v — s 7 7 ( z alt?? CK f tri J C /ifl- >* V t cr> • / / i \ / v <* 9 O a DIALOGI aVATVORS de LIBRO,QVEM STANISLAVS OSI V S, GERMA= NO P O L O N V S, EPISCOPVS V A R M I E N- (is,proximo fuperiore anno,contra Brentium &C V ergerium Colonisc edi* diu DZO^JT R ALII3 DJTOBVS EirSDEfif] Ofii Učila Dihngec impmfiis,guorum alttri e JI Pitnim de exprejfo utrlo Dei,ahtriuerd t mm uticm Laicis.&c. AVTORE VERGBRIO. ANNO DOMINI M, D. LIX. Menfc Mariio, o ILLVSTRISSIMO PRINCIPI ET DOMINO D* ALBERTO BRANDEBVRGENSI Duci Prufsiac, SC Illuftrifsimo Principi Sc Domino,D»Nicolao Radzi= uilIo,DudOlichae Sc Nieues* Eftnsaufpictjs,veftrac£ autoritate muftftuset fretus. IlluftrifsimiPrincipes, ante biennium, primo in Prufsiam, deinde inLituaniam ufq?, Podremo in maiorem fičminorem Poloniam ingreflus , quod me decebat feci. Quocunc^ enim perrexi,tum voce, tum libellis conatus fum,pro virili> his qui nefcirent,perfuadere,Papatum efle meram impoftu* ram,quare opor tere ab eo fefe extricare hominem,qui cupe« ret eiTe ialuus, atčjj adiungere purae genuinecjj dodrinte, quam filius Del attulififet ex finu Patris. Quantum profice- rem.non potui ftatim intelligere, fed paucis ante menfibus, demumanimaduerti,me,perDeigratiam,profeci(renonni# hi!. Prodrjt enim furentifsimas ČC venenauTsinms Ofij Ep h (čopi Varmienfis liber,qui planum omnibus facit. meam ih lam peregrinationem quam moleftifsimam fuiffe Domino &C Magiftro fuoSachanae,grataitaCgDomino 8C Magiftro meo letu Chrifto filio Dei,quo nomine mihigratulor, quod veftro pradldio tedus potuerim aliquid,Pergite,ampIifsimi Princtpes,reliquos feruos Dei vedra autoritate iuuare, quo pofsint eadem ratione, qua ego, iftos Ofios 8C Sathanas ad indignationem 8C rabiem prouocare ,quod cftcertifsimum fignum promotaegIorig.Dei,Quodad Ofianumlibrum at» rinet, videor raihi poflfe affirmare, nullum hadenus contra i A rj cadeftem, E 'P I S T O L A ecefeftem^uam profitemur, dobrinam fcriptum fuilTe, fa quo tantum execrabilis tnaledicentke, tantum mendaciorG > tantum virulentiae, QC veneni, tantum denic$ blafphajmia« rum congeftum fuerit, quantum in hoc vno» Rcliqui Papi a ftici propugnatores,prorfus nihil funt in hocgenere, fi cum ifto Apofcopo conferantur.Habeat fibi hanc Iaudem,quam ille ducit maximam:cft enim vere in reprobifsimum feniiim datus* Diceremmemirari,eum nullam habuifle rationem darifsimorum Regum &C Prindpum , aliorumcp ftatuum atqjordinumampIifsimorum, quinoftram docftrinampas lam complexi funt.Sed quid Regum S C Principum ratione Jtaberet, qui necp Euangelij Sacrofandli, nečg vnigeniti filijj Del rationem habueritt' Nam Diaboli verbum, ipfifsimum Dei verbum, nominarenoneft veritusfermedecies, homo blafphemus, vtreliqua nunctacearm Hisatrocifsimiscona uitqs,quibus ftias chartaspetulantifsime afperlit,cumomo nino fuerit refpondendum,&: quidem cito, faltem pro infir# mioribus fuftentandis, ne de diuina docftrina renafcente minus honorifice (entirent proprer Oiq, QC fimilium lmpors tunifsimas vociferationes, fcripfi ftatim quatuor Dialogos quibus,quanquam multas congefterim, tamen nec vicefis mam partem blafphemiarum eius patefeci atcp perftrinxi, quos ideo in lucern mitto,vt interea legantur, dum reliqua, quajinhocgenereadprno ,compareant. Speroautem pro# pediem comparitura,&: muko grauiora aIlatura,fibominus voluerit. Veftrisautemllluftrifsimis cxceIlentrjshoc,quic= quid eft laboris, infcribo atcp commendo , vt veftra fcilicet, quacmaximaeft,autoritate, Dialogimei,pro defendenda gloria Dei,fpargantur &C promoueantur: Nam iilorum pros motio&defenfioadeos potifsimum pertinec,qui, ut fcris berentur, fuerunt origo Ščcaufa, hoc eft , ad Celf Veftras, quarum aufpictjs 8C praefidio in veftras terras veni(Vt dixi) »ftascjj Paparum creaturas , Sčcapitales filij Dcihoftes ad tantaiU D E D 1 C Jf T O R. IA. j tantam rabietn prouocaui. V aletc, oprimi Principes } dečp in lucern vindicanda ex denfis tenebris, vbi iacebat fepulta, do Arina D*NIefu Chrifti,dies noAescp diligentius, quam vnquam antea cogitate,cum videre pofsitis iftos Ofios ČC Oibres lucis &C veritatis,Sophiftica,& prae* ftigijs hoc maxime laborare* vt eam rurfus tenebris inuol; uant* T ubingae Calendis Martif, Anno, M, D. LIX* VERGERIVS, A tij ATHAs 'rt DIALOGI? S 'PILI Ml? S, ATHANASIVS. HIL ARI V S* A TH. Audio prodrjffe ex proximis nundinis Francfordianis librum , autore Stanislao O- fio.Epifcopo Varmienfi, contra Brentiumac Ver=« gerium,fed neqjlibrum inuenire, necp quemquam conuenire poflum, quilegerit, unde cuiufmodi fic intelligam.H I L.Ego legi&: fortafsis {SofTum prae= ftare id, quoduis,A T H A ♦ Tu ne obiecrocH I L«. Ego »AT H.Quatn libenter audio,oro, ne pigeat dicere,qualis tibi uideatur .HIL. Faciam libenter: Incipiam autemadicftione 3 utpoteareminoris mo= menti,qu£emihividetur erudita.ATHA.Fucum verborum nihil moror, quale hominis iudicium in rebus ipfisCH I E.Deprauatum,neqjhoc dico, quia jfit Papifta, &C quidem ex craflioribus 8C pertinatio= ribus, fedquia reuera in fua ipfius uia huiufmodi eft, Zeloprjcterea amarifsimo inomnem noftram re= ligionem,atcpin omnesnoftrates, Sčmaledicentia prorfus incomparabili A T H.Valde inuitusho= rumhominum librosfoleokgere. Videtur ne tibi TheologuscHIL. Quis fitnefcio, certe nonappa= ret linguas nouiffe, atcp in ipfis Bibliorum fontibus uerfatum.Sedduntaxatin Patrib. utcuncp atcp etiž inScholafticis nonnihil, Nam uideo illum citare Io,. Scotum,Thomamde Aquino 3 Gabrielem Biel 3 8c D E OSI O. 4 id ocnus, Videtur mihi infumma corruptam illarti Papifhrum Philofophiam ( ipfi Theologiam nc^ minant) fequutus potius quam fincera Theologi=> am, A T FL Ifti folent efle purioris dodrinae hofte® acerritni * Sedquid tandem agit, de qua material HIL ♦ Diuifum eft volumen in quinqj Libros, in primo recenfet aboriginenoftri temporis Ha*refes (ut ipfe uocat} A T H*Qtiorfum? HIL A«. Vc dif= fametnoftram dodrinam } huc enim fpedatjpotifsfc mum in auribus Serenifsimi Polonisc Regis, cui li~ brum infcribmScio te vidiffelibrum Friderici Sta= phyli,quem pro dignitate excepic Iacobus And. Fabri^partor Goeppingenfis 3 S(: antc Fabrum, Pbi= lippus Melanthon, paucioribus quidem,quam Fa= ber, fedalkjuibus in locis aliquantb durius, dum eum appellat fceleratum Syeophantam, utreliqua taceanvA T H* Vidi 5 magna uis ftomachi > &: dolo= ris fuerit oportet, quae Melanthoni, tam placido 8c manfueto ingenio homini exprefleric tam dura uer- baJHIL* An nefcis Staphylum fuifle Wittember= genfis fcholae,&: Philippi ipfius alumnum f profek fum noftram dodrinam palam, Sc nune repudiafle turpifsimecp negaiTe, quin &C fophifticofcripto ad= tnodum uirulenter agnitam veritatem impugnafle, ali lion iufta tibi uidetur cau{a,quamobrem Philip— pus iti iftum Matnmoluchum fcribendo,exueretil=s lamfemp^t lenitatemcA TH A* Non nego.H IL* Sed cimi muka animaduerterim in iftius.Stapbyli Topids ‘ DTJLOCrS 'PlLTMrs. ; Topids, Metapbifkis 8c Amilogrjs fine ipdicio cfe futita, iia, utmagis, magisčp dcnudet, patefaciatqj pudcndafuiPapatusdd inprimis vidi efle huiuf* tiiodi.cum ait in očtauo T opico 5 ScholafticamThe= ologiam efle cuftodem EcdeGae 3 ficutCanes ouiurm A1 H, Prscclaram uero cuftodem ♦ HI L* Sed diV ftinguamus de Ecclefia, Papiftice quidem appofitif- Gmam cuftodem dixerimus inanem 8č rixofamilla corruptam Q ut paulo ant'e dixi Philofophiam, Nam cum totus Papatus carnalis quaedam res Gt, confuta Cx fraudibus &:mendacfjs J nulliCanes,nul= liStaphyli(namfeipfum &C reliquos Scbolafticos Stapbylusmet appellat Canes) nulliin fumma cu*= ftodes poteratilliadhiberi decentiores } qukm Scho= laftici,& Sophifticje rixae 3 qu£ uduti priftigijs qui= bufdam homines dementarent,atcp in errore conti= nerent, A noftra uerb.hoc eft/aChrifti Ecdefia,face= fcat procul ifta cuftos carnalis 5č Staphyliana : quia cuftodem habemus Deum patrem 8č vnigenitum eius filium 3 qui Špiritu fan&o 8c verbo fuo nos cu=* ftodit,ne perSophifticam decipiamur, &abEuan^ gelio ad T raditiones, acertitudine falutis ad Dubi= tation?,denicp 'a Chrifto ad Antichriftum abripia= mur. A T H.Eft ne tanta,&; tam procax conuician= di libido in Ofio, quanta in Staphylo?HIL,Multo maior«Ofiusenim pleniš buccis Gcpifsime crepat, noftram dočhinam eife Diaboli verburnjSathaniH: mumquendam» A TH,Diaboli ne verbumcSatha= nifmum nifmum ne C HI L« Maxime. ) &: nas,qui eam proE= temur Sathaniftas^utuldfcatur, quia illos uocamus Papiftas* Aliquando etiam ioculariter & fcurrilker ait,MatcXuterum efle noftrum Deum^ nos am= plečii quintum quoddamEuangelium , quodfae = pifsime inculcat^Placet enimfibi hoc nomine homo (vt videri vuk) facetus, A T H A. Imo ifti Ofores quincum quoddam Euaiigelium ampleduntur ipfi, quodjiere,& proprie polliimus dicere* Nam prse= ter e'a,qu3e funt a quatuor Euangeliftis, liceris man= datajiabentin pretio 8>C delitrjs, nefcio quasimagi= nariasTradidones , quasaiunt per manus traditas ad fe ueniffe , affirmantčpparipietadsaffecku 8č rc= uerenriafufcipiendas,& colendas , atcp ipfum fcri= ptutn EuangcIium.H i L.Agnofco ifla verba,qua* funt in Decretis X I.DifECap.Ecdefiafticarum, de= inde repetita in fefsione tertia Conciliabuli Triden= tini, nimirum.parireuerentia et pietatisaffedu, Sed animaduerto Oforem non confencire.hac in re.,cum fuis Papiftis*Cum enitnreliqui Papifhe dicat, qu'od pari eodemcp affedu, reuerentiačp debeantfufcipi Traditiones nonfcriprae, atcfj ipfum fcriptum E-a uangelium, Oforinquit , Primumlocum obunere fcriptum Euangelium , proximum Traditiones«. AT H* HocaudetdicererHIL, Audet,ATH A« Haudprofedo bonam grada inibit apud fuos Ro= manenfes.Nefciuit.opinor^iečlum fuifle Tridento a Conciliaribus Patribus , feu Laruis Epifcopum B Clugienfem, t)t u4 LOGV S 'P ILIM V S Clugienfem autFollseCiodix, quod dixi(Ier fibi n o placcre illa verba, P A R i reuerenda, & pietatis af= fe&uiHUL. Videormihi obferuafle qua?dam alia 1 o= ca s fcd valde pauca,in quibusareliquisEpifcopis 8t Patribus Ofius videtur difiendre* AT H. Dicv« nuni locumautakerum,fiinpromptuhabcs.Hi L* Puto me habere* Adduxerat Brendus ex Cap. 17* Deutronom Jia'Cverba:Ec docuerint te i uxta legem cius:quibus clare euincitiudicem cogi,ut intrahrrii= teslegisDomini,iudicetiuxt'a legem , non iuxta proprium arbnrium. At Ofius,ciim uideret nullum efle tergiuerfadoni locunl,inuenit hoc effugium,ut diceret ea verba nec in transladone feptuaginta, nec in interpretadoneCaldaica, necp in Hjcbreo rcperi= ri, negatergo ueterem transladonem diferdfsime contra decretum teniacfefsionis Concilrj Tridend«= Ili^uo iubetur, ne quis veterem.aut vulgatam vere fionem in difputadonibus>aut expofidonibus aude= atrerjcere. A TH.Ed ah^uid^uod Ofius fumrnus alioquin Paparum adulatorfutabs te audio) eam Verfionem., hoc eft, Papas decretum repudiare fuerit aufus.HIL, Audialiud,haudfermeinuenias,nofi:ro teni pore, Papidam qui cum inaliquo fcripro memi= nerir Catholicae& Aportolicae Ecclefiaj, non addat ROMAN j$. ) certeinqui{itores / quifuntin]tah'a, cum exigunr a rcis fidciconfeišionem, qui refpoti= deant ,fe credere, una fimdram Catholicam &T Apo= ftolica Ecclefiam non foknt eiTe contend eo refpon* DE OSIO. e fo ; quippc quod ambiguum efTe exi(timent, At ifta ambiguo femper vtitur Ofius.Ciim enim fsepiišimc ia&itet unam fandhtmCatholicam 8c Apoftolicam Ecckfiam(T|uam nos reuerenteramplečlim ur 8č au= dimus, quicquidOfius blatteret) nunquam addit ROMANA M* A T H.Papae 8č Papiftar con= niuebuntjdum in reliquis tuendis^t bene pertinax, nectantillumconcedat, necp in leuiculis quidem, HIL A, Affirmo neminem hac anate ex omnibus bis,qui contra nos fcripferunt fuiffe, qui cum ifto in boe genere donferri pofsittnihil enim eft durius, ni- bil perdnacius Ofio, vt Tol Euangelrj undicp erum= pens videatur illi perfhinxiiTeaciem oculorum, i= mo prorfus excecallehominem 8c induraiTejAl H, Nondum dixifti argumentum reliquorum librefc rum. HI L A* Scribit contra Prolegumena Bren= tfj. A 1 H AN AS* Contra quae fcripfit Afotus? H1L A R. Contra ea ipfa , quia animaduertit A=; fotumnihil potuifTe contra Brentium, ATHA t Ofius fecit iniuriam Afoto , nam nemo non iudi= cabit, fic rem fe habere, ut tu dicis, Sc verum eft, A= fotum , ipfiusmetOfi)iudido,nihil profedfTe con= tra Brentium feribendo, HIL A R. Habes er go deifto Libro quod voluifti, AT H A. Nondum omnia , pluraaueo fcire, Si contra Brentium Sc Prolegumena feribit , cur in ifto ludo admifcet Vergerium? HILAR, Cum is ante biennium in Prufsia eiTet , vocabatur a nonnullis Polonis B ij potentio= DT AL OGV S TILIMTS potendoribus Varfchamam , vbi comidaageban~ tur,quibus Nundus Papse AIoyfiusLippomanus, Veronse Epifcopus intererat, Cum ergo audrjdet Vergerius, ab eodem Nundo eiusc^ fatellidbus Sc cliendbus quotidie magnainfolendaiadari, omne de caufa religionis cognidonem,8£ drjudicationem ad PapamatqjeiusEpifcopos, iurediuino, perdne= rejarripuit Prolegumena Brenti), vbi docetur , noti ad Epifcopos tantiim, imo ne quidem ad eos Epi= fcopos,qui funt hofes piše do&rinse , fedetiamad pios Reges &Principesfgculares,adhibidsEcclefig miniftris, & alijspijsacerudids viris , iure diuino eam cognidonem Sc dt)udicadoneperdnere,eumČ£ LibrumSerenifsimo Regi obtulit,una cumEpifto= la,quadicebat, feuellecumipfo Nundo, eiusSacra Regia Maieftate iudice, ea de re conferre 8c difce= ptare. A T H. Propterea ne Ofius in illum inuehi=* tur? H IL^Hancipfam ob caufam, 8c fuperbifsime indignatur , aufum fuiife Vergerium ad pugnani prouocare Ecclefiac Rom, Internuncium, A T H* Reiponditne,quodfcias ,Nuntius Vergerioffunt ne congrefsicH IL.Nihilminus, quamuis Verge= rius urgeret, ut in difputadonem defcenderet, non defcenditnec per fe,neqjperalium,&: nune poftbi= ennium maledidis profeindunt hominem, & pd= mum quidem,ftatim in titulo libri,aiunt Vergeris umTEMERE feciiTe, A T H, Feci ffet temere, fi Lippomanusinternuncius in harenam defcendens vidor DE OSIO. 7 vi^orextitiffet,temcfc enimfadc, qui, nonmeti- tis fuis viribus , prouocat ad difputationem ali= quem,aquopofteavindtur Sc conculcatur. HIL«. Ita eft, fedindignum facinusputat Ofius, fi Papge Nuntius prouocetur., necphabeatur ratio eius per= fonx,quam fuftinet. A T H* Indignumfacinus pu= tetjfladcrapulandum 5 adludendum , autaliquid huiufmodiprouoceturnonfi ad conferendumde Religione & ad veritatemindagandam 3 patefacian= damcjf, Sedfdoremtotam , ifti Nuntfi habent in mandatis ab eorum Papis, ne difputent ipfi, nec fi= nant vllaColloquiade religioneinfhtufi Sed dun= taxat j ut quos potuerint ex noftrisadfupplfcia ra= piant,hg funt difputationes, hg venationes iftorum. L-uporum J quare qimllosadindagandam > perami= cam collationem, ueritatem prouocant dicuntur ab illistemere facere* HI L* Adde Lippomanum efle reueraindodum, & fine vlloiudido, Sč propterea abftinuiffea difputatione , non modo quia Papa mandarat. A T H.Noui ego ad vnguem quis illefic, edidit ingentes aliquot tomos de S A N C TI S, in quibus tor ineptias , tot feces , tot blafphemias ex Voragine 8č alrjs Lacunis confarcinauit , ut vix quippiam vifum fuerit noftra actate futilius 8č mi- non iudicio fadum 3 decuifiet illum ; cum a V erge= rio prouocaretur, nec tamen vellet publice difcep= tare,uocare hominemadfe(Accefk{reteriim Ver= gerius) agere humane , conferre etiam de articulo B irj contro= DIALOGFS 'PILI Mr S controuerfo,fi non plene, tamen nonnilnl Sc potua ifietad huncmodum effugcre, lie lili inureretur fu= perbiae Sc imperitiae nota ^ Sed cixm neutrum fece= tic,iure illi talia crimina impinguntur^ut uere utroq* labora t.Quid deinde ait Ofius de Vergerio C HI L* Valde exclamat ,q ub d librum B rentrj A V RE VM * appellarit,fi exauro eft l inquit J ex Toloiano auro co= » fiaius eft^uod in eo Bremius ordinem omnem per » uertat,Polmam,Paceni,8<:Tranquillitarem deffru= at*ATH, Quia docet cognitionem 8c drjudicatio= nemrerum Ecclefiafticarum.,eriam ad pios Reges 8C Principesfeculares perrinere, adhibiris Ecckfiae mu nifi:ris.,alrjscp pijs & eruditis virisC H t L Jta AT H, Ofius iure queritur, nam iftoaxiomate, quod plane verum eft, D*Prglati Sc Mirrari exuuntur potefbte 8c prserogatiua 3 quam iniufte tyranniccqj fibi vfura parant 3 Faciunc vero , ut coetus Latronum folent, qui ciim diutius veriati in latrocinrjs, ubi licuerit eis indulgere genio,tandem vero prodirfiut eorum alf) crucibus affigantur,alq fuga fibi confulant, conque= runtur inter fe, fibi efie turbatam tranquillitatem 8c pacem.H I L + Sed audi quid de Vergerio fubiungat, illum abnegafle Chriftianifmuim A T H A, O in= fignemOforemChriftiOfium 3 fihocdidt, An eft negare Chriftianifmum , fi quis deferat fcntinas, tamcp horribiles & fpurcifsimas Antichrifti idolom manias , prorripiat autemfe adfilium Del Rfum Chriflum,crucifixum, eiuscp pura & fynceram do= &rinatu DE O ST O. $ &rinam amplečlaturC' Adam de ifto Odo, non pu- taifem efTe tam impium Sc tam blafphemum, Abfit, utcomparemmihi tam venenatumLibrum, Chri<= ftianifmum ne abnegat , quia Papis defcifcic, ut coniungat feChriftof quis pofsit ferre tantam ina¬ pletate m Si impudentiam, praefercim in tanta, quae vndicp erumpit, EuangelijluceC” vidctur omnino ab ea excecatus (utpaulo ante dixifti}HI L A* Au= di pauca adhuc , quasifte Apofcopus in Vergerij umeuomuit 3 Is ciimin aliquo eius Libello euul= gaffet arctifsimam illam iurisiurandi formulam,qua Epifcopi obftringunt fe Rom, Epifcopo , fubiun= xit, fe, quemadmodum alrj quoq? Pr£clati,iuramen= tum PapaepraeftitiiTe , Ofius ergoindignabundus infurgic,&: non folum in Praefarione, fedin Libro jfecundo rugitac inquit,non te pudet gloriari,qubd violaris iuramentum D E O praeftitum. ATHA, Infanit SC peruertit omnia fuo furore , Tale enim iuramentum , quod Papae ab Epifcopis tyrannice exigunt, lion praeflatur DEO, fedSATHA= N Jtl, a quo Antichrifti didicerunt miferos Epifco= pos tot laqueis inuoluere, totcp iuramentis obftrin* gere,puto efTe quatuor eorumformulas,etpoftrema eft grauifsima omnium, Nam crefcente poten:ia,8c tyrannide Paparum/emper duriorfatflaeftEpifcoc porum conditio, SC feruitus, ut nune fit niiferrima* Decuidet Ofium,ciim Epifcopus fit,aut feruituteex cutere^aut falte no irifultare his,qui fpirituDei incefi eam DIALOGVS 'TIL1MV S ¥ eam excuflerunt J fed ciim amet gloriam mundi,tnau: P is quam gloriam Dei,conculcat {uum ordinem.,8c apae adulatur.H IL A.eodem in loco, vbi tale iu= ramentum exprobrat,pafTus eft fibi exddereverbum fetiš imprudenter : Ciim enim cupiat deformatum, 8č pafsim diffamatum Vergerium,oportuiffet dice= re,neminem in Polonia fuiife inuentum, qui volu= erit V ergerrj fcripta legere, aut legifte cum taedio.Sč indignatione eos, quilegifTent, aut faltem filentio hunc locum practerire«. V eriim longe aliud fecit, af= firmauit enim inueniri in Polonia, qui no fine qua=> dam animorumairenfione Vergerij Libros legant«. A T H, Video futilemefie OfiumuH 1 L*Audies de illo infulfiora, fed fine vnumatcpalterum adhuc di= cam, in quo nititur Vergerium deformare ,iniquif= fimo animo fert, quodisaufusfuerit, Serenifsimo Pol onije Regi ProlegumenaBrentfj ,cum Epiftola offerre,hic ccelum terris immifcet, 8č omnia rugiti= bus complet,Contaminatur enim,inquic,&: pollui= tur bac ratione nomen tuac Maieftatis, imo duobus in locis affirmat, fe ifta potifsimum indignicate co= motum,nonpotuiffe afcriptioneabftinere. ATH» Ineptit,nam &: Carolo Quinto Cefari,& Ferdinan= do Romanorum Regi, & Francijfčo Regi Gallo= rum,& Venetse Reip«. Principi, quin Sc ipfis Papis noflriTheologi faepe fuos Libros infcripferunt,nec tamen fuit ullus ex his , qui degunt apud tantos Principes,Epifčopus, qui id quereretur; Nune 0== DR OSI O.. 9 fius vult nouus Cato baberi« HI L* Imo ipfimet Se= renifsimoPol° ni3C R e gbat c p etiam omnibus Pro= ceribus ec ordinibus RegniGmul,ante biennium,fi= bruni de forma acratione Ecclefiaftici minifterrj di= cauit infignis ille Roman, jmpofturarum infecftator d«Lafcus,qui egit de Papatu funditus fubuertendo, Quis aute autEpifcoporum.aut aliorum Proeerurn Poloniac tantopere,eaob caufanvnfaniuit, ut nune infenitifte Ofor omtiium piorumC ATH.Sufpicor eum non aufum Rafte irritare D, Lafcum, H l L A. Remacu tedgifti, imo adducitalicubi eius autorita= temprofe,& videtur quodammodoblandiri, nam uidet eummagno in pretio et exiftimadone.,meritb > haberi interfuos, quorum potendam timet Ofius, Interea voluitconceptam" rabiem euomerein pere= grinos, quilongeabfuntaSarmatia, Brendum 8c Vergerium* ATH*Memini me, fumma cum vo= luptate,ante duos annos legiffe Epiftolam, qua ar* dens ille renafcentis dočtrinac Iefu Chrifti propug= natorRadziuiius fumma (vtaudio) apudSereniP fimumPoloniaeRegem autoritate 8č pietatePrin= ceps, PapaeNundum Lippomanum pro dignitate excepit, Quacroigieur an hunc quoq? Principem Ofius maledid;is,ob eam Epiftolam, quae fuerat per Poloniama Vergerioiparia/profcindatC' HI L,Al=: tifsimum deRadziuilofilendum, quantum ha(fte= tms legi« A T H,Timet potendores, Sc mundo ier= uit contta confcientiam* HI L« Audi aliud, nititur C falfi Dl ^ LOGr S VFLlMrs falfi conuincere Vergerium,qubdin eadem, cuiuš fuperius, menami ad Serenifsimum Regem Epiftola fcripferic, religionis conftituendse caufa Varfchaui= enfiaComitia fuifleindida, non enim fuic opus, in= quit Ofius,ullis comitrjs in ea caufa:quandoquidem Religio rede cit apud nos condicura, Quacfiuia Vergerio,quomodo h ic fitrefponfurus, & in fum= ma mihi fatisfecit, fatisfadetcj? haud dubiealrjs quo3 quej Primum ait, Non folete Nuntios Paparume Roma in Poloniam, imo in Lituaniam ufqj euoca= n, nififitdeReligione agendumu Vocatum autem fuilTeLippomanum Ofius diferte fatetur in Pra?fa= tione/edcumafferata Proceribus RegniaPapapes titam fuifTe eam Legationem, crediderim Ofio hac in re, fed vrgentibus Epifcopis Polonids^uorum. caufa agebatu^petitam, erat enim eorutn lurisdidio aucoritate Regis,&Comjtiorum fufpenfa^■& pro= pterea ipfi Epifcopi Lippomanum multa pecunia oncrarunt 5 ita, utisadono Rcgiofibi abdinendum- putarit. Sedadpundum,ait Ofius^Comitia Var= shcauienfia non fuiffe propter ulla Religionis ne= gotiaindida.Tamen Papa fciuit futura illa comitia, naminlitcris, quas Calendis Augufhi ^<5,adSe= 3 natorcsLaicos deditfic incipit. Ciim certioresfadi 3 edemus, conuentum iftum celebratum ir^Curfuif= (et fadus de illo conuenm cerrior, ii nihil, quod ad Religionem attinem,fuidet tradandum C imo fuif= fefadumcertioremj qu'odde Religione eratagen= dumdcclarant hac va ba , quac funt in eifde literis: debe{i& D B OSI O. 10 debetis ueftra autoritate perficere, ut Epifcopi fuam * autoritatem , iurifdi&ionemcp fufpenfam recupe=‘ rent, fuaEcclefrjs & Sacerdotibus bona ab ha:mi= c c is ablata , fuas item Ecclefiae Catholicis reddantur* e Quare V ergerius non fomniauit, dim fcripferic, in illis Comidjs de Religione agendum fuiflc, ciim ip= femet Papa id fcnpferit.Sč Nundus eius interfuerit, ftadmčp poft fi-nita Comitia, magnis itinerib. qnbd fendret fe omnium ordinum odia in fe,fua importu= nitatejCOcitalTe, ex Poloma profugerit t imo ciim iti ipfisComitrjs adum reuera fuerit de Religione, 8C ftatutum, ne quid innouaretur ufqj ad alia Comitia, fufpenfa tameti maneret Epifcoporum Iudfdidio,. A TH. Quidrefert.fiue ob ca, fiuealiam ob caufam ComidafuenntindiiftaC' HIL A«Oforputat pluri= mum in temile, muka ep de boe nugatur. Cimi enim exlftimet,omnia,qu£adrcligionemattinent,rečFeef fe apud Polonos coftkura, neq? ulla emendatione in digcre,cenfetSerenifs*Regi,& coti rego o fieri iniu= dam muko maximam, fi quis fcribat 3 ut fcripficVer= germs, Comitia idigionis coftitucndaeaut corrige= dae grada effe indičta, ATH.Ofius vanus hotno eft, Sč fumma impietate(quantum ex bis paucis eius ver bis colligo)quod fcilicetomniaputet rede in Po¬ lotila ,quod ad Religionem atdnet,conftituta ;i m ni= bil ftt,qubd corrigi oporteat:is videtur omnium P a parum , omnium Raforum 8č Vndorum detcri= mus,Pape enim Rafi etVndi non negant impfiiTe C rj mukos DI ^4 L OGV S 'VILIMVS* multosabufus,mukaš q? fuperftidonespmo erroresj. quoqjin Ecclefiam, & quoddie nicuntur nos lačtare inanifpr, quod velim vniuerfale Concilium cele- brare, Ecckfiamčp emendare* At ifte Oforjn tanta (quodfaepe dico} Euangelrj lucc pronuntiat.in Ec= clefrjs Polonids,quaeadhuc Papatum rednem,om= nia effe rede conftituta.. Quorfum ergo iffcius Scri= ptalegeremusCcumea neget,qu3efui Papae 3 8£ Car= dinaks,&reliqui fui Epifcopi,clarifsimis verbis co= fitenturc' Non cft dubium, quin ifte, qui nune Papa eftjCum Cardiualem ageret,una cum nonnullis alrjs Cardinalibus, 3č Epifcopis libellum ediderit, cuiti= tulum deditjConfilium deemedanda Ecckfia,Qua= re ex folo hoc titulo euincitur, Ecclefiam opus habe= re emendatione, Quid ergo dclirat Gfius C Cur ad= uerfus fuumidolum 3 & creatorem infurgit, negans inEcckfia opus effeulla correcfHone C Sedfi ipfum poftea libellum Papaj legaš , Deurn immortalem, quam grauiter 8č verealiquibusinlocis(vtinamfe= tiflet reuera id,quod videbaturfendre) videasauto= , rem dicere,Papas prurientes auribus coaceruare fibi , Magifirosad defideria fua, noutabeisdifcantquod , facere debeant, fed, ut eorum ftudio 8č calliditate in= , ueniaturrado,qualiceatid,quodlibet, Adefieillis , perpetuo adulatores,qui doceantuoluntatemPapa= , rum ,qualiscunc^eafueric, debere eflepro regula, , qua eius operationes dirigancur,e Papatu,tanquam £x equo Troiano irrupilte in Ecclefiam Dd grauif= II DS O SI O, fimos morbos Sč abufus, quibus ipfa ad defperatio- 1 c nem ufcp falutis laborat* Per Papas Sč Cardinales c nomeChrifti blafphemariinter gentes;DeindeLe= c gaciCondlrj Tridentini,quid non dixere in hoc ge= nerednteralia.fi verumfateri voiumus 3 inquiunt, aliter dicere non poffumus , quin nobis confcrjfik c mu s tantorum malorum 3 ad quse corrigenda voca= c mur caulatn extitiiTe,deindeaddunt ;) fedeferui{reue= e ros fontes dodring Chriftiane,fuos Sacerdotes per= c dendisanimisintentos eiTe, ec muka in bane fenten= tiam* H IL A* Ofiushicrefponderet 3 necpPapam, necp Cardinales Sč Legatos Godli') loquutos fuiffe deEcclefrjsPolonicis* ATHAvProfedo fufpicor cum efletanta impudentia 3 ut didurus fic, quicquid de reliquis Ecclefijs fit, nodras Polonicae nihilha= bent, quod corrigi oporteat, Sed fi Romana effc ma= giffcra Qut ipfi prcedicant) Ecclefiarum, qtiomodo poiTuntPolonicaedifdpulicbonae čile Sc emenda= tae, cum magidra fit pefsuna C HIL A R* Dixi tibi, pauloante , Ofiumomnes Papidas in hoc genere fuperare, Sč tu quocp rede dixidi, eum tibi vtderi omnium Paparum, omnium Raforum Sč Vndo= rum deterrimum, dicam autem paulo pod quccdam de eo horribiliafanededfinepriusabfoluam quidde Vergerio, Aitfe plures legideillius libellos , falla= ci]s } & fraude refertos, Interea tamen nullamfraucle, nullatn fallaciam odendit, muho minus confutat* Verbi pratia, Verperius fcripfit libeHum , cui titu= C irj lurm Dl AL O OV S L>ILIMVS ram dedit, de Gregorio Magno,que oftendk uoIu=s iflfe comunire Purgatorium ..interceišioneSandos rum MortuoVum j 8c Monachatum ineptifsimis &C infulfifsimis quibufda fabulis, imo diabolids(utdt= cam quod eft) dim uidem fe non poflee fcripturis, Ofor reprehendic Verg* eo nomine 3 atq?ait (ut fo= let^ndignabundus, indignum facinus efTe , quod aufus fuerit, aliquot couj tiorum plauftns in Grego= rium inuehi.Sed interea, nihil omnino refpondit ad rc,putat fe fatis fecifle &T cofutafle/juia fua autoritatc obiurgaretlibelliautorem, &C dixerit nefdo quid de plauftns conuitiorunn At no fatis id čile quis no ui= detC' oportuit folidum aliquid afFerre pro trium illo* rum articulorum* quibus totus Papatus nidtur, de= fenfioneji modo,quod potuifTetalierrfbabuinCera te fcio necp Ofium, necp ullum alium eiTe, quailta^ cuncp demum fuerit erudidone,doquenda 8>C auto=s ritate, qui pofsit Gregorium in bi s, de quib. a V er= gerio acculaturjdefendere, autexcu(are 3 Ca?db, qua unqua rationc poteilr defendi, aut excufari is,qui a£= jfirmarit quinq?autfex nefdo quos ab INFERNO, quead locum mortui detrufifuerant, in uitaredt)f= fe,utfcelerumfuorum pgnitentiam agerentCQuine C OE L O quoq 3 redi)ffe, quo mortui afcendcrant, nonullos^AtGregorius^ntcralia nugarum moftra bsec^uae dixi, affirmauit. In eo praeterea defendere Ro.Eccl.Ofius debuiffet, quod ca afleueret, Purga= torio igne, grauia & enormia peccata purgari, cima. Vergcrius oftenderit Gregorium fcripliffe, Purgar toria de osi o; iz torio igne , purgari duntaxat leuicula Sc minuta, Nulla quidem peccata purgantur igne/ed duntaxafi fancruinefili) Dei^ugfuntpurganda* SedcumPa= pacus