bemus-q^uerbis attulimus^Tnpmis igita uera fine facile
tntuebim fi cunctas huius farculi jtates difcutimus*’fi deni qi noftcoty pnfcoiy uitas ac (ludia arces d exercitia pfccu-temuc.Memores itacp fimus diety atiquoiy» cogitemus ge neratioes fingulas*Intercogemus patres noftcos-d anuntia bunc nobis*maiores no(lcos'd dicet nobisvNam a tempo re qii diuidebat altiffimus getes* d qn fepabat filios ada ols creaturaLois aerasjmtferiis d etuniis plena fuit*Incipe
^autTibec a prno noflco ptboplaullo.Is a demone fedu^-------
ctus*gmale pmutauit locum*noftpfi fpnf-imns.Vxor ueto_______
eua qrmle uecfutiif demonu credidi t-Wipfi patimur'qui frus pttmas affliefronu miferias infoeltcit tcafmific.qs ftbi nobifq? uitaftec*fi uoci cceatotis obediflet» Per quoiy tcanf p-cefftones ab ipfa mudi origine cies motti dediti.1 non mo maU'fed boni>no puerli-fed & iufttyte&iy & innocentes-n nifi Cudoribus mifetiis d laboribus uita duxerunt* Abel em eoiy filius innocens a nocente occidi?» Enoch iuftus ab bac uita traffert.Cain fagitta pfodi?. Lamech pmus biga mus excaeat• Tubalcatim laboribus impl ica t>d faberyma leatoryatcf in cufta opa aris d ferris multiplicit fatiga?* Matbufale ficut plimis anis uixit* lic multa frigora mul-tacp fenfit difcamina._Noe ab ea qua platauit uinea irci' de?*atq? centu annis m arce fabrica defudaui t*uiditc| tcev mulus catara&ts Cfli aptasJruptofcg abidi IStes-Nebroch tycannuf maledici?*d pfuptio turrim jdificantiu cu eorum fupplitio repmit«Abraam tempta? d rircundi?.Capttut Loth in bellp.Sarrg uero ftetili deficiut multebriaiAgat expelli?.Bellis infudat Ifmael lfaac imolandas p multas miferias fenuit*Decipic Efau fuis pmogenitis*Primogeni tus ipfe a fre fcuftcat. Sodomos tabernacula uorax ignis ofumpferit* VxocLotb curiofa fciedi .pbibita 'falis ouet' ti? xuftatua*Rebecca defyderio filio* pmi?.Iacob tu3a?' a fratre infidias patiS-Lia licet fecuda-' Itppofa dolebat* ■Bacbel pulchra dolorofo partu fpicat»Dina indigne uiola tur.Stcben mecha?» Iofeph a fratribus nenudatur. Ruben maledici?» Simon d leui a patre uafa iniqtatis appellan-tur.Djn uero coluber«Ifacbar afinus» Beniamin lupus ra' P4X.tJkc ut breuins	ftlii Iacob de fcelere peftimo
accufantur.Pmcema phimnnls impieTncarcerat^piftor fu fpenditur. A dna carnalibus ftimulis Iofepb angitur«Po-pulu* ifrael in luroypaleaylatenbuSy ac feruilibus oneri'/ bus pmi£* mafculi iubent interfici* obftitrix timore falfu
dirit»Moufes cifbe a quifqf cSmittiS» Egiptius in fabulo fepeUc.Cftecos intempeftiua mors affligit*Mufca pcuttt
guiffima.rana^ multitudo/culices/brucus, lapides/gradi'/
nes^uexant»Tandc rotf curcuu fubuercunt-atcp in ,pfundu fetunt-d tenebtofuf uorax pontuf abforbec.populul fititj cfunt-Tit & murmurat in deferto-De p02ta ad porta qrun tur tdolate* iuguladi«Cremat Nadab-Murm».-^ p0pU, lus fuccendtS f lamis «Da thand abir5 tra abforbuit-Cote ad centcu tercf ruit-Igniti in populu feuiut ferpeces.cxct' durii: cana net» Mori c Aaron in motite*Impugnai; Balaam Moiifes dile&us deo extra patriam mori|. Hier ico cor-tuic»Laptdac.Achor«Succend11 Au*<& eius rex fub acer' uo laptdu fubmittiS.Pugnat Iofu^fenfert de cflo laptdef Amorcei» Aiotb in uentee piguiftimo gladiu dereliquit* Sexcentos ocadir uomere Sangor*pimuntl febee d Salma Abinulacb feptuagita fcatces fup lapide tegnadt cupi dine ocndit»ei.ufcg cerebru n5 multu poft mulier cofcegit* Iepte filia immolat*dicetes tbebolech iugulanS.Pbilifti' m a fini mmdibula fternuni>Alii cu Samfone tepli ruina c5fumunli«Filu Beniamin ocriduni;«Motitur Abimelech FletJm^Cgfus eftjdrael. Ftnees & ofinl moriui>cecidit HelLGohas pimig a Dauid-Periunt pbiltftei.Cadutfoi cerdotes.Percutig^jabal*ptmig Ionathaf.Saulif armiger fe fidelit ne dixerim tmprudent necat.Tranffoditur Afa el»Abner occiditur» Mifyboreth claudus decollatur*Io^ fobetb pcudtur«Q^a ulcitur»Suri pditur* Veias bene fer' uies luget* Thamar Amon poenas luit* Pendet Achito' .pbel»Lancea foditur Abfolon*Dauid pr du hofte cernit* ocdfu filiu plagit caVtlfimu* Curat Acbimas ad malum* Decollatur Suba*Enuerari a Dauid pereut*fine culpa int' ficitur Adonias»occiditur Ioab»Idolatcat Salomo*g cun' ftos faptetia uincit*a muliercula deuincitur*Sperni£ Ro*
boat>Ieroboam maledicitur-Dalet Aftat Vri? Zamhn-Tunec HcUas-occidun? pphetae- Micheas fagittaE-ceci-' dit Ochojtas-utun? quiquagenarii-Irride? calukio Helt/ feus-Pueti urfis lacerant- Leprofos Naaman anxius me' dela quftic- Punit Gte^t-cocruit Ioran» Ferit Senacerib» Egrotauit E^echtas-dies ei mortif pdici?-etuun? oculi Sa dechie» Dolet Efdtas- Luget Neemias-abiicit ut bellia Nabuchodonofor-occidi? Balthafar-innocef accufa? Suta// na«Ionas in pelago recludi?-Thobias dolet cfcitate-pfto latut Anna-Satca lachrvmat-ln piculo luditb sftituit-Plopberncs que uix terra fuftmebat'a fcemina capite tcu' repelUt-Pallet befter- Sufpendi? Aman-ded' dit potis^Ale^nder.Opprimi? Elea^ar-Occidit Anthi' ocbus-PeriitJLifias-cottuit rnichanot-,Iudas occubuit-Pcc dit Ionataf-Simeon perimit-EUodorus f lagella?-necatuc Omas-occidi? Lifamacbus»macbabei torquen?-Iob diuec fis plagis pcuti?-d in fterquilinio tancj dulci tecta medi' tat- Paucula ex multis fufficiat eoty q in ueteri lege afflt-fti & tribulati fut- Taceo eos anumerare q fub euagelio & lege gre diuerfif poenis^ cruciatibusymiferiis/ &'malis aflfhfti tepiun?-Quis enl apoftoloy plagas'qs martirum ignes- gladios-’quis innocentu enfes d pmaturas mortes enumerare poFfet.^Quoiy alii ca?fi- alii fepti-alii lapidati fut-Alii plumbatis-alii fagittis-eculeifq rubrican?*'totis lacerant-hgnocj affigunt-alii bedta^i detibus tcadun?-Li beret illud ouiuiu bic infetete-qd ciptiano nonulli attciv buunt-in quo ex fccipturis facds plimos introducit- qui n efcas'fed corporatmembra, fanguineypiculay<& labores ad couiuiu ofetut-(f Ex Rmiffis igitur attingere libet feri-» es & caufas malop/ & doloy gbus mortales coporalic affi ciuntur-Adeo ut apertis oculis olptclamusmullu homi~n5 .genus etuniisdinifetiis cacuiffe-nullucp tempus a dolori
bus & laboribus uacafte-'uc refte rex & fapipf £*1n. dicere aufus fit'uidicalunias g fub fole generant/ d lacrimas in nacentu> & eSfolacore nemige»^ laudaui magis mortuos* g uiuostd fochcioce utcoqi iudicaui-q nodu narus eft« nec uidit mala q fub fole fur'quonia uniuerfa uanitas & affli 3io*Et rurfus in eccleftafWquid de uniuerfp labore ho minis»'niti cruciatus A afftudrio^Et fubdit^cudlj dies einf
doloribus & etunts pleni»fnec E noftem mrnte cequicfdt.
Pa «vi i ii.in quo oftendiS hoies in quouis (latu uiuetpf no folu poenas exilii iccuciatusjd mortes j&castera corporalia mcomoda afftdue pati-fed St alias diuetfas in-teinfecas mens affliftiones«' ut nufq uita aut forte fua Dtenti fint«Et breuit tagit pticulatit oef fere huiufmo (di animi querelas St moleflias ad uttancf partem*
Oftcemo paiy> efl mortalibus qs pauloante enat' rauimus mifenas-^ne dixerim fupplitia^calamita tesj& poenas corporales perpeti»1 niti ptimis aliif metis jntnfecis etunis & afiiduis ccuciatibus pmantucVfe emendus enim inuifibiles animnm morbos'q corporeos aut uifibiles affligere o(lat»qrerr>C ^ffralius curari pof-fe pfpicuu eft.Qua itacg diuerfig & aduetfis affeflnbus fecum pugnet mortaliilan1mus.no ali5 q fe interraget*Tibi c$ ipfe rcfpondeat*quariojqqf ced proco mentis impulfu^ modo huc rapitur» mo illuc «'ut nufq unuf nufq integer ex iftat»Quippe fecu ipfe diffentiesjfeipfu difcetpiti qtenn* fme ulla requie ab ortu homis ufqj ad exitu fluduet mon/ talis uita-quacunq uiucdi formula eligat» ut teifle de eo Iob dixerit»'qa bomo repletus multis miferiisjfugit uelut umbra'd; nunq in eode (latu pmanet«Sed ut cfttra tacea' no pua mortaliu mifetia putada eftmtla ratione effici t>of'
fe*ut cuicg Cu* uitae formula ptaceat* cuius ptimos habet Tnuidos «nulli lui aes applaudat«jiullu fors laeta teneat*
Ced querulus aliena pop£et*q fua non fatis metuit*age ut ea ipfa q maxime cupieraCjatfequat» Certe cu fauocabilts incipit elle foctuna-illico mes emolita timidior St fu? for tis obliuiofa fieci incipit»ut n5 a cafu Elaftus dixerit* bn fecce_difce fortuna» InexpUcabtlif cecte mlferia eft y fe ml/J* fetu fg putace*nec a miferia etipi poPfe»atcg illa calamitaf~ (ut ita dtxerunfalm calamitofioc eft* qn a calamitate ter fpicare np licet.quippe cui qcquid accidat etia fi laetu io« cundueg exiftat-cocinuo ccuciet»In pmis itacg uellem illud buminus cSCydetaret anirtus*qd ante oculos ofpicit«Ego -P££2-B)-U1:£? uidifte futu memor q dana*q pauperie*q fup plitiu-qui motte cato**qui peiores morte uidelicj guiffi mos morbos gquo animo tulerS^q tn diuitiaf/q honnrrf. qui potentias/q fauftu *q laudes*q famam*' qui alioy fiue ' inuidia pconia ateg tnuphos qeta mete feret*nullu»Quaf fiqdem animi paffioes d fl apoftolus opa carnis appellet* qa tfi a fote cordis |>Eluut* tecte morbi animi cefendi fut»
. _Quid eni aliud ambitio eft*qd cupiditas nifi fupbia.^Vt eni KuiuftUinquit*'no eft ambitio fine elamWnn eft cu piditas fine fupbia* qa ois fupbus cupidus eft* d ols am// bitiofus elatus.q 5nia refte animi uitia fuc*ueluti ex af-fecftu d defydetio ^cedentes» Nam Ifidoro teftc*cupidi' tas defydetio auge£*cu feciptu fit* infatiabilis eft animus cupidi* Digne tgiE? impatot noftec apd Matbeu ait*qaex corde exeuc cogitatioes mate«Ta%e fi uis fimul d difeute oim mortaliu querelas ac uarias animi afflictiones»Vetu'~ audi tlico caufas atee rationes* ut Itquido agnofeas tanto maiores peftoribus humanis in elfe mifetias*qnto magis obelati fint*ut cur eas patianS aut ignoret* aut non fatis intelltgete uelint>Quida >n»no pap alo torqueng fup am
pttons foelicitatis f pf peritatis ac fortune carctu-ied cette ignorat quot piculis ac infinitis & inexplicabilibus Cutif plenf fint» Alii trifhnt: etia poft adeptas qs optarut pro' fperas fortunas 'fed forre aut eas qd difficile eft: ferce non nouerut*aut refte ofpiciunc eas bonis moribus aduerfas»
_ Alii murmutac de adueifitate infortunio & calamitate' fed certe nifi fallor n5 cogitat cj in cogniti bois nota effe calamitas no poteft» Alii de eius fortuna ne dixeri ineo" flantia/fed fallacia uehemencius qugrunfl.' jj adeo eu eis ludit' ut illos in patria fua uno ppe tepore dominof eftece rit fimul & exules* Sed certe bi integri fortunf amicitia non ampleftunticu eius leges afpernanc-' q in altu nibil diu manere (latuit* Adde*'indtgnu foce ut mores ludofq? illiuf refpuat*cui fe totu deuouit* Alii denic^ poenas fen' tiut in huius mortalis uitg incolatu ac ,plongatione« fed certe bi pmatutam mortem in expcrti*id optat quod ue-niffe doleret»Alii qutrunS fe pfecutiones, impugnationes atcg iniurias diuerfafjtormeta deniqi & exilia perpeti'fed quid fi aut aliis ipfi ea intulerut aut meruerut.*' Alii la'/ menranS quia temptationes flagella patiunt«ffed certe eis exercitari minime nouerut*Alii turbanS plutimu*quia ua no bonore inanicg gloria no fruunt- fed bi aut ueta glori' am non nouerut'aut forte eos latere meliuf tutiufcf foret» Alii q> defpefli humitefqi ab hominibu* reputentur' fed forte logeplus deiicetenS*'fi plus eleuarent* Alii detcafti ones infamias & op^bria moleftiffime ferut' fed bi falfis laudibo tumet* Alii angunt fup teporatis poteftatif; aut dignitatis fiue mudani dominii caretia* fed bif uirtus for talfts non fupeftlut ea alfequan? & ferant» uel ht corcuptu
habet gu(lu'talia falfo putlces di ut na* Alii de nafra con'_____
qrunS^ ob paietelg d magni genetis feu nobilitatis deiev ftu* fed bi uetl nobilitate ii fatis nouert» Alii paugtate
*
C£ diuida^j inopiam implacabilit ferunt*' fed certe bi fal lunS-putates diuitias ipfas poffeftores fuos folicitare*' no nudate» Alii de pditione tewde naufragio ruina aut te// poraliu bono^ damno dc defeiftu ptimu angunt' fed forte his expediens fuit illis carete»q caufa maioris ruinf pfta, bat» Alti amicoy uel caroR/ amiffione uel feparatione de^ plorat-fed certe putandu eft amicos no fatif fe amaffe-qui a uita: piculis euaferut'nec petierunt«Alii de iniqua foci _£tate torquent•'fed forte eos bona n5 oblettauit*Alii de carentia humani fauons qrunt*'fed quid fi odium eis loge plus tPfmffet^Alii q> ab amicis derelnfU exiftant'fed qd u primo tpfi eos telinquetunt.^Vel forte dignum fuic-ut quos uirtus no fedt*'fortuna dimitteret-Alii turfuf fimi-milit lamentant j q> tam can pauloante horcubus uifi fut* ut certati in eo^ amicitia uenite niterent/ idem tame ipfi de nulla alia re concordes*' in fuu excidiu qfi comunicato cofilio confpuarut* Sed bi de amicitia equocant*'aut forte ceffauit utilitas-'cuius gratia amici affumpti funt* Alii q> amicis tediofi aut onerofi exiftat*' fed quid fi grati atqi be niuoli fieri uoluerut aut tenuerut.*' Alii q? inimicitias fn caufa pattunt»'fed quid fi uirtute non habent recodliantef Ala fumma triflitia afficiunt*qa no fatis uoluptatibus de litefcunt* fed hi fallunt qui contumeliofos hoftes amicos reputat* uel forte ociofitate illas afferentem pfcmdete no, lut» Alii cp refeflione teperata careant*'fi bt ignorant eii male digerentibus ^defle* Alii q? leiunio & abftmentia uti non poffunt»'fed certe quia ne poffint*'uolunt*Alii per famis & Citis media queruli funt*'fed qd fi illis faturi tas inimica eft.c' Alii fup ample & delicate babitationis__ carentia tri(lant-'fed bis anguftus forte locus uirtutes do ~ nat* Alii fup afpetis & duris leftifterniis lamentant /fed certe quos mollia ad luxum inertiamcf prouocarent* Alii
de uilibus ueftibus querun£* fed hi in domibus tegu cftc euperent'q molltbus ueftiunli» Alii q> cjterif humanis fo^ ladis careant»Sed hi fatis ignorat plus ttiftia cj Ifta quu bufdam coferce* Alii q> cu hoibus no conuetfenl: aut fabu lenS.'fed indubie tales ignorant follicitudinis dona-uirtu tefcg filentii* Alii de omni triftabili euetu qrunc-Sed cec te quia cunfta illis ad uotum fucce[fere*qbus fefe expeti'' re non licuit» Alii non modo turbantqfed incofnlahi lirer torquenE-quia mali in hoc foculo meliuf habeant g boni' fed hi n5 facile ccedunt^ malos nihil habere in caelts'ficut bonos paiy in tercis«Alii cp in fetuitute redigant feu ea* ptiuenE d in carceranE*fed hi ignorant cf potior pars ho minis tdeft uoluntas libera eft.'cui pncipes n5 dominant. Alii tciftant q> oporteat eos diu iugum fubiechoxs poo tare»fed hi peffe^no fubefle optantmec obedietia? frudum fatis guftarut» Alii qu^tunl; de obferuantia diuerfoj^ pig» ceptorum’ fed hi certe apte demonftcat q> eos trangceffio dele&atvAlii de reuetetia fupioribus exhibenda qugrun.. tur'fed hi illa recipere non exhibere cuperet»Alii de cafl rentia ppne uoluntatis-fed certe hi talef ignorant ggta' ue malum exiftat propria uoluntas» Alii de uotiemifUoe» fed hi certe non fatif nouerunt q> fcelix neceffitaf ad me liota compellit«Alii » fpculum derelinquere no ualcat-Sed certe his ideo ualitudo deefbqa uolitudo non adeft» Alii» religione ingceffi pfeuerare nequeant* fed hi cet" te incepilfc dolet «.Alii q> excSmunicati exiftat* fed hicec te ecclefip cenfura n5 medicina fed poena falfo putat»JVlii q> ircegulares fint aut inabiles*fed hi certe n5 fatis humi liari nouerut* Alii q? diuinis officiis d faccamentis cate" ant*fed bif forte utiliuf foret deuotione d fide fufdpete» Aii1 cp ledio aut ufus facra? feripturf cis aufeta£'fed cet" te qa eis aut ad quxflum aut ecclefia: difcdmine utebanu ♦
Alii de exauditionis tarditate anxii funt»fed forte no fa 7a7fciunt,qa qui ditfert cibu-'auget efune» Alii de rerum teporaliu petitionis fruftcatione angunE-fed certe quia ali ena funt a uera interioris fui hornis falute»Alii de impe dimento cotemplationis queruli funt' fed quid fi ad pie' tatis aftiua opera fut efficaces.^Alii de augmento negoci ationis-fed forte contemplationi inepti fut'aut illa eis p molefta eft» Alii q? uirtutibus careant* uitiis fe dedant'
fed uerum eftynon nifi a feipfo quis ledit* Alii q> faciliS.......
uitia fequan£'fed hi uitiif rcfiflere nolut»Alii difficulter uirtutef ampleflun?.'fed certe quia cofcagofa d pdtfficilif ad uictutes uia eft.'dulcis ad uitia* Alii moeftiffime ferut ftimulos carnis* fed hi forte eos puemunt» Alii de erran nea feu nimis arta ofcientia angun?.'fed certe hiTupiorum exeplis aut pr^ceptif iuuari fpernut.aut quia fuo fenfu re* gunt- Alii cp femp lacti d tocundi d nunq triftes» necp in aliquo confcietia ftctngant-fed certe bi timore dei abi ici* unt-d latam fimul d laetam uitam fequunE uitio^* q du tit ad mortem» Alii q? plurimu audaces exiftant» Alii ^ pufillamines d timidi*fed certe bi d illi excrema <p me* diis capiunt- nec cogitant quia multa ex timiditate funt dimiffa'q p audaciam funt commiffa»Alii cp mortem-a.Iii— q> fulmina d tepeftates timeant' fed certe hi timere de/» finetec-'fi uere fperare incepiffent'aut eos criminis confci* entia non accufaret»quia ut fapiens ait» magna fecuritas e nihil inique egiffe» Alii de fua Rdeftmatione d falute be fitant-fed parum bi laborat*'ut fua fit certa eleffiio-Alii plufq opartet de det bonitate fperat* fed bi futuram dei iuflicta non fatif ccedut» Alii q? ob gcauia ab eif comiffa defperare formidec'fed certe nemine guiffima peccata co-dempnant'fi non placeant-Ti non uif defperarefdefine pec. care»Adde quia utcifcp uidelicet nimiu fperantibus d de
fperatibus-timat deficit & fpes»quare utrifcg uriyqj eft ne ceffariumrfdlicet ut deum timeant*d in eum fpetent»Ti> mor eni fme fpe inducit defpe ratione «Spes ueto fine timo te indiffolutionem fcdm hugo«Alii de timore inuafionis bofhumuifibiliu & inuifibiliu angunt*fed hi congrua xt' media fcientet afpernant. Alii ob bonorum corporis defe, ftus aut deformitates qufrunS* fed hi non fatis confyde-rant fatuu ede qui feruum lafciuire poptat aut ornare cu' pit» Alii feneflucem gcauiter fecuc eiufcp calami raroo Ao teftant*fed bi paiy fore putant cupiditatef reliquiffe-atcg id non poffe-quod nolle deberent» Alii de corporis debi, litate d diuetfis morbis pfettim de oculo^,auditus, odo ratus,aut loquelf carentia fiue defe&u* fed certe bi cucta ad corpus referunt»ignocates defedlus tpfos plus «pfeciffe ammpcj ofreciffe corpori» J\ljj fup uita° breuitate d tem peftina morte incofolabilit torquen£*'fed bts bonos adruC gmultos dies congregare confulcius effet*cum non mulcu fed bene uiuete fit laudabile» Alti de eadem imminefire de ^pinquo mort?/& de inflati agone fptritu angun?-1 fed hoc ideo- quia non fatis confyderat rudem effe tyrannum qui a poena liberat- que punire fe putat» (FHscc paucula -2I£L^de buius uita: diuerfis artibus formultfcg uiuedi-cr eaiy eiumnis & afflictionibus a me diferta fut* Qux quidem longiora aut breuiora dici poffe fcio» Veru nec breuitati admodum fludui ne copie-fed ;put ex comu-ni omnium morraliu uita fe obtulerunt/ fctiptis diferui l ne legencef uel inopia uel faflidio fatigare»ut cernat unuf quifcf mortaliu/in quauis forte aut arte coflitutus fit» qd ad utranq? pcem dici ualeat* Nec illof blanda refoluant*1 nec affliftiua coturbent»Atq? ut dulcia piter d amara de* fpiaac-fgd paratus fit femp ad oia* ^mptus d ad finguta C ■^■bfoluam tam fili mi huc primum ad te pollicitu li?
brum* de cunftis uitg buius tempotaltbus artibus & exec citiis»eotumcg mifenis & erumtns»Vey ex bis quse ulti' mo dixi-fenfi plane tuum animu non pa^ titillare. Vol» uis enl in mente gnimo ut ita dixeri inter dentes muffiv tas* ne dixerim murmuras* Cum eni audtuimus fatis ruetis faculi buius calamitates aduerlitates d fupplitta tri bulattonefcp multas 6c malas-quas paffim fupra tetigi muf bonis d repcobiSjfacinorofis d innocetibus cSmunes elici eacp ^bdolor non tam legimus cj experimur»' quaty rerum Caulas qualdam in genere deduxi It t*'uerum tant£ tam gta, ui querelf fpecialiores urgetiorefcf caufae corruerunt» De-" ___________?urn remedii» quid folaminis mottalibuf in tantis
t	+4-	crumn" & uic? laboClbuf effe po(Tit 'nondu adduxilti» Vti
_rya^	.	nam enim tam .pmpta congruacp ad eaf omnef calamitatef
_ leuandas remedia attuliKesiq certa butus uitj melta fup' plitia deplorafti» Vfqi adeo ut bonos uirtuticg pditos ui. ros abfc| culpa affligi/torqueri qppe ab immortali deo re lictos putemus*Ticut d malos jfperan in altumcp .puebt indigne cofpictamus-Quo ftt*rut diuina .puidentiam incu femus-cj quofda inculpatos uariis fupplttiis tnfortuniifcS poenis ccuciariialios culpx noxios felicitate permittat*Si eni calamitates huiufmodi uelutt fupra diferuifti no nifi ex culpa mortalibus ^uenirTcontenjas»indecens plurimS diuw? iuflitif uide£»ut innocens ab eodemFonte affltga» turiquo re^bus & iniquus pcena teleua£»Nec aliud de^ plorabat bieremias inquiens*'iuftuf quidem tu es domine fi difputo tecum-'ueruntamen iufta loquar*' qre uia impi// orum .plperat^Et fubdit*'prope es tu ori eoi^ dl5ge a re nibus illa^*Prope ing(tefte Augufti»)dando eis quiegd uolunt d petunt»Et longe a renibus eorum*' in nullo ui» de licet eis difplicendo*'aut illo^ animos conturbado.Sic d Abacucfc fpbeta eam ipfam depromit quetelam.Qua»
re inquit deus non tefpicis contemptores.* & cur taces de-
uorante impio iuftiotem fe/Que omnia tanto animos bof'
jninu in maiore ducunt admiratLone»qnto Q eundem hte»
remiam de diuina iuftitia fcdptu legimus-fcio domine de
us quonia malum iniuftumcg non Itbenl refpicis» nec pofl
teft quis de tua iuftitia dubitare» Hic eft filj mi effeiftus
murmuris tui 6c cunftorum fere mortalium-Et ueiuti ue'
tus querela fit & multo$* animos exagitat'fic multis ege'
tet uetbis«bceui tn fermone facia fatis uetitatif q nullis
uetbis humana? opinioni refpondere poffem» Mirari igtg j
& conqueri tu cetericp mortales definetis-Ti rem ipfa alti	^'
us repetiris-In primis itacg illud animo ftXum teneamufi	_
^min^abf^c.ulEaaut caufa affhgu^^Teri op^T^CV
te«cum fcdptum fit-oculi domini fup iuftos» Et ite^*uuL
tus autem domini fup facientes mala» ut pdat de terra me
moriam eoru» Super quo uetbo Caffiodocus* errat inquit
inalus dicens fecure facio mala' fed dtfcat quia uultus dni
fup factetes mala «qua fi dixerit' iuftos d iniuftos deus re-
fpidt-fed difpant«Iuflos eni refpicit* ut pie eos exaudi'
♦ fgdjjjalps/ut puniat* perdatq? de terra memoria eoiji»
Quam fiquidem punitione fiue taftura memonse uita?/ & . quorumuis temporaliu minime abfq? culpa mortalibuf co tingere ctedendu eft* nifi culpam no putes illis abuti»aut ea ad luxumjad auarituiyad fupbiamyad pompam couerte' te'q iuftiflimus deus tanq uirtutu inftcumenta hoibus eo-ceffit«De qbus grego»pulchte dicere uifuf eft'quia fumma & decora iuflitia eft'ut coceffa pdat'qui in coceffa Captat»
fiutfus ut eft fanftoiy doiftorum fententia»'mali non utiqg,_____
impune tcanfeunt«tum quia in fine punient* tum quia ea terripojralia bona quibuf iniqui in bac uita gaudent'deus illis cbcedit ob paucula que gefferunt bona «Sed fpmtua' lia bona quas refpeftu temporalium magna bona exiftut*
uuflxs uirtutiqf deditis refecuat tancj fquiffimus iudex.cui maxime cogruir»ut bonis det fpiritualia tancj potiora bo tia«de teliqs uero caducts dteperalibus bonis feu pcetufcS fupplitiisytm uiris bonis miniftce^quantu fufficere cofpi, dt ad uittute*Quod p alia uetba pulchre Augufti» dedu, dt in p«no d quinto de ci»dei«qa habetes politicas & hu manaf uirtutes»;iufte rebus huius mudt Rmianf>Qui ue* to diuinif pollet uirtutibus-RmiaS in rebus dei* Et fub' dit Augufti* tefpSdens qrentibusjgbus pmiis rommi fal fo^ deoij» cultores orbis impenu meruerunt* Ait em ga bonif moribuf hfc tepotalia meruerut*qa ueluti nullu m« lum tmpunicu-fic nullu bonu trcemuneratum* Licet idem Augufti-altam caufam affignet in principio huius libti* _V t igit ad conceptu fer mone tedeamuf-afpera plerunq? d
__________amara deus iuftis immittit- ne in illis nmrag aduerfitas»'
fed & malis, fortunp bona concedit' ne in iftisqufral: fcelt Citas-'^ ipfi repcobi obtinent «Ceteiy in hac rem uiciffitu* dine agit deus ut prudentiffimus medicus.qui cuncfa ordi nat ad infirmi obedientis bona uoluntate»Is*n»ffpc fecat d unt infirmu»nec illu exaudit deprccante»ut auertat ab eo dolorem necantem» Adde»*quia fcdm grego* occulta fut det judicia- fed occultiora funt* cu boni mala recipiunt d mali bona»Sed fi cutiofe caufa iueftigare libet» ideo ma'/
' Uf' los bona recipere putandum eft*1 quia cum boni ht deluv quunt-iufte hic mala recipiunt* ut ab fterna damnatione eiipiant»Sed d mali bonis htc f ruunt» ut inde pollead tormenta tcahan£»Et fubdtt gcego^exempla pclara'fcili/ cet de uitulis d infirmis» De uitulis inq-'na ueluti qui maftandt funt uituli»Uberi in pafcuis relinguun?*£ic_im'
 piusjad mortem currens»'effcenatif uoluptatibuf reUnquif*
Econtca uero i udus a tranfitori^ delectationis tocundita' te teftdngi£*Ticut d uitulus ad laboris ufu deputatus»rfub
dotorofo tugo retine&Denicg exempto infitmoy idipfurtj.
ybatur «Negant enim iuftis in hac ulta tempotalta-qula--------
Jtgtis quibus fpef uiuendi elVnequai^ a medico cunSa qug appetunt concedunt* Dantur autem reprobis bona quae in bac uita appetunt* quia deTperaris argtis omne qd defyde
tat non negat.Ec concludit-perpendant ergo iulli malajL__--------
iniquis permanent*d: nequacj toty tnfcelicirati iniudeat*
3 percurat* Qax uerba omne mortalibus admiratione & quaerendi caula fubmouent*Ceterum fcdm Auguftjnu fug Canticis quincp modis & cotide caulis* calamitates 6c fla// gella mortalibus cotingere pfpicuum eft* uel ut i ulli menta per patientiam augean£*ut Iob*Vel ad cuftodia uir-tutu'uc apoftolo Paulo*uel ad cotcigenda facinota»ut mar tbf lepra»Vel ad initium pcenc-ut herodi* qtenus bic in» 'lA^V cipiat'quod in inferno f equit* uti ad gloria magnificada» ut de cfco nato»jEx quibus liquido ronftat nemine in hoc fgculo fine culpa premi *' uel abigi eiuf utilitate affligi *	—-
CQux omnia agunt*ut in bis qup diuina ^uidentia morta* libus mittit pfpens aut aduetfis • non murmur nobis fit non quenmonia'fed mens bene confcta^potius illis confo-
lec 'c( turbec*(E'M-iltis»n«uanifc|? argumeutts facile agno______
fccmuf-quia plurimum expedtecia utilta quippe & neceda _ ria nobis funt laborum calamitatum,# pcenalitatu omniu _ flagella.1 & qojq) buius mundi fuppUtia* tfPrimo em di' larant cor bominif ad magna dei dona recipienda * Nam
ucluti mattellus fabri dilatat metallum ad id quod arti''/  	—
fex def ydera t •Tic'deus aunfaber bumang creatura /per mal leum perfecutionu & ttibulationu cor iuftotum dilatat* ut ftuttu ex eis pctpiat*dl ducat ad uetiora bona* de quo du Elum cft* {fSecundo- ueluti aqua uinum temperat* fic ad? uerfa & qu*cuncf buius uitae poenalia uinum temporalis letitig moderat* ne bomini noceat* Quod pulchre Arifto
teles no tacuit in etbidsjjAic enim quia uictuti dedirns moderate fe habet erga hxc bona fortunae;aut adipifceda uel amittenda.nec gaudiofus erit bn ^fperatus-nec infoc' tunatuf tnftis-q? fi aqua tribulationu non teperat uinu ^ fperitatis'exttnguit potiuf cj iuuat*In cuius figura fcaptu eft in exodo-'operuit aq tribulantes eos'unus ex eis no re manfit» JTertioueluti medicina neceffaria eft mortali' bus*fic aduerfitaf d affltftio' unde Auguftmus* intelli'/ gat homo medicum effe deum'd aduerfitates medicamen tum effe ad falute’non pcenam ad damnatione.Et fubdit* Jub medico uretis.fecatis-'ctamaf*no audit medicus ad uo, luntatc.fed audit ad fanitatem»Quare fideles CQQueri de
 [iSdEt	infortunii pfecuttonis aut poenalita,
V' tis> ^a-ea 9™» fignq (ut potiffima' diuine rlrfonmsl ut per aduetfa afpe? fit iter noftcum, ne ut ait Augufti, nus*magis delectet diu pgere-'q citius petuenire.De qbus fcnptum eft-in paucis uexati-in multis bene difponenc. Quarto utilis eft fidelibus quippe & neceffaria aduetfttas tabulatio d pfecutio in hac uita» quia ad meliora copeb lit»Vnde Gregorius.'mala qua» hic pr£munt*ad deum ire compellunt Quod non ignorans rex d propheta dicebat* multiplicatas funt infirmitates eorum*' d poftea accelera' uerunt»Vnde Auguftinus'nullus fetuus ctifti fine aduer, fitate tutus uiuit*Et fubdit*fi putas fin£ perfecutione ub uete'nondu Cfptfti effe chrifttanus . ffltaq? tam utilia ex ..huius f arcui i pfernrinnibus d calamitatibus collidentes»
 pudeamus affligi-'q fperamus fcui* Et ut inquit Bernat'
dus-non timeamus nos effe detelifbos-quinimo femp me' mores fimus uetbi chrifti ad nos dicentif'cum ipfo fum in tribulatione.Et iterum-'iuxta eft dominus his qui tnbu/ lati funt corde* (fAftum eft fili mi de cunftis uiuedi ar' -tibus quibus in hac mortali uita ffculad£ utuit;tam t^bt
Itbus cj ignobilibus'magnifieis.d plebetC»pubiictC d pti uatis* maximis 6c infimis* Audtflt deniq? eorundem uit3E _ generum dulcia pane d amara»bed d aftum e(t de omni'1 bus fece malis,incomodis,poenis d calamitatibus jfuppU' _ tiis <d afflictionibus, corporalibus ac mentalibus omniu fete magis nominata^ perfonarum-inctpiendo a nafcentif mundi ongine-Rutfus a3um e(t de caufif & racionibuf cut nocentef pariter d innocentef,boni fimul & mali tot affli flionum d pocnalitatum genera patiunfl-i>ed & audifti co folationes d congruentia remedia ad eas omnes releuadas moeflicias'quibus mortales in boc f?culo afficiuntur-Qua» nmnia fili mi opco follerter cofyderes» Ex quibus tu cf te ric^ mortales liquido agnofeetis-quid boni aut fwiftd om nis uita temporalis obcmet»{[ Verum quia oppofita iux ta fe pofita tefte philofopho^larius confpiciunE»' fuper eft iuxta policitum ordine, ut cum in boc prtmo libro de [x' tularibus officiis d humane uite artibus me audtfli loque temte aufcultem in fequenti libro de fptrituali (latu dir ferentem- Ad te enim expellat de fpititualt uita agere» quf in duos~diuidit (latus-uidelicet in (latum eccleCiaflico epifeoporum d d cleriorum-dcinde in (latum teltgiofo^*
Age igit fi placet de his duobus uite bumang genenbuL__ d de exellencia d cSparatione uttiufq)'dc dulcibuf & ama ris uniufeutufqj' ut tandem legentes apems cxults ueluti in lucidiffimo fpeculo confpiciat- quid lateat fub omni ui t* bumanf genere* Quo ftet-'ut fecunus unufgfcg eligetLu . qua? fcequentius legit ac matunus digeffit-ad laudem det omnipotentis qui eit benedicius in fgcula* _
CEmit Liber ptimus'de oni flatu A uita teporati»
Incipit Libet Secundus'de Statu St Vita Spuitualijecclefiaftica St Regulaii;
IRABITVR Forfan Sanctitas tua Bea.-«i tiflime patet ac clemetiffime domine*q? in hoc opufculo tefti ordinis ratione peruet'/ terirmEt cum iuxta Gregoriu'ftatuf f piti i W tualisjtato temporali fit dignio2 atc| ex' ellentior' qnto folis fplendidiffimus fui' got tenebrofis denfitatibusf St auiy plumbi metallo pftati prius de temporali ftatu egerimde fpirituall*Sed certe na&e ordo ad id compulit*Ptimo enim temporalef nafcim*
fcd St pus in temporali ftatu uerfam*priufc| illu experim*
   •_________________
lpmtuaie itatu#i\aae;(j no uas	~
interna metis tcanqllitate ftatus fpiritualis agnofceremuf* nifi puf temporale uita'at<| eiuf incomoda experti effemuta ^fPoftg igi? in fuperiori libro de eundis temporalibus & terrenis fiue fgcularibuf datibus / St «jiuendi modiSyartibul/ ac diuetfts boim exercitiis aftum eft' in quo pro utraq? fui parte ta ad comendatione' cj ad reprobatione fatis difputa tum eft»Et quid bonqquid fmiftrqquid utilitatisjquid in' COmodltatiSiad qetisjqd laboris^qd fecuritatis;_qd perteu i
gd honcfti,gd i»bone(U,gd ulttndt, gd aitli ca tempoal (fatus AtfCufanC tiiutndi modus babeat-plene diteuttu eft. « In ha unS Secundo Ubto dimiKa matas tntrodu&oe. A ofanguiaow alteratioeJgbus de te incognita d.Ke«tc no licet>Decceui ego fptritualem ordine ^ptetlus*de e em fpirituat uitse ftatu breui aliqua difletete» Facia ego a i no tatx rei debitomee tuac»S*defydttio*fed conatui nje° Mcb vtina ta digne.utilit & diferte.'de eo ermnenttHimo ftatu a me agat* §[ illius maieftas atq? immenfitas exigi ♦
Subalternag itacg uitae fpirituali duplex ftatus*qa tpfa mu ta fptritualis'in duos diftinguil: Status»Altec eft Epifco-p0^ Sl Sacerdotu'ac ecclefiaftici ordinis minifttoiy»Alteti eft manacho^ fiue reltgiofo^.De his ergo duobuf ftatibuf & fluendi mois*'hoc libro agendu efi>Et quia ad dicendu campus latus eft Sc materia: ipfse non ta diffufe cSr^fufe'^ a multiC tractatoribus ofufe tepetianE-qnimo |p2 uarias Ccci bentiu opIonef-'uix legentef <pficere potlut*'multa deniq in his rrateriis'intacfta aut non fatis diferta inueniant-'decce-ui fub quoda breui compediodn hoc Secudo libro flofculof quofda circa hos duos ftatus infecere» vbt utciufq? ftatus & uitae norma-natam Ceu ef&catia necno exellentia»laudef*co mendatione*# demum eo^i laboref.difficultatef«aculeos & pericula adduca»Demu vo int fe.& alteriuC ad alteiy-drnaf Sc comparatioef breuit pftcinga.Incipi.es a Statu ecclefiatli co & pmo a Sumo pontifice qui culmen Sc uertex eft totius fpirituat ftatus*Dein a Saccofancfta Romanx ecclefiae car dinalibus.Rurfus defcenda ad ftatu atchiepifcopo^epifco po^/Csetoy.q praslatoi^^curato^jiS clerico^ fub ecclefiafti-co ordine degentiu.In quo libro materias in tabla in pnci-pio pmi libri defcciptas difcutia.Diltges igiE lectar ex mo tiuis auSoritatibuf cS rbnibus quas inferenb*'no ftatim viin-ca£ ad comendatione vel improbatione alterius ftatus* fed motiua/ronef & autontatef jqup p alio ftatu Sc «tauedi genere adducuntataccurate ofyderet«uidebitcg cj ii duo pfedif fimi 6c exellentiftimi ftatus*foim alioiy ftatuu 6t uit£ huma n? gene^ fupant dignitate*Qm cSfi int gcemiu fidei catho Ucae exiftetefjin quocuq degat honefto ftatu'fi pie uixetit* faluart pofIit«Hi tn duo fpidtualef uiuendi modi»fmgula-tius fuos fcftatoref deo ,pximiotef reddut»Etfi uterqi ftatus famftus <St deo acceptus eft.alius tn alio pfeftioe & di' gnitate pr^ftat»fed d alter altetif placet Sc couenit fcdm
na?am/qualitate/ac ultef pfonai^Jn? fe tn circa eo^ pfcSia nem' habet fe ficut excedes & exceffa *<jt latius pdifcurfum eo^2 qu* traden? in hoc libro/mdebit*Ea ergo de qbus tn hoc Secudo libro agendus eft fetmo*'in infra fenpta capttir la diftinguunt;
/~~Capitulu pmum'de fubllmitate Se exellentia dtgni'/ r tatis Summipontificatus* & de incomphenfibtli eius I au£lotitate St poteftate* & de illius neceffitate St V utilitate d de altiffimis eiuf mifteiiis*
i7' Vmmi pontificatus exellentia/ dignitate d aufto titatem huiufq faccatiffimi Status laudef/ptfconia attollere*illiufcp neceffitate d utilitatem ondere* hodie munus fufcepi*gtade qdem negociu•fed paruu igeni um*Cuius tata eft fublimitas & eminetia* tata immefitas' <jt nullus mortaliu nedu comphendere aut fatis expmere' fed nec cogitare poffet* Obtudtt*n*oem humanu intelleSu illius faccatiffimi *d oim eminetiffimi flatus maieftas St ex ellentia*quia fcaptu eft/fccutator maieftatis oppmet a gta» Si eni tefte Ambrofio-nihil in hoc faeculo exellentius atc$ Cxelfius inueniri pot ftatu Se dignitate fimpltciu facerdotu & particulariu pfuluyq p diuetfa orbis loca in parte follici tudinis affumun?'qd cogitandu eft de eo fumo potifice qui uicef ueri dei gerit in terris* qui ad plenitudine^ftatus*qui ad apoftolicu th20nu'q ad culmen oim dignitatu a [fumi?* Ex q certe vt riuuli a fonte*'rami ab arbore fcedut*q non ad humanu tfn pncipatu'fed ad diuinumo ad pneipandu fo lum mortalibuf/fed d immortalibuf *nec m5 hoibuf*fed an gelismo ad iudicadfi <jiuos»fed mortuos *no in tca folu»ftd in cflo*no ad pfidendu fol fidelibus'fed infidelibus*Et vt paucis aga*g ad eatpfa dignitate*ad eande iurifdtiftione St CoaSione ac v?niuetfale*toto orbe fupmu pncipatu a fummo
deo*d cius toeo fup cunftos mortalef inftitutus d effeflus eft»De quo p Iob fcciptu e(l*'q? cora eo curant g portat 02be cS tegef fjculi atqj tyrani tidiculu fut*q fotus oem potefla te ambit*Et ficut fccipfa Comemorat*<itius efi^d fecundu n habet-Et iteiy de eo fcabi?:»tu folus/d nullus tecu«Et rut fus*potes fup omf potetef «Cuius tefte ,pphayfu2e fut iuflu tiae«poteftaJ dimperiu«Que xtexy Dauid figt inqenf«dedit ei poteflate dregnu«d omf ppti & linguas feruiet ei «Qui <jt canon axt.terreni fimuld casleflis imperii iura fufcepit* Cuius tum* dignitatis faftigiu at<| maieftas/ no mo apud atiquos ueteris legis effulfit«'ac dignius apud catholicos di mna. inftitutioe refulget atq? peminet-' fed d apud getiles fumu oxm bonofy d pndpatuu culmen tenebat«Nam vt ait Vatto*exordxatifumo atcp eminetiflimo gradu potificum d facerdotu gentfliu*'cefultat qda exellentiffimus & fublimif fimus ftatus in vno fumo potifice* Hinc Ifidotus-diftm&io inquit gduu d ordinu int potificef d facerdotef/a gentili-* bus maxie iuenta eft*qn fuos facetdotef alios fimplicfE fta^ minef.'alios ^thoflamief appellabat*d aliu q cuncfrs flami nibus pfideret in fumo gradu locabat«Que vt idem Varro uoluit» iouts affumpta uefle infigni curuli d regia ad orna tu diuinitatis «'plurimu in eo putatef pmaxxe colebat«Cic. quocp fublimitate ac_exellentia fumi pontificatus gentilia, ex illius mifleriis ondxt«'du in cultu & teligioe fufdpxeda pmus oim erat «'atcg vnus ad interptandu'quf uolutas effet deojy immottaliu» vit ftatim in feqnti Ca»tagemuf.Huius denic| fumi pontificatus fublimitas/d utilitas atcp ncxtas' no facile explicari ualeret*Sed s?t catta tacea«'n fatis plene teiflecg wiuerfitati orbis a chnfto ,puifu foret' nec ecclefif qua chafluf faguine redemit more ge[fi[fet*'nifi talem tang eminente in tcts uxcariu reliqffet«q in ea poteflate d auto ritatis integritate toti orbi pt£fidetet«qua xpfe chriftus in
tertis manes*qppe qui per ;ppbeta dixetat-qd potui facere vine* meae-'# n feci* CAccedit'qm folus tpfe dirigit ocm humana cceaUam in fine pfedt[fimu»Gp>qbtem fibi vni cbrt Itus dauef cotulit regni cflo* ac potteftate ligadi atcp fol uendi in caelo d in tca* Rutfuf fumi potificatus fublimitas d exelletia-atqj utilitas & neceffttas in eo ofptci&quonia tefte pbo'no pollet hic mudus tegi*nifi vnus effet fummus pncipatuf*ad que vnu pueniendu efi>ex quo Gngula dirigu? d gubernant.cuius motu <$c difpofitioe omf ietatcbici aduS ordtanf«Ht tadem buius orbtf difpofitio ditiga?Jad inftar caeleftis monatcbtac*Na tefle Dionyfio^neceKarius eft fum mus ierarcba'q quos tegit* illuminet «Periret enl ois ordo reiy*ni{i vnus fumus pontifex foret*q euipfu ordine vt ita dixerim ordinet»'dingat d exequa&Tefte eni pho*vbi eft ordo cSf gduu afcenfio'ibi neceffe efi: oflitui vniuf exellenti am«Petitet rurfus & mortaliu oim boim comertiu/nifi forj vnus pontifex uice dei in tca monarcba^in quo omnef vt in glutinio quoda parriu ad cozpus mifticu copulenE«<Srm quo fingult vt membra fub vno capite gubernen?*Penret fidet witasy* eccleftas vnamts/t# cocozdia fimul & pax^q nlbil dultius excogitari aut inuenin pot*nifi foret vnus fupmuf potifex*qui eundos mo2talef ad vnius fidet & unitatis uin culu reduceret*dicente hieronymo'ob ea rem in remedium fdfmatis aftum elfe*vt unus otbus pfit* Periret denicg illa eundis mortalibus neceffaria ad deu meditatio*Tefte enim fcdpta-tomanuf potifex loge pfe&or/loge dignior & effi-catior; int deu d populu mediator exiftit» atiquo illo bal' butiete' fcilj iufto moyfe,ac fratte eius aaron'quiJi folu in uno pptoyin una gente * feddt fup teenis mediatiois officio fungebant «Sumuf uero nr potifex(tefte apto^ex bolbus a fumptus*'tn <p boibus oftituiS in bis g fut ad deum*vt O e rat factifida cfcdona g peccatif*Hic igd dignuf falubriulcg
mecliatctt cxiftit ppti ad deu*HiC facdfida*’bic bolocaufta n hircos aut uitulotum'fed ued Iaccatiftimic| corpodf cbriftl deo patri offert *eofqi in eode mifterio inftituit'q itidem fa ciat in otbe ^niuetfo £ deliciis pptot^Hte igit peccata di luit*hic aiabus fideliu panas condonat* fupplitia relaxat* Hic uenia tapfis imparti?*hic ercates cordgit*deli nquetes cu expedit*reducit-Hic incorrigibilef punit*cJ tande pecca toref fumo deo ociliatullucp tratu placat* Dc quo Sapiens ait'ecce facetdof magnus,q in tpe tracudt* facius eft tecon' ciliatio*Periret rurfu iuftitix uirtus*quia eodem pho tefle * nifi vnus in otbe foret q ea cun<3is miftcaret,# negligenti um uice fuppleredquicqd mClu eft piclitatebVn Auguftl nusffine iuftitia n5 pot tegi b?c Refp.bumana.Neq eni <J$ aut tefta pot effe Refp'nifi vnus oibuf pfit.' q gubernet St regat*' qui fummus pontifex,eft immortalis dei uicarius* d Periret tande illa potilfima iuftitiar patf,qua Ariftote* Epybeiam uocat-comuni bono vniuerfi orbis pneceffana* per qua fumus monarcba dirigit iuftu legale,d ple^cg feti ptam ngidaqj iuftitia moderaf-'difpefac*dettabit.,cp vt re^J otmgentiu fuppetit diuetfitas*<& boni comunis neceffituda expoftulat* Periret demu alia iuftitif no infima patf quam diftdbuitiua uocat*qux onius ,ppe eft fumi pncipatus* qua vnicuicf fcdm eius dignitate «Srmedta certa pportioe pmia elargi?*Dignitatef,pncipatus,regna d impia £ metitis do nat atq^ inftituit*^ demeritis vo tcaffert de gete in gente* Quare Afi cfta tacea'buius faccatiffimi d eminetiffimi fta' tus fummitaf,maieftas atq? fcclicitas fit Sc neceffitas,ac utt litas,in eo facile comphendiE* Na fi(%t aiuQnulla maior eft fccltcitas q multos fedffe fcclicef-Hunc ftatu beatiPCimu tato fothcio2e dixerim-qnto plutef fup omf moitalef facili' us d vt ita dixerim foelidus-foeliciotef agete poteft* <£Patet igiH huius faccatiffimi ftatus exellentia,dignitas,
«futilitas atcg ncceffttas* Patent eius laudef Sc prfconia no roo ex auftontate inflituentis*ex digniffima infhtutioe-ex caufis digniffimis' fed ex fine optatilfimo*ex beatif mifte'/ tiis. ex ^pinquitate ad deum«ex ftu<2u defyderatiffimo.ex cuncfojy mottaliu utilitate & falicitate tedundantiRima.
