DE VSV CALICIS IN S Y N A XI, CONTRA VETERA* TOR EM BARTHOLOMAEVM L A=» TOM VM D E F E N S I O. A V TORE, IACOBO ANDREJE D, ECCLE= fiac Gceppingenfis Paftore* PSAL. fS. Tu uero Deut, ieduces ros in puteum interitiu: viri fanguU num crdoloji non dimidUbunt dies[nos: ego Mtent * fperabo in te. TVB1NSAE, APVD VIDVAM VLRICJ MOR* HARDI, AKNO DOMINI t f 6 c. GENERIS NOBILE TATE, VIRTVTE ET DOCTRU HA PRAESTANTI VIRO D. BALTA SARO A Giiltlingen, Ducatus V virtcmbera genfis Camerario lKcrcdi= tario, VLTAE CAVSAE $VNT, VIR AMPLISSI« me,cur,qu£ aduerfui blajphemun rabutam Bartbolomfunt Ldtomumhifccotfo &iebus,quosin cius libroperdidi, anno* taueram , tuo nomini infiriberem. Principom locutn obtinct pngularis tui plet as, (jerga ueram fynceramq ; Religionem Z,elus,quam incorruptam, er ab omnibus erroribusuindicatam, c xoptas+ Hcinde eximium tuum, crgi ortincs Euangeliac ueritatisajfertorcs, jhidi * um,pos Um inde abinitio in cordc tuo rcuelatiEuangelij, in f.immo apni te prc in mentem veneratei= ‘ A irj ufdem adversvs bartholomaevm latomv« ufdem blalphemiae , quam in eodem argumento BartholomaeusLacomus Iurifpemus.,aduerfusBu= cerutn quocppiaememoriae do&ifsimumTheolo*> j, gum fcripferac: Cum adhucrudis eflfet, inquit } pri® », ma Ecclefia , ritumkChrifto traditumreligiosete* s s nnitjdonec dočta a Patribus intellexit, utramcj? fpe* , cicm conuenireSaccrdotibus, Laicosfolo panc co=» 0 , tcntosefTe pode: Etquam atrox eflet in Chriflum ,, blafphemia, Apoftolos Sc primam Ecckfiam con« ,, tumelia, paucis docuh Ac fore fperaui, 11 fortehicmeus libellusineius peruenirct manum^vthancfuam fententiam, qugei incorifidcraib excidiiTct, corrigeret, velfaltemmo= derata explicationemuigarec, Veium quama:gichocnieum officium tulcrit, Sc qu'am non blalphemia: huius hominem poenitu= crit s acerbofcripto docet, fuperiorc anno aducrfus rnccdito ,in quo huius crroris patrocinium expro= fefio fufcipic, Sc me admodum contumeliofe exagis tat, ira atcj? odio,ne dicam furore, adeo incenfus ac inflammatus , vt nequidem togae pilcoqj meo SC gladio vt vccant venatorio.pcperceric, Etfivero hominem refponfoindignum iudica* bam, quod Lečtori liberum permitterem,vt de illia lius Sc meo fcripto iudicaret ,quifacileperfpedtu=* rus effetjVter meliorem caufam haberet, Ego ne,qui inilitutionis Chrifti integriratem Sc primic Ecclefig doclam fimpiidtatem vincficaucram; an vcroipfe, qui t C. IACOSVS A N '35 R AE E. qui cam ruditatis accu{amt,veritatem mag is perfpi* cuc c patribus , quam Chrifto &C Apoftolis tradi« tam* Hoc perfpečto, quid de conuicijs eius, meaqj innoccntia iudicaret,xquo animo ferrem.Quam e- nim argumentahominem defidant,quivtaliquid li3beret,quod in me rcprehcnderet,ad rogam, pile=* gladi ol um meum fefc couerterir exagitanda, qui Takem radonisbenefido pncdicuscfi:, fa čile vi a dere poterit* Quapropcer ncccaufam defertam, nec fam am nominis mei periclitaturam exiftimabam, fi maximehomini no refponderem,uttempus, quod * eius nugisrefutandisimpenderecur, meliuscollo^ caretur* Veriim no defiiterunc Domini etamici mei viri integerrimi , 'ame refponfum efflagirare, quo noti lam veriratis caufa a blafphemia, 8č nomen meum a calumnia, qu'am liluft.Prinripis mei, Domini ck= mentifsimi honor vindicetur;cuius infigne pro mo rc Principum aulico vcflitui infixum, inmerepre« kendit, quo Concionatores auliciinduti 3 in cofpe* & pri=s mam Ecclefiacpraxim 1 incertis authoribus introdu* damconruetudinemfecuraertC’ Ad hoccumCate« golice rcfpondendum faiilec Latomo, alibdelabi* tur,8£ arrificiofa tergiuerfatione,de initiisprimac Ecckfiac difputat,ut fucum faciat ketori imperito* Similitcr & Chrifti deprauatfententiam, abacf* uerfarrjs millies allatam. Adhucmulta habeovobis dicere,&c t Cum enirn Chriftus Tupra dixerit, Om* i ob. 1 ?: V... nia AjDVERSVS bartholomaevm latomvm tiia,quae audiuia Patre meo.,t3ota feci vobis, necefie effaut Chriftum fibi ipfi cotradicere, aut alium ver« borum eiusfenfumefle, quama Latomo affertur«. Si enim omnia nota fecit difcipulis, quae 'aPatre aua diuit,quid potuit amplius eis dicere?Si vero aliquid erat amplius,quod eis diceret, quomodo eis omnia, omnia,inquam,nota fecit? quaccun q? audiuit 'a Pa* tre fuo? Sed abfit, ut acterna Dei veritas fibi contraa dicat. Et facilis eft huius, ut in fpeciem videtur, atis t ilogia? explicatio , quje fi Stapbylo incidiflet, ea li= hrum fuum quoq?augcrepotuiflTet.AntiIogia enim effe apparet: omnia dixiffe : &habereadhucmulta quae eis dicat. Venim ficfereshabet, Apoftoliadhuc adco carnales erant, vt no perciperent ea,qua* Chris ftus defuo fpirituali regno cocionatus erat, fafcinati fcilicet opinione deregnomundano,perChriftutn inftituendo. Quamuis igitur Chriftus eis omnia nota fecerit,tanta tamen erat in difcipulis tarditas,ut ea non intelligerenr. Ablegantur ergo ad Spiritum paracletum,quiChriftuminipforum cordibus glo= rificaturus effct, ut abiecfta opinione de regno mun= dano,ea intelligerent, quse Chriftus de fpirituali re=» l+ gno concionatus erat. Ideoq*alio loco dicit; Sc fug= gcret vobis omnia, qucccuncp dixi vobis. DumadditLatomus: An hfcdocenda non erat primaEcclefiaC' Perquosautem docenda.nifiper A* poftolos bC eorum fucceflores ? malitiose fententis am verborumChrifti deprauat. Chriftus enim eo in loco' 1 ■7 D. IACOBVS ANDREAE. loco de Apoftolis & ipforum tarditate !oquit ur,'v a biinquit:iiledocebitvosomnia , & inducervos in omnem veriiatem* HaecLatomus de rotaEccldia interpretatur, quoda verbis Chrifti alieniisimum eft, Nouimus fane , Ecckfiam non nifi abpiritu lana <5to doceri &: in omnem vcrhatem ducffedhocloco Chriftusde Apoflolorum folum loquiiur ignoranc tia*Si uero Latomus de tota Ecclcfia accipit primitL ua,hoc modo Sc in ordincm redigentut Apoitoli, Non folum enim EcclefiacumEcclefia, fed Dočto- res cum Dočloribusdočhinam cum de&rina con= fert. Acfentemia Latomieft, Chriftum & Apoito* los nonignoraiTe quidem, calicem non debeli lai= cis , fed folum Sacerdctibus : fed quoniam ipforum tempore Ecclefia fuerit rudis, ChriRum cum A po=» ftolis quoc|jrudcm tradidiffe docTtrinam Sc ritum: cxpolitioncm autem eius referuafiePatribus , qui pcrSpiritumChriftijlaicos de calicere&iusinftitu* ant* Hace ita me Deus amet, efk Latomi fententia, quam ego aduerfus Grammaticum Embricenfem dixi impiam & blafpbemam* Sed quam nimis benigne eius verba interpreta« ^ tus fim ,quaeeo loco fequuntur, docent,Nullius ne ^ ^ rei(inquir) fuoquocp tempore ueladmonecli intcr C iapienter iudicauk, f nonexnouisfundamentisdočlrinae, fedexeifdem } fcripturarum traduionumčp fontibus (_ quibus a« f bundafle primamEcckfiam affirmas) fecit 3 Ecclefia prima quomodo rudis efle pocuitCaut qua fronte la= icos pollerior aetas Calice priuauic 3 qu£ eius rei nul=* lum fundamentum in fcriptura noui Teftamenti aut .Apoftolkamtraditionem habuitC Hocinquam eft, quod inLatomoreprehendat CIypeatus, fcutofis dei aduerfus Satanae, ne dicam lapidkidas iacula munitus* Hanc tuam deceftor impietatem 8čbla« fphemiam, ciim prima Ecclefia purifsimamacperfee ^lfsimam dočlrinamhabuerit, tu eam ruditatisac= cufare audeas, vt tuic Ecclefiae facrikgum errorem de dimidiatione Sacramenti ftabilias: Sč garrulitatem tuamrefuto, qua multum blattera s 3 quid Ecclefia a Panibus de vfu & difpenfatione Sacramentorum didiceric, De rebus qua? non ad fubftantiam & ef=* fentiamSacramenti, fed adeius dignamfumptio« nem pertinent, Ecckfiam admonuk Paulus: de fub= ftantia amem Coenae Sc eius vero vfu , urinfirmis parcerer, iuxta tuam impietatem ruditer tantum do= cuit.relif^uem fcilicet iatt&is Patribus expoIieda7 De fubftantia Ccenae,quo ritu & qua religione cekbranda 5 D. IACOBVS ANDREAE. 9 celebrandaeflet,numaliquid amplius difpofiturus erat,quam ab ipfo Chrifto in vitima Ccena difpofi* tum eftcNum eius uoluntatem et inftitutionem mu taturus eratLatome,qui qubd a D O MIN O ao= ceperat, religiofe Corinthtis tradidit? Acvanumefteffugiumtuum& tuorum omni- um,cum conuičti eftis.vt ad deprauationem uerbo= rum Apoftoli recurratis,Ca:tera vero cum venero, ^2-P* inquic Apoftolus, difponam*Vtina,ait Latomus, t ^ difpofuiflet, ficutpromiferat, minus fortaflehodje** eflet controuerfiae } remq? alioqui certam fatis, cer* * ‘ tiorem tamen vas illud elečhim, declaratione fua“ reddidiflet* Sed quam uanum hoc fit,res ipfa docet: licigatur hodie de integro Sacrameto 3 hoc eftcalice quocpaLai ds fumendo: base controuerfia nulla di=> fpofidone paulina ampliore iadiget, quam quae uer bis Chrifti perfpicue explicata eft,bibite ex hoc om= nes, litigatur de tranfubftantiatione panis bi vini in Ccena: fi Paulum audire velint, qui panem hunc Hinavk corporis Chrifti appellat, drjudicata eft con« trouerfiajnec ampliore difpofluone indiget*Con=s trouertitur de oblatione Corporis et (anguinis Chri fti inCoena: fi Chriftum cum Apoftolofuo audi =* uerimus, veritas pate£* qu?c in cruce iacrificium eram pro peccatis viuorum &C mortuorum,qui dixit:edite,8čbibice,nondixit:of= ferte pro peccatis uiuorura 8£ mortuorum,proqm=9 C ir) bus &DVE K9YS PAR.THOLOMAEVM EATOMVM. bu$ mefemel in cruce obtuli, perfeda redempdonc parta* Litigaturhodie de vera prgfentia carnis 8č fatig* uinisCnrifti in ccena ♦ Sed controuerfia hxc non indiget alia difpofitiotie dariore magiscp perfpicua, quam qujcab ipfo Chrifto fada eft, qui pronunciat čarnem fuam vere cibumeffe, 8č fanguinem fuum uere potum: cibus autem is e(i , qui nutrit, nutrito crgoutadfir necefle eft: quomodoenimali'as nutri* jrctChunc cibum pronunciat anerna ucritas nobis inhocfacramentoprgfentem efleet exhiberi,huicfi quiscrcdererecufet 3 fruftraaPaulo eade redifpofis tioncm requiret, Quare non eft,quodLatomus ex boe Pauli deprauato loco fuo crroti aut blafphemigc receptaculum quscrat ♦ Quam uellet Paulum difpo* fuiflfe,ut laici calice priuentur C Ted qm potuiftet hoc Apoftolus in uerbo magiftri fui iuracus,non fine grandi facrilegio committere? Vates efi: Latomus 3 qui animaduertit, quam fri* uolafint } quaehadenus contra veritatem produxit i ideo me hzcc tanquam friuola contcmncre voluit w»inwxir fa. Qua in partc Rhetorem agnofcis, caufae fusediftidentem* Poft Apodolorum tempora uarium fuifie Eu=> chariifrae ritum hiftorias teftantur* Verum ficut de eo non dubiratur , ita etiam de codem qu«eritur, quambenefadunifit. Certum enim cfi: & indubi* tatum,cos pcccaffe omnes,qui ab inftitutionc Chri* recdTerunt, quaenobis ueritatis cft ccrtifsimarek D. IACOBVS ANDREAS* *# guIa:Qu'odautetnquorundamcrrorem pro rcgul* aflfumic Latomus, quafi nihilreferat hoc ueliilo ritu celebrari ccenam D O M l N I, id quam abfurdum lic,re guliš Iuris cdočtusintelligere poteft* No&e« niniquidfiat,fed fieri debeat,uidendum eft*Neck ueritace aberrantiutn exemplaimitanda funt* Valde autem fibi blandinntur noui Pontificiae impietatis patrom & propugnatores , dum nodros Ndliomnachaerefeos infimulanc, qui facramentum panis finecalicefumere recufemus^uafi fanguinem a corpore 5>C humanitatem adiuinitate Chriiti fepa- remus.Scd uiciiTimaudi Latomc, nos necp credcrc liecp fateri in cacna corporis & fanguinis Chrifti, aut diuinitatis 8>C humanitatis eius 1'eparaiionem; fcdcredimus ipfum Chriftum totum Št indiuifum adefle in cgna ,&C cum Tombolo panis corporc fuo,cs cum fymbolo uini, fanguiucfuo nos cibare dC potare in uitam acternam* Abhaerefi autem Nefcoriana tam jfurnus alte ni, qu'am tu in hac parteabipfaueritateabes. Egregium fane Ephelmi Concilrj decretum deNofe*. calice no n fumendo.nc blafphemiani Nedorrj pro- barc uiderentur * Num ucro naturarum in Chridi perfona unio alia ratione confirmari non potuit,ni« 0 coena a Chrido indituta mutilaretur C Hoc ed lina manu a^dificare & altcra dedruere * Sic enim Chrifti naturarum pcrfotialis affercada unio^ncd^ Us uioleturiuditutio* Nulla adversvs bartholomaevm latohvm Nulla ergo uel huius uel mille Conciliorumratia one habitati maxime verum eflet, de quo tamen tu vehementerdubitare videris, dicitnus communio= nem fub vna fpecie nouam, Chrifti inftitutioni co= trariam, Apoftolis primitiuacc]? Ecclefiac ignota effe«. Quod queris Lacome,an in tanta variecate com= municandi docendanon fueritEcdcfiaC' Vticp do= cendam fuiffe refpondeo, fed non exfomnijs huma= ms, verum ex fcriptis Apoftolicis, quse ita docent indiuiduamcorporis Sc ianguinis Dominici con-s iun&ionem, vt tamen nulli hominum fas fit, inftia tutionemeius violare ♦ De tranfmutatione elemen= torum mutie funt facrac literat quap etiam cum facra= menti integritate pugnat , facramentum enim re terreftri & coelcfti definitur,quorumaltero ceflante, facrametumefTencquinDeCaeremoniaipra J defide Sc inuocatione } dccp fan&ificatfone eorundem pri= usquam accedat comm unicates,inftitutio Chriili et Apoftoli dedaratioperfpicue docet.Detemporecc JebrationislibertasChriftiana rcgulam tradit a D* Pauioad Galatas defcriptam, quaChriftiani liberi funuEius propten*r«£&r inEcclefiaconfl:itutiofub= ftantiae facramenti nibil adimitjficuthjec dequatu difputas, mutilatio* Nec temere tales conftituti- ones violandasiudico , fedpeccati reos agere, nis fi idem paffim & femper obferuetur, id