a Verg,accufaretur,quod cotitradara 8>C aper tam fententiam Greg* cognomento Magni, in re haud parui momenti.cotrarium ftatuerit, noniacis- fecit Ofius, cum tantiirti dixerir, Verg* e(Te impro= bum* ATH.Placet hoc audifTe de P urgatorio,nem= pe qubdalicerGregorius de eo, aliter moderni Papg ftacuant, proderitaliquando idhaberein promptu cotra Papiftas, qui iadant, fummam efTe apud illos docftrinarum confenfionem, cum {gpifsimefinc ual= de inter fe difcordes 8c contrarrj,HIL.Eckius in fuis lods comunibus iftam diffenfioneperpulchre con= ciliat* A T H* Conciliat ne? an eft huiufmodi, qucc pofsit conciliarirH l L* Quomodo conciliet paucis dicam:Gregorius didc,De quibufdamLEVIBVS culpis ante iudicium Purgatorium ignemcreden= dumefle, deinde addit, pro peccatis minutis &C le= uifsimis efle purgatorium , quas ignis facile confu= mat,ficut eftaišidue ociofus fermo immoderatusri= fus,ueIpeccatumcur3efamiliaris,Eckius uero citado hunc locum, truncat fua Machera uerba lila LEV 1= EV S,Ml N VTIS, LE VISSIMIS, ne qua appare= at inter Gregorium&alios Papas diflfonamia*AT* Hoc ne eft conciliare C 1 Mihi videtur corrumpere 8£ falfumcommittere,quiadhunc modumfacit* H1= L A R i V S, Sic ifli folent.;fed nolo facere iniuriana Ecktj Dl AL O GV S 'PILIMVS Eckij manibus, puto enim illum non legifle Gregom rium in fontc, non fuiffe corruptorem,fed, aut Gra= tianum, cum fuum decretum compilaret, autalium poft eum 3 Nam in Cap* qualis, Dift,26.corrupta le= guntur Gregorij uerba ad eum fcilicet modum, quo abEckio citantur 5 qui riuulum vidic, fontem (ut di- xi)non viditfortafsis. Hib. Noftrum Olor idem egitdealio Vergerij libello, cuiTitulus Scholiain literas Papsead Senatores baicos Regni Polonise, et ad 111 . D.T arnouium quod egic de eo 3 qui de Gre= gorio Magno infcriptus eft: nam duntaxat memi=: nitiUius,atcpait Vergerium vrgere prsecifione eius regni (vt reuera vrgcbat) a corpore Rom.Ecclefise, hoc tantiim. Ofius: verum de alrjs articulis, qui funt in eo libello/atis quidem ponderofi, verbum pror= fus nullum.Nam (inter alia) V ergerius oftendit de= finitionem liaereticiquaeeft inC.Haereticus Sc in C. dixic24C puluere prorruant 5 multum in= tererat fcire ,Koc fieri abilliscoa&e ČC non fponte* Nam PapjcJnaudita tytannide, cogunteos, uelint nolintjiuramentis fe aftringere, quod uelint manci- pia eorum eife,ln primis, ad idproderat illorum iu= ramentorum formulas in publicum proferre, ut omnes commonefierent Praelatos, quos Pape ad Concilia folent conuocare , folenne iuramentum pracifitifTe, quod perpetuo contra omnem homi= nem ( funt uerbaex formula iuramenti) uelint Pa= patum defendere atcjj conferuare. Ofius,inquam, huius quoqj1ibelli dtferte meminir, uerum ubicon= nitijs cfcbacchatus fuerit,& illud,quod paulb ante D dix= Dl _A LOG V S 'L TLI Mr s dixhnuseffutimt., nempe Vergerium uiolaiTe iuf= iurandum deo pricfl:uum,mox fugit acogreffi^hoc neeftrefpondere &C confutareCcur nonoihmdicaut Petrum reliquos Apofi:o!os,aut uetcres Rom«Fpi= fcopos reliquos rotius Chriftiani orbis Epifcopos (ut dereliquis taccam) adegiiTe.ut iureiurando fide obftringerent, qubduelIenteorum uafalli &Tman« cipia dTe C A T. Futilis eft 3 ut dixi: Nam aut di(B= mulate opomnt,aut fi cofiteri uolebat^fe eum cjuocp libellum legifTe, oportuit refellere dC confutare qua* cotraria fuo idolo uidebantur ( fiquidem potmffet) q> cum minusfecerip non eft dubium, quin cordati uiri iudicaturifint, quod defpcrauem/e pofle cofu= tare.HI; Ojuinauimaduerdiftum Apofcopum, ad cundemodum contrk Bretium egifTejrecitatm.eius modo uerba, modo fententiam,f*cpifsime etia peft= .iicrseetprscpoftere^uandocptruncate.Rketoiricati ludificat fophiftica , 8C preftigrjs, poftcpautem un& uerbofrigiderefpondit, atcpinepte&fmukbfgpius callide Sc infidiose 3 mox fokt abire,ut canis in Aigi= pto.bibit & fugit, Sed audi quidpoftremb loco de Vergerio:Fuit(inquit) aliquando Vergerius in Chriffcičorpore ,quomodo funt humores mali in humano corpore 3 qui cum euomunt,corpus releua= tur,fic et ifte,pofteačp exiuit 3 Chrifti corpus, Eccle= , fia,multumxft teleuata,gaudedum, ut fit cxiuiflc ta* lejrlic puto ad hunc modum refponfurum Verge* tium/i fui tnalijs humor iti corpore ueffrg Ecckfig, muk bo DE OSI O. 14 multo deteriores humores ( ut tuo modo de uiris dočlifsimis et prjs loquar) fuerunt in eode corpore, ta multi ex omnibus partibus Europae, qui fuis fcri= ptis ueftras Idolomanias,noft:ra aetate, uiriliterop- pugnat: Nam ex his neminem efle palam eft^ui no fuerit aliquando in corporeueftre finagogg,fed po- tenti manu Dei inde abfcifi^uereinChrifto inferti, ut fuauifsimos fručtus nuneferat. Quare uos uide=s fitis 5 an gaudedum uobis fit ext)fle tales,et an corpus ueftrg Ecclefiac fuerit ob lila ueluti uomirione(ut tu dicis) releuatum.an uerblonge amplior fačla fue= rit a?gritudo,ut iam fit lsetalis* V erum quicqd iačh'= tes Ofi,puto te aliter fcribere,quam fendas (ut fiepe alioqui foles } maluifles.n. ut fub tua Babylone ma= fiflemus oes, aut fi reuera lsetaris , te efie omnium mortalium arrogantifsimum,quis non uidetCCerte plurimi affirmant,&credibileeftPapas cum fuo fa= tellitio non lgtarffed diferutiari animo 3 q> tam mul= ti exierimus ;> ut nunčpdefic uartis artibusambire,ut ad fe redeamus,fed hinc licet adh'mare,quanta fit tua rabies, quodtibi ipfi minime coftesthic enim dixifti gaudendum efie,qubd exierim,atalibi dicis,Ponti= ficem ineredibiles animi cruciatus perferre,dum fe= cum reputat quid nos moliamu*, addisq? noftrates hoetepore multo grauifsimamferuitute uobis Pa- pifticis Epifcopis effeciile« A T H * Oportebat me= dače eflememorem/ed hicapparet 5 Ofium no fuiffe tnemofe, qui dixerit gaudedum efiTe exiuiffe talem* D tj H I L* BI AL OGVS T> R.TMV S t HIL*Quodfi diceresOfi,alioselle, non Vergeris um,propter quos Papa incredibiles animi cruciatus perfert, ČC alios e{Te 3 non Vergerium, quihoctem= pore feruitutem ueftrorum Epifcoporum multo grauifTimamefFecerint,relponderem,imo, te duo^ busin locis difertiftimis uerbis teftatum reliquifTe, quod V ergerius fuerit tibi caufa 3 quamobrem hanc moleftia 8č laboremfcribendi nuncfubieris* ATH* Bgo,fi Vergerij loco efiem , nihil eflTem folicitus quid de me garriret Ofius, imo lgtarer, 8č in laude ponerem,qubd a tam magno Pharifeo atq$hipocri= ta maledibHs profcinderer «. Sed cur putas hunc tam acerbe & uirulenter agere 3 utprae rabie non uideat quid dicat,8č fibi ipfi aduerfetur c' H IL ♦ Ex innato odioEuangeltj,cui Vergeriusferuit, ut periculum faceret, an pofiet excutere e manibus ferenifsimi Regis 8č reliquorum Polonorum Vergerij libros, qui Q ut ipfemet Ofius fatetur) libenter leguntur, ut morem gereretLippomano.a quo fčit Vergerium, utpote Chriftia num, homi nem fummo odio haberi, denicp quia putauit fe rem gratam fadurum Domi¬ no Papajah eo enim uenatur purpureum galerum, Apofcopus ambitiofuSjetnuncRomaeeftjeius ue= nationis gratia* A T\Fortafscno ita acerbe perftri n- gitBrentiumdrllL A Jmomultbniagis ,fed pro= pinatfe nihilominusderidendum 3 Ait enimBren= tiumnon aliunde conftare ^uam ex felle, SC ideb Cummam efiTe in eo affiarulentiam, prseterca uocat iliumi D E O 810. if jilum iocularem St leuifsimum hominem.uocat pe= tulantem St improbum/iodrinam eius plenam fe= ditionis St rebellionis, fcurram, mimum, afotum, fateliitem Sathanae, St quid non? A T H A ♦ Hace conuicia in B rentnim iadantur ab hofte pix do« člrinae,8£ ( ut uno verbo omnia complečiar) 'aPa= pifta: Nam qubd Brentius paulo liberius, pra»ter fuam confuetudinem,in Afotum iriuehitur, excita= tusfuitreiindignitate8£ aduerfari) impietate, Bela lum enim Brentio eft, non cumamico uerae Chrifti ecelefec , fed ciim impudentifsimo propugnatore Antichrifti „ Qiiaefo autemte, unde ifti Ofio tanta arrogantia 8c licentia C ubi tantos fpiritus concepit? HI L.Cardinalaturitani mus,quare decet eumarro= gantiorem St truculentiorem efle. A dde, qubd ante biennium,aut triennium Ofius fuerit haud medio« criter extimulatus a quoppiam ex noftris fratribus, ut non potuerit fe continere^uin nunc,per occafio= nem hums libri, concepta rabiem euomeret.,& uki= fceretur fuum dolorem. A T H ♦ Quid 7 Scripfit ne aliquis aduerfus illumCH I L*Scripfit. A TH,Quis nam 7 HIL ♦ Hieronimus Mencelius paftor ad S« Nicol»Islebrj, uir pius St eruditus, qui probe eum depexuit, nulla habita ipfius mirne ;,aut epifcopalis ordinis ratione, cimi uocarit eum maledicentifsi= mumimpoftorem,improbum,uanum, conuitiato= renijcriminatorem, uirulentum, mendacem ,uene= matum, ad ueritatispraedicationemfurdum,impu= D iij denteni^ Dl AL O GV S 'PILIMITS. dentem, Sycophatam, Necjuifsinium Dei boftem, InGdiofum, Aftutum, AmbitiofumjGarrulum, q u j ttibil habeat, praeter inanem ftrepicum uerborum, L/Upum immanem, PfeudoEpifcopum^Tjrranum, fuis in fumma coloribus pinxit hominem,acq? id in folaadeb dedicatoria, ad Uluftrifšimum Radziuil= lum, epiftola.praefationecp. Tituluslibri ejfl. Res fponfio ad calumnias Oirj, in quibus tum Elbinge= feSjtumomnes alios, qui Auguftanae Confefsionis dodrinam ampleduntur non folum fchifinaris,fed defedionis abEcclefia & Heraefeosaccuiat. HIL. Ccepit ergb innotefcere Ecckfrjs nofler Ofius C ne= fciebam.A T H A.Ctq 3 in filios Dei,nodros fratres, ut eos in odium atqj in inuidiam omnium adducat, prin= cipum praeferdm a qui poftea de noftris Ecclefr)s du= riusftatuerecogitent* Quare cenfeo non eiTe par<= cendutn iftis furiofisatcp blafphaemis , imo uixha-= berecordi gloriam Deieum ,qui parcendum exi= ftimat, praefertim, cum prius fuerint monitiatcjj obiurgati, liec tamen defiftantdmo indies ueheme= tius nos urgeat 5 ut facit praefracftiffimus Ofius atqj incorrigibilif. Sed audi diligenter id, quod nunc dicam, quod me mirum iii modum commouit,8č tibi quocp haud dubie ftomachum mouebit, fta= tim initio operiš ( abfolui enim quae ad praefati= onem pertinent) fic orditur. FuiiTe ante X L an= nos Chriftianum orbem in fummapace &Tconfen= fione,ut dici de eo pomerit,quod in Genefi{cri= ptum legimus , erat terra labri unius Sč fermo= num eorundem , quodq? fcribitur in ačlis Apo= ftolorum de his^ui primuni in Chriftum crede= re caeperunc , multitudinis credentium erat cor unum , Sl anima una , omnes Chdftum v-nani= miter profelTos faiffe , in hoc folo gloriatos 8c nullum potuiife fibi nomen dari gloriofius exi= fiimaffe t A T HANA S I V S ♦ Bone D iirj Dcu& DIALOGVS VILI Mr s. X)eus, quidaudio, sta ne Ofius ante X L antios iffl Papatu,omnes Chriftumfuifle profeifos ? HIL A«, Omninb it'a,ne dubites,in primaadcbpagina, hoc principium dedit adueniens, Audietiam quid fubrj= » ciat,Hominesfuilferedos,&: fimplices^ui non in > contentione fermonis , Ted infimplicitate fidei reg= > numDei efle crederent, necaliud fcirent Euange= » lium (audi Athanafi, audi) nifi quod a Chrifti ipi= s ritu profedum, de Chrifto, per Chrifti difcipulos, , fcriptum eftet, A T H „ Dicerem hominem delira= re/ed uocabulum delirij mihi non uidemrfufficere ad exprimendam rei indigniratem & abfurditatem, Vixinfumacredjdiftem,intereos,qui uolunt pro dodis haberfefte aliquem tantaleuicate Sc uanitate, nifi fo.rc.efic aftutia Sc malitia, qua uoluerit ferenifsi= mo Regi imponere,deind,b etiam alrjs>qui paulo in- cautiuslegiftent,utuerb abhis, quasadduxifti ,po= ftremis uerbis indpiam,Falfifsimum eft 3 ita,ut falfi= us nihilunquam fcriptum,auditum,aut cogitatum fuerit,qubdfcilicetante XL annos hominesnul= lum aliud Euangelium fciuerint, nifi quod a Chrifti fpiritu profedum, de Chrifto,per Chrifti difcipulos fuiftet fcriptum; Nam tale Euangelium iacebat om- nino negledum, necp in fcholis , necp in Ecclefrjs, multo minus in priuatis tedibus fonabat, Quid di= co iacuiffe negledum^Conculcatum erat contume= IiosePaparum Sč fuarum creaturarum pedibus,ob= rutumqj magnis ceu montibus traditionum Bc nu= garum de OSI O. 17 garum humanarum fuperftuionum, Idoloma n ia- rum & blafphemiarum,Quidaliud } nifi hoc, que= runturnoftti, totos hofce XL annosCcurtatuum in fcholis,tantum in Ecclefrjs uiuis uocibus & fcri = ptis laborant Cimo cur plurimi pafli funt, fibi fang= uincm Sc uitam eripi, nifi quia non potueruntfibi temperare,quin Papas grauifsimeaccufarent, quod uiderent eos proieciflfe ex Ecclefqs & conculcafte pedibus (ut dixi)llludEuangelium,quod aChrifti (piritu profeC quod nos fimus hi, qui tale Euagelium detefi:emur 3 uelimuscp obtrudere quin>= tum 3 nefcio quod,Euangelium*Atnosreuerafufd= pimus Sc reuerenter exo(culamur iftam propofiti= onem,diuinam prorfus, (libenter eam repeto, quia fummoperemihiplacet) Non efle fcilicet audien= dum ullum Euangelium nifi quod aChrifh {piritu profečium, de Chrifto^per difcipulos Chrifti fcrip= tum eft.imo nulloalio telo contra Papiftas utimur, quam hoc, Sc nullo alio, quam hoc, maior uaftitas Eda eftin teto Papatu*At iftemalus Oforpraecla« rum iftudaxiomaprofe nune arripitinepte Sc im= pudenter, aut fubdole Sc maliciofepotius.H 1L A* Sed aliud in his,quac recitaubuerbisannotauEaic ante X L annos fuiflehomines fimplices, qui non in contenrione fermonis, fed in fimplicitate fidei re= cmum efTeDd etederent * Ego nihil dubico,quin &fi)fit fententia, prorfus nihil referre, fi homines ignorent,quidChrifi:us reuera, Sc quidApofto= li docuerint , prorfusep nefciant reddere eorum fidei rationem , fed fatis efle, fi refponderint , fe credere uera efie omnia , quae a facrificulis indi= es iubentur, nec fint foliciti , nec quserant ampli= us , ubi hoc dixerint, quicquid illi iubeant, fiuc redum , fiue prauum: Nam tales erant,qui ab Ofio laudantur,&ante X L annos uixerunt, non e mil* libus,neq?e decemillibus unum mueni{Tcs,qui po c tiiiflet. DE OSI O. iS tuiffet ullatn prorfus fusc fidei rationcm reddcre, liane nofterOfor fimplicitatem fidei uocat, hanc laudatjhanc cupitreuocatam :Nam,in talibus tene= bris , tyrannis commodiusab Rafis 8C unčtis exer= cetur, Cum aute uerbo FIDEI utatur, no eft du=. bium 3 quin intelligat hiTtoricam fidem, non uiuam illam.nonSpmtum Dei&: Aram 3 qua faluifumus: Nam hanc igtioratanimalis Ofius. Sedaliud audi, ifteait,fuilTe anteXL annos fummam pacem &C confenfionem in omnibus PaparumEcclefrjs,ita 3 ut impudentifsime illas audeat cum Apoftolorum Ecckfia conferre.quo nihil poteft: dici,excogitari ue magisridiculum Šc blafphemum : Nam confenfio intereosnunquamfuitminor,quam florente Pa= patu: N unquaenim magis rixati digladiaticp funt monachi.in tam uarfis fedis dilfedfcerte non pau= cioribus centum, & alti quidam Thcologaftri,in omnibus templis Sc in omnibus fcholis, in quibus nihil audrjfies praeter quacfi:iunculas 8c nugamenta fophiftica 3 quibus ueram 1 heologiam fgdifsimein= uoluerantatq? difcerpferaiit., Quid muItisC ufcpa= deo inualuerac Aflapeftis, ut ineo,Cuius fuperius meminimus de emendanda Ecckfia libello, adrum fuerit de ea,ex ipfo Papatu, in quo erat nata Sc reg= nabat,ut etianum regnat, tollenda, atep, ut prorfus uctarentur ab Epifcopis rixofae difputationes de re= bustheologicis, Vellemus quidem eas nunquam fiiifle literis mandatas:quiafunt ,procul dubio, ho= E ij ftes Dl ALOGVS 'PRIMrS. (les capitales dodrinaj filt) Dei, fed tamen,quando= quidem funt fcriptae, Isetamur extare taks libros, quibusconuinci & confundi poffint ifti Ofores, quos minirne pudet fpargerejEcclefias^uae fuerunt ante XLannos, fuifle fimiles Ecclefiae Apoftolo= rum 5 fumamq?in illis fuiffe confenfionenn ATH, Reueraquikgi(TetlibrumOfri,necp fuiffet (altem mediocriter,inhis materrjs exercitatus, haud diffi= culterpotuiiretfeduci,8č putare Romanam Ecclefi = am haberebonam caufam,nos uerb pefsimam,hanc laudem Ofio tribuamus, ita eftaSathana edodus HIL*Non eftdubium ,quibufdam enim uerbo= mm pneftigrjs, ita folet aliquando ledorum oculis fumum ofFunderc,ut ubepofsint difcernere uerum abapparenteTalteminfirmiores ATH Ante om= nia optarim, ut quicuncp is demum fiue Brentius, fiue Vergerius ,fiue alius fueric, qui prouintiam re- fpondendi ifti uenenato libro fufceperit, diligentor curet,ut bene diluatquodifti Ofores & Staphy!i tanta Isctitia SC exultatione nobis exprobrant, de quibufdam difienfiotiibus*qu£efint inter noftrates, quod uideo nullo negotio poiTe fieri, Cene (i prop= terca noftradodlrifianoncft dicendauera & genu= ina filrj Dei dodrina^uia nosdn hoc renafcemis E= uangelrj initio,ftatim pofttam denfas tenebras& tam ma.gnas difficultatesTmus adhuc in a1iquoar~ ticulo diTentientesm-^ ca >quam profitebantur A- poftoli genuina fili) Dci do dri na erit diccnda;Nani DE OSIO. i 9 eotemporequoqj extiterunt, etiam inter ipiosmet Apoftolos,dillenfiones 8c altercationes, nimirum inter Paulum 8C Barnabam, inter Petrum 8c Pau= lum,atqjinteralios quocp, ut opus fuerit Concilii um congregare,ftatim in illa primitiua } tanta diuini Spiritus luce referta, quanta nulla unquam Ecclefia fuit.H. I L.Dicam tibi Athanafi fimilitudinem, qua foleo uti, fi quando incido in Papifhs,qui me,propx ter noftrorum diffenOones, diuexet(ut foknt,cum aliuduix habeant,quod nobis obrjciant) Sc audiam quid tufentias . Quifpiam fuccidit ingentem fyl=» uam radices excirp.tuit, terram fubegit aratro faepk us &C bene comminuit, mox optimuaa femen in ea proiecit,quod enatumeft foelidter.,creuit 8C ematu= ruic,uerum quidc una cum frumento enata efi: Zi= zania (jat fit praefertim fi fuerint noualia)qusc pox teflquidem euelli & a frumento fegregari, fed ftu= dio& laboreopus efhNune quaeroan laudandus fit,qui bonosagros illic,ubi erac fylua ) magnis labo= ribus &rerumnis/ecerit, bonumqj frumentum fe= minorit, an uero uituperandus: quiauj'dcturfui{Te origo Sč. caufa.ut Zizania enata fuem,quam tamen omni ftudio curat a frumento fegregare & feorfum abfumerecATH«Eft facilis refponfio * Nam quis nonuidet, fumrne effe laudandum qui hoc fecerit? HIL A * Er go fumus laude,non uituperationedi= gni ,cum fuperftitionum,idolomaniarum & b!af= phemiarum, qua;in tloflris Ecdefrjs creuerat fyl= E it) uam, DIALOOVS 'P R T M V S, nam,adiuti a Deo& patre D. N.Iefu Chrifti,iectm uerbi fui/uccidenmus, extirpauerimusq?, purum autem Euangelium ibidemferrtinauerimus. Quod fialiquac malsedotftrinae,in peruerfis quorundam mentibus,interea enatsefunt ,non fumus iiiiupe^ randi.Qua;,malima ,eft ifta calumnia ? quafi, ut ilbe nafcereutur de induftrialaborau.erimus quodnda pudet malignos Ofios& Staphylos nobis expro= brareac non potiuslabcrauerimus , ut illuftraretur gloria Dei, quam etiatn ob caufam dies nodescp cogitamus,qua rationepofsimus illas malas dodri= nas & ueie Zizania euellere,nec defperamus fuc= ceifurum id nobis/cimjus Dominum uelle, uteuel= latitur propediem. ATH. Faciunt luculentam in= iuriam EuangelioFilrjDei,non folum nobis ifti, quiaiunt fequiri 3 per eandem gratiam , poflimus deinceps quse minorafunt conficere,iada funt enim bona fun= damenta , imo bona pars fabricae eft fuperaedi= ficata , principium autem ( fi modo principiuni tantum habemus ) plus efle , quam dimidium tonus, omnes norunt ,H1L A RIV S ♦ Re= deo ad pauca illa verba, qu£c ex initio Ofiani 1*= bri recitaui, Obferua obfecro,quam pudendum Sc quam DIJLOCVS 'PR.IMVS quam enormerhendatiumhic quoqjeffutht,Aif.ti* » qu'odanteXLannos omnes unanimiterChriftu m , profitebantur&TinfoloChrido gloriabantur, quo > nomine nullum fibi dari pode norae gloriofius exi= ftimabant.A T H, Vt nihilidos pudet tam falfa (pargere,quam fidelis putandus ericOfor,in reli— quis rebus recitandis, fi hic in tam aperto mendatio depraehenditurCH IL. V cinam id fuidec, quod re¬ cital , ante fcilicet X L annos,omnes unanimiter Chridum fuide profedos, omnes in folo Chrido gloriatos, quo nomine nullum fibi pode darino= men gloriofius exiftimafie_,Hoc fi fuifiet , Ecclefia Chridi daret melioreloco, & nostot laboresnon cxantlaremus , non tarna* inuidiaz, tanto odio, Sc tantis periculis capita nodra obnceremus, utChri= ftus.,qui fuerat obliuioni cum ea dodrina, quam at= tulit cfinu patris traditus , in memoriam, 8C ueluti poft!iminio,reuocaretur. Diximus fupra.iftum 0= forem efife deteriorem Papis, deteriorem Cardinali= bus & reliquis hominibus fui ordtnis, atc^icaefl: profedo, illi enim uerecundiusuidentur hanc cau = famagere^ non ufcpadeo omnem pudorem fron= temqjabiecide ;> cen'eiudificantur ab ido nonnihil, illi enim in eo,quem diximus de emendanda Eccle= » fia libello fic aiunt. Te uero fperamus eledum (a-= » guntcum Paulo irfiut nomen Chridi iam O B C I= > T VMagentibus BC a nobis Clericis redicuasin j cordibus 8c in operibus nodris^aegritudines fitnes, oues \ DE OSJO. %i roues Chrifti inunutn ouile reducas , amoueasq$ a *« nobis iram Dei, S>C ultionemeam 5 quammsremur e um paratam, iam ceruicibus noftris imminentem* 6 Pa pa crgo cum ddečtis quibufdam Cardinalibus Sc Bpifcopis, difernfsimis uerbisatqj ingenue fate- tur.fibi imminere ukionem Dei, propterea quod Chriftum obliuioni tradiderit, neqj in operibus, neqj in cordibus illum amplius haberet * Legati etia Concilrj Tridentini, quorum duo fuerunc Pa* pae.Montanus Sc Cruceius(tu quocp eorum paulo arne meminifl:i)ad hunc'modum funtcontefhtu Merito de nobis dicitur quod Propheta.in perfotia e Dei.ueterem populum acculat dicens, Duo mala e fecit populus hic,dereliquerunt fontem aquae uiu£, c Sc foderunt fibi cifternas non ualentes continere a= c quas»Deiode fubdunt; Sacerdotes contempferunt * legem meam & polluerunt fan&uaria mea,inter fa= * crum Sc prophanum non habuerunt diftantiam* * Principes in medio, quafilupi rapientes pracdatn, e adefFundendumfanguinem .adperdedasanimas, c adauarc feckanda lucra * Hsec ille, quaeutinam c ad illa folum tempora pertinerent,ac non noftri c quocp temporis imaginem referrent,Ha&enus Le= gatiin eorum admonitione , qux palam extat iti terno conciliorum torno , Bc uolui hic aliquantb fufius , quam tu feceris, eorum uerba recitare a cum maxime ad rem faciant.Quem uero appcllant fontem aqux uiux,nifi Chriftum a qui feipfum eo F nomine SlALOGrS 'PR.I.MVS. riomineappellauitC’ quas cifternas difsipatas appek latit,quae non poffunt continere aquam,nifiabu= fus 3 fuperftitiones &C Traditiones humanas, qu« non conueniuntcumuerbo DeicOuare ingenuc faltem retegunt fua vulnera, licet minime fanaue* rint, ac ne ullam q.uidem unquam medicinam fece>= arint, At Ofius reclamat, non eft ita, inquiens, uo* enim dicitis Chrifti nome eile uobis oblitum 3 quem ctiam deferueritis uosep contempfiffe Qc polluifle cius do&rinam 8c legem,conuerfos autem ad ea, quaeminime poflfunt aJm illius dočlrina confifte= re. At falfum dicitis: Nam Chrijftum conftantifsime retinetis, in folo Chrifto glotiamini, ut oprimi Chriftiani fitis,ATH.Omnino magna,eft Oftj impudentia , quam crediderim ipfifmet Papis S C Gardinalibus,utpote nonufepadeo imprudentibus S>C rabiofis,naufeam aliaturam . HIL * Quam uerb j d falfum, quod,ante XL annos, omnes fuerint in folo Chriflo gloriatos ? Nam eb uentum erat ,ut Ghriftus nonfuerit agnitus ( ut dici folet)inter a= lios fančloSjimo nullus fuit fančtulus,qui non plu= ris fieret,qu'am Chriftus: Nam Chriftus nunquam afcifcebatur pro patrono, aut tutelari Deo oppido= rum et ciuitatum,Chriil:o rarifsimedicabanturtem= pla,autaltaria, fedfan&i erant tutelares, fan&is di* cabantuf templa & altaria,&: non modo his <3is,quorum uita 8č moreš fuiiTent compe«kkd fon&is nefdo quibu$ fiditijs, qiios nemo potuit di= cere- DE OSI O; 22. cere,quid fecerint,aut ubitcrrarum ubccrint♦ In lii» ergo gloriabantur ante XL annoshomines,nQn inuhdftOjUtmentitur Ofor, Alia confimili impo=* ftura utitur, ubi Serenifsiraum Regem fuum mo= net,ut cunčios populos fibifubiečfcosineareligioa neuerfariiubeat ,quam Petrus Apoftolus tradidic Romanis, quafi nos ab huius diuini Apoftoli do= fo te, ut parcas Romanis auribus,parcas fidei^uac Apoftolico ore laudata eft«Cur poft quadringentos annos docere nos niteris,quod antea nefciuimus ? Cur profers in medium,quod Petrus & Paulus edere noluerunt? Vfcp ad hunc diem fineifta dočlrina mundus Chri= ftianus fuit, Illamfenex tenebo fidem, inquapuer natus funv« Quišautem non uidetreprehendi luea Hieronymo;alTertorem quendam nouorum dog-< maturo,qusenecp Petrus,necp Paulus agnouerant, 4 unde; DE 0810. 1 $ unde tlecefle ed, ea fuifle aethnica^aut ex eo genere, quod Chridusapud Iudgos fuo fanguine induxk a C qj obliterauit 3 arqjidcirco dixifle Hieronymum J fe velle in fenedute tenere eam dodrinam, in qua na« tus fuidet: quia datimab incunabulis eam hauferat, quamChridus & eius Apodoli docuerat,nonduni fcilicet ita confpurcatam corrupcam 3 ut nune ed* Sed> audi quid deinde Ofius 2>C quam miiere tor« queatverba Hieronymi t Quidiibi videtur Brenti? Annon eiufdem verbis rede nos uti contra vos pofTemus?Cur pod mille quadringentos annos do cere nos conanimi, quod antea nefciuimus ? Cur profertis in medium, quod necp Peirus, neep Pau= lus,neC£ quifquam legitimus eorum fuccefTor ede« re voluit? Vfcp adhunc diem,fine ifta dbdrina ve« ftra.mutidus Chridianus fuit, illam adulti fidem te« nebimus 3 in qua pueri nati fumus,Sine Athanafi,ut ida verba difcutia, Primumait, cur pod mille qua= dringentos annos docere nos conanimi quodante’ nefciuimusrSic folec vulgus in Papatu^ut fupra at= tigi)putat enim filium Dei D* N ♦ Iefum CHriftum ca omnia indicuide,quae nuncin papidicis Ecclefijs audiuntur 8c videntur, nos autem nouam quanda & nuxiquam prius auditam dodrinam concinnare* atq? hinc ed qubd toto pedore abhorret anobis, Ofiiis ergo nititurjhunc crafTum vulgi errorem oba trudere(fipodet)Serenifsimo Polonise Regi Atcp illudifl pnmis olfacio, hic velle fuam papidicam F iij s Midam DIALOGrs 'PILTMVS. J^ifTamdextere infinuare,quafi eaante millequa a dnngentos 5 aut quingentos annos fuerit, ftatim i« primitiua Ecclefia^ad eam formam, qua nune cerni= cur,infih'tuta; Nam bc alibi obferuaufeumadhunc modum {cripfifle* Nos quidem necp moribus, necp caeremonrjs alrjs utimur, quoties tremendum Deo faerifidum oflferimus, quamquibus ufi funt fančH Patres noftri,iam inde a mille quingentis annis, Quamuis enim fucceiFu temporis acceirerit precum nonnihil, bC pleracp ad decorem addita fint, 8c a d exdtandos homines ad deuotionem, de re tamen ipfa nihil eft mutatum* A T H* Proh 3 quot 8C quam grauia mendacia uideo,in his tam pauds uerbis, Quis enim iam nefdt, no fuifife in ufu Patribus no= ftris iam millibus quingendsannis, iftas miflarum nundinationes , ut necp multiplices atqj ineptas iftas caeremonias^uib. nune utunturin Papatu fa= crificuli mifsificates,fed fuccefTu temporis fuifle fine iudido 3 no modo fine fpiritu Del confarcinatasCdc- tant boni libelli hac de re Vakntini Fani), atep alio= rum,ibiquaerat qui uelit etinueniet quotepore, Sc aquibus Papis/uerint fadaeillactammultgc tamcp blafphemae accefsiones,Deinde,quod Ofiusait,ni= hil efle mutatum ex prima infiticutione ccena? domi= nicg,ita falfum eft,ut nihil pofsit elTefalfiustNam re= tinentquidem Papiftacpaucailla uerba 3 quib.Ch«J ftusinecenaufus eft, fedpraepofter'eincelle<£ta fed prajpoftere pronundata,fed contra mentem St fen* JD E OS I O. 24 fum Chrifti, fexcetis modis, detorta atqrufurpata,ut fi Apoftoli reuiuifcerent, e (Tene haud dubie,magna cumindignatione 3 exdamaturi, Qualis haec lama? qualemonftrumC’quant£c Sc quam horrendae hic idolomaniae atcpblafphemig in utium aceruum con= geflaeCH I L',Sinamus,ut J qui Ofio refpondedi pro= uinciam fumpferit 3 hanc partem 5 quacad miiTarn atti- net,exagitet,fi uidebitur, Sequar ego in expenden~ dis uerbis s qu*e ex ipfo recitaram* Gur profers in medium quod neq? Petrus 3 neqi Paulus, necpquifquam legitimus eorum fucccflbr edereuoluitC' Ofius ad uerba Hieronymi hic addi= dit de fuo^necp quifquam legitimus eorum fuccef- for,ut defignaret Papas &C Bpifcopos, fed nos ifi:o= rum 3 fi dočtrinam Petri & Pauli conculcant, ut cer= te conculcant horribiliter et Gepifsime,nullam pror= fus rationem habendam cenfemus 3 habeant carnales Papiftjequantam uoluerint, quod uero diuini A= poftoli Petrus Sc Paulus docuerunt, id reuerenter (ufcipimus8d reueremur, ut turpifsime mentiatur Ofor , qui fecus de nobis fpargit,Sequituradhuc, ufqjad hunc diem fineifta do&rinaueftra mundus Chriftianus fuit * Nomine duntaxat Chriftianus &titulotenus aliquandiu foit, non re ipfa :quia genuinam Chrifti dočtrinam mundus proiecerat, & pro ea, merum Pharifaifmum & Papifmum fufceperat, Poftrcmb concludit Ofius :Illam adul= ti fid«n tenebimus, in qua pueri educati fumus* Teiiete DTJLOOrS 'PILlMrS. Tenete ueflro magno maloquicunq?frntiti$cum C5fio,nati eftis in foedifsimis tenebris, odiftis folem 'k Deo