i\ .r. L anfamtu jfudhfiiffLort. 1 vzus J wiecLcki t Urzt: Jlnt; (Jbs : d er: 'ct fo tč ntijs : RccjMu.Lit a c Ehd:Sax:ci c. aulicus Thec lonns. JURE NATURA ET GENTIUM IN GENEREi ET DE JURE BELLI ET PACIS 0 J-I. N S P E^ItE vi U T H O R E R 4 p 4 CONSTANTINO y,»U»US T I | C I C K I Ord. Min. Ohferv. S.Francifci LeSi. Theologo, Trovincite Litvanite Exdefinitore , Ser enifs. & Totemifs. MUgufli III. Ortbodoxi Tolonia Regis Magn. Duc. Lit-van. ac Ele6l.Saxon. &c. Mulico Theologo.. &Crafmi d vero ni a r/tmirc -r 76 L U C M > MDCCLXIIL Sed Proftant V E N E T 11 S Apud Antonium Bort qWP£MTHEK A d ufum P. Marcellini k '&ULAS& ♦ S* Alexandro Auguft* Difcaic. I ** BENEVOLO L E C T O R I. E Xtare mentibus noftris legem Na- turalera nemo negat nifi qui de- fipit, & nec fe, nec hominem novit. Quif- quis feipfum vel leviter excuflcrit , facile VI deprehendet fibi juiti & injufti , honefti & turpis principia ab ipfa natura, vel po- tius a fummo Naturam Au&ore ingefta ef- fe atque imprefla . Ea protopaienti Ada- mo Deus Creator infudit, iifque unicum preceptum pofitivum adjecit, quo ipfi pro- hibebatur ne de ligno fcientiae boni & ma¬ li comederet. Legem hanc obfervatu facil- lirnam aliena folicitatione vidus violavit > & hinc immenfa malorum feges. Peccatum fecuta eft moriendi neceflitas , & concupi- fcentia incepit adverfus rationem pugnare. N on tamen extindum penitus fuit Tumen illud , quo illuftrati redum a pravo, sequum ab iniquo fecernimus: hoc enim & Condi- toris bonitati repugnat, & ipfis hiftoria- rum monumentis refellitur . Primis enim illis ab Orbe condito temporibus nondum inftftuti erant inanium Numinum cultus > unicus agnofcebatur Deus, & fincere cole- batur , promdeque vigebat juftitia cum vera religione necdfario & indiffolubiliter connexa , &, fi Cainum exceperis aliaque pauca forte monftra potius quam hotni- nes, nemo de aliorum pernicie cogitabat » nullas inimicitiae, nulla bella. Non vir ► Nondum vefanos rabies mdaverat enfes , Nec confanguineis fuerat difcordia nota . At fucceflu temporis fublata e plero- rumque animis vera religione , & introdu* da ldololatria, oninis caro viam corrupit 3 difruptum eft humana focietatis vinculum. Hinc rapere ali-ena , in privatum commo* dum omnia trahere , proximo infidiari , & omnia in pneceps ruere : Sic ut grafiante paffim libidine , falfis opinionibus , & pra¬ viš moribus ipfa lex naturalis pasne obli- tcraretur. Hasc igitur ut in animis hominum revi- vifceret, ejufque prascepta iis apertiora fie- rent 3 data eft lex fcripta, quam Deus per fervum fuum Moyfen promulgavit , quas- quae Exodo & Deuteronomio praecipue con- tinetur . Sed cum lex illa fcripta, teftc D. Auguftino , libro de Gratia Chrifti capite odavo , juberet potius quam juvaret , & morbum doceret efle non fanaret 3 ubi ve¬ nit plenitudo temporis Deus Parens indul- gentiflimus Filium fuum mifit , qui pecca- tum tolleret : viam hominibus ad veram Jatriam aperiret : praeceptorum fanditate , atque uberiore quam antea fuerat , gratias largitione cupiditates comprimeret : Evan- geli- VIII reifca luce denfas mjuftitiae tenebras diffi- paret : Cultum Dei purum & perfedum toto Orbe conftitueret , & aequitatis natu- ralis femina , quas humani generis condi- tor infeverat, fed cupiditate ferme extin-' da erant , iterum excitaret, foverct , & ad copiofiorem lastioremque frudum perdu- ceret . lis praceptis inftrudi alios homi- nes ut fratres diligimus : Patris communis beneficia cum indigentibus partimur j nul- li oocemus, nullum premimus , nec fores claudimus hoipiti , nec aures precantij fu- nins Iargi , benelici, liberales : quas regias elTc laudes 1 ullius cxiftimavit , ego verius dixerim C.hriftianas, hoc eft a Chrifto Do’ mtno Difcipulis commendatas. Reperiuntur quippe paflim in facris no- \ i I eftamenti libris fententis illuftres , qui- bns N a I Rit JUS egregic explicatur, iU ludratur, & confirmatur} iis innixi Pontifi- ccs & Concilia , varia dc ofliciis ediderunt decreta : Sandi Pcdefiae Patres , aliique -Apodolici viri, qui Divinas Scripturse ex~ ponendae operam dcderunt, faepe etiam de JURfS N at ur ali s praeceptis fermonem inftituunt , eaque enodant j quorum vefti- giis infiftcntes Theologi Ghriftianorum Oogmatum explicationi folidas de eo quod na- IX natura aequum & iniquum ed, difiertatione^ annedunt. Nec defuerunt , hifce prasfertim podre- mis temporibus , qui J U RIS NATURALIS praecepta in unam veluti formam , & adas quatum Sydema redigere tcntaverunt. Sed in hujufcemodi libris fummo deledu opus ed atque judicioj plerique enim dum pre- claram illam difciplinam tradere& iliudrare fefe jaditant, eam miferum in modu m foe- dant ac dilacerant , & in periculofidimos capitalefque errores impingunt. Alii enim fentrunt ante imperia , ju¬ du m & injudum non extitiffe : adio- nem omnem natura fua efle adiaphoram : quod juda vel injuda dt , a Jure Imperan- tis provenire & fic confentiunt Ethnico Poetae dicenti. Jura invcnta metu injufii fate are necejje eft y ‘Temp or a Ji , fafiofjue ve lis evolvere mundi Nec Natura poteji jufio [cccrnere itiifuum >• Dividit ut mala diverfis , fugicnda petendis . Alii autem volunt Principem legibus in univerfum omnibus, adcoque & naturalibus folutum: omnesad unum Acatholici Sacer- dotiide Jmperii jura confundunt. Tandem ne multos enumerem errores, quos fufe expo- R. T. Conji. Svriecicki O. M. Tbigi. a no X no & confuto , Scholafticos Dodores, SS. P P. & ipfos Sacros Canones ubique fupcr- be dcfpiciunt. Meo igitur muneri conveniens & com* munjuti litati accommodum exiflimavi, qu& deJuRE Matura & Gentium olim commentatus fum , publici juriš facere , idque tradere quod _*Acque pauperibus prodcft , /ocupletibus acque % Acque negi c bi um pucris fcnibufque noccbit . Ea fic tradavi , ut qu& rationi natura- li confentanea exiftimavi , etiam >acri s Liticris , ConciJiis , Patribus, Pontificum Decretis , & Dodoribus confirniaverim ; pofitis in Gencre utriufque juriš princi** piis exinde varia dcduxerim officia ad quse tenemur , eo niodo, & ordine, qui cx fin- gularum difputationum Prooemio facile pot- erit intelligi: & quia haud leves quaeflioncs funt, qux circa JUS BELLI & PACIS proponuntur , ’de eo in fpccie & pcculiari- ter diflerendum duxi. Jn alferendis autem propo/itionibus & re- tundendis adverfariorum argumentis ( qux candide femper & expreflis ipforum ver- bis retuli nec inanis gloriae cupiditas , nec malefanum contradicendi tfudium, nec no- XI novitatis amor direxit ) unicus mihi & nis veritas , pro qua viro Chriftiano & Religiofo ad extremum ufque vitae fpiri- tum decertandum eft. Vi ve & vale. a 2 Ličen- XIII Cenfura Theologontm Ordinis. E GoInfrafcriptus,cum mandafum acceperima R"** P. Clemente de Panormo Ordinis Minorum Mi- niftro Generali, ut recognofcerem Opus, cui titulus eft Ve Jure Natura, if Gentium in Genere , A* de jure Belit , & Tacis in Specie , Aučlore R. P. Conftantino Swi?cicki Provinci« Litvaniae Min. Obf Le&ore Theologo , ac Exdefinitore , quod alii duo Ordinis Noft« Theologi approbarunt, illud Sedulo recngnmu ; in eoque ani- madverti conftare dobrinam folidam , atque Orthodo- xam, qua commenta potiflimum Proteftantium refel- luntur. Ea propter digniflimum cenfeo , ut typi* edi podit. Rom« in Aracoeii Kalendis Maii 1762. Er Joannes de Luca Venetue Coram Summo Pontificc Examinat. Epifcoporum. Ji, T. C* nji. Swi(cicki G, M. Tblgt , a 3 Ii- XII Licentia, & Approbatio Ordinis. Fr. Clemens de Panormo Leclor Jubilatus, Catholica: Majeftatis in Regali Matritenfi Congreffu pro Imma* culata Conceptione Theologus, ac toči us Ordinis S. P. N. Francifci Minifter Generalis Vifitator,ac Refor-. mator Apoftolicus, & Servus. C Um Opus compofitum a P. F- Conftantino Swi?cicbi Noft ras Obfervantis Provinci# Litvanias Lečlore Theologo , ac Exdefinitore } cujus titulus eft: De Jure Natura & Gentium in Genere, Belli & Tacis in Specie , a duo» bus PP. Theologis , quibus id commidmus 3 re.vifum , & approbatum fuerit , vigore praefentium facultatem eidem concedimus , quatenus fervatis fervandis, illud typis mandare podit. Datum Mantuae in Conventu S. P. N. Francifci 1762 i- Die 26. Maii. Fr. Clemens de Panormo Mrnifter Generalis ; Loco Sigilli. De mandato Reverendifs in Chrido Patris Fr. Vincentius Scutari Exdefinitor General. & Sec ret. Gener. Ordinis. Cen- ♦ XIV L Ibentilfime juflifrtuisR.^P.obtemperavi /& Librum cui titulus eft: De jure Natur*, to Gentium in Genere, to de Jure Belli , to Tacis in Specie , Aučlore R. P. Con- Hantino Swi§cicki LedJore Theologo, ac Exdefinitore attenre legi. Nihil in eo reperii, quod auc Catholi- cis Dogmatibus , aut Chriftianis moribus , auc juri* Principum adverfetur. Multa imo continet , quae in- tricatiflimae Do&rinae de Jure Natura:, & Gentium illu- Itranda: jnferviunt: ac plurimos refellit errores eorum, qui Jas Natura,, & Gentium tam illuftrarunt, quam pernicio/is Dodtrinis corruperunt. (^ua de caufa dice- rem, fi Paternitati Tuae Reverendiflimacvidebitur, opus (eu Librum fupra memoratum in puhlicam lucern edi pode. Deum rogo, ut Te ad multos annos Chriftiana:, ac Litterariae Rcipublic* , nodrique Ordinis bono fervet incolumcm, Teque precor ut mihi Seraphicam Benedi- dlionem impertiare. Roma: in Aracaeli hac Die 17. Februarij 1762. " *** F Fržncifcus Antonius de Corbaria Chronologus Ordinis. C f IN- Difputationum, & Capitum. De Jure Natura, & Gent mm in Genere. DISSERTATIO PRiELIMINARIS. Pag. i Caput I. De Philofophis Graecis. 1 Caput II. Ee Romanis. 4 Caput III. De Chriftianis, & SS. Patribus . 6 Caput IV. De Acatholicis, eorumque in Scriptores Catholicos calumniis. 7 Caput V. De Acatholicorum in SS. Patres conviciis. 9 Caput VI. De re&o juriš Naturam ufu. 12 Caput VII. De re&a addifcendi juriš Naturte ra* tione. 20 DISQtJISITIO HISTORICA. Caput I. De Origine , Ac progrefTu juriš puhlici , tum Naturas, tum Gentium, 23 Caput II. De politica vivendi forma poft diluvium ufque ad legem fcriptam.. 26 Caput III. De Noachidarum forma vivendi , & utrum jus naturale, ac Gentium coluerint. 28 Caput IV. De prima rerum diviflbne , Ac Domi- niorum origine. 30 Caput V: Quas fuerit Imperiorum Origo. 31 Caput VI. Quomodo jus Naturse, & Gentium ex lege Divina Scripta &. Hebr*is tradita . fit confirmatum, &illuftratum. Itemde TraditionibusHebrscdrum. 32 Caput VII. De juriš naturalis condicione apudGen- tilcs XVI cile$ tempore Icgis fcript« , deque Morali Philofophja : item de moribus Jud«orum. 35 Caput VIII. QuidLex Evangelica Iplendoris attulle- rit juii Natura:, quid jus Civile, Čl Canonicum. 37 Caput IX. Quid conferant ad difciplinam juriš Na¬ tura: , čl Gentium ferrpta quorundam Proteftantium, qui funt celebriores, hoc eft Grotii , Hobbefti, Puf- fendorfii, Thoma/ii. 39 PARS PRIMA. De Jure Natur«, & Gentium in Genere. DISPDT ATIO PRIMA. De moralitate ačluum humanorum. Caput I. De prima Moralitatis origine. 43 Caput II. De libertate , čl prosim is conftitutrvis Moralitatis. 4 6 Caput III. De intrinfeco principio Moralitatis. 56 Caput IV. De honeftate a&uum humanorum. 63 Caput V. Veterum Philofophorum de interna aduum honeftate lententia. 69 Caput VI. Puffendorfii fententia de lege honeftatis regula- 71 Caput VII. Impia Spinofo, & Hobbefti Syftemata de regula honeftatis. 76 DISPUTATIO SECUNDA. Qu«nam ftnt principia intrinfeca effečtiva, čc impulliva ačiionum moralium. Caput I. De principiis intrinfecis effečlivis. 78 Caput II. De principiis intrinfecis impulfivis adlio- num humanarum. iz DIS- XVII DTSFUTATIO TERTIA. De proprietate,qu« neceffario confequitur rnoralitatem ačtus humani, diciturque imputabilitas. Caput Unicum 86 DISPUTATIO QU ARTA. De Le ge Natur«, & Gentium. Caput I- De fiatu hominis naturah , & ejus pro~ prietate. ~ 89 Caput II- De efTentia, & proprietatibus Juriš Na¬ tur« . 93 DISPUTATIO QUIN T A • De principio cognofcendi Juriš Naturalis , hoc efl, quid pr«ceptum, quid vetitum fit Jure Natur«. 95 Caput I. De aliis fententiis recentiorum circa prin¬ cipi a Juriš Natur«. 103 Caput II. Quodnam fit principium fundamentale Juriš Natur« ex communi fen rentia. 105 Caput III Solvuntur obječtiones contra principium amoris debiti. 106 DISPUTATIO SE XT A . De exiflentia Juriš Gentium , an, & quomodo differat a Jure Natur«, ejufque dennitio. 109 Caput Unicum. De divifione Juriš Gentium; tum quale, & quotuplex ejus obječlum. US D IS- XVIII DISPUT ATIO SEPTIMA. De officiis hominis erga Deum, feipfum, & proximum; Jure Natura; priefcriptis. 118 Čaput I. De officiis hominis erga Deum. 119 Caput II. An Proreftantes rečte ducant argumentum ex religione naturali ad religionem Chriftianam, fic ut d/vi/Ionem poteflatis Sacrse, ac profana Juriš Divini minime e/Te evincere queant. 1 16 Caput III. De Habitudine Religionis Judaicae ad Chriftianam. 136 Caput IV. De Habitudine Religionis Chriftianas ad vitam civilem . 140 Caput V. De officiis erga feipfum. 141 Caput VI. De officiis erga proximum. 143 Caput VII De hominum dominio in homines. 144 DIS PUT ATIO OCTAVA. De lege y ejufque vi obligandi. Caput I De lege in Genere. 148 Caput II. De lege aeterna. 151 DISPUTATIO NONA. De proxima regula bonitatis, feu confcientia. 154 Caput I. De confcientia erronea, dubia, tuta, cer- ta, fcrupulofa. ^5 Caput II. De confcientia probabili. 159 PARS XIX P A R S SECUNDA. De Jure Belli, & Pacis in Specie . DISPUTATIO PRI MA. De Bello, ejufque caufis, ac de officiis, qua: inde nafcuntur. Caput I. De origine, natura, licentia, & conditio- nibus Belli. Capuc II. De juftitia Belli ratione Religionis. 177 Caput III- Quid fentiendum in fpecie de caufa ju- fta Belli adv^erfus infideles. 180 Caput IV. De Bello caufa Religionis contra Paga- nos. 18 j Caput V. De juftitia Belli contra fubditos hsreti- cos caula Religionis. ipi Caput VI. De juftitia , ac injuftitia Belli ratione Regionis. 194 Caput VII. An negatus tranfitus militaris Cit jufta Belli caufa. 200 DISPUTATIO SECUNDA. De effečlibus Belli. 205 Caput I. De eftečlibus Belli primario, & fecunda- rio relpečiu hoftium 206 Caput II. De effečlibus Belli relate ad vi&ores, & vičlos. 211 Caput III. De effe&ibus Belli quoad fubditos. 214 Caput IV. De obligationibus in Bello. 215 Caput V. De Reprefaliis. 218 D IS- XX disputatio tertia. De Foederibus. Caput I. De origine foederum, eorumque materia, forma , ritu , obligatione , executione , diffolutione , cautionibus adbiberi folitis 220 Caput II. An, & quatenus foedus licitum fi t. 225 DISPUTATIO QUARTA. De Jure Pacis, ejurque natura, & proprietatibus. Caput I. De natura , fubječto, & objedlo Pacis. 23! Caput II. De efte&ibus Pacis, &, ei concrariis. 234 Caput III. De accefforiis Pacis. 23.6 DISPUTATIO QUINTA. De mutua hominum Oritate. Caput Unicum. 539 DISPUTATIO ULTIMA. De mutuo Officiorum concurfu. Caput Ultimum. 224 R. P. I R. P CONSTANTINI S¥I^CICKI O. M. observantium theologi. DE JURE N A TURJE; ET GENTIUM IN G E N E R E A DISSERTATIO PR/ELIMINARIS. Hilofophias nobiliflima pars cft il- la , quae morum Dodrinam con- tinet , & ad cognitionem animi lBTOgw-.j| pulchcrrima , & ad moreš infti- tuendos apriuic nrflis . Quas vero Jus Na¬ tura , & Gentium inveftigar , ea eft fun- damentum Philofophia; Moralis univerfas. Nemo fane vel mediocriter eruditus igno- rat , quanti femper hanc morum difcipli- nam fapientes fecerint viri cujufvis aetatis, quorum longum effet vel nomina recenfe- rc. Nonnullos tamen commemorabo , fR. T. Čonji. Svizci c ki O. M, T bigi. A C A« 2 De jure Natur. & Gent. in Gen. C A P U T I. j.;4| - , - ,;;s • • / j De Thilof opbis Gtacis . U T .čEgyptios, Chaldeos, & Perfas prseteream, quorum Ethicen Gudlingius perfecutus eft in Hifloria Philofophise Moralis Cap. i. neminem latet omnem Pythagoras Philofophiam ad ftudium virtutis comparatam fuiffe . Unicum enim fibi ille finem propofuerat , ut homines infbrmaret ad fimili- tudinem Dei , quoad fieri poflet confequendam . Eminere cleinde inter Gra^cos vid funt complures ex- cellentia moralis Philofophije ; iic illorum feptem , qui funt Graeciae confenfu dičti Sapientes , pržeclare fententiae ad moreš pertinent . Socratem , ait Cice- ro Libro primo de Oratore , omnium fapientijfrmum , # San&ijftmum , ad moreš formandos , vžtamque bominuin ftte inflituendam Tbilofophia ftudium omne tranjiulijfe , accepi- n*us. Ejus dočtrina morum, vel hominem folum fpe- &andum docet , vel ut eft pater familias , vel ut eft Civis. Ad primum pertinetEthica ejus, ad fecundum Economica , Politica ad tertium . Plato quamquam placitis fuis moralem corrupifle Philofophiam cen- featur ( abfurda enim de animi fubftantia docuit ) de virtutibus tamen , ac fummo bono ita folide, ac prudeiucr diiieruic , U t nemo fuerit ex Ethnicorum numero, qui propius, qu am Plato, ad Chriftiana; de moribus Philofophi* prccepta accederet . Ariftotelis Ethicorum ad Nicomachum libri decem , Magnorum moralium libri duo , boni , ir mali , de jure Natura tfrc. tam apud Tontificios , quam apud Evangelicos mifer rimo , ir pene incurabili morbo laborabat. Scbolajlici Tontificii in Libris , qui titulis de Ju- flitia y ir Jure , vel finibus infigniebantur , tali a dogmata in- fnuabant animis dijcentium , qu* folum inferviebant incremen - to Tapatus, ir Clericatus , & fupprimebant auBoritatemTrin- cipum , & Crdinum Toliticorum } ir Laicorum . Traterea di - verfjjimas res inter fe mijcebant , jura Kat ur a 3 Gentium , Mofaica , Judaica , Graca , Romana , Imperialia , Tontijicia , colligendo videlicet ex ijUs } quidquid inde peti poterat ad fcopum modo memoratum. At qui publice circumferuntur Catholicorum fub his ti tuliš libri ? quam enormiter men- Dijfirtatio Praliminaris . 9 mentiatur Thomafius, demonftrant . Joannes Franci- fcus Buddeus in Hiftoria juriš Naturalis §. 12. de Scriptoribus noflris ita fcribit: Subtili , & fpinofo dicen . di genere utuntur : qux forte pr opri a illorum bominum laus ejt . Sine ordine tamen c unči a tradunt , in firmo, ant Inbrico jundamento , qux docent , ftiperfirutint , Divina 3 humanaqux jura mifcent , rationum momenta ant plane noti } aut jejuna quandoquc , & ridicula ’ afferunt. H.rc Buddeus impuden- tiffime. C A P U T V. De sfcatbolicorum in San&os TT. conviciis. V Erumtamen ferenda eflet eorum audacia , G in Scholafticos tantum mendacia conflarent . Sed qute paflim evomunt in Sančtos Patres convi- cia vix čredi potfunt, unum aut alterum commemo- rabo . Quid enim turbam infanientem in fcenam ad- ducam? Primum fibi locum vindicat Joannes Barbey- racius , cujus in Santos Patres animi furor in Pra:- fatione ad verfionem Gallicam Puflendorfii incredibili- ter erupit. Neque enim unum , aut alterum carpit, fcd a primis Ecclefia: faeculis ad Scholafticorum tem- pora plerofque SS. Patres aučloritate prsccipuos no- tat , & quafi juriš Natura ignaros pariter irridet . Clementem Alexandrinum fecundo fseculo exeunte qui vixit, ideirco reprehendendum exiftimat, quod regu- las vita nimis feveras , rigidajque , & ab bodierna vitšt confuetudine alienas prafcribit . In Tertulliani Libris ctiam ante laplum fcriptis quarit , quod accufet , illum videlicet nimis rigide cenfuide . Qui improbo- r um Jacinora prornovent , aut qui quacunque r at ione a d ma¬ ham concurrunt y peccare. Ubi cum Dupinio putat, non R. 'P. Confi, S vrtički O. M. Tblgi. B efle io De jure Natur. & Gent. in Gen. e fle principium hoc extendendum adeo, ut vult Ter- tulJianus. At in utriufque hujus Patris cenfura Barbeyracius ipfe reprehenditur a Joanne Francifco Buddeo. Plura ait Barbeyracius fe deliderare inCypriano, prareunte Joanne Clerico , prafertim modum in Jaudanda con- tinentia , extollendo Martyrio , commendandis elee- molinis, & quod nimis audloritatcm Epifcoporum ex* tulerit • Ladtantio tribuit hanc fententiam , bominem probum ne c milit are deber e , nec commerciorum caufa peregri- nas petere oras : Cum revera La&antii Lib. 5.de juftitia cap 18. verba haec lint: Cnr enim ( homo vere juftus ) naviget , aut quid pet at ex aliena tena 3 eni [ufficit fua i Quibus verbis indicat, non dari jufto necelfitatem ea faciendi , non vero prohibitum efTe judo ea faeere . 'At Barbeyracius ingenio fuo ac libidini SS PVtres carpiendi facile indulget . Nazianzenum Gregorium fuggillat, quod in haereticos nimio zelo, nec modum fervante, lit invečtus . Sed hic fuam caufam agebat Barbeyracius , ideoque modum , ac Iimites juftos to- lerantia: haereticorum ignorabat. Quid vero in Joan¬ ne Chryfoltomo ? illud idem , quod Petrus Badius verbo lAbimelecb , & Sara, homo quidem non tam fa- cetus, quam ad leribendum procax } rifui exponit. In Ambrofio difplicent ei laudes Cadibatus , ac Virgini- tatis. Hoc eciam difplicet in Hieronymo . Auguftinj fententias male explicat , ut occafionem improbandi habcat , praefertim ubi de Abrahami , & Sara: con- fenfu refpe&u Agar ait Lib. 16. de Civitate cap. 25- Ac Auguftinus non ea docet , qua: objicit Barbeyr* _ cius. Verum hic omnium Patrum a Barbeyracio in*' que congeftos in do&rinam morum errores rccenlcre longum cflet, ac txdio plenum: refellere vero calunv nias, & mcndacia prope fuperfluura; cum id prnedite- Differtatio Pneliminaris , n rit Remigius Cellier ^Lpologie de la Morale des Teres &c. Anno 1718. Interim tamen ipfe fibi plaudit Barbey- racius, aitque fperarc fe, faeculum tandem venturum fore , in quo Patres , & eorum ftudiofi admiratores immodicam j qua fruuntur, exiftimationem fint amif- furi . Et gaudio exultans gloriatur , Lerjslatores Lutbe• rum } & Calvinum non modo Religionem , [ed moralis dochi- ru , juriš natur alis Jeientiam redintegraffe . At vero qui9 unquam credat Chriftum de Eccle/ia fua adeo fol- licitum , non Sandtorum Patrum } quorum moreš fuerunt incorrupti , praedicatione atque fcriptis ; fed per Luthcrum , & Calvinum homines quidem omni vitiorum genere coopertos , voluifle nova , inaudita- que pra:cepta , ac leges promulgare l Sed neque in omnibus Calvinus ipie , aliique Lutheri affecla: Bar- beyracio arrident . Dolet enim , eos crudele dogma de haereticorum pocnis defendifle , atque Tolerantijmum in Religionis negotio oppugnaffe Chriftianus Thomafius in Hiftoria juriš Naturae ca- pite tertio contra Ecclefias Patres invehitur , aitque poft Chrifti Domini Afcenfionem , &. Apoftolorum mortem extindtam Criflianam Eccledam jacuiife ufque ad Lutherum . ( O fatum miferabile. ) Deinde ad- dit . Multi 'Protejianthim Tbeologorum , in primis vero B. Ln • tberus noj} er , 6* alii de bcc ekuju interpretationis a k Ecclefus ‘Patribus commijjo , conqneJU funt , & adbuc conqueruntur . Tum Barbeyracium laudat , ac dicit eum clariflime oftenditfe, quod ^benagoras , Clemens ^flexandrinus , Ter- tullianus , Origenes, Lafhntius } Cyprianus } BafiJius , Grego- rius Nazianzcnus , vfmbrojius , Cbryfojiomus t Hieronymus , ^fuguftinus , Leo i Gregorini Magnus non folum in doBrina mo¬ rali parim , ant nibil fciverint, fed & in euplicatione Seri - ftuta Sacra ; ant , alia occaftone ita ferente , variš nouia , & erronea, ac non folum luči Evangelij , fed 6* juri Natura B x adver • 12 De jure Natur. & Gent. in Gen. adverfantia dogma ta in animis auditorum fuorum dijferninave- rint . His fimilia habet Heineccius in elementis Hi- floriže Philofoph. Capite quarto , ubi plures Catholi- cos Doclores, ait, non modo faflu Scbolaflico , & mak ja- na curiofitate } fed & abfona dicendi } docendicpue r at ione cor- datioribus bodi e rifum e xc it ar e meri to . Hinc cognomina ridi- cula, dum 'sdf/efm Magifter irrefragabilis , Richardus de Me- diavilla ^ducioratus , Scotus Subtilis 3 Bonaventura Serapbicus , Thomas *.Aquinas Cberubicus } alii aliter vocati. C A P U T VI. De reElo juriš Natura ufu. C Lament , licet , & crcpent Acatholici , contra Patres , & Scholas Dodlores vociferentur , at- que in nos cujufcumque generis convicia ja- člent, ac maledicla: nos quidem malumus cum Ani- brofio , Chryfoflomo, Auguflino, item Bonaventura , Thoma } Sc oto , Suarezio indočlis accenferi , quam cum Puffendorho , Thomafio , Barbeyracio, Heinec- cio inter fummos homines adnumerari . Quinam ve¬ ro flt reclus juriš naturalis addifcendi modus, quinani optimus hujus moralis fcientiae ufus 3 explicare ag- gredior. , Erit autem redtus juriš naturalis ufus, fi redle defi- nianturlumini naturali,feu redite rationi limites. Re- dlus erit addifcendae hujus facultatis modus, fi proba- ti audlores confulantur. Ad primum quod attinet, in- ficiari debet nemo , duplex in praefenti hunaanai na- tuiae fiatu efle lumen , quo homines dueli moraliter agant, Sc congruenter ipforum felicitati agant; unum naturale, alterum fupernatura/e . Illud ratio naturalis di* citur, hoc Revelatiojillud naturae debitum, hoc mere gra- Differtatio Presliminaris . 13 gratuitum. Rurfus nemo, ni/i plane defpiat, in con- troverfiam vocabit, lumen rationis minus effe , quani lumen Revelationis, atque adeo primum alteri fubjici oportere : quod Paulus docet Epiftola fecunda ad Co- rinthios cap. lo.cum praecipit, Omnem intelleBum in capti- vitatem redigi in obfequium Cbrijli: & fatetur Buddeus in Ifagoge Theologiae lib. 1. cap. 4. In Etbice> inquit, Jen do- Brine, moralis Tbilofopbice utilitate , & necejjitate rite ejlimanda ita incedendum , ne quidquam dignitati , ac prejlantie ejus de- trabamus , nec temen rationis virihus apud eos , qui Cbriflia • norum nomine veniunt , in vite direBione plus 3 quam decet , tribuamus . Minus enim lumen preferre majori fidei Jlolidum foret . Ratio autem eft, tum quia Revelationis lumen immediate a Deo procedens infallibiliter rei veritatem, atque honellatem oflendit : tum quia objedla etiam repraefentat , quas lumjni naturali impervia funt , ac longe fuperiora . Hoc utique verum Ethnicis Philofo- phis obfcurum fuit , ac fidei Divina unice debemus . Praeclare Suarezius rem hanc explicavit Lib. 1. de Le- gibus Capite tertio C ir ca legem , inquit J naturalem docct Tbeologia bominem fecundum duplicem naturam , it dup!ex rationis lumen conftderari pojfe . Pri mo Jecundum puram na¬ turam , fcu fubflantiam anime rationalis , it confequenter Je¬ cundum rationis lumen illi connaturale . Secundo juxta natu¬ ram gratie defuper bom/hi infufe, & fecundum Divinum , ac fuper naturah lumen Fidei , pcr quod pr o JI atu vi e regitur , & guber natur . Et juxta bec duo principi a dijlingui duplicem legem 1naturalem ; aliam fmpliciter naturalem refpeSlu borni- nis, aliam que licet fupernaturalis Jit refpeSlu hominis ( quia totus ordo gratie illi fupernaturalis ejl ) nibilominus na¬ tur alis dici potejl refpeBu gratie } quia etiam gratia babet fuam propriam effentiam , it naturam , cui connaturale ejl lu¬ men infufum } cui etiam connaturale ejl non folum dir iger e borni ne s ad reBam } it bonejlam , ac debitam operationem fu¬ per- 14 De jure Natur. & Gent. in Gen-. pernaturalem , fed etiam depellere tenebras , 6* errores circa ipfanrmet legem pure naturalem , & fub altiori r at ione prači- pere ipfufmet legis nat ur ali s obfervationem. Atque hic eft animadvertendum, lumen Revelatio- nis efle abfolute neceflarium quoad ea officia , quae, refpiciunt objedla, nonnifi per lumen Fidei cognita : quac quidem officia hominem obligant ad aternam fibi felicitatem comparandam . Atque hoc ne Heterodoxi quidem diffitentur . Idcirco legem etiam illam , quas fupernaturalis eft refpeclu hominis, & ampledlitur hi¬ men Fidei , appellari pofte connaturalem generi hu¬ mano docet Suarezius loco citato , Eo modo , quo nattr- rale dicitur , quod cum natura concretum ejt , femperque in ea perfeveravit ; qnia kx gr ati a femper in humano generc fuit ; ir m quique proinde non aliam agendorum normam , quam reBam ra" ti onem admittunt. Denique per rationem , quoad humana pr*’ fer tim negotia } multa fpecialius poffunt invefligari , ac det er- mi nar i, cum generalia faltem fnt , qua bifce Revelatio tra- dit 3 ut reliqua } quibus idem evinci pote/l , taceam. Usec au* tem Buddei ratiocinatio futilis eft. Quam- Dijjertatio Vroeliminaris. 17 Quamvis enim diftindta /Int rationis lumen, ac lu¬ men Fidei, nec idcirco confundenda; illud tamen ut- pote infirmum ab hoc debet adjuvari , quare tradi non debet feparatim. Deinde verum quidem eft, ali- quid efle , cognofcere qud rationis lumen , originis labe debilitatum, & quibufdam qua/I nebulis circum- fufum $ pertingat ; fed & hujufinodi cognitionem fi¬ ne frudtu efte , & ad negotia periculofam , non mi¬ nus eft verum. Quid autem fadto opus /It , quando cum iis , qui Revelationern non agno/cunt , /it agendum , dicam inferius . Nullo tamen padlo probandum eft illorum inftitutum, qui folo freti rationis lumine naturali cum hujufmodi hominibus velint res agere , & ad hone- fta eos pertrahere. Tandem quod Revelatio generalia oftendat, ratio quaedam fpecialiora, ex eo fit, ut lu¬ men utrumque in con/Ilium debeant advocari , nec tradi feorium. Rem hanc eggregie in veteribus Philofophis obfer- vat Ladlantius Lib. 5. de juftitia cap. iB. ubi videtur Acatholicorum obječliones diluere. 7/ato , inquit , & is4riftcteks bonejla quidem voluntate juflitiam defendere cupie- rurt , effeciffentque aliquid , f conatus eorum bonos , f elo- quentiam , ft viriutem ingenit Divinaritm quoque rerum do- člrina juvijfent . Jtaque opus illorum i rut n e , atque inutile ja - c uit ; nec cuiquam bominum perfuadere potuerunt , ut eorum prafcripto viveret , quia fundamentum a Cah dtfciplina 'tila non habuit , Nojlrum opus certius ft , necejje e JI , quos Deus docuit . Ad La&antij mentem fcribebat L-ibnitius , quantumvis Acatholicus, in Epiftola ad Molanum ad* verfus Puffendorfium. Digne de jure 7bilofophami non tan~ tum humana tranquilitatis , fed etiam Divina amicitia ratio babcatur , cujus pojfejfto duraturam nobis felicitatem fpondet . Non nobis t ant um noti fumus , fed p ar tem nofri fbi alii R. 7. Confl. Sv/ipcicki 0. M. T bigi. Q vin- 18 De jure Natur. & Gent . in Gen. vindicant t Deus tatum . Ec in Prafatione Codicis juriš Gcntium : ReBe a viri s dodlis , uit , inter dejiderata vela- tum ejl jus Natur te, & Gentium traditum fecundum difcipli- nam Cbriflianorum , id efl ex Chrijli documentis m Avatepa boe ejl , qua funt fupra nos , fubliraia , Divina fapientium . Itacjue Revelationis himen regulas juriš natura, bo- naque moralitatis proponit, quas generis hmnani cor- rupti moreš, & Philofophorum Ethnicorum catcutien- tes animi nec fatis agnoverunt, nec libenter amplexi jfunt. Quapropter colligi debet j adjuvari ex Revela- tione rationem ad jura fua'dignofcenda . Revelatio¬ nis enim lumen omni ex parte Divinum , quod ad moreš attinet, vitaque rationern, nihil oftendit, quod limul fuum non efle putet naturalis ratio , ubi in- rento ftudio animadvertit , ac mature coniiderat. Id- circo a nonnullis fapientibus viris dičlum legimvis , dogmata Evangelij, quo ad moreš, una cum Moralis Philofophiae , vera fcilicet ac bona , principijs effe veluti inftaurationem moralium dogmatum , qua Anit in anima rationali a Deo impreffa , & inferipta huc aptando illud Tertulliani epiphonema: O anima bominh quam es naturaliter Cbrifliana. Reddit prseterea Fidei lu- men faciliorem praceptorum naturalium ufum ex no¬ va pramiorum , pcenarumque propofitione , atque tl gratuita Divinorum auxiliorum Iargitione. Habet au tem in fe anima intimam ad fervanda prafertim ge- neralia quadam pracepta obligationem fine Revela- tione , ut habet Apoftolus ad Rom. Gentes , qu honeflatemque ma- nifeflare , prudenter inferimus , quae infallibili Revela- tionis teftimonio comprobantur, vera efle; falfa vero, fl Fidei teftimonio contraria fint . Neque vero id af- firmo , affumendum Fidei dogma quafl principium , unde altera rejici> altera probari debeat opinio. Hoc enim eflet non Philofophum agere , fed a&um fidei exercere. Illud autem pronuntio , Fidei dogma efle il- li debere inftar dočhftlmi , folertiflimique Monitoris , a quo certior fiat erroris admifli in cafu aliquo pecu- liarij ut iterum, atque accuratius ratiocinationem in- flituat, doneč lumine ipfo naturali, ubi lapfus fit, in- venire poffit. Quemadmodum in Analyfi ftt, fi forte, errore, vel in prima pofitione , vel in decurfu operiš admiflbj deveniatur ad £equationem, vel impoffibilem, vel certo falfam ; tota , ut notant Analytici , repeti praxis, ac veluti refolvi debet, fingulique animadver- tendi numeri, eorumque figna , ut erroris veluti prin¬ cipium detegatur . Hoc ubi aget in re morali, atque in juriš Natura principijs , & officiis morum Philo- iophus, modum aptiffimum, rationemque firmiffimam fibi conciliabit ad fuadendum Ethnicis quibufcumque, Reveiationes praefradle negantibus , certiffima morum dogmata.. 20 De jure Natur. & Gent , in Gen, C A P U T VII. De refia addifcendi juriš natur* r at ione. J Uftos pofuimus lumini naturali fines. Supereft 3 ut addifcendae hujus facultatis rečtus modus propo- natur. Is profečto crit , fi probat« Fidei confu- lantur aučtores. Sane vix animum poflum continere , cum in Ca- tholicorum manibus magno plaufa exceptos verfari confpicio tot Heterodoxorum libros, qui revera fi ef- fent a Catholicorum aliquo confcripti, vix oculos ad fe eruditorum pertraherent. Confufa fcribendi metho- dus, barbara latini fermonis conftručtio, exigua, ea- que obfoleta bon« dočtrin« copia, non eft, cur tan« tos excitet gr«culorum plaudentium rumores. Dicam plane quod fentio, & mecum una reputanc, quicum- que folida ver« Sapienti« , omnifque fcienti« jecere fundamenta , & infipientium voces fpernunt 3 unus eft ijs aučloribus plerumque tantarum laudum titulus, diverfa nimirum a noftra Religio : qui titulus caufa efle deberet, ut iftiufmodi libri a ftudioforum pr«fer- tim manibus excuterentur . At dicet aliquis 5 liber de jure natur« agit , non de Religione . Quid tum ? Grotius de jure Belli ficripfit, & tamen PufFendorfius Lutheranus Religionis caufa verebatur, ne apud fuos Grotius legeretur . Sic in Epiftola ad Lečlorem in prima fui Operiš editione: Non exiguam , ait , nobilijfi- mo operi ( Grotii ) labem ajpergunt , queis pajjim a receptis Ortbodox* Ecclefu (orthodoxam vocat Lutheranam Sy- nagogam homo Lutheranus ) fententiis diverfus abit , & per iftbac etiam vere , atque uti/iter diftis anftoritas de - trabitur. Re- Dijfcrtatio Vralimhmis] 21 Reponet hie aliquis, errores in au&oribus Acatho- Iicis, vel nullos effe, vel cuique Catholicorum in ocu- los incurrere. Refpondeo , & plures in illis errores effe, & cui- que Catholicorum obfervatu difficilimos , ni/l forte agnofcant facrarum facultatum pradidio, quo tandem colliment . Quotus autem quifque ex iis , qui Aca- tholicorum verfant libros , Sacr« Theologiae Divinif- que litteris operam navavit? Exemplo /it, qui ancipiti plane coniilio Puffendorfii opus de Jure Naturas , & Gentium in Italicum fermonem verfum repurgavit j auxit } illuftravit , & Anno 17 57- edidit . Hic fane Tomo 2. lib. 3. cap. 4. repurgare debuerat illam Puf¬ fendorfii fententiam : Jgnorantia juriš natur ali s neminem adulta atatis exG%fat , cum videatur illi fimilima, quam Alexander VIII. inter damnatas retuiit : Tametji detur jgnorantia invincibilis juriš natura . hac in fiatu natura lapfa operantem ex ipfa non excufat a peccato formali . Rurfus Tomi fecundi Libri 4. cap. 2. Aučtor Catholicus, qui illud opus Italice reddit, debuerat paulo cautius lo- qui circa obligationem ortam ex jure jurando per me- tum injuftum extorto. Divus Thomas profedlo fecun- da fecundse qu^ft. 89. Artič. 7. ad 3. ait: ln juramemo } quod quis coačius facit , duplex efl obligatio : una quidem , qua obligatur bomini, cui aliquid promittit : & tališ obligatio tollitur per coaElionem ; quia ille , qui 'vim intulit i hoc rne- retur } ut ei promijfum non fervetur : o dlia autem eft obliga¬ tio , qua quis Deo obligatur , ut impleat , quod per nomen ejus promift : it tališ obligatio non tollitur in foro confcien- tia: quia magis debet damnum temporale fujlinere 5 quam ju - ramentum -violare . Totejl tamen repetere in judicio quod fol- 'oit . Et adeo fundatam in jure Naturae obligationem iftam putavit Angelicus Dočlor , ut deinde fubdi- derit. Ro- 22. De jure Natur. & Gent. in Gen. Romani Pontifices ab bujufmodi juramentis homines abfol - oitrmt, non quaji decernentgs , bujufmodi juramenta non ejfe obligatoria 3 fed quaf obligationem esc jujta caufa relascantes. Au6lor vero Italus Puffendorfium. corrigens hanc etiam admidt Puffendorfii fententiam: Non minus obligatus eji itd rejlituendum. , qui ost coadlus promijjum fecit , c m jura - mentum accejft , quam fi ab injurato id foret profeHum . Et hanc pržeterea ; Momentanea fo/ut ione juramentum de- fungi pojfe , ut Jlatim, osel per je , osel in Jubfidium vocato Magijlntii datum recuperare queat , eji fane inants religiof - bas ; c um perinde ftt non folvere 3 & folutum confejlhn re¬ cuperare . At contrarium decernitur jure Canonico Capit. Si oi ero 5 & Capit. os er um de Jurejurando . Pl ur a fortafle eflent in eo libro adnotanda . Sed hjec duo 5 qu£ k mibi eum legenti obtulerunt , fatis probant , quatn difficile fit fine Theologix ftudio Hjereticorum errores animadvertere, ČL emendare . Quod /1 vera nonnulla ab his au&oribus traduntur , ea a noftris aučloribus ipfi acccperunt : quas de fuo addiderunt , falfa ple- rumque convincuntur. R.P. R. P- CONSTANTINI SWI£CICKI O. M. OBSERVANTIUM THEOLOGI. DE O R I G I N E j ET PROGRESSU JURIŠ PUBLICI, r S TUM NATUR/E 5 TUM GENTIUM • DISQUISITIO HISTORICA. CAPUT PRIMUM. Creatore, fummoque Legislatore Deo Opti* mo Maximo prima eft juriš omnis , jurif- dičlionis j ac legum origo. Non enim eft poteftas , nifi a Deo , vel immediate , vel mediate ; Qui cum primus Adamo legem impofuerit, limul dcdit eidem poteftatem legislativam fuis pofteris communicandam. Inde Patriarchas omnes Legislatores fuerunt, inter quos Moyfes praecipuus fuit: Inde poteftas quoque ipfo Naturae, & Gen ti um jure in Monarchas, Reges , & Magiftratus extenfa , /ine qua humana focietas conftare non poiTet . Cum ver6 Deus Adamum condidit, legem ei dedit naturalem 3 & 24 De Orig.jur, Pub. tum Nat. tum Gent. & nolitivam. Harc fuit Iex vetans, ne comederet iignum Tavuu bon,, to mali : IH!Y« illa , unum cole 'r um quod tihi non vis , alteri ne feceris ; T®? "V-ii > & alise . Hinc lex dividitur in natura- lem , & politivam . Naturalis definitur a D. Thoma in cjuarto Sententiarum diftineft. 33. Artič. 1. Conceptio natur x indita ad operandum convenienter . Lex poli ti va cx codem S. Docftore in prima fecundz quaeft. 91 ar* ticulo quarto : Eft ordinatio rationis ad commune bonum , ab balone petejlatem promulgata Rurfus dividitur in Di- vinam , & humanam . Divina eft partim vetus , in Teftamento veteri, partim nova, in Teftamento novo a Dco tradita . Humana, hoc eft ab hominibus con- ftituta , vel eft communis Gentibus , ita ut ofiicia Gentium erga Gentes ex naturali ratione , commu- nique confeniu ordinet ; vel eft peculiaris alicui Rei- publicz , & cum polita eft a poteftate politica , di- citur civilis , cum ab Ecclefiaftica , dicitur Cano- nica. Cccperunt igitur ab exordio mundi , prseter legem naturalem, effe leges pofitivae, ut ex Sacris Litteris intdligimus . Cum autem leges politivae, prdinentur ad legtm naturalem, firmius obfervandam, &. ad fo- cictatem hominum continendam , quxri poteft pid' mo qua:nam pojitica vivendi forma viguerit ante Di* luvium. > . In qua quseftionc probabilius cxiftimo, incolas mun¬ di ante Diluvium, fere ad noftri temporis normam > pagos, Caftclla, Urbcs habuifte, in quibus effent Mo- narebiz, Ariftocratiz, Democratiz, alizque regimi- ms forma: non minus perfcdlz, quam przfentes. Nam d. Urbe Henochia a Caino condita id certum eft • Iinrno telic D. Ambrolio Lib. 1 de Cain , & Abel cap. 10 . Vrtet r r n :tcn plures Camus , m«Imumque Trinccps ac DifquiJitio Hi fr Grič a. 1$ ac Domnus plurimos annos impune vixie . Et aqu» Di- luvii, ut Philo teftatur in vita Moyhs, Civitates cun- člcts in campejlribus regiontbus fitas inundarunt , atque fub- tuerterunt ; qu£ autem in editioribus locis habitie funt , contt- nuati imbres , nec interdiu 3 nec no&u intermijp , funditus fnbmerunt . Accedit, & ratio • Nam incredibile eft , Antediluvianos omnes fuiffe ftupidos, bardos, incultos, barbaros; cum per novem SazculaAdam, & alii fubin- de Patriarcha: , pr»clari adeo prasceptores illis con- vixerint , ac terr» promovenda cultura haud dubie fuaferit rerum divillonem , qu» fačta fuerit Adami arbitrio, vel forte , aut alio modo nobis incognito : hinc pagi , & Urbes ad propria tuenda , vari»que forma: regiminis neceffaria: . Nec illis defuit merca- tura, iicut & nautica. Nam cum non omnis ferret omnia tellus , neceffe erat , ex una vehi in aliam regionem, qu» huic fuperflua, illi commoda, atque opportuna effent . Sed nec mechanicis artibus carue- re 3 uti nec liberalibus difciplinis. Agricultura, & pa- ftoritia ex eo colligitur, quod Cain dicatur agricola, Abel paftor ovium , & Jabel pater eorum, qui ha- bitaverunt in tentoriis pailoritiis . Ferraria, & me- tallifera fignificatur ex eo , quod Tubalcain dicatur malleator , & faber in cunčta opera »ris, & ferri . Nec Ars bellica, quam tanti faciunt mortales mife- ri , & in fe ipfos ingeniofe crudeles , non defuifle putanda eft in Gentibus illis in vitia prolapfts , pr»- fertim vero inter Gigarrtes antediluvianos , quos po- tentes a Saeculo , & viros famofos appellat Moyfes , & S Auguftin. Srientes bellum } applican#illis epithe- tum iftud Prophetas Baruch . Muftca colligitur ex eo j qucd dicatur , Jubal pater canentium Cithara, & Organo. Scientiam aliquam Theologicam fuifte illis tempo- R. T. Confl. Spački O. M. Tblgi. D ri- 2 6 De Or ig. jur.Tub. tum Nat. tum Gent. ribus inde coniht, qucd Enos dicafur ccepifle invoca* re nomen Domini. (Jc paucis mulca comple&ar, nifi dicere vdimus antediluvianos Adami poiteros mero« fungos fuirte, dicamus nece/fc eft, multos ex illis in mechanicis arribus fuifle verkeos, multos in liberali- bus diteiplinis, et/I non in omnibus Profečlo per fa. cula (juindeciiji, qu« a Diluvio ad Romam condiram inrerce/Ierunt, homines non ita vivaces , ac Jonovi fuerunt , ut ante Diluvium , & quamvis primorum Patriarcharum magifterio deftituti , ufi f unt tamen pane omnibus arcibus.,ac difciplinis; cumOrbem ter- rarum mercatura , & ut multi opinantur , naw a . tionibus perlultrarint , repleverint urbibus . lcoibus inftituerint . Quis porro Antediluvianis ha:c omaia negab.c , q U1 per ieptemdecim fere S.