demum cum libertate Chrijfliana ex diametropugnat^Necpeca catocaretconfcientias conftringere, in quib ♦ eas lis betas voluit D O MIN V S* Loti« (t D. IACOBVS ANDRfiAE. Lotio pedum Sacramentum non eft a Chrifto primiim inftitutum, fedinpopuloIudaico vfitata, cuius exemplo Chriftus difcipulos ad humilitateni inuitare.nonnouum Sacramentum infticuere vo* luit.Quare non eft quod nobis eius obferuationent eaneceflaateobtrudas, qua communionem fub v=* trac^fpecicaChrifto inftitutam* QuamfriuoIu eft 8c puerile,qu'odex inftitutione Chrifti profers argumetum 7 dum me accufas quod verbum Chrifti ( Bibite exhoc omnes ) vitra fines veritatis extendam* Ais,quod Apoftolos folos, his verbis allocutus fic Chriftus, id quod tibi lubens coceffcrim, hinc colligis , Ergo ad folos Apoftolos pcrtinet folius calicis vfus * Ego vicifiim ex te quae=> ro Iureconfulte, cum quibus Chriftus locutus Cit, cum dicem:accipite,cdite,hoc eft: corpus meumCfa= teberis, ut opinor (libet enim tuis verbis uti) nifi c e omninoautnonlegcrisEuangelia ,aut ore durifti=«« mofueris, folos Apoftolos fuiffe.Eademergo rati= c« onefequetur , qu'od ne panis quidem Coenae vilo iureadlaicos pertincat, de quotamen nonlitiga* tis* Vide,quote adigatfuror infania,dumLaico= rum communionem fub vna fpecicprobas, eadcm in vniucrfumeoscxcludas, quibus ex inftitutione Chrifti nihil prorfus debeatur, qui cum folis Apo= ftolis locutus fit & ipforum fucce{Toribus,quos{a= crificulos efie arbitra ris* Mirum, fi in aula tui prins cipiseft laicus Chriftianus,qui nomentuumnon ) D deteftetur, 'ADVERSVS BAR.THOLOMAEVM LA TO SIV ^ dctefletur, quibus tua vaniloquentiaobftas J 'qub minus voluntstemfponfifaciant* , Sed quam tibi in bac parte non confles, videac & * Chriftianus kcftor.Addis enim:non quod ncfas fu* »» eritalios etiam 3 quitune aberant, aut liodie etiamfic 9 , nefas,omnesqui Chriilo militantjde calice bibere, *, (nifi^ubdincer facerdotes S£ laicos iam olim di~ o> fereuit Eccleliaftica authoritas} fedquia Apoftolis, s, ut futuris faccrdotibus in Ecclefia , calix tanquam i ,, fpmbolumroortis Dominic^, in celebranda memo: s, riaciufdem peculiariter non bibendus tantiim, fed »> offerendus edam erat.Ha*c ille. Sed audi quaefomi JLatome:fi nefas non eft,omnes qui Chrifto militat, de calice bibere,cur ab Epifcopis veftris prohiben* tur.auide 8c fitienter boe expetentes?Si veroillis in- tegrumnon eft.fuis concederefubditis, (auditoris bus dbdiTenijfiEpifcoporurnmunus^uod in dos cendo confiftit.facerenO quomodo fas cirepoteftC Aut Epifcopos peccare dicas neceflecft, qui popu= lum priuant beneficio a Chrifto concefio, aut po« pulurn accufes, quiexpetat,, quod nefas eft, laicos expetere» Ecclefiaflicam authoritatem,qubd ais inter faccr* dotes 8c laicos difcreuiflTe, quo minus idem liceat laicis in calice fumendo,quoa(acerdotibus;facpe di* člum eft,eam non poffe efTe veram Ecclefiam, qux exprefFo Chrifti verbo Sc inftitutioni repugnat. w#l t - Hac nota enim inGgnis eft & honorata Ecclefia. C P"*/* & X "f quoa 1 ’ J>. IACOBVS ANDREAS. **’ quod fubdita fit Chrifto,cius vocem au&t, cius di= im.u* C alrjs impofuic difputator fubtilis, quod cum fateamurChridum in ccena a= dede,fuifTeaute Chridum in cruce pro totius mun= dipeccalis victimam , propterea eundem quocpin cana D. IACOBVS ANDREAS. »5 ccena efTe (acrificium * Sed vt error ei perfpicue de= monftretur, in formam redigamus eius argumen« lum; Chriftus vere adeft in ccena Dominica* Chriftus eft vidima 5 C facriHcium pro peccatis to= tius mundi* Ergo. . ccena Domini eft facrificium* Gonfequentia falfa eft.Nam plus eft in conclufios ne quam erat in praemifsis* Conclufio enim eft ; Er= go res, quaein cruce facrificium erat, vere adeft in ccena ^ Sihoc modocolligeretLatomus, cumfuo pontificiofodalitio,nemo ex noftris eis contradice* ret* Docemus enim hanc čarnem in ccena diftribui, quae in cruce pro noftris peccatis oblata eft* V erum fi fines praefentiae vtriuscp cofideramus, facile videbimus corpus Sc ianguinem Chrifti in ccena Domini facrificium non efle* In cruce enim adeftin huncfinem, ut ibi pro peccatis totius mun= diPatriofferatur viftima* Quodergo admodum Sc finem fpečlat,ibi facrificium eft, Sc dicitur ,perfe* ftum Sc abfolutum, quodfemclialtem fieri necefle fit * In ccena idem adeft, longe alio modo Sc alio fine, videlicetcumpane8č vino , non ut patiatur fed vt agat, hoc eft, vt nutriat animas noftras tanquam fo= lidus cibus & potus,in vitam aeternam* ldeoqp in ccena non facrificium appellatur,fed panis,cibus 8C potus.Hos refpe&us confundit Latomus,atcjjidem efle arbitraturinccenaadefte, et facrificium qu£lon= ge differu nt*. D iij Ab ^RDVERSVS bartholomaevm iatomvm Ab initio mundi fub varfjsfiguris,in cruce anteni vere etproprie oblatum effe Chriftum cum Latomo fatemur. Sedeundemin coena quoq?proviuis Sc defundis offerendum 3 nulla Scriptura docet.Sacri* ficia ueceris Teftamentfcum fuiflent umbra adueni* ente corpore^digiofcjVt D. Auguftinus loquitur > . fepulta funt.Sacrificium Chridi, cum perfedum ef** fet, non opus erat reiterare. Scdvtin nouoTefta* mento fub panis Sc vini fpecie Deo offeratur, nule Jum Dei extat mandatunv.ficut paufo pod dicetur* Necpropcerea negamus Eucharidicum in c cena facrificium,quograciarum adio intelligitur, nodra inmemoriapafsionis Chridifada. Hancprcedica= mus, ad eam bomines bortamur. Exemplo Melcbizedeck nihilprobat, quem do* cere non počeli panem & vinum obtulifle Deo, fed protulide comitibus Abrahac , ut cx itinere fefTos leficeret , id quod phrafis Hebraea &C didio (holi) tnanifede declarat. Quid habeat base oblatio MifTae, quod pios of<* fendere pofsit,difsimulat fe fcire Latomus. Sed cuni copiofe multorum libris explicatum fit , inprimis Valentini Vannij, Sc D. GeorgrjMaioris de pro=s phanationeccenjeDominicg editis,quos Latomus per ocium infpicere poterit, ego hJc breuior ero. His addere licebit Sc Lutheri de abominatione,Mife EcpriuatcCj&Melchioris Melhoferiferiptaj, quo* s:um argumenta Sc rationesfirefutaueritLatomus, l\ D. 1AGOBVS AN DUH AR. de mutada fententianoftra nos quoqj cogitabimus* Caputvero abominationis inMifTaefl, qubd huic operi meritum propitiationis bC remifsionis peccatorum tribuunt : ficutperfpicue in fineCano* nis videre ejfl»Verba funt ; placeat tibi iančla trini- * ® tas hoc obfequium feruitutis meae , & prtefla, ut * * facrificium , quodoculis tuae Ma^ftatis indignus«« obculi, fit tibi placens bc acccptabile , mihičp 6 C om= ‘ c l nibus.pro quibus illud obtuli, fit,te miferante^ro^* * piciabilein vitam acternam.Hic manifefife vides La^ tome,obfequio feruitutis facrificuli, eiuscp operi tria but, quod folius, obfequrj. eft Domini noftrilcfa Chrifti. Deinde borribiliter inuerfa eftinftitutioChrifti, Ciim enim iubet Chriftus. ) v't omnes edant,8č profc finguli, h>c in MiffaSacrificuluspro omnibus edit folus,reliquis falfo perfuafis ,os Sacrifkuli eflfe totius Ecclcfiaeo$ J utqueadmodumcibu$ per os in borni* nis corpus receptus,onima mebra nutriat.ita corpus Chriftiperos facrificulifumptum, omnes circum« ftantes fpečlatores reficere. Vide Gabriekm Bie! fuper Canonem Miffse.le&ione Su Mirum fane, quomodo tam crafibs & palpabiles crroresperfuaderepotui{TentpopuloSacrificuli,ni= fiiudicio Deiiufto vrgente bC efficatiaillufionisiu= fte puniente* Nulla in Mifsispriuatis fitcorporis 5 C fanguinis Chrifti difpenfatio* - 'jy-'ub Nulla ADVERSVS ‘S AfcTHOLOM AE VM LATOHVH Nullamortis Chrifti publica annunciatio eft in Miira. Horribilis ifan-fiU inclufio,circumgeftatio, SC a= doratio panis ftabilitur* Purgatorrj figmentum, quo meritum pafsionis St. monis Chrifti negatur,confirmatur* Plcracp lingua peraguntur vulgo ignota, vtfi »cor t4 max ‘ m ^ P* a dTent omnia, populus no poflec dicere. Amen* Har&fimilesimpietates faciunt.ut omnes vere prj ab hac ccenae prophanationc toto pe&oreabhor 3 reant,qua 2 omnia tam perfpicue a noftris demon= ftrata funt, vt mirum fit,quod tam palpabilisimpie= tatis patrocinium in tarna luce Euangeltjfufripere audeatis, ,, Cum memoriam pafsionis Chrifti celebrare lice« > , at,quaeritexme Latomus^cur non liccathoc modo Tdg.uS. » > per ineruentam oblationem, quid prohibeat.etiamfi ,, D O MIN V S ipfe non mandaflet 1 Refpondeo, nttb. t/. non meis fed Chrifti verbis; fruftra colunt me,do=* centesmandatahominum. Abhominibus ha?c in= ftituta eft ratio non diuinitus mandata: hominibus ergo,non Deoferuitur. Si vero haecLatomi valet ratio, eademBaaliticos rum facriHculorum impietatem accufabimus a Pro- phetisdamnatam*Certum enim eftgBaaliticos fa? cerdotes intentione fua vt vocant non nifi Deum cceli SC terrae, Sc qui populum Ifraelex Aegypto e* duxit, D. I A C OB V S ANDREAE. i f duxit,colere SC celebrare voluifle. Quia vero ritus quibus eum colere conabantur,non erant diuinitus praecepti, fed ab hominibus inuenti, non cultus e=» rant,fed horribilis idolatria, et in oculis Dei abomi=* mtio.ipforum iacrificia«. Si uero iuxta uoluntatem inftituentis , Chrifti mortem celebrare cupitEcdefia, drjudicatione cor= poris Chrifti fada, animočp probe examinato,fin= guliadmenfamD O M 1 N I acccdant, ac quisqj (uo non facrificuli ore haec facra dona accipiat, fiž Chrifto pro tanto beneficio gradas agat,mortemq* cius,quib« poteft laudibus celebret: bsec ratio eft ce= lebrandac dominicac mortis: eam fi mutes/acrilegus es Sc idolatra, utcuncp in oculis fplendeat humana conftitutio. Qu'odaddit; An non licet gratijsagendisDeo, ** ecclefiar ac fponfaj filrj Dei non offerreC non exhibe= * c re unicum illum fuum? Refpondemus, non folum • * id licere, fed omnibus modis fieri oportere* Atqj hoc nomine facrificulos ueftros accuiamus,qui emi= nusfruftulum panis iponfacChrifti fpedandum e-= leuates 3 hoc unico fuOjhoceftfponfoChriilojeiusc^ facrofan&i corporis Sčfanguinisin caena inftituta communione priuant, quod perinde eft } ac fi quis e= furienti ac fitienti eminus panem Sc uinum mon=* ftret,cui fiti Sc farne pereundum eflet* Qjpod fi in anno femel mifellum populum ad veftrif^cri com= munionem admittitis a altera eiusparte ebs priuant E do aoversvs bartholomaevm latomvm. do,praeterpane nihil eKhibetis, cum corporisChrik fti tiullafiE 3 nifimxta eius inftitutionem difpenfatio* Quia vero nullis inflituitjVtfolo pa ne diftribuatur corpus fuum 3 ideo Sc liuicfnec ccenazprophanatio^ tiiChriftum non adeffe certum eft, cifi iudicem 8č irafcentem fpečtatorem tanquam,dbum autem &£ potumnullomodo,fiquidem nec pafcere vult.nec potare fuas voluntatis vltimae violatores* Difsimile eft 5 quodaffert de facrificrjs veteris Te» , ftamenti ♦ Quoties, inquit Latomus, repetita fue= , rune veteratila priorisTeftamentifacrificiaCNobis , memoriale hoc eiufdem crucis facrificium repetere^ , inftaurare,frequentare non licetC Veteris Teftamenti faerifida non folum lieuit, fed diuinitus praeceptum eft, vt repeterentur. Sed de facrificio Chrifti, non extat fimile praeceptunu Deinde veteris Teftamenti lacrificia imperfečlafu* erunt ,ideoq;repetenda; Chrifti autem iacrifkrutn perfedum ciim fuerit,repen non^oportuit^uod v« na oblatione confummauit, in jtternum fandifi= candos, Quod uerolioc facrificium memoriale appellat, fraudulenter agit ,ut euadendi eftet locus , ciim Chriftusprgceperit,fiepefieriin pafsionisipfiusme= moriam*Memoriale autem facrificrj quod eft coena, et ipfum facrificium J duofunt»Sacramentum coenas*, eft iacrificrj Chrifti memorialejficutfuprk expofitum eft, necalio modoanobis exigitur, aut Deoplacet, quam ab ipfo iflftttutum eft t ID. IACOBVS ANDREAB. t nulla eftamplius fan=e c difkatiojnonpetendun^nonorandum afsidue ut c e fandificemur adhuc C Aliter fandificauit nos dirk ftus oblatione fua, & aliter fandificamur cottidk, Chriftus in cruce pro nobis immundis 8č. polutis. paffus eft,ut pro fandis habeantur 'a patre,quotquoc in nomen eius credunt. Fadus enim eftpropitiatio t jofe. a* propeccatistotius mundi: atep fanguine noui Tc= ftameti fandificauit omnes omnium temporum fi= deles, V irtus enim huius oblationis fefe ad omnium setatumet feculorum homines extendit,ficutfcrip= tum cft ) Chriftushodie,Heri ,8č in feculum, & ite= Hefi.tj; rum:fanguis lefuChridiemundat nosabomnipec l • Io,, •**. cato ♦ Huius operiš feu oblationis Chrifti meritum nobis applicatur in Baptifmo^bi per fpiritum fan=> dumregeneramur^iandificamur, renouamur; hu« iusfpiritusfandificatorisumutcm precibus inno* bis CKcitamuSjUt qui iufti fumus imputationemeri= ti Chrifti, magis iuftificemur, hoc eft: per fpiritum Chrifti inbabitantem reliquias peccatorum expur= gado fubinde meliores fiamus,quib/andificatis no lecundum carn e fed fecundum fpiritum uiuenda eft* Hoc diferimen cum non cxplicet Latomus, quid fcribat,nefcit:per oblationem crucis femelfadam , * e Vdg. ius filiorumDei adeptifumus, inquit: per eandem c c in Euchariftia frequentatam confeouimur, ut facili= E rj us adversvs bartholomaevjh latomvm. usadhasrcditatem perueniamus.lam fzepedidum eft,a Chrifto non prseceptam oblationem hancin caznajtantum ergo abeft 3 utpeream faciliushgredi= tatem partam confequamur 3 quin ea propter eius inftitutionis uiolationem