EPISTOLA ATHANASII DE LIBRO CVI titvlvs, tractatvs de ad- miniftratione Sacramentorum,& de cele- bratione Miflse, Scc. cum Prsefatione & lu- culenta commendatione magni cuiuf- dam Cardinalis, Impreflo Dilin- goehocipfoAnrK M. D. LIX. I.Theffal.IL Mittet illis Dcus cfficatiam illufionisjUt credant tncndacio. M. D. LIX. o Skl\ A D PRAESTANTEM VIRVM D. PETRVM ANTO- nium Naflalle. V P E Rincidiin libru,cui titulus, Tra&a tus de adminiftrationeSacrametorum, Sc de celebratione Miflae,&c. Impreflum D i. Jinga? hocipfo AnnoM. D. LIX.cumPra?fa tione & luculenta comendatione magni cu- iufpiam Cardinalis. Etfiuero deterreretme huiufmodi Titulus, multis nominibus,c6pa raui tamen,ac no multo poft legi deuorauiq; uniuerfum, multa quide cum moleftiaatqj naufea, Sed non poenitet, duas potifsimu ob caufas,alteram, qubd cum pleraq; omnia pu tida &blalphema inueniflem, lenfiinterle' gendu me aliquoties fuifle excitatu ad agen- das,ex imo peftore,gratias £terno Patri D,N. IefuChrifti,qui me ex talibus paludibus,uere ftygijs atq; foeribiis > in quibus ego quoq; a!i- quando uerlabar, extraxerit, pro fuaingenti mifericordia, Alteram ucro ? quod uidi mihi A z oblatam efle occaflonerp, qua tibi ? fummo amico meo, poflem tandem (ut fpero) per- fuaderejtuos iftos,praefertim primores, Papi ftas omnepudorem atq; frontem proieciffe, cum oftendero eos intanta undiqueerum- pentis Euangelij luce 5 in hoc Peculo tam eru- dito,audere adhucillas futiles namias,atque borribiles blafphemias ex lepulchris eruere, <3clibris ^ditis oftentare, quas in denfifsimis tenebris,inmagna temporum infadicitate, fuperftitiofifsimi monachi &fophifl:£e Tom- niarat. Quiduero potifsimumillicuiderim ridiculu, enorme, idolatricu, blafphemum, abominadum,paucis dicam:quaedam enim feligam tanquam exfentinarefertifsima,tii diligenter lege,&ora Dominum,ut tibi^ui, magnomeo cum dolore,adhuc uerfaris in tenebris &umbra mortis,aperiatcordisocu los,quibus uideas quasfeceslaudes,cu lfto- rum purpuratorum do&rinam laudas. Cumnegarinon polsit formam cofecra- tionis,qua Mifsificantes utuntur, no efle con formem formcni uerbis Euangeliftarum, quibus po- ftremam Chrifti Coenam Sc inftitutione di¬ mni illius Eucharifti^ Sacrameti defcribunt,- Audi quid ifte tuus ftatim initio libri:Petrus, inquit,fuit Romse,ubi Ecclefiam inftituit, Ergo ea forma confecrationis,quseRomee atquealijs in locis cumRom. Ecclefe con- fentientibus ? eft in ufu, fuit ab ipfomet Petro inftituta. Ergo debemus eam Sc no aliam fe- qui, tametfi nonnihil contraria lit uerbis E- uangeliflarum. An ueroCardinalis boe dixe rit,uideamus.En tibi eiufmetuerbajEcclefia j R omana,quse utitur hac forma, hab uit eam ? a beato Petro Apoftolo,qui creditur eam do > cuideficut Chriftus eam protulit.Etlicet E- > uangeli% non ponant eam ficformaliter,{i- > eut dicitur in Mifla,non eft multum contra^ > rium,quomamipfi no mtendebanttradere > formam confecrationis, fed folum narrare ? remgeftam. Primum,quodadPetrum,qui Roma? fuerit, attinet, adh uc dilputatur, ad- huc fub Iudice lis eft,num Romee foerit, fed A 5 eiemus fuifle, Miflam tamen eum mftituiflej nec Cardinalis,nec Papa, nec quifpiam alius 'Sathan docere poteft, fremant Sc torqueant fe miferi homines,quantum uoluerint:Neq; enim ualet