I i ! i a\ i ms ALDRO^M TP.ICII bononie Ns 3 iVPEDVM OMNIV b B £* ’ historia . Lc :S COKNpVS VTERVEUjvs Rc coliigere incaspit ^3™T2^sc r perfecte absoluit. £R O^YMV s t AMBVRi N v , in lucern edidit ^ USSBAVM, ET RiVERBNDTc cH IEP1SCOPVM, ET PRI Nq ‘ salisevrgensfm giSEDis Tpostolicae Legatv h SCw Indice Fortitvd O ET MAgnanimitas CoiAo/atlUJ-f. /)ff f/ Sl /] f / /7 'J. JmSJ. U : J/. ^ h >o'/i * AMPLISSIMO ET AVGVSTISSIMO SALISBVRGEN. ECCLESItE ARGHIEPISCOPO ET PRINCIPI PARIDILODRONIO C O M I T I SEDIS APOSTOLIC^E LEGATO NATO. 0 BIL1S S1M l, atque dothjtmi Viri VJyfiu Aldrouandi abfolutiflima hac de §htadrupedibm BifulcU hiftoria, nobiliflt- mum fimuU dc dodifltmum Principem expetebat , Dt tila, ob Ar¬ gumenti praflantiam, cateris eiufdem A udoru Operibm iam^> editu nihilo inferior, mn inferiorem Patroni audontatem inueni- ret . lllud miht animo medttanti, tu Auguflifnme Princeps occurrifii, cuim co- tmtOA, morum fuauuaA, caflimonia, ac,Jupra iuuenilem atatem,prudentia, Ciui- tati Bonoma, dum per biennium in Collegio Nobili umJuifli, clare adeo ejjulfit, oj / te, non modo ad iflam dtgmtatem, Jed ad maiorem etiam d Naturagenitum iudicauerit, qua glorvofum fihi r valde ductt, quod duos Antiftites, e fuo contuber- nio ad A mplifsimam iflam /edem > continuato ho nor e, ded eri t, Cel/hudiniq f tua, farna augumentum, ac jupremos apices auguratur, njt tbi tandem domineru, Du¬ de Nobiltjsima gens tua originem trahit: cuim pri mm Parens, quam longe re- colitur memoria, patricia, Roma, dignitate, ex Idolatria tenebru, ad Euangelu lucern emerfit, eaq f de cauja , a fauiente inprimos C hriflianos Nerone profcriptm, Brtxiamfortunarum JuarumJedem elegit, moxcg in Rhetico tradu, Caflrum Rommum, quodprim Lodroninm appellabant, erexit: ex hac Profapia inuidm, {vf longm Nepotum or do, nihdinterruptaferie,proce/sit: ne c ego, quod eft notij +J* 2 fimum flmum recenfeo,fed apicesfecuturus, clarifsimos, receniiori memoria 3 nobilifsimi [iemmatu tfhus nji ros , ne c omnes, ex uero uirtutis Epecula dijjnciam. Parts, apud uicinos in amore, apud hoftes in ter r or e habitm, horedes reliquit Petrum, Georgium, qui, auito Patrimonio 3 eoq’ amplifsimo 3 quattuor oppida adiecere, dc fub annum 1442 Sacn Romani Imperij Cornites renunciati fueire.' Ludoui- cits de Chriftiana Republtca opit me meritus, germanicarum coptamm,pr o Fer¬ dinanda Romanorum Rege in Hungaria duBor, infuneflo lilo Chnfiianorum ah Exechio receptu 3 fummo Duce exercitum dejerente ,fe, ‘velita piacularem uicli- mam , urcarum /a; ni ti e 3 tnuiclo animo obiecit 3 ut quos * viuus, foruma aduer- fante, mn pojfet 3 fortijsime cadens fuperaret, nam g turmarum quo juh filter ant Imperator jalutatus, equo defdiens 3 utgregarij mihtis peiulantto obuiam ir eh Juos ad pugnam ddhortatus, vi Hort am diu ancipitemjecit, cum tandem, poft mal¬ tam immicorum intemecionem 3 quaji mortem (ibi immtnentem uindicaturus, perij t 3 nsc tamen interijt; llhus .n. cap ut 3 quafi Villona; trophreum 3 Conftantino- folim Solimano delatum,fe uiBum, de uiltore triumphum beportajje 3 loquaci p- lemio c lam ahat . Ex eadem gente loannes Bapttfta 3 Imšiffifsimo Garcio ffhutito d Jacro Cubtculo 3 bello Germanico, emfdem Cajaru aufptcijs PreefeBui, tranjlato in Infubriam bello, acerrims remgerens 3 ad Cafalem eft mteremptus 3 cuius non fortunarum modo 3 fed uirtutis botre s A Ibericus, bello Belgtco imlytus, Mcffaine in Sicilia, extremum diem claufit. H ter onymus 3 cognomento A enobarbus udrios d rebus gefti s titulos fibi parauit. alt er Hteronymus, in Belgio 3 Jnfubrta, Lufi ta¬ rnaj, diutina Hipendia merim s, ob inpgnemfortitudum belhco commendationem, Doriphoris Cathohco Maieflatis Propofitus. G app ar Aulo Prafeltus, Maxi- miliani Augufit fecretorum etiam confcius, multisj Legationibus praftanltjsirhe obuis cdebratus. Frater hutc Pariš, qui bello Alemamco, contra, Ch n (liana Re~ ligtonis hoftes fufcepto 3 egregtam Carolo ftftfthunto operam nauauit, cuius prohttas adeo fublimis, pdes adeo inculpata 3 ut A 4 aximikanus fihcs Juos Rudolphum, qui pope a ei m hnpenofuccefsit 3 p Erneftum Archtducem inHtfpaniam pr o petje en- tes illius cpiro commifent, cum titulo Cuhicularij maximi: Ule, ohJeqwjgloria in fiios Principe s nemini fecundus,Jufceptt Ntcolaum C elfnudmis tuo Parentem, qui 3 ephebus, Serentfsimts Aufirto Prtnciptbus ab auropotono juit, c Iyrolenps comitatus demde Proconful, mox, crejcente ret ate, honorum tnerementa a de p tu s, expeditionibus Infubrica, Luptanicd, Geneuenfi ita je gejit, ut tmmortalemfn-r mam apud Hi flori cos Htfpanos fit confe cutus; tandem duphcis Germanorum Legionis, d Philtppo Te rti o, Uribunus nominatus ,fuo utr tu ns promium d ma- ximi Principis iudicio receptt, cui, adhuc Superfiiti, maiora in dtes, ipja merita , pollicentur. A t ego, calamum ad aliorum, qui m tftafarni h a maxtme claruerunt , Laudes currcntem compvimo, ne hi Aortam uidear contexjJe, fedmgentium utr- tutum admirator, ac tanti Fflendorts intuitu , oculorum acie hebetatus 3 ut noclua ad Solem, caligmem, quibufdam ueluti radij s emifsis, difeutto, psf S aiisburgen- fem Ecclepam tihi traditam, animo gratulor, quo p Anttjlites 3 genere, p) uirtute nebi- Kobilifsitnosfemper holm , ijs Celfhudimm mam ni bilo infemorem, anteaBa vita promittit: lubens quidem , Amplifsime Prajul ačla tua praclari/sime ge[lcL_> intueor :pnmum Metropolita .? iftius Sediš Canonicum te video tmn PnepofuuM, mox 3 glifcente in immenfum honore, Cubicularium tnaximum , Camer 'Mandatis de rebus piane arduis deBinatum: quee tamen omma , licet impetratu non obuia, a Jumma tua prudemia 3 ac ftngulari dexteritatefelater confečla, tn—> caufa juere 3 cur Nobiiijsimus ijie , fimul (gf Japientifstmus C'anonicorum coetus te 3 tantis muneribusfuntlum 3 Archiepifcopatus honore infigmret, So dignitatum numero AugufHjsime Pnnceps audus 3 ne dedigneris me lenuem Celftudmis tux dientem alipuod chentel-c Donarium, meritorum 3 ac vir tun s tu ?fc*3? «fiSB5 <$*&><$*£> IN E V N D E M Go.Io.Pauli Pepuli Bononienfis. Coli.Nobil. O 'ZV iam F E L S /N E O Cjraius contendat V LT S S 6 S : dAftra [itper lile homnium moreš multorum njidit, pf Urhe s: Non magui, in Patri a-plus roidet ifte Jiia. colami boffntio laBat [e naufragus tile: Nimirum hac no ftre gl or i a fda deefl j At m f Uto, L O D 'I{0 N 1 > exceperis or e, Nil pralnic G rai ppnditione minor. » IN IN E V N D E M s Io.Francifci Maurocoeni Patricij Veneti. Coll.Nobil. 0% ILIV M cdtas t jbphU quem F E L S IT! A nutrit, Te puerum gattdetcontmujše firm: H)c 3 lac exjuxit uta 'virms, indite CPrinceps > Fhd tam grandmo robere firma rviget: Hanc dtgnam meritis laudem ji forte recufas } Uirtuti faciet Telim pr ona Jfidem. IN E V N D E M , ComitisBorGj S.Bonifacij Patauini.Coll.Nobil. L L H ST 7[E M faittm tihi Tdlns hala minit, Qtti gremium , TPrinccps ,gefTi adire tmm. Lachs odorniuei , tna mod clemonua fundit , ‘Frolem in aifidntem pertrahit njfaue fintim. Latu efi rara $ tuis pr oper ant quod, (§jr cxtcra pendent ingenia, b diues Pahor } ab vAtj h tiic fed duram jata dedne nečem. Sufcitat extinclos T H O M A S j clar tj.a me F ra jul y _ Ut [iib te longos <-vtuat 'Vttrj dics. Argo[otte, Cerna > doELnn ne defpice miinm : fem facere, (jjf facldm par retinere dccUs I N EcV N D E M Comitis Francifci Fe puli Bonomenfis. Coll.Nobil. ^^pSSR 1S S1M1L iS natura Feris, inenhd | libro j |^Vw nAt fimili (jtuuis Te celit obfcquio. Ora fonani, audi n t ‘■vdrlo dijcordia cantu: Omnibus inlaudes njox tamenania tuam. Fiueditij Princip s, trt ji n tud farna pcrOrbcm : , Quul faciant hotnim $ } j colticre FcrH IN Comitis Francifci Riccij Ferrarienfis.Coll.Nobil. . ; I N E V N D E M Thom^e Tamburini Bononicnfis. & ‘BL AT A M thalamis, Patriam deduxit in Vrbem JlY- Pri amide š Helen. Pr dat Tihi F E L S IH A uultu y JVlunera: funt ammi tot monimentaJui . Ad Hieronymum Tamburinum. I ELL1F LVV M gratatur opus tihi clara iuuentus , Oddaja ‘Nobtlibiis jpargere mella fauis ; Hac P A 7JID l fopbufacras dum meda: uiretis Libarent amdisJopbu, ut melioralabedis 3 Haudalio poteras credere mella fauo: Sedala ? qui in noftris dttlcia legit apis. \ Collegium Nobilium BononienfiL ; c> Iftitd I Stud Volumen de Quadrupedibus Bifulcis Excellentillimi, & celeberrimi VIvflis Aldrouandi, vidi Ego Don Marcellus Baldailinus Clericus regula- ris Congrcgationis S. Pauli, & Rečtor lacras Poeni ten tiariae Cathedralis, atque pro Archiepifcopali Cuna Bononienfi reuiibr depucatus j Et qiiod nihil con- tra fančtac fidei dogmata, vel probatos moreš, aut facri Indicis regulas conti- neret, & non paruam vcilitatem Viris fludiofis allacurum elfet, vt typis man- daretur approbaui. Idem quifupra Don Marcellus Baldafsinus. V OIumen hoc ExceIlentiRimi D. VIyRis Aldrouandi de Quadrupedibus Bifulcis vidi maxima cura, ac diligentia elaboratUm, ac fabricatum ^ 5: quia inde animaduerti non paruam ltudiolos percepturos elfe v til i ta term, neq^ m eo reperiri, quod fit contra Regulas Poncificij Indicis, ideo tjpis man- dari polfe cenfui. Jmprimatur ergo. Ego Fr Hiercnymus Onuphriusy 7 *heologus Bonoma Collegiatus , atq i ibidem~> Le Flor pubhcus, acjac . lnqutj?t. ConJultor>pra Reuerendifs. P. lnqui/. Banan. Summa Priuilegij S. Casfarea; Maiefhtis. P Riuilegio Sacra Caefareas Maieftatis caufum eft, ne quis aliquam hifto- riarum VIyBis AldrouandiBonon.quacaguntdeanimalibus,&;percon- fequens, etiam de Quadrupedibus Bifulcis, in toto, vel in parte ablcp volunta- te,6t proprio authoris,aut eius h^redum conlenfu, intra decennium, a die quo abfolutum fuerit volumen inchoandum , recudat, aut alibi recufam vendar, fub poena, quotiefcunque deprehenfus fuerit, priuationis omnium librorura, & decem marcharum auri puri, prouclatius patetin dypIomate Cnefareo dato in arce regia Pragae, die prima Aprilis, anno miliefimo quingentefimo nona- gefimo nono. Rodulphus Imperator. Hodulphus Coradutius . ; Ad mandatum Sacra? Cžefarea? Maieftatis proprium Io. Barnitius. JT H O M A S DE MPSTERV S humaniorum litterarum in Archigymnafio Bononienli Profefior primanus. NTER eahumanitatis, & honorificentia? argumentaquibus Illuftriffimus Senatus Bononienfis meaffecit; iftud non vltimo loco repoiuerim, quod cum_» IoannesCornelius Vteruerius Belga defignatus fuiflet cuftodia? insftimabi- Iis illius Thefauri, aut * vt verius dicam, Sacrarij ^«tv^ctToNecHeliopolit£ Acamathum fuumextollant,& Auguftus Carfar parcat, cap. 6 q. tamimmodice Arium honoribus decorare, nihilhicfibi vindicat Cardianus , nec TimamsTau- romamita 3 necPotamonlicet cruditumlaudet impotensPrinceps: audaderdixero, fabula eftquic- quid in ifto Itudiorum genere prifci, aut recentiores attigerunt, & pra? illo fordet, vt non minus ille omnem omniumdodorura Genium imbibifie , & veluti in naturam transfudiflefuam cenfcatur quam gemma fexaginta aliarum virtutescompleditur. Cum iftius tanti viri fa- Solin.e. 34. maiuperftite, glorianunquammorituranomen meum elfeconiundum, quisnon videt quam fic honorifieum ? dedi operam, &fiBibliotheca illius exclufus, netanto fauentifiimi Senatus iudicio 7\ct. C bi- indignus viderer,nec egofanest^spo^oii? >aut eosquoscontumelia’notosfecerunt vllatcnuscuro, Iud.c.c.^j prehiti quod potu i,immortalis ALDROVANDI veftigijsinharfi, prudentiffimoSenatuimo- jemgelfi,fi tibiplacui,voto&numerimeofatiseft • VALE. Atuo. ( P H I L O S O P H I ET PATRITII BONONIEN* IN LIBROS DE QVADRVPEDIBVS • J B 1 S V L C I S P ROL E G O M E N A: E žblipedis ( T0T5 /mM%ng) intcgro iam volumine a&umcft. HifceAriftote- les ra Sr/v ha oppomt, qu orani pedesin binas finduntur vngulas, quare & Sur/jSn vocantur, quafi bifida, aut bipartita: Latini limili ratione fignifican- 'Bijidti » terbifnka dicunt, quamuis nonnunquam latiiis ha:c vox fu matur, pro omni videlicet eo, quod in duas diuifum eft cufpides, quo modo bifulcam caudam Plinius, bifukos ar bor um l-amos Golumella, bifulcam linguam Plautusdi- v xit. Hoc autem quadrupedum genus vngulam propriediuidere in faeris bi- Vnguld, qua Iblijs legimus: nam licet multifida,vt lepus,canis,leo,& id genus alia pedes in digitos habeant fcif- diuidant. fosaVon dicuntur tamen vngulam diuidere,quin ne camelus quidem, quem alioqui Ariftotelesin- ter bifiika recenfuit,quoniam non eo qtio boues,oues & capra?,modo, vngula? eiusdiuiduntur. Bi- Rifukorum iukorumduo reperio genera, aquaticum vnum,terreftre alterum. Hx aquatilibus folum hucufq; noui hippopotamum. Tcrreftnum alia armarmir cornibus,alia cornibus carent. Cornigera om- rummtt. niarumihant: exnoncornutisfoluscamelus. Siigiturderuminatione, &de cornibus,neeadem fepius repetere cogamur,qua’dam praftatus fuero,nemo puto,vitio vertet. Eft autem ruminare de- glutitmn femel pabulu,mox ad os regurgitare,quod Apuieius rumigare vocauit, Plinius & Quinti- lianus remadere,Gneči.,««puxcftk/r,vel /uvpvz&v,7rcipd ro ^npdeit’,quod eft reuoluere, vnde & Jatini norinutli ruminationem non a loco,ad quem cibus reuoltiitur,fed a quo furfum ad os repellitur, di¬ mile videntur,nimirum a rumine,qucd vtait Feftus,locus eft in ventre,quo cibus demittimr,& vri- Rummauo 'dereddftun&pertranslationem proipfoetiamfumiturventriculo: Hincillud Pomponij in Pro- ftibulo,vt idem Nonius citat: Ego r umor cm paruifacio, dumfit rumen puiimpleat : e contrario Ser- uius ruminationem a ruma deducit,qua.m ait eminentioremcolli partem efte,ad quam demiftirs ' * cibus a certis reuocatur animalibus: & ab eo non diflentit Feftus, ciim rumare antiquos dixifle ait Rumarc §£. pro ruminarc,& cturt ruma a veteribus diceretur mamina, a qua hodieque fubrumi dicuntur agni, Eco eft,qui adhuc,vt Perottus loquitur, fub mamma habenturiita pariter rame ipfa vocabatur ma- ma,vtclanffimc docet nos Plinius,dum inquit: Cohturficmarborinforo accomitio Romanatafaera CA $ r ■fulgoribus ibi conditis'- mapistj, oh memoriam eius,cju& nutrix fuu Romuli , ac Remi conditoris appella- t'd,quoniam fub e a inuenta eB lupa infamibus prabens rumerr.it a enim rocabdnt mammam . Qua de Ficus rumu #auia ipfa quoque ficus rumulafuit appellata:Ouidms id teftatur in Faftis: ba. Arbor er at , rnnanent vesHqta, cftuque vocatur Romu la nune ficus } rumuln ficus crat . -Hinc Kumina fiue Rumia dea,qu t 'e laftentibus pueris prarfidebat, diefta eft, & ruminus Iupiter, Rumim de a * j A qudd Vlyfsis Aldrouandi Rumtnuslu fiter- Rumis • lib. 2 . Frumen . lib. jr. Var. leči. cap. T}. Lib. 7 . cotra gentes. Ruminatto- nis nccesji- tas. Vetitres plu res pro dtn * tibus. >, Lib. 6< c. j. j j lib. 5. de „ par.e.if. %, ji 33 33 n C ameb de »> tes&vcn » /m. »> 33 33 33 33 33 33 ^ entrium ,, Komina,&-„ defcriptio .,, J:b.2.Hif}.„ vit' >, 33 33 33 33 33 33 33 Ventrium vfus, & qualitas. V e tre s cur ttrtularcs . quod anlmalia ruma fiue ramlce aleret. Sed & irrumare pro Iačhre apud vetereshabemus , qmfi rumam in os inferere,quod verbum poftmodum in foed« libidinis fignificaticnem eil translatum. Appellatur h«c eadem pars rumis:teftiseft V arro de lingua Lati na. AntiquoQ nq ui t) vocabulo mam m a dicebatur rumis,vnde dicuntur fubrumi agni laffentes: necnon frumen, ve Seruius annon uit his verbis: Frumen eminens fub mentogutturis pars : laringem Grad vocant ■, latini & CelfUs fauces. Arbitratur Hieronymus Mercurialis rurninandi vocabulum ab erumnis potuilfe manare, quando Arnobius feribit, erumnas ejfe pr ima in gurguhombm capita-. ego tamen a rumine potius,aut a ruma ideft mamma deduxerim:cum enim mminantquadrupedes/ugerequodammodo videutur.~Eft: autem ruminatio iftiufmodi animantibus apprime vtilis ac neceffaria,propterea quod ciim pabulo vefcantur duriore , id more aliomm primo contererel«uigareque nequeunt, ob fuperioris mandi- bul« dentium inopiam;&quiainferiores etiam minime habent ferratosquamobrem rudi pri- rniim ea & leui quadam indfione fračta & comminuta obliguriunt,qu« tepida quadam humidita- te imbibita in prima alui cauitate molliora redduntur,arque mox ad fiiucesteneriora repulfa me- liu£attenuantur,(perinde ac fenibus contingere folet,qui ciim & ipfi dentium laborent inopia,pa- nem priufquam ori admouent,vino aiioue confpergunt humore,atque eo emdlitum modo, tallo- fis fuis fubinde gingiuis nullo propemodum negocio conterunt,vndeienes raminare circumfertur.} Dentium enim defečium,ventrium multitudine fagaciflima natura compdifauit/ieuti nos monuit Galenus in opere de anatomicis adminiftrationibus,vbi ait; Animal quod fuperiores dentes non ha bet, ventriculos neceffario plures habere,vt in primum ftatim pabulum ingerat, mox ex hoc rumi- nans ore conficiat,dein rurfus in alium ventrem deglutiat ; ex hoc rurfus in alium transfera t.Dodiit idquoqueAriftoteIes,vbiexprofelfodeventrisdiuerfitatibusagit &partium eodem pertinentiu* Ventres(inquit)nec magnitudine,neque fpecie fimul fimiles in ter fe funt: fed qu« in fanguineo ge* nere vtrinque dentata,& viuipera Iunt,h«c fimplicem habent vetrem,vt homo,canis, leo & rcliqua quorum pedes in plures digitos findun tur,& qu« aut iblipeda funt,vt equus,mulus,afinus,aut biiul ca quidem,fed vtraque parte dentata ,vt ius,nifi aliqua pr« fui corporis magnitudine, a ut difhcuka. te cibi non ad concodionem idonei/ed fpinoii & lignei,mukiplicem habeant,vt camelus; quemad modum cornigera habent,ouippc qu« nen vtraque parte dentata funt,& camelus quidem (quan- quamcornibuscaret)ideononfupernedentataeft,quod ei magis neceflariumeft, ventrem talem habere,quam dentes priores. Ginn itaque ventrem limilem non vtrinqtie dentatis habeat, den¬ tes etiam fimili modo fortitur^vtpotcparum ncccflarics. Quin etiam ciimcibus durus fpinofufq ; fit,natura dentium porticne terrena. d palati callum atque duritiam a bula eft. Habent hac fingu- la plures ventres,vt ouis,capra,ceruus & fimilia 3 vt ciim oflicium oris non fatis in molendo cibo ad- hibetur propter inopiam dentium,munus ventriu expleat,dum alius a b alio cibum recipit, Ičilicet primusinconfedum,fccundusaliquantulumconfedum,tertiusplenius,quartusperqua plene con- fedtum. Ita fct vt genus hoc animalium recepta cula cibi habeat plura, quibus noniina h«c aut in- dita funt, aut indcreiicet^o/A/a^ajipifpaAo^ž^iVoc.ijrvrpotsideftjVentei^araneumfiue reticulum, omafum & abomafum. Hofce eoldem ventres idem philofephus fic depinxit : Quadrupedes vi- uipera?,cornigerf,altera maxilla dentat« quaternos eiufmodi habent finus,qu« quidem & ramina¬ re dicuntur: gula enim incipiens ab ere deorfum tedit ad pulmonem feptumque tranfuerfum ; hinc fe ad ventrem applicat maiorcm,q.ui parte interiore aiper interceptufque eft, ac prope gul« comif- furam finum iibi adnexum habet,quem ex argumento reticulum appellant. Eft enim ventri fimi- lis extrinfecus,intus reticulis mulierum implexis,magnitudine multo quam venter maior. Hune excipit omafum parte interiore afperum,cancellatum,cruftatum, magnitudine reticulf. Aboma¬ fum venter ab eo alius iungitur,magnitudine amplior ornafo,forma oblongior,cancellis intus,6^ cruftis multis,magnis & leuibus innormatus, mox inteftinum conlequitur. Cornigera altera nra- xilla dentata omnia ad hunc modum,fuum habereventrem,certum eft. Ha?c omnia ille. Primus itaque venter magnitudine atque capacitate reliquosiuperat,vtruminantia maiorem pabuli copia deglutire poffent,& tanquam in penario loco reconditum referuare,ac mox maiori ocio regurgitan do remandere fiue ruminare. Quartus inteftini inftar oblongus eft, ciim c«teri conglebati ac ro- tondiores exiftant,c«terum in medio extuberat. Natura autem prioresomnes circulares fecit, quo niam pr« c«teris capacilfima eft iftiufmcdi figura. Debebantenim pabuli plurimum recipere. Pri¬ mus & fecundus pabuli finus extremitati oefophagi finitimi iunt,ille quidem vt cibos ruditer com- manfos,hic vero vt remanfos reciperet,ne tum attenuati pabuli,tum rudis inutilis permiftio confu- fioque fieret. In prima alui cauitate rudis adhuc efca cernitur,quin & feftuc« & vix lacerati furculi. In fecundo autem finu amplius conficitur cibus,& magis adhuc in tertio elaboratur,vt in nouilfimo tandem concočlio abfoluatunvbi nempe in chylum fiue cremorem lačleum abit. Omnium item interior ranica dura eft,durior tamen omnium prioris ventrieuli,qui fcabra & afpera alimenta reci* pit. Dc Quadmpeclibm Bifulcis Prolegomena. 3 pit. H«c pr« ceteris ctiam eft afpera, nefilubrica eftet , iftiufmodi rudis c-ibus infequentempro- Palatumcur laberetur. Sed & palatum fimiliter durum eft & afpcrum, idqu'e dupliccm ob finem, eum fcilieet d^trum » quem iam primo ventri affignauimus;(Cum enim prone pafcantur 'iftiufmodi animantes & primo- ribus fuperioris maxill« dentibus fint deititut«,ofquc molli membrana veftitum habeant, pabulu nulio ncgocio cx ore lubrico elaberetur.) tum ad faciliorem duriorispabuli contritionem. Quid enim inferiores dentes folifacerent? Vidit hunc alterum natur« finem Galenus loco nuperrime citato: Sed non(inquitjquia cornigera funt,ideo plures habent ventricuIos,vcl ruminant: quia au- . tem durumfpinofutnquecibum afiumunt,non indigent dentibus fuperioribus, quippe & camelus, 33 d-RRa. tco :fr i uminnre. In facrisprasterea leporem & cuniculum ruminare legimus, ruminareque vero fimillimum cxiftit. Zspns eurru L C p US e nim referente philofopho coagulum habet,quod ruminantibus proprium eft .• a d ha c vter- y ar quefoli inter quadrupedesdigitato$herbavefcuntur . Hieronymus Mercurialis arbitraturiftiuf* iečl. cap. iy. modi animantia ( c u n. i a:! u m, lepor e m, & murem Ponticum^ non potuifteplurcs vehtreShabcro, Lepus &cu- quoniam parna funt animaiia . H ten j m videmns fipquitdquacunque eos habcnr , vel magna effe, niculus cur vel Ulitem non parua. Quia vero ventrem nequaquam cruffum,fed tenuem,£č^ pinguedinis exper tjuatuor ven teminam leporem & cuniculum non pinguekere Plinius dixit,& fenfus confirmatifu buerantpdeo *Lib x i fT * cibum alioqui mollem non facile fuftincnt,prtefertim quando multus fhmitur, nec dentibus bcno .praparatur/ed ftatim ob timorem deglutitur:ob quod ventriculus oneratus, cibum illum remittit jn os: v bi rurfus eatenus pra?paratur,quatenus a ventriculo facile confici queat. Immb vt in clifTe- dfionibus videmuSjCum natura lepori & cuniculo ventriculum gracilem,ac tenuisfimis membranis cuteque teči um dediffet,neque quatuor vcntres da re potuiffet,yt reliqua ratione hax compudaret, pratter ruminaticnem duo fecitjprimbpnteftina gracilia ijspro ventriculo vno para uit: ddftde c^- cum iuteftinum,qu-od in alijs paruum effecerapin his amplisfimum atque capacisfimum omnitun eftecit ;) quoeffettanquampoftremus quidamventriculus,vbiabfbluereturchylus:liquidemhuiuff E ep j atocur mo( p i nt dlinum femper materia chylola plenum inuenitur.Elephantus auttm oucd habuerit qua- tres. tuor vcntresfinquitibidem Mercurialis/in caula effe pottiit corporis magnitudo & ferfan pauci- tas dentium fuperiorum 3 quosfolum quatuor habere,& veterum authoritate & expcrientia ccmper r PUny error. tu m eft. Quanquammeliuseft fateamur,Plinium erraffe, cum Ariftotelem male intclleferit,qul 2. Je bift.2. fcribit,elephanti inteftina adeo finuofa effe,vt quatuor ventres habere vidcatur, ficut pari ter fefel- Ub.i 1.3 j. clixitj ruminantia geminum ventrem habere. Huculque Mercurialis-, cuius eruditisftmi viri rationes,quasde leporis cuniculique ruminationibus adfert,vr quidem neutlqua alpernandi* funt, ita contra needum conftat,cur mures,ac potisiimum Pontici ruminentrhos enim cum fint ex la ten- tibus hycme animantibus, pinguefieri ratio ipfa fuadet. lam vero inter vere ruminantes,botir raa* Odyft. dM* gisquam catterisruminantibusruminationem adaptari, fatisfupeique ex ijs innotefcere ait Ioan. Aemylianusfyntag. 8. qua?Homerusalieubicecinit/nbindignati Soliš.,nen Vlysfis,vtipfeait, perlona,Iouem,vniuerfumque deorum ccnfeffum alloquentis: E< dž /UQ1 H Ti 0 'itcn fHoCOV i7TtGiX,£ '1'J.Ot fibjj', Aoo‘ouxc ug Atleta ^ tv vizviffffi paeivco. Vbi,inquit,HomausafčriphtbobusžV/ax?cid,tio//S/M;Videft,vtnemaccongniam rurninatienerrm. Oterum li in hoc lenfu Homcrum int.erpretemur,nullum plane eius verius habebunt fenfum.Que~ ftuseratSolfiue Apollobcucsfuos b Vlysfis fodjsoccifos, Iouique&ca?teris dijs immortalibus cominatur,nifi boum fucrum nečem vlcilčanturfe ad inferos dtfccnfurum, lucemque iuam inor- tuis tantum pratbiturum,quamobrem Hom eri interpretes latini fic vertunt: flupdfi miht non hi ant boum condignanz tali onem Bifccndam ad Plutonis domum, & inter mor tu os luceho. Quamobrem etli diaoifin proruminationefumiposfit,fignificatenim etiam mutationem, necnon Ctiam vicisiitudincm,&ruminatio qua:dam vicisfitudo eft,hic tamen, vt dicebam, nen habet fen- fum. Boui vero prat catteris omnibus ruminationem cbin pete re,Ii b en tur admitto, eique aftentior. Lih.6.c.6. Nam & Columella,languentis bouis inditia vcctnknsjdt.Propter juahs ncquc ruminat, neque lin gua fe detergit : Etenim non ignorabat rerum rufticarum confuitis/imus, quam dlet boni ccnfenta- C ant* x6* nea ipfa ruminatio:idcoque prius diuturnioretn eius ruminationem commendauerat,vtqua > illius vires incolumes leruct. Dtcemus igitur ruminationem proprie eorum effe,qum altera tantinn parte dentes habent,improprie leporis,cuniculi,tnuriumque,quare & Dantes Aligefius fblis illambiful- cis attribuitjdnn in luo purga torio fic canit: Leleggi fon : m a cin non gon man ad efe ? N ullo ■ pero chc’lpaBor che pr e cede, Ruminar piio, m a non ha tvnrhiefefe. ^ U ”n>odus~et ^ um ‘ tac l uc ta ^ !S i’ 1 proprie ruminantibus fit ventrium,palatique conftitutio atque vfus,videndum modo de fuminationis modo atque via,per quam nimirum cil?iisex priori ven tre in os repellitur,& mox rurfus abore eftunditur. Petrus Apponenfisin commentarijs, quos in Ariftotelisprcblemata de vfu edid ! t - lit intericrem gulattunicam in iftiufmodi brutisex duplici fibrarum genere effecontextam, part* 1 4- J i° n g^ s videlket ac tranfucrfispllis vtpabulum ab ore ad ventrem feratur;his,vt ab eodem ventre ad 3. defacul. os regrediatur. Atqui Galenus fingula inftrumenta dum agunt, rečtis fibi is quidem ad fe trahere naturah afTerit,tranfuafis vero excernere;retinere autem vtrifque fimul. Proindc alieubi rationemred- dens, nu vta. jreftis ftbrls alimenta deglutire,ociofis tnnfuerfis,& e cotrario ti vetrc ad os repeliere, traiueriisope rantibus,rcctis vero pciofis. Vel fortasfisre.ctiusdicemus, rectasinterioris tunica gube rutninan- iium fibras*non modo vtilesefte ad pabulum ingurgitandmn,vt in alijsanimalibus contingit, fed etiam ad idem regurgitandum: Qua.re vomendi illa difficultas, d e qua cx Galeno diximus, hk iocum non habet, cum in ruminantibus .reči* fibra? ad fauces conuellantitr, dum pa bula rc- .gutgita ; nt, quemadmodumitemin ingurgitationead ftomachum contrahuntur. Ncque a ve¬ ro fortafsis etiam recedeinus, ifdjxenmus .Galenum per omnes fibras intciligere, non modo reftas tranfuerfafque , quarum meminerat, quin imo obliquas etiam, qu;e ex eiuideniTentcn- tia (eodem libro ) facultatis ietentricis miniftne funt. Per eandem autem viam fiue partem con- trariosfieri motus,minimeabfurdumeft, fidiueffisfieritemporibus, (vthic|k) dicamus: idque probeoftenditGalenushisverbis: lam necillud difficile.čpmpertumcft,& traftionem,;&expul- /J lc ' nat ' fionem diuerfis temporibus per eundem meatuns fieri,fi modo uentris ftomachus quam gulam vo- C **’ 1 *" camus,non cibos tajokm potipnemqu fterio cernitur. Eti.im veficar qiur fub iecore efl,collum cum vnum fit,tamen per fe veficam non fo- 55 liim implet,led etiam vactiat. V teli p raft er e a ftomachus, quod collumappeilamus, pari modo, fi- ” cut intra femi’nis,ita foras partusvia eft. Cctcrum hifce rurfus aduerfiiri videtur phi(ofophum,qiu ” ^ r Q ^ ruminantibus raftate negatum efle tradit. Nam fi ruftare non poftunt,neque eriam ppterunt eru- ^dl '* dtare, hoc eft, eruftando eijcere. Vbi nota, verbum ruftare, gula? mdicare conatuni, quo nititur a Ruminatia y.entre"iiliquid ad os propellerc:‘&quodreijcimr, vel quid flatulentum eft, & fpirituofam,vel quid r.m rtiči ant. folidum• Iti ruminantibus fpiritus nequaquam educitur, fed alimenta ad os reuomuntur: quam- obrem ibi philofophus etiam ait: Qmn etiam ruminantibus ruftare negatum eft, quoniani plures continentventres,&quemreticulum appellamus. Facultasetenim meandi tam fuperquam fub- » terflatibus-multifariam pneftatur:itaque.humorconfumitur,antequam in datum vertatur,qui tla- » tus mouct,vel ruftum, velcrcpitum. Ciirn igitur Golumeila rerum ruftiearum fcicntifsimus bo- «_ weiia tradit fepenumeroruftare,Ariftoteli non aduerlatur. Hic enim de fanis, illcdeggris loqui- č.tb. 6 .cap .i tur : idquod& noftri agricol« confirmant; nam fi bos aliquis'ieiunus ruftauerit, pathogiio- tftonieum fignum effeafterunt. Sicutitaaueconftat pabulum in ruminantibus per eundem quo cett ^ defcenderat,meatum ad os,vt ru mina done, id eft,ncua contritione, cxaftius minuatur ac contera- tur,repelli.-ita modo obfemandum eft,poitquam contritum eft,per quem meatum,& ad quem ven tremferatur. Diximusexlententia Ariftoteliscibumremanlum ex vnoventrcin alterum min i, quoufque a poftremo in inteftina labatur: ita vt in pri mo diiponatur, in fecundo incipi.at confici, in tertio adhuc coquatur, in vltimo vero perfeftam adipifcatur coftioncm. Veiiim Galenus citante Li.de admi- Mercuriale precitato lcco,cibum ait,primo,cx ventriculo reuomi in osrdeinde ab orc in reticulum, mjtdnat.c ,3 inde in omaium, tandem in adomafummitti. Et ne quis dubitet (inquit Mercurialis) quomodo lecunda vice in reticulum,non autem priim, labatur, Ičaendum eft, foramen in gula eft c latis angu- ftum, c]uod pertingit ad reticulum, & per quod cibos. pri m it vice, ciim fit crafsior & lolidiof,adhuc minime tranfirc potcft:tranfit vero fecunda vice quando liquidus & mollis ita taft us eft, vt ia tran- fire queat. Conciiiare tamen licere arbitratur Ariftotelem & Galeuum,fi dicamus, (inquit) illum tAri/i.&Ga loqui de tempere, quo non rummant; nempe quando cibus priminn in ventrem ingrellus,inde per ^ cnu J COKCl ~ foramen commune ingredicur reticulum,& fic in alios ventres,abfque eo,quod ad os red car; Grd c- * num vero fermonem h.ibere de temporc ruminationis, quod, vt dicemus, minime perpetuum eft. Atque hoc folum intelligendum čile de ijs ruminantibus quie plures habent ventres. Qucd fi ali- qua finr, qua’ ruminent, & vnum ventrem habcant,vt narrat Ariftotelcs de mure Pontico & in Le- uicico habetur de lepore & cuniculo: procul dubio cibum remanfum adJecundum venn iculum 1 ur fus mitti oportet. Hkc itaq.uc Mercurialis. Equidcm philofophus non de vnum habentibus ven- j 1 A 3 trem Vlvfsis Aldrouandi Cmt, j j. Similitcr Petra rcha, Sed & Virgilius. trem, fed deplures habentibusIoquitur:quareveI AriftoteIesfbramen,qucd ait Mercurialis pertin gere in reticulum,non aduertit: vel fallum eft, viam ab ore ad reticulum dari,quW non priiis ad pri* inum ventrem pertingat. Mihi eam viam neceftariam čile minimevidetur. Dixi enim ex Arifto- tele alperam efte prioris ventris tunicam, ideoque & retinere & conterere male contritum in ore pa bulum aptam eile,quod ciim ita iit,iam contritus rurlus m ore, lubricumque retinere, remorarique fua alperitate non poterit,& per conlequens liibinde in lecundum ventrem fiue reticulum elabetur. Vtcunque eft,diligens anatomici inlpečtio controuediam dirimet. Cum ruininant, quietem po-« %uminatia fcuut 5 Quamuisenim ruminentetiam in agris,& vbicunque mediocresperferuntlabores,plerum- p P'pofemt. que tam e n (d e cicUribus loquor)in mandris id n umeriš obeunt: lacent finquit Ari Rot eles ) potit. limum cum ruminant,& hybernis pracipue menlibus lolent ruminare. Septem fere menfibus hoc faciunt,quarintra tecta aiimtur. Gregalesleuius minuiquetempusruminant,quoniam torispafcuu ... \r 0.0.73 tur. Qua Piinius fic reddidit, Ruminantprateriam dietafgluesinum cerm,cum a nobis aluntur. O m j< »{‘.nantia nla au tem iacemiapotius qium Eantiafr hyeme magis quam alt ate fepte msfere menfibus. Curau- tur lacearrt . tem i acc ntia potius quam ftantia rumin'ent,Mercurialis hanc reddit rationem,tanquam exeildem authoribus,apud quos tamen illa non legitur,etfi alioqui non omnino lit afpernanda; eb quod pin- quip>dumiacent,ventriculuscompnmituraterra,comprdrusverb faciliiisidemin os rcpellit, ficut videmus vomentes facile id agere,li manu ventriculum comprimant. Ruminant etiam potislimu reftiuo tempere,d um feruet Sol,fiue in ipfa meridie,cateriim vmbram captant, iicuti capraru exena plo eleganter nobis expresfit Dantes in fuo.pnecitato Purgatorio.- gnali fi farmo rummando manfe Le c apr e , sl ate rapide e proterue Sopra le cime j prima che fian pranfe. Tacite dl’ombra , mentreche ’1 Sol ferue G nar dat e dal Pastor , che’n s h la ver ga Podplat o s’e j pr lor poggiato ferue. Jturninate o mio p/e ge a 1’ombra estiua L’erbe p a fant e. Ah virgo infclix , tu nune in montibm erras ; lile lat us niueum rnolli fultus hpacint ho Iliče fub nigra pallentes ruminat herbas. C.rec hyeme Hoc eft,vt Seruius exponit,vel aridas,vel qua? ventris calore propriaviriditatecaruerunt. Exqu« furninent. yj r giiij l 0 co tanqUam ex architypo,&e tabula hofceliios verfusdeprompfitCalphumius; H as pete nune falices, (f lauas fiecie fub vlmos, Nam cumpratacalent } illic requiefcerenoster T auros amat ,gelidaq. iacetftatiatus in vmbra, Et matutinas reuocat palearibus herbas. Cur vero hyeme magis quum cateris anni temporibus ruminent,iftha?c fortasfis ratio afsignari po terit,qubd eo tempore nifi duro andoque.pafcantur pabu!o,quod diffieuiter immutatur,ficuti cen¬ tra faciilime teneriufculum,quales funt herba?,qu.v ceftiuo viget tempore,quam rationem iple quo- que videtur innuere philofophu.s,dum inquit,quod qua? gregatim ac forispafeuntur, leuius minu- tiufque ruminent,quim qiue in ftabulis obuerlaiuur. Author eft idem philolbphus, animantia qui- rn]nat 10- bus ruminare in more eft,proficere 5 deteftarique non minus ruminando,quam edendo: quem locu s«it čl ari. explicms loan. Aemylianus,denotare ait,rron modo parem voluptatem percipi ab ipfa ruminatio- ne,td muko etiam maiorem,quandoquidem guftus,alimentorum fapores exade perfedeque fen tire nequit,cuiulmodi ea funt,qua? a ruminantibus prius deuorantur,led qua? iam ruminationis be- neficio kvuigata funt,in ardiisimos lingure meatus feipfa iniinuant, guftulque inftrumenta valen- L ičldtia no tiiis feriunt. Notandum vero iftiufmodi animantia non tune ruminare, climetiamnum lactenu- ruiuinint. triunturieb quialac/inquitMercurialis / >facilecodu,prieparatum&liquidumeft,itavtperforamen j.ssanimal. C ommunccum reticuloin illud e-ventrelabatur. Albertus Magnusfentit, ruminantia pok fepti- mum Ktatismenlem ruminare. Sed putat Mercurialis hunc virum deceptum elfe, ex mala verboru Ariftotelisinteiligentia,qui,vt dictum eft, ruminantia loliim id lepte menfibus agere feribit, Equi- dem ante id tempiiSj& quam primiim herbas depafeuntur, ruminare certum eft, & notauit etiam E,de loc.affe. f*uienus,vbi hoedi recentisftme in lucern editi hiftoriam recenfet. At longe finouitj maiori admi- cap.b. ' rationedignumeft,quod poftquam&folia&tenerosramufculosdeuorauerat,paulbpoftrumina- re coepit,&c.Haud tamen accufandum puto Albertum,qui de ijsloquitur iuuenculis, vt ita vocem, „ qu- busabunde kmpcrlac maternum luppetitad id vfque tempus.Nam,vt idem etiam Mercurialis i.Uisi.ii. ltibiungic,poftlactadonemanimaliarununationemmcipiunt;eaauteminfeptimumferemenfem, nki 'Pum m d S/alag’z De Quadrupedibus Bifulcis Prolegomena. 7 niii impediamus.perdurat. Scribit pmerea Ari flot eles huiufmodi animalium, c un? non vtrinque dentata funt,lac lblummcdo coirc, ideoque ex eo cafeum fieri.- aitque id & copiofius & cafco vn- liusexiftere. Ciim vero tefle Herodote apud Scythas ex equarum lade coagulato cafeus fiat, que in equihiftoria hippacen vocaridiximus,conijcit Mercurialis,Ariflotelem de ea loqui coagulatio- ne,quce fit in ventriculo,non autem de artificiofa .* cui hac in re facile accenfiierim, ciim proprium fitruminantibushabere coagulum. Habet(inquit)quod coagulum vocatur, omnia quceplurescon tinentventres.-carentqua?vnumhabent,exceptolepore. Habentquibushoc datum efl,non in ma- gno ventre,nec in rcticulo,neque in vltimo, quod abomafum appellauimus, fed in eo,qui intervlti- inurn,&duosprimospofituseft,quodomafumvocatur. Habenthcec omnia coagulum propterla dis craffamentum: carent quibus finguli ventres,quod eormn lac tenue fit, quamobrem cornige- rorum lacfpiffatum,mutilorum ncquaqua. Lepori coagulum fit,dira to' vihtetiat otroiSn 7rcav.cyap>' to/Sto? &vvfenmv iv t>T jto/A/a to' yiXa, r or? iu/Bpvoig, hoc efl,vt Theodorus vertit, quoniam bor¬ bam fucci ladei pafcatur: talisenim humor lac in ventriculo flringit, facitque coloflrum. Sed duos erreres non obfcuroS(dnquit Mercurialis)commifit,vnum quod ha?c verba oV«d« or dat',n o rede herbam fucci ladei interpretatus efl. Nam vt alibi indicauimus,oVo? tam apud Hippocrate, quam apud aliospro coagulo xaf i^oylw capitur,quo quidem pa do ab Ariflotele capi vero fimi- lius efl,nempe qui dicat,iccirco coagulum habereleporem,qudd is herbam coaguli clfedricem pa- fcatur. bed lorfin Gaza Piinium etiam hac in re i mi tari voluit,qui eam vocem ex Gnrcis fic fr p e interprctaii confueuit. Altemm & forfan muko maiorem,cum additea verba: facitquc coloTtrum , qu£ nec in Ariflotele leguntur,nec vera funt. Siquidem coloflrum fiue coloflra, vt docet Nonius Marcellus,eftlacnouum in mammillis,Lucilius: Iliberam infulam fomento ornni colore cola It ra. Et Laberius: Siquidcm meacolasirafr etut tenis sta derefecifret famere squam exfonte. Item Plaut. Meumcor,meacolaTlra,meus molliculus cafeas; Plinius: Concipere natrices exitiofum e st. Hi fant enim infantes qai colo Tirati appellantur, denfato Uctein cafei/peciem. ETt aatem coloTtraprima dpar - tafpongofitas lactis. Item aids,- p ulit s earnm, vbipittgue p aha lam ^ biduo d par ta mater nam lac gaTtaf fe let hale eB,genus mali vocatur colo stratio. Ex quibus omnibus clariffimum efl, pueros vocari co- Ioflratcs,qui autlade matris,qutemoxpeperit,autnutricispra’gnantisvtuntuivatq; ob id coloflru, feu coloftram dici,aut lac nouum,aut iac mulieris vterum gerentis. Hucufque ille: cui de coloflro lub ens accenfeo,led pro obraten toclv Gaza meo iudicio non male herbam ladei fucci tranflulit,in qua Icihcet fignihcatione eadem voce vtitur Theophra flus,pro re autem coa gulum efficiente nuf« quam,quamuis ramenienfus in idem refiliat. Nam herba? illa? fucci ladei, puta laduca, laduca leporina Apuleij, fiue eafitSonchusfiuecondrillaauthieracium,cumrefrigerent,&aftringant, coagulare leporis la c poterunt. Sed vt ad cornigera & vere ruminantia reuerta m ur,hac ideo coagu Jum habere ait idem Mercurialis,vcl quia ficcopradita funt temperamente,merito cuius in ventri¬ culo fpiffeturlac, velpropterficcitatematquefacultatemherbarum coagulantium, quibusma- tres dum ladantjvefcunmr. Dicit vero etiam Arifloteles coagulum in folo multiuentrium, fiue ru ^nnantium omafo conflere,eiufquerei rationem dediffe in proble matibus. Quamobrem cum in fjs qua? nune habemus,illud nonreperiamr,putandum efl(inquit Mercurialis) Ariflotelem in Phy- ficisproblematibus,qutea Plutarcho,Apollonio,Atheneo,& Laertio citantur,nune vero defideran tur,illucl declarafle. Si quid autem proferre licet, Mercurialis, ego(inquitjdicerem,in primo ventre lacparum mutari: in fecundo rnutari quidem atque incalefcere,fed non adeo, vt podit in cafei for¬ mam craffefieri .• inquartopercoqui & flatimin inteflina,inde per meferaicasin corpus diflribui; in tertio vero foliim craffefieri poffe,atque ibi retineri;mm quialocus fatis calet,& lac prepara tum iam eft,vt facile craffefieri queat,tum quia fic craffefadum non facile per foramen abomafo & oma fo commune in abdomen trafmittitur.Quare inuenitur coagulum in omafo,quia ibi caufa effedrix, liimmim calor,magis craffefacere valet,& quia fimul retineri potcfl: in alij s vel non aque calor v i- get,vel cb lubricitatem,fi fiat,vt in abomafo retineri nequit. Vnde affentiri nunquam potui Auer- roi,qui coagulum cffe excrementum digeflionis tertij vnetriculi, atqueob illud, tanquam vcficam propterbilem,idfadumeffecontendit.HadenusMercurialis. Curmodolade rliminantia abun- dent,forte ha?c ratio dari poterit,quod eorum foetusco pracateris indigeant, propter fuperioris ma dibula? dentium inopiam. lam ex omnibus qutc hadenus a nobis dida funt, vnicuique notum effe arbitror,duo cffe ruminantium genera,vnum quodvtrinque dentatum efl, alteriim inferiori man- dibula tantiim. Hoc genus proprie ruminantium nomine intelligi extra controuerfiam efl. Suntq; omnia bifulca,& vno excepto,ut dixi,camelo,cornigera; Qiue cornua gerunt(inquit Arifloteles) bi fulca rnagna exparte per naturam-funt,ut bos,ceruus,capra. Quod autem idem & folipes & bicor- »e fignullum dt,qucd nos adhuc nouimus. At folipes,ideq, unicorne efl,quanquam rarum, ut afi- nus ‘B^uminm- tium lac q»a It. Coagulum. 3-depart.if a S) 5J 55 Li.jVar.M 33 ColoJirU qj. Li2.Sat.iO In V trgi n e . InHoenulo . zS.lib.cap.q lib.ii.c.ft %juminatia cur babtant coagulum. Cur coagulU in omafo tan tum . 3-dtpart. a- nimal. c.vlt. ‘Rjiminatia curlačlc abu deni. 55 j, 2* ttif.i* M 8 Vpis Aldrouandi 33 Cornun cur anitnatibus a 0. de part. 2. 33 33 33 33 •33 Animdliu & diuerfa ar :3 ma. 33 35 33 33 Cornua ep- „ bus inuti- „ ha. Cornua tol - ltrequid. Cornua ob- uertere qui dieantur. In Pjfudolo Cpffilfta bs- fti&rri peUrt %tad> lius Indicus: lile enim Sc unicornis & folipes eft.-unicornis uerd,?demquebifnlcus OryK.Ha.iv! prž?- ter noftrum itaque fiicrit ioftimtuin,docere ad quem finem cornua cis Natura largitaafit, muco e eomndem fic matcria,acuiuerliras. N,ifiitaque cornua h j hercu t, m ul toru m alior u. ar mm. ntiuni iniuri j$ exponerentur(quamuis quibufdain etiam obfint) Vnde dicebat Phiiofophus: Careti:j:s.qtKš non viuipera funt. Cornua vel alijs quibufdam inefle dicimus/ed per fimilitudinem & trenil? do- nem,cum nulluin ex ijseornu officio tanga tur. Gcrantenim qua? animal paiiunt,cornua ad.\ .n > •autdnferendam,iutdepelkndam } qu.6d nulli ex ca , teris,qua > cornua habere dicuntur., ccntingrt. Nullum enim vtiturcomibus, vel ad conuincenduin,vcl ad defendendum,qua’ virium funt cihcfu Qan? igitur pedes multindos hahentjčornu onima carent. cuius rci caufa eft,qudd cornu auKidj g ra tia habetur. Multifidis a ute m non defunt alia auxilia. Dedič enim natura alijsvngues, alijs dvu- tes pugnaces,alijs paitem aliam,qua fefe tueri atque defendere peftentrat \ ero bifuiccrum .pasma •ior Cornua gerit,& folipedum nonnulla ad vim infereiidam,qiurdam etiam ad d e le nden du m. Qui~ busautem cornua natura non dcdit,eomm fanti pnufidijs confuluit alijs,"'t pernicitatc corpcns e- quis opitulataeffmagnitudine camelis.-magnitudinkenim cxaperantufufficitad nečem arcendl, quod camelis contingit,atque etiam meliusclephantk. 'Qua?dam etiam dente ejterto armantnt in genere billiico,vt fues. Quibus autem cornua pnr nimio efccčflu. fuperueteua lunt, ijs d terma auxiKum natura adhibuic,vt cerujs velccitatem. Grandis enim dlade multifida cornnum magni¬ tudo potius.obeft,qtiim prodcft.Bubulis etiam,capreilquc interdum cornua inutilia funt: nam etfi contranonnulla refiftunt,&eornibus fc defendunt,tamen feroces pugnatefoue belims.rugiunc.Bo nafis (na ij quoque,pan ad unči ta te cornua refkxa inter le in orbe c©iiigunt)cxcremenci prolufienč naturaproauxilio dedits hoc enim cum metuuntdetuentur. Hacpadem profufionc, alia quoque feruari certumeft. Piuraautem auxilia fmml,quoram fingula fatis efient 3 nulli naturatnbuit. AureiplanŽ fuper hac rc cxtant Phoci'lidisverliis,quos tacuifle nefasiit •• O'VA0}> iZcLjCTCO V(ri,U'c Q(o' ) purr.l’ lipopO/TOV, (j'pvicnjuiv moN/uiTct^VTtjT , a\}dui'Ti Stolen. T ctOpoJG f a.VToyvTQi$ mpdfrcn, zivfpct utSicVctte E\un ztpdJot lypiv , id Z&,antebaccrcdcham tihiefecor nua. Qui vero iniuriam repellerc parati funt,hi cornua dicuntur obuerterepn quo fenlu Plautus ait: Peiorem cpp hominem, magisfrverptte malum Nun.]nam adepol rjuenejuam vidi, qudm hie c št Nimisfr ego Uiumfimia hominem metuo dr formido male , • Ne mahi s item er ga me/it, vt er ga illum fuit. Ne in rc fecnnda nune mi hi oba er tat cornua Si oec a fr enem cap/it, qui fret mala s. Elegantifsimeverd,fimi4& fcetilsime fumpta hinc metaphora Euclio pauperfeafellu quaft con- temptum,Mcgadorum vero diuitem bouem,quafi arnik fuis fupcrbientem,ac minitantem gentru f bi futumm relpuit,dum inquit: Venit hoc mihi in mentem Megadorc te e/je hominem diuitem Fačtiofum; me item efre hominem pan per um pauperrimum Nunefrfdiam locafrem me ara tihi , in mentem venit T e bone m efre , dr me efre afelium ; vbi tccum coniunctusfrem> V bi onusferre nequeam pariter, taceam ego afinus in luto, T u me bos magis haud refricias^gnarus quafr nunquam/iem^ bt te v tar iniquiore , dr me us me or do irrideat 3 Ne ut r ibi habeam Slabile št abulum ,fr quid de u or ti/ frat y A fr ni me mordicus fcindant, boues incurfent cornibtis. jiStat apud Comicum etiam in hoc fenlu prouerbium, Comu tam hcTnam petis, de eo,qui laccftit cum, Lih. 17 . Lih. 12. Lib.j. De Quadrupedabus Bifulcis Prolegomenap eum j qui paratuseft retaliare iniuriam. Id quidem indicaturi nonnulli homincs eximij pro cri- ftis cornua vfurparunt, quafi ad impetendum, fcilicet & terrcndum. Pline ijs vtebatur Pyrrhus, vt meminit Plutarchus: J gnit us fuit ab extmia eri si a 3 & 'a cormbus hircinis . De Philippo Mace- donum RegeLiuius: In arh or cm illat us impetu equi, alterumcornu galea ad eminentem ramum perfregit. Silius de Afro quodam. Caf ide c or ni ge ra dependens inf ul d. Sed 3 & m Virgilio eft Enfemcji clypeumque , & rubra cornua crisla , Alia tamen forraflis mente, inquir Lip/ius in Analečtis lib.3. de militia Romana dialogo quinto , & criftee ipla plumea fedtce,& diuifa? intelliguntur,velut in cornua. Suidas tale: Comu v e ter e s , ca¬ pi Ho s aut lubas vocabant .. At innoftris quoquc galeisquam crebra cornua ? Eadern oliinapud. Gailos inčotidianovlu: Diodorus teftis: Gale as gre as capin circumponunt , qua magnat eminen- tias verticefqu e habent , (jr magmficam opimonem fpeclantibus objciunt. Ji lij s e mm natur alta cor- nua appoftta funt 3 alijs auiumautquadrupedum animaliume upr eft acffigies. šimiliter etiam anima- lium ridibus caflidcs adornabant. Statius: or e ferarum } Et ričlu horrificant galeas. Accipitur igitur cornu in faeris literis pro robore ac fortitudine, nccnon etiam pro regno: & ob fu~ Comu quid blimitatem, & libertatem eius, vt ait D.Ba/ilius., in bonam partem accipitur,& in multis locis lacri inf aC ris. cloquijprogloria vfurpatum inuenimus. Idem Bafilius aliam praterea incornibusanimantium Hornil. in agnofeit vtilitatem, corpori dum ait ccnciliare decusj atque ornamentum: Comu finquit j in reli - qua corporisp ar te eft cminentius & folidius: (hnul quidem ornamentum adfert capiti: ftmul vedo pr a- ^ p,. t c ^ fens armatura e H ad propuljandas iniurias . Cur autem in lublimi corporis parte, nimirum vertice Q 0rnucl cur capitis ea collocauerit narura 3 nobisdimonftrauit Ariftoteleshisverbis. Rečte capiti cornua man- in capite. dauit,necvt AefbpiMomusvitiociaoquodtaurusnoninarmiscornuagcrat,vndeferireveheme- 3. depart- 2 '. tiusqueat, fedcapitepartecorporis imbecillima. Non enim ingenioper/picaci ille Momushac ,, deprehendit. Vt enim in alk quauis parte cornua haberentur 3 iruftra ponderi eftent 3 nuila inre 3} vtilia; multaetiam officia impedirent :fiearmisquoqueinbxa ledem omninoineptam tenerent. ,, Non foliim enim vnde ičtus hant vehementiores,confiderandum eft, fed etiam vnde remotiores; ,, itaque cum careant manibus,& neepedibus imis affixa gerere po/fint, neque genibus, (fkxus enim impediretur ) capite gerant 3 necefle elt, quemadmodum a natura conftitutum eft. Quin etiam » ad cateras cqrporis motiones itamaximegeri line vilo impedimento poftunt. Sedvt adcaufam cornuumfinalem reuertamur,vtlaceftere, &propuliareiniuriaspoflcntiftiuftnodianimantia,cor- Cornua cur nua eorum in folidum mucronem ddinere opus f'uit,& ne flečterentur, in iplo eomndem exortu,oft mucr0aatd * ieam fere fubftantiam natura feck, vt dixit idem Philofophus eodem loco: Gteteris aliquatenu$ caua & mucrone demum concreta funt, quoniam ad ičtus hoc /it commcdius^ fed nepars caua de- J. /it 3 qua čuti annečiitur, folidum quiddam o/fibus exortuni ingreditur eanij impletque totam. lceniIT > fita compadaque, & ad vim inferendam dommodiifima > & ad reliqua vita tnunera inof- Knfifliinahabentur. Accidit ip/a materia, ex qua cornua procreantur (loquor autem de magis propinqua,) quar nihil aliud eft quam excrementum ofleum atque neruofum. Quod enim /it oft leummanifefteibidemdocuitdnquiens:Proximasc/feo/ribuspartes,oftendit tačtus etiam ilias, vngues,vngulastum folidas,tum bifulcas,cornua 3 roftra auium,qua? omnia prre/idij gratia adiun- dla funt animalibus. E/t & alia qua?dam cornuum caula /inaJis j nam vt Carli us annotauit, ca ex Grammaticis Grtecis nonnulli fcribuntfttem pro capillispolita inueniri, quoniam vtrqaue nafcan- Lib.i 0. tur eodem modo: adeftque inquit ille^etj^mum quoque cur cera ta pro cnpillis autument inueniri; ande enim dici videli nomen, on (suvipaa; K.eipovTct.,id cft,quod pnreidantur a/!id-ue,vndc de Pande apud Homerum 5 ayha.ov 3 ideft coma illuftrem venuftumque interpretantur; Et apud Sopho- clem op dcx.epoc Varroexiftimauit j Quorum rurfusdiro exiftuntgenera;qutedamenim leuitertantum reclinan- Cornu vnde tl tr,qua:dam in anfraetum &velutin gyrumcircumducuntur. Rurfusqua:dam leuia funt 3 qua:dam dičiutn . pipeta i qu.xdam /implicia, qua:dam in ramos difperfa 3 qua’dam tenuia, quada m cra‘/Ia,quadam 'ata 3 quadam angu/ta. Magnitudo nonnullisparua,nonnullis mediocris, alijs ingens. Et quam- uis 35 33 10 Vljfsis Aldrouandi 31 31 31 Lih.ft.c.zt, Sittis. euibits mo bili a . 33 •33 uis folida ant cornua omnia, folidiora tamen dicemu$,qua?plena funt, quam qua? vacua & caua, nam & arundoplena , caua folidior eft atque robuftior. Numero item licetplerifque bina fint, ab Vtroquc videlicct capitis partc vnum, Sunt tamen quibus vnum tantum ac fingulare,funt quibus V miomu teina, itcm quibus quaterna. Quibus id eft fingulare, id in fronte obtinuerc,cuius rei ratio ibidem tur in medla aflignatur a Philofopho, Suni etiam qu;r iingulari cornu armantur, vt Oryx, & quem afinum In- fronts. dicum vocari diamas> Oryx bifulcum, afinusille folipes eft* Geruntfane medio fui capitis cornu fixum,ea qiUE vnum habent. Sic enim maxime pars vtraq> cornu o brin e bit, cum medium commu- nt paritetvtrique extrefno fin Solipespotiusquam bifulcum efte vnicorne reete videti poteft. Vn~ gula enim tam folida qudm bifulca eandem naturam habetquam cornu. Itaque ijfdem fimul & vngulam findi & cornu congruum eft. Fiffio etiam vngulat & cornu ex defečtu natura; euenit. Ita- que cum exuperantiam vngula 1 folipedum natura dediflet, rede dempiit fuperne, fecitquevnicor- „ ne. Atqui quarendum modo eflet, num iftiufmodi vnicornia finiftro dextroque moueantur, quod Vnlcornia fi faciant,vt facere vero eft fimillimum,accufanda adhuc fuerit ipfa natura, qudd bifulca ca non fe- an finiftrcque ruoueauAi '/. ^ u p DUS f e m 0 uent,diftinguitur, fic & cornua bina cadem illa de caufa gerere, fuo ipfius natura in- genio. Et parui etiam momenti efte videtur argumentum quod Philolbphus adfert de integris fo¬ lipedum vnicornium vngulis, bifulcum enim oryx eft,vnicorne tamen,bftulcusrhinoccros,& ipfe quoque vnieornis. Indicos etiam boues viricdmes, & tricornesdari apud Plinium legimus. Dan- tur & arietes quaternispraditi cornibus, dant-ur qui quinqueaccepere,irem qui fex. Situ itaq; etiam variant cornua: ali js enim funt in centro frontis, vt orygi,aiijs in narihus,vt rhinoccrotftple- riiquein vertice capitis. Poffint prtetereaalia? cornuum conftitui diifercntia?,vtpote cum alia lint immobilia, qualiaplerifque,alia auriummodo mobilia, vtbobusPhrygijs, vt teftaturliis verbis Cornua „ Ariftoteles. Adhccrentcornua čuti potius quam offi,vnde £t,vt in Phrygia & alibi boues fint, qui cornua perinde vt auriculas mouent. E t pr a ter iftiufmodi boues,cornua etiam meuet Eale.Teftis eft Plini us.- Bale (inquit) magmtudine eopufimtialis.cauda Elephanti,colore ni gr a velfufca^ maxtl- ZibJ.c.zi. Uaprb, maiora citbitalibuscornuahabensmobilia,quaalternampugnafiHit^puanatqueinfesia aut obhcjue , vtcunq ; ratio monslrauerit . Rurfus cornua alijs decidum,ahjs permanent. Nam quam~ a. 'Hi/ 7 .r. u i s Ariftoteles inquiat.-Soli ceruo cornua quotannisdecidere,initio a bimatu,ca?teris vero efte per- Huibus cer- p Ctlia ,nifi pet vini aliquam and ttant,ciqucfubfcribatPlinius,Videmus tamen caprcolos,alccs,non- TtiTf-j au ^ uea ^ a ’deciduiseffecornibus, id quod nonignorauitAlbertus.Decidereautem ceruiscor- Ef 'animvi. nua Ariftoteles ait tum vtiiiiatis caufa, ut onere leuentur, tum ex necefsitate,pra? pondere.Infuper tra. 2.c.i. cornua aliis quim aliisfuntrobuftiora,aliifq; ad propulfandam iniuriam,aliisadjnferendam ido- 3. de p ar.i. neora j Eft denique & in fexu d l ifer e n t i a > foe mi n x enim uel cornibus carent,uel quam mares ea ha- Sexut . bfent m mora: ficuti quoque caaera earum arma imbecilliora funt. Sunt enim mares & robuftiores, 3. dcjjar.i, ^ ailt j ac i 0 res, ut cenfuit idem Philofophus, ubi ait: Partcs qua? ad inuadendmn,aut ad defenden- dum fpcčtant,quaque a natura i js tribuuntur, qiue aut fola aut pra 1 cateris uti pofsint, & quibusuis utendi pracipua, dente & fi quid eiufmodi aliud fit; cumque mares robuftiores,magifqu-e animofi- ideoaut Polis ijs aut melius ijs partcs eiufmodi datte funt. Quasenim in foeminis quoquc haberi neceffe eft, ut quar cibo accommodentur, eas habent quidem mina?,fed minus quam mares, qua autem ad rem nullam neceffariam fpečicnt, ijsearent. Quapropter in ccruorum genere,ciim maribus cornua fint,feminis defunt. Vaccarum,etiam cornua & taurorum inter fe diftant. Quod idem in pecore etiam cernimus. H.vc ille. Ratio alia ab alijsredditur. Sunt qui ad corporisfrigidi- nuamino tatcmrc f c runt, funt qui in materia’defedum . Tentaifc enim & in feminisnaturam quod fpecic. .:•- eratpreprium j ueriim matetiacaruifte,quandoquidem in omni animantium genere minusfanc terrei reerementi temina obtinet; ideoque generofiores in ouium fpecic cornutas haberi, qilod fci- licet ad maritim naturam corporis habitupropiusaccedant.- proinde&ambientisiniurias meliiis Cerute cor- ferre. Ceruam igiturveiut quadam cornuum rudimenta habere, naturam tamen ob allatam ra- um. tionem nonpotuiffeperficere. Quiverdcorporisfrigiditatiilludtribuunt,quagenusfoemininum praiditnm .eft: Elippocratispotiffunum authoritate nituntur,qui in opere de aquis,aere, & locis te- Boues fme ftatum rcliquit , in.Europa circa paludem Mmotidem apud ScythasNomades vocatos, boues effe cornibus fine cornibus: reddens enim eiusrei rationem, immenfam ait eiusregionis frigorisacerbitatem ef. 'U ^ f fe • Hoc idemmet (inquiunt/ Ariftotelis etiam fuffragio ftabiliripoterit,qiii tradit in Africa arie- tes ftatim cornigeros nafci,nec folum mares,vt Homeiusfcribit,fcd etiam feminas:Centra in Pon- ti.*.?. ■ quandoquidem immodica frigiditas natiuum iabcfačtat caiorem; ideoqj cum Foeminis cur cer 33 33 Tat: m . 37 ' Cdrnuum S c per prouinciam Scy tharum nullis cornua effe. Vidcri itaque id prouenirc,quia Africa teftuct,al- at vero Scythia .• quandoquidem immodica frigiditas natiuum labefadat caiorem.- ideoqj cum dijjierentie oues quafdam cornutas cernimus,casprte catteriscalidasexiftere. Tetigit pra?cipuas cornuum -'ti Titmo . difterentias ctia m Plinius,- Cornua finquit) multis quidem , & aquatilium i & mar i mr um & ferptn. trum De Quadrupedibus Bifulcis Prolegomena . 11 tlum varps dat a s ut modis\fedqua ture cornua intelligdtur quadrupedi tantugeneri. Ačheoneenim & Cippum e ti a in Ut in a bi stori afabulofo s reor.Nec alibi maior lafciuia natura lufit animaliu arrnis. Spar fit bac in ratnis, vt ceruorii: alijsfimplicia tribuit,vt in e odegenerefubulonibus cx ar gameto dičtir.aho- ru finxit mpaimas,digitofq-, emi/it ex ijs,njnde platjcerotas v o c at. Dedit ramofa c apr e is,fe d paru a, ne c p Utpeerotu fecit decidua: Couoluta in anfractd arietugeneri, cen c e It us dar e t,inf e sta tauris. In boe quide genere, frfceminis tribuit; in multis tantu maribus. Kupic apr is in dorsii aduca; Dami s in aduersu. Erečia aute rugarup-ambitucotorta, & in leue fastigiu exacuta,vt lyras diceres Strepticeroti,quedddace A frica ap Strepttceror. pellat.Mobiha eadeavtaures/vt Phrjgia armetis, Troglodytaruin terra direčia, qua de caufa oblipua €eru'uepafeutur. Alijs/ingularia,» De colore eorupambusfintveterioresjnonfatisfacittameratio.-namomniu ccrnuu mucrones deberent eke >» comuum nigrhad hac nigrorum animantium deberent elTe nigrarrubrorum rubra.Poftremo cum vnicolor fit ” obferuu- cutis 3 vnicoloriadeberent efie comua 3 verficolariatamenquada m etiam lcgimus,dummodo ve- ” tw ' rumek,quod Aeliatfus de Alinovnicorni memoriaprodidit. De foliditate etiam aduertendum eftjOmnia cornua intus vacua,ab vtraque extremitate,lolida dle a natura fačta.- in ipfa quidem ba¬ li 3 vtfirmius fronti infigerentur; in cufpide autem, vt ad ičhim dlent robukiora : notabatque Ari- ftotcles folidii quod m tenor e m replet cauitate, nequaqua comuum eke particula 3 imo vero quanda D e foliditate cranei extubera.ntia.Bcorn.ia folidis armata cornibusperpauca admodu iunt 3 ne nimiopendere gra comuum ob- uarent.Quemadmodu enim inania lunt offa minimis quibufda exceptis,que in manibus prafertim, fruatio. & pedibus „d firmandas nerueru , feu mauis tendinu propagines molita dl natura. Ceruo dunta- 3. de par. 1. xat cornuu folidin te tribuit Ariltoteles: Ceruc(inquit) cxcornigeris vni cornua tota folidajcžeteris caua quadancenus.Sunt ramen &capreoli comua lolida^licet muko mi nora: S ut & alcisj& torta ifis etia alioru.Quod obleruans Albertus: Adbuc(h\cp\ii)multorii animaliu cornua funt • vacua iuxta ca - put,&in extremo folida,praterqua in ceruo,cr habentibus cum ceruo naturam jimilemficut c apr e a,& hircoceruus,&huiuftnodi,quxinvtroq ■, termino funt dura, frfunt multa ramiftcatioms . Notandu $.de par.\. denkp quod ide Philofophuscomua vocet partesofsibusproximas. Non enim materin fimpiiciter *>Hift. 1. offea eit 5 led etia neruofa 3 quia fic firmicra funt,quod & Gaienus afiferit his vtrbis: Omnes enim ani- maliuparticulasprominentes, & nudasextaliliibftantiacrcauit3qualisneq ; quaflarifacilepropter 3.de animal moliitie,neque rumpi propter ficdtatepoflet:talis aute particula vngula ek,ta lolida, quam bifida, trači.2.c. 1 . tališ calcarjtalis cornu.Dicet vero al^uisjfi materia cornu neruofa eftjvim etia h.Bebit fentiedijcu- tus omnino expertia funt cornua, item fi terreftris ek m iteria s qui fiet vt mollefcant, quod tamen Q ornuum cornua facere, & veteres tradunt,& vfus etiam akruit.Prior ferupulus tollitur,fi dicamus materiam tnaterta. non fimpiiciter neruofam effe, led feculentam, qu* ob intemperiem,& cratfitiemjtenlum non ad- „ 1. de vfu mittit. Alterius quaefiti folutionemhabemusapud Arikotelem hisverbisjSed qiue terrena ad- par.n. modum oriuntur, parum humoris calorilque adept a, hcec dum relrigerantur 3 bumore cum calore » cuaporante duram terrenamque formam capiunt 3 vt vngues, vngulagcornua, rokra3quamobrem igne molliuntur. Mollificabilia enim funt fecundum illum3qucecunque non ex aqua concreta con- Itant 3 fed qua?cunque ad terram potius fpečlant 3 & nec eorum humor vniuerfusalficcatus ek, nec in*qualiter, led tračlilia funt, & non humedabilia,autdučtilia J &non aquea,atqueignis opera ac 2 d: senen feruore mollificabilia,vt ferrum,cornu J lignum. Vbi rurfus obferuandum,quod Arikoteles per to- C ap.q. tum humidum intellexit humidum crafluin, & fenlui peruium,non autem quod totum prorlus hu- midum per vapores euanefcat,atquedifiipetur: & idcirco cum frigoreconcrefcant, ikiufmodi res, M calore dein molliores fiunt: calore namque infitus illehumor funditur, qui fufus molliticmparit, Meteor. 9. vbi durities, cum intuspriuslateret,extiterat.- veluti etiam flexile,& tračfabile fit corium arte ela- fcoratum,fiigniadmoueatur,quod antea rigidum perfentiebatur. Quamuis itaque ikiulinodi res terrekresfint,fibi tamenaliquantulum humoris,&id quidem glutinolumretinucrunt,quod ab p artes cor _ 3 gne ad fenfumreuocatur. Haberttmodocornigerceanimantesproprias corporisquafdam alias nigeris stue partes, & cum nullis alijs communes, vt ek talus, & feuum: qualdam cum alijs quidcm commu- rurmnanti- ncs,ca:ta um fitu dilferentcSjV t vterus 3 mamma’,lien. De talo hac legimus apud Arikotelem. T a- M* pr opna. lum 12 Vljfsis Aldrouandi t, Tlifi. i. Ium etiam afinus JHc Iridicusfvnico comu in medio frontis armatus}folus in folipedum genercpoS- Tahis i f lc j ct Sus ambiguus eft falias lolipes,alias bilidcuš)qud fitvtetiam talo careat probiore. Permu!« ta ex bifulcorum namero taliim habent. At vero multifidum nullum adhuc talum huiufmedi ha- bere cognimm eft,vt ne homrnem quidem habere certum eft. Sed lynci iemitalo ftmile quiddam: ' lconi anteni tomiofum in anfračlum eft, qUale erfingnnt. Omnia vero quibusdatuscft tal us,eni-. ribu'5 eum pofteribnbus cohtinent, ita vt creeius in fuftragme parte fui prona forasj ftipina intror> ’ fuin fpedet, & qure ventres vocanmrphtiis aducrfte ribi polita; fint,& iiibam habeant, &cornua bi* ~4.de bar.io. na, orbem in inflexu tpUtdo eolligentia gerantjVt bonafus. Et alicubi rurfus: Pedes quadmpedum „ inter fe diffcrunt , alijs enim Ibftdi , alijs birid i,alijs multifidi.Solidi funt eorum,quibus pro eorpo- „ ris magtiitudiiie'€< 3 piaquc terrena? portionis pro cornu, aut dente,materin ad vnguis naturam fea „< ceiferit. Sed enim cxca copia pro pluribus vnus vnguis, fcilicet vngula coalefcit. Talo etiam ob ^ eam rem carent (quod magna ex parte dixerim) atque etiam quod fi talus adeftet,crura pofteriora 3i difficiliiis dcčtercntUr. Celeriusenim,& aperiuntur, & clauduntur, qua? ftngulisangulisconftant, ” T, qiuim qu;r pluribus. TaluS autem, vt qui ciauus eftjtanquam aJienus artiis duobus hifce inferitur, ; 0 , pondus quidem aftdens/ed gradum etiiciens tutiorem. Hincenim & ea qua? talum habent,non in „ prioribus/ed pofterioribus tantum cruribuscontinent, quoniam leuiora flexibilioraq; elfe debent, ,, 'qua»pr.Tccdant> iirmiora autem conteiitioraque elfe pofteriora congruit. Ad repugnandum etiam inferendumque idum vehementiorem eommodius ita conftant. Genu* autem hocanimalium 3 , cruribus ita vti pofterioribus folet. Bifulca talum habere certum eft': ijs enim pofteriora luntple« 3, niora. Etquoniam talum habeant,fblipeda elfenon poifunt, auaftosquod pedi decft,maneat in, 3, futfragine. Digitatis talus non eft. Nam fi eflet,digitata non cftent,fed tantum latitudinis findc« 3, retur, quantum talus occuparct. Quamobrcm quo? talum habent, magna cx parte bifulca funt. Seuum. Cur modo bifulca eornigera non adipem, fed feuum habeant, & quomodd ilfa?pinguedines iriui- s,de par. S- cem difterant,clariftime nos docuit alicubi idem Philofophus:Seuumpinquit)& adeps (7riutXl zal 33 rsap) inter le ditferunt fanguinis ratione. Eft enim eorum vtrumo; fanguis concoetus per bon ir a- 3, tem enutriendi, conliftitqj cx eo quod in pulpam quidem animalis non abfumitur, fed concočtio- 3, nisalimentiq; bonitatepra?ditumelEIndicatidpinguedoeorum,cumpingue inter humida com- 33 munc igliis 8c aeris lit; quamobrcm nullum cx ijs quajfanguine carent,vel adipem ha bet, vel feuu, 3, quandoquidemfmguisdeeft. Quorum autem funguis corpulentior eft;hax feuum potius habent: >3 leuLim enim ter fen um eft. ; V ndc rit, vt modo fibrofi fanguinis cogatur,tam ipfum quam eiufmodi 3, ius,cu paru aqua?,multum terne contineat.Quamobre que non vtrimq 5 d en tata,led eornigera funt, 3, hcec fenu habent.Naturam eorum refcita elfe huiufmodi elemento patet,eb'qubd cornua gerunt> 33 talofp obtinent,quce quidem omnianatura funt arida,&: terrena. At vero gcnusvtrimq J dentatu, 3, & cornuu expers, & multiridum, vice leui adipem habet,quae non cogitur, nec ficcitare aliqua fran 3, gitur,quoniam eius natura minus terrena eft. Hačtenus Philofophus, fed & infequete capite feuum •ČMedulh. abadipe ditferre ait,& fimiliteroftiu medullasin cornigeris feui fpeciem gerere,in vtrinq j dentatis, ■3-depar. t2. & multiridis rcferrepinguedine ob allata modo ratione. Lienem eornigera eodem teftante habent Llcn ’ rotundfr,vt capra,ouis&reliqua omniamifi aliqua pro fua magnitudine aučtiorcm inlongitudine diabeat, vt boues: At multiridis prolixus omnibus cit, vt homini, cani: Solipedibus autem medium 4.de par. \4: t cnet,&' pro m lic u u s eft.Parte enim altera habet lata, altera augufta,vt equo,muIo,afino.Inteftina, JntdUna . vt alicubi ait,omnia qu;im in alijs funt ampliora, pabuli ratione,vt coficiat qucd cibi ingerut incon • Vuhiu . ledu.De valu a vero lic feribit poft explicationem eius fitus. Ad ha?c dilerimen vuiuarum eft, quod - eornigera,& vna parte dcntata,acetabula habent vuimr,du partugcrut,a:q-parte etiam vtraq ; dea tata animalis fa:cunda,pecl!buspredita,vulua lf ueomnia habent,&partus ipft vulua^non acctabu« *c de par. i o. lis adhanet. Poftremo mamrnas non eo quo caitera loco habent., vt & iple annotauit liis vabiš. Marama. Qinbus lolida vngula aut cornua, & partus numero pauciori, ha’c mamrnas inter femora habent, „ ealque binas, qux autcmnumeroib parru, & pede multirido funt, htec aut plures per ventrem du- o5 plici ordine, vtroque de latere gerunt,vt fues,.vt canes,aiitbinas tantum medio ventrc,vt Leo, cu~ r „ ius rci caula eft, non quia parcilsime generat/nam plures quam duos interdiim edit)fcd qu6d mi« ■c\ 33 nus Ede abundat. Cihum enim, quem raro afliimit, quoniam carniuorus eft, in corpus abfumit. ,, Elephasduas tantum habet, eafquefubarmis. Ouaomtenvnon mukifida, led deprola liint,aut „ cornuta, hax inter foemora mamrnas habent, vt equa, arina, camelus. Ha'c enim fingulos pa« „ nunt,& pes equo,& arino folidus,camelo bifuleus.-cerua etiam,capra,vacca,& reliqua generis eiuf« , ,, dem mamrnas parte cadem gaunt. Guius rci caula.eft,quod hasc furfum verlus capiant fui corpo« „ ris inerementa. Itaque vbi confluuium, & copia.excrementi fanguinis, qui locus lane infra eft, & 5 , circa ei fmentis materia oftra, ibi mammre a natura polita funt. Qua enim parte motus agitur ali- v? raentijindc etiam capi alimentum po£eft>&c. De licu mammarum Jn digitatis fuo loco dicetur. ' V L YS« ■V LYSSIS ALDRO VANDI R H I L O. S O P H I* ET PATRITII BONONIEN- DE QVADRVPEDIBVS BISVLCIS LIBRI PRIMI CAPVT PRIMVM, CLV OD E S T DE BQVE : ORDINIS RATIO. AXIM A profečlo jacplurima funt emolumcnta } qua? ex bifulcorum ant mantium genere 3 dc quo toto hoc ageturvolumine,pcrcipimus.-nec erubefco profiteri,ex his folis diuites a?que acpauperes, honefte lauteq; viuere pofle. Vtilitas bi- Prceterquam enim quod omnia, quce ad iuftinendam vitam hominis funt n e-falcorum. ceflaria 5 {ubminiftrantjcarnem vid^licet ad cibum 3 lac ad potunijlanam & co- rium ad corporis tegumentum 3 noftros infuper labores ciim in excolendis 'i _ agris,tum in quolibet ferendo trahendoque onere^fi qua? alia adiuuant. Rangiferos nuncupatos in quibufdam Seprentrionalibus plagis alunt ad vehicula 3 currus, traheas 3 Rangifer. equitandique vfiim: adha?c mulgentur, & omne genus lačtarij ex ipiorum lačte conficitur. Buba- Bubalus . lus vulgo nuncupatus, etfi ad plauftra, & aratra minus flt idoneusjin trahendis tamen per terram_» magnis ponderibusj in a!iquot Itali.T locis vful 1 patui',maximam quoque adferens commoditatem, fuifque ladtarijs plurimos faturans. Camelus dolfuarium prarcipue iuraentum, incredibiii onuftus Camelus. pondere immenfa emctitur terrarum fpatia. Sed ne longiiis abeamus, (camelus enim in Oriente potifsimiim, rangifer nifi in vitimis fere Septentrionis regionibus datur, & bubalus etiam non in C omni Italia notus eft,) notifsima vbique terrarum pecora nobis ha?c cunčta prabent; Ouillum pe- Ouis. cus, vt Columell« verbisvtar 3 prarcipue noscontra frigorisviolcntiam protegit 5 corporibusque no- Bib. y. c ap.2. ftris liberaliora prabetvelaminajtum etiam cafeilačiifqueabundantianon foliim agreftes fatu- rat 3 fed etiam elegantium menfas iucundis, & numerofis dapibus exomat:quibufdam vero natio- nibus frumenti expcrtibus vičhun commodat i ex quo Nomadum Getarumque plurimi yctXa.£fxt~ norcu dicuntur. Ha?dum quia tenerrima eius caro,pinguis& palato noftro eft gratilšima, ab h* dur. edendo dičium Ifidoruscredidit: hic item pelles dat agninis neutiquam viliores, quibus fimiliter vcftes hodieque fulciuntur honeftiores. Dant & ceruus & bubalus corium aducrfus omnes pene Ceraas. acris iniurias commodifsimas.Suem vero Grad teftc Varrone a natura donaram dicebant ad epu- s ur. Jandum: itaque ipfi animanti animam datam pro fale, qui feruaret čarnem. De bouis corij multi- Bos. plici vlil fuo loco plura dicentur, nuc autem hoc tantum dixilfe iuuerit,octeas inde 5 & calceos fieri, quibus tibiaspedeique contra aquam niuemque armamus. Carnisbonitatenulli pofthabendus 14 V lyfsis Aldrouandi Viwluu eft,maxime in iftfantia, quocunque ctiam modo paratus: vitulum enim legimu$,priua$im oportu- E n is oiim in locis fui/ie faginatutn,vtad epulasparandas,celebrandaque conuiuia , fuauireš redde- rentur eius carnes, cuiufmodi cupedias incantatnx illa temina Sauli regi parauit, paterfami- liasperdito filio apponi iufsit. Sed & adultos boues apud prifcos in tanto honore fume conftat, vc regibusetiam apponerentur,vt Menelai exempio indicat Homerus Telemacho eam apponentis in coena; Inquit enim: fd.TQ } (ftpiv VOJTZ 000? Trapa orlOVO. Or, X,i v OV/” iv piveriv iAaiv rap ■<& oi yipa rrap&icrav dufcb t . OIf’bveia-9-’ tjoluct Ttporeivavappipa? '/aMov, Ste dixit: fr ipfis dorfa bouispmguia appofuit Apel, in mamba s accipiens^uamportionem pvfuerant Hi m cibos paratos manus tmmiferunt , Sit 7 , Ananius vero vetufsimus iamborutn feriptor apud Athenamm,eum indicaflet,qu ibus anni tempo- ribusquidamexcelebrioribus pifeibus palatofunt gratiores,fubdit: 0 h? JV mctvOdi ?, bozio/atv fziftav vozlan 1 rib 6 ? z n upri ?, ideft, Bos verofagmatut >&medi/s nocHbus, vt videt ur, dr Viterdiu ci- F bm e st gr at us . Sed&nomen ipfuma nutriendo fadu afunt; 0 cb quippe cftaIo:c«eterhm nonfola id prajftat čarne,verum etiam fuolabore, Eum enim ad plauitra Sc aratra prarcipue natum e/fe ap- paret, cum ob eximium corporis robur,tum quod ceruicem ei priuatim iugo ferendo aptam natura Lih,z. de nat. ^edit, vt Cicero teftatum reliquit,vbi diuinamprouidentiam in carteris quoque animantibusexa- diorum , min at: .Sjfid de bobus,inquit, lopuar f quorum ipfa ter ga de clar ant,non effefe ad onus rečipiendumfi- gurata: ceruices autem nat as ad iugum,tum vires humererum,dr latitudines ad aratra extrabenda, Hinc illabouis inter cceterabifulca pra?rogatiua; quod in agricultura la boru m noftrorum fačtus /it fociusjfrumenta quotanniscopiose adincdum fuppeditans, idcoque apud Athenienies Cereris ac Oris, Tripto/emi mini/ter habitus. Ouem vero etiam magnifačtam ab antiquis, & in magno quoque ln problem, fuitfe honore ex eo innotefeit, quoniam nummis vtebantur, qui vt Plutarchus te/ta tur, ouisac bo- uiseffigie erant/ignati,&ciim in omnipccoreomnemfuam haberent/iibftantiam,dno i/lh*cpo- tifsimum animantia colui/fe, & in his alendis fuitfe intentos, pnveipuafquc habui/k tacultatcs cla- p 6 .tuliti vw* rum eft: nam & patrimonium obhocpcculium vepabatur, vt Columella te/latur his vtrbis: In ru¬ de diSium . šHcatione,vel anfiquijjima e H ratiopafcendi, eademque quaftuo/jJJ ? ma,propter quod nomina quoquc, G / n prof at* & pecuni* , & peculij trači a vtdentur a pecore , quoniarn id folum ve ter e s pojjiderunt, (p adhuc apud Hb- 6 . nuafdamgentes vnum boevfurpaturdiuitiarumgenus , Idem teftatur Pimius; Becunia(mc[uit)ipfa Lih™*** * a pecore appellahatur ,čr nune in tabulis cenforijs pafcuadicuntur omnia ,exquibus populus redita s ‘Pitfcuum habct,qaodin hocfolumvecjigalfuerat , Grarci etiam,vt lo/ephus Scaiiger meminit in Varronem, quid, ^ TrpcSciTCL, ficouesetiamvocant,aprouentudixerunt,& 7 rpb 0 a.cn? Homeroprouentuseft,quod eo- rum copia, inouit, in pecu: & videas apud Homerum 7roAv^nAa$, & ororbapvf?, ideffc muitas poP. fidentes oues, & agnos non femel pro opulentis diuitibufque poni,idem Sc Agamemncnem,quem alias c^teris regibus, qui ipfum ad cxpugnandam Troiam comitati iunt, imperantem tacit,creber- rime ^o/^eSaAaMVjideftpaftorempopulorumappellat, qucd Hd'ychius aJijque interpretantur GacnSta r cbvQpčoov > ideft,turba? /iue multitudinispopulorum regem, Si modo &dignitatem vtriut Ex bouene q ut pecoris, & quas /iippeditant vtiiitates ponderemus, ouem bos indubitate vincet, Theologi an ex cue ma quinque bouis, quatuor ouiscommoda enumerant; Bos, inquiunt, immolatur, ara t,pa/cit čarne, ior vtilitas . Jac dat, & coriurn diuerfis vfibus fubminiftrat; Ouis vero immolatur, editur,lac & lanam tribuit; Cap.iz vndceft qUod in Exodo beli bi tur; St. quts furatnsfuerit bouem, aut ouem oecident, autvendiderit, H quinquebouesprovnobouereflituetquatuorauesprovnaoue, Quamuisautemvterqueimmo- : letur, ex bobus tamen, rt Plini j verbis vtar, vičtim^ habebantur optima?,& lautifsima crat deorum VišHmacptt ma. Cap-22. placatio' boues item maiores vocabant hoftias,oues vero minores: illo/que dijs maioribus,has mi- nonbus facrificabant ; fed & illos mačtabant, qui triumphantes Vrbem intrabant, bas qui ouantes tantum ^ Et miarnuis in orani pecore veterum pofitje cffeptdiuiti^ tamen boum pr*apue typo indicabantur, idque in faeris literis: fiquidem apud Matthamm,vbi dicitur: T aurimei&altihaoc- cifa funt , D. Hieronvmus regiasopes per metaphoram indicari teftatur. Et veten Scythico ada- gio, Očtapodesdicebantur, quiduospotšidebant boues,de ijsqmrufticanisop^bus abundabant. E contrario alieubi ex Septuaginta interpretum ver/ione ex penuria boum, aunonjrmdicatur eari- tas . F tem non adferetfruttns,& non eruntgermtna in vintisjnentletur opus oliua, & campt nonfa- cient efcas, defecerunt eo, quod cotnoderent oues, ii- debeantur. niculis carpenta fudarent: quid de diuerforum onerum comparatione ref rama s, dum inter mobihu > ^ f Vete- Cr quicquidgrauius e It , abfjue vehiculis pene reddatur immobile ? Retiqua omnia animaliajpfque cohortalcs aucs,cx e or um capiunt taborefubflantiam: V nde enim equis hordeum.vnde cibum canibus , vade por c is pabulum dominorum folertia fubmi mBr aret > ni par e n tur boum taborefrutnentdi V.t ne longum faciam > bobus debet atime&ta , quicquidali poteši . Apnetaliosgenus rnularum, apud alios camclorum, apudpaucos elephantorumdicet exiguus vfus e sl/nulla pot eft ratio effeftne bobus. Acce- dit qaod ipfe etiam deusimmortaliSjVt ait Aeichyli Prometheus,referentePlutarcho,munera ho- Hib. de fi- C minibus repcndens,ea dat,qu« neftris fubire laboribus apta funt,foetus nimirum equorum, afino- lert.anmal. rumque & boum genus: quamobrem qiioque inprifca illa Ktateprcecipuum fuifle diuitiarum ftu- dium Pauianias author eft, luculenta habere,equorum,& boutri pecuaria: idOmq; elicitur ex Ho- i n Metfani- mero, apud quem Achilles apud Agamemnonem fefe purgans, cur a bcllo abftineret, negat le las- cit, fum 3 aut vila iniuria a Troianis a ffečlum, Ovydp iusuttoT Ipuj/ fiSs »A citfav , k JV /xtv 'Itttthc, . Bon enim equos vnquammihi fubduxerebouefque. Equos autem liibcurru 5 ad aratrum prodedc bouem vetus Pindari dičtum 3 vtrumque nimirum y t e/ , uus & Roc pecus prte cateris homini commodare indicantis; fed redtius fortaffis equum dixiffet, ferendo bos necejfa- Romini vtilerrijvt bouem aratro conducere dieebat, illumque belil tempore, hunc pace vtiliorem rij. quo nimirum fenfu Thefeum referunt iam belii perta?fum bouis imagine nummum cufifle, vt 6^ ciuium fuoruni animos a bcllo amoucret,& ad agricultura ftudiiur, mflammaret: Arationcm au- tem pacis lymbolum in primis facit Horatius 4.Car.Ode 5. Sluarit patria Caf ar eni E ut us bos e t enim rur a perambulat . 1 N utr it rura C ere s c/e. h • Clarifiime Ouidius x. Faft. , .? Be lla diu tenuere osir otirat aptior enfs V omere ^cedebat taurus aratorequo, Atqueinde etiam, vtmeafert opinio,veterum Germanorum iiludmemorabile dimanauit in- Q srmanor p i ftitutum j vt equum fra?natum, & fcutum cum framea, boueique iundlos vxori ducenda?dotis no- mos in jp on . tnine mitterent: vt vxor (inquit Tacitus ) venire fe laborum,periculorumquc fociam his incipien- Jahtijs. tis matrimonij aufpicijs adinonerc-mr,ideminpace,idem in pradijs fe pafluram aufuramque: laborem enim iundHboues*, bellum paratus equus, & data arma fignfficabant. Eft autem boum -vi/' * - • T © laborduplicern prxcipue ob caufam celebratus, ciim quia vnanimis, ac ccqualis, tlim quia gran- dis ac continuus. De arqualitate vnanimitateque venuftiftimajcn apud Homerum lego fimili- tudinem: Atac S'' sziTi 7rd.1x7ra.-j ciRiioc rapy$ i!jo$ lVar’ dir AfAVTO? TeAa«oww, „ ' * 1 m: lliad. N. 1 6 Vljfšis Aldrouandi uiiarts um¬ ito , vt bob ti $ Jitmlts. ■AAA U>z tv Vtico o Oi OtVOTTi TMzloV dpofpOV .* J j'(TOV Ou/UOV tftpvTt TiTCLtViTOV, oLu®} , inciditur autern fundus arui. Sic hi congrefju •valdh slab ant inter fe. 'goum 'Ukor Quam indefefliis autern & continus fir idem labor,grauiflimi quoque indicant authores Hefiodus, F IgM&aiur. & Virgilius,vterque agriculturar confultiflimus,nam vt ille canit, orieute inchoat aurora, & vt illc oftendit , ad vefpertinum vfque crepufculum perdurat, quod videlicet tempus,ex redim boum ab opere fuofignificat, inquiens: Afice , ar at ra iugo referunt fufpenfa iuuenci, Et foldecedenscrefcentes duplicat vmbras. Parutn autem hoc eflet, nifi ab ipfc veris initio laborem occiperent, & ad hyemem vfque perfer- rent,quotemporetanquam emeritosmiiitescoronis & laborum iuorumiru&ibusdignoseflo Ouidius innuit: dum canit : State c or on ati plenum ad pr afepe iuuenci : Cumtepidovejlrumvere r&dibit onus. Rujlicus emeritumpalo fufpendit aratrum , Omns refornudatfrigore vulnus humus. lungitui & equus multis in locis aratro,arant item muli, eorumque cultura ab Homero pra?dpuc Optima tal- ee lebratur; inuenias tamen optimam culturam, ex qua feliciflima meifis expečlatur, a folo bouca. G tura * fiupcipov ab antiquis nuncupatam: eamque tanti fecit antiquitas, vt eum qui primo boues iunxit ad aratrum, non vulgari qualis hominibus debetur,honore dignum cenleret,fed diuino cultu pro- Lib.z Jepra fequerctur, & inter deosimmortales rcferret,vt meminit D.Auguftinus: Boues ^ inqmt 3 primb iun- par. Euang. gens ad aratrum , inter dcos e sl tranjlatus : traditque Eufebius de Aegyptiorum loquens Theolo- eap.i. gia, nonnullos vfus vtilitatifquecaufa muka exanimalibusin deorumnumero apud Aegyptios 'Boues vbi bo ftifcepta contendere: bouem enim ipfam tam partu fuo quam arandi opera conducere: eftque bos nor ati. ^ eifdem,vt legitur apud Clementcm Alexandrinum,terra?,agricultura;que & alimenti fymbolum. *’ Str °’ E t Georgius Cedrenus tradit Cecropem Athenienfiumregem, vrbifqueeorum conditorem pri- mum bouem admiratum efle, & Iouem cognominaflc. Decanini quoque noui orbispopuli ho- dieque referente loanne Hugonis in fua in lllasregioncsnauigatione, lxjucnvfanditatis opinione inierdomefticaaliahumaniifimetiac5tant:teftamrq j LudouicusRomanus Calecutenlesvtilia ad vitam humanam animantia,neutiquam necare,vt funt, inquit, boues & oues, tamqjtenero amo- le ca profequi, vt cum pnttercunt, manibus leniter dcmulceant,ac deofculentur: quod fi vero quis ea, vel de induftria, vel cafu Lvferit, eum poenas luere, non aliter, t]uam fi furtutn ac latrociniuin H commififfet. Quod vita 5 inftitutum & fi partim ridiculum,partim atrox videatur, tamen imitan- da aliqua honeftatis fpecie nititur ; nolunt enim,vt ex hoc videtur, ijs a quibus beneficium accepe- Lib . runt5 i n g ra ti aut iniurij videri. AtlnTnisverb longo tempore leruatum fuiife Cidiusannotaiiit,ne ^Bouem%bi ^ )OUcir '’ °uius opera, vel aratro, vel curru vtebantur,omnino immolarent, on k?) Ztgs mjLv yeop- tccidere mn ^ T ^ v * v dv&pdn-oii; zet,fadrav zoivd/aog , ideft, quoniam & hic colonus fit, ac laborum quoquc literei . noftrorum particepsvnde regnante ibi Erechtheo, cum faero quodam bouem mačtari necefie eflet, vt faerum rite perageretur, neque legi fraus fieret, inftitutum fuifle traditur, vt popa,quem ibi (bupovov appellant, fimul ac bouem percufliflet, reličfa ad aram fecuri, arrepta flatim fuga,fb- lum vertcret,& ex Atticaprorfusfugeret,quodfacinusne impunitnm relinqueretur, decretum L'r ■* Var ^ u!t ^' ccur ^ ni ^pfnniniuditioreamconflituere,exqieoillam iudicaiidiquotannisconfiietudirtem hlji. ^ inoleuifle ferunt. Aefianus author eft, eius diei, in quo ifth^c patrabantur, feftum vacari fo- Lib.fr. 12 . ^ crc dypolia,(\^ buphonia .• & Alcxander ab Alexandro ex Plutarcho nempe,Solonem eiuslegis Im Solone. author e m fuifle aflerit, Sed & Pythagorat fuit inftitutum,ne quis,vel flbi, vel dijs iftiufmodi ope- rofa vtiliaquehominianimalia lnterimeret, fed fuespotius, & cupras, illas nimirum quia agris infeft.je Cap.zS. Graiitudo laudata. De Quadrupedibus Bifulcis. Lib.L A iiifeft« funt)hasquiavitesdepopulantur: de quo prarcepto ita fcribit Ouidius,* Et pr im a patatur H o sit A {us meruifte mori > quia femina panda Eruerit rostro ,fpemque interceperit anni . Vite c aper morfa Eacchi maclatus ad ar as D icitur v It or is: noctnt fua culpa duobtts . dlmd meriti sl is oues 3 placidum pecus, inquc tu radon N at um homines ,pleno quafertis in vbere neclar ? Molita qua nobis ve str as v el amina lan as P rabe tis 3 vitaq- 1 magis quhnmorte iuuatis ? Jdmdmerucre boucs, animal{ne fraudedoloquej Snnocuum ,{mplex , natumtolerare tabore s ? Jmmemor e U demmn.necfrugum mu ne r e dignus j d^ui pot uit curui dempto modo pon dere aratri B Euricolam tnali are fuum,qui tritalabore • lila j quibus toties dur um renouauerat aruum, T ot dederat mejfes,percuf[it collafecuri. Nec fatis esl,quod tale nefas committitur: ipfti Infcripfere deos fceleri , numenque fuperutim C ude laboriferi credunt gaudere iuuenci 3 Viliim a labe carens 3 dre. Etpaucis interpoiitis. V nde fames homini vetitorum tanta ciborum e d ? A ude tis vefci genu s b mor tale ? quodoro Ne facite , dr monitis animos aduertite no širiš a C umque bo um dabitis c.efor"-~ upat aso , Mamim e-^^ve str os Jate , dr fentite colonos . Metamorp. jy. C P Etmox rurfus: ... guamrnale conjuefcit ,quam fe parat tile trum jrnpius humano j •vitulijui guttura cultro llumpit, dr immotas pr&bet mugttibus aures 6 Jut qui vagitus{miles puerilibus hadum Edentem iugulare poteft ,aut ulite vefci Cui dedit ipfe cibos ? quantum eft quod defit in ifik jdplenum facinus ? qua tranjitus inde par at ur č Eos aret,aut mortem fenioribus imputet annis, ^ Morriferum contra Boream ouis ar m a miniftret* ^ V bera de nt f at ura manibtupreffanda c apeli a , Etallo opere rurfus. . , A boue {n c čineli cultros remouete miniftti , Eos aret, ignauam facrifcate fucm .. Apta iugo ceruix, nori eft ferienda fecuri , V tu at, dr in dura fape laboret h urno. f Habemusitem inter Catonis pr^cepta: Thure deum plača pvitulum fine erefcat aratro . v idrlicet Aelianustc- Thrivufh IftiufmodiPythagorae torta (Tis prarceptum Phry ges fecun L L5 habeamus , apud Roma- mos. itamr > mortemulčtaflb 3 quibouemoccidifletaratoiem:& g * nonnuUi P j n ex ilium Lib. 12- de nos in tanta veiieratione fuere boues J vtpr«terquam V . P ]U -iliifaueconftat bo- antmMl.c.i*- mi(rifunt,tametiamcapitaleapudeosfuiffecxVarronc,Plin>OjCoIumellaali)f d( non occt - |ic quis vituloru carnibus vefceretur,v«/;Vw^ agrftultura t vM^t,prom ^ : p Jj . ! Vljfsis Aldrouandi k ulgi emendantem confuctudinem pr o alttlibus^ jr laclentibusvitulos abfumentes. Sed 'Se Conkan- ti ms lege executores,Cod.Qua res pig.obl.poff.ob ciuiiia debita boues aratoriospignori capi ve- tuit^ vt Cuiatius an.notauit cap 2odib.4.obferuat.ne cukune abkraherentur. Cum autem bellaad- huc ignorarenthomines, aurco nempe illo maiorum fa?culo,ab efuiitiusanimantisomnino abiti- l.rb.tAemt. nebatur., &vt M.Tullius ait,viseisnullavnquamafferebatur a & dt 0 *’’ Ferrea tum vero proles exorta repente e st Aufacjuefunesi um p rim a e sl fabricarier enfem, Et guli ar e manu vicium domit urnam luuencum, Fanta putabatur , inquit ille, vtilitas percipi ex bobm, vt e or um vifceribus vefii fcelus haberetur, G1 0 rg,2. Similiteretiam Virgiliuscanit; Ante etiam fceptrum Diet sej, regis , (jr ant e Impia ejuam cafisgens e Tl epulata iuuencis , Aureus bane v: tam in ter ris Saturnus atpebat , In cuius verfus explicatione Seruius quoque ait,matores boues comelfe nefas putafle. Itaque PIu- tarchus in carnis edaces inuedus, quod iamad operarios vlque bouesperuentum fit,lamentatur , animalia, videlicet , quibus ob laborum fuorum emolumenta omnino erat parcendum: qua?quej. Britanfti olim xque achominum capita cenfebant,&qUorum efusapud Scythasnon nifi vindid« Jn Ton ar ide caufa erat in vfu. Si quis enim apud eos,vt tradit Lucianus,la?fus erat,nec iuppetebat vici icendi fa- Humihtasd cukaš,immolato boue carnes minutim fedas coquebat, ipfe in tergore humi ftrato fedebat,ma- Scythis vt in nibus in tergum redudis,id quod maximum fuppiicandi apud illos genus habebatur. Acccdebat quicutique vellet opitulari, & carnium portione gukata,dextroque pede tergori impofito,pollicc- ^ batur pro viribus fe auxilio futurum, atque hoc foedus ibifandiiumura habebatur. Similiter, & Molofsi qud Mololfi, vt Suidas tradit, nunquam nifi foedera inituri boues necabant, tune autem in muka eos širini ma ~ m * nuta diflecabant fraka, Cceterumcum poftmodum omne genus pecudis in cibum hominum Pecus quan- cedit,mirum ek qu:im enumerabilesgrcgesali ceperint,id quod Neftor in primis apud Homerum do ali iccptu. indicat,pnedam,quam FJidenfibus Itymoneo interempto fe eripuilfe gloriatur,enumerans: fuific Iliad. 11, autem boum quinquaginta armenta, totidemq; ouium greges, iiiumq; Qc eapraruimadharc couas centum, quibus lili terc omnibus fuberant pulli, Qiiorundam vero pecus tam numeroluni hi it, vt AugtaJlabu numerusferein fabulasceherit,ficuti qubd tradunt de Augea?ftabulo. Narrantenim teke Paula-* lum, nia boum in primis, & caprarum tam numerofa habuilfc armenta, vt bona pars regionis propter fimum illorum, inutilis ac incuka iaceret. Iliaelitasquoque in pafcendo pecorevalde occupatos fiiifie, vel inde innotefcere potek, quod Salamon in templi fuidedicatione viginti boum millia madaret: fed & Romani ipfi bac in re non exiguum collocarunt kudium,quod okendit Plinius C. Lib 3' c 1/ Cecilij Claudi j Iiidori exemplo, eum enim feribit tekamento edixike,quamuis muka ciuili bello ’ * perdidiffet, tamen relinquere iuga boum tria millia fexcentum, reliqui pecoris quingenta quin- quaginta feptem millia. Tametfi autem omne genus pecoris alerent, nihilominus in alendis bo- Paufaniasin bus pnrcipue erant intenti, & vt elediores polfiderent, varias peragrabant regiones. Longe cele- dMejfantcis. berrima olim erat in Pylo vrbe fpeluncafin qua Nekoris,& ante eum Nelei kabulum fuifle dicitur boum Thdfalicarum de grege Iphicli:atqui non Neleus tantum has Iphicli boues polfidendi cau¬ fa eo profedus ek, fed & Eurikheus Herculi imperauit,vt ex Hifpania boues 3 quas ibfexiniia fpe- cie eke intellexerat, ad fe abigeret. Eiulčiem quoque pecoris cx Ery thea abadi mira fuific incen- fum cupiditate Erycem in Sicilia conkat ex eo,quod cum in luda? certamen cum Hercule defcen- Sui olim ara dilfet, hinc Herculis boues, illinc Erycis regnum prarmia vidori propofita fuerint. Cupiditatis rent, tanta? caufa fuit, quia ipfi arabant heroes, arationilque fe )iifj. tSolg f aSza Strnada mrporauoi/xbjjv ,. Ei d ai> yap jrbMirov mroOiv bp/abtreti Kpovtojp ŽM/aipov, abrSp ipotv ffdKog Suo Supf. 1 9 De Quadrupeclibus Bifulcis. Lib. I. Ka.ix.uvin 7ra.y%%/\.x,o<;Ž tt) x,p6ra,$o/g clpa/utja, "Teo itiu Uotg 'TčrpCi>TQtmV iv) TT^OjjAgOKn jjjylv7& . E.urymache ,fienim nobis contentio operišcfiet , T empore in verno , quando dies longi funt In herba fdcem tj uidem ego beneflexam haberem , Tu autem, Gr talem h ubere s , vt expenremur opus , J elani •vfque ud te ne brus, herba autem adefiet. Si autem rurfus , jr boues effent ud impellendum op timi Pingues (dl&oovig, malim niqri) magm,ambofaturatt herba, Aequalesysquahter portant e s , quorum rob ur nonimbccillum. Ar utr um autem efset , obediat autem gleba aratro , T unc me vider e sfi fuleum longum profeinderem , Si autem rurfus, dr bellum altcubi moueret Saturnius , Bodie, (jr mihifeutum efet , jr dua lancea , Et galea tota ar e a in temporibus congruens , E unc me vider e s prmis in pugnantibus mixtum. Similiter apud Romanos, cum maxime florebatrefpublica, lili ctiam arabant,qui eiusgubernacu- lis prteerant. Serentem > inquitPlinius, inueneruntdatihonoresSerrannm,vndecognomen. Aranti hfb. 1 %. c.i. efuatuorfua iugera in Vaticano , quapr at a jjuintia appellabantur , Cincinnat o viat or at tu Ut dieta - gl^uliura turum,jr quidem/vt traditur,nudo,plenoque puluere etiamnum or e. Idem author eft apud eofdem n u iiosi. Romanos probro notatos cenforio, fi qui male agros col uiilen t,& Cato etiam ait,ciim vir um bo¬ rnim colonum dmffent ,ampliirimeeumlaudafte crcdebapt: imo vero cum odo dies continuos agris excolendis i m p e n dere n t ,v n u m duntaxat,nimimm nonum rebus vrbanis,nundinilque delti- na ban 1 , ne at opere hominesauocarenr. Quidametiam ex pa tri ti j s, quia oprime bobus vteban- tur j& vtaliosarandiperitiavincereieoftentarent,bubulcosievocarigloriteduxerunt:fed &ip- fa refpub.ludos quotannis boum caufa celebrabat,quos,vt idem Plinius ait,bubetios ab his anima- Ludibubety. libus nuneupabanr. Qno urc l ue autem boues talium virorum jnanibus tracftabanuir, tam vberes redditus terra rccldebat, vt feptem tantum iugera familitehoneftilfimce non folum fufficerent 3 fed ne plura potfiderent, lege cautum dtet,illum vero in primis beatum diceren t>qut , vt Horatij ver- bis vtar, proculnegotijs , vt pnfca gens mor t alt um , pater natura bobus exercebant fuis.hA quam In Epodo veterupi Romanorum confuetudinem alludebat idem Poeta, vbi cunčta fe icribit faufta orni- Ode s. nari Mpcenati ad bellum Ačtiacum cum Augufto contra Antonium , & Cleopatram profici- ičenti,noneotamenfine,vtindeditioreuaderefperer,autvclit 3 idquod ifliuimodi indicat hy- pallogo. Lihenter boe jr omne militabitur Bellum in tu a fpemgratia , Non vt iuuencis illigata pluribut Aratra nit ant ur me is. lecufjue C alabr is ant e fydus feruidum Lučana mutet pafeua. Ifoc eft,non vt illigati tauri fub aratris nitantur,incumbantque profeindendte teme/eu vt habeam piura aratra,hoc eft, vt euadam opuientior, & plures colendas defiderem villas, poftefsionefue. Ex quibusfatisdareintelligipofl'earbitror, boues Roma? pennagni femper fuifte fadtos.id ouod M. V arroprtedicans, bubulum gregem ca 5 teras pecudes honore fuperare debere ait,proefertim au- Italiavnds teminItalia,qua’abhocnuncupationem traxiflevidetur,quodolimGraxi tauros haSugvocz- dičta. rentj&inea Vrbe,cuiusmtenibuscondendismas,&f'oeminaaratroterminumftgnauerimt. Qup- Mcenia vt modoautmoenia fignarentur docet hisverbis Feftus Pompeius ;pnmogemus fulcus dicebatur , signarentur. quemmcondendanoua Vrbe tauro } jrvaccadefignatiomscaJifatmprimebant. Conditoresenim Ci- LiA.de ling. uitatis taurum in dextram , vaccam intrinfecus tungebant, jr incintH ritu Gabino , ideji , toga p ar te caputvelati tenebant stiuamfiue aratri mame am incuruam, vt gleba omne s intrinfecus eaderent, jr it a fulcoduclo loca murorum deftgnabant ? aratrum fufpcndentes circalocapor tar um : Hoceodem mo¬ do dtffinitum V arro fuiffe ait, qua nam efet muris porta ; cum Roma e It condita. T radebantur autem ijliufmodi vfus Etrufcorum hbris qui rituale s nonunatifunt d n qmbus feriptum er at, quo ntu Vrbe s conderenturjtem araadefque faerarentur ,curia,tribus jr cent uri a distnbuerentur . Varro vero fic Icribit: Oppida condebant m Latio, Etrufco ritu tunclis bubus, tauro jr vacca interiore aratro circum- agrbpntfuleum. Hoc faciebant reliji oms caufa die au fic ato, vtfofja jr mitro effent pramunita: T čr¬ tam vnde excaipferant,fofam vocabant, & mtrorfumfaclum murum; po st e a quodfiebat orbis,vrbs, 2G Vlyfsis Aldrouandi Vail 4- Cohniarum deduciio , vt indic at a. Mulčhe qua les olim Ro¬ ma. Lihj- cap. 5. Terra c ur ■minus vbt~ res fručhis r oddat, L sne s pr o do ■principi um quod erdt post metrum } pomerium diclum , cin fine ambitu dufpicid vrband pnluntur « B Ure Ule. De Romee menibus fic meminitOuidius. Jude prtmens slina dejignat moenia ptico Alba iugum niste o cit m boste vacca tulit. Atque hinc poftmodum puto dimanauit, quod in nummis, tam Graecis,quam Latinisper boues, vei tauros coloniarufn dedučliones intclligebanr. lam vero cum pecuniari^ mu lete certus apud coltiem modus eftet pteftnitus, quem tranfcendere minime fas eftet, quibus autem maxima indi* cebatur mulčfca , tria ij millia 3 & viginti aiTes (olucre cogeb^ntur, quia plus triginta bobus,& dua* bus ouibus nemo taxari poterat, reftimatulque erat bos centuflibus,ouis vero decufsibus,hoc eft , centum, vel decem aflibus,- centu ffibus autem tefte Varrone,non eft maius ceri s vocabulum: Super qualege confulendus eft Alexander.ab Alexandro , ego interim Plini; fuper eadem verba recita- bo . N on omittenda , inquit , prifc ar um le gum beneuolentia, cAutum quippe c st, ne boitanprius quam onem norm naret> qui indiceret mulfldm 3 & merito quidemleg um beneuolentiam earum vocat,qug ne agricultura? clamno eflent, ouibus potius quam bobus mulčtan reos iuberent. Vt vero ere (cen¬ te ferpenteqtie luxu boues vilioribus manibusrraetari coeperunt ; non ille ctiam qui olim ex boum F laboribusprouentus capi tur. Teftatur id etiam Plinius, inquiens : ,fua nam er go tam a vbertatis ■catt /d ? Ip forum tune manibm Imperator um colebantur agri, vtpaš e sl credere,gaudentc ter ra v orne*, re laureato , (ftriumphali ar at or e 3 ftue Mi eadem c ur a femina trači ah ant , quabella ) eademque dilu gentia arua difbonebam,qua caftra: fmc honeUis manibus omnia latih sproueniunt, quoniam, & cu - n op us funt j Et mox paucis,qu;r iiio ioco recitauithuSj interiedtis , L ales tum etiam matere s eram, mtod nomen inditumefl ftbinde ,&exagris Senat um ducefpue accerfentibus: at nune eademilld Vinc h pedes , damnata man us > inferipti vultus e icercent,non tamen furda tellure,quaparens dppella- tur,colique dicitur, & ipfa, honore his affumpto, vt non inuita e a,(p indigne credatur idfieri. Sed nos tniramur ergaftulorum non eadem emolumenta cffe, quapeterim Imperator um . Dantur nune boues pro (ponfalitio munere foceris apud rufticos; olim vero hercibus,vt ex Homero elicitur,qui Iphi- damantem Antenoris (iiium centum boues dotis nomine focero perfoluifte ait, fed teftimonium adducam. ITp(5’ izddov /S«? Scoziv, ivrer o, Aiystc b/ud bi z , a d. ol da‘7rffct as-os/but/voffo. \ G fr im um centum boues dedu, deinde quoque m ille promipt C apr as ftmul (p oues , qua ei muha pafcebantur. Lih.4-eap.t. Apud Indos vero olim, vt annotauit Alexander ab Alexandro, iugo boum Iponfas quoque, mer* čari permitrtebatur, ita tamen vt ex lua quiq; tribu vxorem ducerent: ccetemm ego apud Strabo- nem reperio, Indos multas acccpiftevxores iugo boum emptas. Idem Alexander authoreft, im Lib.i.cap.2. Deliaciscertaminibus^ui egregiam pagnandonauaffentoperam in virtutisexhibita? teftimoniu, 1 ; rt ut n pr a jj 0uer jj accepifie, & nospaulo ante Erycem 3 ac Hcrculem inluftcc certamen defcendi/Te diximus, illumque regnum fuum,hunc boues, quas ex Hj(paniaducebat,viči:oriar prermia propofuifte. Sed & Achilles apud Homerum curfti certantibus bouem pofuit, magnum & adipofum, naualifqj cer- taminis prcemia ftatuitjlebetes, tripodes,equos,mulos,& boum fbrtia capita. Boucmitem viclo- Lih.p- Ae- ripolliceturAeneasinpugillatu, auro&vittisvelatum apud Virgilium. r.tui. Nune fi ati vir tu s, animufejue in peciore prafens Adfit, & emndtis attollat brachia palmis : Ste aitj&geminum pugna proponit bonorem , f J Vi flori velatum auro vittifejue iuuencum. Necius Mm P- Decius Mus tribunus militum, cum Romanum exercitum ab hoftibus Sabinis circumuentum bolms dana- circuitionemontisconleruaftet, Conful C ornelius Codusconcione aduocata peregitDecij lau* fus • des; cumulatiore etiam teftimonio recentioris confilij, cum alijs militaribus doniš,auream illi co* ronam,centum boues,& in his album auratis cornibus donauit:fingulisqui cum eo fuerant,militi* bus,duplex frumentum,binofque inpradentia boues,binafque tunicas. Milites eam conlulis gra* titudinem clamore approbantes,coronam gramiileam decuftir obfiodionis argumentu Decio im- pofuerunt: ipf c centum boues a confule datos militibus expeditionis iliiusloci;sdonodedit. Ita Lih.22.f-S. quidem hanc hiftoriam narrat Sabellicus;atqui Llmms^Llu^damdmcpnti tmperdtoresj (f ptpiu* aonati, ( coronisj funt: velut f. Decius Mus, tribunus militum ab cuercitu: altera ab his qui inprst- fidio obfeffifuerant, quantd effet eius honoris authoritas> confefius religione :fi quidem donatus bouem Le J hi s 3 odo album Marti immolamt p centum fuluos qui eivirtutis caufadatifuerant pmul ab obfefpis. Sci- &m donatus. pio (i mi liter Ladio, p 0 ft expiignatam vrbem ob egregie nauatam operam triginta donauit boues, vt Silius Italicus canit, 6 -' c - 7-.* Vhp De Quadrupedi bus Bilulcis. L ib. I. ti h Thaler is hic pečlora fulget , Hic tor eju e auratocircundat bellica colla * lile nitet celfus muralis honore c or on a, Lahu s ante omnes 3 cm dexteraclara domufotue T er deno bone . Lego & in Plutarcho Agefilaum ab Ephoris fuiflfe mulčtatum , quddis vnkuilibct fenum bouem pra;mium virtutis mitteret, eamque attulifle rationem fadi 3 quod publicos largiondo priuatim fi- bi conciliaret 3 fuofque faceret. Inuenio & Lyricos poetas tauro donatos: Ad lyram fua cantabant carmina.j ffatuebaturque eis chorus quinquaginta virorum 3 & tauro donabantur. Fuerc deni- qu.e tributinominenon femelperfoluti boues 3 vtexhiftoriaconftat. Dubrauius& AeneasSyI- uius teflantur Carolum Magnum Bohemis tributum indixifle s vt quotannis boues centum, & tri- ginta perrderent 3 & Bonfinius authoreft HenriciTertij tempore Polonin? ducaturn imperio liibie- dtum fuilfe 3 quotannifque boues centum & viginti foluere coa&os. Vi<5to c;rfoq; a Clotario Fran- coiumrege, Bertholdo Saxonum Ducead Vifurgumfluuium 3 Saxonesfimiliter 3 vtnarrat Grant¬ ih xius, Francis annuam tributum quingcntorum boum pendere coačfi iiint. E contrario Siculos in Tranryluaniatampertinaceslibertatis amatoresfuifieidemBonfiniustradit, vtmoripotiusqua tributi perfoluere mallent 3 Vngari;eque regibus nunquam ftipendia foluere voiuiifc, neque vt id facerent 3 nulla vnquam vi cogi potuiffe mokra tamen tempeftate 3 predbus tantum ac in regis gratiam 3 inquit addučfifunt 3 vt Matthia? Coruino quibufdam temporibus domefticatim bouem ioluant. Poftremo boues furto fubrepti, beili caufa aiiquando fuerunt 3 quemadmodum elegan- tcrindicat Ffomerusaepingens Achiliisciypcum: T olai d. 7 rttvtvBi Sv o ez.o-/rot ttctjo A.u.cov Alyu.ivoi G7r7roTipnAaidcictro, yjq'iAix,ctc@£c; . O/ S\ rcc%av ptmztaddov , ideft H is autem dcinde proculduo ffeculatores fedebant populornm 3 Obferuantes tjuando oues viderent dr curui incedentes boues lili vero cit o procedebant, duoque vnd fequebanturpasi or e s 3 Obleci ante s fefe fistuli s ; infidias enim neutiquam pr.tfenferant 3 I lli q uide m hxc pr o uide nt e s incurrunt: moxque deinde Cadebant vndique boum armenta, (fgregespulehros Candidarum ouium : interficiebant autem infuperpafhres lili autem poslquam audterunt multum flrepu um apud boues C one ione s ante Je de nt c s , confeflim equos Afccndentes celeres tnfecuti funt . Manifefto vero id de Lacedaimonijs 3 &Meffeni js refertPaufanias. Rešita propemodum geka D eft; PoJyehares quidam Mefienius boueshabebat multas, quibus alendis ciim propria non fuppe- dkarent pafeua, locabat eas Spartano homini Euaiphno in ipfius agro pafcendas 3 ea mercede 3 vt diet fbetur* particeps; fed ciim is perfacile quadtui fidem pofthaberet 3 in Laconiam nambus ve- niens 3 pecus mercatoribus venundedit, atque inde quafi inopinata? rei nuncius vitro ad Polycha- rem venit, praidonesin eumagrum compafcuumfačlaexcurfione 3 extortaque fibi pervim prte- da,bouesfimul&bubuicos abegifle. Qtuecum Polychari perfuaderet } fuperuenit de bubulcis vnus, qui boues venundatas, non furto ablatas dixit &c. Celamo etiam apud Virgiiium bellunt- Troianispro caifis ftratifque iuuencis imminere ita vaticinatur. Bellune etiam pr o cade boum Jratifque iuuencis Laomedontittda , bellum ne inferre paratis ? Bt patria infontes H arpy as p c llerc regno ? Accipite er Jo animis 3 atque hac me a figite dicla , flua P babo Pater omnipotens, mthi Phabus Apollo Tradixit, vobis Furtarum ego maxima panda > lidiam curfu petitis > vemofpue vocaiis } , ibitis Lib. de fra¬ ter. umore. Igrici tau¬ ro donati. Boues pro tnbutofolu- U. Lib. i. Sa- xon. cAp.$z. Boues bedi caufa. lliad. In Mejfanu cis. <ftoriar noftra? patebit. Addit Ioannes Tzetzes /SSv aliquando etiam vitulum figflificare. Varino/S«? nomen eft generieum, as-opr/g fpccificum,de qua vocc mox. Significat ei autem non fingulos tantum,fed etiam gregem, Sc armentum. S^pius Poetis fitrminino genere eifertur, potiffimum vbi depaftori- busfermo, Hienimvaccaspotiusquambouespalčuntladiscauia: Virgilius: lile me as errare boue s, vt cer ms & ipfum Ludere qu S eptentri one s a folo namero flcllarum dičlospat ant. T rione s enimperfefe mhilfignific are aiunt, c ’ 2 r fi ~^Jid vocabuh cfe fhpplementum : ficutineo>quodquinqudtrusdicamus, quod quinqueabidibusdk~ £j u , trtm * rum numerusfit, atrus ni bil. S e d ege q uidem c um Laik & M.V ar r oneJentk>qui trkneš ruslico v o- Lriones cur f abulo boucsappellatosfcribunt, qHafi quofdam terionesfioc e H, aran da colendaq; ter ra i done os. lta~ fic dtčh . que boefidus quod a figura pofituraque ipfa, quifimile plauftri videt ur } antiqui Gracorum ctu.cfivj di- pcerunt: noftri quoque ve ter e s a bubus lunchs Septentriones appellauerunt, id eBfifeptemfiellis 3 ex fjutbtu qud.fi tuneli tritone sfigur ant ur. Bucera fecla apud Lucretium * da*** * ~ Lonigeraque fmnlpecudes &bucera facla , Lib.$.&6‘ Omni a funt bommum tutela trudita, T urnebus & Lambjpus boues interpretantur, quia FeftuSj bucer um pecttsfi nqqit > de bubus dicimus, Lib.26.0.1$ & idem Lucretius t Lib.2. Buceriaquegr ege s _> equorum duellica pr de s. B Taurus vero proprie vocaturbos antequam caftratur 3 maritus fcilicet & dux vaccarum. Vnde Taurus. tauros boues mares vocauit Varro: obferuahdum eft, inquit 3 vt boues mares boni finefeminis . Vri dea$ tamen farpenumero etiam pro boue ac prrecipuerobufto,acforti accipi; Virgilius; Er go age ter ra ^ i0r d' Tingne folumprimis extemplo a menfibus anni ? F ort e s inuertant tauri , Etrurfus; v Figam pr imum pasli repetunt prafepia tduri . Oaidiusin Faftis* ' . . B e lla diu tenuere vir os ■ er at aptkr enfis V omere, c e debat T aurm ar a tor equo „ Sic & Gra?ci,quamuis proprie Tropov voccnc 3/ ex t dur is vero apes. ideft ex bobus. Homerns tamen aliquando /S«? tdv po? dixit per appoiitionem, vt in hoc verfu:. H.V rt Bat; ayiBn$i/xiy t%o%o<:l7rBiT0 7rdvTuv ' Taripop> S te ut bos in armento valde eximiw efi omnium Taurus Oppianus vero Poeta Grarcus elegantiflimus, vbi de tauris feribit, tauri nominetanquam dignio Lib.tde ve- reomne bubulum pecus complečlitur 5 cxterutncum &alia magnitudine,&roboreexceiientia »<*#• quadrupedia tauri nome fibi afgiuerint,vt tauri Aethiopici 3 qui funt 1 hinocerotes i & tauri Luc? qui funt elephanti 3 non incongrue ad alia item magna ac fortia animantia id nomen appiicabimus Grecorum imitatione,quibusomnia qu^robofe aut mole corpcris praham^ aupo/ dieuntursquod tamen & Martialem feciffe inuenio, qui mamillare indicaturus maximum ac robuftilfimum 3 ex Zib.if. taurino id corio fačtum cecinit, inquiens: T aunno pot er as peci us confiringere ter go Nampellis mammas non tegit isla tuas. Ta£p 0? fecundum EtymoIogum 3 dičfus elt quali ravvovpos, a cauda? extenfione ( nimirum fi-nb ru urus vn- U Tennu t«i > «pcfcj/) ve | quafi yaupo$ ideft fuperbus: atqui rstvpoc, fiue taurus vocem Syram dfe,atque 6 m ’ vna cum alijsa Cadmo inGrreciamimportata,fcircfeprofiteturScaliger pater, Syri autem tor, Exere. 2o6 & taur nominant. Patri fubfcribit filius in' opere de verborum etymologijs: idem etiam fentit ^ Gcfncrus. Eft autem taurus vox etiam vaide requiuoca,vt annotauit Quintilianus his verbis: H o - Lib.I.c.2. monyma vel vit anda apud iudicem ignarum figmficattonum, vclinterpretanda funtrvt taurus ani- ? aurm mo s . Malfit>an mons^anfignum in c&lo,an radi\arboris , mfidislmtiuni non intelhgitur. Ptolomreus, & Ltb.j. dr 6, Mcla Taurum montem Ali« elfe tradunt,orbis maximum, Ci Euflathio fides a magnitudine nomf j j lortitus dnos iam diximu$, omnia magn« moliš 5 c viribuspra*ftantia 3 veteribus tauri nomine indi- cari) vniuerfam Aliam diferiminat. In Lycia taurus vocatur,deinde H«modes 5 moxfupra Ibe- riam in Baftris Caucafus,tum Paropamifus, inde Cafpi« pil«, mox Niphatcs 3 tum Armenircpri ‘ & vbi iam noftra maria attingit } iterum Taurus, vt feribit Pomponius: numerofis nouis no- mmibus quaeunque incedit inlignom dicit Plinius; plurima namque prretef dida alia quoque no- mina habet, vt Imaus, Cragus, Circius ^ Pariedrus &c. de quibus Ptolomarus dičtis locis, Strabo Jib.a.& j 1 .Pliniuslib.5,cap.27.SolinusPolyhift,cap.4i.Qroi[iuslib;i.Hormift«cap.2.Ammia- BusMutceilinuslib.23, & Ifidoruslib. i4.0ngin.cap.8.DionyfuisPeriege / tes J a forma 3 qudd tauri tor- 'Mttam.z. In M c de a, LibJ* t Argo 24 Vljfsis Aldrouandi formisfit, vocatum feribit. H? M. Varro, AdSyriam mons T aurus , inquit , Komen apecore habet , E Stephanus vero fic didum thididk, vel ob magnitudinem, vel quod eiuspars ad mareprominens Taurinam faciem referat. Contra Carlius non d tauro qtiadrupede, aquo & reliqua rnagna , 'violenta tauri diamtur, vt idem 'Stephanus & Euftathius icribunt, Tauri monti nomen inditum putat, 3 led a tauro monte magmi vioientaque orania taurosappellari ait* Stephani Euftatijquc verba contrario,quam decuit, fenfu accipiens 3 nam &Dionyftus Afer interprete Rhemnio Fan- tiio taurum montem appeflatum canit :■ C orna d qu'odfumnusfcopults imitaturacutis. Suidas vero boni hunc montem perhmilem dicit faitantiy & pofteriorespedes in altum reiedanti, & mox collum incuruatum attollenti. Plinius dicithos montes in vnitierfum Ceraunios Graicis vocari, Mela etiam fub eodem vocabulo maximam eiuspartem comprehendit. Ceraunum Eulla- thius circaCaucafum,&Cafpiummareločat: ChCurtiusvideturfubduobusnominibus tantum defignareT auro,& Caucafo: In facris literis Arath appellatur Ario Montano, & Becano t eft ib us. Proprie autem taurus dicitur ,qua Pamph.iliam & Ciliciam ab Armenk minore, Sc Cappadoda diftinguit,quce caufa Tibullo fcribendi fuit ; E guantus dr atherio.-tontingens verticenuhet - i.cs • -?v? r : , .» FrigidusintonfosFaurus aratCilices. Sfc & OuidiliS dixit. r Ar det Athos, Tdurufqtte CilJx , . . - :v Scneca inquiens P eft e s vocdt > quafcunque feruentis credS .' ■;;; Arena Libya i qudfqueperpetuamue - v y T d urn s coercetfrigore Arcioo rigens. • ’ non tam de Tauro proprie dido, quam de Boreali eius parte agk, quae Caucafusdicebatur, perpe- tuis niuibus obfefla, vndc & tefte Ifidoro nomen nada,qua: pars tum frigidiffima,tum venenorum feraciilima. ValeriusPlaccusj. V It mm S' indefmus: fteuumque c ubile promethei 1 c . , C er ni tur in geminas confurgens Caucafus Archs+ Claudianus; ... dx it d d p- v- G Lih. 1 . in £$cquidlethuligermine pollens ■/ - 41 Jlujjiu. Cducafus^nut Scythicd r vernancmgraminerupes. Tauri popu- Taur j & Taurofchytae dicunturpopuli, ad Bolphorum Cimmerium, penlnfulam in Europa inha- ^ bitjnfccSj eodem Bofphoro,Byce palude & Garcio ite iinucircumfulam, tenui tantum Ifthmocon- tinenti adh^reiitem , qua? de incolarum nomine Taurica appellatur. Fuere moribus immanilši- mis, vt qui hofpites omnes Diana:foliti funt immolare,vt Pomponius tradit. Quidam Tauros vocari tradunt-, quod ab Aegyptijs oriundi dfent 3 qui boucm & Apim colebant. Etymologus ve¬ ro tradit Scythicam gentem dle, & Aegyptiorum more bouem & Apim venerari. Quare alij lic didtos aiunt a tauro, eo q.uod Obris illic bubus iumftrs terram aruerit. Apud hos efr Taurica in- fula 3 qiut & Mceotica nom inatur. Euftathius vero a tauro monte dičtos a it,non illo tamen,dc quo diximus. Alius,inquit,hic Tauruseft,quam qui in Orientem vergit.-autSeptentrionalisqucdam eiusportio dl, fub qua Cimmerij habitant,gensSchythica:& Taufica Cherronefus ingenslita eft vcrfus oecafum Mirotidis faucibus adiacens,quam aliquf aiunt tum figura tum magnitudine Pele- ponnefo parem dle. Rcgionis illius ineola? Taurofcytlite vocantur a Tauro mote,qui illic eft,quod P} Taurof C y- etiam Herodotus non ignorauit, ctun de ipfe de montibus Taurici%ideft,Scythicjs mentioncm fa- ihst . cul f. _ Hos populos,ab Antonino Pio uidos luiius Capitolinus leribit •, Haud fqio 5 an de ho,c loco ■ Ioqua tur Poly bius his verbisVbi autem ad Hermeum Europa? ventum cft, quo in Icco anguftif- bmumftevmn menioraunnus,ruens ex Ponto in oppolitam partem cum impetu aqua violenter re- fledituriagitaturque in oppofita Afe Ioca, inde rurfus vcrfus Europa: promontorium, Circa aras dictnm, cur/utti tenet,hinc denuo ada fertur in e,um’ loeum 3 quem mcole Bouem vocant,. Eft au¬ tem in Aid,v bi primum conftitilfe Io,cum naieciftet,in fabulis triemoratur. Tacit us habet Tau¬ rum montem ; apud Cattos^omponius in Germania^fed pecuiiarem locumei non afsignat. Forte ( inquit Abraliairms Ortelius) inter alpes in Salisburgenft archiepifcopatu ^ vbi hodie multa loca fbaijra vocantur.Rhenanu&tamen pro Tauro Germania: monte, Taunus legend um feribit,apud Pompopium & Tacitum; fed ipfe vitierit. Alius denique Taurus mons videtur, de quo apud Ety- inologum & Varinum legimus ex authore innominato, Taurus.mons rcgionis illius glandes pro- Tturici red buccnspabulunafuibus. Pendebantetiam ex monte ilioaibuta,qiuT redJnus Tauricos appdia- ditus, bane. Taurus Ptplomceo Sicifiae quoque promontorium eft 5 .quod Fazello, & Aretio Cabo d i S. : • 1 s Cro- B De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 25 & Croce appellatur. Eft & Taurus flunius Liuio circa Pamphiliam,item in Peloponnefo,circa Troe- Taurus fin - ženem, Athenaeo tefte,ex quoaquaTaurianominatur apud Sophockm,vt Oelius annotauit. UIKS * Hune Hefychio Aegitaurum vocari Orteiius aitin vocc raupeiov vre va- Taurus a Plinio & Solino Vocatur quoque alueus maris,apud Alexandriam Acgypti.Locusitem in Sicilia taurus dicebatur, fexaginta ftadijs diftas a Syracufis, vttradit Diodorus: & alius locus Straboni fic dičhis circa Hie- Lib. z*, richontis mgrefium. Paludis mfuper nomen eft in Gallia Narbonenfi, iuxta Oranum fiuuium ac tande Taurus vrbs c tl apud Cedrenum,Ifmaelitis vidna, Armenig forte.Eft vero etiam Taurus fe- Tsurus fi - cudum Zodiaci fignum,ita dičfu,vt D. Honorius ait,quod Sol fub hoc figno pofitus radios fuos,vt gnum caslt - taurus cornua torti us exerat,&terra arabilem reddat. Alij ad fabula de Ioue in candidu tauru traf- fl e : . tormato,vt Europa potiretur,referunt,louem nimiru beneficij,quod ex tali transformatione acce- . ’ perat, taurum inter fydera collocaffe: Quibus fauere apparet Seneca in principioHerculis furentis: & me ' n * HinctfUa tepente vere laxatur dies , Tyriaper vndas v e čl or E ur op*, nitet . Ideft,Jupiter in taurum transfiguratus. Et Calphurnius Balfus in comment.Phcnom. CaCaris Ger- mahici,taurum, ihquit,quidam inter aftra putant pofitum propter Iouem,qudd in bouem fabulo- -se lit conuerfus. Nigidij fummae authoritatis Grammatici alia fuit fententia,ea quoque a Baflo re~ tortur,cuius verba,quia vulgo non fatis emendata extant,adfcribam,vt legi puto deberc.-igitur feri bitille: Nigidiushuc ait Iouem a Ncptuno fratre per gratiam abduxifie,qui in figura tauri ftnitim humanum haberet,que Iupiter Sydonem mifit,vt Europam Agcncrisfilia ad fe poitaret; ifq; per pelagus Sidonem venit,ibiq; Europam inter a?quales fuas ludentem in teplo Aefculapij conlpexit, eamq ; repentino raptu collocata fiio tergo deuexit ad Iouem in infula Cretam.Ob hanc itaq ; cau- iam Iupiter tauru Sideribusdignatus eft immortali memoria inferre.Hcc quoq;Euripidi, tefte Hy gino congruunt.Erathoftenesautc hunceu dfeputat,qui Pafiphaen inijt.Virgiliu vero etia ad Eu- rope fabulam relpexiffe volunt,ex eo qudd candidum vocet hunc cceleftem taurum. Ego vero can- didum potius dixiile arbitror propter fčptem Hyadas,qua$ habet in fronte, niii potius ipfas intel- ligat per aurata cornua. Poeta; verfus funt, Vere fabisfatio ,• tune te efuopuc medica putres Aecipiuntfulci , (jr miho venit annua c ur A. Candidu s auratis aperit c um cornibus annum LaurM) jr aduerfo cedens c ant s occidit ajiro . Quibus verfibus tempus deferibit circiter medietatem Aprilis,quo tempore Sol poffidet dimidium tauri. Alias in Bucolicis idem tempus fic indicauit; Eglog.i* Et nune ornnis uper, nune omnis par tur it arbos N unc fr ondentfiplua, nuneformofifjimus annm» V irgilium lepide fic imitatus eft Franc.Petrarcha. Jjuando’1 Planeta , che diftingue 1'hore » Ad albergarcol T auro fi ritorna ; C ade vir tu da l' infiammate c or na C he vesi e il mondo di nouel colore . ^ed & Martialis ad eiufdem imitationem canit s Sydera tam Tyrius rhryxei refpicit dgni T dur m, jr alternum C asi or a fugit humus « ^ ^ Videt dgergvešlitur humus, ve si it ur jr arbos. vccte aute Virgiftus annum aperire dixit,quandoquide antequa Sol taurum intrat,terra ob frigus adhuc ita conftiičfa eft, vt ad plantarum generatione fit inidonea. Ad Soliš ergo naturam refertur tauiusicuius nimirum forma Solem etiam olirn celebrabant Heliopolitani, & Nitiron appellabat. Sol taurifor Apis item bos in ciuitate Memphicultu Aegyptiaco, Solišinftar excipiebatur: & in oppido Her- rna cu ^ ui « munthi, vt Macrobius author eft, in celebri Apoliinis templo Soli confaeratum taurum Bacchin SaturnaL t ognominantes adorauerunt, infignem miraculisconuenientibusnaturte Soliš. Erat enim auer- Lib. /• lo pilo hirfutus, fetiš aduerfum caputtendentibus,contra naturam omnium animalium;& per fin- gulas horas mutare colores affirmabatur, Quocurfus Soliš auerfus, & perpetua illa in genera¬ tione rerum aninratarum mutatio notabatur,quam Solišcalor fuisradijs facit. Qncmadmodum igitur, terrenus nofter bos bomini, quem rnicrocofinum nuncupant,fiue paruum mundum > frpgi eft, ita & coeleftis ifte bos inferiori mundo innumeraspnrbet vtilitates } & non frugis folummodd author, fed & humani generis, ideoque Veneri dedicatus:quare non immerito luiium Matcrnum arguit Pierius,(juod qui Taurum habuere in horofcopofuo,ijsimpudicitia minetur,cum eumpro- Iificum potius foecundumqj tore dicere debuiffet 3 ue notam eam celo, vnde omnia bona, inuretot. C Ga« Vljfsis Aldrouandi Galeottus Martiusin libro de dodrina promifcua,quafi Materno fublcribens cap. 2 . Quid Iupitcr, S inquit, in tauro moliatur, poeta? abftrufo figmento monftrarunt. Iupiter enim in taurum nmta- tu5 Europam rapuit. Iupiterigitur in tauro,qui dl domicilium Vencns,in genitura alicuius mol- les, dftemmatos, raptorefque feminarum efficit. Mathematici vero Tauro afcendente genitos,la- boriofos,perpetua? dcditos lemi m ti fore aiunt,qudd hoc animal prardpue ad iugum naicatur: fu- rijs vero agitandum-cuidecimusodauus tauri gradus nafcenti aftulferit, eaq; decauialocum eum tauris duobus fefe cornu petentibus lignatum veteres voluere. Creditur ceruici pneelfe. De hoc lauro citantur a Probo & Pomponio Sabino in pnmo Georg. Virgilij,illa Getulici,in epigram, ve- reor vt mendofa: nam Pompotiius ita citat .• N on aries illum vernoferet dere cornu , G noji a nec gemim pracidunt cornuatantum : Probusvero ita: , N on aries illum verno feret aere cornu , Gnoju nec geminos pracidunt cornu a taurum, Taurm mo? Taurus in Senec# Hippolyto monftrum marinam dl: euius afpcdu territi equi Hippolyti,ipfum F firm mam* curruexcufTerunt. Idautem ibilicddčribitur; Garale d taurus colla fubhmis gerens JErexit altam fronte vindanti iubam } St ant hijfnda aures: cornibm var ms color , E e quern fen dominator habuijfet gregis > Etquem fub vndis n atu s; hinc-flamrnam vomit , O culi hinc relucent; carulainjignis nota, Opima ceruix > arduos to Hit tor os , JV 'arefque hiulcis hauftibm patuUfremunt .* Mufe o tenači peclus acpalear v tret , Longu m rubentifargitur fuco lat us } T um pone tergus: vitima in monllrum cois Faciesidr ingens belina immenfam trahit Squamofa p ar te m. G Lih. Eft & auis nomcn,vt Pliniusteftatur inquiens. EH auis quaboum mugitus imitetur in Arelatcnfi Taurus auis agro Taurut appellata , alioquin parna . Petrus Bellonius, & Gefnerus, vt in noftra? Ornithologi« tertia parte oftendimus, Ardeam ftellarem efte conijciunt, quoniam huic mugitusille conuenit, indeq; alijs quoq; botaurus nuneupatur, Pliniumque bane auem,qua? alioqui magna dlet vocan- da,paruam potuifle dicere,fi ad tantam vocem conferatur. Roftro enim in aquas,lutum vel terram inlerens,bombos taurina? aut bubtila? voci fimillimos emittit, eofque fi Alberto credimus,tempore verno magis,ciim libidine accenditur, tamquefbnoros,vt ab Hollandis,apud quos abundat, cor- Taurus inf« ruptoquenomine Pittorquafibutorusnominatur,intellexi,vt vitra miliareaudiatur. Tauri vo- Thgenus. cantur eidem Plinio, ičarabei terreftres ricino fimilesmomen, inquit,cornicula dedere, additquc ab alijs pediculos term vocari. Apparet id genus fcarabeorum intelligere, quod p a film per ter¬ ram ferpere potius quam progredi confpicitur, nigricans,oblongo corpore,lunatis nodonfque' cor- nibus, infigne, vulgo portapefo appellatum. Carabum Ariftoteles inter ea m led a recenfet,qug ■ coleoptera, ideft vaginipennia nominantur, Theodorus Gaza modo taurum,modo fullonem in- terpretatur haud rede, Ephdij telic Hefychio pincernas loleut appellare tauros; non quos!ibet H 1 • * C 1 ! . . \ r... . * . . \ . _ A 4*1-1 • V— /A /■ I Tl 4* f /J a. ' . t /V €*rahus , Fincem* tauri dičli qui. In Pace , membrum virile, vt videreeft apud Ariftophanem: quamobrem id potius intelligi putem,quani Taurus prq f e gcmm,etlxh^ccornuahaberevideatur. Accipitur autem tauruspro ipfo pudendo perlynech- pudtndo. 4 oc j lcn}nam g MS a lioqui taiitiimparsdl: qu^ vt Euftathiusait, elt to bvrorovbagfv > leu opp c oc interieda inter ferotum St podicem. Pollux vero Taopor & opp'otdiftinguit. roSt p'aiyov , ‘vrtpUct/ov ovp/uc&Čgrcu s&j rpdpug op pot , ideft , vt Rodulpbus Gualtherus ver- tit; Qupd autem futul^ limile, fub pene per medium ferotum tranfit, lub parte quam tau¬ rum vocant, definens in natibus, perina?um , tramis, 6^ orrhos nominatur. Qup? Pollucis verba Gefnerus ita intelligit, vt taurus ei lit locusille, qui interanum, «3^ ferotum interia- tet, linea autem mcdia,qua? fub cole eft, ac inde per ferotum & taurum futurae inftar extenditur ad anum vfquc, trami% orrhos & permteon appelletur, nempe in homine, Sic igitur taurum d ca?~ teris » De Qaac!rupedibiis Bifulcis. Lib. L if ' A. .tci:is tribuS nomimbus d iderrsputat, quai tamen aliqui tu m tauro 3 inquit 3 G6fimdunt. Apud Fty- molQgum,\'bi.fa'lbltur, Tutipos, c. V 7 rorm et^pueov rčvoe urno? wb{xa.?au <*ra pa rvv dmrduftv ,-legeil- 4 u.mowVo to očrtov ,, id quod quidamnon aduertens, in Lexico GrccoJatino taurum interpreta- In hftjtrd - turlocum Achaia?» Ab hoetauro Tragici tefie eodem Poiluce virginem 3 caftarnque 3 necvuquara to. / coniugij expcrtem drdvpcorov appellant. Suidas citathunc Ariftophanis verfum: O nictA dravpa rn dtd%co rov /Slov . Significauiteo, inquit author adagiorum in prouerbio 3 abijt & taurus in fjluam , vitam eadibem femina 3 ncgligcnti.s taurum, ideft 3 maritum. Sic & Horatius. jpereat male quk te Lesbiaquarenti t akt um monlirauit inertem Tacuitautemauthoradagiorumimpudicamtaurifiguificationcm^modeftitecaufa.Eodem fenfuj pyfrl/ic*i.v fed alia ratione 3 u.rxvpoi vel aVcTavpo/dicuntur Ariftoteli Pyrrhicce iuuenca^ Theodomsfetauras dene a. vertit,qua;annisaliquotVenereintačfa?feiuabantur,vtincrementumamplitercaperemt. Varinus zi. c. hincquoq; ra.vpHv verbum formari arbitratur.Huc pertinent 3 qu£ a Gadio annorata limt his verbis. 2 2. St ite admodum & dočte hippobinum vfurpantpro eo 3 qui meretricio amorcdtbacchetur, aut qui jj.ippnbh % inexplebiliter Venerea confecdetur, qua latinorum nonnulli etiamiaftauruni dieunt, fed Grcce ta,- nr(s \ ‘ men,vtcx Adienao liquet. Nam co verbo Pompeius Lencus nobiliiTimo hiftorico^velut nauuni LasUurus . jnuffit. id uerd fignare hominem libidinis ualida?, in libro d e Grammaticis & rhetoribus author Suetoniuseft. Cuinfmodi narraturProculusinter minufculosRomanom mtyrannos 3 quicum cx Sarmatia pucilds .dxiuxifict cen tv 3 ex ijs decem una conftuprauit no(de 3 omncsintra quintumdcci~ feurfi dicm.Vocabuii ratio hžec 3 quia G. tecoru lingua A« dičtiones intendit, ta urasverb eft puden- ■ ddirumparsjficuti adhot »tum a Galcno lčimus,nec ntfn a Quintiliano. Ham lubofchco polita Eu- Lndauroca ftathiusinterpretatur. Alij Lftauhimdici putant,quafi Kxdiorxvpov^C[\xod Ji'fpklo fitpudcndo,vt cabus * Idem Eufbthius .»ftruit.Nam laftaurocacabum apud Chryfippu m libro mpi kd Ay 1$ «dor«? 5 legi- nius efTe delicatioriseduli j geftus,vti eft apud Athencum 3 vt quod fit libidinis mcentiiiu.Hefychio A d cum indomito iungimus &c. lfidorus quoque iuuencum d udu m effe ait>quia incipiat iuuare' hominum ufus in excolcnda tcrra 3 vel quia apud gentiles lom femper vbique immolabatur.Poeta; iuuencos & iuuencas etiam vocant 3 boucs dc vaccas 3 uecnon etiam vitulos 3 quibus nondum erupere T * Ix e ' c - il ' fornuajvt Seneca; . Ludit pr ato liber aperto Nondumfronte rapta iuuencus. ,, Q 2 Quem - Lih. S* Iunix. J n Milite . Sat. 2 « V itula s . 3 . de amer e, t>dearle. s8 Vlyfsis Aldrouandi Qiiern tamen loeuift explicans Afčentius ait, nondum habens ruptam frontem trudendo plauftro. ^idorus prarcitato loco vitulam ait paruam effe & nondum enixam.- enixam autem iuuencam ede »Ut vaccam. Dicitur autem etiam iuuencus de alijsanimantibuS;,ac in primis de homine adole¬ scente,vtPorphyrion tcftatur in hoc Horatij. Tefuis matres metuunt iuuencis , Te fene s parci, miferaque nuper Virgines nupta . . Catullus ad puerum .• Jfutflofculus es iuuenculorunt; Ouidius : G tata iuuenca venit. Plinius idem de auibus: Ex qs iuuencaplura quam vetereffed mi nora ouapart ant . Sed $C ecjlios iuuencos dixitLucretius 3 quiartate florent: D enique non hinnitus it eni differre vi de tur , Inter equas vbi equus jiorenti at ate iuuencus Pinnigen fautt calcaribustcius amoris . Iunis: quoque eadem videtur,qu« iuuencafic enim Plautus: Sffam mox ad fabulam iumx recipiatfe pabulo. Apud Perdum vero, vbi ait: Tot tibt c urn inflamma tuni c um omenta liquefant . pro cuiuflibet cetatis boue intelligi pode videtur. Cornutus tamen in hoc Perfij loco: Iunices,in- quit,tener« «tatis boues,qu« nondum ad fummammagnitudinem peruenerunt: dicuntur autem a iuuenibus,vnde comparatiuus iunior,quia funt iuniores iuuenibus. Vitulus & vitula etfi pri- m« «tatisnomenfit, vt perquam dgnificanter indicat Ouidius .• Et vituli nondum metuenda fronte minaces , Etrurfus: E F fluem taurum metuisjvitulum mule er efolebas * tamen pro alia «tate etiam accipitur, vt in hoc Virgilij .• Ego hancvitulam(neforterecufes Aegl. 3 * E is venit ad muUlram , binos altt v berefoetus) Dcpono . G Georg. 3. Idem poeta alias,quoSprius vocauerat vitulos,domitur« iam idoneos hoc verfu ; lam vitulos hortar*pviamque inffte domandi , paulo poft vocat iuuencos * Iunge pare s > & c ogegradum conferre iuuencos . Sed & Columeila ait ,ne qms id a pot tis radum tantummodocredat; Tališ nota vitulos, ided, iuuencos vel boue s miomit os & rude sefe. Plinius v, v t obferuauit Gefnerus, alibi vitulum maicu, lum dixit tanquam vituli appellatione, vitula quoque intelligi podit, quod tamen nec ei, nec mi- V it e Uit t . hi quoque videtur; ed enim contra Grammaticomm morem jrečtiufque idem Plinius alieubi vi- tuliš maiibus dixit.App.iret aute veteresquoq; vitellum nominade, na pr«terquam quod ita ho- Vitulus vn- diequein Italianuneupatur, Apitiusquoq;čarnem viteilinam dixit. Vitulum Iddorusdičlum_ de dičlus . p Utat; ^ v i r idi «tate,dcut virgo; alij a vitulando , id ed lafciuiendo dici voiunt,alij a vita deriuant , quia, inquiunt, potens ed vit« tolerand«; quam quidem ety molcgiam probat Goropius, fed im. Vi tula Dea. ali um fenfum torquet. Vitula dicit in Vertumno, diminutiuum a vita, fed cum vita habeat pri- Lib. 4. m am fyilabam longam , vitula vero breuem^dgnidcat in vita l«titiam & iucunditatem breuidima H eife 5 Vitula enim habebatur dea pr«ddens vit« l«t«. Et in Hermathena rurfum. Vitulus, inquit> non abantiqua voce Italus dičtus ed,vt videtur Fedus opinari,fed a vita,formula illud quidem di~ ininuentium, at non ita vt minus vit« habere dicatur, fed habere vitam gratiodorem & deiicatio- rem, vti dum corculum, ocellos,badolum & dmilia nominamus. Quia enim omnia in prima & in viridi adhuc «tate,maiore,quam poft,gaudio exultant & gediunt; a vitula dt vitulor, eode modo, quo ab os ofculum,& deinde ofculor. Tamctfi vitula,pro viridi «tate non dt in vfuicd tamen in vfu pro ipfa l«titi« dea,iuxta Hylli de dijs feribentis teftib'cationem,quam Pifo vičtoriam ede non be- Vit - lata ne P utau d,cum generatim cuiufuis l«titi« pr«ddem vitula dgnet, quod videlicet,tum folum gra- auzndo aga tiofam vitam fiuevitulam agamus,ciim gaudijsindulgemus.Qmimuis itacuc pod vičforiam cultl tur. dt,ex eo tamen minime colligendum, eandem cum vičioria fuide. Fedus vitulor a vitulis deriuat, Vitulari vt a cat L iius fit catulire. Nonius melius vitulantes gaudentes, a veteribus di&os putat a bon« vit« qutd . commodo,quia eum viuere dicamus,qui in fumma verfatur l«titia: e quo colligas,Vitulor, eius iu- dicio,hi liq;acdpitur , Hefychiuse»im vrhrLag exponitparuaspalmas &fruticofiS, nuquam tame «WG t aAov pro paruo accipitur,fed patulum & planum,& in latitudine extenfum femper figniHcat:pro- indc phiala?,planioraq; ac latiora pocula,qualia pateras a pa,tendo Latini dicunt, Trorngut 1 zvrha- Pocula eepe- AaGra?cisnominantur,quin&foliaiatiufcula^-sTsiAa&7ržTHAadicutur,&7T-eTa.Aa-Toy,quodam- tala. plu vegetumq;,& ■^-žVfittro? genus pilei lati,&petafitis herba ampliiUmis latidimiTqi foiijs; que om- nia a verbo 7rnbw tommtm , quod eft extendo & dilato. Fefellit Caftium Athcnaus ex authore Sues cur pe~ prečita to fues que acornes funt,Iax$ , latini patales dixerunt. Idem teftatur in Excerptis apud Athatneum non vrha Lot feriptum effe,fed vrhn- Ao/. Ita etiam, inquit, & Hefychius, vriTa/uboov vuv. /oiTnpfn ctVc' rcov/oohpoov. TrhrKoi ydp Ztoi fiyov7cu . jq ec dubitat,quin & Athenarus & Hdychius ab eodem authore^ vetere nimirum Achei interprete, hsec fumpferint, & vtrumque vfum pro fuis: atque hoc eo notauifte,vt alterum eiuldcm Gloffographi locum emendaret, qui dodilfimis viris fraudi fuit: Alt enim: /Sa; vnrbjjbgf dvavn - f rabiva Tei ztpaTct ifutv Scribendum ^-žthAo? . Quemadmodum autem patalium boum appel- l^tio ad fues translata eft:fic & larinorum boum. His enim, non iilis primo tributum eft hoc nomc. j) I° a nnes Meurfus in exercitationibuscriticis a Scaligero diffentit,quod apud Plautum,patale legit pro patulu 3 hocloco. Vt ego vero ruri bamazari mouelimpatalem boucm,c\im omnes veteres,inquit, PUuti losus conftanter habeant patulum. Et fane meliores Fefti editiones ita pr£eferunt,non patalem. Deinde cofideratus. cx Iunio Philn rgyrio &Scruio fcimuspatulos boues nuncupari,qui cornua late diftantia habeant: jjdem quoq; propatuli dičii,tefte hoc ipfo Fefto in Propatulum. Sed,vt quod fuper hoc loco celeo Boues patu- femel dicam,fcripfit Plautus patulem dp^euzac, nam veteres nomina fecunda: declinationis etiam li- tertia indifferenter elferebant. Hoc Feftusantiquitatisdiligentiftimusfcientilfnnufq;annotaue~ rat, fed locuspoftea corruptus, & patulem in patalem mutatum eft. Confirmat hoc coniečturam meam, quod ii patulum Plautus dixiffet, iam hoc non nouum ncc annotatione dignurn fit. Au~ fus eft quidam in Lexico Graicolatino eepetala cornua ramofaexponere,faifa > quc iftius interpre- tationis teftem citare Athemeutn. Vbi quarlb ramofa funt boum cornuačSed reuertor ad vitulum: quod rurfus nomen vfurpatur etiam de alijs animalibus,acpi£ecipue de quadrupedibus maiori- bus. Plinius de elephantis: Atcpue ito falutato fydere m fyluas reuertuntur,vitulorumfotigdtospro- ferentes.ld(t baleHarum vitulos dixit: proprius autem catulos dixiftet J iuquit Francifcus Maflarius, nam eode libro de delphinisloquen5:^wAinquit,x , crr cbiugio.poriunt cotulos de cimo menfe ojltuo C 3 tem- Vituli nami rus <£quiu»- catie. Lib. t. Ltb.Cj. t. Hinnuhis qssid- Pullus, J n Cr Atilo Buču las. Lih. S. cap,z Georg- t. Bucula, X>e diuinat. i. yb.i4,c.*, Y ACCuh , },lc?xoS, ldyll\ jz>% Lih,s. ca, Štolo epu d, £ib, n. CA. Lib.z.Coral. car.-ujr. Y it ul amen . Vitiiraaix , l 3 . 5 , Geo* tfft • • Vlyfsi.s Aldrouandi temporegrt catulus tam de pilčibus anfmal parientibus, vt bahTnis,delphinifq; & huiufmodi,quam E de duadrupedibus viuiparis, vtleonibus, vrfis, $k alijs quam’plurimis, ac etiam ferpentibus dica- tur,exceptis cernis caprcifque, ac damis,c:etenfq; fimilibus,quorum foetushinnuli proprie vocan- tul": verum de equis, afinis,atqiie etiam oua parientibuspuJli appellantur. Inepte autem quidam ne dicam ftulte in didionarijs fuis Virgiiium inpnecitato verfu, lam vitulos bor tar e, dre. vitu- los de equis interpretantur , cum prccul omnidubio de boum foetibus poeta lit inteliigendus : & Plato vitulum diccncum efie negat,!i cx boue pullus nafcatur equinus.Nunc profequamun Bu¬ ču us etli ditpinutiuum lit a boue , id dl parim s bos, non ad quantitatem corporisped ad retatem^ potius pertirietjVt conftat ex hoc Colurrtella? 5 vbi,vt opinor,pro iuuenco accipitur: Cum deinde bu~ c ul.os comprebenderis , perduciih adUabuhim , dr srd stipites relirato. Similiter bucula vaccam iu- ucnem,& adhuc teneram denotat, etli Virgilius pro ipfa vacca adulta dixiftc videatur. Ant bucula c dum Sufpiciensp at ulit captamt naribus auras. idenimomni boui conuenit. 'Afiaš vtitur in proprio fignificatu eodem libro, Aut errans bucula campo- F C icero: Itaque cx auro quod exterebratum efjet, buculam c »rafte faciendam x dr eam in fumma co- lumnacollocauifPe : Plinius ; Myrionem Elcutns nat um 'dr ipftum Ageladts difeipulum , buculamaxi~ menobilitauit. Pneodetn puto fignificatu vaccula accipicndaj fed&hacvoee itavfus dl poeta,vt pro quauis vacca exigui corporis inteliigi podit, V accula nonnunatiam feereta c ubili a captans. Grami in hoc fere fenlu fot S tov dicimt & GoiSdptov &cretup'iS/ov pro vtroque fexu,pro boue nimirum,, vel per reta tem vel a 1 i ter paruo. Apud Hefvchium & Varinurri /SoiStov & fiaSiov trifyllabum pro tetrafyllaba /2diStov legitur. Hermolaus Barbarits & Ariffophanes Gramma ticus iuUencam a So~ phocle yyyyivy fhsfiaAtv didam tdlantur, & Monopoprav fiufi&Ktv apud Aefchylum legi, M oa-^og tdle Ammonio generis eft cotnmuiiispro vitMo nimirum & vitula,, vade apud Theocricum vbi ait Daphnis; A ov uiv o uc in- qt»t dem Henricus Stephanus, ngllo modo viuiradixcrit, fed potiusftolo autfurculusnondum auullus,- in vire autem palmes aut pampinus: nam hac potius zAdSot feu dvrctAd SAct,rfua.rct dici De Quadrupedibus Bifulcis, Lib. I. 3 v A dici poflc vidcntur, quam viairadices ; quod h« per fe planta; lint, illa autem in at bore adhuc con- liilant . idipiutn autempatcbitcx lequcntibu$, Homerus autem/uoC fbf>i£ žV ttvnucicn b/J'n uoarpom Avyoicn Uoi[A&lVaV(cf tAV&iV CL7roivC0t. cpuosohm Achilles Ida in iugis ligauit tenens anmmibus, Pafcentes apud oues deprebendens , & demifit pro pretio redemptionis' s Vbi Euftathius /totrpag Avyvg exponit rdg diraAdg Tpuptpfg exAppione & Herodote,tradens tranllatumelfe darbrav *V’ dvraAdv f3oav,o' |Vv .udcrycov r ad raVp upspdiycf Ai/pddnq>ujd. Ariftopha- nis Scholiaftp fubftantiue quoque .uoffpgg eft >1 d7ra.An ^ vta At^csftiibiungenti tamen locum Ho- B merieum iam citatum: & Hclychio itidem /ab&pog eft viog Avyog: led duo iubftantiua line interce- dente adiebliuo aut particula,copulari nequeunt; itare fjLirtKpvTtvuoi . Hinc,\ i crcdic,defu m - p tum videturquodapud Piinium iegimus itidem dej palmarum iatione , Et ab alta radice attulft vi tališ efifat us, gprrarnorum tcncmmis , in A(?yria ipft cjuotfue arbor ftrata tre folo hrtrnido tota radie at ur, fed infruticcs, non in arborem. Er gopiantaria in- C jhtuunt, anniculaflji transfr urit. Eft autem illic ^ocrpvj^. ab ea fignihcatione nominis fdcrppg , qua poni tur pro plantario leu viuiradiee 5 hoc eft planta traduce , qute cimi radices, alieubi egit, m alium locum translertur. Sic uo videlicetpro nouello germine: nam SuidatS^o^/^ta expon;it t* vi a /ŽAa.rj/^ra, Helyehius autem uocrpivu.a/ra .. Alids juocr%iov eft vitiilus nouellus, & d Polluce etiam accipitur pro agncllo ^ rečen s nato i liquidem ait: ^ eu rdv Trpofctrm mA izicti. to ixiv d.7ro' yo'vvg,U7roig dv /aocs^tov. toV bi iteiov cip vet ilvroig clv d/uvev ti clpviov . uret tiatrcig dpvdv.iha AM7royvducvci . Sulpicetur tamen fortaflis aliquis propter articulu mafeulinum toV legend um clfe: fao & amomum & cypbi, fr ananthe,mufi; us,frper e gr mi muris pdlicula,tjUod dif~ folutis fr amatonbuscojiueniat,nemonifidifolutusnegat. EtinEpiltolaadPrincipiamvirginem: Illa enim fblentpurpurijjb & ctrujfa or a depingere, fericis nit er e vcshbnsfpfnderegemniis , aururn por tar e ceruicibus , auribm perforatis rubn maris pretio/ijjirnagrana fu/pendere ,fsagrare mufe o,mit¬ re . Quprum fententiam refellit Hcrmolaus Barbarus,mulcum iftinn D. Hieronymi eundem eft k ccnlens cum fpvco } ideft mufco arborum, autem veteribus & ipd etiam Galeno ignotum - fuift Iliada A ; Lib. r3, c.4 Mofchion « Ltb. 7» ČM ojehui Lib.i.addtr fus lQuimar> num . dMnfcus, Porih 4 Pori s .« Er mas, Jms; Trtni Pss. C hi J. z i.z g ji Pelin* Ege L Cap. ii; Parabi Schor. 32 Vlyfsis Aldrouandi fuiflfc. Cjeteritn nunquid vel Hermolao,vel illis fit afientiendum,fuo proprio loco ventillabimiis. L Vitulum autem,Grabci noftri temporis yMffxa.pi nominantj^op-me Varinofunt vitul*,qu* paulo adultiores fačfa*, SduaAaz dicantur (neutras aut Venerem, autiugum cxpertes efte aitj adul- tx demtrni /3bc, id eft vaccar. Hefychio quoque repriz eft 1 noyvbz / 3 f,yoo-yozJdyaAiz.A ere pr iz mininolicet, vox diminutiua fit rrepra^ in mafeulino gen ere, ab hacrurfus 7roprdxiov , id eft paruus vitulusfiuuenailus. Gefnerus are pne dici ait pro arcpiz abundante litera T. erepiz anteim. abHenricoStephanoredditur vitulus, vitula&iuuencus &iuuenca. Meminit,inquitSui- dasaiferensTo / p/e?,exponenfq;r^e;/9o*«?jjt4o / cr^o/.Vtiturautcm Homerus,in Odyfl.dicens:aypat;Ao/ TTopnz erepi /Sas dyiAaiaz- Dicitur aute Trop^iccudiun Varinum 7ra pa. r tw 7ropetav,id eft ab itinere. Suidas vero & Etymologus de hac vcce feribunt fic: aro pr iz ti y.ixpa ,6Szf ap^ayivn vvv rlnz xara vo y,o v 7rop&az,v£ 1 Sana At g n a, p’m 7ropwt&cu Svvauivn . id eft iuuenca qu* iam poteft viam ingredi. Gefnerus Tropin a par vocehebraicadeduci pofle arbitraur. Lptvdz Hesychius, & Varinus expo- nun trs«? /S«s. Ep tvaSiz vero ipfi funt oAvvGoi y ffv%cudpp'wtg , ideftficus mares . Et Nicaud.er caprificuarboreficvocat, que& s’pmbV&epWn'ocatur.Quavtraq;voce vtitur Theophraftus. itemrp We>&spWc. M oy 1 Acu oz quoq ; Gloflbgraphovituluseft. Haud fcio an ;i yoyozM eft la- F bor,fiueamumna. Cum annum adimpleuit »V/? vocatur,vt Varinusdocet his verbis. Grabci d v iv vocant rtw ivtavmdlav xat uovov 'Ive z «Va/3a's,id eft bouem anniculam. Eft & Hefychio dvig anni- cuh,nviz enim exponit žWiWc,vt Scholiaftes Homeri in Emili quodam cum hoc eius loco: 2 o/ Seni eyd pe^to/S ovv m 'tv, ivpvuira7rov hSumleju, lu>H7rcu V7re (vydv viyayiv dvnp , ideft T ibi autem egofacnficabo luuencum komam Jati fronte a Indcmitam,quam nondumfub iti gum duxit vir. Exponunt & Lexicographi mtoz,nAet^vm. rip»V Hefychio, & Varino eft taurus. Suidavero arpnv & 7rpiwV,nihil quam eminentior montispars eft. Henricus Stephanus monet eo loco pro rrplw iq feribendum efte ^-p>j«r«c.Eidem Varino'x/AA/| exponitur bos, aut agnus,qui alterum cornu peruer fum habet,& zoA*j@o 7 Asu } tauri . Ita & Hefychiushabet K opcovioz bos,cuicornuafuntlunata,vt Ko pavoz taurus op^ozipag eifdem.P&V fecundum Io; Tzetzen,genuseft taurorum Scythicorum,&p« aoyAvtpiz cxponkravpoyAvt>iz- Etymologus Pellam vrbenr Macedoni*, nomen boui acceptum re- ferre lčribit,quoniam ab eo ftt inuenta rriAAnv enim,inquit,vocant bouem coloris nigri,vt pelian G afinum.Kracfa.Aov etfi vox gcnerica,& fimpliciter beftiam,aut animantem fignificet, pracipue au- temaquaticam,vt Aftrophanisait Scholiaftes; Aefchylus tamen bouesvocat xvd>SaAct. Apud cum enim Promethus vinčfus dicit Kafiv^a 7rpa>roziv ‘Cvpdifft KVtbSaAa , ZivyAcufft SovAivovrat cd>yaff'tv G\ b7rcoz dvnr ciz y>tyWm SidSeyot uopGn/udrcov y iv tov G\ Ac boues ibi intelligi,patereait Hcn ricus Stephanus,exhis qua feguuiiEd« dpyarar vya.yov 91 Arnove 'bT7r«c.Sini]literispac!' quodbbet quide eft animal, qucdimmolatur, fedperexcellentiam tamen intelligitur bos, vt Varinustefta- tur.Hebrad vitulu vocant egel, fed tunecu quinq; punctis feribi Santes Pagninus ait,eflcq; qui uo- lunt intelligi vitulum plauftralem,ipfe autem varia citat Sacra? Scnipturte loca, in quibus iimplici- ter pro vitulo accipitur: item vbi in foeminino genere pro vitula; oflenditcj; etiam plauftrum iigni ficare,nimirum a rotunditate,eum egel in fua radice fit teres.Rabbi Salomon, & Abraham Efra e- gel interpretantur vnius anni boue,ne quis vertat primi anni. Par item his eft iuuencus,imo, inquit Pagninus, & fenex, fecundum Rab Dauid in libro radieum vocatur parded cx contextu Sacrarum litterarum vidctur,quod non efset magnus in annis. Paruus vccatur egel,vitulus. Quidam ad pa¬ rah reducunt, oui fcilicet iam prolificet,vbi vitulus efse defijt. Talmudici ,vt hic citat Kimchfifa- H ciunttriennem. Vulgo vocatur taurus. Eft autem ^tatis medi* inter vitulum,& bouem. In£xo- do feribitur, Accipe par vnum filium bouis, id eft iuucncu: cx quo videtur quod non efset magnus in annis: vel hoc dixit ad diferimen fenioris. Hieronymus: tolle vitulum de armento. Ra L bi Sa- lomoth etiam exponit vitulum, ita ib ibens, Accipe parad expiandum opus egelfivituli;qui eft par. Et Rabbi Abraham in cummentarijs,quia dixit par &c. figniricat,quod non erat magnus. Et fic di cun tur lilij columb*,& hircus capraru. Adfert deinceps Pagninus aliquot loca,in quibus par pro iuuenco vfurpatur. Focmininum vero parah interpretaturiuuencam,& vaccam. Hieronymusetia vitulum reddidit: fed pro fignificatione vacc* aliquot recitat authoritates, fic & parah basan id eft,pra?pinguesvacc*,atq; ita metaphorice appellanturdelicata?,& primari* fcemina? iuxta Kirn- chi Harnos 4. ficut & alias inueuias tauros populorum appellari potentes,& duces populoi u. Gef¬ nerus par ait efse bouem, & iuuencum fiue vitulum fignificare non putat, nifi ben bakar addatur. Schor quoq; Hebr*is bos eft,vel taurus, Sic autem quidam tefte eodem Pagnino,iam habitiorem & era more m bouem diftento corpore plenum, iufta iam *tate & magnitudine dici putant. E- gcl,inqifit eft vitulus ,par iuuencus iam adultior,cum gcnerat,6c frubtificat. Schor taurus.iam pic De Quadrupedibus Bilulcis. Lib. 1. ,3 3 A ne diftentus 3 & compa&us. Explodit etiam quod quidam recentiorescuriofiores hinc putent lliae Serapis vn- lem dičtum ifchorin in radice ifchor. Haud dilparis etiam efse curiofitatis 3 quod Serapin hinc dičtu de diftut. putant,quali bouis faciem,& id praua imitatione Aegyptios a Iofeph lumplifse 3 qui cum fua tami- lia iilichouesimmolarit; quod &poftea Ifraelita: in delerto 3 & fub leroboam funtfecutiquali efšet Apis bos e coelo delapfus. quod boues in facrificijs igni crelitus delapfc confumercntur. Aeq; friget,quod quidam Serahn ab vrendo 3 a shorap 3 alij quali egelir apimparuum afpedudicium pu tant .• quod Patriarcha? Chriftum 3 vt puerum fide afpiceret:Malim hac in re txternos lequi fcripto- res,& D. Auguftinum de Ciuitate Dei 3 quam friuolis,& incertis vti coniečturis, Hac ide. In ge- Lib.ii. e. /, nelijvbi dicitur Et fait mthi Schor (bos ) & 4/fo/o- 3 intelligi debet in plurali 3 pro ruerunt mihi boues Cap. $ %. & afini: funt enim nomina fpecierum 3 & collečtiua. In alio vero eiufdem libri loco, nimirum ifto: Cap. 49. Subneruauerunt 5 'r^ i quidam bouem 3 nonulli murum expofuerunt.Rabbi IahacobfiliusElhazar putat efse cognomentum dominatoris: ncut,^^ alias fcriptura magnos principes vocat arietes 3 & Cap. $3. hircos. Sic<\^ inDeuteron.Iofephbouemappellauit 3 obeiusamplaimmfgmtudinem. Nonde funt qui bouem 3 vt fonat,exponant 3 quod beftiaseneruarent: Quamuis enim eorum oues,& boues £ & afinos ceperintjfieri poteft, vt parte ceperint 3 partem fubneruauerint 3 quia oneri illis fiiifset ab- ducereomnesbeftiasvrbis 3 cumabirenttanquamfugientes. Quidam recenticrum fic vertunt,pro libidine fua euerterut propugnaculum,vt lit idem cum Schor,qued exponunt aEdihcium,vnde pro- jTp!citur,vel quid foras cxtenditur 3 & procurrit per omnes commifsurascompačtunu Sc more bouis completu,propugnaculu 3 promoiitorium.Monet uero Pagninus Chakftum magis efse hoc nome 3 cum pro Hebraro humah murus 3 paflimChaIda:us interpres fchor,& Schora dicat.Schorpro boue 7 - au m in plurali vau mouetur. T«u 3 ut uit Rabbi Dauid in libreradicu eft bes fylucftris 3 urum ahj,alij tu- roneuocant. ConnumeraturinteranimaliaIcra 3 quoruefusc6ceditur.Perantiphralinquidamdi- Cap. t \a čfcu uolunt J quod fc circufcribi non patiaturmel a ftupiditate. In Deuteronomio utau & bos fylue- ftrisjleptuaginta b\'tryzjd eft 3 Qrygem 3 & inueifis 3 id eft tranlpofitis litteris Catua 3 licut bos lylue- ftris in reti 3 D. Hiernnymus,licutoryx illaqueatus 3 feptuaginta 3 licut beta femicočta, R. Abmh in. Comment. genus auis efse feribit. Sed m Deuteron. con/tat genus efse animalis, cum in ter minora animaha annumerctur 3 &;demlitt.;U 3 &tuifecundum R. Scir m.& R. Dauid.Portoillud Chal- deor. Deuteron. R. Sol. exponitbouemfylueftrem.Quod uerb attinetad Aben Hetzram 3 hmpli- C citerhabetinftarauis 3 it. utiiiud poffttaccipiueldeauemgcnere 3 uei ad emohiendamcompara- Bakar. tionem. Bakar etiam cxponitur bos. Pagninus alijnue generale nomen leu colle&iuum efte vo- lunt, comple&cns armenta ideft maiora animantia 3 quce gregatim p t , fcuntur 3 vt berns, vaccas 3 vi- Becoris di- tulos. Sacrse enim litera? pccusdiftinguunt in duo gentra, maiora videlicet & minora animantia ^ mčit0 in f* quadrupeda 3 & minora vocant tzon 3 ideft,greges, maiora bakar 3 ideft 3 armcnta.Bakar autem ab in- fpečtione nomen accepit 3 curaque & inquiiitione hominum 3 quba hominum gubematione opus habeant. Pagninus muita faera; lcriptur« loca produčit j inquibuspriuatimproboue accipitur; aitquc confundi cum plurali nominis mane (hoc enim etiam hgnificut> < 3 ^^ mane inquireic 3 ) ftd fenfus 3 inquit 3 id facile diftinxerit: & Hamos.6.1 2. nam ar ubit m bakarim x ideft bobus 3 . D.Hiero- n y m us in bubalis: A bakar fit verbum in coniugaticne Kal,quod lignit cat pafcere bcues.H., n n s 7 * 14. Kon firm propheta &c. fed bukar 3 ideft pafcens boues, ideft armentarius > vt diuus tr.mftulit Hieronymus 3 quafiinquirens&curansarmenta.Abirlignificatrobuftum 3 6^ perexcellendam Sc a ntonomafiam abarim numero plurali Plah 2 2. exponitur pro taurisrobuftis: lunt tamen qui ca- ballos reddunt. Meria genus efte aiunt boum maiorum 3 bubalum. Sunt qui bene faginataspccu- Ddes,-ut boues oues intelligant: uocem enim marah faginate lignificare feribunt rabini himhi> & Salamon in commentarijs Atnos. 5.D.Hieronymus pinguia uertit. Abraham tx fententia R.-.b. Alepb. Saadiaedicitanimal eftemaiusboue 3 quodinhifceregionibusnon extet. Eft& Alcphbos He- bra?is 3 d docilitate & aftuefačtione ad labores lic didus 3 vt Gefncro videtur. Eft vero & aleph dux ftuedučtor,quialijspra?eft 3 rečtor. Hebrai dočtoresinquiunt aleph ideft ducesa rege tantum dir- ferre, Sc eo inferiorem efte corona. Veriim Pagninus generalius efte ait, vt lignifteeturhcc liomi- ne quifquiseft alicui tanquamc £nyb<;, quem vt magiftrum reueietur 3 & fequiturinomnibus 3 vnde pteTcipuum quoque&intimumamicumlignificat 3 exquoquispendet 3 &cuiusconlilioatque au- thoritate velut pneeunte agit omnia, quali dočtorem dicas 3 & verbum aleph docere lignificat.Hcc Bfal /jr. nomine Dauid Achithophelem appellat 3 quali prarccptorcm & magiftrum fuum.Hinc houcm etia dičtum putarim 3 inquit 3 quod in gregibushoefit maximum animans 3 potiusquam a manfuetudine aut aftuefadione cum alijsiHinc & plimam alphabeti literam aleph quidam dičfam putant 3 quod velut dux easteras prarcedat, vela miiienario numero, quem quoque lignificat quod poft ablolutas alphabetiliteras ad reliquos numeroslignilicandos, ad milledelignanda,litad initium alphabeti t^deundum. Sit Pagninus. C^ttrum cum aleph vti ipfo etiam tefte 3 fit quoque familia/ic appd- Vljfsis Alclrouandi Afoha. Tbtbi o Bos An iume ?*A$eendus. Lib.lJ.S' 9 - jp'č>./£' iaj 34 >i> latajUtlplc ait, qudd millia, ideft muki lint in ea,bos fbitc fic quoque appclhri p 6 fuen’t 5 tanquafii E omni familia’pra? merišnceeflarius. Vtcunquc eft, Grammatici Grad alpha fimilitcr txponunt caput houis, q-uod aids vno vocabuio / 3 a*p*t'&v appellatur. Bos Chaldais eft tor,a qua vocc Gra* cos & Latinostaurmr.disiilc dočli arbitrantur. Inuenitur & tora apud rcecnt-iores J & torata farni- ni gescris. Matthaus Syluaticus taurcxponit taurum, nimirum ex AraBico dialedo. &{Šnvtv 6 Sy roriuri lingua eft vaeca;qua dače, vt fuo dicetur loco,Cadinus Thebas condidit.Antequam mo¬ do aiianrm nationum nomentiaturas btibuio genefi attri butaš addueam j non erit prater noftrum mftitutum,inqairere,r.unquid bosqaoque iumentum dici pbffit. Neg.it id VipiVnus ad adiiitium edidtmay& Pomponiusdc verborum fignificatione ait armentoruria nomincmagis bouescondne- ri,qium iumentorum.His quoque Piinius faucrc videtur,iumentum dc equino potius gregequam de bubulo dici indicans h is vcrbis: I ume ntor um fimim 'ejnidam bubulo prafcrdnt. ftalicubi qiioq» eruum bubus& iumentis vtiiiflimum-effe tradit. Cateriimhac in re Piinius fibi param conftans eft nam paulo antc dixerat: T ranf^adams cmeriš &hominum in gradiente iaborem tem pr ant. Vnde cr iumcntaap tellatur ab c o , ctuod iuuent homines.Sunt enim magnat um virium animalist, irt quan m is modo V ar- ro armenta bcucs voerri voluerit, quali aramenta tertiailitora iubiata,taram annentum tefte Fe- fto,omnc id genus pecoris dicitur,quod dl idoneum ad opus armoruimvt funt equi ac boueSjiiam Cquis in beilum curritur, dypei vero bourn corijs armantur. Gneči proprium vocabulum, qnod eouidem noui, quod iumento vd annento reipondearuion videntur habere,nan:que Krbccomue illud denotare videtur pecus , in quo veterum polita; erantdiuiti.T,vtne men ipfum indicat,dicitur enim *r»yoctefte Euftathic dn-br»g *Tjj • armenta intelligit. Sed plura dehac vocedicemus inouc. Adrianus Turncbusfcribit fcfeani- maduertifle Accium dixilfe cornutosprocornutis & aratoribus bobus, fine boum tamen adie&io- ne; Sunt autem ha^c Adi j verba: P or te ant e auroram radi or um ar de n tem indicem Cum fon o in fegetem agreštes cornutos cicnt > Vt rorulentos ferro terrasvuidas Profa n dani > glebafjuc aru o ex m o Hi c xcitcnt. Quemadmodum modo vt Athanisin primo rerum Sicularum teftatur,referente Athena’o,Diony- fius bouem appellabat yporciv ideft teliuris aratorem, quo fenfu etiam yaib$didus eft, ita etiam fivyos> quo communiter nomine iugum intdligkur,biga ite,trigar & quadrig.t,adeoque quoduis vehiculDjpro iplis quoq; bobus ac generalius pro armentis fumitur. Bouem Itali boue dicunt,vel • . . - Jglj- Ijb.29. c. a. Cornutns. lib*f De Quadrupedibus Bifulcis. Lih. I. 3 5 A bite 3 alicubi tamen etiam,vt apud nos bo, Galli buefi, Hifpani buey,Germani cchs & rind 3 Belgis "Norina a- os, Angli ope, forte quafi opcra,autopes,oballata faperationem: Illyrijs Vviil.Taumm Itali 1 'c- 'inv um n* braica voce toro,ru Rici noftri etiam bd:Galli rorcau, Hifpani toro,buy reziojGermanisStier^baiT Ur ' nv ' n • V arren: m u m melftier 3 V vucher ft i er,buli en, Ikl ga? fimiliter Stier,& vt Adrianus Iuni.us annotat, in fuo nomenclatore, varning,varre, bulic, Angli bulle, IUyrij iuneczi quafi lunice m, aut luucn- tum. Vaccaapud Italos duplejc nomen 3 cas enim qua boum munere ftmguntur, laborcs noftros arando dc trahendo adiuuantes, iugales non incongrue dicendas,vel fimplicitcr vaccas dicunt,vel ab officio va cehe da tirare, qua vero fbli ineubunt proli & iačjtis tantum vfiim prabčt bergaminas, voc^bulo j vt Nicol.Erythra?us credit Germanico,qtiafi mo ran a s, fare vt ipfe ait,quod gregatim in motibus pafcantur, Bergli aute Germanis tam fuperioribus quam inferioribus montem fignificat, Varro matrice? vocatded & fruduarias rede dici pofle Calius arbitratur, Galli?vacca fitnpliciter eft vacche,Hifpanis vaca,GermanisKu,aut Kuhe,BelgisKoe,Angliscorre; in Infula Madagaskar fiue S. Laurentij agomba. Vitulus nobis vitello, (vitula 3 vitella) Gaiiis eft uaeu, Hifpanis ternera, nimirum a teneritudinc, Germanis Calb,Belgiscalf, Anglis Calfe Joann.es Goropiu? Calfappel- Eib. u (r „ B lari uitulum fcribit,quaficalief,ideft 3 inquit,pulchrauita,acalfcdicet &lef,quod idem eft, quod matben pinchre & iucunde uiuo. Dici autem calffere de omni maiore pecore in prima & viridi etate con- liituto, quotemporelafciniendopulehrumnobis exhibet,atque iucundum fpedaculum ^ & quaii florem ipfius atatis. Cal vero antiquiflunam vocem pro pulehro vfurpatam, cimi muita alia^tum potiffmium Hebraorum etiam indicapcal & Gracorum xaAo;. Sed fortaffisculici indicabit vi- tam robuftam,cum fit calfideft vitulus in robuftiffirniim animai euafurus. Solcnt enim Belgarutp plurima vocabula iimerfa in contrariam plane torqueri fignificationem.- Calf autem fi retro legaš, habebis flac,iddt imhecillum,& debile, vnde Latini flaccidum quoque efformarunt, luuepcus no¬ bis vulgo eft maniuolo,manzo vero bosiam addultus,f& čarnedi manzo caro bubula) vterque,ni fallor ab o {lici o, manzuolo quafi ad terram excolendam iam proxime fit futurus idoneus, manzo qui eam iam čdlit. Manfiim enim nonnulli tefte Roberto Cenali, terram e/Te affeuerant cultura Man funt annua vnius aratri capacem,circiter viginti iugera continentem. Sic & iuuenca nobis eft manzuo- * la. Galli, quoad obferuarelieuit,proprium vocabulum non habent,fed circumlcribunt ieune be- ftevocantes ideft beftia m aut animai iuuenile,fi mas eft, fifemina ieune vacche; fimiliter faciunt C H ifpanijquibusbuey nouilloiuuencum ,vachillaverd iuuencarn fignificat. Germani marem Zeiu ochs, feminam Zeitkudicunt,Belgteveerfe authoeckelingabangulo,folentenim BelgsfjHollan- di & Frifij iuuencas a f'oetis,& qu£ mulgentur3feperare3& in poftremum locum in angulos lbabulo« rum reijcere,tanquam adhuc inutiles. Angli iuuencum a ionge oxe ? iuuencam hefiar dicunt, GENVS. FORMA. DESCKiPTIO. O V E M ex genere efTebifulcorum,hoc eft3quorum ungula bifulca eft, fiue bifida, ex ipfamet clarum eft autopfia,& ex veterani qucque tefiificationibus. Hippopota- mi> inquit Plinius, vnguU bm£,c]itales bubns. Ouidius in metamorphofi. l 3 ulucreumque folum pedepulfauere bifulco . Qua? autem fit ca in ipfa ungula cauitas,de qua fic meminit Laertius:Qujdam De- t , metnoauthoretradunt Epimenidem acciperefolitumanymphiscibum ,eumqueintrabouisim- „ D gulam feruate, mihi hadenus non fatis conftat. Quidam author obfcurus ungulam tradit, nifi in det vt nutri utero abfoluatur, moriturum ipfum animai: fcireque intereft / 2 ob$ ttoScl ab Atticis uocari ? uiuentis tuu pedengmortui autem fomv 7 t6£cl, ut Ammonius & Varinus obfemarunt. Cum uerd bifulcorum Cornuu va- alia cornigera fjnt, aiia acornia,bos ex cornigeris eft,itcm uacca & taurus, diffimilia tamen gerunt rietas. cornua,nequeetiam a’que robufta, Tauris teftePlinio minora tenuioraque3quam funtbubus. Et L/Ar z.c.i 9. Democritus, vt citat Atlianus,bubulo pccor i caftrato, ait tortuofa,graciha,& longa nafci cornua; contra teftibus pnedito euafči fecundum radicem crafla, reda, minufque profila. Idem Aelianus de taurorum cornibus fic feribit: Cornua tauris omnibus rigida & minime flexibilia exiftunt,eam- Lib.r, c. 5 o, que ob rem cornibus perinde armati furibunde appettint,atque homines armis hoftes feriunt.Ari- „ ftoteles quoque de caftratis loquenshominibus3eos ita commutari tradit,ut etiam cceterorum ani- Seči, /o„ niantium qua?cunque caftrata j nam & tauros & uerueces fua cornua e contrario genere, quod fic- Probl.38, nuna’ quoque eoruni contra quam mares armentur cornibus: itaque illos rnaiora excifos gerere, bos minores. Idem Arifloteles in eadem mox rurfus fedione eandem dubitationem loluit,cur bo- P robi. 5 6. Res caftrati rnaiora gerant cornua. Cur fpadones (inquit calui cfle nequeunt $ An eo quod mul- ,, mm cerebri obtinent, quod fane his contingit,quia rem uenereanr noivagunnfemen enim labi per „ 3ns-legerat,& alibi decornu, ideft corneafubftantia vngularup mprudenter, ac preči pitanter copu- lafte.Quid enim vngulis cu cornibuscapitis i ta co m 11 h c, v t h a?c illis attritis inungi debeantbCornu autemvocahulam propterfubftanti« bmilitudinem ad vngulas transrertur. Virgilius de equo: S oh do grauiter fonat vžigala cor nu . \ nde & equi cornipedes poetis funt didi; In eandem fcillam incidiffe ad učiti quofdam Gram- B mancos Grccos. Vbinamq- Dionyfius Afer vraivet mpcovvgct cognominat,$choliafteseiusno expo- mt co? nupcdc(ficut aliasetiam Latini poete« Pana vod tat capripcdcm &femicapru, fed 6 %vx,'tpw, iddb pili acata idtkpitt habeat cornua: Hax enim eius lunt verba, čk r« ovv%o$ hravdet bftfafilczSn- •Ak!'t d& j ixlld or« dmpuowp\a.v op«5 pdfatv. DifFerunt modo cornua bou in propria lunipta ftgnifi- 1 ano ne, ftgivra, (i t u & numero.Quoru cornua fuidurrt reilexa funt. Litini j Seruio vocatur, vt Iunius annotatut m (uo nonaenclatorcdlnuofi vero, quoru cornua in diuedum tendiint. Apud Ncuros,bo- bus in hmmeris cornua ede Ari do teles teftatur tefte Acliano. Coluniella inutilos dici ait,qui corni- bus carčuf.fcd & line cornibus haberi naturaliter mox fuo ioco patcbit,.vbfomnesbou difterentias tecitabrmuspro regionn ratione,in quibushabitant. lpfum antena animal,vtpcte domeitieum, & v mqfifterra.ru m notilfimu non attinet defcribere,& li quis vel it, inutilem fnmpturui fueritlaborem imtVvBabtiarn ad{W7dtgpropter nimirum coloris varietate:Namquamuis Ariftoteles inquiat bo- qu« non-genercjVt pauo, fed parte tantiim variant: mirauda tamen htec eft varietas,vt toHerfe iint diderantie,qaot loca,vbi nafcuntur:vt cornuum quoq 3 - diueriitatem fubticeam,de qua iaha dMitiUs. Pilum gerit hoc animal,qui quotannis,vt ait Ariftoteles, decidit.Tenuiorem eu efle C quam Siiurft 3 idS aiicubi aireritjadditaratione^uod coriu bouis litdenfius,quamfuum,&ided ex~ 'cremcnta,que exeiirit per denliores mcatus,eflc tenuiora qu,im qu« per laxiores.Quauis aute den- fum fit eius corium in rotO corpore,in ceruice tamen & dorlb id durius denliufque habetur,vti & in ouibus,& peculiari nominc 4 appellatur,ita didti vt Euftathius affirmat, quonia cx ipfo dvi- jSnaT7o ( «Aa,ideft feruefačlo fit« zoM«, ideft, gluten. Vnde metaphonce ko?-?.o7tci<; dičtos tradunt exoletos & c.dlolos pueros,tBc d*xA»ps; ^ rr^prjSrzoTa.; 7raiikx<;,{ cu,vt Hefychius tradit,ry? ctz M- p«? tore p rrv crziam Trcio^gokag^mt tu z azcAcig-ctivovTag inri pay wa,lupra ctatis vigore libidinatCS,vn- de & zoMo7rob)azTng,qiu pueris exoletis & durioribus inhiat. Varinus veto collopas Gr«cis vocari ait Gor * a duriora circa ceruicem fuu & taurorum,cx quibus,iaquit fiunt zoEKu/Sc/ dieti,ideft,claui- cul bquibus remittutur & intendutur fides in citata.Sed & x.o?^m ctfi glutinum fignificet, accipitur ctu ab Hefychio pro pelle bouis in dorio, vnde quoquc pracipue glutinum confidebaut. Ceruices 1 tablic ob corij duritiem ad iugu natas ex Cicerone dixirnus, tum vires humerorum Sc latitudines auaratra extrahenda. Qu«in colloconfpicitur reduplicatio favzAoz appellatur,vtait Varinus. ■* iippocrates author eft,boui craflam efte labrorum prommentiam,craftam item & obtulam fuper- Hain maxillam,ideoque in breues herbas fubijcere non pofle. Cum enim dixiflet,emarcefcere hoc anmial maxime vitima hyeme, huius rei velut rationem agglutinans, inquit: Rede enim fcripfit L*0)nerus,exomni pecorcboucs tempore hoc maximepati, atqucinterbouesquiarant,ciun hye- laborent: hi s igitur maxime artieuius excidit,quoniam m:ixime extenuantur. Namque aliud pecus pafcere exiguas herbas poteft: bos non item,priufcjuam grandiores fiant. Aliud enim pcciis tenuem habet labrorumprominentiam,tenucsitem malas: bobuscontra labrorum prominentia_. ‘crafta dbmal« item hebetes,ac craftir,atque ideo eidguis herbis non poftimt eas fubi jcere. Deindc etiam Hippocrates Homerum citat, quod ver bobus grarum efte fcripferjt, cum illis grandior her- ba iucundiftimafit. Vere enim herbmpotiftimiim augentur, molliorefque quam reliquisanni tem- poribus exiftunt, quctn Hippocratis fočum cxplanans Galenus, inquit. Herc quidem pafcere cxi- guas herbas pofliint, cuiufmodi funt cqui,afini,muli:at cx ij$qu« ab vna tantiim parte funt denta- v u,illa duntaxat, quibuslabri prominentia tenuiseft.Atque idcirco inter animalia,qu« herbis ve- icuntur,foli boues, hyemc paftu indigent,quoniam nequčunt exiguam herbam aut capza^irddeft dentibus ablcindere,aut labris prehendere. Boues enim non habent labra ita tenuia,vt exigua her- b im circumplieare atq; comprehendere poffint J quemadmodum & capi e & oucs. Herc tria aninia- Lum genera multifidos pedes habt^fed iolidi pedis funt,qiue vtrimq> funt dttata.In qua fane Ga- D leni Cornuu na- tura. Comu d vngula. Pan c ero ■ - nux. CornuU dif- ferentm • Lib.p.c.}. Boum diuer Jitas. ‘Pilus. S tli. r o. P robi. 6 z. S. de gene-- rat. c. 3 . Corium vbi durius. Collops. Colla . Lib. de arti - cul. Labiorunt-. prominetia. j, Bos cur e- ,j xiguas her »bas pafce- ,,re neque - »at. 3) 3i 33 35 35 & G akni mm tmendaius » Frens. Oflfumcapt » Us qua dm riora. Octili , Lingun . Palear. Dentes . Lib.it . cap. 3 ytrimq; dentata funt 3 foiipeda funt: quamobrein hc legendum putarim; led foiidi ped is qu* lunt 3 vtrimq; iunt dentatao Frontem ime tauri ime bouis imagine Y ligurari QpliUs apnotauit telic Iacobo Da- leehampioinfuisannotamentis inPfiniiim. Dctnocritus^vt Arilto teles& Aelianusannotarunt > bouesdioc elt 3 exečlos iatiorcm tauris frontem habere dixit.Nam hic ibidem c um mulce fint ven^, ab ijs olfa dilatari, d mul & cornuumerupdonem, quoniam cralfior exiilat, frontis latitudinem* prornouere: caftratis vcro 3 quod ledes cornuum & initium enalčcnd i perparuum habeat circulum, minus dilatari hanc partem, Inter vtrumque £ornuqnaxima ollium cit durities 3 itaq; iniuri j s valdc reliltens, ac fračtu contumax: quod non latuit Virgiiium, cum Entclli fummatn in brachio poten- tiam indicaturusu'ta in eum locutn carltus illililfe aiferit, vt ad cerebrum vfque ičtus pcnctrarct: (jr aduerfiČontra Hetit oraiuuenci , flm donum a s tab at pugna > durofefue reducia Librauit dextra medi a inter cornua čast us , F Arduus, ejf 'raftoque illifit in o/da cerebro . Oculos habent teli e Arillotele nigros 3 kem latos & planeš; quales 3 qui ex nobis habent 3 bubulis fi- tnilesexilfcimari Adamantius ait:quosceupulchroscomendant 3 cicbroquecelebranturab Homc- ro in Iunone: Lingua longa 3 lata & afpera:hanc boui auulfam per totam diem palpitare 3 Cardanu$ feribit. Scaligerredditrationem. Boui,inquicns 3 uaturavegetocrafiiorfanguis,quielletcaloris fundamentum 3 diu conclufus fuit. Palear feu potius palearia vocantur pelles ill* 3 cu* ex gutturc boumdppendent 3 quali pellearia . Haxfoitaflisintelligit his verbis Varinus; Ao>ydAiov, rd>v j3oay v7to to Tpd^v^ovya,XcLff/xa .: ellque ipii etiam \arydviov parscorpons. Dentes eislunt continui J <3^ bis 3 inquitArillotcles, mutantur» Mutantautem Limi,vtaitPliidus, Superioridentium ordino carentjidell primoribus quatuor 3 ; deoq; ruminant, Robur in mordendo pro corporis moliš ratione haud magnum ell 3 vt docet Gaknus his verbis: Alinis vero & bobus & luibus 3 & (vt fiimpiiciter dk cam,) auibusmaxillaell magna,{olustemporalismufculuselt maximusproportionc magnitudi- nis iplius maxill^ 3 no t-men robullus quidem 3 que)nadmodu lortibus & ferocibus.Na propter duo ha’c temporales mufculos natura magnos eificit,cb aelionisin mordendo robur 3 & magnitudinem G maxiilat inferioris: cuius gratia cum eflent hičti,illius tu ačlionijtum confiructioni iure fuerunt co- fentanei. Cum igitur dentes ferratos habentibus robur in mordendo inht J maximus limul & fortif- limus ipfis mufculus extitit:veriim maximus tantiim 3 non etia neruolus atqj robuftus 3 neq; in agen¬ do praepotens 3 in bebus ell 3 alinisac fuibus 3 atq; alijs animalibus 3 quie maxillam quidem inferiore habent magnam 3 in mordendo tamen nuHum e ; s elt robur dati us enim fuit magna maxillam a m a gno mufculo moueri. Hax illc 3 cui tamen ratio aduerfari videtur 3 cum equus 3 a|inus & bos durilli- mas corrodant ltipulas,& fus in dentibus fua agnofcat arma 3 quibus non folinn le ipfam tuetur 3 ied & alijs etiam plurimu lit noxia 3 vt in Apri hifccriapatebit.Inguinisfiue penis tanta ell tentigo ac duntia 3 vt li contingat 3 vt initurus vaccam ab naturali aberrauerit loco,eam illam, in qua occurla- ritjpartem vulneret 3 ncn fecus ac II telo er m acuto impctijlTet. Vacce mammas habent inter femo- ra 3 binasvthabet Arilloteles 3 quatuorvt Plinius 3 lingLilispapillis 3 quashabetquatuor 3 telic etiam Arillotele, mammam 3 vt apparet 3 tribuens. Cur autem ea parte mammas gerant ,caulam elfe phi- lofoplms air,quod bubulum genus 3 aliaq; ruminantia lurfum verlus capiant corporis lili ineremen- ta:itaq i vbi conflunium & copia excrementi fanguinis 3 qui lecus fanč, inquit, infra dl 3 &circa ef- H fluentis materi*ollia 3 ibi mammaspolitas elle. Vide etiam in prolegomenis 3 vbi quoq; de vcntii-. bus eorum muka diximus. Sunt autem vt in rnagno animali decuit 3 maxima’ 3 quamobrem per- quam appofite Martialis mammof* mulieris vbera ijsalfimalat 3 dum ait: T astri no po ter as pectus conslnngere tergOj Ftam pelhs mammas non capit ifla tu as. Podicem hiarp innuit Horatius in Epodo 3 vetul* cuiufdam libidinof* hiantem anu illi aflimilans? Htetrj; turpisinter aridas nates Podex T/elut cruda bouis , ide(l 3 dure aut indomite 3 vt Porphyrio exponit J fed placet Afccntij cxpolitio 3 male digerentis 3 ideo^> que alui flujtum patientis. Tenor cauda: longus cit, pili brcues 3 centra ac equis, vt ait etiam Ari- ftotdes. Plinius caulem vocat. Horum caudis 3 inquit 3 ell longilfnnus caulis 3 atque in vna parto hirtus, intima nimirum, vt oftendit paulo inferius. Leom inf m a parte fetofus, •vt bubus (/fona. Bouislaryngisanatomemnecnonetiaanditusorganorum,diligenter.admodumdccetluliusCak ^ C1 ! ^ s .