excedamus. Sedad ea,qua: fequuntur pergamus* Cum nega= re non pofsit; aliud efTe, offerri Chriftum in cruce, aliud memoriameius celebrari, ad uetus delirium confugic, Papiftarum confuetum effugium ,Chri= vile valenc, ftum incruento modo in caena offerri,SedaIiasex=: vanniumin plicatum eft 3 quid S ♦ Patres uocabulo incruentifa= biJbrkMif• crifici) intelligi uoluerint.Hoc ad corpus & fanguis f** nem Chrifti inepte refert Latomus. In nouo Teftamento non amplius madantur pecudes ut DeoofFerantur } fedoblationesfuntin=' cruenta^hoceft munera^useadaltare offerebatura fidelibus.erant panis, uinum, cafeus 3 butyrum, ue= ftes.pecunia.frumenta.et id genusalia,ad conferua= tionem minifterrj 3č fuftentacionem pauperum ne= ceflfaria* Cum vrgeturjAnCaercmoniaoblationis in cae= na fit illa ipfa re s in cruce oblata, negat Latomus* Sed addit:ipfumChriftumuere6čcorporaliter,non fideaut imaginariefubfpeciepanis&: uini offerri, iuxta uerbum eius,quo dixit 3 Hoc efi: corpus meutn, Idej? ex prgcepto Chrifti, quo dixit,Hoc facice in mei commemorationem * Veriim fi refpondeam,Chris ftumde pane manducando nonofferendo dixiffej: hoc D. IACOBVS ANDREAE. ^ 17 hoceft corpusmeum^uideft^uod contra afferre pofsit Latomus ? dixit enim;accipite, manducate, pofteaaddit. Hoceft corpus meum,fi obiationem inftituere uoluiftet.uno uerbo boe diflbluiilet certa=: men,dicendojrcilicet:accipite 8c offerte.Sednegry quidem de offerendo. Deinde praeceptum deme- moria eius celebranda nihil prorfus loquitur de ob^ latione,fedmanducatione corporis Chriftiin časna; id quod Apoftoli malo quam meis explicare uer= bis.Quotiescunqjenim comederitis panem honej i. & de poculo boe bibedus, mortem D O Ml N 1 annunciate . Audis Latome , apoftolicam uerbo= rum Chrifti explicatione, cui facere in Chrifti com= memorationem,eft mortem DOMINI annunci^ are, non quotiesfpečtauerintauditores panem oC calicem, fed quoties de pane comederint, & de po¬ culo bibednt, Definas ergo de ludicra ueftra adio= ne nobis obtjeere praeceptum Chrifti, quod neqj Chrifto necp Apoftolis eius in mentem venit. Si eadem funt Latomo : Chriftum ineruentum offerri in Euchariftia, & memoriam eiufdem cele- brari, agnofeimus tolerabiliter ab eo di&um ♦ Nam 8>C nos fatemur, memoriam & celebrationem mor tis Chrifti efle faerificium 8C obiationem,hoc eft of a ficium 8č cultum Deo gratum.Sed hac fua fententia Latomusparum gratiae reportabitafuis,quimax= imumfaciuntdifcrimen inter faerificium ipfumSč memoriam facrificij in Miflfa. E it) Opara adversvs bartholomaevm latomvm Quam firmiter autem čredo in coena vere ac fube flantialiter adefle Chrifbi corpus & fanguinem, nec inhac partemihi quidquamcum Zuuinglrj errore eft commune, tam firm iterquocpcredo } Sacrificulos tuos in fcenica ifta gefticulatione nihil praeterfrus dulum panis tradare ♦ Inftitutioni enim Chrifti non fatisfaciunt,quse fola Sacramentum facit*. Sed quam argutum & ingeniofum eft argumen* tum, quod ad oblationcm Miflae confirmandam ex Grammatica & Iurifprudentia adducit ? Principio ex me quaerit: An Chriftus difcipulis nudutn an ue= ro confecratum dederit panemC Refpondeo/no nu= dum/ed confecratum* Deinde quaerit J quid fit con* feerare &C fibi cx Grammatica Bc lure fuo refpondet, idem eiTe quod facrificare, Argumentumeft.Con« feerarenihilaliud eft, quam facrificare.Chriftus pa= nem confccrauu.Ergo Chrjflus corpus fuumincce= na facrificauk.hoceitjobtulit Deo patri fuo, SiccoI= ligit bonus meusLatomus,Sedqu'o merecipiam fa Prifciano& Bartholo erroris conuidusfum* Do= letfane mihi vehementer, homiuemalfas dodum, tamturpiterimpingere in eare , quae ceternamank m ec falutem fpedat* A c fi nullo alio, vel hoc fakem doceatur argumento, fibi a me nullam fadam iniu« riarn, quo monui, vt fefe intra fines vocationis fuae contineat* Ex hac enim feu Grammatica, feu Iuris hypothefi , nonqubdipfe inepte colligit,fequitur«. Kam fi rite colligere voluiffet, hoc argumentum erar* D. IACOBVS ANDREAS. 15 crat* Confecrare fecundum Grammaticos & Iuris^ peritos eft facrum facere,Chriffus panem cceng con- fecrauic,Ergo facrum fecit* Atcphoc loco nemo elt, qui tibi repugnet* Fatemur enim panem SC vinum ccense confecrarijhoc eft,! 1 ! hunc vfum deftinari, vt facratifsimjc rei difpenfationi feruiat* Vides ergo hicquoqjLatome,plus effe in codufione.,quam erac in prgmifsis* Deinde pugnathgc tuaexplicatio curn facriticulorum opinione & praxi. Po{tquam enim panem hunc magica fua incantatione cofccrauerint, tum demum eundem offerunt.Et ab omnibus idoli huius patronis,hacc tria inMifta coftituuntur prin- cipalia capita 3 cofecratio, oblatio, & communicatio* Sed huic lurifperito, nouo eius impietatis patrono, confecrare 8č offerre eadem funt,!VIirum ne tibi vi a deatur Latome 3 fi pariter ex Iurifperitorum 8c The &:c.quotkshaecconfecrauerint + In eonfecrationePapiftica explicanda, quam fibi mirifice placetLatomusC quam infultatClypeatoC In quas anguftias eum no conrjcit C Gum in Ccriptu- c * ris expreffum no fic 3 inquit Latomus 3 quibus verbis Euchariftiacofecrandafit,no statrie nCkm:heranos) * * formula ab EcclefiaetiamPapiflica accepiffe* Quid quaefo hk rudit, rudis Latomus: Itane Euangelicsc dočlnnac ignarus es,vt nefcias in Scripturis exprcf- futa effe, quibus verbis Euchariftia lit confecrandaC QMia adversvs bartholomaevm latomvm Quiauero, quid uera panis Sc umi in caena Do=* minica confecratio fit,prorfus ignorat, magica fas crificulorumincantationefafcinatus; breuiter deea dicemus,fiquo modoangufttjs liberare queamus Glypeatum,quibus cum Latomus conftrinxic«. Qj,ioniam conftat, creacuram non pode facere facramentum.certumeft, verum Chrifti corpus SC fanginem eiusin ccena Domini diftribui omnibus Sacramento vtentibus,virtute infticudonis Chrifti, quafemelconfecrauit, panem 8c vinutn,vtin cartu ecclefiae, difpenfationi corporis Sc ianguinis fui fer« uiandSicut enim uirtus verbi manet: germinet tera ta oranem herbam virentem j ita 'Sc virtus verbi Chrifti in ecdefia permanet; accipite, manducate, hoceft corpus meum;bibite ex hoc omnesjhic eft fanguismeus^c. Quodesigiturinecdefia admenfam Dominica conuenimus a panem Sc vinum, ab ipfo Chriftoin hunc vfum confecrata, profert in confpedum ecck= fise paftor vel Epifcopus 3 atq? eadem ipfequocp con* fecrat,hoccft, puhlica commemoratione inftitutio= nis Chrifti ecclefiam admonet, cum cacnam Domini fintcelebraturi;hunc panemet vinum verboChris ftiin longe alium vfum confecrata,quam vt corpus folum reficiant.fed qubdfadafintorgana diuinitus inftituta,&: verboChrifti confecrata, vt difpenfa-' lioni rerum cceleftium feruiant. Ideoq? verba ccena: non mifsitatautmurmurat, facri* c. IACOBVJ AN DRE AE, t* facrificulorum incantatorum more,nec cum panc Sc vino ) qu3caunbuscarent J fcdcumEcclefialoquiss tur;eam

C figuris veterisTefhmemifide in nouoadftrui; Sc more vaniloquorumRhetorum 3 qugabfurda in= defequantur 3 colligic &C exaggerat* Cum autem ni= liil horum mihi aut vili fano Ecclefig do&ori in me= tem veneric 3 quid his vcrborum ampullis opus erat, liifi vt odium mihiconflarct 3 &T malam caufamfuam hoc vcrborum lenocinioSč confičlis calumnijs te= ^cretC’ Eiufdem generis funt,quae ex Gene(j,Epifl:olaad Hebrxos, Sc Pfalmo de Melchifedeck Sc Malachia Propheta de oblatione adducit.ad quae piget refpo= dere, toties "a noftris pie Sc erudite referata. Sed ne forte pro more fuocauille tur, me nihil rcfpondere potuiue, pauciseius infeltationem reprimam. Cum febinde Mdchizedeck excmplum ingemi= nent, adprobandam Chrifti incoena oblationem, nec ramen de ricu quidquamdocere pofsint 3 cur ad Hebr^os de eo nihil dicatur 3 audiamusLatomi con= j iečhiram.Nifi FortafTe (inquit) idcirco o mi (Tu m fe= , it,quod (utfcruator ipfe alieubi dixit) vinum no= , uum non videbatur, veteribus vtribus commitren= , dum efie. Egregia fanc conicčlura,tali Theologo D. IACOBVS AN DRE AE. a, tionindigna«Quidopus eratquacfo, deritu docere facrificiorum, qui qualis fuerit apud Patriarchas in veteri T efbmento,fatis conftattfed haud dubie La=» tomus ledoris animum fufpendere conatur, ut co=< gitet ipfum M elchi zedeck fimile quiddam inter of« ferendum fecitle^uod pontificise Miti as quadret < . Deinde ex duobus falfis, quae tanquam concefla affumic Latomus, aliquid ueri fefe probaturum c o- fidit, videlicet, quod Chriftus feipfumfub fpccie- bus panis & vini obtukrit; alterum,, qu'od Mdchi« zedeck panem & vinum obtukrit * Sed neutrum etTenerum, fupra demonftratumeft. Quidergofe« fe probaturum (pcrac Latomus,qubd facerdotium Melchizedeck magis conueniatei, quod in ccena fomniat, quam quod in cruce peradum eft C Nulla in Gencfi eoloco (acrificrj , ne dicam ritus (acrifie crj fit menrio 3 fcd docet Moyfes, quomodo Mel* cliisedeckadreficiendos comites Abrahasprotule= rit panem & vinum ,8C obtukrit non Deo fcd ex itineredcfatigatishofpitibus* Quare noneftqubd kc vocikraris:Cur (inquit)tunugerishocinlocoC' ‘ c § re guim fcilicet argumctum f quo me ita conftri= dum habcSjUt mihi fit necetTe, fi euadere uelim * Ex arena compofita funtplasracptua ficulneaargume= ta.nec magno opus eftlabore, ut ea refutentur, mo= do quis non omnino igriarusfitfophifhces &ora* tori) fuci, qucm fi quis tuo fcripto detraxerit, plasrasa que uaeuas habebit paginas, F it) Sed I ADVBRSVS BARTMOLOMAEVM tATOMVSS Sed videamus quoq?diiemma, quo dypeatum petit cornuto,quidquid rcfpondcat,vulnus accipi=s at ; & incaifcsfophiftrcincidat. Cum PfaltesdicatjTu es facerdos in ^ternum^s: cundum ordinemMelchizedcck: fequiturfacerdo» tium Cbrifti fore aeternum, hoc cum non inuiti co* cedamus,pergiccolligere Iurisperitus: aut falfus efl uatcs,aut neceife cft,ut concedas in ccena facrificium boe fadumtprioremdifiun&iuzc probat,quia in era ce fa&um efl e nequeat, nec alibi fadum demonfire* tur;fequitur,fi uatesuerum dixic ,hoc ciusjctcrnum facerdotium in ccena fub fpecie panis &uinineca* Šibi eflfe* Vides aute Chriftianc ledor.bonum hunc Surisperitum adhucucrum Chrifiifacerdorium ig= norare „ de quo Apoilolicac fonant literx ^Cbriilus rnanet facerdos in aecernum 3 idcocp 8č eius facerdos tium in jeternum permanct.,cuius partem impleuic in terris fui ipfius obladone , pro peccatis totliis mundi perfečta fatisfadione er redemptioneparta, dočlrina,precibus Sc fupplicationibus fuis, apud £)eum patrem in diebus carnis fuae, 8č nune in cce* Ko,s. lum fublatus,ct ad dextcram Dei collocatus pro no* bisintcrcedic,ficut Apofrolus docet, & Ioannes in Canonicafua:Siquispeccauerit,aduocatum habe» jnusapud Deum Icfum Chriftumiuftum,hoc in* quamCbrifti facerdotium eeternum eft.cum , fiquas in ccena cifer oblatio ,fuum finem quandocp fit habis tura. Vide mi Latome , quomodo Clypeatum in urtfi* tuaconfiridiumhabeasrDcnuo te moneo, ut intra D. IACOBV S ANDREAE* t»' intra fines uocationis tuae te contmeas, his enim in= cptrjs tcipftim omnibus ridendum propinas.cuius prudentiam in profefsione tuaalias,nifallor,uene=? rantur. MalacniadccumD.Hkronimus delaudibus 5 C gratiarumacHonc interpretatur, fimiliccr & Irena:* us;idem cum nosfacimus, clanfsimorumluminuni Ecclefia^comeniptoresaudimus, Hanc no noftram foiiim, Ted S* quoq?patrum pic ana interpretationem , quomodo refutarc conetur Latomus,uideamus.Propheta (inquit)loquitur de nio!a pura.Gratiarum a dno non poteft proprie dici molapura.ErgoPropheta non !oquiturde grada* rum adhone.Sed faciiis efi: refponfio.Prophetas uo* cabulis fuorum facrificiorum res noui ceftamenti frcqucnter exprimerc folere* Sicut enim hoc loco mola pura proprccibus, itaalicubi incenH nomine orationcs exprimuntur, quod intcr facrifida non poftremum erar- Deinde nullo modo bane fentedam ad gradamm ačlionem referri polfe,!aruato quodani dilemmate oilendereconatur. Aut nullxtumfuerunt mundx ca preces, Aut ( quod effc crecbbiiius ) fuerunt mun= «o dx in Synagoga* Virutn &, pracTenti loco non conucniunr.Si enim immundx fuerunt, non con= * a uenire potcfl cis appcllatio mundx oblationis. Si uero mundx fuerunt ,quid noui futurum prxdi* *« cit Propheta C h:c denuo me uindfum habet La-a fciiicer pcrfuafus >ia fuo mufco fedensj Sc d ADVERS7S B ARTHOLOMAEVM tATOMVM Sedadhoc quocp facilis & perfpicua efl: refponfio* Propheta Malachias colocopopuli ludaiciimpiea tarem acculat, Sc de illorum abiedioneac gentium vocationeconcionatur J quodcx textu manifeftum edinec Latomus negare audet.Quod fadumcum fuerit,aliquidnoui actidifle, certum eiL Nouum e=: nim erat,D O M 1N V M Deum Ifrael non in u=> no tantum teme angulo,fedin omnibus pariibus Aff.i/, mundiagnofciet cekbrari.Quodfaneadeo nouum fuir in oculis Iudeorum quorundam 3 qui dodrinam Cbrifti fequebantur, ut a?gre ad communionem fa= crorum genies admicterent, nifi drcumdderentur. Lat nune Latomus, 8c de fuo dikmmate g!orie= rietur amplius , cuius uno cornu frado, alterum quoq?debilitatumed > etfihoc vnofortiterpugnare conetur , Nam noftro nos gladio fe iugulaturum 9 , fperat, qui in omnibus fcrip:is contendamus homi= nem totum corruptum,totum deprauatum efle^ dč quidem ita deprauatum 3 vtnerenatus quidemper „ Del fpiritum , mutet tamen naturam, fedmenteni volumacemcpauerfama Deo, vittjscp horribilibus ,, ignorantihatep odrj Dei ,infedamretineat, vfcpa= 5} dco,vt ne.fi velitqi]idem( quanquam ne veliequia ,, dempofsit)fedfivclittamen,coneturepetiamafsis , } ftente Dei fpiritu,alius tamen efle, corcpaliud, ani= ,, mumep alium 3 quhm Fert natura, babere non pofsit. Hadenus moderare vanus fuit Latomus, nune etiam impudenter mentiri & calumniari incipir. Docent , D. IACOBVS AN DREAE. . Docent fane noftri, naturam hominis uitio parena tum primorum ita corruptam & deprauatam , ut neq?alTurgere, nec prepararenec applicarefe poisic ad gratiam«Poftquam uero gratia donantur bC p r ?