cofequentia, cum dicunt: Petrus fuit Romae,Ergo ipfe fuit autor MifEe Sc for niceconfecrationis,qua nune utimur,imo nullofortioreArgumetopoflumus nos euin cere,nec Miflam neq; illarh confecrationem fuifle a Petro inftitutam,quam hoc, quod fci licet uidemus eam formam efle contrariam uerbis Euangeliftarum. Quis enim (niE fit pr^ftigijs Papalibus fafcinatus)queat fibi pčr fuadere, Petrum. uel Romaš uel alibi COHtra- rium quippia docuifle ab eo,quod Euangeli- ftas aSpiritu flm&o edočli,fcripierint?Quod fidixent Cardinalis iftam formam mhilha- bere contrarij. Refpondebo,Vt conferat uer ba confecrationis cum uerbis Euangelifta¬ rum,ac ftatim deprehendet num reuera fint eontraria, quanquam nihil nune opus fit col latione aut difputatione^ cu habeamus reum confi- ■ 4 - confitentem:Ait enim quod modo recita m, Licet Euangeliftae non ponant eamficfar-> maliter/ficut dicitur in Mifla. NON E S T, MVLTVM CONTRARIVM. Eftergo, aliqua cotrarietas(qua? contradiftionenun- quam excludit) utipfemet fatetur. Veru il- lud quoq;,quod fubiungit, quam eftputidu? dum dicit, qudd Euangeliftae non intende- bant tradere formam confecrationis, fed fo- lum narrare rem geftam. Sed dicat mihi fua Reuerenda Paternitas, curinnarrationerei geftaepr^termiftftent formam a Chrifto tra dltam,E ullam tradidiOetpr^ter eam,quam- ipE recitantfHoc cum dicit,quod Euangeli¬ ftae talia praeterierint,nihil aliud dicit,quam quod diuinus Ipiritusnegligens atq; man c us merit in tradendis pofteritatigrauftsimis ma ximeq; neceflarijs rebus,a filio Dei inftitutis, Aeque putidum <& falfum eft, quod illic fta- tim additur, nempe Ecclefiam declarade y ' quod forma confecratioms,qu£ eft in ueftro* Canone,fuerita Chrifto jnftituta ; quam nul, lusEuangeliftaru integram tradidit. G blaf phemiam fingularem. Primum quoddicat, Euangeliftas audiuiffe integram forma,fed non integram defcripfifle.Deinde quod fim gatlitemfuiflede forma confecrationis in^ ter Euangeliftas Sc Petrum.Poftremd,quod ea lis fuerit dirempta ab his, qui in Romana Ecclefia fuerunt. Sedquaero abeo, quinam fuerinthi Iudices? quo in loco iudicauerintf &quo temporehmo qusero amplius,curpo tius pro ea, quam dicunt fuifle fententiaPe- tripronunciannt, qui de eo nihil fcripfit, Sc an fine fcnpto docuerit incertifsimum eft, quam proMattbaeo,proMarco,prO Luca, qui acuratifsime fcripferunt, imo cur potiu$ pronunciannt pro Petro, qui(ut dixi) nihil deeare fcripfit, quam pro Paulo, quifum- ma diligentia de Coena Domini literis man- dauit ea ipfa, qute ab ipfomet Domino acce- perat.In fumma,falfa funt atq; ementita om- nia,qusehic tuusiffe efFutiuit(quodbonae- iusuenia di&ufit, quanquamfiue ignofcat, fiue 5 fiue minus,nihilmoror)c3eduntq;in magna contumeliam Euangeliftarum, Petri,Pauli, atq; ipfius Dei, Chrifti, Sc Spiritus fantli. Et non eft dubium, quin carnalis quilpiam pha rifaico fpiritu conceperit eam conlecratio- nis formam, ab Euangeliftaru uerbis diflen- tientem,(ut etia reliqua quse funt in ifto pu- tido Canone) Cardinalem uero, ne cogere- tur fateri luam Romanam Ecclefiam ha£te- nus ufam fuifle, atq; uti etiamnum,in confe- cratione alijs uerbis, quam a Chrifto inftitu- tis,malluifle Euangeliftas negligetise aut per fidise incu^re,&:tamL mul ta metirirSic enim folent ifti,potius