DE DOCTA SIMPLICITATE PRIM AE E C C L E S I AEj HT DE VSV C A L I- cisin Synaxi,& deEuchariftico facrificio,ad- uerfus petulantem infultationcm Ia- cobi Andrese,Paftoris Goppin- genfis BARTH, X. ATOMI RESPONSIO, COL ONI AE, Apud Maternum Cholinutn, Anno.. iSi?- r > • \ V ' * +• ./ I -h « £... I. ,.ir. ; u ' ... 7 p. r ! J - - r'('V . . «pq r.-. ',• • !..'• , A, \ ■ / U m C ■'*' . / O^Os^O DE DOCTA SIMPLICITA; TE PRIMAE ECCLESIAE, ET DE VSV CALICIS IN SyNAXI, ET DE Euchariftico facrificio,aducrfus petulantem inful- tationem Iacobi Andres Paftoris Goppin- genfis, B ART. LA- TOMI RESPONSIO. Ifithisdiebus amicus quidamlibel lu ad mejH^perafpiftenjinfčriptu, hoc eft,fcutarium quendamThra- fonicae cohortis militem, lacobum Andre£e,Paftorefn Goppingentem,quem tulu pu tame in caula ouiliredius dixeris,homine, (i cut res ipfa oftendit, & mente & lingua in alie- ni nominis contumeliam ita paratum, vt in co agnofcas,fidiisplacetjVcrum &germanu Eu- angelicseprofefsionis difeipulum. Hic cum in di&o libello prolegomena quscdam Iohannis Brentiiaduerfus Apologiam Matthise Breden bachiiludiEmbricenfis moderatoris, propu- gnanda fufceperit^gladiatoria quadam iačhti- A 2 one RESPONSlU v. tsARTH. LATOMI one in cundem huc illuc verfanspugna,in me quoqueinfeftus incurrit,di&:umquoddamej uminceflens^uod ante quindecim plus mi¬ nus annos in Refponfione quadam aduerfus Bucerum de nouis dogmatibus, & in ter alia de Euchariftiafub vtraque vel fub altera fpecie tan tum fumenda,his verbis pofucram,Cum enim adhuc rudis eflet prima Ecclefia, ritum a Chri- fto acceptum religiofe tenuit, doneč dočia a Pa tribus intellexit,vtramqj fpeciem conuenireia cerdotibus,laicos folo pane contentos efle pof- fe.Quodi&oilIe maliciofa interpretationede- prauato,impietatis meac blalphemiajaccufat, remqueinuidiofa etiam Iurirperitorum com- pellatione ita aggrauat, vtad fummam atro> cifsimicriminis intentationem nihil addere po tuerit.Infultans enim Iurifperitum me,Brcden bachium autem fubindeGrammaticum per co tumeliam appellat(quafi nefasfit eaquse ho- dieneintelleda quidem a multis,iači:ata autem ab omnibus, a Gramatico vel Iurifperito pau- lo ftudiofiorcquam volunt aduerfarii,attre<3:a ri,cumne mulicrcula? quidemacfellulariiartifi cesapud ipfos in balneis & conuiuiis altercari de religione definat)his verbis in nos exclamat: A D V ER S VS IACOB. ANDREAE. Quid vobis videtur de noftro Gramatico/ &e;. Etmox:Sed hoceo minus ei vitio verti deber,, qudderroris&blaiphemkefocium habeat Bar tholomeum,Latomum, qui contra epiftolam Buceri dc dimidiatione facramentificfcribere aufus eft. Hic reeitatis verbis quse paulo ante po fub moxintonat: Quis fefebic cotinere poteft? quin enormem hanc blafphemiam deteftetur? aIterpofeišioneGramaticus,Chriftiinftitutio- nem dicit incomodamralter Iureconfultus Ec- clefiam,quce ritu d Chriftoacccpir, rude appel- Iat,quafi Chriftusebrius&ipfe incommoda i- gnorauerit, quse fuperftitiofum hocgenusho- minum cauere voluit,&c.cum aliispleri(q; eti- am contumeliofioribus,qu£e benignus & ocio* (iislečlor ex libello ipfo cognofcere potcrit. Non agam contraobturbatorem iftum ora tione,quadignuseft,fednomen tame meunv dcontumelia cauiam veritatisabimprobifsimai calunia defendam. Quid ais fortifsime pro- pugnator? ego im pius tibi ac blafphemus vide- or. ? qui Ecclefiam primati*nafcentem adhuc, necdum formatam in omnem partem, rudem appellaui? Vbi legifti obfecro hancGrammati- cam, quse tali in reprohibeatficloqui?Rudir RESPONSIO D. BARTH. LATOMI indigeftaq; moles,dixitpoeta quifpiam.,depri' mis reru elementis locjuens. T u nulla rudimen ra tribucs primse Ecclefisetaullam quafi infantb* am,n ulla incunabula,quafi vagienti adhuc fpo» foChrifti concedes? CurPaulusdixit,{e lade, non cibo aluifle Corinthios,quia vt carnalcs fer re nondum poffent. Et in epiftola ad Heb.fa- dosillos effe,ait,quibus lade opus fit,nonfo- lido cibo,quia tališ perfedoru fit,qui fenfus ha» beat ad difčrctionem bonimali exercitatos. An non ficutrerum omnium perfedio quaeda eft & cofom matio,ita & principiu eflc oportet? Nifitufortecaudam cum capite,extrema fta- tim cum primis committes? Dixit Chriftus di- fcipulis, Adhuc multahabeo vobis dicere,quse no poteftis portare modo, fed cum venerit Pa- racletus ille, quem mittet pater fpiritum verita- tis,ille docebit vos omnia, & inducet vos in o- mne veritate. An hic docenda no erat prima Ec cleila?Perquosaut doceda,nifiper Apoftolos &r eorundem foccefTores? Nifi forteaccepto Pa racleto,iam tum coram cernebant omnia, quae ad explicationem fidei,adritum faeramentoru, ad Ecclefiaegubernationeprofutura erant, nec docendiamplius,ne per cundem quide ipiritu? ADVERSVS FA C OB. ANDREAR. hulliusq-,rei fuoquoq;tempore veladmonen-- diinter ipfos,vel per rcuelat.ionem inftruendi; erant?Hoc G veru eft,cur diftenftt Paulus a P Fin cipe Apoftolorum,etiam poftacceptum Para- cletum?cur difsimulatione eiufdem parum Eua gelicam reprehendit? Vifum eft nobis& Spi- ritui fančk>,&c. Statuerunt Apoftoli eode tem* pore, 2c ad fratres Antiochiaj,aliisq; in loeis fcri pferunt.T u negabis ex dccreto illo prima Eccle Gam didieiftealiquid.*cuius authoritate iačiata etiam tuncinter Apoftolos ipfos qu^ftio rečte: fiiblatafuit. Paulus admonetTimotheum (an§ dočfrina?.,ad Corinthios nomrnat Prophefas &£ do ncque rehgione,qua decebat,tra čhri. Atquc vtinam difpofuiflet,ficut proroife- rat,minus fortafle hodie eflet cotrouerfise, rem« que alioqui certam fetiš,certiorem tamcn vas il lud ele&umjdeclaratione fua reddidifiet. Sed omitto ifta,quae tu quoq; fine dubio ta- quam friuola, hoc eft, ingrata tibi, contemnis. Illud ex rerum Ecclefiafticarum monumcntis fatis conftat>in veteri Ecclefiaalium apud alios Euchariftiaeritum fuiflfe.NonnulIosenim folo panc confecrato,alios vino tantum fuific vfos. Quofdam mifcuilTepanem cum vino in calice. FuilTe & qui tin&um linteum in calice, ac mox ficcatum alferuarent pro egrotis,dilutumque,fi quando opus eflet,porrigerent.Infudifle etiam quofdam paruulis facrum liquorem intelligi- mus. Plures autem conftatfecramentumhoc nonnifiadultisimpertiuifle«Sed & alios plerofi B queperfua. resbonsio d. bARTH i latomi que perfuafos abhan-eticis, fliperIHtione qua* dam abftinuifte acalice, quafi veram čarnem Chriftus non aflumpfiffet, quos & aGelafio Papa, & anteeundem a Leone grauiter corre« ptosfuifle, non vani authores perhibent. Vi- ceuerfa autem & alios fuifle, qui cum Nefto- rio,feparantes diuinitatem abanima & čarne Chrifti, nullatcnus fumebant facramentum pa nisfine calice, exiftimantes in diuerfis facra- mentis diuifum Chriftum,carnemque dfangui* neeiufdemfcparatamefle. qua? fuperftitio ad- huchodiedurans,caufam dediffe traditur com- munioni Laicali, dc fola {pecie panislaicis pra- benda,idque decretuin latum fuifle in Concilio Ephefmo,ne calicem fumendo orthodoxi,bla- Iphemiam Neftorii approbare videretur. Quod fi vcrum eft,ficut exaini- ca funtjBibite ex hoc omncs. O impudentiam tali propugnatorc dignam. Hifce ne pradbgiis illudereomniumoculis. ? fenfumque fcriptura- rum in apertifiima luce verborum vitra fines veritatisextendere?Qua:ro enim exte,quosin facrailla CoenaDominusconuiuas adhibueritš qulbuscum egerit myfticailla. ; quos verbis il- lis ipfis allocut 9 fit. ? Fateberis,opinor,nifi omnu noaut non legeris Euangelia, aut ore durifsi* mo fueriSjfolos Apoftolos fuifie.Quodfi vcru eft,fi ccrta&irrefragabiliseft (čripturae autho- ritas,quam tu quoque cum tuis,& quidem fo- lam,nec niiicxprefram tamen recipitis,quo o- redicesaliisquam