mifTumEuangelt), Sc ne uobis elucefcat ocu=; los auenitis^uin aftirmatis, illum tenebras efle, Sc Sathanifmuni, quocirca dignifsimi eflis,qui mox ruatis priccipiies in ignem aeternum, qui paratus eft Ofio 8c fequacibus eius,nifi crediderintEuangea lio 8c pcenitentiam egerint. A T H. Quam impru= dens eft illud quocp, quod moneat confenefcedum in eafide , in qua quis natus efl: ♦ Efl: perpetua uox crafsiorum papiflarum, 8č non aliud Hebrei, noti alid Turca 2 folentadducere.SedquodadHierony- mi^uscrecitafti, uerba attinet, ego Ofio ad hunc ttiodum refponderem ♦ Ctim nos reprehendamus prarfentem 8c eum y quianteah'quotannosfuit, fta= tum Ecclefia^uac Romae efl:, quanta eft ifthaec tua ineptia Ofi qui uicifsim obtičiš autoritatem Hiero- tiv.mi.qubd a puntate dočlrina: ea Ecclefiam lauda= ritjqu«c,ante mille .8č amplius annos Romar fun:* quafi uero ea fuerit confimilis ifti Romanac^uae nune eftpiena fuperftitionibus, plena idolomanrjs trafsifsimis fxdifsimiscp,poftea inuedis,quas fi Hie ronym.us pofletuidere, no dubitamus,quin multb aerius uos eflet cxcepturus , quam nos faciamus«. H1 L*Animaduerahoc efleOfiopeculiare, facpii^ litne ad hunc modumio^ptitaddudt enim alieubi Cypriani autoritatem, qui, millibus ducentis ab hinc annis,fcripferit, folam cfle Romanam Ecdefis am, DR OSIO. am, adquam nuncjuam accelTum liabuit perficfia* Vndfc Ofius ficuidetur ratiocinari, Ergo nec po= ftea ulla falfa do&rinaad Rom *Ecclefiam accerfum habuit>Quiduerbftultius,quam ad huncmodum colHgere*Quocircadicam ego deCypriano, quod tu nune de Hieronymo dixifti, fi Cyprianus poffec intueri ftatum Ecclefijc, quac nune Romae eft &C fuit ante multos annos, Deum immortalem, quam excandefceret, quam acueret ftilumaduerfuseam, Sc peculiaritercontr'aOfium,Non tepudet( dice= ret)abuti rneis uerbis ad conciliandam autoritatem ifti Rom.Ecdefiae , qusc tam turpiter degenerauit, Utnihilminus fit 3 quam Apoftolica. Volo aliutn adhuc locum addere.,in quo Ofius idem repetit atq$ iterum ftrenuifsimementitur.nos fcilicet in religi= one,quam Petrus docuit 3 minim'e uerfari, imo nihil efleapudnos ea execrabiIius.A T Hdefu,utitur ne tam duro uerboC ait ne E X E C R A RI nos Petri Apoftoli docfhinamrHI L.Ait, audi modo ♦Cum Papiftae Catholicam dočtrinam religionem re= ueraproiecerintconculcarintcp, nomen faltem Ca= tholicorum nitunturmordicusretinere. Quare A= fotusadduxerat d.cun&os, cod.de fumma T rini= tate, in qua Theodofius Imperator, cum eo tempo= re coortaz fuillent contentiones de Triade,iubet fu» os fubditos agnofcere eam fidem SC dočlrinam, quam Petrus Apoftolus docuit,&: quamfequuna tur Damafus Romac,& Petrus Alexandriae Epi= G fcopus, Dl ALOGVS 'PHL1MVS. feopus, qubd fcilicet una fit Patris, Filrj 8c Špiritu^ fancfti, fub pari maieftate et fub pia T rinitate Deitas Dcinde addic Imperator , Hanc legem fequente$ 9 Chriftianorum Catholicorum nome iubemus am=: 3 pledi , reliquos dementes , uefanoscp iudicante? hacretici dogmatis infamiam fuftinere 4 A T H, Quid?uukfortafsis Afotus.,aut Ofius nosauto== ritatchuiuslegis interhecreticos prorjcere , 8C re- cenfereCH I L 4 Maxime,an non nofti? A T H* Indodifsime,iniuft:ifsime : Nos enim fecundun* , Apoftolicam difdplinam, euangelicamqj dodri= , na Patris, Filii & Spiritus fandi una Deitatem fub » pari maieflate& fub pia Trinitatecredimus ( funt uerba legis) qwemadmodum Damafus Epifcopus- Romanus,& Petrus Alexandrinus Epifcopus cre- dideruntdn hoc^ab illis minitrfe diifentimus * Non* ergbpoifumus eifeTheodofio Imperatori haereti* ci,cum eos demum Haereticos eiTe pronunciec , qui fecus de Trinitatefen£iunt,qukmilliduo Epifcopi fenferint.H 1 L 4 Rede 3 audi Bre^tium,quiidemres (pondit quod tu, fed cogor eius uerba recitare 3 quo melius queasabfurdamOfr) refponfionem intelli= 5 gereJNon uidet prganimi fui itnpotentia, quid pro 9 fe,quid contra fe dicat«Primum enim Petrus Apo= 3 ftolus ueram & redamdocuit religionem , ac Da- 3 mafus Romanus & Petrus Alexandrinus reda 111 9 fidem de Triade(de hac enim tum prardpue ageba=> * tur,) fequuti funt* Nos autem nuucloquin lur de. Pontifi* Pondficibus SC Epifcopis,qui docent Sc fequuntur impiam religionemjet tamumabeft.vt vera de pie= tate dodrinam agnofcant: vt edam eam ferro, ig= tie, laqueis perfequancur, vultne Afotus, vc etiam tales fequamur magiftros Sc facerdotes C Det no= bis Petros Apoftolos , det nobis Daraafos Ro= manos, &£ Petros Alexandrinos , qui veram Sc finceram Apoftoli Petri dodrinam fequantur, Sc habebit pios principes, non auditores tantum, fed edam adiutores* A T H A. Rede Brentius: nam, quicquid in aliis articulis Damafus SC Petrus A= kxandrinus fenferit ( fat fcimus in plerisčp alti* male fenfifTe ) de Trinitate re truncp fit.Poflemus Ofio refpondere,tria illa verba a fe produ&a ex Petro,nempe,P E R B O N A 0= P E R A, non reperiri in fonte graccojicet in vul<= G it} gatis DIALOGVS 'PTLlMrS. gatiVverGonibushabeantur. A T. Sciononhabe- ri/ed donemus hoc illi.H LRede fentis, donemus: nam qui praecedentia legerit in Petro, videt eum id omnino velle,vtrede fadis tedemur nos Chriftia= nos dTe. Nos qukkm dicimus cum Apodolo, q> fideiudificemur,nonoperibus:hic quidem,adiu- ftificationem fcilieet cofequendam,exdudimus bo= na opera,ciimhic reuera fola fides, qua gratiam ap= prehendimus.fufficiat.Sed qubd bona opera vbiqi refpuamus Sč codemnemus, ed infigniscalumnia, vrgemus enim bona opera,docentes,ea efle tedimo nia, indices et frudus fidei,ex quibus filrj Deiagno fcamur,8c beri non pode, vt non producat bona.o= pera,qui vere fit iudificatus: quemadmodumfieri no poted, vt ignis non illuminet, & no calefariau Bonaautem opera inteliigimus,qfunt nobiscom= mendata & praecepta aDeo,noquaeabhominibus excogirata. Denicp certum fcimus, docente in feris pturis Špiritu (ando, quod nullis nodris operibus poffitnus propeccatis fatisfacere(]abfittatuserror) fedqubdOeus (pro fua inenarrabili demenria)af= figens diledfi filium fuum patibulo.voluerit ipfius fanguine,& mortcfibiiatisfieri.HIL.Breuibus rem totacomplexuses. PergitOfiusatcpinquit,q> nos in quauis potius. čp in Petri religione verfemur, &C non e(Te quicčp apud nos ea execrabilius. AT.C> impudentia lingulare. H LPodea fubiungit, q? ipd Papidzc cum dodrina Petri per omnia cofentiant, nos autem ex diametro cum ea pugnare, negare no D E O STO, ' z S pofTeiNam^fimaxime,inquit,negare velitis, vel ipfi « Jibri vcCtri vosmendacrj conuincent, omni genere « biafphemiarureferti.A T.Egregiu Ofiu,8£ dignif= finiu profe&b, quemfuus Antichriftusmoxornet jrib.aut quatuor mitris, totidecp purpums galeris, non modo uno^q> tam acriter ec tanta virulentia ge nuina Chrifti dodrina dudeacinfedari tamcp ftre^ nue metirnH I.Aliquis poffet toridem verbis Ofio refpondere,q>nihii fitapud Papiftas Petri dodrina execrabilius,cum qua nos quidetn per omnia cofeti tire, illos aut ex diametro cu ea pugnare, negare no poffe.Nam fi maxime negare velint, vel ipfi eorum. libri eos mendacrj couincent,omni genere blafjphe= miarum referti. AT.Puleherrime quadratin Papi- ftas, Habes ne plura, q in ifto Ofio notaueris C HI« An plura habea C audies atcp obftupefces ♦ His colo= ribus et hac arte rhetorica., quam audies,nititur Sere ttif Regem continere,nea Papatu refiliat«Petrico=: uia efi: no Ion ge aCracouia oppidum, vbi Comitia regnimaiorafolent haberi, ante triennia ciim habe= renturi aftum illic fuit, de fufpendenda Epifcoporur authoritateSčiurifdidionej qui voluiflent graffa= ri in pios, ancecp vila fieret cognitio: fufpenfaigri tur fuit, vt adhucmerito manetfufpenfa,manebircjj (vt fperamus) perpecub: atcpbocilludeft, q> tam male habec Ofium: ideo, veluri furoris oeftro percri tus , quaeric vlcifci, faltem calamo pro fe & collegis* (quorum tanien nonullos bonos efie, nec probare : G iiij Ofq D1AL0CVS 'PILlMirS, Ofii fačlum fat fcimus)fi non poteft igne atq* ferroj Poftaliquoc menfes, aliqux tum confiliariorum, cum priuatorum jedes,in eodem oppido,turbine difijcebantur , Hfc ergo infurgit futilis Ofius, atep . inquit;NoIi putare Kex fortuito haeceuenifle,Sed , fcias hanc vocem quandam fuilTe Dei>quifcilicet > minatur , fe deinde immiflurum multo grauiorem » tempeftateminveftra omniumcapita,quammifess > rit in faftigia domorum, fi videric vos velle ab obe=* > dientia Rom. Ecclefia: difcedere, adducitčp hic ex= emplaChore, Dathan 8c Abiron. ATH-Oines ptum rhetorem^qui tam kuicula re fperauic, fe pof= fe grauiffimum Regem.territare, quafi vero resfit infueta&I tammagni momenti, vt tempeftates 8c turbines aliquando difijciant domos 3 qujcex lignis conftruuntur, vt Petricouiae fit.vbi nonfuntalia, cp lignea tedificia t Anportecofumeft, fi taliatem=: peftatibus turbinibusep difrjciantm-r Vix efiet por== tentofum,fi marmorea fuiirent, HIL ♦ Audi aliam rhetoricam Ofrj„ NarracCarolum Quintum Impe= ratorem habuifTe, ante paucos annos, perexiguas copias ,fui(Te totius fere imperij pradidrjs defticu=s tum,Proteft:antes vero exercitum Sc numero 1 edif> fimorum militum, SC omnibus rebus bello neceffa* rrjs jnftrudilTimum contra Caefarem collegifTe.Se* difTe tune Deum pro tribunali, &: quafi lata fentett- da pronunciaffe, Garolum CV, Imperatorem Tuše dodrinaepropugnatorem e{Tc t & vidoriamineru^ - entam DE O Sl O. 2 9 cntam illi conceflifle* A T H, O animalem Ofium, qui ionorat Deum folere fuos fub crucibus afflige- re,8čoolle, vt ferro vincamus, non enim funt car« caliaarmamilitiac noftrac * Deinde fi ifthaec argu= mentandiratio valeret, Potifices ,Scribae 3 8£ Phari= fsei adhuc poffent gloriari, quod filium Dei fupe= raflentjCum illum omni contumeliarum genere af= fedumcruci potuerint affigere* A T HLGloriati quidem fuerunt eo nomine,Sed ciim paulb poft ex fepulchroChriftus 3 demundo, demorte Sc de in= ferno gloriofifsime triumphans furrexifl~et, omnis corum gloriatio euanuit repente , fu itcp in fum« mam infamiam conuerfa, H I L .Videor mihi intel« ligere,quorfum hoc dixeris ♦ Nam qui profligatus 8c uidus paucis ante annis uidebatur, nune uincit Chriftus.ATH.Probeintelligis,id ipfum uolui dicere,H I L t Sed alium quoq$ locum audi ex Ofio, qui mihi nune in mentem uenit^ciim C aroli Qdn Hifpaniamortui meminerimus, Exu!tat libro ter« tio,quod nullum regnummagisfitabHaereflbus (fic ipfe loquitur) intadum , quam Hifpaniarum regnum,imo quod nec dici quidem audierit de no= ftra dodrina ♦ A T HJnfcelix Ofius,qui fe tam rnultis mendacrjs deridendum propinat , Nam pa« lam eft,in Hifpania quocp Euangelium indies fe exerere, ita, ut propter eius confefsionem plurimi fuerint coiedi in carcerem, plurimi igne confump^ ti,& plurimi cx omnibus ordinibus profugerint, H ut T>1 AL OGV S FLl M V S' uttaceam deNicodcmis 3 qui funt muko plures* Obfecro quid de regno Angliae Ofius^H i L 4 0= biter pauca, laetaturcp ad Papatum illud rednffe* ATH, Definat ergolaetari,cumunoatq? eodem, die,atcpe.adem acgritudine,nimirum quarrana,elata fueric Maria Regina, 8C Reginaldus Polus Cardi= nalis,Papae Legatus: fucceflerit autem in regno E= lizabet,iMariaegermanaforor 3 uirgoadmirabilibus &T prorfus diuinis uirtutibus ornaca, interquasilla eft prarcipua, quod renafčeniis Chrifti dodrinae ftudiofifsima cft, ut nihil fit dubicandum,quin coI= lapias Ecclcfias propediemfit infhuratura.fremente PapacumfuisOfrjs.H I L.Sme,pergamdeOfio„ qui librumfuuminfarxitmodorhetoricis , &T qui= dem ineptis (ut uidifti) quibufdam coloribus,mo= db deprauadonibus,manifcilisc[j mendacrjs,modb conuicijs & uirulenttis, cuiufmodi haec una ed: ual= deinfigms*Nnicur alicubi incendere Serenifsimi Polonorumregisanimum,utfua Maieftas, quae fuapte natura clemendfsimaed: ,mandet Vergerij umtrucidari.ubicuncp pofsitreperiri. A T H Jefu, trucidari ne C HI P« Trucidari., audi locum. Cum Brentius afrirmaflet,ad Epifcopos folos, eoscp piae doddnac hoftes,diuino iure mi nime perdnere cog= nitionem ac dpudicationem dodrinae Ecclefiaftic# (ut kepe diximus)taxat aliquando ( &C merico} d= lorumcorrupnTsimos moreš Sc cradam imp^kia* Ofius ergb Regcra afFatus,inquitJi huucloeum, que DE OST O. jo quo Bretttius nobis makdicit defenčfendum co- • ram te,pientifsime Rex, fufciperet Vergerius 3 a{Te= * rer ctcp nos minime efle idoneos Ecckfiafticg dotftri * ncc iudices,quem hic efletaccufaturus alium practer * teCcuiusenimarbitrio, pra'terquam tuo & aCano= * nicis eliguntur&: a PontificeRom.confirmaturE= * pifcopkcuius nifi tua culpa fir,utEcckfiafticg dodri • n£ nos idonei iudices efTe no n pofsimus7Quamad * tč uenir huc Vergerius,nifi ut tibi infultaret, ut po= c puli conirate feditionemexcitarct, qubdtaksEpi= * fcopos folitus fis creare * Et alibi inquit ,VulcV er= * ge«us,ut fibi quifq}fic Rex,ut fibi quifcp fit Epiko= * pus,ut in fua quifcp cauia fic iuckx.Ec fubiugic, V uit c Vergerius ,ut pereat tuum regnum ,Sc tu fcelus hoc * feredum 1 N TERRISputabis 3 &: noAVFE- R E N D V M potius curabisč A T ♦ Video uene- natifsimum Oforis animum;hi funtEpifcopuan no faltem hoc in loco prač fe krt fpiritum &T mode- ftiam, qua dignifsimus uideri po{šir 3 urad drjudica* das oes Ecclefiafticg dočlring caufas.ueluti Apoilo= lus aliquis,aut Angelus, ena inuitus/olus accerfe* returrNon nepudet grauifsimumfeditionis crime intentare hominiinnocenti^tamcp turpicer de eo naetiri,quod uelit, ut fibi quifcp fit Rex,&' ut regnu pereatCPrtcterea,decet neEpifcopuminftigare , ne fua Regia Maieftas finat amplius uiuere feruum te-« fu Chrifti ,kd curet trucidandum,ubicuncj? demum fitf non enim dixit,nepatetetur eum in Polonia H ij viuere, Dl ALOGV S 'PILIMrs. viuere,fed,utnufquamIN TERRIS pateretur viuere, &AVFERENDVIVLO crudekm,o fangui narium Ofium:Nam qu'od ait,tion pode rc= prehendi aliquorum Epifcoporum imperitiam Sc vicam,nifi una Rex,qui taks elegit, reprehendatur, falfum efhtanta enim folet ede hypocrifis, tarna im= portunitas, tantacp aftutia earum Harpyarum, qui opibus EpifcopaJibus inhiant, ut fepe decipiant bo= nos Reges, Quid ? quoda1iquando a Regibus eli= guntur nonnulli, qui non funt ufcp adeo mali, ue= rumabillispedilentibus cathedris &luxibus cor* rumpuntur nonmultbpoft,quod multis inlocis vidimus contigide ? Qu am hic culpam habeant Reges,fiEpifcopi in malos &impios viros eua= dum? Reprehendet ne ipfos Reges, qui illos Epi= cureos reprehederit;'Sic repreheaendus efTet Chri= ftus ipfe filius Dei, qubd luda Ifchariotem in Apo= dolu elegidct. Audi alias catum nias Ofianas.ATH, Subfifte obfecro,nam video aduentantem F, Stella, quicummihi negotium ed grauifsimum:neqjpof= fum diflferre,quin ftatim aga de eo, Quidfi pod alk quot horas rurfus conueniremus,aut etiam cradina die, eifde de rebus collaturi:‘H I L,Quando uolue= ris redibo ad te, IVI ihi quide multo comodius uideš tur,ficradina die: Na interea uerfarerin nodro O- 5 fio, unde polfem tibi afferre noua mondra tančp Aphrica. A T,Placet,cras huc redibo,aurib« rib. HI ,Sed certo fcio,me allaturum aquaiatis pu= tida,tu uideris,an ea uolueris litim explere, DiaIo= D I A L O G V”s secvndvs, T_J I L + Adfum,ut condixi,8£putidaeaquaefero, plusfatis:red:efad:um,quodhoc tempusno= ftro colloquio interpofuerimus, Nam interea to= tum me dedi le&ioni Ofianae, ita, ut multo plura pofsim nune recenfere,qu'am feciflem heri. ATH, Memini te heri incepifTe dicere de virulentrjs } deq? calumnrjs Ofianis.H I L. Ita eft, pergam de his lo= qui. Ofius inquit,Lutherum in fua Poftilla dixifTe, homines deteriores efTe^uamfuerint in Papatu,8č alibi, decies eos efTe Sodomitis peiores. Quare h«c infoletifsimefe effert Ofius^ triumphum agit,ad hunc modum uociferans; Audite irrefragabile te* * ftimonium Idoli veftri Islebienfis, audite veftrum c Deum loquentem, huius enim verba nihilaliud* funtiudicio veftro.nifi verba Dei.ATH. Videtur ‘ mihi Dauum turbulentum agere infcasna, perge* HI L. Si mentiri poteft Deus vefter } mentiripo= * tefthaec feribens de uobisLutherus.,qui nufquam c fcripfit verius, quam vbi, quem fručium attulerit * docflrinafua 3 planumfecit orbi uniuerfo:qua fronte c igitur audet Afotus ifteBrentius nobis decies So= * domitis peiores obirudere,qui fint Ecclefiafticae do= * quamlibet fseui , nulli Tyranni,quinetiamne grauesquideniChri- DE OS'10. 3 6 ftiansfidei pcrfequutores, Imperatores ethnici, fes, elTefibi putauerunt,ut inter Epifcopos de caufafi= , dei cognofcerent,id tu Brenti fes effe contendisCno, niodo Regibusaut Principibus, verumeda cuiuis , de fece vulgi j AudisC C VI VIS DE FECE V VLGEA TH.Prohpudor.HIL*Quidillum puderet C hoc ter autquater repedt,perfričdfsima fronte, nominans futores/arčlores^zonarios 8č ba= iulos, quos ait Brendum velle 3 vt in Concilijs una cum Epifcopis fententia dicant, Sed cum Brentius difertifsime dbcerit, adhibitis Ecclefise miniftris, A~ DI1SCLVE P II S ET ER V D IT IS VIRIS an hic queat intelligi fex vulgi, baiuli 8č farčlores, iudicet qui no fit deprauato atq?irnpio, queadmod« eft Ofius,iudieio.In fumma.putat omnia fibi licere, quia cumfl:upidisha3redcis(ut putat) negotium habeat. A T H. Sed nonintelligo, quid fibi velit in his verbis,qu ErratBrenti, oC Vergerium, tum iti reliquos 110 - ftrates eručlauerit* A T H» Grauifsimum conuiti= um fit oportet,quod na illud eftCet tamen nouimus omnes, Philippum Melanthone eflfe permagnum omamentumnoftrarum Ecclefiarum,8^ delitias lu= menep politicorum ftudiorum.H IL Jta eft.ATH«. Quid ergo ait ifta rabula de Philippo C HI L.Dica uno verbo.Ofius menritu^Philippunijpro fua vi~ rili,perficere conatum foifle, ut Papatus inftaurare- K tur* DI^LOGVS S EQ V* N D V S' tuf, Quid potuifiet dicfiaut excogitari de tali et tan- to viro magis contumeliofum fATH. Poffes nc mihi indicare ipfamet Oftj verba? HIL* Poflum^en tibi ea,pregnanu'ora,qu'am putafles; Nune vero ni= bil erat Flacce (alloquitur Illyricum, dequo modo dixerat, qubdChriftumalium non nouit, pr jeter eum, qui natus efi: Isiebip fic enim Ofius loquitur) qu'od immemor officrj, tam acerbe tamcp contume= liofe 3 ben'e de te merentem Prseceptorem tuum acci= peres,qubdis, cum necefiarium eiTe videret., ordi= nemac difciplinam in Ecclefia , quae per Luterum vtracp fublata fucre, pro virih fua,perficere conatus eft, vtpedetentitn eo redims fieret, vndc fada eft di= fcefsio. Pium fuit boe inftitutum hominis minime mali, cui violentre mutationes iftaa, per Lutherum- fadae,nunquam placuerunt, cuius tyrannide.,fe tan= dem aliquandb liberatum elTe no molefte ferre uifus eft,ciim feribes adCarlouitium s fe deformiter eifer= uiuilfe fateatur* An no diferte dicit,Phi!ippum,pro uirili fua 3 perficere conatum fuifTe,utad Papatum re= diretutfA TH,dicitquide,fedflrenuifsime(uc tu dixifti) mentitur, more fuo,fed fine, habet Philip* pusinnumerabilesdifcipuloSjfummain eumbeni* uolentia 8c charitate 3 ut non vulgari eruditione Sc eloquentia > hos ergo decebit, etiam tacente Philip* po,Ofium pro dignitate excipere, illiusej? impude* os retundere, quod non dubito fadturos.eo magiSj quod in iftotam magno maledidorum aceruo re* perient 3 fe ipfos quoq$ n o mina tim perftrinčlos^ petu? D E 0 810. 38 petulamifsime^tra propo(itum,protiocatos: Ofc us enim ad hunc modum, Somnia funt Philippi veftri M elanthotlis, & ea diuini quiddam habere credunteius difcipuli ♦ Quamobrem illi non nobis ca obrjcias* A T H,Sed quorfum haec OfiusCH I L* JDicam.Recuarat verba Brenti), qui verifsimedixe=: tat.Epifcopos Papifticos non conuenirein Conci= Irjsjn nomineChrifl:i:Nam hocunum praccipuea= gunt ,ut confulantdignitatfopibus & gloriae, ex traditionibmon fcriptis,et ex S O M N11 S mona= eborum: quare Ofius ad eum,quem dixi modum, relpondet,SOM.NI A Philippi funt ueftri Me= lanthonis dec. A T H. Nihil potuit frigidius, nihil ineptius , ut prorfus extra propofitum ( ut dixiftf) iftauipera ( ex abundantia cordis) uideatur uolui(= febonum Philippum,una cumfuis auditonb,mor= dereJHI* V erum cum fibi,eo dido,ualde placuiflet, iteru id repetit,quatuor paginis interiedis.Cimi.il, dixi{TetBretius,principesn5debereagnofcerequg= uisiacrificulonim 8c monachoru S O iVI NI A pro oraculis fpiritusfandi,Ofius rurfus occinitfua in= eptam cantikna^atcp^uiuDefomnr^Breticum Philippi difcipulis agas^ qui fomnia fui preceptoris diuini quidda habere iadat,nos no alio loco fomnia habemus, quam quo debet haberi fomnia 3 fiue mo= nachoru fint,fiue Philippi fiue cuiuscuncp tandeal= terius. A T. Videoinfulfam Ofqcauillatione,difsi= tnulauiMiXeinte.lligere,q? Brentiusuoluerit taxare ^piftas 3 qui reuerapatiuntur fibi obtrudi nugas K cucul- DIALOGVS SECrNDjrs. cucullatorum pro diuinis o raculis, Quaefo te Hila? lifoletneifte^dhunc modum,reHqua argumenta & fundamenta Brenti) confutare atqj conuellere? HI L*Ferme ad eundem: cauillis enim Sc rimis ne* fcio quibus conatur elabi ♦ V is proferam ad huc v~ num atq? alterum fere huiufmodi locum C A T H» ProfFer 5 audiam*HIL*Brentiusait,Paulum,deinde etiam Canones defcripfifl~e,quales debeant efTe Epi« 3 fcopi, re autem ipfa, nos viaere maximam partem »Epifcoporum, qui hifce temporibus fuprema loca , inEcclefrjs occupant, haud quaqu'am refpondere 3 hisconditionibus, quas Apoftolus Sc Canones ex- > igunt,Quare non pofTe dici 3 quod talium pradato= 9 rum conuentus fit legitimum Concilium ♦ A T H* RečleBrentiustNam fat nouimus, qualibus Cur- tifanis Papg folent dareadminiilirandos, aut deglu= bendos vorandoscp potius Epiicopatus, talibus ne (prsefertim folis 5 quod fibi belli homines audent vendicare) permittemus* vt de dodrina religionis decp falute animarum noftrarum cognofcant C 'a ta= libus ne in re tanti momentipendebimuscH IL A* Hic locus magni momenti efhNam Papiftac folent nobis obi)cere 3 qubd in veteribus concilrjs foli Epi= fcopi de dočtrina religionis cognofcere B>C drjudi=s čare folebant ; ergb, Hoc quoq? tempore, inquiun t, foliEpifcopi debent de eadem do&rina cognofc c * e & diiudicare, & videtur hoc,prima facie, ede alis qitid,8c quod polfetinfirmioresirretire/ed (dreni cxpen= : DR OSIO. 39 expendas) nihil effc reuera: Nam v eteres Epifcopi Hon a Papis/^d a miniftris Ecckfia: et a populo eli* oebantur,quodmagis notorium efl:,qu'am qu'od o= porteat nune probari, Atcp hi, conditionibus, quas Apoftolus &canones eKigebantjinagna ex parte, refpondebant, aut cene non erant aulici, feu Curtifani, ante omnia nondum in Ecclefiam Dei tam horribilesprophanationes irruperant, atep in= undauerant, necp Epifcopi erant tam ardis iura= mentorum vinculis Papis obligati, tantacp tyran=» uide opprefsi,vt nune funt* Ciim ergb eflfent celea bran da condlxa,hx accedebant,et nulla habita Papa= rum,aut cxxiusčp alterius ratione, quod fentiebant, quod didicerant,in illis temporib* quae fuerunt ali= quando fatis infodicia Sc tenebroia, libere pronun= ciabant*Quare fi velit Papa,ut mos antiquus obfer= uetur J"oliqj Epifcopi in Conciltjs fententiam dicat, vtfortafsisolim fiebat,reddat Eccleft)s antiquum morem,permittat, quam fibi per tyrannidem vfur= pauitjEpifcoporum elečfrone ciuiiatibus, liberetcp eos tam turpi feruitute, qua coguntur iureiurando promittere,quod velint contra omnem hominem, quicquid Papa voluerit,defendere,et tune credide= rim, noflrates no recufaturos,uttales Epifcopi fint Ecclefiafticae dodrinae iudices*H I L*Eft locus non parui ponderis,vt dixifti,fed hic dicerent Papifbe,fii putas veteres Epifcopos non ufepadeo malos & fa= erarum literarum rudes fufeut funt noftri tempo= K itj ris; "DlAL OGV S SECVNDVS. yisEpifcopi, curergorecufas parere Concilijs , in •cjuibblli necp indocfti necp maliiiiterfueruntCA T„ Non recufo parere , vbi video noti effe deuiatum a verbo Dei,fedvbi deuiatum fuerit, noti poiTum parere,prohibeor enima uerbo Dei.H I L,Diceret, nonefle credibile.fi fuerintboni & dodri viti, quod deuiarint 'a norma verbi Dei. A T H.Ettamen ap= pareteos deuiaflealiquando,quemadmodum fece^ tunt etiam ex patribus multi extra concilia , vt fue= runthomines, dc anreuera deuiauerint, inhoc de= mum petimus legidmam cognidonetn: cutiqj le= gitimam dicimus, nihal minus intelligimus, quam vt ea pertale Concilium fiat, in quo elečH a Papis, iurati PapiSjdependentes a Papis Epifcopi,&: qui~ demfoli,omnibus reliquis exclufis, fententiam di= cant,H I L. Nihil quicquam potefi: in fumma iuft:i= uspeti, &C nullo modo ifi:i pofluntdiciidonei, in tam graui caufa, iudices, vtftultifsime Bnt fa<£luri, maximamcpac incomparabileminiuriam filioDei atcp eius Ecclefiae,qui in talia Concilia,in tales iudi¬ ces,confentire vnquam voluerinpabfit a nobis tan= iaimpietas,vtfpofamChrifi:iifi:isimpuris Mitratis proftituamus, A T H, Sed quid refpondit Ofius ad id,quod ex Brentio redtajfti J maximam fcilicet par= tem Epifcoporum,nofi:ri temporis, non refponde= re his conditionibus,quas Apofitoli et Canones igunt.H ILJSopbifticatur, audi eius verba ,Sifl°tt alios Epifcopos dari tibi iudices/vis, quam quales DE, OSJO, ^io' ckfcribit Paulus.,qui fint irreprehefibiks, edam P e* trus Apoftolus tališ iudex no erit,ut cotraeum ex= dper e no pofsis,fcribit ♦n,Paulus, qubd in fadeilli te {litcriti<\ma. reprehefibilis erat, Agnofcis cauilla« tioneniCA T H.Quid ni agnofcerem, cum ta clara cttam craiTafitcApoBolusprimiini inquit > oporte= re Epifcopum irreprehefibikm efie^deinde comme= morans,quibus demum laudibus oporteat eum e de ornatum,ait,debere e(Te vnius vxoris maritum,vi= giIantem,fobrium,modeftum, hofpuakm, A P- TVM AD DOCENDVM,iuftum,alie= num 'a contentionib..atq?'ab auariria.Quocirca Bre= tius verifsimc dixit, maxima partem Epifcoporum lioftri temporis non refpondere his conditionibus; ego vero addo,eos his conditionibus effe prorfus ec ex diametro contrarios:QuiSvii.non uidet^uam turpi &c obfcceria vita,quanta defidia & fomnokn= da in grege pafcendo, qu'am difluant luxix, quanta fuperbia etarrogantia 5 quatn nulla in pauperes cha= ritate,quanta imperitia, pr^fertimfacraraliterarum,: quaminiufti & crudeks, quam cotenriofi 8c licigi= ofi, quam demcp auari fine pkricp,^ loge maxima pars eorum Epifcoporutn,qui creatur a Papis? Hoc Brenrius quaentur,hos negat eiTe, ut negamus oes, idoneos cedeftis dočlring iudices. Veram ciim 0= (ius animaduerteret/e reuera nihil habere, quod hic p odet l n ge n u e a tq? fo I i de refpo n de re, rim ulam i n * denitj qua xgre elaberetur a & aliquid refpondifle viCiis DIALOGVS S ECV N DV s. vifus eflet* Nam omnibus boni Epifcopi conditios nibus,quaeab Apoftolo defcribuntur.,difsimulatis, vnicum duntaxat verbumarripit, atcp ,vtaudifti, » cauillatur, inquiens* Si non alios daritibi vis iudi= > ces,quam quales dcfcribit Paulus , quifintirrepre= > henfibiles, etiam Petrus Apoftolus tališ non erit«. HI L. Probe intelligis argutiolam 8č fugam Ofij«. AT H. Sed poffetilliadhunc modum reiponderi, Nempe Pettum.cum fuiiret aPaulo obiurgatus.no fuiffe pertinacem, fedabieciffe errorem.ua „ utciim in Concilio federet, non fuerit reprehenfibilis , fed idoneus iudex,Quare,fi Ofiani Epifcopi, Petri ex~ emplo,defierinteflepertinaces,et errores abiecerint, defiftemus dicere , quod idonei iudices non fint«. HI L* Non difplicet. Audi alium locum, qui ftatim, 9 fequitur, Brentiusinquit, Qub nos in tatito difsi= * dio vertemus,quem tandemiudicem , quod iudici= a umagnofcemusr ATH»Q.uadeTeloquitur:HIL,» De Iudicibus Condltj. A T H, Nullus eft reuerk in tota hac caufa grauior & difficiliorardculus,ita, ut nulla prorfus mihi videaturefTe huius conciliandi fpes: Nam necp nos permittemus vnquam papiftB cis Epifcopis,de codefti dočtrina.decp falute anima= rum noftrarum cognitionem Sc dijudicationem, non fi millies moriendum fit,neq} vicifsim papiftici Epifcopi vnquam permittentj, vt,vel vnus,ex t 10 - ftrisTheologis unacumillisin Concilio, ut iudex federe pofsit, HI L* Non eft dubium. Cum ergo Brentius DE OSIO. 41 Brentius tatitam Sc tam grauem viderit in boe ar* ticulo difTenfionem, atq? difficuUatem , audiquid fubiunxeric* Breuifsimis & perfpicuerdpondebo: e eumag no ^ cemus iudicem ) quem in SymboIo A= * poftolorumiamindcabincunabilis J &: paternaatcp c auita tradi:ione ( vt dc nos alkjuid traditionibus c demus) didkimus iudicem viuorum 8>C mortuo* c rum.A T H ♦ Pfe d>C fapienter Brentius: Nam qub in tam ardua & defperata caufa recurreret,nifi ad fi= lium Dei 3 qui eam tandem definiat 5 quandoquidem inter homines de ratione Sc forma iftius iudicij mi= nime poteft conuenire? HIL* Ego idem fentio, non pomike magis fapienter 8č pie refponderi.Sed audiquidhicOfius,A T H.Iefu,audehitnerepre= hendereCH IL A. Bt quidem acerrime Sc virulen - tifsime , audi modo ♦ Quid autem optarint aliud * omnes Parricidae.Sicarii, Venefici,Fures, Latro= * nes,& quotquot