quam difcedantab errore manifefto, quem interifn fuco quodam pie- tatis conantur palliare, atq; igne Sc ferro de- fen d ere. Video ufq; hinc te torqueri, atq; iniquo a- nimo ferre, quod paulo durius Cardinalem excipio. Atfibi imputet,cum uoluerittalia uenena fpargere,quibusincautos atq; infir- miores inficeret. An tibi a?quu uidetur Na£ B fale,ut eum talia conantem uideremus,neq; reclamaremus?quid refpondilJemus Deo,fi tacuiflcmus?habuiflemusq; aliquam ratione iftius purpura? atq; galeri? nullam ueroglo- rix Dei <&Cbrifti?Qiiare,fi quid audit quod nolIet,{ibi,inquam imputet,qui cumifto fud taminepto tamq; uenenato libro, uoluitin frequentifsimum totius Germaniaeacpene Europ£ theatrum prodire,hoc eft,in Comi- tia Auguftanarmodo enim fuit imprellus, Hic fpargitur magna folicitudine Sc dano* magnatibus potifsimum obtruditur. Quam fit falfum,putidu,atq;fakrme hoc initiomLibri,cum lis acn ingenio.,facile po- tes iudicare,nunc perga ulterius. Quinq; aut fex fobjs nulla alia de re agit, quam de confi- gnationibus, de geniculationibus, atq; alijs gefticulationibus plane biftrionicis, quibus ait oportere luurn .Sacrificulu elle longein- llruftifsimu, exempb gratia:.Celebrans(in- 5 > quit)afcendit ad medium Altaris, coram eo 5 ? ftans capite inclinato,manibu$ iun£lis fuper Alta- 6 Altare pofitis, polito pollice dextrofliper fi-,, niftru,qu£eitafuper Altare ponuntur, qubd ,, digiti parni, duntaxat frontem, Teu medium ? > anterioris p ar tis tabu la?, feu menke Altaris ,, tangant, refiduo manuuminter Altare Sefe ,, retento, quod Temper obferuatur,cu manus ,, iunčtae fuper Altare ponuntur.Heus Naflale ,, quid ais? quam grauis tibi uidetur Cardina- Iis? boe,boe potifsirrfti tempere, quo tam in altum alccnaitfol Euangelij? Quidfuifletfa £furus Ti ante eiuš exortum fcripfifletJ Sc an- tequa uidiflet fuamMiflam tot do£tifsimo- rum hominum Iibris,ac uelati teliš ualidiTsi- mis acutiTsimisq; confoflam ac debilitatam? An non obftupelcetfAn nonftomacbabitur quicunq; legerit habueritq; uel micam com munis fenfus, etiam ex Papiftis, atq; adeo ex facrificulis muki. Cardinalem Tcilicetiam Te nefcentem, quotidie ia&antem le, quod ue- lit collapfam Paparum religionem omnino reftituere,atq; etiam ad Papatu uelisremisčp (quanqua omnino fruftra) alpirantem.Spar B 2 fiflekoc temporemComitij$librum,in quo docet de pollice manus dextra?,de pollice fi- niftra?,deq; paruis digitis, quomodo mifsifi- cans debeat eos mouere,micare,atq; in altari collocare^O Deum immortalem,quanta eft iftorum uertigo atq; coecitas, quantaimpu- dentia atq; arrogantia c . Hxpe£labisfortafsis, utpergam dicere de gefticulationibus.Atn$hfacia,RogasfQuia pudet, (i Cardinalem non puduit, ac metuo ne uidear eo futilior, fi. in his blafphemis nu- gis amplius uerfatus fuero> Satis fit quod ue- lutifummo digitoindicauerim, quaeratiilic plura^cjui uoluerit ridere. Dicam hoc tame, mein ifto tračlatu de gefticulationibusob- feruaffe grauifsimum quiddam,quod Cardi nalis docet, quodfcilicet Mifsificansprode- fun&isneq; ofculaturlibrum (ut aliasfolet) poftquamEuangelium Iegif,neq; confignat ampulam aquae (ut alias etiam folet) neq; fi- nita Mifla benedicit populo. Ha?c funt arca- najisec funt myfteria, qute iačlant fe a Chri- - 7 fto atq; ab Apoftolis non literis mandata,fedc quafi permanus tradita,accepifle.Pro his dia bolicis delirij sconferuandis quotidiefundut fanguinem pioru,Sed tu Domine ufq; quo? Sequitur tra&atus de horis Canonicis,a?