= ueniunturhomines, perinhabitaiemfpiritum L)ei, doce nt,naturam quidem nonprorfus exui led de diein diemueterem hominem exui cutn faciisluis, col. 5 . &indui nouum,qui renoueturad agtvuioncmoč imaginemeius,quicondiditillumin iulticia oč lan= F kitateueritatis ♦ Mendacium ergo eft putidum, cC uenenatacalumnia,qu'odcriminaturLatomus, no- ftrosdocere: non muiari natura noftram ,femperqj homines mentem uoluntatem^auerfamaDeo rc- tinere. EftcpfallaciaLatomo non ignota,a dieto le 3 cundum quid,ad dičlumfimplicuer. Eiufdem generis mendacium eft,quodpauloans tein eadempagina pofuit: Nobis omnes fideles, ** quantumuisiuftos Šc pios,peccatorestamenelTe,&. c quidem capitales, nullo diferimine, nulla peccandi e< * ut de1inquendiinacqualitace concefla» Quafron= ^ ^ugefo^euomere audes, qua* certo certius perfua= fum habes, in nos impudeter confičla efieCNullutn ne difcrimen,nullam peccandi, autdelinquendi in= ai qualitatem concedimus^Num Stoicorum amplexi ribi uidemurCWržInhoc gene= ut ribi temperes, necefle erit, fi famamtuam ue= lis integram ♦ Nam hoc modo audis uanus bc men= dax» G Sed ADVERSVS B ARTtfOL OMAEVM LATOM VSI Scdmiratis,quomodo in nobis cor mundum dT* " 9 [z pofsit, qui doccamus, nullani in nobis exiftcre, fedaduenirc tantummodo extrinfccus, & quae non ,' fit,fed imputetur tantumjufticiam* De imputatiua, quod noftri docent iufticia, non inlijcretcillaudlra,quaenouis qualitatib.definitur, fed fide in Chriftum 5 non noftrum efteommentum, fedaChrifto,Prophetis Sc Apoflolis traditum.Cre* didic Abraham Deo, 5 >C imputatum eft ei ad iuftici* ro. 4 . am,&:icerum:porro ei,quinonoperatur,fedcredic in eum,quiiurtificat inipium, imputatur fides fua Ro.»o. ad iuftidam 3 & iterum: perfečiiolegis Chriftus, ad R0.3. iuftificationcm omnicredenti: & icerum: arbitra= murfideiuftificari hominem absep operibus legis* Hsec fcripturac non tnea funtuerba Latome,qui« bus imputatiua iufticia cxplicatur, quae eft Sč dici* tur imputatiua-.fidesfcilicet in Chriitum,feu Chri- ftus per fidem * Mcritum enim obcdicntiacChrifti, quodeft perfečtafatisfačholcgis Sc peccatorum re« nuTsiOjfideappIicaturcredcntibus, ut propter Chm ftum mediatorem, non propter fuas inhgrcntes uirs tutes feu qualitates fint Deo grati Sc acccpti . Cum autempercandemfidem Spiritus fančtusinhabitefi crcdenteSjpcr fidem quoqj eorum corda purificar, ficut A Aorum x v * legimus»Duplex igitur cordi- um noftrorum purificatio, altera inhaerens, quae fit pcrSpiritun; Dd inliabitantoai ,fcd non tam per=» T>. 1AC0BVS ANDREAS. *4 fedfojVtiudicio Dei opponi pofsit; prauum enim 1 ' 1 "'* 7 * eft cor hominis &C inperferutabile. &f,quis dke= m ' ao * re potcftjmuadum eft cor me um, Delicfh quis t8 lelligit^Si iniquicates obferuaueris DOMINE,^*’ DOMINE quis fuftinebitf Non iuftificatur co^ ram te omnis viuens: Akera^ua cordis innacaim* puntaš credenti propter Chriftum non imputa= t ur J quae nondominaturquidem, fed eft in cordi= kus etiam renatorum ,Beatus inquit Pfalmu* cuiP/y.jj> »on imputauit D O MIN V S peccatum♦ Ita eti* anipurus.cui Deus non imputauit impuritatem flt= am.Siigiturhaecimputata iuftitianihil, quam no= ftrum commentumefle dicitis;fides nihil eft, Clm» ftus nihil efbobedientiae eius meritum nihil cft,ei~ us promifsiones nihil funt, Prophetarum £>C Apo= ftolorum dočlrina vanacft,quae de hac imputata iuftitia loquitur, qua donati rigorem iuftiriaj DeiHe&.4. ferre poflumus, & cum fidutia adthronum gratias accedereaudemus«Catholicus ergo 3c Orthodojc* nshaberifi volueris Latome, huic iuftitiaenon de= l fahas,inquaomnisconrolatio,&: vniuerfa falu« ds noftrae ratio confiftit* Etha&enui deferipturis abs te produ ftis, quatn »ihil ad ftabiliendum crrorem tuum faciant, me perfpicue Sč breuiter demonftrafle confido* Nuncquid cxPatribus afferat, videamus, vbi G tj con AKg. E pijkU Ilir contrd ere* fcon.Grdtn. iib.2.cap,}2. SplJkU 19 r ADVERSVS BARTHOLOHAEVM LATOMVH non parum vanus eft & in nos contumeliofus* Na quod fenbit; Nosillos non nifiarbitratu noftro re= ciperc: Eorumteftimonrjs velarenon probare no= ftratEatp nec candide nec bona fide cicare, tria puti= dafuntiiiedacia,Qifarn reuerenterenim de illisfen= tiamus,tota nouitChriftiEcclefia: quibustantum tribuimus authoritatis 3 quantum merentur,&: quan tum ipfi a nobis exigunt. Nolo authoritacem meam fequaris, feribit Auguftinus ad Paulin; vtideopu= tes tibi aliquid necefie efiecrcdere , quoniama me dicitur: fed aut feripturis Canonicis credas , fiquid nondum 3 quam verum fit, vides, aut interius demo= ftranti veritatiinhocplane videas , & alioloco* Es go huius Epiftolce authoritate non teneor,quia lite« rasCyprianinon ut Canonicas habeo , fed eius ex Canonicis confidero,& quodin eis diuinarumferis pturarum authoritati congruit,cum laude eius accis pio : quod autem non congruit 3 cum pace eius res fpuo. Eadem&adHieronymum fcripfit Augufti« nus,& taks fuorum librorum ledfores efle vult,qua km fefe in aliorumferiptis legendis prsebeat* Cum ergoidemnos quo(p faciamus, qua fronte feribit Latomus,nos Patrum di&a proarbitratu noftro ac= cipere vel refpuere? Nec aliqua eft do&rinae noffrce turpitudo, vt ad cam velandam Patrum indigeamus tcfhmontjs, quin eam pietatem maioribus noflris debere nos agnofdmuSjVt fi qua in parte lapfi efient, nos,qua= tum D, IACOBVS ANDREAS. 1 3 tam falua veritate fieri poteft,illorum turpitudinem tegamus: cum uos in hoc laboreds , vteorum pu« denda omnibus fpe&andapracbeads. Patrum dičte cum pro nobis afferimus } eodem fit confiiio 3 quo D* Auguftinum fecifleiepimus^ui fcribit: Hscc non ideo commemoram, quod difputatorum quorum= tiicyre cont . bbetfententijs, tanquamCanonicaauthoritatenita= tu Pe ug, *Uur;fed vt adpareat, ab initio vfqj ad pracfens tem- libj.cap.7. ifta nouitas orta eft, hoc de originali pec= catoapuj Ecclefiaefidem , tanta conftantia cuftodi* tum, vtab eis, qui dominicatračiarent eloquia,mas: gis certifsimum proferretur ad alia falfa refutanda, quam id, tanquam falfum refutari, ab aliquo tenta* retur* Quafide quisq* agae, 8C authorum diefta produ« cat,quisq? fibi confcius eft. Fieri quidem poteft, vt interdum non Patrum folum, fea Sc Scripturgc fa» crae dida imperdnenter proferantur* Studio autem * noftris deprauari.ficut crimen eft atrodfsimumdtsi irt5 pudenter a Latomo confičlum, noftris imputa« tur. Profert tritaquaedamEcclefiafticorum Scripto« rum teftimonia,vt probaret, fandos Patres corpus & fanguinem Chrifti incoenaquoqj appellafte fa« cr ‘'ficium Sc oblationem:fedquid opus eratrquis ni* ^mfanusnegaretCNechoc qujcritur, autinternos c ontrouertitur. Sed illud , an corpus Sc fanguis Chriftit a i e facrificiumin coena , quod ofFeratur G iij pro t ADVEH.SVS BARTKOLOMAEVM LATOMVM pro viuis Sc pro mortuis a d redemptionem anima* rum, ex cruciatu purgatorrj Sc 'a reatu peccatorum? Non ergo inanem **w*y«# de vocabulo facrificžf et oblationis inftituimus,modb eius explicatio cum JRdc non pugnet 3 fed fitfidei analoga,Sic ofFerri cora pus Sc fanguinemChrifti,eftpubiicecofecrare, qua in oculis maieftatis eius, Ecckfiacofferunturdiuina munera:8£ corum oblatio,eft puhlica benedičtio. GraccoCanoni cum difFidat,& fatericogatur pef A^rj.M^preces Sc laudes fideliumin* telligi,vanam collečtioncm mendadtcr milu' impu« tat,in ea ep refellendaanxielaborat, quaemihi nunqj in mentem venit* Tacitcmefic colligere dicis* Pa« f tresalicubi dicunt Sc Canon graccus oftendit, pre* } ccs ac laudes olFerri in boe facrificio, Ergo corpus et > fanguisChrifti non offeruntur* Nonfumadeoftupidus, utignorembanccolle« člionem cflcnullam,nec viepame vfurpata legiturt tadte 3 inquis,fic colligis,Clypeate: fed quis tu es ve« terator laruate^ui me tacente, quid animo colligam videasC Numtibi vfurpas , quod folius diuinseefi: maicflatis * qui eft, probans renes folus* Tuum ergofigmentum non meam colledione con uellis SC refutas* Mea aliorumcp fententia cft,S*Pa® trcsplerumcp vocabulo oblationis prcces ac laudes intelligere 3 Nec propter bane caufam MiiTam facri=* ficium effe negamus folum , fed quia Sacramentum non facrificium inftituit Chriftus , Patrcs facrifidj nomiiic 35. I A C O B V S A N D R E AE. z 6 flominc lotige alftcr vfos efic,quam Papifhe folent, dcmonftramus* Si libellus de EccleGaftica hierarchia Diony{q efl Arcopagittea D.PauloconuerG, multorum fcrip* torum vanitas corripietur,qui PomiGcibus longo temporis interuallo multarumCrcremoniarumm* uentionem adfcribunt,quac Dionyft}tcmpore ia v« erant. Q_uod G maxime eius cffet, nulfam tamen oblati* onis mendonem facic author , quam procul dubio Hon omiGftet, Gab Apoftolis tradita&: vfu recepta fuiflet.Sacrsebenedidionis meminerat } & oftenGo* nis diuinorum rminerumac communkationis E* pifcopi&C circumftatttium. Ob!ationisnequidetn vnico verbo m e mi n it. Falfum ergo efi:,quodfcribitLatomus a Dyonf* Goannotatumcfle, CatechumcttoSfl confpedueoc ,quae gerantur circaialutaris hofliar oblano* fubmoueri, Nonenim fpedatores folum, fed ^ 0n uiuas habuit in Synaxi, qui haec diuina munera f P e dare merebantur ,Gc enim loquitur: 8c difpenfa* dotiem corporis & fanguinis Chrifti Packam metni* fcit.de oblatione autem totus mutusejfh, OdioPam deinccps fandorum Pazrum et noflros Bcdefiae dodorum collationcm inftituens, toore Rhetorumagit* Agnofcunt & dodores no« ftriluas infirmitates, tjs per gratiamSpiritusfandl repugnans; ADVERSVS bartholomabvm latomvm, repugnant & honefte uiuunt ♦ Veftrorutn umutes fidcfcribenda: eflent, qu'am longe a maiorutnfatv= kitateSčpietateac puriiate recelferint.rcs ipfa lo= quitur ♦ Nec opus elfec quidquam confingere, cum facrificulorum dc Monachorum turpitudo dC effrea nisliDidoin omniumincurrant oculos* De diifenfionibus noftrorum, non eft quodfis follicitus Latome;farcienda2 concordia: uiam &C ra« tionem monftrabit D O MIN V S, nec defuntprj homines^uinondefinuntardentibus uotis petere aDOMINO,ut docentium animosadamorem pads fledat. Non e(fe autem tantas, ficut colluuies facrificulorum clamitat, libello aduerfus incertiau= thoris tabulam edito,luce meridiana darius demon* ftraui* Sedqualescunq;fint, tiihilominus tamenPontt fex Romanus cumfuisaffeclis manet Antichriftus, ueftra'qj dosftrina impia.Propheticjc &C Apoftolica: dodrinse contraria* FueruntinEcckfia/unt Sc e=* rutit femper diflenfiones, cui pacem & unitatem in* uidecmalignus fpiritus, quibus modum dcfiniuit D O MIN V S,cuius iudicium patienter expecfta= dum efLNec propterea tantopere, quemadmodum tu uodfcrariSjturbatg funt Ecclefia^fi unus atc^alter litem inftituat, perfonac magis quam dodrinjc odio ejcciratus ubianimiscompofitis dodrinadn multis parribus facilis &C non difsimilis efiet exp!icatio* Qd. a. DiHenfit Paulu« a Petro, & idem a Barnaba,nec ut opinor D. IACOBVS ANDREAE. 