Apoftoliseorundemq; fuc- ceflforibus, calicem tune a Domino porre&um, dtque codem vtbiberent omnes, mandatum fuiife? Non quod nefasfueritalios ctiam, qui tune aberant,aut hodieetiam fitncfas,oesqur Chrifto militant, decalice bibere (nifi quod inter Sacerdotesac Laicos iam olim difereuit Ecclefiaftica authoritas) /ed quia Apoftolis,vt futuris Sacerdotibus in Ecclefia x calix tan - quam Symbolum mortis Dominira, incele- branda mernoria eiufdem pcculiariter non. J^JDVEBSVS IACCB. * K EK E/E, bibendus tantum } fed offerendus etiam erat. Nifi tu forte hic furiofius etiam tumultuaris? & negas vlluvel faccrdotium veloblationem nouiteftamentieflein Ecc)efia,idque ex plači- to Confefsionis veftrse, quaiuxta Epiftolam ad Hebraeos, vult vna oblatione confummatos efleeos, qui in perpetuum fen&ificantur. Item fan&ificatosnošene peroblationem IefuChri ftifemel fa&am, &c. Quae qu£eftio ante xxx. annos excitata a Luthero, multisque infeftis certaminibus ladata, &fialienacftab inftitu« tonoftro, ne cefsifle ramen videar temeritati tuše, caufamcjue veritatis hac in re deferuifle, refpondebo tibi paucis,erroremqueiftumau- thoritatefaerarum icripturarum,totiusque an- tiquitati$teftimonio,quantum potero,pro in- geniimeicaptu refellam. Negoaliud facrifici- um in Epiftolaad Hebraoscontineri } qu£lmdc quo modo locutusfum, nego aliudeelebrariin tcclefia, quamillud de quo Epiftolaad Hebr^* osloquitur.Vnuseft ChriftuSjVnahoftia 3 vnum idemqueficrificiumagniillius, qui &abinitio mundijVtfcripturadicit, occifus, & in fine fc- culorum pro redemptione noftra in cruce obla tusfuit,quique hodie effertur in memoriarm s E 3, eiu£ RESPONSIO D. BARTH. LATOMI eiufdem crucis,&: ofFeretur vfcj 5 ad conlumma«* tioncm {eculi,doneč ide agnus ille venerit m un du iudicaturus Quod G deritu Se caufa ofFeredi Ioqueris,n6difGtebor diuerfcrum temporurn diuerfos ritus Se caufas fuilše, ac proinde diuer- £i facrificia appellari pofse,re ipfa tamen ac my- ftcriiGgniGcationenonnifivnum idemcjue Se fuifse Temper Se hodie elše.Vnum , inqua,quod ab initio mundi fub vadiš figuris, in Tpem 8e expečiatione futurorum: In cruce vereac pro* prie, fpe lam reddita & completa, in remifsio* nem peccatorum: In EccleGa autem hodie of- fcrturfubfpeciepanisSe vini,fecundum ordine ]MeIchizedeck,in memorialu eiufdem crucis, Segratiaruma&ionem.Vt igiturpriorailladuo omittam,de quibus nulla inter nos controuer- fiaeft,qua?ro cx te,cur damnes TacriGcium Eu- chariftieum ? quodtametG alio ritu celebratur hodie, quam in cruce oblatum fuit, vnum tamen,vt dixi, idemque facriGcium eft, vna vi&ima, vnus Chriftus, qui in Coenailla vi¬ tima facrofan&a, pridiequam pateretur, im- molatoagno Pafchaliiuxtaritum,qucm Moy- les praelcriplerat, finitoque veteri teftamento , nouum inchoaturus,accepitpanem,gratias e- S ir a ADVERSVS IACOB. ANDREAE.' git,benedixit, fregit, deditdifcipulisfuis,& dl* xit: Accipite,manducate,hoc eft ccrpus meiim. Similiter & calicem poftcjuam coenauit, &c. &C fubiunxit ibide, mandans difcipulis,Hoc facite, inquit,in mei recordationem.Hascprirnainfti- tutio fuit huius Jfacramenti, hsec Euangelid facrifitii manifeftatio, tam multis ante feculis per oblationem fummi Sacerdotis Melchize- deck adumbrata, nempe vt offeratur corpus 8d fanguis Domini, fab panis ac vini fpccicbus. Itcmvt iuxtaritum facrificiorum, quiin lege pariter praefcriptus erat , fumatur idipfum Sc participetur quod oblatum fuit, non a facer- dotetantum,fed a cseteris etiam, quicunque rei diuinse participes efle vclint, idque totum ce lebreturin commemorationem mortis Donu nic£,8dnfempiternam gratiarum adione.H^c cum italmt,quifquam taimpiusac vecors c d, vtdubitare de hoc tantolacrificio/infinitiscgte-* ftimoniis abinitiomundivfquein hanc diem polthabitis, non tantu obftrepere lacrilega lin- gua, fed affieere etiam cotumelia facrofandum myfteriu,horrendisqj&inexpiabilibus blafphe miisinceflere aufit. ? Quid em habet h^coblatio? aut quid orno hic agitur,quod vel Tureaipfum, RESPONSIO D. BARTH. LATOMI vel barbarkam metem vilam ofFendere polsit? Memoriam mortis Dominicse celebrare licet ? quodvos ipficonfitemini: hocautem modo, peroblationemincruentam, non licet? qusero cur non liceat,quid prohibeat,quid vetet tale fa crificium fierifetiamfi Dominusipfe non man- daflet. An non licet gratiis agendis Deo, Ec- clefiiE ac Iponfae filii D EI non otferre, non cxhiberevnicumillumfuum?quo nihil maius, nibil preciofius mundus vniuerfus habet, neq; vnquameft habiturus.Curnonliceat, inquam, illumipfumnosquevnacuillo (vt AugulFinus inquit)exhibere J olferre,conj r ecrare Deo patri? venerarioculosmaieftatisillius tanto munere? bonitatem,dcmentiam, immenfiim beneficiu falutis noftrae in filio authore agnofcere? glorifi- care eudem,fide ample&i diuina myfteria, quac oculis cerni non poilunt, rapi mente in cadum, vniri Deo,ingentemq; ardorem charitatis cum certifsima fpe atquefiduciaperfruendi tandem ipfius,concipere? Apage,inquis,cumhactua rhetorica. Non licet bis offerri Chriftum, quifetneloblatus in perpetuum nos fančtificauit.Audio Clypeate, fed de hociam ante refponfum eft ubi. Non li¬ cet ADVERSVS IA COB. ANDREAS. 'ietbis occidi Chriflum, Futeor, quia femel mor tuuSjamplius non moritur: ofFerri eundem etia fiepiusfpecieincruenta > quidprohibet?Quotie$ lepctita fuerunt veterailla prioris teftamenri fi- crificia ■ qua? Futuram crucem filii Dci defigna- bantmobis memoriale hoc eiufde crucis ficrifi- cium repetcre^nftaurarejfreguentarejnon lice- bit/Semelm perpetuum nos iandificatos efFe quis ignorat?Num idcirco nullaeft amphus fin 4ificatio?non petcdum,non oranduafsidue,vt fan&ificemur adhuc?ouid enim eft finčlificarij ni-fi mundarid peccatiSjiuftoSjpioSjfinčioSjefFi- ci acpronunciari?Anfruftra dicitfcriptura:Qui iuftuseftjiuftificeturadhuc&^fin^useft/ati- dificeturadhuc.SemelFandificatiFumusp fin- guinem Chrifti,vtferuipeccati,inlibertate vm- dicaremur:fin&ificarmirquotidie>neiibernni ingratiinferuitute mortis retrahamur. Perob- lationcm Crucis FemcI fadam ius filiorum Dei adeptifumus:pereandeinEuchariftiafrequen- tatam confequimur,vtfaciliusad hsereditatem perueniamus. Quid tebicotftndit } quifquises blatero?curoblationem Eucharifticam rataef- fe non (inis^Aliud eft,inquis , ofFerri Chriftum incruce a aliud memorium eius celebrari.OfFertj C qUl RESPONSIO D. BARtH. LATOMl quiexhibetipfum, acreddit Deo: memoriani' ciuscelebrat,quicommemorat mortcin ipfius, vel,vt Paulusinquit,eandem adnunciat. tu mihihomo callidus &-peracutus efle videris.Di xi modo incruentum Chriftum ofFerrfinon oc cidijin hocfacrificio,qua? thcfis noftra eft:quod quid aliudcft inpropofito, quam mcmoriam eius iuxta praceptum ipfius celebrari? qui dixit, hoc Facite in mei recordatione. Non quod me« moriade Chrifto, fiue commemoratio ipfius, fltipk Chriftus,aut c^remonia oblationis reprc* fentantis oblationem in cruce fačhm,fitilla ip- (aoblatiofiueres oblata, fedquod in commc- moratione ifta ofFeratur Chriftus fub panis ac vini fpecicbus,non fi&e Sc imaginarie, fed vere Sc corporaliter,iuxta verbum ipfius, quo dixit, Hoceft corpus meu,&c.Nifi tu forte cuZuingho hoe non credis?fed verum panem illum .verum »tq;elementare vinum fuifie putas? quod etiafi dicas,nihil obftat tamen,quo minus vera fuerit oblatioilla,fednudiduntaxatpanis ac vini ele- mentaris,non autecorporis Sdanguinis Domi- niči, quod ne tTofefsio qde veftra dicere audet. Vides igitur quidfit ofFerri Chriftum incruen- tu inefFabili diuinse opationis myfterio,quid in cruce ADVERSVS IA COB. AN DRE AE. cruce immolaruqua? fi rečle