~ queputidus&blafphemus,utalij quoq;.Ve- rum exhoc unu duntaxat locum adducam, ut uideas quantus (it ifte tuusin interpretan disfcripturis. Cum ergoreddat ratione, cur Pri m se (ut appellant) preces, cur tertia?, cur lexta?,&c.dicantur,quserit curdicanturma- tutinse. Et fic inquit:Tertia ratio ek,quia J> in illa hora^uel quafifurrexit, Sc infernu fpo- ? > liauit, Sc uenturus eftiudicare fseculumper >> ignem,prout muki dicunt,& habetur Matt.. > > 25. cap. Audiftine antehac Naflale,Chriftum no&u uenturum ad iudicium* Difce ergo ex Gardinale,no£tu uenturum, fi forte non au- dijUes antea.Nam uerum fit oportet,fiille affirmat, Quod uero ad Matthsei locuatti- net,audiquomodo colligat,&quam folide probet,quod de no&e uenturus (It Chriftus ad iudicandu. Cum Chriftus doceret efle ui- gilandum, utens parabola de Virginibus,ait: Sponfum media nofte ueniffe, &ingreffum cum quinq;prudentibus ? exclufide quinq; fa tuas uirgines. Hinc ergo Card. dicit probari pofie, quod de nočle Chriftus u eturus fit ad iudicium, atq; ideo matutinas preces ede dh cendas. Quod quam graueflt atq; folidum, quisnon uidet? Sequitur alius traftatus,cui titulus: Refo- Iutiones dubiorum circa celebratione Mit fse occurrentium. Bone Deus,qualis haec la- trinaf quam ufq; ad fummu referta^ abfit, ut contre&em, fed duntaxat quafdam quaeftio nes quse illic traftantur,proferam in mediu, uelutilpecimenreliquarum. > 9 Vtrum Sacerdos mutus,uel loquela priua 9 9 tus pofsit confecrare feu conficere hoc Sa- 99 cramentutrd 9 9 V trum indifferenter in node 8 c die liceat 9 9 alicui celebrare^Solutio: Non licetregulari- 9 9 terpiifi in die, hoc enim Sacramentu ad tem pus s pus gratiae pertinet,quod per diem {ignifica- Annocgre. tur.Vnde&Saluatordixit:Meoportetope- g« tratiat . 1 t n L 1 Scripturasi ran doneč dies elt. Vtrum patienti fluxum fanguinis uel fe- Fhmw fcmi- ininis liceat celebrare? Vtni pollutus,pollutione,no£lurna poft Poiimionor fit ličite celebrare? aurna ' ■ trum perpetrans peccatum luxuriae, Sc 5 5 ftatim poft hoc confitens Sc poenitens,pofsit ’ ’ ličite eodem die celebrare? Vtrum mulieri puerperse, uel menftruu Menftruum. patienti, dari debet communio^Relpondet:,, Melius efle jfuperfedere ufq; a d purificatlO- j > nem 5 propter reuerentiam Sacramenti. ,, Vtru tranlgluties reliquias,qu£ poft come ,, ftionein ore remanferunt,pofsit celebrare? ? > Vtrum quis poflet confecrare omnespa- >> nesqui uenduntur in foro,uelomnia uina ,, qu£efLmtincellario,{iuelletJ ?, Vtrum Sacerdos celebraturusfpecialibus,, debeatinduiueftibusf ,, V trii neceftario requiratur ? quod tales ue- > > ftes Sc indum enta,cseteraq; correquifita fine munda Sc nitidaf Refpondet: V^ illis qui ma- iorem curam adhibent,ut linteamina,uel Femoraiia, (pudor eft dicere)femoralia fua fint munda ucibrachas. n itida,quam ea,fuperquibus locari Sc tra čtari debet facratifsimu Sc mundifsimu cor- pus Iefu Chrifti. Vtrum liceat alicui fine libro Miflali-««?