27 opinoi, fine Ecdefiae offenfione , quandocolum= nas eius denonparuis 3 fedmagnisprjedpuisc^re= bus contendere viderunt*Et cum hora mortis Chri= 2 fti inftaret, Apoftoli omnes cupiditate vang glorij, ambitione,inuidia 8>C odioinfeinuicem inflamma« ti.de primatu contcndunnacfeparationefada^nus Chrift um prodic.aliusabnegat, auffugiunt omnes, Sc fidem de refurredione Chrifti partim amittunc* Sutufane hacinfirmirates , quibus humani generis hoftis eledos exercuit.Verum propterhasimbedU tatesPharifaeorum&Scribarum religioSč dodri« na non fuit iuftificata,quae fuit.eft 8C erit impia,ficut Sc PapiftarutrL.scternac veritati repugnans. Ex his,quae dida func,ledorem perfpicere fpero« Cum in memoria mortis Chrifti celebrandaEcde« fiac miniftrorum partes fint duae, oblata munera an= nunciatione mortis Domini , quse in verborum ccenac recitatiotie fitjbencdicere, Sc corpus ac fang^ uinem Chrifti diftribuere fumentibus : qukm nul« 'utn diferimen admittendum fit inter miniftros 8C Ecclefiam, vt ambas Sacramenti partes percipianc ttfiniftri^uifuncEcclefiaeferui, Domina,hoc eft,e= ^di 8c fideles,quibus miniftranf.,vna eius partc co« tentifint, quae ipfis nullo iure, fi Latomo credimus, cum Chriftus cum Apoftolis modo locutus fit, de« beatur* Sed in hoc gratias agant Latomo laici,quibus be^ Heficio huius iureconfuld deledus conceditur , 8č H varietas, ADVERSVS EARTHOLOMAEVM LATOMVM varietas,qua non parum homines deled:antur*Qui enim hape ad hoc Papidarum efFugium refponfum eft* Sciunt fidelesfibi nullam fperandam gratiam , vbi Chridus offenditur«. Offenditurautem, cumindi= tutio eius violatur & mmilatur, ad quam D*Cypria anus reuocat ab ea digreflos, Quapropter hancmu= tilatam ccenam fugiunt, & ccetui fefeiungunt, qui hanc Chridi inditutionem religiose tenct 3 qua: ma= uultcum primaelTe rudis iuxta Latomum , quam cum podrema expolita & formata , quar ab indi« tutione Chridi facrilega tcmeritate & audacia rccef= lit* $f Si quam de Miffa aduerfus me indituidi di* ,, fpmationem, 'a propofico uoftro ed aliena , ficuc ipfe D. IACOBVS ANDREAS. a* ipfefateris, cuream fufcepifti ? Nifi enim librum *° augere voluifles, vt fefe praeter verborum inane lenocinium ,aliquajfpede venditet, tepaucis expe= dire pot uideš. Tolle conuicia 8c calumnias, detrac bas verborum ornatum , coloresčp Rhetoricos, vix reftabit pa gina , qua faltem fententiam tuam exprimas. Sed his omnibus confutis, nune Cathos licae Ecclefiae ftrenui propugnatoris aduerfus la-* S^bum Andreae paftorem Goeppingenfem extat ^ ar tholomaeiLatomi Iureconfulti liber, nec dubi* U ni,quin prgter laudem Sc adprobationem fuorum, qu'amvanumfii:, dc qu'aminuidiofeaLatomo *• ti ij confi&ura •&UVER.SVS BARTHOXQMAEVM LATOMVM confiftum, totus Chriftianus iudicet orbis* Quod quscfo aliud inter me 8>C te certarr en eft Latome, quam qu'od ego honorem veteris Ecckfiac vindica= revolui? quamtu rudem appellarenones veritus, vt prauam confuetudinem ftabilias Ecdefise tuae, qua contra voluntatem Sc inftitutionem Chrifti, dodrinamčp Apoftolorum &primacEccleOa:pi:a= xim 3 fand:orumq? Patrum iudicia, laicos altera parte Sacramenti facrilege priuaftis, & gementes flentes Sc fufpirantes^d eius communionem admittere re* cufatis 3 quinhoc nomine fufpeC prauas conftitutio= nesreprehenderunt noftri aut aboleuerunt f Num dočirinam Chrifti de vera poenitentia 8C depecca* torum remifsione 3 ianguine Chriili parta , abiece= rum C 1 Baptifmum cum ccenaDominica aboleue^ rum C Catalogum aute Idolomaniarum,prauarum Sc impiarum confuetudinum, qutepaulatiminEcs ckfiam Dei negligcntia Epifcoporum irrepferunt, hic comemorare poffem, nifi omnibus nota effent, non femelab Imperij Ordinibus, inprimis Norim=s bergccin Comitrjs Roma.Pontificis Legato, anno i y i }• propofita.Scio autem, qu'od 8č tu fpem oma ne abicceris de rjs corrigendis/icutinhocexueftra parte D. IACOBVS ANDREAE. 2 <> parte non male colligis 4 Noftri,quee partes fintEpi= fcoporum in reformandis Ecdefqs,non ignorat,ue= rum illis cdTantibus, n5 adulanturaut difsimulant, Sc fuum officiumfaciunt, vt filioDei fuumpium ftudium comprobent* Si propterea periclitandum fuerit,fciunt filium Dei una cum ipfis periditari^ui cum ipfis eft in tri= ^ulatione J ex quaiuxta promifsionemfuam fačlam, fe fperantes liberat, eo modo, quo ipfi uidebitur* poftrum eftprofefsionem ueritatis propter pericu= * a flon abijcere, cum perfeuerantibus, centuplum,8č poft hanc uitam, aeternam promiferit teterna ueria J as,q U am breui ad iudicium uenturam fperamus, quo controuetfia hacc, ex parte noftra,ut minirne dubitamus,fceliciterfinietur , vbi tibi tuocpfimili« busEcdefiae papifticaeaduocatis aeternum filentium imponetur * D O MIN V S Dcus ac pater D 0= M IN I noftri IefuChrijftilaqueisfathanjcteliberet, Sc in priftinam libertatem reftituat , qua confdenti* am non graues,&: fimplicium mentes non implices &inuoluas* De opere operato Sc applicatione Miffae.cum fuos ex omni parte abfoluere nequit, priuatorum hominum elle crrata, toti Ecdefia? non imputanda, dicmSedfihocmodofatis eftexcufafleabufus 8c er= rores,cureadem rationc nobis quocp elabinonli* cetcDiflenfiones efteintcr noftros, nunquam difsi=* ttiulauimus, Si autem dixerimus hacc certamina ad H ti) pau=» ADVER.SVS BARTHOLOMAEVM LATOMVM. paucos pertinere,et magna ex parte priuatorum efle hominum, uosuniuerfum caetum,qui dočlrina E= uangelq amplexus eft,ea premitis. Verum loge ali* ter fefe habet;Certum eft pium 8č conftatem efle eo= rumcofenfum,qui fecefsionea ueftraidolatria fačta, incofefsione uersedodrinacfefe coiunxerunt.Si qui litigant,ad perfonas ipforum magna ex parte penis net,dum utrincpaccufantur criminum, quorum rei efle nolunt*Quid hsecad fimplice populum C quem ctiam parum acdificant,G maxime intelligerent, qua dereinterpartes litigaretur; fine iačlura aeterngfalu lis eiufmodi ignorare poflunt,fi modo fimplicem ac puram fidem fequantur, Si qui egeruntlanguidius, fi alicubi apoftafia fačfo uel collufio, fiqui impertines ter loquuntur aut minus comode Iocuti funt, pro Ce relpondeant Deo,manifejfl:am uero do. IACOBVS ANDREAS. jo forum fdlicet et Monachorum ueftrorum errata re« prehendimus, de quibus Iliada fcribere poflent no= ftri,fcd Pontific^Cardinaliun^Epifcoporumjfacris ficulorum et M onachorum in erroribus confenfum accufamus,qui prauas confuetudines,abufus,et ido= la crudeliter tuentur,quae omnia, pro fandis Eccle* fiae&S.Patrum conftitutionibus ne dicam Apo~ V’ ftolicis 8>C ipfius Spiritus fandi traditionibus Ec= clefiac obtrudunt,eius generis funt; nundinationes MilTarum, mercatus indulgentiarum ; concurfus ad ftatuas mortuorumtpanis cceng fcenica circumge ftatio: idolatrica adoratiotcceng Domini in ludicru fpedaculum feda peruerfioteiufdemmutilatio: con= fcientiarum carnificina:dodrinapcenitetiae&r iufti* ficationis corrupta,et deprauata: coiugrjfacerdotuni etciborumprohibitiotpolitici ordinis obfcuratio,et fimilia muha,in quib.idolatrie &C errorum noaccufe tus folum/ed his 40 * annis conuidus eft totus hic ueftcrfacerordo.Hlcfriono ad priuatoru errata rc* currere potes,fed in impietateita coiundos cofitearis neceffe eft,ut ignorare nequeas,ipfos nihil prgter mi nas 8c cscdes fpirareaducr(bseos,qui ut animas fuas liberarent, bane ueftra idolatriam deferuerutit, ficut feriptum efi:; fugite Idola, 8C iterum;Blafphemia in iJiob.fi Spiritum n on remittetur* Cum igitur fateri cogatur, quod tamen Rheto= * c c rum more perconcefsionemfacit, per ineptiamaut ‘ per infeitiam, vel per fordes etiam miniflrorum,uul= gus aliquid admiihTe,quod receptum populi teme« ‘ * ritate * adversvs bartholomaevm latomvm tiiate inoleuerit in Ecclefrjs placrisc^ negligentius adminiftrads.nec tamen puhlico Ecclefijc cotifenfui imputandum uelit * Quando quaefo mi Latome niutabiturabtjs 3 quiinreminima errafle uidcri noa lunt C necin animum induxerunt unquam,ut ca jnutarent: fcd cum interdum eiufmodi errata faten« tur,nihilaliudfaciunt ,quam ut inanifpe ladando fimpliccs,tempus extrahant, doneč nobis opprefsis liberein Ecclefia pro arbitrio et uoluntate dominen= tur. , Fruftra ergo clamas:Tollantur abufus.fi qui ufčjj , funt in Ecclefia; reformetur facramentorum admis , niftrado, reftituatur difciplina, fi quis error, fi quae , fuperftitio irrepfic inufum Ecclefiac »id quodpro- , cliuefuitfemper,necpnuncnouumaut infolensui-- , deri debet, tollatur de medio,repurgetur dodrina , Ecclefiaftica.Interim tamen populus contra confcia entiam ad obferuationem horum abufuum,errorum Sc fuperftitionumadigitur,comra quae, nequidem mutire audentmifelli fubdiii, quorum ceruicibus crudcles&fanguinarrjhicreticaj prauitatis inquifi= tores incumbunt ♦ Cogita quaefo dodifsime mi Latome , quantuminnocentis fanguinis fufi in te quoq?redundet,qui eius impietatis agisin Ecclefia aduocatum,qui tua oratione horum hominum cru- delitatem confirmas,& ipforum animos fucata ora 3 tioneodium uera; dodrinacinflamrnas. An putas quaefo,quod exiftimem. te ufqj adeo facrarum lites raruni D. IACOBVJ ANDREAS. ?t rarum rudem & ignarum, vt non intclligas, qux fintfubditotumparteSjfi Epifcopi fuura omciumin Ecdcfia facere,& Ecdcfiafticam dodrinam repurga= re,atq?abufustollere recufentClegifti, vt opinor ad= monitionemChrifti:omitteeos,ca;dfunt&: duces mtth.t$, Ctccorum , ®ulam generalem abeodemtrad^= Mi,r • 6 * tam; Si caecus caeco dux eit, nonneambo in foueam caduntCHac admonitione tcnentur pij dodrinam corruptam, idolatriam,fuperditiones Sc abufusfua gere, SC, vt Cypriani verbis vtar,a facrilego facers dote fefe feparare , & euentum committere D 0= MINO, patientercp ferre, quaza Domino impo* Ota fuerit,crucem* Magiftratus vero officium efti=* dola tollere, 8č profuaauthoritateexemplopiorum Df “*’ , ' r ‘ Regum &c Principum operam dare , vt repurgara dodrina Ecdefiae,fublatis abufibus 8c fupemitioni= bus populuspie&rede doceatur* Quodnififece= ric,ctiam facrificulis rludantibus, grauifsimam ra= tionemreddituruseftDeo Magiftratus, qui faluti jcternaefuorumfubditorumfuafocordia Sc ignauia defuerir. Neceft,ficuttu cauillaris,vt noftra in Ecdcfiaru in fi:aurationefequatur fonia pn prinripes, A d norma & regulam Apofltolicse ac Propheticae dodrinf re= purgctur, a qua fi noftram dodrinam diiTemire co= pertum fuerit, nullum obfequiumpetimus, modo caufam cognofcant: quod quantum quidem in ipfis dl,nunquainadmittumSacrifkuli, quorum*š'^« ADVERSVS BAR.7H0L0MAEVM LATOMV 15 Vute > eftindubitat«, Magiftratui pcr nullas neqjdiuinas Uojim* * ’ ncc ^. humanas kges, liceredc religione cognofceve, Ha:cHofr)Pfcudocpifcopi Vvarmienfis ,nonmca funt verba Latome,ne qd putes me temere efFutire* Qudd vero St inEcdefrjs nodris abufus St fu= perditiones cfle contendis.indocdosčp concionato* res:qui8čqualeseffentabufus , abstedocericupc« remus 4 DedoQuo minus uero in boe loge omnium fcrii- cifsimofeculo eorum copia fir, facit vedrorum cru* delicas^ua rede docentes St abufus faltcm taxantes necantui\ Hispericulis deurrita imprudensadole=« fcentia, d. iacobvs Andreas. , fcentiajadaliavitgneceflariaftudiafefeconfert.Atcp hocmodofit»quodapud Prophetam fcriptumk=» gitur;quisqj in domum fua properat,domus autem Domini negligitur* Cui malo nifi medeantur pij Prindpes.maior inopia dodorum^nfcitia et barba* ries pofteritati expedanda erit, quae in fumma feri* tate hominum tandem omnia pellundabic, dc me«= tuo, vaftitatem faciet* De opere operato Sc applicatione Miflac, quo» modo negetPapiftarumerrorem, miror^eumau«* tor libri, cuitituluseft,Rationale diuinorum offi= ciorum,affirmet , damnatisquoqtprodefTe fa&atn pro illis Miftae oblationem,qua illorum psenae mit 5 tigentur, qui fide earent, qua fola fit beneficiorum Chrifti applicacio. Et Auguftinus in libro de odo Dulcitrjquacftionibus: O^iibus autem profuntia« crificiaaltaris^utad hoc profunt, vt fit plena remif* fio,aut certc vt tollerabilior fiat ipfadamnatio. Alias non ignoro, quid de opere operato diiputent The« ologilcholaftici, ut verum fatear, viri non indodi, quorum rationesomnes in dogmatum explicatio= ne papales iuuerterunt Hypothefes. lis enim con* tradicere cum nefas iudicarent, omnes ingeni) vires exeruerunt, vt oracula veftri idoli aliqua fpecie veri tuerentur,fed quid fenferinMC filiberum fuifTet,do= čluri quocp erant , monumenta teftantur. Confen= tire enimrcholafl:icos ) fcholafticos J inquam ; confen= tire fiaffirmes , ne dihi vehementerimpudensuia I ij deberis V'delih?. Cipitedeofji* (ioinortma ♦ ADVERSVS BARTHOLOM AEVM L A TOM V M deberis Latome,non dico in rebus paruis, fedmags nis pnecipuiVcp, quae fi in lucern producerentur,ea= rum collatione,qu*e nofiros offendunt, difputatio- nes dc contentiones, vix vmbra videbuntur, vfqj adeb ingens cft Papifticorum dočlorum confen= fus,quorumfcientiaferHnfcholafi:icorumfi:ultis8£ irtutiiibus quaefiionibus confiftif,inter quosdoC fordidifsi« marum artium exercitores non paucos rcdius dc religione iudicare,qu'am te iureconfultum et Gram= maticumtuum compertumhabemus 4 Et ut uideas quanti oleum SC opera ueftram faciamus, quse iun« gendis facrificulis impenditis, ex pkbe non erubc= fcimus miliifterium docendi committere,qui ad do« cendum apti fint & idonei, cum nihil minus pras- ftare queat ueftri (acrificuli.Ea de re fi dubitas,unum cerdoncm, farčlorem uel futorem patiemur cum centum facrificulis congredi, palmam tu fpeefiator protuaeruditionecuitribueris,tuo iudicio & fen= tentiaftabimus. Quomodoad feripturac facrac tra&ationcm ac=> ccfTerimJuo loco dicetur 4 Curautem Bredcnbachia um a difceptatione dogmatum religionis exclufe= rim, in hyperafpifte meo fatis luculcnter demona ftraui, qux fi 'a quočp folide refutata fuerint, agam D O IVI IN O uolente, quod hominc Chriftiano non indignum crit 4 Cuius impietatem quomodo probareaudeas, fatis mirari nequco 4 Namutinge=: nue^uod res eft, fatea^Grainaticus eft Sc nihil am* p’iusBredenbachius ,cuius erudiuonem dC virtu« tes tu praedicaSt Qnod adversvs baktholomaevm latomvm Quodnomendočloris inmefuggillas ,fcias ti* titulum aduerfus Latomum fcriptolibelloame non fačtum,qui quomodo id afTecutus eflem nomen, docere poflfem^mod'© hoc labore uanitatem tuam dignam iudicarem. Publicum praeceptorum meo=* rum de mefačhim iudicium no afpernor,qui tenuis tatis me£fe mihi probe confciusfum ♦Eocertenihil indignum uel aduerfus Bredenbachium uel te com* tnififle,certus fum. Quem enim tu appellas uirum honeftum 8>C eruditum,hunc egoblafphemum,co=* tumeliofum 8č mendacem demonftraui eflfe Gram= maticum,quem etiam non per čontumeliamfedad rei ueritatem declarandam,Grammaticum appella= ui,quod folum Grammadcus eflet.nonTheolo« gus. Cum miratur Latomus, cur ipfi cum Bredenba* ,, cbio fuo minus liceatponere operam aliquamin co= ,, gnitione facrarum licerarum , quac ad cognidonem ueri Deicultus,ad exp!icationem fidei ,ad falutem fag.fi. *» uniuscuiuscp perrinent: Addit, an quia laici fumus, ,, tračtamus domeftica,uxores, liberos habemus. Sed miror te adeo obliuiofum e{Te,ut non memineris boe tuorum aduerfus noftros facrificulorum 8£ Pfeudoepifcoporum commentum ♦ Non ignoras, ut opinor,qua radone Illuftrifsimum principem meum Chriftopborum Ducem Vvirtembergen* fem 'a uerx religionis cognitione reuocet fratercus lus tuus Dominicanus A fot us« P uto etiam te legif=* fe,quod D. IACOBVS ANDREAE. fc, quod Pfeudoepifcopus Vvarmienfis Stanisla* nsHofius nuperaduerfus prolegomena Brenti) fcr u pfit.Cumenim idem probandum fufciperet Bren= tius,quod hoc loco abs te pie fcriptum eft: ideo prin cipibus edam collocandam operam in cogni:ione facracScripturai, quia ea ad cognirionem veri Dei cultus,adexplicationemfidei, &adfalutemvnius= cuiuiq?pertincar + Quid Hofius C Nuilis neqj diuinis c e tiecp humanis Iegibus id principibus licere , ut de <« religione cognofcant & iudicent.impudenter affir= mat* Qui ergo princibus hoc dcrogat, quod ad fo* los Epifcopos pertinere affirmet, quomodo tibi co* cedet,qui nune in foromilitas, & politiciordinis non obicurum membrum esc 1 Siergoabhocinftituto his rationibus tereuoca** re m, quae a te allatse funt, non mihi,fed Hofio abs te rcfpondendum erit, qui tam magnifice de veftro politicoordinefemicJBgo vero pauloante oflendi, non verum efle, quod mihi falso tribuis , qu'od a feripturse trači:ationeterepellam 3 quiaiureconfultus eflesjioc enim nomine, tibi omnibusep Chriftianis integrum eiTet: fed quia infoeliciter impie eam tračlares,ut tibi in hoc genere feribendi temperares, te monendumduxi,quod ne quidem profefsione Theologo efleteoncedendum. Qu'oa inique 8c contumeliose aduerfusme pro= tiunciat j fi mihi lege permitteretur, me una uxore Uiua,a!teram ztnm & quattamdu&urum,quara= K done ADVERSVS BAPvTHOLOM AEVM LATOMVM. 