funt criminis alicuius rei capitalis, c quam 3 ut nullus effec in terris iudex alius, prjcter « cum,quem profitemur e c cel o uenturum iudic evi= c uorum etmortuorum^utillisinterealicere^in quo= « rumuis fortunas et capita libere oraffaricATH, A t= qui Brentius non dicit 3 fe optare 3 ut nullus fit huius caufac in terris iudex,quin potius femper adpiorum iudicia prouocat atqjfufpirat,fed cum uideat no pof fe inter nos de iudicib.conuenire 3 commendo (in= quit) cauiam fi!io Dei 3 iudiciuiuorum &mortuo= rum,cui,n.alij comtnendaretcH I.Ofius, more fuo, L deprauat DIALOGFS S E C7 N DVS, dcprauatfenfumBrentiyfingitq? eum dicere,qubcf nun^ ilI^fiecfomniantiquidernin mentemuenit* Sedarrigeaurcs Athanafi, hic hicaudiesmodediam Epifcopakm Bc prorfus Ofianam: Poftquam enim enumerauit Parricidas, Sicarios,Veneficos,Fures, 5 Latrones/ubiungit, Atquimultis modis uosiilis 3 cdisfceleratiores, ATH.Prohdeumatcphominem 3 fidem.H I L.Pcrgit Ofius,Qui non in corpora,ue= 3 rum in animas pioru grada mini, A TH,V ere hoc faltem dicit, nos non graflari in uitam hominum, vt Papidac faciunt: Nullus enimex iilis fuit vn= quam, propter do&rinam religionis 5 combuftus, fufpenfus,capitetruncatus,autaquis merfus apud xios s cum illi interea plus quam centum noftrorum fratrum millium, ob confefsionem piaedočlrinae, tyrannice Bc crudelifsime , bifce X L* annis per carnifices interfecerint* Qubd veroadalterumat= tinet, nempc vbi Ofius dicit,r:os graflari in ani- mas piorum, Dei & piorum iudicio aedimandum relinquimus, vtra pars in animas piorum grafie= tur , Papidsc lie , qui tam crafias idolomanias BC blafphemiasinuexerant,an nos, qui, vt eas, verbo Deitollamus, capita nodra martyrio obrjcere non dubitamus , H IL A * Audi quid fubiungat A= , pofcopus «. Sed quorfum tandem res Brentio re=» drjt t de principum officio fcribere ciim inftit ae= 3rit, ac propriam eorummunuseffe docere,dedo= »člrinareligionis iudicare, nune Bč eorum & mor-= talium. DE O SIO, 42 taliumomnium iudicium excludit, loputat do :i * čtrinxfuac quenqukm idoneumefieiudicem.,pra;- c terfolum Chriftum* A TH A + 0 infcelicem 0= * fium, qui tam turpiter locauit ingenium &: cala= tnum Antichrifto & Sathanje,atq 3 ab illis edodus impudentifsime calumniatur mentiturcp; Nam Brentium ardentibus votis , ad piorum iudicia fufpirare iam diximus *HIL A* Pergit Ofius, fed vere didum cft illud,qubd omnis, qui ma= « Te agit odit lucern, A T H A * Subfifte obfecro, c vtiftum mitratum calumniatorem conuincamus, Brentius , ut caufam nofirram tueretur , anno M . D. Ul ♦ ad Concilium Tridentinum ac= cefsit, Quid ergo vllulat Ofius , eum odide lu= cemfOderunt Papifhe,qui reuera non poflunt ferre cognitionem ; tametfi enim Concilium ia= ditent.tamen nihil minus habent in animo, qu'am libemm & Chriftianum Concilium peragere, per= ge,H I L A , Si te bonam habere caufam Bren= c ti ccnfideres, legitimum Ecclefise iudicium non c defugeres , AT HA.At hoc caput eft # quocf quale fit legitimum iudicium , difputamus , De hoc conueniat inter nos, &ftatim Brentius ade= rit atqj alrj vna cum eo, perge , HI L A RI V S* Quoniam uero tibi confciuses impisedodrina?, c facrikgaecp feparationis tuae, A TH A ♦ Subfi= c fte^uaefo^m falsb hoc deBrentio dicit Ofius, L rj quam Dl ALOOV S &KQVNDVS. cjuam poffiumus nos vere de Papa, decp fuofatelli- tio dicere totidem fere verbis, Quoniam tibi con« fetus es impiae dodring,facrilegaE<^ tug a uera Pro= phetarumjChnili, 8č Apoftolorum dodrinafepa« rationis 8C rebellionis, ideoa legitima dodorum 8č piorum virorum cognitione, toto pedore, abs horresjvellescp nobistuos Curtifanos, tuascpLar= uas coniuratas pro iudicibus obtrudere : perge. » HI L.Praedabihus tibividetur,ut fit Atiarchia qug= • dam inter Chriftianos, nec fit quifpiam, qui uel co= , gnofcat defacrilegrjs vedriš, velconuidosdebitis , poenis afficiat, quoficomniauobisimpune licere queant. AT H* Virulentifsima 8c venenatifsima funthaecverba,ommumq? Regum, Principum8č Statuum,quifenoftrae caufaeadiunxerunt, honorc redapetunt: Nam non obfcure dicit,omnia impu= ne in eorum ditionibus licere , neminemc^ effie, qui fit folicitus,ne impia dočlrina fpargatur, 8c conui= dos debitis poenis afficiat, ciim longealiter resfe habeat: Nam Clarifsimi Reges,Principes & liber* Ciuitates, qui J proiedo Papatu, Ecclefias ad Euan= gelrj normam reformarunt, fumma diligentia ca= uent, ne in corum ditionibus quicquam doceatur, quod fit ab eorum confefsionibus , 8c praefcripto, quod verbum Dei habetprofundamento,alienum, eos vero , qui alienaabeo fpargere aufos fuiffiede= prehenfi fuerint,debitispoenisafficiunt. In fumma, dpi caufam hanc.non haberet perlpedam,SfOfiurn audiretj, DE osro. 4; audiret ,omnia impunc fub noftris Regibus, Priti' cipibus', altjsčp ftatibus imperij Euangelicis licere fibi perfuaderet,8č vere efle Anarchiam,hoc eft, re= bellionem licentiamcp muldtudinis,quae nuili obe= diat*Obfecrote,indkamihi (Gquidem nofti) quae nam fic iftius maledicentifšimi Sč mendacifsimi ho« mi nis patna,certe non crediderimGermanum efie; Vix enimpoffet homo, patriaGermanus,Germa« niše Principes, cum ipfa Germania,tam atrocibus conuitrjs &maledičtis profdndere + EftneHifpa= misfortafsis?HILXum primiim inlibrum inci= diilem deguftaflTemcp , fane fufpicatus fum Hifpa« num efle, & ducere genus ab Ofio illo , Epifcopo Cordubenfi, cuius magna fuit exifh'matio in Sy no= do Nicaena , abhinc millibus ducentisannis, aut pluseo 3 praefertimciim nefcio quis ineptus 8č ma= lus vir (nomen puduit efferre) in praemonitione ad lečlorem , non veritus fueric hunc Ofium cum iho vetereOfio componerejmo praeferre huncilii (G Dijs placet} impium fcilicet 8c turbulentum Mifsificatorem cum pio & folido viro. A TH A. Cuias tandem eft C H1 L« Pater fuit e Marchionatu BadenG , ipfe Cracouiae natus, confanguineus eft Chriftophori OfrjIureconfulth ATH.Moui ho= minem , bonumcerte virum&do&um,noftrtccp doftrinae ftudiofum cumprimis, ut maluerit e Ca« mera SpirenG,ubi a!iquandC ldoneum quempiam, qui D E- O SI O. 44 fumtinfchotacarnifids, quipluresliabuerat vxo= c res,quaruni vnam rapuerat, & vixiffe nihilominus * inter fcorta,vxore etiam fpedante, A TH, Demus * hoccontigi(Te 3 quodtame falfum puto, fed demus, Sc nonin vno duntaxat, (ed in quinqjautfexlocis, quid in de confequitur;H I L,Putat i nde confequij qubd noftra dodrina fit mala, A T H. O ineptum argumentatorem Sc imprudetem etiam ,qui nos in hoc genere prouocat, Certefi exmini(trorummo= ribus Sc vita acftimanda fuerit dodrina, bona ne ea fic,an praua.cui inferuiunt, omnium pefsima 8c de= terrimaiudicabiturea dodrina, qua Papsccumfuo fatellirio profitetur; cjuia ncc Hebraeorum,nec Ma= humetanorum religio habet, n ecp puto ullam vn= quam habuiile miniftros , qui fuerint uita inquina= tiore 8C fceleratioreJH I. Audi quid niox fubiungat, fepofferecenfere carnificemfundum eile apudnos officio paftoris, A T H, Hoc quocp falfum credide= rimifed.ut demus fuiffe uerum, faepe in Papatu co= mendantur Ecclefiae n3 modo gregarrjs illfs (acrifi= culis Sc Monachis ,fed his, qui uiaencur fplendere fub micris 5 C. purpureis galeris , quorum moreš Sc ingenia fi refpicias, minus malu iudicaueris,ficorpo rum cartrifid commendentur, An non funt pcfsimi carnificesanimarum , quipefsimo exemplopefsi= macp do dri na ad inferos(quantum in ipfis ejfl)ani= mas protrudunt, deindc etiam corporum pcfsimi carnificcs C Nam fi quatido podlim fceleratos un= gues infigerein aliquem cx noftris fratribus* hun<ž» DIALOGVS SECVNDrs, bunc ftatim multis tormentis crudelifsirr. e excafnbs fi'ca tuni a d rogos Sc ad cruces rapiunt.H IL A,Sed quid hicdices AthanafiCVoloipfofmetfibiios Ofi = anos recitare, arrige aures:Sic autem iam cH: motia busreceptumapud ueftri Euangelrj pra*cones,fi= mul vt duas, auttres uxores liabeant, vt iam pro criminc propemodum non habeatur , ac mod o noninlaude ponatur* A TH. O virulemiam SC impudentiam fingularem , qub magis progredi= mur,co magis fentiuntur venenatifsimiaflatus ifti? us vipera^aut bafilifcnPraecones ne Euangelrjaut etiamali^duas^ut tres vxores habentapud nos 3 SC id inlaude ponunt f Vnicum duntaxat nominet, qui duas fimul habeat, calumniatorum omniura pefsimus* Sacrae tefbmtur literju duabus pradertim *iotis,aut tdTeris.Antichriftum dignofci, exmen= datio fcilicet atcp parricidio, Ofium ergb infigne Amichrifti mcmbrum merico dixerimus;Nam hic, vt alibi etiam, apparet, eum elTe infigniter menda= ccm,Parricidamuerb ex co,quod nitaturSerenifsi* mi Polonorum regisanimum inflammarc,ut man=: det Vergetium trucidari,ubicunq* inueniri pofsit, fine apud Illuftrifsimos Germaniju Principes , fiuC alibi dummodo tollatur e vita, H1 L.Nec fuit con= tentus tam manifeftum & tam turpe de duabus,a«*: tribus vxoribusmendaciurn femel efFutiuifle^deni enim repetit alicubi, & po(leaquam mentitus eft poftros eife Sardanapalos, Epicureos, Atheos, Sc multis D R O 810. 4? multis in fumma partibus deteriores , quam fiat Prjclati Papiftici 3 quid poteft horribilius d id C pro= i-umpit in hscc verba; Quorum pleriq^ funt tam in= « ,exhauft:alibidme , vt ne coniunxquidemillisuna « fufficiat, A T H, Si non edem chriftianus, dicerem, ut te quidem omnes Di%Degqj Juperi.inferi (vt eft apudComicum) pe*dantOfi,fed cum chriftianus fim (Deo gratisc) dicarn , Deus det tibi faniorem mentemOfi* HI L* Sed audi hunc quoq?locum, qui ad idem perdnet; Quis non facile perfpiciat * quse fithonefta matrona ,quaz contra fit muliera= e dultera,&: impudens meretriVrHanc nimirumeffe * vos, apud quos N V LL V S EST E EGE « TIMVS THORVSjfedvagifuntconcubi= « tus< A T H ♦ De quibus loquitut‘C'HI L. De noftra= tibus»quos diferdfsime appellat Temen adultera% A T H Jefu,quantum audet ifte hypocrita ♦ HI L* Qui refpicit praecedentia,videtur quidem voluifle dicere, noš habere incertam atcp illegitimam do= člrinam Sc Ecdefiam ( cum tamen penes illos exi= ftat notha Sc adulterina do&rina atcp Ecdefia,Non autem penes nos)Sed talibus verbis maluit vti, quae tum id,tum aliudquoc£ ot>icer denotarent, non efle fdlicet ( Tuo iudido deprauatifsimo) legi- timum thorumjfaltem eorum, qui un&i aliquando SC beftiae caračtere infigniti fuiflent, quafi his, iure diuino, nonliceat matrimonium contrabere,Ta=: metfi aliud quoq? fortafsis defignat grauius,quod= M que TllJLOGVS S RQy NBV8 que latius patet, quantum ego olfacio * A T H A* OuidC'HI L> Drčam, ifte praefračtus Ofor videt ur mihi fcntire.macnmonium eorum, qui vera fide no fumiiiuflratipoIIutumaEC^impurum, acprofcor= tadoneud adukerio habendum efle:quare cum putet nos rninime efte uera fide illuftratosdmo p!a= nehaemicos, confequi, quod n odra matrimonia nonfint legidma* A TH, Atqui boe fuit vnum ex dogmads Anabaptiftanim regis Joanis illius TLc i= denfis ^perditifsimi nebulonis, imo cacodaemonis, cui edamLuthcrus acerrime relpondit, HI L* Fuit imumex iilius dogmads, nune vero a Varmienfi Cacodaemone vfurpatur, Ac nos.cinn Chriftiani fi= mus 3 decetmodeftiusagere. > non quidem,qubOfio parcendumfit: Nam meritbdebetab omnibus no= ib is, utmendacifsimus conuiciator,& glorite Dei atep dodrince rabiofus infedator exagitari concul* cariep. Scdquia habendaeft ratiobonarumfamilia= rum. qu£ funt in Papatu innumerabiles' quas, ta- metfi carere, magna ex parte, vera fide Sč Dei cog * nidonevidemus(vdnam non carerent) nonpro^ pterearetorquerc in illas Ofianum argumetumde^ čet, Abfii:fed crediderim neminem mortalium^prgr ter vnum Ofium, qui eft profiigataaudacia, aufu= rum fuifle literis mandare , quod nullum {it apud noslegitimum matrimonium. Sed quod vdigiOm concubitus, quodpcrinde eile,ac fi diceret, noftra* VXorc* IDE 0810. 4 i viri inre tanii momenti, noarnbigue lequuntur, feddeclinanta verbis, quibus vidcnt jpolFe totSC tamas familias confpurcari atcp irritari, quot noilrae religioni nomen dederuru.H I.Sic res eftjnon caret maxima reprehenfione, qui a talibus verbis non ab= ftinet,ubi agitur de farna dccp honore,in re ta graui, aicptamferia. Sed cumdixerim J iftiSophilta 2 non defucura effugia 8c cauiIIadones,ubifenferir, fe, ob tam acerba in nos iačlata conuiria, reprehendi atcp lirgeri, audi quemadmodum fuipicor iilum de= fenfurum id quod dixerit, fic iam moribus rece= ptum effeapud noftri Euangelrj pracones, fimul * utduas,auctres vxoresbabeant,utiam pro crimi= e ne propemodum non habeatur , ac modo non in * laudeponatur.Al H A.Deum immortalem,quo= * tnodo tam borribilem, tamcp falfam calumniam ex= eufareunquampoiletrH Ib. Audi Ha?c funtSlejU daniverba ex libro decimo. Mox ille 0oquiturde eo,cuiusmodomeminirnus , Anabapdfhrum re= « ge) ternas ducit vxores , boe exeniplumalr)quoqjc fequuntur , itaquidem 5 utedamin laudeponere= f tur,frequens matrimonti repfddo. Vides, ut verba quoqj eade vfurpet Ofius,quib. Sleidanus ufus eft, •• Mi) Al H, Dl A LOGV S S EC V N DV S. ATH ( Video, & fanecrediderim,hoeeffequod cxagitat Ofius * Sed quid nobis cum illa bellua Mo naftefienfi^illam conuitrjs impetat,quod ternas ux= ores duxerit,aliosqj,quiidexemplum dicunturfe= quuti,non noftros,qui non modo multis libris x= ditis j verum etiam collata pecunia, collatis militi= bus,coilatistormentis, infečtatifuntillam furiama Diabolo excitatam, dum fuerit cum omnibus fuis expugnata Sc grauifsimis fupplicqs affeda* HIL ♦ Putat Ofius,illum 'a uobis prognatum fuifle,prop= terea omnern illius immanitatem, omnesqj illius blafphemias noftrisattribuit*ATH,Prognatus fuit a Diabolo, qm' fperauit, fe poilc, illo abomina= bilipartu 3 renafcentem Euangelrj dodrinam diffa= mare a tcp minguere.H IL ♦ Sic folet Ofius*Mun= cerum quoqj feditioflfsimum illum/cepe nobis ex= probrat,quem tamen noftri Principes diu, magna {blicitudine,infcquuti, tandem capite rrmlčlarunt, Ait in fumma Ofius, nos minime debuiife a Papa= rum obedientia fe fubducere, & fecefsionem facere: quare nobis merito imputari omnes feditiones, omnes fedasatcp baerefes,quae poftea natae funt, quid tu hic illi refponderesCA T H.Refponderem, Papas primum non debuilTe filq Dei dodrinam tam faede tamcp horribiliter confpurcare atcpcor* rumpere,deindenontantaimmanitatetantacprabie refiftere his,qui eam cupiunt purgatam, atq?in Pti- ftinum nitorem rcftitutam,quare ipfis Papis rcferri D E O SI O. 47 debereacceptas omnes turbas & calamitatcs, quae poftea natar funt,vt noti dubito, quin de omnibus iilis fine apud Deum exaC diffamare, nulla habita Regum 6>C Principum, aut cuiusquam alterius radone.Cum uerb Sacramema= rios feuZ.uinglianosmu3dsprobris & maledidHs profcididet.eoscpedcmultbpcioresLutberanisaf- firmadctjimo usepadeb immanes, ut foleant exhu- rnare patibuio affigere(in quo tamen menti- tur) čada uera eorum, quiad papidicam religionem deprehenfi funt,cnm nodram prius fuident am 5 * plexnCuncp prius dixidetj licetfalso quo

atcpbocquod nune audrjftifatcp eiufdem generis quocpf Acdpe j Brentium feorfum a Pili--« lippo colligere, non obfcure indicat, feorfum ab • eo confcripta Confefsio Sc Patribus in Synodo« Tridentinaoblata, qu'odin iuilificationis articulo * non cum Auguftana , fed cum Ofundrina confef * fionefendreuidetur,A i H Falfumefi:. Hl.Falfif-« fiimum; Confefsio enim Vvmenbergica , antečp Concilio Tridemino offerretur, ad S?xonicasEc= clefiaspcr duosTheologos miffa fuit,nempe Beur;: linum ec Ifenmanum, laonosuiros &apprime do= clos j uc diiigemifsime difeuteretur, a n h#c cum ib latu ecclcfiarum confefsioncper omnia conuemrec* Cum T>1 ALOGVS S EC V N D V S. Ciini ergo Saxonici paftores pulchre utraticp con= gruere animaduerdifent, fubfcripferunt V virten= bergicae 3 &: vidfsim n oftd fubfcripferunt Saxoni 3 cae,Sed cum utracp om nibus obuia fit, legat qui ve= litjftatimcpinueniet Ofium efle mendacem 3 hoc eft, Brentium > mconfefsioneSynodoTridentinse ob* lata 5 non colligere,quoadardculum Iufbficationis, vt necp in aliojfeorfum a Philippo,ied prorfus idem docere, hominem fcilicet iuftificari, hoc eft, Deo gratum Si acceptum fieri,8č peccatorum remifsio= liemhaberepropter vnicamŠč folam obedienriam Domini noftri Iefu Chrifh', per folam fidem nobis applicantem 3 & hanc efTe imputatam,fiue imputad* nam iufticiam, de qua Apoilolus adRomanos Si ad Galatas difputat ♦ A T H,Nifi fperarem Brenti* um Si Vergerium, ad quos in primis ea cura atcp prouintia videtur pertinere,c{Te ifti Ofio reiponfu* ros.putarcm confultum, vt noftrarum Ecclefiarum omnium nomine refponderetur, ac Serenifsimo Regi,totocp eius regno do&rina Si caufa noftra probaretur, iftumqj Apofcopum grauiter accufan* tes,vrg^nius,ut de eo tanquam de mendacifsimo calumniatore pcena exigerecur, Agitur enim hic de gloriaDda{Terenda,8 rine, ut dočtrina de vera Si aeterna diuinitate Chri* » fti, pura Si finceraadpofterostranfmitteretur* De^ inde infpiciat qui voluerit Confefsionem ab ipfo Brentio dičtetam 3 in qua de Patre, de Fibo, Sc Spi= rito fan&o,ad cum modum affirmat fefentire , ad quemNicenum Contilium, Fphefinum primum, Si Calcedonenfe ftatuit Si definiuic♦ Certe qui ue= ram Sc accernam diuinitatemChrifticonfitetur, Si Kiceno, Epbefino primo, Si CalcedonenOConci= lio fubfcribit, nihi! minus, qu'am cum Arrianis c< 5 = fentit. A TH.Noefl: dubium.H IL Alibi de tio ait Audi Athanafi, audiarrogantifsimumeens fore SC petulantiEimtim (quod faepe cogor dicere) conuidatorem Ofium.Scd Sc Diabolici ingentj tui (affatut DEOSIO. 5:0 affatutBreotium) fallente fubtilitate noti tacebo,fi= e mile,quod fcriptum non effc, decernis Patri Filium * prjedicar^ut 2 equaleChriftum Deum, quodfcrip= * tu m eft.taceas. ATH.Non video quid interfit inter fimile 8č aequale, cum ab eo potifsimum homine in bac caufa dicatur, qui decreta Conciliorum, de qui= bus dixi, grauifsimis verbis fe reuerenter fufcipere profiteatur, fempercp profelTiis fuerit* HI. Sed cum Brentio obijdat, quafi negetChriftum effe aequale Deo,audi,an reuera neget uel approbet,ha'C funt ex Prolegumenispag.čp* Nec dubium eft, quin cum c Patres Nicseni Cocilrj definierunt Chriftum filium c Dei AlQ_V A LEM. efle Patri, effentia et maieftate, < Chriftus fuerir in medio eorum: quia tune fequuti c funt no fuas ipforum opiniones,fed fententia Spirir c tu s fanefii in (aera feriptura tradita et patefačla*Quid c b?c poterit refpodere Ofius, qui tanta impudentia et iacftatiajiteris mandare aufus eft 5 B*entium efle dia= bolico itigeniOj quod tacere voluerit Chriftum efle scquale Deo,cum tamen appareat eum diferrifsime laudafleeos ,qui definierunt Chriftum efle aequale DeoCATH.Hcus Ofi, quis na erit dicendus hotno fallax&: Diabolico ingenio,Brenriusnean tu?H F Alium socum adduca , ubi frigidifsima malignifsL macpOfrj cauillatione viclebis fere eadein rc.Et in= uocat folum patre D. N Jefu Chrifti.Quod efthoc e nouutnlocutionis genus,inuocatfolu patre? Quid « fiinuocentfiliu^OuidfiSpintufančlurninuocent^« iaeos no couemffe dices in nomine Chrifti C An no c N tj hoc B1AL0GVS SECVNDrs. 9 hocpaufo ante dixeras, qubd non conuenitur in # nomine Chriftidi cantetur Mifla de Špiritu fando, , huius inuocationem excludi visCFortaisisaliquid , cumSerueto commune habesC ATH, Video ca= lumniam:Nam ciim Brentius dixerit,inuocandum folum Patrem D*N Jefu Chrifti, ut excluderet ian= člorum mortuorum (ut egoarbitror) inuocatio^ nem, quas tam frequenter Papiftis ejft in vfu, Ofius malitiofeinterpmatur, quafi Brentius nolitFilium Sc Spiritumfanduminuocari* HIB* Quod dicis non improbo, fed poteft confodi Sc iugulari Ofius uerbis ipfius Chrifti, quac a Io*x7,Capite redtantur, , nempehis,vtcognofcantte SOLVM Deumue= 9 rum, Sc quemmifiib'IefumChrifi:um* Ofius ergo, ilultifsimeloquitur, ciimait,nouumefie locutio 3 nis genus , quod efi: vetuftifsimum. Verum hoc quocp audi *Brentius merito irrifit eos, quiinitio Cocilrj canerent (ut dicunt} M.i£Iam de Špiritu fan= do: Nam reuera ridiculum eft, ut in lila tam putida confardnatione blafphemiarum, Mifla nimiruni, fume exofa Patri, Filio Sc Spirituifando, Spiritus fandus inuocetur* At cauillator Ofius, ergb negas, inquit, inuocationem Spiritus fandi. A T H, Iefu, nunčp tantam futilitatem imperitiamcp, tanta cum malignitateconiunda vidi* HI. Audi Sc hoc, Vi* difti čp grandi Sc horribili conuitio ide modo tu*- us fuerit infpergereet cofpurcare Reges, Prindpes, ordinesetdatus, omnesin Tuma, quiproiedoPas patu,. D E 0810. patu,puriore filrj Dei dodrina fedamur, quod fci- licet propadlem negaturi fimus Chriftum efle De= um ,quod perinde eft,ac fi dicem, nos uelle Mahu= jnetanam impietatem,abnegatoChrifto, fufcipere* Hic malignitatem atrocifsimam &C incomparabi=s lem uideš ,futilitatem uerb in hisaudies, quse fta<= tim fubiungit: Quam etiam ob caufam 8č Chrif= c madsufum, &C cruce fignandi morem tot laedorrjs « Sc fcommatis infedantur 4 A T H♦ Pracclara uero « confequenda:negamus Chrifma&ufum fignandi crucefuiileaChriftouel ab Apoftolis inftitutum, e rab breui]fiemus Turcse,aut Arna ni, et Chriftum eile Deum negabi'mus,quis nun ftomacheturCufcp adeo ne exiftimat fuum rancidum oleum,feu Ghrif= ma, moremc^ illum cruce fignandi excernum efle cum Chrifti diuinitate coniundum, ut hanc proti= nus neget, quicunq? illa externa figna, ab homini= bus fuperftitiofulis inueda,no probauerit^A T H» Haud dubieifte Ofor uenaturfibi imperitorum & vulgi Papiftici plaufum , cimi tanta acerbitate,qui ritatur,qubd ifthgcleuicula de fuo Oleo,dcqj figno cruds noftnsfcriptis reprehendamus^HIL« Hoc quidem uenatur , fed Pap^c in primis gratiam*atcp una huc fpedat,ut deformet& diffamet Luthe= rum,Melanthonem,Brentium,aliacp organa,per quae nobis Pater ccekftis,ut fcripturas intelliga* mus,aperu:fenfum; Nam Brentio non modo id, qiiod nune audifti, impudetifsime impingit>quod : N- ii) fcili=- DIALOGVS 8 ECV N D V 8. fcilicet Arrianorum blafphemijs patrocinetur, fed aliud quoqj iddem falfiffime .ATH, Quid id eft^ HEL. Quid deEuchariftia Brentius fentiat, noftif A T H,Noui,cum Luthero fcilicet, vt Brenti] fcri= pta omnia tefhntur.,non eft dubium,neq? vnquam fuit.HI. Tamen Ofius^teumaccufetjeuitatisatc^ incofbtntiae, affirmatillum nune efle in Sacramen= tariorum partes propenfiorem vtor Ofi) verbis) et »paulbpbft inquit: Sicut in alijsiionnullis ita& in » bocvideris ab Auguftana ConfdTionc diflentire, } quae fubfhntialiter in pane cotineri Chrifti Corpus »affirmat, fi modo eo fenfu prolata eft de Eucbariflia s Confefiio, quem in Apologia fua Pliilippus affert. A T H.Si quis ab Ofio quaereret, quae nam Ont illa nonnullaaiiainquibusaudet dicere^Brentiu aCon feffione Auguftana diffenrire, quid nam refponde= ret tuo iudicio? H L Meum iudicium eft, quod 0= (5us ignoret quid dicat. Brentius enim a Cofeffione Auguftana netpin aniculo de Euchariftia difTentit, neepin alio(v r t diximus)A T H. Mirumjftum no metuiiTepiodituru alicunde hominem, qui de tam craifis mendacrjs , quibus fuos libros fcatere intelli= go,eumcouinceret,Hl,Mirum quidem hoc eft/ed illud ^uemirumjautfortaiTismagis^ubd in rama luce Euagelrj, adhuc audet mordicus retinere,acerr> me<^'tueriqu£daabfurdi{Tinia ecenormifiima, ipfimet Papiftse fciunt, defendi nullo modo poiTe* Oftendam enim iftum laudare,& mordicus tucri illas DR OS IO t Ji iUas tam multas gefticulationes^totumcp illum, ve= luti fcaenicum ornatum facrificuloru, quo vtuntur miffificaotes, ddnde bapdfmum, feu benedi&ione Čampa naru quoqj, A T* Iefiu H L Imo totum illud proluuiumabyflTumcp ineptiaru et blafphemiarum, quae in libro, cui titulus Pontificale, continentur«, AT*Serione loquerisl*H I,Serih loquor atcg inge= nue,no vtorcalumnrjs,utOfiusfadt.Qiiidrnuh:isr an noaudifti heri vocem ipfius^ua dixit/e vdleil= lam fidem adultum tenere.in qua natus eftf Eft aut, haud dubie, natus, m ul to ante ortum folis Euange= lici, in defiffimts tenebris J n fumma, quodadillum attinet,nec vfum quidem aquse falitje (ipfi benedi = (ftam notni nant) finem fibi extorqueri\ Qjuid er go nonulli adhuc expeaudrjftu A TH Expečfobote,& prandebis poftea mecum, H I L A* Nonrecufo* Dfelogus d e osjo. DIALOGVS TER' T I V S* l L.Salue Atbanafi, A T HA. T u quocp falue Hilar^uideo te fafcem librorum ferre fub ala, ut rufticusagnum* HI L* Entibilibrum,dequoheri 8C nudiusterdustam multa.ATH.Satis grandem* H lL*Endbialium eiufdem autoris } fatis foecundi* Nam tres vno partu edidit. Lege dtulum. A T H* De exprcflo Dei verbo libellus valde vdlis ac his tcmporibusneceflarius , cum grada Sc priuilegio Imp HID* T iculus, propter quem vadimonia dc=* feri pofsint* AT H Jta eft,nifi fciremus effe Di!ing£ impreffum. ldmiror, ubi ait neceiTarius, no additu fuiiTe ad S A L V T E M :Nam puto Dilingenfem Purpuratum omnino credere, hunc librumeflead falutem necefFarium, vt funt fidei articuli, in Sym=» boas comprehenfi* VidiH:intuC , quid aic tandem* H IL J nfpcxi dutuaxat aliquibus in locis 9 8c for=> tafsis oftendam tibi vnum atqj alterum: hoc autem in primis raihi videtur agere, ut, quantum pofsit, extenuet Dei verbum 3 & facra: fcripturse autorita= tem detrahat, vt non fit ex expreffo Dei verbo,quo fenduntfe vrgeri 6č iugulari, iudicandum , fed ex Traditionibus , aut interpretationibus Paparum fuarumue creaturarum* Vifum eft mihi veluti quoddam Epicome iftius maioris voluminis« A T* O Sepona* di^logvs TElLTlrs Seponamus obfecro : Nam videor mihi fentire te* trum odorem. HIL A R. Lege iffius minoris tu u = , tulum. A T H A* De eo,num calicem Laids, 8c v= , xores facerdoubus permicti, ac diuinaofficia vul= gad iingua peragi fas fit, HIL A. Hune perlegi. ATHA, Quid tandem C 1 HILA, Nullo modo potefi; pad,ut calix Laico, vt vxor facerdod permit= tatur, ateput diuina officia (ut ipfe vocat) veniacu= la Iingua peragantur. ATHA. Ida perdnacia atep arrogantia proderit gloriae D. Deinoftri protno= uendee, ne dubita. HIL A. Obdupefceres autem, fi videres, quam inepds 8c frigidisdn primis quam a uera pietate alienis argumentis vtatur. Prodit fe qubdEuangeliumfummeoderit, ut uereeft illi o= dor mortis, itaconaturillud,quacunqj ratione po= ted (ut dixi) deprimere & extenuare J utedam con= ieduris aliquando agat, quo dedruat apertum Dei mandatum, A X H A. Coniečturis ne contra aper¬ tum Chridi mandatum C obliterantur ne Chridi mandata uliis conieduris C HIL A R. Sic ipfe ex= iffimat, ait enim fortafsisEphefitii Concilt)autori= tate vfum vtriusep fpeciei fuiile abrogatum , fed adaeius Concilii integra non extare , quibus hoe potuiffiet clare euincere, fed tantiim fragmentum, & affert,non reiiciendas(ut ipfe dicit) conieduras.. quibus doceat Ephefinum Concilium ftatuidc, P to de OST0. ?4. fententia Papatus* A TH A.LicuifTetneEphcfi* no aut Calcedonenfi , aut Niceno, aut cuiuis de= mumConcilio abrogare mandatum Chrifti c V= , lul n velim fcire , quid ifte refpondcat Gelalio, cuius in magno (utappellant) Decreto verbafunt infena,quaehabent : AjUt incegra Sacramenta per= * cipiant , aut ab integris arceanturC Hi L AR, * Sentitfevalde urgeri aGelafio, utuideo, eftenim. valde folidtus,quomodo ab eofe explicet. A T H, Quid ait tandem C HIL A R, Muka, inter alia, cos , qui ante nos cum Papiftis de hoc aniculo contenderunt, Boemos in primis non fuifTevfos Gelafrjautoritate, citra autem dubitationem ullam libenter fuifle vfuros , fi vidifTent Gelafiumpro fe facere. AT H A, Ridiculum capuc, ergononii= cebic nobis aduerfus Papiftas , ullisfcripturis, ar- gumentis, & autoritatibus vti, nifi illis ipfis praes cife , quibus vfi funt alt) ante nos C Vnde haufic idud topicum C HlLARIVS. Ex peruerfita= te fui cerebri , qua Gigantum more pugnat cum Deo. Deindeait, uerba Gelafrj ad folos Sacerdotes pertinere, A T H A. Vndeilli conftat, cum nula Ja ficapud Gelafium facerdotum mentio i HIL A, Glo{racorem,inquit,Thomamde Aquino, dc Ar= « chidiaconum, explicantes ea verba , ab integris c arceantur, dixi(Te,utautambo, pa nem fcilicet 8c « vinum confecratum accipiant, aut abftineant a c O ij celebra= Dl AL O G ir'S T RILTTrs. t celebratione millarum , vt neutrum conficiatuf* A T H.Merce nugg, En tibi Gelaffi verba,qucc me= > merice tenco,ciim fumme mihi placeant* Comperi= 9 mus,quod quidam fumpta tantummodo corporis portione,a calice faerari cruoris abflineant,qui pro= 9 cnl dnbio, quandoquidem nefcio qua fuperftirio* } ne docentur afhingi^aut integra Sacramenta pereb 3 piant,aut ab integris arceantur, quia diuifio vnius t eiufdemčp miilerrj.fine grandi faerilegio non potefl prouenire.Quid hic audis,quodpointadfacerdo= tes,velconficientes(ytamnt)detorqueri;'loquitur enim de laicis, procul dubio, qui fumptopane feu corpore, abftinent a Vino, feu ianguine, vt in Pa- patu fit,A T H. Non eft dubium, & ipfemet Ofius tandem videtur agnofcere interpretationem,quam attulerat,e{Tealienam 'a verbis Gelafrj,quare accurrit ad aliam anchoram, fatis infirmam: Ait enim non reperiri integram eamGelalrj epiftolam, vnele Gra= tianusea verbaproduxit, ATH» Quispoffitfine naufeaaudiretampuiidafDicatmihi Ofius, putat neGratianum fibi confinxifie iftud epiftolae frag- mentum ( fi modo fragmentum eft) Sc non potius ex integro defcripfifieCH IL ♦ Aliud eodem in loco annotaui ceque ridiculSjautmagis fortaflis,Quan= 9 do nihil ex ca Epiftola habemus prceter fragment , tum iftud, quod adfert Gratianus, quoalio feniu a verba hcec accipi oportet, quam quo Gratianus e is a,vfus efie videtur,Porrb quo fenfu fit eis vfus,ex a* DE OSIO. 5:5 quot eanonibus, qui pracefferunt in ea diftinčtio= e ne, facile quiuis perfpexerit J qui non dealrjs, qu'am * de fecrificantibus loqui videntur,Sunt Ofiana ver* « ba,in quibus primum falfum puco,qu'od in praece=: * dentibus canonibus, non de alrjs, qua'm de facrifiU eantibus loquatur;Nam de laicis quocp mihi vide= tur loqui.Deindean nuni abfurdiffimum illud eft, quod ait,nos debere illius fragmenti verba eo fenfu intelligere,quoa Gratianofuntaddu&a;' Qpidfi Gratianus aliquidmaleintellexifTet in alrjs Patrum fententrjs & fcripturis diuinis, quas compilauit (vt folet male intelligere^atc]? errare, qua de re extant bo nilibeHO cogerentur nelečfcoresfequiGrauamin- fcitiam , 8C non potius verum fenfum verborum, quseiuntaddučla;'AT H.Portentofumeftdn tam paucis verbis 8c fere invno paragrapho apparere tot fgdos lapfus, Sed cum meminerit gloffatoris hu ius canonis,cur non produxit eiufmet verba i quae fcio huiufmodi eiTe,vt fi Papiftae poffent ea difpun= gere,autfuppn'mere, valdelibenterfacerenc* AT* Qu£c nam ea funtfH I L.Omninb contra id, quod ipfi de Buchariftia fentiunt, fed ea nune milfa fada= mus ) Audiquideodeminloco Ofius: vtinam, in= c quit J apudifios Gelafq valeretautoritas,nulIanunc * de fpeciebus Sacramenti eiTec altercatio; atq? vbi * hoc dixit, 8č Gelafium magnum fuiffe virum, 8c 0 = mni laude dignum afFirmauit ( quod nos non difa fitemuO Podučit verba , quibus Gelafius monet O iiji debere: VIALCGVS T EtLTTVS. 