j Carii '<03e fptritualibus ineommodts'amaritudinibusi miferiis*aculeis'necn5 metis affli£li5ibus*piculis dt laboribus fumi potificatus* vbi plurime fumoi^ potificum ^calamitatef & fpicitus pet?bationef natcanS*
■r-^Tupore no patuo audita efl illa onium dignitatu fupma dignitaf«d cunclaiy poteflatu emientiffimuf pucipatus fumi uidelj pocificatus*uifacp eft tati nu minis celfitudo*d: aufcultata tatf lucis fpledidiffima clari-tas*cuius radioiy iubate^totus 02B lutita? atcg uegetaS» Sed & an noftt£ mentis oculos otemplata efl tati culminis §20 gatiua dignitas atcg exelletia*<fc tati tctbunal fupma aufto titas * cognita efl illius faccatiffimi atcg diuiniffimi flatus fuma utilitas atcg neceffitas*Demum audita fut bteui eius flatus laudu pconia.difcufTae fut eiufdem culmis utilia & co moda^dulcia d pfpera*Ve^ quia altnf fut rejy oim uicef* nec aliqd ita.jrfpe* efl;qd guiPTimis aculeis no tanga£*'id CitCO iuxta pollicitu d ofuetu ordine*'eiufde altiffimi flatus adduceda fut incomoda yamatitudief, laborefj «Jpericula atcg pmentia'vt cernat quifqs qui in ea fedet-qppe in fe expe-t ia t-Cernat rurfus d ca?ti morcalef q in illo flatus culmie fuma oim fcelidtate coUocat'ueriffimu efle qd Sapiens ait* quia extrema gaudii lucius occupatydrifus dolori mifcebic Et ^pterea effe illud eiufde Sapietis'gaudiu Sc fcelici tate dixi ert02e*Et fcelicitatt imp20petabat dices*cur fruftra decipens*(nn ea tgi? differenda re-bipartita erit oro*In pma qdem*huius fumi potifici flatus incomoda cSinfodiCi/r
tatefjarraritudinef & pcticulaylabotef Sc mifetias fpititua' IcC uideltcj & mentalef' bteui(fed amaro)calamo defcribe rnus»Secudo in loco'tepotales fiue corporalef miferias eiu£ (latusjlaboteC & incomoda yac interna latetia Sc apta peti--cula diffetemusjJn pmis ent illud atiquuQed ueriffimu)fa' pientu uerbu nns metibus repetendu arbitrot-quia quicqd in orbe peminet atqs pcellit' multis intnis doloribus fuos afficit ac pmit poftefforebfed & infinitis pene metis aculeit ac amaritudinibus excruciat quos demulcet» Cetejy dtfcet? nenda eft(\jt puto)dignitas a pfona'acrides a fubie<fto*'qU tas ab obiecio-dignitas certe eius efl exelletiat eius culmi msyvti audiuimus-gppe de quo fando* pat* habet tditb onefyqa nemo fane mitis dubitat eas effe/g apex tat* di gmtatis attollit.in quo fi defut bona acqfita p merttuJfuf' ticiut qua a Petro loci uidelj pceffore teftanb. Adde/qa ea ipfa dignitas tefle fymacho Papa'aut claros ad b?c faftigia engit.'aut q erigun?yilluftcat»Perfona vo cui tata dignitas haeret <&tina fic fanftitate uitae ex ea dignitate cbtingeret' ficut ex loci progatiua nome fa&imoni* reaptt*Sed ^pchdo lor altitudo dignitatis'uirtutis*'pfonf innocetia n inducit» Quod fi ilia eiufde Symachi qs obiecerit'quia Petrus apts perhenne merito^ dotem cu b?cedicate innocetif tranfmit tit ad po(leros»Id(nifi fallor) de cis fumis potificibus pia ne intelligit'quos par fanSimonif fpledot illumiat»Ttaf' mifit igib Petrus fan&itate fla tus.'no uit*»tcafmifit fandi// monia cathedrac»'no pfonse* <it baetedef effent fubi potifices fu* bonitatis *atqj cam occafionec| bene re&ecg viuedi'fan' fle pfidendi reciperent» Sc fanflitas loci meritaq; pceffons aliti homine faceret-g naba genuiffet»Plerunqi eni tefle Ifi doro'du mutat ftatus*mutat mentis affedus.Accedit/quia ficut exellentia & dignitateyita dignitatis fequelas uidelj erumnas St laboref Petrus tranfmifit ad poftcros» Quas du
in pet^bata mente ofydero*' nefcio tomanos pontiftceC tata mifetiaiy;laboiy dolo^q immefitate tefpetfos*fcelicef*'num potius infcelicef aut rmfetros dixerim*©n(eparrabit enim & affixus atq? anexus eft buic culmini cunftai^ metis affli' fiionu & ptbattonu acetuus guiffimus*Idqj ipfe Hietony*n negauic ingens'ga n5 facile in loco Petri & pault tenete ca thedra*EcAugufti*'ficut nihl in boc ffculo exelletius* ita nibil in bac uita laborofius' nilq difficilius ac penculofius pStificatus officio* fi eo m5 n5 militefi*quo imperat02 ebri-ftus iubet.Quod an ueiy fit*vnufquifcg in ea fede locatus n m5 expen!;*fed patiS.q plus mifetia^ metifef amatitudinu in fe cofpirit-q legat in codicibus*Qi fi tam gtauef buius dignitatif aculeos no ientit*oim eu mifetrimu dixetim*Na Qjt aiunt^pptiam no noffe miferiami fumma miferia efl> Ii Quis eni 020 lftus*quis fcelix in tatif miferiif effe p5t/ quis fecutus int mille picula no femel fed iugit laftatus/ Quis turfus foeltx appellati audebit*in que vnu oim mortali u etia utltffimoiy boim 02aylingua» mordacef ycumulatifli me & impune arman?' quae utfyq? fuu bomine uehemetiffie con£bat*CQuis 020 Gregorium magnfiyvnu int fumos po' tificef poff Petiy elatiore* fan<ftiote*aut fcclieiore negabit/ Iis tn guiffimis metis tempeftatibus & diuerfis aduerfitati bus fiue infoelicitatibus urgebat* Na curaiy farcina*demum emuloiy detcaftioibus perEbatus-Hn feq? pene diftca£fos(<jt canonef eius hnt)in feipffi Idtgnatusy dicebat* Infoelix ego in ecclefia ifta qd facio/vbi me epifeopi defpiciut & detea" bun£/oTpotenti deo geas ago»CQuid igtS efl: qd fcelicior poft Petiy potifex fe infcrtice appellat/Aut qf in potifica' tu foeltx ent/qui Gregoriu non habet in fcelicitate confot' tem/Aut cu quo cutfuf aliqf fcclix fit' qui cu Gregono no fciS effe infoelixyEqdem tata miferiaijqcJ p£bationu mole btc beatus fumus potifex refertus fuit «tot mentis petSba-
ttonibuf Sc ccudatibus coftcictus-VQadmodu dc feipfo in tcgiftco ait)caedio re^ uicfos nullu maius fuppliciu*g illam fuma fceltcitate putabat*Dicebat vutfus fptnofam fote cathedra romani p6tificis*fa(ligiuqi illud fumu acuttffimis ufef qcf cofertu aculeis*adeo vt corona y di-purpuratu fngium no ta aurea g ignea cenfealMdq? drA-dtianus papa n nega' bat «Referebat eni faepe(tefte Policrato)quia no iocundtS/ laetifq! gdibus afcendiftet*fed in incude & malleo dilataf/ fet eu dns*que pcabat^t dextera apponeret* quo infuppo2' tabile onusytang infalice (vt ita dixerim) foeltcitatc ferre pollet* Rurfus(iuxta quenda Sapiente)qa dupx fe offert mortalibus uia q gradiendu eft.'altera ad labo2e-'altera ad nuferia ducit-eligat igic qua fibi vult fumus potifex* aut eni fefe mife^aut ex libero feruum agnofeat neceffe eft. Quo fit*'vt apud femetipfu qecem,animicj txanqllitate op' tas!<& reqem n5 inuenies-'defcendif(eyno afcendifle rede ar bitrabi£*Na curis multiplicibus implicatus* afcefionef fu-as affhftioef potius/cS fpiritus moleftias extimabit.qa te' fle Gregorio' qnto qs altior engi£*tato curis grauiotibus onera?*eifq poput mite;d cogitatioe fupponit' qbus ppo' ni£ dignitate-Quo fit*'vt qntocuqj ingenio polleat*'in tato tura^ tumultu,* aduerfantiu fibi re^ affiduo cofliciuyquo fe ferat tgno2et*Quippe ad fpiritualia tedda? imbecillio2* qui fibi in teenis uidelf diligmot*qa(vt aiunt)facile caele fiia amittuS*'cu terrena diligunt «{fRurfus q in eo faftigio fedetydu fecuritate uitae aeterna? captar*ad inteutuyad picu lum currit*Quid ergo foelicitatis habet'cui nihil eft fecuri tatis.^Quif eni fecu^ fumu potificem arbittabi£.'q de por* tu fciens fugit ad nauftagiu?Si eni in parua aq cu tempefta te piculofe nauigat*'qnto piculofior erit nauigatio in mari magno,* fpaciofo^bi reptilia, quoy no eft numerus-quoiy quaedam bladiendo^Sitenay more)miferos decipiut*quos
dum eleuat/deiiciut tn ^pfimdu maris* QuStda reptiliu genera vt glutiatyappropinqic*quae fua funt qrut/n5 quae fa-iutts nauigatiu«Quaeda deniq? minus laedut*'du aperte in' fidian&Quxdaffeote belua^fB amicitiae colore nauia a;p pinquat/^t illa dorfo fubueitSt>quS reftis membris inua-dete no ualuiffent*Et(<it paucis aga)qd effe p5t in tanta tempeftate fecui^Nam^tefte Gregotio)qd cft aliud pote fias culmis/nifi tempeftas mentis.^Diftcabit certe tatae di' gnitatis cura/tata rciy folicitudo/quae meti potiFicis^etiam fi feteea marmoceacg fit)c6fufione ingerityd fuiipfius igno' ratione*Mam^iuxta Gtego^fxpe fufcepta cura regimis g diuerfa d aduetfa in feipfa collidit6c imgfe&uf quifeg im ueni£ ad fingula/du cofufa mente diuidi! ad multa*! De mu in bis ^ diximus fi illud infelicitatis^ & piculi genus addideris/nibil eft cur fumi potificis foelicitateyinfoelicio/ rem Umiferiore cunftis mortaliu mifetiis no cotendas*Ob flat enim fua* fupmae exelletiaeyfuse mometaneae foelicitatiy interioris fui hois tgnis inextinguibityofcientif remorfus/ affiduus Omis.q n5 ofumit nec ofumii>'fed cruciat*Quae Q' nia taro pmut gcauius/qnto q fuo congcuut officio/aut non egiffe^aut neglexifle damnabilit no ignarat* Deniqj fi illu piculo tpximu dicimusyg pauca^ aia^ cura fufcepit/quo pa £lo Iftusyquo fecurus erit/g oim curas in fe vnu tcanftulit* fortef certe illos humetos dixerim/niti leue putet farcina* Quos pulchre Betnbardus tagit inqens»gcauiori d gtculo' fiori debito tenenE afldfli/q multis aiabus ronem fut ted-di£i* quia (iuxta #pheta)de manu paflotis peccata populi tegrunf>Idipfu ptculu fumi potificatus magnus Gregoriuf plagebatfatcg in ipfa fua affumptioe guiffime deplo2ab at ♦ vt ex eius tegiftco colligiE* Ait eni C02 meu dereligt me* nolite uocare me Noemi» filios eni pdidi/tdeft opera per terrenas curas*Prius era fng altitudinef ccae*'fed poli cuta^j
fluchbus & tempeftatibus fum depreffus.Et fubilcit» Quis ad hoc fufficit onutfSimia uocari kopQt'fecLnun§ fieri *qfi dixent.Vexari in ecclefia poffum fumus pbtifex/fed opere fieri no ualeo talis* ni fi q tali dignitati ogcuut digne pet' agam* CH*c paucula int nimia de fumi potificis fptritua-libus miferiiSjlabonbuSjCurisycSr mentis amaritudinibus a me breui diferta funt.Adde quas infra tangenf>'cum de epi fcoporumy draliorum ecclefif miniflroj^ aculeisylabotibus { & periculis fermo erit;
$ Ca.iiii^De plurimis temporalibus «Jtcorporalibus in-|! comodis,amantudibusj& miferiis & calamitatibus Ro^ iyiano^ Potificu.d de illoti ^pmptiSicfc ei oiunclis labo' V nbus Sc piculis*anxietatibus * infeparabilibus ftunis;
aVi autef audiendi babet»non fine magno moctoze audiuit eas fpiritualef miferias <5c metis affli&ioes pauculaf qdem ex multis* fed ueras atq? pergrauef*
ritus amaritudinef^incomoditatef ac labotef*'fed<S; pericula q fumu potifice comitanfi»SupeteflQuxta pollicitu otdine)vt exta incomoda yaduerfa d picula teporalia*'qu3C eofde fumos potificef du in hoc labonofo uitje pntis certa mine militatkeporalit fiue co2po2alit pmutybreuiffime au diamuf.In q re magna nobis fe offert ad dicendum copia*'fi effet qui ta gradi negocto parem diccdi vim accomodaret. Demus igiE atq <p conflati fateain(quod pergdifftcile contingit^ fingamuf alicuius fumi potificif tanta aliqn fuiffe aut efte polfe gloria*tanta <3tutemymoderationcyatcg indu-flriayvt ei cunSa fuccedat pfpera*'demu honoratus plurima itCjd in omni ot!5 plaga laudatus & adoratus»' cui oe genu (vt debitu eft)flefta?*'obftat tn his exterioribus fcelidta^ tibus plurima* quas potius ccuciatycj fatiat*nec tm deleSent § pmat» Primo gdem obflat domefticx cutae.obftat rurfus
imcjfilma auiditaf*c$(<jt ita dixerim)rabidifllma rabiet <p pinquos exaltadi*atc| carne & faguine teuelatibus*famili/ am*genus*flirpem ppetuadi*Volut em nonulli fumi poti ficef*<jt a fe tam n5 wayfed plurimf infignef famili£ & no nuatiffimf domus incipiac*tUufttef pncipatus nafcartf>quo tu defyderio no deerut pfcoiy exepla potificu & logeminuf qui huioi ppofito faueat*Na dc&i parit & indofh idipfu fuadebut*alii fabulas*atii fcriptas allegabunt*auftoritateS retorquebut prurientef p5tificis autibus»ecce inqentynemo carne fua odio habuit* Chuftus quocg(cuius aftioef fumus pontifex illius uicarius imitari debet)cum dilexiffet fuos* uf<f in fmem dilexit eos-qui fibi oiun&os exaltauit*rfed ad ccucem dixerim* Multi multa dicet^t placeat*'ga idtpfum placere potifici n5 ignorat«Plurima fuadebut vt decipiat» fateor tn*facile e(l decipere uolente»Sed pleruncg decipiun tur in adinuetionibus fuis*^ inde punire eos diuina ^pui" dentia ordinat *'vnde peccatu infurgit»N5nung enl ingrati funt nepotef & cotribulef«ingrati «ppinq* vt a rege Libiae fumere exemplu libet'cui nepos aduetfus fuit* cS: ^pinqui uitf infidtatoref ac fcat^ intfe&oref*Demu fi grati erut*he tedef qdem pecunif erunt* fed deberedef <kutis»Adde*ga fi <5tuti deditiyfi ftudiofi fuerintyatcp merito diligedi*bi $ eo^2 uirtute plerunqj fmulos hnt-'totacp cotra eof arma? itu-dignoiy fba«Id tn taro c5fpicimus*gnimo fepius qlificatu fanguine pferunt qlificato fapia & uirtute*putatef ex cari'* tatis ordine excufatos* g a fe & fuis incipe aiunt*Quo fit^ vt du fumus potifex euipfu caritatis ordine feruare fe fimu lat*in eu comittat*Cu itacf ordlata catitaf id pmu exigat-vt coiunclos fanguine fapise & uirtuti pditos diligamus* cofcg fpiritualibus honoribus catis pferamus*Quibus non fimilibus no beneficiayn5 ^moticefyfed parmoniu fi egent relinqmuf*na?fc|yn6 carni fubueniamus*Ecotra pleruc| fit*
Exaltat em indignosfptereunt dignos* Sed no diu tcanfit multa tam improba pfona^ acceptio.aut em talic exaltati; dttatiq? illa oia breui cfummut temp02C-,pi alibi logo cruci atu potificef luituri fut«aut repentina morte ettpiun?'eofcg in mometo perdutyquof logo ftudioymaximifc| impediifyd animas piculis in altu ,puexerut*cS quos exaltarut in uita<! feruare a morte n5 ualent.Quippe quof beri & nudiufter-tiusjid magna laeti duxerut faftigia*hodie mcefli ad parua ducut fepulchra* Et(Vjt paucis agamus~)confpiciut affiduas fcati^ynepotuyA cato^ prxmataf mottef 'ne dixerim cedef* Taceo q> furnis potifidbus bxref incertus eft.fucceffor in'/ gratusjat^ no placitus/ne dixerim f mulus* < Quod fi ais. quid ne ,d pafin oftdtJ q da <duie tup ^ mottaies gtam & impenu obtinet.* omt oiuentef iudlcas a nemine ludicat^quippe q in eu folu obloquulifaccilegi reputant* Quibuj facile refpodemus*Piimo eni fublimitate & poten tatu no negamus«Sed illud attedere libet.qa quo fublimi. us gs fedet.'eo geauius defcedet*Vix em ex alto fine perb/ culojaut labore defeendit* Sed([vt qda fapies fapient ait-) hoc int prudetef & ignauos inteft* qa iUo^- defcenfus eft*1 tfto* uero pdpitiu/atq ruina* Na(tejk Auguftlno)qnto gradus.altior* tanto cafus grauior*Et rurfus*quo plus cxld quifej pot^eo magis fdt fibi etfe metuedu.Quod turfus du tomanu potificcm fup mortalefygtam honoris & laudis no men obtinere'neminec| in eo nec uerbo C2umpe*in que fini lici aliqd cogitare nepbas punibile iudica?*fatendu efl qa no deerut q laude tyd in cselu ufc| eius nome & gefloy fuo rum fadla extollatyColatyueneren€/<& adoret*Et(vt qda ex modernis dicebat^nec deerut q obfideat <Sc circumflet funv mo potifid*q demu abfiflat*'ne dixerim refiflat*Sed nec de erut g feneo tertam (lernat 'caelos apponat mobilef*<jt fub ^mbra glotiofus gtcanfeat*Sed uetfa uice n deerut q inter
ea omia obfequioty generabo eum wu oculof ftgant*de eo iudicet*obloquanc* aftus arguat/quos cora extollut*uerba diftorqueatyquae pauloante imptaefennaiy ptena fapientia/ ac fenfu ofummatum dixetut*Nec_deerik/qut fama in thea tcolacerent-quam in palatio laudat» uita feocfum carpat» quam cora illo commendat *Ec quicqd tmli;quicqd aduetfi accidat*fibi wi vulgus attdbuet»Si paceyfi concordiayfumi patifiris opera populi fufcipiut*no deerunt qui td negent* aliaf em(vt inqunt) futm erat» St quid uero bellt/fi quid difco2dia^etia fine pontifias culpa}accfderit*ipfe vnus Sc caufa/cfc fomentum erit» Rurfuf fi vis eifdem romanif po tificibus cunSa eis uotiuaydr^fpeta fuccedat*aliq tn immo plurima etfipfis ola habentibus deerut*Deeft pmo natalis uidelj libertas* qna fe ex libero feruu oftituit* quia merito liber ede neqt*qui feruus ede maluit»Quo eni padto dum CatheniC quiCsyinfius eft*1 liber ede poteft/aut quomo pifciC liber int hamof erit Aliud denicg romano pontifici deeft» etia cundla podtdenti* forte inepte dixi «Quid eni omia ha benti deelle poreft/Certe qui dicat ei ueiy*a minimo itacg ufq? ad magnu oms adulatioi ftudet»artificiofe ei loquunt* ut decipiatdn dolo fuadenc.'vt vincat-fcaudulenter fupplt cant»vt optata ptingant*Et(quia adulatione fine dolo effe nemo dubitat}dolofe fefe blanditoref confixderat*'ne alter alteri cotcadicat»<fc ueluti oratoris finis eft perfuadere uet bo*medtd farmatia curare* fic adulatoris finif eft pttfuadere uerbo dolofo» Nam fiftula dulce canit*'dum aucepf decipit auem*Et(iuxta Hieronymum>ec uenena danEJnifi meile drcumlinita»Hi paref faciunt deo pontificef*diuinos profi' tenE* fed(nifi fallor)in eo fe pontificef plurimu diuinitatf tif habere comptobarenE/fi talef rapi faceret ad tormenta» Sc in eo fc dei cultores agnofcetent*fi talef deceptotef uiflime punirent;
Ca*iu'i*^Dc alia infcelicitateycS’ calamitate romano^j pontificum- videlj quia diu n5 viuat in pontificatu*dde caufisyd tonibus buiuf breuitatis uitae in eifdem Cumis pocificibusypotiufg in aliis monatbis & pndpatibus*
XSfOchcef & perbeatos fefe fumml pontificef arbicta ^tenS-Ti bis tfn calamitatibus/mi feriisy & amaritu-^51—*,.dinibus(quas pauloante natcauimus^no pmerenU* Sed ultca cf£asyea vna olm guiflima nufcj a mente decidit* qnimo cotinuejiffligLtyutget/d ccuctat*cuius comparatioe reliqua oia incomodajlaboref & piculayleuia qdemycfc tole' rabiltayfed& dulcia ab eo reputan£*Cum eni fcriptu fit qa pellem p pelle dabit boid cunfta dabit * uita fua-Eo fit vt bteuis uitayc* pr*ma£a morf r,Cut ultimu eft olm tribu lium*fic cunftis pericul & laboribus gtauiot atcg moleftioj exiftit*Cun<ftas eni calamitacef & captiuitatis miferias po puluf Ifraheliticus paci uoluit-vt folu viueret*Dicebat*n* melius <ct captiui «jiuentef feruiamus Nabuchodonofot te* gi*Eft ergo fumoy potificum(vt aiunt)illa fuma infohci-tasjd taco ftatui coniunfta mfaliciffima calamitas*qm dfi cunftis affluit bonis*' nung(vt aiunt)diutius in potificatu viulfvt de eo^ quolibet fcripHa dicere uidea£*'quia an ru inam exaltabit cocEt ite^ exaltatus cito c5fumatus*<fcin breui expleuit tempora multa fupple quibus alias vjiuece debuerat *Et ite^-in eoipfo g pmatum fup omC mortalef te netlillud te&e implea£-quia omlf potentatus uita breuis* RapiuriE qdem fumi pfulef <5c dtittime poft affumptione mo riunb* adeo vt poft eo^ pcefforcm Fetiy: aptm'qui per qncg rirrit anoiji lullta ecclefiae pfuit*nulluf poft eu fucceffor hoc fpatiu potificatuf a:quit*Quimmo fi moderna libet tempora cotemplari'uix ad tomanu fedis culmen euebtE*qui pau co* metas tcanfcendat annosi. Qua* fiquidem bteuis uita:
neccffitaf cu dignitati annexa uldea?* mereto apud hotmneC naHa tpfa fluere cupidos'peipue fedentef in ea cathedra 0" nium mottaliu infoelicioref/d calamitofioref reputadt fut* <L Ve^ quia bfc no recens eft quftela/fed antiq ocertatio* d apud maioref noftcos ta moftruofa d .pdigalis calamitaC n5 folu in ftupotc addufta eft*'fed eius t5/<* caufa Caepe flfv ta*'nec tame arbiteatu meo fatif inueftigata reperit 'deettui CuccinSo fetmone differete*Num ea ref ita fitfdemu an fuf ficiens tO/fiue caufa breuitatif uitf romano^ pontificatum-potius q alioiy pfidentiu afftgnari ualead ([Inter fcciben-tef tgiE repetimus Petiy Damiani/in f criptis diuinis etudi tumbae uiiy eloqrict(Timu(ut eius £jdam habet epta}interco gatum fo2e ab Hono2io fumo pfule»quid cauf? tat? effet in-Fcelicitatis» Is igiUcaufaS/dfc ronef inueftigare conatus'id'/ circo arbttca? diuina ^uidentia ita difponere ' vt humano generi metu mortis incutiat *d gdefpicienda fit temporaliC uit? gta/in ipfo gloriae pneipatu euident ondat*qtenus du pcipuuf/dfcfupmus oi m holm ta angufti temporis copendio moria£'tcemefa3us quifc| ad prjftoladt fui obitus cuftodi-am .puocet.Et arbor humani gtneriS/du cacumen d uertice fuu ta facile corruiffe cofyderat* flatu cocuffa formidintS/in fuis undicf ramufculis cotcemifcat ♦([ Sed gfptam fortaffiC obiiciet' cur d regibus/caefatibufcf haec eade viuendt breui tas n ocCUrcat.^Nam Se O&auianuf auguftuf(quo imperate Saluator mudi de uirgme nafd^Dauid Rex*(cle cuiuf ftit pe dignatus eft cpagati^alter gnquaginta fex* ait qdtagin ta ano* etreut regali faftigio floruetucEt poft Chrifti ad-uetum Iuftianus qnquaginta fere anis imperauit* Poft quos St alii uidelj utdufcp regni pncipef/dfi minufculo/ no tame ad inftar tomano* pontificum bteuiffimo regnauerut tempore* Ad quod facile Petrus damiani indet*quia cum vnu omni mundo papa pfideat*regef aut plurimos in orbe era*
Fua euiufcg regni meta Ocludat-?<& qlibct imperator ad pa. pse ueftigia coituit'qui rex eft regumycfcpnceps impetatiu* ac cunftos in carne <jiuentefybono2e d dignitate precellit. Quo fic*vt quolibet tege defuncta-folu tegnu eiuf deftitua tur adminiftcactoe-Cum uero fedis aptice pontifex moti?/ <yniuerfus(ueluti c5muni patte^mundus orba? «Quid enim /sidea de regibus afiae/aut quid Etbiopta de bifpanix pn cipibus fentit/Na fiue moriantyfiue viuat(qa £>cul a fe re mota fut^vteunqs indifferent ignorat»Eft<!t- aliud*Cur mo2[ cuiuflibet tegis non magnopere fit ttori/qm f^cularef pnei-pe (qui tbis populatibus pfunt)ffpe gladiis pmun?*Nam (yt dt multis pueos adhibea)CaiuSjClaudius,Neroygal teyOttOyVitellius-omt ifti impetatotef p otinua fut fenera vnus pofi: alte* pncipaci.*(excepto claudio>un& fut vel luisyuel boftium gladiis tntcmpti. Poftmodu quoqs(fi. cut tomana tradit byftoria) Antonius, Alexander magnus Gordianuf,DetiufyGaUus/Volufianuf'om[ bi feriatim fibi met p cotinuu otdinem fuccedetef'gladio trucidate ,pftrati funt.Sfcularef ergo pndpef,quia diuerff mortis cafibus ex. ponun?.'cor audientiu eo* exitu no terre?* Pap* uero uita quia fola naturalis obitus lege concludi?/ eius ex bac uita tranfitui fine graui formidine n5 audi?* Porto quia terrent pncipef regni fui quifcp(vt diSu eft)limitibus includun?/ caufa n5 eft,cur p alienas mundi Quintias eo* obitus diffu datur. Papa vo (quia folus eft oim ecclefia* vniuetfal pia tus^cum luce priua?/ morf eius pampla terra* regna diffu ditur.Et ficut Sol(quia foluf lucj^fi ecclipfim forte fuftine at»pfto neceffe e(l,<jt tenebras totus ubic| mudus incurrat/ fic Papa cum ex bac uita recedit/illico(quia vnus in mudo eft)loginqua regno* fpatia mortis eius fama pcumcEt o fequens eft/vt quos ta fublimis fingularifcp pfenar cafus ob turpat/^pe quocj uocatiois exitu ttemefa&s uifceribuf ex*
pauefcat»€ Vbt r,otandu*rcj uebt omipotens deus Romani pontificis uita hominibus in fdificatioe ,pde{le-cuius etiam morte decceuit faluti gentiu mtniftcare* qnto (ludio debet lucris aiaiy dum aduiuit intendere* cuiu( mor( prouidet ad Cceat02e fuu animas hoim reuocare-vt dum fe patrem orbis ede cofyderat*ab impctcada tot filiis hereditate defidu n t02pefcat»<TH*c eft illius fapietif fna,qua? d aliis pfuaCi' uis,cau{is,d tonibuf iuuan pot» Pdmo qdem-quia cu diui na .puidetia nihil in orbe agat,cuius legitima caufa no pce dat»pie arbitcandu eft,q non nifi ex iurtis caufis in diuina mente rec5ditis'uita fumoiy potifitu abbreuiat*Et in? eat' teras vt Chriftu imitent in uitae piodo*que imitari debtt in viuedi mo» Ec uicadus pattonu fequat-qui intcpefliue, & in dimidio anoiy fuciy ab hac luce fubtta&uf e(l*Ipfe*n» dixit qui mihi mini (Icat* me fequat*Rurfus immortat deuf iudex re&uf uita donat,d5radimic,fcdm fua(nob incognita) iuftiffima diftxibutione*fed<& cum jqflimus arbit exiftat*it« fuis miniftcis d fidelibus uita ditlabuit* nec ait ex te' cepto beneficio fupbiat*nec alii eius fceltcitati muideant» Obliqre? figdem eade diuina d JtgKima dtfttibutio*fi cun' fta falicia td ^fpera qua? fimul fingul denegat,wi cccede' tet*Ea igit diuina puidetia oia in mefura podere arqaf-papae uicatio fuo fumu oim fcelicitatu culmen donauit» ied ne tata fcchcitate intumefeat* longa adimit uita»Cattisi va mortalibus qd ili» uni negauit,refte: indulgef ut rlle tw. beat V lito excedac* .IU obrintacMt quo tllt murde* ac.Accedit qS cu oim mottaliu «udta ad uruendu tendat, ordinat iuftiKmut deut ,«t ta uehemes wuedi ftudiu moil pueniat*in eo pfettim qui Cftetif potiufq Cibi viuete dus ef(et*Quare in eo tato celerius uita eripit-qnto . u 1 ofius illa cupit,atcf cuftodit»quia(iuxta Greg^qnto m n
humana fe p deiydetia dilatat*cato ad receptione e e uu
angufot-Ee tteiy bsec humana uita p mometa deficit. A cu plus viuendi defyderiu ccefdt-tpfa viuendi anxietaf defy/ detio tmina^.Quo fit*'vt ipfi tomani potificef oia hntef fa clle agnofcat-'cf decipiunt in cogttatioibus fuis*'du fibi 15-gam uita ;pmittut*Er qui no igti02at qa no efl: homvf uita cius'difcat ea defydetare qup pfmt«Et du p potentia ftare fe putat* qfacilc cadat aduertat»Demum negat teftiffimus deus uicatio fuo'qux optat ad eius foltus utilitate*cui do^ nat q fut ad eius ueti02e falute» NamQuxta Greg»}multa incomoda incurcunt fa?pe homief diu viuendo*Ex bis itacg caufis putayut nonulli fapientef^d cutiofi uiri^romanos po tificef no diu in potificatu viuete» An autem rationef ipff urgeant*ftatim fubiiciemus*
d'De uetiRimif caufis bceuitatis uitse Sumoiy p5 |i tificum»cJ an fit ue^ uniformi t*'<j pa^ in papatu viuat* >£<&an in hoc Ro*potificef differat a cgtens mortalibus;
[ ■ | Sfignatae funt caufxt& tonef breuitatis uita? Sum moiy pontificii p wt qbufdam fapientibus placuit» JL quae <Srfi uerae d exemplaref ac toni fatis confonae uidean!*'^ eo maxime <j timore mo2tif ac otemptu culminif dignitatu pfuadere uidean?*d ob ea tem autef demulceat» quia tn in mente diuina tecodttae futfcuius iudicia(^t ab' illus)multa noB incognita fut*Rutfus n5 auftontatibus fa ttaiy fccipta^dfed potius pfuafionibus innitunt» Credimus toncf ipfas n5 ufeg adeo militate aut fatis {ufficete*vt fate ti oporteat ftatui d culmini lumi potificatus genetalif tri butum effe 'aut vmiformit ineffeAt cm apicem afcendentef dtgni aut n dtgni*'fanfti aut rep2obi'fp eo folu q> in potu fi catus culmine fede^uita loga^aut alias eis a diuia ^uide tia deftinata fcuftcati debrt»Ne aut eos imitemur qui dum aliena refellut/ua no coprobat»altius tem ipla tepetetef;
plurimlf & nofito iudirio uetidiclf furdametls deducemuf' alienu ePCe a fadh uentace cunchs uidelicj fumis pontificia bus/wifo2mit infitSyd' ,ppum effe-^t paiy in potificatu w uant. Ide* nedu alienu a reiucntateyfed nec te£h fide fo2C Ctedendu arbitram» gnimo in eajpfa viuendi conditiSe/aut bceui aut logfuayipfos fumos potifieef a cg teris hoibus na differte. Et fi forte(vt plutimu)diutius eos in pontificatu viuete n5 cernamuf 'id n5 ex natutayaut infocltcitate (latus fiue dignitatis aptica?'fed aliunde ueluti in cajteris morta libus/Cotingere-CLDeducemus tgi£ pm0 luee elatius alifide Romanofponcif.cef.dP ex aliis potiotibus d notioribus cau fis.'diucius non Viuere. In feqnci ueco cap.tulo-'breui eom
EZSSh*Tm-"rTf6mo pontAci,tui 1,5 inlit «*'
fotmit-vt lUujilleqntef ptp r/iuant. Primo .git putamus jj i plnppoutu ueritate carere, gnimo fi fumosi pontifici analia-fi illota aflumptionu tepora-ft aetacef animo recenfe mus'unc| tepiemuf eofde pontif.cef no mo b2euioriyfed lo' giorc tepore extis fidelibus uixiffe-Quippe cum^^t pluri' murrf)no nifi fenef ac matae aetatis uiriyfeddSr ualitudinarii ad fumu eligant pontifitiu'quid miiy fi paiy in papatu fe-eantqqui diu an illu uixerunt/Kiibilominuf plurimos in leneftute affumptos legimus diu fediffe.Linuf enlodban. nis uixit m papatu.Cletus tocide.Leo qrtus licj fenex.xv» anis»Fabianus*xcmi» PafcaliSyd Damafufy Virgiliusylnno centiusyatqj liberius totide.Leo qrtus licj logaeuus aetate & ualitudinatius foretycum cathedra afcendit.'xx«th annis pfuit*Alexadec.xxi.Beatus vo filueftecxxiii.anis fedit» Rurfuf Adrianuf pmus.xxiiii.Cjno minuf mefe pfedit»Leo uero pmus-xx^.foElicit pfuit annis»fub quo duo ycomenica apud calcedonia fuerunt cogregata concilia» Quid igi£ fibj <jult illota infulfa pofico- qui cunSis in cathedra Petri fec^ tibus uita adimunt.*' cum tn vnius bois ad omf (ppotcione
babita pius caeteris cluete coprobenb*nifi uelimus eos fo" lum g PeCci cathedra tenent'longiore uita p cartis aluere* /s.ut fo2te uelimus illos tuc naBalit nafci*tuc viuere incipe cum affumunS-Aut forte coqu3eram-'(exepli gra)Calixtum fecundu poft* Lxxx.affumptu annu primate raptu*quia q, ddennio fere tm pfedit*qbus illud nicodemi in euangelio facete/fimul 6c uete dici pot*quomo em homo pot renafei* cu fit fenex'aut quomo viueee incipiet* if cui nalaltt viueee definendu edet.‘'Satis igi?(vt puta musivi uut fumi potifu eef*Ti recle duvitdongeue pfident* fi diu fe viuete & peffe arbitrant*Sed(m{\ fallifn^)ideo nonulli fumi pontificef mo ti ptxmafx atbittanS-quia citiuf q uellent*fed fotte tardi" uf q debet moriunt*Mita certe ref eft.Volunt fumi potifi cef pceptum a deo effe vt viuantifed nolunt qdam viuetej vt pceptum eft* Refte igic cum eisagit diuina ^juidentia. qui in eoi^ uit£ cupiditatif pccna,tato celetiuf rapiunt-qn-to (vt pdiximus)uita cupiunt(atq cuftodiut*quia(vt inqt Greg*}male viuut*qui diu fe «duitas defyderat*Et Socca tef dicebat* viuete no meret*cui nihil eft in mente nifi vt viuat*de quo tagemo infea in Ca*vii« Sl lgit rede^fi ue^at q? catholice in ea re loqndum eft*'indubie fatendu erit bte uitate aut logitudine uita? pontifiei^ficut & cuiufuis alteri us ex illius pfona aut jppna naSa pcdere*n qdem ex ftatu*'! fed ex teatu*no ex pontiftcatu-fed ex aftu*nec ex dignitate fed uitat qlitate* nec ex culminis exelletia'fed qetis animi indigetia* Et(vt paucif agamuQtcef atbitcajn potiffimaf atc| urgentiffimas breuitatis uitae quorunda potificum cas^ ronefq ccmunef oibus*'no plus fumoiy potificum^q infimo tum bominu.Quaiy pma eft nata difcouenies«fecunda culpa puniens*tertia curatum tba uita minuens«(TjPtima fiqdem caufa*na£ahs difcouenietia*Cu eni fumus pontifex(velutt aeteti homieQex quattuor fit elementis compactus*’ natuta
tn eis <jim fuam(3fquo exercet utbrarmne*mfi forte fummi potificef cotendat a na?a ipfa exemptos*idc| ipfi tumopere optarent .’vt corporis dolorefyc$ cruciatus uitaret*Coftat au tern logious & bceuiorif uita? caufa natalem fo2e*Na(A.u guftino tefte)<£fi in manu det fit ois uita St morf*1 ipie tn mlx plafmatoc fic cunfla gubernat * cegit^t nabam mcr tus fuos nabalef exercere finat«Caufa tgic naEaliS/logiotis aut breuiocis uitae bomls/cdm quotunda phoiy Cententia* fpiritusjfiue aer eit* eo q illum uideamus inftcumentu cttC uirtutis operatiuS/i# uitx indu&iuu.qce fcdm fpiritus portione-fic ,ppo2tionat & uita.qn qdem paucus exi(lit'ruc debilitare uita abbreuiet'ficut tn melacolicif.qn uero mul tus'(eo cafu exfufflado)calote extinguit«ueluti uetum uidc mus extinguete lampade* Cu aut groKus eritlutiq? uirtutu uitaliu opadonef impedtt*ftcut & qn nimis exilis'tunc*n* defadlt fptrat*quo fit vt mortem abbreuiet/<fc inducat*
<[ Atiftotel uero St alioty pbi lofopbatiu fcbola indubita ta oclufio cft calidu <*humiduypnctpta & cas fore logioris Sc breuiotis uitse boim* qnto ent tepore caltdu in bumido n5 cofumpto-aut n5 depuatOjualct fubfiftete*<fr qntotepo' re bumidu reduci potyatcB a caltdo ouetti'tatotepore indu bitant uita cuiufuis morcat durat-Quae fiqdem mefura cit' ca tria potiffime atcendit*uidelicj circa qntitate*item qht* tern ipfius calidi Sc bumidi«tettio fcdm qhtate membro^* atcfi uafoiy in qbus operat.^t latius in libro de morte & uita pbilotopbuf tradit«Qn igit in humano corpore adeft tlla difcouenietia>aut cotingit caliditatif St ftccitatil excet fusyipfo bumido radicali-aut cofumpto^ut deptauato-W ceffe eftyvt uita bois abbreuiet^Coiingit aut uatiif ex caif exceftus ipe'fme humoris depuatiOyfcdm nataliu cSc medico tu tditioef.Id tn faciliuf in pncipibuf ofpicimuf.q putae e ita ee dnof ftomacho^ «fcuenti^ iuo^*iicut & otm fbdito^*