difčernas,facile in- t quam in intelJigitur, tametfi eodem: pertincnt:quiai!lad non tanturnlaudare & fan» dificare in fcripturis, fed etiam bene precari verba boni onunis dicere lignificat, Eodem prit nere videtur 3 quod Auguftinusfcribjtad Pauli- pnmjVoueri omniaqu£offerunturX)eo,maxi! me autem fandi Altaris oblarione, cui & aliud maximirm votuniinfit,quonos vouerimusiflt Chriito manfiirosefTe 3 hoceft,iti compagecor- poris Chrilb 3 iuxtafacramentum vnicatis,quo> r .j vnusi ADVERSVS IACOB. ANDREAS. vnus panis Sc vnum corpus multi fimus,eaq; cfe eaufainpanishuiusfan&ificatione ac diftribu- tione huiufmodi preccs ac votafieri, quas & 7ir§oai\jx»s Gr^ciappellcnt.Has certe Sc Paulus adTimotheum, admoneta Presbyteris in Ec- clefia faciendas efle.H^c fi vera funt,vt certe ve* rifsima funt } qd habes quod dicas,quč> minusco fiteri cogaris in Euchariftia non tantum facrifi- cium laudis efle,{ed veram etiam corporis &fan guinis Dominici oblationeml Nihilagis J inquis ;) nifiproferasapertiora tefti monia,namneconfecratio quidem vila appa- ret in Cerna Dominica. Quid. ? čon{ecratione v- tuntur veftri?an non?vel tu ipjfe potius,qua con fecratione vteris? nifi fortene menfam quidem Dominicam habes, quod tamen non puto. Nai illud certe conftat, vos canonemconfecrationiS’ iuxta fuperftitionem veftramutilaffe, fuftulilTb' totum nondu audiui.Qu£ro igitur,qua tu con- ftcratione vtarisin exhibenda menfa Domini¬ ca? Negas tefortafle aliam Habere j quam accc- pifti ex vfu veteris Ecdefise. QukP Hoc eft. corpus meum,dixitGhriftus.Videntur ne hcec: tibicu aliis ibidem abEcdefiaadiunčiis,verbai oonfecrantis dTe,an confecratum iam pane por- G 3 , rigen- RESPONSIO D. BARTH. LATOMI rigcntis?Quid h£res?Lupum,vt video,auribus. Si funt h^capta verba con(ecrantis 3 cur non con fireris?finonfunt 3 curtuipfe?cur tui omnes,vt arbitror, fecuti traditionem Ecclefice vtuntur? Neque enim aliud fecutieftis 3 aut vila etiam ra- tione potuiftis (equi 3 quamquod abvniucrfa Ecclebafictraditum vfurpatumqjeft. Nifi hoc quoq; ftupeda temeritate veftrareieciftis, quod tamen non credo.Qua?ro igitur 3 (i hac formula nobifčum vtimini,vbi hocexpreflum fit pro- pheticis Apoftoliciscg fcripturis?cxtra quas ta¬ men vos nihil recipitis,vbi,inquam 3 exprefTum iit^panem & vinum prsedidis verbis a facerdo- reprolatis, in corpus Sefanguinem filii Dci con uerti? Nihil habesquod refpodeas,fcio 3 neq; vn quamhabituruses,etiamfitevfq; ad infaniam confeceris.Bttamcadhuc dicitisiuxtaplacitum confefsionis veftra, nihil recipiendu eflejin-his praefertim qu£cadcultum Dci,Scadfacramenta nouse legis pertinent, nifi comprehenfa (čri- pturis fandis &c diferte exprefla. Quod fi ve- rumeft,duo prseiudicia maxima aduerfum tc confeda funt. Vnum, quod quamuis in fčri- pturis expreflum non eft, quibus verbis Eu - diariftiafitconfecranda, vos tamen formulam 'adversvš iacob. andreae. ab Ecclefia,etiam Papiftica ( vt veftro nomine Vtar) recepiftis. Alterum, quod quamuis obla- tio Eucharifticaiuxta fententiam veftram, ex fcripturis fundari non pofsit, & ta men tradide- rit eandem,multisque ab annis tenuerit,hodie- que teneat Ecclefia Catholica, vos tamen ean~ dem minimerecipitis,nectantum non rccipi- tis,fed omni etiam generc blalphemias perfequt mini.qua 2 quanta fit & quam turpis inconftan- tiajlatisdici non poteft.Cur enim recipitis for¬ mulam confecrandi ex traditione Ecclefiaftica, nullis{čripturisexpre{rarn., oblationem Eucha- rifticaex eadem authoritatefola, vtvos vultis >: profe&a,non recipitis? Param ne indulgetis Ii- eentia? veftr£e. ? qui fi qua vnain parte religionis inexplicabilia vobis incertaq; videntur, propter authoritatem tamen Ecclefia? amplečrimini?in akera parte,ea quse certa nobis, vobis autcm in- comodaaduerfacgfunt,neq;exfcripturis tame vllisarbitratu veftro probari pofsut, tametfi ni- tuntur fcripturis,tantocj; temporeapprobata,re cepta,obferuataq; fuerunt,non reipuitis tatum* fea velutimpiaetiaac (acrilegadeteftaminiilta- ne vero tu in quibusc6modii ribi eft,autre ali- ter expedire non poteš, vfurpes norne authorita RESPONSIO D. BARTH. LATOM! temqueEcclefia?. ? inaliisqua?aduerfa tibi funt , 1 neque ad normam confefsionis tu^ refpondet, proarbitrioaclibidinetuareiicias ? .ii credis Ec- clcfi£e(quam vos Papifticam,nos autcm non ab vnius hominis gubernatione vel perfona, fed i conienfii totius orbis Chriftianbpaucis nouato? ribusexceptis,Catholicam & orthodoxa appel- lamus)curnooffer$calicem Dominicum in mČ fa Euchariftica?fi non credis,cur coniecras eun* derrdaut quibusverbiscon(ecras?Nififorteni- hil agi putas.Quod fi verum eft, fi non facrum, fed prophanu ha&enus porrexifti populo Gop- pingenfi., quid te fčeleratius, qui ramimpie# confidenter hominibusillufiftii 1 Sed tu exigis tamen fcripturas a me,& quide apertas. Quid ? hsec tibi quce paulo ante citaui, apeita,expre(Ta,emdentia non funt ? Immolato agno pafchaJi, q uo Domin us ritum veteris Te- ftamen ti abfoluerat,ingrelTurus nouum, cu Io- co agni Molaiciaccepiflet panem,mox & vinu? iuxta ordinem Melchizedeck,gratiisq; ačfis,fre gifiet,dedifietdifcipulis,dicens, Hocelt eorpus mcum.tu hicaliud a&um finfie putas, quam vt in locuagni Icgalis fuccedereragnusille verus. ? qui &abinitio mundi occifus iuicin figura, in crucc ADVERSVS IA C OB. ANDREAE, cruceautem vere ac patibiIiter,hodie &vfq; in finem mundi memorialiterjioc cft,in grata re- cordationefidelium, & in Sterna gratiaru adi- one.Quid hichabes quod obturbes CIypeate ? aperta ne ifta tibi,exprefia,&: ante oculos pofita videntur? Perlcge locum Euangelicum ; perpen de fingula,& confer cum immolatione agni Pa fchalis,quiin Exodo deferibitur. Confer,in- quam,atq; illud etiam expende,quod cormne* moratur ibidem de caufa ac memoria tam fole- nisfacrificii,nernpequbdin recordationem li- berationisex Aegypto inftitutum, quod eode nomine Se commendatum pofteris, Sc iugiter in fempiternum celebrandum fuerit.Indicabis, inquit,illo die filio tuo.Quo die? Cum introdu xerit te Dominus in terram Cananafi^uam iu- rauit tibi Sc. patribus tuis.Vbi aute iurauit ? Redi in Genefim,& feriptum inuenies,Per memeti- pfum iuraui,dicit Dominus,quandoquidem r6 hancfecifti,nec pepercifti filio tuo vnigenito, certifsimc benedicam tibi, Sc multiplicabo ve- hementerlemen tuum,ficutftellas caeli Sc arena quae eft in littore maris. Quando autem fačium eftillud. ? TunefcisTheologe. ? Cogita,quadoDOJ minus coilegcrit filios Abraham? quando iuftitia D Dei RESPONSIO D, BARTH. LATOM! Dei manifefhta fueritin terris, non perlegem, fed per Edem lefu chriEi s in ornnes & fuper očs; qui čred unt,nerape iti Ecclefia Def,quam Do- minus rederaitfangninefiK^eandemcgfibi ele- čhm defponfauit.Quid ponblequitur? Eritcj^ tibi fignum,inquit,fuper manum tuam,&mo- numentum jnter oculos tuos, vt fcilicet fit lex Dominiin ore fuo,quoniam in manu valida e- duxit te Dominus de Aegypto,&c.Iubet exter- nisctiaacviEbilibusfignishocfacrum celebra- ri.Q uid ita?ne memoria tanti benencii vnquam cxadat J auimisq;etiaatqjoculis ) cundisqjfen{i bus afftgatur. Confer Engula cum Enguli$,rera cumre,caufam cum cau{a,facrificmmcumfa- crificio,inuenicsomniaitacongruere, ita con- fentire,vtaltera abaltcris exprelTa eflfe videan- tun Nifitu forteh^callegorica efle dices?nega- biscg cxeplis &figuris veteris Teftamenti,fide in nouoadftrui?Quodfiadmittimus,euacuatacft magna ex partepropheticarum fcripturarum au thoritas,nih.1 adumbrauerunt nobis iacramefa veteris legis^itus^jeremoni^oblationesjfacris ficia Mofaica>nihil habebunt myfterii ac fignifi