3 , tions pcrmotus fic,pncftat audirc, Nec mfrum, in* 9? quir,cum fpretis Ecclcfiafticis fanctionibus , uetui g 5 , ctiam tc nuptijs copuiaris, 6 x«'u€l iuran^ento fubicci. Quare etfi praecoi T>. IACOBT g A N D MAE. praecor Deum,ut toto uitx meaetempore fuperfter maneat, uxor mea uitis abuti dans, fingulis anni* parietes domus meae ornans vuis longefuauifsi« rm's,nequaquam inceftis,utuos conuiciamini/ed k« gitimis liberisjtame fi res alitercadem,ido raelibe« rum cffe.Sicut Apoftolus docet.Rot7«i»Cor + 7* QuodrcribicLatomus:Noll:ros fbluifledifcipli- *« nam Ecdefiafticam,contcmnere uota deridcre cx= «« ]ibatum 3 & uirginitacem rem ftultam effe, pronun* * c ciafle, partim calumnfee funt, partim apertifsima «« jmendatia ♦ Difciplinam enimEcclefiac dum pa= «« ftoribus coniugia permittuntur, non foluimus, fedinftauramus collapfam ♦ Vtrum n, prscftat.con^ cionatorcm,iuxtaApoftolidod:rinam,coniugatuni cfle.an ičonatorem?quaksuidemus dTe plaeroscp ueflros fecrificulos. Vtrum difciplinam foluit uel commendatfSi Ecdefia,inquis,permitteret 3 praefc ret fene uxoratos effc «. Vcrum ruae Ecckfiac nobis decreto opus noneft,qui Apoftolorum exemplo 8č do&rina fetiš muniti fumus, nos hoc nomine inDeumnon peccare,cum contraexpreflfumDei uerbum in nullius hominis potejffete fitum fic, quid= quamftatuere, Ac certum eft,Ecckfiam,quae hocfa= cit,nonCbrifi:i fponfam, fed malignantium cactum cfle,a quo omnibus pijs cauendum eft» Votapia 8č legitime feda&q U je in hominis potcftate funt, nunquam improbarunt noftri, ca= K tj lumnia ADVERSVS BARTHOLOMAEVM LATOMVM lumnia ergo eft^uod a nobis cotemni affirmat Las tomus* Nec Caelibatum ridemus, fed quibus donum co= tincndacdiuinitusvcondgit, vteovtantur ,quibus incommodis fubleuentur , ex Apoftolodocemus* Eil crgo hoc quoq-: Laterni mendacium«. Eiuidem generis effc , quod nofhis adfcribit+qui doceat, virginitatem rem ftuliam efTe Sc fupra vires M*ub,ts>. hominuim Docent ex fententia Chnfti paftores: Non omnes capere verbumhoc: iuxta Apofto- i.cor. 7 . lum, vnum habere donum Oc, aliumflc; Peculiare Deidonumeftvirginitas: cui datum eft, gratusfit Deo, 8c eobenevtatur, vt non tam corpore quam tnecte quoqj virgo permaneat* Votum quide virginitads Lutberus appellauit ftultum, quse voueturpromifcue abomnibus, qui in collegia &C monafteria detruduntur,quibus non= dumconftat, an hoc donum'a Domino habeant, quod in ipforum poteftatenon eft.Sed quod ipfam virginitatemappellarit ftultam, hocLatomicom= tnentum efL Atcp hoclocovides profe&um Latomi infcri« ptura facra,qui cum femcl trasgreiTus effet verecun= diac fines^unc grauiter impudens eft, vt ipfum nul lius mendacti amplius pudeat* Ab hocfcriprionis genere.non Grammatica, no Rhetorica,non Iurisperhia, fed verg Theologig ima peritia te arcet, GrammadcuruCB tuum Embricen* fem* D. IACOBVS ANDREAS. ?7 Cc m* Non enimtitulis pugnamus inanibus, ficut tuodiofeinculcas , vtid mihiDočioriliceat,quod Magiftro Sc Iurisperito non liceat.Dixi fupra, hoc Praeceptorum meorum de me efle teftimonium, quod fitibi dolet, triplici autliorica contigiffe fcias, pontificia quoq$ non excepta, quam ego flocci=« pendo. Quis teBrentio J ais > aduocatumfquis propug= * r natorem conftituit,an ille nonpotuit caufamfuam " agere per fe C Si temere, nemine iubente hoc fufcep= c * tumeffetame, fortafle aliquam caufamhaberetre* prghendcndi Latomus* Nune aute fi fcribam 3 Colle= gi) noftri cofilio Sc hortatu fadum efte, fortafsis hoc nomine me excufacum habebir. Quod fi minus ele= ganter.cpLatomus et ludimoderator,qui artesdice diprofitentur, certemagis pie ac vere fcripfifle me, penesledore efto iudicium.Potuifletfane id melius ** Brendus nudus^uam ego cum galeadorica Sc Cly= * * peo. Sedindignam iudicauitGrammaticiimpieta= tem fua opera refutari, SC funt longe vtiliora Sc ma= gis necefiaria^ujc agat. Nobis, qui eius collegae fu= mus.hoc imponere vifum efi^vt Illuft. noftriPrin= cipis confefsio, in quam prolegomena Brenti) con« feriptafunt, quaeGrammadcus contumeliofe exa« gitaui^a calumnijs vindicaretur 8čafTereretur. Quapropter non eft quod vobis iniuftumaut inopinatum bellum indi&um effe, conqueraris. O- pinari enim potuiflis J nunquam defuturos,qui hoa K iij norem *UYERSVS BARTH0L02HAEVM LATOMVH norem Chrifti aduerfus blafpbemias fintdefenfuriV Tamdiu enim nos habebis aduerfarios, doneč fen* tcndaimpia mn ta ta, te vcritati tetern^humams im= prjs conftitutionibus abiečds/ubrjcias,. Me non laefum dTe aGrammadco , quf dicere audesC’ Nolohfcprolixe commemorare^uam con=» tumelioseinBrendumTheologuminuehaturBre* •» denbachius Grammadcusjam neferendum dl,in* »quit Grammadcus,vt vnushomo, ha&enus igno* -> tus 3 nulla rebona commendatus 3 fed enormibus fla= » gicrjs & fceleribus recens innotefces,fua audada &C » conuidandi libidinepenitus totius orbis cbriftiana decreta conuelkre audetC&Tc, Videturnedbilscfus BremiusCcuius foma, cum apud exteros integra cflec, audit tamen ab hoc Grammatico, flagitiofus &fceleratus. An Brentio licuifTe negabis,per colle* gam huius Grammadd reprimere infolentiamC’ &C nomen fuum a contumelia tueric’ Verum, non res noftra agitur, negocium longc inaius eft farna noftra,quam D O MIN V S vmdi= cabit: veritas afTerenda efl: a Grammatico lada, quae in confefsione principis noftri condneturrcuius al U quot Capita in prolegomenis Brentrj commemo- rantur & defenduntur. Caufam ergo non collega* rum mcorum foium, fed comuncm cumfufciperc, quo clypeo magis munitus e(Te potera aduerfus tela veffra, quam fcuto fidei,in vera fcripturarum intelli gentia ipforp Cbdfto fundatae C Aduerfus eam tua vd Grammatica vel Rhetorica nihilprofides, cum regnum T D. I A C OB V S ANDREAS. J* fegttum Dei non fit in fermoftc/ed virtute, qua: e= t.corA* tiara in infirmitatcbalbutientc perficitur. Prouerbio, quo vfus funijin meo fcripto, Iurc~ confukos non larfos effcjiiifi malignus accefleritins terprcs, negare nemo poterit. Quod vero tu aliud in nostorq«cs,vtinam verum noti dlet, Sed note« mereinpcrucrfos dodores vfurpatum efTe, res ipfa docet.Id tum ad me quocp gtinere arbitrabor, cum dodoris nomen reftieuerit Latomus, paulb ante ne gatum 3 etin dodrina religionis peruerfitatis meco« uicerit. Nouorum dogmatum mihieonfcius non fum, fed vetuftatis dodrinaecceleftis amans,prima Ecclefianijaruditatis nota ,& fimplicemeius dodri« nam a peruerficate hominum vindicare dudeo. Legi in hoc generc feripta tua a multis, non mfc ror,didio enim terfa eft, vt tualaude te non priuem, quge fola ledarem inuitarc pofTec.Lcgicur autem ab »Is potifsimimi,qui in codem tecum errore fuffocati, pluris bominum deereta, qu'am Chridi verba & in= ftitutionem faciunt, eacp laudant 8C comendant 3 vc (imiles habeat labra laducas.In eorum ledione c um indderint noftri, dolet eis donum tibi diuinitus co* ceffum huic impietati feruire,quodad Chrifti glori- am 8č honorem tuendum, veramc$ Ecdeike dodri« nam propagandam datum erat. Cohibendum ceeflc, ne ampliusfcriberes,fatcor ftie,liberiore Iurisperitorum compdlatione.monu* ifle* Hoc tumihi meicp fimilibus iam olim indi» cenduna ADVERSVS BAR.THOLOMAEVM LATOMVM caadum fuifle cenfes, A equam ergo accipiamus co* ditionemambo. Vtricp iaterdicacur noflrum. Sic enim ueritas ex parte noftra non periclitabitur, quae etiam me tacete fuos babet idoneos patronos: 8c abs te minus errorum 8C blafphemiarum in Ecckfiam introducetur. Literasfacrasa te infbelicitertra&ari non folum in libello aduerfus Grammaticum fcripfi, fed quam uerum fit.bac refponfione me oftendiffe fpero: iudi= cium penes pium lečiorem efto. Atqj boe loco dea tiuo Rhetoris huius notanda eft tergiuerfatio, videt t enim fefe ita conftričhim,vt elabi nequeauQuidita ’ (inquit}obfecro7An quiaEcclefiamrudemappela * ’ laui, eb qu'od didiceritaliquidab Apoftolis 8c Pa=* ,, tribusC’Nonbocqujemur J anEcclefiaaliquidab A= poftolis didiccric, quis hoc negauitunquamC’fed boe quaefitum efl:an Ecclefiac primae dobrina rudis fuerit, quac Chrifti inflitutionem feruabat ,ea uero tnagis cxpolita,qucchanc inflitutionem mutauitC' hoc quacritur,hic tumagis mutus esquampifcis, alio delaberis,&: orationem de allrjs inftituis,cum de caepis effet quacfitum * Sed vetus bic eft Sophifta- rum 8č uaniloquorum Rhetorum mos , in uero Chriftianifmo iam pridem explofus ♦ Miror orato= ris tibi cxcidifre pracceptum , ut argumenta quas foluere nequeas,rifu non excipias. Sedfortafle gra« uitatem tuam non decet rifus, qui non nififlulto- rum efl* Li bet D. IACOBVS ANDREAS; f> Liber tuus cum extaret publice cotitra tf era; Ec* defise dočtrinam fcriptus,quomodo nune priua* tum eflfe uolesfBrentio ncgociumfuit cum Azoto, quid hoc ad Grammaticum EmbricenfemC' huius laborem commendas, qui non lacefsitus in Brenti® um eft contumeliofus & in ueritatem blafphemus, tmhiautem uitio uertis, quod obiter faltem tuac im® pietatis mentionem fecerim* Id ego non fine proui® dentia Deifačlum exiiIimo,ui piiuiquam huic coce® deres, admonitus hanc tuamimpiam recantes uo« , cem, quam nullo colore tegere, nullo ueritaiis tefti® >: inonio comprobare te pofie vides* Nollemtibilinguamexcifam ,fed maiorepietate & ueritaiis amore imbutam,fic enim nonfotum or® nate,fed pic,uere Sc utiliter faera doceres et feriberes, Egofanemihimeamexcifam mallem, quam in Ec® ckfiam primam coiumeliofatn et Chriftum blafphe* tnam linguamuTuamutDOMIN V Sfuofpiri* tufoluat,et auanitatelibcretlinguam,exanimo prps cor dodifsirrsemi Latome,ufcjf adeo me tibi hoftem eflefcias.Ego, quod in te fcripfi , non iniuriamauc , contumeliam cfleiudico fcdofficium^uoteimpiea tatis tuae admonui ,et adhuc admoneo.ne hac turpi® ludinis nota,cum Sophiftarum turba, coram tribu® n ali D« compareres^lterum pedem infepulchro ha bens* Quomodo adalia pleraž^ in rel/giottis contro® t uerfia feriben da accefFeris, aquibus prouocatus 8c L lacefsitus ASVE&SVS »ARTHOLOMAEVM L ATOHVM lacefsitus ,no ni3gnopcrc curo: fed quod de nouifTi« inoVvormatiennabrupt:oColloquiofcribis,qj va* num fit s 8c quam tibi non data fit occaiio in nos ea importonitace debachandi, paucisdoccndum duxi. Priufquam vero hocagam, lečtorem pium cela* te non pofium,quantum nomihifolum ,fed omni* bus dolucrit, quotquot ex parce versc ccdefiae Chris fl:icolioquio interfuerunc, dim fuis vanis fcriptis &C damoribus chriftianum orbem replerent, ani^ rnoscp honiinum praaoctuparent aduerfarij, nobis integrum tion fuiflfe, propter datam fidem, veram caufam abrupti colloqurj vd noilris vd aduerfart}* cvponere, doneč aclorum in comittjs Auguftanis fačfo cftcoram omnibus imperi) ordinibus publica= tio. Quantumuis vero durumac propemodumin= tokrabile videbatur, cum non de farna noftrorum folum,fed gloria Ociagcretur, maluimustame vos ad breue tempus in vanitats veftraexultare 5C glos tiari, quam cotra datam fidcm, ante pracfcriptum 8C definitum tempus, quidčpeorumeftutire,dequic bus adtempus authoritate Imperij nobis filentium impofieum crat. Nune vero,cum hic dies iiluxerit, vt publicatioe tieačlorum facla, omnes Impcrr) ordines incellexes rint 5 per nos minimcfletiffe, quo minus in inftituta coliarione progrdTumfuerit, fperamus excufario= 3 nem noflram eo plus gratiaaapud aequum ledorern babituram, cum viderit vanitatem vcftram, nonin abdito T>. IAC0BV3 ANDREAE. 