d_ Quotidie fiqdem preciofis atqs fpledidis fapidirc| cibfs/ uariifq modis ppacatis'j>affim uefcunc* «siino^cg uarietace potanc»Et quia maiore qntitate fumit-qd auidius St fapi' dius deuorac-necefte eft ex multo^ diuetfoyq! dboijj uari-etate gtauec ftomachus*Quo fit*vt atdendo^sdendi appeti tus amicta?* generenJqs uentolitatef/inflattonef in uentcei tcemoteC in membtiSyac febref*# cande prajmata mocf acci dat* Hinc Ariftotclef de leccetis fecceco^ ad Alexandrei nihil efi(inquit^quod magif uita ^longet*^ cauere a fup/ fluitate ciboe*K’ec eft quod magis abbreuiet* § comeftio-nemycomeflioni fupaddece*lpoccaf*n*adeo dictas fetuabati vt debilitate corporis ex induftcia fuftineret*males debihf jiuete-g tobuftus <*pinguis mori*Dicebat ent-'quia malle bat comedereyVt sjiuecet-'g viuere vc comederet* Addens* quia alimeta hoibus nata deditor durabili tate*’no durabilitate |pr Cibum-Hinc fapiens Salomo ait*'arqua uita bo mlbus/in fobrietate*<S- q abftines eft-adiiciet Sc uita-Falfe tgi? culpa pfona?jdignitati attcibuic*indigne fumi potifica tus dignitas'propt uetns ingluuie diffamat*Sed rcSus eft deusyd re£lu iudiciu fuu*pccna ccrte tenet auctoref fuos*qa fcdptS eft*anima(ideft uita)quf peccauerit*'ipfa morieE.dfc colonum roni cft(«.qui peccat in ni,5 'in ea punul Riditulu ergo uidet atterere ^rnoatales 6c natales bomies* detminatu quenda ftatu, aut dignitatis culmen affeqntef*'a legibus nafo exemptos fore*d pfertim fumi det uicariumj bomine pui^d1 nat? fubditu'quqqnto deo ,pximio2 extftit tato legibus nat?(cjt legibus pattoni fui)aftdngi?«Natura eni*lex dei efidqua eiuf uicarius liga? »^jSecunda St pnei-palem caufa breuitatis uita? fumoiy pottficum* ficut St c«ete-rox boim-Vulpa puniente diximuf*Nibt enl magif uita bo minu abb2euiat § peccatu*idq plutimif diuinif teftimoniif comptoba?*'quod in etfde comanis potificibus facile repin
libet.Nam ad quenda ex fumis «fcuetetibus facerdotibus► (quijipu jp eo tepore fumosi pbtificu gerebat)deu per p' pheta dixilfe legimus.pcepta mea^coz tuu cuftadiac-lbgitu*-dine eni die$q& anos uitx t<Sc pace apponet tibi* Demu In expreffo alibi»'fumo pontifici longa a deo uita pmitta eft» Sigdem aliuf ,ppheta'(fumum facerdote detignaQfup afpt dem(inqt)rf bafilifcu abulabifjc* oculcaB leone & tcacone* Et ftatim fubiicit 'eripia eu & glorificabo eu'ac logitudinC die^ adimplebo eu.Nec eb re qdem*cum eni fcriptu fit»'ga opus iuftitia? uita eft.'merito fa&iyiufticg p5tificef.flonga p-fruunS uita.Vn alibi fcribic>'fi in lege mea abulaueris.'lon gos facia dief tuos-Et ite*/jjtite deuyd viuetis.Imufh <Jo
,e u.e^° “ita F^nl-quu ad offit .Ua uox dicta eft-um img n d.midtabuc d.et tuos. Ec rotfu-'imuffi mox licut honorificanti fuerint^ci exaltati deficiet» Et alibi*uidt impiu exaltatu A eleuatu ficut ced^-'# tranfiui & ecce non erat*Qu* fiqdem au&outaf ;pprie ffimu potificem fignat/ cum dicit exaltatu ficut cedf^» qua; cunftas piatas emweti» & altitudine vincit»Tahbus certe cominat; ^pheta dicens Fiant dief eiuf pauci'«£r cpifcopatu eius accipiet alt»Vnde vita mls(pulchte Aug.iUgt)media cft int uita peccati/ um hormnu d mnocetium de angelo^.Si viuit homo fcdm carnem* peccatoribus comparat-qui n5 dimidiabut dief fu** os»Si viuit fcdm fpiritu^p diubnam uita angelis comparaS Sed dicet qutfpia pleruncp reprobi Sc iniufti diutius.boni partlus viuut*Qd <5c fateo2*d5-antiq qrela ell a ,qphis A fanftis uins-deo foli teferuata»qntum tn ipfa diuia ,puide tia fanftis fuis intelligerC|nof{ec| gmifit*'illud utnfq oue“ nit»Illis'ne Splius peccent*iftis*quia id fibi expedit»Non eni eis morf ipfa poena eft.fed temediu»vt molefbx <£mu di miferia; qua» eos pmuntyd alias vinci n5 poterat» uita; fu* breuitate vincang fcdm Ambzo.Vn Seneca'qu* uideE
tnfceropeft'ina mOtt*flufUs eft completa ulta* quia miferiatu fitris eft-Quare fubdit-' tudis fatis uidef tyranus*'cu potius a pcena liberat'que punire fe credit» Rapiunt tgit boni po-cifices'<jt reqefcat a laboribus fuis» d ne malitia mutet in-telleftu illoiy» Adde'quia fcdm Gregoriu papa de fe loqri tem»quofda magis deleftet pergere'g manere «magis citiuC puenire'c[ morari»necdum oble&en?! in uia»obliuifcant qd defyderat in patria »Et iteiy idem Greg»aliqn fecceto iudi cio agi?.'vt eleftoiy uita abb2euie?*' ne uiam jp patria diti-gamuf» Vt igiE paucis agamus' tunc fumi potificef fummi erunt(tunc foelicef jtunc uere beati» tunc globi; tunc fama di latat»tunc nomem ppetuant»tunc longos d incolnmef uide' bunt dief* fi ecclefix(cui praefunt^mouent honorem' fi fi/ dem(quam exaltare profeffi funt)augere conant-'fi religionis dilatat cultum'fi moref emendat-'ii fupetbof humiliati fi exaltant humilef*' fi funt munifici in egenos-' in copiofos fcugaliotef.'fi lapiam; ft uirtutefypmio-fi uitia aequa pcetiai^ lance compenfat*'fi iullitia ufcfquaq? ambulat ante eof;<£im ponut in uia prudentiae cunftos greffus fuos*'fi tyrannideni uirilit reprimat-'fi ad pace o2bif inuigilatifi ab Olbuf extre mis xquo fpatio difcedut*' fi ceffat in eis ^digalitasy abeft omnis auaritia'quia illa ecclefia uaftat; haec gloriam metiri ueritatif no pot»Scriptu eft-'qui odit auaritia-loge fient di cf eius»lTertiam caufa breuitatis uitat Sumo^potificumj uo qdem ipfu pontificatu dixerim-'fed urgentiu atq? pmen-tiu tbam cnraiy»ac affidua metis agitatione»quia fcriptu eft triflis fpnituf exficcat o(la*Et itety-depmit terrena inhabt tatio fenfu multa cogitant?» Hinc Auguftinus fup illo uer bo Iacobi qrto»' (<rita noftra uapor eft admodu parens)aiti curat d afliduas cogitatioef-'corpus extenuat»d mentis fati-gatioefyteiy i n extci cabilefcp qflionef-humor ef oxm mebroiy exficcat»fceqntiahoim»morbidat*tciftitiie»cofumut*negoci'
o^cf foIidtudo-,coattat»Hint <&Cafftodorus*mbt ed quod uitae bomisymagif officiat *d dicf eius abbreuiet-q tcifliti» m.encisylanguo2 animi, cfcrefy folidtudo multafy*Nam tat (yefle Sapiente)betus animuf florida reddit faciem^ ficut locunditas cordiSyuita eft cofumata bomis* ita anxius, <& cu ris fatigatus animus corpus macerat,# uiref minuit* humi du confumit'calidttate auget wa cu ficcitate.Ex qua te ap petitus perdi?,# tande morf accelerat* vt pauloan in pma natali ca deduximus • CTHas igitputamus cas ueuffimasJ bas rSnef*haec fundameta,breui tatis uite fumoiy pbtificum Non qdem ipfius culminis llatum Se eminentia*quje fan&a eft,# in nullo peccauit* fed qui ea abutitur ;
Ca*vji*	In quo affignant caufa?,# ronef-'quare tlloru
opinio no fit tenenda’qui putarut SumifpSoficibus bcr nisyd reprobis * vnifoimiter infitum Se proprium elte# vt in pontificatu patum viuant;
SEtcm/(vjt buic articulo finem demus>e de iUor5 fimus numero* qui ab aliis matae tcadita,leutt re> iciLuiifnec cas reddut)bteui* tonef Se motiua adducemufi qbus aptiffime proba? opinione n5 ede ferendam*nec reifta fide tenenda, videltcj fumis potificibus vniformic infitum effert paiy in potificatu viuat^Primo igiC*idipfum»'pav bat ea,qua? fupra detegimus* Secundo qdem*quia faSi uett tas'longe alit rem demonftcat «Tertio* ea uita? bteuitasi quatenus noflca tentt notitia ,w ntla alia totius orbis mo' narcbia* imperio aut jmcipatu*eccleftaftico aut rnudanDyte' pent-quinimo-Ti uetecis legis fummof podficef, teges, mo' narcbas recolere libet*non eos tali lege,taliq? cenfuta con ftriftos repenemufueluti de Melchifedecb,Moyfe,Aato HeliyEltajato,# plurimis* qui longo admodum tepore m
fumo facerdotio uixerunt^t pcedenti Capitulo tactum eft. Quarto*quxaQii fx fallim)qui uxtae btcuis neceffxtate f5mif pontificibus imponut'deu arguut acceptore pfonaiy. Nam cu oim boim^vt Ccciptu eft)uica eft in uoluntate deipn quo omf ^iuimus;mouem|d: fumus*d xta iudxcat magnum ficut paruu*'quia fctiptu eft- pufillfx & magnu ipfe fecit • cS: a?qlit cuta eft deo de oIbus*qnxmo-'de boif uita loqns flsbeta axt no accxpxt perfona pncipis*Et xteiy.nS fubrcabxt perfonam cuxufg dfis-qux eft oim dnacor* Subtheret xcacf perfona* fi prxma?f uitae eius pfxdenteycxtius cj altos uita puatet*atc|? a terra fubtberet .Quinto. no eft uevifimileyfed a ueritate alietiu-dcuu^cuiuf cura eft de ecclefia fua^de qua per ,fpham dixerat*quid potui facere vixneas mea^d: no feci") uellequo' uis mo parare occafraniyfdfmatxbuf d piculis/atcj ea dxfcL-diis d diuifxonibus patenter exponete.quod effet fi lege %, ternaj* wiformiter ordinaffetluxcarios eius xn tetcis/pcx Cfteris boxbus pai^ <jiuitos«Ex crebris em buxus fedxs ua' cationibus fdfmata*plerac| picula ecclefiae imminere;& fae, pe accidere.pecfpxcuu eft. Abfit enim a dtuina bonitate/vt boc faftigiu aptxcf fedxs*'a deo £ comunt ecclefia utilitate^ euifcj vnitate inftitutu-in eis dxfcidiuypenculuyd dettime-tum c6uercecet*<*ex eo ftatu neceffaxio fcifmata ^ueniunt, & in quo fedentefynecelfatio bztui viuendu eft.N5(vr axt Hieronymus)ln remediu fcifmatis aftu eft,<jt vnus oxbus prafxt.Et ob ea remjfaniftoiy uitoty tditionefyd faccx cano nefyuacationef buius fedxs;d obitus fumoiy potificum-plu' timumfo2midarut*Sexto.abfit q> ecdefxa dei in tditionibo d cbfuetudibus fuis quouifmo ercet*'qus fpu fancfo regit* Ipfa tn p totu mudu diffufa-fxne xntmiffione g uita <?; ineo lumitate romani pontificis ad deu alftdue otat«Na(vt pul cbre canon fancfti bonifatii matdris)^ romani pStificxs ui-ta^atq? ppetuo ftatu.Wuetfitas fideliu tato inftatius 02at^
qnto fui falute poft deu ex illius incolumitate animaduee tir ^penfius pendere»hfc fut uerba canonis *Ecce formalia^ qua; oem dubitatione tollut*erratet vtiq? ccclefiaydl impra uide ageretyatq? deo c6tcadxcetet*otado <p illius I5ga uita <Sr incolumitateyqui ex diuia difpofitioe/ quae eu uoluitycS praefciuit pa^ uiuere.tf fic neceffario bteui moritutus eft* Septimo.ex ea bteui & certa neceffitate moriedi «'aufer? fu" mo potifici magna utilitas*fed<* gtade merituyquod ex ini certitudine teporis mortis eundis fidelibus ,puenit«Na(ut inquit Greg«fuper illo uerbo-'qua hora n5 putatis <£c?ta) tempus mo2tif ideo dns nobif uoluit effe ignotu«'ut fempec poffit effe fufpefiu.t* du illud tempus puidere n poffumuf/ ad morte fine intmiffione pparem*Si ergo Papa paw fe ui' uere fciret-p ofeqns morte puidere popfet« quo fieret ut fru Itcaret taco bono videlicj timore mortis«quia fcdm Greg* tato plus motf time?-'qnto minus puiden pot« Pratea cum papa fit in (latu oim pfeftiflimo' indignu efty ut |pt eande pfedione alio ^ximo bono priuet uidelicj gradi mento qd ex longa uita iufhs ,puenit« Quato eni iuftis uiris magnif ^plongac uita corporat 'tato fcelidot reddi? in effedlu pmit Ialutarif«Na tefte Auguftino/hax ualt mifetiaq fit eif ual lis ubertatis bonojj< fpualium* Fit etia campus certamls & pugnae uiftoriof*. Eft em uita nra fcdm Bern-locus lucta. tiuuf-Ea de re Paulus longa uita optauit fimulcfc .pcurauit cum fubmiffus in fporta p muj^ perfecutoris infidias declF nauit* Deniq? ipfe Chriftus dulciffimae matri fuse pofl eius paffione longa uita ^mifit pani: cfcdonauit» Scd<& Iohanni euangehft^que Cbuftus plurimu diligebat^ ad aptatum uocauit-'no tn fine fuo & plurimo^ ^fectu ad cetefimu ufqf annu uno minus uita jplcgauit» Quod ergo Cbriftus dde^ dis fuis jpmifity donauityatqj laudautt*idipfum uicano fuo negare no debet/ pro illius ampliori merito d ecclefix fu£
utilttate*Oftauo.h3ec pStifiris motf qua prafma?am dxcut'
aut eft in ilUuf pcxna,aut in pmiujaut eft £>pum cathedrae. No qppe in pccnam'quia ntlus fine culpa punit «Scriptu eft eni'abfit a te dhe jvt perdas iuftu cum impio*Iuftus ergo* te£lus pontifex' fi paiy in pontificatu viueretypuniret fine culpa* quod eft incoueniens*Sed * alia tone hsec bteuitas uitae-nec in poenajnec in pmiu efCe pot*quia ex eo q> neceh fano futm eft-quia qd quis uitare no ualet’n5 confeq?jncc poena ^nec pmiu fcdm Augu.Si uero fedi annexu eft*tuc fe-quat abfutdu neceKe eft-vt uidelicj aliundq,g ex uolutate ppria qs mereat aut demereat'cof equa?; poena aut pmium* Adde-quia chriftus tomana ecclefia inftituit duratam ufcf in finem fgculiJndignu itaqj uide?'vt in fede ppetua fedef breuius^iuetet'§ in cfteris «pphanis & teporalibus cathe dris fedetehimmo ogtuum effet-^t longioris ettent uitg'* quod eis a nata ;puenit*deug(cuius eft uicarius^n auferat» Incouenief»n*uidet*«jt pfidens in faSiffima cathedra dimh nutione uitf fufdpiat a cathedra'qua bnuiuedo hono2at'* in ea viuens fidelibus ,pficit*Sed nei| eft largitati diuinae cofcntaneuAt abbreuiata fit manus eius in uicatto dc mini ftco fuo-De quo^t fup2a tetigimus)per ;ppheta ^miffu eft quia fi inptfceptis fuis abularet*etiperet tujd glorificaret eum-'# longitudine die^ impleret tllu*C5firmant pdicla* quia fi potificatus elfct ,ppum paiv: <jiuere'papa(cki uicati us # minifter^effet peioris * durioris coditionis q cacten homieh* in hoc duobuf* Primo'cu cfteas/immo oibus ho nubus a deo duflu fit»ecce dedi an facie tua uita & morttj bonu *malu» fi viniformi? breuis efiet moif papx-aufereE et illud btificium * iftud bonuAit fit an faciem eiuf uita* morf «Secundo-cum deus in difta auftoritate appellet uita bonu/# morte malu'tuc ea fola rone quia eius eft uicarius & minifterAreciperet ab eo odia & mala'cu potius bona fu-
mere dcberet*quia fcrtptu efl-rqul ei minlftcat(ulta «duet* Et itei^miniftcos eius non derelinquet* d_Abfit enim deus reddat pro bono malum *
CCa»vil*{[jn quo refpode? motiuis illo^-qul dixerunt papa pa^i viuete in papatu*<fc quo fenfu fit intelltgeda ptasdicfo opinio* quom5 cum ueutate poffit faluarij
OHcemo’(vt de Statu Romanipotificis nos abfol-uamus^quang ex fupdiSis luculent riifum fit roni bus & motiuis in pncipio adduftis'qbus aliqui f» & c5:emplatiui pfuadere potius q pbate uiCi fut/ romanis pontificibus vniformit datu effert pa^ in papatu «jiuat-nihilominus patttculatius fatiffaciemus pdicftis toni bus*Deinde ejt mote pdiftis fapientibus geramus'qui po* {itione huiufmoi affitmatut*deducemus bteuifiime quo inti ledu-quo fenfu eadem pofitio itelligeda fityvidelicj Roma ros potificef no diu in papatu giuere* Primo igi£ dicimus ronefypfuaficnefy & motiua pdiflc^ fcdbentiu ad vnum tm Fundametum referci.Aiunt*n*utile ede fidelibus' tomano^i poiificum bteue habere uita*,p eo maxime*' quia illius bte' uis periodusy cgtis Fidelibus terror eft*«jt fefe ad morte pa«< tent*agarq de committis poenitentia* Rurfus.'vt dignitatu Culmina facilius cotempnat* quae ola wico uerbo foluunS* Dicimuf eni qa hac utilitate ex tali uerifili timore $ueni' enti ii eget ecclefia*pfertim cu illius expilo difpedio & «jni ta tis fenc6modo*ac capitif nri crebra piculofaq fubtraftioeJ longe fiqdem magis teotis atef timoris mortalibus ex mul toiy-g «jnius interitu incutit* plufq moeroris & plurimo^: f lorentiu iuuenfi praemata morte cocipimus'q ex fenis wi' us natali morte.'maximif curis & follicitudinibus oftipati* Ad coierr ptu Co dignitatu*'alia nob funt tcadita efficacioza
documenta.Adde«'quia illabi natura jpotluf g pofftdentlum morf ad coty cotempru inducere uidec«Cuius illaQtefte bo ctio^cotemuendi fuma ratio eft.quia reifte fupanda eft dr. gniras -quam maligni plerunq? aflequunt>' d cplutima pe' ncula comitcanc.Ca.tf uero roncf-'pfuafionef uerius funt,jj Otcariis Sc potioribus pfuafionibus tollunt. {[. Accedamus ad fecudum qd polidti fumuf «'videlj difcutete & declarare quo fenfu intelligeda fit pdi£ta coclufio eoija qui dixerunt romanos pctificef uniformiter paiy viuere in papatu«Dici" mus igic cp multiplicic pdifta pofitio ad ue^ fenfu tedud pollet «Pro quo^i intelligctia infedmuf bteuiffimaf duas co clufionef* Prima eft-q? romanus potifex tecle d pie pfides licet paucis auis pod papatu in mundo fuerit* longo tn te" pote viuit «cuius ro eft-quia tocu tempus fui potificatus ft-> bi luccatus ell-fuitq? fibi idem tempus viuu «Secunda coclu fio eft.'cf fi romanus potifex n5 refte nec pie in papatu vi" xetit* licet centu annis in eodem pBtificatu fueut*'tn n diu immo bzeuiffimo tepore cefendus eft ptjfidete «Cuius ratio eft-quia refiduu immo totum fui pontificatui mortuum eft» Vixit ergo mudo logo tempo2e«' fed deo(fed fidelibusyfed fibi breurftimo refpeftu fcuftuofe prafidctif.Eft ergo Intel ligenda pofitio pdifto* fcdbentiu fcdm bac ultima oclufio nenvotputajquia ueriffimu eft cj romanus potifex non pie nec re&.fed inutilit pfidens^qntocuc^ tpe in papatu fueut pai^ tn in effcftu viuit»Na pmo fibi modicu vixit«cu tota pene uita inutilibus occupatioibuf pdidit«pa^ etia deo vi xit«quo ad fpfialem ftuftu«Probadus igic ac roboradus eft buiufmoi articuluf «Primo igit dicimus |C£ romanus potifex licet logifiimo tepore in papatu pfuerit-fi tii pluumis oCCU patioibus inutilibus«<S- cuns d folidtudibus terrenis ten^ tus fit«pa^ viuere dicendus fit*Pro cuius declaratioe pfup ponimus^quia fcdm nfam Seneca no accepimus bteue uita'
feci feclmuf.nec Incpef eius fumus'fed p2odigi*Nam ueluti amplg <Sc regiae opef fi ad malu drm uenerut* in momento diffipan?' fi vo^licet paucae^bono cuftodi tcaditae funt,ufu ccefcut'ita gtas nra bn dtfponeti loga eft*immo fi ea uti fci mus*longiffima eft*fi <5o nefdmus-bteue uita fecimus*Papa igi? fi inutilit cSKephenfibiltc in papatu ^iuit„'pai$2 Na <jt aiunt iuriftf-nlhil Sc inutile fqparanS.d pfidere n dicic.'qui inutilit pfidet* Ait eni fccipta/quia coqnamebaS fanSuf Iob;qre impii diu viuut-fed ftatim fubiidt-ueruntn no fut in manu eius bona illius,d numerus dieijj illius di midiaS.qfi dixerit-no repugnat q diu viuat d modicu vi" uat*Na non diu viuut*qui diu in fua impietate viuut*qa ftdptu eft'abbominatio eft deo uita impii*Itaqs quo ad de# um d effeclualit,paruo tempore viuit*Et boc eft quod fub paucif(Ted elegantibus^uerbis refert faptens SalomS* Ait eni fi quid impioi^ logae uitae fuerit*in nibilum computa-bit*Ex quo patet* q> uita eiusQicet loga)bteuiffima reputat* quod idem Sapies cofirmat-ait eni,a?tas fenedutis uita immaculata*quia uita longa qu& p feneSutc defignat-^pe eft uita immaculata«Ex quo fequiS q no viuere aut parum viuere cenfet*rqui inutilit aut maculate viuit» Cete^ paij* viuit papa»qui tcenis occupattoibus tcanfigit tepus*Si ent papa ad memoria redutit,qntum uitse fibi auferut litef in-utilef*caufa^ ftrepituf'qntum illa officiofa oim re^ fttjf in orbe funt notitia*'qntum mo2bi quos manu Cibi facit*uide' btt q> pauciHimos annos fibi habuit* & pai^ac breuit ufus feipfo fuit* Quomo eni logo tempore viuit' qui no fapia?^ no laudatif ftudiif,n6 paci, non quieti chtiftiani populi ua' cat*cu fcnptu fit*'eruditio & fapia ueta uita tcibuit*Non gf diu viuit*cui diftnSus animus eft* qui nibil fpcculatiuum-nibil intelletftuale recipit*fed quicquid admittit*aftiuum d tcenum eft*oia uelut inculcata confpidt* qnimo vt q am
faptens ait-uiro occupatifTlmo nihil minus eft g viuere*
\[ Si ueto papa nihil ex fuo tepore inutilit labi pmucit' fibiq? uacat/eius uita logiflima eft-licet paucis fit anis com putaca.Itaq) vt putamus*hic e fefus illius elegaciftig Salo. fentetiae’fenedtus(ingt}uenerabit eft*n diutna nec numero anoi^ coputata»Ecce(mcjt)fene(2us uenerabil eft.n diutina diu viuedo-fed fibi uacado*n diutna plutimif anif.fed aSio ribo lanif.nec numero ano^i coputata-'fed vtute & ocia ad^ ornata .ltaq? logiffimo tepore viuic*qui breui tepore(tame fibi uacas^iuit»quia qncumcucg viuit»id fibi totu tcibuit. Romano uero pontifici q pplo^ curis angitynecefte cft tem pus deficete*quia illius uita ppts tolltt & enptt* quo fit' vt pabille viuere cenfendus fit/quia nullu aut modicu te-pus in fuos ufus couertit.Et hoc eft qd idem Seneca dicit-' quia decipit, qui #r canos & rugas in fronte putat diu vi xiilc.Non em nauigafle putandu eft.'qUe faua tempeftas a portu huc atcg illuc tulitytotuq? 02be egit.de quo dicere ue tum eft'quia ille no multu fuit pegtinatus'fed plurimu ia-Satus.Itacg cu romano potifici no defunt(vt diSum e(V)in' fcelicef & miferg folicitudims cauff.'adeo vt per tot occupa tionef n5 folu uita no gerac.'fed optat ad negociandu.' metito ta inutilibus occupatibibus pteffus.' breuiflimo tepore viuit.quia q omne tepus pdidit/patuiffimo tepore viuic Adde*'quia oe tepuf aut fuit,aut eft^aut futm eft-Papa eni fi pie n regit.fi tcenis occupatioibus deditus*'nec fpualibus intentuf fit'no uacat refpicete prftetita»' cSfi uacat;molefta eft teco2datio»Quomo eni vocunde recordabiE*fi abitiofe co Cupiuit^fi fuperbe pfuit/fi arrogant cftos otemfit.*'fi auare cogregauit.^dige effudit.1' necefle eft vt ha^ re^i memori am teneat*Na onif ?taf(aut pceritc^ obliuifcftl-aut illota cu moleftia tecotda&Ccftat tn quia pteritu certio2 eft patf noftd tfporis.ptffens ueto tcpus petbreue eft .ante definit
S tndpiat*fo!u tri hoc tepus papa babet*qd tam breue eft*1 vt teneri no poffit*fu?!m uero dubui eft*Quo fit*vc roma" n° potifici ome tepus pbreue fit-Na pns tepus fpt fui bvc uitatejaut n fcntit/aut negligit.futa timet*pterita cruciati fic ome tepus breue eft.Rurfus alio fenfu papa non diu vi" uit*'quia paiy viuit*qui affiduo timore mortis aftrigit>Fa^ cit eni tpfe timor romanu potifice uita pdere*'quod eft non viuere-quia iuxta Catone*qui metuit morce-'qd viuit pdit idipfu*No fic apts paulus timebat mortc*'fed plerunq op" tabat-llle eni quia pie d iufte pfuit*'quia nihil fibi ofciua erat*'inttepide diccbat-'cupio diflolui*'* eftc cu chtifto*mo ri no timebat mudo-qui optabat chtifto viuete.fedc* alibt uita poenam putabat*'* mori luc^.Ad huc fenfum dicebat Sapies*quia iuftus cito pent*'impius aut multo viuit tepo te in malitia fua* Iuftus incj cito mori?;* quia qnq paucis diebus in ffculo maferitymulto pmioiy cumulo floruit «Ita* q quo ad numeiy dieiy*'breuif eius fuit uita*fed quo ad fcu «Tfum * meritu*'longi[Tima*Kam^vt inquit cipanus)iuftus magif laetat q> b2eue(fed bona)uita egerit* cj q longa non uident-Impius uero longo tepore viuit in malitia iua*cja licet multis anis in fgculo uita egerit*paruu tn fruclu pet" egit*qua de te in effedtu b2euiffimo tepo2e viuere iudican' dus eft* Vel aliomo impius logo tempore viuit*'quia cum cogitatioef fuas in logum ordmat*'diefq fibi multos ,pmit tit*'meditatioe * defyderio fuo longo tempore viuitA el aliomo*rimpiuf longo viuie tepore'ldeft toto uitf fuae tem pore viuit in malicta fua*Totum em tempus uiq alicuius licet breue fit*'multu dici?! fibfueluti alias didt^quod mul tum dat qm totu dat*Nec intelligcda uetba funt vt fonat q impius longo annoiy tepore viuat*ne ottadicat gphetx fnar qui ait*uiri impii n dimidiabut dief fuobDeniq alio fenfu Papa n diu viuit*quia g diu viuere cupit*'dtu viuere
non uidet* Vnde Ctifoftomuf-maxlmu uitselimpedimentu eft wiuendi cupiditas-Et Cipanus-Mlius eft in mundo re' manere uelle*'que mudus oble<ftat«Et(\?t fup diximuf cum Greg»}male viuut-qui diu fe viuicos defyderat» Defyde-ranti em diu ^iucre-ois aetas bteuis uidet*qppe qui nulla morcis diem uidere uellet»No fic uita cbcupiuir rex & ep' pbeta Dauid-quia em pxc & iufte pfuilyn defyderabat diu <yiuetejquinimo dolebat q> incolatus fuus ,plongatus effet» Cum g romanufpontifex pie regit'femp in eius meditatio ne morte pftolat» illaq exoptat.qre refte paiy viuit*'quia paiy uitam extimat*lMon tic de impio* de quo ait fapies*o mo2f qamara eft memoria tua bomi iniufto habenti pace cu fubftantia fua.Et^t paucis agamus>nfti cphetX d qui pie poput pfuerut*clamabut defyderStef libfran de carcece mortis huius* d tang inuiti detineren£*'uoluntarie morte' bant.Quo tiebat^t iuxta eo^ defyderiu paiy luerent in ffculo.Romani uero potificef ecotcano mori timetef-clamat defyderatef <uuete'quang plurimis anis viuant'cu tn ptet eoiy mente motiun^.no tang exeat de uita-fed tang extra/ ban£. clamant pa^ uixiKe.'quia nung mori uellent»Fatera tn qa f, papa ad fcuclu fpualemycS ad luc^ aiaw ac fidei in. cremeu occupatioef recipit.'logiflimc viuit/ licj breuiKimis diebuf pluent *Idqi aget.T<iuxta quenda fapientem>tiuC orbis ronef admiftcatita parce g alienas.'ta diligent g Tu, as.'tam religiofe g publicas»
C Lege diffufius-g putauimus egimus de Romani potifi' cis ftatu* illiufq fublimitate d exelletia-necno de eius in-1 raucitate*^fpens & aduetfis/dulcibus d amaris«C£Super' eft vt tcafeamus ad ftatum fequente pfedtum d exellente ' uidehcet dominoiy Cardinalium ♦ Deinde ad omnef alios gradus d orcTmef ecclefiaftici d fpiritualis ftatus /
(| Ca ‘VlU • <TDc exellentia Sc progatlua Statuf & digni' tatis Cardina latus •& de laudibus Sc ptxconiis eius ;
aAtdinalatus fiquxdem dignitas & exellcntla/poft Summupotificatum ultca omnef ecclefif dignitate! fupemmet'ac culmen/gtanriyd potentiam obtinet* quippe qui eode fumi pocifidi fplendore corufcat*Quis«n* radios fplendidiffimi fotyab eius lucis clancate.'a glorif Sc laudis immefitate diuellere conabi?/Aut quif mebra a C02 pore*ramos ab arbore fepa rabit.t'Nifi forte qs dicat-'quia plurimu int bos d illos inteft «Truncata fiqdem altiffima cedro-'rami arefcunt*ecltpfato fole'radii denfant*mottifica to cotpore*'mcbra motu ftufttan£*Sed in Cardinalibus mi-flici corporis ecclefiat eclipfato morte potif ice* illoti officiu no dectefcit'fed dignitas uirefcft*no ofundic*fed magis di£ fundi?>qnimo in feipfif tota pene ecclefix auctoritas refun-di£*Dum tn agit in bumanif-tlliuf & 1II092 tanq capitifdr membro^ vna eft laus*quoy vna efl uirtus* ona exelletiae gloria.eade infeparabil witas-Tata eft cnt int romanum pbtificem * cardinalef comunio-tata vnio'vt ois fumi po^ tificatus exellenciayd culmis eminentiayillof^ effe uideat' vt vnu corpus reputent*I\ec mo vnio int eos wnitiffima o fiftit-'qnimo(vt ita dixerirn)eadem idemptitaf.adeo-vt qd vel fauore vel odio illa fedem cocernit* Sc cartu cardinaliu ueluti partef corporis fuiytagere cenfendu fit«Hinc fapien-tef uoluerut ex eaipfa tdemptitateycardinalef fumo ptffult fidelitate aut obedientii iurare <jt pftare ii oportere*uelu^ ti nec a feipfo qf fidelitate reqrit*cu int petente & dantem debeat ede diflmftio*Ea igit de te romanuf potifex in nu mero cardinaliu fe conumerat* ficut impatotem legimus in fenato^ numero coputati.Hi funt pclara ecclefiae lumiaria & candelabra fplendore lucis d deco2e exellentif radiatia*
de qbus fcriptum elVquia luminatia catdlnu dederut lucem Hi funt de qbus Zacbatias «ppbeta ait-ga tang filii fplen-dotis affiflunc dracon vniuerfae terca^Hi funt bafef d columnae ecclefiae faccofanft3F*vtpote qui fuoiy «Jtutibus mc-rito^/uicatii ibefu chrifti latera tenent* d illius apliflimt boflii funt firmiffimi cardinef*qbus totus uoluit orbif*Hl funt facerdotef leuitici generis*qui exelletiore iure cj leui tico'(^idefl diuina auctoritate) in executioe potificat officii romani pfulis;<& aphci throni coadiut02ef exiftut*Hi funt qui vt nubef uolat p altitudine ftatus & eminentia dignitatis* & qfi columbae p puritate ad feneftcas fuas*ideft ad fenfuu corporaliu cobettioncm»Hi fut magni cofiltarii fu^ mi pontificis*quo^x fapia mundus regiti.qni ex obfturif apta faciut*ex paruis magna*ex ptibus tota*qui in puato pu' blicu agunt negodu*d plus uacado utilitatis affetut*q alii adionef exercedo*ueluti nauem gubetnatef ylicet qeti fede-ant in puppi 'tn multo maiora <Sc meliora agunt Cftetis na uigatibusyd: cunfta corporis mebra mouetibus* Hi ex toto orbe ttaitypauci ex multis*fmgularef ex omibus altumunt> atcg a vulgaribus officiis edufti*ad ipfius orbis regimen Z' uebun?*d in marcido corpore exercent metis uiref*eo fapi entif d prudentip magis apti negociis'quo in exercitiis coz pons minus poflint» Hos gentilitas pfignabat 'quos ^tho-flaminef appellabat*Na iftoiy typu geretef*'magno bono-tif cumulo fungebanc*Et nedum adWfed babitu d ornatu a caeteris Retp*ducibus differebat*quippe qui coiy nomina aureis metito litteris fccipta erat «apud quos erat auctoritas oim gerendo^.Hi fut pncipef normati in orbe pndpes leuitaiy offerentef faccificia*Hi fut pncipef qui ogregati fut cum deo Abraam dei uicario patre multari gentiu*Hi fub noftco chrifto optimo imperatore pncipef funt cbftituti fup omne tercarmnon cjtit| in hac ut illa ciuitate fiue ^uintiaJ
fed fuper omne terra*Qua? tef agit*\it no de cpifcopis principatus ipfc intfltgi debeat*qui detminatas bnc jpuintiaf* Si igi£ vnius urbts reiftoref in fuma gloria baben^-quato erit glonoftus totius orbis pncipef fieu^Hi ad ftatu pfeo.3 alfumpti cbrifti uicatio afliftunfin quo affiflentix genere-apto^ typu repfentat*atc| affiftedo fanSitate participant* quia fcnptum eft*quos elegit appropinqbut ei-<& fan&ifi/ cat in hts qui fibi afli(lut*Et ueluti in «elefli leracbxa che rubin atcg feraphin cftaq? catleftiu fpirituu agmina;fingula ti qdam afiiiitetia? ptogatiua caecis agelis miflis exellentio' ta funt*Nec alit in ecclefiaftica leracbia^cardinalef flatum affitlentiu tenentef*c?cis epifcopif d ecclefi? platif-q miffo tum flatu gettit-dignitate d gradu merito pcedunt-Cogcu um em atq? dignu uide?y<jt ueluti romana ecclefta p2ior di gniorcg oim exiflit tang dria d magiftca*fic d illius minE lici fingulati qdam bonotis progatiuay<£ dignitatif exelle tia extis pftilgeat*Hi certe a cardine nome ducuc.'quia ue^ luti in materiali hoftio templiydupx effe cardinum genuf-fuperius uidelicj & inferius»fic in viuis cardibus dupx con fiflit mifteriu fupius Sc infetius/fpiritualiu uidelicj d tem potaliu fedula adminiflcatio»Vtcuncg igit in iis catdinibo uoluiE-quia utcunq ecclefia? expedire agnofcit-diuerfo tam-calle»Alteri cjdemyvt inftrumentum admitti£*alte^yvc fru Sus quseriS*Deteruit adlla dnae»<fc illa fequi£ St obfequiE* Per eofdc certe boflii cardinefydna intrat St ferua*fed finE to anallx miniftetio-aut forte vt altera Agar fugbiente-tiici? aciiu foras *S recumbit dna cu fponfo-ferua no expcl li£ du miniftcat-'fed fefliuaf:* quia feruit'ideo feruat.quia decorat flatu diiae.de qua fcciptu efl-cu acillis gloriofio2 ap parebo* Abfit tn v/t filius acillae fit bjjref cum filio liberae dnae.Diuerfus efl utnfcgfinis*modefta teporaliu occupatio* dum exteriora fine culpa follicitat' duribiliora ornatioracg
fpiritualia facit* Sacca em cum auro fplendet*CatdefcutJfine gemmis-Nec tn ea teporaliu cura^exellencia aut ftatus>g. fecftionc in cardinalibus minuit*du n5 fit affeftada p2o li' bito-fed utilis.fed officiofa p miftetio.qnimo pleruncg pec fedione auget-du pet eade tepo2aha Cpximc^ faluti <puide' tur*Paulu[ fiqdem aliqn ad tepus cotemplatione catuit* ut p extcinfecas aSioef plurimo^ ^defiet utilitatibus*Hi fut alii fetaphin qui ardetef intecpcan£ fme fuftinetef.quia ea rum affiduo obtuitt <Sc familiari coferuatioe fceqntibus ob fequiis fponfi eccletiae ardetilTime intcndut*dl fup eo^ bu' meros n5 mo romanae urbis-fed orbis uniuetfitafyd totiuf eius machinae podus infidet*de qbus fcnptum eft.quia diu funt cardinet terra?-# pofuit fup eos orbem*Hi fut uigilef bi cuftodef $ olm falute-quia dormietibus noByipfi puigb at*qfi tonem p nob tedditi*Dum eni dormitate eos puta mus»uigilat animo.boftiu infidiaS|infideliu machinametaj # perfeqntiu ecclefia fcaudef explotat fagacit«Hi atictpac cofilia malignatiu.dephendunt laqueos*elidut tendiculas» reciacula diffipat»iniqua impior cofilia fcu(lran£*Hi tande oia tolle tat*' oratef p pplo & fanda ciuitate«VeR2 quia CC/ clefia ciuitas eft #>r colleftione-fponfa jpx dileftione-gcex propt pafcua-'cardinalef ecclefi* recte cuftodix <5c cocordif inuigilat/quia ciuitaf efMnuigilat paftui/quia grex eft-in uigilat ornatui-'quia fponfa eft .De qbus .ppheta ait*'fupet muref tuos conditui cuftodef.Et ite^ cardinef hoftio^ do mus diu intenotif fandi fandoiy.'# boftio^ domus templt ex auro etat putiffimo* dEx bis i git apettiflime nofcit bu ius fpiritual (latus eminetiayfublimitas 6c exelletia*illiu( c| neceffitaf & fuma utilitas*ColligLt deniqt qnta fit buiuf flatus foelicitas & comoditas*(ftSupetefl; tandem.'ut illiuf calamitatef Sc mifenasyinfcclicitatef atqs pericula b2eui[fi-me audiamus *
Ca«ix'(|X)e plunbuf anxietatibus & aculeiSylaborlbus || & periculis (larus & dignitatis catdinalatus*^ deone' ^tibus quae incumbunt huic dignitati •
OEhx certe & totius <pfpe citatis honoratior atq!