eationisin nouo teftameto } niluiamplius Edei, , . ' nihiL ADVHRSVS IACOB. ANDREAE. nihil teftimonii prseftabunt,nifi tjuantum a vo* bisacccperint Quod Hita eft, cur Euangeliftse, cur ApoftolijCuromnesfacrarum literarum m- terprctes,toties citantcxempla veterisTeftame ti * figuras dedaran t \ cur Paul us ipfe in Epirto- la ad Heb.odendit excellentiam /acerdotii Chri ftiexemplofacerdotii Melchizedech ? cur fon- čEficationem noftram perfanguinem Media- torisex {acrificiis MolaicisdemondradAn Va¬ na eft vox Saluatoris, qua dixit, fevenifle, non vt folueret legcm/ed vt compleret?C£lum pri- us & terradnguirjtranfibunr, cjuam vnum iota vel vnus apex de lege perierit? Et vos allegoriis fidem oracuiorum cleuatis^tranfitisarcanafčri- pturarum,dumcj;legalium facrificiorum my- fteria ferre no poteftis 5 pr^textu allegorici muči¬ li tg fermonis veritatem cluditis. Quid?lcriptum eftinPla!mis,Tu es/accrdos in jeternum lecudum ordinem Melchizedcck. ItemapudMalachia,Non eftmihi bencplaci- tu in vobis,neq;accipia munus de manu vedra, fedabortufolis vfq;adoccafum magnu eft no me meu inter getes, & in omni loco incenfum fk obIatiomundaofFertur,&c. Eccjuidadrem faccre has etiam fcripturas arbitraris ? Negast D i At RESPONSIO D BARTH. LATOMI At tora aitantiquitas.Vmcredendum eft ! Sed vidcamus fane ; &: quid probabile verumque fit exquiramus.In Epiftolaad Hebr.citatur praedi- dus locus ex Pfalmis, & allegatur ad confirman dum facerdotium Chrifti,quod maius fit Aaro nico,&: in seternum manfurum. De ritu tamen ibidem nihil dicitur: qu£ autem caula reticendi fuerit/aciliusavobisinfufpitionem ad confir- mationem erroris trahitur, quam a quoquam cxplicatNiG fbrtafle idcirco omifTum fuit,quod (vt Seruator ipfe alicubi aixit) vinum nouu non videbatur veteribus vtribus committendum efle. Illud certe vel pueris notum eft,non valere argumentationem negatiuam,qua? ab authori-’ tateducitur,vt,Paulusn6 Ičripfit hoc vel illud, ergononeft. Nonfecit mentionem offerendi corporis,&:calicisDominid,cumloquereturde oblationeperlanguinem femelfa&a. Ergonul- la eft tališ oblatio. Quin illud potius coniidcran dum eftjVtrum teftimonium conueniat facrifi- cio patibili,anEuchariftico ? Et fi vtriquecon-* uenif,vtri propius ac plenius conueniat?Tu di- ces, lacerdotium Melchizedeck in Epiftola ad Heb.accommodari facerdotio Chrifti in cruce perado.Ego vtconcedam hoc tibi(Neg; enim fpiritus ADVERSVS IACOB. ANDREAE. /piritus fančtus ignorauit,quorfum accomodaj dum eflet)illud tamen resipfa oftendit/i ad Eu chariftiamreferatur,nontantum conuenire ia- cerdotio, fed & ritui facrificandi, nempe fpe- ciebus panis & vini, fub quibus Chrifius fe- ipfuminfacraCoenaobtulit, porroq; Ecclefias fu^ idem faciendum commiut. Hocfi veram eft,fi ritus fecundum ordinem Melchizedeck, qui facerdos D ei al tifsimi, vt fcriptura dicit,pa- nem &c vinum obtulit, facrificio Euchariftico plenius couenit^ facrificio in cruce perado^cur tu ringeris hoc in loco. ? curin affereda oblatione Euchariftica fpiritus fančd teftimonium,proIa- tum in Pfalmis,a do&oribus Hcclefi^ab vniuer fo coetu orthodoxorum tanto tem pore agnitu, valerenonpermittis ? pradertim cum vnum &: idem fit(vtfupradixi)facrificium, vna eademq;, oblatio,qu£ vt in cruce per fanguinem filii D ei femelac viiibiliter, ad fančfificationem ele&o- rum fačta eft,ita fit quotidie & celebratur ab Ec clefia,in memoriam tanti beneficii: neque vn~ quam doneč in terriserit Ecclefia, intermitte- tur. Nifi tu forte ritum hunctransferse Synaxi adfaerifidum crucis: quafiPropheta ienierit , D j Chri- RESPONSIO D. BAR.TH. LATOMl ChriftumcBternum facerdotem ac futurorum Pontificem,ingrelTurum efle fonda (vf ad Heb. dicitur) non patibili illo ac vifibili fanguine fuojfed Euchariftico & inuiGbili, vnaq; tali ob- Iatione fecundum ordincm Melchizedeck, landificandos femel in perpetuum confum- maturum ede. quo quid abfurdius? quid a Pro- phetico fenfu alicnum magis dicj aut fingi po- telHEt tamen alterutrum dicas necefie eii Aut enim vanus eft Pfaltcs,qui dixitjaeternum Chrb ftifacerdotium futurum dTe, fecundum ordi- nem Melchizedeck } hoc eftjin pane & vino fu- turum.Autfihocincrucenoneft fadum, ne- ceffario dixeris alieubi fačhim efle,ne falfusfit Vates. Noneftaute fadumin cruce,quod con- ftat,nectunegareaudes. Vbieftigitur fa&um? vbi,inquam J in pane & vino fefe obtulit Chri- ftusfipfevidimaac facerdos, nifiin menfa illa Dominicafnifi tuc cum finito veteri palčha, ipfe nouum inftituendo^&obtulitfefein iacramen* tisprcedidis,&difcipulisfuis,vtidem in memo riam fuifacerent,mandauit.Eth£cde facerdo- tio Melchizedeck. Quod ad Prophetia Malachise attinet,qua vos cotraveteruprobatifsimoruautoru fentetia ? no de oblatio- ADVERSVS IACOB. ANDREAE. de oblationefacrificiij fed delaudib 9 & gratiara adione,item de fide&inuocationeintelligitis, locus ipfefatis oftendit,vtra (it verior interpre- tatio: veftrane,c]ua fcopulumhunc manifefbe veritatiseffugitis? an clanfsimorum Iuminum Ecclefice,quorumexcellenti dodrina tenebris multorum pemidoforum dogmatum e domo Deifugatis,orthodoxa religioilluftriorapud o« mnesftabiliorcgfadaeft. Quid enim dicit,aut quadereloquiturPropheta? Adfertis, inquit, adarammeam pollutumpanemj&rdidtis^uas nam re polluimusce?Cum dicitis menfa Domi ni vilishabetur ,cumq; hoftiam ccecam facrifi- catiSjnoneftmalum? Adduc,quaefo tale duci tuo^num id probabit?num fufdpietfademtua, fkd&c moxfequuntvcrba ; qua.’ fupradtaui,N6 eft mihi beneplacitumin vobis,diit Dns exer- cituum, necjiie acceptum habebo munus d- borum de manu vedra. Etenim ab ortu folis ad ©ccafum magnum eft nomen meum intergen tes, & in omni loco incenfum & oblati© raun- da(vcl,vt alia verfio habet) mola pura^adferturr quoniam magnum eft: nomen meum in gen- tibus, didt Dominus cxerdtuum } &c.Qjjis hic non videt defignari, non laudis tk gratiarum adio,- RESPONSIO D. BARTH. LATOMl adionis oblationem ,que improprie hoc nomi; •ne appellatur,fed fandum hoc noftru & Eucha* rifticum facrificm?quodnouiTeft.eft,& fecun- dumordinem Melchizedeck in Ecclefia,toto orbe terrarum,&intergentes celebratur, pum, mundum,facrofandum,nuIIicontagioni,nul- li humana infirmitatis vitio obnoxium,ratum, gratu£n ? placitum temper,Deoq$ acceptum, de quo diuina paternitas ipfa dixit, Filius meus es tu,ego hodie genui te,Et rurfum:Hic eft fili 9 me* us diledus,in quo mihicomplacitum eft.Qu£e* roenim,fihicoblatiomunda ad lairdes &: pre¬ ces tantumrefertur,nec vere mundam imma- cuIatamquehoftiamiIIam corporis & tengui- nis Dominici pariter compleditur, vtrumne vb \x tune preces munda; inSynagoga,vll£lau- des Deo grat# acccpt£que fuerindnon eorum, dico, qui repreheduntur a Propheta, fed alioru fortafTe,in quos Propheta obiurgatio no coue* nit?Quod fiitaeft,fi nullas tune preces mundse erantin Synagoga,vide ne ipfiusq uidem Pro- phctadaudesac preces mund£fuerint,qui con- cionabaturaliis,& impietatem {acerdotum ar- guebat? Sin autem Sc tune multorum laudes ac preces(vt credibiliuseft)in $ynagoga } & mun- dadu- 'ADVERSVS IA C OB. ANDREAS. dae iuxta legem,& Deo grata? accept^queerant, quid denunciat propheta futurum efle idipfum, quod tuncaderat^cjuod fiebat quotidiein facri- ficiis legitimis? quod Deogratu iam tum paf- fimacceptumcg ofFercbatur^Nifi fortafle quod ofFerebat Abel, quod Noe, quod Abraham, quod Salomon in templi dedicarione non oflfe rebat tantum,fed precabatur etiam^ratum idip¬ fum apudDeum acceptumcg nonerat? Quid? cumpreces,Iaudes,Fupplicationes aliter myn- da?,Deoque acceptse non fmt, nifi a mundo fi- delicg corde