^ accntlnus ^ anc q u epriorem partem etiam Fabritius ab Aquapendente. Caro ficca elt & atrabiliaria.Nerui etfi bobus etiarp duri & robulti 3 tauri tamen potiflimum lierucfl nuneupatur* 5? durio- , De QuadrupediBus Biiulck Lib. I. 39 A' durionbus qudm caftrati neruis ceiebrutur.Horum quoquc fanguis' fibris refertus eft, IjJeocji om- nium cclcrrime coit & durefcir tefte Ariftordc,qui Sc alias ait:Tauro & afino, inter ea qua? animal generanpcraftiftimus & nigcrrimus languis eft.De venenofa cius natura Jfuo loco dicemus. Bos la¬ guni habet fe ra o ris articulum magis quam alia animalia & ob id etiam magis quam alia pedem_. t ra hit, maxime cu macilentus eft & fenex; Quamobrem Poeta? Gra?a de cledioribus bobus loque- tes fcpenumero vocant dA/Veda? , ideft }kxipedes, fiue flexis pedibus incedentes,quafi veloces, vt Varinus exponit. Seruius hoc fenfu Virgilium ait dixifle: Errabunda boum vcFiigia . Sed & mu- bereš dA/Vo Ji$ dicuntur ab Eupolide,cha r»V tvkicnv tw /uipav,vt ex Paufania Euftathius recitat,id¬ eft , vt vulgare Lexicon interpretatur, quod fafcicntur, vt loquitur Spartianus,vcl falciolis femora implicent. Eodem quoquc fenfu idem Poeta boues s A /xe$ vocat,quo ^AkroJ^vel quorum 1 utira- gines commode voluuntur autileduutur, vel s Amc vocat nigros, fieut i Ar,tov uScop uigram inter- pretantur aquam,vel qui cornua habent iAizoetSti hoc eft intorta,quam interpretationem fere om- nes fequuntur interpretes Latini,& nos fuo loco. Lapillum vulgo feruntur geftare in capite,eumq; fi nečem ti mcant,cxpuere: D. Auguftinus nonfolum in capite ait habere lapillos, fed & mreni- B bus. Dc iftiufnodi lapillis dicam in vfu in medicina, vbi & de lapillo in vehcuia fellis. Non fc- mel a medicis os de corde ccrui preeferibi videas,quod multi,vt fuo loco patebit,rident,& pro co os de corde bouis vfurpari inquiunt. Bouemautein in corde os habere manifefto teftatur Pliriius his verbis. In c qu or urn corde (jr boum ojja reperiuntur inierdum, led Ariftotdes fic ait: C or fine of]e cffe omnium qua nos huc vfque nouerimus ,qmterquam equi jrge ne ris boum cuiufdam , quod m corde ojjiculum contincre aiunt. Ego qui in eo osobleruarit, neminem nune habeo, in promptu: neruo- fum vero ipforum, maxi me vero tauri cor efte, nemini dubium efte debet. I.ienis figura ab ali js bifulcis cornigeris euariat,ciim enim cceterorum fit rotundus, boum lien pro fua magnitudinc au- «ftior eft in longitudine. Galcnus ait nigriorem efte quam in fue,prtefertiin vbi conlenuerint, lic- nes tefte Plinio human is ftmilcs,velut c inultis renibus compohti. Idem ait Ariftotdes,addens in- fuper quomodo a!5 humanis & vituli marini renibusdifFerant. Bubulis,inquit,renibus fimiles funt renes vituli marini,fed folidi,non caui: item hominum renes,quippe qui tanqua compofiti ex mul- tis renibus exiguis conftent, ncque a?quabilcs funt,quomodo renesouitiirica’teraru'mque quadru- pedum. Tali eorum a cameli tališdirlerunt,vt idem tradit Pimius,qubd paulo maiores ftnt.Idem C ait in iuuencarurn fceundo vetitrc pilže rotunditatc nigricantem tophum reperiri, nullo pondere. Alicubi vero,de lapillo memorans,quem aiunt reperiri in ceruo; fubdit iNam-dc-pumice qui in vac~ carum vterofmih modoinuenitur 3 diximus in natura boum-, non alium quam citatum iam locum in- 'dicans,memoria? tamen lapfu: quod enim hic pumiccm,ibi tophum nominauerat,& licet illud pa- rum referat, quod ibi in iuuencarurn fccundo ventrc rede reperiri dixerat, hic ait in vaccarum in- ueniri vtero,quod falfum eft: neque etiam in iuuencarurn tantiim ventre, fed & iuuencorum,bo- umque & vaccarum reperiri lanionesnonfemcl obferuarunt. Habeo cgoduasln mufaeo iftiuf- modi piiasjlic vocare potius, quam cum Cardano oiium bouis, placetj-vnam colore rufto, al- teram atro, quod illa ex rum coloris boue, h te c cx nigro eftet eruta ; cimi fit eamm or- tus ex piliš, quos in ipfa ruminatione lambetido, vt fit nonnunquam, cxteriores corporispartesdeglutiendo colligunt, admiftaq; pituita paulatim in oua- lem figuram fere cogunt. Cardani de his piliš ridiculam fententiam mirum eft, cur Scaliger non exagitauerit. Qua-dam etiam, in- T quit, funt lapidibus fimilia, qua? in animalibus reperiun- W tur,nec tamen funtlapides,vt ouum bouis. Hoc fanein vcntriculo iilius inuenitur magnitudi- ne anferini oui, ferrugiheo colore, leuif . iimum. Cogitur ex cibi excremen- • tis, & motu- rotunditateuu acquirit,pituita cogen te.Vhde fi firanga tur, ex piliš con- . ftare videtur:durus eft,pro leni- tate tanta. Ita natura ludit, vt etiam quandoquo boues oua pa- riant» Lapis in ca¬ pite. Osem in cor de * Lib.z. Hift . G- Lien. Lib.de atra- bile . Renes. Tali. Tophus ventriculo . Lih. 7. d fubiil. Ouum bouis quid Garda no. 3) 3J 35 33 ■33 33 33 33 d; 33 33 -■ 33 33 33 3J ■93 D PJr 4© Vlyfsis Aldrouandi PIL /E IVVENCARVM. t E L E C T I O. TSI fint j qui dcqualitatibus pecorisex folo nofcantintuitu iudicium ferre, quod de Michaele Balbo Imp. trudit Georgius Cedrenus, quem videlicude boum oui- umque foecunditate, ac lačtis abundantia,deqi recenti foctu ita iuclicafie ait; cuius G item quiuis matris eflet; opera pretium tamen fuerit, eas cx antiquisrepeterc no- __taSjCiuibus vel vitia 3 vel viitutes boum indicarunt.Tripliccm itaque pctiflimum cb ca ufam boues olim aieb. nrur,vel enim ad agriculturarn,vcl ad culturam, vel ad iacrificium; qua«. re etiam in cleCtione eorum alij alia obferuabant: quod non obfcure hifce verlibus demonftrauic Virgilius. Poji parfum cura in vitulos traducitur omnis: Contirtuocf; not as Jr nominagentis inurunt: J Et quos ant pecori malint fubmittere habendo ,• Jut ar is feruare faetis , ant[sin dere ter ram ; Etcampum horrentem frači is inuertertglebis. Vbi tamen de vfu ad cultrum nulla eft mentio, led contra eligi iuuencos ait prolis feminanda gra- tia: monetque interim quantum interfic fcire genus 3 parentes, patriamque eorum quos emendos fulcipimus: quamobrem in primis empturis fortes adaratraiuuencos t ipfeloquitur 3 matresdi- ligentilfimedefcribit his verbis: H C or por a practpue mat rum legat: optima toru a Forma Louis ,cui turpe caput->cuiplunma ceruis , Et crurum tenus a mentopalcariapendent: Tum longo nullus lat eri modus: omnia magnat Pes etiam>&camuris h ir ta fub c ornih us aures. fJec mihi dijhceat maculis infignis ,& albo j Jut iuga de tre Plans, interdumefuc afpera cornu , Et ftetem tauro propior ; quaque arduatota, Etgradient tmavertitvestigia cauda. libJ.t.tj , Quof omnia cumColumella oprime quidemconueniunt,fedexačlior apud poetam cledio eft. 33 Vaccx 3 inquit Columclla 3 probantur altiffima forma’,longaque, maximis vteris, frontibus latiflu w mis,ocuiis nigris & patetibus, cormbus venullis & leuibus,& nigricatibus,pilofis auribus,c6prelfis ,j maliSjpalearibus & caudisampli(Iimis,vngulis modicis, & modicis cruribus;catera quoq; fere ea- m dč in fxminis,qux dc in maribus defiderantur, dc pnecipue vt fint noudla 3 quonia cimi exceflerint decem Georg. j. V at ta qttt pr o lem a- pta. B De Qaadrupedibus Biliilcis. Lih. L 41 A dcccm anrtos, foetibas inuuics funt. Ccuas vocari etiam ait,qua? humilis ftatura?,ladis abundan- tes. Tales apud fuos eommendari teftatur Gefnerus. Idem Colamella de forma tauri jfxc lcribit Tauros maštime membrisampliftimis, moribusplacidis^ mediatetate probandos cenfeo; ca?tera ■fcre omnia in his obferuabimus, qua? in bubus eligendis: neque enim alio diftat bonus taurus a ca- lira to, iliii quod huic torua facics eft, vcgetior alpedus,.breuiota cornua, torofior ceruix,& ita va¬ li a , vtlit urnima portiocorporis,ventrepaulo fubftridiore, quimagisredus,&ad ineundas fe- minas habilis fit. Hax ille: Addunt aliji generofum taurum probari,fi facics lit minax,fi anterio- respedes fortiter figat, ac terram fodiat: li cauda čreda,fed modice inču mat a lit. Si cornua in pro- ptu ad feriendum. Varro obferuari cupit , vt lint boni femiuisiadditquc corum formam quoque ipcdandam efie, & qui exhis orti funt', vt refpondeant ad parentum Ipecicm: RcTpondere anteni iuuencos luisparentibus, moribufque & robore limiles efle peftatur etiam Horatius , a bubus equis 1'umpta metaphora, & ad homines translata-: F or tes crcantur•fortibus & bonis . Efi imuuencis > eft in eefuis patrum Virtus^nec mbeUemferoces ■ Frogenerant AquiU cslumbam. Refert p ra? terca nolle, quibus regionibus orti lint tauri, vt Varro teftatur. Boni enim generis effe in It.-liu,plerofqpe Gallicos ad opus: contra iugatorios Ligufticos. Tranfmarinos Epiroticos non folum mcliores totius Gra?cia?, fed etiam I tafta?: tametli quidam (inquit) de Italicis,quos propter magnitudinempraftaredicunt,advidimasfarciunt,atqueaddeorum leruant fupplicia. Qui line d ubio ad res diuinas propter dignitatem ampiitudinis,& coloris preponend 1. Qupd eo magSs fit, qubd albi in Italia non tam frequentes,quam qui in Thracia,vbi alio colorepadci. Columella ve¬ ro qua? in cmendis bubus fequenda,qua?que vitanda funt, non ex facili,inquit,dixerim,cum pecu- des pro regionis ccelique ftatu, & habitum corporis, Sc ingenium animi, Sc pili colorcm gerunt: alia? forma: funt Afiaticis,ali:e Gallicis.Epiroticis alia: nec tanturn diuerlitasprouinciamm,fed ip- fa quoque Italia partibus fuis diferepat. Pet. Crefcentieafis boues ait meliits de vicinis locis com- parari,quia non illa foli, aut aeris varietate terrentur. Alij etiam liuc geoponici, Ime veterinar!j aiunt, omnem bouem indigenanl longe meliorem elfe quam peregrinum,quod neque aquai,neq} č pabuli, nec celi mutatione tentetur,nequc infeftetur conditione regionisrficut ille,qui ex plapis Sc campeftribus locis, in montana & afpcra perdudus eft, vel cx montanis in campeftria:itaq ; etiam, cum cogimfir ex longincjuo boues accerlere, curandum elfe, vt ex fimilibus patri js locis traducan- tur: Qualis modo fiteligendusiuuencus laboribus potilfumim deftinandus, lic docet Varro,qui gregem inquit, armentorum cmere vult, obferuare debet primum,vt lint ha? pecudes a?tate potius ad frudus ferendos integralnim iam expcrta?,vt lint bene cotnpofita?,vt integris membris oblon- g«,ampke,nigricantibus cornibusftatis frontibus, oculis magnis & nigris,pilolis auribus,compref- lis vnalis,fublimifq;,gibberi,fpina,leniter remifta,apertis naribus, labris fubnigris, ceruicibus craf- iis ac longis, a collo palearibus dcmilfis, corpore amplo, bene coftatos, latis humeris, bonis duni- tus^ caudam profulam vfque ad calces, vt habeant inferiorem partem frequentibus piliš fub crif- pam,cruribus potius minoribus, rediš genibus,eminulis,diftantibus inter fe,pedibus non latis,ne- que ingredientibus qui difplodantur, nec cuius vngula diuaricent,& cuius vngues lint leucs Sc pa- res: corium attadu non alpemm ac durum: colore potifsimum nigro, dein rubeo, tertio heluo, quarto albo: molliftimus enim hic, vt durifsimus primus: de medijs duobus prior qu;im pofterior D melior, vtrique pluris quam nigri & albi. Rubeus itaque color maxime Varroni probatur, mox heltius, dein niger, deterrimus habetur albus. Homerus tamen nigros & nigras boues creberrime iiominans, hunc pracipue colorcm probalfe,mihi videtur,etiam in ipfa agricultura,vtfubindepa- tebit, lic & Statius dc vtroque fexu: Cent um ibi mgrantes armenti robore tauros Lenta mole trabunt , idem numerufque colorq-, M at rib n s nondttm lunatafronte iuuencis. Apparet & album colorcm non foliim etiam non fuilfe improbatum, fed potius commendatum, nam & Pafiphaen candidi bouis amore fiagralfe ait Ouidius, F or te fub vnibrofis nemorof-vallibus Ida Candtdus armenti gloria taurus er at , Sign at m tenut medi a inter cornua nigro , V na fuit lab e s , c at er a laflis er ant, lihim Gnofadefque Cydoniadefque tuuenca Optarunt ter go fushnuijfe ftio, D 3 f.qub Ltb.6 c.io. Tauri opth mi figna - Patri a. luuenci ele~ aw. H H D 5 ) Color qui melior . Lib, 6 .Tbcb. Lib. 1.de ar~ te. 3 MtUnt, 2 , C ar, 4Q4.fi Sign J a cer- poris partii bus. in Htppoly- to, Coronius bot. A voct< 42 Vlyfsis Aldrouandi EquidemPhiloftratus du&orem illum gregis pugnacem defcribic,fiiperbnm > exiiltantem : ,f]?ccio - E fum cornibus, colore nfuco,lato gutture,ceruice craffa,paleanbus late longeq; pendentibus,aimi$ ad afpečlum inhorrefeentibus, qualem quippe faciem nabere teftatur Pierius in numo argenteo , euiusinfcriptio: M. L. THOllIVS, Niiidicamushuncalpecie,illosaroborecommendari,ni & Jupiter Europam, tauri forma auečturus,in album fe potius quam alterius coioris taurum tranE figurama vtidem canit poeta: fluippe color niuis efi ,quamnecvesiigta duri / C alcauer e pechs^nec folutt aquattctts auftcr , Collsi tora extant , ar m is palearia pendent, Cornua paruaqmdcm,fedqua contendcrepojfes Fdela manu,puraque magisperlucida gemma , Nulla infronte mirta,ne cfosmidabile lumen 3 Pacem vultus habet. Si c ni falior Theocritus agriculture confultifsimus rubeos boues yaccarum,quasPhactonti Sol do- naueratj, maritos vccatj candidos vero Soli facros his verfibus nuncupat; F Tct Ti Si rp inxbcnoi rctvpot ttvvo.f t^rpboovio Kvbiu,u,pyoi & iRixtg tč . SitiKOtnoi tč pttv etRRojt Qbtvix.it . ftffapjit 2? jtsrt/Sriropef o\y t&stvtiSn AMo/ S’ a v /utrdroTat Svd>Stxa/£HxaRtorra Jtpot H čA S' tttd notam duxit niueus videri , C at er a fulutu , Celcbrantur etiam boues a peculiari aliqua parte. Varinus lipivus vocari air, rebuftos, quadra- tcs,coftifque & coxis plcnos. Si palearia laxa prolixaque a collo dependcntjgenerolitatis lignum elTe } exbocquoqiSenecteinnotefcit: H Mufe o tenaci peci us ac palearviret . Phebi boues Homerus * vpvA**r dmu$ vocat,ideft latifrontcs,quo epitheto alias etiam non fcmcl vti-. tur, (vtitur & Hdiodus,necnon Theocritus, acalij pafsim) laudatqueeafdem a comuum pulchri- tudinejppS-oaspdV? etiam alias boues vocans,quafi erečlis prceditos cornibus,alias. % A/xuc,ideft cor- nibus tottis, Coroniusnun^upatur,vt Cteliusannotauit,cui cornua funt /umonSri , ideft,Iunata: Eit vbi etiam čp^tkap nuneupat, ideft valde mugientes, quali vox etiam fonora lit bonitatis indi- tium,C?eterum illud ante omnia curandum eft 3 vt viribus ad trahendum comparcntur fqualcs,nc valentioris robur alteri procuret exitium; poeta tVo^opa; appellat: qui &hoc rcquirit,vt etiam fine liAhti;, ideft, a?quales; & S 1 av j(fj /2btG&ivi\a.vvi{xiv oquc modo Leo etiam cu&w a Ppellatur J qui cum arelore fertur,velardete impetu: Pinguesquidem boues Ipeciofi func 3 & rafti* Cisnoftris cxpetiti: cos tamen ab agriculture confultis probari non inuenio: imo vero 3 aiunt tam vitium efte bubulci pinguem qudm exilem bouem reddere.Humiiisenim &c modica,inquiunt,cor» pora tura pecoris operanj debet efte 3 neruifq; & mufculis robufta 3 non adipibus obefa,vt nec lui ter« goris mole 3 nec laborc operiš degrauetur. Fuere & vnicolores in honore, quod vel indc conijcio, quod iftiufmodi taurorum duo millia cornibus auratis y aurea frontis ornamenta babentes in cele, B berrima illa proionrei Philadelphi pompa fuerint, vt Atheimis nobis a tt d lat um reliquit. Cre* fcennenfis in moribus Irec confiderari cupit,vt fmt argnti,manlneti,adhortationibus parentes 3 cla- moris,verberumque patientes.- cibique appetentes; led ficuti commendantur edaces, ita quoquo probantur, qui cibum lente conficiunt: quandoquidcm iftiufmcdi boues 3 corporis robur citra ma- ciem conicruent melius 3 quaqui feftinanter mandunt, Cubitor voeatur Cbiumeila:quilibeter de-, cumbit in fulco 3 & vitio dccuinbendi obnoxius ell. Quod ii modo iam id araturos bones quis eme- rc cogatutjis in primistetatis quoqi ratione habere debet 3 emetq; qui iam quintum annu adimple« uerunt. Qmnquennes enim tefte Philofopho maxime vigent;quocirca Homernm quidam redte di- xifte 3 inquit 3 aiunt, £>uinnoxify- s pr esf ari?Cu emimus indomttos,jic: lllofrie iuueucos fanos reQte } deq^ pecore fano e(fe y noxif- efne pr zft ari (pondefne. P 4 » to verbofus hac,qui Mamilij atttones (epuuntur Unij qui adasltrum boa e C emun?,&ofui dddltdria htBiafinitatcm non folent Bipulari. Aikn.in Idi cx plagis §.quidam.D.ad 1. Aquil. proponit quendam boues vendidille ea legCjVt daret experiendosdd qucd & neftri fatpej agricote taciunt,ceterum quod Varro ait lanios de fanitate boum non ftipulari 5 id loi tafsis in Ita- lia,(apLid nošenim omnesemuntvenduntq;qui ad macellum irelorif]uepcrtrahi polfunt)locum habet, at in multis Belgijlocis 3 nominatim apud Batauos in occilispartes vifceraque pcrlcmtati« tUL&vel minimum vlcufculum venditorem condemnat, L O C V S. O N diccmus hic,quem locum hubulum genus amet/ed ea rečenfebimusloca.,quj vel ob cius pra:ftantiam,vel copiam celebrentur,vei diuerfos & a noftratibus diiie« rentes boues habent. In regno Adeat vaccce funt,vt Francifcus Aluarezius annotat in itinerario Aethiopico 3 ac ali j etiam fatetur 5 qui fuas quoq J - nauiga tiones in idem —___ regnum 3 typis euulgarunt 3 magnitudine l , equantes camelum, niuis inftar candidas, nne eornibus,auribusproceris acpendulis.Ipfam vero etiam Aethiopiam bubus abundare reperio, adeo vt viginti vaccas vno permutari cquoijdem nauigatores tellentur.Tauii vero Aethiopici ta« topere celebrati,an non alij fint qnam rhinocerotes 3 vt pleriq; fentiunt,fuo loco ex Politiano venti- labimus.Oppianiis taurorum diuerfa memorans genera,primum nominat Aegyptios,Et Ari flote« les quoq;, boues in Aegypto maiores quamGratcianafcilcripfit; Qui Afiicat mediterranea inco- lunt 3 non alia tefte Hippocrate,vel quicunq; ille lit author libri de faero morbo 3 habent pecora pra:« ter capras & bouesftdem Francifcus Aluaretius libro piU’citato 3 inquit 3 in Africa palšim in Pretoia, ms dition? e boum cornibus vala fieri potoria 3 qu;e quinq j fexue metretas fingula ca piant: ex quo conijcere licet ingentis quoq; ihi moliš boum efte corpora: cum tamen e contrario Afričani boues habere dkant non maiores noftratibus vitulis. Scaliger pater bubalim veterum efte retundum ait: Bubalim cuiusfanguis 3 &inflrumcntumpugngcornnatantumab Ariftoteledcfcripta l'unt:PIinius ait eflevitulo fimiliore.Quid igiturea fit? An Gazclla?N6fane.Quarequod ex Africanishiftorijs percipere potui 3 tibi libenter impertitum curabimus. Africanorum boum paruitas tanta eft 3 vt no- ftratium vituloru vix £quent magnitudinem.Multi tame roborisjaclaborispatientifsimi funt. Pik nius jBos modo s- rdturus qud its ejjt ae~ beat. LtX in etn— ptiene diiione . Cap.rr* Vdet a li magnitu- dine . Tauri Ae¬ thiopici. Boues Aegy-, Lib.defacrt) morbo , C ap. iy. V ajd ex bofi cornibus. Boues ma-~ gnitudint us tuli. Efttrc• 206, S- Hubalis. Bouts Ajrš- tdtue. dieta. Jhib.z.C.zz. Vlvfsis Aidrouandi tj mus alicubi fcribftjpliinmu lakti s effc vatcis Alpinis, quibusfit minimu corporis.pJimmu laboris, E Vmca ceua tajpite non cenike iun6tis 3 c£terum čutil de Altinis idcm fcribat Columella 3 quas incckr ciusrtgio- 'nis Ccuas appcllent 3 apud illum quoq; Altinis rcftitucndu videtunetfi Alpini quoq; Hifpanie po- jpuli 3 qui vt Gellius tradit 3 rirča Ibertifn colunt, & Hifpania 3 vt mcx patebit 3 bou optimoru fitdirif- iima.Altinum aute 3 vrbem olirn in littore Veneti« florentiflimam fiiifle iuxta Aquileiam Gefnerus ait, Leandcr vero Herodiano, Tacito, Pdrni>onio,& Ptoloma?o aitefič Veneti« vrbem mediterrar- nea 3 vt Onelius annotauit in fao thefiuro Geogrdphicb]& ViiMouanus 3 inquit 3 Torcellodiciait. Anglia bc- Angli« borim čamesapprimepalito graras efič, at lapidas; Boterus aflerit 3 mirum vero quod do uts • 1 carundem ibi malti tudi): e nihil dicande qua tame abunde agit Polgdorus V irgilius in h«c verba: l ' a *r’ Vidercliectin Angliaarmenta boum 3 &cquoram acouium gregesinterdiu nočlucppaftim errarč 3 per montes & vailes,pcr agros compafcuos ad palČendum comuniter reličfos, aut per fimdos 3 quos JJ po.ft collečlos fručlus conliietudine cjuadam pcructufta vicinus quilq; communes habet a d alendu ” pecus. Idcircocquis tefticuli amputantur,vtcantherij fačti fubdio maioricompendiopafcantur. „ 'Hquarum bona pars non lacciuTat fed grsditur 3 ncq; ranic fiicčuflarij gradarijue valentiflimi funt 3 „ vtanimaliamiriaminafque ferocia. Eademeftnaturabobus,quaproptcrpluresfimuladvnum F 3> aratrum atque currum coniugantur: na iimiliter bobus ac equis aratur terra,plauftraq; trahuntur , 3 , quorum ad onera fer'endaymaximuseft vfus. At bos&vtruex animaliafunt 3 in primis propterco- uiuia nata 3 quorum caro non alibi terme iucudiorisfaporis/ed bubula pr«cipui eftrciim pr«fertim fale conditur 3 in aliquot dies.Nec id admodu mirum:nam illud animal ab omni labore vacuurri 3 ad 3J communc cibum nutritur/ Boues qifoq; qni poft longos labores,iam venili occiduntur,non carent &oues Jine_s f lia gratia 3 tametfi caro durior eft. In America? parte Septemtrionali Hiipani viderunt, vt Dale- pjifaribus . ch'ainpiusannotauit,boues fine palearibus 3 fed'gibbofas 3 eafq; fualingua vaccascocorbadas vocat. f Ao: y- Nos mox ex Plinio & Ariftotele tales Svriacas cfie notabimus. Aoniorum boum vari is coloribus diftin&oruir, perpetuas indiuilafq; vngulas eflc 3 eorumdemq; vnieum comu,quod exmcdia fron¬ te cxeat,legimus apud Aelianum:qui alias Arabicis bobus ac vaccis egregia innafci cornua feribit, cius rei rationem hanc cx Democrito adnečlens, quod ad ca humor coiifluat copioftus,vnde genca C +dp. 15. ! 11. * * • Tl* TV . 1_ A ~ I*.* __ Lih Angl. biti. Eqm An ghci quc. fes* 35 33 L \Aratnci . n acc* c orni 10 gcrinina nutriantur. Scribitpnrterea Ludouicus Barthema in Arabia? felicis itinera- l:..s urui— 'fiojftrevidifTe vaccasSultanodonatasfoiife 3 quibuserant cornua ceruinisfimilia 3 colore vero ni- 'nit. 7^ i»-i I cus Lih. 25 . c. S s.HiJ.r.' Boues retnr- gro 3 additoue infuper vidifle fc ibidem vaccas quibus vnieum in fronte erat cornu, idq; ad fpinam G Vnicomts. reflexum. Arcadicus bosdemagnisdicitur,fed quipr«terea-funtflupidi. Plinius deArcadico os Arcadi- p- c ore fic feribit: Arcadcs q uidem non medic aminih ui v ti > fed lacle circa ver, quoniam tune maxi- trde f?(ccis herbatur^eant > medicenturcfue vhera pafeuis. B ih ant an tern e uaccinum > quoniamboues oinniuora fire funt in h er h is. Apud Arachotas boues tefte Ariftotele^ ijdueftres funt,qui difterunt ab vrbanis, quantum inrer fiies v 1 banos 3 fylueftres intereft. Sunt colore atro, ričfu leuiter aduncojcornua geruntrefimatiora. Armeni is duplex cornu lic erraticis flexionibus tanqua.m h c- ’ derarctorquetur 3 fi Aeliano ndčsprrebenda 3 acfi mucronepetitur, obcorneam duntatem,non fi- y. t j rr nedamnoferrum retunditur. Ad Afiiam oppidumin Nilocapi tradunthiftori« Afričan«vitu- rinus / T ' uiri marinam magnitudinevituli noftratis, cuifex menfescxačti funt,vtannotauit Scaligcr 3 haud Lib. 6 .c.j. fcio 3 an phocain intellfgat. Leguntur & Atabyria? boues, de montis R hodi j nomine lic nuneupa- JJV. a. c.fj. ta? 3 vt Catliiis annotauit. Bengala prouincia tefte M. Paulo Veneto maximos habet boues, qui txerc. /9 9. crafiitudine, non magnitudine elephantosa?quant. Belgica pafeua referente Scahgero funt adeo \f tea 1Hi ' lana, vt vacca?, qua? fuo 3 a čl c vitulos educant, nihilo fccius familiani lačte laturent. Pufilla? funt, uigramodeformes. Talesquoquc Hollandicas vaccaseflelunius' aflerit, ncc vere Albertus,in H Fniia 3 Hollandia 3 &Geld.da 3 proptcrabudantiampabuli magnacorpora h; bere fcribit;vere’a litem plerafque quarum maculofe fine pelles,hičleabundare. Sed quid luniusdicat,addamus,Hollan- dus vidclicct, Hollandia? hiftoriam vere tradens:Pafcui agri bonitate, inquit, cum ali js certare, & v c rtiče m attollere nobis liect, abfit dičlo inuidia, vnde pra?cipui reditus ac proucntus exiftunt: fi- quidcm čcaleis & butyro, qua? exportantur in cxteraloca, in fingulos annosducenties fcftertiuin togi putatur, qu« fumma ad decies centena Caroleorum millia extenditur: pratterea qu.r irm quctidianiim alimentum ,quo vixalio bona tenuioris form n« hominum pars vičiitat, cedunt. Vkcett Brl lannk & nili exoticas delicias 3 frada luxuria acprofunda ingluuiepalata pr^ferrcnr, mii rcrum venaiium pretijs maioribus acccndcretur gui* ingeninm, & (vt diditabat Hdiogaba- lus; orexis. Laudatiflimumcafeum luna: imagineftgnatum 3 licut & Veftinum, Epigrammatarius C ?? mendat 3 nequediffcntit Plinius: led illefola moliš magnitudine 3 vtplnribus lutHcerec,hic vt oblonij vicem pani coniundus pr*ftaret 3 commendatiotiis caput lecum adferunt 3 li rede intellL gantur Martialis verficuli 3 qui in Xeniorum libro extant. Cafe m Hetrufca fgnatus imagine lana » Prajlabit puerisprandia mille tuis , S ifine čarne vole s ten tacala fumere fr ugi, ** „ ^ //actihi Velimo de 'rrege maffa venit , Qnali vero non in quouis etiam noltro gregali 3 & vulgari cafeo bubulo dotes iftas quifque agno- ko e podit. Nune luxuria 3 qu* per improbam lalciuiam parata & facilia faftidit 3 gratiam pnrdpua Parmenfi caleo & Piacentino tribuit : atnoftraTeffalia metas ladis dat aiichor* forma iignatas 3 celeberrimi inter primas nominis, illiquc vicina Grinnia, principatus tamen iiii defertur 3 qui ad pagum Comitis Aren* vocabulo inftgnem, Grauelandiam inde didnm conficitur 3 qui aeri iucco litim alere, & poculi gratiam accendere credicur. Proxima palma ir dammcnli cedit 3 quem Par¬ menfi nihilo inferiorem, li vetuftatis accedat commendatio, cenfores ifti,qui pr*ftantiora omni¬ bus ilijseduliorumdomicilia vefligantad modumCybiraticorum illorum fodalium 3 de quibu$ aou i Ciceronem eft 3 pr*dicant. Atque ifta quidem vna eft de vere aurea ybertas 3 quam lačt;s 3 ca-. koru m & butyri larga copia inuehit, vnde cen e diuite Amalthe* cornu miru m qnanta opum af- fiuentia Holhndiam dket. H*cituquc lunius. Scaligerlocououi/iime ekatoBrkonibus 3 fčri- bit eandern agri dl e fertiiitatem, eandemque vaccarum vtilitatem, In mediteranea Bithyni* 3 Bi- thynica Theijs imminent 3 inquit Strabo 3 & regionem Saloni proximam,pafčendis bobus idoneam Chabent 3 vnde & Salomenfiscafeusdicitur. ( jrca B*oti* vrbem Poenundriam, qu* & Tanagra dicitur, optimi boues nafcuntur 3 vt V arinus notciuit 5 Apud Burgpndiones tauri funt fylueftres, de quornm robore atque audaciaficfcribit Agathius. Sed cuminterca venatum Theodibertus rex iiiet 3 mir* magnitudinis taurus porredis in altum cornibus, ei obuiam venit; erat autem is non ex pulillis hifce 3 qui tetram aratro fcindunt 3 fed fvluelfiis 3 montanus, ferufque j & cornypeta 3 & ma- gnacorporis mole, vnde quodcunqueobuium habet 3 obterendo cccidit; iftiulmodi malti in his terris aliintur; vmbrof* namque ibi funt lylu* 3 denli montes, locaque ipla frig;diora:quibus om*^ nibus anitnal fuapte natura deledatur. Hune nemne taurum Theodibertus cum e loco fuperiore m le ruentem vidilfet 3 mox conftitit 3 vt venabulum obiedurus; tlim illc, vt in proximo fuit 3 curfu ddtuSjimpetu arborem haud fane magnam fronte, & coinibusimpetit 3 qu* datirn omniscon- cu 'la procubuit,limulq; ex ca ingens diflfradus ram us, & folo violenter impacfus 3 Theodiberti ca- pat afflixit: tum illc 3 cum letifera elfct & incurabili plaga affedus, liipinus mox cccidit, & vixdum °mum delatus 3 die eadem e vita excefiit, Similem fere hi flori a m fubinde recenfebimus aliam. In Caledonia Scoti* fylua olim ^ vt afferit Ioannes Leslatus Scotus Epifcopus Rolfcnlis in delčri- ^ P tlon c Scoti* 3 frequenserat bos lylueftris 3 nune rarior,qui colore candidifsimo, iubam denlam ac deinillam inflar leonisgcftat 3 truculcntus ac ferus 3 ab humano genere abhorrens 3 vt qu*cunq; ho- nunes vel manibus contredarint, vel halitu perflauerint, ab ijs multos poli dies abflinuerint. (Hoc & Cardanus teflatur in opere de rerum varictate.) Ad hoc tanta audacia huic boui indita crat, vt non folum irritatus equitcs furenter profterneret, fed etiam ne tantillum laccfsitus, omnes promi- feue hommes cornibus 3 ac vngulis peteuet 3 ac canum qui apud eosferocifsimi funt, impetus plane contemneret. Eius carnes cartilaginofe, led faporis fuauifsimi, Erat is olim per vaftifsim&m illam Caledoni* fyluam frequens 3 fed humana ingluuie iam abfumptus 3 tribus tatum locis eft reliquus > Striuilingi 3 Cummernaldi* & Kincarni*. Er dem quoque teftatur Hedor Bethius Deidonanus & ipfe quoque Scotus 3 & patri* fu* hiftoricus: Gignere folet, inquit 3 ea fylua boues candidifsiinos in formam leonis iubam ferentesc*tera manfuetisfimillimos, vetum adeo fcrosindomitofqutj ^tque humanum refugientes confortium 3 vt quas herbas,arborefq; aut frutices humana contredan •tas manu fenferint, plurimos dcincepsdies fugiant;capti autem arte quapiam(quod difficiJlimum tft) mox paulo pr* m*ftitia moriantur • Cum vero fefe peti fenferinto in obuium quemcunq.; ma- gno impetu itrucnteSjCiun profternunt 3 non canes 3 non venabula 3 nec ferrum vllum metuunt. Fe-. runt Cafeus Hat- landtcus . Cafeus Tar menjis\ Ltb■ / 3 . Geog. Cafeus Salo - tnenfts , Lib. t. de br /, Bouesfylue~ Jires. Tbeodiberfi regis obituf Bouesfylue- Rvesin Ca* kdonia jyl- ua . 45 Vlyfsis Aldrouandi Exerc< *o6- boji. gib- runr itaquc Robertum Bruham adepto regnopacatilque rebus folatij ca n Ta venantem, mortis p c- E ricuio.prcximum fuiffe. Natu cum negiigentius ablcjue comitibus ,quocunquc animus terebat, pcniagarecur/acce illi obiiius huius gen e ris taurus ičtus venabulo, atque in fiirorcm ačtus pnrfente lečnmpermcicm adlerens,occurnt, nec quicquam crat,quo imminens dilcrimen fubterfugere rcx polfet. Veram perlpečtantibus vniuerfis, ac motu prope ftupentibus, vir quidam prarfčnti animo , anmiam pro rcg'e fulurus, arreptis iera?cornibus quanta potuir masima vi renitens 5 non modo om¬ ilim impetentis rctmtrit ,.fed beiiuam quoquc illadus magna virtute in terram proftrauit, qua con- feftim accurrentium venabulis confbila impendens regi exitium auertit. Hune virum rex ob fer- i ki tam Hlu tem magnihce donatum Turn bulici quod tauri dciedorcm d gni H ca t,appellari 'exi nde voiuit. Extanc huius nominis familia haud mediocris nobilitatis,quibus lile iriitium nominis am- plitudinrfqueprimus dediffe fertur. Huius autem aninvalis carnes cfui iucundiflima lunt,atquo in primis nobilitati grata, veriim cartilaginofe. Caetcriim cum tota olim iylua naici ea fole^cnt s in vna t ant um nune eius parte rcpcriuntur,qua Gummirland appcllatur, alijs gula humana ad in~ ternecionem redačiis: Sic illc. In agro Camanduano (verba funt Scaligeri fenioris)boucs aiunt cf- fc maximos,brcuibus ramen cornibus & hebetibus. Nulla macula candor vitiatur. Garneli gib- F bus eis & robur par,vndč nos eis nomen indidimus Boca radi. On era liifccpturi, camelorum mo¬ re ad ag^.{onis iuffum genua dečtunt. Haud fdo,an eofdem intelligat Plini us. Carici boues, inquit, in parte Jfirt, fedivifu , t ubere'fliper armes a ceruicibus črnine m e, lu natis cornibus, eucellentes in ope¬ re narranvur: cateri nigri coloris, candidiue > adlaboremdamnantur . Inčola capitis bona fpei bo¬ ues habent cgregios fimiles Hifpanis. In Cafpia terra innumerabiles boum, & equorum greges c/fd Amvntas referente Aeliano tradit, in Maniionibus quas fic infcripht.5. Člane večata? in hi la Orientales vaccarum aiunt magna armenta. In ijs libris quos Cnidius Cteiias de rebus Indicis co- Lyj.:6,c.$i. p- r jpp t CvnamOlgorum geritem,aiteode-mreferente Aelianocanes permultos magnitudino ,- v , -Hy rcafuscanibuspares, alerc lolere. Quamobrem vero lit nac natio tam canum ltudioia,catil' m idemalrert. Cumab aftiiio Tolftitio ad mediamhyemem,tanquamapumexamina,autconcita- ta vefparum vis, lic armenta numero ampliora boum ferorutn eos cornibus vehementer in citata appetarit, & noceant: hi non alitcr haac retondere valentes,canes quos ma gna t ura alueruhf,in ip- fosimmittunt,qui facilebouesdebellant &interimunt:deinde autem commemorati hon ines, quas deulentascarnes cxiftimant, fibi aufeiunt,rcliquascanibus impertiunt,libenterque commu- G nicant, tanquam pro accepto beneficio grati. Rcliquo anni tempore cum non ampliuš boues eo In Gordia - accedunt,advenandašaliasfbraslecuinducunt: Cybarititr.urinominanturaTranquilloinGor- dtanO jVt citat Dičtionarium poetieum ex Stephano,qui a CybarisTičdici'ait-. De Cvpri js bubus ”“°t- aGnrcis lioc eliertur adagium, KvVjVac/žac, idefRbos Cyprius. Varinusait conuenirc xorrpo- ■qdyvxfj eizcttff, ideft 3 in lotdidiiTurum & viliffimum hbminem: vel vt Suidas- habet, ppddta lib. ij. c. 17 no. tinnius e me ciles reddi equorum gradariorum more. De Epiroticarum vaccarum magnitudine, atque ladiscopia hac . legirnus apud Ariftotclem ;Epiroticc vacae pra fua pracipua magnitudinc,amphoraslingulasfin- „ gina impient lačlc, mcniuraque eius dimidium mamm is duabus prallant. Ercčtus qui niulgct, „ -antpaumlumleinclinat: quoniam ledenelo vberacontingerc nequeat. Cateras etiam quadru- ,, pedes magnas terra eadem Epyrus producit, excepto a lino: fed pracipue boues, & canes, a tquc j, etiam oues Pyirhieas,a Pyrrho rege cognominatas. rurfus, Boues pracipue magnos fert Epy- rotica De Quaclrupedibus Bifulcis. Lib. I. 47 A rotica tcrra: quas incol«Pyrrhicas vocant Paftum enim abundepnrbet,& lcca ftngulis anni tem- ponbus accommpdata habet . Has ait interprete Theodoro ab incoiis per annos noup intadas ve- irere (cmari: fed cum Piiuius quatuor annis ita feruari lcribatjGefnerus ita apud Ariftotelem quo- quelegcndum arbitratur, pnedpue cimi facjlis iitlapfiisexcb in 0, Plini j vcrba funt hax: Innnjlro orbe Upr o ticis laus magna, d Pyrrhi (vt ferunt) iam inde regis c ur a* I d confccutus e H-/ion ant e qua« Prim at um adpartusvocando. V ragrandes, itacjue fuere:jr hodiequc reliquiafltrpi um dur ant. At nune anmculaadfiecunditatempofeuntur: tolerantiustamen bima. Gadi U S ait Pyrrhicasdičta$ iftiulmo- di boues putari ab ignea mobilitate,aut a colore,effeitem qui diminutiuum putant ex forma Aeo- bca;ipfc vero Plinio & Ariftoteli fubfcribit 3 qui a Pyrrho rege nominisrationem deducut. Ouidius adearum magnitudinem refpiciens, & Calydonium illum aprum magnitudinc ptsrcipua cxccl- luiffe indicans, hunc Pyrrhico fiue Epirotico boui affimilauit, incjuiens: Vltorem fpreta per agros M ijit aprum, a u ant a maiores herbida tauros N on habet Epirusfedhabent Siculaaruaminores. 1 In Epiro pratftantiflimos boues efle etiana Pindarus canit m Ncmeis; Neoptolemut 3 inquit, latam obtinet Epirumpvbi rnontium tu .7 a excellentijjirnos bouesfouentia, d JDodonaprimum ad 1 e ni um mare frotenduntur. Lycus Reginus Epiroticos boues a Geryon«is manaflc prodit 3 quos Herculi per Epirum tranfeuti Larinus no mine buffequa furri pne rit: fiue (qucd vero ftmihus Proxeno videtur) Hercules ipfc Ioui Dodonato coiecrarit,vnde iiiit boues Larin«!, quos tamen Apcllodorus a Lyco diffentiens,non a cuftodc, fed a figina vocatcs autumar Larin«os,quafi dixeri-s a4riks,(hoc & no$ fupra ex Athen«o diximus,) alij quonia magna s h a b e a n t n a rc s, ci 1 i u im o d 1 in tota fero Epiro fpe- clari tradunt • Tzetzes quidcm a Larino paftore lic vocari ait, carterum canquarn magnos,quo- niam is Sc magno efiet corpore & belino. lacobus Dalechampius in dodiffiinis,fuis fcholi js, qug fingulis Plini j capitibus appendi t, ait fde inueniffe etiarn Ceftrinos nuneupa ri. Ery thr«i bcueSj vt tradit Aelianus, mobilia limiliter cornua,vt aureshabcnr. Ideni mox de Pbrygijs rderemus. Erythra autem Boeoti.r vrbs efRPaufan id, PJ 1 nio, IEo d o ro & Thucyd idi. Theflabd ad Euripeum fluuium videtur apud Strabonem,apud Stephanum vrbs LocridiSj& alia Libya'.Erythra’ vero Io¬ ni« oppidum maritimum,vt Ptolomamsdocet & Strabo. Et Ervthr« Lillio cit oppidum Aeofi«; C quare difficile fuerit iudieare, cui loco boues iili debeantur.Nominatur verq etiarn Eretria a Plau- to tanquam ibi boum eflent olim liuudin«. N unc rnihi Eretria er it h sc tua domus , I) o minus (i nq u i t) me boues mencat um Er etri. trn mifit • Vrbs eft Theffali«, In Eub«a boues fereomnes albosefie Odoardns Barbofa affirmat,Sed & Ae¬ lianus id quoquc memmit his verbis; Confluentem eandidi coioris efiicientcm Crathis fluuius cmittit. Nam ouillum & bubulum pecus & omnis grex quadrupes i ficut Theophraftus ait 3 d e ni- gro ruff 0 qj albus Ht.Boues quoq; in Euboeafereomnesaibi nalamtur^ quare Sc argyhc«on poe- Euboeam cognominant, In Galata Africa,’ monte boues, pofbis Italicis odimeiiribus vix pa- les cum fenuerint Leonius teftatur,eofdem puto intdligens 3 quos cx Scaligero recenfui. In eadem ^ ■ 1 ,ca togio eft Garamantum,aut vicina qu«dam,vbi boues pr?:poftere palcuntund Hcrodoto fi- acs bi bend a. Nam offenfantibus in tena corn i busmrogrediendo pafci 3 inquit.nequeunt 3 alio-. C 1 UI oblil differentes a c«tcrisbubus,pr«tercraffitudmempellisatqueduritiam. Apud Solinunm lgitur,vbi habet: Garamantum armenta obliquis ceruicibuspabulantur . Namfi r reiecta adpasiurn D or a dirigant y officiunt pr ona in httmum cornua V Otpup/ppvTCt) div E pvfj&llj . Calhroe peperit filium mor talnem praJantijJimum omnium Gcryonem , attem interfecit vis Herculana > Eoties propter flexipedes ctrcumflua in Erythea . r F DionyliiisAler: J-fVo/ uiv vatHoifSoorpotpov etap ipuBautv J^rActvrog 7rtpl%iv/Uet Oasbiig Ai9i07riiig , M &xpo/2to)V vtntg cljuv/x.ovtg, bi 7roQ’ixoffa r»pwwoc*aTa TrorUo/f dymopog . iddt, Aethyopes Macrobij circa Erytheam ( vel etiam in ipla ) bubus abundantem infulam hab it ant, iuxta AtUnticum mare , qui quidem illuc poti Geryonis mor tem venerunt. Nam Ciini ipfe vifieret (vt Eu- ftathius eius Scholiaftes ait) inhabitabilis erat proptereius inhofpitalitatem. Fertur autem Her¬ cules boues eius abadurus,a?reo lebete in eam nauigalfe,vt Euphorion teftatur, Xa/\zbir azciTCp Ardiog s % EpvG&ag . Itcm Alexander Ephelius: X«Ajtd

quemadmodum poeta qui- dem peracute tetigit inquiens; C apella linči m falis Boues foli- Occultutn in Uči e refene faporem. ^ ,s vnguiis. In India boues folidis vngujis vnicornes nafci Ctefias fcribit 3 tefl:e Plinio: aliqui tricornes, Memt- nit eorundem Solinus de India? agens mirabilibus, Suntpr,eterea boues vnicornes & tricornes , foli- dis vngulis,nec hifidis. Idem Plinius ait bobus Indicis altitudincm tradi camelorum,cortiua in la- ritudincm quatemoru pedum. Aelianus ex conuuim amplitudine,boum eorundem dimetitur ma- gnitudinem.PtoIomreo fecundo (inquit) ex India cornu allatum ferunt,quod trcs amphoras cape- Boues Indi ret:vnde conijcerepojTumus,bouem illum,a qqo eiufmodi tantu cornu cxtitiffct,maximum fuiffe, magni* ^ Idem de Indicorum boum,haud fcio,an eorundem, velocitate &de curfu certaminc ha?c prodidit: I11 bubulo pecore quod incitato curfu valet, curam Indi ponunt: & limul de eorum velocitate rex, Lib. iy. c. & permuki principes decertant,neque turpe ducunt, pro huiufmodi animalium genere,auro s arge- » Boues c ur toue fponlionem facerc. Currendi meta bobus h.rc cOiiftitukur,vt inter fe nexi & iugati triginta_. ’ 'J u va “ teu ftadia currant, Aequales & pares equis boues currunt,ueq; velocitate boues abequis internolcas : SJ acnquandorexde fuis bobuscumquopiam fponfionemfecerit,intantumcontentionisltudium J> precedit,vtisipfe incurrufequatur,atqjadeoaurigamincitet. Isfanequidč cquosflimuliscruen- 3> tat,abubus veromanusabftinet,fiquidem ij nullis admotis ftimulisincitatidimocurfu feruntur, ” Ac nimirum tam ambitiofa efl bubuli certaminis contentio,vt non diuites modo,fed inferioris fta- 55 tushomines in eiufmodicertaminibuspermultum vcrfentur, A Plinio tauri atrociflimi lylueftrcs, ” ^ maioresagrekibusrccenlentur, velocitateanteomnesjcolorefuluojoculiscauuleisjpijoin contra- * rium verlo , ričfu ad aures dehilčente, iuxta cornua mobilia, tergoris duricia hlicis, omne rdpuens vulnus,ferasomnesvenantur. Ipfinonaliterquamfbueiscapti, fentatefempti intereunt. Dio- dorus Siculus fčribit hoc animalcarnibus pafci, feritate excedere, penitufqueelfe ihexpugnabilc_,: Lib ’ C corpore maius elfe domeflicis tauris, habere equi velocitatem, ore vfque ad aures fiflo,rubicundo colore,oculis albis nodeque fulgentibusi cornua veluti aures mouens,in certaminc firma tenetspi¬ li contra naturam cceterorum animalium verfus caput ducuntur. Et hccc fere viribus fortitudineqj mirabili pugnat cumca?terisbeftijs, quas fuperatascomedit,Eftquoq>infeftusadmodum armen- tis,nihil nec paftoruin vires,neqs canum multitudinem timens, Dicitur eius peli is haud quaquam uulneribus patere. Ciim muki conantur illum ui capere,fruftra defatigantur Jn foueam delapfus, aut alio captus dolo, feipfum ex ira fuftocat, priftincelibertatis amore.bolinnseadem fere quq? Pli¬ nius moreiuodeeifdem taurishabet.Indices,inquit j tauriscoJorfuluuseft 3 voluaispernicitas 3 pi- Cap. fj'* lus in contrarium verfus, hiatusomne quod caput. Hi quoq; circuinferunrt cornua flexibilitatequa naalint, tergi duritia omne telum refpucntes, tam immiti ferocitate, vt capti animas proijciant fu- r°re. Quxrendum num fint hi tauri,ijdem cum ijs bobus,de quibus iam ex Aelianodiximus. Sunt ttemapud Indos alijboues,vtibidem tradit Aelianus,qui maximoshircos fuperare non videntur; B etl *am coniugati velociffnne currunt,ncc minus ftrenue quam Grabci cqui curfum conficiunt. Pe- tib.s. Obfer trusBelloniusfcribit,equosnobilioruDamafcivrbisincolarum,qualesfuntSangiaci &BalTa?,in- uat.9*. ter reliqua ornamenta habere caudas bouis Indici piliš admodum tenuibus & canuidis,tanti apud Ornament* eospretij,vtfmgula:quatuor 3 vdquinqucclucatisa'ftimamir,eamqueobcaufamSatrapasdunta- cau Us xat ijs vti,qui equorum gutturi eas appendunt. Haud etiam fcio,anne ift iufmodi tenuibus pilisbo- oum ' ues fint ex iam memoratis. Lego etiam in tertia parte rerum Indicarum in India bouem marin urn Murinus dari 3 & indigite voce Ignaragnam nuncupari,diciq;habitare iuxta ca krti m S.Spiritus, aliilqjquk bos . biifdam locis 3 vbi frigus remifsius eft. Animal dfe immenfc molis,vefciq; her bis duntaxat 3 que ru- bri fint coloris, Corporis mole noflrates boues fuperare, pellem habere (imilcm elephanto,bina^ raxta pečfus brachia, fub quibus maramo lateant, quibusfoetus fuos enutrit, Capite atque ore no- krates boues referrc. Čarne effe fuauifsima,Indifqueprtecipue expetita. Expinguedine liquamen P ar ari fimile butyro,quo in condiendis cibis vtuntur. Offa eius duritia ebori vix cedere. Itacam, fdod enutriendis bubus fit apta,/ 3 «,SoToi' vocat Hotnerus. Italianoftra qualesfere boues habeat, Jam ex Theodorici regis epiftola diximus. Quanta vero hic fit copia,Cardanusinnuit his uerbis. ^hmtur tot hominum millia in Italiabubula čarne, nunquam tamcn dcficientecibo, Varro tradit propteramplitudinem praeftare dici,ideoq; ad vičfimas farciri 3 atque ad deorum feruari fupplicia. fktterum non in tota Italia eiufdem funt qualitatis, quantitatifq;,unde dicebat Columella. ffua Boues Itan. $o Vljfsis Aldrouandi in emcttdisbubmfpucnda,puapue vitandafnt,non exfacili dixeriw,cumpecudespro regionis c s imnein modam idem Aelianus ičribit: Libycorum bQpm,quiferi folutiquccrrant, tan- ,, ta dl innumcrabilitas, tanta item ederitas, vt vnum infequcntes venatores jnterdinn HI lan- „ tur; quod nimirum in aliosferosincidaiit,&iilcinterimfub tlumeta faltufucfubiens le fubdu- » cat ' autcm bniiics cKoriantur, 6^ venatorum cculos fallant. Horiun qucmpiam li quisv 33 nigretliutur infcqui , primum cohibcndus eft cquus : lic enim fefiutn longinqi.itatc tcmporis : . » comp; chendet, din ab mitio Latini cqui habenas luxarit, illo demum dcfelio 3 bouern non capi«* • k Quam- e gregia? nobilitatis infigne ducunt, fcriptum rcliquit Acneas Syluius,qui hanc regionem Serkam D čile conijcit.Qufrendum an hi funt illi boues,de quibuspaulo ante ex Beilonio mentione fecimus. InMadagafcar inliila tantam boum efle copiam tradimt nauigationum in nouum orbem autho- rcsjvt bouem cochleari aut alia viiiori re commutarent. Gibbum habent in dovfo ex mera puraq; pinguedine. Iconem adieci ex Diarionautico Batauorum in Indiana Oricntalem. Albi &nigri Equiloues i iubati boues equinacauda inprouinciaMangi. Quocirca'cquiboues,vtopinaturScaliger,haud Excrc, 217. ineptenominari poflunt. Idemaitexeorumiubisflabellatexi. E q u i s co m po n i o r n a 1 n e n t a: 1 a n- 4. cearumcufpidibusappendi, vtin Germaniavulpiscaudam. Nicolausde Comitibuscofdem bo- m itinera- ues & in Cambaia haberi alTerit, & paullo fufiiisde ijs fcribit. In Mangi ,i nquipproum cia Indica., rio. Orientali boues fylueftres criniti funt,equoru prolixiore iuba^jua? ad pedes vfq; protenditur,quo- Boues equi- ru cornua ab occipite in fpina tanta longitudine extenduntur, vt elfetiato capite cornibus attingant naiuba . cauda. Sune autem grandia cornua,vt incola? amphorarum loco illi s vtantur. Cauda quoq; iliiseft qua equis elegantior. Mclalocusautvrbsvidctur apud Ouidiuin Faftispabuloboucomcndata: Lib.q. SacrorumiJi M e lam p a fena Uta boum. ideft, facraficio deftinatorum. Melopotamia regio eft authore Strabone, foecunda & maximepafcendis bobus idonea,ferensque Lih, 1 Sl femper virent. In Monzambiquc tanta eft bolim abundantia, vt JLulitani quindeei;n vaccas vna^ E permu- De Quadrupedibus Rifulcis. Lib. L A Quamuis vero muki quotanniscapiantur, & makentur, fobolis tamen eorum luccefliopcrfoecun- da ek. Cum vitulis etiam tauri oberrant:item va ccx vna,alia? foetagalia: Igtus expertes.Quo fi quis vitulum adhuc tenerum ceperit, & non ftatim occideritjCKeo duplici commodo afftcietur. Nairu prteterquam quod & ipfe commoditatem affert,matrem liiam pariter in captiuitatem inducit. Po- ftea enim quatn Venator vitulum fune alligauit, ab eo feccdit: illa lilij defiderio inflammata, tan- quam alilo ftimulata fertur, cupiens diftoluta refte eum abducere; ac nimirum cornua impingit,vt vaneumm laxet & diftrahat. At enim alterutro cornu in krniš complicationem inferto,vna cum vi- tulo conftrika tenkuigbis mifera mater, qua? neque lobolem liiam liberarit,& ipfa infuper vinculo anemtabili comprehenfa lit. Cuius Venator cum iecur diftraxit 3 & pellem exemit, čarnem relinquit auibus & feris.-vitulum vero integrum lecum aufert,qui 6 c in cibo fuauiilimus ek & laki denfando „ coagulum' pratbet.Harc itatjue Aelianus.Athenatus author eft vitulum quinque drachmis vendi in Lib.S. c. 1. Lulitania J quafi ibi vitulorum quoque lit copia. QuaMacinum ad Cathaium vergit 3 boues albos ni grofq- gigni equma cauda,fed piloliore ad pedes vfq; protBla: piloscauda? habere fubtilillimos, Boues cau~ m modum plumasvo!atilis,magno in pretio efle, qnos equites in cacumine lanccaru fuipendentes da equtna, IB *>z Vlyfsis Aldrouandi pcrmutarent nouacuIa,vel etic cymbaio. Circa MolottidC narratjinouit Athenirus, fcobus inuftta- E te magnitudinis cornua effe,ex tjiiibuspocula quc modo ffant, i iitopcpusmemorif trudit, in Mcm fchiacarnesbubulas-ad melunisnp vendutded emptoristantum ocuiisliibijciunt,adt6 copja fafti dium parit,vt vel quatuorbbr$carnis.vnoconftcntmarchetto, I j igusvero ibitavehemens cit, vt animates,vt boues&por£i,quihyeme§apiurur&excoriatur,lapidu jnftarindureičat : )nec a no mo¬ do fondi qucat , vt Joicpb lis Barbarus in liro ad Tapai m itiperario teftatur,nili in hypocaullu pro* trahanmiyvtincalefcat,Piiniusauthorcft,omniaplenilunioexpurgarimafia ,quircia & lato tem- porc:circa Medana & My]a$fiim limileexpui in litus purgamenta.-vnde.fabula Soliš bouesillic fta bulari. Mcminit & loči & bon Apolionij interpres.Mylie (inquit) Sicililc Cherronelusffn qua Soliš boues pafcebatur. Apud Myfos,bouescornuu expertcslunt 3 no ite in Scythia,ybi minime cornibus boues mutili funt.Nec mihi mojeftus quilpiain effe debebit,qu6d contra feribam atq; Herodotus, ciim ait bubulogeneri non effe in Scythia cornua: Iccircoque cornibus mutiium eft,quod vniuer- lum caluaria 5 os nulIascommiiTuras habeat,niliilq,- humoiiim eonfluentium propter dur itiem reli- ftentem capiat,& vero vence per hoc ipfum os pertincntcs,propterea graciliores & debiiipres , quia minus alantur, Itcmque eorundem,qui a cornibus nudi lunt,eo licciorcm ceruiccm, ac minus fbr- 1? 53 1 tem elTenecelfeeft,quod ipforumpertenuesvena?fint. Hcec Gefnerusreci tat,tanquam cxAelia- 33 no,qui ramen hac de re breuius eodem tamen Gefncro interprete leribit in hite verba: Apud Myfos 33 bouesonera vehunt, cornuum expertestotisetiam gregibus: cuius rei caufa non in frigiditateirm, ^3 fed peculiarem natura; vim reijdenda eft. Argumentum in promptu eft, Nam in Scyrhia quoque >3 boues cornibus non carent, Nec mihi moleftus quippiam elle dcbcbit,quod contra fcribam,atque » Herodotus. Nam qui hite retulit,hiftoriam fuam,le aiferreteftatus el t,non incertam(vt Herodo- $outS; ex tus)farnadecantare,Apud Nabatha?os(Arabie fclicis populosj boues magnos effe teftatur Strabo, fomes . Apud Nigros nuneupatos populos,vacar nulla? ruto iunt, omnibus vero color niger vel albus, vel 17, cxvtroqi mixtus. In Nomaclibus,qui ad M^oticas pidudes hyemant,& dicseftiuos incamporum ctquoribus viiiut,ex bobuspartim line cornibus nafo,partim ferrula ideo cxiecari trudit Aelianus > quod hec pars vim frigoris fuiierrenequeat, Strabo vero Nom. m' boues equoiq;, citteris te fta tur longiores clle/orte de alijsqua Aelianus pppulis intelligens.Orteiius ait Nomades Straboni Ali a? popujos effe ad liniftram in Cafpium intrati. Plutarchus in libro de oracuiorum dciečtu a it Iftnim Tdurihirti , accolere. Diodoro etiam Nomades funt in Afirica,& Zophoni quoquc vocantur. Tauri P^onij 5 yt‘ G In B&oncis. jferibit Paufanias,hirto corporecimi omni ex parte, tumpritcipue pcčtoribus& mentis, Theopom- C or n/iama - pus vero, referente Ant. Mizafdo apud Piton as tradit, boues tam magna geftare cornua 3 vt tribus a ima. aqt quaraor vini fextarijs vix adimpierentur, ex ijlque reges ac proceres, pocula con hčere 3 labris Lib.17.cap' tbore aut argento obdučtis. In Pitoniuc vero paiude tradit Aelianus cx Zenothemidc ouofdam 3 °* procreari pilces 3 quibus adhuc palpitantibus^li eos bubulo pecori obijcias edendos,expIeri non mi- JBouespifci - nus libenter quum catteriboues foenotccntra z ,b eorundcm mortuorum eiii itn ubhorrercgvt non at« bus vefien - tingat.Pannoniaquam nuccommuniter Vngariam vocamus,copiofioresferrebouesfertur,quam tes • qua-libetalia prouincia:qua de abundantia foccunditatcque ^igilinundus Baro in hunc fere modu Vngaria vt feribit. Hungaria pccoris adeo abundans eft,vt iure miran polfisjvnde proiieniant tot & tanta bou, bobusabun ~ ouiumagmina 3 quK in exterasregionts J |taliam,Gei maniam, Bchcmiamunittit.Nam ciim per det . MorauiamjAuftriamjStiriam, Sit uonia ngpuq^ alias Hungarif vicinas prcuincias multjt pateanc vice, per quas pecusagminatim cxpcllitur, obferuatum c It per folam viam Viennenlem vno anno plusquam očfoginta millia boumin Germaniam ačfa elle. Gcfnerusleribit 3 bouesquidčelTe pin- Bottcs 4gn~ gui(fiinoSjfcd quia hyemes etiam (ub dio tranfigantjStlibcri palčantur 5 paruni manfuetos efi J Boues pujil L rnollijbreuiffimis cornibuSjobtufa acie>gibbofi limiliter vt precedentcs, limiliteroi onera feren- p * t tes ; Atiftoteles ^it puliJlas efle buculasipuas Plialiana regio fen, quct tamen fmgulit abunde be- Lib. 1 6 up. nehc ^° P a b lI h mulgentur, Phoenicum libri teftantur, inquit Aelianus, indigenas vaccas ca effo ^ ’ - nragnnudine, vt vel proceriflim i pa ftores cum mulgent, fta-re aut etiam (li minus procci i (inf,) iru ffabtllum afcendere habeaut necelfe, vberavt poffint pertingere: Hoc modo de Epiroticiscx Ariftotcle fere recitauimus: qui ait, & in Pbrygfa boues elle qui cornua,vt aures moucnt, Idem tefta- De Quadrupedibus Biiulcis. Lib. I. 53 - A tefhtur Plinius. Idemde Hrvthrcis Aelianus, quideeifdem Phrygijs ficquoqueicribit. Bo¬ ne;, Phrygij rubi o colore decem menfibus impregnatur: demum hoc animal aliquando cxxx.annis,per cuuda ,p!;usamputationem probatum eft vrnile, Plinius Cornntamimetbelluas mariiusnomi« Boues den nat,necvJlam eiusd^fcnptionem addk, Qu*rendqm num hoc animal indicet, InAquilonari ttbus eiepba- vero plaga noui orbis boues pregrandes a:que in mari ac tetra deguntj vt tradit lacobus Cartarius t-nts. inneua I rancia apud Ramufium S addens binoseispromineredentes abore elephantummodo. 'i o- /• bed & Scaliger tradit in Oceano Septentrionaii vaceam dici vifam cum geminis cornibus. Sauro- matum i De Qnadr upedibusBiiulcis. Lib. I. 55 A matum boues cornibus carere teftis eft Hippocrates. Supra Gallouidiam-Scothia? Caričta fitaeft Boues »tor- Siluria? cjuondampars quxdam quxdičtane fita Ca rečton i o n u m er ofi Ifi 1 n a clim ciuitate,cuius ntt% adnuc ruina? ardium oftendunt magnificentiain,an ab alia aliqua rc haud latis conftat,inquit Hc- , or Docrhius in defaiptione regni ScothonjmiCrebrce funt in ea arccs natura opcribulq» munitif- , & prteter reliqua armenta ingenti magnitudine excellcntia boues quarum caro tenera fua- Boues pr o ft tuique efui cit ,cxteriim pingue nunquam concrefcit,olei iiqnidi modorere femper fluens. De Lib. 4. Boues acor- nes , ^fi^thi*bobusvaria traduntur. Herodotus agens de Scyth ire ff igore,boues i bi line cornibus elle te ( UCur * Et hxc mihi videturefte caufa, cur omnino bouino gen tri cornua non fucerefcant, alti pulante fententia? mex Homero hoc in Odyffea carmine ; E Et Libjenjvbi funtcornutiprotinus agm , ^; nV ehementioribus frigoribus, Qupd reČte dičtum eft, inlociscalidisanature ccrmuex » d i c iocxquodeScythidsbo- aut non oriuntur ftatim,aut fi onuntur, vix ormntm . q eri fl- im j & cx 0 mni parte albi, perpar- Boues gibbt- bushxcrerert:Scythici ,inquorumdoifogibocr > P . ■ a 0 rlbexiftunt;furiul&cuiiu Ji. uis cornibus funt & minime acutis, fimilitcrque vt came 11 >*- (nfreotd onere furgunt, quod dorfocliteilaeimponuntUTjperindevtcamciigenuflcdunt 3 rur^ ^^nafiuSdicuntur. ipfumhominum, qui ijsadgrauiflimorumonerum v et-ijntsv i 5^ ^ ^ait,numquid Kos hoc do Phrygijs Sc Periicisnarrauinius, :^ lpfe etiam i V, 1 ;' uc t | e Svriacis adtere- dirferantaCaricis,dequibusidetiad;xinv'sexPbnJOj n ^-_* ‘J'*"C' * ri ^ nu q a p-bbitaftame. mas; etetera m Iulius Pomponius Sabinus in Virgin) e >nn - ..c. .... & 1 J ^ sen im regiones C ione,a lti „ t o t aSc yttl „ Lem** non magnitudine animaliam, fed nurnero te*tdes • .- n ian-ca; temna hicmitio-« thia tram Tanaim vfque ad marc Cafnium, imtboues magni &co.oris mgu • CW 4 Ui rem eiie aerem.Siculas boues ceiebra t Hor atius, inquiens , Te n repe s centum , SicuUtfi cireum Mupttent vacca. O a, Car . Od, 16. Boues Sicu- Easad viftimaspetifekre in Menafluuiodičhimeft« EftineademinfuIaTaurominiummons multisbobus abundans, fupra eum vrbs ciuldetn nominis 3 dičta propter eorundem copiam. Sin- gui vrbs eft & prouincia magna Tangu d te, bobus infignis fylucft; ibus, quoium pili bylfo funt te- C nu.iores,vt Iegitur in Epiftola Afjatica. De eifdem M.Paulus Venetusiin Ergimul Tartaroru pro- umcia in vrbe Singui boues fylueftreselephantum proceritate pilo perenni ac leniac prorfus albo, autprorms nigro,qui in humeris,ieonum more prtelongus eft, non miniis pedes trcs,mira mollitie perinde ac ferieum. Supra Synderouiam quam Turctc tenebant, V ngari iufiu rtgis Yiadiflai ,du~ dtu Pauli Kinifij ad dies quindecim,per centum milliaria palluum ferro ignique omnia vaftantes, tantum prxdtecoaceruarunt,vt nec iumenta,nec currus ad cam reuchendam vili fufficerentjn ca- ftrisquinque boues aureo nuinmo veniebant,narrante Boniinio. Syriacis taurisnon funt palearia, j eea j vt ait Plinius,icd gibber in dorfo;& Ari ftoteles ait in Syria boues nodos fcapulauim fledtere, more r _ camelorum. At Aelianus abfque vila gibberis mentione, ha c feribit: Syri j bellicofi funt, magno Boues SyriJ. r °bore Se lata fronte, afpcčtu truculento, non obefo corpore,neque rurlus mučilen to,a d curfum & t.HifiaS. P u gnam prteftant. Si milit cr eoscelcbrat Oppianus,qui eofdem Aftyrios etiam & Pelleos vocat, & In Cherronefo nafci {čribit,atque hosiploselfe,quos Herculemex Erythtaabftulifte tarna fit. Eft autem Pella ciuitas Syria?, qiu^ alias Apamea, a Pella Macedoni« fic dftta,& Berenice poitea, vt Stephanus teftatur. ldem Cherroncium Syria: ciuitatem,candem Apamee facit.Secundum aiios Pella Cslelyrixciuitas eft,qux &Butis vocabatur. Paufanias tamen fentire videtur, Herculenu. boues ex Macedonica Pella abegilfe, cum loca circa Ambraciam,atque Amphylochos Gerycnem nnperiotenuille tradat. Bouesapud Tanaim maximoseftc,atque puleherrimosteftatur Iofephus Barbarus in itineiario ad Tartaros, tantoque namero, vt ad omnia ltaiix macclla explenda fufli- . eiant, Ea autem venile via,quce e Polon ia ducit:&armenta quxdamperVualachiam& fran- fyluaniam in Germaniam v(que tranfire, vnde poftea in Italiam abigantur: Addit infuperboues J>uuei ijs in locis geftare onera & cliteilas,quoties vfusrcquirit. SedScaliger apud Tartaros maximos j ari j , ait reperiri boues breuibuscornibus & hebetibus, nulla macula candorem vitiarbcameli gibb-um, E X erc. 206, Sc robur eis par efie, indeque bocamelcs dičtos, vt fupr:i diximus in r gr o Comanduano. Addit- 6. queibidem in quadam prouincia Onentalium Tartarorum, cuius^inquit,mihi nominis nune non 7 * venit in mentem, etiam tricorncs efte,memorix preditum. Thcftaliam olim vaftabant tauri fero- ciiTiini,quoscumanimoftorcsiuuenesequisinlidentesfuperarent,Centaundičtifunt. Orteliusait m Tranfyluanix fyluis boues ctfe iubatos. Aiuntque bebus ita abundare eam gcntem,vt quoties n ioritur rex,quxlibet familia bouem foluat. Varro tradit boues iuxtaToronam paucis antepar- tUm diebus,lačte carerc:reliquo tempore habere perpetuc. Ventrem ferre decem menfes« Troglo- Boues elit el- Rtoues vnfl cesrnes. i:xerc-. 906, 7 - Lih. q. id ajhctudo, Af~ t clusbou toruiju Ecsnum cur ex-ornu hoti fujpenfum . In quaB. Rom, 71 . Lib.3. Ammus mo- diratus, TAurorum' r.ainra- Vlyfsis Aldrouandi 56 dytarum armentis cornua in temni direčla efte Plinius tradit 3 eaquc de caufa ob!iqua ceruicepa¬ lci . Valachumautem numerose boues alorc 3 iadc conijccre iicet 3 quod Vladislaus Poloni« rex anno 143 6 . Vaiachis tributum impofuerit centum equorum & quadiigcntorum bomn inlingulos annos. In Zeilavrbe Aethiopitefuntvaccicnigr«tefte LudouicoBarthema initinerario Aerhio pi«, quarum cornua ccruinis liint fimilias item ali« rufi« vnico in fronte bipedali eornu, cuius ta- men acies vergitur in dorfum. Vtrarumque meminit Scaliger his verbis;In a gro Zeila oppidi quod eft in Aeihiopia,vacc« funt eolore atro 3 cimi ccruinis cornibus 3 quas idcirco ceruias appellauinms. Alijs vniaim e f ronte medi;i prodit eornu pedali maius 3 curuitate fupina. Eius enim culpis retror- ium conuexa eft: ipl« pilo ruffo: ta cirruleum fčnbis & tibi contradicis, E S NATVRA. MOREŠ.-1N G E NIV M. OS tam manfuetis eft moribus, vt Apuleius manfuetiflimum ametorum vocet quadrupedum; & Ouidius liane eandern manfuetudinem explicaturus 3 dicebat: F dpuidmeruere bon c s > ammalftnefraude doloque Innocnum ) fimplex D n at trm tolerare tabor e s ? Tam celebris autem lemper fuit iftiufmodi nianfuetudo, vt Menandro home fua- pte natura manfuetus 3 inde ftoihg appelletur. Solet vero ctiam alpe&us animantium manfuetu- dinis morum ftmilium, & e contrario inditium efte, quod tamen.in bubulo genere locum non ha- bet j quorum alpečlus proprie tomus nuneupatur 3 & toru itas, vt Pompeio placet 3 quafi tauroruiru, acerbitas eft 3 & ne quis iftiufmodi epitheton a natura bubuli genens in mala m lemper partem ac- cipicontcndac, is id ctiam de ipfavaccafoetus fuosmiropioiequcnteamoredicij audiat elcgan- tilfunum poet., m Claudianum; Vitulum (inquit) non blandius ambit T orna par e ns . Adamantiusait bouemiftiufmodi vultu&moribusgrauitatem quandam & limplicitatem pr« fc fen e. Sunt tamen ctiam qui etft domiti 3 fempcr tamen nefcio quid de natura ferina libi retinent, & obuios quofq; eornu petunt: Olim iftiufmodi bobus foenum e cornibus lufpendebaturpro ligno G feritatis 3 vt quifque fibi caueret. Vnde illud Horatij: JFcenum habet in eornu, longefuge. Cur vero foenum potius quam aliud quiduis pro ligno ferocitatiseftct 3 PIutarchus inde facftum au- tumat, qudd copioliore pabulo non modo boues 3 led & reliqu« animantes ferociant. Lucretius dum boues niedios ait efte inter leones & ceruos 3 moderati animi efte eos innuitmec timidos 3 nec ctiam audacia infames 3 cuius verfuum venuftas atqj eruditio me inuitat 3 vt etft numerofi ftnt, huic loeo inferam: Eft ctiam color Ule animo ,qucm fumitinira fhrum feruefeit & <- x oculis micatigneus ardor , E B &frigida multa c orne sfornndims aura, fina ciet bor ror cm in rnembris (jr concitat artus , Esi ctiam ijaocjuc pacati si at us aerisille Eedlor e tranquilloqui fit >vultuque fereno. S e d c ali di plus e sl o Ilir , puibtts aeria c or da, H lracundaque mens facile efferuefeit in ir a. fhio genere in primi s v is e si violenta leonum, P e flora qtnfremitu rumpuntplerumque gementes 3 Nec capere ir ar um fuctusin peflorc pofjunt: Atventofa magis ceruorum frigida mens e sl > Etgelidas c iti us per ntifcera concitat auras, jpua tremulum faciunt rnembris exisiere motam, At natura boum placido mafts aere viuit, N ec nimis irai fax vnquam fubdita per cit i zttnidafujfundens caca c ali ogni s vrnbras: Nec ge h di torpet teliš pcrfixa pauoris , J mer ’vtrofquefita eft , cer us s } ftuofque leones .. V eium quishic forte bouesintegros 3 nondumque cxcčtos intelligat 3 qui fuapte natura 3 velipfo te- ftaate Anltptele, animofi funt ? iracundi 3 ftiribundique,quc»niam eorum languis fibrofu? 3 omnium- quc De Quadrupedibus Bifujcis. Lib. I. 57 A que cderrimc durefcit & coit. T utiriš , inqui.t Plinius, in afpečht gencrofitas 3 torua fronte, aunbus JetoJis ,corm bit s in proctnčiu dimicationempofcentibus: fcd totacommatio prioribus m pe dihu s fiatjr a ghj cente alternosreplicans fpargenfijue in alt um arenam t fr folut ammalium e o ttimttio ardefcens, 'T radunt ir at um c osi as per caudamverbcrare . Columella ciim dixifie t de \i. ecis crepuicuio reuo- candis fono buccins, no n eadem, inquit, in tauros ( qua? in vaccas) e ser cent ur w/peria,qutfreti vi - rib us per nemora vagantu rjiberofjue egrejfus reditupjue habent 3 nec reuocantur, mji ad cO(tus farnih nartim , v aripus ait iftiulmodi folitarios & robore fuo fidentes tauros a.TiuayiRcn; vofan. Aelia- nasqu 0 que ait,taurum animo dTe incitatum, eoqi hppetu cornibus appetere ; & ca infuper impo- tcntis animi eftrenatione ferri , nihii vt eum, neque bubulcus,ncque metus vlius reprimei e qiicat f Ariftoteles iftiulmodi animoiitaps generolitatifquequodammodo rationemreddit in Phryfio- gnomonicis, dum ait: @yuce«J'H , idtft animofa, funt quorum crafta &plena-ceruix efhrtferuntur ^ enim ad tauros animolos. turipides dc tauro Ioquens J qui nauem m gredi reculubat,iracundie dus člj * ifthsc figna pofuit, Sedtaurus, inqmt 3 netluit Reči o pede per tabulas ingredi , Jfum emugie bat, trne e s in orbem vertens oculos S u blato dorfofr collimato ad cornua lumine s Vninefjue a ccntačiu arcebat. Exquibusintelligimus,n-ipliciteriramindicare,afpc idelt intucri taurine,pro eo quod efttor- tet. ue : Eius verba lunt: ,#AžV«r aV rctupifbv eyxtrs:ipciv<)v appellat.Sed & Oceanusfluuiorumomnium patcr 3 abEuripedc, retvpeupavos voca- n ti s ' tui iGracos in hac re,vt in alijs multis/ccuri funt etiam Romanove ceieberrimi autbores teftanrur; n re ^ U ' bicenim de Pado perpulehre Virgilius; Rt gemina auratus taurino cornua vultu Er id anus . Idem de T iberi ; C or mre r tieferidum fluuins regnator ae/uarum d ifit o tandem, frpropius tuanumina firme s . - A ramiformem Aufidum H orati us, Granicum bicomem Ouidius, Rhenum bicornem idem Vir- 8 ! iius , vt alios taceamus, qui etiam taurina fpecic flumina nobis produnt. Eandem quoque ob caufam fluuio dec tauros ficros efte fingebant . Sic eniin in quarftionibns tradit Ariftoteles . Aia, p iv 'tčioi roT(yrtpi'/^g ^oret/t,ygyiv C vrcu , cl zaRov/ttvo/ /Skt/tt/u.unoi: ovc: fs,oS-QXoyiscnTcujpxc hpf$ T * Ot a: Idem Bitp.fA.vKKHi appellat fonos illos fluentis aqus fubterraueos mlocis petrofis: arbi« trantur Georg. 4. Aeneid. Uer-tulss tauro mjidei & car. a •Lib.f.Tkcb. C.mi. i, St. iz. Tauroru pu gna caafii. Metam. p, Amer. a. In Hippoh'- Afntid.jz. Vib.z. de ve~ nat. y> 58 i Vijfsis Aldrouandi tranturenim ctiam nonnuHi flumina indc taurina facic cffingi ; qubd aquarum impettis in anfra- H čiibusac locis potiffimum lubterraneisfonosmugitibustaurorum no'n ablimiles-edant : Author enim in deorum natura 1 diurnutus fluuios plerumčjue effingi xipou?orCj praxipue vhi procellisactcmpebatibus angenfur,in modum tauri ira pe rc i ti ,cfler ri voh m 1 3 qu:eienrcnnacum i efto ferecongruit:co«grujtquc Acheloifabula,quicum Hercule dimicatu- rusjpiimo inaiiguem fc 4 vthac facic illeexpauefceret, moxca figura viCiuspn taurum , animal pu- gnag flimum, & in-pugnaatrocifllmum figurauit:eandemq;fortaflisobrationem fingčfeantirim_. capitc tauri prarditam exhaurirc flumina. Ita autem irim fmgi Plutarchus te batin: Atque hinc eciam fortaflis cft,qubd Hercules taurum cx Greta in Artičam duccns,eiuspotius quam altcnus ‘ animantis tergo infidere voluir, huiufquc imitationc Dom'itiauus J qui futurum čadu m a c im m or- F talitatem fibi rcpralcntaturus,tauridoriofimiiitcr infidens/uperiores fccna:partes in fpeciem ce¬ li confečfaspctijtjVt lito pob lccopatebit. Taurosquoquc ignem fpirantcscirca templum dfc in Cokho Grand fabulantur. Vcrum taurofum nonren, (inquit Diodorus Siculus) a cuftodum robo- re trači um e(t: a cruddirarc vero cardis holpitum, tauros ignem confiare confičium. Pliniuspro- fitetur le tauros de imperio vidifle demicantes, & ideo demonftratos rotari cornibus, cadentes ex- ciri, iterumque refurgere modo iaccntcscx humotolli,bigarumqj ctiam curlu citatOjVcIui auri- gas infiflerc. Eandcm quoque dimicationis alaeritatem btatius lic cxprcflit: Similes video concurrcrc tauros, idem ambobm honos, vnnjqnc ah origine fanguis^ { > Ar d na coilatis obnixi cornua mifcent Fr on tilu s , altcrnaqite trtice s moriuntur in ira. Et Ludouicus Arioftus Sacrapantiscum Bradamante bellaturi pugnam deferipturusait: N en s/ 'vanno i Leoni, o i tori alfalto A dar di petto, adaccoT^ar fi crudi G Come ejtfet duoguernen al f 'ero affalto. Caufa plerumque pngna?c fc ipfi iuuenča. Per hbidinem enim offerantur, tebe Ariflotele: dc qut fnperiore tempore loči j iugi concordia pafcebantur, coitus tempore d iflident,& iiltcr alterum libi- dinisrabieinuadit. Hincillud Ouidij congrefTum Herculisciim Acheloodeldibcntis: V on ali ter vidi fone s concurrcrc tauros , Cum pretiumpugnatoto nitidijjuna falttt Expetitur coniux,(peci'ant armenta pauentaue Nefcia, qitcm mane at tanti vici or i a regni. ldemalicubiqnquit: Vidi err.o pr o niuea pucrnantes c oni ti ge tauros Speci atrix animos ipfa iuuenca dabat. El u c fpcčhit & hcc Scnccar, Venere in sime im fufcibit audax Greqe pro toto bella iuuencas . H Appofitiflime igitur VirgiliusTurnum & Aeneamde Lauinia virgincaimicantes 3 tauris compa- ratj&bccanit: A c velut in ge teti Si Ha, fummoque T aburno Cum dtto conuerfis innr.ica in pr ali a tauri Irontibusincurrunt,pauidi eejjcre magijlri , Stat pccits omne metu mu t ton, muj[antqtte iuuencte , Qutspccoriimperitet,quem to ta armentafeqttantur. Jih inter fefe m tlita vi vulnera nufcent, Comuaque obnixi infgunt, & fantine largo * Colla animofijtic lauant ,gemitte nemus omneremugit. Hanctaurorum concertationcm elegantiflimuspoeta Oppianus pulchcrrime deferibit, quemlo- cuin 3 vt a Pct.Gyllio translatus 3 & Aeliani hiborie de animalibus infitus,& a Gefnero correčius di ? hicapponam. Sequitur (inquit) vtdicairt 3 quemadmodum provaccistaurorum maxime riualis 5 &pcrpugnax natio,accrrimč inter fe certet. Vnuspr^ftamiflimu^ in minoiiim taurorum & vacea- nun B De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 59 A rum armentum dominatnr. Hune magnum, regera perhorrct grex armetofnm comibus armaturo, 3> vacca? hunc maritum fuum impotenti lerocitate fuperbientcm, eo maximc tempere ciment,cunm 3 , diuerformn armentomm tauri ali j in alios mugiunt, & ab reliquis fcparatgceruicem i.jdantes in- „ terfe minitantur. Tum faoe vtrimque vehemens inftatpugna.Primiuninfefto obtutuinuicem in- „ tuentur, atque agrefti iracundia ardentes, ignem naribus.fpirant, & terram pedibus ipargunt, <3^ „ pulueruicnta iačtatione Sc rnartiali fpiritu contentiffimevociferans ytcrqueprouocat alterum. Ac poftcaquam tuba fignum dederunt, ad pugnam acerbam effreni nnpetu ruentes, mter fc mutuis vulneribus cadunt. Bt quemadmodum in pugna nauali dua» pra?ftantesnaues pennultis militibus armatis iulgentes, & vehementi vento & remispropulfa^contrarijs proris roftra i-nter fe murna al- lidunt,& coiicrepant armis & ftrepitu virprum: Sic taurorum in coelum tamdiu lbnituš fertur con- currentitnn, dum eorum aiteruter ex eertamine vičtonam retiikrit. Oppianum quam breunTnne q,uidem, eteterum exačti$meexprcffipTorquatus Tabus, Non altramente it toro , oue tir iti- miu. Gelofb amor 3 co’ fiimuh pungenti H orribilmente mu .j zre , e c d muiviti, — t • . ibib OO GU (p ir ti in fe rifueglia, e l’ir e ardenti 2: 1 L c orno agu\ \ a a t trunchi , c par che i n uiti Con vrtni colpi u la bat avli a i venti 'Sparge cq’lpili'arena, c ilfuo tiuale ■ -Da longe sfda a guerra afbra e mor tale. /: Nifi dicamus Virgiliurn fliifle imii;atum J) quinon minus diligenter, 1 iqc certamcn dcfcripfit 3 & tan- Georg, 3 ta etiam virtute poetica>vtea pra’terire nefas fqre duxerim; Sed non vila magis vir c s induTtria, iir m at y Jbluam Venere m, & caci (limulos auertere amoris > Siue boam , fue e sl cuigr at ior v fes epu er u.m . Atpue ide o tauros proč ul, at pne in fala relegant Pafcua.posl montem oppofitum,& transf amina ldta > V Aut intus claufos fatura adprafepia feruant . C ar pit enim vir e s paulatim , vritpuc videndo F osmina: ne c nemorum pati tur memimjfe 3 ne c herca: . Dulcibus illa puidem illecebrisftpe fuperbos Comibus in ter fe fubigtt decerncre amantes . r Tafcitur m magna fylua formofa luutnca: ■:?■! '■trd: ilU alt er nafte s mttltaviprahamifcent n 1 .. , Vulneribuscrebris :lamtater corpora finouisi djjibfi 'Verfapucinobnixosvrgentnrcormiavafto . rpiy ! ‘. -i C um gemitiiireboant fpluaf, & magnus Olytnpus . VičlorijajBata iuuencafitprismiuimvi(dorique ca ceditn ti jnnuit Horatius; . :r. 011 ; ■ Matn fttit Mte 'gtzlenam cunnus teterrima belit ! - . 1 ■ . .Caitfd: fedign.otisperierunt mortibus illi> ■ ■ .; i . • :£ftps Vencrcm 'incčrtam rapientes more feraritm ViribusadiijorcadebatiVtingregsFaurus , ■ li* /JipG furibunda lila viftorispetulantiadati aiiimi fuperbia> .dc qua legitur in Ecdefiafticos c-o* Ca ^ ^ uendum ne animos 3 veluti taurus extollamus. Eandem fub Hefculisvičioris cxemplo iigtiidcauit ^ Val. Flacflis 3 dum canit: •, . ' ■. ,->• .... naut. Sdualisper pafcudvt&or 1ngreditur gum colla tumens, tum cel flor armis ,. 7 auruspvbi adfuetipecoris sl abula alta rettiffo Et patrium nemus , & bello quos vit us amores ■., Hiic refereitda videntur ha»c Plinij verba-: ‘Taurorum collasr truces in fuhlime iactusjtgrium rapi- nas fc. mTiramurrum rerum natura nufjttam magis puam in mmimis tota(tt. Heiychiu$ z*povrius , yctypij,7 cxponit,idcft fupcrbos } «nro rm v\&'jgj.vwTQ)'s Tcuipcdvjdeit a tauris qui ferociores(in vičto- ria videdcct) 8c elata ccruice funt. Appolite autem *sp«ricw dicentur,ciim in comibus maxime fu- pf rorantr cuius menti^apad Pfaiinogr.aphum.cVw nobiraderas Jnimicos noslros c orna petebamusp p , KtH&miptsv enimhabet idE Comu Mor quod fortius eft in eo animalijconfueuere p]eriq; appellare 3 nempe cornu.Sed & fcriptura plerum- que eos qui in mto coniiftuntjvocat cornu Monocerotis. Itaque in cornu perinde eft: hic 3 atquc in iičli, iccurkateftn faftigiofoacfublimiloco, Ha?cille. Taurus autem in cornibusfecuritatemponit 3 quia in ijs arma fua natura dedit, id quod ipfe quoque non ignorat;vt in prolegomenis dičlum eft 3 Horatius quoque atteftatun Dente lupus,cornu tauruspctit ; vnele,nifiintus M on št ra tu m ? Scaua viuacem črede ne poti Mu trem: ml faciet fceleris pia dexteru, mirum: V t neque cule e Upu s quenquam, neque dente pet it bot. Sed reuertoradpugnam:inquafifuperbitvife d alt er Viclus ubit, longeque ignotis exulut oris , F Multagemensj tgnomimam-, plugafque fuperbt V t čl on s j um quos amifit inultus umore s; Et Bub ulu afečians regnis excejjit uuitis ♦ Mox vero ceu vel oblitus pudoris 3 (en potius pudorem decufturus > vi&orcm nouo pradio Iaceffit > & vincit etiam, vt idem ait poeta 3 E rgo omni c ur d v ir e s exercet: cr inter Duruiucet pernox inslruto fuxu c ubili 3 Erondibus hirfutis > & caricepasi us acuta „ Ettentat fefe, atqueirafciin cornua difeit , Ar bor is obnixus trunco , ventofjue lacejjfit Jclibus j fugam- H Pompeij delineans: Pulfus vt armentis primo ceri amine taurus Spluarum feereta pctit , vacuofjue per agros Exul in aduerf s explorat cornua truncis s N ec redit in paflus,nifi c um ceruice recepta ExcuJJiplacuere tori, mox redditavičlor Jžluoslibct in fultus comitdntibus agmina tauris Inuito p a st or e trahit: Sicviribusimpar Eradidit Heferium, profugufqne per Appularura Brundufi tutas confcendit Magnusinarces. Lih. j*. Si mi liter Silius Italicus Lucanum vt apparet imitatus 3 Hannibalem vi multumquefuperbit P e Jiore dejpeclo: vacua iacet hojlis arena T urpe gernenSjCrudofque vet atfentire dolores . • Z ah s er at , fr c. Abditus itaque non foliim ignominiam vindicaturus ad confueta reuertitur ftabula/ed vt erepta_i potiatur amica.Non enim diminuitur amoris flamma,fed potius magis accenditur>id quod in Ro* domonte non inuenufte expreflk Arioftus: C orne partendo afjlitto tauro fuole C bela giouenca al vin cit or cejfo habbia , C ere ar le felue 3 eleriuepiu fole Lungadai pafchifoqualche arida fabbia . Doue muggir non ceJfadVombra } e al Sole Ne perofcemal' amorofa rabbia, C osi fen v a dalgran dolor confufo ^ ll Re d’ Algier dala fua donna efciufo t\ $unt vero etiam tauri qui fua natura ferociores, & validiores robore fuo freti, lolitarij pafeuntur y Tauri fiU- \ quos d.Ti(xaryiX(te vocari Varinus teftatur. Knudjeiv enim contemnere efl 3 indeque nomen eis fa- tar H • c čtum 3 quod gregatim pafci alpernentur. Fallunturergoqui em^a^j/uicunt^uosinpugnavičtos folitarios degerediximus :neque enim id vel virium fiducia,velgregis&vaccarumcontemptu, led metu & dolore, vt didum eft,faciunt.Ciim vero per fe abfque vaccis pafcuntur,nam & hoc ali- quando vidimus, u.Ti/aetytXeiv Ariftoteles tradit,Theodoruscoarmentari reddidit 3 contrarioplane fenfu 3 vtetiam aduertitauthor adagiorunudearmentarienim potius.,vdubannentari ipliverten- dum erat: nifi dicamus & ipfum fic vertilfe J fed librarios peruertiffe. Vacca? etiam^ciim primum^ V ate trum exada hyeme in pafeua emittuntur, ceu lafciuientes,qua?uis proximam cornibus adoriuntur; <3^ pugna . qua* tum vida fuerit, totam deinccps arftatem alteri cedit. Armentum ipfum per focietates, conliietudines pafeit tefte Ariftotele^etfi vnus bos aberrauerit 5 reliqui fcquuntur 3 quapropter boa^ rij nifi pra?uenerint,totuiri armentum requirant neceflfe eft. Taurus autem totius armenti dux eft, atque honor 3 vt Virgiliuscanit: _ , F Vin, *** 6z Vljfsis Aldrouandi V (tis vt arboribus de c or eslgvt vitibus vu.11 E V f gtegibus t utiri, fegctes vt pmguibus ur it is,' Tu dec us ornne tuis. Dux,inquam } eft, etiamfi flumina fint tra n a n d a, q u c m ad mod um habemus apud Statium, Hippo- medontem ducem tauro dud comparantcm perquam deganter,vt iolctj&docce. T uric ferus H ippomedon rnagno cum fr termine npu Cunčiuntem deiecit erjuum „■ ducibufij- reli Bi s Gurgite de medio fremfufpenfus, jr arrnis Ite viri,clamat. Ste vos m mcemapnmus Duccrefic cluufas voueo perfringete.T hebas , L r debitant cunčtifluuio ,puduitquefecutos. Ac velut ignotumfi cjuando armentu per umnem PasloY agit^B ut trifte pecus-.proculaltera teilus Omnibus y jr late medius timor: aFt vbi duclor Tauru s init,fecitq; vadumi tune mollior vnda , F Tune fuciles faltus,vifeq-, ucccdere tipa . O ter um non praeit tantum, veram etiam feris quibufcunq.ue iniuriam inferentibusfefe viriliter opponit,fortiflimorum imitationc imperatorum, qui feipfospro to to exercitu deupuerunt. T au~ rosvidemus , (inquit Caffiodorus) f minusftas c or mali c on [c ttut ione defendere. Sic Angelus Bar- garus de Euftachio duce: Ante ulios omnes heros feprimus agebut. Sic etiamarmentolonginquaudpafeua cuntt Incomitdtafer o uprafertvesiigia taur us Viribus atque animis in pmrnam, inque armu puratis. Jib.3. defi- Imovero leonesnon patitur vitulis quifuarcommiififunt ttfeela?,iniuriaminferre. Teftis eftM. mb. bonor. Ttilliushisverbis: Atque vt tauris natura datum efl ,vtprovitulis contraleonesfummu viimpetuq i č" mulor. ccntendunt :fic ij qui vulent opibus atquc idfacere poJfunt,vt de H er cule (jr Liber o uccepimus > adfer- T auri le o- uandumgenus hominum natura incitantur. lam & hoc nuxime ad dučtoris tauri laudem referenc mbus fe op - dumeft>quodregnandifociumncnpatitur,fedfoiusmonarchiamexercet,&quamuisPolybmsid G ponunt . omnibus animantibusagminatimpafcentibus,vtcapris,& galjisgallinaceiscommuncefle dicat: L ib. 6. dere- Ariftoteles tamen tauro eam gloriam & apum regulo afcribit 3 regiam poteftatem inqui9ps idcirco pub. natura? magis conuenire, quia vnus fit Sol in cclo,in armentis taurus vnus, in apibusrex'vnusprat- ln Hornero. fit. Homerus quoque formam regiam tefte Piutarcho 3 & excellentem fic affimiiauit: jjualis in ar men to bos prali antjj imus omni. Sc*i ititegrum poeta’ fenfum aferibam. Evri dyiAv\qi futy t^opoc LtAžtc TrdvrceV TctvpoS, (oyoLpri j^bienst ratTcL7rp'e7rCi dypof/.ivmi) T o 7 ov oip ArpetSlnj Um Z de rt/ua-Ti nohta Lx. 7 rpi 7 rii V ^oTi,diau(fi''c;o)(Ovynpcoio-(nv.\dt^.y V el ut bos in armentogualde eximius eft ornmum Taurus: (hic enim boues inter relucet congregatasf T ulem 1 upiter Atridem pofuit dieillo , V alde pr aftant cm jr eximium inter multos beroč s, H Idemob imperium taurus tyranno aflimilatur., vtquidamvirdodusindeclamationetyrannici-> da Luciani refpondente feribit in hacverba: Quando autem ante hac vnquam fando auditum eft duos vna in ciuitate fedifte tyrannos ? id quod magis etiam natura repudiat, quam codem in cor- pore ge mi na capita. In eifdem aluearibus duo fereges pariter non ferunt. In armentis taurus tamo cedere cogitur: In ijfdem luftris non conuenit duobus inter fe leonibus; tyrannus 3 quo nullum anirual eft e tfcracius, parem in eadem vrbe patieturt Non vides neccilario beri j vt e duo- Lib.i de ve '' us “ u!: alterum oppugnet ^ aut alrer alteri ccdat f Qmrle modo iftuu tauri in iuumgrcgem fit nat.. ittiperiuhL fic canit Oppianus interprete Lippo: 1 mperat armenti rex vnus fortis jr audax; Orhnibus ex uquo bubusj tenerifj. iuucncis. Kam.pue armenta tremunt, regis dum excanduit ir a, Vtcum terribili mugitu perfonat aurus, l or m id e t pr opri um f or mo f a uiucncamarttum . Hune Tauro ty~ r annits Jhni lis . De Quadrupedibus Bilulcis. Lib. L 63 A Huncfuumimpcratoremnonformidinepoena^vtht inijslo quam tua patientia tolerabtlis quipl ofemper follicitus ajfedtu lat us me um , tuo lat ere fepiebas: cha- rit ate ,vtfrater■ cura, vt pater ,• follicitudine , vt fenior,reucrentia, vt tumor. De eadem mugitus frequentia,quo vel amiffas,vel ereptas profequuntur, mentio quoq; extat apud Liuium,de bobus, nifi mc faHit mernoria, Herculis Ioquentem,quos Cacus fuffuratus erat, & in Ipelunca abdiderat: Inde (inquit) c um aclt boues quadam, ad defiderium (vtft) rdiclarum mugtjjent. Šic & Virgiiius prodittim fui ffe Caci furtum cecinit: Slujtrentem nuliaad [pelitneamfigna ferebant . Inter e a cum tam (labulis faturava moti er e t Amphitrjonides armenta,obitumq., par ar e t : Difceffu mugire boues atque omne /juerelis Jmpleri nemuscolles clamore relinqui, Aedidit vna boum vocem, vaftoque fub antro Mugqt,& Cacijpem cufodita fefditt. C Eundem etiam amorem atteftantur j cum lingua ctfi afperiufcula lambendo demulcentes, inui- cem quodammodo exofculantur, feu potius, vt Oppianus teftatur, vtfemutiio foletitur pruri- tu : Hic enim dočturus, quo modo vrfaluos catulos lambendo perficiat, ita feribit vertento Lippo. T um lingua partus effingit , non fecus atque Mutua lambendo pngunt formofa iuuenca C or por a, cornigerique boues , quibus afpera lingua Titillat,mulcetq- 1 čutim, nec lambere ccfant: T antifpergaudent pr urit u membrafuaut , ObleHantque animos pastorumterga fequentuin . Sic catulos fingit > &c. Celcbcrrimus vero amor eft matemus,vaccarum (inquam) erga fuum foetum:Celebrat cum idem Oppianus: Oicv tripi anopT/it; a^atAoeocra/ ^ M>iTfpž? 3 «k d,7rd.Tip0iyuyou)t(iov ^tvctpacn Kuxvto)v , avTug di avvctE^vvisoivpiartt^, , , Vertit Lippus: A rrepta vit ul a ge ne triu tri sl at ur, (f at ros Ingcminat luttus ,paffm furtata per apr o s Foemineos fundit fletus clamore tremendo, Lucrctius venuftiflime quoque matris ob crcptum foetum, likfum ploratumque depinxit hls verfibus: , , Namfepe ante de mn vitulus delubra de c or a T huneremas propter m ati at us coucidit ar as , Sanguinis exfpirans calidum depecloreflumen > At mater vir ide sfaltus or bat a peragrans Linquit burni pedtbus veftigiaprefia bipdcis: Omnta conmfens ocuhs loca jianeat vfquam e t Amor mu¬ tuus . Lib. r- Mugitu a* mortm te- Hantur. Inuiccm IZ- bunt. Lib.}. de Ve nat. Amer ma¬ tris er ga fr tu s. Lib. 1 . Lib.z. 2 Con- Metam. 2. M po/linis tu čtus ob‘occi- fam arnajia . Lil.4. Fali. Deidamia^j vacca /imilz tl4% 33 53 M ut er pro fceiupugnat. Lib.y. theb. lliad.P. Mer.claus vacca ajjjmi falus, 6y Vljfsis Aldrouandi Confiiccrc amijfumfcctumjpmpletaue querelis E r ondifer um nemus afj \flens , (jr crebra reuifit J d si abulum Mejider 10 pcrfixa iuuenci . Nec te ne ra fahccs, atqste herba rore vipentes lluminac}-, vllaqueunt fummis labentea npis Obleci are animum,fubnamqj au er ter e curam . Nec vit utonem aha fpecies per pabula lata J) e n nar e queunt animum, cteraaue leuare: 1 fjue adeo quiddamproprium, notumq ; requirit . Apollinis ob occda m, quam deperibat,C©ronidem,lučtum, > iftiufmodi vacca’ aflimilans Ouidius* qualis quantufque eflc qucar, iignificat: jjtpa postquarnfr udira temprata, rogumque par ari Videt, jr arfn.ro s feepremi s igntbus ar tu s: T um vero pernic us (neque enem cede st ia tingi Or a licet lachrymis,) alt o de c or de petitos Edidit-, haud alt ter, quam c um (peciant e iuuenca Laclcnfis vitule dextrahbraties abau.re T empora difcufjit dar o caua malic us ictn. Similcm etiam ploratum Cereris iuilie ait obereptam a Pluto ne Proferpinam, vbique terrarum_ inueftigantis: V t vitnlo mugit fua mater ab vbere rapto Et cjuaritfcetusper nemus omnefuos. Sic deanonretinet gemitus ,jr concita curfu E er t er, jr e campis incipit F. nna tu is. Claudianus 3 vt eft in omni re figuranda faciliimus, quam čara malti Profcrpina filia eifet, fic ex- prcfiit: Hanc fouetfanc fequitur: Vitulam non blandius ambit 7 crua parens: pedibus qua nondum prot er it ar te a , Neenotenlunatacuruauit germina frontes. Deidamia mater Pyrrhi, a Q.Calabro fi mili ter vacca’,qua: fumn foetum tam blande veftigat,afli- milatur . Harc (inquit) intellečla Elij fui morte, fubito latis circumfufa pečtoribus , magno fublato clamore, perinde ac vacca in montibus magnum tollit mugitmn, iuuencam fuam qu Lycus, fed cajja V bere tis H aft a redit. Lycus excelfo ter rore comantem Perftrinxit galeam,conuulfa cufpide longe Htfjiepere tuba ,patuitque ingloria cajfis, Jpfe ne c ir e retro,nec in obuia concitus ar m a Extlit, inquc eadem fefe ve si egi a femper Obuerfus cunciis profert, recipitepue, ne c vnquam Longi us indulget dextra, motupfue per omne s Corpus amat,corpus feruans, circumquefupraque V ertiturrmbellem non fc amplexa istucncum infeflante Lupo, cum primurn fceta tuetur Mater,jr ancipiti cer c tem fen cornuagyro. Ipfa nibil metuens , fextefq ; oblit a minorit _ , . v prem at, jr ingentes imet at ur famina tauros. ; nducitur & Mcnelaus ab Homero, aeriter depugnans pro Patrocli morte, ceu vacca pro occifo iootu, Sumino autem cum iudicio vacca: cum alTun.ilat, quem niuuj um fatis imbellem fere vbique deferi- E F / G H De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. L <5j A dcfciibitj oštet iiin pro fuis fc & libcntcr, & alacriter, nulli non periculo obijcienteau» B« Sz Si a. arpo,udyav zizopuOuzvcg cciOotti pciAzcf)^ A fJLtpi S' Sp CLVT6) jSaAV 7Ttpi 7T0pTGLUl /AHTHp npcororozog, x.ivupn, h 7rpiv SiStjctrozoio . &lg 7 ripi narpozA/e) fiuTvi ^avOog MzvzAaog npdc&-s Sz oiŠopu t z/SoTaivHg-iZoptcrtovrcti; llSLctcu Spa. ffzaupnem ivavneu. nSzn ctrzoi \3 truda ’ 3 cumgemitumilercper genas difiluebant lachryma, & illigrcmiumimpleueruntj&cu- 33 tis vere cbori/imilisrigabatur,actum aliud peiusmifer« Hecuba: inualit auimum, quod prio- 33 rem eumularet lučtum: nam illi ob oculos poluit miferum, < 5 ^ trifte infomnium^uod per quic- >* tem luperiori nodc oblatum erat > certe cxiflimabat fcad Aehillis tumulum ftare plorantem 33 conue ad folumvlque a ca pite dififluebant, & vtrilquc vberibus purpureus dimanauit fanguis, 33 quo tumulusinundaretur: moxqucploransadmodum vociferabaturobfiliam, me miferam 5 quid 33 velprimum,vel nouifljmum qucraranimi vulnereconlcilTa acmultisreferta malis&c.Sicuti mo- 33 do iftiufmodi, quam diximus,tauri erga fuum grcgem 3 vacae crga vitulum , & vituli erga matrem K°? ae , tta9 ' pictas laudi omnind vertenda eft 3 ita contra famofa eh omnium voracitas,eoqi magis 3 quia fero- bu u a eiores minus validos a papulo arcent, melioremq; ac herboliorem prati partem fibi occupant. In pafecndo maxima eft auiditas, & inexplcbilis voluntas 3 mirumque eft, quantum vna menili abfu- rnant, propterimmenfam ventriscapacitatem, qualem Epicureis ad vitam eam ferinam deeiTe> propterea diccbat Plutarchus, in volumine aduerius Colotem * Ad hanc voracitacem referendum liku! Virgilij; Egl.il F 3 Jte 66 Vlyfsis Aldrouandi BlL Lib.j. c, $7, Cap. jo. P S tupiditas vnde. Lib.u.c.jg, T&urus cur boue Jlupt- dior, Mafuetndo . Mahumetis ajius • Lib. dr fal., Mahu. do divina. A d parendu facihtas. in Aiace. T)oci!itas, Ih Geopon. Jte dom um pasli,jiquis pudor, it e iuuenci; Addit enim ftipuispudor , ciim fit muerecundi plurimo fe ingurgitare cibo. Quantopere vero ani- mus horum ammantium in pafcendo /it intentus,ekganti innuit metaphora,dum mufam Damo- nis & Alphefiboei paftorum tanta ait harmonia dulcedineque plenam fuifie,vt bubulum pecus pa- buii immemor,aures cantui pnebens, a pafcendo abftineret. Paftorum mu fant Dam oni s eft Alphefiboei, Imntemor herbarum puos e sl mir at a iuuenca C ertantes , cjuorum Etupcfačhe c ar mine lynces Et nimata fuos repu ter a ut fluminacurfius . Nifi velimus poetam indicare mufe® lludiofum elfe hoc animal, quod nimirum audito fono aui- diusefcamfumcre,atque comprelfiuspalciinherbis PaulusDiaconustradit:necnon etiam Pii- jiius. Et Olaus Magnus apud ieptentrionaks,vrfos,delphinos,ceruos,oues,vitulos, imo & agnos dekdari muficis melodij s ait. Eft & e i uide m edacitatis metio apud Hieremiam prophetam, Jftuo- niam exultatis eft magna loguimini, diripientes hareditatem meam:quoniam effufiefiisficut vitulifu~ pcrherbamftrmugiPHsficuttattri . Vulgdetiamfamofaeftboumindoks,&etiarnGallihominem imperitum & ftupidum vernaculo adagio vn grand vaeu, ideft magnam vaccam nominant,& nos quoqueboazzo,quafi magnum bouem,& eodem fenfu nonnulli /3syciiov interpretantur apud Ho¬ rn erum , & /3*fep/c>fedem q«i ftupidus aut ftultus. Cur autem tališ eorurn fit natura,Plinius fan- guinis potius,quam corij crafsitiem in caufa elfe innuit,his verbis: Sunt cjuifubtilitatem animi con- fare non tenuitatefanguinis putentfedcute^perimentifjue c or por um magis aut minus brata efie,vt oslrea & tcfiudines boum tergoraftfietasfaum obflare tena it ati immeantisftiritus ,nec puram hqui- dumcj-, tranfmittific c r in homme c hm crajftor callofiorue excludat cutis^ ceu vero non crocodilis (ft da- ritia ter gor is tribuatur & folcrtia. Hippopotami conj crafjitudo tališ,vt tnde tornentur hafia^rft tame ctttadam ingenio medica dihgentia. Edeph ant or um quoque tergoraimpenetrabiles cetras habent, cunt tanten omnium qu ddr upe dumfubtilitas animipcrhibeatur illis. Er go čuti s ipfafenfu caret, maxime in capi te. Ha:c itaque Plinius,quibusfane non probat illorum fententiam,qui corij crafsitici in ge¬ nij tarditatem afcribebant. Sanguinem autem tauri crafsilšimum & quam maxime fibrofum eno diximus;bouisergo etiam craffus vt fit,necelfe eft,taurino tamen tenuior elhiam vero taurus boue ftupidior,quod equide vnquam obferuaui,non eft:bos autem, ciim ob hoc tum quia exedus,mori~ G bus eft: placidioribus: Ariftoteles certe boucslčribit ingenio elfe miti,remiflas & minime peruica- ces. Tamque placidumanimal cftr,vt ex porrigentis manu oblatum blande admodum cibum ca- piar.Hinc Mahumetis pfeudoprophet« fceleratifsimi illa fallacia,qua Arabum animos fibi conci- iiauit. Vt enim fe prophetam ad eorum falutem diuinitus miffum,ficuti profitebatur,veluti pro- digijsquibufdam atteftaretur, populoafsignata die conuocato ad certum locum,quafilegem di¬ uinitus mifiam,in fignisaeprodigijsaccepturo,columbaqu£ in vidno erat,adhocipfumlallaciter edoda,fuperhumerum eiuslermocinantisaduolans fletit,& in eiusaureiuxta morem grana inibi repofita comedens,quafi verba legis ei fuggerere fimulauit;& taurus fimiliter ad hoc ipfum cofue- tudine quadam edodus, vt de manu eius pabulum acoperet, ad vocem eius coram populo venit, & quafi legis noua mandata c?Iitus mifia, qua’ iple cornibus eius alligauerat, detulit, vt Antonius Geufeus tradit interprete GulielmoGodelaiuo.Plutarchusineo volumine,inquodifputat,terre- ftridieanaquatiliaplusfapiant,,enatura ait bouiselTe., cumex fer : tatead manfuetudinem tra- dučlus cft,vt ad parendum facilis fit. Equidem folis plcrumque bubulci adhortationibus durifsi- mos tokrat labores, vel faltem flimuli motu,vel leui incitatus fčutica,vt Sophocks ait interprete^ H Georgio Ratelkro. Non enim his qui c or pori s Sunt mole v asi a atq■, fpatiofis praditi H ameris, opor tet maxime niti vir is , V erum magisprudentia quipraualet Vbiijue dominant ur; it a vaji o c or por e Bos femit amin rečiam leuicompdlitur Non (okun vero manfuefadifaciks funt adparendum/ed & docile acquirunt ingenium, id qtio4 nonioiuminarandooftendunt,fedintrahendis potiusplauftris. Ipfienim nullofivpeduce viam norunt,domumquc reuertuntur. Florentinus author eft,agnofcere vocem bubulci,iuffifq; arrnen- tari j aut pradedi parere & obfecundare. Campos fteriles foecundis diftinguere norunt: hos enim^ arare, fteriles nollc Martialis innuit, quafi ex iftiufmodi labore nullum expedent trudum, etli la-' bor quam m illislonge fit remiflior; In K De Quadrupechbus Bnulcis, Lib. I, In stenles eampos nolunt iu?a fcrre iuuenct 3 Pinguefolurn la fiat ~,fcd tim at ipfe labor, Miru m vero in primis eft,quod ex Ctelia Cnidio Plutarchus,& Aelianus deSulianis bobus me- morkeprodiderunt. Sulis(inquit ille) boues fnut,quxregium ibi hortumfigapt porta tilibushau- ftris 3 quorum numerus ek definiraš, & qu«euis bos quotidic centum id genus vabi aqua? plena ed portat; plura vt portet 3 nulla ratione, ne vi quidem vila efficies. Nam la?pequidem tentatum ek, ied bos 3 vbi conftitutum numerum abloluit, fubfikit 3 neque amplius progrediturrita accurate fum- main concipit 3 & in memoria conferuat. Ule vero: Sulidas boues (inquit) numerandi feientiam tenere Ctefias feribit. Nam Sufis regi fingula’ qu,otidie centum cadosin hortos ficciores & minus J1 guoshauriunt: quem quidem laborem 3 liue qudd fiteiscertus & conkitutus 3 fiue etiam quia diii rnultumque in eo fe exercuerint 3 promptifTimc obeunt. Nullam enim earum ad opus remollefce- re videres. Ad alterum vero fupra quam diximus 3 cadum exhauriendum necverberibusnec blan- ditijsinducerepoflls. Memoria itaq; in eisminimefluxaaclabilis ek. Idquodijdemrurfusfcri- ptoresetiam innuunt. Nam Plutarchuseodem voluminein theatrismirabilcsaddifceremorešaf- B ierit: Aelianus vero profitetur boues inftitutos fefe in theatris inclinare & erigere 3 & motus vel ho- mini ipfi difficiles laltare: Idem tradit ad feretrum portandum 3 fub iugum mifium quietum mane- re 3 fiue veliš illos erečlo capite quiefcere 3 fiue ad terram inclinato abi jci 3 tlim in ceruice & dorlo puerum puellamuč geftari pati: equidem & vidillc fe 3 qui lupra nihil le commoucntes tauros falta- rent. Habent item illatai iniurite memoriamvt idem Aelianus tekatur 3 boucm licet manlaetum tnquiens, non faciletamen illiusqui fibiftimulosadmouet 3 obliuionemcapere:atmiuriamanimo ac memoria vel longilfimo interuallo continere, poenaspro maleficio libi illato fumere.Nam ciim ek fub iugum (inquit) mifliis 3 Iorifq; conkridus 3 quodammodo fimilisek homini in vincula conie- cko 3 & le quidem trahi 3 quo impellitur > acquiefcit. Vt vero folutus ek 3 aiias ad bubulcum verfus pedem fuumlaxans 3 aliquodillius membrani contriuit: aiiasfepe in cornua incitatus 3 incurfu il- lum interfecit: ciim tamen in auterosfubito manfuetusexikat 3 ac quietus in kabulum ingrediatur, neque enim ferus in eos exikit 3 qui iram fibi non mouent. In Cypro fibipfis medicos elfe boues 3 fij- pra okenfum eh 3 contra nimirum torminuhumanis libi meden excremetis.Nam aliastetros odo- resnon perfcrunt 3 imo r,e proprij qnidem excrementi 3 fi Aeliano crcdimus. Scribit namque boum 3 C ne in area ad trituram accommodata fpicas interim edant 3 dum procukant 3 nares bubulo fimo il- lini:hacq j akuta machinatione perfici 3 ab illarum vt fefe efu abkineant:atque hoc nimirum animal ab huiufmodi tetri odoris afperlione deterritum 3 nihil 3 ne li farne q uidem acerrima premeretur 3 vn- quamedere. Valereauditupnčaererisanimantibuscreditur 3 vnacumceruo 3 quamuis Arikcpha- nis Scholiakes 3 vt in Akni hikoria annotauimus 3 murem & afinun prakerantduperari vero a ta uro ceruum 3 quandoquidem ceruus,etfi acerrimi lit auditus.tantifper ta nun eo excellere 3 quam diu ar* rečtas auriculas tenet 3 at vbi eas dimiferit, non Ibliun non p raka r e auditu 3 verum etiam laborant furditate: in tauro autem aures ad audiendum promptas eke 3 acprafertim eo tempore 3 quo femina pruntuexagitatamugierit 3 auditenimeius vocem quantumlibetpertriginta k.>dia abfuerit 3 vt Aelianustekatur. Qua?rendum ergo nunquid Mithridates Ponti rexhanc ob caufam ceruum 3 & taurumvitafua cukodes adhibuerit,quamuis accedentem ex fola ipuusrelpiratione agnouike_. idem Aelianusdicat. Mithridates Ponticus(inquit)cumfomnumcaperet 3 fuicorporiscukodiam non modo armis & fatellitibus excubitoribuscommittcbat;fed & tauro & equo & ceruo 3 quos ma- raefačlos habebat. Ij enim ad cukodiam eiusdormientisaduigilantcs 3 fi quisaccederet 3 illius fen- lum ex ipf a refpiratione 3 quam mox percipicbant,atque ille mugitu 3 alter hinnitu,alius fua propria voce 3 eum a fomno excitabant. Nequis vero infomnes elfe boues exikimet:non folum enim dor- tmunt 3 fed lomniantetiam 3 vel Ariftoteleetiamteke 3 quernadmodumgenusomnequadrupedutn 3 ^uod animal parit. Idem ait vaccas purgari menkruis, menfura quidem amplius quam oues, capras: proportione vero multo minus 3 minus item quam equas: purgari autem eum coitum afte- bkat 3 quantum hemirif dimidium 3 aut paulo plus: elfeq; tune potiffimum coeundi tempusciim pur- gatur, Ait item ealdem aeriorem quam tauros vrinam redderenedderc etiam tenuiorem 3 cum gc- nt in vtero, idq; ciim Ccfteris animantibus commune habere 3 tune autem temporis tenuiorem elfe 3 quu aiias eum ea fanguis menkruus expurgetur. Bibere more equorum 3 aliorumqj omnium quo- fum dentes eontinui funt 3 nimirum forbendo;quo modo lehthvophagos quoque bibere Strabo te- kitur. In edendi more a cap ris & ouibu.sdiicrepat: ha? enim fumitucs tantum herbarum depa- puntunita vt multum de iplis remaneat: bos vero ad radices vfque eas depopulatur. Hinc elegans 1 b.a comparatio Balac regis MaobitarumrP idens autem Balac film s Sef bor omnia ejucefecerat I~frael Amorr hao,& qitodpertimuijjent eum Maobtta (fr im pet um eiusferre non pofjent, dixit ad rnaieres na- tH M a dian .• / ta dele bit bic populus omnes qui m no slrisjimbus commorantur^ quomodofolet bot ker- bas ‘Defolert, **- ntrnab „ Memoria, )> 5 > >3 «?■? 35 3? l>ib<4- C- 5 f, Iniuria mt- mona , Vbifibi ipfis medici. Te tros odo- res oderunt'. Lib.f.c. ijr. lAuditus. pb. i o.c ,2 J. uurus cur Mtthridatis cufios. 33 33 n i* 4, Hifit,c. i ts. Tdormiunt > & fiommdt. dMenftrua purgatto . Vrtna vac- carum. V t bibunt. Ltb,\6. Vtedant. 22. Jnpatientes caioris &pri goriš. Penis tenti- «?»• Exerc. z4d. Car libidi- mfiu. In Oedipo » Egi. z. de rt'm e d. Amer. 2 , d e. Sirte . 4 Cftr dvaccis feparentur. Georg.?. <58 Vlvfiis Aldrouandi w bas adradices carpere. Calorifne an fr igorispatientiores fint,non faciledixerim. Columella qui- H dem omnisextremi frigoris tolerantiorem cquino armento vaccam elle ait, ideoq; focile iiib dio 'hvbcrnarc. Alias vero inquit: Tokrat frigus hocarmcnti genus,& poteft faciie hybernare /ub dio: prouidendum \'cro quo fe recipiunt,frigidus locus ne fifralgor enim cas & fames macfefcere cogit. Et Hefiodus Ianuarium rncnlem bobusinimieumcffececinit in eo volumine,quod opera &dies infe ribi tur: Oti;: aieiOipos t malo s dies,bobus nocentes o?nnes , Hune vit ate. LIBIDO. COITVS. P A RTVS. F „ ‘ . . T .. ■ \ ■* VANTA tauri fit in Venerem rabies, finis quodammodo indicatum eft, ciim do atrociiTimo quod proarhata fulcipiunt iuuenca eertamine ageremus. Ariftoteles author eft,coitus tantbm tempore cum farnimi s pafeLctetcroIčp oppugnare mares: cateris vero tempofibus mares interfe conuerfan , idque coarmehtari appellari. Huc fpečfat illud Ouidij in Faftls :■ Es cgofita ferjuitur t duru sJer it ate iuttencam: Jftuem toti faltus t quem nemus omne tremit. Negat Plinius taunim frpius quam bisdieinirc: fed hoc quidem venim erit, fi iam de annofiore accipiamus. Scniores enim (vt inquit Ariftoteles,) nec fapius quidem foeminam eandem,eodem quidem fuperueniunt d ic,nifi cx interuallo:at iuniores & candem fapius cogunt,& pluries petunt, aclupcmeniunt,vigore fux atatis. Quo fpefrat hoc Horatij in anum libidinofam. P ere at male pua te L esbia puarenti ta.nr um monstrauit inertem. G Quamuistaurum hic pro ipfb libidinis inftrumento quidam etiam accipiant, vt alias oftendimus. Tanto ardore genitalena neruum contendit ad vaccam adiundus,vt fine motu femen emittat, & fi a rnuliebri genitali ncruus in aliam corporis partem aberrauerit,vaccam rigidilfima intetione vul- neret,vt teftatur Orus Apollo. Vfq; adeo vero illi femen promptuarium eft,vt cxefru vaccam im- plcuifle Ariftotelesvtradat:quem locum quodammcdo commentans Scaligeraion miru m (inquit) ii taurus Ariftotelicusexečfris,impleuitvaccam. Potuitenim femen in vafis vltimis vluificiim con- tinere: quanquam haud Icio, cuinam omnium animantium, li ei partes illa? abfcindantur,aut exi- mantur,tanto in dolore poflit cxcitari Venerisappetitus. Caufam tantat libidinis Philofophi fta- tuunt, abundantiam atqnc exuperantiam caioris. Collumell.T iudicio vnus mas quindecim vaccis abunde fufficit. Sed Varro muko plures tribuit, inquienshabere fe tauros totidem,quot Atticus, ad matricesIčptiiaginta,duos,vnum anniculum,alterum bimum. Hocfecundum aftri exortum fe facere, quod Grad vocant Lyram,fidem Latini :tum denique tauros in gregem redigere. Si delit quam amet,marceIčit.Teftis eft Seneca. Taurus armentopereunte marcetSl irgilius idem indicat: F. heu cjuampingui macer eft mihi taurus in aruo, H Ide m qmor exitium e It pecori,pecoriJque magistro . OuidiusdePolyphtmo& Galatea; Nec tu Gal at e a moucris. T ali a ne pniepuam puastus , (nam cuncta videbam) Surgifjdr vt taurus vacea funbundus adempta , d tar e netjuit, fyluaque Ifdnon vila magis vires tndustna Jrmat. "'V- B us co- De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. 1 . 69 Sfujm Venerem (frc ati sltmulos au er ter e amons Liue boam ,fiue e(l cuigratior vfus e tj m or um: Atque ide o tauros proč ul, atque in foiarelegant Pafcua^post mentem oppofitum } Artransfl amina Uta , Aut mtus claufos (at ur a ad pr&fepiaferuant C ar pit enim vire s paulatim ,vritq-, videndo d'čemi na, ne c nernorurn p ati tur meminifje ne c herba. fane ratio,hc ad firmandos tauros valet,vt procul ablint a vaccis,quarum, vt didum efbalpe- <^u Venereis concitantur ftimulis, nec viribus validis polfunt augcri,eadem ad hominum mentes, corum puta,qui taurorum more, in Venerem proni funt,lanandas,perutilis reperitur: nimimm,vt fc iongius remoueant, ne videri queant, quarum alpedu faucientur, & inde amoribus earum dies nodefq; follicitentur. Cuius pnecepti magiftrum,vel confilij ducem habemu-s Propertium, cuius ^ verficulos memoria-digniffimos accipe: Magnum iter ad doclasgroficifci coger Athenas V trne longa grauifoluat amore vi a. Crefcitenim afjiduofettandocura padla, Ipfe alimenta fibi maximd prabet amor . Omninoquid tam in genere quoq,- noftro,ideft,humano,verum eft,quam feminam vrere,dum vi- Afpcltu. detur ?pradertim fi quameximiapulchritudotacite commendauerit. Tales foemincsoculisdolo- tinut nox Rt dixit^domino ,c ur placetijla meo ? Afpice vt ant e ipfunRteneris exultat m herbis , Nec dubitOipum fe Rt uit a placere putet, Aelianus addit, ciim apperit coitum(appetere autem non diutius quam tres horas) tum quam ma- ximum mugitum edere: quafi nimirum eo inuitet marem ad coitum.Idem alicubi tradit,in Aegy- pti vico qui.Schuffa nuncapctur, non magno quidem,led certe eleganti,Venerem religiose & fan- dfciHimč coli, Yranite noinine:atq; vaccam etiam ideo venerari,qiua affinit: tem & conuenientiam cum ipla dea h a bere exiftijnecur, Etenim huiu/modi beftia(inquit) tantoperead Vcnercmincita- ta eft,vt cum maris mugitum audit,ad coitum vehcmentiftime exarddcat;atque adeo, vt harum_. rerum experientes coniirmant, taurum a triginta ftadijs iplo mugitu amatoriam ftgniftcationem, quali tefteram Vencris dantem,exaudaat.Ca?terum omnia ifthectoierari in matura a tate iftius be¬ lka? poilint: at Ariftoteles author. eft iuuenculam aiiquando anniculam pepcrifle,vt educari, auge- riqiie,quantum genus exigeret^licuerit:recentiorem verb quam anniculam non pati Venerem,n ifi G oftcnto.Iam enim vel quarto etati s menfe coifle,pcrlpeis vrb pT t c $j/A/aiy/ut v & S De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. L 71 ‘ŽKVjAVoraippffui , ide It, Vbifdtus aui cr mer e trie is fata Jun encx occuitinuba e k m vit uh Confufa funt. 'micnio denique vnfacu-bpne, pro mcretriculis vfurpari ignobilioribus 5 qua?organa mu/ica non aabent 3 quafi pedeftresdicas. Atque hinc pudenda muliebria fn/BcoMovj virilia ravpov veterts di- xerunt. Catcrumhaud ičioquam vere mulieres nimiaprurienteslibidinistitiliationevaecttdici queunt. IlJjrenimfemper, in otio,innegotio,&in fommoetiam virumappetunt, ciimvacctr,ij /ieijano čredi'.n us, non diutius quam tres horas appetant, & niii taurus tri um illarutn horarum_. lpatio accurrerit, in aliud certum tempus, naturam claudunt. Mulieres mi up er grauida? ad paiv ttun vfque virum admittunt,vaccte veibnullo poft conceptum tempo) etconcipit autem primo ple- rumque initu. Qupd ii vero conccptio pererrauerit, vieciimo poft die marem repetit, vt Ariftotc- les & Plinius teftantur. Fititem vt libidinem in ea excitare, atque ad coitum inuitare cogamur, Mulieres vero, cur non maritos ipfc inuitent,pudor retinet.Si autem vacca,vt taurura appetat,vo- ltieris,faliam bouis čarnem iuglandis magnitudine, in os ei ingeri Gcoponici iubent: Vel, cum vi- tulusineniis vnius tetatemattigerit, iiilem vacccelingendum tam calefacito, quanl ferre calidiifi- mum manu potes,&quaterautquinquiesvacca?ofFerto,moxtaurumdefiderabit. Nosmilgo her- bam toranr quafi taurinam vocamusorobanchen, quod vaccar eadeuorata(vtpaftorts fačtoperi- culo atteftantur) ftatim taurum adeant. Torpet & taurus quandoq; ad coitum: Quod n contin- gat,Qumtilijpra?cipiunt, vteaudamvramustcruinam,ccnteramuiqueacbuigcmus cum vino; eoq;remediopudendum tauriatquctefticulos vngamus, quc lučlo ccnfeftim ad infaniam vique m Venerem pruriturum polliccntur ;idquehaud in taurisduntaxat,fcdini;dbquoquehominum genere vfu euenire. Columella vero quod ii aut vacca coitum rcculut,aut taurus non appetit elici cupid)tatemait,odore genitalium admotonaribus.ljdcm Quintiiij J iivaccanonexceperittauru ? pra?cordium iquilla?, hoc eft, tenerrimas fquilla panes, atque (vt quiipiam dixerit) ipfum pinguo aqua tundi iubent,exquc eo,vt fuerint abfterii, vaccarn n brniš inungi. Quod ii verb tauri nimium pruriant, oleum illitum foluere prui itum. Si dextrum genu anftiilime ligi tur, coiie(inquit MizaL C dus) nonpoterit, etiamfianteoculosvaccarn habueritlafciuo mugitu ijlum ad copulam inuitan- tem. Vacca? cum in Venerem concitantur,& taurum appetunt, Tay ( va/dicuntur,quaii tauriredi~ cas, iicut x.a,7rpxv , ideft, fubare cum Icrophce libidinc accenduntur, & aprum d eiid erant: vtraque_. enim ha?c verba de fatminis tantum dicuntur,non etn m deIriar.ibus^ t quidam crcdidcrunt. Quod modo attinet ad ipfum coitum; hic tcitc Ariftotele laboroiiorcft',quam equi :idem reddens ratio- nem,curbosvno initu vaccarn impleat,ait id ficri mcritb,quoniarn egir,(inquit)tamvehementer, vt femina vix toleransfuccumbat, quam obrem Plinius ingredi m conceptntiadit: hucqueforte fpečfat illud Ouidij: Ferre noua n ar e s taurorum ter ga recufant ylfj 1 dno domitas temporcfalht odor . ** 0c vero Virgili j dičtum : Pafcite,vtante bouespueri,fubmittite tauros, ful tUm ^ u '^ am vo ^ unt per epiiinalaphen,pro fupermittcrcmec enim falkndjs vaccis tauri proprie 11T iittuntiir,fediupermittuntur. Alitertamen(inquitPontanus)explicanilludverbumpoteft, nempeiubftjtrnerc^uonimirumfignificatuidaccepit Iuftinianus his vevbis-.jjdfigregis v [um fru- ff lt J Uls habeatjn locum demortuorum capitum ex fattufruchtarius fubniitterc debet. Eil autem , e ‘ te ^nilotele tunepotiflimiimcoeundi tempus,cum frmina a menfibuspurgatur. Etquamuis Juuenca aliquando annicula pepererit, vt ex eodem diximus, fuadet tamen Varrc,vt non minores tneantur,quam bima?, vt trime pariant, eoq; melius ii quadrima’;pleraique autem parere ait in dcv ceni annos, quaidam etiam in plures. Palladius etiam inutileseiic feribit foetibus,cum decimum ® tatls an num exceiferunt;attamen ii ante bimatum conccpcrint,partum carum remoucre placere, Sc P er ttiduum fie laboren t,vbcra exprimi,poftea mulčfra prohiberi. Nec ante poatem trimam tau- roshisoportere admitti. Idem Palladius,cum dixiifct,hoe eile admirandum,quod fertur ? ex boue ca it ra to, vaccarn, fi ftatim admiferis,concipcre: ii abundantia pabuli eft in rcgione,qua pafeitnus > author eft,poffe annis omnibus in foeturam fubmitti: ii vero indigetur hpc genere, alternis tempo- ? ibus onerandas efle, maximeque b c trdem vacca: alicui operi feruire confu^uerunt. V arro ait,ma- ^ lme tdoneum tempus efte a delphini exortu, vfque ad dies quadraginta,ant paulo plus.Quc enim Jta conceperit,tempcratifiimo anni temporc parere,Sed Plinius quoque, coitus, (inquit) a delphini euortu adpridi e nonas lanu arij diebus triginta,aliquibus & aut umno: ge n t ibus juidem,cjua lačie vi~ uun tJtadijpenfatusjvt omrn tempore anni fuperjit idalimcntum . Ariftoteles ait,tempus ad mili u re opti- Mulieres impudica an rtčie vacea dtcenda. Vacca vt taurum ap- petat. Herba tora. Taurus vt ixcitetur ad coitum . Coituf, Lib.z.de ar- te. §ub*nittere tauros quid. Lib. 2. rtr.diuif. Coeundi iP pfts , Ut as flpta. Shiado fpon te V enerem appetant . Cone'epius h na - Part us . 33 33 33 33 33 33 72 Vijisis Aldrouandi optimum 3 {ecundumaIios 3 fficdium verisexiftere: initiumquecoitusplerifa; quidem racnfe Aprili £ & Maio t fed nomiuilas etiam ad autumnum vfq; terapus coeundi protrahere. Columella vero & Palladius Menfe lulio faminas maribus pnrcipue permitti volunt,vt eo tempore conccptos proxi- mo verejadukisiam pabulisedant,quiadecem menfiumpartus ficpolfit maturo vere concludi. Nam decem menfibas ventrem (inquiunt) perrerunt, neque ex imperio magiltri/ed fua fpotc ma- rem patiumur, Atque in id fere quoddixi, tempus., naturalia c o n g r u u n t d e fi d e n a,q u o n i a m poli vernampingticdinem geftientes,&pabuli nimietateexhilerata? lalciuiunt. C*teriim qucmad- rriodum hoc potiilimum admittendi tempusprobo ob allatam rationem, ita e contrario,vt omnes tune ad coicum permittantur 3 improbo. Hinc enim efr, quod hyemali tempore ac in iplis etiartu, baccbanalibusjcumgidamaximeincumbimus.,tautavituiina?carnislitpenuria. Idem Columella tradit, menfem vnum obferuari fblere ante ad mi Hura, ne temina cibo & potione le iinpleant,ideo~ quepabuli partem e i s fub lirahi ddiere, qubd exiftimeturfacilius graeiliores & maeras (macrefce- tes) concipere, ac lemen attrahere: nimiam vero corporis obeiitatem,fterilcs reddere:Contra tau- ros duobus menfibus ante admifliiram herba Sc palea ac foeno pleniores facereconuenire 3 & a far¬ ni in: fečernere,vt vires habeant,& fortibs ineant. Hoc & armentarios & opiliones obferuarc.Con- F cepi/Fe cognofcitur, fi Ari Hoteli, vtdebemusjcredimus, cum menfes cellarunt.fpatio temporis bi- ineft: i>trimeftri,quadrimcftri, femeftri: id tamen difficile perceptu elfe ait,nifi quis iam dudum fe- cutus 3 alfuetufque. Ferunt ventrem menfes decem tefte Vat rone 3 decimopariunt. Pliniusnegat, quicquid antea genitum eftjvitale elTe:effeq; aiithores 3 qui dicant, ipfo complente decimum men¬ ični d ie 3 parcre. Ariftoteles air,quam diu viuunt,coire,& parere.-parere lingulos,raroque geminos. Alibi etiam ait: Ferunt vterum menfesnouem,decimo pariunt. Sunt qui decem totos menfes ex- ceptis paucis diebus aflirment. Qood autem in lucern pracurrerit hac tempora 3 id abortiuilm eft 5 i italeque minime, etiamfipaulo maturaueritparfum: pramolli namquc > imperfebhquc vngula j rodit. Hac ille. Adieci iconem quavituli litusin vteroexprimitur:i;em aliasduas,quibusfecun- d na ic.i mtbrana vteri interna,quafoetuscontineri iolet ; cum fuis cot kdombus, externaqj often- ditur. Vljfsis Alclrouandi 74 ditur. Negatur vacca ante parnim,ladefcere.Quamuis vero fingulos pariat,raroque binos,etate E tamen Ptoloma?i iunioris, vacca qua’dam, tefte Diogeniano eodem partu fex edidit vitulos: mira- Lib.s. que eft harum animatitium in Hiipaniola foecunditas, nam vt Francifcus Lopczius trudit,plerum- Ge nellivna q UC binos pariunt, vndecimo menfetaurum admittunt. Hoc itaque mirutnfucrit,etiamii ta 'frunt"r~ S cmmos ferant,vtrumque t'amennilidextra vteriparte ferri, quod teftatur Plinius his verbis: 2. * Boues grauidas negant, praterquam dextero valu z finuferre , etiam cumgeminos fer ant . A gricul- tura? authores V arro, Coiumclla & Africanus tradunt, mas \ bi iuuencam fuperuemt, ccrtis lignis comprehendere liccre, quem fexum generauerit, cjuoniam li parte dextra defiliuit, marem femi- nalfe, manifeftum cffe 5 li la?ua, teminam, id tamen verum elfe non aliter apparere, quam vbi polt vnum coitum forda, (id c tl, vacca’ pragnantes, qua? & horda’ dicuntur^vude hordicalia Roma fe- fta,quo dic horda bouesimmolabantur. Vnde Ouidius: Tor daferens bos ejl^facundar.^ dieta ferendo Et rurfus: Pontifices forda faeralitate boue.) non admittunt taurum, quod & ipfum raro accidit. Nam quamuis plena foetu nen expletur libi- F dine,adeo vitra nature termi nos etiam in pecudibus,plurimum poilentvoluptatisiUccebre.Aegy- ptij facerdotes, vbi mafculam prolem myftice dcfcriberc(inquit Pierius) vellent, taurum ab infccn- Mas,an fa¬ ntina . Forda ir horda qiue. -f.Fa/t . MafcuJa prolts tyvus 'Fartus qud tionein dextram fe partem demietentem figurabant, fi vero temineum fexum cxprimere voluil- do patri aut f ca£ ? eun dem in lauam auerteiltem fe pingebant. Parmenides vero etiam,foetum tune patri fimi- t J. atr * lem elfc aflerit, dim a dcxtra locorum parte edinir } matri vero cum a teua. Hippocratcsitcm tra- dit, liniftro tefte obligato marem generari, dextro vero teminami tanticp elfe deztrarum liniftra- rumque partium in maribus feminifque dignofcendis obfcruationcm,vt li mammarum prargnan- t’’smulicrisdextraflacccfcat,macrauerepente fiat,figcmdlos paritura fuerat,maris aberturm. beri putentili vero iiniftra macrefcat, teminam deperdi. Quin & Onirocrita? harceademintclli- Ex dmtibus g U nt,cum imaginaridcxtraparte dentesamilfos, marium confanguincorumobitum ariolantur, con cx (b.iiftraveroteminarum. In dextra autem partevteri materni firpiusmoueri marcs,in teuave¬ ro teminasconftat. Albtrtuslibicompettum ait, muiierem quandam teminastantum paicrefo- litam ea de caula, qudd a conceptu lemper in teuum latusdecumberet.-admonitam vero cocpilio in dcxtram conquicfcere,ac folos deindc mares genuille.Neque vero dilfimulandum,quod ad Ae- G gyptiorutn commentum facit,Septentrioni virti mafculam indic, qucd neque quidem Arillotcies dilfimulauit: docct enim is,li mufculos piures crcai i volumus,admilfura? ternpore dies liccos & ha¬ li tu m Septentrionis eligendum, & centra eum ventum gregespafcendum, fin vero teminas gene¬ rari velimus, Aultri captand- sfiatus & in eum paleua dirigenda ,qucd vis in co vemo muliebris inf t. Africanus quoc]ue h a n c rem tangu, dum ait :fi marem deliš , Aquilone jpirante admiffuram ficiendamfifceminam^tultro . bed enim de dextristeuifq; mundi partibus magnum eft inter au¬ thores diilidium , Vn:i enim cum Aegypf:js, dextras mundi parteslolftitiales, llniftras bi umalcs intelligit Empedocles, de quo in Galenus: E/u.7redox,A.iis St' Sl‘c, ta eiveu odteciva, vdv Sipivdvvpc7ri- advjding-ipd Si nav d v cev ^utpivdv. Nequedefunt,quiprimas olim teminas adortum & meri- diem terra genitas, mares vero ad Septentrionem, & Oec: funt fabulcntur. Pia to tamen Ariftotc- leique alia ratioiie orbem diuidentes, Orientales clfe dextras, a quibus initium motus; teua s au- tem occlduas tradidere, vt idem Galenusrecitat: nvQay op«? n Aaron’ tef Apihovi Are d tfrx fioofKog, /SooV^oj , Attice :/Sorxof ,/ 3 aovcuo( } /2 HHTHf 3 vd/2 nviTil( G a /3wnms y6 Vlyfsis Aldrouarji Vmhrum tura, . Vnefu* gant, Stabulum » Lih , de re ruji, C ib us pršcu rtndus , ficavtTri ,/So«X urna quod tamen poftremum vocabulum PoIlux exponit pro ee,qui benes fugo fub« ^ tnfttit. Videtur ramenproaratoremagis aecipiendum ; ledpoteft,pro vtroque,vt bubukus apud Latinos, Noscuratorem vocabimus, finam & C ato curadores dhutbouespro pinguiores^ habiriorefciue: ScaJieubi etiam nihil cfte,quod magis cxptdiat,quam boues bene curarej eiu% pHicium ab ipfts inchoabimus vitulis, fiquidem,vt canit Maro : Posl par tam in vttulos curatraducitur omnis , Hic autem a dominira corum exordium fumit,de qua nos poftea, deindc de alimonia ipforum his verilbus agit; Interea pubiindomita, non gr amina tant um, Nec ve fcas falte um frondes , vluamcjue palufirem , Sed frumentamanu c ar pes fata >nec tihi foeta Nore pat rum niuea implebunt mulclraha vacca , Sed 10 ta m dulce s con fument vbera n at o s . Pe ouibusidempracipit apud Calphurnium Alyconpater Camhofilio: P ar c e tamen fcetis , neufmt compendia tanti , ^ Ncftruat vt nmeos venalts cafeus agnos . Non conuenit tamen hoc prat ep tu m iuomnjbusvaccis ,cum lint (taram alia? magme, & medio- cres,qua? fobolis tantum gratia nutriri foknt, vt vituli ad cultrum, & boues plauftris, &aratris neceflarij,ex cis generentur,de quibuspoetadoquittir, hamm enim lac, etii ad cibum & conficien- dum cafeum vtik lit, tolli tamen eis non debet Jed pro nuurimento vitulis relinqui ; Alta? mino- res lunt,qu£ lačtis tantum &cafei gratia nutriuntunidecrcrue vituli quindecim apartu diebus oc- cidendi } quodpractptum diligenter obferuareBatauos.mrdiigo,quorum vaccas.-paruo,& de- iormi corpore eflefuo loco dietam efl. Si matrix anrifit vitulum,ei lapponere iuhcoVarro, eos quibus non fatis lačtis pratbent matres. Bitauiquiadl c tantum m ntrts alunt,mtcsquoscdu« care ^nimuseft, matribuseripiunt, atqucjfeorfim iačtc tnutriur.t. Senkftnbusiam vitulis idem_. Varro furfures triticeos ait obijci , £*rinamhordeaceam,& teneram herbarii>de vt bibant ma¬ ne & vejperi curare. Vetat autem, nelačtentes c um matribus eubent^uoniam 'apenumtro con« tingitobteri: ad easvero maneoporteread;gi:&ciim redierintepaitu: eumque creuerintvituli 3 leuandas matres, & pabulum virke obijci in prafepibus. Noftriagricula? grandmlculos cum ma- G tnbuseducant in palčna, led ne iiig: mjtimulo qucdam impediunt,vituli capiti itaaJligato, vtdu rnammasorecontingerc cupipmacrtm eo pungat,quadolore irritataealcibuseum repellit. Siue jpedo dc vitulis liued.e ^manibus, ant fcobuskrmc fit, ftabuii in priinis ratio habenda elljbubilia patinidicunt ,.Sc bduiiia, Grarci. 'Qu£P qualia efiedebeant,ex veterum placitis docet jCpiiradus Htresbac h ius hss verbis: Conftituantur leeo ficco,vd lapick vel glareis,aut arena con- i\ raca, ilia qudd imbres reipua nt, hac quod celeriter Iorbeant,tranifmittantque:icd vtraque deue« xa aliquatenus, vt humor ii inckiat, polhtditfluere tk elabi> nefundamenta parietuin, vel vngulce ptdum corrumpantur. Obiiertantur autem pra ti meridian&yk vt l, ciie liecentur, Sc frigidis ven« tis non lint obnoxia,iiuei im tame ne egeant Septentrionis & Orientis luminibus,qua? hyeme ciau- ijaliate patefabta refrigerent, ac,breuiter,li fieri podit,vt ncque frigore,neque caiore inleltentur, ab h umore .fidpenfa lint. Columella dupi cia bubiiia fieri vult,a?ftiua & hyberna,& illa qui*- dem fine tečlo,parietibusaltis.ciru]mfepta>in quibus line violentiaterarum conquieleant. Lata_. ^ITe oportet bubiiia pedes ad minimum očfo,.vt fimul ad pfocumhehdum fit capacitas,nc in angu- (t) js conceptum altera alteriuselidat,& vtinualida robuftioris idus er.'.tet,& bubukis, atque iuga- H rijs ad circum eundum laxa minideria prabeat. V egetius bubulia ad fceunt & orient is c ali regio- nem fpečlare vult ideo,quod boues lumen &ignem Ipečkndo minus horrid i & manfuetioresfiat. Ignis autem benefioio naturah pecoriamicus, fiuc quod inutilis A"pcftikrhumordiiaititur, 3 c exudat, line quod conceptum epaftu autopere frigusexpellitur, fl;..rnmarumque halitu interna- curari cxiftimant. Pliniustradit,inincendijsfifimialiquid egeratureftabulis,faciliusextrahi,neC recurrere ouesjbouefp, fern.Srabula diltin(ftispraJepibus,faliltis 3 longurijlq; dirimantur. Pmlcpia non altius edita elTecduenit,quam vt bubulfi pecus line incommodo itans vefci queat: & ne a vici- no pabulum diripiatur,ab v.traq; parte fingulis pcconbusprtekpia dauduntur.Cannabeis funibus alligantur, ne le mutub ladant. Ca to clatratas falifcas habere vu!t,clatros autem inter ie oportere pededirtare,profiteturq; fi ita feceris,pabulum boues non eiečfuros.Idem Columella hyberne fta- buk ticni boum prasparare iubet £bamenta,quat,(inquit)menfe Augulto intra dies triginta lublaty mediš prxcifa,in aceruum txtrui debelit jquorum defečtio cum pecorfitum agro eft vtilis: liberatur arua lv.ndbus,qma:ftiu 0 tempore percaniculf oitu recifi,plerumq;Tadicitus intereunt,& ftramen- tispccorisiubiedtisplurimum fttrcorisdficiunt. Hxcciim itacurauerimus,tum &omne (inquit) De Quacfrupedibus Bifulcis. Lib. L 77 A pabuli geftuš prtfparabimus, dabimufque operam,ne penuria cibi macrefčat pecus: Leuis autem cura palci teneriora vero corp iatura- pabulo libenter recurrunt, cum paftorali figno quafi receptui canitur. Nam id quoque_ ) ' ‘ femper crepufculo fieri debet, vt ad fonum buccin« pecus,fi quod in fyluis TubiTiterit, Tepta repe- tere cohiuefcat: fic enim cognofci grex poterit,numerufqj cenferijfi veluti ex miiitari difcipiinain- tra ftabularij caftra manferit. Quantopere autem Tale delečtentur,& ex eius linčlu proficiant,teti~ gnnus etiam,ex Bernardino Gomefio, cum de bubus Hifpank’ loqueremur. Plinius a it, pecudes armentaque & iumenta, Tale maxime folicitari ad paftum,muIto largiore lačle, inuitdq$ gratioro ctiam in caTeo dote. Paxamus tradit falem nutrimentis commixtum, mire conduccre:& (iolumel- la eflc ait non paucos qui largo Tile pabula mifčent.Sotion mandat,vt Iotio ipforum buccas collua- mus^adnatam pituitam extrahentes,linguamq; a vermibusrcpugnanrcs (gignuntur. enim(inquit) in linguis boum vermes) ac Tale deniqj linguam ipfam infpergentes. Cato aitpi morbum metues, mor ut B Taniš dato Tališ micas tres, folia lauri tria, porri libras tres,vlpici Tpicas tres, allij Tpicas tres,thuris m etum . grana t-ria,herba? Tab in a: plantas tres,ruta: folia tria,fabulos aibos tres,carbones viuos tres,vini lcx- tarios tres. Harcomnia Tublimiter legi,teri,danq: oportcrc.Ieiunus fict,qui dabit. Pcr tri d um n de ca potione vnicuiq; boui dandum:itaqj diuidendum,vtcum ter vnicuiqjdedcris,omnem ablumas; bolq; & qui dabit faciendum,vt vrerqi Tublimiter ftent,vafe ligneo dad um.Vbi v ute (inquit idem) rdlis agni- varite coeperint fieri, bubus medicamentum dabis quotannis, vti valeaht. Pellem anguinam, vbi na vfus . videris tollito, & condito, nequa?ras,durn opus fictjEam pellem & Tar & Talem & Terpylium, h,ec Lib. 30 16. omnia vrni conterito, cum vino dato bubus omnibus,vt bibant. Plinius ho c remedium icpet;t.,Ted paulo aliter, Anguinapelle ( inquit) (jr fale (jr farre cum ferpyllo contritis vnodie , deieclifj-, cum vi¬ no in ftuces boum vua maturejbente , toto anno eos valere cjuidam ftripferunt - Goiumclla quoque tionnullos tcftatur, pellem ferpentis obtritam cum vino miTcere. Hic ait elTe etiam remedio cum dulci vino tritum Tcrpyllum &cpnfčifam & in aqua maceratam Tcillam. Iftiufmodi enim p nio- nes trium heminarum menfura fingulisdiebus pcr triduum datas,aluum purgarc,depulfifq; 'vrcps. C recreare vires. Maxime tamen haberi falutarem amurcam,Ti tantundem aqua: rniTceas, & ea pe- dmurca. cus infuefcas,quia protinus(inquit)dari non pote it,Ted primo cibi aTperguntur, deinde exigua por- tione medicatur aqua, mox pari men Tura datur ad fatietatem. Eundem amurca? vfum hiš verbis Cato ante ilium commendauit. Boues vti valeant,& curati bcne fient, & qui raftidient cibum, vti jr.agrs cupide appetant,pabuliun,quod dabis,amurca fpargito,primo parum,dum cofuelcant, po- ftea m a g; s: & dato rarcntur bibere,commiftam cum aqua a»quabUitcr quarto quintoq; die:hoc fi , f 0r i oVVt feceris,ita boues & corpore curatiores eruiit,& morbus aberit. Nonomittedum etiam iliud ex Ve- ^ u' r t ur gctioremedium^uoddiapcntevccaripoteh,quoniamvnotantummedicamento,betonicanem- ah pe,thcriacam diatciTaron apud veteres antidotum excedit: Tres vncias baccamm lauri,gentiante, ari{tolochia:longa , ,myrrhc & bc ton i ce,d 11 i gen t iTsi m c detere,& miTce cum mero,cx quo trinas h e- \ minas triduo iugiter iumcnto peros dabis. Morbos^segritudincTcpdepellet. Inrer exordia ttedianti bok aduerTus omnes morbos, fuccurrcre idem author teftatur, hanc potionem. Tres femimcias kjuiila: minuta tim concilas, pratcrea radices tcneree popinum (vox corrupta vidctur) eiFo(I’as,& ddigenter cočfas, cotimdes in pila,&tria cx eis pondera^forte pondoV addito Textario Talis,in vini. , fcptem Textar ios mittcs,& per Teptem dies per os bubus fingulos Textarios digcres.Quod fi toto an- u no aduerTus omnes a’gri tudinesdefperatas, boues ftagnare (legendam apparet, Teruare,vel Taliua- lc 5 vel Talni are) volueris incipiente vere, id eft ab idibus Februarij quindecim diebuscontinuis hanc potronem dabis, qua: vTqj adeo falutaris cft,vt approbatum fxt integro anno boues fic curatos nuhius inorbi contagione tentari.Negat Goiumclla prpfuturu cibis Titiaripecora, mf omni adiu- Sanitas , vt uentur diligentia,vt lalubn fint corpore,vireTq; cpnfeiueiur,qu£ vtraq j cuftodirilarge dato per tri- confcruida. duum mcdicamcnto,quod componitur pari ponderc triti lupini J cupreffiq;, & cum aqua noclc vna Tub diup habito: id vero quatcr anno fieri ait debere vltimis teporibus veris,aTaus,autCmi & hye- mis. IdemTere remediu deferibitur a Vegetio, Ted locus apud eu legitur aliquatum vitiatus; Folio- ru lupjni (legitur apud etpeaprina nullo fenfii,)folioru myrti fylucftris,Toliorf? cuprefTpfingulorum vncias tres dili gen ti filme deteres & infundes in congiu aquc & vna nočte Tub clio manere patieris, & inde vnicukp tepefados per rriduu fingulos fextarios dabis, idej; quater in anno,vt prtedičlu eft. Idem ait, ouu črpa um cum hemina Tališ & Tcxtario vini per fingula capita diftundi percommodu ciTcjapparctq; Trequentiftlmu huiuTmodi remedij vfum fuifte. Nam & Columella etiam fa:pe nau- Team & languorem difeuti leribit, fi integrum gallinaceu ouum crudum ieiunis faucibus inferas, ac Ouum cru - poftero die fpicas \Tpici vel ali ij cum vino conteras,& iti naribus infundas.Scd & Cato,bos fi egro- dum . Cr 3 tare iieft:nam vtlaitior herba confurgat,Terevltunotemporea:ftatis incenditur:ea res& pabula reereat,&Tentibus vftisfraticem TurrečTurum in altitudinem compefcit. Jpfts nnlinc filnbrit-jfpm tnvM rriti rpnt-nm Avte Rr r-o n ci I iKn c f-a ! c tl/'! /v : i / j S ali s vfus VIyfsis Aldrouandi Ne debilih tentur , A d m or bo s baijnx. Limenm , tare cooperit, dari iubet el continuo ouum vnum gallinaceum crudutn, integrum: poftridic caput E vnum vlpici conteri, & id vafe ligneo & cum hemina vini;, cogi, vt fublifniter bibat, bofque iiliiis qui dabit, fubiimiter etiam ftet: a ieiuno ieiuno boui dandum. Ncfcenda funt etiam curatori pecu- iiaria qua"dam fi m piki a, in boum medicatione perquam vfitata.Commendatur autem in eorum_. morbis, feuum, fulphur viuum, allium fylueftre, ouum codurn. Qlke oinnia Plinius tlita in vino propmarivult,autadipemvulpis. Quofdam inuenio & marrubium dedilfecum oleo &vino.Ve- getius id mane infundendum monet. Quidam tefte Columella porri fibraš,alij grana thuris, alij fabina n herbam, rutamque cum mero diluunt, eaq^ medicamenta potanda pnebent. Multican- libus vicis alba" &valuulis erui bubus medentur. Conftantinus iubet, ne boues debilitentur, oro- bum,ideft,eruumcomminutumaquadifiemperari,propinariq;fingulismenfibus. Proderit etiam authore Vegetio, fi thuris puluerem cum mero fiue per nares inieceris,fiue per osdederis. Si fyl- phium contufum ex vino meraco & nigro in nares bobus infundas,omnem obfcurum eorum affe- dum facile perfanabis, vt Paxamusait. Democritusautem confulit,vt vercipfo incipiente,fquil- w ant/ji os . la aut rhamni radicem boum pabulo permifceamus quatuordecim dierum fpatio. Si vero manife- fto morbo (de manifeftismorbismox copiofiusdicemus) laborent,eielifphacum montano exloco F colkči um,praffiumq ; in aqua quam bibituri funt boues, pari dierum numero infundens offereničj; silosreftitues. Id quod non foliirn bubus(inquit,) fed etiam alijspecoribusopitulatur. Iuuat <5^ LibA^.cap, mcc jj ca herbatde qua poftea inter cibos. Druida tefte Plinio Samolum herbam nominauere,na- 11 • fccnte m in humidis:&hanc finiftra rnanu legi a ieiuniscontra morbos fuum boumque iuflere, nec Samolusher refpicere legentem, necrilibi quam canali deponcre,ibique contcrere poturis. Sunt qui teftanto Dalechampio, li modo is vniuerfalis plantarum hifiorik author eft,hanc Plini j herbam eam efte_> contendunt, qua ab herbarijs anagallidis aquatica? nomine oftenditur, & in Gertnanorum & Bel- garum oificinis becabunga ndncupatur,a Dodonteo alicubi minus rede caspea. Idcm ait Limeum herbam appdlari a Gallis,qua fagittas tingunt in venatu medicamento,quod venenum ceruarium vocant. Ex hac in tres modios faliuati addi, quantum in vna fagitta addi folet:ita odam dimitti in boum faucibus in boum morbis. Alligari poftea ad pnefepia oportere, donečpurgentur. Irifanire enim bolere. Si fudor infequitur, aquam frigidam perfundi. Hiiius quoque herba? nufqu un alias meminit. Gcfnerus exiftimatde generibus aconiti cife, quod Ariftotelesin mirišnarrationibus Xenicumappellet. Nam id quoq; venenum (inquit) efte feribit, quo Celta 1 fagittas infkiant,cer- F Uos aliafque feras venaturi.Toram hodie vocant. In Gallia bane ante non multos aunos aconiti ce- rulei radicibus ad purgationesetiam hominum periculofa & capitali infeitia vtebantur: quod lo. Syluiusin fuisGallisreprehendir,&ipfe in Sabaudiafieri obferuaui. Aliouilunariam vocant, fone quod folium ei rotundum & orbiculare fit inftar Luna? plena?. Idcm GefncJrus in libro de her- bis Lunarijs afteritefie aconitumprimum Diofcoridis. Nalciturfpontein montibusquibufdam_, Sabaudia? & Valefia? noftrte, radiculis cum recentes funt, omnium candidiftimis, fcorpionum fpe- cic,pra?fertim cauda, in quibufdam manifefta. Folium alijs plantisfingulare eft,alijs bina, terna, quaterna, ant etiam quina ab vna radice. De eius venčno in epiftola ad ipfum miftfa h a’c deferi- pfit: Venenum lethale,ex ea conficitur,quo fi gladius aut fpiculum aut fagitta infeda fuerit, & ho« minem vulnerauerit(mirabiledidu)nifi pars la?fa fubitoabfciftafuerit,vtnequeatveneni mali- gnitas in reliquum corpus ferpere, totum fanguinem ita corrumpit, atque coa gubat,vt ftatim occi- dat j nec vilo remedio aut medicamine,quod fciant,vita? ac faluti fuccurri poffit. ltaque necelfe eft eurn qui percuft us fuerit, mifere perire. Si vero aliud animal huiufmodi veneno intinda fagitta, verbi gratia vrfus, aut alia fera,percuffum fuerit,bino aut trino faltu fado moriens cadit,cuius car- H nes fi edantur, nihil nocent homini. Quo datur intelligi,id venenum fbli fanguini inimicum efte. Nam & contra veneno illi fanguis ita inimicus eft,vt fi in olik,in qua feruatur vcnenum,fanguis in¬ cident , venenum fuam vim amittat, nec amplius nocere poffit. Idem cx alterius epiftola refert > herba? huiusradicem feruari aliquandiu in loco huniido,poftea contundi, vbi contufa fuerit,fagit¬ tas tingi, Vim illiusexperturi(inquit) acum eofucco inficiunt,qua ranapungunt,qua? fi ilico mo- natur,prefentancum venenum indicant.Teftatur Daleč lump i us., per i tu m fibi narrafte herbarium, comitem fuum, cum in arduo monte effoftarn illam herbam ftatim olfeciftet,concediftc,vclut exa- nimatum,vixq;fridionibus&vino faucibus inftillato fiuflereuocatum. Dicebat hic idem aliqua- uo etiam fibi obferuatum,fanguinem e vulnere efiluentem,admota illa herba tufa cum radice fub- ftitifte, deinde verfus plagam recurrifte. Idem Gefiierus tradit,quofda apud fuos,valetudinis gra- . tia bubus conferuandaipiidiediui Martini,hoc eft,quarto idus Nouembris cepaš prabereac inge- Lubia J )<■-. rere. Effe etiam qui ad omnes occultos morbos,vifcerum pradertim vt puhnonis & iccoris,tam ho- rmnum quam pecorum, edendas ofterant radiculas rubeie fyluatic£e,quam vulgo(inquit)vocamus keorariam, Nafcitur in fyluis tantum & vmbrofis locis, alia quam vulgarisrubia agreftis,conge- not X enieum T or d, Lk narta. Ad omnes morbos . vatua, De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 79 A ner tamcn ; breuior eo,caulibus rediš, folijs maioribus 3 fimiliter per genicula radiatis 3 candidis flo- fculorumcorytnbis. Spergulamintelligitodoratam. ) alyironmultisputatamantiquonim.Pcritio- Spargula t- res quidam etiam apud luos vt tradit/eptimo quoq i die,li domi fit pecus:fin ablir in montibusper dorata . fingulos menfes femel remedium hoc cum lindu ( falem fic vocant) vorandum exhibent, quod ex bedera terreftri vulgb dida, baccis iuniperi 3 viičo de pyro arbore, & pulmonaria arboribus adna- bcente conficiunt: conferuare a morbis multis. Ingerieis etiam contraomnesmorbofas fufpitio- nesgentian^quandam fpeciem, flore ca?ruleoradicibus albis 3 amariflimis 3 & quafi de induftria^. Gentiana decuflatim incifisjvnde aliqui cruciatam vocitant. Apud antiquoscratpabuli genus (inquit Pii- miner . mus) quod Cato ocymum vocat,quo fiftebant, (legendum 3 citabantjVt ex fequetibus palam fiet,) alimm bubus. Id erat e pabuiis 3 fegete viridi defeda 3 antequam gelaret.Sura Manilius id aliter in- ub. i Z. cap. terpretatur,&tradithiba:modiosdecem,vicia?duos 5 tantundemcruiliaeiniugeroautumno mifce- j 6. ri & feri folitum. Melius & auena Gnrca/non fylueftfi quam Virgilius appellauit: Auena Grčeča Qcymum. bromos: auena cui femen cadit cegilops, Dalechampius,^ cui non cadit femen, admifta. Hocvoci- tatum ocymumjboumq; caufa feri folitum. Varro appellatum a ccleritate proueniendi _> e Gnečo B quod dx.C g dicunt. Ha?cille. Sed Varro etiam ocymum ampliusdidumicribit 3 qudd citat aluinn bubusjde eodem videlicet Sura? Manilij ocymo intelligens: nam ocimum per iotaherba illaodo- Ocimum. rataeft 3 quam vulgb nomine Grčečo balilieum ideft olus regium nuneupamus: qtue vid eri poteft lic dida a verbo ofetv , quafi ozimum, quali herba odorata. Varronis de ocymi etymologia verba ha?c funt: Ocymum,velquodcitoproueniat dictum,velquodcitet aluum bobus, quibus purgandi gra~ ti a aat ur. F arraginis velpabuli genus eft-nempe fegetes fecta. vir ide s antequamfiliquentur:contra ex Ji’ge t e ,vbi fit a admifta,horde um dr vici a dr legumina,pabuli caufa funt. Inde quod'fiat ferro cafum , farrago dičlum ■ aut quodprimuminfarracea fegete fcricatptum. Eaequi, iumenta,verno tempov e Farrago. purgantur atq-, etiam faginantur . Haud rede etiam Plin s us ocy mum a veteribus pabulum appel¬ latum feribit. Cato enim manifefte his uerbis diftinguit. Semcntim fant o it a, ocymurn, viciam,fa- Cap.2~j. num Gradim fabam,eruum,pabulum bubus ferito. Et rurfus manifeftius: Per ver cum arabitur,an- Cap. 5 4. tequam ocymum nafcatur,des quodedant bubus pabulum. V arronis modo etiam erratum cilj quod ocimum in horto, ideft balilieum etiam per y. feribat, limiliteroue ab cizv? deducat. Apparctq; ex Ocymttn* recitatis ocymum fui generis fuiffe herbam 3 quce viridis fecabatur, vel pabuli vel purgationis cau- quid. C fa: moxque quaslibet legetes liue vnius liue diuerforum gen er unij qua? eandem ob caufam fecaba- tunlic vocitari coepifle: ita quoq; farraginem proprie didangfeftinftirn & leguminum diuerlorum mifcellam. Sunt qui ocymum iltud priuatim fumptUm illud frumenti genus elfe crcdunt J quod fa- gopyrum Dodonarus appellauit, nonnulli frumentum paganicum 3 quod faginadis bobus vtile fit, Fagopyru. & in nonnullis Germania? locis in hunc vfum hodieque feratur: ca?terum num inde etiam purgen- tur, huc vlq; non obferuaui. Curator itaque verno tempore fiirraginem falubritatis confcruanda? gratia fuopecori etiam fubminiftrabit. Profuerit etiam fanguinem tune detrahere: quandoqui- Saneuims demfa?pevifumeft,detradofanguineanonpauckafFedibusbouesfuilfeliberatos. Inciditurau- mijjuf. tCm ve na iuxta caudam,& in roftro, & alijs etiam locis. Tanta autem apud antiquos boum habi- ta eft cura 3 vt a fuperftitiofis quoque remedijs ad conferuandam eorum fanitatem non abftinuc- Rcmcdiafu- ^ nt - Galenus, dummodo is eft author libelli defacile parabilibus, ne boues a?grotent,hanc fuper- perfltnofa. 'šolani curam habet: Cornu cerui fuper Panis dei facellum ponito 3 candelamque defuper acccn- Cap. 100. ditOjSt ne interdiu accenfam obliuione dcmittito:& in tempore Sandum Demularim inuocato,ac tollito, armenta tua & vitam cuftodiant. Sed & Cato, Galenomultbantic]uior,docetquomodo gotaprobo- U P ro bobu $ vota fiant,cuius verba etfi prorfus fuperftitiofa etiam afcribam 3 qua? qui nolet,obeli ieum i us _ mducat: V 0 t um pro bobu s 3 vt vale ant ,ficfacito. Marti Syluano infylua interdiu s capitajingula boum vota facito: F ar ris adorei libras tre s , fr lardi pondo quatuor 3 pulpapondo quatuorfemis, vini fitetarios tres femis. id in vrnas liceto ceuijcere 3 dr vinunt idem in vnum vas liceto eonijcere: Fant rem diuinam vel feruus vel liber licebitfaciat.Vbi res djuma facia dntfatim ibidem cohfumito.Mu - bttr adeam rem diuinam ne adfit, neue videat 3 quomodjfiat■ Hoc votum in annos(ingulosfivoles, licc~ bit vouere > Idem albi: Dapem (inquit) pro bubus pyrdf.orente facito.Eam hoc modo fen oportet: I oui dapali culignam vtni quantumuis polluceto. Ea die fena bubus& bubulcts , fr qui dapem facient. C umpoluc er e oportebitftcfacies. lupit er dapalis, quod tibi feri oportet J n domo famili aqu e me a culi - pnam vini dapi e ius rei er go. Mac te vino infenori e Ho . Mačte haeillace dape polucendaesto. Ma~ nits interluito: poflea vinum fumito. lupit er dapalis, malte iBace dapepolucenda e st o. Macte vino ln feriori e Bo. Vejtafi vole s dato: daps Ioui offaria pecunia vrna vinil oui caBe . Profan At ofine contd. lione. P o [te a dape faeta ferito miliumjanicum,lentim,allium. HcecCato, nune regulas reci tabo, in fanis & quorum opera vtimur, bobus vaccifque magno ex parte bono curatori funt obfer- Ua nda?. Nihil autem eft tefte eodem Catone,quod magis expediat quam boues bene curare. Hic i 'Ne debili tenitir » So . Vlyfsis Aldrouandi inprimisvetateos pifci.per hyemem,ciimnon arabunt: argumento qucd viridecumedunt,id E femper expedant,aitq; fifcellisopus elfe,ne herbam fedentur,cum arabunt: Quod praceptum no- ftri agricoiae diiigenter obfemant, fifccllis ora munientes. Eft aurem ibi obleruandum, pafcero boues ) Catom ciie viridem herbam offerrc. Ne vero debilitentur, Conftantinus orobum, ideft cr~ uum comminutum acma iubet diftemperari , ficq; fin guli s menfibus propinan, quod tamen reme- dium etiam reperioapud Catonem. Hcratius vero,cimi domi detinentur liberi alaboribus , diii¬ genter etiam curandos dTe innuit de villico fuo loquens: Et tamen vrgcs lam pridem non taci'a ligonibus aru a bottempuc Difiuncium c ur asEričitsfrondibus exples . Cum reuocantur ab opere, parum faftidij eft, led res perutilis tefte Vegetio, vt colla eorum vino Fcfslaborem tepiao perfundantur,& diutiffime perfricentur: cum vero de via vel paftu redeunt, priulquam de- vt curandi. ducantur ad houile,pcdesaqua vt diiuantur, ne inhanentes corpori lordcs vlcera generent, vel vn- gula: fiant tnolliores, vel certe moleftiam manducantibus, vel inquietudinem afterant dormituris. Vidi quiftrigili non aliterquam inequis fieri lolet, vtercntur, vel Takem qui fafciculo ftramenti F diiigentiffiine deftringerent. Kili enim firpenumero diftringantur,in coriaginemfla cotta vuigo apud nos vocatur) iacilUnie incurrunt. Infefta h are pcftis eft bubulo pecori. Pellis ita tergori ad- hterefcit, vt apprehenfa manibusdeduci a co&i s nequeat. Qua? res non aliter euenit,quam ft bos, autexlanguorealiquoadmaciem perductuseft, autludansjnoperefaciendo refrixit,aut fi lub onere pluuia madcfačtus eft. Quod raalum vbi incurrerint,ciim ab opere redeunt,adhuc afttuan- tes anhelantcfque, vino afpergantur, & odlila panis vino infula ex Vegetij prarcepto, faucibus eo¬ rum inferatur; Qnod li non iauerit,predem dccoquere laurum,eaque calida louere terga multoq; oleo & vino confeftim fubigere, ac per omnespartesapprehendere, Sc attrahere pc lično& velut a coftis-feparare, id. quod oprimefieriaiuntlubdloŠole feruente. Qmdam Irugcs vino&adipo Curfus no - commifccnt, eoq, medicamcnto tepidopoli rbmenta pradida vtuntur. Caueat aurem etiam ču¬ var. ra tor, ne vilo aniii tempore, minimo laltem aftiuo boues ad curfumconcitet. Natura enim pigra ciun fint ammalia, & k bori pptius quam vclocitati commoda, vehementer bruiintur, fi ad opus cogantur inluetun?,& natura; jfua.\contrarium.Golumclla& Vegetiusauthores funt,aut aluum eo¬ rum ad pcriticiem folui, aut fcbriculas comi,noueri. Caueat item ne aut Icngo itinere,aut vilisgra- G Coriago aut d. tern cura pecliculis non le m el infeftantur.Quod vbi fit,abluuntur decodto veratri albi in aqua cum fauina & axujngia vetere, ficenim ab ijs,alij(queloidibusacmoleftij?libcranmr. Iuuencas tamen J d pe dieti- p iCC decodo tanOuam velicmcuiiore contingi vetant. Gelnerusex libro quodam Teutonico ad- * os * uerlusbouni vitulQrumquepediculosrefert vnguentum. Conftatcrcmar lacftis femifextario,bu- tyri menfuraqu«ciuas iuglandcsa’quer,&refipjppari,falem abundeaddes&:parirer feruefacies, H ir u do tlim opus eritglliiies. Porro ne.etiam infeftentur a m,ufcis,lauri frukum contundens, oleoque in- coqucns,exea Bouesinungito, au.t bubulaetiam faliua illiuc; lic non faftidio fore Alricanuspro- mittit. Magnam vero in primis pernitiem larpe adfert hirudo haufta cum aqua. faucibus enim- -adharensjuingiiineie repkt ^ & lncremento fuo traniitum cibispnecludit. Hac fi tam dilliciii lo- co eft, vt man.u detrafti nop pofIit,Columclla fiftulam,vcl arundinem inferi iubet,ato; ita calidum oleum infundi; quo contadu animal confeftim decidere tradit: additq ; pofle etiam pet Bftulam-. H dcufti cimicis odprem immitti, qui vbi fuperponitur igni,lumum emittit, & concepttim nidorcnu fiftulavfque adhirudinem pcr!crt,ifq; (mquir)nidordepellith^rentem. Sitarne,velftomachum Rana bobu ve * inteftimijin tenet,cali.do acctoper cornuinfufo necatur. Eft etiam parna rana in aiitndinctis, au a no v a te ^ e Elinio & herbis maximcyiucns > mnt^c ftft^vcce, viridis, li foirc hauriatur, ventresbomrm - ; p, r tten _ difttndens.Incauti qucq; vorant aliouando ai^rip.os & reuomunt, Eft etiam mortifer ipfis Terpen- te tnor/u.t 3 et : e ft & magnorum animalium noxium viru?. Nam 8^ vipera & cjcilia , farge c um in pa- vure ara- ^ cua ^°, s bnprouide liipercubuit,laceftita cnerc morfum impnmit: Mufque araneus, qucmGnr- mure mo c! ^\y,v appeiiantj ouamuis cxiguisdentibus,non.exiguam peftem molitur. Venčna viperc depellit fuper fcanbcationun ferro fačfam herba quam Vocant perfonatam,trita & cum fale impo- fitaj P.aUS etiam ciufdem radix contufa prode ft;vel Svmonianum trifolium,quod inuenitur confra- goiislocis,efficacilftmu traditur,odoris grauis,neq; abfimilis'bitumini, & idcirco Grami id do-pdN nov appeiiant,noftri autem propter figuram v(x;ant a čutu m nifolium,nam longis& hirlutis folijš vnet, caulemq; robuftiorem facitquam pratenle. Huius herba:fuccusvino miftusinfunditur fau- cib us,atque ipla folijs cum fale tlita malagmatis more, fcarificationi inteditur, vel fi hanc herbatn viri- De Qaadrupec!ibus Bifulcis. Lib. I. Si " A viricfetn atini tempus negat, femina eius collečra Sckuigata cum uino dantur potanda,rac!iccique luo caule trka? & farina & fale commifta? ex aqua muka fcarificationi fuperponuntur Ek etiairu pnidens remedium,fi conteras fraxini tenera caeumina quinq ; kbrarum, cum totidem vini & duo- bus iextarij$ olci, exprefiumquc fuccum faucibus infundasj i tcmquc cacumma eiufdem arboris tri- ta cum fale parti fuperponas. Ca?cilia? morliis tumorem, fuppurationemque mclitur. Idem fa* at ctiam m m-is aranei. Sed iilius fanatur noxa,fubuIa a?nca,fi lociim la?fum compungas,cretaque $ ^rune cimolia ex aceto iinas.Mus pernieiem,quam intulit,fyo corpore luitmam animal iplum oleo mer- * s * fom necatur,& cum imputruit, con teritur, eoque medicamine modus muds aranei linitur. Vel p ** mo !„ id non adeft, tumorque oftendit iniuriam dentium, cumipiUn con teritur, eiq; adijcitur exiguunu ^ picisliquida?& axungia?,vt lentorem malagmatishabeat, Id impofitum permciem fubmcuct. Ve ). na * fi antequam tumor diičutiatur,in fuppurationem conucrtkur, opdmum cit ignea lamina refecare, & quicquid vitiofi eft, inurere,atque ita liquida pice cum oleo linirejJblet etiam ipfum animal vi- uum creta figulari circundari;que cum fiecata eft,coUo boum fuipenditur: caresinnoxium pecusa morfu miiris aranei pnrbet. Harcomnia CoJumella, ex quo padem reltripfit Vegetius,quarnuis B puredam ali ter, in eundem tamen fenfum refultantiarecenieat. Gcfnerus ait,mures araneos apud iuosjhoc eft, in Heluetia , vt a rufticis intellexk, minus quidem venenofo effe morfu, led aliud ma- lum inferre,vngulas boum in ftabuliscrodcntes. Quod ad morfum, ( inquit) magis conqueruntur de mul teliš: a quibus vulneratas partes, pelle muftelina in cum vfinn rcieruata demuJcenr. Ca- to autlior eft, fi bouem autaliam quamuis quadrupedem ferpcns mcmorderit,meianthij acetabu- A d morfiint ium 3 & quod medici vocant, fmyrnium contntum , & per nares indi & ad ipfum tr.orlum, Itercus musieU , fuiiium apponi. Ariftotelesait ,non dccfte, qui allium cumbytyro cočlum in aqua pecoria fer- pCntibusmoiio cxlnbcant, Gdneru.s in libro Germanic r bxc airfe obfcruafic remcd.!um 3 u bos a Terpentc modus fuerit,butyrum de menfe Maio cum Ele ad focum permifce & iiiineivel peke mu. ftelina locum demulce. Scorpio etiam a]iquando inleftus eft.,vidiq» qui terra Meiitenfi(gratiam D.Pauli vulgd vocant) per os inftifa & uulneri applicata ita firfum curarunt. bed teu ertor ad uitia noxalque qua’ ex iabore eueniunt. Si qui artus eorum luxati fuerint, funt qui m aqua natare com- ^ pellant, ut commotione lilareftituantur. S^pe etiam ud grauitarelongioris itineris,uel ciim in_, mm £ artt % * profcindendo, autciuriori folo 5 autobula;radicioblukaturjconuellitarmos. Quod cum accidit 3 e Cpriodbuscruribus,languis ( inauitColumdla,cxquobcecfere ) mirtenduseft: iidcxtmmarmum la?fit s in (iniitrojfi lomurn, in dextro,fi uehementius utrumqaeuitiauit, item in pofterioribus cruri- bus uenas foluentur. Perfračtis cormbus linteola fale, atq; aceto & oko imbuta fuperponuntur,lk gatifqjeadempertrid'uum inifinduntur. Quartodcmum axungiapariponderecum pice iiqui» da 'Sc cortice pineo,Ieuigatoq; imponitur; Et ad ultimum cum ium ckatricem ducunt,ml;go infri« catur, Si in opere collum contulum erit, pimfcutilfirnutn remed i um eft fanguis de aure emifius? Adcolltcon* aut fi id f tički m non erit,herba,quce uocatur auia,cum fale trita ,& im polita, Si ceruix mota & deie- tufMMtn . <£ta eft,cofiderabimus,quam in partem declinet,& ex diuerf.■. audcula ianguinem detrahemus. Ea porro uena,qu t T in aure uidetur efle amplilfima, farmento prius uerberatur;deinde cfim ad ičtu in* tumuitjcultello loluitur, & poftero die iterum fanguis ex eodem loco emittitur, ac biduo ab opere . at ur vacatio. Tertio deinde die iniungiturlabor,& paulatim ad iufta perducitur. Quod ficeruix ! n nc ^ tra 'T> partem deieda eft, mediaque intumuit,ex vtraque auricula languis emittitur,qui ciun 1ntra (triduum forte,nam lic habet Vegetius,) quam bos vitium cepit,emilfus non eft,in* tumefeit collum, neruiq,- tenduntur, & ihde nata durities iugum non patitur. Tali vitio comperL D mus,aureum efte medicamentum ex piceliquida & bubula mcdulla,& hircino feuo de vetere oleo, £qms ponderibus compofitum atque ineodum. Hac compofitione fic vtendum eft,ciim difiungi- tui ab opere, in ea pifeina, ex qua bibit, tumor ceruicis aqua madefačlus fubfecatur, pra?di £x falbus & gallinis %OXd. S dni ab ti¬ gri s vt di- gnofcantur. cisper cornua vngularum fubftantiamintelligendameffeiupraadmonui. Columeliaaliud habet remedium. Subrriti pedes (inquit) eluunturcalefaCcabubula mna:deindefhfče larmentorum in- cenfo,cum iam ignisinfauillam recidit,feruentibuscineribuscogiruriniiftere>acpiceliquida cum F o!eo,vel axungia cornua eius vnguntur. Si talum aut vngulam vomer laferk, pičeni durtmi J atquo axungiam cu.nfulphure Selanafuccidainuolutam candente ferrofupra vuinusinuii iubet: quod idem remedium (inquit) oprime facit cxcmpra kkpc, ii forte furculum calcaucrk,aut acuta teka, vel lapide vngulam pertuderit, qu;r tamen ii alti us vulnerata ek,Iatiiis ferro circunciditur, & irae. inuritur, vt fupra precepi, deinde fpartea calccata per triduum futfufo aceto curatur. Itcm li vo- mercrusfaueiaucrit,marina lačlucaquam Grad r iDund^ov vocanr, admiftofaleimponitur. Co- lurnclla ait: Minusclaudicabunt armenta, fi opere diiiunčbs, muka Irigida lauentur pedes,& de¬ inde luifragincs, corcna, ac diferimen ipfum, quo diuifa ek bouis vngula,vetere axungia defrice- tur.Cum fiffurre in pedibusdehifcunt,inuenioqui finguinem decrahi iubent. Hetruria(inquit Pii¬ nius) myriophyllon fHermolauslcgk millefoliam) appellat herbam in pratis tenuem,a lateribus capillamenti modo foliolam eximij vfus ad vulnera :ad boum neruosablcilfos vomere, folidari ea, rurfusque iungi addita axungia affirmans. Videre etiam ek non femel,intumefcere boues,id quod prrecipuefit, cumaliquiduioxij aut venenofideuorarint. Commendaturinprimiscalendula fuc- cus aqua permixtus in potu.Gefnerus atferft prceftantiflimam antidotum, pmnibufque vulgaribus G theriacislongepr^ferendam,&multisexperimcntiscdtbrem,abamico quc dam cxcepike huiuff modi:Gentiana?radix inpollinemredada, &killatitioiiquori ex kdbusvini faquam ardentem vocant,vulgoaquadivita)permixca infunditur in fauces bouis: Autligenriana defuerit,liquof etiam folus. Qupd k au tem maligno aliquo vlcere laboret ,qualeek quod vulgo vermem appel* lainus, funt qui carduos edendosapponunt; alij radiccm valcriana? ore conunanfani iuperalligant vlceri, aiuntque proddfe etiam homini. Sues autem procul a prelep ibus arcebit curator,nec mi¬ nus etiam gallinas,Si hamq; fimus Suis forte a bobus deuoretur, ladit teke Vegetio mirum in mo* durmpradpue autem quodegerit fus a?gra,pekikntiam facere valet,vt mox dicemus. Cum vero gaUina?fimum fumpferit bos in tet pabula, (hitim nirnio ventrisdolore torquetur, infiatufque mo- ritur:Cui,vt illc author tekatur,hac ratione fuccurri conuenit:Apij (eminis vncias tres,cumini fcx- tarium femis,& duaslibras mellis commifce,& tepidum per os infunde,ac tam diu ambulare coni- pelle,&confricandumcura manibusplurirnorum,donecventicm potio moueat. Gifni (voxcor- rupta videtur, & forte lcgendum,folia fici, nam Abfyrtus equis koc modo perielitantibus, lblia_. caprifici triduo ex aqua tepida bibenda tribuit ,) quoquc cum vino detererc, & per os dare čredi- tur falutare remedium. Lixiuium quoque ex arbore vlmi, vel cuiufcunque generis.ligni cinerem, dummodo bene cočtum,cum oleo mifcere, & liquidum ac tepidum diffundere per fauces aduei fus flcrcus (gallina?) plurimum prodek. Harc Vcgetius.Sed & penna? pabulo immixta? ncxam eandem inferre audio. O ter um ikharc fortaflis ad medieum potius veterinarium,quam ad ipfum curato- rem pertinent, cuius nimirum officium pra’cipuum effe videtur de pabulo profpicere,idque jdonco tempore offerre, qua mobrem in fequenti rubrica dcpabulo ac potu agemus, hic tamen corollarij loco curatorem docebimus, quibus ligni s boues fanos ab argris dignofcere queat. Cognolčuntur itaque fani_,cx robote atque agilitatekn opere enim facile cum punguntur,fe moutnt,onufque,to* leranr: membra eorum plena funt, & creikashabcnt auriculas, pubulum auidiflime arripiunt,ala- crrterque deuorant. H C I B V S. Dc Quadmpedibus Bifulcis. Lib. I. 83 C I B V S. P O T V S. OBVS(inquitColumella)protemporibusannipabuIadifpenfantur. Vefcuntur auteni, tcftc Ariftotele,& fruge, & herba: herba nhnirum vel viridi, vel ficca:ficca autern vel fceno,vd flipulis. Dicam prius de viridi,quam maxime appetunt: quam. cum palcnnt^Ar/jp«xf«!' eos Grad dičunt: Atqj indeelh,quod Homcmsbobus in- __ quiat ver cfle gratiflimum. Nec aliam etiam ob caufam loca amant irrigua, in qui- fcilicet herbalusuriat, &quam alibi teneriordl. Apud Homerum Mercuriusboues Apollini lurrepcas iuxta lacum palcit herba 5 in ftabulo vero lotum prabct cypcrum, fcd mfus eiirs afcribam. T n/.tog itt A’A (potov 7 r 0 lx.tJ.ov ricc d.Xvj>xog jog ®o'lfliS A 7roMaV0$ Chc; « AclffiV iupUfXtTCd7rHg . & ASfongS' tzctvov tg cd At cvufsxi Karpov , Iv 30 Kt\vng Trpo7rdpotQtv dp/ 7 rpt 7 rt 0$ Aet/abovog, BvO i7T&lil /2oTaVHt; t7Ti T unc in Apheum anmern Iouispotens filius Phali Apollinis boues agitauit Latif ontes .. 1 ndom.it £ autem peruenere adftdbulum alt um , Et lacus arite valde decoriprati . V bi cleinde ex bona herbapauit boues valde mu agente* Et h as auidemftmulego a d slabulum cengrcgatas Lotum comedentes,dr rofiidum cjperum . Et alicubi vbi Hečfcorcm leoni comparat armcnta inuadenti } fi:ragenique in ea cdenti. Avrcipi o y cov oKocapcov /3 uri v žttž Af3d } C Al pa t tv eia/utvvitKioš jUiy&Xoio vt/aorrcu Mi/p/a/. &c. ideftj bediš tano/uam leo pernitiofus bob us fuperucnicns j Siga in pr ato paludis magna pafcuntttr > lnfinita . Theocritus in Hercule leonis interfečlore Augia?regis innumera fuifle canit armenta J ideoquein diuerfis locis habuifTe pafcua,vbiquc taraen iuxta fluenta; Bloiuvat fx.lv Bum A«oc lijjrprppg Auyttao Oy. 7 rct.ffcu /3offx.offcu lav /3ccnv , ad’ tv a. yapov ; . AA\. ctt fxtv p AestacavtgrtptpnaivuTrc^poffot diafxivai rt ^ Big aAtg, m pa/ 36 ia'cn xt'vog Ktpanffiv eti ket. 8 cc. ideft. C rege s quidem lantgcn > re N on omnes in ijfdem pa/cuis, ant e o dem in loco pafeuntur , Sed ahj adeireumejue ripasfluentis Elifuntis > Alij ad faera fluenta dimni Alphei , Alij ad Buprafium vi tifer um: alij (fl hic. S e p ar at tm & illis slabula extructa funt (in El ic vit idis tsncra pratexit arundine ripas M i nem s ; Idem alus. Sin armenta mapi s Eludium , vitulofque tueri Autfetus oni um , ant vreme s c uit a capellas , S alt us (J fit uri pet it o longinqua E arenti El; qitalem tnfidix amift M ant u a campum Pafcentem niueos herbofojlumine cycnos . Clarifllnie vero de bouc oneri nimio fuccumbcnte: Ec t e aiFtemduro fudans fub vomere taurus Conctdit ,fr mtftum fpumis vomit oreeruorent; Extremofque cietgemttus. It tri H is ar at or Mccrentcmabiungens fraternamortc iuucncum a E Atque opere in medio defixa relinquit aratra . N on vmbra alt or um nem or um } non mollia po funti Trata mouerc animum ; Et alibi rurfus dc tauro Pafiphaes: F orfitan Ul um P er dacant aliqux Hab ul a ad G or tj nia vacca . Ita& Valcrius Flaccusait; Prox'tma Tehritijpandunturlittoraregni, Pingue folum (jr dur is repi o non inuida tauris. Ita & Hercukm fingunt boues Geryoni furreptos iuxta Tyberim loco herbido,la*o refecifle pabu- lo. Laudo itaque qui / 9nvo,ua; , loca interpretanturpaluftria, bubufque pafcendis apta, pro quibus apud Suidam jSaro/u«? Ara; legimusfideft pafčua Jittora,& fbnvbf.ng iTrispopd^ loca in quibus bo- ucspafcuntur. Eadcm Sc bucetavocantur,vtTurnebus ait:&/3«>toAV}>i;>terraeft,vbicommode bouespafeuntur. A mat etiam fyluas hoc pecus, maxime vbi fontes abiludantjid quod Itac« <3 cxcmplo docct Mincrua apud Homerum., qua?,vt ait: H Vo; juiv TpHgeia sfj (sg 'iV^AoTV ifcj BufHorog. eVI fttv v An HlcivtČMj ib d ’ dpfaoi t7r»iTavoi ^vapicioiv. C er te quidem afpera fr non e qu it ubili s cilj Jleque valde st e rili s, at neq > lata e sl Bene quidem enim teitieum multum > fr bene autem vinum Adeft ,femper autem pluuia habet illam vire fenfq- } ros: Pafcendis commoda fr bubtts. F sl quidem fjlua Omnigena: bene autem irrigationes perpetua adfunt. Apud Hdiodum, vbi hic boucm vAoq*yov vocat, interpresvertit arboriuoram, malim qui fyluas H dcpopulatur. Quamuis autem iftiufinodi loca ament, ficciora ramen propterea non funt omnino fpernenda/ed habent etiam, in quibus, irrigatispia?feruntur,quoddifeimuscx Columclla;hifce_> veibis ; Vaccas pafci opor tet in locis vindibus fr aquofs: amant enimpafeualocorum trripuorum : Jdparnuis butjrum (vt audio) colorc fiporeque prašiantiusfit expafcuisjiccionbus quam paluflribus. Idem ait firegionisratiopatitur, nullusmeliorcibuseft,quam viridepabulum. Vbi vero dedi, eo ordine miniftrari iulct j quo pabuli copia & laborum cogctaccdlio. Aititem maritima, aprica hyberna hocarmentum defiderare,quia meliusfnitetis & his hciba innafcentc faturetur: ffftatcin opacilTimisnemoriim commodcpafci, vbivirguka& frons muka ;& in montium altis irondofifquc magis quam planispafeuis. Nam melius licmoribus herbidis & frutetis & carcčfis, quam lapidolis locis durari vngulas. Nam tam fluuios riguofquc defiderare,quam lacus manu fa- čtos: quonjam fluuialis aqua quar fere frigidior eft, partum abigit, 3c carlcflis iucundior eft. Ikre il!e,& rui fus:Boucs rečic pafccndi non vna ratio eft mam fi vbertas regicnis viride pabulum fubmi- n;ftrat,nemo dubitat,quin id gcnuscibi carteris prceponcndum fit: quod ta men nifi riguis & rofei- dis locis non contingit:itaq; in ijs iplis vel maximum commodum eft,quod fufiicit vna opera duo- bus 4 busiusis 5 qu*codcmdie alterna tempMnmvice-vel arant,vel pafcuntur:Etquamuis modo pm-Omnhm * liaribusheibisdelečleirtur 3 funt ca,n?nomniuor*,vt tcftaturPlm.ush.smb,.: Tr de s »uidem mn medicrnimbus vnjedlačte circaver^uomam tune maumefaccis heroa turgeant, Uk. S^. ^ medicenturme, Tiberapafeuis. Bibunt autem vAceinum^uoniamommmra firejam in er • , tč & Diofcorides omnibus herbis, & copiose pafci trote, idcoquc lac carum purgandi «ufti per ver bibi. Huc fpečtat illud coqui apud Plautum/po alios coquos ridct a quod tam diuerfis babis /* P fevd** caenam condiant quaii boues cffentalturi: . > - r N on itidem c mam condio , vt alij coqui £tni mihi cmdita pr at d in pafeuis prof erunt Boues qui conuiuasfaciunt ,herbafque oggerunt a Bas herbas herbis aids porro condiant . &c. , £?uibas Ctir Hune cuibus maxime ftirpibus deie&cntur, indicemus. Isulla autem plaiita grammeper agros -y us copiofior, vtpote a gradiendo nomen obtinente. Hocpraecipu.um boum pabuium. v lrgiiius. tf entU r . Brigi da Daphni boues adfiamina, nulla, neque umnem ■ j. p ^ * Libauit quadrupes , nec graminis attigit herbam. _ Gr amen. EtNemefianusMaronianie elegantne confečtanda? ftudiofiffimuSj ait t Blullameatrinis te tiger ant gr amin a v acc a • Lticiferis >nulloquc biberunt amne liquores Siccaque fcetarum lambentes vbera manam St ant vit uh, dr teneris mugitibus aera complent . ^ Non femel tamen gramen genecalitej pro omni herba fumitur j atq; hoc feniu QJCalaber clc 1 en- „ thefilea loouens hac vtitur ilmilitudinc: At illa alibi alios fternerc proparabat, vt quando muenca » fuauis graminis amorečapta,'verno tempore in rofeidum aliquem hortum mhht,& abfente domi- » no aliunde alio fertur ,lsedens omnes teneliasplantas: nam nas qmdem decermt,has vero pedibus • c proterif ficcerte Mauortia virgo in Grarcomm nauesturmatim mipreiTionemfaciens,hosquidem » obtrundi t alios vero metu exanimauit. Quantum autem detrimenu horus mterat hoc armentum, » B innuit VirgiliuSjdum canit: ' Georg.2. Teuendafiepes etiam dr pecus omne tenendum eji, JI or tis vt _ Pracipue dumfrons tenera, imprudenfque laborant . noče ant. * Ca’terum non omng anni fert tempus viride pabuium, quamobrem Hefiodusmoftet, vt de fceno Banam . paleifque in futuram profpiciamus hyemem: XopT0vJ' IsKO/atffcaudjetn B* i b/aiovounv sVust avov . idelt 3 Banam autem importato drpaleasgut tibifit Bob us ac muliš annuum pabuium. Apparetque foenum pracipuum huiuspecoris pabuium efle:nam & in facrisliteris habemus: Boce Behemoth quem fcci tecam ^fanum quafibos comedet . Plin ius ait, foenum alibi bistantum, alibi ter lob. 4©* aut quater anno fecarhfed armentorum id cura,(inquit)iumentorumq; progeneratio fuum cuique confiliumdabitoptimum, maximequadrigarum quxftus. Intercarterosfruticescytifus mirum in cytifus. m od um commendatur:Quamobrem Columella cytifum in agro cflc quam plurimum ma&ime rc- . rt© ait,qu 0c i bubus & omni generi pecudum vtiiiffimus ht,quia cx co cito pinguefcit,& lačtis plu limumprcebct ouibus: tumetiam quod očlo menfibuvviridi co pabulo vti & poftea aridopodit: I> pr^terea in quolibet(inquit) agro quamuis macerrimo celerrime comprehendit:omnem iniuriam nne noxa patitur. Satio autem huius ftirpis(fufius enim de tam falutari omni pecudi fcirpe dicere conuenit) lecundum cundem feriptorem,vel autumno circa idus Očtob.vel vere fieri potefl. Ciini-, terram bene fubegeris/areolos fieri iubet,ibique velut ocymi,femen cytifi autumno ferito. Plantas cytiffatie l deinde vere difponito,ita vt inter fe quoquo verfusquatuotpedu fpatia diftet.Si leincn non habue- tis,caciimina cytiforum veredifponito,& ftercoratam terram circum aggerito. Sipluuia no incef. icrit,rigato quindecim proximisdiebus,fiaiulatq; nouam frondč agere ceperit/arrito, & poft trie— tnura deinde cedito & pratbeto. Equo abunde eftviridispondo xv.bubus pondo vicena;caeterifque pecoribus pro portione virium. Poteft etiam ante Septembre fatis comode ra miscy tifus feri, quo- m.am facile comprehendit & iniuria luftinet. Quod fi modo aridum prcbeie anni quaiitaspoftulet, iubet,vt parcius prebeamus,quonia vires tuc maiores habeat,priufqj aqua mr cercmus,& exemptu P^leis permilčeamus.Cu aridu facere volutas eft,circa mefem Septemb. vbi femen eius grandeice- te mcipictjcadi iubet,paucifqj horis,du flaccefcat,in Sole haberi,deinde in vmbra exiccari,atq; ita Codiri.Plinius cytifum inter ea recenfet,que no muito indiget fucco,ideoqi in tenuiore terra fereda Ltb. 1 ^.(ap, iutit, ide de eiusiaudibus h*c mcmori.T prodidit: f run m e si dr cy tifus >ab Arislomacko Athenienfi 2 4. ti miriš VJjfsis Aldrouandi 3 . Hi st. Lib.uAlim. 33 Lib. 5 -c.il. Lac dulce excytifo. E?l. 5. Georg. 5 . 2 1. 3 > 9 . Bift. „ 2 J. L r rum vt laudatum . Lih. 2. c, 11 . 16 laudibus pradieatus pabulo ouium, aridus veri) etiam fuum.ffon ietque iugero e tu s annuaHŠ-. 0 M M. vel medtocri Jelo redit us . V til nas qua eruo ,fed ocyor'faeieias , per quam modico pinpuefcente quadrupede,ita vtiumenta horde umfpernant. N on ex ali 0 pabulo lachs maior copia,aut meltor,fuper umni a pecori-. m medicina a mor lis omni vfupr asi ant e. Žlmn & nutruibus in defecti* lačlis ari dum , d'fq : i in acfua dccodtum ,patui cnm vino dari lubetifirmiores celjiorefpue tnfanfesfore. Virtič etiam • > . 0 : -• Ste cjtifo pafia diBendent vbera vacca. Et rurfus: At cui lalt is amor 3 cytifum', Idtofjue frequentes Ip fe mamt, falfafque legat pra fepibus herbas. C.Tternm etfl lac tantopere augcat,non omni ramen anni tem pore, eius efus pecori vrilis.fi Aiifto- tcli credimus. Cytifus (ut) augetlac,vreruum, fed dmn floret,incommodus eft,vritenim tantiC- per,& extinguit. Nam alias etiam inquit: Fabuli genus aliud cepiam ladis extinguit, vt Medica herba, & praecipue ruminantibus: bud auget, vt evti fus d eruum. V bi obferuandum eruum qui- 0 dem pro du bubuii eco r isfu m m o per c a vcteribasctunmendari ,aeterum addita cautionc, no m enfe Manic icminetur. Teftaturenim Columella vniucrfum hunc inenfem negari ab agricolis huic iegumini conuenire, qudd eo tempore fatum pecori lit noxium, & pnecipue bubus, quos fin- quit;pabuloliiocerebrofosreddit. PliniusverononfoluinMartiomenfeLtum^ioxiumdfebo- bus dici alfe rit,led item autumno grauedinpfum: innoxium autem fieri primo vere iatum. Alicubi qiloque idern Plinius, enumeratis primum qua: ex uui vili proucniunt,malis, madefadum pluri- bus diebus mitelcere cum dixifiet, bubus iumentifque vtiiiflimum eife icribit, quafi etiam crudum non innoxium fit: Equidem Diofcoridcs boues eiuo elixato pipguciccie fcribit J &Galcnus: Boues apudnospinquit ) tumaptidali;.spleralquegenteseruopriusin aquadu!coratopafeuntur,homi- nes vero ab hoc femine prorfus abftinent. Eft enim inliiauiffinufm & praui fucci. Et libro infequen- ti bcues eruo ita palci icribit, vt hellcboro cotui nices, cicuta (turni. Quamobrem haud omnino probare poflum lacobum Pontanum,qurin hoc verlu Maronis-: Eheu qudm pinpui maetr e sl mi hi taurus in aru o , Idem amor exitium cfipecoripecorif]-, magidro: & pro aruo legit eruo. Mirum eft, mquit, in pingui eruo, hoc eft,in tam bono & alib ; li pabulo tau- rosclfe m.acros. Fuifle vero erui vfuin apud veteres vulgarcm, Grunnio Ičruusetiam apud Plau- tumindicat. Eruum dat urine eBis bobtis quod feram? Varinus eruum inde (Bhtpoztcv , fortc ,5«- sfodTcv nominat.Democrituspre boues h; ntdebiles,id maceratum fingulis menfibus in potu exhi- bc t .Plinius fingulisbouiri iugis quinos tnodioslufficere in paftu ait. Obfcruandu autem etia quod Lgl.y In Muf} e Ih Lib.iš.cap. 1 5* Medica her AriftoteleSjmedicam herbam,eopiam ladisextinguere, ciim tamen Sction no poftremus Gre- l- 4 ' corum Geopohicerum cyti(oaut medica herba Iay.cn res boues nurriri aflerat; (icquc plus conten- turas ladis. Idem quoque aflirmat M.Varro. Qm in Hifpania rem cbferuarunt, vbi quotidianusin iumentorum pabulo eius vfus cft,referunt nullo cibo prius magifoue Itctari & pinguelccre iumenta pcčufqj omnt:parčius rame dari^uoniam inflet & multum crect fanguinem; quededucere poftea Jnhorto me nete ^ c fit,anuotantc Virgil.io Majrcello.Vicri itaqj poteft finquit Ioacchimus Čarnemrius J vt la- ^ " disabundantice conducat, modo non ad facietatem vlčj; vaccis pra*bcatur:id quoq; Plinius quoq» ; ve;; z.: iioquin pihil mirum Ariftotelem vera fcribere,& vniuei fo in (anguinem,adipcm ,&carnes alimento redado,non fuperefte qucd in lacconucrtidebcbat.Sic Cameraiius,cuius quidem ratio- jl>^ uatuu|Jwuiuuo 1. O j A nes non illaudarfdo? funt, detetum inlačtentibus.vaccis meo iudiciolocum non habent. Omnbu enim qua: miiltum & copiofum pnrbent alimentum,lac etiam prabent copioium,&corpus b m Hi¬ ter multumaugentrat in la&entibus lac generatur copiofum, corpus tamen non augetur, quiah quod ad corporis augmentum accedcre debebat, a ladantibus trahitur animalibus>&contra in no la&entibus,in corporis alimentum abfumitur Jacobus Dalechampiusfylueftrem medicam in ple¬ tilj; Hifpania? locis, pradcrtim in regno Vajentino diligenter feri fcribit, eoq; iumenta faginari. Albertus Magnus,qua ex Ariftotele de medicadiximus,vicinitatenominisdeceptus,admelicam & !c melegam, ideft, milium Indicum imprudepiter.tranftulit: (& Hifpani medicam meJguas di- cunt,vt Lufita nus quidem apud Diofcoridcm annotauit,) ciim fit medica tefte Diofcoride trifolio pratenfi fimilis. Qjjanquamautemhacquoqucolim vulgaris fuerit,&pcrtotam Italiam pro pe- core fata, noftro tamen tempore nos (inqtiit Matthiolus) deferuifle videtur, Theophf aftus afterit omne emaciatum armentum cx ea pingucfieri,a?grotantiq; pecori remedio efte.Ad maciem equo- rnm, vt Columella prodidit,nulla res tantum quantum medica poteft. Ed & loti efusomni peco ri commodiffimus, ideoque in multis Iralia: locis eo agri confernntur. Alimentum plurirniim opti- B mumque pra-bet, quia fubdulcis cit, & femel fata herba reftibili per aliquot annos ( quod de me¬ dica veteres etiam Icribunt,) fcecunditate germinat. In'fyluis carice quoque d dodat ur, cx cuius efurobur acquirere etiam innuere apparet fcientiffimum poetam, fiquidem taurum in ccrtaminc yičtum,nouameditantem prtelia frondibus fc cxplereaccarice camt,ac mox in certamen do icendero ; Er go omni cura vire s exercet , Frondibus hirfutis , dr carice pa/l us acuta . In Narbonenfi prouincia,vt memoria.’ prodidit Piimus,nobilis fons Orge nomine cft,in quo herbe mlcuntur,m tantum expetita® bobus,vt merfiscapitibus totiseas,qucerant: Additque hoc miracu- lum ; quod lit certum illas in aqua nafcentesmift imbribus ali. Ergo fuam (inquit) quifquc terram aquamque nouerit. Ad quem Plini j locum Dalechampius commentans ait, in Ligeri amnc\qua per Velaunios fluit,hoc idem boues tacerc., & jn Sebufianorum pifeinis. Et in vniuerfali ftirpium hiftoria, agens de Cinna gramine, in Sebufianorum lacunis (inquit) ftagnis & pigris aquis, gra- •C men nafeitur longiflimis foli js,fubrubris,innacaiitibus aqua?,quorum tam auidi funtboues,vt dum ca perfequuntur, ad ventrem vfque fe immergaut , & toto capite fub aquam deiečk>,ca depafcan- tur: quo pabulo eximie faginantur boues,vacca: vero lade multo foecundiores funt,quam in finiti- mis locis,cxtra regionis illius paluftrem fitum. Ait autem id gramen quibufda-m Ciliciam cinnam putari, qui aliter apud Piolcoridem de hoc gramine agentem legunt, quam in vulgaribus codici- bus legitur, in quibus nimirum dicitur boues inflammare,illi vero ex antiquo(inquk)codice legut: etra.! A' iv KtXi:uxesSot; inpov , iivKtvvav i 7 rrppptcoc »aASoit/, >in<;vypaL fipocdeiffz vto/Vmku; Trip.- ’ 7r/ Mai T *k /3oa?: ideft : Gignitur in Cilicia etiamjpecies (graminis) ahaajuum vernaculo fermone ap~ peJUnt cinnam^cjuapue varata crebro a atque viridis boues replet • Natus eft alterutris crror, quod il- \ ideft, inflammat, hi tA 1 x 71 Mm, ideft,replet,legant fenfu plane diuerfo. PolygonuHm h ft . ra gus mire etiam a bobus expetitur,quamobrem multis in locis fafces cx eo colledos offerut. , 13 /" otc ^ es vlmum apibus gratam,& frondibus eius boues pinguefcere teftatur. Iucundiflimum fa- bnbuspabulum adfert ha?c arbor. Maxime autem commendaturAttinia tefte Columella,no- il! ateproceriorlgetiorque,frondem iucundiorem bubus pra?bens,quaciun aftiducpecus alueris, & U P°flca generis alterius frondem (inquit) dare inftitueris, faftidium bubus alfert. Itaque fi fieri po- y c d i totum agrum genere vno Attinia: vlmi conferemus; fin minus, dabimus operam,vt in ordini- busdifponendis, pari numero Vernaculas & Attinias alterncmus,ita femper mifta fronde vtemur, ‘Abualihoccondimentoillcčtepecudesfortiusiufta cibariorum confident. Noftrates agricol^ nullam frondem maioris faciunt, fed hac pra^cipuum corpori robur addi,virdq; roirum in modum 3 eftaurari pcrfuafum fibi habenti quamobrem poft exantlatos magnos ]abores,eam illis cxhibent. dbferiiaui etiam falignam frondem ab iplis commcndari,fed quam fimiliter a veteribus commen- datam reperio: nam prteterquam quod falicis lit mentio apud Maronem in educatione pullorum ad aratra, Lucretius illo antiquior teneram lalicis frondem ceu cupedias qunfdam bubuli pecoris eelebrans,ait vaccam ob amilfum fcetum fuum tanto teneri dolore,atque moeftitia 3 vt ne fahx eam * b eo dimouere queat,nec limpidilfima: lluentis aqua:: Nec tenera falices , dtque herba rore vigentes Fluminaque vllapucunt fumrnis labentia ripis Oblečlare antmum ^fubitamque auertere čaram , ^piuus quia raram,nequc idoneam frondem pecori prarbet,dplerifque tefte Columella repudiata .^. ' ' H a eft. Lotus* C ar s x Georg.$, Lib iZatap. 2i. Gramen mi¬ re d bobus expetitam . V Ima s. Ltb* $ Salix, Georg. 5 . Lib.Z. Opalus. 88 tylyfsis Aldrouandi OdjftM. J rim do. Fidyll.a s . Olea. ■ Lib. 6 .e.f. e d. Frasdnus čerte capris & oulbus grata eft 3 ncc inutilis bubus. Ficulnea folia bubus probedari E guercus poftunt, inquit etiam Columella, fi fit eorum copia. Quernam tamcn trende m ceu meliorem pra- Olea. iertjveloligneain, fed eius generis qua fpinas non habet. Noftri agricola?quemam frondem im- probant,quamobrcm niti in otio agentibus offerunt: contra CoiumellatjVt vides,praceptum; fed Zib.3'Eleg. &Propertiusde Iolocmens r huiustrondis meminit: 33, C um te irjfit h ubere pueli-am cornua luno * E t pecons dur o pr o dere v er h afon o, , Ah attoties quernis Isffi fr ondi bu s or a , Manfjli ftabutis abditapafla tuis. Et Vlyffis focij boues Apollinis cum hordeo carerent 3 querna fronde pafeunt s Avtiko: J'VsA/o/o /S ocov iAoiirctvJtg apt^etg E ’yyud-fv ( « ydp rti M vtbg zvayo7rpdpo/o BoazicrzovS-tAtzig xxActi/ 3 hg wpvuirc<> 7 roi) \ T d g S's 7ržf/c/Va!'To pf tvpptricevfo &io 101. qUam pecoris morfum; idcoque fepes diligemtr tcxcndas tile, vt plane nullus detur aditus at* qiiej£Ceffio: Teuenda fepes etiam , frpccus omne tenendum eft , Pracipue dum frons tenera , imprudenff } laborum y Cuiffuper indignas hyemes, folemcjue potentem , Sylueftres vri ajj idue , caprcatf ; fequaces llludunt,pafcuntur oues , auidaque mu ene a . Frigora ne c t ant um c aru concreta pr mn a > Aut 'praitis ineumbens fcopulis arentibus a st as fhtantam illi nocuerc greges,duriqiie verienum f-J Ilentis j fr admorfofgnata injiirpe cicatrix . Improbant vero agricola? toliorum vitigineorum efum, prarcipuc fi boues cx labore fefii funt,quo- niamvires,vtcredunt, minime reftaurant. Nuncdc frugibusdicendum ^ nam tefte Ariftotdo etiam hisvcfciintur. InterquaSjVtexallatopauldarte Homcrilococonftat.hordeum cuiusvi¬ ce quernam frondem^ cum eo carerent, offerunt loči j V lyffis Soliš prarftahtiffimis bobus, non po- ftremum locum obtinerevidetur. Idem poeta iumentisolyram dari monuit, quia in Giycia diffi- Ztb.iS.eap* CulterexcutiturPliniusarinčamvideturinterpretari: Namalicubi inquit, I umen tis arinea datur ab IIcmero. Hac eft quam Gručiolyram vocant: vnde etiam crrare eos, (inquit Dodonams in hi- ftoria frueum)manifcftumeftjquiolyramfiliginemlatineinterpretatur. Arincam enim a filisine Pliniusdiftinguit,&prteter hatcfiligotritici eft fecundaria fpecjes,olyra autem Dioičoridc tefte, ZeanCateiiim cariusfuerit iftiufmodipabulGjfi de ipfisintelligamusgranis,quc nobishominibiiš fagaciflima parens natura gcnuifle videtlir. Certe Homcrus.cum ideo olyram prabendam iumen- tis inquit,quia difficulter excutitur,dc recetibus lpiis ftipulis 3 ac de toto etia herba manifefte loqui- rar;quo nimirum modo noftri liodieq; ruftici autnam ioiiumq; verno tempore iumentis prabent. ' Plinius Alnm nh gr a. V it is. JZ or de um. Olyra. Arinea. JO. Cap. 4 . Lib. I. Sp B A Plinius vero dum inepiit: Horde i (H bulam bub us gratijji mamfcruant , de ar ki a. quoque intelligi po- Hordei fti- teft. Minus commode, vt ait Varro, tuemur atmentum paleis, quaavbiquc, &quibradamregio- P u ' lA ; n ibusfolirprafidio funt. Eteprobantur maxime exmilio,turaexhordeo, moxetiamcxtnneo: fed iumentis iuftam operam redde ntibus,horde um praterhas prabetur. loan.Baptifta Porta ad boum cquorumquepabulum in Italia milium feritradit: quod fi de aridoloquitur,veifaltem v bi CXc / | kum eft,Migliarolam noftri ruftiei voeanpvero veriuseft: alioqui integros agrospanico coli- i? anieum. tos hic videas non ali Um ob finem, quam ad boum pabulum, cominendanque ab iplis obferuaui , pnrbenquea magnislaboribus. EabaHargiusdata? tefte Ariftotele,copiamefficiiuit lačtis. Ci- Cicera. cera vero etiam tefte Columclla bubus erui loco datur frefa in Hi/pania Betica, qute cum fulpenfa Lt ''‘ 2 - e -• 1 x * mola diuifa eft,paulum aqua maceratur,dum lentdcat: atque ifta mifta cum paleis fubtritis pcco- n prabetur. Sed erui duodecim libra, fatisfaciunt, (inquit) vni iugo, čičerk fedecim. Lupmus Lupinus* item eodem Columella tefte,bouem per hyemem codus,maceratulque probc alitdamem quoque ft annomr fterilitas inceffipftomimbus commode propulfat. Plinius ait: Lupine cfi‘vfusproximus> eumfitpj hotnim & qttadrupedum gen eri vngulas habcnti communis : Mac er at us caltdaaqua homi* "" c ibo esl.. nam bouem vnummodijfinguli fatiant, validutttquepraflunt . Ait & Florentinus,macc* lamm rn aqua marina & fiuuiatili triduo,dulcefcere & ita liccatum ad vfum recondi,& quadrupe- ClU J genen mciboeftesboucscurn paleis fa tiare, hominibus commode cum triticea authordea- cea Ivama in panesdigeri. De Lupinorumefu iocuslecitin- apud Comicnm facetilfimum facc- * n anu -' J - tiliimus. ^ JI ic trecentos nummos numeratos h dlet . Er go nos infpicere opor tet ifiud dur um J goram ode s , VtJciamus quid dicamus pr o tellimdnio. r ‘ Ib* Agite , infpicete , aurum ejl, Go. Profecto jfeclatorcs comicum Mdcerato hoc ping^ucs punt auro in Barbaria bone s. - t J ur ura ec- Vocant autem aurum comicum,nuoniam in fcena nummis cx lupino fa&is pro aureis vrebantur, micum * indeque eft quod ait Horatius: Ncc tamen ignoranttfuiddijlent ara Lupinis , £ ideft ,fciuntquantumprobati numm i diftent a falfis, itemque boni viri a malis. Iamveroprater frondem,& fruges,fručtibus ouibufdametiam vefeuntur. Ca tq glandcs poft fementem legi pra> p rU pi U5 . opit aquam conijci, vt indc femodiuspatrata fementi, verno modius bobus fingulis detur« Glans . Glandem quoque hyeme Columella eifdem mpabulo exhibet. Plinius C o 1 u m e 1.1 x q uo d a m m o- do (ubicrioens, bobus glandemcirca brurnamafpcrgi (inquit) conuenit , in fingulatuga modios 240. 'Jargiot valt tudinem 1 nfesiat: & quocunque tempore detur ,fiminus triginta diebus contmuis ddtd pt 3 n ar ram vernafc abie pesnit er e . Porta quoque glandcs, boum vocat cibum,citans hoc Plauti: j n p ruC u K M us mane dudam hinc ir e me iajju pater , krito . q V t bubus glandem pr and i o depromtrem . cusbr/r^' 1 ^° C0 V ^' rna e nu$ ^ P ro bubus legit liibus, qiiia fuum prafertim efca eft. Hoc enim pc- hil;■'^gmuiffitnum iacit,vt Varrofenbit. IoannesMcurfusobailatasauthoritates ni- Iiha.cap.4* % Ad* bil' WU1 .' ^gmuimmum raciCjVt varro k ,/^utandum aflerit. Sed &noftri ruftiei L oui[ U f ° r ni,cIcos da vt id animal edi vetuerit ^ boucs vero voluerit. Sed quis ndcit (inquit Caiaue ‘TžpmA autumno fiitiari vult frondc,quam non ante ait efie vtilem quam ciim maturuerit, vel imbribus, G vel aflrduis roribus, probarique maxime vlmeam,polt fraxineam,& ab hac populneam,vltimas ef- fe iliVnea & querneam, Sc lauream/ed poli aeftatem ncceflarie deficientibus ctcteris,pofie etiam & folkficulnea probe dari,fi fit eorum copia,aut ftringere arbores expediat:iligneam tamen,vel me- liorem querneam čile, fed eius generis quod fpinas non habetmam id quoq; vti iuniperus,relpui a pecore propter acuieos. Nouembri menfe ac Decembri, per fementem,quantum appetit bos,tan- tum prarbendum efle,plerumque tamen fufiicere fingulos modios gland is & paleas ad fatietatem_. datas,vel lupini macerati modios, vel erui aqua ccnlptrfi fextarios feptem,permiftos paleis,vel ci- cercuke fimiliterconfpcrfe fextariosxi i. miftospaleis, vel fingulos modios vin aceoru m, fiijs,vt fupra dixi, large palete adijciantur, vel fi nihil horum eft,per fe farni pondo quadraginta. Vcgetius Saturos effe noS admonet, maxime elfe ftudendum,vt competcnti.busredundantibufqi faturi femper habean- eportere. tur Sc pingues:teftaturque omnem jegritudinem exordium fumere ex macie: exhauftumq; animal celeriuslaborem frangere, teftum vexare, frigus penctrare. Non foliim enim adliuis menfibus pa- fcuum fufiicere, vbi frondes diuerfi generis addantur, & minuat varietas ipfa faftidium. Hyemo non tantiim paleis,fed foeno quoquc, & hordeo & lirpius eruo faginandos efie boues. Nullum au- H temvberiores cibontmrepudiare expenfas,qui confiderafe voluerit boumperinopiam pereun- tium,quam cariora funt preda. Cato ait pubulum hoc modo parari darique oportet. V bi femen- tim patraueris, glandem parari legique ccnuenif, & in aquam conijci;Indefemodios,fingulis bu- bus in dies dari oportet, aut modieum vinaceorum, quos in dolium condideris. At fi non labora- bunt,pafcantur,fatius erit.lnterdiu pafeitomodiu ioeni pondo xxv.vni bouidato. Si foenum n cru. erit,frondem iligneam Sc ederaceam dato.Paleas triticeas Sc hordeaceas,viciam,acus fabaginum, vel de lupino, item de eteteris frugibus omnia condito. Ciun ftramenta condes^ua’ herbofifiima erunt in tečto condito, Sc fale fuperfpargito. Deinde ea pro foeno dato. Vbi verno dare cocperis, modium glandis aut vinaceorum dato,aut modium lupini macerati & feni pondo quindecim. Vbi Ocymum. ocy mum tempeftiuum erit,dato primum.Manibus carpito,id renafceturiquod falcula fecucris, no renafcetur. Vfqueocymumdato,donečarefcat,ita tcmperato,poftviciamdato,poftcapanieum- dato, fecundum panieum frondem vlmeam dato. Si populneam habucris,ad mifceto,vt vlmea ia- Cap.6o. > tisfiet. Vbi vlmeam non habcbis,quernam & ficulneam dato. Idem rurfus,bubus cibaria annua in fingula iuga lupini modios cxx. ac glandis modios ccxl. foeni pondo lxxi. ccy mi tantundemfia- bar Troittqu& Miliš* De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 9 1 A bne modiosxx.vicia? modiosxxx.efleait.Pm:ipitque vtpraterea fatis vida 1 feras:pabulutn cimi Te¬ ras 3 multas(inquit)fitionesfacito. Varroait:pabulumprimum 3 ocymuni a farraginern,viciam, y c .$i+ nouiffimum ten um fecari oportere. Quid lit ocymum,fupra indicauimusifarrago dupliciter,pu¬ ro, intdligi poteft,vel pro feminum Ieguminumque diuerforum milčellajvd cum diuerfarum her- Farrao-o, barum, vel frugum Temina inuicem permixta teme mandamus, vt itide miTcella coli iga tur herba- rum. Ruellius tradit , duplici rationeapud Gallos Tecalen fcri, vel fimplicem, vel triticum aut tar ^ ^ ^ milčeri cequis terc partibus. MiTcellaneam hanc fegetem illis miftellam quafi miTcellam nomi- hari: conditiuamque exculTis etiam granis farraginern rufticos appellarejquemadmodum & fafces &manipulosindecompolitos,farreum. Eamperhyemem iumentorum pecudumque pabulo ce~ dere,&prohmmine etiam efie:idquecaufie fuilTearbitratur,curTecalePiinio farraginis genus . fuerit. Farrago ex recrementis farris pradenTa Teritur , admifta aliquando & vicia, Eadem m_, Africafitexhordeo,vndehordeaccatarragodicitur. Farragini qua:exhordeocit, Columella- F.irravohor pabulorum lecundas partes tribuit, eam in reltibili ftercoratiflimo loco & altero Tulco ferere con- acacea* uenit. Fitoptima cum cantherini hordeidecemmodijsiugerumobfcritur,circa .TquinoCtium_. B autumnale-j led impendentibus pluuijs, vt confita rigataquc imbnbus cderiter prodeat , & confir« metur ante hyemis violentiam. Nam frigoribus cum alia pa bula defecerunt, ea bubus c£teriiq } - petudibusoptime difieda pra?betur>& fi depafcere fepius voles,vlque in meufem Maium fufficit, Quod li etiam Temen ex ea volespercipere, a calendis Martijs pecora clcpcllcnda, & ab omni no- xa defendenda eft,vt fit innoxia frugibus. Hačtenus Ruellius. PingueTcunt bouestefte Ari Hotele, v . ; n ijsqua?flatumcient,vteruo&fabafrela,atqueetiamipfa fabarumherba. Et fen ioreSjfi čute in- r c J t ^ ciTaTpiritum adigas,deinde pivebeas pabulum, pingues (inquit)facies. Adhac hordeo vel integro, - ' vel pinlito 3 & a gluma feparatopinguefeunt, Sc dulcibus,vt ficu, Sc patfa: vino etiam &frondibu$ vlmhfed pnecipue Sole & calida aqua. Ha?c ille, quc fere Plinius rcpctitjatque explicat quodam- modo,nam inciTa čute Tpiritum in viTcera arundine adigi Tcribit. Porta vero, neTcio an ex proprio 2 Ma , 7 penculojfallam pinguedinis fpeciem boues repraftentaturos ait 3 fi in Teniorum crura incifa tpiritlim na t,č vit adigas,acmox pabulum prabeas. Idem Porta,nos (inquit) Surrento dorni alimus,eique d boru m Lt y c , reliquias prahemus, vel duabus matribusvitulos Tubmittimus, fic copiofo lade alti, vix luftinent ' '* pinguedineambulare. Pmerea in preTepijs Tališlapidcsftemimus,vtlambendofitiant&bibant 1 ** C & Tic inafitata? pinguedinis & reneritatis efficimus. Obferuaui ego recrementis iliis qucepoft ex* prefiutn ex nucleisnucum, oleum, in liborum fere figuram dformantur, boues infigniter faginari prafertim brumali tempore in ftabulis,audioque in Hollandia fimiiia iiba/ed femiriis,vel raparu> vel cannabis reerementa copiose preberi vaccis in potu,vt inde & habiriores fiant, & lastiš infuper foecundiorcs. Optime autem & boues & vaccte faginabuntur in palčuisherbidis,& frumento, item rapis,bralfiča,pomis:.aut fi pafeua defint in ftabulis,mifta paleis triticeis,hoidaceifue farina. In lo¬ čiš vbi fit cereuifia, farina eiusexcrementispermixta mirum in modum htecanimalia impinguat* Vidi non femelqui vinaceacum furfuribusexhiberent,nonfine vtilitate. Item pinguefcereSo- t’on tradit, fi redeuntibus a pafeuis prima die brafficam concifam aeri aceto maceratam prsbeasj deinde paleas excuffas & furfuribus tririccis miifas ad dies quinquc, aut fex lcquentibusque die- buspabulum paulatim auxcris:&hycmequidem circa gallinacei horanutrierisjdeincirca dilucu- Jurn. Ariftoteles ait,facilefaginari fi labore abftineant. Aiunt nonnulli polt laborem pinguefce- rc s at fi an te laborem vičtu & ocio abundent, citiiis emori. Apparet autem veteres etiam in tene- bris eos faginaffe,prrecipue coquos,id quod colligo ex hifce Plutarchi verbis: Veri amoris ne mini- In am *tQ- D ma quidem particula in gynaxio extat: negoque ego nos dum aducrfiis mulieres aut virgines affi- rt0 • cntiur amoremam ncque mulca lac,neque fauos apis amat;neque faginatores & coqui beneuolen- ra ti® cum vitulos, & aues in tenebris laginant, &c. Mirum autem exiltit, quantum pinguedinis ali- quandocorporiadijciant, Varro memoratiuuencamquandampinguedme carnis adeo audam Vt pngue. efie, vt in eius corporc forex exefa čarne nidum fecerit, & mures pepererit: quod in fue etiam i n^f caf3t > Arcadia fnedatum fit. Qikc res fi vera eft,vt tanto viro fidcsprteftandaeftjiam minus miror,quDd de Dionyfij tyranni voracitatepinguedinequehis verbisprodidit memorite Aelianus,Dionyfium Lih.g. Vtr. Herocleotam filium C-learchi .farna efi: ex quotidiana voracitate luxuque paulatim le ipfum nimia hi&. čarne ac pinguedine impleuilfe. Immenfa igitur corporis cralfitudo & carnis incrementum,fpiram „ Dionjfii di facultatem ei adimebant, Mediti vero, hoc ei remedium illius morbi pradcripferuntjVt tenuilfi- »frnguitst* rms acubus ad hunc vfum paratis,latera traafmitteret,eafque per ventrem impelleret.ld negotium J3 do . alijs datum eft: & doneč acuscarnem agnatam & qnafi alienam transfoderet, ille non ali ter iacuit „ quam lapis: cum vero tranfilfet ed, vbi validum erat, & geniiinum corpusmeque ex nimia pingue-,, dine afcititjiim,tum perfentifcebat,& e lomno excitabatur, Ex quibus hiftori js in čute ob nimium „ adipem fenfum tadus mortuum clfe difcimuSjquia 3 ni fallor/piritusad eam a vtdida;m eft,non per- uenit« Vljfsis Aldrouandi 'terne. Vt itaque ad boues reuertamur,hi in remotiflimis ad Septcntrionem Oceani Germanici in- B fiilasaded pinguefcun.tj.vt periculum lit,ne pne nimia rnoriantur pinguedine. G R E S S V S. I N C E S S V S. liercs y vt Buceku in- tiociirt Jeli* tA> Bos fortius figit £.idšm* E,'N TVS plafo,tardufque ,ne dicam,piger, ingreffus boum cfc,de quo antiquutn :i habemus adagium; ATpJj.strfi&tJdcll, lente bosju band ic nd u m, i n cedit, vel mouet j teportmfa- jjjj JjjM, pcdem * Hinc & boue leporcm venari dicimus, cuiusdičži meminit Pliitarchus in m venari. |^j volumine de amini tranquilli ca te: Non is (inquit) fortunatus eft, qui iaculari ara* 'tro 3 autboue leporcm venari voluit, neque ei qui fhiftra vcrriculo aut fonda ca- 3» ptanit ceruurn j vi ius malus aduerfaturgeniusjied ftukitia & peruerfitas eum ad tentanda impoffrbilia adigunt. Idcm Plutarchus in commento de Iiidc & Ofridetrad.it mulie- res Eleenfespublicis &folennibus votisad hunc modum folitas Bacchum inuocare,vt acccderet ' Bteefes- mu- fioivTroSl, ideft bubtilo pedejfiue qudd hui-c animanti, chm rit viribus im men/is pr;tditum,deinde S 5 tanta eorporis mole, tamen peeuiiarc videatur,quafiq ; proprium pcdetenttm ingredi,nu'lloq; ftfo- pitn,vel qndd pedes bouis arua čakatareddunt mdiora,ciim rdiquomm animantium ncceant. 1 ). Hieronymus ad B. Aurel. Auguftinum feribens, enmqite deterrere cupiens, ne iuuenis fenem_i prouocet > Memcntg (iiKjnit ) Darens, Jr Eatelli, & vulgansprouerlnj , ejuodbes lafptsfornusfigat pcdem , Quod proucrbimn ad lentum quoque animantis inedfum referendum videtur: nam bos ialfus tardius quidem jfolito inceditjCteterum vt rit in omni laflitudine,ob diffolutos fpiritus corpus redditur grauius,atque adeo pes fortius in tetram propterpondus imprimitur, etri atithor adagio- rum a veteri tritura? more adagium d ud um videti inqtiiat, c um fuperadis a bubus fuper manipu- los plauftris granaocutiebantur: partim a rotiš in hoc armatis, partim a taurorum vngulis. Qui moralitet Ekenfiiim mulierum prcccs int erpre ta n t u r, B a ec hi.1 n i bubulo pede ad fe vt veniret,orat ie aiuntjVt fuatn ita modeftiam oftentarent, ciim nihil minus foeminam decct 3 quam praccipitan- lia>vclardor audacia?. Pctrarcha ad idcm refpcxit adagiuinjdum ait s Lachrimando Jr cantando i nojlri verji , E col bite \ oppo andr cm caccianda l’ aurd. G $xficLpt*S interpretaturj qui iulfor bouis tardus,graušs & fiupidus eft * /ETAN: O V M trta.s (inqiiit Pet. Crefcentienfis) cognofcitur,qiu1ndo mutant dentes; Mu¬ tant enim anteriores anno euoluto, decem vel odo menfibus: deinde polt fex menlespaulatim amitmntproximos, doneč intra triennium omnes mutauerint. Quo qaidem temporeoptimc habiti funt,& in vigore ad decem vfque vel quinde- cim annos pc vfeuerant. V iuut ad quatuordecim vlij;,vel quindecim annos. J n Ih tu deteshabentpukhros,Iongos&a?quales:quiperfenedutemeis imminutmtur, ni- grefeunt, & corroduntur. NonaduerfaturPlinius, etri longiorem »tatem cis tribuere videatur inauiens ; Fita f.mini s auindccim sinnis longijjima , maribus viginti: rob ur in c/uirnatu: Nam & A n Hotele.s inquit: Viuuntmagnaexparte temina: annos qumdecim, atque etiam mares taciri: nonnullis atas vel ad viginti annos,atque etiam plures,fi corpcre bene habito rint :narn excifos af- H fuefaciunt, &duces conllituunt boum,vt ouium,qui plustemporis quam cartcri viuimt viucxerci- tij & copiapabuli. Vigent quinquennes maxirne;qticcirca Hcmerum redequidam dixirie aiunt: Šuinq»ennem teiur um , Jr bouis lu Uroflore ntt s; Gefnerusait, luosideft Hcluctiosex ci:culisqui- bufdam qui circa vaccarum cornua nafeunturfuperne fere,dc etate iudicarerillos autem in qtiima- tu fere ternos efle, policaplures. Elfe etiam,qui quotics toeta fuerit,toties ringulosadnalci cirair losputcnt. castrandi ratio. N caftrandi ratione duo potilumuui obferuanda,tempus nimirum & modus: tem- pus autem a;tatis & anni. Vi tuliš (inquit Ariftoteles) tempus caftrandi anniculis eit,alioqui mmorcsdcformiorcfcjueeuadunt. Cni minime dilkntiunt Varro,& Sotion in geoponicis,dum voluntr.oncallrari vitulosante bimatum, additara- tionc, qudddifficulter > rialncr fecerisj ferecipiant: qm autem polica callrantuN duri Aetas vtea gnoji a tur . amditt Slu Vilidtit » SJi-i Vigeat. Ju caslr.t- tione qutd ob fcrMandli .. ?! A duri & hvutiles Hant.Mago ite,vt Coiumella Sc Palladius teftatur,caftrando$ vitulos cenlet,du ad. huc teneri funt. Ide Mago pro anni tepore Maium eligit,eode Palladio te de, hic ver« lunic menfe rečte caftrari inquit.Modu caftrationis habemus, in primis apud Anftotelč.Mcclus (inquii)caftta- di hic eft. Tračtos deorfum teftes,atq;obtcntos,preffofqi in imum feroti, cuitebo adafto extrudut, mox bbras furfum,quoad maxime beri poteft,reprimut,& plaga inLrciuc capiilan sentis, v t lanies effluere polfit,et binfiamatur,ignem adhibet icroto,& refpetgut.Givm legitur,* zTi/avovTai t c rpo- 7rov 'Turov. zaTazkivovrig otto Ti/zvovng rvg o%*ctg, zdrofitv rtšc opyag dvro^di/Saaiv-, en a a\> a^iAt.Hen T «5 pi^ctg /adAigraifcdfruv tc,uvv Qpt%i fdvxcnv->čt) 7 ruc o iyev p pni loiv v tav t nTfj.vScoai^rc $avt po\' o , yyy i uaoi. Quai' \ ciba 110 bt- tis clara funt, imooblcura&corrupta:inqiiibusexpiicandislabore,atq> opera vtcmurGefneri^ui xa,TctzA(vovTa.g^ *woT«/t*rom$ rvg vertit, Vitulisre*fupinatis,fcrotcqi incilo,tcbesperinie« norem icroti p ar te cxprimut , (& abiundunt,vel cxcidunt,quod deeft in Gr*co:addendum igitur, H&j ivTifzmsoi.vd fimile verbum:) deinde ncruos a quibuspendebant,quam penitiflime beri poteft,, furfum recondunt. Quod Ariftoteiesdixit, dnroGdifiaaiv , ideft digitis vel inftrumcnto aiiquo cx- I trudunt, Paul. Aegineta bc eftert: tx 7 ri$vcra.vTiQ St ct Sidu/aot , ex.Ti'xvl&o:.tsav . Proprie fant s zvrv- £Graxi eWvpn / l;«w vocant proprio 3 & eleganci vocabulo. Aibertus Magnus tetum hunc locum bcreddidit.. Piofternitur ati tetram vitulus, &diuiditurcorium ifchei,& exprimiuitur tefticuli,& ligantur nerui tebiculorum fot ti ter: & tune abfcinduntur tefticuli, & eriguntur (ideft furfum reponuntur) radiccs n c m o r u m ,c i ne ri bu s iniečtis in vulnus;& b coquantur (ideft vruntur) nerui, mebuserit centra funguinisduxum, Qua* pleraquead Ariftotelisfenrentiam quadrarepuro: quanquam de fuo acUecitnerucs(icilieetcre- riaftcres) pradigari,ex vulgi.experientia nimirum: Nam quod cinercs pro capillamcntisfuppcnir, ciim veteresrei milica’ authores in lioc i muc tur, bacile contlonabimus. Natu & in libro de brnpli- cibusmedicamentisadPatcrni. rum ,quiinternothos.Galenicircumfertur,italeqimus; Cinis in rccentia vulnera penitius inrardtus,fanguincm fiftit;ideoque omnibus pecoribuscaftratiscmis im* pobtusprodeft ,ommbu{qucabiaibs. Theodorus Gaza pro za,TctzXivovTtg legilfe videtur ?cxfieA- jcovng, ciim noii opus eiietquicquam mutare, Obfcurum eft etiam quod vertit, ct b inftammatur, jgnem adbibent fcorto,&rdpergunt. Prim um enim loco inftammato,igncm vel cauterium adlii- C bere,vereeft ignem igni addere,& augere maium: deindequod inflammationem refpergi ait, nec quifquam vnde, vel quonam medicamento ea refpergi debeat,ex verbis eius intelligere queat, re- prehenbone dignum mihi videtur. Paftores finejuit Niphus /ziTa^pct^m Ariftotelis t uba, vt ali- quo modo Gaza tranflaticncm fulciat ) puiuerem aut aliud medicamentum ad ht c pra p ratunw infpergunt. Sed.. bfurdtim eft Ariftotelem remedij inipetgendi nemen tacuifle putare,pi ^fertim, cumeoomilfo,oblcura & ineptai conftituticnisrelinquaturoratio, AibeitusM gnusndicuiede uidočle bc vertit, Si autem apoftenu accidetit in loco illo, puluerizatus tefticulus & loco fuper- politus,eritconuenienscura eius, Mihi poft ztmctKclvoruvhg diftinguendum videtur,non poft c%i~ ®?)VtGazafccit,& itavertenduuii QuodiblocusinflammeUir,vmnt,&fcrotc infpergunt: intel- Il §° aiJ tcm idem rcmedium,quod proxime vulneri infarciendum dixerat,nempe ideft > ca* pillainenta,autlanas. Lana; enim, tefte Diofcoride,vulnen'busaprincipio ft tim ex teto,oleo, ^nouevtiliterimponuntur; crematarumprtetereacinis cruftasinclucit,carnemexcrefcentemeOr. nibet,& ac }cicatricem vlceraperducit. Abinitioigitur,vbi bfteretantum ftngumem oportet,]; - namollis bmpliciteradhibetur,4eindevbilocusintumcfcit(quod AriftotelestpAt^^a/tecS-^di- U xit,vt conijcio:fepe enim hoc yerbo Grčeči parum pioprie vtuntur,) &ptis colbgitur, vehcmtntio- re temedio,bccantc expurganteq; opus eft,quod quidem non amplius lame, led vftarum cinis pre- poteft. Poftremd in citato Ariftotelis loco vitima verba, ta-v tzruvOaai t? c‘vyyivom } P r ocul dubio bc reftitui debent, lav * zT^nO^cn 7 rpocipit,vitulumque ad machinr ni- dehga rc: deinde priulqua m ferrum admoueas, duabus anguftis ligneis ( ftagneis Palladius, forte ftanneis,neutrum tamen probatur,) regulis veiuti forcipibus apprehenderc teftitim ncruos, quibus comprebenfis, ftatim teftes ferro refecare & exprefibs ( Palladius bmpliciter habet,ferro refecant, & ita recidunt) ita rdeinderc,Yt extrema pars eorum. ejdbeerens prardiftis neruis, fcapitibus neruo- rum C/tslrdndi m&dus. Lib.$. Hijt . 5°- Aristoteles. de dar at ur« Caf, I4S. j? 3> Lanavfus ad vulntra. Ltb.l, de fe ner, ani?*t, caf.Of. ■ P4 • Vljfsis Aldrouandi rum fuorumj relinqtlcttur. Kam hoc modo ncc eruptione languinis periclitatur iuuencus , nec m H totum cffeminatur adempta omni virilitate,formaque fcruata maris,generantfi vi m depofuit, qua C ahati s , tamen ipfam nonprotinus amittit. Nam fi patiaris cum a recenti curatione keminam iairc, con- tiir q U a- ^ at ex eo p°d' e generari: led minime id permittcndum, ne profluuio fanguinis intereat. Veriiinu do coitus ve. vulnera eius larmentirio cinere (cinere fimpliciter, Sotion.) cum argcnti fpuma linenda funt: ah- un.d»s. * ftinendulque eo die ab humore gpom Palladius ,) & exiguo cibo alcndus. $equenti triduo velur jeger ca cifrnin i bus a rboru m, & delečto viridi pabulo obiekandus,(prabeantur ci tcnera arbomm fommitates & frurcfa molila,&herbce viridis coma,dulcfora fagina roris aut fluminis, Palladius,) prohibendufque muka potione. Plagam eriam pice liquida & cinere, cum.exiguo oleo(v£ Sotion etiam habet) vlcera ifra pok tHduum ga caftrationc {dlicctj linire, gvulnera diligenter vngerc,Pal- liadius) oportet, quo & celerius cicatricem ducant, nec a mufcis infeftentur. Columella. Sed meliusgenuscafirationfsginquitidemPalladius)fequens vfusinuenit. Alligatoenimiuuenco, atque dcieko, tekieuli krika pcllc clauduntur,atque ibi lignea regula premcnte,deciduntur igni- tis iccuribuSjVcl dolabris, vel quod ek melius^ forma to ad hoc ferramentošvt gladij fimilitudinem teneat. Ita enim circa ipfam regula m feni acies ardentis imprimitur, vnoque ičtu & moram do- F loris beneficio celeritatis abfumit, & vkis veniš, ac peMibus a fhixu fanguinis kri k is plagam cica- trix quodammodo cum iplo vulnere nata defendk. Sunt quibus in tenera vitulorum State prior cakrandi modus minime improbatur,quoniam dciplo vires, vt dikum ek, nonvfq,- adeo frangtm- tur,quoa in ea State valde conuenit,tum quia non o m ni no effcminantur,ciim tekes cis non omni- nodcmantur, ledatterantur tantiun: id quod tekibusiam statis progrelfu durioribus, vt clifrici- lius, ita nimio cum dolore n c ret. Qus quidem rationes vero funt veriores, rnihi tamen non pro- bantur, .quoniam co modo cakratos periculum lk,ne aliquando coeantdd quod hominu m exem- JCtk 6.V.6&. plo doeet Paulus Acgineta, dupliccm in ijs cakrandis modum explicans, alterum x«t« Sa aW , id ekper conruiioncm ghominem enim ita caftratum OAcurUv Orači, vel Q\iBia.v appellarit J alterum „ %oltoL 8 »ro,«w,ideft exekionem: Cakrandus ginquit) in fcdili rcfupinatiir,& fcrotum cum tekiculis „ finikra mantis digitispremitur:&per fcrotum ita extenfurn duaslineas rekas,per vtrumque tcfti- „ -culum vnam, lealpello incidesrvbi exhierint tekiculi,cute d c traka excidentur,ita vt tcnuiflimunu 5 } lolum naturale vaiforum commertium relinquatur. Atque hic modus eo qui per contulionem fit, 3 , magis probaturmam quibus tekes folum contuli funt,nonnunquam Venerem appctunt: nimirura Q tib.p.c.i?* quod parsaiiquatekrculorumcontulionemfubterfugerit. IdemAegineta alferit,cakrationcm de v met., per contulionem in infantibus Iblitm fieri lolere. Kieron. Cardanus ad magnitudinem iuuare au~ rer. thor eft, plurimumque excrelčcre vitulos, cum Incrementi tempere cakrantur,quoniam ex čakra- G )»i ex ca- tionehumidiora reddantur eorpora. Quamuis autem tam nobiii ac inprimis adlpeciei confer- ftranone uationem necelfariomembro priuentur,vircs rame quam ante non minores obtincnt,id quod Cy> muham ere vi tekimonio tradit Xenophon de fpadonibus fiue exekis agens. Quod autem maximealiquispu- femt. tet fpadones roborc corporis carerc, ne hoc quidcm Cyro videbatur;quippe qui coniekuram face- C astra- ,> ret ck a 1 1 j s a n i m a 1 i b us; q u o d & contumeliofi equi, vbi excidantur a morlu contumeliaque celfant, tionif 'vti nihilo tamen minus funt bellicofi. Er tauri excili,animi elaticnem inobedientiamque dimittunt, lit as. jr, fed corporis viribus & vfu colendi agri non priuantur, Etcanesitemeodem modofiexcidantur, ceflant a rclinquendis heris, fed ad cukodiam & ad venationem nihilo funt deteriores. Et homi- nesitidem quietioresfiunt,fihac priuentur libidine,fed minime negligentiores circa imperata,ne- quc minus equitandi kudioli, nequc ad iaculandum minus apti,neque ambitiofi minus &c. y> D O M A N D I RATIO. H Lih. Si Orane ani- mal domari /#• 2. de ar te . I. de arte. Slttando fe¬ ni at cm e— xuant . 4 de trif.%. Et ante; Ferinam fed longi IGIDIVS apudPrifcianumdicebatomnepecusindomitutnhaberc quiddamin_. fe ferum.fed tamen ea natura elfe,vtcurari & dominari poifit, idek, domari, vt cx~ ponit Ioan.Meurfusparte prima excitationum criticarum. Idcm teftatur Ouidius ferocilfimorum animantium exemplo: Obfeejuium tigrefijue domat, tumidof^uc le one s ^ RtisHca pan lat im ta ur us ar at ra [ubit. quoque dixerat: Sed tamen & tauri ceruix oneratur aratre. L r'enaejue magnanimi de n te teruntur equi . tameniilamnaturam nonbrcui,niliidremcdijspraketuroccukis,vtdcincepspatebit, ufculo temporisinteruallo exuunt ,quod idem etiam poeta attekatur,dum tanit: Tem- De Quadrupeclibus Bifulcis. Lib. I. p neqH e apoftertorep a rte,n e que s alatere,feddduerfuspUcidY ) &cum q uadamvOcis a dt i himevl- mtOjfltt ucce^entcm con j ne j c ant afpic ere : fonde nar e sperfmatojvt h mi nem tifcant. odorari . Mox etumemaemt to ta ter gor a dr trači ar e dr refpsrgere mero^fuojamiliariorelbubulcofdt. vcntriauoa- & fitbfpmnd manam fttofore^ne ad eiitfmodi taclumpoji medlim pauefcant , dr vt ritim* (itirplmhfi- que j gninibusrnharent, ezimantur: idque cumfit J latere doni it or tiare debet, ne calce continti p 0 f- jit. t Oit mc- de duet is mahs,educito linguam J totumque eorumpalatumfde defticato,Ubrale Četne offas ! in. pr t.f'4fy adipis liqnamine tinclasjmgula demittito , .ac vinifingulos fcxtarios per cornu faucibus infundiioinamper hac blandimenta tnduofere manfuefeunt, iugumijue quarto die accipitotfj cui ra- mu s tlligatur , (jr temonis vice trahitur: interdum dr pondks aliquod imungitur, vt matere ni Ca l tbo ris cuploreturpattentiavacuoplo/irofubiungendj^paulfom langiussumemeribusproducenti funt Stcperdomin mox ad aratrum inftituanturffedinfubacio agro.ne ti at im tifficultatem operiš re firmi- f dem,ne ne adliitc tenera Coli a, dur a pr ofc ijfi i one ter ra contukdant. .fjHematinodam ati tem bubiilcusin drando bouem intiituatprimo prač epi volumme: curandum ne indomitura bos calce aut cornu q uen~ quam cjiungat, nam nji h*c caueantur nijuam itiiufmodi vitia*quduisfiibac}a,eximipote mit. r ( l ruijiajic agenda pr acipimus vet eranumpecus non adorit. namjiaderit , e-xpeditior, tutiortiue ratio demanti tft,quam nos m noflris agris fequimur nam v bipUufiro aut ar at r o tu uene um con file {timu s, ■ ex.domitis bubus valentijjimum.eunde mgrplacidiffimum cum indomito iungimus, qui dr proatrren- tem retrahat dr cuntiantemproducatjivero non 'pigeat rngurn fabricare,quo tre s lunganturjjac ma- fhinatione confequemurjvt etiam cont umac e s bouesgrauijj i m a opera nen recufcnt\Nam vi i pio-cr iu- -»e ni us medi us inter duos^ veteranos iungititr, aratroque iniuncio terram moliri cfgitu. r, n ulla e ti im - perq refpuendifacultasjiue enim efferauir ant projilitjuoru arbitri c inlnbctur-.feufuljitiit, duobns gradientibus etiaobfeqtiitur- } feu ccnatur decumbere Ja valentiortbhsfublcuatus trahitur p ropter mi a vndiqi necejji ate contumaciam de poni t > dr adpattentiam lab or is paucifjimis verfteribus perducitur , eft etiam. poji dominiram mqllioris generis bo t,qui decumbitin fulc o: e um non f uit id } fe dr at ione cen- feo emendandum:nam qui ftimulis aut ignibus, alqfjue tormentis idvitium eximi mdius juchcant, G vera rationis ignari funt ,qu omam per uicax contumacia \plerumque f.uientem f ati? at . Pr o.t>tcr quod ' vtiltus eft circ a corpons vexationemfume potius drjitieuhitorem bouem emendare: nam e um veheme- tius affitiunt natur alta defideria,quamplaga. Itaq-Jibos d(cubuit,vtilij \ , m um cftjlc pedes eius vin- culis obligari, ne ant injifiere , autprogrcdi autpajtipojfit: quofaclo inedta .drJi ti compuljiis deponit ignauiant, qua tamen rarijjima e ti inpec ore vernaculo, longeque omnis bos indice na melior e ft a nam per e grmu s, dre. M. V ano vero, noudlos cum quis cmerit iuucncos, fi eorum colla in fu rcas delti- n:.ca indulerit, ae dederit cibum, diebus pauci« maniuetos fore poiiiccuir , & ad domandum pro- nos, Tum ita liibigendum J (vforamem enisquoque verbis) st minutatim afiiiefociam, & tironem cum veterane adiungant; imitando enim(inquit) facilius domantur. Et prim um eos aquo in loco & dne aratro, tum eo leui fim«l arare faciant,& principi© per arenam aut moJliorem terram,dum_. confuefcant . Quosad večlurasalimus, iteminftitueiidum,vrinaniaprimiim ducant plaultra , & it poffis, per victim, aut per oppidmn, vbi crcber crepitus fit, ac varictas rei;um confuetud ine c de¬ bet i ima 3 ad vtilttatcm adducito • bicque peitinacitcrquem fcccris ocxtci um m co manendum Qgod fi altcrnis fit fini(ter,fit laboranti in alterutra parte requies. Vbi terra leuis,vt in Campania, H ibi non bubus grauibus, fed vaccis autafinis qnod arant,co faalius-ad aratrum leue addtici poflunt & ad molas,& ad ca fi qu* fint,qn* in fundo conuchuntur.In qoa rc alij afeljis;alij vaccis ac muliš vumtur , esinde vt pabuli facultas eft.Nam facilius afellus quam vacca ali tur, fed fruduofiorharc. Cauto agricolir hoc fpedandum quo fafligio fit fundus: in confragofo enim ac diff.cili lune valen- tiora parandum, & potius ea qua plus frudmn reddere poflunt, cum idem operiš faciunt. Sed hac ad arandi modum potiuspertinent,de quomox. Sin blanditijs,vt fape fipdomari nequeat ,labor quoquc aliquando eosdomat,Vt indicatidem Varro in Manio t S ter nit iuuencus quem lab o s mollem facit , rit non femel, vt valde fint contumaces, & immorigeri, in quorum domitura,ncn tam peritia do- mitoris valet, quam corporis qucque robur. Vndeiliud Val.Hacd: Vtvalido qui r obor e tauros -p. Suh iuga j dr tnuito detorquct in ih a cornu. quo loco pi o iba nonnullt ibada legunt, ideft vtncula,quod improbat Pius noficr ciuis-qui infiiper inuito coinu v xponit»dettedapte leiuitium iugi t vt iutelligas (inquitdomitorem feros boues ac man- B De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. P7 A manfuefccrc difficiles, arrepto pcr vim cornu exteriori, retorquere caput bouis indomiti in ilia , & per vim cogere adhcerere, ita inuitum pariter concorditerque iugum accipere quod detrc&auerat. Naturaliterautem iugum aucrfatur,vt monuit etiam Ouidius: Iugum odit Oder o Ji po ter o,Ji non inuitus amabo , bos. NeciugAtaurusAmdt,qMA tumen adit^kAbet. j. Amor. Vcrbcribusitemadiguntur,vbiIaborirefiftunt. Vndeilludeiufdem: Eleg.n . V er bera pl ur aferuntrfuam quos iuuat v pes ar utri I. Amor. D etretfunt prejj i dum iuga pr im a bone s . de g. 2 . Rafis author eft , bouem ferum, fi func ianco ligetur, fubinde manfucfccre. Tradit vero etiam Ae- Rtmcdia lianus manfuefcerc taurum,fi dextrum ipfiusgenu fafcia deligctur,quam rem veriflima efie Pierius q M ibus mf. Valerianusaflerit,hocque ciim Roma: Clementis VII.principatu quidam GrgculusdFeciflet,du- Jitcfcat. £0 farpius ferociffimo tauro per vniuerfam vrbc,quem tenui admodum funiculo,ita religarat a ge¬ nu, periciffimi (inquit) Magi nomen apud impcritosaflccutuseft. Pliniusvimlydmachi*tantam effe feribitjve iumentis difcordantibus iugo impofita,afpcritatem cohibeat. VaftonesteftcScalige r°aiuntherba quam Martagotcorruptedieunt,taurosalligatos ferociam deponerc. Plinius alijq,- Lib. 1 r.c- 6. capnfico eam vim attribuunt. Cjprificus(\m\\i\X. illc)tAurosquamhbetferoscolloeorumcircundalA^ Ljfmachia. in tuntum mirabilinutura compefdt/vt immebtlcsprejet. Ait item, cauUs cAprifici,JicArni bubuU in- Exerc. 1 78. ter c,ixandum Adduntur , mugno tigm compendio e urn percoquuut. Ratio huius C3prifici facuitatis eft %. a Piutarcho (inquit Grel i u s Calcagninus) in libro t £>* (rjp.7r0ma.xkn pcrquifita, led iniuria temporu j Martugot. defiderata. Nunquid vero id vi ilia propria, atq; iniita caprifico eucnit, quam Gneči vet^xor'ix.bn, Cuprificur , ideft,torporem fegnitiemqj inuehentem vocat,qua & echineis & torpedo inter pifcespollet^Natn Lib. i.episl. & caprifici cinere,cui feptica & fme&ica poteftas ineft,ideft qua: detergerepoffit Scerodere, medi- quuJhon. ci pro ipodio vtuntur. An torte odore acn & ftyptico id contingit,qui vim ilia ferocientis tauri op- primat compefcatq; & quafi obftupefaciat^Nam inter ea que folent maxime naturam profternere, odor cefetur. Sic amaricinum bubus acrc venenum efle,Lucretius cecinit. An profečto id magis ac- odtris mt ciditad infuetudinen-n&inertiaponderisčEftenimcaprificusnonadeo multa:fjrcina?:quare ex eo clypeimilitaresraciles admodum,& commodigeftatufiuntdicetaliacaufapotior,quodaccepto ičiu lignu id ftatimcoalefcat & plagii contrahat. Eo itaq; taurus opprefTus,nouitatem leuitatis ad- C miransconfiftit,& qui maiori farcine obluftaretur,ad minimam immobilis manet.Sic fulmina du- rifsima qna?quc expugnant,in facilioribus nullam omnino vim excrcent. De Marpclia caute tradi« MAr p e Ji* tum eft,quod ad maximos impetus immobilis, leuifsimo deinde attačlu commouetur, & qua toto CAMtet ' n1 vero omnia funt caloris. Ia quod fuccus eius lac coaguiat inie* ta rchus,qu*ctfi potiusrationem reddant,cur caro e ficu fufpenfa,mox tencrcfcat,nihilominus,ca- dem quoq; afsignare videtur,cur taurus ei alligatus ferociam deponat* Magis vero folis olim etia Mugos folit Verbisauri immurmuratis boues mitifsimosreddidifte,exeoinnotefcit,quoddePythagorame- vtrbis do- m oria? proditum eftjRefert id Caelius Rhodiginus hisverbis:Narratur idem Pythagoras, boue vbi **f se boues, ptope Tarentum confpexiffetfabaccam fegetem mordicatimcorrumpente,timi etiam calcantepc d,ib. 19,0.2. dibus,bubulcoinfinuafTe,bouem moneret,frugibusparceret.Ridensbufequa;Egoinquit,bouatim n on didici,tu qui videre fcholarum id genus,expei iens, obeas vicem meam.Eucftigio Py thagoras auribus fefe admouens,fui artificij quepia immurmmauit.Res additur mira. Obedientifsimus bos, I vtab / V dec £ tjlld d man d a , Vitulorum w. VACCJC. In Phyfi.Or* gnom. Atnttd. 12 . Ltb. 2 « Podrt, Lib. 6 . hng.lat. In Amphit, Georg. 3 , lib 7 , lfb'2* E gl. 6. in Tbyeft'e » PS Vjjfsis Aldrouandi vt al) eo qui ampllus laperet, edočtus, lacerare mox fegete dcfcitit:quin ctia in futuru eiufmodi pa- E bulo abftinuitded & bubulu deiijtobfequju,fadufq; de rureftri colono am bula tor vrba n u s,Ta re li¬ ti pl ac id e con le n u i t,d e manibus hominu vičdtans,vt lolida demu ac plena admiratio fiat. la veto vaccas quafda luapte natura fteriles cffe dieta eft,3c tauras nominari. Has quoq; Columella,ne fc- cundarfi locu occupent,ablegari,aratroq; domari cupit,quonia laboris & operiš no. minus (inquit) quam iuuenci propter vteri fterilitate patientes funt. Nune vero iccunda? quoq; palfim dornantur. Qu:spriiis boues domauerit & aratro iunxcrit, dicemus cum de laboribus eorurn in agris agemus. V O X. MANVENSIS incuria fačlura eft, quod hic de voce agamus , quod ante poft ru- bricam de a: ta te oportuit. Variat autem ea pro .a ta te, & iexu. Plinium enim & Ari- ftotelem authores habemus, bubus tantum fieminis vocem cffe grauiorem, in alio omni animantium genere exiliorem (ideft, tenuiorem & acutiorem ) qudm mari- bus,idq; maxime in homine patere. Vimlisetiam grauiorem quam adultis perfe- dtiiq 3 ide philolophus afierit:vocemq; fi caftrentur,e contrario mutari,quia quc caftratur, tranfeut F in firminafin eteteris animalibus vocem grauiore effe,feminis acutiorem. Albeitus Magnus vacca aitjCO quod corpore atrabiliario,ideft frigidne & crali^ conftitutionis lit grauiusionarertauros autc beneficio fexus magis ad temperamentu acccdere,eiulqj grada vocem habere acutiore. Cftera om nia(inquit Ariftoteles)cimi natu minora funt,voce emittut acutiorem,vituli autem bubuli grauio¬ rem,vt & vacca: qu.im tauri. Vituli enim & vacce parte quam mouent,n5 habent valida, alteri pro¬ pter anatem,altere propter fpminea: fexus naturam. Vas nempe per quod primu Ipiritus fertur, am- plum in ijs eft,multumq; aeris mouerc cogituranultum aute,pipfertim fi tardc moueatur,graue fo- nat:cctcris animaiibus vas illud anguftius eft.Eli vero vbi ide Ariftoteles taurd voce graue tribuit, inquiens,Animalia fortia grauiorem habent vocem,vt taurus &leo:dmida acutarn. Minime tamc diccndum fuerit libi cotradicere, quandoquidem illarn hocin loco comparationealiorum anima- lium grauem dicit, ipfeq; obiečlioni huic vt occurrat,mox addit: V eriim preftiterit fortalfisjiron ex acumiiic antgraurtate vocis, animal timidum aut torte iudicare,fed valida vocem fortitudinis, re¬ mi fiata , Sc in firmam timiditatis fignum faciemus. F^minis autem in hoc genere vocem, cum li- bidine accenduntur,quam alio temporc grauiorem cffe inuenio: Tauris vero, vel cum prarlia me- G ditantur,aut cum non rede occififtuga moliuntur,vtrumqi teftatur Maro: De pugnaturis enim ait: Muvittts veluti c urn pr ima inpraha tauri T errificos cient. Dc fugam molientibus loquitur,vbi de Laomedontc a ferpentibusfcfcliberante. Clamoresfimttl horrendos adftdera tollit y Jdualesmugitus , fugit cum fauoius aram T aurus y &inccrtam cscujjit ceruicc fecurim. Qui ita mugit taurus, ipvyav Grrecis vocatur, vnde illud Homeri rpuytv Z>$ on tavpo;. Aliastaurus vehemetemedens vocem ep/ / a«Aoc,& ipt/uintoscft Varino,Hcfiodo edam tp//2pv^ng. Boare preprič videturhorum animantium, vt baubare canu. Pro boare Varro habet bouare: Bouare (inquit J di- euntur louescum vocem emittut.Bo3.rc tamen magis cfl in vfu. Pacuuius boire dixit: clamore & lo - natu refonantes bount,fed hoc antiquum & inufitatum eft. Boare metaphorice de quolibet magno acvehementifonitu ftrcpituq; fumitur.Plautus: Tela frangunt , boatcalumfremitu virum. In quo fenfu Maro compofito veibo vtitur: Reboantfyluxq i cr magnus Olympus;\bi Seruiusrrcboo grtecum H efttnam apud Latinos nuilu verbum eft quod ante o,finalem habeat o: excepto inchoo,quod tame maioresaliterfcribebant,afpirationeminterponetesduabusvocaIibus.Seruioitaq; boonihilaliud eft quam Bodar. Vfurpatur vero eti un in alijs animaiibus, Apud Apuleium afinus fe boare dicit: idemqj author boatum vocat magnum prreconisclamorenuV/r rurfaspraconis ^inquitd amplo bod- tu citatusaccufator juidam fenior exurgit. Qui tam graui clamore boat, Bctpv/26ct( Grecis vocatur. Vulgaris vero boum vox talna/ j.«, dicitur, fmc favx.mg.8c utto rZ favn. a. Brcu quod Latini mn gire dicunt,vtipfam vocem mugitum j apparetque vtramque dictionem a boum voce fačtam elle, quamuisad alioslonos vtraq ; vliirpetur.Vt enim tavadBrti de afinis preterea & de camelis dicitur, vtannotat Henricus Stephanus,necnon de a lij s etiam tam animatis quam inanimatis,qu£e mugL tunr boatumq;qucndamreddunt, itaquoqj mugitum dc varijsadinodum vocibus fonifq; Latini Viurpant, Pliniusdemonocerotedixit,itemde montibus Sc nemoribus;de terra Virgilius: T errarn mu gire videbis „■ Sen cca: l dteorjumultus peelora at tonit us quatit , V e ni tufpu e volan > rupidtor d quo nefcio 3 : . Sed £)e OuaJrupcdiLus Bifulcis. Lib, I. pp Etriufus: Etitemm: c Claudianus, §edrapior, mo mugit e fundo, folurn * *Twat diesfcrenuSj&LC. ' fiupiffe canem farna & noslris J-.rraJfe locis > mugiffefolum. C um fitbito cacoterra mugit ufrcmcns Concujfa cacos trudit ex imo fonos . j£ i' . - Aerapue iaurrnos fonitti vincentiapulfus. P Sic Komciijs,fci cpimm cxaggcrauuus quem regia oftia cdcbant dum apcrircntur p taurino tnugi* -iui eum aiiufuuic jdurr. canit: XyplK'f$‘ )'Vii, 3-lipiC-Jf S' SLViKOTrftV Opp UQ A vra t tru deorfum nutat J lačhrymatur/ordes mpcuiis habu 3 cnu o*. ‘ bet aut vitis folia.In potu ex- modo:Exopacis locis gramen capito 5 & lauato,ciquc eden - .1'^ ^ vmbrofo: aure s vero & na hibcatuuqua quidcm £rigidilfima,veiurn non u 5 . ^ f • • p ms pC iurunt, & partes fub ocu- res fpongia aqua imbuta detergantur: ^ b j s p I r ^ con fricant, donečcrufta’ cxcidant 5 lis itidem 5 eafquc fpongiavrina vctcncam.. 4 r- nou i s cffluat Quidam pokntam vi- & vulneracicatricem recipiant^ancinantur et^riaure^uLnguisciflnat^v^ ^ ^i-^tifum pr?- no fubignntj& edendam pra?bent,ab) muna dUtolut , < Uiarc cft . ColumcUa vero tebri- bent cum vino, id quod non bl J u s tantum, c j P q maximb circa oS ,linguam & aures tantisbouis quoque figna ait cffe iftlrxc • ra. la bor prop Cauft 'bi" cn:Iri ° grotanc boues,cum labonuicrint propter xilus 3 aucpropEer gigora,aut In t ‘ trnim “ ‘aborcm.aut ocmm dmturnum.aut fi cimi encrclierkjhtim file ihtemalFo cibum jr n fc-v potumq, dederis. Conuenit a.utcm febricitanti abftineri cibo vno diepoftero deinde exiguum lan- gumem iciimo lub cauda cm:tti,atque interpofita hora modioe magnitudiniseočtos bradi c ar coli- oJos tnginta cx oleo & garo faluiati more demitti, eamque efcam per quinquc dies iciuno dari. caeuminalentilci aut obar } vel tenerrimam quoque frondem autpatnpinos vitis obijci 3 p j ctJam fpongia labra detergeri & aquam frigidam ter dic preberi potandam: Qu* medicin 'L b tca ° hcn dcbct > nc c ante fanitatem bos emitti. Varro ait, vt citat Pcr. Crefcenticnlis Bos ic- ^ ieitans perfunditur aqua & perungitur oleo, & vino tepefado. Siticnti datur frigida. Si luc ac i .o proHcitur 3 demitur fmguis 3 maxirne d capite.Sed h^c apud Varr.non referuntur, nec vila alia peco» t:s rem edia. Ipfc vero Crcfcentienfis fcbricitamis bouis hanc curationem pofuit.Coducit eis vidus I a uti# Testis, Ztb.q.. de grji.F rac or . eaps 8 . Metam.’’], p e si is caH- fi. lltad.A. Lib. 19 . J n Oedipo. Lib . 6 . Georg. 100 Vipfsis Aldrouandi o fatio frigf’da:quamobrem a labore ceftent,&in loco frigido Žontinentur, falieum ftodlbus & pam-- ® pinis obredi. In cibo etiam faiicum frondes conueniunt,& q ux relrigerent herba?, & hordeum in- frigedatum. Si pleniores videburitur,detrahaturfanguiš.Aquam bibantde trudiš acidis&prunis, ipiacjš mala & pruna comedant. Contingit non femel vt pefte afficiatur hoc anmud, eademcp tan- topere feuiente,vt nulli parcat, Aimoiiius Monachus teftatur,in expeditione illa quam habuit Ca- roius Magnus in Danes tantam i nifle boum pcftikntiam, vt pene nullus in tatito exercitu fuperef- fqt , quin omnes vfque ad vnum interirent , & non folurn ibl, led & fuper omnes Imperatori lubie- čtasprouinciasd-liius gcnerisauimabum mortalitatem immanifsime grafiatam efle. Faciliusaii- tem qmm hommes rriorbo lito torques:i 3 clafsici feriptores aftcmnt, vt Guidilis: S Srage canttm trimo, volucrumque auiumque boumque lnqmfen s (ubiti deprenf.t patenti a m or bi eji . Ex Homero,pu£o, qui de pefte agens, inauit: Ovprcte uiv 7rf'KTov i-frdpnOitfdš k vvac dpj ac. Ad qnem Homerilocum Amrnianus rdpiciens itaferibit, Affirmant etiam aliqui terrarum halitu denfiore craflatum aera,cmktendis corporisfpiraminibusreftftcntemirecarenonnullosmiiacaufa f animalia, prarter homines, mera iugiter prona, Homero authorc,& cxpcrimentisddnccps mili¬ ti s, ciim tališ inccflerit labes, ante ncu imus interirc* Ita Sc Scneca fimiliter de peftt loqucns • prim a v is tardas tetigit bibentes Lanigcr pingues male carpfit herbas. Caufa fere aeriscorruptio,vt Lucretius mquit. F it qugque vt in no Ur um quum venit denique calum CorrMmpat,red.data- > fut Jimile atejue alienum . Hac igitur (ubito cladcs nouape siilitafjuc A ut in aquas cadit , antfruges pcrftdit in ipfas , Ant alios hominumpasi us,pecudumque c ib at h s Ant etiam fujpenfi manet vi s aere tu ipfo, Es ejuum jpargentes mijlas hinc ducimus aurds $ J Ha quoque in corpifsparit er forbere necejje e dl Conjimilirattone vtttnt bubus quoque ftpe O resi Uit as, etiam pteubus balantibus agror. Seuitia morbi tarna eft,vt inter arandum^dum modo faluberrimus videbatur,mox inopinato mor- tuus concidat,vt id oH*a i t, citato loco Ouidius: Concidcre infhx validos mir at ur ar at or lntcr opus tauros, medioque recumbere fulco . ex Virgilio,qui pr a: ter ea ex vičtus ratione morbum prouenire negat, ciim fimplici vtantur cibo at* que potu: Ecce autem dur o fudans fitb vomere t dur us C. ona di t, Ur mijlttm [pumi s vomit or e crnorem; Extremofque cietgcmitus: & trislis ar at or, M oerentem abiungens fiat er na mor te tune ne um t Atque opere in medio dcfixa relinquit aratra . ti on ambra altorum nemorum,non molita pojfunt ’ Pr at a mouere animum: non qui per faxa volu t us ** purior eleclro campum pet it amnis: at ima Boluuntnr lat er a, atque oatlosftupor vrget ineries . Adterramquejluit deuexo pondere ceruix. (pujdlabor aut benefaBa tuuanii quid vomere ter ras InuertiUe grdite s ? atqui non M a (Ju; a Bače ki Munerft,non illis ep ul a nocuere repo si a . Frondtbus dr viBu pafasnturfimplicis herba : Pocula funtfontesliquidi,atque exercitacurfu Flumina^nec fomnos abrumpit cura fdubres. Omeritiir autem poeta neque benemerito tauro,graftantehoc immaniftimo morbo,laborespnetc- ritos & tot impenfjs operarum quicquam prodefle: neque illum a peftilentia defendere, quod du- riiumas termseollo teties inuertiftet, & maxima beneficia in communi vita mortalibus prarftidl- fet.Quafidicat:An non igitur iure optimoexclamet quifpiam? qu^ nar ifta rei iniquitas,quod in- culpata Sc falutaria hominibus iumenta communi pena cum fcclcratis hominibus pleduntiu^Hec- cine DcQuad rupedibus Bifulcis. Lib. I. toi A cine gfitia reddenda de hominum vita bene merentibus bobus? hoccine officium deorurn immor- talium 5 pefte occidere innocentes atque immerentes pecudes? Atqui illis morbus ifte non obuenie ex aliqua cibi aut potionis intemperantia. Neque enim illis aut vinum fapidiflimum,aut epula; ex*. quifitiflima? morbos afferrepofliint, quem voluptarijs & genio deditis hominibus. Quippe vičhi vtuntur fimplici herbarum & graminum. Potui illis eft humor fontium, aut riaorum ami>iumquo decurrcntium aqua:neque ipfe ftudio rci augendse>quod faciunt auari/omnos fibi abrumpuntrled omnis cura?,omnifque follicitudinis expertes, in diem viuunt. At nihilominus tamen communilue cum voluptarijs&cum fccleratis hominibus armenta & pecudes intereunt. Teftatur idem poe¬ ta,etiam ad aras pertračtos,& iam iam dijs immortalibus immolandos ante mallei i&um concidif. fe ex hoc morbo,atque expirafle: Sape in h o mre de um medi e fians h e Bi A ad aram* L ane a dum niuea cireumdatur inf ul a vitta , Inter en nčfantes cecidit moribunda mintjlros ; Aut fiquam ferrt mattauerat ante facerdos > ® lnae tteque impofitis ardent altaria fibns ,&c« Idem teftatur Ouidius: Dum vota facerdos C oncipit (ffundit puram inter c or m a vinum H etud expetlat o ceeiderstnt vulnere tauri. »cnecavero loco mox pitata: occifum d facerdote uuru vice fanguinis fanie profudiiTc memlniti Collata&urus feter at facerdos ' Dum m anus cert um parat alta vulnus Aureo taurus rutilante cornu Labitur fegnis: pat uit fub icht Pondcrisvalti refoluta ceruix : Nec cruorf er rum maculauit, at ra ' ' T urpis eplagafanie s profufa eft E{moxxnquit: C Incubantpratis pecudes relicla, Taurus armento pereunte marcet. Malidem pracipue nuncupafie videntur, quanquam Sc ali j etiam fint peftilerttlales moibi, ijqueJ Ualisquid* cum interni , tum cxterni. Interni lunt tnania morbus articularis, fctbrenalis, Sc fubtercutaneus. Mania infe&isbobus eripit ltnfus, vt nec audiant morefolito, necvideant: ex quapaflione celerri- Mame* me monuntur, quamuis hilares pinguefque videantur. Articularis eft, quoties interdum de prio- Jibusdnterdumdepoftcrioribuspedibusclaudicantbcmesjciimhabeantvngulasfanas. Eftfubre- nalis quoties a pofterioribus debiiitas apparet,& lumbidolerccreduntur.Subter cutaneus eft,quo- t ! es numprpeffimus in diucriis partibus bobus erumpit, & dccurrit: Extcrni fant,fa rciminofus ep lantI alis: Farciminofus cft,quotie$ per totum corpus tuberculaexeunt,aperiunt fe,& quafi fa« nantur,& iterum in alijs locis exeunt: Elephantialis vero , quoties velut fcabies minuta; cicatrices xeunt cxtra corium, & ad ftmilitudinem lenticuhe. Hi omnes morbi contagione funt pleni , ctli ^ lu m animal apprehenderint, celeriter ad omnia tranfeunt,& lic interdum aut integris armentis } aut omnibusdomitis afferunt interitus. Imperante Romano,intenditfefemotbuspcftilensnomi- Cracd ' ne craca 5 iam dudum bouesfvt Georg. Ccdrenus narratj Romanorum tentansatque perdens. Fe- * un 5 mcoepiiTe,imperante Romano fene. Cum enim proxime Boni cifternam palatium ille conde- H t jn quo le ab ardore Soliš arftiuo refrigerarer , dum fundamenta parantur, elfoftum ferunt bouis tnamorei caput, quod ab ijs qui repererantjconfračhim & in fornacem calcariam iniedum eft: Ex to tempore in hunc vfque diempeftis armenta boum per vniuerfam Romanorum ditionem infe- arc ( inquit^ nunquam deftjt. Malis li quando bouem infeftauerit^iftis agnofci fignis aiunt.Erit Malh. os pilo horridus 5 & triftis,ftupentibus oculis ceruice deieda,faliuis alfiduis per os fluentibusjncef- ^uspigrior 5 fpina rigidior, faftidium maximum,pauca ruminatio: Eftqueduplex 3 vnacognomento nimida, altera ficca. In illa per os & nares humor bobus effluit 3 & faftidium *gritudoque confe- fu, UtU r* Iniloc nuUusllumor apparet,fed animalquotidiemacefcit,&fitdeterius,neciuxta con- t Ctu q. luem appetitcibos. "Malidietiamaddendumvidetur malumAriftoteli upavpot nuucupa- Lib.t.e.ip J, n I heodoro Gaza nefcio qua ratione ftruma: Euenit ^inquit J ftruma, vt calidiusfrcquentiuf- Craurus * c P Ir etur:quoddenique in hominefebrisjidem in boue ftruma eftiinditium moibi, vt dem ilfe S trum a* Si Oi CCCant 1 ^ vtcomc ^ cre neque'.mt: breuimoriuntur,adapertifquepulmoinfpiciturputris. 16 ^ Kpojlpoc a Gramauticb exponiturftecuSj avidusfiiabiii?,ngidus: oppefitum TU yxu . ..- - I 3 ^ I irdneh Hic CtHttd ro¬ ke d* Contdg io * Ery figi ti „ cjtix htrbd } , V ege HO. ,, >3 3 ) i> 6. Hifi.pl, CAp, 4 » 102 Vljfsis Aldrouandi %pc5 apud eundem Anftotelem iri fecundo de partibus animalium,- Helychiiis zpazrav dTc apjitnt S jnorbum dicit,ciimvermes A^araneas gignunt. Infuibusetiam Ariliotelcspauioantedeeo- dem morbo zpuvyav dixerat, capitis dolorem &grauitatem denniens, qui pluies fimui inuadat, tribusautquatuordiebus interimaci iriterdum camen vino per nares infufo curetur, Ventris etiam profluiiiiim inču rabile eodem nominevocari fcribit.' Branchum etiam ( Gaza raucedi- ncm reddit) in fuibusmorbum efie Ariiroteics ibidem prodit,inquomaxiilaprarcipue 3 &:par- tes circa branchias inflarn menrnr 3 eumque in alijv quoque corporis partibus litri, vt ped e vel au- fe interdum:putrefcereprotinus rnerribrmn,vJcus lerpeie,doncc adpulmonem deucniat, qno tačto mortemlequi: crefcere boe vitium celeriter , necpolleluem quicqiiam edere, tlim ita_» žtgrotaticurari a porcarijs, cum malum adhuc modieum fenferifir,haud alio modo quam tata par- te abfciffa qua coeperit* Albertus Magnus Grarca voce comipta crocharon inepte vocatiit, meptiof etiam cimi vocem Arabicam cfTe a it. rede verb,vt iudico(inquit Gefnerus,ex quo oinnia fere h,rc) malt originem facit a defluxu capitis:additque experimcnto conluue,hepmpbyllon ( veJ & vuJgus Vocat,tormetillam)tum bubus rum equis in potu paftuue dari. H a - c omnia boe loco referre placuit, quoniam xp ctvpči Ariftoteli didus motbus,tum in bubus,tuni fuibus,non alius tnihi videtur,quam f malishumida d Vegetio&recentioribus Grarcisappeliatus: quibus cum etiam branchus propter periculum, eiufq; celeritatem & pulmonis noxam conuenitdiirert autem qubd in quibuluis etiam extremis partibus incipiat,ijfque fedis curetur. Non aliiis etiam quam malis humida videtur mor- busille boum,qucm Itali vulgb,vt Pet.Creicentieniisicribit.guttam robeam vocant. Isinuadit ©x pabulo potuque nimio, pradpue poft humidas depaftas herbas, & propter ocium & aeris humidi- tatermVultus & oculi inflantur,& nifi curetur, bes moritur. Curatur autem detradofanguine fub lingua boe modo:Dua? glandula? fublingua cuirri acuti mucrone pluribus in locislecantur., &lan- guis copiosedemitur.Fit etiam luffitus cum thure adnares bems. Qui plura de malide,eiufque no« minibus&differentijsvolet,equihiftoriam adeat Hicpriuatim nuncdeijs dicemus remedijs qua’ boui malidelaboranticonueniunt. Huic morboii interiiiitiafubueniretcntaueris,bosdiferi« men euadet: finpernegligentiam tardioradhibeaturcura, vetuftioris morbi non poteft fuperari perniciesroborata,- Interexordiaigiturndhibtbisremediaqua?fupradcfcriplimus tanquamom¬ nibus morbis communia.Columella prax:ipit,vt confeftim muteturcfli Iktus,& in plures diliribu- to pecore ionginqute regio.nes petantur, atque ita legregentur d fanis morbidi, ne quis interueniatG qui contagione carteros labedaciat. Nam pafcendo(inquit)herbas inficiunt,bibendo fontes,ftabu- lo pnvfepia,quamuisfanibouesodoremorbidorumafflantedepereunt: vfqueeoetiam mor- tua cadiuera vitra fines viHdproi jcienda funt, & altiffime obruenda fub terris, ne forte ipforum^ corporum (halitu) interna fanorum contingantur & pereant. Idem Columella panacis &eryn- gjj radices fr ni culi feminibus mixtas A cum defruti acmoliti tritici farina, candentiqj aqua con- fperfasfaliuariatgroturnpecusiubet.Similiter& Vegetius,panacem (inquit) dfeplafiarijscompa¬ ra « Eryngion autem herbadicitur,qiurinlitorenafeiturprope vndam maris: florem habetquafi aureum vel galbineumdbliaeius funt quafifolia cardui fylueiiris,inter arenas littorum largiffmie fpargitun has effodies & in vmbra ficcatas feruabis aduerfus morbum tam equorum qudm boum- pluri mum profunt. Potio ex eis co.mponitur ifta: Radicum panacis & eryngij & feminis famiculi, fingulorum vnciastrespariterdeterasdiligenter, addafque farina? triricea? iextarium, ita vtprius frumentum frangas, A molas:qu« omnia de calida feruente confperges,& cum melle vel fr pa no- uenasoffasfingulisdiebusdigeres. Vbiobferuandum eft,Iongediuerfum cffecryngion Vegetij, hic deferiptum, ab eo quod deferiptum eft a Diofčoride. Hoc enim in afpcris & campeRribus na- H fciturpllud proximeaquasin marislittore: huic florescolorc modo viridi,aliquandoalbo,interdu (imo pieiumauc; caiulco, illi aureo: quare Carolo Cluliofacilefubfcripferim, qui illud Vegetij eryngiumefleoftenditeamfpinam,quamTheophraftus fcolymonnuneupaffe videtur, vtidem-. quoque Ciufiuscenfet. Salmanticenfiagro&tota Caftella frequentiflimam efleait, vulgo vocari Cardon lechal fiue lecher, ideft carduum lačleum,quia eius-fblia lačte confperfa videantur,foliacf; etiam lac edaiit,quo Salmaticcnles omne lac coagulant.Nihil hac fpina in hac noftra vi be, potifli- nmm per moenia frequentius, ringium plebs & pharmacopoI*,qui non aliud eryngium noueruiit, vocant,emuntqj radices,illi propter duleedinem in cibum, hi tlim ob hoc,tum ad medicine vfum. Quarcndum modo eifet, num hoc etiam eryngium Columella, ex quo Vegetius hoc remediiti« mutuo acccpifle videtur, intelligat, vt lcilicet aliud lit eryngium geopoiiicoruln & mulomedico- rum ab eo quo vtuntur medicinoftri. Exhibito hoc medicamento, tum Columella paribus cafi* myrrh;rq; & thuris ponderibus ac tantundem fanguinis marina’ teftudinis mifcere potioiicm ait, cum vini veteris fcxtarijs tribus, itaque paruam rem infundi. Sed ipfum (inquit) medicamentutn pondere fcx vnciarum diuifum, portione aqua per triduum cum vino dedilfe lat erit. Hoc & Vege¬ tius A tius repet!t,aliaquc addit. Sanguinem marina; teftudinis eolliges & per os cum vino dabis^ quam qina mucniredifliciic eft,vulgarium tcftudinum prod dl e exiftimant:quod veram bene opinenrur, vius videne. Nam authores de terreftriteftudine (non) tradauerunt. Puluerem etiam c..lia nftu- i«, n ec non etiam thurispro aqua parte admiičebis>ex eo vnam femunciam eum festario vini ve- tens m die per nares bouis infundes. Qupd medicamentum per triduum taeies• Movbi quoque quos iuperius nomjnauimuSj amari funt^de non nili amarispotionibus iuperantur. Nam contraria contrarijs poticnibus curan tur ratione medicina?, ideoque puluerem herha ablynthij .& a udortan lupinorunijherb* quoque ccntaurea vel peucedani aquis ponderibus diligenter mdcecr>, oe J n iex- t.a io vini veteris trina cochlearia fingulis dicbus,addi tis Vnci js tribus olei,per os diito.Gelnerus cx iasio Gerinanico manuferipto 3 in qao diuerfaremedia pro bubus pralčripta legebantur, hoe quo- que oderipiit:: Si peftilcntia bubus ingrueritjradicesafari inaquadecoquito,&in potu cxhibeto > vu jpias contritas aqua infpergito, & taucibus infundito: vel teftaslimacum: fuffiuunt autem fin- giUisbubus fingula?. Alij (inquit) herbamcruciatam gentianjlpecicn:(vtlupra dix;)paiirer cum unacum teftis terunt, Sc per os iniimdunc. Alij virgam auream contritam pam imponuntj & ori in emne‘ Columella authoate praefens remedium eft radicuk 3 quam paftores confmginem vocant. f r ', KiU ~ /lar fi s montibus plurimanafcitur , omn'tque pecori e d maximc falutaris. Laua mami j o itur antefdis ortunt: 'Jte enim leda maiorem v im babere crediteir. > Jas traditur tališ,aneafuba- rj* rs * UriCM l'* latiJJJimacinumferihitur,it4Vtmanate fanguine tano/zam 0: hteradni.Hsappareat ^ CUS ‘ H°c dr mtnnfecHS, 33 33 J> M RadicuU. Conjihge . cumilleavicinomontededudodraconeherbas &fruges,quaduxerat,profcrauif]et. Nune alios rotim afiečtusprokquamur 3 dcapiteexordiofumpto. Paxamustraait, dtin bos auresdemittens non co 1 1 1 e d i t, c ep h a la 1 gia torqucri. V ultque in hoc atfedu 3 vt thymo vino ma cerato } allijique, & ak jbngua ipla cofricetur. Hordeum etiamcrudum ex vino lumptum opitulari allcrit.Qiiin etiam onoium lauri quantum manu appi chendi pollitjin c s inferens aut tantundem corticis mali Pum- cijimre contuleris. Mynham pra terca ad magnitudinem fabar, cum duabus limilitcr heminis vini le 1 j ) Cn ^ cianSi ' n ^ un ^ en ^ c l uc P eJ '^csjdolorem cxter^minabis. lulius Alexandrinus teftaturTe vidik Iun° UCm c P 1 ^P tlcum ^ a P U( d Plutarclium reperio, boues etiam furere dici 5 & Proetides quod bub° n "^ rKtU ^^ rcnt,C ^^ CUnl:Ur ^ )OUlna ^ l ^ ora ^" e ^ n ^ ni ' a, ^’ u ^ no ^^ autcm mau ’ am Idnfum eripeim. hilar^ alUnt5Vt: ncc al] diant more folitOjiiec vidcaiit^ocgric hacpaflionecelerrime mon^uanguam frl \ cs P' n guefquevideantur,contagiofumattedum die &malidisfpeciem . Gefnerus tr. ditfuos UCt - 0 ^ in ^ lnj _* C| u oddam genus bubus infeftum C c phal al¬ tist l Lih. I J. de falub.t.j. SnGrjllo. vocarevernaculalingua Hirnmutig,acercbri D pr^k lt / V ^- U b r ° ^ UIC dt orbem difcurlusadiungatur: iuniores hoc morbo lrrouditis \x-xanpu tari eontrc id * lnt ^ rcon l ua ^piusautvehementiusferiafttur; vel cornuanondum confirmata nimiu vero c entUr ' l li madauerint lanij, čarnem vendere non licere. Plures mori,nonnulloj effeo- ' Ul • tcrc . ° luxta cornuafrontem verfus ad eraneum vfque adado,ita vt Pnguiselfluat i Šibi v VClmcm VJLlum a liquando ex vulnere illo egredi afTeuercnt, vt exparonychijs hominum. s ] a na,tU ' n Jvenfimilevideri.Interdumquoq;cibosrefpuit 3 tumorepalati,vtaitColumel- krunm r '* ^ af - 11Um d ac it 5 & hanc fpeciem prah c q v t bos in la tus pendere videatur. Ferro pa- fron 1 ° PU ^ ! , aU , C '‘ Ue ’ vt d ln g u ' s ptofluat 3 &cxemptum valuulisernum maceramni,viiidemque mcll J- \ a l ‘ K ni °ilc pabu i um dym fanemr,prabere. Solent etiam eodemafleuerante Coiu- dunoi- •' r. C01 '^d^^vdiofdincrcmcma lmgua 3 quas ranas veterin arij vocant. Ha?c fcrrorcci* p er j u ■ J r Ui( ; cum a d J0 P ar ^ tcr tiat0 vuluera dcfricanturjdonec lacdfita pituita decidit. Tum vino kcatrir c '°A 3& Jntcr P ollcovnius horx f P a tioviridesherba,velfrondesdantundum irada vlcerm. d er ] t a qV ^ ne d Llc rana: fnerint } neque aluuscitata 3 & nihilominus cibos non appetet,pro- partem ! tUm CUm °^ co P crnarcs ' n lundere,\'elfale velcuniladefricarefauces,vel eandem lj noi} ’ 10 tun ^° & halccula lenire. Sed hac hisfolisfaftidioeft. Rana vitium inftarlati vermis i> occupare,a luis fe audiuifte Gefnerus ait, lubuigrum, & nono die n i li c ur c t ur, i n te ri m ere: iignum j Palati tu - m or. Lingua. j 04 Vlyfsis Aldrouandi fignum cfle falluam deflucntem. Citrari cufpide lignea 3 quarana rubeta traiisfm fit 3 meliusvero fi Is in cadern arueric. Sanari etiam ftercore canino candido, fale, ruta, fuligine, & faluia pariter con - . tritis & exerta? iinguasinfrteatis. Carterum linguae jpuftulis ita medebens cx pirreepto Florentini: Bouem oportet collocare fupinum 3 & capite reclinato linguam 3 an puftulas habeat, infpicere: quas quidem candenti fcrro acutoque exurereconuenit.Dein vero agreftis o! car folijs contufis, falcque etiam 3 vkerainungcnda funt, autfale tenuiffimc &oIeo:aut butyro Sc faie: Autcucumcrisagreftis x radix ficca contufa vna cum fieubus in paftum eft apponenda: Aut etiam farina; hordeacea? } tritici- 6cuhr»m *? ue torrefačti pollinis 3 fingulorum heminas duas vino madefačias ofterto. Oculorum vitia, vt Co- 4 {ftctus* lumella teftatur,plerumque melle fanantur: nam fiue intumucrunt,aqua mulfa triticca farma; (in- quit) confpergittir & imponiturjfiue album in oculo eft 3 montanus fal Hifpanus 3 vel Ammoniacus, vel etiam Cappadocicus minute tritus & immiftus meUi 3 vitium extenuat:facit idem trita fepiar te- fta & per fiftulam ter die oculo infpirata: facit &radix quam Gneči oj A vitium eipurgat: epiphoram (hoc eft fi gence humorem profundunt, lachry- P mifque vibi s fuffimditur, fic enim habet Vegetius^apud quem etiam omnia ha?c leguntur,) fiippri- mit polenta(ex hordeo) confperfa mulfa aqua 3 & infupercilia genafque impofita:paftinacfq; agre¬ ftis femina 3 & fuccus armoracea;: cum melle collinita, oculorum fedant dolorem( Vegetius hic ar- moraceam interpretatur paftinacam agreftem: paftinaca quoq; agreftis 3 inquit 3 quam armoracež vocant, cum melle trita oculorum ledat dolorem; alij armoraceam intelligunt raphanum fyluc- ftrem ) fedquotkfcunquemcl,ahufucfuccusremedijsadhibetur 3 circumlinienduseritlocuspict> liquida cum oleo, nc a mufcis infeftetur: nam & ad duleedinem meIlis 3 aliorumque mcdicamento- rum, non hit folar 3 fed & apes aduolant. Reccns tuffts (inquit idem Columella ) optime faluiato farina? hordeaca; difčutitur. (V egetius fi recens fuerit tuffts, fextariutn farina’ hordeacea? cum vno ouo crudo Sc hemina pafft per os duri boni ieiuno iubet,) Interdum magis profunt gramina conci- hisadmifta faba frefa. Lentes quoque valuulis exempta? 3 & minute molita’ mifcentur aquae calida fcxL.r;j duo, fačlaque forbitio percornu infunditur. Veterem tufftm ftinant dua; libra; hyf- fopi macerati aqu« lcxtarijs tribus. Nam fi medicamentum teritur, & cum lentis minute, vt dixi, fcxtarijs quatuor more faluiati datur,acpoftca aqua hyfibpi percorru infunditur.Porrietiam fuc- ® cus cum oIeo 3 vel ipfa fibra cum hordeacea farina contrica remedio eft. Eiufdem radices d iligenter }otx>& cumfarre triticeo pinfita?,ieiunoquedata;vetufl:iiftrnamuifftm difeutiunt Faciridcm pari jnenfura eruum fine valuulis cum torrefačto hordeo mol itum faluiati more in fuuces demif- fum. Didymus hordeum redačtum in pollinem madefačfumque 3 atque palearum partes tenerri- mas optime repurgatas 3 cumque illi farina; orobi mixta; heminas n es/liuifis prius omnibus in tres partes 3 tu(ftentibus bobus tribus vicibus preberi iubet in cibum. Quidam eodem teftante artemi- fiam herbarn purgantes, macerantefque aqua, ex ea exprimunt fuccum, qucm quidem ante aliud pabulum fpatio feptem dierum infundunt. Hxc Sc apud Conftanrinum Ca farern leguntur 3 Pul- monariam qu?dem vocant imperfečlam quandam herbam lichenis fpecie 3 arboribus maxime ad- ria . nafccntcm. Hanc cum fale anhelofis & tuflientibus bubus vulgus apud Heluctios, vt Gefnerus re- fert,edendam commendat, maxime cum pulmo turgidior excreuerit 3 6fe vt ipfi Finquit ) loquuntur collum fubiuerit. Nullam huius herbit apud veteres mentionem reperimus. Pulmoni exuicera- to & fanguinis fputo conferre creditur, ftecat enim & aftringit 3 vt Matthiolus teftatur. Eft & altera eodem nomine multo notior 3 foiijsboraginis, fed acutioribus &albicantibus apud nos maculisb* confperfis. Hanc fimiliter ad explenda pulmonis vlcera eruditi pafftm cclebrant, a Plinio, vt a[> paret 3 inuitati 3 qui hanc ad amuffun delineans 3 aduerfus morbos vifccris fui nominis efte tradit, in-- Sariettria. cibofumptam,velpotam. HieronymusTragusparietariamvulgaremaveteribus,tumiumentis tum bubus ad tufftm & anheladi difficultatem dediffe teftatur: mulierefque quar bubus meden tur, • matricaria? vulgo dičl* pollinem fali admifcere vefpcri, vtlingant. Eo medicamento boucs pur- gari 3 refpirandiouedifficultate Sc inflatione liberari. Idem Tragus aflerit pecori pulmonario fun¬ tu m aliquos, agarico 3 gentiana &rhapontico permixtis med eri: Afari ccntritas rrdiccs cum falo tum ouibus ad pulmonis vitia & tufftm dari 3 tum bubus 3 vt purgentut;aIiosaduerfuseafdcm caufas & lentam pulmonum pituitam veroniese herba: pollinem fali immifcerc.Tufftm Sc anhclitus angu- ftiam nonnulli vinaceis aut iunuperi baccis fali admixtis in hoc animali curant 3 vt annotauit Gef- /udai nifi nerus i qui & ad verfuš afthma ariftolochiamlongam a Germanis vfurpari tradit 3 Sc folanum pet* fems bobus petuum 3 quod glycypicronvocant 3 hocautboumceruicibusaduerfusid malumpaftoresappende- vsffHPtur . te. Atfcčius iftiufmodi pulmonum a Iudsis fucre execrati:nam ciim propter diuerfa mala čarnem «on fani bouis abommentur ,dc quibus in libns corum Thalmudicisper mulca prarcipi aiunt, tui» ftpul- A fipulmoaescoftišhrfcrint,veUtiamomcntiJinpt:ntoMo^uosquid£• pulmones cxul* rationem intevdumfcqui aratione no cftabetfnmBft&. Ui g pcra^^ [iColumclkj , ceranturjvtide tulfis & tnadtes 3 & tandem phthi is in ^ -»ricule infcri iubet,tum poni iuccum in- radicem ebryli inuftam ita 3 vtfupracfocuirnus 3 pcr ° _ " n d U mdari diebus compiurihus. ftar heminb pari olei menfara mifceri, & cum vrni e * \ omn j um hemina pari mtnfutae. Apud Vegctium verofickgitur; Raduteonfiliginis, ^ Bcnedičlus Verontniisagens do Lih. i i.cap. olei mifcctur. Sed Columelkelečlio prafterend. • >- mefentericarumopilatione 7. curttio*. cur&tione oppilationum ftomachi>ait aduertcndum effe 3 rc vide tur, cum ven. ouidam intcr ftomachum & iecur, hoc eft lub ip \s yP°^ ' c f 0 p lt j(q ;V inbus intempeftiue fluit tris exterioris eztenuatione; tabefcit ea pars alimenti ^lectu,rcion ^ iubftantix id euenire venter; quoniam fuccus ex oppiktione ad iecur non tt an i > * . ut ^ ve ntri videtur intenra. (inquit) folet. Si vetusid malum eft 3 mortem poltene . o ^ ma j um e ft:vel in homine In bobus labore confumptiscordapfon Xcurant 3 calidiora funt 3 propterea cor- c ; * oculi-propter qu* bosneque rumi-^ člus & v entris fonitus.feftulUcibi.neruorum mtenfao,heb te ocu o br kca cau -' S nat 5 ncquelingua fedeterget.Remedioenmt aqu* Xdam d , uium intr a_ lesmoLecoli, & exacc^an.Scdvnod.abft^^^ d ^ a t U orAlibramelli^ tefta continent,ne pafci poffit.Tum la itici o vna p ub q IO habent, a tque ita ta ucibus in- vndtritapermifcent(mquit^aqua»cong ^ in , n]or pbris 0 biiciunt 3 aliaquepotione(.iioci- fendon« IXindcimc^«ahmm^cm^^^^^ s * au 2 u 4 l0ti$urlufque agero manet,vngulascircumfecare, 'k vučtamanuperanum in ■ dodranteaqua?caiidasdatur. currentcm.Sinechaicprofuitres,caprificiarid*conterun 43^ &cum j U pii c ; a quaecalidcda- (Vegetiusaliter,fitardiusprohck.trcs parteslaun diucon •. » d c ligantur,totidcmqt|efexra- tur.) Vbi nec medicina proccffit,myrti lylueftns ioliorum iu g cau da fanguis cmittitur, ri )calidaemiftipervasligneumlaucibusmfumauntui.a>q seo v f q; dumanhe- quicumfatisprofluxit,inhibeturpapyriligamurc.Tui. ' „l;n;c V initresPquatuorVcgetius> let.Sunt & aute detradionem fanguinis iUa remedra ,• ^hemm« v« ccpis vnci*pinfitiallij permifcentur, &pofteampononem au. - ■ & bQS imr .Eademferereme- decem pdccem vncijsceparum, Vcgct.j immittuntui a u r ‘ rc f crem us 3 et(i idem de eruditate diaadftrophos,ideftjtorminaPaxamuspr«fcripfit,vt p. ^ h a quamcalidam propinantei, D fcorfirn agat. Bubus eruditate laborantibus ( inquit; nuc - tcn eriores brafsica: elixa!l- brafficseque aceto perfufe apponentes faiciculum vuum. ^ d fr ,,i if que fimul boucm laborantem tes, v ulgus interdum quanitur 3 boues ruminandi iacu tatemami 1 • ^ e ftigitur } vtmaiiu dbusore elabitur, vnde totius corporis macies ftatim confequitui. Curana^^^ alteri ruminanti lnferta ju fauces ingeratur, fiue iUud jpfuiu, quo om *gro oa ^.j u p ub ft ra hatur,acidem qui ‘ n *gtocutatur »ttctluslinfanotrectur. Abfurdo r il&aqmdamphamu C omm,n. Si cihm ja stidit . C bolera* Uolsr Ven¬ it IS* • 'ormn a . Euirrhcea . A Uti ji a* } angmms ■iuxns . o G* *6 * Y finah s berba . Lienis affe- Ja L tiri S. i* :••• H r. • ; ... I | • || •N i o5 ■ Vlyfsis Aldrouandi tui putantjfofiJibits vaglnarum excuftis, & huccella:panis ori infercnda? infncrfts. Si bos cibttm fa- S ftidiat , pabulimi eius atnurca? fufficieoti portione jnipergi iubet Hor-cfitinusjolei eti_jim,refjis£e aut ftetebinthine ,finguIorum *quis partibus nftfti$,ad radieem viquecornua bouisdeurigi. Plerofcjuc •fene afžsčiusiaftidij fynJptoma comkari, vtjmaiidem humidam, capitis dolotem, cruditatcm tu~ moreni pakti,akti profiuuium,torrnina,y en trisdolorem,alios.Florentjnuscholeralaborandbus, črtna cauterio vfque ad vngulas exiuenda čile afterk ,poftcaq; kariero ealid* aqu* fouenda, con- tcgcndaque ft ra guliš Ventris & inteft-inormn dolor fedatur vilu nan fiumfanferis V cgetius)& raa- xime anatis, tefte Colmnclla, ouamficonfpcxerit>eui inteftinum dolet celeritcr tormento libera- tur. Kadem anas maioreprofečlu mulos & cquinumgenus conlpe^lu fuo fanat. Sed interdum -nulla prodeft medicina. Sequitur torminum vkiurrt,quorum fignum eft cruenta Sc mucofa ventris proluuies. Remedio funteupreffim quindccitn ccni,totidcmquc gaikr,& vtrorumeue ppnderum ■vetu iufsimus cafeu s,quibus in vnum mnfis admifcentur aufteri vini fextaiij quatuor, qui pari me- fura per quatriduum difpenfati dantur: nec definit lentifei,, myrtique, & oleaftri cacutnina viridis (ita vt lentifei myrtique & oleaftri cacutnina pra:bea«tur,Vegetius,) Akjus corpus ac vires carpit, opcrioueinutilem rcd eam ob caufam paftores in montibus tefte Gefnero in Germania alieubi vocant herbarn vrinalem • Infcrunt autem herb* Ropcrti maifipulos aliquot contufos. Alij tormentill* herbam fimul & ra¬ di cc m teran t & fali milccnt:alij mufeum de nuce arbore in cibo pr*bent,& nifi prof ueri t, bu tyru ni cruaum adniifccntjalij oxylapathi folia con tufa,fali taque ori immittunt. Oportctautem hoc mor- bo penci itantes boues, in ftabulo quiefcere, ne fubirancus (vt vocantj fanguis fupemeniat, & fcn° jnuci. Ariftotelesauthor eft,aceepiffc fe,vaceam fuifle Perinthi,cui cibi excrementum estenuatuni f-'f vefteam tranfinittebatur, difte(ftufque anus denuo propereeoalefcebat, nec refecando vitium-* cmncipotuifle. Lien etiam boum, vt ait Crefcenticnfis, quandoquelentiscrafsifqjhumoribusin- farcrtuis vndc no« liberantur,& diutumus fit affcdusdignofcuntur ex tufsi,ciim alias infeftanto a tiu» )> )) 9 * >3 De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 107 A tum maxime cum ad curfum aguntur. Frater catera autem foJentvitalis nocereliimbrki,qui ferc nafcunturexcruditatibus. Itaq; moderandueft,vtbeneconcoquant:autfiiamtali vitiolaborant, Lnmbrici. lupini femicrudi teruntur, & offte faluiati more faucibus ingeruutur. Prodeft etiam cum arida ficu & eruocontrita lierba fantonica,& formata in offam,ficut laluiatum demitti. Facit idem axungi£ pars vna tribus paitibus hvflopi mixta.Marrnbi j quoque fuccus & poni valet eiufmodi nccare ani¬ malia,author eft Columeila.Sunt qui boum atquc vitulorum lumbricos expeili dicunt, infulb fuc- co quemexprefleris e folijs &radicibusbeta’rubear: idem mcdicamentum pueris etiam conduce- re; Alij poliinemburfe paftoris didat aduerfus eofdem commendant: quorum iuditium im- probo a cum lit alia, herba dontra lumbricos dieta, nafturti jfylucftris genus, qucd fimillima femi- nis habet conceptacula, ad lumbricos maximc commendata. Hippocrates bobus cur, & quando Lib.de arti~ potilfimum coxaj articulus laxetur, his vcrbis docuit: Diifert etiam habitus quidam corporis s culis. nam his quibus bene fehabetmembrum, &carnolisminusexcidit,&facilius incidit: Vbi ve- „ ro ipfi tenuiores & magiiexcarnes fuerint, tune & magis excidit, & difficjlius incidit. Argumen - „ C$xalu~ tum autem quod h*c ita le habeant,hoc eft: Bobus enim tune magis femora excidunt ex acetabu- „ xatio. B lojcuin tenuillimiexiftunt. Fiuntautem tenuiftimi boues ad finem hyemis: tune igijtur etiam ma~ „ ximeiux.intur:fi tamen & huiufmcdi quiddam in medicina kribere conuenit: Veriimcouenit vti~,„ Boues cur quc. Bene enim Homerus didicit qucd ex omnibus pccudibus boues quam maxime laborent hoc „ luxentur. tempere, & ex bobus potiffimum aratores,eo qudd hyeme operentur. His itaque maxime excidut „ articuli; namreliqua quidem pccora breuem herbam depafčipoftunt, boues autem non ita valde, „ P 1 his quam alta fiat. Reliquisenim tenuis eft labri prominentia, crafla item & obtufa fuperna ma- „ xiila, quapropter in breues herbas fubijcere non poteft. Rurfus folipeda animalia, vtpote v trimo;. „ dentata, & dentes inter fe committerc pofiunt, & fub breuem herbam dentes fubijcere queunt,de- ledanturque tali herba magis quam aitaibreuis enim herba in totum melior lolid:orque eft,quam alta; adde quod alta etiam prius fr udu m effert: ob hoc igitur ita cecinit: H d ud fecus ac bobus m gr is gratrfjima ver is T empora pr o ne ni urit. quia gratiffima ipfis apparet alta herba. Sed & alias bos laxum habet hunc articulum magis quam alia animalia, & ob id etiam magis quam alia pedem trahit,& maxime cum macilentus eft, etiam ,, C fencx: propter omnia hax etiam maxime boni excidit. Hadenus Hippocrates. Ariftoteles boues „ duobus potiffimum morbis vexari feribit zccvpa , de quo diximus,& podagra agre curabili facere_> Podag* autem hanc,vt pedibus intumefcant,& quamuis non intereant,tame vngulas amittere^ valere mc- lius cornibus pice calida illitis.Idem alieubi ait:Vngulas cum dolore articulorum laborat bos, non amittijfed pedestantummodo intumefeunt vehementer. pierius Valerianus vero feribit cx ba¬ halo pede podagrofum hominem antiquitus indicatum fuiftejBcs enim (ioquit) pracipue vrgulis Podagrofi cum dolore articulorum laborat, quo quamuis non intereat vngulas tamen interdum amittit, typus, . pedes vehementer intumefeunt vnde fidumab Aegyptijs, tauricadeftispedem extra regioneiru. luarn in Aethiopas exporrigi, quorum & pedes & artieuios eft e tumoribnsohnoxios exploraturm. cft;& in Italiam tranfgreflcs,pauciffimos inueniri qui non articulorum vitio laborent.Vtcunq;eft J centru »*_ Arrlto.teies ait non fentirc boues pedum dolores , ii iliorum cornua iilinantur cera, aut oleo aut pi- gg do ! ores. ce;fi vero attrita? fuerint vngul^cornua vngendo mederi agiicolas Piiniustradit; necfubteri pedes AdvnauUs Foum fi prius cornua pice liquida perunganmr;quod & antiquiišhnus Cato dixit,his verbis. Boues At tritds, pedes nejubterant , priufcjtiam in vidm gjUoquam agas,picc licjuidd cornua inf mo. vngito: per cornua vter que vngularum fubftantiam intelligcns, vt antea quoque annorauimus. Columclia vero fub- tritos pedes elui afterit calefiidabubula vrina; deiude fiifcc farmentorum incenfo, cum iam ignis 111 Huiilam rccidit, feruentibus cineribus cogi infiftere, ac pice liquida cum oleo, vel e xungia cor- e:us Hlini. Sanguis demiftus in pedes, tefte eodem Columclia, claudicationem aftert; quod c la udi c/t- cum acadit, ftatirn vngulam infpici vult; tadu autem feruorem demonftrari ait, bcuemque affe- tlQ _ dam partem vehementius premi non pati. Sed ft fanguis adhuc fupra vngulas in cruribus eft,frk Cationeafsidua difeuti. ( Vcgctius ad triuuum trito falc perfrkat) vel cum ca nihilprofuit, Icarifi- catione demi. At fi iam in vngulis eft,inter duos vngues cultcllo leni ter aperiri iubet(Vegetius cti5 lntUs mundar) poftea linam enta/ale, a tque aceto iiubuta applicari, ac folca fpartea pedem indui, rr iaximeq ; dari operam,nc in aquam pedem mittat,& vt ficce ftabuietur. Hune eundem fanguine, cr niflus facrit,faniem creaturum ait,& fi fuppurauerit,tardius curari,primiim autem ferro cir- Cl ’mudi,&expurgatuin deinde pann is,aceto,& fale,& oleo madentibus inculcatis, mox axungia_ ^ v Ci cre & feuo hircino paripondere decocftis, ad fanitatem perduci. Si fanguis in inferiore parter ’ tft,extrcmam partem ipfius vnguis ad viuum refecare,& ita emitti ac lineamentis(fhippa_» f Li hnteolis cum oleo,& aceto infufis, Vegetius ; & Cie illcpaulo ante; pedem inuolutu fpar- , tca rra. S'? vtuter td Utm Uperit. Termes in vlceribus . Tdbxci pA - tultut* UaehittA in tju? c ur At ur kts. 10S Vlyfsis Aldrouandi tca maniri. Medkffl vngulam ab inferiore parte non cxpedire,vt aperiatur,niii co loco lam fuppu- fi ratio fa&a eft. Si dolore neruorum claudicat,oleo & fale genua popiitefque & crura confricanda^ cfTe,doneč fanetur. Si genna intumuerunt calido aceto fbuenda efle, & lini femen,aut milnim de- tritum confperfutnqueaqua mulfaimponendum: fpongiasquoque feruentiaqua imbutas &ex- prefias, atque melle litas rečie genibus applicari,ac fafcijs circundari. Qupd fi tumori fubeft aliquis humor , fermentum, vel farinam hordeaccam cxpafto autaqua mulfa decočtam,imponi, & cum^ maturuerit fuppuratio,reldndiferrO;,eaq; emiffa,vt fupra docuimus.,linainentiscurari.Poffe etiam (vt Cornelius Celliis,inquit,precipit) liiij radiccm aut fcyllam cum fale,vel fanguinalem herbam, quam 7 ro\vyovot Grčeči appellant,vel marrubium ferro reelula fanare:fere autem omnem dolorem corporis fi fine vuinere eft,rccenrem fometis melius diičutijveterem autem vri, & fupra vulnus bu- tyrum, vel caprinus inftillatur adeps. Florentittus fi ob partis frigiditatem bos daudicet, pedem f'inquit,labluereconuenit,lccumqueaftedum ^ vbiIčalpcllo fueritmanifeftatusd fouerc veteri vrina: dein fale conlpergere,atque ex Ipongia peniculoue alio mundare. His fačfis,adeps hircina , aut bubula, probe contula, parti dolenti ex ferro inftillanda eft,fin autem, quod calcarit ercČluni-. palum, autaliquid fimile,bosclaudicarevideatur,actera quidemcmniafimiliterfacienda funt, P ceram autem cum oieo vetere,meile, cum orobi farina folutam refrigeratamque vlceri imponero debes. Pofteavero,accipiensineretam teftulam,ficufque,autmalaPunicatundens,atquepermi- fcens,vlceri circumponito.-ac linteo aliquo deligato adee curiosč,vt extemarumrerum nihil fubin- grediatur,doneč bos ipfe firmior poffit ftare.Sic iiquidem percurabituntertia autem die fimiii me- dendi ratione fuccurrito. Si claudicet ob materne influxum, oieo & paffo concočlis pars ipfa calc- facienda eft, ac deincalida polenta hordeacea iili imponenda. Ca?teiiim,vbi pars ipfa tenera <5^ mollis eftreddita, aperiendaeft,extergendaque: poftea veio folialiiicrum,autfquillam exfalo, aut polygonon, autdcnique prafium contufum imponereexpedit. Siquid vero pedem penetra- uerit, Crefcentienfis ita curari iubetjvt extrahatur cumradicibus arundinis tritis,vel radicibusdi- člamni fuprapofitis Sc fafciaalligatis, vel alijs medicamcntis, quce ipinis extrahendis adhibentur in equis,vt in iilorum hiftoriadocuimus.Si talum aut vngulam vomerhefeiit, Columella picem & axungiam cu fulphure Sc lana fuccida inuolutam candente ferro fupra vulnus inuri prcecipit, ( Vc- getius vero candente ferro fupra vulnus imponi iubet, & vngi, vt verendum fit, apud Columellam legendumque eiTeproinurito,inuoluto.d Quodidem remedium optimefacercmonetexempta_. G ftirpe, fi fortefurculum calcauerit,aut acuta tefte, autlapide vngulam pertuderit, qu£ tamen fi al- tius vulnerata eft, latius vult ferro circumcidi, atque ita inuri, vt fupra precepit, deindc Ipartca-. calceata per triduum fuftiifo aceto curari. Itcm fi vomer crusfauciauerit,marina lačhica,qua Grče¬ či Ti0ti ua/Aov vocant, admifto fale imponi:afferitque minus claudicatura armenta,fi opere difiun- quod curabatur; inueneruutper experientiam, infufo fucco iftius herbce non ibliirn interfici & cijci vermes,fed etiam mundari vlcera,& ad cicatricem perduci.Et il~ lud ipfum preftat in animalibus domefticis & veterinarijs, curando contufiones ipforum. Scimu* quendam vlcerc antiquo narium iaborantem, e quo fanies manabat,non fine fufpitione contagij, inftillato fucco iftius herbce per nares magnam eiecifie multitudinem vermium, atque ita curatus eft.Hačfenus Fragofus. Facilius adhuc remedium hoc eft. Quidam (inquit Conftantinus Carfar ) vlcera aqua irrorant frigida,5^ fic enecant vermes.Atqueha Ariftotdis nomine circumferuntur 3 feriptum eft bo- ues magis folitocomcdentes 5 & in dexteram iacentes, tempeftatem denunciare. Ait autem etiam Ariftotcks vaccas,fi per ^ftatem fuennt foecuudiorgs 3 pluuiofiu» ipftare hyemem indicare: 8c alias 4^ etiam j io Vlyfsis Aldrouandi j etiam alt, idem čbfttingere, ciim vaec« plures grauid« funt facile inmim patiuntur* Quod B fieri nonpoflct, vt Alberto piacet, quodnimirum animal ficcum foecundo 5 &genitaii humoren abundet , rnfi iam a cariefti influxu fteliarum,quar annum rcgunt.,humor in eis commoucretur. Ae- j>e 'Kem pra_ lianus boues teftatur impendentem peftem, & terne motum & coeii falubritatem, St fiugura fcrti- f e ntiHn :. iicatem pradentire, aeteriim quibus harc indicent fignis, non exprimit. PHYSIOGNOMONlCA. RISTOTELES in phvfiognomonicis, iIlosquibusfaciescarnofaefl:,rerniifi &ne- gligentis animi ede conijcit: quibus magna, ignauos feu tardos: quibus oculi ma- gni, fimiliter: quibus admodum caui, mites, nes , teredinesi apefjue ipfas exatat . Rečle autem dixit,cognatione quada rru S generis, cum tx mortuis etiam bobus ortum apes habcant,qucd miriim eft non annotafle Ardto- telem,fed forteignorauit. Piiniusenim Virgihumcitat,non Ariftotelem. Intotum (inquit) rc- parari ventnbus bahali s rccenttbus cum fmo obrutis: V trgih us iuuencoram corpore exanimato,ficnt e ja or tem veji as , atjue crabrones ,ftcat aftnerum fcarabaos mutante natura ex alf s juaddm in alia . Oeteritm ante Virgilium M. Varro,duplicemapumorturn effe prodidit partim videlicetexapi¬ bus , partimcx bubulo corporcputrefačfo. Itaque Archelaus in epigramnuteait effe eas, /Soc? #3s/jJp>ic ttivraifjiivct rt m a. In Aegyptolocaqu«dameffeaiunt, vbi ii defodiaturtuurus, ita vt cornua duntaxat fupra taram emineant, eaque deinde ferra amputentur, apes cuoknr,putrcdine enimtaurum in iftudanimalculumimmutari. Quo videtur etiam Phiktas(inquit AntigonuS^, animum intendifle, homo admodum curiofus. Vocat enim apes taurigenas hoc verfu: T a ari ge nas ftcfatus apes Ionnnjuus adtsii . Metami Scdd^Ouidiusait: Nonne vides fuacumjae morafluido/jac calore C or por a tabaerintjn p aru a animalia v er ti ? ‘ I cj a oiju e dcleclos,maclatos obrue tauros ( C ognita res vifu) de putri vifcere pajfitn ~ F lorde ga nafcantur apes ; ja a mor te p are nt um Fara colunt,operijuefaaentdnjpemjue laborant. I / apes ex Si tnodb apes eo modo generari volneris, Florentinus referente Ccnftantlno C«fare,!ubct vt do- booasftant. mus tihi fxtalta dcce cubitorum,latitudinistotidem cubitorum,&rcliquislateribuscomparibus. lngreflus in ilJa formetur vnus,feneftr« quatuor, ab vnoquoq j vna. In hanc inducas bouem trigin- ta menlium,carnofum>valde pinguem,faciafque aftare ipfi iuuenes multos, qui ipfum fortiter ver- berent,5cfuftibus čadu m occidant,fimul cum cornibusipfa etiam oflacomrninuentes^diligcntem autem animaduerfioncm habeant, ne quid bouis cruentent.No enim ex fanguine('inquit / l apis g^- nei atur, & circa pri mas plagas non violenter in ipfum irruant. Starim vero obturetur oinnis botri* JJ“ tus .ri ncc °h‘s tenuibus ac puris, pice tinčfis,veluti funt oculi,naresA os, & qu« a natura produ** ct« unt paites ad cuacuationesneceffarias:deinde thymo fubftrato multo J bc’Ueqi fupino fuperip- um mciinato,domum cgrediantur, & ftatim ianuam & fcneflras luto denfo oblinant,vt neq; aeri* nequc De Quadrupcdibus Bifulcis. Lib. I.' 1 11 A nequevento vllus ingreffus acperfpiratiopateat. Tertiaautehcbdomada?vndiq;domum'aperire oporcet,& himen acremq; durum admittere, pra?terquam ex ca paite 3 vndc vchemens vcntus pro- cedit.bi enim % contigerit,ingrdlum qui fecundum veritum fitus e t ft,claufittn relinquere oportet, & iuto velut prius oblinere. Vadečima deindepofthanc die vbi aperueris, inueniesplenam apibus racematim inter fe coagmentatis,& cx boue reliqua cornua & oda ac pilosy& prarterea nihil. Aiuflt excerebro gigni reges-,ex carnibus vero aliasapes.Nafrituraute& cxlpinali medalia rex:prteftarc tamen cx cerebronatos & magnitudine & puichritudine & robore omnibus aiijs traditur.Primam porto mutationem Sc trasformationem carnkim in animalia & veiut conceptu quendam, ac gene- ratione indccognofces. Adaperta n.domo parua 5 & alba fpecie,inter feq; fimiiia,& no perfcda 3 ue- que iara omnino animalia drča vitulum multipiicata videbis 3 immobilia quidern omnia,paulatim vero augefcentia. Videbis etiam alarura cxcretionem iam articulatam,videbifq;propriuiftcolore acciprentes apes, crrcumfedenteique regem & aduoiantes: venim bieuibus & fubtrementibus alis proptcrinfuecudinem volandi, &membrorum debilitatem. Allidentautem feneftrasimpetuose impdlentes, & violantes fe mutuo^ob ddiderium lucis. Prteftat tamen-apertiones Sc obturationes feneftrarum , velut dičlum dl, alternis diebus facere. Timor eft enim,ne aut apum naturam tranf- mutcnt,aut ob longiorem ftabuli concluficnem aerepriuata?velutfuliocitionepereant. E*de®u reic V/rgiliushisverfibusdocuit: . , B Georg* 4 , ■ o . yi i NO S ed p que m proles (apum) f/bito defeeerit omnis , N ec ge mhs v n de noua flirpis reuocetur, habebit, Tempu s & Arcadsj memoranda inuenta magiBri Pandere , quoquc modo c.ejis lam pipe iuuetici s I n fyncerus apes talent crutr ; altius omnem Expediar/i prima rspetens ab ongine famam* Nam cfH/i E etiki gens fortunata Čampi Accoht effitfo Bagnantern firmi ne Nil um £t cir c nm ptBis 'Vehi tur fua ruraphafliš , gjtacfue pkaretrata uicmia Perfidis urget , Etviridem Aegyptum nigra fcecundat are n A Ut diuerfi ruens fptem difcurrit in era, Vfjue col or ati t xmnis deue.\us ab 1 ndis , Omnis in hac cer tam regio učit arte f ubitem. Exigxusprimum,atque ipfos contrahlus advfus JEligitur locus hunc anguftiqut imbrice tečH Parietibufjhe prem ant archs,ejr quattuor adduntl pl»yattMor ti ventis obliqua Inče,fenejlras. T um vit ul n s btma curuans iam cornua fronte Pfiutritttr: huic ge min a nar e s , & [piritu s oris h ul ta r duet,m ti ob št rut tur ■ plagiCpue psrempte T unfa per integrum foluuntur vif er a pellem . Sic pofitum in clauf Unquuntyj‘ rame a c osli s Subijcium fragment a , thymum cafafsjue recentes ] Boc geritur Zephyris prim um impeUcntilus vnddS Ante nouis rabe ant qudm prataciloribus, ant e Carrula qnam tignis mdum fafpendit inmndo. Inter c a teneris tepefuclus in cfjtbus humor Aefiuat j (jr vifenda modis animalia miriš, 1 runcapedumprimo,mox (jrfiridentia pennis Mifcentur, tenuemque magis, magis aera c ar punt} Doneč vt efiiuis cffufus nubibus imber Eruperc.autvt neruopulftnte fgitta , E rim a leues ineuntfi quando praha Part hi. . Ve roex bobusputrebačtis.generenturapes,occultaratioeft,veliploGalcnotefteineovolu- Ver*'* 3 Ci -iius titulus dl, ari animal id lit quod in vtero continetur: Neque enim (inquit) quo pa do ,, ' | ncs in plantis gignuntur, atque ex equis bobufque vtfpse & apes, iacile nos dicere licet,veriim „ y; , cliura fimpliciter fiunt,nam nequeaues docet volarc quifpiam,nequenos inteliigere, audire, „ ^•‘ ercr ine. idiulmcdiapumcxputrckčdsbubusortumverumdTeipfa autopfia didicit Bcrnar- ^^efiuSiCuius vin verba,eum huic miraculo aliud lupcraddant,lubensalenbam: Sagunti ; "" . .. ' ~ '' K a . (inqu:t) Cur m Vljfsis Aldrouandi {inquity Jum anlml rccreandi grada apud aluearia verfarer, acfummopcre mirarer inter /ingula- E ria earum opera, in primis iucorum obfequuium,atque bcnignitatem,tum in ipfis indufum apurn feminarium, quod vnum me quidem in magnam admirationem traduxit. Rek n. m enim rcm no- .uam,inauditam, neque vilam hačtenus, neque ab vilo fcriprore, quod lči; m, m c m or ia;. prodi tam. C itpttt bouis Nam ciim interim captusa me fucus, digitisatque vngue medius premere tur, fi rorte vice aculei in fuce ■ aliquid cmitteret: cece ruptis yilčcribus,atque pollerioris partis pelbcula, album,ceu croceum ca- put bouis ,expanfis & toituofiscornibus, rofhoqueadunco, aftabre formatum derepente emerlit. Quam rem jfumme qui aderant ,admirantes ,atqueidcirco id ipfuin denuo experiri eiflagitantes, alijs fubinde quinque jfiicis, a me, vt a n te a preffi$,totidem fimiliter boum capita eruperunt j natura quidcm cui merito f imun a inefl cura apum ) in hoc portento,feminalem ipfarum rationem,atquej vnde tandem inkauranda* finr,perfucosmireoltendentc.Quemadmodum medoapesoceultam-. Crabrobeui quandam cum bobus amicitiam cxercent^ ita contra infeftos fibi habeiit crabro«es,quamuis alio- inimicHs. qui fauifica quoque animalia. Horum nimirum aculeo ičti,ceu immaniflimo quodam dolore affe- diuscecinit; fuater inderepulfus F Concita membrafuga mandat,fimilifque iuucnco Spic u la crabromm prefia c er ut c e ge renti, flua Via nuli a r uit dam tum mihi currere vifus Vlus homine esl,alaspedes fumpfijfe putares . Afihts fiue dicamus Ouidium figura te crabrpue in dotike pro afilo fiue oekro quo maxime affligunturac C e H rum, Ve xantur,vexatique limilitertantavelocitatcferunturadcurfum,vt non nifi ab equis fuperari queant vnde origo fabul* deTheiTalis: Quendam autem ThciTalum regem aiunt bobus ekro cxa- gitatisjfatellitesluosadeosrcuocandos ireiuffike,ciimautem curfunonfufficerent, afcendiko cquos,& eorum velocitate boucs infecutos,kimulisad tetka reuocafle. Vnde cum muko velocius quamhomopo/fct,currerecernerentijr autpotinseorumequi,circa flumenPeneon potarent in- CentaurorS dinatiscapitibus,locum fabul*dederunt,vt Centauriekecrederentur. Homerus natura; animan- tium confultilfimus boues verno tempore ceftro infekari cecinit fugientes pročos oekro pcrcitis ’ .* bubus comparans: O)^' ipt/ZovToAeird/Ai^af(^ :> l^ou;diQd.ytXcticti v £5' T dc /uiv t’ ciioX oq oitpoc ipof/an9eii idovtustv £i'p >! 0 ' CiApmj } ori t’ hucura. /uctx.pa.7ri^ov7cu . ideft. Hi autemfugerunt in dom um, boucs tanquamgregaria , fluas q uide m dolofum a st rum impetu aggrejjkm exagitauit. Tempore in verno, quando dies longi funt. Quibus pokerioribus verbis indicatpoeta, fe noninitium veris,fed potius finem intelligere, fiquw dem quando magisferuet fol,oekrum etiam magis boues vexat,quamobrem circa meridian ideo« que aut mane tantum aut vefpcri fub occafum folispafcenda efic aerius armenta ab eo pungi Ma¬ ro atteftatus ek his verfibus: JE st lucos Silari circa, ilici bufjue virentem rlunmus Alburnum volitans , cui namen afila Jtomamtm eft: a'str on Gr set v er ter e vteantes : AJper, acerba fonans, quo tota e xt er rita fpluis Diffugiuut armenta jfurit mugitibus set h er ** C oncufus,fyluaque 3 drficct ripa J anagri . H ec quondam monslro hornbiles exercuit ir as Inachia luno peftem medit at a tuuenca. Hune quoque (nam medij sferuoribus aerius in Bat) Arcebisgrauido pecori , armentaque pafces Sole recens or to, aut noetem ducentibus a sl ris. Fpist. 58 . HuncVirgilij locumcitansScneca,videturdicereoeflrumfuotemporeLatinum nemennonha- buiffe, Ait enim : Hune quem G raci oc sl rum vocant,pecora peragentem,dr totisfaltibus dtfj p ant cm s JDc a d d at. a j tum noftn vocabant > Hoc V irgiliolicet^credas. Piutarchusocftrumadulatoriaflimilans, videtur Adulaton indicare,inter aliascorporis partes auribuspotiflimum inf ek um efle: T dur isferuntf\ne\mt)afdum f miliš. fub aures fubirC) itemque canibus ricinum: dr adulator aures ambitioforum laudibus occupans, ijf) ue Lih. i.depi- adharens,nonfaciledepelUtur. Atqui Oppianus ilia & medium latUS infeftarc fcripfit,cuius aurcOS fub. verfus aferibere non crit,puto,odiofum: Ka> >ctp Tot/ifj /Saab dydmoi »uri 9r»AaVr>f 3 1 o Trpa txcr*a • Hdyjj . X. Georgi )) 5i> De Ouadrupecfibm Bifulcis. Lib-1. •; n 3 ^ Ofcpog j ivi ^p l/z 7 roinvStjtcdj avAictvrctvfcf,AtmovTig 'Eivovjcu Xvff!ztvoi. »Si rtg ati ro7g Oti 7roTa/ua)V) a Ttovfog dvtu/3at.Tog, nSt %apdSpxi Po^atTžfj« Trtrptirie dipoiTvroc »aSepuit« Vi7rnv Tavp«w, or Imfiffri oj; v' JuAtvar ■ Bart/^ro?, o rpupiioiv i7rtf7ttp%av oovvvmv II dv t» J''e (2pvyg vrdSla, Si oi d Audi zy\i Ajjc E» Aonau . Tem ficiv alyei Spiueia ci ObiMa Kairo aivifOucnv d,Ayogb/ttoiiovdSi jSoiccn. Hoc eft, vt Laurentius Lippius breuiter vertit: ' Sl*}* etiam for te s tauros infestat a (Hus 1 hbus (jr lat eri medlo cumfiuus inharet . Nec iam pa sl or es c ur ant , ne c pafeua Ista Et vir ide s herbas, fabulum atpue arene nt a relinpuunt , Confojji furiunt rabie , mn (hreni n a po funt N on mare 3 non valles ,praruptapuefaxa tenerc , Mugitu complent ‘ fyluas,JHmuloque coacti Exiliunt , flečtuntpue pedes horrore minaci , Pifces at p tt e bone s angit furtbundaprocella. Oppiano fubteribit (^Calaber, Grcecos attonicos fugientcfquc bubus iftiufmodi pefte vcxatis afil- Lib. 1 j. inilans:C;rter um Greci(inquir) attoniti reddebantur bobus ftmiles,quos indefelše fub iugo & ara- tro connitentes fubter iiia alpero krit roliro alilus 3 fa-nguinem fttiens,illi autem ma gna accenli in- dignatione ab opere procul fugiunt, quare qai aratrum fequitur,ovv ifZ 7 rifZ 7 rpctoScti , quod nimirum boues inccn- Lib.^o,c>^» dat & vrat.Aliter tamen fentit Etymologiaftes,dici mquiens,quod lupunopcre intumcicerefaciat notmnem. /38?rp«S'ifci/(inquit) &j /3»vreti'Set rev pziyct 7ra7SctAdcli Bli- preftem dicunt nominari, quod eos qui eam guftarint, inflatos ac tumidos reddat miiltum, quod ’ 7ri,u7rpadrcu Gr«ci dicunt. Ba; enim nomen, magnurn antiquis fignificabac, vnde / 2 h 7 toaScl , ma- gnum puerum dicunt. At ouamuis vtraque etymologia tolerari queat,prior tamen meo iuditio icg tjuenda eft, vtpote & ab antiquiffima Nicandro celebrata,vcrlibufque iftis eieganter indicata: H legef Tra SctuaAotr, ipiycc T ollentemque min as , drftbila c o Ha turne n tem Deijce : iamque fugatimidumeaput abdidit alte > C urn medq nexus , extremaque agrnina cattda Selst ant ar, tardofute trahitftnus vltimus or bes . Annotauit eandem hanc uipera? eum boue antipathiam quoque Ouidius hoc uerfu; Farna nocel morfu (lattofum vipera taurum. Sed & draco eum perfequitur>ut Lucanus teftatur, dum cenit. Vos quoque qui cunftis innOxia numina ter ris S er pit is aurato nitidi fulgore draconcs, Pejhfercs ardenspačit Afnca-.ducitis alt um Aera eum pennis 3 armen"aque totafscuti t . Rampi tis m ge rite s amplexi v er bere tauros. Kmc Lpcophrcn Diomedcm, uel quifquis ilk iuit, qui Iphigcniam imffiolauit, Draconem uO- cat,iriamuerouittatamuaccam. '. .. . H V «V Jih. zi.cap 18. Cap . 3 5. Vipera. Ctluherl ■0 1. de rente d, Draco . IAb.y. 1 De Ouadrupedibus Bifulcis. Lib. I. lij ^ Vfv h fi&doitv \cLu'i caudamque rernulcens S ubiecit pauitanteni vtero->fyluafque peti uit, m. _ Haud fecuscxoculis fe tttrbidus abfl ulit Aruns. ^kiliter nihiiominus, & infignipercitusrabiearmentaboum inuad.it Lupus,quod fignifieauk . no ^ ls Duidius hac fabula: JAttamii D Fefios ad lit tor a c tiru a iuuenco s Appuleram>medio c um Sol altifjimus orbe J ant um refjnceret ,quantum fuperejfe vider e t: P ar [ju e boumfuluisgenu a incltnarat harenis, Latarumquc tace n s camposfp četah at aq u ar urn . Fars gradibus tardis, tli a c errabat, & tlluc , Ndmquc ulij celfojue extant fuper sujuora collo. T empla m ari fubfunt,nec marmor e dara, nec aur o 3 Sed trabibus denjis , lucojue vmbrofa ve tu si o , Nereidcs,Nereufjue tenent. H os nauitaponti Edtdit ejfe de os, dum reti a Utore ficcat. Punci a palushuicefl denjis obfcjjd falictis ddjpam rejlagnantis fecit maris vnda paludem. Jnde fravore graui Jlrcpittts ,loca proxima terreč Sellua vaji a lupus,jyluifquepaluslribus txit , Obli• l#*-i C ant. *4’ 3 -lV- Lih, 6 , Afifentato* lupiš com- pAr ut h s. 2 igr is. Lih, I 3* Thel* Leo . Zjfa S, Thek Lil. %. Ar¬ go*' Ltb.I.Zpig. n 6 Vljfsis Aldrouandi Oblit us & fpumis & craffo fanguine riffus Ja Fulmiheus 3 rubra fuffufus luminafiammd • fifid quanquam fesi it panter rabiequ e fitnesi; Acrior c(l rabie ; neque enim ieiunia c ur At C zde boum, dir amijue farnem ftnire , fed omne Vtilnerat armentiim 3 slermtquc hoBiliter omne s . Par s qmque de nobisfune.fi o faucia morfu , Dum defenfamusjeto eft dat a: fanguine littus Vndacjue pr trna rubet 3 demugitaque paludes. H^corrmiaitaquc Guidius^uibusfamelicaluporiimnaturaaducrfari vidctur 3 quaaliasnonalia inuadunt pecora priufquam vel deuorariut, velventrem fuum explerint. Sed decuit Lupum a deo irnmiifuimvt maguam ftragem ederet, edij potius quamfamisrationemhabere } ad quam folan- damacadaueribusbubuligencris minimeabftinet, adquead hoc relpexit Ludouicus Arioftus, dum ait: C orne lupo o maliin, ctivltimogiugnc p Albue lafciatomorto da villani, Che treua fol le cornafofa e 1’vgne , ; - Del rt Bo fon sfaru ati augelli c cani 3 Migu ar da in van il tefehio, che non vgne Cofi fi il crudtl barbaro in qtieipiani 3 &C. Ele^ans CratisPhilofophi apud Dioginem Laertium de aflentatoribus legitur ftmilitudo. DIce~ bat enim,, defertos eosqui cum aftentatoribus eflent,non fecus ac vituli ciim inter lupos funt: neq; enim cum illisqui bene velint 3 neque cum his 3 fed iniidiatores. Viuit & tigris ex venatu raptuque, quamobrem ,&ipfaoccultum quendam fuo afpečtu timorem huicpecudi incutit 3 ipfaque veluti quodam odio inuad ipac graftatur 3 multaque fepe edita drage lafta cxpletam farnem dolet 3 noua- q ue ftragem meditatur 3 id quod Thyodan\antis ex hoftium vulneribus defefli, exempio ita often« dit Statius; lam tar da manusjam debileferrum Zt caligantes nimfi fucccjfibiis ir a. Q Cajpia non aliter magnorum inftrage iuuencum D igri i vbi immenfo rabie s plačata cruore , LdffamtflHc gen as gr crafio fordida tabo ... Confuditmaculas:fipeclatfiuafacladoletqtte Defecifife farnem. Alias vero idem poeta rabiem £ruitiamque eiufdem tigridis 3 bubuli generis econtrario timorem expreflit; ■ ) Non fecHsaffiauit,molles fi quandoiuuencas Tigridis Htrcana ieiunum murmur, dr ipfie A udi tu tur bat ur ager, tim or omnibus ingens , fug placedt,quos lilafarne s defc en dat in armos. Similiter plane pauent _Ieonem 3 &hic contra li mi liter eorum ca:de oble&atur. Audi eundem poeta? Sicait fr belit maioraad pramiamente D učit ur, innumens veluti leo for tepotit us H C'adibus jmbelles vi tu los ,mollefique iuuencas 1 ranfmtnt , magnus furoreft in fanguine mergi , Nec nifi regnantis ceruice recutpbere tauri. Qno nouiflirno verfu modum indicauit 3 quo taurum leo inuadere aftolct 3 quem tetigitetiam Vale* rius Flaccus, de Hercule loquens: Jpu aliter impleuit gemitu, cum t dur us dcerbo Auia frangentem morfu fitper alta le one m Ter ga ferens. Martialis id quidem etiam annotauit, fed leonis infuper gaudium quo ex fuperato tauro afficitur> pnetereaaddidit, atque generofitatem cum nifi magna 3 ac viribus valentia inuadat animantiapru- bellia contra dedipnetur. Intre s ampla licet torni lepa s or a leonis Lffe tamcnvacuo f leo denteputat Slupdruet in ter gum,vel quos prteumbet (alids prorumpet) in Armes. Alta A De Quaclmpcclibus Bifulcis. Lib. I. 117 Alta iuencorum vulncra pgetvbi ? Sluidfr ti sir4 memoram dominum, regemque fdtigdi k Non nifi deleči a pafcitunllefera. Idemcodem libro in eodem lenfu: Piči ib us histdttros n on eripuert mafjlri P er cimos prada f*gax it a h e redi ta ne Upat Bcalicubirurfusait: ln t anros Libyci ruunt le one s Zid. 11 . _ f *l on f Hnt pdpilitnibns mole Hi • A n flote les quoque efu bouis,non voce gaudereaflčritleonem ,evoce autem fcntirc eum propin- Li y^j e < l uum eiie,&gauderevtiquehacputari. Econtrariobouesvoccleonisaudito,mirunleft,vtcon- tiemifcantquod tetigit Sencca his verbis: inTroddib. P remi tu leonis q m ali s audito tener Timidum iuuencus applicat matri Ut Ut At Ule fenu s matre fummota leo Pradam minorem morfibus vajlispremetu Zrangit,vehitque: tališ e n o Ur o Jinu c . J e rapiet hoslis. f tat,us vero Leonis gaudium, quo dum mane famelicus ex antro prodit afficitur,cum primi* lucu« Iviiter cxpreflit: Žlualisvbi primum leo mane cubilibus altis Zrext t rabiem, (jr [smo fpeculaturab antro , A ut ceru Mm j aut nondum bellantem fronte inueneum , Itfremitugaudens , hcet ar m a gr e ge\fq i lacefant V e nantem > pradam videt , crf*a vulnera nefeit. Virgiliusverd tum potiflimumlartariait,cum taurum ipium cernit cminus, ad prjriium fc appa- , .. • rančem,Turnu m leonijPallantemtauroaifimilans. Aeneta. 10 . Zefiluit T urnus birugis jpedes apparattre y C C ominus:vtqae leo fpecMla c um vidit ab ali d , S tare proč ul campi s medit ant em pr ali a taurum Aduolat ; haudalia e H T urni venientis imagc. Qmn ita etiam bahali generis c*dc gaudet lco,vt in tora graffetur armenta,agrofque cadaucribuj compleat; Hincillud Claudiani: iti. Jv Moerebatregio feuiva Plata leonis I ncurfu-, pecudum Flrages , pajfimque iuuenci Scmineccs, (jr adbuc infečla mapalia tabo Sparfaquc fanguineispajlorum funera campis . Ide m poeta feuitium leonis quam in boues exercet, nobis quoque exade dclmcauit,ProfcrpInam Lib. 2. de ra luucnca*, Plutonem eius raptorem leoni aflimilans,accanens: ptu * Ule velut slab uit dec us armcntiquc iu Mencam £juum leo poJfedit,nudataquc peči or a fodit Vnguibu s,(jr rabiem totos exegit in ar mo s , S tat craffa turpisfanie, nodofejue mbarum Excutit j, (jr vi les pasiorum defpicit iras . MuIt * fimiles apud Homerum de leone, & bobus leguntur fimilitudines^uas quidem pmerireJ Un ti poeta? authoritasdignitafque non permittit/ed quia prolixum nimis toret,Grcecos, Latinok ( l tlc fimul eius recitare verfus, foluta casorationeproferemus. Dioclci itaque germnos filios,Cri- thoila &Orfilochum,quigratificantešAgamemnoni,acMenelao,GrecosadTroia?exciuiumco- Jlid, B. m 'tatifuerant,fic Aenea?manibusintercmpEosefIelčribit,vtduoleonesinarduisnemoroliflifque niontibus Tub matre lca?naeducati,conficiabhispaltoribusfolent,quorum ftabulantes tauros, Iliad.K. ? l,L * l 1 uc 'pfi diripuerant. Agamemnon vero Troiano«,qui in biga lentioreserant 3 in locispatenti- Agamemnb bus a dortus,vrgebatatque madabat ; atque vt leo armenta bouis intempefta node adortus,omnes leomjimilis. ( ]uidem in fugam timorcdifpellitjfed vnum rapit,refcifraquc priusceruice,moxfanguinem forbet, Kr V ^ cera cun bta depafeit 3 fic ille, ex omnibus, quos iufcquebatur,poftren; um quemque Icriebat. -nelaus iuiius ab Aiace, vt Antilochum Neboris filium ad Ach ille m mitreret, Patrocli locij fui lliad. P. ^*dis nuncium, e veftigio abijt,more leonis, qui a caula canes & viros infultibus fatigat:illi autem ota nodevigiiuntes pingucs bouc*dt:fcndunt,nequecapipatiuntui :hiccarnis auidusiniultat, iru- Kliad, m. 2 liad. M ,* odjtf.z* In Amartl genu. Cant. 18. liS Vlvfsis Aidrouandi J 1 fruftra tamesnam c rebra lacula validis vihrata manibus Sc faces licet velox formidat, mane autem ® triftisdifcedit: fic Patroelumftrcnuusbello Menelausperquam inuirus dimittere. Eadem pene fimiiitudodc Aiace legitur,quem H eft or apugnacompefcuerakSietit|drrquitMiaxinopscontilij* Sclconino aipečtu nouum tumultumintuebatur.Turn reiečtopoft terguin fcuto/e in fugam vertit, perculliis, inuitus, moerens,non magis fua quam nauitmi cauia: ideoquc modico gradu Sc genu a genu vix moiiens abibat 3 vrgentibus e um, r.etid Troi anisvelut uagre ft i b us- v i r i s cum agreftihus ca- nibus villofum leonem, quem ingrefliim boum fepta,cupientemque iam adoriri opimum taurum, illi non finunt, acutis iaculis,incenfifque facibus inceftentes,atquehunc in'modumeota nočte con- fumpta, etfi maxime violenta fera eft, tamen tot terroribus coercita/ub ortum Luciferi moefta di¬ fcedit . Ipie-vero etiam PatrocluSkoni quoquč,fedalitercomparatuscrat ante/arpedonem ocd- dens, qui exinflkto d Putrocfp y&inerQ,q.uantus,erat in puluere iacens,pulueremque ipfum cruen- tum moribundis manibus ftringens,ac lamentansinftarrugientis, & vtmagnanimus taurusvali- dufque 5 dum ab adorto armentum leone trucidatur/ub illiusdcntibusgcmit:fic Lyciorum rex fub Patrocli ferro gemebat. Ipfeautem etiam Lyciorum.rex uue Sarpedon leo antea vocatus eft,quem, nimirum Iupiter,ciim neque Hečtori caccriique Troianis fas vnquamfuilfet forespofta;,atquc re~ f pagula perruinpere, in hoftes tanquam leonem in boues excitaiiit. Vlyftesdenique leoni compa- ratur,qui in monte nutricus,fidcns viribus,minitan$ lpir.anfque, ac ocuiis ardentibus irtgreditur in boues,aut oucs inuafurus,fame fuadente, in domum frcqucntem irruit,& in pecudcs graftatur: Sic Vlyfles puellis fprmoiis quanquam nudus, iuftante nccelficateicongrcdidccreuit. Nonnunquam ipfos quoque occidunt paftores. Prudentius. Tune etiam innocuo vitulorum fangujne paffi* lamine in go edomitos richi laniare iuueneos O ccifo p afer e trače s didiccre le o ne s. Ludouicus Arioftus feribir catulos leoninos tauri afpeClu terreriprimum, fed cum cum moxkicna H. 14.15. morficusinuafcrit,ceufuppetiajallaturos,fimy.l.etiatn iiluminiUvdcre; C orne fe dentro a ben nnchiuft gabbia D' anticaleonefia vpit a m gut rra Tar 1’ h,mer ne jnacer il j, opol Thabbia. T al volta il toro indomito Ji ferra. ■ J leoncin, cheveggion perla fabbia C ome altero-, e muggsando animofo erra E veder (igraneorna non fon vji, Starino da par te timidi e eonfnfi . M a fe la fera m a dr e d p a el Jilancia JE ne 1 ’orecchia s’at tace a il er »del dente , _... ¥ oglio n ane\ (Ji infangutnar la guancta » , E ve rta on in foccorfo arditamente , C hi mor de al t astre il dojfo, e c hi la panda ■ C o si cont ra ilPagan fa cjuellagente > &C. |dem Arioftus ait Taurum aliquando cornibus leonem eflcrre,idquc fine Iarfione,fumpto vtroquC argumento cx Romanoium fpcdaculis, in quibus taurorum &leonum certamina edebantur. C osne tl le on , che tol to fu le c or na Dal bete pa H at o , (P che’l doler non fenta * H Si fdegno , (p ir a, p i »speto l’affret ta , Stimula e sfor\a d far la fua v e »de rt a. Eftparuarana (inquit Piinius) in arundinetis& herbismaxime viuens,inutaac finevoce,viridis, S us. fi forte liauriatu.r, ventres boum diftendens. Suis fimum bobus noxium efle,fupra quoquc anno- J» paralle - tauimus. V bi & de fimo gallinarum, & hirundinis de morfu muris aranei, ac de hirudine haufta. tiis. „ Contracquisnonbene conucnire cum taurisexhccPIutarchi locoapparet;Thefeus Neptunifi- Hippoljti „ lius luleepto filio PIippolytoex Amazone Hippolyta ei fuper induxit nouercam Phardram Minois 1 »ors. so filiam • qu^ priuignum de perire orfa,ad inccftum per nutriccm internunciam foJicitauit.lile rcii- 3, dtis Athcnis Treezencm fe contulit,ibique venando ineubuit. Impura autem ifta-,ciim fpe fua deci- 3, difkt, mendacibusdecafto priuignocxaratisliteris, vitam laqueofinijt.Thefeuslitcrisfidem ha- 3, bensaNeptunopctijt,vt Hippolytumperderct.Nam abeo iustriumvotorumhabebat.Neptunus 3, Hippolytoad oram mariseuirum agitanti taurum immifit,quoterritiequi Hippolytum contri- ucrunt. V er um marinum monftrum erat ifte taurus, vt Fabulam Ouidius difcrtiftimc retulit his 'Metam. 15. vembus: Tittheiam i.deremed. amtr. 2 . C oru us, Seuum. D e Quadrupeclibus Bifulcis. hib. I. lip pittheiam pr o fugo curru T,ranjena peteham lampue Corynthiaci c ar peham lit tor a ponti > C um mare furrexit, cumulufijite immanis apttarum 2 n montisjpeciem c ur u ari , dr crefcere vifus , Et dare mugitus , fummopuc cacurnine findi . C or n iger hinc taurus ruptis e xpe llit ur vndis , Pecloribttfjue tenu s molles crectus in auras 0 N ar ib tt s dr patulo p ar tem mar is euomit or e . C or da panent comitum: miki mens interrita manjit Euilijs contentafuis; c um collaferoces Adfreta conuertunt , crečlifjue auribus h or rent ddpadr upedes } monfiripue metu turbantur 3 dr altis Prad pit ant c ur rum fcepulis ,&c. Nos fupra monftrum hoc ex Seneca ddcripfimus. Alias idem Ouidius hoc monftrum, fimplici- * teruurum vocar: ter dat opes P kadra,parccs Neptune n e poti, N on faciet pauidts taurus auitus epu os . Inter aues inimieum habent boucs tauriue coruos.,qui aduolantcs feriunt & eorum oculos laccrat. Inuenio autem>quod maximčquoquemiror,fcuum ipfis inimieum efle^fed fuumnčproprium aut a borum qua? fimiliterfeuum hubetit pro adipc, needum didici. Aiunt tatnen fi lingua bubula co perimgatur, morituros citius qu:im comefturos s nifi prius aceco,^ falc abftergatur.Si nares tauri oleumrofa* °Ieorofaceo lllinantur, tenebris oftiflis,vertiginofum euadere Ahicanus teftatur. Sunt etiam ftir- c e um. P c s,quibusaliquid ineft,qucdbobusaducrlatur. Carneseorumcaprififus vt tenerasreddat, ^ Caprificus . ftuomodoei ftligatiferitatemdeponant tauri,fupra indomandiratione diftum eft. Qmbus ad- Lih. i. cap. tiv:cx h>iolčorkL:Bubuliscarnibuscoqucndolummicoliculicaprificommadditicofturamearam 14 P- a diuuant. Vt, ero aiinis grata eft ferula, ira ca?teris iumentisvenenum eiie Pijnms *ilcrit } item 5c Ferula . * a fernaribus inditum taurosiufljmmare. Nigro hclleboroveronecari,itaque id cauere,cuin can- Fafer. didovefcantui. Aliasetiainait: Chamaleontsnigrifuceusiuuencasnecatattginamodo,ejuaredgui- Ellcborustti ^ ' v \fdam vlophonon vocatur. Idem d e traxino feribens ait: foha iumentis mertfera, cateris iruminan- ger. innocua. Quod eft falfum. Theophraftus enim de taxo id dixit, nou de fraxmo. Decepit Fraxinus. hominem nominis vieinitas: TaxusGra?cč wAo?,fraxinus /bu\lct dicitur. Theophrafti de taxo tlinijerror. funt: (pa t (tTroOviszHV, tol Si fAtipiKct^ovTa. tsS n vrcLpc-iv, T axus, l c ^ : Aiunt veterina j fifoliacomederintjinorijiuminantia vero nihiJ pati. Fcrtnicc verohocad Lib.i.Hitt. y^pathiam. Galion herbaeftcubitalisfbliolisanguftis & per genieuia radi a tis (imulpluribus, c»io. oieflauo,conferfto,rnufcofo,odorato,abftinentco,vt inuemo,boucs: vt Sc vrticee iimili herba f ,' Aj ^ marrubij quodam generefoetido,quod in aruis&noualibusnafcitur,aliudquam ballote, ° n gioribus & in acutum exeuntibusfblijs, crenatis. Circa Scytharum & Medorum di dam Tina- Hordeu vit ^regionem,locumeflcaiunt^(vtlegimusapud Ariftotelem, velquifquisiileeft,authoremdo hub s no* 11 abilibus,) vigintifere ftadiorum fpatio,qui hordeum producit,quohominesquidem vefcun- xium. • r » ec lui vero & boucs, carteraqueanimaliaabftinent. Dc<£innagramine,inflamnetneboues,an cinna gr a - ^P'nguet potius, fupra aliquid d'ximus,vbi de cibo & potu. Gefncrus communem ledione apud me n . d°^ c oridem,vtapparet,fecutuSjforfan(inquit)aconitialiquafpccicseft.NamTheophraftusaco- deferibitherbam breuem, qua?nihilfuperuacui habeat,frumentofimilem/eminetantum_, Aconiti de - c ° n P ICG °. Quod ii ita eft,nihil impcdit,quin etiam gramini fimile, autquaedameiusfpccicsdi- Jcrigm . vftp' * vtobitermoneam) aconitinomen ad variasformifquediftercntes herbas vagum 1 . etUr > CU| n aliud cyclamiui, aliud platani,aliud feridis, aut iridis potius folijsaconitupi ab anti« eft S H )mmernorctur * ^ ,lex P u g n ibilisveneni vistabilrcaomnibusillis, vt video 5 communis u " *. H?c iUe,qu*in plantarum hiftoria.diligcnterexaminabimus. Idem teftatur 3 apud fuos pro- te e ?. Ile herbam noxiam,qua non ipli foliim boucs abftinentjled etiam graminccircumcirca nalce- r j 5 !Cct c °dem equi vefcantiir. Ruftici quidam (inquit) apud nos malum flore m, alij malum Hen- Malus flos « r ; C |* !a a ppcllant, vt atriplicis, (ali j lapathigenus faciuntj quoddam fylueftrc genus^bonum Hen- Malus H en . Caulis ei altuSj pedalis, folidus 8c liabftantia quadam humida mollique infarčlus. Flores ricus ' ' r ^ispiupurafcentcs, in fpicamcongefti, vt in tcfticulocanisfere 3 femina rotunda inftar mili j. . . uil ftringit. R idiccalbififnn i,nodisquibufdamexalpcrata,& veluti Iquammata ( vtfrxifraga z P^iia, cui foliafi.niiia folijs fraxini, Sc vt fanicula alba HeffomrnJ longiflima^ad quinquc vclfex u Jt os defcendente,quamuis raro integra effodiatunrecensplane frigida, & humida taftu perci- P ltUr * Vites vicinas cojrumpitj Sc frigore fuo lattlic* Qmimobrem diligenter a vinitoribus dFoftd in > . aquam 120 Vlyfsis Alcfrouandi cap 13. Mel Herd- deoticum. Lib.^.c. 2 1 . Lib . 18. cap. 17. Rib. 2 .C.% J. Orcbdnchc . Aconitum . Jtf/M herba. aquam reljcltur, ne m terra dcnuo comprehendere poffir. Plurimum circa emm grammlsabundat. £ Folijs c a ret. Vis enafcenti tanta,vt vel per pauimentum,li quod obfiftat, eiučtctur. Vere tantiim-. prodit. Flos Soliš impatiens, cralfus,aquofus, intra triduum vi Soliš marcefcit. Natales ci vinea: r collina?,& prata fy!uis prostima. Ant umno , vt audio, rurfus emmpit. Eadem,ni fkllor, Aegole- Aigolctm os t jj ros piinij fuerit,de qua ille, Herba e ji (inquit) ab enitio & iumenterum qmdcm ,fied pracipue ea- I'lihij . pr ar um , appsllata sgoletbros. H n'm s jlores concipiunt Hosriftm virus aquefo vere marcefcentes. Itafih Ltv. 2 x. tJJt nm omni y HS anni s fanti at ar hoc m dlam. Ex kis {hribu s dpes H e rade a in P orno mel venenaturn conficiunt . HatcPiinius: Necaliudquicquamdeeaproditumlegi. Mel Heracleoticum (vtfcribir Ruellius ) cx herba fieri cand ida commemorant ,qua? atgolethros vocetur:fimiliter etiam Herrao- Iaus Barbarus legit,tanquam ex Plinio.Quanquam autem illius noftrat fupcrficies ex albo palleat, radix albiflima lit, ex Plinio tamen de colorc eiusnihil cognoui: led alia Piinij herba alba v id etui', panico limilis, occupans aru a, pecori quoquc mortifera. Forlan & h are aconito Thcophrafti quod frumento limile facit,congener fuerit. Hieronymus Tragus intervitia frugum fextoloco delcri- bit herbam panico culmis nodifque, ac foliorum vaginis fimilcm,prorfu$ inutikrn & vitiolam, in¬ ter milium depanieum nafcentem. Et mox aliam fiipeiiori non dilftmiiem, led longe maiorcnm 1 ■ % cuius folia ab initio plane milium referant, longis Sc alperis ariftis urmatam, qua= lapparum inllar veftibusha?reant,in aruis milio & hordeo conlitis frequentem. Hanc ait vaidenoxiam cfk,& eui- tari a bubus. Harum altera procul dubio crit illa Plinij herba alba panico limilis. Hieronymus ip- 'fkaUrisat f c akeram phalaridem Diofcoridis cfle conijcit, quod ne lim prolixior in pnefentia non rthitabo: ter a Diofc . alteram miliariam Piinij, quam ille milium implicado enecarc fcribit,cum ex diiabus illis ab Hie- Miliarid. ronymo deferiptis neutra implicet. Forfitan autem illapofterior non ali.mi ob caulam bubus no- xia eft, quam quod interiora partium fuarum afperitatc la? d at. Herba? iam d ida:, quaro trgole- thron reor, perquam limilis orobanche eft, nifi radice diiferret, & caule magis purpuralcente; Ha* Premis Gefnerus. Aconito quoquenulluinpecus,nullum animal palcitur,& ft tructum & foliiiro-* nil noccrc pra’dicei!t,vim mortireram in radicecantiim haberi. Boues,oues,iumcnta omnia,imo omnem quadrupedem necat, impofita verendi farminei fcxus radice, folio quidem intra eundem-* diem,vtRuelliusferibit. Gefnerustraditfcfemmontibusobferuaflecirca ipl vacc rumftabula & tuguna paftorum magnatu ia?pe ca:rulei prgeipue aconiti c »piam,nam cimi a bubus(inquit)non attingatur, copiolilfimum proucnit,qucmadmodum, &aliaquardam herba mire frcquens,qua li- ^ militer boues abftinent,bonam Germanice vocant,cubitali aut altiore caule, ere) Ti J(df š H cT VTrtpovAii) <$>&i(jc4V uiyctc. er pa /Ssr^pse As"t pi TraVTsf u fr fatisliberum procreandit. Si pofejj 1 one s prasiinaturus quareret 3 merito boues, vt fr iugum , fr aru a fementis flore ntia pranunciari. Si quis de profeclione folicitus , diuinum caperet aujficium , innelos tam paratofquc qttadrupedum cunchrum manfuetif* jimos , fr lucrum promitti dc glebagcrminc. Si praham capefeiturus, vel lutronumfaclionem profe - qu ut ur us, vtdes nccne procefus fcifcitaretur, additamviBoriam forti prafagio contendcbantrfuip- T)pe cer uiccs hojlitim iugo fuhaclun frpradam de rapinis vhernmamfruBuojamque capturi. A d islam modam diuinationis cius aHu captiofo corrafer ant non paru as pecunias. Ha’c Apuleius. Paula- In MeJJeni - nias vero refcrt,quomodo apud Melfenios ad tumulum Ari (lomen is de luccefimve! feiici, vel in- cis. feliciprtedicercnt. Ceremoniteiiint huiufmodi. Ar*edeftinatum taurumadpilamnonprocula ,,Succcjfus lepulchro alligant. Iscumferox,& vinculorum fit mfolens 3 cuadere conatur: Qupd fi dum tu- 3J cuiufque multuatur & exilit, pila moucatur, jfecundum eft MefTenijsomen: linprorfus lmmota ea pila fte- >> indic at io. terit j calamitatem libi aliqtiamportendi interpretantur. Idem memoriteprodidit, quomodo Argiuidiuinationeextauroalupo confečloDanao regnum concdiere, ApudArgiucs cft(in- >■> quit ) longc omnium templorum nobililfimum Apollinis Lycij, inqno quod tellatc nodra ex- „ tatdei fignum, Attaliluit Athenienfis opus antiquidimume ligno Danaus dedicauit cum ip- 3) ia ade_>. Fuifse vero illis temporibus ligna omnia e ligno,<3^ in primisoua: Aegyptij fecif- 33 fent,credidenirL,. AcLyciumquidem Apollinemhuiufmodidecaiiradcdicauit Danaus:Cum , 3 Danaus 'Argo s vchifletjde regno cum Gclanore Sthenel^ filio contendit: ac cum eorum vterque ad popu- „ car ligna u lum mulca, & ca i»axijnc probabiiia <2c iuri confcntanca dixilTet 3 ucque omnino qme Gelanor afrd „ Apdhnem B* reoitt, i3 dediča rit. 122 Vlyfsis Aldrouandi fprrht m or s . Lib.j.c.%% V/tcca BU- ka immvla- tA. In Slutit, Rom. 4 . C er nor'd c or nua in Dia- n&tmplis. Innetd. 1*-. 1 . 6 . Beuis taput cjfofsu ijnid porierderit Par 4 nal. An- Luctilli vi¬ ti ort a ve in¬ dic at a . A ur e liani augetriam. lltuvbi c ur conditiu In Bveoncis. Ros Cadmi (iUX, rebat, minus a?qii& vkferentur, caufa ampiiata eft in craftinum. Poflero dieprima Iuce,in boum B gregem in pomoeriopalčentium lupus, impetum fccit, atcucis taururn gregis ducem adortus cit. Vifuai e d Argiius Gelanoricum tauro,cum eileDanuoapnliirnamconucnienti*rationem:qu6d fciiicet , vti lupus animal eft hornini mini me familiare: ftc propemodum ad id tcmporis nuila fuif- fet Danaus Argiuorum viiis confacrudine . Quareeum taumm lupus confecilfei> e renata Argiui Danao imperium adiudicarunt. Tum Danaus lupumab Apolline mifllun interpietatus,Lycij Apollinisa?dem dicauit. Argiui vero iifcnulacra poltmodum in foro fculpta habuerunt,quibus vi- fis Pvrrhus Epirotaram rex oraculi recordatus, quo figniticatum ipfi fuerat, tune nieriturum,cum tauri & lupi ceitamen vidiffet, fti amoperc commotus, Sc iuterfcdus eft. Seruio Tullo regnante,re ferente V al. Maxirno 3 cuidam patrifam ilias in agro Sabino, pr*cipu* ma gnitudinis & exurnc for¬ ma? vacea nata eft, quain oraculorum certiffimi authores in noc a di js im mortalibus editam refpo- derunt, vt fi quis earn Auentinenfi Diana? immdlaffet,eius patria totius terrarum orbis imperium-. obtineret. L*tusco domin .s, bouem cumfumrnafeftinatione Romamačtam,madandam in Auentino ante aram Dian* conftituit,facrificioSabinisregimen humani generis daturus. De qua rcantiftes templi certiorfadus,religi©ncm hofpici intulit, ne priusvidimam c*deret,quam proxi- J ma fb aqua abluiflct, eoque alueum Tpberis petente, vaccam ipfe immolauit, & vrbem noftrant- totciuitatum,tot gentiumdominam facrificijfurto reddidit. Sic Valerius. Plutarchus paulo clarius Iubam, Sc Varronem authorescitans. Cur reliouis (inauitd Dian* fanis Toliči ceruorum cornuaaffigere, el quod in Auentino eft, boum cornua affixerunc? Fcrtaffisvtmonimentum dlet antiqui cafus. Fuit quidam in Sabinis Antro Gora ti us. Is vaccam habebat magnitudine, Sc for¬ ma rdiquis prasftantem : monituičjue a vate quodam,qui in Auentino bouem hanc Diana immo- laftct,eifata fummam poteftatemdeferre,vrbem'queipiius, Italia? totius regno potituram Ro¬ mam fe contulit, bouis j bi madaiid* vr j tia . Ser uus autem regi Seruio dam id vaticinium,idque rex Corneliopontifici indicauit, Tum Cornelius Antrommandauit, vt ante facrihcium aqu.. Ti- beris profluente fe ablueret; lic enim legibušp/ aferiptum efk litaturo. ka hic letum ubijt: intfi* rim Seruius occafionem immoknda? va, c* in hc-nofem Diana? precepit,madat*quecornua teirt- pia affixit.Hoc & Iuba nartu c, & Varrp,nifi quod hic Autronis nomen nonhabet,deceptumq j n on a Cornelio facerdote Sabinum , fed a b aedituo refert. Retulit idem augurium quoque Plinius fe- cundus in voluminede virisilluftribus de Seruio rege Ioquens, fed paulo aliter. Hic(inquit) La- G tinorumpopulišperfuafit,vtiexemplocorumqui Diana? bphdfte a?demfcciiicnt,&ipti tedem-* Dian* in Auentino a?dihcarent. Qnp £xčto,bos cuidam Latino mil* magnitudinis nata cft.Re- fponfum fomnio datui n; eirn pdpulum fummam imperij habiturum, qui prius bouem illam im- molafiet. Latinus bouem in Aueminumegit,&caufa m lacei dot Romano expofuit. Illccalli- dus,dixitprius eum vino fiumine tn<«.nus abluere debete. Latinus dum ad Tybcrim ddcendit/a- cerdosbouem immolauit. ita imperiumciuibusftib- gioriam fačfo, conliIioque vendicauit. Le- ges ha?ceadem apud Sabellicum qtti ex hifce potiiHmum authori.bus hiftoriajn confarcinauit. E contrario cino blila?iiue Didonis comites vrbemcoudituriterram foderent,capite bouisinueti- to, cceptuin reiiquifle m equi hiitoria fufius diximus, propterca quod perpetuos fibi labores, feruitutem illinc flituram, quJes boum funt, inde omina rentur. Boum peftem quam Grabam-* voeabant, initium ^inqait G!yc J habuifle perhibent fiib Romani fenioris imperio. Curn enim proximeBoni cifternam Romanus condcret, in quafeab ardorc folis*ftiuo refrigeraret, dum-> fundatnenta iacerentlir, eftofsue 1 ferunt bouis marmorei c^put: quod ij ,qui lepererant, confra- dum, attritumque calcariam in fornacem coniecerint. Ex co tempore in lunic vique diem peftis armentaboum per vniuerfbs imperi; Romani fines infeftarejiunquam defijt. Ciini vero Lucul- luscontra Tigranem moueret, boutts Diana? Perfica? facra?,vt Plutarchus refert ineius vita, vi- doriam portenderunt. Earum enim vnatranfgrelšo Euphratem exercitu,profeda ad petram auandam qu*faerade*habebatur,conftitit in illa,demif]oquecapite, vt qu*refte detralmn- tur,prtebuit Lucullo femetipfahoftiam. In ea villa,in quapauperenatuseft Aurclianus Impe¬ rator, natum efle vitulum, annotauit Sabellicus, candore eximio, in latere purpureis maculis, de- pidam coronam habentem ,qui.imperium ci poitenderit. Hum vero legimus accepto oraculo> vt vaccam fecutus, vbi illa primum procumberet, illic vrbem conderet, ad Ates collesdeueniilea, IIiumquc, ibidem pofuiffe, quo,scolles cam obcaufam Lycophron jgvTrPavctJfcvc, quafi vaCej- urgosnuneupauit. Vulgatuseft etiam interThebanosTermo (inquštPaufanias,j Cadmutn De - phis in Phocidem venientem,ducem Itineris habuifle bouem,emptam illam de Pelagontis bibu - cis, in vtroquc latere inftgnem fučffe candida nota in lun* fpecicm iam plen*. Oporte >a autem Cadmum curn fccijs, & exeratu 3 ex oraculi refponfo ibi confifterc, quo-loco bos fefta pio- cubuiuet« De Quadmpedibus Bifulds. Lib. L 123 A čubuiffeC. Murn ipfum locum hodie quoquc oftendunt. Alias vero ait Mycaleflum vrbem appcl- Mycalejpts latam,quo d bos ea,qua; ad Thebas Cadmo, & eius focijs dux fuit^illic immugierit. Augurium il- vrbs. dud felicilTi me narrat Ouidius,dumcanit: * M e um, 3. Patriamque> iramque parentis V it At Agenorides 3 Phccbique oraculafupplex Confulit, & efuajit tellus habitanda requirit % Bos tibi Phcebus aitfolis occurret in aru is , Hac dne e carpe vias 3 dr qua requieuerit herba Mesni a fac etndas , Bceotiaque iti a vos ato. V ix bene C asi ali o Cadmus defcenderat avtro 3 Jncufioditam lente videt ire iuuencam . N »litimferuitijfignum ceruice gerentem j Subfequitar 3 prej[oque legit veliigiagrejfu , Authoremque vi a Phcebum taci turnus adorat , B lam vada Cephiti, Panopefque cm afer at ar na: Bosfietit , cr tollensfpcciofam c or »ib us alti s A d cedit mfrontem , mugitibus impulit a ur as : A tque it a rejpiciens comitcsfu a ter ga fequentes Procubuit , teneraquelatusfubmifit in herba. Cadmus agit grates } peregrinaque ofeulaterra Figit :&ignotes montes,a^rofque falutat. Quod modo ad Oracula attinetjlego apud Plutarchum, &ex eo apud Cadium pefte olim Lacedf- °tacula. mona vexanteredditum oraculum mali vim cefsaturam,li nobilem virginem quotannisimmelaf- Parali. feat. Cum autem obtemperarenfLacedtemoniij ,ac forte mačfcanda duceretur fuoornatu Helc- tninorib. na, deuoluans aquila gladium abreptum,& ad armenta, qua; Sxzo\ia. vocant,delatum fuperiuue- inacncapro camdemilit.Quo prodigio yra.rd^'oz7ii'/a.v,idcfl^vivgitiuvn immolationem delijlse,qucd Ariftode- vir gg ne im~ mus (inquit) author tradk. Idem obuenifseRoma:in Valeria Lupcrca Anftidesprodidit. Paufa- molata. nias vero refertPhilippo regi ambiguum oraculi refponfum mortem portendifse, quia non femel In Arcadi - ( Cperiurusefiet. Philippum quidem (inquit)facilelibiquiuisperfuadeat,rerumgeli:arummagni- c is. tudinc omnes Macedonum reges , qui ante fuerunt ,quique ipfum fecuti funt, fuperafle: nemo ta- Philippi men, qui reda lit in rebus exjftimandisfententia,ei boni imperatoris laudem tribuerit, nempo mors vtpral quifemper iufiurandumcontempferit,foedcrumreligionemnunquamfančlamhabucrit,vnufque dicia. omnium in minimis fidem duxerit: poenas tamen non vtique feras deo, cuius heferat maieftatem, dedič, nequeenim natu grandior annorumquadragintafex, Delphicioraculi vocem vita; cxitu comprobauit. Confulenti de Perfico bello redditum fuerat refponfum« E v nihil durius accidere potuiffe Cicero tradit. E contrario teta credebantur exta,ciim caput iecinorisduplex,vel geminum repericbatur. Nam interdum capita-» extcrum geminatainuehta Piinius teftiseft. Id qucd Marcello imraolante eueniffe,Valerius Ma- ximus , & Piinius memorte pfodideruntiLiuiUs vero audum vifum fuifle in capite fcribit: quod Sc Plutarchus in Marcelli vita refert. La?tum etiam fi vifcera trepidabant/pirabantque:Qua de cau- fa Arnobius adiierfUs Gentiks lib. 7. gaudium fiiifle fcribit, vidijfe ex refiduo victimarum ca far um Jpiritu exultantia adhuc cor da >tremebundafque fr palpitdntes in vifceribus venas t Hille , * Virgilius, Pecudumque rectajis P e ciorib us inhiansj, ttepidamia con/ulit extd • Sencca Oedipo: pr epta v im s exta pectoribus tremunt , Spirantque vena>corque adhticpallidum falit. At Ule fibrds trači at , dcfala infpicit, Et adhuc calentes vife er utri venas not at * Erepta autem dixit, quia ideo rapiebantur exta, vt ipirantia adhuc & palpitantia confuli poffent. Virgilius: T um rite facratas In f dramam iugulant pečudes fr vifcera viuis Pripiunt. ‘ j, Sed vtad cor, & iecur reuertamur, non habebatur tantum modoinfcclixaufpicium,cum fino® capite iecur milen lebaturdc d edamci deforet cor. Paulus,ait, peftifera aufpicia diccbant clTe,cum cor m exns, aut caput in fecore ncn fuk ; Prius oftentum portentumque Ctefari facridcanti, quo die ca:fuseft,accidjfi r e,ciui de eius vita feripfere, omnesatteftantur.Sed & Pertinaci quo die a mili- tibus interemptus cit,cor in hokia non repertum Iulius Capitolinus in eius vita author eft. Pofte- nens vero portenti exempla no pauca in vetei um monumentis extant: Nam & eodem Cefare im- molante,iecur fine capite inuentum Cicero narrat.Quin etiam cum Marcellus fummo ftudio nite- retur,vt Poenorumexercitumjautprofterneret J autItaiiapelleretdolemniquefacrif}ciovoluntates deorum exploraret ,qua? pnma hoftia ante foculum decidit, eius iecur fine capite inuentum Vale- iius Maximus, Liuius& Piinius literisprodiderunt. Quod & Plutarchus more Romano *«£ ibs-aTo? appellat,ficuti & Appian us, de Ca? far is ftcrificio,quodiein curiaca?fuseft,agens. Sirnih cafu Confulum alteriprimamhoftiamimmolanricaput iecinori defiiille Liuius:& Ojktilium te* crificantein, in iecinore caput noti inuenifle: alterum quoq; confulem,qudd caput iecinori defuii- fct,tribushoilijs minime perlitafie rnemorat.Sic & Iulius Obfeques C a to n e,Po fi h u m o, H e rcn n 1 o Cofil immolantibuscaput iecinorisinuentum non fuifie, Apollinique Decem viris immolantibus caput iecinoris dcfuifie refert. Idem Lupum fpretis religionibus,ciim in extis caput non inuenil- fet, man us infeliciter cum hoftibus conferuiffc, amiffoq; exercitu in pradio occubuifle feriptum rc- liquit. Arrianus Pyrhagoram antequam Alexander cbirct,hoftiam immolalfe & fine capite iecur inuentum,idemque illi contigiffe pro Epheftione, & Perdicca facrificanti, qui omnes ftatim pol inortui funt. Piinius etiam,cum C. Matius V tiča immolaret, caput iecoris non inuentum: DefujP fequoque Calcndis Ianuarijsconfulatum ineunte Caio Principe, quo anno interfeduseft: fimni- terque C.laudio fucceffori eius quo menfe interemptus eft,memorte prodidit. Nec difpari euentu Ptrtinacern,chm trifte prodigium prima hoftia a fe immolata procurare vellet,in alia,caputexto- rum non deprehendiffe Iulius Capitolinus fcribit. Sed & caput extorum cafum,triftisoftentilo c0 habitum, prcterquam in follicitudine ac metu (tune enim peremifle c ura s y Piinius fuperiore lo c0 traditj vnde Ouidius j Magnofpue in si are tumultus E ibra moneti cxfumque caput reperitur in extis. F j branim autem etiam maxima habebatur ratio-m uas minaces ideo Maro dixit * - n trift* De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 125 A • T rij.1ib u s aut netišfbra app ar er e minaces . Ouidiusquantumeistribueretur indicansait: Metan* 16* Protinus ereptas viuenti c or por e fibras 1 njficiunt 3 rnentemque de um fr ut ant ur in illis . / Et m d Us: F Ura quoque agra not as veri monitttfque deovum PerdideratjnBes penetrant ad vifcera mor bi. & Tibulius libram 3 deorum confciam vocat: Mil. i.El 1, Viden" v t felicibus extis Signifcatptacidos nune i afbra de os ? Scruins fibras interpretatur iccoris extremitares: quem fccutus Ifidorus: Fibragd&funtiecms ex- Fibraquid. tr emitates ficut extrema par te sfoliorum in vitibus 3 fiue quaf lingua eminentes . E> Uta autem fibra, Lib. 1 1 -c. 1 » quod apnd Gentiles in faens ad Phaebi ar asferebantur ab arioLis , quibus oblatiš, atquefuccenfis acci- perent rejponfa . Notandum vero cor non femper in extorum parte habitum ex Piinio dilci, qui L. C or quando E Pofthumio Albino facrovum rege poft centelimam vicelimam tertiam 01ympiadem 5 cum rex in/pici coc — Pyrrhus ex Italia difceffiflcc, primdm arufpices cor in extisconfpexilTe tradit. Triltium extorum_, ptum . Egna omnia Scueca, acque Lucanus infeliciflimum deferipturi aulpicium expreflerunt, quorum_, Lib . 11 .cap. vafus 3 vel ideo nobis minime funt prtetereundi. SicigiturManto Tireiiam vatem affatur apud 37. Senecam: G e ni tor quid hoc e st ? non leui motu vt folent 3 Agitata trepidant exta 3 fed totas m anus PJuatiunt, nouufjue profilit veniš cruor: Cor marcet a gr um penit us , ac mer funt Ut e S J Liuentque vena 3 magna par s fbns abesi „ Etfelle ni gr o tabidurn fpumat iecur , At femper omenvnico impcriograue : En capita paribus bina conftrgunt toris Sedvtrumque cafumtenuis abfcondit caput ** Membrana,latebram rebus occultis negans . tl o stile valido r obore infurgit latus , Septemque venas tendit, bas omnes retro Prohibensreuerti limes obliqttus fecat . M ut at us er do e st , fede m bil propria iacet , Sed ačta retro cunčta: non anima capax Sed parte dextra pulmo ftnguineus iacet: M o n laua cordis regio: non molit ambitu - Omenta pingues vifcerum obtendunt fmus Lucanutn vero Arunte arufpice immolante, extaquc perferutaturo i Nec cruor emieuit folitus ,fed vulnere largo Eiffufum rutilo dir um pr o fanguine virus . P alluit-,attonuit faerisferalibus Aruns ^ Atque tram Super um raptis quaftuit in extis» T er r uit ipfe color vatem , nam pallida tet ris V ifcera tincia not is ,geltdoque infečta cruor e Plurimus afperfo variabatfanguine liuor, C er nit tale iecur madidum, venafque mi n ant e s tl o stili de parte videt, pulmonis anbeli Libra latet , paruufjue fecat vit alta limes ' Cor iacet , dr ftniern perhiantes vifcera rimaš Emittunt, prodamque fuas omenta latebras. £>uodquc nefts nullis impune 3 app ar uit extis 3 Ecce videt capiti fbrarum inerefcere molem Alterius capitis par s agra (Jr marcida pendet: P ar s micat, dr c deri venas mouet improba pulfu . tlisvbi concepit magnorum fatatnalorum E x dam at, vixfasfuperi , quacunque mouet is . Proden me populiš „• neejue enim tihifummelitaup In Oedipo. Lib. I. 3 Jupiter 125 VlyCsis Aldrouandi Jupiter hoc facrum 3 csf que inpeBore tauri ® Inferni venere dei: non fundatimemus, S e d venient mat or a met h : D tj vi[afecundent E t [brisfit nuli d [de s ,fed condtior ar tis E inxe rit isla T a ge s,[ e xafic omina T bufctts 1 nuoluens,multaque tcgens arnbagc canebat. Exta rcafque cscitare viderctur, in quo fenfu Statius : Taurus tur •Tum ferus ant s iclum fjumis dclubra cmerit dt bas cxcitas. L aurusjjr obli ant um medij s e caetibus e uit T urbidus, 'mfanoferiens alt/tria cornu . T niffugiuntfamuli>& regem folatur arufbeu. Ipfc injlaterari facrum m/tle for tis agipue r Imperat (jrmagnos fičlo premi t or e timores. Infaufhimitcm fiadarasiam immolandus pertradus, mugiret plurimum: Silius id oftcndit inter T/turus ad prodigia^ua’ Flaminio cladcm pramunciabant. dras N ec rane o t duru s cejjkuitfiebile ad dr 4 s * Lib.l. Immugire fono , pre(J"amcjue ad colU bi potnem Inče rta ceruice ferens alt/tri a licjuit. Huc pertinet iliud Virgilij , quo clamorem Laomedontis cum taurorum immolandorum, fugicn- ® tiumtjue mugitibus comparat. C Um or e s Jimulhorrendos adfidera tollit , dihale s mugitus,fugit cum faucius ar as T /turu s , & incertam e.vcujjit ceruice fecurim. Fugientem ipfam hoc modo hoftiain ,qua?quealtariadetrcdaret,vbicunque narcifcerentur, ma- Heflia fu- &ari oportcbat,ne piaculum fieret, vt annotauit Alexanderab Aiexadro,& antc cum Seruius: vai- gies cur ma- dequceratprodigiofum, ficaptaa*grcretrahebatur ad aras,vtconftatexhilce Ammiani Marcclli čiaretur. verois: Abunde ratuspofl hxc profferitatesfimiles aduentare,complures košlias Martiparabat Vito~ Lib.^-.c.S. rt >& ex tauris puleherrimis decemad hoc produciis no n dum ari s admoti volan tat c fuanoucm procu - Lib.l 4. lucre triftiff\mi:decimus vero dijfraclis vinculis lapfus agre reducius eft, (jr muči at us , orni no fa:ftgna monftrauit. Si enim primis hoftijs non litabant, autfiprimiim negligentia, ant cafu aliquo non rc de initum aut curatum facrum foret,illas denuo augeri & fepius ad expianda nuni ina permitte- Fatur,donec riteperlitatum animaduerterent, vt idem Alexandcr fcribit,&ex Tuiiio conftat,Sue- tonk^Seruiojalijftjue. Adrianu-s Turnebusantiquorum rituum peritilfirnus piaculare quoquc fa- Lih.6. c. 21. crificium fuilfe feribit, fi hoftiam in aliam partem corporis, quam oporteret,dccidiftet: Caterum H o slu ca - van« huic atque ridicul* Hetrufcorumfab his enim dimanafle fitis notuna eftMifciplin*,maximc fus. ju* adextifpicium pertinet, fidemnullamhabet Chriftianus,& ne ipfi quoque Gentiles omnes Lib.-i.de Di nabuere,ac M.Tulliusprefertim,cuius fuper hacre fententiam,etfi prolixiusindicatam adfcribcrc, uinat. P^ter noftrum inftitutum cfife non iudico. Vtordiar ( inquit ) ab arufpicina,quam ego reip.caufa, Arufticina c °mmunifquereligioniscolendam cenfco: fedfoli fumusdicetverum exquircrc fineinuidia, mihi vamtas. pJadertimdcplerfi^uedubitanti: Inlpiciamus,fiplacet,cxtaprimum: perfuaderiigiturcuiquam poteft ea,qu* fignificari dicutur extis,cognita efte ab arufpicibus obferuatione diuturna? At quam ^Uturna fuit ifta ?aut quam longinquo tempore obferuari potuit: aut quo modo eft collatum in- tci ipfos,qu*parsinimici,qua? pars familiariscfiet?quod fiflum,periculum ; quod,commodum ali- F ipr um% ^uod oftenderet ? An h*c inter fearufpiccs Hetrufci, Elij,Aegyptij, P oe n i c o n t u le r u n t ? a t i d, p r * - ter quam quod fieri non potuit, ne fingi quidcm poteft. Aiios enim alio mr. ■ videmus exta inter- P re tarfnec cfie vnam omnium difciplinam. Et certč,fi eft in extis aliqua vis,qua: declaretfiitura, j) necc ftc eft^eam aut cum rerum natura efte coniunčlam, aut coformari quodammodo numini deo- • Atqui diuinatio cum rerum natura tanta, tamque pr*clara in omnes partes ^ motufquedif* u a 'quid habere poteft communc ? non dicam gallinaceum tel (funt enim,qui vel argu ti Huna hec Felgallina~ ^xtaclfedicant,) led tauri opimi iccur,autcor,autpulmo, quid habetnaturale, quod declararo ceum. P° u,quid futurum fit^Dcmocritustamen non infcitenugatur } vt phyficu?:quo generc nihilarro- Democriti gantius: Quod eft ante pedes,nemo fpečiat: c*li ferutantur plagas. Verum is tamen habitu exto- de extisfcn- v? m&co! ore dcclarari ccnfct,h*cduntaxat 1 pabuli genus,& earum rerum quas terra procrcet, vel tentia. g Cltatc m 3 vel tenuitatem:falubritatcm ctiam,autpeftiletiam extis fignificari putat. O mortalem v jatum:cui certc fcio ludum nunquam defuifte. Hunccine hominem tantisdeledatum elfe nugis, h : ?? nv ^5 r ct } tum futurum id verifimile,fi omnium pecudum cxta codem tempore ineundem alGh Um k colorcrnc ! tlc conuerterent? Sed fi eademhora ali*pecudisnitidum,atqueplenum eft, ^norridum 3 & exile: quid eft, quod declarari polfit habitu extorum & colore i an hoc eiufdem terr 1 Cl ‘ ;5<: iuale Phercydeum iliud, quod eft a te didum? qui cum aquam vidiftet ex puteo haufta, q u " m ° tUm dixit futufum:parum 3 credo,imprudenter,qudd cum fadus eftet motus,dicere audet, T erremotus tUr . U ' s eftecerit.Etiamne futurum efte aqua? iugis colorcprsfentiunt i Muka iftiufmodi dicun- fignum. in c ^°fis:fed credere omnia vide ne non fit nccefle. Verum fint fane ifta Democritca vera: qua- do I \ '■ J \furiumie~ cufcula , P n le ?i um O aridum . Luna motu qu<£ guber- nentur . L rodi71 a. O Brs ločit tl! s. Lib.j.c.zč. 128 Vlyfsis Aldrouandi do eanosextis exquifiuimus,aut quando aliquid huiufmodi ab arufpice infpedis exti$ audiiii- ® m us? ab aqua autab igni pericula moncnc: tum ha?reditates,tum damnadenunciantjfiffum fami- liare aut vitaU- tradant: caputiccin0ri5.ex.0nmi partediligentilfime confiderant:fi vero id non eft inucntum,nihil putant accidcre potnike triftiusdiarc obferuari certe non potuerunt,vt fupra docui, Sunt igiciir artisinuenta,non vemftatis,fi eft ars vila reruniincognita 114111. Cum rerum autem na¬ tura quam cognationem habcnt ? qu« vt vno confenlu mnda lir & continens,quod video phyficis placuiiTe jeifque maxime,qui omrie quod effet,vnum efic dixerunt: quid habere munduspoteft cu thciauri inuentione coniundu m ?Si enim exds mihi peoinia? amplificatio ofteuditur, idque fit na- turaiprimum exta funt coni mita m mulo , deinde meum lucrum natura rerum continetur. Nonrte pudet phyiicos hax dicere ? vt enim iam fit aliqua in natura rerum cognaoio, quam eile coneedo: muka en im Stoici coliigunt, nam & mufculorum iecufcula bruma dicuntur augeri, & pulegium-* aridum florefcereipfo brutnaJi clie,& inflatas rampi veficulas & Temina malorum que in his medijs incluia fint, in contrariaspartes fe veitere: iam ncruos in fidibus alijs pulfis refonarc alios:oftreifq; &conchilijsomnibuscontingere,vtcum luna crefcant paritet, pariterquedecrefcant, arboreiquc, vthyemaii tempore,cumlunafimulfenelčentes,quiatum exficcat«fint,tempeftiueca?diputetur: S* quid de fretis,aut marinis aritibus plura dicam? quorum acceffus ac reccftus luna: motu gubcrnan- tur. 5 excentalie£t eiufmodi proferri,vt diftantium rerumcognationaturalis appareat. Demus hoc, nihil enim huicdifputationi aduerfatur. Num etiam,fi fiffum cuiufdam modi fuerit in ieco- re, lucrum oftend it ur? qua ex cogitatione natura:,& quafi concentu atque confenlu ,quam uuu.zrd- Geizv Graci appellant, conuenire potek aut filfum iecoris cum lucello meo, aut meusquafticulus cum c«lo,terra,rerumque natura?concedamhocipfum,fi vis.-erii magnam caufeiaduram fcccro» li vilam elfe conuenientiam natura cum extis concdfero: fed tamen eo concclfo, qui euenit,vt is , qui impetrare velit, conucnientem hoftiam rebus fuisimmolct? Hoc erat quod ego rcbar non pof- fe uiflolui. At quam feftiue difloluitur. Pudet me, non tui quidem cuius etiam memoriam ad~ miror: led Chryfippi, Antipatri,Polidonij qui idem iltuc quidem dicunr,quod eft d:dum a te, ad hoftiam dcligendam, ducem efie vim quandam fcntientem atq; diuinam, qua toto coufufa mun¬ do lit. Iliud vero multoetiammelius,quod &a tevfurpatumeft,&diciturabillisiciimimmolare quilpiam velit, tum lieri extorum mutationem,vt aut abfit aliquid, aut fuperfit:deorum enim nu- mini parere omnia. Harc mihi iam crede,ne anicula quidem exiftimant. An cenfeseundem vitu-, G lum fi alius delegerit, fin^capite iecur inuenturum ? fin alius,cum capite? hac decelfio capitis, aut accelfio, fubitone ficri poteft, vt fe exta ad immolantis fortunam accommodcnt ? Non perfpicitis aleam quandam inefte hoftijs deligcndis, prafertim cum res ipla doceat? cinn enim triftilfima cx- ta fine capite fuerunt,quibus nihil videtur eftedirius:proxima hoftia litatur krpe puleherrime. V bi igitur illa mina fuperiorum extorum?aut qu£ tam fubita fada eft deorum tanta placatio?Si aifers, in tauri opimi extis, immolante Cafare cor non fuiffe: id quia non pomerit accidcre, vt fine corde vidima illa viuerct, iudicandum elfe tum interifte cor,cinn immolaretur,qui fit vt altcrum intellP gas, fine corde non potuiffe bouem viuerejalterum non videas, cor fubito non pomike nelcio qu a auolare ? ego enim polfum vel nefeire qua vis fit cordis ad viuendum:vel fnfpicari contadum au- quo morbo bouis exile & exiguum & victu cor,& dilfimile cordis fuifte. Tu vero quid habes,qu a- re putes, fi cor paulle ante fuerit in tauro opimo, fubito id in ipfa immolatione interilfc? An quod afpexerit veftitu purpnreo excordem Cafarem, ipfe corde priuatus eft ? Vrbem philbfophiajinih 1 črede,proditis,dum caftella c^efenditis. Nam dum arufpicinam veram elfe vultis,phy fiologiam to- ram peruertitis. Caput eft in iečore,cor in extis:iam abfcedet,fimul ac molam & vinum inlperle’- ris. Dcus id eripiet,vis aliqua conficiet, aut cxedet. Non ergo omnium interitus atque obitus na¬ tura conficiet,& erit aliquid,quod aut cx nihilo oriatur,aut in nihilum cito occidat.Quishoc phf' ficus dixit vnquam?arufpices dicunt, his igitur,quam phyficis potius credendum exiftimasc'Qyj^ cumpluribusdijsimmolatur,qui tandem euenit,vtlitetur alijs,alijs non litetur?qua autem incon- ftantia deorum eft, vtprimis minentur extis, bene promittant fccundis? aut tanta inter eos dirion- fio, fivpe etiam inter proximos, vt Apollinis exta bona fint, Dian« non bona? quid eft,tam perfp 1 ' cuum,quam,cum fortuito liofti« adducantur,talia cuique exta elTe,qualis cuique obtigerithoft 13 ; At enim id ipfum habet aliquid dimni, qua> cuique hoftia obtingat, tanquam in fortibus, clU ciucatur. Hac & plura Ciccro. Quibus nune prodigia adiungamiis,quar & ipfa infaufta habebau- trn: ita nune voco ,fi vel humana voce bos eftet locutus , vel inonllmofus erat natus, vel quid cg 1 ' let, quod natura? eius contrarium elfet. Plinius teftatur frequens elfe in proaigijs bouemlocutun^* °i UO mmciato Senatum lubdiohaberifolitum. Alcxanderab Alcxandro,ideoid fadum ait,q ll ° lub dio haberelenatum, & patrum concilium genus expiationis elfe putarent. Locutus eft a uVC ’ ul bos humana voce anno quadragefimo fcxto ante Saluatorem noftrum natum poft mortem CffD* ris? 1. De Quac!mpedibus Bifulcis. Lib. I. 129 A ris, P. Dolabellafafcestenente. Liuius ait Cn.Domitio,& L.Quintio ColT.bouem locutum in fta?c vcrba: Gane tihi Roma: quod maxime terrebat Cof. Cn. Domitium. Bouun eum cura feruari aii- que arulpiccs iuftifte. In Sicilia quoque bouem locutum, alium in Latio, Hannibalis bello pen- dcnte,& QA : abio Maximo,& M.Marcello Colf.idem Liuius recolit,&cxeo D.Auguftinus. Inter carrera autem porten ta, qua? CaAaris mortemportendere, bos in fuburbanoquodam Roma ad arantem locitrus eft, fruftra-fe vrgeri, nori enim frumenta,fed homines breui defuturos,vt annota- uit Eufebiu$,& Appianus quoque bouem eo tempore humano fermonc vfum fiiifle tradidit lulius Obfequensrefertboucm in Sicilialocutuin,cap. 34.&cap.38.iterutn Priuerni,&cap.q 1. rurlusin agro Romano,&itcrumcap. 53.1ocutum&^dicentem, Romatibicaue-. &cap.66.in Campano agros& 74. Frufinonan cap. 9 5. irerum Romar,&iterum in Amiterno cap.8 6.& Roma cap. 103 .& 113. Trithemius.in Hirfaugienfi Chronicorecitat,bouemquendam fuumpaftorem ter humana voce allocurum monuiftequt Hierolblymam breui a Chriftianis capiendam iri. Aiunt item bo¬ uem locutum in templo Hierofolymitano eodem die,quoipfa vrbsaRomanis deftrudtaeft. Fla- uius Iofephus vero & Zonaras inter carrera prodigia & pradagia,qiuc H i e ro ioly m a? ex cidi u 1 n prar- B ceficmnt,teftantur, azymorum die fefto,cum ad hoftiam bos duceretur, agnum in mediofanipe- £ erifle: ad quod forte alluht Iuuenalis: Scilicet hotreres maioraque rhonfira putares , Si muliet vitulum, velfi bos ederet agnum ? Helifaro autem Propheta in Ga Igalis edito,bos aurea in Selom Ifraelitarum;cIamorc maximo vo- ciferata eft,vt Epiphanius in virisprophetarum refert,exeidium fuu,diaboIum praruidifte inquies. Tempore Ioan. Tzetzar vulgo ferebaturoraculi inftar, vtipfe narrat,hoc dičium ,/Sove / 3 o»&onem capite bouis ajjeucrant. Perinthi fertur fuilfe vacca,cui excremeutum extenuatum per veficam_, tranfmittebatur, ed quod anus foramine peruius non eftet. Euagrius in hiftoria Eccclefiaftica_, multa prodigia, calamitates Romanorum Niiibin Perfiar vrbem obfidentium portendentia vila el- feaflerit, inter cartera tamen in ipfo belli initio vitulum recens editum, vifum eft'e,qui duo capita_> Dhabcretexvnaceruiceexcrefcentia. Fulgofusquoqueteftaturprodigijlocohaberi debete,quod vitulus biceps in Sabinis natus memoraretur Caiixto III. Pont. Satune vitulus biceps natus, anno antenatum Chriftum 124. eiusiconhatceft Vuihe.inTurgauia?oppidovitulus fimiliter biceps procreatus eft anno a Virginis partu 143 3. & eiufdem oppid i portis per dies plures,lpcčtaculi gra- tia affixus eft. Eodem anno in Turgauia farne laboratum eft maximc,& aded quidem,vt efuscar- niumciuibusa facerdotibus contralegespontificiaslit diebusieiunijconceftus. Similisetiarii na¬ tus in Sabinis menfe Februario 1456. C.racouire vero alius 1499»quo anno Tartari Poloniam va- ftarunt. (Eodem quoque anno in Alfatia non procula Tabernis vifum caputtauri,toruisoculis, inter cuiuscornua ftella infolit^ magnitudinisemieuit. Ortum eft bellum Maximiliani cum Hel- uetijs ,quod copiose Heluetiorum chronicisdefcribitur. Huiuscapifs, 5 ^ quorundam aliorum monftrorum ex Lycoftheneadicci: ficuti iftiusbicipitisanno D. Natiuitatis 1 2 o.) Alium vitulum bicipitem MediolaninatumCardanushisverbisdefcribit. Habebat capita perfečfa duo,vnum quod habuit liiam linguam, ac dentes, nares, oculos, aures, fed iundacapita erant in occipitio, quorum vnum mafeuli rotund um,alterum feinin* oblongum,lpeciem diuerfi fexus prafterebant. Animai vitula erat exenteratum, ac ex matre cxcifum;occifi quod diutius partum tiaheret,quam , , vt fer- Lib.^.de ci- tntate Da, cap. 3 1. Libide t ep. Lib. 3. de beli. Iud. c. I 2. Saty. i. C bil. g. cap. 277. Lib. 7. dec. J Puer caput bouis habes. a. de zen. c. 1 3 - Lib.geminatio- ne confirmari, & quod fecundd fpicce vifa? efient, eo inditium d c frugibus cerrar pcrhiberi,ac deum C rem acceleraturum. Pulcherrime quoque Ouidius narrat hac elegia 3 quam ob elegantiam hic ad- Amor.j. < J'dimus J feperquietem vidilfecandididimamiuuencam, huicquecomitcm taurum, ecquedor- Eleg. Et petijt herhx fertilioris opem. Jjic age ,noclurnaquicunque es imaginis augur 3 Si quid hahent • veri , vifa quid ifta valent ? Sic ego: noti ur n e (ic dixit imaginis attgur Expcndcns ati im o Jingu la dicla fuo , . Slucm tu mohilibus folij svit,ir e vole bas 3 ; Sed male vitabas, asi us umori s er at. Vdccd puella tuacsi : aptus color ille puelUcJl} ‘ j T u vir j (jr in vacca compare taurus e ras , Teci or a quod r osir o cornix fodtekat acuto } Ingemum domina lena mouehit anus . fluod c unči at a diu taurum fua vacca reliju it A I rigidus in viduo de sl itn er e toro. Eiuor cr aduerfo macula fuh pectore ni gr a P cilus adulterij labe carerc negant Dixerat in ter preš: geli do mi bi fa/tguis Ab or e Fugi ti & ant e oculos nox [let it alta me os. . Suidas notauitbotiesin fomnis mortuos vifbsfamem portendere,citatque hos fenarios ; Bc agSiapeiv eigiiaiirv otrpct^iv tptpei N žx,poi fioig bos inpraftpio, ciiinexautoratum hominemj&donaturo i>i»i rudejouo- <}ue & tranquilliori vita? reftitutum lignificare voluerint, quiaIcilicct moriš cit boues ablaboribus a a pretepe fiftere,atque illis pabulum fumminiftrare:quaniquam funt,qui prouči biuin ad mollio- fis vita: fignificatum detorqueant,& ingenium a laborc prociiue ad libidmem cx hoc intclligi con- tendant. Eft vbi bos coronatum pacis hieroglyphicum eft.Scribit enim Ammianus Marcellinus: ^ni Anathan nunimentum , quod fluentis Euphratis circumluitur, contra Iulianum & Romanos delendebant,cum Romaniste dedidiftent,pre fe bouem coronatum agetes,quod dl (inquit)apud c °s luleepta: pacis inditium, defccndere fuppliciter. lam vero Aegyptij cum admirabilem quun- d-m in tauro,contmcntiam animaduertififent facerdotes,hominem temperantia praeditum(inquit Pierius) ab humanarum quippe rerum affedu non aliemun,cteteiiim modeftia: feru intilfimum, li- gnihcare li vellent, taurum natura: admodum robuftu:, ac vali d a: faciebant,quod cum animal hoc in hbidinem vfquc adeo concitatum, & furens,non farpius quam bis die infcend it, a conceptu vero D jpfius vaccae modeftus caftufque nihii vlterius tentet, fponteque diuortio q u cfi fačlo fccubat,ac vt !n Epiro maxime videre eft , trium plerumque meniium fpatio non apparet, Sc vt Ariftotelcs ait, f vt hoc cft,vt Gaza? vertendum erat.abarmentatur, hoc eft,vt fuo loco didum eft,feorfum a vaccarum confortio, gre ge, conuictuque pafeitur. Iidem Niliaci faerorum cuftodes, cum homi- *) cni a priori petulantia libi modeftius confulentem fignificare vellent, 116 fimplici forma taurum, Ed caprifico caput,colla, annofq; redimitum pro huiulmodi virtutis hieroglyphico prepone ban t. Csprifico enim ea, vt oftenfum eft,vis eft,yt lafciuientium taurorum,& quantumuis ferccientiutn naturam vfque adeo compclcat corumcollo circundata, vtimmobilespropemodumeos aeddat. Aha porro pičtura? Ipecie, hominem ca modeftia preditum, vt facile eum qucas a perperam facftis a uertere, indicarc fi vellent, taurum genu dexteroilligatum pingebant: hunc enim fi dextero alli- § au eris genu manfuetum Sc vincula confequentem inuenies, vt in domatione diximus. Ipfe au- * Cm bos perfepiftus,manfaetudinishieroglyphicum fignum eft: mirum enim eft,quain mafuetis ,t: nioribus, vt tuo loco oftendimus; Quam diuerfum autem illud eft,quod manfuetudinem ex bo- ^pičtofigniucv. ntes, ferocitatem itidem Sc furibundam pttulantiam per taurum indicabant, vbi ^ui fafciculmn c ornibus adailigafient. V nde in prouerbium quoquc addufta res cit, vt cum ca- uendum Ex lahori- buscjuies. Lib.l 4 . Pacis fym- bolum . r l ctnptrati¬ ti*. Petulantia frenum. Ponoru obfe quium. Manfuetu- do . 