beatior effet cardinea dignitas/ nifi pluref long*
L  mi feri* atqp calamitatef illa pmecent.qm fcelidta
tis cfcdulcedinif cumulus demulceret .Quo fit'vt qui recluf qui iuftusyq *quus huius rei cenfo2 extiterit^tiq repedet ftatu illu multis calamitatibus <5c amantudibus refpeifum effe.vt de eifipfis in hoc ftatus culmie fedetibus Aug.dice uideaS-quia fumif fcclidtatibus deuf amaiitudinef inmifc? vt ahai quprat foclidtas.'cuiu$ dulcedo n5 eft fallax.Fallax certe iftius ftatus fublimitas eft.'fallax gloria-Ti fe falli tr milent.nifi illius dulda vt amara cofydetet.Illa em fi ml te reuoluent'expenec vtiq? quia potiuf gcauat-q fubleuet* plus pmat»'q pmiet* Cuius eft ,ppum'(tefte Ccifoft^t fic fuis applaudatyvt noceat» fic in via fortunatos demulceat * vt in fme pnitiem ope£»ab initio fiqdem opinat dulcia* vt cu inebriati fuerint-letale uirus commifceat» In pmis itaq; atem huc ftatu cardineu fublime fore at ce gloriofu.fi bene m eo voluit; orbis-'fi ita ecclefig ftatus uoluit-vt no potiuf inuoluab.Ti in eo iuftiti* reftitudo immobitr uolui^c* co* ftant fcrtit'vt cu expedit uolubilit pmaneat. Vri Hiero* qui eodem decore fulgcbat'de fe & tlhs dicere uide?*'gtib dis eft(iuquit)dignitas'gcade officiu*'fi quae illo digna fut pficimuf.Et rurfus*lartam de afcenfu-fed n timemus lapfu* Et fubdit/no.n.tati eft gaudii excelfa tenuiftelqnti mceto' tis dignitatis onera no implcuiffe* ltaq(vt putamus}qui in hoc ftatu lftabudi fedet-lfcari defment.'fi illius fardnaf fi onerayfi miferias re3a mente penfauerit.idq? fi qdam fu" pina aut affectata ignoratia ignorare uoluerint.'in ea tem-
pedate eos ptclitati necette eft-Vt em Inquit Augu-*get eo morti ^pinqot eft-1 quo a .pptii morbi cognitioe eft re' motior♦ Agnofcat g qui boc culmen tenet jdignitatif natu ta'q pletunqt poffeffoiy anios pabrupta elationis rapit-Et quia eo quibf extolli^quo fe fupra alios uidet- in fupbia Sc abufione erigiS«n5 curat .pdeffe-fed gloriat peffe-pfumit fe meliore-quia fe cernit fupiore»p2ioreC dedignat amicof-notos ignoratotemnit atiquos«vultum auertit-ceruice eri git-gcadia loqui£.'cu exigua opec-fublimia meditati-fubeffe no patie-qui peffe molit-Vtina ex cofyderatioe ueri domi nii deccefcerct tumor fuae dnationis*\;t dicere poffet-nec a' bulaui in magnis-nec in mirabilibus fup me-Rurfus gta2i definet-fi podus feruitutis(fi mole folicitudinu^i tbem cura rum «fcanxietatu ad mente adduxetic-De qbus ait Iob-ecce gigatef gemut fub aquis -Vbi Greg.qnto quis altiot eri' git-tato curis guioribus oneraS-Et feqElbomo in fublime pofitus;tatos fup fe fuftinet-qntos dignitate pcellit* Ideo gigatef in ecclefia potentef^uidelicj cardinef-' refte gemut fub aquisjideft fub poput-quia fcnptu eft-aqu«e multaqpo puli multi-fub qbuf otcemifcut-quia illoiy affidua cura gea uanb-d illoiy peccatis danant-Deniq no glorien?! cardinet ipfi-"quia fp5fo ecclefix artiftut-eiufq adiutoref ateg ofulto ref inflltuti fut-Si eni ad mentif aciem reduxerint/qntis la boribus plena fit ac etumnls ea romani potificif affiftentiai ea cofuledi 6c iuuadi neceflitudo-qntifqi pericut referta fit illa defyderata ad papa ,pximicas* dtbara gaudiijJte?: in< luftu-Quato eni lucifer fuit deo jppinquior-tato guius pec cauit atq ruit-Nimia plerunq piopinqtas nocet-nec ignis Ipdit-nifi approximate-Cognofcat igit^quia affiftentef fut no inftftcntef-ne dixerim obfiftentef-coadiutotef-nS impe--ditotef-affiftetef bono-refiftetef malo- applaudatef bonis' impugratef puerfof-vt fint de qbus fccip?a ait-qui affiftit'
ii
aSTiftat qfi Gyon in dte vindemiae.Gyonyeofliftuf vt luSa dict?Mn vindemia ueroymali fcuftu tapiut*Qui igif: fumo potifici affiftiticSfliitu aggredi? cStca eos qui fidem d eC' clefia impugnant*A[fiftere ergo qppe <Sr refiftere iuuareqj orni tepoie fint cardmef parati*n5 mo in pfpeuf-fed aduec fis*ne de illif romanus pottfex refte coqugrac'quia ei affl, ftunt*n5 aut in opottunitatibus*n5 in tribulatioe*Cu aute tribulatio pxima eft*'n6 eft qui adiuuet-Demu ppinq fint vt cofultat*no vt cofumat'ficut fcciptu eft:'quos eligit app pinquabut ei*nec derelinqnt eu* V tina qui ta cpxlmi funt in dignitate*jppinqui fint in fan&itatcvt de eis tomanuf ipfe potifex refte dicere poftit^qd in leuitico ad leuitas di cebat fumus facerdos.'fanaificabot(inquit>n his qui app^ pinquat mihi.Sed phdoloz ferendu eft potius*'ne nimia p pmqtate ipfi draconef fint iuxta arca dni*ne de illis dicat ecclefi£ fpofus*aduetfus me apptopinquerut* Videat rurfuf qa difficillima tef eft tanto tribunali a[fiftete-’difficilius fic ofulete*vt fimul pfint & placeat*& longe olm difficillimu vt in affiftedo fic animufyin cofuledo libet*no odio affecfoi n paflfioni obnoxias*NaQuxta quenda fapientc)apud ma' gnum tribunal difficile eft fic c6filiari*vt fit in uerbo uetr tasyin ofilio fidefyi comiffo filentiu*llle fiqdemftefte Am btofiojtefte cSfulit*'qui utiltf attifht* qui feipfu forma A exemplu exhibet in dofttinayin guitate* vt fit eius fermo falubtis*c6filiu utile*uita honefta.fna decora* Denicfqntu cura^qntum foUicitudinisyqntumcuqi miferiae( laboris atqj piculi in ea affiftetia uertit-illud apte indicat*quia quicqd xg^/quicqd marcidujquicqd tbulentu aut inqetum in 02be erit*tctu eif curandu tnbuic*Quicqd def otmatioiSyaut mo tum corruptiois in mudo erit»fumo potifici fitcSr cardinali' bus imputat. Si peftisyfi famefyfi in deu d pximos fidelef peccaueut*fi uitia cxcteuecit.eif imputabi£*qui£vt fcrip?a
aitfVomedufc peccata ppto**Na iuxta Amb20.cn ppts 'in' difcipttnatus tegit* fignu etl quia facerdotiu no eft fanum* Vn Gteg*in qdam omelia»'ubi fubieftus ex fua culpa mo-nVibi is qui peft/mortis eaufa inuenit*Et(^t paucis aga* mus") tot fut cavdinaliu mifena? & calamitatef»tot mentis <5 cofcientiae remorfionef/quot fut pceptoy & tey eif incu-bentiu ttafgceffionef» Quae oia enumerate perc[difficile lo' cefCetei^ cogruit gcaduiycogruit ordini catdinaliuyexpe-dic bonorqcouenit oneri & giculo^t cofyderet fe cardinet fore atq? cuftodef hoftioy domus dei» per quae nemo facile intcat*nifi per cardinum miniftetia» Ad cos igit ctrcunfpi' cere gtinet quif ingeedit & egcedit-Conent itaq? vjt intret babentef ueflef nuptialef(Sc qui digni reputent» claudatcjj indignis»Claufa erat ierico(ubi pofiti erat princfpef»<jt ui derent intratef <Sc egredietef*Et in libnf iudicum-cuftodef uigilabat claufis diligetiffime hoftiif domut dei*Sed caue^ ant ne claudat boftia bif qui intrare debcrent»percutientes eos qui forif fut*Quos fcrip?a comemo2at»’quia claudut ho dium cum intdnfecus fuerint «Rurfuf inuigilent tuftodif cat dinef ipfi*Duo em Simonef eis occurret affidue inuicem co-tendetcf»quos non aequa lance ampleftant;» altent fequanS' alte^ gfequant* Simonejnagu corrumpe nitetem expellat» Simone pet^ et maledicetem admittat» Simone magum & filiam eiuf eiiciat*quia ad eofdem cardines fcripta ait»clau dite bofWne fmatis eam intrare» Et ite^ in libris regum eiice ea & claude ho(liu»Vterqs Simon negocial: vt intret» fcd longe difpatiE Simon petrus iniq domus dei cSmettia damnat*'alter Simon admittit*Ille teena uendit»«^t caeleftia a(lequa?*ifte fpiritualia emit'«jt tempo2alia adipifca!:*Ille dum gratis accipit»’ gratis dat.ifte id pretio uedit*'quod p tio emit*fimon maguf ait*'acdpe numof/Vt habea gratif dei largitione»fimo petrus ait» pecunia tua tecti fit in gdttione»
Ille nibt hns tcem/multu dtuini muneris elargiti eum ait* qurcqd babeo tibi do*ifte plurima bns nibil dat metutis* quia extimauit domum dei pofte pecunia comparari* Intret deniq; Simon petcus*cun&a uifitet & operet* Pellat fimon magus qui vulnerat nec medet* Ille claudos fanat & aegro tantef*ifle fanos efficit claudicatef.Ille curat alio^i oculos* rfte implet fuoF^ loculos*Ille intret qui ait»furge & ambu la*alter expellat dicens*qui uenerit ad me no eiicia fo2af * Ille in nomie Ibefu najareni fufcitat mortuos.bic in nomi ne jabult mortificat viuos* Demu expedit cardinalibufi tadantia Sc ornatu exteriore fugere *No ficut de illo^ nu-mero/in qbus cerni£ uefliu cultus ptimus'<kutum aut nullus aut exiguus*Pompa eni uefliu tolerada tepore »;no af feflada pp libito»pmitteda pp flatus decetia*dimitteda p20 fcadalo* Auantia vt fco2pioneycardinef fugiat*quia de illif f cubiti* geute cardine & c5mouean£ fup limi na na* quia aua-titia in capite & plateif eof^*<pptea nouifTima eoiy ofuma* Poft au^j non eat.Chriflu non qfitu fequant>affluentia reiy n5 qrant.'nifi «kutum cJdonoiy fpualiu* Vitent mefaiy luxuriem .cogeriem uafo^.quia boc no efl ornare ecclefia*fed fpoltare* n5 eft decore maieftateqs cuflodire*fed pdete*non efl defendere*fed exponere* Rutfus exponat fe mu^ jp do' mo domini*Exeat ex aduetfo potetibus feculfRegibus fe exhibeant impetturos* vt Iobanne/iniuftif*'vt moyfenyegE ptiis' fornicatibusyvt ftneef-idolams/Vt heliam*auarisyvt Elijeum»vt pet^jblafpbematibus-vt Paulumypfeqntibus* vulgum n5 [pernat*fed inflcuafdiuitc no palpetifed teeat pauperem n5 grauet*fcd foueat*dignof ;pmoueat* indignos expellat*Et(vt inqt canon^quaerat cos in ecclefia colubas erigere*quos plus cognofcuc £>deKe*no quos vt ipft amant* vel quo^ fut precibuf & feruicio deliniti*'vt <p qbus vtj?-* lati fiant»muneribus impetrunt«Et cu aptoiy typu teneat/
dtOxibuac dignitas £ metitis-no £ uolitis*dtfitibuat uni' cuicg tput opus eftjuon fibt fed populo*Iuuenef doceat*'non exaltet «minas pndpu no paueat-fed cotemnit«ecclefiaf non fpoliet-fed ornet*marfupia no exbauriat-fed cotda reficiat 6c crimina comgat.ftudiofos diligaMgnoratef ignoret*qa fcciptu eft* ignoras ignorabit* De dote uiduae & primonio ccucifixi pauperef pafcat-no in cSfpeftu hoimjfed dei*Nec repbendimus quofda qui pauculas efcas egenif erogat'quae de fua Sc fuoiy fugftent mcnfa*fed cof inculpamulVqui peto-fiora recoduntjmore illoiy de qbus matbeus ait'quia decimat menta Sc anetu ac ciminu'<£telinqut quae guiora funt* qm hxc oportet faceret illa no qmittere. lubenE denicf cardinef uirilit ftate £ afflidtis-d: iudicare seqtate p man fuetis terras* Iubent denic| uacare mo^i corre£tioijinfiftete coco2dta?;inuigilate paci/infideliu expugnatioi & fidei ati-gumento intedere'eamc| ufq ad fanguine tueri*in cuiuf ty po rubei pilei infigniif decotac*Sint deniqi in loqndo mo. deftiyin aduerfitate fecuii/in ^fperitate deuoti;in bofpitio no diffolutqin cbuiuio no effufi*Demu fint potifici fidelef * in fidelibus comportabilebfwt ad petendum uerecundi'ad negadum iu{ta,dtffidlef.Sint grati poftq acceperunt* Sint largiffimi exbibttoref*'d: parctffimi jpmifforebEt vt finem uetbis(fed n5 metis dolori)imponamus*talef interius ex-tcriufcg cardinef ecclefif exiftat*'qlef fe uelle effe jpfefft fut Talef fibi appareat*qlef ab bolbus reputari cupiut*hoc fit tllis pudorjalios effe-'c*k alios apparere*Fuere qdem multi qbus expediens mime fuit apparere Sc cofpici«Sed ^pdoloc in omni (latu experimur alios effe'alios apparerent illud Anticlaudianippud omf ueiy fit*quia aliqn no fut bomief quod uiden?*S?pe uero pluris fut-q appareat'ut glorif eif fit afcediffe*Poftcemo id uelle cardinaliu co2dibuf femg de. fixum fit*'quia fi tande diuerfis illecebrif delitefcutmec eif
cniem. r mfctntiA' OO-{
onera incumbetia ptimefcut*uereo2 ne 'illud Amot $phetx audiat*SttidebuntQnquit)cardinef domus dei in illa die* Et iteiy illud Ifaise* fup muros tuos conditui cuftodebipfi ueto ficut locuftie vineam depadi funt;
CTTa*x* dJDe fublimltate/exel letia {cfcdtgnltate datus pa tciarca^^rcbiepifcopo^/epifcopo^^i-flato^ypzefbyte^ tojy Sc mimdcoiy ecclefix*d dc pfeftione datus eoiy ♦
aOgit ordo policltus vt attingamus exteros datus Ierarcicos uitx fpirituat» uidelicj priarca^yarcbl^ epo^yepifcopojyyaccbid i aconoiy ycurato^ & alto^t cleucojy fub eccleftadico ordine degentiu.Cuius ftatusydv* gnitaSycS: exelletia*no fatis a mortalibus laudariyextolli/ A comendan pot*Coftcetemus qaem magna uolurmaJfi ea ola adduceremus* quae illoiy exellentia & fublimitate de^ m6fttat*Paucula tn fub quoda breui epilogo pdcingemus» qntum pfertim ad ,ppofiu tonem ptinec»qm latius exellen tia huius datus deducimus in libro defenfotii datus eccle** fiadici*vbi pdi&a compiobamuf-no folu ex fundametis iu' ris natalis* fed tedimoniis Sc exeplis uetens legis*ac etia ex ipfa gentiliu obferuatia*necno tedimoniis noux Sc eua gelic? legis*Se demu auctoritatibus & fundametis iuns bu mani*Nam vt exta tacea* quif dubitat potificem ac facet' dotale dignitate pneipiu fumpfiffe ex tpfo na?ali ture?'quo (vt inqt pbilofopbuf in politicis) bolef nacaliE inclinant ad faccifida.q no nifi p potificef <Sc facerdotebetia ipfa anti qtas tndituedaycclebradacf duxit*Sedcfc illa gctilttaf na?a' li iuri innitefybac pontificu & facerdotu fuma fup omf mo2 talef dignitate <5c exellentia nedu inditutis* fed bumilt ac deuota obferuatioe pfeffa eft* Nam(vt Plutarcbo placuit Sc Poltccatus refert)apud getilef eos qui religionis Cultui
perantiquos potificef appellabat'qfi typu an'imae(in carpe humano tenetef'fup omt mortalet uenerabantqeifcg fubiici eban? «Sicut itacp anima totius corporis habet pncipatum' cunftacg mebra uegetatyetcg obfequuntycS Ulosy gerit pnci' patu-ita potificef quos tpfe Plutarchuf etta pfectos diuino cultui uocat/tott corporis comultati pfwt oportj-Subdens-quia Sc Auguflus catfar faccoiy pontificibus eoufcg fubie-£lus fuit- donec Sc ipfe(ne cui mortaliu fube(let}Ve(lalt2 cceatus eft p5ttfex«Demu in ipfa ueteri lege hic exellentif iimus ordo inchoatus ef^de in noua plenius cofirmatus* vt inquit Ifidorus*Na fanfti doSoref faccificiu/d p cSfequens acerdotiu ab Abel Sc Chayn ince piffe aiunt*qui pmo fa-mte™ deo.Vn credrS Ad51„ tpmtu & luftu dni do-cmffe fdtot facrtftcatc deo^tc duunt ordine faccrdotii tunc primo tncepiffc-Sed putamus uttuncg refte (lare poffe.quo. nii an lege facerdotiu Sc factificiu incepit ab Ada Sc filiis eius*,uidelic$ implicite Sc fub qdam figura*Sub lege <3o,ex pltcite & expffe iutfu dni incoepit ab aaron* Alii a melchi fedech.iuxta illud! tu ef facetdos inftnu fcdm ordine mei* Sed(\,t diximus)fub lege Aaron p2imus iubente domino, uiftimas obtulit*vt inquit Ifido2uf*Quocuc| mo fit-'ex ip' fa teporis pmitate & diu?nitate ac i nfli tuetis exellentia St fanfii flatus fan&tas atqf fublimitas aptiffime comproba?* Demum uero ipfa pontificalis & facerdotalis exellentia St fan&imonia ex hoc agnofciE«'qm fublimioti noie q cogitari pot-in facca fccip?a epifcopqfacerdotef/ S ecclefiae miniftci noian?. Appellan? eni di* Vn in exodo fcabi?*'dis no de-* trahef* pet deosjepos Sc facerdotef intelliges*;cjt ait qdam canon* Rurfus ordo ac (latus ipfe in eo eminentiflimus atcg fanftiftimus eft-'quia typu tenet cadeftis tetatcbize.Na ipi ecclefix mini fla ecclefiaflica coficiut lerarchta.Ipfi quocg in forte dei elefti funt*'d ipfe fotf illoiy efMpfi denicg tata:
)
exellcti* & dignitatis exlflut^t merito a cunelis ffculi pn CipibufycSr chnftiana: fidei cultotibul ptef appellant-Vnde Greg-quis dubitet ecclefiaftici ordinis uiros uenetados io te*quos regii <Sc pncipum olmq fideliu ptef Sc magiftcos ce feri comptu eft-Et fegS-none miferabit infanias eKe uideS' fi filius prem/difcipuluf magiftiy n5 honoret- & iniquif ob ligatioibuf illu potefiati fuas fubiicete.'a quo credit no fo" lum in terca-'fed in c?lis ligari poffe <£folui*Et itety idem Gceg«circa pncipiu pafto2at ingt-hono2 Sc fublimitas ntlif poterit copatatioibus adeqn*Si regu fulgore Compatef;d pncipum diademati-loge inferiuf etit*c[ fi plubi metallum & auri fulgore coparef* Quippe cu uideamus regu colla Sc pnripu fubmitti genibus facerdotu-d ofculata eoiy dextra-oronibus eo^i credat fe contineri-Et Ambto-m pafiorali' magna e(l exelletia Sc fublimitas epo^-quac/ficut maxima tft-ita maxima debet hre cautela-quia hono2 gtadif-gradt ori debet follicitudine circuuallari-Et rurfuf idem jKmbzo fius-nihil in fseculo exelletius facerdotibuf-nihil epis fu ' limiuf repiu pot-vt cu dignitate eoiy oculis demcfttamu -digne nofcamuf qd fumus* Sc qd fumus jpfeffioe-acttoe etia demonfttemuf-ne fit gradus excelfusjd deformis exceffus* Deniq? Iohanef Cufoft*huius flatus gradu & exellentia i fi' gnans ait-facetdotibus ecclefge deus eundos uoluit eflfe ie£tos*ad quos vniuetfa quf in ecclefia occurcut-' P' tinere*Et .Aug-clericoiy flatu d ecclefiaftici ordinis fublv mitate Sc fatfimonia defignasyait ad Mauridu-facetcfoti" bus & leuitis ecclefe no ex trena poteftate-dns ntjfed ex^ celleti potetia fpt eu cuius fetui fut-ita eis dnat^t debita eis eundi reuerentia impendat-Et fubdit-na in^diuim elogiis ecclefiaftici ordinif deuci & facerdotef aliqn di-a i qn angeli uocant-Na & ad moyfen(cle eo q ad iura de u-cenduf erat^diciS-applica eu ad deofyuidelicj ad facer □ e
Et ruttus fcciptu eft-dis no detrahas & f?culi facerdohbuf. Et itei*Ago dixi di eftif-Et ^ppheta ait-labia facecdotum cuftodiut fcientia'd legem de ore eius recjrat-quia agelus dni exercituu eft»Quid ergo miiy fi regefyfi pncipef,fi cun-fti fidele! eos honotet^cjbus in fuo eloqo honore tribuent.' aut agelos/aut chriftosyaut deosydeus tpfe appellat.^Gran dis ergo eft exelletia ftatus d ordinis pfbytetoty d poti-ficum* ueluti qui eiuf locu tenent fup tetca*'qui cselu d tra codidit d ola quae in eis funt-qbus tatam tabuit potefta-tem*vt quos ipfi abfoluut s?t ligat fup terra- ipfe ligatosj lolutofc| habet in cadts-dicete eis faluat02e/quoiy peccata temiferitif-remittunt eit-Sed quid de huiuf ecclefiafticf fta tut dignitate d exelletia dicere phaf eft-Wiuf certe terrr pul q dicendi materia deefCet -
(Ca*xi' <Cd e diffetetia d compatatioe ecclefiafticoi>i.\ji' deltcj epoiy-cJ alioty infeuoiy plato^yd cleucoiy int te adinuice-d quif gradus alto fit dignior d perfeS'102-
CXigit g idem ozdo policltus^t ecclefiafticoiy fiue clericoy ordinem int feinuice difcernamusytS con-paremus-quod breuiffime tanq manifefta abfolue mus»Aliq eni in minoribus ordinibus fut coftituti.aliqui fubdiaconi.alii diaconi-alii pfbyteri.alii ept.alii archiepi d pfiarcbx-Inter quos loga ualde dtna eft-Nam etiam ex cbrith inftitutioe-maioiy d rrncF^ faccrdotu difcretio fafta eft-qn aptos tanq maiotef-'<5 feptuagita duos difcipulof qi. minotef facerdotet inftituit-^t patet Luce«x*Vbi glofa*(j ficut in aptis forma epoiy-fic in-lxx-duobus forma pfbyte-toiy qfi fecundi ordinis eft pfcnpta-Poftea aut apti hac for mam fecuti funt-<£ in fingut ciuitatibus epos in patcochiis prefbyteros ordinarut*Procedente <5o tempoze d ccefcentc
meffe dni/apoftolt ordinarut diaconos*quoiy maximus fuit Stbeffanus*fubdiaconus uero <Sc alios minoref 02dinef eccle fia pet teporif difcurfu fibi o(lituit*c[uif nonulli dicat fub' diaconatu ab aptis fuiffe infhtutu-fed pec eos int faccos no numeratu*poflea tn ab ecclefia aggcegatu-Veruntn Diony fius qui pauli difcipulus fuit-' in ecclefiaftica lerarchia tcef tm otdinef defcribit-epoiyipfbytetoiy/& diaconoiy«Epifco poiy ordine dicit maximu & pfecliuum-pfbyteroiy ueroyil' luminatiuu-diacono^purgatiuu» Nec folu diftinguit quo ad fublimitate/* exellentia dignitatis'fed etia qntum ad pfe&ione ftatus-no g exelletia <&p20gatiua dignitatis-fed ^put inducit qndam feruitute |pi' deu oppofita (latui libet:-tatis-Na fcdm (nam dofloiyjdtca iftos gcadus tria poffunt cofydecan-Ticut tcibus modis pfeelto ftatuf aut uitp fanfti-tas acquiribPrimOypfeflio (latus fumi? comunit & large-per aftus dile£lione*Secundo;magif .pprie-p officii admini* (Irati one -T ertio y jppiffime- per uoti ppetua obligationem-; Primo igi£ moyomf in cantate exiftentef-fut in pfe&ionis (latu»quia(vt apis att)fola caritas vinculu e(l pfeftioms* Et boc mo perfeiflio opponi? ruina* peccati/# culpae *fcdm que modu dicit aplf/qui exiftimat fe (Ure-uideat ne cadeat Secundo uero moy otnf qui affumunc ad officia ecclefiaftica-poftut dici efCe in (latu pfe&tonis tefpeSu laico^-Sunt-n* ipfi qfi medii int deu cfcpopulu-Vn qnto deo funt «ppinq' oref tone officii quod miniftcat-tato pfeciioref-Vnde in ca none fcnbitnon Colum epi-'fed pfbyten & diaconi debent magnopere ^puidete*<jt cunSu pplm cui p2f fidet-obf et uatio ne uita & do&cina excedat.Id etia agere debent infetaf gcadus puta exotciftx lecfotef/& alii* Sed tertio mo/folum epifcopqarcbiepi;<s- pfiarcb^acetia religiofi illt uidelicet qui per uotu in ppetua feruitute fefe tcadut ad feruiendum cbriflo/cSr boibus prope ipfum in bis qua: funt circa opera
rfe£lloms*talef Cunt jpptuflime in pfecftionis ftatu*Et hoc m5 in bac parte accipi?! ftatus-'vt uidelicj fonet in quadam feruitute oppofita flatui libertati.f»quia per tale flatum fit mutatio ftatus Ubertatif in ppetua chnfli feruitute*vt fup diximus *Et bic ^ppriiffime eft ftatus pfeclionif uitf apticae in bac parte* fcdm que modu accipit ftatus*ii*q*vi*fi qn in caufa capitali vel ftatus intpellatu fuerit*n5 inquit per p, curatoref.'fed per feipfos eft agendu*Caeteu ergo miniftd ecclefif indubie funt in ftatu pfeclionif propt officii admi/ niftcatione/talis tn perfectio ftatus magis accipit compara tiue q <ppne*Nam canonef,inferio^ cletico^ ftatum magif appellat gradum q ftatum*Vnde diciS in quodam canone* pro gradu officii vnumquemcg ftudere oportet ad meliora»
Et hoc dictum fit quantum ad epifcopos d miniftcos eccle liae-inter feipfos comparatos;
(Ca*xii* ([De plurimis difficultatibus d aculeis labori bus Sc periculis^ftatus archiepoi^epoi^ d caetero^ cle^ ticoi^*<£de malis miniftris ecclefif»ac de mttif abufibuf; uitiif d ino2dinatioibuf illoi^'in genere d in cornum*
Vh cxc^cn^a/^*§ni^afe ^ fublimitate ftatus eccle | fiaftid ingenere^cdtnad comparatioe int fe/fu-—y \ peteft agere m comuni de eius periculo aculeis d difficultate*Et adducent in mediu auctoutatef & ronet*g, bus ninepte ^pbari uident huius ftatus difficultate[picula d incomoda*Dignu*n*uide?*vt fi quos epifcopos aut cleri" cos buiuf ftatus fublimiajSc dultia deledtant* amara Sc a' fpera moderent-Nec in eo ftatu fecuros fe reputat e[ pluri mum extollant-qui tam <pximi ruinae infiftunt» In pmif itaq: nemo fibi blandiat ex fandHmonia huius eminetis fta tuf ecclefiaftici*nemo certe de eiuf exelletia extollat-nemo
<>£4fUt
de illius dignitate eofidat* Cogitet enl quia(\jt inquit ca nonano loca y no dignitatefyno cathedra ftatu faciut' fed ui-ta & morcf* Vn ex officio & dignitate no licentia peccadi' fed neceffitate beneuiuedi ecclefiaftid uiri fe nouerlt affecu' tos« nec ex eminetia ftatus audacia delinquedi fibi fumant* pro eo maxime-'qa(\;t in pcedetibus diximus) nullus fanftu dubitare debet-que apex tat? dignitatif attollit* In quo fi defut bona acqfita per meritu- fufficiut qu? a loco & cathe' dra tedant*Et iteiy-cathedta aut claros ad hxc faftigia eri, git-aut qui erigunE illuftcat*Ad qua; dicimus plurimu fal li eos-'qui de loci dignitate l?tant*Na Symacbuf papa fe/ tpfu declaras/pdida de illif intelligit-qui per bonos adus fanftos pdecefforef imitan£*Vn fubdit'^ ea qua» de cathe dra; fanftitate dixeratyad illos ptinent 'quos couerfationif fplendo2 illuminat*Sed p20 tato fanftos uocat-quia pzopc loci & catbedr? fanftitate boni & fandri pr?fumun£*Vnde Hierony-no fanftoiy filii funt qui tenet loca fanftoiy-fed qui exercet opera fanftoiy-Itaq? no reddat ecclefiaflicos ui ros fecuros dignitatif faftigiu-fed potius repmat aut humi liet iminens ecclefiaftict ftatus periculum* Vnde Greginos quiJ?fumus*n5 cathedraqno dignitatisjno otdinisyuel gen tis progatiua-fed moribus ofidere debernus*quia <jt mquit Canon*non dignitatef aut ordinef creatori «pximos faciunt* fed nos aut £pna merita coniungunt-aut mala difiungunt* Non ergo Ixterit epi ex fantSitate cathedr?*no facerdotef confidat ex facerdotii dignitate*1 fed potius cotcemifcat ex rmmineti calamitate Sc piculi pronitate*Quid*n*dignitas affert* fi uita obeft.^Nam tefte Greg*qurd paradifo altius, dutius atc| locundius.^Quid caslo fecurius? Et tn homo de paradifoypeccado*'angeli de cado»ceaderut*<jt poderis cede ret in exemptu-'quia n5 loci nec dignitatis aplitudo fecuci' tate tcibuat*fed uit? innocetia*Quia vt ide Greg-fubiidt*
inftum quippe eCt Mt nobilitate loci ac dignitate officii no luuec-qni dignitate dei a fe abucifVnde Ctifoft.ad epos de dignitate exellentia fe efferentef, nec illius iminentU pericula puidentefjpulchie ait/uidete inq fcatcefq? n fedea tis fup cathedta-quia n5 cathedra facit facetdote-fed facet dos facit cathedra*n5 locus fanftificat holem*fed homo lo-cum-nec omis facetdos fanftus efl*'fed ois fanctuf^facerdos» Et fequit*'qui bn fedetit fuper cathedta*'honore accipit ca-tbedtf.Et ite^/malus facerdos ex facecdotio fuo crimen ac quint*n5 dignitatc»d3ecundo-ecclefia(lici ftatuf incomo-da & onera|difficultatef d aculeos; etumnas atcf picula^ex ipfo nole fatis comphendete poffumuf*Si eiu epifcopt facec dotif aut clerici nome folu peicerret*qnto aplius ipiius tei defe&us q nomen impoztat.^Epifcopuf em fupintendes aut fpeculatot d.cit-Sacerdos di£tus'cj facca det aut doceat Clericus ideo appellatus'q> in dei fortem clefrus fit* Qui ergo no fupintendit*'qui no fpeculat-qui a longe no ^pfpici t incomoda fubditoijdnone epi falfum nome ufurpat.^Sed d qui facca nec dat nec docet*'none falfum facecdotif tytulu fumit.^Cleticus uero quo forf dei dtfius eft/quem muduf; que ffculqque deniq? ipfe infernuf de illo uerius foztiunfi/ bos itacg pulcbte Bern*defccibit*mip e(l(inquit}q clerici aliud uiden cupiut cj fint*uidelicet habitu militef 'quatftu clerict*aftu neut^ exbibent*Non em pugnant <jt militef» nec euangelifan? vt clerici*nec laborent ot miniftu*Cuius igic ordinis fmt*cum utdfq; effe cupi ut*'d utcuncg deferunt d ofundut.^Et fequit*' Mnufqfq^inquit apls^in ordine fuo tefurget*fed ifli in quo/Sed certe quia nullu tenent ordinem/fine ordine peribut*Et cum fapies deuf(\?t ueracit ere di£)a fumo ufq deorfu piibil inordinate reliquent*'uereoj certe n5 alibi effe ordinados^q ibi*'ubi nullus otdo*'fed fe piternus bottot inhabitat *Ad bos pqterea fic nominatos
V\lc (wi &*•)*
paftotefjc& padoralem curam deferentef* per jpbeta deus acerbtffime comina?;*Att eni*fi no fueris locutus vt fe cudo diat impius a uia fua *'<£ ille iniqtate fua motiec*fanguine eius de manu tua exquiram*Quod ergo maius periculu co^ gitari pot*§ alioiy iniqtate damnan.^In caeteuf figdem fla tibuf feu viuendi modis/Culpa tenet audloref fuos* qlibet jpprio fuo peccato punit*quia fcriptu eft* anima quae pecca' uerit-tpfa moriet*In boc tn periculofo viuendi genere* nC' dum fuo fed alio^ fcelere paflor pleftit*Damnanc enl pa-floref'ppto^ inigtate.Quis ergo fane mentis ad illud ui' tx genus afpirat-vt aiam fua tenerqobligaricg baratco elt gat'fi alii peccauent.^In exo2dio bumani geneuf*Cayn tpe licet reprobusytatx tn intelltgetise fuit*'vt uitse alienae cu ra abiiceret inqens-nunqd ego cuflos fratris mei fum.c' Re^ pellebat ille a fe caute fratris cura-'ne incautius p fratre te neretMlle etia uterini fratris cura recufabat-'nunc ;phdolo2 ad extraneoiy cura cu aperto periculo pperamuf*(^uif(o2o) tam fibi impius.^ quis ta fui oblitus exidit/quis fponforet feu aliena uit? fe conditui fideiuflorem optat* qui uita p priam ulx tuen poteft.^Aut quid ta infanu*quid ta ineo'/ fyderatu-cj aliena^ culpa^ fttiida tonem fefe reddituiy mittere-qui fua^aut no uidetyaut na intelligit^Quid tam dementi? ^ximum-g alienoiy facino^ fieri diliges indaga tot*qui fuoiy ed negltgentiflimuf ingfitor/aut quif aliena peccata portare fe pollicet-qui fuis pmic^Quis purgandi alios onus fufcipit* qui purgatore indiget^aut illuminadi plurimos officium acdpit»qui cascus eft.*'# qui fe no uidet-qu5 alios cofyderat ^Penculof a certc atcg grauis fardna^d cura padoris*gfa cuiuflibet ouis depetd itio* illius pericu' lum ed*ad que ^pheta ait*dr erit anima tua p ala illius* Demu illius datus periculu in eo eofpicit-qm tede Greg* Praelati tot mortibuf digni fut*quot ad fuos fubditos per
ditionlC exempla tcanfmittunt»Int£iLC*tera uero deteftan-da exempla;vnu illud eft.qm <Srfi fcriptu fit»feruof dei non oportet litigare-epifcopi tn & clerici qui fpiritualef funti & litef ac cotentioef uitare fpecialius iubent-^bpudoc ta acerbejta impieyta ccebto litigat*vt ofnf vincat in otendih do laicos-ci fub colo2e iuftitig obrepit impietaf.Iam n mo g epatu litigat*fed bellat*no mo pro facerdotio cotendiEi led pugna?.Et pleruncg no fine orbis & urbis periculo bel la? in ecclefia.'qua; pacem filiis vt pia mat ^mittit* Aiunt eni'glocia noftca non damus alten.qui dum vana retinent^ ucra & atema amittunt.ad gloria curcut-fed gloria eoiy in cofufione eut.Chriftus iubet tunica .pximo dimitti^quippe & in facie percuti.ne litiget* ifti eligut pcutere-cj parcere* majunt periclitari ecclefias-q non honorari»<[~Tettio.'ille boim ftatus nedum difficilis & Ubotiofus, feddfc gtculofus uidet* ex quo pluref fedu&orcf <Sr fcifmatu feminatoref in ecclefia otiunf>quos certe ex facerdotum & epifcopoiy ftatu prodifle c5petimuf»Vn Hierony-ueteref perfccutas hyfto, riaf repecire no ualeoyalios ecclefia dei fcidiffe^populof fe^ duxiffe-pter eos qui facerdotef appellati funt»Accedit*qm ille uide? giculofiorydifficilior atej incomodt02 viuedi modus1» de quo pluref cadutyc* pluref periclitan&Conftat aut pluref cadere in uia falutis*<£ longe pluref ex ftatu ecclefi-aftico giclitari-fljr plutima.cS: pfettim |pt teporaliu afflue tia-Sicut certe pluref deuiat in p2ofpetisig. in aduerfis-de qbus putandu eft ^pheta dtxiffe.'cadent a latere tuo mille & dece milia a dextris tuis«Dexteta qdemy honoratiore pac tem-epifcopi & p.lati in ecclefia tenet *caeteu finiftra»St igi tur de caetens ftatibus ad finiftcam cadent mille*^pfecio de iftis cadet decem milia*<|jQuacto'eligere cura aiaiy nibil aliud eft.'g[ exponere fe ad manifefta <5c indubitata picula* quia(vt inquid Greg»)talta appetere»eft mentis tepeftas»
J^am nibil aliud eft poteftas Culminis*cj tempeftas mentif Q.uif eni ta audax^aut uetius quit U temerarius eft* qui in alto & tempeftuofo mari nauigare poptat.^Quis tllius na' uis cupit fieri gubernato2*qua peribam de ,pximo cofpidt^ Terte Greg» quieto mari imperitus nauta nauem dirigere poteft* tbato aut tepefiatis fluftibus etia peritus nauta fe cofundit atef per?bat «Proferto nil aliud eft cura aiay lutei' pere»facerdotiu aut potificatum fumere* cj fcient fe naufea-* giis mergere«Solent boief de tepeftate in portum fugere* Qui ueco aiaiy pa(lo2ef fieri defyderat-de portu in tepefta tem libent fugiut*De qbus qopheta dicere uide£*qui defee dunt mare in nauibus fadentef opecatioef in aquis multis A defcendut ufcg ad abiflum/qm anima in eis tabefeit p20' ptec negocioiy multipliciu ^cellanvqce tbati funt & moti funt ficut ebrius*# tadem ornis fapietia eoiy deuorata eft* Muy certe uideS^t no fatis difficile aut geaue uideaqwi epifeopo wius animf cura fumereinifi oim curaf in fe fufei piat«Vn qdam faptenf de tam geaui fardna dicebat* fortef bumeri qui talia fuftinet* aut fortif ambitio ad id animos cogens* vbi futuiy periculu fciunt*Quod fi pontifex m altu fe locatu gaudeat-'cofyderetyquia tato erit Cl cafus gcauio2 Vix eni ex alto fine labore aut periculo defcendt£»Sed vt vpaucis concludatcura aniaiy fi refte gerit*fumus eft honor* fed fumus labor«fumu onus«fuma feruitus*Si <3o male agie fummu aif periculu«fummu malu»quia anceps ex omni par te negociu eft»(f Quinto*no eft ^pofito alienu ofyderare* qm(^t ait Cnfoft*m canon e^boroo cbriftianus fortit cadit in peccatu propt duas caufas*aut propt magnitudine pecca ti*aut propt altitudine dignitads»Ha: tgic du? periclitadt caufe ecclefiafticof uiros fortit ruere cogut* Primo* magni tu do peccati‘fcient eni & ex eotemptu peccat«Na qut fdt^uo luntate dni &■ non facit-^iuxta uerba faluatoris^uapulablt
plagis multis* Secundo'altitudo dignitatis «quia qntum dt gnitas altiot.'tanto cafus gcauior«Et tefte Greg.qnto quis in fede fupetiori locatus eft-tato in maiori penculo uecla?