-ecuIa vividiore ingenio, ongiore experientia , potioribus na t ur z viri* bus terram tncoluerunt! 1 C A P U T II. Dt poli:ica •vivendi forma poji Diluvium ufqul ad legem feriptam. H Omines o&o a Diluvio fervati Natur« homtnibus , quos poft Diluvium genuerunti quafi per manus traditas commendarunt; ^°' rum normam, cultumquc Rdigionis ad pofteros p r0 ‘ pagarunt At (icut ante Diluvium progenies geffdn* Adami, Cain , & Seth , maledi&ionem , & b-'n e< ^' ftionem pro%minavit in pofteros , ita pod Diluviu m a Chami progenie , quam Noe maledjxit , & progenie, quam benedixit, eft fadlum. Šemi Sobote 5 a Noe bencdidla , inhaefit preflius Natura* legibus i verique Numinis cultui . Hanc iapientiam exempl' 5 Difquifitio Hiftorica . 27 fnagis,’ quam fcriptis regulis , per inflitutionem do- medicam derivavit,. ac pofleris tradidit , ita prorfus,. ut populum Dei conftitueret , qui ab Hebero He- bratorum vocabulo a coeteris fe diierevit . Inde nati funt Abraham , cceterique Patriarch« , pietate incly- ti, qui legem Natur« in fiatu integro confcrvarunt. Deus autem pačtum quoddam ungulare pepigit cum Abrahamo per /ignum exterius fidei in Mefliam ven- turum,. cum ante illum fui/fet interius , hoc eft per Circumci/Ionem ritu folemni peragendam. Contra ve¬ ro Chami progenies , a Noe maledidta , degcneravit a legum naturah um femita , & per illuviem fcele- rum propagatam in fuos ,, rationis. lumen parne ex- tinxit. Hinc. ambitio «dificantium turrim Babel , ut celebrartnt nomen fuum , antequam dividerentur. in univerfas terras.. Hinc tyrannis in Nembroto, idololatria in Ni¬ no,, infanda. luxuria. in S.odomitis . Hinc bella., cla- des, &c;. Pr« cceteris vitiis idololatri« fcelus orbem fere cor- rupit univerfum,. Ulius origo a SS. Patribus Ambro- £0, Hieronymo , Cyrillo , & aliis Nembroto adfcri- bitur, feu. Belo,, viro fuperbo, & arroganti, qui ho- mines induxit , ut ignem , & folem colerent , qu»fi Deum : quem errorem Chaldsei poftea fecuti funt . Idololatriam in ftatuis Nino tribuunc fcriptores anti- qui. Primus enim Ninus Beli patris idolum audtori- tate publica flatuit reorum afylum. Caufas vero ido¬ lolatri« varias alfignat Salomon Libro Sapienti« Ca* pite 14. Prima fupervacuitas , feu vaniffima ambitio di- citur. Secunda furiofus amor in dofundtos : acerbo lu- čiu dolens pater cito fibi rapti Jilii fecit imaginem &c. Ter- tia , nimius amor , 6* adidado conjlituit ittter Jervos Juos Sar era , & Saerificia ; tyranorum rmperio colebantur Jigmema , 6* bos 3 quos palm bomines bonorare non poterant } propter boe , D 2 quod 28 De Orig.jufi P^. tum Nat. tum Gent. quod longe abejfent , e longinquo figura eorum allata , evr- dentem imaginem Regis , quem honorar e kolebam , fecerunt , ut il/um, qui aberat , tamquam prafientem colerent fua fiolici- tiidtne ■ Quarta, jabrica imaginum ac Jiatuarum : Trovexif. autem ad borum cukuram , cb bos , qui ignorabant , artificis ettimia- diligentia &c. Quinta , ignorantia Dei , & fraus D^monum : Hm fiuit vita humana deceptio , quoniam ant afifedlui , a ut Regibus defiervient.es homines incommunicabik namen lapidilus , & lignis impofiuerunt . lnterveniente tem¬ pere conva/eficente iniqua confiuetudine. hic error } tmquhn< len , cufipditus efi. V> ČAPU T IIL De Koachidarum fioma vivendi , 6* utr um Jus Naturale , ac Gentiprn coluerint. N Oachidas ab Hebrasis appellantur Gentes om- nes ab Hebraea diftinčhe; quibua prsecepta Ju¬ riš Naturalis erant obfervanda. Hsc revocan- tur ad feptem negativa . Pri mu m, de cultu extraneo , q U o vetatur idololatria, & quodvis fuperfti- tionis, & facrilegii genus . Secundum , de malediEime Nominis Sandiijfimi quod omnem blafphemi& execrationem, feu profanationem Divini Nominis pro- hibet. Tertium } de ejfiufione fanguinis , q ua interdi- citur quodvis homieidium. Quartum, de revelatione tur prtudinum , n1 ^ y ,— quo concubitum cum matre , no- verca , uxo.re aliena , forore uterina , mafculo , be- ftia folum vetari -Hebr^i putabant : fed falfo ut vi- debimus. Quintum , de fiurto , & rapina , Sextum de judiciis forenjibus , fif pbedientia civiii. B-iH Septiinum > de eju fianguinis . ^ Joannes Seldenus juriš confultus Anglias celeberrimus ad hunc numerum fe- pte- i DifjuiJitio Hiftorica. 29 ptenarium redegit omnia praecepta Juriš Naturalis ex dilčiplina Hebraiorum; Trimis , inquit, duobus praceptis monfirantur officia bornim s erga Deum , reliquis quatuor in- dicantur officia Bominis erga alios : 6* bxc fex pračepta ab ipfa Natura , & Creatore Deo di&ata , ve/uti legem primor - dialem■ apellat . Septimum revocat ad tempus Noe , quod non folis Hebraris > Ted cundbo generi humano impofitum ait, Cap.. 9 . Genefeos : Čarnem cum fangui - ne nor. comedetis . H os Canon«, &C quafi capita profetfionis Judami exigebant a profely- tis Domicila , hoc eft ab illis, quos a Gentibus venien- tes in Civitatem admittebant fine profeflione Judaif- mi . Trofe/)ta: vero jujlitia , circumcifione initiatos , non modo ad ieptem illa obligabant , fed etiam ad Mofaicam legem , ritufque Judaicos. Haec difciplina juriš naturalis a Seldeno haufia esr Hebraicis fontibus efb impcrfečba , incerta , & man- ca , curiofitati magis 7 quam ufui accommodata . Ut enim rečbe Pufiendorfius obfervat, non continet prin- cipium omnibus čemim , ex quo Natur« pr«cepta , vel evidencer fluant , vel fiacili ratiocinatione colligi polfint. Deinde h«c difciplina nil continet, nifi fen- fa Hebrasorum plerumque erronea , cxempli gratia fornicationcm jure na c ura Ii iicitam cffe : qui elt cr- ror damnatus. Poftremo feptimum pr«ceptum de eiu fanguinis nullo modo pertinebat ad Gentes , ut colligitur ex Deuteronomii Capit. 14. Quidquid morticinium ejl , ne vefcamini ex eo. Teregrino , qui inrra portas mas ejl , da , ut. comedat , aut vende ei , quia tu SanBus populus Dei tui es . Verfio vero Hebraica. dicit: “IJŠ Vpiin kS ru ** PR'3 nas? im .-tjan _ ^c- cedit , quod duo pr«cepta prima contineant cultum £)ei tantuiumodo ilegati^iun , quamquam cx primis Na- 20 De Orig. jur- Pub. tum Nat., tum Gent.. Natur« pripcipHs manifeftum fk, Deum pofitivo eub tu effc colendum, atque amandum- C A P U T I V. Dt prim# rerum divijione > & dominiorum or zgine o. D Uplex. fertur communiter divifio rerum . Pri- ma , qu«. quaft dedit jus. ad rem , facba eft anno Mundi 1758 poft Diluvium. 132. , quo temporc Phaleg vivebat, qui ptopterea. fic appellatut Genefeos Capit. xo quod in diejpus fuis divi j a Jit ■ teni. Altera divifio , qu« dedit jus in re , a. Turris Babe- lic« conftručtione repetenda eft ad annuni Mundi 1931. poft Diluvium 275. ei caufam dedit Linguanim confufio. • Prim« faltem divifionis aučfcorenv Noe vino lumine addučtum. , res eft explorata • Pt' nia caufa fuit haud dubie immenfa. mukitudo Noachid*' rum , qu« circa molimina Turris Babe lic« in menfum excreverat. Secunda-., ut vitarentur diflidia > qu« in prima rerum occupatione facileextitiffent • Tertia } ut cultui terr« confuleretur. Nam ubi om¬ ika funt communia , facile ab omnibus negliguntur > ceftat induftria in agris , arboribufque colendis; , aC procurandis, vit« neceffariis. Divifionem rerum Juriš efle Naturalis: nonnulli cen- fent ; quia natura iliam. exigit ad confervandam citatem generis humani . Alii putant effe Juriš Gen- tium ; quia natur« lege funt omnia. communia J & licet humana natura confervari fuam. tranquillitatem» & quietem requirat , non tamen exigit per fe r ut confervetur hoc determinate medio, divifionis , fed p eC mediuin quodcumque determinandunv confenfu Gen- tlum >• Difinifitio Hiflorica . 31 tium. Alii demum ejtiftimant* res fuifle primum a< 2 - quifltas occuparione, aliis videlicet alia occupantibtiS, ita tamen, ut nemini rerra deetfet, ex qua fuba&a, & 6x011113, ad uiiim Vitac Unufquilque pereiperet frtf- £tus fuosi. Hxc occupatio violenta non erat; immo Vero coft- gruebac rerum communiorti , quam Deus rnitio Na* tursc innocemi attribuerat . Sed ubi difcedere mor- talibus placuit a eommunione primaeva, fačla eft di* Vi/io , iicut de rebus in medio pofitis , pravio Gen- tium pa&o, faltem prafumpto } fua cuivis aifignaca fit portk)# C A P U T Y. Qti£ fuerit Imperioftm or igo. F Uit erronea Donatiftarum fententia," quam fecU* tus eft cum Anabaptiltis Lutherus ipfe , quan- tnmvij horum inimičus ; fuit , ifiquarrt , error inter Chriftianos, non licere imperia, eaque proč de¬ re ab irato in' homines Deo; adeoque neminem pof- fe tuta confcientia gerere Magiftratum. Sed hatc do- člnna confundit omnia , eftque Reipublicac pernicio- la , cum foreat feditiones , inducatque Anarchiatn exemplo Juda: Galilaa , tof cladium au&oris, qui di- cebac , unum Deum , 6 c Donriinum efle ^ homine’? k-rvos^ non Domino* appellandos. Falla eft quoque Bodini fententia , putantis, rč- gna omnia vi tyrannica coaluiflb . Nam Regna p’u- ra populorum confenfu conftiruta Funt, ati Ifraeiici* cum: ConjlitHc m a s j{ € g ern . j^ e g £ a p g Quocirca c: t imperiorum initium , qucd in Nembroth com- n »uniter conflituunt , tyrannicum fuerit, id re/pedlu im- ^2 De Or i^. jur. Tub. tum Nat. tum Gent. imperii eft mere per accidens ; cum aliud fit pote- ftas, aliud abufus poteftatis. Imperia funt juriš Gentium 3 quia toti humano generi communia, & ex ipfis rerum naturis , prima- que eorum conftitutione oriunda . Hinc Ariftoteles Lib. i. Politicorum cap. 3 . ait, nibil ejje tam aptum «-.n n;ni pai pa} nuten pa} Tjpa n?'# 1 lud, inquam , oraculum eft quad fons } unde runt omnes Dei promiffiones , figura; , & vidones ‘ Cfirifti Padione, atque mo rte. Illac autem profld" 11 nes leguntur palfim in Libris Prophetarum } & Pfalmis Davidicis ejufdem Chrifti Divinitas ali«* etiam Difquijttio Hi/iorica. 35 ctiam fignificatur , uc in Pfalmo 109. vetf. 1 Di*it Dominus Domino meo , Vulgata enim Ebraica dicit: Keum Jehove Ladom faro Irmini : ^ V*? V : quem locum ipfe Chriftus explicavit de fua Divinitate : Matthaei cap. 2i. verf. 44. Čc clarius Ifaia cap 35. verf 4. K?n "•* Deus ipfe venht , & falvabit vos . Porro in vetejri Lege fidenv in Chriftum , ut Redemptorem fuiife jiečeffariam ad falutem, certum eft, Auguflino tetle , Epiftola 89. ad Hilarium , 6 c Lib. 1. contra duas Epiftolas Pelagianorum capite feptimo . Sančtus vero Hieronymus fuiffe primum Adamum , qui in hriftiim crediderit, egregie probat Libro tertio com- entariorum in Pauli Epiftolam ad Ephefios. C A P U T VII De juriš naturalis conditione apud Gentiles tempore legi s feriptte , deque Morali Thilofophia : it e m de mori bas Jiida.or.um . iTulta prudentia Philofophorum ita primas notio- | nes , ac vera principia de officiis hominis depra- vavit , ut ratio jufti & honefti parum cognita ierit iis tcmponbus, fi unum excipias , quod omnes robe tenebant , officmni hominis condflefe in Optra- hne ad finem, cujus vera cognitio ad re&e vivendum haxime facit , eo qucd ex ii lo difcamui , quid d* gendum , quid fugiendum , ut re &e dociuc Arirto- ples Lib. i. Ethicorum Sed i n fi ne potiflimum ded- 'nando in rarias pugnantefqu e PhiJofophi abjere len* entias. O. Auguftinus Lib 9 de Civitate Dei cap. 7. reftatur , Marcum Vafronem eas curriofe inveftigan- |em, ad ducentas očtoginta odlo numerafle . Hinc uiac Sečlsc Philofophorum • Tre* tamen erant prst -rioa * E 2 ccc- Difquifitio Hifiorica . 37 congruentibus, ut Cicero teftatur Lib. 1. & 3 de of- ficiis , qui & ipfe hoc opus egregium ad normam puecipue Sroicorum confčripfit Sed, ut aitApoftolus ad Romanos cap 1., cum cognoverint Deum , non tamen ut Deum glorificaverunt : objcuratum eji injipiens cor eorum , traditique Junt in pajjtones ignominix . Cicero ambitione, Seneca avaritia, Plato fcedis amoribus corruptus eft . Ariftoteles Hermiae concubinas aras extruxit , & ho- nores Divinos adhibuit, ita perdite eam deperibat . Ut de populo elečto aliquid etiam , quamquam Ieges Naturam per Iegem fcriptam fint roboratas, pars tamen potidima nationis Judaicte aduetudine Gentium depravata eft , fendmque dedidicit non modo praece- pta Divina, ac podtiva , fed ipfa etiam naturalia . Conftat id primo ex tot Prophetarum teftimoniis, querelis , ac minis . Secundo ex decem Tribubus in ioedum Schifma , <3c idololatriam delapfis . Tertio ex tot pcenis captivitatum populi Judaici, ex ablato de juda iceptro , ex jugo a Romanis impodto . Quarto cx Sacerdotio foede corrupto ; ex ipfa lege per Pha- rifaicas fuperftitiones adulterata. CAPUT VIII. Q.md La, Bv.npKc. f t u n J„; s „ tuU „ h ,„ 7 Ka „ t qu,djm cnilt, fr Cmonkum. L En Evangelica jus naturale idololarn* tenebris propemodum cxcincfcum d c illurtravir , ut in muitis etiam perfecerit. Matthsei cap 5. ita le- gimus : 'udijiii , quia d: el um ejl ? oculum pro oculo , 6* dentem pro dente ? Ego autem dico vobis, Non reftjiere ma- io , .Jed Ji quii te percujferit in de xt er mn maxtllam tuam , t f *be iili , 6* altcram . Ruf Jus : udijiis , quta dičlmn eji dih- 5 DifjuiJitio Hiftorica . 37 congruentibus, ut Cicero teftatur Lib. I. & 3 de of- ficiis , qui & ipfe hoc opus egregium ad normam prsecipue Sroicorum confcripfit Sed, ut aitApoftolus ad Romanos cap i., cum cognoverint Deum , non tamen ut Deum glorificaverunt : objcuratum ejl inftpiens cor eorum , traditique Junt in pajjiones ignominia . Cicero ambitione, Seneca avaritia, Plato foedis amoribus corruptus eft . Ariftoreks Hermiac concubinse aras extruxit , & ho- nores Divinos adhibuit, ita perdite eam deperibat . Ut de populo elečlo aliquid etiam , quamquam leges Naturse per legem fcriptam fint roboratae, pars tamen potiftima nationis Judaica; aftuetudine Gentium depravata eft , fenftmque dedidicit non modo prsece- pta Divina, ac pofltiva, fed ipfa etiam naturalia . Conftat id primo ex tot Prophetarum teftimoniis, querelis , ac minis . Secundo ex decem Tribubus in foedum Schifma, < 3 c idololatriam delapfis . Tertio ex tot pcenis captivitatum populi Judaici, ex ablato de Juda iceptro , ex jugo a Romanis impoftto . Quarto ex Sacerdotio foede corrupto ; ex ipfa lege per Pha- rifaicas fuperftitiones adulterata. C A P U T VIII. Quid Lex Evangei/ca fplendoris attuJlerh Juri Natura , quid jus civile, & Canonicum . L Ex Evangeiica jus naturale idololatria: tenebris propemcdum extincbum ftc illuftravit , ut in multis etiam peifecerit. Matthžei cap 5. ita le¬ gi m us : ^fudijiis , quia dihi um eji , oculum pr o oculo , & dmtem pro dente ? Ego autem dico vobis , Non reftjiere ma¬ lo , Jed ft quis te percujferit in de xt sram maxill a m tuam , f -rabe illi , & alteram . Rurjus: Rudijih , quia dihlum eft dili- 5 5 8 De Orig.jur. Pub. tum Nat. tum Gent . dilign proximtm tuum , & odio babebis inimicum tuum l Egu, Vulgata vero Sy riaca, dicit: J . . A. ]-t^ iioJIjZj J « f -s \N^n qA v o.-aX J~sJ ;bcj ^ J-sf . >■**) 0)\ Jxaj Jx-**-*5 jx\ . w\fiQo ;_a ^y f oQ s o.q..>r\.-v u j I—ij -ooj 1-4 > 0 -^-*-**)} ^oAaJ ,-a^a. yo ^o.a.is -£-»'^9 j 50) mo) J-£On-sa Joj^ 5 Q-m^-3 Jus etiam civile plurimum lucis juri natura: attu- lifle fatentur ipfi Proteftantes } in quibus Puffendor- £us, fatendum ejt , inquit in Spicilegii controverfiarum $• 3., qutdquid adluc Romana jurifprudentia fuperefl , jw natur ali plurimum lucis attuilijje , non fo/um quia ifti m»- gnopere cura fuijfe apparet omnia ad reElam rationem ? bf aquitatem revočare , fed etiam quia plurima ad ptediam , boo ejl , difciplinam juriš naturalis fpe&antia >t ab jurifconfrbh. Romanis luculenter fuere pertraElata. Quod juri civili trjbuunt, Canonico paflim detra- hunt Proteftantcs, immerito quidem Ouippe homi- nis o cia erga Deum , <3c proximum , ac fcipfu* per oaeros CaRones valide confirmantur , ac perft' ciuntur. .. Lcges civiles, ait Juftinianus Imperator Novella 83* non edignantur Sacros Canones imttari . Novella 131 . c, os anones pro falute nojlrarum ^dnimarum conditos y aC conj j ut os tjjt ; plus fiudii in obfervatione Canonum , quaVk in Difquifitio Hifiorica. 39 in cujlodia legum civilium ponendum ejfe: Sacros Canona non minus , qum leges valere , etiam nojtra volurt Leges bc. C A P U T IX. Quid conjer ant ad difciplinam Juriš Natur* i 6* Gentium fcripta quorumdam Trotejlantium , qui funt cele- briores , boe e JI , Grotii , Robbefu , Tuffendorfii , Tbomafii. H Ugo Grotius , genere nobilis , Batavus , egre- gius Philofophus , Jureconfukus , Poeta , & Philologus , cum in partes Arminianorum , qui in foederatis Provinciis turbas excitarant , tran- liiflet, in perpetuum carcerem, Antiarminiana prat- valente fatftione , conje&us eft . Unde ope conjugis elapfus in cifta , librorum Ioco , in Galliam fe con- tulit. Eum deinde Chriftina Svecorum Regina Le- gatione Gallica ornavit. Mortuus eft anno 1645- Ro- llochii j cum Stocholmo in Belgium rediret . Inter muka, quae ferip/it, excellit Opus de Jure Belli, & Pacis . Caufa illi feribendi fuit, primo negleBus , ut ipfe ait , jujlkia , quafi nibil injufum ejfet Regentilvs , quod mile ; id aquius , quod validius ; neque Rempublicam regi fnt injuria pojje. Secundo , negleBus puhlic* pacis , ejfrani bellandi licentia etiam penes Cbrijlianos dominante . Propofuit autem /ibi in hoc opere , primo ut Jus Natura colligeret ex principiis , qua certa effent , Jus Gentium ex veterum Philofophorum , Natio- numque confenfu: fecundo ut Jus Natura Gentium- que ditcerneret a Jure Civili : tertio ut Sacra Scri- iptura teftimonia, Theologorum fententias , Hiftoria: ;monumenta , Jurifconfultorum refponfa fumeret ad ca , quae ferip/k , confirmanda . Quamquam vero in hoc 40 Dc Orig.jur. Pub. tum Nat. tum Gent. i hoc opere Grorius magnum dočhinae , & eruditionis ipecimen dederit , tamen in multis a veritate aber- ravit, & e ju s le&io eft incautis periculofa. Thomas Hobbefius Anglus in Libris de cive , ac Leviatban impie philofophatur . Primo ftatum n atu- ralem in bello conftituit , hoc eft bellum contendit efTe homini connaturale , idque ex jure omnium in omnia, & nocendi voluntate parirer ac facultate om¬ nibus infita argumentatur. Secundo docet, voluntutm folius imperantis ejje regulam boni , & mali } jujli , ac in- jujli . Horret animus ea percenfere , quae ex illo principio flagitiofa, &. impia deduxit : Primo Regu- las boni, vel mali efle tantum civiles, nec quidquam juftum , vel injuftum fuifle , priufquam aliqua Rei- publicae forma, hoc eft dominatus, vel Regius, vel optimatum, vel populi induceretur : Secundo pecca- tum proprie di&um nihil efle aliud , quam legis fi* vilis tranfgreflionem , reliqua vero , quae contra «• člana rationem perpetrantur , eflTe dumtaxat fatfa itn- pudentia , non peccata . Tertio in Chrifti doktrina contineri confilia , non praecepta , nec fine Principi* voluntate vim obligandi habere : folos Reges effice- re, ut Sacra Scriptura fit regula Fidei, ejufdem fr los interpretes efle Reges ac Principes , ita prorfu*) ut fumma fit Religionis Trincipum capejfere jura , ^ parere imperio ftve in facris , ftve in profanis - Ouarto Omne regnum Dei effe politicum , & populum g»' bernati pei Principes tamquam Dei Legatos . Quint° docet , nibil injujlum a Principe mandari polje ejttfa^ potejlatem ejfe iadefinitam. Quo ex principio intulit iO»* pias conclufiones. Primo quidquid fubditus a«at m** dato Principis, juftum efle. Secundo Mandante Pri»- cipe licere fubdito , vel Chriftum negare ; invadere aliorum bona , vel uxores , non eflTe furtum , ve - adul- DifqmJttio Hiftorica . 4.1 adulterium, fi Princeps id jabeat. Terdo docet, a fub- ditis deberi imperantibus obedientiam abjolutam . Hinc pri- mo colligic , non poffe peccare fubditos fuis Principi- bus obedientes . Secundo non pode Principes inferre fubditis injuriam ; illis Hčere etiam innocentes inter- ficere, fi crdat in eorum bonum mors innocentium . Quinto denique docet , Eccleftam ejje indiflinSiam a ci- •vitate: ex quo principio deduxit , Supremos Principes effe capita Ecclefiarum , qu« funt in terris eorum Dominii, ejufque effe Religionem^ cujus eft regio Samuel Puffendorfius, Germanus , e Mifni« igno- bili pago , Lipfi« , Jen« , &. Lugduni Batavotum Theologum egit: VerumTheologi« Jus Naturale , at- que Gentium antepofuit, quod Heidelberg« primum , deinde Lund« in Sveči« nova Academia profeffus eft. Edidit opus de Jure Natur« , 6c Gentium , in quo multa reprobantur a Criticis ip/Is Proteftantibus, nedum Catholicis Primum, quod fundamentum Ju¬ riš Natur« , & Gentium in fola focialitate conftituit. Hoc enim principium non eft ita evidens , ut non aliquod poffit evidentius reperiri: deinde non eft ad- aequatum . Ex eo enim dumtaxat officia erga proxi- mum, non vero erga Deum , atque fe ipfum colligi polTunt. Erravit etiam Puffendorfius in ipfo fine Juriš Na¬ tur« , quem fola hujus vit« fclicitate putavit effe de- finitum. Eft quidem felicitas hujus vit« finis hominis partialis ; non tamen eft ad«quatus ; cum pr«mium naturale homini tandem debeatur in alia vita . Eft enim nota evidenter alterius vit« neceflitas , in qua pcena nocentes , praemium aliquod maneat innocen¬ tes : alioqui peflime confultum effet a Deo natur« human«, fi probi homines in hac vita miferiis afflitfti nullum deinde virtutis pr«mium expečtarenc. Tune fed etiam fub ratione. honefti, aut: turpis . Expbcatur. Ačtus moralis juxta communem modum fentiendi omnium efl ille , ex quo confici pofTunt boni,. vel mali moreš hominum.. Sed huju£- modi efl ačlus ille, qui efl a ratione potente delibe- rare de honeflate , vel turpitudine morum . Et hac ratione in pueris non poteft reperiri ačlus moralis j; neque in amentibus , etiam fi juxta probabilem fen- tentiam aliquod poffit in eis inveniri aliqua indifieren- tia in operando , & aliquis difcurfus , comparatio- inter unum bonum, & aliud , & inter commodum , & incommodum . Ergo praedičlus concurfus rationis efl neceffarius ad morales ačlus . Quandoquidem duo Moralitatis principia conflituimus, liberam voluntatis ©perationem, & intelledlus advertentiamidcirco ex~ plicandum efl antea, de quonam genere libertatis fer- mo fit , ut ačlus inde procedens moralis appelietur * De jure Natur . & Gent. in Gen . 47 gquam , quod volueris extende manum . Qure verba per- pendens D. Auguft. Lib.de Gratia, & libero arbitrio, cap. 12. Ecce, inquit , apertijftme videmus exprejfum noflr nili libere id feciftet . Omitro alia Scripturse innumera loca. Ut ačtus voluntatis moralis ftt, necefle eft, ut pra- cedat ex perfečla deliberatione rationis , non. folum quatenus poteft unum ačtum, vel. objedlum cum alio conferre in ratione dele (Slabili s, vel alio modo. conve- nientis naturas , fed etiam fub ratione honefti, aut turpis . Expbcatur. Ačtus moralis juxta communem modum fentiendi omnium eft ille , ex quo confici poflunt boni,, vel mali moreš hominum- Sed hujuft- modi eft ačlus ille, qui eft a ratione potente delibe- rare de honeftate , vel turpitudine morum . Et hac ratione in pueris non poteft: reperiri ačtus moralis j; neque in amentibus , etiam fi juxta probabilem fen- tentiam aliquod polTit in eis inveniri aliqua indifferen- tia in operando , & aliquis difcurfus , & comparatio- inter unum bonum, & aliud , & inter commodum , & incommodum . Ergo praEdičlus. concurfus rationis eft neceflarius ad morales ačlus . Quandoquidem duo Moralitatis. principia conftituimus, liberam voluntatis ©perationem, & intelle&us advertentiam idcirco ex- plicandum eft antea, de quonam genere libertatis fer- mo /it , ut ačtus indc procedens moralis appelletur ► Quo- I 4 $ Pars Trima Quoniam vero libertas a contrario melius dignofcitur,' idcirco explicandum, quid fit coačlio, quid neceflitas. Coadio eft vis illata contra internum appetitum eli- citum voluntatis; & idcirco coincidit cum involunta- rio • Hac vis voluntati inferri non poteft, ne a Deo quidem . Si enim vis inferretur , exempli caufa a d volendura, ita ut voluntas cogeretur velle , vellet ii- mul, & nolJet; vellet, quia velle cogeretur; nollet, quia appetitu elicito interno reflfteret t & coadtioni, adeoque nollet . Eft enim coačlio vis contra inter¬ num appetitum elicitum . Si ergo cogitur voluntas , ut velit, jam elicit appetitum nolendi contra illatam vim ad experimendam volitionem . Neceflitas eft de- terminatio ad unum abfque indiflferentia ad oppoli- tum. Jam vero libera dicitur voluntas, qux utrogue hoc impedimento caret • Quare fl Deus concurreret ad a&um voluntatis aliter, quam natura libera vo¬ luntatis poftulat , haec non ageret libere . Libertatis hujus optimam notionem tradit Sančlus Joannes D a ' mafčenus , qui Lib. 2. cap. 22 de homine ita loqui- tur : Libera potejlate , & arbitrio , if cum rat ione fflovt- tur. Jtaque libera potejlate appetit , libera potejlate •vult, V**- vit, confiderat , confultat , judicat , ajficitur , eligit , lit fe libere ad agendam ; libere item agit in tis , natur* confentanea funt &c. Eft igitur de libertatis eflent> a plena ad utramque partem , live contrarietatis , ^ contraditionis indifferentia. Quae quidem licet ex f e ' velatis haud dubie conftet ; tamen etiam firmifti 111 ^ haeret in cujuslibet hominis, quantumvis rudis, ind* mo lenfu . Quilibet enim de hac fua indifferenti P°' teftate ad utrumlibet certus eft lumine naturali > ^ prorfus , ut argumenta , quae quis proponat adverfu 5 iftam indifterentiam , cum rifu excipiat . Metus n 011 aufert libertatem flmpliciter, fed fecundum quid, De jure Natur. & Gent. in Gen. 49 licet ex parte . Quod patet ex iilo ačtu projicientis cum triftitia merces in mare, ut vitam fervet in tem* peftate . Nollem boe facere , fi alio modo pojem vitam fer- vare . Concupifcentia , feu affedtus fenfitivus , fi eft antecedens, minuit libertatem in a tu e x 'tila bujus incolumitas , & felicitas 3 ficuti ex ejufdem negleflu calamitas , miferia , 6* deflruBio dependeat. E t lib. 2- de jure Naturse, & Gentium cap. 3 - Et fi , inquit , nuli a necejfitas Deum adegerit } ut omnino bominem crearet > tamen poJiquam ipfum dejlinafiet creare animal raticnale, M ciale , non poterat non lex naturalis illi congruere, non ex nl ‘ cejjttate abfoluta , fed bypotbetica. Si enim is ad contraria oj' ficia fuiffet adflri&us } non fociale animal, fed alia feri } & bor - De jure Natur. & Gent. in Gen. horridi fpecies animanth fuiftet produEla : Ex quibus vide- tur pofte inferri , moralitatem hanc , atque adeo le- gem ipiam naturalem datam homini a Deo conve- nienter ad naturam ipfam humanam; & ex. h^pothc- fi crčationis natura humante fuifle Deo neceffi.ta.tem dandi ejufmodi legem ; Unde etiam fequitur, natu¬ ram jpfam exigere talem convenientiam : In adtibus igitur naturae convenientibus eft qu£edam honeftas, čc turpitudo ante omnem Dei voluntatem, tamquam Legislatoris. Verum fi natura humana concipitur prius a Dea creata , & quidem Ubere cum talibus proprietatibus , dicamus oportet, potuifte illam a Deo cum aliis. pro¬ prietatibus creari r ut nimirum honefta forent , quas nune inhonefta funt y čc viceverfa. Ergo ultima ratiot harum legum non eft ( ut vult Puffendorfius ) inco- columitas , čc. felicitas naturae humana;; fed eft ejus libera voluntas , qua homini tališ, natura, fuit deftina- ta . Si vero non alia poterat a. Deo dari natura ho¬ mini ( poftto libero decreto hominera creandi ) , nift cui congruerent hae proprietates& principia morali- tatis; ergo ialfum eft r quod ait. Puflfendorfius Lib. i» cap. i. de Jure Naturae , & Gentium : Nemo. utique * frater Deum , homini dedit r ut talem habeat naturam , ut ta¬ lit a&uum ab ipjo. euercendorum ejjet indoles, Cum autem Deui bominem crearet , cum talem ip f t , e j u r que a Bibus na¬ turam daret-, quam maxim'e voluntarte. agebaf Igitur morali - tas illa ačluum bumanorum ad voluntatem Dei. antecedentk [e. babere falso dicitur . Atque hinc argumentum conficio. : Si acftuum hu- manorum moralitas falfo, dicitur fe habere ante Dei voluntatem * ergo & ex Dei voluntate iidem , qui nune funt 9 adius morales , tales non efte poterant : ^ qm fub una hdoralitatis fpecie continentur > pote- H z rant 60 Pttrs Primci rant dib alia contineri , fcilicet ante Dei decretum liberum. Quare homicidium tota cum mentis adver- tentia, & voluntatis plena libertate patratum, potuif fet non ede adtus moralis , adeoque peccatum : qui- nimmd potuilTet, vel ipfum Dei odium ede fub fpe- cie morali honedatis. Nequc illud obdat , quod ait ipfe PufFendorfius ; Nec eft qucm moveat illa dubitatio : Si omnis aBuum huma- norum mora/itas a lege dependet , an non Dem potuerit legem naturx confituere, it a ut contraria forent pracepta illis , qu< jam funt : ver bi gr ati a, ut inter officia borni ni s mutua ejfent , occ.dtre , furari 3 mcecbari , calumniari : inter vet it a autem , gratum animum exbibere , pa&a fervare, mutuum reddere , d’ fmilia . Hk etft fupervacuum , ac petulans videatur quarere quid Deut facere potuerit , cum conjiet , quid fe cer it \ tambt, fi cui etiam vana convellere cordi ft , facile reponert p otefl, /Ham dulitat'tonem non obfcure comradičlionem invohtte ■ Nam etfi nul/a necejfttas Deum adegerit , ut omnirib borni 4 nem crearet ; tamen pojlquam ipfum dejhnafjet creare animl rationale , ac fociale , non pot er at nun lex natur alis w congruere , non ex neceffitate abfoluta , fed hypot betic a . Si enim is ad contraria officia fuifjet adjtriflus , non focttlt animal , fed alia Jeri , 6* borridi Jpecits animantis fuijjtl produbla . Hoc , inquam , non obdat , nam quando abfurda illa inferimus ex PufFendorfii principiis , fcilicet po* tuidc diverfimode conditui actus morales , non hoc dicimus , quafi Deus potuidet voluntatem , quam ab jeterno habuit , mutare ; fed tantum , quod potuidet ab jeterno ftatuere , ut, qui modo funt adtus mali , effent boni, & viceverfa. Et quandoquidem integruni Deo fuit, ut PufFendorfius exiftimat, hanc determi- natam naturam homini tradere ; potuidet aliter ho- mincm coadituere, ut nimirura odium Dei, periju- rium, De jure Natur. & Gent. in Gen. 61 rium atque alia hujufmodi eflent bona ; & amor Dei, & veracitas eftent mala. Hinc ordo a Puffendorfio in hac re conftitutus val- de prtepofterus eft. Aic enim in fpecimine controver- fiarum cap. 5. Trimo omnium concipitur bomo , tamquam creatura rationalis , a Deo Ubere producenda . lnde concipitur babitudo ipforum ačluum ad normam dirigi aptorum : poji bane Jex tamquam norma , ad quam ačlus ijli necejfario referendi , & dirigendi junt: a c demltm concipitur bonejlas , & turpitu- do , tamquam ajfečliones aEluum ad normam relatorum . Or¬ do autem bic , ut dicebam , prsepofterus eft, neque ita rede infticuimr , ut fapienter de boneftate , ac turpicudine aduum polfimus judicare . Quare primo concipienda eft honeftas, & inhoneftas aduum, quac quidem in Deo adverti poteft . Nam turpe elfet in ipfo Deo velle mentiii, honeftum implere promifta y Sc hoc independenter a qualibet lege , čc quolibet adu Didnas voluntatis . Tum concipiatur creatura rationalis libere a Deo creata cum luis proprietati' bus , qua polita , habetur principiurn remotum , & fundamentum moraiitaris . Nam principiurn proxi- mum eft advertentia intelledus, & hbera voluntatis determinatio. Inde lex naturalis adus aliouos ulrerius prascipiens, alios vetans: & quidem adus illi non id- eo honefti lunt, qu a lege pralcipiuntur & alii tur- pes, qu.a prohib.ntur: Sed e contrario , ideo prteci- piuntur , quia honefti ; ideo prohibentur quia tur- pes. Qua polita lege , adus ipf, novam ind uunt fpe- ciem bonuatis , & malici* ex legis obligatione ; ad quam referuntur . En redus ordo morahtatis, quem plane confuderat mens clariftima Puffendorfii Quibus poficis , facili negotio diluuntur qu* obji- cit Puftendorfius. Quiiibet , inquit , ačlus citra legem y funt omnino indifiermes . Remota enim lege } removetur'quid~ quid 6 2 P ar s Prim* quid ejl mora/e in aSlu iilo . Ergo fi ab bi s omnibus , aduL terio , furto , bomicidio, incejlu, alii]'que, removeas refpcBum a d kgtm , trunt bac pr orfus indijfcrentia . Quod autem muhi naturalen ijlam indifferentiam agre conc/pere queant , indi ejl , quod a teneris vitiorum ijlorum detejlatio. fuit nobis in - cule ata: qua opinio fmplici adbuc menti imprejfa in vim na • tur a lis cujufdam affeElus evadit. Sed hujufmodi obječliones & multo ante prsno- verant Dočbores Catholici', & egregie fimul confuta- verant. In his Francifcus Suarezius in primam par¬ nem fecunda; B. Thomas trači: l. difp. 7 fečt 1. ob- jecerat fibi: Nullus a&us voluntatis potejl ex vi fua tntita- tis poftiva babere malitiam , ficut bonitatem . Ergo in tan* tiim poteft illam habere, in quantum deficit a regu- la voluntatis, quae eft lex. Ergo non poteft intclligi ačlus malus fine lege extrinieca prohibente . Confir- matur, quia non poteft intelligi malitia ačtus fine ob- ligatione non, faciendi; ficut neque e contrario intelH* gi poteft malitia in carentia ačlus r nifi fic obligatio operandi . Sed omnis. obligatio oritur ex lege extrinle- ca prscipiente , vel prohibente . Ergo fine hac nulla eft malitia : ergo ficuti tališ lex non eft intrinfieca ačlui, ita neque ulla malitia. Hsc fane obječbio videturadeo placuifTe Pufrendor* fio , ut eam fibi adoptarit in argumentum firmini- mum . Sed debuerat relponfionem expendere » quain tradit eximius Dočbor. C um dicitur , omne malum debtrt tjfe contra probibitionem , vel contra debitum , ft inte/liga tur de intrinfeco debito natura rationalit, ut fic, ejl ver um j qu°d šjfumitur ; 6* ex illo debito nafeitur judicium reti* TU* tionis probibens , judicando convenientiam natura r & mah - tiam contrariam , non imponendo novam obligationem ; dr boe fatit ejl od omnia. , q U4t fc ajfumuntur ; neque ejl necejfart i alia major probibido ekterior , ut dičium ejl : jtuanvis de- De jure Natur. & Gent. in Gen. 63 fafto femper bxc concurrat ex perfeft ione Devine provi- denti *. CAPUT IT. De boneftate afitm bumtmorum . E St hic opera pretrum , duo honeftatis genera * feu duas boni honefti fpecies rečte diftinguere . Uno modo in ordine ad ačliones morales huma- nas, prout rečla ratione, & prudenti dirigi poflunt: čc hoc bonum honeftum dicitur , quod per fc decet hominem ratione utentem . In hac vero acceptione non confideratur aliqua commoditas , qua ex tali bono ad eum hominem redundet , refpečtu cujus di¬ citur bonum. Hac enim , licet faepe intercedat , per fe tamen neceflaria non eft ad honeftatem ; fed fuffi- cit illa decentia & proportio , qua reperitur inter tale bonum , & naturam > qua: operationes fuas re- čla ratione dirigit . Sicut dare eleemoftnam eft hone¬ ftum , quia eft per fe confentaneum naturae rationa- li , etiamfi per impoflibile homo ftc operans nullam inde utilitatem , vel commoditatem caperet , prseter ipfum rečfce operari . Quomodd ctiam refpedlu Dei dicitur efle conveniens, Čc honeftum fe fe communi- care ) bene facere, &mifereri, non quia illi fit com- modum , fed quia eft per fc decens, ac proportiona- tum illius bonitati . Bonum ergo honeftum hac ra¬ tione explicatum dicit peculiarem rationem conve- nientias; & ex parte rei, qux honefta dicitur, inclu- dit perfečtionem ejus cum omnibus conditionibus, vel Phyficis , vel moralibus ad pracdi&am convenientiam cum rationali natura neceftariis . In hac acceptione habemus mali naturam a D. Auguft. lih.de natura bo- 6 4 Pars Prima ni adverfus Manichams cap. 23. Malus modus , vel tna¬ la fpecies , vel malus or do , ant ideo dicuntur , quia minora funt , qu'am ejfe debuerunt , a ut quia non bi s rebus accom. modam ur , quibus accomodanda funt , ut ideo dicantur mala } quia Junt aliena , & incongrua. Et libro fecundo de mo- ribus Manichajorum : Malum ejl , quod contra naturam ejl.... id ejl ipfa inconvenientia , qua fine dubio non ejl fubjlantia , fed inimica fubjlantia . Quatuor ipfa , qua in promptu funt , elementa : quis dubitet prodeffe per convenien- tiam , inconvenienter aufem adhibita vebementer adverja ejfe natura 1 Alio modo fumi poteft bonum honeftum non in ordine ad moreš , fed in ordine ad naturam , & eft iilud , quod per fe perficic naturam , & eft com* modum illi , etiam feclufa ratione virtutis , ut eft fanitas , integritas , & vita ipfa , quam interduin amare , vel tueri turpe eft y etiam/i per fe maxi- me conveniens naturas videatur . Et hoc bonum vi- dentur antiqui Philofophi appellafte bonum natur* # quod diftinguebant a bono honefto , quod per fe de- cens appellabant , ut colligitur ex Cicerone libro tertio, & quarto de finibus. Quia tamen hoc bonum naturae per fe conveniens eft , & amabile , ideo im cenfetur comparari appetitus natura: ad hoc bonum , ficut appetitus rationalis ad bonum per fe decens : atque hac ratione in ordine ad naturam hoc bonum comprehenditur fub bono honefto . Accedit etiam, quod hxc ratio boni fufficiens eft , ut ipfum honefte appetatur, ft aliunde impedimentum a!iquod non in- tercedat. Cum enim rečla ratio ftt, qua homo debet guber- nari; ad iilam pertinet ea, quas funt naturae commo- ua , & conlentanea proponere •' nift aliunde aliquid obftetj vel majus aliquod incommodum confequatur> Hoc igitu. modo loquendo de bono honefto , concc- den- De jure Natur. & Gent. in Gen. 65 dendum efl , potius animat efle qua:dam honefta bo¬ na non quidem eo modo quo virtutes, quibus ma¬ le uti non poflumus, ficut potentiis ipfis: qua propter ab Auguftino haec maxima, illa vero media bona cf- (e dicuntur: fed ea ratione, qua bona pertinentia ad integritatem naturas per fe convenientia funt , ČC quantum ex ipfis eft, redle amabilia: atque hoc mo¬ do ipfum efle , & vivere , & fapere honefta funt . Neque folum inhaerentia bona , fed etiam res extrin- fecie, quae interdum funt per fe convenientes, faltem ut objedla vitalium adluum, inter haec bona honefta computantur. Hinc intelligitur illa boni divifio in morale , & naturale. Bonum morale idem eft ac bonum honeftum , quod per fe dccet , & eft confentaneum naturae ra- tionali. Bonum naturale illud dicitur , quod eft cui- cumque naturae conveniens . Atque hoc definitur ab Ariftotele Ethicorum initio , /V, quod omnia appetunt. Et quamquam bonum morale dici etiam poteft bo¬ num naturale , quia natura rationalis quaedam natu¬ ra eft ; tamen, quia natura fumi poteft duplici mo¬ do, & ut fignificat eflentiam rei , & ut dicit pr^te- rea modum operandi , vel ex neceflitate , vel ex li- bertate , hinc fit , ut bonum refpiciens quamlibet exiftentem naturam fecundum id, quod naturaliter eft * vel naturaliter, & ex neceflitate, & folo natura im* petu poteft operari, dici foleat bonum naturale. Bo¬ num ver6 , quod eft confentaneum rei , ut elevatur ad modum operandi libere , quod proprie convenit naturae, ut rationalis eft , dicitur bonum morale : li- cet etiam late fumpto vocabulo poflit appellari bo¬ num naturale. Hinc etiam fit, ut bonum hoc mora¬ le praecipue confiftat in operatione libera ; conveniat autem proprio objedlo ejus, quatenus honeftum eft , ■S. T. Conjt. Sv/i(tički O. M. Tbig:. j & 66 P*rs Trima & virtuti , qaz ed principium ejus : quemadmodum dixit Aridoteles Ethicorum cap. 6 . virtutem ejfe , qua bornim facit babentem , & opus ejus bonum reddit ; Itaque bonum naturale ab honeftate praefcindit, lecus vere bonum morale , cum lit hujiis proprietas eflentialis ipfa. honeftas. His conditutis perlpicuum eft, quam turpiter duš erravit in datuenda Theoria ačlionum humana- rum, omnifque Juriš Naturalis . Ut enim eondituat honedatem acluum liberorum, haec ponit theorema- ta in Tbilofopbia Tr a Sli ca univerfali demonflrata met bodo geo- metrica a §. 49. ufque ad 55. ABiones liber* bona per eaf¬ dem rationes finales determinantur , per quas determinantur naturales , mak autem per diverfas . Si aBiones libera ftt eafdem rationes jinales determinantur , per quas determinantur mturales , bona funt ; fi vero determinantur per diverfas , mak funt. . . ,t Hoc principium appellat ipfe facundiffmum in fopbia praBica , utpote cui reliqua innituntur ab ip'° polita legis naturalis principia . Nam §. 179. expret- se haber : Determinatio aBionum liberarum per eafdem rt- tiones finales , per quas determinantur natur ales , mn vero p® diverfas , eft principium cognofcendi leges natur ales , & cmnt Jus Katurale. Et fupra §. 154- dixerat : Lex natura olligat ad determinandum aBiones liber as per eafdem rationn jinales , per quas determinantur natur ales , non vero per divet* f* s 5 f eu ud non determinandum per diverfas : Unde infert $• lequenti : Qui aBiones fuas liber as determinat per eafdem rationes finales , per q U as naturales determinantur , legem n«' tura Jervat: qui vero e as determinat per rationes diverfas tb m , per quas determinantur naturales , legem natura tranfg**' d,,w . Ex quibus patet, totam honeftatis rationem 3 Volfio reponi in conformitate ačlionis liberae cum i" 3 ' tl0nc finali determinante a&ianem naturalem • Sed ;• - quac- De jure Natur. & Gent. in Gen. 67 qutenam efle debent rationes finales, feu quinam ef- fe debet Wolfio finis determinans a&ionem natura- lem ? Non alius profečlo , nifi finis a Deo intentus: Sic enim habet in Theologia naturaii parte 1. cap. 4. & in Philofophia pradtica §■ 46. Quinam vero fint fi¬ nes rerum naturalium , habet ille §. eodem : Ufus fa- cukat um anim mala adtio eft malus ufus. Quo quid inepcius? Non ita ^ffolfium intellexit ejus defenlor Joannes Juftinus Schievfchmidius Lipiiends in praxognitis juriš Civilis , Neapoli editis anno 1756« Tomo Secundo jurifprudentias juvenilis , §. 