proficifcantur,uixra illudPopulus hiclabiishonoratme, corautem eorum longc eft a me.Et in Ecclefiaftico,No eft fpeciola laus inorepeccatoris,quiaa Deo non proficifcitur. Item in PfalmiSjPeccatori autem dixit Deus,vt quid enarras iuftificationes meas.,& afliimis te- ftamentum meurn per os tuiim, Sc c? qu£ fi ve¬ ra funt,fi munda? preces nu%, nifi qua? ex mun dicia cordis Sc confcientia bona per fidem Sc charitatem proficifcuntur, quomodo oblatio earundem munda erit, nifi Sc cor fuerit mun- dum ? pralertim apud vos, quibusnullumcor mundiimeft,acnemundum quidem eflepo- teft,nullainnobi$ exiftens, fed aduenienstan- E tummo- & H S P O N S I O D. BARTH. LATOHl tummodo cxtnniecus,&qu£ non eft,fedimpu tatur tantum iuftitia?quibusoes fideles, quan- tumuis iuftiac pii,peccatores funt tame, & qui- dem capitales,nullo difcrimine, nuJla peccandi aut delinquendi ina?qualitate concefta. Poteftis ne vos,vos,inquam,in eludendo fenfu huius jp* phethe,hocflexu interptationis,hac fuga & ter- giuerlatione vti vilo modo/vos,inqua, qui vo£ metipfos exclufiftis ab hoc pfidioftioc ius elabe di,hacfacultatevobisipfisademiftis.N6temere eft quod dicitur, veritatis fimplice oratione efle, ed quod veru vero vbiq;,omni in loco & tepo- re,omni in caufa conuenit. Vos autem dum ho mine cotu corruptu,totum deprauatu effe doce tiSj&quide ita deprauatu, vt ne renatus quidem per Dci {piritum.>mutet tamen natura, {ed men tem voluntatemq; auerfam a Deo, vitiisq- hor- ribilibus ignorantih atqj odii Dei,mfečhm,reti neat,vfq;adeo,vt ne fi velit quide(quanq ne vel le quidem pofsit Jled Ci velit tamen,coneturcge- tiaafsiftente Dei fpiritu,aliustamen effe, corq; aliud,animucg aliu qu£m fert natura, habere no pofsit: hoc, inqua, cum ita fit, qua poteftis cor- dis mundiciam,qua mentispuritatem,acproin de quas puras fančiasq; preces, etiam in Sandfrs ADVERSVS IA C OB. ANDREAE,. ipfisjat^j adeo in to ta Dei Ecclefia,conftituere.* Sed hxc de fcripturis. Patres etiam citare poflfum^ Sc quidem anti- quitate ac dodrina pra?cipuos,fed illos nifi arbi-< tratu veftrononrecipitis. Adhibetis tamen in- tcrim quafi teftes/ed velandis magis q proban- dis didis veftris In quo tamen ipfo nec candidd (atiSjiiec bonafide agitis,du excerpitis dida eo- rum,quatenus commodum vobis eft, eaq$ alio quam oportet detorquetis.Negatisinhacqua?- ftione illos de alia oblatione,quam de laudis fa- crificio loqui,& citatis Grsecum Canonem,qui ipprie non Ioquatur de corpore Sc languine do minico,fed de precibus & fupplicationibus tan* tum,fi diis placer,ofFerendis.Vtinam totu y quas lifcunq;eftjreciperctis 5 minusinternosefletc6* trouerfis.Scd quid dicitcano?prsefertim quem Chryfoftomus condidit, nec Grsecus ille tan- tum/ed & nofterLatinus,Commemorat pri- mum quseDominusin facrailla Coena fecerit Sc mandauerit: Deinde ita dicit facerdos,Me- moriam igituragentes tam falutaris huius man dati^&r omnium pro nobis fadoriljCruciSjfepul chrijtriduanae refurredionis,in cadosafčefionis, ad^teramconfefliis, fecundi&r gloriofi rur* £ i fu$ RESPONSIO D. BARTH. LATOHl fusAduentus. Hiciam exclamatcontinuando c^terahis verbis,Tuaextuis tibi offcrčtes/ecu- dum omnia& peromnia.ttrefpondet chorus: Te laudam us,tibi benedicim us,tibi gratias agi- mus.RurfumfacerdoSjPropterhoc tibi offeri- mus rationalem hunc&: incruentum cultum, &inuocamus &rogamus,&: fupplicamus,emit tefpiritum tuum fandu (upra nos,& fupra pro- pofitadona hsec.Hic forgit,& obfignatiacra do na,&: dicit,Et fac panem cjuidcm huncprecio- liim corpus Chrifti tui, Amcn.Item in calice di; cit: In calice vero hoc, preciofum fanguinem Chriftijtranfhiutansfpiritu tuo fando.Et conti nuat orando, Vt fiat ; inquit,afliimentibus in lo tione animarum,in remifšionem peccatorum, in communionem fandi fpiritus,in regni cado* rum impletionem,in fiduriam apud te, non in iudicium^nonin condemnationera oeindede confecratisia doniš,Pmerea,inquit,offerimus tibirationalehunccultuproin fide requiefcen- tibus maioribus,patrib 9 ,patriarchis, prophetis, & Apoftolis,pconibus,&: Euageliftisjmartjrrib 9 , cofefloribus^cotinetibuSjSc omnifpirituin fidc initiato, &c. Etaliquato poft Diaconus de eifde oblatiš doniš ad populu, Quoniahumanuscft Deus, ADVERSTS iacob. andreae. Deus nofter,inquit,qui fufcepit h^c in fandu Sc fupercaelefte & intclledualefacrarium fuu. Cui acclamat populus,Domine miTerere,.&u Ex his perfpicuum eft,quid iuxta Graecum ca- nonem oftcratur in hoc facrificio.Nam ofFert primum lacerdos donaaltari impofita, eam^j oblatione VOCatTHpAo^iKHfJ mj .aWpocxTojj AocTfs/apj rationalem 8eincruentu cultum. Deinde poli fandificationem eorudem, rurfum offcrtea- dem ipfadona eifdem verbis,Se fubiungit Ion giorem inuocatione. Hacfinita exclamatDia. conus ad populum,quod human us Deus,°«- A fufceperit ca in landuariu fuum fupercaelefte Sc intelleduale. Quid hrc clarius de oblatiš doniš corporis Sc fanguinis Domi¬ nki,deq; eifdem in cadcfte atque intelleduale fanduarium diuinse Maicftatis fufceptis, dici poteft? An mouct quenquam quod ao>irh Aa- t^iochicappellatur;quafi hoc ad laudes & pro¬ ces tantum, & non etiam ad Chrifti corp us Sc fanguinem pertineat. Curigituradditur oirar fAoutrof? vtrii vox ifta qualitati corporali an in- corporali redius conuemt £ vel qub omnino refpexithic Cano? Sed mitto ifta^BgodG con ccdam tibi has voceš"ad preces ac laudeSjitem E 3 ad RESFONSIO D. BARTfL LATOM! ad fidem Sc inuocationem, vt vos vultis, re$č ac propius etiam iko/j, aliter commode reddi non pofsit.Vbi Iegifti obfecro liane Di- alečfcicam?in qua te contraBrcdenbachiupcr- acutum fuifte animaduerti.Sic enim tacitc col ligis: Patres alieubi dicunt, Sc Canon Gnccus oftendit, precesac laudes offerri in hoc faeri- ficio,Ergo corpus Sc languis Chrifti non offe- runtur.Quam collečfcionem fi probas,&hanc probes ncceffe eft, Scriptura nominat faerifi- cium laudis Sc iuftitise,in Pfalmis, Ergo faerifi cium Crucis nullum eft.Item,Chriftus voluit difcipulos fuos orare,crgo noluit eos iciunare. Item,Curauit leprofos, ergo non curauit para lyticos.Quafi vt in contrariis,ita Sc in his quse diuerfa funt,altero polito alterum tolli nccefi- fe fit.Nili tu forte contraria ifta,& quidem im- mediata efle dixcris,quod fi potes,oftende. ADVERSVS IA C OB. ANDREAS. Sed de Patribus refpondeo tibi, & dico Pa- tres multis in locis cxpreffc dicere,atq; ita etia, vt dicunt,re ipfa fentire,non tantiim preces ac laudes offerri in hoc {acrificio(quaj tamen im- proprie acfimilitudine quadam offerri dictm tur ) fed multo magis etiam proprio diredoq; fermone dicere, corpus Domini caliee in- cruentum offerri, quam oblationem interim donafandificata,falutaria,hoftiam viuificam > falutaremjincruentamjitemfacrificiun^vi&i- mara, myfterium tremendum,&c. appellant. Quod vt exemplis oftendatur,vnum atque al- terum proferam : Dionyfius ille Areopagita, qui &Paulum praeceptorem agnofcit, deEc- clef.Hierar.de Synaxi,dicitPontificem in Sy- im.ifubmouere catechumenos&energume- ros a confpectu eorum,qu3e geruntur circa (a lutaris hoftise oblatione,perfedos autem & di gnos admittere. Qugero hic,de qua hoftia lo- quatur tam fandus tamq, vetuftusauthor ? Si delaude &inuocatione,quomodo cernuntur bec oculis in Synaxi?fi de carpore &■ calicc do minico,cur tantoviro non credis ?quem con- ftat Apoftolos in čarne, non vidifie tanttim, fed bc credibile eft p.eofdem etiam > ilcut &c d Paulum RESPONSIO D, B’ARTH. L ATOMI Paiilum audiui{Te.Iren quosillotist$ G menj RESPONSIO D. BARTH. LATOMI merijVtaiuntjmanibus, ad iacras fcripturas $c addiuin^fapientise