Et Aug. fublimitas honoiy 'magnitudo fcelerum eft. Et Hiero.in maiori gcadu'mator e fine dubio pccna» Et iteiy ccifolMn canone'bonorif magnitudo his qui indigne «aiuut bonote'maximuf cumuluf incipit effe poena i^.Et iteiy aug. clerici officia* fi perfun&otie geti?'nil apud deu miferiusy tciftiusyddamnabilius»^ Sexto-ex epoiy d clericoiy admi nifira tion e 'pe ucula j d i fficul ta te f y d inc5moda'apti{limc de-mdftcant.Non eni epifeopi d cletict.'dni fut bonoiy eccle-fiae-fed^t Hierony.aiQgcuratoref feu difpenfatotef reiy aliena^ > d uelut faccilegos pleftcdos e(fe'fi quod pauperi' bus eft erogadujfibi retinet plufq eius ftatui fufficit- Quo ergo fecuu funt clerici*' qui no folum ex mala aut defidiofa admiftratioe.fed ex cupida retentioe damnant Vn pulcbze de fe d caeteus pfby teris dicebat Hietony.qub poftumus aliena fideliter diftcibuere.qui noftca timide refetuamus/
Hinc Aug> ad epos d pfbyteros ait-'efurientiu panif eft' que tu detinef.nudoy ueftimentu'quod tu recludif«mifero/ tum redeptio eft pecunWqua tu refodis, infirmo^ folatia funt delttif.qbus tu lafouif* tatoiy ergo fcias bona te inua dere.qntis poflis pftare quod uelis.SeddBern.in epiftola ad fulcone ait' ne tibi o pontifeX/o f acer dosybladiatis'quo tuis cotentus^alia no arnpias.Rapis eni cum luxutiaris'vt de altario fupbias*de qbus quod pr£t necefUriu.ac fimplt-cem ui<ftum retineC'tuu no eft.rapina eft d faccilegifi.habe tef(inquit apts^uidlum d ucftitu-no uiftum d ornatu.no delitias/no ueftefiqbus lafciuiamuf.Et iteiy idem Betn.ad fenonenfe atchiepm'clamat nudi.clamat famelici «oquxrunE paupetef*dicunt«'dicite potificef in infttno-'cjd facit auiy no bis fameyfagoreymiferabilit laboratibus.*' Quid coferunt
t©f-
fuf?
«
tot imitatoria uel rxtenfa In pettids-vel pltcata in manh cis.*' nofl^ eft quod effunditis*noSts ctudelit fBtrabic-quod immantt expeditis*Hmc & Hierony-^pontificef & clericot Cominanf)ait-ecclef!f pncipef qui delicui affluur^pbeticuC fecmo defcribit* q> eiiclendi fune de fpariofis domibus/lau^ tifqj couiuiis-Ec fequiS.fi uis fcire quo eiiciendi fut-tn te* nebras uidehcj exteriorefyubi erit fletus * ftddor dentiu* Item idem Bern»ad clericos ait'multiplica prebcdas.bab? »tchtdiaeonatum*afpira ad epatunvRcadatim afeende-* in punSoad infetof fine ot geadu defcendef- C[Septfmo'peri' culayincomodayaculei/cJ diffieultatef buiuf flatus ecclefiaftt ci'ex eo euidetius apparet*qm fi «pphetai^fi patriarcha ly fi totius faccx feriptx repetun? annalia*1 nullu tepericmus ge* pus boim^quos deus uehemetius arguat!& ffuerius comine tur'•& ccudelius pumac-'g pontifice^paftorefy* facerdotef. Bifcurce per .ppbetas-* fcripSam Uge-'quid audis nifi pa* ttoref populi mei pzeuineati funt in me/ppterea adbuc in iudirio cotenda uobifcu*Et ire^ftulte egetuc pafloref.Ec fequic.^pttrea euella eos de teita-Rurfus ad eos-oinf pa' ftocef meos pafdt uentus-Et alibt*V palloribus qui difp' gunt gregem meu-Et item-'ve paftotibuf ifcael qui pafcunC feipfos-tt fequit collida in te paftoterodlgcegenvDcmqj ad lobelem .ppbeta tcanfiJquid nifi ccmtnauois pesnas-qd nifi clamoref plagentiu facerdotu & potificum audis/ AtC enlm-plagite facerdotef-ululate miniftci altaris* Aufculta Ejecbielcm-V palloribus ifrael g pafcunt feipfos-Et itc^i fuper paftoref iratus eft furor meus* Malachias quoqj non tacet eciy exterminiu* Ad uof inquit facerdotef qui bcfpu citis nome mcu-ad uos eft madatum* O facetdotefjecce ego fictam uobis braebifi ixx me^*d difpgam fup vultus ue^ ftrum fle reus-Et ite^/dedt uos otcmptibilef oibus porut* Sed* Amos ^ppbetaf gdute praelatos & pafloref eccltft<£
commi neb* au diamus* htt enWue uobls qui opulenti eftiC in fyonydcbfidttis In monte Samarix*optimatef capita po" pulo^i ingredietef pompatice domum dei*qui dormitis in le$is ebutneis*<fc lafduitis in ftratis uefttif* Deinde contra huius ftatus & uitx bomlef fcciptum eft*quicucf defydeta/ ucnt pmatum in terra*inueniet cofufione in Cflis*Et iteiyi int feruos dei no coputabiS*qui de jpmatu tca£bauedt*Sed «fcChtiftus in euagelio has illif poenas St cominatioef con fitmat*Ait eni*ue uobif qui diligitif pmas cathedraf*Sed quid bfc comemota mus.•'Plena eft facca fcdp?a huiufmoi in crepatioibus & c6minatioibus*Quis ergo dubitat pericula fum^difficilemyd cunftis aculeis mifetiis refertum ede illu hominu ftatum' cui tot malediftionu d anathematum*tot cominationu geneta-W pcenaiy <* fupplidoy mala*',pphe" tXypatciarchajyfanftijipfe quocg deus»in fcdp?ts fandlis im precant^Vn Ciifoft*(fup illud obedite ppofitis ueftns)0 pontifexyo prflate*c5fpice qnto igni fupponis caput tuum* Et fubiicit* mirot fi que cotingat fatuari de bif q pncipan? Sc pfunt in tatis minis*d in tata pigcitia*in tatis increpa" tionibuf & in tata detidia* Vuteatn curcentef Sc fponte fe fubmittetef in pericula.contca quos duridimu iudidu his q prxfunt fdlicj male* De bonis ueto fctibiS £uerbio^*xii* nouit i ullus anxaf iumentoiy fuoiy-Sed quid de peticuloytS incomoditateyd aculeis ecclefialtid ftatus dica cum eps Sc clericis ipfa fymonia(qu£ hetefis appella£}ta familianf St cara fit*'vt uix fme illa in domo dni incedat.^Quibus etia inuidia domefticayauaritia anexa/libidoyira St fupetbta in te^t abundatia uidet*Sunt in hoc ftatu patriarcha pompofi epi negligetef*decanus timidus*archtdiaconus elatuf-cano nici extra choy uacatef*uicarius in litibus* tabellio falfus* pfbyter imptudef*curatus ignarus «cofeffot leuis* diaconus euagelia nefrienhSubdiaconus eplam ignorat*cat02 lateat*
thefautarius fabricat/ defraudat«faccrdos facramenta uedtt» capellanus uenalts' vt flarim latius tangemus in capitulis feqntibuf* ubi fmgulaut de quolibet gradu & officio ecclefi aftici flatus fuccindle agemus *
^T(S‘Xui‘C De dignitate «5pr?iogatiua officii decanatuf in ecclefia*d de illius bonote d ueneratioe» d de his 3 S* ei competunt»Demum de pluribus oneribus <3c affli£ho V nibus ac defeflibus & periculis Decanorum ;
W Vdita funt preconiaylaudefynecno exellentiayprsc, eminentia ac fanflimonia flatus ecclefiaftici in ge>
 ^_nere & communi»Audita denicg funt eius uit? 602
mul^incommodajcalamitatef Sc mifenas/ affliftioef d pericula «Quo 6it*<it facile eiufdem flatus dulcia d amara cui,-libet tecte intuenti patere po!fut»Veiy quancj ea qua» in ea te bteui diferta fut'ad ornf ecclefi? flatus fcdm ordinum Sc officio^ differetias applicari polTut'qui omfclericop nome Sc miniftcoi^ offidu in ecclefia fortiti fut»quia tri particula vius epos d pradatos refpicete uiden?* fugefl ad CStos inferioref ecclefia flatus» gcadus & otdinef breuis Sc fingu latis fetmo decurcat»Cofuecu tgte ordine feqntef-vnuquecg inferio^ clericoiy gradum fiue flatum t%emus-'<£ quid lau disyquid exelleti^/quld utilitatis*demu quid calamitatis/ affli£li5is d periculi habeat» fed <&quot defedus in eos da nabil it committant*fuccin£le afferemuf»fPtimo igit pofl epm decanus ftue ptspofitus exiflit-nec id tone caret» quia (vt inquit canon calixti papae d martyris) decanoiy digni tas tecle maior pofl pontificalem appellat*Na decano pofl pontifice maior ac pncipalior cura d collegii adminiflratio cogcuit»Rutfus pximio2 efl epo dignitate d bonoze*cui cp-pinquior efl in cofilio & affiflenna-Ipfe collegium necnon
perfonas ac reC collega iudicat & tuet. Hinc in exodo.' int iudicantef cniuerfitate decanus coftitui iubelbcjuate faed ca nonef uenerada eam dignitate decceuetutCCft eni decanusJ collegii caput.de quo fcriptu efl>'oftituit eu dns in caputjn in caudaf quod tfteris corporis membris audloritate & iu-dicio pt£celltt»idcg primitaf loci in ecclefia indicat» Habet deniq? decanus in capitulo 6c collegio pmam uoce* pmas fa-lutatioef.pmos recubitui» tfSed iam audi huiuf dignitatif onera-huius (latus calamitatef/miferiasydefedfcus & picula» Impmis i git fateo2-'gcandis efl: huius (latus progatiua«Sed vjtina ta bene huius dignitatis onera agnofcerent^qua ipfa appetit«Dicam uetius»'ta utilit ei incumbetia impleren?»g ab oibus (ciunt.Gaudent certe decani & ppofiti de honorif exelletia.fed cjtina dignitate uirtus fequere?. Virtus enim (cjt qdam ait fapiensjnonjolet ette ladatnx aut fui miratrix-'ted alieni imitatrix n5 de extdnfeco honore*' fed de co fcientise onere cogitat»(i illud deledat-rftud cruciat»Virtuf no de fe cofidit«no arrogat*fcit hoc efte tempus militiae & laboris* n5 deledlati5is.no pomp^»n5 fauflus* Fateor de-nicg'B>ecanus collegii <5c capituli caput exiflit» fed uide ne dignitas ipfa qua tatopete deleftans'c6teret caput tuum* Sic age-ne de te ecclefia dicat quod fcriptu e(l*'caput meum doleo»Videat decanuf qui fe collegii caput ia&at’ne caeci de improuido capite capita fua moueat» Cernat fi eius fa-dla ingerat commotione capitif in pplis»'quia orne caput la guidu a pede ufcg ad uertice n efl: in eo fanitaf-Caueat de-canus'ne fit illud caput de quo fcnptum eft-fadli fut hoftef eius in caput cius. Aduertat decanus ne caput ferpentis fic Cetera membra nedum uegetas fed inficics.quia deuf ofcin' get capita draconu in aquis .Vetendu efl: plurimu' ne fint illa capita de quibus fcriptu efWjQLwiueifis capitibus eius caluitium*ideft deformitatis uitiu»Decanus figdcm fi redite
agat-epifcopo odiofus fvt neccffe eft> adeo'vt illius fit ho' flis-fi collegii amicus effe cupit* Si ucto a pfule amaf;*a ca* pitulo odie?>Pto eo eni caput capituli eft coftitutus-vt no nunc} cupiditatibus aut epifcopi infoletiis refiflat.qui pui' legia-qui Ubertatef'qui bona.'qui tedditus ecclefise plerucg ufurpat ♦ Ideo certe Decanu^raput eft/^t collapfa collegii erigat«fparfa colligat «recuperet pdita .deformia deformet Caput tuc effe definit-cum finguloy de collegio eri mia pal pat-ne coty fauoref perdat-atq? vt eum eligatihonorent dt ueneranE.Sed fateor labiis honorabut-non animo.cor aute longe eR: ab ets*Collegiu rurfum regendu decanus fufdplt immo uerius fera indomitam gubernada.Parua eni domus aegre & difficult regi?.Magna collegia pr*fertim fine fapi entia aut uirtute tato regunS difficilius'qnto quot fut fm-guli-tot fmgularibus EerunS opinioibus*Si igiS decanus lf ta£ de bonotis dignitate'metuat onera.metuat pericula* q funt-vt enartari facile no poffunt*Quis eni efl: decanus qut epo n fit gcauis & cotumax'quin potius otra eum ofpiret-^ qui in eius cotemptu no abftinet a diuinis-qui figillat Iit teras fine capituli affenfu*qui fibi comunia ecclefia* appto* pciat.qui non refidentef agit vt percipiat frudus-licet non fadentcf feruitiu-qui grauat fubditof.qui eos no defendit* qui eos tolerat pro pecunia in peccatis/qui inbonefte ince dunt*inbone(lius viuunt»(j Paucula huius dignitatis onera pericula dc affli&ioef atq? defeftus enarcauimus.quia in fe' quentibus ecclefi? officiis & gradibus/plurima adducemuf' quse merito eidem dignitati aptari poffunt.Qui igic auref habet audiedi.'audtat*$ int tot periculo^ anfraftus/fit cau* tus.Facile enim uitabit cruciatumfi uelit uitare teatum;
|i Ca.xiiii*CfDe dignitate «Jprfrogatiua officii arcbidta cono^.ac de honore & ueneratione ei debitis*tS de bis
ao* ad cum fpechnt.Demu de plurimis oneribut & af-(L tU&iombus.defe&ibus^ periculis Archidiacono^ -
s—FT^Rchidlaconl dignitas non patuam In ecclefn mi-litadi pt as rogati ua^ec infimu honoris gradum ha &. bctc dinofcitMpfe eni pcipuus oculus epifcopi dici tut* jpeo q> cunfta ad epm expe&atia-uidete ac tolerc pui-dete tenet.ueluti qui a canonibus uicarius eft illius oftitu tus* Ad Atcbidiaconu fiqdem praeceterif ecclefix gcadibul p20 fingulau qdam exellentia examinare ptinet otdinados» idoneofq admittere .inabilef ueto Tepellcre*Qui(vt cano' nel aiunt^praelatus merito exiftit'quia poft epm peminenr tia(iutiCdi£lione <Sr auftoritate obtinet- pfertim cohertiua tit cotenttofa.Rurfus illi corcigedi atc| uifttadi no ta cleiyi cj pptm faf elblpfe denicf pfidere debet-cum archipfbytet eligit-Ipfucg inftituit & $ meritis deftituit-fi cottana non extet cofuetudo.Ipfe tadem tatae dignitatis eft-vt coadiu' tot epifcopi ecclefiae pneipis re&e dicab-Sed# ad eu perti net uacanteC cuftodire ecclefias-Ex qbus^prefatf: dignitatif eximius honor fimul<fc utilitas* facile comphendi?>4 Veiy audi amara huius (latus-'tu qui dulcia deguftafti-atqs imfr mis ea re pete-quae fup jpxime attulimus-fignant in pcedtn tibuf capitulis-' obi de epis <Sc clericis in genete egimus-Sed<* illa hic uifete-quas pauloante de Decanif diximus-Adde.'quia fateor atchidiaconi amplajfed<& honoranda eft dignitas.fi tu ea dignus exiftts-non parua eft peminetia-fi quos pottftate regis-uirtute peminef-Honoris eu progatu ua*fi efferos humilitate pcellit-Quod fi fecus agis-'uucg ex periens illud fapientis fenatoris-quia dignitas ipa parem uicem improbis teddit-quae non ta a poflidete deturpaE'^ ipfu deHpat-deniq? n5 paiy eos ctuciat tpfa afiidua dtraqi a bicntiu ccux.Quis cni eft archidiaconus-qui no prfpofitus
aut decanus-ille epifcopus aut atcbiepus*ille patiiatcba»il le cardinalis'ille tadem romanus pontifex affumi n uelit* Quis arehtdiaconus preficit/nifi vt potetior aut ditiot fit* & c5tta iuftitiae pr?cepta peffe quarat-qui #de(fe nefcit'Sc magnae claffts gubernacula qufrat-qui parua fcaffa dirigere non nouit-^Taceo intrinfecas eoiy calamitatef* qui pletuncg fpem emut dignitatu* & vt qdamfapiens dicebat'uettigo efl: olm peffima*vt ad ea nunc currat certatim homicf*qu36 fugere iuben£*ab bifq? retrabt no uelint'quae olim afpnan ofucueruc»quippe & debuerut*Fateor^urfus-atcbidiaconuf oculus epifcopi defccibiti*nonuncj tn talef ipfi praefulef fut talefcf eoiy oculi'vt alter altero orbari uellet*adeoivt eps de eifipfis oculis dicere cogaS'otenebrati fut oculi mei «Et iteiy cum alto ,ppheta*nihil refpidut oculi mei*'nlfi mala» Quibus alius .ppheta ait'dedit tibi diis defidetef oculos* EtHieremiasioculi eoiy pleni fut puluere'qui aptis palpebris nihil uideat* quia oculos bnt 6t non uidebut-Quis eni epus de bis ocut gratias agit*vt dicere ualeat necelatt fut oculi mei/qui ita epifcopt fui negligetias fuppleat*vt de eis dicat'impfeSu meu uiderut oculi meifidefl atcbidia coni* Bi certe fut oculi de qbus ait ,ppbeta'ponam oculos eoiy fup malu & no fuper bonu»Quid eni aliud uident at' cbidiaconi'nlfi munera* Cofetunt bnficia^no meritoiy*fed pecunia^ cumulo*no uirtutii fed fanguini*qui ad faccof 02 dinef deordinados*ordinat*implent inutilibus atcg ignatif miniftdf ecclefWvt burfaf repleat* Hi «ppter obfeqajde' lifta n5 impuniut*arcas'no perfonas uifitat*nec ad luctum aiaiy*fed quxflu Si gcauame uifitadi officiu uertunt*Hi ttf paupeiy pauperibus n5 etogat*fefe fjcularibut exbibet«qni otemnut pfbyterof.qui pncipum cutiaf fequun£*vt ad cathe dram peftilentiae peftilent afcendat*Hi certe(ut cum $P e ta loquar^viuificant morituros*^ mortificant viuituros*
excomunicant fine cognitione-abfoluut excomunicados»Hi magjt lauta couiuia/g diuijiaii^pjnMiaa. Adde/quia ^ ad eos ptinent* negi' gunt • a11 ena uero ufurpic-d c5_eo^ to ta pene iurifdi&io ex cofuetudine pendeat-cotca epm pfcd bunc*in eius ordinaria meflem-extca ordinaria falcem mittunt-Taceo eoiy pudxcitiam-qux tara efid^t fubditos agat impudicof*qui facile maioiy imitant exepla*Ad quof Hie remias in tcenis ait* fubtcahut miniftci domus dei a teplo auv & argentu»# erogant illud in femetipfos»Et fequit» dat aut cx illo .pftitutis & meretcicef ornat*bi n liberan? ab erugine & tinea »11101 certe fignat Malachias- tecejtiftif (inquipa uia ueftca-lcadaUfatis plurimos in lege-ffterga dedt uos cotemptibilef * humileC oibus pptis • ([Paucula certe ex multis buiuf officii calamitatef & afflt&ionefjmi-ferias/defeflus atq? pericula enarcauimus-cum longe plura fint»q fccibere libeat-quf cu quif in eo ofticutus ordine!Celeum ipfe cofyderat-nihil eft cur non intuf pluvimu cruciet» cuius aptidimi fut defeftus Sc pauciffimi ^feftus.Quare q babet auref audiedi*audiat*d: in ratis peticulif conftitutus fit cautut-no enx timebit fupplitia*Tl ftudebit fugare uitia*
jfCa»x^'tIjDe dignitate & prserogatiua officii Cantoiis* dt primicerii* <Sr de honore ac ueneratione ei debitis-# de bis quas ad eum ptinent-Demu de plurimis oneribus # calamitatibuSjdefeftibusjtS: periculis Cantorum ;
aAnt02 fme Primi eetius-fingulari bonous <Sc digni tatis ptfrogatiua in ecclefia fungi?»cuiuf minifteti um ad cadeftef laudet ad cultus diuini augmetum ._L iuf ordina?»Hic»'(Tt canonica tcadit in(litutio)acco Ittos^ castos ecclefiae inferioref gradus ac miniftcos ad dE uina dirigit officia canendi^legedi* hymnos & pfalmediam
prauidet atcjf inftituit* Sedtfc quicqd diuin£ laudif in com muni choro decita?-per eu folhcite pordinat-pfalledi ottf dine-oradi modu ipfe comittit-negligctef aut difcolos pu-nit-Et <jt pauclf agamus-eius onen incumbit-<Jt diuina of ficia gnanit & ordinate altiffimo pecfoluant-vt iuxta aptm omia fcdm ordine fuc in ecdefia.Tanto tgit catotis digni tas apud deu dignior ^cceptiorcg eft-qnto pncipalius C2ele^ ftibus laudibus occupat*Nemo eni dubitat qntum deo no-flro Gt iocunda/decoraqi laudatio*Hinc amico dei moyfi £ fpeciali qdam exellentia diftu eft-eltge ad iudicadu pptm uiros qui odferunt auautia-tu aut infifte in bis quas ad deu funt-^c laudef & cerimonias offeras deo tuo- Sed 3c Ifaias fup cunfta qua: in ecctefia dei geri pfignabatjmodetnif mi-nifttis det ait-'tu(_inquit}benc canta-frequenta caticum» Et iteiy fcapta ait-uocifetabun?	ego	exaudiam	eos*
Veiyiheu heu dixerim-cecidit corona de capite eoiy-cS ca* tus illoiy uerfus eft in luSu-quia carme lugubre in ore eo^ tum-Catoref fiqdem moderni in ecctefia nec canut deo lau def-nec vt alii eos pfoluanqefficiut-Quos comina? feripta ingens-' no claudas ora canentiu-deo eni geatu eft obtequm eo^-Hi ex officio canere debent diio-quia bona tribuit fi" bt*Hi nequaq dicere pnt' exultabut labia mea cii catauero tibi «Quo eni tacent qui cantate iubenE^gbus ;ppheta aitl pfallite dno in uodferatioe-Cantat plerunq- fed no cu gea uitate & mode (lia- Qui vtina ex eoiy numero effent g dicere poffet-in ppto geaui laudabo te- Non eni cantat dno! qui ex corde no pfalht-cuius uiae impia: funtf & ad faecula ria debaccan&Quejd fimiles! alius «ppheta fignat ingens! uocef & ui&imae impioijqnon placent dno«Et iteiy-'cantica eoiy qfi panis lugentiu- Et turfum alibi- non pfallebat ad me in corde fuo miniftci altaris-' fed ululabat in cubilibuf fuis-Quo» n«ecclefif catotef feptief in die laude dicut dno*
qui Utina femel cbo^j ingtedeten^.Quippe t&tecundum ho die putat canete dno-qui catotef appellari geftiunt.Oppo {itum apponut in obie£to-'<# monftco fimile temptat'cu catotef efte uolut*<£ cacate dedignanc» Mon igic canetes aut pfallentef*fed potius filentef dicant.quare nec ut canentef rnaducent-quippe vt filentef medicent «Magna itacg mifte, tia'magna calamitas'fed Se magnu peticulu eft id negltge" te quod fut-cS: ita agere*ne nome c5fonet rebus*Canebant cni antiq ecclefiae miniftci-'fed diuetfo calle*Nonutli enim pfallebac cum gaudio«quia fuu pfoluebat minifteriu» quos rex c&^pheta fignat ingens'exultate iufti in dno*quia te' ctros decet decatatio*Alii ueto catabant dno corde d uoce nec eos tenebat pfallendi faftidiu'quos delectabat puenien didefydenum.Stc canebat Dauid inquiens^catabilef mibt erat luftlficatioef tuse in omni tempore. Hos cette catores laudatjextollttjd commedat ecclefia* no utiq? eos'qui totu pfallendi finem in uocis dulcedine collocat.Qua de re fan-fti uiri d fapientef.'diuetfas circa ecclefise cantuytulere fen tetias*Atbanafius eni(meditas catilenas)aios bolm pleru q inanefjuanofq) efficere poffe.'cauendu canendi ufu;in eccle fia interdixiDMeminerat enlfanftus uit canedi deleSatio nem uanos nonuncj gignere coceptus'memor multo^ noia toty pncipumyqui incredibilem cura uocis habuere'uelut de Caio catfare legimus.Taceo de nerone'qui ultima uitf fu£ bora-pma inter qufrelas quas ^pinqua morf afferebatyilla fuit’no q tatus pnceps'fed q tatus muficuf periret*Verun' tamen beatiffimus praefui Ambro-pietatis appetesy diuini q cultus a udor & inftitutor'<at in ecclefia canereS inflituit Aurelius C-o auguftinuf utcuq fe paffu ait«difficilecg nego-ciu iudicauit.'ut in libro ofeffionu afferic. Adde q dicemus cu de canonicis agemus.Qui igig auref habet audiedi audt at.ac fi int tata pericla oftitutus fecure incedere cupit-agat iuxta praecepta fui gtadus-nec ufq erit ei finif patuus.
jjj Ca»xqi.' <jT)e dignitate St honore officii thefauraiii vt tuftodis ecclefia;» <& de bis quat ad eu ptinent» Demu de | plurimis oneribus & calamicatibus»affli£Uonibuf,de£e' £libus,c$ periculis illo^t qui talia officia habent;
aHefautariur,fiue cuflos* pcipua qdam Srogatiua ac honoris peminentia in faccofan&s ecclefia fulget* Illoy cni dignitati <* officio bafilica^ £mQ incum blt cuftodia <Sc tuitio»boftiano^ inftitutio.lumiariu incen fio <*pr?paratLo»Cura deniqi ofitiendi oferuadicf baptifma tis, dirigendi baptifteni. Vafo^i quoc| fanfto^i ac facerdo' talia ueftiu/necno facca^ teliqay. ^tandem totius eeclcfig thefauri ad cum pndpaliut ptinet Cu£todia»fed<* int eccle' lix minilttos $ mo obfequii & pfonaiy differentiis reddi» tus/d oblationef diuidit♦Mento igic fanfta fynodus td> ipfum dignitatis officiunt vna ecclefi* columna fumo da// dio eltgenda hononcg habenda decceuit*vt nullus in ea ni fi fanftior & melior ordineS» ( Sed ordo exigit pol iri tus» vt huius dignitatis onera, affli&ionef & pericula breuiftie audiamuf» lmpmif igit facriffoe fiue thefaurarii ecclefiae aut cuiufuis Reip-refte llomacbo corporif natalis comparant» Veluti em ftomachuf recipit,quippe «£ cofcruat fuma dtli gentia alimenta humano rcupori nece(laiia»quf tn refundit uirtualtt St cffeftualit in membra fingula»nec alit thefau" rarius coferuat ecclefif thefauros» St fua difpofitioe expenfa tum fubfidia infundunt,aut in serarium ecclefia:'aut in fin/ guloi^ necefiitatef/principis aut comunitatis iuffu»Ec uelu ti ftomachus peftifer eft qui multa recipit, St recepta mini me refundit in membra £ eoi^ nuteimeto» fic tbefaurarius aut ecclefiae cuflos multa ab ecclefia recipies,ci no oferuas-nec aeqlitet pao finguloy utilitate diftcibuens*peftifer eft* mu!tofc| morbos in corpore ecclefif genetaf »£t de talibus
git HicrcmiasJuentccm meufn doleo.Et ite^ lf*us'tcani> 2cef(otem ex uentce uocaui te*Si ueto fideltt cofetuat ;atqj pro membro^ tfcpfona^ ecclefae qlitate Sc pfidentis difpa fitioe utilit drftcibult'tanq falubetcimus camendadus eft» Hinc PoUccatusjtedtat fiiftam fed faceta ac utilem fabula' de altercatioe & difcordia inter membra & ftomacbu'eoqj tlle deuorabat omf labo2ef eo^« nam^t ait ecclefiafticus) omnis labor hols in oie ipfius.Tandem cu ueniffent ad iu' diriu cora tone^quae erat iudexyd ratio iudicaf(et*memb2a nihil debere date ftomacbo.Illico mebra debilitata fut’<& tremoref in cumftis mebtis aderat*qre eifdem mebtis oquse retibus'itei^ ro iudieauit/vt alimeta ftomacbo a membris miniftcarenE.Q.uo fa&o?mebta reuocillata [ut'<fcpax cofir-mata eft.Et ob ea rem Policcatut fubdit'cp tbefautatii eo clefia^cS qui pncipum tenet ftarubno fibi fed cbmunitati d totius corporis Reip-coaceruare debent tbefauros ipfosj Si ccclefiae redditus«Si eni aut fibi tenacit coferuat'aut ni' mia largitate exinanitus fuerit* nibil habebit qd miniftcis 6c ecclefiae mebns diftcibuat »<LSed ia fpecialius ad buiuf officii laborefjdifffcultatefjincomoda ati| pericula defcenda mus»Tbefautatii itacf fiue cuftodis dignitas fateo2 pdulcif eft*Idq? eius nome indicat'ab auro diclum.nec mi^ ti nome deleftet'cuius rem mortalef tam auide petqtimuf .Detecla' ti» certe norma'fed difficillima officia.’fi te&e geranc.alio-quin giculofa plurimum at(| mortifera .Iocundu nomen*'fed maftus effeftus atq ^mptu penculu' fi reddenda efl aliqn de receptis ratio.Taceo de negle<ftu'cu feciptu fit*maledi' Sus bomo q agit opuf dni defidiofe»Bafilicay tgit facro^t/ cp utcnfilium ac vmiuetfi ecclefif thefauri cuftodia atq cura illius unius ^pbpudor tuitioi uerecundc comittit>'qui pleijs cg fui n refta gerit cuftodia'qui aut puer eft aut minus ad idoneus'nec fatis notus*Et qd periculofiuf eft'cui nec «etas
nec ingenlu^ec morefynec induftria*1 ad pavus: domus cufto di*m fatis fufficeret-matricis pncipaldcg ecclefif templa' no mo tcibus cjnitayfed factis pcLoftfcg localibus ditiffima' illo tumcg cSfetuatio'intccpide demadafi.Mita confidentia aut magna dementia*mirada facilitas aut ftulta fecuritaS*W teoz ne bi fmt illi cuftodef/quos daniel (ignat ingens'cufto def tui qt locuft?*Sed 020*quo pafto luTatia in ecclefta aece dent'ne lucis in domo dei defit fplendoqqui femp obfcuti exiftunt/aut qu5 qui dormiut in tenebrif <5c vmbra mortiC aliis lucebut^uS rutfus facta tuet-'g pfana intuet.^quo te liqa^ fancfcaiy peiofa pingnora uenerabit'qui tytulu no ui dit'nec eiuf auris audiuit'nec in C02 afcedityde reliquiis di ueneratibe fawftoy/quS dnicum corpus teuetent tenet*qui fpurdtiis adhetet.^quo folect prgftabit exaSa cuftodia e?te tay tey fpualium-cui affidua eft cura re^ ftculariu/Adde cui faccatiu carcet eft/altate exilium* Iu bene fiqdem cufto ^ def(vt in libtif numeqyo legic)cxcubare in cuftodiis tabet naculi.quippe cuftodia otra cuftodia diligetiffime adbibere Sed bt(vt alii filii Heli)cocubinas mittunt ad cuftodia do mus dei.©2ni<| additus ac oblatioef tbefaurarius recipit* quas sjtinam xqua lance diuidcret*Sed forte male dixerim diuidut ing*fed no vt apti ^put vnieuiqj opus eft*fed bntt dat'i5: non biiti fubtcabut id quod babere debeat*nonunc| uero no feruienti-fed abfenti tnbuunt*Diuidit ing a fratri buffnon a fe*fic ptef diftcibuut-vt totum recineac* expefas graues defalcat-qui lucra fenfit*no parua damna fuppotat' qui ultra forte extotfit»<£: more .pditoris difpenfatotis'fa-erum de facro eripityateg dignitatis emolumentu in facrile-/ gium uertit<pEx quibus buius officii dcfeduf yCalamitatef «Sr pericula facile ofpicief»Si igi? autef babef audiendi-au-diaf*c£ int tot difcrimina «5-picula uetfatuf-fiSjpuiduf^Tu tus.n.in bac uia gtadietis-Ti quod ordo reqrit-fequeris;
C»*xw' CDt dignitate Se prsrogatiua officii Schola-(liet in ecclefia* d de his qux ad hoc officium fpe&ant. Demum de plurimis onenbus/affli&ionibufyd calamit* _tibus*ac defe&ibus d periculis Scbolafticorum*
ClZgzL Ctelafhci officium fiue dignitas-no modo honora-da^fed fume neceffatia in ecclefta fote dinofci£*Vc j _ tnl ait honorius in canone' fcholaiy magiftrt uelut (lellae in ppetuas xcnitatef-doftrin* lumen infundit* Hos merito ecclefia honorat atep prjbendts ateg redditibus non oi5 pmiat*'fed ditat*<jt in unaquacp cathedrali ecclefia cie* ticos & exterof fcholatef pauperef gratis inftcuant* Quare illis ea de te tam opulenc jpuidet*sjt d docctif rcleuCC ne' cettitas-d uia pateat difeentibus ad doftcinam*
Sed butuf officii calamicaSidefe&us.afflifKojd pericu# lum-breui audire Ubet*Atq? impmis ScbaUfticus qui» U pientc fchola^ nomen ccabtt*nequag(^t puto^ta faftuofo no mine oblrftaret*li uera fapietia fulgeret*Vt eni inqt Lau teacus pofta*n5 egee tyculis lapientia folida* per feipfam tiara eft* Quis lucernam vt uidea?yfolt adbibet.*' Plurimi fchjlaftici dofbons auc m.igifltt dignitate infigniri-cu bts tytulis obfcuti d abfcj illis clariflimi euafere*Sed ueiy eft quia hodie mortalef-tytulos qua?tutyno rem*laudem petBc pmium certe inan?yexiguu atq? fordidu*Qu* ref egtcif ingenii fignu e(l*rquia ombus gloiiari*'ac opione no uentate duci uolunt«Rurfus neceffe ell ot illud nofcat qui fcolaftici dignitate affumit*quia doctndqnh lafciuicdi*r;cmc alfumic Docere eni eu oportet no nuda littctaiy inftcumcta*fed mo tum pdara documetaJvt quod docec*in fe teneat*Sed ,pb* dolo2 afliimunE qdem Ubolaftici in hac tepoiif tFpeftate ad huiufmoi ecclefia cfficiu-vt hcnoiis adequanc dignicate*lt cet nulla fciecix habeat facultate* Appellant quod no [ut*
nec ung didicerunt'quod docete cotendunt«#.guod uerecu dius diUydtrpenculofius eft-qui nufg fcbolas uiderut*'fcho-las regere .pfitenE.Magifld uocanE-qui nondu fuerunt di#
rantia cofiten? «Facundia dicendi boc offtciu exigit'qui bat barifmif utun&Subtilitate denicf facraf intpretadi {cdp&tf ea dignitas exqrit*qui vtina fimplice intelligeret littera* Magna certe miferia;magna effc magida cofufio-'id ignora re quod uocari deleftac*vt refte ci apts dicat*qui aliu do cef*teipfum no docef»Hos cjdem ignorantia? pceptoref monet fapiens cu ait*anteg loquaris dt doceas*'dtfce audiendo Quid em tam cpe'g ^fiteri artem qua nung nouitJTt in eam cSmittere.quae eu decorat.‘'Taceo eoiy moref omni fa-nf doftdnas aduerfos/cum dicat Boetius*uas puteidu corrupit aquas*de omnif doftnna uilefeit ex ignomiofa uita do/ centis* Sed vtina quod per fc no ualent.'per doftos ^bofcg uiros expleret «Sed ueiy eft quia boc habet ois ignorasse talef cfteros appetat'dcxftofq? ptequaf *quia no facile p Ceteros explet'quod ipfe oderit* {TQui igiS babet aurei audiendi* audiat • at cg int tot ealamitatu dt defeftuu pericula ceftitutus-Tit cautus*quia nulla ei nocebit aductfitas*fi nui la domina? iniquitas*
(Ca*xwi*<LDc prominentia Sc utilitate officii arcbt-prefbyteri«dl qntae fit uenerati5is«<& de bis quf ei com petunt*Demum de-plurimis oneribus^cS afflidHonibusj defeftibus d p2omptis periculis Archiprefbytetotum;
Rcbiprefbytcr non patuum bonons St p^rogatiue
r ■ §cac^urn 1° dei ecclefia obtinet*Hic em maioz p^
H . fbyterofr dici?'quia illis prfeft* Sc in eos iurifdt-ftionem & coertionem exercet*cui uintatio(vt facd babent
K
j dionem
canoneC>liqn petfonaiy-tegularib vo ecclefiaiy ac fabrica* competit*SedSc qua deuotioe^quo uc otdine*baptifmuf;c£, teraq? a pfbyteus cdferant facrameta»'cura ei pertinet. Hic ex fingulau pcogatiua/abfente epifcopo miffas follennef irt duitatibus celebrat» facerdotefq? ad miffas Sc diuina officia decatanda deputat»Hinc largo nomie prxlatus'licet ruta' lis nuncupet.magna certe dignitaf.'cui magna committunt o. ,5^* ^nta ^ ^uius	Sc ftatus calamitas-qnta affli
ctio.qntum periculu ex eo cofpicete libet.quia ipfe arcbi' pre byter qui maior pfbyteris nomtat-nome folu retinet^ rem aut ipfam diu perdidit» att| utina cfteris prefbyteris no mino. eitct uita <* tdoneiate/.pTe qui gaudet nominit
rA>T;^rteV5t "f p°k^« £«^.„5 9dcm in
teft.tud.ne &bunuWted i„ Mpinis r	bla% „bufl