18. feri- bens; Natura nos obligat , ut e a faciamus, qu paulo polt fub- dit } non ad extrinfecum aliquod judicium, fed ad na¬ turam ipfam effe confugiendum : Efl enim virtus perfl’ (ta ratio: quod certe in natura efl : lgitur omnis boneflas eo- dem modo. Nam ut vera , & falfa, ut confequentia, & con - trana , f U a [pome > non aliena judicantur ; flc conflans , & perpetua ratio vit « , qu dičiifque ne quid libidi noše , aut faciat , aut cogitet : quibus ex rebus conficitur boneftum , quod , etiamfe nobilita • tum non [it , tamen boneftum ftt ; quodque ■ 'u^re , etiamfi a nullo laudetur , laudabile ejfe natura, Quibus c la* riffimis Philofophorum Ethnicorum po/itis teftimoniis, xion video , quomodo Puftcndoifins ^ qui totus coete— roquin eft in exfcribendi$ illorum fententiis , docere velit, honeftatem non effe rei ipfi intrinfecam , & aliunde, quam a convenientia cum ratlonali natura , effe petendam. C A P U T VI. Tuffendorjii fententia de Lege boneftatis regula . D Ifplicet Puffendorfio, aliquam admittere hone- ftatis regulam, a Lege independentem. Adver- tit nihilominus , aliquid efle in ipfa natura , unde talem homini Legem Deus imponere deftinarit. Ait proinde Lib. 2. de Jure Naturae , & Gentium cap. 3. §. 14. Nos nofcere legem nat malem , Ji naturam ipfam hu,- manam , conditiones , inclinationefque accuratius contemple- mu* } & etiam alta, qu quod rerum effentias cognofcuntur a Divino intelle- čtu, prout funt in fe ip/is, & Divinus intelledlus eas reprasfentat , fequitur , convenientiam iftam inter bi- nas illas naturas confurgere antecedenter ad Divinum intellečbum. Neque enim binae illse naturas congruuntj quia Divinus intelledbus ita judicat . fed e contra- rid. Tertio objicit. Si Moralitas adlionum humanarum , rumque habitudo , dr convenientia cum conditione , dr naturi humana , non ejl a Dhina impofitgne ] cum eadem non pof’ fit ejfe a feipfa , necejfe ejfe , ‘ ut fit a principio aliquo ex- tra Deum... Si habilitas adlionum , fecundum quam necejfe rio cum lege nature conveniunt , aut difconveniunt, non pen- det ab ajjignatione } dr difpofit ione Dei\ quis er go alius , pr*' ter De jure Natur, 6" Gent. in Geni 7 $ tet Deum , natur as rerum fomavitl Num ipfie fe fe tali mo¬ do effinuerum l Nimirum id agidpparet , ut munere Crea- toris Deus dimoveatur , & res etiam } quoad effentiam } a Deo dependere negentur • Refpondeo . PufFendorfium male confundere , quae pertinent ad intellečhim Divinum, quaque ad Divi- nam voluntatem . Oeare res eft Divinas voluntatis libere decernentis exidentiam rerum : quod quidem decretum ab intelledtu Divino, polfibilia omnia , eo- rumque naturas reprafentante , dirigitur . Nihil igi- tur, quod ačtualem habet exiflentiam, a Divina crea- tione e^cluditur. Verum natura rerum funt necefla- ria, nec ni/I abfurde a voluntate Divina pendere con* cipiuntur: & intellečlus Divinus eas neceffario cogno- fcit, prout funt in fe , feu prout elTent , fi a Divina voluntate daretur illis exiftentia : hoc enim dicit il- lud : ejje cognitum a Divino intelle&u . Hac autem ne- celfitas, quoad Divinum intellečlum , nullum infert inconveniens. Nam de omni veritate necefiaria Deus neceflarium habet judicium, five fit de re increata , five de re creata , dve fpeculativa , five pra&ica , hoc eft, operabili ab homine. Quod vero pertinet ad voluntatem Dei, fi fit fermo de fimplici affectu com- placentia , vel difplicentia; etiam hunc poteft Deus neceffario habere circa illud, quod judicat efie per fe bonum, aut per fe malumj maxime fuppolita volun¬ tate libera , quam habet creandi hominem. Reponit PufFendorfius. Judicio Dei natura , & conditio . borni ni s it a formata eft , ut , ver bi gratia , gratitudo ipft om - ni no conveniret . Er go 'tila, non magts antecedenter fe ad ju¬ dicium Dei babet , quam proportio , 6* difpofitio partium cedifi- cit ad judicium arcbitefii , aut capacitas , & figura olU ad judicium figuli . Refpondeo. Male eum ratiocinari; cum a re c f 1 - K 2 tin* 7 6 JWj’ fV/wd tingente> cujufmodi eft olia, aut aedificium, ad ne- ceffariam , de qua differimus , nulla fit confequen- tia . C A P U T VIL Impia Spinofa , & Robbe ju Syjemat a de regala bone jat is. H Orret aninrus illa referre impia fyftemata 3 quas: Spinofa , & Hobbefius > monftruofa fcilicet ingenia, excogitarunt. Benedicfcus quidemSpi- nofa in Tračlatu Theologico Politico cap. 16. & part. 4^ Ethices docet propofitione 18. Hoc principium , quod unufquifque fuum utile qu čl vel imme- diate enuntiandovel mediate difcurrendo judicat il> la effe naturas fuae convenientia , vel difconvemV/r- tia .. Dicitur potentia, utpute facultas tam adtiva a& efficiendos 5 quam padiva ad recipiendos fuos adtus ? boe eft^ intelledliones. Dicitur objedla apprehendens per fpecies, nempe fpiritualia. per intelledluales, ma- terialia per materialqs r propterea quod ejus objedluffl lit ens omne y & quidquid rationem entis quoquo mo¬ do vere participat ; ipfe vero per fe ftt indilFerens ad haec objedla } vel illa intelligenda, & , ut intclli* gat hsc potius , quam illa r ab his potius, quam ib lis determinari debeat , vel a fpeciebus ipforum vi¬ ca riis. Quamquam vero intelledlus radix eft libertatis * cum motiva proponat allicientia , & abfterrentia \ non tamen eft potentia formaiiter libera: quia penes orni nem non eft objedla aliter apprehendere , quam ea per fpecies intelledlui repraefententur 3 čl fi p r0 ' pter De jure Natur. & Gent. in Gen. 79 pter fuam imbecillitatem poftit errare in judicio fe- Tendo. Idcirco autem intelle&us dicitur , cc eft princi- pium efficiens a&ionis moralis , quia de rebus agen- dis judicat, vel omittendis, utrum redlse rationi, feu primx regulae fine confentaneae, an ab illa recedant: diciturque hoc judicium conjcientia , de qua in fe- quentibus agendum erit ; nune htec praelibamus . Qua- tenus igitur hoc judicium diftinguit bonum a malo , appellatur notitia principii pračtici , quod inditum nobis eft , vel naturse lumine , vel divina revelatio- ne ; exempli caufa , neminem effe Iasdendum . Hoc judicium a Graecis dicitur c Quatenus autem hoc judicium applicatur ačtioni fingulari , dicitur imperante voluntate mea potentite progreffivte ambu- lationem , conftringar ab aliquo fortiore vinculis , & compedibus . Voluntas dicitur potentia caeca , adeo* que moveri debet , ut agat, per intelledlum . RatiO eft, quia nil volitum, nifi pratcognitum. NuIIa enim potentia, quae fit indifferens ad operandum, vel no it operandum , poteft exire in adlum fecundum , ni(I a fno connaturali determinante excitetur . Voluntas autem eft potentia per fe indifferens , ejufque deter- minans connaturale eft intelleclio proponens obje¬ dlum . Non poteft ergo voluntas naturaliter opera- ri , nifi pratcedente cognitione excitetur } & aliquo modo determinetur a d operandum. C A P U T II. De principih intrinfecis impulfivis aSlionum humanarum . D Uo funt, fenfus internus , & appetituš fenfiri- tivus. Senfus internus eft Animae potentia ma- terialis , cognofcens objedla , adlufque fen- fuum, in cerebro refidens, non in corde , ut Arift°' te- De jure Natur. & Gent. in Gen . 8$ teles docuit ; quia a cerebro nervi omnes origineiii trahunt; unde facile po,funt propagari fpiritus necef- farii , & recipi fenfation.es : imo quia male affečto cerebro, corde quantumvfs vegeto, dedciunt fenfus in¬ terni, uti patet in phreneticis, & ebriis . Dočli pra:- terea magnum cerebrura habent , dupidi modicum . Senfus infernus, prout cognofcit objedla prafentia , ačlufque pra:feotes fenfuum externorum , dicitur fen- fus communis ; prout confervat fpecies rerum abfen- tium , dicitur phantafia ; prout cognofcit prteterita vocatur memoria ; prout cognofcit convenientiam * & difconvenientiam objedlorum , asftimativa, appel- latur. Alterum principium ed appetitus lenfitivus > hoc ed a ni mas potentia materialis, quas bonum profequitur a fenfu interno propoftum, vel malum fugit.. Dicitur irafcibilis., prout verfatur circa bonum quod difficul- ter poted obtineri ; vel circa. malum , quod difficul- ter amoveri poted: dicitur concupifcibilis, prout ver¬ fatur circa bonum , quod facile poted obtineri , vel circa malum , quod facile poted amoveri. Adius ap¬ petitus fenftivi dicuntur pafliones, motus , affedtus , eo quod ex repradentatione boni , malive fenfibilis , anima patiatur, moveatur, afficiatur , ob adjundlam alterationem fenfibilem , & affedlionem in corpore * Quinque funt adlus appetitus irafcibilis , ira , fpes 9 defperatio, audacia, timor . Adlus appetitus concupi¬ fcibilis funt fex , odium, amor, defderium, gaudium, dolor , fuga . Alii pauciores , alii plures recenlent - Objedtum appetitus fenlitivi ed omne id , quod. per fenfum internum cognofcitur, bonum, & malum fen- fbile, fingulare, deledlabile , arduum , noxium, uti- le, conveniens, vel difcouveniens . Rado ed , quia ficut intelledtum voluntas , ita fenfum internum fe- L 2 qui- S4 Pdrs Prima quitur appetifus . Ergo, ficut voluntas omne id pot: eft averfari, vel prolequi , quod cognofčitur ab in tel- ledtu ; ita čc appetitus potefi: profequi , vel averfari omne id , quod cognofcitur a fenfu interno . Senfus autem internu s, ut paulo ante explicavimus , cogno- fck id omne , qucd boni vel mali rationem habet , dummodo fit fenfibile. Experientia conftat, his duabus potentiis materi libus j nempe feafu interno , & appetitu fenfitivo , excitari , moveri , čc inclinari potentias anima: fpiri- tuales; nempe intelledtum, čc voluntatem, in ordine ad adtus movales , falva tamen libertate indifFerentiae regulariter loquendo. Hinceft, quod fape intelledtu3 ©bludtetur cum appetitu fenfitivo, qui folnm fertur in ea , qua_ fenfibus grata funt , etiam ratione contra nitente. Atque hac efi: illa ludta inter rationem , & appetitum , de qua D. Paulus ad Rom. cap. i. fie habet: Video aliam legem in membris meis , npugnantem be¬ gi mentis me vel confenfus. eft tenuis , aut femiplenus, ut in dor- miente aliquand6 contingitj proportione fequitur im- putabilitas leviš fcillcet 3 ac dimidiata . Imputabiles non funt aktus , qui procedunt ex errore , ac igno* rantia invincibili } feu fakti y feu juriš > etiam natu* raiis, ut eft decretum ab Alexandro VIII. quia defi¬ cit advertentia. C.ontra imputabiles funt } qui proce* dunt ex ignorantia vincibili, affektata, crafla. Imputabiles non furjt aktus involuntarii , imo ntc voluntarii, il /Int neceffarii, faltem ad meritum } & demcri » tam, ut aktus.Beatorum erga Deum , ut ultimum finem > hoc eft amor j &fruitio; aktus infantium, ebriorum> amentium ,dormientium, &c.item expreffi metugravš* quo quis compellitur ad malum minus prže majore > fi De jure Nat ur. & Gent. in Gen. 87 fi fit mere phyficum : fic nautac non eft imputabiJis proječlio mercium ob metum prafentem naufragii : Rurfus exprefll vi faltem extrinfeca 3 ut fi. quis pii- gionem capulo illigans tua: dexterae, hanc fua manu compellat ad occidendum innocentem. Dixi: faltem ad mcritum , & demeritum . Nam , ut ac neceftarid praevidetur fequuturus effečlus , vult effe&um ipfum . Quod fi effečlus per accidens pratvideretur fequuturus , & caufa per fe non eflet prohibita , effe&us foret mere permiftus , adeoque non imputabilis : ut fi quis habeat jus rigandi hor- tum 88 P ar s Pr ima tum fuum , efto pracvideat ex rigatione daminim alieni horti , hoc, fi fequatur , non eft illi imputan- dum. Imputabilis eft effečhis alicui fcienti , nec impe- dienti, cum poftlt, ac debeat impedire, vel ex jufti- tia, vel ex charitate, juxta illud Tragici aučtoris. Qui non v etat peecare 3 cum pojjit , jubet . Submerfto Navis eft imputabilis navarcho 3 negligenti direčtionem, ex qua negligentia praevidet fequuturum naufragium . Imputandi funt denique ačtus ornnes, quorum voluntas eft caufa , vel exprefta , vel inter- pretativa , quando nempe circumftantias fatis decla- xant confenfum hominis, aut diftenfum j feu caufa /it ačtualis , feu virtualis , hoc eft moraliter perfeverans in attu; feu caufa /It phy/ica 3 vel moralis, adju vatr do , incitando , jubendo } aflentando , exemplis mo- vendo, fuadendo , confulendo, approbando; imo non reprobando , vel non impediendo , non manife/lan- do 3 cum po/fiSj & debeasj juxta notos ver/Iculos. JuJJio j confilium , -confenfus , palpo, recurfus , Tarticipam y mutus, mn obftans 0 non mnifejhns'. DlSPtf' De jure Natur. & Gent. in Gen. 89 DISPUTATIO IV A De Lege Natura, & Gentium . CAPUT PRIMUM. De fiatu bominis natur ali , & ejus propr letate. S Tatus hominum naturalis efl conditio hominum inter fe a:qualium, quatenus gaudent libertate , fingulis infita. Itaque in fiatu naturali dicuntur efTe non ii modo , qui pvocul ab omni focietate in folitud-ine vitam agunt , fed etiam illi , qui tametsl in focietate verfentur, nulli tamen extra fuam focie- tatem fubječli funt, ut exempl. gr. Rex Poloniae re- fpedlu Regis Hungariae 5 Refpublica Venetorum re- fpedlu Reipublic£e Batavorum. Hrs enim flatus verif- fime naturalis repraefentatur. Ac per hoc difcernitur a fiatu civili , in quo efl neceffaria dependentia , & impprium, ut focietas Civitatis, aut Reipublicas, aut Regni confervetur. Homines autem, qui funt in fia¬ tu naturali, dicuntur efTe inter fe «equales, quia nul- lius, nifl creatoris, arbitrio aut legibus fubjedli funt. Quod maxime apparet in Principibus fummij^& in Civitatibus liberis , quarum unaquxque alterius legi¬ bus foluta efl. Quare D. Joannes Chryfoftomus com- mentario in Pfalmum 44. Non Romanorum , inquit, Rete Terfts , aut Ter far um Ren Romani s fene legem potejl . Et Arieviflus Legato Julii Ctefaris , uti legitur Lib. 1. de Bello Gallico; Si quid , ait, ipfi a Cafare opus ejfet , fe fe ad eum venturum : fi quid Ule fe ve lit , Ulma ad fe ve¬ nite oportere. Hobbefius putavit proprietatem flatus na- J?. P. Confl. S vri ptički 0 . M. T bigi, M t u- g 0 Pars Trima turalis efle datum belli , propterea quod natura ho¬ minis, per peccatum Adami corrupta, unumquemque compellat ad mala propulfanda , vel alits inferenda, ut fe predet immunem: idque colligit partim ex na- turali amore, quo homo fe ac fua defendit; partim ex metu ne dbi noceant potentiores , /Ive vi , five dolo , five ambitione , dve avaritia dimulante . Sed vehementer erravit. Non enim natura hominis ufque adeo ed depravata, ut cum impetu quodam in orane nefas abripiat. Cujus rei argumentum ed , quod ho- mines non dnt eodem modo ad nocendum propend; fed alii magis , alii minus: nec femper contingat, ut improbi cum improbis foedus ineant, ut proinde afi- quando improborum malitia proborum modeftia fupe- retur. Quis deinde non videat datum belli perpetm efle violentum , & cum rečta ratione valde pugnan- tem? cujus rationis ed, animi motus incompofito ^ti officio continere , & componere , avaritiam , libicfi- nem, fuperbiam compefcere, pacem denique cumprO' ximo , & amicitiam Dei rečle vivendo confervare. Praeterea cum dt in omnibus hominibus eadem natu¬ ra; origo, omnefque natura: propendone ad focietatem ferantur, qux radix ed cujufdam inter omnes cogna- tionis; necedario fequitur, ut datus hominis natura- lis non belli dt, a quo abhorret focietas, fed pacisj quam-%benter ampleditur. Quod d non eflet, dete- rior eflet hominum conditio , quam brutorum . Ur enim fcribit Satyra 15. Juvenalis. Tarcit cognatis maculis fera: quand'o Leoni Fortior ertpuit vitam Leo i quo nemore umqudm Expiravit aper major is dentibus april Indica tigris alit rabida cum tigride pacem Ter pet nam , Javiš inter fe convenit urfs. De jure Natur. & Gent. in Gen. 91 Quod d barbar se quaedam gentes inter fe belluni continenter gerant , & vi&ores vičtos immaniter vo~ rent; id ex eo contingit, quod rationis lumen affue- tudine mali , & propter moreš perditiflimos in illis propemodum extinčl:um e/t , ac fere obliteratum il- lud principium. Ouod tihi non vis , alt eri ne feceris. Ne¬ mo autem dbi vellet inferri bellum, &, ut ait Poe¬ ta, pacem depofcimus omnes } in quibus nempe lumen ra¬ tionis obfcuratum non ed , & quiete vivere omnes cupimus • Ipfa denique nocendi facultas , qu« ed in natura propter peccatum originale vitiata, non probat, da- tum hominis naturalem ede datum belli . Qui enim cogitat j habere fe facultatem nocendi , debet etiam cogitare , an dbi ab hode fi t metuendum , nec ne « Debet ergo metiri viresfuas. Si videt dbi, atque ho¬ di «quales ede, timere debet exitum belli, Martem- que communem . Non ed autem homini naturale , incertis cafibus vitam committere, vel fortunas fuas. Si videt dbi , atque hodi vi res ede inaequales , aut iple praevalet , aut videt alium prasvalere . Si pri- tnum , non habet unde dbi dt metuendum ab infe- riore . Ergo d rationis lumen fequatur , non alium perfcquetur augenda: potenci« libidine. Si fecundum, qui viribus inferior ed, non audebit fortiorem lacef- iere . Si enim lacederet, dulte ageret; at dulte non agunt, qui redta ratione utuntur. Illud vero, quod tamquam certum adumit Hobbe- dus ; Omnibus in omnia , & in omnes jtts convenire ex in - Jiitutione Natur* y abfurdum videtur non modo Catho- licis Dočloribus, fed etiam ipd Puffendorfio, qui Li¬ bro fecundo de Jure Natur«, & Gentium Capite fe- cundo: Implicare , ait, contradiElionem i quod } p o [it is pluri- bus bominibus jure *qualibus 3 omnibus in omnia , & in omnes M 2 j us 92 J >ars Prima ims competat , cum utique unius jus ad omni-a non pojfit non cettrorum jura abforbere , ft effeSlum a/iquem fit habiturum, illud enim non minus a bfur dum efi , jus fingere , quod nullm effefium adverfus alios borni ne s obtineat . Nam in mortalibtts non ejjc , & mlhtm babere ejfeBum , idem fere eft . qui poteft aliquid boni facere naturaliter , ut teftatur Apoftolus ad Romanos . Gentes , qux legem non babent ^ naturaliter ea , qux Legis ( intellige fcripta ) funt } faciunt. Non habet igitiir homo talem naturam, qnalem de- fčribit Puffendorfius . Deinde quis poffet in eo ftatu miferrimo primus conde.re leges focialitatis ? Nam atque omnes profunda ignorantia , & effratni concu- pifcentia laborarent . Falfum eft igitur illud princi- pium, quo utitur Puffendorfius , ut in naturali fta¬ tu tim horrido fyfteroa fuum focialitatis conftitucf £ poftit. &S5 &St SSi 5sS 2S 5s& De jure Natur. & Gent. in Gen. 9,3 CAFUT I L De ejfentia, & proprietatibus Juriš Nature.. J Us Naturale refpicit hominem, ut creaturam ra¬ tionalem , ac de h ni tur : Ordinat h Divine Sapientie per di Pia me n rationis nature rationali manifeflata , pre- cipiens reči* r at ioni conjentanea , & probibens dijfentanea. : Per ordinationem Diviham ftgnificatur primario Di¬ vina voluntas , qux obljgat rationalem naturam : per naturam rationalem fubjedbum , quod eft omnis , colere parentes data occa/ione ; negativa vero obligare /em* % m P er » exempli caufa, non mentiri- utas iunt proprietates JurišNaturalis. Primauni- ei a uas q u ° a d obligationem omnibus communem : ita prorfi evi ejufque obh- men eft capax mutaH** — ^ circumftantiis >/ ed , ta ' mana , quam n 1S impropri* tam poteftate hu- a > Divma . In cafu enim , quo materi* Jllr 94 Pan Prima Juriš Dei poteftati fiubjech fit, ut eft Dominus ab- folutus , non aliter obligat lex Natur« , quam hac fuppofita conditione. Nift Deus y ut abfolutm Dominus via extraordinaria. aliter difponat . Sic aliter difpofuit , cum Ifaac Judit occidi , materiatn eximendo , hoc eft fa- ciendo, ne occifio Ifaaci eftet materia pr«cepti nega¬ tivi : Non occides . Hanc autem mutationem materia: perperam dicunt aliqui difpenfationem. Nam difpen- fatio eft exemptio alicujus ab obligatione , quam lex inducit; ac fit ab 5pfo Legislatore. Porro h«c muta- tio materi« locum non habet in iis. , qu« materiatn continent non fubječtam arbitria, feu poteftati Divi¬ na; exempli caufa, idololatriam, & mendacium , & ccetera , qu« per fe mala funt , Se cum ratione ef- fentialiter pugnant ,, imo cum fine, quem Deus audtor Natur« initio praefcripfit rationali creatur« . Quando quidem ifta fi aliquando per Deum licere podent, in Deo labem defedtum arguerent : quod cogitate nefas eft. Quod fi materia Juriš Natur« fubjedta fit human« poteftati, non inducitur a Jure Natur« obligatio ab- fioluta , fed conditionata , quam proinde poteftas hu¬ mana tollere poteft . Humana, igitur poteftas mutare illam poteft, non quidem proprie, ita ut direcfe au- ferat obligationem legis Naturalis, fed tamen, impro- prie, ita ut indiredle faciat remilfionem ex parte ma¬ teri« : exempli caufa, lege naturah pr«cipitur homi- ni, ut rem pr«ftet , quam contradtu valido fit polli- citus, ut jusjurandurn, obfervet, ut votum, quod emi* fit, adimpleat. H«c lex obligat naturaliter quidem > xed conditionate , hoc eft , nifi Princeps , aut Supe- rtor jufta de caufa. contradtum diflolverit , juramen- tum, aut votum relaxaverit., DISP De jure Natur , 6 ° Gent. in Gen. 95 D1SPUTATIO V* De principio cognofcendi Juriš Natur alis } boe eft j quid praceptum , quid •vetitum Jtt Jure Natura. C Atholici Jure Confulti, ac Theologi confenfu do¬ cent , id efte pra:ceptum, vel prohibitum Jure Natura:, quod elle praceptum, vel prohibitum expedit felici ftatui natura humana ; id autem di- cunt expedire, in cujus licentiam } vel prohibitionem omnes homines confenfiftent, fi, antequam quidquam eorum fieret, qua ličita vel prohibita dicuntur, ab audore Natura poftulati fuffragium tuliftent. Hanc regulam Dodores petunt ab intrinfeco fine legis Na- turalis, hoc eft, felicitate creatura rationalis. Puffendorfius hanc regulam ponit, veliit principium cognofcendi Juriš Naturalis: cuilibet homini colendam locietatem cum aliis, indoli & fcopo generis humani congruentem. £x quo principio Thomafius hoc axio- ma deduxit: jac ea qux necejfario conveniunt cum vita bo~ minis fociali , dr qua eidem repugnant , omitte. Argumenta illorum funt . Primo Homo eft animal , ut confer- vandi fui ftudiofum, ita non valens id affequi, ut fe confervet, fine ope fimilium: ut ad mutuas utilitates curandas ^ com P ar andas idoneum, fic ad eas ab aliis prohibendas malitiofum . Ergo ut fit falvus, & inco- lumis, debet amare, & qua:rere focietatem: atque ut odium aborum devitet, qui ejufdem malitiam cogno- icere polTunt , opus habet lege focietatis , tamquam frsno malitias fua: ^ & G djj a p en i . Quidquid igitur lavet focietati, id omne pertinet ad Jus Natura:. Ad ^6 P*rs Trima. Ad hoc argamentum facile refjponderi poteft ^ il- Jam impotentiam fe confervandi, illam malitjam no- cendi, illam opis alienae indigentiam^ quam tantope« re Puflendorfius exaggerat , non effe tantam, ut ex ca colJigi poffit } ineffe fingulis hominibus neceflita- tcm abiolutam focietatis colendae. Fateor quidtm ne- ce/fitatem colligi indeterminatam colendae alicujus fo¬ cietatis j faltem conjugalis , faltem pro toto genere humano collečlive , non diflributive , ita ut lin»uli homines debeant inire conjugium . Falfum praeterca efl, quod Puffendorfii princip;o addrt Thomafius Ifb. r. cap. 3 . nimirum in homine quoad corpus imbecillita- tem non modo animalibus brutis majorem, fed etiam tantam, ut nece/farr© periret, nifi aliis hominibut ineflet obligatio illi opitulandi , in animo majorem pravitacem nocendi aliis, quam Jit in belluis. Poftremo non efl: prsecepta focietas fingulis homiro¬ bu*; cum innumeros videamus, qui vitam degunt lo- litariam, nec tot mcommodis obnoxii fint, quot prz- dicat PufFendorfius . Non eft ergo focietas proprium & adzquatum principi um , unde colligi poffint obje* <5la Juriš NaturaJis. Sed e/l ratio potiffima, quam fuperius innuimus ,cur Pufiendorfii Syftema rejiciatur , nempe quod ii, focietatem colunt, non tantum fociis praeftare debent officia , fed etiam Deo . Jus enim Naturale , di&ante ra ti one, hominem dirigit ad cultum Deo praeftandum: de quo cultu non videtur curare PufFndorfius. Argumentum fecundum Pufiendorfii eft hujufmo- di : Homo eft animal natura fua fociabile, ac proin- de fermone praeditum , hoc eft facultate communi- candi iSc negotiandi cum caeteris fuae fpeciei '■> quod etiam apparet, inqait Vitriarius Pufiendorfii affecla » cx principiis practicis, quae unufqui(que in femetipfo cer- De jure Natur. & Gent. in Gen. 97 'certifllme agnofcit , ac funt , honefte vivere , nemi¬ lem Izdere, jus fuum cuique tribuere : quorum ex- tra focietatem nullus efl: ufus, quaque eflent fruftra- jiea, nifi ad focietatem eflemus nati: Efl: ergo focietas principium juriš Natura. Ad hoc etiam refpondeo , poflto quod a Deo de- cretum fuerit, ut genus humanum propagaretur t focietatem eife humana Natura neceflariam in gene- re , non tamen in omnibus diltributive ; ide6que ab illa flmplietter non pofle colligi objedla juriš Natu¬ re. Hoc ergo principium focietatis humana: caret le- gitimis proprietatibus veri principii . Primo non efl: principium primum . Nam focialitas , feu inclinatio naturalis ad vitam focialem ob confequendas, quas illa parit , utilitates , efl: effečtus amoris , quem flbi quifque naturaliter debet , ut neccflarium ad felicitg- tem natura: comparandam, hoc efl : } ad fe confervan- dum , & ad fpeciem propagandam . Ex quo fequi- tur focialem vitam , faltem conjugakm, efle de jure natura praceptivo , fed indeterminato , quippe quod obliget humanam fpeciem , non flngula individua . Amor autem , quem fibi quilque naturaliter debet , ut neceflarium ad felicitatem natura comparandam , obligat fingula individua humana determinate . Ergo amor ui eft primum principium, non focialitas. Se- cundo illud Puflhndorfii principium efl: inadaqua- tum, cum ex eo non colligantur officia hominis erga Deum, atque fe ipfum , ut alias diximus. A 11 a liter probanc, focialitatis principium nec efle primum , nec adaquatum hoc modo : Adamus ante omnem focietatem, hoc efl:, antequam Eva produce- retur ex una de coftis ejus , jure natura obligabatur ad praftanda officia erga Deum, atque fe ipfum : id- emque dicendum de tot Anachoretis, qui vixerunt in T. Conjt. Sv/izteki O. M. Tblgi. N fo- ^8 Pars Primci folitudine , a c vivunt . Fuit crgo in Adamo aliud principium anteprincipium focialitatis. Similiter Ana- chorette aliud principium focialitate prius , magifque immediatum refpexerunt , quo officia fua dirigerent erga Deum , atque fe ipfos. Reipondent quidem Puffendcrfii defenfores, in Ada* mo ante omnem focietatem fuiffe faltem refpedtum ad focietatem futuram ; in Anachoretis fuiffe & ef- fe refpedlum ad focietatem pralentem , qui refpečtri imo fuerit fundamentum officiorum erga Deum , & fe ipfum , qure. in illo fiatu etiam folitario praeftanda fuiffent, ne fe inutiles redderent focietati, fi quando ad illam fe adjungerent . Verum nemo eft, qui non videat , ex hoc refpečtu direčle nori col ligi , ac ne- ceffario officia erga Deum , atque fe ipfum , fcd pel accidens tantum, & indirečte. Quod fatis non eft ut primum principium juriš natura: in focialitate co n/H~ tui poffit. Tertio non eft principium verum, cum falfa mul- ta fupponat, qua funt ejus principii fundamentum- Supponit primo, extra focietatem nec umquam fuif- fe natura: jus , nec effe poffe . Quod falfum effe , in Adamo, & Anachoretis , perfpicuum eft. Ratio effe j quia jus naturale, Jicet bonum commune natur* hu* manse refpiciat, non vero hominum fingulorum ; t a ' men intendit prius, hominem informare de lis , qu# ad Creatorem pertinent, ac fe ipfum, officiis, quam de officiis erga hominum focietatem . Itaque jus na- tuiale primo bonum hominem cona tur efficere , dein- pč bonum iocium . Praterea poffet humana natura piopagari per focietatem duntaxat conjugalem, et- lamfi nec civitates , nec provinci* , nec'regna i 11 unam coirent focietatem. Supponit fecundo , hominem poft Adami pecca- tum, De jure Natur. & Gent. in Gen. 99 tum, in eas mi/erias, Sc calamitates incidifTe, a quU bus ipfe recreari non poffit ,. nifi aliorum hominums. confuetudine , atque convičlu : Status igitur folitudi-' nis non dl homini natutalis . Primum igitur juriš naturalis principium efl focialitas. At id quoque fal- fum dl , Status quippe folitudinis dl maxime fua- vis , atque jucundus hominibus illis , qui cupiunt Deo vacare, eumque liberiiis contemplari . Quod ipfi veteres Philofoplu quantumvis E.thnici 0 & fcriptis, & opere teflati funt , qui genus hoc vita: fufčepe- runt. A d hac, fl primum principium juriš naturalis. effet vita focialis, contra jus natura feciffent , adeo- que peccaflent innumeri illi Anachoreta , quos admU ratur & veneratur Ecclefia univerfa. . Id autem di- cere abfurdum efl.. Supponit tertio, juriš naturas.finem , quem fibi quif- . que in agendo proponere debeat, effe externam felicita- tem Reipiiblica, qua Cit terminis circumfcripta prafen«. tis vita. Sed efl hic error manifeflus. Finisenim, ad quem fertur natura , efl integra Sc adaquata felici- tas; qute fita efl potiffimum in cognitione , Sc amore Creatoris , natura ipfi congruente » tum in bac , tum in altera vita; qui amor proculdubio a fodetate non pendet . Quod fatetur Leibnitius. ipfe , qui pro- pterca iocialitatis principium a Puffendorfio traditum in pracipua parte juriš natura inutile , Sc mancum appellavit. Itaque dico , principium focialitatis Puffendorfia- num effe etiam flagitiofum , ideoque minime aptum, ad jus natura cognofcendum • ToIIit enim folitudi- nem vita, velut oppofitam juri natura; invehit mo- dum cogitandi & agendi indignum fane natura ra- tionali , hoc efl fpečlando dumtaxat Reipublica bo- »um } Sc extcriorem felicitatem : nihil vero efl folli* N 2 ci- ioo P ar s Pr ima citus Puftendorfius de aftečtibus animi , nihi! de ho- mine interiore , nihil de honefti principiis . Quibus omnibus negledtis , jus natur« fit mancum , & im- perfečlum, dignitas hominis ad externa deprimitur j ftudium virtutis, & cultus Dei languefcit; non ex- pe&atur a Deo re&e fadlorum praemium s non time* tur poena vitiorum . Huc tendit nempe fyftema Puf- fendorfii. Sed opponunt aftecl« illius. Jus natura in externis tantummodo verfatur , eaque refpicit : interna , qui- bus animi tranquillitas gignitur , non curat, fed mo¬ rali Philofophi« informanda relinquit ; dočtrinam de amicitia ram Deo coniervanda, deque cultu, qui ei» dem , ut Domino & creatori debetur , rite ad- hibendo , naturali Theologi« tračlandam permit- tit . Porro hic ordo fervatur a Puffendorfio } ne {it confufio in difciplinis tradendis , & ut ijia cuique materia affignetur. Refpondeo . Tamen , hoc efte afylum defperat« fententi« : Quafi vero non illa omnia contineat jus Natura: ; ac de omnibus illis non agere debeat, qui jus natur« interpretandum fufcepit . Itaque aučto* res , qui Puftendorfium defendere volunt, ad incitas rediguntur • & poftquam jus natur« pr«cipua fui pavte mutilum reddiderunt , partes illius ad alias di- fciplinas rejiciunt, ut fola triumphet focialitas, a Puf¬ fendorfio conftituta . Hoc eft fyftematis hujus turps flagitium , difciplinam juriš mancam tradere , imper* fediam , dimidiatam : Jus Natur«, nervis ac viribus deftitutum, hoc eft poena atque pr«mio creatoris, in- terpretari ; illud foro , atque curi« accomodare : Si quid peccaveris , modo ne tuo crimine ftt turbata Refpublica, fecuritatem pr«bere • Sed nugas agunt j gui ita phftofophantur . Nenjo enim veterum philo- De jure Natur. &\Gtnt. iu Gen. i o i fophorum ita curandam Rempublicam docuit, ut ani- mus h'minis praecipue curandus 3 & ad virtutem in- formandus non eftet. Objiciunt Secundo. Nifi focialitas admittatur tam- quam primum principium juriš natura: , evidenter confunditur lex natura: cum regula virtutis, qua: eft propria difciplinac moralis : led confequens eft abluj?- dum ; ergo & antecedens . Prob major. Primo Le- gis naturje finis eft bonum commune univerforum ho¬ minum ; cum dirigat adtiones excernas ad communein quietem : finis virtutis eft bonum hominum fingulo- rum, cum dirigat ačliones animi interiores, & omnes ejus effečlus in officio contineat. Secundo Lex natu¬ ra: eft ad alios , cum tribuit unicuique quod fuum eft : cujus legis effečlus inter homines obtineri non poteft per imperium dumtaxat interius , fed requiri- tur vis exterior, & coadtiva : obječtum autem virtu¬ tis interius eft, ad quod attingendum nemo cogi pot¬ eft . Tertio adtiones juriš natura jufta: funt , cum eo tendant , ut reddant alteri , quod eft debitum : aČliones autem virtutis bona: funt , cum tendant ad. honeftatem. Refpondeo , negando majorem . Ad primum di- ftinguo: Legis natura: finis eft: bonum commune uni- verforum hominum ; tam colledlive, quam diftributi- ve, concedo; folum collečlive , fubdiftinguo , eft bo¬ num commune , tamquam finis ada:quatus , nego ; tamquam finis inadxquatus , & quidem minus prin- -cipalis, concedo Explico diftinčljonem. Bonum com¬ mune omnium hominum finis eft legis naturalis, non bonum particulare unius , vel aliquorum . Naturam autem humanam confiderare poftumus ut fpeciem communem pluribus diftributive acceptis , vel colle- £live . In pripri fenfu lex natura: , etsi precipiat ačtio- j 0 2 Pars Pr ima a&iones dumtax.it interiores , pro fine habet com- mune bonum, quia non unius, vel aliquorum bonum intcndit, fed omnium diftributive : quod fatis eft a d rationem legis , ut diftinguicur a virtute , cujus efi proprium habere finem tantummodo particularem. In SecunJo. fcnfu, finis legis naturalis efi; etiam bonum commune, fed alio modo , hoc eft , quia efi: bonum /bcietatis , quatenus efi; focietas . Sed. hic non efi: le¬ gis naturalis finis adaequatus • cum lex natura; ten- dat in hominis felicitatem integram , & perfe&am , cujus pars effentialis efi; pax cum Deo ; pars magis principalis pax cum fe ipfo, qute confiftit in motibus animi tcmperandis , & ad virtutem dirigendis ; pars minus principalis efi: pax cum proximo , quas conli- ilit in eo , ut ačtiones extern.x dirigantuc ad puhli¬ cam tranquillitatem . Ad fecundum diftinguo , Lex naturre efi; ad alios, hoc eft ad folam Rempublicam 3 nego : ad a bos i hoc eft, ad proximum, Deum, & femetipfum, con- cedo • Item legis raturalis. effedtus inter homines oj- tineri non poteft per fe imperio duntaxat interiore , nego; obtincri non poteft per accidens concedo. Eda 111 !ex pccnalis , quam legislator humanus fuperaddit b' gi naturali , non femper habet eftečhim fuum , cum vis c( ačViva non femper hoc aflequatur , ut furta , cadcs non committantur : Ergo nec externa ob- ligatio fufficiens eftet; imo fine obligatione interna plcrumquc cflet Iruftranea , cum multa fcelera elana patrentur , & in judicio probationes eludi polhih > junsjurandi religionc fublata .. Quocirca lex nata- rahs per fe loquendo , fatis obli gat in confcientia y p opo ita nempe aniniis hominum juftitia Dei , q a ® j-« .s avnpl i(ii :i»a pratmia pol lice tur ; flagkiofis g ra vi f- Unus pccnas interminatur , faltem poft obitum > ftra- De jure Natur. & Gent. in Gen. 103 ftrahendo ab earum setemitate , quam ftne Dei re' velatione non poteft confequi cogitando humana ratio. Ad Tertium , a&iones virtutis , qu« tendunt ad honeftatem , cum ab hujirs amore proficifcantur, ha- beantque fundamentum in debito naturali erga fe ip- fum , participare juftitiam , & efle non bonas tan- tumrnodo , fed etiam juftas , Ergo a&iones virtutis ad legera pertinent naturalem , non ad moralem duntaxat diičiplinam. C A P U T I. > .-» - < De ah is fententiis recentiorum circa principi a juriš Ratura. N On defuerunt noftris temporibus fcriptores e na¬ mero Proteftantium , qui docerent , primum principium juriš natur« efte Decalogum , ita ut, quidquid habet Decalogus, exceptopr«cepto S ab* bati, id omne pertineat ad jus Natur« . Verum Dc- calogus non eft lex il!a , quam Deus in tabula cor- dis humani fcripfifte dicitur in facris lirteris : Si^na- tum ejl fuper nos lumen vultus tui , Pfal. 4 T Tv? ZP. verfio vero Syriaca /le: /—v£0o»aa } qu«que eft communis non Jud«is modo , fed etiam Gentilibus ante Decalogum , folo rationis lumine il- lam promulgante . Itaque Decalogus non eft primum principium, unde proveniunt c«ter« leges naturales, fed eft inftar promulgationis authentic« , qua Deus voluit inftruere homines , quid naturaliter «quum ftt , quid iniquum . Henricus K«thlerus , ut tradit \ffolfius in Metho- do Syftematica juriš Natur« exercitatione fecunda fta- I 0 4 Tar s Trima ftatuit hoc principium : Fac ea , qu quem funditus ignorat? Deinde flatus integritatis nul' lo modo convenit c um fiatu naturse lapfae ratione of* ficiorum fpecialium . Ergo ejus norma efTe non p°‘ teli. Joannes Heineccius inter cceteros Proteflantes ^ commendandus , quod a bf ur das Mas , & alias , qn aS omittimus, aliorum fententias repudiavit. & ad fen- untiam Catholicorum magis acceffit , de qua dicen- CA- De jure Natur. & Gent. in Gen. 105 C A P U T II. Quodnam fit principium fundamentale Juriš Natur* ex communi fententia. P Rincipium Juriš Natura eft in hunc modum con> cipiendum. Fac , vel omitte ea , qux ex amore , quem Deo , & tihi , & proximo debes, ad felicitatem Natur* necejfario facere , vel omittere debes. Ex hoc principio Iex univerfa naturalis pendet , & a lege podtiva diftin- guitur. Dicitur ex amore , qui cum lit indtus a natu¬ ra hominibus dngulis , notus eft fatis experientia . Intelligitur autem hic amor non fendtivus, qui dici¬ tur e{fe aEiualis propenjto appetitus concupifcibilis in bonum fenfibi/e , ajlimatum tanquam conveniens ; fed amor rationa- lis , quem D. Auguftinus lib. de amicitia vocat ratio- nalis anirrue affeftum , quo quis bonum cum dejiderio qu*rit , adepto fruitur cum fuavitate , & cum gaudio confervat . Hei* neccius in Elementis Juriš Naturalis 6c Gentium lib. 1 . cap. poftquam admidt principium amoris, va* rios gradus in eo condderat . Primum appellat amo- rem juftitia ; & boe quidem bene : deinde amorem humanitatis , benc : & beneficentia ; & hoc minus bene. Amor enim humanitatis, vel potius aquitatis, ut in naturas debito fundamentum habens, participat rationem juftiti« latius fumpta , & pertinet ad Jus Natura ; non tamen fic pertinet amor beneficentia qua etiam cum noftro detrimento alterius commoda procuramus: hic amor eft extra fpharam jurifpruden- tia naturalis , pertinetque ad difciplinam moralem ; quippe qui mera virtutis rationem contineat. Prate- rea diftinguir ex obje&is varios amores , obedientia & devotionis ergaDeum ut Ens perfečUflimum, cu- ■R. T. Conjl. Svriscicki O. M. T bigi. O jus ! 0 6 Par s Pr ima jus fclicitate ita delečtamur, ut illud omni cultu di.l onifiimum judicemus . Rurfus amorem amicitiae conJ fiderat erga aequales, quorum felicitate fic ddečlamur,1 ut illam ^fervare & amplificare ftudeamus . Yerum ' amores ifti, cum in vitio, vel virtute confiftant, non" jurilprudentia naturali , fed Ethica dilciplina conti- : nentur, C A P U T III. 1 Solvuntur ObjeEliones contra hoc frincipiura amoris debili . O Bjiciunt aliqui . Primo . Muka funt confenta- nea vel repugnantia amori, qui ad puhlicam felicitatem requiritur ; & tamen neque funt prarcepta, nequa: prohibita Jure Natura: . Ergo amor non eft folum principium Juriš Natura. Antectdens patet : exempl. gr. confentaneum fuilfet amori erga proximum feu Rempublicam, ut clandeftina matri- monia Jure Naturali vetita edent atque invalida , propter infinita, qua fecum trahunt incommoda: Ec ramen jure tantummodo pofitivo vetita funt. Id em dicas de aliis, qua Jure Natura non funt prohibita- Refpondeo. Muka funt confentanea vel repugnan - tia amori erga proximum feu focietatem humanam> qui amor /it neceflarius ad felicitatem puhlicam, ne ‘ go; fccus, concedo. Amor focietati humana necefl** riU9, adeoque naturaliter debitus, eam tantum felici* ratem rcfpicit , dne qua focieras edet politivc detc- duofa. Non odet autem pofitive defečtuofa per ma- trimonia clandeftina, qua valida dnt. Non ergo h#c relpicerc debuit prohibendo. Amor focietati humani necekarius non requirebat, ut multa qure ad bonufl 1 pu- De jure Natur. & Gent. in Gen.: loj publicum conferebant, leg* natura: fancirentur; quia commodum non erat generi humano, ut naturalium legum immenfa mole obruerecur . Quare erat expe- diens , ut ea folum Jure Natur* praeciperentur vel vetarentur, qu* confentanea edent, vel repugnantia amori erga Deum, fe ipfum & proximum, relate ad felicitatem focietati human* ablolute debitam, de ut cuivis cognita eflet obligationaturalis : ulteriora vero, magifque recondita , quibus major , vel minor datus publici utilitas continetur , arbitrio hominum relin- querentur fancienda legibus podtivis . Objiciunt Secundo. Nonnulla vetantur Jure Natur* , quantumvis amori , vel dbi , vel focietati naturaliter debito optime conveniant. Ergo definitio a nobis tra- dita non convenit omni amori . Antecedens patet in ultione iui privata in c*de hominis improbi, fa&a propria aučloritate ; in mendacio confervand* Rei- public* grada proiato.. Refpondeo. Antecedens ede falfum per fe , & uni- verfaliter loquendo; in aIiquo vero cafu particulari & per accidens ede verum. Jus ergo Natur* relpicit id, quod univerfaliter, & plerumque expedit ad fe- licitatem puhlicam, vel privatam tuendam i. non id,, quod in uno alrerove cafu , & per accidens expe- dit. Quare ad primum, & fecundum exemplum ita eft lefpondendum , quod, etd quadam focietate fup- podta ultio fui privata, c*des hominis improbi in ca¬ fu particulari videri poffet non repugnare amori debi¬ to, & ad felicitatem vel privatam r vel puhlicam re- quifito; tamen fpedlata depravat* natur* conditione, hominumque judiciis , qu* falfa plerumque funt r & ab homine amore fui , vel proximi odio in pr*ceps ačlo feruntur ; ejufmodi jus , dve licentia univcrlalis edet nimis periculofa „ &. abfolute pcrniciofa amori Q 2. de- ! 0 g Par s Pr ima dcbi:o , & a d felicitatem tam privatam , quam pu-' blicam /Impliciter neceftario : Ergo ejufmodi Iicentia abfolute eft prohibita Jure Natur« . Eadem eft ratio de tertio e.vemplo, hoc eft de mendacio. Ut enim re. m• got/a uhiverfa regantur ; cum omnis mortalium rerum procu- ratio ab eadem dependeat , praftat ut eventu nullo menihi Ir c e at ; alioquin fcmper auditor jure ver e bit ur , ne tum fortt in e o eventu , in quo mcndacium innocens eft, loquutor ant rt, aut opinione verj'etur. Obi jciunt Tertio. CumPuffendorfio: Juriš eft Natu- ralis ses alienum exfolvere , quin tamen id fiat ex charitate . Qui enim aes alienum exfolvit, non mo- vetur interdum charitate, fed vi quadam, quas odlom parit. Refpondeo . Quamquam diftblutio aeris alieni n° n fiat interdum ex amore benevolenti« y vel amiciti#? tamen fit ex amore «quitatis naturalis. Quod fi a '*' quando fiat ab invito 5 id per aceidens eft ex amo fe lui inordinato. DISPI/' De jure Natur. & Gent. in Gen . 