tradationemaccelsifle, res ipfa oftendit. Arces Bredenbachium a facra- rum literarum Audio, vt de me taceam , eun- demq-omnigenere conuitiorum improbifsi- meinfedaris. Cur obfecro, cur illum a difce- ptatione dogmatum veftrorum excludis? cur non liceatilli quod omnibus hodie Iicet?quod vosipfi^uadragintaiam annis detota dodri- na Bcclefiaftica vobis arrogaftis ? An minus in- telligit ilie ac iudicat de facris fčripturis quam tuf' Vnde nadus es tantam fapientiam,vim tan¬ tam ingenii? Vndehabesifta folus? Nifi for* te quia dodorem te theologumaduerfusSta* phy!unominas in fronte libellinuper editi: id circo ius foli tibi &r intelligendi facras fcripturas, & de eilciem rede iudicandi collatum efle ar- bitraris^fed dehoc pofterius. EgoBredenba* chionihil earum rerum deefle video, quibus nonfolum intelligi facra? literce ac riteiudicari folent, fed tradari etiam fceliciter, & ornari ad frudum legentium, & omnibus vtiliter cornmendari pofliint. Nifi tu forte Dialedi- cus meliores quam ilie, qui nedendis fyllo- gifmis ita argutus deprehenderis, vt ex qui- buflibet ADVERSVS IA COB. ANDREAS. /’ buflibet propofitis quselibet efbdas 5 perfepc c* tiam exeat tibi aliud, fepeplus etiam, quam inftituifti. Maledicendi certe libidineac petu- iantialonge illum fuperas, & quidem tanto intcruallo, vt quifquis legit Thrafonicum il* lam gladiatorem tuum, nib ingenioduro in* hiimanočjue tuiqueprorfus (imilis (it, vix pof* fit aftomachofcfciuftifsimaque indignationc continere. Quoties enim afperis contume- liofiscjue dičtisinfulcasviro honefto 3 erudito, acminime abs te contemnendo? quoties ap- pellas Grammaticum per contumeliam \ fla- gelias nomen fcholafticum ? puerorum feru- lismagiftrumfubiicis? obiurgas,increpas, irri- dcs? Sgd quaero etiamnum exte , cur mi¬ nus liceat Bredenbachio, autmihi etiam,po~ nere operam aliquam in cognitione facra - rum literarum ? quaead cognitionem veri cul- tus Dei,ad cxplicationem fidei, ad falutem vniufcuiufque pertinent? An non multoplu- resfunt apud vos, non literati tantum, fedin- do&i ctiam ac fordidi artifices, quife his ftm diis quafi mancipant? legunt iacros codices d vobisin hocparatos, libellos veftroscircum- ferunt , difputant. rixantur, furda omnia ” p a '■" rei responsio d. barth. latoaii reddunt Qui nobisminus licet quam iilis? An quialaici fumus, tradamus domedica., vxores, hberoshabemus? Tu čredo viuavna,alteram e- tia&r quartaduceres,fitibi lege permitteretur: nec rnirum,cum {pretiš Ecclefiafticis fandtoni- bus, veti tis etiam te nuptiis copularis.No quod reprehendamrnatrimonia/iritecontrabantur, fed quod homines qui foluunt difciplinam Ec- clefi<£,vota contenuntjderident celibatu,s irgi* nitatem reftultam acfupra naturam etTe perfua dent,his ipfis rebus ne dignos quidem elle arbi- tror.Quidigiturnosdiftinet,quidarcet a facris literisdllud fortafle quod nos Rhetores,Gram matici,vilisprophanacg turba fumus,tu lacr^ pa tinas magiderjfolenis dodor &c eximius.Quod ii ita eft, fititulismagis q dodrina, vitaacrno ribus,dodis quib.uflibet edelicet, vidi fumus Gram matici,cedi m us magiftro, te dodorem, prieceptorem agnofcimus,fed ita tamenj ne la- ceflas deinceps Grammaticos ac Iurifperitos. Quis enim te Brentio aduocatum? quis propu- gnatorem con/Htuitš an ille non potuit cau** fem fuam agere per (e? Čredo melius etiam Sc quidcm nuduSj qudm tu cum galea, & lori- ca, Sc clypeo. Qpidte igitur impulitj vtbeU ADVERSVS IACOB. ANDREAS. Ium nobistam infeftum,tam inopinatumin- diceres?Ecquis noftrum te talit vnquam ? Ac de me quidem latis confcius fum.De Breden bachioaute perfuafum habeo,qubdantehoc tempus ne de nomine tuo quidem vnquam audiučrit.Quidigiturcautafuit,qu6dnosin- noxios tam hoftiliter appetiuifti? & quidem innoxiosaduerfumte.Nifi tu caulam fortafle communem fufcipis. In quo fi ftatfententia, nequicquam folo Clypeo rem gefferis,alia ar¬ matura tibi,alia panoplia opus erit. Sed mitto nugas. Ousero ex te fanatice, quam ignominiam afferantftudia mealuri Iperitom ordini? Quae exemplafintiilis prohibenda?Iurilta,inquis, notantur prouerbio, quod mali fint Chriftia- ni, quod li tu fcribere pcrrexeris contra nos, confirmabitur de illis opinio.O ineptum nu- gatorcm.Tu ftudia piarečtaque prouerbiis,ac non libi ipfis potius permittenda ede cenies? Cur non ipfe igitur vendis libros,fi quos ha- bes? cur non ceffaslucubrari aduerfus Papifti- cos? Inftitutum Ecclelialta cur non mutas? Nullum ne dičtum extare putasin Theolo- gorum ordinem fin nouorum dogmatum G 3 ‘ con- RESP0NSI0 D. BARTH. LA TOMI concinnatores? luriUen boefeCbriften , vulg5 dicitur,quod ego non inficior.at ego vicifi- fiminterefero, Dic gelerten die Verkerten . An non par pari relatumeft?Nequeenim pofte- rius adagium minus in vfu eft, quam quod tu in me protulifti: nec minus in te tuumque ordinem competit quod ego retuli , quam auodtuin mei nominis inuidiamin vniucr- ium ordinem Iurifpcritorum,licet cum intcr- pretatione officiofula (fi Diis placet) non fine nota tamen ac fugillatione , contulifti. Ne- queenimtemere illudmeum cum in dočtos omnes,tum vero maxime inTheologos v- furpatum eft,praTertim literatiores,qui vt do- Čtiores aliis,ita & arrogantiores, dum perfie- petentantea, qua?effugiunt captum eorum, vel aliter obtinere non potfunt, fabricant no- uas fententias, nouaque dogmata gignunt, quse &pertinaci animofitate,vtdicitAugu- ftinus,defendunt.Sed ad rem, Tu feripta mea Iurifperitis ignominiofa effe cenfes?Atlegunturtamen amultis, ac le- &u etiam fortafsis nonindigna ab omnibus iudicantur, eoque magis etiam cjuo minus ti- ty ADVERSVS IACOB. AND R E AE. bi placent. Mihi certe difplicent, quod non furiofius etiam a te oppugnantur. Cohiben- dum me elTe putas, ne amplius fcribam. Hoc tibituique fimilibus iam olim indicendum erat, ne fcriberetis tam multa,qu3e aliquan- do refcribenda forent- Quam vclles elin- guem me efle,ne tibi vel tuorum cuiquam ob ibreperem,fed nihilagis. Aut minus certe di- cendum tibiinalios ,aut peius etiam audien- dum erit. Literas facras infeliciter a me tra&ari cauil- laris.Quidita obiecro?An quiaEcclefiam pri- mamrudem appellaui,c6 quod didiceritali- quid ab Apoftolis ac Patribus, nec sedifi- catio eius continuo confummata fuerit ? De hoc fupra refponfum eft tibi , & qui- deni abunde, vt arbitror. Hic illud eti¬ am addo . Si Iurifperitus fortade contra Bucerum dormitaffet in aliquo , aut quid - durius , vel aliter etiam quam tibi placet, effudiflet in illa refponfione fua , tu ne idcirco , ad quem res illa nihil pertine- bat , raperes illud in crimen blafphe- jniae ? moueres nouam tragoediam ? Iu- rifcon- RESPONSIO D. BARTH. L1T0MI fifconfultos in ftudia mea nominisq; mci in- uidiam cocitares? Quidigitur profeciftivano tumultuifto?Credoilli indixcrunt mihifilcn- tium,exciderunt linguam Latomo,&: ne cjuid hifcatampliusfub poena fračtepacismanda- uerunt. O ridiculum litigatorem. Quis te ob- fecro induxit,quisimpulit in hancinfaniam? Tu ne Iurifperitosomnes veftros efie putas? autfieffentjineptiisne tuis,ac ftultitiseplus quam fanaticae locum daturos ? cum ne (i veL- lent quidem, ac maxime etiamfi conarentur, cogcre quenquam tamcn a propulfanda iniuu ria,atq; a fcribedo,nifi fponte fua acquiefcen- tem,auertere vilo iure poftent. Sitemordent fcripta mea,fi me vis parcius tradarc iacra ftu¬ dia, ftylumq; a te tuisque couertere, frena lin¬ guam , petulantiam cohibe,define in me im- potentifsimum maledicentiamiae virus effun dere.Nemo vnquam a me nifi prouocato,nifi culpa ma,l^fus cft.Incideram in Buccrum,qui prior ad me fcripferat