142 Vlyfsis Aldrouandi uendum a quopiam fignificarc velimus,illutn dicimus foenum in cornu gerere.AngelusPolitlanus B in pratfatione in Suetonium, antiquos paltofes feristauris fafciculos illiufmodi aliigaffe cornibus alfe rit, vt infinuarent ' 3 nulla alia abre nimiam illam ferociam,quam ab faturitate prouenifc. Ae- P ro les m.is, gyptij lacerdotes, vbi niafculam prolcth myltice defcribcrc vellcnt, taurum ab infcenfione in dcx- A n Kamna . tram fc partem demittentem figutaba nt: n vero fannineum boem m exprimcre voIuilfent,eundem-. in kr uam auertentem fc pingebant. Compertum liquidem c (Te taurum a conceptu difcedentem, lidefiexeritmdextram,maremelfe geiiiturn :liabktuaabfcefferit,’foemineum cilc fcetum alias 'Judita s. oltenfum elr. Pcr auriculam vero tauri pičlam } ijdern Aegyptij &auditum, &obfequij ieduiita- (j ’ v ,jequtam. teni pingunt, quia tram s, vt d iximus, pne atteris quadrupcdibus quam maximc audim viget, & audito aiongeprurientisiu.uencat mugitu promptiifmie illilatisfačturus accurrat. S Y M B O L A. Renati re- fed Latine Lemma citat, GR A D AT IM. Idcm Claudius Paradinus aliud pingit fymboIum cum le m m a to Tcrror&tr TERROR ET ERROR . idqueexpfdIkcapitebouis,quodinverticefiammasedentem falčicu- ror. lu,geftat,alludes nimirum ad akutu Hannibališ, qui vt fuo mox loco dicetur,terrore Rcmanis hoc modo inculfo č periculo eque manibus eorum le eripuit.Expfelfit vero Camcrarius hoc idcm fym- bolumpaulo figniHcantius. Itaenim boucsaccenlisonukosfafcibuspingitvtex fylua quadam prorumpere videantur. Bosornatps paratufque ad facrificium, adkaus altari,in qno accenfus eft ignis, retrd vero bouem aratrum,cum verbis: IN VTRVMCEPARATVS. Virurn lign;ftot(in- qnic Hieronyt\ius Rufcellus in infigni Honofrij Panuinij, ad omnes labores fufčipiendospro vtili¬ ta te rcip. proque religione liopus lucrit, mortem nonrcculaturum. Camcrarius,qui hoc quoque G fvmbolum pinxit, eumque author Rufcellum citat, cx antiquo nummo (inquit) lulij C£fcfaris,ifl-» cuius altera parte bos ad facrificia deftinatus,ftans ante aram exprimitur, cum infcriptionc 10 Vi OPT. MAX. SACRVM. hoc fy mbolum videtur habuilfe originem. Hie vero aučior illius addi- dit aratrum, ciim hoc animal potilfimum ad opera ruftica cx'pedienda, aptum natum clTe nemini lit dubium. Conuenit in illos qui non folum pietate, acreligione, ac omni laudabili dočtrina cu- piunt cxcellere atque ali js priti re (quod per facrificium cum bouc peračtum okenditur J fed etiatn alijspluribuslaboribus, fecuti bos arans, indefelfo frudio homiuibus vfoi elfe atquc inferuire liti- dent. Adfcripfit autem in primis hoclymbolum libi (vt Hieronymus Rufcellus refert) Onophrius Bonfinius Vcronenlisordinis Augultiani Coenobita,vir admodum laboriofus’, vt muka tam E era quam profana feripta ab ipfo compolita tekantur, inrer quic pradarum quoque illud opusdelčri- ptionis totius Italia?,ad imitationem Paufania?,Strabonis, & aliorum confecit ,quod nuper cx Ita¬ ko in linguam Latinam conuerfum quoque extat& a pluribus legitur. Ham Camcrarius addito hocemblemate. J' erre iti gum, iugulumpue d ar c , ejl bos aptus v t rimane H Sic pia turbafacit, grafa de o referens. Idcm Camcrarius aliud depingit lymboIum cum lemmate, MVTATVS IN ILLO, in quotau- rumcapriflco caput, collumquc atquc armos redimitum cxprimit, (icone,vt apparct,ex hicrogly- phicis Picrij Valeriani,acccpta,) hoc addito verfu, C or »iger vt blandusfit amictusfrondc: at inertem Frugi vix facias , m bene preftus c at. V t enim,mquit,caprificus tauromm colio circumdata,eos compefcit lic franum petulantia cit (x~ pc aduerfa fortuna hominibusrebus fecundis nimis fefe elfercntibus, vel alijs vitijs impune indul- gcntibus,& idem quoque pneltat dočtrina fanioris inftitutio, & ad-virtutem ac honeftatem alkie- fačtio, quibusanimi hominum effrcncs ad modeltiam & manfuetudinem reducuntur, quodpr®" clarč Horatius fubiecit his verlibus: Nemo adeoferus eft , vt non mit efcer e pojfit , Si modo c uit ur a patientem accsmmodet aurem . , qui cbrius coro- M ut at us ab Uh. Vttulantia frcnum. lih. I. c pid. De Ouadrupedibiis Bifiilc«. Lit. I. 143 & coronatus forteingrelTus fchohm Xenccratis, cum philofophus hlc acriterde induftria cflct in J11- suriam inucdus,coegitpoenitcntia dudum oratione fua Polemonem,vt depofita prione mala vita philofophhT ferio operam daret,qui etiam eidemXenocrati poftea fucceflor fuit datus. Aitautem poeta de iplb: . ' < Pot us vt Ule , _ i D icit ur ex collo fttrtim carpfijfc c or on as, 1 POslpuam e Rt impranfi corveptus voce magiftri. Cim vero boues ferociores & ma gis generofi hoc habeant proprinm vt in pafcuis St pratis locum cjuempiam peculiarem occupent,nec alios facile-admittant, idem Camerarius bouem robuflunm /imiliterin pafeuis teti s folurn pafcencem delineauitj cum lemmate: NEMINEM ADM 1 TTO. adiecitquc hocdiftichon: Solu s opima te not bos pafcua,prata tuctur , T u quoque fic dotesfolus babe to tttas: Vfumque hoc fymbolo ait, regem Polonia? Stephanum Batorium magnanimum, Sc pradentenC Št e phani 4 admodaiTijnec non lireratum principem,fatis quidem appofite,ciim palčuis iimul ac bobus ifta re- Bato> ij rel ' gio abundet,non obfcure innuentem, le adregni illiuspoiTeffionem magnis laboribus, & periculis gi s fgmbt • acquifitam J nullum facile lociiun elTe admiflurum cum fecundum Thyeflem apud Senecam, Non luni . c mat rignem cluos . Et alibi apud eundem : Nec regnafociumferre>nec todafciant. Idemque Lu- canus ahirmat: ^ Nullapdcs repnifocijs,omnifq«e pote rt as Impatiens confortis crit . • Illuftrilš. itemprincipem Masimilianum Sfortiam ducem Mediolan. eodem.fymbolo deledatum cfle,cuminfcriptione: MELIGRA QVAERO: Volentetn iighificareforiitan arama s ait. Bos fiue taurus comupetapta dclineatus,vt impetu in arborem fado eam proffernere enitatur ,cu verbis: IRASCI TENTAT,aut CORNV ACVIT. iuuenemindicat (mquitScipioBargedius' Senenfis) qui ad gloriam militarem afpirans, fe in ar m is excrcet. Emblema Alciati inlcriptum 5 - djipH ideftj pisline (jr abftmc. w Et toleranda homini tri slu foruma ferendo cjl Et nimium felix f.ipe timenda fuit . • S m Rine (Epidietusdicebat) jr absliriCj opor tet Muha pati, ilhcitis abfjuc tenere mamiš. Sicducisimperiumvinclus fcrt.poplite taurus- -i Jndexiro fic fe contmet dgratudis * - PICT V R je : VLCANVS vt omnibus numeris abfolutidijmum fabricaret Achillisclypcmn,ra- /. rijseum quoque illuftrauit imaginibus, interquasarmentumqiioqueboum,vt v * Homerus ait,ex auro & ftantio fecit,impetu quoduis meminit his verbis,vt citat Athen^us: Amicg Cot- tina? imago,ob cuius apparitionem domicilium quoddam nune etiam colli maxi- mepropinquum nuncupatur,vbi Dionyfij templum confpicitur,quze cum pluribus eorum quš funt in ciuitate,eft cognita. ER autem ipfius depofitum fupra tereum qucndam bouent Chalci^c*Minerua;imago. Salamonante forestemplifuiad abluendasingredicntium manuJ iauacrum aheneum fecit,quod duodecim boues fuftinebant,qui quidem per diuerfas partes atten- debantjfed in vno locoper pofteriora colligebantur, de quorum myftico lenfu fuo loco. Fuit vero in Pyrene *nea bos referente eodem Athenaro, tam affabre fada, vt taurus viuam arbitratus,eatn iniret. In fano Apollinis in 01ympia dedicato, nudum dei fuiffe fignum Paufaniasfčribit, 1 * bus tantum calccatis,quofum altero bouis caluce infiftit. Arbitratur autem Paufanias hoc figmen- to refpexiffe hdorem,quod Apollo,vt ex eodem recitauimus,bobus deledaretur. Apud Eleos re¬ ferente eodem bina: fuerunt ex tere boues,quarum alteram Corcyra;i, alteram Eretrienfes dedica- runt. VtraqueEretrienfis Philefijopus. Quamobrem vero Corcyra?i bouem in Oiympia vnam> vnam ita Delphisdedicarint,ciim ad Phocenhum resperuenerit hiftoria,exponemus. Atennn quod de 01ympica eorum boue me audire memini, id nempe eft: Paruulum puerum cum fub boue fedens pronus/ublatum temere caput tam vehementer ceri impegiffe,vt cx eo vulnere non na multis poft diebus e vita exccfterit. Elcci bouem cctdis ream extra Altin cxportare in animo habe- bant;fed Apollinis Delphici oraculo moniti funt,vt bouem co ritu expiarent,quo folent Grčeči in~» confulta; cardisfbudem eluere.' De alio eorundem Corcyrceonim dono,quod Dclpbis dedicatut, aliasidem Paufanias feribit in hcec verba. Sacram ingreftis aream taurus ex etre p ra? oculis cn> Theopropi Aeginetcc opus, Corcyrceorum donum. Proditum memoriareft Corcyra?aIiqu all “ 0 alijs De Quadrupedibus- Bi&lcis. Lit. I. 145 ■fe.lijsfoobus reličtis,taurume pafhircdcunrcm,contra pclagusnmgitiisedklilfe:cumqueper totum „ diem iI!ic conf}itiIfet,bubulcum ati m are ddeendilIe:conlpexifie vero inHnitum propethUnnorum „ mimcrimijqucd ciun indicaffet Corcyr® Js^iMi (quod thunncscapere,operam lufcrant)icilciratum ,, 1 )clphos mifere. Ex Apollinis vero rdponlo taurum Neptuno madant,confedoque mox faero pi- „ kes capiunt. Donum e dccima orada in 01ympiam & Delphos mittunt. Tradit rurfus ibidexn_> „ Caryltios ex Eubcea & ipfos bouem aneum Apoilini Ihtuifle de Ferliča vidoria. Boaes quidem_ Caryjiioru ideo dcdicaiTc(& Plataenfes) quod barbari s e Grada expullis & alias lortunas incolumes habue- bos aneus. rintj & libero folo terram ararepotucrinr. Apud AtticosThefei conlpiciebaturpugna contra eum qui cit Minois taurus appellatus, liue d’n q 11 ir idem Paufanias) is homo, fine monltrum(quod iam tarna obtinuit) fuerir. Eli & taurus ibi Areopagitarum donum . Apud Argiuos faille quoqueait Ion ge oinnium tempiorum nobiliflimum Apollinis Licij, in quo Bitonis fucrit ftatua,vir humeris Bitonis Ji a* taurutnportans. Vcrfibusenim Lvceam teftatutnreliquiffe,cum pompa Nemeorum Ioui ab Ar- tua . giuis rraducerctur, Bi tonem eo fuilfe corporisrobore, vt liiblatum taurum portaret. Quomodo ; autem DanausArgiuorum imperio potitus litcum lupus taurum. confecilfct, in augurijsdičtum B elt. Pierius ait hanc pugnam in Argiuoi um foro ex ®re fabrefadam fuiflc, qucd & nos memini- musjvbi de Pyrrhi merte. Huius tamen limulacri Paufanias non meminit. Dc aheno bouis capite amiquiflimi operiš icitc & ven ulic la do, quod apud Petnim Melinum Kom® vidit,ex eodem Pie- rio diximus paulo ante in hierog!yphicis. Zetus & Amphion ac Dirce & taurus,vinculumquc ex eodem lapide, Pamphili Praxitelis difeipuli opus celebrat Plinius. In Aegina inges erat bos eneus, Lih. 3 5,c. j. quetn feruare prouerbio dicebantur exuiatum eo milli, vt in prouerbijs dicetur: v bi & de hoc bos in etui tat e , quod in \ulgiiccum ceHit. Lylias-eniin bouis ®ream imaginem in arce collocaucrat At-henis,cumin agrisboum vlusfit. Eliertur &aliudadagiumdclapideoboue : Athos celatlatera Bos Ufi*, Lemnia bouis . Tradunt etenim ca in infula bouisfuilfe fimulaerum ingenscandido fadum lapide: deus . id vero ab Atbo Thracif monte quamuis longe dilfito interuallo,tamen ob fummam cellitudinem obfčurare vmbra fua: cuius rei meminit Plutarchusinoperede faciein orbeLun® hisverbis: In Lemno neutrum noTtrum fuifie , licjuido noui: tamen ambo peruulgatum hoc iambieum Jape audiui- mus: Athosadumbrat terga Lemnia bouis. Inciditenim, vtconfentaneum eft, montisvmbr® bu- Mhos aned cula?a?nea?,per marc in longum porreda haud paucioribus ra cc.ftadijs.Obumbrandi altitudinem bouem adii - C elfe in caufa, quod multipliciterexcedentiaquantitatemcorporum interuallo vmbram faciant. brat. Atabyrim vero rnontem Sicili®citat exTim®oPindari Scholiaftes^addčsineoboues®n®asfui£ Atabyris fe qui mugirent, quoties inique ibi quicquam fierent. Hoc annotauit Gyraldus, vt citat Abraha- rnens. nius Ortelius in fuo thefauro geographico. Atqui Io.Tzetzcs, Rhodius (inquit) eft mons nomine Syntag. 2. Atabyrius,ereasolim habens boues,qu® mugitumemittebant,cum immineret Rhodopericulum: deorum . Citat vero etiam Pindarum & Callimachum.Myroncm tefte Plinio ®nea maximenobilitauit bu- Myronis bu cukjcclebratisverfibuslaudata,quando aliena(inquit)plcrique ingenio magisquam fuo comme- cula • dantur: Alt autem cdebarimumfiiilTe ftatuariumElcuthrisnatum&Ageladisdifcipulum, Sy- Lib.^ 4.8. racufanum, atquc Aeginetico ®re vfum elfe. In quam buculam in Anthologio Gr®corum epi gr a- Lib. ^-feft* matum difticha funt elegiaca vnum & triginta diuerforum poctarum,tetrafticha quatuor:Sexafti- 7. chon Iambieum vnum. In eandem apud Aufonium epigrammata vndecim lcgimus,qu® partim propterelegantiamjpartimquod rniram artificis artQ.indičenthic adfcriba: Primum itaqjtaleefts BucuU fum calo genitoris fačta Myronis Aerea: ne c'fiatiam me putOjfiedgenitam, k Ste me taurus initfic proxima bucula mugit , Sic vitulus fitiens vbera noji ra pet it, M ir ar is cjiiod fiallo gregem? 'pr egi s tpfie magister* Interpafcentes mc numerarcfiolet. Alterum . Bucttla lofptituri Vbera puidpulfias frigentia matris ahena O njitule: & fin c c urn luči is ab are pet is ? Hune qttoque prajiaremji m c pr o p ar te parajfet Exteriore Myron , interiore deus . F ertio Dardalum alloquitur, qui Palipha® taurum fabricauit ligncum,vt fuo loco dicetur • Hadale cur vana confumis m ar te laborem ? Me potius clai/fie fubijce Pajiphaa IHecebras vera Ji vis dar e Dadalevacca: V tua tibi Jpecies vacca Myronis er it . i)uartum fecundo congruit, Erraslh attendens hac ili a nojira iuucnca , . N Wa» Lih. I. tpifi. 24. I M enačbi vi tul# s. Lib.$q.c.%. Lih. 6. Bos aurtus. Minutius c ur boue au , teodonattts. I bal ari di s tyranni los ant us . Vljlšis Aldrduandi iP a' r\ • (\ r j J r\t rv 1 n : 14(5 .1' -d < ‘ Non nidntts artipcislacdedit itberibus. . ' • B t In quinto bucula bubulcum hortatur, ne propiusaccedcns,ipiam exagit Lape grebeš procul lune ,ne > cihafo bubulce^ Myronts - Aes./velutij}iranS c um bdbusexagites. • Sefcttimeiufdcmeftcumprimolenlus. ; 1 - Me vitulus cernens imrnun-iet: irruet in me T aurus amans:• paftot c um pr e ge mittet agens s. Septimo redditur ratio, cur vocalis cfle noluerit harc bucula AereamugitumpoteratdarevaccaMyronis : S e d tirnet artipcis de ter er e in ge ni um : Tingere namfimilem viua > cjuam viuere plus e sl, Nec funt fačla dei mira,fed artificts. Oftenditur vero odauo nihil prater vitam dedfe» Aereahos Heteram , maclata eft vacca Mi ntrua , Sed de a pr oftr atam transi ulit bu c ammam. I L t modofum duplen p ar s ar e a ,par s animata Hac m anus ar tip c is diciturjlla de a . Nonum rurfus cum tertio conuenit : JJuid me taureparašpecie deceptus> mire ? N on Pum e go Minoa macbina P aftpha.t Decimi,& vndecimi verliis iambici liint,& eiufdem pene fenfus. Nec dum caduco Sole iam pub veftere, Ageret inuencas cum domum pastor ftuas; Suam relinpuens , me mtnabat , vtpiam. Vndecimum. V nam iuuencam paftor por te amper at, Numerumpue iupus reddere , Me depuippe conpuerebatur • pgjui Pipa noluipem cateras. G Meminithuius eiufdem area bucula? Symmachus in Epiftolaadeundem Aufonium his verbls: Licet alte nas (pečiar e virtutes: nam Pr Phidia Olpmpium Ieuem pr Myronts bucularn hommum part magna mir at a eft . Meminit & Propcrtius: At pite aram circitmfleterant armenta Myronis Pluatuor artipcis inuidapgna , boue s . Menachmusvitulumfecit,vtPliniusteftatur, quigenupremcbatur,replicata ceruice. Romee ir .u foro boario bos crat aneus ex are Aeginetico, licet conftet as non gignere,vt inquit idem Plinius: fedea infula temperatura officinarumitanobilitataeft,vtbos aneusinde fa&us in toro boario ’fuerit,qui(vtidemtradit)Aeginetidarisexemplarfuit. Mentio huius bouis eft apud Ouidium in Faftis: Pontibus (dr magno iuncla eft celeberrima C ir c o Ar e a p u a poji to de boue nomen babet. De aureo vero boue apud Liuiumlegimus hac: L. Minutius deceinuir prafedus annonacrca- tus,quodMeliumob diftributum plebi lrumentum,regnum aftedare indicaftet,moxque ipfo H a magiftro equitum intertedo/rumentum Melianum inmodios aftimatum plebidiuidilfet,au¬ reo boue cxtra portam trigelimam donatus eft a Senatu, < 5 ^ didatore. Peruetus (inquit Sabelli- cus) eft tarna & opinio ab omnibus receptamullum tyrannidem crudclius Phalaride cxercuifto, quippe qui exquifitiftimis non contentus fupplicijs aneo vfus eft tauro, quo mileri mortales incluli mugitus adere viderentur,ciim medio cruciatu ingemikerent. In quo illud minus crudeliter fccit, quod tam monftruofa machina artificemomnium primum inuento affecit fupplicio. De eodem Paulus Orolius it.a kri bit: Ea tempeftate Phalaris Siculus Agrigcntinus arrepta tyranni depopu- labatur, qui crudelis mente commentiscrudelior,omnianetarie in innocentesagens, inueriit ali- quandoqueih iuftepuniret iniuftus. Nam Pcrillusquidamarisopitexaftedans tyranni amici- tiam,aptum munuserudelitati illiusratus,taurum aneum tecit, cui fabre ianuam elatere compo- luit,quaadcontrudcndosdamnatosrcccptuitbret: vtconclulisidem lubiedisignibus torreren- tur, lonum vocis extortx capacitas concaui a 5 ris augeret, pulkique terali competens imagini emit- teret, netarioquelpedaculo; mugitus pccudis, non homims videretur (ne icilicetli humana vox ederetur, tyrannum ad mjfencoidiam concitarct ,) led Phalaris fadum amplexus authorein exe- cratus, ( De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. A cratuSj&^vltionem materia?pra:buit J & crudelitati. Namipfnm opificemfua niuit. Deicribit & Ouidius idem inucntum 3 inucntiquc poenam his verfibus: Sauior es tri ni Bufiride,fxuior illo gjafalfum lento torruitigne bouem. Slmque bouem Siculo fer tur donajje tj/ranno » lit diclis artes c anali a (jeju as , Munere in hoc rexeJl vju s > je dtmagine maior Nec, jo la e(l operiš jorma pr oban da mei. Ajpicis 4 ter go Ut us hoc adapartile tauri ? H ac tibi, cjucrn perdes , conijciendus er it. Pi%tinus inclufum lent is carbonibus vre , M ugict 9 Jr veri vox er it illa bouis. Pr o quibus inuentis, vt m/tnus munere penjes Da precor ingenio pramia digna meo . Ž Dixerat. At Phalaris, pasna mirande repertor 1 pfe tu um prajens i/nbue, dixit, opus. Nec mora monJlratis cr ude lit er ignibus vjlut Exhibuit geminos or egementefonos . Iiiquit> <3^. alias ide m poeta: Et Phalaris tauro viole riti rnembra Perilli inuentionepu. Lib. TriJl.il. T.ib. I. de Ar te. T orruit,infelix imbuit author opus . Ju sl us vterpuefuit ; neque enim lex iujlior Jpuam neeis artifices arte penre jua. Meminit ciufdcm fimulachri j fi ita vocari poteft ameus ifle bos tam crudeli hominum neci defti« •atuSjbiiius: Cuius celata gerebat Taurumparma trucem pasna monumcnta vetujlst Ule v bi tor r ere t juhic cl is corpora flarnmis Mutabatgemitus mugitibus 3 arclaque ver as C Credere er at[labulis armenta ejjundere v očes : Haud irnpune q uidem: nam dira conditor artis j p je fuo moriens tmmugitflebile tauro. Claudianus degantiflime quoque oftendit, iuftum dTe, vt quilibet crudclioris inuenti ipfe poenas ^ £ kut: vllaejl, Jdgtam bcrie (inquit) dijjojitum terris ? vt dignus tnipui fruclus conjilij primis authoribus in JI e t. Sic multosfluuio v ate s arente per annos H oj} it e tjui cafo monuit plač ar e tonantem Jnuentas primum Bujiridis imbuit ar as , Et cecidit faui cjuo dixerat hoJlia facri . Sic opifex tauri tormentorumque repe rt or £jui funeftanouofabricaueratara dolori, Primus inexpertum Siculo cogente tjrannt b) Sen/it opus,docuitque fuum rnugtrc iuuencum . Rečic itaque Piinius inquit: Penil um nemo lau datfauior era P hal ar ide tpranno •, qui taurum fccit , Lib. 3^, mugitus hominis po Hicit us igne fubdito , Jr primus e um expertus crudatum iujlior e fauitio. In hoc a c ap. 1 o« thnulacns de um hominumpue deuocauerat humanijjimam artem. ide one vt conditor e s eius elabora¬ ti er au er ant 3 vt ex e a tormenta ficrent ? Itaque v na de cauja feruantur opera eius, vt cjttijjuis illa vi - de at, oderit manus. Ipfe vero Phalaris apud Lucianum,qui duo de eo volumina confcripfit 3 de hoc tauro lic loquitur. EratquidamPerilausnoftratisgentis homo 3 egregius quidem & ingeniofus artifcx: carterum natura malus & improbus. lile tota via ciim a fententia mea aberraflet,putauit fe mihi rem admodum gratam fačturum, fi nouum quoddam fupplicij genusexcogitaffet 5 quafi prg omnibus rebus pra:cipuam in lumendisfupplicijs voluptatem cupientiflimecaperem. lam vero boue fabricato 3 ad me vcnit,ferens illum,afpečiu fane pulcherrimum 3 atq; accuratiftime ad veri bo¬ uis irmginemexprdTum:Tantumilli motus,& mugitus deerant^ud minus viuusc/feputaret. Vi-, foautcm ilio,ftarim cxclamabfi:Dignum munusPythio mittendusefthictaurus Apoilini. Por¬ to Perilatisafliftens.Quid fi,inquit 5 fapicntiam,qucin illo eft,perdifčereSjac vfum,cuiprebedo for- N a matus Lib-9-c.i. T aurus zi¬ ne us Arun- tij Pater cu¬ li. Mjrcerini boshgnea. Lih. 12 . V ar. hi si.c. 10 . II c c atom • boon. Synt. tur.p. 3 . lib.$6.c. Homerus tupluatus. 148 Vlyfsis Aldrouandi matus eft ? Et iam dido, taurum per dorfurn aperit: fi quem, inquit, crudatibus torquere voluc- I ris,conicdo illo in machinam, ac dorfo iterum inclufo,hafce tibias naribus bouis admotas accom- moda: aciiiequidem inclufiis plorabit J vodferabiturq; inulitatis ac ineffabilibus detentus dolori- busjcaterum vociferatio per tibias cantumrtibi abfoluet ftridulum, & lugubre quoddam modula- bitur: quin etiam infiiper mugitus debittriftiiiimos: ita vt ille inter modulandu tormentis crucie- tur:tu vero iinguiari voluptate afticiaris. Porro ego his auditiscrudelem machinam extreme auer- fatus fum, & immanem iJlam inftrumenti indolem prorfus refpui * conuenienlque, & debitum iili fupplicium impofui. Et age, inquam, 6 Perilae, ne vana videatur clle tua promiffio,ipfe nobis tu taurum in grcfius, veram artis tua? induftriam comprobato,ac vociferantes imitare^vt certo cogno- fcam,num ea qu£ iadas carmina per tibias cantata exaudiantur. Perilaus nihil cundatis his dičtis prompteobtempcrat.Ego autem poftquam ingreffus efEconclufo tauro, ignem iuft fuccendert/ • Recipe,dixi,debitum arti tuv tam admiranda? prarmium, vt magifter mufices, iplepriusomnium canas. At ille enimuerd iuftiflima paftiis eft,fua iphus excellenti fruens induftria. Porro autem ego viucntem, & adhuc femiuiuum fpirantem iufli eximcre.,ne h immoreretur, necefua opus contami- natum impiaretdllum inhumatum per fcopulos praecipitari imperaui. Taurum vero piaculis mun- F datum,deo dedicandum legaui,omnemq; de iiio hiftoriam iulfi aferibere, dedicantis mei nomen, Perilaum artificem illius, immanem fententiam, meam in puniendis maleficis £equitatem J conue- niens fupplicium, primos artiftcis concentus & modulationes;pneterea primam mulices cxperien- tiarrt.Htec itaq; Lucianus.Baptifta Campofulgofus fimillimi plane tauri fabricam Aruntio Pater- culo tribuit. Aruntij Paterculi fabri(inquit)ferum atq; immane fuit ingcnium.Aeneum enim tau¬ rum tanta conflauit arte,vtdamnati,qui in eo includerentur,adhibito igne, ciim prte dolore geme- rent,taurino$ mugitus edereviderentur. Ciim autem Cenforino Acgefto tyranno inSicilia dono dediflet,iufte,vtisprimusinuentifuipericulum faceret,a Cenforino coadus eft:quemadmodude perlimili tauro,fabrum ad experimentum fimile Phalaris tyrannus coegit. Laudabilius muko fuit opus Mycerini Aegyptiorumregisopus,etfi ligneum.Hic enim referente Herodotovimi vellet fi- liam, cuius morte lupra modum dolebat,exccllentiori aliquo genere fepelire, quam ca?teri,feciffc ligneam bouem dicitur, quam cum inauralfet,in ea filiamfepelifle defundam. Neque humi bos ha?c condita eft', fed ad meam vfque memoriam in propatulo fuit in vrbe Sai apud regiam in con- claui quodam exornato pofita. Cui fingulis diebus omnifarij odores inferuntur,nodibus aute per- <5 petuo lucerna aftat. Sunt qui de hac boue referunt,Mycerinum amore filite fux captum vim ei in- tuliflc, deinde lllam cum pne moerore fe fulpendiflet,patrem in hac boue fepelifte: fed hoc nugato- rium putat Herodotus. Bos ipfa ciim oster um corpusoperta eft, tum vero ceruicem & caput craf- lo admodum aurojcuius inter media cornua circulus annexus eft,Soli aflimilatur. Neque ftans cft bos 3 fed in genua cubans, magnitudine quan ta eft grandis vacca viua. Effertur autem e condaui quotannis,& poftquam Aegyptij verberarunt deum quendam, quem in tali negocio no puto mihi nominandum , tune & bouem in lucern proferunt. Aiunt etiam eam orafte patrem Mycerinum, vt defunda quotannis femel Solem intueretur. NVMISMATA. EGINENSES, vtrefert Aclianus, primiim inter vniuerfosGrarcosnumifma per- culTerunt:quainreplerilquealijsfcriptoribusaduerfatur. Plutarchus inprimis, ^ primunummum Athcnis bouis figura Thefeuminftituilfeteftatur, vel ob Mara* thonium taurunij vel ob memoriam ducis Minois, vel quod ad agriculturam ciues prouocare vellet. A quo nummo, & nomen heatomboeon } quod cft centum bo- um, 6c decaboeon, quodeft dccem boumfadum Pet. GregoriusTholofanus non dubitare fc pro- fitetur,atqueitaexplicariaitfententiam Homeri,vbiagit depermutatione armorum Diomedis & Glauci,cuius etiam (inquit) meminerunt Iuftinianus, & Iulius Paulus: E*! '0' aSri FAa ivkco KporiSrc . Hecatom - bo?on . Decaboeon. Bos in lin- gka. Lib. defa- cnf.c. Lib. 5?. Po!!ux cor- ruptus . De Ogadrupedibiis Bilulcis. Lib. L A antea ooferaaffe;etfi de emendatione loči illius in pandečtis cogitauerint (inquit) Alciatus, Ioan. aptifta Pms, Budirus, Angelus Politianus fecuti etiam Plinium.,qui hoc pOratquoquc verum_. 0c etJam doceri ait ex alio loco eiufdcm poeta?, vbi iic facit filium Priami Achilli loquentem: Ka» (x t7ripa,/^,ideit,mnnifma:adaptatur enim ba?c paroemia in K hetores, qm pecunias accipiebant, ne accufarent aliquem, fed iilerent. Lucianus: rb/ari alssdvai rw 7roAiv j, tfPtdf o Trapa riig ASnvcis-fioav ScoSiva , ideft, a Minerua emit,ne vrbs caperetur^duodecim bohns. Iu- busPollux etiam feribit,olimapud Athenienfes nurnifmatisgenusaičulptura vulgo bouem di- ^tum. Vulgo autem dici, nouiiTe & hoc Homerum,dicentem Hecatomba?a ennea boeon:atque in legibus Dracoms licere inuenire decaboeon.Et in fpečtaculo apud Delios,h cui munus dattdu etat, prarconem pronunciare iolitum,tot boues illi donandos eire:bouem a ute valuifie duabus drachmis Atticis:vnde fuiffe; qui crederent hoc numiima Dehorum fuiiTc proprium, non Athcnienfium.Ha- ^enus ex Tolofano.Notandum aute apud Podučena pro saaro/a/So/ corrupte legi **aTo,«/ 2 » 3 quod non aduertens Cadius Rhodoginus,noucm bou hecatomhen exponit,ignorans iocu hunc eiTe Ho*- rner i de arrnorum Glauci & Diomedispermutatione. Homeri Scholiaftes ičribitpriicos in aitera parte numifmatis bouem, in aitera facie regiam infculpliffe. Gefncrus coni jcit eius preti j hunc mi- mut n fuiffe,quo tum temporis boues iinguli veniebant:ideoq; non a?reum neqj argenteumffed au- teuin fuiffe colligit,ciufq; ientcntic teftimonium citat Etymologi, qui aureos quofdam uumos bo- u es appellatos reiert in Hccatombcdn cuius quoq; vocis mentione,htec etiam ičribit, ,8 o tov alij po- deris nomen,ali j pretium bouis interpretantur,alij didrachmum numum boue iniignitum, ah j pe- dem. Elinc nimirum formata compofita t %&re,u (Satov , ivvictfiotov, & reliqua huius terminationis. v- lamcum Polluxferibat,didrachmum eum fuiffe Athenis,ideft,duasdrachmasappendiffe (quan- h u am de vtro metallo fentiat, non exprefferit, magifque de argento(inquit) quam auro fentire vi- dcatur,quod tamenbouispretiominitneconuenit)exipfodeponderefaltem,ex Etymologoau- tem & re ipj a J c metalloconftare ait. Nam quoddidrachmusnummusnonargenteus foliim, fed etlar n aureus fuerit, cum alij, tum Robertus Cenalis Epifcopus Abrincenfis vir in hoc argumento e5i ercitatiffimus,pluribusveterumteftimonijsapprobant.Vaietauternf'inquit Robertus^drachma ^ Un felcunciam argentifooc eft drachmasduodecim argenteas, qute Gallico numifmate a^ftiman- * lunt libris Turonicisduabus & folidis totidem.Nunc autem vrgente auri inopia,vcl horninum, eu tetnporum iniquitate,fcutum coronatu ea aftimatione penmitatur,pauloque amplius. Et rur- Us alibi,triphcemolim aureum fuiffefolidum docet,vnum drachmalcm,alterum didrachmalem, SextuU. tcrtium fextularem,eft autem fextuia,vncia? fextapars. His confirmatis: Aureus ifte didrachmalis \ I uquit)a;qu a g at podere Philippeum nummum, qui olim apud nos erat:cui fucceffitapud Anglos nummus Odoardcus/eu Nobilis ad rolam mec obftat quod hodie pluris aftimetur. Cur autem bos jy 1llUs dtnummus,triplex mihi ratio reddi poffe videtur,vna ab effigie, aitera ab a?quali pretio, & tei tla ^ 01t e d magnitudine nummi, quod is inter aureos maximus fuerit. H uiufmodi igitur bouem inimnium oh m f u jff ej ncc amplius etiam Bouis communis pretium hucu(que dixerim. H a? c itaque . e , 1US * Romani Athenienfes fortaffis imitati nummos fiiosbouis quoq; aliorumque pecorumL. 1 m a gin c decorarunt. Pliriius Seruio regi eos tribuit his verbi s:Seruius rex ouium boumej ; ejfigiepri- 1 ? Us as[ignauit.Lhncpecuma djcia,cjuodpecudcsfignatds haberet^uadam bouem. Hunc puto hutnu e lhgit^■-PJautus :Boues bitni hic funt in crumena,x\\{\ dicamus pretih intelligi,quo bini boues ema- r mam poft fubiungit: Argentum hic eft^uodme dudum rogafU:&>L)mnnus me boues mercatii Ure nam mifit. Pri or tameexpofitio magis placet. Quid.n. attinuiffet,vta cornu cauedum efle dicerct? n x Ur n }°do in Seleuci regis nummis quibufda taurus,quibiffda cornua duntaxat fpečtetur,alia- pla- J- atio eft,quippe qudd is Alexandro facrificaturo fylueffre taur u e vinculis elaplum ambabus te- ^^■manibus.Fuluius Vrlinus inter numos Iulig familie,vnumdepingit,qui cib vna parte Julij Ce- ls caput oftendit laurea corolla redimitu,& letro id laureum ramum,antc vero caduceu: ab alte OuG-T tau . rum curfura eoncitatu atq; faren tern,cum hisliteris: L.LIVINEIVS REGVLVS. denarium Vrfinus ipfe culiim ab eo Liuinelloarbitratur poff Celaris morte, duobus addudus v 3 argu- Bos nurnus cur dičius . Lib.iS.c. 3. N umu s Bo~ munus. In Perfa. Seleuci nu~ mus. C a far is. Llh.l^cdp. vlu LfkS.C' 45 J) e Kari ut Augulit- Vljfsis Aldrouandi ‘50 £rgumcntis,primum qu!a buri ramus imaginis occipitio adiečfus eft, quem Aiigufto mifluirt e ce- E lo fui.ffe tradit Plinius: (quamui$ Dionon Auguftoled Liuia?, nec de cado fed abaue in eius finimi inie&.um dicat,)deindequia hicidem Liuineiusfub C. Cefarc Triumuiro R.P.C.cudenda: inone¬ ta: pra?fuit,vtex Augufti denario,in quo Liuineij ipliusnomen infcriptum,eftcoiligi poteft. Quo- nam vero qui altcra parte exprelTus eft, taurus pertineat , a mulcis quidem qu«efitum efie ait: nihil tamcn a quoquam,qucd magnopereprobandum lit,in inediurn prolatum adhucelletlpfe autem-* opinaturtaurihuiusbmagine fpe&aenluma Grfaredičlatore anno DCCVIII. ipfo,& Lepido Coffi editum fignificari: de quo his verbis meminit Plinius: T kefalorum inuentum e st, equoiuxtk tpuadrupcdante cornu intorta ceruice taitros nccare . Primus idjpectaculum dedit Roma C s far Di* čidtor&c . Ho autem anno quo Cadarludos fecit, L. Liuineium, ciim AediJis curulisefiet, vt ex ciusdenarijsin Liuineiafamilianotatiscolligitur,hislndispnefuiftecredendumeft. Liuineiuin-* vero Aedilis filium , vtfpečlaculum tnagnificentiffiinum cclebraret,inquonoutetaurorum vena- tionesexhibita: fuiftent,patrifque£dilitium honoremilluftrarer,non huuc modo dcnarium,fcd al- terum etiam qui eft inter Liuineia’ familia: denarios impreilus,in quoOfarisha:c venatio, & pa- ternaadilitatismonumenta exprtflafunt, culifte veriftmileeft. Hac Vrlinus, eam tamen vena- F tionem non expiimens,fedde Voconia familia agens, duosC.Cafaiisdinariosexhibet,vtrumque ab vna parte Cafaris effigiem,ab altera vitulum exprimcntem.Prior ea parte qua Caffiarise ft ima- go,ca;tera nudus elEaltera vero parte quavitulus,fupra vitulum, feriptum eft: QJv OCONIVS. Adlatera S. C. Infra: VITVLVS Q.DESIGN. Altero tetro effigiem Ca:farisexpreftusvidetur lituus,antč vero feriptum eft. DIVI. 1VLI. Supra vero vitulum QA OCONIVS. Infra, V1TV- LVS. Priorem nummum quoque fuo operi inieruit Antonius Auguftinus, ncc non & Acneas Vi- cus. Vrlin us ait in antiquis denarijs vnam tantum Vitulorum familia m reperiri, & ad hoc cogno- men refpexifle videri CFVocomium eum qui mouetam cuftt,cum in altera denariorum parte vitu- lumlignauit. Inter denarios Augufti.Caftaris vnum oftendit Sebaftianus Eritius, in quo ab vno latere effigieseft Augufti iatn matura: anatiseum infcriptionc tali . . . A VG.GER.IMP.abal- tero boum itigummon autem vt ille crcdit,bini tauri,fed taurus & vacca qui a viro quodam impel- luntur. Taurus cnirn& vacca coloniarum erantfymbclum. Infcriptum eft ab hoc latere COL. IVL. AVG. Auguftum coloniasconduxifte, Suetoniushis verbis teftatur: Adhuncmodam vrbe> vrbanifefue rebus admimttratis: italiam dno de triginta colomarum numero de duel ar tm ab fe refre - v cjuentauit^peribus ac vcPUgalibus puhli as plurifariam insiruxit, etiam ture ac d:gnati one vrbi efttO » dammodo pr o parte alipua adaquauit, cogitato ture fuffragiorum, cjux de magiPlratibtts vrbias dectt - r ione s colomci ut fuam cjuifpue coloniam ferrent.-cr fub diem comitturum obfignata Romam mittercnt> And it idem Eritius reperiri alium eiufdcm argumenti nnmum, cum efrigie Cereri,& infcriptionc CASSI. Pingit alium eiufdcm Augufti nummum argenteum, in quo ab vrta parte Imperatoris eft ■cffigiescoliftentisa:tatiscumliteris:CAESAR.abalterataunis,cum infčriptione,AVGVSTVS* Arbi tratur autem in honorem Augu fti excufum hunc fuifte denarni m., quod T auriiios celebrafleE dequibusliioloco. AdducitinternnprtetercafenrentiamClementisTeueninijinhocargumento verfatiffimfcui non alienum videbatur a vero,tauri hic exprimi imaginem,quia denarius ipfefortc cufus fuerica Statilio Tauro, qui huic negocio aliquandopnrfuit. Pingit & alium Augufti dena- r;um,inquoisiuuenilia:tatcexprimitur,cum inferiptione: AVGVSTVS.DIVI F. Abalia parte pičtuseft tauruscornupeta,velur inaliqucm impetum fačturus, lub quo feriptum eft: IMP. X.Ar- bitratur &huncnumumab eodem rriumuiro, moncrarumouc prarteeto Statiiio Tauro faftum-'; Antonius Auguftinus alium oftendit nummum Augufti,qui ab vna parte expreffam habet eius eft ^ figiem cum literis: AVGVSTVS DIVI F.ab altera taurum fupra quem feriptum eft. L.BACCL InfraMV. PESTO. Retro taurum C. VI. CEL.AnteII.VlR. Habet&ftmilesnummosquinquc alios.In quofum priore ab vna parte,vbi effigies eft Augufti,tališ eft inferiptio: AVGVST VS Dl- VI.F. ab alia parte fupra tauri dorfum,M VN- fub pedibus ERG A VICA. alter ab vna parte eaii- dem habet effigiem & inferiptionem: ab altera vero a tergo, & fupra taurum feriptum eft L. BAII* ERISCO. antepečlus, II. VIR. fub pedibus C. GR AV.BROC. Supsa tauri dorftnn in tertio dc- nario inferiptiolegitur II.VIR.ITER.fubpedibus.M.PITAE TRAV.QA / RSO.QuartoLaure.t corona totam Augufti effigiem ambit,&alateribus feriptum eft ,finiftio CAESAR. Dextro, AV- < A'ST VS. ab altera numi parte,fub ipfo tauro feriptum eft, MVN.CAI AG. IVL. Quintus ac p ftremus non Augufti eft,fed Tiberij,nam inferiptio eft:TI. CAESAR DIVI AVG.F. eiuseffig jC ^ s laiu cata cft.Supra bouern ab alio latere litera: funt,MVNIC. Infra fub pedibus. CASC ANT VM* Exhibet idem Antonius iuga boum quibus Romanorum colonia’ fignificantur,quatuor. In qu°‘' 11 pumo lauieati Augufti imago eft, & ab alio latere,vbi boues, fupra eit feriptum: COL. CAE^A" REA. Infra II.VIR.&:mox.CSABINO. P.VARO. alteri infcriptum eft, TI.CAESAR. DIVI* AVGV- De Quadrupedibus Bifulcis. Lil). L 151 ^ A^VSTL F. AVGVSTVS, fupraboucsabaliaparte. C. CA. Infra II. VIR. a latere M. CA- i O.LVEITIACVS. Tcrtiumrurfus Augufti eft,habetquefimpliccm infci pridnem, AVGV- I VS. fub bob us vero fcriptum eft: COL. IV L. V AL. Poftremus cum eade Augufti imagine, & nomine,ab altero latere fub pedibus tauri literas habet, AVGVSTA: fupra vero. COL. AST. Ha- bcr nem numifma Tiberij Crefans, m quo taurusab vna parte inter coruuaceu X. litcfa , Lei in ir a claufam eontinet, & lup ra inferiptum habet, MVNICIP. Infra GRACCVR.Pinxft & m alio nu- uto eundem taurum, fecl ftne vila i n fer i prione, vllifu e literis,habet vero numraus ifte ab alia pano uiam,veltale quid J cui arbuftum infiftit,cupreflo limilcacumliterisC.V.T.T. Videre item elt bo- ucs lun dos in numo Vefpafiani, & aiiosfimiliter iugatos in C.Marij C. T. numo:in quibus aratio- ntspartes procuratas, & rei frumentaria commoda declarari Pferius čred it, mihi prior fentcntia_. magis placet,n'am & inSeueri nummo quodam areo coloniarum fymbolum eft; depingiturnum- ffiusifte.-abEritio. Infcriptioeiusabvnolatere: IMP.CAES.M.AVR.SEV, ALEXANDER. ab a iolatere fub bobus:COL.POSTR. CircumcircaiM.TR.A.ANDRIANAE.fufpicatur non Ro- 51 ^ a> Aed ab aliqua Colonia cufum effe iftiufmodi denarium,honoris caufa, quod &c de illis dicendu Gt,quos ex Auguftino reccnfuimus ; Eiufdemque argumenti eft alter in Commodi gratiam excu- j us, in quo ab vna parte inferiptum eft:M. COMM. ANT. P. FE LIX. AVG. BR iT.P.P. ab altera Pane,dbo.umIateribus,S.C.Infra.COS.VI.fupra.COLL.ANCOM.P.M.TR.P.XV.IMP.VIN; G j rciainhonoremClaudijaireumfecitnumum cum inferiptione TI. KAAT. KAI2AP. qui ab a *ia parte effigiem habet tauri cornupetagcum inferiptione ATTOKPAT. ideft,Imperator. Sufpi«. tur tamen Eritius., ad ludos tauricos referendum effe. Er.hibcr item areum numifma Antinoi, ab auerfa parte tauri habet effigiem,vtrobique litera?funt,fed qua? prorfus corrofe legi no pofiiint. Fačtum aita Grada?aliquaciuitatehonorandi Antinoum caufa,alludeiltevidclicethu- 3 usanimantisiconead eius inodeftiam manfuetudinemque J cuiusbos apud Aegyptios fymbolum Onquit) eft hieroglyphicum. Qmun manfuetis autem ipfe fuerit mortbus, ex propria eius cogno- kitur imagine. Alt autem reperillc.fe.hunc eundem nummum eiufdem Antinoi, cum bouiseffi- S lc »in quo inferiptiones oprime erant exprcf&,fčdptu m autem fuifte d latere,in quo ipfiuslA ntinoi kcies: ANTINOOC. HRliC.&ab alio latere CMYPHAIOIC. Videre etiam eft apud eun- dem Eridum aliud numifma cum effigie ab vna parte Antonini Pij, & ab altera biga? iunčtas binas ^ Giccas,quani muliere quadam ad c udu m concitantur: Equorum enim more habenisreguntur. In- (aiptio eft ab vna parte. M. AVREL. ANTONIH VS. Pl VS. AVG. GER. ab altera: P. M. TR. P-XViii.iMP.III. COS.III. P.P. & S.C. Mulierilla Luna eft,fiue Diana. Gordiani denadus ab € °demexhibetur, qui in auerfa parte oftendit mulierem ftolatam vtraquemanu veftem fuairu ^ x pandentem qua a latere finiftro leo tegitur, a dextro taurus,cum his literis: P.M. S.COL.VIM. OTI. Fačtum aithunc numum ab Antio vrbe Romanorum Colonia, qira (in q u i t) muli e ds i lli us ty P° oprimi tur, vti leo pro ipfi terra, (argumento quod Cybtla? facer eft) taurus autem pro agri- Cjlrura? ftudio. Flabet deniquealterius Gordiani numum, feu potiusa Sardis in eius honoreno ^ c ufum,in quo ab vna parte Gordiauus ipfe iuuenili retate expreftuseft j (fimilem numum Licinij 3cl oftendit Iacobusde Strada cum inferiptione PNSCOLViM. AN. XII .J cum inferiptio- ^•ATr. K. M. A N T.r OP Al AN O C : ideft Imperator,Cafar M.AntoniusGordianus;abalia par- , . COr °na (ipfe ciuicam effe ait, mihi laurea potiusvidetur) caput vacdnum Sc cornucopiam am- . ! c r Citeumckea fcriptum legitur r Epl potmimol CAPAMNHN. B. NETlKOP. . . . D . ^ j tcr npore Ruphini Sardianorum Neochori: iftiufmodi numifma fačtum Eritius iudicat, cum 1 .^ U , ^ ar ^ 3a nostemplumaliquoda’dificaretur,quandoquidemmorišfuifieolimconftet,ex rcci- D U a mox Taciti authoritate, fundamenta nuinisroborarc, quibus Imperator, ifque qui templi P ia -’ es eft, indicaridolent. Verba Taciti funt: Vndecimo Cal. luhas frenalucefatium omneguod ° aica ^ tl nt, ttunclmn vittis ) coronifqtie iBgrejJi milites^tubus fausta omniA felicibus ramis,dc- ^ nj ^ r Z tnes l/ e stale s cum fueris ^fuellifquc ^patrtmis, matnmifrfue, cr auadrimts &.fontibus , omni- ^ r : j i( c haust a pluere. T um H elmdius Pnfcus pr utor pracunte Plauto Helidtio ponupcc , illult r at a ■ ^ tuttripjuf are a, dr fecundum cejpitem reddttis extis, Ioucm, iuzonem,MimruaTfi>p?£fidcfq-, im- s . V ^ os prtcutusjvti cap ta profperarent^vittas cjuibus ligatus lapis inne,\iq:te funt s erant.comigit . Cgr *. c f ter * Magiilraim , & facer dote s, dr fenatus , & epues^dr maggia p ar s populi fiudio Utitiapue j Jr ^' Xl, ^ lxlirn tn d, cns traxcre : pa(j\mquc intečlafundamentisdrgenti, auritjueftipes dr mctaUnrum tis ' ttU ;; f tdsfbra acibus vibi a, Jed vt gig nun tur. Pingit item nummum alium Gordiani Iunio- tiir 0 ^ U °- J ’ krciiles leoniscorio veftituscum čredo tauro, qucm cornu apprehcnfum tenct, Inda- ln 6 Q b TUU ^ a '^ 0ne AAPIANOnOAEITX!N. Iacobusde Strada aiios tres oftendit nummos, PolitlV US VnUm < 1 110 vno latere figura bouis,altero Galli cernitur, anre quem cultri in vagina unt * fkopecumvelabrum inhxumeft,in quo haccapitaleguntur: LEOJII.GAL.lnfcrd ptio eft; V efpafiani Humus . Commodi. Claudij. Antinoi nu mu s . Antonini Pij. Gordiani. Zib. lo. T cmplorm- dedič at 10 . 152 V3yfsis Aldrouandi m us . Maxentij 'Antionam pumus. #■ \or:m Juli dni nu- fcriptio eft; C V LTV ROMAE. Infra fcriptum TRO. In numifmatis Iuliani Apoflat« parte al¬ te ra taurus cqnfpicitur,& fupra eum dna: fteliagad pedes vero anteriores aquila cum inferiptione : SECVRITAS REIP. Infra: T. CONST. Depingit vero etiam hunc numum Antonius Augu- ftinus. Nurniis a Decentio Magnentij fratre excufus, argenteus, continet ex altera parte ffatuam Herculis,nudam, exuuio Jc'onis de collo pendente,taurum humeris cffierentem,dextraque clauam gerentem,cum inferiptione: VIRTVS AVGG. Infra, PT. Reperiuntur modo aliarum etiam ali- quot familurum Romanarum nummi cum huius animantis effigie. V rim us enim inter Antia’ fa- mili«nummos vnum oftendit, in quo tauri caputinfularedimitum confpicitur,cum fubfcriptio- ne. C. ANT1IVS,& ah altera parte ara accenfa, cum literis RESTIO. Dubitari autem non po- teft,inquit Vriinus, quin ad frculares ludos, quibus id animal facriHcabatur,quibufque ex Reftio- num familia, quindeccm vir aliquis interfuerit, referendus iit. Altero loco inter nummos Caifio- ftiin expreifus eft, in quo Cereris effigies eit, & auerfa parte boues iunčli aratro, quorum ceruici- bus malleusimminetjcui appida eft litera O. Infra fub animantium pedibus fcriptum cft.L.C AS- SI.& altera parte a C«rerislatere CAEITIVS. Poteft hicdenarius, vt idem Vriinus conijcit, ad legem Caifiam frumentariam pertinere,latam in ipfo confulatu a C.Caifio Varo Cof.cum M.Te- rentio VarroneLuculioannoDCLXXX. cuiusfacitmentionem Afconiusin IILVerrina. Eius fortaffe filius L. Caffius a Cadtio, cuius ad Atticum meminit Cicero, adoptatus, & Caitianus di¬ et us , in patris memoriam denarium cum Car eri s imagine, qua: rei frumentari« prereft, iignauit: niii forte (inquit) coloniam aliauam earum,qu« a Cfiare aut Augufto dedučtg funt,indicare Caf- lius voluitmec enim plače t, vt ad Cereris iignum referatur cu inferiptione EX FAMILIA CAS- SIA, cuius Dionyftus meminit, propterea qubddamnato Sp.Caffio eiufque dirutadomodedica- tum id iignum fuitmec veriiimile eit tantum familia dedecus voluiife Caffium cuiisea nota dena- Tofthumio- r jj s vulgare. Ex Poithumia patritia Eimilia nummis,vnus eft, in quo ab vna parte Diana effigies rum. expreffa cernitur: ab altera taurus, & vir ftolatus, & in medio ara flagrans, cum inferiptione: A. POST. A. F. SP. ALBIN. Cufus ftiit denariusifte, vt idem Vriinus cenfet,ab A. Pofthumio Sp. Lib. 4 ». Albini Magni filio in memoriam A. Pofthumij Albini, qui,vt feribit Liuius,decemuir ficris faciu- dis fačtus eft anno DLXXXI. P. Aelio Ligure, C. Popilio Lena te Coif. quique ludis facularibus quartis Magifter decemuirorum^utcertedecemuir intcrfuit,cum in eo collegio fuiffet annosplus minus vigintifi Cenforinum & quos ipfe fecutus eft fcriptores,nos quoque fequi velimusjdecem- G L udi fitcu - 11 bos autem, & poitea quindecimuiros ludis facularibus prafuiffe. Ad quos ludos fpedant ea qu£ Ures curce in hoc nunimo exprella dle diximus,Dian« fcilicct imago,in cuius honorem ludi lili celebraban- Icbrati . tur,& bos ad aram ftans in monte eredam,qubd id animal his ludis Apollini & Dian£,cuius tem- plum eratin Auentino monte,faerifičari confueuerat. Horatius in earmine S«culari: £luique vos bob us veneratur^albis raft .c. i. Equitius ) vel certead legem refpiciens, quam tulit Sp. Thorius Tribunusplebis in eos quorum < Le or at or e pecore agri puhlici depafti effent. Cuius meminit Cicero his verbi s:Jduiciim ageretur in Senat# de a gr kpublids & bege T bona , & premeretur Lucilius ab qu% a pecore eius depafci a gr os pubih os Iuno Cej)i~ dicerent. Taurus autem ifte ita pidus eft,vt ad curfum velociffimum concitatus videatur. ta vbi cul - ra fupra taurum eft, infra vero fcriptum, L. THORIVS BALBVS Iunonis Cefpit« anteni e ' ta. giem expreffit,vt fe Lanuuio ortum effe indicaret,quae nimirum eo in oppido colebatur. Inter Vo Voltciorum tei« familia? numifmata,vnum eft quod aduerfa parte infcultum habet caput barbatum,laurea co numus . rolla condecoratum, a cuius ceruice A. litera conipicitur: altera vero parte Europa virgo tauro m x - * fidenS H m- De Quadru pedibus Bifulcis. Lib. I. 153 A fidenscurrenti,fub quo fcriptum eft L. VO. L.F.STRAB. ideft L. V©lteius L. F. Strabo: Qud ve¬ ro pertineat, certi aliquid afterre nequeo (inquit Vrfinus) nifi quod fufpicor, Iouis tcmplum eius procurationis fuiffe: a quo quidein dco in taurum conuerfo abdučlam Europam in Cretam infulž poeta: fabulantur: eamque tabellam cleganti expreffam pičiura cum alibi Roma: ex veteribus fcri- ptoribusfuijFccondatjtum in ipfoquoque Iouis templojVt pingeretur Volteium curafte creden- dum eft. H«c Vrfinus. Hubertus Goltius in Gratcie populorum numifmatibus,aliquot etiam no- bis exhibuit, qu® bouis, tauriue imaginem infulptam habent. Quorum bina ad Syracufanos per- tinent,vtexinfčriptioneconftat. Vtrique enim infcriptum eft, 2TPAK02I0.N. Vtrumqueab vna partc muliebre habet caput, Dian® fortaffis,aut Aretufe, ab altera taurum cornupetam :fed in vno appi&i cernuntur duodelphini ,cum binisliteris fimul coniunčlis NK. quibus forte Nicoeles denotatur,vt Galtzius conijcit,fed coniečlur® f u® nullam reddit rationcm. Poffidoniat® vero fuis numifmatibusvrbisoriginem autnomenclaturam indicaturi, Neptun! qui rico-dJ !'av Gr®cis voca- tur,tridentemexpreflerut,&auerfisaliquotpartibustaurum,qui Neptuno immolabatur: ad quod forte etiam refpexeruntSyracufani > quorumquoquevrbsmaritimacrat.In primo numo,eapartc B qua taurus eft,infcriptum eft,n02ElA.QNEA. altera Neptuni tridcntem vibrantis icon eft. Alte- r ° eiufdem dei fimiljSper omnia cernitur effigies,ante ipfum fcriptum eft, n02EI. & a parte qua- taurus eft,n02EI AO: Tcrtium ante taurum,& ab altera parte a tergo Neptuni arboris cuiufpiam raniuseft,mali punici forte,nam in quarto fručtus additus eft,malo punico apprime fimilis. Supra taurum fcriptum eft, riOSEIA. Ante vero Neptunum 2HENfl. In quarto ab vtraque nummi parte fcriptum eft n 02. Thurinorum numifmata omnia ab vna parte galeatar Palladis,ab altera tauri cornupet® effigiem exprelfa habent: Palladis autem, quod Arhenienfium tribus pr® c®teris potentior in ea vrbe cflet,vt Goltzius afferit. Qu® dea cum belli fit pr®fcs,taurum forte cornupc- tam etiam altera parte exprefterunt, animal fčilicet bellicofum, & vbi vičtum eft, noua meditans pr®lia: id quod primo & fecundo denario appičla fub tauro lancea fignificare videtur. Adde quod fub ipfa lancea pifčis etiam quatuor duntaxat pinnas habens exprefius eft, aphya, ni fallor, Phale*- tis Athenienfium portu celebratus apud Athen®um. Invtroquchoc numifmate caffis Palladis criftata effigie exornata eftSirenis, vel Nercidis, aut Tritonis, hoc eft, monftri marini,fuperiore-. parte teferentis hominem, inferiore fiue pofteriore pifcem, fed in tortuof® caud® fpiram,definen- ^■tem. Priori a parte tauri inferiptum eft ©OTPIOiN. & fub hacinfcriptiore litera confpicitur <5. forte $ALANTOS. Altdo fimplex eft infcnptio, 0OTPICN. In Tertio Palladis caffis fimiliter cr iftata,vt & in c®teris omnibus exornata eft ala auis,noMA22AAlHTfiN. Ab altera parte caput mulieris vclataeac coronat«, paffis capillis, a cuius er §oprora eftnauis. Goltziusait,effe qui Ariftarch® faccrdotis Dian® faciem effe credunt: tau- rum vero cornupetam, coloni« fymbolum effe: pifciculum autem qui tauro imminct, ideo addi- j Hfi^uod eo loci,vt Mela teftatur, eiufmodi genus pifcium effodiatur, aut quod mantima fit co- nia • Refert etiam inter prodigia Liuius,quod alij natur® loči attribuunt, in eo Galli® agro, qua atl uminducebatur,fubcxiftetibusglebis,pifcesemerfifTe. Exhibetmodo idem Goltzius aliquot P°pulor U m nummos,cum effigie Minotauri,hoc eft,facie humana,virili,barbata,catera taur i-Qu. a °ucm in primis Gelenfes exprcflerunt, vt originem fuam ad Crctenfes fc referre indicarent. bed & ipfc Syrdc*fd- norum. Pojjidonia- tdrttm. , T h ur tor ji. Lib . 7 . ArpAnorum nummi. SjbaritarH. MaJJilien - Jium . Humi ■' ta. curn c fo- gie Pitno- tauri . 154 Vlyfsi$ Aldrouandi ■ & ipfe Minos Cretenfium rcx (ex cuius vxore Pafiphac, & tauro Minotaurum natum poeta? fin- E giint') vt Da?dalum a Cocalo Šicanorum rege repofcerct, circa ha?c littora exercitum expofuiffe_* tradinur, atque ipfi quoque Gr e ten fes, qui vlturi regis fui mortem Cocali dolo interfeiki poltea in Siciiiam traiecerant,pokquam Camicum vrbcmquam D.rdaius Cocalo aaiilicauerat, fraftraper quinquennium obfediffcnr,obfidione foluta circa hancoram fedes fibi pofuiifefcribuntur. Primus igitur Sc fecudus eorum nummus ab vna parte cquitem okendunt nudum/ed in priori, in quo fub ipfo equo feriptum ek IEPON02. equusad fakinu ekcompofitus,eques vero pilum vibrat:alte- ro equuscurrit, & eques vibrat gladium,& infra equi pedes feriptum eft IEPON. altera Minotau- ru s ek,anteriori tantum parte pičtus:& vtrique adfcriptum ek FE A A2, fed in vno fub pedibus, al- ro ikp.ra tergus. Vtrobique Minotaurus altero pede terra? ineumbit. Tertio eadem Minotauri ef- kgies 3 fed longioribus cornibus, & vtroque pede terra’ ineumbens: a cuius tergo iitera K. expreffa ek,& delphinus parte fuperiore: altera parte caput imberbe ferto decoratum. Goltzius Apollinis efie ait,quod mihi minime videtur,propterpakos capillosquiex veiatocapitedependent: Adfcri¬ ptum ek rE AA 2 . Eadem faciesfiuevirifiue mulierisquartoinnumifmatecernitur, fedlococo- rona?,vitta ek alba,& collečti funt capilli, eademque aferiptio ek, FE A A 2 . Altero nummi latero E Minotauri icou ek integri:& fupra iitera Iv. forte de quo dičium ekjinfra 0,Q,6.Quin- tuin okendit Minotauri partem anteriorem,cum inferiptione, FE A A 2 . altera vero parte trigani, & pok equoscolumnam 3 infra quos feriptum ek IEPON02. Sexto eadem quidein expreffaeft triga, fed equos ad curfum concitatjnon Hiero ip{e,(cd alata mulier>cui rurfus alia in aere fufpen- fa corollam capiti imponerefatagit. Infcriptioek, IE PF2N02. fubcquis,pe NEOFTO A 1 TFIN. Quarto pok dea: caput,elephasappidus ek,fed non fatis feliciter expreffus,& fub ipfo capite feriptum, APT. Intra pedes vero Minotauri ab altera parte, A. &mox, NEOllO- AITH 2 . Quintum atergo Dea? viri habet imaginem altera venabulum, altera manu arciikigC' kantis:fubcapitefcriptumek, APTEMI2.abalteraparteintra pedes Minotauri Iitera IT ,& mh' a feriptum, NEOEFOAITON. SeXtum retro dea? Diana? caput,pharetram habet, & fub capite feri- ptuincft APTEMI2.Sub pedibus Minotauri abalia parte feriptum ek, NEOITOAITON. ln tnl vero eodem Iitera ek H. Septimo intra monkri pedes Iitera s habet 2FL&mox NEIT 0 -AITH 2 . in r aduerfo vero parte a ceruice Diana? vir venabulum vibrans, infra caput feriptum, APT. Odauo* ceruice dete, crika? quadam fragmentum: & fub Minotauro eadem infcriptio, fed intra pedes feri¬ ptum ek AT2.In nono retrd caput eiufdem dea?,cui fubfcriptum ek APT.fimpolum,& intra ptdes Minotauri ab altero latere Iiteraek 0.& infra fimiliter feriptum, NEOno AITH2. ficuti & in n c ' cimo,in quo intra pedes feriptum ek EFTI a tergo vero dea? E TH. & fub ca APT. In vndecimo qn a ' tuoi delphini caput Diana? ambiunt. Sub ipfo Minotauro infcriptio ek, NEOITOAITON. &in- tra pedes ©E. In duodecimovero K.NEOnOAITH 2 . Tertiumdecimua Diane ceruice imagTf habet alati infedkvcl mufca?,velapis,vefpa:uc, aut cicada?,a facie vero infcriptio ckj APTEMIŠ- aho latere intra pedes Minotauri feriptum eft FfA A. Infra NEonOAlTON. Dcdmo^uarfoin-* medi o pedum 12. fine alia inferiptione: ab altera parte a ceruice dea: Sphynx,moakrum alatuk 1 ’ fuperiore parte virgo, inferiore leo: infra feriptum APT. Decimoq.uinto a tergo capitis dea: lk c " ram Hebo de us . De Ouaampedibm Bifulciš. UiL. L 155 A lam habet A. infra vero cit NEOITOAITilN. ab alio latere in medi o ped mn Mi notami leg-itur 12. Decimofextoacpoftremo intra pedestaurilegitur MT. fed T. mferitur jpfi M.infra feriptum, NEorio AITH2. Ab alia nuni mi parte poflcaput Diana; pentagon umi ft, falutisfigiium: & in- leriptiotam obfcure impreffa eft, vtlečlionem nonadmittat. Goltziu?hafcc nomfllmas-imagines I^ei Hebonis cflc conijcit,qui a Neapolitanis pro Baccho colebatur: arbitraturq; in eornvn numif- matibus Minotaurum laui eo ferto a Vičloria donandum toties apparere,& Dianam in akera eo- rundem parte propter gymnicnm certamcn & mufieum quinquenna]c Ncapoli magna Grecarum vioiumfrequentia, &tonuentu cekberrimo,linguloquoqueluftro exqraculoceiebratmn:Quan- ‘ m qnam nec hax quoque improbalis (inquit) coniečlura videri podit, Neapofitanoshuiufniodi nu- rnifmatum (iiorum fymbolis originem liram ad Thefeum, maiorefquefuos Athcnienfes,quorum Colom Chakidenfes erant, voluifte referre: in quam cogitationem etim induxit Macrobius, 2pud quem exPhcrecyderef:crtur, Thcfeaciun in CretamadMinotaunjnrduceretur,votumpro Clute atqae redita fuo Apollini ov/via & Artemini buAm concepifie, vtrifque vt falutis fua? ačlori- bus. Puteolanorum quoquenumifmata fimiliter Apollinis bv A-/« faciem aduerla ,Minotamum_r puteolam- ® auer C parte exprimunt. Cimi enim Cumanorum fint colonia,Cumani vrtiš fua? vti antiquiffima? r # numrni . > originem e Gneči a atque Euboia infulaa Chalčidenfibus, Chalcidcnfesab Athenienfibusrepe- tuut. Pingitautem Goltziushuiuspopulinumifmataduo.Invtramquevičioriainaerc iufpenfa, Miuotaummquccoronaturacernitur. Inpriorein mcdiopediiinliter*funt AP. infra quasfcriptu eft riTTEO AITfiN, ab altero latere nuda Apollinis ( vt illeiudicat, tnihi potius Diana? videtur) mugoeft. Altero antedei vel deamffigieminfcriptio eft j I7TTIOAITH2. ab aduerla parte fub taf aripedibus fimiliter feriptum, n TTEOAITH2. in mediopedum HE. Totidem funt Suefsano- u 1 Um jcum eiufdem vel dei vel dete iaurcata? elfigie,& Minotauro. Sed in priore a ceruice diui litera ue P* mr eit 0.-& Minotaurum vičioria' ferto decorare nititur:inffaquc feriptum eft 2 TE2ANa.qua? infčri- pn° legitur in altero ea parte qua Apollo expreffus eft: fub Minotauro nimirum in medio pedum in auerfa parte litera eft Calcnorum numifmata funtfex,Mmotauriimagine,in quorum primo Ca ’ enortlf » abaduerlblatcre Apollinishabeticoncmcuminfcriptione,KAAENITjQN. altero Minotaurum numm - cum eadem infcriptione,& fupra Lyram fiue teftudinem ipfiusdei. Secundus numUsin eadem ad- nerfaparte Apollinis fimiliter laureati effigiem habet, fed mutilam iiifcriptionem, KAAENfl. Et ab akera parte Vičioria alata Minotaurum coronatura , fertumue impolitura in aere fufpenla cer- ^ nitur^u« tamen altera manu palma? ramum geftat. Sub Minotauro fimiliter feriptum eft,K AAE- k£1:&anteeiuspečluslitera aferiptaeft A. Tertiusei fimillimus, fed Vičloriafolam porrigiteo- r onam,& intra pedes Minotauri,vniea tanturn litera eft K. ab alia parte Apollo laureatus,cum in- feriptione KAKENIT£1N. Quarto a tergodei, litera A. ante KAAENLL Auerfa vero parte fupra-. ^bnotaurum Lyra:fubpedibusfcriptumjKAAENQ.intracoldcm AL Quintus viribarbati kiciem habet, cum inlcriptione KAAENEi. Akera parte Vičioria Minotaurum coronare nititur; & intra., pedes litera eft K. Sextus a tergo Apollinis Lyram habet,ante vero feriptum eft K A AEN tl. lupra vero Minotaurum frumenti alicuiusariftata fpica cernkur: Intra pedes literat, fub cifdem feri- ptum,KAAE Nil. Kumifma Capuanorum ab vnaparte tripodem habet elegantiffimč exprefTum,- capuamru ■ cum inferiptione K A IT TA Nil N. akera vero anteriorem Minotauri partem,cornibus furfum flexis, numHS% ac ^asimis. Supra litera*funt OOOO. adlatus K.Cur vero Capuani Minotaurodenariumfuuxn_ “gnarintjGokzius hoc modo conijdt: Minotaurb opicorum vrbes fere omnes, quarum extant nu- ^tkmatajpecuniam fignafte obferuo,Neapolitanos videlicet,quos mter opicos refert Stefanus; iti- Pj ccin P u teol a no s, S u e i la no s, Calenos, & Capuanos, quos inter opicos tamen recenferi non video : It; a ecqui(i caufa fubfit, cur & illi Minotauro fignarint, nefcio;certe Atellanfi & No-lanfide quibus ex lerie numifmatum nune feriptufi fumus, inter opicos cenfentur, ijdemque vt & cateriplerique 'notaurum in nummis fuis fignarunt.Numus Atellanorum aduerla parte effigiem habet bifron- Atellanoru. 1 s ni cuius vertice vafeulum eft & a latere quatuor pilula?, fiue litera OOOO auerfa vero Mino- NoUnoru. tem. Euuus, fub q UO feriptum eft ATE A A AN ilN. Supra minotaurum Soliš imago. Nolani ab vnola- lu orum nnmmorum galcat.vftciureata^ue Palladis iconem habent,vt cxnočlua quj gakra in- keLconftatjab altero Minotauruimcuminfčriptione, NilAAIiiN. I N S I G N I A. EGVPTIIS Regibus,vttraditDiodorusSiculuSjmosolimetaLauttaurkautleo- Ae^yptiorn ms autdraconis priorempartem in capite ferre, infigma pnnejpatus: itemignem, regum inji- arboremque. Suidas tradit capiti ftatua? Seleuci regis addicornua,quod hnmolan- qnid. te Alexandrocumtauruseffugiflet, beftiamcornibusprehenfamretraxiffet :qua_, Lib. 2 . c. 2 . ^ rc i ara ' m numifinatibus etumfačla eft mentio ; vbi etiam dičlum Thefeum nu- mifinata Mf> Vljfsis Aldrouandi Lih. 7. T urni clj/~ petts * Lik 14.. Cimbrorum injigne. In Hercule P rodit 10. C liuenjium inftgne* Aelij a Sole nune upati, SolNetiros. Apis bos . Ltb. X > j Sa~ turn, Rhenusbi - cornis qui- bus pr o mfi- gm. Kauis tau¬ rus (Itcid* mifmataLouis imagine fignauifle: qui ipfi quoquc pro infigni fuit. Teueri vero, Myn & Thračcs E faper ameas galeas Louis aures & cornua apponebant, vtapud Herodotum,& ex co apud Alexan- drurn ab Alexandro legimus. Maro de cmamends pidurifqj clypci Turni Rutilomin regis cania At leuetn clypeum fublatis cormbus lo Auro infigmbat ,iamfetiš ob [it a, iam bos, Argument um ingens, & cuslos virginis Argus, Ccdataque amnemfundens pater Inachus vrna . Caufam iftiufmodi pidlura? quodammodo reddit Silius Italicus: Duel or Grofbus er at, cuius caUtagcrcbat 1durum parma truccm parna monumenta ve tu sl a. Marii« vero houes mgo m n čios pro infigni habuit, forte ob debellatos Cimbros quibus nimirum taurus pro infigni fuit.Stephanus Vimandus Pighius Campcnfis de Cliuenfium ducutn infigni feribit in hac verba: Armorum quoque infigniaquibus Acliumhuneprincipemornatum, atququem coquusmačiabat,iiico concidentem: Quid, cupiditas . anne durum fit finquit) Ci mortistimore adeo breuis tantum imperium derelinquamus?Zeno tefte Lib. 7 . Diogenc Laertio,exercebat aduerfus Arccfilaum innnicitias: Vnde cum vidiffer taurum moftruo- fum matriccm habentem. Me mifcrum,inquit,datum cit Arceiilao epichercma aduerfus cuiden- tiam. D. Hieronymus ad B.Auguftinum fcribens,eum deterrere voluit,ne iuuenis fenem prouoca- ret, Boslaifus, inquiens, fortius figit pedem: propterea quod tardius quidem ad pugnam cxcitan- tur hi, qui iam funt atate quafi feifi: veriim ijdem grauius lieuiunt, atque vrgent, fi quando fenilis illavirtusirritatarecaiuit. iA EPIGRAMMATA. ; -'M a.VjoM NTIPHILI Epigramma de bucula quadam cseca, qua’ reuerfa ex pafeuis, & ca*., vulnerata in ocuJum, vifum reeepit: Ex 3 -oivng Grudo futvn dufuaAtg , K at /uer dpdfpo 7 rovx fiuyAag'ra?'t r&jveoSnA« n/vo/u-ivn fub^adtimpov aAyogiypi. C M« OAiJhc duTriv b yeaucpog. oinog b Saibg M o%pg edv f&crri. i7G,«Gr. Aliudeiufdem inlcriptum,T»'*s •V, e"mol Xoyh:s MžA edypog, /3oog /uiAt.ovTog dvi&ctt ru> Att,tgcj avucoiueva : AVTOgo/Shif IKtTHS iTTl fidulog dldipiiZeV, Muxd.Taiy^tjyyh> puo/uevogdavdru. AAAa fiedeg xpoividu tov dpdlpea. ufp 7TMC raupog bivaj* e'yevH . Vincentius Obfopoeus,qui in epigrammata Greca annotationes fcripfit,huic epigrammati extcm« poralemhanc fuam verfionem adiecit. J p Je ti bi fuppleu rnugit bos duet us ad aram Iupiter^vt vitet trijlia fata necis . Mitis ar at or e m Saturnie nnttito>quippc E »rope s ve flor, tu quoque taurus er as . D Aliud Pauli Silentiarij de Paiiphaes amore erga taurum. Infcriptum cit: Tivat; dv dbro/ Aoyag ?rpbg ipccT a Elctcntpdii ep cofa jsraupu . Ei Grodi&v fu iSidu^ag iv cupeoi raupov clAvitIi/j y Mt/j ttidfuov ui Sida^ovdorrMg tpiAov dvSpa zaAeacrco.. Ad hoc diftichon lčitifiime allufit Marullus his verbis: Cum male formo fum fcqueretur in auiataurum Sic V cnerem contra Gnofia quc(la feram ejl 3 Si mi hi bos fuerat dca vir te d,ante futurus , f Curnon infana Proctidos or a dabas ? Aliud Philippi de iuuenca J qua cum eifet mačtanda Diance,interficrificandumpeperit:&obeam rem libera dimiffa eft,propter Dianam, qua? partui prteeft. NnSvt /3ptQo/uivlw ddfuaAtv Atnondt xodp 11 'LT-rcsctv vroxopo/, Ov^a papifpiuevot H Q uidhv ui?dj-a rexvoyovbtv čdpiTog . O 1 15 $ Vlyfsis Aldrouandi a>SiVC 0 V ydp i7rs doIentcS quod poftcjuam terram arauerint,iam etiam marc lit fulcand um,hoc efl>pifcanduin. TaiipLOt rs-pnOTifAVovlte, aporpivrtipi$ dpovptis y Eiv aXi ya,lr; cev riyou.iv zaeuctlns j /( vAdZOt 70/0 »(TtStip&V tVpSctOtViPKO/UtV S/UfpCt) i M ctzpori pcov , %oimv cluuo. ffetylujo£i tov , IfdvTi iz >r cfgvoov AzTptuojuir oi T»AcUpyoi .. . * ifSr x,dvn, & quibufdam amnibus baud miner us , Silurus in Nilo » Efox in Rheno, Attilus tn Pado inertia pin- Lib. 33 Prcbl . 6. ,, C ur p ar um laelis pra¬ hi 33 beat. , ViERlT AriRotcles,curinanimanLiumgencre,aIiatufliunt,alianon?verbigra- H 1 tia homo tuflit,bos non. V trum (inquit) quod caeteris maxima ex parte ineremen- tum aliorfum fe vcrtitdiomini aute eo conuerti natura voluit: An quod homoma- ximum,humidilfimumque cerebrum continct.Tulfisautem pituita dillillante fie- __ rifolet. Idemmoxetiam inquirit,curnon iumenta,non boues,automninoquaj cornua gerunt,non rudareloleant?An propterventris liccitatem(inquit,) celcritcr enim confumi- tur,percolaturque humor,qui dum immoraturinflaturque,rudationem mouere poteft. Iumentis tamen,ob colli etiam prolixitatem J flatus deorfum le vertit,quamobrem his crepitus ventris maxi- me incitatur.Auium cornigcrorumquegeneraneutrumfaciunt. Quinetiam ruminantibus ruda- * re negatum cft,quoniam plures continent ventres,& quem reticulum appellamus:facultas e teni in meanditam fuper quam fubter flatibusmultifariam pra:ftatur. Itaque humorconftimitur, ante- quam in datum vertatur, qui flatus moueat, vel rudum,vel crepitutn.Inquirit etiam,cur capris, & ouibuslacplurimumdemulgetur,qua?corporenonmaximo funt,hominiautem,& bouiminus, fcilicet ad corporis proportionem ? Vtrum quod his copia (inquit) in corpus abfumitur,ca’teris in-^ excremcntum fe confcrt,ouibus autem & capris quantum excrementi accelfcrit,omne in lac tran- Et.An De Quadrupedibu$ Bifulcis. Lib. I. ! 5p A fit.An quod plura gignunt quam qua? raagno funt corpore,itaqueplus attrahunt excrementi,quo- „ niam plura alendum{It. An hisgrauidisplusexcremcntipropter corporis imbccillitatem rcdun- ,, dat,lacautem,cxcrementoconiifterecertumeft. Alcxander Aphrodificnfis ad qua?ftionem, cur ,Lib i.Prob. plurimacx animalibusfuaspcruibrarccaudasfolcant,cumnotosfibi agnofcant: &cur Ico iratus 144. cofhs per caudam verberet, atquc etiam taurus. Quoniam(inquit)dorfi mcduliam ad caudam vf- T aurus, & que habcnt porrcdam, qua: vim continct animalem,& motlonisauthorem:igitur cum ammal no- Ico cur ir uti tum fibi agnofcat, per caudam quafi per manum ritu hominum excipit,&partem fui corporis mo- caudam per uct,qua? agilior & promptior eft: Leonum vero & taurorum anima,vt per iram affici poteft, fic ca- cofi as verb: dem naturam propterea moueri vehementius cogit, vt etiam homines fa^pe manus, aut aliquanu* rent: fui corporis partem per iram percutere nouimus.Ciim enim iiico vlcifci animus nequcat,alio quo- „ dam modo feruorem luum extinguit, ideft, idu aut ftrepitu,aut alio quolibet generis eiuldem re- „ medlo. Ha?c ille Antonius Lodouicus medicus Olyfllponenfis qua:rit, cur boues &omnia veterina Seči. v. Vrti candas ad nates recondere inftante hyeme confueuerunt?vt eft apud Heftodum in Ergis dum ait: bi. 4. ' ‘Tunefrigentpccudes>caudas pcrquc inguina pon urit*. B Atque boam pellem } venterum fiamina perfiant , H ir Jut um & peci usfaciunt horrere c apr ar um , Vmbrofum afi eni um vcllus ; neefrigora Udunt „ Porcorumquegreges,perslent quodcorporc fita. Atqt(e fines reddit,trochorum more,rotundas Visingens Bore a: mollis fed vir go domorum JJua manet in late bris Jafitans fiub matre fettera. Nec V eneris nouitfraudem, aut certamina le tli , Frigora non fentit , corpusfid cum vnguine erajfo Vngens j atquelauans, recubat non horrida nocles . An vt fc a frigoris (inquit)ventorumque iniuria tueantur?na cum graciles tenucfq; nates babcant, 5 > (quas pygas Grad appellant,vnde vropygium auium cauda deducitur,) ni fe cauda? defenfaculo » protegerentftacileafrigore penetrarentur. Quibus & ea de cauia fucre cauda* conccftir, vt pudi- Cauda cur bundas particulas,qua’ non reuerenter oculis oftenderentur,obuelarent:pudoriTcilicet in omnibus animanti- C profpicientc natura, atque cauentc vfque adeo, vt inhonefta partes a vifu occulantur, vt qua cam bus dat a. ob rem glandem colispraputio obtexerit J nullius rci gratia, praterquam pulehritudinis, & pudo- 3 , Penis cur ris:etfi nonnulli reperiatur, qui cb voluptatem pcrcipiendam maiorem,non parum conducere au- « obteclus . tument:vnde & apud rccutitos appellatos, incircumciforum eft venus,veluti prouerbio celcbrata. DeSimiaverbvtpote ridiculoanimante,nihil prouidit natura, aut confulendum fibi putauit,fi » Simiacur pelle defedum nudumque penem obtineret,quo nihil turpius confpiciat aliquis. Auibus autem no ,» nates de - tam muniminis caufa , quam temonis, & gubernaculi , fuit caudarum vfus tributus,vt inelius fc in ,> teci a. voiatudirigcrent: nam cum caudas expandunt, magnam aeris vim fubtus fufcipiunt, qud fe com- »Caude cur modius fulciant. At homini carnofas & pinguiufculas glandulofasque habenti ad feffionem nates, „ auibus . nihil alio quouis opus fuit, quofeab ambientis moleftij s tutaretur. Plutarchusinquaftionibus ^uafi. } 6 , Grarcis qua’rens, quo fenfu fiat, quod qui Aeno bouern Cafilopoeam abducunt,ijs virgines qu£ eos deducuntvfqucad fines, accinunt: O vtinam in dulcem nunquam patriam rede ati s? AcneiaRcs primiun (inquit)a Lapithis pulfi circa Aethiciam,deindc apud Moloflidem, & Caffio- D picam habitauerunt: qua? regio cum ipfis nulli eftet vfui 3 molcftofquc praterea haberent vicinos,in Cirrhaumcampum Onoclo regeducentetranfiuerunt: vbiciim grauisficcitas&crebra vrgeret, '* oraculo ( vt fertur) iulfi Onoclum interfecerunt, rurfumquc vagati,eam occupauerunt regionem_ quam nune obtinent bonam, & fcraciftimam: itaquc non iniuria a dijs petunt, ne vnquam in pa- triam antiquam redeundum fit,fed latis rebus ibi permanendum. Idcm Plutarchus etiam quarit, - g ■ curElcorummulicres Bacchuminfacro carminehortantur,vtbubulopedeadipfiisaccedat? ac J ^ bis accinunt,Digne taure?Hymni hac eft forma.Veni heros Bacchc maritimum ad templum San- dutn cum Gratijs,ad templum pede bubulo. An quia bouigena nonnulli(inquit)& taurum cogno- minant Bacchu ? aut bubulo dicunt pro magno? ficut boopin poeta dixit magnispredita oculis, & Bacchusit* bugaiu,qui fe gloriose iačfaret. Aut potius quia pes bouis innoxius efpcornua danofa,fic cleu hor- uigena, & tantur,vt lenis veniat,atq; innoxius?Aut quia multi hunc deu aratri & fationis inuentore fuifife pu, taurus di- tat?Apudcundem etiam Plutarchum in fympofiacisqua:ftio eft,quidfit apud Platonem *epac-/ 3 o- blus. Ao?,&curfeminaqueinbouminciduntcornua,incočfibilia,&durafiant?Semper,inquit,qut , rendi Secl."j.q.i. materiam pnebuerunt Kerasbolus, & Ateramon: non quid fignificarent (liquct enim ea lemi mm C erasbolus , qua; in boum cornua inciderunt, frudtum edere durum, & ineodum creditum fuiffe:atqj inde vo- Ateramon J O 2 cabulo 1 6o Vlyfsis Aldrouandi cabulo tranflato hominem pra;fradum,atquccontumacern ateramona & Kerasbolon didum)fcd de ipfa caufa dubitatum fuit, cur hoc leminibus in boum cornua incidentibus accidcrer. Ego fape dencgaui amicis caufa; inuentionerr,:maximč ciun eam non inueniri pode Theophraftus innuirifet, Oceulta quo ciim nrultis colledis,quorum nos caufa; fagercnt,inuenirique non poifent ( quod genus funt, quod rum ratio galiinapoftquamouum cdidic,feftucaadhibita lefe.luftrat:quodvitulusmarinuscoagulum fuum incerta. . dcglutit, ceruus cornu rim m defodi t,ery ngium fi vna caprarum id in os fumat,vniuerfum grcgcm fiftit,) etiam illam de kerasbolo ad iunxiriet qua;ftionem: vbi resquidem crcditur, fcd caufa, aut , neutiquampotcft, aut difficiiiime inueniri. At enim Deiphis inčama lodaliumquodammecon> pellarunt,dicentes non modo, C onJiMum meliUf i,m rc plet d inči dere aluo , fcd etiam ad refpondendum de propofitis queftionibus a vino nos reddi multo quam alias alacrio- t res & audaciores J ideoque pofcentesvtdepropofita re aliquid pronunciarem. Ego ciun id dcnega- reniiadftipulatores luibuinon viles, Euthydemumlacerdotij collegam mihi, &Patroclem ad ri¬ nem, qui non pauca id genus ex agricultura & venatione proferebant:quale eri; quod grando ab i js qui ei obieruanda funt, pradedi fanguine taJpa, vel centonibus mulieribus apertitur,quod frudus caprifici fylueftris alligatus hortenfi ficui,non rinit frudum huiusdefluere, led continet, atque vna maturat: quod ceruas vbi capiunturftallam Iachry mam,apros dulcem emittere eri: dcprehenfum. De quibus,fi inqui(itionem fufcipias, Ulico Euthydemus abs te pofiulabit rationem de apio & cu- mino,quorum illud inter germinandum fi calcctur, & coteratur,aiunt melius crelčere:hoc fi ferant dirisimprecationibus,&conuitijsadhibitis. BarccumFlorusrifumiocumqueputaret,deiftisau- tem non debere caufa; tanquam incomprehcnfibilis inucltigationem omitti: repcri, inquarn, me- dicamentum, quo vfus hunc adducas, vt aduerfus nos dicat,vt tu quoque foluas quxdam propori- totum. Vidctur mihi frigus iftam indomitam rigiditatem ingeneraie, comprimcns & cogcns ha- bitum, vrijue ad duritiem; calor autem diflolubiles res,mollelque redigit. Itaque non rede centra HomerUm hoc a quibufdam dicitur. Nontellas fruges , fed fug iperit annus. Nam qua?Ioca calorem habent natura mfitum,tcmperiem aere mitem prabente,molliores efferut fruges. Ergo qiueamanu flatim in terram proueniunt femina, eapenetrantia fouentur,ac magis dum qccultantur,calore ac humore terrg fruuntmr. Qua? vero in boum impingunt cornua,ea no po- tiuntur illa,quam Hefiodus optimam vocat, pofitus commoditateried delabentia Sc loco fuo aber- rentia, iadata magis qu;im fata videntur: proinde aut frigoribus plane corrumpuntur, aut his eo- rum in nudas incidentibus tunicas rigida,eiucca & lignofa redduntur. Vidcs nimirum lapidum-* quoque, &lignorum partesterra contentas,atq; ftirpesmollioresijsconferuare a tepiditate foli quam fint qua eminent. Itaq;etiam fabri lapidesoperi habilesdefodiunt fubterram, tanqua ma- turandos, & coquendos a calore: qui fub dio vndiq; iacent,frigore rigidi,& intradabiles redigun- tur,operifqucrefiftunt.Frudus quoque etiamfi in area maneant diutius fub dio, & nudi, magis fe- runt dirigefcere, quam qui ftatim condunrur. Sapenumero etiam ventus ventilantibus fupcrue- niens,frigore luo fruges prad ura s efficitjquod Philippis Macedonica vrbe aiunt eucnirie. Recon- ditis palca opitulatur.Mirari autem non dcbemus,ii audiamus agricolas narrare,de duobus conti- guis fulcis alterum ineodilem frudum ferre: & quod maximum eri; fabarum alias alium gignere^ fatu fuo fatummimirum quod alijs minus fpiritus frigidi,vel aqua?incidit.Hecomnia Plutarchus, quibus vt fummatim dicam,cur id accidat,vt femina qua in cornua boum impegerint,aut nopro- ucniant, aut proueniant ficciora durioraque, hanc adfert caufam, quod ea qua; a manu calida fta¬ tim exc,epta terra fouentur, magis adiuuantur calore, qui feminibus eft amicus;At qua’ in cornua- i.ncidant,proteda magis videntur,qu;im leminata,& mora frigus colligunt. Quod autem attinet ad voccm Mpcta-fio Ao?:qui fcripjlt etymologicon indicat hanc vocem lemel duntaxat vfurpatam a Ltb.g.dele pitone,fumptamq; a legumimbus(vnde fortc Hermolaus xtpa.cr/2bLa. femina,vocat Icgum ina-in- 'X tb ‘ obfequiofa &.c 6 tumacia,)quat’ nec igni nec aqua moIlefcant,Interpres inepte vertitftiilminis tadu pra:dura,quafi xipa.vvoftohci didum eflet.Gaza vero apud Theophraftu ateramnon ineodibile ver- •tit,fed & cmdum verti potcft,vnde & vdu >p oiripa/uvov dicitur,ideft, aqua cruda: & avnp dtipd^ > J n Vefpes . apudAriftophanem vir eft durus,inexorabilis & cornete fibre. Eft & ateramon Plinio herbc genus, Attramon ■ mquit enim :.Circa pbihppos ateramonnominantinpinpui folo herbam, qua faba necatur:teramou » ■berba . quain tnacrojcum vdam quidam ventusafjiauit. Cfterum Plinius aut eius libertus authorum Gra> corum exicriptor, ex vocibus npd/dova. Sc dripd^ovctPdcft, coquibilia & codu diificilia, quibuslc- Ltb.de c auf gumina T heophraftus indicauit, prariertim faba m, & lentem, herbas fccit admodum oleitanter - flant. c. 1 5 . V nde Hermolaus in Corollario ad tabam Diofčoridis, Plinius (inquit) Theophraftum intclligir» & J 4- nonnunquamfieri, vtteramosinateramontranfeat,ciim vaporeatq;halitu terra;madidam,indi- oj. j :: : p-ena P % V G ti De Ottadrapedibus Bifulcis.Lib. I. \ 6 \ A gena quidam ventus afflauerit. Aliter Thcodorus, qui dno ilIa,teramon & ateramon /lue ateram- non pro cočtibiii, non pro herbis ita nuneupatis accipit.Theophraftuscerte alio loco facile fignifi- catveriorcm Theodori,qnam Piinij lenfmn fuiffe. Vt vero reuertamur ad ipfamPiutarchiqu£ftio- nem.(^uibufdadočtisvcri(iiniIefir 3 ortamhancperfuafioiiemdefeminiimduritatejquddqucEdii-' ra & in co&ilia funt, cornu duritiem ac ten ac ita te m & infuper colorem prte fe ftrant,tanquam vi¬ tic per contagiumnato. Ralisnulladuritatisfačtamentione,feminafinqiiit,)qua;duni Ipargun- tur,boum cornibus attačta fucrintmon euadunt in bonam fmgem&grana producunt exigua.Boui cornua cunn Auehtinofufpcndantur, cinn in caaeris Diana: templisceruorum tantummodo affi- gantur, recitaui inter prodigia ex eodem Plutarcho. LEGES DIVINAE, SACRAEVE, Ac Gentilitias. B VANTO cdioDcus profequaturhomicidium,cxhifceeiusIegibus,quas nobis in cap. 21 .’ Exodo prafcriplit, innotefeit: Si bos cornu percufferit vir um, aut mulierem&mot- EomicidiZ , tui fuerint,lapidibus obrueretur^fr non comedentur c ar ne s cius , deminus bo n is inno - jj c0 censcrit. Quploco Scptuaginta habent, AiOou; A:0a/3sAn8»irtTsu6 ravpog, ideft, ^ ___ lapidibusliapidabiturtaurus 3 quafipoditlapidari (inquitD.Auguftinus) nifilapi- dibiis: (fimiliter tamen etiam in Hebraro textu legi annotauit author caten^, aitque effe Hebraif- nuim.) Ad iuftitiam autem pertinere aitjvt anitnai hominibusnoxium perimatur:Et quod de tau- ro politum eft,a parte totiim intclligcndum effe,quidquid de pecoribus vfu hu mano fubdkum, in- feftum eft hominibus. Sed finecefic (inquit) eftoccidi,nunquid lapidari. Quid intereftenim ani- mal quod auferendum eft s oua morte auferatur?Deinde quod addit,carnibus eius non clTe vefcen- dum j qud pertinet, nifi omnia ifta lignificcntaliud,quod feriptura maxime folet intueri ? Author Catena? latius exponendam ait liane legem, nernpe derabido cane,equo calcitrofo,& omni peco- re qnod nocct: vetari autem čarnem edi in execrationem fačti,ne & ipli efferi reddantur & atroces: C eatenusenim domino inuifum cffe homicidium , vt necbefti* homicidar carnes nobis permittat edendas, taritum abelfe a nobis deberc omnem crudelitatem & atrocitatem. Innocens autem iu- dicatur dominus bouis,nec venit iure damnandus,vel accufandusad reftitutione damni illati,quia cornupctam bouem fiium effe nefciebat. Vcrum obferua quod neglečlori & ceffatori imputetur id peccatum,quod negligentia iplius ab alio defignatum ,idcoq; ibidem additur: £updfi bos c o r nape¬ ta fuerit ab beri, dr nudius ter ti us, (jr conteftati funt dominam eius, nec recluferit eum,occideritque v ir um ant mulierem , fr bos lapidibus obructur, fr dominam iliius occident . flapdfi pr etiam ei fuc- rit impofitum , dabit pro animafua quicquid fuerit poftulatus . Ad explicationcmhuiuslocifadt hoc D. Thoma?: Animalia bruta mandanturoccidi non propter aliquam ipforum culpam, fed in_. 9ruta infeb penam dominorum,qui talia animalia non cuftodierant ab huiufmodi peccatis, Sc ideo magis pu- flacurocci- mebatur dominus, fi bos cornupcta fuerat ab heri & nudiuflertius (in quo calii poterat occurri pc- dantar. riculo,) quam li fubito cornupcta efficcretur, vel occidebantur animalia in deteftationem peccati, ne cx corum afpečlu aliquis horror hominibus incuteretur. Ha^c Thomas. Qnpd autem dc# pretioredcmptionisdieitur 3 id non repugnat (inquit author caten«) alteri faera feriptura loco,vbi D dicitur, Non accipies pr etiam redemptionis ab homicida, quia ibi loquitur feriptura de homicida vo- luntario,hic vero deco proptercuiusnegligentiam homointerierit,cumbouemligare &reclude- re debuerit. Multaigitur cura pracipitur, & docetur adhibenda i umen tis, ne proximis damno Imtjuiulto magis lamilic reliqua?, & maioribus. Vicini enim mutuis beneficijs cercare dcbcnt 3 S^ : auxilio, non iuferre elamna vel Led ere. Prtemonendi diligenter funt patresfamilias, ne eisctiairu infcijs familia noceat vieinis. Et non antea & leui caufa repetenda damna,dicente feriptura, vt co- tefte tur dominus iumenti prius, & admoneatur perieuli, li forte ignoret cornupetam bouem Sc re- cludcndum non putet: Qnpd li ad monitus, negligcns tamen fuerit,tune demum illati damni reus erit.Vemm fi pretiu pro recuperatione vit* ci taxatu fuerit,illud dabit,& fe redimere poterit. Ad¬ ditur autem in lege: Filium quoq-, 'frfdiamft cornu p ercujferitfimilifententi£ [ubiacebit. Vbi Hugo de lančto Vičloreuiliu quoqj & liliam non incelligas iliius, cuius eft bos,fed alterius,quod apparet per hoc quod fubiungitde fcruo:«S’/ feruum ancillamq- i inuafent,trigintaficlos argenti dabit domino , bos vero lapidibus opprimetur . Caietanusait: occilis perfonis liberis a cornupcta ex negligentia_. dommi, poena ftatuitur arbitraria, occilis autem feruis, quantitas poen* ab ipla lege defini- tur. Alialex. Stqms aperuerit cifer nam , & foderit non operuc rit eam, cecideritque bos , vel O 3 uftnus, Si bos alte- nus bouem %/ulnerarit. filuaft. 82 * F ur ti pandi (jr damni il~ Uti. 162 VJyfsis Aldrouandi 4 finus,reddet dom nit s ciflerna ,pretium iumentorum , quod autem mortutim eft, ipfius urit. Docctur hic folicita obferuatio,ne hedatur quaquo modo proximus in perfona & rebus: ideo pericuia dili- genterpr*cauendavndique,circumfpečlio&prouidentiacommandatur in rebus omnibus. Alia. Si bos dlicuius bouem alterius vulnerauerit,jr Ule mortuus fuerit-fvendcnt bouem vmum jr diuident pretium , caduuerautemmortuiinterfedifbcrticnt . Quaeritautem D.Auguftinusin qua:ftionibus iuis fliper Exodum,nunquid in folo tauro (fic enim habec alia litera ) lurc iuftifitatio feruanda eft, & non de omni pecore in tali caful Proinde a parte totum & hocintelligendum eft,fed hoc de car- nibus occifi pccoris fieri non poteft,qua: non vclčuntur. Caietanusnotari vult ,quod dicendo fi bos pcrcufferit bouem,a:qualitatem animalium infinuauit,& proptcrca non dixit (iuquit) vitulum aut agnumpercuffum. Etxqualitateinterpercuticndum&percufiumfuppofita,ftatuiturdiuidedum tam pretium viui quam mortui bouis,nam fi incequalitas effet(puta quod mortuum animal parum valeret) non eftct #q u is portionibus facicnda diuifio,fed ad a?quitatem reduccnda. h-ddkur.si au- tem fciebat.quod bos cornupeta effet ab h eri , & nuduflertius, jr non cufiodiuit e um domina sfuus, red- detbouem pr o bone jr cddauer mtcgrum acapiet . Vides iterum inhaclege,quanta follicitudiftt* deus cxigat,ne quid damni proximus noftra ignauia patiatur. Alia lex dc furti poena: Si quisfara- tus fuerit bouem aut onemi -vel vendiderit,qmnque boa e s pr o vno boue reftituet, jr qnatuer oucs prt •vnaoue. Secundumliteram (inquitStrabus) quinqueboues pro vn© boue, &quatuor oues pro vna oue redduntur: quia bos quinque vtilitates habet,ouis quatuor: Bos enim iminolatur,arat,pa- jfcit, lac datcorium etiam diuerfis vfibus miniftrat. Ouis vero immolatur & pafcit, lac,& lanam- tribuit. Theodoretus fimiliter ait: Quinque boues pro vno,& quatuor oucs pro vna reftitui iubet, quia peccata maiora rnaiori m 11 Ida pqenaquedigniora funt:vndc & Dominus ait: Od multutn da¬ tum ejl>multum requireturab co. Caietanus vero hanc Icgern fic exponit:Si quis furatus fuerit bo¬ uem aut ouem 3 lege aut agnum,& vendiderit vel occiderit. De occifione in macelloloquiturlite- ra Hebraica , & intendit, fiue vendiderit animal viuum ,fiue occiderit comedendum. Et exigit hxc lexduasconditiones, videlicet furtum & venditionefn feU iugulationem, aIioquin non eft locus poena: 'nuius iegis. Et appellatione bouis & agni,intellige omnia animalia tam magna, quam par¬ na. Lex enim limilia omnia comprehendit,alioquin oporteret mnltiplicare leges iuxta numerum rerum. Et fcito quod ifta lcx de furto, eft iuxta textum Hebraicum vna, diftinda in quinque par- tcs, quarum plima tradat de fure conlumrnato,qui furatus eft & vendiditdecunda defure inucn- to nočte in furando, tertia de eodem inuento die, quarta de fure carente,vnde reddar,& quinta de fure, apud quem inuenitur res furto ab lata. Qmnque boues pro vno boue reftituet. Magnitudo poena: cum differentia fubiunda inferius, quod li bos inuentus fuerit apud furcm, duplum dunta- xat reftituet , cogit ad iilueftigandum rationem tanta: poena:. Et eft ratio,quia vendcns aut iugu- lans bouem, tollit & a fe facultatem reftituendi idem, ad quod realiter tenetur,& a domino faeul- tatem inueniendi animal fuum,nam verifimile eft quod vendet diftrahendo,vt non facileinuenia- tur a domino. Quia icaque furto accumulauit has impotcntias,tam grandi poena punitur. Et qua- tuor oues pro vna oue. Difparitatis iftius(quod pro boue quinque,pro agno vero quatuor reftituu- tur ) ratio eft quia maius crimen, non folum arquali proportionaliter poena , fed etiam plus eft pu- niendum. Punircntur enim a:qualiter fecundum propor tionem, fi quadruplum vtrobiquc reftitue- retur: punitur autem plufqudm proportionaliter fur bouisquam fur agni,reftituendoquinque bo¬ ues pro vno,nc quis audeat maiora crimina attentare. Hec intellige fecundum communem ledio- nem 5 fecus autem fi Hebraica verba penfentur,nam Hebraice 3 & Chaldaice habetur. Ut qu atu or oues pro agno. Iuxta hoc enim plus proportionabiliter fur bouis quam fur agni punitur, quia plu- ris funt quatuor oues quam quinque agni.Et ratio maioris poenar, eft maior pronitas ad furandum agnum quam bouem, ne pailim itaque, aut facile furtum agni, &fimilium committeretur J mai° r adicda eft poena. Hadcnus Caietanus. At vero authorcatemr etiam admonet,didioncm Sc Hc- braicam & pro agno,& pro oue,& pro pecore poni: Et hinc faduin dfc, quod ouem aliqui,agnum alij^ nonnulli pccus tranftulerinc. Furtum igitur punirc redditione taxata lege, non morte,veltul¬ ca : Et quia nihil fere non prodeft hominibus eorum quj duo bare proferunt animalia,propter ma* gnitudinem damni 3 magna etiam taxantur poena. An quia animalia harcpaftim in campispafcun- tur, facilis eorum elt ablatio ? Vt crgo facilitatem &pronitatem reprimat, animalia proximi furto aufercndifteueram taxatprohuiufmodi furtispoenam.Sed quarc iubentur (inquit) reddi quinquc boues & tantum quatuor oues ? Rcfpondent quidam Hebraii, qubd bos cum muko maior fit oue > non poffit radie abfcondi, & abduci, niti a fure furtis aftucto. Alij,quod interim dominus bouis la- bore eius in agrikultura fuerit dcftitutus,damnum hicper quintum bouem farcitur. Ouisautein-> nomme,pecus domefticum dicunt intelligi,agni, Sc capra:. Alia lex. Si inuentum fuerit apud e ut* quou furatus ef , vtue n s ji h c bos,fiue afinus,fiue ouis-, duplum reftituet . Quo loco, vt idem teftattft author F G n B tis atu- malih a s* De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 163 A author Čatena?, Chaldaica litera , & Hcbraica fic habent: fi autcm inuentum fuerit in mam eius tjuod /ur to fuhlatum cšlah ouevfque ad, afinum & vfqtie ad bouem >fi fuerint vini, duplum re~ fiituet . Sedhoc (inquit) idemefteum litera noftra. Duplum autern mtelligi videtur debere quodreddat, bouem fcilicetquemabftulit, &alium., & pecudem quam eft furatus, dk^aliam. Sicctiam quintuplum intellige, quatuor,&illumquem furatuseft. Hic videmus aliameiTo . peenam furis , apud quem furtum adhuc eft, aliam eius qai vendidit aut mačtauit, maiorem Icili- cet. Nam cum adhuc res fublata fupereft, reftitui poteft fuo domino, daturque quiddam pro con- tumclia:fi vero perdita res eft,rem foluet & contumeliam qua afredtus eft dom in us. Notat Caieta- nus,quod altera primte in hoc capitulo legispars ex partc rei ablata? promulgetur: Primam enim-, partem fuiffe', fi quis furatus fuerit bouem, & vendiderit, feu occideritjalteram partem effe,fi nec vendidcritmec odciderit,fed apud fe retinuerit furto ablatum animal viuum:< 3 rex hoc quod afinus adiungitur,haberi duo:alterum qu»d iam ditftum eit,quod appellatione bouis&agni,intelligun- tur bi hac lege animalia omnia magna & parua,alterum, qudd ex eo quod afinus, non afinus fubiugalis,necafinusgregariusdicitur,Icxiftacomprehenditetiambouemnongregarium, &fi- Lev ^ fniliter equum, & mulum, & rcliqua animalia. Alia lex tračians de depofitis animalibus: Siquis pg c tts commendauerit proximo ajinum, bouem > ouem, dr omne turnem um ad cm sl odi ammor tu um fuerit, *ut de hilitatum } osel captum ah ho stihu s , nulluftfue hoc vider it , iujiurandum er it in medio, q«od non fxtenderit manum ad rem proximifui,fuficipietque dominus t uramentum, (j ille reddere non cogetur. Lex ifta (inquit Caictanus) difpomt in quinque cafibus,& primum tres cafus fimul,videlicet fi de- pofitum animal fuerit mortuum, vel fradf um, vel pnvdatum nemine vidente:ftatuit enim quod m his cafibus ftetur iuramenro depofitarij, ita quod dominus rei de polit® teneatur acquiefcere iura- mento.Et dicitur captum ab hoftibus, quod in predam abdučfum eft, iungitur autern nemine vi- dente, quia fe fuiflent teftes, non opus effet iuramento. Deinde difponit qiurtum cafum,videlicet fi commendatum animal furto ablatum fuerit, inquiens: Quod fi furto ablatum fuerit, reftituet damnum domino. Depo/itarius vfdelicct domino animalis: non dicit reftituet duplum, fed abfo- htereftituet,vt intcl!igamus,quod fuificit reftituere rantum,quanti pretij erat animal furreptum. Demum quintnm cafum expedit,fi animal comeftum fuerit a beftia:fi comeftum(inquit)a beftia, deferatad cum quod occifumeft, & non reftituet. Alia. Qui coiuerit cum iumento,mortc moria^ tl ir. QuolocoSeptuaginta habent e^avlet x.oi!xcbu.ivov /unct xjbvng d-xva 9 q> ct7roTimri dur ideft, ^ °mnemdormientcm cum iumento,mortc occidetis eos. Horribile (inquit author Catenae) expfi- mituropus,horribiliiuditiopuniendum vt viteturdiligcntiiis,quianatura; &naturarumauthori ln fameeft, & vehemcntiflhne inuifum. Sine omni mifericordia occidatur vel difpenfatione,hoc 5 enim morte moriatur. D. Thomas ait: Grauitas in peccato magis attenditur ex abufu alieuius re, >quam cx omiflione debiti vfus. Et ideo inter vitia qu£e fant contra naturam, iiifimum locuin^ tene tpeccatum immunditi£,quod confiftitinfolaomiilioneconcubitus ad alterum.Grauiffimum au temeft peccatum beftialitatis, quia non feruaturdebita Ipecies. Vndc fuper illud Genefis trige- miofeptimo: Accufauit fratre s fuos crimine ptjjimo > dicit GIoffa,qudd cum pecoribus mifceban- tUr ; Boft hoc autcm eft vitium Sodomiticum, cum ibi non feruetur debitus fexus. Alia. Sioccur - rerts boni immiei tui.aut afino errantt,redne ad e um -. Hac lex (inquit author Catcna?) modum po- c oeuntis cn atfečfibus Sc inimicitijs,ne fint nimium vehementes, & cuadunr ad pernitiem proximi. Prolfi* tumentopt* bct a mem fuo more feriptura rem fub peifona, odium pro hofte. Bouisautern nomine intelligit, na * ^u*rcunquchabetis,quemodis,perquajilli incominodare,velimpedirecommodum potes. Vt Cnim odium non femper vt vellet, exuere te poffe credas, manum tamen potes continere,& pedes le gere in alieuius rem, vclpromouendam, velimpediendam. Facergo proximoquod fibi fieri optates, & optarc deberes, & periculum eius,aut damnum impediendo impedias Et quia Iuda;i ciudeles erant,ideo fančfa lex ad pietatem etiam erga bruta animalia exercendd inducit, vt ex hoc maiorem poftmodum erga hominesinducerentur. Ex hoc enim quodvidebatinimicusabini- ^■coanimaldomumredučfum,compellebatur quodammodoad deponendum odium contra_, CUm bifceptum. In quo fenfu etiam IfidorusiBouem &afinurrireduei iubetq’nquitjodienti proxi- mutn bium, vt hac rationc odientis animutn fibi conciliet. Nam fi omnino implacabilis, atqu«e> j, n cxorabilis non fuerit, fieri non poteft, quin hac in illum humanitatc animus illiusnon manliic- cat ' Alia lcx contra illos qui diebusieftis magis opprimunt & excrutiant feruosmcc cis vel parum i ll ; lc tem poris ad diuinis intereftendum impendere volunt: Sexdiebus operaheris jfpttma diecef J*0is , vt requiefcat ho s & afinus tuus , (j refrigereturfhus ancilla tu a dr aduena. Ex q uo fer iptu- * °coD, Hieronymusfeptenariumnumerumfan - rum demen- tia. ... _ _ Prouerb ? ‘duttus advitUmam. Rurfum quia bouisnomine J laborpiU’dicator]scxprimitur 3 legisveibatdtan- Lab or pr c tu G ^ i5ir ^it: N on obturabisos boni tritnrmti : ac fi aperte diceret:Prardica tores verbi a ftipendioru c obis(piritnalia feminam mn s, mag n um e st tv t c nrnalit ve sira metamus. Hoc autem fi- gnifickfe, Non alti gabiš os boni trituranti: vndc & a po dolu m alio loco diccre, Dignus oper arin t mer cedefua. Arnobius quoque boues interpretatur,qui laborant fub iugo dominfiad h are Pfalmf fta; verba : Omnia fubiecisli fub pedtbuseius } oues fr boues vniuerfas . At Ambroiius venditores ouium, &boum eos putat } qui delabore alieno,velfimpIicitate fcedi aučlionatores quafdam nun- dmas aucuparttur. Gregorius vero etiam in explicatione ho rum verborum: Boues arabant } & aftn-t pafcebantur iuxtdeos, dr irruerunt Sabai> tuleruntnuc omnia , dre. Qtiid (inquit) in figura per bo- Cap. 50. In Vrtati?. o Lncac.% o, C očitat io č> (h ar it at is. apostoli. Cap. :o. pa fcebantur itixtdeos, Erit autem quoqueordo eorum qui Eccldia pra-funt 3 quibufque arandi & colendi animas hominum cura mandata eftiuucncse boum nominefignificatus:quippe qui apoftolicorum rituum '-ac praceptorumfocdusexiftat:quiqueetiam invirtute vfqueaded iiicrementumaccepturusdid- ^ Ul ’»vt cx foetus multiplicitate,tantum genitalis rationalifque ladis introdudorijs dodrinis lit fuf- te durus 3 vt exeo innumerabiles ali j nutriendi lint.Hac Eufebius.Qupd vero Salamon in fuo tem- Pl° duodecim boues ameos fecit-, quos in a?reo Iabro conllituit, qui facie quidem per diuerfas par- ' es attendunt/ed in vno loco per pofteriora coiliguntur } nihil aliud quam duodecim apoftolos dc- ‘ J gnari Beda ait, qui lacie quidem per diuerfa reipiciunt, fed ita in labro funt politi, vt pofteriori- In aduncntur:qui in hacpnefenti vita ad pratdicationis officium in diueriis mundi partibus funt fup. 1. 3. Ul m: i n lila vcr d vita qua: huicvita? poiterior eft, quia poft hanevidebitur a?terna, gloria? vnitate Reg. c. 2. ' 0, iueniunt. Per diuerfum ergd mundum praidicando reipiciunt, fed in vnum cncniendaconfi- Un t. Ideo autem arreis quia clamor pratdicationis eorum in toto mundo inlonuit,ficut feriptu eft: l n om »em terram extuit fontes eorum . Labrum autem orbem terra? intelligi muscuius ambitum dlrauerunt Apoftoli,docentesgentesvtbaptizarenturinnomincPafiris,Eilij&Spiritus Sandi; 1 ' ! as vero dixerAt: Bene(!nquit) fequitur: Etftabat fuper duodecim boues , e quibus tres refpiciebat ^ ^ * ^ <*d Aquil one?n ^ -g. tres a d occidcntcm , cr tre s ad meridicm , dr tres ad orientem . Per boues quippo a Am ‘ poftolos& E u a ngel i ft as, imdom ne s verbi miniftros debere intelligi, Apoftolo docente cogno. cxponcnsmandatumlegis^uodidumeft, Nonalhgabis osboui trituranti. Nunquid Deut.it;. f j _- r (inquit) cura eft Deo? an propter nos vtique dicit. Nam propter nos feripta funt,quoniam I« C or. 9, d)et j n lpe } q U i ai - at 5 arare,& qui triturat, Ipei liia? frudus percipcre. Duodecim ergo boues,duo- ecun Apoftoli funt, &omnesqui vice eorum fufccperunt Eccleliamlandam, qui nimirum boues n “Ue f bi fuperpofitumportant, cimi Apoftoli Apoftolorumque fuccelfores iniundum fibi euan- izandi officium prompta implcre deuotionefatagunt;Et tres ad Aquilonem,& tres ad Occide- r J 113 & tres ad Meridiem, & tres ad Orientem reipiciunt,ciim in vniuerlisquadrati orbis partibus j* ern fmdee Trinitatispraxiicant. Nam & Apoftoli eo myfterioduodecim, hoc eft, quater terni ^ HtelcdijVtfidem &confdfioncmfanda?Trinitatis perquatuormundi plagas euangelizantes ^fptizarent,in nominePatris,& Filij,&Spiritus Sandi, quorum videlicet Apoftolorum fuccefto« , Unr!c [ Uc eorum verba, adus & palfiones per lacilč in pradenti videre,vel legendo cognofcere vale- fuKn^ UieVer d , ^ os ftiturtim maneatgloria retributionis, needum viderepolfumus. Vnde apte 0dltur : dimrumpofteriora vniuerfa intnnfecus latttabant. Intrinfecus namque latitant vniucrfa boum JD minic* in fexagejl- ma* \ Caf. 14. C df. 1 cJ • Caf - 2 2,' Cap.Z. Trdati tu- tnidi. I liade modo Lene viuen- di,fcrm. 1 g. Trdatorum offiaum. Leo terror feueritatis. Bgs patien- Ud. 1 66 Vlyfsis Aldrouandt boum. poftenora j quia qua mcrccclc fandi pradicatores in perpetuum donentur,in interni arbitri cxamine iarn difpofitum eftifed nobis qui adhuc foris fumus, manet omnimodis occultum,&c.Ia- cobus de Vitriaco Cardinalis ciim dixiflet 5 Agricolain boues iugo iungcre/piritualiter fpedare ad fummum Agricolam, qui tanquam colonus venit in terram, vt ait Hieremias, & tot habet boues quot pralatos, in agro ecclefia laborantes: de quibus dicitur in lob: 'Boues arah ant dr ajina pafcc- bant iuxtaeos> ideft, /implices &rudes populi.Principalcs autem& fortiores (inquit) boues, erant duodecim Apoftoli qui fignificantur perduodecim boues areos, qui fuftinebant Iuterem aneum ante fores templi Salamonis. Luter in quo abluebantur ft.cerdotc%diuinam feripturam iignilicat. De his bobus dicitur in Parabolis ; V bi boues non funt,prafepe vacuum e d.- Vbi enim pradicatores dcfunt,corda fubditorum a bonis fpirituaiibus vacua funt.Dicuntur autem prelati boues,quia for- tes,quia ruminant,dum in lege Domini meditantur die ac node 3 quia findunt vngulam per difere- tionem & duplicem charitatein Dci,&proximi,& vtrumquetcftamentum rccipiunt. Quia terram arantjid eft,terrenorum corda vomere predicationisfcindunt,quia iugo premuntur,.ficut dicit Do minus in Euangelio: T olhte iugum meum fuper vos , & Hicremias: Bonum e It vir o c um vortauerit tu gum Domini in adolefcentia , Quialoris difciplina ad prafepe Domini ligantur.Quia palcam co- medunt,ideft,feripturam,vel grofla & non delicata cibaria,quod pjecipuepcrtinet ad eos,qui gra- num conferunt pauperibus, & hdfpitibus, iicut Ciftertienfes paleam, ideft, groffa cibaria fibireti- nentes.Quia -immolanturčarnemfuamcumvitijs,&concupifcentijscmcifigentcs. Quia ftrmirer pedem figunt, ne labantur, firmi fcilicet infido & rečti corde, ficut defančtis animalibus Ezechiel ait: Vedeš eorum , pedes retii, dr planta pedis eorum quafiplani a pedis v it uh. Et quia cornibus duo- rum teftamentorum ventilant hareticos, & iniinicos Chrifti, qua cornua in manibus eorum funt * De Chrifto autem, quifuit bos immaculatuspro nobis,fymptus ex armento Patriarcharumkpii' 1 ' tualiter dicitur, cornua in manibus eius. Fuit enim bos cornutus, non folum propter duplicem na¬ turam,fed quia cornua crucis in manibus habuit.Hic igitur agricola boues iugo iungit,vnde & bi- nos milit ante faciem fuam, propter concordiam & dilečtionem, & duo pracepta charitatis. Ali? etiam agricola,ideft,prodati Ecclefie,boues,ideft,fortia opera, & exteriores ačtiones/ub iugo Do¬ mini iungunt,dum opera eorum in vnum conueniunt,& ad Deum referuntur,coniunčla in fide,& charitate. Alioquin non placcrent Deo fine fide,quce per dilečtionem operatur. De his bobus im- Deutercnomio dicitur: Non operaberisinprimogemtobouts , ideft, exteriorisabtionisprimodia? in exercitio puhlice ačtionis non oftendens, propter humanum fauorem. Agricola ftimulo boues pungit,verbis,fcilicet, faera feriptura: de quibus Salamon ait in Ecclefiafte ; Verba fapientis cjUtfi Stimuli>&(juafi clauiin altum defixi. De hoc ftimulo dicitur in primo Regum,quod faber ferrariu 5 non inueniebatur in tota terra Ifrael: Philifttei enim cauerant, ne facerent Hebraeis gladium, auc lanceam, &retunfe erant acies vomerum,&ligonum vfque ad ftimulum corrigendum. Philift^* enim, ideft, d^mones, pro pofle laborant, ne fit faber ferrarius,ideft,pr^dicator in Ecclefia Vel A quod lance«,& ftimuli redundantur,ne boues ftimulentur. Dehoc ftimulo dicitur in Ecclefiafft * ideft, opprobri js & inerepatio-* nibus prtelatorum, velftercora boum dicuntur tranfitoria,qua;fan(fti tanquam ftercora reputant? proquorumillicita concupifccntialapidabiturpiger,quia fjiiritualibusocio torpet. Agricola tem- peftate aeris non abigitur, quia aduerfitatibusnon cedit pnelatus. Aqu.a’ enim muka? non potue- runt extinguere charitatcm,riec flumina obruent cam,ficut dicitur in Canticis. E contni de turni- dis pradatis,qui non funt boues Domini,fed vacca? diaboli,dicitur in Ecclefiafte: Cui obfcrudtve^ t um,non feminat j ipuiconfiderat nubes,non metet. Vento enim tentationum & nubibus aduerfitatu exterriti, a bono opere ceftant; Ha’c & alia Cardinalis de Vitriaco. Diuus quoque Bernardus eo- rundem ameorum boum fculptura Pradatos Ecclefia indicari ait. Pralati (inquit) Ecclefia porta¬ le debent fubditos fuos quos corrigunt,& corrigere quos portant. Hinc Salomon in bafibus tcmPg Domini imaginem leonis & bouis, 8 c cherubim opere fculptoriofecit pingere. Quid aliud deli- gnant bafes in templo,nifi Pralatos in Ecclefia?Quicunque fblidtudinem regiminis fufcipiunt ta- quam bafes, portant onus fuppofitum Cherubim plenitudo fcientia interpreratur. In bafibus ch c ' rubim monftratur, quia Pralat i Ecclefia pleni debent efle calefti fcientia.Per leonem terror icuc- matis figuratur;pcr bouem vero patientia manfuetudinisoftenditur.Itaque in bafibusncque ko- nes fine bobus ,neque boues ftneleonibus exprimuntur 5 quia Pralati Ecclefia aliquando rigi^ c y aliquando cum dulcedine,aliquando cum afperitate,aliquando verbis,aliquando flagellis dcbei lC iu. icdtos fuos corrigerc,quia ille qui blandis verbis caftigatus non corrigitur, neccfte eft, vt acrius con igatur, & arguatur. Beatus vero Theodoretus per boues interpretatur perquam fignificantci etiam facerdotes, in interpretatione horum propheta verborum >Defeeerunt ca qu"od comedere gucs> t f G n 1 De Quadrupedibas Bifuicis. Lib. L 167 nučs , & funt hostes in prafepio: Boues (inquit) non exiftcntes in pradepibus, faceirdotcs dicit:quo- ium altariaolim percelebria,defertaremanfehmt: nam quemadmodum boues arant terram, lic populi animas facerdotes ex«i'lunt ,tanquam pafturnab eo accipientesea qua? altaribus ficut pradepibus afferuntur: de quibu$ etia m 'Pauius inquit: Non alligdbis os bosti tnturanti: itemquo Lik. 2 . ex- qui altaribusdefemliint, cum akariparticipant. Ita, & Beda qua?rens,cur Samuel nec boucm fo pofalleg. in triginta c bori fimila , & decem c borifarma, decem boues pingues , (jr viginti bouespafeuales , jr c. de- _ cembouespingues dodoresdecalogosinterpretatur,viginti vero bouespaleuales, pradicatores w noui teftamenti, qui quafi geminatum decalogum (inquit)in fe habent,ciim nouum & vetus tefta- mentum aqualiter pradicant pleni diledione Dei, & proximi. Significant item boues,pradicatio- nis labores, atquefrudus, vt declarat D. Gregorius in declaratione horum verborum: Etverf '* s populus adpradam,tulit oues, jr boues, jr vitulos,jr maetauere in terra,comeditque populus cum fon- gune . Oues quidem (inquit) tollit, qui innocentia fua caufirs nuiltiplices ad elationem, recofit. Boues in pradam tollit, quando labores pradicationis fua ccgitat,Sc quicquid alijs Ioquendo,ve- lut terram excolendoprofecit, memorantio coaceruat. Vitulos tollit, cum de eo extollitur, quod comprefli motu lafciuia ad mentem reducuntur. Quia enim duo in magna iuftorum laude prace- pta funt,videlicet fplendor charitatis cum luce boni operiš,dum a^ftimatione fua quilquc arrogan s extollitur,& oues, & vitulos tollere perhibetur. Oues quidem in innocentia bonoruin operum,vi- tulos vero in mortifieatione corporalium paflionum. Quibusnimirum boues iuferuit,quia peric- de non extollitur,qui fe infirmum, & impotenten! in parte aliqua contemplatur. Magnus quidem apud le iam eft aftimatione pudicitia,& boni operiš,fed in faftu amplioris elationis le eleuat,dum perfedumferecolit in labore pradicationis. Sed hacomnia ad quem finem perducantur., fuble- ^ ouenter expofitum eft: Et madauere in terra. In terra oues,& boues, & vitulos madarc,eft de vtr- tutum confcientia ima Sc carnali latitia exultaie:Vnde & per Ozeam de elatis &arrogantibus di- citur: Viciirnasdemergebant inprofundum. I11 profundum quidem vidimas mergunt,qui cadeftes virtutum hoftias non in calum per gratiarum adionem, fed ad tetram per appetitum vanaE ukAs inclinant. Et moxquibufdam interpofitisrurfus : Bos ergo, & aries in lapide occiditur, quando cxemplo redemptoris omnis cornuta clatio condemnatur, quando eledus quilibet & bene agitA optime docet, led nec vita cum erigit propria, nec eruditio aliena. In ariete quipperobur proptue innocentia exprimitur, in boue autem labor, & fortitudo pradicationis.Qui in petra occiduntur > vt lic eledam mentem gaudendo reficiant, vt ci miftum in fe cruorem carnibus non impendant • IIoc quidem eledus pradicator non foliim loquitur,fed etiam perfuadet. Vnde & fubditur: Addup xit itaquepopulus,vnufcjuifpue ,bouem in manu adducere,eft peccatum elationis poenitentia aift 1- dione delere. Dum enim operando delet, quod fuperbiendo deliquit; madandum bouem in b" pui^. manu ducit. GlolTa ordinaria, vbi dicitur , V bi non funt boues, pr afepc vacuurn c sl, vbi atit-M 1, app ar e nt pl ur im a f in legepcccauerunt, per lege iudicabuntur. Ergo dos iuratus&occifus 3 fmevenditus;quinq; bobus redepenfatur 3 cumhomo Iudamscotra lege 1^- fis fecudtim lege vlcifcitur. Vnde & in ipfa lege feriptum e{\:£hd occiderit homihe, rnerte mori /it ur: bt kS y Oadumpro oculo.dcntepro dentc,m ter am. Et item-Diligite intmicos veftros,& benefacite his,qui oder ut vos: led ne huius llmplicis ani- ^alis ladiomuita preteriri vidcatur 3 legillator iubet 3 quod quatuor oucs pro vna oue reddatur.Igi- tur ouis perdita quadrupia reftitutione polcit, quia quifquis fimplicitate Chriftiana per fra ude Lr- lc nt 3 nece{fe eft 3 vteuangelicam dodrina 3 digna peenitentia iterum illam reftituerc feftinet la ve- t\ f° ifdorus Pelufiota in epiftola ad Ecdicium, dodores nifi dodrina? luar fmdibus perfi uantur 3 la- .. 0rcs illibenti animo perferre ait more bou 3 qui nifi ex laboribus fuis alantur 3 fegnes euadut. Boues jj(uiquit)quibusos čarno no exercetur 3 alacrius mclfein conficiunt;qui aute laboribus fuis frui pro- mcnturjlegnitie torpent 3 ac labore auerfantur. Eodem modo magiftri 3 cum per inobedientiam & c °iunmacia minime ipfiscontumelia infertur 3 ltetis animislabores ferunt. Cum aute nullum fufce- pforurn laborum frudu pcrlpiciunt 3 eos incaflum doccre piget. Quare li ea qux nune rurfum quefi- ll, fti 3 cxme intcliigereaues 3 ea quce pri us aidicifti 3 reipfa oftende.Sin aute te minime fcireea appa- t( -Bqucrfum harc quoq; tibi exponamisc k D.Gregorius^explicans bunc faerarpagina: locum j Si quis } 1( ruerit cisternam &foderit,& non aperuent eam, cccidentp- los velaftnus in edjjominus cifterna re ddet pretium iumentorum: aperirc eifternam exponit intelledu valido icripturae la era? arcana pe- ('otrare,pcr bcucm vero &afinum 3 mundu fcilicet & immundu anirnal ^ fidele quemqi &inftdcle . Vui ergo cifternam fodit, (inquit) cooperiat, ne iiluc bos vel alinusruat;ideft 3 qui in lacro eloquio alta imelligit, fublimes fenfus coram nori capientibus per lilentium tegat 3 ne per fcandalfi me- - f^ ut fdelem paruulum 3 aut infidele qui crederepotuiftet 3 interimat. Exmorteenim iumetorum ’Ct pretium:quia illud fcilicet admilifle conuineitur 3 vnde ad agedam pvnitentiam reus tenetur. aamqj ad alta fcientie fluenta peiueniens 3 cum b^c apud bruta audientiu corda non com- P texcrit, Lib. 17 . 2 6 . lob. Exod. 21 170 Vlyfsis Aldrouandi teKeritjpoen^rcusaddšdturjfiper verba eiusin fcandalu liue munda feu mcns immunda capiatur_ I Operienda eft itaque cifterna,quia coram paruulis mentibus tegenda eft alta fcientia, nc vnde cof docentium ad fumma attollitur,inde infirmitas auditorum ad ima dilabatur.Eft ctiam vbi cide D. Populus lu- Grcgoriobospopulu Iudaioumdelignet,videlicctcxponenti iftud lob \\Nunquid rugiet onager iaicus. habuerit herbam 3 aut mugict bos 3 curn adplenumprafepefteterit. Herba(inquit) onagri & fenu m bo- Lib. 9. in e. uis,eft mediatoris incarnatio,per qua fimul gentilitas Sc Iuda;a faturatur. Quia enim per Propheta 4 ./oh. dldtrn.Omms car ofccnum, vniuerlitatisconditor exnoftra fubftantia čarne iumerrsfenum fieri vo¬ lumne noftra in perpetuum caro foenum remaneret.Tunc ergo herba onager inuenit,cum gentilis populus gratiam diuina? incarnationis accepit. T unc bos vacufi pradepe non habuit, ciim plebi Iu- daic^cius čarne expedantilexexhibuit,quatn diu expedatam prophetauit.Vnde &natus Domi- nusjn pradepe ponitur, vt videlicet lignaretur, quia fanda animalia, qiue ieiuna diu apud lege in- uenta funt, incarnationis eius foeno fatiarentur. Pradcpe enim natus impleuit,qui cibu femetipfum lean. 6. mentibus mortalium pnebuit,dicens: qui comedit carnžmeam^jr bibitfanguinemeumjn me manet , dr ego in eo. Sed quia diu &elečforu gentilium votadilata funt, & ex Hebraico populo fandi quiq; longotemporeredemptionefua expedando gemuerut,bene beatus Iobprophetia? myfterio.enar- P /ob. 6 . rans,ex vtraq; natione caufas afflidionis i n fin ua t,d i cens: TV uquid rugiet onager , cum habuerit ker - Jnc.ijlu bam,autmugtctbos^eumanteplenilprafepefteterit? lXc liapertedicat:Idcircogentilitasgemit,quia e** eam needu redemptoris fui gratia reficit,atq ; ideo Iudtea mugitus dilatat,quia lege tenens, led le- gis authore non videns,ftansante pnefepe ieiunat. Qua? nimiru lex,quia ante mediatoris aduentu nequaqua fpiritualiter,fed carnaliter tcnebatur,rede fiibiungitur:^#r/0rm/ comedi infulfum,&c- Ambrofius item declarans hax Saluatcris verba •.Hypocrit*gvnuft]uif]- 3 veftru Sabbato non foluit bo¬ nefuum aut afinum^dr ducit adapuare? C.ur non aliud (inquit) animal indicauit, nifi vt oftenderet aduer£intibuslicetfynagoga:principibus,futurutamenvtIudaicus, & gentilis populus litim cor- poris ®ftumq; mundi iftius Dominici fontis vbertate deponatč* Agnoutt enim bospoftjjforem fuum , dr afinus prafepe Dominifui.ltic[i ille populus qui antea foeni vilis,quod priufqua euellatur, arelcit alimonia pafcebatur,pane illu qui e q-lo defcendit,accepit.Et ideo per vocatione duorum populo- ru Ecclcliam dicit faluam futura,qu£ remporelegis impleto & dominica; relurredionis etate,tem- pus fua? abfoiutionisfacccperat.Qua clamans ergo Dominus,qua piusin vtroq;,ciim aut miferetur, aut vindicat.In lynagogar typoarborem excidi iubet,intypo Eccieluefeminam faluat.Qu;im dul- ^ cis parabola: facilis aute folutio. Vinculum vinculo comparat,vt inlimulatio Iudieorum adu eor& redarguatur.Nam cum ipli animalibus Sabbato foluant vincula,reprehedunt Dominu, qui homi- Lib,yepijl. nesa peccatoruvinculisliberauit. Et rurfus in epiilola ad Clementianu. Koliauarereconderc,nC fias nudo quide nomine Chrift ianus,opere Iudeus,cum aduerteris onera tua tibi elfe fupplicio. Di du eft enim tibi non per vmbra,fed in Sole:Si cuiusopus maferit,mercede accipiet, li cuius arlerit, detrimentu patietur.Et ideo tanqua perfečlus eruditus in lege,confirmatus in Euangelio, vrriufq< fide fufcipe teftamenti, Beatus enim pui feminat fuper omnedqua,vbi bos dr afmus calcat , ficut hodk ledu eft^ui feminat fuper populos,& qui fequutur teftamenti vtriufq; dodrina. Bos eft ille ara to- rius,legis iugu portans,de qua lex dicit:^/// trituranti os no alligabis:of\ habet feripturaru cornua diuinaru. Pullu autealinar Diisin Euangelioin figura populi getilis alčendit. Puto autem (quonia diueseft verba Dei)qudd ctia illud intelligeredebeamus,quia bo« habet cornua plena terroris,tai| rus fcrocia habet,alinus manfuetudine:quod bene ad pr.^lentia deriuatur,quia beatus,& feueritate & mafuetudine tenct,vt altero difciplina feructur,altero innocentia no opprimatur. Nimia.n.feuc- ritas extorquet pleruq; terrore mendaciu.Deus diligi maluit,qua timeri,&c.Ita D.Cyrillus in de- Lib . 5. in claratione eiufde {vbi bos dr afinus calcat. Tradudo(inqU ’0 Efti am. fermorie ad agricultura? opera, &ad ferocitate agroru,c 5 moratur in traslationc,& beatos nominat feminatesfuper aqua,vbi bos,& alinuscalcant. Aquaenim feriptura diuinofpirituplodita diui^ u & ccelefte fermone appellat,& Sandoru myftaru pr.rdicatione. Loquutur enim in lpiritu cam ipli • Confirmabit ctia iple Seruator d\ccs:Vos efts qui locjuiminifedjpiritus patris vefri ljui louu t tur t<* vobis.CX\m lit enim viuihcus Dci fermo,idcirco & qui dein merito aqu^ coparatui. Viuifica eft- 11 - aqua,eihcienfqj omnisfecuditatis.Talesigituraqua?intelligibilescu nobis luppeditetur,colcre (o- lemiis virtutis officia,ftudemylq; pietatis infudare laboribus. In his aquis bos & alinus calcat,idelV IudcTorum populus &gentium. luftilicauitnamq; Deus circumcilionemcx fide Sc preputium P t>r Ephefl. fidem: Et Vt Paulus ait: 1 nterTtitio maceria diruto^dr lege tnandAtorum in decretis abrogate , condidA duos in v n um nouum hominem , faciens pacem , (jr reconciliauit Deojugum imponens ambobus vnt afinus prafepe Domini fui.ln bone etenim defignat populum Iudaroru, qni iugum legis portale, & eius confuerat verba ruminaredn afino aute cxprimi-tpopulG gentiu,qui fordibus idolatria: fem- P er manebat immundus.Exquo vtroq; populoplurimi ad Euangelij gratiam conuerfi,& pofldfo- * cn M quo creati funt,cognouerunt,& caleftibus eius qua?rebant alemonijs ad perpetuam crelcere dlutcm 3 &c.Et rurfus vbi declarat>iVues 3 cogitationes charitatis accipi 3 quibus prodefte alijs conamur,cu fra- Cogitatia - te tni cordis duritiam prardicando fcindere cupimus.Poteft etia per afinas, (qua’ nimirum fefe one- nts charita r antibus 3 nullaferocitatisinfania refiftunt) patičtiar manfuetudo defignari.Etfiepehoftisantiquus tis . cum velle prodefte nos loquedo alijs conlpicit,in quoda torpore oci j mente mergit, vt alijs prodef- ie non libeat 3 etia cum a proprijs vacat. Arantes ergo boues fubtrahit.ciim cogitationes mentis,fra- te rna: vtilitatis fručdbusdeditas,per fubmifldm negligentia’ torpore frangit,&c.Eft etiam vbi per ^ . ^uinq; boues, quinqj corporis fenfus indicatur,vt vbi dicitur. Juga bou emi quinq - 3 & co pr o bar e illa, ’*bemeexcufatum.$\c enim ea verbadeclarat D.Gregorius>quid in quinq,- iugisboum, (inquies) jJ*^' ni _n quinqj corporis fenfus accipimus?Qui rečic quoq; iuga vocati funt, quia in vtroq; fexu germi- , natur.Qnj videlicet corporalesfenfus,quia interna cbprehendere nefciut,fed fola exteriora cogno- om ’ ^ lcun t;& deferentes intima, ea qua? extra funt,tangudt,rc±čle per eos curiofitas defignatur:qujedum .enaqnneritvitadifcutere,femperiuaintimanefcies,ftudetexterioracogitare. Grauenamq;cu- rioiitatis eft vitiu,qua? cum cuiuflibet mente ad inueftigandam vita proximi exteriusducit,iemper c ! n u intima abfcondit,vt alienafciens fe nefciat 3 &curiofi animusquanto peritus fuerit alicni me- 'ngtanto fiat ignarus fui. Propter hoc namq; & de eifde quinq; iugis boum dicitur, Eo pr obar e illa. r f£° te >habe me excufatum-. Ipla enim excufantis verba a vitij fui fignificatione no diferepant, dum , K p->Eoprobareilla:afria videlicet aliquadopertinerc probatio ad curiofitate folet. D.Auguftinus ln ^nangelium Lucar ferm.29. de verbis Domini: quinq;hic bou iuga dici ait,quiaper fenfus iftos ^ a Jnales(quos pro ea indicari dixerat,) terrena requiruntur. Boues enim terra verfant. Suntautetn ‘Omines remoti a fide, terrenis dcditi 3 carnalibus occupati 3 nolunt crederealiquid,nifi ad quod fui corporis fenfus quinqjpertito pcrucniunt. Ia vero Theodoretus,vbi fčribitur ; Defecerunt d'ribo bo* Ues ^ non erunt boues inprajepihus exptationis eoru:Eos qui ex tribu Leuierat boues vocat, qui lcr g's cultfi refpuentes,proponebant illum populo,vt planutn eft ex Paulo,qui dicit: Nuq*idde bobu/ 1 c ura eft zi^^.^An propter nos vtiqj hoc dicit:Ifti vero boues ait,no inuenientur in praifepibus.Cete- keomnia illis accident,inquit,eo quod nolueruntrecipere fua medidna;&quc eft hpc,nifi Šai- 1 *' or is noftri dočlrina? Qupmodo vero bos & afinus Dei fignificent cotemptorem, oftedit D.Ba- Ipc.ifrfkl P ^ filius 172 Vlyfsis Aldrouandi filius in declarjltione huius loči. Cognoutt bospofiejjbrem fuum^dr afinuspr.tfipe Bornim fui, dr c- Bo- E i ui & afino(inquir)confertur Dei conremptor. Neq; enimciim in honorc eftet,intcllexit:quare co- aratus eft iumentis infipientibus,& fi ilis fiidus eft eis: Equide tales funt qui non reda ratione, Ted pro aftedionum impetu fua inftituunt vitam,a vacuitaterationis traliierfim abrepti ad pecualem, & brutalem vitam. Ad exprimenda vero fimilitudinem,ea affumpfit animalia,qua? nobifcum edu- cantur,& vernacula confuetudine notiora funtjVt vel iiippudtfcamus iftis deprehedi infipietiores, & ad ea collati minus obtincre beneuolentiar quam rcfundamus in polfeftorcm noftru.Bos fiquide nobis macipatus eft agricolationem,vt cooptarctur,qui & fui paftoris voce intelligit,eumqj agno- Icit qui pro confuetudine ftbi porrigit pabulu. Afinus,vel non iuftus reda cotendit ad confueta fta- buli fui ioca.Quod ft his vtiq; rationis expertibus tanta ineft familiaritas erga fuCi prouifore,quan- tam dimefionis menfura erga Deu,par eft repofci a rationali creatura? Obferua aute quia teftimo- nio iftius fcriptura prcbatur bos p ra: a fino pleniore obtinere intelligetiam. Bos enim fuu nouit pol- . feftbrermalinus aute pr^'fepe,idqj foliim docente fcriptura,quo animal fit fuftarciendo vcntri dedi- tilfimum,eoq ; locum agnofcit,&.folitm fua? voluptati deftinatum.Bos vero nonnulla habet,& eam vtilem intelligentia proprij? honeftati$,ac boni.Hinc fadum vt cum animalia fint nulld inter le ha- f bentia confuetudine,vetitum fit in Deuteronomio,arare in boue & afino,in vnum ;hoc eft,eum qui JEfa. ji* fit cx prompto animo,& laborum toleranti connedcre ei,qui fit voluptatum amantior, & captiuus tenetur ailedibus.Non enim de bobus cura eft Deo:fed id noftri caufit fcriptitm prorfus eft.Contra vero alio loco copulatunBeatus enim qui feminat fuper omnem aquam,vbi bos, &afinus calcant: hoc eft,qu.i fermone ad docendu appofito,exufcitat vim anima? generofam, ac laborum patietem, nec eius obfequitur voluptatibus.Queadmodum enim animal gcftandis oneribus natmfic & cocu- pifcibiiis portio animieonerepeccatoru pr^grauata peflumit,acpra:cipitantur.Equidem bos fuum nouit pofiefioremrlfracl autcm me no nouit fuu creatorem.Et afinus pra?fepe agnouit lili Domini: Ifratl aute me non intellexit.Etpr«fepia quide muka funt:at certe afinus nufqua aberrat a prffepc poftedentis.Deus aute cum fit vnus,populuspcrfidus,& immemor bencficioru poft eos hallucina- tur,& deerrat qui nihil minus funt quatn dij. Me non inteUexit. Qui coelo enarrante innotefco, qui terra,mariq; me exhibco cognobilem,qui per Solem, Lunam, Aftra J dcniqj per omnč creatura nul- li non palam fignificor.Peculiari quide finulitudine bouis exprcftiis eft IlraehAfini autem fimula- cro limplex,acrudjspopellus.Quato enimdiftertbosabafino,tantide eft difcriminis,fi Ilrael (q.ui G videns Deuminterpretatur)cumvulgocomponaturquipopulusappellatur abfoiute. Bosquan- Superbid. doq; etiam fuperbiam indicat, vt Beda teftatur exponens illud Pfalmifta r.Ojferam tihi boues c ti hir - T J Jkl. 6 5. f#>,ideft,inquit,incenda in me ceruicolitatem J & fuperbia,qua? per bouem (infra, Sc de tauroid di- cemus)dcfignatur,& incendam in me peccatorum foetorem,qui per hircfuE contrario boues etiam ibidem interpretatur magiftros triturantes ipfum, hircos vet o in peccatis foetidos,non tantiim pet fe hircos,fed ita vt boues fint cum hircis,ideft,vt illi qui prius erant hirci a bobus fint triturati,& eis corporati, quia hoc etiam placet facrificiu,fipeccatorcs hic conuertantur,& bonis concorporentur. C*p. 4. in D- Ambrofius vero difputans,qua ratione,fi propter peccata hominibus cueniant mala,impij tan- interp. iob. ta bonorum copia abundent.Tuftus(inquit) optat flagellari,vt recipiatura Domino,nec beatitudi- l.z. nem putat,fi non abortit bucula fuafticut putant ftulti. Per bouem enim quid fignificatur, nifi r u ' ralis eultura? labor? qui femper redit in orbcm,& nunquam delinit:fcd cum expleri viden tur, reuo- caturin exordium. Ifti funt quicoluntSodomam,& Gpmorrham. Ergo qui colunt Aegyptu,gl e * bafqueterrarum aratro quodam mentis folidce inuertunt,laborem fibi pariunt, & dolorem metih- Ideo bucula eorum non abortit,fcd parit,vt augeatur labor eorum,& qua? conceperurmomnia ge- H nerant fine timore Dei. lufti autem Ion ge aliter gloriantur. Non enim in abundantia diuitiarurm nec in partu pecorum,fed in Domino gloriantur:dicentcs: De timore tuo in v ter o acccptmus^pM- Contumax turtuimusfpiritttm falutis , črc. Rabanus ad ca verba Exodi:Siautem fciebat qxodbos eomupein e f difcipulus fit ab heri, dr nudiusiertitis, dr non cusiodinit e um Domin usfiuus , reddet bouem pro boue, & cadaU er integrum 4ci7// dodor tales difeipuli moreš fciebat, a Scripturis faeris fefe con- teftatusjcuram infefti pecoris habere negligebat, iam adus illius particepsfadus, poense illius vn- c- que meritd particepsctit,quiafecui\dum Apoftolum,non foliim qui malefaciunt,led etia qui con- . • c ‘ fentiunt De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 173 A fentiunt facientibus, digrii funt moite. Qupd fi pretium ei fucrit impo/imm, dabit pro anima fua, quicquid meritpoftulatus. Elemo(ynisvtique, &dignispoenitenti« ftudibus,a perpetua mortc feftinet liberare. Filium quoquc , & filiam fi cornu percufTerit, fimili lententi« fubiacebit. In fi- lij,-vel filise nomine, qucm congruenriuspolfumusaccipere, quam bonum auditorem ,quiea qu« funt Dei,diiigenterdifcere,atqueopcribusexercere ftudethocpro vit« «tem«defiderio? Hune quoque fi percuflcrit,homicidaj iudieio muldanduserit. Quod autem fequitur, Sifruum ancillcmpue inuaferit jtriginta ftclos argenti dabit Domino, bos vero lapidibus o p prim e tar. Quis -vero feruus,vel ancilla melius intelligi poteft, quam ille,qui in domo JBcclefi« exiftens,pr«fentia tantiun diligit, & obeorum qu«ftum, laborem totum impendit ? qui nondum in filiorum nume¬ ro meruit adfcribi , quia har-reditatem ctdeftis patri« qu«rere neglexit ? Huic quoque fi ille fuper- bus cornupeta in rebus quas diligit, aliquid incommodi intulerit, < 3 ^ cum in hoc contriftauerit, ■ prouifcr ipfius,daminim illatum iufta cmendatione fecundum legis mandata per fidem, Ipem, & charitatem cmendare debet, necncn &authorem fčderisdurisdilcipiiniscorripere,qiii contra id quod feriptum eft , Neminem concutiatis , nemini noceatis, procaciter egit. Et i ter urn, Jfuod tihi Animi mo- B ‘non visfert , alt en ne feccris . Poteft, & akter iftafententia intelligi ,vtfignificatione bouiscor- tu s futer• nupetiv/uperbum animi motum accipiamus:quem fi Dominus,hoc eft fpiritus,qui rede debuit in bus . * homine principarfnon conftringit,& propterviam fuam fpiritualiter animalibusfacit interitum, vel corporibus ingerit incommodum, reatus fceleris redundat in authorem fimul,& cuftodem ii- lius,qui eum prohibere debuit, & non fecit. Vnde feriptura dicit; Omni culi odi d ferua cortuum \ {]ttia exipfo vitafeu mer s procedit . Et item, Corhominis difponit viam fuam. Et itern: cor fapientis erudiet os ents,&labijsillius addetgratiam. Et alibi '.Defručfu (inquit) oris virhreplcbitur ccr eius , drgermina labiorum eius fatufabuht eum. Accipitur item bos pro diabolo: Ita enim oftendit D. Diabolus. Gregor j us in exp!icatione iftiiis lobi: Fcenum ficut boscomedet . Si prophetarum (inquit) folicite L?b.$ 2 .c . 2. verba dilcutnnu's-h«c & illa vno fpiritu prolata reperimus. Elaias namque, ciun cerneret vitam peccaritimn ab antiquo & infatiabili hoftcdcuorari, ait: Leo ficut bos comedet paleas. Quid autem feni palearumque nomine, nifi carnalium vita fignatur č De qua per Prophetam dicitur, Omnis ' c aro fcenum. Qui ergo hic Behemoth, illic leo,qui hic fenum, illic palete nominantur. Sed per- ferutari mensnicitur,curifte, velapud Efaiamleo, velhicdominicavoceBehemoth in commef- C latione feni,vel palca’, vtroque loco non equo, fed boui comparetur. Quod tamen citius agnofei- mus, fi m vtrifque animalibus, qu« lit nutrimentorum diftantia perpendamus. Equi namquc_» fenum quam!ibet fordidum comedunt, aquamveio non nifi mundam bibunt. Boucs autem aquam quamlibet fordidam bibunt, fed feno non nifi mundo vefeuntur. Quid eft ergo quoboui, quimundopafeulopafcitur,Behemothiftecomparatur,nifi hocquodde ifto antiquo hofte per Prophetam alium dicitur. Efca eius elecia ? Neque enim fe eos gaudet rapere, quos prauis ac lor- dibus adionibus implicatos in imis lecum refpicit voluntarie iacere. Foenum ergo comedere, fi¬ cut bos,appetit,quia fuggeftionis fu« dente conterere mundam vitam Ipiritalium querit. Sed qu£- rendum video, quomodo Behemoth ifte fenum ficut bos comedens, vitam fpiritualium confu- mere dicitur, cum farni nomine (ficut liipra dieftum eft) vita carnalium defignatur. Efca quoquc^ eius eleda non erit, fi fenum comedens, carnales rapit. Sed ad h«c citius occurrit,quia nonnulli hominum,& apud Deum fenum funt,& apud homines fanditatis nomine cenfentur, cum & ante hupanosoculosaliudoftenditvita,&antediuinaiudicia,aliudintenditconfcientia. Ijitaquc_» ad humana iudicia eledi funt, fed apud fubtile Domini cxamen fenum. An ante diuinos ocu- D los Saul fenum non erat, de quo Samuel Propheta populo dicebat, C er te videtis quem elegit Do- dne. J* lob. minus , fc. Idcm D. Gregorius cxplicans id eiufdem lobi: gujngenta lpicientem,& bellumgercntem cum opus fit, cu- ftodientcmque a fetiš, & iniquis tyrannis i Aduerius alios autcm reges quicunque fint, certamcn fufcipcre oporteat cum de virtute, & quarcre (fi.feeri po/lit) vt omnes vbiciinque fint homines fibi vtiikatis puhlica’ gratia fubi jciat? Deos autem meliores fequ,i ? ficuti boues (puto) pakorcs>& prce- . ftantiorem, atque bcatilfimam naturam honore afficere,fuos domines & principes illos ex;kiman- tcm,& in maximi, & primi regis Dei declarantem efiepolTdfionc, primum quidcm iemetipfum, vt pretiofilfimum, dcindc alios quoque fub fc conliitutos?Siquidemj^uemadmpdurpmodefti pa- Tyrannidis kores faciunt,quandotaurus lauus & ferus lačtus,imperatpetulanter & preter naturam,fuum qui- non tolerd - dem ipfius cldpiciens armentum, & damno afficiens, exterofqueinfidiantgs reformidans, protru- d& typus 3 & densadpericulaimbellemmultitudinem, & cum nihildifficultatisudfit,iniuria afficiens&auda- contrd. dani oftentans nune quidem acutc, & minaciter mugiendo,nunc autem infefiis cornibus feriendo non refikcntcm,&okendens robur aduerfusmferior es,& non repugnantcs,boum autem multitu¬ dinem non finens pafcere quietc propter terrorem, & timorem: tum Domini & pakores talem re- mouent,& pccidunt,vt qui idoneus non fit,ticque commodus,vt imperet armento. Qui autem mi- . tis eft erga fcquentes boues, animofus autem, & imperterritus aduerius feras,grauifquc & magni- C ficus,quique potek tueri, & pracedere armentum,& pakoribus cedit obeditque,eum finunt prar- elfe vfque ad nouilfimam fenečtutem,etiamfi iam grauior corpore fačtus fit. Similiter etiam dij,& ille magnus rcx reguugvtpote communis curator & pater hominum atque deorum Iupiter, fi quis hominum fačtus fucrit violentus, iniuftufique, iniquus princeps fortitudinem oftendens non hofiibus,fcd lubditis, & amicis, inexplcbilis veluptatum, & inexplcbilis pecuniarum,velox ad fu- Ipicandum, ad iram prouocatus implacabilis, acutior ipla calumnia, inpcrfuafibilis fermonibus, allutus,inlidiator, obiečhis, contumax,malcs in altum tollcns,melioribus inuidens,non intelliges . eruditionem,nemincm cxifiimans amieum neque habens,vt rem iploinferioremdllum procul ab- ijcit rcmonetque, vt qui fit indignus vt regne t, & particeps fit iui honoris cognominifque: remo- uetqi cum dedecorc,& vituperio:quemadmodum puto Phalarim atqj Apollcdorum, & alios mul- toshorum fimiles. At fortem, & humnnum & beneuolum fubicčlis,honorantemquc virtutes,fi- mulque certamcn inftituentem,ne quid bonis deteriorvideatur, &iniquoscogentem refipifccre, bonis autcm ferentem fuppctias,cum propter virtutem approbatum plerumqueperducit ad fene- Cbutern &c. Apud Plalmiltam, vbi dicitur, Inerepaferasarundims^ congregatto taurorum in vaccts Pfat. 6 -p . f^populorurn , ut cxcludant cos, cjui pr ob ati funt argento , Picrius V alerianus, taurorum congrcgatio- nem a Theologis,pontificcs & feribas & reliquos Iudseorum principes intelligi ait, qui & temera- rij Sc cornupeta? efient, Chrikumque, & Apoftolos fcrocitcr incelfuri forent. Similiter apud eun- pr a i 1 ■ dem,vbi ait: Circumciderunt me uit uh multi, tauripingucs obfcderuntme: interpretem tradit per vitulos plebem Iudccorum intelligi, lafciuientem quippe, folutamque iuucntutem, omni prorfus regala carentem:per tauros pontihces,feribas & leniores,propter ftatem nimirum & prserogatiua., qua eteteris anteftabant, pingues appellatos, quia multis Dei doniš ante alios omnes fruebantur. Incognitus in fua cxpofitione luda^os quoque hic intelligi putat tam per vitulos, & quam per tau¬ ros . Vitulus enim (inquit) lafciuum animal ek, & in vno propolito non manens femper difeurrit. &ic & Iudari in fide promilTa Deo non kabiles,ad idolatriam proni difcurrebant.Vnde ftatim polt cxitum de Aegypto bcneficiorum Dei obliti, vitulum conflatilem adorauerunt, vt dicitur in PfaL .105. Et feccrunt vitulum in Oreh. &c. Taurus autcm cit animal indomabilc, & fuperbum, vt ait Gregerius: fic & luda^i indomita ceruice,& fuperbi iemper Deo rekiterunt,propter quod eis dice- . aat 5 tephanus: Duru ceruice & mcircumcifi c or de, quem prophetarum non funt perfecuti patre s ue* Jlri? i Super bi3 di- uites. Prin¬ cipe s pl e bi s. <„•* C ar n ali d. M at tki m v- lUtetici. Html. 41 . in cap. iTf. Matth, P rop bet.e. \j& Vlyfsis Aklrouandi fin ? D. luftinus Martyr, cum dkiffet, ludaeosfcfe Temper Deo rngratos,& faftu tumidos propter £ genus fuuvr cxhibuiffc,rcdtaffcc^andcmPklusihnKnthnv.Circufndederunt me vituli multi,tdu- ripingues circumclederunt me.Nočtc ea(inquit)quando in monte 'olearnm ipfum inuaferunt popu- iareS}Veftri a Ičribis & Pharifads,iuxta prtcfcriptlim eorum fummifli, circudederuntnimirimneum illi,quos vitulos cornupetas,& ante te m p us perniciofos verbum vocat: Et illud: T duri pingkes cir- cumdederunt r/^eosdefignauit, qui eadem qna? vituli fecerunt, cum ad magiftros veftrosclucerc- tur. Eos verbum propterea tauros nomiriat, quod tauros,vt vituli extent, authores effe norimus. Sicuti ergd vitulcrum tauri 3 patresfunt: ficmagiftri veftri authoresfilijsTuisfuere, vt egrefii iru. olearum montem ipfum comprehcndererit, fldad fc adducerent. Ibi Theodoretus cauros qiioque vdeatjdit, Iudteorum multitudinem ob eorum vfitatam audaciam: iuuencas vero populorum eos qui ex gentibuscrcdidci urit, propter nouitatem vccationis. Pnediccreigitur diuinum oraculum ludaomm impetos Ta etos in ririncipio diuini prieconij contra homines pios. At Guiielmus Pepi- jius Parifienfis,theologus,0rdinis Pra?dicatorum,hync pofteriorem Pfaltis locum interpretatur de ijs ejtfi iridighe bona occupant Ecclefia?,vt fubiddepatebit.Moraliter (inquit)per quatuor illa ani> malia,čpiateiccit Chriftusde porticu tenVpli, fii*riificanturmuka generaclericorum,quifuntpro- F hibendi ab impetrandis beneficijs , & Ecclefia; dignitatibus,infuper etiam cxpellendi per viam iu- ris ab impetratis, maxime fi Tele non correxennt,aut falutffua? prouiderint. Primo igiturper boues cornutes int-elliguntur illi,qui per preces armataS,fiue in rrianu forti,aut brachio extento intrant & perucniunt ad Ecdcfiaftica beneficia,etiam vfque ad liiperiores dignitates. Et tales boues, Teu ve- rius tauri, vno cornu percutiunt canonice ele,aut CathedraJi Ecclefia? nolenti eos recipere in paftores. Tales er¬ go vituli, & tauri, atque boues cornuti merito deberent cxpelli clc templo Domini, ideft, priuari beneficijs impetratis,& reddi inhabiles ad impetrandum in poftcrum.Signifrcari per tauros etiam carnalia indicat D. Hieronymus; Vbi enim dicitur: Prandium par atam fi? tauri, & altilia occifi*t vt ex carnalibus ^inquit) fpiritualia intclligantur. At D. Auguftinus in cnarratione Pfal. 67 . ad h a: c verba, Congregatio taurorttm inter-vaccas populorum , vt excludantur ijs,etuiprobati funt ar ge¬ to : Tauros vocaritradit propter Tuperbiam durarindomimjue ceruicis. iignificarcenimharreti- cos: vaccasautem populorum, feductiles animas inteiligendasputat,quiafacile bos tauros fe- quuntur. Non enim populos vniuerfos (inquit) feducunt,in quibusfunt graucs,& ftabiles:vnd«o ^ Tcriptum eft, Inpopulegram laudalo te: Ted in cis populiš quos inuenerint vaccas, ex his enim funt qui penetrant domos, & captiuas ducunt mulicrculas oneratas peccatis, qua? ducuntur varijs defi- derijs erroris, Temper difccntes, & ad veritatis fcientiam nunquam peruenientes. Eft tamen vbi taurus etiam in bonam partem accipitur: etenim D.Chryfoftomus,vbi in Euangelio dk\tm:Dici- te inuitatis, Pece prandium meumparaui, tauri mei, drfaginata occif.t funt,(jr omniaiamparatd/vc - nit e ad,nuptias: idcft(inquit)cxomni lege, &ex omnibus Prophetisfčripturarummenfasomaui. Quj funt tauri, & faginata occifa $ Prophette qui occifi funt pro firlute populi: Sančti quoque occifi funt pro falute eiufdcm populi, quemadmodum docct nos Apoftolus,d icens • F go autem impendat & fupertmpendar pro ammabus vestris: Item alibi: Ego enim lam delt bor , Hominis Libatio abcul pro aliquo offertur. Deo ergo immolandusfuerat Pauluspropopuloquemdoccbat. Sic&Pro- phetar occifi funt, vnufquifque pro falute populi,quem docebat. Et quoniam morsProphetarum fuftentabat quidem ex parte falutem humanam,non tamen plene faluare poterat totum mudum > kleo nouiffimeimmolatuseft agnus,qui totius mundi rcatum innocentia fua detergeret. Propte- tea, & in diebuj S^enopegi.r?, qua? interpretatur fixio tabernaculk diuerfk hoftim occidcbantur in C*' De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 177 A figura Sandorum, nouidime autem occidebatur, & agnus.Sic ergo agnum illic occifum intclligi- mus prarccdcntium Sandorum occifiones. Sed & Chridus de figuram Sandorum fuoruin immo- ladonedicebat: H olocauita medullata ofjeram tibi cum incenfo, dr arietibus , offeram (ibiboues cum. bircis. Nec enim Chriftusaliquandohuiulfnodianimalia obtulit patri. Obtulit autem rationa- bilcsarietcs, ided, principesomnium Chridianorum. Obtulit bouesrationabilem terram colen- tes. Obtulit etiam hircos ex gentibus,qui pro nomine Chridi funt palfi. Harc autem diximus , vt odendamus tauros, & fa gina ta occila,intelligi debere Sandos occifos. Omnes ergo Prophetce, & Chridus ideo occifi funt, vt hoc fpirituale tabernaculum firmiter figeretur. Demque ficut vilcera agnipta eloquia Chridi homines non manducauerunt,nifi podquam occifus ed. Nam pod mor- tun eius Euangeliapraidicata funt&credita,& in eis homines qua dienutriuntur. Sic & vilcera eius Prophetarum,ideit, eloquia non funt ante fufcepta, nili podquam occifi funt. Quis audiuit, aut crcdidit verbis Efiure viuentis ? Si enim liifcepifient fermones eius, nunquam eum ferralfent: fed podquam occifus ed;tuncpodmodum Iudafi lufceperuntprophetias eiu$,&cceperuntlegesin Synagogis fuis. Quis Hieremia fufcepit verbaviuentisčSi enimlufcepilfent verba eius,nunquam B eum pod mukaš iniurias Iapidadet: Sed podquam occilus ed , podea confecrauerunt prophetias eius, & crperunt legere ea s in conuentu. Et lic inuenies adum in omnibus Prophetis,quia viuen- tes eos nemo coluit,led pod mortem. Vnde & Dominusdicit. J>ui adificatisfcpulcraprophetarum, dr dicitis ,fifmIjemus in diebus pairum noftrorurn^non fuiJJemus participes e or um infangume Prophe - turam . SicUt enim viuentis animalis vilcera nemo manducat,ita viuentium prophetarum feimo- nes nemo fukepit, led pod mortem ipforum. Saginati erga lunt gratia Dei pleni. Ideo dixit, dr faginata , & tauros: non quia , & tauri non fuerunt faginati , fed quia omnesiuginati non fuerunt ta uri. Ex Prophetisenim omnibus quidem tantummodo Prophete fuerunt, quidam autem P10- pheta*, & Sacerdotes, ficut Hieremias, ficut Ezechiel,ficut fikus Ioiacfie. Ergo faginata dicit Pro- phetas tanrummodo,qui fuerunt Špiritu Sando repleti. Tauros autem qui & Prophet« fuerunt, & Sacerdotes: Sicut enim tauri duces lunt gregis,ita Sacerdotes funt principespopuli. Quoldam autem legi diccntcs, tauros hic dici martyrcs, tune in primis pro Chrido occifos,Apodolis adhuc viuentibus: faginata autem paruulos,Spiritu Sando pingueficatos. Quorum omnium interfedio- ncs,multas fpiritualium gaudiorum epulas pra?buerunt,& nuptias Chridi adornauerunt. Hade- nus ille.Minime vero pradereundum etiam ed hocloco, quod Theologi nodri (inquit Pierius) Ia- C cobis pra?diuinationem de Iofippo, T auri decor f/W,transi:crunt ad Chridum: Taurus quidem ob vtramque difpofitionein, alius ferus,vt iudex,aliiis manfuetus,vt affertor,qui generi humano falu- tem dedit,cuius cornua eflent crucis extrcma. Nam & de partenauis, antennam didu inuenimus: Comu A velat ar um obuentimus antennarum . Hac autem virtute crucis,& hoc more cornutus, ait T ertulli a nus.,vn i u erf 1 s ge ntes etiamnum ven- tilat,per fidem auferens a terra in cylum, & tune ventilabit per iudicium,deijciensde c.rlo in ter¬ ram. Vbi etiam de Simeone &Leuiloquitur: In concapifcentiafua fubneruauerunt taunfm>d*i~> Chrido identidem intelligi volunt, cuius neruos Sacerdotespracipue, clauis luffigendos curaue- runt. Ed & vbi vitulus Chridum fignificat,vt odendit venerabilis Bcda,declarans illud genefios, PoHhacapparuerunt Abrahatrcsviri, &c. Etinconuiuium vitulum prarparauit faginatum. Ide_. autem vitulus fiiginatus, inquit, Domini Iefu corpus ed. Ipfevitulusprorcdeuntefilioocciditui. Butyrum pinguilfimum, cuangeliorum ed doeumentum. Lac quippe iuxta Apodolumjprifcie le- gishabet figuram. Vitulum autem cumlade & butyro Abraham edenduin appofuit,quia neccor¬ pus Domini finelade legis fine butyro čile poted. Et rurfus, vbi dicitur in Euangelio: Et adduci- E te vitulum faginatum dr occtdite. Vitulus, inquit,faginatus,ipfe Dominused,led fecundum čar¬ nem :&bcne laginatus, quia caro eius adeo fpiritali ed opima virtute, vt pro totius mundi fialuto fuihciat in odorem fuauitatis, nidorem videlicet immolationis, ad Dcum mittere, & pro omnibus exorare. Adducere autem vitulum &occidcre,ed pnedicare Chridum & mortem eiusinfinuare. Tune etenim ctiique nodrum quafi recens occiditur, ciun credit occifum. Tunc caro eius comedi- tur,cum eius palfionisSacramentum,& orc ad emundationem percipitur,& corde ad imitationem cogitatur. Et manduccmus, d epuLcmur^cjuia bicfdius me us mortuus orat, d 1 reurxit } perierat dr m- nentusesl . Non folum filius qui reuixit & iriuentus ed, verum pater & ferui illius, Sacrofandi vi- tuli,qui propter filium occifus erat,čarne refedi epulantur. Quia patris cibus, lalus'ed nofira, 6 ^ pa tri s gaudium, nollrorum ed remidio peccatorum. Nec tantum Patris, led & Filij, & Spiritus Sandi. Quia ficut vna indiuinitatevoluntas &operatio, ita & vna eddeledatio fanda?, & indi- Uidua: Trinitatis. Vnde beatus Abraham tres Angelos holpitio accipiens,vitulum tenerrimum, & optimum occidilfe,eifque cum lade,pane,& butyro epulandum legitur obtulilfe:quia qui beatam I nnitatem reda; deuotionis officijs reficere, ided kdificari defiderar,mortem quoque debet vni- Ckrilhtsvi tulus . Cap. 18 . N um, 19 . Vitula ru~ fa Chrtjlus, luc.c.i 178 Vljfsis Aldrouandi geni ti Filij Dei in carnc,qua? eft vna in e a de m T rinitatc perfona, pice confelfionis fynccritate cele- £ re,&c.quaeornni.i repetitin homiiijs quadragefimalibus. Etrurlus, vbi fcriptum eft : vtadducant ad te vitulum rufam At at is Integra , in qua nulla fit macula , ne c tort,merit iugurn , V itula rufa,caro X inquit) Saluatoriseft 3 Rofea languinepaflionis,aetatis integrar , quia perfedre tetatis paftus eft Chriftus. Quod nonefi impofitum fuper illam iugum, oftendit quod ca to Chrifti non eft fubiu- gata pcccato, Quodextra caftra eieda eft, adftante Elcazero Sacerdote,fignificat quod Chriftus extra Hierufalem crucifmis eft,&populus, & Sacerdotes in crucem Chrifti conienlerunt. Et ficut immundi funt,quiofferunt vitulum,lic &quicrucifixerunt Chriftum,peccatoresomneshabentur. Sicutautem munduseft,qui colligitcinerem afperfionis; licomnesmundifuntqui Chrifti pafiio- iiem in omnibus gentibus prtedicauerunt, & dodrinam illius afperferunt. Hcec ille, & alia qua; re- ferri debeant,vbi de fttcrificijs.D.etiam Ambroliusad prarcitatum Euangelij locum commentans: Bene autcm(inquit)carnem vituli,quia facerdotalis eft vidima:qua? pro peccatis fiebat. Epulan- tem patrem inducit,vt oftcnderet, quoniam paternus cibus eft falus noftra, & patris gaudium, no« ftrorum redemptio peccatorum eft. Et hic quidem fi ad patrem referas, quia hofcia pro peccatis fi- lius eft,delcdaturpaterreditu peccatoris,fupradclečtaturfiliusinuentaoue,&c.Sic&D.Chryfo- F ftomus in homilia de patre,& duobus filijs: Addit (inquit) & vitulum faginatum iugulandum iru conuiuij exhibitione:finedubioDominum noftrum Iefum Chriftum,quem dedit pater in vidima pro falutenoftra:quem vitulum nominat propter hoftiam cor poriši mm a cula ti.• Saginatum au¬ tem vcredixit,quia pinguis & opimus in tantum eft,vtprotorius mundi falute fufficies fit ad odo- rem fuauitatis,&nidorem immolationis ad Deum mittere,& pro omnibus exorare. Propter quod etiam myfticarationedidum eft patrem dare alijs immolandum hunc vitulum, ipfum vero gau- dere,&epulari in vidima vituli Dei. Sic enim,inquit,delexit hunc mundum,vt filium fuum vnicu pro falute eius daret. Non crgo ipfc immolauit 3 fed alijs immolandum tradidit. Pcrmittente enim patre,confenticns filius, ab hominibus crucifixus eft. Ipfe autem pater,qui fide noftra palcitur 3 & filij pro nobis immolatione LTtatur,gaudetin reditu filij,&ccnuiuatur in vitulo 3 quia milericordie fu* fr udu m immolatione filij fui gaudens creator acquifitione populi credentis cpulatur, &c. Sed Chiiftus quoque quafi vitulte, capra?, arietis, turturis,columbxquc fpeciem gcrit,inquit D.Cyril- Ius 3 quod huiufmodf ratione pro viribus explicat.Scriptura faera filium fepenumero ob vim maxi- mam eius, inuidiftimam diuinamquepotentiam vitulo comperare iolet. Mas enim firmina fem- G per fortior habetur 3 cum eam femper ducat, atquc excellat. Filius namquc ciim patrem omnium, Deumque 3 principium habeat cunčtarum certe creaturarum naturam maieftatemque excellit. Cu autem humanam afTumpfifletnaturam 3 fublegeveluti cuiufdam duces imperio conftitutus eft. Quamobrem, non veni 3 (inquit) foluerelegem,fedadimplere . Qupd humanitati quoque Chrifti accommodandum exiftimo 3 fi redeintelligere vehmus. Chriftus ergo vitula habitus eft, ciun hu- manamnaturam accepifict 3 vituli perfonam,ideft, Mofen in fegerens 3 legem fcilicet, quam ipfo Moyfes tulit. Sed ob eam caufam capra: alfimilatur 3 quia fe ipfe pro peccatis noftris, vt fiicra: tefta- tur litenr 3 obtulit. Capra enim vt pro peccatis ofteratur,lege fancitum eft. Sed arieti ed compara- tur 3 quod rationalium ouium paftor fit. V nusenim, inquit,vefter magiftereft Chiiftus. E t nos po- pulus palčucT eius,& oues manus cius,vt diuus Dauid inquit. Sed ciim fratribusfimilis clTet,feque . ipfum exinanifiet, ariesquidem accipitur,fed dux etiam intclligi poteft. Arictes enim letnper gre- gibuspraftunt. Ergo vitulaappdlatur,quiafublegenatuseft. Capram quoqueenimintelligas velim,quod eam pro peccatis lacrificare foleant. Arics etiam idcirco appellatuseft,quia dux profe- do habetur, cuius veftigia fcqui qui voluerint, feftinarintque, bonis in pafeuis, pinguique loco 3 vt H Propheta inquit,profedd collocabuntur,fed in atrijs quoque Domini faeris doneč veniat,certe di- uertent. Nam fi ipfe nos in fupernis manfionibus collocauerit,cum & arics habitus fi:,princepfquc proptetea gregis,atque fub lege veluti vnus ex hominibus conftitutus fuerit Jcgcmquc ficuti Deus fuperauerit, merito is omnis noftra iultitia cft,ctfi inter iniquosreputatus, pro totiufq 1 humani ge- neris fiilute occifus fuerit. Adhmc turturis, columba?que fpeciem gerit.Nam ipfe intclledualis, ac facundiflima turtur eft,illaquc eloquentilfima auis,quc e calo Euangeliorum pra?conijs in toro or- be terrarum iucundilfime 3 fuauiilimeque cecinit.Quem ipfa quoque fponfa,gentium fcilicet Eccle- fia affatur: Ofiende, inquiens, mi hi ftciem tuam , cjr audire mefac vocem tuam, quia vox tu a fstatut , & faeies ttta pulchra . Ipfe certe ea columba eft, qua? fimplex,innocens,fincque vilo dolo ha¬ betur . N on enim inuentus eh, inquit, dolus in or e eius . Sed triennis vitula qiKr accipitur, ca?tcra- nimq; beftiaru genera,perfedionem diuinitatis vnigeniti plane oftedunt. Sed bcftias,inquit,dim- fit,aues tamen dua: integrp permanferunt.Quia enim vnigenitus Dei EiliuscarneaflLimpferit,qua- fidiuiditur: & ad duplicem quandam contemplationem huiufmodi oratio extenditur. Nonnuu- .quam enimdiuinam eius ineftabilemquc e Deo naciuitatem intelligimus, ncnnunquam humani- tatis De Quadrupedibm Bifulcis. Lib. I. 179 A titts tv,is myfterium enarramu$,ciim rem huius dilpcn/ationis profundifTimam explicamus,aperi- muiqae eis, qui eam prorfus ignorant. Sed quamuis eius oratio duplex quodammodo habeatur, vnus tarnal & idem duntaxat Chriftus cft.Quod huiufcemodi notam aues illa? dua?,que diuifa? no x funtjnimimmoftendunt. Auesenim(inquit)nondiuiiit.Sed Chriftus velutiterreftris ob humani- tatem, vitulus, capra & ai ies accipitur: vti tamen cadeftis fupernufquc cum Deus lit, auis intelligi- lam vero D. Hieronymusincommentarijsin Ofeam, vbi propheta ait: omnem aufer mi- Lib.$.e.i^\» yHUAtem,čr acapc bonum,&reddemus vitulos labiorum neflrorum. Vitulos labiorum,laudes ait in_. Laudes in Deoelfe, & gratiarum adionem. Sacrifcium enim (inquit) DeoJftrituscontnbulatus. Igitur illo £> eo & .7 ra- iam teinpore carnalibusvxdimisreprol>atis,placabilis Deo hoftia,eft pura confebio.Qui redditu- tiar* ah to . ros fe efie dicunt labiorum vitulos, & Dei laudes perpeti voce canituros, etiam illud repromittunt quod ncquaquam in Afiyrijs ipem habeant,neque fuper equos Aegyptios,quia fallax equus ad fa- latern: & vitra non adorentopera mauuum fuarum; vitulos aureosquos in Dan Bethelq; confla* ueratj& iccirco,inquiunt > Nequaquamoperi manuumnoftrarum diccmus.,Dij noftri, quia tu eius qut in te eft pupilli inilerebens,hoc cft,populi Ifrael,de quo dixeras: Ftlius primogenitus meus if- 6 rad. Et fjtiasgenuifr exdtaui } ipfautemmefpreuerunt . Et in alioloco: Filijalient mentitifunt mihi. Pupillus autem vocatur quia Deum perdidit patrem.Quidam autem pupillum expofuit,qui a malo patre recelferit diabulo,& idcirco Dei milericordia fubleuetur. Ad omnem quoque dogma peruerfum quotidie Propheta loquitur,& fedatores eius ad poenitentiani vocat,inquiens:Cff»^r- iimniad Dominam DeumveBrurn qui corruislisfue elanguiftis, D ornimperditafamtate-.tolhte vo~ htfcumuerba , veram fdet conffjionem^cjr dicite: Aufer iniquitatem qua tn corde noftro verfatur , & acetpe bona f dei • qua corde creditur ad iuftitias,ore autem confeflio fit ad lahnem. Vituli & vičti- m;e liue fruduslabiorum funt in Patrem & Filium & Spiritum fandum,& in paflionem & refurre- čtionem Domini crederc;quam qui obtulerit ei,ncquaquam Iperabit in rege Aflyrio &c. Quid lic Verd in Pfalmo quinquageiimoprimo , Tunc imponent fupraaltare tuum vitulos, declarat Calfio- Innocentes , . dorushisverbis. Vitulospofuitautpro innocentibusadultis,quorum artasprima eft,&a iugo pec- adultipradi cati ccruix probatur aliena,& ideo in tab' verbo permanfit,vc ačtum illum prot ceri ta- legis indicaret catores , fuiffererumimaginemfuturarum.Siue illospr\-dicatorcs Euangelijpromittit,quorum imaginem Martpres, in vituli figura Lucas Euangelifta fufccpit, qui non mugitibus aera verberarent, fed orbem terra- C hrt Eius . rum Dominica? fidei prardicatione complerent. Siue illos magis vitulos debemus aduertere qui Canimasfuasinhoftiamluauitatisfacrisaltaribusobtulerunt.Nam&pater Auguftinus^cumde fi- guris illisEuangelicis ageretur, quodam loco ipfum Dominum vitulum dicit, qui fe holtiam ob- tulit pro falutecundorum. Quapropter liue de adolelčentibus, liue de pravdi ca tor ibus, liue do martyribuslentiatur,tales tame Propheta vitulos altaribus Domini potuit promittcre,quos Chri- ftian-r religioni nouerat conuenire. Et in alio Pfalmo lčriptum eft: Et placebtt Deo fuper vitulum pf a l A (,%, nouettum > cornua producentom dr vngulas . Hicplalmodiae virtusexpo nitur,quia multo acceptiof eft laus puro corde fula Deo, quam poteft pccudum placere madatio. Iftc enim prioris oblationis mos fuit 3 vt pro peccatisolferretur nouellus vitulus. Signihcabat enim htte vidima innocentis, ac nouar vita? munera fecutura>qua? delcnfionem haberet m cornibus:pedum vero munimen in vngu- lis,per quas fcculi iftius afpera,conucrlationc faudiifmia calcarcmus.Cornua producentem:Quod ait cornua, illud lignificat, quia Chriltianorum populusper dies lingulos viitute Domini femper augetur. AtverdF. Laurentiusa VillauicentioXerafanusAuguftinianusEremitadodorTheo- logus Louanicnlis^& Philippi Hilpaniarum RegisMaximi Eccleliaftesinphrafibusfacrf Scriptu- Petulans fr ntjvitulorutn notnen non abfurde ad petulantem St indomitam iuuentutem referri pobe ait, quar indomita i» t^abimpijspatribus in dclicijs& ocio educata 3 lafciuicndo bonos latdit viros > mox enim ab vnguicu- uentus. lis,vt dicitur,irridere,inquit,& etiam lacelfere audet pietatis ftudiofos.Sic Pfal. 21 .per Prophetam acculat Dominusludibria Iudarorum,qui illum in cruccm adigere funt aggrebi: Circundederunt Vitulus du¬ me vitulimulti j &c. Quid libi vero velit vitulus aureus,qucm fecerunt fi ij lfrael in lolitudine, vel reus qutd quidlignihcet,cjuodMoyfcsipliimvitulumigne combuflit,minutatimqueconcidit,& inaquam denttet. afpergens potum populo dedit,docere nititur Beda: In vitulo,inquiens,diaboIi bgnificari corpus, idcft,inquit, homines in omnibus gentibus, quibus ad hax faerilegia caput,hoc cit, author eft dia- bolus. Aurcum propterca,quia videntur idolatrič ritus,velut a fapientibus inftituti.De quibus di- eia Apoftolus: ,Quo»iam cognofccntes Deum, nonficut Deum glorificauerunt) aut gr ati as e^erunt: fed euanuerunt in cogitattombus fuis,& obfcuratum ejl infipiens cor eoru:dicentes enim fe e/fefapien- tes, siniti fach funt , & tertium animal habens f aciem quaf borni n is , dr cjuartum animal fimile aqttila volan ti : In ejuatuor animalibus non eft dubium(inquit Francifcus Ribera Villacaftincnfis pnrsb.yrcr Sccietatis lefu in čommentarijsin Apocalypfin) Ioawnemalludercadquatuorilla animalia Ezcchiclis cap. 1. Et f vtroque in loco (cjtiamuis nonnuiii aliterinterpretati funt) edeberrima tamen & rcceptiflimafcn- tentiaeft,ta veterum,quam reccntiorum,quatuor Euangdiftas indicari. Ita docuit Ircngus lil). 3. aduqrfiish;rrefes,cap. 2. VičforinusMartyr,Athanafius inSynoplifacneScriptura? ad finem: Hie- ronymusin Ezechiclem,&inproha?miocomtnenrafiorum in Mattlmim,&lib. 1 .centra I o ui ma¬ mim,prope medium,Auguftinuslib. i.dc confenfu EuangeL cap. 6,Gregoriushomiiia 3. & 4. iiu Ezechiel. Ifidorus in prologo librorum noui teftamenti, Theophilus in allcgorijsEuangelicruni : Beda , Ambroflus, Haymo, & rdiejui inhunclocum Apocalyp. Hocexplicat Ircnaius his verbis; Primum animal (mc\mt)fimtle leoni,effcabile eius dr principale,dr regalefignificans. Quod mqx do Ioanne liucde eius Euangdiojnterpretatur dicens. Alt ud e/«>« (E u a n gel i n \\\)ilUm qua e sl a patre, princi p dem dr ejficabtlcm, drgloriofam ge nerati one m eius cnarr at,dicens fic: In principi o er at ver . bum, dr v erb um er at apttd D e um, dr D e us er at ver bum,dr omnia per ipfiumfiati a fintfe”fine i p (o ft- dtumesl nihil. Vropter boe dr omni fiducia plenum c Ji Euangelium tllud, tališ esl enim pcrfonaeius . I)e fecundo fic ait: Secundum verofimtle vitulo fiacrifcalem &fiacerdotalem or din ati on cm f^nificas. Qnod poftea ita expon i t. Id ver o quod eft fecundum Lučam , quoniam q uidem facerdotalis c barabic- d ris esl, Zacbaria facerdote facnficantc Deo tncboauit. lam enim fiaginatus p ar ab at ur vitulus, qui pro tnuentione mi nor is f lij inciperet maclan. De tertio ita loquitur: T erttum vero habens f aciem quafi bumanam,eum qui c stfecundum bominem, aductum eius manije Ele deficribens. Et poftea. MattbaKt vero eam,qua cft fecundum hominem,generationeeius enarrat: Liber dicens ,generationis Iefu Cbri- ftifilj Dauid, fltj Abraham. Et iterum: Chrifti autem generatio fic er at. Humanaforma id tur' boC E u angeli um: propter boe per totum Euangclia humiht er fentiens,drmitis bomofieparatus eft. Quar- tum in hunc modam dderibit: fifuart um ver o fimile apuila volitantis, Spiritus in Ecclefiam ad vo¬ lit ant is gr at iam manifijians. Et mox ipfum ita explanat. Marcusvero propbetico (pintu ex alta ad- uemente homii\ihus initium fecit: / ni tl um, dicens, Euangelij, quemadmodum fenptum eft in EfiaiA Propbeta: V olatilem, pen n atam inidginem Euangelij monftrans -.propter hoc dr compendiofam drpra- c ur rent cm annunciationcmfic cit. Propheticus enim cbaracler eft hte , d * ipfum ver bum Det illis ijiti- dem,qui ante Mojemfiuerunt , pat riarchts fecundum diuinitatem & glortam colloquebatur: j s vero qui in lege,fiacerdotalem dr minifiterialem actumprabebat: Poft deindc nobts bomo fačhts, munus ca- lefitis jptntus in omnem mi [it ter ram ,protegens nos ahsfiuis , dre. In his verbis illud piimum obfcr* ^ ttandum cft, quod Sančtus Ircnaius dihate videtura ca* ter is: qud Mattheum in homine fignificari,quod quaft homine deCcripkrk,inqiucns,Libcrgenerationis lefe Christi cfr.Marcum in leone,quonia Euangelium incipit a clamore loannis in delerto, qua(i a ru- gitu leonis: in vitulo Lučam,quia a Zachariie incipit facerdotio. Eft enim vitulus animal facrificijs aptumdn aquila Ioanne intelligunt propter eius exordium,qui ad excelfum euolans cepit, In prin~ cipio er at verbum. Ha:c eft fentetia Hieronymi & reliquoru feriptoru in iocis modo indicatis.Qua- uis Auguftinus in Mattheo & Marco diiferc a efteris: Mauult enim Matthcu in leone fignificari,in B homine Marcu:quonia Matth^us regiam Chriiticomendatdignitatem,qnem eregibusortfjtofte- ditiMarcus nec de ftirpe eius regia,nec de facerdotio quicquam dicens,in eis tantiun verfatur,quas homo Chriftus operatus eft. Hanc docet quorundam fiiiffe fententia ante fe,eamq; refert hic Am- brofius:eandem ampleditur Beda hic,& in epiftola ad Arca Epifcopfi,que eft ante comentarios in Lučam.Katio Auguftini & Bede hec eft: in priori expofttione coniedura fiimidcinitio cuiufcunq; Euangelij,a’quius aute efie,vt de toto Euagelio fiimatur,quam de initio. Quod fi de toto Euangc- fio fumatur,Mattheiim fimiliore dle leoni quam Marcum, quoniam prius demonftrat ftirpe regia Chrifti,mox adoratione Magorum &c. Veriim preferenda eft communisexpofitio,quoniam initia Euangeliorum intucnda cfle,vt intelligatur,in quo quifq; Euangeliftarum animali fignificatus Cit, ofteudit Ezechiclciim d\t:S milit u do autevultus eorufiacies hominis,prfacies leonis adextris ipfiord cjuatuor. Qua:ita exponir Hieronymus. \ aciesprincipia dicit Euangelioru,equibushomo &leo, hoc eft,natuiitas C.hrifti &propheta: vox tonantis in eremodextraspartes tenent. Vituli aute, vi- dimarum & facerdotij Iudeorum,in finiftris eft quod abolitu tranfiuit ad facerdotiu fpirituale &c. Aquila aute,que &fuper natiuitate & fuper prophetia cft,queDomini cxpletur aduentu, & fuper facerdotiu,quod pra:terijr,& extra ha:c omnia eft,de natiuitate referens fpirituali, quomodo pater C in filio,& filius in patre fit &c. Vidorinus.Animalia igitur,quod dirfcrentia vultibus funt,hanc ha- betratione.Simile leoni animal Euangelium fecundum Marcu, in quo vox leonis in eremo rugie- tisauditur :Vox clamatis in defierto,parate vtam Domini. Hominisautem figura Matthpus,enititur enunciarenobis genus Marip,vnde čarne accepit Chriftus. Ergo du enumerat ab Abraham vfq; ad Dauid,& vfq; ad Iofeph,tanqua de homine locutus eftddeoprafoicatio eius hominis effigie often- dit. Lucas facerdotiu Zacharkr offeretis hoftiam pro populo & apparente fibi angelu dum enarrat: propter facerdotiu & hoftipconfcriptione,vituli imagine tenet.Ioannes Euangelifta aquihc fimilis afliimptis pennis ad altiora feftinansde verbo Deidiiputat.Marcus Euangelifta flc incipit: I nitih E Han ge Ip lepi Chrislifitcut feriptu e st in Efeia propheta. J ox clamantisin defiertoMcc eft leonis ef- fi g i c s. M a tt hc u s: Liber generationis Icfiu Chriftifefe Dauidfidij Abraha. If pc eft facies hominis. Lu¬ cas a ut e d i c i t. F uit faccrdos nomine Zacbarias,de vice Abia et mnlier ei de pliabus Aard. Hpc eft ima go vituli. Ioannes fic incipit:/* principio trat verbu,fe Verbu cratapud Deum , fe Deus er at ver bit* Hoc er at inprincipio apud Deu. Hcc eft fimilitudo aquile volantis &c. Et Gregorius. Quod.n. qua- tupr hec pennata animalia fmdos quatuor Euangeliitas defignent, ipfa vniufcuiufqi libri Euagc- t) lica exordia teftantur.Nam quia ab humana gcneratione,cepit,iure per hominem Mattha:us:qiua per clamore in dcferto,rede defignatur per leone Marcus:quia a facrificijs exorfus eft, bene per vi- tulu Lucas: quia verba diuinitate Vcrbi cppit'd'gne per aquila lignificatur Ioannes &c.Addamus his,omnia qua' de formis Euangeliftaru dicuntur,ad Chriftum efle referenda. Atq; hoc in reliquis apertius cft,quam in Marco & Luea.Non folinn ergo Marcus in leone inteliigitur propter clamore loannis in defcrto,fed ob id maxime,qudd regia Chrifti poteftatem indicat,ciim ait \ Initia ni Eud- gehj I e fin Chnftifidj Dei,&c. ex quo continuo is efte cognofcitur,qui in Pfal. 2 loquitur:£^ atitem confititutus fium rex ab e o fin per Sion montem Sancinm etus: & cui pater poliicetur: Pofitula a me, & dabo tihi gentes hareditatern tuam , firpojficfifionem tuam terminos terra . Docet ctiam cum effe qui per propheta s promiffus eft, & quem propheta: & Ioannes pracedunt, vt piaconcs & famuli rege. Lucas a legis facerdotio incipiens, quod typus erat noui, fubindicat eum, cuius feribit hiftoriam, vemm effe facerdotem,qui genus humanu cum Dco conciliet, & quem vetera facrificia promitte- bant. Quare rede in boucoftenfuseft,quoniambosaptus facrificijs eft, & in initiatione fummi facerdotisimmolabaturjVtlcgimus Excd. 29. Sedhuicrationi &expofitioni illud vehementer aduerfari videtur,qudd apud Ezechielemfingula animalia quaterjjas facieshabere dicuntur c Aquila aw Ioanni , 4» Marco tri• buenda. Hornih 4. ht Efechiel. H »mil. 3 . h E\ecb. V ar c d rjttid myftice Ji- gmficet. F ide Us per 'vaccas/žgni ficati. MaUch. 4 . 182 Vljfsis Aldrouandi Etsfuatuor faciesvni,dr cjaatuorpennavni : qucmcdo ergofaciespcteft adinitium Euangelij E i cunji ae Euangelifta rcfeiri } cumfinguli non quatuorinicia, fedvnumhabeant?Gregoriusdo- cetcur fingula animaliaquaternas habeanc facics ,alfirmatque per faciem notitiam intclligi , id eii, id perquod quifqne cognofcitur, &hocinloco fidemfignificari, per quam a Deo cognofci- nuir. Qnatuorergoi:acieseranthomini,quiaquoddeftdemcarnationis Domini Matthaus tra- didit, hoc ipfum eit quod catcri Euangelifta; tradiderunt. Atque icadc rcliquis. Veriim hac ex- plan itioncdubitatio noftra nonfoluitur, auoniam faciem hominis autleonis, &rcliquorum ani- nuliumad inicialibrorum,Euangelijrecuiimus. Vidcturergoita efte' relpondendum . Quatuor cjnidem facics eram cuique animali, led inter eas vna eminebat,a qua nomen haber aniinal iilud, atquc harcinitium Euangelij refpicit,vt diximus,quia &maior erat ceteris,&prior oculis Prophe- ta? occurrcbat. Verum quoniam huic faciei,idcft, huic initioEuangelij fimilia funt, qute funt apud alios Euangeliftas, & fimilitudo faciei nonpoteftcerni,nifiin hicie altera,eleganter fingu- lis'Euangcliftis quaterna?faciestribuuntur, vt vnulquifqueeorum fimiliscatteristribus intelliga- tur, ideft,in prpgrefiu fui Euangelij habcrfquod reliqui fuorum initio fignificarunt:Excmpli cau- fa, Matthceus faciem habet hominis, quia Chrifti humanam generationcm initio delčribit, fed f habet etiam faciem leonis,quia Ioannisclamorcm,&quafirugitum leonis cap.3.narrat,quo Mar¬ ci initio fimiliseft. Habet & tacicm vituli, quiafimiliseft Luca?, nam Lucas facrificium dcfcri- bcns, in quo Ioannisortuspromifiuseft,id indicare voluit (vt Hiercnymusfubindicatin verbisci- t, tis) facerdorium vetus in nouum per Chriftum fuiife commutatum, quia omnes Propheta dr lex vffuead 1 odrinem , Matth.i i.EthocidemMatthams fignificauiteifdem verbis,quat nune retuli- mus. Habet faciem aquilar,quia Ioanni fimiliseft,ciimdediuina Chriftinatura, qua a:qualisdl patri loquitur J( vt cap. 1 r. Omniamihi trudita _funt dpatre meo Et nemo nouitfilium nifi pater, ne- tjiiepatremejuisnouitnififlius,dr cuivoluerit filiusreuelare . Etcap.vltimo . Bapti\antes eosin no nine Patris , dr f ih) &c. Quibus multa funt fimilia. Idcm de cateris Euangeliltis dici facile po * teft, neque enim eorum quilquam eft, qui non multa dixcrit, qua; Chrifli humanitatem diuinita* tcmque demonftrent. Multa etiam fcripfeiuntde Ioannisvoce indclertoclamantis, vt Lucas capit. 3. loanncscapit. 1. Sacrificia qucqueveterislegisper Chriftifacrificium etfcabroganda., cum lege ipla non tacuerunt,vtciimaitloannes capit. 1 . Le x per Mofen dataestgratia , dr veri- taA per lefum chriftum facla eft . Et cap. 3. ffui habetffonfamjfonfus efl,&c rcliqua vlquc ad finem G c .pitis: & cimi Chriftum inCruce damatfe feribit: Confummatum eft. Eodem pertinct quod fcripfit Marcus cap. 2 . cum ait . Nunpuidpoffunt filij nuptiarum , ipuamdiu fponfup cum illis e tl, ie- iunarc ? Videlicet indicat Chriftum ellefponlum Ecclefia?,qui nouam legem,nouum Sacerdotium allatimis crat,&quem Ioannesoftenderat amicus fponfi.Et capit. 1 .cum docet tx Malachia Ioan- nem efte Chrifti pr;ecurforem,idem lignificauit,quia lexdr Propbeta vfc/ue adloannem . Apertius etiam cap. p.cum pratfentibus Mofe,& Elia vox auditur de calo: Hic eft filius meus carijjimus, au¬ di te illum. Vacca? quoque myfticus fenfus non vbique idem, nam & harc tam in mala m quam in bonam partem vfurpatur.Rupertuspra-dicatores interpretaturvaccasillas,dequibusin primo Re- gum fexto leribitur in hac verba: Nune er go ampite^dr facite plauftrum nouum vnum.dr duas vac- casfcetasrfuibus non eft impofitum iugurn,iungite in plauftro se eludi te vitulos e ar um domi,drc. Quid enim (inquit) vaccte, nifi fideles quofque in Ecclelia fignauit, qui dum faeri eloquij prtccepta con- fiderant, quafi fuper impofitam Domini arcam portant ? Dc quibus hoc etiam notandum, quod fuiife fete memorantur, quia funt plerique,qui in via Dei intrinfecus pofitfifbris carnalibus atfečti- busligantur.Sednondeclinantarečloitinere:quiaarcam Dei portant in mente.Ecce enim vacca; H Bethlainis pergunt, Bethfamis quippe domus Soliš intcrprctatur.Et Prophem ait: Voliš autem qui time tis Dominum , orietur Sol iujhtu.