109 DISPUTATIO VI* De exiftentia Juriš Gentium , an , & quomodo differat a Jurc Natur* , cjujjue aejimtia . S Uppofita focietate a Gentibus inita, evidens eft, opus effe norma , fecundum quam in commer- ais, negotiis , & ačHonibus publicis rite focie- tas indicuarur . Hcec autem norma non eft Jus Na- turale, ut demonftrabimus infra ; neque jus eft par- ticulare pofitivum . Ergo eft jus commune, quod gen¬ tium appellamus. Sed conrra objici poteft . Primo - Si Jus Gentium daretur , effet ex mutuo Gentium confenfu : Acqui fieri non poteft, ut Gentes omnes-mutuo conlentiant; cum omnes convocari non poffmt ad unum concilium, quod fieri necefte effet ad omnium confenfum cogno- fcendum. Ergo. Secundo . Quas dicuncur efte capita Juriš Gentium , ne a Gentibus quidem moratioribus oblervantur Jus igitur Gentium nullum eft • Refpondeo. Ad Jus Gentium confiituendum recef- farium non effe confenfum verbis expreflum, adeoque non opus effe , ut gentes convocentur ad Generale concilium orbis terrarum ; Sed fatis effe confenfum tacitum, quem gentes omnes fignificaverint ufu , & obfervatione rei alicujus , tum unanimi in eos ani- madverfione , qui aufi fuerint non obiervare. Ad Secundum Refpondeo . Si qua: Gentes etiam moribus cultiores jus aliquod Gentium non obfcrvent, id non contingere ex defedtu juriš, fed ex negligen- tia juriš > quod veriffime extat . Hinc fisepe videmus vio- i j o Fars Trim a violato hoc jure a quibufdam Gentibus , alias Gen- tes arma corripere, bellumque illis inferre. Pofito quod detur in hominum focietate Jus Gen- tium , guseri, folet, an a Jure Naturse fpecie differat. Hobbe/ius, qui legem naturalem dividit in naturalem hominum, & naturalem civitatum ,, hanc fecundam ait vulgo appellari Jus Gentium Puffendorfio hae placet opinio. Nixus enim principio ficialitatis , Juriš effe Naturse arbitratur , quse funt re. ipfa Juriš Gen¬ tium . Puffendorfium fequuntur, Thomafius , aliique Proteftantes. Nos non folum. differre Jus Gentium a Jurše Naturse exiftimamus , fed. etiam. multifariam dif¬ ferre ; in aliquibus tamen cum eo convenire. Primo difterunt inter fe ratione finis .. Nam Juriš Gentium finis eft Gentium utilitas , five. hominum fo- cietatis felicitas dumtaxat externa, neque prasfenti vi¬ ta perennior , neque fimpliciter neceftaria Natura ; fed tantum moraliter, ut G.entes inter fe communi- cent : Jus vero Naturse pro fine primario, habet ho- minis propriam. felicitatem , ut homo eft, hoc eft } interiorem, neque termino.hu jus vitse circumfcriptam, fed in perpetuum duraturam ; hominem informat of- ficiis erga Deum* atque fe ipfumr pro fine fecunda- rio habet felicitatem hominis propriamnon eflentia- liter, fed integraliterhominem informat ofiiciis erga proximum, fuppofita tamen focietate, ad felicitatem puhlicam obtinendam. Secundo. Differunt in. obje&is Jus enim Gentium objedla habet non abfolute neceffaria , ideoque , tit Ciceioni placet , ex. Gentium opinione proficifcitur y quae eft de majoribus commodis, focietatis humanae » ejuimodi funt immunitas legatorunv, jus commercio- rum,, & aha. Jus vero Naturse- obječta habet nece£ aria hmphcirer ; ideogue , ut loguitur Cicero , e*- Ve jure Natur. & Gent. in Gen. 111 cvidentia naturali oritur ; hoc eft , ex principiis vel per fe notis , vel ex conclufionibus inde dedudlis. Tertio. Differunt in conftitutivis. Jus enim Gen- tium eft jus non fcriptum , fed indudtum moribus Gentium * ufuque diuturno, qui confenfus taciti um* verfalis eft fignum: Jus vero Natur« eft jus fcriptum in hominum cordibus , rationi maxime conveniens , ; imo illi cognatum, feu potius innatum , neque homi¬ num voluntate fancitum. Quarto . DifFerunt in caufis . Caufa enim efficieni Juriš Gentium eft voluntas Gentium . Hinc eo jure ( non obligantur Gentes , qu« jus illud non accepta- runt. Exempli caufa Sinenfes non obligantur Jure Gen¬ tium ad excipiendos Polonos mercatores , quia jus ' commercii inter fe & Polonos non admiferunt. Cau¬ fa vero Juriš Natur« eft Deus, ut audlor Natur«. Differunt in proprietatibus . Jus enim natur« im- mobile eft: Jus vero Gentium mutari poteft, cum ex hominum voluntate dependeat. Secundo Jus Natur« eft univerfale, omnefque obligat, & , ftcubi non ob- fervetur , id ex errore contingit . Jus vero Gentium non femper eft univerfale, fed fere femper; nec fem- pcr ad omnes pertinet, fed a d plerofque, vel Faltem ad eos omnes, qui f un t moribus cultiores: Hinc fine eriore poteft alicubi non obfervari, exempli caufa in¬ ter Gentes , qu« commercia exterorum non admit- tunt. Convenit Jus Gentium cum Jure Natur«. Utriuf- que enim finis eft felicitas puhlica focietatis huma- n« ; utrumque eodem fere modo eft exortum cum geneie humano , cum fit utrumaue rationi conve¬ niens. At qua ratione eft exortum cum genere humano Jus Gentium? Varii varia, Placet mihi eorum fententia, 1 1 x Par s Prima qui dicunt Jus Gentium indudum fuifle a primis ho- minibus , pofteaquam in focietatem coiverunt, exer- cendo videlicet adiones quafdam, ad rede conftituen- dam focietatem pertinentes, exempli cauia, admitten- do legatos, commercia inftituendo. Placuerunt ačlio- nes ejufmodi primum Gentibus inter fe finitimis, fua- dente puhlica partiin fecuritate., partim utilitate. Alias Gentes deinde commoditatem ejufmodi obfervantes, imitatione & confenfu iis fe moribus imbuerunt, qui iongo polt tempore tranfierunt in leges , ex juto puhlica obligantes : quas leges Jus Gentium a ppelh- mus. Exemplum habemus in Lacedasmoniis, velSpar- tanis, quorum Rempublicam Lycurgus inftituit ex imi¬ tatione Cretenfs Reipublicas; item in Romanis, qui leges duodecim tabulis comprehenfas ab Athenienfibus acceperunt; in Gentilibus denique, qui, JolephoHe- brato teftante in Libro primo contra Appionem, umi¬ ta. e Judaeorum fcitis didicerunt, f bique propria (ece- runt. Quid , quod Gentes aliquando fubada; ita to¬ nam vidoribus oratiam retulerunt , ut fuos moreš, artefque optimas in eos transfunderent Sic Horatius de Gratcis vidiš } & Ronanis vidoribus canit. Grada capta ferum 'vifiorem cepit, & artes Intulit agrejii Lado . His conftitutis, facile erit Jus Gentium definire : Bft er i° Jus Gentium ■ ordinatio rationis , longo ufu Genti‘ tih & confenfu Dei focietatis humana gubernator is induBa ad din t,um puhlicam utilitatem } & focietatis confervationem ■ ■Sed objicit Puffendorfius: Si vera eft hxc definido> n°n diftinguitur Jus Gentium a Jure Naturae ; N anl . loc 'etas inter Gentes inita eft Jure Natura: Ergo etia n1 lc ges Gentiumdunt de Jure Naturae , tamquam ne- * cef- De jure Natur. & Gent. in Gen. 113 'ceffaria inftrumenta Societatis confervanda , Antece- dens eft Senecae , qui Epiftola 95. ita differit : Omne boe, quod vi de s , imum ejt; membret fumus c or por is magni : Natura nos cognatos edidit : bac amorem indidit mutuum , 6* fociabilem, Et Ciceronis Lib. g. de officiis : Qui civium dicunt rationem babendam 3 exterorum negam , bi dirimunt communem humani generis focietatem , qua fublata , beneji- centia , liberalitas , bonitas , juflitia funditus tollitur: qux qui tollunt , etiam adverfus Deos immortales impii judicandi fuut ; ab Us enim conjlitutam focietatem evertunt , cujus focietatis antiquijfimum eji vinculum . Refp. Societatem inter Gentes initam effe ex Ju¬ re Natura concedente , non obligante ad focietatem ineundam . Poterant enim homines feorfum vivere , li voluiffent ; ut modo poffunt , qui volunt . Leges autem natura funt, qua omnes fimpliciter obligant. Hinc ruit penitus argumentum. Objicit Secundo Puffendorfius : Multa qua juri Gentium tribuuntur , funt vere & proprie de Jure Natura . Nihil igitur ab hoc differt Jus Gentium . Probat antecedens. Primo Divifio Regnorum Juriš eft Naturalis: Nam cum tot populi ingenio, moribufque inter fe diferepantes ab uno Rege gubernari non pof- fent , neceftario , jubente Natura , multi funt Reges inftituti. Secundo Bellum, quod vocatur defenfivum, Jur Natura permiffum eft ; uti permittitur defenflo privata ad vitam tuendam cum moderatione inculpata tutela . Item denuntiatio belli eft Juriš Natura , qua jubet nos antea petere, ut nobis pro illata inju- ria , -vel damno fatisfiat, quam bellum inferamus, & noftium cade vindidtam fumamus. Tertio Legatorum admiffio cum fecuritate eft a Jure Naturali , tam- quam res neceffaria ad bellum finiendum, & ad quie- em , quam natura pracepit , reftituendam . Quarto R * ‘ p - C onft. S^t/igcicki O. M. Tblgi. P F«- j P ar s Pr ima Fcedera & pa&a, /I femel ac rationabiliter petita fue- rint , obligant Jure Natur«, cum fint neceflaria ad naturale boa um focietatis confervandum . Quinto Jus fepultur« eft naturale , cum id requirat officium humaniratis. Refpondeo Nego antecedens , Ad Jus enim Natu¬ rale ea folum capita pertinent , qu« funt abfoluta: neceffitatis ; qu« funt autem neceflaria moraliter, vel ad melius efle, non funt Juriš Naturalis; alioqui praecepta natur« multiplicabimus in infinitum , & leges quoque pofltivas poflemus dicere naturales : Nam leges etiam pofitiv« pro fine habent focietatis bonum . Quocirca aliud eft id , quod dicimus con- fentaneum natur« , aliud quod pr«cipitur a na¬ tura ; cum multa natur« confentanea fint juriš tan- tummodo pofitivi. Ad fecundum dico , bellum fecundum conditione* pendere ex voluntate Gentium , item belli denu^a- tionem non efle neceflaria m abfolute. Ad Tertium Refpondeo . Legatorum admrffionem cum fecuritate non efle neceflariam abfolute ad vit* felicitatem. Ad Quartum, Fcedera & pacta «quitatis efle, n° n abfolut« neceffitatis. Ad Quintum . Non efte abfolute neceflarium J uS fepultur«, licet habeat fundamentum in «quitate ali' qua naturali : <5c ex Jure Natur« non obligamur w fepeliendos hoftes in pr«lio interfečlos. De jure Natur. & Gent. in Gen. 11 ^ C A P U T UNICUM. De Divifione Juriš Gentium \ tum quaie i & quotupIex. ■ ejus obje El um . > . > 1 j.,--,;--' > D Ividitui Jus Gentium in affirmativum & ne* gativum. Primuai eft , quo aliquid jubeCur ut admiffio legatorum . Secundum , quo ali- quid vetatur , exempli caufa 5 ne arma, &fontes. ve¬ zeno inficiantur , ad mortem hodibus inferendam i J rimum non obligat ad femper nam ad illud fem- pei implendum non fufHciunt human« vires. valde im- ecili« . Secundum obligat ad femper 3 propterea quia vires human« femper fufficiunt. ad adtum veti- tum omittendum«. Jus Gentium in genere efl: omne id , quod inten- i , velut finem fuum , convenientem communica* tonem , če utilitatem Gentium . In fpecie pertinent Jus Gentium , primo primajva rerum divifio . Vpamq U am enim Natura, humano genere, jam pro* cnm, °j re( l u j r 5 ret aliquod medium ad vitandajm- vifionk ž. muI . tltu< hnis , non tamen hoc medium di* tium & R errninat ® r equirebat. 5ecundo Divifio Gen- pagato, Na § turi U ^r' N * m licbt humano g enere P ro “ vitandas nnn * exe gerit aliquod medium ad turbas divifionk’ in 1 tamen exe git hoc determinate medium tura rei Vei illa R egna. Non enim ex na- re quadani up * 0r ^ em terr« Univerfum confta- minatum. vel Ur 3 univ erfalij qu« popularen? do- vel certe tanta n ' matum »' ve ^ unius Regis haberet i Puiffet /impliciter n ntiU /^ li aC Re S nomm dircretio non tigiife nece “arxa , quantam videmus con- t o commerciorum libera facultas . Nam P 2 h«c IX 6 P (trs Trima hxc facultas non eft fimpliciter necefTaria ad hominis propriam felicitatem confervandam , etiam fuppofita propagatione in immenfum generis humani . Poffet enim unaquaeque Refpublica fine commercio per fe confiftere . Non eft ergo per fe Juriš Natur« , fed Gentium. Didum eft per fe; per accidens enim pot- eft inducere obligationem amoris naturalis ; exempli caufa in extrema caritate annonae , qua laboraret Hungaria , ex lege amoris naturalis teneretur Polo- nia commercium permittere , etiamfl ante non per- mififfet , ad triticum afportandum , ne finitimum Regnum gravi mireria conficeretur . Quarto Bellum folemne , hoc eft, quatenus continet denuntiationem, & quofdam eftedus, eft Juriš Gentium. Neque enim amor naturaliter ftbi debitus hoc requiritad propriam felicitatem . Poffet enim fimpliciter , & abfolute bel¬ lum fieri fine indidione, & non habere quofdam ef* fed us. Quinto Repraeflaliae , quas vocant , ad Jus Gen¬ tium fpedant. Jus enim Natura non obligat nifi fuccefforem bonorum ad reddendam rationem faft’ 1 alieni . Exempli gratia fi pater meus , injufte & graviter Titium vulneradt, ego haeres teneor, mor* tuo patre , vulneratum curare . Contra vero Gen¬ tium confenfu eft conftitutum , ut pro eo , quoi alteri Rcipublicat Refpublica debet , & nondum per* folvit , fubditorum bona veluti oppignorata , ab al- tera Republica habeantur . Sexto Servitus proficifci* tur ex Juie Gentium . Nam communis utilitas r e ' quirebat, ut capti jufto bello fervituti potius addice- rentur, qudm necarentur . Septimo Legatorum ad* miflio, & immunitas non eft Juriš Naturae , five ne* gotia commerciorum refpiciat, five pacis. Poffet enim Gens aliqua fibi fali vivere , či. aliorum commerciis ab- De jure Natur.& Gent. in Gen, 117 abftinere ; tum alio modo , quam legatione , pacem' curare . Eft ergo Juriš Gentium . Očfcavo Pax a d bellum relata , & in fuis effečtibus . Ratio enim pacifcendi , oblivio malorum , reftitutio bonorum , 6c cjetera , quae pacem comitantur & confequun- tur , nonnifi ex Gentium voluntate conftitui pote- rant ad communem utilitatem . Nono Fcedera non funt abfolutae neceffltatis in genere humano . Nam ut Gens quadibet abfolute fibl fbli poteft vivere , ita poteft aliarum Foederibus non fe ligare . Ergo funt Juriš Gentium . Decimo tandem jus tranfitus } quan- do non eft; jufta ratio excludendi peregrinos & ad- venas . Jus etiam fepulturas in hoftibus interfečtis ; cum aquitatem naturalem contineat j & in mortuos favire non deceat. Non tamen eft: abfolutae neceflita- tis hoftes humo condere; nec repugnat natura; cadave- ra hoftium inhumata relinquere . Jus praefcriptionis , cum ad pacem & quietem puhlicam retinendam perti- neat, &hominum focietatis interfit , femper, aut din incerta non efle rerum dominia, & aliquem efle lirium finem , videri poflet Juriš efle Natura; . Verum pras- fcriptio non eft:abfolute neceflaria ad felicitatem homi- mtm fingulorum. Nihil enim definivit natura de quan- titatc temporis, de qualitate bona; fidei , aut de cate- ris conditionibus . Eft ergo Juriš Gentium . Deni- que jus cudenda; monetat & valoris tribuendi eft a Jure Gentium . Neque enim valor monetae eft natu¬ ri 15 , fed commoditatis publica: caufa fubftitutus eft a Gentibus in locum rerum J quse antea per- mutabantur. ^ Quatn hi c poteft , quinam fit effe&us juriš Gen¬ tium. Kefpondeo , efle obligationem legalem , qua Gentes tenentur parere iis , qu«e funt decreta com- muniter . Id u3 P ar s Primci Id vero conftat ex Gentium renfum communi, qu* exhorrefcunt , & indignantur } iij hanc legem , quam fančlifllmam vocant, aliquando videant viola, ri . Qaocirca ha:c obligatio non homines dumtaxat privatos , fed ipfa fumma mundi. capita afficit . Ita- que Juri Gentium obtemperare tenentur Maximi Re- ges , jubente Deo , qui focietatem humanam hoc j ure continet , &; confervat.. DISPUT ATIO VIL De officiis hominis erga. Deum , fe ipfum , & proximum ; Jure Natur# pr# feriptis . O Fficium hominis: y quatenus confideratur in fa' tu naturah } eft agere propter felicita«^ ra ' tionali naturas congruentem , cujus legem te netur obfervare. Cumque lex naturalis, pro fine habeat felicitatem % a triplici objedlo dependentem , hoc efi > F)co } ^ mctipfo , & proximo ; hinc triplex eft officiorum ge ® Us : a ^‘ a Funt refpečlu Dei ,, alia refpedtu Fui 'P ' a |\ a proximi: de quibus omnibus ag e &&& De jure 'Natur. & Gent. in Gen. 1 19 C A P U T I. De officiis hominis erga Deum . O Fficia hominis erga Deum funt aftiones , quas homo pratftare debet juxta pr^feriptum legis natura: pr*cipientis Religionem erga Deum , quoad ratio naturalis eum eonfequi poteft . Hujus autem Religionis du* funt partes , notitia Dei , ejufque cultus . Hinc officium hominis erga Deum duplex eft ; primum , de Deo rečte fentire ; alterum modo debito eundem colere . Hoc duplex officium eft ab homine pratftandum duabus de caufis . Prima eft dependentia hominis a Deo , tamquam creato- re , confervatore , ac Gubernatore . Altera caufa funt Dei perfedliones , praefertim juftitia , & provi- dentia . His duabus caufis fit , ut amorem cul.' tumque noftrum , Deus optimus Maximus merea* tur . Notitia Dei eft homini infita , & confiftit in pri- mis principi is lumine natur* notis , qualc eft primo dari aliquod Numen fub ratione Entis primi, iupre- mi , jufti , ac providi, mala fcientis , & punientis j bona vero remunerantis. Secundo . Animam rationa- lem non interire cum corpore, adeoque fuperefte poft mortem , ut pr*mium, vel poenam accipiat: hinc fe- * licitatem hujus vita: termino circumfcriptam non efte finem ad*quatum rationalis natura:. Cultus Dei eft cogniti Numinis veneratio certis Na¬ tur* legibus definita . Et duplex eft ; internus, qui dicitur veneratio mentis Deo devot*, internis aeftibus : concepta; & externus, qui eft veneratio fignis etiam e xterioribus praeftita. Uterque hic cultus, vel ut a pri¬ mo I20 iV* Prim a mo fonte, ex amore Dei promanat , ex quo ccetera officia originem ducunt. Amor enim immediate difpo nit ad finem, feu felicitatem propriam rationalisNa¬ tur* , hoc eft ad conjundionem cum Deo , ccetera mediate . Cultus interni officia confiftunt in ačtibu; notiti* Dei refpondentibus . Primus adus, ut dixi, eft amoris erga Creatorem, & quidem fuper omnia,* ita prorfus , ut includat propofitum abfolutum , & efficax adimplendi totam legem natur* : hic amor Dei fub praeceptum cadit abfolute, &fimpliciter. Examo- re tamquam ex fonte, manant officia honoris, &re verenti* per laudationem ; fpei per invocationenij grati animi per gratiarum adionem, timoris & obe- dienti* per obfervantiam legis naturalis. Officia h« Jure Natur* adultis omnibus pr*cepta funt. OuipF amor Dei ad felicitatem hominis neceffarius ea requ' Tit. Licet autem Deus per fe non indigeat homiu^ cultu ; pofito tamen quod creaverit hominem d irn ' maginem & fimilitudinem fuam, non poteft abeon° n exigere cultum fui; cum omnia propter fe ipfum °F e ' ratus fit Dominus; & alius finis in creatione ho min!i Deo eftet indignus. Cultus Dei externus confiftit in adionibus ex^ r ' nis interna officia fignificantibus; quales funt verbaV- invocationes , & laudes, & fuga ab iis rebus > 1 u2> nobis vetitas didat naturalis ratio. Cultus Dei e^ te ' uus peculiaris, hoc eft in fpecie determinatus P erC ,f tos ricus, eft juriš pofitivi, Divini, vel humani- e enim Deus illum revelavit, ac pr*fcripfit, vel h 0 ^ n ^ s 'J n ^ ; * t . uerunt • Hinc Sacrificia, & Sacerdotes; ^ e l, homines quidam feledi e populo, & ad lact a F ra S c nda deftinati non funt de jure naturali prascep 1 . Vo ‘ ^ on enim funt media neceffario requifita ^ nem colendi Deum, quamquam fint valde conftn 1 De jure Natur. & Gent. in Gen. m nea rationi, ac fere femper confenfione omnium gen- tium recepta fuerint . Circa officia erga Deum non folum datur pr*ce- ptam Juriš Naturae pofitivum , fed eriam quxdam funt negativa. Prxcepto negativo vetatur in genere , quidquid netiti« Dei, cultuique pr*cepto conrrarium eft: Notitiae Dei adverfatur error &, iguorantia om- nis vincibilis : cultui prtecepto eft oppofita iinpietas , cmnifque irreverentia. Vetancur in fpecie atheiftnus; idololatria , magia , vana obfervatio , maleficium, & irreligiodtas in temerariis juramentis , pcrjuriis, blaf- phemis . Nam h*c , & dmilia funt oppodca amori , quem bomo Deo naturaliter debet. Ex di&is fcquitur , Religionem naturalem iifdem argumentis demonftrari, quibus oftendimus Deum lu- mine naturali cognofci pode ■ Eam PuiFendotfius etiam admifit, fed erravit in eo , quod putaret hujus vit* termino eircumfcribi. Itaque efl; breviter eonfutandus. Nam, utiple fatetur PufFendorfius, religioeft firir.if- fimum vinculum focietatis human* , fi as quo com- munis felicitas obtineri , confervarique non poted Si autem religio naturalis non refpiceret aliam vi- tam, nifl pr*fentem , non edet profe&o firmiflimum vinculum focietatis : Non enim podet proponi poe- na , vel prcemium alteri vit* refervatum , quorum metu , vel fpe fortius homines in officio conrinen- |ur , quam ullo bono vel fuo , vel focietatis 3 quod orevi hac vita finiatur . Adde huc illa mala , qu* fublata Religione naturali, PufFendorfius colligit even- tura. Neque reponat Pudendorfius, pcenam, vel pr*mium *ternum proponi ab religione revelata: fic enim con- . t ^- e ligionem naturalem cum revelata . Religio Quipp e naturalis proponit penam & praemium in alfa C cn fi' Sviicicki O. M. Tblgi. Q. vi - 122 Pm 5 Pr im a vita, abftrahendo a temporali & aeterno, ad captum fcilicet cpjufvis hominis. Lex naturalis obligat hominem ex folo naturali lu- mine ad habendam, & procurandam veram Dei reii- gionem. Rurfus obligat hominem, prout nune eft ad finem fupernaturalem elevatus, ad habendam veram interiorem Fidem in Deum. Hasc obligatio non tan- tam efi in fiatu natura: lap fx , fed etiam fuit in fia¬ tu innocentias • Obligat etiam lex naturalis ad non repugnandum Fidei femel propofitas fufficienter , nec ad recedendum a Fide femel fufcepta, neque ad du- bitandum, aut formidinem admittendam . Qui fetus faceret , Deum graviter offenderet . Sicut enim qui nolit mandatum Regis fufficienter propofitum adim- plere, tamquam praeceptum Regium , injuriam facit Regi ; fic injuriam Deo irrogaret , naturali rationi contrariam, qui repugnaret Fidei femel propofitae fuf¬ ficienter . Nam cum fit Deus prima & infalK^ veiitas, etiam ex lumine naturali; hanc veritatero^' ceretur negare, qui nollet Fidem fufficienter piopoG' tam iufcipeie , aut a fufcepta recederet , aut in ilb haffitaret. Eadem ratione tenetur homo ea credere , qu£ uC čredibilia , & credenda proponuntur . Tenetur p arl ' ter Infidelis, ubi incipiet animi ftimulos fentire , ve ' ntatem inquirere , eique fufficienter propofitte oble* quium pratfiare. Sicut obligatur homo ad inquirendam , & tenen- am veram cognitionem Dei ex naturali ratione i ]ta a fperandum ab illo aliquod bonum , & mendum aliquod malum . Parimodo tenentur om- nes natur* lege bene fentire de divina Provide 11 ' ’ CU J US eft reddere virtuti praemium , & pii am . Teftatur Clemens Alexandrinus Libr. 4 1 Stro- Dc jure Natur. & Gent. in Gen. 12 $ Stromatum in fine, & 5. in principio, antiquos Pht- lofophos cognovifle , & commendafle fpem prsemio- rum poft mo 1*tem . Rurfus ex tali fpe moventur ho- mines ad cultum praeftandum Deo au (Stori natura ad virtutes exercendas , & vida fugienda . Quas omnia fpečlant ad legem natura. Denique tenetur homo lege natura tendere in Deum , ut ultimum finem , in eoque ponere fuam beatitudinem , illamque intendere per debita media . Perfe&ior multo eft ufus fpei in Lege Evangelii, tum quoad mod um Iperandi gloriam , tum quoad media fiupernaturalia , fcilicet Sacramenta. Hac autem per- fedfio čc obligado fequitur naturaliter , pofita per- fečlione Fidei circa Chriftum & Redemptionem ejus a ' & tali inftitutione Sacramentorum. Praceptum diligendi fuper omnia Deum, ut finem natura , naturale eft . Nam ad hunc amorem homo natura fua inclinatur, quem dičlat lex natura . Si- cut ergo tenetur lege natura cognofcere Deum , ita tenetur illum amare , aut fupra fe , aut infra fe ^ aut aque , ac fe : non his duobus modis , cum nihil inordinatum dičlet lex natura; ergo fuper omaia, ut fupra oftendimus . Praceptum diligendi Deum ut finem fupernatura- lem Gratia efi fimpliciter fupernaturale , propofitum a lege Evangelica , qua: nos obligat ad modum per- fe (Sli or e m caritatis erga Deum fub Fide explicita Tri- nitatis , & Mediatoris , hoc eft Verbi Incarnati , in čarne pafll , atque mortui pro falute Generis hu¬ mani . Malum culpa , ut aliquo modo deftruendum , eft jd , quod refpicit Poenitentia . Quoniam vero dari ^equit , quin dicat refpečtum ad Deum, hinc dicitur ^nitentia tendere in Deum. Ad poenitentiam P er " 2 tinet 124 P ars Pr im a tinec fatisfačHo . Praeceptum autem fatisfaciendi Deo p ro iujuria illata per peecatum , naturale eft; quan- tum fcilicet homini poffibile eft . D. Thomas 3. p, q. 84. arf. 7. ad primum. De Jure natmali , inquit, ejl) juha aliquis pomiteat de malis 3 qu cta illud isdpojloli ad Rom. cap. 6. Grada Det vita aterna ; ducere ad illum finem non er it humani , Sed Divini regi- ,nis . Tertium argumentum. Chriftiana:Reipublicse, qua- nus eft Chriftiana r ex ipfa natura rei eft conve- ens facra poteflas . Ergo ab ipfa Republica poteft teri delegari, & in Principem transferri. Rcfpondeo, competeret quidem Chriftiana: Reipu- \cx potcftas aliqua Sacra ordinandi cultum Dei at- £ Chrifli, ni/i Chriflus ipfe hanc poteflatem pecu- - y ac prac/tantiffimo modo inftituifTet. Id quod evi* — eft ex Sacris Litteris Novi Teftamenti • Iraque Jacerdotium inftatu legij Natura:, qui aliqucm Dei cul- fam requirebat, etiam publiciranj ex generalibus qui- 4 em Natura: principiis originem duxit, fed jure po- ftivo eft definitum , & in Melchifedech cum fiatu Regio conjunčtum . Fortaffc hoc jus pofitivum fuit Divinum, cum dicat Seript. Genef. cap. 14. Brat enim Sacerdos ^Itijpmi • ita ut fuerit a Deo mflitutus ; vel - ) R 2 etiam fari lens T o-> P ar s Trima O- etiam humanum , ipfo Melchifedech inftituente • In Lege Scripta juflit Deus, ut ex Aaron ftirpe Sacerdotes affumerentur • In -Lege nova Chriftus inftituit Sacei- dotium excellentius, Ordinemque Hierarchicum, qui Scripturae , & Patrum , & Conciliorum teftimoniis, conftanti denique Ecclefi* traditione eft comproba- tus • Quartum argumentum . Principes terreni regnant gratia Dei; deinde funt Dei in terris vicarii: Nam, ut ait Sančtus Auguftinus Quaeftionum veteris, & No¬ vi Teftamenti part. i. quatft. 9. idoratur in terris Rex, quaft Ficarius Dei . Et Sančlus Ifidorus lib. 3- Senten- tiarum, feu de fummo bono dedit , inquit, Deus Trim- cipibus Trafulatum pr o regimine populorum . Ergo Sacra po' teftas ita convenit Principi tamquam Dei vicario, fi- cut convenit Deo Probatur confequentia; quippe eft munus Vicarii procurare honorem & cultum ei, ^ quo fit Vicarius , convenientem, & in Sacris Litte- lis pr^fcriptum . Deinde Reges vituperantur a Deo in Libris Veteris Teftamenti ob facra neglečla . Er¬ go illorum eft propria facra poteftas. Reges dicuntuf Paftores in Pfalmo VIII. qui de paftu non corpora- li, fed fpirituali debeant populo providere : dicuntur Eccle/ue nutritii Ifaias cap. 49. Refpondeo, Principes Dei gratia regnare regimine ei’ vili atque politico , cum omnis poteftas a Deo non regimine facro , & Eccleftaftico : item Dei e^ e vicarios in temporalibus, non in Spiritualibus. Dc uS ’ qui^ eft Rex Regum, & Dominus Dominantium, du- plicem in terris vicarium fuum conftituit 3 unum i n temporalibus, alterum in Spiritualibus. Opare illa Scripturj?. teftimonia vera funt in fenf u eatholicorum, non in fenfu Proteftantium; qui &-j*‘ rt lmpent fummi Principibus tribuunt offigium Vicarii etiam De jure Natur,& Gent. in Gen, 133 etiam in rebus, quae ad falutem anirria^ pertinent , neceffe efl, illud tribuant etiam Regi Sinenfium, qui efl idololatra, quod tamen dicere non audebunt; cunt exprelfe repugnet D. Pauli Sententia: prima Epiflola ad Corinchios capit. 2. Sapientiam autem loquimur inter perje ft os ; fapientiam vero non hujus Sacult , neque Trinci- pum bujus Saculi , qui dejhuuntur : Sed loquimur Del Sa~ k pientiam in myjterio , qu ui conflituo , poteflatem Sacram nullo modo effe P ll j priam Poteflati politic* Jure Natura;, ut falfo 0 P‘‘ nantur Acatholici .. Primo quod poteflas politica fine differat ab Ecclefiaflica , cum h xc fupernatur 3 lem finem , id efl aeternam falutem in Patria Be at0 rum , illa naturalcm refpiciat . Secundo ex origine • nam Ecclefiaflica a Deo efl ut Audlore gratiaoj P° 1 tiča item a Deo, f e d ut A udore Natura; .. Tertio d objedlis . Nam haec habet objedla temporalia , d 5 1 bonum Reipublicat temporale ; illa habet objedla ff 1 ritualia , principia fcilicet Fidei , Sacramenta , Gra ' tiam De jure Natur. & Gent. in Gen. 135 tiam Dei , cenfuras &c. Quarto ex univerfalitate , qua potekaš Sacra debet in uno moderatore 3 hoc ek, Romano Pontifice rekdere & per hunc aliis Ec* clekas Redtoribus gradu inferioribus communicari, ne multiplicatis capitibus , judicia diVerfa proferantur circa viam falutis: quas ratio locum non habet in po¬ tekate politica. Quinto denique ex abfurdis, quas fe- querentur , h facra potekaš juriš eket naturalis : quo- rum illud ek maximum , quod Ethnici Imperato- res illa uti potuikent , & Chrikianorum fubdičo- rum ritus ordinare , cenfuras ferre , controverkas ad religionem pertinentes dirimere , & alia praeka- re , quas Romani Pontificis 5 & Epifcoporum funt munera. Sed neque Jure Gentium , nec Jure Collegiali Communitatis Chrikianas in Principes translato , po¬ tekaš Ecclekakica ad eos pertinet . Nam Jus illud utrumque a Jure Natura originem trahit . Si igitur facram potekatem Naturae Jus non attingit , ut di- clum ek ; eamdem multo minus attingent jura illa inferiora quse fundamentum habent in Jure Na¬ tu ras . Confirmatur hasc veritas tekimonio Imperatorum . Jukinianus in Authentica, cujus ek initium: Quomodo oporteat Epifcopos • hasc habet : Maxima quidem in omnibus funt dona Pei .a fuperna cojlata elementi a , Sacerdotium , & Jmperium : illud quidem Divinis minijhans , hoc autem humanis prafidens 3 ex uno eodemque principio utraque procedentia■ bu- manam exornant vitam . Conflantinus Magnm , ut Ruffinus narrat lib. 1. Hikori« additas ad Eufebium cap 2. ju- dicium inter Epifcopos in Concilio recufans , dixit : Deu s vos conjlituit Sacerdotes , & m bi s a Deo dati judices ejiis ; & conveniens non ejl, ut bomo judjcet Deos } Jed ille jolum , de quo fer/ptum (Ji : Deus jletit in Syuagoga Deo- rum x ^6 P dr s Pr ima rum , in medio autem Deos dijudicat Pfal. 81. vevf. Hebr, 3 £ J . Theodofius junior in Epiftola ad Synodum Epheflnam, quam Papa Adria- nus refert ad Michaelem Imperatorem : lllicitum cjl eum, qui non fit ex ordine Sandi ijftmorum Epifcoporum , Ec clefiaflicis immifceri trudiatibus . Valentinianus , cum Epi- jfcopi poteftatem pete rent conveniendi in Concilio pro rebus Fidei , ultro profeffus efl , fibi , qui unus e Mi¬ rim numero ejjet, non lic er e fe ejufmodi rebus interpomt, Honorius Auguftus ad Arcadium in caufa Chryfofto- mi , inter Epiftolas Innocenti primi , Cum > ft qwi , inquit , de caufa Religionis inter qui Eccleftajlicas, atque Cxlejtes adepti funt c lave s ; nm ,w ' ftrum , qui pafci dehemus. C A P U T III. De Habitudine Religionis Judaica ad Cbriftianara • P Uffendorfius docet in Religione Judaica P otCi ^ tem Ordinis fuifTe penes tribum Leviticam> P. teftatem jurifdictionis manfiffe in Regibus j * coque non fuifTe flatum in fiatu . Hinc idem co * dicendum de Religione Chriftiana } cum h° c men difcrimine > quod Judaica fuit propria unius f puli Hebrasi , Chrifliana patet omnibus gentib^ 5 illa De jure Natur. & Gent. in Gen. 137 illa habuit Sacrificia; hsec ( ut impie mentitur ) habet nullum: in ea Sacerdotium fuit certis hominibus pe- culiare ; in hac eft omnibus Chriftianis commune . Addunt his alii Proteftantes, poteftatem Sacrorum in Judaicis Regibus Temper TuifTe , quamquam poft Ba- bilonicam Captivitatem Levitici ordinis potentia cre- veric, & oranem poteftatem juriTdičlionis ad Te per- traxerit. Probant autem eommentum fuum his argumentis . Primo In lege antiqua praecepta fuit obedientia Prin- cipibus etiam paganis, ut Angelis Dei, un&is Domi¬ ni . Ergo erant Sacra poteftate infigniti. ReTpondeo. Fuifle quidem Reges unčlos Domini , hoc eft, a Deo, vel Populi elečtione , vel Tucceflionc le- gitima conftitutos , ideoque Tuifte iis obtemperandum in iis, quas temporalia refpiciebant. Verftm Sacra illis attingere non licebat , ut mox oftendemus. Secundo In veteri Teftamento profana poteftas cum Sacra fuit conjunčla , ut in MoyTe, Heli , <3c aliis . Rex Aza Tubvertit exceITa , LucoTque Tuccidit , Ezechias conTregit asneum Terpentem : Rex JoTaphat milit Principes , & Leritas ad docendum populum ; conftituit Sacerdotes ad judicia ferenda in caufis Do¬ mini : Rex Salomon depoTuit Tummum Sacerdotem Abiathar , & multavit exilio : idem templum extru- xit, oblatiTque vi&imis dedicavit : David congregavit Sacerdotes , & arcam reduxit : Ozias librum Iegis pradegit, Tcedus cum Deo percuflit. ReTpondeo In MoyTe , &. aliis poteftatem Sacram cum proTana Tuifte aliquando conjunčlam extraordi- nario Jure , non ordinario. In Republica Hebrza , quae Theoda&ica , hoc eft , a Deo inftituta appella- tur, five aliqua neceflitate, /ive temporum, aliarum- que cauTarum malignitate , ftve Dei Confilio qua- R. T. Conji. S^igcieki O. M. Tbigi, S darrj X g 8 P(trs Pr ima dam funt fadba, qute in exemplum trahi ad Chriftia- nam Rempublicam minime poffunt , quas eft ordinis altioris , & ex Chrifti inftitutione fuos habet an- tiftites & miniftros . Caeterum Reges Judaicos non habuiffe Sacram poteftatem jure oidinario , patet cx fadbo Samuelis , qui cum populi precibus fatigatus ci Regem dediflet , noluit a Saule , primo utique Re¬ ge , Sacra tradbari. Rex Aza qubd fecit , non Sacra poteftate fecit , fed Regia, cum fuftulit idololatriam. Non enim Re- ges vetantur , quas funt legibus naturalibus ac politi- vis adverfa, prohibere : imo tenentur ex cfficio pec- cata punire, & cultum Dei promovere. In boe enim, ait S. Auguftinus lib 3. contra Crefcoriium cap. 5i> Rege s , ficut divi n it us eis pracipitur , Deo fervrunt, in quan- tum Reges funt, fi in fuo Regno bona juhe ant mala prebi■ beant, non [dum qn* pertinent ad Lumanam foetetatern, 1 fr rum etiatn ad Divinam Religionem. Ezechias Regia poteftate ferpentem confregit > q ul quamvis, jubente Deo, ad Salvatorem Chriftum re- prtefentandum eredbus fuerit, quia tamen Hebrso Po' pulo carnali, impium cultum eidem adhibenti, occa- fio fcandali , & ruinae fpiritualis erat , Regis ju^ 1 confringi poterat. Jolaphat etiam in iis , quje fecit, poteftatem exer* cuit advocati & protedboris Ecelefia:; quia convocare Sacerdotes & Populum , etiam ob finem fpiritua- lem , non ftatim denotat fpiritualem Regis poteft 3 ' tem , fed pietatem ac Zelum , quo Rex incenfus civilcm ac Regiam poteftatem direxit in bonum p®" puli ipirituale. Ipfe etiam conftituit judices in cau»* domini, nominando , non Sacram poteftatem ei (& cta dando. -iv! t • - - 1 • •; Salomon, cum muldbavit Abiathar Sacerdotem, ve ^ fe- De jure Natur. & Gent. in Gen. 139 fecit Jure Naturali in caufa perduellionis , vel Jure Divino extraordinario, quo Salomon implevit oraču- lum illud de domo Heli fundicus everrenda , ut im - pleretur fermo Domini , quem locutus eji j up er domum He¬ li in Silo ; vel, quod e/l probabilius , non depofuit Abiathar, fed removic ab ufu muneris, ne quidv tur- barum Abiathar excitaret Jerofohmis poft mor te m Adonias, & Arcam reducere , quod fecit David } pietatis Re- gine fuit > non facras jurifdidHonis . Quippe Rex ar¬ cam nec portavit, nec tetigit . Si c & percutfio foede- ris nil ultra pietatem Regiam fgnificat: nam promif- f onem de fervanda lege renovare , aeque ac Sacram Seri« pturam praelegere , ačbiones funt Sacerdotibus laicif- quecommunes ut indicatur lib. 4. Reg. cap. 23. ^cquievie que populus padlo . Textus vero Haebraicus ^9 Ozias quidem incenfum obtulit , fed ftatim poenas dedit : nam lepra percuflus eit. Ex his ergo omnibus exemplis nulla oftepditur fuifle in Regibus Sacra poteftas : optime vero con- flat, bonum ac fidelem Regem defenforem effe debe- re Divinae Fidei , ac verae Religionis , diligenter cu- rando , ut oinnes errores , & fuperflitiones contra veram & approbatam ab Eccle/Ia dodlrinam a fuo Regno arceantur. Quod fi concederem in Teftamento veteri fuiffe Sa¬ cram poteftatem in Regibus , non tamen hinc feque- retur , in Lege Evangelica idem effe dicendum . In hac enim eft ordinis altioris Sacra poteftas .* Non le- gimus dičlum Hebraeorum Pontifici ; Tihi dabo claves. Regni C H or um : Bt , quodcumque Joheris fuper terram er it folutum & in c«!is. 5 2 C A- 140 Fars Trima C A P U T IV De Hebitudine Religionis Cbriftian* ud vrtam C iv ilem. E Sc Dogma CathoJicum , Ecclefiam Chrifti ha- bere poteftatem fpiritualem jurifdičtionis exter- nas , & quafi politic* . Conftat hacc veritas te- ftimonio Scripturae tribuentis E celefi* jurifdičlionem extcrnam, hoc eft, poteftktem ligandi, folvendi , con- tumaces , tamquam Ethnicos a fe repellendi cum D. Paulus in 2. Epiftola ad Corinthios cap 13. di« cat : abfens feribo , ne prafens durius agam , jecundurn p- tejlatem , quatn Dominus mihi dedit in tdificationem : Deindc Chrifto promiflum eft Regnum in terris inchoanduffl) Ezechielis cap. 37. Fdciam eos in Gentetn unamin ttrr*t 6* Rex fummus er it Dominus imperans. Quod regnum non eft quidem de mundo, aetem- porale, fed eft tamen in- mundo ipirituale . Ergo ut °c Regnum fpirituale in hoc mundo regatur ac con/ervetur , neceflaria eft poteftas jurifdičfcionis & terna:. Puftendorfius cum fuis hoc Dogma inficiatur grand 1 Opere de Jure Natur* & Gentium , & » n 0 ® babitu Religionis Chriftian* ad vitam ci* em . V^uem longius confutare non eft mei inftitu* ftian^. 11 p J £ m * ecerint 5 qni de Controverftis Chn- mt-n 1 ^'°^ lnien tari o s feripferunt. Rationes ta¬ ca e^cluH-ir 111 ^°i ticaE J ftuas ille aftert ut a Repubb- extr i P^m cujufdam Sacerdotis, ut ait> futand^' WC C ^ 5 fommi Pontificis, breviter funt re- Religionem Catholicam in fufpicionem Regibu* . ac De jure Natur. & Gent. in Gen. 141 ac Principibus conatur adducere . Primo ob ledlio- nem Sacrse Scripturas promifcue non permiflam . Se- cundo ob Cleri. ingentem magnificentiam , opes , aliaque commoda , tam pertinaciter defenfa obtentu Rebgionis . Tcrtio ob Cleri faevitiam in adveriae par- tis fautores Re/pondeo Igitur, Calumniam efle Proteftantiura, qui dicunt', ReJigiončm Catholicam debere merito efle fufpe&am ob Sacras Sciipturas lečHonem promi¬ fcue non permiflam , cujus promifcuus ufus, & abu- fus Protedantes divifit in tot lacinias Se&arum , ut difficile fit eas perfiequi numerando • Nam etiamnum hodie Lutherana labes alios ex aliis errores parit , Indifferentifmi facunda mater. A d fecundum dico, Magnificentiam Cleri, boe eft Hierarchite Ecclefiafticae etiam quoad poteftatem , ac bona temporalia , efle utilem Chriftiana: Reipublicae , atque his temporibus neceflariam. Nam Clero pau- pere languet cultus Dei, ac templorum, ut multis ab hinc Sseculis vidimus: hoc deficiente , in vitia folvitur populus, ac turbas agifr. Ad tertium dico , Proteftantes iniedtari Tribunal Inquifitionis adverfus hasreticam praviratem , tamqu4m tyrannicum Antichriftum Sacra Scripturie, Patribusj & Conciliis adverfum. Sed immerito . Et experientia conftat, ferpentem labem haerefeos hoc maxime remedio comprimi , at- que extingui. 140 Fars Trima C A P U T IV: De Ha bit udi ne Reiigionis Cbrijlian* *d vrtam Civilem-. E Sc Dogma Gatholicum , Ečclefiam Chrifti ha- bere poteftatem fpiritualem jurifdičtionis exter- nas , of quafi politic« . Conftat hxc veritas te- ftimonio Sciipturas tribuentis Ecclefi« jurifdičtionem externam, hoc eft, poteftatem ligandi, fčlvendi, con- tumaces , tamquam Ethnicos a fe repellendi cum D. Paulus in 2. Epiftola ad Corinthios cap 13. di- cat : abfens Jeriho , ne prafens durius agam , jecundum pi¬ te]} a tem , quam Dominusmibi dedit in adific at tonem: Deindc Chrifto promiftum eft Regnum in terris inchoandumj Ezechielis cap. 37. Fdciam eos in G enttm unamin ttrr», b Rex fummus er it Dominus imperans. Quod regnum non eft quidem de mundo, ac tem* porale, fed eft tamen in mundo fpirituale . Ergb ut hoc Regnum fpirituale in hoc mundo regatur ac confervetur , neceftaria eft poteftas jurifdičUonis ex- ternas. Puffendorfius cum fuis hoc Dogma inficiatur 'M grandi Opere de Jure Naturaj & Gentium , & i* 1 libello de habitu Reiigionis Chriftianas ad vitam ci¬ vilem . Quem longius confutare non eft mei inftitu- ti , cum id jam fecerint , qui de Controverfhs Chri- ian« Fidei Commentarios feripferunt. Rationes ra¬ men qusedam politicas , quas ille aftert ut a RepubH- ca excludat poteftatem cujufdam Sacerdotis, ut ait> extranei, hoc eft, fummi Pontificis, breviter funt re- iutandas. Religionem Catholicam in fufpicionem Regibus De jure Natur. & Gent. in Gen . 141 ac Principibus conatur adducere . Primo ob le&io- netn Sacrx Scripturas promifcue non permidam . Se- cundo ob Cleri. ingentcm magnificentiam > opes , aliaque commoda , tam perdnaciter defenfa obtentu Rebgionis . Tcrtio ob Cleri fajvitiam in adver Cx par- tis fautores Refpondeo Igitur, Calumniam ede Protedantjum, qui dicunt-, Religiončm Catholicam debere merito ede fufpe&am ob Sacrx Sciipturae le&ionem promi¬ fcue non permidam , cujus promifcuus ufus, & abu- fus Protedantes divifit in tet lacinias Se&arum , ut diffieile fit eas periequi numerando . Nam etiamnum hsdie Lutherana labes alios ex aliis errores parit , Indtfferentifmi facunda mater. Ad fecundum dico, Magnificentiam Cleri, hoc eft HierarchiiE Ecclefiafticae etiam quoad poteftatem , ac bona. temporalia j ede utilem Chriftiana: Reipublicae , atque his temporibus necedariam. Nam Clero pau- pere languet cultus Dei, ac templorum, ut multis ab hinc Sarculis vidimus: hoc deficiente, in vida foMtur populus, ac turbas agit. Ad tertium dico , Protedantes infecdari Tribunal I’nquifirionis adverfus haereticam praviratem , tamqu£m tyrannicum Antichriftum Sacra: Scripturas, Patribus, & Conciliis adverfum . Sed immerito . Et experientia conftat , ferpentem labem haerefeos hoc maxime remedio comprisni , at- que extingui. 