9 debere inconuulfum firmurrrp conftare, quicquic! » Patres fernel fanxerunt fecundum fcriprurarurrt »tramitem * Adducit ergb Ofius difene contra fc Sc pro nobis : Nofttum enim eft hoc axioma, ut manere debeat inconuulfum firmutrcjj quod Pa= tres Sc maiores noftri fanxerunt, SE C V N= DVMSCRIPTVRARVM TRA= M IT EM, At Ofrj Sc reliqui Papiftae con= tendunt, debere inconuulfum manere, quod ma= iores noffcri, etiamfi non fecundum diuinas fcrip=: iuras(anxiffent; fansenim putant, fi maiores no* ftri aliquid fanxerint, hoc tantiim fpečhnt, hoc adorant, quiccjuid Chrilhus Dei Filius ianxerir 4 . ATHA, Dixifi:i mihi ftatim initio, iftum eife iu» dicioprauo,&r fempermagis ineaopinione con* firmof. HILA*Qua?fo te Athanafi fine me ad* huc cxpaciari in hoc campo, vt agnofcas , qu'am Cit pertinax ifte Hypocrita «, Animadumo primutra Carolum QuintumCadarcm, deinde Paulum Pa= pam eius nominis ip «. cum omnibus Cardinalibus, hoceft, cumtota RomanaEcclefia(vtipfiinterpret tantur) deinde AloyfiumLippomanum , Vero= Epifcopum,qucm Ofius fufcipit Sc fummis laus dibus efFert, Poitremo ipfum Afotum Dominka^ num,queidemOfius vbiq? venerabilem Sc infignc virum prgdicat, animaduerto inquam, omnes ho?, quorum maxima Sc incomparabilis eft apud 0=3 fium autoritas, cenfuifie calicemlaiciseifepermka tendum, DR OSI O. fendum,# tamen non commouetur 0{ius,vtcunt illis confentiat , vfqj adeo eft durus Sc folitarius, quin fafcinacus Papaiibus praeihgds. ATH, gcio de Carolo Quinto, qui in libello, quem,Inte^ rim appellant>no folum calicem laids, fcdminiftris Ecekfiarum vxores.,Caefarea autoritate, permiflt,de reliquis a quos nominafti 3 an ica fenferinc, me lačen HI L* Paulus iti * Anno virginei partus M + D* X L V 111 ♦ Pridie calendis Septcmbris, tres in Germaniam legatos milit, quibus mandatum, de confilio & alTenfu omndum Cardi nalium (lic enim habetur in bulla) dedič, vt pecenubtis fibipermitti calicem J auc vfum vtriufcpfpeciei,, non denegarent; ea bulla paffim extat,impreira Bafilea^curante Ver= gerio,apud Oporinum* A T H A * Memini nune ildius legationis, hunc titulum iadabat, pro redu« čtione multorum populorum Germanicae natio« nis j 8c memini etiam, eam multos, magno cachi« no faifle profequutos,&: nec mulierculam quidera fuilTe inuemam, qusc voluerit ad Papatum reducn HI.Eaipfa Legatio cft.ATH Sed vode fcis Lip= pomanum Veronae Epifcopumfentire.calicemlai= cis e (Te permittendum f cene in ea ad IlluftrilTimg Radziuillum cuius fupra meminimus,Epiftola ali* ter fentic. H IL ♦ Quicquid in ea Epiftola videatur fetitire, is fuic vnus ex tribus legatis, qui bullam 8č mandata, de quibus dixi,per Germania circumfere= DI^LOGrs T E R~T IVS. bat, cedb, pailus ne fuiflet legationem ad fe defem, in qua contra fuam ipiius confcientiam calicem lai? cis permitteretfnon efl: credibile de vito, quem O? fius tantopere admiratur, Al H A.SeddeAfoto quomodo docebis idem fentire C Nam dereliquis, quos nominafti, videris mihi belic docuiile* HI L«. Cum libellus,de quo dixi,cui titulus 1N T E RIM quem nonnullifphingem nonnulli cbymeram aps pellant, monftrum cerre fuit horrendum, fuiffecin comitrjs Auguftanis , anno JVL D* X L Vili. leC quotquot funt aliqua autoritate viri affirmabunt, verifsima efle quae dixi, Quin cauiam quocpadducerent, quamobrem Carolus V, Afo= tumloco amouerit &C proiecerit a fe* A T H,Quam caufamadducerenttH I L*Quod Afotus perpetub & importunifsime in auribus Cacfarisinftiliaret, Sc latera eius urgeret, eum faluum fieri nullo modo pofle , nifl omnes Lutheranos gladio abfumeret«. A T H, M.emini me idem a girauifsimis uiris faepe audiuifle,quanquam alia quoepcaufa afFertur^uod fcilicet Carolus V^praefenfiiTet Afotum efFutiuifTe nonnulla, quas in Confefsione ipfius Ctefaris audi* iiTet, &T puto utranepefle veram: fed digreiši vide=s mur a libro Ofiano* HI L* Minime gentium, om~ tiia enim haecpertinent ad detegendam incompa* rabilem impietate & pertinatiam Oiq, qui nec Cae* faris,ncc Papae, necCardinalium, nec aliorum vi* *orum,quos ille maximi facit, autoritate permoue s P tur* Dl^tLOGFS T E2L.T IVS tur. Atinquodemumarriculo ? Certe ineo,qui muho minus poteft a Papiftis defendi, quam qui= uisaliusex controuerfis* ATH A. Facit ad rem, non nego, ut facit etiam, quod de Afoto,quem Q= fius tantopere admiratur , attigimus : fed dic mihi Hilarf potes ne mihi indicare, quid ifte deConciirjs fcribat;'H IL A R,Pofrum 3 ait in fumrna^omnia ek fe facroianchifsima^ios autem reijcere, quicquid illa »ftatuerunt^ audi eius verba. Quicquid afanetiš pa= > tribus traditum, quicquid Conciliorum autoritate , coftitutum 3 quicquid ineredibili totius orbis Chri= , ftiani confenfu.totlgculis eft receptum,id tanquam hominumcomentumreijci voluiftis* A TH.Falfa omnia 3 ProhNefarium criminatorem Ofium; Non enim rerjcimus promifeue quicquidPatres, quic= quid Cocilia J quicquid Chrijftiani orbis cofenfus in= uexerit, imo muha quaefunt in Patribus reuerenter fufcipimus 3 &: multo func plura ea 3 quac fufcipirrms, quam qux reijcimuSjUt fufcipimus etia muka a Co= cilrjs coftituta,&: aChriftiani orbis confenfu copro= bata, Sed duntaxat rerjcimusquicquid alienuma uerbo Dei inue&um fuerit, fiue a Patribus , fiue k Goncilris,fiue a toto terrarum orbe^fiue ab A ngelis, fiue ab Apoftolis fuifTctinuecflum, quodita nos di= uinus Spiritus per Apoftolum moneat,vbi inquit, 9 Si Angelus e ccelo 3 aut nos 3 nofti reliqua,H IL, I# e omniiio cotra.Cum enimEuangelium habeat,B 1= »BITE EX HOC OMNES,hominesautem nefcio DE OSI O. $ 8 nefcio quimitrati et laruati/edentes in Condliabu« loBafilicnfi S^Conftantienfi, effutiuerinthscc ver- ba:Licct Chriftus inftitueric fub vtraqj fpecie, tame 6 hocNON OBSTANTE (ficenim prorfus, c diferte derogant mandato Chrifti^ftatuimus.ut co= c trarium fiat; Ecce, diuinus Spiritus monuit, neq$ Angelis, necp Apoftolis Iefu Chrifti licere,contra mandatumChrifti 3 quicquamftatiiere,fedanathema e{Te,qui fecus ftatuiifetdfti contra,feriunt enim ana= themate,et in ignem conijciunt eum,qui Chrifti in= ftitutionem prgfert ordinationi hominum, Sc quo= rum demum hominumCcarnalifsimotum et crude= liisimoruiru Sint quidequanta voluerisiančlitate SC virtute,nuncp licebit eis,nunčp k Chrifti inftitu* tione, vel latum vngue,ullam ob caufam,difcedere: fed qualesPatres,quales laruaejn Conciliabulo Co= (tanrienfi fuerint 5 apparet ex multis quidem ; fed prg= cipueex eacondemnatione ,qua tuleruntinloan- nemHufsium Sc Hieronymum de Praga, quos ad fe,fub fide puhlica (fi Dr)s placec) vocatos.in teter- rimum carcerem ilico condiderunt, O venerabiles Patrestpoft annum vero , cima vidiflent illos tene* bris 3 fqualore, inedia, Sc frigorebene fuifle macera* tos, Sc excarnificatos J audierunt quide pro fe dicen* tes/edtanta impatientia SC indignitate audierunt, quanta teftaturelkjuitfuis literis Poggius Floreti* HUSjhomo Papifta,ne quis forte putete noftratibus cu fuifTe,c5 illos marryres Chrifti fufhoge lauder, Sc P i) durifsi* - DIALOGVS TERJTITS, durifsime cum illis a&um fuiffe demonftret, dein* de flammis crudelifsime vtruncjjabfumpferunt, ad huncne modum celebranturConciliaC In iftis ne praefidet Spiritus fančfcus? Ifta ne praefert Ofius cla= ro 8C aperto verbo Del ? Quod nam autem clarum Sc apertum dicendum erit, fi hoc n 3 eritjB IBIT E EX HOC OMNESf&apertumeffe fatetur a Dccretum ipfumconciliare,mquoitahabetur (ut » modo dixi)licet Chriftus inftitueritfub V T R A- Q_V E fpecie:fub utraqj,inquiunt,Chriftuminft:i^ tuiffe, imofatentur quoq^ in Primitiua Ecclefiafu= iftevfumduplicisipeciei, tamen hoc non obflante contrarium decreuimus.O elegantes hominestCur autem contrarium decernitis C Quia,inquit Ofius, inftitutio Chrifti, tacito quodam confenfu totius Ecck(keCatholicae.,fueratabrogata. ATH, Dicit hoc OfiuscHIE« Audi num dicat, 8c quidem difer=s 3 tifŠime;Exquotempore,Germaniaepars,qug nobis 3 eft vicinior, Chrifti recepitEuangdium } ex eo ufus 3 utriufcp fpeciei, tacito qucdam confenfu totius Ec= 9 ckfiae,fuifle videturabrogatus, A T H.Miferetme r.deicgi- bominis,qui ciim legeritapudiureconfultos, leges ^aibu 6 dc ciuiles, tacito cofenfu omnium,per defuetudine ab= rogari, idem putatpotuifTe fieri de infhcutionib. SC prgceptisChrifli,oprgpoftcri iuditrj homine*Quid poteftmagis blafphemum dici:'V erbum enim D°- minimanetinaeternunbnonpoteftprscfcribi, no11 poteft abrogarfnectantillummutari, necp ab An= • gefis D E OSIO. gelisquidem,autipfismetChrin:i Apoftolis(utmo do diximus) cur ergo pofsit ab iftis OfrjscHIL.Sed mifereat te eorum Patrumquoq? , qui inConcilio Conftantienfi Sc Bafilienfi fuerunt:Nam licet hi mi= nitne vtantur eifdem prorfus verbis, quibus vtitur Ofius,quod fcilicet,tacito quodani confenfu homi= nuni, pofsit abrogari mandatum Chriftftamen ide prorfus pronuntiant,entibi verba. Chm huiufmo= « di confuetudo (de danda fcilicet vna duntaxatfpe= « cie) ab Ecdefia Sc fandis Patribus rationabiliter in= c troduda,& diutifsime obferuataGt,habendaeftprQ * lege. Ec totidem uerbis agunt Bafilienfes quocp, quid attinet recicaref. A T H. Miferec me eorum quoc£,fed magis Ofrj, qui incidit in magnam luce, &:fcelidtatemfcripturarum,& tamen ufcpadeo cg= čutit. Sed ciim ifti Patres Ofiani redpiantatcpap* pellent rationabilem atqj laudabilem eam confue= tudinem, quaefuera& inueda contra tamapertum verbumDei, ablegoillosad eommriietCanones> qui funt in decretis,difLc>.in omnibus enim illis co= tinenter , 8č funt decem numero,clarifsimis verbis pronuntiatur, Non debere confuetudinem rationi c 8C veritati ptaeferri, Abolendam dTe confuetudi= c nem, quac eft veritati contraria , Dixi(Te Chriftura e egofum veritas,nequaquam egofumconfuetedo, * Confuetudinem fine veritate errorem effe, verita= c tem ualere,inualefcere,8£ in scternum uiuere, Chri= * ftumfolumaudiendum, Sc non debere nos fpeda.= c * .i i P iij requid. c DIALOGVS T EP^TIV8 t 9 *equidaliquis antenos faciendum putauerit, fed , -quid primus,qui ante omnes eftjChriftus fecerit 3 8c muka huiufmodi prscclara, modo ab illis feruaren= tur Jn fuma latifsimum capum, in quo aduerfus O- fium excurrat,habiturus elt,qui prouintia fufceperit refpcndendi, in hoc praefmim articulo* Sedredeo adid,quodmodointerrogaram, obferuafti nequo= modo is definiat concillum,cui čredi oporteatC HI«. Antequam de hoc refpondea,quccfo,fine me unurn adhuc atqj alterum locum ex eode Dialogo afferre* A T* Affer quicquid vis,audio*H I L« Ofius efl: in numerofuperftitioflfsimorum illorum hominum, qui nullo packoferrepolurne, ut Bibliain uernacu= lam linguam uercantur.A T H* Bonum ingenium narras,oč vere Epifcopale* HI L. Muho minus, vt in templo, ciim preces fiunt,aut officia (vt ipfc vo» cat) diuina peragutitur, ionet vila vox vernaculaj (ailS enim eflc putat, fi verba diuinarum fcriptura= rumaures ncftrasjicet obfcura et non intelle&a,fe= riaiit. ATH, ApokolusIongealiterfentit.i.Con 14* cuioportet noscredere, Paulo ne, an ifti Ofiof HI L* Mirecauillatur contra locum Pauli, 8 č de= jnutn dicitlicuiiTeEcclefiseid, quod Paulus docuit, mutare* A T H A* O ineptum, imo blafphemum hominem* HI L* Sedaliudaudi etiam abfurduro * atcp blafpbemum, Si, inquic, creditum cft a gem i= 9 bus „ quodquaedam carmina, quas prjccantationes > appellant,quibus ikud artis eft ,infufurrantes, no= minibui DE OSI O. 60 minibus quibufdam compdlatis, quaenecipfiqui- * dem qui inuocant, norunt, ex folo vocis fono uel * fopiantor ferpentes , uel etiam decauernis perrra- ‘ hantu* abftrufi, A T H A, lefu, Iefu, quid audiamC 4 Ergo Ofius vult,ut imitemur quod fecerunt Ethni= ci, no quod Paulus docuit,atqj, ut per fonum facra= rum Scripturarum non intdledarum popellusin- cantetur, ut incantantur ferpentes f H i L A R* Remtenes, quare non recito reUqna j quaehicfub=, iungit Ofius , Ted alibi fic ait; Angeli afsiftentesin c confpe&u Domini, &C videntes fadem eius, liben= « ter & grate accipiunt,, fi Temper verba fcripturae, c horum nominum appellariones veluti carmi= c naquxdam& praecantationes ex noflro ore pro= c mamusJBt paucis interiečlis ; Si ergo vides, o au= ditor , aliquando legi fcripturam in auribus tuis, < quam non intelligis , 8d fenfus eius tibi videtur < obfcurus, interim fcias te hancprimam TufcepilTe« vtilitatem , quodfolo auditu , vdut praecantatio= « ne quadam , noxiarum virtutum , quae te obfi= « dent , & qux tibi infidiantur , virus depellitur, , & fugatur. Obferua tantiim , ne efficiaris,ficuta= r fpides furdae, Sc ohturantes aures fuas r ne audi* « ant voces incantationis & venefidi* A T H A* Iefu, Iefu j iterum exclamo, plenus magno ftupore: Namvideoiftum omninb putare,uerba diuina non intelledta, intemplo pronuntiari.proincantatione, & pro Dl AL OGV S T EILTTrs. Sc pro venefido,an in eura vfum fuerunt nobis di* giro Dei defcripta^HIL, Teget feautorita‘teOri=: genis,qui ad eundem modum videtur fenrire,cuius etiamuerbarecitauit* ATH* QuafiOrigeneSjin ea duntaxatre/cedifsime lapfus fuerit, an non nofti HieronymumOrigcnis multos errores acriterin= fedatum fuifle f er go folet fa?pe 8c grauiter errare* HI L, Nonefl dubium,quin hic quocperrauerit, Sed Ofius,ut eft praui iudicij, in eo potifsimum 0= rigenem fequitur , in quo errauit , Sed audi hasc »quoq?, Si non promendae funt, vel non audiendac , precationes, nifi quas intelligas, quid ex eo confe= >quetur aliud , quam nullum fore in Ecclefia Dd >Pfalmorum vfum, quos Dauid confcripfit;' Quo= 3 tum quemcp enim reperies, etiam ex dodioribus, »quifententiam eorum affequatur ,quacunc^tande linguapromantur C Hadenus Ofor , qui magna contumelia afficitSpiritum lančium 1 &: Dauidem, cum dicat eum dedilTe Ecclefiae Pfalmos , qui non intelligantur 3 ficut alibi vociferantur ifti/ermonem diuinum effeambiguum,velut Sphingos amigmaa ta. No diffitemur plerac£ in Pfalmis efle, paulo ob=> fcuriora, fedmulto maxima pars, fi a dodis Sc prjs virisfuerit diligenter, invernaculas linguas., con= uerfa, etiam a vulgo plane intelligi, Sc cum dulcih (ima confolatione Sc magno cum frudu legi Sc de= cantari videmus. A T H. Omnino inepte Sc ftultc taciocinatur Ofius , fi non promouendae funt vel non D E 0810, ' 6l non audiefldse precationesmifi quas intelligas,nub lusfuturus eft inEcclefia Pfalmorum vfus, quod p auc i eos intelligant* Quorfum ergb putat eifea tnaioribus inftitutum, ut decantetur in Ecclefia res obfcura Sc non intellečla ? HI L* Quorfum ♦ non= tieaudrjftimodo ,uttalibuspraecantationibus , & ueneficrjs populuspraemuniatura noxi)s &veluti incanteturCA TJHfVereincantatur 8>C dementatur ab iftis nugis& prasftigrjs Ofianis + HIL + Audi qug fequuntur;Habemus,in linguam vernaculam con= e uerfam orationem dominicam , quam multos au= c teminuemriputas, qui vel terrium illius uerbum, c faltem ad literam intelligantfcerte ex imperita mul= « titudinevix centefimum quemqj,vt interim de fen- e fu taceam, Quis non videat Ofium liuore & odio hiclatrare , ut diffametufumvernaculaelinguae in precibus C AT H* Vnica duntaxat ratione podeč excufari, fi quis videlicet diceret orationem Dornik nicam non fuifle diligenter 8c verbis perfpicuis in linguam Polonicam conuerfam,fi enim fuerit rede conuerfa, falfifsimum efi:, vt nec tertium verbum, faltem ad literam ,intelligatur,H I L^Statim fubiun= git: Apud Rudbs^tiecp gtaecse, neqjlatinae linguae c in facris vfus efL Nunquidautem, quacpronundat * facerdos "epopulo quiuis intelligitfpleracp ne facer= c dotes quidem ipfi,nemotamen apud eos quirita= c tur, officiadiuina 3 linguanon intelleda decantaru« Expende Ofiaticum argumentum, Rufsi non que= Q. runtur DI\ALOGVS T EFLT IV S r-untur offida diuina,lingua noti intelle&a, decan^ tari, ergo male faciunt reliqui populi,qui cuperent ea decantari tali lingua^uje pofset ab ipfis intelligi, A T H.Hoc perinde eft,ac fi quis diceret, Varmien= fis Epifcopi Diocefani libenter verfanturinilliste= nebris-jn quibusab Ofio continentur (exceptis ta« men Elbingenfibus, ut funt boni viri) ergo reliqui Poloni non deberent defcifcere(ut faciunt indies)a Papatu. Mirum certe iftum Mitratum non pudere tam putida literis mandare, quo demum feculo:"iI= luftricerte Euangelijlumine, & pererudito: perge de vernacula lingua ex Ofio 3 fi quid habes+H I L A* , Pergam* Narrat Sclauicam linguam plus etiam, , qu'am quartam Europae partem copledi: Hac enim , utiBohemos Sc Morauos, &Caflubos, 8dRufTos, , &Mofchos 3 SčSuetios, Dalmatas , Boznenfes, » Croatas, Rafdanos Sc Serbos. Hadenusuere,nifi qubd non omnes adhuc recenfet poputos,qui Scta= uicalingua utuntur, Recenfenturfere omnes aGe= nerofo Domino Sigifmundo , fumma prudentia Sc virtute Barone ab Herberftdn, in commentarijs rerumMofchouitarum, Moxait Ofius , idas na= tiones uariare dialedis, Hoc quocp uere, Podremo , inquit: Si voluerimus tam multas & varias trans* , lationes diuinarum fcripturarum adornare , quae 4 omnibus idis nationibus fatisfaciant, vix rede p f o= , uideri poterit,quis enim praedabir, fi fua quasq^ ges x dialečio facrasprecatipnes, Sc kdiones vcdasiia* VB O Sl O. 6 z buetit ut nullus error in vertendo committatur? Hoc inepce 8C calumnicfe , & a fentinis Ecchianis mutuats C is enim &nile nefcio quid} neqj enim to=: tide verfiones eflent curandae, quot funtSclauicae linguae nationes,cum fint tam multa^&varienc re= uera dialedis/ed quemadmodum in Germania,in Italia,inGallia,in Hifpania fit, attemperandae eflent verfiones,eafcilicetdialečlo , quge communior eft, utmukisfimul vna verfio poflet fatisfacere, quod non eflet valde difficile fadu* Deinde quod Ofiiis ait de periculo,ne quis error in uertendo committa= tur.ergb elfe a verfionibus abftinendum, prodit fe, quod timeat,ne populus Sclauicus 3 fii legerit ) autau= dieritBiblia, intelligatfe hadenus fuifleab Rafis Sc Vndis enormifsime deceptum* A T.Poflet ne fer= re,quod credas, Ofius, vt Biblia in Sclauicam ling= uam verterentur, iuxta veterem Sc vulgatam ver= fionem, quae Papiftis eftin vfu, optima fide, it'a, vt nullus error,ut ipfeintelligi^committereturfHI L* Nibil minus , audi quid dicat: Eft vfu compertum e verfiones iftas literarum fandarum inlinguagen= * tis alicuius vernaculam , multum Ecclefijc Dei in= « comodiattulifle* AT H. Debueratdicere,Ecdefiae c Paparum,na huic multum reuera imcomodi attule= runt, vt vicifsim plurimum comodi Ecclefiaz 8c glo rig lefu Chrifti.Sed dim ne

inquibus deilloIndi= cejCjuafi fueric non multb poli: tempora Apoftolo« rum fcriptus, prolixe differuic; {cio,qui habuerit in animp contrario fcripto fe obrjcere, fed cumLucre= tiuSjftarim poft ea edmone,diefuum obrjlTe^amico meo no vifumfuit ludari cumlaruis* A TJEiaben- erat ratio viuentium, quos commonefieri, ut ab impoftura cauerent, fuiffent profečto opergepreti= um, vtinam adhuc fcriberet.H I.Fiet fortafšis, A T* Si Ofius in iftumlibrum incidifTet, haud dubie vo= luiffet vtieius autoritate.H I L* Quid ni? cum alio= rum quoep librorum fičfcirioruni atqj apocripho* rum aucoritate niti foleat* Illudmiror, neminem ex< Papifticis adulatoribu&S^propugnatoribus hade= nus ext itiile,qui adduxerit illum Lucretianum Indi cem verfum cxSyriaea Iingua,vel pro Purgatorio, vel pro Ecclefiarum dedicatione, vel aliquo huiuf- modiarticuloconftabilierido. ATHA* Fortafsis eos DIALOGVS TER.TirS. eos puduit* HIL A, Non puduilTet OfiunijUtpote quem nihil pudet, fi modo in librum incidilTet* Nuncfiuis.admaiorem librum redeamus,fed ta=* men antequam ad id refponderem^uod de Conci= lrjs petere inftitueras, vellem quod promili exfolue= te : promili enim me locum oftenfurutn , ubi Olius dC vfum nefcio quarum veftium .,quas lacras nomis nat, quib. fcilicet vtuntur Mifsificatares 3 &:multas eorum gefticulationes, aliacp ineptifsima et blafphe malaudat& mordicusnititurretinere* A X* VTc§p adeb parum timet, qubd & miHam & Papatum ab radicibus iplis ruente videatCH LTimeat uero 3 imo audacior & arrogantioreftfaftus, Conqueriturer= go deCaluino quod plura abrogarit,' quam Luthe- , rus, en tibi verba: Fecitquod adhuc a Luthero 8C , fečiatoribus fuis fačhim non fuit,ut 8c facras ueftes, , cumres diuinafieret^&T luminarium vfum, & cam= , panarum pulfum prorfus rerjceret. A T H.Cur non addidit 3 O rem iridignam? & deteftandam, aut ali* quid huiufmodi, ut folet efie importunus exclama= tor 5 quanto autem verecundius & grauius feciflet, fiintantaluce Euangelrpiftasnscnias difsimulalTet? H IIv, Aut faltenijli non alias efFutiuilTet multb ma= iores, quales nuncperftringam,Nofhlacrificulum fokre,ante altare, vti plurimisillis gefticulationi^ bus & conlignationibus, praeter multiplices illas veftes , quasnofter Ofor facras appellat: quiafue= runt reiperfac aliquot guttulis aquae luftralis., aut falfae* DE OSI O, 6? falfsc. Ofius crgb, veluti in contemptum & contu=* meliam paw ,s codcftis, qui 3 mifta Euangelrj aurora, laruani detraxitiftis hypocritis,patefecirq? ridiculas jpforum fuperftnionesatcp nugas, celebrandum fi= bi putauit, prorc grauifsima & facrofanda, totum illum habitum atcp ornacum, totamcp illam iocula= rem adionem feu gefticulationem facrificulorum, Ait enim iMifsificatorem efle miniftrum recond= c liationis inter Deum & homines , quam non mo= * do verbis pracdicat,verum etiatn habitu, & adione c repraefentat,ac, qucmadmodum ea fada funt in cru £ ce,fub afpe<5tum ajflantis populi fubrjcit, atcg omnia * facic j Vt tidei fuae commiflus populus reconcilia^ ' tionisincrucefadaefrudum confequi pofsic.A T. c Vix putaiTem eiTe tam incptum &f tam leuem, qui ingereret nobis leuicula ifta&putida , eopotifsi= mum tempore, quo agituf de fumma rerum, hoc cftde Rom.meretrice funditus perdenda,non mo= do de cincinnis dccp fuco eius abolendo. Sed ciim ftulte dicat.iacrificulum fuobabitu,fuisčp gefticula= tionibus repraefentareChriftum in cruce penden= tcm.ideocp ifta efle inftituta, vt populus reconcilia* tionis fada: frudum confequi pofsit , quotum quem cp rcperiet Ofius in populo, imo in grege ip= fo facrificulorum, qui intelligat illam mutam trage= diam ? HI L» Oftendam tibi inox Athanafilocum, in quo ifte nofter incptus adducit autoritatem li= Kcuititulus PONT1FICIALE, ATHA, R Monflros Dl A LOGV S TEILTIVS monftrofi(Timi iilius Romanih HIL* Iilius pror* fus > ubi,tanquam ex Stygiapalude 3 fcatent fceticlifsii mae i nepdae, atq? horribiles blafphemiae* Quocirca miror iion adduxi(Te hoc in loco nominatimalteri* us perridiculiblafphemiqj libri autoritatem, cui «= tulus RATIONALB DIVINORVM officiorum, cum in eo reddatur rado omnium ifta* rum nugarum & naeniarum , quas hypocrita^ad obruendam & fepeliendam piam doktrinam fom= niarunt,8c Mi{Taeinferuerunt:quanqj fi non addu= xit nominatim, apparet tame ex ea fendna multa e5 haubfTe, bC pro fuis recitafle: Na alibi quoq?hocfa=’ cit & fecurn difputat, cur fexta feria a delicadoribus cibis abftinendum efTe iufTeric Rom;Ecckfia,cur die dominica corpora largius reficienda, AT.O graui= tatem Ofianam, H I.Cur oleo crifmatis admifceatu* baliamum,& alia huiufmodi, nec tame fendnae me* minit, vnde haufit.Sed ad muta fabula,fcis,illius no ftri hiftoria 3 e{Tefude 3 in iftorum oculis 3 podfsimum quia no rarb hiftrionicas illas inepdas 3 modb ex pro feiTo, modo obiter atc^aliudagens belle falfecp per= ftringi^vtfecit alicubi de ifh muta fabula* AT.No= ui illum locum,quo plurimum deleC celebrare (fi Orjs placet)0 iudicium.an putat haec quocp efTe ex traditione ApoftolorumC H1 L* Sed audi, vt multb pluribus alio in loco agat de iftis vere mutis fabulis. Ea quae per chartam.« 6c atrameGtumProphetjefc«pfcrunt8c Apoftoli, c . R ij Ecclefia , Ecclefia non modo/viua voce/ms traditliberisjVC , rum edam dierurn obferuadone } Signis, Simuia=* »chri\Habitu, Geftu fiueačtionefacudotum, praes » cipue Sacris operantium, ac vario rituumac czcre= o moniarum genere., quafiprajmanfum infandum o= sricibum inlerere cupiens, pfjs omnibus quamlibet , imperiiisinculcare conatur.A T H.Valde ergoru des A poftoli fuerint oportet, qui cutn de prsedi can do, per vniuerfum orbem, Euangelio mandatum habuiffent, nunquam pomit illis in mentem veni=s re de ifto veluti praemanfo impericorum ore infe= rendo. Nunquam enim fignis, nunquam fimula= chris, nunquam vilo fpeciali habitu, aut gefl:icula= donibus ( quemadmodum neq?vllisMiifificado= nibus) reprefentarunt populiš, quodin Propheds legiffenc Sc aChrifto didicilTent.O Leuiculum O- fium, qui in tanta vndique erumpente ( quod libet centies repetere) luce Euangeli} , fretus nefcioqui= bus verborum 3 illccebris atcp fophiftica, adhuc fpe* rat, fepofle nobis perfuadere, vt reuocemus vfum iftarum nacniarum * HIL A. Dic blafpbemiarum: Nam Spiricusfančhis diferteinfcripturis condem= nat obferuadone dierum, imagines Sc ftatuas,quic in templis ad cultum atcpad adoradonem proftent: SC tamen Ofius iftam dierum obferuationenijedam alio in loco, veluti jfacrofan&am Sc valde vtilem Ec clcftjs celebrat, vt vfum etiam imaginum Sc ftatua- rum quoq?, Audi eius verba* Quo tenacius infigj D Z OSIO. 67 podit mentibus mortalin beneficium mortis Chri* * fti deinde refurredionis cius, Ecclefiaftatuere vo=* * luit, v* fexta feriaabftineremus a cibis delicatiori=* bus, quafi compatientes Chrifto pro nobjs paflo & * mortuo« ATH, Magna reuera parumtp didimiliš padioni Chrifti &C noftra padio,fi per cota feptima= nam, vno atq$ altero prandio a carnibus abftinea* mus.Nihil poteft dici infulfiusjrll L. Audi reliqua, Deinde, vt die Dominka corporalargiusreficere= c musrecrearemusčp, quia gauififuntdifcipulivifo c Domino« A T H« Putat ne eos tune largius refecif- fe &. reereafle corpus delicatioribus ferculisC O iocularemhominem. Etcum dixerit fexta feria a ci= bis delicatioribus abftinendum ede, eft quod valde miremur, homi nem alioqui fuperftitiofidimum no diferte dixide a carnibus abftinendum * Profedo haud placebit boe Papis: V idetur enim fentire non habendum ede deledum ciborum, ciun quis ieiu= nat,fed(atis ede, fi minus delicatis cibis vefcatur. H I D « Quod vero ad ftatuas 8c imagines atdnet, Ofius adducit nefcio cuius cociln decretum, in quo elegantes aliqui Patres aufi fuerunt pronuntiare,ex Traditione Apoftolorum,ede habendas in templis imagines & ftacuas Chrifti Sc fandorum, quaead cultum at ep adorationč proftent: Qui n etiam tem^ pla eorum inuifenda&; fepulchra 8c reliquias, ex quibus morborum fanationes enianant. AT.Proh Deumimortalem, hkquoq? imohk potiffimunv r - R itji vta== Dl AL0GF8 T EILT IV S, vtamur noftro dido intercalari,in tarna luce Euaiu gelrj/poft tot dodiflimorum hominum elucubratk ones atcp difputationes,adhuc audet ide tam futilia, &C tam blafphema ingerere * H K Diceret trecentos & amplms Patres in concilio legitimo cogregatos, hoceft, Spiritum Sandum ipfummetad eum mo- dum affirma(Te 3 qj fcilicet Apoftoli viua voce docu erint, imaginesin templis ad cultum atcp adoratio= nem collocandas dTe,8č templa & fepulchra et oda & veftes fandorum colendas:Ergb no pofle nega= ti, quin fit veriflimum, A T H, Relponderem,fum:: mam et corpus ipfum dodrinae Chridianse prorfu* repugnare, & hidorias non Apochriphas, quae de A pod olorum temporibus fcriptae ad nos peruene= runt,Quare decretum Conciln r quod redtat,no fu= ide Spiritus Sandi,fed carnalium hominum decre= tum: quiaa dodrina Spiritus Sandi 8c 'a veritate dlfTentit.H I k. Diceret, concilium legitime congnc gatum non pofle errare, AT H,Refpondercm noti pode errare, fi fequutum fuerit fenfum Spiritus San di, fed ciim podim us vider e 8č palpare hoc, quod recitatumed, non fuifle fequutum diuini fpiritus fenfum, habeat Gbi Ofius & iadet fua concilia quan tum voluerit ,nos atalibus abhorremus,totope= dore. Sed quod ad imagines 8č datuas attinet, ob= feruadi ne,an Ofius id quoq? approbet fuo calculo, vtaMitratisbenedicantur, aut confecrentur,atue= quatn in altaribus ad cultum & adorationcm coUq z centut: DE OSt O. <$S eentur ?H I E A. Nullibi hoc exprefse, fedpofiem irrefragabili argumento ftatim docere, qubd Ofius ftatuarum quocp atqj imaginum C O N S E= CR ATIONEM fuo calculo approbet* A T H* In tantaluce Euangelrj * HI L A ♦ In tatica luce Euangelrj, A T H, Proba obfecro, H l L A,Ea confecratio aut benedi&io extatin libro illo puti= diflimo,quemvocanj P ONTIFIC ALE, Ofius hunc approbat, Ergb ftatuarum atcp imagi* num confecrationem approbat,qua nihil poteft ex= cogitari execrabilius :Naminter alias blafphemias,, quibus vtunturEpifcopi cofecrantes„ hacc vna efi.'