KRALJEVINA JUGOSLAVIJA
UPRAVA ZA ZA ŠIITU
Klasa 37 (1)
INDUSTRISKE SVOJINE
Izdan 1 septembra 1932.
PATENTNI SPIS BR. 9076
Kraus Edo, Begovhan, Jugoslavija.
Groblje.
Prijava od 3 februara 1930.
Važi od 1 oktobra 1931.
Posle smrli nastupa hemijski proces ras-padanja ljudske organske materije, 1. j. pre-tvaranje u njene pojedine Kemijske spoje-ve. To raspadanje očituje se time, što leš nakon nekoliko dana počinje da razvija vrlo neprijafan zadah koji se ne može pod-neti, usled čega nastaje potreba aa se mrtvo telo što pre skloni. Pojedini narodi u-klanjaju leševe prema običajima koje su prihvatili od svojih pretka; tako kod nas postoji običaj zakopavanja u zemlju, i to ili u drvenim ili u plehanim sanducima. Kod upotrebe drvenih sanduka proizvedeni gasovi i tekućine koje iz lesa izviru pro-laze kroz pukotine sanduka u zemlju, šlo imade za posledicu, da se kosti u ovakvim sanducima mogu na desetine godina dobro da sačuvaju. Kod plehanih sanduka međutim, u koliko su ovi sa sviju strana pazljivo kalajisani, nemaju proizvodi rastva-ranja kuda da izađu, usled čega se sva telesna materija leša u njima stvarno „ras-kuha". Ovo iskustvo slečeno prilikom prekopavanja grobova uči nas, da se kosti mogu duže vremena sačuvati samo onda, kad je proizvodima rastvaranja pružena mo-gučnost da se slobodno razviju, t. j. akoim je jomogučen izlazak iz sanduka.
Što se tiče posledica spoljnje prirode koje potiču od zakapanja leševa to je poznalo, da je ovaj način raspolaganja sa mrtvima opasan po zdravlje, pošto leševi koji se nalaze u raspadanju zagađuju ne samo zemlju, nego i vodu koja kroz nju protiče, a često i okolni vazduh. Zbog toga kao i zbog ekonomskih razloga obzirom na nabavke velikih kompleksa zemljišfa što ih zauzimlju groblja u gradovima, pojavio
se je kod naprednik naroda pokret, koji ide za tim, da se sahranjivanje leševa zameni sa prastarim običajem njihovog spa-Ijivanja, i to u spališnoj, t. zv. krematorij-skoj peči. U jari zagrejanih gasova, koju gorivo le peči razvija, leš se pretvara u pregrejane gasove, koji kroz dimnjak izla-ze napoije, kao i u pepeo, pored kojeg o-staju još sitni delovi kostiju, koji usled svog hemijskog sastava ne mogu sagoreti. Spaljivanje leševa t. j. njihovo namerno „u-ništavonje“ toplotom odgovaralo bi zahte-vima higijene i ekonomije, međutim samo po sebi ono je isto takav divljački čin kao što i zakapanje leševa u zemlju. Osečajno oba ova gruba načina raspolaganja sa mrtvima dejstvuju na dušu čoveka jednako potresno, i azdiruči srce ožaloščenih. To su uvideli več i stari Egipčani, koji su zato mrtva ljudska tela baisamovali i mumificirali, zamatajuči ih u čvrsto stegnute veze od papyrusa, da bi ih tako očuvali od ra-spadanja, a u želji da time ublaže svoju bol, i dadu vidnog izraza svog velikog po-štovanja i obožavanja prema ličnosti umrlega. Iz navedenog razabiremo, da zakapanje leševa u zemlju isto kao i nj hovo spaljivanje u krematorijskoj peči ne odgo-vara duhu našeg vremena, a i samo bal-samovanje ne može više da ima onaj značaj, koji je ono imalo u ona stara vremena dok je još postojao kult obožavanja mrtvih. Naše doba zahteva neki drugi način raspolaganja sa mrtvima, način koji ne bi išao tragovima prošlosti.
Predležeči pronalazak nastoji rešili taj problem na sledečoj osnovi: 1) da leš bez zakapanja, spaljivanja i balsamovanja pre-
Din. 15.
pustimo prirodnom procesu raspadanja, ali na takav način, da ovo raspadanje ne stva-ra nikakvu neprijatnost ni opasnost po žive, i 2) da kosti u sanduku sačuvamo kroz duži niz godina, i da ih tek onda šahrani-mo kad ovo sahranjivanje ne može više da prouzroči nikakovu bol u ljudskoj duši.