one-iac* eft arthipfbytet. non^M exEr[Ens rfanus.cU tus tytulus-obfcura tef.Magna cette calamitas ettiEx dul Ci tauo amaritudine fundere» Vifitat archipfbyter-qui ple' runqi uifitadus e[fet»comgere otendit»qui ad uitia tendit» cclefias uifitat» ut eas fpoliet»no ut ornet.fabtice cnram ge titifed domus fuae no muroy templi» Hi fut quos ppheta comemorat^ufatabo paftore" qui del.fla no uifitet» Adde^ quia fi uifitat no qdem in uirga iniqtatis fubditow.'aut in uerbenbuf peccata eo^nec ea uifitatioe qua fcriptu e(l-'re. quira ouef meas.*Sc uifitabo eas ficut paftoc uifitat ouef fu asded uifitat burfaf*palpat deli£la*qui merito audiet*uof difperfiftis gcegem^deieciftis eos Sc no uifitaftts.quod ctaf/ um eft-commediftif.quod infirmu»no uifitaftibqreQnquit ypbeta^uifitabo puaticatioef fyon*Et tteiy*'uifitabo fuper uitos defixos feabus^uoluptatibus^idelicet & auantue» <[Qui igiE habet anref audiendi-audtat.d in tatis pericu iis oflitutus-'fit cautuf.agat iuxta eius officio incumbentia.1
« uitabit cunela difctimina nocentia»
ifCVxix* | Dc prfrogatiua <5 magna utilitate officii Ca || nonicoty*# quatum fit honoris d reputationis* & quid eis congcuat*Demu de innumeris huius ftatus oneribus; v«& afflidtionibusydefediribus d periculis;
Anonicus ficut honeftum habet nomen-fe falubet
rimu in ecclefia minifterium gent-DuSus e(t em a \ Canone uel regula'quae cunfta ordinat d dirigit* Canonici itaq? regulati d difciplinati dicun?-quippe q fua eleftioney regulatibe ac difpofitioe epos eligtt-qui eft uet' tex & norma cuiuflibj ecclefiae*qui & fcdm faccos canonef^ cunfto^ eft pordinator*Mec ab te fanfti patref/ canonicos cbfiharios epi fore deccenetut*quare in corpore Reip*cotdt teifte comparant*Nam ueluti a corde in corpore natali eft uita d regime'fic a canonicis epm eligetibus d ei cofulentii bus id oim pene in ecclefia agendoiy* regi me d direfho p' cedit* Quae tef agit ut n parua fit canonico? hanotis d ty tuli progatiua*qut pmum in ecclefia gradum eligunt_fimi<£ dirigunt* quare huiufmot ftatus d uitae forma no mo bono ris.'fed<£ emolumeti in det ecclefia plutimu habet *Demum hic uiuendi moduf tcanqlluf atq? fecutus admodu eft'nulla Curae aia? farcina hiis.quo fit-ut minor doftcinae atqi artatis idoneitas eis fufficere uideat* Adde quia Ubertatis ob tinet fatis mec ad faccof arta? ordinef* quippe qbusad f?cu lum redire d fub fanfto uiuere mfimonio libet* i Verum huiuf uitat mifetiasjctuciatus d defe3us*calamitatef d pericula tuipfc audi* qui ta libent huius ftatus dulcia aufcnU tafti-Impmif ttacf cananicus'qui(ut ais)nome a tegula tca-xit-an fub regula uiuat oro cofydeta *atqj hic repete q fup de epis dc c?tis clericis in comuni diximus-duodecio huius libri capto*Demu-'quo pafro canonicus a tegula dica? tgno ro'qui canonice^ & fub regula no uiuit«quiCut taceaj
rotta tegulas canonum-'pl^ef pbendas obtinet*# unuftpfe pluumoy fotfan melio^ loca occupat-quippe cum no [atiC cft ut unus lerulatManabiltt multo^ fetuitia intercipit. Dcmu qnto liberioref fut canonici-Cato licetius in plurima debacan? uitia*Ncc una^uni fufficit muliercula-ni fi retenta in domo habear ut uxorem-cocubinas uero St adolefcetulat quaij» cft numerus-Sed St qu5 fub regula uiuat nor uideo qui epifcopts n5 obediut'fed refiftunc-fatpeqj in eos cofpt tat* atmaq? mouet atcp ne iufte ab ecclefif pncipibus punia tur-iniulle fe pncipibus faecult federant-fed# famulantur* Et(ut paucis agajin tribus locis canonici uetfat officiu-in altati jin cboto uidelicet & in capitulo-In altari ing reue' tentia exqrit-ln choro honeftas 6c diuinoy deuota decata* tio*In capto moiy coicefiiojac agendoy unitas <5c utilitas* Pro bispnonici in altari irceuetetia ucdicat-in choto/dif-folutione-in capto litef* d^A-d alcare incj itteuetent acce' dunt.qui(ut ait Hubo)licet ablutis manibusjlota faciC/al bis uefttbus appsopinquet-tame peruetfo ope/polluto aiCj tmmudo corde chnfti corpus-facca uafa pertingere n crube' Ccuc- Deniq: ad altare accedit elatus ad bumilcrmtratus ad tnitem-crudelis ad clemente* Accedit feruuf ad drrmno ca" ritatis fupernae amote'fed pdendi corporat ftipendii timo' te*n5 deuotioe-fed coadlioe-Accedtt rutfus libatus ab ali' quo'aut altos tbans-accedit ing canonicus ad altate uanus curiofusyuoluptati fubditus*accedit ad menfa cbtifti-'no niti aliqd teporalib acceplus-Sed ue^ eft quia accefltt ad Ie' fum Petrus- tn accedit & iudas*Sed quo pafto deuote acce^ det-qui legem dni nec fciut nec difcunt.^Vacatinl ocio St ccmeffati6ibus.no libris*no cotemplatici*n6 utili a£honi ftudet-tercenis inhiac-teporalia fapiuc«a{Iidut in plateis* in ecclefia raci*rardi ad pdicandurr*parati addepotis uefti gia inuefhgandu*uelccio?ef ad ccgtegado* canef-g ad alen-
dos paupetef.plutef illis ad mcnfa feruiut*rad miffa nulluf Cifus eoiji calice p^eciofioc.equus miflali carior* cappa eoi}* cafula pulcbnofcamifia delicatior alba* N5 igiti eos* facci Fidis deus placac-fed indignaS.quia fcriptu eft* oratio iuih impinguat altare* depcatio impii no liberabit eu»Et itey Fpreuit dnsjirareluu Jjc iniqtatSminiftcantiu*([ Ruifus qualil in cbo20 uetfent difcutiendu eft.ubi tato deterio2e£ inboneftiorefcf canonici degut* qnto honeftiotef ede debe® rent* ubi mente uagi/attoniti oculiS/babitucp difloluti*^ fpiciunt per cacellos no pauperculas*'fed mulierculas*aliud cantat*aliud cogitac*In cboro fut corpore* in foro fut men te*mane in tbeatco*feco in ecclefia-ubtqj nuc intus^nuc fotis exeut inqeti*pfalmo^ <3ba n ^nuntiat-qbus catare pudori exiftimat*q> fi <Jba aliqn ptofetut*ep^i fenfum no atte dunt*nefcientef illud Gteg»qui uox pfalmodif' cum ex cot dis deuodoe agit/deo per intentione metis coi ungic* Alit cantat*fed n5 q> libri habeat*'fed cantat ut placeat populo magis cj deo*tata qbufdam leuiraf eft uodf*qnta & mendC frangit uoce qui n5 fcangit uoluntate*feruiat cofonantia uo cum no moiy*Quibus ait Gteg-quid ;pdeft dulcedo uocis* fi adeft afpentas mentis/Tande cantat n cum Dauid iuxta arca dni*fed in palatio cu berodiade*ut placeat difcumben tibus* Merito igi£ cborus eo^ no exultatiois'fed deplora tionis effeftus eft*ut dicere cogant cu Hteremia*'uerfus eft (inquit^in luftum cborus nr*Sed qd barc^Vereor ne ue^* fit'canonicos nri teporis ftufius no facete fuos*cum plutimi choiji ii cffent ingceffun*nift aliqd excorqrcnt*Ald unicas intereffecef borf-totius diei emolumeta rapiut*Alii fteri libus officiis ftenle exhibent obfequm*pinguiora uero offi cia frequentat*Alii fo|f0 infitmanc*ut diftributiocs pcipi-ant*drin domibus dilitefcac*Alii(ut ita dixenm}infortu nata hora qua intetfut ii diuinoy decatatict*fed bcculariu
negoriaticm-nec diuinis officiis* fed humanis commerciis* nec otationiifed uanae cofabulationi uacat» Denicg ad ca' pitulum cananid accedunt* fed ut litigent* ut yphdolor ubi litigia fopid deberent*'ibi nafcant» ibi culpa augeatur-'ubt deleri debuit* ibi difcordtas gingnunt'partef confhtuunt-Et(ut paucis agam) quoties canonicus capitulum ingrediE* toties domu periuruf redit *Prece em aut ptedo/odioyfauo te/aut timore longe aliud confulit*g aut cofcientias aut ec-clefias utilitas expofcunt*ibt non modefta difcuffio-fed cla' morofa cSfufio* fitcp captm officina difcotdiadcu effe debuit mater cocordix* Cogcegan£ no ut fe cortigat*fed detrahat» nec fit de alabus fermo*fed ipfi loquunS de extcinfecis»du^ tunt ad captm ouet & bouef.Et ibi-'(ut paucif cocluda)nec Matia locum habetynec Mattha compefritut'quia nec bona a&o uentilaS.nec Matis filentiu cuftodit-Taceo de eledi-one epof^» in q caro fanguis ac mamona iniqtatis longe plus poffunt-q ordo iuftitis 6c unitatis.Cum <3o captm ca' nonicos creat aut e?£a cofert beneficia*no ad menta- fed ad uolita dirigut uota fua»nec ad logicaa obfequia-Ted fpinq ora trahuS comertia.Veluti unus ex fandis ecclefiae dodori bus no ta elegantycj facete-in ecclefia atgetina accidiffe re^ Fert.In ea eni cu de oferendis certis in ea ecclefia uacatibus pbendis canonici dtfcordaret*'altero nepote puei^alcero fi liu*alteco ignobile fratre nolantibus'qdam romanus inibi canonicusyafellum qui plufcj»xx*anis ei fetuierat-noiauit» afferef in Ofdetia-quia $>t diutna feruitia quf afinuf eclefig Fecerat-dignior eundis noxatis etat»Quis tgi£ ea orma teco lensiiocundus/tcanqllusyaut fecutus effe pot.^Et^ut inquit Bern»)quis in tatis pericut oftitutus-ac tatis bonif deftitu-tus*no intra urget.no un£*n ccudaE/Qui foabet aure[ audiedi audiat»c£ inter tot mifcriafylaqos cfcpericta fit cau tus*uiuatcj fub regula/qui a regia nomen accepit*Non*n*
timebit aeterna IuppUcw»fi Cludcbit uitare fjculi uitia;
/j Ca«xx'de peminetiay necefft tate 3c utilitate officii Sacet dotu cutatoiy-teSoiy cura ala* hntium*Demu de ptimis huiuf ftatus labontn-efc calamitatibusjdefedibo <£gicuf
ESorifjCuraticf facerdotis-eximia eft dignitaf atcg pernecellatiu-falubercimuqi miftetiu. Habet enim tmpmis illu familiariffimu atq? falutifeiji ad ueti corporis cbrifti acceffum afftduu'in quo eft redemptio,uita, d falus noftca «Deinde qnti bonons d emolimeti teporalis hoc ecclefix offidu exiftat* beatus aug*patcnb infinuat«N3 tllud apti exponens-pfbyteri qui bn pfunt duplici honore digni babenc-fic ait'prefbyteu qui bene pfunt uita d do' fbdna-digm certe habcn? a fubditif duplici hano2e«fdlicet ut fpualitet eis obediat*d: exterio2a bona miniftcent-Nec folu bonote fublimi pmiau debent*'fedd terceno«ut no co tuftent indigetia fumptuu teporaliu* d gaudeat obedietia fpualium-Demu ex eo rettoris d curati dignitas bonor d utilitas coprebendi£.'qm(utinquitGteg-naytjenus^fpiti-tuale eft eius officiu* meditatore effe ppli apud deu* Vnde tabanus- n5 qlifcuncf dignitaf facerdotu eft-Huic eni forte datum eft-ut meditator fit inter deu d bomine-ut per eos genus humanu creatori recocilie?* Adde-bic <p pplo orat* hic fordet eius abluit«bic uice chrifti peccata condonat*hic clauef regni caeloiy poenitentibus apetit«bic baptifmu quo cbrifti noie cenfem Sc ei coiungimjqtacg miniftcat falubet rima facrameta*ut metito de illo didjioKet quod fctiptu eft quia ipfe comedit peccata pptoiy* (1 Sugeft ut buis officii calamitatefy affli&ionef, defe&us d picula fucdrxfte narce-mus.quciy plurima in.xii.huius fecudi libri capto diflerut mus-cum in comuni clerico^ oim miferias;onera d labozef
tet'igimus*fed<& illts nonutla addenda funt*quae ineffe CX' teris ecclefia (licis officiis diximus-pfertim cum de canoniciC egimus*Parua tn ex mulnf fingularius eif cogcuenti* affete mus*ut unufquifq? ni fi mente obcfcatus exiftat-farile huiut uitae fotmute/calamitatef(pericula cofpiciet* Fateor igil fuma eft dignitas*fumus honorata alafy habere* quod ex eo facile cofpicit*qrn fuma eft honorif progatiua corporee rumcgqbus no paiji animas pftantytegimen gerere* Sed oro cofyderet reftor qlis ipfe debeat effe* qui castos regendos imo C02tigedof fufcipit*qd tato e ptculofius» qnto pauci fefe Cotcigat* Attedat curatus uiref fuaf q aiay. farcina fp hume ros portat* N5 eni(cefte Chryfoft*)dignitasyno offiriu fa Cit facerdote* fed facerdof officiu.nec locus fan&ficat hoem' fed homo locu*ldeo fubdit* quia malus facerdos aut reoior de fuo mtmfterio ccime aegrit-'n5 dignitate* Qui eni aliof purgadi cura fufcipit'aliis fanftiot putgatiorcf effe debet* Vn idem Chryfoft* magna eft cofufioytnagnu piculum facer dotum'qti laici tnueniunc fideliotef eif/atqs iuftioref*Qu5 aute n5 ent cofufio- illos effe infetioref fubditis'quof etia jequalef effe cofufio eft/Sed int c*ta in eo facerdotu curato tum iminens piculum uerfat.quia no mo fua'fed ut ait Ifi dorus*’ppto^ inigtate danant'fi eos aut ignoratef n5 etu' diunt»aut peccatef no corcigut*Quod & beatuf Greg*tefta tur*Ait eni quia facerdos caufa eft ruinae pptvQuis enim fe pro ppti peccatis interceffo2 obiiciet- fi facerdotcf(g eam curam habec^geauiora comittant^Quare merito geauiffimo fupplicio fune deftinati*Sunt eni(eodc tefte Greg*}ueluti aqua: facci baptifmatif»qug peccata baptifatoi^ dilues»illof ad tegnu cxloy mittit* di ipfa in cloaca defcendit*Qui eni alioiy delidla in fe fufcipiut-non tam fua cj alio^ uica in-fpicere debent*quia quo^ fudotibus uiuut*'quo^ fanguine laute pafcunt'dignu eft ut eo^ culpis plecftant-Hinc idem
<P peccatis fuis obtulerut-li comedunt di tacet'eoiy ^uldu bio peccata maducant.Quare no ta reftoi^ dignitas extol' lenda eft>' q tlloiy periculu deplorandu*Quod Bern.fumis eiulatibus lacrima? ingens.'egcef[a eft iniqtas a Sacerdoti' bus tuis dne*qui uiden? regere pptm tuu-No eft iam dtb ferecia.ut ppts'fic <Sc face edos-Heu heu dfie deus-quia ipfi funt in pfecutione tua pmi*qui uiden? in ecclefia tua pptm regere-Qui f enl aiaiy reiftot intus n5 affliget-'cum fciat cu ram fubditoiy fuo piculo fufcepiffe.^De quo fcribit Sapiesi defixlfti exteaneu manu tuamyillaqatus ex uerbis oris tui. Quis eft curatus aut re<5o2;q infirma? cu infirmo fubdito*-Quif cum fcadalifato uri^Quif cupit fieri p fcatee anatbe ma d fubdito.^Quis ponit alam fui p fubditis/Quis cura tus eft Samantanus*qui ligat uulnera Subditi.*' Quis facit fecum milecicordia/ Quis ducit eu in ftabulu ecclefia dei/ Quis reddit qu* ultea ei neceffana fut*qui utina uit* ne-ceffana ii aufercet.*Quis curatus hodie eft alter Iofepb;qui frumeta in egipto diuidat.cum fmt .pmptuaria tofy plena* Quis liberet paupere a potente»# inopem cui n5 eft adiu-tot .‘'Quis reflor eft hodie marentium ofolator.^Quis^ut a ter objde uellenbuf ouiu fuaiy immo ecclefi*-'calefadc pauperef.^Quis uiatoribus boftia aperit/Quis curatoy di-tere potuit cum moyfe*tu fcis bn quia nec afelluynec qd ali ud acceperim ab eis-nec quemg affhxerim/Quis cu Samue le audaci anio dicet fubditif-loqmini cora dfio & cora ebei fto eius.utiy bouem cuiufq tulerim aut afimVfi quepiam ca lumniatus fum'fi oppteffi alique-'fi de manu cuiufq munus accepi-illudq reftitua uobts.^Quif cum Ambrofio uafa fua ccflat-d dat raptiuif <£ pauperibuf^Quif cu PaulmOyNola no epiftopc(utinquir Greg.}^ redimedo filio parrochia-uidua^mitca^baculu^ci indumenta pontificalia uendit/
pidef fandluarii.qui mciito fut ecclefiaiy reftotet'qui dif-perfi futmo folu in platets-fed in capite platea^.quia pu blice honorari uoluc de imagine fanAritatis-in qbus no eft; uirtutis exiflecia nec uetitacis-Sunt eni fermeco phartfeoi** £quod eft bypocafiQfaginaci/qui ^flo uultu cum fletu ad altaria dni metutu acceduc*in qbus fpusran3us no babttat quique inquic fcripca^effugiet fiflum-merito repellit eum dns 3c munera eius-quia no uero cozde accedut-Quos pub chce malachias fignac-' opetiebatis(inquit}lactimis altate dni-d fLetUjCSr mugitu gemebatis-ut uos ppts faccificaret» Et(ut pauris multa ptingam)folu ets curati 8c rcftotis no men reliftu eftcura ipfa atcg tegime peri it * DeFicit eis piC tas-manfit an£loritas»qui galli erant^caflrati effedli funt» cane no ualentef latrare«recioref plebiu uaccf famarif fut* d ditati non mugiunt, nec uia regia gradiunS.Mt(ut dicit Detn.)no ta Facile optaret honotef.Ti curas cofydcrarent la loref-Nec mo ea qua? diximus pericula,te&ovef & facerdo tef comitant.fed alia otca ordinis Sc officii fui natam dam nabilit apleftunS.bunt enl inuidi d inobedietef fupetio' tibus qbus inuidet & deccahut.Rutfus nouu curati facinus comittunt-Non eni cotentanf caetenf tecforlbus uiuos*' fed mottuos fubttahere partocbtanof.,pcutant eni fibi in tefla-mentis aliqd relincpTaceo q> factamentu poenitetias mini^ ftrantef-in tpfu factamentu ecmittut.Imponut eni pcenice/ tibus mi Itas'quas tpfi pecunia fe celebratos poli icent-poc' mtetias no difetetas imponut.nulli fut illis cafus tefetua-' ti*certatim omf de oibus abfoluut*miffaS/d cata eis inctb bentia g defunftis onera-no pfoluunt»celebrac n5 recocilt afi.uocan cofeffionef non audiunt .pletunqs fine faccamentis fubditi eoiy negligentia moriun&admittut excomunicatof ad diuia.no pdtcanc ppto-fed a ppto pdicant*Quo.n*pa3o
predlcabunt-fqui litteris opeta non dederunt? Aut quomo alios docebit-quem nullus docuit.''Sed ueiy eft illud caele-ftini in qdam epta quod ante Hietony-dixerat* quia abiie £h[fimae attef addifcunt-folu facerdotiu uilius eft-quod an fumi^g addifcit-auidiuf qufciC/g cognofcic-faciliuf tabui tuc/cum tn difficilius impleac- Dentcj re&otef ania^ fafti fut corpot^ fuop ccaOfatoref.Impinguati eni, dilatati,* in ccaffati-buccas rubentef britefydiuetfis epulis faginati-facile (ut inquit Hierony.} fpumat in Itbidinef- Sed quid ta pfun&orie loquim de uinolentia,de crapula, ac Cietetis gulae ircitametis facecdotu, Sc alioiy qui ecclefiaftico nomie ce fenf/Qui aiunt comedamus * bibamus St rnoriam-qui ub uunt ut comedat-quo^ deus uenl eft'qui a uentri uacant-cfc ad uentce(ut adeoiy fumma fpelicitate Sc fine^cunfta otdi nant* nec cis fatis eft uti cibis qui in ea qua degunt patria nafcunt-'fed deu Sc natam emendant-Nam ultra marinis St forenfibuf uinis,ac cum magnif impenfis adduiftis ferculis, fagi nant-quibus no una fufficit ^suintia-diuerfitate uinoiy l^canc.no cofyderatef-quia unius uini potus pataarcbam Noe per fex centos anos fobriu-temulentu fecit-Et ut bie tonymuf ait-Lotb per ebrietate infciens'libidini mifciuiC inceftum-d quod didru mirabile eft-1 que Sodoma n5 uicit* urna uicetut- Sacerdotibus eni lex ^bibet uini ufum'fed & caeteris qui pfunt-ne obliuifcanS iudicioiy det-modernif uero facetdotibus *ecclefi£ miniftas lege magis mera ab-botreda fotent-qbus dignitaf honorabilior eft-d operatio fan£lio2.qui uinoletia,ac ipfa exqfita epulari auidttas'mi-nifteriu uiltftcat-pfonas deboneftat-couetfatione deSpant* & poftcemo exteris lafciuiedi cam pbent-Tefte ent Greg' tu maioref uoluptati defetuiut-nimiiy miotibus lafciuif fce na laxanb-Taceo eomemorari diledla ab eis Pbilargia-id* eft amore pecunif -Plurimi certe eoiy auiy fitiut-au^ btbut
at coferuent carni d fangulni*Re£lorer moderni no pafto' tef'fed raptoref-'ouiumq? tonforef'no ad uiridta pafcua da> ckitefmo pifcatoref-fed negodatoref* no difpcfatoref bono tum crucifixi* fed uoratorebfic fua falfo quserut*' ut quse ue^ ra fua fut perdat-p pecuniis celebrat*C02pus cbrifti uendut cum Iuda*de mamona iniqtatis faccameta miniftcat* Vere, or fatis an rem faccameti oferat-facca emunt* facca uendut' fed gratia no infunduqqua n habent*aiunt nibil accipimuf gratis«ml damus gratis' dicenter quod coparauimus uendt mus-quia mercatocef parati fut uedere-qua; carius tpfi eme tunt*fed bis luci}* eft in butfa»damnu in ofcientia*nulla in ets grauitas*d ut ait canon-nibil in eis defedit induftcia* ie_d audi qacerbe eos comina? ecclefia qua offendunt©*
a,t d"PU“	cotete	tos	dne
deus noftecquu tata tapatitaS)c5ta f temitas ,tlta regni,
tieiyduplici eos poena conterit/ anima d corpore i dum hic
egere* <£ in labo2e inutili uiuere*d bonis fuis gaudere no
finit-tande gebenna ufq perducit»<IQui ergo auref babet
audiendi audiat*d inter tot pericula pofitusAuam qu^rat
fecuritatis.qui ta ^pinquus eft difccimini tepeftatis*narca
ta pericula no pauebit-Ti curS fubditoija digne tenebit*Pau
cula certe de cunftis ecclefiaftici ftatus dtgnitatibus/officiif
& ordinibus enarrauimus/dulcia pant d amara tangetef*
WJuare iam faciemus Fme.quia finis no elfet*'fi quis conare.
tur plene narrare cunSaf mifetias d laboaef aculeos,d peri
cu a uius ftatus/uidelicet pontificalis d facerdotalis»
v eruntn ne quis tfta legens ex tata multitudine labori'
.pmtate piculo^i flatu ecclefiafticu perfeftu d dignu.aut reprobet aut damnet-intelhgat fane predifta uera effe de
, i *
d dericisiqui male/negligenb/d pfun&one cura paftorale getut.qbus predtfta d maiora picula parata fut Si tn digne admiftwVeo maiora gt* pmia bSt deftinata.
Et hoc efl quod paucis uetbis dicit Aug.'quia nihil peticu lofiusy aut danabilius in hoc ffculo epi Si pfbyteri officio! fi pfundlorie agat.ficut nec beatius & deo acceptius' § fi eo mo miltte£*quo imperator nr iubet*Itaqs n5 efl periculum in flatu'fed abutetibus flatu* nec efl reprobatio in dtgnita te'fed in decpantibus dignitate, in qua nimi^ Ct fit multi tudo labo^'ubi eft exellentia honoiy d ptfmioiy*
^TCa>xxi' <TDc Serando Rata fpttitmU uideUcet td.gio II foiy* & de moriuis Si autoritatibus ad pbandu flatu ec-|| clefiaflici ordinis fimplidt pferendum effe flatui religio \nis*c* per cofequens ecclefwflicu ordine cffc peligendu*
Vperefl agere de Secundo Statu Spirituali uide-licet Religiofoy.tJpmo adducunS ronef Se motiua ad ^bandum (latum ecclefiaflicu fimplicit pfetendu elfe flatui religionis* dfpet ofeques uidefqcj epi Se miniflri ecclefiae in dignitate «S-petfeSioe flatus fmt religiofis prai' ferendi-Primo eni illud apte ;pbate uidet Hierony* Nam Sc ad Ruflicu monachu fic inquit»'uiue in monaflerio»' ut cie ricus effe merearis.Et tte* alius fapiens*'uix bonus mona^ thus mediocre clericu facfc.Et ite^j ad heliodoiy.alia efl ca tlenci'alia monachi* Clerici ouef pafcut*ego pafcor» illi de altati ulufit'ego ut fecuris qft ad radicem arboris infcufluo fa? poni?jfi munus ad altare no offero-Et iteiy» mihi ante pfbyteiy fedete no licet*Illi» fi peccauero licet me tcadere fathancc* Videf ergo dignitate* d exellentia cleticoiy fup monaflica uita.Denicg quis dubitat bonu publicu pferendu effe priuato.Conflat aute cleucoiy St praslatoiy utta magis pplo fcuSuofa fo2e g teligiofoiy* Vt eni dicit Greg»'nuU2 deo magis acceptabile eft facrificium* g jelus aia^- Clerici ergo cum magis fcudlificent* mento ergo eoiy flatus mona-"
te ultx proferendus eft*' qui £pnc duntaxat falutl inte dic Demum nemo hefitaqquin beliaf longe pfediot fuerit quocuncf monadico uieo* quod cx eo maxime conflat* quia cbnftuf Iobanne(_quo int natof mulieiy alius n5 fuit maioj in pfe£Kone)inducit-Dicens in euangelio Luc?*ipfe pibit ante illu in fpu & uirtute heli**Ec ite^ in matheo dicit Si uultif fcire*ipfe c(l helias*Super quo uetbo Cbryfofto* pulchre ad ^pofitu loques*fi talem aliqn mibi adducas mo nachum'qualis(ut exaggeratione dica^beliaf fuit*no tame illi comparadus eft>' qui tcadituf pptis & multoiy peccata ferre compulfuf.'immobit pfeuerauerit d fortibHi aut (ut ecclefiaftid A ptadatdqui poptoiy faluti continuo (ludent* Sed nec illud obmittedu eft*'qm cui aplius committit nile magis metelqfi bn miniftcat* q ille cui minus comiffu eft* Conftat tn q, uiris ecclefiaftids A ptpUtis Splius eft comit fum-q nnnaftids uiris»Accedit-qm pecfeflio feu fublimi-fas alicuius (latus no accctit fine caiitate*'iuxta illud*’fi ba bueto omne fcientia & fidem/tta ut motef tranffera-cartta' tem aut no babea*nibil fum* Conftat tn cavitate*^3ximo^ magis inede clerico^ ftatui-^r aiaiy cura qua biic «Protea fi meutu utriufqs (latuf cofyderare libet* illud ueuffimu eft qm meritu bomis cofiftit in libetado innocetef de manibus fortioy d tyranoiydn quo^ peifona dicebat Iob •'contere^ bam malos ab miquo^de dentibus illius aufcreba prfda Quod magis fit per ftatu clericoiy & pqlatoi^-q monacho tum.Vnde Hierony*ad Paulinum ait*'q (anda fimplidtas folu fibi <pdtft.cS- qnto plus odidificat ecctam dei ex uitO merito* taro plus nocet fi cotradicctibuf no refiftit-Demum magnitudo menti cofiftit in magnitudine conatus^ad uince dum magnam pmptitudine & indtamentu ad pecca tu-qui a inquit ecclefiafticus*pfcftus & beatus eft/qui potuit tcanL
gredi-d w cft tcanfgceITus»facete mala*'d' non fedt*Tahs
ergo magnitudo conatus potius cft in ftatu ecclefiaftlcorum g tcligiofoiy* CPoflent in bac ve plurima adducided bre. uitatis gratia pdifhs rSnibus rotentac-qbus qdam ^bare uiden? epos/d cgceros minifttos ecdefi£*in (latus Sc dtgni tatis eminetia/d pfeiftione pferendos ede teligiofis* <3c pec cofeqns ecclefiafticu ftacu effe praeeligendu* Vetuntn quid tenendum fit* in fequentibus capitulis explicabitur;
(Caxxii* 4QDe pma Campatatione boiy duo^ Statuum^ uidelicet qualuer bt duo ftatus cleutoiy Sc monacbom (e babent/alter ad alterum comparatus* d quis eoiy fic fimpliciter eligibilior, quarum ad eminentiam & pede, ftionem ftatusac etiam uiix d fandhtatis*
dOnfyderadum rurfuf occurrit atcji difcuttendum*q/ litet bi duo ftatus (eu uiuendi modi/ eccleliafttco' tum uidelicet d religiofoiy-inuict fe bnt/altec ad alteiy comparatus*refpe£lu eminent totis uitap d pfeftions ftatuMn quo articulo licj ptima diri poffent» b2euiffime tti Sc fub quoda eptlogo dtcendu eft fcdm farftciy dodlciy (en tentias/illud effe ueiiftimu*'uidelicj epos no folum exteros oifif ordinef & miniftcos ecclefia; militantis* fedd cunflos teligiofos» d tegularef uiros pfeSioti mo repfentare aptoC & ideo fup cm[ eminentiotef d in pfeftiori ftatu fore*b- a manifeftu eft/Cp epi fuccedut aptis in regimie ecclefiae* Vn Paulus ad eos ait* attedite uobis d uniuetfo gregi- in quo fptrituftanfbus pofuit uos epos rcgeie ecdcfia dei» qua atcj fiuit (anguine fuo*Ptoqua re apettius declatada; pfuppcne dum duximus'q> quattuor pncipalit d fingulant fuerut coi lata aptis a cbtifto/dr tpis eoiy (uctcRotibuS‘'quf magna in eis exellentiaySc ftatus pfedionem dtfignat* d in gbus-epi apoftct (uccedunt 'd eos ptx cxteiis imitanE* primo*uitga
poteftatiua in fufceptione temporalium fl:ipendic*.Vnde in matbeo legimus-'pta?cepit eis ne quid tollerent in uia/ tnfi uirga-Fut nomine uitgx poceftate a chriflo recepta- de redpiedo teporaha ftipedia intelligamus fcdm auguftinu* Secundo-fclauef in iunfdicbonc adminiflratiots facrameto* Vn ait chriflus Petco*'ubi dabo clauef regni cxlo**Tet' tio*data eft infufflatto Spintuspn remiflianem peccato** Vnde apud Iobanem legimus»infuffiauit cSc dixit.acciptte fpmfanftum.quo* peccaca remifentis «fccartera* Super quo uerbo Gteg«inquit-licet intueri inqntum culmen g\x per-dudbi fut aptiiut uice dei qbufda peccata relaxent-cjbufda reti neat .quo* nuc in ecclefia epi locum tenet*Quarto-data eft difpartitio lingua* in pdicatioe Obi dei-ut in a&ibus apto* legimus quia apparuere aptis difpartit* lingux ad pdicadum uetbu dei.In bis ergo quattuor! epi aptos exel-lentiori mo reprffentat, q qcunqi religiofi, d ideo funt in peife&oti fatu* Adde cjnturn*<fpc uotum ppetua? curae ouir um fua*Fufq? ad anima & fanguinc* In qua re pfedtiori mo aptos repfentat-g ornf rtligiofi* Quod uot5 cui* ama* in cofeccatiue fua fecetuc uouetef aias fuas ponere pro ouibus fuis-in quo uoro tam excelfx cantatis omf reltgiofos exce dunt.quia tefle redemptoae-matae caritate nemo habet'c| ut anima fua ponat quis ,p amicis fuis ♦ Summus g gradus pfeftionis efl in epts* quia eo* dignitas pfefta caritate ia acqfita teqrit'n5 acqrenda. (jjSi ueto(feclu(is epis)pfbyte T0S & exteros miniftcos ecclefia? ad teligtofof coparate uo' tumus ’boc tripliciter confyderare d intelligete poffumuf. Primo qntum ad humani conatuf uoluntate»Secundo qntum ad operis qlitate.Tertio qntum ad utciufqj ftatuf qdditacc feu pmitate* ifPrimomS j^fert opus operi uel flatus flatui ex uoluntate operantis-Qui eni pmptiori uolutate & cum maiori cenatu facit opus ad quod tenet-maiotis gfeflionis
Sc maiotlf meriti eft> Si ergo ifto mo opera reUgiofo# Sc pfbytetoiy ad inuicem coparenc-incertu eft;quae opera fint maioris meriti & maioris pfeclionis*quia planu eft illo' tum opera maioris menti & pfefticnis fut*qui cu ^mptio' ti uolutate^d cu maiori conatu ipfa operan?» ([Secundo <io mo qntum ad operis ql itat em* oginitaf ppont? oiugali ut uidualt coti nentia: in bono* In malo uero homicidiu ppo' nic futto*SimiliC uita aftiua pponit cotemplatiu**qa fur £luofior*C5templaciua vo pponic a&iua?*quia metico ma' iqc & pfedlior-fcdm quem modu coparando aliq opera pat ticularia qu* faciunt pfbyteci*'funt prectioca aliqbus ope.* ribus particulatibul-q religiofi faciut* ficut magis eft inten dere faluti alaiy*' g ieiunai:e(g filenrium tenere*Et aliqua opera quae faciuc religiofi*pfe£Hota funt qbufdS operibus; quae faciunt pfbyterUEt ita iftomS bnc fe ficut excedenf Sc cxceffa* C Sed tertio mo comparando opera reltgiofoiy ad opera pfbyteto$qin ordine ad pma qdditatem St radicem a qua ^gcediunC* puta in ordie ad radice illa qua religiofi totam eoiy uitam deo fouere* (Sc fe^di fua in cbnfti obfequi um perpetuo tcadidecut*l6ge funt pfeftiora quocunq? fingu lari operae pfbytcro^.Et eodem mo in petfe&ioe* uita te ligiofoiji ad uita pfbytereti comparat*ficut infinitu ad fmi tum'ut dicit anfelmus in libro de filitudinibus* Qzuif«n-in bono abftinentia fumptioi cibi pferat* f umere tn cibu cu aliquo #>t caritatem-pfetb abftinetiae*In malo uero quauif ad ulteriu pfera? furto* furati tn gladium ad occidendujeft grauius g adulteriu*Sic quis pfbyteri in aliquo particula' ti opere put pferri teltgiofis* ex adin&a tn radice ppctux obligatioisyqua fe in chrifti obfequm religiofi tradiderunt fimplr in petfefliois (latu gferendi (ut* Et bac opinionem aliq eximii do&otef tenent* Alii uero affirmat arcbidiaco nos Sc Curatos Sc alios infetiorcf ecclefiae miniftcos tlle in
exellentton petfeStonis ftatu-<5r maxime propter taa-qua* eis fpecialit coueniut-Ptlmo ptopt poteftate-Secundo admifttatione officii-Tertio	honoris pteconiu-Potefta,
tem eni teceperut a cbufto in pfona difciptoi^-qn didlu eft eis Lucf-x'ecce dedi uobis poteftate calcadi fup fecpentes & fcorpionef-d fup omne uirtute inimici-3c nihil uobif no cebit-ac fi diceret-dedi uobis poteftate eiiciedi ome genus tmmudanoiy fpuum ab obfeftis corporibus- ne putare?! effe diftum de beftus.'ut Cbryfoft-exponic-Iftud aut reptffen tant pfbyteri in faccamecoty adminiftcatioe-Adminiftcati' onis uero officium receperuc-'qn diSu eft-in quacunc| domu intcauecitif* pmum dicite pax buic domui- Quia-n-bono^s oim pax mater eftyfme qua cjtera inania fut- ideo chiiftus difdpulos pmo pacem iuHit offerre.’tanq bonofti oim inici> um-quoiyjmmftcos eos faciebat-'ut chtyfoft.dicit-Hos aut tcptgfentSt pfbyteri m euagetii pdicatioe in quo pmo nu' tianda eft pax-iuxta illud ad tom-x- qfpeciofi pedef euage lifantiu pacem-euagelifancium bona - lftud aut reprffentac pfbyteri in plebis curae fufceptioe- p qua donec lpfa tencd animal uica ,ppam tenen? exponere- Sed honoris pconiu teceperut' qn teuetfi cum gaudio dixert dro- demonef etia fubiiciunE nobis iri nomie tuo-Gaudebat eni ut glo-dicit-qfi fublimef effeSi-1 terribilef boibus & demonibus erat Hoc aut rcptpfentat pfbyteri in fubdite^ iutifdiftione d cobertiSe- a qbus fi bn eis prxfunt* duplici bonore debent haberi' ut dicit apts-i-cbimo-v-{[Per barc igic quas ^xi' tne dicla funtJcocludunt aliq dockuef ^etia infenoref mini' ficos ecclefi^^in eminetia & in pfedione ftacus^celigiofis p-fetedos effe»uel falte eos fo2e in petfefiiois fla tu-Hac itacg opinionem ptfdicb. dcxftotef roborare uidenb per ronef d autontatef fuperius allegaraf-' cum de exellentia d peife' ftione epifcopo^ & miniflroy ecckfu a&um eft. ad qua?