«. (audi Pontificialia verba 8č valderudia*^ Clui= cuncphancmifericordiae Reginam, gratiofiffimam « Dominam noftram, coram hac effigie , fuppliciter « honorareftuduerint,&: de inftantibus periculis c~ « ruantutj & in confpedu diuinae Maieftatis tu* ,de « commifiis 8č de ommifiis veniam impetrent, atqs 4 mereantur in praefenti gratiam, quam defideranta= •« dipifci, in futurocp perpetua (aluatione cum elečlis « tuis vakat gratulari,Quid ais Athanafi;‘A T + Aio, hanc effe cSpendiariam viaadimpetrandas gratias,. impetranda remiffionem peccatorum, impetranda denicp vitam gternam,fiquis aliquam Diuae virgi= nis e ffigie vel accenla candelula, vel preculis fuppli* citer honorauerit, aut fortafiis etia tabellaaliqua ap= penfa,vel corolla,vel cingulo,vel vefte aut torque > autannulloihoc enim Papiftaeappellant honorare*, M velim redtes verba , quibus Ofius Pontificak laudat* DIALOGVS T E R. T IV S, »laudat* HIL A, Ea fiat im audies^fineprius recitem * quacpraecedunt.Quod filiber cxtaret, quem Igna= * tium fcripfiiTe de tradiiionib, Apofloiorum narrat 5 Eulebius 3 inde ceno certius, ha rem fe habere cog= * nofcere licem« A T H. Subfifle obfccro. Qua de re agic,quac certb certius conftaret, filgnarij liber noti interr,fTetCHI L A« Debencdičtioncolei &aqutc Baptifmatis. A T H* Definancergb eam vfurpare, dum liber Ignatrj,ex quo cer; o certius de eo confta= m,in lucern alicundeprodeat, Quamuis,G prodih ret, fičHtius quifpiam prodiret Ignatius, ut fičlitius cfl:Clemens J Dionyfius 8c alq quidam»Nemoenim cifi fuerit craffus papifta 5 &: Oft) Spiritum habuerit, perfuadere fibi poterit, Apoftolos Iefu Chrifti vel oleum Chrifmatis, velfontem baptifmatis benedi= xifte«HIL. Deinde fubiungit , Porro qua forma * confecrari folitus fuerit vel fons Baptifmatis, vel o= * leum Chrifmatis, non fatis conftat cx veterum fcri= ptis. A TH« Mirum, pertffTe eam formulam, fi fuit ab Apoflolis tradita: valde ofcitates fuerint oportet Apofloli contemporanei, Sc qui paulo pod in re= gendis Ecckfrjs fuccefTerunt, cum tanti momenti, tamcpneceffariam rem (vt ipfi iatfiant} noncufto= dierint } fed pafsi fuerint interire,ita, vt alia qu£ dam, baudmultisanteannisfuerintconciiinanda.HIL. Quis non videat exhis,qua? adducit Ofor, efTe va=* rtifsimum, quod papiflae de iffcis benedičtionibus fomuiantj quod fcilicet fuerint ab Apoftolis tradi= tsc? DR O SI O. 69 tse omnia, qu* ab ifto adducuntur 3 ipfemet ui* dec ufq*adco inčem effe atcpinama^t demum co=» gacur cliccre peri}(Fe nefdoquemlibrum,exquo co=* gnofcere liceretjem ita fe habere, ut ipfi nugantur, quin addit (vt modo audijffci) quod ex veterum fcripus nihil conftct(ut reucra non confht) de for¬ ma , qua confecrari folitus fuerit,uel fons baptifma=* tis,uel oleum chrifmatis.ideb fubiungit; Audi,nuni Pomificak diferte approbet, interea quae nobism 4 Pontificali Romano praefaipta efl:, ea rede v - e tim ur. A TH A. Omnino approbat,proh pudofr Qj?*s enim ignorat, quara pudcbe ineptide , qualia ddiria, quaks magicae diabolicscrpincantadones, quam deniffi horrenda: idolomanicc atqjblafphe= miae congcitae fintinilla teterrimafentina? Hi L«. Imo crediderim multos adhuc ignorare, ut in anis mo habeam dare nune excudendum mdilrofum il= lum librum:Hunquam enim fukin Geraianiaex= cufus,quod fcia.Hl.EfTet profeC thimia= nia,& neccfledl', uttotusftunusredpiatur(lk dicit textus) a campana* A T H* Qutc nam erit magrca impietas, fiharc noneil ? folentdicere , boe genus caeremoniarum elTe ex Apoftolornm tradidone. Sed cimi Apoftolorum temporibus , nullus fuent campanarum ufus, quiadmodumrecensefi , quo pačio defendenti/las incantationcs T H I,Hic nulla faciunt Apoftalorummentione/edMofis duntar xat 4 AT 4 QuidT ut:ant ncMofem ti Tum TuifTe cam - panis^HIL* Non, Ted rubiš argenteis , Dauidcm autem Cytbara , tubisuero &C cytharae fucceTsifTe campanas, certe tubarum Sc cyiharce meminerunt in hac caeremonia. A TH. Dicunt fortafsis Mo- Tem tuba m, Dauidem cytbaram lauifTe, vn xiffe 8C fuffitu curaffe, vtifti Campanas C Hi L, Non boe dicunt^ DE OST O. 7 o «3kutit,fe^ a ^ a ‘ Quae nam ? non effugies, quin rnihi hicdicasaliquidde verbisiplis 3 quibus utantuf Mitrati,cum fuas campanas baptizanc,oro te 3 dic,fiin memoria habes*H IL A.Habeo.adhunc modum precantur ; vbkuncp fonuerint huiusva= * fculi tinnims , procul recedat uirtus infidiantium * vmbra fantafmatum.mciufio turbinum, percufsio f fulminum Jadio tomtmorum, calamitas tempe(la= f tum 3 omnisq? fpiritus proceliarum > & cum clango- c rem. illius audicrint filfj Chriftianorum, crefcat in c eis deuodonis augumcncum* A T H.Proh Deum* immortalem^ifta quoc^,in tantaEuangelrj luce,iau~ dat Ofiusrputatcp ex viiftius baptifmatis, fcu con= fecrationis , ti nnitum campanae tam multa poiTe, prarferdm augerc itiChrikianisdeuotionemCCur ergb in imguiis acdium culminibus non appen« dunt tales campanas, non modo in vna atcpltera turri, ut magis magisc^ augcatur deuotio C HI L* Eft SC alia precatio, quae fic habet. Q_uicunqj ad fo= tiitum huiuscampanseconuencrint, ab omnibus « inimici tentationibus libcrentur in corpore , 8ck c ptauiscogitationibusmundenturin mente, AT* c Prodeft igitur fonitus Čampanac (dum fitconfe= crata) ad comprirnendam vel extinguendam libi= dinem ♦ HI E* Prodeft(utaudis) Audi Sc tertiam prccationem* Dumhuiusvafculifonitustranfierit < per nubila 3 Eccefisc tuae conuentum manus confer= c **et angelica, fruges credentium 3 Sc corporafaluet c B ij prote= Dl ALOGVS T ER.T IV S. protedione fempiterna. AT H, Peto H c rum ati Ofius ifta laudet? H IL. Quid ni laudaretC A T H* Et laudat omnia ifla^uaereciiafli de lotionibus, de oleo mfirmorumjde oleo Chrifmatis, de thure, de myrrha , de thymiamate, omnes denicp hasadiu= rationes atc£ incantationes;'H IL A. Non rccenfet fingula s fedait campanas efie betiedicendas, iuxta formam in Pontificali Romano pradcriptam, Ec=» quid non fatis exprefsitC’audi ipfius verba.Bapdza= » ri campanas mihi inauditum efbhcnedicuntur qui= , dem,iuxtaformam in Pontificali Romano pracfcri= * ptam,verum deBaprifino,ne verbo quidem ulla fit mentio.A T H.Reuera fatis cxprefsit, ciim itafcri= pferit, o ftolidum Apofcopum. Sed quid hic de Baptiffno dicat, non intelligo. H IL* Brentius in Prolegumenis exprobrat Afato ; quod Papifhci B= pifcopi baptizandis campanis ? non legendis Bib= li)s occupentur; Nam fic al p ante illumloquuti funt &nunc loquuntur, nempe campanas baptizan. Ideo Ofius refpondens, ait, inauditum mihi eft ba= , ptizari campanas, benedicuntur quidem iuxta for¬ mam in Pontificali Romano praeferiptam, fed illic , nullaeftmcndodeBaptifmo.ATH. Nune in tel* 3igo 3 litigatdeverbo,nondereipfa benccft , cum quodmaiusfitnegarinon pofšic. H I L. Omninb de verbo litem mouit,Sic faepe folet effugere Sc rcr= giuerlari, ciim alias fentitfe vrgeri a Bremio. Sed cum fere omnia, certepraecipua, qute in Baptifmo bornim* DE OSJO. 71 hominis adhibentur, adhibeantur quocj? in iftis campaibs feu baplizandis , feu confecrandis , feu (anftificandis, Teu benedicendis, non litigemus de tiomine,appofitc;Brentiusdixit,easbapti2ari: un« guntur enim oko chrifmatis , perfundunturaqua incantata & tcrguntur 3 vt nomina etiam iilis ali- quando imponantur , quaeinddunturin iUoacre, vt pafsim cernere eft,& compatres etiam adhibean= tur,fi noti ex prgefcripta Pontificalis Rom* forma, cert'eex Bpifcoporum baptizantiumtraditione & confuetudine* Quare cum Ofius conqueratur de Btentio(^qucritur enim valde)qui chrifmatis oko, liefcio quibus verbis Jniuriam fcccritprofccto m*= bi videtur, quod Ofius & rdiqui Mitrati maiorem iniuriam fadant ipfioko, quam Brentius & rdiqui noflri, A T H,Qiia iniuria illud afficiunt Papiftav HI L* OuaC Vtilloungantcampanas,quanquam ungant etiam faxa & parietes, in Ecdefiarum fcili= ( cet et akarium ludaica illa,qua tam fieduj o vtuntur, dedicatione {acrationefcp. ATH, Quid refipondec Ofius Brentio, qtiem dixifi:i chrifmatis oleum per= ftrinxifiec H IL.Virulenta quaedam Sc fatua,more fuo, Audi; Mericoinuilunihabent chriffna, quos ‘ Chriffcianorum appel!atfonispiidet:NamChriilia- c m nomen ducunt a Chriffo> Chriflus a chrifinate, * hoc eft ,ab vn&iotie Vccatur.Ne quid igiiur habere c coinunecumChrifto videantur, nihil magisapud * iUos.abominandum eftauaimmgi Chrifmate,qua c S it) & I DIALOGrŠ -T EFLTIT8 , Sc Reges &Sacerdotes ungi folitos fuifTe,in Lege* , manifejflum efl: omnibus, A T H A. Egregiearo U = mentatur, Reges & Sacerdotcsjn lege, vngeban= curChnfniate,ergo , tempore gradae quocpdebe= musvngi,edamfi Reges autSacerdotesad eum mo= dum,quo illi fuerunt^non fimus, Cur non edam r e* čla drcumddi; Video deinde, quod virus fpargac, nosfdlicet nihil veliehabere communecumCbris fto, O feekratum. Ofium, imo, quia omnia noftra ftudiahuc tendunt, vt cum Chrifto , non cum ho- mmibus,pra:ferdmOfianisfit nobis negodurn, vt Chriftum,non ut bominesimitemur, volumus eo oleo perfimdi,quo Chriflus fiut^non confedo fcilk cetjfeddiuinoSpiritu, hocfumus contend, ranči* dum, &puddumrclinquemusOfio , qu o altana, quoparie£es,quofuas , campanas J &nonmodbma=i nus&caput. fededam pecks&ž ventrem (fi volue* riOfui fimiHum,hoe eft.carnalium liominura inun= gant*HIL.Rede,fedaudihocquoq?deOfio , qui omnia prorfus a Papatu inuečla vult mordieus tu= eri,quaiiacuncp ea dem um fint,Tu fcis,quam, con= travfum Apoftolorum 8C veteris purioris Ecde= fiae JPapiffae foleant inuocare Chrifd matrem,quam faduntreginam Cedi, quae pofsitfilio quaecunq? voluetit imperare,vt nullus fit,apud eos.,condona= tor,quiftadm inidococionisnon oret Angelkam falutadonem, veh illi,fi fecus faceret,ea efl: prardpua pota,qua dignofcattiJV catholicus nefit ,an Luther ranus. DE OSI O. 71 ffarms* Ofius ergo non modo laudat, fedcenfetad falutem neceilarium, vcquis vna cum oratione do= minica orec Angelicam falutationem* AT H. Ad glutena neceffariumCH I L*En tifai eius verbadtacp fi fciat is,qms de vulgo eft,Dominicam orationem, * Angelicam fa'utadcnem : ,Symbolum, Decalogum £ nonnihilprxtereadeSacramenus,bapufmi prae= c fertim,poenitentiic 3 & Eucbariftige, alia eum noffe/ tnyfteriade necefsitate falutis non eft* AT H. Sic res eftjn fumma ,vt f mcntionem fecimus , verba produxcrat , quibus- qua dobrina &quibus monbus Papifhci praelati efTent ornati, planum fecerunt orbi vniuerfo: Ni* hil nune quacro quid ad verba Gregorij Nazian* ženi, Bafilrj, Sc Bernardi , qui itidem aduerfus eofdem Praelatos ftilum ftrinxerunt , fed dunta= xat quidad Neotericorum verba reiponderic, de«= inde deConcilijspetam quod voluero* HI L.Pri* mum , eo* de vita Sc moribus corruptis fuifTelo= ouiitos , nequaquamdedočhina + ATH A, De= mua. DR 0S20. 74 tnus nune , vt de corruptione momm duntaxatr Nam reuera dodrinarum quocp corrupcionem; videntur perftrinxifl~e, etiam umiti, nimirum Spi= ritu fando cogente & extorquente , Ted demus, vt dixi, Fatetur ne ea efTe vera, quae fuus Papafui Cardmaies, fui Legati,aduerfus corruptifsimos praelatorum moreš 6 C vitia dominanta tam ferio pronuntiaruntC HI* Non negat/edait*Quorfum c attinet (ic nobis exprobrare peccata, quafi vero vos ‘ no n fitis grauioribus flagitrjs coopertkA T H* At c Bretitius autoritate ipfius PapjeJpforummet exom ni Conciftorio ddečHfsimorum Cardinalium prg= ftatidfsimorumc^ Epifcoporum,deinde etia Lega= torum Codit) ; exquibus duofuerunt Papg, vtdixi=: mus, boe eft, teftibus omniexceptione maioribus ■(vt illifenriunt) probauit eos e(Te corruptifsimae vitse,quo padodocet Ofius , nos efTe grauioribus flagitrjs coopertosCHIL* Iteratfuamcantilenam, qua valde videtur delečiari.deLutherofcilicet, qui dixeric , fuosauditores dccies eiTe Sodomitis peio- jres.A TH A.Adhocrefpondimus, nihileftquod repetamus* Habet ne alia teftimonia C H [ L A R* Habet* A T H* Quae C HI L* A it fe pofle addu= cere teftimonium Georgtj Vicelrj. AT H. Digni profedb , qui pro Sathana 8>C Ofio teftimonium dicat* Cur non btaphyli quoqj, qui vna cum Vice= lioagnitam veritatem proiecit, teflimonio vtatur? cur non Groperk cur no Canifijc' cur non Sv doni}? * ' ' r-pr 1 q cur DIALOGA S QJAAILT JA8, curnon Autj?curnon AfotLcur non Diimgenfis Purpurati, vtcapitaliores noftros hofites comme« moreni ^ Nihiiiftis impudentius, fed fine pergam«. Ciim ergo ipfemet Papa, ipfimec Cardinales Sc Le« gariaffirment, d>C Ofius non audeat negaretotusčp terrarum orbis compertifšimum habeat de magna facrarum literarum imperitia 3 de turpifsima vita, ČC corruptifsimis moribus corum Prazlatorum, quos rum opera Papa ait,fe velle in Concilrjs vti, quacro an in lečiione iftins libri obferuaueris, quid de hoc Ofius , putat ne promifsionem fačiam Apodolis, quierant(vcoroiiesnorumQregenemi & vereha= bebantSpiritum {ancfium, peninereadhuiufmodi papifticos Epifcopos^dhuiufmodi laruas, quse no funt nificaro & munduscH IL A,Hauddubie pu¬ tat* miror te dubitaffL Audieiusverba, vbi vero , Otnnes .conueniuntQoquitur de Mitratis^ibi prje= , fens adeft Chriftus j ibi prsefens adeft Spiritus fan= 3 dus cutn omni genere gratiarum* A T H. Admo= dum clarLpcrinde eft.ac fidixifTet 3 fi:atim e vefligio iuiKficantur, Hunt membra corporisChrifti Sč fiirj Dei.ftadmeuaduntindodos Sc prudentes viros* Quidfi Epifcopatum emriTentjalrisue malis arribus para{Tent>vtRomaefit C dicemne Ofius, nihilomi- nus afiFuturumSpirittimSan&um, qui illos exim- prouifo omnibus gratrjs ornaretfH I L^Refponde* ret,nihil referre, qua ratione quis creatus fuerit Epi- fcopus, dum modo fic Epifcopus,ATH + Ergo Spi= mus DE OSJO. 71 litus fan^us haeretrmtraeC' Ergo numerata pecunia emituf, q«od voiuic Simon MagusCOuid etiam,fi quis l na nem duntaxat dtulum alicuius Epifcopa= tus, quifitditionis Turcarum,fibi comparaueritCvt faciunt qui fuffuranei dicuntur , vt eft Gerardus Bufdragus Epifcopus Argolicenfis, alrjčp huiusfas rinseC'A n hi quoqj, iudicio Ofij.Spi ritum fancftum, qui eos in Concilia comitetur exometcp repente, habituri funt? HI L. Dixi iam tibi ^ue quis de nulla tenenfis (vtaiunt)fiueemptum, fiuepermutatum, aut quocunc£ fcelere poišit excogitari,paratumE= pifcopatum habuerit,qui Epifcopatum habuerit,v- na coniunčlum Špiritu m fančtum habicurus eft, faltem J quando fumpta Mitra Č>C pluuiali in ccetum aliorum Epifcoporum ingreditur: haec eft Ofiana regula ; qua nihil poteffc ftultius »abfurdiusae exco* gitari* Verum audi,quemadmodum eam nonnihil moderetur:Pon:quam enim dixit . Vbifimul eoue=« niunt omncs^ibi praefens adcftChrifcus.ibi prgfens c adeftSpiritusfanftus.cumomnigcnere gratiarum, « ftarimfubiungit: Namquod vm dedi, penfatur in f altero.ac faepe quod non reuelatur ducent is,aut tre= » centis viris excel!enti prudentiado&rinacppracdd * ds, vni alicui non dočlilsimo reuelatur , in cuius * pofteafententiam,ficimpeHente Špiritu iančlo 3 pe= t dibus euntalti multb doctiores. Sicabfconditple= c racp Spiritus fančhis a vobis fapiennbus Sc pnt= * dentibus^et reuelat ea paruulis. ATH^Ojaid h nuk T iij los Dl AL O GV S Qjr AILTVS tus huiufmodi illic interfuerit, Paruulus cui fcilicei Dominus veritatem reuelarit Sc alios excicet C nec fine caufahocdico:Nam fi Papislicueri^proeorum libidineConcilia dirigere, confeftim vbi perfuos explorarores Monachos olfecerint, aliquot efle in= cerEpifcopos, qui vefefpirituDei agancur fintq? exParau!orumgenere J hos non modo exConci= Ir^verum e vita quoc^curabum eijciendos tollen= dosq? tanquim pefsimosh^reticos:Quosenimah'= os nifi regeneratos , qui non pofTuntacqmeficereil= licitis culribus, habcntprohaereticis C Ecquid hoc non egerunt Papsc, ance paucos annos, ut ex coetu Patrum Laruatorum cx Tridento aliquotproicce=: rint,quos rufpkabanturnobifcLim fentire? Infuma ma,immane atcp hotribile eft, quod ifti Ofii de Co= cilrjs audent iatftare,ad ea fcilicctConcilia perrinere promifsiones deprsefentiaChrifti Sc gubeniatio* neSpiritus faticffci, quacex carnalibus malisčp &c ta= crarum literarum rudibus viris confticerint, Profi pudor 5 quafi vero eapromifisio fuerit fa&a carnalfe bus Pharifeis atepflagitiofis. H I L* Audiquidhic dieatOfius : Brentius ad hunc modum fcripferat. 5 Scimus quidem veritatem Sacramentorum Chria , fti, nonpendereadignitaceMiniftrorum jfednoii , eflfe requirendam gratiam Dei, aut virtu tem Spini 3 , tusfančliin his ,quide verafententiafacra?fcriptu= 9 rae, feuverbiDeiiudicare debent, hocdemu 1 * 1 sft - cceleftia oracula Spiritus iančfci fubijcere Epicureis SC ■ ‘ • 5 DE OSJO,' ?IAL0G T SS A1LTV8. poftolis 8c fačtamfuilie reliquis, qui de eodem fpi« rituhabiturifuiftcnt, eundemqj patrem in coeli* S>C manfuri in Chrifto,ficuc palmes in vite atqpin ver* bo eius,his,inquam,promifit 3 quod Špiritu* patri* efletin illis loquururus,Sed dic mihifvt ad id 3 quod dudum in animo habeo tandem veniam)Exprimit ne Ofius,qua forma,quaue ratione oportear e (Te co= gregatumConcilium 3 adquod.,fuo iudiciOjCa pro» miišio pertineatC HI E*V uit, vt fint Oecumenica, modo dicit plenaria&rečledifpofita , fic enimait 9 alicubi^Regem monens, ne permittat difputare de 9 his,quarinConcilrjs Oecumeniris.rede difpofiti*^ conuitutafunt. A T H, Audio,fedquse nam cenlet effe rečle difpofitafhoc velim fcire* HIL A* Haud dubie ea , quae autoritate Papažfuerint congrega= habuerintqjEpifcoposindutosfacris veflibus , 8C Nlitratos^hoc eft Ofio rečle difpoficum. A T H A» Non fine cauia de his interrogo , funt enim hautf paruiponderis; Nam Papina*,auc non omnes no= runt, aut,fi norunt, non audent palam 8 c aperte li- teris mandare abfurdifsimam 8c plane tyrannicam quandamConcilrj celebrandi rationem& formam, quaorbemChriftianum & Chriftum , cumfuoE= uangelio ludificare atcp opprimerc habent in ani= mo,vt ipfi pofsint dominatum excrcere 5 atq?infuis delicijs 8c luxibus vitam a gete, Aperiam ergb q«id idfit,aliquainterim forterepetenss vtfpiritusiufi, de o si o: r* ferit, tu poftea dices mihian Ofius caattigerit. Pa* pilitacenfent, Dum Papa indixerit vniuerfalc Con čili um , dum Papapcr fe , vel perLegatum pracfuerit, dumpraemittatur Mifla de Špiritu fon* #o , dum poftea Patre* fedeant mitrati Sc induti (acris veftibus (vt in corumlege habctur, quae eft in Cxremoniali 5č de ceiebratione Condlrj loqui- tur)anteomniadum Gntiuratf&: dumproculab* fint,tanqu v amprophaniatcBmdocH, qui nonfue» rint cx Prjelatorum 8c Coniuratorum numero, cenfent ) .dico,Papifl:g hoc demum efle vniuerfalc 8č plenarium Concilium, huic Spiritum (ančlum prg= efle ,huic , fine ornni prorfus exceptione , eiTe cre=* dendum«. Etiamfi (audi diligenter) etiamfi Papa, quiindixerit 8c praefederit, fueritEpicuraeus quis= piana , aut plane Atfleos (vt fere folent ifti Papae) etiamfi vnius duntaxat nationis Sc paucifsimi qui=» dam & delecti ab ipfomet Papa Epifcopi ( vt in Tridentinoaccidit) interfoerint (Nam id in fuma, volunt eiTe vniuerfak & plenarium Concilium, quod Papa dncerit efle vniuerfale & plenarium, n5 quodreucrafuerit plenarium & vniuerfale^etiamfi patres fuerint ,quantum ad fludia attinct, praefertim lacrarum literari^rudes afini, deinde carnalifsimi &C juen Sardanapali, Podremo, etiafi quid pronuntict cotra clarum et apertuverbu Deitfingunt.n. (vt bre ue faciam)qubd in tale, quale tibi pinxi t heatrum V i) Spiritus Dl ALOGV S QV AR.T V S. Spiritusfandus ilico defcendat, velit nolitvigore fcilicet promifsionis Chridi, per cp illas prophana* & fceleratas linguas doceat^uemadmodum facro= rum oraculorum verba intelligendafint&: cadifsi= ma iponla filf) Dei Ecclefia gubernanda(vt tu dixi= di) ita 3 vt nopofsint errare, ita, vtin Spiritum fan= dum, hoc edad mortem peccet,qui contra huiufc modi corum decreta atcp oraeula audeat hifcere* Vtunturautem idse ineptae ApodolorumSymJ3e hocargumentOjVt demondrenrSpimumfandum inter eas efTe, cizm celebrantConcilium : Nam, ia= quiunt,dimPetrus } cimi Paulus &C reliqui Apo= doli celebrarent AntiochiaeConciliumtedati funt Spiritum fanclum ibiafFuifTe,quia ad hunc modum pronuntiarunt,VISVMEST SP1RITVI SANCTO&nobis, Ergo nobisquocft, inqui- unt,idemdiuinusSpiritus adcffc, cimi noftra Con- cilia celebramus, Attigit ne hoc Ofius ? HI L. Ma= xime* A TH. Et putat huiufmodi ConciJia cfTe fa= crofandaCH I L,Sacrofandifsima 3 adduc{? quod in Spiritum fandum blafphemet acperinde fit, ac fi velit ede fimilis altilsimo, qu od cupiebat Chcrub il= le,qui detradus edin profundumlaci, quicunc^a£ feruerit probandos ede fpirirus talium Conciiio= rum & non datim acquieuerit illorum decretis, ad= ducens hanc^uamtu dixidi rationem, quod fcili= cetApodoli dixerintfibiaduifreSpiritum fandum, congerit proluuium quoddam ineptiarum blafphe= DE O SI O. 79 blafpherfliarum«^, atcpinprimi* cotorquens locum Ioannis , quem adduxerat Brentius deprobatione Spirituunij contendit iilum debere intelligi deSpi= Titibus fingulorum extra Concilium* AT H, Sed quid tibi videretur refpondendum adid, quod ait, Apoftoli teftati funt,Spiritum fandum iilis a de (Te, er go adeftomnibusConcilrjs? A T H. Adeftom= nibusConcilrjsdn quibus interfuerint homines or= nati eodem Špiritu 5 quo Apoftoli fuerunt,etiamfi non eandemmenfuram, dummodo de eodem Špi ¬ ritu habuerint.H I L- A. Sed quid ad illud,quod ad= dit , refpondercs , locum Ioannis, de probatione Spirituum non eftcintelligendum, nifi deSpiriti= bus fingulorum ,ext:iaConciliumcA TH. Iftifunc mirabiles Sc adobfcurandam gloriam Dei valde fo= ličiti Sc ingeniofi,Spiritus fan&us per os Pauli di= xit:Iuftificati gratis, fine operibus legis, ifti, ne illu- cefcatmifericordia&C gloria Dei , ftatim affingunt fuam carnalem interpretationem, hoc eft.fitie csere= monijs Sc operibus Forenfibus. 1 demSpiritus fan= dus per os Ioannis inquit* Nolite omni Spiritui c credere, probate Spiritus an ex Deofine , ilico illi a= c liaminterpretationeniaddunt, fingulorumfciiicec Spiritus feorfim , non tamen Spiritus noftrorum Conciliorum ,At{alia eftvtracp interpretatio: Na, vt mittam nune de iuftificatione loqui, quaererem ab Ofio , an liceret mihi diligenter inueftigare de ConcilijSjidfaltem, numfuerit legitimc congrega= V lij taC BIALOGVS OJTAILTVS taCH IL.RefpondemJicere hoc quacrere,dum po^ ftea acquiefcas decreds , vbi videris fuiife leguime congregata. A TH A. Si licet mihi diligenter in= uefhgare., anfuerint legitirne congregata* licet eti= am diligenter inueftigare, an reueraalftieric Spiri= tus fandus, Vbi ergo boe inuedigauero Sc con= ferens fcripcuram, animaduertero, decretumCon- cilijpulehre eumferiptura, hoceft, cum voce ipfius JDcij conuenire, lubensacrcuerenteracquiefcani* Quodfi inuenero inter vocem Dei , Sddecretum Concilij repugnandam, aut di{Ibnamiam,£unc mk raborauidhodic, conferam cum fratiibus dodio= ribus o C quarram docentcur fuerit difceifum a ver- bo Ddconcederet ne hoc mihi Oiiusf HI L*Nihil minus* AT H* Quidergbfacerem,,cum viderern repugnandam 3 aut diflonandam f HI L* Ofiusre« fponderet-.tedebere, inobfequmm fandae matlis jEcclefise Romanar,capduareintelkdum &c crederc non eife repugnandam, ea m quae dbi& tuis fratri* bus, etiam dodionbusec,repugnantjavideretur* AT H. Quid,filuce meridiana clariu* apertifsime viderem repugnandam effeC Qjjid itetnji fcirem a carnalibusmaliscjjhominibus decrecum.ftabiliendg illorumtyrannidis orada, cofiatumfuifTeCbKemph' grada, viueo Iefum Chriftum/apiendam patris, di- xi(Te, B l BIT E ex hoc O M* N E S, video vasek= dionis Paulum adCorinthios fcripfi{Ie,utprobent fe, Sc cum demum de pane illo edant Sc de G A L1= CE DS OST O.. 3 o CEbibant, video primiriuam Ecclefiam vfamfuiffe calice, video veteres Patres in eo cofentire ec eomm attate calicem fuifife Laici* conceflum, Sed quid vi«= £1(8x01» video fuide inuečla manifeftifsimam corru= pcelara 8 č aliguibus^nectameomnibus inlocis, de« finim fuiffe 3 calicem dari L aicis^denicj? video a qui= bufdam perfonatis Patribus in Conftantienfi 3 €ldn= de Bafilienfi Concilio pronunriatum fuiiTe (vc tu fuperius dixifti)licet Chriftus ad e um modum in= * ftitueric, licet primiduaEcclefia adeundemvfafu=* cri^tioseam, quamalijcorruptelam Dominant, a£= ^ firmamus > eflelaudabilem confuetudinem , quid * , hic captiuem intellečlum in re apenifsima atcp cla= rifsima^ Eat Ofius Sc, o (Tufa fuis fophi fmatis prae= ftigijscp caligine, nitatur obfcurare & implicare negotiumquantumvoluerit, certc, fifuos Čarna« les hypocritasq? remorabitur, nondetinebit nos, quin velimus caufam diligenter cognofeere , atcp vbi cognouerimus , antefcrre gloriam Oei Veri= tate.falfis interpretationibus arcp impofturis homii num.Quocirca(vc ad id quod incerrogafti, venia) quicquid Ofores verrtatis & vipef x fibilent, vcrba loannxsxumadfinguiorumfeorfum 3 tiimadCocili omili fpiritus probados pertinet,utpote a d ea ; qux pode emre manifeftum eftJBrgo an errau crint licec nobis inueftigare 8 č ad Lydium lapidem , hoceft, ad Chrifti verba eoruni decreta exigere, vc, fiquide i nuenenmus ; bonaretin'eamus, O mala, retjciamus* HI L. DI^LOGrS OJTAILTra H HU Afotus atq? Ofius h 8č vitae commmiisignarus eiTe, cutn in , mediumproferre!i£erasabaliquofcriptas, milil ali= s udfit,q«araquod illedixit, tollere e vita vita: fode= ratenittollereamicomm col!oquia abfentium* A T« Nihilintelligo, nifiquod Vergerium valdeatroci* ter infed:atur.Quid defignauit tandemi HIL^ Hgec funtOfianaardfidaatcjj flagitia, vt non plane ex- primat quid repradiendat, vt qui legerit, horren= dum aliqucd facinus Vergerium in Polonia pa= trafie exifi:imet.Quare poffuni totidem verbis cum Ofioagcret Gene , fi quid frontis habuiffes Ofi,fi 3 qua mica probitatis in te fuiffet, tale aliqtiid dicere s nunquam aggrefius tuiiles , Ced videris expers hu= 3 manitatis Sc vit te com mu n is ignarus dre , qui tam s malitidseetrabioscinnocenremprofcinais*ATH* Dic tandem qm'did eftcH 1 L* Dicam paucis: Alo. yfius Lippomanus (de quo diximus) Papae inter= nuntiusSereniišimum PoloniaEJjf gem clanculum fiepe vrferat^vtahdpJoteKpraecipuafiobilitate, qui videbantur velle a Papatu defcifcere, capite pled:e=> jretjatc^interhosDJo^Bonarum^ preefiantifsima pietate, virtute, 8č autoritate fenatorem, Eius Ma= kfi:asafanguinarioGonfiiio( vt eil fumma clenicn^ pa) aures auertit abhorruitqr Interea cum qm'd Lippomaa Z5S OSIO. Bi Lippomanus moliretur patefa&um fuiiTet , pefsk me in toto rcgnoaudiebat, odiocp habehatur peius cane&angue* Lippomanus icaq$ 3 feriptisadPa= pamjfiuc adquempiam ex eius Secretarfjs 5 autCon= (]liarrjs(Vtiit) literis , deplorauitfuumftatum , fu= timcp periculum de legatione , quae parum fcdiciter lili fuccederet, conqueftus, fuppkx petift, «t liccret fibi primo qucCp tempere Romam redite, Hasliteras , in quibus Papse&: ipfius Lippomani qusedam tion parui momenti conGlia feribebantur, Romam mifit.quae vbi fuerunt a Papaiecflse»com= rnunitabanturpoftea (Vtfit} nonnullisCardinaii* busatep Epifcopis, it'a, vt, nonnulla earumExem= pla in Germaniam atq? in Poloniam vfcp deuene= i‘int( vt kepe vidimus contigiffe)fuerintcp demum Cracouiae Stalita lingua , qua fcilicet feriptae fue= rant, ^xcufse. Vittenberga? autem Polonica , in quam otoatifsimus pietate prudentiačp vir D* Iu~ ftusEudouicus Decius eas conuertrrat, A T H A, Habes neexemplumC' HI L, Habeo. A T HLQuid filegeremusC HI L* Ciimvenerimadteeoanimo, vt hunc Ofrjlocum ofteoderem , putaui mecum af= ferendurm A 'T H. Refte fecifh\profer., lege, HI L; L>egam duo praccipua loca. Infcriptio fic habet, b/lagnifico &C ClarifsinioD* Petro contareno Pa= tritio Veneco, Sandifs, D* N*familiari, Domino cokndifsimo, Audio bunc poftea effe creatum E= pikopam Paphienfem in Greta : efl: enim PauSo ^ X ij lili ' DIALOGVS QjrAR.TV8, IIIL valdecharus &Ta confilrjsintimus t Subičri^ ptiofic habet» Aloyfius Lippomanus Veronae E« pifcopus ,indignus Nuncius* Datum huiufmodi cfELouitp dfe X X D» L VI* Audi prg= dpuum locum (omittoenimmultasaliaseius nu= 9 gas^CiimannoiVL D* XL VIIE vnacum Rc= 9 uerendifsimo Fanenfi Epifcopo nune benemerito 9 Cardinali, dC cum Reuerendifsimo D* Epifcopo 9 Ferentino edem nuncius Apodolicus in Germa= s nia,vt 3 pad:Ca2faris vičloriam, Prindpes &C popu= ’ los ad fedis Apoftolicae Romanj obedientiam col= ligeremus (hicenim eratnoflrzclegationistitulus, licet parum foeiiricer fuccederit el valde paucos ^ collegerimus) erant, eo tempore, Cadaris captiui s IoJFredericus.,ElcdorSaxonia2 3 et PbilippusLant= 3 grauiusHafsia?