$\ igitur ad teterni Soliš habitationem tendimus, dignu pro- fečto eft, vt de itinerepro carnalibusalfedibusdeclinemus. Tora enim vimitepenfandum eftis, quod vacc^ dei plauftro fuppofita;, pergunt & gemunt. Dant ab intimis mugitiis,& tamen de iti' nere non retorquent greflus. Amorem quidem per compalfionem fentiunt,fed colla pofterius non deflectunt. Sic nimirum pra:dicatoresfiinčti,fic fideles quiqjelfe debet intra fanctani Ecclefiair«,vt compatianturproximispei charitatem,&tamen de via Dei nonexorbitent per compalfionem. Arcam quippe vaccis fuperpofitam Bethfamis pergerc, eft cu fuperna fcientia,ad interna’ lucis ha- bitaculum propinquare. Sed tune vere Bethfamis tendimus,cum viam rečiitudinis gradientes, ad vicina erroris latera,nec pro affedu pignoru dcclinamus. Sic namq; fic necefte eft,vt incedere de- beant,qui fter^ legis iugo fuppofiti,iam per internam fcientiam arcam Domini portant,quatenus per hoc quod propinquorum necelfitatibus condolent, a coepto reditudinis itinere non declinent. Quorum nimirum gratia, mentem noftram tenere debet, fed refledere non debet, ne hac eadem mens, aut fi alfedu tangitur, dura fit, aut plus tada, fi infleditur, remilfa: Similiter fere Diuus Gregorius in explicatione eorundem vcrborum,quid enim (inquit) plauftri nomine, nifi aut vni- \ B De Qaaclrupedibm Biiulcii. L i b. i- 183 ucrfa fimul fančia Ecclefta ,aut vnaquaiqiie cuiufoue fidelis anima defignatiir? Cuius profedo P' :l udri rotxT? funt vtrumque teftamentum. Nam dum fanda Ecclefta, veleleda qu-;t'libet mcnS per vctusj & nouum teftamentum inftruda,ad aternamvitam nititur,quafi fublimibusprada- ta rons, a d propolimm locurn per akum fertur. Sed plauftrum fieri nouunS prtecipitur, vt videli- cet 3 qm ad Sterna gaudia peruenire defiderat, per pneceptum diledionis noui hominis fplendoro veftiatar, Mocauippe plauftrum innouari pnrcipicbatDominusdiccns: Hoc c sl pruceptum mc- Um vt deligatismulcem .ficut dilem ves. Hinc PaulUs precepit diccns: Renouamimfipiritu mentis vcjtra , dr indmrhtni nouum honuncm, pm fecundum ID e um creatus eft. Eline Romanos alloquens a! 1 • on e Rt in commefifiatiombus dr ebnctatibus, mn in contentiune dr AtnuUtione 3 non in c ubitih m s , .0“ tmpudicitijs , fcdmdmmini Domin um tefum Christum. Plaufirum igitur nouum Drit, qui ^ Vtrumqucteftamentum rečic intclligit,& Iplendorefanda: conuerfationisindutus, ad fuperna fe- feddideriaextcndit. PolIuntquoque rota?qiubus hoc plauftrum graditur, elcdi cuiuique ge- imnum ddiderium defignare,quia quifquis iam opulante Deqprtdbntein vitam in tmimnam pe- Rgrinationistcnet , adfuturambeatitudinem idcircppcruertlt^IJelidemt,vt impaifibilis & im- mortalis tiat,vt videlicetper vnu eam quam horret,miicriail>deleMt,peraliud eam quapromere- tur beatuudinem,nuquam perdat. Vaccreatitem funtfandjjpradica£o?cs:quiquia gcmino pnece- pto eharitatis infignes lunt, & in noua conuerfatione con Uqdbr um j&iimas gignunt, rede tam bi- nano numero 3 quani famiinino'gcncre delignanmr. Vituii'a?ite»Jhiiimt deiideria tcrrcna.Cum er- g° vacar pf?uftrum trahunc, domi vitulošclaudunt: quia ; dffm dedisfidelibus ad fupernam pa- triam ducalum purbent, ca deiideria qux cis reprobatam-vitam Siggeritnt, prodire ad effeduim. prohibent. Claifduntquippe vitulos J cutrt iamfuperba delideria in ipfo fuggeftiones initio intra confcientiam conterunt, Sc prode ere eo ad effedum operiš non permimint. Vnde & vaccae qui- bus non eft iugum impofttum, ad trahendum plauftrum cxquiri perhibentur: quia prardicatores clečtis fidelibusproiudendi funt,qui per nulla onera criminisfubiedi lint imperio diabolica?po- teftatis, De quo profedo iugo per prophetam dicitur: Computrefieret iugum afacie olei . Bene mureni proccftus fenfuum ordiniconcordat verborum: quia eefi aduerfa dominationefuntliberi, uecefte eft vt feinper fint de flitura conuerfatione fufpečti. Vacca? ergo Sc line iugo funt, & ramen earum \ itu!idomi clauduntur; qiiialbnčti praidicatoresaduerfuijs jp;iiiibuscxvirtute dominan- , tui b fed ab edomandis paru is deliderijs co inten tionem non auferunt,quo de fu nčti ta te,qua fe or- ^ n atosalpiciunt,featritateminhaevita perpetuamhabere non pollunt. Etquiatalibus diuinae Co gnitionis gratia latiusaperitur,apte arca Domini toili,& fuper plauftrum poni prpcipitur.Qucd aut em imponi arca auditoribus liiper plauftrum iubetur, hoc profedlo iiilinuat, videlitet quod in lančla Ecclelia plures ordines praftulum inuenimus:quia dum prprogatiua alij alijs digniores funt, etlam authoritatem pracipiendi fortiunturexculmineordinisaltioris. Ciimergo arca Domini rc duci pracipitur, fuper plauftrum nouum poni perhibetur: quia profečto ad a ter nam pa tria nL. CUin cognitione ficramentorum fpiritualium rečic gradit ur, qui hoc quod de fančla feriptura di- CJt >per noua conuerfationis pulchritudinem non relinquit. Diuus Ifidorus vero vaccas illas Allo- pbilorum arcam degeftantes, fugam fančlomm renunciantium faculo delignafte afferit, qui nul- u m deličli iugum traxerunt. Nam ficut illepignorum atfečlibus (inquit) a rečto itinere minime ^'gtefla funt, ita fančli rnundo renunciantes,parentelaobtenti,non debenta bono propofito prg- pediri, &c. S ic Sc D. Bernardus in opere de modo bene viuendi ad fororern: Per vaccas Philiftao- IUm 5 qUaducebantarcamDomini adterram Ifrael,intelligiaitfigurameorumquipropter De- ^ u mdereliqueruntfaculum. Nam Philiftai, inquit, ficut iunxerunt vaccasplaullro,vitulofque eo- uim rcduxci unt domi,& fuper plauftrum impofuerunt arcam teftamenti Dominiiita iugum Chri- UiCuc luaue impofitum eft fuper ccruices feruorum Dei. Et ficut vaccteamorefiliorurn fuo- mugitbant, & tamen non dedinabantad dextram,neque ad finiftram, fedrečlo tramitc in- ^edebant vfque Bethlemas^ qui crat in introitu terrai Ifrael: ita ferui Dei rečlo tramitc incedcro 1 Cocn t, & pro amore paren mm fuoru m, non debent ad dextram, neque ad finiftram declinare a p° n ° opere, vel propofito, led rečlo itinere, vfquc ad Bethfemas, idcll, vfque ad introitum cale« ■usr-egni peruenire. Et ficut vaeca? pro filijs liiis mugiedo pergebantiita conuenit feruis Defpro pa Cnti bus fuis mugire,ideft,pro cis debent orarc, vt bene fit eis,& vt a malo liberentur, atq; in bono t0n brincntur.Ide D.Bernardus in t rada tu de paffione Domini:qualiterdiligendi,& quaiitcr odi- Cn -di lint amici>per cafdem vaccas trahentesplauftrum cum arca Domini, perdoceri nosteftatur: ft l ’arum vituli dum elfcnt reclufi domi,ipfe vaccte arcam geftanres,& redo itinere pergentes Beth- ' ,,ncs 1 f tun audirent voces vituIorum,dederunt quidem mugitum,qui erat lignum naturalis alfe- loan. Ephef‘$* Rom. IJ« Pr.fclicatf:- res . S Meti ro~ nuHciante? ftculo. Serm.g. Carnales . Tlels pojita fub tu go. Vlyfsis Aldrouandi Sandum a patribus miritutam: fi te pra\!idorum vermium (truncum erucis corrodentium) fug- gcftiooes mcipiunt coriodere»imitare vaccas Aliophylorum portantes arcaru Domini ; rcddo iTUigaum , ide it, iignum aftečtus, hoc eft,condole, eompatere, confolarc eos qui naturah a more conumdi funt: mhiltamcn minus lemaviam incocptam,hoccft,pcrlicebonum propofttum d:- jigendopedes tuosverlus Bethfames, vcrfusdoinumSohs, hoc eft, ad cadeftem patriam, vbi e it furnira & fpiritualis habitatio Solisnoftn Domini lem, qni eft Sol iuftitiae, qua? in illa domo lu- ftt in virtute iua habi ta ns lucern inaccdbbilem. Siciuntamandi amid, vt arfedusamoris erga jlios conferuetur ; ficut funt & odiendi, vt eoium amor nequaquam Dei amori praferarur ; immo, pecanima? n odra? eommodumamori illius prafare debcmus,fcd tanquam odifle animas no- itras, aifligcndo illas ieiunijs , vigilijs, caftigationibus , vt doccamus cas Dominicis obedire* p ra- cepti s , Sc catera. Gloffa ordinaria , vbi in Geneii Dominus dicit ad Abraham: Sume mibt vac¬ cam trte »nem ,&c&t. moraliter inrerpretatur humilitatemeoqudd vacca iugo fubmittitur , qu* bene (inquit) diciturtrieruiis>qiria pa humilitatembomofubijcitur maiori,aquali & minori. At Rupertuslib, 5. in Q< neiim deTrinitatej&operjbus eius, quid iibi voluerit quodait, Sumemihi vaccam trimatn, cr c.ipramtntjapt , <*r Ari e tem annorum trium , turturem quoque, & columbam r * omnem hancaifumptionem j propliedeam aifumptionemčile ait. Vacca quippe,capra & aries, qua profedo feru ilia funt ao/imanfriaHaum & lade llio do mi nos iuos pafcunt, lanis operiunt, tres p; a fignant(inquit) gcne»afi<^es 0 p.er quas femen Abraha feruiturum erat in terranoniiia: jam generatione quarta,inqu’it Dieti*, reucitentur huc. Eftautcm vacca trima, Cur boo? Videlicet quia patrcs, vel Parriarchrr primi,per quos in- uocatum cftnomen Domini fupei illos, tres numerofunt,aquibusd'enominationem fulcipero Dominus Deus dignatuseft, vt diceretui Peus Abraham, & DeusIlaac,&Deus Iacob. Sub jftisnamque nominibusTrinitas vnusDcus,fecuIis iilisprardicarivoluit,quia nondum capere pofienthomines manifefta nomina eiuldem Trinitatis. Volucresqua?defcenderuntfuperhorum animantium cadauera , ouas & abigebat Abraham, rapaces & importunos Dominos, Aegyptios fciiicet, (ignilicaucrunt, qui per Abraha? meritum, a dcuoratione generis illius tandem abigcndi c; ant. Generatioquarta qua erant reuerfuri, per liberamftgnihcatur auium naturam, per tur- turcm, fciiicet, columbam. Nec lolitm pro libertate eiuldem reueriionis, veruin & pro fpirb tu.sl] gratia prophctarum, & fncerdotum,quorum primi,velprincipesin eadem reuerfione Moy- ** fes,& Aaron extitcrunt. Proinde telkrts,'mquk Scriptura, ommah*c dtutfitpermcdtum , fubaud> tUl quadrupedia , & r vtrafqt4e purtes centra fe altrinfecus pofuit: aues atttem non diuijit. E teni trt carnales qui per quadrupcdiafignantur, lites &fediciones murmurandocontra Dominam fadu- ri eiaiit: Ipkitualcs vero vnanimem feruare concordiam,immo &feditiofos ad pacem reuocar«^ habebant . Venerabilis vero Beda in expoftnone eiufdem loči: per vaccam triennem fignifica^ ta-mcifeaitplebem pofitamfub iugo legis: per capram triennem, candem plebem peccatricem* perarietem trium annorum eandein plebem regnaturam:animalia autem htec ideo trima dici> quia per articulos temporum, vfque ad Noe, & inde vfquc ad Abraham,& inde vfque ad Dauid. Tanquamtertiamtrtatem gerensille (inquit) populušadoleuit■ per turturem, columbam? fpirituales in illo populo fignificatos efte: quorum ^tastemporalis ideo taceatur, quia atterna me- ditantcs,tranlgreflifunttemporalia defideria. Qucdvero tria iftha^c animalia ditiidantut ad- uerlum fe inuicem partibus conftituta, quia carnales, & in veteri populo, ^ nune inter fediui- duntur. Porro aues inter fenondiuidi, quia fpirituales indiuidui funt, fchifma non cogitant,ii- - uc a turbisferemouent, line intra illas conuerlantur, vt turtur, vteolumba, vtraque tamen auis fimp!cx, & innocens. Eodem iftha^c modo interpretatur Eucherius. Sed Diuus Auguftj" nus in enarrarione Pftilm. centelimotertij . Habemus, inquit, aues fignificantes aliquid fp 1 ' rituale: Non fruftradidumeft, Renouabitur tuuentMs tua ftcut dquilx: non fruftradietum eft de Abraham, Aues autem non diuijit. Abraham in illofacrificio fatismyfticoaccepit tria ant- malia, atietem trimum,vaccam trimam, capram trimam, nt ^ čtt De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 185 A da animalia, quia tcrtio tcmpore gratia reuelata eft. Nam pri m um fuit ante legem, fecundutn cx quolcxdataeft,tertium quod nuneeft, exquoregnum coelorumpnedicatur. Quid ergodici- mus 3 quod aries non d iuidatur ? Nonne Epifcopi fuerunt authores fchiimatum,& hterefium?Por« aoautem 1; pleb-sipfanon diuitleretur; ideft 3 fi vaccanon diuideretur, d capranon diuideretur, erubuiffentfortafie illi in diuifionibus luis, & ad compagem remealfent. Diuiduntur duces,diui¬ duntur & plebes, vt cacus ctecum fcquatur,& fimul in foueam cadant. Ponunturaduerfus fc inui- cem. Aues autem non diuifit. Spiritalcs nonhabent diuifiones, non cogitant Ičhilmata &c. At vero Sandus Ifidorus feripturus quia vterque populusjludtforum & Gentium,fub Chrifti regimi- jjh. de^ enm nc vaticinijsprophetamm voccnmrftcnbit in hcec verba: Efaiasdicit, Eterittndtc illa, nutriet, & tium voca* hom vaccam boumduas oues,&pr a vbertate laciis,comedet butjrum . Vacca boum piebs eft ex turne e. j, ludtea 3 veniens ex fetnine Patriarcharum: Oues dua?,Ecclefia veniens de Gcntibus,& idcirco dua? oues,& vna vacca 3 quia audior eft ex gentibus Ecclefia: numerus quam ex luda:a. Homo autem. qui nutriet eas, iple eft Chriftus, qui per Hieremiam dicit. Conuertimini filij reuertentes dicit Do~ minus j quia e ero vir ve si er cS adfumam vos: v nuni de citat at e, (fr duos de c ognatione. Et dabo vobis B pasi or e s tuxta c or me um,(frpafcentvosfcientiaefr doclrina . Superius namque dixerat per Efaiam. Nutriet homo vaccam vnam (fr duas oues, quem hominem Deusnunc le me tipi um effe oftendit,qui sfluibetduos,decognatione,&vnumdeciuitate. Quia minor eft numeruscredentium excircum- tifione quam expnrputio. Hanc autem ciuitatem Iudteam dicitfiue Hierufalem ,cognationem ve¬ ro ciusgentes: paftores autem Apoftolos,vel Ecclefia? dodores, Chrifti gratia pra?dicantes, &ca:t. rurlus lermone fccundo de tcmpore in Dominica in quinquageftma. Vacca triennis < 3 ^ aries c.p-tium om^ annorum trium,& capra triennis,& turtur,vel columba,figura omnium gentium prtetulerunt. Di- n ^ um . a funt autem nitim annorum,quia omnes gentes in Trinitatis etat mvfterium crediturte. Et quia ' * rota Ecclefia Catholica non foliim habet fpiritales,fed habet etiam & carnales, quamuis nonnulli ktrinitatemfecrederedicant, carnalestamenfunt,quiacrimina &pcccatavitare diflimulant. Quiaergd cum carnalibusfunt etiam fpiritales, ideo turtur, & columba funt addita:. In turture, & columba fpiritales poftunt fignificare,vt in ilhs fribusanimalibuscarnales intelligi. Ergd dili- genter attendite quia illa tria animalia diuififie in duas partes dicitur Abraham, & contra ic inui- cetn pofuifle. Aues, Scriptura inquit, non diuifit . Quare hoc fratres ? Qma in Ecclefia Cathoii- ca carnalesdniiduntur, Ipiiitales omnino non diuiduntur: & ficut dicit Scriptura, contra fe inuice C prjtparantur. Quare carnales &diuifi& contra fc politi funt t Quia ornnes limiriob, & amatore.s Lafduia,et rpiindijcontrafeinuicemdiuifiones&fcandalahaberenondefinunt. Ifti ergd diuiduntur ,quia_. volutas car fibi inuiccm aduerfantur. Aues autem,ideft,fpiritales non diuiduntur. Qmire lpiritales non diui- n alt s. duntur? Quia eft iilis cor vnum,& anima vna in Deum. Eft in illis vnum velle ac nolle, &c. Sed & < 5 . M oral. rftieubi in faeris literis per vaccam lafciuia voluptafque carnalis indicatur. Nam D.Gregorius,vbi cap. 25. a pud Moyfemduminfacrificio vacca mutatur, ofterri cum hyffopo ,lignoque cedrino biftinčtus coccus praecipitur, vaccam (inquit) matftamus,cum čarnem a lafciuia fua: voluptatis cxtinguimus, quam cum hyftopolignoq; cedrino,accoccootferimus, quiacum maceratione carnisfacrificium ^dei,fp e i &charitatis adolemus. Hyflopusquippe interna noftramundareconfucuit:lignum_, Hpfioptts . ce drinum nulla putredine deficit,quia fpem csdeftiurn terminus non confumit. Coccus vero rubro c edrus. colorefiammefeit, quia quem impletcharitas,incendit,&c. Et mox.Quid erg©perhyIfopum nifi Coccus. Chrifti humilitas defignatur?Ipfa eft cnim,qiur omnem in nobisreprimitcontumaciam, ficut her- 03 hla pulmoni inflato adhibet medicinam,&c.Iuxtalegis quoque teftimonium,inquinatas mun- Cl! bat eiufdem h er b te falčiculus vacca* rufa cruore intindus. Quid autem per vaccam nifi ad fa¬ crificium aftumpta incarnationis Dominicteinfirmitas defignatur?Sicut enim per malčulinum cxum folet fortitudo intelligi,fic & per firmininum poteft infiimitas defignari, & de co kript um eh: Sigi a &Ji mortuus efl ex infirmitate, fed viuit ex vir tu te Dei. Iple eft enim Summus Pontifex Vacca ra* n °ftcr,c|ui in ara crucis pro totius mundi fimitatc,fui corporis hoftiam obtulit. Etec autem vacca_, fa* 111 fa dicitur, vt in ea fanguinis Chrifti rubor cuidenter dcmonftretur. De quo in Canticis Canti- corum fponfa loquitur dicens: Dilecius meus candidus čr ruhicundus: Candidus nimirum ex diui— ni tatisIpecie,rubicundusex paffioniscruore. Hocitaquc hylfopo illefolummodo afpergitur, qui Vlas paflionis Dominicte imitatur. Sanftificatur vero afperfus,ficut per Paulum dicitur:Si enim lan ^ Uls caurorum, & vitulorum & cinis vitulse afperfos inquinatos fandificat ad emunda tionem car- s 3quanto magisfanguis Chrifti, qui perSpiritum fandumfemetipfumobtulit immaculatum_» ( -0, emundabit confcientiam noftram ab operibus mortuis ad leruiendum Deo viuenti?&c. Sed r ^ieit°r ad fignificatum lafciuia:. Diuus Hieronymus apud Ofeam,vbi dicitur .Slupniamficut Vac~ I a f c tutens declinauit ifrael: nune pafcet e os domina s quafi agnum in latitudine. (Scptuaginta ha- c ,1 * : &*omamficjit vacca aftlo percujja infaniuit Ifrael,nunepajcct c os Dominusficut agnum in[pa. Harettci. 3 tiofo.) ]8<5 ' Vljfsis Aldrouandi tiofo.) pcrlafciuičftfem vaccam exponit Hareticos, hisverbis: Quiaergoinfaniuit Ifrael,<5^2 pd- ^ cuilus fornicationis (piritu, incredibili (utore bacchatus cftjideo non multo poli tempere,(cd duru propheto,dum (piritus hos regit artus,pafcet cos Dominusquafi agnum in latitudine.Quia meta- phora a vacca lalciuiente (iuc oedro qua ceperat, feruat in reliquis,vt captiuitatcm in Afiyi ios,& in latiffimam Medorum tetram difperfionem populi Ifrael, quali in campo latifiuno & in fpatiofa- terra,grcgis & agnorum pafturam vocet. Super hareticis prona intelligentia eft: ad quos,vel do quibus dicitur: Stfcmel'for'nicaris hareticeffaltcm tu EcclefiaJUce nondtlinquas , nec ingrediaris in (7rf^A%oha'rcticorurn conciliubula,vbi pcccata omnium rcuclantur,& inftar porcorum volutan- tur m cocno. Ne te afcenderc putes ad (uperbas & arrogantes faKorum dogmatum ddiones. Non eft enim ibidomus Dci,fed domuSidoli. Neciurauerisper nomen Chriiti, cuiusmaieftatem mi- fcendo idolis pollurfli. Sicutenim vacca percufla adlo, percufti funt harctici ardentibus Diaboli fagittis,& legis notitiam reliquerut:ideo pafcenrur in lata & in fpatiola via, qug ducit ad mortem, & patientia Domini bonique paftoris eos nutriet ad interitum. Et rurfus, vbi ait Propheta Amos. 4* Audite v erb um hoc Vacca pingues ■> qua e sli s in m&nte Sam ar it qua calumniam facitis egems, & con - fringitis pauperes: qua dicitis Domin h s veftris,afferte , & bibemus. ( Vbi pro vaccis pinguibus lxx. F pofuerunt faudEoi;trie, čzraviTiSoc, Aquila&Theodotioipfumverbum hebraicum,Hieronymus Symmachi interpretationem requitur,qui ait ai /2oi$ iurpopo/, ideft,boues faginane.-) Loquitur ad principes Ifrael & optimates quoque deccm tribuum, qui delicijs, & rapinis vacabant, vt audiant (ermonem Dei,& non aratores boues, fed vaccas pingues de armento le elfe nouerinnfiue qua? nu- triantur in pafcuis Bafan, qua: fant loca herbarum fertiliflima: ac pcr hoc (ignificat eos, non agri- cultura’,fed immolationi, & efui prteparatos. Vos vacca? pingues eftis in monte Samaria?,& humi- • ' les quofque confringitis, & dicit Dominis veftris (ideft, paftoribus, per quos reges intelligimus,) Date nobis & bibemus, ideft, iubete tantinn, & nos cunda vaftabimus. Ex eo autem qued pofait: Ehrietas. p dte no n s f bibemus , & non dixit,date & comedcmus, ebfietatem earum (ignificat in vino,atque luxuria,qua? datum mentiseuertunt.Iurauititaque Dommus Deusin fando luo,vel infcmetipfo, vel in filio, vel in templo,vel in omni qui fandus eft,&appellatur templum Dci,quod aduentunu, fitdies,non longe&poft rnulta faecula ded iam imminensdiescaptiuitatis&anguftia?:iuquo vac¬ ca; leuentur in contis, & rcliquia? earum in ollis feruentibus. Hoc autem (ignificat quod capiantur in pra;lio,& portentur,atque auferantur iure vidoria?;feruans tamcn cocptam vaccarum metapho- ^ ram, vt quas efie pingues dixerat vaccas, earum carnes narret in contis vel (čutiš effe portandas. Et ficutlebesteruentiffimusminutos pifces pariter inuoluit: ita‘& vaccas Bafan abfque vilo ordino captiuitatis miferijsopprimandas, &c. Et mox.Verbum autem Domini,qu6d vacca? Bafan iuben- tur audire,fccundum coeptam tropologiam,ha?reticis praecipit;qui ventri & gula? feruientes, redto appeilantur vacca? pingui(Tun£,fiue vacca’ igriominiof^hoc enim interpretatur Bafan,ideft d/%ym quam (i con fu (ione m dicere voluerimus,B:ibylonem magis,quam Balan interpretabimur. H$? vac¬ ca pingues,fiueignominio(s?&arida?(nam Bafan, & hocintelligitur) in monte Samaria? funt; cui & in Ofea dicitur. Aufcr vitulum tu um Samaria. Et rurfum in eodem. £mafeducens er at vitultis tuus Šamana: & ideo in monte Samaria j quia femper eriguntur in fuperbiam, & (ibi fublimia re- promittunt. Samaria quoque cuftodiadicitur, non quod cuftodiant(ermones Domini,fed quia-. cuftodes praceptorum eius, effe fe iadent. Qua calumniam faciunt egenis & confringunt paupe- res. Egcnum & pauperem intellige Eccldiafticum vir um qui veritatis (implicirate contentus,here- ticorum fupclledilem,&eloquentiafulgorem,argumentorumquediuitiasnonrequirit.Ha vaccc dicunt Dominis fuis: Afferte & bibemus. Dominos earum,vel principes peruerforum dogmatum H podumus appellare,Valentinum,& Marcionem,& Arium,& Eunomium,aut eos qui per rnultipd- ces libros ab alijs male inuenta corroborant. Iftis dicunt vacca Bafanibdes; Afferte nobis, & bibt- mus. Nid enim iilidederint,i(ti quod deuorent,non habentdmo quod bibant, vt inebrientur. Vt autem fciamus aquas, & pocula fignificare dodrinamjDominus loquitur ad Samaritanam. Omnis qui hib er it ex aqua hacffitiet iterum:qui autem biberit ex aqun quam ego dabo ei,nonfitiet in aternU • Ergo qui de Samaritana, ideft, de hareticorum aquis biberint,femper (itient,& ardorem faucium dccarum refrigerare nonpoterunt,&c. Etmox. Et iurat Dommus Deus tuus in fanti o fuocontrd us& vberrimis:quia mali inhoc mundo virent &diuitijsabundat. Septem lpiccplc- nar,fignificant bonom m plenitudincm. Septem macilenta,malorum operum fertilitatem. Mala- enim fequentia bona opera dcftruunt, Sc virtutum pinguedinem abforbent. VSVS IN SACRIFICIIS HEBR/EORVM. RIPLEX(inquit D.Thomas) erat facrificiorum genus. Quoddam, quod tottim 1. q. 103. comburcbatur,&ideodicebatur holocauftum ,Sc offerebatur Deo fpecialiterad „art. 3. ud reuerentiamMaieftatisiplius,&amorembonitatiseius:Secundumdiccbatur,pro „8- peccato, quod olferebatur ad remiflionem peccati,cuius vna pars comburcbatur, » Sacri/Uin altera cedebat in vfum Sacerdotum, nifi cum olferebatur pro peccato totius popu- „cjnotu- li,vel pro peccato lacerdotis, nam tune totum comburebatur. Tertium vocabatur Hoftia pači lica, ■ qua olferebatur Deo,vel pro gratiarum ačfione, vel pro Elute,vel profperitate olferentium tx de- , a bito beneficij, vel accipicndi vel accepti. Huius vna pars incendebatur, altera cedebat in vfum la- » cerdotum, tertia in vfum olferentium, &c. In his aues immolabantur & quadrupeda,fcd inter il- las,columba tantiim & turtur,ex his bos.fpro qua voce aliquando taurum, aliquando vaccam no- minari videas)ouis (arietem la'p e litera faera vocat) capra liuc caper liuc h ircus. Cur autem iTthcc, animalia inter catera omniafeligerentur, docet Pililo Iudacrum difertilfunus, in dočliffimo illo fiio,quem de vičiimisconfcripfit,libcllo. Animalia (inquit) qua in faeris mačfari folcnt,autterre- 53 Animalia ftriji funt,autvolucria: fed voluerium cum fintinfinita fpccics,duastantiim felegit Mofeslegilcr: ,> qufttcur quoniam Columba inter natura manfuctas,& gregatim volitanteseft rnitiflimajturtur vero inter mattari lolitarias cicuratu facillima. Terreftrium quoque innumeris gregibus omilfis, tria pracipuc leere- file at. uitgcnera,boum,ouium,caprarum 5 vtmitiora,manfuetioraque.Siquidem armenta magna boum, ,, magni greges caprarum,& ouium,ab vno quouisaguntur,necfolum vilo,fed & puero, dum exeut „ in pafeua, rurfumque fuo tem pore decenter ad lep ta redeunt. Quod autem animalia ha-c jngenio miti fint pradita, vel illud euidens eft indicium, quod omnia vefcantur herbis, non carnibus, nec „ vnguibusaduncisarmata,neccontinuaferiedentium, namgingiua dentibus aliquot deftituta funt. Pratereamaximevitamiuuanthacanimalia. Arietcsveltitumprabent tegendiscofpori- v bus-boues arando rerram fementi praparant,& fruges ipfas triturareddunt alimento vtilcs.Ex ca- „ prarum piliš,actergoribuscontextis,conlutilque fiuntpcnulaviatoria,velaminaquemilitibus,& „ alijs,quosnecelfitasaliquacogitextra vrbes fubdiuodegere. Qu;iliaautem hac animalia elle de- „ Animalist beant,vt Deoimmolentur, continud itaidem Philodocet. Requirunturautemintegra hacom- „immolan~ ma,illafapartibusomnibus, Sc macufisetiamnauifquecarentia. Tantaautemcautefavtunturin „da qualut hoc negotioj& qui ofterunt viblimas,& ipfi facrifici,vt probatilftmi facerdotum, peritilfimique ab „ e/se clebe- e xtremispedibusexorli per totum corpus inquirant, quafunt confpicua, ne uentre fpminibufque_ J „ ant. c cletur, uel minima labecula. Adliibctur autem hec cura uou propter uidtimas^ led ut fine orani „ 55 53 33 J. ;}>• de fa~ crif. Mac ul4 ' id . Muu da, atqt 4 e in expiationem eius prof ciens,immolabitque vitulum ča¬ ram Domino offerent ftljj Aaronfaccrdotesfingmnem eius per altaris Circuit um ,quod eft ant e ojhu tabernaculi, detr.aBaque pelle bo Iti a artus m frufta conctdeut , dr fub ijcient in altan ignem sirne li- gnorum and compofta , fr membra, quafunt cafa,de fuper or diname s, caput videlicet 3 fr cunda, qua adharenticcori , inteftinis fr pedi bas lotiš aqua 3 adolebitque e a facerdos fuper alt ar e in bolocaudttm , (J fuauem odorem Domino . Qupd autem h ic dicitur ad placand um ftbi Do m i n u m, &c. v i d c r i pof- litS. Thomairepugnare, qui, vt dlximus, holocaufta Deo ofterri ait Tolira ad reuerentiam Maie- ftatis ipliusmon tamen repugnat. Qui enim holocauftum oftert, ad Dei honorem ,& reuerentiam cfferrefjficut feribit Philo de vidimis. Primo(\nc\uh) illigeneri^uodfolum Dei honoremfbipropo- tiitjcx apte bolocau torna tribuit } quando vidim a integra igne abfumitur, humana cupiditatc mbil in- defbi vjurpante. Er polica: Atque it a bolocautomafolius eft Dei t cuifemper debetur bonor , etiam fi C nihtl eupeciaremus ab eogratia. Verum nihil impedit eum qu.i ode rt hoc honore, atque hoc reue- rentia? inditio Deum libi placatum, ac propitium velle. Nihil etiam impedit Deum eodem honore placari,acheneuolumreddiofferenti ,etiamfi nihililledeplacatione cogitaret. Sed illud in pri- mis obferuabatur,vt ipfequi ofterret,manus vidim^ imponeret^uali iram Dei deprecans 3 eamque non in fuum/ed in vidim« illius caput immitti petens: quod ex Leuit. 1 d.intelligimus, in quo feti- ptum dl: Poslquam mandauerit fanti tiari u m, tabernacitlum, fr altarejunc efferat hireum viue- tem-f pofta vtraqne mana fuper caput eius 3 conftentur omnes iniquitates filierum lfrael->& vniuer- fa delicta,atque peccata eorum , qua imprecans capiti eius emittet illum per bon inen par at um in de- fertum. Otera } quod ad fenfum hiltorieum pertiaent, manifelta funt. Hoc tantiim addendum t in holocaufto ptlles vidimarum fuilTe facerdotum, Leuic. 7. Sacerdosquioffert bolocaufti vittimam , habebitpcllemeius. Defeeundi generisanimaiibus ita in eodem capite primo legislator. ,Quod Ji de pecoribtts oblat io e H , de ouibus ,fue de capris in bolocausi um: mafeulum abfque macula ojferet, ■mmtldbitqiie ad lat us altaris ,quod refpicit ad Aquilonem . -or.im D omine.S dnguincm vero illiusfun~ dem fuper alt are flij Aaron per Circuit um, diuidentque mcmlra,caput fr omnia qua adharent iecyri t D (jp imponentfuper ligna,quibus fubpciendus e ji ignis. I n te slina vero> (jr pedes lauabunt aqua,dr obla¬ ta omnia adolebit facerdos fuper alt ar e in holocauftum fr odorem fuauijjimum Domino . In quibus ea tantum adnotemus, qu« a priori holocaufto dilferunt. In primis agnum,& hoedum anniculos efle oportebat,vitulum grandioremetiam madarelicebat,vtteftaturIofephusfacerdos. Legitur&in Lib. 3. An* nonnuliis codicibus, Agnum mafeulum anniculum 3 fr abfque macula ojferet: cum in Hebra?o 3 & in tiq.c. 1 o. tranllatione lxx.& in Chaidaica paraphrali hoc tantum lipquod pofuimus: Mafeulum abfque ma- A gnus an• tulaojf ■tret . Anmculus autem intelligitur 3 qui annum non exceflerit 5 licet totum minime cxple- modus. Heric. Illud etiam peculiare huius holocaufti 5 immolari ad latus altaris Aquilonare,non fuper al- tare, fed iuxta, cauum enim erat altare 3 nec eiufmodi,vt fuper illud animalia immolarentur. Cur autem ad latus Acjuiionare } dicemus in myftica lignificatione: liint enim permulta in his, qu« i i- gnificationistantumcaufapnccepta funt. Sanguisphiala exccptusper parietesaltaris fundeba. tur. Et cum dicit: Ouibus fubijciendus e d ignis, perinde dl, ac ii diceret, ligna quibus carnes im- ponend« funt,fint fnpra ignem altaris:neque enim aliunde ignisofterebatur,fed femper erat in ah tari,licut legimus Leuit. 6 . Ignis autem in altan femper ardebit, quem nutriet facerdos fubjoens H- gna mane perjingulos dics,& tmpofito bolne au sl o de fuper adolebit adfes paafcartim . Ignis eft ifte per- petuus » 06 > 'y V!yfsis Aldrouandi pet hhs , (fut nuhtjUAm dejicit is alt ari, dre. Hic ignis miraculo d Deo datus eft, Leui t.p.& vfque : ad E captiuitatem Babylonicam leruatus, vt eft in 2. Mach. cap. 1. quo quia vti noluerunt in lacrificio Nadub & Abiu fiiij Aaron, fed alicnum ignem aEtulerunt,fubito a Deo e&tinčli funt Leu it. 1 o. Ita ergo ait: Super ligna,quibusfupenjciendusefl ignis, ideft, fuper iigna qua? funta ignem altarisim- poncntur,vt vfantur. Ita etiam d ixit pauib ante: Et fubijeient in alt ari ignem Brač lignorum cent'’ pojit a,(jr mcmbrafiuafunt cafa.dcfuper ordinantes: hoc eft,aun ftruem lignorum ante compolue- P rint,& membra vičlima? fuper iiia co! 1 o ca u er i n t,h d m ou ebu n t illis igriem,qui infra eft in altari. Vt 7 "1 ; r°~ modoiamad myftcriain ijs,qua?de holocaufto dičtafunt,latentiaveniamus, in quorum cxpla- ' \ "J' n.tionehocmagisDciauxilioindigemus,(inquitKibera)quodduccs,quoslequiinftitucramus, gn.jimtiO . n0n jd trn fJJum expofi tionis vbique tenent , led iftud relinqucntes, ar seru m liibitd accipiunt: vt Origenes,qui vitulum i'n holocauftum otfere»dum, cum femel Chriftum efte dixiftet,eiun pellisei detrahi iubctur,repenre ad verbum Dei,quod eft in fcriptura,& ad leniiis cius diuertinčjuod nos le tri ulus qui no poftumus, d c eode enimomnia inteiligenda fineprOculdubio-cxiftirriamus. Vitulusoprima operna vitti omnium vitri m aru m etat, qua? in holocauftum ofterri poterant, & Deo gratifiima,qui enim vitu- na. lum haberenon poterat,agnumauthoedum offerebat, ficut &qui ha?c non habebat,offerebat tur- E it ulus turem, ant pullum columba?. Vitulus autem Chrifti caro eft in ara crucis pro humano geuero cl-riftt ca~ oblata. Homo qui vitulum oftčrt,ipfe Chriftus clt,quia (vt ait Apoi\olus)tradiditfemetipfumpro ro. nobis oblanonemdr boftiam Deo inodorem fuauitatis: qua? victima omnium pra?ftantilfima, & Deo Hpbtfi. acceptilfima fuit. Mafeulus vero eft vitulus (vt a it Origencs) quia peccatum, quod eft fimiitiince Don ■ i.in fn, gi 1 i ta tis, i g nora t. Scjus ergo ille malculus, folus fine macula cft,per qui peccatum non fecitgiec Zenit. do'us inuentus eft in or e eius. Ad oftium tabernaculi oftertur,ideft,non intra oftium,fed extra oftiu. ioban. i. I xrrn oftium enim fuit Iefiis,quia in fttapropria venit,dr fd eum mn rcceperunt . Non eft ergo in- greftustabernaculum iilud ,r.d quod venerat,fed ad oftium eius oblatus eft in holocauftum,q ui 2 >!atth. 21. extra vrbem paftuseft.Nam &illi mali coloni venientem filium patrisfaniiliaseiecerunt forasex- tra vineam, & ccciderunt. Ad pl icandum Dominum ofterredicitur, quia peecata noftra fulčepit luenda , & qur.fi (tia reputat, quoe noftra funt, ficut teftatus eft, cum dixit: longe a filute me a ver ha dclMlorurn me or um . Denique caput noftrum cft,& fibi dari ccnlet,quod membrisfuisdarur. Ma¬ miš fiqxrcaputhoftiieimpoluit,quiavolutateparriscarnifua’impofuitpeccata noftra,pocnaspro etsexoluturus,ficutlčriplit Ilaias. E t po fuit Donnnus in e o inujuitatcni omntum noftrum. Lt A pofto' f* lllS. Ltenim Chriftus non jibiplacuit ,fedftcut femptum csl: Irnpropcriaimproperantium tihi cecide'- runi fuper me . Origmcs. Po fuit ergo dr manum fuam fuper caputvituli, }>oc e sl,peccata pene ris hu¬ mani impofuit fuper caputfuum. I dem fanguinemfudtffe d.icit ficerdotesfilios Aaron mdreuitu ol¬ tar is, aui a Annas dr C 'diphas, dr cateri facerdotes pui conjilium imerunt contra Dominum , er ant fiiij A ar on,dr ipft obtulcrunt, dr fanguinemfuderunt in eodem loco,in ejno er at altarefideftjn lentfalt m > ficutipfedixerat : Quianoncupitpropbetarnperire extraIcrufilcm. Sed melius, vtopinor,diCC- inus, ipfurn elfe Sacerdotcm,qui & hoftia fuit,non quidem filium Aaron,fed fignificjtum tamciu per filios Aaron. Iple fe patri obtulit,& fanguinem fuciit incircuitu altaris,ideft,crucis: ipfa enim a 1 tare huiusficrificij fuit, & f nguiscxipfa verfusomnespartes fufuseft, vtfciremusomncs 01 bis tetra?nationes participes futurasfuilk finguinis & crucis Chrifti. Pellisdctračfaeft hofti^eum-. veftibus omnibus l}ioliatuseft,& eas diiufei unt inter le milites. At tus in frufta concifi funt,dim la¬ čnim corpus tam vehementen in crucem diftentum c ft, vr quafi diuifi ai tus, & cffa locisluis tmo- ta, 2 c afe* mutuo feparata v id tre n tur, iuxra qucd ipfe ait: / oderunt mantis mcas, dr pedesmcos-.di- numerauerunt omnia ojfta me a. Ignis quo crematur hoc holocauftum, vere nen humanus ignis, led H diuinus,ideft,aidentiirimiisamer,quo Chriftustoturn leobtulit nobis vfque ad confumptionem, qua efte poterat, ideft, vfque ad mortem. Ligna fuerunt mi fen a’ noftra?, qua? cius a morem cxcita- bant.Inteftina & pedes ablucbantur aqua,vr fignificaretur, inhacvicftima nihil immundum lutm rum fuifte, fal qua in alijs imrnunda elfe folent, in ea purilfima&immaculatiffima inutniri. Sc- 2 >fartyrum cun dum dignitateholocauftum etat ex pecoribus, quod olferebant, qui vitulum non habebant« JtelotauBiu ^imum ergo holocauftum eft Chrifti fcipfumin cruce Patri otfcrcntis: fecundum eft minus diui- tumddcftmiartjnum^uiChriftumimitantesfemetipfosobtulerunt. Hocholocauftumagnieft, authoedi,qui mafeulusfit,& immaculatus. Agnus martyreft propter innoccntiam & manluetudi- ncra,qua inimicis minimc refiftit,ficut ait Ieremias: Et ego ejttafi agnus manfuetus, qui por tat tirad vtčrimam. Et Ifaias :ftcut ouis adoccifonem ducetur^cpuaf aernus coram tenaente obmutefect,dr non aperiet es fuum. Mafeulus propter fortitudmem,immaculatuspropter fanditatcm.Idem in hordo intelligitur,quia natura filius ira? crat, & ad vitia procliuis, vt virtutes quibus anima ornatur, viria,quiouscarucrit,ncn natura?bonitati,fed gratia? Dei tribuat.Natura enim non agnus erat,fed kefidus. Itnmolatur»id latus altaris, quod rcipidt Aquiloiiem a qucd de vitulo dieftum non eft? quia Pfal.ll, Cap. 13, dom. 1 5. PfJ.ČS. Zete, 2 3 . P fal. 21 . DeQuadrapedibusBifulcis. Lil). I. 191 A quiapars Aquilonarisfrig:dior ek, & obfcurior: & mart/res, quamuisfančti fint, habent tamen_» ignorantiam, &pcccata minima, quar illafinguiniseffuiioneddeantur. Chrikus tamen neutrum habuit,& omnino pro alienis peccatis mortuus ek. Altare, in quo fe Deo okerunt martyres 3 finčla Eccldia ek 3 vt enim Dco placere non poterat hokia, quae ad altare non offerretunita nullum faci i- ficium extra Ecclefiam ilii gratum eft. Et quia veftigia fanguinis martyrum inanent in Ecclcfia,& ad Dei,acmartyrum ipforum g lori a m, atque ad cxhortationem noftram rnagna omnium fideliu exuit,itionecekbrantur, rečic fanguis pcr circuitum altaris a filijs Aaron fundi iubetur; f.cerdotu 1 enim opera tota hos triuphos Eccieiia cognofcit 3 & colit.Mčbra diuidutur,quia libenter fe pro Deo martyresaparetibus 3 cognatis 3 amicis 3 &abonmi pofieffione 3 & voluptate lcparant 3 & diuidunt 3 vt Deo offdant.Quire non iniuria eaqua? iecori adhirrent, comemorata funt 3 quibus intimi arfečlus, & qua , cordi maxime adhcrcbant 3 intclliguntur.Ignis,quo hoc holocauku crematur 3 ide ck 3 quo & nobilius illud holocauku Čhrifti crematu ek,ideft,ardens Dei amordigna exepla paflionu Chriki & alioru martyru 3 memoriaq; inligniu Dci beneficioru, quibusamor iiie in horas m illis augetur, &latiusfcfcdifxundit. Intekinareliqu!jsconcočloruciborum 3 pedespuluerefordidantur. ltainte- B ftinoru fordes immoderatum affe&um rerum huius frculi adherentem indicant:puluis autem afFe- qm cumfit benefeus » ac mu- Hofti4 ft- luturts. Lih .3. c. 10. Myftica ho fria pacific a pgmficma . Vlyfsis Aldrouandi munificusjvak conums vcc/ttis ccmmtmicari p/um epulum: pof renta ,quin facrifcium hoc pr op- £ I lutc duorum offertur, c or por is dr /turna: proinde futts cuitftte dies epularts tribuitur,quod acfttum vi - deatur-fJtprimp diei conuiuium admouc.tt nosfalutis ammapcutpoftera dics fanitatis cdrporis. Sjio- tiiam 4utem tertium rithil eft, cui pr opri): qusr.it ur falus peno vcritum eft prefcrri epulum vft; diein t ertittm jta vt neper oblin tonem quidcnt lice at fuperefe reliquias abpjue pi.iculopr. Quodque Mo- fes ait \fi qnis de carnibus vichma pacific or um tertio die comederit^ i rrita fet eius obl/trio x nec proderit ojfercntijhis verbis cnuncian t.jjuod,fz'quis bes rit us negligat ,fe vere diuina voce obiurrabitur.H oc¬ etne bomo ridendum putas facrifcium? Nihilmoror tu a faera profana podata , cxccrataquc, carnes iftas , quas tihi ipf coxifti,ventriferuicns.ne inprani s qnidem dočlus rationem tfert ptcrifcij. Dcin- de de hoftia thodah, quam ipfe eum Ixx. interpretatur hoftiam laudis,Hieronymus vero gratiaru adionis,qucd idem eft.,qualis fit doccns,& cur ita d icatur, ica loqui tur. C um aliquis in nullam ad- perfetatem incidit,vcl rcrum e xt er n ar um , vel corporis,fed quicta tranqutllaque vita fr nit ur profpcre degens^frfclicitcr abfque offcnfis, fr c. neceffe eft,vel Deo gubernator 1 debcat fanitatem continuam,& pon interpellata commoda, atque in vrnuerfum fynceras fe ličit at e s nullis vitiatas calamitatibus, & horum largitorem demereatur hymms,laudat ionibus,faerifc ijs (jr alijs gratiarum aclionibus,au,t oni- F ni a comprehenduntur laudis nomine. H anc viclimam non biduoficut priorem illam pr o falute,pdigp pr ima die lex iubet abfumi , vt qui experti funtpropenfum^ paratumqne fauorem cede ft is numinis in- cunclanterde boefacnfcio imparriantur alijs. HadenusPnilo. HebrafisiftiuFmodi ho bi a nuncu- patur Zebah felamin, ideft, hoftia pacificorum, feu perfedorum,vtrumque enim fignificare aiunt lelim. SuntexHtbutisqui'putant J ideditavocarihoclaaificium,quodpacemfaceretinterofte- rentes & Deum &Facerdotes,quia m eoluum cuiquc tribuebutur,fangu adolebuntq\eafuperaltareinl)olocauslulignis igneim - j -g ) „ ^ , pofto in oblationem odoris fuauijfuni Domino. Qua quoniam eleganter a R idulpho mihi videntur explicata,verba eius refera: Acieps qui operit vitalia 3 eu qui ad hanc vita habetur,afFedum fignifi- cat. Deledat enim nos viuere,& fi fieri polfet,ad morte nos accedere nunqua vellemus.In vitalibus vero fedes animas cft,& quafi quoddam vit£ huius retinaculu.Pinguedo quoq; quas intrinfecus eft, eorum innuit amore,qua? in hac vita poiTidcntur,vt eft, domus,agri,pecunia, pater & mater, & ali j propinqui,que omnia ii abundent in hac vita,quafi beatos videtur Jtacere poflidentes. Ia in d uobus reaibusquiqux prxcepit,vt fierent,quippidficeritfficcrdos qui • a ctus eB,peccaueritjdelinquerefaciens populil , ojferet pro peccato vitulum mmaculatu Domino . Et l^ Ucet Mum ad ošilit tabernaculi teftimonij coram Domino,ponetq\manu fupercaput eius , & immo~ l \ eum domino 1Haunct quoq\de fanguine vituli,inferens illum in tabernaculum teftitnonj\Cum- e mtinuerit digitum m fanguine, ajperget eumfepties cor d Domino contra vela Sancin ar ij,panetq- ) R de e o- 294 Vlyfsis Aldrouandi ds eodem faftguint fuper cornua altaris thymiamatisgratifsimi Domino,quod eft in tabernaculo tefti- monij '■ Omni aute rehpuum fanguinefttndet in bafm altans holocauftiin tntrottu tabernai uli. Et adi - p e Vitah offeret pr o peče ato,ta euqui vit aha operit,quaea qu.t intrinfecus funt: d nos renunculos jr re- ticulu cjuodeft fliper eos iuxtu ih a, jr adipern iecoris cfi renunculisficut ofjertur de vdalo boftif pacifi- cora, & aaclebit ea ftper alt ar e holocaufti . Velle vero jr ornnes c ar ne s cum capite,pedibus (jr inteftinis & fimo,jr reliquo corpore offeret extra ca fr a in locu mundum,vbi cineres cjjundi folent,incendetq'i st %.euit, 4 . fuper lignoriijlruetftiain lo>.o effuforu a ne ni cremakuntur. Dc peccato vero principis per ignorantih tališ lex eft. Vrtnce i psptrignorantiampeccans,offeret hofttam Domino hircude caprts immaculatu, po~ ne teji mana fua fuper caput eius.-cumq‘, immolaueht eu tn loco,vbi mačlart folet holocaufti c or ara Do- E Beb. r 3. let.Eogabitp■, pr o eo facerdos ,jr pro peccato ciu e, jr di rut te tur ei. Ofterre aute iubetur hirrii de capris: quia dignior eft ponrificis.aut etia totius populi perfona,qua principis; peccata principis minori ho- ftia-expiantur,ideft, hircojnon aute hireofimpliciter,fed hirco ex capris,ime (vt eft in Hebrax>)hir- co caprarCijideftjnouo Sc tenero hirco,ita enim loquutur Hebrei: Obferuandu etia in hoc facribcio, & in feqncnti,carnes vidiimaru no cremari extra caftra,quemadmodu in facrificiopontificis & to¬ tius populi,quonia horum fanguis non inferebatur in Sančta,ficut fanguis vituli oblati pro peccato pontificis,aut totius populi , fed extra tabernacuiu fanguis alpergebatur,& tangtbsntur cornua al¬ taris holocauftfino altaris thymiama.tis:qued PauluslegisperitilIimusadnotauit:.^»^^/>w(in- qui x)animaliu inferturfanguis pro peccato in fanciaper pontifice , borit corpora ere matur extra caflra . * ' r ‘ ' ■» n' • ! --- - . . _CiV Feccatuple- Plebcius homo,qui moreleripturte vocatur de populo terragoiierre iubetur capra aut etia ouem.Dt bij per urno ante facrificiu eode ritu,quo cu otfeftur hircuspro peccato principis.Plebeiu nune voco quelibetde rutinam, populo,qui princeps non lit. Et quia minus digna perlona eft quaprincipis,minore etia vičlima of- Lib.de vici. fert,nec mate,fed f^mina.Huic.n. tanina conucnitjficut mas magiftratui,vtait Philo, minus quip- Peccata per P e virilitatis,vt ita dica fapietia? habetpriuatus homo qua princeps. Si quis vero ceremonias faero- irnor at tam ru per ignoratia violaret,vt li oleo iacra? vnčtionis aut thymiamate Deo dicato vteretur, aut ederet fontra cere- faeros cibos, quos folis facerdotibus edere licebat, ariete offerre iubebatur ,ppter cultu Deo rebufqj monias . facrisdebitu.De peccato fine ignoratia cSmilfo legislatorishjc sut verba \Anima qu*peccauerit, &q P eccatum f coutepto Domino negauentproximo fuo depoftum,&c jr qutdlibet altud explunbus feccrit , in qttibtf s ne ignoran- fihnt peccare homtnespro peccato fuo ojferet ariete immaculatum de gr ege , jr dabit eu facerdoti iuxt* p 4 [ m:nfurd,eftimationeq ,• delicli, Lfn rogabit pro e o c or a Domino, jr dimittetur Uh profingulit >quafacW‘ do peccauit. Quod de mefura eftimationeq; deličli dicitjhoc ita intelligedu eft, vt jp maiori peccato mciior & pretiolior aries offeratur,vilior & deterior pro minori,vt iudicauerit facerdos. Abulelis ve ro hoc loco vulr ariete hicexigi emptu duobus ficlis, quonia paulo ante dixit de eo qui per errore io ceremonias vtccmcr&v.Offeretpro delitdo fuo ariete immaculatu degregtbus,qui ernipote fl duobus c lir. Qu_are cu nuc a it: A uxta mffur d efimattoncp ^ delicli fipfe ita interpretatur.Tatus erit valor ifti uS arietis qui oftertur,quata leftimauo,vel mefura polita in ariete pro peccatojdclkduoru ficloru. ^ no animaduertitjvbi pretili duoru ficloru c6ftituitur,noaddi. luxta menfuradftimationeq\ delicli> quiaia certu preti u d eh n i ebatur: V bi vero dicit: luxta menfura aftimationep-, delicli ,no coftitui p re tiu duoru ficloru,qm coftitui no poreratj ciim pretiu arietis immoladi arbitrio facerdotis relinqu e ' retur. Verba ergo ipla Abulelis expofitione refutat.Quomodo.n.erit aries iuxta menfura f ftimatjo- Typus con- nemq;delidfilieiufdepretij fit,qui pro peccatisomnibusoifertur.Itaq; haudobfcura hicvrnbra& ^ fsjjionis fa- figura cofeffionisnoftrf videmus,quadoquide & de occukispeccatis hic agitur,vt aperte docuit 1< V crametalis. feph asficcsijfut cufcies peccauit,neminc cofcio-,arieteofferet lege ita iubete ,ctc.Sc is qui peccaret,!* 1 Ltb. 3. An- betur adire facerdote,& peccatu illi detegere,vt 3 p eius arbitrio aries elegatur, & ipfe pro pcccator oret.Quid modo fieret de hoftia jppeccato,docet legislator his verbi s-.ifta eftlexhofti$ propcccu 10 ’ In loco,vbi ojfertur holocauftu,imtnolabitur c or a Domino.SanfluSančloru eft . Sacerdos qui offsrt > c f me det e din loco fancio,in atreo tdbernaculi.,Qjndquid tetigerit carnes ctus,sacltfcabitur.Si de ne tllius ve f/s fucrit ajperfajauabttur in loco fanclo. Vas autefillilejn quo cocla e sl, defringitur : f % 0 fivas aneiifuerit ,defricabitur , jr lauabitur aqua. Ots mafeulus exgenere facerdotalt vefcetur de (■ nibtts eius ,q uta Sanclu San čl or um e čl. H o čl i a enim qua caditur pro peccato, čutu sfanguis infertur^ tabernaculum tečiimonij adexpiandum ,inSančiuariononcomcdetur,fedcombureturigni. Pont* c peccans, ofterre iubetur pro peccato fuo vitulum immaculatum Domino. Multum enim grau*ta tis afiert peccato perfona lacerdotis, & maxime pontificisfidcirco cum illc qui vneftus eft, & c ° n C cratus Deo, peccat in Deum, maiori vičtima indiget, maiorem poenitentiam poftulatpeecatu* 1 ^ i]iud,vitulum ofteret, qui plurisqu;im cartera;hoftisemitur. Sitautemimmaculatusvitulus,idc a pieTiaatqj Integrajp in čadu miferit,& Dei mifericordia peccatoru obliuifcentisdirečta fuerit oratio cius iicut incenfutn in confpcdu Dci,minime efferatur,ied fanguinis,ideft,preteritaffuc turpitudinis recordetur,& hu- B militer tremat,& fuppliciter clamet '.Liber4 me defanguinibus Deu s,Deu sfalutis me*. Et quia fatis non eft peccata Deo cofiteri,fed ore confeifio homini fit ad falutem,omnem reliquum fanguinem fundet in baiin altaris holocaufti,ideft, illa no vniuerse, fed iigillatim facerdoti aperiet,ita vt nihil reliquum lit fanguinis,nihil taccatur,quod animam polluat,& cruentet.Et quonia altare Chriftu* cft,bafis altaris eft iacerdos,qui pro Chrifto peccata remittit audita. Nam bafis humilis quide eft , fed fuper illa altare collocatunita in facerdote^uauishomo fit,atq; peccator, virtus Chi iili eft, & qui ad eum venit,ad Chriitum afccndit. De adipe & renunculis,& de Ijs qug ex hac hoftia ofteren- Adeps rrl da funt,fupra dičtum eft. Ciim omnes fuosaffečtus &omnes cupiditates iacerdos fupra altare ado- nunetdt « leuerit,omnibus videntibus pellis & carnes,&c.ideft,rdiqua omnia que ex hoc facriiicio fupcrfue- rintjcremcntur excra caftra 9 vbi populus non videat,& nihil penitus reinaneat, omnia in loco mun- do vertantur in cineres.Etenim peccata ficerdotu non debent in publieum iačtari,neque in locum immundum, idelt, in detračioru conuenticula, & in prophanas ac maleficas linguas,fed danda £ft opera,vt taceantur, & omnes eorum reliquitf igne charitatis confumantur,& perpetuo ftlentio co- tegantur,nihilq; fit,quod relinqui poffit in exemplum. Hec eade aliter expotii t Origines his verbis: J n morali autcloco poteši Pontifex ijle fenfus pietatis (ft religioms vider i,qui in nebi s per orationes & Homil. C tbfecrationes,quas Deofundimus ,vdut quodam facerdotiofungitur. Htcjiin aliquo deliqnerit,omne Lcmt. continuo qui infra nos eftftonorum acluumpopulitpeccare facit.Ncque.n. redi operiš aliqmdgenmus, cum in prauum dedinauerit dttx honorum oper um fenfus , cr ide o ad buius ernendationem non qualif~ cuuif, hoUiaftcdipftusfaginati vituli requiriturinfacrificium . Magnu eft etiam totins populi pcc- g dcr ifi c i UfB catu,atq; eo maius quo plurium eft. Vt enim totiuspopuli pgnitentia facillimeplacari folet Deus,- peccatt ita tot hominu animis in malti conuenientibus vehementius irntatur. Magnacrgo hoftia indiget, " . ideft maioredolore, maiori fatisfa&ione.Ideo vitulushic etiam offerri iubetur, qui plurisemitur, ^ * * quam reliqu* hoftip. Omnia itaq; erunt eode quo priora feniu intei pretanda.Eademq; erit de pec- cato principis interpretatio,fed minor in eo hoftia oftertur, quia minus eft peccatu principis quam . • - • facerdotisauttotiuspopuli.Eadcm ad peccatu plebcij hominis,& ad rcliqua qu^pofteadicuntur, ^ * accomodada funt.Sed aries pro maioripeccato oftertur 3 qui pretioftor eft capra droue.At qui oue, * & arietem offerunptacite admonentur,vt in pofterum innocentiae ftudeant,dentqj operam,vt qui- bus aut iniuria aliqua aut excmplo nocebant,omni ratione prolint.A facriiicio pro peccato dilfert, id qucd pro deličto vocatu i\de cuius ritu in Leuitico hec legimus: Hac quoq-, e si l:x hoflia pro deli - c ^ D eh,S anHa Sanclorum eft . In loco vbi immolatur holocauftu-rnaclabitur eft viBima pro deličlo. S anguis e Jcrifieittm eius pergy rum altaris offert ur. Ojferent ex ca cauda,(ft adipe m c/ui operit v it ali a , duos rcnunculos eft . . * pinguedtnem,(juaiuxtailiaeft,reticulumq- J iecoriscumrenunculis,& Itbabitis vini cjuartam par tem bin per agnos ftngulos in Sanchtario Domini; Alterumque a- gnu m jimtliter offeretis advefperam iuxta omnem ritum facrifcp matutini , & libamentorum eius , oblati onem fuaurjfmtodoris Domino. De eo eadem dixerat in Exodo. Hoceftejuod facies in al- Capfft* tari , agnes anniculos duos per jingHlos diesiugiter,&catcra. Ideo ergd iuge facrificium diceba- Cap.%.11. tur,quiaiugiter omnibus diebus oaerebatur. Cuius ftepe meminit Daniel Prophcta-., voca«. J». R a baturque 1 96 Vlyfsis Aldrouandi baturq; fiue luge facrificium,fiue holocauftum iuge,aut fempiternu, vt in locisindicatis videmus - ® Idem aicitur facrificium matutinum 3 & iacrificium veipci tinum. Hic cum agno anniculo & imma- cuiato,ideft,integro,ac nihil deformehabcate,vtdiximus,offerebatur decimapars Oephi finfil# confpcrle oleofidefi., ita fačte,vt farinre aqug cum olco iniimdcretur, aut oleum iolum pro aqua_> • Oleum aute quo fimila confpergenda eft,debet efie mefura quarrc partis hin.Ciim enim a it, E&hd- beat pttartam partem hin , fubaudiendum eft oleum, qucd apertius explicatum eft in Excdo: Deci- Cap.19. mam partemfimila confperfe oleo tufotfuodhabcat puartampartem hm. Eadem mclura vini erat ad- Ccphus Agnus qui ^uotidie offerebatur,Chriftu fine dubio Jim. fignificabat in cruce patri ofterendum. Quod intelligens Io. Baptifta digitoq; Chriftum oftendes, clamabat:£«-c agnus Dei,ecce pni tollitpeccata mundmc fi diceret, hic eft agnus que fibi pater o(- ferri voluit,vt mundum fibi reconci!iaret,hic eft qui tollit peccata hominum,qug agnus legis tolic- re non potuit.Hinc toties in Apocaiy pfi vocatur agnus. Mane fignificabat tempuslegis & prophe- tarum & legis natur*:'Vefper finis temporum cft,quo Chriftus venit in mundu orane quod vftft ad confummationem fieculi fupereft. Vt ergo fciremusomnesqui falui fačti fiint,ac fient abinitio mundi vfq; ad aduentum Chrifti, & ab eo vfq; ad finem fgculi, per fanguinem agni in cruce occifi feruari,agnus mane & vefperi immolabatur.Sed cur agnus in iugi lacrificio fumptus eft ad Chriftu Horni!. 24. iigrdticandumžOrigincs: Dicitur agnus puiavoluntas dr bonitas eius pua D e um repropitiaust h orni- v in Kumer. nihaš,dr peccatorum indulgentiam dedit, tališ eutitit humano gencri cpuafiagni ho sita immaculata>& Ltb.il- fen- innccens.,guaplacaribominibusdtuinocreduntur. Auguftinus: Agnusdvgitur,vtfimpluitas tftiu- tent. c. a. noče ni ta defignetur. M afculus puaritur,vt vir t us comprobetur,immaculatus , vtfine cnmme^cat . Agnus igitur eleeluseftad figuram Chrifti propter innocentiam Sc manfuetudinem. Nefcit enim - J Jat. j 1. agn us vel nocere a licui, vel nocenti refiftere. Atq; ita de Chrifto d lčtu m tiho blat us eft^uia ipfe vo- ltlit,& non apcruit os fuum. S kut ad occifionem ducetur^r cfuaji agnus coram tondentefe obmutefctk dr non aperiet os fuum. Anniculus agnus tcner eft & facrificio aptiftimusdta Chriftus nihil in fe du- rum aut ingratum habens, optima & acceptatifliina Deo hoftia fuit. Immaculatus,quia Chriftus integer Sc perfečlus fuit,& nihil habuit deforme:Simila que pars farina: ad nutrimentum aptiffina* eft,confpcrfa oleo,& vinum ofteruntur cum agno,quia Chriftus non foliim occidi voluit,fed etiafi* in ipfo facrificio reliquit nobis facranrentum corporis, & fanguinis fui fub fpecie panis & vini, qd (> mirificeanimaenoftriEalerentur,confirmarentur,liPtificarentur. Etquiadulciflimo mifericordi# aftečfu hoc nobis facramentum inftituit, merito fimila oleo confperfa oifertur. Sed maior fimd^ . qiuim vini menfura eft,quia fub ipecic panis muko plures illud accepturi erant,quam fub fpecie vi- “ ni. Olei, Sc vini par menfura eft, vt tanta eius in nos mifericordia intelligatur, quanta virtus fan¬ guinis eft. Hačfenus de lacrificijs fere ex Ribera, fi quis autem pleniorem explicationem requirat» Originislegat homilias in Leuiticum &in Numeros 2 ?.& 24. prcterea Ifychij,& Radulphi cotu- mentarios in Leuiticum,ac Procopij Gazgi in eundem librum & in Numeros,necnon Cyrillum,a^ precipue Philonem. Dicam modo qua’ iuperioribus, non incongrua funt, ac in primis, cur Moy- fes, cum Deinomine mandata explicaftet, mox populumfanguine facrificiorumconfpevgeretj Vt lcgimus in Exodo : Scripfit autem Moyfes vniuerfos fermones Domini, dr mane confurgt )i!: Ctp.l 4 « adificauit altare adradicesmontis, dr duodecimtitulosperduodecim tribus Ifrael. Mijitrjuc iuucr>t s defilijs ifrael , dr obtulerunt holocaufta , immolaueruntcjue v telim as pacifc as Domino-, vitulos duode¬ cim . T ulit kapuc Moyfes dimidiam partem fanguinis , dr mifit in crateras, partem autem refiduttru fudit fuper altare: Ajjumenfpue volumen fadoris , legit audiente populo: pui dixerunt: Omnkt locutus ejl Dominus ffacicmus dr erimus obedientes. lile vedo fumptum' fanguinem refjrerft inpof^f T.ucharifia liker uit; H ic eft fanguis fcederis puodpepigit D ominus vobift um,fuper cunclis ferrnonibusfuis. Ql lP typus . bus verbis,& ačtione in primis Euchariftiam prafignificata, multisprobari docet Thomas Boz iuS Eugubinu® t De Qaadrupedit)us Bifulcis. Lit. I. 197 A Eugubinus congregationis oratorij presbyter in libro dc coniunčiione corporis Ecclefif & Chrifti. Nam primo loco(inquit) I.uca: cap. 2 2. difertis vcrbis Chriftus ait: Hic calyxmuum testament um e H in rneo fanguine. SecCdo totidciri vcrbis Chriftus vfus eft in Euchariftie inftitatione,quot Moy- ics in vcteris teftamcnti fančtione: fic enim cap. 2 6. Matth. dičlum. Hic e st fanguis meus noui te¬ stamenti. Confona funt itaque verba ipfa,&a<51io ad vnguem.Tertio ficut Moyfes primo rccenfuit Dci pra?cepta,deinde fanguine populum afperfit,illaq; alperfione teftamentum fanxit,eodem mo¬ do Chriftus prius mandata fua latepropoluit,vt eftapud Ioannem,mox fanguinem fuum in pedo ra difcipulorum infudit per Euchariftiam. Quarto Moy fes fanguinem quo Hebra:ostinxit, in_. cratere collocauit:fic ctiam Chriftus in calice fuum fanguinem difcipulis propinauit. Quinto Moy fes e fanguine commixto duodecim vitulorum , duddecim tribusrelperfit; ftc Chriftus duodecim- difcipulis fanguinem fuum in vnam fubftatiam commixtum,quamuis duodecim forbitionibus, vt ita dicamuSjtradku dedit ex vno cratere.Quocirca nili in cuchariftia fit Chrifti corpus & fanguis, fed ea iit fimplex commemoratio paflionis Chrifti:quod egit Moyles, magis explicaret paflionem Chrifti,& cius memoriam, quam panis, & vini comeftio, atque ita quod eft abfurdum proculdu- B bio,vmbra dfet folidior, & in corporis artus,lineamenta, & colores magisconformata,quam cor¬ pus ipfum: corpuseftet vmbrce loco,vmbra corporis, inuerfaque efient illa,&praqx>ftcra. Qua 5 ucj lint, opus eft dicamus in Euchariftia efte verum fanguinem, corpufque Chrifti,ne ipfius inftitutio tam fiigide referat memoriam paflionis, tam fiigide nos ad iliam moucat. Hiic lpcdat,quod eode vitulorum fanguine Moyfes tinxit altare, librum legis, ac vafa templi, q uibus omnibus nos ipli fi- gnificabimur imbuendi cx omni parte Chrifti fanguine, veluti templa ac vafa Dei, nos ipfi volu- mina legis diuina?. Hinc Tertullianus concludens Chrifto fuifte verum corpus,cx hoc argumenta- L -^ 2 ^ tur, quia ficut olim populus a Moyfe vero fanguine vituli eft afpcrfus,fic nos verum Chrifti fangui- ucr r nem corpufque fumimus,quod argumentum mutuatus eft a Sando Irena?o. Audi cum loquentein: ({Qf} . San v ume nam vituli populum ,fimul omni a vafa Atcjue facerdotes , &feripta volumina legis Sparfit a (ju a mixto , vatesfc iujfus ab alt o H on propriam (p e m , necfpeciem virtute vacantem Exemplo vituli paffurumincorpore Cbrifum 3 C fu.t iuga duraferens li umeriš temonis ar at r o I ort it er abrupit fua peci or a vomereferrt , Infundens fulcis animsJuifan Ham templi vafa h sc defignant corpora no str a 3 Jpfe Deitemplu gito facerdotis populum afpergendum: Alterum vero,in quo omnia pcccata & maledidiones po¬ puli imponenda? dfent,in locum defertuin deducendum,ibiquedimittendum. Docctid venerabi- lis Beda his verbis in qua:ftionibusfuper Leuiticum. Merito & hoc loco de huius vituli fanguinej fepties populum digito facerdotis afpcrgi iubetur,vt redemptio noftra & purificatio in Chrifti fan¬ guine lata per gratiam feptemplicis lpiritus dembftretur. Duo autem hirci duorum populorum fi. guram perfpicua ratione demonftrarunt, propter originalem peccati pra?uaricationcm, hircorum formam gerentes, quorum eft fimilitudo in Euangelio. Hcdi,ideft peccatores ad finiftram futuri, fed ex eis qui in Chriftum credidiftc'nt,& poenitentiam delidorum fuorum toto corde egiffcnt,ba- ptifmi gratiam confecuti. Hi in fimilitudinem huius hirci qui in fortc Domini venit,figuram acci- piunt, cuius fanguis cum fanguine vituli permifceri iubetur, vt confortes paflionis Chrifti eftedi, participes glorice ipfius efficiantur. Sed quid eft hireum in lortem Domini venire, nifi vt populus credentium, cuius ille figuram habebat,confors & cohanes Domini haberetur in regno.Sicut Apo- ftolus ait: H sre de s cj uidem Dei fumus^cohsredes autem Chrifti.hX\ws vero hircus qui in lortem Do¬ mini non venitjfimilitudinem habetinfidelium,qui nunqua in Chrifto credere voluerunt. Hi vti- que accipiunt maledidionem totius populi, tk omnes iniquitates humani generis & proijciuntur R 3 in de- k i p8 Vlyfsis Aldrouandi pfal.6^. Holocausla tnedulUta. C fars in ho¬ mine hirco fimilis . in dcfertum Iocutn. Sed quid eft omncs iniquitates & maledieiiones accipere, nifi quia omnia pec- ca ta j qua? ab Adam vfque ad Ghiiftum humanurq genus ad milit, i Hi foli funt percepturi, qui nec credere in Chrifto,necexpiari Chrifu fmgiiine voluerunt: & iic onufii & prctgrauati iniquitatibus & maiedičhonibus totius humani gen eri.v, in dcfertum locum proijcientur, ideft,in tenebras cxtc- riores , vbi eft fletus & ftridor dentium: & in ftagno ignis, quod eft gehenna,ibi ignis eornm noxv> extinguetur, & vermis corurn non morietur. Idem Bedainexplicatione huius Plaltis fen ten ti a?: Holoca.Hslamedxl.Lita offeram tibi c um incenfo arietum: offeram tihi hostes c um hircis. Holocaufta-* meduiiata interpretatur placentia. Pinguia enim holocaufta (inquit) erant acceptabilioraifcilicet offeram tibi laudem integram, &charitatem intimam, qua? placent tibi: & hoc cum incenfo arie- tum, id d i per orationem fančlam pro me ab arictibus, ideft:, a Ib neti.s patribus, qui nos in hde ge- nuerunt,& per meam orationem non diffentientem a traditione ipforum fančiorum patrum : qu£ Deo ita eft: acceptahilis,ficut fuauiscft alicui odor incefi: Vere enim Dco efl gratum,quod quidem probatur ab aučforiratc fandorum patrum non effe diffonum. Offeram inquam holocaufta, & oi> feram tibi boues, ideft magiftros meos triturantes me: Ethircos,ideft,in peccatis foetidosofteraffl tibi,non tantinn per fe hirccs,fed ita vt boues fint cum hircis,ideft,vt illi qui prius erant hirci,a bo- ** busfint triturati Sc eisincorporati: quia hoc etiam tibi placet facrificium,fi peccatoreshicconuer- tantur Sc bonis concorporentur. Nec te turbet quod dicit,offeram boues & hircos,quia in illo prio- ri populo,qui hic loquitur,quafi vnus fuerunt & boues & hirci conucrft.Poteft etiam hoc totum de praffenti legi,vt h c dicatur,introibo tandem in domum tuam fuper ca?leftem,& vt introeam,redda tibi nune interim vota mea, illa fcilicet qua > labia mea interiora diftinxerunt, ideft, difereuerunt, fcilicet vt me accufem, te laudem. Te Dominum dico,me feruum. Te me non indigcre,me line to effe non poffe,& limiiia.Et quae os meum exterius maxime locutum eft in tribulatione,vbi oportet mcdeuotiorem effe. Tribulatione dicit mea, ideft mihi vtili & neceffaria. Holocaufta mea diftin- xerunt,inquam, labia mea,vota tibi rcddenda,& h tre diftinguendo offeram ti hi holocaufta mea, ideft, intima charitate intus referta,vt non te tantiim amem in fuperficie,fcd in intimo amoreA^ exteriusfjginatafde,&lpe&bonacperatione. Pecusenimmedullatum,&interiusmedulliseft plenum Sc exterius faginatum. Et eft,quafi dicat:Non debet effe vacuum & aridum,quod tuat ma- ieftati eft offerendum. Vacuum quidem a charitate,aridum vero a fide,vel fpe. Et hoc faciam, vel „ cum incenfo arietum,vtpra:diximus,vel quia vt quidam libri habent,cum incenfu,quod ligniftcat^ incendium.Ita poffumusdicere,offeram tibi holocaufta cum incenfu arietum, ideft, incendcndo, & deftruendo in me lafciuiam,qua? per arietem defignatur:& offeram tibi boues cum hircis, ideft, Sc boues & hircos item cum incenfu,ideft, incendam in me ceruicolitatem & fupeibia qu;r per bo- iicm defignatur,&incendam in me peccatorum foetorem,qui perhireum deftgnatun&hccincen- fti tibi offeram,quia hoc eritdeledabile tibi facrificium. HačienusBcda. EtGeorgius Francifcus Venetus innouiffimo hocfenfuidem facrificium interpretatur, pro peccato (inquit) cfferri iubetur liircus, pater videlicet hoedorum, qui in liniftra reponentur iudicandi, vt per hireum oblatum hir- cina aut hoed ina pars 3 qua: eft in homme,expietur. Eft enim lafciua portio in homine fimilis hirco, aut hedo,aut capra? matu eius la/ciuienti Sc demolienti vincasjldcirco expiandus,comprimendus, vinciendus & dcducendus eft in feruitutem meiiorisportionis,ficuti de alio animali huic fiinili di- citur in Canticis: Capitc noht s vulpes paruulas^ua demoiiuntur vineas. De hccdisqucque ibidena dicituri Pafce hoedos tuos iuxta tabernaculapaftorumjllorum videlicet qui in feriptura d ihti funt bene pafcere oues,quorum princeps eft illc qui div. Ego fum paflor bonus & animam meam do gr o otti- busmeis. Offerendi igitur&caftigandi funthuiufmodiappetitus,qui demoiiunturvincam,illam-> ^ vtiquc qua?, vt Ifiias ait,dotnus Ifrael eft, & coetus elečforum, atque hareditas Dominhde qua in parabolis loquens Chriftus,inquit: ite cr vos in viticam meamdn pitam intrare neamt c aro , &fan- guis,ac portio illa lafcusiens. Ideo in hirco vcnicbatoffcrcnda&cxpianda;in quoeftmaior &ma- gis inueterata la fciuia quam in hoedo,adeo vt valde fcetca t, ftcut & carnes nimium Jafciuicntium, & muko magis quam carnes caftč viuentium. Offerendus quoqf venit pro peccato vitulus, vel bos armentorum rex, faftus videlicet Sc fuperbia animalis hominis, qui gloriatur in malitia & latatur, cimi malefecerit. Qua’duolafciuia fcilicet & faftus proccdunt a duobus pracipuisfontibus fca- turientibusin deteriorihomine, concupiicibili videlicet&irafcibili,quaabhominepergente ad Dcum ipfi Deo offerenda funt, vt longo Sc egregio fermone differit Origines fuper Numeriš. De- duxit(inquit) Dominus populum fuum in manu Moyfts, & Aaro,hoc ideo,quia alterius manus ta- tununodo non fufficiebat.Mofcs enim fčientiain legis indicat, Aaron vero facrifrcandi Deo, Sc im- molandi peritiam.Nam ii exiens de Aegypto Sc ccnuerfus ad Deum fuberbiam adijciam, taurum per m anum Aaron facrifico,fed vitulum fi adhuc tenera fuperbia Sc elatio eft :Si vero petulantiaffl lafciuiamqueperemero,hireum Domino iugulaffe me quoqs Aaron manu čredam &c.Eadem di- < uina k \ ^ De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. L ipp A uinalcxvitulumprolacerdotioimmolarimandanspermembra hoftia?qua?incendebantur,lacra? exercitationis modiitn naturali raticnefubindicat, qu» libram iecoris, (inquit Bafilius Magnus) Fibra ieco- non iccur tctum & adipem qui ventrem operira,non ventrem ipfum: rcnum vero non folum adi- ris, noiecur pem,v£rum ipfos quoque cum adipe renes incendi in holocauftum iubet. Iecoris quippe,quod co- cur incenda cupileentie inftrumcntum eft, iuxta quod & de eo qui concupifcentia? fuerat telo percuftus,dicitur, tur. En s qttafi ceruusjpicalo percu/Jus in iecore ,\cluti libram lingularcm fciliccr peccati concupilčcntia, Lib. de vir- in qua & fcl inuenitur,incendere, reliqua vero felle acpeflima cupiditate liberam ac puram ad ap- ginis . peten d a bona qua?que & honefta feruare fecundum naturam integra conucmt.Porro ventris quod liiperfluum eft,vnde pinguiore, & hebetiore euadimusfenfu,auferre decct,foiumque quod eft ne- celTafium feruare.In renibus vero non adipem folum ingentem obfcoeni liquoris copiam exfpuma- tem ad libidinem, veriim & renes ipfos expiare,ac fandificare naturaliter omnino iubemur.Signi- ficat profedo per ha’c fermo diuinus, & neceflarium vi dum nobis efte a m pl eden d um,& cone upi- Iccntia m ftudiolius ad meliora transferendam,& caftitatis munditiam tota intentione fedandam. Quia enim pollibile non erat abfque cibo viuere, efcarum receptaculum,ventrem fcilicet nudum_» B ablque vilo omnino gube vitio relinqucns oblidentem illum adipem rediilime tollit. Rurlus quia_. Caslitas vf itidem erat impolIibiie,boni nos aliquid habere,nili naturale concupifcentia: vim ad illud ambien- Dco grata. dum haberemus,improbam cupidinis fpeciem quali libram iecoris cum felle pnreidens, probabile concupifcendi genusad virtutesappetendaspuram innocuumque relinquit. Atveroin renibus quia neque ad vita? necellaria vt venter,nequead concupilčendum vt iecur,necelfarij lunt,lolamq; & vnicam concubitus concupifcentiam capiunt,non horumfolum adipem, fed ipfos quoque igni-■ bus tradit. Nempe enim line renibus,idelt,iine coniugio in terris viui poteft:virginitatifque vi trm, nullo inferior angelis ad perpetuam gloriam hinc iam exerceri. Quibus profečto omnibus id no- bilcum agitur, vt omni fipientia eruditi & inftrudi aduerfus voluptacem totam quali contra mul- torum capitum hydram fapienter ftemus,neque fub Ipecie excidendi emergentia aflid ue per fenfus capita ad pullulationcm plurimorum ea leinper iteremus: Vcriim lumma tolerantia laboris,atquc contincntia pra’cipuafbrdterillaincendamus,corporaq J noftrahoftiam bundam plaeentem Deo, tanquam vitulum pro facerdotio ftudioseofteramus, & modo q uide m prauam edneupilčentiam veluti libram iecoris,modo fuperfluitatem cibi,quali adipem,quo venter operitur, modo totam fi- mul concupifcentiam coitus,veluti renes vna cum adipe femen illis miniftrante diuino continentic C igne confumanuiSjVt iuxta propolitam virginitatisdeftinationem omni praua ac turpi concupifce- tia, omnique voluptatefuperioreseuadentes,per continentic faera ccrtamina piopolito certanti- bus prcmio,immortalitatifque corona digni inueniamur. Ha?c Balilius. Supra pervituli oblacione Chriftum intelligi oftenfum eft: qui limiliterpervitula?, liue vaccc rufic immolationem lignifica- tur,(dequainNumerislegimuscap.i6.)&percinerem eiufdem populi cxpiatio.Sicenim-dicitur y 4CC{ yu p A de illa ad Moyfem & Aaron . pracipejilijs 1fr.tel, vt adducant ad te vaccam rit f im at at is integra , ,t l0 in tja a nulU fit macula , nec portauerit it/gum , tradetififue eam Eleafiaro Sacerdoti , pua educia extra castra immolabitur in conjpeclu omnium,f>intinget digitum Llefiann fanguine eius,fr ajberget co- tra feres tabernaculi fepties } combitretpue e ume ti nest s viden ti bus tam pellem fr c ar ne s cius, pitam fanguittem fr fimum jiamma tradetis. Lignum puopue cedrinum fr hjfjdpum coccumpue lis tinchtm facerdos mittit in fiammam tj ut vaccam v or at, & tune dem um lotiš ve sit bus fr c or por e inpreditH" in casira , commaculaiufijue er it vfquc ad vejperam. Sedfrillepui c ombufieritJ.au ubit vesi imen tafina , fr corpus f- immundus erit vfpue ad ve/p eram. Colligct a ute m vir mundus cineres vacca fr effundet e os extra castra in loco purijfimo,vtfint multitudini filiorum 1frael in custodiam,(J ■ in apuam ajperfio- ^ nis: pni a pro peccato vacca cornbufia efi. Habe hunt hocfilij 1 frael fr aditen.efianetmn iure perpetuo , CT pui te tiger it mortuum fr propter hoc fieptem diebus fuerit immundus. Afpergctur ex hac apua dte ter - tio fr diefepti/uo mundabitur.Si dte tertio ajperfus nonfuerit,vel feptimo ,non pot erit emundari. Vi¬ tula rufa (inquit Beda,) caro eft Saluatoris,rofea fanguine paifionis,ctatis integra?, quia perfečta aro etate palfionemfufcepit. Qur;d autemnon eft impofitum fuper illam iugum, hocoftendit, quod tm: * earo C hrifti non eft lubiugata deličlo,neque vičta ab vilo peccato. Quod autem apprchenfam eie- emmt filij Ifrael extra caftra altantc Eleazaro lacerdote,populum ludeorum lignificat & confen- fum lacerdotum in nečem Domini, qui eiečtum ex Hierufalem eum crucifixerunt. Sicut ergo qui offerunrvituIamimmundilunt:fic&quiapprehendcrunt Dominum,peecatorcshabentur,& licut is qui colligit cinerem afperfionis,mundus eft: lic & omnes mundi funt qui pafiionem Chrifti pra?- dicarunt gentibus & in toro orbe terrarum dočb inam eiusafperferunt,populolque Domino colle- gerunt. Lignum autem & hylfopum crucem putamus&baptifmum.Perhylfopi enim fafciculum afpcrgebanturagni fanguine, quo mundari folcbant;typice figuranteslauaa um baptifmatis, iblutionem »terni fontis. Per coccum autem bis tindum, figuram faeri fanguinis ligmficari,quo pecca- 200 Vljfsis Aldrouandi peccatorcs abluuntur: bis tindum autem,qiiia per eum & corpore & corde mundamur. H are enim ^ tria ad purgationem pcccatorum funt tradita: Primo per cedro,fides ligni crucis; fecundo per hyi- jfopum martyrium:tertibpercoccum,fanguinis Dominicifaeramentum. Sicut autem iliuc die ter- tia purgari iubentur; ita & omnis anima purgatur ab omnibus delidorum fordibus, qua:cunqoe^ credit Chriftum Dom in u noftrum die tertia a mortuis refufcitatum. Huiufmodi etiam homo mo¬ dus erit in die feptima, ideft, in regno Saildorum adueniente Domino, & beatus ac la? rus part e m cadeftisilliusregnipotiemr. Qui autem non fueritafperfus, ideft, huiusgratiae Bde nuinitus,pen- bit anima illa de regno findi fandorum, & de populo fidelium. Ex fanguMe autem huius vitulat Tabermcu- ideo fepties tabemaculum iubet afpcrgi:quia feptem funt fpiritus Sandi charifmara,que per Chri- lum cur fe~ fti fanguinem fuper Ecclefia? populosdiftribuuntur,per qua ab omni delido purgantur,ficut Apo- ptic s fjnvui ftolus ait: lam abluti e Bis in fanguine Chrifti dr paflione eius . Quod vero vitula cum pelle & ofli- \ge('i .uda a- bus fuiscombuntur,& agnus ille pafchalis pari modo concre m at ur, n e oda eius confriirgantur:hoc jperfam . oftendit,quod Domini Iefu Chrifti corporis inpaftionenon eifent eonifingenda crura, iicut Eua- geiifta teftatur. Moraliterautem vacca rufa,cuiuscinisexpiatio populi eft,non aliterimmolari & offerri ad altare Domini poterit,nifi quia terrena opera non feceiit, iugumque delidi non traxenf, Lib.\>, nec vineulis pcccatorum fuerit alligatus.Huc vfque iile,& fimiliterfere D. Auguftinus in quafti°" uibusfuper Numeros: Iuuencaruta,čarnem Chrifti (inquit)fignificat.Sexusfa?mineuseft propter infirmitatem carnis; ruta eft, propter ipfam cruentam paffionem. Quod autem ait, Accipiant a te: in ipfo MoyfefiguramJegisoftendit, quoniam fecundumlegem fibi vifi funt occidere Chriftum > quia foluebatfecundum iplos fabbatum,& ficutputabant,obferuationes legitimasprophanabat • Quod autem/&drafper- SuperbU* getfeptietdigitocontrapropitiatonumadOrientem. Quid enim vitulusnifi fuperbosfignificat,qui Vt vituli fnnt fine iugo fuperioris: immo nec Deo fubi jci volunt, vt dicit Magifter in glo. fuper illo verbo: Circumdederunt me vituli multi . Et fic fanguis vituli figuraliter afpergitur, cum fuper bi a^. fpargitur deponitur: vnde dicitur Leuit. 4. Sanguine vituli feptiesafpergensdtarefančiifcet tl- ludabimmunditifs fuis. Vbi peraltare cor noftrum, in quo facrificium Deo offerebamus,intellige. D Tertio afpergebatur fanguis hircom m, 2. Paral ipp. 29. Afperferunt fanguinem hircorum cor ant al~ Auaritia . taripropeccatopopuli. Quid enim fanguis hirci, nifi auaritiam fignificat, cuius tanta eft caliditas, ?t adamantem,quem nec ferrum,nec ignis donare poteft,folus dilfolua t.Quarto afpergebatur fan¬ guis vaccar,Num. 19. Vaccam rufam at ati s integrajn qua nullafit macula, immolabit, intingens di- gitumin fanguine eius, afperget contra fires tabernaculi . Secundum enim quod ait Magifter iru gloffa ad Hebrarosnono.Vaccarufa eft caro Chrifti infirma.Sexusenim firmineus pofitus eft pro- pter infirmitatem carnalem. Rufa eft,quia caro Chrifti in paffione fanguine fuit cruentata. Aeta- tis erat integrce, quia Chriftusin paffione fuit triginta trium annorum. Abfque macula fuit ,quia in illa nullutn fuit peccatum. Huius ergo fanguinem figuraliter fepties afpergitnus, cum per me- morie fu^ palfionis corda noftra ab omni purgamus peccato &c.Idem in cxplicatione alterius Pfal- tis fentcnti.ToVfv ;acciptamdedomo tuavitulos, nepuedegregibus tuishircos , ideft,inquit, facrificiu p vitulorum,vel hircorum,fcilicet publicatalege Euangelica. lila enim duo animalia maxime Chri- ftumfigurabant,fcilicet vitulus propterhabilitatemnutrimenti. Nam vt dicit Magifter de proprie- tatibus rerum,vitulus inter caetera animalia habcc carnes laudabilisnutrimenti, quia eft facilisdi- jeftionis propter calorem, Schumidum dominans in illo. Sic Sc Chriftus eft nobis cibus perfedif- fimi •4 9 ‘ \ 202 Vlyfsis Aldrouandi f |iminirrimenti > quoad vitam nutrimur ajtcrnam. Ioan.6. C ar o me a vere e Sl cibus. Hircusverdfi- E gnificat Chriftum ratione fua?poteftatis. Nam tanta?poteftatisdicitur elfe hircus,quod calidita- te fui fanguinisfrangitadamantem, qui nulla aliarcdomari pot;eft. Etlic ligniiicat Chriftum,qui calore fui fanguinis,ideft charitate in iiio iimguine exhibita fupcrauitdiabolum,qucm nullus alius fuperare pomit. Si ergb illa facrificia fada pervitulum & hireum, figurabant facrificium coi poris Chriftijideo merito per iftud facrificium illa celfaredebuerunt. Et hoc eft, quod dicitjnftituto fa- cramento cuchariftia?. Magis moraliter, per vitulum & hireum fignificantur duo peccata,qu£e in- terca?tera regnabantin Iudatorum populo: fcilicet per vitulum accipe peccatum auariti^per hir¬ eum peccatum luxuria?,&c.Sed h^c alteriusloci funt. Supereft modo,vtaliquid de facrificio Abra- Sam'fiiium ha: dicamus,dequo in Geneli Jegimus; Sumeniihivaccamtriennem> (jr tertio loco duceret arietem, eo qudd prima illa, hoc eft, vitulus & capra tenis & mari,materialibuscomparentur elementis, & quia fa~ minea dicatunat vero aries mafeulinum quoddam animal eft,vchemens natura & violentum cor* nibus. Similitcr autem arieshuiusfpiritus vitaliseft, vt mafeulus, audor & caufa gigncntiimu, mouens terrarum gen ital ia,& velut quadamie mifcens copula. Aliud ad terram., aliud ad mare , aliud & aerem vitalem,myftice figuratur horum trium animantium genus. Hac traditio naturalis cftjfed moralis etiam concurrit & fiippetit.In omnibus enim hcminibus,caro, fenfus, & verbu eft M Caronoftra,vitulaeft,laborat,vt feratdaboratjVtColligatdabora^vtpariat; innumeris latigaturla boribusjvnde& Giaeci JductSiv aVor« Safj.a.dscu , co quod dometurnimis. Makuloru boula- bore,aratro & iugo fungitur,f*mineos partus repi eden tat cfi muko vbere. Caro quoq; noftra vita: iftius fubiugatur neceflitatibus,crebrisquatitur doloribus, & multarum arrumnarum quodam cur- uata partu fenefeit. lam illud cjuis ignorat, quod vehementior lit vis a»ima?,cui velut nupta adhe- ret in iftius vitee curki corporalis fubftantia > Senfus autem noftri caprarum modo velut ialtu quo- dam alis exiliunt,& pafeuntur praruptionibus, impetu iplo ipll commotionescxcitantesanima?,& concutientes eam. Ad omnem oecalionem prarfto lunt, vel occurfu krminca; pukhritudinis, vel odoreluauitatis alieuius. Audjtaparitcr&tadumoucntur velociter,quibusetiamanimainfle* duntconftantiam J & velut a natura fui alienanteam: Vnde plcrique cpfj.ffix.tw didam putant,quia apurimpetusdicitur,eo quod cx qucdam impetu ienfuuminflcxionis,atque alienationisnoftra; caufa nafcatur: laminci autem lcxus fpeciem habet.Et etiam lenfusnoftri cu&ra&c; Grccediaintur kemineo vocabulo. Etfoetarum modo animarum cito vacuantur,vbi partes (ux generationisdele- dationifqueelfudennt,& iterumexcitatis cupiditatibus nouosreferuntimpetus. In ariete vero H vcrbiac fermonis noftri habeturlimilitudo,quod lit vehemens, licut & fermonofter tfficaxopera- tionis & quadam ornatus noftri & tegminis caukt lit. Aries per vfum veftium ordine quodam gre- gcmducens, licutordoquidam vita;vfulque noftri verboexplicatur. Arbitrorautem quodillud verbum magis intclligcredcbeamus, quod eft verbum Dei cum quo aries ifte habere videatur no mcdiocrem cognationem. Quod verbum nos vere tegminc velleris fui vcftiuit, & in domum in- troducit a:terna: lalutis. Qm fe pro nobis immolandum obtulit, qui tanquam ouis ad vidimam du- dus eft,& licut aries coram tondetc fe line voce,lic non aperuit os luum,&c. Aliam expolitionem, fed non ablimilcm antea attuli cx Beda. Addam hicexpolitioncm Ilidori. Ifteeft(inquit) modus promilli leminis Abraha;, & ifta eft figura. Per vaccam enim lignificata c ft pkbs polita lub iugo legisiper capram eadem plebs, peccatrix futura. Per arietem,eadem pk bs etiam regnatura. Ani- maiia ideo trima dicuntur,quia per articulos temporum,ab Adam vfque ad Noe, & inde vfq; ad Abraham, aedeinde tanquam tertiamulqucad Dauid aaatcm gerensillepopulusadoleuit. Per turturem & columbam fpiritales in co populo delignati fuut,indiuidui filij promiftionum Sc h^re- des regni futuri,qucrum stas temporalis ideo ucctur,quia arterna meditantcs,tranlgrclfi funt de* fideria De Quadrupedibus Bifiileis. Lit>. L 203 A fideria temporalia. Sedquideftquod animalia illa tria diuiduntur aduerfusfeinuiccm partibus conftitutisjnifi quod carnales & in populo veteri & nune inter fe diuiduntur? Porro auesidcirco no diuiduntur, quia fpiritales indiuidui lunt: fchilma non cogitant, non fedueuntur ab hčreticis, fed pax eft femper in ipfis. Sed hac de re aliasetia aiiquid dičtu eft:iufficereque puto iftha?c qua hačie- nus de Hebraorumfacrificijsdidaiuntjproperernusadiacnhuagentiujcupriusduasaureas^t'^- fta? Philonis recitauerimus: De us omnts malefibi confčios>etiamfi quotidie cent um boues immolent , Auerfatur \infontes vero et/i nihil ommuo facnpcent 3 ampleclitur. Gaudet enim D e us ar is nullo igne ealentibus } quas cingit virtutum chorus . Alteralententia eodem libro legitur. Nemo malus faeri- fcat reuera, etiamfi perenni faerificio decern millia bourn immolaret cpuottdie. Nam pracipua vic tima mens ipfa e sl Integra: la/is enim non e flfas ar as attingere. VSVS IN SACRIFICIIS GENTIVM. N facrificijsgentiumduo fuifle hoftiarurn,fiue vičlimarum genera docent Treba- tius j & Macrobius j & cxipiis Alexander ab Alexandro 3 vnum, in quo cum litaba- tur,voluntas Dei per exta exqu ireb.itur., alterumpu quo fiola anima Deo confecra- batur,qua: hoftia anitnalis idto appellabatur. Vtrumque diuinus poeta oftendit,& primo quidem iilud in quo voluntas numinum per exta monftrabatur: M ati at leči as de more bidentes , Etmox: pecudumquereclufis PeBoribus inhians J/irantia confuht exta. Alterum, in quo hoftia animalis dicitur, quod eius tantiim aniina 3 vtdidum eftfacratur 3 oftendit, cum facit Entellum vičtori Eryci mačhirc taurum. Hanc tibi Eryx meliorem animam pr o mor te D ar e tis Perfoluo. Hafce animales hoftias frequenter fififle 3 ouem, fuem^apram^bouem^gallinam & anferem Gyral- dus & idem Alexander tradunt, ciEterum fine idoneo,ni fallor,authore, Certe beftus Pompeius ex commentarijs faerorum pontificalium haeveiba refert: H ic oms, hac agnus, £»/'j//.. 8 imaoptima 3 &lautijjima deorumplacatio. Clariffime idoltendit Ouidiusin 4 . Faftorum. De duce lanigeri pecoris, qui perdidit He lle» Sol abitjCgreffa viciim a maior adcB. V accajit 3 an taurusgion eft cognofcere promptum P ar s prior app ar e t> poji eri or a latent. Dlftiufmodi maiorum hoftiarum duntaxat cornua inaurabantur,vtPIiniusteftaturhis verbisrDeo-. rum honorein faeris nihil aliud excogitatum eft, quam vt auratiscornibus hofti# maiores dunta- xat immolarentur. Tertullianus: Hune tibi Iupiter bouem cornibus inauratis voucmus efle hitu*, rum. Ouidius. blandis induta cornibus aurum C onciderant ičla niuea ceruice iuuenca. Iuuenalis: Et auratam Iunoni cade iuuencam . Plutarchusde Pauli Aemilij triumpho: Poft eos ducebantur auratis cornibusbouescentum vigin* ti,vittis ornati & fertis. Tibullus; Semperinaurato taurus cadit ho Hi a cornu Martialis ad Apollinem: Felixtunc ego debitorque voti C a/a rum tibi ru Hic as ad ar as Lib.de plan tat.Noe . Lib.l.dere - ligione . Lib.^.c. fatur. Lib.$.c»l 2 . Metam 11 , tih. g. Ducam lliad-K: Aeneid. g. J n Oedipo. Saty.ll* Viclima co- . robata. Ltb. ifcf.O* HoBia pura & impura qua. Lil . 17 . Syntagm .. ?7; - A jo.il *$.C' q ^. Lil. 2 . Loues vt Ae g yptij explo- rcnt . 7 Grad* 404 V lyfsis Aldrouandi L)ucdm cornibus aureis iuuencum ® Homerusapud Ciccronem: A ur iger is diuum plač ant e s numinatauris Lego autem in Iliade Homeri. / Tuvfoi tyu pi^coyp'j doneč ad vesiigta imape rite ni at. hfuamobrcm vidimarumprobatioinvitulo, vt ar- ticulum fujfraginis contingat : breuiore non lit ant. Hoc quoqtie not at urn, vita los ad aras humeris ho~ rninis allatos, non fere lit are } fcut nec olaudicante, ncc alicna boBia Deos placari,nec trahente fe ab H aris. Aegyptiprum vero illas ceremonias enarrauit Herodotus. Boues mares (inquit) Epaphi elTo cenlent: eaque de re Imnc in modiim explorant. Si pilum in eo nigrum, vel vnum viderinr,nequa- qpam mundum eeiilcnt.Explorat autem facerdotum aliquisad id eonftitutus,pecude conftante & čreda, tum ctiam reliipinata:Lingua etiam exerta explorans, an pura lit ijs lignis,qua ego alio re- feram in libro. Infpicit & cauda pilos, nuqquid cos habcat lecundum naturam procreatos. Eum li fuerit his omnibus mundus,notat alligaro cornibus bybloideinde appl icita tc rra iigillar i anulo im- preffajadducitiir.Nam immolanti eoligillonon notatam,pcena mortefancita eftj &huncquidem in medum pccusexploratur. De Gracorum medb exploratione Alexander fccutus ell Plutarchu, qui in voluminc.de Oracalorumdefedit lic feribit. Antequam oraculum petimus, vidimam im- niolamus,coronamus,libamus. Sacerdotes enim & alij,quorum eft immolare vidimam & Jibarc, ac habitum eius & motu obferuare,aliam eiusrci caufam habent, quam nosqui oracula petimus • Nam hoftiatn oportet,& quoad corpus&quoad animum attinct puram clfe, integram atque in- corruptam. Dc corporibus iudicium non eft difficile. Aniniam cxplorant, farinam tauris, ciceres fuibus apponentes. Si enim non guftent,ncn tfle lanos iudicant. Capram argui liigida affufa, li no - V, " ’ - ' *• mo- De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 205 A moueatur.Non enim efle anima?fccundum naturam affečhi?,non moueri,neq;affid ctim libamen Dentitmjr tainuerguntur. IofephiisScaliger&dentiumj&cornuumquoquerationemhabitam luifle tradit cornuum ra ineruditiflumsluisconiečitaneisflueannotationibusin quartum UbrumM. Varronisdclingua La tiom explo~ tina. Bidentes(inquit)eranthoAia? } qua , &corniger.'t,eflent,&duosdenteseminuloshaberenti in_. randis ho* qua fententia dl Fe A us, ctiamfi ali ter dilputetur apud Geliium, Hdychius ; jc-tpa/eTs?, roov ?rpo 0 ct- sijjs , rsovrddriMet Tet šVef ov odovJae š^ovra. Aliter } vt putoflicarerent illis, »reA«;erant,& ad facriflda^ inepta.% Namiibiduisdidadl,quafi bicns,curbidentis,non bidennis,aut biennis dicitur ? Atqui Ambidens magis aperit ety mum,quod & ambideutes apud veteres vocarctur. Sed id requircbatur in hoftia, qmd. vtduosdenteshaberctiongiores,quemadmodum &in ta uro dtEelv , vt diueria cornua habcret,& Scxus obfer patentia 3 Ab eodiccbanturPatalesboues. Obferuabatitidefexumhofl:iaru.Aegyptij.n.mafculQS nat us . tantu boues facrificabat,vt meminit(ex Herodoto) Athenagoras in oratione pro Chriftianis in ido lomanicam Aegyptiorum fuperilitionem inue&us. Apoll>nem{ inquit) & Dianam,Diomfi, jr lfi~ disliberos e J]} tradunt, quorumnutrixferuatrixque Latona fueritguos quia calesles ortieJJ'ent,pri~ wos habuere rcges.Et tum ignorant'ut vera in L e um reliqioms (jr pietatis,tum autem ut imperiogra~ B tificarentur ,deos eosfimul cum coniugibus efe duxentnt . idcirco pur os quidem boues mafulos jr uitulos cunčii Aegjpnj in re diuina facrifcant: faminas autem illis maclare non licet, qua ifidi funt conferata: cutus imago muliebrt formaad in sl ar bouis cornuta ejl ,ficut G raci ipfam Io pin~ gunt. Alexandcrab Alexandro ex StraboneBarburis quoquecircummontemCaucafum, Lih . apud Derbices Pcrficam gentem 3 femineum animal vičlimamdare,auteius carnibus vefcifub grauidocumentovetarifcribit: Idem vero ait,ex Seruio in odauum Aeneidos in hunclocumu: El cafaiungebantfcedera p or c a . Annotatum fuifle in omnibus iacris ( Graeorum torte & Romanorum ) faminei generis vičlimas fuifle potiores: itaque (iper marem litare non poterant,fa?minam fuccedaneam datam,non e con- tra. Plinius ait. Ex bobus , uitulis > jr pecudtbus, laudatifima uitula addeorum placamenta habe- bantur. Fuit ta men tur maribus marts.teminis tem inas hoftiasimmolarent.Cyrene enim apud Virgiliumvitulos Orphcoj vitulasEuridicf /mmolariiubcti 4. Georg. Tumunera fupplex Tende,petens pacem,jrfacilesventrare Napaas % C 7 Aamq-> dabunt veniam votis , irafque remittent . Sed modus orandi qui(it,prius ordine dicam. Jguattuor eximios prali ant i c or por c tauros, Jjat tibi nune viridis depafeunt fumma Lycxi, \ D e lige,&intačla totidem ceruicc iuuencas. jjuattuor his ar as alta ad delubra de ar um Con[htue,jr faerum iugulis demitte cruorem ; Corporaquc ipfaboum frondofo de fr e luco . Eoft vbi non a fuos aurora o sl e n de rit ort us*, Jnfenas Orphei lethca papauera mittes , Et ni gram mačlabis onem, lucumque reuifes Plač atam Euridicemvitulaveneraberc cafa . H and mora continuo m utr is praceptaftccjj 11, Addelubra venitj monftratas euettat ar.is: ^ guattuor eximios pr.fanti c or por e tauros E učit d' intaclas totidem ceruicc iuuencas. Po El,vbi nona fuos aurora induxerat on us, Infertat Orphei mit t it, lucumque reuijit. 'kio interim Dijs maribus ctiamvitulasimmolatasiOuidiusdeNumapoftecatloinRTam i Io* uc pekam.,, T o'lit h urno mu nus, ca fa prius Ule iuuenca , jft.e dederat nulli eolla prernenda inno . Ex quibusetiam difdmusjinquibufdaractiamfacrifkijsetatismorumq; hofliarum rationemha- Aetatis ra- bitam fuifle: tales enim de quibusproxime diximus,iniuges dicebantur, ideft, quK nunauam do- tio* 111 ‘te aciugo fubdita: fuerunt. Quarum & Virgilius meminit: N unc gr e ge de intaclo feptem maclare iuuencos P rasli te rit, totidem leči as de more bide nt e s ♦ Ecvtiniugeseuidentiusexprimeret,addidit, E / intaclas totidem c er niče iuuencas S Mani- Miner Ua tf ■'ales ho- stia tmmo lata . Lib. 4 . iiidd. B. F n s quin- q lennahs 1 hud. //'f Bo ve s l ta¬ lin cur fa- crificifsdpti . Fuji. u 4 . de Ponta F.piB-. 4 . ChtumnUf umms. io5 Vljfsis Aldrouandi Manilius Chreftus in libro de hymnisdeoruin, ait Minenue iniuges boucs faccrifkari lolitas, illa E videlicet caufa,qu6d & virgin itas iugum nefciat maritale,& virtas nunquam iit iugo prementi fu- . biedarldem Fulgcntiusinlibro ad Chalcidium repetit.Sed Minemo integra? etiam arrarishofiias immolari mox patebit:quare rede Phuruums ait:Mineruam Grarcorum quidam dyt ArlJa vocat, finetanquam ducem populorum, fine quod indomita fit,ftcuti boucsarmentina?,quasetiam pra¬ či pu e d iacrifičabant. Similiter iuuenca & operam & coniugij ignara immoiabatur Cybela,vt le- gimus in Faftis N a Ion is de hac dea, ciim Romam perferretur: Ante coronarunt puppim 3 frfine labe iuuencam Mačlarunt cperum coniu^ijfg, rudem . Legimus item diu feruaturn apud Athenienfes, & Solonis lege interdidum fuifccne bouem 5 cuius opera vel aratro,vel curra vterentur, omnino immolarent, vt in exordio operiš diximus. Bos au- tem qui iugo iubadus fuiftet, purus non putabatur, vt hominum manu Sc labore ruflico contatni- natus. Fcetus vero eius non ante trigdimum diem, idoneus iacris ac purus putabatur ; liani pcco- ris fcptimojliiis vero nifidcciinOjideofacresdidi:creditumquebouemquinquainakm 3 infigneni loui vidimam efte: Homerus: F A UTclp C fsv ifiV&iV OLVof dvdpcOV kpCLfjA !MU)V Ulova, 7 riffu,iTtipov V7rtpusvei Kpavicovi ideft: Sedbicbouem facrifcauitrexi>irorutn Agamemnon Pirignem, quinqucnnem,vald'epotenti Saturmda. Etrurfus: T dim Ji /Sar epu/ tfiv dva J, dvJpdv Aya/uiuvori Apava^oTiVTaimpov V7rip/uti'&i K povlavi. ideft 3 ■His autembouemfacrifcauit reuvirorum Agamemnon 24 arem ,quinquenncm, v a Ide pot c n ti Saturmda. Quos verfus non defignato tamen libro citat Scruius odauo Acncidos in eum Iocum; P er pet m ter ga bouis fr luFtralibus extis. HuncqueIocum intelligit ipfe deboue quinquennali. Eligiturautem huiusartatisboSjquiaha?c perfeda eft in hoc animante, vt priusfuo loco diximus j eiigebatur & fus eiuldem cetatis y vt in fu- buici facriiicio docet idem poeta pro reditu Vlyflis: C O iJ vv enrnpcv pidAa 7ricvz Fomanos ad templa de um duxere triumphos. In cuiusIocj explicatione Scruius j Clitumnus (inquit) eft fluuiusinM.Tuaniajqua!’pars Vmbri.r, partis T uiciajde quo fiuuio dicit Plinius in hiftoria naturali ;) quod animalia qua eum potauerunp albos De Quadrapedibus Bifulcis. Lib. I. 207 •A albos foetuscreant. Quibus verbis velut digito indicat 3 illum d me prelatu rn PJinij Iocum.Mcmi- nit autem iftiufmodi alborum facrificijs deftinatorum boum etiamPropertius: Lib. 2. de g. Slu d formofa fuo Clitumnus jlumina luco I ntegit, & nnteos ahluit vnela bone s. Memitiit & Statius Papinianus. , Lib $.Syl % Necfvacuat M satani a v alte $ A ut praftent niueos C lit umna noualia tauros . Eft autem vbi albi,eft vbinigri bouesad facrificiarequiitmtur, vt fu?squibufqite locis innotefcet. Obferuatumque effeolim a facrificandbustraditMacrobius 3 vtfihofi:iaqua?adai\;s duceremr, Lib.^.Sah- fuiffet vehementiusreludata 3 oftendifletquefeinuitam altaribusadmoueri 3 amoueretur 3 quia_, tur. 5. inuito Deoofferrieamputabant. Qua?autem ftetifletoblatajhancvoffcnti numinid'ariexiftima- bant. Non quauiis itaque vidim« eiigebantur in facrificia 3 fed qu« pra-ftantiores effent 3 inuito vičlim ? ante referuabantur:quare curn e grege deligerentur 3 egregia? v id im a 1 didx funt,at ciira eximeren- gregia qua a turex armentis 3 facr« 3 eximi«. Nam trifariam armenta diuidebant antiqui,cum aliain partem de,- & qux cm* B ftmarent fbetur« 3 aliam laboribus 3 aliam referuarent ad altana vt meminit poeta in Georgicis; mu. Contiuopue notas>& nominagentis inurunt: Lib. j. Et quos ant pecon malint fubmittere habendo , Autaris feruare faerts> aut fcindere terram. Briflbniusdiftindiusex Donatoin Hecyram Terena j: Porcosmaiores 3 qui ad facrfcandttm exce- Lib. 1. F od pti liberius pafebantur > eximios appellatos antiquis ait ificut boues ad boe eleclos, egregios, oues v c ro mul. leči as. Virgiiius tamen ctfius verius paulo ante recitaui,eximios etiam tautr s vccat, & Macrobius p raci ta to loco, cxim:j$ in facriiicijs vocabulum,non poetieum ait efle epitheton, led facerddtalo nomen.Veratiuscnim(inquit) inpontificalibusqua?ftionibusdocer 3 eximiasdidashoftias,quead IloJHf exi* £ criiicium deftinat«,eximanturčgrege-- velquddexitnia fpecie, qu.ifioflferend«numinibuseii- maqua. gantur. Quod eximuntur autem cximias, quod eliguntur. praftanti corpore Virgiiius ibi dixit. Imitati itaque funt Gentiles, Hebryos 3 quibus 3 vt oftendimus Deus Optim.Maxim.iuflit iib; ofier- ri meliora 3 pu!chrioraque & robuftiora; ita & Ariftoteles in Sympofio: nihil (iriquit) mutilum ac diminutum du r oferimus, f.dIntegra emnia atque abfuluta . In ipfo modo 1 .;crificandi niunero > C quadam ad ipfarn fpedant hoftiam 3 quada4Ti ad vouentem 3 quada m deli : que ad miniftrum, facerdotcm. Ducebantur autem, non trahebantur vidima?. Cicero.C um cenforpopulum lullra- Lib. i.deLi ret,bonisnomiivbusqui hoftiasluftrarent 3 eligebantur. Obftquensi Tauruscumadimmolatio- uinat. nemducererur 3 obh«cipfaconuit. Ouidius; Lib. 1. D ucuntur ti'ute a populo plaudente iuuenca. V irgilius: 3. A mor. 1 % Et dud us cornu El ubit facer hircus ad ar as. Georg. 2. Rede autem poeta dixitftabit. Admotaenimaddudaue hoftia adarasdicebatur ftare:ca?terum vindaue efltt 3 aut foluta omni vinculo 3 dubitari poffe apparet: Ex Iuuenale enim vindam fuiffo Sat. 1 a. conftat: Sed proč ul extenfum petulans quatit hojliafunem Et Ifidorusvidimamdidamdleaitaquibuidam 3 qu6d \ indaadarasducebatur.Contra Seruius 6 .etym. ait^Nil foletelfe religatum:& Ičrupulum huncdifeutiensait: Vidimasipfo temporefacrificiorum minimeiigatas effe oportere 3 fed antea cum ducebantur 3 Jigabantur. Centra ficbat apud Sencnes, nam lucum faerum venerabantur 3 quem nifi vinculoligatus, ingredi nemo poterat. Et in Scythia , ^ quoquc Marti cum fieret lacrum, vidima primis pedibus ligata, ad aram fillebatur, cui laqueum in collo inijciebant 3 ac bacuio circumdudo ftrangulabant fine precatione, & votis,vt mox ex He- rodoto enarrabimus. Vmciebaturautemfiantiumadaraseammcapitainfuia Lnea&candida vitta. V irgilius: Georg . 3« Sape in honore Deum mediojlans hoftiaad ar ds Lane a dum niuea circundatur infuia vitta 3 Inter cunctantes cecidit monbunda manftros. Etrurfus: ° r £eveij.i. E t falfafruges & circutn tempord vitta. Item mrfus in funere Polydori: S tant M anibus ar iz. Caruleis mcefta vittis. Etrurfus eodernlibro: Hic Helenus ca/is prim um de more tuuencis~l £xoratpaeem diuum, vittafque rcfoluit r S 2 Sab »s Vljfsis Aldrouandi Ar>roHduf. p Agonalid •vnde dičla. Lib. e,. de lin g. Lat. Lit k i.Faft, Lib. 6. Lib.A-.de Po to.g. A uccinčtus ter qut Lib. i.Meti Hofiti j? -vt oč eiderentur . Žib.U Me tam. ji Sacrah c dpi tis . ^ Valerius Fiaccus: T ibi caruleis in littorevittis JEt jephjhs Glaacoque bone m, T betidip iuuencmn , Deijcit Ancaus : Et r uri us. V e ter is feb noči e cuprejfi Sordtbus & muli a pallcnsferrugme taurus S tab at adhuctcui carulea per tcmpora vit ta : Ailudititem ad hoc Iuucnalis, dura canit: Alter enimficoncedas, mačlarc vouebit De gr egeferuorum ma^na^ pulcherrima quaqu( C or por a } uelpueris & front ib us ancillar um Imponet uittas ,&f qua e si n ubili s illi Iphigenia domijdabit hanc altaribus . j Notandum autem 3 vittas non femper in fa črifici js fuifle candidas,fed etiam aliquando ccruleas, vt recitatis poetarum locisclareconftat: niiiforte ca?tulea?eiTentin funeralibus,in alijscandid«. M* Varro infuias tradit elfe dičlas in hoftijs, quod infula’ qu£ adduntur, intra hoftiarum cornua ve- lamenca erant elana. Miniftrum,popam etiamvocant 3 &vidimarium, &cukrarium. Hu- ius eratca’dere vidimam: Ouidius* Nominis ejje poteši fuccinčluš caufa minili er > H o si ta calitibus quo feriente cadit. Špartianus in vita* Getae : Eoftiam ( inquit )popa nomine Antoninus,percuffit . Sed antequam CZ* deret ,feriretque.tencbatur rogare,agefetne,hac vcce 3 eum cuius iuiiusexpedabatur,compcllanS, Agon 'i Relpondebat pra?co, hoc a gej qua voce eum admonebat 3 vt eredo & attento animo, in & curarn intentionemq; incumberet 5 nec perfundorie 3 aut ofdtanter 3 alialue res agens faeris operam daret'.- AbAgon Agonalioruin ferias.nomen inuemfte nonnullisplacuit, vt Varroni j dum ait J Agonales dies,per quos rex in regi a arietem immolabat, duh ab Agon ž e o quod interrogatur d prtft* CipeClHltatlš, f prineepsgrtgisimmolatur . OaidiUS. « epu at tu or adde dies duh is ex ordine Nonis , Januš Agonahluce piandus crit. Nominis (Jje pot c ji fuccinčtus caufa minister # Hoftia calitilus quo feriente cadit. jpui caitdo jirietos t inči ur us fanguine c uit ros, Semper, Agat ne rogat , ne c mjiiujfus agit . Quemmagiftratuum iufiiim intcrccflifle,etiam Dionyfius Halicarnaflkus declarat 3 & oCbeadb idem Ouidius ad G izcimim Confulem defignatum feribens; At c um T arpeias effes dtiečlus in arces , Dum caderet tujfu vičiimafaera tuo. In recitatisautcm Faftorum vcrfibus, minifter liue popa fuccindus cognominatura poeta, (f 0 " niam iserathdbituspopai um, cum hoftiaserant madaturi* Succingereautem eft veftislacim 3 * cingulo coercere, vt folemus, quo expeditiores hm us ad aliquodopusfaciendum: necaliam 0 caufam fefe fuccinxifle popasdocere videturSuetonius Caligul^exemplo,qui leilicetadmotaa - taribus vidima 3 fuccinduspoparum habitu, elato alte malleo 3 cukrarium madauit:quoloco g • Antonius Sabellicus 3 fuccindum interpretatur expeditum, ne videlicet alio quam vellet habitn impedituSjidum detorfilfe videretur. Exquo etiam Suetonij loco diximushoftias malleo iuin c ‘ miniftro occifas 3 id quod Ouidius manifeftius docet 3 locum ftmulindicans 3 in quem mak eU illidi folebat Haud aliter quam cum fpečtante iuuenca Lačientis vit uh dextrahbratus ab aure 3 T empora aifcufi t , c la ro caua malleus ičlu. ^ ... Sed antequam a mallopercuteretur 3 cornibus, ne malleiidumdfugerettenebatur 3 vtfacile c0 gasex hoc Lučani. Impatienfque dtu non gr ati vičiimafaeri , Cornua fuccinčli pr e m er e nt cum toru a miniftri* Vbiiamprocidifletjiugulabaturcultro. Ouidius: S ubito collapfafine ičtibus vllis 0 Exiguo tinxiifubiečiosfanguine cultrts • 2Cp De Quadrapedibu$ Bifulcis. Lib. I. A Sed quoS Ouidius fubie&os dicit, Virgiliusdicit fuppofitos: Ac vixfuppofiti tingunturfanguine cultros. Et alias: Supponant alu cultros. Sic&Dionyiius, o-/V7ov7oc inrordlutaiv rde ipta, ideft, baculus 3 Apud Atticos tamen enfis fiuecultri vfum fliiffe clariifimcdocet Aelianus invaria hiftoriahifce verbis: Atticisin more eft, vt cum occifohoucreliqua omniaacardebbe- rajpronuncient, fin guliš ordinc iuditatis ; folum autem enfetn condemnent, & d icant illum cardis authorem extitilfc; & eius diei, quo hme patrant,dypoiia vocant, & buphonia. Cuiusquoqucrei meminit Paufanias, in Atticis,fed enfesnomine celebrat bipennem. In Prytaneo (inouit) defer- ro, alijfque inanimatis fit iudicium, cuiusrei hoc inditium fuifle arbitror. Erechtheo Athenisre« gnantCjbouemfacerdcsisquibuphonus eft appellatus,ad Polieilouisaramoccidit,ftatimque relieda bipennicxfinibuscxceffit, bipennis iudicio abfoiutaeft,&eum quidetnvfum quotannis feruant.Eundem vero etiam cultrum ante madationem,a fronte vfq; ad caudam ducebant, vnde CilludVirgilij, Lttemporaferro Sirnima not ant pecudutn , Indosvero non iugulafle, led praclufo fpiritu needfte vičlimas ne quid deperiret, neuequid man« cum Deo ofFerretur, Strabo author eft. Perfc etiam & Cappadoces non giadio/led ftipite mačla- bant eas, vt idem teftatur, in Cappadocia(inquiens)vbi maxima eft Magorum multitudo,qui Pi- rethi vocantur, & muka Perficorum deorum templa,non cultro fed ftipite quodam rnačlant tan- quam malico verberantes ; fortc plrrdXov intelligit, fed & apud Homerum querni trunciadhoc vfum legimus; Ko4* Acneid. 11. fgales mugitusfugit c um faucius ar as $ Tdur us,& me er tam excujjit ceruice fecurim . Lih. 1. Ar* Valerius Flaccus bipennem vocat. gonaut. Nonillocertior alt er Pinguia lethifera persiringere colla bipenni. Scribit Alexander ab Alexandro apud Perfas non modo qui facriflcabant,fed hoftias etiam,&qui Coronarum faeris mtererant/efta fronde fuilfe exornatos(id quod Gyraldus quoq; prodidit)Indis contra,na- vfus m fa- que ex his coronatum facrificare neminem. Sed & apud Romanos non foliim coronati erant fa- r rifcijs. cerdotes, fed etiam vafa, quibus vtebantur, & vidima?immolanda;,quibus corona? circa colluin-* apponebantur 3 earumque cornua, fi maiores eflent 3 inaurabantur 5 vittifque coloribus dijs quibuf- quegratisinnedabantur;qu6 nimirum referendum illud Ouidij 3 quod iam iam recitabamus: Colla torofa boum v inči or um cornua vittis . Lib. 9, Huc fpedat & illud V irgilij: Et slatuam ante ar m velatafronte iuuencum. Aeneid.Of. Eratitemmos,vtcapitibushoftiarum ftantiumfubidu 3 cultroque vinum infunderetur. Virgi- G lius iacrificandi mod umfic breuiter delineans. Principio delubra adeunt, pacemque per ar as Exofutrunt: mačlantlečtas de more bidentes Leffera Cereri, Phccbopue Patrique Lyao , lunoni ante omnesgsui vincla iugalia c ur a , 1 p fa tenens dextra p at eram puleherrima Dido > Candentts vacca medi a inter cornuafundit . Et alias: Sfuattuorhicprimum mgrantestergaiuuencos C onsittuit > frontique inuergit vinafacerdos . M (tam. 7. Ouidius: Dum vota facerdos Concipit & fundit pur um inter cornuavinum . Hune eundem ritum indicantduo illi verliculi ,quorumauthorEuenus 3 incaprum vites depa- H fcentem: Km' ut . Lib. 1. QuosverfusOuidiusin Faftisficreddidit: Rode capcr vitemjamen hinc c um slabi s ad ar as In tua quodfundi cornuapoffit , er it. Vini duplex Erat autem duplex vini vfus 3 ciim enim thus flammis inijcebatur 3 affundebatur etiam thuri vinlun, vfus. Teftatur id Ouidius in Metamorphofi: Fl t>. 13. T h ure dat oflammis 3 vinoquc in thuraprofufo , Cafarumque boum fibris de more crematis , Regiatečla petunt. Fundebantur 3 aut potius afpergebantur, & fruges in caput vidimar 3 aut mola ex farre molito 3 < 5 ^ Aeneid.n. fale 3 vtteftaturSeruiusindcclarationchuiusVirgiliani j I lli ad fu rgentem conuerfi lumina Solem Dant De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 21 1 A D ant fruges manibus falf.is. Addit tamen cultros eifdem rebus fuiffe afperlos,id quod & Salullius teftatur,.E/ far(\nc\\ih) quod dicitur molafalfa,qua hoftiarumq ; diuerfitasj non arguet ledor, li hac in rc non fatis cxada me- thodo agamus. Polt inlperfas fruges,fetas inter cornua vidimo manu exceptas tanquam prima Aeneid - 6- B iibaminain 'gnem mittereoftendit Maro,dum canit > Et fummas carpens medi a inter cornua fetus J ^nibus impofuit faeris lib amina prima Olipd tamen fumptum videtur cx Homero, AFtliJ dvrctp^ouivoe Ki Aeneid 6 Supponunt alij cultros,tepidumpue cruorem Sufcipiunt pat er is. Mox flamen,aut Saccrdos,aut arulpex, li cx ea voluntas Dei cxquirebatur,fcrreo culto vifcera, Sc iecinorarimabatur, & an perlitatum loret,explorabatattente. Apud Galatasautem non arulpcx, Galatarum fed philofophusaderat, fine quo faerumdijsnullum exhiberi poterat; exiftimabant enim Diodo- ritus • ro Siculo teftante,per diuina: natura: confcios, faera fieri oportcrc, tanquam dijs propinquiorcs. Ll ^>- &• Fuilfc autem eum cultrum ferreum, oblongum, eburneo manubrio,a?neis clauis a?re C.yprio & ca- 1 7* C puloargeteoornatum,docuit Fcftus,qui &Secefpitam vocari folituminquit. Rimabanturautem s ^ ce fp lt ^• cultro vifcera, quoniam ea manu tangere vetitum crat, ne qua oft'enfa,pollutis facris,contrahere- tunlicet aduerfari huic fententiae videatur Piutarchus,aliter Gnecos vifcera rimari lolitos indicas, dum ait; Eo cim afcendijjet,facrifque effet operatus, ab arufpice adfe allatacxta vtracjue manu cx- ^/f t9 * cipiens, Arato-, dr Demetrio Phariomonftrauit. Vtcunque eft:hoftia tune perfeda dicebatur.Eam H°ft u P er J e facerdos aris imponens foculo accefocomburebat.Hoc enim in omni facrilicio feruari folet j vt de c } !ian( ^ Q fingulis oblatiš,aut Deo immolatis,particulas tanquam libamina,vt holocaultum fieret,mignem dieta. mittcrcnt;quamuis contrarium innuere videatur Virgilius hoc verfu: Aeneid.6. Etfolida imponit taurorum vifceraflammis: Vbi Seruius,folida ergo ait,ideft holocaudiim,quod detradis extis,ara: fuperimponebantur, quae omnia abluta, clixa etiam reddebantur, vnde infert, F undit ardentibus e xt is. Cum autem flammis ea fuperponebant,mittebant defuper thus & coftum :eaque vilcera licet nun- quam abluta, elixa per fe fiebant,vinumque arispoftmodum lundcbatur,& tum porricihoftia di- ^cebatur, Virgilius id docet: Aeneid. 6 . Dij quibus imperium efpelagi,quorum xquora curro, V obis lat us ego,candentem in littore taurum Eorricerc Confituam ant e ar as voti reus, extaque falfos quid. Pornciam influclus, dr' vina lijuentia fundam. Vbi tamen Seruius: exta (inquit) porriciuntur, ideft,porriguntur, nili fortedicamus, ea fludibus marisofferri,quod li eft, proijciam,ideft,porro iaciam,legendum eft. Ca’terum non rede id a Ser- uiodidum,inteliiges ex his qu.r polica dicentur: 8c vtredeam,idem Virgilius allatam explicatio- nem ccu corroborans in eodem libro lic canit: Ipfe caput ton Je folij s eumclus oliua , Stansproč ul in pr or a pater am tcnet,extaquefalfos Porricit inJuli us, dr vina liepuentia fundit. QuoIocoSeruiusnihildicit. Macrobiusautemillum piioremlocuminterpretans: Exdifciplina, 3 , Satnr. a. "dE y arufjncHm->& exprxceptopontificum verbum boe (videliett pornciam) folenne facrifcantibus eft, Jicut 212 Vlyfsis Aldrouandi ficut V eranlus ex libro pr im o Vi Boris it a dijfert ati onem huius verbis e ste anus e sl: Fxta porriciunto> dj s dan to in attaria,aramue.,jocttmue,eoue quo exta dari debebant. Poiti cere crgd no proijccre pro- Decad. 3 . prium iacrificij verbum eft. Sed his adde Liuium, Secundum c as preces cruda exta ca Ja vici nad iib. g. (vt mas e si) in mar e porricit 3 tubaquejgttum dedit profcijcendi: necnon & hoc Plautinum; In ijeudo- Nam Ji Jacrijcem fummo Ioui lo, Ati.jue in mamba s exta teneam,vt parriciam, im er e a loči Si lucri quiddeturpotius rem dimnam de Jeram . J n F omam Prudentms dum facrificij rirum delineat, Komanum potiflSmum iatelligere vero fimillimum eft > tnartjre. & ienliis ipfe verborum quoque docet. Sacnfcandi & cjpondit his Romanus,eccum prstjo fum , rit us aptid M tu: i it e ftnguis ver us e st, nen bubulus, ) omanes, Agnofcis illum, quem locor miferrime Paganevejri Jangu i nem Jacrumbouis . Cuius lit at a cade permadejcitis? Suvtmus Jacerdos nempe Juh ter ram Jer obe ABain prof undum con fccrandus mergitur „ Mire infulatus,jeja vit tis tempov a H e Bens, corona tum repexus aurea, Cinctu Gabino Jericam fuit us togam , T abulisJuter ne sir at a texunt pulpita Rimofa ran p egmatis compagibus Scinduntfubinde velterebrant aream, Crebrotji lignum perjorant ac urnim P at e at min uti s vtJrecpuens hi atih us , Jluc t dar it s ingens fronte torua-,fr bijfidd S er lis remnclus aut p er ar mo s Joras A Aut impeditis cornibus deduatur. Pl ec no n fr auro Jr on s c or ufc at hoji a 3 Setajque Julgor blattealis inf cit: Huc vt Bat ut um dl immolanda belina Peci usJacrato diuidunt venabulo. Rruciat amplum vulnus vndam fanguinis Deruentis, mque textapontis jubditi Fundit vaporumf umen, fr late ajuat. T amper Jrequentes mille rimar um vida Hlap Jus imber tabidum rorem pluit, Dejo (Jus intus quem facerdos excipit > Guttas ad omnesturpe fubieclans caput 9 Rt veje fr omneputrejaBus c or por e , (fui nos fupinat 3 obuias offert genas. S upponit aures,labra, n ar c s obicit, Oculos fr ipfosperluit liquoribus, Pdcc iam pa lat o par cit , fr linguam riuat, Doneč cruorcm tet us at rum c om bi bat , Pr očedit inde Pontijcx viju horridus > O B e citat udum ne rtičem, barbaru gr dnem ; V it t as madentes atque amiBus ebrios. Hune inqttinatum taltbus contagijs 7 abo re cent is fordidumpiaculi , Omne s falutant 3 atque adorant e mi mi s : Vilis qutdeum Janguis, fr bos mortuus F cediš Utentcm Jub eduernis lauerint: Addamus illam ms hecatomben tuam ? Centenajerrocum cadunt ant m ali a, Vdriaque abundans cade reBagnat cruor) J ix ut cruentis augures nat at ib us Pfjtnimeareger projundum Jangu in em 1 Sed & H Ji Sed cfuid macellum pin^u e puluinarium ?' JJJutd maximornm lancinatores g rcgumf E • ui(cerat a carnc crudos crimtnor > S urit facra , quando no (metipf exciditis, Votiuus & cum membra detruncat dolar C uit rum in lacertos exent fMaric us , Sečlifljue matrern brachjs plačat deam „ F ur ere,&rotare,ius putatur mjFticum . Vtverd iam profequamur i Dij non apud omnesnationeshoftiarum erant participes.Perfaienim Vt Strabo teftatur,ex immolata vidima nlhil prorfus eis adolent,fola anima-Peos contentos eflo rati. C urn uero Magus{ inquit) qui (acrificto praeft ,membrat:m čarne s in quemque diuiferit , abeunt, nulla par te dij s relicla. Dicunt i mm D e um mhil uelle pr at er hoftia animam. E contrario Gl«ci ex cxfa vidima nonnunquam capire & ventre excepto,catera dabantdijs,linguas vero prarconibus, vt annotauit Gyraldus. Iidem femora hoftiarum in duo truftaconcilaigni iubijciebant, vt ex his B holocauftumfieret,vifceribufquefuperprunasaffasproientaculomoxčarnibirs verudecodisdi- fcumbentes vefcebantur. Licebatque ex legis pnrfcripto portiunculam ad domefticos aiFerre, 6^ amicis partes vidimarum impartiri.Extraneos autem ad facra adhibere fasnon erat.Crura boum conaeinafie,cIariffrme docet Homerus,;.pudquemnimirum iupiteraits E/uov d" o A c)A# uovt( » vv 7ro9' CuTv E ilfoip jUlfl’ iX 11 i @OCOV, al’yO)VTi TžAHSiV, idcft , Improbi efus Dj,noxj i nonne quondam uobts H c el or crura cremauit boum,caprarurnque perfcclarum - C Apud eundem poetam facra tadurus facerdos, Deum precatur manibuserečEs: Vidim« ad aram funt,mini(lri lotiš manibusouAo^t/raf tenent,hordeum fcilicet Tale confpcrlum, quod in omnibus facrificiis adhibuiffe Graecos conftat,vt molam Romanos, hine/ale & aqua. Pr imaš enim fruges, hordeum Gr«ci,far Romani efle credebant. ovAo^drac fufis preči bushofti« inijciebat facerdos, madabatq; detrado corio,femora amputata mimitri componcbat, quibus fparfo vino ignem ad- hibebat facerdos, d ijfque adurebat viicera fiipra prunas pro icntaculo affa parabantur, reliqua_. membra concifa torrebantur verubus,eaquecomedebant fiicerdotesqui facrificio intererant, po- culis coronatis bibentes,& Deilaudes canentcs. Qmntus Calaber Homeri limia etiam feribit Lib. 14. Gr^cos incenfa vi be Troia multa bourn femora lignis luperpofitacremaffe. Sed & Paufanias tra- dit,de ftatua Phibijarietem^a quo efl in Colchosdelatus, immolantislr^uens^fuccilaPhrkunL* Gra.’co ritu femora dum torrentur } intucri. Apud Laceda menies autem in pubiica vifcerationo primi reges erar^uibusduplum quam carterisdabatur. Dtlphisverdaffuetum erat^vtimmolan- tesvidima coeteris exclufis vefčerentur,vt meminit Plutarehus: Contrainfaeris Hecata? eiqui j n syrnpo- faerum faciebat, de facrificiovefcinonpermittebatur.Apponcbanturextaaffafemperhcroicisil- ji ac j s% t) lis temporibus,quibus nimirum clixoium adhuc nen trat \ ius:quo fenfu etiam Scruiusenarratil- lud Virgilij: Lib.i.Aen. Var s infruftafecant, uerubufq, trementia fgunt. Boues vbi to Apud Romanos vero boues etiam fuilfe elixatos manitefte fatis memorat Liuius,vbi fic ait: T.t ex- pofuitpatribus confcriptis,bouis fcfcenaris,quem immolauif]'et,iecur defluxijfe: idfe uichmario nun- ^ • * ci.mtiparum credentemjpfam aquam cjfundt ex olld>ubi exta coquereniur^ufjiJJe 3 (Jrc. Sed & arietis ^ p { ^ exta non veru coda, fed elixa in olla apponebant, quoniam aliter ritu pr«epoftero faerum fiebat. Fuere vei o etiam apud quosextorum nulluserat vfus,Thifete enim Afia: populi & Argini, vt Gy- Arietis ex- raldus refcrt,offa tantitm vidimarum in ignem mittebant,ipfi autem vefcebatur carnibus. At Lu- vtcoque- ftani exhoflijsimmolatis nihil planeconcidebant 3 fedextaperfpiciebant,itaque diuinabant. rentur. Rurfusfacerdotes Aegyptij immolata vidima jcaputabfeindebant, idqucdiriscarmininus exe- Aegjptioru cratijin flumen deijciebant, (cum prccationefolenni, vt fi quid aduerfi cafurum foret, in caput il- immolandi lud redundaret,) mfi Grabcu m inuenirent ncgociatorem , qui id mercaretur J quemadmodum me- ritus. mori« prodidit Herodotus his verbis: Pecude qux obfignata eft ad aram, vbi immolabatur, addu- Ltb.z. Sla, Vlyfsis Aldrouandi Sacrifichru r e petina. Zub. 1 4 . ad- tterfrap . 4 . Zib. 10 .. Zib. 12. Zib. 20. cap. 24. S dcriftcandi caufa. Georgi Aeneid. 1 . Zib.2-de le - gib. Aeneid. I J. Zib. 10 . 3 .de Ar te. A d deot pla¬ čan do s . Aeneid. 3 . Deu s rib om rit fkcnf.cio plač at ur. Adi. 5. Aeneid. 4 . 214 0a,pyratn incenduntjdeinde fuprapecudem libato contra templuni vino etc Deo imtocdtoeam maclat> mahata caput dfpor tant inforumJi nundinafmt dr G raci negociatores adfuerint , illis ■vendunt quifi no n adfuerint > in ji ume n abijciunt. Execrantur autem capita in hac verbafi quid mali aut ipfisrn * molantibus aut vniuerfa Aegpptofuturum fitjd in caput hoc conuertatur. Eodem porro ritu tire a c A- pita pccttdum immolandorurn ,dr vini libamina } omnes pariter A egyp lij in omnibus templis vtuntur . Atcjue ex hoc ritu ft quod nemo Argyptiorurn de capi te illius a mm alt s deguftet . Addit idem authof cffe tamen faerorum deledum, & alium apud alia tem pl a adokndi modum ab cis inftitutumjdo quo mcxrurfusexeodem ičribemus. Iilud modoobiterdixifleabfonum non erit &a neftro iniii- tuto alienum,immolata iam vidima,fi non litatum eflet J aliasdcnuo augeri,iterum ac fappius,«^ maloribushoftijs fa-ba inftaurari folita.dcnec inuenta tandem pace Deorum ac propitiato nurni- ne/ite perlitatum exiltimarcnt. Ad quem riturn,vt credit Tumtbus relpexit V irgilius in perlona- Entelli, qui ait: H anc tibi meliorem animam pr o morte Daretis Perfoluo. Ita&aliasidem (inqult)poeta: ^ Hoc habet h.ec melior magnis dat a vičlimd d.iuis. Quo & prouerbium Grrecum pertinet,<5Wep&»' cL^ot-iovcov .Aliter tamen alibi idem Turnebus poe- tamcxponit:Excomparatione G ra: cer um (inqim) meliLisaliquantolvc lecus intelijgitur. Ciim enim Darctem tanquam hoitiam lacrisvouiHet, & inrerficeiedeereuifict,picindc quafiea holHa grata non tlfet herci futura 3 nec litaturajlucccdancam fefe meliorem d.fc demonftrat.Nam in la« crisfuccedc ncisGrarci per euphemifmum Sivripu* d/uemovoiv dicerelolebant. Diuu las mc do ob caulasfacrificabcintgcntes/ed potiffimum,vt Deos plaearent. Qiiarcunqueautemhoiti« placau* domm eorum caula arisinkrcbantur,dona vccabantur 3 aut munera. Virgilius: ‘J u munera fupple- * Idem alibi; ■ ; Pin^ues centnm cum matribus agnas Munera latitiampue Det. C icero : Impius ne audeto plač ar e doniš iram deorum . Plautus in prologo Rudentis : louem fe pU - čarepojje doniš, hcflijs: 7 Virgilius rurlus: Dona ferunt> onerantque aras,mattantque iuuencot. Et rurfus: Ipft tihiadtuatempla feram folemniadona. Huc item pertinet hoc Ouidij: Munera črede mihi plač ant hominesque dcofque plač at ur doniš I upiter ipfe d at is. Ad deorum autem placationem hoftiasiuifle madatas 3 habemus inprimisapud eutrdem Vifgw lium 3 vbi de Aenea: nauigatione in Italiam loquirur: H te Helenu s etefis primurn de rnore iuuencit Zxorat pacern diuum,uittafque refoluit Sacrati capi tis. Non fempertamen gratum eratdijsfacrifdum 3 necin omni facrificioplacabantur. Sic Hecuba.* apud Euripidem fruftra boucsa Troiadibusimmolatosait. Phocylidcs vero etiam fummopere errare eos oftendit ^ qui madatis bobus 3 deos bent uolospropitiofque fere lihi perfuadent. Sacrifi- cabant itidem,cum deorum implorarent auxilia,fic Cloanthus vt Mnefteum nauali fuperaret cer- tamine^tauium dijsmarinisvouctapud Virgilium: Et fors ,equatis cepijfent pr amid rofiris , Hipalmasponto tendens vtrajque Cloanthus , E udiffetqueprcces , diuofquc m vota vocajfet. Dij>quibus, imperiumpelagi , quorum apuora curro 3 V ob is lat us ego candentem in lit tore taurum C onjhtuam ant e ar as,voti reus: e xtaque falfos Porrictam infiučlus^dr vina liquentia fundam. Dixtt ; eunique tnns fub fluchbus audtpt omms Nereidum Phorcique chorus , I‘anapccaque vir go & Pt pater ipfe manu magna P on tunu s euntem impulit. Quo d B De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 2t$ A Quodautcmdicit,fehdari animotaurum ex votocblaturumdijs/cicndutnjreTpexifre adid,qiud vota laetiffimis aninlis loluebant. Tibullus; C um debila reddet , Certatim fanclis lxtus vterqyfocis. Apud cundcm Virgilium Afcanius Iouis auxilium imploraturusjcandidum iiiuencum vouct r Taha laitantem dičlis, ac dita canentem N on tulit Afeanius, neruoquc obuerfus equino Contendittelum: diuerfaquc brachia duccns , C on iiitit ant e Iouem,fupplc'x per vota pr e c at As . Jupiter o>nmpntens audacibus annue ccepti r. Jpfejibi ad tuatempla faram folemnia dona , EtJi atu ant ant e ar a s aurata fronte iuucncunt Candentcm p arit erqu e caput curn matre farentem : lam cornupetatj frpedibus qui fpargat arenam. A ud tj t. fr c celi ge ni tor de p ar te ferena In tonu it las um .1 i Inucnioitcm mačkito tauro Tanguinem contigiflc 3 ciim quid magnum accgregium Te prarftituros iuramento aftringerer. Acfchylus enim defeptem Argiuorum ducibus Polynicem ab Ptcocle fra¬ tre Thebis pulfum rcdučturis lic fčribit: ydp 'iona. 9-tspici Ao^ayhcu , Tcaipots(pxyiivTH pitAcivSiTov pcmoC Ka< liiyydvovTipyips)ravpim (pivu, A v p«>^) ivvd,xfi p J Aa,i /adTov tpo/Bav Q,t'x.:u6'd‘tura,v>ri 7roAc-i •/.a.T't H' ym d-avovlic 7 rpbcdi (pupa.o&v (piva. ideft, Vinfptcmfcrocesdiichres caborttum T dur um maefantes in fcutumferro compattum Et attinqentes manu boutnum Janguinem , C Martam fr Bellonam fr fanguine gaudentem Metam Sancle iurarnnt,aut vrbe euerfaperdituros fe Oppidum Cadmeorum vi, Ant ter ram mortuos prius comm:Xturos fanguine . Quotiefcunquc autemetiam oracula conlulere volebant, vidtimasprius iinmolabant,vt Tupra ex Plutarchi volumincdeoraculorumdefe&u recitauimus. Diomedes apud Homerum,Troianoru caltra Tpeculaturus, inuocat Mineruam,polliceturque Te ei immolaturum boucni indomitam., <3^ cornuainauraturum.Druida viTcumcolledurijduoscandidostaurosmačfantjVtteftatur Plinius his verbis: Ni bil habent Druida (Jic Galli fuos appcllant Magot) vifco, fr ar bor e, m quagignantur (Ji modoft robur) faeratius. I am par fe rob or um eligunt lucos: ne c vilafaeraJi n e e a Jronde conjiciunt, vt inde appellati quoque interpretatione G raca pojjint Druida viden.Enimucfo quicquid adnafcaturil- lis , e calo miffurn putant ,fignumque ejfe e leči a ab ipfo Deo ar bor is. Esi autem id rarum aclmodum in- iientu fr repe rt um magna religione peti tur: fr ante omnia fexta luna , qua pnneipia mcnfium,anno~ rumque hisfučit, fr feculi poji tricejimum annum,quia iam viri um abunde babe at,ne cfitfui dimidia. Omniafanantem appcllant e s boe vocabulo,facrifcijs epulifjue rite fub ar bor c pr aparat is, duos admo- D uent candidi colons tauros, quorum cornua tune prim um vinaantitr. Sacerdos candida ve H e cultus arborem fcandit. J’alee aureademetit . Candidoid cxcipiturfago. Tum dan de vici im as irnmolant , pr c c ant c s Vt fuum donum De us projerum faciat his quibus dederit. F oecunditatem c o pot o dari cui- qne animahjlcrili arbilrantur: contraque venena onima ejje rernedio. T ant a gentium in rebus fri- uohs plerurnque religio e st. Hačicnus Plinu: .s . Cimi vero amicis Tuis periculum quoddam immi- ncrct,&cum id euaTerant, dijs fimiliter Ta eri h ca ba n t, quod non obTcurc oftendit Iuucnali$,vbi ad Coruinum Tcribensait Te pro Tilutcaniici Tui Catulii,qui graui marisagitatustempefUte,pericu¬ lum omninoeuaTerat,vota dijs e(Te perTolururum: N atah Coritinc die mi bi dulcior bac lux > fiufcstus promiffa deis animalist ccfpes Expcelat, niueam rentna csdtmus agnam. J ar ve Hus dabitur pucrnanti G organe Maura Sed procul cxtenfum petulans quatit bojitafunem T arpeio fe ris at a I oui, frontCinque corufeat bfuippt Aencid.g, Sanguis mA/ etata bo sli C contacius el cur\ iliad.K. Druidaru in colligedo vifco cere - mo ni a. A d euitan - durn pericu lum. Saty.ii. h. 215 Vlyfsis Aldrouandi E ]n dgroru 1» sir at ioni bas. h ffutppe fcrox vitulus templis m at ur a s jr ara S 'pargcndufque mero>quem iam pudet vbera matris ID is c er e, qui vexat nafcenti r obor a cornu. S i res ampla domi ,fimilifque affečlibus ejfet, Pinguior //tjfulla traherctur taurus 3 jr ipfa M ole pigerji e c //m tim a nutritus m herba , Lata,fed osiendens C lit umni pafcua fanguis Iret,jr d grandi ceruix fcnenda mimjiro Ob redit um trepidantis adbw,horrendaque pajfi » N uper j & incolumern fefe mir ant is amid. Qutdam etiam bcnetačtoribus 3 vt PyrrhLs apud Plutarchum. Quiseft,inquit 5 quibouembenefa- čtori immoJaiiit? Apud Ichacam in ftatione erat naui»piratica 3 in eaquefenex cum tcftispicemco- tinentibus. Ad ha nc fbrte fbrtuna portitor appulit Ithaccnfis, nomine Pyrrhia$ 3 qui fonem nullitis fuicommodicaufi > ftd precibusacmiferationc illjusindučhi$redcmir 3 cadorum etiam nonnullis hortatu eius emptis. Poftquam difceflu pradonum data eft licentia, fcricx Pyrrhiam ad fičtilia-. f iftaadduxit 3 oftenditq J multumauriargentiquepicipermixtum:ita Pyrihiasfubitd ditatuSj ciun alijs officijs fenem coluit 3 tum bouem ei immolauit. Hinc prouerbio dicunt:Nemo benc merito.bo- uem immolauit pra’tcr Pyi rhiam. Polluci, & Caftori facrificabant 3 poft iter felicitorperfečtum-* Horatius Lib. i. Carm.Od. 3 6 . Ltthure (jr fodibusiuuat Plač are j jr situli fanguine debi to ' Cujlodes N umi da de os Sipi nune H ejp er id fofpes ab •vitima &C. lam vero & in agrorum luilrationibusjhoftia? ca?debantur 3 vt indicat Virgilius hoc verfu : C umfic* am vit ul a profrugibus , ipfe ve ntto . ideft, cum faciam rem diu in am, non auc., non capra, fed vitula:tanquam dicat 3 ciim vitulam pro frugi- bus facrificauero 3 quod oft, cum vitula rem diuinam fecero. Adh;rc vt pecuscffot foecundum&ctf Ad im pr trd ioecundiuteditefcerent 3 quam ftolidam petitionem ridotPeiiius 3 dumcanit: das diui- Poftis opem mruis, corpufque fidelefenetta, . 0 tl as. p ji o a ge 3 Jcdgr an de s patina, tucetaque crajja Annuere his fuperosvetuere > louemquemorantur > Liemjirucre exnptas cafo boue, Mercuriumque Accerjisfibra 3 da fortunare Penates, Da pccus jrgregibusfčetam: que pejjime pači o Lot tibi cum injiammas iunieum omenta liquefcant\ Attamenhicextisjropimovincercferto Intcndit jam ere [cit agerjam crefcit ouile , lam dabiturjam iam,donecdeceptus,jr expes Nequicquam fundo fujjnret nummus in imo Inopinatoaliquotimorepcrculfos 3 Deostanquamplacaturos,hoftias madaffe Boeti exempl® difeimus,qui nimirum fenex Iouem 3 Ncptunum &Mercuriumdeoseife diiTimulantes conuiuio exccpturus 3 cum Neptunus ex haufto primo poculo 3 iuberet vt alterumpra?beret Ioui 3 & ipfe Iouis nomine exaudito expauefceret, & V tqu e ammo redtjtjultorem pauperis agri lmmolat jr ma?no torret in igne bouem inquit Ouidius. Vbinotandumbouemagricultorem immolari dijs,quod alias non licebat 3 vt fu- prd d id um eftdiic autem licct,quia alius 3 qucm ccderet Boetus,non erat. Sacrificabant etiam non- Lij 1 . epijl. iuiiii jVt b on i probique haberentur 3 quod nonobfcurcindicat Horatius,dum ait: 1 P • V ir bonus y omne forum quem fpeclat jr omne tribunal , P robi tJSji- £iuandocunque deos velporco^ velboue placet : mulata . lune pater c lare>clari cum dixit Apollo: Labra mouetjnctuens audiri,pulchra lauerna Da mibi fallcre,daiujlo fancloque videri .1 ■ rada par s jv oci em peče at is > jr fraudibus obijcc nubem. dqs daha - R omanis, vt ait Seruius, mos fuit 3 vt bella gefturi, de parte pra?da? aliquid numinibus polliceren- tur 3 adeo vt Roma fucrit vnum templum Iouis pra?datoris 3 non qubd pradce pra?dlet 3 fed quod ei 3. aliquid ex prxda deberetur. Apparet itaqj hucrcfpexiffe Virgiliutn 3 dum canit: Imimore. F afi. 5 . tur. A e ne id. Huc 217 De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. A Huc vbi delati,portus intrauimus, ecce Lata boum pajjim campis armenta videmus , Caprigenumquepecus nitih cuHodeper herbam : Irruimusferro > & diuosjpfumque vocamus In pradam parternque Iottcm: tune littore curuo Extruimufque toros ,dapibufque epulamur opiral s. Dc pmla item dijs immolabant, & partes tria m ijs interdum fufpendcbant dc tholo & conlčcra- bant 5 vt Diana; aprorura capita & ceruorum. Hinc iiliid eiufdem poet«: Setofi caput hoc apri tihi Delta p aru us Etramofa M icon viuacis c or na a cer ut* Et rurfus: Si qua ipfe meis venatibus aux't Sujpendiuetholo, aut faera ad vejligid fxi. Sed & in pompa Komani triumphi, fecundum tibicines, qul modos tj iumphales facicbant, ibant £ boucsalbivcornibus inauratis,vittis & lertis reuinbti ad lacrilicia loui Capitoiino. Iuuenalis : Pene domi lauros, duc in Capitolia magnata Cretatumque boaem. M artialis j Gade iuuencorum domini calet ar e afelix SJuintuplici cera c um dat ur alt us bonus. Qiuntuplexcera Ime quintuplices tabeli« dicebantur a numero quinquefoIionim, ciim alijs pu- gillaresleuioribus rebus eflent dedicati. His triumphus decretusnimciabatur Imperatori,aut con- fuli: quem nimirum morem diftichon id indicat. Meminerc iftiufrnodi facrificij paifini poet« c«- teri. Horatius: Io triumphe, tu mor ar is aureos Currus dr intaftas boucs Et rurfus in car m ine feculari ad Apol linem & Dianam, de Roma. jOjtsauč •vos bobus venerat ur albis Clarus Anchipt Venerifque fanguis C Impetret bellanteprior, taccntem Leuis in hoftem. Huc fpečlat illud etiam V irgili j: , A d delttbra iuuat, cafofjue vi dere iuuencos Necnon & hoc,de triumphis Augufti: At C s far trt pit ci inuectus Romana iriumpho Mae ni a, Dijs I tališ.votum immortale faerabat , Ilaxima ter cent um totam delttbra pervrbem Lstitia-, ludifjuc vis,plaufuque fremebant . Omnibus in templis m a trum eborus^ommbus ar si Ante ar as ter ram csfijlrauere iuuenci , i O uidi us: Nunepro Csfaribus fuperis decernere grates Albaue opimorum colla ferire boum. D Et rurfus: Dcque triumphato vifcera to st a boue. Celebrantur autem in hac pompa boucs., qui cx Clitumni aqua epota albi euaferant. Idcm id ste- ftatur poeta: Hinc albi C lit umne vrems , fr maxima taurus o o V ictima,fspe tu o pcrfujifluminc faero Rornanos ad templa de os duxere tnumphos . Idem quoque indicat Ouidius: Colla boues muco s certs prsbereficuri, Sij 4 -o s aluit campi s berbdFalifca fuis . Iuuenalis: Ringuior Hijpulla traheretur taurus, dr ipfa M o le piger , ne c fini tim a ntetritus in herba, Lata Jed o Bende ns Clitumni pafeua fanguis Lretzdr a gr audi seruixferienda magijlre » j T Aper- i Egi. 7 * T riumpha- tium faeri- Ju mm. Saty. i o. Lib. 14. Cera quin- tuplexquid. J n Epodo % Georg 3- Acneid. 10. Georgi q.de Ponta . Sat. i 2. 1 /» efuibus vici or us bo¬ ne s irnmola- tu Eib.it-- de re milit 'C. 2 . O »atio vn¬ ele dieta. J n Mar c um Imp.fcoma. Spartanoru in Villona jacnpcium. Metam' 4 . raft. 3 . Ltb 7 . G e or?. I. o L ib. 1 ).e. 3. C le are hifp- dus . Acneid.^' 218 Vijfsis Aldrouandi ApertiiSnie Cdaudlanus in confulatu fexto Honorij: ^ Sfuin dr C lit umni ficras vietonbus vndas Candidacfita Latijsprabent armenta triumphis V ifer e c ur a fuit. Notandum veio i ftiulmodi lacrifici js boues itnmoJatos facratofq; fuiiTc,non in vulgaribus trium- pniSj led in magni$duntaxat:vtortenditRobertus Vulturiushis verbis: Illud quoqucnec prater- mittendum 3 triumphi genus abouatione, hoc eft 3 clamorc Bacchico 3 ficuti multi putauere,ouatio netn appeliarijtametii ouantes iliatn canentefcjue tranfmittent 3 vt Plutarchus inquir,at quum mi- lites in magno trium pho 3 & plena vidoria bouem 3 in hoc immolare onem conIueucrunt 3 vnde huic triumphi generi nomen extat; vtque qui de pugna venientes cum multitudine cbuiam ad numina mi nora ibant, &ibi fugatisltoftibusouesdijsimmolabant, ouantes dicebanturdic&ouarioprn- prie minor triumphus 3 & qui ouationem meretur 3 & vno Cquo vtitur,&aplebcis, vel equitibusRo manisdeduciturad Capitoliiim 3 &deouibuslacrificat 3 vnde& 3 vtdidumefl: 3 ouatio: qui auteuu triumphat, equis albis vtitur quatuor, & Senatu pnteunte in Capitolium de tauris ibi facrincai. Eidem Ioui iimiliter multosbouesalboslibentervidormadabat Marcus Imperator: In quepro- ^ indc illud iačtabatur , fane , pcrquam falfum & iocofum : O; te6x01 / 3 osg M »px.u ra Kctnrxpi, h cv vizricing, byM$ d,7rQ/\d>uiQct , idcO:,cand/di boues M arco Cafari,Ji tusuiceris 3 nos perij mus . C. MariuS vidori£eadmodumauidusantequam cum Cimbnspngnam iniret, li vidoria potiretur,boues fo centum immolaturam vouiflelegitur, Dignum autem acopportunumetiam arbitror, Spartano- rum legiflatorem contemplari 3 qui aliquanto aliter 3 ac Rčmanorum more facrificandum inftituit. Nam cum Romanfivt didum eft 3 vidoria per hoftium cames parta,bouem facrificare confueflent: cum vero fine pugna 3 & fanguine rerum potiti eIfent 3 ouem immolarejhi contra in vidoria pacata taurum facrificabant: fi vero pugnando viciflent, Gallum, Nam etfi beilaciflimmn hominum ge- nusellenr 3 &apud omneshaberentur 3 ampliora tamen magifq; hominedigna 3 qna? ratione ac pni* dentia, quam qua? vi aut fortitudine fačta fint, iudicabant, vti pra?citato loco Valrurius feribit, ex Pititarcho in Laconicis,vbi Marti iacrificaflelegimus. Alij tamen Grad etiam bouem madab?.ut» vt Perici exemplo Ouidius innuit 3 qui pro Andromeda cum monftro ilio dimicaturus 3 inquit; T aurus ti bi fumme de or um , lubaudijtnadabitur.Et Aiaceacogrelfu Hedoris reuerlo Agamemnon Ioui boue facrificat quin- ^ quennem.Bacchum autem omnium primum bouem ab holtibus ereptum facrificafifc, Ouidius ait« Cinnama tu prtmus 3 captiuacjue thura dedi sli JJecjue triumphato vifcera to sl a boue . Xerzes autem, tefte Herodoto 3 aficerifo Pergamo 3 loči vifendi cupiditate Minemo Iliadi milit' boues immolauit 3 nifi hunc numerum pro magno pofitum limpliciter dicatuus a quemadnioduin & hicapud Virgilium; Et cultor nemorum , cuipinguia Ca* T er cent um niuei tondent dume ta luuenci . Alludit poeta ad Arifia?um 3 qui feuientealiquandoin armenta peftilcntiajoui multos albos tau« ros facrificauit. Quo*nimirum modo idem numerusintelligi debet in hoc Theocritii T odg Si rpiHKoaioi ravpo/ tfvvctfd tg-j^cavlo • Sic& Catullusinquit: Slu ar e & Hendccafillabos treccntos Espefla . Et rurfus; ** V eranni, omnibus e me is amicis Antifles mi hi mtllibus trecentis. Alexanderab Alexandrolcribit vulgo ferria nonnullis Clearchum Laccdemoniorum ducem-* cum Barbaris quibufdam hoc modo IoedusfanxilIe 3 videlicet ca-lo Ioui tauro,lupo, a pro & ariete, Gnvci qladios 3 Barbari lanceas in fanguine vidimarum intingerent. Suidas vero ait i Grteci qi ;1 cum Cyro aduerfus Perfas afcenderunt,foedus percuIferunt,madato tauro, lupo 3 apro & ariete; clypcum intingentes, Grarci enfem, Barbari haftam iureiurando addito neutros fc deferturos, fid belli forefocios. Barbari vero infuper iurarunt,fafinefraudedudurosefie. Praftaturi itemafi- quid magni aut egregij 3 a facrificijs exordiebantur 3 fic Aeneas ad Thraces delatus apud Virgilium defecanit; Sacra Dionpa matri, diuipjue ferebam Aujpicibus captorum oper um,fttperocjue nitentem C "lic olum regi maetabam in lit tor e taurum . Vtquišitemfanitatemrecuperaret 3 vidimasdijs acpotiifimmn Ioui etiam immolabant. Audi Mar- Ad fanitsi¬ tem recupc- rundam. Lib. iz. Lil- ro.r. 3. l’ytba cregrinoscumexciperenthoipitio,vtindicat Athena?us,cumait: At,]ualedeceate[Je fy m goji um * (fuodexternis exhibetur > docuit nos Lycia rex, ejui Bellerophontcm admodum magnijice exccpit: Excipit bojpitiopercgrinum forte dtcbus lile nouem , tandeme] ue boues maciauit ad ar a s - CalliftratusdeTarentinislotjuens, Ciuitas (inquit) Tarentinorum 3 fingulis fere menfibus boues /« fcmptfc facrificat, conuiuiaque puhlica facit, ita vt priuatorum muki rudo femper fere in ter pocula vetfe- f ns . tur. Rcfcrturhoc ab eodem Athemeo, Istitia.’temporibus vidimascti&m cjefas fuifleindicante. tih. 3. B In ludis pariter lacularibus triduum & trinodium populus opera ba tur ad aras louis, & Apollinis, Ltb.^ c. z a quibu$ madabatur candidus taurus 5 hinc canebatur carmen a pueris matrimis patrimifquc_, : deinde Innonis,cuiiuuenca itidem candida,& ha*c quidem interdiu: nodu vero Diana,Profer- pina?,Terra?,&Parcarum, quibuSfuruia?hoftia?,luminaqucaccendebantur. Inuenio, apud cundem Athenceum (cx Aiithmctico) Pythagoram madaflebouem,ciun rcperilfct,quod trian- gi]lilatus,quodrcdoangulofubtenditiir,a?qiiiualeretlineisreliquistriangulum comprehenden- tibus J adiertquc carmen ipfius Arithmetici ineam rem: lnclyta Pytbagoracum prim um inuenta figura e sf . > lnclytapropter quam vtfhma bos cecidit. Dicitur autem idem Pythugoras Mufis quoque bouem immobife pr.rter inftituta fua, de quibus ex Ouidij Metamorphifi in operiš exordiodiximus J Cotta apud C.iceroncm, id non credit, quia ne Apollini quidcm Delio hoftiam immolare voiuerit,ne aram fanguineconTpergeret. Tha- lesMilefius cum trianguli in circulo infdiptionem inueniifet , Laertio referente, d 1 js bouem inv. molauit. Oeterum alice quoquc immolationiscaufedcincepsin iinguloium deormn facnhdjs C indicabuntur. Pliniusdccinnamomocolligcndo lic feribit. Cinnamomumin Actbinpia gignitur , necmctitur ,nifipermiferitDens: loucmhuncmtelliguntaliejui, Ajjabinum( 2 .\iis Sabin//A 1 '0- cant quadraginta quatuor lomnic apr ar umquc jr arietum extis impetratur verna cadendi. QuantO- pereautem Iuppiter bouis immolationegaudcat,indicat Homerus,apud qucm nimivum Agame¬ mnon poft fugatos ab Hedore Griecos, a Ioue impetrat, vt Grarci a fuga ic recolligant,quia ei Lx- peboumpinguedinemcruraqUccombu!fdlet.Verba Ag amemnonis iunt. ZiU TatTžpj tipa. TIV U 7 T r cpUlV 0 )V £ZOlAtiCOV T» cTa th cictcrcv;, /uiv uiya x,ubog a. 7 rnvpeti, Ov fxiv d« ‘Verin (pn/ai nov 7 rtpix.a.?fzov Ntfl ob-oS.vx.Ahi bimaptAS-i/atv tv&abt tpp av- A??l iiri wvov ti Abeop. ideft fl Iuppiter pater , anne v Hum potentium regum S T ali clade afflixiBi,& ipfum magna gloria priuajli? Non tamen v n q nam a (Jero tuam perpulcbram aram N aue tranflrata pratenjjfe, c um htic malo fato venirem, Sedfuper omnibus boum pinguedmem (jr femora combujji > Dejiderans Troiam bcnc muratam expngnare . At Iuppiter boe mi bi psrficc dejiderium Nos ipfos faltcm permitte cffugere jr e nadere. Paufanias mentionc Danaifada,eiufquefolij: Ibidem(inquit) Bitoniscfl: ftatua humeristaurum in Corym fuftinens j de quo Lycias poeta feripiit, quod cum iacrificium Argiuo Ioui in Nemeam ducerent, thiacis . Biton v i r ad m od umxo b uftu s 3 h u m er i s 'fu blat um geftauerit. Atqui taurum Ioui immolari vetitum luiilc aiunt. Euangelus enim apud Macrobium: E t ex his(inquit) qua: nota funt nobisiMaronena pontifcij difciplinamiurisnefeiffe conihbit:quando enimdiceret, Lih. 3. Sati Calicolum regi maciabam in littore taurum, cap. 1 o, C taurum huic Deo immolari vetitum ? autdidiciilet 3 quid Atteius Capito comprehenditrcuius ^erba cx luro prililo facrificiorum ha:c funt: itaque Ioui tauro, ver rt , arietc, immolari non licet. T z Labe« lliad. lupitervt bobu s dele* Hctur. 220 Vlyfsis Aldrouandi I.abeoverb libro <58. intulit nifi Neptuno Apollini,&Martfitaurum nonimmoIari.AdharcPnr- ^ textaius renidens,quibusdeoru immolctur tauro, fi viscum Viigilio comunicare, ipfe te docebit: Taurttm Neptuno,taurum tibipulcher Apollo. Vides in opere poeta? verba Labeonis?Ita vt hocdodelita iilud argute.Nam oftendit ideo non li> tatum j ideo fecutum : Horrendum dictu , & -vifu mirabile montiram . Ergo refpiciens ad futura,hoftiam contrariam kcit. Sed & nouerat hunc errorem no elTe inexpia- bilem. Atteiusenim Capito, quem in aciecontra Maronemcollocafti,adieat h$cverba: Si qui< forte Ioui tauro fecerit, piaculum dato. Cornmittitur ergo res, non quidem expianda 3 inlolita ta- men:&comtni'ttiturnonignorantia,ted vt monftrolocum faceretlecuturo« Hucuftp Macrobius. Atteio & Labeoni fubfcribit Seruius,in declaratione huius eiufdem poeta; verfus : ji e Met d. p- if slatuam ant c .tras aurata fronte iuuencum . Confulte enim hic didum č Virgilio putat iuuencum, quia Ioui de tauro non immolaretur, nifi triuinphi nomineiquod ideo tamen admifium(inquit)quia non tantiim Ioui,fed alijs dijs,qui bel- lo prolunt, facrificabant. Idem Seruius fimiliter fupra iilud prtecitatum, - Calicolum regi rnaciabam in lit tor e taurum, Ioui taurum madari contra rationem facrorum fuilfe affirmat: Vnde quia illi taurum immolauit, ftatim fubfccutum prodigium.Seruij verba hac funt: Contra rationem taurum madat Ioui, vnde putant lubfecutum prodigium. Ioui enim iuuencus vbique madatur,vt Statuam ant c dr as aurata fronte iuuencum > Item: C or nu pet at & pedibxsquo fpargat arenam . Et Iuuenalis; • £lui vexat nafc e nti r o bor a cornu. Lih. ic.i 5. Nam in vidimis »tas eft conlideranda. Seruium fecutus Natalis Comes in fua Mythologia, ea- dem habet; Reprehenditurverd vterqueab aliquibus recentioribus Criticis,inquit Francifcu* Cap. 26. Eerdinandiusde Cordouaindidafcalia multiplici, led prafcipuea MartinantonioDelrio incon> mctario Herculis furentis Scneca:,authoritate in primis Virgiljj omni exceptione maiori, necnoii etiam aliorum non vulgaris nota? poetarum , qui Ioui taurum immolatum, feu immolanduni di- Meunt. 4. cunt. Ouidius : Dqs tribus Ule focos totidem de cefpiteponit Lauum Mercur:o,dextrum tibi bellica virgo, ji ra louis medla e tl: Mačlaturvacca Mineru a , jilipedi vitulusjaurus tibi fmnme de or um . Idem: jrj&.i, Immolat ex tllis taurum tibi lupptter vnu m , In Herc.fu Scneca noftcr Tragicus; r ente _ Tihi Deorum duCtor indomiti ferent ln M e de a. Centcnatauri colla. Etalinsi Primus fceptriferis colla tonantibus Taurus ct Ifa ferat ter gor e candtdo. FerdinandiusSeruium abhac calumnia defenfurusadfertpraroitatorum a Macrobio authorum Ioui ejuan- authoritates 3 quibusvt ftemus,necefle eife retur,nccideo tamen VirgilimmOuidium & Senecam do taurus rituum ignoranti*damnemus: Diccndumquein madando Ioui tauro piaculumcommitti,iicut immolare - & in verre & ariete,niii cimi triumphi nomine tauro fiebat, (vt Herculesapud Ouidium lococita- tur . to,deuido dicitur fecifle Caco)tuncenim & fue quoque fiebat. Homcrus: ^ Iliad. 7 . Mattandumcjue fuem Soli , Iouipue fupremo. In parno Theocritus etiam: H er cule . Atque marem malt are Ioui decet e gr e ge por c um. Alias quia contra ficrorum ritus immolabatur, ftatim prodigium, vel maximum aliquod feque- Cap. 57. baturmalum. Suetoniusin Caligulaprodigia,qua*eiuspr;Fccfterunt nečem,enan-ans:.?*/*^- nitejue illico quidam CaJJius quoque nornine iufjum fc fomnio affirrnans immolare taurum Ioui. V nde conlulto Virgilium Acneam induxifte Ioui taurum immolantem dubium non eft, vt fciiicet mon- ftro locum facerct fecuturo, ita afteuerante Macrobio: ftmilitcr & Ouidium Senecam confiil- toidemfeciflecredcndum. lile enim Perfeumantenuptias Ioui tauro facientemindueit,vt in-* genti pradio, quod in nuptijs dcinde commillum eft,ac Phinei, fociorum metamorphofi an- fam pr^beret: hic vero in Herculefurentepoft AlcidisčTartaroredeuntisfacrificium ,ipfius fta¬ tim turorem: in Medea poft Chori promifla facrificia, Medea? finxit parricidia: inaufpicatas enim forenuptiasnonriteperagendum facrificium oftendebat: (Ita ibi fenlčrc Afcenfius & Daniel Se- neca? De Quadrupeclibus Bifulcis. Lib. L 221 A necas interprete-«,) minus namq; rite perada facra immane aliquod malum portendebant, quod uon obfcure innuit Lucanus, dum Aruntem Thufcum Dijs alijs a Ioue tauro facriiicantem, ac vi- fo in extis maximo portento, lic proclamantem inducit; V ix fas S uperi puacuncjue mouctis Pr oder e me populiš 3 ncqne enim ribi fumme litatti Iuppiterhocfacrmn, cafipne in peci or e tauri Inferni venere JDei. Ac fi arufpex dicat: quare taJia portendunt fibra’, fi nullum piaculum admifium, necerratum in noftia eft ? ita namqueillum exponitlocum egregius Lučani interpres Lambertus Hortenfius. Lur autem taurorum iacrificia dedigfietur Iuppiter, caufam reddit Natalis,quia nimirum furibti- dum an imal rerum omnium gubernatori,quem c^teris Dijs humaniorem , temperatiorem ac pru- dcutiorem cftedecebat, minimeconuenit. Triumphi vero nomine Ioui madabatur (inquit Ser- 111 Js ) ^uianon tantum Ioui,led alijs etiam dijs,qui bello prafliint, facrificabatur.Aliam ego ratio- g a ddo. Hoftia? dijsduplici de caula cenfebantur grata? , vel quia fimiles,vel quia diffimiles ip- onim qualitatibus&placitisdta late referentein Faftis Nafone,necnon & Mureto-.Ioui ergo triu. P Stores tauriim immolabant,veI vt hoftilis feroci« & furoris domitori,vel vt forti d mul, ac tem- pcuto (qualem cfle louem crcdidit antiquitas) talem enim per taurum defignabant Aegyptij, vt . 1 Us Apollo Niliacus in iuis-hieroglyphicis teftatur,cui ex parte quoque Pterius aflentitur. Harc Jta que Ferdinandius,qui tamen omnibus veterum authoritatibus,quos citat Delrius non refpon- ct. Donatus (inquit hic) etiam taurum Iouis facrificio adhibet,& Iuiianus Apoftata fuperftitio- nis Edinka? diligentiffimus, quadam ad Libanium epiftoia fcribit,Berrhoca? le in arce more regio ta uriim immolafte, & Sili us Scipionem idem faditafie : Cudri ardua taurus Viclima Neptuno,pariter> pariterque Tonanti. An ergd (inquit) iure id Ponti ficio priuatis interdidum,regibus deorumque filijs 1 ieuit tantum, b/que omnibus qui luperiorem in terris non a g n o fc e b a n t ? fu Ipi c o r. Mira alias feriptorum diffiden- tiu mpugna. Nec illud quidem Iuuenalispatitur fubliftere qui priuatis quoque lacrificijs taurum tr ibuit. Sed quid nSatyricum dicam id reprehendere? Haud fatisitaque quod illi opinanmr,cla- jutneft. Sed efto,qucd tauros noluit libi madari lupi ter, boucs voluit,vtex ante recit4tjspaffim_ 0c ’ s conftat. Authorque eft Eufebius in Chronicis,Cecropem, qui Athenienlium fuit rex, & pri- f lUs jmperauitjbouem immolantem louem appellalie. Author etiam eft Procopius, & ex eo Du- fi raU3 '»saSiauinisfyluas& Nymphas coli,& Damionasalios,ijfquefacrificiafacere&inter faeri- Cun d.um vaticinari. Habere prteterea Iegecautum, a maioribulque rraditum, vt inter deorum-., Vnum illum qui ftt fulminis fabricator (Hoc autem e catteris vni tribuitur Ioui,) dominum omniu reru m,ac folum Deum cfle credant, illique boues, & hoftias eius generis alias madeut. Inucnio l utcin & alba boumoflaeidem Deo immolata fuifle; eiufque rei rationem adfert Hdiodus in l£o §°ma 3 quod ea dolose mentem Iouis perferutatus immolalfet Promethcus; Z tvg d d-pSiJ«, uridia-dtdebc Tvco prid >iy veri 'izffo rivu cv , Pl g 'Idv ogrict Mvzdfioog doArp i 7 r)ripvn. E k rud Ebdctvaidotcnv ivri p&ovi QvAl dv^pcovrojv. Kcuncr oftci Aivzd S-vrtvrav i 7 rifia>yMV . ideft, iHppitcr autem at er na confilia fciens } Cognouit cer te nec ignorauit dolum: mala autem prauidebat animp JV/ ortalibus hominibus,qua (jr pcrficiendaerant . Manibus vero hlc vtriftjue fuftulit album adipem. d rafte h at ur autem mente: ir a vedo eius occupabat animum , Vt vidit alba o(Jd boum , dolofa ar te . i x Hlo tempore dijs fuper ter ram genus hominum Adolent ofa alba odoratis in ari s. Lib. I. Jupiter estr tauros auer fetur . F a sl. i. Lib. ]. Var. cap. 7. Sat. a.in principio. Inquit autem: p, c P tUno autem curtaurus facrificaretur, ratio aflignata eft, frementi feilicet & turbulento Deo, V CI r ,' x ^ b^ibundum animaLcuius infuper mugitu deledari crediturpropter maris impetum ^darum boatum, cui affimilatur.Varinus in hpdzzAct , taurum Ncptunbimmolari folitum ait, ' J QT}]r zdfa G-pabponda. nivncTccog a? Auktucv 3 tri i&f da [zvx.tni>iov, Siardg tv ra vdan zait. Neptun o taurus , & pualis im- moletur. T vrag 3 222 ; Vlylsis Aldrouandi P 4 nični d fa trifieui •/ Jones cfftcin- do lit are fe patent. OdyJ]l\\ 7duri ni grl car faeriji- caritur Ne- p tuno . Sacrificia mani im a. Lib.i. 7 rd;,di}iwj zipcnai. PhiMcum ducesnaue fua a Ncptuno in Iaxum conuerfa , duodecim ei tauros E yoLiCnC;U iniicreatur: rioreidddvi dt Tctvpug Acodizct xiKf>t/d{vts$hfsiCo-6iu.tv,aiz iMran, M n d' »y7v vrtdiuHZtr, bpes ttgAci d/acpizu, Av^vi. idcfl, N eptuno ati tem tauros Duodecim elečlosfacrifieemus ,fi mifereatur > Neejue nobis ingentem montem vrbi impofuerit . DePanionijsfactihcijs, ]ue Ncptuno licbant,Strabolic fcribit.C//w terramotusinptblimepelagus extuhjjct , dr ipfam in JI ar diluuv abforpftfimul gg Neptuni tern pl um H eliconij, quoddr at ate no sir4 1 one s pracipuis houoribas adorantg.bipi faerificium operantur^uod ab vniuerfis Ienibusfacium pa- hionia vocant . H uius facrifmij H omenim quidam meminijje referunt , c um inqu.it : Aurap o TUfi.br aiJjt j(fij >ipvytv coc, or« Tctvpog Upvytv tAzbyivog tAizdmov dy.qiclva.mct . ideltj lite animumfpiratfc ručtans taurus ^vt olim ^ Pertruhiturgrcgis ručtans H eliconij ad ar as. Teetamque lonica colonia iuniorem effecomečtant, quieius facrificj Panionicimeminerit,quodin Prienenjium agro Ione s communicelebritate Ncptuno conficiunt H eliconio, cum & ipfi Prienncnfes ab Hehce originem duxijjeferantur. Itaqne huic facnfiao hominem Priennenfem iuuenili at at e vi- gentem re^em pcrficiunt > qui rei dimna c ur arafufcipiat. Ampliorem enimfaciunt coniecluram ob ip- fum de tauro diet or um a v at e propof tum.Ionesenim tune fefačto facrijiciolitare arbitrantur,dum taurus inter immolandum mugitus emittit. £>ui vero contrdfentiunt , ad H c lic e n diet a illa ex c ome¬ či ur a transferunt } deq i tauro dr de ipfius immolatione ,perinde ac e o in loco tališ confuetudo verfetur. Hacbtrubo. Immolabantur autem Ncptuno tauri nigri. Homer us, T cid’ tori dindaAdcrcrug 'upd ptgov Tavpug vra.uy.tAa.vcu tvoffipfovt zvavopcuTc, Evvtctd' tdpai ‘itra.variVTivcGcnGi d tv izdgn Eimn^dj vrpcv^ovlo tzdgoOi irvtardvput ;. Et'0’ oiir7rAdyy i Vi7ra.aa,vTo J 6tad , t7riynpictx.a,iov. V Hi autem in lit tor e m ari s faera faaebant T auros totos nigros Ncptuno caruleo capilhtio. Nou e m autem fedes er ant , quingenti autem in vnaquaqUe Sedebant, dr ant e habebant in vnaquaq i noucm tauros , T unc hi in t c slina comedebant. Deo autem ilia combiirebant. Čuius rei caufam affignare videtur Homeri Scholiaftcs & interpres, quia fcilicet huiufmodi color cft,qui proucnit cx profunditate maris,led verba eius morcnoftfo afcribam:Tayp«? ytv didrb fina¬ lov rrig OdAu,tffftig. ytActvctg dl diarnv ypoctv tu voctrogrrv tzTU fia.9ug, idelt , T auros quidem ob maris violentiam , nigros ueropropter eum,quiexprofunditate fitaqua colorem. Idem fere feribit Phurnu- tus. A tram autem, uigram, obfcuramue maris aquam dicere,mos vbique eft,vnde etiam aquilain ab aqux colorc, quippc fufco,dičtam volunt,deumque ipfum c.rrulicomum & caruleo indumen- to veftitum pafiim inuenimus. In Pindaro vero Ncptuno tauri dpydvng facrificabantur,ideft,al¬ bi,quod quidem fieri poteft,inquit VarinuscT/a rtjg 7roAtdv aAct,propter canum maris colorem,led veteres dpydvrt$ intelligunt albos pingUedine,vt contra qua?dam pinguia pro albis dicuntur,qua- H lia fuut zpcdtyvct Ai7ra.pd , rd Atvzd ^ Acta.. CJyraldus raupov apyov (forte dpydvra ., vt CX Varino titauimus) in Pindaro in Oiytnpijs,a quibufdam album interpretari ciim dixilTct, propter maris fpumam, ab alijs vero non album, fed florentem le u nitentem,aut procerum;ego,inquit,veloccm exponojnam lic canes cognominatos videmus. Vtcunque eft, Deo illi pedus pramalidum, armiq; taurerum in moremcartiofioresattribuuntur.Hinc in Syraculanorum quodam numo latum con- fpiciasportum, in cuius medio ea membrorumhabitudine taurusprocumbit. Idcm Pindarusin Neme is inlaudem Alcimedk Aegineta?,EV Ayv ravp 0 rpnrupidt Tiya.crt Tiocrcidd, N/or dv Ttutveg. Quo loco intcrpres taurophonen trienteridem exponit,in quo tauri Ncptuno feri- rentur. Repetebanc autem Ifthmiorum certamen tertio quoque anno. In maritimis autem facrili- cijs exta in flučlus iadabantur, vt cx Virgilio oftenfum eft, & ex hoc Silij Italici quoq; innotefeit: C u t numen pelagi plačauerat hoftia taurus , 1 ačt aque cpruleis innabant flučtibus exta. Apud Athenamm,vbiait: Ncftorobfuauillimos&carillimosliberosinmarislittoreNeptunobo- ues immolatjcumrcx elfet & mukos haberet, qui fuis iuflis obtemperarent. SandilTimum enim-. dijlquc De Quadrupedibus BHulcis. Lit. L 223 ^ ^jfque gratifluntimfacniicium eft,quod pro domefticisviris&erganosbeneuolisperagiturebou jtominetauros mtelbgo. Abquorcriara Gnrci Neptunode cruribustaurorum rerri iacram facie* i “ nt ’ Y^yfies arictCjapro & tauro litauit.Non foliiin enim tauros,fed alias etiam quandoque vidfi- j*! asc * irnmoiabant: etfi tauroprtrcipucdeleblaretur, vnde ravpoe ,vel rdupetoe fiuevt Suidusfcri- ‘St avpict ;j H,eiychioNeptunusexponitur,&Titt;p/stfeflum Neptuni. Apud Hcfiodum infcuto '. 1 aK: T cLvptot; ivvoffrycuog , Scholiifks aadit, 'ravpiog Neptuni epitheton elfe Bceetice, quod cs aeo tauri ma.dtabantur m HeIicone,vel vt ali j dicunt in Onchefto, idque vel propter vndarum_. ill(C tuumque lonitum: vel vt ali j quia Neptunus taurina inducebatur ga le a, ex quo etiam t au-. pcfcpavafddeft^tauricepsdičliiseft.Inuenio&apud Athcnamm(exquoidquo'q;tranfcnpiit Ca?- 1 u s d 1 Tlim u I a 1 0 authorisnomine,) quipotusminifleriopraefieiuntur,diciquidemoenochoosfolc- le ' !n Neptuni vero fefto (apud Epheiios Icilicetj taurosappellatos. Porro vt Neptuaro tauros,ita ea cm ratione tl uui js eolucrn iin molabanopraedpuc autem Alpheo taurum legimus m; mola tu in. Fluuijs cur tauri immg~ lati. B omerus de Neftorc loquens: B r Stot ]x,ofAioj hpov fbov AA tpftoTo , B v-Su A/? pi%avrts V7npfJttvu Upa »ttAet , Jliad. A. 1 aupcv S'AXpeirp,ravpcv Si Ilci rctSdcovt, AuTcip K'Uhjjd.n]-yKa.v l id r 7riSi /2cvv cLyiXdulw. idcfl:, Suh meridianperuenimus adfacrumfluxum Alphei, 1 bi Ioui cHmfeciJJemuspatenti facra pulchra, Taunimque Apheo, taurumque Neptuno , p _ p Sed M tneruaglaucos ocuios habenti iuuencam gregalem^. , r “juius rationem reddit: CI St Trato) Xiyacnv ^TM.(cij ravprSov ri7rtpprua vretpa rep zco- f ' Ur U mu th bypia$ 3 &c. Nos vero etiam fupra icripfimus fluuios plerumque effingi xipa v t ar bi tr or: peracio autem ficrifiao dicunt ipfum tnflumine demergere aureum mo~ ( l ti0 ffi frumenta rnctiuntur . C ur turo id rcxfdciat >nihtl cer te fciunt ■ Opinantur ni C f l men f Mram tllamdemergi propter fručtuum abundanttam, quorum plerefjue agricola modijs lin^ U ^ Ur '-dutpropteraquarummoderationem>neterrasinundtnt* Ma&abanturitemtauri Apol- NVirgilius; Clu-nf durum Neptuno, taurum tibipuleber Apnilo . S ll 'Ui C ] a ^ U< ^ ^omenim ob recuperatam filiam^ & vt Apollo iram remitteret, peftilčntiamquo Iliad. A. a . , ff Nusraptum Grarcisimmiferat, Apollinihecatombcm facriflcar. Eit autem hccatombo Apollinis fa . an num 3 non quoduis fed fumptuofum iacrificium, & proprie quod bobus cenmm eonitat: c rineta. Lim °^ )ric vcr b hecatombe dicitur etiam de alijs animalibus iiue pecoribus prteter boucmdnterim Hecatombe u ar i !; s Can qaain pa: cKcellentiam iolis bobus con f h repne men retin u i t. Nume»usquoque cente- quid. b CC o n N° multitudinefimpliciterponitur. EodemVarino annotante Iuniusmeniis hecatom- Hecatom- Athc VCcatUs tndeeft ^ eo quod plurim a’inčo hccatombaiierent. Eratautem hic meniis apud beton mefis . m Cn 1 ’ cn cs ^pollini fiue Soli facer, cuiusquia tune magnus fitcurfus 5 indetempori fačtum no- ciu s a| Uai ^° nuiTieius 'bzzTcvactdu: Calius,iignare magnitudinemaduertiturplcrumque.(.jyral ait eflb • : »**&v“**-*'—t5“**-- r-» j - Itom • c C 1 U! putunt, primum Giacorum menic m hecatombceona vocatum ab Ioue. Sed ^ttrib Inc * " ftiiip e * NI c m alibi hunc menfem a Lacedamonijs iic appeilafum feribit: aitque hbc faerum , l J J J' . A vv W»UUi l UV1J1 , V-*w V s nu y ^ • — »• ^-v une Apollo nuneupatus eftab Aithcn!enflbus i> al)jque menfem ipfum libentius Apollini }\* c | a . 7 clum centum boum,fed & ouium interdum,caprarum & Suum. Eife etiam qui centunm Hcfj v , , Vl ^ ] mamm dixcrint;quofdam item non a vičf imarmn numero, fed quod centum Pclopo- he Cat " , X ? 5 ^ 1l faerum facercnr,dici voluerunt.Hefychius ab hecatombceo Apolline Athenis dičto facrjfj .f 1 ocacc b'britatan&certamennominatadocet.Heca*ombefait IuliusCapitolinus^talo Hecatombe £ft = N(ntum ara vno in loco cefpitia extruuntur, & ad eas centum fues, centum oues quale faeri- Lu '- Nam ii imperatorium facriiicium fit 3 cenxum leones(ycl.vt ali j legunt)oues, quod pa- jicium. rum L S4.crific.in di rit us , Vlyfsis Aldrouandi f 224 rum mihi placet, inquitGyraldus J ) centum aquike & cartera huiufmodi animalia centena ferun- E tur. Quod quidem & Gnuci quondam fecifle dicunturjciim pcTcilcntia laborarent,& a multis Im- peratoribus id ceiebratum con fiat. Deouibus autcm etiam dici Homcri conftathoc teftimonio: A pvcov 7rporoyovcov pi^etv \riplw rizarouflau. Etvmologusait hccatombcm aliquibusperfečhim facrihcium interpretari, fiue a centum bubus, Ime a centum pecoribus,ideft/lnquit)viginti quinque animalibus. Apparet autcm legendum efTe, liuea centum pedibuspecorum vigintiquinque. Homcri de hccatombc quam Chrjfcs faccrdos iimnolauit>vcrfus funt. Avrap >t 7 reipii/%avro } syq vAopftras TS-po/ 3 d.Aovro , At> e pverov foiv Trpara^^fj i'ffV > * 7r ‘ ^ IUT 07 TCI oivov Af0i. viol dl rsrctp CIVTOV ifoV rSTiy.7rd)f>oAx ^ipOTV . Avrdp iTTS-l ZClToi uvjp' izdr,lftj ff7rAcAyyV i 7 TCt.ffCtVTQ. M170AA0V s dpet raAt.a yftj d.yf ofiAotcnv crr&pavj £ 17 Trtiffdv ti mpinppadiaSi ipvffa.vr0ri7rd.VTa. Avr cip i7rc'i7rovcavro 7rcvn,nrvzovr6 ri datira, Asuvvvf , tide ri&vyos tdivijo donosliffug. Avrap lordi nricnoc yft idr ,tv os 'ipov tvro > f Kvpoi yiv z p ar h p a,g infirifavro iroroto. Ncoyr%ctv d ’ cipa ttooiv, i 7 rapfduiVoi diTrdiffciv t 0 1 d n avr uipioi yoA7rr Oicv lAuczovro, KaAov dsidovns H airova zuooi KpgLidv. ide ft, SedpoBquam precatifunt^ffrugesfalfasproiecerunt, Retrotraxcrunt quidemprtmum (f tugularunt fr excoriarunt > Coxafque fecucrunt,aruinaque cooperuerunt D uplii ata faciemes ftuper ipfis autcm crudapofucrunt: Adolrb at anteni in ajfulis fenex , fliper autcm rubrum vinum G Libahutjuui ne s autcm ad ipfurn tenebant rserua quinque ordines habentid manihtls . S e dposhjuam cox.t aduFld funt^fr r/ifcer a guftarunt , Ac minutAtim fteuerunt ali a, dr in verubus transftxerunt , Ajfarunt accu rale, traxeruntquc omnia C iti rum v arctpa. Qiv’ aAcs drpvytroto . KvicrffH d’upavov iztv iAtffffc/aedr mpl zaTrvdt. idefl. //. autem luslrabantur fr in m ar e fordes laciekant Jacicbant autcm d poltoni perfectas hecatombas T aurorum fr c apr ar um > iuxta lit t us mar is infruciuofi. Nidor autcm a d ccelum ib at inuolutus c ir c afumum. Taut‘Saiue qui Apollini immolabantur,inaiirari cornua Scnatus Romanus voluit.Eutat. n.Sena tus confuitlim de ludis Apollinaribusprimiim facicndis J quod Macrobius recitatplimo Saturna- lium, De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 225 A luim,in quo decemuiri praeccptum fuit,vt Grarcoritu hoftijslacrum ficret, Apollini boui aurato, & capns duabus albis auratis , Eaton« boue f«minaaurata. Hmc Martialis false Apoliinem,vt- pote poetarum numen rogat,vt Steli« poet« confulatum fummopere optanti a Domitiano impe, «et, le autem ei iuuencum auratis cornibus madauuum,u latistecent voto: Campis din e s Apollofic rnurinis , Sicfemper fenibusfruarc cyenis , Doc ta J/c tibi feruiant fororst Nec Delphis tua mentiatur vili t Sic Pallatia te colant amcntque S is fcnos ctio me rogam e fafces Det StclU bonus annuatque C s far. Lelin tune ego debitorque. voli Caf ir um tihi ru Ute as ad ar as Dačamcornibusaureis iuuencum. B Nata e sl hoftia Phcebe^ quid moraris ? Non caret autem myfterio>quod tauri Apolloni confecrarentur. Suntenimtaurico!oniquidem_, Tattri cur terra, & ad frugum prouentum Soliscficdum fuo la bore adiuuant. Apollinem autem etiam bo- Apollini fa- businprimisgaudereAlceusfcribit in hymno in Mercurium, quem etiam Apollini boues fuffu- cnficati. rantem inducit, & longe ante Alc«um Homerus fingit Apollinem armenta Laomedontis merce- narium pauifie, & Nepmnus in Iliade Apollinem ficalloquitur, OtoT/Si^ffv d’ UAnrodct; iAixcti; / 3 x; / 3 xxoAacrxi?. Vocaturautem etiam ApolloNomius,ledrationominisdiuerlL Dicuntenimaliquinomen hoc tributum ei, qucd Cyclopibus interfedis, amiflaque diuinitate, Admeti armenta pauerit: vtfa&t enim eft pafcere. Alij malunt didum a legibuSjhoc eft, d tto ra ,v to/acov, Iplum liquidem Arcadibus quondam imperafle, legcfque eis dedille,veriim ob nimiam earum leueritatem regno puliiim, ad Theflali« rege* Admetum confugilTe,ab eoque eam qu« circa Amphryfum eft,regionem impe- trafle: indeque fadum elfe, vt eius pecora pauiflecreditus lit. Sunt qui per Soliš boues annos la-, tales intelligi volunt,illudque Homeri: N»7r/o/) oi Kara. fine tbrep/ow JjeAfoIo. C Dementes qui v t far os tibi maxime Phcebe , AJfumpfere boues. In Achaia,vt Paufanias trad ir, templum eft Apoliinis & iimuiacrum eius nudi, calceos tamen pc- dibus induti,quorum altero bouis cranium calcat.Scribit item Thebanos prifcis temporibus Apol I# ArcAdi - liui cognomento Polio, ideft cano, tauros immolafTe,fed cum ita accidiflet,vt llato fcftoque die_. cit» hoftiam c«dendi tempus inftaret,qui vero vt taurum adducerent,mifli fuerant, non venirent, do plauftropratercunte bouem alta um arreptum madarunt,ex quo mftitutum,domito boueface- re. Annotatum vero etiam cit ab AIcxandro ^ etli Athemsoe r tauo diecuiufque menlis Neptuno facrum fieret,non tamen de tauro femper fadum fuilFc,neque Apollini Gr«cos femper tauro, led nuiltiplicis generis vidimafacrificafle ;namque Homero(inquit)telkaliustauro,aliusariete,ali- quis hirco facrum fecit. Taurus vero etiam Marti facrifca batur in bello. Alcxander ab Alexan- Martis fa- dro (ex .Liuio) feribit, exercitum apud Romano$luftrari,nift fue, oue & tauro qui puri elfent,non_, cnftcium . fuiilefas,quipoftquamtcrcirouminftrudas(inquit)aciesdudierant,precedentepompa&greftu Lib.$.c. 1 2. compofito Marti immolabantur. Eidem bouem tefte Pluta.rcho madabant Lacones,cum callido InLacon-.in conlilio hoftes fuperalfent. Quomodo vero Scyth« Marti immolent Herodotus tradit in h«c ver- ftnutdik .4* Dba: Vidima ipfa primoribus implicita pedibus liftitur,cuius a tergo ftans immolator,amcta in pri- Scytha vt mis infula pecudem ferit, eaque concidente,Deum inuocat,cui eam madat,dcinde circumdat la- taurum im~ queumcollo,tuminicdobaculocircumducit,hoftiamqueftrangulatnoninccnfoigne,nonvotis mglent. nuneupatis, non fumptis libamentis, fed vjbi pecudem ftrangulauit, eique pellcm detraxit, ad co- quendum fe conucrtit. Veriiin cum Scythica regiolignorum lit admodum inops, hoc ab illisad čarnem coquendam excogitatum eft. Vbi vidimam pelle denudarunt,denudant quoque olfa car- nibus,dehinc eas inlebetes eius gen tis (Lesbijs crateribus aflimiles, nifi quod fint muko capacio- resj inijciunt fubiedisatque luccenlisoffibus hoftiarum coquunt.Si autem non adfuerit kbesom- nescarncs hoftiarum in aluos illarum, & cum aqua commifcent,atque oftii fuccendunt. Quibus puleherrime ardentibus, & aluis facile capientibus, carnes oftibus feparatas,ita ftt,vt bos fde ipfo ipfecoquat,&itemc«tcrapecoraimmolata:perfemetipfumquoqueelixumfit. Codiscarnibus Plutonis vi isqui immolauit, earum atqueinteftinorumlibamenta ante le porricit. Immolant autem cum [Uma. aliapecora,tum pra?dpuecquos. Et alijsquidero dijshimc in modum &aliaspecudesimmolant, Lib. 2. od. Erat item taurus vidima Plutonis. Oftendit id in primis Horatius: 14. Non zz6 Vljfsis Aldrouandi N on fitricennis, quotquot e urit dies y ** Amiceplače s dlachrjmabilem Plutona tauris . eidemque pocula mifta mero & lačte libabant. TibuIIuss 1 nterea ni.gr as pe c it de s premi ttite Diti Etniuci la čl is pocula mi sl a mero . 4 .Tkcbaid. Hucipe&at & illud Statij: > Velleris obfc uripecudcs, armentaquef.JH Atra monct , quxcunque gregumpulcherrima ccruix . Z> učit ur. Obferuantetiam cruditifacrorum, & cumhisGrammatici,quod fterilibuspecudibus iuuencis& vino,lačie,meIle Diti facra ficri fint folita. Virgilius Proferpina? facrificat etiam vaccam fterilem, n igra fquc pecudcs d ijs omnibus inferis facrifieari oftendit,&: quomodo eis facrificetur, puicheiri- Acneid. 6. me delineat his verfibus: Spelunca altafuit, vačloque immanis hiatu, * Scrupeaguta lacunigro, nemorumgue tene bris Pipam fitper h and vila po ter ant impune volantcs Eendereiter pcnnis, tališ fefe halitus atris Faucibus cffundens fupera ad conuexa ferebat: V n de locumGratj dixerunt no mine Auernum. Plu.it nor hicprimum nigrantes ter ga iuuencos Conftitnit. frohtique inuergit vina faccrdos , Etfumtnas carpens media inter cornua fctas Jgnibus impofutt faeris li batni na pr ima > Vocevocans Hecaten,caloque EreboqUepotentcml Supponuni ulj cul tros , tepidumque cruorem ‘ Sufapiuntpatcns • ipfeatrivellcrisagnam Siene m utri Burnem dum , magnaque forori Enfe ferit, llerilemque tibi Proferpina vaccam , G 1 um Stggio regi noči ur nas incboat ar as: Et folida imponit taurorum vif era ftammis, Pingue fupcrque oleum fundens ardentibus extis. Quo loco IuliusPomponiushoe adiecit fcholiolum: AntiquiPIutoni mačhbant taurum,^ Proferpina? iuuencam, quam nune appcllat fterilem vaccam 3 ideft 3 caftam,&pudicam,vd abarta- Lib. i f te, in qua non eft faspati raurum: vel quia feruabatur caftapro faeris Proferpina?. Silius: Grdine muči ari pecudcs lubet } acer oper to Ante omnes taurus regi A um proxwta diua Cadttur Aethnea čaji a ccruice iuucnca. Macrobius vero Proferpina? porcam dicit iugulari.-fed Virgilio fubfcribit Prudentius contra Sym- machum, Romanorum liane dementiam ridetis: Pipi dl quod tdr ifios JDant tibi Roma Tteos inferni gurgitisvmbra: Eumenidum domina Stygio caput cxerit antro > $ Eaptaad Tartarei thalamum Proferpina Regis$ Etfi qttando fuos dignatur adire ffutntes Plač at ur vacca fterilis ceruice refečla. Etrornare fimul caloque Ereboque putatur , Nune bigas frenare boucs, nune fxua fororum Agmina vipereofuperis immittere flagro. Subfcrfbit & ValeriusMaximuslib. 2 .cap.i. de VnlerioPublicolaloqucns: Apudeandem aram-* puhlice nuncupatisvotisca?fifque atris bobus,Diti maribus,fa?minisProferpina?,lc&ifternioquo» ac ludis trinočtio fačtis aram terra, vt ante fu era t, obruit. Profcrpinalia intelligit Fefta 3 de quibus etiam Plutarchus in Lucullo: Aderant Profcrpinalia fcfta 3 nec bouerr nigram,qualis in his faeris K* mačtari folct,ob circumfufum hoftem parare potuerunt,&c. Maro vero tranftulit hax terc cx Ho- mero,apud quem Circc Vlyftcm docet,quomodo ad inferosdefcendcre queatjeifdemque Ci in pa* tria m incolumen reuerti detur,n igraš pecudes, fterilemquc vaccam facrificet. Canitautem Ho- merus ex intcrpretatioue Simonis Lemnij: Cumquč De Quadrupedibm Bifulcis. Lib. L 227 A C umque huc appuleris, tune h er osfisie carinam Ejfodrafque ferobsm iubeo- ) cubitoque remenfus lnlongum ducas ,tantum quoque lataferatur, Omnibus hiefundas vmbris libamina fupplex: ■' J'rimo mellitos fuccos, mulfamquc licjuefcens , Dulciadetnde faeri feruentia vina Lyai: T e rti afacillis accedat & acjuoris vnda: H is etiam c mas addens confundefarinas } Imbellesque vmbras renibus refiexus adont Et vanefcentes ammas in vata •vocato , Si lic c atpatrios Ithaca repetijje penates T e mati at ur um sterilem promitte iuucncam fjuacunque excellat, quam tota armentafequantur* i Extruclamque pjramfruclu c um ul ar e benigno p Te v e Ilc, aquorea Ithaca Laertis in ar c e. T irefia fac Ut us ouem c um vellere pililo Deuotieas, quicunque greges per pafeua vineat H ac vt v ota vmbris fecifti lit tor e curuo Adfluuij c ur Ju s retroteverte regreffus, Pallentcmquc Eremum verfus uestigia torque. Lam^erumquepecus m ati e s, mollemque bide nt cm Hic ar res fur.net, fed(jr Ulicfčrnin a »igris V elleribus iaceat, quaplacet uictima mane s . Qua? autem apud inferos Hccatc feu Prolerpina voc-atur in cado Luna,& Diana 3 cuius čumnat* vacc« trahebanc, eidemqueimmolabantur, propter cornuum fpeciem^uod haud rečic Ladan- tius&cxco Alcxander ab Alcxandrodicuntdetaurokvdin memoriamimmolat« aSeruio vac- car 3 de qua alibi ex Plutarchodhdmus. Ide m Plutarchus author eft Athenienfes annua folemnia^ In lucullo. Dian«Perlic«exhiberebolere bouelampadischaračfofenotara. Ni groš vero etiam liue tauros fiue iuuencos mortuis fuis c«debant, id quod Aenea? exemplo Virgilius docet, qui Anchifepatri Aeneid. 5. Ceos mačtat,ritumque totum delineat. Hoc magis inceptosgenitori inftaurat honores Inccrtus geniumquc loči famulttmne parentis EjJe putet: cadit quinas de more bidentes , T otque fues, totidem ni gr ant e s ter ga iuuencos Vinaque fundebat p at er is: ammamaue vocabat Anchifa magnignanefque Acheronte remijjos , Nec non (jr focij, qua cuique efl copia, Uti Dona fernnt,onerantque ar as , mactantque iuuencos : Ordine ah ena locant a lij ,fufique per herbam Subijciunt verubus prunas (jr vifcera torrent . Vbivides vidimas impares indicare. Confueuilfe tarnen Romanos fuperis impares, inferiivero paresfacrificareSeruiustraditinilludeiufdem poet«: Numero Deus impare gaudet. EtSolinus Cap.$. tradit propter dies impares dijs fuperis Ianuarium dicari, & propter pares Februarimn quali abo- Dmiuofum dijs inferis deputan. Similiter Sc alijs infelicitatisauthoribus nigrumaliquod pecus madabatur. Virgilius: - • N igram hjemipecudem, \ephyris felicibus albam . Auerno tarnen fi Alexandro fides, propria vidima erat bos fokus: Iunbni dc tauro albo antiqui rem faeram faciebanc, feu de iuuenca potius alba, vt d odi autumant 3 &fubfequentibus authorita- Iunmts p*- tibuspoetarum notumfiet. Quantum autem idiulrnodiimmolatione afocereturh^edeaghinc crt fi cium • etiam innotefeit. Ea ab Argiuis colebatur olim in templo quodam extra vrbem: eo muli er facer- dosbobus albis iunčto infidens lolemni die quotannis vehi folebat. Cii m autem boues albi quon- dam deeffont, ficcrdos Hliorum mater duorum, iugo borim loco eos fubmifit, & lic adjtempluat* inuečlaeft. Ciimautemadeamunerisaliquidpro hoelabore filijsfuispetijifet,lilij ea nočte in lomno, inq uit Palcphatus, eKcelferuntjid quod Sc Plutarchus aiinotauit in fermone de laude mor- tis. Apud Virgilium: Iunoni ant e omnes, cui vincla iu^alia curt, Ipfa t enens dextrap at eram pulchtrrima Bi do Condentis V Jyfšis Aldrouandi A m dr u E leg -1 3’ f . tiUVVAi 1» Bdttd . T aur#s. rti¬ fus vbi lu- Koni irnmo- Utus. Minerun qtu anima- ha imrnola- rent ur. Eib-i.c. 12 . 2§8 J , t Candentis vacc.t media inter cornua fundtt . ^ Ojicmadmodum vero loui bos Italus ex Phalilco Romee immolabatur, vt oftenfum eft, ita & lu¬ no iuuenca,vel vacca dcle fin a s aluit campis herba P kalife a fiuis . Et uit uh nondum metuenda fronte minaces . Et miner cx h umili uičlima por ca s kara. Duxque gregis cornu per tempora dura recuruo Inuifa c sl domina fola capella de a . lih us inditio fpluis inuenta fub.altis Dicitur incasptam deslttuiffe fugam. _ r ■■ - Nune quoque per pueros iaculis inccjji tur indeei> Et pr.etinm auclori uulneris , ipfa dat ur. fil^a uenturaded efl , muenes ttmid-ufue puella P rabufrani lat as nefte iacente uias . Virginei crinerauro,gemmaquepremuntur , ^ Ettegit aurates palla feperba pedes. Morepat rum fančlauclat.e u efl ib us albi s T radi ta fuppodto ue rtiče faera f er ant. Or efauent populi tune jC um uemt aurea pompa ifitfacerdotesfubfequiturque Juas. Ar opu a efl pompafacies: Agamemnone cafo Et fcelus f pa trias fugit Halefis opes. Jampue pr er raci s profugus terraque rnarijue v Moenia f e lici condidit alta manu. lile fuos doc uit lu n oni a faera i kalife as, Sint mihifint populo femper amica fuo. Apud Athčnienfes vero limoni taurtfsimmolabatur ruffuSj&hic quidem fedulo ele *pineru.a' auxilium implorans, vouet bouem indomitamaurati#cornibus,atquc aiu KbcA vS-t vvv 1/a.cio A/o^retto? drpvvdovn 2/Tf/O CtSC 0T{ rfirtZTpi O.U, IffTTiO T udii S ICO . Qic vvv f. to/ iOiAucra. tzra.piFcMto^df ,ui cp6\a.c pž£o> Bovv rim, ivpouiTCt>7rov n AS'fJLrnltv : « v htto) Ctto £vyov *yaysv av»p. ^ Tp to/ iya p, ^pv^cV xtpxajy ^tpt^ivns» ideft, J udi me &mnc louis filid indomita S equere me K (icut cum patrem fequebaris Tydeum dismur&l Sic mihi nune volens ddfis & me ferua 7 ibi autem ego facrificabo.iuuencam hornam } latifronterti Jndomitam, quam nondum fub iugum duxit vir H dne ti. bi cgofacnficabo^aurum cornibus circumfundens*. 