142 Fars Trima C A P U T V. De officiis erga feipfum . D Uobus tantum indigemus quoad vitae confem* tionem y 6c modum tr&nfigendi ill^rn * fcilicet vidtu , čl veditu, juxta illud Pauli Epift. i. ad Timotheum cap 6■ Habentes. almenta, & quibus tegt- m ur , his contentifrmus. Ex lege naturali non indigenc homines vedimentis , nec ea tenentur adhibeie n llatu enim innocentiae cum tota lege naturali iumcien- ter tegerentur juftitia originali , d eam confervanent in Adamo . Ed ergo necelfitas vedimentorum pc® j peccati originalis, ad tegendam verecundiam, quain' fličta polt peccatum j primi parentes confuerunt fibip rizomata 3 ut in Libro & qui peccant, ab aliis corrigi poflint. CAPUT VII. De hominum Dominio in homines . I N Jure Natur« non datur dominium proprietatii unius hominis in alium ad ufus convenientes p r0 ' pter utilitatem Domini. Nam libertas eft hotnta' n n tl | T k^ S ' ^ utrum< l ue fimul efte non poteft , e t libertas , & fervitus . Qua propter h«c non c 1, de Jure Natur«. ^ r r Aliunde vero introduci potuit, fcilicet in poena« 11, & idcirco non eft contra Jus Natur« . Alirer eft * locmandum de fubječlione famulatus , qu« non i fl poe* De jure Natur. & Gent. in Gen. j 45 pcenam, fed in fubfidium eft introdu&a. Dominium dire&ivum, ieu poteftas imperandi aliis in eorum com* modum, & commune bonum, eft de Jure Natura . Sic poteftas viri in uxorem , patris in filios , & in totam familiam, qua quidem poteftas ad bonum or- dinem, Sc pacem inter ipfos neceflaria eft ; Sc reful- tat, poftto contradiu matrimonii, & filii generatione. Politicus Principatus , debito modo introdudtus , eft de Jure Natura, cum fpediet ad confervationem hu¬ mana ac civilis Reipublica. Ad regimen autem , Sc confervationem civilis fb- cietatis humana, non eft de Jure Natura neceffarius unus Monarcha. Sunt enim alii modi regiminum fuf- ficientes , licet fortaffe non ita perfečli: & ideo no- mine unius Principatus politici unum tribunal , feu poteftatem unam intelligimus , ftve illa in una Na¬ turah Perfona, ftve in uno conftlio £eu congregatio- ne plurium , tamquam in una perfona fidta , ut in uno capite exiftat . Princeps autem politicus potefta¬ tem ftuam a Deo recipit : tuni quia Principatus eft de Jure Natura , Sc Jus Natura eft a Deo : tum quia hoc innuit Scriptura : Ter me Reges regfiam , & legum conditorcs jufta decernunt \ Proverbiorum capite o- dtavo • Licet ergo poteftas civilis fuprema immediate di- catur a Deo collata perfečta hominum communitati per naturalem confequutionem ex vi pr-ima creatio- nis : & hominum communitas ex Jure Natura non teneatur ad unum regimen potius , quam ad aliud ; tamen poftquam in unam Perfonam poteftatem tran- ftulit, nequit citra injuftitiam ab illius dominio rece- dere, vel illius poteftatem imminuere. Poteftas hac reftultat naturaliter in humana natura ( ubi homines libere in unam communitatem perfe- R. T. Conft. Swigcicki 0. M. Tbigi. X ctam P ar s Pr ima &am congregantur , & politice uniuntur ) ab Audore natur«e ratione fuae providentiže : & idcirco dicitur collata immediate a Deo . At determinatio ad cer. tum modum regiminis eft arbitrio hominum . Pote. ftas fuprema civilis non poteft ferre leges de adibus pure internis. Hatc enim poteftas ad exteriorem pacem & hone- flatem focietatis humanas ordinatur, ad quam nihil re- ferunt adus pure interni . Poteft tamen de his adi- bus legem ferre , quatenus funt connexi cum adibus externis. Item poteft ferre leges obligantes in confcien- tia. Nam poteftas ferendi leges debet habere vim co- gendi , ut patet: coadio autem ftne poteftate obli- gandi in confcientia vel eft moraliter impoftibilis, qu : a coačtio jufta fupponit culpam; led culpa non eft, ubi non eft obligatio in confcientia: vel eft infufficiens; quia non poftet in multis caftbus neceftariis lufficien- ter Reipublicas fubvenire. Poteftatis civilis , etiam fupremae 3 capax eft ofl»« homo , quem natura , fpecialis lex , aut confuetudo non repellit . An natura repellat rationis ufu čaren- tes , quales infantes , ebrii &c. eo quod cen- feantur fimpliciter inepti ad regimen , per plures & ftindiones jureconfulti definiunt . Muliebrem fesu® admittit non infrequens experientia , quam natur® juri oppofttam nemo facile dixerit. Summa poteftas fub fe continet varia jura. Horu® alia lunt majora , alia minora : prima funt cum P 0, teftate fumma neceflario connexa. Secunda aliis etin® communicabilia. /• re *P' ciunt poteftatem tuendi Rempublicam; h*'’ ii udia, & °pc Sj a< } c uenc l um requifttas. Unde fl ult o cium Principis primarium , ut civitas ab interni 5 mLommodis tuta lit, & externis. Ad interna incofii- mo- De jure Natur. & Gent. in Gen. i47 moda evitanda, fecuritatemque confervandam condu- cic una, & unice vera Religio : Unde jus Sacrorum in protegenda Eccleda , adjuvando Eccledadico ordi- ne, excludendis religionibus falds, & peregrinis, no- vatoribus exterminandis . Habenda eft item cura ju- ftitije ferendis legibus , condituendis judiciis ac Ma- gidratibus , proponendis poenis ac praemiis . Quare hxc jura Majedatis , feu Principatus funt propria : Item alia, qua: publicas neceflitates requirunt , qualia funt jura tributorum, večligalium , commerciorum & opificiorum indituendorum , jus cudendte monetae, ordinandi contradlus, definiendi rerum pretia, condi- tuendi pondera & menfuras , erigendi Collegia Societates , Academias & c. Ad externa incommoda evitanda confervari debet pax, vel per bellum repa- rari. Inde nafcitur jus pacis, ac belli, foederum, le- gatorum : de quibus in Parte Secunda hujus Operiš: agendum erit . Et quidem copiodus, quam hačlenuš feci, propter materiae dignitatem & ubertatem , ut- pote quae multa multorum orficia , ad Jus Natura , & Gentium pertinentia compledlatur. Nune de vi ob- ligandi quam obtinent leges , &. quomodo peccent qui eas violant, diflferendum. T » DISPU- 148 Fars Prima DISPUT ATIO VIIL De Lege x ejufpte nji ob Ugandi. CAPUT PRIMUM, De Lege in Genere . L Ex eft commune prsf.ceptum, ju-ftum , ac ftabi* le , fufficienter promulgatum . Per illud commune excluduntur prsecepta particularia; per alias ve¬ ro particulas indicantur omnia , quse in lege polfunt defiderarir. Haec definitio communis eft apud Theolo' gos, & Jurifconfultos. Non contentus hae definitione Puffendorfius aliam tradit Lib. 1. de Jure Natur*, & Gentium capfc ^ Lex commodijjhne videtur definiri per Decretum } quo fuperior fibi [ubjedi um oblig.at , ut ad ijlius prafcriptttm aEhones [ms componat. Verum juxta hanc definitionem etiam iniqua Su- perioris alicujus dccreta dici deberent leges ; qu idque propter ejus commune bonum ferri de¬ bet ; idcirco per fe fpedlat ad poteftatem gubernati- vam Reipublicae , ad quam pertinet procurare ejus commune bonum . Haec autem eft poteftas jurifdi- člionis . At non omnis poteftas jurifdičlionis fufficit ad Ie- ges ferendas . Nam ordinarij judices habent jurifdi- člionem, & tamen leges nequeunt condere • Requiri- tur ergo principalis quaedam 3 & primseva poteftas in illo ordine. Eft enim condere legem aclus praecipuus gubernationis Reipublicae . Poteftas autem lisec pri- mario , & per eftentiam eft in Deo ; communicatur autem Regibus per quamdam participationem juxta illud Sapientiae 6. budite Rege s : qnoniam data ejt a Do¬ mino potejias vobis. In omni rurfus communitate eft aliqua poteftas Suprema in ordine ; in Ecclefta Sandtus Pontife* > in Regno temporali Rex , in Republica , qua: Ari; ftocrarice regitur , Optimates. Non enim poteft el- fe corpus , nifi /It monftrofum & mutilum , fine capi te Requiritur in Legislatore ex parte intellečlus judi* cium , quo ftatuat rem talem efte Reipublicae conve- nientem , & expedire ut ab omnibus fervetur . Lex enim debet efte jufta , & idcirco etiam lata pruden- ter . Ex parte voiuntatis requiritur adlus , quo Prin- ceps velit obfervari id , quod expediens judicavit • aclus vero voiuntatis refpicit obligationem fubdito- rum . Poft hsec necefte eft , ut manifeftetur fubditis decretum illud fufficienti propofitione Pufiendorfius materiam legum in genere efte defi- ni- De jure Natur. & Gent. in Gen. 151 ivit, quidquid ab iis a quibus feruntur , fieripoteft } falcčm o tempore, quo leges promulgantur. Sed Francifcus Suarez , aliique Catholici animad* ertunt., materiam legis debere efle juftam : & no- ine juftitias complečtuntur conditiones a D. I/idoro ib 5- Etymologiarum cap. 2. relatas nimirum, quod kdigioni congruat 3 quod difciplina conveniat, quod faluti pro- ~ciat. Aliquando ačtus praecepti per legem fupponun- ur boni & honefti de fe , & j^r legem accipiunt tantum neceffitatem & obligationem , quia antefc erant voluntarii , ut de ačtu audiendi Miflam, jeju- nandi , vel /imilibus . Aliquando lex datur de opere indifferente; ut de ferendis, vel non ferendis armis , tali tempore & loco; & tune ačtus fit bonus, & ex fficacia , & fine legis . C A P U T II. -De Lege JE tema ,. O Mnis Lex aliquo modo eft a lege atterna , & ab illa habet vim obligandi . Sumitur ex D. Auguft. qui lib de vera Religione cap. 31. ait: Conditor legum temporalium , ft v ir bonus ejl & Japiens , illam ipfam confulit aternam , de qua nulli animx judicare datum e ji , ut fecundum incommutabiles regulas , quid Jit pr o tempore jubendum vetandumve , difcernat. Et lib. 1. de li- bero arbitrio cap. 6. Nibil eji in temporali lege jujium 3 quod esc lege aterna non derivetur . Et qua"ft. 67. in Exo- dum: Lesc aterna Dei eji , quam confulunt omnes pi ne c fcitum ejje aliquod populorum , fed aternum quoddm , quod mundum regit , 'mperandi , prohibendique fapientia • Extant Manilii Libro primo de Aftronomia verfus illi: Uoc opus immenfi conflruFtum corpore Mundi } Membraque natur* diverf* condita forma , KAtris , atque ignis } terr* } pelagique jacentis Vis a nima divina regit, facroque me atu Confpirat Deus , dr tacita ratione gubernat. Quare dici optime poteft , legem hanc as terna m non efie regulam a&uum divinorum ad intra : nec e e regulam a qn* decent ^ eum » no “ Iproponunt pneceptum, fed tantum mdicant, quid ret ILura habeat . Lea .autem teterna habet mt.onem ■Leois reipedbu rerum , qua: gubernantur a Deo, ut liecundum illain moreantur , non refpcdbu Det , qut Inullum, utdiai, habet Superiorem. S. Aug. Iib. it. Icontra Fauftum cap. 27 . ajebat : Leu utrni eft mn | Dimim , ‘oolams Det , ordinem mtumlcm confenm ju. \bens . perturbari •oetans. I Hsec autem Lex atterna , ut eft proprie prsecepti- Iva refpečtu hominum , habet vim obligandi de Te ; lli fufficienter promulgetur & applicetur . Deus enim Ihabet fupremam imperandi poteftatem : erg6 & obli« Igandi . Imperat autem per fuam Iegem acternam . lEjus enim Imperium non incipit in tempere . Ergfc per eamdem obligat . Obligat enim vero in tempo- |re , habito ad creaturas refpe&u : Sed vis obbgandi lfuit ab jeterno. At quoniam Sterna hacc Iex non eft Iper fe ipfam hominibus viatoribus nota , debet uti. |que vel in aliis legibus, vel per alias innotefcere. Et louidem omnes neceflarid vident aliquam pamcipa- Itionem legis ateinse in fe ipfis; cum nemo utens ra- Itione fit ,°qui non judicct aliquo modo honeftum ef- Ifc faciendum , turpe vitandum . Aliqui rurfus afle- Luuntur legis xtemae cognitionem > vel naturali di- Ifcurfu , vel perfcčlius per revelationem Fidei j tan- Idem per Jeges juftas, temporales , ac creatas . Ut lenim cauf* iecund* oftendutit .primam , & creatur« ICreatorem ; ita leges temporales , quae participatio A. T. Conft. SV/gcicki O. M. Tbigi . V funt j j ^ JVj Trima funt legis setern« , fontem , a quo manant , often- dunt . Atque idcirco vel in legibus inferioriribus, vel per leges inferiores pofle innotefcere »ternam legem perfpicuum elt : & quidem non per diredtam cogni- tionem fub ratione participationis legis »tern« , led veluti exercite & virtualiter. D I S P U T A T I O IX. De proxima rcgula bonitatis , & m a Utice bum- norum alinnm, quce cft reČla rado , fen confcientia . C Onfcientia in genere nihil eft aliud , quam r«tn humana. Unde nomen traxit dičtamen confcien- ti« , quia ratio per iftud nobis dičtat^ quidli citum fit vel illicitum , quid a D o pr»ceptum vel prohibitum, quid fuafum, vel permiffum . Confcica- tia vel eftadlualis, vel habitualis. Prima eft ačlus ra- tionis , quo quis judicat aliquid tamquam conforn« vel diftorme legi divin« , hie & nune faciendum, omittendum . Secunda efl: habitus inclinans ad ejufmodi dinami' na ; de prout inclinat ad prima qu«dam univerlaliil*' ma di&amina , exempli caufa , jus cuique rribuen- dum, dicitur fynderelis: prout inclinat ad didlami na magis particularia, exempli caufa , quid hic & n i;IH fit agendum, dichur flmpliciter confcientia. In priore fenfu a Deo natur« Audtore indita ' q,u iccit honunem reBum } neque naturam deflituit lf ‘ r.cceflariis. Quare, ut ait S. Thomas in i p. q. 7 9’ * T [ 12 in corpore , opera e t nat ur ali ter nobis ejfe indita p r * ,,ct fta opcrabthun } Jictu indita funt principia jpeculabiliuM ■ Cofl- De jure Natur. & Gent. in Gen. 155 Confcientia dividitur primo in rečtam , & erro- nearn . Re&a eft quae; vere dičlat licitum vel illici- tum , quod re ipfa tale eft . Erronea , quie di&at li¬ citum aut illicitum , quod re ipfa non eft tale. Hatc fobdi vidi mr in vincibilem & invincibilem ; vincibilis in affečtatam , craffam, & levem. Dividitur fecundo in Iaxam , quže folum mortalia majora curat, & in Pharifaicam , quse magna parvi , parva magni facit. 1 Tertio in certam , tutam , dubiam , probabilem & fcrupulofam : de quibus omnibus breviter dicam , pr.-Etei'quam de probabili , quam clare , ac diligenter exponere decrevi , ut lečtor intelligat , a nonnullis probabiiifmum , quem non intelligunt immerito re* fpui. C A P U T I. De confcientia erronea , dubia } tuta , c trt a } fcrupulofa . E St~ femper peccacum operari contra confcientiarri erroneam . Probatur ex Apoftolo ad Rom. cap. 14. Oui aiitem difcernit ( fciliceC inter cibos , /Ibi perfuadendo aliquos prx aliis effe illicitos) ft manduca - vem , Dmnatm e ji , quia mn ex fide ; omne autem , quod non tji e* fide ( hoc eft ex rationis di&amine , ut expli- cant Chryfoftomus , Ambrofius , aliique Patres com« munitčr, Teccatum eji Peccat ergo, qui comedit cibos licitos, putans effe illicitos; putat enim ex confcien¬ tia erronea , peccatum effe comedere , & tamen co* medit. • * o Dubium eft fufpen/io animi non valentisfe determi* aare pro alterutra parte contradi&ionis . Varium eft . V 2 Pri- Pars Trima Primo negativum, quando ifta fufpenfio oritur exeo, quod pro neutra parte rationes appareant. Secundo pofitivum r quandd fufpenfio oritur ex eo, quod ap- pareanc- rationes pro utraque parte atquales, ita pror- lus, ut hanreat anceps intelledlus . Tertio exercitum, quando prsecife intelledhis hajret fufpenfus . Quarto Signatum, quando intelledlus adtu reflexo judicat fe dubitare . Quinto fadti , oum dubitatur, an res lit, nec ne . Sext6 Juriš , utrum liceat ,. an non liceat, Septimo Speculativum , quando verfatur circa adtio- nem humanam moda generali abftrahendo a particu. laribus circumftantiis; ut, An liceat vendere rem,.de qua dubitatur utrum ftt aiiena . Odtavd • pradticum, quod verfatur proxime. circa adlionem hic čc nune exercendam, fpedtatis omnibus circumftantiis; ut , An mihi liceat vendere rem, quamTitius mi hi dedi t cum talibus verbis ac tali geftu > ut dubitem, utrum mi hi illam donaverit, an commodaverit. Peccatum eft operari ex confcientia pradtice dubia. Qui enim exercet opus 5 , de quo , fpedlatis omnibus, dubitat, utrum fic peccatum, interpretative vult mn’ litiam peccati , de qua dubitat nam eo ipfo asqut vult opus, five fit peccatum, five non. Confcientia tuta eft, quae judicat tutum efte id eligere, quod eft legi conformius , vel’ quod ftat p' 0 lege contra libertatem : exempli caufa , cum facerdos judicat, tutius efte recitare officium Matutinum ante Miftam, quam poft Miflam . In dubio pradlico tutior pars eft eligenda; exempl* caufa, omittendo adlionem , fi in lila appareat peri- culum peccati, &; i n ejus> omiflione nullum. In dubio Ipeculativo invincibili tutior pars eft quenua . Primo Quando jure pofttivo ita conftituturn eft capite sAd audkntiam s & capi te Significafii , & ci ' pi- De jure Natur.& Gtnt. in Gen. 157 pite ultimo. De bomicidio , ubi expre/Ie decernitur, ut dubitans de homicidio a /e commi/To cenfeatur irre- gularis, ob bane rationem, quod in dubiis femitam debe - mus eligere tutiorem . Ubi e/l norandum , Pontifices Jta decrevi/Te ob fpecialem rereremiam Sacri mini/lerii, & ufos e/Te iila ratione , non tamquam continente prte- ceptum naturale per /e obligans, /ed tamquam propo- neme generale con/ilium , quo indučli ita decreve- runt in eo cafu particulari • Idque colligitur ex citati Capi tis Significajli verbis hu jufmodi y cuvn in boe cafu cef- fare ftt tutius , qu 'am temeni celebrare Quare hatc difpo/itio extendi non debet ad irregularitatem ex aliis cau/is , & multo minus ad alias materias; imo neque ad irre* gularitatem ex homicidio, in dubio juriš.; exempl. gr. Cum dubitas, ut rum incurreris irregularitatem occiden- do Turcam volentem comburere templum Chri/tiano- rum. Nam Capite, Is, qui de fententia excommunicationis jure c£t cautus , ut nemo ob aliquod crimen cenfen- dus /it irregularis, ni/I in jure expre/Tum /it. Secundo Tutior pars e/t fequenda, cum e/l pericu- lum damni, quod /ic dubitans tenetur cavere, exempl. gr. injuriae tertii , nullitatis Sacramenti &c. Hinc illi- citum e/l bellum often/ivum in dubio juriš. Tertio . Quando po/Te/fio /lat conrra dubitanterrr . Hinc inferior dubitans , an Superior ju/le imperet , tenetur obedire ; quia po/Te/Iio non /lat pro libertate lubditi, /ed pro aueloritate luperioris. Item qui du- bitat, an fatisfecerit voto , quod certo emi/it, tene¬ tur implere; quia votum e/l in fua po/Teflione. Ccn/cientia certa e/l , quae judicat aliquid ita fe habere , ut prudenrer non po/Iit dubitare de oppo- lito. Ad operandom ličite requiritur confcientia certa , qmdem certitudine metaphy/ica, in humanis /*• P« 158 P ar s Prim a pe impoflibilr; fed morali, excludente prudentem for- midinem de oppofito. Probatur. Qui fe voluntarie exponit periculo pec- cati, peccat, ut patec ex Ecclefiadici cap. 3. Qui mat fericulum in Uh peribk : ^>0 fed qui operatur cum prudenti fbrmidine, ne fua ačlio fit mala, exponit fe periculo peccandi, cum ita judicer fuam actionem hic & nune effe licitam , ut fimul judicet, fortafle effe illicitam. Confcientia ferupulofa ed fufpicio, ac formido or- ta ex levibus fundamentis , dičtans peccatum effe, ubi revera non ed , & hominem. anxium reddens in operando'. Caufae ferupulorum funt primo Complexio timida, fufpicax, & melancholica. Secund6 incondantia men- tis. Tertio ignorantia. Quarto occulta fuperbia , qua quis proprio judicio nimium fidit, nec acquiefcit alic* no . Quinto nimius timor peccandi. Sexto fuggertio Daemonis , & Divina permilfio ad punicionem pec- catorum praeteritorum, ad patientia’ experimentum >. & alios fines.. Licet, &; plerumque expedit agere contra ferupulum driede fumptum ; quia non ed vera confcientia , dd umbra confirientiae; cum non fit judicium faltem pe r ' fečtum, fed iolum fortis apprehenfio & formido p eC ‘ cati; vel fi fit judicium, ed fpeculativum, cum q u0 dare poted judicium pradlieum de honedate anioni' hic & nune, omnibus fpečtatis. <* CA- De jure Natur* & Gent. in Gen. 159 C A P U T II. De Confcientia probabili. ... II j aliquare: Opinio probabilis efl } quae habet pro fe fundamentum prudenti judicio folidum, & non repugnat aut veritatibus ab Ecclefia receptis, aut evidenti rationi, aut communi Dodlrinae a Theologis traditas. Quare quo plus opinio participaverit utram- que harum rationum, eo erit probabilior. Advertenr- dum hic efl, aliud efie, opinionem probabilem, aliud tutiorem. Primum dicitur in ordine ad veritatem ma- igis vel minus oflenfam: hoc autem fecundum vide- tur dicere ordinationem ad aliquem finem , feu ma- jorem utilitatem ad illum. Patet hoc in fententia ne- gante peccatorem teneri fiati m poenitere pofl pecca- tum , quae efl probabilior affirmante : hasc magis tu¬ tior in praxi , cum lit utilior ad finem recedendi a periculo peccati & damnationis. Certum efi hominem prudenter operari juxta pra* babilem cognitionem , quando aliam meliorem confie- qui non potefl . Tota ergd hujus materi« difficultas confifiit in opinione comparata cum alia. Pofiunt in- ter fe comparari opiniones aque probabiles, fed non «que tutže . Nam fi in omnibus «quales funt , libera efi; optio Rurfus pofiunt efie opiniones ita inxqua- les, ut minus probabilis fit tutior ad aliquem finem: aliquando vero, qu« probabilior efl, potefl etiam ef- fe tutior . Denique potell comparari una probabilis vel probabilior ad certam : interdum enim efl cer¬ tum „ in aliquo adlu, vel omiflione nullum efie pec- catumj če tamen quod contrarium etiam liceat, po¬ tefl 1 60 Par s Prim a teft non efte certum , fcd probabile , vel probabi. Iiu5. His fuppofitis , varia: funt fententiac. Prima ablo- lute, & fine limitatione dicit, licerc f.mper uti opi- nione probabili, rel.čba etiam probabiliori. Ita M di- na , primu* propagator Probabihfmi . Fundamentum efTe poteft, quia vel frmpliciter licer, vel uumquaur, quia cadem eft femper ratio: dicere autem, numquam licere , eft duriflimum : Ergo Iicet femper; quia illi opinio eft fufficiens humana^ cognitioni ejus, quod fie- ri pcteft, fatifque conformis rtčhe rationi. Item quii non poteft homo pondaare omnium opinionum fun- damcnca: ac denique quia etiam in probabilioribus opi- nionibus poteft timeri falfitas; quia, uc Aiiftot.les air, multa falfa funt probabdiora ve is. Secunda Sententia eft estreme contraria , ftmpfi efte certum prarfciendum probabili, vel probabdioji, juxta illud principium juriš: Tene certum , 6* cm/ne tu- eerttan', & id, quod probabilius eft, minus probabili. i Ita Conradus, S Antoiinus, Adrianus, Šoto Ratio effe poteft , qu.a fi homo dtbet ferre judicium inttr res prrbabiles, rcceftario judicat verum, quod jucficar probabilius. Ergo agere contra tale judicium eftet a$c- re contra prudenriam, & contra conieicntiam Ircn», quia fic agendo exponit fe quis majori periculo ope¬ randi malum . Quod confirmatur ex illo principio • ln tulu s tutius eji eitgendum : Sed opinio probabilior '** det ur tutior in confcientia , Iicet ad alios fines nefl fit utilior. Tei tu Stntentia eft , opinionem tutiorem efTe l<* quendam , inc probabiiis fit , fivc probabilior . M'ki videtur diftinčlione urendum. Interdum enim opiD^ nes verfan;ur circa jus ipfum , fčilicet , an ta* * :t ptohibitum Vel pratceptum, nec ne i rnterdun* vc: ^ cir* De jure Natur. & Gent. in Gen. 161 circa res ipfas, ut funt opiniones de Sacramentis, ut> an hoc modo fačta teneant, necne; & in medicina * an hoc pharmacum fit utile, vel perniciofum. In ju¬ re civili , an ide fit baeres, vel non &c. Dicendum primo, quotiefcumque ed opinio proba- ' bilis , hanc ačtion.m non efle malam , vel prohibi- tam, vel praeceptam, poted aliquis formare confcien* tiam certam, conformem tali opinioni . Favent huic conclufioni multa , qux adducit Navarrus . Favent etiam Sylveder, Angelus de Clavafio, & ipfeS. An- toninus in r. part. titul. 3 . cap. io Ratio ed, quia ex- cedit ordinarium modum humanae facultatis majorem cognitionem obtinere in fingulis a&ionibus. Item , quia edet intolerabile onus obligare omnes homines ad comparandas inter fe fingulas opiniones. Praeterea exidimo illam rationem fufficientem , quia quamdiu ed judicium probabile , quod nulla fit lex prohibens, vel praecipiens a&ionem, tališ lex non eft fufficienter propofita, vel promulgata homini. Quare cum obligatio legis fit ex fe onerofa , 6c quodammo- do odiofa, non urget, doneč certius de illa condet. Neque contra hoc urget aliqua ratio ; quia tune re vera contraria pars non ed rutior in ordine ad con- fcientiam ; neque ibi ed aliquod dubium pračtieum nec periculum. Intelligenda ed autem haec conclufio praecife ex diredla obligatione illius legis, de qua ver- lantur opiniones . Nam fortafle aliunde ex fine ex- trinfeco , vel ex alia obligatione quafi refljxa poterit aliquis interduin teneri ad operandum , vel non ope- randum juxta aliquam probabilem opinionem Et ex hac conclufione primo definitur illa quaeftio; An de- beat confedarius conformari opinioni poenitentis , fi. probabilis ed. Dicendum ed enim debfere, quia jam pccnitens ed bene difpofitus, & tuta confcientia ope- J2. T. Confl. Sv?izteki 0. M. Tblgi. X ra- I £ 2 Pr im a ratur. Seeundb definitur altera quteftio, utrum liceat confilium danti fequi opinionem probabilem , etiam ea relicfta , quam exiftimat probabiliorem. Dico pol- fe id fieri , dummodd qui confilium dat, veritatem in fuis refponfis retineat ; quia non dicit fimpliciter id fibi probabilius videri , led folum , pofle id fine peccato fieri ex probabili fententia aliorurn . An ve¬ ro expediat ita dare confilium , ad prudentiam fpe- člat. Secus vero eft in docendo • Nam tenetur pne* ceptor faniorem , & veriorem docfcrinam docere : m quo poteft per gradus peccare ; jux.ta matcriae. qua- litatem. Rečte autem faciunt, qui licet fentiant, moralen aliquam opinionem efte probabiliorem, fimul docent, quando contraria fit probabilis, tuta in praxi. Et ita obtinuit ufus y qui valde confirmat conclufionem pofitam. Tandem ex ea infertur , non oportere fem- per tutiorem viam eligere. Voco autem tutiorem fi* lam, de quo certus quifpiam eft , in ea nullum elfe peccatum ; quia eftet intolerabile , & praeter huma* nam facultatem: alioqui quoties tantum eft probabi¬ lis opinio, vel probabilior, quod non fit obligatio hlc, & nune jejunandi , vel faciendi hunc contradlum 5 deberet homo jejunare , vel abftinere ab illo contra- . Sed confequens eft duriftimum . Ergo & ante- cedens. , Dicendum Secundo . Quand6 opiniones verfantut drča res iplas, An fint tališ naturas, vel conditionb* laepe tenetur homo praeferre certam probabili, & P r0 ‘ a i lorem minus probabili ; quando fcilicet ex julb' tia, vc charitate tenetur vitare damnum vel incoflv mo um, quod in re ipfa fubeft, vel periculum ejus* S umi tur aflertio ex D Thoma in 4> diftinre , &: conjiequenter inde obligationem oti- ri . Iiic vero occurrere pofient varia: difficulrates, per- tinentes ad materiam de Sacramentis ; quas Lcčtor invcniet relolutas apud Summiftas,& in DecretisSum- morum Pontificum, qui Theles aliquot in hac mate- ria damnarunt. Ut temen farilKis eacpediri omnia poffint , intelli- genda eft praedičla conclufio, quando nulla fubeft ra* tionabilis caufa ad omittendam viam certiorem , & mi¬ nus certam eligendam ; ita ut urraque fit moraliter poflibilis zque , & facilis . Nam fi in altera parte , icilicet certiori, occurrat fpecialis difficultas, propter quam hic, & nune non poteft aliquis ea uti fine in- X 2 com- 164 P ars Prim a commodo , ličite interdum poterit omitti , quia pro tune non cenfetur moraliter poflibilis; & altera cum lit probabilis, poterit tune exiftimari fufHciens. Dicendum ultimo. Interdum licet uti probabili opi- nione circa adlum , omifia probabiliori , propter ali- quam utilitatem, vel qua in re ipfa tutier eft ad ali- quem finem honeftum. Hoc potefi; contingere in me¬ dico , fi in defperata neceffitate utatur medicina proba- biliter utili, cum alia certo utilis non fuppetit, etianv si probabilius fit fore inutilem, & certum fit non fo- re noxiam. Ratio eft, quia refpečtit confcientia: pro¬ babilis fuflficit ad certitudinem pračlicam : & alioqui in re non creatur periculum detrimenti ; fed vitatur potius , & additur fpecies utilitatis. Ouocirca non inv merito aliqui dubitant, an hoc non foium liceat, fed etiam fit praeceptum. Nam revera praeceptum efle ali- quando poteft ex obligatione charitatis , vel alia ii- mili , quando ex una parte eft gravis neceflitas pro- ximi j & aliunde nullum eft incommodum , nec pe¬ riculum ejus, quod ponderari pofifet . Si enim inter¬ dum ita accidat , ut ex utraque parte fubfit aliquod incommodum , vel periculum; prudenter comparandu funt, & illud eligendum, quod tutius videbitur. F JN1S PJUM^E FAKT1S. 1 6 j Si ^.3 && &&&) Si&aS? %???*?#?? £ $T£££ ££%t£ ££££T£ y yyy ?£ V££ gg R. P. CONSTANTINI SWIECICKI O. M. OBSERVANTIUM THEOLOGI. PARS SECUNDA DE JURE BELLI » E T P A C I S IN S P E C I E. DISPUTATIO I* De Bello , ejufqne caufis , ar Je officiis , ^«4 inde nafcuntur . CAPUT PRIMUM. Z)f origint , Natura ^ lictntia , 6* conditionibus Belli. Ellum, Cc dičlum a duello, feu certami- ne inter duos , vel duas partes , poteft cum Grotio lic definiri : £/I /J*r «5 per -u/m certantium , yw4 r qualicum- que modo, & in fe praecile fpečlatum, originem ha- bet a natura , & ed humano generi coaevum : Q^‘ a defenfio fui , fuorumque bonorum juda , ut ed me¬ di um neceffarium ad propriam confervationem contra aggredorem iniquum , cuivis ed a natura infita . De Bello offendvo ratio ed , quia exigit natura, ne fce- lus maneat impunitum , Čc quivis fe , fuaque podit defendere, non folum dum ačtii fit invado, fed etiatfh ut pod illatam injuriam, bonaque erepta , poflfc di* recuperare Hinc Tullius Libro tertio de officijs> tur 4, inquit, non p at it ur , ut aliorum fpoliis } nojtrai fad- tates , cupias , opefque augtmut . Ergo Bellum ipe&atum in fe, & ut ed qualifcumque tandem vindicatio, ori¬ ginem habet a natura. Utrumque Bellum, per fe Ioquendo, ed juriš me¬ re permiflivi , ita ut naturas jure dt licitum, non ta- men prxceptum. Probatur de Bello defendvo Quafl>- vis enim confervatio fui quoad fubdantiam dt dtf jure natura; praeceptivo ; cum eum exigat amor dbi debitus naturaliter , & ad felicitatem raiionalis natu* ra; dmpliciter neceffarius, nihilominus confervatio * U1 quoad modum violentum , cum occidone aggrelToris injudi , non exigitur abfolute a natura. Nam etiam ne defendone vitac aut bonorum , falva manet ■cuas eflentialis quoad partem nobiliorem , fcu an '' mam; De jure Belli 3 & Pacis in S pečk . \Cj mam : neque defenfio eft femper poffibiiis: & ftne prtecepto naturali fufficit poteftas defenfionis ad prx- vertenda incommoda , ne fcilicet natura fit expoftta hominum injuriis ac rapinis, cum infigni j a čl ura ge- neris humani . Non modo juftum , fed & necejfarium eft 9 cum w' vis illata defenditur. Probatur de Beilo offenftvo: Quia punitio fceleris, vel vindicatio fui, ac fuorum bonorum, laltem quoad modum violentum , non cfl determinate requiftta ab amore fui naturali. Nam lteft Principes, quamvis fu- premi non tenentur neceftario ad arma ruere , fed poftent aliud vindičhe genus excogitare ; vel , ut et- iam contingit, in caufe arbitros compromittere . Ac- cedit , quod fi ne praecepto naturali fufficiat poteftas vindicationis, Naturscjure concefta genti in gentem, ita prorfus , ut fatis tollatur hominibus praviš anfa graflandi in aliorum vitam , famam , corpus } & bo¬ na j atque , hac ratione quies fufticiens inter gentes fperari poffit . Secus enim , fi unufquifque noftrum , uC rečle Cicero animadvertit in Miloniana , raftat ad [e commoda aliorum , focietas hominum evertatur necejje eft . Quare Livius lib. 9 juftum Bellum pronuntiat , qui- bus eft neceftarium 3 quibuf jue nul/a , nifi in armis fpes . Concordat D. Ifidorus lib. 8- Etymologiarum cap. r. feribens: Juftum ejl Bellum quod ex edi&o geritur de rebus repetendis , aut propulfandorum hojlium cauja. Bellum publieum & folemne , fpečdatum prsecipue quoad formam > feu modum ufu receptum , five ftt defenfivum , five oftenftvum 5 eft juriš dumtaxat Gentium. Conftat haec propofitio ex conditionibus Belli ; in¬ ter quai denuntiatio > armorum conditio ne veneno fnt illita , ne fontes vitientur ; quae Jure Gentium indučla funt, ne catdes ultra modum fiant \ partim i 68 P ar s Sccunda cx effe&ibus Belli, exempli caufa, jus redigendi ca- ptos in fervitutem, jus direptionis, jus interficiendi quofcumque adverfa: partis , etiam foeminas certis in circumftantiis: quat in jus naturale , neque cadunt neque cadere poffunt, ut infra declarabitur. Objiciunt aliqui: Bella non potuerunt initium fu- mere , antequam gentes multiplicarentur , ac rerum communio de/Ineret , meum denique ac tuum , frigidun Hud verbum , innumeraque gignens bella, ut ait Chryloflo- mus in oratione de S. Philogonio, invalefccret : Er- go bellum non eft mundo cooevum. Refpondeo diftinguendo confequens : Ergo bellum non eft mundo cooevum , fpečfatum in fe , feu fp t- impacatus atque implacabilis ant- niifs, feritas bellandi , libido dominandi, & fic, qu* fmi/ia , hm ftou, qu.t in bellis culpantur. [Bella igitur cum mundo nato fuerunt: duobus fra- bus anguftus erat mundus , iniquo Caino videbatur Del fore beatior. Secuta funt Bella Gigantum , & ^ilcordes inter fe populos Cataclyfmus univerfalis , jilllo Dei judicio , perdidit . Pod Cataclyfmum re- tg 4 avit Nembrodus in Čampo Sennaar, oppreda Gen- tilm libertate: cui fucceflit Ninus, quem S. Augufti- iiiis lib. 4 dc Civitate Dei , aliique Scriptores pri- jin»;m eflfe dicunt , qul Bello aliena regna invaferit , ja^ue iti AfTyriorum Imperio initium dederit . Per iBflla lubinde Medorum , Perfarum > Macedonum , Kfcmanorum potentia , crevit, & periit. | 1 Si Horatio fides , pugnatum eft in k; 6 manibus , jluiguibus , dcntibus : deinde fuftibus , & lapidibus , d«mum omni genere armorum . Horum inventionem ^Jolephus Tuibalcaino ; Eufebius Moyfi armorum va- | ( rfctatem? Plutarchus Archyt;c Tarentino, čc Eudoxo jjfperfcčfioncm tribuit . 1 linžus , -^gyptios invcntores ((( jUnccac dicit , Spartanos Macha:ra & ga lex ; Me- ’j;dlm Myflenum thoracis & Afcia: , Epeum arieti* R- P. Conjl. Svitcick: O. M. T bigi. y mu- i jo Pars Secunda muralis; Vegetius fundam incolis Ba 7 eavium, Diodo- rus arcus & Sagittas Apollini , alii Z?tho , a It« Per- feo tribuunt . Pulveris Pyrii in v e niti orne m alii.Joanni Gutembergio Germano alii cuidani Bertholdo ; tor- raentorum primum ufum Blondus , & Volaterranus Venetis anno 1380 , alii aliis longe maturius adfcri- bunt. Adeo humanum ingenium ad hominum caedem exacuit, ut ait Virgilius -Aineidos lib. 7. Štev us amor ferri , if fcelerata inf uma belit. * Bellum ex natura fua, JureNaturas, & Gentiufli, imo & divino veteri eft licitum. Probatur prima pars : Bellum ex natura fua dc- fcendit a [ure Naturae , fundaturque in legitima fui defenftone , quac ab inftin&u naturali vim vi repel- lendi, & fua recuperandi originem habet. Probatur fecunda pars . Bellum Juri Gentium conforme , neceffarium ad tuendam Rempublicam > repdlendos hoftes , reparanda damna , juftitiam pu¬ hlicam coniervandam . Ergo eft licitum Juro Gentiun 1 - Probatur tertia pars . Contra Manichaeos , qui t f ' prebendebant Moyfem , Jofue, Davidem, caeterpfq ae Teftamenti veteris Patres , quod Bella geflerint • Deus ipfe de modo gerendi Belli fuum populum do- cuit j fic , ut liber Deuterofiomii, in quo artes li traduntur , vocari folet liber bellorum Domini • Sed quia Manichari Teftamentum vetus refpuebant, ideo ex novo , quod Jibenter admittunt, funt tie&' lendi. Dico igitur , bellum efte etiam licitum Jure n°*° Divino, feu Chriftiano. Eft contra Manichaeos, An*' baptiftas, Erafmum Roterodamum j Corneiium Agt 1 ^ pam, & alios. De jure Belli , & Pacis in S pečk . 171 Probatur D Joannes Baptifta, cum milites quidain cum confulerent , Quid Jaciemus & nos ? Lu.cz cap. 3. non jvtjfu eos , ut D. Thomas , duce Auguftino, inter- pretatur fecunda fecunda: qu*ft. 40 arma abjicere , mi¬ litix fe fe fubtrabere , fed contentos ejfe jitpendiis , neminem- que percutere . Item Chriftus Centurioni dicenti Mat- thaei cap. 8 Nam & ego bomo fum fub potejlate confliuuus , babe n s fub me milites, & dico buic : vade , 6* vadit; non man- davit, ut militiam defereret, fed poti us fidem landa- vit . Item Cornelii Centurionis £leemofynas rcmune- ratus eft: dono Fidei ; neque Petrus , cum eum face- ret Chriftianum , abjicere baltheum juftit , Ačtorum cap. m Sic Chriftus Matthati cap 2i. prattipit dari tributa Caefari , quibus aluntur milites : ideo enim tri - buta praflatis , inquit Apoftolus ad Rom. cap. 13.. Mi - nidri enim funt in boe ipfum fervientes , nimirum ut gladio punian&- pacis puhlic* hoftes : id enim antea dixerat idem Apoftolus: Non fine caufa gladium portat : Det enim Minil ter eft vindetc in 'tram. Confirmatur ex Patribus. S. Ambro/ius Serm. 7. haec habet : Non mihtare dtliElum eft , fed propter prsdan militare pcccatum eft. S. Aug. Epift ad Bonifacium 107. No/i puture , nemi ne m Deo plaeere pojjfe , qui armis bellicis mi- niftrat . Similia vi de apud Chrvioftomum , Bernar- dum, Gregorium Magnum, Nazianz^num , & Turo- nenfem , qui citantur a Bellarmino libro 3. de laU cis cap 14. Probatur ctiam rationc • Licet Reipublicac Chriftia* na: tranquillitatem tueri gladio , contra homines im- probos , qui funt hoftes interni. Ergo licet eamdem Bello defendere contra hoftes extcrnos . Confequentia patet , quia unum *que ac alterum eft needfarium ad felicem ftatum Reipublic* ; unum *que , ac alte- Natur* Jure permiflum. Si quis igitur ferio omne Y z Bel- 172 Pars Sccunda Bellum improbet, ego eumnon hsereticum modo, led Reipublic« proditorem elfe judico . Nulla certe Ref- publica diu poteft conliftere, nili quae militarem artem excolit. Cuni enim magna cupiditate ad aliena rapien* da ferantur homines • ubi obftaculum non videne, eo ruunt Hinc Bellum juftum , etiam oftenfivum, non modo eft licitum Chriftianis, fed aliquando eriam melius pace, imo & graviter obligatori-um, quando nimirum, oblata fpe vi&ori«, eft abiolute neceffarium pro lalute tempotali , exempli caufa fi lubditi externo ab hofle graviter vexarentur. Item pro lalute Reipublicae Ipiri- tuali , hoc eft Fidei Catholic« confervatione- Confirmatur exemplis. Sape enim Bella jufte lu- Ičepta adjuvat Deus , non adjuturus, li Bellum fo- ret illicitum. Sic auxi!io fuit bellum gerenti Conftan- Tino, ut narrat Eufebius in ejus vita , & 1 ib. p. Hi- ftoriae cap 9. Theodolio adjutores milit Sar.čios Joan nem & Philippum , tefte Theodoreto lib. 5. H^°- riarum cap. 24. Theodolio juniori Angelos , ut habet Socrates lib. 7. cap. 18. Sic adjuvit per miracula Clo- dov«um Regem, ut feribit Gregorius Turonenlis lib. i Hiltoriac Francorum cap. 30. Et Honorium Imperato- rem , ut Auguftinus teftatur lib. 5. de Civitate De' cap 23- Sic adlčriptos militi« legimus Chriftianos, vi¬ ta moribufque Santiftimos , etiam fub Principih^ Etlmicis . Nota eft Iegio fulminatrix fub M Aurelio > pluvia divinitus impetrata celebris. Denique nota l un ' bella Caroli Magni. Sandli Ludovici Regis Gallite 5 & aliorum. Objiciunt primo H«retici. Pluribus in locis Evan- gel.i bellum a Chrifto prchibetur. Nam Matt. cap- 5 ' Chriftus ait : fi q un te p ercvt jjc r it in unam maxiIlaM > prste & sit eram • Diligite inimicos vejlros . Verf. vero Sy r * lic ; Uaj J—*»» Ec De jure Belli , & Pacis in Specie. 17 ^ |Et Apoftolus ad Rom. cap n. Non vos defendentes cha- \rijjmi fcrrptum ejt enim mihi vindtfla &c. Vulgata enim Sy- Iriaca iic ^ .aa ^ ./j--? l-ijj Refpondeo haec teftimonia ex mente Parnim, atque linterpretum non femper efle inreJligenda de praece- IptOj ac puhlica ultione pertinente ad jnftitiam vindi- I ca ti vam , led de vindičta privata, qute hic prohibe- tur . Primus textus , feclufa neceflitate honoris Divi- I ni, conlilium indicat, ut Če ille Matth. cap. 5- <^fufe- renti tunicam , da illi & p at Hum . V ul g. vero Syriaca lic : raj oo;.a . Se- cundum, & tertium inulligitur de privata obligatione. Sic oraculum illud Ifaiae cap. 2. de Chriftianis : Non levabit gens contra gentsm gladttm , nec ultra exercebuntur ai pral'um *-extus vero Hebr lic: 2 « n ^ npn?p up nob'. jntelligendus cll vel de Chrifto tempore Augufti , toto lcilicet orbe in pace compolito , vel de Regno Chrifti fpirituali , ubi hodiš- nemo reperitur. Objiciunt lecundo. Bellum Chriftianis Sacri Canones prohibent, imponentes gravem poenitentiam repetenti- bus militiam , cx Concilio Nicreno Can. xr. Dicuntur implicantes Je Je Diaboii laqueis , qui militiam fequuntur , Canon e: Coutrariurn de pcenirenria , dift. 5. Jncapaces pa. nitentu Canone: Falfas. Reipondeo Canonom primum agere de iis , qui ob confellionem Fidei Chriftianat privati fuerunt cingulo militari a Diocletiano, vel Licinio Imperatoribus, & poftea cingulum repetebant parati negare Fidem. Secun- dus ik. tertius de iis loquuntur, qui ob peccata occalione militiat commilfa pocnitentiam egerant Volunt ergo vi- tari militiam , ut occafionem proximam relabendi in peccata , non ex fe , led per accidens ; cum militiae leges, fi bene ferventur, dent occaftonem virtuti: ftd illi, 1 74 Fars S e črnela. jUi 5 qui peccata commiferant in militia t vitio fuo con- fuetudinem peccandi contraxerunt: qute confuetudo tol- li non poterat, nifi fuga Militia:.. Objiciunt Tertid .. S. Joannes permifit Bellum Ju- datis dumtaxat ut imperfedtis: Sed Chriftus aliter do- cuit. Deinde ea. dixit militibus, non ut bene, fed ut minus male viverent . Sciebat igitur , fequentes mili- tiam non poffe bene vivere . Ita Erafmus Roteroda- mus, & eo telte Theophylactus Refpondeo Joannes prius dixerat militibus : Faci. te fruflus dignos panitemU . Verfio vero Syriaca fic : o-*.