Da se taj zadatak izvede zamišljeno je groblje u jednoj višespratnoj zgradi (X ). Sl. 1 — t. j. uzdužni presek ove sprave po sredini — prikazuje nam temelj (G), pri-zemlje (H), 1 i II sprat (J, J2), kao i krov (K), a sl. 2 tlocrt, iz kojeg se vidi, da glavni ulaz (Ij) u zgradu (X,) vodi kroz mrtvačnicu ili crkvu (X.), iz koje se lifto-vima (mt) i (m2) može doči u pojedine spratove, čije su velike prostorije u obliku širokog i dugog okvira zgrade (XJ odre-đene za groblje t. j. za smeštaj mrtvačkih sanduka (a), dok su prostorije prizemlja (H) namenjene za stovarišta goriva. Mnogi prozori (n) daju spratovima izdašno osvet-lenje i ventilacija. U dvorištu (O) nalazi se zgrada (X3), u kojoj su postavljene pumpe (Dj, D2) i peči (E,, E>), dok se iza zgrade uzdižu dimnjaci (F , F.). Mrtvački sanduci (a) sl. 3 do 7 izrađeni su iz krutog i ne-poroznog materijala n. pr. iz livenog aluminija, te su prema torne pored svoje masivnosti dovoljno lagani. Po sl. 3 do 6 sa-stoje se isti iz dna (a,), stranica (a?, a3), čela (ai, a5) i poklopca (a7). Stranice i i čela imadu zavijene nastavke (a0) sl. 7, koje pokrivaju rubovi poklopca (a7), sa kojima se ovi električnim aparatom za sva-rivanje mogu zajedno svariti. Celo sanduka (aj sl. 4 i 7 nešto ispod poklopca ima-de široki i okrugli otvor (E), iz kojeg pro-izlazi cev (c). Sanduk sadržava kolevku (p) sl. 3 i 4, izrađenu n. pr. iz pečene zemlje (gline), ili iz druge podesne materije na koju ne utiču tekuči proizvodi, nastali kemijskim procesom raspadanja leša; dok je u kolevku položen leš opremljen u odeču i obuču, koja je izrađena iz materijala koji imade sposobnost da u sebe upije ove proizvode, tako n. pr. iz dvostruke tkanine čiji je međuprostor ispunjen silikagelom ili kojim drugim upijajučim sredstvom. Iz iste ove materije izradena je i ostala mrtvačka oprema (Z), t. j. podloga ispod leša, njegov pokrov i drugo.
Sanduk sa mrtvacem, koji je u njemu položen tako da mu glava dolazi ispod o-tvora (E), unosi se kroz glavni ulaz (1,) sl. 2 u mrtvačnicu ili crkvu (X2), gde se postavlja na podlogu (rj). Posle se prenosi liftom (m,) odn. (m.) u I ili II sprat zgrade (X ) sl. 1, i polaže na određeno mu mesto, t. j. ili na podlogu (r2) iznad patosa (S ) ili na koji drugi sanduk (a), gde se na spojnicu (tt) njegovog otvora (E) sl. 7 nadove-
zuje cev (c) sa spojnicom (t.). Cev (c) spaja se pomoču spojnica (t3, t4) sa otvorom jed-nog kraka vertikalne rašljaste cevi (c,), koja se sa svoja oba kraka uspinje do blizu plafona (s») sl. 1, gde se sjedinjena u cevi (c2) spaja sa horizontalnom cevi (c3), koja je pričvrščena na plafonu vezama (u,), i koja se proteže polovinom celog prostora I odn. II sprata u jednom zatvorenom krugu sl. 2. Iz tog kruga II, kao i istovet-nog kruga I sprata odvajaju se ispod plafona cevi (cj, koje su međusobno spojene sa vertikalnom cevi (c5), sl. 1, koja naslonjena uza zid veže II i 1 sprat, i koja se u istom vertikalnom pravcu produžuje do podnožja zgiade (X,) ulazeči preko dvori-šta (O) sl. 2 u zgradu (X3), gde se razdvaja i dolaži u vezu sa pumpom (Dj) odn. rezervnem pumpom (D2), več prema torne da li je otvoren ventil (v,) ili (v,). Pumpa (D,) odn. (D2) neprestano izvlači gasove trulenja, koji se nalaze u svim pomenutim cevima (c) do (cs) i u sanduku (a), i pre-bacuje ih u cev (cß), koja prolazi kroz ža-rište neprekidno goreče peči (E,) odn. rezervne peči (E2), i kroz kanal (\Vj), odn. (w2), odakle se zagrejani, razreden! i lagani ga-sovi trulenja uzdižu u gornje slojeve vaz-duha preko vertikalne cevi (c;), koja je sponama (u2) pričvrščena duž cele unu-trašnje stene dimnjaka (F ) odn. (F,). Sve su cevi (c) do (c5) izrađene iz metala, n. pr. iz aluminija, i međusobno svarene, tako da se ceo nepodeljen prostor koji one zauzimlju zajedno sa sandukom (a) može označiti kao neprozračno zatvoren. Isto su tako sve te cevi kao i pojedini delovi sanduka sa sviju strana pristupačni, te se prema torne za slučaj potrebe mogu lako o-praviti. Cevi (c0) i (c7) koje imadu da iz-drže toplolu peči i dimnjaka treba da su izrađene n. pr. iz livenog Čelika. One su isto tako kao i sve ostale cevi međusobno svarene, torne čine sa cevima (c) do (c5), sa pumpom (D,) odn. (D2) kao i sandukom (a) neprozračno zatvoren prostor, iz kojeg se kombinovanim mehaničko-termijs-kim dejstvom izvlače gasovi