1 iGcain tamen etiam huic des mimolarifolitam indicat Ouidius: d>if s tribus tile fot os totidem de cejpite po nit, Lanam M erc ur io, dextrum tibi bellica v ir go t , -Ara louis mediaefl 3 mac}aturvacca Minerua, fkel l; inaemque morem indicat & alicubi: J) a , P a [Uda muči at? placabat fanguine vacc *. < ]Ueitaintelligendumeftquodaitrurfusalio loco. t.Trt&.g. Iiaefi c ontigerint, merita čude t agna Minerua , N on fac it ad no sl ras hojlia rnaior opes. ^ceenim verbis fignificat poeta, in exilium proficiičens, fi ad eam regionem ab Augufto fib ic5- p Cr ^ tam ’^ °I uam naui,qua;in Minerua tutela eratjferebatur, fc Minerua, a qua id beneficij acci- iiurv a ^ nani ma da turu m, fed cimi (dret dea illi vaccampion agnam mačtari folitam fiiiftedeip- tol r Cf f”S ens fubdit, non effe viriurn atque opum (uarum , eam pccunia vim 3 qua vacca ematur, c oluere. In hoc quoque fenfu Aufonius ait: ^°rrd V? ^ erea heteram, maclata eft vacca Minerua. efi CR * Crn etiam boues immolabantur indomiti, & fortaflis item domitgde indomitis lo* Boues indp-- 'P ll b'hcrrimus apud eundem Homerum, vbi Helenus vates Hečftori fuadctjVt Hecuba Mi- miti . Stra ^ V f~r C ™ °^ crac gfatiofiflitnam, eidemque polliceatur (aerificium duodecim bolim indomi- lhad.Z. n * 1 * roianorum fuerit miferta ; Hp t A or o; o! doKi&i gzpit^dJoi; /uiyrT0( ftiveu iv'it*tyupoi$ } itdj (p ei longe charijjimum ipfi To n at Mineru a in ge m bu s pulchricoma , JEt ei voueat du o de c im boues in templo Anniculosdndomitos facrifcaturam ; f mi/erta fue rit. Ad quem poeta: locum Io.Spandanus hoc appendit fcholium. Nota, hic duo Numini offerri: do- num &facrificium.Donum eltpeplum,Minerua?conueniens,quia ilJud gcnus veftis muliebreeft: facrificiumautem duodecim boum, quod animal illi ctiam loJebat immoiari. Omnia ergocom- plcxus cit poeta,qiue a nobis deoofferri debent,donum in perpetuum,facrificium ad tempus.Do- numnoftiuineft integritasanimiifacrificium autem preces, &cultus Dei? Athcnienfes vero ctiam annua foicmnia Minemo? non capra, necboue, led tauris & agnisexhibere lolent,inquit Alexan- der ab Akxandro prtecitato loco,nimirum cx eodem Homero,qui lic Icribit in catalogo poltprin- ^ cipium: E v v S a. bi uiv t uv polen j(tpf apveoTg /Aaorra/, Kupol Adttvx7av Nam conftat alibi de hoftia facrificari Veneri. Mihi & hoc Virgilij: Hic amor,hoc Jiudium, dum faera fecundus arujpe*; Nunciet, dr lucos vocet hoJHa pinguis in altos . de Venere intelligendum videtur. Et Martiaiis canit: At tu L>iua Paphi remitte noJlris lllafum iuuenem, remitte ■votis . Sic M ar tis tibiferuiant Kale n da, Et cum thure> meroque , r viclimaque Lihe tur tihi candidas ad ar as S e tl a plurima quadra de placenta. . Eydili 6 $, Daphnis apud Theocritum j, vi tula m Amori,boucm vero Veneri vouctj poftquam puella? pudicr- tiam eripuit: I A De Qaadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 23 3 Pžf« Asrofhv UpaTi,^ avrd (Scetv Appodha. fiaccho vero m pri mis 1'acer erat caurus. Scribit autem Athenajus tauro & parclali aflimilari ipfum Bacchi fk- cx cbriorum violentia.Nam quod in tragoedia,cui artitulatio eft Tyro, Sophocles(inquit Cselius) crificium . taurophagum vocat Dionyfium, id interpretantur, quia dithyramborum poetis in vidoriadare- Lib.";. e. i * ur bos. Ali j crudelem, &Immitem acc:piunt,quando & Ariftophanes Cratinum ita infamauit: led aa vinolcntiam magis referendum alij putant , quod philoenus eflct is,hoc eft,vino indulgeret largms: Diatur atitem primum iugauifle boues,,eorumque opera trugem iado femine reddidifle, caqueexreiIlumcumcornibuseffinxemntjquod Diodorusdocet. f eftuš vero ait eornua eius fi- Lib. f luulacro addi ,quoniam inuentorem vini dicunt,ed qudd homines nimio vino trucesftunt>vndo Horatius j T e vicUtinfms Cerberus aureo _ Comu de c or mn . jdemoxrurfus,vbide Api. Aegyptij vero,vt AIexander notat Baccho tauram & Luna fuem-., ^ piquisdijsboues mares, vitulofque & anferesitnmolant, capram & hireum nullo modo. Pau- a wastradit memoratu dignum,apud Cyna’thaenfes Arcad ci nominisgentem,quod huius Dei emplm^ habent,in quo fcftos dies anni linnma hye;nc a gitant,adipe perundi: fublatum humeris § re gc taurum,qucm ipfe Deus, vt deligerent in mentem venire voluiftet,ad templum d eportat: °c olenneipfiscllefaerum. Lindij in Rhodo ad aram qu um jingov dicunpduosboues Herculf Herculisfa , ni0 ‘ {n beumque rnalcdidis & execratione celebrant,quod iplc Theodamantis agricol^ boa c m crificium. pbeius contumelijslastaretur, vt rradit AIexander Sard us Ferrarienfis in opere de moribus, Sc Lib. 3 , c. 6. 'busgentium. Dequoeodemfacrifrdohacmemoriaprodidit Ladantius Firmianiis: Apud Ltb.i. ln dunij quod eft oppidum Rhodi, Herculis faera funt: quorum a caueris longe diuerfuseft ritus: 1( ft!'dem, non iu infeJix,cum boues fuos madari videren iniuriam fuam maledidis vltuseft: quod paiini eleganti & vrbano gre tiffimum fuit. Nam dum comitibus fuisepulas apparat, dumque_> t I a nos ^ oucs ^ euorat 5 ilbini fibi amariftime conuiciantem ,cum rifu &cachinnis audiebat . Sed P°ftquairf Hercu 1 i diuinoshonores obadmirationem virtutisdeferreplacuit , a ciuibusei ara po- ta c ft ’ qliani de fado.&l^otgideft boifisiugum nominauiti ad quam duo iundi boucsimmola- -p Ur > ficut illi,quosabftulerat aratori: eumque ipfum fibi conftittiit facerdotcm, acprecepit,vt p. ern 'Maledidis femper in ce 1 e bra n d i s fa cr i h c i j > vteretur,qubd negaret fe vnquam epulatum eft • 'p lIn dius. Ifta quoque legaš apud Philoftratum,&apud Nazianzenum Arnu r ruj pri m a 5 c u- jga . a i lnt vef ba: 6 Buroiva.; rov ytcopyov rvpccvvrcrcic,^ rov dporlui /Sovv T w nAvmv Acz- \ hoceft: Bouimanduco ille,>i;ui opprejjovi n^ricola , bouem aratorem abhrurtjt > beb^ n °‘ nen ddeptus: & paulb poft: Atvdioic ičaifitc; rezzr at.pd.Stcu rco/2x0ova , i dctt y Pium opus hd~ att *r apud Lindios, diras imprccari Bouimanduconi H er culi , illujue conuicia facere > cultus loco f Jus‘ ” UC ^ C( ^ at ^bid ab eodem ad Nemefiu obfčurius didu. ^ AivScg itpv/3p h p o Iot, i d e ft, Z conuiciatur. Fuit tamen etiam ab Euandro inftitutu Herculisfacriliciuin fineconui- G e y Vt Pomponius ex Diodoro Lami s de origine eiufdem fic feribens: Vici or Hercules c.tfo Lat 0 ** 6 ^^ r yf aur f in Bntra , ;ua cft infula Oceani Hifpani, abach nitidarum boum armenta in lum venit } (jrprope Tyberrm loco berbidoprocubuit } vt Letopabiilo reficeret boues. Cacuslatronnm p ar ^ S ex ^ mias boues duas 3 caudis in fpcluncarn traxit , Herculesftomno č.rcitus luftratogrege cum * ern ubefje numero fenfit ,omnia Circuit,aduerfa veftigiacompt rit,confufus nouitate rti ex loco agere ar me ntum coepit: cum aci.t boues deftderio reli claru mugifjent, redditafuit 'eftclunca vox , uena. erCU ^ em COnu er ‘ lt: i nHcy!t ~ t f /r ‘ i ude, C ac um neci dedit. Concurfum trepidantium'paHorum, ad - Uc Terim c *disfaciunt apud Euandrum , qui miraculo liter ar um, inter rude s artium homines ca tat ^ m tucns habitum j; formamefue viri,rogat, qui vir eftit, vin namen ,patremque tjr V/ y . m acce pH > tjuia fic C ar me nt is mater eius v at ic in at a fuerat, extemporalem aram H er culi ere- ? u l t UUCncum indomitum maBauit. Inde feruatum esl,vt cfuotannis Romam bouem indomitum H er- Hercules epulumpopulo dedk.Sacruih. fteri vohat d Potiti/s (jr Pinarps^ua tum fa- t Ur ‘ e T f aximi ‘ inclyt a ca loca incolcbant. F or te euenit, vt Potiti'jpr.s JI o cjfent, biftju e exta apponerev - 4ntitfit tnari i ^ Hta Ur d*f uere J cxtts tidefis, ad c at eram venire nidepem Potit p ab E a andr o edoBi h C s f iU rt fitts aiufuerunt ipoftea cum tnterijjfent ,empti de puhlico frui , iffuium euersatrunt. V a Ara k 5j4 Vljfsis Alclrouandi Ara ah Uri andr o erecld, etri Hercules decimas foluit,mdxima vocatufi & preximd e Tl faro bdtttio pbi E ex votodecima fiunt. Traduntetui veht diuesf.eri,Herculidecimas foluat.Hinc opes M.Luctillifacli me mor ant ur-^r ipfi Hercules tbc ■ (d ur or km deusputatur . Huc vl’que Lcetus. Syraeufij vero iuxta_> tih. 6.e.2. Cyanem,vt memorat Diodorus Siculu$,finguli$ annis dies fedos cele bran t, m quibus faera faciut pr!uatimparuisvidimis:pubiicetaurosinpaiudcmimmergunt.,morettt Herculis(inquit)imitati, ja y ep s deus -q'ui ciufmodi faeris, quo rempore Geryonis bou.es per Siciiiam deduxit,vfus eft. Myopi, liue mu- muCedram . damin deo taurus immolabatur in OJympijs,vtPlmius redatur hisverbi s-.Mirabile ejlolpmpiefa- ero c er tamine > nubes mufe ar urn immoldto tauro> deo quem Mjodem vocant extra territorium id ali- re » Syluano , ided fyluai urn deo in lingula boam cepita,adoreo, lardo & vini fexrario fubtaxata-. meniura votum debat, vtobleruau.it Alexahderab Alexandro.Quarrendumautemnunquidora« Lib*.$ c>2 2 , cu l a edentibusnigerimmolaretur taurus: id enim indieareapparet Plutarchiim in eO volumino quou de oracuiorumdefeduconfcripfit: Habeo(inquit)rem apprime memorabilem J qua? mepre- fenteapud Mopiioraculum eucnit,quam vobisrereram. Pra?fedusCiiicia?hoino dubia? dedijs fententiic ( quod ci accidiffc puto propter imbecillitatem ineredulitatis de dijs conccpta?) aetero quicontUmeliofuS&prauus,cina circa fe haberet Epicureos,qui freti pulehra (lidijspkcetjilhu * fuaphyiiologiarcligioni illudunt, motus illorum vocibuslibertum ad oraculum Mopii milit,tan- quam exploratorem in cadra hoftium,cum tabella oblignata, in qua nemine confcio qua a dionem Icripferat. Libertus ciim pro more nodetn in delubro exegillet, acobdormiifet,fada die,tale nar- iuuitfomniurriiVifum libi fuilfe aftare virum pulchru, qui vna hac voce, nigrum edita fiati m de- cefTerit. Abfurdum enim hocnobis videbatur, multumque helitationis inijciebat. At pradedu« Conikrnatus,flexirquegenibusgeneratusMopfumaperuittabulam,oftenditquenobishanc in- feriptionem. Albumne tibi, an vero nigrum immolabo taurum ? Itaque & Epicureis quoque pu- In ejiiaft. dor cit i n i ed us & p ra? led u s facrifieio perado ido, deinceps Mopfum coluit.Eodem referente Plu- Bom. tarcho narrat Metrodorus in Ionicis Smynlaeos antiquitus facriricalTe Buprefti taurum nigrum-.» • T.uprefris concifumquc in frufta vnacum ipfa peile igni totum cremafle. Quptiefcunque modo aliquid in- deus . tientu rarum aut difficilc liicrificio adhiberi oporteret, illud cera, vel pane eftidum apponerc fatiS Simulacra erat,fimulacraque eiufmodi lida ac commentitia,ac li ipfa res reprefentaretur,eandem vim vigo- ficla facrtfi- remquc habebat,'d quod a Graacis obferuatum Alexander ab Alexandro annotat. Cum enim (in- catd. quit) Cyziceni nigram bouem Palladi quotannis immolarent, & predi oblidione bouem compa- G Lib. 3 .c. 13 . rareueq , .-irent txfrumentoillameffinxerunt,eoquepadoperloluto voto,numen expiarunt. Tra- llulit autem id ex Appiano, qui de Cyzico vrbe loqaens, Dicitur (inquit) eavrbs dotalis cffe Idue Pallddif.lia attributa, quam Cy\icem fummo honore venerantur:Solemmbus itaq i injlantibus, in quibus bouem nigram facnpicare masfuit,curn e a c ar er e n t,e xfrumentofacrificia fcerunt . led CO- tinub fubdit: Interim bos m gr a e pelago ad eos accui rit, qua clauftra aditus ingrejpi dr in vrbem de¬ la ra jv It n in temp’um venit ybique ad alt are conftitit } quam Cy\icenifumjnafpe immolarunt. Seri- In Lttculio . bit etiam Plutarchus: Aderant Prolerpinalia leda, nec bouem nigram qualis in his lacris madari lolet|obcircumfufum hoftempararepotuerunt,fed pro boueplacentam orferendam conficiunt. T)iaha fe - Athenienfcs quoque in feftis Iouis Militi j qua? Dialia vocant, extra vrbem faipe non veras vidi- fta. mas,fedcommodeeffidasobtulere:Etciimaliquando Locrenfes publieum faerum liiduri ,boue dcliderarent, compolito ex minutis lignisbouis limulaero, dijs rem diuinam fecerunt: atque hinc vulgusadagionemarripuit, AoKptx.bg citat author Adagiorum:qui item inhocalioadagio t,ŠJo/aog j2ug } ideft, Septimusbos , aitantiquituspollfextamlunambouisimaginem e farina pinli confueuille,qui feptimam lunam cornibus relerret:elTe tamen qui malfit hinc natum prouerbium H quod cum apud veteres lex animantium genera madari dijslblerent,ouisdus,bos,capra,ga]lina, anfer: pauperes non habentes viuum aniraal, bouis limulaerum e farina lingere confueuerint, is quoniam fenfu vitaque careret,in floliditatis obierit prouerbium: fed duplicenri(iiiquit Gelncrus) commiliterrorem: Scribit enim Suidas, cxquoid tranferiplir, hanc placentam cornuramfuilfo kolt d /at/anoiv rrr cso-prnc^oAsc; aArmg, hoc elf, inftar Luna’ qua a coitu pr imum apparet, quo ten> pore eam Graci dpi kcxov y 8c faw 9 dbii vocant, Latini corniculantem: indedichotomos,ided,diui- duo,vcl dimidio orbc cafa vocatur,primo fcilicet,vt nosloquimur,fui motus quadrante confedo: fed fefellit ipfum quod Suidas fcribit,or; ictig trtArtvcug butOvtro St ogt/SSo/uog , vbi illeper jcx lunas,fex placcntas,vt debuit,led lunaris motusfexdies accepit,necanimadueujt,qucd mox ipfe Suidas lunasintcrpretaturplacentaslatas&rotuudas. Ealdem Paufaniatefte^eAaV^ vccabant, vt V arinus citat, ex quo etiam clarius quam Suida, author adagioru m hallucinatus deprehendc- Bas plačen- tur. Solebantetiam nonnulli poli quatuorplacentas,communesfcilicet,quintolcco bouem,ided ta cornuta . placentam vnam cornutam immolare, quanquam frequentius pod fex. Pollux pcianos placenta« a bubus didinguitmam dijs omnibus eas commumtcr immolari lolitas ait,bouem \ erb (ideft cor¬ nutam Luna plača¬ ta dieta. De Qaadrupedibus BiHilcis. Lib. I. 23 3 A nuiirrt placentam)priuatim Apollini, Diana?,Hccata?& Lana'. Additpra?tereapelanosa figura dičlas eifc j vt etiam boucs, fed cjaalis earum figura fuerit,nec ipfe exprimit, nec alibi reperio; nifi qaod Erymoiogusinterca?tera pelani etyma, U7rc th ^žvrA^TmA-.Mdcnuatum conijcit,ideft,a la- titudine.-Atlatitudonon figura eft,fed figura? autquantitatispotiusaccidens.Ariftophanis inter- pres in Acharnenfibus,ciim cxpofuilfct eAumpa. placentam latam fiue panein latum,qua? pulte lu- perpofita immolaretur,lubijcit, eioi JV rfij A ctya,pci>oCi^ 7rcipci To..Aciyctpav, ttiAclvoi 7roLp ivpi7r'iJ>n nimirum vt indicaret ex latis placcntis huius generis, alias ventrofas Sc intusinanes fieri, alias ve¬ ro folidas. Athenams & ex eo Ca?lms fcribunt Empedoclem ciim OIy mpi js viciffet equis, quod animatis ex pra?fcripto abftineret, vtpote Py thagoricus, ex myrrha,th ure, & aromatibus ali js bo- Pythagor* uetn concinnafle,quem ad panegyrin conuenientibus diftribuerit.Scribit vero etianr idem author facrificium. adagiorum,cum rullici quidam Herculi Alextcaco bouem cifent immolaturi, ifqi,rupto fune pro- Malus pro fugilfet, nec dlet quod facrificaretur: malum arreptumfuppofitisquatuor ramiscrururn vice,de~ boue immo- indeadditisalterisduobusceucornuumloco,bouem vtcunquefuiiTeimitatos,idqueridiculum^. lata. fimulacrum pro vičiima facriiicaffc Herculi.Iulius Pollux libro de vocabulisrerum primo , fabula B aliquanto fecus narrat,nempeadhuc modus,Solenneeft(inquit)apudBoeotos Herculi malis rem diuinam facere,cumque iam adelfet dei fefium,& immolanda? vičiima? tempus vrgeret(porro ho- ftia erat aries)cum ea ferius adduceretur,propterea quod Afopus fluuius ita fubito creuiflet,vt tra- firinonpofiet,pueri qui iuxtaaramludcbant,facrificij ritum nihilominus peregerunt. Pukhro cuipiam malo quatuor ftipulas vice pedum addiderunt, rurfum alias duas cornuum loco,imagi- nantesfeleadeummodumarictemimmolare. Creditum elt Herculem hacvičiima magnopere delečiatuin: proinck manfific apud Thebanos hunc morem, vt malis facrificaretur Herculi. Co- gnomen hineadditum Deo, vt»p a *A»? uvAav>vel ^vAjos jdell Hercules malorum,vel pomaceus Hercu i es vn vocaretur. Tametli vero ctiam omnibus fere dijs fua? effent vičiima?, fuaque conftituta faera, quae aC eus ' pmeriri, & tranfgredi non erat fas, qui tamen tenuioris erant fortuna?,& tauros,vitulos > arietqs, fauperum fimilifque vičtimas emerc non poterant,ea lege liberabantur, nec minus tamen eorum quam diui- r -r . • tum gratum dijs erat facrificium,quod manifefte teftatur Tibullus,fiquidem decantaturus laudes J'* c ™J ltta * Maflala?, cum ob earum molem deterreretur, rogat, vt more ipfe deorum,qui fkpenumero paiui« U '*’ e contentantur micis, ingenij fui vires metiatur, P aru apne c&lefies pacauit mica, nec illis Semper inaurato taurus cadit hoftia corntt . Huc fpečiat & hoc Stati j: jr,/£, l tSy [, ffita nune tibi pauper acerra Nigna litem? nccfivacuet Menama valles , Jut praftent niueos C lit umna noualia tauros Sufficiam . Sed fipe deis bos inter honores Cejpes &exigue placuerunt far ra fitlmo. Itemexhoc Horatij: T e de e cm tauri , totidem/jue vaccte Me tenerfoluet vitulus r e lici a Matre , qui largis iuuenefcit herbis In me a vota. IdemHoratiusetiamdeosait prccibus& nonmagnifumptusfacrificijs placaripropitiarique, vt j. car &inagrisffugesvbertimvinaqueproueniant,&domi natis alumnifque omnia profpere lucce- t)dant,autumnumque luisgrauem fručiibusincolumesfubterfugiant: eosquidem no efie ambitio- oratio- fos,nccamare fplendidasopimas&muItasuičiimas,fed m.anusinnocentes,puras&immanesa m y us aaHm fcelere,rapina,iniuriaque J quas cum pio farre muko gratiores ait ad propitiationgfn viškima qua- tientr * tliš vel cxquifitilfima.Sed oden ipfam propterelegantiam aferibam. Calo fupinas Ji tu le ris m anus Hafcente Luna, ruftica Phidile , Si thure plat: ar is , & borna Fruge lares, auidaque por c a Necpefttlentem fentiet Afncum Fecunda uitis, ncc fterilem fige s Rubiginem, aut dulci s alumni Pomiferograue tempus anno Nam qu,e mu ah paficitur Jlgido Deuota, quercus inter,&ilices , Ant 2 i <5 Vi yfsis Aldrouandi j Aut crefcit Albanis in bcrbis Vici im a ,pon t:ji c um fecures Ccruice tinvet. t e nibilatlinet ‘T en t zre multa cade bidentium P arun s cor on anteni marino i . JRorc deos ,fragiliqtte myrto . y m mu ni s aram d te tipu m anus, Non fumptuofa blandicr boftia Mollibit auerfos P e nat e s Varrepio & falientemica. Muc pertinct & hoc Ouidij in epi Rola Acontij ad Cydippen: Non bone maciatocceleslia numina gaudent > S e d qua pralianda e si & Ji ne tejle fide. In AthenienRumrepub.parsvnaeratexquatuor illis, in qua$ a Solonepopulus illeerat diftin* . dus:eranrautcm 'bonrev; iRi quorum fin guli /i opus e/Tet, equum agere poftent, & /VcracT«? Sveiat * facrifiria,qu;e pro equefiri iiloordineperagebantur, vt Hefychius tradit: Bosquoque ipfe,quifa- Vna boftia crificio illideftinabatur,iVzraVnuneupabatur, vt idem tradit. Apud Romanos,quod obfcruatu cnr dqs duo quoquedignumeR,duobusdijsvnamhofliammadarinonlicebat,quiavtnDeoresdiuina fie- , bus non lite. ret, h a ud tacile dignofcebatur. Liuius enim tradit, MarceJJum alias atque alias obiedas animo re- tur . ligiones tenuifle,in quibus quod cum bello Gallico ad Claflidium Honori & Virtuti vouiflet, de- Decad. 3. dicatioeius a pontifiabus impedicbatur,qudd negarentvnam cellamampliusquamvniDeore- hb. 7. de d icari,quia fi de ca?lo ta da aut prod igij s liquid in ea fadum fuiflet, d iificil is procuratio foret, quod vtri Deo diuina res fieret/ciri non poilet. Neque enim duobus,niircertisdeis rite vna hoflia Sacrifciare jfieret. Notandum etiam non femperacccpta dijsfiuiflefacrificia:fed fxpe etiam repudiata. Repu- pudiata . diatce hofiia?notas tangit Ouidius, dum canit: Metam. 8. q empla uideš centragradtbus fublimia longis , Iuppitertllatenet ■ idjtisnon altanbusillis 1 rrita thura dediticjuoties pr o contupc coniunx * Pro nato venit or , dum verba prccantia dixtt» ^ Non exoratis animamfiniuit in ar is ? \ < i \ Jnque manu thuris p ar s inconfumpta repertaejl? Admoti quoties templis,dum vota facerdos Concipit , &fundit pit rum inter corntta vinum , Haud expettato ceciderunt vulnerc tattn ? J p je ego faera / ouipro mepatriaque tribuqtre Cumficercm natis>mugit us viciima dir os Ediditj ffubito collapfafine ičltbus vili s E xi a u o tinxit fubieclos jangu in c cultros. tibra quoque a gr a not as veri,monitujque de or utr Perdideratjtrisies penctrant ad vifcera morbi , Ante faeros vidi proiecia cadaucraposles. lones vero tune de faeris fibi bene promittebant,cum taurus madandus magnum arderet mugiefu In Mejfen. vtanriotauit VarmusinHelice:&PaufaniJsauthoreRMefleniostaurum,quemmanibus Arifto- meniš madaturi funt,coIumna? cma? in eiusfepulehro eft,ailigare: Quod /i illc dum vinculum cua- dcreconatur, & faliendo tumultuatur, coiumnam commoucrit,la:tum omen intcrpretari-,fin mi- nusjtnfto. IDOLOLATRIA. ELEBERRIMVS apud diuerfosferiptoreseft Apis Aegyptiorum deus,ad cuius imaginem Hcbra^i fuum poRmodum vituJum conflatilem in deferto eonfarcina- runt,vtdeincepsoflendetur,ciimpriusde Apidceiurque forma & orig^ne,cuituq ; dixerimus.Gefnerus de eo Joca pra-cipuorum authoru diligeter collegit,quibus na¬ men nosqua*da etiam addeinus/Dc eo igitur,primum Plinius feribit in bax verba: Bos in Aegppto etiam n umi ni s vice coli tur. Apirn vocant. Infgne ei in dextro lat er e candicans macu* ia^ermbus luna crefccre mcipientis. Nodus fub lingua } quem c ant karam appellanr. lioneftfas cum w f. c črte s A p* 1 s Aegy- ptioru deus. hib. 8.C.46. De QuadrupedibusBifulcis .Lib. I. 237 A ccrtosvitaexcedere annos i merfumqueinfacerdotumfonteenecant,quafturilučiualiutnquem fub~ slituant,cr doneč inuenerint rncerent,derafis etiam c apitibus: ncc turne n vnquam din qu ar it ur . Irt- uentusdeducitur Memphim a facerdotibus.Sunt delubraeigemina, quavocant Thalamos, auguna. pop-dorum. dlterum intrajf latum esl^malterodiraportcndit. Fefponftpnuatis dat, e manu confu - lenti um a bos capiendo.Germanici Čufar is manum auerfatus edfaudmulfopoft extincii C at er o fe~ ere tu s c um fe pronpuit in coetus, incedit fummoto ličlorum,grexque puerorum comitatur carmen ho - nori eius canentiunuintelligere vi de tur, fradoran vclle Higreges repente lymphat't futura praci- mnt. F amina bos eiferncl anno oftenditur,fuis fr iifa infigmbus, ejuancjuam alijs:fmperque eodem die fr muemre cam ,fr extingui tradunt. Memphi eft locus in Nilo,quem d figura vocant phialatn,om- nihaš annis ibi aureampateram argenteamaue mergcntes, diebus quos habet natales Apis: fcptem hi funt, mirumquc n t minem pereos a crocodilis attmgioelauo poft horam dieifcxtam redire beluaferi- tatem . Ha?cille. Locumdecantharofublinguai]luftratPorphyriusinoperede abftinentia car- G ant baru s nium,fic fčribens. Scarabeum anirnal rerum dtuinarum indocli abominantur , quod Aegyptiqfumrno- f*b ga a, pere venerantur : ammatam Soliš ejfigiem putantes. Lunapratereataurum dedicarunt, quem Apin • B nuntupant, mgrumpracatens,&ftgnaSolišfr Luna habentem. Mutuaturenim exSole Luna lu- men.Soliš fjmbolum eft coloris nigredofnam fr Soliš ardor uigriora reddit humana c or por a) fr quifub lingua eft Scarabeus. Luna vero coloris diuifio . Adijcit in Uide Plutarchus cantaros pilulam excre- menritiam fčniim in aduerfum protrudere,ficuti contrarium mundo Solcurfum agit, ab occafuin ortus. cxortum fertur. Apis(inquit Aelianus)apud Aegyptiosefficaciffimus Deus creditur,ex vacca que fulgurcafflata conceperit,nafcitur,Epaphum Gneči vocant; Atquehuiusgcnerisantiquam ftir- pem repetenres, Io Argiuam Inachi filiam iilius matrcm fuifte teftantur,fed hunc fermonem , vt mendacem Aegyptij reijciunt,temporislonginquiiatcin teftem citantes. Epaphum enim multis poit fcculis extitiffe ferunt. Pfinium vero Apim permultis annorum miilibus in homines veniffe. Infignes eius notas Herodotus,& Ariftagoras explicant.Quibus Aegyptij no afTentiuntur;noucm enim & viginti cas huic faero boui aptas &confentaneas effedicunt. Quarnam fiut, tum quemad- modum per corpus fparfa?, tum vt iplis quafi floribus infignirus fit,aliunde inteiiigcndum. Cuius nam autem ex iidcribus naturam vnum quodque in-figne per notas defignet, Aegyptij fatis fuper- quedcciarant. Etenim Nili afcenium,vnum infigne iignificareaiunt:aiiaqueindgnia aliarum re¬ rum fignificationes efTe 3 haud profečto prophanis & diuinadiiftoria? imperitis intdlcčtu facilia_. C Cum autem farna cmanauit,Aegyptiorum deum exortum el{e 5 ex ferbis & lacerdotibus quidam, vt documentum procreationi a patre traditum infignium notarum inditium accurate exquirunt, to vbi diua vacca partum ex fefe ediderit 3 acceduntjatqueibidem domum ad orientem Soiem } vbi fanealatur,quatuormenfes,txcitant. Pofteaautetn qu:im ibi nutrituseftexoricnte Luna 3 icri- b^facerdotes,& propheta: eodem proficifčuntur, & fimul nauem huic faeram indruunt 3 eaque ip- fiun Memphim tranfportant 3 vbi fedes huic funt & commorationes fuaues; tum curricuia,,pulue- rat.ioncs,excrcitationes,& vaccarumfcrmsprarftantia infignium sdes,tanquam thaiamijn quos ingrcdttur,cum quam amat,fuperuenire appetit. Itemque eft puteus & fons aqu£ potabilis. Nam eiufmodi huic femper conduccre miniftri & facerdotes afkruntmon item ex Nili potione 5 nc pro- pter dulcedinem in immenfam molem pinguefcat. lam vero quaspompas 5 qua?facrificia Acgy- ptij conficiant,ciim nome aJiuuionis aduentum,tum dei exortum celebrantes : quas etiam faltatio- nes tum agant, quosconuentushabeant 3 tum quemadmodnm omnes vrbes & viri immortaliter gaudeantjJongum effet explicare. Is autem, ex cuius armento haec diuina beftia exorta fuerit,bea- tushabetur/ummamqueAegyptiorumadmirationem habet.IsbospraAcntione valet:Nefane, D vel puellas, vel aniculasad tripedem feflitantes habet,neque faera potione impletded pueri diuino afdatu coneitati,cxtra ludcntes,atqueinter fe ad numerumfaltantcs, confulentibus futura pradi- cunt. Hačienus Aelianus. Cateriim Hcrodotusde faeroifto Aegyptiorum bouenonfemel etiam meminit, & primiim libro fecundo in harc verbaiSacerdotcs in Xegypto, boues mares Epaphi ef- fc ccnfent,eaque de rc hunc in modum explorant.Si pilum in eo nigrum vel vnuny viderint i nequa* quam mundu cenfcnt. Exploratautemhacfacerdotum aliquisad idconftitutus,pecudeciimfia¬ te & čreda,tum etiam refupinatadingua etiam exerta explorans an pura fit ijs fignis,quce ego alio referam in libro. Infpicit & cauda; pilos,nunquid eoshabeat fccundum naturam procreatos. Eum Explorsti $• li fuerit his omnibus mundus, notat alligato cornibus byblo: deinde applicita terra figillari anulo impreffa,abducitur.Namimmolantieofigillonon notatam,poenamortefancita eft. Et hunc qui- dem in tnodum pecus exploratur. Sacrificandi autem iscis eft ritus. Pecude quce obfignata eft, ad Sacrifcandi aram vbi immolatur, abduda,pyram incendunt: deindefupra pecudem libatocontratemplum ritus. vino,ac deo inuocato,eam madant; madatrccaput afportant in forum fi nundinar fint & eis Gr*- ci negociatores adfueiint,atqueillis vendunt,qui fi non adfuerint,in flumen obijciunt. Execran- tur Jfidis fimtt- Ucrum . V t bouesfe . peli ant. Cdtnbyfes Apimvub- mr At ■ Mneuis bos . Lib.2i. S er dpi s vn¬ ele diches . 238 Vlyfsis Aldrouandi tur autem capita In harc verba , vt fiquid mali aut ipfis immolantibus, aut vniuerfe Aegypto futu- £ mmfitjid incaputhocconucrtatur. Eodem porroritucircacapita pecudumimmblandorum 3 & vini libamina,omncspariter Aegyptij in omnibus templis vruntur. Atque ex hoc ritu fit 3 vt ncmd Aegyptidrum de capite iJliusanimantisdeguftet. Eft ramenfacrorum delečius 3 & aliusapudalia tempia adolcndi modus abeisinftitutus: Quam igitur deam maximam effe ccnfeanr J & cui maxi- mum feftum celebrent iam nuncdicam. Pofteaquamieiunaueruntpridiefeftijatqueobdormie* mnt, bouem immolant 3 eumque corio exuunt 3 & aluo tota vacuant. Inteftina intra vcntrem adi- jpemqne linqimnt,oura truncant, & extremos lumboSjarmofciue ac ceruicem. His ačlisqeliquum bouis corpus ftipantpanibus puris & rnelle, vuapafla, & frčiš, & thure, & myrrha, vtque alijs cdoribus; Vbi hcecinfarferuntjadolenpmultum vini oleique infundenrespeiun i ramen priufquam facHficent. Dum facrificium arder,o mnes verberantur. Poftqnam vapulauerunt,d a pes cx facrifi- ci;reIiquijsproponuntur.Boues mares,eofdcmq; mundosacvitulos vniuerfi Aegyptij immolat: at feminaseisimmolarenonlicet, vrpote Ifidi confecratas. Nam Ifidisfimulacrum muiiebre eft, bubulis praditumcornibus, quemadmodum Io Grarci defcribunr. Bouefquefeminas, omnesiti- dein Aegvptij veneranturex omnibus pecudibuslongeplurimum,eoque nemo Aegyptius Aegy- f ptiaue Gneči viri aut os fuauiaretur, aut cultro aut veru,ve.l olla illius vteretur, aut pura'bouis čar¬ ne Gra^co cultro incifa vefcerettir. Boues qui demortui funt, hunc in modum fepeliiint;Faminas quidem in flumen abijciut,mares autem infuburbanis iinguli defodiunt, vno aut altero cornu ex* tante,ilgni gratia. Vbi computruerunt,& datum tempus aducnit,pnrfto eft ad fingulas urbesna- uis ex infula,nomine Profopitide,qua? eft in Delta,habetque nouem fchoenarum ambitum.In qua cum alia funt frequentes vrbes, tum ea vnde proficifcuntur naues ad olfa tollenda, nomine Atar- bechis,vbi templum Veneris extrudum eft. Vbi autem eftoderunt offa,afportant,eaque vno in Im co cun&i fepeliunt. Quem porro in modum boucs,in eundem defunčia alia pecora fepeliunt. Ita enim apud eos circa ha?c legibus comparatum eftmarn ne ha?c quidem interimunt. Huc vfque ille. Etrurfus in eodem libro de ApiaitjPfammitichus potitus Acgyptc fecit in Memphitum Vul- cano veftibula ad ventum auftrum vergentia, tum e regione veltibulorum aulam Api,in qua cum apparuit, Apis educatur, vndique columnis cinčtarmac figuris refertam,in qua aula loca ftant co* lumnarum colofli duodenum cubitorum. Apis autem Gneča lingua fcpaphus eft. Et mox in fe- quenri libro rurfus; Ca mby fe Memphim regreffo , parte copiarum amiffa, Apis apparuit; Aegy- G ptij,vbi Apis extitit,veftimenta quam pulcherrima ferre, &celebrando fefta operam dare.Id tune facientes AegyptiosCambyfes intuens,ratufqueobresafemalegeftas,prorfus illos effe inhis gaudijs,prxpofitos accerfit Mcmphis,& infolka? ab ijs Lrtitire caufam requirit; qui cum refponde- rent, quo tempore Deus illis appareret, (longo autem interuallo apparere folitum) omnes Aegy- ptios folennem celebrare la?titiam:mentiri iulfos morte mulčiauit. Mox facerdotibus eadem refč- rentibus dixit,-SiquisDeus manfuetus ad Aegyptios veniret, fore vt fe non lateret, & Apim eos adducere iuflit.Eft autem hic Apis,idemque Epaphusevacca genitu$,que nullumdumaliumpo- teft concipere fcetum quam Aegyptij aiunt fulgure ičtam concipere ex eo Apim. Habet hicvitu- lus,qui vocatur Apisha?c fignajToto corpore eft n iger,in fronte habens candorem figura quadra* tx 3 in tergo effigiem Aquila.’,cantharum in palato, dupliccs in cauda pilos.Pofteaquam Apim fa- cerdotes adduxere 3 CambyIes veluti vecordior^edučlo mucronc cum vellet ferire ventrem, femur percuffitjcachinnanfque ad ficerdotes inquitiOcapita nequam, huiufmodi dij exiftunt 3 fanguine atque čarne praditi & ferrum fentientes?dignus nimirum Aegypti js hic deus. Nos certe ludibrio habuiffe non iuuabit. Hec locutus,impcrauithis quorum munus crat 4 vtfacerdotes quidem flagris H ttedercntjAegypfiosautem, (vt quemque feriantem adipifcerentur,) occiderent. Ita feftum folu- tum eftjSacerdotes mulftati, Apis fauciatus femur, in tcmplo iacens extabuitjquem e vulnere ex tindum tumulauerc facerdotes 3 dam Cambyfc. Obhocfčelus (vt Acgyptij aiunt)continuo Cam- byfes infanijt, cum ne cornpos mentis quidem fuiftet,exorfus pri mu m perpetrare facinus,necando Smerdim germaiium fratrom & fororem, qua: ei & uxor erat in Aegyptum vfque fecuta. Sic illc. Porro ficuriMcmphita: Apim bouem facrumhabuere,ita&Heliopolitani poft Soliš templum-- Mncuin bouem pro deo coluerunt, qui in fepto quodam nutricbatur,AmmianusqucqueMarcd- linus inter muka qua: de Api fcribit J &hoc fere ait: inter animdlia abdntiquis cvfccrdta Neumis,(y Apis reponuntur.Neunns idem Soli , Apis Lund dedicatus:qni diuerjis not ar urit f'puris exprefj'usjk.c. quare confiderandum, (inquit Gefnerus ) an Mneuis pro Ncumis legendum apud Mafcellinum > apudquem &longeplura inuenies. Varroninon lubfcribendum putat Gefnerus,quod Nyrr.- phodorum fecutus, Apim poft mortem Serapim appellatum efte velit, quia arca, in qua mortuus ponitur, & extra etiamJi uelmt. V bi uero paululum la- - f iuicrit,rurfumin propriammanfionemrecipitur. Ifidemquidametiam abApidenon videntur ■j s / CHn !. ^ diftinguere. Sic enim Eufebius: ijide deo boue albo naturaliter mortuo Jr magnifice fepulto 3 Aegypt j Ct J unauur * queufque ulitim inuenerint fmilem, in per petno lučiu funt, quem fimul ac inuenerint,ad urbem N Ut fiat im adducunt , quo folo tempore mulierrbus ipfurn uidere conceditnr. Obuiamnamque prodeuntes fublatis ueftibus genitales par te s ci ofiendunt 3 nec unquam poji e a hunc de um mulieribus uidere licet. Alij Apin Solem, Uidem Lunam elle arbitrantur:primofque aiunt homines in Aegypto hunc mu¬ di ornatum admirantes,vniuerforumque naturam,duoselfedeos&quidem arternos credidido, Solem & Lunam, & illum quidem Oliridem (Straboni idem eft cum Api,) hanc vero Ifidem ap- pdLfle,vt Drodorus leribit. Bos etiam ei ab iplisfacrificabatur: Immolabant & Oliridi verficolo- rem Vljfsis Aldrouandi 240 -Metam. 9 . rcm quia is tališ credebatur: Ouidius: Sanciaque Buba/lis 3 uarijfque coloribus Ap;s> E uanquam etiam permitterentur immolari boues ruffi, quod colore Typhoni qui Oiiridem neca- uitffimilesviderentur. Aegyptijenim Typhonem tyrannum Oiiridis interfcdorem 3 ab Oro ca.’- fum j vt tradit Plutarchusin eo opere quod de Uide & Oiiride conlcriplit, fuggillant in nonnuliis feftis:inquibus(inquit)hoininesmrfosludibriohabent > afinumautemprcTcipitat 3 vt Copite, quod iuerit ruifus Typhon ac colore afinino. Lycopolita item tubis quod alinino clangorem aftimilem edant 3 prorfus non vtuntur; quin etiam boues qui ruffi funt , iacrant vique adeo exquiiite in eo rcli- giofijVt li vel pilum habeat nigrum vel album vnum,non litari arbitrentur eo:quippe hoftiani dijs c.6. non efle gratam. Aliasautemidem Eufebiusex Diodoro: ifim (inquit) latinePnfcam dicerepof jjp rifca ded , f umMS 3 Bund hoc nomine indito > quoniam fempiterna prifcaque/it, cui quatuor cornua pingunt, vd quia cum alinoides(it,cornuta videatuYpvtl quod bos a apud Aegjptios/it dedič at a . Ali j Oiiridem $ & Ifidem coniuges fuille aiunt. Fuilfe illum Iouis filium ex Niobe Phoronei h !ia 3 fucccffiftequc» Phoroneo in regnum Argiuorutmpoftea tamen Aegileum fratrem pnefccilfe rcgno Achaia’ 3 & a d Aegyptios translretafle gloria? cupiditate:quos ciim iubegiffet 3 Ilidem (qu* & io vocabatur) Ina- chiprimi regis Argiuorum fiiiam duxilfe vxorem, vbi ciim illa Iiteras 3 iple varias artes Aegjptios F docuiifet 3 vtrumque diuinos honores meruiiTe. Sane Plutarchus tradit in honortm Oiiridis, Ifidisconiugum obbeneficium monftrataragricultijra?, alterum fub tauri 3 alterum iubvacc* fpe* cie, vt Solem 3 & Lunam fuilfe cultos. Tandem a Sityphone Acgyptio, vel(vt Seruius ait)a Ty- phone fratre clam eum fuilfe occifum,diuque ab Ilide qiiirlitum . Tandem apud Phialam iuxta> Syenem laceratum rcpertum clfe, fcpultumqueab ea in Abato infulu cius paludis, qiue Memphi proxima 3 & Styge 3 ideft moeror in de ab ea appellata: nec ni fi facerdotes, certis dicbus, eofque mi- tratosedaccederevoluilfe. Sedciitnapparuilfet Aegyptijsdeindebos qaidam, Olirin putalfoj adorauiikque vt Deum,& vocauilfe Apim 3 idcft 3 bouem eorum lingua. Plutarchus refucat lentcn- tiam Phylarchi, quod fcripferitprimum ex India Bacchum adduxilfe boues duos, quorum A p is Sacchus an alter, alter Oliris lit didus. Bacchum vero ipfum cum Ofiri eundem elfe inde autumat,quia pleri- Ofiris fine < l ac Grtecorum Bacchi limulacrafaciunttauri forma, & Eleorum mulieresvota facientesprecan- Apis, tur,vtadleDeusveniatbubulopede 3 & ArgiuisBacchusdlbouigena. Quibusadde fepeliendi apud Aegyptios Apiin riturn. Sepeliunt autem eius corpus facerdotes illud rate efferentes 3 qucd a Bacchicis facris fane non multum abell: quando nebridas lihi inijcientes arripicntefque tyrfosin G Dionylijorganifmis & vlulatibus&cxcuriibus quali Deo afflati vtuntur. Reuocant liibinde ip¬ fum tubarum concentu ex aqua, in abylfum 3 ideft 3 profundiffimam partcm agnum iacicntes 3 qua- E id muneris 7 rv\a.bx xXov y ideft 3 tauricipitem, item ravpavrov ab Orpheo effingebant,& appellabant. Quinimo etiam taurusdidus ell 3 & illi cornua attrrbuta>& cognomcn etiam faduifl ; 3 idell , tauricornis, vtell apud Nicandri commentatorem. Idem & ab Orpheoi» hymnis /S^pas 3c d’Aepa)$,iddl 3 buccros & bicornis. Eline Nalo: Accedant capin cornua 3 Bacchus en s, Alias tamen Diodorus Dronylium liue Bacchum cornutum prodidit qubd Iouis Ammonis filius fuerit 3 qui arictinocapite cu cornibus fuilfe dicatur.Sunt qui cornua pro audacia fumunt 3 vt Phur- nutus 3 qubd audaces trucefque vinumfaciat: & Feflusait, Bacchi cornua ad ebriorum truculen- h tiamreferri,Pliniusad eorum furorem. Plato vero in fccundo delegibus 3 Xenophon, Athenaus& Nicandri Scholialles 3 caufam volunt, quod antiquis cornua in vfum cederentpoculorum. Sed re- Apts vt re- uertorad Apimbouem :hunc etiam relponfadcdilfetellatur Fauorinus in con mentarijs, Eudo- ffufa daret . chiquc'ahrologi 3 cum dfet in Aegypto,palliumlinxilfeiCoque prodigio faccrdotes 3 eum virum da¬ nim futurum 3 fed paruin vidurum relpondilfe: quod ollendit Diogenes Laeiuus hoe epigram- »ato: A leue cornute propriam pradiccre fortem JEudoxuw farna eft quondam Mernphitis m vrbe- At quiafermonem vit ulo natura negauit, Nil dixitfsolarn lingens obliquus aperte. At fupra ex Plinio Germanici Cttfaris exemplo 3 li manu oblatum pabulum fumplilfet a confulcn- tibus 3 fecundos euentus 3 arque omnia profpera portendihe didum eft, li vero abnueret, in dubio malo & memorandiscladibus diuinalfe. Conliilendi enim atque adorandi huiusbouisinfania_, Rcmanos etiam tenuit,nam 3c Lampridius teftatur/Trtum Vclpalianum Imp.optimum in confa- aand« De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 241 A crando aptid Memphim bone Api & diadema (vt de facerdotibus didum) geftalfe,de more prilep religionis, & gloriofus Ecdefiadodor Hieronymusad Syluinamferibens* Adtaun , inquic, Ae~ gyptp faerafemelmaritum adrnitti. Colcbant vero Romanipracipue Uidem & Cybelem, &per hacduonumina grauilTuiie iurabant: Martialis: Non per mjjlicu fdera Dtndymenes , N on per Ni Ude.z boucmiuuenca , Nullos denipuč per de o s deafpue 1 ur at Ge lit a ,fed per.puniones. Tacitus &apud Sucuoslfin cukam fuiffe feribit, cuius (umdachrumfuentin modum Liburna conformatum: qua de figura fic ratidcinatur,vtreIigionem aliunde inuedam putc t. Lucianus ite de nauigij forma colligicur, numen eius nauigationi pra^fuiiJe: Appuleius cymbium eam laua te- nuilfeferibit 3 libutnicanimirum fub pocula efligiem. Sicuti vero in Bacdii faeris quem Api eun- dem putari dixi, lacerdofe$ fanatici per phiteas & oppida cymbalis & crotalisperfonantes obftre- pabant,ita fimiliter in Ifidis iiue Syria dea feftis faditari iolitum Apuleius tradit 3 ancipitique fer- B robrachia dilfecantes, aut morfibusfuismufculosincurfantes, ftipes areasargentealque multis vertatim afferentibus iinu recipiebant patuio 3 de quorum qualta plura idem author tradit. Huc fpedat hoc eiufdem Martialis: Iuro per Synos tihi tumores Juro per Berecyntios furores. Quo vero in honore cultuque apud Tithorenfes Ifis fit, tradit in hac verba Paufanias: Ab Aefcu- la pij , ftadia ferme XL. abeft circum fepta area, cum penetrali faerario Ifidis: religione landilfi- mum eft eorum omnium,quotcunqueGraciAcgyptia dca confecrarunt. Neque enim quan- turn foli in ambitu pa tet, habitari Tithoraenfes fas ducunt,neque ad id penetrale accelfus eft alijs quam quos Ifis ipfa per fomniorum vila fibi pra cateris deledos aduocauerit. Qupd ipfum in ijs qualiipra Maandrum funt vrbibus,faciuntliibterraneidij. quos enim intra penitralia defcende- re facile patiantur, per nodurnas imagines exufcitant. Et Ifidi fane Tithorea bina celebrantur quotannisnundina,verefcilicet anni &autumno. Tertio vero ante ambas nundinas diequibus introire penetralia fas, arcano le illi quodam ritu luftrant: & eorum qua porreda fuerant fuperio- C ribusnundinisextorumreliqniasin cundem femper locum deportatas 3 defodiunt. Abeftlocus ille, quantum conijcimus, a penetrali ftadiaduo. Solennis eft hic eius diei ritus. Poftero die in- ftitores tabernas fibi erigunt ex arundine & aliafortuita quauis materia. Poftremo tertio diequi ad euin mercatum conuenere,vendunt mancipia &quoauisgenuspccudes:veftem etiam, argen- tum&aurum Pomeridianis iamhoris ad faeraanimumadijciunt:immolantlautiores,boues& ceruos:tenuiores,anferes & meleagrides aues:Impuras hoftias fuem & caprani ducunt } eas idcirco non cadunt. Summa eft religio,vbi adoleuerint vidimas intra aditum,vbi extruda iam pyra eft, demittere: Colligare vero illas necelfe habent lineis vel bylfinis vinculis. Eft hic faeri apparatus ab Aegyptijs traditus. Cumpompa vero qua immolanturomniatranfmittuntur,aciamintra_. aditum faeris recept is,,qu i funt foris, tabernis exultis propere abeunt. Hominem aliquando aiunt non illum quidem cxeorum numero, quibus non eft adyto interdidum, fed plane profanum,cum coepta iam eflet pyra incendgpra curiofitate & confidentia ingredi aufum, ac fibi illum vifum vi- dere lemurum plena omnia, rcuerfumque Tithoraam,cum qua viderat,cunda enarralfet, ftatim animam efflalfe. His confimilia de Phoenice quodam homine audiui: Aegyptios Ifide feftos ^ dies agitare, epa anni partc lugeri ab ea Ofirin dicunt: ac per illos fane dies incipere Nilum anni- uerlario audu excrefcere,quo fit,vt incolarum tui ba diditet, augeri Nilum a tque implcri,latcque ex eo arua inlgari,Ifidislachrymis. Eo ipfo tempore Romanum hominem, qui Aegyptum pro- uinciatn obtinebat, quendam mercedecondudum iulfilfe lfidisadytum intrarequod Copti erat: redille illum, led mox, vbi qua confpexerat, expofuit,e vita difcelfilTe. Homcri igiturillud fači¬ le exiftimari poteft nihil a vero abhorrere 3 non polfe cuiquam hominum bene veitere,cui deos perfpicne cernere contigerit.Hac itaque Paufanias. In mbula Torquati Bembi cuiustitulus eft, Vetuftilfima tabula anea hieroglyphicis, hoc eft lacris Aegyptiorum litteris celata typus, quem exTorquati Bembi mufto puhlica vtilitatisergo Ca fari Feidinando &c. Aeneas VbcusParmen- lispublicauit,dedicauitque, interalia hieroglyphica etiam bouisexprdTaeftimago bicornis,col- lo,& pedore nigra,catera alba,nec non alterius,qua tricornis elfe videtur,vel nefcio quid in me¬ dic coinuum oftendit; cuius tergori auisalis praditalatiflimisinfidet. Sufpicatusfumaliquando, mmquid Ifidis figura elfet, quare etiam in gratiam eorum qui antiquitatis ftudiofi funt, hic exhi- bereiconemiftiufmodilubet. Haudtemereigitur Iudaosmulti volueruntab Aegyptijs,cina- recens abeis migraftent, hoc idoloiatria genusaccepilfe,vt vituli aurei effigiemlibi colcndam- X propo- Lib. g # ^*d7. J Ji s vbi in honore. Inphecicis. ijtdis nun - dinnem,quam aliquos fecuti pofuimus circa petitionem inaurium, fed potiusmeretur accufationem, vt pro honore futui i ido¬ li petierit inaures aureas cx vxoribus, filijs filiabus. Infaniuit enim ipfe longe magis quam - alij, nam ali j nifi elohim elohe, qute funt nomina communia attribuerunt idolo, ipfe autem« incommunicabile , ineffabile nomen tetragrammaton attribuitidolo, nullo ad hoc infti- gante, & quod peius eft, s^oce puhlica.. Et vide ftudium Aaron ad accelerandum facrificium-,, vidit vitulum, ardificauit altare clamauit. CrasftUum vitulo,tanquam faram o Deo. No* X 2 poterat 244 Vljfsis Aldrouandi poterat feflum citiusindici. Ecccquo ducitambitio principarus. Burgenlis vero populum vult E ideo vitulo diuinpscxhibuiffe honores, quoniam vitulusille videbatur exercere quaxlamoperm iimiliaoperibusvita?, hcut efl comeftio, &huiulmodi,idquepotuiffe fierioperationeda?monum, qai in vitulofabricato hoc fecerint, vt eosattraherent ad idololarriam, lieut folent(inquit)facere t dando refponla in jdolis,vt homines decipianq& lic ille vitulus aureusnon erat verus vitulus, led Tfd. 105. ia quantimi videbatur comtderc fpentnn. Dicitur eniminpfalmoiuilfe inlimilitudinem uituli comedentisfcenum. Econtrario Thoringus in fua replica correčlorij contra Burgenlem. Hcc(in- Vitulum au quit)Burgen(is cum fin g e n t i b u s h n g i t, v t excufet infaniam populi Iudaici,cum aliquando Iudaais reunon fuif fuerit, quafi iudicium rationis in eis non fuerit lič abforptum, vt credercnt rem penitus inaninU- fe viuum . tam effe Deum. Simile argui poteft fieri,li vitulum viuum crederet effe deum,& raulto fortiiisco- flatilem comedentem fcenum crederet tile deum . Non enim oportet hic dubitare de opprelfione iuditij rationisper malitiam populi abundantem, Scfortiffunamcomplaeentiam ad idololatran- dii. Quis enim dubitabit iuditium rationis abforptum,vbi traduntur obliuioni ea etiarn qup in va- Pfal. 105. cuisrnenbusha?Feut:'de>quibusdrcitur:e>i//A funt Deuput faluauiteos, cjitifecitmagnaha in Atpj- pto^mirabilia in terra cham, terribiiia m mari rubro . Vbivideatur gloffa magiftralisde extremi * illius populi obca?catione: vnde ad ipforum infaniam pailiandam non oportet fingere vitulum il- De mirab. lum comediffe. Nam beatus Auguftmusvult, quod lilij Ifraelin deferto cum adorare idolum vel- fac. feript. lentmo aliam ffatuam quam uitulum fecerunt, quia uitulusin Aegypto iuxta fepiilchrum Iofeph c. iy. fculptusadorabaturab Aegyptijs,;iquibusluda?ididicerunt. Idemdicit Gloffa interlineaiis in¬ fra fuper uerbo, Fecit eis vitulum ,ta m en eum uitulum comedere non uiderunt,nec prtrdicla fig men ta funt ad propolitum liter« pra?fentis, cum dicitur \ Qupd cum vidiffet Aaron , tdificauit coram eo altare, &c. Nam hic non dicitur populus in uitulo aliquid uidifie,led folus Aaron,querU conftatcirca vitulum deceptum non fuiffe,quali per operationem diabolicam inclinatus fuiffet ad vitulum colendum, quia & ipfe Burgenlis nullum malum imponitipfi Aaron,nili fačlum Icanda- li ačfiui,&ciim liifficcret ad illam infaniam populi malina &pronitas ad idololatrandummoneft theologice dičfum,quoddiuina permillio accefferit, permittendo dtrmones,vt per huiufmodi exercitium vita? in vitulo populum fic peculiariter dedudum feducerent, d^alia pars excufatio- nisilli populo remaneret, quafi fedučtus elfetdeo permittente. Pratterea fimilitudo de paganls recipientibusrefponla in idoiis, iftis pdlimis Iuda?is,quam Burgenlis adducit,non valet, ncc^ probat vitulum conflatilemapparenter comediffe, per hoc quod adducit de plalino: In fmilita- dine vitulicomedentisfamum ,quia non vult litera plalmi,quod conflatile comtftionem exercuerit vel aliquodaliud opus fimile operi vit« ,fedqudd verus vitulus comederit foenum,cuiiftud ido¬ lum fuitfimilein figura & forma artificiali, non in ačtu comedendi: ideo dicitur eos mutaffe glo- riam Dei, non in vitulum,led in fimili.tudinem, ideft, idolum & imaginem veri vituli comedentis foenum. Nec ideo dixit Aaron : Egrejfusesf hic vitulus, qua(i greffus ille vituli aliquid operiš vita? oftenderit,quia egreffusillefuit opere fuforio, prout probat beatus Augullinus & gloffa fupra-. pra?all. In eo capite ponit Burgenlis digreffionem modieum facicntem ad litera? veritatem, quia multaextralicerampra?fupponitcontraquandamfui iplius regulam pra?tenfam,pofttam in qua?- ftione fua preambula. Supponit enim quod vitulus lit vifas a populo exercere opera vitre & co¬ medere,& huiufmodi,quod ex litera non habetur. Item fupponit quod populus non petitur deos, vtcoJeret,fčd vthaberet eos dudores,quod etiarn cx litera non fequiturjimo ex litera iunda glola habetur oppofitum,quia dicitur in litera interlineariluper verbo,/'m>w vitulum, bouem im- Aegypto adorauerunt, & fortaffis aliud Idolum non fufcepiffent; vnde patet quod populus petijt h deos quos coleret, imo vt dudores eos nemo expcteret,nili eis cultum exhibere propofuiffet,a quo enimquispetitinea neceflitate condudusheneficium ,reftatvtei debitum exhibcat cultum ad Deum verum,ciun non habuiffctrecurfutn addeospoftuJatos,habebatanimum inclinatum vt vi- detunnec petierunt eos vt col umna m, vel angelum, quia huiufmodi in feripturis deos vocari non Lib .6 fupra efteonfuetum. HucufqueThoringus. Et D. Cyrillus,quomodo Iuda?i (inquit)feiadare pol- loan.c. 5. funt, qudd ex ijsqui idololatrire dedid fuerint,non defcendcrunt^ led vana &friuola efteorum iadantia. Nam & patres eorum in deferto adorauerunt vitulum conflarilem, & cum a iudicibus regerentur fa?pius abierunt poft deos alienos, & traditi funt in manus petfequentium.Deniq; cum regu principatu gubernarentur,frequenter admodu prolapli funt in cultum idolorum,tandem Ba. bylonicam perpdfi captiuitate in fcelerum fuorum poena.Si non fuerit vnquam in progenitodbus eorum ifta fornicationisabominatio,quare igitur Hieremiaspropheta, imo Dominus per Hiere- rniam, Iudsam de fornicatione increpat,atqj vt ab illa deliftat,clemf‘tidime comonendicens^T t* In CfeAtn. aute fornicata escuamatoribus multis-,tamercuertere adme,dicit dominus,(dr egofufcipiate. -Sed & D. Hieron,ait:Multa fepe Ifrael accepit idololatrie vulncra,& maxime illud quado in e rem o vituli confla« De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 245 A ConŽaUcrunt caput,atq ; dixeiut: ijhfuntdijtui lfrael,quiteeduxerunt deterrd Aegypti:TLt rurlus: i l opterea ait Propheta: V ajlabut ur fr miferi er ut, frfemper timentcs,frformidantes ,quia prauari- € ati funt in Deu,aiorantes vitulos aureos, fr relinquentes eu qui redemit e os de Aegvptia feruitute, & e duxit in e xce Ifo brachio,ipfivero Locuti funt contra Domina mendacia, dtcentes de idolts, H1funt dijtui ffrael,qui te eduxerunt de terra Aegypti,fr non clamauerunt ad Domin um in c or de fto,fcdin \doLolatru forme atiombus volu tab ant ur. iridorus feribit , in hoc vitulo corpus Diaboli fignificari, |de(t (inquit)homines in omnibus gentibus, quibus ad h:ecfaerilegia caput , ideft author eft dia- bolus. Aureus vitulus,quia videntur idololatriseinltru&iafapientibus, de quibusdicitur ; Dicen- es enim fe ejfe fapientes Ji uitifačtifunt, fr mutauerunt glonam incorruptibilis Det infimilitudinem tjnagints c orruptibilts, &c. Et hac fapientia ifte vitulus aureus qualia folebant etiam Aegyptiorum apientes adorare figmenta. In vitulo ergo fignificatum eft omne Diaboli corpus, ideft, omnis °cictasGentiliuidololatria?deditorum. Hancfacnlegamfocietatem Chriftuscombufritio;nc,dc -O J ' _ _ , r . j.+ ^rJnreeiusA umineumere- mncreuertetur regnum addomutn Dauid, ^'nderitpopuli V tf4cut fterifieta in domo Domini in Hierufalem, fr conuertetur corpopuli hu~ fdominumfuum Roboam regent [uda , interfcientquc me fr reuertentur ad e um. Et ex cogitato . l0:, f ec it duos vitulos aureos,fr dixit eis,Nolite vitraafcendere in Hierufale. Ecce dij tui ifrael , b e * < *uxerunt de terra Aegjpti. Pofuitque vnum in Bet h el, fr alterum in Dan, fr fačtum e Ji ver- e ir ° C ln P eccatum - Ibat enim populus ad adorandum vitulum vfquc in Dan. Et fecit phana in ex~ ^ facerdotes de extremispopuli, qui non erant de flijs Leui. Conslituitque diem folennem in „ J e °člauo, quintadecima die menfis, infimilitudinem folennitatis,qua celebrabatur in luda■ Et J) j n Kc ens Atarefitniliter fecit in Bethefvt immolaret v it uh s, quas fabricatusfuerat, confitmtque tadl*' 3e f ac er ^ ot es exc£ lforum qux fecerat. Et afceditfuper alt ar e quodextruxerat in Bethel, quin~ p (r C . m4 die me nfls *čtaui,quem fnxerat de cor de [to frfecit folennitatemflijs /frači fr afccnditfu- 4 tAre f vta doleretincenfum. Idem teftatur Flauius Iolephusfaera pagina? omninoaftipulans: Lib.$.c.$. n atl } HU ^ t0 P 6 f t inftante Scenopcgia {inq uit) cogitans fecum,quodfipermitteretpopulo // ierofoljmita - P r °f e čiionem, fr fefti Ulic celebrandipoteftatem faceret,populus captus religione templi fr cere- fiz ^ S -f ac ^ e mu tata veluntate,feque reličlo adpriorem regem accedercpoffet:idque non dominationi t x ^* ntMfn ->verum etiam vita periculofumforetftatuit hoc modo rebusfuis confulere. D nas vit u las Ji t um °i ecit J ^ c on firačiis totidem delu bris, altero apud Bethela,altero apud Danam,quodoppidum tr Hu * a4m * nor i s č or dani s fon tem, effigies illas vtrobiquc confecrauit, fr conuentu indici o decem. S.Bčg.li’ Elieroboam idololatria . bi , f f c l UlbHs tpfe praerat,proconcione in hunemodum e as eft allociitus: Vin populares,notum vo* * x auJ tlm l- i J u °d Hli lln s locus deo eft uacuus, fr quodis nullo cer to loco includitur, fed ubique tiotd u l Me cu It vre s fugs rejjncit. quare non placet mihi,hoc tempsre uos lherofolymd urbem dif- go ttinere profeifei religioms ergo. Homo illud templum JI at uit, quemadmodum fr ego duas X 3 aureas V ' 24(5 Vljfsis Aldrouandi Aureas vitulas confecraui, alte ram in Bet beliš,alteram in Dana,vt pro locorum opportttnitate expro- E p'.nquioribus oppidis ad e ds conjiuentes, ilhc Deum adoretis . Nec dcerunt facerdotcs ac Le uit e ex vt- bis per me defignati, ne quid Le uit icam tribum fr Adronis progeniem dejideretis. Er go quicunque eX •vobts facerdot mm arah it, vitulum fr arietem deomaciet, qur rit h ferunt etiam pr im um facerdotem Adronem ere at um ejje. H is verbis populum decepit ,author eifacius patri,e religionis dcferenda: quf caufafuit Hebrais ornnium calamitatum vt bello db exteris qentibus deuičii ,poslremo in capliuitate dbducercntur . Porfo apparente tam feptimi menfis fcjliuitate, volens gr ipfe dpud Betheid earn cele- brare , (icut d duabus tnbibus H ierofolymis celebrabatur , ant e vitulam alt are pofuit,moxque affum- ptapontificis per fona , c um fuis facerdotibus ad illudafcendit ; cumque iam bolocautoma in confpdtu totius populi par dret mcendere ,deo mittente fuperuemt d Hierofolymispropbeta, nomine Iadon; Is in mediam multitudinem progreffus ,audiente rege ad alt are fermonem vertit. Alt are, alt are ,hac dicit Dominus. D e us,for e quendampradicit degenere Dauidis , Iofiam nomine, qui mačtabit fuper te fal - fos facerdotes illius temporis fr impofterum adimpietatempopulumfeducentium ojfa fuper te in cen- det. Et vt nemim dubium Jit pradichonem hanc non ejfevanam ,prodiqio confrmabitur. Rumpetur protinus alt ar c hoc,gr adipes vičlimarum in e o congefii in huntum effundcntur. H is propheta verbis f irritatus Rex, intendit in e um manum, tubens hominem compre bendi: moxyu:jideratum brachium diriguit ,vt reducere manum non pojfetgorpente membro exammi. Alt ar e quoque diruptum impofitas Cap. I o. Dicit,nas ejjudit, itavt vates deipradixerat, gre. De hifce vitulislocjui videtur Ofeas propheta dum ait: Vdccas Bethauen coluerunt babitatores Samarix,quia luxit fuper eumpopulus eius , fr edi- tui eiusftper eum exultaueruntin fona e'tus,quia nigrauit ab eo: In cuius loči explicatione D.Hie idola vacca ronymus,m Bethauen(inquit)ideft Beihel(Betheltefteeodem,interpretaturdomus Dei J poftqua cur dicia . vituli aurei in ea politi funt,appdlata eft Bethauen,ideft,domus idoli)vaccas aureascoluerunt ha. bitatoresSamaria:quascum irrifione non vitulos fcxusmafculini,Ied vaccas ideft,ferr>inas appel- lauit,vtvidelicet Ifrael non folumdeosvitulos,fcddeasvaccascoleret. Etvtoftenderet vaccas Bethauen, vnum in Bethel vitulum fenriendum, non intulit. luxit fuper eis populus,fed fuper eo, ideft,vituioaureo. Si autem lux fuper eo exultauerunt m gloria populi,hoc eft,in vitulo quem habebant progloria :quia migraifet abeojideflapopulo&tranllatuscifetad \flyrios. Etvtfciamus,inquiunt,hocdTequod didtur, perfpicue fequens verfus oftendit: Si quidem ipfe in Ajjur delatuseTt munus regi vit on ftatimle- quitur: Confufio Ephrairn capiet,fr confundetur Ifraelm voluntate fiiasjiue in conjilio fuo. Depre- henfaenim fraus deauratorum vitulorum, regi Ifrael literisindicatur, & vndefeplacere exiihma- uerant,indevelmaximeconfunduntur,&odendunteosquibus munera miferant, exiftimantium non furtafacerdotum,fed fraude regum atque conliliohoceffe perfedum. Legimus inregiun vo- lumine, regem Ifrael Manahen,regi AIfyriorum Phal milic argenti talenta mifilTe,vtehet mantis eius eum eo,ideft,vtpra?bereteiauxilium,interqua?nonnulliarbitranturetiam vitulos aureos ef¬ fe diredos. Iuxta fpiritualem intelligcutiam laborandum eft,quo modoomnia httreticis coopre* mus. Vaccas Bethauen fiuedomusw, quod interpretatur labor,coluerunt hpretici,qui fein cufto- dia mandatorum dei,hoc eft,Samaria habitare iadabant,dieque iudicij quando germinabit quali amaritudo iudieum fuper fulcosagri,lugebit populus fuper eum, hoc elt fuper vitulum & fuper “ dogma peruerfum quod putabat Deum: Sed & editui,non dixit exulta.bunt, fed exultauerunt (ad pretentam tempus refercns)fuper gloria fua,qua quondam gloriofa confinxerat. eo quod migraf- fet a populo,a quo fueratderelida. Quicquid autemloquuntur ha?retici & pulehrofermonecoin- ponunt,mittunt munera regi fuo diabolo, ad illum cuudareferentes, vnde coni uho capietcos in »ternum&confundentur in voluntatibusfuis. Hucquoquefpedat hoceiufdcm prophetK: fr* ge n t um fuiim gr aurum fuum fecerunt fibi idola vtdefereant . Proiecius efi vi tulu s tu us Šamana, ir at us e sl furor meus in eos: vfquequonon poterunt emunaan? jfuia ex Ifrael fr ipfe ejh artifexfe* cit illum, fr non ejl Deus,quoniam in aranearum telas erit vitulus Šamana . Ad qucm locum idem D. Hieronymus,vt aranearum (inquit) fila dilfoluuntur in ventum ji ta vitulus Samarim redigetuf in nihilum. Proijcit Dominushtereticorum vitulos & Samaria-: qui fe dicunt Jcgis piacepta lerua« re. Qui vituli harem humo, operantur in terra,non fpiritu,ncc oculos ad coelum leuant, & idcirco iratus eft furor Domini fuper eos & miratur ,qua lit tanta peruerfitas, vt nolint relinqucre idola^ qua fibi fabricati funt,& ament fordeshareticas pro eccleiia munditijs. Quosvitulos non accepit Ifrael (qui Dominum viderefe fingit a catcris genubus: led de feripturisfandis fibi ipfe conflauit in teh. De Quadrupedibus Bilulcis. Lib. I. 247 Aintelljgenti'® prauitatem & artifex eft Dei fui; qui cito peribit, & aranearum telas imitabitur,qui cu1 1 uinpuutur attadu. Rupertus vero ad priorem prophet« locum ( vaccas Bethauen coluerunt habitatoresSamari* } ) eommentans. Nondixit,(inquit) tantiimvaccascoluerunt,fed vaccas Be- r , uen coluerunt. Magna quippe diftindio vaccarum eft earum ,qu« figi poterant in Bethauen, laeitjin domo idoli,& earum quae grad [iuntur in armentis &fpatiantur in pafeuis. Ift« namq; vac- C£ y uj unt & fentiunt: ilLv* a ur e a’ iiue ex alio quocunque metallo format«, non foliim infenfibilia, veium&inanimatafimulaera funt. Conflat autem quia corporeinanimatocorpusanimatumvi- J| ens& fentiens longe pr«lkntius eft. Pulchre igitur & vehementer redarguit nimisdepreftam_, °iuinum ftultitiam, dicendo, vaccas BethauenMcft, vaccas nonfakem viucntes &ladisalimo- lllam P r *ftantes,fed inanimatas vaccarum fimilitudines coluerunt. Ait infuper hoc efte notadum, quianon dixit coluerunt reges Samari«,fed coluerunt habitatores Samari«. Colere namque rede lci >qui lua voluntate& animidiligentiacelebrat&adorat,fiueveneratur. Non ergopopuluinu cxcuiabilcm videri/ermonem hunc prophetieum pati,ciim dicit, Vaccas Bethauen coluerunt habi- U t * t$rcs s amarU . Hoc enim non proprie (inquit) didum effet,aut dicipoflet, fi regibus vitulosco- ent i us > ltl etu tantum,& non propria fuiflent obfecuti voluntate,fi inuiti paruiffent, & non fponte nou• CU ^ ent * lam vero noftro etiamnum tempore bos diuinis colitur honoribus apud nonnullos cult' 01 ^ JS P°P U ^ 0S • I’ulius C«far Scaliger tradit, qui Cuchin regnum incolunt,bouem peculiari j n . U P ro ^ eo habere, & nuneupari Tambaram, & in Iefuitarutn epiftolislegimus,in quibufdam_, a la? 0cis a vaccarum efu omnino abftineri,quod easpro dijs habeant,& Gefnerus nefcio ex quo j ° tau,t in Lac regno in vitima Indi« parte verfus meridiem bouem hodieque adorari: & Pau- enetus ait incolasregni Var omnes idololatras efte,multofque eorundem adorare bouem, vt jn iandam, nec vllum occidere, cumque aliquis bos moritur, perungeredomos fuas eius adipc: e ver o etiam qui licet boues non occidant, tamen ab occifis non abftineant. H I S T O R I C A. OANNES Vafeus in Chronico Hifpani« de quodam qui vidu« vaccam arripue- rat,diuinituspunito,hancrefcrthiftoriam. Hermigildus in Epifcopum Compo- flellanum eledus,poft eledionem prauis defiderijs huius pr«fentis exilij deditus, dum vixit,iniquitatis dominio mentis colla fubmifit.Ciun autem pauio ante diem . fuiexitus vehementiiracommoueretur,cuidam vidu« vnam vaccam cuiuslade^ ti d ° fc l lle in os pafcebat,auferri pr«cepit. Aitera ergo dieei cum militibusfuis inter epulas fed en. da pifer fuus vnum ex intelfinis illius vacce,quod Galleco vocabulo Duplicia vocatur,in fcutella § c ntea inter alia fercula appofuit. Ipfe vero dapum diuerfitate iam diftentus, atque ned; ris li- q °! eln gurgitatus,cumpriori morfuappofit«duplici« quamcomedere voluit,medio ventris,eis M Untererant,videntibus,crepuit. Poftquam autem fepuitus fuit,monumentum eiuscombuftum Ga quamplurimis audiuimus & etiam ipfius combuftionis figna propnjs oculis ipfi confpexi- s • H«c ibi. In alio libro antiquo legi, quod oeconomus huius Epifcopi vaccam illam accepit a Ua odo filios habente:Qu« ciun ad pedespontificiscum lachrymisfeproieciftet,nulIam confe- lu 1 f l ” ei i cor< iiam potuerit. Reliqua refpondent, fed illud adijcitur,quod Hermigildus ifte prpful nmosprarcindos non habuerit. H«cVaf«us. Hiftoria Ecclefiaftica quam tripartitam vulgo D cu /r U ^ antj ^ e Sando Ammone hoc narrat miraculum: Iniufti parentes alieuius a cane rabido per- ad Um ^ um & pene moriturum obtulerunt ei,& eiulantes deprecabantur,vt curaretur. T um ille tui.s ° S: ^ on e g ct 3 inquit, mea curatione, fed vos fi vultis,reddite bouem qucm rapuiftis dominis a Sj *§ rol ' usr epeutefanabitur;quod etiam contigit. Nam vtreftitutuseft bos,pa(Iio mox receffit thi Cr0 '^ mm cc ’ a m quod his verbis refert D. Auguftinus: Ardurus nomen eft fundi prope Car- §mem,vbi ccclefia eft,& in ea memoria Stephani Martyris. Puerum quendam pamulum cum tau ^ ca iuderet, exorbitanr.es boues, qui uehiculum trahebant,rota obtriuerunt,& cohfeftimpalpi- ct j,^ x ip‘ ran s. Hune mater arreptum ad eandem memoriam pofuit, & non folum reuixit, veriim fa -an h f usa PP aru i t : Sebaldusregis Dači« filius,vtfcribit Curio,nodeprimanuptiarum (pon- d tc ; C ‘^ eie nsfin eremum fugit,& ibi quindecim annos manfit. Romamprofedusa Gregorio vn- H 0 In Germaniampr«dicandi caufa milfus fuit, & prope Nerimbergam in oratorio fratrum nu $ Ad^ 11 * mo y tuus e] ft3eumque boues indomiti fepultur^ duxerunt.Saligniacus,vt citat Chriftia- 3c n 0 r 'S! 10rnius i° theatro terr« fand«,agens de horto baifami, quod fbnticulus ibi efiet pa ruus q Uat ” Ualc ’ e nsirrigationitotiushorti,traditSaracenosaliumfodilfe iuxta illum puteum,exquo 01 boucs protraherent aquam per rotam,fperates ex vicinitate fontis aquam forc falubrem, at Ion- V acc a Bgm thauen » Colere quo* rum/it. Exerc.‘l<)$. V bi boues a- dorentur . Lib.$,c.i 4, V acc a abla « ta furto pot¬ na. Lib. r.f.n, Ammo jan- čl us. Lib. 12, de ciuitate Dei cap.%. Lib. 2. Chrts nol. Boues feSti obferuato - res. i hib, 8. r* 7* Martptibus fere obediut. Zt b. \.c.^j '• Zib. 5 . de reb.Hifpan. f.13. Tdurus c or* nua demit - tit in ma¬ ntis fančči. "Boues Jtgno crucis a pe- fte pr ffcruA- ti. Lib.t.e.ri. Vacc a ada- move exagi- tata. 248 Vlyfsis Aldrouandi at longe ali ter rem eueniffe, doneč miffis canalibus, aquam putei duceret in fontcm,quo f*ado lat 1 - E giter & falubriter ex aquis mixtis rigabatur balfami hortus. Mirum didu. Veruntamen a meridie Sabbati vfque ad auroram diei Luna; boues nullo verberc impelli potuifie,vt in protrahenda aqua laborarent:quod eft fidei(inquit)noftra? teftimonium celcbre.Narrat Eulcbius le in perfecutiono Diocletiana in Pakeftina & in Tyro Phoeniciaefpedaffe proprijs oculis, quod ferociflimae beftia?, vt tauri 3 vrfi,pardi Sc fimiles., quibus Martyres erantobiedi, licet farne Sc ferroignitoad furorem irritata? eflent,tamen ad Martyrcs aut accedere voluerint, aut in eos impetum facientcs, obturatis faucibus refiiierint: Sc aiio5 quidem accedentes extrinfecus arripuerint,& male tradarint/olis ve¬ ro martyribus pepcrccrint. Nicephoruseandem referenshiftoriam feribittaurum cuidammarty- ri lingua pedes lambiffe.,& religiose quodammodo ab eo difceffiffe. Rodericus Toletanus de tau- ro in Hpifcopum immiffo iftiufmodi refert hiftoriam. Veremundus rcx Sandorum Patrum cano- nicas fandiones feruari precepit, Sc licet alias fatiseflet prudens,fufurronibus & detradoribus au- res bibulas inciinabat. Accidit autem quod tresferui de familia ecclefe Sandi lacobi,quoruiiL* vnus vocabatur Zadon,aIter Cadon,alter Anfilon,apud regermdominum fuum Athaulphum d .cnminepeflimoaccufarent ,&quod etiam proiniferat Saracenisfe legem Mahometicam fufce- ? pturum, Sc Galleciam traditurum. Rex autem credidit, eo qudd Epifcopus eflfet filius principis qui regi Sancio in potno moitispoculum propinarat. Cumque pnedidus Epifcopus vocatus ad curiam quintaferia ante pafcha veniflet Ouetum,confulentibusiibi aliquibus,vtantequam in ec- clefiam defcenderet,fe regisconfpedui pra?fentaret, Epifcopus conftanti aniino ficrefpodit,qubd priusfe pradentie Saluatorisomnium exhiberet,&poft in pndentia tyranni principis compareret: intranfque ecclefiam Saluatoris ilico indutus fucris veltibus diuina officia eelebrauit. Rex autem taurum ferocem prteceperat adduci,vt in venientem Epifcopum defeuiret. Sed Epifcopus inno- censcum talia proden tiflet,conlummatis officijs,ad locum,v bi taurus a’ftuansmugicbat,accelfit in trepidus,& a,ox taurusad Epilcopumveniens,cornuain manuseiusdimilit,quibusdimiffisad montemjvnde venerat, remeauit. Epifcopus autem cornua, qua? fibi taurus dimiferat,coram al- tari deponens Domino Saiuatori cum cateris fidelibus foluit laudes, adore falfa? fuggeftionis, & eorumfetnine mn led'do coardans&c. Rcx autem vilbmiracuioperturb.uus,obtulitBpifcopo fuisfadionem,fcd Epifcopusregcm viderenoluit: Hacille. Quomodoautem Robertus Scotoru rex in lylua Calcdonia ter. s perfecuturus,ab obuio fylueftri tauro fuerit liberatus, didum e/fjCUtn ® de Caledonia; fy ing tauris ageremus.Extat Seueri rhetoris & poeta? Cbriftiani carmtn bucolicum de mortibus noum,in quo miratuspaftor, cur tot ex fuo grege boues in iingulos dies lieua illa pc (tilenti lue corripcientui Sc abfumerentur,ex fodaiis vero fui armento nullus omnino, DtcAgt* inquit: fHuis te funtpuit cladibus his deus * Vtpefiis pecudur/i,ijn,ipopulata fit V icinos 3 tibi nu lUftt . Refpondct alter: Signumejuodperhibent ejfe crucis Lei Zlagnis qui colitur folus in vrbibus C brili us perpetui gloriA numinis Cuius filius vnicus. H oc fignum medij s frontibus a.dditnm C unči ar um pecudum cer tu falus fuit t $ Sic vero Deus hoc nominc prapotens Saluator vocitatus e sl. Fugit continuo fzua luesgregis t M er bi s nillicuit . Extat item elegantiflima,memoratuquc dignillima de vacca a demone cxagitata,&a Diuo Mar¬ tino liberata,hiftoria apud Sulpitium Seuerum qui huius viri fandi vitam defcripfit. Pcr idem fe- re tcmpus,inquit,Martino d Treueris reiiertcnti fit obuiam vacca,quam da mon agitabat, qua ie- lido grege fuo in homines ferebatur, Sc iam multos noxie petulansconfoderat. Veriim vbi nobis coepit effe conttgua, ij qui eam eminusfequebantur,pradiceremagna vocccoeperuntj vt cauere- mus. Sed poftquam ad nos totuisfuribunda luminibus propius accdlit,Martinus eleuata obuiam manu pecudem confiftere iubet.Qua? mox ad verbum illius ftare coepit immobilis. Cum interen videt Martinus darmonemdorfo illius fuperfedentem ,quem inerepans,defcende, inquit,fundle defcende de pecude, & innoxium animal agitare defifte. Paruit nequam fpiritus Sc receffit. Nec defuit icnfus in bucula , quin fe intelligeret iiberatam. Ante pedes fandi viri, recepta quiete,pro- lfernitur S m oni.? Mn gi gr D. P er tri cert (trne. Dc Quadrupedibus Bifclcis. Lib. I. 24 p 'A kernitur, deindc iubente Martino gregem ftium pefijt,fcque agmini c at c ra rum ouc placidior im- mifcuit. Imperantc Nerone Romam profedusek Simon Magus,ciimartibusMagicis muka ecli- dilict prodigiofi, d bi Dei nomeyn (inquit Georgius Cedrcnus m compcndio h ikon ar um) a rro ga¬ nit . Quo tcmpore magnus illc Apoftolus Pctrus Romam c um veniket, katuit Simonem adiro. trat antc to res Simon is canis prregrandis catena v mdr lis, cuius opera Simon arcebat quofcunque ad ic accedere noliet,idque primum miraculum occurrebat ad Simonem intraturis. Pctrus canem ita magnum & efteratum cernens,cognito multos ab eo fuifle interfcdos,quod ante iufluin Simo- nis ingredi conati eflent:apprehendit cum,folutumque intraread Simonem iuffit,eique humana., vocedicere,Petrum feruum Chrifti cuperc ipfum conuentum. Cum canis ftatim intro accurriflet, itaqueefietlocutus,obkupuerunt,quicumSimoneerant,percontatiq;funt,quisnam ike Petrus^ & qure eius tanta potekaš eflfetjSimon relpondit: non debere hoc eos mirari , nam fe idem pneka- turumjlimulcuni mandat,vt humana vocePetrumintro venireiubeat. Quodcum canis feciflfet, ita ad Simonem intrauit Pctrus, cumque edendis miraculis certarent Petrus fanandis morbis fu- perior fuit,multique fidem amplexi,baptizati funt. Quodam die Simon ingentem taurum ad fe B adduci iulfit,cumque ei in aurem aliquid dixiifet,is ilico mortuus ek:quem taurum Petrus, Deum comprecatus, in vitam reuocauit:quod populus cernens,a dmiratus ck,faffufque magis efle viuifi- candi quam necandi miraculum,&c.Idem Cedrenus rurlus de Zambre & fando Syluckri krnili- ^rbres Ju. ter miraculiscontendentibus ficferibit. Cumdifleruiflet prolixc Silueker, Chrikiq;res exfacris d.nuscvmS. licerisaccuratilfimedemonftraffet, Iudreique admodum fuperarentur: quidam eorum, Zambres Sihujiro <,. - nomine, rcliquos Iudcecs ita ek artatus.Si Siluekrifermones admictitis, neccke ek vos leges ma- tenuit . iorum vekrorum deferere,vanumque hominem fequi, quem illi moite muldarunt. Verum mihi Imperatorobfequatur, iubeatque ferum taurum adduci, vt hac ego die coram okendam,quanta vislic nomini Dei nokri. Non enim verbis fed fadisveritatem demonkrabo. Silueker Impuato- rein hortatus,vt taurum talem iuberet adduci, interim Zambrem interrogat,cur taurum requirat? Zambrcs,quia nomennokri Deinullacreaturaaudire potek,quin moriatur, volo eius vim in hec tauro aperte monkrare. Sylueker. Quomodo autem iliud nomen tu didiciki? Ex aiiquone id au- diki,anlemkkZambres. Neque charra,nequelapis,nequelignumeiosnominiseftcapax. Ego autem cum iciunaflfcm, in argenteam peklim nouam itnmiifa aqua id addidiei. His didis, lin ul etiam taurum muki viri vndiquc funibusvindum attraxerunt , teriflunum ac.pnrgrandem. lbi C Siluekrum fubfannas Zambres.Nune,ait,verbistuiseorumque argumentis finis aduenit.Si ccnfi- dis in nomine Dei tubpronuntia agedum id in aures tauri huius, atque ita verkatem ture religij nis Imperatori proba. Sin vero, ipfe pronunciabo:omncfque katim ad me accurrent,hdemquo mihi habebunt. Et Zambres, Iudafis & reiiqnis exhortantibus,nomen ad aures auri protulir;atq; ilicotaurus magnomugitu edito,oculiseliks expirauit. Hic Iuda.tsexukant : bus,acconira Silue- - krum mukaistdantibus,Chrikianisautemgrauidolorc oborto,Silueker Imperatorem rogau.r, vt filentium turbre imperaret. Quo fado,ipfe fublimi kans loco;Auditc,inquit,proccres ac prin- cipes,populiqucomnesverbameaattcntispercipiteauribus. Pnrdicodominum vniuerfi mundi Iefum Chrikum, qui crccis vifum, furdis auaitum, mutis loquelam rekituit, manus aridas iaua- uit, claudos in integrum repofuit katum, Dprolos purgauit,!uxatos artus firmauit,mortuos in vi¬ tam reduxit. Vndc liquido ek demonkratummomen jllud,qued ad necandum taurum Zambres inuocauitjdiaboli efle. Si enim mortuo vitam redderenon potek, vtique vitre &4alutis hokisek, qui viuumnecarc,mortuum autem viuificarenequit. Tum Zambres tunicam fuam difrumpens: Optime,inquit, Imperator atque Sterne,quem a neminc vinci pofledicebas, ego Dei ommpoten- D tisauxilio vici. lukam ergo ek,non permittieimultaloquendilongumfpatmm:femper enim in- auditacomminifccns,Deoauerfadicendifinem nullum facit, fuaqjloquacitateimperio tuo mo- lekusck. Ei Augukus refpondit. Nomen omnipotentis Dei,eiufque inuocatio,primo omivum-. vitre & kil uti conflilic. Itaque tu etiam fiquidem a Deo cs,taurum in vitam reuoca,tum credemus; te diuinitus vidoriam conlccutum. Quod fi hoc prreftare nequcas, in promptu ek,diabolicis pra- ftigijslc vlum fuifle.Sed & Silueker, audi,inquit,Iudrcc, veritatem extuislibrispropofitam. In_» Deuteronomio Deus fatur. Videtc , V idetc,quod ego fum, & extra me non e It Deus. Ego interficiam g it) , d vit a rcdJd.n^ ego feriam 1 idemq- 1 fanabo. Itaquetempekiue inuocatus nccatjtempekiue iimoca^ tus rurfus in vitam rekituit.Proinde in alteram aurem tauri nomen Dei inclama, & fi isreuixerit, fidein verbis tuis adhibebimus. Zambrčs. Non nedixi,optime Imperator,verbis Siluekrum a ne- mine vinci poflfe?Iubeigitur cum non verbis,fed fadoaliquofuacornprobarencbis. Silucker.Vis ergo Iudree,vtego inuocato nomine Domini mei Icfu Chriki,taurumexcitem? Zamb.Id.non ef- ficies,ne fi alisquidem fubuoles. Imperator: Tuam6 Zambres, impudentiam miror, Petijki, vt verbis o mi (Ti s certamen fadorum inkituatur. lam Silueker promittit id le fadurum, quod tu ficri non / T a ur us mor ttrns r efu- fcitatur . Lih. 2. mira cui. Vaccarnfu- r/tttts, dvac ca punitur. In Paralle. lis. Fucula pr o vir^tn e ca- A J *j»s Pytbd- goraobcdit . Fabula F st¬ rop*. dr Io- uis. 250 Vljfsis Aldrouandi non poflc contendis. Par eft ergo tc confiteri 3 huuc dTc v er urn deum, qui mortucs in vitam redu- ^ cere valetdiuncautem impoftorem cfle &diabolum 3 qui nccat 3 & vitam reddere non poteft. Tum Zambres iurauit.Ti quide Siluefter tauiumexcitabitamorte, vniup-fa Iudaica legedeferta 3 Chri- ftianam ampledemur fidem. Atbeatus Siluefter, manibusaliquandiu ineadum intentis&cum-. lachrymisprecatus ad taurum adit 3 magnaque voce ait 3 Ego 3 Domine mi Ielu Chrifte 3 coram om¬ nibus fandiflimum tuum nomen inuoco 3 vtvniuerfi inteliigant taurumhuneadiabolo nccatum > inuocatotuo viuifico & illuftriflimo nomine in vitam redudumefle. Simul propius taurum afli- ftens 3 alta voce inclamauit. In nomine Ielu Chrfti,qucm impij Iudau opera Pontij Pilati in cru- cem egerunt 3 furgecum maieflate. Ilicotaurustotum corpuscommbucnsfurrcxit:quem Silue- -fter vinculis lolutum 3 abire vnde venerat 3 & intereundum 3 neminemIzdere iulšit. Hoc tam in* -gens miraculum Iudari ccrnentes,eoqueperculfi 3 ftatimfe ad pedes beari Silueftri vniuerfi abiece- runt,&fandum baptilmum eum flagitarunt. Ipfa quoq trefelicifsima regina Helena ad pedes Sil¬ ueftri accidit 3 locumque fibi počni ten tim concedi petijt &c Haud minorem admiration.em babet, qubd a Cmfario Neifterbachenfi ordinis Ciftercienfisferiptum eft dequcdam vfurarioa Demone adpoenarum locarapto. Abeo nimirum ibi vifum quendam honeftum militem nuper mortuum, ^ Helyam nomine de Riningen 3 burgrauium in caftro Hurftjvaccm furenti infidentem aducilo cor- pore 3 ita vtdorfum haberetad cornua vaccm 3 qumhuciilucq;difcurrebat 3 & crebris idibus dorfum militis cruentabat: cui cumvfurariusdiceret; domine quarefuftinetistantampoenam?rdpondic. Vaccamiftam rspuifinernifericordia cuidam vidna?,&ideo line mifcricordia oportetmeab ilia pcenamhanc fuftinere. Hifcemcdoverifsimishiftorijslubet cxPlutarchoduo dmmonisatierre ludibria; Peftilcntia (inquit) Lacedmmonem vrgente, diuinitusfignificatum ceflaturam Jutmii pro more generofam immolarent virginem. Helena autem cum dlet aliquando forte duda &or- nata producei etur, aouila deuolans giadium arripuit, & in armertum deferens bueulm impofuit j quo fadum el! ,vt cardevirginis abftineretur. Hmc ille ex Ariftodemo tertia congerie fabularum. Idcm ex Ariftitide irb. 19.Italicorum,Falerijs nit graflantt pefte 3 cracuIoindicatumdlc 3 finem fo re malijfi quotannis Iunoni virgine litarent. Ea liiperftitio cum perduraret 3 iorte leda vidimo? lo- co Valeria Luperca 3 ftridum ab ea glad ium rapuille aquilam 3 aiunt dcpofitoque in ea qua? combu* renda ignierant bucillo 3 cui exiguuseratpra?nxus malleus, giadium iniecifle bucula?cuidam 3 prO' ptertemplum pafcenti, Id cumintelligeret viigo, bucula madata rem faeram fcafie 3 fublatoquo ® malleo fecundum dornos chcumiuifle 3 lenique idu cxcitauifte argrotantes, valere vnicuio; dicen- do. Addam veto ctiam & hoc de Pythagora. Narratur hic (inquit Carlius) bouem 3 vbi propo Tarentum confp.exiflet fabaceu m fegetem morlicatim corrumpentem 3 tum ctiam proterentem pe- dibus,bubuko inlinuafte,boucm moneret,ffugibusparcerct. Ridensbufcqua:Ego (inquit)boua- timnondidici 3 tuquivideieitholarumidgenusexperiens 3 obeas vicem meam. E veftigioPy- thagorasauribus eius admouens 3 fui artiftcij qua?piam immurmurauerit. Res additur mira... Obediemilsimusbos, vtabeoqui ampliusfiiperet 3 edodus 3 laceraremoxfegetcm deftitit :quin etiam in futurum huiufmodi pabulo abftinuit r fed & bubulum defijtobfequium 3 fadufque detu- ftico colono ambulator vrbanus 3 Tarenti placide tonfenuit 3 de manibus hominum viditans. MYTHOLOGICA VROPAM AgenorisPh^nicum regis 3 & Melia?nymph;E filiam 3 tantacorporispre. ^ ftantia atque pulehritudine fuifle narrant, vt omnes fua? tempeftatis mulieres fa- cile fuperaret. Hanc vbi Iupiterjfummopere deperiret 9 diciturin candidum ac pul* cherrimum taurum efte conuerfus 3 atquead littus marisdefcendifle 3 quo Europa _ cum focijsvirginibusaliquandoadireconfueuerat. Huiustaurimiram quandam atqueinufitatampu]chritudinem Europa admiruta diciturfeorfum a focijsad cum fpedandum primumaccefsifle,dcindcetiamiiberiusmanibuscontredafle 3 acdeniqueipfum taurum taquam cquum ludendo afcendifte, a quo per dolum dida eft fuper mare fuifle in Cretam vfque deporta- vti feriptum eft ab Ouidlo his uerfibus. lile pater reetorepue deum > cui dextra trifulcis Jgn ib us ar m at a esl,qui nutu cone ut it orbem , Indmturfaciem tauri,mixtufL]ue iuuencis M up it>& in teneris formo fus obambulat herbis s Sluippe col or niuis esl,cjuam ne c veftigia duri C akauere pedts t ne cfoluit Aquatkus Aufef* ^ , B Dc Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 251 & Coli a tor is extant , ar mi s palcareapendent } Comu a p aru a p uide m ,fedqua contendere pojfes Tafta manu } pluraque magis perlucidagernma . Nuli a infronte min a ,# e cformidabilc lumen . Paccm vultus habet. Mir at ur Agenore nat a > Jfgod tam firmofus } quodpraha nulla minetur > Sed quamuis mitem metuit contingere primo , M ox adit, & flor e s ad candida porrigit or a. Gaudet amans>& dum veniat fperatavoluptas Ofeula dat manibus ,v'tx ah>vix c at er a dtffert, Tt nune alhidtt) viri dtp ue exultat in herba . Nune lat us infuluis niueum deponit arenis Paulatimaue metu dempto , modopeftoraprabet V irginc a palpanda manu , modo cornuafertis lrnpedienda nonis: aufa e H quoque regia vir go N efcia qucm premer e t , ter go confdere tauri , Tum deus a ter ra ,fccoque d littorefenfim Talfapedum primo vefligiaponit in vndis. J nde abit viter ius, me dtp qu e per aquora ponti Tert pradam,pauet hac,littufque ablata rcliftunt Tejpicit,& dextra cornit tenet, altera dorfo lmpofta eft, tenu e s fin a ari turflamine ve sle s . ltur ctiam Iouem, vbi fcie quis eflet Deus, priftina forma recepta confeflfus fuiffet,ad pra?- Tdurus in- člari huiufce facinoris memoriam fempiternam interfidera tauri imaginem collocafle: Idempoe- terfidera r c ta id (]uoque eleganter recenfet in Faltis: latus. 1 dihu s or a prior šleHantia tollere taurum 4^. j, Taf ?, indicat , huicfignofabula nota fubefi . T rab uit vt taurus Tyria fua ter ga puelU , Iuppiterdr falfa cornua fronte tulit. ^ J Ha iubam dcxtrafa.ua retinebat amiftus Tt ti mor ipfe noui c aufa de c oris er at , Auraftnus hnplct,flauos mouct aura capillos , Sidoniftc fueras afpieienda Ioni. Sape puellares fubduxit ab aquore plantas Tt metuit taft us affilientis aqua. Sape deus prudens ter gum demittit in vndas , H are at vt collofortius illa fuo. Littoribus taftis sl ahat fne cornibus vili s Iuppiter , inque deum de bone verfus er at. T dur us init coelum,tc Sidoni t uppiter irnplet Parfjue trium term tertia nomen habet. H o c ccelifignttm , p h ari ant dixere iuuencam , Sua bos cx homine eft ex boue fafta d.ea. £> Qupd vero ad Europa? fabulam attinet, Palaphatus a tauro večtam fuifTe negat, eo quod nequeJ Tabula ex- taurus,neque equus (inquit) tam profundum pelagus transfretarepotuifle videatunneque vtique phcatio . puella Europa fupra taurum tam temni animal afcendere voluiifet. Atque adeo ti Iuppiter E11 l o¬ pam in Cretam accedere in animo habuilTet,mcliorem fi ne viam,qucm h ar c crat, inuenire potuif- ict. Veritas rei hochabet. Cretenfis vir quidam, cui Taurus nomen erat,bcllum in Tyrrhena re- gione gerebat. Hic ciuri plures alias in eo loco puellas rapuiflet, Europam pra?cipue regis filiam , poftremo captiuam alxiuxit. Qua ex redicere homines folebant, Europam regis filiam Taurus afportauit,ob idque fabula ha?c confičta fuit. Ha?c Palaphatus. Alij vero ctiam fub hac fabula.. Taurilaterclianetropicamaiuntveritatem: Quod Iuppitereum rapuit Europam,habuitnaučim, Naui taun pra?fignem tauri forma ; vel taurum in puppi figuratum: Ita Carlius & Varinus Europa? taurum-, fermas. apud Lycophronem non aliudfuifle aiuntquam travpo/uofitpovrvmcoua, commentaque faera coegit a F.t tentiit lata pe (lici s exta manu. Te Iličih us quotiens placauit numina cafs Atque ait exta tenens , it e placete me o. E t modo fe ficri Europam,modo poftulat Io , Altera quodbos e sl, alt er a vecla boue. Hanc t amen impleuit vac ca deceptus acerna Hux gregis drp ar tu pr odit us aut h or er at . Fenmt Minoem quotannis Ipccioliflimum omnium taurum Neptuno folitum de more facrifica- re:aliquando tame etfi taurus ci adeftet cgteris prceftantior,aliu facrificafle deterioremiNeptunum vero cam ob rem irarfi,tauri amore Pafiphac vxori iniecifle. Alij vero aiunt,quod c« Minos ad bel- lum cxiturus, Iouepatrem rogaftet,vt dignam tanto facrificio aliquam fe vičtima ottenet,taurum eximie pulchritudinisoblatum,armcntis ducem prafecit,ac alium pro illo immolauit,idcoq; fen- lifTe poftea Minoem cx ira Iouis ob eam fraudem amoretauri,vxori % fuifle immiftiim. Alij de- C niquc Venerem ,poft indicatu fuum a Sole adulterium cu Marte,invniuerfam Soliš ftirpem feuif- k aiunt,ideoq; & Ariadnam Paliphacs & Minois filiam,ingratum & duriflimum Thefeum exper- tam fiiifle, vt modo patebit. Cum autem natum fuilfet illud monftrum,labyrinthus extru&us eft cu inexpiicabilibus viarum ambagibus & fallacijs,ita vt cum quis viam egredientem & ad exitum pcrducetem fe reperifte putaret,tum nouum ingreflum & prioribus muko difficiliore experireturj atq; id in iilum inclufum fuit.Fačtus erat ad Aegyptij illius Laberynthi formam,qui fuit apud vo- catam ciuitatem Crocodilorti,cuius operiš magnificentia defcripfit Hcrodotus his verbis. V bi om~ Lib. 2. nia faera enecuti funt.placitu eft e is aliquod relinquerefui commune monumentu, ex eoq; placitofece- Labyrinth runtlabyrintbu,paulofupraftagnum M ccrios,maxime vrbemverfusquadicitur Crocodilorum: quem deferiptiu. ego a(J)exi fantamaiorcm. Si quis enim ex Gracorurn narratione muros dr operišfteciem ratiocinetur , minus concipict,quam pro labore dr fumptu huius labyrinthi.Tametfienim Ephefttemplum eft merno- ratu dignum, dr in Samo, tame n py ram ide s er ant narratione maiores, quarumfingulxmultis ac ma~ •gnis epcribus Gracorurn xquiparanda funt. S e d e as quoque labyrinthus antecejj it. Etenim duodecim eius aula funt teci o operta,portis oppofttis altrinfecus fex ad aquilonem contigua, totidem ad Auftrum li) vergentes,eodem extrinfecus mitro praclufa. Bifaria in e o funt domicilia^una fubterranea, altera fu - periora illis impoftta,vtraque n u mer o tria milila, quingent a. ftfuor um e a quidequafuperiora funt,ipft vidimus,dr qua aft>eximus ,cnarrarnus:fubterranea vero auditu didteimus. Na prapoftti Aegjptiorum nolebant vilo paclo illa monTtrari, quod diccrent ibifepulehra e (je tum c or um reiAthenas.venit,fupplkium ineerfedo- ris Androgei petens.Spretiseius verbis,bdiutn AthenicnhbusindivkadditaeKCcratione-aitiaad- ucrlus Adienknfcsficcitatem famemqueimpiecatuseft. Skcitatetum Atticos,tum rcliquaGrf+ dam vrgente,corruptisterra? iručtibus 3 bci 1 iduces,quomodo harc malaaucrtipoiTenC,Dcuni con- fuluere. Is iufliteum ad Acacum Iouis & Acgin* Aiopi filiaadire,iubcicq; vt pro fc vota faceret. Qmbus peiiečtis,lkcitascum penesalios Gra:cosceftjlTet,folos Athenicniesvcxauiu Coačti igi- tur funt i uriiis a Dco impiorare ta n te remedia calamiratis. Hanc ddituram ferunt Deum refpon- diffe,fi pro Androgei ca?de,Miuoi quas vellet,poenas dedilfent. Paretibusdeo Athelaienfibus,pre¬ cepit Minos, puerosfeptem & totidem virgincsfingulisannisMinotauroquoad viuerct,vorados tradi. Anms feptem tranfačtis., rurfus cimi in regionem Atticam cum magno excrcitu tra/iffct Mi¬ nos,ac biifeptem pueros petiffet, traditi funt. Thefcus vero cum dlet nauigatui us, acctflit ad gu- bernatorem Aegeus praacipiens ,(i Minotauru fuperaffet filius,vtalbis veliš portu intrarentmigris, quemad?nodu & antea in Ioniam fecerant,ii periflet.Thefcus in Gretam cum nauigaflet,Ariadne Minois filia eius fpecie,ac decore capta, & confiliu operaq; dedit Minotauri occidendi,& labyrin- thi egreffumdocuit,atq; id,vtalij addunt,hli beneficio. Caterinn veritashiftoria? hac eft, vtcx fuiptoribushiftoriarum tradit Lambertus fjortenliusin explicatione iftius poeta? Lučani iocum: Vrbs e sl Dichtis olim poffeffa colonis , fhtos profugo s Greta r uexere penaijuora puppes CccropičjVičhtm me nt it is T hefeavelis. Thdeus(inquir)tertio tributi tcmpore,quečelis ciuium fuorum aduerfus patrem perpulfus fuit,cur extiaiorte Minoi iedandumobtulčrit. Collaudataab omnibus ciuibuspopulari indole &Iortitu- dine adoicfcetis,cum ncq; prccibus,neq;iachrymispaternisab inftitutoabducivaleret. Confcefa -naUi patrem hortabatur,vt fuamvitamprodeploratahaberet, ledcertamfpemconciperet,quin •perictiii magnitudi ne vel ingenio vel viribus cofporis vinceret. Pater his verbis Thcfei in Ipem fu- turi iučcelTus erečius,crt ab initio nautis nigra vela in moeroris.argumcntum dediffet>quibU5 Creta peterent, acldidit & alba,vt (i lccunda fortuna otnnia fuccederent,ijsin Attica nauigaret. Simoni- despuniceutuiileait. Tradunt Thefeo Dclphisprimofacrificanti, oraculorefponlumfiiiife 3 felici euentu Venerisbeneficio vfurii. Omiflishicquy delabyiintho &Minotauroprodigiosefabulaturj TaunKreuera vir fuit gladiatoriocorpore ac viribus & fingulari ferocia,quiq; in ccrtaminibus vin cere aflueuiflet. Hic moru infolentia &credita itupri coluetudinecurPaiiphaemulta apud infula- nos & rege fhgrab.it inuidia. Inftabat certamč,in quo nemo audebatcu homine congredi.Thcfeo peten ; Ličile id ccmceiTumfuit. Superauit Thefeus Tauru. Aderat fpedaculo Ariadna,qua?tacitis ov lis pluitrata,vni ei optauit nubere. Mineš,vtmaiori ignominiaTauru notaret, Thefeo obfides rettuuit,^ in perperuu triburu Athenienhbus remifit.Poeta? vero per illu labyrinthu nihilaliudfi- gn incare volucrut,nili rplexa čile muitifq; difficultatibus vita hominu,cu ex alijs alic sepergrauio res oriatur:equibus nemo le,niii per linguiare prudentia & fortitudinč explicare pot. Neqj ct illud in priuatafoiu vitacadit,fcd multomagisin magiftratus&inauaritia,&inambitionchominu,q ola mirificisdifficultatibus sut implicita.Na fi viri boni &prudetes potius qua ambitiofi sume reru pra:clset,oesdifticultatespiopc,q,bushumana vita vexatur,delerentur.qni nihildtadeoformida- bile aut arduu,autlaboriosu, quod virtute no fuperetur.Fabula Virgilius fic breuiter dt coplexus: Hic er ude lis amor tauri , fuppošiatjue far to PAfiphae ,mi(lnmcfue epenusproleftjue biformis M tnotaurus inefl,V enens monumenta nefanda . Hic labor Ule domu s dr inexplicabilis crror. M a^num repitt.e fed enim miferatus amor e m , > Hadalus y tpfe dolos tečh, ambageftjue ref luit C ac a regens filo veftifa . Pafiphdc igitur,vt ex ljs qua; cx Laberto rccitauimus,cu eo tepore quo Minos aduerfus Atheuiefes militabatjcum remcum Tauro,fiue gladiatoriojiue vt alij aiuntjmilitum duce habuilfet, atq;cx eo fiiium,quem de patris nomine Taurum appellauit,fulcepiflet,fabulandi in cu quo dičlu eft mo¬ du, caulam prebuit.Sunt vero etia qui ex huius Tauri cocubitu & ex Minoe eos parni natos effc di- cut geminrshlios,Androgeum cx Minoe,Tauru aute ex Tauro.Ccterum hocnon folu fabulofurn e(t,U:d prorfus etia abhorret a veritate, quonia feminis recepti vas in muliere,vbi fernel auide femc imbiberit, atq; luulerit,conftringitur,neq; amplius aperitur,antequa perduxerit ad maturitatem. Hanc E F G F De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. L 255 ^ - r -c fabulam ad hiftori^fndeduxit Tzetzes,qui feribit aNeptuno immiftiim Taurum fuilfe euccm,qui cum ingenti clalfe fuppetias Minoi ferebat,quem cum vidilfent Cretcnfes, priulquam uincaretur, Rcgem Minoem faititarunt. Eius Tauri vili faneclcgantis & ftrenui ducis amore ca- ptacftPafiphae Minoi.s vxor, D®daIoq; confcio & adiutorcin primatadomo ligneacu illadicitur ^ocuDmffe_,ex' quonatus-eftpuer,qui & adulteri, &legitimi markiPaiiphacsnomen rcportauit. $ vcro 0n ' m CKm a ii Mrn >tttmeuqm Tetnnm amniadiacet,tdurttinfefrum reddidijfe : fmfeenim prš- em j>°ribns belluar raulto immamores ,atq\ hominibusformtdolejiores: c ta rei tefimonio funt Ne~ C 0 ry,^i J - ‘ irna fi Hs dr a c one s inpluribus Gr&cialocis: apri etiam Calidonius (fr Erjtnantbius, &in toullas ■> t0rUfn ^ n ^ ,US ° romm y onius ■ ffasferas par tim ter ram protulife } partim dijs fuijfc faeras „• n$- ^ijjum ? Am ^ omin f s fcciendos e.xtttiffa f runt. Taurum enim bitne Cretenfes Neptu/ti ira im~ n lepiti ' K ' n °' ant * f i u °d' M tnos late man toti } quod G raci ant alluit , imperansj nihilo quam caterisdijs fuijfe ^°™ aiorem banovem baberet.E Cveta vero eundent tauruvnin Peloponnefum traiecijjc,vnumq i in _ M f c ctm Mercu lis laboribus . / n Arfuorum vero campos aclum,pcr Coryntbiaeum 1fthmu hunt J U j jtntam dtiica regtonem fugijse: ibiinteralios multos>qttos cafus obtulerat,Mineisetiamfi* e idif!'r f_f°d eum lK terfcciJfe: Minoemgrauiter &ocafucornrmtum, cum id Athcmenfium fraudeac- ^ farna eft in ar cent egjffe, cr ipfi de a ntaffidjfe, cuius rei vnaginem Mar athomovum curia de~ Acheloiin taurum immutaticum Hercule lutka3i®c finxeruntpoet®, Achclousflu- uS Deianiram Oenci Aetolorum regisfiliamin lnatrimonmm popofat ;qu® etiam ipfi fuerat :in m a trim o- P r otniijq ' . ...... nig D ld ; } cm m cum Hercules in agrura Calydoniumprofe Achdous ad notas artes decurrit,ac cum fe & in anguem, & in tattru frultra mutaf. iL ^-rcrocuccornumntiiatu5,pud»refeinfuumfiuuiumconiecit.Nvmph®verocornurl- Y a liui Chiliad. 1 . c. \y. Anima mer talnem . Tauri M a. rathonip fa¬ bula . Metam.*]. In Attkis. TI er culi sef Acheloi fa¬ bula. C or/) m topič & tiusort- £*■ CornuAmd thea. Lih. 5 . Me tam. g. Vljfsis Aldrouandi f lud TuTcipienfes/mini fruAuutn genere repleuerunt,cornuqueccpieappellauerunt.Hoc veroinde E fadum efie Strabo cit author 3 quod cfi Acbelouslimo quČ ducitjimites Temper confunderepbclla inter Aetolos & Acarnanes vicinos ciebat:cumque arbitri nulli eifcnt,armis non iudicio certabat. Vičioria vero reportabant,qui plus viribus valebant.Quarecum Hercules fluuiu danoselabentcm aggeribus &JfoiTis intra alueu cohibuiflet, tanqua debciiaffet Achelou, vičtorie pr^mium reporta- Uit Oenau hlie Deianir«? nuptias. Eam quidem Sophocles Tragicus hoc modo ioquetem induxit. M v»nro7oifdt } kyiXcco%Xiyu.. Off /u iv. rp ten uoppaloiv i^etna Trarpo?, koncev ivapy>)$ rubpog, dic Ao$ Apctzcov i Aizrag. afacr drobila r rU7rct),' Bajtp t/di dcunciu yiv&aijo( ^ Kp &’oi Siippctvovlo Kprvaih 7 totv '.'-ideft , Flumen fuit proč us mihi, Acheloum fero, F er mi s tribus qui me pet mit a patre T auruS) detnde plurimis ventrem not is Pici us draco , vir inde cuicapidt bouis; Mento flucbantriuuli potabilcs V nda nit e nt is, fontibusfirniliimi. Addunt nonulli Amaltheae cornu caprf id efle quod Hercules ab Achcloi fronte fradu Oeneo do* no dcdit:ex quo quide pleriq; tale educunt hiitoriam. Acheloum. n.ficut fluinina reliqua tauro co- parant ob fonos ipfos & alueorum circumflexiones,quas cornua vocant. Draconi quoque propter obliquataipfiusmagnitudine.Herculequoq;omnibusalioqui mortabbus beneheum Oeneoaf* finitate coniunčtu aggeribusacfoifisflimiumdoloseiluentem coercuiireaiiupt 3 eamqiregioneter- tiliilimam reddidiJOfe 3 hocq; Amakhtc cornu čile.Hoc vero idem & Diodorus feribit. Hercules^ quit)?# Calpdoniorumgratiam flumum Acheloum in alium curfum diuertens,plurimos agros ex aqtt* irrigatione fertilesprahlitit, cuius rei & poeta’ quidam meminere Tcribentes cum Acheloo Hercu- lem Tub tauri Tpecie certafTe,qui cum in congrefTu tauri alterum cornu fregiiTet, Aetolis illud quod Amalthea? cornu vocant, dono dedit Trudu omnium vuarum,maloru,aliorumqj eiuTmodi potno- rum copia repletum.Fingunt vero poeta? Acheloi corpu Toflktn a fluuio dučta,pomis vero ac malis G punicis & racetnis monftrari regionis femUtatem^ua fiuuij humor prgiter. Amalthea? vero cornu durum eiTeaiunt,qua ex re operiš illius difficultas iignificatur. Cornu vero etiam rede diuitia; in- dicantur:nam vt in cornu virtus eft animaliu,ita & fortuna? vires Tunt in diuitijs, & ficut cornu čar¬ nem extuberat & TupercreTcit,ita diuitia? foris ftipant hominem,vnde etiam eit ; quod quia diuitijs potiflimum fidere Tolcmus,omnia etiam alia quibus pra?cipue fidimus ita yt nihil nobis vnqua de- futurum Tperemus, vt eruditioni aut virtuti cuidam alteri, auteum omnia atfafim Tuperfluunt,re¬ de cornucopia? vocare poflumus: nam fic & PTeudolus Seruus apud Plautum ait: Nam ipfa mihi opportunitas , non pot uit opportunius Admmre-, quam h sc cauata e sl mihi opportune opiftola > Nam h sc mihi cornucopia e sl, vbi ine st puicojuid volo. FabulamOuidiusdiiertiifimedeičribit, Acheloumfic inducens loquentem: Inferior r virtute,meas diuertor ad ar te s , Flaborcfue vir o, longumform at us in anguem, fluipošhjuamflexosfinuaui corpus in orbes , Cumpue fero mouilinguam slndore bifuleam Etfit. Etpaucisinterpoiitis: Ste quocjUe dcuiclo reti ahat tertia tauri Forma trucis, tauro mutatus membra, rebello . Induitille tor is a lxua p ar te lacertos, Admijfurnpue trahens fecjuitur, depreffapuc dura Cornuafigit httmo,meque alta slermt arena: Nec fatis hocfuerat, rigidum fera dextera cornu Dum tenet,infregit, truncopue a fronte reuellit. Naiades hocpomis (dr odoroflore, repletum Sacrarunt ,diuefjuemeo bonacopta cornu eft ^ Dixerat, (f nympha ntufuccincla Diana ' V na mini Ur ar um fufts vtrimque capillis Incejflt, totumque tulit pradiuite cornu Autumnum,(f menfasfelicia pom afecundas . H De Quadrupedibus Bilulcis. Lib. I. 257 A Idem tamen poeta de Amalthea: cornu aliam fabulam refert. Nam AmaL heam qu£ Ioui lacprp- bebat,altemm e cornibus in arbore frcgifte ait,quod qucedam Nymphafuftui.it:> cinxitque recentibus herbis; Et plenum pomis ad Iouis or a tulit , lile v bi res c teli te n uit , folioque p at e mo Scdit>&inuicto ml / oue maius er at > Sj/deranutricem , nu tri cis fer tile cornu F e cit , quod domina nune qucquc nomen babet . Diodorus vero de copia: cornu aliam quoque narrat hiftoriam, Hammonem fiquidem fčribie iux- taCeraunios montes ambulantem confpedam virginemnomine Amaltheam forma pulcherri- mara adamaffe, filiamque cx ea fufcepiffe, fpecie ac robore corporis in/ignem . Amaltheam vero Amalthea propinqu£ regioni pradeciffe cornu bouis perftmili, ex quo occiduum cornu lit nominata. Et quo- vir go. niam ea regio cffet vineis,cceterifq> frudiferis arboribus referta,a muliere autem regeretur, Amal¬ thea.’ cornueamdixi{fe,proptcreaque &pofteroshominesoptimam copiofamque frudibus pa- Cornu A- B triam abea fimilitudine Amalthea: cornu appcllaffe,vt fuo quoque loco dicetur fulius. De bobu s malthtg v n. modo Geryonisab Herculeabadis iftiufmodinarratur fabula. Iuflit Euryftheus,vt Hercules pu- de dietam. niieos GeryonisHifpaniceregis boucs,qui hofpitesvorarent,adfe adduceret,quaread illosopprL Herculis maidos contendit. Dicitur Geryon Chryfaoris & Callirrhoes filius triplex corpus habuilfe >ca- Gerjonis nemqueduorumcapituminErythca,acleptemcapitumdraconemexTyphone&Echidfiagcni~ bula. tuin,qui boues ipfos cuflodircnt. HabuuTe vero fux crudelitatis mini hrum im pigrum, atque dili- gentem Eurytionem. Huc profedum Herculem Geryone,caneque quem alij Orthrum,alij Orum appellant,draconeque & paftore Eurythione interemptisbouesex Oceani infula Gadira ad Tar- teffuni peridtemporis celeberrimam Iberia: ciuitatemabigilfe. Veriim ciimeos inLybiam per Iberiatn abigeret,dicutur Dercylus & AJebion Neptuni fili j boum pulehritudine alledi, illos fur- ripuifle, & egilfe in Ethruriam,a quibus cum taurus affugiftet & tranaffet in Siciliam,Italiam po- fteanominarint. Tyrrhcnorum enim lingua, taurus Italusdicebatur. Cum Hercules venidet in Siciliam iter feciffe a Peloriade ad Erycem > cui apud mare Nympha: balnea pararunt. Et cunu, Eryx biciiia’ rex taurum illum cepiflet, nequerepetenti Herculi reddere vellet, ad certamen ven- tumeft ei in quo Eryxcoeflu perculfus diemfuum obierit. Dicunt tamen quidam non coeftu,fed C paleftra interemptum luilfeErycem Veneris & Buta: filium,cum aiterboues, alterregnumvido- L ^-5-c.z. riproemium propofuiffet. Diodorus Siculus Herculis omnesena>ranslabores,hanc fabulam ad iftiuimodi hiftoriam reducit: Decimus deincepslabor Herculi ab Euryftheo imundus>vt Geryo- nis boues,qui in Iberia in locis verfus Oceanum litis pafcebantur> ad fe adduceret. Hercules fciens hunclaborem magni difficilifque efle certaminis, exercitum pracparauit huic aptumexpeditioni. Vulgata erat per orbern farna,Chryfaurum (hoc enim a diuitijs nomen contraxerat)qui vniuerfie Iberia: imperaret,tres habere propugnatores filios,tum robore corporis,tum armis egregios:excr- citutn praeterea cuilibet fortilfimorum militum elfe. Quamm rerum grada rnotus Euryftheus exi- ftimans eam fore difficilem expugnationem,hoc Herculi certamen indixit. At ille priorutn ab fe_» geftorum memor, fidenter id periculum adiens, exercitum in Crcta coegit,exiftimansinde.facile copiasfetradudurum. Oprime enimfita infulaeft,exquain vniuerfum orbem excrcituseduci polfit. Verum antea Herculi Cretenfcs cumulatiflimos honores impenderant; quibusdudus,in_. horumgratiamomnem ferisbeiuis infulamitapurgauit,vtnullumagreftius animalinea dein- ceps,neque vrfus,neque lupus,neque ferpens, ncque aliud quid limile fit repertum. Hec ideo me- D rita in infulam contulit, quod Iupitcr ibi natus altufque fuerit. Ex ea igitur in Lybiam nauigans, eaque peragrata & a feris expurgata ad Oceanum qui ad Gades eft peruenit, ibiqueab vtraqut> connnentis partecolumnis pofitis,in Iberiam cum exercitu tranfijt, Chryfauriq; filiostribusma* gnisexcrcitibus fidentes, lingulari prouocationc fuftuht. Capta Iberia,greges boum lecum ad«. ducens,iterque per Iberiamfaciens, cum quidam eius gentis rex, vir iuftus prar cacteris acprobus, cum magno honore affcciftet,partcm boum regi donodedit: Quos ille Herculi dicans hngulisan- niscxhispulchriorcm iilitaurumfacriftcauit. Hosfacrosin Iberia bouesadnoftra temporacon* ftatpeifcueralle. IndcinItaliamtendens,peralpesadLygures&Tyrrhenos,indcqueadTibe-. rim fluuium,vbi nune Roma eft peruenit.Deinde a Tiberim profedusperlittus Italie,ciim ad ma¬ te defcedifict, apprime anguftum, bouesquidem nando in Siciliam, ipfc cornu bouis innixus ma¬ te traiccit. Appropinquantem line ditionis lpcis,ad paleftram prouocauit Eryx Veneris ac Butce eius org regis filius. Ortapraunijcontentiotic,cum Eryxpatriam, Hercules prauniuin certaminis bouesofferret: indignatusprimum Eryx,dicitur,bouesminoris aftirnationisfua:regioni cornpa- ^ r yxabHo Herculem verorefpondifle, bouesfibiplurisčffe: quibusfipriuaretur,immortalitatem efiet cu ^ e uittus. Y 3 amiffu- rari: V) C; Zib. 3 . Hiflo riar. Lih. i.Ho- rarum. Lih. 6. c.J. T o nit rumu gituifemila- tum. Lih. i.anti- qutt. Kom. cap. Caci fr H er culis fabu¬ la » Lih. 1. 258 Vljfsis Aldrouandi amiifurus. Hisacquiefcens Eiyx,in co ccrtamincvičlus,parriafpoliatuseft.CircundataSicilia, ^ deinceps per mediterranea itcr cum bobus faciens, Sicanos ei inftručlo exercitu obuios commiffo acn certamine deuicit. Poft ha?c per Leontinum agrum pergens ,apud eos teterna fui reliquit mo- numenta. A grenki velut 01ympios deos feftis dicbus facrilque Herculem coluere.Cum haud pro- cul vrbe iter faxoium eiTet,boues faxis tanquam cere veftigia impreflerunr,quare ei foco,vbi boum veftigia impreilafunt,templum Geryoniconftimit. HincinItaliam rurfuscumbobus profedus, curn iuxtalictusprogrederetur, Lacrinum furem boucsfurantem peremit. Moxq;pedibus Adria- ticum iinum circumuečlus,in Epirum primotrannjtjdeindein Peloponnefum. Hucufqueex Dio- doro. Fabuiantur vero etiam Herculem poft dučlos ad Tarteflum boucs,poculum fimm Soli red- didifte. Nam d icitur Hercules cum ad boucs contenderet, Soliš radijs nimium calefačlus,arcum vel iniplum Solem intendifte,quare Sol eius vires & animi magnitudinem admiratus,aureum po- culum illi donauitjin quo Oceanum ad boues capiendos traiecit,vt aic Pherecides,quamuis Theo- lytusillum in lebetenauigaiTefcribat. Qujdmodohoc figmento poetarum ligniHcetur 3 oftendit breuiter his verbis Cselius Rhodiginus: Thcogonia? Hefiodica? (inquit) interprctes, Herculisno- mineSolaremintelligunt poteftatem:Gcryonem vero cuiusboues ab liloorbi terrarum illatas fa- f bulantur,hyemem efle volunt, «tVd t« ya.$i>ewwr *V< ftbdv. ob hyberni temporis tumultu. Hyeme vero Sol pcrimit abhyemali tropico ad vernu conuerfus a?quinodlium. At boum nomine toniuua ititelligunt 5 quadam Ioni fimilitudine:qua? Geryonisdicuntur,quod hyeme quidem non fianfted illam ftatim confequantur,vel quia ex hunečla eius natura mox ha?c proueniant. Idem ait Picrius Va.lerianus:Qupd vero perdner(inquit)ad mugitum,mythologi phiiofophi abačlas Geryonis bo¬ ues impulfti Herculis,tonitrus hieroglyphico fignificato intelligi debere autumant.Qum quidenu fententia eorum eft, qui Hcliodi philofophiam interpretantur,ea fcilicet de caufa,quod poeteple- rumque tonitrus auditos mugire dixerint. Abigi vero ab Herculedicuntur, quia Solem per Her¬ culem intelligebant. Solišigitur calor in nubes illapfus, earumquerigorecoarčlatus,fimul ac dc- fradisnubibuserumpit,mugituseos ciereconfueuit. Sed profequarfabulas J Hercules,vt ex Dio- doro diximus, in Italiam cum bobus Geryonis profedus, Lacrinum furem boues furantem occi- dit:Lacrinum forte voeaiis,quem aiij Cacum dicuntft'ufiufque hac de re narrant.Ex recentioribus Ioannes Ro fin us agens de Ione lic fcribit. Iouis inuentoris appellatio ab Hercole originem traxit: ciim enim Hercules cum bobus Geryonisin agrum Palantinuin peruetiiftet, & ibi boni pabuli na- G čl iscopiam per pafcua dimififfet, ipfe autem labore feffus procubuifTct, fomnoque fe dediflet, la- tro quidam eius loči, Cacus nomine,paucas aliquot,Hercule dormiente abegit,& in propinquatn fpeluncam,vbi degebat,abdidit,quas auerfas,vnam poft aliam,caudis eo traxerat:vt qimentcnu indicium falleret,veftigijs in contrariam partem ducentibus. Hercules fomnoexcitus, cum recen- fuilfct numerum,& aliquot boues fenfiifctdeeffe, ad fpeluncam Caci contendit & Caco deuido» atque ad terrain proftrato boues fuas recepit & eduxit, fpeluncam etiam dimit: cumque ccedetn expia(retaquafluminis, in proximoaram Iouiinuentori pofuit,qua?eft Rommpropeportam ge- minen,& ob inuentas bouesdeo iuuencum vnurn facrificauit.Sed & Liuiushanc fiue fabulam fiue hiftoriamdifertiflime memorauit,item fummi poeta? VirgiliusScOuidiusquorumomnium ver- ba,velideoreci6abimus,vtfummorum poetarum &prtncipishiftoricidefcriptiohes interfecom- parare polfimus. Herculem in e a loca G er y one interempto boues mira fpecie (inquit Liuius) abegiffe memorant\ac pr op c T iberim \fluuiumjtjuam pr a fe armentum agens nando tr ah cer at, loco herbido , vt cpuiete frpabulo Uto boues reficeret ,fr ipfumfeffum viaprocubuiffe: ibi cum eum cibo vinocjue graua- tam fopor oppreffijfct^paftor accoU eius loči,nomine Cacusferox vir ib us , captus pulchritudine boum , H cum auertere eampradam vellct,quiafi agendo armentum in fpelucam compnlijfet ,ipfa veftigia cfiu- rentem dominum eo de duel ur a er ant, auerfos boues eximium cfuemcjue pulchritudine caudis in [pela- cam traxit . Hercules ad primam auroram fomno exci tu s, cum gregem pcrluftraffet o c uli s, fr partem abejfe numero fenftffet , pergijt ad maximam fpeluncam fi forte eo veBigiaferrent: tju.t vbi omniafo- ras verfa vidit, nec in partem aliam ferre, confufus atque incertus animi, ex loco infefo agereporro armentum occccpit. Itrde cum acla boues ad defderium (vt fit) reliti ar um mugiffent, reddita inchtfa¬ ram cxjpelunca boum vox Herculem conuertit: (juem cum vadentem ad fpeluncam Cacus vi pr o hibe - reconatuseffetfttiusclauaftdempaBorumnecjuiccfuaminuocans, morteoccubuit . Sic Liuius. Poe¬ ta? vero Cacum monftrum ddčribunt J & Vukani filitim fuiffe fingunt, ore fumum igncmque vo- mentem. Virgilius: Hicfpelunca fait, vaBo fubmatareceffu , Semibominis Cacifacies cjuam dirategebat Soliš inacceffam radfs,fernpercjue r e centi Cade tepel at humus,foribufpue ajjixa fuperbis 25 P De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I Or a vir um trifti pendebant pallida tabo , H uic monftro V uic anus er at pater: illius atros Or e •vomensignes, magna fe mole ferebat Attulit & nobis aliquando optantibus at as Auxilium ,aduentumque de i.Nam maximus vitot T er ge mini neceGeryonis ,Jpolijfque fuperbus Alcides adcrat, taurofque hac viBor a ge bat Jngentes,vallumque boues ,amnemque tenebant . •At furtjs Caci mens ejfera , ne quid inaufum Aut intentaturn fcelerifue doliue fuijfet: Sjfatuor a Rabu lis pr asi ant i c or por e tauros Auertit, totidemforma fuperante iuuencas ■ Atque bos, ne qua forenspedibus veRigia reclis Oaudain fpcluncam traBos ,verfifque viarum Indit ijs raptos,faxo occultabat opaco. Slujtrentem nulla ad fpcluncam fignaferebant. lntera,cum tam Habulis faturata moueret Ampbytrioniades armenta 3 abitumque pararet, Mftejfu mugire boues , atque omne querelis Jmpleri nemus (jr colles clamore relinqui. Reddidit v na bo um v očem, vaBpque fub antr$ Mugrjttfr c aci fpem cuJboditafefellit - Hic vero Alcida furtjs exarferatatr$ F tile dolor trapit arma manu, nodifque grauatum JR ob ur j (jr aertj curfupet it ardua mantis . T um primum no siri C aeum vi dere timentem c Turbatumque oculis. £ ttm oxpoft fpeluncxdefcriptionem, Er go infperata deprenfum luce rtpente lnclufnmque cauofaxo,atque infueta ruden tem Defuper Alcides telišpremit: omniaque arma Aduocat (jr ramis,vaIUfque molaribus inf at. J lic autem(neq\ enim fugaiam fuper vllapericlieli) Eaucibus ingentem fumumjmir abtle diclu) E Horni ti inuoluitque domum caligine caca, ProJpeBum eripiens oculis^glomeratpuefub antro I umiferam noBem,cemiBis igne tene bris . N on tulit Alcides animts: feque ipfe par igntm P raci piti iecit faltu^uam plurimus vndam Turnus agit, nebulaque ingcns/p ec us a slu at atra. H ic Cacum in tenebris incendia vana verne n tem C orripit in nodum complexus (jr angit inharens Elifos o culo s (jrficcum fangutne guttur. P anditur extemplo flor ib us domu s atra reuuljis , s AbBraBaque boues, abiurataque rapina C alo ofienduntur:pedibufque in forme cadauer Protrabitur, nequeuntexpleri corda tuendo Terribiles oculos,vultum, villefaque fetiš e; ... P e Bor a fcmifcri-atque extinctos faucibus k ne. millter fcrecanitOuidius, 1 Eece boues illuc Erithreidas appulit heros Emenfus lengi clauiger orbis iter . Dumque h uic hofpitio de mu s e H tegxayvagantur lncuUodita lata per aruaboues. M ane er at excajfus fomno Tyrtnthius heros De numero tauros fenfit abe/Je duos . EluRa videt quarens taciti vehigid furti, Eaf. i ‘j ra- L 2ČO Vlyfsis Aldrouandi . -Tv * 4 .\ - Hraxerat auerfos Cacus in antra ferox. . g Cacus Auenrina tirnor, atque infamiafylua , Non leuefinitimis hofpitibufque malum . Dira vir ofacies 3 vires pro corpore y corpus Grande > pater monBri M ulciber hmus er at . Troque domo longis fpelunca receJJi bus ingens ' Abditavixipjis inuenienda fr is . - - Or afuperposies y af.x atqtte brachia pendent 3 Squa!hdaque humani s ojfibus albet humus . Seruata male p ar te boum Ioue nat us abibat , 24 ugi t um rauco far ta de dere fono. Accipio reuocamen ait > vocemque fecutus Impiaper fyluas vičlor adantra venit . lile aditumfracli perslruxcrat obijce mantis Vix iuga mouiffent quinque bis illudonus. fhtodfimul euerfum eslfragor athera terruit 3 ipfa Ičiaque fubfeditpondere moliš humus. frima mouet Cacus collata pr Ata dextra Remque feroxfaxis 3 Bipitibufque perit . fige is vbi nil agitur> proprias male fortis ad artes Confugit, &flammas or e fonante vomit . flfias quotiesperflatfiirare typhoea credas Et rapidum Aetneofulgur ab ignc iaci. Occupat Alcides 3 adduffacfue elana trinodis T er quater aduerfi fedit in or e viri . lllecaditjniutafjue vomit c um fin gumeflammas . Et lato moriens peBore plangit h um um. Lib. 4 . eleg. Scripfit item Propertius de hoc Caci fiirto lepidiflimos verfus, quos etiam lubet afcribere P ne quis I0 * fiuftra eos huc maxime facientes defideret: G Amphytnomades qua tempefiate iuuencos Egerat d ftabulis b Eryt brce a tuis 3 Venit adinuičlos pecorofa palatia montes Et Bat uitfejjos f'jfuš Ir ipfe boues £u)t V elabra fuoftag nabant ftumine , quoque N aut a per vrbanas luBificabat aquas . Sednon infidomanferunt hojpite Caco Incolumes;far to polluit Ule locum Incola Cacus erat 3 metuendo raptor ab antro Ver tria par ti t os qm dabat or a fono s , Hic>ne cer taforent manifeBafigna rapina Auerfos cauda traxit in antra boues. El e c fine te sl e deofurem fonuere luuenci 3 F uriš & implacidasdiruit ir afores . P Manalio iacuit pulfus tria tem por a ramo Cacus,& Alcidesfic ait: iteboucs , H er culi s it e boues ; noftra labor vitima claua , Bis mi hi quafita>bis me a prati a boues , Aruaque mugitu fancite boaria longo , Kobile er it Roma pafeua noftra forum . Lib. 2 . Fabulam dcclarat Fulgentiusin mythologicishisveibis: Si f urnam fare s eruchtant, quis inuolen, Herculis & tem ^ lim negat 3 agnofcat ? Er go ant caliginem autfumum obtjcit^ne agnofci pojjit.-aut .infirmam va- Caci pugna nefeitfubBantia quafurtiulfuc cedit. Cacus enim Herculis bouesftratus effedicitu.r : quos cauda M exphcatio. fpelunca tračlosabfcondit, qucmHerculespreftiguttureinteremtt. Kamenim Grad malum diet- mus. Ergoomnis malitia fumum eruBuat 3 idefi 3 aut quodcontranafitvcntatis ide ft luči i autquod acerbafitvidentibus } vt fumusoculis,autquodfemperoccultasobfcurafquecautllutiones obifciat. ideo autem duplexquod multi formis malitia non fimplexfit. T riplici etiam modo nocet malitia> aut uj euidenttgutpotentior>autfubtiliterrvt falfus amicus* vt impotens latro.ldeo etiam fubtraclosbo¬ ues De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. L 261 A uts tranfuerjls ducit veftigijs, quod omnis maligna s ulična vt inuadat, tranfuerfa dcfenfonis vtitur via. ldeo dr bona H erculis concupifcit: quia omnis malignitas contraria e E viriuti. £>emque in fielunca abfcondit>quia nunquam malignitas aperta Itbertore fruntejitfed virtus dr’ malos interficit , dr [na vindicat . H a: e Fulgentius. De tauro monftro, tei ra: mio,antenore parte taurum,polierio- te ierpentem referente,apud Ouidium hsec legitur fabula: S te da Lycaoniam vergit de c lin is ad ar čl on Miluius , h.te illa nocte videnda venit. Sluiddederit volueri ,fivis cognofcere , nomen S aturnus regnis d / ouc pulfus er at: Con cit at ir at us validos Tptanas in arma , £>uaque fuitfatis debita tentat opem. M atrc fatus ter ra monjlrum mirabile taurus Patre fui ferpenspo sl er tor e fuit. Hunetriphcimuro , lucis incluferatatris B P are ar um monitu Styx viole nt a trium. Vifcera qui tauri jlammis adolenda dedifet, S or s er at , at er no s vincere pojjc de o s. ’ Immolat hunc Briareus facla ex adamantefeeuri Et iam iamfiammis exta dat ur us er at. luppiter alitibus rapere imperat; at tulit illa Miluius>dr meritis venit in ajlra fuis . Idem poeta Ceraftaspopulos,quddhofpites fuos mačlarent,a Venere in taurosmutatosait.Aiut Cyprum olim incoluifle & binis infignes fuifle cornibus, & ab ipfis infulam illam ccraftim fuiiTc^ nominatam. Poeta canit: Gemina qtiondam quibus afera c or n n Fr on s er at, vnde etiam nomen traxere C er asi a . Ante foreshorum ftabAt Ioms hofpitis ara Lugubris fceleris ,quam fiquis fanguine tinclum C Aduena vidiffet , maetatos ere dere t illic Latlentes vitulos, Amathufiacafque bidentes f Hoftes erdtcafus: faeris offenfu nefandis Jpjdfuas vrbe S) Ophiufaque aru a p ar ahat JDefererc almd V enus- fed quid locagrata ? quid vrbet Peccauere m c a? quod,dixit, crimen in illts f Exilio poenam gotiusgens impia pendat, V el ne c e,velft quid mediurn e E, m or tifqnefugaque Jdque quid effe pote E, nift verfi pcena figura ? Dum dubitat,quo mutet e os: ad cornua, v uit um F lexit 3 dr admonita eEjsacillis pojfe relinqui , Grandiaque in toru«s transformat membra tuuencos. Ius invaccam immutate fabula non vno modo refertur. Plerique filiam fuifle aitmt Inachi regis Argiuorum & fabulam hoc modo narrant, luppiter cum ob forma? elegantiam maximc eam dili- k geret, ab Inacho fluuio redeuntem tenebris fuperindučiis detinuit & oppreflit: luno vero eum cx alto tenebras videret, fufpicata maritum fuum alterius amore frui, in terras deicendit,tenebrafq; foluit: Quod luppiter fentiens, ne pateret crimen, puellam in vaccam transformauit,eamque Iu- noni pofcenti a:gre conceflit: luno autem nec tum fufpitionibus libera, Argo centoculo cuftodien- damtradidit,quem Mercuriusa Ioue miflus fopitum interfecit:quapropter luno dolens vacca: oeftrum immifit, quo per multa loca agitata, tandem in Aegyptum venit, ibique prečo Iouisa Iu- nonecidem forma: eftreftituta,&ab Aegyptijs lfisnominata,Ofiridiregi nupfit,poft mortem ve¬ ro pro dca cuka eft. Sic fere fed prolixe admodum fabulam recenfet Ouidius, quem lečior adiro poterit, non enim confultum videtur integras paginas eius verfibus implere. Sunt qui Ionem Iu- nonis facerdotcm fuifle volunt,& ab hac in vaccam immutatam,vbi illam a Iouc vitiatam compe- riflet;tum vero iuraffe Ioucm,fc miniirrecum illa fuifle congreffum. Iunonem tameneam a Iouc munus popofcilfe, & Argo feruandam tradidiflc,qui eam in monte Mycena:o ad oliuam quudam (Pliniusfuo tcmporc Argisadhucdurare dici tradit,) alligauerit. Scriptum reliquit Andreas Te- rredius in nauigationc Propontidis Ionem non modo non fuifle perfunčlam lunonis facrincio,fed kiifle quoddam fcortum 3 qua: vcacficijs Iouem in amorem irretirc niteretuf j ^ic enim referri ab cnar- Tauruster rafihus. Fuji. j. Metam. 10. CeraEa po¬ puli in tau - ros. Fabula Ius. Metam.i. 3, £ strop* , ■£i$. 10». J* r fabul a explic*tio< Jjldis Ua~ tu o. cnr cor- #Xta. zč. Vlyfsis Aldrouandi enarratoreTheocriu, ad quam Iyngisopera vfa fucrit. Eam igitur a loue Iyngis artidcio adciu- E do, in nebula,vtlateret compredam, fed cum id fcndlfet limona c ZeJctypia capta co accciiiflc: ca - contraa loue in vaccam cadidam mutaram,vt omnein fufpicionem limoni leuarer hac arte: Ciini- vero luno eam vaccam vidilfet,donum a I o 11 e po ft u 1 n lfc,a t v er i t u m illum,ne,fi iliam negalfct,do* lus pateret,quamuis inuitum, tamen largitum e de. Cum vero diu fub Argi cuftodia, qui ccntum habebat oculos,aderuata fuiflet,Iouem tandem iliius mifertum mandauide Mercurio, vt ra pianu Ionem, interfedo Argo abduceret: tum Mercurium fumpta padoris forma conatum efiecum fi- ftulaperfoni fuauitatem Argum in fomnsm inducercjac tandem viiga tadum ibpiuiffe ,dcindo cum vaccam rapere vedet, Argum ab Hierace iuuene imprudenre fuifle excita:um. C um vero rem tegereamplius Mercuriusnon poffet, Argumfaxooceidilfe. lila revalde commoram Iuncncnu jsrimiim Argum in pauonem cum totidem oculis in pennis m uta de, deinde ocftrum vacca; iinmi- iiifc,quo ida gratiiditne agitata fit,idquod cciam teftatur Virgilius, inquicns, Boc cjuondam morittrt) borribiles e xe rotit ir as , I Inachia luno pejlem meditata iuuenea . Hanc igitur furore vcxatam, prirnum inare, quod ab ipfa Ionium vocatum eft, aiunt tranadk.: podea vero montem H tem um perlllyridem p ro f ed a m- tra n fce n d i (Fe, fin u m q u e Tl) racin m traic- cifle,quiabea podea vocatused Bofphoms. N un duo fuerunt Bofphori,Cimmerius & Thracius. In Scythiam vero profedam, muka deinde Europa? & Afitc maria tranauide,atque in Aegvptum tandem perueniffe ad Nili ripas, vbi dicaturprioremhominis formam recupcradc, vt dgnificauir Theocritus his verfibus: &mvvf‘.o Si 'GrovTo 7 rbpov 0 oC v . ErT’ tlv 'Žibg iTrcKpmfJiSVos Spiuct %etpi 6 i(in n c pr tog, *?e boste cornttta facla e H msx'ftminapulebra. g Idcm feribit Aefchylus in Promethco. Apollodorus vero in libro de dijs fčriptum reliqnit, iflucl ipfum contigiffe iuxta Iopem ciuitatem, qua: ab loue nomen accepcrit,ciim Argum diuina opera fuperaifet, I onn St rroKig (inquit) zct\etra,t fbnizsiv lebrov Apyov vtz^aa.ffz ,ytycoviv avB-pavrog, ided, vocatafuit l ope ciuita< ,qttod ibi poji Argum diuina ope fuperatum , Io facla c sl bomo . berihit idem Apollodorus Ionem pridina forma recuperata ad Nili fluenta Ep iphum e Iouis conmedu peperiffe,quem luno Curetibus occultandum tradideritiid cum relčiuiflet Iuppiter,fcrtur(inquit) Curetesinterfecide, quo temporc Io profeda ed in Syriam ad filium inuedigandum,quo inuen- toin Aegyptumredijt. Strabo tamen antrum cpioddamin Euboea fuideferibit in littore mnris Aegci,quod vocetur aula bouis, vbi Io dida lit Epaphum peperifle. Pod parnim igitur dea fada fuiiredicitur,6^ ab Aegyptijs Ib d is nomine culta,& tempedatibus ac nauigantibus pradeda, vt 'tedatur Lucianus in dialogoZephyri & Noti. Haccfere funt qua j de Ione Inachifilia fabulosedi- da funt ab antiquis Icriptoribus. Hcrodotus in Clioraptam fuide Ionem feribit a Phoenicibus& in Aegyptum deportatam,quod fčriptum etiam fuit ab Ephoro & d Phoenicibus vulgo credirum ed. AtlongealiaFuit Perfarum fententia,quippe quiputarint,quod vbi Io Argis fuit compreifa a quodam naucleronauis Phoenicix,parentesverita,quia cognouidct fc ferre in vtero,cum Phccni- “ cibus lubensnauigarit. Quod autem bos fada mare tranarit, id falfum omniuo clie crcditur, led datum fuide fabula: locum,quia in naui qu.T priorepartem ta uri pida haberet in prora, nauigarit.' Cum igitur in lila naui mare illud, quod Adam ab Europadidcrminat, cuius in littore extruduni eftByzantium, traiccidct,locusdidusfuit Bofphorus,quia bosillac inedferit. Aiij crediderunt tumultuarias nauiculas a b accolis,qui vellent traijcere, fuide fadas, qrue quoniam a bobus trahe- rentur,locus fueritita appellatus. Alij maluerunt Bofphorum fuifse appcllatum ab co tauro,quem rex Aegyptiorum pro loue milit ad Inachum.Cum vero mortuusfuifset, huc odedens,circumtu- lcrunt,quoniam illud animal non erat antea nctum, ncouc vidim in Gnrcia,vt air Sodpbancs iru Meleagro:ciim vero apparuifset longe exidcntibus fupra vndas natans taurus illc,qudd crat fliper tabulatum ,dnus ille ab incefsu bouis, didus fuit Bofphorus. Tingcbatur vero llidisdarua cor- • nuta,qua?expalmarum folijshabeatcalgeamenta,cum luna fitpalmarum fertilitarisciuifa.Vidi- ma?ei vitulac crant conIecratc,vti ex Hcrodoto fuolcco didum ed Inquiunt podca Epaphum Ac- gypti imperiumadeptum vrbem Memphim ardidcafse, matremquepod morrem, Iddisnominc coli imperafse;atque bate iila lunt,quat attinent ad hidoricam expodtioncm. Qupd ad phyficaffl De Quadrtipedibus Bifulcis. Lib. I. 26 3 A. ipcčtatjo modo Luna difta eft,modo credita eft terra.Na dicitur lo fuiffe Argi & Ifmencs (quod teftatus, eft Ceorops) vel Neptunove] Inachi fluuij,vei aquaomnino,filia,cum tena' folurn lo cre- deretur.Nam terra procu,lexiftentibus videtur paulatim exvndiscxoriri. Hanc luppiter compref* ftt m nebula , cum iuppitcr nimimm athcreusSolintelligatui ,perqucmvaporcs e terra affidue exurgunt. Fabulantur Ionefn invaccain mutatam fuifleanimalfertilitatisterra ftudiofuin^cuius 6mms induftria fit in colendis agris, ob vbertatem ipfius terra:: nam cum luno acceffit, mitior ca- lor icilicet aeris>tum Iuppitcr iilam in vaccam conccffit,cum ncque ob nimium caiorem afliduum, vt neque ob frigus terra Hat ferox. luno Argum cui centum erant oculi, iilam feruandam dedit, quia čadu m cui piurirn? funt ftclla tanquam oculi,affidue tetram intuetur,& ob fuum curfum tem* pora affidue varians plurimum adiuuat ad fertilitatem. Harum fteliurum Hue horum oculorum altera pars dormit,akera vigilat,quia femper dimidium celi videtur Sole illuftrari,ciim dim id mm ftellas frequentesoftentet; atque ftellae qira Solislumine obfcurantur, dicuntur dormire. At cur Iuppitcr Argum occidereMercurioimperauit? quia rado plurimu poteft in agrieuitura. Hccvac- ca ca:ib Argo dicitur liberata fuifle, totumque fere terrarum orbem pera'grafk,& omnia tranaflo B marša: quiaprudentia & induftria agricolarum videtur aeris.etiambonifatemaut fortuna; mali- tiam fuperare, ciim telkts colonorum induftria maxime Hat fertilis. Hac ipfa rado agrieuitura m omnes terrasdedita peruenit tandem Aegyptum,qua:tellus,quoniam ob fiiam iertilitateip ac bo- nitatem maximc patefaciat vim natura & feracitatem ,dičla eft vacca priorem formam ibi recu- perafle. Ad h os cum Ifis transfretalfet mulier omnino formofiffima iuce atatis ab Api Aegyptioru • rege vsčor dučh eft: quam dicunt nonnulij Mercurium c a’ib Argo fene prudentffiimo Argiuorum rege,vt ipfe i mperio potiretur,pulfum e Gr£cia,ciim res parum feliciter lili fucceffiftent,comitatum fuilfe. Ibi cum iHs agrikulturam,atque mukaš res humana vitepeiutilcs Aegyptijs oitendiffet,pro dea cuka eft & diuini honores illi fuerunt inftituti. Enimuero ego(inquit Natalis Cpmes,ex quo fere hac omnia) fabulam Hanc vniucrfam ad luna curfum potius accommodandam putarim: qua dixeruntcfle Inachi vel Neptuni filiam, ciim Lunafenlim hmnedetno&urnolumine, vt ait Pto- lpmaus in AJmagcflo. Hanc dixerunt filiam Inachi a Ioue compi eflara fuifle in nebula,cum lup- piteretiam Sol aliquado fit,erenim in horum planetarum coniunčlionibusnubes aut nebula ple- rumque m murni ur. Mox ob accedentem Iunonem lo in vaccam mutatur, quia femper fere dicj tertio faltem a coniunčf ione luna exit cornuta,vacca?q; cornua imitatur.Nam nifi antediem quar- G tum illa fe.e nubibus explicauefit,puriorique aeri obtulerit,pluuiae affidue prope in vniuerfum me- fem fignificantur. Hanc cxeuntcma coniunčdone,& e nubibus egreflatn excipit luno & Argo fer¬ uandam tradit,quia illa cateris omnibus ftellis eft inferior,a quibusdefpicitur. Occiditur Argus Iouis iufiii, Sc vacca ab Argo liberatur,quia Sole lumen & vires Luna: impartiente, illaomnium-. ftellarum vires fuperat, magifque ccnfpicute funt Luna quam ftellarum omnium aliarutn vires & ačdoncs in humanis corporibus, quas cxercet luna, vbi aliquantulum excreuerit. Hac Iodidaeft orbem terrarum peragrafle,& modo in Scythiam,qua regio eft ad Septentrionem, modo in Ae- gyptum peruagata, quia ciim Luna velociflima lit', mariaqueomnialecum trahat, tum modo ad feptentrionem,modo ad auftrum dedinatabecdiptica. Ibi verfa eft in deam quam cornutam-. finxerunt,ciim pl imam formam recuperaflct,quoniam primi omnium moi taliurn Acgyptij, cum oculosincoelum fuftuliflent J vidiftentque coduin,Solem,Lunani,Aftrapcrpetuomotumoueri,& plurimum rebus humanis prodefle, a perpetuo curfu deos vocarunt,atque Solem & Lunam praci- puediuinishonoribuscolueruntjVtteftaturEulebius&Plato.Alijfabulamhancaduitamhuma- Lib . z. de nam, moreftjue morcalium exprimendo$retorferunt,dixemntque Ionem eflehominum parum_ preparat. D cordatorum animas, qua primum cum Ioue coniunda in nebula, & e calo in hac corpora tene- e* ang. brarum plena delapfebn belluas uertuntur,neqj cupiunt aut diuiniratem fummi dei,aut acceptam inCratylo. immortalitatem fpeculari. Sic uerb mutatadonanturlunoni,quoniam auarida & omnium libi- dinum cumulus homines inuadit,qua muko etiam plures funt,quam oculi Argi.Paulo pdft cinru« maturioratas adue-nerit, mitticur a Ioue Mcrcurius, qui Argum occidat,quoniam ratiolibidines dcniquerefranat,eftqueomniumuoluptatum facieras. Dcindeoeftrnm e lunoncimmittitur,qui ftimulus eft confcientia-, & re«jm pr a te n' taru m$a’ta ti fq u e inutiliter tranfačra recordatio. Hac fa- citutintelligamus nos antea totocelo,ut aiunt,abcrrafle,&ut prudentiores fačti priftinam honii- nuin formam refumamus,acdij immortalesdenique perlanditatem uity,& innocentiam & iufti- tiam &humanitatem in omnes uirosbonosefticiamur. Antoninus Liberalis de Mercurio Soliš Fabula de bouesfnrtoaifterentCjfcribitin hac ueib.t: /luclores eutspuam f/tbtjcmus,narratipnis funt,prater Mercuriod v N ic andr um, in libro dc immutatts* Hejiodus in rnagnis kansfiu e.Orient alibus, Didjmarchus libro me~ Soliš bobu s . tavto y phorjeon tertio, Antigonus alterationibus & Apollonius E hodim in Epivrammatis, vt Pampht- lus hbr oprimo > ait, Argus Phnxi F. dr P er mtclc Admeto nat a,fihutn habebant Magnet e ni nomine, *i Metam, 2. Zib. 29. c. 2. T aurus& rana. 264 Vlyfsis Aldrouandi <7*/ vicittam Theffalia rezanem incoluit-.eam c iti ab c o Magnefa nomen hominesfecerunt. Filiusfuit ^ e 1Hy men au s exceiientiforma.Hune c um Apollo canentem audtuifjet,amorcque eius correptus a dornO Magnetišnondif ederet,Mcrcuriusarmentoboam Apollinis quodiuxtaboues Admetipafcebat 3 kfi- dias tendit. A c pr krnim piti dem cambus armenta e a cuslodientibus , veternum anginamque immit- tit :fr oblita boum cuftodi$que funt. Buculas it a Mcrcurius abigit duodecim fr boucs iugiignaroscen- tum j auru mque armenti vir um. Caudtsfin cul or um aliquid fylueslris mat eri a appendit > ad delenda boumvestigiaagitquearmentumperrelafgos,AchanmAhthiefdem^Locridenr Bceotiam, Megaren- fcmagrum,indeque m Peloponneftm per Corpnthum fr LariJJ'am(Tegeam vfjueiinde fecundum Ly- caum fr Manalum montes profcclu s c Bca m tjs } frj/eculam Bat ti. H abitabat is Battus in fummofco - puLi:cumq- iuuencorum quiprateragebanturjVocem exaudiffct,domo egreJJ'us,fnfit e os c (Je furtitios, pačitif-j u c e sl mer c e de Jilentium , de ijs rcticcndi. Eam Mercurius iurato fe nemtni de bis quicqitam relaturum Batto sHpulatur. Mercurius cim c as injjeluncam Priorts ad Coryphaftum abdidtjjčt corn~ pulfas 3 qrt, e e sl e regione S icilia fr It ali a; ad Battum mu tat aforma reuertitur pericitlum faeturns, ants iuramentum effetferuaturus. I) ata er go mer cediš loco chlana, per c ant atu r, anulfurtiuas boues prateragi vidiffet ? 1 bi Battus chlana recepta indicium facit de bobu s. Mercurius biltn^tiem cum e/k ** agreferens^adačio baculo in faxum commutat,quod fr frigori fr asi ut omni e sl obnoxium. Aii j Mer- curium BattOjVt taceret,vaccam donafle volunt 3 vt in primis Ouidius/jui integram liane fabulam ficreccnfet: llladerat tempus, quo te paforia pellis Texit > onufque fuitbaculus fylueftris olittf . Altcrius dif/ar fptenis fistula cannis, Dumqae amorest cura, dum te tuafiltiiUmulcet, Incuftodita Pylios memorantur m agros Troccjfijfe boues: videt h as Atlantide Maia Natusjfrarte fuafyluisoccultat abačlas. Scnferat boefurtum nemo^niftnotus m tllo Bure fenex, Battum vi cini a tota vocabat. I) tuttis hic faltus hcrbofaquepafeua Nelei > JV obiltumq-, gr ege s c u sl os feruabat equarum ^ Hune timuit 0 blandaque mantt feduxit,fr UH Jguifquis e s hoj/e s ait ,fiforte armenta requiret H ac aliquis, vidiffe nega, neu gratia faclo ' Muli a reptndatur, nttidam cape prgmia vaccam, Zt dedit^accepta, voces bas reddidit bofpes ■> 7 ut us e as, lapis istep eius tu afurta loquetur , £t lapi dem oflenditfimulat Ioue nat us abirc , Mox redit , fr verfa p ar it er cum voce figura Jr e boues fer opemfurtoqucfile ni ta deme. J unči a fu o par it er dabiturtibi femina taurol At fentorposlquam merccsgenunata ,fub illis M ontibus, inquit? er ant , fr er antfub montibus illis, , Bifit Athlanttades^ fr rac mtbtperfideprodts , , Me vtibiprodis? ait,periuraque pečlora ver tit In durumftliceni, qui nune quoque dicitur index . F id a m autem iftiufmotli fabulam fiiilfe volunt, cjuia Mercurij planeta, quibus dominatur in ho rolcopo,homines facit insenio quidem promptos & cloquentcs,at callidos tamen & allutos & ad furta propenfos. A P O L O G I. CIT A fabcllafiue apolognslegitur de rana'& tauro: perrcxiife olim ingentem taurum (vtorverbis Celi j Rhodiginij)adaquasreftingucnda.Titisgratia. Eratibi forte ranarum, vt affolet plurimum . Dum vero auidius belina fe aquis inferit, ra- nunculos ibi attriuit aliquos. Re autem adeo tetra & formidolola perterritus vnus confeftim mandatfug« pra’lidium 3 &fedulitatc mira,quantaminidgenuscfderc probabile eft,perutnic ad matrem,narrat fratrum miferabilc exitium 5 vt a ftaturofo ncfcio quo fo rent De Quadrupedibus Bifiilcis. Lib. I. 26 5 A rent iir. mani ter cmilcati. Atilla nimis infdta,nimifque exocuIata,vt qiue h Ho aliqua volebat vi- (ieri,tumefcere amplius cospit, ac fiatu modo magnitudinem captare, rogans, ecquid tanta foret perniciaiis belluacOii is,multd maior,inquit,iila etiamnum inflari plus,ac iubinde coepit,cupiens omnino magnitudinem vifam exhibere filio. At is truftra conari iilam animaduertens. Non ii te ruperis (inquit) par vnquam futura cs. Id prouerbij formam habet. Apologum fatyrisluisinfe- ruit Horatius,qui fic canit: Abfentis ranapullis uitulipede prejjis 3 V nus v bi cjfugit,matri de n arrat 3 vtingens Bellu a cognatos eliferit: illa rogare 3 gjtantane? num tant um JufJanšfe , magna fuijfet* Maior dimidio 3 num tantum ? c ion magis atqstc S e magis infiaret ; ncn 3 Ji te ruperis inquit 3 Par er is. Alij ruptam fuifle ranam aiun^cum vellet bouem voce imitari.Martialisifthac vulgari fabula va~ B nicatem OtacilijpauperiscontendentiscumTorquatodiuitererumomnium magnificentiaderi- det,vaticinaturque fore,vt ita rumpatur Otacilius voIensaaquan Tor quato,que m a d moda m rafta dirupta eft,cum vocem bouis vellet emittere. Ad lapidem T orquatus habet pr at eri a quartum 3 A d quartum breue rus emtt Otacilius . T orq st at us niti da s v ari o de m ar mor e thermas P.xtruxit:cucumaru fecit Otacilius / Difpopeit daphnonafuo T orquat us in a gr o , Cajlaneas cent um feuit Otacilius . Con Jul T crpuatus: vici fuit Ule magiUer , Nec min or in tanto vifus honorejibi . Grandi s vt exiguam bos ranam ruperat olim , Sic puto Torpuatus rurnpet Otacilium. InterapoloposLeonisBaptifta? Alberti,legitur&ifte.Bosamputatiscornibusarictabat inarbo- Bosdrarbor rem,conuiciaq; iaciebat in eam, dices, aliqucndo te in terram proftratam per vias tnifere tračfabo C per terram trahens: Cui arbor, interea tu amputatis cornibus,nihil potes. Alius. Bubulcus armen- tum taurorum pafcens,amifit vitulum, luftrandoomncm folitudinem,indagando moram traxit. Vbiinuenire niliil potuit,precatuseft Iouem,ii furem,qui vitulum cepit,oftenderit,hoedum infa- crificium oblaturum. C^teriim proficifcens in quercetum quoddam inuenit a leone deuorari vi¬ tulum. Trepidus igitur & perterrefadhis,eleuatis manibus fuis in coelum, ait, O d o nune Iuppiter , promiferam tibi hoedum medaturum effe,fi fureminuenircm,nunc taurum tihi recipiofacrifica« turum,fi huius manus diugero. Fabula quadrat in homines mfortunatos^ui dum carent a vtiu-i iieniaRt,prccantur J curninuenerint,qua?runteifugere. P R O V E R B I A. ■AiuzTd fiotsPlupg, Ne centra bouem opta. Authoradagioru,adagium (inquit)ad- Ne cotrabo monetvitam non effe inftieuendam iuxta votum animi,neq; quiduis fperandum a nem op ta. luperis,fed vt ea cluntaxat fibi quifque promitrat,qtia? podit induftria confcqui. Rcfertur in collečfaneis Diogeniani. Videtur aute dučta metaphora ab agricola qui negligcns adhibere bouis operam in colendis agris, optat, vt citra fuum labo- rem proueniat lege s. H a: c ille,fed fenfus(inquit Gefneius)clarior vrdcretur,fi pro xarapra'pofido- nc legaš dvivg/t. ita legatur,Neoptcs line boue. Oppido quam cleganter Horatius hoc carmine, Optat ephippia bes piger 3 optat ar are c ab ali us 3 vitium iliud ugnificat humanis ingenijs infitum,vt femper alienam fortem magis mirentur, fuam con temna n t acfaftidiant,optent inexpcrta,experta damnent. Hlad vero etiarn Homer!; Ovya p 7 rcoTrsTi lud; @is$ »AotSotv, h Sl uiv IrrTrug , ideji N on enim equos v na nam mi hifubduxerc bouefque prouerbiali figura videtur vfurpatum pro co, quod eft, nunquam me Iteferunt, aut affecerunt in* iuria, ciim negamus nobis effe caulam, cur illum aut illum odifle debcamus. Sumptum eft ex IbadosHomeric*libroprimo, vbi Achillescontendenscum Agamemnone,negatfibi caufairu. eile,quamobrem cum Troiank bdlum fufcipiat,niii vt lili morem gerat. Didium eft autem tx an- 2. tiquis Bos in ar4 tro. Bi*. i. Ta- feni. Lih. 8 . Lih. 3 5 .cap. io. K on omnia per bone ob- ttnebis . InCatilina. Bos agnofcit pnfffirem fuum. Ar ar e bone , & ajino. €ap- 11 . l.Gor.g. Vljfsis Aldrouandi f 266 tiquifeculiritu, onocum vita moriaiiumadhucdierpaftoralis.,prima belli caufa erant abad*-. pecora. Pindurieumillud,quod lefertura Piutarcho in commcntario, enem /cripiit co-tplivtio- . /uizc , v ap/xaovj 'i7r7roi, tv S’ dpcoTpa 0hC , etra. p a vtov cT ’Kjuvti rapcct. dtX t^tupUt/, ideft, Ecjutts in cjuadrigijs^ tnaratrobos: nauemocjjjime prauerti<- tur delphinus: apr o cadern mohenti inuenicndus eft canis tabor um p at len s. iignihcat v numcjucmciiC adhibcndum dle ad id .cmo valetrrefcrturada gium ab authore adagiorum in- adagio \£lpam que nor it ar tem, in hacfe excrccat, tpSoi ric rr/tzct Aliud (inquit) eftrexfceptrum^aliudplečlrum,piftjUislaborat,huic manum prabetdeus: Torqueri iolet in reiides exercitus duces,qui m a da to boue propitiafte fe deum abunde putant, non pode infelici- tercadere fuacoepta arbitrantcs,cuin conftlio cum prxfcrtim ab co pafcituigis meiito in mutishabendus > quiaboueintelligentiavincatur J vtde fe benemeritos non agnofcat. In hunc fenfum propheta aduerfus Iudaros 3 quodnon eftenteogni- turi filium defeuius populusdicebantur } vfus eft.Elcganti etiam atq; prouči biali allcgoria(inquit idem Polydorus) q.uisdicitur arare bone & aftno > cnm nefeit officia diftribuere. Verbigtatia, ft quifpiam adhibeatad confilium de rebus grauioribushabendum,citharoedum aut mufieum quibus fumma fempcrcftlcuitas, itemfi ad iusdiccndum ,thcologum iurisconfulto adiungat: velad difputationem diuinitatishabendam jiurisperitum theologo copulet 3 aut virilia rnune- ra mandet frminceobeunda. Etdenique foladiftantia,atqueineptiajlocumprouerbiofacit 3 fi- gura inde duda, quod aftnus ferendis farcinisvalet,non item aratro trahendo^contra quan' /bos valentiflimus ad arandum , tam ineptiftlmus ad onera importanda. Nos autem per hu- iufmodi allegoriam adinonemur vniufcuiufque hominis in ea re opera vti,quaille valet. Po- nitur in Deuteroncmio in hanc quoque fententiam. Bos nen infrenandus proucrbialis etiam gnome eft , quam Diuus Paulus copiose explicat: Ait enim : boui trituranti non e (Te os obli* gandum 1) e tuadrupedibus Bilulcis. Lib. L 275 V. *• T inoth. A gandum. LocusexM >!e lu norus. Na n bbuitriwraati ; os obligare, eft mcrccdcffl mcrcena- rio, <3^ viftuvn abnegarc. Habebant enim ludsei nonnunq.uam conduftkios boues. Sic idem Paulus: Legen ninpropter boues, fed propter nos fnptan , vt non uspem 'is msrcenario, opera- rio ,&tn prtmisviclum v srbi mimfirs, de ptominislerio . Nun boues triturantes dicuacur ac 110 - miiunrura Paulo. Edamaliegoricepoteft fignificari,ne prohibeaturdoftori verbum Ubereprat- dicarc,quoddcuorcntftipuUs5cpalc.is,ideft J canuertantimpioshotnines,& Chrifto incorporent. A bobus itemtri turamexercentibus, qu.ibasquod os obligatum h.ibeant, non iicetvefcitritico, quodexciunc 3 /3o;sV(tf>;pp, ideft y bes in aeeruo. Diciturqaemadmodumait Suidas,deijsqui Bos inacer" inmediarcrum copiaconftkiid 3 nonlinunturpradentibus bonis frui, vt limita vidclicet litpro- uerbium lili: T ant d us inter vndas fitiens . Sunile quiddam refert lulius Pollux de feruis in pk Lib.j . ftrino luborantibus 3 quibusmachina rotunda circacemicemaddebatur 3 nemanumori liceretad- hibere: id taftu m nedcuorarent farmam. Quod bubusfaciebant Iuda?i,hoc ilii faciebanr homi- nibus. Did vero etiarn poteft, defplcndide,ampliterque viuentibus. Bi; im) foli(]necdiccm oslendijfet.,affatim bibens obdormijt,OMtra : for tuna strniti e ns. C um aut cm far te commejfibundi pni dam fupcruemjfent cant ori,cx noti s, Stronictts ilicofaclus eftfo- brius. li cim audfsent,quod ’ ftemper rnultum vini bibens fuijjet inchriatus, compendio repbondit • In- fuliator enim fr federatus tile cantor , tanpuam bouem ud pr e/epe, dat a časna, occidit . Or igo adagij e it a more vetcrum,qui boues a laboribus ad prelepe (ifteba nt, atque iliis pabuiu m lubminiftra- bant. Congruet vero ctiam in illos qui in fuum aluntur cxitiiim: quemadmodum ij 3 qui fcvolu- ptatibusmundicxpIent,orcoquidaiiudqaam viftinue nutriuntur, veluti bos ad praiepe? 05? tud A los, ideft 5 Bos maritimus, de magnis, infulfis, ad nihil vtiiibus^ quales funtphocJE, ta n- Bos marki- C timi pafccntes, nccopcri, ncccfui vtiles, con trd quam boues terreftres. Refertura Suida. Au- mus . thoradagiorum fuipieatai' fcgendum, 05g vi ivA loi; y \t lit idem aitn antedifto, quia lic (inquit) re ter tur in colieftancisTarrhoei ac Didymi,eftque hemiftichium Iambici trimetri. Sed Sui- da’excula hclegeretradit Gefncrusexcrnplaria, idq;bisrepetcre. Sic& ApoftoliumByzantium, ftc & alios authores habere. T * pav 05g ciTrivTuJog So/mouri, ideft, bos fenex vacat luclu domeBico - Bos feneoe rum hoc eft 3 fenum mors quod tempeftiua vidcatur, non lugctur ab amicis. Ouinft^ hodieli no lugctar * quando nunciarur obitus hominis natu grandis: Nihil accrbum inquiunt^ non perijt in cunabu- h's. Mortcm iuuenum complorant tj quoquc J ad quos nihil attinet. I’«pa d 05;, ra. S' ipya TroAA.tt tS/socj, Bos confcnefcit, at opera multa funt bom s Prouerbialis fcnarius,ciim oba^catis tmbecilli- tatem aliquis-inutiiisrcdditur abobcundum munus. Nam diuitum vulgus ha ud aliter miniftris vtitur,quam equis & canibus,aut paulo etiam inhumanius> dum vfui funt/illiciuntjvbi fenuerint, leijciunt. Vnde confukum eft, vt vnufqaifquc libi pa ret, quo feneftutem fuam commodius fo- ueat,alatque,nc tum cogatur, ex alicna liberalitatc pendere, cimi a nemmenon contemnctur: ac nieminet it Diogenis apophtthegmatis 3 quirogatus 3 quidnam dlet in hac vita calamitofiiftmum, 0 K fpondit >yipai> ctTropo; j, ideft .j ftncxegens. Sed fortefenfus Senati j clariiisita reddi polfit: Bos licctiam fcncftainutilis J ,rncritotamenillorumoperum 5 quirphHimaiamolimcontecit J reijcivel contemni nbn debet. Bh; im) fuyov , ideft, bos fub iugurn, vbi quis affiduc laborat 3 aut vbi fo 6S J ub lU ‘ quisIaboriofo inuoluit negocio. Duftumitem a bubusagricolis. Quin& hicentlocus v ten- H. um ' c ’i, cnm negabimus aliquem ad id trahendum negocij, ad quod adminiftrandum pa rum lit ido- i'‘Cus, fed cutn qui (it aptus, quod bos iugo duccnclo natus videatur, non item canis aut ceruus. Bosclitellas. Quinti{ianus paroemicequamait efleceu breuem apolo’gum,hocadfertcxemplum . dan no sl rum anus, bos clitellas ? Satis conftat ex apologo fumptum , veri 1 , m quis (it is apolo- % 6f c ht e l- § us > equtdem nondum reperimus. MarcusTulliusin Epi (tora cuius initiumeft, Laodiccam i a veui piidie Calendasfextilcs •, videturad hoc adagium alludere, nobis (innuit adagiomm ^ i%ft, atuhor) anfam coniec Iti) jdtft, canis in vi »cula* Dicebatur,vbi quis feip- cula. fum in leruitutem>aut in malum aliquod inijccret. A canibus fumptum vitri (c prtebentibus vin- lxpečta bos ciendoscibi lenocinio. Author Zenodotus. M Ivi /5£; TroVe BosclvLm . j d c d , ExpecU Los olimher- herbam* bam. Dicendurr^vbi quid fero contingir. La borat enim bos in agricolando, led aliquando gu- ftatura herbam ciUtam. 1 initimum iiiud: Etadhuc tua mefjis in herbaeB . Ea? d/umbv sV/rtr- ideft, Bo ves mejjis tempa s cxpeciames, vel /2S; oi/uiffov, dici'ioiituin, vbi quisingentiuriu. einoiumentorumipeiaborem lurncrct. Nam boues mcilis tempore intertrituram pafeuntur, & pabulum largiitsapponitur. Alijs vero temporibus nioleftiorelt arandi labor,qudd nuliopr^fen* Lenti bos, te trudu ieniarur. Arpe^a^/SS*,i d e ft, plač id'efine lente fu ba ud i en d u m, incedit y aut fimilc quid- dam. Gongiuet iniiios,qui pladdc acpaulatiin 3 citraque tu mul tu m, fed ramenaffiduitaterertu conficiunt. Bquorum laus eft velociras. Boues non valent celeritate, fed viribus & afliduitato Bos laffus polient jnonimpetu. Bodem percincr iiiud. Bos laffusfortiusfigitpedem. D.Hieronyruuscppi- fortius fgit ddqudm degansadagimn viurpauit,2d beaturn Aurelium Auguftinum feribens, cumquedecer- pedem. rerecupiens, neiuuenisfenem prouocaret:proptereaquodtardmsquic!emad pugnam excitantur lu,quiiatn funtarate qudi feffijverirm ijdem grauiusiaruiunt,atque vrgent, fi quando lenilisirri- tata rccaluit .Klementa (inquit) Daretu, (jr Entelh^jr vulgarisproucrbif,quodbos laflusfortiusfirAt pedem. A veren triurna? modo dudum apparet, ciim dicumadis a bubus iupet manipulos plau- ftrisgrana excui itbantur: partim ar.otis in hoc armatis, parrim a taurorum. vngulis. Pordi allu- fum viderb&ad hoc, qubd iuuencscorporis agiiitate prepolier.Senes in ftataria pugna,acviribus fuperiores funt,id quod & Virgilius innuir Enrclli congrdTu. T bv QtLovra ./$«V *Aawt, i de^vohm trm kostem agito. V tere eorum opere,qui ex animo faciunt.Stultitia efi venatum ducere inuirasca- neSjVtaitPJautus. Rcferturab interpreteTheocriti. Sirnik didumctiamhodie perfeueratvul- go celebratum, incommodum čile bubus inuitis plauftrum ducere, aut inuitis equis piauftrunu agere. Videturautem exTheognidcfumptum, ^ J niti tim ne mefcunca, si im ulifhjue fubacium V i st ude as vnpuam duccndo mducere plaujlro . •Significatur his adagijs non hit ieiiciter fuccedere, quod a nolentibus extorquetur:neque corunu ofhciovtendmn, oui nonex animo operam fuas nobis commodant, T cpfioivbv Xa,yu> x.vvyiyirU ♦ ideft, Bone venanleporem , dicuntur, qui rem abfurdam, ftultam ac prarpofteram aggrediuntur. rt leporem . pktarchus in commentario de animi tranquillitate:Neque enim qui aratro velit iacuiari, ac boue venanieporem, infortunatuseft: ncqueeo quipifcatorijs retibusceruosnonceperit, vllus malus aduerfaturgtnius, fed fiultitia &peruerfitas aggrediuntur, qua?fierinon poflunt. Non quiduis eftaccommodum ad omnia, velutifiquishomim ftudijs&ocijsnato, bellum aut rempub. adiri- niftrandam mandet,bo‘ue vena tur leporem, aut fi fiupido & infulfo iudicia committat. H dpede,* Currus bo - ^ ov /S>-V s A avm, ideft, currus boucm trahit, de re qutc pra?poftere geritur: veluti fi vxor pi aferi bat nem trahit. zarito,fi difeipulus deprchendat piaceptorem,fi populus imperetprincipi,firatio pareat affe&ui« Lucianus in Terpfione . Nune id euenit, cjuod v ul go dicifelct: Planji rum ftpenumert bouemtp- ^ Jumaufert . Translata metaphoraa plauftrisperdecliueretrolabentibus,vnaquefecum boucnu 11 auferentibus. Infimilemfenfutn torqueripoteftiiiuddiuinipoeta: Ante lupo s rapicnt hcedi> vi tu li ant e le one s : illudqueluuenalis: Si muher vitulum, velfi bos ederet agnum. Sed & SuidaSj in res abfurde geftas hoc recitat prouerbium, AA d>7rr% rbv /2*v iXcuva, ideft, Vulpes bouem agit. Nihil enim vulpi cum agriculatione. Ait tamen licere etiam corquere ad cum,qui non ex animo, fed alio fpečtans fingit fe quippiam vclle facere. Huc fpečfat iiiud: Ne fi bos qui- dem vocem edat: ncc non & hoc: Priti s locujla bouem pariet. /3x<; stMoTp/c? tcLtioN-m t%a> Bos alienus rrei,ideft, bos ahenus fubmde foras projfeclat: deijsquiapudalienosnonfatisexanimi fententia_/ foras fpc- tračtantur,eoque fepius fuosdefiderant. Vnicuiquc domi,ac velut in fuis prafepibus iucundilfrnia etat . vita, peregre rnulta funt, qua’la:danr,plurimadefunt. AllufifTevideturad hoc prouerbium Piu- tarchus: Veramnccipfosconiernnatu^neueforas profpiciatis , ideft,nealiundepetatis,quod abij?- fis Platonis intefpretibus fumi poteft. Proinderedte dicetur, i%u> (Bx ,qui non conrentus futs j n Spmpof. aiiundependet.Sic&Satyricus: 8.2. Nete quxfiuerisextra . T avpce Boue vena - De OiuHrupedibus Bilulcis. Lib. I. 2 69 A T ciupo; VTrzpzv^isi; to TavyiTcv cItto tS iupoffa. ittizv , idek , Taurus porrečiovltraT'aygetum capi te b:lntex Eurota, dere vehementerabfurda. Sim i 11 i m u m i 11 u d, ejuidficalum mat ? Na t u m ex apoh- theginate Gerada: Laccdatmonij: is ab hobpite quodam interrogatiis, qua? pcena foret adukeris apati Lacedcemomos, negauit efic vllosadukcros a j) u d L a c e d a m o n 1 o s: a t initens ille,quid fi quis exifteret, inquit, quam posn a m daret ? is, inquit, taurum maximum dependerer , qui produčto vitra Taygetum montem capite,biberet ex Eurota; cumquehoipesarridens,&vnde taurustainu ingens ? Lacakvmonius viciflim 3 at vadeapud Lacedatmoniosadukeri ? ReferturaPlutarcho uu vita Lycurgi. Abajinis ad boues tranfcendere dixit Plautus, cuius verlus in prooemio operiš re- citauimus J> proeoquodck,exhumilioreconditioneadditiorumpartes tranfire. E/ Svvctto /SaV, H *A vm ‘bvovj&tipfibouemnonpofjis afintt magitojdott,fi nonpotes,vt v is, vtcunquepotesfacito: Si s * bouent m ■ fortuna fplendidior non contingitjcam fortem que contingit,boni con bu les: ii quod optas,non li- 5 a J mt * cet, id quod ek, proximum amplečtere. Plutarchus in commentariojcuititulus de vitando ane 4 Z ttc - aiieuoprouerbialem aiteficfententiam in hoc verbu : Ot' S vva.fA.cci t »v bycc yi.pttv i i 7 riTiQiri y.ci (inv , idek , S T aur o oneratis ,cum neaueam por tare cape Ham. Vbi quisqnod Icuius ek, rccufat , & quod muko fit intolerabilibus,imponi fibi pokul.it : Veluti fi qais impatienna paupertatis, nam ad idaccommodat Plutarchus, vburis inuoluat lebe,quod onus v;x diuitibuslittolerabile. B«; fvicinusft improbus adfit . Columclla tanquam prokerbialerebert. Illud autem Ariftophanisfn Acharnenfibus: napsT/^^’ iuiv o A u; ix.xptj3xvH /3&G, K di t iq adzv TroTron fin; k f\i Qc.vtT c/a,, eindc nobis prah uit d clibano to- tos. bouesi& cfuts rogo,conJpexitvnpuam clibano cocios'boues? prouerbialis ek hyperboJe de barbari- ca remm copia.hne de lautitijs aftatim adminiftratis. Antiquitus enim erant in delicijs cibi in cli¬ bano čoki- Vliiserit,quoties bplcndorem conuiuij etferemus,autetiam inlignem cdacitatem.Co- fiinili figura vocabanthecatombcn. 17 avto. ix.Tpa.ycbv tov /Sw,d? tw bpav d-a-ix.au,ev ) idti\ J totodeuo - ^ oue toto rato boue,in caudadeficit ,hoc efl J reliquo negotio perako,in extremo fine delalfatus ek. Videtur uordto tn efic fenarius/ed deprauatus. BS; sVl mva-nos dpyvp£, id ek, bos in cjuadra ar rente a : in cosqui per- cat{ ^ A deft- fonarn lukinent, oilicium aliquod egregium poHiccntem,n’cc vili ramen funt vbui,nin ad volupta- cit * temautfadum. Auchor adagiorum aitlimillimum ckeei,quoG alibi remli m us, bes feptitmu , in cuius exp!icatione binos cius crrores cxGebucro detegimus. Sed & in huius adagij declaratio- Dne rem acu non videtur attigifife. Citans enim hoc ex Suida epigramma non inelegans, i la, VTrap^or , 1 a, vActx.cn; yn$ ht t,uvei $ 3 AN. ate 7ra.f)oivos d,yp6ryic, avixXiGw ;, 17 av cD-po? v o ud; d. 7 rorpiyag , A?A etpyvpn tldosAov WvtX.&.Q Tp a.yi E7»*ar#V aijv i%iAiy%a>9 dypta.v. idek, ffuinan? fit vt bos cumfi s , aru um non ares bed ebrij in morem recurnbisruflici ? flum hirce tu cfuoejue-curris hinc in pa fina , S edpot m s Incimagoflas argentea? Hi: flo tu ant redarguen s inertiam . Addakp meminiibe huiusbouis IuliumPollucem,ienfumepigrammatishaud affecutusvidetur k.i Ilc, c um bos illc 3 cuius eo Ioco meminit Pollux,lit genus placenta?, vt buo loco diximus, bos ve¬ ro i« hoc ep i gr . vit. Lecrenjis kos . Argo n aut. i. Bos Metafo¬ ram . Anlmsts he- ftabceas. 270 Vlyfsis Aldrouandr in quadra)argentea:quareftex hoc epigramma te fiueapologopotius prouerbium facere libet 3 ^ conuenic t in o.riolos & ignau' s,quique extcrna fpecietantum,non re ipfa,munus fiium exercent. sarpaycov tov fiSvfi; thV 'Jpav dirsicausv , ideft foto brnee deuorato , in caada deficit , hoc cft 5 reliquo negociopera quibouem mittitadčerema. Cero¬ ma dicitur vnguentum,quoolim inungebantur athletae: bos autem ad certamina inutilis eft. Ita- P qaebouemad ceroma mittere d iti pbteft,qui docct indociiem, aut ad id muneris adfcifcit aliqucy ad quod obeundum minime (it idoneus. A (ime s ad Lyrem , prouerbium in a dno recitauunus •• cx- tcriim cum Cleon qu.iipiam, cui uomen inditum Boui,fcite caneret vocc, lyra vero non periodo vtereturrStratonicuscanentemaudiens tolim (inquit ) afinas ad Igram dletu s ejl , nune vero bos ud lyram. B«c Ki/ttp/os, Bos Cjprius , Suidas dici ait de homine futib & ftupido ; Aiunt eni m (inquit) bouesCyprios vcdci ftercoribtrs. In eundem fenfum torqnet author adagiorum;ca:tcrumcum Pli- liius feribat Cyprios boues hominum excrementa appetere, non paftus caufa,fcd vt hoc remedio torminibus rnedeantur,id ad eorum fagacitatem potius referendum eife fuoloco antea annotaui« mus. Idem adagiorurn author ait Fefturn Pompei u m ,verfu m hunc Sotadicum citare ex Ennio: Cgprio boui merendam: oftendereque conuenire,quotiesconuiua fordidus & inhpidus iordido, atqueinhpido accipiturconuiiiio.: fed cum adagij tandem referat originen^contrarium quoquo fenfum habebit, & forte apud Enuium pro merendam legendum eft, mer dam . Bos Arcadtcus , vt annotauit Lambertus Hortenfius in oftauum Lučani, de magnisd icitur & ftupidis,ficuti & Arcyfi tgdgpi ravpivng , ideft , Sotts adeuortumvada fialfia fc c antika s at to V trtice fe oflendit Athos,mons T hracias, is qui JDiJhtus d faeratanto diferimine Lemno , jfuantam alata die v at e at tranfrnittere nauis Hanc tamen aerij contingit verticis vmbra SJuin longincjuam etiarn contingit adv fjue Myrinem. Prouerbij meminit & Plutarchus in moralibus, tiim alias, tum in commentario quem infcripfirdc facieapparente in orbe Lunar,teftans vmbrarn porrigiper feptingenta fenne ftadia. B ugb MoAot- Tcdv, ideft, kosMolojforum dicebaturde ijs,inquit Suidas,qui multisncgocijs implicantur,&diftra- huntur. Nam Moloffi foedera inituri,bouem in muka minuta fruftadillecabantj eodem fenftf in- terpretatur prouerbium prouerbiorum author,qui articulum o imprudenter coniungit ciim^a- AotTcov,Sc reddit bos Homolottorum,cum Homolotti dičli populi fint nulJi;aitquepofte & ad rem ^ referri,vt fi quis argumentum nimis minutatim diuidat, ita vt confcindere d c magno fortique & inuido:Surnptum a clypco Aiacis,quem Ho¬ rn aru s heptabocum appellat, quod ieptem boum tergoribus effet obdučius, atqueob id impene- trabilis: Bndopcp vbfMi>-Taurina lege ijs,qui boum inftur excoriatione dignilunt.np^ itamenillud (inquit)omitti debet, obtutumamatoriutm qui modeftia feruata fiat, a d tauri oculos referri folitum a peritiftimis. Vnde illud /2 a tir eri rctvp/Sbv, qucd tlim in Platonis, tlim in-* Xenophoritisconuiuijs& Ph;rdor»e& alibi, eademfere fententiapoiitum inuenias: tametfi non- nuliirem ad indignationisfignifičatum retraxcre,toruumquc tueri interpretantur: quo fighifica- to apud Ariftophanem fuper Aefcb ylo didum, «/3As4e ySv raupiScv iyx.v-^ac zaha: Afl>cxit iaitur taurice ad bumum luminadeiedhu. Hac enimfacieiratus Acfchyliisinduciturab Ariftophano- Neque fum ncfcius toruitatem d taurorum ferociadidam, &etymologiarum authores tradunt, d' qui toruitatem tauri acerbitatem interpretantur. Huic lenge diiiimile eft / Svdm/c, quo quideccu- lorum pukhritudo atque gratia fignificatur.In ijs tamen quosfuperiuscitaui nimirum dc amaro- rioobtutuintelligitur 3 in quo modeftia primasobtiner,ifque plurimum herifolct in obliquum, & id toruum eft.Sic Pieriu s.Paupen vitulus eslcaftrumppio eo quod quiique fuis quantumuis cxun~ dantibus fortunis grauctur, h ifce difficilibustemporibus. Sutis enim mor bu s cu iqu c diftici 11 i m us eft 3 inquit alicubi Plinius: Ne hoc hac tempeftate vfurpandum apud afflidos, quod dici foiet, Dt minimisnoncuratprator, Exturpivaccaturpis vitulus , prouerbiumfimile videturei, Malicorui , malum ouum : quarc fimiliter etiam apte vfurpabitur, quoties a malo prarceptore difeipulus malus proficilcitur, cx improbo patre improbus filius,ex patria illaudata vir illaudatus, deniquc fncinuS iceleftum a viro fcelefto. BamA/zov (BoiS/ovjde^Regia bučala, de prodigioia fcecuuditate fereba* tur j Natumemiraculorei gcftai. Actate Ptolomai iunioris vacca,qua'dam čodem pin tu fexcdi- dit vitulosiauthor Diogenianus. MoggsaJaiv Baconov, ideft Mofchus cancns Bceoticum, in tnulrilo- quos & inepte loquaces. Mofchus hiccitharoedusfuit imperitus,qui citrarefpirationem vocem in Jongum prcduccbat. Boeoticum autem vocantcantionisgenus veluti Phrygium aut Doricuui- - sAhftophanos in Acharnenfibus. AA\ tTtpov rljm , nviz tori vrori Oi De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 273 A Advt bippofdinum,hippolapathum,hippogno- mon. Hippolapathum Pliniuscandem ob caufam bulapathum vocare videtur his verbis: Lapa- Bulapatha . thorum generibus Solon bulaphdtnm adiecit , radicis tantum altitudine dijferens , csr trga dp fente- ricos cffečht ,potu exvino . ldcm & bufelinum dixif: Bufelinum (inquit )prodidereepuidam dijftr- re brc uit ate ca-disa flitino , & radie is colorc rujfo, eiufdem efečius praualere contra ferpentes po- tttm Htum. M. Varrobumammasvuas vocat 3 quas Macrobius circa finem libri tertij bumam mias vocatjPlinius Grabce burna (los, bumaBivua(\\\op\\t)turncntmamr»arumodo,inpcrgulisferti- f Ult bama- turalba,mgr tijue. Suntquieasefie volunt,quasZibibasin It..lia } inBelgio vuasoblongasdicunt, m,t% quod non proDomam funt & ali« & longiores Sc craffiorcs,papillifi|ue vaccarum(has enim mama- rum nomine intclligo) fimiliores,vulgus baccatus vocet,quo notr.ine alias tamen etia intclligunt> Theodorus Gaza pro bumelia bubulam fraxinum reddidit,rortaflisrečtius&fignificantius Grar- 0 cam vocem feruaturusj nam & Plinius : Fraxinum (inquit) ampkjfitnam lc»t/jjxmamque bumeham vocant in Macedonia . Bufyca ficus funt grandiores & fatua? authore Fefio: Ruelliusputat vulgo ficiismanTcasappellari:E«/3co7? idem efl Flcfychioqucd wcA^a^/a,ingens voracitaSjVt/sbA/^sc, iiue/S«A tuiaL,Sc jČH&pusic,, & (4v7retvcL ingens fiimes, /3ny*ios magnus iačlaror, vel qui valde le ia- valde fiukus 3 admodum mucofus. fibvi/Spcs magngshinnulusjfiijc grandts&adul* tushinnulus. /Savrctn; magnus pucr :/3«?raAiff 3 certamen inquomax ; meluebandum eft: /Sb 7 raAo? magnuslučtator:quamuis Hefychius/S«7raAoi>generaliusex.ponat udya. Suidas vero/Sd^aAor interpretatur Ivov in quodam Ioco apud Ariftophanetn, pofits & bouis modo (tu pidu m interpreta- ri,vt /9«^st pat-. payo; magnus vorator 0 heliuo magnus. Sunt & alia forte iftiiifincdi vocabula, sliaque effingi poflunt 3 fed de denominatis vere a bobus hic dicendum 3 quorum ciim-fere propi iu fic arare,ttaque qux circa hoc munusoccurrunt vocabula,& qugad aratorem,vel lahen, bubulcum pertiden^primoenumerabo. Qucmautem nos bubulcum,Gruči /S«aoAov•appellitant,velraquam Bubulcfts. Bhzo/uov 3 (nam.& ’1~jt7tozou.ov dicimus, qui equoscurat,) vel qu< /ni am Gurci cibuin er jam colo n vocant: vnde & colax,ideft, adulator appellatus. Etymologo jSukc?* vocabulumnon bubulcum tan- Cincius a- uis. J ti*J.®. t 'd Jhtbuleus. Liu. %. '4 Vlpfsis Aldrouandi ta n tu ni lignlScat, fed ctiam animalia quatdam. Ego huius nominis aniinal haAenus nuli urn re- E periomili qnod bucoSinen Činel n m auem Varrinus mtcrpretatLir. Carmcn bucolicum Scruius di- dum a it cfle a cuftodia bo um, ideft, d, 7 rdrd)v finziAuv : prarcipaa eni m li;nt(inquit)animalia apud rulticos: de cuiuscarminisorigine lic Celin-;: Dian im Siculi Lyen cognominarunt, quoniam ab ca dlent morbo foluti,vnde natum vt rutlica mn bitu Jo thcatru ni ingrdfa vidoriam cancret qu de Syracufanis mox adeptuseft res Hiero, qua? prinia čreditur bucolicoruna origo, qua? oninium princepscarminecelebrarit Daphnis, moxTheocritns. Diomedesheroicum verfum, ctiam hc- j&metnim &buc6lidini,alijfquc nominibus djci teftatur. Bucolici tam en pro prie dieti vcrlus boe ferč acauerisheroicis dittcrunt, quodqaincnai lociun da£itylus claaiditabfoluta di&ione, qua- liscft : Nos p a tri. t fines cr clalci a linpriimus aru a. Bucolicum,bucolil<:us,buccli,bucclia{la:,inlcnptioiiesfuntic!y]iiorum apud Theocritum. Vari* nus bucoIifmum,genus ait efle molopoeiar,ideft cafrtionis &-fa!tationi$: vtrumoue rufticorum ,& aTlieocrito defcriptumdfc finzoAta^eoSc fimzo^/d^d Dorice, eft carmcn paftoritium modulor. BucoJia in Aegypto apud Hiei'onymum.,cai bubulcorum loca intclligi CdiusarbitratUr. B «»£>■■ E dl bouespafcerc,quod bubuicitarier Plautusd>xjt. Homcrus: &oTfii, delenitio, dcceptio, & finzoAtniic , dcceptor. Sunt & compolita in eadem fignilkationc, vt aVo- & St afi «o A s« , e rr o rc m induco, dccipio, delinco,permulceo,ariteccdens va bum lic expo- nitur a Varino ex incei to authore,{p3-ab« r /g t Uig tkTrimv vfzdg dvrofiazo^cov ; pofteriori in co Icnfu vtitur Lucianu^ StafiuxoX&t durbg, ^ % 7 rt\ 7 rV(ftei> iddl, lačlat iplos, & vana Ipe pafeit. Ab «Va- fiazoi\Siv Ht aberrarc,&euagarifacio,proprieaberrarefacioagrcgeifed capitur etiam generaliter pro aberra- re lacio. Volun t autem quidam dgroBovzo^etv propne dici bubuleum les biofos boues a grcgc/cu armento abduccntem. id c m quod x,xxoXelv. Multa in Lcxicls Grscis bucoli Tcgunciir, j[ynonyma,qualia funt fittrpd(po; : fiaA,og,/2xvtTng,vCj. fizvmig , oxytonum : ficov/Tng,fioiXctTng. Horum pofircmuin ^ PolJux abubulcodiftinguit,& cxponitpro eo qui bouem iugo firbmittit. Vidctur autem pro ara- tore magisaccipiendum, led potell pro vtroquc,vt & bubulcus Latin is. B xxcaog a ra tor, o čvvfiatn* zeuvav Um yw> vel etiam bubulcus :quidam & niefiorem interpretanrur. B uzmercu interpreta n tur boues a ge re,fed & Polluxex Ariftopiiane proboucsagcie aut impellcre citat $ohacituv,Sv fiaUa- wxn,ars dl agitandi boues fcu bucolica,vt d Ficino exponi Idibunt vulgaria Lcxica, ficxXctaia ve¬ ro boum abačlioj/SonAaT«? qui boues abigit,item qui boues agitat.apnd Homcrum fionXaoia.v cx- ponuntaTj-žAacn^idefcabaetumjnon boum folnm,fcd quorumuis pecorumialicubi plunbus voca- bulis rem eandem exprimit poeta:« ydp r/aag fiat; jiX acrctv, 8 c alibi abigeurn, vel abačlorcm tXaT>f~ p* fioSv appdlatj Inuenio& fionAdTvg pro eo qui boues iungit, apud Polluccm, item pro bubulco. Micrzfitšv autem proptie efl boues iungere abuiiue vero etiam alia animalia „ vt Varinus t c H a tur, vnde Mtc-cfiatov ik /atcrctfiov medium inter bouesiunčloslignum ,vtSuidas cxponit,vt vcroalij> y t« fivyy yAv 7 rpog SiSiTStl 0 kofiavg, lorum quo temo iugo alligatur. Polluci vero idem dl cum iyifiotcv, idcll Jorum bouem sratro adiungens & applicans: verba eiusfunt: J Si cs-Aarogiudco rfi Čvyc» 7 rapax,x(r«. 7 fiofsivo;,iX t ' fiotovfi'ftttrlfictov /aitrdficiov za^dnea. lUofion vero & kofiavg, lignum dl aratri longius, quod 'inter vtruRiq; bouem medium dl, & cui boues quafi affiiluat a teme ; quod enim in curru & djrmf dl pduig., t De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. i. 275 A eft ptJitoVjid in aratro eft ig~o0otug,vt tradit Euftathius, addens, babaredici sufiapiov quali fcofiod- Polluci eft to /uiTci t »jr yvlw A or, at Tzctzi i?o@oih;>ivdpv 7TiAd.6-’jt.g us-pocuprpiT a.i WoBori . Od 0 t fcotvj vero lotu m cft e bubulo corio taftu ra, 06eicg i/udg } vt Homerus etiam vocat,dum canit: ^ ' E'A x.ov S'i*/a Aiux,d.iuhquanquam latinorum quidam nullam hofliamnlaioremminoremuebidente, id eft, bimaeftedebuifteprodiderint. B»’ fiadp^U/j csuclnei J* itai /2x7rp6u,Slw fingit.Iulius Capitolinusin vita Maximi & Balbini pau- „ loalitcr deferibit. Hecatombc autem (inquit) tale facrificium cfl; Centum ara: vno in loco ccfpititiae cxtruuntur, &ad eas centum fues, centum oues mačlantur. Nam fiimperatonunu facrificium fit, centumleones,centumaquila:&ca:terahuiufmodi animalia centcna feriuntur. Quod quidcm & Gra?ci quoridain feciffe dicuntur,cum peftilentia laborarent, & a multis impcra- 3J toribusidcclebratum conflat. Ciav vzaT6/ufi» y id eftouorum hecatombc,periceum apud vetcie quendam legitur. Ab hecatombc fit Izcvr c/ut/ 3 oia , feflum quc hecatombc peragt batur, celebrar) •atom- ^limm kntiquitusin Laconica fingulisannis, eo quod t z ut 6^0X1; dlet, vtEufhithiusauthoi j mefis ^ iitetroufioiav mefiscuiufdam nomen abiflisfacrificijsfieri tum folitisdcnominati,que Hip- podromium Ba:otis,Macedonibus Lourn vocari feribit Plutarchus.Etymolcgus zpaviavz ante ap- pellatum fuiffe; Gaza vero folftitium a:ftiuum in huncincidiffe, primumq; A* tri coni m fuiifcau- thor eft. Interpretom Plutarhi alij Maiam & Aprilem, alij Iunium, quidam &. Auguftum d:xc- runt. Muceros » M e tam. 6. De Quadiupedibus Bifulcis. Lih. I. 277 A runt. Eft vero ctiam tzenbfjftosot; cent um bourn pretio 'trftimabilis, ira fciiicct dičla qu*dam mo- neta „ quam boucm vocatam tuifte diximus in principio operiš. Buda?us, vbi de 05$ m one ta ca ni figniiicante tračtat,žtt{«To^o/o(/dici aitquicquidduabusminis Atticisarfiim«bi]ecflet,id tli ( ; n- quit) duccntisdrachmis . Plutarchus de eadem moneta lic feribit, tx.o-^t id eft, Nummum ctiam ineuaic bouc infeulpto, inccrtam propter Marethoniumne taurum, an Minois ducein, an vt ciues ad agri¬ kulturam adhortaretur. Iride dučlum aflerunt^vt in srftimationepretij rcrum,vakre ccntum auc decem bobusdicatur. Indehecatombseaarmaapud Pfomerum,vtquidamvoluntjvbipoetaper- mutationem armorum Diomedis & Glauci defcripfit,inquiens: O? 7tpo$ Qvddedlw A toftrdiet r'tvyz a,utn0i lliad. %. Xpvffici^aAscd izg r€ g es > feb eodem tegmine c.tlf: Citathuneverfum Nonius in voce buceria?, & in vocegrcges.doccnsgregesrepcririetiam in gc- nerc f.nn ineo. B ne er um (inquit Fe ftus ) de bobus di c trnu s . B.Jt autem bucerum vox duela e dua - busGr,ccij>@5 y bos,& rJpas, cornu . Bucera?porrb,quodquidamputant,legi non poteft; nam k.«- . . p mertto. ITopra^i;, lecundum Hdvchinm & Vafir.um, eft dmu»Ai^ren . Jbgo nci! 6 riws hjuus vcrbi rnemionem reperio: videcur A a au- o n V Viyfsis Aldrouandi r Mefchids* Im M m Bell. Bucede. J-tb 5 . Boja. 31 »Ut um. Butyrum , lih. 1 o .de fa autem idcm fignifrcarc quod uitulari apud Litino.s, ideftla’tari,ueliuucniJiterexiiltare, utuituli: qiti uero ita cxu!tant Hefycbius Sc Suidas«,c^;'a?«?dici etiamtradunt. M o%n£ov antena cTtin more vituli,ut TaapucTo^ in morem tauri, Mo^vdaapud Efychium& Varinu expomtur a,vt??J 7 rdc» id cft centi- ma deineeps duelu Sc iinc iiitermiffionc,qualis rdite & uitulorum lučlus elt ex uberibus mamina,utproprie ad potum rcferatur,quo feiafu tamen /uogjSbv libentius vfurpauerim. M o%ctc Euiiathio eft ariestrienuis. De mofchijsleponbusdicana luo Joco.Buccde Plauto,qui loris bubulis vapuiat: I lli jmcf\%bucede erunt potius, tj//.Im egojim refliojd eft,qu.am ego me fufpendam. Boya, ut Iiidorus ait,cft tbrquc$damnat'orum,quafi iuguiaa boum,ex genere uinculorum. Tanturn ille_». Q i.rrc ndum n um inde boiam nos vlilgo uocemus in Itaiia iplum tortorena liue carnificemi' B 7 ™ prarfepe boum cdt,xa9r7«y tnimdtedere. B&A/TovEtvmologusdičfum aitefle quali /2ooc A/toV, quod iiquidiora fint bouisexcrcmenta,quamreliquorumanimalium. Citatautem Hipponačlena, qui BoBnu Tt,u Jicut aratur tena : & afmjlraemm ad dextram primum deducebantflylum, de inde conuertebatur ab inf er tore r ur fasad dextram Verfits , /ju os & bbdte ruBtct ver Tu s appellant . H.rc I(idorus,vt Lil. Gregorms GyralduS obferuauit. Debuccina ita fcribitluilusLiplius. Btlccina initiofuit cornu bouillum , neca boue lit.kom.dia maledcriues,utinftramentumquod bubuscanit,autquodbouescanit, autuocat. Varro tamen E It a. er. 1 , lib. 6 . Buccina. Lib. 4 . de mi lo7.