qui teliglofos inferioribus ecctefi* minldds proferunt' re# fpndenc.prout in uicelimoquatto capitulo uidcbttut;
(Ca-xxiiii Cf De alia comparatione illoti duoiyi datuum Clerico^ <5 Religiofo^ int fe adinufce*uidelicj quis fifc eligibilior tanc- fimpliciter humanior d tolerabilior*
* % fe Od prfdi3am comparationem bo^ duo^i datuum uidelicet ecclefiaftico^ «S-ieltgiofoy qntum ad pet ” fefitonero ftatus'alu comparatio fuccedit-quis ub delicj ho^ datuum clericalis uel regularis eligibilior fici tanq fimplicit humanio’ d tuletabilioidn qua te(ut mihi fane uideE)qaxftio ipfa fafti eft*Vtetcg cni uiuedi modus exelletiffimus atcp fan£hiCfimuf ed*in quo^ quolibet diuee fje uue ad falutem repeiiri poflur* Nec eni cbnrius fpofus ecclefiaz plene illi ^puidiffeci nili fcdm diuetfas infirmita' tef/eu uiref fuo^ fideliuTic diuerfos uiuendi mos ad unii tn dei cultum tendentef inditui!Tet*Hinc ipe ait'in domo patas mei maficnes multf funt*Et itey fccibi£-'in uia dni alius fiqalius fic ibat'cmf tn non ad diueifos finef* fed ad unu ^pperaief^d ut deo(diueifis tn gce(libuQfamulen?*d fi alius currat-alius plane uadens ei no inuideat-tum utercg meta atringat*quae diuerfitas^unitas ed-'quia ac* unom ^e* Cultum diuinitus ordinata*Ea igi? decora diuerfitate ateg fulgida unitate floret ateg fplendet dei ecclefta*ta pulchra fideliu fuoiy unanimi uatietate*Nibilorninuf tn inc idos datus feu uiuendi mos (ut fup tadlu eft ex diueifis cafibus d tefpeflibuf)alter tftis*'alter illis eligibilioa t(l*Vn ait Dionyfius-ncnulli {ut in uia perficiendo^ *d ad pfe&onis acqfitionc aliquo indigent•'quod aluf no expedir-Nam ad cfcpmendas p-*fticef.'atca uita uidelicj pet abdinctia ac ex* ctcitu d uigiliai^i expeditet-Aliis uero non hntibus illas
pafltonet'non congcueret*qui fo2te defeflus fuos alio exer* cLtiojuel diutnae gcatise auxi Ito fupplete poffent* Nam ue-luti fcdm dodldna apti*' in uno corpore multa fut membra no idem officiu bnttaicS quod uni ogcuityalted pleruncp eft nociuu fine oftenfioe corponf/fic plerunc^ una uiuedi Forma* qua? altqbus eft ad falutem'aliis cedit tn pernitiem*<£ eco tca*Pcofecerut certe fibt & multis in ordine ecclefiaftico-co pluref quos numerare opofu fo2et*adeo ut diccte mihi re^ fle poffet altgs tancj de flelt Cflt*'numera fi potef*Sic Ni/ colauf fulfit*fic gteg.fumuf tpfe pontifex»fic paulinus epus nolanuf licj opuleti(timuf*fed<£ in regtau Sc monadica ui' ta effulfit* Item Bafilius*Benediflus»Hterony*Dominicus atcg Frandfcus*cSr plurimi qbus domus diu reFerta efl»Int quos nonulli aut diuino motu fupnacg infpirattone uocati» aut uariis ex caufis ex altero (latu ad alte^ exfpirarut* in quo beati euafcre* fme tame £>oris datus diminutioe* Hinc Benedicius* bine Dnicus & cfpluref (Indiore Fetuote deo fa mulari cupientefytSr fajculi cofortia fugietef* ex clerico^ ot' dine ad regulate uita trafierunt* Hinc rurfus Auguflinus/ Gregoriufcj eadem uocati infpiratioe & pfidendt fideltbuf uberibus jelo fuccenfi' ex monadica reltgioe ad ecclefiafticu epalis ordinis gradu fanfle & meritorie comearunt* Vnuf quifef tgiEQsut fcdm aptm deflinauit in corde fuo)fic banc uel illa uia eligit*uiref fuas cofyderas fcdm finem fibi in" tentum*Efl em utercg flatus(ut taflu e(F)n6 pcepti*fed ca filii d fupererogationibnec imperaB-fed fuade?*Ec ueluci de <Jginibus apts ait*qui potefl capere capiat*& de matri/ monio fcdm eunde aptm*pleruq? melius eft nubere g m\)ri Ita in biis flatibus dicendum eft*In qbufdam forte utilius foret*'ut per fpirituale matdmoniu eeclefiae nubant*g ultra uiref inexpertas fub fltifla regulari uita retro refpicietesi uita deferat incepta*Itac| inexpettisyimbecilhbus & irtfic-
mls putamus-q> flatus ecctefiafticl ordinis tanqua humanior 6c tolerabilior eft prfeligedus-nifi altiori infpiratioe quif defup ad alia uita uocatus-aut fpuali <Sc corporali adiume' to roboratus fuerit» Accedit ad hoc» quia eligere aftus eft uoluntatif d uirtutif.uirtus ergo ipfa ofyderada eft(iuxta phfn)fcdm eleftionem medii quod in re&a tone ofiftit»Ec' clefufticus itacp ftatus atteta humana fcagihtate & ,pmpti' tudine peceadi-'qndam uia media & tonabilem uiuendi htc uidet>Habet eni religiofitatis fatis-habet d altqd huma' nitatis feu laxitatis» Quod-fi forte dicat religionis uitam etia eode refpedu fimplr fcue eligenda-peo q> habj tolera' tiasd moderatioef fuas ad iudiciu ptflatoy-nec ultra prp cipic*cj rationabilih fupportau pottit*c5r quod dato q> quis in religione cadat-habet refurgendi remedia jpr intentio nem ad deu ecedla* habet denicg fcatref a qbus iuuan pot» Fateor illud ueiy fore-ftn illud idem quod etfdcm religio-fis ex petmi(U5e fit'feu indulgetia clericis'fit ex iure com muni-Quod eni tolerat aut indulgeti-'c6ftat legi derogare atcj? aliqn ^hibitu effe» dt fi aliqn fine ca indulgeat'cofcien tia urget; d intus bellum nafci?»ubl qetari fperali» maxime «pptet inftituta d artiflimas cuiufc| religionis oftitutionef/ c|bus fe artari uouerunt-'d ad multa alia quoiy tranfgreffio aut contemptus mortale pleruncg inducit peccatu' qua» oia no tta acriter cleticif cotingut-Demum eaipfa remedta*'quae teltgiofis competut ex toleratia uel fcatv prjfidio-' etia cie tids communia effe pnt» C Circa Secundu uero quis ftatus feu uiuendi modus ptfduftorum praeeligendus fit tang (an ftior d petf eftiot'diftum eft in praecedenti capitulo j
CCa-xxiiu* CAflignant rnfionef ad obiefta cotca religi ofos pro ruenda opinione illoiy-qui fentiunt reltgiofos effe in petfeftion ftatu»’ g fmt Decani;Archidiaconij d
a alii infetioref dencl poti epm*ubi difcuti?*\qux fitger, feftioc ujta'aftiuajuel contemplatiua.c* de ea^adinu^ xL.cem compatatioe* & de aliis banc materia tangentibus*
'ibet tgic pro tuenda tlla opinione quse babet infe a J rioret miniflcos ecclefiaf/poft epos no aequari teli* A ^4-giofts quo ad flatum perfefliois tndere ad nonul' la obiefta fuperius adducb»*quae ^bate uidenl archidiaco' noSjCutatoSyd prfdiftos inferiores miniflcos ad teligiofoC comparatos pfeftfotem, aut faltem arqlem flatum in eccle' fia obtinere*Et quancj per ea qua: didla fut/fatis ronef tpf foluta: uideanS- particularius tame ad fmgulaSyfmgulx fiet fatidaflionef*Primo igiH dicebat*quia monacbif licitu eft tcafire ad flatu pfbyteroiy*tancj ad peifei5ore*quia ut inqt Hierony*<X-tcadumptiue in canone*xxiii.q.i*dicit*fic uiue in monafterio-ut clericus ede mereatis* Rtidec em q> mona thus tancj monaebus/no babet officiu clerici exercere*uerun tn inqntum litterati d dofti fut-'licite podut «pmoueri ad pfbyteratS/ d cura monacbale altoiy ba6ete*pecfectionem tn flatus no babec ex illo tranfituded ex perpetua obliga' tione uoti*Et ita licet fiat pfbyter*non dimittit pfedione monacbale* ideo fubdifi in prefato decreto*multo tempore difce*quse poftmodu doceas* <$ ini bonos/emp melioref fe' flare* Deinde adducebat illud Hierony*ad Eliodov' ubi dicebat Hierony*mibi fciltcj monaebo ari pfbyteiy federe no licet*illi fi peccauero* licet me tdere Satbanx*Ex quo ut de? cura aiaiy bntef in pfeftioti ede flatu qbufuis religi cfis cotemplatioi uacatibus* aut faltem tn flatu pfeftionis cde»Sed dicendu eft ofnf miniflcos ecclefia: ede in pfectioit ftatu*fm5 quo fup diflum eft uideltcj fipr officii adminiflca tionenvSed talis pfedlio flatus fcdm eos qui bac opinione tenent*magis accipit comparatiue g ,pprie*Vnde Canones
t> Vthi CufhuA fj
appellat Ratu clericoiy gradu quenda-’ut infertus latius ta. ge?*Po(lea ueto dicebac bonu publicum pferendu ede bona puata*<£ cum curati gerat officiu publicu-quia cura aniaiy' quo jelo feu officio fcdm Greg.nullu eft deo acceptabilius Se religiofi folum intendat fpprie faluti*uidct curatos ede in pfeftiort ftatu*Quibus tnde?-'cp quis abfolute intedete bono publico'fit maioris pfeclionis q intendere bono pua'-to-boc eft in genere operis pfecbodntedere tti pfefte bono puato* uel faluti ^prie-prffert illi qui impfefte intendit bono publtco-Zelus enx aiaiy facciftciu eft acceptum deo-fi ordinate fit.qui ordo eft' ut quis pmo habeat cura falutts fufpoftmodu alioy*quia ut fcribic mathei*xvi*cS: traiv/ fumptiue in canone* quid ,pdeft homini fi uniuetfu mudum luccctJanim* uero fu* dettimentu patia?*Denicg tefpodenc alio mo uidelicj*'q> ea quae diSa fuc bene ,pbant curatoS/cS infetioref miniftcos ecelefiat fi refte agac- pode ede in pfe' ftionis opetc'fed no in pfe&tonis ftatu-Quia pdifli mini ftci ecclefia? no fufcipiut plebis aut parcochi* fu* cura cum ppetuo obligariois uoto*quod ex eo patet'quia eam defe« rete pnc*auc renuntiado*aut per religionis ingtcdunvfoli ergo epi cu uoto ppetuo fufcipiut cura ataw<5c ideo fine lw centia aptic* fedis illa defecere n5 piit*Rurfus quod obii-cit de helia de quo Chtyfoft.dicitlfi talem altque adducaf mihi monachu^qlis helias fuit*n5 tn illi comparadus eft' qui editus eft cutf pptoiy <jtcetera* Ad qd dicit'q> ChcyC-oftomuf no intellexit de fimplici pfbyteroded de epifeopo Qz fi loquac de fimplici pfbytero'n5 intedit prfferce fta' tu pfbyteri fatui religionif-fed intedit cp ptculofio2 eft fta tus hntis cura aiajyi q teligiofi in cotemplatioe uiuetis*<£ per cofcqris feruare fe innocente in maiori piculo-iudidum eft maioris uirtutif*Sed quis mai02 uirtus requirat ad hoc q> aliqs fe prffetuet immune a peccato inc pptos q in teli-
gione' maioris tn uirtutis eft uitare picula religione intra' do*g no uitare picula int pptos uiuendo* Item obiideba?» quia pfbyteus & miniftcis ecclefia; magis committit uidelj tura aiaiy-q teligiofis* & per confeqns ftatus eft maioris p, feftionis & meriti* Ad quod dicit* q> altg agere uel admi' niftcare duplicit contingit*Si eni ille cui pluf eft comiffum maiora faciat/aut plus feruiat» indubie plus meret- cj ille cui minus committit/ & minus faciat* Sed fi ille cui minus committit maiora/Sc pfefliora faciat & plus feruiat'magit mere? g ille cui magif eft comiftu & minuf feruit*In utcoqf tgit ftatu clencoiy <* relrgiofoiy ifta duo repetiti pnt* pet qu* uis argumeti foluit* Ad aliud autem quod dicebat de merito cS-petfedlioe quod ofiftit in cura aiaiy-fup rnfum eft in folutioe ad argumetumjquod fiebat de publico <5c cornu' ni bono puato ptfferendo*4fSubfeqntec h obftat quod dicebat quia liberare innocetef de manu petfidoiy maxime p-feclionif Sc meriti eft* adducetef etia illud Hieronymi* ga fanfta fimplicitas folu fibi ,pdeft'fed tato plus nocet* fi co tradicetibus n5 refiftit*Dicendu eft q> illa magnitudo mere ti intelligit ex parce mentis* qn quis tfn ^pficit in cotem' platioe*ut jpz deu uelit intendere faluti ^ximoiy.etia cum aliquo deteimeto cocemplatiois» Ha eni m5 certum eft cg ad maiorem perfe&ione caritatis pertinet q fimptr uacare cotemplatioi*Et boc eft quod Ifidotus in libro de fumo bo no ait*bonu eft igit corporalit remotu ede a mundo.meli-us tn remotu effe uoluntate» Optimu aut & petfech meriti eft-utcocg effe femotu* Quod etia dicebat-quia magnitudo meriti cofiftit in magnitudine conatus ad uinccndu pmpti tudinem peccadi.quia beatus eft qui potuit tcafgcedi <5c na eft trafgreffus* quae ^pmptitudo magis ineft miniftcis eccle-tn reltgiofis*Dtcendu eft q> magnitudo meriti hornis erga deu ex tribuf pot infurgete*Ptimo ex parte merentif*
Secundo ex pacte principii formalis quo quis mere?* Tectio cx parte opetif meritorii*St ig$ magnitudo meriti pe» fe? ex parte metentif-qn altqs cotemplatioe dei & in chii» fti amore tm creuit- ut ad tepus cupit detrimentu pati fuaf fruitionis £>pter chtifti gloria,ad .pcuranda .pximoiy falu^ tem mo quo dicebat apis ad Ronwx.cupieba ego ctle ana# tbema a chrifto fratribus meis*de quo Chryfofbdidt in libello de laudibus eius' q» ficut ferru In ignem miftu non eft aliud q ignis'fic aia Pault diuia caritate incenfa.'n erat aliud g cantaf.Talis ergo puto magif mere? in uita a£Ka faluti .pximoiy intedens' q in uita cotemplatiua/cotempla tioni uacas-Vn Paulus hoc elegit tancj maioris caritatif* maioris meriti.Ele&io eni no eft nifi de maiori bono- Vn dicit ad Phil*pmo'coart02 eni ex duobus defyderiu babtnf diffolui 8c effe cu chrifto'quod mihi multo meliuf eft.per' manere aut in caritate'neceffariu .pptec uos-Et boc cofidef fcio quia pmanebo oibus uobis ad «pfedum ueftiy.Sug quo uerbo dicit glo.quod elegit PautuC n5 qd fibi meltuf erat» fed quod multis expediebat <pptct caritate quae fugeminet oibus*Si uero cofydere? pnripium formale quo quis mete/ tut* putant aliq 15 maioris meriti e(l cotemplatiua uita cj a£liua»Cum eni pncipium formale merendi fit caritas-ficut magis meritoriu eft diligere deu fcdm fe* q diligere $xn mum*fic maioris meriti eft uita cotemplatiua,qu* diredle de fuo genere 02dina? ad dileSione dei*fcdm que modu in' telligi? illud Greg*<ji• moral*ultio ca*mart* cura no tep' bendiS-Marise uero contemplatio etia lauda?'quia magna funt uitx aftiu* merita'fed cotemplatiuae fut potiora*Ve tum fi cofydera? opus merito^-uiden? fe bre ficut exellen tta Sc exceffa.quia refpe£lu meriti accidttalis*cu tale meri/ tum de? fcdm genus operis.maioris meriti pot effe aftiua uita potior q otemplatiua*Et iftomo nedum cprifed pfbyo
teri & facerdotef cura animaiy habentef/in exellentiore St petfefliore ftatu fut*'c[ religiofi*Et de iftis loqui? auguft. Valerio'nihil eft in hac uita difficilius/ptculofiusftaboro' fius epifcopi pfbyteri(aut diaconi officio>fi pfunftoue aga? Sed apud deu nihil beatius*'fi eo mo milite? quo nr impe rator iubet*Si uero uttunqi feu utcanqs uita fumimus tefpe ift:u meriti effcntialis^quod indet caritati tang radici mere di'putant altq fimplicib maioris meriti etle cotemplatiua 9 a<^iua« Alii uero famofi St moderni doftoref coparando tftaf duas uitaf adinuicem-diftinguunt*quia qntum ad eo^i fubftantia fimptc potior^cS per cofeqns prjfereda efl cotem platio'ut dici? in ca-nifi cum pndenvde renuntiatioe*Ipfa eft enl fecntiotjfc magis fuauis. pauciffimis indight&jfcr feeligeda tanqqetiffima*quoiy cotcaru cotingut operibus adtiux.d fcdm huc modu comparadi otemplatia fimplr efl melior;Scprxferenda aftiux*Si uero comparant qntum ad eoiy ufum'tuc diflinguut-Na quia ufus refpicit operis exe cutionem*'executio aut aftionis duo refpicit-fcilicj ipfos ad quos eft fciltcj fubditos-d- ipfu exeqntem fcilicj praelatum» Si pmomo coparenl* fic aftiua prfferenda eft otemplatioi* quia pluribus utilis eft»<fr magis fcuduofa’ut dici? in difo decretali*licet illa fit fecutior St magis fuauis»quia in fecu ditate fobolis»lippitudo Ltae, Rachaelis pulchritudini eft ptflata-ut dicit Greg* fup Ejechielem expones illud* erat Lia lippa^fed fecunda*Si uero comparent fecundo mo* aut eft ad illud difpofitus St idoneus*aut no*fi no* tunc melior eft fibi ufus c5templatiu3e»quia fibi pot ibi <pficere*fed in adliua'nec fibi nec aliis*Si uero eft idoneus-1 aut accedit uo catus Sc nece{fitatus*aut ppa uoluntate*Si fecudo mo otem piatio praecellit* quia aftiua no praecellit/ niti ^ueniat ex coaflioe St nece(litate*fi uero coaftus*'tuc fimplr adiua prf. tellit quoad ufum eius* St fic fiue cogat; ab homine uel ex
carltate’uel #>r neceflitatem £>xlmo9»*dt talibuf metio: eft a£Uua,g cotemplatla* Nam pet talem a£hone auget tari' taf»d: ad perferendu aduetfa-<fc cotempladum optima* cfcbc fua aflio eft melior aliis-g fua cotemplatio-eft etia maio^ tts meriti*Ec fic pacet <$ quo ai ufum uicje ptxfentis talis affciua eft fimptc meltot*<i ftitus eiu^cS etia opera magis mccitoda*Fatem tn q> cotemplatio eft cealiter ptjeligeda* quia pluret inueniunt ad boc idonei'qui in a&ione defice rent*Si tame homo effet affecuratuS/Cf ppts indigeret-d q» bene gececet illa cuta-eria fine piculo peccati poTec illam defyderare d fe ingere- & uelle migis boc fieri p fe g per aliumeqf boc effet pfumptuofu*quia licitu eft appetere ma' ius meritu'ficut fecit Ifaias-Itaqp calif uica tang bona fim' plicic eft praseligeda.Ex qbus aperte maftcat qu5 intellb gendae fut ronef adduftae g parce illoiy-qui putae ftatum cletico^yinfetioy ab epu’perfediate effe ftatui religionis/
tTaxxv* UDe Exellentia d Laudibus uitae Monaftic* <fe Religiofje»Ec de pluribus caufisjapter quas pcaelt' genda fit q alius uiuendi modus •
Onafticam Religiofamcp utta'preconlis laudibufqf effetceyno puto aliud fote' g lucem tpfamyfacibus . adiuuate*Habet eni boc uitx genus ea omnia quj ad iaenCybeateci uiucndu coferunt-quar ad uera fcelicitatem coducunt*^ ut paucis ola compbenda'id babec ,p pum relt giofoivs uita!ut deo ^ptnquioqacceptiorqj ceteris effe uide acur.Qui eni(inquit apts)adb*iet deo'unus fpus eft cu ea Nam dlHierony.fatet meli02ef no poffe inueniti-g qui in tnonafteriis ^fecerunt*Vn & Augftdn libto de operibus monacho^;illos fanfliorcf effe ce(tat-qui a cofpeftu botm Ceparati'paucis ad fe pbent accellu*fed deo contemplantur»
Quis enim dubitat quin deferentef mudum <!t tumultu fsfc* cult*d fc a f secui i obledamecis fegregateb'chttfto coformc'-tur & ab eo facilius cofortenli/Quod latius ipfc Augufti*. £>fequi£ fup illud apocalip» mulier fugit in folitudine' fed neq illud pmittendu eft*qm in ca-teris huius uitae occupa* ti5tbus dt uiucndi modiSyillud hoibuf comune eft*ut tepo ra tcanfcat 6t no redeat*Rcligiofi tn uiti illud facile agere poflutmotm ne tepus fugiat*fed ne pereat «Occupant quidem religiofi aliqn leclioe plerunq ot5ne*nec alteca alte*’? ram impedit-fed auget «Succedit demu diuini uerbi pdtea tio*qua deo nulla gcatioc occupatio effe pot«Demu ttur ad bonaiy artiu fludia*Difcunt eni aut docent fccibuntqs polle tis doftcina ad ctududos faluadofq hominef. nulluc» illis tempuf uacuu eft.Et cum(>fte Cicetone>ihil dulcius bn impenfi teponf memoriale locupletiffimi fut religiofi-In wtens fiqdem uiuendi modis ofyderemus holm tempora* Pnmo infantia ipfa fiue pueritia in uanos ludas .adolefct' fiam cSt iuuentute in libidine d auatttia*Sene3am uero & Seniu in querelas-in cruciatus & doloris corpotisnn fufpi ria'in lameta ofumimuMleligiofi uero infantia in artibus addifcedisyin diuino cultu impmendo* adolcfcentia uern in .itioubus (hdfe-teauti neio tn docJdo^So^Z uacando d cotemplando'fcufluofe expendunt*Et ut paucis agamus int monaftica uita d exteras uiuedi formulasplld inteteft' quia quo magis illi nitunS ut falui fiantJtm ifti conan£ ut pereat-Qutnimo qntum illi nos ad faluadu inui tantyadiuuat^at^cogut'tm nofipfos ppedimus» Cxteiy Rebgiofo^ uita ex quinq? caufis exellentior atq> pfedior tfteris uide?.Ptimo qdem quia digmoi'ueluti qua chtiftuf eligere uifus eft.'d apii fccuti funt- Secundo quia fecurior. nam ut ingt Aug-pro mille cadetibuf in religione«'cadent decem milia in fxculau uita^ettio exellentior eft uita
monafhca^qula dultloj atcg iocundtot*no eni babet amarttu dinem coferuatio eiusmec tedium cSuiclus illius-fed gaudi um d OtitiiUQuarto quia faw5io2 & deo ,pximio2 per ad' hefionem cotemplatiois»Vfi qdam fapiens religiofoiy uita tefte pec dextera defignatoOculate uero uita pec finifteam unde fupec tllo'leua eius fub capite meo-d dextera illius amplexabit me*iefte Inquit Oculatis uita fub leua etcle// fiaf potiit-quia iuuat ad fuftentarione*Sed dexeeta ideft ut ta teligiofajCbtiftti fponfum ecclefiae aplexat^dum cius in' nocenti* Sc cScemplattois aplexibuf deledac. <TSedd hiC alia quincj addenda funt*,pptet quf monadica uita pfedlif-fima atqi exellentiffima habe£ *Piimo quia teporaliu follict tudinis minus habet-Secundo quia ad fpualem adbefionem matote babet apticudine‘Tertio quia mat02e recopenfatio* nem ab ea fperat*Quarto quia in ea maiore unufqfque ba' bet fui potelhte d fcuitione^Quinto quia in ea unufqfque facilius uitat humanoiy piculoiy pmptitudinebRurfus mo naftici uici nedu in his-fed plurimis aliis cundlis uita: mo dis pfetun?* Alibi eni negociatef fortf qetem qujtut-quam religiofi intra fe babet‘llli teporalibus ftudet*OculanbuC implicant*uanitatibus inuoluunt-d dum infenoref plutb-mos babete dele&anEOb interioribus & fupenoribus elo gant>DiftcabunE alibi hoief ,ppter ea qu* fonf funt*d in foci icit amittunt preciofiora quae intra fe funt*ut reite cum Bern‘dicat''quato magis ad mundu accedimus-caco magif a deo recedimus*Defyderat eni qui extca religione degunt uideri fapientef-du ope? bono? penucuqd uera fapienti» ftulti effidunt-Credut fotis luccau-dum feipfos petdut*cae leflia appetere uidcnt-du carnei ets oculi funt*Quato ma' gif in teporalibus reddunt folUcitl'tatO magif a fpiialibus efficiun? mendici ‘Ca-ci quippe funt d ducef circo** Omnia enim dif ponere^ordinare & fcire piefummu* dum feipfos
diftrahut*Illa ptaetea dtna int fxculatef Sc retigiofos apct tifiima eft*qm(ut inquit Hugo de fanfto ui&oze} in tUls uigilat fpus dei'dum in escetis dormit* uiget in illis toi in iftis fenfus'in bis t5 extinguib*feruet in illis amot dei in iftis amot mudi*hi mudum diligut*dum illi telinquut illi olm obliuifcunf>'c£ unufqfque unica: mattis fux odnuo tecotda^-ifti uero oim quae fut mudi recordan?Jd: fe obiit ufCcunti*Illi caduca*baec <5c ttuena apleftunt*'<5c ad ea furri' opete afpirat-dum ifti ea qux fupta terta Cunt defyderat* Higce(ru<pp0 cuttunt ad interftu*dum monadici ad falute feftinat.Religiofi oia ,ppter deum dimittut'dum teporalef uiri deu telinquut .ppter oia-Sed certe non fallunc*ea enl funefta cgcitaC uiccm eis reddit*quia cum ^pter cos omnia deus fecerit*ifti ppter illa deum dimittut*quate iufte eoe oia dimittut♦ Sxcularef deniqj prudentioref uidenb* tn qua re huius ffculi fe hotef comprobat*quia(ut fcciptu eft)filii huius fxculi prudetiotef fut filiis lucis* Ifti ad ea qux dei funt tardi jpigcqtepidi atq? inertef fut*nec cogitat quo tc> dere debeat*uia fdunt-fed fcieni deuiat* qui ea nefdut illa no inqrunt*Quinimo religiofoiy uita* quia humilem' Caeculo abiefta*'quia mollibus no induta/abiidunt» <£ uita eojy putat infania*Qui paulopoft uidebut quo compu tati funt in numero fanftoy <* forf illop inaetetnu*Patet ergo huiuf regularis & monafticx fumma exellentia <*pet Feftio/uper exteros tempotalef ftatus *
(!Ca
•xxvi* 4fDe Difficultatibus uita? Reltgiofe«<£ de la botibus & aculeis religioforum in genere *
Eligiofam atq? Monafticam uita laudabilem atc| petfeftay<* deo accepta effe.'nemo eft qui abigat* Verum alia aliis congruunt* & diuetli ad diuetfa
aptioref fut*Deni<| aliud ed religiofu effe- aliud reltgiofe uiuere»Multi norrue religiofi lut* pauci re» Plurimi teligi o e uiuerc coeperunt» qui fupditiofa uita finietut» d ut qda ait fapiens*'dulce negociumj iocundu nomen religionis ed' (ed ^gcettuf difficilis-ueluti in quo uitf datu boi libercaff uolutafyac uoluptas;<l- affluetia adimi£»d Ut bteuibus di-cam-tpfa quoq? q nata ocedit-fanSa religio ^btbet»?ateoc in mooaderiis deus tpfe nofac»ibi dei notitiayamorj d cui tus baben?-'ea tn in ceteris uitae datibus impleri puttunt* & urina ta digne'ta re£te implerent ab hoibuf, cj fciun?» Scit eni unufqfque qu5 placere deo po(Iit»idq; fi agat»'uere religiofus eft»Se eni deo ille religat' qui in pietate d bu militate deu colit*dl infolentiaf dirpat»Fateo2 ea commo.» dius in monadetiis ficu»' fi facultas corporis aicj uicef fup' petunt»Denic| qetem animi in reltgione monadica inuenv/ ri aiunt»Quibus ego dicere poflem*' fi qetem antmi fperas aut optas-Cur ergo in bello das.*' Quocunq? igic in datu ui uas»quis tibi bellu infert-nifi tu unus.*^ Quod ergo tu tibi aufetf/quate in alio dacu fperas.*' Denicf cofydera illud lfi dori-1 qm ad det qetudine no accedit padibus corporis» fed mentis fpeculatioibus»Vididi tu plurimos tebgiofo babt" tu indutos per inqetudincf difcurcetef»apoftatatef»c£ altos $ptet inopiam rei^ neceffariaiy ab incepto opere cadentef» De qbus fcnptum cft-qm pptec inopia mulci deliquerunt» Quanq illud fateor non farae religioni-fed eoiy improbi' tau imputadum ed» ueruntn deliberatioe & cofilio no pat uo opuf eft»Quare(ut ego puto^monadica^religiofacf uita ab illis ponfiime eligcda ed*qui cafum no timet .lmpeife' flis eni d fcagihbus, <St nodum uitioiy mortificatione fupe tantibus^experiendu dixerim»'n5 qptirendu- aut uetjus diftf» rendu»Prsrtcrea Religiofi nonulli buius tempotif ab utero tegul* fu* abettateUQuo eni mo cueifen2-quo ut obedi-
entise paupertatif Sc caftitatis tramite religione obfetuent*' tuipfe nofti*In qbus^ut mihi uidetf)maiot eft piculi timoz 5 fpeC obdendi.Hinc qdam fapies illud teeno^ exponens Lapidei fanauarii difperfi funt.Plangun?(inquit>eligiori implicati temporalibus negociis-quia no eft aclio faculatil ultf/qua hodie no adminiftcent teligioli>dtfcurce fingulo^ occupationel Sc offiria-religiofos adefle uidebis» Saecularia eni negocia Oculariter pertraftat» ad quae urina ^fidendi gratia*aut uocati accedecet*Sed ^phdolor fele ingerut cupi' ditaris uel adipifccdae dignitatis gcatia-aut forte lafduita tis Sc habendae exemptiois'ut excutiat collum ab obedietia fuoi^ pqlato^*agentef otca pncipalia coi^ uota-pec quoi^t obligatione pofici (uC in ftatu perfed:iois*Et quancj prauo tum boim faftaj bonos a bono no retrahat-qnimo ficut pce na tuos aftoref-fic innocetia fuos tenet feftatoref «Nihilo^ minuf bfc quotunda religiofo^ praua exempla fi aliquot a tehgione penitus no atceant-cogut tn ut differat quoufcg fe expenanc.Quibus colligit hunc ftatum non pa^ laborit Sc difficultatis habete;
iTCa-xxviii' {^Particularius 6c Latius De Promptitudine || penculoy huiufmodi Status in fpecie* St de malis Relt X giofis»c£ abufibus illoy.
0(1 difficultatef & laboret prjdidoS/ quos nonulli i	in	genere	adducunt-citca	monaftica	uita	afferut-d
alia particularia de ^mptitudine piculi huius fta/ tus* Aiunt eni quia picula monafticae uitae ex plurimis con fpicere libet-eo pferum-quia cum peccata effugere uix pot fimus* coftat in eodem genere peccadi logegrauius religio ofos peccate q ceteros boief.Quis eni dubitat(ut Sandlus Thomaf referture ligiofu grauiuf peccare fornicando centra
uotum continentia- gtauius peccare contra uotum pauperta tis-gcauius denicg peccare^ inobediedo cotca uotu obedien' tia*.*' Deinde quis dubitat religiofu gcauiuf peccare ex con' temptu-quia(jjt fanfli aiunt do£lore( )per cotemptu uideS ingcatus beneficii recepti-' cum per religione fublimafus fit ad pfe&ionis ftatS. qnimo & dei frliu coculcat atqf uitupe, rat per cotemptum-Cotca quos Hterony. coquseti uidet in quiens illud Sapientis-' quid eft Cf dileftus meus in domo mea facit fcelera multa.*' Dcniq? guius peccat .pptet ^mpta fcadala-' cum multi eius uita ut fpeculum refpiciunt- Quos tdem Hierony-fignat* Ait em cu ^pheta hieremia-' uidi fi militudine adulterii-& iter mendacii- & cofortaueriit ma* nuf peffimoy-no ut couertereE unufqfque a malitia fua- Co forcauetunt incj manus peflimoiy* quia malo eoiy exemplo mali quodamo cofortari uiden?*'eos uidelicj feqndo in Ice' leribus'quos fequi debuerut pte & fancfte uiuedo- Eft igic piculofus cotemptus in teltgiofo» quia^ut thomas ait}cum teligiofus uenic in cotemptum-incoragibilis efficiE- St om nium eft peffimus-adduces illud HietemiaeJ ofcegifti iugu St dircupifti uincula mea-Vn Betn-ad eugeniu'quj maior puetfitaskjui maior c5temptus-'cj poft petfe&ioiC uotiuam ' jpmiffione-uoluntaria obligatione-poft facn babitus fufcep tionem-poft exemploiy Otuofoiy patiy multitudine St pecfe ftionem-redire ad peccata ficut canis ad uomitu-Illciy p2f» cepta cotempnere-quos totius uit* St aftionis fux iudices loco dei clegit-Et fbdit'magna monachi dignitas-fed ma' gna eius damnatio*fi quae fut monachqagete prxtmittit-Cete^j huius (latus labotef St difficultatef non negauit auguftinusyad Vincentiu donatifta-Ait eni-fateot caritati ueftcf cora diio deo noftiojqui tcftis eft fupet aiam mea^ex quo deo feruite coepi-quonia difficile (um expertus melior ref pofte mucnire cj qui in monafteuis pzofecerunt-ita nec
petotef 3 quv in monafterilf defecerunt-ut bine arbito» ttl apocalipfi «ffe di&um-iuftus iuftificc? adhuc-'* qui in for-dtbuf eftjfozdefcet adhuc-Attendenda ergo fut Auguftini uerba-Fate? eni mcUo2cf non repertri g qui in monafteno jpfeceruntded nec peioref g qui defecetuc Conflat cni lon gepluref deficere g .pfieerc-Nam^ut bierony*inquit)rara eft uittus/atc| difficilis'* a paucis appetifi-Sed * phuf in Etbids ait-difficile admodu fore tenere mediu <5cutif- qre logepluref deficiuc(g attfngut-ueluti fagittatef ad fignum mediu-pluref deficiut g fignu tangat-Vn qdam fapiens no mica? quare pluref hoief fint uitiofi g uittuofi-maxime ga peccate mulcis mois cotingit-cS unico defeftu quis redditi uitiofus-fed nequag quis uirtuofus d innocef erit-nifi omt cocurrente uirtute quae inuice conexe nofcunS-Vn Saluatoc multos fore uocatos att-fed paucos eledtos-Ec fpheta cU mat-quia multi quoqj defecerunt'Et ite^-oinf fimul inutc lef fafti funt-no eft qui faciat bonu*ut bonoy raritate atc| parcitate defignaret-Cu ergo in omni (latu pluref deficere arbitcadum fit-religiofos gcauiuf deficere no eft abiguum-Quis eni no cernit religiofoiy tam copiofa numeroficate f fed quis no uidet ta paucoiy fanchtate/Quif n cernit mul' toy teligiofoiy fupetbia <Sc elatione .‘'fed quis ri uidet pau' coy bumihatione^Plutirm certe funt religiofi- fed ^bdo^ loc talef^ut cum betn-loquat)fub babitu religionis animu fxculare- d fub panis couerfationis bre inuemanc cor altu in faeculo^* peruerfum ad religionis opera-De qbus idem Bern- ait-doleo de multis qui poft fpreta ppti pompa c5' uetfari deberent in fcbola bumilitatis-geauius infolefeere d impatientef aplius fieri in claudeo-'g fuiffent in faeculo* Et quod magis piculofu eft- pleriqj in religione n5 patiun tur baben fe cotemptui-'qui in domo fua ffcularit uiuetes, no nifi cocemptibtlef elte potuetut-Pcaterea in eo uetfatut
cjmaxime religiofojy pertculumJquia cum fint religati deo' dum fe ligatos fore dolet*fe amittunt folutos*no cofydera tefyq> bene Itgata fecucius cuftodiunS- foluta uero facile p' dunt* Multis rurfuf aculeis & labotibus'ftatus religio' nis eft refertus & plurimis periculis expofitus* Quis enim dubitat(tefte Bern-)guiflimu effe int affuetas epulas efu-rire'in£ delttias praeteritas macerari/int ueftef ptiofas <3c multas algece-d inb diuitias quas ofidit mudus; offert dia bolusydefydetat noder appetitus eas cotempnere.^Profecta baec grauiora exiftut* qnto gradius a pautioribus tolerant» Fateor certe quia(ut Bern» ait)no defunt reltgiofi in clau ftcoJqui hoc pafto uolunt effe paupecef'ut nihil eis defit» Denicg uolo religiofi cafti fint<*puipete(.Quid tn dicef de periculo arrogatia»*uana? glonae-qu* no nifi melioref tem' ptat/Y ii Hierony.plus eft depofuiffe alm*g cultu*difftd/ Itus artogacia'c[ auro caremuf & gemmis*His eni abiieclif gloriofi intdum tumemus fotdibus'<fc uendibile pauptate populati aure offerimus»Sed ad alia trafeamus»Quis talif teltgiofus eft.quem Bern*tpfe defcribit-qui in nullo «prfut aut refidit prioribus*aut inuideat*paribus'aut fubiie&iS/ plene obfequac-fociis c6gruens'fubiie£hs utiliter bibus co defcendes-fugax uolupratis-appetitor labons*patiens abiie ftionis'impatiens bonorif.! pauper in pecunia'diuef tn fcie tia*humilis ad merita 'fuperbus ad uitia-qui ita huic mL do mori?*ut foli deo uiuere delefte?.*' De bis Eufebius dt cebat»qm talit in monafteuo uiuereyperfeftio eft' fed alit couetfariymagna damnatio eft-Sed certe potius eos imitan tur» de qbus idem Bern* ait'qrn fuperbtasyinobedittiaeycfc auaritix ftudent 'quaiy primae culpae cafus attulit & labor» tertif lapfus time?. His tribus piculis*tcef clauftcaliu ordi nel fubiiciunE» fctltcj qui fedem prflatiois qusrunt'd prf' effe non ualent» Alii qui nec obediunt nec obedite uolunt»
Tertii familiatef lucte loculos portanteN* in oculto de-tcahentef» Sed ut paucif multa comphenda-'fi ftudia, fi mo-uita plurimo* teligiofo? cognofcere uis^ confydeta, quia illis capitulu hoftis eft» extra murm & inuidia. in no fte nullas uiglUas hnt» nec in die labotef»Laborat monachus uc Eiat abbas»Abbas uentcofus»Pcior ingcaffa?:» Men dicas blandi? potentibus»terrena dtligit» Sufpitiofus clau ftcalis-Burfarius pecuniofus»Infirmarius cocubinarius»Ca' pitofuf factifta.Sine otone conuerfijfcatcef ad quaeftum pte-dicat»Gardianuf eqtat»Prouintialis {pclamat*Generalif ge nerat»<[Pr£tetea de huius ftatus periculo uide quod Bern* dicat in qdam epta'monens uix unq aliquis in cella ad tn fernum defcendit*quia uix unq in qdo prjedeftinatus in ea utcp ad mortem perfiftic.Item labotef * pericula huius ftatus'apettiffi me demoftrat Gteg.in regiftco inqenf'uos qui uiam uitf extra holm freqntia ducitif^tato maiora certamia pati neceffe eft-' qtn ad uos magifter ipfe temptationu acce-dit.Ceteiy ex multitudie prpreptoiy & oneiy religionum^ penculu <3c difficultas huius ftatuf comphendit«Na([ut di-cit auguft.^ubi fut multa? prfceptioef' ibi multf fut tranf-greflionef .Habent eni religiofi logepluta ptfcepta-q qui-cunc| hoief alioiy ftatuu.immo pletunq? ut fup2a dixi.'quod aliis meritu'fibi ad peccatu & peticulu eft» Nec iuuat fi di cas'n5 omia prgcepta obligant.Quibus Hietony.rndet in qdam epta.'n5 ideo putet qui fe deo obtulit aliq cotemne-da efte mada ta-quia leuia fut»Tam eni maxima iUa q mE nima imperata fut*di- cotemptus unius prxcepti pcipienti’ iniuria eft.Et f equi£-in quocuncy eni ftatu in quouis gradu aequale peccatu eft-'uel ^hibita dimitterc.'uel iulfa no face te»Et Bern*ait-'iuf{a fine culpa no negligunE.'d fine crirme no otemnunt.O qmulta fut hodie in teligioibus prfcepta O quot uincula multiplicata»0 qpauca d tarda remedia»
De quibus Chriftus dicere uide?* alligant onera graula d Importabilia 'd Imponut ea In humeris hoim* Contra hos multiplicatef prgcepta/Comminat deus duas maledi&ioef* Prima eft*ue uobis kdbx d pharifci hypoceit3e*qui claudi tis regnu cxloiy an holef ubi n intratis nec pmittitis alios intcare*Secunda eft-ue uobis fctibf d-pharitei-qui decima* tis menta d anetum-cS: relingtis quas gcauia fut» fcilicj le* gis iudicium^mifencordiay8c fidem*Forte dicet qfpiam fa* tendum ede*'plurima ede religionu praecepta* plurima one ra*ex qbus ncceffe eft plurima feqant peccata*Fatendu etia plurima ede in religioe penculaytncSmodaJpluref difficul* tatef & laboref<39ernntn ex plurimis bonis quse reltgiofi agunt facilius credi? abfotbi pode*fedcfc pmptiuf ab eis re furgete ualebut»pfertim ,ppter intentione qua hnt ad de* ume refla» Accedit quia hnt focios a gbus iuuen?»ad quo£ dici pnt-quas tetigi fup in*xxiui*ca» Demu fateor podi-bile illud eft*fed difficile dixerim*Praecepta eni aperta fut impletioef dubi£*madata certa* trafgredionef certioref* ui* tia no occulta funt*'bona no uident*peucula manifefta exi» ftunt*nec fine difcrimie incurrun?* remedia uero dubia* nec fine magnis laboribus quaerun?*Facilius cadimus* <| refut* gamus*focii uero an iuuent eu qui fe laedere uult/unufgfq? cofyderet/de quibus qdam fapies ait*quid iuuat amicus* (i animuf amicittor tedit*Fateor tri bonis & deo dicatif re-ligioflSjpericulaydidicultatefy laboref huiufmoi qdam certa mina»qdam exercitatioef exiftunt* quae religiofe uiuetel eo magis coronat<atcg ut fupra dixi' cum de piculis & labori* bus ftatus ecclefiaftici egi*non efl: in culpa religio* ted abu-tetef reltgi5e.Nfec efl improbatio in teltgioe*Ced detpan-tibus religione* in qua no eft miiy fi fit multitudo ptculoijj ubi uioletibus d bene militaribus eft cumulus donoy-Na (ut ait hugo de fanrio uidote)oi ftatui benigna i religio.