trulenja nastali raspadanjem leševa. I u tom izvlečenju ga-sova sastoji se bitna razlika između opi-sanog i običnog načina sahranjivanja; dok se pomenuti način sahranjivanja razlikuje od spaljivanja bitno u torne, što se u kre. matorijskoj peči vrši sagorevanje kiseoni-kom iz vazduha, dok ovde dolazi u obzir samo zagrevanje gasova bez pristupa vaz duha. Pošto u cevima (c) do (c6) kao i u sanduku (a) usled neprestanog sisanja pumpe postoji razreden gas, čiji je pritisak na unutarnje stene ovih cevi i sanduka manji od tlaka 1 atmosfere, to je isključena mo gučnost, da bi taj gas izlazio u okolni vaz-
duh za slučaj kad bi se desio neki kvar u cevima ili u sanduku. Naprotiv okolni vaz-duh strujao bi u tom slučaju u le cevi odnosno u sanduk, i time još upozoravao nadzorno osoblje groblja na samo mesto defekta. Da se prostorije spratova iskorisle polažu se sanduci pojedinih familija jedan iznad drugog sve do blizu plafona (s^, i to tako da manji dojazi uvek na više mesto sl. 1 i 3 do 6. Čela sanduka (a5) koja se nalaze iza nogu mrtvaca postavljene su u istoj vertikalnoj ravnini, kao sto to sl. 6 prikazuje, i služe za potrebne oznake. Dvokraka cev (c^ deli prostorije tog groblja na dva dela, tako da između oba reda sanduka postoji uzani prolaz (ZJ sl. 1 i 2, isto kao i levo i desno od pojedinih na-slaga tih sanduka prolaz (Z?) sl. 2, 4, 5 i 6, dok se do zida sa obe strane protežu prostrani prostori (Z3, Z4) sl. 1 i 2, koji su kao glavni prolazi određeni za unošenje sanduka. Sem glavnog ulaza (1,) koji vodi kroz mrtvačnicu ili crkvu (X.) postoje još više sporednih ulaza (h, 13, 14, 15) sl. 2 sa stepeništima (y), kao i liftovi (m3. m4, m5, mri), koji sa raznih strana vode izravno u 1 i II sprat zgrade (X,), dok je za kolni prolaz u dvorište (O) sagradena kapija fle).
Poželjno bi bilo da sanduci položeni u ovo groblje ostanu u njemu ceo jedan ljudski vek; međutim ako to dimenzije zgrade ne bi u pojedinim slučajevima dozvoljava-le, to se ovo vreme može i znatno skratiti. Sanduci (a) koji bi se nakon ovog roka imali izneti iz zgrade (X,), odvajaju se od cevi (c), i njihov se otvor (E) zatvara i svaruje sa odgovarajućim poklopcem (a3). Tako zatvoreni sanduci prenose seopetlif-
tovima (nrij, m,,) u mrtvačnicu ili crkvu (X») sl. 2, a odatle u mrtvačka kola, i konačno utovareni u željezničke vagone otpremaju se u bregove, gde nema ljudskih naselja, i lamo se zakapaju u zemlju. Time je na značena zamisao ovog groblja, u kojem se mrtvački sanduci čuvaju u jednom ograni-čenom vremenu, n. pr. 25, 50 do 100 go-dina, dok se svrha t. j. razlog tog lokali-zovanja procesa raspadanja kao i kasnijeg definitivnog zakapanja u bregovima sastoji u sledečem: Leš sahranjen u svarenom ma-sivnom metalnem sanduku iž kojeg se neprestano izvlače gasni sastojci nastali ra-spadanjem njegove telesne materije ne može za nas biti neprijatan, pošto između njega i naših osečajnih organa mirisa ne postoji posredstvo vazduha. Isto tak® ne može biti za nas ni opasan, jer se u sanduku kao i u cevima nalaze gasovi, čija se razredenost primiče stanju vakuuma, a po-red toga se i toplotom ovi gasovi čine neškodljivim. Otklanjanjem pomenute nepri-jatnosti i opasnosti posiigao bi se konačno i sam cilj pronalaska, a taj se prvenstveno sastoji u torne, da se zakapanje sanduka odloži, ako ne ceo jedan ljudski vek, a ono bar za nekoliko desetina godi-na, kako bi se na taj način u granicama mogučnosti ublažila bol ožaloščenih.
Patentni zahtev:
1. Groblje naznačeno time, štosuu spra-tovima zgrade smešteni mrtvački sanduci (a) snabdeveni otvorima (b), iz kojih pro-izlaze cevi (c), koje odvadaju gasove Iru-lenja kroz pumpu (D), peč (E) i dimnjak (F) u gornje slojeve vazduha.




■
■
■
.
■
■ ’
■
■
.


‘ > . .
■
■





■


.








■



■










■
.






















OĐOOOOODOD.ODODDDOODODDOOOOOOOOOODDOO.
• i It >| l| II '• 'i •• H |l H I# II II |l II ' II •! •• *• »I ll '• |l n M •• |i M II »I Ji_ 11 _.’1_ _•*_
xx > a,
p ^ n aH p g ^ 54