4$ Jtbditoaftgulo , fed cclebcrrimo Imperij conftflu, ftdorum recitationein lucern produdam efle, Quse etiam apud vcdrae partis faniores homines profccic, vt ex parte tantum aliqua adhuc haefitans tes, iamnihilprorfus velobhanc folarn caufam du* bicenc,ucs malam caufam fufcepifle defcndedam, iti qua Chridum, Apc*doios & Prophetas, Iefumcp t)d 8C vcrbum 8C fcripturamrecufatisiudicenn Negare n6pofrumus 3 incidifTeinter ijodros con= trouerfiani aliquam,fed de re, qug ad uos niliil p* 0 r« fus perrinebat* Litigabatur n. de perfonis quibut* dam,quas propter errorcs fparfos veladmiffbs, pars damnatas volebat, pars vero altera,cum errorum nondum conuidas iudiccnr,8 adoratione,inclufionem,et circum* oeftationem panis, atep oblationem , dimidiatum Sacramentum,purgatorium > inuocationemmortu= orum,concurfus adftatuasmortuorum, iuftificatio nem operum coram Deo,fatisfačHones propeccatis coram Oeo , &C fimilia muha* Hace omnia negant noftritHasc materia li;is eft,propter hscc cap^a, noti profKer T>. IACOBVS ANDILEAB. At proptcr fcripturam litigamus vobifcum, quam nos cxpetimus iudicem;ficut D«Auguftinum quoqj fe= AugMnup* cifie legimus.Controuerfia ifta,inquit,iud jcem quae ^ ™ c |£' rit a iudicet crgoChriftus, 8c cuirei mors eius pro« fecerir 9 ipfe dicat: Hic eft, inquit, fanguis meus 3 qui pro multiseffunditurin remifsionem peccatorum; Iudicet cumillo Apoftolus 3 quia8č in Apoftolo ipfo loquitur Chriilus, damat Sc dicit deDeopa« tre,quia propriofilio noti pepercit,. Cum ergo diflenfiones noftrorum de perfonali, vt ficloquar 3 condemnatione > nihil ad vos pertinue= rit;8£ in dodrina fuerit confenfus, facratp tum tema poris regia nuncc£efereaMaiefl:asacquieuerit: quid ad diffenfiones attinet, inTbeologorum noftrg par tis fada promiišione , fe(ein cxpIicatione fingulo« rum articulorum omnes haerefes cum fcriptura & Auguftana confefsione pugnantes damnaturos? Vosautem fcripturam facraciudici veftras opinioa nes fubijcere noluiftis,proteftatione fada;Nifi Pon* tifices & Epifcopos fuperioris {eculi pro iudice ac« cipiamus, vosininftitutacollatione nonproceflu* rosjfi^uidem, vt veftris vtar verbis,eontra negam e principia non cft difputandum* Noftri vero conti« nuationemcolloquqvrferuntfemper i et?quifsimas conditiones propofuerunt Judicet nune totus chria ftianus orbis 3 quam vanus fit clamor Laterni, Sta« phyli, & aliorum, qui abrupti colloquij caufam iti *ioftros rerjciunt^cuius ipG funt authores. Prouoco L ii) ad ADVBH.SVS BA&THOLOMAEVM tATOMVJ5 ad Colloqun ada Imperij ordinibus in proximi$ Auguftanis Comiti)* propofita* Hsec eb breuitcr commemorare uotui.ut fi qui dU tieifi perfuafi eflfent . de rei ucritate , hac ueranar* jrationedocerentur.Non enim ignoro,quantum of* fendiculi pepereritabruptum colloquium, quod ac quacaufafadum eflet,prius dedarare nobis intc* grum non erac,quam ada publicarentur* Nuncautem totus orbis Chridianus fciat, Papi* ftas in VuormatienfiColloquio anno i ? ? 7 .celebra* to, Kanc ob cauiam foIuifTe infticutam collationem, quod noluerint fua dogmata fcriptura? facrx fubqs cereiudicio.Haccinquam una fola &princepscau= fa eftabrupti colloquq. Altera podquam hacc prior iam pridem propofita eratcaufadongiusaccerfita 8č quaefita dediffenfionibus inter noflros exortis, per facram Rom. Regiam tuni tempori*,nunc Cjciarea am maicftatcm, refutata cft, nc propter eas folucre« tur colloquium, Si qui enim aliud a Confefsione Auguftanatueriuellent, aut corrigendum aut cx=* dudendum fapientifsimc iudicauit, cum familiaris 8č amica collationon inter fedas^ed duas folum partes infi:itutaefret,eosfcilicetqui uel pontificiam fequerentur dodrinam , aut eam,cuius fumma ia AuguftanaConfefsione comprchenfa efh Hace cum ita fefe haberent, nec ignotae effent ponriHciorum artes.ut toti orbi, de nodrorum con«= fenftf / ». IACOBVS ANDREAE. 4; fenfu conftarct foluto Colloauio, excufatio edit^ eft,qua ucre Sc modeftc, quicl fačtum 8c cuius culpa Colloquium abruptum fic, quatum licuir, expofue=» rum noftrac partis Theologi. Contra hancbrcuem & modeftam narrarionem, cum Papiihrum rdigio adhos patronos rcdierit^dtaturLatomus.ut no¬ tam clu€m,quam contraxerant caufae focrj * Ec qua* tum ex ingenio eius cognofci poteft, ob hanc prsc a cipuecaulamfecit, quodfckbat, nosrdigione da= tacfiddprohiberi,quo minus ueras caufas abrupri colloqurjprius orbi exponcremus,qukm ačta Ina« perijordmibus publicarentur.Sedqu'am uer'e pla;* raq? ab ipfo fcripta fine Jiabiti Colioqufj publicata ačla docuerunnPie ergo Dathenus, quod crimina* tionibus tuis rcfponderic, quem uerbis non uinces s rei ueruateeonfirmatum* Egofanetenottodinectibi boftisfum, bornim* fedimpieiatem tuam deteftor , eamqjin te cnienda* tam malim,quanne abs me lscfum* Sed cur mihi tantopere boe nominc fucecnfere potcs,quod,Iureconfukus cumfis dodus&Tperic tus proptereaTheologum te non agnofcam,non cjuodprofefsionespugnentjfcd quiadiuerfa dona funt prophetig hoc ek feriptur^ uera Sc genuina in* terpretaiio, & iuris at<£ legumpericia. Chriftianus t.cor.t*. cffepotes, idqjiudido, etfi donoprophetiac careas. ‘ Audi ADVBR.SVS BAR.THOLOMAEVM LATOMVM. 2\udiGrammaticumtuum,& inuenies eumdocerc hoc modo Ecclefiacpacem conferuatam iri, fi quifq* fefe intra uocarionisfuac finescontuieac.Slinaliji omnibus tibi tam probe cum illo conuenit, in hoc cur ab ipfo dilTentisf cur h«c contemnis eum, quem mihi contemnendum nonefle/ubindemonesr • » Qu 2 eris } cumfcribam,tefacras literas infcriicitef »»tradare,ut tibi oftendam in quo nam pecces, ubi fic » * hxc infcelicitas tiia, in materia nc fcribendi an uero *» in forma, uerbisan rebuse Sed fupraoftendi, te fatis garrulum efTe,nec uerborum lenocinio tuarep lo= quacitati deetfe quidquam,preterueritatem 4 Res ins quamignoras,Latome.Res non intelligis,autfii.n= tdligis^quod magis čredo, fateri non audes, fedad demerendum magnatum fauorem linguam uena* lemhabes.adfiabiliendos crrores, quibus metuo tua reludetur confcientia, n e Perpetua regula eft a diuo Auguftino quo<$ tras ftriivtchrifii* dita;fcripturam perfcripturam,hoc cftobfcura loca, tndhb.i.cap. perapertiora explicanda elle:fiqua aliundc afferuns turjUtfinti^efideijmonet Apofiolus;hanc ana= logiam fecutus fi fueris , edamfi qusedam minus commode interpreteris,minus periculi erit*Sed co* tra fideianalogiam confenfum quorundam Sophh 3 ftarum proferre,nulla radone ferendum eft, quod te faccre,fupra oftendi. Sifandorum Patrum opera in mulus controuerftjs cognofcendis me adiutum fuiiFe negem, merico abs te impudens haberer,qui* < c D. IACOBVS ANDREAE. 4? bustamen, ipfisficmonentibus, nonplusfideiha* beo, quam vel apcrtisfcripturis, vel firmis rationi- bus fcripturae analogis mihi fecerint* Soliš ne vobis,ais, Euangelicis licetfacris literis operam nauareCnobis veteratoribus non licet CCur ec non licerecmi veteratorLatome, non enimfolum pro publicanis & peccatoribus, fed etiam pro vete= ratonbusmortuuseftChriftus^uiusmeritipanici-j pesfačti, veteratores effedelinunt, quaecunqj enim agenda fufcipiunt, non veteratorie, hoc eft, vabe, veifutejCallide & fubdole, fedaperte, finceie, Sc iti fimplicitatecordis agunt. Deauthoriiatenedubi= tes.Ciceronisadfcribamlocum, quidper veterato= d appofc tem intelligat j Cerre non aperti, non fimplicis eft, veterator , inquit,non ingenui,noniufti,no viri boni fed ver= futi potius,obfcuri, aduti, fallacis, malitiofi, callidi e ,- n veteratoris,vafri. Hsectot&alia pluranonneinu= tile eft vitiorum fubire nomina, loquens de tjs, qui dolum malumcomraittunt, Non lgnoro.alitera* pud Vlpianum vfurpatam hanc vocem , ego vero Ciceronis authoritatemfccutus, communiorelig- nificatione eam interpretatus fumuStudio hanc vo¬ cem abs te vfurpatam no dubico, qua cum te tuoscp ornes , ego quoqj hanc laudispartem vobis non a= dimam,mi veteratorLatome, modomeminerisSpi v[*l.8, ritum iantftum auerlari veteratores, in quorum ani= Sa P-' r mam non intrabit fapienria. Cupistibi oftendi,quos pontiftrios vnquam de= *• M fenderis ADVER3VS BARTHOLCLMAEVJK LATOMVM fenderis errores* Id mc nune prackitiTe cxikimo* Quodautcmtu nondutn pro errore agnofcistua lior.meaDialc&ica fa&umck, qua nondum colk« tkionem pcrcipere potes ; errorem ek e omnem 'a verboChriki deuiationem. Hocapud ric& ora- nes Chriki fidekscertum^uodfi tu nondum intei= ligis/enfumquoq 3 comuncm amili'Te videris.Cum inftitutione autem Chriki pugnarc dmiidiatum ve^ krum SacramentunijCJccus videre potek* De vitrjs Pontificum, no ek inter nos certamen, quisenimde recontenderet, qu:ecoram afpidcur, oculisjippis Sč tonforibus nota,vtinam autem noti cTentjplura 8c gtauiora ,quam amecommemorara funt*Nec corum mentionc aliquam fedTem in meo aduerfusGramatkumfcripto, nifi contumeliosein Ecclefiarum nokraru minikros inuetkus eTet,quo* rum innoccntia nota ek nokris.Gramatico ergo itn putent Sacrificub\,fi quid in ipfos a me leriptum ek acerbius,cuius makdidis refpondendum fuiu Impietatem mam tibi a me obiečtam, nullius ho= minis kripto, nullo praeiiidido } nuilius Ecckhaeauc thoritate, contramanifekam Chrifli inkitutione SC primceEcckikevfum excufare vel tueri potcris.Hue ic enim onima praeiudida,omnia fcripta,omnes ho« minurn authoritates cedere debenc* Vnde vides, quam mifeie deceptus fis a Sacrificulis tuis,mifer ve= tcratorLatome* SiejfKiefeno qugereres , quodioco&: petulan=* ter D. JACOBVS A N DR BAB. 44 (ctfacis , quas effet tua vocatio, demonftrarem, (če! quoniam furdo narraiur faDula , ad ea quae cun* Grammatico communia habes, te abkgarc viluna eft* De mea vocadone, quae (it, &T quomodo me in eadem geram 3 qma prolixe difputas, mea intereft, ve aliquid repondeam. Acrečie tu quidem,pro fingulari tuo in meamo* re exačtifsimcpiudicio J 1 lieoiogum me&T Ecclefise paftoremaffirmas. Quiauero eius munerispraed« puam laudem mihi adimere conans, vt praedarum nomenatemibi concefTumnon negligam , quana rubit eo indignum admiferim in his, quacinmere=s prachenderit La«omus,paucis docebo. Q,uac D.Paulusin Upiicopis & PresbyferisEc 2 clefiac requirat,non ignoro, Q_i od vero eorum oba litusfim aduerfus Grammaticum aerius ftringendo ftylum, penes le&orem pium iudicium efto. Inter praedpuas concionatoris virtuiesa Paulo comme- moratur ; vifutenaxeius, quifecundum dodrinam Tit-u cft,fiddis fermonis , & vt pofsitcomradiccniesco; a - T,,a » uincere , hoc aduerfus Grammaticum enormirer bSafphemum praeftiti, cuius caput aeriore Iixiuio dia gnum erar* De moribus&Tconuerfationc mea iudicent, qui= bus cum viuo.Etfi vero meam imbecillicaiemagno fcam,quae foli Dco, quantafit,nota eft, fpero tamen M q omnes adversvs b artr ol oh jCTrn latohvh cmnes verepios videre, quam ftudeam etiam mo=* ribus &conuerfatione mea DOMINO lucrifa= cerequamplurimos, &offendere(quoadeius ficri pofiet^nullos, aut perquam paucifsimos. Sedquatnimpotcntis animi mbacpattefitLa= tomus,prodit,Cum enim in vita mea aliud nihil re= praehendcre poteft, habitum, inquo Vvormatiac concionatus erara,carpit* Ad eorum commemora= tionemle&orem, tribus crafsifsimis attentum facit » niendactjs, Scribit enim co loco me infigne exem= » plum fuifle eorum, qui tračhnt adiaphora: i. Qui > nihil tribuunt difcpling Ecckfiafticte 4 z, Nihilbonis 3 operibus 5 quae etiampeccata vocant.3. Nullascae^ > remoniasinEcckfia admittunt* Quam enim velk= mus veram Ecckfiafticam difciplinam , hypocritica abolita.reftitutam^ecclefisc noftrtcteftesfunt* Bo= nis operibus fuum locum tribuimus, quas iuftifica= tione hominis peccatoris coram Deo , iuxta D. Paulum 5 totamc^ Propheticam & Apoftolicam fcri pturam 3 cxcludimus, qtise peccata 'a nobis dicuntur, quia imperfeclafunt, nccrigorem iudicrj Dei ferre pofTunnac niO perfong placerent, propter mediato= areni,aquibus Hunt, reuera etiam opera qug facimus, damnarentur, Sed quia per fpiritum Chrifti inhabi= tantem hunt, cuius fanguine loti fumus, placent Deo,& habcntpromifsionem prarfentis 8 č futurae vit inquis,habituC'pulchrofaneacdecoro, f necTheologo minus,quam tali Sc loco Sc tempom • redigno:exueteribus certe hierarchicis uenerabi=* lem aliquem dixi(Tes» At quo tandem ornatu C nihil * mentiar, cum iagoaulico, paulum infra genua,ma= * niča alcera pičlurata circa finiftrum humerum, exer= * tis utrincp brachrjs Sc cum cultro uenatorio ad la=« tus*QuidhicuultueteratorfibirGrandefcelus non * nifi morte piandum , concionatorem in Ecdefiac confpedum prodire habitu honefto, qui principis fuiinfignehabeat. Quod fcribas,quxabalijsaudie« ris,non ipfe uideris,uerba *ua docent. Manica enim altera, non circa finiftrum , ut tu fcribis, fed dexte- rum humerum ornatafuic,Exertis utrincp brachrjs nie concionatum, placricp accipiunt,qui tua legunr, quafimanicis dependentibusnudatabrachiainadis one,monachorum more, populo fpedanda exeru= erim,quainparte etiamtua confpicua effet uanitas, Adionem autemconfuetam, fi reprxhendis, quo / M it) iudia 'ADVBR.SVS BARTH0L0JSA5V« LATOMVM fudicio facias ,alij iudiccnt ♦ Monachus quifpiant monftrofus, idem fi feciflfet, non caruurum fuilTet fua laude,Nobis ueropiaculum eft, manus mouerc aut linguamu Agnofco quod ad ačuonemaidnet, jneaminea parte ruditatem , quam folam fi