* J?J-a Inde milites pcenitentia compundli petierunt, quis effet frudlus bo* nus, quem facere deberent, vel ergo Joannes eos de* cepit , vel poffunt milites falutem confequi , fi fer- vent quod ille precepit. Theophyladlus vel male in- tellig'tur ab Etafmo , ut Bellarminus monet , vel f contra nos eft, nititur fruftra contra torrentem.. Objiciunt Quarto ex Patribus. Tertullianus, in Li¬ bro de corona militis h a-c habet : Licebitne in gladio con* verjari } Domino pronuntiante , gladio p eri tur urn , qui gladio fuerit ufus? & prrdio operahitur jilius pacis , cui nec litigati conveniet l Origenes L ib ^ contra Celfum , ait , Cb& Jlum omnta Bella fuftulijfe: S. Hieronymus ad Ageruchiam de Mo noga m ia . O/im bel/atoribus dicebatur : accinge gl*' ditun tuum \ nune Petro dicitur Converte gladium tuM in vaginam. S. Ambro/ius Lib. 10 . in Lučam: Donimo , cur cmere me gladium jubes , qui ferire me probibes ? tdeo fortaJ]e Petro duos gladios, afferenti , fatis ejl , dtcts , q tta f i Ktierit ujque ad Evangelium, ut fit in lege aquitatis erttdr tl ° > in bivangelio bonitatis perfeEho. S Aug. in Pfalm. 37* Nm o/are ccbemtts , u t moriantur inimici , fed ut corrig an ' tur. Refpondeo SS. Patres affirmant ,, Bellum p er lc De jure Belli , & Pacis in Specic . 175 au&oritate puhlica , caufaque Iegitima geftum e/Te il- licitum per accidens, feu refpečtu habito ad circum- ilantias. Tertulliani rationes prascipuas etfe illiciturn probant propter periculum idololatria:: Excubabit , in- quit j pro templts , quibus renuntiavit . Si plus dicit, ni- mium dicit. Origenes non ait Chriflum prohibuifle , fcd fuftulifle Bella per pacem univerfalcm temporc Nativitatis, ut ex contcxtu intelligitur. Hieronymus hoc tantum dicit, in lege veteri imperata fuifle Bel¬ la , ut neceflaria ab fubigendam terram promiffionis , in nova non quidem efle prohibita , at non tamen imperata , fed pacem potius infinuatam con/ilio , ut regnum Coelorum facilius homints confequantur. Am- brofus dc Bello publico non differit , fed de privata defen/Ione non adhibenda , idque per modum confilii ad perfe&ionem virtutis acquirendam. Auguftinusre- prehendit odium inimicorum , non Bellum juftum . Quod patet ex ea, quam citavimus, Epiftola ad Bo- nifacium. Objiciunt Quinto. Bellum opponitur pači, quae efl efte&us caritatis: malum igitur eft: Bellum, cum fu- fcipiatur ad odium , Sc vindidtam explendam : Dein- de arma Chriftianorum funt gladius Verbi Dei, fcu- t um Fidei, ut ait Apoft. ad Eph. ca p. 6 . Refpondeo. Bellum ita opponitur pači , ut etiam /It pacis inftrumentum. Tacem debet habere voluntas, Bellum neceflitas , ut dicitur Canone Noli 23 qua:£t. 1. Ad fecundum, Arma, qua: Apoftolus ibi numerat, funt arma Belli /pirituali* adverfus Damones. Unde non fequitur, prohiberi Chriftianis arma Belli corpo- rei, fi /It nece/Tarium. Conditiones Belli funt • Prima , poteftas fumma : Primo quia Bella, fpečtato Jure Natura:, nonni/i ne- celfitate indudfa funt, & eo confilio permilfa ab An¬ dore ij6 fars Secunda člore natur«, ut ii, qui judicem non habent, /us ♦ & juftitiam confequi poftrnt . Secundo quia qui Bel- luna infert, judicem agit in caufa fua> libi juftitiam adminiftrat injuriae vindicativam ; exponit Rempubli- cam magno periculo: atqui h«c omnia requirunt po- teftatein fummam . Tertio quia Bellum illaturus al¬ te ri poteftatis non fumm«, led fubordinatae , tenetur pri us experiri viam juriš per difceptationem pacifi- cam : nam ačtor fequitur forum rei . Forum anten; fubordinati eft via juriš: & ex Jure Natur«, & Gen tium abftinendum eft armis , agendunaque jure, cum agi poteft. Hinc eft, qucd in omni Superiorem agno- lčente Bellum injuftum praefumatur, in Supremo j'-- Hum, quia pratfumitur , eura , qui habet poteftateffl fupremam, viam juriš expertuna elfe; aliud non item Secunda Conditio eft caufa jufta . Ratio eft , qoi* Bellum eft modus defenfionis ac vindicationis gradi £mus, ex quo fequuntur mala quam plurima. H‘ ac requiritur caufa gravis & certa refpečtu Principi 5 ■ Nam alia eft militum ratio, quibus ineft parendi ob- ligatio, nili aliunde certo conftaret de Belli injuftit ,J ' Tertia Conditio eft rečta intentio. Ratio eft, t ur ct ' 3 De jure Belli , & Tctcrs in Specie . 177 regvltriter. Non enim opus eft denunriatione apud ho- ftem perpetuum, rebelles, proleriptos, praterito tem¬ pere induciarum, fi periculum iit in mora, nulla fpe, vel alia via fuppetente. Hatc denuntiatio de jure eft gentium , quia longavo Gentium ufu indučta; ftc, ut ca prarermifta, non bellum, fed latrocinium vocetur. Inde noti funt varii ritus a variis gentibus obfervati, cum bellum hoftibus denuntiarent. Quinta Conditio eft modus legitimus fufcipiendi , gerendi, finiendi , belli. De primo conftat ex dieftis . I De tertio dicetur, ubi de pace ; Ad fecundum quod artinet, requiritur ut arma ftnt Iegitima, veneno non infečla, ne fontes toxico mifceantur: qua conditiones fluunt ex jure Gentium, ne mala bellorum nimis au- geantur; non vero ex jure natura, cujus parum in- tereft , veneno, an gladio hoftis tollatur, tolli jufte I li poteft. Epiičopi, CIcrici , Monachi jure faero ve- Itantur, ne per fc ipfos pralia ineant, repugnante Ec- Iclefiaftici ftatus dignitate . Excipitur tamen extrema 1 necertitas confervanda vita propria , aut alterius in- Inocentis, patria, & communis boni Eccleiia. Item I pofTunt Epifcopi ob temporale dominium , & vi ju- rUdictionis feudalis pugnare per aliosduces confti- jtuendo. r I C A P U T II. % I Dc juflitia Belli ratione Religionis . f) Ell«m mere defenfivum pro gloria Dei, feu ra- J r ionc ndei ac vera religionis eft licitum : imo ortnodoxos Principes obligat ex officio fupremx protedlionis • Probatur prima pars . In Adlibus enim Apoftolorum legimus cap. 2 * a D. Paulo, cum /Ibi a R. 'P.Confl. Svifcrckt O. M. Tblgi. Z Ju- 178 P ars Secunda Judsis ob religionem capitales fieri infidias intellige- rctj perquemdam cognatum opem tribuni fuifle implo ra tam ; atque adeo tribunum collaudatum fuifle, quod militari przfidio Paulum munierit- Quod exemplum Epifcopis omnibus Auguftinus ita proponit imitandum, ut prodiraš Eccleflae eos incufet, quicumque opem Magiftratus invocare neglexerint • Re fertur locus Auguftini Canon. 2. Cauf. 23. quseft. 3■ Sic laudantur in Sacris Litteris Machabsei, quod Religio- nis caufa contra Antiochum farvientem fe fe defende* rint. Sic laudatur Conflantinus Magnus, quod arina- ta manu Licinium repreflerit: flc Armenii, quod fum- ptis armis Maximiani furorem fregerint , Chrifti fidem perfequentis. Probatur fecunda pars . Principes ideo funt conffi- tuti, ut eorum fubditi vitam agant non modo tran- quillam in omni honeftate, fed etiam quietam in on ni pietate, ut ait Paulus ad Timotheum cap. i. V°' cantur nutritii Ecclefias ab Ifaia cap. 49. Advocati > & Protedtores in Canone Tihi Domino Diftindt. 63. Bell um defenfivum Ecclefiae tenentur Princeps gerere- Confirmatur. Imperatores Orientales, Ecclefiamdfr ftituentes in temporalibus, neque iliam tuentes a L 0 " gobardicis injuriis Sc rapinis, amifere imperium, tran y lata in Carolum Magnum Casfarca Dignitate. Erg°- fortiori negledti officii fe reos facerent , fi Ecclef deftituerent in Spiritualibus , nec defenderent vi' a Ecclefise membra , ac Dei templa ab injuriis imp rc ' bor um Objiciunt Primo. Non eft necefTe , ut vera RdjSf armis defendatur. Nam fatis potens eft Deu s, ut ^°nem defendat : ejus enim agitur caufa . . Chrifti Regnum non eft de hoc Mundo. Ergo art 11 ’ non indiget. Dc jure Belli , & Pači s m Spccie . 1 79 Refpondeo. Spe&ata Dei omnipotentia, qui poteli conlilia inimicorum confundere , impetum frangere , non eflet bellum neceffarium. Sed quia Deus uti vult inftrumentis naturalibus , idcirco Principes , qui Dei vices agunt in terris, tenentur bellum ab ejus Ecele.- fia propulfare • Ad id, quod additur , dico, Regnum Chrifti non confidere in Dominio temporali, quod ipfe gerat re- gia magniflcentia ; fed coniillere tamen in congrega- tione Fidelium , qu«e contra iniquos eft armis tuen- da. , Objiciunt Secundo . Non eft permiflfum a Chrifto ut armis defendatur vera Religio primo quia Chri- ftus prohibuit ne fuam caufam Petrus gladio defen- deret Mute-, inquit Matthai cap. 26 .Gladium tuum in vaginam : quicumque enim fumpferint glad um , gladio peri- bunt . Secundo quia Difcipulos fuos fugere, non re/I- flere voluit, Matth cap. 10. Tertio quia nec aliud lpfe fecit, Joan cap 8 Quarto quia Apoftoli & Martyres gaudebant proChrifti nomioe contumeliam pati. A&o- rum cap. 5 Qiiinto quia tefte Ladantio lib. 6. Divi- narum Inftitutionum y Cbrijlianorum e/l non repugnare , fed pati ; Et juxta i 11 ud Pfalmi 43. tamquam oves occi~. fionis reputari . Textus vero Hebr fic : r v ?9 Refpondeo. Vetuit Chridus caufam fuam defende- re gladio au&oritatc privata contra voluntatem ipfius Chrifti, non gladio fumpto ex publica audoritate pro Domo Dei. Ad excmpla adduda ex Sacris litteris dico, ibi pa- tientiam commendatam fuiile, ialvo jure defenfionr?. Nam Chriftu«, Apoftoli, Martyres in primitiva Ec- clefia erant omnes privati, neque Magiftratum ullum Chriftianum habebant. Ergo mirum non eft , quod perfecutoribus nequc fuam, neque Miniilrorum, ne- Z z que i.8o P m * S cc nudit que Magiftratus manuum opponerent. A d ultinrum refpondeo, Chriftianorum effe non repugnare modo il» legitimoj fed eofdem po/Te repugnare modo legirimo, Juri Natur« ac Gentium confentaneo . Lex enim Evangelica non abrogat Političen Chriftianam; non ju- dicia, non bella. Adde, quod armis defendentes Ec- clefiam faris multa patiunrur propter juflitiam. Objiciunt Tertio. Inconfulte defenditur armis ve- ra Religio. Sic Judacis adverfus Affyrios AEgypti opem implorantibus refpondit Deus, in Deo , non in burmii tmxiliis ejfe eonfidendum : Ifai* cap. 20. & Ezechiel. cap 29. Sic expe<£tandum nobis efie a Deo auxilium Ifaias pro- nuntiat cap 30. In fdentio , ac Jpe erit fortitudo vejin- Textus vero Hebraicus fic: apt^, Refpondeo. In Deo effe eonfidendum primario conti- dentia difereta, nec excludente humanam induftriam) non vero Deum e(fe tentandum prafidentia indiferera ac.temeraria . Judai merito funt reprehenfi, qu/a mi- nus in Deo, quam in Aigypti auxiliis confidebant. Si' lentium, & fpem non excludit, led comple&itur nA' xime legitima defenfio Religionis. G A P U X III; Ouid fentiendum in fpecie de caufa jujla belit adverfus Infideles . D Ico primo Licere bellum defenfivum Religij caufa adverfus Infideles quofcumque ; im 0 * offenfivum , utrumque praecipue contra T ur ' cas ? & alios ufurpatores terrarum, qu*. oIim.-fuera nt Chriftianorum. Probatur prima pars contra Lutherum. Licit un1 eft bellum ver* Religionis defenfivum in genere ; er ' De jure Belli , & Pacis in Specie . i S i g6 etiam in: /pecie contra Turcas Chriftiani nominii juratos hoftes. Piobatur fecunda pars adverfus quofdam Prote- fiant es Lutheri afleclas . Ture« nullo jure occupa- runt Chriftianorum terras ac regna , plura quotidie occupare moliuntur > iis maximas aerumnas intule- runr, Chriftianos in fervitutem, & ad Alcorani im- pietatem traducere conantes : Ergo , nifl obflent fpe- cialia padla, beli um eft ilJis inferendunv. Gonfirmatur ex eo r quod Summi Pontifices, Urba» nus II. Pafchalis II. Eugenius III. aliique plures , item Generalia Concilia , Lateranenfe, Lugdunenfe , Viennenfe , & alia bellum fa:pe Turcis indixerint ; quod S. Bernardus , aliique Sančli viri concionibus pubiicis excirarint Populos ad hujufmodi bella , & Sermones miraculis confirmarint , ut ipfe tradit Ber- nardus; quod tot Imperatores, ac Principcs bella fa± era fulceperint. Objicit primo Lutherus . Bellum a Turcis illatum eft virga ; Ture« funt Dei flagella , quibus Chriftia- norum caftigantur fcelera : atqui non licet repugnare flagellis Dei; Ergo nec Turcis. Refpondeo etiam in veteri Teftamento Reges Gen- tiles erant Dei flagella : & tamen Judatis lieuit eis re* flftere • Nam fulcitatos a Deo legimus Othonielem , Gedeonem , Samfonem , ut contra ejufmodi flagella populum defenderent . Imo etiam fames , peftis , & morbi funt flagella De»; & tamen licet nobis ea pro* pulfare. Objiciunt fecundo. Ecclefiac utilior eft perfecutio , quam tranquillitas. Ergo potius orandum pro tribula- tione, quam pro pace. Confirmatur. Deus per Jeremiam monuit Judaos , ut fe fubjicerent Nabuchodonofori, neque reftfterent-, nifl. x8z Fars Secunda nifi gravioribus pcenis mulčlari vellent, Jerem. cap 27, Ergo idem nobis faciendum eft . Refpondeo, perfecutionem non femper effe titiliorem Ecclc/j«, le d t antummodo eiprodeffe, cum periculofa noneti) Sc Chriftiana fortitudine exantlari poteft: adeoque e/fe tolerandam inftante neceffirate. Hinc mo. nec Chridus: Orat e , ne intretis. in tentatiomm : Et A po- ilolus. ad Timothaeum cap. 2 . Nos jubet or ar e pr a bns^ ut quietam , 6* tranquillam vitam agamus. Verf enim Syriaca iic : La»nsa JoofijZaEa . ]-Aa Ad conflrmationem dico , Deum non tantum mo- nuiffe Judapos, ut fe fubjicerent Regi Aflyrio, fed VO' lun ta tem luam /ignificaffe } ut jugom admitterent ia lede rum pcenam . Itaque Regnum Judatorum in Adyrium trandub- rat, ita ut illis non relinqueret Jus Bello leeitim reiiltendi. * Objicit ter ti 6 . Hermanus Coringius Protedantium Cjennanorum hujus feculi Princeps: Nnllum fupereft Jus Chndianis in Turcas refpe&u Teme Sap&*' quam ab hinc annis plus quadringentis. poffident Tur* cx . Ergo beli um /altem offendvum in Turcas efl ' licitum . Probat antecedens primo , quia commu^ perluabo hu j US juriš , & au&oritas Romana Cun* ran* j™ ant ’ en * m periuafio non nititur nili ar * lium Roman * Curke, cujus mens, Sc confi; Hum n, lat ? r ^ Ecck/iafticam poteftatem; cum m* nl ' PperiAuL * ^ lt °' a ^ u f a f uer *t hac improvUa populi črednihath . UC ' *n° rt g er is > ut J ubduceret robur fortium. virorttM > rarn fi nn “' ' Q- Uia Chriftiani Ocdden»- ; 1 Ouce, expeditionem fufciperent, T ur ' cx Dc jure Belli , & Pncis in Spccic. 183 CX jus inTerram Sančlam, multo jam tempore, quie- te poflidcbant , & pa&ionibus initis cum Graecorum Impcratoribus pofleflionem confirmaverant. ReTpondeo. Communem perfuafionem ( praeTcinden- do a fpecialibus pačlis ) quoad juratum Chriftiani nominis hoftem niti Jure Natura, quo licet injuriam vindicarc, & recuperare bona injufte erepta , ut fu- pra diximus. Habet etiam fundamentum in Jure Di¬ vino , quo vindicare licet infidelitatem > cum fumma Dei contumelia indučlam: in Jure Gentium, quo li¬ cet hoftis molimina praeoccupare , ne Temper nocere poflit, cum Temper velit Nititur denique Jure hu¬ mano poTitivo j quo licet tot Criftianorum myriades ex inTami Tervitute eripere , & majora damna prar- cavere . Adea qua: dicit de Curia Romana , refpondeo efle fomnia delirantis, vel odio in Pontificios amentis. Ad Tecundum ReTpondeo. Jus illud, Chriftianis eje* člis , fuiffe ante ulurpatum a Turcis Steculo Tepti- mo, nec ullis umquam Imperatorum pačtionibus con- firmatum. » V*. -/ . ••**- ‘ l ’ C A P U T IV- De Eello caufa Religionis contra Tagtnos . D Ico primo Religionis propagationem non eflfe cauTam legitimam inTerendi Paganis Belli , quia Pagani Tunt . Dico Tecundo Paganos indirečli t.in.ummodo adduci poffe ad veram fidem. Ita docent • Thomas , Molina , Suarezius , Sotus , Perezius tonna OdienTem, Panormitanum, aIiofque quorum ta- ?, en raf iones minime nos movent , ut infidelitatem 0 arn inter Belli cauTas numeremus. Pro- 184 /Vj Secunda Probatur prima pars . Ad Bellum Iegitime infe. rendum ratione deli< 5 ti , & dnjuri* requiritur juriš didtio ordinaria vel extraordinaria . Sed neutrum habent Chriftiani Principes in Paganos , Ergo non poffunt inferre bellum Paganis , quia Pagani funt. Major propoficio fundamentum habet in Jure Na¬ tur* & Gentium , quo bella regunrur : quod jus non deftruit lex grati* , led potius perficit . Mi- nor eft evidens de ordinaria jurifdičtione : Extraordi- nariam Principes Chriftianos habere probari non potelt teftimonis apertis Sacr* Scriptur* . Confequentia le- quitur; quia Chriftianis Principibus inferendi iis Bel li , qui ad Eccleft* , aut eorum jurifdičtionem non pertinent , alius titulus non fuppetit , auam quen ratio naturalis , & Jus Gentium didfat ; quo jure, qui extra jurifdičfionem exiftunt , legibus po/itivi ; Objedli non funt. Quare S. Paulus in priore ad Cc rinthios Epiftola cap 5 ait: Quid mihi de Us, j®' ris (id eft .extra Eccleftam ) junt jndicorei Siquidem eos D.eus judicabit. D. Thomas in z. 2. qu*ll 12. art- 2. diferte habet: <- 4 d Ecclefiam non pertinet punire irifo' Urnem in iis, qui numquam fidem fufcepernnt. Probatur lecunda pars : Indiredfe adducere ad ve ram fidem infideles eft per Apoftolicos viros Evangc lium Chrifti pr*dicare , Fidem unice lalutartm a n * nuntiare , fuadere 3 perfuadere .* led viri Apoftoli cl jus hujufmodi habent pr*dicandi Evangelium on 1151 creatur* ; ergo jus habent adducendi indiredte j h° c eft hortatu , non Imperio ad veram Fidem. Ex his colligitur primo . Quod didhim eft de ifl“* delitate , locum etiam habet in aliis fceleribus etiani natur* legi repugnantibus ; modo non cedant in n °' liram , vel alterius innocentis injuriam. Par enim r a tio de infidelitate eft, ac de fornicatione, ebrietate j De jure Belli , & Pači s in Specie . 18 $ apina , ac caeteris. D. Thomas Ioco citato de infide- itate haec habet : Infidelitas fecundum feipfam non repu- nat domini o , eo qti'od dominium introdu&um fit de Jure Gen ■ iufn, qnod eji j us btmaman : Dijlin&io autem Fidelium & nfidehum eji fecundum Jus Divinum , per qu'od non tollitur s humanim. Quare ut Apoftolus praecipit in Epiftola d Romanos cap. r 3 - etiam infideiibus obtemperan- um . Quod argumentum applicari potefl ali is deli- lis, quibus fcateat unumRcgnum, propter qux non fl ei bellum inferendum ab externo Piincipe , ni/I ujus flatui ea delidla noxia fint . Quod fi noxia int, licitum efl denuntiare , ut Populi Regni finiti- ni a padlis abflineant, quas; in innocentium injuriam edunt . Quod fi ab illis defiflere noluerint , fas efl overe contra ipfos ea de caufa bellum , juxta illud roverbiorum cap. 14. Erue eos 3 qui ducuntur ad mortem; qui trahuntur ad interitum , liber are ne ctffes . Ergo natu¬ rah jure finitimus Princeps defendere potefl innocen* es ab injuria , quje ab aliis infertur. CjlligUur fecundo . Licere Chriflianis Principibus eilum , fi opus efl , inrerre infideiibus , quando hi on permittant Evangelii pra:dicatoiibus illud annun- iare. Hxc fententia efl D. Thom* 2. 2 qujefl. io. rt. 8 Rario efl , quia injuria fit Chrifli Apoflolis , Eccle/iae , ad quam repellendam , & vindicandam ellum licitum efl, partim Jure Naturali^ q U ia jufla ex defenfio innocentium; partim fupernaturali , quia faculras prardicandi Evangelium a Deo efl } juxta il¬ lud Marci cap 1 6. 11. Euntes m mundum univerfum pra- dicate Evangelium omni ere a tura . Atque hoc titulo Hi- fpani , ac Lufitani in novo orbc plures Provincias iu_ fte occuparunt. Colligitur tertio . In Evangelic* pratdicationis de- ienfione vitandos efTe tres fcopulos . Primo caven- F. T. Conji. Svriecicki O. M. Tbigi. A a dum P ar s Sccunda dum, ne hic prattextus /it intempeflivus ] ferviatque in deftručhonem potius, quam aedificationem, fi nem- pe Religionis defendendae fpecie legitimi Principes de- turbentur , bona eorum, ac terras in ditionem fuam redigaritur. Secundo ne comes de/it manfuetudo Chri- ftiana. Vis enim facit ex infidelibus /iinulatores; non veros Dei cultores : Tertio ne fub hoc praetextu ir- repant vitia ambitionis, & avaritia;. Objiciunt primo Oflien/is, & alii: Infidelibusob in- fidelitatem auferenda e/Te Regna , & in Chriftianos transferenda praedixit Dominus , Matth- cap. 21. J* feretur a v obis Regnum Dei 3 6 ” dabitur Genti pacienti ja- Bus ejus . Ergo poteft inferri bellum . Vulgata vero Syria- ca fic : w\aA-.Z* * \ * . Refpondeo Prsedixit Dominus, a fe Regnum aufe- rendum Juda;is; non juffit, ut Principes Chriftiani R^ gno fpoliarent omnes Ethnicos Reges. Objiciunt fecundo. Hasretici, Apoftatas poffunt M- mis compelli ad veram fidem iterum fufcipiendaffi > quam deferuerant, ut teflantur S. Thomas, & An- guflinus. Ergo etiam infideles po/Tunt compelli ad v £ ' ram fidem profitendam. Refpondeo difparitatem peti ex jurifdičlione, qua ® 1 habet Eccle/ia in eos , qui deferta Catholica Fide 1 ha^re/im fequuti funt: quam juri/dičlionem non hafc* in eos, qui numquam fuerunt Chriftiani ; fi Ecclc^ non habet, multo minus Principes habent. De Judaeis , ac Paganis ita decernunt Imperator * 5 Honorius, ac Theodo/ius lege Chriftianis 6 capite d* Paganis: Quod J udais , ac Taganis quiete degentibus , n ,L " que tentantibus turbulentum , legibujque contrarium , rM nUi inferre , Religionis auBoritate abuji , non audeant . Hi' 1 *' AIexander II. Pont. Max. Bellum in eos infideles p* r mittit, qui Chriftianos perfequuntur, aut ex Urbibus? vi De jure Belli , & Variš in S peric . 1 8 / ' ropriirque fedibus expellunt. Ita habetur in capite : ijparitas i. caufa 23- quaed i?. Quaeres, quid fentiendum de Bello adverfus fubditos nfidelei 1 Refpondeo primo Subditos infideles, ut funt adxi , & Saraceni captivi Chriftianorum, non pode i & armis compelii ad veram Fidem profitendam : ode tamen indirečte • Secundo ne indirečle quidem ode , fi obdent padla a Principe Chri (liano cum pds inita. Probatur prima pars-c^Si fubditi infideles podent & armis cogi diredbe ad veram Fidem profiten¬ dam , vel ad internam podent , vel ad e.vternam . Neutrum poteft dici . Non ad internam ; quia ut ait Ladlantius , nibil tam voluntarium , qudm Religio , qux ft oaSla , boe ipfo mila eji : Et quia ut ajebat Maximi- lianus II. Imperator, non eft major tyrannis , quam velle confcienriis dominari . Hinc. illa Stephani Ba- thorii Polonic Regis invidli prteclara fententia , tria foli Deo ede refervata ; primum ex nihiio aliquid facere ; fecundum fcire futura ; tertiiim imperare vo- luntati. Sed neque cogi podunt ad profedionem veras Fidei externam, quia obdant claridima jura. De Ju- dais, Canone de Judaeis 5. didincl. 45 decernitur fic: Nemini deinceps ad credendum. 'oim inferri : cujus enim vult 9 miftretur Deus > & quem vult , in dur at. Item Can S kut Juditi 9. Statuimus , ut nullus invitos , vel nolentes J ud jo s ad Baptifmum venire compellat . Rationem tradunt iidem Ca - nonet : Non enim inviti falvandi funt , jed volentes , ut fit Integra forma jujliti exa r “ cafu relapfus , vel diredte cogi , vel ob perfidiaffi ex; ' lio puniri poffunt , ut. habet Canon de JuMs 5. 4S* Oportet , ut fidem 5 quam etiam vi vel necejfitate c:i ' Sli fufceperunt y tenere cogamur atque hoc a fbrtic ; - intelligendum de illis , qui ut Chriftiani. nati , A educati rurfus ad Judaifmum, infidelitatem , vel etia' hasrefim apoftatarunt. Quo ad cafum fecundum p aU ’ ex didtis in primo notando. De 'jure Belli 3 & Pacis in Specie . 191 C A P U T V. De Jujiitia Belli contra Subditos bxreticos caufa Religionis . P Rimo Haeretici fubditi vi & armis domari pof- fun , & a d Fidem Catholicam , quam deferue« rant, directe compelli: eflque haec iententia San- aomm Patrum , Dočlorum , Politicorum . Secundd ]\ r on raro eft obligatio reprimendi ejufmodi Novato- 5 cs » maxime hacre/iarchas . Tertio etiam non fubditi in aliquo cafu debellari poffunt. Quarto meliora reme- dia lunt aliquando magis opporruna. Probatur prima pars . Aučloritate D. Thomx , qui 2. q. 10. art 8. bate habet: t sdlii vero funt tnfideles , qui quan cque Fidem fufceperunt , & eam profitentur , ftcut bxre~ ttct •> & qu’citmque i^poflate ; & taks f 'unt etiam corporaliter comr F* ut im ^ Cant > qtwd promilenmt , & teneant . auod (e- me/ fufceperunt . / Probatur fecunda pars. Quia Princeps eft Profesor cc c ia: * n * L1 ° Jominio^ adeoque non debet pati fubdi • P rum . P er ^ er ^ onem > quas imminet ab hsrefarchis ; Ergo illos Bcllo perfequi debet.- tj IO a , tl , n ,^ C declaratur tertia pars duplici cafu. Si Rex vel iubditi unius Reg ni deficerent a Fide Catho- i L ,^ U. con arentur fubditos vicini Regni in eamdcm 1^ r 10 .^ em P er ^here , poifet vicinusRex etiam bel- Jo ie, iuoltjue defendere , & injuriam ulcifci . Si in r k! 10 ^ U0 P’ ain eflent haeretici Ecclefite pacem J** antes ’ P°^tifex Maximus tamauam univer/al is al' niUI o ^ a ^ 01 ^ P°^ et coinmittere, ut: f tepe coinmi/it ^Jcui Principi , ut ijlos etiam armis comprimeret . rni ‘ s caius nititur jure defen/Ionis legitimte : alter legi- 1^2 P'ars Secunda legitimo titulo jurifdičlionis Pontificiae in omnes Chri- fli Fideles, qui per Baptifmum , tamquam januam, femel ingreffi funt Ecclefiam, quamquam hasretici /Int, ac rebelles Ecclefiae matri, quse eos peperit Chrifto : ficut fubditi in politicis non cetfant dfe fubditi per hoc, quod fint rebelles , adeoque per fe , vel per aiios a legitimo Principe debellari , & ad obedientiam rc- duci poftunt. Sic legimus a Gregorio Magno Africa: Exarchum incitatum fuifle, ut Bonatiftas bello coni' primeret. Probatur quarta pars ex regulis prudentiae , qiue di- čtant, non exponendos extremis periculis fubverlionis fideles fubditos: quae fubverfio timeatur ex parte hx- reticorum, qui fi bello vincerent, omnia ad arbitriran mifcere poflent. Objiciunt Primo Acatholici : Hrerefis non elt ju- fia belli caufa : non funt igitur armis puniendi hxrt tiči. Antecedens probatur: vel enim Ipedlatur hsre- fis ut peccatum fimpliciter, vel ut peccatum turbans pacem Ecclefiae, vel etiam Reipublicae. Si rptdlarur, ut peccatum fimpliciter, puniri poteft ab Eccldiaftco tantum foro, poena fpirituali, non a Magiftratu p& rii corporali, feu bello : fi fpe&atur , ut turbans pac eS!1 Reipublics , eft jufia quidem belli caufa: fed non con* tingit, ut haerefis pacem turbet poiiticam. Refpondeo . Si haerefis turbet Ecclefiae pacem, nCl poenae fpirituales quidquam proficiant, advocato in au* xilium brachio Saeculari, eft coercenda . Deinde q u ' s neget, utramque pacem ab haerefi interturbari ? Ecclu- fiafticam quidem immediate, poiiticam mediate? Ra tio eft primo quia turbata pace Ecclefiae: , pax R el ' publicae nequit confiftere. Quippe animorum dilfidi un ' confequi folet Regni divifio . Idque conftat expen £l] ' tia tot Sreculorum. Turbas, & bella in oriente e xCI ’ ta- De jure Belli , & Pacis in Spccie . 193 tarunt Ariani > in Graicia Macedoniani , in Africa Donatifta:, in Imperio Romano Iconomachi, & Al- b;gcnfcs, in Bohsmia Huftitac, in Gallia Hugenoti, in Germania Anabaptifta: & Zwingliani , vix ulla umquam familia fuic, in qua Religionis diflenfus con- I tention.s & rixas exitiales non pepererit . Ratio eft fecundo ipfa natura haerefeos. Ubi enim i e*R hjere/is, ibi eft fuperbia, atque dilcordia. Si enim ; h«tretici in Sacramentorum adminiftratione a Catholicis diflident; fi templa eorum & monafteria evertunt ; fi Epifcopis & Clero illudunt ; fi ritus ac eseremonias eontemnunt, li facrificia, jejunia, dies feftos execran- i tur , non diu certe inter hos & illos pax & con- . cordia durare poteft. Objiciunt fecundo . Belkim non eft legitimus mo¬ dus, vel reparanda: Religionis, vel propaganda:. Nam Bello vis infertur: Vis autem in Religione locum non habet. Ut enim ait Lačlantius lib. 5. Divinarum infti- tutionum cap. 20. Religio efl ver bi s , non verberibus con- Jiiruenda . Et cap. 14. Quis mi bi , inquit, imponat necef- fcatem ve/ credendi quod no/im 3 vel non credendi quod iflim . Reipondeo Neminem cogi pofle diredte coadiione in* rerna , ut Religionem fufcipiat, cum Superior non pojit roijcientiam tnferioris mu tare , & animo vim inferre , ut aic »aldus Iib.,2. m fine cap. defentent. e Breviculo Meno- a ^uippe vis externa faciet , ut veliš quac oolis, lentias qux non fentis. Rurfus nemo hjereticus poteft cogi dircdle coa&ione externa a Principe fuo , abl ? UC /- l i C, . naa ncce ftitate, fi media molliova & indi- recta fumcianc. i ° 7 Ul,a Ladiantius , aliique Patres infinuant . At Politici qukiam trahunc Patrum fententias ad va- & illimitatam licerttiam Religionis * etiam quoad Sv i {ficki O. M. Tblgi . B b hx- jc^ Fars Sccunda hsrcricos , Apoftatas fubdiros, & Eccleftas rebellts; qu££ dobrina , ut omni juri repugnat , ita eft politico Hatui perniciofa , ut plerteque Refpublicae funt e.xper- tx. Verumtamen legum tenor , ut ait S. Auguft. a D. Thorna cit- in i. 2 quaeft. ro art Ita profuit } w muhi dicant gratias Domino , qui vin c ul a noftt.a difrupit , De reliquo , ficut voveie eft voluntatis , teadete aytem mej- fttatis; ita accipere Fidemeft voluntatis , Je«' terier e aeceptm eft necejfttatis ■ Et ideo baretki funt compellendi , ut Fiden teneant . Dicit enim Auguftinus ad Bonifacium Comi- tem . Ubi eft , quod ifti ciamare conjueverunt , liberum t§t credere vel non credere , cui vim intullit i 'gnofcant in Ftu- Jo pritts cogentem Cbriftum , & poftea docentem. C A P U T V L De juftitia ac injuftitia Belli ratione regionis. D Tvus Auguftinus , relatus in cap. Dominus , caufa 23. qureft. 2. Jufta , inquit, beli a deftmri foknf , qu* ulcifcuntur injurias ■ Et lib. 4. de Civitatc Dei cap. 15. lniquitas partis adverfce jufta bella ingerit . ftaj igitur BelJi caufas funt in duplici clafte. Ad p 1 '; mam fpedlat defen/io fui , fuorum, regionis , Reip^‘ ! ' cae : ad alterum vindicatio fui, fuorum, regionis, publicae . lila facit retinere fua , haec fua recuper*- re: illa prsefentem , haec prasteritam propulfat i Q ' juriam. Refpedtu jufta: defenfionis Iegitima Belli caufe c rebellio a fubditis tentata , Fidem , obfequium > jufta tributa denegantibus ; protečlio rebellium ; y ftilis irruptio ; fačla hofti opitulatio ; injufta ratorum inva/io j aequjtatis naturalis injurioia de ne ' gatio. ,, ji nll ; v Re- De jure Belli, & Puc is in Specie » 195 Refpe&u juftaj vindicationis legitima Belli caufa eft recuperario dominii ae jurium , quae injufte ere- pta ftnt; reparatio famae ob irrogatam publice inju- riam , vindicatio Innocentium ab hoftjli captivitate & injuria; ulrio ab denegatam juftitiam ; juftio deni- que Dei. Nam S. Auguft. citatus in dieto Canone Do- minus 21. aic : etiam boe genu s belit fme dubitutione licitum ejl, quod Deus imperat , apnd quem non eft iniquitas , 6 * no- vit qutd cuique Jieri debeat. Injuftitia caufarum refpeČtu Belli defumi poteft in genere ex caufis juftis* ReBum enim obliqui ep index , uc habec Grotius lib. 2. cap 22. Quare ficut juda cau- l'a in genere, eft gravis injuria , quam dne periculo Reipublicae vindicare eft licitum ; ita injufta eft Bel¬ li caufa , cum leviš interceffit injuria , pro qua poteft aliunde fatisfieri , & quam ft bello reparare velimus, magnam toti Reipublica: perniciem parabi- mus. Injuftitia belli in fpecie revocatur ad geminum ti- tulum . Primus eft j us in armis ; alter ratio ftttus . In priori eft dominandi libido, ambitio, dilatandi Regni cupiditas . Ira Romani fola Imperii ampJificandi cu- piditate Bella fibi licere exiftimarunt: Rur/us vindidtae c ^piditas; libertatis inconfultus amor ; denegario ma- trimonii, ju s imperfečtum , quod non inducit obliga- tionem juftiti*, faltem rigorobe , fed minus ftričtas , in atquitate naturali fundata; Ad rationem ftatus , cujus eft fola utilitas fundamentum , pertinet primo metus vici n« potenti«. Ratio eft, quia quivis, quoad jufte parta, eft-in legitima poffeflione . Secundo fer- vandum aequilibrium , ut appcllant , dominantium » cujus atquilibrii procurandi caufa eft pariter metus . ^ertio titulus acquirendi dominii in Jure Naturae vel Pentium non fundatus > exempli caufa fertilioris foli B b 2 cu- Pars Secundn cupiditas, dete&io nova inful* feu regionis jam hab:. tx. Ouarto titulus coloratus per varios pratextus. Ad metum , quod attinet vidna potentia , notan. tandum ek, cum eke Belli caufam injuftam nifi-cer. to conftet, Principem, qui vuk bellum inferre, a vi dno potentiore invadendum, poft datam aperte-de not invadendo cautionem . Ita Theologi & Jurifperiti, ipfo Grotio akentiente, qui lib. 2. cap. 22. ait. Ut j* fta fit de fen[to , nece/ar iam e/e oportet, quahs n on eft,tuj i conftet non tantum de potentia , Jed & de animo ladendi ; c qnidhn ita conftet , ut certum id ft ea certttudme , in 'Mteria morali locum babet . Ratio eft , quia adveriiis incertos metus , a Divina providentia & a cautione innoxia , non a vi praefidium petendum ek. Si Prin- ceps ti met, focios paret ac fe pramuniat. Ex dičfcis colligo , bellum ex utraque parte iw« poke eke juftum materiallter, feu confideratum tem ipfam, de qua bellatur; poke tamen eke utti&* que jukum formaiiter , feu fpe&atum qubad : 'opinio* nem & animum bellantis . Ratio prioris eft j ^ res eadem non potek eke aqualiter utriiifque , ni ^ admittatur duorum dominium in folidum . Ratio p< kerioris 1 potek eke ignorantia invincibilis in utroqu e ’ aut in alterutro ; ex qua fit , ut hoftium poffit eke in bona Fide , credendo pro fe kare j u3 ‘‘ tiam. A&io autem jufta formaiiter , feu quoad op rantem, pendet ex ejus Fide-, confcientia > & rat 'f nis dičtamine. Ufrinque jukum fuike bellum Il" r3el tarum 6t Chananaeorum cenfet Abulenfis: refpedlu k° rum dcmaterialiter & formaiiter ob jukionem Divioa 11 ^ rdpečtu iftorum fuit jukum formaiiter ok in vinci bik ignorantiam huj us Divina jukionis ; nifi forte vinul ' bins fuit adeoque cul pa bili s , propter illa prodig ’ 3 ’ qux \idebant a Peo fieri in gratiam- populi fui- • De jure Belli , & Pacis in S pečk t 197 Objiciunt prrmo Politici quidam . Juftum eft Bel- lum ob injuriam praevifam, fed nondum illaram. Nam nemo tenetur primum ičtum expečtare fedendo , ne m privata quidem defen/ione: učenim ait Poeta, ne- fcio quis- Dimiciium amipt , qui primum expeftnt ad iSlum. Refpondeo , injuriam certo praevifam ex denega- ta fecuritatis cautione , efte juftam bellandi eaufanv; non tamen prasvi/am ex incertis indiciis , vel formi- datam ex potentia crefcente. Objiciunt fecundo e converfo alii-, non- pode- Bello ultionem Tumi de illata injuria. Ultio eft poena; poe- na requirit poteftatem Superioris : Inter aequales Bel- ligerantes non eft poteftas Superioris : Ergo nec ul¬ tio, feu bellum pcenale. Refpondeo nego in neutro Belligerantrum effe po- teftacem Superioris . Qui enim prior injuriam acce- pit , fadtus eft aequali fuperior, nib hoftis uterque fu^ premum Principem habeat, apud quem poftit de acce- pta injuria bodem *equalem convenire. Quare hujuft- modi bellum, ad reparandam injuriam introdudlum , eft Ioco jufti Judicii vindicativi. Objiciunt terno. Si quis Princeps gemino Principi,' mutuis Bellis implicito , /it fcederatus, vi tali foede- ris neutri poteft fuppetias ferre tuta con/cientia. Ergo foedus non femper eft jufta Belli caufa. Antecedens patet . Utrique enim pari jure obliga- tus, fi alterutrum defenderct, in alterutrum edet fee> difragus . Refpondeo. Po/Tet is Princeps in eo cafu ad juvare illum ex fcederatis , pro quo ftare juftam cau/am vi- deret . Nam juftitia umu? excludit alterius fcederis tur- i < j 3 Pa r s Secunda turpitudinem. Secundo poffet ei fuccurere, cum q uo fcedus inivit priori tempore in Bello utrinque-forma- liter judo : Nam prior tempore , potior jure , ut ajunt Jureconfulti . Tertio polfet anteferre pačfa Ipe- cialiora dmplicibus j quia fpecies derogat generi* Objiciunt quarto. Ad bellum fociale requiritur jus, quod refultat vel ab illata injuria , vel a voluntate focii auxilia petentis. Sed in bello y quod Abraham pro ultione Lothi fufcepit } neutrum eorum reperi- tur . Minor patet . Major videtur coliigi ex didis. Nam. injuria alteri fačla noti tribuit cuivis homini j us ultionis, nec facit ladentem fubditum alteri, ni- fi lasfo ; alioqui dicendum effet } quemvis habere jas vindicandi injurias totius orbis. Refpondeo . Non folum qui laefus ed , fed etiam ejus amicus afficitur injuria , quia fičtione juriš & caritatis tranfit in perfonam amati , & injuria eum dem. oneraret, nifi fuccurreret injufte laefo; ne¬ go minorem , quoad fecundam partem . Nam Lothi voluntas innixa foederi dabat ei jus ad auxilia pe- tenda ab Abramo in cafu y quoinjude opprimeretut. Neque /equitur , hominem quemvis habere jus vind'- candi quafvis injurias ; quia hoc confunderet ordineffl & jurifdičlionum diftindtionem . Etiam in caufa pn* vati qui injude ed Jatfus, defenfio ed ličita : ergo a fortiori in caufa publica, ubi agitur plurium innocen- tium periculum. Hanc conjundtionem ipfa natura in' ter morales condituit . Hinc redte laudantur Reg^ Ptpinus &. Carolus Magnus , qut ubi viderunt I ta * liam % fummodjue Pontidces injude preifos ac fpoli a ' tos , ingenti exercitu comparato tyrannos domuetunt & pacem Italije redituerunt. Reponunt primo. Amicithe foedus, vel caritatis Ch f ‘' diantc titulus non ed caufa fufficiens : Ergo nec j u “ ‘ - da. De jure Belli , & Pacis in Specie . 199 Antecedens probatur. Hoc foedus , & hic titulus qualiter utrimque ligat. Ergo dum concedic uc au- ilierTitio, non concedit ut offendam Sempronium. ’onfequentia iequitur . Nam cognatio, quam natura n ter homines conftituit , non patitur , ut cum tertii ctrimenro alteri opituler. Reipondeo. Nego antecedens. Ad probationem di- inguo antecedens j aequaliter ligat, quamdiu manet trobique amicitia , Concedo; ft rupta fit injufta ami- i oftenfione & caritatis latfione, Nego . Hatc ipfa eft •atio , cur magis tenear innocenti amico, quam no- 'enti auxiliari , ut eft manifeftum in defenilone pri- 7 ata. Reponunt fecundo . Si vera funt quaj dicuntur , equitur, non modo licere ejufmodi bellum, fed etiam , rincipem in confcientia teneri ad id gerendum, lai¬ čna ex lege caritatis. Hoc autem nimium videtur ef- fe, nec requiri a Natura. Major eft confentanea Sa- cris Litteris amorem proximi prascipientibus; eft con- fentanea Sacris Canonibus: nam Canone Non inferen- da , caufa 2}. qua:ft. $. hac leguntur : Qui non repellit injuriam a focio , tam eji in vitio , quam tile , qui jacit . Quam lententiam Seneca , quantumvis Ethnicus, his Aerbis complexus eft; Si jujlus es , non Jolum non noče - bh , fed etiam nocentes probibebi$ ; nam nibil noetre non ejt Jujtitta , fed alieni tantum abftinentia. Reipondeo. Majorem efle veram, feclufo periculo proprio 3 & lalva caritate ordinata, qu£e primario ten- dit- in feiplum , hoc eft in perfonam , qu* illam t.vercet. Ninil amplius prscipiunt Sacrae Littera:, & Canones. Nam Canon. 8. cauf. 13. quaeft. 3. Qui poteft it a o butare , 6- per tur bare perverfos , & non facit , nibil eft } qu*m ]*vae impietati eorum . Accedit etiam Sene¬ ca. Sucearrtri} perituro , fed ut ipfe non percam . CA- 200 P ar s Secunda C A P U T VII v4n ntgatus tranfitus milit ar is fit jufita Belli caufa', D Ico, negatum tranfitum militarem, quantumv» amicum , non effe ju rta m beliandi caufam re gulariter loquendo . Nam ejufmodi tratita eft fe re femper ni mi s onerofus , nifi fiat cautionib adhibicis , quae fint obfervatu faciles : A Ha eft ra: : de tranfitu advenarum, bofpitum, mercatorum, pere grinantium, fedes item vacuas qu*erentium ex juftis caufis, remoto omni periculo . Objiciunt aliqui primo . Ejufmodi tranfitus dene- gatus ab Amorrhaeis Regulis fuit Moyfi & ejus po- pulo caufa jufti belli. Ergo poteft efle hujus temp ds Regibus ac Principibus jufta caufa. Refpondeo. Ule tranfitus Moyfi denegatus, vit d' qui putant, fuit tantummodo occafio belli aiiunde j" 1 fti, cum eifet fufceptum adverfus Reges in difpcr^ 0, nem jam traditos ab omnium Domino , & detento- res iniquos iJJius terrte , quam Dominus Moyl> . { X p e erinacei fabula renovataa:. mati hofpites , vel in fubfidium vocati , vel anicku nomine intra fines admiffi , fensim domefiicos espu. lerunt ; fzpe regio , quam tranfit amicus miles, k belli theatrum , vel hofte alterutro petente tranfituni vel altero, ne alteri detur, efflagitante. Dixi initio Capitis , tum fore juftam bellandi ca: ia negationem tranfitus militaris , cum proponuntc cautiones , quae fint faciles obfervatu . Sed vix con- tingit, ut obferventur, adeoque raro contmgit, ute: tranfitus negationem jufte bellum inferatur . Primi cautio eft de tranfitu inertni milite. Sed hax eft car tio mere fpeculativa, & in praxi eft probrofa milit- bus, quaji manibus abjci/jis } ut de militibus N urnam- nis loquitur Florus lib. 2 . Secunda eft de conceden- praefidiis. Sed hatc nimium eft fumptuofa. T ertia [ damnis praccavendis. Sed ha:c vix eft poflibilis ce ob defečlum difciplinae, Ducum , & Mini-ftiott* incuriam, vel avaritiam. Hoc enim tempore id accidit, quod fua attate ufu venifte Plinius narrat Panegyrico. Quam dijfimtlis n up er alterius Trincipis fit us y ji tamen tranfitus ille , non populatio fiuit , čutu >■ Eius bofipitum exerceret , omniaque dextera , lavaque fta & attrita ,relinqueret , ac Ji eadem via vel ifo ipf' : bari , quos fiugiebat } incederent. Cautione igitufc utau-' illi , qui aliter non poflunt; at cui ad negandum' res funt, memorem velim, nullo jure quemquam l - gi, qui liber fit, ut invitus Dominum accipiat, au . ubi fit Dominus , parem . Qui enim armatum |D fines recipit, eum vel Dominum accipit, vel P are Reponunt fecundo. In cafu neceftitatis j us P fllT1 vum communionis revivifeit, quo licet uti aliefl** bus > ac fi manfiftent communes . Ergo fi nece & ur- De jure Belli, & Pacis in Specie . 203 * rget, ut hoftishoftem repellat, nec podit id facere^ id tranfeat per fines meos, debeo tranfltum ipfi con- edere; quem fi negem , jufte ille in me poterit ar- na verrere. Antecedens patet primo ratione . Nam eceflnas in omnibus iegibus pofitivis excepta eft y tpote qua; legem non habet , fed ipfa legem facit . ecundo patet cxemplis. Nam podlim diruere vicinas ;dcs , in quibus incendium efl ortum ad arcendum linearum certum periculum; idque jure non. folum po- fitivo, fed etiam naturali., Refpondeo . In aliquo cafu neceflitatis extremae , & hoc ipfo extraordinarie dandus eft tranfitus , fal- va tamen regionis indemnitate per adhibitas cautelas, innoxii tranfitus^ Ex. dičlis colligo j negatum tranfltum militarem non efte belli caufam legitimam,. fi alia fuppetat via tran- feundi . quantumvis perincommoda. Cujus rei exem- plum habemus in Sacris litteris loco citato Numero- rum , ubi licet Rex Edom Ifraelitis negarit tranfi- tum , quem petebant innoxiumj Mofes tamen non ar- mis. eum vindicavit; fed eo jubente, Ifraelitae defie- xerunt , & a Cade profedli ad montem Hor perve- copiis omnibus . Verba Scriprura: habes Quam ob rem divertit ab eo Ifrae/, cumque ca- de Cades . •venerunt in montem Hor. Vulga- ta vera Hcbr. fic »3P? •p?'