* Quareego 8 č metcollegae tanqua filrj obedientijc (Nam id a farufbfsimo D^N. in 3 mandatis habebamus) Cadari dC fimul Rom*Regi * confiliumdedimus, vtduos illos Principa,urpote 9 capita & Protcčtores hsereticorumjuberet capice * palam muldariiHac enim ratione pofleiiatim om= * nes e Germania hgrefes extirpari 4 A T HLProh ho= 5 micidam,prohfanguinarium Antichriftum, Proh Jhomiridas & fanguinarios cius legatos, Proh oni= nium mortaliumimprudentifsimum Ofium 3 quesri tam nephariac tyrannidis & crudelitatis memoriam non puduicnuncrefricare, pcrge» HI L. Non furt ” vi£um Cjcfari, neqjRom 4 Regi acouicfccrc tioftris. Coafiltjs DE OSI O. 8$ ConOIifc at< ? ideo resnoftrae, inGermatiia, quotk * dieni pdus fuerunt ♦ Cumergo fan&ifsimus D. mandaiTet, vtidem ConfiliumSerenifsk * moRegiPoloniaefuggererem nempe, vtiuberet * capite plefti odo , autdecem exprsedpuis Domi= ‘ nis Polonis,qui Lutheranifmum exfufcitant; hanc c enimeffecompendiaTiaraatcpcertifsimam adexdr= c pandas haerefes via.fed hoc quocpdiligenter, fug= * crefsi tak confilium,cumcp viderem nonnullos^ui c Sobis valdeaddidi&alicuiusautoritatisinaula ef= c fe videbanturjios rogam,vt vnamecum Serenifsi- c mumRegem infh'garent.ATH.Crediderim,qubd c iftutn Ofium in primis rogarit: Nam ikius confuc= tudine 3C cofilrjsLippomanusin primis vtebatur* Exdamo iterum,o Homicidas,o Sanguinarios Pa= pas, Lippomanos, Ofios, An non excitabiturali= quandb totus Chrikianus orbis, vt eos pro crude= t lifsimis tyrannis SčhomicidisagnofcatCperge.HL e lam, Restanta , quammaiore filentio tečlam opor= urit,quam fuerit vila vnquam alia, ne maiorem in= ' uidiam maiuscp odiuminfan&ifsimos Chriffci Vj= * carios exdtaremus, vereor nefit patefada: Nam 11= ' lukrife.PalatmusViln.eammihi in fuisliceris obrj= e cere vifusek, neqj ek dubium , quin aliis quoq^ fit communicaturus* Quare V\Magnificenrii co= c gitet in quo katu nunefim, et an iure cupiam ab bac c legationereuocarii Qumiimhacrefespromouent, f kintmulti 8č potentes.Cimi ergoper me nonkcte= * X ii) rir, Dl AL OGV 8 Qjr AILTPS , rit, quominus ipforum fanguis fueritfufiis, ftieticb 5 debeo ab iilis metu ere. AT, Valde humane et Chrk ftianefe geilerunt D* Poloni, qui tamatroci imuna prouocati,tamen no putarint vldfcendum,fedpaL fi fine Lippomanum e Polonia exire ineoiumerm HdL + AHumlocum ex eiTdemliterisaudi,Nune ? fum conuocaturus Synodum Epifcoporumpn qua , dabo operam, vt bona pecuniac fumma e toto clero , Polo niše colligatur ac ipero fančhfs.D, N, ( vt a d 9 me fcripfiT) contributurum quoqa: Nam carere pe= } cunia non poflumus, praefertim ad placandos im^ ; portunos; hanc enim efic optimam radonem, qua multos nobifcumJiccdifficillimotempore,redne=: amus/sepe Turnus experd, A T H, O Nebulones, V ide quibus ardbus nituntur Papatum fuftentare Sc dočtrinam atep glodam Dei peflundare, hinc crudelitate & ianguine, inde largirioaibus &: cor= rupdonibus.EtaudetOfius Vergerium reprehen= dere, quod taks literaSjtalia Andchrifti fuorumcp rniniftrorum confilia curauerit noftris fratribus eommunicandarH 1 L,Tu vides anaudeat, ATH* Er go noftris non licebit confilia hoftium Chrifti patefacereCno licebit fratres, quacunq* etiam ratio= ne,excitare SC commonefacere,vt quaks folcant ef= feifti Paparum Legati intelligant, quialteramam* videnrtur decogendis coiicilqs agere, altera faces gerunt,quibus Principum animos, vt noftrum fangujncfundan^accendantatffiinflamentCHI L. Tantum Tantui»abeft,vtVergeriumhoc nomine accufan= dum v£ etiam illi gratias fummas agendas putem, Ofium contra efTe malum vimm bi pellilentem, qui hanc ran fuis mendacijs inuoluat ec quod fum= mefuitlaudandum,tam calumniose reprehendat, Protulit in medium, inquit 3 iiceras a d quoldam fcriptas* Ad quofnam C Cur non dicic id, quod effrnempe ad Papam, vel ad eius Confiliarium fcri= ptas? Et ciim polka dixerit, literas ab aliquo fcrip--= tas,curetiam non dixiiid, quodeft,nempeaLip- pomano fatellite Papae, fcriptas^Sed expende, vt remperuertatatcjt;exageret nebulo , Ciim in medit um proferre literas ab aliquo fcriptas nihil aliudfic, qu'am quod lile dixit, tolleree vitavitaefocietatem, tollereamicorum colloquia abfentium, A T H,Re= uera ita accufat, ac fi V er perius SerensTsimi Reois, am Priuatas alicuius literas intercepiikt attpin me= dium protuliflec * HIL. Facit fuo more, faUifsioia, magna virulcntia.impingens, fed Verger/us nul- las,ncc publicas, nec priuatas intercsepic ,quicquid mentiatur impudentifsimus Ofor.i\TH. Promri kras locum,vbi Ofius non e (Te in hac caufa,fperan= dam vilam concordiam fcripfiilTek H I L♦ Mane, non fum oblitus,verum ordine progredior, timvbidehisliteris,adhunc modutn pergic + Eti* am Pauli Quarri Pontificis literas, & quidem bi= nas typis excufas peruulgauic Vide quam ran mali gnus Ofius hic quocp vitio det, drcumfereba= DlsfLOGrS Ojr ATLTV S. turpafsim binarum licerarum ,quas Papa adSenas torcs Laicos regni Polonic Sc ad Illuftrem D* Tarnouiumfcriplcrat^empia.bscc Vergcrius ty= pis excudi fecit,vn'a cum fcholf]s, At Ofius ita ex- clamat,acfiSerenifsimiPolonine Regis, aut Confi= hariorum arcana quacdam peruulgafie fuifiet de= 9 praehenfus Vergcrius, Non modo, inquit,literas 9 ad quofda, ab aliquo fcriptas, in mediumprotulit, , vejrumetiam PontificisSč quidembinas typis cx= cufas peruulgauic, A T H. Cur non a ddidit, o in= dignum facinus ?Oca?lum,o terra,o Maria Nep= tuniC' Reuera dcfipit Ofius ,pra 2 rabie.,quafi non liceatnobis Antichriftheterrimi hoftis noftri lite= ras & confiiia,adcommodum Ecclefiarum , pro gloria Dei ,pcruulgare atcfj infečlari, perge ♦ H1 Ls+ » Quin 8č fcorrjs quibufdam fuis obfcurauit ,ac mi= » rabilitcr deformauit, qurc pie fanAccj? icripta fue= » rantjfecusinterpretanao.ATH A* Q.uid potifsi= tnum fcripferat in illis liceris PapaCH I L*Se vellc e- tiarn fi bella futura efient, vniuerfale Concilium propcdiem celcbrare, Vergerius vero in fuis fcho= Irjs affirmauit cum mentiri, A T H.Rečte.H IL A«. Ac no modojfi bella futura efient, fed ncqj in fum=; ma quidetn pace concilium celebrare eum habere in animo, nec pofie celebrare, fi haberet in animo ♦ An hxc fuerit falfa interpretatio res ipia clamat t Nam nec celebrauit, nec celebraturus eft* Pergit Ofius , Vergerij verba recitando, A udi quid fcribat,in fuis DE OSI O. 8? in priorem Bpiftolam fcholijs J ( 3ixerit 5 inquit ; quif= c piani ; Siquidcm poffemus Papameo adigerej vt * velicafletitiri, vt miniftri Ecciefiarum haberentv= * xores, iingua vernacula in adminiftratione Sacra= c rnentorum vcerentur,atq? J vt vtramcpfpeciem po= * pulo exhiberent,in reiiquis vero articulis et dočtri= ‘ nis cum Romana Ecclefia confenuremus, (quem = * admodumhadenus confenfimus) an non confub c tum putares 3 vttuncacquiefceremusC’ atcp, vthaec £ prius lucroapponeremus,ddndepaulatim.Iabente * terapore, vc etiam de reliquis articulis lucrifacien= c dis cogicaremusC Refpondco. Minime mihi con= c fukum vicleri: Neqj enipa in eo res lita efb, vt mink c fter vxoremhabeat, vt populari Iingua in Ecclclia c vtatur vt vtratncpfpedemporrigat/ed , vthabeat 0 viuam fidem,vtficmembrumChrifti Ecddkc.atcp ‘ vteamredam dodrinamteneat,,populocpannim= c det , quam fiSius Dei dominus nofter lefus Chri- f (lusjattulit efinu patris. Q_uae eirec hasc contamina= * tiodoArinjcC quod monftrumffi confendremus, c vt dlet paftor anitnarum noftrarum Miflariusfal * crificukis, vndus & inauguratusabaliquo Apo= £ fcopo & Andchrifti membro SCc.A T H.Quidad * OfiusCan non furitiftisilimulisaguatus C H L Alt Vergerium mox petere iugulum cauf£. ATH» IrridetfortafsisCH IL.Serio nedicat,anirrideat,ne= fdo,magis putoirridere^ otnnes enim pili facir prae 1 hrafo ijflc* A T H, Mihi(quicquid Ofio videa= Y tur) DIALOGFS OJS-AR-TV s. tur) reuera iugulum caufae moxpetere videtur, qui exp!odendam rerjciendamcp cenfet iftatn ne= phariam peftem, Mifiarios fcilicec facrificulos, un= clros atcp inauguracos ab aliquo Apofcopo Sc An=* tichrifti membrb, (quale eft exempli grada Ofius) necpoteftpati, vt tam feraeBdluaefinc padores a= nimarum. HI L. Pergit Ofius; Verum audi quid , paucis intcrieclis addat; Pofkjuam enim hic Homa 9 nimis in aliena Republicacuriofus« A T H. Subfi= fte. AliudeftpolidcaRefpublica.,almdEc:clefiaChri fti,in politica Republicameritoreprehenditur, qui inea volueritefie curiofus* Verum fiquisadealo= ca accefierit, vbi inftitutafoChrifti Ecclefi^praefer* tim vocatus,is 3 fi quidillic moliturpro gloda Dei, nihil minus poteftappellari, quam in aliena Repub lica curiofus, quare ftulte hic quocp Ofius« Perge«. HIL A,Etadexcitar»das feditioncs natus, A Tri* * Q.ui glodamDei, pro vrnli, promouereftudec , is Pharifseo Ofio fedidofus dl* A n no n vetcres quocp Pharifei Sc Chriftum Sc Apofitolos fedidofos vo= carunt, eodem fcilicet Špiritu, quo Ofius JT Pcrge* 9 HI,Hortatusfuerat Polonos, vtfitnaximecocede= 9 rentur illishsec tria, conftanter ea refpuerenr, Scias, , inquit,Polonia, caufamhanc,qua?dereligioneco= 9 trouertitur,minim'epofie ullamoderadoneautco- 9 cordiam pati* V ide quid dica Sc memori mente te= 9 neto« Sunt enim qui dicant: An non poflet aliqua »radoinueniri 5 quacocordiafancireturrRefpondeo«. Nullam de OSIO. s 6 Nullam pr° r f us poffe inueniri, Si enim Papatus 4 mancat incolumis, non poteft do&rina Ieiu Chrifti c man ereincolumis* Etrurfus:fi vicerit, quamnos‘ profitemur I efu Chrifti do&rina, corruat totus Pa= c patusabradicibus nece{Teeft,ita, vtnullaaliafitfta= e biliendae veraeChrifti Ecclefias, bc concordiae in= c eundec ratio bi fpes , quam fi vniuerfus Papatus, c cum omni fua tyrannide &*impia dočlrinatollatur c c medio,Hadenus Ofius V ergeriana recitat. A T* Putat ne iftafaltem iugulum caufae mox petere? HlL^Nihil de iugulo amplius* Sedad huncmo= dum refpondct : Qu'od fcribit Vergerius cauiam c religionismoderanoncm/euconcordiampati non c poiTe 3 quin verifsime fcribat inficias ire non poffu= * mus , atcp idcm paulo poft ter , aut quatcrrepctit* A T H .Mirum,cum vfcpadeo V ergerium odcrit, qu'od fuftinuerit fcribcrc, Vergeriuinretantimo= mcnti verifsime fentire , nec videric , quid cx hac confefsione colligi pofsit: Nam finulla eft de con= cordia fpes , confequitur nullam prorfus reliquani efle Papis,de recuperanda priftina autoritatcct po= tentia, fpem.Non per Condlium^ciim omnino im= pofsibile fit.vt de iudicibus Concilqconuenire vn= quampoisimus.Perarmaverb atcppcruimbpfimet fdunt 5 quid ia pofsint proficere,per gratia Dei, qui ineum ftatu resnofirras, imofuas ip(ius,adduxerit» Pergemus igitur vincedo,hauddubie, hoc fateatur Y tj Ofius DIALOGVS OJ-AILTrS. Ofius(firembene expcndas) necefle eft/cixm fatea= turnullam cfte concordiaefpem. Sed obfecro te,re= linquit ne inultum Vergerium , quem videt tam Claris verbis dixifte, fi viccrit quam nos profitemur docftrina, corruattotus Papatusab radicibus necef- feefic’8cfubiunxifle, nullamaliamefleftabiiiendje vera? Ecclefia? Sc concordia? incundac rationem &C fpem 3 quam fi vniuerfus Papatus cum onim fua ty= rannide & impia dočtrinatollaturemediorNonne hic faltem mox petič iugulum caufac VkrgeriusC HI L, Non Anic inultum, nihil minus,inultum ne hoc fineret Olius, qui folet trdnima quocp fecftari 8C magna contendone& rabie meri? atq?cdammale= dičtis profcindere eos, qui nihil huiufmodi fcripfe= rutit* Quidpluribus C nonpepercitFrancifcoLift manino ♦ A TH, b Pio sili atcp prudentifsimo feni? H1 L,lili ipfi non pepercic, quo nihil eft modeftius 3C placidius, A T H, Sed quid tandem in Vergeriz: umC Nam vehementifsimum aliquid hic dixerit o= porter.H I L. A it effe rudem & imperitum* ATH. Quidad rem C ergb in Papatu non eft impia do^ (ftri.na.neq? T yrannisCfic ifti folentrefpondere,Sed fitfanerudis 8č impcritus, dum Chriftum Sc hunc crucifixum fciat, Vergeriusfloccifadt,fi nonhabe- at.quale muhi fibi arrogant, & pluris faciunt quam Chriftum ingenij, dotftrinae, atcp cloqucntia 2 lau= dem, HIL A. Sed ait, qu'odfi quis ab e o quacrreret, quamamfitChrifti, quam profitetur doktrina, non habiturum DE OSIO. 87 Iiabiturum qnod refpondere queat. A T H* V erge= rius lsctatur & tanqu'am,proincomparabiSi(vt re= ueraeft) beneficiogratiasfummas agit aecerno Pa= tri D«NJefuChrifti } quod tantum exeius dočtri= na norit,quantum ad confequendam caeleftem hae= redicatemfatisfit,8čidparum,quodex ea n o uit, ad 13ei gloriam nititur conferre * Quod vero nouic Ofius, totum id locauit Sathanaz & Amichrifto Tyberino/ed audi quidftarim J plenus odio & ve= nenOjfubiungat de Vergerio.Nam , quantixm e * fcriptis illius colligere licet ,modb cum Picardis, c modo cum Luthcranis , modo cum Zuinglianis c facere videtur. A T H * Exprimit ne, recitat ne vila c Vergerij verba, in quibus aliquando cum Picar= dis, aliquando cum Lutheranis, aiiquando cum Zuinglianis facere videaturcH 1 L.Non exprimit, non recitat. A T H A .Ergo certifsime fcias.Ofium nulla vidifle in fcripds Vergerij verba,qualia dcfi= gnat^uaefcilicetmodb hoc,modd illud modo ter= tium quiddam dicant: Nam fi' vidiffet, bauddubie, ea in medium protuliffet magna Igtitia atq? infolen= ria,fedmendax eft, vt Diabolus pater eius« Vnde autem huius calumnias occafionem fumpferit, vide= ormibi poiTepaucis aperire.Valdenfium confefeio oblata,anno M + D* X X X V + SerenifsimoFer= dinando Caefari, qualis Ot nolUH IL * Noui, ean= dem continet dodlrinam, quam Auguftana , nifi quod non itaperfpicue 8d fceliciter quaedamdocet, Y ii} vt DIALOGrs OjrAILTVS. vt Auguftana,Sedhocfcelicitad huius temporis, in quibus bonceliteras magis florent, quam antecen= tum & ampliusannos,cum ValdenfiumConfefsio di(flaretur,tribuendum eft t ATH,Sic resefhH I L* QuareLutherus 8c Philippus, grauifsimis differ- dfsimisq? verbis, cam commendarant, pafsim ex= tant vtrius^teftmioniajDeindc dim in ardculo de Eucharidia 3 eadem Confefsio habeat moderata qug= dam verba 3 vt 3 quafideinduftria,vi(afueritudlefu= gere contendonest dicit. n« qu'odin ccenafumatur verum corpus 6 C verusianguis Chrifti, nec dilpu= tat quomodo fumatur,Bucerus &C Mufculus eande confefsionem 3 fuoquoq?calculo 3 in eorum fcripds, quac pafsim extant 3 grauifsime a£>prcbarunt. V erge rius igicur ut aliquam concordiaj(cuius eft ftudio= fifsimus) viamin eo ardculo,pro uinli 3 indpereta= pcrire , hanc Picardorum Confefsionem 3 feu Val- denfium proximo fuperioreanno, Tubingae dedič recudendam,adiunxifqj Mardni & Philippfdein^ de Bučen &Mufculi teftimonia «. Portretno ipfe Vergerius quoq?pra;fatusait, Valdenfes 3 feu Picar dos habere in fuis Ecdefrjs feueram difciplina 3 cum pura dodrina.coniunda 8>C eflebonos uiros 3 Hinc ergo A T.Nihil dicas amph'us 3 Rem totaintelligo, Ofius vidit Confefsionefub nomine eor5, qui no= minant Picardi a V ergcrio edita , tertimonia vero fubnominib.duora^ui Lutherani.etaliorum duo rum,qui Zuingliani cenfentur, ethancobcaufam, affiimare no ertucritus, Vergeriji modo Picardum črte DE OS TO. 'S S * efTc mo c!o Lutheranum,modb !Zuinglianum.,qug eft Ofiana calumnia,flagris digna.Annopudetiftu hypocrita^ H LPudeat vero? imo gloriat eo nomi= ne;Nahis artib^putat fe uiciffe, uscpadeo habec nos ptpbardis ec caudicibus^ui debuilfemus ignorare quomodo eifentexpiicada 2 eiustricae patifaciedp'q? impofturce, A T« Certe qui eius uerba legiffet, netp hoc uicifsim, quod de Vergerio recitalli , fciuiiTet, potuidet fibi perfuadere, Vergeriu fcripfiife librum, in quo aliqua Picardorum^Lutheranorfi^t Zuing lianorumdiuerfapugnatiaq^ inter fe dogmataap= probafFetjfed re audiui Ofium fcilicdt eiTe impofto= rem H I.Illud adde,qubd Ofius in hac re perinde lo quitur,ac fi Picardi in eorura Ecclefrjs diuerfam,aut contrariarn abea,qug eftinConfefsio^Auguft* do= čiri na docerent,ec tamen no efl: diuerfa, aut contra= ria.Curai^cam approbaffet Luthe,8č Philip CNam quodadminifl:rorumEcdeiiae coniugium attinet, iam nobifcum {entiuntjIVLmifirri Ecclefiarumapud eos fiunt marid,nec dubium efLSed legamus Qfo- ris uerba,quib.V ergerio refpondet ad id, quod dk xerat Papatum effeabradicib*extirpandum. ATH. 4 Huc te expečlabam H I,Huc fpečlantiftorum con= , fiiia 5 ut ordinem ornnee mediotollac, utprincipum t autoritate in odiumetcontemptu adducar, ut Anar c chia cjuandam inducant* AT.Quam deledač meti- c one iuius Anarchig et rebellionis.H I.Quia turbu= letum eft illi ingeniu^lioaut in loco dixerat 3 nos eg= pifte cofilia de Cgfareatu(1ac4ilGquit)quoq} tolledo & BIALOGrS QjrAK.TVS , ct tiontninusapud nos probrum effe Caefarijftam, , quam Papiltamappcllarf A TH.O elegantem A= pofcopum,qui intcr caput 8 c membra, inter Ca?fe=> rcm ŠC Principes Germaniae, quantum in eo cft, fpargicTeminaodiorum & lmum, Anhoc eftbQni virioffmum;'Fonafl~e verum eft ,quod, cumaliam Caefar,aliam Principes Proteftantcs , do&rinam profiteaniur/olemus nominare Catfarianos , aut Cacfarifhseos. 1 quifumdod:rina:, quam Cacfar de= fendit 3 addičli, ad differenciam fcilkct Protcilantd um, aut Euangelicorum , Sed qu'od in odium dt contumdiamttoftri Caefaris,ea voce vtamur,men= titurbcilua Varmienfis, furens rabie &C veneno: Nam Csefarem, vt legitimum fummumcp a Deo conftitutum,IVlagifl:ratum noftri Principes Sc fh= tusfumme reuerentur pracftantcpilli omnia liben= ter,qusc debent, officia. HI L A. Tandem contra Vergerium,qui dixery:, Papatum e (Te ab radicibus extirpandum,adhuncmodumargumentatur.Lu= »t.herusfcribidnquadamepifto!a,in Papatuefle ve= j ram fcripturam facram, verum Baptifmum, verum ? Sacramentum altaris, veras daues ad remifsionem 5 peccatorum , verum preedicandi offitium , verum 5 Catechifmum veram Cbriftianitatem, imo verum » nucleum Chriftianitatis, Vcrgerius cupite medio > fublatum Papatum,erg'o cupit fublatam vera fcrip= turam facram, verum Baptifmum, verum pracdi= candi oflruium,&reliquaomnia fancftifsima modo enumerata t DE OSI O. S 9 enumerata* Quale ribi hoc videtur argumentutn AthandKA d H, Afoticum, OfianuiTL, Varmien= fe,Enabricenfe,hoc effc, non modo fophifticum, fed putidum,fdlfum,fatuum,H 1 L,Refpondeascathe= gorice, AT ELIndignumeft, cui refpondeatur, fed fibilis explodendum Sc profcindendum eft. HI L* Audialiud fimile, adhuc in Vergcrium, Omnes Lutherani Germani (Germanos Lutheranos vo= cat Illyricum 8č Merlinum cum fuis) execrantur Ofiandridočlrinam, Vergerius fečhtur Ofiandri dodlrinam, ergo Germani Lutherani execrantur Vergerium , ftarimcp hacc verbafubiungic t Ec crit c quifquam , qui fibi perfuaderi paciatur, lefu Chrifti c dočtri nam elfe, quam profitetur Vergerius, quam c non Chriftiani modo deteftantur , verum etiam e Germani Lutherani execranturC' A T H,Quomo= do Minorem probat,quod fcilicet V ergerius Ofi= andri dogma fedeturT HIL A. Adhunc modum, Eremius fcntic cum OfiandrOjVergerius eft admi= tator Brentr),Ergb Vergerius vnacumBrentio 8c cum Ofiandro fentit* A T H.Cur non ad hunc mo= dum quoqj argumentatur C Brentius Patrocinatur Arrianis (nam oftenditibi,hoc dixi(Te mendacifsi- mum Ofium) Vergerius eft admirator Brenti), er= oo Vergerius eft ArrianusC vis vno verbo dicam HilariiAudiui Ofium efTe magna fenedute, quare crediderim repuerafcere.HIL, Repuerafcit quidem, fcdinterim agitatur fpirituSathanico, dim tam hor Z ribilia Dl AL O G V S QJSAH.TVS ribilia conuitia atcpmendaria fpargat, 8c quidemin lefum Chriilum ipfum, in dus membra , incp d us do&rinam , fed, fepofitis alrjs fatuis argumenti®«. Quomodo ad illud refponderesCLutherus dicitjin Papatu efle veram fcripturam Sacram, verum Ba= ptifmum,verum Sacramentumalcaris, verum prg= dicandi ofFicium&c,quareciim Vergeriuscupiat fublatum Papatum , cupit fublatam veram facram Scripturam, verum Baptifmum verum Sacramen= tum altaris , verum praedicandi Officium &Cc? Qiud, inquam, faltem , proinfirmioribusfuften^ tandis,neab Ofio dedperentur,hic refpondendum putares,filoco VergerrjefTes? ATHA,Negarem Lutherum audiendum,nifi qug dixerit,aut fcriptu= ris, aut rationibus comprobet« Qiiid hic poffet re= plicare Ofius C HI L* Tetuicpfimiles adorare ver= baLutheri; Hoc enim de Vergerio quocp figilla- tim dixit« A T H* Sicophantica calumnia« Quan® quam alio etiarn modopofTemrefpondere 5 nempe, Lutberum non eo fenfu fcripfifle , quo cauillatur Ofius : Ofius enim Serenifsimo Regi perfuadere nititur ,qubdLutherusPapatumhabeat prorefa= crofanda , in quo lit vera fcripturam interprctatio, verus Sacrame ntorumvfus, verg claues,ad peccato= rum remifsionc, pura verbi Dei praedicatio &c,fed quis iam nefcit, Lutherum toto (vtaiunt) ccelo ab hoc difTentire ? Quorfum hic attinet locaex eius li= bris adducere C Ciim ergb Ofius , fuper falfifsimo verborum vetbofum Lutheri intellečhbvoluerit aedificarejto ta corruitfabricajtotum argumentum* H LCorruk ret jcra, Lutherum aute ad eummodum loquutum fuiffe manifeflum efbvt copefceret atcpfrenaret du= os PlebanostNa ad eos fcribit,quosvidebat refpue= rebaptifmuminPapatufufceptum a vtfuic Temper acerrimus Anabapdftarum hoftis,Ddnde noii ne- gamus,ex ea Ecclcfia ; quam pcftea Papatus tam bor ribili tamcp facrilega tyrannide occupauit comamb muitcp, dimanaile, in multas Chriftiani orbis par= tes, vemm Bapufmum , veraSacramenta, verum praedicandi officium, &£ verus nucleus Qvt Pudhe= rus3it)Chriftiamtatis,Sedbaecta magnabona non promanarunt cx Papatu, Ted ex vera Ecclefia Chri= Eti aPapatu(vt dixi) oppreffin ATH, Aftentior, Sed nonpoflum farismiraritumperuerntatemin= geni), tum impudentiam Offj flngularem s qui poft XL ♦annos,quibus tota hscc caufa/umma diligcn= tia 3 agitata effc, vt iamfit-in omnibus terrarum orbis a n guliš notifsima , auTus fuerit prodire & hoc quocp iadtare, atcp in Serenifsimi Poloniju Regis auribus inftillare a nos veram facram Scripturam,« verum Baptifmum, verum. Euchariftiae Sacramen- e tum, veras claucs ad remifsionem pcccatorum ve= c rum precncandi ofticium, verum Catccbifmum,ue= c ra Chriftianitate a verum denicp nucleum Chriftiani * tatis cupcre fublatum. An noprodibitalicunde qui- Tpiam, qixi dus Regiam IVLaieft.coram moneat ifta- rQ impofturarum Varmienfium Sc Diaboiicarumc’ Z ij HIL» DIALOGFS QjrAR.TVS. HIL 4 Hacautemcantilena, qubdfcilicetLutherus dixerit, in Papatu ellevera iacram Scripturam &Tc* vfc^adeo delečtari videtur Ofius, vt eam nonmo= do in hoc paruo/ed etiam in maiore, de quo fumus loquuti libro,occincre volucric, magna cum laetitia atqj infalentia,necpudettam inania & tam falfare= petere & Sophifticari* ATH. Sunt nehuiufmodi reliqua argumenta , quibus in boe libello vtiturC’ H LDixi tibi,me tantum infpexifl~e; Non enim fuit ocium,quo lieuerit perlegere , fed in paucis illis pa= ginis,quas legi, olfeci putidifsinia efle pleraqj om= nia* Vnum nune audi* Tu fcis quam futiles ratio= nes& caufae a Papifhs reccnfeantur ,quamobrem nolint, vt laici e calice bibant* A T H.Sdo, comtne= morantur 'aGerfone Cancella rio Parifienfi,qm cinn in prarclaroilloConftanticnfiCondiio interfucrir, audiuitab iphs patribus, cur ličite &f rationabiliter, £fic enimipfe loquitur} Chrifti mandatum de dan- da vtraq? fpccie intermitti potuide exiftimarint» HIL. Sdo in hoc tuo Mufceo cffe Gerfonislibros, orolegamus locum : nccpenim comodiuspoflum Ofiana impudentiam leuitatemq?patefacere 4 A T* Legamus 3 ftatiminueniam eftinprimaparte* Ad= eft,acdpe.H I L* Tu lege, A1 H. Vndc dicunt eo= rum plurimi, q«i fuper hoc fuerunt fimul congre= oati , quod confuetudo de non communicando Laicosfub vtrac^fpeciejicire & rationabiliter, fuit imroduda, pralnim pofl multiplicationem fide= DE OSIO. pl liutn.Hl k ♦OuafiChriftus cimi cacfiam inftitueret dicctetcp bibite cx hoc O iVl N E Signorauerit fo~ xe,vt fidelium numerus crefceret^O iiultosatqjim= pioshominesjn quorutn numcro oftendam tibi moxOfium efTe,quiiTtas Patrum Confhtntienfium radonesaGeifonerecitatas, vtpotciuftifsimas gra= uifsimascp commendatperge + A TH,Ethocprop= c ter euitaiionem mukiplicis periculi, irreuerentiae c SC icandali circa ftifceptionem huius benedidi Sa= c cramenti > pnmumpericuium eft effufionis + HIL* c Pudet profedto audire,nedum de his verba facere, quare ne expe profanguineChrifi:uHlLJefu. l Iefu quidaudio* Potcftne quicquam magis pucidum,magisuepa= pifticum excogitariC&: tarnen hoc quocp laudat 0= fius, praefertim quode calice diffugiat atcp euane= fcatChrifti fanguis,fi vinum c operit acefTere ?per= s ge.ATJrEAddito, quod in adlateBibiones,aut , mufce generarentur, quantumcunq? dlet vas clau= , fum,quandoqj etiam putrefcerent, aut fieret veluri , abominabile ad bibendum , Sc baccratioeft efticax 3 valde Sc exalia ratione,quando ffiultipradbibilfent* H LProhpudor, En,in qua$foueas, inquae ddiria praedpites ruunt, qm' deferunt purum verbum , Dd* Perge, A T H * Et quacritur in quo vafe fieret , confecratio tanti vini J quantum'requireretur in Pa= 3 fcatepro decem, ant viginti millibus perfonarum, , fextum damnum elfet in fumptu vini, (altem apud 9 multas partes, inquibus vix inuenicur vinum ad , celebrandum,& alibi chare comparatur, Elfet prsc~ , terea, periculum in congelatione, hadenus Ger= fon, Ecchius vero ad iftas addit duas rationes, au= , di vtranqj, Rem miraculis teftatam refert Alexan= , der de Ales,qubd cum religiefi inftarent,pro fum- , ptione fub vtraq^fpede,dumSacerdos eiTet in adi= , one Sacramenti, apparuit patina plena fanguine, , quod videntesreligiofiobfiupuerunt, quo figno, , petitio eorumcdTauinPorro credendumeft,a pri--; , mir-iuaEcclefiajincepiircLaicos communicare fub altera D E OSI O, pl altera fpecfo qubd fit vnunijCjuod ueniat ex T ra= c ditioo^ Ap°ftoi° r umiquia initium huiusmonftra « re nemopoteft 3 Nihil eftin fumma his rationibus ftultius, aut ftolidius /nihil falfius^uorfumattinet confutareCH I L. kane cenfes? A T H„ Qaafi tu ali- terfentias,HIL + Non fentioaliter8£ nihilominus Reuerendum Patrcm D * Ofium,mox Cardinakm futurum t intanta,quam vndicp videmusinclare= fcere (fine, vthicquoqj repetam)luce diuinaedo= Arinse 3 in hocfeculo tam emun&o atcp erudito, pronvmciare non puduit, ifi;as fuiffe iuftifsimas grauifsimascp rationes , quamobrera a mandato Chrifti difcederetur A T H.Boniconfule., vixti= bi čredo, fuifte tam infanum 8>C tam leuem, vt hoc fcripfent * H IL A * Credas er go verbis eius, quse tibi adducam+Cseterum fiiufta ratione fačtum ef= « feputas,qubd abomni facramentali participatio^ « ne Chrifti corporis & fanguinis arcet infantes Ec= * clefia , cur nonitidem de illa tibi perfuades , qubd c Galičem quoq? dare Laicis intermifit, non camfe= * ciffc, nifi iuftifsimis grauifsimiscp rationibus ad= c dučlamCATHA.Non recenfetrationesfigilla= tim,HlL A. Quid attinebatC quasenim alias ach= ducitEcclcfia Papiftica, quam eas,quas ex Gerfone & Ecchio recitauicA TH.Confentio, Ofiusreuera non potuitde alijs rationibus intelligere,hasipfas appellat iuftiišimaSj grauifsimasq? ( fi Deoplacet) DIALOGVS