ante annos plus minus quindecim. primum expoftulatio inter nos, & quide inoffenfa, mox res in contentionem abiit,vter caulam dederit certamini, fcripta v>- trinquetune edita oftendunt. Quieui deindc aduerfuin Adversvs iacob. andreae. aduerfum omnes, nec cu vilo homine dere- ligione mihi caufa fuit,vfque ad nouifsimum colloquium Vvormaciefe, quo per diflenfio- nem veftram abrupto, cum a vellris exculatio editafuifiet,in quaacerbifsimede caufaetiam tota perftringebantur noftri ,culpaque diifo- luti conuentus in ipfos odiose transfereba- tur,refpondi pro tempore,motus & literis no- ftrorum, cum inde difcefsilTem,& caufae foci- etate,cuiadhibitus fueram eaque refponfionc & depuli inuidiam falf^ criminationis pro ca- ptumeo,& caufam communcm quantumpo tuifidc optima defendi.Edito hoclibello,qui vernaculo fermonc fcriptus erat,incurrit in me Datcnus quidam, & quidem eodcm ftra- tagematequotu,aliud fcilicet agens,led re- fpondi moxhomfni plaufum captand ex va- noimpetu in mcfafio,&itarefpondi,licet paucis,vt fenferit me non gratisa fe appeti- tum fuilTe.Tununcquartusillees,quem pari- ter delečteuit cxperiri contra me,vltroque in- opinantem inuadere, nullo nec di&o nec fa- čtomeo priuatim vnquam laefus ,quoddifsi- mulaffem equidem, nifi aliosetiam homines aduerfum me non inuidiose tantum,fcd igno H miniofe RESPONSIO D. BARTH. LATOMI minioseetiam compellaftes. Sedredeoadlacras literas, quas turne in- felicitertra&areais, 8c quarro ex te, in quo- nam peccem, & vbi (it hxc i nfel icitas m ca? vtriim in materia lcribendi,an in forma? vt Dialečtice , vel etiam Metaphy(ice tecum loquar,fed melius eft Grammatice, ne vo- litemusaltius,&fortalTe inter nubes csecuti- amus. Qua?ro igitur ,quid defideres infcri- ptis meis,ficubi adTheologica ventum eft? Vtrum minii'. intelligo fcripturas apertas Sc exprelfas ?quales vos in hac tota caufa conlb- tuitis(iicut & Bucerus olim contra me ptigna- bat)atque idcirco nullam interpretationem nifi ex fcriptura ipfa admittitis? An li qua for- te iuxta veterum dočtrinam intelligo , clo- qui tamen fatiscommode Sc explicare non polfum ? Sed qiisefo te , vt dicas mihi , fi moleftum non eft, vbi tu , Sc a quo facras literas didiceris?cjuibus pra?ceptoribus,qui- . bus interpretibus (is vfus ? Solifne vobis •Euangelicis licet faeris ftudiis operam naua- re ? nobis veteratoribus non licet ? quibus nec magiftri antiquiores quam vobis , nec caeters ficultates dcfunt, aut vnqua / m defue- . i ~ runt. ADVERSVS IACOB. ANDREAS. runt. Quadraginta plus minus annisftudiisi operam dedi, exceptis paucis, quibus nune Reipublicse milito, Quantum profecerim, aliorum efto iudicium, mecertčnectempo- ris,neclaborum pamitet,neque pudetquic- quam , nifi quodte tuique fimiles non fan¬ tu m in faeris literis , led in Ecclefia etiam Dei ^ totiusejue religionis negotio tam fur perbe & arroganter verfari video. Pontifi- cios, hoc eft, Papifticos errores, crimina- ris me defendere . Obfecro oftende , doce, quos vnquam defenderim fciens ? Nihil te pudet calunmiar? nihil contumelias, quihoc fceleris aduerfus mentem confcientiamcjue tuam ,in me conferreaudes?Nifi errores for- tafte vocas,fententias illas ipfas, de quibus inter nos eft controuerfia . In quo rurfus apparet Dialedica tua, quam in ea acutus, quam exercitatus lis, qui illud ipfum fumis, rapis in crimen contra me , de quo ad- huc, verum falfumne fit, inter nos contendi- tur.Hoc eft canere encomium ante vidoriam, hocvanis ineptisque nugis caufam deplora- jtani agere. Vjcia Pomificjum, errores, mo- r H 2 res, R.ESPONSIO D. BART. LATOMl res,Iuxum,ambitionem, auaritiam, quae tu il- lis in egregio illoHyperafpifte tuo,tragica fe- diciofacjue infe&atione,plus quam vnoin lo- co obtrudis, nihil defendo, nec čredo vera efie, quae ab inimico homi ne, ab hofie veteris Eccleiia; ingeruntur. Et fi eflent vera,quod tu tamen fanis cordatiscjue hominibus , nun- quam ita vttu obiicis, perfuadebis, quid hoc ad do&rinam Ecclefia;? de qua mihi hic te- cumcontrouerfia c(t,qua?quanto interuallo a moribus ac difciplina diftet,alibia me des- monftratum efl:,nec quilquam prudens igno- rat,a!ioqui ne vos quidemipfi dcEuangelio, de^eternitate verbi Dominici,aut gloriari tan- topere,aut verbum vllum conftanter proferrc poiTetis. Sed rnitto vanitatem & inconftantiarn criminationis tua? in alios , in me porro quid decernis ? Iuriiperitos , ais , honori fuo confulturoscde , ii impietatem vnius hominis (me defignans) coerceant, fi a- gant cum illo , ne fcribat amplius , fedin- tra fines vocationis fux iefe contineat . O grauem Theologi fententiam , & qui- dem Dočtoris ? nifi Staphylo illufit. Cef- j ADVERSVS IACOB. ANDREAE. fabisneos duru m, impletatis mihi crimen obiicere l de quo ram multa contra vos fcri- ptafunt,necfcripta tantum, fed mulris etiam prseiudiciiSj multis magnisquetotius Ecclefia; authoritatibusconfirmata? Quafiverbfi con- uitiis certandum lit, egonon pofsim vtriora fortaffe, atque acerbiora etiam in te regerere. Sed quae tandem efi, obfecro, vocatio mca? quibus me fmibuscircurnfcribeildum efle cen- ies?vtrum vt dedam me libidiniac petulantiae tu^?an vtliceat mihicalumniam acaufa,contu meliamd nominc meo depellere? At ego vi- cifsim ex tequa?ro, qua;tua fit vocatio?Scma- neas netuquoqueintra fineseiufdem j (icut te dignum efb Sefi manes, quomodogerastein eade.? quibus modeftise ac verecundia; laudibus apud tuos, quibus public^ honeftatis exeplis a- pudomnescommenderis? Neq;eriim intereft tranfilias fines eiufdem, an praue in eadem,aut infelenter verferis. Refpondebis mihi, opi- nor, Theologum te eflfe, Paflorem Eccleiiae Goppingenfis, verbi diuini concionatorem. • Prarclara certe vocatio ac liberali homine di- gna, fi &ca , terarelpondeant.Noftienimqua2 Paulus reouirat in miniftris- Ecclefk. praefer- H 3 tim RESPONSlO D. BARTH. LATO Ml tim in Epifcopisac presbyteris, qui iidcm e- ram in prima Ecclefia,&r quorum munus tu ho dieapud tuosadrniniOras. Quidrequiriturigi# tur? Legequ£enumeranturad Timothcum, &expende iingula, potifsimum autem Gra> cas vocesj quae (ignificantiores funt Latinis &c inucnies imaginem veriPaftoris, qualem Otu teprasbuiilcs fcmper, aut hodie etiam prebe¬ reš, habuiiTcs certe rationem pudoris ac vere- cunduetua:, neque vnquam tam petulantcr & contumeliose in Bredenbachium , in me autem tam inepte& impudenter inue&ushif iffes. Vultjfincfcis, Paulus, eos, cjuiferuiunt Ecclefi^ in primis autem Epi/čoposac Presby ^ teros, iireprehenfibiles efle, idoneos ad docen- dumjmodeftoSjteperantesmonvinofoSjVcren dos honeftis moribus, nulia leuitate, nullius di&i aut fadi exemplo notabiles. Ha’c an in te conucniant, velhorum contraria potius, tu videris. Mihiinexploratum ePc,quibus tu aut moribus, aut praclare fačiis apudtuos itluxe- ris. Vnumdiišimularenonpo{Tum,quod per- belle Euangelicum eft, quod cognoui Vvor- maciae^infignc (cilicet exempJumeorum,qut tta&ant adiaphora ( blica, coram tothoneftis vtriufque religionis hominibus,oftentare te talihabitu, pudendum certe tuis ipfis collegis, auerfandum bonis o- mnibus,totumqueordinem Ecdefiafticum to- gatum adtalosvfq;atot(eculis,candidatum,in aiuino minifterio, pudore &contumelia affis cereaufusfuifti. ' Dices,opinor,nihilreferre,quoquis habi- tu appareat in publico , modo pie Sc Euan- gelice concionetur. Candidum amiculum ni- hil conferre ad pietatem, papifticum inuen - tum,fcaenicum ornatum efle. Audio Sc agno- fcoCynicum philofopbi« genus, quodfi ve- rum eft, curnon faltas etiam nudus in fo- ro? curnoninftolamuliebri concionaris ?eru- das