accufaf* fes minus fiaguiumerat, quameodem cnmmepri* miiiuam danvnare fcicckfiam* Cultrum venarorium, fcio necp te,ncq* 3 qui ia condoneerant,conrpexifrequequam. fagomeoau«* licotetftum 3 quomodoergo quenquam offenderc potucrit. inprimistuasmucofasnares.miror. Nun* quam noftris couiua fuifti, aut ego tuis, vt in men* fa.indecultrum depromensatevifusfuiiTem, cuius grada folum geftareconfueuh Cum autem diu multumcp cogttarem, cur de cultromeoid commemorare uolucris,in meruem uenic confuctudinis faerificulorum tuorum,qui* bus nefdoqualege,integrum non eft,quoiies,nii& fificareuolunt, faero habitu indutis, ad latus ha* bere cultrum,fortaffe ne nouo Deo, per incantatio* nem faerificulorum cre2to ,aliquod a furiofis & fa* natidsfaerificulis creetur periculum. Aut forte qui« Chriftus paneni fregifie dicitur , in ultima ccena quoc^ cuher non apponebatur, forcipe fortaflfe car* nes Agnidiflribuentes difdpuli,Petrusautcmpofl: * sanuam aut fornacem fuum pifcatorium fepofuerat gladium l aliam rationeni ego inuenire nequco* 1 1 Qpi* D. I A C O B V S AKDR.BAB. Qjiiacrgofcripturae cedimonio non caret.aut fal^ tem ueriftmili aliqua conkdura , quocI afFerscom« mentum,ego,neincrrorepercinaxuidear,agam, ut intelligas, hanc tuam pontificalem admonmonetn mihi non ingra£am,nec tibi inutikm fuiiFe* Sed quideft,VeteratorLatomc, quodin habim. meofitie contumelia Iiludrifsimi Principis mci rc^ prachendas C" ofFendic te pidurata altera manica, quam fortc in Colloqurj congreflu confpexeras„ Num rapui mihicam nolente Principe meo? tradi« tam cum accepi(Fem 3 hanc piduram mihi non dedca corifore,iudicauitJllius ergo uoluntatcm, accufarc necefle ed^euius pidurae mc non poenitebit. Sed cur tepidurata manica ofFendatmea , miror,cum facrificuHtuiinfurnmis fuis faeris uti foleant uefte mifFatica , quam ni failor Cafula uocant,qug aliquo= ties non folum uarrjs coloribus didinda,uerum cti- amarmis ctinfignibus nobiiium, ciuium 8č Princi^ pum ornatacd, undeetnomen ornarus forma efiv Concionatusfum inconucntuPrincipum quo= rundam, quiadtranfigendam caufam inter Lands grauium Hafsiac Sc Comitem a NaiFau conuene* rant.eodem habitu Francofordia; , fed qui repra:« henderet^uodegofciam.non erar,nififorte facrifi= culus,cuius quantus zelusproafFerenda Catholicr Ecdefia c{let,clepfidra proieda teftatus Vcruna ADVERSVS BARTHOLOMAEVM LATOMVH, Verutnfi hoc principis mei tibi non probatur iudicium J quarationeexcufabisidem ab inuidifsi- mo Imperacore Ferdinando, Sc lil.principe Domi* noLudouico Palatino Rheni Ele&ore fačlum,qui ante haec tempora fuos Cappellanos eodem habitu, quoreliquosaulicos indui acueftiri uoluerunt? ut adquam pertinerentaulam,dignofcerentur.Qubd uero candido amiculo fuperinduto ufus non fum, fcias paulo commodius fuifte indufio inira,quam fuprafagumuti,quodadeo demiiTum crat ,ut quod fagodeerat, infra genuafuppleret. Verum ad Ta* los ufcp demiflam opomnile ueftem, affirmasc’ Pia fturata ergo manica excufata eft.,quam in me re* prehendis, A c reftat folum Pharifaica fpecies, qua fagummeum aulicum caruit« Sed qua lege quaefo idameexigiturLatomc7fona{Te Sc fimbrias mihi PharifeorumalTueSjUt decens habitus fit, hypocri= tamreferensC' Autquo tandem babitu pro condone mihi ute^ dum fuitCcum adeo ingratus fit tibi,quem principis mei uoluntate ufurpaui. Num monftrofo illo mo* nafticoCpiearum colorem referente, quando albam indutiTunicam^eacpcircalatera eminence fuperin= duunt cucullam nigram, autalterius ordinis benes ficio fuperaddatur mantile, acftatis tempore uel ad abjffergendumfudorem exfacie ) aut manus tcrgen* das,aut etiam in alium ufumaptum.AutfortaiTe no- ui lebufitarum ordinis aflumendum erat ueftimen** tum, D. IACOBVS ANDREAE. 47 tum,pileisin quadraturam circuli, ad quatuormun diplagas direčtis &Taccuminatis,utuixcapite ge= ftari queant, togačj? ad talos uscp demifTa; verum fi ad altitudi nem infuper aliquid addas, tegere tameti non potem impietatem, quam hoc genus homi= num , recens natum profitetur * Pofteros, quod de mecommemorafl:i,non crediturcSjre&efcribis ve= terator, nifimendacio addidi & calumnt]s, locum ueritau' concedere dedignencur,qua tuauanitas re= futata eih Sed utuideas, quam nolim hac de re tecum con* tendere ,aut quemquam offendere, animo mecum repecens,quod Chriftus dixit:qui offenderit unum de minimis &c,locum tenes * In gratiam tuam non folurn pičiuratam manicam fagomeoaulico excin= dam ,fed 8c venatorium cultrum latere deponam meo,ne hoc partim prophano habicu.partim uena=«« torio cultro ,nomen 8č exiftimationem ptjsfsimi«« mei principis proftituam publice, 8č quancum in c * me eft.contumelia indignifsima affidam. «c Aclubenste cultro meo uenatorio donarem,fi ex re tua effet.Sed cum uideam,te ira adeo percitum, ut ad eam refrenadam, nccpfacrarum fcripturarum, quas egregiecalles/cilicet, necplegumfcientia^ua perituses,& dod:us,quidquamapud te proficiant, furiofo gladium me fubminiftraturummetuebanu Alfa ergorationemetibi gratificaturum,& liberali dono hocipfum conpeniaturum fperauh Nec fum= N ptibus ADVEltSV? EARTHOLOMAEVH LATOAIVM; pnbusparcereuolm* Marfupiarium accedo^ut e« coriotibi gladiumconficiac, nonrudemdkut pri=s nia era? EccieOa, Ted in omnes partes formauim, ut iratusac commotusuim hoftium vepeilčs tuoram, liomicidium non commiaas.Sitniliter & piduram cx manica m ea r efc lflam, c um Sa r dori a rfe r re m , ncc pannifatiscffd tatuum addidi,ut fuffkeret adSiri= pippi jm: quod duabus nolis ornatum una cutrt co= ruceo gladio ad re mitto.ncpofthac vel tu,uelquiss quam alius prophanomeohabitu orFcndarur, quo ill.ac pijCs* principismd quocp vtuntur conciona* torcs» Vidcor,menuncvidere te gladio boe »ouoaca cindum &C caputio cum duabus nolis inducum, intmuosincederecollegas, quibusbaecmunera o=* ftenras recens tranfmifla , quec praemia accepidi prgclari laborisaduerfus clypeatum impenfi 4 Quod fi pcrrexen's,curabo ut a Principe mco quo<$ aulico cfoneris fago, quod poliiicurn te fortafle ornabit commodius^uammehkrarchicum* Si vero base tibi ingrata funt Latome, quse proa pter aulieum fagum meumtaxatumaccepidi muti¬ ra 'podhaca reprehenfionc tibicaueas eius pidurx\ quaill.Princepstneusnonfolumaulicos fuos,fed Šc concionatores, quorum opera in profedioni- busfuis utitur,infignitosede voluir* Nsccproptsrea nihil referreopinor,quo quisha* , ^ ■■■ - bita v D. IACOBVS ANDREAS. 48 bituappareatin puhlico, fed tuamftultidamfolum accufo,quod cantum referre putas. Aclonge difsimilia funt,qux profere tanquam paria,ineptus veteratonnon licecialtare nudum in foro.concionariinftola muliebri, Ergo nec in tali liabicu , quem fagum aulicum appellac vctcrator, concionari Iicet.Necfuriofusefl,qui honcftohabi* tu inducus in confpedum Ecclefig prodit;hxc drju= dicet,non folum,qui diuinarum humanarumcp re~ rum fcientia, fed mediocri fakemrationis beneiido prcdicus efL In moreš ergo & difciplinam mc non peccafte nibil dubito,eo habitu concionatus puhlice, qui ne= minem iureoffendere potueric, nili qui re quauisfi= necaufa offenditur;offendiculumidacceptum,non datum dicimus. Qjiid D»Paulusfcribat de habituuiri& mulies ris in Ecdefia.tion ignoro, fed hoc folum ex te qu;c= ro,cum depileodoceac,curdetogafiluerit^ prxll:i- tiflet enim de uefte magis,quam de pileo praccipcre, li Latomo credimus: Nifi verifimiltus videtur, A- poftolos eandem Ecclefcc permifille libertatem qua ipfipafsim infuominiftcrio ufi funt. Non enim ex=* iftimo, Apoftolos fecum circumtuliffe candidum amiculum, ut Sinagogam ingrefsi uel csctum pio= rum falutantes eo induerentur : fed eadem uefte, qua ambulant, in codem quocp concionantur, 8C minifterq fui ofFiciaperficiunt» N ij Sicut Tič', i. j. Tim. j. z. Tim. 2. ADVERSVS BARTHOLOMAEV« tiTOHVH. Sicutergo non prohibitum, ita ncc praeceptum quoq?eftamiculocandido fupra togam intemplis uri.Maneac hi c fua cuicp Ecclcfiaclibertas,, ut in rdi= quis qutc nihil ad fckntrjsinrjciendumeffe, docent apoftolicae literat nec eadcm necefsitate, qua diuina obferuari praeces ptanece{fefit,fed pro ratione temporumjocorum 8C perfonarum mutari poiTe* A c fi nulla alia.,quam hxc fube(Tet cauia, qua cul* tus Od in his confiituitur, mutatio haec ad Chrifh'= anam libertatem afTerendamnon folum excufanda fed etiam probanda effc, Sc laudanda ♦ Nemo iudicec uos J inquit A poftolus^n cibo aut potu,aut in parte diei feftfaut Nouilunrj, ant Sabbat orum,Et iterum; Si mortui eftis cumChrifto ab dementis mundi, quidquafiuiuentes in mundo, decretis tenemini* Ne tetigeris ( Calices confecratos ) ne guftaris, nc= que contredaris , quae omnia ipfopereunt abufu, iuxta praecepta Sc dočtrinas hominum ♦ quae uer=: botenus quidem (nota uerba bacc Latome) habent fpeciem fapientiae per fuperftitionem ac humilita* tem animi 8c Monem corporis, non per honoreni aliquem ad expletionem carnis* Definas ergo me quoq? iudicare in meo habitu*. quidecens Sc honeftus ficuti mihi eft meisq? colle* gis, ita ea libertateutimur 5 in quamnosfilius Dei aiTeruit* Definas nobisquocp tuorum in hac parte praedicare conftitudones, quas Apoftolica conuel= litauthoritas, quaefpeciem iančlitatis habent inea, quam fimulantj^jrs^?^«^^ Ks« uJhS'!# oJmi/ v nit mi 7Tf«a Reuera autem nihilaliud funt,quam N iq quod adversvs bartholomaevm latomvm. quod Apoftolus hoc loco appdlac’^Aorf»W<»^hoc cft fuperftitio &C fičta fandimonia* Alia longe firmior eft Latomi ratio: Si adiaphor ton ,inquit, eft candidus amiculus,ad fidem non E ertinec, Quodfi verumefl, vbi tandem, autquia us in rebus eft iufticia ullafidei in nobis C Nefcit rudisLatomus,qua in refiddiufticia confiftatdde- oque eius partem in candido amiculo, alijsc}? dis fciplinaj Ecckfiaemoribus qugrendam docer, quam vniuerfafcripturaProphetica& Apoftoiica in fo- liusChriftimerito conftiiuir* Prorfus autem rcmoueri pernos a fiddibus dk fciplinam Ecclefiae , ficut Latomus de nobis fcvi= bit, putidum mendacium eft„ Difciplinam enim in Ecdefia & neceiTariam Sc falutarem efle doce= mus. Nec libertas obilac Chriftiana, quo minus di* fciplina: fubiecfti fimus, quin pocius difciplinam obferuant fiddes , quia in libertatem uocati funt. Quia verobxc difciplinae externae operamanifcfta funt, ea iufhtiam fidei non definimus, folius Chris (ti merito defcriptam» bdaiorum veftigrjs inhajrendum docemus , iti quibusutille ait.rede praccefferint: ueritati autem nul!aconfuetudo,nullius hominis prtcfcribere po- tcftauthoritas. Nec tam ignari fumus, ut non intelligamus, in* Brmorum rationem habendam, atcp ita utcndum adiaphoris^neinfirmus in fide offendatur*Prolege autem D. IACOBVS ANDREAE. f4 autehabere uelle, quod ad tcmpus inHrmis conces dirur.id dcmuma mčce Apoftoli alienifsimum efh Qui enim nune carnium efu abftinec propter infirs niQS,acTimodieumcircumddit,is aiio in locone G ^ t 2 . ad momentum quidem cedit, rjs, qui ingrefsi erant 2d exploradam iihemtem, quam habemus in Chrt= ftakjfu 5 quo ipfos in feruitutem redigere uolebant, Idaocp Ticumcircumcidi noned pailus. Si qua fpes efTet- liberandi uos errore, quo ad ue« ffcrum aliorumcp aeternum inuoluti eftis exitium, puhlica indičta pcenitentia , fatisfa&ionecp im* pofita, offendiculumfago meo aulico cu!troqj ue= natorio Ecclciisc datum expiarcm. Sed cum notafic obftinata ueftra malitia, ncc imbecillitatealiqua ofe fenfus,fedodioueritatis agnitscpcrcitus, quia do= člrinam conudlcrenequeas , ad fagum meum auli= cum teconuenis, quid Hacin pam upbis tribuen a dum fitjiam offcenfum eft, HabesnuncCiypcacum tuum,fagatum, cum pe= tafofuo uiilofo 3 eumq* fabri,non lignarrbautiapidi^ dd perfpicue 8c breuiter demonftraui, Detexi etiam virulentam calumniam, qua me in odium Iu= risperitorum adducere conatuses, vt qui doceam, facrarum lirerarum & Iuris ftudia pugnare, cum ego tuam folius in facris literis infcitiam, ruditatem impietatem demonftrauerim ,Reliquorum ficut exofculor dodrinam, ita etiam reuereor pietatem, qui magis fobrie in facrorum librorum ledione verfantur + Quostantum abeffc vt a propagatione verae dodrinaearceam,quin grato animo eorum labores me fufcepturum affirmem, qui veritatis do= drinam dode,pie & vtiliter interpretantur * A- pud quos etiam me excufatum fpero, qu'o minus proptertuascalumnias, ipforumame abalienentur animi ♦ Vocationem meam contra tua mcnda= D. IACOBVS ANDREAE.' ft da Sfnomenmeama cotuumelia afferui, De fago ineoaulko,quodrefpondi,faC Iibcrtatem Chriftianam in hac quoqj parte affererem. Ac te de= miofraterne& vnicemoneo.vtteautintrafis nes uocatjonis tu£ conrineas.autfcri= pturam & Chrifhinftituta magis fobrie tra= čles. F I N I S, O animadvertend a Sčcorrigenda. Prior numcrus paginam, altcr linčam indicar* Vdgind 4 -. line* it.b. pro p: ter ti lege pupti. p. n b.r fet**x»x ?]«<*, ho^i. i 4 . 2j.b. excufabimut. 16.J.&. nullibi. tS. 5.b.exciddmus. 17-. z 5.b.qu'oA » , 8 . 2 S.b.mujliui. \ 9.2 s. d .fen* tiarn. 1 p.a 4 .Kin[oitntcr. 21.2 i.A.uocifererti,ringerti. 29-15. d.tuicfc to.z^.b.adodum- 33.8. a. acquiefcerc. li.o.t.ungendis. $6.i4--b.gnamter. ^p.p.hinc. 39.15.it.fed etim. 4 c. 8 .<( pro Je- fum(p Deisjutrbum zrc.lege ipfnm$ D ciuerbum. 41.1 z.d . pertinuc* rint. . ,