\o. bii einatorem avocislimilkudinc&cantudidum maiuilt,quia bou boucanit: quod Iiidorus im cpti flexit, Sc buecinani a voce, quali vocinam dcriuat,quod Pagani eauocabantur. Beo? Kipa; vero apud Homerum cfleaiunt cornu, quodlinea?pifcatoria? iuxta hamum circumponitur, ali j p i- Ccntauri. lum,ut Varinusrefert. Qui (int lallauri&ataurotiantčadiximus. Centauri ueroqm lint&un- deno nentraxerint,Ludouicus Viuesin r8.D.Augultinilibrumdeciuits,teDei,cap. x 5 fic feri- bit:Quidam Thelfalusrexbobusmllro exagitatis,fitellitcsluos ad eos reuocandos irecum iullif- fet,iUiquecurfunonfudicerent,afccnderuntequos&eorumuelocitate boues lecuti, eosftimulis ad tečla reuocarunt. Sed hi uili, autcum irent uelociter,aut eorum equi cimicircaflumenPe- •lieon potarentcapitibusinclinatis locum fabula?dederunt, ut Centauri ellc crederentur . Dičli- que lunt Cent.iriaVo rUx.tncnynicTa.bpnc. Seruius in tertiumGeorgicorum . AtPalasphatusrc-H feit: Cum tauri prarferoccs Lariffam Sc eam Theffaliac regionem vaflarent, Ixion rex prannium propoluit ijs,qui taurosarcerent. Iuuenes e Nephelop3gociim cquos manlueiačlos &edočlos conlcendiRent (nam priuscurribusutebantur) tauros abegerunt. Accepta ob hoc pecunia,in~ folentioresfadti,iniurijsaifecctunt&ipfumIxiona & Lari(Ta?os,qui tum Lapath.e dicebantur, ita ut inuitati ad nuptias Perithoi miiliercs eorum raperent. Qua’ res prarbuit occafionem Etbm latjCptod Centauri dicantur,qudd femicqui, quod lilij Ixionis(quia abeomifli&donati)qucdex Bufris. nubibus, namnepheleell nubes. BulinsAegypti rex(aquociuitatiquoquenomen)ab auialo in Vacčam muta'ta hoc nomenforteinditum habet, uel Trctpa. reBUc Čipu v, ut Etymologici author conijcit,ideftacontCTendis&iungendisbobiis,utquiueltolusduos boues includere lub iugum poiret,aiuquod duos boues,quoquo uellet,folustraheret,Trapa' tc/2«c ttf tIu! o-«paV.tanti roboris Butbut. fbiBe enim fertur. Buthus,dc quo prouerbium c i ta ui m u s, Buthus obambulatj. u i t athleta, quem aiut vicdle m Pythijsludis. Meminit Hefychius. Authoradagiorum,tieri^inquirdpotefl J utabcdaci«- tare id nominis ei inditum fuerit,ut etiam Herculi BuGovitt. Alij uero arbitrantur Gra^cos a flulto &fimplici boiiisingeniojUt Butalionis, quod Etymologus alieubi fciibjt, fic etiam Buthino^- men De Quach upedibus Bifulcis. Lib. I. 279 A men finjdffe ; lil qua ftgnifka&ione etiam reperitur/3«dAc, Hefychiusemmhocinloco: 7r&pd AucrfjrTraTcio/uHA, (legendam videtur ovoua ) Kucov JV rtg e/ 3 oa didtuivogdo-Trip / 3 ud/og, Sdcncus, inejuit, infipientem &ftultum cxponit. Mcelibeus nomen pa ftoris apud Theocritum Virgiiium, itadidlis,qubd haberetcuram boum; Alphefibceus vero & ipfe paftora boum in- . ' ,, uentione nominatus . Alphtilboeas item vocabant omnes puellas elegantioris torma? , quafi ‘ qua:reperirent procos,qui boucs hbidarentdotisnomine. Eocnim pecore vtifolcre antiquiB fnnosinarftimandis rebus nondumintradudo vfu nummorum, non femel oftenfutn eft. Sic, inquara,dkebantur,qua:propterpiilchritudinem reperirenema gnana dotem ( vxores enim d vi- ris j non,vt nune, viros ab vxoribus dotem accipere mos erat) Ita Euadnc dida cit, quod bene do- tataelfetaCapaneo coniuge,sJVacnimvocabant nuptialia naunera. Tantuna Muretus. Aic- xandri equiunbucephalumappdlaruntteftePlinio, liueab afpedu toruo,ftue-ab inlignitaurini capitis armo imprefti, Nos plima de eo in equo diximus. Pierius Valerianus ita Thcflalos equos ait fuiiTc nominatos,fallique qui putant equum illum a bouillo capite, vel a cornibus,quibus ani- malidprarditum fuiftedidtur,itanuucupatuni_.. EquosautemnonnulIos apud lheišalos,bu- ft cephalosfuiisenunaipatoss oftendereAriftophanem dvayvpa. Abequo illo vrbs qua:dain,Afe- norumcapuc,Bucephala JjftafaiteoderaPliniotefte,quiaibldfetfepultus: 5(tephaniis/Sa*e. ^ Iddorusdc boa paulo aliter. Boas ( inqirit) anguis Italia mmrenfa mole perfepuitur greges ar- Lib. 12. mtnlorum & bubalos Srpi urimo Lttte trriguts vbenbus fe innettit & fuge n s in termit , itapueinde a boumpopulatione boas nomen accepit. Bupreftis nomen eft oferis., de quo mcx, &animalculicx Bupre JI is. genere infedorum,idquodcum Piiniusvclnonaduertcret,uelnoncaperet, Grmcos inconftan- •terdebupreftiEeripfiife rračfit hiš vcibis. Bupre ilim herbam Gruči, rnagua inconjlantia laudibus ctborum ttiam h,tbuere . idemrjuc rtmedium tanpuum contra venenam prodiderunt. Et ipfum ^ nomen indrtiUm e F, boum certt 'verunum ejje ,t)ucs d/JJilire deguJlata fatentur* Slu apr op ter ne c 1 debac pluradtcemus . De iplo vero animali,alio loco fieferibit. Rarum m ltalin animal bupre - H is e/ , lon^tpedt fcaraboeo (imilhmum . Fallitintcr herbas boucm ntakime , vndetjr nomen tnue- C mt : deuoratumgue taft o f lic ita tnjUmmat, vt rumpat . Non abfimilem cty moiogiam habemuf in hifce Nicandri verlibus: •' H f(di7rcv Jaurtb&g t ptydropoi,;, a^.o r« niutrpctfai ,o?r7ro rt dtipzvoucišjo/aivciSontovTcu T ovY^x.a rito /Shi7rpn7tv »V/xA& xai vo/antg. id cfi: Sapepigram h te vaccam , vitulttm quandoque faletcem Perdit , pafcenles , fua gttando armtnta m ari Piri Hifcernunt ,cr ob id bupre H im nomine dirunt. Dici itaque videtur bupre din Trapa to tov ia.7riu7rpd.Sra1 , quod boues incendat & vrat. Secus ramen docct Etymologiaftes: dici enim ait ^ quod iuminbpcrcintumclccre faciat homi- mein. 0\s7rpn<7iv , inquit, 1 quoqtie nuneupatur tefte Hcfychio,- iortequod bouesfrcqucntimorfu fitinfcftum_>. Crctenlcšhodieque /Sutrpis>1 dicunt. Marcel- lus Virgilius in commcntario iiio adcaput de buprefti apud DiofcOridem alferit, Italiae rura nune quoque nolle hoc malum, viddfeque fe peremptumaliquando eo ueneno bouem, non fatis Buprefis. tanienoftendererufticos eiusanimalisformam,diuerlifqueappe}lationibus diuerlis locis, &di- lib.ij.c.iy ucififorma delčribi,& appcllari. In GrarcisGeoponicisPaxami verba inlcripta -rrsp/fiaTrpvcsi&s, duolatini jnterpretes de buprefti uertunt. Gefncrus 'mauult deuentrisboum inflationc, vtni- finquitd referat, an Bu particulahicintenftua lir, anadbouesproprie pertineaf . Qir»n- ^uam enimex buprefti infedo vorato turgeat , &■iiiflctur tienter, idem tamen aftedus alias Huoque ob caufas inrerdum inuadit . Mulotucdici in equis x.tv67rpncnv vccant , ideft t« *«- ^ ^ a yorog mrpiifftv iiret i/a feftqUe uidifte hanc gemmam profitc- tur. Gneči, utlexicographi e^ponum ^uzdpSfpv Sc/9»xccpJiov AiOov appellant. Bootes uel Bo ^ tuša boue dudoliornen, latinebubuleus*cafleftelydus, quod ardophylax uocatur: Stelluliu enim eft iuxta urfam minorem qu£ more bubulci plauftrum fequi uidetur: Cicero de natur* deorum; Arctophylax v ul go qui dicitur cjfe Bootes, Sipo d quafe temone adiunclam pra fe quatip Arcltrm , Ouidius: Arctoph)lax formam terga fcquentis habeP, luuenalis: Privida circumagunt pigri farraca Boota Aratus: T ardit s in occafeum ftquitur feua plan lir a Bootes. Sunt qui Arcadem Iouisex Califtoneftliuin inBooten mutatum dicant: Pluribus ttmen pincet, Caiiftonem in Vrfam maiorem, Arcadem in minorem conuerfum. Areftam bouis uel boum uo* catherbariorum uuigus, quamGneci anonidem, &ononidem, quod in opere arantes boues fi- lfatac remoretur, radieum tcnacitateuomerinoncedcus. Bouisroftri decodum utilead fluxum uentrisiieo lauenturpcdcs, legimusin ftcfi Anglica, Sunt qui lymphytum maius efte conij- t iant. Panacesquode Macedonia aftertur, bucolicon uoeant, inquit Plinius > armentarijsfpon- ^ te erumpentem fticcum excipientibus: hoccelerrime euanefeit. Diofcorides hocgenuspanacis Heracleum liue Hercuieum vocat finedubio, vt ab Afclepio & Chironio diftinguat; exhuiusra« diceliquordcnfatusopopanax didus no men in ofticinispharmacopolarum adhuc rctinct. A quo panacc panax Hercuieum Plini j, ne quis erret, plane diuerfum eft 3 ait enim origanum efte Hera* clcoticum . Ditferunt tefte Varino filavpcv eft , nam (SuTvpov eft butyrum y /8kTupo;hcr* ba quardam Dionvfto. Coniecerem ita vocan 3 quia plurimum ex eius efu butyrum vaccagene- rent. Bupreftis olei is genus apud 7 hcophraftum, fedeumeodemnomineinfedi intelligaturge- nus malefica natura, vt oftendimus, Piinius id non aduertens 3 ofeitanterin hac verba prorupit: B upr c slin mag n a iaconjl anna G raci in laudibus ciborum babuere; ijdemque remediatanquam contri venenum prodiderunty & c. Hefychius licherbamab infedodiftinguit. olus> .infedutrt malefieum. Iacobus Dalechampius bupreftin herbam quibuldameam efte ait,qure vul- gdauricula leporis vocatur, &a Dodon^opro bupleurooftenditur. Varino vero /2n7t:p.4Ti; vel potius, genus eft oleris fylueftris ftmile finapi: Bupleuron quoquc cidem genus eft ole- ** c Deicribicura Plinio herba fponte nafcens, caule c ubit alt, folqs multis longifjue > capi te anc- 11 ris thi y laudata in cibis Hippocrati , & N ic andr e in medicina. Cu i deldiptioni non male videtur qua drareauricuia illaleporis, cuiusfoliarededicemus lorga, vtpotein herba vmbellifera., minus vero redeinterpaftinacas erraticascenleri debetjetftitaiudicauerit Gefnerus:SyUiaticu3 bupieu- rumexponit coftam bouis, aitquedTedulbub: quidautemfitdulbubnecipfedeclarat, necapud Buglojfum , quemquam huc vfquerepcri. Bugloflos boumlinguteftmilis. Gefnerus fimilitudinem iftam-* ad figuram pariter & ad afneritatem refert, &vtrumque boragini noftne con uepire arbitra tur» quanquam (Scalia 1 (inquitj qua:damherbp ad buglofti delčriptionem accedant, omnes ferevi- 1 4- ribašdjfdem predita:. Itapoftmodum cenfcrealij. Cato de inlitione loquens: Infuper ( in- Lio ' 1 l- CJ P- quit ) hngua bubula obtegito , fepluat, ne aquaitt librumpermeeteam linguam infuper librum f’ f ailigato, ne padat. Citathunclocum etiam Piinius, & genus herba: interpretatur: < sterum Bupbtual* mirerisjcurheibam exponat, cum Cato ligulamecorio bubulo fadam intclligat, &alioquifit muc. abfurdum linguam bubulam herbam infuper librum alligari, ne cadat, quod Cato ait. Buphthal- l, i '.ca. ^. j UUS ^ jnquit ide Piinius^ bou. oculis.Quae fimiiitpdo ad flores referri debet, ut oftendit Dio- ub-i-c. .. ftondes^ De QuadrupedibusBifulcis. Lib. I. 2 Si A ^brideSjFlores (inquit) producit iuteosmaioresquam anthemidis, oculisfpcciem rcferentes, Lib. 3. cap- vndcnomen traxit, & Galenusbuanthemoncxponitbuphtalmum. Varinusolim Romanisboa- 139. fiam vocatum fuificait, hcrbamquc effequa? apudfuos incibumveniat. Cauies vero mandi, Ln glojfis, ctiam Piinius tiradi t , quamobrem nec Dodonasi , nec Matthioii buphthalmum probo , illius quia helleberi modo purgat, huius quia caulis durns eft & efui ineptus. Catertnnbuphthalmus ctiam quibufdam tefte Plinio aizoon maius nuneupatur, alijs zoophthalmos, < 3 ^ apud Diofco- ridem buphthalmosinterfynonymaaizoi legitur: boephthalmos Ofthani fideritis. Boanthe- mon Galenus libro prteckato buphthalmon exponit, quod & Chryfanthemon vocetur. rovVarino triibliumherba, & @xy. quandoquidcrn non in fummo caule , fed infra eius fammum muko alibi quoque pilula? exo- riuntur: quarefo w DakcbampiushocputatumSparganiumprophla:ofiEminaexhibuit: contra C Lobellius& Pena quin fit genuiniun Sparganium, idemque cum Theophrafti butomo, non Ju¬ bilant. IdemquePenaaliamqu,un Democritus butomi etymologiam adducit. finTc/aer enim interpretaturadmodumleindens, quiaeiusherbatfolia aciefuamanusarripientisfauciant. Sed plurahac derem plan taram hiftoria. Lappa? genus Plinio boarium cognominatur his verhis: Ldppd bo,: Lappa bo.tria radix pst a articmis me ds t ar. Gefnemshanc boariam lappam, arcion Diofcori- ria. diseffeiudicat, quam.a Romanis perfonatiam } &lappam vocari feribit. Accedunt ctiam (in- Lib. 2 6. c at quit) viresfimilcs. Radixenimeius, (eodemDiofcoridetefte) concifaetemplaftrimodoim- i'i. pofita,obortos membrorum fraftisoffibus circa articulosdolores fedat. Vulgolappam maio- rem&bardanamappellant. Boaria?nomenfadumeicredic 3 quodcumprocerafit, bubusfaci- lea 4 harreat;vtlappacanariacanibus > qu£eafeliquiseiufdem nominis (Plinij verbisvtitur) fola bumilitatediifert. Alij tamenlongediucrfamoftendunt ? diuerfactiamratione dufoi, quod nempepraetereuntium vcftibusperrinaciteradhatreat, quemadmodum aparine, quam lappam vertit Piinius. Herbaeftinagrispinguibusdcftcrcoratis proucniens, radice apio hortenft non ^ 3 ? cau dilfmili, odorata cum mandi tur, caule palmum ako, folijs cori and i aut potius caucalis, per ‘ D obliquam valde & crebrd inči as, flonbus in vmbella exalbo & fublutco fubrubefcetibus, fručtu ob- * longo, fpinolb, vt in caucali,femine nigro,ad figuram fi učlus formato. Ruftici noftri iftiufmodi cchinato rruchi herbas vulgo grappcllas nuneupant. Quare cum ha*c in agris nafcatur, boaria di- (fta fucrit, quafi priuatim ad boues pertinens, cum proprie fit boarium, quod ad boues pcitinct, vt aruaboaria, tefteFefto, quodin cis bouesvenderentur. Cunilat bubula? nomine duas /pcclc_, CumU k diuerfasapudveteres celcbratas fuiffe apparet, ligufticum,>fo origanumfvlueftre, Cratcuas bala. enim ligurfticum fic vocat fed falso, vt Piinius feribit, 6^ mox ] cum dixiftet, cunila 5 praeterfa- Lib. 1 6. cap tiuam plura efie genera: epu a ( inquit) bubttla appcllatur , Jemen pulepij habet „ vtile ad vul- 16. mr a epmmandu-cAtum impofitamque dre. Hanc cunilam bubulam, origanum fylueftre Graco 5 - Lib. 3. cap. rum effe Ruellius validiifimis argumentisconuincir. Gcfnerus bubulam appeiiatam conijcit, cap.i 5. quodintcr boum remedia forteolim invfu fucrit, quanquam apud icriptores in Hippiatrica_. f>!um mentionem eius inueniat apud Cclumeilam, qui fic feribit: Si hhs molesUiumento eJl-> ov vtntrr intumefcit , nec emittit ventos . M anus 'vn&a inferitur aluo , (jr obfejji naturale s exh - 0 iHs jdaperiuntur , txanptoqttt Bercsrs pojita c umi a buhtela , dr herba pedieularis cum Jak trt - " ©* dssotta, mehi mtfcentar t atqtte ua facia cellpria fuljuuntur „ qua vtntrem tusuent , bi- A a $ lazr f 281 Vlyfsis Aldrouandi lem p a e ometem dedaetint. Sl vero rude, vt illc conijcit, bubula cunila di&a ed, gallinaceam cunilš ® ctiam a medendis gallinacei generis auibus cognominatam efle conijci potcrit, qua? origanum eft OrtvAMm Heracleoticum. Eft & butcs origanum apud Cydoniatas,idem nimirum,vt idem Gefnerus iudi- hutes. cat j bubulo,vt vel nomine proditur. Femur bubulum Plinio herba eft, neruis vtilis,recens in ace* Femur bu- to & fale trita. Ha;cqua;fit,nonfatisconflat. Vidcndumaneademfit,inquitGefnerus,quam bulam. alibi fčribit myriophyJlon dici in Hetruria,qua boum nemi abfčiffi addito axungia fblidantur.Eo- Lib.i^tap. dem teftealiqui foenogrccum buceras vocant,quoniamcorniculisfemen fit fimiiedmmo vero (in- quit Dalcchampius) quod femenlongis filiquisveluti corniculis includitur. fimilibusfcilieet bu- bulis aut capra? , vnde &£goceras ibidem vocari dicitur. Alibi quoque buceros apud eundem le- gitur,nimirum / 38 x 2 pa?:funtqui buceron feribant. Apud Varinum proeodem femine,fcupotitfs jproeademfiliqua/3«*žpa?legitur. Nicandro ett/Suzipusg inAlexipharmacis: AA v Aori, @>HX,lpa.og ennyovcv oppa Ktpctiag Lvx. 0LU7TK 7rtTce.Aoi libenteream depafcantur. Quidam condurdum Plini; efle volunt. Inter vitia frugum ed,quod tritieum vaccinum vulgo ap- pcllatur,quia vaccispabulo gratum ed & innoxium. Germani limiliter kuuueyfscn vocanr,& Gallihlede Vache&bledebeuf nuneupant quafi trifolium vaccinum aut bubulum. Herbaeft caule pedali,vel altiore, folijs nigricanribus, binis,mucronatis: fpica florum purpuream x dir, folijs etiam infertiseiufdem ferecoloris, alperfis maculisquibufdam flauis: radicc brcni inutili, meflis tempore podquam defloruit,in fingulis conceptaculis bina ternaue femina, tri tiči fimillima,colorc tamen puniceoproducit. Eodem colorepanis,fi borteimmifčeatur,infici folet. Prouenit in agris, qui tritieum vel zeam aiunt. Herbarij dočtiores Galeno aiunt mclampyrum vocari,a quo mclam- pyrum Diofcoridis, quod myagrumed, plurimum difterat. Sunt qui Plinij, & Theophradi fte- iephiron effe volunt,alij vero alopecuron. Gafpar Bauhinus credit apud eundem Plinium axam vocari,quamuishocnomenctiam loliotribuatur. Tabernemontanustritieum nigrum <3^ boui- H num appellat. Boeotia vnde fit dicta,’alij aliter tradunt. Sunt qui ita d ičbam velint a rege eiuslo- ci Boeoto,quem Arne mater Aeoiis enixa, vt patrem ktcret 9 abiecerit d? id ed^boum dabu- lum. Euphorion. ToV pa rioff&iddmvi rtx,t /u>nnp y Bo/otoV J" bvouMt, r o yap uaMucri /Scrnpig, O" rfi p a' ^ ar pave/ j2om ci 7 ri 0 nx,d[o xo?rpoiC Alij Boeotiam dičbam malunta brrue, quam cx Apollinisoraculo Cadmus fecutuseffclcgitur,& quo in loco iila moribunda procubuit,Thebascodidit;cum regio illa Aonia priusdiceretur: quam kntentiam fequitur Ouidius,cum ait: Bos tihi Pbcebus ait , Johs occurret in aruis N Milam fajfa tugum , cttruiq ; immunis aratri : Hac duce carpeviam qua recfuieuerit herba B M etniafdc coudas , Bceotutji illa zrnato . 9b eedsjn kofu Soaccas * # 9 - bra. T riticH VŠC ein um. Lih. i%.eetp. 1 7 * Uosotia Metanj, De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 28 2 4 Mmitaq\ Phcebi iujjfus erranti C orne s ir e vacca quam nonflexerat Vonte r 3 aut tardi 'tuga curua plaujlri Deferuitfugas; nomencf, genti Inaujpitata de boue tradidit. ’$unt denique qui malint, indc vocatam fuifle Boeotiam, quia rcgionis illlus tračhis, crafliorc ( vt aiunt) & concretiore cario, hebetiores producat homines & mcnte neque agili, ncque vegeta, fed pingues & rudes. Legimusautetn&Antimachumrecitantem apud Thebanos librum Thcbai- dos,cuna vidilTet attehtum neminem , claufocodicedixille, t/Korag xxAeicdi fioicbrot , flodv yxp 3ra i%trt , id eft, ture vecamini Bceoti , qui quidem aures hub e tis bostm ,quafl ad ety moiogiam no- jninis alludcret > qu* ex /S«? & <5r« compofita fit. Bouill* funt in Latio,vt meminit Plinius haud procul ab vrbe Roma, d i £tx, vt exiftimat Nonius, quafi bouis hillas , ab eo quod bos iUuc aducne- rit, inteftina ex vulnerc trahens > qux vcteres dixerunt hillas. Erat autein vicus inter vrbem Ro- mam Ariciam in via Appia , in quo caeci mutilati corporis homines mendicabant: vn- Jn Ocdtfo. BouilU. Ltb. £ < Dic cla rbjion audeo inejuis _ g V^ojfatus dgcriuxta e st, age Ji mihi nulla 1 um rcltqua ex amitis ,pdtrutlis nulla, pr o ne p tis N ulla manet patrui,ilerilis mater ter a ■vixit , L)eq- auianihilum fssperesi , accedo Bouillat Cliuunujue ad Virbi. Byrfa corium & tergus Graccis dicitur; vnde & /3upt n x coriarium appellitant. Hinc arce in media ^vrfa. Carthaginenfium vrbe Byrfam appellatam fuifle aiunt j quod Didociim fratrem fugiensin Afri- * J cam perueniflet, ab Iarbatantum foli cmerit, quantum taurinotergorepofletcircundare,di£. fc&o vero deinde tergore in minutiflimaslaminas, tantum locieocircumdederit, quantumarci entrucnda fatis eflet. Ad hanc iiuc fabulam fiue hiftoriam ajludit Virgilius, dum canit. V bi nune ingehtia cer ne s 'Atneid.i , M ceni a , furgentemej-, no us C arthaginis arcem i C Mercatiij; folum falfi de nomine tyrfam , Tanrin o qu.wto pofjent circundare ter go. Coniunxit poeta (inquit Nonius) h*c duo nomina,Carthaginem & Byrfam,vt res vicinas fivpftz Lib.p.cap s enim Grjece corium, Carthagoacartha deduci videtur, vtrobiq;vocabuloex taurino tergo deri- Uato.-poftca tamen diuerfa fignificata acccpere. Byrfa enim tefte Strabone,Carthaginisarxeft,vt Athenis Acropolis, Thebis Cadmeia. Carthago autem vniuerfa vrbs eft, &c. Siliusquoqi non longeab operiš fiii exordio de Carthaginisloqucnsorigine J inquit: Tum pretio mercata folum 3 nova mceniapenit, Cingere pua feclp permipum lit tor a tauro. Georgius Brauni in theatro vrbium teftatur, Olfenburgum Germani* vrbem fimiliterabubula effenburgv. peile nomen accepifie. Straboaitinlittore Euboe*antrum quoddam fuifle in Aegeumvergens, Aula bouis . quodaulabouisfit vocatum ,quia Io Epnphum ibi peperifledicatur. Booneta ( BodvuTa.) Pau- Eocneta. fmia tefte locus fiue viaeftŠpart*, quod idem eft,acfibobus empta dicas, ait &Polydo- riregis domurn fuifle;qu* eo mortuodedote vxoris empta fit.boues fuifle pretium; quoniam eo te pore needum eflent nummi auro argentoue fignati,fed quae quilqj velle^per commutationem,bu- bus feruitijs,rudi argento, & auro vitro citrocjuc datis & acceptis compararet. B«/3a vt x 5 Strabo aflerit. Bouisaurei templum locus eft in Palatftina, vt citat Ortelius, B»0ow,lllyri*ciui- ^uthoe, tas lic dičfaj vt Etymologus ait,qubd Cadmus e Thebis fugiens iugo boum inuečfus, celcrrimc il- Iticperuenerit&ciuitatemcondideritjta^o rar /3cwv xcti tv God; ciuitas Achaia? meditemm&einftnu Corynthio,haufta a marEalias Buriš didta. Codidic ti Hexadius Centaurus,& iilic armentorum fuorum ftabula habuit:proinde Etymologus Buram di« dam efseafserit, aVc rti rd; 05g dp&vjdzRji cuftodiaboum,vt ex hocvetciis cuiiddam verfuap- paret: . ' . • B« 11 « t« A i^aptivoio (d> oh nete, O'/jt/.gcTa.®. Ex quoverfu videtur etiarn prion loco Dcxamenuspro Hexadio legendum, vel contra in verfu E’facT/o /0 pro 10 . BsV/m apud Theocritum fons eft in Italia., vi ftmilitudine cum naribuS bouiSjfiuearteeKcifolapideaChalcone^uodamad bouini capitisftmilitudine, cxcuiusnaribu* Aqua effhieret: ftueloco ita fponte formato: fiue quod inagna aqua? copia inde manaretmamali* qui B ttpeizv fcribunt,a77-o' tk /3u i7rnanx.hi,za}rk p3v > ftue aliam ob caufam: lege Varinum, quia nonnullisetia Bappiv vocarifcribir.Euagnusinhiftoria EcdeftafticaagcnsdeincendioqLicdCoiJ foantinopoli aliquandoaccidit, ait in ea vrbisparte qua mare tangit,incccp:{se,eamque Viam bo^ uis appellari. Pars quoquc Koma? vi boue nomenhabuitjVtoftendic Ouidius 4 addicainfuper»®^ jninis rauone,agens dc Hercule,&Caco: Immoldt ex illts taurum tihi Iuppitervnttm V ih or F-»andr um ruricolafap, racat Confiituite]-,fihi qux maxima dici tur ara-, H‘te vhipars vrhis de boue no men hahet. Feftus vero lic di&am feribit,quod boues ibi venderetunalij ab vvjuog , ideft S enipcr v ir os in ter vi ge bit de tu o CurfuloqacU, & Bojborus cognomine. Alij appellatum malunt Bofphorum ab.eo tauro 3 quem rcx Aegyptiorum milit pro Ione adlna- chum: Cum uerb rnortuusfuiftetjhuncoftcndentescircumtulerunt, quoniam illudanimalnon crat antea notum,ueque vifum in Grada,utait Softphantes in Meieagro: Cum uerb apparuilfet longe exiftcntibusfupraundasnatanstaurusil!e,quod eratfupertabuiatum, ftnus ille abincdlu bouisdidusfuit Bofporus. Varrointer boum Jaudesrecenfct,qubd Bofphorus unus Thracius,al- terCimmeriusabeisdidifint.ProcopiusBoofporonurbemefleaitita didair.,quod incola? quo- tannis boues loco pecuni® fubminiftrarent. Idem Varro ltaliam a uituiis didam lcribit } authorem C citans Pitoncm. Videfupra in Synonymis. Mofchouitasquidam interpretantur populos illos, qui a Ptolom®o Hamaxobij,u Pomponio Mela Hamaxobira?dicuntur,populi Sarmati® in Euro pa } qui redi um uice plauftris utebantur: hamaxa enim Gr®cisplauftrum eft : quamuis alio hodie lo coquam olim fitiuideantur. Taurornenium Naxiorum Coloniam Goltziusatauro nomen habc- reait. Colhscnim(inquit)quiuibicondcnd®imminebat,taurusatauri fimilitudine dicebatur. Rom® Exquilina vocata porta,etiam taurina uocabatur,ut Alexander ab Alexandro tradit ; a ca- pite tauri infeulpto. Extra eam de nocentibusfumcbantur poen®.Dctauris populiš & Tauro mon teabundeetiam diximus in fynonymia. Taurinum,ut hodie uocant, fiue Augufta Taurinorum, tirbs Celtica eft Maflilientium Colonia , raupoei; Stcphano dida, & ciues eius Tauroentij. Apol- lodorus feribit conditorcs huius urbis uedos c (Te naui r*ypopop» ideft,cuius infigne erat taurus: qui a Phocenfium claffereiedi,ad terram appellantes,urbcm indc nominauerunt. Albertus ait eilo qui®diflcatam uelinta Lamifone nepote Noa?,eamque a nomine fuo appellaftfe Lamilonem qua- fitaurum,quia Lamifon Hebrais fit taurus,indeque manaftepoftmodum, quod a tauro hodiecjue nomen obtineat. Inuenio & Peloponnefum bouem fuiffe cognominatam,indeque Demetrij Pha t)rij didumextiire,quohortabatur Philippum,ut Meftiniorumurbem & Corynthum prafidijs hr~ maret,fi Pelopponefi cupidus eftet: ambobusenim,inquiebat,cornibusbouem tenebis,cornua uo- cansIthonem,& Acrocorymhum. De Tauroillo,cxquoMinotaurusnatus fertur, dixi fupra in ftbulofis. StatilijTauribisconfulisactriumphalismeminereVarro,Suetonius,Dio,alij.Plinius etiam Sex.Pacuuij Tauri adilisplebis. Et Tauri cuiufdam Qu®ftoris ad Armeniam miifi, memi- nit Ammianus Marccllinus. Puit & Taurusquidam in Crcta mcdicus,ut Varinuscitat ; ite Tau- lfusBerytiusphiiolbphus Platonicus,qui referente Suida, fub Anroniao Pio uixit. Qu®rendum etiam anTaureas,Taurikus & Taurofthcnes a Tauro dičti ftnt. Iuniorum famili® Bubulcum no- minarunt,inquitPlinius,qui bobusoptimeutebatur. De ChVoconio Vitulo qu®ftorc deftgnato 4;ximus in numifmatibus. Inuenio & Athenis fuiflfe familiam Buzygiam agnominatam a Buzy- gequodam heroefalij HerculiBuzygi'idemattribuunt)qui.omnium primusiundis bobus terram aralfc creditur. DiodorusSiculusaiti5ithiopesTroglodytas parentum nomina minime indere žlijs,fed tauri,arietis,ouis: & hos quidem patres,hos matres(quoniam ab his, non a paretibus quo- tidianus prasbeatur uidus)appellare. Cur uerb Clecntem citharoedum, bouem cognom i na ret, btiatouicus,inprouebijs^rifallor,declaraUmieft. D.Thomas Aquinas,cuminco®quales pueros Poru tAtt- rina. Lib.^.c.\6. T aurinum. Pclofbnefm cur bos di - ita. Lib.i6f.9ap, 5- Lib . 14 . Bu\j>fria fa miha, Lib.Of.ca.%, D.Tbo. bos mHtusdiH 9 *žoO Vijfsis Aldrouandi ri J - taurus {las. Liip. <£- tadtutnus effet,bo$mutus,ut Marulusfcltibit&Surius ia eiusuira,aquibufdamdicebatur: ueium £ magifter cognito eius ingenib > bos,inquit 3 ifte mutus talcm mox edet mugitum, ut uocem eius ad- P bed d s miraturus lit vniuerfus mundus. Attaium Pergami regem tauri lili urn fuifte uocatum tradit Pan- Attulus tat* faniashisueibis« GallorumexercitumexEuropain Aftamad vrbium perniciem tranfmifturum di- prajdmt in oraculis iuis Phaennis a? tat c vna anten nam res ger ere tur; Ho Bili s Gallorum acies tune milite multo Lit tor a complebit: tranfin ijj t sfiuclibus II elles Vaftabitpopulans Afiam . Sed Dij grattiora Intcntant iftis 3 pela?j propc c aru la fedes Jdjti fofu er e fitas: fid enim bis quoq) Iuppiteripfe Auxiho c Uri mit tet tauri generofam * Progeniem 3 trijliqua sl črnet fnnere Gallos. , ^ T duriflium dixit Attaium Pergami regem 3 quem ipfum L auricornem etiam idem Apcllo nominauit > NeptunusautemcurTavfo^velTsAps/oCj&TatvpoApa^G^fitdičtuSjaliasdičhim eft. Sed &Bacchus T ndpo; »spetepspo? di&us eft,quoniam veterescornihuspotabantloco pocuiorum > vt-meminit Eu-*? ftathius,quare & ziparofd; diccbatur. Athen;£us 3 Plato(inquk)fecundodelegibusvini vilumfa- nitatisgratiaconceftiimait: vcriimabingcniohominumebriorum, Dionyftum tauro & pardali conferunt,ed quod inebriati fope quadam per violentiam agere conentur. Alcarns, K'Ahon ju iv /m« BtaSto; 3 aM.ort Sl c^vripa Tpi/3oAav(Gcfncms ud fenfiun legit avn/SoASv) forte(inquit idem)app»T« ( aAo?)id ci\ 3 vtnoplacidumaliquandoingenium contingit , aliquando vebemens &vio* lentius qudm verbts exprwipcjjit: Quidam etiam Oo/atizot,id <&,f-rocesg& animofifium 3 cpxz lisni- miriim tauruseft. Euripides t odi pet S' u/Spi^ou , z iz zlpa; Ov/znutvot,id eft, T aun proterm funt & (omibus fcrociunt. Sunt qui natura pugnaces prorfiis efterantur,vt pardalis effigies eis conueniat. HarcAthenarus. Sophoclesin tragoedia, qua: inferibitur Tyro(Tereuspcrperam fecundum Vari- nuniMurophagum vocat Dionylium,quoniam rdi; rbv SiGvpa/afiov vizra-cta-i (S*; ISiScro , vt tradit lexicum m tu m vetus(inquit HenricusStcphanus):^ Etymologus 3 qui ra.'jpo. propterfonitusquiinaerercddifolent. Tantum Varinus: Etymologus veroin rica* Iunoneexponit,formofam&pulchrisdecoramoculis: Crcdebantur enim boum oculi pulehri. Poeta idem epitheton alijs fa-pe etiam deabus tribuit. Idem Varinus Dianam fise/Sarov appcllari a Thraeibus feribit. Eandem etiam Tauricam line Taurioncmdiftam inuenias, eam ncmpequx a Tauris Scythica gente colebatur. Taurisenim eam etiam opitulari putant, & generalius cate- rorumpecorum gregibus. Eadem & r&vpoTrbdog fine Taup&7tcAn 3 8cravpo? to; vocatur,tumobcam dem rationcin,tum quod eadem ftteum Luna,quam taurisaut vaccisvehi Hngunt,tiim ut alijrefe P runt,quia taurum a Neptunoin Hippolytum immiftum oeftro affixo per vniuerfarn terram exagita ucrit. Sed & alij dicunt,Iphigenia ciira e Scythia in Africam aufugiflet, Dea:que fimulaerum di- caftetjTceapoTroAcj' Dianam appellatarn, proptereaquod e Tauris populiš eb allata cfict. Alij nomen ex hiftoriaea ddumptum putant,quod Nicander ait taurum a Diana fuppofitunT loco Iphi geni«,ciim eam in Aulide Grabci eftent immolaturi: quamuis Phanodcmus vrlam eam fuifte ciicat, plerique vero ceruam. Dionyfius Afer,non a gente tantum Ted a tauro Dianam ita vo c a tani ait: quiavtEuftathius,earcgioarmentisabundct,quibus praftt dea. Alij deniqueTauropolamdi* d:im edumficn i/SaMjid ufi ravpo /3cBo;: indequod telum immifentftauro nimirum; unde& Taur6bolos,inquit Suidas,eft dieta. Tanra fuit in ea fuperftitione varietas & inconftantia. Apr paret aurem & Apollinis cognomentum fuifte fiquidcm Euftathius, cxplicans hoc Dionyftj Aftr defttu orbis: Lih. 5 I 'zapov ttvciBjHv fort rctvpcrroAoio Oido Bcouci zvitsadtvrt; dSiuzict zctsrvcv ipHtn. alt vel Dianam intelligi vel Apollinem. Diana vero Tauropolia? meminit etiam DiodorusSicu- 3ns: Dc Quadrupedibus Biflilcis. Lib. I. 287 Alus-qui infuper Tanropolia facrificia Diane & Martisspud Amazonasvocarifcribit. Stnboquo- queaitin learia Infulatemplum Diana: fujffe,quod Tauropofum adea dicereturpd qaod in dcci- mofexto repetit,Vbi luit&^oracuium. Colebafur eadern deaiioc cognomine etuin ab alijs po¬ puliš,vt cx h:s Linij vcrbisiiquet. Arnphipolim cumiamfarna pugnaperuentffet,concurffueata- tronarumin tempLum Diana,puam TaUrepUam včcant ,adopem expnfcendamfi*ret,(fc. Heiychio n5 tantum Diana,led & MiWua Tauropolosdidwr:Tttt/p»?jideft boum iundordicebatur teife S u id as g & /3a0obac,ideftboumdcuorator:qudd vnumex bobusaratoribus, vt fupradi&um eft, Thcoda- mantis madaritacdeuorarit: qun mobilni & buphagosSc^ budrama cognominatur. Arhenams indicatiarumauetn Herculi attribatam a prifcis,quod & lile fuerit d£SwpctyoQ, atq,- itide /3u?dyov cfie vocatum . Idem Hercules Boarida; dičfus eft,propterea quod Geryonis boues Ioui adduxe- rit,vt Etymoiogus citat. E P I T H E T A. PITHET A bouis&vacca:iftha?ccorrafitGefnerus: Arator,armofus,agreftis» agricola. vEripes.Ouidio,qui habeatpedes tanquamexcerefolidos. Albus, can- dcnsjcerebrofus Columella?,contumax., ccrniger, cornupeta, decorus Colutnellar ab afpečlu, durus,duriflimus eidem,formofa Ouidio primo de a rte, ferus, hirfutus, _ immunisaratrieidemjincufloditaeidem, Indigena eidem, Indoinita Flacco,& £ Porphjrrro: lntada,id eft,iugum nonp'afla,Lečfus,Ojidio,Minax,eidem,Nitida,&niuea,eidem. Ornniuor.? in herbis,Plinio. Opimi, Varroni: Oriofus,Horatio: Paflfa iugum,Ouidio : pafti,Vir- gilio ;Patuli,quorum cornua in diuerium fupri modiim patent. Pauidi, Claudiano, Perdomiti, Co!umeU«,Piger,Horatio,To]eranteslaborum,ČoIumellp, Ruricula, Ouidio. Boues perpetuo epitheto(inquit Gefierus)toruospoeta:vccrnt,qiiod pmnpua frontis afperitas in hocpecoreap- paret.. Tardi,Ouidio. Trux,tumidusautus,Horutio: Validus,vetulus, Iuuenali Armentiepithe- ' ta,buccrum,validum,toruum,fpumans,lanigerunr : ,difcolor. Iuuenci & iuuenca: epitheta,corni- gerK,formofe,fortes,laboriter,lunata fronte, petulans,torua fronte, pulcher,rudesoperum,toruus, valid us. A’pyf?iTeeAs viyoov V7ripyiAog , xpara/7r«;, Pindaro: au~ Strni, *px r r'ii>ot > /uiyxA.»Topf(,tvpuuiTcoairo/,A'ypa.uAoJiiS-tvxpoi, xtpta.Ax.ttQ , aypioTu.uoi, McitKTa;, $AoffV.poi,^»A» J u.oviQ > ivpbytveiot . Qu ^omniaiicetab Oppiano Syrijspriuatim tribuantur,dcom ni tamen etiam genere taurorum dici poffunt. Idem taurum vocatarmenti xtpac,y /xtyav»ytuov? a, &ttcjiv dypixov7a. Vituiiepitheta. Fcrox, TempJismaturus, Iuuenali: Imbeiles,Statio,la- ^entes,Ouidio. Tcner, Horat. Apud .Gr*cos, ol 7 toAqq 3 vtuAh, Nicandro , &yp«tcAc/ tto p/s? Homer«. 'Z J-i D Lih. 14. Ltb*\.dcc .5 Minerua tauropolos. Minerua ba armia. Lih. 10. Armenti epi theta. T aurorum epitheta . Vituii epi¬ theta. vsvs Vljlsis Aldrouandi V S V S IN C I B I S. na. Lik l. Bahala R/ETER partesefuiaptasinhocbubulogcncrc,ctiamhabemusip/iim lac,.&ex ,funt caro,ceiebrum, medulla. C-ainis paupuui \ tu.; ut tjtuuuujs iupciiuuuM; ru.^yptij vacuna abftinerent, taurina Š&lbJ autcra vdcerentur,illa ramen feu potius bubula apud crsnes aiias nationes. eratno folinn pradata/cd taurinam tanquam omnino abomioandam non attingebant. Rcinanos fupri annotauimustauriosludosdijsinfttrisinftituifte, & prohibuifle,nc .amplius venderetur. caro iltiuf- rnodi 5 quod ex cius eiu pefhknria in grauidas maiieres regnante Tarquinio fupei bo ineidifier.Plaa iH tuSjCuni bu bujam aicit abfolute, fubauditur caro. A gumam car.Am J cabambHhjtUnr\ Et V arino ,$k/3sA« eft caro bubula: Pollux vero @o&xgv upiao dixit eaildem čarnem , vtfuillam heiKcf- rečbius ramen @6 hov dicamus, & vetov. Nune piane piebeia eft, olim etiam hcioibus appo- f lira,vt in exordio operiš dcmonftratmn eft. Cuinsrei raticnem red d ir Athenaus. Apud Home- riim(inquitdinfigriseftheroumvita. NamciimfrugaJitatcm in iuucnibus virtutem dle prima* riamcpnuenientiftimamqueperfpicerer,&qua’maxrme ilLm atatem.deceat, eandeni pnrterea, e ur heroi „ qus honefta & bonafuntomnia fuppeditare, huius amorem illorum animis volens infuere & prin bas appu- JX cipio ftatim } & rurfum deinceps,vt omni con a tu, & ftud io ad res pršci. ras contendercn t, & fua c 6- fita. municantes mutuis febeneficijsiuuarentjvicftum omnibus,paucis comctum & paratu facilcmfuif* Gibus an-r, femonftrar,nimirumhocreputans,voluptatuinaecuptditatumvim maximam circa potum&ci- bum ver fari: qui vero a ftugalitate nunquam recedunt, ccs moderatos & in reliquis ofiBcijs vit£ j> continentcsfiituros. Itaque vičhim omnibus fimplic'emtribuit,eundemqueregibuspariteracpri- j, uatis iuucnibus,fcnibus,nempecarnesaflas>eafdemquevtplurinium buhulas, &dicbus feftis,& in nupti js,& alioquouisherotmi conuiftumon autem candylem,thria, ametas, &-qus melle pa- rantur dulciaria,regibusfeparatim exhibet, fed ca promifeue, quorum vlu valerent & corpore& atiimo. Aiacem igiturpoftccrtamencum Hečlore fularptum boum tergoribus Agamemnon,ho- *> norario fcilicetprsmi«donatademNcftoriiamstare prouedoacPhcenicičarnem afiam dat: Al- q »> einoum,quamuis delicatiori vira? & voluptatibus addictum } bubula quoque vefci poeta narrat, ab- 5 > ftcrrensnosvidelicet abetfrsnicupiditate. Quin & MenelauSjcinn filiorum iuorum nuptias cele** „ hratjTelamacho bouisterga iuflkapponi, A(f.i, honoris caufa mini Uri attulere, &c. Didicithancfiugalitatemab HomerofuoVirgilius,vtncqucvariosnequc condito$cibos>ne A quo quidem fignificat,exta tum cočla fuiiTe &comefa eflfe, cum eox*dccorum arisvrebantur.Re- liquapofteavifceraalTabantadrefiduarndapera. Homerus: M/s^Mcv r upa r’ «Ma, ^ ajuv/uiarrt^p^cu.Sed cur luftralia appellauitMaro?Vtrumnequbdpinguia? t3 hihita, cum peraeto luftro Cenfores > opimas & pingues 3 eximiafque vičlimas immolarent? An vero qudd „ Exu l de quinquennali eftentboue?Ego has intcipretationesexquifitiores.>quam veriorescrediderim 3 ac „ fr,-alta luftralia dičta putauer im 3 vel quod primus Hercules poft Caci ca?dem ad aram maximam 3 fado la- „ , ero fepurgauerit &luftrauerit: vel potius 3 qudd ciim omnianosfaeraluftrent &fepurgent,exto- £ rumefu id maximeconfequimur J &facrifidommparticipesfumus,aquibus impij arcentur.Itaque folemnia omnia ma eam vim habere putabantur; qua; autem hic luftralia txta Marodicit 3 Liuius , folemnianominat 3 ob folemne facrificium. TantumTurnebus.Fuifleautem carnes de tevgo vidi- c. aro tergoi immolata? in maximo honore 3 neque proponi confueuifle eas 3 nifi principibus & exccllentibus rts v ipfima* viriSjteftatur Euftathius: vuria7a zptet rarapari9t&ai ioui ro7g iv VTripcJn j gjj bpodorog fiifiiuoi «^5- rum cjnibus pa.&vat ra7; fiaoiMum (TTrdpJn, 9-uo/xivav rcidiptiaTa^ Tc4 ' vdra La.{/, l 3dv&iv j t(df vrpcera; '.(div prepojita, iv ra d&Trva, nJj dis-yrXd.noL vt/aetv duro7g ra, 7ruvra. Magnos autem viros bubultc efo deiediatos tuif- fe 3 Ipretisaiijsgula?cupedijs, LylandriSpartiatajexemploetiamortendit Aelianus; Cui videlicet Lib. 3 . Vari in loniam prodcifcenti hofpites 3 quos habebat in lonia } cum alijs multis ctiam bouem & plačen- cap. 20 . tam dono miferuntded is placentam contemplatus s rogabat,quid nam illud cupediarum eflet: cui Lpfandri cum is qui attulerat, relpondcret, ex meile, cafeo 3 ali jfque quibufda m confedam elTe:hoc(inquit C ontincnti.u Lyfander) ijsdate, qui noucruntrnon enim hic ellliberi 3^ ingenuihomhnscibus: bouem vero patrio ritu m a da nd um apparandumque curauit } & cum voluptate comedit. Hercules apud Eubo- Herculis . lum,vt Athenseus recitat 3 olera delicatiora 3 qualia ab Apitiante fečla? hominibus expeti folent^cu- C lufmodi erat in priinis laferpitij caulis 3 quteque Venerem ftimulant, vt bulbus,recuCns, aitvellc. fefatiaricibis,quibusvires roborantur. quique adbonam valetudinem conducunt, quaiis(in- quir) eft caro bubula elixa. Idcm Athenteus 3^ ex eo Gallus alijque 3 tradunt rem fcitu non in- Lib. iV dignam,ex Pythagora?inftitutopropagatam 3 videlicet Empedoclem quodanimatisexprrefcrl- Empedoclis pto 3 vt pote Py thagoricus abttineret 3 ciim aliquando Oiy mpia equis viciflet /ex myrrha 3 thure 3 bos ficius. aromatibufque alijs bouem concinnalTe 3 eumquead panagyrimconuenientibusdiftribuifie 3 qualx 3 vt egoconijcio 3 dgnificarevdlet 3 nifianimatisabftineret ; non aliaquambnbulačarnefeoblečtan- dum iri. Id etiam paroemia? quadam imagine (inquit Cselius) vfurpari a nobis poteft 3 in ijs qute Ecchaiopaflimcooptari conformarique animaduertimus. Inuenioetiamnumin regno Senega alia quam bubula čarne incolas vefei. Apud Hebneos bos quoque lege Mofaica facrificijs & Liki g.c . 7 . cibo erat concdrus 3 quoniam rum l inat J & vngulam habet bifidam.Bouem occidendi morem often- occidendi ditMomerus: ^ ^ ^ t modus . XI? d' oretf a%vv rrtMzuv dvnp , i^orriOtv »tpdav fioog aypdv avo 3 ^ t'vardix^^id.7raaavjbdiorpodopdvipiTDioiv. ^ ■ Clg ap oyi TrpoOopav rrlcnv V7fUo$. ideft , \ Jluemadmodum vero tjuando acutam habensfecurim iUHCHts vit C e de ks poji c or n na boms agreftis N er nam inči dat totnmjic vero prejiliens cadit: It a hic projtliens cecidit fupinus. Nune vero multisin locis malieus obtufus inter cornua adigitur; quem morem antiquum quoquc Acntid. f. <|ui,vt ipfecanit, Bonum a slab at pugna, durofejue r c dudi a L ibram t dextra medi a inter .cornua c ali us , Arduns, effradtoijue elijit in ofia cercbro. Si er nit ur, exanimifjfue tremens procumlit h umi bes. . * „ ^rometheusa utem telle Plinio primus bouem occidit. Idem teftaturPorphynus:Vcteresineonui- Lib.7 iiijs lautis magnificifquc integros quoque bouesappofuiffe leftisinteralioseft Ariftophanes,in^ " " Bb Achar- Boues inte- gri appojiti, Lib. 4 . Lih. l.objer, c. 60. Lib. g.c. 6. Lih 3 c. 3. Lib.\ anttq. conuiui.il. Ep /dum C p. Jarianum. Ltb.l'). C ar ni s qua~ litas. Lib . 2 . de rut.v ul. Hippocra , , te s cit pl 1- CelitHT • yy P* 33 3> ■>3 33 33 33 Lib.de at- „ tenu. m- ,, £he. 3 . „ lun. 1 , AJfeclus „ rnt-Lincho Im 1 % >> 3 ^ 33 33 J3 ipo Vlyfsis Aldrouandi ■ AcharnenflblJS: napnlšeiJi t/juvohag tx.x.pi£dva /Sag K a/ rig etStv 7rd>7rort /Sagzpt/Savirctg. ide,It , de- E , inde nobisprabuit e clibano totos boues , (J pa is rogo,conJpexit vnquam clibano coctos houes? Antipha- nes apud Athenaum facitquendam quarentem de frugajitate Gracorum,qui paullulum carnium apponercntpum maiores(inquit)foleant totos boues,ceruos & arietes apponere. Quin & regi Per- farum coquus, totum cameiu ailum atq, ctiamnu čalidu appofuit.Idem in eodem libro tradiditex Herodoto,apud Perfas diebus natalitijs fuifle morem,vt diuites boue,afinu, equu & cameiu appo- . neiettotosinclibanoautcaminocočFos.RefertBelloniusTurcastumin Alia minete (meNatolia pucraliquiscircuciditur,cu!usparemcsre mcdiocriterlautafuntjntegru boue; immifioinciusal- uum integro veruece,qui gallina,cui ouum infertu fit,etia in aluo contineat, crafia fude indgere io- lere & luculento magnoq; igne aflare, qui a pueri fanguineiunčlisabfutnatur. Qui mos Tuicarum ■ etiam antiquis dl celebcrrimus,led porcum,non boue Troianu vocant,qua{i alijs inclufis aniniali- busgiauidujVt Troianus ilie equusgrauidusfuit armatis. Erat eaanimalia,vt eli apud Athuml & Macrobiu,turdi aiia?q; auicukpluminis vulu:rq; trufta,aliaq; coplura. Cinciusin lualionelegisFa- > niarobijcit fmdo,quod porcu Troianu menfisinferat. Durauit mos torrendi in tegros boues ad no- flramvfq;Ereatatemilo.GtilielmusStuckiusindeferiptioneepuli Ca?fariani,nominatimquoda f Maximiliano lIexhibitumiuit,veterietia(inquit)c6fuetudinebosinteger,multisalijsanimalibus fartus,ligneo veru in Foto torrebatur,exquo parte alia ad inauguratu Romanoru regem, reliquum direptionimultitudinisceflit.Idein Garcii V.coronatione fdčtu fuilTelouiiisannotauit: /j(inquit) dum Bonoma eoronabaturjelacubus qua in fummo P rut or lana porticus fornice fuerant fubrefach , pet fiphones r ubra & alba vinafund 'bantur^panes ab alt o in fubtečlos milite s(fargebantur , torrebaturp, m macbina verfatili bos integer, in ge n s ^ h os dl s ^ veruectbus ac omnifere volnenem generefarcttjjimus, vt m tantafefla hilaritate milite sfieb armis in aciefiate s, ad manii p ar at is ebfonijs cii iueunditate ve- fcerentur. H a? c Iouius.Increfcete vero apud Romanos Iuxu qua maxitne vilefcere cepit,efus carnis bubulc;pifciu vero in honore haberi,hinc aeris illa Caton is peroratio, qudmpifcevenun- akrv-Et nune quoq;plebi,&ijs quorurobuduseftventriculusrelinquitur:bona tamen parsaditio- ribus in coquinam trahitur,no vt edatur,fed quia iusprarbet quod vitulino alijfq;pra?fertur. Vtrunt tamen afpernadusitalit,vtfitanoftris medicis bubulieelusin dilputatiore vertipoteft. Cornelius Celfus namq ; ,cuiusnon exiguainter medicospr^cipuf authoritatiseft authoritas; ex domeftieis animalibus bubulam plurimi alimenti & ftomachoaptiilimi elTe dicit, & inter ea connumeiat,qua: 0 minime corrumpuntur. E contra Hippocratesbubula čarne quidem validam elfe teftatur, (iftereq; led difficulter c5coqui,quonia crafli & multi 0 nguinis(inquit)ell hoc animal, caroq; lac & fanguis grauis ell. Quoru lac tcnue,fic & Fanguis & caro. Ide in eode volumine Cholera lic ca maxime deri ait ex carnis bubula? efu:atrabiliarialq,- alfečliones inde exacci barke/Te enim infuperabile eius natu ra ,& non cuiuFjis ventriculi ipFas c5coquerc: Addi t vero mox: At optime liberabutur,qui per elixis vtentur,‘&perquavetuftis:vbi tameGalenushancappenditobferuationem:H^c fermonis(iuquit) tcxtura,vniuaFaliorehabet admonitioneno in mdacholicis.Na bubuliscarnibus &perlixis & ve- rultisvti preda t,iicut &alijs omnibus,que.dillicuitcrcocoquuntur. At improprievocehac/2žA^> idcd,opt!me,ed vfus.Neq; enim melancliolico laborares morbo,ncqj homoalius quifpia vel farni s vej a'gcr, oprime liberatur,bubulascarnes&perdixas& vetu das ingeres,.Nepe inter oJaqucedim- tu r,ha? non bona preda ntalimonia:bene tamen talia ingeren res čarter is minus lordu tur. Si vero pro voce hac/31 dixeris a, ided, minime, lermonem reddes integrum.Idcm crianfHippocrates in volumine de internis adcelibus de hep.;ticoquodam morbo agensrdolores quidem(im;uit)eode mode premunt in hepar & col.or diriert apnorermalicorij enim lormahabet.I 11 tempere ve 1 delta- ** tis maxime ineidit.Fit aute a bubula* carnis cfu & vini potu nimio. Hec enim omnia ido anni tepo- rehepati Funtinlenlilfima,&bilemaximead heparadducunt. Galenusait: Hirci A bouesaunem quide habent minime humida,pituitofim ac lentam,nocent rame admodu obduritic & in aiteran- dodilFicultatem.Ideinalias,carnesbubule(inquit)alimentu corpori luggcruntnon mcdir,cre,ncq; diflipatu FacileRanguine tamen gencranr,quam conucniat,cralT;orem.Quod h quistenipcran ento natuiali melancholicus magisFuerit, aiieetu aliquo melancholicopta-benderur,li larg/us hisve- Icatur. AtlečFusautem mcjancbolici funtc.incer,eleplias,lcabics,]epra,kbrisquam.na,& epa'po culiari nr?mine melancholia neminatur. Lienitem quibufdamatali fuccointumuit,qua.iTi rcm-» cachexia,ided,prauushabitus,dp hydropesfrpenumerdfunt lubfccuti. GateiumquantuiTu c. rnes bubular totius fua fubftantia? crafli tie Fuillam Fuperant, tanto luilia bubulas k utore anrece- dunt. P<,rro quemadmoc'um cxiuibus,qui ata te Funt flortnti, ijs iuuenibus qui bono coipons luut habitu, conueriiunt, f:c Sc boum qui nondum florenrem a ta tem attigerunt. Bos enim tem- peiamento quam Fus, multd liccioie,quemadmodum ^paratatefloiens,quam puer. Iuro igitui ijs animalibus, qua natura temperamento funt licciorc, adoldcens atas ad mediocri- ' ' • ta te ni De Quadrupedibus Bi/ulcis. Lib. I. 291 A tatem ipfam c5fert:humidioru vero natura 3 quod fibi ad probam & conueniente temperiem deeft, abartate fiorentiadfumit. Non modo itaq; vituli carncs habent adconficiendum perfedisbubus pnrftantiores , fed etiam hoedi capris. Et paulo poft: Animalia qux herbas e rerra emergentes 3 aut arborum furculos aut germina depafeuntunea omniaciim his abundant,habiciora funt ac pinguia, nobilčpalendisaccomodatiora. Quamobreillaquibusherbasdenfiorespafd eftnaturale 3 hyeme, vereprimo & mediofiut graciliora, acprauifuecbvt boues 3 qui procedenteteporemanifeito hunt obetiores/ucck]; melioris,cum heibe augentur & denfefcunt 3 &ad femen producendum feftinant. Qux vero exigua & gracili herba nutriri queunt,eaprimo ac medio vere pravdat vtoues 3 eftate pri- ma ac medio caprtejcum frutieum germina funt frequentiflima.Et rurfus eodem iibro:Caro lepot u at) p fanguinemquitiemgignitcrafliore,fedmeliorisiucci 3 quam bubuia&ouilla. Iteminaphonfmos; . g Caro bubuia tardius, & paula tim alit, Ifaac & ex eo forte Platina inquiunt:frigidar & ficciE naturre harc caro eft,impuru & atrabiliarium pricftat alimentum, & morbos erufde h umoriš alumnos creat, quartanas 3 fcabiemdepram,fplenis vitia & hydropcm 3 in illisprffertim 3 quoru temperiem iftisafte- dibus aptam inuenerit: tardč a ventriculo defcendit 3 & aluum fiftit. Quia aut Ing id a? & ficca: tem- B peratura: eft 3 ideo Hefiodus eam calidilfimo anni temporepreferibit agricolis 3 fed ne ficcitas ficco teenpore pernicie adferat 3 non quamlibet,fed bouis nondum enixje 3 qu£ humiditate adhuc abiidat: AMcctot’ yiS» E/« 'urSTpa/?? n cfx.ni rft fiufiSivog olvog r’ a/u.oS.ya.ni,ya.i\ee. r atym fffiivvvfjavctcov* K dl fioog uAo Sit petrofaque vmbra, & lUbltnum vinum Libttmaue Učteum,lacque c apr/ir um non amplius lačtantiuml Et bouis arbonuorst caro nondum enixa. Otcriim caro ifthasc 3 vt bymeon Šethi ait,multum nutrit 3 &qui ab ca gignitur fanguis fupra men- furam craffior eft, propterea his qui temperamente funt melancholico, diuerfos & melancholicos morbos infert. Difficulter etiam concoquitur & redditur>fed fi ,c6coquatur 3 abunde & probe nutrit, & fi cuin ouilla čarne comparetur 3 frigida eft 3 fanguinemque melancholicum gignit.Dc nutrimen- C ti eiuscopiadičtum perquam elegansfacetumq;apud Plutarchum eft Euphranoris pidoris, The* feirm a le pidum,Parrhafij Thefeo comparantis 3 hunc videlicet rolas comcdiffe, a fe pičtum bubu- las carnes. Reuera enim Parrbafij crat pidus etfedufque nitide 3 & limilis nonnihilalteriusj fed Eu- phranons (inquit Plutarchus) videns aliquis 3 non infčitediceret, A d cine s ingenti pečiore praditi Erechtbei £>ue?n Ioue n at a Minemo. aluit. Si quis modo bubulam comedere expetat,vel cogatur, eiuslffionem qug futura timetur 3 fic modc- rari iubet Symeon Sethi;Cu aceto 3 allijs & ruta intingat.Nos vulgo intingimus,embammate fado petrofelino,iure,pane,aceto 3 frpaueprout tempus anni poftulat.Crebro etiaex condimento edi- tui,quod iure,pipere & fapa paratur,piperatum vocatur lautioribus.Belgg ex finapi intindu.Plati- na aitelixadebere elfe tum hanc, tu & vaccinam. Diximus exPlinio caulescaprifici fi addatur ma- gno ligni copendio eam percoqucre. Apicius ita parat: In vitulinafiue bubulam eum porris fucceda- ncis vel cepiš,vel coloca/iis:hquamen : piperJafer & olei modicu. I3elge,ac potiflimum Bata ui & Pri lij, viciniq; ali j boues in frufta dilfečlos(quod fit menfe potilfimu odobri &nouebri fale macerant,fal- Dfamcntifq; iftis toto fere anno vefeuntur^partem tamen etiam fumo torrent, palato gratiiuma & in cupedijshabitam.Salfametiseifdemvefci etiam HeluetiosGefnerushisveibisindicat. Quj bubu¬ lam čarnem apud nos falc condiunt(quod fere idibus Odobriš, vel circafeftu D.Galli primum fa~ ciunt,& deinccps per hycmem tantu)in plenilunio incipiendu cenfentrfic enim maiore vegetioreq; čarne permanfura:vt magisfapida,fi fub interlunium faliatur.Si diutiusferuari velint (feruant aute muki integro anno) per dies circiter viginti in vafe falita relinquunt,ac infumandum poftea in Ca- mino fufpendunt, vbi doneč benc ficcetur, dies plus minus duodccim relinquitur, prout v-.ltius aut humilius pependit ,& plus minufue ignis ac filmi paffa cft.V bi pri mu fufpenfa eft, accenhs iuniperi rarnis & mox extindis pleriq; fumigant. Nonnulli carnis colorem commendari putant, & rubefce- remagis, fi aridis vitica:fafeibus fulilatur. Qui feruarenolunt, vnodie cum falc relidam fufpen- duntj & mox poft vnum & alterum diem elixant:fic enim plerifque tencrefccre 3 ac in cibo fapidior ficri videtur. Antequam fufpcndatur, qux diutius in vafe falita fuit, mnria fua 3 quc cx falc & car- nisfnccoconfluxit,diligenterabluunt:funtquifrigidalauaremalint. Optimaqua?de iuuencis, antvitulisfumitur, vetulorum nimisdura&ingrata, ccrtedifficillimaconcodu fit,ciim fuftisin- ftar durefcat. Hoc etiam obferuarifolet > vtcaro falienda iuxtafomacem pius expofica aliquaa- Bb a din Eupbr a no¬ riš piči oris diii mn -. lliad.fi. Ne bub ul A noceat. Šale condita & fumo in - durata qui v efc ant ur . sp 2 Vlyfsis Aldrouandi diu incaldčatunde falita opertaq; in vafe in penuscollocatur. Carnes ofsibus adiunčke meriš fu- B perponuntur, vt ad ufum fiibinde auferahtur: feruata? enim deteriores fiunt. Hačtenus Gefnerus. LiL 13 atq ; perfringi corrumpiq; cenlent:difficile vero & quod modiceimmu- ,, tatur,concoqui tantumon praterea quicqua vitiari.Nam &palea quoniamperquafacileafficiun- „ tur,in cinerem vertuntur ab igne largo & rapido,quodligno querno accidere non poteft.Materiam „ enim patientem caufa refpondereefficienti couenitjaliter fieri no potek,vteffedus isprodeat,quč „ vel natura,vel hominis ingenifz fpedat.Tantu AIexander. Vide etiam Galenu in libro de confuetu- Aetas ob fr dinecapite primo & fecudo. Elt vero atas in bubula čarne omnino obferuada. Varro boues caftrari uanda . vult ante himatu,nec poltea,quia duri funt.Horu caro,quonia nondu laboribus fradi funt,medici funt atatis,vtiliorcenfetur: raro tamen macellum intrant niii crure frado, aut alia caufa inutilesad agricultura ta tli fuerint.Robur in quimatu elfe,prudentiinmos rerum nature tradere,viuereque ad quindecim antios, & ad viginti longifsime,atq; etiam plus viuere vfu exercitij & copia pabuli dixi- mus;quare c]uo iuniores ed mciioreselfe & codu faciliores, ratio didat j fed lanij qui ad cultru bo¬ ues emunt,non folent ea c6fiderare,fed vt pingues tantu fint & habitiori corporejnam a?tate parum G aut nihil morantur,cum bene norint,vetulos potius,quam iuuenes faginc aptos.Similiter de vaccis ftatuendum;qu£ enim iam incipiunt parerejhaud iugulantur,mains enim inde detrimentu fentirc- tur,qu.i m vtiiitas,quarevetul2etia folent adlaniuperuenire,quando aut fenečlutellerilefcunt,aut alia de caufa inutiles fmntjverum pauperum tantiim mcnfas aut fordidoru fubiredebeant, &ad ci- bos elegandores damnari,quoniam bubula infalubrior multo carum caro eft, magifqj at ra? hitiš £ p* cunda & crafsi languinis, vnde fit quod lanij fimul cum bubula permixta venundent. Apud Gallos teke Bruyerino nonnunqua lanij boues ad okentandum altilis faginc molcbper vrbium copita flori« bus herbaru ornatoscircumferunt, etiam (ti dijs placet)pra?cunte tibicine.Additqj fe vidike ex ijs, quos Auerni mittunt,tam inilgn icbeliratc graues, vt non niti plauftro impofitos,qui emerant,alio Morbofos bo transferre polfent.Morbofosboues pracipuis in vrbibus madare lege cautu eft.Qui contrafaciunt, ves vbi ma~ deprehenfos mulda graui muldarhcognofci morbofos quando farno aut pabulo obiečto abftinent; cia/c veti- id euerare Heduis appellari, quafi verum elicere. Quare minus laudada noftrte vrbislex,qua?crure tum, rupto boues,vel aliteritala:fos,vtpcdibusad macellum venirenequeantjaliasfaluberrimos,veneli in macello vetat,macie cotra fenioo; adeo confe&os admittit,vt vix in pedes confiftere queant,nec R valetudinis vilam habetrationcmjillud tantum qu^ritur,vtpedeiterad macellum vfqueperficiat: quamobre haud dubitandu eft,quin magme fa?pe populo clades accidat.Vitiataenim caro vitiatos humores jpiritufq; generat>& cimi bubula alias parum,vt oftenfum eft,lit vtilis vefcentibus, tu prj- fertim incommodifsima cenferi debet. Bubula? acvaccime čarni vitulina tempera meto opponitur. Caro vitftli- j n omn j animalium genere(inquit Galenusjcarnesvetulorum dura?,licca?& cocodudifficilesfunt: na ' iuniorum contra,humidte&molles,atqjidciicoccmmodiusconcoquuntur:his rame exccptis,qu« Lih. decib. v [)i m lucern cdita?lunt,protinusin cibofumuntur:namqueomneshuiufmodi muccofe funt J &prt- bon. & mal. cipue qux fuapte natura humidiorc fint carne,vt agni & lues:veru hoedi & vituli,vtqui natura funt fuc ficciores,multo mdiusconcoquunturnutriuntqi.PetrusCrefccntienks,vitulosvaccaruillaru,quas ladis tantiim & cafei caufa nutrimus,quindccim a partu diebuselapfsoccidtdosellc monet ,aitq» carnes eorum temperatas effe, & laciles conccdu falubriorefque illisqui vitam ducunt ociofam. Hanc itaque menfa? nobilium non iniuria crebro(inquit Platina)repetunt: & Baptifta Ficracanit« jjji duos babe ant vitulos tua prandia in vfu s , Cui rnadida dr fapida suneta te por e caro e H . Hoftri De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. zpj A NoSri tcrritorij ruftici vix ante trigeftrnum etatrs diem matribus cr ipi u n t, Tren tinos vulguslanio- tUm vocat. Bruyerinus tradit in multis Galiiarum tradibus menfem vnum & aIiquando c o minus natos,autfcfquimenfem lanijs tradi,teftaturq; Romanos,aliorumq; Italorum pcrmukos, lemeftri autetiam anno totoa ladeeos no depellere;cauereq,- vt expertes herbaram,aliorumq;pabulorum id temporis degaiit-.Sic enim & iucundiores,pretiofiores & falubrioresipforum čarne s heri,perfua- fiflfunom haberc: proinde Pontificias & Cardinalitias menfas lautiftimas exiftimare,fi vitulina ap- ponatur. Galiiarum proceres lic educareetiam tentafle,&eo cibo miredeledatum Fracifcuni Gal- iiarum regem j huius nominis primum fe v idilfe: Careiii m vitulina m čarnem in fplendidis vrbibus cffequidem vulgatilfimi cibi/ed qu£ tamen faciieprimas teneat inter gra ndiorum animalium car- Ees/me elixetur,fiue affetur, ruraque itaremfuam dilpenlare,vtnullo nen tern pore fuperlintjinde- que fane grandc vedigalpercipere. Mirum ituq; cur nofiri ruftici non iimiliter res ftiasdifponant. Bara enim apud nos hyberno tempore ifta caro eft. Olim vero etiam oportunis locis faginabantur Vittdi Jagi~ vitulij atqueadconuiuiaparanda fuauioresiiebanr; erantqueapud Hebratcsin prtedpuo honore. »ati. PullumGaliinaceum 3 ga]Jinamue hoedumautarietenicccidere(inquitFr- Didacus $tella)folem- „ Enarrat . K ne feftum non faciebat: erat enim nimis tntum & vuigare: verirni vitulum occidere,prdertim pa- „ in cap. i j, fchalem &faginatum apud Iudjeosfciemniffimumerat, quodinpalčha illi,alijfque diebus feftis „ Lhca. masimisfaciebant.SicAbraham, cumviditiJIostresangdoSjVtcosJautius&opulendushoipitio ^ €xciperetjgregem adijt,& occidit vitulum tenerrimum.Idem mulier illa fecit pythonifta,qua? cum „ regem Sauiem domi fufciperct,quod fe tanto honore affedam videret,pafchalem vitulum occidit. C iimiliter pater perdito hlio vitulum faginatum madari & apponi curauit,) Hi enim vituli, ittu „ mollitercducati &indelicijshabiti,aptid IudtcpsUcnnififolenniifunisfeftiuitatibusmadahatur. Quarenihilaliud ChriftusDominusvoluitftgnificare perhunc vitulum faginatum (quem cum- „ peccatoribus mimnurantibus Ph ara fa 5 is,comc d i i fe apud Lučam legitur) fymphoniam & chorum , >, nili quantum perciperetgaudium cum peccatoribusdifeumbens & manducans quod fummam £„ \ ftiuitatcm, fummamquelatitiam & voluptatein,indicabat. Vtautem exaggeraret huiusfeftiuita- tis pretium & valorem, pofuit vitulum faginatum & chorum,fummaque alaeritate dixit, mandu- „ cemus &epulemur. HadenusStella. Donatus Antonius Fcrrus medicus & PhilolophusTriuica- „ nus jn cnchiridio fuo de poda gra, de vitulina- carnis bonitate h tre exarauit:Vituli pradertim laden- Traff.i, ■C Jtes apprime laudantur, cum temperam? fint complexionis, & propterea quocunque anni tempero comedi polfunt. Verirni a partu tribus quatuoruemenfibus rtmoti ftnt,atqueannum vnum n^n- diii tranfeuntes, velut qui Surrcntini nuneupantur: funt enim guftui grati, oprimi fucci, ac facilis coneodionisjbonum generant fanguinem,ac temperatiftimum nutrime•ntum.Ht muki horum car- neshoedinis laudabiliores efle lenti unt,quoniam melioris funt nutrimcnti,cum in hj-dinis qmeda m litmucilago,quandodecoquuntur. Ethoceftqucd afterebat Aucnocs 3 Et carnesvitulinafunt ho- Ctllehi. 5. ns. čarna, propterea tj hi a non habent illatn vifcofilatern ,fnq iditatem-ficcitatemqtic quam bub h la u- H a din a an nem ; d’ e or um c ar ne s funt alijs mam s odorifera,&ijuantum ejl in boe heedinis mehores exifunt. Et vittuina ca- hine folui poteftcontrouerfta,qua inter medicina’ authores in carniimieledionereperitur: Quam ropraflet . plufimi enim hoedinas extoUunt, & ipfe quidem funt praftantiores alijs,fi exparte facilioris dige- ftionis ac tempera ta complexiouis confidcrentunmcliores porro generant-humores: ft vero ex par¬ te minoris vifcofttatis, ac melioris edoris čaru m, lic vitulina’ laudabiliores exiftunt: h denique cx patte maioris,robuftioris acitrefolubilioris nutrimenti fuilkTcarncscaterisfunt meliorcs.Huculčj; iile. Platina ait:Elixum debet elfe vituli pedusjdoi fum ta men leu fpinam malis appellare,aftatu- Lih. 6 . ^ ramrequirit.(coquinoftri doi'fum,vitelloda rofto,hoc eft afiationi aptunijCcteram carnem,vitello Apparatus , dalefto,ideftaptamelixationi vocant) coxasciufdam inpulpamentumrediges. Quivarios eius Lth.&.c, 5. apparatuspetit,BarrholomaiScappiPij V.coqui primum&fecundumdearte coquendi adeat. Apicitts vitulina’ carnis varios etiam,fed quam breuilšimeapparatus prefcribit,quare vaba eius rc- citabo: Pipcr 3 ligufiicHm 3 dpij femen, cuminum 3 oriHampaJJkm:mel,acetum 3 vi- num, liju amen y olc u m, dafrutum ■ I n vit uh nam/ta e babulam curn porri faccedaneis , vel cepis 3 vel celo- cafiisdiejuamen>piper, lafer&oteimodicunt.lnvitulinam elixam:Terespiperjigujlicutn 3 careum,ap» femen: ftifftfndcs mcfacctrcmfitjuamcn ,oleum .• calefactes, amylo obli jas & čarnem perfandes. Akter invituhnaelix,i: Pipcr, UjuJUcum fanicukfemen y origdnuin,nucleos, caryotam:mel 3 acettim, liqua - men f napi,& olsitm. Apud nos elixa tur,vt reliquorum pecorum caro: Gcfncrus tradit, quofdam, vt appetitui confulant excitando, eodem fere coquerc\modo quo pifces: in aqua (inquit) pri us cli- >;antdefpumantque & faliunt(parcius autem faliri ea conticnit, in quibusius magmi ex parte fer- uendo confumi debet,) & cimi femicoda videtur,vinum aifundunt,deinde cepaš per tranfuerfum soncifas, poftremo cum parum iuris iam fupercft,butyrum feriiefadum,aliqui bntyro in fartaginc ferma; aliquid adduut.& aceti modicum,& croceum ex aromatibus poliincm,ipfafque cepaš . Dc B b 3 čarne Lib. 8.f. 36. Artocreas « Lib. 6-c.g, LaLiiUus , Cap. 12. Lib.6,c. 18 , Cap. 19 . Cap. 20. Mortadelia. Cap. 22. Cap. 26. Iuuecorum a aro. 294 , Vlyfsis Aldrouandi čarnevitulina falicndaparilo ante etiam ex eodem dixi:rdinqmturautem,vt ipfe aliastradit, cum ® fale in vališ lepe nonvitradiem anrcquam lufpendaturin caminum. Artocreasquomodoparctur ex čarne vituii,&c. Platina docct hisvcrbis: Aut vituii aut hoediaut capi čarnem elixabis,elixam, & cneruatam minutatim concidcs, & in mortario tundes: huic deinde parum caiei recentis, tan- tundcm vcterisč^ .tri ti 3 parum petrolelinft & atnaricijconcibijoua quinque bcne d ifirada, abdo¬ men porcinum 3 aut vber vitulinum concifutmmodicum piperis,plufcUlum cmnami,minimum gin- gibeiis,tanmmcrociiVtcolo!cmconcipiat,addes.Curabiscoquatureomodo 5 quo albam diximus. Hoc ed ant Scaurus & Cclius,quinimiam macilentiam cum obelita te libenter permutarcnt. Vehe- menterenim alk,corpus obcl;u 3 hcpar iuuat,oblh udioncm ramen & calculum facit. Et alias. Pa- ftillum cx vitulo, a!ijique cicuribusanimantibus bunc in modu m parat; Cicures (inquit) appello , ©mnia quce doni:alun,tur, vt vituluin,capum, galiinam 84 fimilia, Exhispaftillum fic hcicš: Car- nis macrar quamum vole 5 fumito 3 minutatimc|ue gladiolisconcidito. Vitulinum adipem cum aro- manbushuiccarni bcne milčetoJnuoluta cruftillisin furno coquito. Godla vbi probe fuerint,duo vitclia(fic non fcmel loquitur)ab albore ouorum excreta cum modico agrefte,cumque iure perpin\ gui bene tudicula agitata, in paftillum infundcs.Sunt qui modieum croci ad ipeciem addant.lieri ? & hic paftillus in patella bene vnčla,etiam fine crufta poteft. In hoc Sc multUm alimenti inclbtarde concoquitur,pauca reerementain le habepcor, hepar & rcnes iuuat,obclut,& ventrem cict. Et mox ibidem: Paftillum olla ficfacito. Čarnem vitulinam cum adipe minutatim concilam,in ollam po« nito :pipiones,&pullos,fi voles,adijcito. Ollamipfamadcarboneslongeaflammameconcitate ctferueat,ponito. V bi cbullire cocpcrit deipumato:paflulas deinde impon no.Ccpe m podremo mi« nutatim concifatn, cum laridofrigito: fhiftam in ollam indtto. Vbi omnia probe codta exiftimaue- ris^ agreftam&aromatafuffundito. Suntoui &duo vitclla ouorum beneagitata cum ar.reftain- fundant. Multum a let, tardeconcoquctur J naufeam lacict,ftomaehonocebit,hcpar& renescon- cakfaciet,fpermaaugebit,caput&oculosla:det, Idem : In pulpam vitulinam : Excoxa vitulina čarnem macrain abfdndito,in frufta oblonga & fubtilia concid ito J batuitoquecum gladioli cofta, ita ne refeindatur,- ftatimq; la le & fenieuio trito fuftunditommarieum deinde ac petrofelinum cum larido bene concifum,&aromatibuslparfum fuper pulpas extcndito:eafque ftatim inuolutas in ve- ru 2d ignem ponito: ne deficcenmr, caueto j codtasconuiuisftatim appenes. Multumalet,corpus frlidum reddct,pauca reereptenta rclinquet, Idem in pulpam Koma nam; Camcm vitulinam iG frufta non maiora ouo fic con c id 1 to 3 n c a 1 teru m ab altero rcfcindarur:lalemquc accoriandrum aut feniculum tritum ftatim inlpcrgito: alperlam, interduastabulasaliquantulum opprimito Veni deinde traiedla cum teftellalaridi, nefecontingant, neuenimium dcficcentur,ad ignem voluito, donečcoouantur. Mukihoceft&grolfinutrimenti: tarde etiamconcoquitur& aluumaftringit. Et mox liibinde: Entiurn cxpulpa: Ex coxa vitulina pulpam accipito 3 eamque vel cum adipc eiuf- dem 3 vel cum larido minutatim concidito ; Amaracum & petrofelinum contundito,vitellum oui cum cafco trito tudicula agitato 3 aromata infpcrgito; corpus vnum facito 3 ac omnia cum ipfa čarne milccto. Inomcntum deinde vel porcinum, vei vitulinum telfulatim incifunijhocpulmentumad oui magnitudinem inuoluito 3 ad focuminverulentoignedecoquito. Mortadellam vuJgareshoc cfitium vccant,quod certeparum incočlumquam nimium,fuauiuseft. Tarde ob liane rem conco- quitur,obftruit, calculum crear, cor ramen & hepar iuuat. Rurfus: Farcimina. Pulpa’ vitulina atq» adipi fuilla bene tunfa, tritum cafcum tum veterem, tum pinguem, aromata bene tunfa,duo aut tria oua tudicula agitata; lajistantuinquantum res ipfa rcquircr,& croci quocrccea fint,admi{če- bis,admixtaquein inteftinumbenelotum,&pciquam tenuatim prodncftum,inijdes. Ccčturam in ^ cacabo requirunt. Bona non nifi biduo durant. Ser tiari tameji in dies quindecim aut plures po« terunt, fi plus falis & aromatum addideris, fiue ad ftimum deficcaucris: Et rurfus; Pulmentariuni in carbone; Čarnem maeram cxcoxa vitulina in buccellasnon nimium fubtilesconcifam,cultrico« fla contundito; fak deinde & feniculi femine bene trito vtrimqucaftperfam inter duas tabulas p cl ' dimidium hora: coni primi to. Inde in craticula ad carboncs concoquito, in vtramque partern cre- bio vertendo ,addendoque telicllaslajidftne igneinarcfcat. Coqui non admodum hocpulmcn- tarium debet ;calidumitem conuiuisapponatur, quomagis apperentiam & defiderium bibendi exc:tet. Hoc Bibulus vtatur, qui fitim in le demortua m qucrit. Non erit modo difticilc de iuucn- corum & iuucncarum carnibus r ede iudicarc, fi qua: dc bubula & vaccina, Sc vitulina diximus J ai' k člifTimememoriatenueris. Ccrtumeftenim^tatc&duritiam &ficcitatem augeri. Commodio- res igitur fimt, qiuim qua? ab adultis & proue&ioris x ta tis qu,Trunrur; inferiores vero authoritare,, vitulinis. Bruycrinus tradit montanisgentibusLugduncnfibusincibismireplacercfemcftresaut anniculas, bimas Sc trimasfitem Matilconenfi agro atque Hcduenfi; calque tauras appellarc, Lug* dunenfes brauasi Iuuencos rarius ma&arcjlpfe iuuencas qu«e Venerem non ftmt cxpertce, iaudabi- , iiores De Quadrapedibus Bifulcis. Lib. I. 295 A liofescKiftimat. Talesdi}simmortabbusacpotifl(imumPalladimačlariex Homerodiximus. Ho- ratio maxime probatur vitulus,qui matri ei eptus iam ipfc teto Te enatrit pabulo: Lib. 4. car. 'Ie decem tauri > totidcmcfue vacu> Od.u Me tenor foluet vitulus r e liči a Matre qui largis iuuenefcit h erLis J n mcavota* Sed tempefliuum eft, vtdealijsquoquepartibusaliquiddicamus. GeTnerusaitlixarietiam vituli . caput ad prima fercula prandiorum: certe apud tiosinomni honefto conuiuio id elixatum infer- tur,palato quam gratillimum,maxime illat partes qua» auribusfunt proximte, pingues nimirum, & teneritudinclaudabiles.Parandi modu m non inelegantem nobisreliquit Iulius Alexandrinus J his verbis,efum eius fummopere commendans. Vituli caput depiiatum(inquit)dcterfumquecuriose, vtcandormaneat(mirocandore apud nos inferuntur)elixabis aliquandiu,cum cuteTua. Huic edcndo non Talubriter minus quam voluptuose apponi in Tcutella acerrimi Temper aceti aliquid To- letjcum zinzibere multo &cinnamomi modico,ob multarum inibi partium letorem,ac crailitiem , B qu£ edi impune non poffent, non antca difliccandi detergendiquc facultate munitis. Sin dequo- querein furno afiarequeplacuerit: aromatc replendum priusaliquo, album alij herbafque odori- feras ingerunt ad eoTdem vTu$,incidendi nempe & abftergendi,vt craffi g!utinonquc humoris vite- tur noxa. Et huic quoque tamen apponi acetum commode pro intinčlu poterit, quo fimul inciden¬ ti v ^ s cfficacior accedat,fimul exafiata? exufta’que Tortepartes refrigeratione aliqua temperentur. Caputvitulinum, inquitPlatina, autbubulum, aqua calidadepilato,fi elixum voics,vbi cočtum-. Lib. 6 . 0' fuerit j in aiiiatum mergito 1 fi alfam placuerit, replctum aromatibus albo ac plerifque odorileris herbis,in furno decoquito. Licebit(inquit Iulius Alexandrinus) Sc ccrebrum elixo capiti eximere virelliičjue ouorum duorum cum piperis &omphacij modico,verfatisdilig 5 ter tudicula, Tališ quod Tatis fit miTcuiTTe,mixtaquc harc in Tartagine frixifTe. Edi calidum adhuc hoc debuerit.-refrigeratum enim Sc infipidum reddetur Sc maiores vires nocendi Tumet: ačlu nimirum,pneter refrigerandi po- teftate vim, idipfam iam frigidum Tcilicet in pradenti, vt conduplicata ita fi igefaciendi potentia, nocendi etiam \ na ftatim viresingeminct. GeTncrus ait cerebrum capiti exetnptum Teorfim in_> aqua mod ; cc codum,mox tunicisliberatum,in vino coquL& infpergi aromatibus.EiTe qui cum la- C Ste mixtum & cepiš minutatim incifis, butyro frigunt & aromatibus condiunt, Pia tina ait: In ce- Zib. 6 .c. 31 . rebrum vitubnum: Ex capitc clixo ac cočto ccrebrum erue$,cum auo duo vitella ouorum tudicula bencagitata, modieum piperisjparum agrefta?, Tališ quantum Tat erit, miTccbis. Mixta lisec omnia in Tartagine cum liquamine tantilpcr Triges, doneč quod breui quidem ficr,concreta limul Tuerint. De maxilla Cratinus tefte Athemeo, vbi de foro cupediarum agit, mentionem Tacit in Plutis: ob Maxilla . bouinam ntaxillampugnans. Sophocles in Amyco: Maxillas iam mollesapponit: Plato in Timreo: Lib. 3.c. 9. Suprcmafljue maxillasillis fub facieinaturacolligauir .-Xenophonin libro de Hippice :Maxillam Lingua bu- contračl A mdon>ram . In Bclgio Gcrmaniaque luperiori lingua bubula in pretio habetur,maxime fi bula efus . benefnerit apparata. Apparandi modum recenTet Gcfhcrus. Ciim enim dixifiet vbera elixa, mox incila torreri in craticula,& Tale Sc aromatibus (pipere & caryophyllis m and me) infpergi. Si- milis(inqtiit)&linguce apparatus eft,&pedum & oris fine lrjcoa?,vcl fi inatiis roftri. Alij partes,pe- desjinquam & buccas qua: in carnario clixa emuntur, ex aceto frigida edere malunt cum cepitio & pipere. Lingua etiam per medium incifa,Talili,vt reliqua cafo,& infurnari lolet, cibo diuitibus etia Aeflimatio . grato. Quibufdam in locis bubulas linguas principibus debent: ta n ra carušn aeflimatio. Nouerunt ^ nitnirumetiam Mcrcurijolim Ticerdoteshanclautitiam,neetemereMercurioex vičlimis deberi linguam dicebant,nimirum tanquam deorum praconi & Termonisdeo. Nam & ab’oqui lingua in fucrifidjspraconibus donabatur. Hinc iocus ille Arilrophanis in Pluto: H v y\mfa. ra zripvjo tutojv riuvffa/, iucundaamphibologia, ciim lingua tam praconis quam bouisintelligi polfit. Idem in Tace: H' yXu>Tfa-^upii; ti jmvtrat t c\wod interprcsadmonetproucTbialiterdičtiim.Homelus OdyfT,A K\\' ayi Ti ha,v ir i /u,iv yMorra(. Apud Plutarchum, ^ntipater ,ciun incidillct mentio de Demade_> iam Ičnio imbccilli,tračloquc, •vehtt, inquit >ex immplatarjičlima,folus vettter & lingua fa per c sl. Apparet Tanelinguam ceu profanum membrani Tacrisadhibcri non Tolitum,quod egoquidcm ad Lintrua cur gnlam hominum,religionem pratexcn ti u in ,ret u ler i m. Prafeitur autem in cibo bubula cateris Sc faeris non anonnullis operolius pa ra tur: nam eondimcnrisranftam in veni affant. Aliarum pecudum quia adhtbita. minores (unt, cum Tuis capitibus relinqui folent. KucuTque ille. Ad vbera quod attinet,apud nos elixari folent ,Sc mox addita pinguedine aut butyro frigi in Tartagine, & aroma ribus inlpei Ta infer- ri.Ventrcs (trippam vulgns vocat) clixantur, & cum fuppofitopanccx iure liio comeduntur.Cibus F bera. parumgratus,nifiaromatibus,calčoquecondiatur,ideoqucplcbcius, nifi ventreslintvitulorum Ventres. prtrpinguiam /Ctlcbratur nihilomnrasabantiquis, vt annotauit Athaicus:Voumpwqu;t; in ci- Ltb.j. c. 9. bum - $ 5 >u V ly fsis Aldrouandi thnafum. Lih. 8.C.4J. Lik 8. J »te sima, Lacies, Mira quid. Sat j,2, Puhni* lacies vrt¬ ni e dtčht . J n C n real. Lih. 1 1 .cap. 11 - i* Vitellio. ftdts . bum parati Ariftophanem in Equitibiis meminiffe quilpiam dixit: $wV» er’ ihmritmti zoth!*( % wa Af*y,ideft, Accufabotc quod ven tresfraudatodecimispopulovendas. Etrurlus: T/ yl auya,t V7rX vvhv iag rde zahtag IIi»A«?T8 nug dt^affag 3 ahh.ct zarapihdg , ideft, Civr^eAj/se' vir ,ventrtt lauarc nonftnis? IIillafcjuevendere?sur trte derides? Et rurfus: E^aiJ* 3/ »s/u^-pov /S obg,yJšj zohictv varat ZarajSpo^t^dg, z dr izvridv tcV £a/xbv d.va,7rbvt7rfog Aapuyyta nhg priropag, N tzlctv napadla : idcifc: Ego ver o bouis omafem dr ventrem fuis, c um abliguero, ckberoque ius, illotusfonora voce exagitabo r hetera s ac perturbabo- N tetam . Et rurfum : H' k cBpty.07rd.Tpc1 y itpd-o v iz (Ja/z v zptseg , i&j yohtx.it rm/g-pn n gj/ ya,gpbgnb l uov. ideft. H ac vero fplendidi patris filta cltxam e mre čarnem, intesiint,omaJ t vcMrisfruJlum. Omafum autem inter gula? cupediasolim,faltein apud Romanos fuifle,ex his Pii- nij verbis innotefeit: H oc animal tanta apudprior e s cura , vtfit inter exempla damnatus a populo Ri¬ mano, qui concubino procaci mre omajam fe ediffe negante, oeciderit beuem^ctufjue in exilium, tan* tjuam colamfuo interempto. Meminit eiufdem damnationis Valerius Maximus: N on fupprimendi (inquk) ilhus quoque damnafto, qui puerulifui nirnio amore corruptus, rogat us ah eo rurijvt omajam in c.cnam fieri ta bere t, c um bub ul a c ar ni s in propinquo emenda nulla facultas ejjet , domito boue occift def.derium cius expleuit • eeqae nomine puhlica(fuaJHoncafjlichtsejl . Inteftina quoqueelixaadfe- * runturquibufdam in lociscx laniena, &domi modicovino aftufo, cum butyro, cepiš, & aromati- buspercoquuntui;Lades vero in primisapud noscommcndantur, & ditiorum magnatumq; men- fus cchoncftant. Sed video & ab antiquis celebrari. T m yopkdv enim,ideft,vt Dalechampius ver- tit Jad:iiim,inteftinoium vt Natalis Comes, (qua’etficommuniorvocisfit figniftcatio,vnde etiam voeatur ipfa chorda feu fides ex inteftino contorto & arefačto, qua? teftudini lpr^ue aut alio inftiumento mufteo intenta fonosmelodicosedit pulfu 3piaect tamen altera verfio) meminit Epi- charmus tefte A th en aro, eafque c ptica ( opvv&v & o p um eft cumularc (inquit idem Dalechampius hincfortaftislačresJpva/dicuntur,quddcumuIatisanfrad:ibusflexuora:ftnt. Hiraš,nominenon abfimili Latini veteresauthore Fefto,inteftinum ieiunumappellarunt)vocauit,infcripta quadanu cxfuistabulisT« : ;dpvac titulo. Ariftophanesin Nubibus: Ed/uu^opJrrroTg tppomgcca 7 rapa.(hflcut : idd \)impensehacmeacontemplantibusiaetesapponunto. Alcxisin Leucadia llue Fugiciuis^op^- f>tu to/j.h; y\ziv > ngq csnptzauactrivv , ideft, Puftllarum lafhurn aduenitrefeelamentum ac frujinlun. Ariftophanesin Proagone: hyivbos^£bcTbc,habentesquealiquid oXx//uov>t?) yXi%pov. PolTunt etiam dxpoxdx/av appellatione intclligi 3 omnes vndeunde prarcife Tuhpm partes extrem£ 3 quibus vefcuntur 3 vt aures 3 roftra 3 & fimiiia.Galenus vocat rd dxpia fzopia adv 7 tijdv £dcon enim non dx pa. Soletenim Hippocratisvocem illam vfurpare: vt libro tcrtio de facultati- bus alimentorum de pedibusfere accipi videas:itaque vt pedes, lic dx.pox.dAi * alia vocant oVfčha 3 alia i^TrpocS-la, quorum Hippocrates meminit tertio A udrn;. Gaza apud Anftotelem primus ver- tittrunculos 3 Celfiimitatione. Glolfarij authorinterpretatur x.c>> A«oV 3 dequoinfralib.9. In Gioflis Trunculus. fcribitur 3 Trungulus 3 jtoAo/ 3 oe, ivxoXiog. Scribo 3 Trunculus 3 xoAo / 5 o?, iv. xuXtog. illud iv valet hioi. lic alibi in illo libro. Deinde legerunt interpretes 3 ciim editi sytvv/xov, vel y^vv^lT^xov,quod ex uer- B lionepatet 3 w^/?»//.Scriplimusnos vere^žmz.ovjgcncroluin idelt grande. Anltophanes,'S'j'fmxw'» tniov /psacScholiaftesexponit xpia,gi%ypov o * xa.TtpydJcrcu 7rvpr.iii:mx carnes&difficilecodiles. Malim ad quantitatem referre 3 & magnas carnes intcliigere. Sic apud eundera Comicum y?r-. vsklai funt grandes maža?. Euftathius quoquc lic interpretatur: cuius dočiilfuni uiri authori- tate fulpitiones mcasconfirmatas uidilibenter. Sic ille, yiwdttt g-apuXtj, rdy &h /u,iydXyi. Ha?c om- nia Cafaubonus. Athena?us indicaturus heroas etiam clixam comedifle bubulam čarnem,id ofteu- ditpedisillius bubuli exemplo 3 quem Homerusfcribita procisin Vlylfeinproiečtum 3 que (inquit) Lih. 1. nemo alfauerit. Diogencm Cynicum 3 quod pedem bouiserudum deuoralfet,mortuum fuilfe feri- M or s Diege bit Diogenes Laertius. Non inelegantem pedes uitulinos apparandi modum docct his uerbisPla- ms. tina; Nondifpiicuit 3 inquit,mihi Paleili hofpitis noltri patina 3 qui pedes uitulinos bene lotos &co- Lih. c. 15. čtos cum iufculo aromatibus in (p er fo,; n cajnam more Romano attulit. Inditum quoque aliquid ex Pedum appA acetoputarimjadeo appetentiam excitabant. Apponi ha?c patina prima menfa confueuit. Boni & ratus. litcilis cxtat alimentijpečiori confert 3 tuifim lenit,meatus urina? exulceratos fanat 3 dyfentericis pro- delt. A medicis tamen anteriores magis quam pofteriores, animalium partes probantur. Ci V S V S IN MEDICINA. E carnis bubula? temperarnentopra?cedcnterubricadiximus.Hippocrates 3 fi vlcera- ta ac puftulis plena fuerint fumma vteri labra 3 čarnem bubulam fumi iubet & buty- rum liue adipem anferinum & anifum aut crocum aut fpodium Cyprium:Ha?c om- nia vult teri & čarni oblita apponi. Si feruido ac fuperficiario vlcere 3 pudendalabo- _ rent 3 lic curare eodem authoreoportet. Čarnem bubulam longitudine duorum pal- morum paruorum, craflitudine vero ligni quod in foramen bipennis immittitur,pudendi videlicet viribsforma 3 vfque ad vefperam apponat ^ nočtu vero auferet: poltero autem die rurfus apponat, vfquead meridiem J & bibat vinum dulce,melle ad vinum admifto. Et alias rurfus: Si vlcera fiant, ac mordeant, bubulam čarnem adipe illinito:& fi fordidafuerint 3 eluito & fomentum ex fi^i radice adhibeto, & poftea de pinguedine in vino dulci bibat. Artsiolocbia oblongain fumma (inquit Pli- D oius) gloria c Ji f modo d coneeptu admotavuluis in čarne bubula,maresfgurat 3 vt traditur. Ad ho- minis morfus čarnem bubulam decočtam imponi iubent referente eodem Plinio: fed clficacius ui- tulgli non ante quintum diem loluatur. Idem ait: Bubula caro tumorern fanat .- Et alibi: Caiida im~ p Ji ta panos Jr a poji cm at a dtfcutit , vt finguis quoque Jr fel eiufdem pecudis. Marcellus Empiricus čarnem uaccinam (Pliniushabetbubulam)recentemueretroimpofitamulceraeius & epiphoras mirefanare: eandemque rancorem (Plinius rolionem uocat) ftomachi temperare ex uini & accti ax]ua portione difcočtam & cibo fumptam. Teftatur Symeon Sethi bubula? carnis ius uentris flii- xusex flauabile compefcere. Plinius deniqj ait ius e čarne uaccina, vt medullam etiam 3 vlcera oris & rimaš lanare. Idem alicubi čarnem uituli tradit recentia ulcera non pati intumefcere. Marcel- lus ait: Caro uitulina reccnscum aceto cočta 3 madidaque alisimpolita 3 foetorcm hirci teterrimum toliit. Cornelius Celfus agens de curatioiie communi aduerfus omnes morfus ferpentinumrli neq; qui exugat,eft 3 neque cucurbitula, lorbere oportet(inquit)ius anferinum, uelouillum 3 ueluitulinu, & uomere. Plinius aute aduerfus rnorfum canis rabidi id cclebrat his uerbis-. Canis rabidi rnorfu fa~ tla vulnera circumcidunt adviuas vfjuc partes (juidam ,c arnemque vit uh admouent Jr ius ex eodem carnis decccla dantpotui, aut axungiarn cum calce tufamfJA icet admouent. Idem uituli ius uulga- riter Lib.demorb . mulier. Caropuibus c on ue ni at. i.demorb. mul. Iuris vfus . Lib.ye.2j. Lib. 3 . de vici . feb. cap. n. lecur. Lien. Lib. cap, 2j- Omafii um. Lib. iZ.C Up, lo. -i.de morb. mul. Lib.de vifu, Centtale. 2 l.dejimpl. cap 5 . ide dulU* Diofcoridis locus corri- tur. Molite m ta pr oprte dl- čia a u a. ap8 Vlyfsis Aldrouandi riter datum, tnter auvilia cceliacorum & dyfentericorum tradi alferit. Čarnem vero vituli alicubi ® quoquedicit > li cum ariftolochia inaffatam edant mulieres circa conceptum, mares parituras pro- mitti:FemInum vero vituli cinercm fordida vlcera,&quscacoethe vocanr, e lačte muherisfanare. Kafis vero boam coxas vri fcribit 3 bibique vt fanguinem fluentem &menfescohibeant: & Galenus tauri femora uka fanguinem lillere teftatur; & Auiccnna dicit: vaccarum femora cremata fangui- nis & alui quoqucprofluuium compefcunt. Sorbitio expedibusvituii Brudi Lufitani. Pedesvituli anteriores duos, ant arietisomnes in aqua plus fatiscoquito: radieum plantaginis 3 petrolelini 3 fin- gulorum manipuli vnius tertiam 3 hepatics, hordei ab vno cortice exuti 3 prunorum & palfularuHL. » fingulorum vnam:addito mali granati acidi tres 3 ius dato 3 vt oportet, exrcliquo fac forbitionem-• Quod li cočlionem pedum 3 antequam malum granatum adijcias, herbas abftrahas 3 ius colans 3 ter« tiam fui partem fucci acidi mali granati immittas 3 pane & zucaro timu. coquas, quoufque permix- ta lint 3 cibumijsvaldeidoneum &plurimisalijs argrotantium parabis. Quemvt conuenientifsi* mum memoria dignum ducito. Nam multum nutrk,corpus refrigerat & humedat, particulasco- git^tcnuesbiimoresinlpiflatjbilisferuoremreprimitjventriculum&iecurroboratjfitim ledat. De iecore hoc reperio apud Plinium : lecur vaccinum c.cliacis fr dpfintcricis medetur. Haly velo non f fimpliciter, fed vftum praBcribir- lecur (inquit) bouis vftum potumque ventris & Lnguinis produ-* uium inhibet, lecur vituli mafeuli & tantundem foliorum faluia:, minutatim pariter ccncidantur, collečtus inde ftillatkius !iqtiorpotili datur, vtaitGcfnems, tum yiris 3 tum mulieribus,qui durum tumoremtranfuerfuminimoventrefunrapudendaacceperint. De Lične hsc ide m Phnius. Lie» bubulus in me de editur , ex vino dat ur ad It e ne m fe dan dum: recens ate tem ajdu s vel elixus in cibo. Ite • Eadem de c .tufa enti ličnem vituli , cjuanti indic at usfit iubent M agi, nulla pr e t tj contattonc, quoniM boe quoque rehgiosepertineat,diuifumqueper longitudincm annccli vtnmpuc , & induenternpati de* ciderc adpr de s 3 de in collectum in vmbra are/cere,c um hocfiat ,fimul refidere ličnem agri vitiatum, Ib berariejueeum morbo dicitur. $icille 3 fednugacifsimumacnimisfuperftkiolum hoc mtdicamen- tum cit. De orna fo lic: L ingua e\ vlcerationi & arteriarum prode sl ius »maji gargari^atum; ap- paretenim de bubulo accipiendum efte 3 deillo enim la čteproximedixerat 3 quanquam limulctiaM de caprino: vel torte conuenit vtrique: Item: Omafi quoque utre poto, venčna expurgari putant priuatim vero aconita drcicutas. A recentibus & calidis adhuc vituii extis ( ideftjarteria,puimone, cordc & iecorej minutatim concifisliquor in vališ Chymifticis eiicitur 3 referente eodem Gefnero, G cuia:qualespartes faluia: & meIilfophylliliquorum fimiliter extračtorum 3 admilčentur:inde tnem- bra frigida 3 vel rcfoluta, vel tabida, mane & vefperi alrquando pei fricantur, & mox calidis pannis inuoluuntur. bippocrates ad faciem ornandam 3 hepar tauri teri iubet cum oleo 3 illini autem cum urno meraco: Idem &nydylopem iubet medicamentum deorfum purgansbibere 3 &c;.pur purga- ri 3 ceruiccmque eius quam maximefcarilicari, & farne ad multum tempuspremiuibi uero Krnile- rit 3 unum aut duo frufta 3 prout maxima deuorare poteft 3 de hepate bubulo crudo in melle tinčta ex- hiberi. Membrum tauri in aceto maceratum & illitum, fplendidam telte Sexto,facit facicm:Ra- lisait 3 genitale taurirubri aridum tritum 3 &aureiponderepropinatum mulieri 3 faftidium coitus atferrc: e contrario quidam recentiores 3 vt in viris Venerem excitent 3 tauri membrum ester is huius facultatis admifcent. De medulla feribit Galenus in hsc verba: Medulla? animalium vim habent dura & fciri hoalteda corpora molliendi 3 liue mufculi, itue tendines 3 liueligamenta 3 liuedeniqut> vifcera induruerint. Semper autem optimam expertus fum ceruinam, deinde iuucncorum 3 feuvi- tulinam: Hircorum vero & taurorum acriorcf: 3 magifq; deliccat 3 vnde ti t 3 vt fcirrhofas auritiasdif- foluerc nonvaleat. Catciumcxceruina&vitulinamedullaspelTi etiam mollientesadmatricis hi quadam vitiacomponuntur, &pharmaca cx medulla confcČla 3 mollicndique vi pratdita forisquo- que vtero imponuntur. Accipitur autem non folum ollium medulla, qus vere medulla eft,fed ex fpinaquoquedorli 3 qua’reliqualicciorfquallidiorqueell,&obeamcaufimfcoilim vtrafquerepo- no.Hačlcnus Galenus. Diolcoridcsbreuitcij aiuetvrig St &cn uaEazrncci , dpcuariKo/^ 6 tf>a 7 rtvTixoi, 7 rl\rpuTixoi žAz^r.ideft, Omnes(mcdullx) molhunt.medtcatafunt } rarefaciunt 3 vlceraexplent: quo locopro flžpa'ž7-st;Tix&/legenduml/2p / aamx6/ 3 quomodolegitPlinius 3 quilic habet. CommumsraM rncdullarum ef.omnes molhunt>explcnt ficcant, excalfaciunt. Interpretes quidem Diofcoridis fo quentcs Plinium excalfaceretransferunt 3 textum tamen Grscum non reftituunt.Apa/^r/*or ijdem etiam rarefacere vertunt 3 & rečte quidem mco iudicio (inquit Gefnerus) fecerunt 3 quod non in hac etiam vcce Plinium imitati lint, qui %np avnzbi legit. mcdullas autem liccare neque ratione 3 ncquc authoritatc vila niti opinor. Quanquam enim malačtica 3 ideft mollientia ea proprie dicantur, qus calefaciunt & exiccant 3 fcd vtrumquc modcrateomnino 3 magistamen calfaciendo ea qu:im liccan- do primi ordinis modum excederepofle fcio. Nam Galenus mollientia conferenspus mouentibus: hac aquaiem caiorem eiqui in hommefecundura naturam eft,efficere docct,iilu multo maiorem: proindc De Quadi upedibus Bifulcis. Lib. I. 2 99 A proinde vtmoliientia pleraque,ita medulla s maximč,calfacere abfolute dici poteft,ficcare non ite, nificum additione,quod moderateomnino&inprimoordinc. Nihilcnim eorum <|ua?Ičirrhi in_. modum iadurata funt, (inquit Galenus) vel valide ficcantibus, velexcalfacientibus validč,curari poteft. Similiter dpcuwud. ideft,rarefacientia Galenuscalida moderace & tenuium partium effo l feribit ideft,& minime ficcare;non quod non ficcent,fed quod minimum ficcet, cuius generis chama-maium elfeait,ordine primo calidum & ficcum.Verum Diokorides,qui non_. raro Grad s vocabulis abutitur,quod ad fecundas medicaminum facukatesjiac etiam voce rarefa- ciendi pro laxandi abufus mihi videtur in medullis:molliunt enim medulla? qua’ dura funt,laxant- queinmmfa,magi?qu;unrarefaciantdenta,autobftručtaaperiaut,prefen:imciimpinguiufčukfinr, co/ fcdauuz-.vndchoc faltem conftat, B olim etiam hunc locum incerta kčlionis fuiffe, vt minus mirutn fit Plinium quoque & Diofcoride, qui ab alijsnimirum hacdeferipiere, non eodem modo legifte. Porroquod Pliniusmedullam ex- plere, Diofcondes vlcera expleredixit, nec iple rečic dičtum exiitimo,nec apud vllum ex probatis inuenio medicis Nam qua farcotica, ideft, čarnem generare & vlcera explere propriedicuntur, ftccare modice & abftergere fine morfu debent: ego vero nullam in medullis abfterfionem fentio. Fieri quidem poteft,vt per accidens aliquando čarnem inducant,prafertim cum aliis mixta. Mal¬ ta enim per fela?dunt,aliis'admifta eundem affečlum fimant: quod farcoticis etiam contingit.Oleu fordes coUigir, fic & cera: ceru go rodit: tria bare mifta čarnem regeneranr,magis etiam fi quid far- cotici adiungas. Scio Plinium commendare medullam ceruinam aut vaccinatn ad vlcera oris, fed cum refina, itein vituli vel bouis ad dvfentericos, fed aliis ad mixtis ; & vitulinam priuatim ad exul- ceratas vuluas cum feuo,quibus ramen alia ratione, quam farcotica prodeft, aut fi illa quoq ; inter- dum,per accidens tamen. Ha?c itaque omnia Gcfnerusmunc qua? de vitulina,taurinaque & bubula medulla priuatim authores tradunt,profequcmur, illud tamen prius admonentes, Galeni ( ex quo pracipue med n Ha rum v * res funt difcenda?) pralci ta tis de medullis verbis, addi poffe,recentibus la- C xando veteribus infuper difeutiendo vtendunielfe.-calor cnimpaulatim augetur. Quia autem me¬ du Iliru m, vt Diofcorides teftatur, probatifsima eft ceruina, mox vitulina,poft hanc taurina,de bu¬ bula vltimo loco dicemus,primo autem dc vitulina, mox de taurina dicam, vltimum de bubula-.. Vfus omnium eft vel internus, vel extcrnus, Vituli aut bouis mednih (inquit Plinius) excoquuntur cum farina jr cera,exiguoque oleo,vt J or beri poJjtne,pro cceliacis (jr dyfentericis. Addit & in pane fu- v r us bigi. Marcellusitem vaccinam cum tari n a renui liibačlam, & inftar excočli panis in cibodatam^, muedyfenteriamfanareferibit,maximeii&calčusbubulus reccnsmanducetur. Vituli mcdulla cum pari ponderecera &olei,vei rofacei,additoouo,duritia? genarum illinuutur,eodem annotan- te Plimo :c£tcrum Marcellus, Mcdulla (inqtlit) cum cera jr oleo rofacco nčiili nouc,poftquam exiguu falem infperferis, liquefacito: dcin in nitentem aquam excolato, & vbi concrefcere C£pit,manibus £ iterum confricando vehementerlauato.,aqua fapius affu£i,rcfufaque J donecquamoptirneclotunu videatur, rurfus in olla cum pari modo vini odorati decoquito, & ciim iterum cfferbuerit, dempto ab igni vale, ibidem finito perno&are: poftridie fi grauiter adhucoleat, noua oJla repetitum, vino odorato perfundatur :eadem quce prius fiant,aum omne virus euanefcat. Colliquatur & fine pile, praffertim atfečHonum earum caufa, quibusfiiladuerfarifolet,fed ita paratum non magnopereah befeit. Eodem modopardorum(7rapo aks^ideft,pantherarum,vtetiam Plinius habet, &capi- tis in Diofcoride titultis,)acleonum pinguiacurarioportet:(in Grtecoadd itur> &apri &cameli;& equi.& fimilia: quie verba interpretesomittunt, eam nimirum ob caufam,qudd in titulo capitisno habeantur: Plinius tamencameliadipem fimiliter curari tellatur.) Hst'c Diofcorides,apudquem-« bubuli feni curatio etiam legitur,quam modo recitabo: nune de taurino adipc Plinium audiamus: fina ratio adipis (i n q u i t) c edem in biscfua ruminant, feuiefi,alps modis non minoris potentU.Perfici• tur omne, exemptis veniš apna marina velfalfd lotum,mox in pila tufum,afiperfum marina. C rebro po Sle a coputtur, doneč odor omnis abolcatar . Mox ajfiduo fale ad candorem reducitur . A renibus anten omne laudatijfimum efi.Si vero vet us reuoceturad c uram,liejuefieriprius iubent , mox frigida apuaU- ^ u arifapius , dcin lipuefacere affufo vino puam odoratiffimo. Eodempuc modo ac f'tpius copttunt, donet virus euanefcat. Multtpriuatimfic taurorum, leonumpue acpdntherarum & umelorumpinguia CH* rariiubent. Vfusdiceturfuislocis. Tantum Plinius. CiEter&fa odoramentisimbuendi taurinum & vitul inum, nec non & ceruinum pingue j & eiufdem ahimaiisfceruiAnedullamjhan c rationenu prafferibit D ofcorides. Pingue quod odoratum reddi debet,demptisquo diximus,modo membra- nis,elotum & vino qu im odoraciffimo, nulla maris aqua diiuto feruefadum, perno&are finitur.-al- teruin id genus vinum eadem menfura infunditur_,colliquatur & exquifitecolatur: nouemqueeius beminisfiunci Arabici feptem drachma? adijciuntur. QiU)d /i ipfumodoris fragrantiorisfieri volcJj quadragintatloriseiufdeni^cinnamombcardamonb&nardifingula? vneis. Omniacxa&iustun- duntur,& affufo vino odorato, in vafe opertd,quod fuper carbones firmiter collocatum fit,ter effer- uefeunt, & femoto ab igni vafe inibi pemo&ant:poftridie vinum affunditur,aliudque generis eiuf- dem adijcitur-.ter fimiii modo bene conferuefcatideinde matutinis exempto adipe vinum effunda- tur:&abluto vafe J fiquid imofubfidesha:lit,detergatur:pofiremdeliquatum pingue&excolatum, d ud vfusreconditur. Hoc autem modo odoramentis imbiiitur,quodantea curatum efhverumante- “ di&a prius infptffari folent 3 quo facilius fibi odoramentoruni vires adfcifcant.Itaq j afifumens quod- cunquehoruni voles, cum vino feruefacito,impofitisvna myrti ramulis, ferpyllo, cypero 3 iteafpa- 1 Iatho pienius tulo: Aliqui tamen ad hunc vfum, vno duntaxat horurn contenti funt.ciim autem tet efferbuerit,exemptumleniter,&linteocoIatum,aromatisvtexpofitum eftjmbuitur. Ha&cniis Diofcoridcs. Nune de adipis fiue feui taurini facultatibus in genere prius agemus ex Galcno, de- inde particulatim ex diuerfis authoribus: Isigitur feribit in hite verba :Taurinus adeps fuillo multo calidior eft & ficcior. Hocinterim addendunijmarem fomina effe tum calidiorem nun ficciorem: marem autem caftratum adfimilari t'xmmx, velut quidquid iuueniliseftžmtis: Etintcriuucniba fa;minamare humidioreff&minuscalida. Sic & adeps vitulinustautino miuustum caliduseft, tum ficcus; Ca:tciiimquantocalidiorficciorquefuillo efttaurinusadeps,tantofuperatura leonn no. Itaquetanquaminmcdioconfifi:ens,meritdvtriquemcdicamentorummifceturgenerf&ei Ičilicet quod fcirrhofis medetur,& ci quod phlegmonasconcoquitjcuiufmodi eff tetrapharmacutn quod vocant,ex cera,refina,pice & adipe conftans. Nam fiue in hoc taurinum,fiue vitulinumffue hircinum,liue caprinumjfiue fuilium indideris/emperpuri moueftdi aptum,& ctnco&orium mc- * '" ' " dicameii De Quadrupedibus Bifuleiš/Lib. I. 301 Adi ca men effeceriS: tauflirustamen foflbribus& mefibribus,& omnibus čarnem cl ura m habentibus, liuc ob naturakm temperiem, liue ex rationc ac forma vita? magis conuenit. Ha?c ille,&: alia qucda dc adipe in ge,nere;quibus explicatis reprehendit illos,qui aft ringend i vocabulo* apud Graecos abu- tuntur :,exquibus ctiam Diolčoridesnon redecaprinum adipe fuillo magisaftringere fcribip- item Diofcondes jtaurinum, bubulum & vitulinum aliquantumaftringere (quanquampoiterioris huiusdičci Gale- notatur. nus iilicnon meminit) cum potius aliquid caloris & ačrimorua? habere dicendum eifuilTet , & ca- ■prinum fuillo acriorem elfe, & calidiorem liccioremque. Quod modo ad particulares taurini adi- pesfacultates Sextusciimrclina &cretaCimoliaimpofttum,omnemduritiemdifcuccre traditrce- temni Aefculapius cum cera imponi iubet, & forte melius, ctim ad Galeni iam d id um tetra phar- macum accedat. Plinius ait: Vinctt maciilas infitcie taurinum fot um vitulmumuefiLcum fantne cumla,ac cincrci cornn cemino,fi canicuia exoriente comburatur . Et rurfus. Arborum r c fin s panos jr fimih.acumfetto taurino jr medle fanant . Item . P arotide s mir o remedio comprimit adeps vrfnus, pari po ti dere cum foto taurino (jr cerapertnixtus , atpue appofitus. Item: Ruta emendat vitiligines a vcrrp- cas firumas jr fimiliaaum frjchno jr adipe fuillo ac taurino feuo Item: Aifceminarum Hrumas eh B nis afiidumc.um feuo taurino impenitur. Item: Podagris mcdetur vrfinus adeps gaurinumpue feuum, pan pondcrcfi cera: adduni uvidom hypočili hidem jr galUm. Rurfus: Medicorum aliqui axungia a d podagrasvtiiubent } admixeoanferis adipe,taurorumque feuo jr cefppo. Vitulina piuguedo iiue leuum yj tM r ina .quomodoodorameti$imbiiidebeat paulo antedidumeftex Diofčoride,quiprftercadocec, quo- p j nrtte ^ ., t . modo a putredine confemernr: ft quis (inquit> incuratum adipem anferinum, gallinaceutn aut vi- A * re £ ne tulinum a putredine tueri vel it, ita faciendum eft: Quemuis adipem diligenterelotum & ficca.tutiji c yy 1(ctlir " Ju vrnbra fuper cribrum, per lintea mutida manibus vehementer exprimat, linoque confutum v m- L J brofo in loco iulpendat, & poft multos dies noua charca iuuolutum frigido loco reponat. Pinguia autem indito mclle vindicantur aputredinis vitio. Apud Mircellum, vbi legitur: Vituliadepsex fantina (ideft vitula) fuhiatacum aqu& cotplis tribus decoifajrforbitionismore fumpta^caliacopluri - mum prode B: pro fa?mmalegendum videtur feinine, vt paulo poft apud eundern ex inguinibus. Plinius gti>m.dyfentericis & coaliacis feuum vitulinum aut bubulum dari meminit. Creterum vfus eiusexterior, malto eft frequentior, & vt d capite inchoemus, feuum hoc cum fale fubadum vtilif. fimeadhibeript/rilnftMarcellus alferit, & Piinius cum file tritum aipitis vlccribus vtiliflimunu JC elfe. Si eodem palpebraseraftiores perunxeris, extenuabis eas (inquit Marcellus) & ad fanitatem perduccs. Plinius vero dit: feuum vit uit'c um anferis adipe fr ocymifacctr , genarum (palpebrarum puro) vitij s aptifimum e ih Idemiremedium alibi ad aurium dolorem, & gruuitatem commendat., ^tMarcdius_quoque J quitepiduminfundiiubet. Et rurfusalibi inPlinioideremedium (nifiqiiod nihil referre.aitivituline an bouis feuuru cipnatufj vlcera oris & rimaš emendare docet. Esi f alia feuo vituli cum medulla cerui jr albafitinafnlijs vrta ir.iiis :Idem prag at jr medulla fviddicet vitulina )\cum ref na, velfivaccitta fit. Marcellus promittitfti vituli adipem,oci mo adie- paritet tepefačfum^auriculaeinfuderis, amariflimo incommodo laborantem continuo liberatu- tum. Apud-Plinium , vbi Habet r Cuminum fylueilre aurtbus inftillaturadfonitus atgue tinnitus, eumfiuo vitttlino atquemelle .j.quid li.lcgas ? vel medulla, vt fuprd habuimus ex eodem authoreSc Plinioquoqu'ef Ide m-ait .rM anantia verendorum vlcera fanat feuum cummedulla vituliinvin« -decoclum ■; -Item, lnjlatisnibusin fede feuum vituli auxiliatur- } maximeab inguinibus^ cum ruta. Ite. T eflium tumeiecum feuo vit uit scddito mtro cohibetur. De ebdem remedio Marcellus, Adeps vituli ( inquir ) jrmtri modi c um , vna pertnixta jrceroti modo impofita teficulis , tumor e s omnesjr dolores ^ perfanaredicunturj. Bubulum modo feuum, iiue taurinum, ftue vitulinum aliquantum aftringere Seuumbu- Diolcoridestradiditjfed reprehendi dGaleno diximus,quod aftringendi vocabulo abutatur.kl ve l u l um vt p A Torembus maxime detračfum, exemptis.membranis, aqua marina ex altopetita cluendum eft, retur% mox in pila tundedum diligenter,aifufunaris aqua. Cum vero diftolutum fuerit,in fidilem ollam conijciendum,& marina aqua, qme non minuspuadrante fupcrcmineap prolucndum: dcxoquen- dum donecomnis aboleatur odor,additis feui Atticas rninas q u a t c rti i s frvrnheo i ce c e ra: drachmis; cxcolatiimquedetračfis qua? peffum icrant fordibus, in nouo lidili reponendum, opertumque foli intendi« credendum, vt ad candorem reducatur, & odoris virus cuanefcat. T antum Diolčorides. pf, j&.c.ip. Pliniusfeuu vitulinu feububulumcorravenenaferibit,quatexulceratione enecanr,auxiliari. Idem IO , ait diuerfts.locis: Oculorum epiphoras bubulo feuo cu oleo cocio illinunt: Cum adipe artferino tepefičlu in aurium granit at e infundunt-Vkera oris ac rimaš cum adipe anferis jr očimi fkcco emendat. ( Mar- cclius vero ait •. fiuumvituhvelbouiscumadtpc anfermoimpofitum, rimaš fetjfurafpie oris optime iungit.) Rtgores ceruicum bubulo feuo optinicperfricantur , nam continuo tnolle fcunt x jr dolor omnis abfcedit. / fficax eg vitijs fedis. Clauos fanat cumthurispolline: lepras f urunculos , hehenes jrpfo T ras fi enaendat cum pafia vita exempto eius ligno , jr feuo bubulo atque origano.acfi\rmentovelpane\ C c in 302 • ■ Vlyftis Aldrouandi In furane ults Hlinit ur feuum bubulum c um falefimilicjue tnodocaprinum. Sole adufld feuo bubulo c um B roficeo aptijji n} curantur . Kališ hoc feuum neruis commotis conferre a Ker i c , & inunda mollire. VJcera capicis iubito fmantur tefte Marcello, K afini ftercoris fucco, Sc fčillee tontrita? quantum fa- t tis videbitur J & bubularadipistantundem mileueris,atquead capitisvlcera veluticeroto vfusfue- y de ntorb . ri$* HippocratcsKvlceraKantinpudendis,bubulumadipemilliniiubet,&myrtuminvinocoqui mul. let. Lib. 10 . (impl. 12 * Jlchenen IJMid* Mula t purgutoriu. **»>* aut olea folia & rubi & malt punicaa. Nune de felie dicendum. Auicenna vaccinum validius efte ait quam aliarumquadrupedum ;fed Diofcoridestaurinumouillo,fuillo,hirdnoatquevrfinopr^fert: &poftea,Vrfiuum(inquit)ouillunuie,eadem tsiurino poteft,fcd minore cfficaga. Galenus tauroru i’el calidius Kcciufque eKe ait,quam boum caftratorum: feque obferuafte quorundam taurorum bi¬ jem c*ruleam 3 flau a ,vt ait,nimirum fuperalTata,quod ob nitniain fatigationem fitimque continge- 're arbitratur,quare medicamento prarparando inijci vetuit. bacile autem čile ait ex colore conijce- re s quodnamlel calidius acriufque ftt,qiTod centra, Alibi ait fupra ouiilum aere eKe. Hippccrate« ait,tam aere dfe,vt erodere etiam poftiitrft qua vero fellis bubulraerimonia eK,ea vinc(inquit)albo Ienitur,quod frigidumeft, Diofcoi idcsteftatur tel taurinum mifcericum melle vulncrarijscmpla- ftris,theriacilque mcdicamentis,qute forisinunguntur. Meile autem mixtum RaKs vlcera maligna £ fanarclcribit. Pliniuscumdevleeribuserurum&tibiarum pauloantelocutuseilet, vlceracatcra fanareaiteum cyprinooleo, Diofcoridescum melle vtilitertraditinungi contra phagedanas;fed Plinius., vhagedanis jr(isiults (inquiD immittitur cum fuccoporri autlacte muherum. AmbuKiste¬ fte eodem prodeft; Sextus illitum fuper Simia morfum ,perlanare ait. Vlcera in capite tanquam propius morbus prači pue ittfanribus nafcuntur,fed & viros & inuiieres grauiter mol c Kant: hacfcl- le taurino cum aceto tepefdčlo illica,efficaci remedio fanati MarccllustcKatur. Mixtum autem cit nicro&vino &oleoquod fatis (it,vlceracapitis,velfcruefcentem fcabiem fanare. Pliniusair: Alf peciasfclle taurino , cum Aegjptioalumine tepefačhsillinunt: Cum nitro cretaquc Cimolia lepraS luiiurekjue elficaciKime exterit tefte Diofcoride. Fel tauri velafini, vtrumque per fefe aqua infra? tbsvellukitiofosLatini.Pliniustamenny<5hilo- . , paslufci6lbs interpretatur,eorumqueoculoskilecapra? inungi kribit. TantumGefnerus. Idem_ ^^ f ' e Rafisin felle boum inueniriaitaliquid lapidi krnile,figuraannuli,quodphilofophi vocentalche u 6Uls * ron:id autem tritum & naribus attra audiendi,fel bubulum cum vrinke* pr a vel hirci me det ur , velfipusfit. Etru rklS: FelteBudiuum cum vernatione anguium acett a dmtx~ t0jV»ice purulentis auribus predeil;Qutdam bubulumfel admifcent , decoct arumejue carnium t eftudt- nis fuccum,addita acjue vernatione an^uium,feddiu m vino tefiudinem cxcocjnunt Et iterum: Sene~ Siutferpentium ( qux non vetukior anno kt) feruente ttftavJlainftilUtur auribus rofaceo admtxto , contra omnia e) uidem vitia efpcax , fed contragraueolenttam pracipue. autfipurulcnt.t funt ex aceto , meltus cum felle caprino vel bubulo , vel te Budini s m ar t na. R U rfum: Aurium dolori fr vit/s me de tuf fel apri velfuis vel bubulum ,c um oleo cicino dr rofaceo atjuis portionibus:pračipu'e vero taurinum,c um porri fucco tepidum, vel cum ntelle fifuppurent . Haly aitrFčI bouis tinnitui & fonis aurium intefti- nismedetur ,k cum goRypio imponatuii& k cum oleo inRilletur,contra myrrharn.,thus:,fcl fuis aut bouis cum mcllc fubigito & glandem e flor m a to. Induratam vuluanu aperit fel iflud teke Plinio, rofaceo admixto,foris vellere cum redna terebinthina impokta. Mixti vino & medullvC colocynthidis ac melli, ano Ulito, aluum proritare Raiis fcribit , Hippocrates vti* J itr limiliter iiifuppofitori js; GladulaS(inquit)facito ex mellis,anifi acetabulo,bituminis drachmis duabuskclle bouis, myrr ha? drachmis tribus, elaterij portiouc. Ha?c in vafe ameo coquito &tenfcris adipcm admffčcto,& vbi voles,glandulis anferino autouillo adipeiliinitOjlanaautem vteremolli. < Auicenna ait haanorrhoides aperirean que vfum Galenus Sc ali j taurino prarcipue vtuntur.Marifc? aut Hc-ijvtquidam fcribunt, k felie bubuio linantur,indubitanterabolentur. Genus etiam maligni $c depafcentis vlceris, in tibijspraxipue,quod vulguslupum vocat/anariquidam protnittunt, hn- pobta cataplafmatc cxfucco carlina? (qui radicecontufii expreiTus fitj & chelidonij maioris &fellc bubuio, ita vtpartes kngulorum a?qualesmifceantur. Mirutnvidetur,quod fcribitProlpcr Alpinus iibro tertio de medicina Aegyptiaca cap. 3. nonnullas mulieres in Aegypto, vt pinguefcant, \ Nel vi tuli- jn balneis accipere nouem diebusfellis vaccini chiratjn aquacalafdifloluti. Vitulinum modo id »um o lendcs extcrminat teke Marcello,,k caput eo perungatur:& Plinius ait: alopecias ptu at vrtna bomb n,is vetusfi cy c lamin um adijciatur , pr fulphur^jpcactus tamen pr vitulinumfel,quo c urn aceto c alt* , ■ facio.] tollnntur (jr lendes, Ait item: Vincitleprasacfurfures cum feminecunila^acetnereecornu cer* 1 ' 2 °- ca p utno,ficaniculaexorientecomburatur. Idem Piinius iei vituli calefačtum cicatrictsextcnuaredicit: jmedicosautem adijcere myrrha.m & m e 1 & ero c u m, arrea q u c pyxidecondcrei aliquos& floreuu andsadmifceretcaacrumimprudenterad cicatrices cu tis rcfert,cUtn ad oculorum cicatricestantum pertineat, quod velipfa ocularium.medicamentoruminateriamonere ipfum debuiket. Idem me- dicamentiun Marcellus E.mpyricus inter oculorum remedia hisverbis deferibit: Fel vituli dilmo- ter colleclmn ad cotyla menfuram in vas ar e um mittitur, tenut^ igne admotoita exctquttur , vtfpif fetur , dcindc mellis boni t ant um mittitur , (j u ant um fellis illius decoth remanferit ,adijciunturpolita tnyrrba trita drachma dua^croci vna>pp ar is flos pauxillum- ) ac poftcafimul omnia dtu coagitata,ad ter- tias decoquuntur: quod medic amen inpyxide area debet reponi 3 fatis vtile & leucomatis pr cicatnti- bus,pr omnibus vit tj s oculorum $ ajjidue inde pr opportune imtngantur. Idem Marcellus aitiOJ* ftb ^ le vztulmo pr aceto pari menfura ferpentis fentčlus, ide si > exuuiadecocta,pr lanula madefadiamccH* čarnem um auricula infertum , maxima vtilitatis ejfe credtturppriusferuenti aqna de (pomita ati tem - foueris. Vitulinum fel li in purgationibus fueritiub coitu aiperfum vuiuar, ctia m duridam ventris tefte Plinio emqi}ir,& profluuium minuit, vmbilico perund o, atque in totum vulus prodeffe: Mo- dum katuunt fellispondere denarij ad apij tertiam,ammixto amygdalino oleo 3 quantum eifefatis appapeat j hoc in vellere jmponunt. Mafculi fel vituli cum mellis cbmidio tritum, ieruatur advuk uas. Inuenio.de. cimiccseo fugari 3 finimirum amuream codam 3 fel]e bubuio mixtam cum oleo eis Cmtm* infpederis. Autliorek Didynus. Habet & cofiusn, & quod exeo fitglutinum, fuum in medicina vfum. Plinius tekatur perniones fanari corio combuko, melius il lit ex veteri calceamento: cini- demquc cineremcnm melle piiagcdamas in vlcerum gentre abroderc: necnon etiam ait,veteris fo* leacremat« cineremcalceamentonun attritusfanare:quod Sc Diofcorides feriptum reliquit 3 qui jnfuperambuftis&intertriginibus hunc cinerem mederi ait j.killinatur. HermolausBarbamscx ofeo illincndum trankulit.Coria vetera(inquit Galenus) qua? videlicet veteramentorum funt vfta, jd attritioues comniodari calccamentorum feriptum a quibufdam ek: taquam fcilicet hoc faciant# ^xantipatbia quadam. .CertequarpblegrnoneGbfidentur 3 haudquaquam iuuantur,nempequia i;diceantur t Ek enim taliscmisrdiccatorius. Acnosfanequandoqueinagroad vlcus huiufmodi pt attritioue luipusvk. Curat autem tališ cinisnon abs re vlcera ambuka, & qua* vocantur inter- Glutinum tpgines in feminibus cxikcntes. Gluten ex corio bubuio Grarci taurocollam vocant. Ex corphouvi ^ixiquit Plillius) cxcoquitur, taurorumque pracipuum. Prajlantiffimum fit exaurtbus taurorm>& ge m t dihur. Nec quicquam cjficacius prode Ft ambusiis. Sed adultcratur nihil aque,quibufuis pelltbut iUUeteraiis 0 calceamentisque etiam decociis . Rbodiacum fidehjjimurn , eoque pidi ores Pr medici vtun~ tur. (Hodiea nokris pharmacopolisprtekantiuSjColorefereipadiceo,quain maxime durum,& vi trifere inkar fragile 5 Germanicura cognominatur, & duplo carius vulgai i quod fubatrum ek,ver ditur ? ) ldquoqne quocandidtusfo probattus. Nigrum pr hgnofum dam n at ur. alibi. IcbthyocoUa (inquit) qmdamexventre pifcis e tuf de m nomtnts>no» cx corio fieri dicunt, vt glutinum taurmum Plinio ailipulatur Diofcoridesboc modo fcribens:Collan id c k glutinum,aliqui xylocoIlan vocaC Gluttnis ph quod iniigno ferqnrunandoeiusktvkis^ali; taurocollan. Probatifiimum Rhodiumek. Exboum utntio, corijs conkertur 3 coloie ^andidp^ & lucern tianbmttit: nigrum deterius. Huius inuentionem Da- J*-. De Quadrapedibus Bifulcis. Lib. I. 305 A dalo tefte Plinio dcbemus , quo tcnaci ncxu htererent fimul,qug alia ratione coniungi aptius noa_. Glutinis in- poterant.Ineft corijsomnibus mucofuslentor,alijs minor, alijs copiofior,vt in bubus: ex quo gluti- ne mio. num faciunt: Fabri affirmaut, vbi conglutinata funt ligna,minus frangi,quam vbi continua. Cak lopa Gred vocant pellcm taurina?ceruicis, (vel partis inferioris in ceruice ) vna cum- pinguedinc_f adhi£rente,vndc pri id collabos faciebant. Alij fuum & boum duriora coria drča collum intcrprcta- tur,vnde collabi fierent. Sunt autcm y,bX\a 8 oi fidium epitonia, ideftclauiculi incithara, quibus Collabus intenduntur & remittuntur fides. KoA\a T*/ 3 o'o?,eft pellisin dorfo bouis,vnde gluten conficiebant, quicL & zo^Kia. vertunt coriorum qu£dam fegmcnta,ex quibusglutinumcoquitur. Alicubi Plinius, Glu- tinum (inapdt) vulgare e petimi s ji ere tempe ratur feruente aqua , minimo aceti afjerfu. Namfabrile gummifq\fragiliafunt. Et alibi rurfus optimum & elečtuin fcammonium, fpecie ait efle nitidum &taurino glutini funile. Nune dc medico eiusdicamus vfu. Eo,vtdičium eft,ambuftis nihil quicquam efficacius habetur: Auicenna autcm cum melle Sc aceto ijs Hlini iubet: Scabicm homi- nis tefte Plinio abolet in aceto liquef'adum,addita calce. Et Auicenna ait: Cum aceto illitum im- petiginem tollit &fcabiem fi p rotund a non fuerit. Marcellus itidem aceto remi Hum , adiedo ful- B phure leni igne decoifium,ita vt ad mellis crailitudinem perducatur, furculoque ficulo d um coqui- tur,agitatum ac bisperdiem impofitum, impetigines a g r i a s, i d c ft fc ra s , po t e n t i ffi m e fa n a r e a 1 fe- rit.Sanat&recentesplagasferroillatas,vt aitPlinius,liquefačhim &tertiodiefolutum. Mifcc- tureum aceto & melle, eaqueiotionelendestolliauthoreft Auicenna: Ait etiam Plinius: Mcde- tur dentibits fabrile glutintim in aqua decoctum ilLitumque , & mox pan to de trači mn , vt confejlim col - lu ant tir vino, m quo decottifunt c or tiče s mali pirnici duicis . Item:6’ In tirnim taurinum c H tribus oboliš urn calida aqua bibitur in ve ter e fanguinis excreatione . Ad cundem vfu m Marcellus com mendat glutinum quo charta glutinatur j boe enim (inquit J ealidum m modum forbitionis hauritur , velex aqua calida fanguinem excreantibus dat ur: I dem ait; Gl us t aurina aqua calida rcfoluta> caliaci ven- tris inf at ioni vtiliterimponitur .- Ego (inquit Gefnerusj magis probo Plinij lečtionem, qua: huiuf- modieft: Infundunt dyfenterkis&glutinitmtaurinum aqua calida refotutum. Antifpodij vires icferrc taurini glutiniscineremlcges apud Plinium, lib. 34. cap. 13. Cornusbubuli vfus medi- cormts bu- cosreperio iftiufmodi. Excornu bubulifutnmis partibuscinis,tulfimfanat,fi Plinio credimus: f acu i_ Idembubuli cornus mucronem exuftum duoruin cochlearium menfura, addito melle,pilulisde- tas & v jif U Cuoratis,phthiiicisprodefle tradi ait.* Rafis vero cinerem decornu vaccte cum aceto illitum, im- petiginem curarc teftatur, &naribus immiflum,fanguinem profluentem filtere. Marcelluscornu iftud iubetcomburi (ex ea partc,qua capiti harret) in puluerem tenuiflimum redigi, atqueex copuluere cochleariaduocum aquxcalida:cyathis tribus, & paululoaceti, ieiuno fplenitico per triduumdari bibendum. Cieterum&vngula luum habetvfum. Rafis author eft, vngulamvac- ^ »g»,xv- caivftamc^ potarna mulierecuilacdcfccerit: reftituerc lac, & corpus iačlantis corroborare, f uS • nimirum fi illis exhibeatur in iufculo, vino, vel liquore alio idoneo, ut Anconius Mizaldus addit. Ea:demcarbonibusimpofit^muresTuffitigut hicidem annotauit,enccant,uel alioabigunt. Vngu- lasvaccarum elixas, & cum finapi comeftas, refiftere omni ucncno, tradit Santes Ardouinus ex Kyrando. Plinius ait: Bouisvngulacinis ex aqua Hrumas difeutit: nimirum illitus. beobsdetalo bouisuinoexcepta, profluuiumcompc- fcunt. Celebraturinteromniacoagula potilfimum leporinum. Parestamen illivireshaberetra- CoaguUm . dit Diofcorides,hoedi,agni,hinniculi,dorcadis,caprea?,dorci,cerui,uituli&bubalicoagula. Di- xu at autcm uenenatorum morfibus, coeliacis, & inteftinorum torminibus,leporiscoagulum uti- kefle potum in uino trium obulorum pondere:utik & fiminarum fluxionibus,concreto fanguini, C c 3 diffi- 3 o6 Vljkis Aldrouandi i ;i diffici|ibufquc pedorisexeieationibus:conceptu.s item adiuuarc,vu]ua’ cum.btUjAo polt menftruas E purgationes appofitam. Poturn foetiss in vtero enecare,&. a pne; peno ftatim fterilitatemfaccrcj. Lib. 3 2. Apud Plini um-, vbi kribitur: Letharncos coagulum vi tuli adiuuat.in vino pot um oboli pondere , n o n j dc^coagulaterreftris vi tuli Jed marinijntelligi debetnemu lit liber trigdimus fecundus, in quohoc recenktur,de aquatilibus. Idem author eft membranam e partu.bouisimdida vlcera in faciefa- Lib.iZ.cap. nare.-Scribir item iniunencarum fecufldoventrcpila’rotunditate nigricantem tophum reperiri, i »• nullo pondere: iingularc ( vtputant) a?gre paricntibusji tellurem non attigerit. Alibi qu.oqiieca- Membrana piti bouis tradi teftaturlapilJum.ineffe,quem abeo expuifi nečem timeat: inopinatis pracifo capi- i par tu bo- teexemptum 9 adailigatumque miicprode&dentitionftltemcerebrunieiukiemadeundem vitim m s . adalligare ni bere. Mimmouod kri bit Marccllus, ex eadem aqua de qua bos, aut aiinus biberit, Lib. $o.cap. pauluiumfnmptum &potacam,tollereefiicacirercapitisdolorem. Intel'geaera Iadis,quanonfo- i s. lum pro vidu,ied etiam pro medicina: vfu,pracipue celebrantur,bubulum haud poftremum locum Lac, obttnet. Pprcipueautem cekbrantur,mulieris,bouis>ouis,capra?,bubali,aiina’,equs’,cameli. Pri- mašaiunt obtinerehumamim, caprinum fecundas, ouillum craflumdfe&pingue, &parum feri habere: vaccinum item era Hum & cateris p*nguius,exque hocbutyrum prarcipue contichalininum E autem admodum aquolum& ferofumjine vllopingui,eaquedecaulahedicis maximoiuuanicn- to dari: luillum quoquelac crudum aqueumque efle, cquinum &camelinum cafeofum. Quoau- 3. de Ali - tem lacliquidius,vtdocetGaleuus,magis,quo autem craflius minus,aluutp fubducit:quippequod ment.fa. iiia cafcola,vt ita dicam fubftatia,vt ibidem ait,aluum liftit,kri facultate ducit; proinde caprinum 2 .deduta . lac magisperaluumfeccdit,fed bubulum minus,ouillum vero fiftit. Dodrina haxquoqueeft Hip- pocratisita leribentis: Ouillum aluum fiftitjcaprinum vero magisper aluum fecedit, bubulum ve- Lib.z 8.c p. rd minus. £quinumautem&alininum magisfecedunt. LegotamenapudPiinium ftomachoac- commodatilfimuinefte capnnimi,bubuluni medicatius,eoque aluum folui quam maxime. Idtnu icribit Arcades tradi non medicaminibus vti,fed lade drča ver,qudniam tune maxime fuccistur- geant, medicanturque v bera pafcuis.bibercaut vaccinum,quoniamomniuorafcrefuntinherbis. Teftaturque Diolcoiideslacbubulumpdvcrbibi purgandi caufa, quoniam omnibus herbis,^ multum palcitur id animal.Cunda venčna expurgari eo tradunt Graci,(inquit idem Plinius,idem tamen etiam refert Diokorides) maxirnehipradida(idcftquarofiones,vftionefqueinferunt)&li ephemerum impadum lit, aut 1 i cantharides data,vomit!orie omnia egeri. Priuatim vero tefte CO' G dem prod eft his qui cokhicon bibetint, aut cicu.tam,aut dorycnium,autleporem marinum.Cortcx glandis(arboris,non fiudus,vt Gefnerus exponit) decodus lade vaccino lerpentis pia<’x illinitur. Oris vulnerarecentiaad fanitatemreducit, vt quidam citatex Diolcoride. Apud Piinium,nitruni in fac:eexulcerationesknatcum mclle&lade bubulo, eodcmque aut caprinotonlilla: aut arterite cxulccrata’ leuantur: garganzatur tepidum,vt eft cxprdlum aut caleladum; caprinum vtiliuseum malua decodum & lale exiguo. Idem remedium relertura Marcdlo his verbis: Lac capnvnmvd bubulum vel ouillum recens mulfum , dum calet , vel etiam calefaclumgargari\atum , tonjillarum do - lorcs & tumores rito fedat. Idem Marccllus ai V.Lac bubulum rccens mulfum dr lento igne calefachuu gargari 7 y atumq ; ar ter tam constnciam infufo catarrho > drfarne s exafperatas priftina fanitatt refti- tutaperfmat. Ide m a d ph tli i II m: Vicempracoquam fiue quam vifcofam vocant , dr rabut am Scythi - camrjuam ulij pijfafpbaltum vocant , c um feui cer umi remtfji epatho vno> dr laclis bubuli vel omili pu¬ ri men far aftquis iam perichtantiphthifico in potu vel m a bo quotidie de deri t , mire ei fubucnit. Ait item \Lac bubulum tepidum incoctum fubinde fumptnm,cxulceratum quoqueftomachum fanabit. HoC & Plinius teftatur inauicns: Stomachum cxulccratum laclis afntni pot us rcficit , item bubuli: Hippo- H erates alieubi lac vacca?uigra’ pradčribit&felamum tritum, ad quadragintadies,exparru fiingui- nem vomenti, doneč probe habeat. Diofcoritles cxulceratosalui fluores & tcnefmos lade ouillo bubuloue, aut caprino, ignitis cakulis (interprcsaddir,marinis) de codo lifti atteftatur,& Marcel- lus ait, Jaborantibus tenefmo, ideft,inquit, qni deperfridione aflidua lcderecupiunt,&nibildeij- ciunt, lac bubulum decodum,freejuenter potum, maxime prodefte. Plinius etiam dicit: Tenefmus ide H etebra , dr inanis voluntas egerendi , tollttur potolacle afnino, item bubulo. Aetius in biliofis fluxionibuslac bubulum aut caprinum,tepidum rccens muldum auxiliari ait in poturaut ad ignem decodum,aftiducqucagitatum, doneč ad tertiaslitredudum: quod ipfum &perfluuiales ftliccs; ( nctpp.Y,ymc Giaci vocant) ferrique laminas igni candcfadas,ac in Jacke extindas fieri poteft. C.x~ terum indecoquendo(inquid luperftantem concretioncm liuelpumam cochliari aut pennaaufer- re oportet. Hoc enim nullum compendiolius remedium ad fluxiones reperiri pofte. Quandoqui- dem autem febricitantibus lac ipfum innidorem aut etiam acorem conuerti conlucuit, maiufquo nocumentum quam commoditatein inferre: tune lane in prafens, iplum non exhibendum. Idem A ctius eadem fere in cceliacorum etiam diarta tradit, ita exhibitum limulliftere ac temper?re flu- xioncs De Quadrupedibuis Biiulcis. Li b. I. 307 A-sicncs ifiquitns. Sed &Gal eno tcfte bubulum lac dyfcntcricos iuuatj-& Plinius: Bululi LčHs deco - cH pot us, niquit J mtcr cftiacorum & dyficntericsrum remedia numeratur:dyfentericis addi mc!lis exi~ guttm pracipiunt: cr Ji termina funt> c or ni; s cer mm cinerem, aut fel taurinum cumtna mtxtum , (fi cucurbiu c ar ne s v m bt lic e impomre. Noftri quoque temporis medici vt dyfente’ri« occurrant 3 in vaccino la d e Hornoma 11 u e t eni acicm optimain nouies candefadam extinguunt 3 idoue calidum prepinantagro, vel per clyfterem inijciunt. Nonnulli in aqua etiamagro biberida aciem limili- ter extinguunt. Alij lac vaccinutn inolla ad ignem ponunt, & duos lapides nigros Huuiatiles li- mul & aciem candefacŠLint,& lačli imponunr 3 ac ne exundet ebulliendo cauent: lac ita mcdicatum quam calidiBimum bibi pracipiunt . AetiiiSjde fuppuratis renibus tradans: lac c um melle poli: pu- riseruptionem eisprabcriiubcc. &primum qaidem alininumaucequinum: ad vlcera enim expur- ganda ( dnquiid conducit: cimi vero repurgatione amplius opus non habent a & morfus Hunt obtu- liores> indigctqueagcrrmmmcnto, tumetiambubulum laceiscxhibeii cuplt duarum auttriunm heminarummenlura. Sunt quiaiunt referentePlinio vacciniladispotu conccptus adiduari. Hip- Efidem. 2, pocrates 3 cum vulnerato in telim o refpiratio prodit inferne inconlpicua iuxta vulnus & euacuan- fecl. G B mr pedora, dan lac & vinuir, iubet, pari aquse menfura ammixta. Aitque alieubi: fi capitisosdc- Icatdradumgpe d gl a c vinumque pari modo propinato. Gcfnerus tellatur aliquos noftro tempore aducrlus quartanain remediumprcdicarcgli cx vino &ladc confuli.sliquor in balneo Mariarfvt ve- cant)extradusperaliqiiot diesbibatur. Pratetea.Hippocrates,cum fluxus albus obortus fucrit Lw.dc nat* qui velventris mouetprofluuium,vel ad vterum vertitur 3 &c. pharmacumbibi iubet 3 a quo fuperna mul. piirgentur, & lacallninum. Poftquamauteni(duqujtl infra purgata fucrit^ bubulum lac bibatad dies quadraginta, li poterit, meracum p v c Cornarius transfer^ ju Grmco eft, cizpmcv oiva J fub dio per nodein expo.fitum, quarta-aquatparte ammixta J & qua: lequuntur:iubet autem aquam paula- tim imminuij & eiusloco plus ladis tepidireccnsemulliadmifceri, doneč rurlus fere nierum lac fiat.Nam dapmov non de vino lbJu.ro diciturjed de quouis mero & non mixto.Totus Ume ille apud Hippocratcm locus, difficilis & obfcurus videtur. Hoc bitem li non ex ifto loco 3 cx fuperioribusra¬ men conltatj vinumladi pcrmixtum in ter remedia quondam tiiilfe. Sanos vero in cibo idem face- renoltratespinquit Gdncrusd inetris huic argumentoaccommodatis reprehendunt ; quorum hic fen fiis eft: Lac non Lyxo de iecorc. Eft ablucndum,fiidhpuidis Argenteifique nymphis Ei •> qui diufrui C volet, Dextra vaUtudme. Nimirum quod facile,lac vino permixtum acefcat 5 & limul in ventriculo coirumpantuij aut etiam fortecogidandi in eo ladis periculum lit: Auicennacerte Empiricos In- dosaliofque docere feribit, lac cum acidis vel acetolis edendum non efle, quoniam diuturni morbi indeoriantuisvtlcpra &alij. ExladehabemuSjbutymm,caleum,&ferum.D;cam devtrorumque vfu,fed medico tantum . Poftularent enim per le tradatum integrum ^ ac proIixum. Habuerunt finquit Hieronymus Mercurialisj veteres uaria butyri genera 3 lcd pharmaci potius loco,- pradertim Lib. 1. Var , apud nobileSjquam cibi 3 illis in ufu erat, ut non immentb Plinius butyru.ni gentium barbararumi. ledi. c. 16. laudatiflimum cibum J quiquediuites aplebedifcernerct,appellarit. Hacnamqueratione fadum Butyrivfas puto 3 vt Athenatus, quiin fuoconuiuio nullum cibi genuspraterijt, butyrinunquam mentionem medteus . fccerit. Plinij verbaqu£dam, vbidebutyridfcdibusfermonemhabct J m , .hi fufpeda redduntur 3 nimirum htec: Naturaeius aslringcre, mollire, replere,purgure. Nam pnrterquam quod duo iila fibiadiierfantur, mollire &aftringere,anullo quoqueauthore butyro aftringendi facultatem at- tributam legi: neque id rationi & eius temperatur« confonum videtur. Quocirca pro aftringere ^ digercrereftitucndumduco, cum prtecipua quam butyro Galenus aferibit 3 facultas 3 lit digerendi D vis. Diofcoridesait^ replere> purgare & čarne veftire . Galenus facultatis ait efte concoquentiSj Lib.10.de pauiulum habere etiam digerendipotentim, in medijs nimirum corporibus fecundum duritiem fk. fempl.med* mollitiem. Nam id Temper pinquiG memoria tenereoportet,quicquid ftmpliciter aclinc addito fit . profcrtur ,de medijs temperatura corporibus intdligi. Nam corporum plane durorum tumores prater naturam hocnequit medicamen digererc.Atqu« in moUibusfuntphlegmone eas & conco- quit & digerit perfacile. Nam piirotidas & bubonas & oris phlcgtnonas, aliafque partes complu- resprorfumillofoloairauimus,nimirumpuerilibuscorponbiis&mulieribusperpctientibus. Sed &gingiuispuerorum dcutientium aftidue illitum nihilo imbecillius melle gingiuas extenuat 3 per quasexitiiseftdentibus:&aliosomnesinoreafFedusphlegmonofoSjpofteaquamfluxio reftiterit, digerit pariter&concoquit. Proindecataplafmatis inditur J qucEextriniccus imponuntur paroti- dibus, hypochondrijs, & bubonibus . Sed & in ventrem deuoratum,& ex eo diltributum 5 magn u nceconfert expuitionibus ex pulmone, idque in pleuriticis & pcripneumonicis affcčlibus^cum hoc cucki eos etiam concoquat. Atquc .li foliim lingatur, magis quidem concoqu it,verum minus edu- cit: lin cum melle & amygdalis amaris 3 plus educit,fed minus concoquit. Hačtenus Galenus. Vita- lis de Furno cardinalis & medicus eximius 3 de butyro eiufquc natura fcripfit in litre verba ; Buty, J3 Cap. 60. rum 308 Vlyfsis Aldrouandi rum naturaliter calidum eft &humidum, cum dominio caliditatis vifcofam Sc vnduofum. Icfeni E farpe comeftum,ftomachum humedat,vcntrcm foluit,pcdus Jen it ; vlccra pedoris Sc inteftinorum fanat: maximevalctquandorccenshumana?compIcxioniproximum. Valet etiam ad lenienduin pedus& puImonem,curandiimquc maximefi ibifueritapoftema,quiapropriacius uismaturare* humores & fuperfluitatesomnespedoris diffolucrc Sc mundificare,maxime fi cum melle,uel zuca- ro comcdatur. Butyrum repugnat uenenis, membra humedat,afpcritatemoculorum cius litura_. „ mollificat & emendat,apoftema diffoluit Sc maturat,uulnerapedoris, pulmonis,inteftinorii mor- ,, fusmitigat,neruoscontradosemollit &laxat. Contra tienenainterna fingulare eft remedium,fi 3 , is qui uenenum potauit,in lade calido folutumbibat abunde:nam fua pinguitudine meatus ob- ,, ftruit, ne uenenum fubito ad corfiirrepar. Recensautem eft laudabile,uetuftum uerb minus. Va* let item,ut ait Conftantinus,contra idum Scorpionis, ob allatam nimirum rationem.Sua calidita- r > te refoluit, uifcofitate uerb & humiditate fua mundificat Sc abftergit. In magna tamen quantitate v comeftum,ftomacho nocet,digeftionem impedit»quia lubricat Sc fupernatatiun de male digeritur« Clariflflme uerb butyri uires tradidit Diofcorides: Natura(inquit)eft oleofum & cmollicns, undea largius epotum uentrem refoluit; prodeft , ubi oleum non adfuerit, contra uenena. Cum melle fi P infricetur, dentidones adiuuat,girtgiuarum pruritus, & oris ulcera in infantibus emendat: Illitum foriscapaciora alimentorum facit corpora,& ab albidispuftulisperfumma fcatentibus alferit.Co- tra inflammationes Sc duritias uulu«,quod nec uirus reiipet nec uetuftatem fentit,butyrum efficax efh dyfentcricis & coli exulcerationibus infunditur: in medicamenta addi folet, qu« pus mouent, urile prcfertim cum nerui, aut cerebri membrana?,uefic« ceruix,uulnera acceperir. Id autem pur- g.it,replet, čarnem creat, ab afpide percuffis utiliflime imponitur.Recens obfonijs additum olei ui- Fulige bttty cem penfat, Sc adipis uice fungitur in bellarijs. Colligend« ex eo fuliginis ratio h a? c efh Butyrum rt. in lucernam nouam ingeftum accenditur J fidilique operculato quod fuperne in fiphunculi fpecieffl definat, Sc infima parte cuniculos clibani modo habeatjcrematur, & fubinde aliud in abfumpti lo- cum fufficitur,dum coacerueturfuliginis modusquem faccreinftitueris:penna poft deradicatur ad ufus. Eius effeduseft in medicamentisoculorum,exiccare Sc aftrinxere: fluxionescohibct,iSv, ulcera celeriter ad <.icatricem perducit. Ha?c itaqueomnia Diofcorides. Hippocrates non femel 2. de morb. butyro utitur. Poflquam purisfputumin fuppuratiscxperipneumoniaiamprodicrit,urtic«feme, mul. thus,origanum in uino albo,mellcqueacoleo modico,ipfi infundi iubet,idquepertriduum,poftea 0 Lib.de fteri- uerb butyrum,& refinam in melle eliquata.Si cognofcerc uoles (inquit idem) an mulier pnegnanS Ub. fiat,butyrum & lac mulicris mafeulum gerentis bibendu dato,& fi crudauerit,concipict,fi minili? non. Idem ait: Si mulier recens enixa fuerit,butyrum &alumen melle fubadum in linteo fubdito. i. de mori. Cum in purgatione puftulcccirca ofeulum uteri fuerint, fic curare oportet: Čarnem bubulam cum mul. butyro, aut adipe anferino Sc anifo tritis illine,& ipfam čarnem in pudendum inde. Ad inflamma- tum ex pa rtu uterum: butvrum, thus, refinam, mel fimul liquefacito 8c afiufo uino tepida infundi* to. Si exulcerarum fuerit os uterorum,butyrum, thus, myrrham,refinam,medullamceruinam,in- fundito. Etrui fus: Si quid in uteris fuerit exulccratum,butyrum J thus, myrrham, refina?param in* 2 . de morb. fundito. Item: Si uero ulceraturn fuerit pudendum,butyrocolluito,deindepharmacum bibendurn mul. dato,& ulcera butyro,rcfina, myrrha,flore argentiillinito.Etrurfusalicubi: Si exfefuido&fiip er ' De na:.mu- ficiario ulcere puueda fuerint ulccrata, adipem bubulum & butyrum & anferis adipem & fufinum lier. unguentum mifceto,&exhispudcndaillinito,&aquatepidacolluito. Idem Hippocrates cafeo Cafa v fus . quoque aliquando utitur pro cibo mcdicamentofb. Agens enim de tertia tabis fpecie. Quarto au- Lih • de in- tem menfe, (inquit) quinto quoque die leuiter fomento utatur, Sc edat obfonium plurimum: fint ter.affecl. autem obfonia cafcus & carncs ouilla? codte paucat. Alibi etiam inquit: Cafeum aerem, Sc rutam y 2 . de morb. uino n igro pari aqua temperatodiluito. Sc poft totiuslotionem excepto capitc, bibito ad uterorum mul. futuroscancros. Minime uero etiam ftlcntioinuoluendum quodfcribit Donatusab Altomari,ca- fci Siculi glandem melle illitum, puero afcaridibus laboranti contuliffe. Marccllus ad omnes epr- . phoras uenn is, cafe u uaccinu mollem i m pon i iubet quo temporc dyfentericispotioncs ferro can- denti calefadas dari conucnit. Plinius item; Cafcus recens vaccinus (inquit) cceliacts & dgfentert- ci s im mittitur: item lut^rum heminis quatuor,cvm rejtna terebintbina fextante , aut cum m alti A deg Serulaclis. cocla 3 autrofaceo. Sextiuseofdctncffeduscafeoequino j quosbubulotradit. Deferoladis uerof [C fčribit Aetius in cura mclancholire: Vtile eft ladis fero uentrem fiibduccre: ueruntamen id non m j quod ex cafeo fuerit exprcffum: melius enim eft id, qucd per decodicnem cx lade feparatur, pr^" fertim equino,uel bubulo &c. Marccllus, ut morantem aluum ferum impclJatmicl adijcit,&fm lS quantum fit fatis: quodprcbo: nam perfe potum in multis per urin« uiasredditur. Caaerum cah- dumne fit,an frigidum,difputarunt nonnulli hadenus:quam qu«ftione Brafauolus in tertio apho- rifmorum diiigcnter,atque exade pertradauit,pr«fertim commentans h«c Galcni uerba: H ac a*- n tem De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. fop htmUtthpars > feroftdtčia ,vim habctabslergendi. InquititaqueBrafauolus: Seuum abfterfiuum. Serum vt dicitur: propterca dubitandum videtur,quam qualitatcm obfterfiuam habeat, & an ferum tale lit> ah sl c ere > vimque exulcerandi habere polfit. Videcur in prirao ftatim difputationis veftibulo ferum fi abfter- Matur. fiuum fit,calidam qualitatem habere, imo Diolcorides ferum non loliim abftergerc dicitded etiam e corporehumores educere, quod e ft caiiditatis inditium,vnde & Galenus, v bi de lero pertr&Čeat, inquit: Vetercs ad aluum exonerandam creberrima hac potione vii iiint, & de lačle ipfo f račtans, Lib. 3. de caufamquecur foluat, alfignans, inquiteffe propter multum ferum, quodhabet admixtum. Infi- facut. dim* ne etiam huius partis, in qua de lačte agit, lac triplicem fubftantiam habere docer, cafeoftm,fero- fam,& butyrofam: De ferofa parte laquen$:inquit,craifiticm humorum extenuat,& aluum 1'ubdu- cit. Et in line illius partisjn qua de acido lačle dilfcrit,inquir: Tanto magis lac fubdUcerč,quanco plus habebit feri.,h*c autem funr calidicatisopera,nolque experientia docet,iecoris obftručlicnetn fero aperiri, & fingulisannis muki ex fericaprinipotu ab obftručtione liberantur. Mauritani quo- que & Damafceni medici ferum calidum elfe teftantur. Mefue etiam dicit,aquam Letiš, calidam, Lib. t.cap. & fiecamefle inprimo gradu,vfqucadfecundum, & Auicenna de lačle tračlans,inquit,quodna- 444. £ tura eius aquofitatis eftcalida.-nofque idem hoc med io fuadercpoffumus,quia nullus cit, qui non conccdat,vrinam elfecalidam. Vrina autem dl aquofitas languinis: at limileeft in lačle ferum, quod in fanguine aquolitas,ideo eandem qualitatem habebit: A natura enim aquolitas ad hunc fi¬ nem generatur, vtfanguisper omnescorporis venasdeducatur. Deindc illa aquofitas reuertitur> & ad vrin* meatus tranfit,arque exit,quia nuilum aliud officiutn habet,nec nutrire poteh: in lade ferum eh h*c aquofitas,quxc ladi mixta eft: lac enim nihii aliud eftquamfanguis in čarne illa ma- millarum glandofa iterum cočtus, qujedumconcoquit,rubrumcolorem aufert & album inducit: talisautem glandufacaro frigida,&humidaeft,vndehocquodinlačleferumdicitur,dlfangui- nisaquofitas,qu*cum per vias vrinarias exit,vrina nunneupatur,ciim vero vrina fitcalida, 3 fc ipla^. lit aquolitas languinis, quae ferum dicitur, ferum ipfum calidum elfe oportet. Ncc ad lilud tan- quam ad afylum lugiendum eft, qudd vrina in renibus caliditatem acquifierit, per quos aquofi:as illa qu* ferum dicitur, non tranfiuit ,quoniam & in ipfis mammis altera codio fada eft. Nec ad fftud tuto confugere poteris,quddmammarumcaroi:rjgidafit,quia id opus concodiomsladis per caliditatem fit. Adde quod in venarum dilfedionibus,aquofitas iila,qua? a fmguine feparatur, ca- £ lorem,fiporem & vrina? fubftantiam habet,tamen ad renes adhucnon tranfiuit: nec tamen iremus inficias, illius aquofitatis caliditatem in renibus magis intendi,quum &ipfa fuapte natura calida fiticiun vero ad renes profluit, & per meatuni vrinarum exit,fanguinis difpofitionem oftendere pu- tatur-:Ex his igitur inferendum videtur/erutn calide temperatur* elfe. At in oppolitam fentenriam Galeniverbafacerevidcntur,quivbidifputac,propterquidmelobcaliditatem validioremamari- 4. defimpt. tudiriem contrahat: lac vero dulcius efticiatur: in iilo capitedicit, lac ex tribus fubftanti js compoii- med. fiati t. tumelfcjcaleo,butyro, & fero:poftea addit,arexcrementum illud lerofum, & frigidum &humidu cap. x 6 . f & alieubi ferum etiam frigidum facit, immo & ad hocprobandum ratio qu*dam philofophica Lib.^.de ar prompta eft. Nam Ariftoteles in quarto Meteorum, fi is liber Ariftotefs fit,docet, folum ea quse te cttran. & frigida funt, liquida, coagul iri per frigus: At illa enumerans qu* frigore coagida*tur, inquit: vt lib.y. fiuntqu*dam vina,acctum,lixiuium,lerumfigitur ferum frigidum eft,tum ex Philolbphi fentenda, tum cx ratione ipfa,qu* ita elfe demontirat. In hac igitur ambiguitate, quid dicercoporteat, in- cxplicatum videtur,quoniam rationes, 8 c magnorum virorum authoritates hinc inde tanquam in- ftmdteacies militare videntur: immo fi calidum fit,quiaeuacuatk^abftcrgit,erit in Galenocon. D tradidio,qui in tertiode alimentorum facultatibus,ipfum foluere dicit,in quarto autem de fimpl. med. faculi itibus,c. 1 6. frigidum 8 c hunUidum iudicauitfimmo & in decimo ciufdcm operiš,iplutn calidum ponit.cjuia & extergendi & fubduccndi vim habet.Nos igitur vt hanccontrouerlia eo me* liori modo quo fieri poteft J conciliemus,aliquacaliditate fero inenedicamus,tamen non talem,ta- tamue,quin a fngidioribiispartibusfuperetur,rationehiiius caiiditatis &acrediniscuiufdam,noa multum lmnifcfta, tamen qu*aliquo modofentiatur, fi quis pcnficulate guftet, in ipfo vires funt attenuandijdetergendi amakeni & Mauritani illečli,ferum calidum effe profefli funt,ciim ramen abfoluteno« fit. Ha?c omnia kaque Brafauolus quibus tanquam pro corollario addo ex Plinio, ferum ante otn« Trinsvfus. nia orthopnoicis prodeffe cum nafturrio . Nuncdc vrinadicendum. Inuenio apiid Galenum in li¬ bro de facilčparabilibus,ne cui penisarrigipodit, fuccinum vftum Jotio bouiscaftratiextinguito i Lik de Se- hoc in cibis aut potionibus vtitor, quou remanet in vaie reppnito. Hippocrates autem ad fterilita- rihk tem, vbi(inquit)fomcntumtoticorporiadhibucris,mcdicamentum bibendum datofurfum,a< deorfum purgans, deinde lade afinino polica in potu exhibito vterum per fiftulam duobus diebui Lib. de nat. foueto cum vrina muliebri putrida nitro iniedo,tertio vero die cumvrina bubula. Purgatorium e* mul. eodem,fi mulier non concipiat. Tauri vrinam collige trium heminarum menfura, deinde artemi« fiam berbam,autparthenium,autadiantum,aut laurum viridem, & cedri ramenta fimui contun« de i deinde in etfolTa ferobe carbones accende & impofita olla vrinam tauri infunde, & contufa iru f mortario adijce^oitca feliam circumponc,&artemifiam herbam,authyffopum, autoriganumira pone j & mulicre fuper ha?c collocata,doneč fudet., foue. Vbi vero fudarit, laua cum calida, & in la« uacrum artemifiam& laurum immitte;deindefubdititiummedicamčtumadhibe: aut artemifiani aut bulbinum in vino albo tritum lana*inuolutumfubdat. Hacad tresdiesfaciat, & deinde cun) virodormiat.Tantum Hippocrates. Bialcon autem.,vt citat Plinius,ad Veneremflimulandamtau- ri a coitu vrinam bibi iubet,lutoque ipfo illini pubem. Lepras ac furfures tollit vrina tauri, vel ad« ditonitroafinicircacanisortum, vt traduntPlinius& Marccllus,qui etiam ait: Lotio taurinoa* putftlaueris ,porriginem vetujhjfimam tollit. Et Plinius: Ad parriginetn ( inquit )vtjue non taii4 an up alt um captllts increfcant^fel hircinum cum vrina tauri pr odeli. Capitis item vlcera manantia eodem Plinio teli e vrina tauri efficaciter fanatrfi vero vetus fit,etia furfuresadiedo fulphure e ni en« Sanguisbu- dat. Diofcoridesait: Vrina tauri li cum myrrha inllilletur., aurium aoloreslenit. Sed Plinius:*# bulut . m at or ^inquit ^fit granit as aunumjurina capri , vel taurijvelfullonia (ideft humana ) vetu s c aleja- cia prodcftjvapore per lagena collum fubeutjte: admifce nt & aceti tertiam par tem , dam concrcti languinis vehigia, inter corumcommilTurasreftant. Paulus Aeginetaomniaquidem Diofcoridis veiba iuperhoc veneno in fuumcodicem tranfcripfir; variat tamen in nonnullis,qinT vt hecičribendo Gefnerusobleruauit, breuiterex eodem annotabo: /atTa7rviyfxoi> i%yp*i, Aegineta pro 7rvty,uS habet erTrcia-un/dc^nc pro- bo.nain -?rviyuH , idehliirfocationis mv-ncioncm iam prius fecerat. Proindectiam interpretesre- non fulForationcm, fed conuulfionem, vel neruorum dihentionem verterunt: & Micauder Alexipharmacis,vbi de hoc maleficio tračtat, h c feribit; O" d i o>V ttiuctTo(, 0 $ Apifort A>tc:d/3 >&f *phovco; KTrt, rrirtp aVo^apTtp^idic trivam »url ^ TtAsvr um. Er; ur- luspaulb poh: Atop mttror ^xnwy v faoroKVi Aauct, ravpp; j(cl/gvo; tgif 01 : quamobrem in Nicandrietia Lib. J. llifl. Scholiahc prQ dr qv ant pordel 7rnyyrtpov,vcl ^»Aampov legcs,uel utrumque, fmdlncv pro dr:vd antmal cap. vdfv cadem vocabula in iupgrlatiuo gradu * Hoc admiffo, vt medle eh, verburum quxcx fcholijs 1 ^. ata- 3i2 vlyf$is Aldrouandi. I citauimusjiicfenfusei It: Cumcuteravenčnafupcfallant,&lateant,ytvelabinuitiscaulifpL- H man tur: taurinus fanguis ciufmadi eft , vtpote nigerrimus &rcraffiiiimusin toro /anguitijs gencre, Ariitotelc etiam tefte,vt laceic non poIft,ncc n id a volcntibus fumijquibu$ ftultiria^ auc dciperauo hoc faciendum pa firalerit: Quamobrem rede Nicanderdixit ti quishoc vencnum biberit dfppok* SangHtnis ry , ideft,fuapte ftuItitia,non t ra ude & dylc>, & infidijs. In cura huins veneni pnrcipui'medicineau- taurinipoti thores &quorum authoritatealiasnohisftantju.m c.£t>difleptirc videntur. Etcnim Diolcoridesvo 1 e ura. mitum a fanguinis iftius hauftu virandum eije nrou.et: quandoquidcm fanguinis globi, fcu grumi* attračiu illo in fublime reiatftmagis gube inculcanrur. Idem Actius & Aegineta pratipiuntiCate* rum Galenus , aduerfus fanguinem taurjnum eporuin (ipquit) remedium eft acetum bibcre,& vo mere . Gefherus mihi rečic ita conciiiarc videtur: Dioieoridcsdc alij vomitum rečic prohibere vi- dentur, iilum fcilicet qualis polt catcra venčna irvuucri fokr a nempe ab vlil dulcium pinguiumqt!C> vt olei,hydrelci, hvdromeiitis &c. Galenus probar, fed a folo acetp,v£ quod grumos difIoluat,neq> limpliciter educat, & gube infarciat. Cene a lačle coa.gulato in ventricu!o',fimiliter vomitiones vi* 'i .de Amid. tandas Diofcorides, Aetius & Aegineta pnrcipiunt , nc hatens in gula: anguitijs coagulatum lac cap. 42. ad exitum clučlando fuffocet. Hoc etiam obiter monct idem Gefnems, eadem kr« cmnia quglacF coagulatum in vent^ediffoluunt, & qum fanguinem fuum cuiufquc in ventriculo, vel alibi concre- tum difeutiuntj contra fanguinem taurinum quoque antidoti Igcum obtinere. Starim autem fin« quit Diofcoridcsdcxli ibenda funt mcdicamenta,qua? concretum fanguinem difcutiunt>a]uum fub* ducunt:& rurfus paulo poli aluum refoluendam confulit,vt Galenus quoque loco iam citato,& Ni* canderhoc verfu: H* izfAoioio zciTafjioc ipjUctTa yct?poi 3 ideft , ^ V el etiam cxpriwas o ne r ati excremcnta ventris. medica mcntofcilicerpurgante. Nam q u od Sch ol i a ft e s iil ic a dd k, * Jr? trat 5?c poeta aluum ciy Ir ere vacuandam monet. Et Aetij interpres; Aluus (inquit ) pinguibus & lubricis infufis eluatur. Apparetvero dylterisvfum interhuius veneni remedia,etfi nentirreprebendefl* dus,authores nonpratcepifle. Nam & Nicandri veiba commodiusde medicamentopurgantepef os fumendo acceperisjSt Aetij Iocus videturcorruptus, Diofcoridesenim^a quo is fuatranfcripfitj ^ lichabet. Anydp riiv kojAiuv V7rctyeiv chmŠč Si role cra^ojudvojg d.7radi£c&cu A a t »? tdpag vjj podfo ( Aegineta melius, x,07rpct>Su ^ SvttdSu ,) ideft, Aluum foluere opoitct. Nam ijs qui leruanturlter- corcfa & fbetida per ledeni egeri conlueuerunt: Kuellius legit x.o7rpcvS» piuh, ideft ftercorofa-<> fiuida. PrartercaItomachuni &veptremhordeacea farinaexaqua mulfi perungeref eivdddtjn cataplafmatjs formam re;dačtaIouerc> oportet,vt idem a^ldit Diokorides;,.Galenns ve* ib profu tu rum etiam promittit, venrrem fubducere,eundemque lu pinotu m farina & nitro exoxy- melite d ecočt i s con tege rej n i m i r u m vt indcfluat,vt iolet in epo tpphali js dičlis medica rnentis.For« fin&apud Diotcoridcm(inquitGefncrusbnonfed legendum:Nam&.adakunn cienda ad g tu m o s d 11 fo 1 u c n d o s quantum Lupini hordeo piuftent, medici omnes fclunt. Me* miuit huius veneni etiam Ferdinandus Ppnzettus Cardinaiis, fed mhil adfert egregium.vt n£qač alij reccntioics, quorum libros in p ru lenti a adiui, Qgare nune remedia qua particulatim apud au- thores inueniunrur ordine literarum,ex Gefnero,qui ddigenter ca collegi t,fubnečla m-, vt in učnim & cbferre facilius lit. Acctum per le prodeft ad vomitum cicndum, vt ex Galeno dixi:alij id nequa- quam ad vomitum exhibent,Ied uel mero,uel aqua dilutočpofcam uocant) alia medicamcnta qu^ * fanguinis grumosdilloluere'poflunt,adinilčent.Ad lac quoque coagulatum acetumiper.febibi Ga¬ lcu us conlulit,non ramen ad uomitionem. Amarantus celebratur ab A e t io: q ua m.h er ba m. Diofco- rides heiiochryfon, uelhclichryfon uocat. Sed quunam h te lit, uel quonomine Gefneri teinporc diccretur, medici contcndcbant. Eurycius Cordus, & Leonardus Fuchliusputant(inquit)eandeni elfe, quat bodic vulgo Itichas citrina nomina,tnr^ in qua ego fblia abrotoni delidero & potius age~ raton Diofcoridis efe conijcio. lo.Ruelliuscotulamnon foetidam. Ego Matthtoli Senenfisfen' tentit magis accofierim, qui hclichrylqn apud Tufcosabunde nafci fcribir, locis incultis,&pratis fiecioribus,collibus,& areno f s tl u min um ripis> altitudine cubiti,folijs abrotoni,per interualla dl gcltis in capi e quem rečtum dt tolidum habctcvmbcUa in cacumin« aurea, quu vulgarismiilefolij aut eupatorij.Mcfuei lpeciem-rcferatiflores uelarididnrilTime uigent & feiuant colorem; quamol> rem initio ueris antcquamelij prouen ian t, ufus eor u m ek ad corollas. Rara apud nos (inquit idem Gefnerus) ha:c baba dt^aut nulla:apparct autem atlianafiu,uel tanacctiuulgb dičti generibus an* nurnerandam ctfe, ut etiam Meluei eupatorium quod Monlpclfuli herbam D. Maria; uocant: in^ Italia quidam habam Iuliaip,contra lumbricos utent^s,Omnibus upa florum ipecies,iHnbella ui* dciicet '1 Remedia aduerfus Canrrttinem J taurinum. Acetum. Amaran- thus. I Dc Quadrupedibus Bilulcis. Lib. I. 313 /kkiicet aureas floram corymbi ficci, qnodpulchrecum Diofcoride facit: &h;rccaufacftquod deccrpti etiam iongo tcmpore feruencur; nihii enim aut p trum lacci amitcunt. Omnibus ia- poracriscum amaritudinequadam: Omnibus odorqaidamfuuseft, noningracus,3^ qui vel mofchi aliquid refipere videatur. Qnare minimam in hoc genere mam inofchatam nunnul- li appellant, quam ex agro Mefauci oppidi vallis Tellina? ,vtvocant, amicus quidam anco annosaliquotad memifir. lllaquam defcribit Matchseolus,auc certe congerer prorius, da« blear proximevrbem locis arenofis cmicat,qua torrens influit. Nos tanacetum noftrum in_» aliorumlocumnon minoreetfečlu,cumadalia prajftanda,qiKe dehelichryfo veterespromit- tunt, tum ad fanguinem vbicunque refoluendum, fubftituemus. Helichry.fi meminit Gale- nus in am iranto tantiim, vt Aetius quoque: Aegineta in amaranto primum ex Galerto, dem- de in helichryfo ex Diofcoride, quafi vnam & eandcm herbam eife nefciret. Amarantum ( in« quitGalenusjincidit&r tenuat: comaeius cumvinopota menfes dctrahit,fquod&Plinius icribit,) Creditur Scfanguinis grumos noninventre folum,fed etiam vefica liquefacere J in-. qucm vfum cum vino tnulfo bibendum eft. Infamma, fl axiones omnes potum cxiccat,fed B ftomacho nocet. Helichryfum Diofcorides ctiam chryfmthemum , & amarantum vocari fcri- bitjCoque nmulacra deorum coronari:(quoddiligentiffime feruafle Ptolomceumregem Ae- gypti Plinius teftatur ) Virga, inq.uit , eft candida, virens, reda, firma vel folida. Folia habet cxinterualIo angufta,abroteno limilia:comam aurca:lucis,inorbetn: vmbellam circinatam qu^iiccis veluti corymbis£onftat, (ad Soliš repercuflum, aurea? lucis in orbemveluti corym- bis dependenti!ous,qui nunquam marcefcunt, Plinius ) radicem gra čilem in fuperfici folium candidum, caulem vero tenuem,& durum. Plinius Theo- Lib. 21 .tAf, phrafti verba ficre^idit. H eliochrjfos flor cm habet aurojimilem , folium tenue ; caiiliculum quo~ II. quegracilem, fcddurtim.Hoc coronarefe Magi^fi&vnguenta fumantttrexaure,quod apyren vt>" cant,adoV, ideft, anguftum dixit, a Theophrafto A irrfcv appellari. Qmid ad caulem, fi legaš in Dio¬ fcoride , vt vulgata exemplaria habent, \ivx.ov ^AoipoV, ideft, candidum viridem, abfurdus erit fenfus,nifiquis teuKo^apov , ideft, exviridi albicantemlegi poffe exiftimet, ficut Aa^Aa- pp? dicimus, fed pr^ftiterit cum Theophrafto & Plinio At^ToVlegere, quainde noua ledion^Lj. D diuinare. N on probo etiam Rueilium qui p d/3<$1ov hic ex Diofcoride ramitlum transfere, cum-. virgam, aut caulem debuiftet: nam TheophraftuS xctvAoV habet, Plinius coliculum : quam- quam,capite vigelimo auinto,libri vigcfimiprimi, quod totum de heliochryfo eft, Plinius etiam libi diifunilis, ita feribit: Heliochryfum ram ul« s habet candidos, folia fubalbida , &ccet. Sed nec illud, quod reddit veluti ficcis corymbis dependentibus, quanquarn aliumPlinijlo- cum in hoc imitatus:neque enim in Grecis dependereeos legimus jiS^res ipfa declarat in-. tanaceto,& fimilibus herbis,vmbcllas fiire corymbos(ambiguntenim fere inter vtrunque_.) nonpendulos, fed rcčfos dfe. Reprehendendus eft etiam Theodorus,qui in Theophrafti loco iam citato, pro heliochrylb aureliam reddens,fic vertit: Aurelia folium habet candidum.-, fuiiftum tenuem, eurumque :abfurdiflimushicerroreft,quoprocaulefeinen fuppofuit. Semi- nis enim feriptorum nullus mentionem facit: caulem vero huiufmodi efte , omnibus conue- uirel tis ex antedičlis conltat. Venipadvires amaranti. Vtuntur eoad ferpentium nlorfus Jmarantt vino: 8cadambuftacremato,&mellimixto,vt Theophraftus Ičnbit: Plinius fimpliciter ait: vireu AmbuTHs cum mtllc tmponitur . Hc vires ad herbefuperficiem & comam,velflorem maxime • pcrtincnt, r iieodorus vero ita tranft^litjV t any,dix accipienda fic, in dubio relli;quatur, P d ' lam c z z. M Ait haoli prrores , C frc e4. Ji ra (Ji ca, faprifcus , Up, l, Viyfsis Aldrouandi 3 Jam pro his vcrbis Diofcoiidis km zdrdppov, idek 3 fikit etiam catarrhum, vel dikillatlo E nem a capite 3 ab Hermolao redditur, profluuia mulieiumflitere. JLegiturfanein manulcriptis quibufdam Grp?cis codicibus Diofcoiidis 3 vr MarcellusVirgilius obieruauir, non za.rctffiši', fedplktantum 3 klekproflumum ;&lic legit etiam PliniuSjfed fluxioms vocem ad muliebrem tantiim contraxit ? nam loco pra?citato fojia helioduyli tnum obolorum pondere mulierunu profluuia in vinoalbo lifterci feribit. Necaliter forte Galenuslegit 3 fcribens : km tretvmvkir G 7 rhc*)q piuptcfTcJv fyptu.vTiw: fed mcliusquam plinius 3 ad quemuisfluxum 3 non muliebrem tan- fum j vi m vocabufi extendit. Hcc etiam melius,quod fluxionesvlu eius., non flmpliciterfifti, vt Plinius piokoiides verbumvfurpanš (quod akringentium potius 3 <5^ obkruav tium cfU fed exiccari docct ;memor icilicct mcidendi, attenuaridique 3 & men les prouocandi facultatem ei fe attribnilfe. Aegineta hclichryfum catarrhis fubuenirc feribit, Quod li mu- liebria profluuia exicpat 3 de pituitofispra?cipue 3 &albis(vtvocant,linteliexcrim; ca enim & ^mretidsj&menfes dentibus, vt alaro &limilibus, abinitio pnpfertim adhibitis, muko feli- dusquam folisakringentibuscurantur. Jnter Piofcoridis nomendaturas 3 chrylocomcetiam & centaurium minus amaranti cognomen habent 3 & odmaftrum amarantis cognominatur: f pihilominnstamen, & in ter fe &ab heliochryfo diuerfa? funtomnes ha?phnta?; vt improban- clus lit Aegineta? interpres Andernacus,qui amarantum Aegineta? (quod & Galcni a maram tum 3 & heliochryfos Piofcoridis eft J centaurium minus interpretatur 3 de quo tamen Aegi- . lieta alibi leorfum agit. Plinius alieubi heliochryfon inter vernos flores connumerat; Secjut - tur ( inquit )cenanthe y mclam8H ,ex fylucfribus hchochryfos 3 quem Jocum cxThcophralli bi' fltoria: plantarum libro fexto 3 capitu|ofcptimotrankulit . Ek <5^ ajterum amaranti genus* . quod Plinius ita deferibit: Amaranta non duhu ar s a natura vtncitur( hocck, nullum in ve- ftibusa?que formofumpurpuro? fplendorem ars vila efflngerc potek , ac in amaranto natura nobis cxbibuif. ) Ejl autem fpica purpurea njenus, quam fes alujuis 3 &tpfe fine odore . Mi* rumque m e o gnu dere dccerpi, & Uti us renafei. Prouenit Augufto menfe. JJurat in autum- pum\ Ale^andrtuo palma , qui de c erpt us ajjcfuatur. Mirumque poftpuam defecerc c ti neti flt- fes, madefačius aqua reuiuifcit, & bybernas coronas facit . Summaeius natura in nomtneeft, appellato 3 quoniam non mar (efcat, Htec Plinius: Cuius pokrema verbiL,: Summa in etus n s* tura nornine eft 3 lic interpretor , qua il medicina? inutilem hunc amarantum dixillet 3 nec ob ^ ^.liud appetendum, qudtn quia & elegans flos eft 3 & non raarceflit: qua’ fumma eiuslaus 3 vd ex nomine deprehenditur, Huius amarantf bquem Pl in ip vel purpureum amarantum 3 cogno- minandum cen(eo 3 diferiminis gratia 3 )nec alius'quifpiam veterum 3 nec ipfe Plinius, alibi, mentionem facit. Recentioresquidara florem amoris vocant, Galli ialouliamquafi zcloty- pam 3 & nobiies flores, &pafleuolours 3 cjuod ferici villcfi pnrpuram vincat ? Italifiordi vdln«°> &aiijfior di grana 3 ideft florem ferici villo/i, & florem cocci. Dequopluribusfcriberem flquid ad medicinam fa^eret j etliiamnimislonge digrefium me video. Hocfaltem pranefeundumi non duxi 3 duplicem in eo Mattha?ok errorem elfe: primiim quod Aetij de a m ara nro verba, qu# ille ex Galeno mutuatus eft; non intelligit omnino ad aureum amaranthunnideft hdliochiyfurf pertinere,&tanquamdepurpurcoa.ccipi debeant, confidentcnaflerit:dcinde quod RueJliuni-j &Fuchlium itn meri to reprehendit, qudd antaranthi potioneevinofiuxus omnes Alti feripk- rint 3 qua? quidem non illorunplcd Galeni verba funt,vt fupra oftendi. Acccdit terrius error,qued Aetium tekem citat fluxiones omnes eoprouocare, ciun ille non prouocaii, fed contra liccari feripferit, Galenum in hoc fecutus. Higronymus T ra g 11 s amarantum purpureum Circeam cf- b fefulpicatur 3 helichry,fum vero linaria,quandam Ipeticm, quoserrores in pralentia ali)refellcn- dos relinquo.Mihi liitisfir in vnica pjanta tam multos variofqiie veterum &recentioium errores, aliud agendo indicailc.Hacomnia itaqueGefnerus. Pergo tandem excodem vtceperam 5 remc- dia illaordine alphgbeti rccentcre 3 qua’ contra tatirinum fangninem in ventre coagulatum a veteribuscommendantur. Braikcafcmen conferreaitDiofcorides. Nicanderidem cumace- to ccpiofopropinat; &; Pliniusait i Erajjica fylueslns femen toflum auuiliatur. Capriflci tručtirs fEatini grolTos,Gra’ci oIynthosvoc.antJkčtcofucco turgentes 3 expofca propinantura Dioicori- de: vbiMarcellus Vjrgiliu§proolynthisreddit 3 'fieorUmcapriflcorumuegrolIos:qucniamGra , ca.* vox(inquit)vtriulquem'boris immaturum adhuc pomum flgnificer^c Dio kori d cs vtri 11 fq u e laC ftqualem haberepotekatem tradiderit. Aegineta vero etiam grokos caprilrci cum poka pr a bet & nitroi GalcRusacctodiJuit, id quod & Nicandcr facit 3 qui grokos capriflci ipivU vocat: ar- bor ipfa ipi\nbq dicitur; Scjrolia *p/yaVexponunt olynthos 3 vcl ramcsfici 3 quod minus placct. Ef Plinius ait: GrcJJi caprijuti pota rejislunt fanguini taurino poto & laiti coagulato. Actius grofloS’ propinafi rubet ex fleo maxime fyluckriliquore plctias 3 cum pitro & polča jaut fici fuccum codepl me- De Quadrupedibus Bilulcis. Lib. I. 315 'jjf modo: aut ramulosfici tmoscutB-nitro,&po(ca: Atvcrdfyluc{lvisncifitccum comeftum, eue-, (ligio gramosdiflbluere tradit. AggregatorcitatexPlini;libro vigefimotertio etiam lignum ca- kmp tum prodcflc, ego eoiu libro cap. 7 . vbi de capri fico agit Pl in in s , ex groftis tantum_» remcilium inucni. Diofcorides., & Actiuslixiuium quoquecommendantex lici lignorum cinere. Predeteautem etiamcontralaccoagulatum lixiuij gcnus 3 quod 7r»Ac7roi»rix,bv vocant, Diofčori- Lixiuium de cefte: interprete s eatn vocern relinquunt,quidam 1 uto traiečium auc vino fačlum reddit. Idem pUopoiticu ficnomirgi Acgineramultis inlocis, &Galenuscircafincmlibri dccimi.de compofitionc medi- ‘quid, camentomm fccundum locos vieoptrnAoTrcnir/zov vocat. Itcm librofextofccundum genera,& fepealiasGrads medicis ha?cappellatioin vfu eft. Eft autem nihil aliud quam lixiiiium, quale figulisinvfucft.Galenuslibrolextomethodi.CumnuiIumniedicamenrum admanumhaberem, petini coniau fta&cn, id eft lixiuium liquidum , vbi vidiftem pclopceon, id eft figulum agro vici- num. Eadem eft ^cLziir^TmAonapiav Aetiolibro rz.capitulo 42 . Ha’cexlaniCornarijcom- lncntarijsin Galenum de compofitionc medicamentorum, fccundum locos. Ego vero nullum li- xiuij vfum apud noftros figulos reperio: quod fi quem Cornarius noneta 1 , quale idlixiuium dlet, B indicaredebuerat. Sed quorfum eflet?ad lutumnelauandum ?fruftranimirum,quod velprouer- biumnionetj quo lateremlauare, proinanemfumere opera in ,dicimus. Mclius cene fcccrunt* Laterem U qui vocabulumhoctatiquamignotumpmericrunt , &.aquamIixiuamnobisfivnpliciter rcddidi$- uare,pro- runt. Decepitipfum (vt Einacrum etiam, libro fextoMethodi vertendoquod paifim omnesco- uerbium . dices 7 r»Aož 7 :o/;*o)/pet jjfcribunt,cimaperiora deberent. Nampet»lucuni fignificat, vnde 7r>i*07rXct,%v ,& 7 r»AapT-ot'aliquifigulos interprerantur, 7rnAo7ro/ov vero in ea fignificatione,nuf- quam h vtenuslegi. WAovroioc autem periota, & indeformata vocabula 7rt*cnronz.o<;>7rtXQ7rotict ,, ^Ao/rc//x»icgimu$ apud Polluccm. Eft autem pilopoeus hic artifcx,qui oni Avg, vel ^/A/a.vcl vri- Lib.c.? o. AiSui , ideft piieos, vel pileolos conficit cx lana , illa pracipue puto quam feltriam vccamus. Eun- de n arrificem ?ri jU7ri Anrvj Sc eniAcoTnv vocan Polluxtradit: aliqui etiam aptov . 11 - lortun opera •n-iAarra. Grteci vocant 5 quod lana? in ter fe conferčh' conftipata?que fine: Trihcccnv, & quin ad taurinum quoque fit vtile. Agathocles, vt citat Plinius, contra Pnguinem tauri lonchi Sončku j m- nigri fuccum demontirat: Diofcoridcs Aegineta fuccum rubi. Nicandcr vero rubi gennina ger. conteniubet,nimirutnadluccum quoque exprimendum,quoloco tranllatio Loniceri iemina_» Rubus. habetprogertftina,vitiofortetypographico. Thyrnuscum & fanguinem concretum difeuteto, 1 kymus. &'lac coagulatum diiPolucrc pradieetur,in tauri quoque fuiguine refoluendo non ignauus cxi- ftimandusdl. Atqueha&enus de fanguine taprino ,6^ rernedijs contra eundem: Supereft mo- F mi tauri- do, vt de brni viribus, vfuque medico dicatnus. Fimustauri tumores, & duritias foluit, vtpro- E ntvires. didit Aefculapius. Scxtus vero, i;cum aquacalida bibatur, omnes dolores fatiare profitetur. Malas eodem rubelčere aiunt, non crocodileam illini melius,fed fbueri frigida, &ante,&po- ftcaiubent tel'c e Plinio. 5extuscaiidumalopecijs imponit. Multb frequ entior vfus brni efivi- Fimusbubu tulini,led frcqucntilfimusbubuli:dequoqua: genen/fm prodidit Galenus pramertemus,tnox pe- lus . culiarcsfacultatcs annexuri. Is itaquealicubificfcripfit: Stercusanimalium vfin;habetmaxime Lib.io.de digerentetn. V eiiim ftercus h u m a n u m obfoetorcmabominandumeft. Atbubulum,caprinum, firnpl. f. 17 0i 1:1 L ” /J • ' L O 4 * i-?--.- — .• r-i Cap.ii. y> y> 3 -* 3> 3> & ex alijs quibuldam animalibusjnccpie graGiter oiei, & multa cxperient;n non tantiim nobis,fed &alijsmedicisme natu maioribus comprobatum eft. £tmoxrurfus: Srercus bubulum (inquit) propaftuvario exiguam habet difterentiam,eftquc& iplum facultatis cxiccatoria?. Vcrumat- tra&oriam etiam obtinet, vt monftrat,dutnapum velparumque moifusitiuat. Quanquamha’C vta proprietate fubftantia? totius iuuentur,ficripoteft. Catterum medictisquidam medicamen- totumperitus, in Myiia qua?iii Hellelponto eft,aqua intercutem laborantes,bubulo ftercore/ obIinens,in Solem cxponebat. Atquehicipfe impofuit^&partibusrufHcorump^hlegnioneob¬ lediš, humidum illud vero collečhtm,cum herbam boues pafeuntur. Manifeftum autem cidhoc G efie alio moderatioribus multb viribus: dico autem aliud, cum paleis vefeuntur. Nam hoc me* diumeft interid quod modbdiximus;&quodprouenitab eruipaftu. Liquetergb quemadmo- dum idquod expafcuoherbaceo prouenit»ad phlegmonasaccommodatur,lic illud aqua infeda- tis dfeidoneum. Sciretamen oportet iomnia id genus medicamcntaduris agrellium homiimmL> corporibusaptarhnempe follmibus & melloribus, & qui opusobeunt tam validum: in quibus vti- quc Myfiusille medicus& adcheradasadhibebatj&ad tumores omnes Icirrhofos, Čx aceto inca- taplafmatisfonnam compolitum imponens. H a? c Galenus; Pi inius bubulum limum in cinereca- iePuftum ,autcaprinum in vino, vel iceto decočlum, illini leribit in his, qute rumpere opus eft: re- censveroetiam illini igni faero. A uicennaait: Omnes tumores,&abfcell’us calidoscum aceto iir.pofitum ledat. Idem ex Grdeno iam dičlum eft. Armentaritrbouis fitnum finquit Diolcori- dc sy lirecensadmoucatui-juulnerum inflammationesmirigat: Folijs autem inuoluitur, cale- fadum cinere feruenti luperponitur:illitum cx aceto duritias, panos& ftrumasdifcurit. CraftoS item abfcelfus P 1 Ho J uit, ut ait Haly. Cum melle-recentia uulnera non patitur intumdeere, tefto Plinio. Adulceraantiquatibiarumquidem referente Gcfncro hocarido medicamento utunturiH teftar ouorum, uetercscalceamentorum lolcar, bubulum fitnum de Menfc Maio, arida terun- tur, & infperguntur ulceri: fuperindituretiam typha paluftris: lic ulcus exiccari aiunt. Naribus inflatum,fanguinisprofluuiumcohibere tradit Kališ. Aliquiadeundem ufumacetuni addunt: ali j non ipfum limum, fed eius cinerem inflari iubent ,ut Haly. Reperio fitnum hoc cum ntelan- thiocarbonibus impofitum,fi naribushauriatur,mederihemicrania’. Conuenitetiam abfcdfibus, qui poft auresfiunt,fi Auiccnna? credimus. Plinius ait, bubulum fimum ferucnsex aceto deco- & c x altero fexu in viris , tjuod veluti my - ficriumoccultarunt Magi . Iuuat vero eofdem extrinfecus applicatum, fi diutius ad Solem deficce- tuij vti fuprd ex Galono rccitaui; & Rafis ait: Hydropico plurimum prodeft fimo bubuloinungi ad Solem, & confricari corpus totum. Idem rurfus: Ex eodem arido , aceto optimo & aqua in mor- rario diligenter admixtis, cataplafma toti ventri calidum contra aquam dninam fiideft hydro- pcm) vtiliilimc imponitur. Iuucnio etiam fi ftercusvacca?,aurcapra? adchis emplaltro de baccis lauri ad pondus omnium , ad h yd rop e m fieri mirabile remedium. Heraclitum Ephcfium tradit Diogenes Laertius, cimi aqua intercutem laboraret , ad vrbem d efcendifle,tned icofqlie per amig- mata fcifcitatum fuiffe, an pofient cx imbre ficcitate faceredllis non intelligcntibusfeipfum boum ftabulo inclufiffe, fimoque bubuloobruifte,quodeo calorenoxium & abundantem humorem ex- hauriri poffe crederet: vbi verdneficquidemfealiquid profecifle eonfpexerat, mortuum fuiffe. Prodeft & vituli fimum, vt modo patebit.. Coxendicis cruciatus fotu bubulum fimum compefče- re Diofcorides author eft. Et Plinius ait: Ifchiadicis fimum bubulum imponunt, calfačlum in-. folijsejpere feruenti. Similitcr Marcellus, fimum bubulum finquit ) feruentem, quem in cinere C ardente calefeceris, coxarum, dolori imponito , plurimum prodeft. Rafis vero teftatur,rccensca- taplafmatis inftar impofitum podagram leuare. Diofcoridcspnrtereaait priuatim eius fuffitu, quod a malčulo boue redditum eft, procidentes vuluas reprimi. Reperio item apud antiquumu qaeudam J maximumbeneficium prteftarifimomalculi bouis, hiftericis mulierum fumigatuiru. propendentibus . Plinius non folum tali fuffitu procidentes vuluas reprimi lcribit,fed prarterea- partus adiuuari. Hippocratcs in libro de natura muliebri, vbi mcdicamenta refert menfibus, fecundisdctrahendis idonea,cumodorameiitaqua'dam(crocum,caIamum J rofiis,ftyracem > cneo- ) pauco mcllefubigenda recenfuiflet: harc (inquit) fuifiantur ftercore bubulo: id yclutaceta- bulum olearium formetur, habcatquefundum tenue, & fit ficcurn. Ignis autem fit farmentitius, inquoftercusiaceat, & cx illo mulier infidens contcdta jfuffiatur. Et paulo poft: Stercus bubu- lum, cedri ramenta,&: bitumen fuffito. Et rurfus: Stercus bubulum contufum, ac eri brat um, ace- ti dimidia menfura,& decočfi crui,leniter pro fomento adhibeto, Et paulo poft initium eiuidem libri,aduerfus aquam intercutem vteri, pharmacum (inquit)dcorfum purgans bibendum da- re oportet v poft pharmacum vero, vteros bubuli ftercoris fomento foucre. Si dolores vteri re- ^ pentimirrucrint, & animi deliquia aftuerint, in fecundo demorbis mulierum, rolarum folia, cinnamomum, myrrham puram ,mctopum ,papaueris fuccum: huc inpaftillos drachmales cf- fomuriiubet,& fuperfrufto amphora? candenti poni,& pro.fuffimentovti: aut ftyracis modi- cum iu oleum mitti ac vti velut prioreomnia qiue in vnguenta inijciuntur., tondi, & cribrari, & fliper ftercus bubulum mitti, ireiflque ftyraccm, & metopum, rofaceum oleum quam optimum, & Aegyptium album aflundi, & poft purgationes fuffiri. Purgatorium quod fterilem purgarc po¬ teh cx ciufdem libro primo, dc morbis mulierum: Si os vteri non rečic habuerit, ftercus bubulum tukan, & cribatum, qnatuor choenicum menfura, & accti heminasdccem, vrince bubulte tan- tundem, & falfuginis marina? heminas viginti pro fomento adhibeto, & ad multum tempus hoc leuiter facito, deindc lota ubi lenticula? decočlum, & mel ac acetum mifta bibit, uomat .• & fari- nem lorbendamdato,5^uinumodcratumuetusfub diopermočtem expofitU.m infupcr biben¬ dum . Cibum autem eadie neguftet:fequenti vero granum gnidium dcuorandum dato: tertio ve¬ ro pharmacum vrinam ciensexhibeto, ita vt vuaspaffas,& cicer album duarum choenicum men- lura fu.raas > & aqua? femicongios tres affundasj deindc fačia cočlura cxcoles, & fub dio per nočtem expona$,& poftera dic bibendum pra?beas,& fubdititijs pharmacis vtatur. Aiiud purgatorium ine- D d 3 fiums jiS Vljfsis Aldrouandi fiurn: Stercus bubulum vel concheteftamefformato,&cuprefli ramenta ammi/četo ac fubigitOj & E in Sole liccato & in hdefuffimenta inijcito, ac fuffito. Si vterus ad inguina ineumbat & innitatur, inter aiiaremedia bubulum quoqueftercusfuffiiiiubec,accornuumbouforamenta. Etmoxfo- menta recitaturus,quibus difčcdit: Stercus (inquit) bubulum contufunoaceti dimidia menfura, & decočti eruicx aqua marina auc dulci (imiliter dimidia adiečla pro fomento adhibeto. Nune de Vitulinum vitulino iimodicamus.Suffiri eopercuftosa Scorpioneprodefie Pliniusaflerit J igniquefaerorecens fimum. Hlini: cinerem eiusexaceto verrucas auferre: cunjoleo & gummi manu fubačfum,£eftates,& -quaJ difcolorem faciuntcutem,emendare: Bydropicisauxiiiari fimum vituli mafeuli illitum:fimi vitu- li cinerem cum feminc ftaphylini 3 $qua portione ex vino: InteftinorUm flatus difeutere in vino de- cočfurmteftium tumorem cohiberi ex aceto deco&oiMelancholicis in vino decodlum remedio efle. Manantia verendorum vicerafeuum cum medulla vituli fa.nare, in vino decočium vel caprinuffl cum melle rubique fucco: vel fi ferpant, fimum etiam (vitulinum mtelligo, quod fupra etiam ad fordida vlcera , & ignem faerum prodefie ex eodem oftendi, quanquam & capra? ftercus cancero- fos cum melle mixtum fanare apud Sextum legitur) prodefie cum melle dieftaut cum acetojrecens luxatis vtile efie. Articulorum attritis mederi fimum vituli quinondum herbam guftauerit; Fimi f item vitulini cinerem , cum lilij bulbisdccočfis addiro melle modico, podagris prodefie, e maribus pra?cipue vitulis. Marcellus quoque ftatim fubueniri fcribkjfi vitulinum fimum recens articulisE' borantibus illinatur. VSVS IN AGRICVLTVRA: Eiufque I nuentio. ' Lib.i.dein- ttent. rer. cap. ?. Ar at ioni s innentorcs. In cju&ftto- mb. G rac. 36. Lih. 2. Car. Ode. 1 p. Bacchuside c nm Noe. OVES adaratrum (inquitPolydorus Virgilius) Diodoruslibroquarto &qu!nto, ait Dionyfium fecundum, ex loue & Proferpina, vel vt alij fcntiunt,ex Cerere,pfi- mum iunxifte,cum terra prius manibus hominum coleretur. Plinio vero libro fepti- mo tefte, aratrum Briges (aliasBizefer) Athcnienfisinuenit,vtalijtradunt,TriptO' lemus, de quo poeta in primo Georgicorum meminit, cum dixit: 0 Vncipue puer monTtrator aratri. Quo in Joco SeruiuS: Alij (inquit) Triptolemum,alij Ofirim,quod veriuseftmam Triptolertiusfiu- mentadiuifit. Tacuitaiitem denomine,quia non vnus inorbemonftratoraratrifuitfied diuerfiin diuerfislocis. ExquoTrogusprodidit Habidem Hfipanfir regem barbarom populum primo do- cuifte boues aratro domare, frumentaque lulco ferere. De Ofiride vt oftendimus, fentit etiam Ti- bullus. Ca:terum omnia ferramenta ruftica,quibus terra vertitur,fimul,vtputo, cum aratro Cere- rem compcrifle, Virgilius proculdubio hoc verfu dcmonftrat: P rim a C ere s ferro mor tale s ver ter e terram Infiituit. Qupd vel Seruiusapprobat, dicens; Ceres prima omne genus agrikultura; hominibus indieauit: Nam quamuis vel Ofirim,vcl Triptolemum aratrum inuenifte dicant, illa tamen omnem agricul- turam docu it: quia ferrum dicendo omnia agriculturar ferramenta exprefiit. Verum aut illi quos commcmorauimus, nouiflimi, vel alij alibi ha:c commonftrarunt. Nam vt Eufebij,& La da n rij te- ftimcnioconftat,antemultastempeftates quam eftetCeresfrumentivfus apud mortales erat,* 1 pricfet tim apud Hebraros & Aegyptios, vti ex lofepho cognolcere licct,&c. Hax Polydorus Vir¬ gilius, qua?ceu kholiolisquibuldamilluftrarenoneritpmer noftrum inftitutum:& quod ad Bac- chumin primisattinet,eum quidam Sebafim nominarunt:&quiaprimus boues iunxiife creditur, vetuftas,ciim vellet eius rei argumentum reddere, cornua fronti eius affinxit, quamuis vt oftendi¬ mus alio loco,cornua ei addantur,vt inuentorem vini indicent,eo quodliomines nimio vino truccs fiunt. Plutarchusqua , renscur Elcorum mulieresBacchum 111 faero carminehortantur, vt bubulo pede ad ipfas accedat? inter alias rationeSjeam etiam reddit,quia multi hunc Deum aratri & iatio- nisinuentorem fuifte putant. CornutiBacchimeminit Horatius. 7 e videt infons Cerberus aurco Comu decorumjemter at ter e ns Caudam , & recedentis trihngui Or e pede s , tetigitejue crura. Apparet autem Bacchum hunc, eundem efte cum Noe. Bacchus enim fertur ab inferis redijfte zd fuperosinteger 8 c illfous a Cerbero, c*terifque Orci monftris; ita Noe poft diluuium terra iarn k- c g atis A B C D Dc Quadrapedibus Bifulcis- Lib. I. 3 1.9 g^tis ditiino nutuaquis deIapfifqueSoleilluflrataexiccataque,arcam vna cum vxore, & liberis cgreffus poft mukos tnenfes quafi ab inferis redijlTc čredi tu sefi pofteris ditiini iudicij ignaris. De Ofyri vero ita fčribit Iulius Pomponius, commentans illud poeta?, Puermonjtratorarator , Tradi- ofyris. tur in Aegypto Ofyris primus omnium mortalium araffe terram bubus,proptereailli duo boues ab Aegvptijs coluntur. Eorum nomina funt Apis, qui colitur in Memphi vrbe;& Meuri,qui colitur in Heliopopoli. Et facris Ifidis prceferuntur fpica?., & rufiici mekis tempore fpicarum manipulos Ifidi confecrant. Fuitautem Ifis Ofyridisforor. HincRicardoBartholinoin vndecimo Aufbriadosdi- ue de bello Norico Ofyris frugifer cognominatur, imitatione nimirum Papini j, qui fic canit: Seu te roje um T itana vocari Gentis Achamenia ritu,Jeuprestat Ofyrim Fr ugiferumjeu P e rje 1 fub rupibus antri Indignata fequi torquentem cornua M it hram. Siquidem Ofyris,vt Diodorus author eft, apud Aegyptios, vt & alibi retuliffe me puto, Sol efi exi- ftimatus,qui & Titan, & Mithra. Ofyris autem ideo frugifer dicitur,quod aratri ferebatur inucn- tor,vtprifeeiterisclarifTimeindicauitfeptniiaprimi Tibullus,dum canit: Primus aratra manuJollerti fecit Ofyris Et teneram ferro Jollicitauit h um um , Primus inexpertacommifit Jcmina terra, Ptmaaue non notis legit ab arboribus , Hic doc uit teneram palis adiungere vitem , Hic viridem dura caderc falce c omam. Scribit Athenienfis Athenagorus Chriftianus Philofophus, acccptum Ofyrim pro ipfa frumetlfe- mente: & Euflathiusin Dionyfium poetam, refertTauros populos abanimali quadrupede tauro cogncminatos: propterea quod ibi iunčiis bobus Ofyris terram arauerit. Cererem tanquam pra?ci- puamhuius rei inuentricem celebrat Nafo: P rim a C er e s do c uit turgefcere Jemen in agris , Falce coloratas fubfecuittjuecomas . P rim a iugis tauros fupponere colla coegit , Et veterem curuo dente reuelht humum 1 Etalibirurfus: , p rima C ere s vnco glebam commouit aratro, P rima deditfr uge s , almentacjuc mitiaterris. Item alias. PrimaCeres homine ad meliora alimentavocato Mutauit glandes vtiliore cibo. lila tu>ro tauros collum pr ubere coegit , Tune primum foles er ut a vidtt humus. Tibullus alicubi hanc inuentionem dijs rufticis afcribit, inquiens: lili etiam tauros primi docuiffe feruntur y Seruitium gr plaustro fuppofuijfe rotam. Alij rurfusexveteribus iugare Iouisinuentum effe aiunt, indeque Jtv^cu dedučluma Graciseffe. Ipfum autem aiunt primum iumenta iunxilfe, vt ea in frugurn latu nobis operam pr«ftarent,' nam vt Virgiiius ait: Ante Iouem nulli fubigebant aruacoloni. Apparet autem pacis tempore adinuentam fuifle hanc artem, nam & Propertius ait: Paxcandida primum I)uxit ar at ur o s Ju b iuga curua boues . Hucque forte referendum illud Ouidij de Augufio. Gr at a deis, domuipue tu a religata cathenis lam pridem vedro fub pede bella iacent. Sub iuga bes veniat,fub tcrras femen ar at as , Pax Cererem nutrit:pacis alumna C er e s. Boues autem tanquam pra? cceteris omnibus arationi aptifllmos patrcs antiquiflimi elcgerunt.Pro- ucrbiorum decimoquarto fcriptum eft : V bi autem pl ur im a fgetes , ibi manije J a fortuudo bouis . Eftque in ter veterum adagia, Ecjuus in cpuadrigis , in aratro i os .(bicero ad a-randuni natum tfie hoc animal lcribit his verbis: Arijtippum CyrenaicoJefue omnes non ejtverttum in e a voluptate ,/jua maxi- ma du le edine fenJum mouerct fjummum bonumponere , contemnentcm iftam vacuitatem dolcris. 11 i non C ere s. l.Amor. 5. Metam. if.FaJl» 1 ib. 2. e leg* prim a. Bij ru Ptici. Iuptter. I. Georg* d* Aratio pa¬ cis opus. 3 20 .t Vlyfsis Aldrouandi Iugerum auid. non vider unt > *ut ad c ur f um equum, ad arandum bouern, adindagandum canem \(ic hominem adduat B restvt alt Arifioteles } vitclligcndttm dr agcndum cffe nat um, quajimortalcm de um . I nter Icgcs Mo- Lib. 4 San- Klica s apud Hauium Iolephum Icgimus; Bobu s ter ra aranda efi , cf nulla cttm eis altera animdit tia. lud. lungendafunt: fedpr opri um hocgenur fitad arandum. Apud antiquos etiam Gnrcos inuenias bo- uemi, quod tetra?laboribas excrcendis lit dcftinatus, yaiov appcllari: & Varro ait boucs hinc ara- Bos cjudtum mcnta primum fuifle vccatos, polka vero elila litcra armenta. Boues ant c m arationi orteris alijs term ar are ■Gnimatibuscurlintidoneores,abundein exordio operi? oftenlumeft. Pliniusauthorcft vnoboum pojjit . iugoccnfcri anno hicilis foJiquadragena iugera;difficilis triccna J iuftumelfc. Salerna vero apud Varroncm ad iugera ducentaarui , boum iugaduolatis efle feribit: Catoin oliuetis ducentorura quadraginta iugeram boucsternos > ita fit vr Salernadicatverum,ad ccntum iugera iugumopus c lic j fi Cato ad očtogena . Sed ego neutrum horum (inquit Varro) ad oranem agrum conuenire puto,&vtrumquc ad aliquem. Alia enim tcrrafacilior, autdifficiliorell alia. Terram duram pro- ■rciflddrc nili boues maguis viribus-iion pofiunt,& fa?pe frabta bura (pars ararri pofterior,qua? manu •bubulci teneturpradi&a quali /Sooc «pa, qucd ad limilitudinem bubula? caudo? lit meuruata,)relin- quunt vomeres in aruo. Similiter PJinius inquit : Sprta tenuifulco arat, c um multifariam in I taliti ? celom boues adfingulos vomeresanhelent . Appellabatur autem iugerum, quod vno iugo boum in-, die exarari poffet,vt Plinius ait; Ačlus, in quo boues agerentur, cimi aratur,vno impetu iulto. Hic Boum in a- eratcentum uiginti pedum,duplicatufquc in iongitudinem iugerum faciebat. Buumuerbiiu randoprom- arando promptitudinem, atq; alaeritatem pcrquameleganterexprellit Homeru$,utrumque Aia- ptitudo . cem lubenti animo concordiqueuoluntate Troianos inuadentes eis afTunilanshis uerlibus. lUad\N y A V /\A.’ tod iv veta /3ot o'tvotri7rrzfbv biporpev i' , ideft, Sed ficut in nauali boues nigri compaclum aratrum •, Aequalem animum habentes trahunt: circa autem ipforum Ima cornua multus erumpit fudo/: . H os (juidem iugum bene polit um folum vtrinque dislendit Vadent e s per fuleum: incidttur autemfundus arui: Sicbi congrcjji valde(labant inter fe . Sratiusetiam Acrcnis&Achemenidisroburineuertcnda portaindicaturuseos comparat bobus . inaratumlolumarantibus. Tandem h umeri s obniuus Acron, f peci or c toto Bron us Achemenides ferratst r oboraporta Torferunt>quanta parit er ceruice gerentes } Profindunt maratadiu pangeainuenci , ’ Requiri autem a-qualitatem a: ta ti s, magni tudinis, & roboris, indicat Dianira apud Ouidium, per limilitudinem probans inconuenientiam lili amoris: fhtarn 'mali inaquales ve ni unt ad ar at ra iuuenci, T tim premi tur magno c emu ge nuptammor > Sit autem & vterquercque in arando dodnis, domituique; Alias enim alter alterius operam ludit, H & valentioris robur alteri prodirat exitium,fiue vt Varro ait ? ne operefrmior dmbecillicrem confciat: SyU Eiegantiflima hinc apud Statium comparatio de difcordia duorum Germanorum: Sicvbi deleči os per torua armenta iuucncos Agricola impofito fociare affcciat aratro: lili indignantes , qms nondumvomere multo Ardua nodofos ceruix dcfcendit in ar mo s , In diuerfa trahunt } atque aquis vinculalaxant Viribus, & vario confundunt Umite fulcos. H audfecus indomitos praceps difcordia fratre s Afperati&c. Idem poeta quam lignificanter iugum cur accipiatur pro pari boum, indicauit, dum oftendit ara tionem vnitantiim boui non efle committendam. A mifjo qualis conforte lab or um Deferit incepfum medi a inter iugerafuleum G m. t . nar • Taurus 321 Dc Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. Aequalitas • A ' : Taurusiners, colloque iu-gum deforme remiffo '< Parte tratut^partem lachrymans fufientatarator. lam vero, cifrn vt dietumed, terra duritie uarat,boum quoquealij aiiam arare funt idonei.Boum vulgarium (inquit Crefcentienfis) quidam funt maiores, quorum vfus eft in locis olanis: alij miuo- rcs,qaifere ad montesremittuntur: mcdioctes vtrifque conueniunt locis: oportet autcm adultos boues non iuniorcs laboribus dcftinarc. Et V arro ait: V bi terraleuis , vt in C ampania, ibi ncn bobus ^ oti P rr> ter ~ grauibus, fed vaccis & aftnis quod ar ant,e ofoctlius ad ardtrum lene adduci poffunt, C 7 ad molas>&ad r£ qualitatc eafi quafant-, qua in fonda conuchuntur. In qua re alij afcllis, alj vaccis ac muliš vtuntur,exinde ut varictas . farah facultas ejl. Nam facilius afellusquamvaccaalitur ^fedfručluofior hac . Cauto agricoU hoc feciandurn quofaJligio fit fondus: in confragofo enim & dijfici/i h. te valentioraparandurn > & potius ea , quaplus frucium redderepoffunt^ cum idem operiš faciunt . HcfiodliS agrieuitura: quoquc con- Actas* fultilfimus boues magnis laboribus deftinatos nouenneselfe vult, quod tune roboreprčcipue va- leantifedlocum recitabo.: • ! Bob b^ivvetirrfuo , B A fufivt KidJiif&cu (tcov bi bdivog aXct7ra,bvav . ^ fJtTpdV ipOVTl,Tcb ipycl (^iBcUntptgCO. Quzair Tcoy ipiaavrtg iv ciuXa.xtXciiafj.iv ciporpav Afoav, to d ipyav irebonv audi Xivronv . ideft > Boues vero nouenms * Mafculos comparato ( hiram enim robur non imbeallum elf ) Adolcfcentumeufaram babe ute s. Hiadlaborandum optimi Non vtique hi contendentes infulco Uborando aratrum Fregcrmt, opus vero tmperfeBum reliquermt . Varro non m moreš tnmos,neq ue maiores quadrimos comparandos ad arationem cenfct. Pares it? eligendos viribus,amplis comibus & nigris potius eligendos fuadet,lata item frote,naribus fimis, lato pedore,cralTis coxendicibus. Sed & Homerns his verfibus eleganter docet qualcs cimi natu¬ ralni arte- boues efte debeant. £/ b'' au fibti; mv lXa.uvif.nv o/Vep ttpi C Nfoc*>vi;>uiyctXoi, apapa zucop hoti 77-oirg, icopopoi, rav biojivofoz d.Xctyra.crvov. Si aufem & rurfos bouesejfent adiniptllendum optimi , Pingues ( deJcovt^ nigri ) magni, ambo fot ur ati herba A equales, aq nalit er por tant e s , quorum robur non irnbecillum • Eft tamen vbi idem poeta mulos bobus in arando praeferre videtur: hXX. (i-ribrp a,7rinffocrctov r iarinpci TriXovrcu H uicovcov (a.1 yctp rt $oo>v7tpopipigipaiesnv E 'Xxipuvcu v&tdio fbadmi; tdvlIov bporpov ) Teb/J-iv Its ibpaforbuj. ideft^ Sed cum iam aberat,quantnm interualla funt f.longt Mularum (bučnim bobus praslantiores funt A d trahendum in nouali profondo compaclum aratrum ) Hi q uidem accurrerunt. & Onem poeta: locum ita interpretatus eft Ariftarchus referente Didymo. Quantum emiiTo ftinul ab aliquotum mulorum, tum.boum fugo anteuertuntura muliš boues , tantum fpatium linentes ifti Heroes Dolonetn progredi in via,conuerfi perfecuti funt.Pra?uertunt autem(inquit Gclnei us)niu- li boues arando,non quod robultiores funt, fed quod celcriores, fi pariter emittantur. Aduertit hoc ctiam Laurentitrs Valla, qui fic latine 1 fthtec reddid it: £foi vbi tantum proccfot, quantum muh in fin; folci boues praceffjfe folent (muli enim qudm boues aratrum inducendo fulco c e le rtu s trabant ) poft (um ambocurrere cceperunt. Sed & ipfe Homerus alio in loooceu leipfum explicans, celeritatcnm mulorum in arando, non fortitudinem aut robur cckbrat,dum canitiLocus eft de velocilfimo Cly- toneiciirfu: Teov bi 9 ic-iv of bpigoi Vmj K.Xurcvrog& alina iimftis, arat. Cranziusauthor eft, aratrum Vandalicum fpbus peilicibinis, cquifquetotidem: nimirum ad celeriorem,arationem. Quanta autem bouminaran* doiolo lic n c celil t as ^ non obfcure innuit Hefiodus: <5>pdČi&cu d' tvr civ$Mviiivytpd.vni7ray.iicry£, t . T iJCVitpiCJV iVt CLOCUrt KiX.Xryijn' H n cijiOTOiO Ticr/uct pa pot uf ft/ubdec dpltu v.«« LeiMuei ougpiuni. zpaJitiv