OjrAR.TVS Sed illud quoq3ineptumefte animadueito, quod , hic dicit, fi iufta ratione Ecclefia areet infantes ab » Euchariftia, iufta quoqj ratione calkenegat Laicis j HI L*Eft reueraineptum atepabfurdum: Na quod infantes fumoueantur 'a ccena Sc a participatiotie corporis Sc fanguinis Chrift/, videtur fieri autorita= te verbi DeitApoftolusemm cxigit.,vtfeipfos pro= bent 5 quidc paneillomanducaturi, 8c decalicebi= bituri funt } Sed non poteft corpus domini dqudica- re,quirationiseftexpers, Club d vero Calix dene= getur Laicis , eft omnino contra Dei Verbum, ATH + Non eft dubium, Quare iufta ratione Eu= cbariftia infantibus, iniufte autem Cah'x Laicis ne^ gatur.H IL*Ciim muka fimus dehisloquuti, vt fit iamdefinendum, Audi aliam grauifsimaOfrj fen^ tentiam,aquaintel!iges quanti ipfe bos duosarnU culos faciat de CalicefcilicctLaicis, Sč. de vxore Sa= , cerdotipermittenda,Ait,qubdhis duobusarticu= , lis concefsis,euerteretur Papatus vniuerfus , boe 5 eft,vniue.rfusChrift:iamfmusabokretur,ATH*Ic= fu^ualeiudicium^iocaturfortaffeCH I L* Minime gentium,maximo ferio loquitur, audi ipfam beftk am loquentcm A TH.Nimium urges 3 qui beftiam cumappellas,H I + Vocaui etiamfuperius, non ne obferuaftiCcumipfe fanefke mentorice M.Luthe= rum,eonominefalutare vericus non fuerit. Audi , igitur ipfam beftiam loquentem*Toto coelo (quod ? aiunt) errantqui dicunt; Si Calix Laicis , vxorcs Sacerdo- D E- OSI O. 9 $ Sacerdotibus permittatur,intcr Chriftianos S C Lu= < thcratf oS Faciie concordiam eiTecoituraim Egregia « v cro concordia.per quam non vitia Papacus,quod ‘ ferri tamen poFsic, verum ipfeipfePapacus vniuer- < fus euerticur, hoc eft, Chridianifmus omnis abole= c tur.ATH. DiFpcreamfinon videormihi fomnia^ re &C quodammodo dubirare, num quas audio, au- diam reuera.uFcp adeo ; pra>ter id,quod putaram, vU deo eiTe Futilia &. putida/ed miffum Facientes iftura minoremineptiarum gurgitem 5 reuertamuradma iorem Sc pergamus de Concilio,vnde diFceFsimus, conFerre. H l U« V t lubec, Veucramus ad eura lo= cum, vbi Ofius cum Fuo A Foto vvlt, vt promifsio dc prccFenriaChrifb'&: gubernadone Spiritus Fan= dipertineat tcqueadoinncs, qui adConrilia coru ueniunt EpiFcopos, fiue fint boni viri, fiue mali, liuc dodi fiue indodi , Demus nune (pofito & non concefio ) quod ad papifticos & Carnaks Praclatos ea promirsio c rabi poflet., quo nibil pu = topoffeabfurdius dici aut excogitari, fed demus, inquam, quaero abOfio, fi Concilium autorita= tePaptc , Fridcnti, vel alibi iterum conueniret, eius vero EpiFcopi omnino prohibercnturpropri= ameorum Fententiamdicere, eorumqKonfcicntiae FaiisFacere, verumidtantiim cogerencur, claufis o- cubs inFeFsionibus proFerre,quodPapa , perFuos Legatos;indiesmanda(Tec, putaret ne Ofius'Spiri* tum fandum dcfcenderc in tales EpiFcopos,qui hg= a mene DI^LOGrS qj r ^IL.TVS rerentiilic, vtmancipia ,acpodus , vtmuta perfe organa,quacaliundefpiriiumexpedarent. ( tameeqj tyranm'diturpifsime feruirentCHiL. Ofiusnega= ret pode id contingere« AT H, Contigictamenin Tridentino, quis iam nefcit C Sed fingat pode con= tingere^anadhuc ccnferet tam curpi impoffcurg,qug fieret Ecdefiac Ghridi, affuide Spiritum fandum? HiL.Crediderim tandem refponfurum,afFuifle, quocunq? demum modo res fuidetgeda.dumrr^ do conuenident, nihilenimreferrcliue defuo,fiue dealieno pronuntiadent,etiamfiidminimeintclie= xident> aut ficontra confcienriam pronuntiadent* AT« Egoquocpdc refponfurum crediderim , v r«? adeo video hominemdementatum fafcinoPapali« Sed aliud quocp abeo quaederim , Totics iadat, quodEpifcopi fintlegicimi Apodolorum fuccedb res,qubdfemperadEpifcoposperunuerit, de do = dlrina religionis , cognofcere, cjuod EpifcopiSjin Concilio congregatis, non pofsitnonadedeSpiri=: tus fandus« Cur ergo patiuntur cam legem fibi im= pofitam^uaCardinalibus^uaAbbatibus^ua Pr£ C fedis^ut Generalibus(vt appellat) Monachorum 8>C fedarum datur poteftas.vt in Concilio tanquanx iudices fedeantCNunquid hi quocp funt Apodolo= rum fuccedoresCnunquid hocgenusfedit vnquam in veteribus Concilfjs C’ cum necpCardinales, n ecp Generales tune ulli fuerint C’ QuidputasHi3ariad baK refponfurum O dum C Extat enim lex(ut fds)< DR O Sl O. 94 csuocl CardinaleSjAbbates^etGenerales debeantef= fe vnacum Epifcopis in Conrilijs iudices.H I. C re- diderim hoc Ofio fumme difplicere, vtpobe quod Epifcoporum ordini fummum praeiudidum affe= rat, eorumc^ autoritatem extenuet, nec pofsit vila ratione defendi, eft enim inuedum ex mera tyran= nidePaparum, Ofium tamen non aufurum muti= re, vt eft eorum adorator , adulatorčp maximus» ATH* Quid fi>vt hanc quocp abfurditacem tyran= nidemc^ defenderet( vt tam mulcas alias folitus eft) idadducefec, qubd Cardinales, non vt Cardinales,, fed vt Epifcopi fedeant in Concilrjs iudices: habent enimEpifcopatus quotpC'H LRefponderem,forta£= fis čile aliquot Cardinalcs 3 qui nullum Epifcopatum habet.cur ergb hi dc docftrina religionis cognofce= rent drjuditaremq^fedqu2crercm ab eoaliud.a qtio tiunquam crediderimeumfe poiTe extricare, dim mulli fint Cardinales ,qui trcs,quatuor., et plures E= pifcopatushabeant.,cur hi ialtemjVtEpifcop^ad iu= dicandum in Concilrjs a Papis non admittuntur, quamuis lex difertifsimis verbis , vt admittantur, iubeatC HI L.Nefciebam hoc,non admittuntur re= ueraC 1 ATH. Non admittuntur. H LEt tamen lex, vt admitatmur JubetrA T H Jubet.H 1 L.Admit= tuntur tamen Generales atcp AbbatesC' A T.Maxi= me.HlL.Quidhocfibi vultcATH.Dicam.Romae rarifsime videas Cardinales conuenire , atq? vna yerfari ) pr2Cterquam publice in Condftortjs,ad qug a Papa vocantur , adeftqj ipfemet Antichriftus* a tj HI L* Dl A LOG V S Qjr AR^T r S. HIL* Annonagitannnterfecouiuia muki firriulc' A T H. Rarifšime >aut fcrme nunquam, vix vnus, autaker folet inuitari 8c hocquocp perraro* HI L* QuiditacA T H*Quia vident } id Papae fumme di- fplicere*H I L.Fortafsiisquia nalili, vt magm fum = ptus &t luxus in conuiurjs fiantC A T H A. id curac fdlicet, vtfumptus&iuxus cohibeantur* Sed di- fplicent Papse Gardiiialium conuentus, fiue in C5= uiuijs/iuealibifiant^uia nouicingeniafuarumcre= aturarum, nouit eas ardere incredibili cupiditate &C rabiePontificatus adipifcendi, Sčpropterea folere jnukamachinari, quoper phaspercp nepbas Pa= pam efolio deturbent, quarn ob caufam prohiben= turad Condlia(Vbi noninterfit Papa quocp) acce- dere* Bis,aut ter vadimus Concilium, a Paulo iIL & a lulio 11L indidum, &C Epifcopos multos con= ueniiTe.Hunquid autem ullos audiuimus Cardina- lesaffuiffbprjctereos^ui pro Papa legatione fun= gcrentur.modbtres^oda vnum duntaxatC Hi L* Bone Deus,quales tricas,quales artes, aut pradicas audioCiftis Papis omnia funt fuipeda,viuunt dies jnodescpinmaxima folidtudine 3 hincvenena,hinc confpirationem etiam afuismet creaturis, metuen= tcs, omnino Vt Tyrannifolent. ATH, Sed redea= mus ad librum,fi modo habes amplius, quod ex eo referas.H 1 G* Habeoadhucvnumatcpalterum*0= fius infukat nobis/umma petulantia , centies repe= scndo, qubdpraeciderimus nos abEcclefia, iadat autem DE OSIO. 9 y autem fe,qubd in grcmio Ecclefia;,cum alrjs Scribis Sc Pharifeis,conditusfit,A THJBaeft vetus Papi= ftarumcantilena, fedqui volueritGfio,quodad i= ftud fpeciofum nomen Ecclefia;, quo illi in primis fctuentur SC mire exornant, exa lium ab Angelo accepit,in quo.filium arducauit, DominiPapae, cum eorum Tyberina Ecclefia.aut armeto,lioc > pofl: natoshomines,focdifsimum bor- ifibilifsimumcp medacium n*tnquam reprimcre uo= luerunt 3 imo indies conati fuerunt, profumma eo= rumauarida, atqj impietate, conciliare lili fidem SC autoritatem, vctota non modo Italia, fed Refpub* tota baptizatorum fueritjper illam crafsifsimam de= teftandifsimamc^ idolomaniam, veluti dementa- ta.necpulius unqu'am fuerit 3 inuentus ,quiaufus fu= erit mutire, vt etiam num nemo audet ex his,qui fub Papatu dc guntiftadm.n. ad ignem 3 tanquam figre= fiarcha quifpiam,Chrifd incarnationem negans,ra= peretur, qui auderet quempiam monere s vt ab illa impoftura atq? idolomatiia caueret.nullo enim mo= do pati poiTunt,vt quis J quod R omnEcckfia tolerat Cquic= DR OS 10. $6 (quicquid illud tandem Gt) vel vno verbulo redatt ' ^uat 3 Potcft ne excogiiari vila opprefsio, & tyran= iiis 3 quC impofturam dicat* AT H A v Sed DIALOG V S GiJA ATLT V S. Sed quid tu nune deftigmatibus Francifci, an baec quoc^interfabuhsrecenfcnda putas:H IL ♦ Quafi non noris.Proh Dcumomnipoteniem ; quantafu= khominumcaedtasquama impudencia ČC tyran- rus Paparum, qui iIludquoq? idolum,horribi!ifsi=: mis quibufdam blafphemr^drcumfeptum orbi ob= truferunt vt non puduerii literismandare, Franck feum fuifTc alterum Chriftum, quinqj vulneribus in(ignicum,,quibus etiam homines faluari pofTent Potcftnc quicquam excogicari horribiliusblafphe= • rniuscprNihilominus hocquocp prorfus Diaboli^ cumcommentum/ubmagnoillo Ecclefiae vmbra= culo atq? practextu , contegunt atq? defendunr* Quocirca (vtadpundum veniam,necjjenim obli- tusfum) cum Olorid faepiTsime vrgeat, quod fe= parauerimus, quod praedderimus nos a corpore Ecclefijc.ad hunemodum illi refpondcndum pu= tarem. A TH «. Perquam lihcnrerhoc audio: Nam nihilaliudcrcpamaduerfani HI L*Vtor exemplo Rdpubiicac Venetas, quam omnes norunt bonis kgibus,bonoq?ordi'ne inftuutam.,fi vila vnquam fuit,vt vnum duma xat ill j deeile videa tur, hoc eft, vtfuis Ecclefris ad normam Euangelrj repurgatis, fubduccret fea Papranm idoloma nos & tyrannide, quodfifaceret ( vtfaeturam a!iquando nondefpe= ro) ommumRepubh'camm,Regnorum,& Impe= riorum fcehdtatem fuperaret ♦ Si forte conrigeret (quodablit) vt nonnulli ex Senatoribus.occupata illic DE OSIO. 97 illic perpetua dičlatura conculcatiscp legibus 3 fum=i mamrei , umadretraherent 3 &: prolibidineregnan* tes cogerent rdiquos turpiter feruire , poftquam autem eam tyrannidem per aliquot annos exercui£ fent,Deus mififfet occafionem,qua Rcfpublicajeie* člistyrannis,prin:inam libertatem inciperet recu*= perare atq? gloriam: quaero ab Ofio, quam explo= dendi& exfibilandi euenttyranni,qui de ciuibus enitentibus Reipublicae libertatem inftaurare, ad * % huncmodum conquererentur:curpraeciditis vosa noftro dominam?cura Reipublicaegremio difcc= ditis?HIL^. Vidco cjuo fpe<£tes,vis dicere nos noti difcedere ab Ecckfia Chrifli ^imo cupere eam in li= bertatem vindicatam inftauratamq? 3 cum ab iftis Rafis &C Vn&is fueritdiumifere opprefla SC pene deleta fedab iflis, qui eam oppre{Tcrant nos difce= derejiic eft tuusfenfus.,mfillor.A T H A*Nonfal= fcfis; ifti Ofq minirne poilunt nos vocate deferto^ res Sc rebelles verae Ecclefiae , aut fi vocant, iniquiG: fimcfaciunc, verumnos , hoc nomineeos accufare merito Sc grauifsimepofTumus: Nam ,fummare= rum per tyrannidem adfe delata, Euangelium filtj Dei faedifsime obfcurarant conculcarantcg. Gratias autem agimus aeterno Patri, Domini noftrilefu Chrifti, qui nobis tantam fcelicitatem elargitus eft, Vtpotuerimus tandem viderehaec temp ora , qui= bus Sacrilega 8c turpif s j m a iftorum tyrannis, fo* kverbifui, vfq$adebpatefa&a&: debilitatafit , vt b tam DI AL OGV S qVALL.Tr 5. tam multse Ecclefiae potuerint contra tantam vini atq$ potentiam inil:aurari 3 &: muko plures propedi- cm inftauratum iri non dubitemus, HIL A. A udi quidhicPapiftae,praeferrimOfius dicat/i quidfor= te fuiffet inreligione corrigendum 3 nondecuiile nos de fa čl o agere, fed expedare Paparum iudicia* A T H,Scilicer 3 Refpublica oppre{raexpečlabit iu= dicimn tyranni ,quieama ferunute eripiat, HIL* Audi aliud in hoc genere videbisq?> vt pergat mfa= nire Ofius Si Princeps tuus Brenti, hocfibi fumere * volebat(Vc fctlicet Ecclefias fuae ditionis rcforma- * ret) prius eum conuocareCbriftianum orbe opor.--- ? tuit»ATH.Prob Deumatcp hominum trdem, per= ge perge.H IL*tum te accu(antem,orbem Chriftia= 3 lium pro fe dicentemaudire, atqj ita demum vel tu= * am 3 vel catbolicam dočhinam condemnare. ATH«. 9 Oftultitiam fingularem,HI L. Forte poflethic ex= cuferi, qubdperquaixdam cxaggerationem &C hy= perbolicc, vtalkjuando fit, ad huncmodumcura Brentio egerit* A T H. Excufa tu quantum voluec ris,mibi defipere videtur, qui ad Hune modum lo= quitur.H 1 L* Audi alium locum confimilem, Ver- gerius Serenifsimum Poloniae Regem reuerenter monuerat, vt, dereformandis fuisEccleftjs delibe= rationem fufciperet, cum pradertim ipfemet Papa, ipfimet deledi Cardinales, Epij(copi > & quiinCon- cilio Tridentino prarfidebant Legati, clarifsimi* verhis pronuntialEent, Ecdefiam opuoino habere opus D E O Sl O » # •opus cmettdatione , Sc tamen non modo ndemen^ darent ipfi , fed pro haeretids haberait, 8c crudelif* (ime ferro flammisčp abfumereat quotquot podene deprehendere , quivel dodrinamreligionis, vet moreš cleri corruptifsimos auclcret taxare„ ATH f Hoc verifsimum efte omnesiamfciuntjPapas, Cars d'inaks,&: Epifcopos difertefateri, Ecdefiam maxk ma reformadone indigere, nolieeosvdperGon* cilium, vetaliam rationem, reformationem vilam afferre, & tamen interea non defiftere ferro atcp ig= neperfequieos , qui corruptioiies atqj erroresvel ffeprehendanc , vel deplorant , qu rannis* Quare Vergerius Serenifsimum Regem rede monuerat, vt fua Maicftas Ecdefias 3 qux funt fub eius imperio, tandem reformam ipfa, H l L A* Rede nctibi videturmonuiCTe? ATH A.Redif: fime,HIL.Etmihi quoc#, & hauddubie omnibus bonis vivis ita videbitur« Sed audi quidOfio vi- deatur, fic enim inquit* VideauteSerenifsimeRex c quam ineptum , quamcp fit abfurdum & ab omni c ratione prorfus alienum, quod admirator Bren=c tp poftulat Vergerius* Fides de qua comrouerd= c tur , non eil huius , autillius nationis, muko mi- c nus huius 3 aut illius hominis , verum dicitur & e eft Catholica,eft omnium, Omniumdtiquam, gen= c dum , Regnorum 3 Nationum , efi: orbis vniuerfi c Chriftiani, Et de eo,quod omnium efi: s quod eft c B fj orbis DI AL O G V S Q JTAR^TVS , orbis totiusChrifh'ani,vulc Vergerius, vt vnusa= , liquis Princeps, aut Rex,qui quotam illius partem , obtinetfibi,iudicium vfurper* Nunquid huncho= , minem tu vel micamfanse mentishabereputasCE^ > tiamcommuni fenfu deftitutus effe videiur. Quid tihi videtur AthanaficA'1 H*Videtur mihi Cfium efle non modo garrulum, fed vere conftare ex feile, Deumimmortalem , quam.prauumiudicium , 3C quantam amarulentiam hic video* Si Vergerms, qm’aitafentic,non habetmicamfanaemencis.vcetia communi fenfu deftitutus videatur/unt meme de= ftitutiaIiquot clarifsimi Reges, plurimi ampiifšimi Principes , muki honeftifsimi flatus &£ ordines, quos illud ipfum , quod VergeriusaSerenifšimo Poloniarrege poftulauir, vidimus in omnibus eo? rum ditionibus fecidedroc eft, fuas Ecclefias emen- daffe, muids & frcmenribus Papis* Quare Verge= rius no feretmolefte, fea.furiofo,fanaticocp Papifla profcindi,quia id fentiat,quod{entit tam magna tam illuftris Europaepars verbo Dei innixa.H I L* Verum adidquodOfiusadducit, fidem , dequa controuertitur tile Catholicam, hocefi:, omnium gentium ; reonorum,nauonum,quare nonpoffe V- num a3iquem Principem autRcgem, qui paruam aliquameius partem obtinetjibiiudicium de ea fidc vfurpare, quomodo putas Vergerium refponfu^ rumcA T H.Adhunc modum;Quidergbfajc(en= dum efTet vnialicui Principi, aut Regi,qui vide^et DE' OSI O. ' 99 aliquid efle in fuae didonis Ecclefijs emendandum? fl dixeris,expedandum, vt reliqui quoq? Reges 8C principes c6fendant,velintqjEcdefias emendatas? Quam diueffet expedandum ? Et tandem, fi poli: diuturnam expedationem, reliqui ab cmendatične abhorrerent,quidfaceretille vnusaliquisPrinceps autRex,cui gioria Dei efTet cordi? deberet ne aeter- namfuam & fuorum populorum falutem neglige= redi IL .Rede radocinaretur Vergerius,Sed noti eftdubium ,quin Ofius refponderec,idum vnum Principem , aut Regem non debere condngere caiiiam religionis^necp in fua quidem dirione, quax tuncuncp illi videretur ea corredione indigere/ed debere ferre,quiareliqui Principes ferunt. A T H. Vergerius acl hsec diceret, quid fi reliqui Reges aut Principes cfientexeo gcnere,qui nihil minus cura= rent quam religionem fuamcp & fubditorum xtzt- nam falutemCH I L. Ofius refponderet ,quacuncp d emu m excaufa , reliqui recularenc in emendatio- nem confentirc.no licerc vni alicui Regi autPrin= cipi vilam corredionem adornare , SC curare nuni animaefint periturac . A T H. Čredo Ofium ifthjcc et longe abiuroiora tuiiTe didurum in gratiam cius, qui prope Tyberimfedet in colle Vaticano ,Nam ifti ty rinno ingenium Sc calamum Q vt diximus ) turpifsime locauit.Sed vnum verbumnobis dicen= d um effc deeo, quodifte ait, Fidem fcilicet, de qua c ontrouercitur eiTeomnium gendum>rVgnorum b iq Sc BIALOGVS QV AtLTVS, 8aiatiotium,quale hoc tibi videtur C HI L* OM fophifticatur; Hic. n ♦ periode loquitur ac fi loque*= mur dealiqua iurisdi&ione, quse ad mulros domi= nos percineret;Nam de hac nullus exdominis po= teft quicquam ftatuere, nifi reliqui confentiant; po= namus non pofte, At in fide Catholica, hoc eft, per totum orbem difFufa ^ longe aliud eiTe quis non vi¬ det C Papiftae enim vfurparunt fibi ( vt iam dixi~ raus) hoc nomen,vtvelinteflTe, catholica Ecclefia, verum eara noftram efTe conftanter aflerimus, vt nihil aliud velimus, quamquod vetus illa Chrifti SC Apoflolorum Catholica, feu vniuerfalis/eu per totum orbe diffufa Ecckfia nobis pra?fcripfit,(quic= quid vllukntiftiOffj.) Quarecam VergeriusSe= renifsimum PoloniacRegem tnonuerit, vtdere= formandis Ecdefrjs deliberationem fufciperet, nihil minusmonuxt,qu'am,vcCatholicamfidemprohce= ret,vtfalflfsim'einterpmaturdeprauatorOfius,ve= rum monuit.vtde abolendisabufibus, deprauatio^ tiibus ; & erroribus cogitaret,quos Papiftsc inucxc= runt 3 &proCatholica Ecclefiavenditant. AT* Hic obftreperet Ofiusjterum negansCnofti ingenium) inuedasfuifte vllas deprauationes,aut vllos erro= res.H I L.Ego uerb rurfus obtjeerem illi,non modo dele&orum Cardinalium SC Legatorum Concilr) (de quibus Turnus loquuti) Ted Papa; Adriani VI* autoritatem^AudiAthanafi^ciimBrentiushuiusAr driani,qui ingenue ftatum Rom.Ecckfiac,deplora= uit, DE OSI O, 100 UitjVerba obieciffet Afoto, OOus vero videm fibf phasnoneflč,quodfiius Deusdixiff'et negare,vi= cifsim adduxit contra nos verba quaedam M.Lu= theri (vt fupra diximus) quafi vero nos tanti facia- mus Lutherum, quanti ipfi fuum Papam faciunt: fed quod plus eft, Lutherus nibil reuera cotra nos 3 at Adrianus Papa grauifsima verifsimacp contra il« los. A T H. Vidi aiiquando, fed non menami prač* cis'e,HIL.Nilhilfaciolibentius 3 quatn, vt ilia red= tem,audi Adrianum,Scimusinhacfan(ffafede 3 ali= «■ quotiam annis,ra uka abominandafuiffe,abufusin « fpiritualibus, excdTusin mandatis 8 C omnia demqj e in peruerfum mufat 9 ,Omnia,inquit,omniain per= c uerfum mutata, tam in temporalibus, quam in fpi= fituaiibus, fincera dccffrina fcilicet & verus Det cultus, omnia denicp omnia ( qui omnia dicit ni= bilexcludit) inperuerfum mutata, AT H A*Con=> feramus verba Ofrj cum verbis Papsc, Ofius ait, Vt initio oftendimus ,antc non multosannos omnes Chriftum vnanimiter profeffos fuiffe, in boe folo gloriatos Sc nullum aliudEuangeliumfcmiffe, nifi quodaCbrifliŠpiritu profetftum de Chrifto, par Chriiti difcipulos feriptum effet,& talem infumma fuiiTe Ecdefiam,qualis fuerit Primitiua, Papa vera ait«Scimus in hac. fantka fede*, alkjuot iam annis, * muka abominanda fuiffe,abufus in fpiritualibus, t . exceflu$ in mandatis, 81 omnia deniepin peruer= * fum mutata + A T H A, Perge, H1L A RIV S. « Ncc DI u4 LOGr S Qjr AILT V 8. » Nec mirum,fi aegritudo a capite in membra, a fum* » mis pontificibus in alios inferiores Praelatos de=» , fcenderit.Omnes nos (id eft Prelati Ecclefiaftici) , dedinauimus,vnufquisq?in viasfuas, nec fuitiam » diu,qui faceret bonum,non fuit vfq? ad vnum*H I* Taks Praelatos, quos Papaaffirmat efTe corrupds moribus,quosfaterur decimalk aquaerenda glo= ria Dei,&: quaererequcefua funt, tales,inquam, vek lent nune noftri aduerfarrj nobis obtrudere pro iu= dicibus caeleftis dočirina:, hoc eft.fe ipfos obirude= > re,Audiquacfequuntur; Poliiceberis nos omnem » operam adhibicuros, vt primiun curia haec, vnde s forte omne hoc malum procefsit,reformetur, vt fi= * cutinde corruptio in omnes inferiores emanauit, > itaetiam abeadem fannas Sc reformatio omnium > emanet*Adquod procurandumnostanto ar&ius » obligatos repucamus , quanto vniuerfam mun= s dum huiufmodireformationemauidius defiderare videmus. A TH Jngenuc agitFlandrus ide Adri= anus,dim fateatur omne malum procefsilTe a curia Romana, HiL,Maiora audies,Subrjdmus colla ’ fummsc dignitati ,non ob dominandi libidinem, * necpadditandospropinquosnoftros,fedaddiuing ’ voluntati parendum, ad deformatam eius fponfam * EcdefiamCatholicam reformandam. Heus Oli,tu= us Papa,tuus Deus affirmat EcdefiamCatholicam cfle deformatam, rebUfsimeergbfacic, neqj eft di= cendus carere ( vt tu de Vergerio dixifti) commu= ni * D E OSIO Vi lOt »ifenftbd* 11 vrget,vtreformetur, ATE VičhiS dl: Sunt.ne plura ex Adriano C H L Sunt 8č poidem grauifsima: Q_uanquam nemomirari de=* bebit,GnonftatimomniaERRATA Sc abufus c omnes per nos emendatos viderit, Inueteratus ni= * mium morbus ciT,nec fimplex, fed varius & militi-; e pkx , pedetentim in rius cura procedendum efE w A T H. Dick neERRAT A;H1 L.Dicit. A T* Papiftae fatentur effe abufus in Ecclefia, errores ne= gant, at Papa errores quocp affirmat effe Sc inuete= ratos motbos, varios atqj multiplices : hicquocp conferamus verba Ofrj cum verbis Papae.OGus di= citatne multos annosjFuiffe in Papatu Ecckfiam fi= c milem primitiuac Ecclefia: , qua: nullum aliud E= c uangeliumfciuerit, nifiquodaChriftifpiritupro= c fe&um,de Chrifto, per Chrifti difcipulos fcriptum c fuiiTet, At Papa contra, nempc in fuis Eccefijs effe errores, 8č morbos inueteratos , morbos varios, morbos multiplices, quos tamen ait oportere noti ftatira, fed pedetentim čuvar e, HI, V fc« adeo autern PEDETENTIM in his eurandisproeeditur, vteum ifta ante X. X X, & amplius annos caepe= rjnt dici , nihil adhuc profečtum fuerit, vt prudem ter & falfe Lutherus, Qubd Papa dixerit pedeten= rimoporcereprqcedfficaccipiendumdR,vtfingu= f H pedes atcp paffus interuallumhabeant aliquot Ee= * eulorum : Conuertit enim hoc Adriani fcriptum Eutherus fermorie populari 5 addiditčp in margine ' k v - c annota-. DIALOGVS Qjr A&.TV S, snnotadunculas.H I. Libaiter faspe obfjcio iftam Adriani Papae ingenuitacem noftris aduerfarijs,^ laepe repeto, eos tyrannicefacere J quiconfiteamur effe morbos variosatcpmultipliceS;, efleahufuSjCffe errores penes fe,nec tarnen quicquam unquam cor= rcxcrinc,aUE corngantetiamnum 3 & iuterea non defiftanc 3 (hoc, hoc grauifsimum eft) fundere fan= guinem eorum,qui emendationcm efHagitant,lis bencer,inquam,ifta inculco, quod videam adueria= rios non habere quod rcfpondeant plurimos commoueri a $am audiunc tam horribilem eorutn perrimdam atq? tyramiidem* A T H. Cum reuera nonhabeancquidrefpondeant, fcis quid fecerint? ftomachaberis,fi dixero-H I L.Eftne aliquid noui? A T H,Maximc, H i UQuid id eft C A T H ♦ Di=* cam,HocipfoannoM> D* L1 X«edideruntRo=a ju as Catalogumdn quo comiumerantur libri 3 quo& ipfi profligatos atcp cxmanibus Se memoria homi= num prorfusfublatos velint.H TL, Audiui nonni= bil depoftremo boe Catalogo.aium efTearrogancif= fimum Sc valde tyrannicum. A T H^EfHane vt di= cis/ed, quod ridiculum eft,fuos quaqj met libros inferueruot.HILdncer haereticos neCATH,Inter eos,quos velincex manibus atq?exmemoriaho« minumexcutere J vtdixi, &fperarunt fore.neillo® rum confefsionibus vteremuramplius, aut fruftra vteremur, cum illis fidem nune ademerint, vt ipfi ftulte putanc.HdL* Dic.annominatim probibue= iuu Sc condet»»arint,Qelegaturinftiudio Adrian ni D E 0SI0> toi tli Papg VLde qua fumus loquud?A THJNomi- natim»ti LNegant nc fuiiTe Adriani? A T H. Noti poflfunt negare,fed cum videant, fe ab illa vrgeriac iugulari 3 prohibent 3 ne pofsitamplius legiJHlL*Et pucantfor'e,utpropter eorum prohibidone, nemo legat amplius^emo ea vtaturcontraillos? ATH, Quid niputent, cum idfibi vfurpent, vt fint orbis terrarum Domini?H I L«. Venerunt ad extremam infaniam, Vbi na editus eft huiufmodi catalogus? A T H* An non audifti? dixi iamtibi., Romac ♦ HI* Hoc ipfo annoC A T HLHoc ipfo anno.H 1 L*Ptoh deum atcphominum fidem 3 fciebam ilIosfurere,fed non vsej? adeb, A T H, Quid fi maiotem adhuc fu= roremiftorum dbi indicauero? HIL * Dic cito ob= feero/ed vix maiotem i ndicabis, A T H* Scis iibel« lum, cui titulus Gonfilium dele&orum Cardinali= um de emendanda Ecdefia?H [ L Jllum ne, de quo fumus loquuti & cuius verba recitauimilsCA T H* IUumipfum^illuminterlibros vedtos/Lutberanos, &Hgreticos proiecerunt.H I Atipfemet,qui nune viuitPapa, fuit vnus exautotibus & di&auitipfe* AT,Sicres eft*HI + V na cum aliquot deled:isCar= dinalibus? A TJta eft,H I,Et hunc quocp condem= nam? ATH, Hunc quocp condemnant, HI. Non qubd negent 'a fe fcrip tum . DE OS I O. ' ' " 103 tionibus, no auocetur ab opere) Brentium vix ere* diderim refponfurum, vt quem videnmusfatis in hoc genere laboraiTe, habere autem aiia &C mundio* ra ,qu*e agat, quam, vt volutetur amplius c um iftis Afotis atej? Oforibus, ATH.Satis fuerit,n alter eo* rum refponderit, neepimmoratus fuerit in ieuicui lis 3 fed vrferit in putidionbus & grauioribus erro= ribus iftius hypocritae commonitrandis , proderit tališ labor hauddubie/alteinfirmioribus, quifunt ■* in inclyto Poloniae regno 3 quos ifte veterator fedu= cereinanimohabuit. Tantiim miror ,quid illi in mentem venerit ex fpaeleis IVIaflbuice vicp,vbi Epi= fcopatum babet in finibus Prufsiae 3 ablegare fuum librum 3 qui Coloniae excuderetur, cum in Poloma tion defint T ypographi, HI L* Cracouiae non ha= buifTet 3 Gropperos,Auios , atep alios huiufmodi e= legantes artifices , qui adderent de fuis coloribus decpfuo veneno. HI L. Putasne,eum } ob eandem cau(am,duos alios,de quib>us diximus, libetlosT3pi= fcopo Dilingenfi transmififle, vt apudfe mandaret otcudiC AT H* Quid poilet addere DilingenfiV, •* cuitam curta eftfupellexC' exifbmo tamen valde li~ benter eummandaife, vt apud fe excuderentur, Sc fortafsis fuo fumptu. HI L, Q uid ita C A T H A. Quia 3 vt nobis, pro fuo amarifsimo in noftram re= ligionem Zelo, infuket omnia ifliusmodi venena, foletcolligeretrahereepad fe, vt Caecias nubes. An ^■oti vidifti cuiufmodilibrum, etiam fuo ipflus no- c itj mine, Wj ■ ! k DIALOGVS OJPAILTrs. mine,hoc ipfo aano edideritC' ATH A + Non vidi* HI LuTitulus eft de celebratione Miflas, A T»Fora tafsis eam defendit contra impugnationem noftro- xum?H I L, Nihil mmus,non putat efle opus 5 curu videat eam maximo in pretio efle vbicpjfcilicet , fed putidifsima quacdam ex fentinis Monachorum &C ScholaAicorumhauila congefsit; exempli gratia.fi quando corpus Chrifti in manibus Mifsificantis » miraculoseapparet infpecie puerfvel carnis cruen= 3 tatac(Tunc verba ex eo libro ) diiputat, an debcat lu= » mi &£ manducari puer vel caro. A TH Jn tanta lu- ceEuangelrj tam crafla, tamputida > & tamblafphe= maCH i L* Aliud difputarabfurdius, quod dicerera tibfniflpudcrer. ATH,Dic,teobfecro, necp te pu= deatreferre inter nos, ciim non puduerit Cardinal lem in publicum proferre.HI L, Dicam 5 tua venia, fed boniconfule: quserit quidagendum fit, fiMif* » farius poli: fumptionem Tune ex eodem libro vcr= » ba)ex itlfirmitate, ftatim emittat per feceflum quod fumpflt. ATH,Proh pudor, fed quid tandem deff= •> nitCHIL* Audi;Reuerenterrecolliganturfpecies > panis,fi difcerni poflunt:& reponantur in Sacrario, y vel fumanturab aliquo 3 fi adfit aliquis adfumendum » difpofitus 3 absq?naufea, ATH, Mericodebuicte puderc tam male olentia redtare,0 iudidum } o gra- uitatem hominis 3 qui in tanta renafcentis Euangelrj luee(Valde deledor hoc intercalari) nonveretur čorure&are ifhs feces,y t eas rurfus nobis obtrudat, DR O SIO. se>4 fed habeat eas fibi.Intcrea tibi gratias s Hilarimagna$ habeo atc^ago, quod mihi guftum dederis libri 0= liani,dabo ego alrjsquoqj: nec deero officiomeo in commonendis infirmisatcjjincautis, quo caucant, ne contaminentur, autinfidantur, fiO{rjli= brura 3 ac velutilacunam, aut gurgitem tenis fecibus Sc venenis re- fertum contige- rint* FINI S.. ERRATA- Pnot Numcrus pagmam, pofterior uerfum dcnotat. Pagina 17. uerfu 17 b. pro conterione lege contentione. C17. 18 b crederent <[4117 b.propnum. C 46 . j.a loquuntur. ^5* .9. b certe ^<>418 a fuiflet. ftf 5 .z*.a Pomificale.^ « 8 . ii.b Apodolorum^77.1 j.b-congregata f 7 » 1 8 afucrint^91.9. b putiefccrec^i o i. j. j. bouentur.