abundat pauperi.mediocribus fufficiens» tolerabilis diuiri* infirmis larga»dedicatis compaties. potnitctibus mifetans. petuctfis {seuera*bonis optima»Et Chryfouo» religio nung fenefcit» fatigationem non fentit.fl Ex quibus omnibus a-perte monftcatur buius uitx & ftatus periculum'labor*# difficultas-Timul# neceflitas»
Ca«xxuui»<rDe inclinatione St dif pofitioe naturalit & diuerfitate coir^lexionu & abilitatum hominum qntum ad religionem»# de Confilto in talibus ;
Ltca ptaedi&a nonnullt cautos agunt Sc attentos religione ingcedi uolentef* ut inclinatioef fuas ac difpofitioef natalef,* complexioef attendat' uiret q? fuas difcutiat* Tandem qdam illis circa ptfdiSa confilia prebent» Aiunt enx quia fcdm anquoiy fapietium fentetiaC diuetfi ad diuerfos penitus uiuendi m5s* aut inclinant aut difponunt» Diuerfitas aute & diflimilitudoj aut difparitas uiuendi unius ad alteiy(ut in politicis inquit phus} ex tci plici radice ,pcedit «Primo ex nata fxue qlitate diuerfa» no' nullot ex diuerfitate complexioiSj loci quoc| in quo uiui£-naSalitet ad diuerfa ferri uidemuhnonullos enim inclinari cofpxcimus ad bn polxtijadum in Rep* alios ad milxtadum alios ad artxficia«alios ad factificia <X cultu diuinu* nec folu ad haec exercitia' fed anima: paflxocf diuerfimode difponun tur*qfn aliq ad uetecundia«alii ad «a»alii ad tnftitia incli nant.Complexiois ergo diuetfitaf & regionis qlitas* ad di uerfa penitus inclinat» eti a quo ad moref» Qnata eni huma na complexio fimplicior «S-purior eft’ tato fenfus extetxorcC uiuatiorefypotentioref ateg (ubtiliotef reddunt* Quo fit»ut per confeqns intelleftus hois eo magis fit purior & fubtb lio2*Idcg ex eo patet effe manifeftum» qm c[diu fenfus ipfi
extenoret uiuatioref exiftunt' tatomagis intelleftui defer" uire poffunt* Qm intelle&us ipfe nibil agit aut intelligit §diu in boie exiftit*nifi cum miniftetio fenfus* Quate tecle Atiftoteles inquit' quia anima: fequunt corpora* Et alibi in libris de anima ait» mollef carne aptos mente dicimus • Anima ergo fiue intellecius bumanuS/ no exercet operatio nef fuas* nifi mediatibus organis corporif. qUia eodem pbi lofopbo tefte* Nibil eft in intelleftu-' quin prius fuerit in fenfu» Ex qua radice procedit illa caufa a multis ignorata» qre intellectus bumanus qncg fatiga?*quod* licet imprope diftum fit* tn intelleftum fatigati dtcimus no fcdm fe' fed fcdm fenfus extenoref • cum qbus agere debet intelle&us ipfe* Ex qbus oibus conflat q> abilitanS feu difponunt bo* minef ad hunc uel illu modu uiuendi*fcdm q> peius»uel me lins complexio illoy efl difpofita* Et quancj anla ipfa accj perfefta extflat*tn aliqn eligit wum uiuedt modu fibi ac" comodu-d in eo facilius bn operat*' fi organa corporis me" lius babet difpofita & complexionata* qua? mclinatiue non completiue ad boc uel illud difponunt*Secundo* diuerfitas modi uiuendi cotingit plerunq? ex diuetfa cofuetudine* qug natura imicat*d illa ad unu modum uiuendi tcabit alios» alios ad alium*Tertio' ba?c difparitas uiuendi cotingit no tiuncj ex fpetiali diuina influentia* qua:» qn <5c quom5 uult hunc tcabit ad unii uiuendi modu*alium ad alium* fine ta" men offenfione uniufcuiufcg liberi arbitrii'prout fuae infcru tabili placet ;puidenti£*Quicuncg ergo boc modo tcabit ad uita monaftica*laudet deum qui traxit* depetet ad locum quem Cibi monflcat deus* & reliftis urbibus & ea^ illece bris-uadat faluari in Segot*Vei^ fecundus modus cofuetu-dinarius eos repente non iuuat*qui delicate in urbibus nu triti funt*fed opuf efl confuetudinem pernitiofa cottana co fuetudine paulatim deuincere» Si uero pmum modu atten.*
dunt' recurrat ad complexione* ut pdtximus* ad na?am fuam ad inclinatione^ad difpofitione interioris bominis fuqunuf quifque recurcat*deniqi-ad uitef corponf fui* Sc feipfos <5c intea feipfos diiudteent*# de fe magis (ibi § aliis credant-Concludunt ergo * confulunt nSnulli fcubentef*ut qui in deliberatione pendet^an religiofam uitam a [fumat* cunfla animo digerat*c£id eltgat-quod portate Sc continuare pof: fit*Nec uolumus quse tetiglimuSjdifta effe animo diffuade-. di religionis ingte{fum*maxime*quia n5 ignoramus nemi' nem fine geaui peccato religionis uita alicui aut p2obibere aut impedire podepuuenibus prefertim- Nam adolefcenti uolenti uiam petfe&ionisjdixit cbriftus-uende omnia quae babe^cS: da paupeiibuf** ueni d fequere me-Vnde quida Sapiens ait* qui adolefcentem a religione retrahunt* fimi' lef funt pbatifeis*quibus ore Saluatons diftum efl*ue uo^ bis* qui a nec uos intratis in regnum cjlo^*'nec alios frnitiC intrare* Veruntame*cum religionis ingeeffus de confilio fit Sc de operibus fupercrogationis'unu!qfque(ut diSum efb) ad fe recutcat-uirefqi fuas difcutiat-fragilitati fuaSy comple xionijnaturcKjCOifuetudini *'confulat*<fc fi poteft capere* ca' piat<£bicare enim <5c religare fe deo optimum efl> Sed cogitet qui religionem intrat' laboriofam uiam-iter arduu atq? difficile aggcedi*nec ad tempus*fed qdiu uixetit reli' gionif onera necerte efl fufhneat*llludc| femper in mentem ueniat*quia fic manum ponat ad laboriofum aratrum* ne te fpiciat retro-quia aptus non erit regno aeloyUFatemur tn quia ea quat tetigimus * inclinatiue non completius ad boc uel illud difponunt*Potenf eft deus abundare Sc facere gra tiam nobis*'qui de lapidibus iftis pot fufcitare filios Ab' rapDe Iapidibus inq- idefl de induratis Sc inflexibilibuf animis bominu*no folum natura uel complexione* fed etia deprauatione Sc malitia poteft fufcitare filio? abrase* tdeft
reddere eos flexibtlef & obfequentifTimos ad obedientiam & extera onera religionum* Non tame improbamus quin vnufquifc| fcagilitatem/uirefqj fuas difeutiat* Et cum conti' lii fit religionem ingcedi*'(ut fupea diftum cfl)fi potefl: ca pete captat*
/fCaoreix' 4[De comparatione relig'lofo^ inter fe adin' 11 uicem* Er primo de comparatione Solitario^ ad tociale tuitam agentef*<£ quae uita petfefhot fit altera-
OAbita efl igitur fuperius comparatio/ <* dtfferen. tia boiy duoiy Statuum-clericalts uidelicet & regu Jans inter fe adinuicem comparatoiy» 3c qualiter alter alteri aut aequa? aut praeponat quo ad perfe&ionem flatuum * & quis fit eligibili02 prout perfwfliot aut prout humanior* Iam fupeteft ut (latus teligiofoiy inter fe adin' uicem diftinguant/ & comparent quo ad perfeclionis (latu* Et primo de religiofis folitariis comparatis ad uitam foci' alem agentef* Quaatum igi£ ad teligiofoiy flatum inter fe c5fyderandum/d: comparadum* duplicem fore puto differe' tiam religiofo^*quorunda * qui folitariam Sc anacotitieam uitam ducunt*alio^' qui focialem* De folitariis ergo pmo dicendum efl*deinde de focialem uitam agentibus*De pri' mis itacg a nSnullis fanclis doclotibus afferit illos omne£ exteros religiofos exellentia uitx (latus petfeflione ante' ire* Sic de Antonio legimus*Stc de Paulo primo beremita necnon Benedicta optimis maebarionibus 6c plurimis aliif De quibus Auguftinus in libro de operibus manachorum ait»illos manachos fanftiotef efle*qui a confpeflu hominu fegregatitaulli ad fe prebent accefiu* Alii <ta diftinguendu putant*quia uel loquimur de petfeftionis ftatu' uel de per feftionis opere«C^troqj aute modo fohtaria uita maiorem
petfe£lione acquiritlg focialis» Quo^ ratio eft.quonia uita foculis-' flatus eft colentium perfici per inflcu&onem in intelleftu'<S: per cotceclionem in effeftu-' cum altqn contin gat a uia perfefiiois deuiare-Sed folttaria uita eft perfecto tum- & talium qui nullo indigeant- Solitarie enim uiuentef\& aliop confortta afpernantef/<Sr ciuiltter^d' foci aliter non c5uerfantef-neceffatio£ut pbilofopbuf ait in po liticis^uel funt ut befliae'uel funt bomine meltoref»Vnde non folum fcdm fanttoiy, fed<* fcdm philofophoy fenten-tias»' fohtatie <3t uircuofe uiuere^perfcflov eft-ct magif ta lef debent dici quidam dii-q bominef-uel tancj fuptemicfc petfe£li(Timi hcminef-non folum honorandi*fed potius ad mirandi funt-Quanto ergo ftatus petfeftoi^ excedit (latu perficicndoiy-tanto fohtaria uita monacho^ excedit uitam quorucuncj religiofofji focialtter uiuentiu» Si ueto loquafn de petfeftionis opere'boc idem putant^Opus eni uita; fo-litariae conteplatio eft-focialts uero uitf aftio eft-uel utri-ufc| opetif in quibufda commixtio-Planurn eft aute q> contemplatio praeeminet aflioni-dl cft opus magna? petfedlio nis-non folum propt cbnfli uerba^de Marta & Maria co-muniter recitata- led p2optet cbufti cxemlpu imitadu-De quo fcdbit apud Lucam -'q> exiit in moncem orare- <5t erat pctnoflans in oratione»d hoc fit propt facilius diuinu auxilium impetrandu-Non eni dixit exiit ad turbas/ aut ad utbef orare» fed in montem uaflat folttudinis-Vbi cni de-*(t auxiltu bumanu»folitudinis locus aptus eft ad impetra-dum diutnum auxiliu-quia cum ignoramus quid agere de> bebeamus.'hoc folu habeamus tefugii^ut oculos noftcos dirigamus ad deum Cfftem quaeri? folitudu propter tumultu farculi fugiendum» Deferens eni mundu & tumultum f a culi & Iperans fc non folum a uoluptatibus mundi»'fcd a iocun-ditate foctaliofotwc a chiifto-ut glofa ait fupet illo <Jbo
apcealipfis*xit*? multet fugit in folitudinem* Circa pdi£b* tamen qua; de fanftitate uit* folitaciae di&a funt* dicam quod animu pulfat* Alta eft eni rado tllius antiqui tenv poris.alia moderni» St eni uiros folitarios confyderamuS; illos uidelicet qui in peimitiua ecclelia flotuetut» ueriflim putdtllos fuifle petftftioris & fanflions uitx carteris foci alem uitam agendbus*Eo eni tempore no artabant fideles tot canonu & deccetosy ptxcepds^cenfutis,aUc petnis» Nec erat tunc^ut ita dixerim)tot laquet legum feu oftitutionu/ excomunicationu fiue cenfutaiy' a quibus uix fidelef etiam dihgentiffimi St timorati refptrare d pta?cauete poliunt* non tot te i uni a indi dia «non uigiliae.non filentia»non diuc na/partter & nocturna diuina officia dtetim ac ex praecepto dicenda*non deniqs tot fefta colenda*non tam crebra confef fio d corporif cbrifti c6municatio»non tot obedi enttajy prg ftattonef* ficut modo fidelef aitan?*‘aue potius inuoluunt» Ita ut re3e de praelatis ecclefi? dtei poffit illud cbn(K'qui alligant onera impottabilia-cfccjecera» Vn fi aliqua buiuf modi in illa primidua ecclefia feruabant-erant tame uolun tatis-qua: protunc trafgiedyipcccatum non erat»quia nondu ptohibita*Nunc uero ea omnia quae diximus/ d complura alia ab ecclefia addita quotidie fcdm horninu St temporis malitiam»expedit ut augean? & fub ptacepto iniunganf:» Quoy tgnorantia aliquem non excufat*<fcomnef etia folita uos ad obferuatione ligant« Cum igiE ea omnia non folu facere fedcJt fcire difficile fit^d fere impoffibile-non folum anacho2itiSj(S in beremo uitam agentibus^qui bominu c5» uetfationef fugiunt|<Sr omniu rei^ neceffauav penuriam ba bent» fed etia bis qui urbet incolunt»Ideo putamus fine tf fenfione ueritatis probabiliter dict polle'modernis tempo tibusjuitam hetemidea non polle repetiti illius perfeftio' nis d faniftimoniie*ficut prifeis illis temporibus* quinimo
petlculofam admodum fore- & difficulter cuncta ecclefia? fla tuta obfetuate pofte-Nifi forte aliquis dicat cj amchoutac pcjedtfti iam adeo petfefti funt j 6t tam fixum animum in dei amore babent-ut ab bis ligamentis libeti fint* cS-pt*' di&a praecepta habeant in pra?parati5e animi» Quibus no facile aflentio-quia cum de ecclefia fmt-prxceptis ecclefiae li gati manifeftum eft.'nifi priuilegiati repetian?*'aut diuini-tus alitet fuerit reuelatum;
i Ca»xxx'(["De comparatione Reltgioforum/uitam Socia lem inter fe agentium •& quae Religio fodaliSj alteri fo ciali fit pfedliot-Et utijt religio eoq? artior/fit pfeSiot;
aOnfequens eft ut religtofos uitam focialem agen'/ tef difcernamuf»* comparemus quatum ad eorum perfefttonem» inter quos^ut Sanfti doftoref tra' dunt}longa admodu dtffetctia eft.Nam ut inquit Sancfos Thomaf fecunda tecund3e*qu3E(l»Clxxxv>iii-differcntia Re' ligionis unius ad aliam pticipali? quidem attendi? ex par te finis-' ficut fi una religio ordine? ad peregrinos hofpitio tecipiendosjd alia ad uifitandos uel redimendos captiuos Secundario aute ex parte exercitii-quia diuetfi modi exerct tii funt in diuerfis religionibus»puta quia in una religiSe caftiga? corpus per abftinentias ciboy.in alia per exerciti/-um opey manualium»uel per nuditatem uel aliquid aliud huiufmodi.Et quia non poteft aliquid dici altero potius» nifi fcdm illud in quo ab eo differt» Ideo exellentia uniuf religionis fupet aliam pnncipalit qdem attendi? fcdm Re ligionis finem-Secudatio aute fcdm exetcitiu*Diuerfimode tame fcdm eum utcacg comparatio attendi?.Nam compara tio qua? eft fcdm finem eft abfoluta.'eoq finis propt fe qci tue Comparatio aute quas eft fcdm exercitium quxn? non
propter fe'fed propter Finem* d Ideo Ula religio alteri p' fer? qua» ordinat ad fmem abfolute potiorem ♦ uel quia eft maius bonu'uel quia ad plura bona dirigit* Si uero fit ide finis fed fecundano- tunc attendit praeeminentia religionis non fcdm quantitatem exercitii.' fed fcdm proportione eius ad finem intentum* Vnde & incollationibuf patv introdu cit fententia beati Antonii.'qui praetulit difccetionem*per quam aliquif omnia moderat i teiuniis*'uigilfts'4 om nibus buiufmoi obferuationibus* Stc ergo dicendu ^ opus uita» a&iux eft duplex*unum quidem quod ex plenitudine contemplatiouis deriua£'ficut doftrina d predicatio'Vnde &r Gregorius dicit in quinta omelia fupec ejechiele'q» ub ns perfectis primo ad contemplatione fuam redeuntibus * dici?* memoriam fuauitatis tua; etuftabunt*d haec prffet* tur fimplid contemplatiot» Sicut enx eft maius illuminare ✓ 9 tuccre folum*' ita maius eft contemplata aliis tradere § fotum contemplari* Aliud aute eft aftiuf uitfyquod totali ter conftit in occupatione exteriori'ficut elimofmaf dare*'bo fpitef recipere•'cS aha huiufmoi*qu£ funt minora operibus contemplatiois-nifi fotte in cafu neceff itatis* Sic ergo fum mum geadum in religionibus tenet*' qui ordinant ad docen dum & predicandu*qui etia ptopinquiffimi funt perfedliot epifcopo^.' ficut St in aliis rebus fmef pvimoiy coniungun? principiis fecundo ly'ut dicit Dionyfius feptimo ca*de diui no nomine*Secudum autem geadum tenet ille qui ordina? ad contemplatione* Tertium aute qui occupant circa exte-tioref a&lonef.ln fingulis aute bis gradibus poteft attetv* di pr^eminetia fcdm q? una religio ordina? ad altiote actu in eodem genere. fiCut inter opera a£tiuae potius eft redimere captiuos*q fufeipere hofpitef*<fc in omnibus openbo cotemplatiux*potior eft oratio g le3io*Poteft etia attendi prajeminentUyft una ea91 ad plura boy ordina? q alia*'uel
conuenientiora ftatuta babeat ad finem propofitu cofequen dum* Moderni tamen dcxfloref ad eunde intellectu alitet' diftinguunt* Ttef enl gcadus fuerunt illop religiofo* tara focialem agentiu,ptefertim qui in paupertate uolunta tia propter cbilftum affumpta regularem uitam elegerunt* Pcimus gcadus fuit quonda*c£ bodte efl quorunda monacbo cum-qui babentef podeffioncf in communi'de fcuflibus & Ruentibus ipfap^ uiuunt*d de illis fibr Se neceftariis uitoe fua* prouident.Secunduf modus fuit & adhuc quoruuda eft teligtofo^lqui mundum fpernentef de labose manuu fuai^ uiftitat*ac ueflium & alia neceflaria fibi ex illo minillerio fubminiftcat*fcdm que modu aliqn Paulus apoflolus uixit* ne offendiculum daret euagelio inertius gcadus efl aho^J religiofo^-qui bodie comuni uocabulo mendicantef appel lan£*qui fpidtualibus principalit uacantef-dl predicationt Se doclcmae infiflentef'de bif qu£ fibi a fidelibuf offerunS* in uoluntaua paupertate deo famulant* Heas tgi? Reli gionef habent int fe differetias drpportionef* & alia? aliis antiquioref funtydl etia ftafliotcf* Sed quatum efl ad flatu uberioris perfeftionis-non dubito ultima m^tdeft: mendici tium uitam^maions effc petfeftionis Se meriti'ac etia fe^ curitatis ad falutem* 6c boc propt quattuor caufas fupetius affignatas'cum de exellentia Religiofse Monadica? uitae in genere aftum e(l*Primo uidelicet'quia temporaliu re^J minorem habent follicitudine» Secundo-quia ad fpmtuale contemplationem maiorem habent difpofitione annexam ♦ Tertio quia refpeclu maioi^ hono^ quae fidelibus fubmini tlrant-d paruam in hoc ffculo tecompefationcm recipiunt* Quarto!quia magif cbrifti uitam imitantur Se apoflolo^* ScribiS eni in Luca*'q? mulieref multa? fequeban? cbnftum miniflcantef fibi de facultatibus fuis' quam aliqui putant uitam mendicatium*<TFottafle aliquis obiiciet q> nonullae
religionef attiotif uitaf funt g tmendicantef' ideo uidentur eminentiotif atcg perfe&ioris efte ftatus* Nam dicendu eft (ut SanSi tradunt doctareQcj ifta duo fimul dare poffunt* aliquam religionem ede artiorem-ci tame minoris pfefha' nis.Quod triplici uia oftendi£*Pciiuo*'pet chtifti exemplu* Secundo* per difcipuloiy documentum* Tertio* per ecclefiae militans comune experimentu. Primo eni patet pet exem' pium chtiftUNam nulli fideliu debet ede dubiumnulla regula uel religio artior ede poteft*cj religio Iobannis Baptift** de quo diciE Matbei pmo*' q> ueftimentum eius erat de pilif camelofyefca autem eius locuft?/<8 mei filue-ftce*Super quo uerbo dicit Hierony*q> miiy erat in humano corpore tatam afperitate uitx confpicete» Demum nulli dubium nulla alta rcltgio aut uiuendi modus petft' ftior fuerit/uita & religione chtifti* Vnde Mathei*xi«di-titur-uenit Iohannef baptifta non manducas nec btbens' <8 tn dixiftis quia demonium habet «Venit filius hornis ma* ducans Sc bibens* & dixiftif ecce homo uorax potat 02 ui* niypubltcoi** «S-peccato^i amicus* <5c ludificata eft fapienti» a filiis fuis • Super quo uerbo dicit beatus Auguftinns-cg San£ti apodoli intellexerut regnum det non ede tn efca Se potu*'fed in fquanimitatCydr uoluntate toletadi*quos neqf copia fubleuat*neqf deprimit egeftas*Et fic patj cp reltgio chtifti licct fuerit minus arta* tamen longe maioris perfe-ftionis*Secundo hoc patet per doctrinam apoftoloiy*Tan ta enim fuit apoftolicae uitae perfeftio 6c ecclefix primiti' u36*ut cunftis poflcKionibus abdicatis* omnia haberent in communi* d precia podediunu poneban? ad pedet apoftolo rum*a qua perfe&onis uia aliqattnus pofterio2ef defecere* quia podedionef in comuniQicite tamV)tefetuabat*ut alibi latius diximus*ptefertim in eo libro que de cbridi paupertate edidimuf «Tetigimus etiam in Ubao defenfoaii da-
tus eccktiafl:iei*Nam Auguflinuf dicit in de doftcina chrir fliana'nullas ecclefias gentium feciffe-quod tempore aptoti faflum efl><£ tamen monafteua ex gentibus conuetfis con< gcegata cfcpodeffioneC tn comuni feruantef'artioris uitx fu erunt g religio fiue ftatus apofloloiy-Dicit enim Hieronymus in epiftok ad Eu(lachium'de cibo uero cS-potu taceo-cum etiam languentef monachi aqua frigida utant-ci coclu aliquod comediffe luxuria efl*Fuerunt ergo monachi iu p' mitiua ecclefia atrioris uxtx g apofloltifed tn minoris per feftonis*Quod patet quia ex eo q> monachi prfdifti pot-feffionef in communi feruabat/auguflinuf uidec inuere eos quodammodo a perfectione apofloloiy defeciffe*Tertio hoc etiam confpici? per militatis noflcar ecclefise experimerum* Tenet eni communit ecclefia religionem fiue flatum epoiy perfectiore effe omni alia religione tam monachoiy g alio tum* Sc tn experimentu docet'<j quaelibet religio artioris uitae efl^g religio feu flatus epifcopoiy.Non ergo fe comi tanE tfla-cp religio quanto artior/tanto petfeftior* Potefl eni effe maior petfeftio cum minori altitudine* maior at titudo cum minori perfe£lione*Et licet ecclefia cocedat tra fire ad atriorem illis qui funt in laxioti-no ^pterea id oce dit quafi credat religione tato effe petfe&iore quatoartio tem fimpliciter*fed credit attio2em inflcumetaliter eue per feftiorem refpeflu illoy-qui per talem artitudinem dicut comodius poffe peruenire ad flatum petfeffionis b^c quatum ad perfcfliore flatum intelligenda funt*Quid aut tenendu fit quatum ad tranfitum' canoniftae tcadlant in ca* fane.de regula.Dicunt em exempli g«na-q; attenta infli^ turione tcgul* Sanfti Auguftini.-'# etia Sandli Benedifli artiorif regulas eft ordo fanfti Benedifti- Sc laxior Sanfti auguflini'uidelicet quatum ad trafitum de una religioe ad aliam* Itac^nifi oflitutionef regulatef obftarentjuel obfer
uantia a&ualts fcaty predttatoiy/ St alioi** qui regulam be aci Auguftini profitent) certum eft eos pcfie tcanfire ad oc di nem fan£U Benedtfti» Veruntii in ifta materia quantum ad ttanfitum ad aliam religionem-dicunt do£lo2ef q? capiS lacior uel artior- habendo tefpeftum ad a&ualem obferuan tiam regulf'etia ad conftitutionef fafias ultra tegulam *Vn de quatum ad dtftum tcanfitum n5 eft fotum ponderada te' gula fancfti Benedifti & Auguftini-fed funt ponderada CO ftitutionef ipfow ordinu St aSualef obfeuanae-Et tdeo cum fcatcef pdicato^ & faniSi auguftini*# alio^ qui tenent regulam beati auguftini t fcdm comunem modu uiuendi <5c fet uandi regulam redufU funt ad inftat mendicadum/podera ta ueritace-uidenc eCCe artioris ordinis' c| ordo fanfti bene dufti* St non pollet tcanfire fcatec predicato^; ad otdinem fanfh. benedi&i fine papje licenna- Tamen quatum ad pet fetftionem ftacuf utdufcg regulat {impliciter alfumptae'fcdni opinione multo^-regula beati benedt&i pcrfecfrods ftatuf g fantfti auguftini eft * CEt hxc de comparatione inter fe cunfta^i religionum uitam focialem habentium ' breuitec difta fufficiant*
^Conclufio libri totius ad fanctiffimu dominum*
A CJCIP E beatiKime patet boc humans uits fpeeulu tuo noraini(fed multo^i utilitati)dicatum*ut per te q fpe culum & totius mortalis uitae norma datus ef'cunfh fide' lef in quouis ftatu at te (gradu ac dignitate conftituti-fpecu' lentur*atcg in eo uideant'quid cuicf conueniac-quid incum bat*in quo ue deuiant a tramite uis iufts-Nam ueluti na turale fpeculum cuiuflibet formf fibv oppofits imaginaria profert fimilitudinem-fic boc fpeculum omnium mortalium aarias uiuendi fotmas recipiet'# quid boni^qd finiftci ha-
beat*'diftlnguet & in tuebit* Ibi enim uitim tuam fpecula' bitur omnis bomo^Nam utdebit peccator & itafcet fpecu/ lans preuaticatiSef luas-In eo turfus uidebunt redii & lx' tabun&quia cernent in quo crefcant*Deniq? in eo uidebunt iufti & timebunt «quia putatef fe (lare uideant ne cadant*
Et tadem uidebunt mortalef/quia omnif cato fenum d om nis buius tacuit decot ut ftercus*Dabo ergo finem qui pro tep magnitudine uix incept*Scio paucula forte <£ mulca de * buius mottalts uitse diuetfis artibus & uiuendi modis dit feruiiquae quidem longiora aut breuiora dici polle* non ig noto*	nec	bteuitati admodum ftudui/nec coptae'ne
legentef aut tedio( aut nimia bteuitate afficere* Imitatus Capientem ecclefiaftem'qui ex multis compofuit parabolas-' faccas'qux funt uerba utilia'fccibens fetmoncf te&iffimoS/ ac uctitatc plenos*non fibt fed futuris profpitiens* ad lau* dem omnipotentis dei qui tandem tuam bcatitudinem fce' lidter protegat cS confetuet*d tadem poli diutinum buiuf, uitae curfum'una cum gccge(tibi ccedito} perducat ad uita secernam A M E N *	. ,
* •
(TEdidit boc linguae clanffima norma latina»*
CExcelfi ingenii uit Rodoricus opus*
CQut norma angeltca eft curtos bene fiduf in arce» ;
^Sub Pauli ueneti nomine pontificis*
C Claret in Italici Zamotenfis epifcopus aufis ^SfEloquii*it fupetos gloria parta uit i;
/ Inciptt Repertorium fuie Tabula per alphabetum ad faciliter recipiendas materias in ptffentt Ubio iDicto Speculum Humanae uit*;
CAduocatus qualts debet elte-d laudatur plurimum eiuf exercitium- ([Libro primo- ^capitulo, xsjii-([Aduotoiy fcaudefyincomodaydamna <$-ptcuU.U-vca-xviii» {{"Aduerfa & mala cuiuflibet arcis in hac uita humana» libro primo per totum*
Aduerfa <3c mala fere omnia quae paftt funt homine^i nci' : piendo ab origine mundi* nominantnr_perfona>c£ de ca eorundem malorum» Cribro ptimof ^fwpiculo-xlii-4£Aduerfa mala d afflt&ionef quae bominef in omni (latu pa tiuntur inteinfecus-fatiflfit querelis hominum * & quate nullus fua forte contentatur*CL»bro pmo'({Ta.xli*
07 Agncultutf laudefynecellttafyd utilitas-<fc de eius comme' datione * ([TLtbto |pmo-4 caocxi-(iFAgdcultutg inc5modayaffli(2ionef & laboref • Li - i 'ca • xxii • 4f Ambirlo» <XLibro primo- .capitulo-xli-(jf"Artef omnefy A diuerfi modi uiuendi ffCulariter-<S- dulcia & <pfperaynecnon amara d aduerfa illaiy * breui notantur > libro primo-' (j capitulo-xxxix*
Artef liberalef quare fic dican£-'d de eaiy laudibuf & utilitate* necnon de earum abufuylaboribusyd paruo fcudlu». ) 1 ibeo primoJ^fcapitulo-xxxtiii-	i
dArtef mechanicf» Cflnfrayin uerbo mechanica»
([ Archidiaconi dignitas d illius preconia ac affli&iOnef St < pericula- ^Libro Secundo* (Icapitulo-xiiii*	)
^Archiprefpyten honotjd pmcgatiua-d tftius flatus afflt ftionefylaboref A pericula-([Cibto fecundo'Cw*xviii* -Arifmetcica laudat-d de illius laboribus & affU&ombo* libro ptimo^d capitulo-xxxix*
CArmata militis comenda? ex multis. Et mllitef qualef de bent edende eo^t uitiisjdanisjd piculis* lii' »*ix*d*x.'>i (TAfironomia commenda?-<5c de buius artis incettitudine^fal latiis,peticulis-c* de damnis qug ex ea proueniunt* libto primo' d capitulo«xxxvui»
4l*B* ,
(|f Bona & utilia omnium artium St odido:um huluf uit£* per totum libro primo*	.*
(JfBonis-quare mala proueniut/ St malis bona* St pulchra de p boc*<flibro primo»<£capitulo ultimo* Ibi*Abfoluamut*
<f»c*
(pCanonicus qualis debet ede* St commenda? ille modus * uiuetidi*necnon de illius (latusj laboribustadlic&onibus St _penculif» <jXibvo CecundoI<f capitulo*xix	>
C Cantoris dignitas^ honor'commenda?* St de. illius erum nts St periculis* ([Libro fecundo*'C capltulo*xu*
<T Cardinalatus dignitas comenda? plutimu*li*ii- ca*yill*
C Cardinaliu aftliftionef ylaboref <S: pericula <Jfi.* ii i ca*ix* Clerico^ (latus in pfperifdtaduerfis*Infra i Obo*facetdos*; Coiugalis uitae fanftitas St laudef* dlibro*i*{[cao§l»
<37Coniugalis uita: Anxietatef , Adlidlioneft& incommoda* Itbro primo* Cbcapitulo duodecimo*
C Cofiliatii d ofulum ciuitatu laudef St comoda* li*i* ca*<5* CT Confiliario^jd confulum urbium adlidlionef/damna^cS: ;
pericula.^fLibro primo* ([capitulo fexto*
(T Curatus d tettot ecclefiae commenda?*d de illius erum*' niSjlabotibut St periculis* ([Libro fecundo^ tfca*xx* Cutialium uita*St de eoy profperitate & fcelicitate ac utilitate* ([Libro primo* capitulo tertio*
4{ Curialium uitaimiteuge jlaboteft<3t picula* ([ ti*ii ca*iiii*
CD*
(fDecanatus in ecclefiaj laudet d preconia*ac eiufdem (la**
Jus etumnafjcfc pericula* <[ Libro fecundo!<fcapitulo*xiu* ^ Dialeftica quid fit 'd quare inuenta eft* St de illius utilitate St laudibus <ac Incommoditate* 4f Libro *i! ca*xxx<ji»
CE*
(j. Eloquentiae & de eius preconiis* Si quomodo ali* ^quando nocet d fallit*CLibro«i-' ca*xxuu*C<**xx^* 4J. Eloquentia fine lapientia nocet*d qualis debet eKe Orator.'<5: multa dc boc*<|Xibro ptimo*'^[ capitulo«xxxcjii* Epifcopalis dignitas commendat ex mulcis<jTi.ii/([ca*x» (fEpifcopi d aliorum ordinum ecclefia? comparatio d diftin' £tio*{jXtbra fecundo* <£capitula undecimo*
CEpo^ Infcclicitacefyecumnae^picula* {fLi*u!<Jea*>ttt*
^F*
<f"Fabnlis arf«d partef quas ei fubalternantur plurimum laudantur* {TLibto primo! ^ capitulo uicefmnofexto* CFabnlium arcium incommoda/Ftaudef/Laborefyd peri-cula*<fLibro primo! Capitulo uicefimofexco*
C‘C*
<rGradus St DifllnSio In ftatu ecclefiaftico* <]Xibro fecu-do! ^capitulo duodecimo! ifd uicefimoprimo*
CGrammatica quid fityd quare inuenta eft*d de eius laudi bus*Demum de illius abufu*(TLibro primo! 4JJa*xxxsrt*
C*H*
{[Honor uerufyan acquiratur apud Regef d principeftd in eorum curiis*([Xibro pmo! capttulo*ii♦& quarto»
JC^mperator* ([Infra in uerbo*Rex*

Cludex qualiS debet efte*d de laudibus d commendationi-
bus Iudtcumyd praefidentium* {[Libro pmo*' ca*xiii*
C Iudicum d prafidenti um fcaudef j ut tta ylaborefy d pericuU* libro primo! capitulo decirnoquarto*
$*L*	.
{fLanlficium^atf mechanica^laudal: {[Libro. i i ca.xxvi* CLanificii incomoditafyfraudcf/labozef di ptcula.lt.i.'ca*xxv* {jTLtbetalef artef commendant*# quot funt;d quate inuetas* libto primo* {[capitulo tncefimoquarta*
([ Litigia cletico^ damnan?>{pLt*u.,((ca*xil*drca mediu*
<rLegis diuinf & humans diuetfa (tudia*d de laudibus legis dei* in prefatione primi libu*	'm
<f Ludi q fint liciti aut illicitUmde infra in <5bo*Theatrica*
<t*m*
{["Mathematicae attef commendantyd quot tunt*d de earum incommodisjaffhftionibus/laboribus & periculis* libro primo* {[capitulo tcicefimoquinto*
Matrimonium* <|1Supra in uetbo* Coniugalis* {["Mechanicarum ardum laudefyd utilia.',* de earum ortu* # quare fic appellentur*# quae artef cuilibet fubalternetuc* libro primo' {[capitulo-xxiii* (: di uicefimoquarto»
C Medicinae arf commendatur*’# de medicorum fraudibus;
labonbusyd penculiC*(p-/ib20 primo*(|~capitulo*xxxu* {["Mercatoria arf commendatur'# de illius fraudibus/ dolif & periculis»{[Libro primo' {[capitulo tticefimotettio*
C Mufica di Cantus laudatur*# de illius uanitate^damnis;
# periculis* {[Libro primo*' ([capitulo tricefimofeptimo*
([♦N*
auigatoria arf commendatur*# de illius laboribus;
# pcncults*<3Libro primo *(T capitulo uicefimofeptimo*
([ Natalis iclinatio di coplexio attendit* .ii%a*xxvUi* {[Nobilitas genens quid fit'# de eiuf ortu*** quomodo acquiritur.{[Libro ptimo'^£ capitulo quinto*	»
(T Nobilttas generis.'an acquiratur ex fola regis uoluntate _# conceffione.{|Libro primo' (f capitulo quinto*
(L Nobilitas multiplex*# an nobflitafgenetis proferat fcia?/
fliennuitatij& uirtuti* ([TLibro primo* (^capitulo fexto* Ci. Nobilitatis carnis Ctutef/laudefjd: utilitatef«li*i*ca*vm .Nobilitatis carnis uitiaylaboref & pericula* li»i' ca-viiii* Notario^ oflficiu commendab«t[Libro pmo» capitulo*xix* Notarioy fraudefjdana^picula, {[Libro pmo* ca»xx«
.V ([it)»
(TOfficia omnla^d artet diuerfac uit* humanse in tempo.-ralibus* : Libro primo per totum*
Officia omnia^cS gradus ecclefi3e*'<fc de cuiuflibet dulcibus/ & amaris* {[Libro Secundo per totum*
{TOfficialef Regum «SPrincipum qlef effe debenti de eoy dulcibus d amaris* {[Libro primof{Ica*im*<Sr quinto*
Papae Sublimitas^exellentia^d fumma eius foclicitas* libro Secundo* {[capitulo primo*
CPapa; corporalef infotlicitatefylaboref & pericula* libro Secundo'4} capitulo fecundo*	9
{[ Papae affliftionef mentis *d Spuitualef/d infeparabilef angudix*{[Libro fecundo* [f capitulo tertio*
{[Papa An prae ceteris parum uiuat in papatu*c£ quomodo intelligitur Papam parum uiuere in papatu*d qualis de* bet effe Papa* {[Libro feeundo*(L ca*quattOy& quinto» Paftoralts arf commendatur*& de eius incommodi solabo, ribus d peticulif«ff Libro primo» {[capitulo tnccfimo*
{f Petfedlio (latus in quo confiftit*(jTtbro fecundo* ca»xxii« ,«{ Procutatoref d offtcialef principum'quot uitia fequuntut* libro primo»f{[capitulo quarto*
*R*
C Rex qualis debet ctfe/d quanta fit Regis Foclicitas & fublimitas.CfLtbro primo* d capitulo primo*
(1 Regum d prinopum calamitate^Infcelicitatefyd pericula* Itbro primo* {[capitulo fecundo»
(OReligioforum flatus qualis fit-Td an prxferatqr epifcopls/ Sc clericis* J^Libro fecundo- capitulo-xxi* 4S>xxii-<[ Reltgiefotum uita an fit praeeligenda ut fancliot*'q clericorum-d Libro fecundo! <**capitulo wcefimofecundo*
I Religtofa uita jp fit praeeltge^HayUt humanior & tolera, bilior- Libra fecundo! 'capitulo uicefimotertio*
< Religiofae uitae exellentta fuper flatum clericorum» libro fecundo*' capitulo uicefimoquinto* [k Religiofoiy comparatio inter fe-’d quomodo aliayaliis efl petfetflcot*‘fi Libro fecundo-'d capitulo uicefimonono*
^ Religiofi Socialefyd Sol i ta rii •' quomod o dtfferant*d quai religio fit perfectior* • Libro fecundo-' capitiilo.xxx* Rhetorica. Vide fupra in uetbo4 Eloquentia*
#3*
(CSacerdos d Clericusy magnam habent exellentiam d dignitatem- Libro fecundo-'d capitulo-x* d*xx» Sacerdotum & Clericorumymulta uitia d pencula-d de malis Clericis-dXibro fecundo-' capitulo*xi* cfr.xx-<T Scholaftid-ecclefix eft dignitas magni honoris d utilita, tis-^Ltbro fecundo-' t capitulo dedmofeptimo* Scholaftici laborefyaftliftionef d pericula* libro fecundo!^capitulo dedmofeptimo*
<£ Spiritualis uita eft duplex-'uidelicet Clericorum d Reli' gioforurmilEt de utcaq?*' libro fecundo per totum* d Symonia multipliciter ecclefias inuadit* libro fecundo-'^ capitulo nono*
/r	<J-T*	,	.	*
d Temporalef omnef artef d modi d officia uiuendi* libro primo pet totum» ipTabellio- uide fupta in uetbo Notarios*
<TTheatrica arf» in quo fit utilis-'d qui ludi commendent* libro primo! t capitulo tricefimoprimo*
Theatucae artis d omnium ludorum illufionef^labotefy & pericula» i Libro primo ' capitulo»xxxi»
Tbefaurarii ecclefiae dignitas commenda!-d cfe illius eturnnisjlabotibufjd periculis» libto»ii» ca»x<*i»
♦ V»
Vanitas nobilitatis carnis»	Libro-i'	ca» xjiii*
Vanitas d affltftio omnium quae fiunt ab hominibus» libro prlmoi capitulo»xl» Se fequenti*
Venatoria arf commenda!'<& de illius damnisyd peri/’ culif.d de artibus fub ea. Libro primo' ca»xxvitx» Vitae humanae attef/d officiaytam fpiritualiter § tem. poraliter» Libro primo & fecundo per totum»
Vita contemplatiua/an praeferatur aftiuae» Et de utraqji libro fecundo' capitulo uicefimoquarto»
f
Finis foelix atq) optatus illius breuif tabulae fiue repertorii per alphatetu; in prffentem lib^'fpcculum humanae uit* nuncupatum;
C*(tm	AUIAYDEA1»	tet
dii Domus Rir f>o Lib;IUt: BisperociifisAvitiiiuL
ntrJiHs titctpy- certi aitini wdfyftbp
~	jr -v^
n u n.	(tffiiiitfifti pen.tjici«>	fati	pe*tifa&tn atkcfote Mvx 'zhtf
%xiisinhn, tuk’ Miteyitufa	dtm_trnti kiijjlrdcetnaMf	Ccffaj
n'iu/ reteH^b^o :Ae&}zoSijsjsme obfide-nJ
titbeMreftate	Joluit', et Umt de/cruii. %> ztum, nid %ffbtr{uL $tkS
PMnte$U% Mftdu! mi xyrimuTe^ tuotundiie WtWMnv ter manto Uartott' ebyifo Ujjcortniiito cx&citu fe/df $***&
^XCdutJekm Cfactefvt BcefM mmtfictttem, idi/t: <far fare? ontef PiziSj?edxejfer JuuS tuftttutr<ct txetuctoynuit-.tt c^&eniceSr&j*Ucdre? £,}(t+icdc deddt UtiYnno n Cli&toJynt-Jsuuef restituit: multa, ddtiud^adifia/c^ t£<< ’ tvv bruUrdsiMs tjutd Stndu, Maxcu ti&Wttiap* extrux&pt \Uiztj
ff&tfo UrdMiw-	tincktton ymrui &mUr.<]d<rs
V* ffci fuf; Yclwif: ei ejpr	ij/ irto%tndtf iz euiff^pci *
tzexe^S&dh^YvU ?zv?i ■deeJftni*, Sc&IjiIlcc VtjtyeActififuifpat a# in Cm^endis PtcumjsTL&nirtM. dUc^c^nf•'7xndd>c.
*Y&J?o*JC* CirdnalittCf craties t tfKosrtUf de-tlw>itri^jcr<t?u:ijc ’is -Cda c ;// tdufjfxcc^tor egt&iXt ci^-iu^'MudiiMf uiutre/ifi Hr/uMbc** <saio Jmvttf	1	*h71>s\	ka.l.JivJ-f*'	&>r*,	noctis;	cum	io 'dbia Utui con/dto'-
yiuirv haJnuyet z£uccuisMjiifH^ cauti'c{ etbojble$w Coritkttti yieamCcat^
Ccrput tn tdjid/a,'ftuttiTctri ^m^/ckufatrs. trUitu*	nodcLuitf^	d2u\9. . X/	'f	xltvrt
+i ;.**	j
u .
V
T	M3fu	turum	-fye. JiJ^Cmad
t**%Y **?!% U*mn/> nfr.	<*	(rSmj	u
T* ■	d&xi/rsilc /
sxe&tn.*,g.4tteM, elude*,/.■#■ •*■ ,-/. ro /	%Orfa/•
/ fio*, ox#: ■^•^i/Mseex/ey J^duatu/Yij^ct S -	'	*
Id
■r *r
' OESEQVpEltGO-
DoiUtttfcv
_ JfcacSTbfafj &%jdo[fSWtxl S;
C&KtYt>Scyib*fTJpdi/tM tfiStM- c£
'jijlwrVH (JjVr/C/ (fide Jbi imitk&bMiQjl^V* i$M
6 .Mh o S)
/ „ -.77
£
t
rr -
lur.mtmcbics lucet Ct t
wm
J 1
n
N