- le braredWpondet:Nonlicere,etiamfiomifia memonterfciret,fed debet haberelibrum. Vtrum liceat fine igne,fiue lurnine cande 1^ celebrare^ Sol. Non licet,In lege enim feri g^ptumeft: Ignis in Al tari meo femper arde- turdeigne bit: quodin celebratione buius Sacramenti materiali/o max ime obferuandum eft, ubi ille immola- ridiculu ho- „ n C ■ n i i • tur,tractatur oc lumitur,qui elt candor lucis a?ternte,&qui uenitignem mittere in ter- tninem. ram,&c. Vtrum uerbaCanonis debeant dici difere Sie!ntue* t ^^ cut & orationes in Mifla,quae fecret£ uo ftra diaboli, cantmd SoL.Sicproptermultas caufas,quas camyftena. non 0 p US e ft >reC itare. Vtrum Vtrumftatim poftMiffie celebrationem (ltcomedendumuelbibendumfRelpondet quodnon,utneq; expuendum. Quid agendum fiSacerdos cafualiter tam gathoftiam cum naFo,mento, barba,uefte, uel alio huiufmodif Quid agendum, (i cum fumendum eft Sa cramentum, corpus Chrifti miraculofe ap- pareat fub Fpecie carnis, uel pueri, uel aliqua alia non conuenienti humana? refe&ionb Quid agendum fi hoftia confecrata come {ta fuerit a m ure,uel alio bruto animalb V trum fufEciat.cjuocl acjua Fuerit admixta uino adhuc exiftenti in dobo? Sol. Non fuf- ficit, quia commixtio illa Sacramentaliseft, ideofierinon debet, antequam myfteriain- choentur. Quid agendum, fi mufca uel aranea, aut aliud huiufmodi ceciderit infanguine. c Sol. Animalillud caute debet capi, &diligenter lauari,& coburi,& ablutio cu cineribus in Fa crariu mitti. Et (fi abfq; horrore Sc periculo Quafi ueru fit quod ali- quandoappa reat. Chriftus a muribus co- mcditur. Omjrftcm Nefugiat c« aliqua guttu la,& cum Chriftoipfo. fumi pofsit) fanguis fumatur more eofueto: 3 3 Quid agendum 1 i ianguis effundatur p er 3 > 3 3 3 3 . v ,, celsitate cogente)debeatlambere uelforbe- ,, re,ne enormis irreuerentia fieret Sacramen- ,, to,utputa qudd canis, uel aliud animalincb- Mngcre. piat lambere,uel defupermingere. Quid hicdices,Petre Antoni Naflalle f ufd dentur ne tibi ifta grauia Sc digna,qu£ in tan ta luceRuangeli}(quod %>e c ogor rep e ter e) atam magno Cardinale in frequentifsimis Comitijs Ipargereturf Audijfti hic multas dc litias, fluxum Teminis, pollutione nodurng / menftruu, femoralia, Sc urinam quoq; rSed quidfitibi adduxero aliquaadhue putidio- ra? Audi igitur de uomitu,&de ftercore quc> que.Qucerit curin Miflafiat thurificatio(fic enim loquitur) Sc ad hune modum ‘refpon- ‘ det:Propter diabolicae malignitatis repnb fam 3 nefcilicctilk malignus aliquid contra negiigentiam ? non ex toto,ied in par te,uel a- liquid ftillauerit de Calice?Refpondet,qu6d Sacerdos,uel Mmifter, uel etiamLaicus ( ne- 10 1 facrificmmuel celebrantem macbinanuel facere pofsit. Huiufmodi enim fumoomne genus daemoniorum extruditur. Audis Nat (ali e, o mn e gen us d^moniorum extrudiper fumum thuris Ande hoc habet in faeris lite- risklicagfalte ut defendat cur iftofumopro- fequantur cadauera ad fepulcbra: Nam fci- mus eos dicere, quod ita faciant, ut abigant da?monia,neinipfa cadauera ingrediantur. •Sedillud magis eft mirandum,quod cum di cant fuum panem azimu, uirtute uerboru tacite demurmuratorum mox conuerti 8c tranfubflantiari in ipfitimu corpus,ipfifsi- ma membra,ofla, neruos, atq; inteftina Iefii Chrifti,& omnino definatefle panis. Non confidantipfum Iefum Chriftumpr^fente, cum toto corpore,totaanima, totaq; diuini tatepofle expellere dsemones ab altari,fed accurrant ad fumu thurris,qui eos inde pro- ijciat, ne quid contra facrificiu aut celebran¬ tem,ut idce dicit,macbinari pofsint. Quifquis hicqueat tuos iftos defendere ? C 2 Vomitus. 