? vSup W m mn mnun Ss nerunt cum loco citato: jfra movijjent Objiciunt fecucdo cum Grotio lib. 2. cap. 2. Saltem tranfve&io mercium per alienam Provinciam ratione innoxise utilitatis ex commercio libero , jufte negari non poteft . Ergo fi quis lllam negaret , bello appeti poftet , Antecedens deducitur ex Jure Gencium, feu communi qtradam, au« inter homines eft , aflinicate it confuetudine • undeftudium quoddam focieratis hu- C c 2 " m a- 204 Tar s Sccunda manat confervandas , quo fit , ut homo homini utilis j iint in iis, quat /ibi non noceant, nec jure poflit im- I pedire commercia ad focietatis utilitatem inftituta. Si f enim po det impedire , id contigeret ratione alicujus j lucri ceffantis . Atqui aliquod lucrum eft non magni j pretii, ac proinde indebitum; ideoque fic effet, pro I damno reputandum. Refpondeo. EfTet pro damno reputandum, fi tranf. večiio mercium externarum luxum inferret, fi tranf. vedlio efTet nimium frequens, adeoque Civitati noxia; Si ejufmodi mercium fuppetat copia in Civitate pro- pria , aut in territorio ; Si utilitas , quae has diftra- hendo parari poteft, ex alienis mercibus impediatur. . Hae poffunt efTe rationes negandi exteras tranfve&iO’ 1 jaes. Quibus negatis, non proinde exoritur belli juftiria. Jus autem Gentium, quod objicit Grotius , procedi r in iis, quae funt accipienti utilia, nec danti molefta. Sic utiqne dcteftando foret iniquitas , ut Cicero ait lik 3* de Officiis: probtbere aquam ex profiti e me , negare igntm igne , viam erranti non commonftrare , fupervacanea poliv corrumpere , qu«m integra ad aliorum ufum relinquert • Hic* ait: O vidi us. Quis vetet oppoftto himen de lumine fumii Qui$ probibebit aquas ? ufus cotnmunh aquttrum tft • Ad id, quod dicitur de lucro non Magni pretii , q nCu externis provenit ex libera mercium. tranfvedlione » refpondeo , jus non fuppetere externis cjufmodi lucro prohibendi Civitatem, per quam merces eorum tranl* vehuntur . Cur enim nobis metipfis proximi non n* mus , aut nobis potius hoc lucrum non refervemus - Quid obflat quominits noltris civibus id lucri vendi- • f * ' - cc- De jure Belli , & Tac is in Specie'. 205 :emus , quod apud exteram gencem nituntur prari- 5cre tranfeuntes. Ex quibus colligo fas n>n e/Te cuivis Jure Gentium >eregrinaii in alienas regiones, cum incolarum detri- nento , appellere navigia , uti portubus , fluminibus, legotiavi prolibito , effodere aurum, pifcari margari- tas . Rano ell, quia pofi: fa&am rerum divifionem haber dominium Re!puhlica proprium quo ad portus, flumina, Sopatre Aučtore, moriš eft in- Bello fervare fuppl ices ’ Tertio fe vičlori dedentes.. Nam tmcidare deditos , ' ejfe Tacitus dixit Annalium lib., 12. idque contra ] ci Belli pugnare cenluic LiVius Quai to ad Bellum cd' dti, deque Belli a vičtore illati juftitia perfuafi ; mod coačtio a vičto Principe illata miliribus , & perfuafi® vidtori innorefcant; quia in coačtione-, aut perfuafioo* juftitiae nulla eft culpa fupplicio mortis luenda to innocentes non funt direčle mterimendi, repug narltC divino Jure Naturali.. Huic exceptioni exempla contraria apud Grotium hil afficiunt y neque -probant licentiam occidendi c * Jure Natura: , vel Gentim permiflivo , fed impune 111 tolerantiam: fortafle quia noluerint. Gentes hoftil* De jure Belli , & Pacis in Specie . loj rori metas praefcriberequas in tanta nočen di procli- vitate obfervare difficilimum forer, ne beli um ex Bel* Io nafceretur. Neque jus talionis habet hic locum . Non enim permiftum eft a natura adverfus innocentes , licet fmt membra communitatis nocentis, quippe qui fucceda- nei non fiunt ad poenam mortis. Nec quidquam evin- cit vidtoris utilitas , quae capi poffit incutiendi terro- lis morte innocentium . Etenim terror incuti poteft aliis modis , quam fasvitia in innocentes ; nec perti- nacia in refiftendo; qute potius in hofte Iaudanda eft. Hinc AIexander cognomine Magnus, cum aliquando acrius refiftentes, deinde vidtos juffiflet interfici , vi- fus eft Indis bellare latronum more . Quocirca ma- lam veritus famam , vidloriis deinde ccEpit uti cle- mentius. Multo minus eft jufta deditorum caedes ex vehementi dolore propter cladem acceptam: quemadmo- dum legimus Achillem, ^Eneam, AIexandrum capto- rum fanguine, aut fe dederitium amicis fuis parentaffe. Ad modum quod attinet tollendi hoftem, Jure Na- turae, & Gentium vetita eft ftcariorum immiflio. Hinc Alexander Darium coarguit apud Curtium lib. 4. Jmpia bella fufcipitis , & cum babe at is arma , ličita - mini boflium cap it a . Eft etiam vetitum Jure Gentium. Primo veneno hoftem tol 1 ere, partim ne contra com- munera utilitatem multiplicentur Belli pericula, aliun- de fatis multa ; partim ne Regum, ac Principum vi¬ ta, qua Reipublic« nititur incolumitas, nimio diferi- rnini eftet expofita . Secundo eodem jure , faltem apud Gentes paulo cultiores, arma funt vetita vene¬ no infedlas, ne denuo pericula multiplicentur. Ter- tio vetitum eft, ne toxicum fontibus infundatur; cum podit hoftis incommodo affici, vel alio fontes derivan- do, vel exficcando. EfFe- 2 o 8 Fars Secunda Effe&us Belli fecundarius refpe&u hoftium eft jus in res, ac bona hoftilia. , Probatur hoc argumento a majori ad minus , hoc eft a vita ad vitae bona; Hinc Tullius lib. 3. de of- ficiis: Neque eft contra naturam fpoliare eum } quem bone- fium eji necare - Hinc Jure Naturse licet arces diruere, propugna- cula facere, capere y eripere hofti arma , naves, bo¬ na etiam innocentium , quatenus id poftulat necefli- tas, ac utilitas bellica , ut vicloria comparetur, aut vires ,hoftium minuantur : Ratio eft, quia, fine con- cefto, conceduntur & media ad finem confequendum. Verumtamen funt illicita qux fequuntur . Primo ultra metas neceffitatis , feu utilitatis res corrumpe- re, aut devaftare : iniquum eft enim nullo fuo bono nocere alteri. Secundo innocentium bona diripere, fi fatisfa&io haberi poflit aliunde : nam bona innocen¬ tium folo nomine pignoratitio funt obligata Reipubfi- csc: Quod fi communitas deliquiftet , cujus illi mem- bra cenfentur , tune ipfi non fpoliari modo, fed et- iam in fervitutem abripi poftent. Tertio non licet in bona depofita, feu non hoftium, graftari, quia defi¬ cit Belli titulus • Quarto plus bello occupare , quam jure prattendi poffit, fi injuria ab hofte illaca tantum fit materialis propter bonam fidem rei pofteftat • Q. ll() fi bona Fides non adfit > ide6que fit injuria formalin) etiam expenfae, aliaque damna poterunt compenfari • Hoc enim fieri folet in judiciis forenfibus Ergo mul' to rnagis poteft fieri in Bello. Jure Gentium major eft Belli licentia, qua domi' nmm omnium , quat hofti eripiuntur , in vidtorei" transfertur , fi ita fint in poteftatem reda&a, [ e ' cuperationis fpes hofti fit intercifa . Qu a re Ariftotel e5 m lolmcis : Lex 3 inquit, quoddam padium commune ‘Jh quo De jure Belli , Pstcis in Specie . 209 ^«0 -bello capta capientium fiunt . Quod tamen jus Jocum habet in foro excerno dumtaxat , ubi abtio negatur, feu jus repetendi. Etenim in foro interno res faltem immobile« , ultra debitam compenfationem ereptae , funt vičto reftituenda:, liifi ratio fecuritatis in ereptis quibufdam arcibus fecus fieri poftularet , & hoc ad tempus . H«c autem dominii prserogativa locum habet dum- taxat in Bello jufto . Primo quia Jure Natura: & Gentium ad Belium requiritur juda caufa: Ergo et- iam ad effečlum Belli, feu rerum dominium. Secun- do quia in Bello injufto omnes abtionesinjuftae funt, & in foro interno funt bona erepta reftituenda . Ergo etiam in externo , cum non appareat exceptio fpecialis. Neque obftat , quod in Bello jufto exceflus fatif- fa&ionis , etsi injuftus , Jure Gentium fiat legitimus quoad forum externum : quafi vero Jus Gentium partis in Bello , quantumvis injufto , titulum daret . Nam difpar eft ratio . Bello jufto erepta nituntur & legitimo titulo , & juriš prasfumptione , propterea quod ad fatisfačlionem pertineant utique debitam , licet confcientiae vidtoris relinquatur decernere, quan- tum debeatur . Contra vero qui Bello injufto ditati funt j non modo titulo carent, fed omnium Gen¬ tium in fe odium concitant i ideoque hullum merentur juriš praefidium. Jus in hoftium bona nullo modo fe extendit ad lo- ca facra, templa , altaria , neque ad res facras, ne- que ad bona Ecclefiaftica , faltem per fe loquendo . Probatur primo : Ecclefia qua tališ , non eft pars Reipublicas belium gerentis . Ergo nefas erit , res & bona alieni corporis , Bello non implicati , invadere 3c perdere . Hinc Polybius , quanttimvis Ethnicus , R. 7. Conjt, Sivi ptički 0. M . T bigi. D d ait, 210 P ar s Sccunda ait ? Qua neque nobis ad bellum ufui jut ur a funt 3 nec ho- jlibus rncommodatura , ea perditum 'ne, templa maxim, 6 1 q M in eis fimulacra s & fmilia ornamenta , quis negtt muk mentis , & pra ira juri bunda e je opera ? Objicit primo Grotius cum aliis Proteftantibus au- dtoritatem Pomponii Jurifconfulti dicentis : cum loctt u- pta funt ab bojhbus, omnia defmunt ejje Sacra, . Ergo licti illa diripere. Refpondeo Ioca eapta dednere efle facra in fenfu Gen til i um , non Chriftianorum . Gentilium perfualio erat, ex inepta fuperftitione profečla , aras & f ana Urbium captarum a Diis efle deferta , adeoque & profanae* , iibertati vero priftinaj reftituta , denuo a Diis effe revifa , atque adeo de novo facrata, ut col- ligitur ex Virgilio lib. 2. iEneidos. Excejfere omnes adytis , arifque reli diis Dii } quibus lmperium boe Jleterat ... Reponunt primo . Juftinianus Imperator Chrift'*' nus fententiam illam Pomponii Digeflis fuis inferuit • Ergo pro vera habuit. Refpondeo Juftinianum dicere, quod templa capta facra effe dednant fadto , non jure , propterea q uOU fuo tempore ab hodibus Imperii Sacrilege diripie bar ' tur. Ratio hujus ed primo quia vel Judinianus mites fuae potedatis excederet, fi cum fačto ju s iam intelligeret ; vel in textu ac contextu dbi ’t fe repugnaret . Secundo quia in Titulo ad Le® 111 Juliam peculatus & de facrilegio, templorum d> re ptionem , ac profanationem , tamquam facrileg alTl ’ reprobavic. Reponunt fecundo . Jus Gentium non excipd era • nam haec quoque pertinent ad communitat^ 111 ’ ne c i De jure Belli , & Tac is in. Spe c ie 211 nec ni/i inepre eximunturab humano commercio . Er* go licet ea diripere. Refpondeo Jus Gentium , five merum, dve mix- tum, nihil in lacra vičtoribus tribuit: h*c enim di¬ vino , humanoque jure exempta funt . Quod proba- tur exemp]o Baita/Taris, & Antiochi, qui ob va/a fa- era templis erepta ab ipfo Deo puniri funt. Addidi in propo/itione , per fe loquendo . Nam exci- pitur primo cafus, quo Eccleda/tici fe/e bello immi- fceant contra quam deceat eorum /ta tu m: quo tamen cafu falva e/fe debent Eccle/Iae bona, cum delidlum per¬ lon* non debeat nočen Ecclefue , ut decernitur capite Deli- dl u m 7<5i Secundo excipitur cafus , quo praeter inten- tionem damnum Eccle/ias importaretur . Quemadmo- dum fieri poteft , ut praeter intentionem innocentes occidantur . Tertio cafus , quo contra leges Eccle/he; templa e/fent munita in/tar arcis, & ca/tri. De effe&ibus Belli relate. ad vl&ores & vidlos . ~~se ju/te funt acqui/Ita in Bello jufto, prima- jo cedunt Principi , ita ut ab ejus pendeat voluntate quidquid militibus licitum e/t in prae- dando per excur£ones. Patet .. Milites enim funt mera inftrumenta & quod agunt , au&oritate Prindpis agunt } ita ut om- nia ad jfummum Imperium redundent.; In fpecie immobiha cedunr Principi , & in mobi- libus tormenta Bellica . Alia mobilia cedunt etiam Principi, faltem quat in pratlio comparantur: Milites enim non nomine proprio, fed ex homagio, quod vo* cant 5 Principi militant: Jure tamen Jultinianato ce- C A P U T II. Dd z dunt 2io Fars Sccunda ait ? Qux neque nobis ad bdlum ufui futura funt 3 ntc k- Jiibus rncommodatura , ea perditum ire , temp/a maxime , c qux in eis fmulacra 3 & fmili a ornamenta , quis negtt rruu mentis, & pr a ir a furibunda ejje opera ? Objicit primo Grotius cum aliis Proteftantibus au- dloritatem Pomponii Jurifconfulti dicentis: cum locnu- pta funt ab bojhbus , omnia defmunt ejfe Sacra, . Er go lica illa diripere. Refpondeo loca capta deflnere efle facra in fenfu Gcntiiium , non Chriftianorum . Gentilium perfuafio erat, ex inepta fuperftitione profečla , aras & fana Urbium captarum a Diis efle deferta , adeoque & profanac«. , liber c a ti vero priftinae reftituta , denuoJ Diis efle reviia , atque adeo de novo facrata 5 ut cc: ' ligitur ex Virgilio lib. 1. JEncidos. Exceffere omnes adytis , arifque reli Eli s Dii , quibus Jmperium boe Jleterat... Rcponunt primo . Juftinianus Imperator Chriffi** nus iententiam iilam Pomponii Digeflis fuis inferuit • Ergo pro vera habuit. Reipondeo Juflinianum dicere, quod templa df lacra efle deflnant fačlo , non jure , propterea q u0t fuo tempo« ab hoflibus Imperii Sacrilege diripie^ tur. Rano hujus eft primo quia vel Juftinianus^ ^m eS inl U n P ° teftatis exceder et, fl cum fa&o ju« ft * fe rennon 1 ^ Cret V Ve ^ in textu ac contextu flbi V Juliar 8 pecuU tu / eC “ n t P™, >a T,tU '° ^ U C otiont-ni o a U r ^ dc tecnlegio, templorum d ,r reprobavic ° profanationem > tamquam facrilegan 1 > cr^nam^ / CCUnd6 * J us Gentium non exeipit |;l ' c ft uo que pertinent ad communitate ^1, nec De jure Belli , & Pacis in.Spe c ie 211 nec nifi inepte eximunturab humano commercio. Er« go licet ca diripere. Refpondeo Jus Gentium , /Ive merum, five mix- tum, nihil in lacra vičtoribus tribuic : hzc enim di¬ vino , humanoque jure exempta funt . Quod proba- tur exempIo Baitalfaris, & Antiochi, qui ob vaia fa- era templis ereptaab ipfo Deo puniti funt. Addidi in propoiltione , per fe loqnendo . Nam exci- pitur primo cafus, quo Eccle/Ialtici fefe bello immi- fceant contra quam deceat eorum ftatum: quo tamen caiii falva e/fe debentEcclefiae bona, cum deličfum per- fon au&oritate Prindpis agunt 3 ita ut om- nia ad fummum I naperi um redundent. In fpecie immobiha cedunt Principi , & in mobi- libus tormenta Beilica . Alia mobilia cedunt etiam Principi, faltem qu* in praho comparantur: Milites enim non nomine proprio - led ex homagio, quod vo- cantj Principi militant: Jure tamen Jultinianao ce- C A P U T II. Dd z dunt 2 1 z Par s S ecundci dunt militibus, ut fi nt incitamenta alacritaris. Muko magis in excur/ibus liberis ftbi lucrantur milites, quia non puhlicam , fed fuam fibi potius navare operam cenfentur. Vi&oria , Sylvefter , Molina licitum efte putant Urbem integram in praedam dare militibus ; quia in bello judo acquiritur jus in hoftium bona, praženim vero fi direptio videatur ad bellum finiendum necel- faria . Cautio tamen eft , ut Duces vitanda curent flagitia , caedes Innocentium, ftupra, adulteria, tem* plorum profanationes. Sed quia hoc eft difficillimum> Une peccato vix permittur licentia hujufmodi. Relpečtu eorum qui vi&i funt, eft dominium vi- čioris in captos, etiam cum jure in vitam, quo to- leratur & non punitur a vičtore Principe occili® boftis capti, abftrahendo a Religione Chriftiana. O}} 1 ' xe illud Čaji , quod a p ud omnes gentes domiriis fuerit f o!1 ' pas vitit necifque in fervos , intelligendum eft de f uie Gentium folum permiffivo quoad externam impu Dl ' tatem, cum jus vita: foli Deo ftt relervatum. Servitus Jure Gentium indučtaeft. Caufa inducen* di iuic, ut fraeno cohiberetur occidendi libido, pt°P°' fitis tot fervitiorum commodis . At inter Chriftte 00 * jam pridem lublata eft fervitus , partiin ob libe rta ' tem 7 qua nos donavit Chriftus Dominus , partij caritatem , qua ejufdem myftici corporis membra i“' mus fub uno capite Chrifto. Ad eunidem, Belli efle&um pertinet Imperiuiu j 1 vičtos, led civile, & mediatum, & in favorem ^' i '^ c ^ 0 ^ cac * Excipitur cafus , quo Princep* “ e vi us haberet fubditos mediate tantum, nec ablo‘ u ~ ’ ce dcr<‘ n equc at itf i > aC Bel- it j * w i iuojccios , in quos vičiori Iinperium conditionatum , fi nempe congrua fatisfaCtio obtmeri. Excipitur etiam cafus Piincipis de' De jure Belli , & Pacis in Specie. 2 1 j Bello capti, quo cafu vi&ori non illico Imperiura ce- deret in Principis fubditos, quia a Principe cap:ivo vi captivitatis non transfertur Imperium in vičforem, Ted ufus tantum impeditur. Si ultro cederet, regione pa* trimoniali Princeps excideret . H«c enim poteft alie- nari; non tamen ejeteris excideret qua: lege Reipubli- cjc Principi fuerant affignata ; cum ifta non poffint alienari, nifi populo aur vido, aut affentiente. Opa¬ re vi&o.ri jus non eft in vitam Principis captivi; cum principalis dignitas in Principe maneat } etiam capti- vo, nec podit umquam violari, nec Princeps in Prin- cipem , inftar fubdiri } poteft delinquere , aut inftar fubditi fupplicio affici. Vi&ori convenit regulariter Imperium tantum civi-' le in populum devi&um ; cum ex Jure Naturae fal- tem congruum fit , ut imperia ci vili ter adminiftren- tur , neve ad tyrannidem , lubditorumve oppreflionem convertantur, rametsi Bello fint acquidta. Quin etiam imperia herilia lublata elfe videntur apud PrincipesChri- flianos, fublara, ut diximus, fervitute. Trandt etiam in vidorem Imperium taneummodo mediarum ; cum ex Principiis vere politicis videatur Imperium imme- diatum devido Principi , aut Populo relinquendum , refervato tributo, prajfidio impodro , aut forma regi- minis immutata . Denique perrinet ad vidorem Impe¬ rium , quod fic in favorem Religionis Catholicae. Quod ex principiis Grotii, quantumvis Acarholici AudoriSjj clare colligitur . Ait enim lib. 3. cap. 15 . Indulgemix in vi flor e par s efl a vite Re/igiottis ufum viBts , m ji perju a' Jis , nun eripere , fed tokrare , quia viBis per^ratum , & vi~ Bori inncxium. isli fi J a!j a foret apud viBos Religio , ne vera npprimai ur , i ečie curabic vi Bor , exempfo Conflantini , alio- tumque Francorum Regum. quibus argumentor: Religio a vita, & unice ve- 214 P tir s Secundn. ra, efl folum Catholica , ut contra Sedarios, Paga.: nos feu Ethnicos, Turcas, Judatos Polemici evidentet oflendunt: Ergo in Igcis, ubi vjget> a vidore vidiš efl permittenda; ubi non vigctquoad fieri potefl, foven* d a efl, & vidoris brachio fuftinenda, ne opprimatur, neve iliius. exercitium. impediatur. C A P U T II r. De effe&ibns Belli quoad fubditos * P Rimus eflečlus efl arbitrium in Principe confcri- bendi milites intra territorium proprium, & fr ne coadione, faltem refpedu non fubditorum > fed ad tempus degentium in territorio. Alter efleduJ efl jus,. ut vocant, f'equelae quo fubditi in gravi ne- ceflltate Reipublicas ad juftam defenfionem evocari & compclli pofTunt a poteflate fuprema . Hujus ju¬ riš fundamentum flatuitur in neceffitate , nationum- que omnium confuetudine, hoc efl in Jure Natur«, ac Gentium . Tertius effedus efl jus exigendi fum- ptus pro alendo milite Quippe in bello jullo efl l e ' gitimus titulus imponendt tributa . Quarrus efleduJ efl jus in Principe curandi enixe rem militarem, h° c efl armamentaria inflruendi, militefque exercendi, ut babiles reddantur ad arma tradanda . Quintus efiedu* ell jus extruendi munimenta., imponendi pradidia r imperandi excubiasv Non tenentur fubditi, prascipue- evocati a Principe ad bellum, ejufdem belli juftkiam examinare.. • Ratio efl,. q u j a fubdirus efl exequutor imperii, q u0 ad Reipublicac bonum neceffariam» qua fublata imperium languefceret .. Secundo* tcnen tur De jure Belli , & Bači s in Specie . 2.1 $ tur fubditi juftitiam belli cognofcere in eo cafu, quo rumor communis injufte bellum efle fufceptum pro- mulgaret. Ratio eft, quia fecus verfarentur in igno- rantia culpabili & affedtata , qua cum honeftas ačlio- nis componi non poteft . Tertio ftante nihilominus dubio, bellare fubditis licet poft fadtam inquifttionem, quia in dubio ftat prasfumptio pro juftitia Haec di- ‘ niam. De Pompejo fcriptum reliquit Cicero in Ora* tione pro lege Manilia Ejus legiones fic in ^tfam p ir ' wnijje y ut non modo manus tanti exercitus , fed ne 'uefli* gium quidem cuiquam pacato nocuifje dicatur. De Stilih narrat Claudianus. , Tanta quies , jurifque met m fer vat or bonefli. Te moderante , fuit , nul/is ut vinea furtis , ' y * M J' e š es e 'tepta fraudaret mejfe colonum . Tertio. Obligatio refpedu hcftium inter fe praded' n. rimo. In bello incipiendo juftitiam. Secundo • n ^ °r ? * S er endi moderationem. Hinc D Aug u .' rus pi ola i. ad Bonifacinm Boltam pugnantem ne (( r ptas perm^at , non voluntas . Sicut beilandi violentia rc De jure Belli , & Pači s in Specie . 217 ditur, ita vifto mifericordia debetur, maxime in quo pacis perturbatio non timetur. Marcellus, ut ait Ci- cero 2. Verrina : JEdificiis Syracufanis , Sacris , ac pro¬ fani s ita pepercit , ac fi ad defendenda , non expuguanda cum exercitu ven/Jfet. Tertio requirunt /inceritatem oppofi- tam dolo malo atque mendacio , non infidiis ac /tra- tagcmatis licitis. Ratio eft , quia numquam mentiri licet; & aliunde cum in bello jufto fas /it hofti no- cere, fas quoque erit occultando illi con/ilia efficere, ut a feipfo decipiatur, & damnum accipiat. Et Deus ipfe ftratagematis au&or fuit Jofue cap. 8. Tone infidias urhi . Hinc S. Auguftinus quaeft. 10. in librum Jofue.- Cum juftum Lellum Jufcipitur , ant vi aperta quis pugnet , gttt ex infdiis\ nibil ad juftitiam intereft . Quarto petit fidelitatem in promiflis fervandis , quia nul/um decorum ejjet potejt , fi violetur fides , ut ait S. Ambrofius lib. 1. Officiorum: Quinto prasfcribit honeftatem, ut ne per ftupra , aliaque nefanda flagitia vi&ores feviant in devičios . Patet hoc ex Jure Naturali & Divino , imo Gentium paulo cultiorum . Sexto obligat hofles ad humanitatem per fepulturam mortuis exhibendam faltem ex Jure Gentium , & feclu/a pcena, exempli cau/a /i hoftis explorator fufpendatur , ejufque cada- ver in arbore relinquatur ; vel Jure quodam recipro- cationis Docet S. Joannes _Chryfo/lomus in Oratione de lege: Quod ex lege mortuos nemo jttdicet boftes y ir a & e ontumelia in eorum eorpora fefe non extendeme. m S?S 5s3 5 gS 5s& i. T. Con/?. Sv/iidchJ 0. M. Tblgi. E e CA- 218 P ar s Secunda C A P U T V- De Reprefa/iis. R Eprefaliže, £c diČlae ab Italia vocc Riprefa, fnm | fpecies belli priva.ti , utpote quo vindicatur , injuria privato a privato illata: a c bcne pol¬ ton r definiri lic : Reprefalia: funt jus, quo Magiftra- tus , aut Princeps iubditos fuos ab illata pcr eater- nos injuria vindicat, redditque indemnes in cafu de negatae ab eildem juftitite. Ejufmodi jus non a natura, qute nemincm ligatei alieno deličlo , fcd Jure Gentium indučlum eft ; & videtur lrabere rationem imputationis, cum MagiilrJ’ tu creditoribus exteris juftitiam denegante pro fuortna debitis, ipfa communitas, feu /ingulorum civium bo¬ na , cb arctiffimam unionem rnembrorum & corpo- ris, obligata elfe videantur. Ratio ejufmodi juriš d 1 fe potuit inhibitio vaga: licentia: infercndi exteris dani- num , vel Magiftratu ad reddendam juftitiam , ^ fubditorum bonis ad fatisfadlionem prarftandam cbli- gatis , ob conjunčlionem moralem , vi cnjus fa$ u * civitatis civibus fngulis , & fačtum iingulorum t ctl civitati poteft imputari; ideoque minime iniquum 'j* fum eft, fingulos, velut in fub/idium, pro debtfo L, | viratis elfe obligatos. Neque obllare poteft unius? vc alterius innocentis damnum , quia cedit ccmmodo f' J , ‘ blico, cunčlifque gentibus communi: praste^uanto 11 . privatorum damna in Communitate /int fiepius in eU tabilia, /itque in. cujufvis arbitratu ad communitate 11 recui rere , a qua ejufmodi detrimenta privatis c * u bus funt refarcienda. Repreialiarum proprietates funt primo ut fi aDt 1 De jure Belli , & Taci s in Specie. zig Magiftratu, feu aučloritate puhlica ; & in hoc diffe- runt a pignorationibus, qux a quovis judice decerni, vel etiam a privatis centra privatos aučloritate pro- pria ufurpari poffunt . Secundo ut nonnift poft for¬ mam juriš tentatam legitime atque fruftratam, nul- 10 alio medio confequenda 2 juftitife fuppetente, pro- ptejea quod ftnt remedium extraordinarium, 6č: vio- lentum. Tertio ut fant exceptis excipiendis, cujuf- modi funt perfona: Princi pes , Eccleftafticae: , legati % viatores non fubditi &c, Quarto ut fiant fola perfo- narum detentione , non It veri o re tračlatione , quia. non funt hoftes, fed potius obftdes. Res jure Repre- faliorum occupandae funt bona ejufdem generis , fi fieri poffit , neque excedentia damnum illatum: quia quod ultra aqualitatem eripitur, juftum efte definit , Sc rapina vel furtum eft. In bona fic occupata non acquiiitur tamen ipfo fačto dominium , ut Grctius opinatur, fed folum jus pignoris , quia Reprefalia*es eft diverfa prorfus a beliica occupatione , cum finis ejus Cit alius; nempe ut occupatione rerum detur anfa obtinendže juftiti« antea negats : hac defperata , ac- quiritur plenum dominium . Hic animadverto, nocen- tes teneri jure naturali ac Divino ad reparanda dam- na innocentibus illata: deinde jus Repreialiae effe re- ftringendum , utpote odiofum , čc quia eft Ipecies bel- 11 , quo publicis fcandalis atque incommodis , ima, etiam tumultibus via aperitur. E e 2 DISPU- 22 0 P ar s Secunda DISPUT ATIO IIL De Fcederibus . D lfteremus primum de origine Fcederum: Dein- de quaeremus an ličita fint , & quatenus. Sit igkur CAFUT r. De origine Fatdernm^ eommque materia , forma, rttte, oik- gatione y executione r dijjolutione , cautionibus adhibtrt folttii. O Rigo Fcederum humano ge n eri, ae focietatt d vili coaeva eft . Sic , tefte Dione & Livio, omnes Gentes,cum de imperio certarunt, ante erania £bcios fortunae fuae quaerebant . Sic notuitt eft fcedus Abrahami cum Abimelecho, Solomonis cum Hi¬ ramo, Machabaeorum cum* Romanis*. H*c origc de* fcendit ab ipfa natura . Ratio eft primo. Quia fic utina- tura inclinat ad focietatem humanam, ita & fcederir vel ut forti/fima fecuritatis publicas vincula, tutiflima- que ejufdem focietatispraefidia. Secundo. Quia eidein iocietati non tantum expedit habere domefticos f ^ & Tocios vicinos atque amicos , cum line foederat®' rum ope familia , hofte fuo debilior , eidem r eti&f aud poftet, Non tamen , proprie Ioquendo, orig 0 *^ . erum eft de jme naturae, ut aliqui volunt; nifi J uS improprie tale, feu mere conceftivum intelliganr* R a ' tio e , quia quamvis fcedera humanae focietaci o*?* gnopere congruant, non tamen eorum ufus eft ^ 0 ' ut^ necelfitatis, ita ut exigantur determinate ab a# 0 " De jure Belit , & Tac is in Specie . 22.1 re \ qui debetur alteri naturaliter, ruin gratia a diverfis Civitatibus ini- tus. Alium ed temporaneum pro certa expeditione, aliud perpetuum. Perpetua foedera de bello pacem ex- dudente in tempus perpetuum videntur illidta & juri naturae coatraria , qua^ pacem praecipit, bellum- que folum permittit ad eam diutius confirmandam . Deinde aliud eft foedus aequale, aliud inaequale , quod nempe intercedit inter a£quales>, vel insequales poten- tia, viribus &c. vel aequali , aut inxquali modo ieu conditione honoris, commodi , vel potedatis: quae ta¬ njen in£eq.ualitas nullam fubjedtionem, fed potentioris tantummodo eultum, & obfervantiam comiter demon« Itrandam; eo quod longe aliud fit, aliquem efle in ai- terius fide, & efie in alterius ditione- Dividitur prasterea foedus in ©fFenfivunr, defenfi- vum, acmixtum. Offenfivum erdinem habet ac refpe- dum ad bellum offenfivum , quo vis infertur ad in-, juriam, vel datnna reparanda. Foedus defenfivum re- fpicit bellum defenfivum, quod ad injuriam illatam pro- pulfandam fufcipitur defenfionis gratia. Mixtum vo- catur illud , quod fimul ed offenfivum , ac offenfi- vum. Materia foederum funt res honedas, ac licitae : Nam improbae actiones in padla deduci nequeunt . Ejufmodi funt matrimonia, commercia , auxilia, fe- cu- 22 X Var s Secunda, curitas, bellum , pax, induciae, aliaque negotia , ic commoda, quae ad ftatum pertinent Reipublicac. For¬ ma con/iftit in ccnfcriptione & confignatione tabuia- rum. JR.itus pro varietatc Gentium , & remporumva- rii funt; idem tamen ubrque Gentium finis fuit, ut nempe conftaret rei, de qua agitur, gravitas in f Coiinthum ac Numantiam excifam civefque omn f! interemptes in Hiftoricis legimus: tantus apud Gent*' les violati quondam fcederis horror fuit.. Oiiin etiam acri ega violati foederis perfidia fecum plerumque t ra ' hit "Utonem Divinain. Telle Thucydide . etiam G«”' • j 1 us P er ua ^ um e rat j Deos efte foederum arbitre* > eoque mexpiabilem e/Tc religionem fidem fallere* £ c pupu uni ei,.£ quando fcedifragus fuit, a DeoJS 1 nci uj e percuffum, Sacras Litteiae teftantur. Č £t te De jure Belli , & Pacis in Specie . ^23 te Saulis polteritas , ob foedus Gabaoniticum , vindi« čtam fenfit . Fides igitur publica fervanda eft: , tam data quam jurata, Haereticis, Turcis, aliifque infi- delibus in fcedere per fe licito, & quod nec Religio- ni, nec bonis moribus adverfatur. Impotentia moralis ex neceffitate , aut periculo pro- prio excufat a fcedere implendo , cum quilibet fibi proximus fit , & promifiife credatur, exempli caufa , fe fcederatis Jaturum fuppetias 3 nifi ipfe magis indi- guerit. Foedus Belli offenfivum , fi fit contra Turcas, vel alios alieni Imperii invafores , extendendum eft non modo ad amida recuperanda , fed etiam ad enervan- dam illorum potentiam } doneč pro illar,is damnis fa- tisfaciant , & fecuritarem praeftent , in pofterum fe non offenfuros. Foedus defenfivum, fi initum fit conditionibus inas- qualibus, aut fanti tum cum Turcis & Barbaris con¬ tra bonum Reipublicae Chriftianas •> exitiofum evadit ac reftringendum eft. In fenfu verboruni fcederis du- bio ad foederatorum mentem , magis vero fimilem , recu trend um eft . Interpretatio extenfiva de perfona ad perfonam , vel de caufa ad caufiam y in fcedere non expreffamj locum non habet, nifi fuerit expreffa fal- tem ratio generalis unica & adaequata , ex qua non ambigue conftet, voluifie fcederatos, etiam in cafu fi¬ atih, conventionem fuam procedere. Fcederis diftolutio fit per renunriationem mutuam, lapfo jam tempore in fcedere confhtuto, aut Bello , feu negotio finito , cujus fclius caufa initum eft; mor- te item fcederatorum , vel naturali y vel civili ; hoc eft } ii ftatus publicus immutetur in ordine ad finem in fcedere contentum . Diftolvitur etiam foedus ipfo non uluj cum praefumitur partis utriufque confenfus* eo 224 Pans Secunda eo quod foederatus diu non praeftitit, quae praeftare debebat, tacente altera parte. Stanre fbedere bellico , unus foederatus 3 altero in. vito , vel ignorante , particularem pacem inire ne- quit: hoc enim tenderet in faederis deftručfionem, ut patet. Majore etiam parte fcederatorum in diffolutio- nem fbederis conientiente } non propterea diffolvitur foedus; quia agitur de jure ftngulorum. Conditione foederis non impleta, licitum eft foedc- ri renuntiare, ut in aliis padtis ufu venit. Foedus, unius renuntiatione illicite fadla, folvitur in favoreo alterius foederati non renundantis. Procurare juftorum fcederum folutionem modis illi* citis, nempe dolis, doniš , fexcentifque aliis artibus facrilegum eft ac infame . Patet hoc ex Jure Natu¬ re Gentium, divino & humano. In pangendis fcederibus cautiones adhiberi folitae funt hujufmodi. Foedera perpetua non funt facile ineunda; nec ineunda leviter inter nimium impares: nam f® - deratus multo debilior parum proderit, muko poten- tior erit nimium periculofus, hoc eft ab eo periculum ent ne inaequali hoc fbedere debiliori fervitus indud' tur. Utilia tamen funt ejufmodi foedera de comtf ef * ciis inftituendis. Cavenda eft primo nimia fcederatorum Nihil eft enim facilius , quam inter multo * ftu dio vel alterum a Fide deficere, privati commo 1 Secundo Ariftoteles in Politicis Au&or eft, v cD eorum, qui foedus inituri funt. efle potiflim urn ^ rCll dendam . Nam remoti nimium difficulter f uC in tempore . Tertio attendendum ingenium» ^0 res: nam inftabiles, &amoribus commodifque alieni non funt in foedus vocandi . Quarto at a da eft etiam religio , praefertim in Bello Ko De jure Belli , & Pacis in Specie. 225 commoda Ipedtante . Quinto denique attendenda eft caufae juftitia, ut ne inaniter iniquitatis vinculo con- ftringamur, ltem neceffitas, & opportunitas, dnequa Politici fatius efle dicunt fuis viribus niti, quam fbe- deribus implicari. C A P U T II. iAn , & quatenus Fadus Ikitum fit. U T Faedus /It Iicitum , poteftatem requirit illud ineundi. Hanc habent populi liberi, iique om- nes, qui funt Principes Supremi. Ratio eft, quia finis faederum principalis eft utilitas publica , quae refpicit tantmnmodo populos Iiberos , vel fum- mos imperantes. Illicitum eft Catholico Principi contrahere faedera cum tyrannis, qua talibus , hoc eft non adeptis po¬ teftatem fummam confenfu tacito populi, vel expref- fo. Eft enim illicitum cooperari injuftitiae. Illicitum eft Catholico Principi contrahere faedera quaiiacumque cum infidelibus, vel quibu/čumque aliis Fidei Catholicae hoftibus, in grave ac -diredium prae- judicium noftrae Religionis, exempli caufa, fuppedi- tando Principi Infideli , bellum gerenti in Catholi- cum Principem , arma , pecuniam , milites, annonam. Ratio eft, quia tale faedus aperte e/fet injuftum, ut- pote infidelitatis defenfivum , vera;que Religionis of- fendvum. Illicitum eft Catholico Principi inire faedera, etiam defen/iva, dve praebendo , dve petendo auxilia ab in- fidelibus , vel aliis Eccledae Catholicae inimicis con- tr a alios, maxime Catholicos, in ordine ad bellum , caeteroquin juftum, cum certo tamen , & gravi, quan* R* T. Confl, S^vigcicki 0 . M. T bigi. _ F f tum- 22 6 P ar s Secunda tumvis indire&o ReJigionis Catholicže detrimento cm nexum . Ratio eft , quia cum Religionis Cubekj commune bonum, a quo dependet animarum falus ,j prjeferendum fit bonis temporalibus, rale f«edus qux fluunt ex lege Naturae , vel Gentium, Probatur Secundo Aučloritate . In Teda men to ve- teri Iegimus , quod Abraham faedus percuderit cum Aner , & Efehol Gentilibus cap. 14. Salomon cum Hiram Ethnico Rege lib. 3. Regum cap. his verbis . Dedit quoque .Dominus Sapientiam Salomoni } fcut loqutttus ejt ei , <& erat pax inter Hiram , & Salomonem } & percuf- feiunt fadm . Vulgata vero Hebraic. .fic: n P 3r T THV.V onm» ms toi rioStf pa* atn pa \-n v? iai nbtb riobttf? Objiciunt Primo. In Sacris Litterisoccurunt foedera Fidelium cum Infidelibus contra fideles inita, quin re- probentur. Quod patet ex foedere Acaz Regis Juda , in auxilium vocantis Regem Adyriorum Teglat Pha- Iadar concra. Regem Sy rias, Sc Ifrael: Item ex foede- re Davidis , a Saule ad Achim Regem Philiftreorum tranfeuntis, Lib. 1. Reg. cap. 2 7. Refpondeo Primo. lila foedera nufquam probari in Sacris Litteris. Secundo. Reprobari po/irive colligimus ex loco citato : Hon fecit ^Icbaz ,, quod erat placitum in confpetlu Domini Dei fui . Vulgata vero Hebraica fic : V, 'm VT? W m : Davidis autem transfugium ad Achim Regem non fuit foederis contrahendi caufa , fed afyli quatrendi. Davidis verba hsecfunt loco citato Honne meluts ejt , ut fugiam , & fa/ver in tena Tbi/ijlino- rum, ut defperet Saul , cejfetque me qmrere in cunčlis fini- bus ifrael ? Ergo fugiam manus ejus . Et Hebraic. Vulg. '3»p)a? bwiž> '3op a’ntf7$ bs: tabo* ubon '3 aio 'b pts? i b?f . JNfegue pugnavit contra populum Ifrael, fed 230 Fars Secttndci fed dmulando ejufmodi pugnam perfecutus eil allosfo jfideles j nempe Amalecitas ; ut merito fe fulpeduir. reddiderit PhiJirtasis y nec ad pradium coatra Saulem admiifus dt. Reponunt. Si ejufmodi foedera nufquam probantur in Sacris Litteris, peccaffet S. Leo Magnus ( hoc eum titulo ornavit Benedičtus XIV. ) ineundo foedus cun Hunnis : item peccaffet S. Gregorius Magnus contra- hendo foedera cum Longobardis. Hoc autem fulpicaa- dum non eft de Sančliidmis viris. Refpondeo. S. Leonem, & S. Gregorium non tam foed ra. iniiffe cum barbaris Gentibus, quam pačla dam tutelaria, ad avertenda majora Fidelium mate, & iarta tečta Eccledae bona confervanda. Objiciunt Secundo . Scandalum Eccle&e Catholic« non eft intentum a Catholico Principe infcedere ine un ' do, fed utilitas & bonum Reipublicae. Ergo id E'-’* clefiae hoftibus erit imputandum , d forte contingat^ Refpondeo. Princeps Catholicus id intenderet tem indiiecie , propterea quia non per accidens, i- u per fe & ordinarie fcandaium ac detrimentum E c ' lefix hujufmodi foedera confequatur. Objiciunt Tertio. Licitum eft Jure Natura: vim' repellere, etiam Ethnico auxilium ferente, d Chrift ** 1 nus aggreflor vim injuftam tentaret: Ergo etiam P r *° cipi licet faedus inire. Refpondeo. Si faedus cum infideli podit efle mum medi um ad fua tuenda, hoc eft dne damnoK f ' ligionls Catholico y proculdubio licebit. Sed ordinat * non contingit . Dico ergo licitum efle vim d rf . P c ere , non indiflinčte , fed legitimis mediis . S Ci ‘‘ enim poffet aliquis Magos y aut etiam Demone 51 auxilium vocarc • Reponunt. Ergo Princeps Otholicus quamqm^ C** De jure Belli , & Facis in Specic. 2,31 'Catholico Principe injufte laefus, nec aliter potens tuc- ri fua, vel amida recuperare, ni/i per fatdus cum ho¬ de Ecclefiz 3 Imperium amittere cogeretur. Hoc au- tem eft nimis difficile , & non ferendum , cum Ca- tholicos Principes infidelibus reddat deteriores ; nec elfc confultum, cum viribus debiliores exponac rapinis po- tentiorum. Refpondeo. Cafum hunc ede extraordinarium, de Catholico Principe non fufpicabilem; qui d continge- ret, illud ede omnino tenendum : S/c tranjeamus per temporal/a , ut non amittamus aterna . Quare nego fuppo- iitum, quod non fuppeteret medium licitum per tran- fadiones amicabiles , compromidiones in Reges arbi- tros, & alia hujufmodi, ad hoc ut Principis Catho- lici non fieret conditio deterior , quam Infidelium * C^terum inconfultum ede non poteft, quod in con- fultationem venire nequit prudenter, quia non fufpj- cabile. CAPUT PRIMUM. De natura ^ fubje&o , & objeSlo Tacit, P Ax } ita dida a padione , in fenfu latidimo eft tranquillitas ordinis; in latiore dgnificat genera- lem quamdam concordiam ortam ex naturah in- ter homines cognatione, cujus intuitu homohomini, & gens genti obftringitur ad communia humanitatis officia, inter quas primum eft , amicum omnibus eC- DISPUT ATIO IV. natura & fe, 232 Vcvrs Secunda fe, inimicum nulli , a c de caetero ab omni violentia abltinere. In fenfu /Iričliore , & relative ad bcllum, /Ignificat novam amicitiam inter eos , qui hoftiliter invicem commi/fi erant , pollliminio redučtam ; vel eli tranfadfio publica de bello in totum tollendo inter eos, qui hoftes erant , legi time conclufa. Pax accepta in fenfu /tričliore dividi folet in puhli¬ cam, &privatam; inperpetuam, & temporalem con- tinentem inducias; in univerfalem, 6c particularem. Pax accepta ftričti/fime dividitur ratione materi« in profanam, & Religiofam. Pax accepta in latiore /Ignificatione elt a Jure Na- turac, a qua exigitur, ut conformis amori, cuivis na- turaliter debito, &ad felicitatem natura: rationalipro- priam, abfolute neceflario. Pax tamen in fenfu Uri* dliore, feu relative ad bellum, origineni habet a Ju¬ re Gentium. Ratioeft, quia /Icut bellum quoad effc* dlus praecipucs defcendit a Jure Gentium, ita & P* x quoad /iflendum hoftilem conatum, abolendas caedes, captiviratem vitandam, &alia hujufmodi. Quareqd pacis conditiones infringunt, Jus Gentium violare di* cunrur. lmnera J nf^ UI r * ^ CU P er ^ onz pacem contrahentes lun Z F potekate prarditi indepa ritate /it P™ 110 -’ ^ J us Regis aetatis immatu bis qui eumV mentllm5 aUt anientia > aut aliis m° r fint . Nam^ V: e§ni adminift r a tione componi non pol adeoque nec n 'm” 011 e iT et ca P ax obligationis pri^^ 1 tatem R C * ' S “ • ® J&* P" «■*" ret. Nam in K ^ e » num • ^ecus vero /I non am lC [ c ad nece/faria Ca ^ U maner etRex, habcretque ju mo loco e/Te foL? f r ° . Iiberatione Aii, interquepn tio excipitur C, u la " c i en dx pacis conditiones- T<“ r ’ ^ ex ^ or et exul, viveretque obno.viu ;_■ fer- De jure Belli , & Parts in Specie. 2,33 fervituti. Quatto fi quis Rege inferior per viam pri¬ vilegij , prasfcriptionis , aut eonceflionis acq mfiviiTet jus belli, atque adeo pacis ineundac. Jus contrahend* pacis eft delegabile: quin e ti a m pe expedit, ut conftat in Republica Democratica vel Ariftocratica, ubi Optimates aut'Ci ves in eumdem locum omnes conveaire non poflunt fine magna diffi. cukate. Legati ergo peculiari mandato inflrui folent, ratihabitione Principibus refervata. Objedum pacis in genere funt -capita, fieu articu¬ li , utrinque conventi, £equitati & honeftati confen- tanei, elaris verbis expreffi, idiomatrs utrinque noti, fubfcripti & fubfignati. Objedum pacis in fpecie funt primo articuli perti- nentes ad amniftiam , hoc eft perpetuam rerum ho- ftiliter geftarum oblivionem: fecus enim pax firma ef- fe non poteft. Eflfedus amniftiae funt puhlica quies , vindicatio bo*' norum , commerciorum libcrtas, & alii : non tamen fefe extendunt ad ea, quae ante bellum, &extra bel¬ li caufas acciderant. Secundo. Sunt capita, quse refpiciuntrefiitutionem perfonarum , rerum , jurium , dignitatum , bonorum durante bello occupatorum. Refiitutioni tamen pro- babilius non fubjacent res amplius non extantes, aut legitimo titulo alienatte. Idem fentiendum de frudi- bus, ac redditibus, qui ex rebus, aut juribus inter- ceptis jam percepti funt. Inde confequitur , quod in cafu pacis , aliter non obtinendae, a Principe cedi poffint fubditorum bona, etiam citra eorum conienfum, ob dominium eminens & puhlicam tra^quillitatem, utilitati privata; antepo- nendam. Tertio. Sunt articuli de fatisfadione, & compen- •£• A Confi. Sv/igcicki 0. M. 1 bigi . G g fa- 234 Fars Secunda \ fatione pro impen/is, damniiqye in bello illatjs. IJk. ta tamen damna a Principe remitti poflunt ob dom- nium eminens, ir pax aliter componi non podit. Com- munitati tamen nulla eft obligatio compenfandi dam' na privatis illata durante bello i fi ea. damna nullum Reipublicae commpdum flt conlecutum. JSJam aquii)i elb privatos damnum, ut alium cafum fortuitum, lu' flinere. , , % Probabilius aliter efl: ientiendum , fi ex iis damnis partum effet Reipublicae aliquid commodi.. Hic enim loeum habet lexRhodia, qua: Aatuit, (equijjtmum ejjt i ut' con/imune detrimentum fiat , eorum qui propter )' (i aTtorum cohfecuti funt , ut fwn fahas baberent . Quam le- gem in toto Orbe Romano, <5c ab omnibus populiš , propter firm ma m aequitatem , receptam efle , teilatuf Gudelinus lib. i. &c 2 .