crapulam ? vomis in conuiuio? veftrem eti¬ am crepitu, aut, (i opus fit,alia etiam necefsita- te leuas? An taecturpia non funt? Sunt, in- quis, feddiuerfaab ornatuPapiftico. Quid ita? An fi quis furiofus faltet in foro, aut veftem vxoris indutusin publicum prodeat, num tu illi fuccenfeas ? Idem fi ha?c ipfa facias (anus, tu probes fa&um? hominem col!audes?Quid igitur intereft? nifi quqd hic alia Sc perfon#, I Sc RESPONSIO D. BART. LATOMI & temporis,&: loči ratio eft, alia ilJic. quod qut non videt,nullius fani hominis iudicio pro (ano haberi debet.Neque enim quicquid licet cuiq-, nec punitur Iegibus,continuo & rečhim eft,fed quod fitre&e &c honefte. necqua:cunque fe- cundumnaturamfiunt honefta funt, fed quae reguntur ratione,locisque & temporibus, dc perfonis, &cau{is ficut oportet, eonueniunt. Quis hsecautem difcernit ? quis, inquam, nifi cuidiuinarumhumanarumque rerum ordoac moderatio cognita eft. ? quishic eft autem,nifi (a piens,qui diuinarum humanarumcg rerum fci- entia polledSed remodora funt h^c a captu tuo fortafte,verifšimatamcn.Dicoigitur Euangefi cis JiteriSjCiuilsbus moribusaclegibus contine- ri qu^ red^piajhoneftačjue funt.Ha?c fi tu igno ras,difce abaliis. Muha natura ipia, multaprsc- cepta legum humanarum, multa confenfus ipie tacitus docet,quorum tu fi feniiim vllum habe» res, no ta infoleter oftentafles te in publico,fed pepercifles faltem moribus & difcjptin^,&reli- gioni vcterisEccle{ia2,neq;tamturpiter te no- uoinfolenticghabituin concione Ecclefiaftica illo loco & tempore iačhfTes. Sed tu negas hiftrionicu ornatum(ita enim ap. r JLrtVERSVS IACOBi ANDREAS appellatis) vel a Deo praeceptum, vel confen- fufano maiorum introdudum efTc.Ergotufo lus fapis, folus fen tis ac vides cum tuis, quse re¬ da, pia,dccora,honeftaque fintNihil pudct ar- rogantise,nihil immenfa? temeritatis?Ego vicif- Em ex te qua?ro, vbi amiculo candido fupra to* gam ? vbi palJio nigro, purpura, argento &c au- ro, in templis vti prohibitum iit? Qua?ro i- tem,cur tu in officio Ecclefiaftico toga poti- us quam paludamento ? veftenigra aut ferru* gineapotius, quam Iuteaaut viridi vtaris ? ybi hoc fcriptum fit/ Omitto hic conftitutiones Eccle(iallicas,quas vos contemnitis.lllud quse* ro, valeantne moreš confenfu publico intro- dudi? vel, fitne confuetudo vllainEccIefiare* cipienda? Nam Paulus certe confuetudinem allegat dehabitu viriac mulierisin Ecclefia. quanto magis decorum illud in miniftris Ec- defise fpedandum fčruandumquc eft. Non dico, ineptum hic abfurdum , indecorum , autpietati contrarium, quicquam recipien- dum efle, fed quae honefta, pia, vtilia funt, ad commendationem minifterii Ecdefiafti- ci, adofficii dignitatem,adhonoremacvene- rationem cliuinae maieftatis. Hsec quid vetat I 2 inftituij RESPONSIO D. BART. LATOMI inftitui, feruari in Ecclefia? fitut plus mille quadringentis annis recepta,fcruataq; fuerunt. Quid tc igitur fafeinat Sagate l cur con- temnis vefiitum clericalem. ? ornatum Eccle- fiafticumcontumeliaaffici$?irrides? Parum ne infaniit Cynica illa veftra Adiaphoriftarum fchola ? &c quidem duplex ac nec ipfa fibi fa- tisconftans, quasdum veftitum honoratiorem eiecitex Ecclefia, introduxit viIiorem,tanta or- dinis perturbatione, tantaque digniratis iniu- riain populo. vt vix plebeium d miniftro Ec- clefia?, vix balneatorem a concionatore dtfcer- nas. Sednegas miniftrum veftitu fandiorem efle.EgonccdeterioremefTeputo. Sola fides, inquis,nos fandificat,iuftos piosq; reddit,Deo commendat. Vtconcedam haec tibi, fine fidc minime fieri poffe, Cola certe fide fieri nego. fed dc hocalio in loco,nuc deadiaphoris. Quse- ro ex te,fi fiant ex fidc adiaphora ifia, vt fi mini- fter Ecclefia^credes in filium Debatque omnia in eundem refcrens,vtatur iuxta morem & con fuetudine Ecclefia, lineoamiculo inexecutio- ne munerisfui,rečte neiuxtadifciplinam.,an fe- cus feceritfSecus feciflfe eum,qui difciplinam tc* nuit, dici qui poteft \ Rede igitur fecifife eu m con? adversvs iacob. andreae. confitearis necefteeft, cum neutrum horum fačtum efte, nifi frontem prorlusamiieris, di- cerenon pofsis.Afrhoc ipfum adiaphoron ef- fe,ais,an non?Si adiaphoron tibieft,adiuftiti- am fidei,ad quam vos reuocatisomnia, nihil pertinet,fictcp vt neq;iuftior,neq;fan<5Hordi- caturis,quiferuatdifciplinarn Sc confuetudi- nem Ecclefiafticam, tanto introdu&am tem- pore, receptam, approbatam, quam qui fper- nit,eandem contemnit infolenterSe abiicit. Quod fi verum eft, vbi tandem, aut quibus in rebus eft iuftitia vila fidei in nobis ? fiue de ve¬ ra Sc inhserente iuftitia,fiue de imputata lo- quaris ( nam vtriufq; hic par ratio eft.) Vbi eft, inquam,iuftitia vila in piis,deuotis,fančlis ho- minibus? quorum adhuc multos efte arbitror in Ecclefia, plures certe apud maiores noftros fuerint.Cur Paulus toties vocat fancftos, quos falutat?cur dicit nosper fanguine Chrifti ab- lutos & fančtificatos efte? Niii fortc in cseteris fačtis moribusq; noftris eft, vel faltem impu- tatur(iuxtadočtrinam veftram)iuftitia aliqua. in his autem quse ad cultum Sc difciplinam Ec clefi^ pertinent,nulla eft?ied prorfus remoues difciplinam a fidelibus in Ecclefia,cofdemquc I 3 liberos HMPORHO D. BAKTU. LATOM? Jiberos ab om n i externarum reru obferuatio- ne,atq; ita vere Euagelicos,vt tu vis,iuxta fcita placitaq; tuorufacis?quod fi ita eft,vt certeeft, fruftra hictecu agitur, nifi forte vtalii melio- res rcddantur,fed tibi ipfi ipfc,hoc eft, Se fago tuo,& Clypco es relinquendus. Scriptura cer- te comendat difciplina omnibus, laudat inhae rentes maioru veftigiis,diflblutos,rebelles,c6- tumaccsreprobat. Adiaphoron eft fateor, hac vel illa vefte vti,li res per fe fpedetur, fed non tibi,no hoc loco,hoc tepare, quae affečtiones cum accedut,no eft Adiaphoron amplius, fed Diaphoro,hoc eft, redu vel prauu, iudicandu, Paulus exiftimat, nihil eoru quibus vefeimur, comune per fe,immundumq; cfle.Vctat tamc cibo vti quo alterius cofcietia iasditur, negatq; charitateefle in eo, qui cu alterius offenfione hoc vel illo cibo vtitur. Ide vetat mulieres lo- qui in Ecclefia,ciim tn Adiaphoron fit fermo- ne a natura dato vti vel no vti. Iubet mulieres velatas orare in teplo, viros aut aperto efle ca- pite,8c fi quis ea in re cotentiofus fit, confue- tudinc eideopponit.Ide iubet mulieres mo- deftoac minime fumptuofoamidu ornatas cfle,auro Sc margaritis,& tortis crinibus, pro- * hibet* ADVERSVS IACOB. ANDREAS. hibet. An n on hsec oia funt Adiaphora?nifi tu forte q monuit,hortatus eft,pcepit tatus Apo- ftolus,ad pietate,ad iuftitiS EuangelicSjad vit^ fandimonia,ad publica honeftatem no pcrti- nent?Qua velleconftatervos,& qua decetreli gione legere facras literas, & cx eifdcm omnia diiudicare.Sed hadenus de vocatione vtriufqj noftru, &plus fatisetia quam neceflefuit.fed tu me impulifti in locu ittum, qui aliter ne in mentemquidem mihi eratventurus. Refpodi igitur tibi de obiedis criminibus impietatis ac blafphemiajjde vfu calicis,de Eu charifticofacrificio 3 ad quod etia digrediendu fuitjde profdsione ac ftudiis meis,de vocatio- nc vtriufq; noftru,& in primis de tua,quamo defto cande cxem plo Vvormatia? illuftraueris. Quodfi tibi jplkioraut vchemetior etiafof- talle vifusfum,qua jp caufe magnitudine/ci- to me & procacitate tua,& iniuria, no meam tantum,fed & Bredenbachii vlcifci voluiflTe,in quetata faperbia,tantacj; petulantia inucdus es,virualioquitibi(vtfupra dixi)minimecon- temnendu,ta'ntaq; indignitate eundetradafti, Vt cum me fociu illi feceris, putarim comune caufamaliquatoacrioreftylo defendeda efle. . FIN I S.