1 > ?? ?? J? imo quis pofsit fe continere, ut eos non pro- fcindat fibilis,ut eos non abomineturicurn fuffitui thuris attribuant, in expellendis da?- monijs 3 maiorem uim atq; ef%atiam 3 quam Chrifto prscfenti cum toto eo ipfo corpore, quod pependit in Cruce i Nam hoc iplum aiunt, le elicere e coelo in altare quinq; uer- bis demurrnuratis,hocipfum dentibus man ducare,& aliquando plane indigeftumper feceflum emittere. Miraris quidhocfit 3 ac fortafsis putas me loqui per quandam exage rationem,cum dico, quodifti affirmentper feceflum aliquando emitti integrumChrifti Corpus.Sed limpliciter &proprie, non per exageratione loquor, Audi enim audi,quid in hoc iplo libro tuus dicat. Quid agendum, fi quis poftfumptionem corporis Chrifti ftatim patiatur uomitum* Solutio. Reuerenter recolligantur Ipecies paniSjli dilcerni pollunt, &reponantur in la crariojiiel fumantur ab aliquo. Video tello- machari ? cum audis mentionedelorbendo alte- II Scercus. 5 > alterius uornitu, Sc eft quidem huiufmodi, quodmerito pofsit mouere naufeam.fed ma ne: Namoftendam Cardinalem imperafle de comedendo eo,quod quis etiam cacaflet, (faluo honore)Audi eum loquentem. Quid agendum, fi quis poftfumptionem ex infirmitate ilatim emittat per feceffiim >> quod fumpfitf Solutio.Recolligatur fpecies, » > Sc fiat ficut in cafu pra?cedentis dubij. An n5 aperte dicigut quis comedat, ttt-Sacrificulus £grotans per lecelfiim emififietfcum fcilicet ' contigit,quod corpusChrifti in ftomacho non potuerit concoqui, led integru exijfFetS Proh pudor, quid putamus dicluros Thur- cas 3 &reliquosChrilhaninominishoftes,cii audierintillos docere,utforbeantur huma¬ na ftercora 3 neillicdegat eorum Deus, con- feftus ex pane azimo ‘ Nihil quicquani fiiit unquam le£lum,dičlum 3 uel excogitatu foe- dius,enormius, blalphemius. Proh Deu im- mo!:talem,quanta J quanta eftiftorumperti- nacitas,atq;(ut dixi)impudentia, Sc quidem C 3 in fummaEuangelij luce. Hoc, mquam,hoc caput eft. Dicam quod fentio. P uto eos hoc agere excontemptu,atq; in contumeliam re nafcentisEuangelij,Quafiuelintdicere:Vos Lutheranipergitis infe&ari noftra Miflam, noftra conlecratione atq; tranlubftantiatio- nem, At nos nec tantillu (quicquid clamaue ritis) difcedemus unqua anoftris opinioni- bus,ut etiam noftroru Sacrificulorum egro- tantium uontkum atq; excrementa(ficafus tulerit)uoranda putemus.V orate quantum uoluerititis, Reuerendifsimi Domini, Sc ue- fter hic Scriptor in primis,neq; enim dignus eft alijs delicijs,cumprimus omniumfuerit, qui noftro hoc fteculo iftam tam male olen- temqu3eftionemuna cum tot alijs ineptijs Sc blafphemijs in lucern protulerit. Tu uero Naflalle, agnofce tandem iftoru putidilsima deliria, agnofceinauditam pei> tinaciam Sc contemptum ueritatis,agnofce eos effe ex eo genere, de quo inquit Apofto- lus: Mittetillis Deus efficaciam }llufionis,ut ere- I2r credant mendacio. Surge qui dorrms,adiun ge te tandem noftris Ecclefijs, quae te ma- gna elegantia, morum &prudentia ho- minem habiturae funt charifsimum„ Auguftae ? Idibus Maij, Anno M. £). LIX. FIN 18;