§.ad leg. Rhodiam de Jadlu* ČAPU T II. Pe effzElibus pacis, & ei cprtfrariis . T Ffedtus primarius eft obligatio fervandi P ai ^ ■1' etiam cum bellarore jnjuflo, quia obligat 10 i ; Y u.ii: RJ n ontut —_ ex juititia belii , led ex natura P ač *\-^ Hsec primario flringit obligantes, lecundaiio ^ utpote fide puhlica innexos > & ejulmodi pao 1 > . ti per legem, adftričlos. Imo per extenuonem mam haec — r ' rnam hatc obfioarin ' 11110 P er extennonem ci P'bus non tam n ™ Cran/k - ad ^cceflores, H pddfcentibus. 0rnme proprio quam iReipubb -E^ecutibrii. /ubi a pif XCC - lUic} 5 .pacifcentes- oblig ln juribus, Honis LJh ^ edend «> a«t reftitu cndi tlones monumenroru jbUS ’ vel te,:ris - Item.dctM m j ab dučtiones prae/rdiorua tra- De jure Belli, Pači s in Specie . 235 traditiones captivorunh> & caetera, falvo femper jure tertii. Pači in genere contraria funt omnia , quae vel pa- cem violant,* vel novam belli caularn fuppeditant. In fpecie primo fi inferantur arma fine nova caufa, nifi id contingeret tantum ab aliquibus fubditis /Ine culpa Principis pacifcentis . Secundo. Si agatur contra id , quod in pace diferte eft ftipulatum , fi fit in fe ma- joris momenti, & nifi impoftibilitas excufet, quss ta- men a debito non exfolvit. Tertio. Si agatur contra id } quod ex pacis natura eft neceffario intelligendum , violandoexempli’ gratia, amlcitiaš legem in pace' ex- prefiam per atroces minas, p er extru6tas in finibus ar 1 - ceš, confcriptos milites &č. etfi dubia fadta in melio- rem partem fint exponenda- . Quarto . Si nova fiat injuria, & belli caufa ponatur. Quare violans pacerri incurrit pašnim violanti determinatain , toties quo- ties violaret . Quinto . Inter ea , quae pači contratia funt , eft etiam dol us fubftantialis, quia deforet con- fenfus ; non tamen accidentalis , quia non deficeret confenfus quoad fubftantiam Deceptus tamen obli- gatum habet decipientem ad praiftandaTh indemnita- tem, quia jus habuit ut ne deciperetur . Sexto. Pax bello jufto : , feu per gravenrv metum , fed tamen ju- ftum j extorta , tam in foro interno quam externo , eft valida . Idque colligitur ex paritate cum contfa- člibus aliis. Idem fentiendum In prudehti dubio, ah juftum fit bellum; quia caufa dubia eft infufficitns ad bellum , refcifta pace , denuo inftaurandum . Septi- mo. Pax bello, feu vi, ac metu injufto extorta non obligat. Qui ergo vim pacitur, non poteft falva con- fcientia ab inferente injuftum metum urgeri ad ffervan- daš conditiones impofitas. Nam injuria , padlo intrin- feca, auferri fton poteft, nifi remiffione, vel juriš re- G g z nun- 236 Fdr* Sccunda ountiatione per naviim , eumq.ue liberum confea. fum. C A P U T De accejforiis Tac is ur. T777 ^T‘ ~ • ■[ • ‘*; v | A Cceftoria Pacis primo. Sunt obfides, per que? int.elligunt.ur perfon* e numero Ovium, ar ri parti »n fecuritatem fidei puhlic*. eo-fin I ditac, ut quamdiu fides liberata non fuerit , 1 P fiftant;. vel in cafu frad* fidei, arbitrio parns M*. Guantum Jus Natur« & (Jentium permittit , habcantur. In non fubditis requiritur c©nfenfu*Mj. obfides ut effe velint . Fuga. per fe videtur oWW\ Ulicita , quia faltem implicite da ta fides eft j j fruftraretuj: finis, puta certitudo decrediro. 0 men in cafu frači« fidei vel fervitute, vel morte _ tari poffunt, quia eos.civitas.hac conditione °PP l0 rare non potuit y cum civitati nulla fit in innocen poteflas, prseejpue ut queat in mortem tradere • re nullum jus poteft colligi ex fačlis. contrariis • te rum «quitati eft confonum* ut in longum extra ^ te fe mora y peralios fubleventur; utexfoluta lico reftituantur; & fi quis loco perfonae tantum ^ datus fit, hac mortua ljberetur . Secundo- * ncer c0ll . terias pači annexas funt induci«, quibus indicatur ^ ventio,, per quam y manente bello , hoftiles u termittuntur ad certum tempus . Ali* dicuntur ves, quia dierum tantum, aut menfium; ali* 0 ^ qu«, fublato utrinque appartu. bellico, in P . p- »os porriguntur. Illas concedendi poteftas eu ena »es duces , quia adminiftrationi militari h*c imago ineftiecreditur: ha$ vejo pangendi m*- e De jure Belit , & Pacis in Specie. Principes Summos. Pacis enim naturam participant Indaeiarum eff e61 us eft obligatio ftridta etiam refpedtu' fubditorum. Quoad tempom initium tamen, & finem eft interpretationis latioris; quia eft in favorem pubii* cum, cum ex utraque parte parcatur fanguirri huma¬ no. Alter eft-dl us eft ceflatio ab omni hoftiliadtu, five- in perfhnas, five in res: etfi hasc in induciis breviori- bus plerumque reftridlra fic ad limites, & expreftienes fa £tse conventionis , ut propterea , faJtem regulariter loquendo, non includat ceflationem i Hlinit a tam ab omni prorfus hoftilitate, neque vetet, quin fubmifta- intercipiantur auxilia, vel occupentur loca derelidta : & fic de aliis . Caeterum Induciae ceflant vel lapfu 1 termini, vel mutua partium confenfione , vel alteru- trius injuria j ubi parti innocenti liberum eft vel px- nam exigere, vel induciarum continuationem petere , vel ad arma redire. Tertio. Eft arbitrium, feu com« promiftum, quo bellantes communi confenfu unurrs r vel plures arbitros eligunt ad eontroverfias belli com- ponendas. Si componant fuafive , funt mediatores ; fi componant decifive, funt proprie arbitri . Horum eft judicare fecundum Ieges, fi fint eledti ut judices ; ft ut meri caufie decifores, pronuntiare ex xquitate & humanitate . Poft didtam fententiam appellatio com- promitcentibus eft intercifa, ne fiat procefliis in infi- nitum • Excipitur tamen cafus.apert« fraudis. Et fi duo arbitri inter fe diftentirent, ibi recurfus haberi poteft ad tertium. Quarto loco eft deditio , qua pars bello fradta fefe hoftis arbitrio permittit,, veli abfoltue abfque referva- tione, vel conditionate } hoc eft, adjedtis quibufdam capitibus. Abfoluta deditio vidlori tribuit jiis univerfale quoad perfonas, res & bona ; imo fpedlato Gentium Jure per 238 Fbr$ Sccunda. permiffivo , & quoad forum. externum , etiam qeo. ad vitam & libertatem ; et/i , lublata inter Chri flianos fervitute , naturalis «quitas clementiam hu- manitaremque expofcat . Deditio conditionata re. ftringirur ad padla , quibus fideliter debet vičlor ia. harrere. NonuJli denique: inter pacis accefToria numerant fortem, qua, tamquam fortuito medio , controverliz fjniuntur . Hujus ufus fatis efl antiquatus, nec prc- mifcue licitus quamquam , deficientibus aliis me- diis , in caula nimis ancipiti praeflaret fortaffe rani incertae forti committere, quam certa Belli difcrinv na fubire J Huc etiam revocant flngulare certamen, quo duoi vel plures utrinque congrediuntur ea lege, ut vido- ria lit penes illam partem., cujus lelečli pugilcs titeie victoresHoc JureGentium permiffum elfe p rc ' batur pluiimis exemplis.. Abfolute licitum fuadet exemplum Davidis, ‘F cum Goliath PhiliHato, congreffus elt , & alioram Principum Chriftianorum . Favet etiam ratio > a ; ni mir um. parcatur nimio. fauguini., Ubi ramen eXk ‘ pienda Religionis efl caufa , p ro cujus defen^ cundla human« potenci« inllrumenta adhiberi, clC ' nes vires- exeri, languis, <3c vita. confecrari debent- m «§# DISP U ‘ De jure Belli, &Pacis in Specie, 239 D I SP U TAT I O V* Enemur legis naturalis praecepto diligere proxi- mum , licut nos ipfos ; quia hoc didlat ratio naturalis } Sc quia nihil eft magis neceffarium ad generis humani conlervationem, ad pacem, Sc ju- flitiam tuendam. Si tenemur diligere, a fortiori tene- mur proximum non Izdere : Sc quidem non laedere proximum in re aliqua, ipfo invito; quod fpečlat ad juftitiam: fed neque ipfo volente, ut in fpiritualibus, quod pertinet ad caritatem. Pr^ceptum naturale diligendi proximum obligat ad ačtus internosj quandoilli neceffarii funt; vel ad opus externum, &beneficium proximo praeftandum, vel et- am ad vitandum odium, Sc offen/Ionem proximi. Quard prsceptum hoc obligabit , quando occurret neceffitas mifericordias, ad quam fpečlat, tum affedtuj tum et- iam effečtu fublevare pro viribus miferiam proximi, feu malum iphus involuntarium , five in ordine ad ani- mam, live in ordine ad corpus. Ad animam pertinet fraterna correčtio , quam cognovit Ariftoteles lib. 9. Ethic. cap. 3. quas elt adhibenda , ubi de eri mine fa- tis conftet , ac lit fpes fručtus Sc emendationis ; Ne fcilicet correčtio fit temeraria, & rurfus ačlus lit otiofus . Obligamur autem , quando proximus indi- get noftra čorrečtione , Sc /it opportunitas illud cor- rigendi. Ad corpus pertinet naturale prseceptum Eleemofy- De mutua hominum Caritate . CAPUT UNICUM noe j *4° P ar s Secunda ax, quod refpicit praccipua pars caritatis proximi. Hoc vero obligat tempore neceditatis. Atque huere- fertur fepelire mortuos , licec cadaver non fit cap« miferia: ; fed tamen homo , cujus eft corpus illud, manet in memoriis hominum , & corpus habet ordi- nem a d animam , cui gratum eft & illud officium, quod ipfi eriam prodefle poteft propter fuffragia, l ri „ u T't 5. oftendat, falfo Pharifeos Legi ** m'mm "P'/ 9 ' hoc ‘antum habet : »H Mii inimirum , te > ea ver ba addidlde: odto vulffus n^f„^!!?^.Q. u . amf eotcnriam ex Pharil«'* vulgus profectam Chriftus rejecit. E x lege Natur* tenemur inimicis a moriš us fena ? x ' bere ti P ta hc m U tut auij in i it/e tori ~.p jirni fic i rus i Al prsen Miti iam °Peri Mic ‘»»e ptOp, l De jure Belli , & Pacis in Specie, 241 bere eo tempore ac modo , quo nos genere folemus circa alios homines . Catterum in iis officiis habenda eft ratio circumftantiarum> unde indicari podit inter- num odium, exquo aliorum oftenfio oriatur« Refpečtu omnium tenemurLege Natutas non mea^ tiri . Mendacium enim eft valde diflonum natura; ra- tionali , quia evertit ordinem ejus, & eft contra fi¬ nem & ueceflltatem verborum , Teu locutionis ratio- nalis. Ad hoc enim eft a natura inftitutum verbum ex- ternum , ut per illud fignificemus internum & ita poffit efte inter rationales naturas focietas & fideli- tas , fen fiducia . Quare fequitur numquam pofte honeftari propter bonum finem , fi retineat rationem mendacii: nec faciendum eft malum, ut inde evenrat bonum, tefte Paulo ad Rom. cap. 3. Sine caufa legitima uti amphibologia eft centra vir- tutem veritatis . Quoties enim neceflitas non requirit amphibologiam , debita eft noftro fermoni (implicitas in fenfu ufitato , & intelledlo ab audiente : & tune defedtus fimplicitatis in illo fenfu eft vitiofus -& con- trarius veritati . Si datur neceflitas, tune lile defedius fimplicis Čc clar se expreflionis poteft fuppleri ex ad- jundtis & circumftantiis locutionem complentibus: & fic non eft vitiofus, nec mendacium, cum detur ve- rus fenfus accommodatus locutioni. Aftertio alicujus de re facienda , vel de beneficio prjeftando includit intrinfece ex vi veritatis tale pro- pofitum , quale requirit illud opus , quod praeftan- dum, feu efficiendum afleritur: refpedtu vero futuri operiš non requirit verifas hujufmodi aflertionis, ut poftea illud opus omnino executioni mandetur. Veri- tas enim affertionis non exigit perfeverantiam in tali propofito, ut patet ; quia haec non afleritur. Si vero ■S. 7. Conji. STvijiticki 0. M Tbig i. H h a f- 240 V ar s Sccunda dx , quod refpicit prsecipua pars caritatis proximi. Hoc vero oblivat tempore neceflitatis. Atque hucre- fertur /epelire mortuos , licet cadaver non lic capa miferias > /ed ramen homo , cujus eft corpus illud ,1 manet in memoriis hominum , Sc corpus habet ort nem a d animam , cui gratum eft & illud officium quod ipfi eriam prodefte poteft propter fuftVagia,

rum odium eftintrinfece malum, utpoteodium rei bo- na:, & per Ce amabilis. Non eft contra legem natur« optare proximumn«‘ lum temporale propter bonum finem , nimirum ad ejv refipifcentiam • vel ad vitandum malum , fi nimirum. alia via provideri non poftit. Ex lege Natura: tenemur diligere inimicos • Tu® quia inimicus eft proximus , relpe&u cujus pr*« 1 ? I illud . quod tihi non vis fieri , alteri ne feceris : Tum ( i 1,1 vindiclam fumere ab inimicis propria aučloritate £ contra rationem naturalem . Ergo & appetitus vina* cke> cui contrarius eft hic amor . Tandem hic an^ eft maxime neceftarius ad confervandam juftitiam, * pacem inrer homines. Pater etiam ex praeccpto preffo in Lege Evangelica , ubi nulla de novo 1 “ impofita pracepta moralia pofitiva pra-terea, q* x ln . oacramentorum. Vocat autemChriftus fuum hoc P ™ ex plicet maximam neceflkatem & ob fi nT 01 t^• u . c °^ en£ Jat, falfo Phari fxos Legi «tnicum*t V 'r* C * Ca P’ r ^* ^ oc tantum habet: ' bebh mirni*™ te *Pf Mm s ca verba addidlflfe: 01 * vulgus P rofec4Tri Q ' U a mfbn - tenfiam eX F v iL! xr m Chnftus rejecit. © W . a tursc tenemur inimicis a moriš ^ ba c De jure Belli , & Pacis in Specie . 241 bere eo tempore ac modo , quo nos genere folemus circa alios homines . Cazterum in iis officiis habenda eft ratio circumftantiarum, unde indicari podit inter- num odium, ex quo aliorum oftenfio oriatur. Refpečtu omnium tene m ur Lege Natutae non men- tiri . Mendacium enim eft valde diflonum natur« ra- tionali , quia evertit ordinem ejus, & eft contra fi¬ nem & ueceflitatem verborum , feu locutionis ratio- nalis. Ad hoc enim eft a natura inftitutum verbum ex- ternum , ut per illud fignificemus internum & ita podit efle inter rationales naturas focietas & fideli- tas , Teu fiducia . Quare fequitur numquam pode honeftari propter bonum finem , fi retineat rationem mendacii: nec faciendum eft malum, ut inde eveniat bonum, tefte Paulo ad Rom. cap. 3. Sine caufa legitima uti amphibologia eft contra vir- tutem veritatis . Quoties enim neceditas non requirit amphibologiam , debita eft noftro fermoni fimplicitas in fenfu ufitato , & intellečlo ab audiente : & tune defečtus fimplicitatis in illo fenfu eft vitiofus -& co»n- trarius veritati. Si datur neceditas, tune ille defečtus fimplicis &. clar« expredionis poteft fuppleri ex ad- junčlis & circumftantiis locutionem compientibus : & fic non eft vitiofus, nec mendacium, cum detur ve- rus fenfus accommodatus locutioni. Adertio alicujus de re facienda , vel de beneficio pr«ftando includit intrinfece ex vi veritatis tale pro- pofitum , quale requirit illud opus , quod praeftan- dum , feu efficiendum aderitur: refpečtu vero futuri operiš non requirit verifas hujufmodi adertionis, ut poftea illud opus omnino executioni mandetur. Veri- tas enim adertionis non exigit perfeverantiam in tali propofito, ut patet ; quia h«c non aderitur. Si vero R . T. Confl. S 'vrtički 0. M , Tblgi. H h a 1 - 242 ^ecund.t aflertioni adjungitur promiffio ex voluntate le obli.' gandi, nafcitur naturale debitum effidendi verama! fertionem de futuro , fcilicet pratftandi id quod pro- mitfitur. Obligatio haec oritur ex fidelitate . Infideli- tas aurem maxime repugnat rationi, & convičtui hu mano: & pro materin, ac perfonarum gravitate pot efl moraliter reputari fufficiens ad violandam chari- tatem. Si promiifio inducic obligationem juftitias do- nantem alterijus, tenetur homo ratione ju/litias natu- ralis complere promiffirm . Hoc utique intervenit i: CommerciiSj contradtibus, &caeteris, ubi voluntasbo- minum non fffiit in mera obligatione effidendi veram aflertionem de futuro , fed praeterea tran/it ir) debi¬ tum juftitiae . Obligatio ex juftitia inducit debitum reftitutionis, fi violari contingat. Rurfus fundat ju* in confcientia vindicandi Ubi propria- audloritate remi fi aliunde in judicio repeti non poffit . Ac propterea jus tranfit etiam ad haeredes. DISPUTATIO ULTIMA* De mutuo Officiorum concurfu. CAPUT ULTIMUM. I N omnibus cfficiis Deus eft femper f u P e * , diligendus . Idem dicas de Chrifto Dom' ’ eft Deus homo, & ideo magis, quam a£ > ligendus. Quare in concurfu officiorum ex j rac debitorum Deo curn alirs officiis , iU a U at£t praferenda ex refto ordine rationis . Quod P ^ qualibet culpa , qua creatura prscfertur Deo lus officia majoris obligationis erga Deum ex Ds jure Belli , & Pači s in Specie. 243 ordine praferd debent officiis minoris obligationis . Eadem ‘ft ra io de prscepcis Juriš Naturae refpedtu prseceptorum peUtivoium E cele Ciz . Poffunt eriam eoncurrere officia hominis erga feip- fum ofHciis erga proximum. Quoniam vero officia hsec refpicere pofiunt dve bona fpiritualia, dve bona tem¬ po rali a ; idcirco in triplici concurfu condderari poteft homo. Primc, quando concurrunt officia de bono fpi- rituali fui ip/ius cum officiis de bono fpirituali pro- ximi . Secundo , de bono temporali proprio cum bo¬ mo fpirituali proximi. Tertio, de bono temporali pro¬ prio cum bono temporali proximi. Poffiunt etiam con- currere officia erga unum proximum cum officiis er- ga alium: & hic fui pro dngulis dantur Canones ju« xta Legem Naturae. In bonis fpiritualibus dmpliciter tenetur bomo ie magis diligere , &propriis ejufmodi neceffitatibus fubve¬ nire, quamaliorum; quia potius debet homo fibi velle beatitudinem artemam , quam aliis : & potius. debet velle a fe Deum amari, quamab aliis, juda rečlum ordinem Caritatis . Nemo tenetur , nec poted aliis fubvenire cum detrimento fui fpirituali. , quod cul- pam includit; quia culpa includit offenfam Dei, quae vitanda ed plus quam omnia mala creaturarum . Nemo tenetur , nec poted aliis fubvenire cum. detri¬ mento fui fpirituali , quodminuat caritatem , vel im- pediat augmentum ipdus , & meritorum ; quia Cari- tas maxime inclinat ad lui perfečtionem . Ergo non ad id , quod hanc perfečlionem. impedit . Si concur- rit detrimentum fpirituale proprium, mere extrinfe- cum & accidentale , cum falute aliorum, folet eligi illud potius ad hanc obtinendam . Sic Moyfes egit Exod. 12. Dimitte eis bane noxam , ant dele me de libro tuo , quem feripftfti. H h 2 E!t in cxt eft bo iii P f 244 ?<\rs Secunda Et Paulus ad Rom. cap. 8. Optabam ego ejfe mik ma a Cbrijlo pro fratribus meis . Ita exponunt Patre; ac praecipue Chryfoftomus Homil. 2 . & 3* ^ aUL bus Pauli. I ' Simpliciter & abfolute tenetur homo magis dilige- h 1 re proximum in fpiritualibus , quam fe in corporali. * cl bus ; quia fecundum redtam rationem eft amabilicr anima proximi , quam corpus proprium . Tenetur quoque fubvenire proximo exiftenti in extrema ne- cefiitate fpirituali, etiam cum evidenti periculo me. tis; quia hic ordo caritatis cadit fub prascepturn. n go maxime in extrema neceffitate . Sic eflet m pan vulo moriente > qui effet etiam cum periculo mon- baptizandus . Extra ca-fum vero neceffitatis extren* fpirituali s , non obligat caritas perfe ad fubvenien offl privato proximo cum periculo morali mortis co 1 pon ; quia tune non eft maxima neceffitas:■ Ergo nec o • gatio perdendi fummum bonum corporale, cujuim° eft vita . Sr autem fit bonum corporale cqmm une > exempli caufa divitise , fuftkit gravis neceditas lp& tualis-j ur ilhrd periculo exponatur, exempli caufa ‘ grave perieulum Religionis Chriftianae . Ut & ‘ c,a ^ ab aliqurbus hacrefim effe prsedicandam , teneor ^ illis opponere, etiam cum periculo rei domefH cZ ■ ^ que ratione caritatis : Epifčopus vero , &• Pai° c ‘ ^ ratione officii & juftitia: ex tacita conventione ten tur etiam in gravi neceffitate cuilibec de fuo In gravi neceffitate fpirituali proximi obligat cari cum ahquo etiam damno temporali proprio; vis neceffitas fpiritualis-proximi eft praeferenda e* ine caritatis alicui damno preprio temporali * x . urn vero tališ neceffitatis non eft gravis oblig 3 cin e P rac cepta affirmativa folum obligant in ca u c ceffitatis . Hinc licej fit. laudabile fubvenire p 10 ** De jure Belli , & Tncis in S pečk . 24 $: in talibus circumftantiis non effc grave praecepcum extra neceffitatem. Gravis autem neceffitas prudenter eft, & cum proportione judicanda.. In temporalibus tenetur homo potius communi bono 5 , quam fibi fubvenire . Nam commune bonum prasfe- rendum eft privato, cum fit univerfalius; & quilibet eft pars boni communis : pars autem debet praeferre bonum totius bono proprio.. In quacumque corporali neceffitate poteft quilibet ličite fibi potius, quam alteri privato fubvenire . In, pari neceffitate nemo tenetur diligere proximum plus quam fe . Contra vero fi proximuš /it in neceffitate. vita, ego vero in minori neceffitate ; vel fi proximus- fit in gravi neceffitate non item ego . Multo magiS' fi comparatur gravis neceffitas vitas proximi cum bo- nis fuperfkiis , vel etiam neceffariis ad ftatum. Haec. enim omnia minus funt diligenda, quam vita proximi Non tenetur homo in neceffitate vitae etiam ex- trema, fibi potius femper fubvenire, quam proximo. alicui, puta amico; quia licet nemo poffit fe occide- re tamen non tenetur femper omni medio & ra- tione fervare vitam, etiam in coneurfu fibi cariffimi multo magis in concurfu Patris. Poteft: aliquis in extrema neceffitate negligere fe „ ut alteri etiam extraneo in fimili neceilitate fubve-- niat. Hoc autem, fpeeftata dumtaxat caritate. Sialia; vero adfit obligatio juftitiac vel pietatis, ut in pa- trefamilias qui debet curare falutem fuam , ut. ex< juftitia ac pietate filiis fuis attendere queat, tune non poteft extraneo fubvenire . Generaliter autem poteftali?- guis^amittere vitam ob finem honeftum: & confervatio vitae proximi eft bonus finis, in eoque elucet honeftas ; earitatis, fortitudinis, aut alteri us virtutis . Cceteris paribus , non eft. duhium, quin fecundumi ordi-- 246 p M* Secunda, ordinem caritatis melius lit in extrema neceftitate fab. venire /ibi, quam aliis. Sic melius eft non dare alte- ri extreme indigenti id , quo ego etiam extreme in. digeo: omittendo enim hoc medium neceftarium cen feor me ipfum occidere. Sic e duobus naufragis pode: alter ličite ftnere, ut focius tabulam acciperet; not po/fet autem dare illam focio, fi jam ipfe tabula: in- fediftet. Hoc vero, fi ccetera fint paria. Praeceptum etiam naturale caritatis, <5e mifericord;.: - * 1 • obli sat ad fervandum ordinem in dilečtione , vel in iubventione proximorum. Sicut enim funt g rad us di- verfi conditionum & conjunčtionum in proximis, iti redtus ordo pofeit fervandam legemin caritate & mi- ericoi ia. CaEteris paribus , tenemur praeferre eos, qni nobis conjunčU funt, alienis. Inter languine conjun- dtos fervandus eft idem ordo; Inter conTanguineosj* r , mter amicos fidelior & antiquio r eft pratferen- tar-V n ^ COnC ? r/U Patris > & FiI)i in extrema nece/H- Patrf '''"c 115 Cft Pater ’ Gravi0 ^ ^ enim impieta cV M?,; nterfiCe / e > quam FiIium - In concurfu Patri' Iion P’ a: ^ ereri ^ us eft Pater, cui major debeti fronor quam Matri: Fortaffe tamen hicordo non obli- J Item^prlferend^p 115 prxferendus eft Pater conjugi- r fančftiori tum n 3 j Cr lEn P r °^ Us cuilibet alteri etiam quoad fpirituaIp? UOa / tem P or alem neceftitatem, tum eai nos benefi^i,, I n concurfu. jSenefačforis, &eju«> fadlor, quia contld * mus > prasferendus eft betic- lervandus e ft . 1 am °r magis debitus. Hic etiam ord« inimico przf erat CT amiciini & inimieum , ut amiM* jundtionuin f en / ’ c;Eteris paribus . In diver/is c ° n ' addidfj illi focieta°f Cieta ; Um § eneribus > przfcrcndi fa' 1 " naditaribus mifcte« •* ' &JC in reblls civ fiibus cives, 13 confurgit qu Xc iam’ nam reP pedl:u hujufmodi /bcietat“ tfl ^ aam obligatio ad particulana officia- r Pl- De jure Belli , & Pacis in Specie , 247 epilogu S. A Tque haec de officiis perfinentibus ad homjnem, qua homoeft, qua Chriftianus eft. Neque enim officia Juriš Naturam diverfa urgent hominem y diverfa urgent Chriflianum: quando eamdem a Deo Au- čtore natura habent originem, eofdemque homines , quicumque ii fint, cujufcumque ordinis, Religionis, flatus, modo homines fint, obligant. Fides utiquede- texit plnra Naturalia & Moralia , ut ait S. Ambrofius praefatione in Evangelium Lucae , & aperte docuit etiam rattonalia . Atque hoc Fidei beneficium non ma- gis Chriftiancs, quam caeteros homines refpicit, atque obligat: omnes enim Fides illuminat, hoc eft, Deus vel remote vel proxime dat omnibus gratiam , qua veram Fidern inveniant & ampledlantur . Quare ; Jus Naturae ratione cognitum , & cognitum etiam Fide unum omnino eft. Ratio etiam, & Fides quoad haec officia, cum ab uno Divino Aučtore procedant, non pugnant inter fe, fed, ut verbis utar Horatii de Ar- te Poetica , . . .... alterius Jic lAhera po fen opem res , & conjurat amice. Pofcit autem opem ratio a Fide, ut ex dičtis ha- dlenus perfpicuum eft. Quare cuilibet pleniffimam cu- pienti Juriš Naturalis fcientiam tenere maxime erit enitendum , ut faergrum facultatum Audio , Sančto- runi Patrum fedula lečtione, & Scripturarum humili meditatione, quae funt ulteriora noftrum omnium of¬ ficia, queat dignofcere. Quantum vero Fides ex Scri- pturis haufia ad orane genus officiorum conferat, col- ligi P ar s Secunda ligi poteft ex verbis Gregorii XIII. in fitrcris Apc- fiolicis ad Hegem Cathdlicum daris, quie ^altoniia Anglus editor Bibliorum PoIyglortorum in Prafatio« appellat aurea & verijjima ; qurbus operi finem facio Scripturarum benejicium permagnum ejl. Nam quod ad Tk logiam attinet , qu operantem ex ipfa non ex- cufet a peccato formah .21. Amor erga Deum, erga feipfum , erga proximum prmcipium fun- damentale Juriš Naturae . 105. fatisfit objeftionibus. 106. 107. 10S. utrum Heineccius rečle di- vidat in amorem benefitentiae , obedientias, devotionis^ & ami- citiae . 105. 106. Antediluviani homrnes habuerunr regiminis formam . 24. fcientiam Theologicam. 25. Angelicus Do&or quid fentiat de oblfgation-e jnrisjurandi. n. Anima intime obligatur ad fer- vandaqusedam praecepta fine re- velatione. 1 S. Animorum Sc morum varietas : caufae tum Phyficas , tum Mo- rales. 85. Appetitus fenfitivus quid , quotu- plex ; ejus aftus. 85. 84. Ariftoteles quam Philofophiam do- cuerit, quid de illa fenferint po- fteri. 2. 3. 4. ejus fententia dc felicitate. 36. Aučtor Catholicus erroneas Ptifen- dorfii fententias de ignorantia & de obligatione ex jurejurando I i non Index Verborum & Rerum: lumini rationis.^ i$. Scriptorcs noftros parvi fačit. «>. Bon um aliud Morale, aliud nam«* rgle; quid fint . 65. 66 . Bonu« appetibile quotuplex. Ja. 81. 250 noft repurgavit, Refellitur ex jure Canonico, & D. Thoma . 21 * 22 . B B Arbeyracius contra SS. Patres Furens debacchatur. 9. ab ip- ib Buddseo reprehenfus: a Re- migfo Cellier valide confutatus. 10. 11. contendit Jus Naturale citra divinas litteras poffe folide demonftrari. 16 . Bellum quid fit . 16^. Juftum vel injuftum , folemne vel mi¬ nus folemne : offenfivum vel defenfivum 166. utrumque li- citum . Quo jure . 166. 167 C Adavera Hoftium fepefiri de* bent ex jure Gentium. 21;. Cami Sc Chami maledičlionem: Seth Sc Sem benedičlionem in po fteros propagarunt. 26 . Calvinus non in omnibus arridet Barbeyracio . 1Per Luthcmni &Calvinum noluit Chriftus no¬ va p/aecepta Sc leges promulga- re. ib id* •T 5&M& ‘S: Capri jnW >0 «** * * que 175 - Cui competat Jus nimium v: \aori *• • ad ql id Belli . 175. 176. quibus condi- Čaritas hommum m tionibus. ibid. An licitum fit ra- obliget. v eKfi tione religionis. 177. An advefus Chriftus pronuiius Fides 111 infidcles . 180. Paga nos . 18 j. Teftamemo . M- eccfr ulque ad 190. Hscreticos. ipi. ipfum ut Redemp . ufque ad 15)4. injuftum e dupli- ria ad falutem m ci titulo . 195. an juftum poflit effe ex utraque parte . 1 96. an ob negatum tranfitum milita- rem. 200. Effečtus Belli. 205.re- fpe&u Hoftium 20 6. quomodo Sc quid per bellum acquiratur . 208. cui cedant acquif:ta . 211. refpeftu fubditorum . 214. Obli- gationes in bellantibus . Prin¬ cipe , militibus , 215. 26. * 2l7# « Brocardicum male intelle&um . Buddeus quid fentiat de Platonis & Ariftotclis Philofophia. 3. de hujus Ethica • 4. Eos probat qui jurifprudentiam naturalem tra- dunt feorfum a lumine revela ibid, Chriftianus Thoma/Ius qu xkr'fr rit contra Dolores Cathol^* S. contra SS. Patres Sc fiam quam dicit jacuiflc * * Bat' t-n«. 16. quod u meapr ^ r - Cicero quid"de* 1’hilofopki* " J"" 'i - - , aa tempora Lutheri. n beyracum laudat contra Pa fr6J declamantem. ibid. Puffen^' fium explicani pejorem reddft • 48. Impias Sc Hcrrendse ,

& garivuin . p?. £jus axioin* c principium Juriš Naturalisti' "tor 9 s. materia , 221. Obligatio . 21 2. I i % Dif- Index Verborum & Rerum. DiffofutJo. 22 s • Cautiones. 224. tliralem. 8 9. 9 o. refellitur, 5: An ličita cum Tyrannis, in- fidelibus, Fidei Catbolicse hofti- bus . 225. ufque ad 241. Forma vivendi politica quse fuerit ante diluvium. 24. G G Ratia PhilofophisEthnicis in- cognita. $. Grsci morali Philofophiae operam dederunt. 2. 4* Grotius (Hugo) quis fuerit, quae fludia ; quid in fcribendo fihi propofuerit. ^9. in multis erra- vit^o. a Puffendorfio traducitur qua.fi periculofus* 20* H H JErefis ubi eft > ibi fuperbb & difcordia . 19;. Turbat paccm Ecclefiac immediate , pa- cem politicam mediate. 192. Haeretici fubditi vi & armis do« mari pofTunt , & ad Fidem , quam deferuerunt , compelli >. 19 r* Heineccii convicia in Do&oresCa- tholicos. 12. Vult Jus Natur* cx Saeris Litteris non effe deri- vandum . 16. Minus aberrat a vero in affignando Juriš Natur* principi o . 104^ 9 1 . Homo debet de Deo re&e fentir? & eum debito modocolere. 1: Ea credere qu* ut credibilia ft 1 credenda proponnntur. 122.Te> I dere in Deum ut finem ultimu: per debita media . 12J. Indte vidu & veftitu . 142. Non h- bet dominium proprietaris i alium hominem Jare Naturz. 144. Habet dominium direft- k vum* 14 j. Tenetur fe magis :• ligere quam alios. 242. bone* al orum fpirituale temporalip'-* . prio anteponere. 244. Etinih poralibus commnni bono pot- iubvenire quam fibi 245. Honeftatis duo funt general 64. Ejus principium eft hoff intimum. 69. 70. Petenda eft ‘ I convenientia cum rationali' tura.. 7r. u Hoftem occidere in jufto > eft: . 206. non tamen omnes' diftinfte. ibid. & feq» & bona propria fibi facere > { cum quadam li m katione • ’ Hoftivifto mifericordia debe.- & humanitas. 3 * 7 * 1 1 Dololatria reretotutn rupit. 27. Ejus Authortf-^ Caufae ex Salomone • ^ jun» Natnras nrmrminn, r.. n„ an do principium. 105. refellitur. 104. Hobbefius honeftatis principia & fundamentum Religionis referc ai datum mere Civilem . 4. Ejus errores in libris de Cive ac Leviathan . 40. 41*, Quomodo Vhilofophetur circa datum n.a- quid fk. 49 . Quand(> cvi£‘ vel non. 50. Juriš vel ibid. Utrmn fit iwputabilis> v Imperia funt juriš l? nti ^ \f falfa Bodini ienteutia 9 peria omnia vi tirann ^ # luerint, $1* Ličita Index Verborum & Rerum. ab irato Deo procedunt, ut fo- mniant Anabaptift*. ibid. Imputabilitas fundatur in morali- tate. 86. Ejus gradns. ibid. Incarnatio fuit optimum remedium ad homines redimendos 3 Deus tamen potuit illud non velle . 55 \ Induciae quid. 232. Infideles poffunt indirečle adduci ad veram Fidem • 184. non au- item direčte compelli . 186 . In eos Ecclefia nihil poteft , quia foris funt. 188. lis lervanda eft Fides, ibid . Eorum dominium in Chriftianos non tol litur per li- bertatem Chriftianam, quod ra¬ men limirationem admittit. 189. cum infidelibus fcedera inire Jn pracjudicium Religionis aut con- tra Catbolicos non Jicet. 225. Excepriones. 227. 228. Inimicos diligere tenemur ex lege Natur«. 240. Hnfolubilitas matrimonii eft de Ju¬ re Natur«. 14?. Intell Ted fecundum quid . 48.. 49 * . ... Moralitatis pnncipium eft ex in- telle&u & volontate* 43. N N Ationum Moreš ob dtfečhun Fidei. 15, Natura humana creata , Deus de- buit ei dare legem naturalen* . 19 ' Necefliras quid fit. 48.. Nitnia fcederatorum multitudo ca- venda. 124* Noachidsc qui fuerint , dc ad quae prascepta tenerentur . 28. 29. Jo. ■ No n ufu folvitur Foedus. 225.. Norma ačlionum ab aeternis veri- tatibns pendet. 58. Notitia Dei quid , & in quo con- (iftat, bornim infita.. up. o O Bje&um Juriš Gen ritim .. 115.. H6. 117. Belli offenfi vi vin- dicatio juriš aut reparatio da¬ ni ni : defeftfivi propullatio inva- ftoniš injuftas. 166, Pacis. 2?*. Obfides quid .. 236 . eorum obfiga- tianes & jura . ihid* Officium hominis in genere quid fit. 118. Erga Deum in quocon- fiftat, ejus cauiae. 11 9* Circa id datur praeceprum Juriš Natura- lis pofitivum. & negativum * 121 . Officium hominis erga feipfum „ 142. tenetur borna Temper regu- lam rationis adhibere . 14 v Officium hominis erga proximum.. Varium eft pro diverfo refpeftu mantis patris 2 civis. 143. 144* Grdo in Officiorum concurfu fer- vandus eft « Deus Tuper omnia diligendtiSc 242. refpečhi fui ip- fius & proximi in bonis Tp?ri¬ tuali bus ad quid toneta tur ho- mo.. 241. 243. 244. In rempo- rahftus. 245. In neeeftkate qua- ciunque, in extrem^ • 246. Ex lege naturah hominis iacul- tates dirigendae funt ad finem ordinatum . 14:. p P A&um quod Deus pepigit cum -Abrahamo. Pagu s quid (it.. 144. Patriarchae Legislatores. 23. Patres reprobant fcedera cum infi- delibus 226. 227. Ex Patribus perperam probari intenditur bel- lum efife illicitum 174. Pax quid, quotup!ex . Ejus fubje- flum . 232.. ExceptiQnes circa fubječium . ibid .. Pacem fequun- tur amniftia , reftitutio. > fatisfa- £lio , coropenfario & 2 33. 234. Effečlus .. 234. Paets contraria 2js. 2 36. Accefloria .. 236. 217* Pace Ecclefiae- turbata nequit con- fiftere pax Reipublicae . 15?2. Perjurium contra legem natura? * 125. Philonis de Diluvio teftimonium . 2 f«. Philofophia Moral is totius Philofo- phiae pars nobilifiima . 1. Ejus Fundamentum . ibid.. Plures er- rores detegit lumine Fidei. 6. A Patribus exculta . ibid . Philofophi veteres errarunt in mul- tis.. s. Deteftantur fcelera . s*- Cur tam abfone- de fummo ho¬ minis bono fenferint. 15. Ratio jufti & honefti parum iis cogni- ta * 3 5* In fine hominia aflignan- 2 $6 Index Verborum & Rerum." do non fibi conftant. ibid* In ciuo commodis turari. 746.147.P rr . felicitarem repofuerinr. $6. Eo- cipis jura. ibid . rum fenrentiade interna ačtuum Principes funt conftituti ut eora- fubditi vitam agant quietam in | omni pietate , ut Ecclefiam d*, fendant. 178. Principium lationis fufficientis no: I eft novum . 51. Sub aliis teni nis cognitum a veteribus, &ii> lide confutatum a Scoto. j; | 53 \ 54* .J Principium fundamentale JurisNa- tura? eft principium amoris. iof. | Principium focialitatis nec a dr quarum eft 3 nec verum . f 98. Eft etiam flagitiofum . 100. Aliorum quorumdam h teftantium principia'. 10?. 10s. honeftate. 6 9. Plato rede de virrutibus diflerit . 2. Plutarchus inter Romanos Philo- fophos numeratur. Quibus con- tineat ur ejus Ethica . f. Poen* & praemia in altera vita propofitae a Religione naturali , abftrahendo a temporali vel ae- terno. 122. Poenitentia refpicit malum culp3e , ut aliquo modo deftruendum . 125. A d eam pertinet fatisfadio. 124. Poligamia prohibita. 14?. Pontifices quomodo abfolverunt a Probabilis opimo quid \ elr juramento . 22. Quas opiniones polfint comp^ Populus Dei a coeteris fe difere- ri . ibid. Variae lent en n® cir ' vit > & ab Hebero dičtus eft Hebrseus.27. Poteftas omnis a Deoeft. 2?. Le- gislativa cum lege Adamo dara fuit, pofteris communicanda, & Inde in imperantes ac magiftra- tus extenfa. ibid. Refultat na- turaliter in humana natura . 14*. Determinata ad certum regimi- nis modura pendet ab arbitrio hominum . 145. Quae jura con- tineat. 146. 1^7. In omni com- munitate datur aliqua fuprema poteftas in ordine. 150. Poteftas proba bi’i ta tem . 160 . Opinion^l verfantur vel orca jus ipta' vel circa res ipfas . ibid . Q“ c ' ties eft orinio probabilis tok nem ron efle mala m , P° tf * quis form are conicimfiam tani, conformem tali opin^ 1, 161 . No n oportet lemper w { * rem viam eligere. 1 6 *• SatJ* ' men tenetur ho mo prarferre ^ ta m proba bili , & probabil^ minus proba bili. ibid £ f _ __ ^ dum licet uti opinione dvilis non ~poteft 'frrlT n U * orni(Ta probabiliori. M aftibus pure Mureni is << g de iro pagan 0 generis humani recepta JuHs Natnr.l c 4 • « fiat , & qu* fociet* *- a Noachidis ohri : negaf,va ona tur. r 4s . p,icia • >»• n- " ^ fliiihM nrirceDtlS teneD j r Septimum de efu fanguinis non pertinebat ad gen- tes. 129. Quid continerent duo prima. 29. 30. Prseceptum diligendi Deum . I2J. Eique fatisfaciendi. 124. Principis officium primarium Civi- tatem ab internis & ex terni s in- & quibvs praeceptis Profelyti juftitise ad qux obligahantur . 29. Proteftantes quid fentiant fione poteftatisin facraffl fanam. 126. u Puffendorfius quis fuzrit x ■. Pkrit. 4,, Quae con&a t* Index Verborum & Reruni. 257 Jicos Do&ores dixerit . 7. De lumine Fidei quid fenferit . 15. Errat in Conftituendo funda- mento Juriš Natur*. 4r. Et in affignando obje&o ejufdem juriš . 42« Cujus nobiliflimam partem negligit. ib- Male conftituit ra- tionem moralitatis. 44. 45. Con- futatur . 57. 60. Ejus opinio circa ignorantiam refellitur. 50. 51. De lege honeftatis regula male philofophatur .71* Quid de motu phyfico voluntatis huma- n* , 44. 45. Con futa tur . De ftatu naturali 92. De principio Juriš Natur* 96. Male ex Jure Natur* argumentatur contra Hierarchiam Ecclefiafticam. 126. De habitudine Religionis Judai- c* ad Chriftianam . 136. Refel- litur. 137. 1 38. 1 39. Perperam fen ti t de poteftate fpirituali ju- rifdiflionis extern*. 140. 145. De materia legum. 151. Pytagor* Philofophia ad quid com- parata, 2, R R A doniš liber* concurfus ad aftus morales neccffarius . 47. Rationis lumen revelatio- tionis lumine adjuvatur. 1 3- uf- que ad 19* Rationis fuflrcien- tis principium libertati applica- tum impugnatur • 51- ufque ad R*rmgiu£ Cellier Patres deten,- dit adverfus Barbeyraciura . u. • > Regna phira popnlorum confer*- fu conftituta . 3 1. Sunt tiran- niča per accidens . tdid. Sunt Juriš Genriurrv. 33+ Regnum Chrifti non eft de hoc Mundo explicatur . 178. ! 79 * Reges habere poteftatem in facra non probatur ex Scripturis. 1^7. Ecclefiam protegere, & ordinem Ecclefiafticum adjuvare debent • T 47 - Religio naturalis fequitur ex co- gnitione Dei . 121. Per revela- tam confirmata & explicata . * 4 \ Religionis caufa licitum eft bel- lum tam offenfivum quam de- fenfivum in certis cafibus. 180 . Ejus propagatio non eft jufta caufa belli inferendi paganis * r8». Religio voluntaria eft • 187. Religionis vaga & illimitata ličen- tia Reipublic* noxia eft , \$z . i?J. Religio eft firmiflimum vincu- lum Societatis human* . 121. Qu* uuice vera fit . itj, 214. E Reli g? one naturali ad Chriftia- nam a n rečte argumententur Proteftantes . 126. ufque ad 1 ?6. An ex Religione Judaica. 1 36* 137 ; H S. 1^9. Religionis Chriftian* ad vitam ci- vilem habitudo. 14; . 141. Renunciatione mutua folvitur foe- dus ?23^ Repr*(Tali* quid fmt , A Jure Gentium . 2 '8. Quodnam eo- rum jus , qu*nam proprietates:. 219. Romani pr*ftantiores in Morum Dočtrina quam in reliqua Pfaj> loiophia . $a~ Index Verborum & Remm; Ctvili. ibid* Noti eft ftaftui li« 9 o. 91. Nec conditionij: ferrimae. 92. Stipendia militibus fblvi dete Stoici qtiid fentiant de fummo L Terita Hit Volili nur tur Tohr S Atisfaftio Deo condigna fieri no n poteft in pura natura * 124. Scopuli vitandi in Evangelicae prae- dicationis defenfione. 185^ Scriptura non probat faedus cum infidelibus . 2257. Ex ea non probatur bellum efle illicitum . 172. Scripturae promifcuus ufus divifionum caufa. 141. Scrupulorum caufae . 158* Reme- dia . ibid. Seldenus feptem conflituit praece- pra Juriš Naturalis ex difciplina Haebrgeorum . Impugnatur * 29. 30. Senfus internus quid. 82. 8*. Servitus non eft de Jure Naturas 3 non tatnen eft contra Jus Na¬ turae. 144. Sicariorum immiflio vetita Jure Naturae & Gentium. 207. Socialitas non eft principmm Ju¬ riš Naturalis , 95« ufque ad no. 36 . Suarezit fententia de veteribusP: iofophis ♦ 7. Duplex ratic: lumen egregie explicat . H* T T Alionis Iex in Bella non b bet locum refpeftu occfr n is .. <»07. Traditiones Mofaicas Sc Phar* cae. 33 * Tranfitus Militaris negato t eft jufta Belli caufa . 200. er Tributa imponendi legitimu* tl - lus eft bellum, 214. TuJlius queritur tot efle opu^ de Natura Dei * 102« Societas e Jure Naturae defcendit. 144. Civilis Societatis funda- mentum fufficiens eft diferimen rtaturale hominum poft Adafc peccatum . ibid . Socrates ad quid tranftulerit Phi- lofophiae ftudium, tjus doftrina quid refpiciat. 2. Sors modus finiendi controverfias * _ o o Spinofae impium Syftema de regu la honeftatis. 76. 77. Stanleii fententia de Philofophi Platonis & Ariftotelis, 3. Status naturalis hominis qui fit 89. Eju$ differentia a ftat v V AIentinus Alte** pium Juriš jfo. tit a fiatu integntatis • tur . 104. . < fgf.+ j Velthemius quentur jf dorfio fibi enpi h° neltu Veritas 7 rerum & ob .i e ^°j, U ptf neftas a peccato ong'" 31 deftru&a. 14- .*<• . afn ph^ ; Veritati contraria cit * r gia. 241. Vf I Index Verborum & Rerum.' 259 ferltas affertionis quld exigat . bonitatis & malitiae ačluum mo- ib id. rali um. 5 6 . cim feq. VoHii errOr circa Theoriam ačtfo- Voluntas quid. . 80. Ejus ob- num humanarum. 66 . Confuta- jeftum . itid. Aftus eliciti tur 67. 68. 6 9 . vel iruperati quid -filrt & Voluntas Dei non eft tota ratio tuplices. 81. 8t. F 1 n 1 s. SENE- z6o BENEVOLE L E C T OR; Typis femper adefle mihi non Iiquit ; unde quida: irrepierunt errores praecipuos, quique fenfum akt! & legentem quodammodo remorari polient rare corre&os hic habes . Caceros pro tua humanih ignofces. Poft poflet praeclare. carpiendi vi s etiam refpečlu aliquod perleftio cum fonat honeftus ut pute & Ti infemus inftrumento fenfum fanclus probabilem adea ex meliora ali um ac offenfivum genere Addatnr virgula [ legatur przcM carpendi vix dicam refpeftum al iquoruffl j perfcft '0 confonat honeftas ut pote etsl inrernus fenfu fummus probabilio ^ 21 * - ad ea eft jriolliora gerere