qua?iugoalligantur. Ceruix etiam ei firma? robufta?que ca n is dr 5 quamobrein non ddiinr 3 qui iugum ceruici committant. In Italia collo trahebant. Ho- rauus in Eni do. Od. i. Vider e fcjjbs vomerem inuerfum boues Collo trahentes languido. K2f>«A*dcexponiturquicornibusrrahitaratrum, »tjpjtrjo-o-^verd»vel **patA*«?, vel x*pov*»£ di- cunt 3 qui tuiiroscornibustrahunt .•glpto; vero ek iugatorius. M ifeteret incilura? in iugo quidiscer- uices mgo allig.mtur. Dolcnt autem cimi pri mo iugum imponitur, ceruici, vt indicat Pha tira apud Ouidium ad Hippolytum feribens: Venit amor grumus ,quu ferius vrimur intus , V rimar ,dr cacurn pedi or a vulnus hubent. Scilicet vt teneros Udunt iuga pr ima luuencos Franaque vixpat it ur de (prege captus equus. Sed & in arando modus adhibendus ek; nimioenim laborifa?penumcro fuccumbit,aliquanuoquC Tpijl, kb. i. etiam obit:qub fpečtat hoc Horacij: V er um vbi ottes furto , morbo periere c apclla , Spe m mentita [ege s, bes eft enectus arando, Cjftmfus damnis, dre. vnde etiam cft,quod diebus feftis,non aliterac ipfi homines ferientur vt idem teftaturpoeta: Ludit herlofo pecus omtte campo C um fbi nona redcunt Decembris Veli us in pratis vacat ociofo C um boue papus. .ddjfsctur. Ne vero etiam nimium laiTentur, inuenta etiam fua funt remedia. pemocritus, oleo & terebinthi- z ' ‘ na H De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 3 23 A na vnaeoft' >, Vngit cornua.Plinius ait : Securiculam infitiuampendere oportet, quaintercidantur Lib.1Z.c4p. radices . Huc mclius cpuam conuclli aracroftoue fftue Lucian Securiculam illam Ca to Kilculam m- 19. ftariam vocat, ( vt ait Turnebus). In qua ruti fecantur rubi pcr agrum ferpentes: Infitiuam vero SecarkuU feicquidamexponunt,vruoautclauoinfertam,vtexco.pendcat. Qutdamlegtmt incifiuam ab quid. incidendo,fiue>vt aitjintercidendo. Coiumella idetn quoque ait 3 aliaque inroper precep ta ad- Lib. 2 6 . cap. dit,his verbis: Bone s cum ad ar harem venerint ,fortiter retinere ac ret ar dar e , nc in radicem matore 1 3 . m fu vomis impacius colla commoueat, neue, aut cornu bos adftipitem vehementius ojfendat, aut ex- tremo iugo truneum delibet , ramumpue dcplantet > bubutcus vocc potius quam verberibus terreat: vltimacjue fint opus recufantibus rtmedia,plaga . Nunnuam Ttimuld laccjfat iuuencum quod retre- dantem, calcitrofumque e um rcddit>nonnunquam tamen admoncatflagello. Sed ne c in medla part e verfura confistat^detque requiem in fumma.vt fpe ceftandi totum fpatium bos agilius enitatur.Sul - cumautem ducere longiorem qudm pedum cent um viginti> contrarium pecori esi ,quoniam plus equo fatigatur j vbibunemodum excejjit. Cum ventum erit aduerfuram , inprtorempartem luaumpro-. pedal j dr boues inhibeat , vt colla eorum refrigcfcant^ua celeriter confiagrant ( nifi ajjidue refrige - B rent ur ) & ex eo tumor^ ac deinde vlccra inuadunt. Nec minus dolabraqudmvomere bubuleus vta tur,drprafracidsftirpesSummafaue radices,quibus arbuslo confitusimplicatar, omnes refodiat , ac perjepuatur. VSVS AD EXCVT 1 ENDA Frumenta. OTIOR rufticorum parsin ItaFa iun&isbobusgrana in areisexcutiunt: qui mos imtiquiflimuseft. Varro : E fpicisin are a cxcuti grana oportet, quedfrt apud ah o s iumentis tunclis, dr tribulo. Coiumella paulo aliter: Etftpauca iuga funt^adijcere j tribulam,dr t rabam poJfis,qua res vtraque cttlmos facilltme comminuit. Quo poftrc- ^ 2 c %\ mo notninenoltrorum rufticorum inftrumentum, quod boues iunčli retrdcum^ impoiito pon dere trahunt,intelligere videtur: Batiturum ipfi vocant a batuendo, quod eo fimi- C liter ac flagčlKs,ita voco baculos illos quorum ceu flagellorum vfus eft,grana excutiantur:quam- uisalias etiam traha iit genus vehiculi fine rotis,cuiusbrumali tempore, cum terra viueveftitur, vfus eft. Tribulus tamen,fiuetribulaidred:ediretur,tribusenim conftatlatcribusvnde tribu- lumdičlum volunt. Varrohuic pofterioriopinioni aftipulatur, inquicns: Trtbulavel tribulum eft tabula faxo velferroifte nune ii t)afpcrata } quafrumeta tercrenturLinfrequenti etiam nune Ita - li.tvfu. Eiufdem bolim in area vfus meminit Aelianus. AY boues (inquit) in area ad trituram ac » commodata fpicas interim edant , dum proculcant, eorum bubulo fimo nar e s illmetidafunt, dre Ipfi autem boues etiam fine tribulo pedibus fpicas terebant, quod inter ca?rcros meminit Homcrus, Achillisecjuunuotpcdibus fuiscadauera calcare inquiens 3 quot lolent in area boues contc- rere fpicas. Sl'g & 'bri Tig @ba.g 'Ipavag iupvuirdTnsg Tpi] 3 t /olivni zpi Lvjkov ivrpofta Xco iv uLuij , PlUtpmi Li/ff' iJiVOVTC /2oUVV7rb 7T0 iti Lib.g.c. 15 de Siluro fcribit Aelianus:Myfi,(inquit)nonijqui Telephi Pergamum inco!unt,fed inferiores, Lih. i 4. c. qui ad Pontum,hipelčandi rationem obferuanthuiufmodi.Iftrianusnationepifcator,ad Iftriri- 2 5- pam boum par impellit, non ad arandum ( nam quemadmodum in iermonem hominum venit: Myforum „ nullo boui communitas cum delphino interccdit, fic pilcatoris manibus vnde amicitia cum ara- mosinpi -„ tro i) fed ad pifcandum potiusiugatos boues,autequos in ealocaprimiim impellit, (iugumipfe ^ fcando Si ,, humeris gerens) vbicommodam iibi*,&fcdem &pifcationem arbitraturjatque ad ripam iumen* la ros . tis pabulum apponit, vnde interea hjc complentur,dum ipfe funis bene robufti alterum caput ad mednim iugum alligat, ex altero capice hamum appendit validiflimum illum acutiflimumque, 3 , quemalfotauripulmoneinftrudlum,adilliciendumSiJurumfuauilfimameicfcamdeiidt,poft- „ quamexlinea, ad quam hamusalligatus eft,quantum fatisfit plumbi,ad moderandumtmdhnn 3, appendit. Vbi filurus bubultr efca» fenfum percepit,ftatim efcam appetens, hamum incautetotis 3> faucibusdeuorat,& nimia gula? auiditate transfixus imprudens,dum exeo cuaderecupitiomni- 33 bus viribu$funemexagitac. Qaod quidem ipfum animaducrtenspifcator, cumfummogaudio 33 quam mox a feifione exurgit, & boues cquofue admotis ftimulis incitat, tanquam arator iam ex 33 p i fcatore fačf us,vt q ui in fabulis (ubito perfonam mutant: ac immenfis cum cetaceo pifcebcnc* 33 robuftoluclatio eft:Namhic Iftrialumnusomni viriumcontentione in altitudinemfe deprimit, ,3 illa contra retrahuntded pifcisvincitur,ex amborum tračlu,arque in ripam iugo cxtrahitur. Di- 33 cerct fanč aliquis Homeri ftudiofus, mulos hoc padlo in Patrocli funere, »j quernosaduexif!etruncos. Ha?citaque Aelianus. quod poeta celebratj ^ £xercit. 90.& 217. 2. Qolloq. 7. dier.cani- cul. VSVS GESTATORIVS. V AMVIS feriptum reliquerit M. Tulliu s 3 boumtcrga declarare nonejfe ad onut accipiendum figur at a: ceruices autem n at us ad iugum, tum vir c s bumerorum dr l^ " titudines ad ar at ra extrahenda , & quamuis etiam in veteri prouerbio dicaturi boui elit tila impofita funt, vbi mandatum eft negocium param apto ,'vt fuo loc 9 didlum eftreft tamen vbi bouesafinorum mulorumque moreclitellati oneratur. bcaJjgee pater Aethiopas ait Troglodyras bobus ad farcinas vti. Etalibi rurlus: Ex Malabarad Bifinagcr (inquit) farcinas vehunt afinis & pufillis cquis,bobus etiam clitellarijs. Et Odoardus Barbofiin itinerario Indico Orientali^referentcSimoneMaioloEpilčopo Vulturiacenfi tradit in Cambai* Cheul bouesedodlosferendoonericlitellis adhibitisaftnorum acmulorum vicem referret: Quin adait ( inquit) incertinominisauthorinItineraiioad Orientales Indosin vrbe -- - - Di U) De Quadrapedibus Bifulcis. Lil>. L 325 ^ Diu,qua? eiufdem prouincia? eft,boues exiguos quidenj pra?grandibus,ac rediš cornibus/ed prf- teroneris ferendfiilduftriam etiam fub freno currere,& equitare dociles efte cquorum gradano- rummore. Hhamnufius id habetitinerationum torno, poft itinerarium Nearchi. bed &BelIo- Lih i. ob~ rtiusait: Inplaaitie Anttochia?rufticosobleruauimus lignorum fafces boum tergo imponentes feruat. cap. & tritici faccos,aliaque huiufcemodi , interdum etiam,cum defefsi eftent,ipforu,ii tergo inliden- 106. tes: nam cimi icer non vrgeant , boum minifterio vtuntur, quemadmodiun nos equoruin. bed (juid oportetextema,adeoque remota reminifctfTritenti vrbe Itai ice, vt ibidem Maiolus feribit;, incokcbobus vaccifque vtuntur mulorum,afinorumque vice, onerarijquc equi munusimplent: Cumque regionisilliusiugamontiuminaccefla ferevideantur,plauftraonuftaab ijs percom- modein ipfavfque iuga trahunturnullo maiore labore quam per campeftina, VSVS IN SPECTACVLIS. E tauris fiue taurilibus Iuais,quidijs inferis fiebant,(& de tauria Ncptuni celebri. tatc,iam antedidum eft) inquoscesquod confumcbatur, taurium d iccbat uroč¬ ite Fefto. Vocabantur & boalia ijdem ludi. Ficbant autem cum bobus quem- admodum nune quoq; fiefi folet apud nonnulios ltalos Septuagclima? temporc, quodtcmpus quidaui carnipriuium vocant ,pra?fertim Venetijseo potiisimum die quem Giouedi graflfo , qua(i diem Iouis pinguem appellamus. Audio non carcre periculo: quare vitandi funt iftiufmodi ludi. Morientes enim in agitatione taurorum carcnt Eccieliaftica fepultura, vt feribit Sebaftianus Medicus in tradatude fepulturis. Ludicrum hinc,puto,clima- nauit. Aquileienfes obdimiffos olim VoldardicumPatriarcham,&duodccim eiuš canonicos quotannis pinguem opimumque taurum &duodccimporcos foluerecoadi funt a Vitale Mi¬ chaele Venetorum tune principe,qui eos ceperat,& Venetias deduxerat. Dabantuf ca ani- malia populo diripicnda,vc annotamt Leandcr in fualtalia: Similiter bubetia? iiuebubetij ludi,fic enim boalia quoq; appellautur,boum gratia tefte Plinio inftituti funt. btrabo author eft, Li1 7 ^ eo ‘ 'Memohi in dromo taurorum certamina ficri foiere interfe pugnantiu,quos nonnulli deditaope- g r - raadhocipfumalant,quemadmodumnonnulliequos:namdiuifi(inquit)inrerfepugnamcom- Tauriinui- £ mittut,qui vidor iudicatur,premium habet. Apud Komanos in Circo tauri diuerfa quoq; edide. cempugnan lunteertaminum fpedacula. Varro Circum ipfum caueam vocare vidctur,dum inquit: Ornitba - tcs * nsoftmm debet effe butnile cr anguftum,jrpotijfimum eiusgeneris quodcochlcam appellantjvtfolet tjfe cauea, in qua tauripugnare folenc. Irritabantur ad pugnam iidisvt dicam hommibus, vt in- nuitMartialis in libro de fpedaculisloquens de Rhinocerote: Fpig. 2 2.' N atnafu e grauem geminu cornufc ex tulit vrfum, laclat vt impofitas taurus in astrapilas . Erantfiquidem vt Fcftus Pompeiusferibit,pila?virileseffigies,atque item muliebres ex Iana,que ViUpua, compitalibus fufpcndebantur in compitis, quod clfe deorum inferorum putarent,quos vocat la- res,quibus tot pila?, quot capita liberoriim,feruorum,mulierum circa coinpita habitabant,pone- bantur,vt effent ijs piliš & fimulachris conteuti, viuifque parcereilt, Hilce vero imaginibus nul- liusomnino preti j veftescircumponebantur. Abhacpilarum iimilitudine,vt feribit Martialis in- terpresjveucs qua? in fpedaculo tauris obijcercntur irritandis,pila? funt nuncupat£:qudd d tauris peterentur, tanquam effigies hominum: Vel(inquit)pike dicebantur,quod in globum & lulbri« •^pila?fpecicm conuoluta? iadabantur: Quanquam rudis antiquitas, vt Pmdianus authoreft, ho- mines e ftramine formaret ad eum vfum: poftea (inquit) luxus in tantum aučtus eft:, vt veftes ^ etiam purpurca? obijcercntur; quod fignificafteOuidiusquoque videtur,dumitacanit: Metam. 1 tl Haudfecus e x ar (it , quam Ctrcotaurus aperto , Cum fua terribili petit irritamina cornu , P banice as veJieSj eliifaque vulnera fenfit. Introducebantur etiam venatorcs,qui iaculo terasoccidebant. Martialisid etiam docet dc Car- pophoro feribens: Danca q nam c er to venabuladirigtt tclu F Or tis adhuc teneri deutera Carpophori: lile tulitgcminos facili ceruice iuuencos: lili cejfit atrox bubalus^atcsuc bi fon (jr c. l)icit poeta duos efle in arena tauros ab co interfedos: fed veliocose(inquit Turnebus)facile tu¬ lu hoc pracmium cafforum duorum iuucneoium ,neq; eo ceruix eiuslaborauit facili nifu portan- lib.17. c. i vel fine ioco, facile fuftuiit d intertecit boues, eorum ceruics ad sonficiendum minime du- Ee ra& ? 16 Vlvfšis Aldrouandi J . r ra & repu gnan tc, fed facile venabulorum jcrro violata,quam qaidcm pofteriorem fcntentiatn 1 veriorem puto,mhil -ta men vctat diuerfos fenfus fcribere, quoruin intelligentia? verba rcpugnait Teridatis non videantur. lnijsludisquos Neroinhonorcm Teridatiscxhibuit,TeridatesluperiorclO' fortitudo . co j in quo fedebat, belluas iaculo traiecit, dtio(que ta uro s vno ičiu vulncrauit & confecit, vt te- ftatur Tranquillus:apudquemetiamlegimusin C Jaudiocap. 21. t hejfalos ecjuites exhibuit> T auri ecfuis qui feros taurosper fpacta Circi agunt } irjiliuntque defjjis jr ad ter ram c ornih us detrahunt C X- pugnantes . {arvero dičiatoredididpečlaculumtaurorum cumequisThc{falis,inquoeertamine tauri fuc- Lib.%.c.^. cubuere.PliniusvcroThcflaloruminuentuniefle fcribir,equo iuxtaquadrupedante cornuintor- Pueri tau- ta ceruice tauros necare. Primum id fpcctaculum dcdi/Te Roma' Car far cin dičtatorcin. Fuit itetn ris infiden - fpečtaculum in quo tauri tam placidi, & manfueri exhibcbantur,vt puerosferrcptoinniferitate tes. dcpodta. Dc quo hoc apud Martialem epigramma Icgitur : Adjpice cj u).m placidis infultet turba itiuencis, Et fua c) nam pačili s pondera taurus amet. C ornibus hic pen det furnmis ; vagtts Ule per armos , • C ur rit, Hic moefo ju i tauro tam metuenclus er at: Non facit hoc iuffus , nulloquc docente mag/fr o, Črede mibi, n umen pentit jjjnidfugis hos dentes ambitiofe lepus ? Scihcct a magnis a d te de p; e n dere tauri s , Et,qua non cernunt,frangere coli a velint, Bcfperandafibi c H ingentisglorta pati, Non pot c s boe tenuis pradafub hofle mori, Meminiteiufdem pugna?etiam Silius, H and picus c fbecula praceps delat us opaca Subpdens campo ,fummifp>s contrahlt artus, Cum vi cin a trucis confpexit cornuatauri ' tjuamuis Ion gafarne sftimulet, leo: nuneferus alta S ur ge nt e s ceruice tor os, nune toru a fub h ir ta Lumina mir at urfronte 3 jr lamfgna mouentem H Etjpr* De QuadrupedibusBifuIcis. Lib. I. 327 A Et fparfa pit gnus medit ant e m fpeclat arena. Mam in C irco, non aliter ac loco aperto fparfa arena pugnara meditabatur taurusdd quod etiam teftaturOuidius,inquiens: Lih . 4 . de Jam furor inpugnas,at nondurn cornua fumpfi 3 Jr ljub, Nec mi hifttmendi, caufafit •vila velim. C 'treus adhuc ceff.it ,fpargit tamen acer arenam T aurus , fr infefto tampede pulfat humum. De pugna vero taurorum & vrformn elegantiflimum habemus epigrammaSannazarij/criptum Vrfusl de Borgia AIexandri Pontificisfilio: quod tale elt: figi modo prpjlratos iaclarat c or m h us vrfos y In latebras t aurus concttus eccefugit , N ec latebras putat ejfe fatisfibi: Tybride toto Ctngitur, fr not is vix bene fdit acjuis. 'Ierruerat montes mugitibus 3 obuta nune efi B Etfacilis quiuis pradafine arte capi, S e d tamen id magnum 3 nuper potuiffe vel vrfos Sternere nune omnes poffe timere feras . N e tibi Roma nou.e defint fpečlacula pompa 5 A mphithcatrales reddit arena iocos. Haud iniuciindum quoque fuiffe videtur fpedaculum, in qito canespugnabant, vel faltem mo- 'C ant s, lefti erant rauio: hincinde eum quidem inuadentes, ledremorarieum nequcuntes,quemadmo- dum venufta hac de Rolando in fiirorem adlo limiiitudme oftedit Ludouicus Arioltus, du canit; C hi ha vijlo toro-, a cui ft dia la caceia j E cbe a le orecchie habbia le ftnne fierc , Corrcr muqgiando 3 e trarre ouunque corre 1 cani feco, fr non poterfi fciorre. Imagini ch’Orlandofojfe tale Cbe tutti tjueiguerrierfeco trahed. C Meminit& Torquatus TaRus/ed paulb aliter. T al qran tauro t alb or nelampio Agonc Se volge tl corno a i cani ond’e fegutto S’ ar retr ar e ejfufr s’ afugirfipone , Ciafcun ritorna a feguitarlo ardito. lnterPyrrhicarum argumenta, quasNeroedidit, taurusPafiphaen iigneo iuucnca? fimulaero abditam inijt,vt multi Ipečlantium crediderunt, tefte Suetonio „ VSVS IN BELLO. PVD prifcosdiuerfa animantia ad belil vfum traxille, non ad veduram eorunt^ qua?ad bellivlum funtneccflaria, led vtdimicandoiplos iuuarentmilitesdild- mus cx Lucrctio, vbi ait: jpjb. J entarunt etiam tauros in munere bedi > Er mox clarius: Iaclabantque ftes, tauri, pedibufue terebant, Et lat er a ac ventres bauribant fubter aqu ar mn Cornibus, adterramcjuc minanti mente ruebant. Intcrverb ftratagemata Hannibalis Barchini, quo nullus hoftium fepiusvicitRomano$,quanv Hannibalis llis punico altu potius quam viribus,illud videtur fuilfe vaferrimum,quo ciim iple niagna^ afltts, arte aFabio Maximo eiretinterclufus,Romanumpra?lidium,quodabire volentifue- *** obiedum, ludificatus per Caflinatem laltum euafit. Ludibrium dici pollit, quod bobus far- er itis ad cornua incenlisin aduerfum montem abhofteobfcura nočte adačiis, Romanus mllcs °. Ua Ipecie territus pradidioabfcdTerit. Liuius rem lic principi o no&is fur tim fuccedere ad montes Bat a it: F allacis eonflij tališ app ar at us futt. F A- cies vndique ex d gr is colleBafufccfjue virgarum atque andafarmenta, praltgantur cormbus bon, ejuos domitos ,indomitofque multostnter c at eram agrefirm prodam agebat.Ad duo milhafirme boHM effBi a: Afdrubalicjue negociam datum,vt pnmts tenebris noetis ad ormentum accenfs cormbus dl montes ageret,maxime Jipojfet fuper faltus ab hoBe infejfos. Prirms tenebris fdentio mota caBrd j boues ali qu ant o antefigna aBi. V bi ad radices montium, viafque anguBas ven tum effignurn ex- templo dat ur , vt accenfs cormbus armenta in aduerfos concitentur montes, (Jr met us ipfe rcluccnth farama ex capite,calorque iam adviuum,ad imaque cornua adueniens,velut Bimulatosfurore ugi¬ bat boues: quo repente difeurfu h andfecus quam fyluts montibufque accenfs, ornnia circumvirgul- ta ardere: capitumque inquictat;oexcitansfiammamhominum pajjim difcurrentium (Jedem pu- bebat. JJui adfaltus tranftuslocati er ant , vbi in fumnns montibus acfuperfe quofdarn ignes con- JJcxerunt , circumuentos fiejfe rati, profidio cxceffcre: qua ingens emicabat jlamma, velut tutifji- m um iterpetentes fumma rnontium iugattum in quofdam boues palantes d fuis gregibus inciderunt' drpr imo c um procul cernerent, velutfiammasfnrantium miraculo attomtt conBitcrunt: deinde vt ^ humana apparuit fraus , tum vero infidias rati efe, cum multo maximoque Brepitu concitant fe ifi figam, leuibus armatura hoBium ineurrere; C at er um nox aquato tirnore ne u tros pugnam inapicn- tes,adlucerntenuit . Apud Silium Italicum Hannibalfic loquitur : V er um age (nune quoniam res arcif percipe porro Žitu medit at a mihi, latos correpta per a groš Armenta affucto bclii de more fequuntur > Cormbus arentes edicaminneBere ramos , Sarme»tiqueleues fronti religare maniplos . Ad not us c urn feruorem difjerferit ignis V t pajjim exultent Birnulante dolore iuuenci * Ft vaga per colles ceruice incendia iaBent. T um terrore nouo trepidus laxabit iniquas CuBos excubias, maioraque noBe timebit, dre. Et mox rurfus: Inf ant trepidi, Bimulatque ruentes F!attus abire timor, dum cacaflentiafumque Maiores vmbra,rapida iam fubditapcfe V irgulta->atque alt is furgunt e cornibus ignes. Htc vedo > vt glifcnte malo & quafantibus agra Ar me nt is capi ta , adiuta pmguefereflamma C opere , dr vincens fumos erumpere vertex: Vcr colles dume fqu e lucs agit at ra 3 per dltos Saxoffopulos rnontis , lyrnphat a feruntur C or per a anhela boum , a \que objejfs nanbus igni Luci ant ur frufru rabidi mu g ir e iuuenci : J’er Lug a*prr vallcs crrat Vulcaniapef is, Nufjuamfante malo, vicinaque lit tor a filgcnt . H ac facie fubit a volit ant um in montibus altis Flammarum , queis tune ceciait cufodia forti } H or r ere, atque ipfos nullo [parge nt e v agari Crcdere, dr indornitos pafci fub collibus ignes: ■lamquefugam Rutih medi a inforrnidme quarunt, Atque abeunt ,faucefque vip cit us oceupat armis Pcenus , dr inpatulos exultans emicat agros . Alicubi rurfus idem Hannibalitafeeualifle gloriatur apudeundem poctam,bi aneatorespugnafignum de dere, incenderant: actis deinde ac exa- gitatisfebobusconslernatamacdijjipatam hoftiumaciem reliquerunt . Prarcteteris vero vaferri- Cnopi re^is mura fiiit Cnopi ftratagema „ quo abfque vilo c um fu6, tum fucrum difčrimine fuperatis hofli- ftrata^ema . bas, vrbe quam cingebat poriruseft. Ref er c id Poliamus h is verbis: Cnopus ex Codridarum ge -' Ll p g’ nete ^Iontc a m coloniam in Afam deducens,citm Erythrais bellum ^erebat. 0 racalo edoclas , ducem itinerisfacerdote H ecates C hryfanienfibi adiunxit. fuc pharrnacisjibi pot ion at a taurum de are ve maximum & pulchcrrimum, c or na a cin s inaurauit tanquam adductura ad facrificiumdn con(pelin hojhum extrufia ara.Taurus aftropercitus > exilijt,magnifque editis mugitibusfagit. Hoftes in fua caftra taurumfeni videntes , qua]ifauftum omen fufapiebantscomprehcnfiimrj ,■ djs immolabant, ac de mortuo quihbet p ar te’ arripicbdt.p^uofačio omnes repentefar or c correpti, difeurrere ,exihre Salta resC»Jlodiasrclinquere.Cnopns in occafione intetus^omnibus interf,echspvrbe_(lorcntijj 1 m apotitus efl. 8 VSVS AD POEMAM ET ViTVTERiVM. VM NyčEei (inquitGeorgius Cedrenusin compendiohiftoriarum)q.ui Cadmo in Boeotia:rcgno fucccfsit,hlia Antiopa, lacerdote Soliš Theobams Bratonis F. a loue genus ducens , ac frater Nyda?i corpus mifcuit:indeque geminos ea eft eni- xa,Amphionem & Zethum,qui iuifu fraeris expofiti funt prope mo n tem Cithce- ronem. Sed‘quidam rulticus Ordio nomine,cum prole careret,fuftulit eos,atque cducauit. Ciim autem Antiopa apud Dirccn afferuaretur, vt propter flagitium commiflum fuo temporepoenaslueret,cum in Argiuorum terra bellum cxtitiffet,ibique Lycus morarecur, Dirce Nydeum blande folicitauit deliberanda Antiopa: Is vero tauro eanr potius fero ailigandanm, Antiopatan itaque necandamprofanata? virginitatiscaulaimperauit.Hoc dim inaudiuiffent Amphion, ro alhgata . Zethus,abeo qui ipfos cducauerat, Antiopa:fe efiefilios,cum mana rufticorum irrueftmtj neca- . tifque militibus, Dircen tauro alligatam interfccerunt,ipfi cum matre Antiopa in Boeotiam pro- C fcčiij&c. Alij aliter hanc iiuehiftor ia fine fabula narrant lrc.Dirccn Lye.us Thebarum rex vxorem duxit,repudiata Antiopa/ed hcc veritame Antiopa reuocarctgmpetrauit a marito vt poffet ea m in vinculis detinere. Antiopa vero tepore partus ipluta,quosvt fabulantur Poeta’ ex loueconce- perat 3 peperit „ Amphioncm videlicet & Zetu m, qui poftea Lvcum intcrfccerunt, Dirccn vero Dirce tauro caud:e indomiti tauri alligarunt,qua: diu ita per tetram raptata^tandemdeorum commilcratio- alligata. ne in fui nominis fontem conuerfa eft-, non procul a Thebis. Meminit huius poena: a c fa bula’ Pro • Lib. 3. pertiushocdillicho: T u reddis pueris matrem, puerifqtte 'ir aken dam V inxerunt Dircen fub trucis or a boni s. Meminit (SePlautUS: C ras qaafi Dircen olim (vt me mor ant) du o gnati Iouis deuinxere ad taurum , j n pfeudo- item ftrinvam hodie c ar n ar mm ^ id tihi profeefo t aurus (let. Macrinus Imper. cumpcrfrumenta- . lfumdidicilfet,duos rnilites ancilia hofpicis, pudorem violaifcjgeminosboues mira vnagnitu- -stuprippna. dinis apeririiufsit,atquehis rnilites fingulos infcri.,capitibusboumcxiedis,qub facilius vnacol- loqui poffent, vt refert Iulius Capitolinus in Macrino.Guidone.m Turrianum proditorem Guel- Dfmn Mediolano exegerat Hcnricus VlLIrnp. C mi ciim fauerept Cremonenfes, Laudcnfes Cremenfes, mifsis clauibus Hcm ico, fe & lua Calari lubiecerunt. BrRriani in rebellione con- tumaces (hiftotia haclegitur apud Cufpinianumf pcrlcuerebant, quos IIreobaldus BrulTatuš, qui Spira militari parazonio a Cafarc donatus 3 eiulque bcneficioin p a tri a m rcceptus erat ab aunilio, ad defečfionetn lojlicitabat, inrebcllipnequc detinebat. Longa igiturobfidione Bri- x;aiK prenrens, fa me 3 ferro 3 flammifquc tandem domuit. Cum aut Theobaldus in monte } qui Brixia imminct, cum paucis militibus qnotidie Cafaris caftra fpecuiaretur p tandem capta ru- pc,egj oblefla rnilitesocciduntur &fpoliantur. IntercadaueraTheobaldus,qui (e mortuum- fimulabatjVthoftium rnanus elaberetup repertus,ad Cafarem perducitur. Quem acerbifsimis verbis vt proditorem incefsit,illuinquedil.igentifsimecurariiu(šit, ne mortc lupcruenlenre,fup- plicioeriperetur, fed vtdiutius affligeretur: Crudelifšima dchinc eiufdem auditafunt ftagitia ; qua in propinquos, in generum fauifsimus lafro patrauerat. Sed ciim ododiebus corpus me-* diciniseftctiirmatum (vuinusenimlcthalehabuit) equo alligatur perfidiiSjper exercitum ra- ptatur,in quattior dcin partesdifledus. Tum exaduerfo vrbisperticadefxa’ funt,in quarum Briatdmbo - faftigio caput, pedes & mantis deligan;ur; Bri^ianietiam quatuor capti 3 bob us ajligati dilace- bus alligati E e 3 rantur. 336 Vljfsis Aldrouandi i I In ibin. rantur. Aearni filius in Oriente olim Tctrarcha, cimi a Memnonc viduseflet, iuuencipelkfuit E Acarnides inlutus & fub menfa detentus: ad quam hiftoriam alludit Ouidius: ta.ur o in'fit- Aut,vt Acttrnides infutus pede iuuenci, tut . T ur juter ad dominum prpda ferare tuttm . Paul us Chuporus Sigifinundi Imp. prafedus Eruoiam Spaletij ducern in aula Imperator)** quia ipfius aipedus morefque rurticum hoininem praicierebant, nunquam al iter quam expreflo Lib.g c. i o. bouis mugitu ialurabat. Hinc fiidum, vt tradit Fulgofus,vt cimi Eruoia a Sigifmundo defeciikt, multofque cx ipiius ducibus ac prafedis cepiilet, dimififietque omnes fine pretio humane, vnum Paulum detinuerit, eiq; nudo lhitmi pellein bouis aflfui iuficrit,velle fe, vt voci illi perfone quo- que imago refpondcret. Apud Armenos noliro tempore (vt feribic Bartholomaus Georgeuitb mulier adukera fliper afina vicatim ducitur, & nuda flagns caditur,& tandem inteftina bouis in collo geftanslapidibus obruitur. Ca ter um vir aduker , miedus carceribus, polt aiiquot menfo pccumaredimitur. Ad.ultery p$’nd • t Pocula cx cornibus bo¬ am. V ARI VS CORNVV M VSVS. Lih. i J.c. 8 . RISCOS farnaeft, inquit AthenausinterpreteIacoboDalechampio,atquepri- moshomines boum cornibusoiim bibifie. Liquet hoc ex eo, quod adhuc duuc* aqua vinurn permifccnt, xipd - vala ex cornibus. Martialiscorneigutti fic meminit,vt tantoeum fadum dicat artificio,vt Lih. 1 4. Guttus car- netts. gutu cum fit ex bubulo,ex rhinocerotis cornu effidus videatur: ec- 1 331 De QuadrupedibusBilulcis.Lib. I. A Geslauitmodo fronte me iuuencUs V er um rhinocerota me putubis. Habemus itetn hodic ex cornu cucurbitula? quoddam genus,quo palfim medici vtuntur,Cornet- Cucurfdtu- tasacornununcupant. Frequensearumvfusinfcabie. Habent & Aegyptij corneas cucurbicu- le c orne *. las, carceriim a noftratibus figura diuerfilfi mas, & vtendimodo, vtoftenditProfper Alpinus in Lib.i.c.i?,. operefuode medicina Acgyptiorum: Spiritus, inquit,liueorisattradione,(iueoreattrada,vel Aegjptioru retrada relpirationc apponuntur. Igne enim vel caienti aquaipiascutiaffigere nemo illorum cucurbitu- nouit. Sed ore tantum attrada refpiratione,moliuntur opus & ficčuti affigunt. Qui modus ad- Ig , mouendicucurbitulasplaneei fimilis videtur ,quem Hero Alexandrinus in libro fpiritualiunu* nobis.prodidit. Cornua taurorutn parna, perpolita & perforata exillunt,quibus vtraque extre- mitas T latiifimaquippe &anguftiifima fiue acutilfima, meatu peruioconftat. Cornu anguftior extremitaseft perforata, vt operator ore eam excipiendo J per ipllun Ipirationem intro attradam, cucurbitulamalterooreexpanlolatiori,eftigerečuti podit. £a vero čutieo modoaffixa,anguftio~ risextremiacuti meatus, vel foramen continuo ex ore detradum frultulo pellis ouilis Talina ma- B detada, &cmollita clauditur,cuteque exinde in aliquem tumorem duda, cucurbitula’ paruuin foramen pelle obdudum, & ciaufum detegitur,atque aperitur,quo aperto continuo cucurbitula a čute excidit, atque chyrurgo rurfum eatn curi apponere volente, rurfum os latum magnum cui applicigain,extremi cornus paruurn foramen ore cxcipit J rurfumque Tpiritum intra trahit,quoul- quoufque probe affixam illam čuti adhterere viderit, quo vilo continuo extremum pellicula nu- pcr dida lingua reuolutaclaudit,neflatusinderelpirarequeat. Hocidem illifaciunt, volen- tes vnaftnguinem mittereeadem čute fcarificata: namque eodetn modo cucurbitulam čuti ati- nedunt vel affigunt: atque extremt cornus paruurn foramen ore excipiunt,fpiritumque in fe tra- hentesfanguinem foras trahunt: quem etiam valenter trahit fola cucurbitula eo modo cuaiaffi- xa:quam non trahcre,vt volunt,fangumern,dim viderint, opem ferunt, Tpiritum ore valenter per paruurn extremi cornus foramen trahentes. Catterum fepius chirurgis ore fanguinem,vt didum eft,trahentibus in cucurbitulam affixam illud incommoditatis afterunt, vt languis fiepius in tra- hentium chirurgorum ore trahatur, quando ipfe roltrum, vel cornu acutum extremum, cuius pcr foramen fit attradio ,,non altiiis multuin emineat d corpore cucurbitula?,nequecorpus eft ita C magnum,vt multum fanguinem contineat,quod fanguinern edudum fufcipit T atque retinct.Ta- Lucern* c or tum Profper Alpinus. FuifTe item apud veteres lucernas corneas,vt nune quoque funt,manifefte ne£ - nos docet Plautus, dum ait: Ln Amphit. Cup ambulas tu,pni V ukanam in cornu conclufum per is ? Cur cornua librorumolim ellent ornamenta,rationem liane reddit AdrianusTurnebusrvtincal- cclibrorum(inquit)coronidemappingebant antiqui,fimiliter lufpicorin fronte corundcnilunu- lamadomatum defignafifie: cuius lulpitioniscaulam Aulontuspiatbet itaferibens: % kj£ os ^ e d> ts a p rima deduclos menide libri Dočlores patri* fcio fuife me*. Menisenim kmula eft/jua? cum corniculata fit,idcirco & cornua latini ea ornamenta librorumu vocauerc. Tibullus: Atpue inter gcminas pingantur cornua frontes . Ouidius: Candida ne c nigr a cornuafronte geras. D Sed & in fine cornua ponebantur, vt ex Martiale con fiat,dicente: Explicitum nobis vfjue ad fua cornua libram Et puajipcr fe čl um Septiciane refers. Quamuis modo M. Varrofcribat ; Cornua dicebanturolim, p u* nune tubafo puod e a pu* iam funt ex*rc,tune fiebantcx bubulo cornu; Iuftus Lipfiustamenapud Romanosaliasdocet tuifle tubas, aliacornua ,diuerfaque habuilTein militia munia, vt indeconftct tubas poftmodum elfe inuen- tas,nam & clalficum, quo conful adconcionemvocabat,idemeflequod cornu liuc corneam tu¬ bam indicant Lucillius & Propertius. lile enim inquit: Rauco conuentioncm foni tu fr curuts copant cornibus. Athic: Buccina cogebat prifcos adverba,Čuki tes. nimirum Romula?o illo a?uo. Idem Dionylinsteftatur, inquiens: Plebemmimflri puidam corni- bus bouillis, fin peten /S o&ton;,) idclf, buccinis fonante s ad concioncm čope ban t. V terqucdc bucci¬ na,cui clafsici nornen proprie etiam aptarc V egetius videtur. Ckjfcum (inquit) avpcllatur^uod buccinatoresper cornu dtcunt. Sed & Scneca in Oedipo : Bonuit reflexo d af cum cornu; L ib. 27.cap. io. Cornua li- brorum or¬ namenta. Lib.^. Ele g. i. Faft. i, Lih. i l.cap. 108. Lib.cp.de mi lit. Rom . dial.io. Cornua a tu bisdiaerfa. Lib. j. Clafficum. Lib. i l.cap , 72 . Tamen Vlyfsis Aldrouandi Cap. 32. Lib. ti. cap. 38. Lib. i i.cap. 22. Lib. i.Od. 1. Lituus. Lituus quid. T ub.tfigu¬ ra. Lib. 4. V T ul ar um or igo. Lib,. 4. Lib. I I.c.J, Buccina, . 331 T amen contra(inquit Lipfius) fo Ji etiam tuba? Suctonius adfcribit in Ca: fare: Rapta ab vno tuba, E in gen n flrepitu elajficum exorfusesl. Sed in h is talibus non aliud eft, vt idem ait Lipfius, quatn tc ttcMuizov liue to yrxpazXtT/Kov crrpcuveiVjbdlkum Sc inckatoriiun canere,certis videlicet rao- dis. Qupd in pugna quidem legi tima fiebatomni illoinftrumento &cornuum Sc tubam m. Fa- bius : £luid autem ah ud in nosi ris Icgionibus c ornua ac tubafacntnt ? quorum c on cent us quanto eft vehementiorpanto Romana in bellisglona csterisp-sslat. Vcgetiu stfih/oties pugnatur & tu hid¬ ri c s & c or mane s panter canunt. Horatiusquoquc E tu um a cornu di dingu it: lam tam minacimurmure cornu um Prsslringts aures,iarn lituifonant. Idem facit Sencca: .. . S(>nuit reflcxo clajjicum cornu Lituufque adunco slridulos cantus Eli/it are. Et Lucanus item apčrte feiungit: Stridor h tu um, clangorque tub ar um. E Quid autem fit lituus indicat HcllusiLituus (inquit )quodlitisfittcllis .Eli enim genus bucciiu incurus,quo qui cecinerit,dicitur Liticen. Sonum dat acutum: Elini us: Inde loči lituus fonitus ejfudit acutos. Stati us: Et Lituis a ur e s circnmpulfantur acutis . Sencca vero ftridulum tribuit in prečita to lečo. Et alibi ait: lam tacet murmur graue cla/Jicorum I amfiletfiridor litui slrepcntis. Equibuscolligic Lipfius grandem ac patulum canalemhunc nonfuifle. FuifTeigitur mediutn aliquid inter tubam & coi nu:non reči um prorfus, vt illa,nec totum incuruum, vt ifiud. Quin ta- men confundant interim feriptores, haud abnuit, vt Ammianus,inquit, vocum, lituorumquein- tonantefragore cohorruit: de claflico ipfo & laxe & ditfuse ea voce efl vfus, vt idem alibi: Litui itineranum fonant: detubiscornibufque. Tubarvero olim eratfigura,cuius hodieferčapud Eu- ropios vides: Aere direčlodučla eft ,canali adexitum latiorc: itaque Ouidius diferiminat a 0 cornibus: Non tuba dir celi,non ar is cornuaflexi. Etluuenalis: Cornicinifiue hic reci o cantaucrit sre. Ncfcio,inquir,cornicinemhunc an tibicinemfuiflcdicam.Haccaufaciimquidaminhoc Pr®- pertij veifu mut Al v :nt, Et slruxit quer:das rauca per ofifa tubas. ipfc id non probat, quoniam nciurua; per tubam cornu intelligere poteft: poteft dicerc.,primas tubas ab cxemplo cornuum ftmčtas: poteft dcnique fimpliciter capi, & alTeri in ipfa tuba offeum aliquid fuiffe quod infitum aut im pa čl um ad fonorem. Euftathius varia tubarum genera rečen- fet, Sc inter ea quarto loco, Paphlagonicum, cuius os cfligic erat bouis, graui mug jtu, furifum in- flandum. Quamuis autem htec i ta fe habeant, n ihil ramen verius,qudd ex Varrone diximus,cor- nua dici, quod ea qute nune funt ex arre, tune riebantex bubulo cornu: Prima enim origo fuita boum cornibus, &paftoruminftituto. Nam illi ficcalabantpecus aut boues. Propertius; H N tinc hitra m ur o s pafioris buccina lenti Cantat. Columella: Adfonum buccina pecus fepta repetere confuefcat. Et in I)ionyEo fupra fucre /Sofist,cornuabubula,deconuocandopopulo pcrbuccinam. Ergooljm nihil diferiminis inter .buccinam & cornu: poftea fuit,&cornua ifta cx aue fačla grandiora & magis refkxa. Inlapidi- bus apparent. Diftinguit & Vegctiusaperte, Tubicines, cornicines,buccinatores, qui vel tuba, vel trre rccuruo, vel buccina commitrcrc pra?lia folent. At olim, vt dixi, conf undebantmccaliter Diony(ij ha:c exaudio, in claffium defčriptione ircti\7riy:b[ctc i(fi fi:uKetvi incolumes fiues perduuit. Gicerohuc afpexit: 7 e gallorum , illumbuccinarum cantus e xufiat at . Saluftius communi verbo & multitudinisnu- mero dl vlUS: M anus qudm maximum filentium haberi iujfit 3 nefigna quidemjut folent, pcrvigi- has canere. An quia reuera plura, an quia pluries. Iftud Aulonius iignificat: T er clara mstantis Eoi B Signa canitfetus } deperfi) Marte fiat c lle s. At iJIud e Vegetio Armes : A tubicine (inquit) omnes vigilia committuntur fi finttis boriš a cnrni¬ čim reuoc ant ur . ltaque tubam adhibetad initia,cornu liue buccinam ad Ancin. Et certumcft iam olim Agna omnia cccinifte initio vigibarum 3 aut potius paulo ante ipfas, cum fcilicet Prato- riumdimitteretur, Polybius, dcScipionis ftratagemate^uo caftra Syphacis incendit '.F.ftenim mos Romanisjfub tempus coena buccinatores & tubicine s omnes canere ad Pr at ort s tabernaculum , vttuncvigilu nadurna c on šiitu ant ur. Ambigit LipAus an Liuius item co rdpexerit 3 fiue A Iliru- balapud Liuium: qui fufpitione inie&a de aduentu alterius confulisin caftra Liuij , attendi iu- bet,lcmelbifue Agnum canat in caftris. Et ftatim addit: Illudveteran ducem & afiuetum Ro¬ mano bofit momt ,quod femehn Pr at or is caftrisfignumfiis in confulanbus referebat cecimfie: Duos profeeto confules efie. Putarem (inquit LipAus) deipfo ifto claffico inteliigendum: fed Liuius fin- Ll y t x gularie Agnum dicit:& Siliuseain rc buccinam nominat: Bis clarum buccina fignum Pr (ter e a gemino prodebatiunda magistro C Castra regi. Vt fortaflis ad vigilias ipfas hac Ant referenda ,&in vnis caftris buccinam vnam fonuiffe, nifi cu duo pratoria & duo duces. In Tacito autem quod legi tur, inter folennes militia ritus. Initia vi- giliaram per centurionem nunciari, conuiuium buccina dimitti: referebat olim ad claflicum: led reAftit:quia ante coenamvideturilludceciniife:hac buccina Anit canam. Sed &eahicfola: in Polybio omnia ligna. An non magis hic mos & fenfus? Ante Cf nam clafficum cecinilfe, eo figno Pratorem aliofeji canaffejtum centurionem nunciaffe Vigilias incipere, & mox ad primam buc¬ cinam conuiuium dimiffum vt quifque fcilicet ad fe iret, nec vitra difcurlu vilo caftra Inquieta- rentur. Hoc nuneplaeet. Exhifceitaquevigilijsbucci'namfeiun&ama prioribus inftrumentis fuilfe arguit. Nemo enim illic cornu, aut tubam fonuiftedixerit,fed buccinam fignanterpleri- qucomnes. Nune quid buccina fit,dicendum: Cornu fuit bouillum initio vt dixi, nec a bouo malederiues, vtinftrumentum quod bubuscanit, aut quod boues canit & vocat. Varro tameiL. buccinatorem a vocis Amilitudine & cantu dičhtm mauult, quia bou bou canit ; quod Ifidorus L -^ r ^ oet inepteflexit 3 & buccinam a voce quafi vocinam deriuat, qudd Pagani ea vocabantur. Vt vt de_» D verbo eft, rem in re Romana teneo: an illud ipfum cornu ? vix puto,ied & hanc ex terc faqif nu allnotauit Gaudentius Merula remediumaduerfusrubiginem: Vbi (inquit)rubiginemcon- globari vides in aere, bouis cornu finiftrum vndcumftercore eius vrito& fumummultumpcr ambitumiegetis facito. / V ARI VS ČOKI I VSVS. Armorum tegmina. Lib.tp.Stra- tez- c -1 . Lih. 5 . E sel¬ ci ij. Conimen. 2. S c ie ta , lori- ca & galea c s tori o . dc *nil.l< 0 . °d)f- n. ^W.N. ARIVS, acmultiplex bubulicorij in militiaolimfuitvfus. Naminprimisom-G ffjjijls niaquteabaereihfeftari,rubiginenique ,finukfque iniuriasalias pati poffiint, tegumentis coriaceis feruabamur. Docet nos id intercatteros Plutarchusin Lu- cullo, qui cum exiguis copijsin Ti gr a nem iens, cuni rcx ille faftu c^cus fugero eum putaret,& iter ingredi, Taxilesquidam Romane nvlitne gnarus,atdrex,in- qun, ncque veftem nitidam viri ifti capiunt, iter ingrcdientes,neque fcutis fplendentibus & nu- disgaledsvtuntur, vti nune,cum coriaceadetraxcruntarmorum tegmina , fedreuera pugnatu- rienfium hic Iplendoreft,&inhoftcsitacuntium. Sicintellige Frontinum de Manio Curie t JJu atu or le Jones e dušit armatas (f confifterc, omnibus dtteclis armis,velut in acie iujfit. lofephllS etiam ait, ciim Romani iuftiiT.Vefpafianiluftrarcntur,vtpccuniam acciperent: illi vero,vt mos eft,arma fua detegentes,thccishadenus inclufa & teda,vndiquearmati prodibaftt. Sic& Cat- far: HoTUumcjue iam paratus addimieandum animus, vt non modo ad ipfighia accommodanda,fed etiam adgaleasinduendas , fcutifjuc tegumenta detrahendatempus defuerit. Erant vero etiam- ipfa fcuta, lorica:que & parma\ necnon & galea? ex bubulo taurinoue corio: noti tam apud Ro- manos,quam alios etiam populos.-Polybiusdehaflatorum militum armisagens., indcfcnptio- H lie fcuti a it: Ffl e s duplici tabu lati one, taurirtoglutino cum linteo compiftium. dehtne vtttili bouifji corio topit ur esterior fuperficies. In Grarco ek SipuaTi, ideft vitulino corio,potius profečto bouis,inquit Lipfiu$,quia id robuftius;& VarinusTat/pei^fcutum vecari fcribif,alupcijiciequx taurco tergore opentur, per fynecdcchen. Homerus videtur pnrferre corium boum fylucilriiina adhunc vfum . Scutum enim bmpliciter 0oaypiov appellathoc verfu; KciWd7rietv /Soctypia, ^tpatv tAildat. ideft : Pehncjucre, (J- dno fcuta manibus c a per e. Corijhuiusbubuli fcutis indudi apud Grttcos,Latinofquefrequens mentio'cft,&pra-cipuepoe- tas,qui coria etiam multiplicant,& adaugent. Apud Homerum nominatim plurima reperiesfu¬ per hacrcloca : Mcrioniscum Deiphobopugnantisfcutum taurinum indecognominat;Sarpe- doniš veroceu pulcherriminn,&adutrfusquoslibet idusreftftčnsdelineat, inquitns: AuTiuct b aaTrida /u>Jv arp 0 &-’ iurdvroci ‘dnov , Kctpw,yjt\xdtlw, i^rAetrov, w UpadatAmCt HAae-fViivro&tv tfj /Soejaspaii S-etjudrtS Xpv Pulchrum^ a ne um > lamina tene a extnnfetus obducium, quodfaber Parauerat: im us autem pellcs bouinas ajfuitfpijfas , Aureis v trgi s longis circa orbem. Dixit autem poeta pelles fpiifas, vt fortitudinem roburqueSarpedonis indicaret,nam qtiorobu- Aioresj co pluribus bou m pcllibus fcuta tegcbant 3 quod idem poeta Aiacis fortiffimi herois exem plo oftcnditjcuius fcutum tV7a./3o«orfuiflc traditjhoc eft exfeptem bubulis pcllibus fačtum. In- quit autem: iliad.H. B A 'lug J' iyyv$ty »A(h , (pipa v ffdzog bbn .wpyov , * Xa.Ax.iov, t7rrA/3oeioVi o oi Ti/v /05 x,ci/zi7ivpav 2 zOTOTo/zav of dpi^afog T A>)ew oiutct vdicov . Og 01 i7ronicr Coriariorurnpr.tfantifjimus, in Hylagdes habitans , Jfti eifecit fcutum v ari um feptem bubulis pelltbus conftans T nar or um favmatorum, oelauum autem induxit as . Mox autem quam elfet impeuctrabilc oftendit, cuin haltam Hečiorisomnium Troianorum for- tilfiuii penetrare nequilfe ait: Kai u,u/Ti 7 rctha)V vrpcictSo^/fcrztov ty^o(^ Kal $a.Mv AiavrogSevov , cdzog ivffafiomv, Azpbrarov zardpaAzcv ,bg oyoocg>iiv i7r ccvrai, Si Si a 7 r\vyctg »Adi S alf m %xA zbg EV TJJ ijSSoJZCCTtl plVOJ o^i‘10 . ideft , Et vi bran s pr o teci t longam haflam Et percufjit Aiacis tngens fcutum, cxfeptempellibus boum fablum^ Summam iuxta laminam &ream,qu$ očlaua er at m ipfo , Sex autempellium pit c as p e ne irautt findens hafta mdomita In feptima ant pelle hafit. Hincapud Ari 1 to phan c m Bvfzog t7rfo$6eio;, animusheptaboeus, de forti 3 magnoque & inuičto -dnimus hc- dicitur. Aiacis fcuti meminic & Ouidius: ptaboeus. Scilicet Ataci coniux or nat a veniret ? die arte lib . Cui tegmen feptem ter ga fucre boum ? Et alibi: Eominus clypei feptcmplicis Aiax. Statiusimitatus Homerum: Sed potiti s celfos vmbtantem hunc afpice late Hipfeaquadri iugos clypei feptempltce tauro . Iuftus Lipfius 5 vt in re nota exemplaiftha?c fponteomifttj Statium tamen quia proprie ad Poly- bium &ad verum accedit,citatteftein; U Nec p udor emerito clypetim vertiffe iuuenco . Idem. Graues clypeoscafisvcfhreiuuencis. Sed& Liuius(inquit) teftimoniummreiniferabilijfuggerit,deobfeflis Ca Hlini ab Annibalo: Poftremo ad id ventum inopie ejl,vt lora de tračidfjuefcutispelles^vbifermda mollijfent aqua,man- dereconarentur. Siliusde Saguntinis. • Kefolutaque nudos Linquentes clypcos~,armorum tegmina mandunt . Hegefippus dc Iudaeis; qui in vrbe faera a Vefpaliano obfeffi: Etcum iamfamis folatia non repe- nrent 3 detrahebant coriafcutis 3 vt ciboejfentfibi , quaprpfidio nonejfent . Addam ego cxempla_. quxdam ex Virgilio: Procul Orphitus armis Ignotis & equo -ve nat or lapyge fertur , Cuipellis latos httmeros erepta luuencos Pugnaton operit. Rurfus de Bitia a T urno occifo. 3 - T hebaid. 7 . Lib.$. Lil. 2 j. Lib. 2. T um 336 Vlyfsis Aldrouandi l Parma. Pcfuitum fcuta, Tum Binam ar de n tem oculis,animifquefrementem Nen ide ul o (neque enim iaculo vit.im Ule dedifict) ved magnumfiridcns cm tor ta pbalarica venit F ulmini s acla mo do-,qu umne c duo t dure a terga Pl ec duplicifquama lonca fidelis dr dur o Suflinuit 3 collapf'4 ruunt immania membra . Rurfusdefcuto Pallantis: Dixerat,ac clgpeum totferri tergajot aris C um pedi s toties obe at circundata tauri, V ibranti cttfiis medi um tranfuerberat i£fu y Loricaque moraš dr peffusperfor at ingens . Et rurfus: Tumpius Aeneas bajlam iacit, illaper orbem Aere cauum t riglici y per line a terga , tribufque T ranfiit inteutum tauris opus ,imaque fedet Inguine . Alicubi ctiam Lipfius ad hcec Polybij verba de velitibus. Parma autem dr firmitatem habet afiru- tiara dre, Firmitas ea (inquit) etiam e materia, vnde igitur ex aere? nuga:,nec houeftiores tune ipfi talia fcuta habuerunt } nedum vt ifti tninimi. E corio? Video eruditos quofdam velle indu&os a Suida: vrdp;j.eti , utocoi 3 -upeo/ oretpcc zctp^vJev/as: Parma , coriacea fcuta agud Cartbagineit- fesfied teme'refortaffeindučlos.Si taliaapud Romanos,curapud CarthagincnfesreftringitSui- das ? Cur Polybius verbo non tangit & diferiminat a legionariorum ? Nam iftorum č ligno fue- runti corio faltein fuper dučlo. Cenfeo idem de iftis. IpfePolybius alibi indicat,qui ftabi- litatem & bova/ut v Romance parmce tribuit , non habuiffet e corio mero. Quod ad Suidce, cer- tum cfl Afrorum pleraque fcuta fic fuiffe. Equites quoque fcutum habebant ex bouillo co¬ rio 3 vmbilicatis placentis fimiilimum , quas in facrificijs folent apponere: quibus neque in-* pugna cornmodeerat vti, quia firmitatemnonhaberent, &ab imbrecorio folutoant vitiato in- utilia & olim & nune fiant prorfus. Polybius: Accigio corio mero dr nulla materie fubiefta ant li¬ gno. Si enim & ifta, cur reijciat?cur non pedeftre fcutum bonitate cequipararet?Sed čredo e corio G lolo fuiffe, arte leuiter durato, quod tamen per pluuiam(vt addit)refolueret. Fuere igitur Afro¬ rum olim fcuta,dc quibus Suidas,parmte,coriacea fcuta apud Carthaginenfes. Saluftius & Nu- midis tribuit: Super terga glad tj drfcuta, veram e a Numidica ex corqs, ponderis gratiafimul & ofi ■fenferfubleuius fireperent. Item Afris. Silius: Rudis tuneparrnafireuiaue Bellabant enje . Nec aliam quam hanc rudem e corio intelligit citram vel cetram proprie ijsdiftam Ifidorus: O 2. tra, fcutum loreimfine ligno,quo vtuntur Afiri dr Mauri. A!exander ab Alexandro proprium cffo traditSarmatarum ferreislaminis, autprceduro corio conferto muniri, qui cum turmis inftrufti vadunt ,mirum dičlu(inquit) quantiroboris,quantaqueformidinisfint. Tranftulitautenu hoc ex Tacito, cuius herc funt verba. Namque diefumirumgutfit omnis Sarmatarum virtus , ve¬ la t extra ipfos.Nilnl adpedeftrem pugnani tam ignauum, v bi per turmas aduenere,vix vila acies ob¬ li i te rit. idprincipibus gr nobihjj1 mo cuiquc tcgmen,fcrreis lamini s, aut praduro corio cenfcrtumgit aduerfos iti us impenetrabilejta impetu h o sli urn prouolutis inhabile ad refurgendum. Ali ter tamen ” armatos fuiffeSarmatas, exPaufmia in equi hiftoria diximus. Diodoiusait Aethiopcsex bouis corio crudo fcuta ferre: idem te fiatu m rcliquit Strabo. Ex crudis bolim corijs fcutis, galeis < 3 ^ thoracibus,eodean tefle Rhoxanivtuntur.XenophoH de Thracibus. In capite galea:ecorio,in* quit,ficutPaphlagonum. Scd&Maccdoneshabuere. Dio Caffuis aitM. Antonium Caracal- lam legionem MacedonuminftituifTe,&prifcoritu ornafle. Arma autem fuiffe, galeam e crudo Lib.^.de f»*\boue,loricamlinteam &c. Cacterum galeas cx pellibusalioium eriam,quadmpedum,acpotiffi- lit.Rom . rnum leonis fuiffe oflendit Lipfius. Hefychius tamen ravp&luj priuatim interpreta tur galeam eif pelle taurina. Vfus cum galearum ifliufmodi, tu m fcutoram ided ceffauit, quod a pluuijs inuti- dib.^.dec. 3 les redderentur. Vaginas gladiorum ctiam coriaceas fuiffe vt nune quoque iiint,ex allato Salu« Rij loco, apparet. Erat igitur coriorum ifliufmcdi cura prcecipua. Liuius tradit militibus in fti- pendiadatam non folum pccuniam, fed etiam veftimenta, potiffimumhyeme, & frumentum* Diflributa & militibus boum tergora,vt innuit CorneliusTacitus, dum ait Drufum Frifiis tranf- rhenams populištributum iuffifle, vt in flipendia militum tergora boum prceberent. Fadla qui« dem eft mentio de eo foedere, quod inter Gabios & Romanos ačliim eft, Tarquinio llomanorft Lih. % * Lib.6, cr. Lib. 17. Lib. 1. Lib.^.c.i. Lib. z 7, Lib. 7, im« c. 3 tčC . iliad.A. Odyf. T. De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 3 39 A iuiperiuregeilte.Sed illad inpriinis notanduna,quodincorioquidetn bubulo eiuscapita & codi- tionescxararunt(inqti!tPetr. Crinitus)prifcis literis,vt refert Dionyfius cumquc inftar clypci fb- Lib. 16. ret,in templo Iouis locarunt. Qua in rc Pompcius Sextus,Dionyfius accedit,vt in eius comenta- rijs probitur,quosa Vemo Fiaccocollcgit^ccfi iuramentum Dionyftus vocat, in quo iiincicudo CKimium bouem immolarunt: CIypeum (mquit Pompcius) ob rotunditatem veteres corium bo- Lih. 3. uisappellarunt, in quo Romanorutn faeduscumGabijsibret dcfcriptum. lam vero militum_, Tentoriaex tentoria pellibus cifdemobtegebantur: vndefub pellibusefledicebantur. Liuius: Militem Ro- boum corijs. mamim in laborc ac opere pruinifque obrutumfub pellibus dur are. RurfllS: A ut fub pellibus ha- Ltb. 5. bendos militesfore. Sed & Porphyrio explicans iliud Horatij: Lib. 3 7. fupniam in pr opna mn pelic quiefem. Lib.iferm. indefumptuin(inquit)quod dudores fub pellibus dormftent. Arriaiius de geftis Alexandri: Pel- Lib. 1. lcsfubquibusmilitesbybernabantleuidr fiecaherbacomplcuit . Hucpertinctiliud-Ciccroni.s:/'/ Academ. 2. nonmultumimperatori fub tpfs pellibus oaj r e Imej u at ur. Pellesdeniquetentoriaslegiinus apud Pelles fau- Pollionem Trebellium, vbi Impcratori Claudio donatas leribit pellium tentoriarum decurias oj s fubjlra - B triginta. E contra f tucijsetiam fubfternebantur, Homerus de Eurypyio; H ' Kgjf stpvoio AafBdv etyt asrOi/aiva, A ctuv E? zAlfflZV. htpd.7TU)V bi tbčO V V7Tt?(iVi fodlCig. ideft. Ltixit,dr fub peci or e prahenfum ducebat paflorem populorum Ad tentorium . F amidu s autem conjpicatus , fubfrauitpelles boni n as. Erant&in ledi vfum. Idcm poeta de Vlylfc : XAa,7vciv pttv evvtAdv nf zdia, to7oiv ivtubtv , E? fjiipctpov ZO-TiOnZiV i7rl9pbvX. tZ bi (hodltM €)rzi dupel fi pipcov , ideft, V ejlern autem firnul capiens dr pelles in qtubus dormiebat J n domum depofuit in fede: extra autem bouinam P o fut.fr as por tari s . DiQmedcsquoque apud eundemdonnit in bubulis pellibus. Auorap oy rpoig P Evb\ V7ro b sVp uro pivov /3oo; ciypauAoio . Avrap uvrb zpdrtapt rdarn; ts rdvvgro (pctuvbg. ideft. Sedhicheros I>ormiebatfubslraueratquepellem bouis agrefiis. Sed fub capitefragulum extenfum er at fplendidum. Meminit Clemens Alexandi inus, vbi docet quomodo fe in fomno gerere oportet. G lori a vatne Lib.i. Pit* Cynica (inquit) addormiendum eftpuemadmodum Diomedesfe excrcere, dag. c,$, A gredifue bouis conftrarat ter gor a fubtus , Lhfiforte cogat cafus alipuis . Oiipd autem maxime tniror,etiamcrudaspelles fubfternebant. Hear.crus de codem Vlyflo# oftendens tamen id hominum fuiflepaupenimoium: Aurcip oy,dg 7 tg zciAcv arrpov ivcizb) KoiAitg tv as-iupvicuv. \yu> bi rci bard iv ddipa> tbdivovTcu, nro/.liv oic , 'uroAKa.c bt pn/Jicnpetr ,, ti!v /j-oi 'urpos zipa.Au, uf nrap 7roo't zdita, zeivjaa . ideft . Aetna mibi mater e JI, dr ego pulehrum antrum inhabito Concauo in faxo,dr poffideo quacunquc m fomnio Apparent, muh as qtndem bones,multafque c apr as k ffuarum mibi adpedes dr caput ve llera iacent , Eidyll.cj. Lecli paJlo- rutn . Ff loan 34o Vljfsis Aldrouandi A 's.Higiactb loannesRauifius Textordediuerfis agensnauigiorum generibus } tradit naues antiquitus iib E rtooperta, Oceano Britannicofieri folereexcorio circumlutas. bed &alijsinlccis idemcorij fuit vfus: Myoparo . Nam & my oparo Piratarum naukula cx ccrio & viminibuseratcontextaj\ t Robertus Valturius : tb, 4, Icribit.Luganusitem de Cafurecanit: V t bab uit ripas Sicons } campojjite relicjtiit , Trim um canaJalix madefacio vi mi ne, paru ant T e xitur 1 n puppi ■n^c&foe-uc induta iuuenco V e Tloris pattens turni dum fupereminet amnern . Si c Venet us slagnante Pado,fufoque Britannus N auigat Oceana Ji c c-um tenet ornnia Nilu s Confcritur bibula Mempbytis cymbapapyro . ltb,qS, Pio CaiTiusdeSaluidieno, qui cymbasquafdamconrra Sextum Pompeium ridiculeinftrmdt: Coriaceanauigia, vt folent ij, cjuiOceanum nauigantjacere,eslaggrejfus jntrorfus eavir^is leui- busintexens } extrorfusvero bouiscrudum corium inmodum rotundions clypei. ■Eiufdem figura Tab. 1 .de A- uauigijs coriaceis vtuntur Aftyrij, nimirum in Ipeciem clypei orbicuIatis 3 nonpuppi, nonprora E fiac. 7 ,. difcretisjVt fcribit Ioannes Bohemus addens in Armenia fliper Aftyrfos texi crudo eorio exterio- 11 <>. 1, riparteobdučto. TranftuUtidexHerodotQjquilicfcribit.NauigiailIoruniq.ua? fuperflumea-. Armenia- J3 commeant Babylonem,omnialiint orbiculara atquecoriaceajqua?peaiarij Armenij ,qui fit- ) ‘m Na- , y pra Aftyrios incolunt,ex cadisfalicibusfaciunt,inftruuntqiie pellibus.,nudoillarum extrinfe- uigu. )3 cus polito in modiun loli : nequc puppe dilčreta neque prora acuminata, led in fpeciem clypei 33 magis orbiculata . Talcnauigium ftramentisftipatunj fluuio deferendum.permittunt,ciuxu 3) alijs rebus, tum vero dolijs epaimarum vino onuitum,dirigentibus illud duobus,cum totidenu 33 palis , quornm alterpalum introrfum trahit: alterexteriuspellit. Fiunt autcm nauigia hac 33 magna admodum minora,quorum maxima qiueque feruntpondusquinque millium ta- 33 ientorum, lingula fingulos alinosviuosintus habentia ,maiora etiam plures. Poftquam igi- 33 turnauigantes Babyloncm peruenerunt., onufque expoiuerunt,lignis nauigij atque omnibus 33 ftramentis venundatis,pellesafinisimponunt,eofque in Armcniam agitant. Aduerfo enitn 33 flumine nauigariprajillius rapiditate nullopa&opoteft. Lcgimusiteminrelationibuseorum quifuasin lndiasnauigationesedideruntftnMozambicarcgionenaues ex bubulo corio confu- Q tashaberi,quibusmerce$ Zofalamdeferunt 3 interalios Ioanncsde Baros tradit talemelfo nauem Meliqueaz, & cur tališ fit, rationem adfert, ne ignc oftendatur, fi forte quibuldam aftu. tijseum inijcerenthoftes: quamobrem recentibus potiftimum peliibus vtebantur 1 quandoqui- demob aqueamfubftantiam,vtaitCardanus in opere de rerum varietate,prohibent ignem_, accendi > ob leuitatem autcm cliditur nec fubftftere poteft. Rafte igitur Fcftus in Iambico ad Probum : - A Sedrei admiraculum Eft autcm urž A/oc 0 'jya.T»p Af pol trn H oi pn%iv Ipcdvra /Soog i & magnam tulijfetgloriam Eliji cit o intellexifet louisfilia Venu s, jfua ipft rupit lorum bouisfortiteroccifi. Exbubulis loris Hečlorem ecurru fufpendit Achilles,ijfdem trahebantur currus 3 ficuti apud nos nobilium pilenta: Idem Homerus de Neftore Antilochum filium monente., quomodo equos ad metana flečiere deberet. ^ G'c, Si jcž zipSea eibti iActvvuv r tantorum ingentiafeptem Virgilius T er ga bo um plumbo infuto , ferroqu e rigebant . d e cl ar at us Quo loco tantorum exponit Seruius 3 vitomm fortium 3 eum fubinde dicat: Ante omnesftupet ip¬ ft Darcs. Natri fentire tantorum bounvcum feptem dixerit 3 ftuleum eft. Ita poft tantorum po- nenda eft diftinčlionisnota. EtapprobathancfententiamNafcimbcnus. Egotamen(inqt;it Pontanus Iefuita ) ad boucs puto pertmere polfe tantorum^ t inteliigamus cadhis non ex eo ta n- tum commendari 3 quia c feptem bouin corijs compofiti, fecl etiam ingetium ac validorum boum 3 <]uo po n d ero ft o res cos euadere neccifc fuit. Cuius dotftiftimi viriTententia mihi non difplicct s Lečiorinterim iequatur , quam lubet. Ojaamuis autem Caftor cquorumdomitor jPollux pugi! optimuspaffim vocetUr, Caftor tamen etiam in pugillatu celebratur a Theocrito , cuius verfus F f a vel In Are A- m dli IS. > y >5 Balt h e a. Lib. 4. Ele g. II. N ummi ct>~ riacei. Aeneid, 1 . Collecl. cap. 42 .. Lib. de be- ncf. 5. c. I Burja. V tre s. OdjfiK. M e tam. 14. Folles. Georg. 4. 340 Vljfšis Aldrouandi velideorecitabo, quia & ex ijs co»ftat,ca?ftusex bubuio corio fados fuifse : E Oi & t 7 rd ovv a',:Qitaicnv tzcip[vva.vTo fileieUc X«pa?, ^ 'srep; fzazpSg eiAl^av l//,civfxg Er Uicrtrov ffuvciyov, &c. iddt, lili igitur Jfirts c um munimffent bubulis M anus, Jr cir c um membra inuexiJJcntlonga lora , /# medi um congrrjji funt. Idem habemus&apudPuuiamam s Nondum(inquit) infb’tuerantpugilescaflus,nttenuatom acutumloro,ad vtnufquemanusarticulum(quamGrarci zxp 7 rov vocant)religari:fed e ciudo bouis corio jmplicausaite quadam vetere inrer le loiulis ( iniiichasappeJJabant) & ad volasre- uincus dcpugnabant,quo h c bat vt digiti nudi relinquc rentur . Ha?c ilie. bunr p ra’terca noftro- rum militum baltea cx bubuio bere corio,qualia &olim fiiific, Varro indicat, dum ait: Ftalteum eft ctngulum e corio bulUtum :bubulo nimirum, tdlis dl Propcrtius de vetetibus iocjucns Iloma- liis: Visla ncc induclo fulgebat parma ppropo , E,' F rabe b ant c afi baltea lema h one s . Apudrertim feriptores inuenias Pepe imperatores cKcrcituum rei pecuniaria? inopia, fcortciu pcrfoluiffe ftrpendia, eorumdcmquevfum in obidfis buifTe vibibus,mox vero illatis pecumjs iuftum vnicuique pretium rdlitutum. Pradam Venetijs eft Michaelium familia , qua? au- reos infcuiptoS clypeis geftat, quod illi honori, vt aiunt,datum j quia bella quod contra bara- ccnos pro Hierofolymis Balduino rege lufccptum fuerat,duce clailss &Vcnetiarum Do mini¬ co Michaele, d eficiente ftipendiorum commeatu ,quiremigibus& focijs naualibus exoluere- tur,excogitauit is coritim fignare minutioribus fruilis, idquepro 11 ipendio, alijs proargen- teorum, alijs pro aureorilm pretio numeratis,imperauit promulgationelolenni, vt pro certi pretij denarijsa lixis, cauponibus& cuiufque mercis inftitoribus acciperentur,multa indi- da reculantibus: ita occurfumexercitus neceflitati :cumque domum reuerfus eilet, puhlicam^, fidcmperfoluturus, conuocatis omnibus, quipecuniasfcorteaseashaberent,totidemargentcas ijs, alijs aureasreprefentauit. Laziusvero putattalegenusnummoruma Friderico Cafarepli¬ mo repetitum luilTe. Nummi ifti fcorteierant excorio,quorum inuentionem Kump tribuunt. G Etini enim Plutarchusalijque populo Romano congiarium dedilTe tradunt, fcorteosafles. Do lUtus etiam in hoc Virgilij: T aurino Ja ant um pojfent circundare ter go. traditjpccuniam ex corio bubuio prifcis temporibus fuilfe, hincque pecuniam didam ,quod ex pecore origiuem duccrct. Vnde & illud D. Hieronymi ad Rufinum: V t cum montes auri polih- citus fueris , ne fe or te urn p uidem mm um de tbefauris tuis prof er as. Lacedemenij etiam fcorreo numo vtebantur,vt tradit Nicolaus cjr-ep; iSm, & ex eo Stobaus, & Seneca,cuius ha’c verba funt: Aes dhenum habere dicitur, Jr (piti aureos habet , Jr pui corium forma puhlica percuffum , puak apud Laced.imontos fuit ^auodvftm namer at a peturna pr a (lat. Pieriusvero exiftimatnummosillos fčorteos a Numa diftributos,tdiera potius vicein,quam pccunia gdTilTe: temporarius enim (ir>- quit) ftiit. VulgohodieetiamburfasvocamusloculoSiinquibus nummos referuamus,a nimirum,quiapriusexbubuio corio fiebant,ficut&equipcrx,& quasvalifias vulgus vocanpua: lignofapefulciuntur,coriaceosrifcosvidetur vocare Terentius,Gra , ci fimiliter Sip penim pi- cmuc: Vtres item quibus vinum & oleum deferri folet, ex bubub corio luifle ^Eoli exemplo pottf H indicant. Homcrus: A con Si A 101 Setpxg do-zbv @ooc emUnguUcpergere Hiero(oly mam, & Sanda Sandorum intrantes pau- pertatem §c abftinentiam afe pnrdicare feruari. Si quis vero ad hutnilitatem corum id referat,vt videtur referendum,efie tamen alios populos inteliiget,qui bubulis tantum corijs induuntur.In- t COllE De QuadmpedibusBifulcis. Lib. I. 343 A iolce ni aiirum Capitis bona? Ipei ex pellibus bubulis amiculos libi faciunt, exteriori parte rnida., fouentes eorpora, vrapud fcriptoresdenauigationibusiiiisin Indiaslegimus. Sed &inomni fe- re Europa videas peregrecutes coriaceis indui palli js,& vmbraculis etiam vti ex eodo corio ciim aci Soliš ardorem 3 tum adnrcemiaspluuias 3 aliafqueaerisiniurias. Illud verofummadignunu* eft admnatione, quod de nautis,quiper mare 3 perqUod nauigatirrm regionem Si'n, narrat Be- niaminus TudeJenlis in fuo itinerario,quod ex Hebrao Latinum fecitBenedičlus Aria Monta- NantapeUi- nus,quomodonhnimmaliquandopellibusinuoluti bubulisauiumopeexineuitabili aliasnau- bus indmt. fragio euadant. Aiunt (inquit) rnareillud interdum atftuofiflimum ene aftro Chefil fubiečlum, exnaufra- cuius vi tantus nonnunquam excitetur ventus, vt nulli mortalium nauigando fuperari poflit, aut gio euaddt effugi: Intrudit enim nauigia in iplas maris anguftias,vnde extricari & eftugere non poftuntdia?- rentque diutius, quoad commeatu omni abfumpto hominespereant: neque vero raro naues hoc modo periclitantur;Vei um huic inccmmodo hominum indultria prolpečtum eft 3 atque euaden- diratio eft adinuenta 3 quam cognofcere non fuerit iniucundum. Sic autem res habet. Boum co¬ na integra quamplurima in nauibus imponuntur,nauiganrium hominum namero paria,qui B cum vento ač>i in illas anguftias intruduntur,finguli fingula fubeunt J atque collo introrfum com. plicatOjita colligant 3 vt aqua? aditus obcludatur 3 tum fele rotantes & mouentes in mare e nauigio deijcmnt,quoscum maxima’aqiiilmiilisregionibusfamiliares gryphesdi&teprofpiciunt 3 boues autaninuJia alia efte putantcs, aduolantcs eripiupt,atque in aridam cxportant 3 vt ipfis d ifruptis pafcantur; valim opportuna celeritatevfusqui intracorium includiturhomo, feram iplam gla- dioconfblfam vulnerat & occidit 3 atque hoc pačtoplures euadunt. Tantumfere illc-Hll preterea pnrfegminutn huius corij non pretereundus vfus 3 maxime in agris ad'letificandum eos fimilocoj cuiabagricolisomniuo pra?fcruntur,quoniam non minusltetificet 3 &Iongediutius ciuspingue .. ~ vt vocanperduret. Noiln agricola? ad.cannabis culturam J ex qua lummum nobis Iucrum eft,lian- C ° r ^ V ' US ' mopcrecommendant. Io. B;pt. Porta in fuo pomario,poma ijs faturari gaudere tradit, nomina- tim citriam arborcm. Qujd lir calia Thcophrafti & Plini j fuoloco indicabo. Conlectos eius fur- culos, corio bubulo prtduenj Theophraftus reftatur, vt eo putrefcente enati vermes lignum ero- dant. lam vero cum de leutis eflct ferrrio, eo fr p c in militia peruentum ellc diximus,vt miles ad folaiidam iamem pellibus fcutis detračlis vcfcerentur. Vbi erat addendum , Pyramm ciim obli- Coria efita- (I deretSyJla, ineolas tclte Appiano abfumptis omnibus iumentis 3 coria elixalTe, & in alimentum ta. vertifle. Idem aicde Numantin is ; Haud multo poft deficiente omni comeatu } cum neque fru - de beli.Mi &us iam vilos 3 aut pecora 3 autherbashaberent,coria primum macerata, aquaque mollitia elita- trid. re,vcquohdamalijinbcllineceintate.coepcmnt. Cambylipermuia &arentiatrahcnti excrci- J3 Z)e beli. tum, ciim decffcnt necetfaria 3 nec quicquatn lubminiftraret llerilis & inculta hiimanifq; veftigijs // ifp. deftitutaregio 3 tcnerrima primum frondium cacumina 3 deindc coria igric mollita necelfitas ci- Corij prapa- buni fecit 3 vt leribit Robercus Valturius in leptimo de re militari. Cum vero muka de corio dixe- randi. nmus,ncceirariimifaerit 3 vtquomodoidprjfparetur 3 mdicemus. Praiparandinonvnaeftratio. Lib.i-obfer . Belloniiisrefert Iilyrips myrti loiijs fuacoriadenfare 3 Micedones.rhoe, Aegyptios lilicjuis aca- cap. 5z. ci£ 3 Ait£ minoris ineolas gland ium efeuli calicibu.s } Gallos quercus libro 3 Phrygios corticibus pi- uiiylueftris. Antiquosparafle etiam oliuo difeimusex hoc Valerij Flacci: Vtbauis exuuias multo qai frangit oliuo , Dat famulis jendunt ilii, t/aciuquc vicijfim . ‘Iaurca ter ga domant grintrgu fluit vmlicjue te llres. •M Sed hoc puto fadtum, vt aqua? melius rcliftat. Pit id apud nos fcuo. Poftremofupra ex Plinio & Diolcoridc indicauimus 3 quale lit optimmn gluten, nune dicamusparandi eius rationcm,qua?lc- giturin libro Scruitoris vulgo nominato; Accipe de cxtremitatibus, boum aut pecudum 3 ideft gluten vt (inquit) coria manuum & pedum & capitum 3 & ablue bene 3 ab omni forde corum & a terra & im- ple ex eisollam magnam & cooperi coria cum aqua 3 & pone ollam in furnopanisa principiono clis vfque mane,demdeextrahe & cola, & li aqua coagulatur 3 bene:li non,oportcf,quod itemm_. ponas in f urno fecunda vice, vel plus.donec aqua illa ineraftetur: Et quando erit refrigerata^coa- guictur j deindc incide in frufta,& dimitte (iccari, in loco ventofo nonhumido, vel calido,doneč hatjficut vitrum. Tantum ille. Vfus eius ad agglutinandum. Lucrctius: ^ Glutine m at eric s taarino it a itt/igitur vna , Vt vitio vena tabularum fapitts Infcant, £luamlaxarc pueant compages taarca vincla . V A111V S 344 Vlyfsis Aldrouandi išeruorttm vfus. 76m. 2 „ Lik 15 .c. 5 . De hiftrhe. Cap. 18 . de macbtnis. Dentium •VpiS. Cjfuim. Lib. 12 . cap. 21 . Sanguinis . Maltba ca- lidaria , & fr;gt dar ui. Lib. 1 . tu. 41 . S e Hum, V A R IV S QJZ A R V M D A M Aliarum parcium vlus. X bubulis neruis flagclla bebant fra&u contumacikima, & quam maxime flexi* bilia,vnde etiamfadum ek,quod inter tormenta recenfeantur,quibus fandi Martyrcstorquebantur. His Diocletianus,vttckaturSurius,Diuuin Georgiuffl vapulareiuflit,doneč eiuscaro terne fanguine efiluen te ex plagisagglutinaretur. Iilde m Ničeta Martyraccrrime flageliatus ek, cum deos argenteos domi fubla- toscontrcgiket, vtlegimusapud Mamlum. SimilitcrS.Ilidorus AJexandrinus tckeeodem Su- rio vapuJauit fub Dccio,ciim nollet idolis lacrificare,& fic forte martyresaJij flagellati funt. Ob eandem veroetiam caufara 3 quia vidclicet propter moilitiem in quamuis partem nullo negocio torqueri pokint,optime nemi in arcu vfum prcrbent,de quo fic Ciaudianus: 0. Jbuis labor hunt anus tani um r at ione fagaci Prof cit? eripiunt trudbus cortinia capris Comu a fubiefhs eademlcntefcerc cogunt Ignibus, intendant taurinos mil t ere n er nos , Infiruiturpinnis ferropue armatur arundo . Eliguntur ad ikiuknodi , aliaque inkrumenta qu£ fradura? contuniaciflime refiftere vohuniš* nemi qui funt in humeris, id quod okendit Hieron,de conftrudione monangon is agens ; H mas (inquit) conteutionem exrobujlionbus &quamplurimuni exercitatis neruis animalis fcri dicunt, •verbigtalia,cerui q iti dem ex ijs,qui in crunbus pedibufjue: tauri ex ijs pni m humerofunt. Apud paftoresbubuli nerui, filorum qiiibus vekesconfuuntur, vfurn habuiffe videntur: fiquidem Hc- iioduspellcs hoedorum cum iam frigusinchoat,bubulo neruoconfui iubet, dumcanit r npcoToycve»v£ ip/ipcoVjCTrbrav upi/o;dpioy Lipudfct ffvppdirrhiv vtvpy Boo;, idek , Primogenitorurn 'vero hadorum, c um frigus tempe Hiu um venerit, p Pelles confuito neruo bouts. Dentium bubulorum vfuseit ad poliendam chartam, more ab antiquisrecepte. Piiniu sišcabri* ti a ch ar tar um leuigatur dente conchaue, fed cdduca lit er a fium. No kro ara o offiuin nullus quod equidemnoui,vfusek. Eorum invitium fatione fiememinit Piinius: Efi&luxuriofaratiovites ferendi, vt quatuor malleoli vehementi vinculo colligentur in parte luxuriofa i atque it a vclpcrofk bahali cruns,vel per collafclilia traiecii obruantur , bints eminentibus gemmis,&c. Tradunt Clea- thera philofophum, qua? a Zenone audicrat, oifibus boum & tekis fidilibus peridibere folitum * cum pecunia non fuppeteret ad chartas emendas. Sanguis vero bubulis malthis faciendiscft per- quain idoneus,quod qu;im ceterorum animalium craflicr kt,& citd coeat,duretuique:pnecipue taurinus,quem eo nomine etiam inter venčna cfle diximu$,ideoque iscalidaria malthe.vbiaaf fior& firmior materna requiriturdrigidaria , autem bubulusfimplicireraddituraPalladio. Mal- tha calidaria, inquit, ad balnea ccmpoftio huiufmodi ejh Safiguini taurino & oleoflorem calcis adrni- fce, dr rimaš ccniuncHoms obdueito: ieemficum & picem duram & oslrei tefas fccas fmal tundes . His omnibus iuncluras diligenter adlines . M alt h s -vero frigidaria compftio tališ e d;fanguinem H bubulumflorem calcis fconamferri,pilo vniuerfa contundcs & ceroti in fr ar cfjicies gr curabisadli- mrefieuhi frigida balneiinter rimaš labetur . bic lile. Sanguis vero vituli & carnes vitulina? vab dcconcifein vasfidilemifke, ibique per decein dies rclidai, inefcationis pifcimn aptifsima eft materia, vt docet Tarentinus. Ex fčuolaudatifsimas beri candelas 3 pra?cipue ex iuuencisj&cir- ca trimatum } inomni Europa notifsimum ek. Felle bubulo ailerit Apuleiusfemina maccranda , antcquam fpargas 3 aduerfus muresagrekes. Laudat hoc temediumPiinius: Mures (inquit) abi- gunturcineremafeUvel felis dilmogr feminej}arfo, 'veldccollarutnaaua:fedredolct ('fruinen- tum ) virus animaliam eorum,etiam in pane: ob id felle bubulofemina attingi vtiliusputant. Rafis praterea ait. Si radici arboris fel vaccinum illinatur 5 non acccdent ad eam formic^.Sed & cimi- ccs tckePalladio cxtinguuntur amiirca & felle bubulo, ledisautlocisperunčiis. Alij tauri ,vel Ilirci fel aceto diluunt, indequeleduin & parietesillinendocimicesnecari affirmant. L 5 r ciutn adulterari etiam amurca & felle bubulo Piinius tradit: De Indico vero Lycio fimpliciter Pribit aliquos felle bubulo vitiare. Teke item eodem felle taurorum aurcrasduciturcolor,Hcrmolaus addi: ^ arramentis atque pellibus, qualia cholobaphina cognominant; fed 5«: ipfe Piinius alieubi De QuadrupedibusBifulcis. Lib. I. 345 A ait: Taurino pracipuapotentia > etiam in /trepe!libufque colore aureo ducendis: & aplld PolIucem_, JegimuS^oAo/Saipofj^oAo/Sa^^jiJT&j^apžV/TaJ^ 'urh.a.ffpid.Tav 01 AtJ/ko) rov ffluorodSij iKcLAurttv. Exfetiš equinisnoftroaeuoiinertHuntpifcarori«,quasolim ex bubulisetiam ficri foJere ab Ho- Seta. meroindicari,nonnuili volunt, ita cancnte de Iride: H'SijuoAvfiScuni 'uciAti i<; fiuffircv opacfiv, H V« kolt xypd.vAoio Boo; icipagi/u/SiB^^o £ potrat d/UHzmv i7r i^S-vot zrpa, quodaliascornufignifIcat,hicfignifIcatcrinem>vn- de jtHpa&oi tondere, & »upa tonfura, 8cxtpo7rAx ( circa calendas Aprilis,Palladlus ) Mirand* Jani apes adapertis alucis , vt omma purgamenta , quafunt hpbcrno tempere congejta, exi- man - 34) ne intereant, bubulam vel k orni n is vrinam aliteis appomtnt. Campas nonnulh penine o cinere perfe quuntur:fipermanfennt, vrina bubula aut amurca apualittr mijla conferu-eant , čr v bi rcfnxerint oiera omnia koc imbre conjperge, DE BOB VS FERIS , ET PRIMVM DeVro. Cap. I I. f VPRA in bouis manfueti fiuedomekici hikoria,mulca admedum diueifabourn genera enumcraui , quorum aliquot fera cRe, non d ubito; cos tamen ab alijsnoa fcparai1i,quoniam authcrcsfcrine an manfueti effent,noi>fatisdedararunt. Bo¬ uis vero etiam nomine muka peregrina & fylucllria animalia, magna &cornuta pnecipue,quorum propria nomina ignorabant, appellauerunt,vt dephantesjbo« ueslucasuhinocerotes, Aethiopicosboues: Ca;far etiam alces&rangiferosboum nomine com- prehendere videtur,nimirum propter animalium illorum magnitudine & Jačtis vfum. Ego alces & rangiferos a bobu s feris feparabo. Bouesferietiam dicunturiyluekres: nam fyluclkcsab agrekjbusdiRerunt,vtindicat Plinius, inquiens : Tauriagrettes dtffcrunt afylueftribus:32 ) tp&® intelligens quos Gratci dypa.vAngn 0 mm 3 .nt , qui quanquam manfueti fint, & ex manfuctis nati j liberi tamen foiutique in agrorum,lyluarum,aut montium pafeuis relinquuntur J nec ad ftabulif reuocantur: fyluekre$ vero feros,vtfunt, vri, b i lo n t e s, & a 1 i j, q u o s G r a? c i vocant noti tam ^ a locis ab hominum confuetudine remotis., qu:un natura fiue ingenio fero & fyluekri . NOMENCLATVRA E1VSQVE RATIO: £xec. to6. 3 - RVS authore Macrobio Gallica (Germanica potius) vox ek, qua feri(inquit)bo- uesfignificantur, Seruius Gnečam vult originem ab opdv , idek,d montibus,vbi potiflimum verfantur. Apud Germanos hodieque vrochsnuneupatur, compofi- ra voce ex Vr&ochs, Belgis Vros,vnde Latinihauddubiovrumconfbrmanint, Vr autem Gcrmanis ek fyluekre,aut vetu$,aut principalc. Ochs anteni boseft» Gelnerus Vriylucftre hicinterprctacur, li mili ter gallum lylueftrem Germanis Vrhan vocari afferens. Potek tamen Vrproprincipali liuepotenti interpretari vtfit vros, fine vrochs, bospo- tens, mr gnus, vaftus, maximarum virium,quales vro aferibuntur. Apud Siieuos & Bauaros & alios cfuoldam Germanos, qui u,in au mutarc folent, auverochs appellatur.Scaligerpater Polo- ^ nis, filtem in Samogithia & Mazouia,quorum uitanimaldfepopularc,traditvocarithur: Gcfi nerus vero Tur , vel Turonem Polonis nominari ait bcuem fyluekrem domekico maioiefn, ml* repern 0 ^,*.v*i 5 *. bifontem autem Germaniceaurox,non iatisclareacdikinčleloquitur 3 cum bilentemGermanij ut modo patebitjVifentdicant. Ego •Scaligcrolublcripfcriin^uacipuecum & Maitinus Crome- rusin fua Polonia dicat: Vri 3 idck,fyluckres bouesquosnosthurosdicimus, in folis Mafouiticis fyluis apud Viskitcosextant. Eliota Anglus vros Anglicc cxponit bugleSjVcl bulfes, tan^uam hoc nomen a bubalo diuerlum fit 3 qucm alibi a bugill interpictatur. Sic F. ra firm s Stella in libio deorigine Brufforum 3 Bulfelus(inquit)qiiadriipeshabct baibam 3 vcJuti capra^fimilis alioquibc- ui per omnia,non alium quam vrum intelligens. Iacobus Zicglerusin Schondiafua trudit ut An- germannia ducatu Europ« maxime Scptentrionali & confini Laponiat inter pr.rcipuas ferasp c- nari vros & bifontes, quos patria lingua dicant elg, idek afinos /yludh es: fed elg Gcrmanis cit alee, De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. b 347 A akc, vt diceturpoftca: Ide m Scaliger vrum Lituanis Zumbronem nominari/e inueniffe fcribit: eodcmque nomine Illyrica lingua dici Gefnerus intellexiflet: Atqui Sigiftnundus Baro Zumbro- r.em Lituanorum bifontem efle profite tur, id quod Martinus Cromerus quoque facit, led his bi- lons veterum vms eft, & Albertus Zubronis nomine bonafum delineat circa finem libri vigefimi fecundi. Qua:rcndum nutn Rhizes vocata? Iphricrati tefte Strabone bellua? forma tauris perfi- B bige s. milesjvita vero & magnitudine&pugnadi viribus elephantesreferetesj apud Hefperios Aethio- pesnafcentes j vri fint. Non enim rhmocerotes elfe,quod Gefnerus c redi o, arbitror , ciim qudd Strabo rhinocerotcm fibi vifum dicat alias, tiimquod Iphicrates cornu e naribus enafces 3 quod Lib. i d. rhinocerotiproprium eft,non tacuilfet. Probe interim noui a Plinio fcriptum effc,Vros& bifon¬ tes Graxos in experimcntisno«habuifte:addittamcn boueferorefertas fuilfe India? fyluas: cur non itaque & in ea Aethiopia? D. Hieronymus bubulum fcribenselfe bouem fylueftrem tam in- Lih. ^.com- domitum, vt iugu m ccruicibus non recipiat, & cum fylueftris bos fit, propter feriratem nolit ter- ment - in ram fcinderc , non alium intelligit quam vel bifontem, vel vrum, fed vrum potiusjtjuemvulgus mos c - 3* bomanum ipfe etiam Martialis hoc verfu, Bubalus. B lili cejjit atrox bubah s atque bi fon. bubalum appellabat,vt teftatur Plinius his verbis: Scythiaanimalia gignk paucijfimajnopia fru- ciuum: pau c a c on ter mina illi G er mani a, infgnia tamen boum ferorum trener a., iubatos bi fon te s,e x- cellentijue dr vi dr velocitate vros,quibus imperitum vulgus bubalorum nornen imponit, &c. Non enimRaphaeli Volaterrano,nonnulliiquealijsaflentior, qui pronomenquibus,nonad vrosfo- lumreferunt, fed etiam ad bifontes. Iiscnim non ibliun aduerfaturallatus MartialisvcrfuSjfed iinpriinisSolinus,quifuaomniaexPliniotranfcripfit,cuiushaxfunt verba: intraclttfaltusH er- Cap.z cinij & in omni feptentrionali plaga bifontes frequentijjimifunt, dr c. Sunt dr vrij quos imperitum vulgusvocatbubalos . Nequeetiam ab Hieronymo bubalum vulgo dičtum intelligi poifereor> vtFrancifcusRibera Iefuitacredidit,quod bubalusolim Italis foret incognitus. Nam probandu erat,bubalum dim ad arationem ineptum fuilfe propter nimiam feritatem, llcuti adhuc ineptus cit vms: Apud Virgilium in Georgicis, vbi agit de vitium cultura J &inquit Texend.tfepes etiam,dr pecus omne tenendum j ' Lib. z. Pracipue cumfrons tenera-, imprudenfjue laborum, C C ui fuper indige nas hyemcs, folemque potentem Sylucjires vri ajji dueyapreaque fequaces Iliada n t: £tl'urfus,voiawooumpeftilentfa: Lib. 3 . T e m pore non alio dicunt regionibus illis fasfitas adfacraboues Iunoms , dr vri s Iruparibus dttčlos alta ad donaria c ur rus , Seruiusalijqucinterpretes, vrosinterpretanturbouesfylueftres,cumpotiuspro quibufuis ma- gnis & egregijs bubus ibi acceperis, vt tauri nomen quandoque etiam viurpatur: nam & in Graf- corum fcriptisArgiua?Iunoni,dcquahie mentioeft ,limpliciterboues albcs,facios fuilfe legi- mus apud Palrephatum. D GENVS, DIFFERENTI^, Forma, Defcriptio. |RVM e *bubus ferisclfe,profitenteromncs,ca:terumquisreueraisfit 3 nili dili- genteraduertas 3 difficillimeexauthoribus,quideeofcribunt J difces:pleriq;enim vel cum bifonte, vel cum bonafo, vel bubalo, ali jfue confundunt. Ego ex collatis veterum &recentiorum feriptisfpero mequi verusac genuinusfitvrus,dočlu~ rum. Ctvfar itaque in fexto commentariorumfuorum de belloGallico 3 In fylua Hercpma (inquit) nafeuntur qut appellantur vri. ltfunt magmtudvnepauloinfra elephantosjfpe- } rUS avete cie dr colore magnarn ferunt laudem. Sed ajfuefcere ad homines, dr man fueficrij neparuuh quidem exceptipofsunt. Amplitudo cornuum ter regi as mcnfas peta tem gerula fant . Ad liane cornuum magnitudinem & capacitatem refficifi^ Stnecajvri pornua Jata vocat,inquiens, d ibi dant vari a peci or a ti gr e s , T ibi viliofi ter ga bifontes Latifpue f ri cornibtis vri. * Utas De Quadrupedibas Bifulcis. Lib. L 3 4 9 A Latos enim expono capaccs. A tque ha?c fere funt, quse apud veteres de vro Iegimus, ex quibus conftat^anirnaleilc, tauro quidem fimile/ed muko tnaiuSjrobuftius J ve]€x:iffimumjCornibiifque quam tamus, muko amplioribus. Gefnerus vrum nobis depingit'ex tabula Mofcouire Antonij ■*. Vueid, ficuti ipfe tradit in paralippomenis fui operiš de quadrupedibus 3 tauri genusbarbatum_, esteta tauro fimiiiimum 3 quemadmodum icon ipfa docet: Barbatum effe vrum ctiarn Erafmus Stella in libro prajcitato profitetur, inquiens: Buffelus quadrupes habet barbam veluti capra, fi- milis alioqui boui per omnia ; &eft in Brufita quidem ferociflimus. Caligula hos primus Rom# exhibuitfin tbcatro 3 quos populus putauit.elTe tauros fylueftres. Et rurfus: Vrus fub mento villos longiufculos habet in arunci fpecie,c2eteris tauro perfimilis. Idem omnino videtur, cuius in ap~ pendice a Sebaftiano Munftero miffam ait iconem 3 & fic de eo feribit: Vri quoque effigiem ad vi- uum exprefiam Sebaltianus Munfterusnobis communicauit, anoftra, ideft priori 3 nonnihil di¬ odam. Gorpus vri, quem pičtura illa reprcefentat, perquam crafTum efe 3 tergo fummo fere gib- Rofo j (hoc icon minusexprimit) Longitudo ei e capite ad caudam breuior,quam proceritas B C g Ventrisj 3 5° Vlyfsis Aldrouandi ventris, laterutnque & dorfi craflitudo poftulet. Cornua denlfonigra. breuia^oculi verfus cxtc- ^ riorcm canthum rubicundi: os latumi,cralfu$ & fiinu s nafus. C raftu m & amplum caput: facics,vt fic voeem, lara, Tempora villola (icon villos in medio temporum potiusoftendit) Mentutn bar- batutri ,fed breuibusvillisnigris: Color fercnigcr maximc in te m pori bus, men to, collo, &c. ili facie,lateribus, cruribus, cauda ad puniceum vergit. Tacuit fortaflis vterquc,nimirum Erafmus & Munfforus coinnum vaftitatem , quoniam & hmc bifonti conuenit, id c]uod ta m en Sigifmun- rifon v _ d us Baro,qui vrum cu bilonte videtur confunderefois vcrbisnegat. InLituaniareperiturbiions, rus corni- j, qui patrio nomine Suber vocatur, Germanice aurox. Vri etiam quosindigine Thur,Germani bi- ^ u f ,, iontes vocant 3 in fola Mazouia reperiunmr. Vrus autem cft forma bouis nigrfihabct longiora* r #nt , J3 cornua quam bifons.Nectemoueatdičfio Germanica,qucvrum bifontemvocat,& bifontemau- 3 , rox.Nam excommentarijs CmfarishabeSjGermanos vrorum cornibus pro infigmoribuspocuHs quondam vibs fuifte, quetn vitim etiam hodie Samogithm oblcruant. Vrorum porio cornua-.> . qum etiam noftro tempore in quibuidam tcmplisauro & argenro exornatajVelud rara qumdanu „ monumenta reperiuntur, &longitudine & colorea bifontiscornibus aliquanto brcuioribus po- , 3 eulifque minime aptis, facile diičernuntur. Icon autem vri,quam eiufdem nobiliffimi baronis cu- ^ ra Gefnero commimicauit Vuolfangus Lazius, a prjeeedenti in eo potiflimum dilfert, quod mi¬ li ime barbata eft. Quamobrem hmcncan illagenuina ffoin prpfcnti ego,qui animal ipfum nun- quam vidi ceno ftatuere nequeo, gratiam habiturus aiicui j qui oculatus teftis veritatem fit di- duruSjhoc interim non tacebojvillorum eorum apud veteres nullam čile mentionem. Equidem & Iulius Scaligcr rerum exoticarum ftudiofimmus illorum quoquenon meminitVrus (inquit) Fjcerc. ?o6, a vulgari tauro nihildifocrtjnifi magnitudine & viribus,quibusiilumfuperat.Cornua vaftiilima, ,3 non folmn,vt refert Cmftir, olim ad vfum paterarum,fed etiam nune in Samogithia & Mazouia, „ quorum eft animal populare.Neque etiam meminit Martinus Cromerus,cui item bifon vrus eft Lib. r . Polo- vt patet ex deforiptione J qum tališ eft. Bifontium Pruffia ducalis eiq,- finitima Mazouia ferax eft, nu . j, & imprimis Podolia:vbi agminatim in campis non modo hm ferm } verum etiam fori equi pafeun- 3> tur. Eft autem bifons prmgrandis, verum pernici {Tima fera, magnis & introrfus leuiter incuruis cornibus nigris armata, quibus equum cum feffore corrcptum in fublime identidem iadatj &ar- j, boresmediocri cralšltudineeuertit. Magnitudiniseiusillud quoque cftargumentum quodin J3 capite eius inter cornua tres(duo,Munfterus)homines pofsint conftdere. Idabetvillolum & hifpi- ^ 33 dum corium 3 & fub mento palearia. Caro eius condita in delicijseft magnatibus & principibus. 3, Cornuronorum3&obid venatoribusin vfueft,zubrumfeu zambrum vocantuoftrates:Imo^ Gra:ci recentiores: Sic illc, Ieonem iftiufmodi cornu ad edendumfonum concinnatum aliquan- do mihi communicauit Ioacchinus Camerarius Norimbergenfis reipub. archiater. Id cotunu totumerat aterrimum, &'quibiifdam lineisper longitudinemftriatis. Nequebarbmquoquo Lib. 2 2 Je mentionem facit Albertus Magnus, qui & ipfe urum cum bifonte confundit; Vri (inquir, in ex- Animal. cufis codicibus legitur vrni fine vilo fenlu ) quos nos Germanice Vifent vocamus , cornua ingentia duo geji ant 3 cju* capacijjima funt ,i ta vt multipot um in e a infundant & referuent etiam in eis. Ide lib. 2.C.2. alibi inueniri feribit in genere boum, nigros, magnos, quiaquibufdam (inquit) vocantur bub S, & apudGermanos Vuofent (legendum Vuilent, vt alias habet,quanquam hac voce bifontem in- dicari ex eodemfuolocoprobatur) hiperquam robu sli funt, adeo vt irritdti e juum fimul&cqu'u tem cornibus ventilent, magnitudine aquantmagnum deutrarium ( fic nos infignem & egregium cquum vocamus)^ facies i//ar#;w/W/wfvtoripfiusverbisqiianquarn barbaris 3 quoniamnoru fatisclara videntur )aliquantulum declinat inferius: it a quod habent eminentiam fupermediant H lineam defcendentem inter oculos: & declinatio arttts illius ejl verfus os cJ verfus front cm declb natio ali a , & cLeuatio m medio. Cornua eis maxima addorfem rccurua, vtfaciiius cum eis de- uare fr ventilare feureijcere pojfint quodinuafrint. Plura eorum genera funt ,qmbufdam alt A fr longa cornua: alijs breuiacraffa fr robufta . Nota bacgenera funt S elan is fr V ngar is frfnitimis Germams. Quc Alberti verbaSigifmund-um Baronem, & Cromcrum fortafsc deceperunt, vt vrum Germanis bifontem appellari feriberent. Ego his pofterioribus Alberti verbis,quibus Vi fent,m maiores & minores diftinguit.minores bilonres dixerim 5 maiorps vero vroSj& ad hospri- uatim omnia pertinere priora: ad Bonafum autem ncutra referri poffunt, quandoquideiru huius cornua adpugnam funtinutilia-..Non potuittameneftugere Albertusjquin6^ bona* Lib. 22 .cir- fum cum zubronibusquos vros effe diximus3impiicaret. Zubrones (inquit) vt frtur Jjoum cafnem. funt generis longitudine altquando quindecim c ubit or um: cornibus m aximis , trium cubitonmlon- u uiiafts c u gitudme s color efubnigris: tanta velocitate^vt rete dam aluiproluuiem conuerfu m animal cornibus vroconfu- quandoque exciptat , antequam in ttrram cadat. ( f foc pertinet ad bonafum) Infyluis maxime Se¬ fu s . p entrionalibus degit,tanto robore>vt equum cum equite cornibus in alt um pr c ijetat , iierurnq s exci- d J ') ' piat 3 35 * A h D De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. i Taurus k Philippo oc cifusqui. Lib,6.An~ tboL In fupple - menMb. y. Lih- 7• Ah- jhiad. L ib 3. Gcog, Vlydis Aldrouandi ,.E 352 piat, doneč eneeaiierit. C upi ali ter non potejl qukmfoueis aut ven at or c circa crajjifjimi truncii rem circumeunte ftra mfefiantis Luter a interim venabulo perforantis 3 (Huc perdncnt a d vrufl'1 Aim excrementum t ant o c um ji atu eiaculatur, vtin fequentem canem aut v en at or cm inqu inat’A inutilem reddat ,vel vt alij ercc&cet . Hoc rurfus Bonafo tribuit Ari do teles. Taurus lile ftris qui Macedoniam vadabat ad pedem Orbeli montis Macedonie a Philipporcge iacul°> (cLipavict *ws4ymJ/)confoirus,cums pellem & cornua bpyv/dia 3 vel no-crapcizcadijta.c i&pa > JC * e ■ quatuordecim palmorumpn vedibulo templi Hercuiis conlčcrauit,fortaffis vrusfueiit:in q lien1 "' extant epigrammata dočtifiima, Simmia.’duo, & Antipatri vnum: quali quoque non indigi^ 111 eftvriillud cornu ab Heluetijs diligentilfnneconferuatum,&anuotauit Sabellicusex lou‘ 0 ’ nam ad Mediolanum cum Galiis congrefli, cum in nočfem vfquc prelitim protračium efietA 11 ' ces j vt reliquiasexercituscolligcrent, fignum ingenti claflico proporuerunt, quo Iparli errabu^ dique militesad vexillayocarentur.Ideratampliilunum cornufyluedrisvri,operolbargen t0) !* labrisexornatum, quoda maiotibusper manustraditum apud Vranienfes Heluetia» libci^ authores cum magna curaacreligionecudoditur.Eiusitaque beneficio plurimi cum lintconP j, uati,quod a: in terna m ei pariat glorire memoriam , carmen meretur. Gelherus allcrit fe Mog utl tire & Vuormatia?,Germania?adrhenum ciuitatibus ingctitia lyluedrium boum capitadupkH ei videbantur) domefticis maiora,cumreliquijs quibuldam cornuumedificijspublicisaffix^ n te fecula aiiquot,vtfertur)olim cumadmirationeinfpexifle. Ex ijsautem qua’ ha&enusdJe funt, fatisputoclarum ed, vrum Septentrionalis pluga’ feram e de, (vt mirum fit,fcripdffey? r r uium in Pyrenais habitare montibus, qui Galliam ab Hifpania diuidunt:) ferocia item, v ,r! ^ que & mole corporis pradantem, vnde ab Augudino Richardo Bartholino Perufino non in £0 grue mondrum appellatur,dum canit : Dum repetit Sueuos , dir um & mirabile monflrum Apparetfylua in rnedia 3 quo non fuit vila lmportuna magis labes,quam Sarm at a teliš Et niue dur ati nequeunt fuperare Geloni , Hune veteres dixere vrum , quiper memora alta T aurinis crudefcit cormbus, (jr ferit ajlra , , Q CAPIENDI RATIO. X Cafaris commentarijsdi&um ed, vrum foueis capi:idque Alberti Mag n | te ^, monio etiam confirmauimus,qui etiam addit capi uenatore circa craiTilf m ‘ tr . ci arborem circumeunte,& fera infedantis Jatera interim venabulo perf° ral ^ e p quem poderiorem capiendi modumhodicqueobferuari tedatur Erafrn uS . ti=~ - -- y . i la:Soliti erant finquit) antiquitus caueis ad hoc ex opera(foueis ad hoc in^ fačtis eos capere,captofque iugulare: forte qudd ca tempedateferro caruere Borulfi: bus uero, lečbis ad hoc pracipua? virtutis & audacia iuuenibus, canibus eos infequi placn £t ’ ■. bulifquecominus& eminuspetere,arboribusfeferobudioribusfempercondendo,nea• petantur,quacornibusarboriinfertis,vindičl:aauidainharer,donecinfequcntiumtehS' a p eoncidat. SimiliteraitMundeiusindefcriptione Prudire,perqaamatrocesedc,nechomJ 11 ^^ ferisparcere,etfi a venatoribus,qui inti exardefcere &efferari, vbi fe cruentos ,quiinterarbores(inquit)lec6tinentjtelis&iaculispcta tiaI, J i ^ ruentosvident,ncc vlcifci fepoffeholtem, vt crebro in JP J _“ p lC n, res impetu le ipd conficiant.Creteriim muko iucundior eorum ed venatio,non abumi is * apud Lituanos,quam exadidime nobisrefert iMartinus Cromerus prači ta to loco: De 1)1 $ c (ita vros vocat)venatione fcireoperrepretium ed, quod in campis Podolicislegregati linguliabequitibusfagittarijsordineingyrudifpodtisconficiuntur.Vnus.n.podalmm quitantes, iaculantur, citatifque equis refugiunt. E lferata autem illa ičlu & vulnere, * ° c $c' tem inlequitur. Interim ferit etiam alius: quem illa rurfusprioredimidbinfequitui 5 ° 0 ^jc- fatigata labore &vulneribuseoncidat. In fyluisvero ijdeprehenfiopportuno aliquo ° čfuarborum arudicanishominibusadid coačfis, quadintra fepes includuntur,pluH quam linguli Jta vterfugereindenon polfint, Deindeextručfaextemporeprincipi^ tibus, ac fceminis cauea iiue tabulatoVditjori, ex quo tuto fpedare poflint, venatb reS nabulis ad fuam quifque arborem difponuntur, Mox ab cquitibus drepitu C |^jnuq ue De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 353 A Aiftuque canum fera e^citata c vepre tišin medium propellitur: qua? a venatorepoft arborem la- 3> tente,vtcuiq; maxime appropinquarir, v en a bulo p e ti t u n, e ffera t a q, i etefor ego fuperbiam lacob.fr domum eius odi: quoniam (inquam) in fortitudine veftra cornua vos alfumplilfc dicitis, eritis ergo mihi ficut bu¬ bali, qui tam indomiti funt, vt iugum ceruicibus non recipiant,& cum fylueftres boues lint, no- • bnt propter feritatem vomere leindere terram. Ita vos mihi eritis vtique inutiles operi velregno Dei,vobifque euagantibus & difperfs,adhibebo mihi boues alios domitos, dicamque eis, tolli- Matth. 1 1 . teiugummeum fuper vos,f j regnol)ci fruclumoperabuntur , iuxta illud5 Amendico vobisquia Jbid.il . auferetur a vobis regnum Dei , fr dabiturgentifacienti fructus eius , frc. Kom. 1 o. DE BISONTE. CAP. III. 0 N O M E N C L A T V R A, D ES CRIP TIO, Hiftoria denique tota. LSON vt pote antmal Septentrionalis pl a ga’ proprium,& olim etiam Gcrmania: in laku Hercynia? fylua, non Thracia qua alio nomine Biltonia vocatur, vt (.)n- pianus arbitra tur, nomenclaturam debet ,fed Gcrmanisquibus Vifentnomina- tur. A Vifent enim u, in b, conuerfo,quod non tam Latini,quam Gra'ci,faccre lo- lent, bifon & /Bio-av dimanauit quanquam excufi Oppiani codices fifav habent, carminis nimirum ratione. Dion in hiftoria Augufta,S/Vff«t»85 vocat.Irenicusin feptimo exiges, cap. t 1. contendit Vizontes dici debere". Albertus vt pramonuimus Vifent nomine aque vrtim ac bifontem intelligit. Pl ur a (inquit) eorumgenera funt, pmbufdam alta fr longa cornua, alijs brcuia,cra[fa fr robu st a : ex quibus maiorcs,vios, minores^bifontcsjintelligi dixi. Ipfc etiam hoc nomine (Vifent,quanquam apud ipfum in u,litera,vbi quadrupedesliterarum ordinc enutnerat, corrupte legaturpro Vilontes, vel potius bifontes,)bifontem exadilume&ad mentetn veterum Gf, 3 deli- PA 2 3. i / " ,> ‘ fifigtfs iu bati & b ar _ bati. 'dti-z. de V enation. > ^ •'* ... ' Gylli crro- rcs. Comu a • 354 Vivlsis Aldrouandi * n delineauit. Animal (i u q ti it) cit bouijimtle, collofetofocr iubis> vt e_puus,fedpernici us & truckfa - B tius,vt captum d omari haud vnpuam pojit . Hafcenimeumcx Solino tranfcripfiffč apparet,qui nimirum de bifonte licfcripfit: in traciufaltus Hercjnj & in omni Septentrionali plaga , bifontis frepueut.jj: mi funt } bouc sferisjimile s.fetoJi,c olla iubis horndi ^vltratauros pernicitate -vige n tu , c a »ti ajjucfccrc manu neejucunt. Plinius etiam iubatpstantiim dicit bifontes. Seneca,cuiusverfu$ in vro recdauimus, villofos, cunrbarbatuminfuper Oppianusdelineet, &icon priori iocopolita talem ptiam odenclat. ydnLuu enim eistribuit nonlolum circaceruicem, fedetiam u/aip’dmMfa yu'& 3 iq. licPaulanias bouesPcconicoscirca pedus &ytvw maximepilofosfacic: bifontesautein ex Pceonicorum boum genercfclfc alibi dixerat. Verfus Oppiani funt: JE ’Wtv a/uca/.icizffov )'dj dutp a.raXolcnytvc-ioiq : Oid ri Aayv»iyreg dpi7rpi7r((&Jb?iynoi ' ; ?p ‘Eai^ozouoi^fAoffvpoi,Qnpuv /atStom Xto'iJtq. O^Stai ztpdav Si /rvpiyAo)yjm$ dzcozal X aXz(iciQyvauorfclcnv t 7 r£-iztXoi ayzi^poicny: A?X htyds iripoicnv ivavriov a?xdXoim J \ T tbaoi gvytpcov ztpdav t 7 rizdpcnqy uiyjaviv: T 7rria S ? etcopocovra Ecndcntes ceruice tubas palearibits at pne N o dojiš cfuajjant humeris , c dpi tipu e fuperbo , Nou ji c us ac fretimagna virtute le one s , Effcra colla iubisferiunt,ccruicis hoporem , j Cornuapue cffulgent i Eerri- De QuadrupedibusBifulcis. Lib. I. 355 ^ Ferri u o ram dlcasplani te čemer e Urnam > N amcjue čute 'n rigida lingua lam benda cruentant • dem Gyliiusbifontemcerui fpecicm fimilitudinemqucgercre ičribit,&amedia fronte intcr aures vntun cornu in excel(itatem magisciirigi, quam ca gum n ob i,s nota funt conma;qtue deicri- ptioneutiquam bifonti quadratifed GylliusexCrefarislib.6 tranfcriplit 3 nulia authoris 3 vtfolct, a cta mendone 3 vbi ramen bifontem Catfarnonnominat,fedfimplicitef ait:£i? (in Hercynia fyl— Ua) bas cerui figura> cuius a medla fronte inter aures vnum cornu eaijtii excelfiusjnaffq-, directum w >cjux nobis nota funt cornibus; ab eiusfummoficutpalma } ramique late dijfunduntur: cadem e dl jPntnaniarifpuenatura,eademftrmamagnitudoquecornuum . Hec Celar: quibus vt iuoioco pa- (iiuerliffimum a bifonte animal deicribit. Nam quod non iit bifon 3 vel quilibet ex fuperio- DUsiudicet . Bifontem vero etfi non nominet,pulcherrimedelineauit Calphurnius; Aeglor . 7. Vidimus & tauros->quibus aut ccruice leuata Deformisfcapulis toru s eminet > aut quibus birta •g lati ant ur per colla iuba, quibus afera mento y Farba iacet , tremulifque ngentpalearia fetiš. aurentius Surius Carthufianus incommentariorerum fuo temporegeftarum fcribit in Lithua- Fifo n vt ab ^ la 5Vroseifejbifontesitem&alces;errarequivrosvocantbifontes,cumbifontes(inquit)abvris V ro dijfe- °uuiam formam habcntibus differant, quando bifontes iubati funt 3 & vilic ii circa collum,& in rat * k ° s ° a rba a mentopropendente,pilišmofchum redolentibus, capite brcni,oculisgrandiori- ^ j 0 (' u is,q u afi a rdentibuSj fronte lata,cornibusplerumq; adeo dedučfis & porrcdis, vt in ijs 11 b ene corpulentihomines infidercqucant. In tcrgoextatgibbuselatiorpnore,& pofteriorc r ° cottiuf ai - tC ^ um *^ ore • Cum hac defcriptione icon h are, quam Vuolf< ^cauitjvt in appendicehiftonm quadrupedum (cxqua eam mi 'gangus Lazi us, Gefnc Utuo accepimiis)tefla- tur, De QiiadrupedibusBi/uIcis. Lib. I. 357 A tur.mfteconuenit. Huiusfortairegenerisfuerinttaurifloridaniouiorbislnfulaj^uos fcurro- nes barbari fua lingaa nunaipant vti fcribit Ambrofius Par?us Chirurgus Regius,qui iftiufmo- diraurosnobis Jepinxlt,&nos exeole fylucftretn ferumqueillum boucm } queminCalidonia fyluarcpeririinbouishiftoriadi- aimus.Candidifsimum elTe aiunt informamleonisiubamferre^ccneramanfuetisftmillimum-., ueriim adco fcrum & indomiturn,atque humani confortij hoftem,ut quasherbas aut fratices hu¬ mana contredtatasmanufenferit } plurimosdeincepsfugiat:captiun autem arte quadam mox paiilo pne m?ftitia mori. Cum uerdfe peti fenferit 3 inobuium quemcunquemagnoimpetu ir~ ruerc 5 & profternerejnon canes 3 non uenabula 3 nec ferrum ulkun metuere . s C A PIE N DI R ATI O. VOMODO olim bifontes caperentur,Paufania$docet his verbis. BilontisPa:o- inPhocicis . niči caput ex cere fabrefadlum, Dropion Deontis filius 3 Paroniorum rex Delphos 3 » , bo deat. milit. Bifontcs belluarumomnium viurdifficillimecapiuntur: nuli? enim funt adeo valid?plag? 3 qu? irruentis fen? impetum fullineant. Eius vcnatio ita com- 3 > __ paratur. Supinumdeliguntlocumj& inconuallcmdecliuem:cumpr.?ualidofe- a ptovndiquemuniunt:cliuum deinde & proximam cliuoplanitiemrecentibus boum cori js in- « ilernunt: recentium fi non fuppeditarit copia,arida afperfioneoleilubricant;Ibi in equis cxerci- « tati/Timi hominesjbifontes intra illum ambitum cogunt,qui per vnda coria delaplis in pr?ceps, adimam vfque planitiem deuoluuntur. Ulic ad quartum aut cjuintum diem negledi relinquun- o tur lafsitudine & farne debilitati 3 cadentibusiamanimis faeile conficiuntur. Suntquiad eos »Bifon c 4 , manfuefaciendos artem adhibeant, & iaccntibus adhuc pine? nucis nuclcos interioribus exerr> 3, ptus q Uo c - Cptos teftulis apponant: alium enim cibum nullum bellua tune appeteret: poftremo vinculisdi- ftričlos abigunt:& ad hunc bifontes modum capiuntur.Tantum Paufanias . VSVS IN MEDICINA. VEMADMODVM plant? fiue ftirpes fylucftres domefticis &qu? in hortis aluntur,viribusfunt efficacioribus 3 ita deanimalibus quoqueiudicalfeapparet Plinium his verbis: V ros & bifontes Gr seči in experimentis non habuerunt , quan~ quam boue fero refertis Indise fyluis : p ort ion e t strne n eadem ejfcaciera omma (quam ex domefticis vel gregari js bubus ) ex his čredi par e H- > videlicet quod ad medendi vim . d VSVS IN SPECTACVLIS. VAMVIS autem tam fer?,indomit?que natur?fitbifon 5 eranttamenolim qui ncn_, folum ipfum/ed & alia fimiliter elfera domarunt 3 domitiiqueequorum locoad currus, eflcdaq; vtidocucrunt in fpe i ntprobapue ttgres Indnlgent patientiam flagello , Mordent aurea quod Lupata cerui , Stpodfrenis Lybici dom ant ur vrfi 3 Et quantum CalydontuliJfe fertur, Parct purpureis aper capifiris 1 ur pes ejfeda quod trahunt bifontes > Et molles dar e iujfa quod c bore as Nigra bellua nil negat magiftro £uis 3 Vlvfiis Aldrouartdi Sluisfpečldcula mnputet de or um ? Ex eiulHem poeta libello de fpečtaculis conftat Vrum & biiontem in theatris etiam iaculis 'confi* xo s t žile : Caipophoi|im enim laudans, quod ftantes teras fupcraret d ex te rita te iaculandi pt^ 1- piju ? ait: Doric d qnhn c er to 'ucnabula dirigit ichi Fort is ddhttc teneri deutera Carpophori: lile tulit ge mi ho sfacili ceruicc inucncos : lili cejj it atrox buhalus->atcjue bi fon. H it n c le o c um fugeret ,praceps imela c u c ur it , J nune , dr lent as corripe turba moraš. Confueucrunt fpečtatores in theatro C i r ec q u e p u g n a n te s fer a s exc i tare ad fugam. Nune auteifl inonet cos poeta, nullmn efle remedium krce Carpophoro pugnanti: nam & ftantem fterpit) g i en tem adeo perterretjVt ruat in tela aliorum. DE BONASO CAP. IV. NOMENCLATVRA, EIVSQ^ RATIO. polinthus. Mon.ipus . Vacca, fn- da. Bonde h os. Fncbjtos . Uh- 7 . ONASVS Paoniafera, Ariftoteli libro fecundoliiftoria animalium capite pd* mo j3ova. eftquevbiper 0 , duplexIegitur . In libro vero mirabilium narrationum /3oA/i^ r appcllat: & in nono hiftorite animalium a Paonibus lingua vcrnacula fvctuou ime, vt aJijfcribunt,/ttoyž7per vocariteftatur. Curautemiftiufinodi ferabonafusiiue bonailaS voceturjiaifknus apud nemiri?reperio: ucvtiros vero iiue /ubvacrof forte dieetur Paonibns, quo- rum lingua cum IJlyrica fereeadem eft, a iubis,quas Angli mane,Germani morie appcllant.Au* guftinus Niphusbonafutn feribitarecentioribus vaccam Indam vocari: in quodecepit etim Al- Q bettus Magnus,qui Solini de tauris Indicis & bonafo diuerfi.s inloeis fcripta,confundit.Iclcm Al bertijs bonii fum cum zubrone Iiue vro implicat,vt in vro oftenfum eft. Apud eundem etia lib. 22 . bonachospro bonafo corruptc feribitur. & rurfus in eodem libro in E litera,cnchytos,vbi totam bonaii hiftoriam cx Ariftotele recitat:alijsenchiresicribunt,nefcioquibusram barbare&abfur- deferibendi očcafionibus, niii quod cx Arabicis tranflationibusfumpta videntur,qui G raco nun t!i(ftionesplerafque abfurdiftimecorrumpunt, adeo vtoriginem amplius non agnofcas.Raphael Volaterranus bonafos eodem modo capi fenbeus, quo nos biiontesdiximus ex Paufania,bona- fum quoqne haud agnouifte vidctur. GENVS, FORMA , DESCRIPTIO, Hiftona idonicjuetou. H 1 ih. 1 . Hift.c.i. 3 } J J JO 33 3 ) Cap. 16 . „ x Lih. g. c. ,, 4S- >> RISTOTE LES, quifolusccrte bonaii meminit, ( nam Aclianus&Pliniusfua-. proculdubio ex co defcripferunt,Soiinusex Plinio,)agensde qua'drupcdibusque piliš integunrur 3 bpnafumaiferitexcapronatis efle. Ipibrum(inquir)quadrupedi1 piliš inrečtorum, alijs corpustotum eft hirtum, vt fui,vrfo,cani: alijs collumhir* tiuspari vndiquemodo, vtlconi&reliquisiubatiss alijs prona tantum ceruicis, a capite ad fummosannos villi geruntur, vt cquo, vr mulo Sc rcliquiscapronatis, quo in genere bonafusquoqueefylueftribus cornigcrisenumeranduseft. Moxvero cxboum genere eifevj* deturind;care,quando interiora omnia bubus (imilia conrincre dicit: fed & in deferibendo ipfo> tantamque hiftoriam referendo tauro ipfum afiimiht. Bionafus(inquit)gignitur in tenaPa?onia» monte Meifapo,qui Paonia & Mcdia tena collimitium eft, & monapios (fxbvct7roc) appellatur, magnitudinc tauri,fc.dcorporc guam bos latiorc (oy y- a> JeV* po$j *y*pevpo/s-izrc eVIr)bfeuior enim Sc in Iatera aučlior eft. Tergusdiftentum eiuslocum feptem accubantium occupat. Carcra for¬ ma boins ilmiliš eft,ni/i quod ceruix iubata armorum tenus ( u.xpa/uiae)vt equieft, fed villo.moliiore, quam tuba equina,& compoiltiorc: color pili totius corporis Bauus: iuba prolixa, &ad De QuadrupedibusBilulcis. Lib. L 3 59 ^ & adoailosaifijuc demilfa,& frequens ^uwVdc(Wenfaj colore inter cincreum &ruffurn:non ,, ^ualisetjuofjum quospartos vocant, eft ,fed villo fupra lqualidiore,lubter lanario,nigri aut ad- fflodum ruffi nuili funt, voccm ilmilem boui cmirtunt: cornua adunca in fe flexa & pugnar muti- „ " b c, ' Unt , magnitudine palmari, aut pauld maiora , amplitudine non multo amftiore,quani vt „ Mngulafemilextarium capiant , nigritie proba, antia? Arpoji o/u/ov) ad oculos vfquedemifla?,ita vt ,, 111 auus potius quam ante pendeanr. Caret fuperiore dentium ordine,vt bos & reliqua corn igera „ J n)nia;crura hirfuta,atque biiulca habet , ca udara minorem quam pro fui corpori# magnitudine, ,, umlem bubula?;excitatpuluerem, & fodit,vt taurus: tergore contrai&uspramalido eft. Čarnem »Carocjua- Jabet guftu luauem, quamobrem m vfu venandi eft. Cum pereuflus eft, fugit: nili defatigatus ,, lis. nu fc]tiam confiftit ( ^ Snoptlm era, v i%a Sv v ar ij J repugnat cakitrans, & proluuiem alui, vel ad „ Vt fe de- ftuatuor paftus (ipyv'ias J proijciens:quo praffidio facile vtitur,& plerumque ita adurit,vt pili in- .» fendant . CCa ntium canumabfumantur; fed tune ea viseft in fimo,cumbelluaexcitatur,&metuit:nam fi V bi pa- ^ le ^b n ihil vrere poteft. Tališ natura &fpecicshuiusanimaliseft, Tempore pariendi vniuer- „ rUnt , & !( a fyoo/) in montibusenituntur: fed priufquamfoetumaedant, excrementoalui circiter cum lo- ,, quomodo , ^ • r r* t« 1 o » * Y B q Uo p a riant,fe quafi vallo circundant & muniuntdargam enim quandatn eius excremen- lc opiamh«ecbeliuaegerit. HačlenusAnftotelesinterprete Gaza. Defcribitautemruifus hoc ^ntmalab initiolibri Mirabiliumnarrationum : nonnullis tamenimmutatis. Ipfa enim fenu Aliadefcri - j^i^guitudinetauri/ed boue maior,& robuftior dekribitur.probonalo legi tur bolinthus:pro ptio&bijlo- l os a P° tnonte Heflkus: pro [A,bvci7rov 1 /a.Qvt7rovi pro t7rfd.x.Aivov i oxJa,z?Jvov . Iuba prolixa ad ocu- ria. ^ dditura vcrtice. Cornua adunca, zaras-pa/jt-piva,* ideft deorfum verfa, vf ro c%v z dr m nrapd. y > » Vi Viv^t V/UiliU«i auuucft)«'«" xvivj.v y w za 3 v c?'•s ft/U.« J Ct p ČC ce ; r ; 5 itaut rnuero inferne iuxta aures lit: con trd quam in hoc poeta? verfu , P atu lx camuris fub 1 Ks aH ?es , etli tlim infra tuni fupraaureseis habeantur. Etpro/tteAa««. za. A« Xnra.pd , - w cupod p a cu’ztJia hoc fenfu, cornua aiunt nigro colore adeo aca efie,vt tanquam per vnčta fplendcant. Quod mod d ad Gaza: tranflationem: m ea non_. Gafe eno e* u 'ca Gpfn Ani« .. J. U i C\- *-v> r\ n Cr J 11 m C- n m m v ^‘zt^Sia^A^etv Si ds Sivcu Mtemff&ivtt , hoc fenfu, cornua aiunt nigro colore adeo Patica C,Vttanc l lum P ervn< ^ a Iplendcant.QuodmodoadGaza?tranflationem: inea nom. Corr 1 VJ,e ^ tle rus aduertit, qua; bonafi hiftoriam non folum obfcuram reddunt,ve.rum ctiam eam rcs . Cam v m P Unt *Equidem mirum eft Gazam in comparatione bonafi colorisad ’lv 7 ns$ vrapdas Gre- • per ° Cci f 11 'eliquiire^quamuispartosinverfionecorruptelegiturproparoosjcimi alibi fem- C f In “ defintftatina ftngerefoleat. In Hefychio& Varino legi m us, ‘rs-apaoi Atyovrai i^Trm ificlin 0 Kvppoi: Paroi dicunturcqui quidam colore ruffi. Mihi finquit Gefnerusj animus • tbco-; lt,paroosdici q ili ffiter.ruffum&cinereumfintequi,vt»^ncgatioabundet:ftc enim muk 1 - lisin p m °- us c °h^tebit fcnfus,hoc pačto: Iuba bonali inter cinereum & ruffum colore eft,qua- j u y a • ,- r , , - ,W1 f' , * d palmo dif~ fevat k doio Q r U . 1In ? ,ve l rra.Xa.iASa, feminino genere Gta’d vocant, Poiiucc tcitejmaiorem,quinque, ^pithame - Uiin • t j l^^i^um,etliPolluxdoron & palaften pro eodem accipit : masimum odo digito- f ,bid. P °lluci f lans tarncn tres minores &proprie didos palmoscontmet, ideft,digitosduodcciuv. J J ndi c i s ex tenfto eftapollice ad ininimidigiti finem,lichas vero ad finem lichani,ideft, dra ntl j^^»nobrempartim uitandcegratia? homonymia?pnrftiteritfpitfiamisonreddere do- 1 intel- 1 nra.\cti- ,quinque J tari(ii ni ' partlm ’utproprie!oquamur. Nam produodecimdigitorum menlura, pahninomen iaag n]t U ‘ n P ro quatuor ulitatifsimum. lam uero dubitaueritaliquis, quonam modo cornua efia UC f ncdodra utalia fint ,Sc ad quam dimenlionem menfura eapertincat,longitudinemne ^liciiatj ercndam 3 an cifcumfercntitediamctrum:quod fiquiscapacitatem conlideret,qua: di- patet , Co ‘ 1 §ijeft J omninoadimcecircumferentiydiametrum,qua cauitasorbicularismaxime Iles boi ]Cs C rantIS 'nenfuram pertinerc intelliget. Neque enim alijs duobus mediš bonafi comu- c ° r Uua f S Cx , ced unt i cimi illis plerumque tum longiora dodrante, rum ambitu etiam a m pliora_. llu Urnc-i lt,dlametI '°autemima^circumferentikdodrantalinum^uam. Caieriim ineademccr- tr, i fe x ta r ^ a CI tute P ro Gnje^i uoce v,quy dimidium congij fignificat,Gaza imperitifsime- le- Utinos I ]' m Ucit 'b-cumchus,ideftcong-iusfextarium fexiescapiat,unde & fextario nomeapud C °»g ttiS ; aut c j r . n mn ; ! fidibusnarrationibuslegitur,m^o>i'3j-A«cv,ideftq)lusquam dimidium congij. SiXtarlum ' Con gius menfura liquidorum, qua? vini uel aqua? libras decem capit, telic Paulo Ae su¬ neta Amphara» Vrr.a. Corij mA-< * P.ijpiS 'iHld. Orryid qu(<£) idfesvm to, yv7ct- J oistrug%&pag. Nos (inquit Gefnerus)ulnam potiusin- terpretabimur. Eft enim ulna lpatium,ut Seruiusinquit,quantumutraqueextenditurmanu:at- queita exponit tnaiorlexicographorum pars tefte Henrico Stephano: equidem opyt}a. Hefychio ctiameft nr»ra^oTtpav^apeovi^Tacng ,ambarum manuum extenfio. Vndeconftatorgyianu excedere menfuram paffus. Multo uero maior grauiorque lapfus eft Plinij, qui iugerum reddi- fljt c TrPaoniaferam,qux bonafus vocetur^eauina tuba, enter a taurcfimilcm,cor« ■ ' mbas De Quadnipedibus Bifulcis. Lib. I. 361 ir/im Je mjlexis, vt non (int vtilia pugna, cjuapropterfuga'Jibi auxiliari,reddentem e a ftmu> • ■itn dum & trium iugerum longitndine: cuius contaciusfecjuentes 3 prdnuie citivh trii pmu/n egcrirpcr Unftudincm tri a m iugcrum: cuius arder, epmctjuid attigerit , adttrit . Iti e gr egi e rtoma ftmmouet infctjacntcs . Tantinn Solinus, oui prcrterea non rečic uidetur feribe- rc, cornua bonaii multipiici fkxu in ferecurrere,nam cx Ariftotele, & Piinio con 11 at, itatan- tum infe inflexa effe,ut pugna?line inutilia. Etjuidem icon,quam Gefnero debemus, Norim- berga miftam a Cornelio Aittardo medico, cormiain vnum folum circulum imperfečlum co- uerti oftendit: & ciufdcm ferč figura? funt, qax hic ex eiufdein appendice fubieci, priori loco pičla> apparettp in bonafo euenire, quod in vuig uibusbobus, in quibus figuracornuum ple¬ ni m q; vuriare folet. Defcriptionein a d fcelcton fačlam triu ir hartmt,quasdamus figurarunu ' Gefnero ex Anglia milit prmftantiffimus inedicus loannes Caius h ;s verbis. Mirto ad te caput vafti cuiufdam animalis,cui nudumcscaprtisvna cuin < fiibus,que cornua fuftinebant,grauif- fimiponderisfunt,&iuftum fcreattollentisonus. Quaruni curuarura ica fc promittit, vtnon rečlideorfumveigat,fcdol>liqueantrorfum. Qucdquiaviderincquitin taci e profpiciente, F curaui vtappareret inauertente in ktus. Spatium fronris inter cornua palmorum Romanor. tnum cfl cum femiffe, Longitudo cornuum, ptdum duorum,pdmorum trium,& digiti femif- f is eft. Inambitu vbicapiti iunguntur,pedisvnius Sc palmi lem ifiis funt. Kuiusgeneriscaput aliud Varnici in caflello vidi,quo loco magni,& rpbufti Guidonis,comitEolim Varuiccnfis, arma funt: cuius cornuum offibus fi ipfa cornua addas, muled fiert nt longiora,& alia figura-, ato; curuatura.Bo in loco ctiam vertebra colli ciufdcm animalist U.t.r,ta magnitudine,vtnifii longitudinc tri um ptdum Rom.&duorum palmorum cum feniiftecircumdari peflit. Aequc &adidanimalpertinerc cxiflimoomoplat.an illam qua?vifiturcatenis fulpenlaeporta Sc- ptentrionali Couentt iar,tui vt nulla fpina eft (fi bene meminij italata efl vnafua partepedes tres,digitosduos; longa pedesquatuor,palmosduos.Ambitusacct;bul',quod armumexcc- pit,peduin triuineft,& palmi vnius.Circunidatos inregrum, n< n mfi ptdum vndecim,palmi vnius longitudo & femiffis. In faccllo magni Guidonis, quod pefitum eft,non ampliusmille pafs.a Var uicooppido,fufpenditui cofta huiusirem animabs (\ t ego quidcm rccr)cuiusaP- bitusquo locominiinaeft,palmorum triumeft: longitudo fcx pedum cum dimidio. Siccaea G eft>& in extima fupcrficie cariofa, pendit tamen libras noucmtum fe milic. Ex v ulgo,apri effe coftam putanr, a Gnid one cccifi: pars vaccr, qtur prope Couentrum in tofia quadam com- morabatur, mukisinfefta: Quxpofterior opinio ad vermn potiusaccedir puto ,cumbonafi forfan effepodit. Vri eftedicerc vetanteomua recurua. Ho?c forfan fuperuacua funt, quod in libro tuobonafi ficicm depinxifti: tamen quia dubitauerim deaniinali hoc, volui icgitandi materiani tibi miniirrare, vt fi forre alius animalisoffa effent, tu perotium nomen nobisape- rires. Hxcillet cuiusconiečlurisipfeetiamcum Gefhcroaflenti ir, donečaliquandofurtaffis aliquid cerciusexploratum nobisfuerit.Bonafu n quidem boum ferorum omniumlongema- ximum veteres faciunt. AelianusinterpreteGylIio Bonafum icnbirmagnitudmeflmiiein ef letauropilofo,(hoccft,vtcgoconijcid bifonti,cum quo,vtoftendi Albcrtus bonafum ena® confudit,) Sc ftercus eius quo pnr vcxatione aere (inquit) & igneum reddit, fi in venatorem-« ouempiam infcquentem inciderit,mortcm afferrc,cum alij vcteres,vtpra?monuimus,adurere tantiimferipferint. In eiufde Aeliani Grxcicodicis manuferipti coronide quadamtcfteGef' nerolcgitur,de bonafo; Proptcrcapronas vifum impedientes, non rečicfed obIiqueintuetur; w Color cius fimiliseft terrx,&locis inquibus moratur,&cornua gerit oid.ro dLUriv&t aAA«Ao& bubah coagula. Quam- obremScaligeropotiusaflentior 3 quibubalim(bubalum malim,vt ipfe alias etiam vocat)par- Bubalus tuium bouis genus efte credit curfu celerrimum, & his verbis perpulehre delineat. Bi: bal in (in- quid. quitj cuius fanguis 3 & inftrumentum pugn*cornua tantum ah Ariftoteledefcnpta funt, Pii- niusaitefte vitulofimiliorem (ceruoue :) Quid igitur ea fit ? An Gazella ? non fane, Quarf„, qucdex Africanishiftorijspercipere petui,tibilibenteriinpeititumcurabimus.Africanorum boumparuitastanta eft 3 vtnoftrarium vitulorum bimulorum vix*qnent magnitudine.Multi j* iamenroboris 3 aclaborispaticntifiimi funt. Dantautem,& Lant,& Elant inuenioappe-llatu. B$am J- Faciebubula eftjfed vtminor,ita muko agiIior,atque expeditior. Eiufmodi ferturcftccdeti- » fricamru tate,vt curfu feras omnes anteuertat, Corium a ded firmum 3 vt cuiuis telorum ferreo generi « per »id. fitimpenetrabile. Sclopicamenglobulopcruium. Piluseisalbct.Acftatecapiuntiinquod tas - afenacfemdrevnguiarmoueanturjacvacillent. Hoc quoqnc loco fubtilitascft in philofo- phia. Arifloteles bifulcis talu ad robur datum feribit: C*teris quibus eftet cclcrirasdčftinata nonite. Arbitror enimjiuic fer* omnium ccierrimavpic fitadeo boui h mili.sne bubulu quide declfctalum-Eonos fuo,s Arabes,qui in Africa fedes pofucre>ita demu probant, fi eoru cmfus huiufce beiii* vdociuce conferri pdfit.Fortafic Langbukilis(buba!usj eft.Nam Plini us Hh s a m- 3 54 Vlyfsis Aldrouandi I ambigu^vitulojccruoužfimilč facit.Plinij verba fun V.Vris imperitum vulgus hub/t!»rihtmt» imponit^um idgignat Africa vitulipotius ccruiue quadamfimilitudinc . Qu? Plini j vcrba CgO itaaccipio,vtijsbubalumfumbubali confundat. Arbitror enimfimilitudinem ceruiadbu- bali pertinere, Pliniumque nominis vicinitate deceptum j Cerui autem, & caprea corporis fpecienonmalcconueniut. £t Oppianusfubindeaceruoagitdeeurycerote,abhocdebuba- C li, & ab hac de dorcadibus. Bellonius alium fortaffis bubalmn Africanum dcfcribit ia fuispct Lih i c o < ^ 1 ^ cntcmo ^ crua,: * on ^ us - Alcerips enimcolorjs pilum facit, neque velocitatis tanta:omni- ] nomeminic:lneotamcncuinScaligeronobifqueconuenit,quodparuumcflcinquiat,&PIi- / r ■ nijbukalum. Summa (inquit) voluptascfthominiftudiofo,&rcrumantiquarumfcrutatori .9 de J cn - frinpercgrinumaliquod,<3^rarumanimalincidit,vtilludveterinomine cx pri mere norit: nam fi delcribere aliquarhrem aggreditur,non expreffa propria appellatione, na: isoperanu luderc videtur. Itaquccumexiguum Africanum bouemprimiimconfpiceremus quadrato, & benehabito corpore, & cxpolico: (ubitonobisfufpitioincidit,id animal effe, quod vete- res Grxci bubalon nuneuparunt: Animaducrtendumtameneft, nc vocabulorum affinitaj nobis imponat,nec pro hoc animali vulgarem butfalum intelligamus. Nos porro in eoom- nesbubali notasreperimusifed &ex Alamia in Cairum dcuečtus fuetat,licctin Africa etiam inueniantur, lam *tate grandis erat, corpore minor ceruo/ed habitiore, & mai orc quam ca- prea,tam quadrato, & betic formato corpore, vt oculis gratus dfet cius afpe&us: nam ciuspi- lusflauusadcofplendcns,&:l*uis erat, vtexpolitus videretur. Aluura magisruffum ad fia- B uum colorem tendcntem habet quam dorfum,qubd ad fufeum accedit.Bubuli pcdes,breuia- que & firma illi funt crura, collum craffum, & brcuc,exiguis pr*ditum palearibus:caput bu~ bulo fiinile:cuiusverticiinfident cornuanigra,&admodumincuiua,vtGarellaf,iunajque crefcentis in modum inflexa,quibushaud multum fc tueri potcfr,cum in fefefintrecurua: Bu- bulisauribusprardituscft, armosfubleuatos, &plcnoshabet:caudam ,vt Chamelopardali* vfque ad poplitesproiniffam,nigris pilišfultam,duplo quam cquini craffioribus. Bouismu- gitumhabet,fed non adeofonorflm. Breuiterfiquisimaginetur feconfpicerepufillumbo- ucm, quadratocorpore,pilofuluo,&fplendcnte,cornibufquclunatis,furrcdis,&infcrccur- uis, bubali id*am habebit. Ha-c Bellonius addita hac icone. Ifidorusetiam bubalos vo- catos efle feribit ,co quod funt fimijesboum, led cum addit adeo effe indomitos, vt prač feri- tate iugum ceruicibus non recipiant, veterum bubalumcum vulgari, ideft, buffeloimpli- cat. Ceterum Horatius Fontana cognatus meus equcs Hicrofolymitanus, qui non femcl Africa'oras, fed & aliarum regionum Ture* iubie&arum perluftrauit, longe abhocbuba- \ De Quadrupedibus Bi{ulds.’Lib. I. 365 &odiuer/am mihi iconem ad viuum, vt affirmabat, exprčffam Bencucnto tranfmilit: capitenimi- nun 3 colloque longe procerionbus 3 atque exilioribus: corriibus item retrd inflexis 5 & vt in rupica- praincuniis. Auresproxapitis portionehabet maiufculas, iuxtacolli initium: facies cerui- Ha,iaut capreolum potiusquam bouem referens,quarequibufdam capreolam Africanum_, dici iuquidbat ex capreolis tamen effejcauda? proccritas negat, etfi quam in bouin gen ero longe fit breuior. Toturn animaIexcepto roftro & cormbus^u* »igricam, flauefeit. Pilo eft ion- giulculo. debvffelo,sive bvbalo vvlgari. C' • > Cap. VI. VFFELVM etiam exboumfferorumpotifsimum>genereeffe.totaipfrnscorpo- ris figura loquitur: quovero nomine avetenbus appelleturhucufque me latet; Quamuis enim per Gracia & Afiarn,vt teitatur Pet. Bellonilis, tam fint trcqucn- Lib.z. obf. teSjVtnulluin animalfrequentiusconfpiciatur,idcoquemirum prorlus vidca- c . 50. tur, Ariftotelem, qui in aniaiaiium perquifitione fepties centena quinquaginta toroharorum millia , expcnfas faciente Alexandro, infumpfit, illius non meminille: falluntur c quidcm ,qui /Sk/ 3 «Aov Ariftoteli mejnoratum, buffelum eile lufpicantur. IUius enim buba- BuffdusA- Ins cornibus quidem fe defendit, ca tamen non lemei ei inutilia funt, pradertim aduerfus teras rili 0 tda o- Pngnaces,timiduinqueanimaleft:econtrariobuftelusaudax,ferufque&infeftushomini;Adh£C tu: calcibus pugnans tefte Scaligcrojquoniam inepta ad pugnam funt cornua, quia retrorfum audi¬ ja ac demifla cuipide. Videtur aute Ari fto teles bufielumrnullo expreffo nomineinter fylucftre« bouesenumeraHe;vbinimirufcribitapudArachotos(Indiseciuitatem,) bouesfyluettrcscfl'c,qui difterunt ab vrba«is,quantii i»ter fuas vibanos & fyluqftrcs inter efbcolore atro,corpore robufle, H h $ ričtu 3 <5<5 Vljdšis Aldrouandi ricornua gerunt refupinatiora. Confentiunt n.čolor,robur,&cornuum figura. E Fueritque forteetiam ifte riofterbuffelusbos illelylueftrisniger, exquolifanguinericiniluml>i perungaritur, muiieri to?dium Venerisfieri dicit Ofthanesapud Plinium. Quis litbubalus apud Martialcm etiam oftenfumeft. Cumitaqueantiqua huiusquadrupedis nomenclatura lateat> ego vulgari nomine cknoris dodrina gratia buffclumappellabo cum & Germanis omnibus &• militer appelletur: & Gallis beufflcjHiipanis bufano. Anglis veto bugilJ s IJlyrijs bauvuol. Eminimi FORMA. DESCRIPTIO VFFELVS animaleft boui fimile, fed maiusaltiufque,corporevaldecraflo 3 curc duriifima, membris macilentis: piios habet nigros^paucos, Sc paruos.,& in cauda fere nullos. Frons cft afpera, crilpa, & intricata piliš: Caput vt plurimum pro- num ad terram,paruum proportione totius corporis. Cornua & longa, intorta_o uigra. Albertus alicubi vallicofa barbarica didione eis cornua tribuit &nigra li¬ cu t capra^: Jbc alicubi parna licut capra? domeftica? } & alias(inquit)interius iuxta collum dcpen- dcnt verfus internatu pedorispart?m: aiias ercda funt. Collum eft craffum,Iongumque. Inle- rior dorli pars caudam verfus decliuis. Cauda breuis, paiua,& nullis fere(vt diximus)pilis:Cru- ia craffa robufta, & reliqui corpori« relpedu breuia. l ocvs« De Quadrupedi bus Bifulcis. Lib. I. 357 LOCVS. VOX. MOREŠ. INGENIVM. ^M^VFFELOS gauderc morari in aquis tradit Petrus Crefcenrien/is. Roma:, Horentia > ,&jnaIijsquibufdam Italije vrbibusanimalefi:frequentiilnTium,c£~ teium vndelocorum, hucperuenerit,omnino ignoro. Afiam,Grxciamqueeil- y dem abundare ex Bellonio indicatum eR. Idem & apud Aegyptios haberi etia S tefiatur, fed quiroagnitudine alios vincant. Eifdem fcatere Bornay iniulam Lib.i.obf tradit Franciicus Lopcz* NequedefuntinSian,vtBoterusait infuisrelatio- ca p.{6. nibas ..Mugitus eis cerribilis* Lachabetbuffela &temporecoitus &inprincipiopartu$,vtan- Muvittts . _ vt:„j r. — -—»- r. - 1-. - t.c. /:*. . -- £ niifli; mm ptauit.Augufiinus Niphus. Intuitu fimplicitatem & manfuetudmem prte k ferunt, funtque re¬ dili alias,& fatis manfueti: vbi tamen contingit irritari,perquam iracundi & indomid cuadunt. Vt irnten- tur. lrntanturautemprouocanturquccolorepra:cipuerubro,adeo vtin Cardinales quandoqueim- B petumfaciant. Albertu s.authorcffpuguareprecipuepedibus& vngtslis(ex Scaligerocnamdi- jcimuscalcibuspugnare,jquas(inqmt)magncnuftidefigit,& iterum kerutnqueconculcatea qui- y t p H ,r n ^t busirafcitur.Perfequendo reda fertur,nequedeclinat.Tradit Crefcentienfis,vbi irafcitur,aquam iogrcai& fe mergcreados vfquevtfanguis arftuansreftinguafur. In hoc eodern gencre, vtidem Albertiisrefert, vacca alteriusqu;im fui generis vaccce vitulum nonadmittit vberibus, fed odore agnitum reijcit:fin autem vitulus vaccino ftercereillinatur, odore decepta ladat & pro fuo edu- at. Liboris fitniliter acbos vulgariseftpatiens,&perquam robuftus. Ferreusautameuscir- culus per narcs ei traijcitiir,cui alligato fune,vel habena ducitur ac regitur,quo minus homini re- pugoare poffit. Tradunt ciim niminm fitonus, quod ipd trahendumeft, in terram decumbere, & ne verbcribus quidem facile ad furgendum cogi, niš leuatopriusonere. Auicenna feribit bu- balrnn crocodilo infeftum efte,eumquc-cxtra aquam repertum conculcare. Quod Gefnerusde Ant i pAt ^ u% Africano bubalo intdligendum exiftimat,duabusmotusrationibus jCiim quodpleraque fuaex ' * G rac is dcferipferit,tum quod crocodilus Africa? fit peculiaris. Carterum buifelorum in Aegypto etiam copiam eflejam ex Bellonio didum eft 3 eofque vbi irafcuntur, pedibus hoftem conculcarc C cx Alberto. VSVS IN CIBIS. ARNES bubalina? (inquit Crefcentienfis) nimium melancholic« funt, & ne bo¬ ni quidem faporis, quare & param probantur: cruda? adhuc forma & colore non adeo indccora: funt, co£tx vero omnino . Teiiantur Roma: venalesprollare, Iu- caro da?ifque gratifsimo eiTe in cibatu, veriim tanto lentoreprteditas, vt in parictcm_, fo s , _ adada:,tenaci{fimeadlH'reant:quamobrem nitidioris vrta: epulis abdicantur. Re¬ de Bapdfta fiera.'. jB V / Subalus hinc abcat^neui intret prandia nottra, Nmedat hunccjuifquatn: fubiugafemper eat. Cafei vero bubalini quos Piftorienfiš ager copiose fubmini ftra t, Marzolinorum nominc, vt fcri- bit Ioannes Bruyzinus Gallus in volumine de re cibaria . figura fereouali, bubulis longe prtefe- CafiusMar D nj.»tur,vtpotepalato gratiores grata illud aerimonia pungentes, fcd fiilubritate puto inferiores. \ olinliS VSVS IN MEDICINA. X vngulis vel cornibus buffelorum annuli fiunt, qui fi in digitis vel manuum vel pedum fubindegdkntur,mirificeaquibiifdamlaudantur aduerfus neruorum conuulfiones feu fpafmos. Sunt qui ijlčlem quaternafila cx totidem merallis, au- ro,argento,a:re,& ferro fabricata innečlant;tanquam efficaciores fic fiant,tum ad __ fpafmos, tum ad alia quaxlam vitia. Aliqui tandem fperantcx annulo confedo defolis iftis hlisintcrfecontortis. NondefunttefteGcfnero,quiinfupermentianturannulos ex ^rnu vel vngulabubaliincoitudifsilire, quod alioqui putochryfolithis & fmaragdis tribuitur. Plamtiš Loniccrusbubali vrinam cummyrrha & okoauribusinftillatam,dobremcx frigore dtiim lcnire fcribit,& excrementa pafcentis lenire tumores, 1 V S V S 3*8 , Vlylsis Aldrouandi VSVS IN COLENDIS AGRI5. &adVe&uram. , VFFELVS qiioniamrobuftuseft,&patiensIaboris,ducendoam"n,&; vehen- dis oneribuSjac etiam tcrra? arandareo vtuntur. Petrus Grefcentjenfis ad plau- ftra &aratranondatis idoneoseffe afferit, fed in trahendisper tetram nfagnis ponderibus exerceri, ligatos arteficialiter quibufdam catenis. Et Aiberfus ait, maximo conatu onera trahere, adeo vt ad primi impetus nifum maiorem ifb genua fe demittant, & rurfus eredii pcrgant: teftaturque vnum tantumdeau pondens,quantum equiduoferme, trahere valere. VSVS CORNV, ET CORII. \ F ftiihdloBiCt' is , IVNT paffim ex buffelorum corio veftes, aopraecipue thoraccs.-duriffimiim enim id,accrafliflimumeft,i&ibufquerefiftens: pra-fcrtur tamcn bubulum ad calceos. In Narfinga equorum ornamentaeo tegunt. Sianivero regni incoheexcorni- buseorum arcus fuos conficiunt. In lege, Argumento funt: Sedftragulas & bubo- lome as qu£ equis in sl er ntfolent : funt qui fentiant hoc in loco legendum, bubali- nas, vtIubintelligaturpellesdFe,non veltes,tanquam ex bubalorum pellibus ftragulis ad equos fieri folitis. Ego (inquit Bayfius) legendum puto Babylonicas,quam le&ione rdb de c srn m0X te ^ rnon, 'j s &lcit. PROVERBIA. i | VLGARE per omiiem Europam conuitium eft, vt craffi & inepti homines,iu- niorespra?fertim,ferui item & tenuiorisfortunc alij,prouerbialiter vocentur buf- feli. Ad vulgare noftratum adagium: Si lafeta menareper ilnafo eome vrt bujfelo , alludit Ludouicus Arioftus,dum ait: N on v o piu che colei , chefu del vafo Dell’incauto Efvnetheo afuggir lenta , Mi tiri eome buffelo per tl nafo, DE BOVE STREPTICEROTE. Caput V 11. NTE aliquota«nosexaula Imperatoris Rodulphi II. mifife mihi ftiere exotico- rumaliquotanimantiumiconesdiligenteradmodum,&puIcberrimeexprdfa?> atque intereas huiusquoqucquodhicexprimituranimantis,quod non incon- grue bouem diccmusftrepticerotem ,a cornuum conftitutione funt,enim turbi- . _ nata,quemadmodum figura ipfaoftendit: Ipficapreoligenusefie exiftimabant, quoniam facie capreolo potius,quam boui fimilis eft: Sed capreolis cauda breuiifiina,huic bubu- la,quamuis breuiufcula, totum animal colore ceruo fere fimile. Sed quid de natura eius dicanu* pon habeo. Velocitate valere ex crurum exilitate conijci poteft. d t DE OVE De Quadmpcdibus Bifulcis. Lib. !• 3 $9 Lih. 2. de re ruji j c. c. 2, Pajloritia rei nobtli- tat. Tre s vita gradus. Taji or. i. Rtmanos pa flares fuif- /'• fajlor.u Sat jr-h 1» Tpod.td, Gracipafto- ritia reijiu- diojS\ Odjfs.N. Lib. 4 . Ar¬ go*' 32 . Metam. 13. EnT. 8 . 370 Vlyfsis Aldrouandi E O V E- CAP- VID' ORDINIS RATIO. * ECVNIAM, & pccuJium pecori debete fuam nomen datum® 1 principio huius operiš indicatum cit ,quod in co apud prifcos illos P 1 ' rentes,omnes collocate elTent diuitd 3 ideoque vbique tcrrarum,qui £ > 1 '' cifiimi crant, pccora pauifle,honeftilfimumq;fuilIe frudium rei pecua- rd docent iatisveterumexcmpla(vtfacra; pagina: Hcroas illuftri” 1 ' mos in prdentiarum non commenioremus ) vt meminit M.Varro } vb de rei paltorituedignitatedifputatur. De antiquijj'imis ( ait j illupf' n: h s quifque pastor erat,vt ojlendit graca, & Latina lingua y )' r Je pclles tradidcrttnt, vt Argis Atreus, quamfibi T hjetten fubduxijfe q n eri tur: vt in Colibd 1 ' ad cuius ar it tis pellem profečH regi o ge ne re dicuntur Argonauta x vt in Libja ad H ejperidasfl*' de aurea mala, id ejl,fccudttm antiquam confuetudinem^capras ,&eues,quas Hercules, ex Ap' ca in C r.uiam c xpor tanit , e a enim graci fua voce appellarunt uyiXx. Et paulo polt : Rtmanorufi vero, i nqui t,populum d pajieribus ejje ort um quis non diciti^uis Fauflulum nefeit palioreaifmf Je nutritium,qui Eomulum x (J Remum cducaiuttNon ipfos quoquefuijje pasi ores obtinebit>cfud Parilibus potijjimtm condiderunt V rbem? &c. Fuifle porro antiquam q uoquc rem paftoritia®* idemauthor codem loco docecvbi dc cius origine dicit. T res enimgradus humana vita con* ft i tlli t , prim um natura le m, cum (i n q u i t) vmerent homines ex tj s , qua inuiolata vitro ferretttt- ra. Ex hac vita infecundam defcenderunt,paIioritiamJferis,atque agrejhbus^vt c x ar borilni atque virgultis decerpendeglandem, arbutum,mtra,pomarJ colligerent advjum: Sic ex animdb bas, c um propter eandem vtilitatem,qua poflent, (ylue(lna deprehenderent, ac concludtrtnt , d' manfucfcerent . T trt 10 denique gradu d vita pajloralt ad agriculturam dcfccnderunt: Hac illfl ScribittamenOuidiusRomulopopuli vidni alfinitatem contraherecapicntinocuilTe,quodG a Fauftulo inter paftores cducatus elfet 3 & aliquando oues pauilfe crcderetur,inquit eni« i Injlabnlis habitajj r c,& oues pauijje ttoccbat ; Cum taraen ante dixiflet: Pafcebatjfuas ipfefe nat or oues. Sed & Plinius teftatur 3 pecusaliquando vnieum Romanis fuilTc večtigal; durauitquchocpa. ftoridumftudiumapudRomanbsdiutiflune 3 fed increfcenteluxu,,pecusillis pafcendumtri* Jbuebant 3 qui nimirum tenuioris effent fortuna? 3 teftis eft luuenalis de Coruino, inquicni i quidconfert pur pur a maius Cptandum y Jt Laurcnti cu Hodit in agro Conduclas Corttinus opes ? Ideftjfi in paupertatem prolapfus cft,vt pafccnd« fint illi oues aliend Habcbanrque qul opa* lenrioreserant pafcendo fuo pecorifaltus hybernos, & ajftiuos, quod non obfcure indicat Ho* ratius/efe pra?d icans iibenter militaturum,nulJiuslatifundii ) nullorumquc falmum merccde. necopum vila fpe,fed infoIiusMeca:natisgratiam: Peeufue Calabris ante fjdtts feruidum Lučana mutetpafeua. At in Grada hocpaftoritium ftudium ita viguiHeex Homero } alijfque antiquifiimis feripto- ribus,poetifque conftat,vt non Reges tantum/cd ipfosetiam Deos immortalcsjpaftoreshiif-« fetradant: Paftc-rapud Homerum eft Apollo, Mercurius, Dij alij>&apud eundem Minerua VlylTiappaiethabitupaftoriS; quales 3 inquit s regum lilij funt. Similiterapud Apollonium OrpheusK T ymphasvocat,o/o7rdA^ 3 hoceft 3 vtinterprctaturScholiaftes,qu»ouiuin curara gcrunt,atque inde etiam dicuntur.Sol itidem fiiio fuo apud Theocritum eximium hoedonum pr^bui/TelegiturjVtdiuitijsrei pecuariarabundaretpric omnibus hominibus. Ta numerofum autem pccus poffidebant- vt vel numerum ipfum vix callerent»uel faltem nume- rare pauperis elTe iudicarentjtcftarur id Polyphemusapud Ouidium,defuopecore inquienj: Nec/iforteroges pojfumtibi dicere,qnetfunt Pauperis eji »ume rarepccus . 2dque innuit Menalcas apud Thcocritum, Dapbnidi,qui inccrtaminc dc cantus pr*H:an tia_. rita- H De Oaadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 371 h vitulum fcdepofiturum, pramium vi&oria?dicenti,dummodo Mcnalcasagnum matria*qua- lcm dcponcret,refpondet, id fe praftare non polko quoniam parcntcs quotidie numeruni pe- cudisreccnfcrent. uStiffoj miKct at,wov. žTm^aAeTroC -S - ’ 0 7raTwp x' a- UClTtlp.rd dt fUU.KlX 'OroO'tO' 7 Tipcl crdvT OLfl^UiZvrt. ideft, Liuttquam depotnim agnum.Nam pater m: us dtffiahs e dl } E t mater, nu mer ant vero vefpcrefempcr o ut s omncs. Similitcrait Virgilius: E Ji mi hi namque domi pater-, ejl iniusla nouerca , Bifjue die mmcrant arnbo pecus y ul: er fr h.cdos. Ouilli ve c Inomni autem pecoregenusbubulmn humanogeneri vtilifliinumefTe,fuo Ioco rationibus /VJ -vtiLitat euidetuiflunisoltcnfumcft. Abhocouillum pecusidiquisvtiliuseffe,ideoquefecimdaspar- tesei tribuendas dTe,& ratio iplu fuadet,& večeru m authorit4tibusconuindrurjQu_andoqui~ dem,vt ait Colll-nclla: Pofl maiores quadrupedes omili pccorisfccunda ratio eft , qux prim a fitft B itd vtilitatis mahnit udine m refcras.Nam t d prači pne nos contrafrigons violentiam protegtt ,cor~ poribufijuenoftris Uberaliora prabet velamina. Piinius: Magna (inquit )pecon gratiain v [n veikrum^vt bone s vici um ho minam excolunt, it a cerporum tutela pecon debetu*, vnde Ho. meniš *«r’ f£o*w oues vocat pra? ca?teris animaiibus ehpo 7 rUx;, quod carum tantum lana? ton. derifolcant. ht Varro fctibit, quadrupcdum fyludinuin ,quas vtiiitatis caufa dcpiehenfas homines'inclufcrunt, vt manfuefccrent, pruna s n on ii ne cauft putari oues afturr ptas, & pro- pter vtilitatem & proptcr placiditatem. M aximc ^/w>inquit 3 natura quieta, fr apt.fimafunt ad vitam hominum: A d cibum enim lac.fr cafeum adh.bttum.ad corpus vejiti um, frpelles at tule- runt.ldcm ait: fr a c hm m ex pccore , (ideft,tx t\\f)(pecies funt dua-, vnaeft tonfura, altera 3 qua Ut lit s pate tlačte^fr cafeo, quam fcriptores graci feparatim JvpoTrotiav appellarunt,atquefcri- pferunteaderepermulta. Sic&Ouidius: Metam. ij. tnquetuendos M at um homines (pccus) pleno qu afer tis in zbere ne elar > Molhaquxnobis vcftras velamina lan.is C Praberis ,vitaquc magis^uam mor te tu natis. K r e quis vero cafci, ladi(q; v fuin & efiun rufticascamum menfas*xomareputet,»s Colume!- bm aildiat diccntem: Ex o milo pecore .cafei lachfue abund.,nt:a > mm folum agrefies faturat , fdctiam elegantium menfas iucundis 3 fr nitma ojis dapibus ornat. Autbu[dam vero natiombus frttmcntiexpertibus vici um commodat, exquo Nomadu m > Qctarumqueplurinn ya.Ka. 7 VT on bttu dicuntur ; Idquod minus mirabitur, qui Ariftctelem confulit dicenrcm: omam omnmmma- mmtij radr upe dum lac dut e dur are , quippe guibus mulci ra maji um ociofpai to continuetur . Ad O it is cur Ac baxex hoc ouium lačte,quod bubulo,aIijlque compararunijpinguiff ir.umcft,ptobatum deri gjptijs fa- hutyriirn 5 te(latur Diufcoiides. Ob quastarnfmgulares commcditatcs, oucmaiunt apud C ra. Aegyptios JtuifTe facrair),vt feribit Plutarchus,& memmit iuucnaiis: Lib.de Iftde s lanatis ammaltbus abjhnct omnis fr Ofprtde. Menfa. Vidclicct apud Aegyptios. Sed & in Gcncfi legimus Aegyptiosoirnts ouium paflcres dete- cap. 46. ftatos fuiffe. Qua’ verba nos monereferibit Thomas Boiius, iam tum colcndarum ouium iii- Lib. x 2. Dpcrditionem inludiffe Acgyptijs,& ob id abaminandos fuifie illis paftorcs ouium,qui nimi- ium illas i:nc honore,ad ciumque humanum rcfauantAum contra Acgvptij honcrificent;fiIi- mecuftodiant,habeantque > oucs,&vcluti ipfos Deosvencrentur,qucd tdbtur Diodorus Si- Lib. 1. c.4. culu$,quocirca non omnes Acgyptijsfuilic deteftandos paftorcs, kd otiiinn dumaxat,rcfra- turq>ac Piutarchus libro prarcitato,folcs ex Aegyj)tijs Lvcopoliras ombus vcfci, quia idem Kj- k °k ideft,lupus facit,qucm pro Deo habent. C a ici um Straho.feribit vitra Momcmphim,vbi Lih. 17 .Geo* nicraria^diicT, a quibus Nitriotica Prafcčiuradidta eft, coli Sera p in, & apud hes foios in Ae- ? raph. gypto ouem occidi. At vero Troglodyta: pecorum uomina filijs fuis indunr, vttauinarictis, j ro »l 0 dyta- ouis, propterea quod ab ijs, nona parentibus alantur. lam & Apollonia*, qu.e in finu lonico rh Amina. mata? oues eas perma sni faccrcnt. ProindcHuenio(vtfčrtur) vaticinovigilias edormiente Athenienfsb contrucidatis ouium plcrilque, iupis graflantibus,puhlico Apolioniatanno dec: cto.cum le is edielum . minus tucri quiuiflct, exoculatum fuiffe, aiunt: hc apud Piutarchum habemus Athcnis lege cau- 37 * VI vrtiš Aidrouandi cautum fhific,vt fi quls viuum excoria:et arietem, ačHo contra ipfum inftitueretur, A&mfa) Tlutatch. in inquit, ? 2 > Potna, to? zpicv ixdetpa.ni , Stznv t 7 ri&nutv . Androtiou vtro, iuerentc Athtnaio, orat. de efu apud Athenienfcsantiqualegertatummait,ncquisexgregecenrum capita hahente,pecu- c ar ni ;m lih. dem intonlam,aut qua? npndum peperiffetfuguluret: quod gregis augendi gratia iei uarctur, 9. cap. 5. & idcirco eas qua? iam adulta? dfent,comedere licuiffe,additque Athenatus luo etiam tempo- rc in Palladis facrificijs, neque agnam mačlari,neque guftari cafeum lolere. Quoloco amO" Athenti lo- T0V *P va ( vt ih obiter annotcmus) ciimrečte eflenc interpreta ti agnum intoniinn, minira cur chs te šiitu- addiderint ineptam appendicem, impexumve : diucrfo enim fenlu ro vrizetv de peeude, &de tus. lana; tt.7rix.T0c agnusdicitur tenellus,anniculo miner, nondum p r °ejue ouium penuria. Sed cum huiufnodi mulci apecoris, armentique a magistrati' bas dieta er at, adigebantur betic s , ouefque , alids precijparui, ali as maioris: Eaijue res facubP- >’ inacfualcm mn Ul s. punt ti onem . I dcirco po H e a lege A ter i a conftitutifunt in Otte sfingulos aru de¬ ni jn bon e s pr is centeni: M mirna autem mulila e A ouis vnius. N unc quoque quando a M dfifir trt- huspopuli Romani more maiorum mulita dicitur.velminimaevelfuprema,obfcruarifilet,vt oAS genere virih appe Hetit ur: A c nifi in cogensre diceretur,negauerunt iuftarn videri mu letam: Var- ronis verbaquibus minima mulčta dicebatur a Prapore,funt bate :guandocitatus neaue rt' fondi t.neq\ eucufatus esl ,ego ci vnii onemuliladico.Cuibus dualus mu Ičlahat ur apud anligats (inquit 1 eftus) minoribus criminibus: 1 n maioribus autem bolus,nec vitra hunc namer um excc* debat mulitatio , quapofteaquam are fignato vti ciuitas coepit ,pecoraquc mulilitia , ant incurii čorrumpebantur ,vnde etiam peculatus crimcn v far pari coeptum eji,facla eft afimatio pecorilH mulit p,& boue s centcnis aJJibus,oues denis afi imata tnde fuprema mulci a. ideji,maxima, appd- Idtur tria millia t ris: Item viecjfis minoribus deliitis: Et rurfius peculatusfurtum dii i capi um fi a pecore^uia ab ee initiumfraudis cjfe capit . Siquidetn ante as,au t argcntumf.gnatum, ob deb¬ ila , pena graufijima er at duarum ouium , & triginta boam. E a lege fan.cire 7 . ta e m nius LaM- tus, & P. i epu us Capitolinus Cof. šfuapeeude s ^poflpuam pr efgnat o vti popu l:i s Romanusef^ pit,Earpeidlegecautumcfl^vt bosccntuJJis,ouisdecujfisaslimarentur. huc vfqae Peitus. Var- Hotnicidijpp 10 vero etiam ait, fuoaauo mulčtam ex vetere inftituto bobns, &ouibusdici lolitam. Tradit na ' etiam Serujus apud maioreshoinicidijnoxiumpa , nam arietisdamnoluiHe,idquein Reguai Lih. 2. Aen. kgibustradi j EtSabellicusrefert,quod Ge*rmanis olim homicidiumcertopccorum namero G luerettir, atqueita vniuerfamdomumfatisRičHonem cepiffe. Troglody tis vero vxores,cum A d uit er ij . dnt co m m unes, nifi quce Tyrannorum funt,ex qmbus J qui vnam corruperit,is tefie Strabone oue muldabatnr. Vt vero ad huius pecoris vtilitatem,quam nobis affert,reuertatur oratio.fci- Cuesvbipro reconucnit oucsnonvnoinlocotributi nomineperfolutaselfe: fiquidcm apudStrabonetru tributo . legimus Canpadoces PerfispendereprteterCtTtera,ouium quinquaginta millia^Mcdosduplil Afkeguc. 3. fere; 3 c Mefii Maobitarum Rex 5 vt faera teftatur pagina, loramo Achabifilio Ifraelitaru Re¬ gi,pendebat cen tena agnorum millia, & totidem lanatorum arietum: Item lofaphat ludaio- 7..taralipom. ra ’ n HegivSandiHimo pendebant Arabesfingulisannis, arietum 7700.0^ caprostotidem-* cap. 17. Odvf. 9 Et ne longius abeamus: Scribit Ambrofius Leo Nolanusa Stabijs quotannis magnurn, & al¬ bum agnum cum cornibus auratis Nolam ad Prtcfulem tributi, honorifq; nornine mitti. Brat H etiam, quod minimc pmereundum eft, agnina caro praaniinn eis, qui gryphosenodabant, nec non & poetisivndc A’prc» a ntd Ko na vcr ^ ^ ^ Lacrtc patre, & fenionbus totius Ithaca? ad Mclfenios legatus mittitur ad re- f petendasoiics,quas illi agrum Ithacenfem depopulati vnacum paftoribus abftulerant. Ncc j fi , ^ , a lhim ob finem Janam veteres Romani religiose colebant , qubd inter cmteros teftatum reli- qu!tPiiniiisdclanarummedicinistrao(lcs d »ubentibusattinvi iubentes:AUudit fciiicct ad vetrnimilium morem, a o que> De Quadmpedibus Bifulcis. Lib. I. 373 A quo 1'diumj in quas acced* bat fponfa, ianua, marito iiiam operiente, lana cingebatur,& co- ronabatur, multaque lamoornabatur: Poftcsctiam vittislaneis contegebantur, quas abin- trogrefla tangi mos crat, & adipe fuillo, oleoque, vel lupino vngi , ne quid venefictim 3 aut pc- ftilcnsnoceret,fed&^fponfe,cumcx domopatris ati maritumprodibant,columlana com- u r ptam&fufumcum ftamine eeftabat 3 quod teftatur Plutarchus:«rt/,« Wnquiens,«3^Tw«rpa*T0j'jaaaitque J quodpropmsnuiclococlt, tpiq>oirw&vpuv as-ipi?'f>t u! j ' 9 naquiURomanorum Regina. Lanam cumcolo ,&fufoT anaquilis, quaeadem CaiaCacilia vo- nor ' tata eft , in templo Sangi durafte, prodente Je 3 atttbor e/l M ar c us Varro: faclamquc ab e$ togam B Regiam vndulataminadeFortuna, quaSeruiusTulliusfucrat vfus. htdefaclum 3 vtnuben- tesvirgines comitaretur colus 3 c/ fufus c it m ftamine c/c. Fcrtur autem Tanaquilis, fine Caia Catcilia Tarquinij Prifci Regis vxor optima lanifica fuifie, ideoque in eius memoriam fem- piternam inftitutum fuit, vtnoua: nupta: ante ianuam marki interrogatte, q učna m vocaren« tur, Caiam feefledicerenc. Pmerautem cultum,& tutelam contra frigora 3 lana: fuccidm plurima prsftant horaini remedia faluberrima, dequibusfuo loco. Quid mirum itaque d ... inouium tonfuracum alibbtumpotiflimumapud Hebraosliberalia J atquehqnefta,magnili- CeriHltn / t / t caquecelebrarenrur conuiuia. Equidem Abfulonus,edtcmporc3quoouesfuasin Baalhafor 0 UtMmt 0 J u ~ EphraimitiaeditionislocoTondericurauit, Iplendidumferuisfuisconuiuium adornafle, quam mačlaui tonforibus mcis,vt dem illam viris, quosnon noui,vndcnam illilint?&c. Ex quibusautem omnibus colligimus id quod noftrieftpropofiti,conuiuiahuiufmodi tonforia, vt italoquar3 magnifica fuifle; Sequitur enimeodemincapiteconuiuiumhoc Nabalis quaft regium fuiflfe, hoc eft valde luxuriofum, in quo videlicet ipfe fe nimio vino obruit. Sic ludas, vt in libro Genelis feriptum eiRanimi fui ex dolore, ob amiftam vxorem3reficicndi,recreandi- quecaufa3 vna cum quodam amico luoad ouium tonfuram iuiftedicitur. Sed & apud Lati- nosouestondere,vt & fementem facere,omnino nonfuitlicitum,piiufquam Catulatio ( gra:- catttUtis* ciseft-zr ipicncuhetKiffiiabi) hoc eft ex canefacnun fieret,vt Gyraldus teftatur de Dijsgentmm. Exhisergo omnibus conftat,illam ouium tonfuram magnacum feftiuitate,letir:a,atquecon- uiuijsfuilfe celcbratam, id quod mirum non eft, quando quidem,vt didum dbprifci illi He- Bbiavi, vtex multis faera: Scripturtelocisconftat, paftorititerei mirum in modum fuerunt dedi- ti, fuafque opes,atque diuitias,tum in alio pccore, tum in pri m is in,ouibus habebantjquarum. nimirum maxima eft fa:cunditas,atque vtilitas ltaque cum in illistot prmfertim numero ton- dendisplurimum paftoribus,atq; famulisdfet IaboriscKandandum^iufta profečlo de caufi, patresfamilias,atquedomini illosconuiuialihuiufmodi Lrtitia reerearerurfus,atque exhila- rare volucrunt. Adde quod illa ouium tonfura typus videtur fuifle atque figura futura? illius tonfunr,hoceftmortis,atquepaflionisfalutifera: Domini Noftri IcfuChrifti,cen ouispurm, PajTionis atqucimmaculata?,qua:cumtonderetur,atquema(ftaretur,nullam velminimamvocem im -.ctriftitj- patientiar teftem edidit, fecundum illud Efaia: vaticiniu \\y-Onisinslar duelu s eft ad vici imam, pas. &qua/iagnus coram tonforibus obrnatnit, ad hominum fcilicet conuitia ,• & »s fuum non apc- Cap.y$. w>,adconuitia fcilicet regerendum, Ti S Y- €uis. Aries . Aqnus. K c rum htt- man.lw.zj. In Tentio. J dajta. Mine. Aptca. Lan at a. Bldens. Lilt.j fa- » turn.c. 9. „ yy yy 5> » t ide n tal. Ambidetcs. Linde n s. I. de dtuin.' Hoji ta ba¬ la rite a . Cie org. r. Lih. i i.c. r. fetus. 374 Vlyfsis Aldrouandi s SYNONYMA £QVlVOCA:. DEM hic eucnit in ouc, quod diximus dc boue,mutat enim hoc quoque ani- mai nomenclaturam pro fexus,&£tatisdiuerhcate;f;Eminam enim,ouem>nia* rem, arietem dicunt,agnum vero, qui needum annum excedit. Nam quam- uis Feftus oucm ab antiquis mafculino genere di&am feribat, vt ouibusduo- bus,non duabus; £t quamuis etiam ex Varrone apud Nonium legamus,yf etiam putantibus,qui oues dno s , mn duas dicunt , H omerum fecuto-s^ui ait , M w A’ oh; rt. Iteni, ijuando citat us neque refpcrrtdit , neque excujatusejl> tum ego vnum onem mulci am dico: tameii extramul(5lam,dequaibi loquitur,ouisfeminam in hoc generc denotat:Plinius,^wW dextro tejle praligato^oues t ant um gtgni quidamferipferunt , ided,hEinellas,atque ita apudoffl nespaf$m fumitur, vt &ouicula proparuaoue. Ouiariavcrdedouium mukitudo,a qua& bidens,epi- thctaquidem funt ouium,fa:petamenabfolute pro ouc capiuntur. Phnms. ^uanquamilul- tijjimaammaha lanata. Iuucnalis: lntcrea dum lana t as , torttumque iu učne um Cedit. Bidentes vero, qui ideo oues dici docuerat Grammaticus,quod duos tantum dentes haberet; ridcturapud Macrobium. Atqui hoc,inquit Auienus, vdnunqiu!incontingeie,velficontitV' gat,odentumdfc,&fačiispiaculisprocurandum. TumSeruius citato Pomponij exAtta* iinis verlujn hocverrembidentcmlegimus.,oftendit,non propiiumhocEpithetum efleeuis- EtNigidius(inquit) in libro de ext is,bidentes appellari ait, non oues lolas,fedomnesbefl:ia$ bimas. Et in commentarijs ad ius Pontittcum pertinentibus, legi bidennes primd di&as, d, litera ex /uperfluo ( vt lipe affolet) interieda, ficut pro reire, reamare,rearguere,dicitur redi- <5 re,redamare,redarguere. Ergo bidentesprimiim didcefunt,quafibienncs.Quamuis Higinus quiiusPontih‘cum non ignorauit, bidentes appellari EripEt hoftias,qu,r per a?tatcm daos dentesaltioreshaberent, perquoscx minorc in tnaiorem tranfcendideconftatčtatem. H xC Macrobius. Et NoniusMarcellusfcribit: bidentes qui exiilimantobcamcaufam oues i Vir* %ilie diet as , quod duos dentes habeant , pejjune, ac vitiose mteliigunt. Nam nec duos dentes ha* fant, (Jr hoc q uidem drgenus m on JI n ejl , dr mtlius tntelligi potejlft biennis dixent authorititt Pomponij in Attalana. Mars tibivoueo faclurumft vnjuam redierit , bidentrverre. Luberitts paupertate jVifus hac noele bidentes propter vitam facere: Et Nigidius Ftrulus dicit bi deti tal > cjuodbima pet ude s immolentur. Idetnlegereed apud Aulum Gellium, cuius verba breuitatis caufaomitto. Illud tantumnotabo,quodait,Higiniopinionem,an veraht,uonargumentis, fedoculisindicari oportere. Higini lententiamceuveram amplediturlofcphus Scaliger in fuisdodiiTimisconiedaueiSjin explicationeid:iusVarronis : Etin Vonttficalibuslibris biden¬ tes j vbi non (ine graui errore feriptumerat videntes: Certe J inquit J bidentes erant hofti^ qua? & cornigcra: effent, & duos uenteseminuloshaberent i citatque teftimon ium Fefti: Bidentes & funt oues duos dentes longtorcs cateris habent e s , additque hoc etiam FIefychij: Kip-albt; 70 7rpo/3ci7'’)'t rit 3-f)A i%rci tvb'ov 'bdovrct; ipovTa. Aliter^vt credit^fi carcrent illis,aT«Ai?<; erant,& ad facrificia inept«. Namli bidens,inquit,dida efl quah biens,cur bidcntis,non bidennis>aut biennisaicitur ? Atqui magis iperit ctymum, quod & ambidentes apud veteres vocarcntur. bed id requirebaturin hoftia ,vtduosdenteshaberetca’terislongiores,quemadmodum &in tauro rf A olq>, vtdiuerfa cornua haberet,& patentia ha?c ille. Inuenio tamen etiam apud cunde Feftum ouem appellari ambidentem,fiue bidentem,quie luperioribus,& inferioribus eft den- tibus}Eiq;duidenshoditi cd bidens. Qiyia modo balare,deouisvocepropriedicitur,Ciccroj oues, vel agnos hodias balantes nuneupauit: Et Virgilius gregem balantum,pro ouium,dixit; Et quaiiis pecus dicatur,omnc id,quod humana lingua,& effigie carct,&proprie tede Ifidoroj pecorum noinen ijs animalibus accommodari folcat,quc funt aut ad vefcendum apta,vt oues, & fues; aut vfui hominu accomoda,vtequi,& boues,dirfcratq; intcrpecora,& pecudes, vtidc ait,veteres inquies comunitcr inlignificationeomnium animalm,pccora'dixilfe; pecudes ve¬ ro tantu illa,quar cduntur,quah pecucdesePlinius tamen pecude i^pidlmc pro oue ponit,que- admodum De OuadmpedibusBifuIcis. Lib. L 375 A admodiim inpnmisdarumfiet,vbi agemus de vfu in medicina j & alibi inquit: Elephanti tanta natratur clementia , centra minus valida, vt ingregepecudum, (ideft: ouium ) occurren- tia manu dimoueat, fed & idem pecus pecoris genere neutro, peculiariterpro one dixit: Esi & in H ifpania non maxime dbjimilepecori (id eft oui )genus mujimonum caprino villo, p nam pe¬ coris velleripropius. Marccllusetiam Empiricuspulmonem pecudis exponitpulmonem ouis. Dicitur & pecu genere neutro in fingulari, & pecua in plurali,in eadem fignificatione,& limi- literpro ouibus aliquando abfolute. A&ius: paJJmq->prudapecuabalabantagris. Plautus: P ti¬ hi or h ar um do/mit , c um ha eunt ,Jic a pecu balitantes „• hinc Dionyfiu$ Lambinus apud Lucre- tiunijvbi in vulgatis plerifqj fcribitur codicibus. C o njimili rat ione venit bub us quoque fape -v _ Pejlilitas,etiam pecudum balatibus agns. pecudum talaribusdgre, & in manuferiptis ,pigris halatibus agror , non indode *tčftkuit,pecabusbalantibusagror. Iuuenalisaddiditepithetum balans, pecudemfponderefacello B Balantem. (ideft ouem) Et Lu?retius,eafdem lanigcras pecu de s d ixi t. Ma rt i a 1 is, pecorifq ; maritum lanigerijpfam arie- tem.Virgiliu s,lanigaros agitare greges, prototu pecus ouillum. Apud quem,vbiait Corydon: Jdjiarn diuespecoris niuei quam lačlis abundans : lftadniuei ad vtrumque, ad pecus, inquam, & ad lacreferri poteft: fi ad pecus,tum quiddam maius, & gloriolius dicit: dfe videlicet le diuitem pecoris, quod magnum erat, nequc id ran¬ ima , fed quod mirte cuiufdam felicitatis eft, candidiflimi. Vrlinus, vocem niuei ad ladisre- ferri male exiftimat iudicio Iacobi Pontani: Nicitur autem Vrlinus aliquot aliorum teftimo- nijs,ac inprimis Tibuili: Et niuei laclis pocula mi sl a mero. Et Athcniei: K A iu^og (prat to' /uiv to' yu.Act,Aivxcv Aiy(£rcu,o7vov JV, xa.bu. 7 rip »JfToviKTupJtpabpbv, ideft, dearcht/sait, aquam//cut Jluc album diet > vinum vero ftcut dr ntfhrsubrum. Cratinus«V O’JW(J\\7r r no- t(rq aVaAal,ac veduti dpotddeig, tcnella:agna?,ac reccntes adhuc a partu. E v vipov Vi¬ tino eft ouis mollisdortča bonitate Ianre,inquit Gefnerus,quafi ivip/ov,vt funt Tarentina;, vel Gnrca?, Scholiaftes Ariftophanis E v vipov ,exponit uaAaziv dtTnp curvpav eVpw, ideft 5 molkm, vt ftragulum, e b.AU, & laudata lana. Qpi/a,ua exponitur quidem oinne iliud, quod nutritur, alitur, atquc educatur, veluti eft animalium foboles, hominum nimirum., & beftia- rum ; de homine Plato : AvcrzoAov rbd-pbfzua avS-paorog, idcit ^homeomnium e sr um , cjH.t n»- triuntur, maximo cum labere nutritur- } & alias dixit vioyivii dpi/uuara Trat dav , ideft, infantes , aui recens nAti,nutriuntur, & educetntur : Quo loco notandum, -S-p iy.;xatTct vraidav^dkcre pro oraUag rpnpop.tvxg.Sic &Piutarchus dbdt-S-pž fanara 7raAAaxaiopro 7raAA~.azdtg Tpipofvdvttg^t rurlum Plato dicit rpbptsm opvi&av Ope/^uara,pro t ptpaaiv opv/3 -ag rxg rp ipt&ai ela&oTug . So- lent enim aues qua’dam nutriri, & faginari, qux nimirum cfui funt. Verum d-pbptuadc alij s S etiam belti js dicitur, quas homines in fuos vfus alunt, & redditur pecus; fic Etymologus Bot- tiam regionem 7roA^vS-pi/u/u.aTov vocat,ideft pecoribusabundantem: Nonnunquam & ipeciali nomine bos,equus,ouis. Arhtnams: «v Si>cdf 7 raAa/ogvc/uogT>ig iomyovtig 'ivtza rdv tzarbr^pift* /x cLTaYjfj.il tpctrjotv 7rp6j2ctTov ci7riZTov ,i>> dr o kov. ideft, Er at le m anticfua, quaAovTtg^av§pitxfjLaTuvTivdu7ri97raeav ,db citur de ouibus Polyphcmi: Quomodo Sc Ch 1 yfoltomus de facerdote pro ouibus hec vocabu- lumvlurpauit. At£peVaa2eA^ai/Toeo , f/tfi'« Archeftr.apud Athenamm vocauit^pt^oppvfpi- fcem, liue auratam. let potov Helychius,& Varinus exponuntoue,aut boue:Qua vocern 111 alijs Lexicisnonreperio: Gefnerusredemeoiuditioab E^ovfačlumtradit:quo nomine vocatur quoduisanimalimmolandum,perexcellentiam vero oos, vt Euftathiusannotat: Oucm vero etiam lignificare conftat,no ob id tantiim,quod ex pracipuiseftet vičiimis ,vei um etiam qui* etiam piopclleouiliafumitur,vtijdcmoftcndunthisvcibis:ti'oy »J'* /Boiinv 3 apry<&% ided nOnenimouillam,autbouillampeliemcurfus prremiumcapiebarit. K&J/ovautenijpel-G lem ouinam effe etiam Pollux tellatur, apud quem etiam x.dJ'av,xa£a.piov>cLpvcLx.k (ideft pellis agnina) fynonynn funt; Sc He!ychius štabov interpretatur ezulov (torte ezvAov) išip^ tnrpofiatruyapk o-auarog hoc eft pellem corporisexteriorcm, alias zaSia liue zaSnu , & ^tisSm Hippocrati pro capite papaueris accipiuntur. Kap } Varino ouis eft,eidemq;,ac Hefychio x«p- $3-eip , eft cs-po/SeLTu cUcc, hoc eft, ouis genus, quam vocem corruptam cffe conftat,& poft **P diftinguendum, vt fcilicet ea vox ab alijs pd-eip , ideft ped iculus,ab ali js ouis interpretetur,id quodex fequentibusetiam confirmatur in Hefychiorurfusexponete zetp: zetp, d-dva-Tog, $&p 3 fiUzvu*jGrpofiaTov i ideft,pediculus, pecus,&ouis. Kapog , fictzntia , tapt' 0, '-> (qui &paulo antc a Gala tis, fcu Gallis %e&pw vocari dixcratr»V auA 7 r/yy«,ideft,tubam,pro quo Euftathius habct udpvvj;: Tuba Gala* Nampagina 1 ^ 9 . rcccnftns aliquot tubarum fpecies,tertiamdicit efte Galaticam, qu.r a tiča . Ccltis vocctur x,dwv%.) ldcm & zdpzaptte^ponkiudvdpaig.iAdvdpeudVtcin ipd funt ipxr ) & Varinuscxponunt rdv 7rpo/3*TO)v 7 d tvSov bdonag «%ov r«, hoc eft oues intusde- tcshabentes; Quidamverotefte HenricoStephanopeculiariter xtpaUag eflc volebant,vcr- mescornuinfeftantes,quinempeficlegebantapudHomerum: OdyJf,$. 70%0V iVtOfACt Tldvrn avctTpM^MV rr&pduevog M n Mpttfdtg tSonv. Ideft> Are um mo»chat t Tenitus reuolucns eseperiens huc,& illuc Ne cornua ver me s edijjent. B Vbipro Mpdidtg rcčtiiis fortaflis legetur, qucm 3 dmodumetiamlegitSpondanus x(pa. trng , & noše dam in operede infečtis;Eft enim i'4 vermiculus peculiariter comibus inleftus, quam- uis Theophraftus Jto, in vitibus noxium vermem faciat: Nam cum Alcceo re&iiis puto diftin- T P S • guemus,vt mig fmt,qui cornua rodunt,?#*f vero qui vitcs.Eft item »»paiVfalaciflima qua?darn auicula,aqua Mcdeam zipaiSct vocar Lycophron, vt vulgaria Lexica tradunt ex cius Scho- liafie. Inloco autem Homeiico,qucm modo citaubnonnulli, vt Henricus Stcphanusex Eu- ftathionotauit,pro zipa, Jing ; legebant zipding ,a xepdi^, vt japding (inquit) eftent vermes cornua reden res. Apud ttefychmm i vbilegkur J lb3J'ockdifiylbibavcx I niča cit, fedAttici vnict fyllabadicunt Ta? oh, & in fingulari tov oh , lenes oiv, vt i uthor cit .Scholiaftes Auftophanis. Eft&ed Atticusdatiuusjci'fonicusdutiuus, vtpatet AriftophanisPace, vbi pro ftatua pacis confecranda faera faciunt oi ; Etcum Trygeus moneret, ha ncvocem elfe Ionicam, chorus iu- bijcit:Meliusitaquadrare//j' , «V Tti izzAmrlfrd; %pii ‘zrcM/uervAty)’Ti; 1 ci zad-b/atvoi toro rS JVac hiyo»9 tumne«; oi St c. Vbi Schoiia llts č» vocem feribit eiic lugcntium & ind ignatium. Et Vari- jnts ait abckaccufatiuusAtticus efta/V, monofyllabus itidem, &mafctilinus,Communisve- ro d/V,poeticus o«?Act,&’indot. ®p* facLTTGiv i7r)Tohhpoh>Kdi' l 'hvd)av7riptS(i£raaTsaexponut u«Ao/t» .d'cQ J x.dSia ) ut6 , }'*i : iuiihc*)Tu)>/2a4Ttu> vyw SiptactTivau ; Etapud Varinum outu tribus fyllabisfuntdiphthera’, melotttj led Hefychius habet btai bifyilabum ( vt Suidasquoqj J ldem&Varinuso/iacinterpretantur rdv nrpojbdrcA Tai(r^j-/rjtr>»p/ctcrfp i uaTtt,hoceft-.peljesquibusouc‘sprcpter pretium lana: intcguntur,vt pu- riorem eam conferuent,vnde &pellitte nuneupantur. Eademq; pcllis apud eofdcm ecAt(Hdy- chiusafpirar) uocatur,» r oh < z<>-po/3ctTo /?TrapaTibdifaivn Sipd-tpa. Cadiusaitfcfe inueniile,pelic qua fuccingebantur mulieres in balncis,uel qui illas ablucbant,uocatam tuilTe da lutrida,nuc vero oam per fc, lic vere dici lolere Melotam, hoc cft,pellem ouillam,indequc probabileefle fiuxi(Tenomen,hoccft a-r-s rh d/oc,ideft,aboue. At Pherecratesinftrumerapardotrib/cesenu- meran$,ait: »J« y.tvdar ^aouiv^tsrpofcovorcu ,ideft, iamoamprarcingitei,quiJauaretur,vtno lolum mulieres, led ctiam vi ros da? pudendisadhibuifteappareat. Dcfumpfit ha:c Carlius ex Polluce libro 7 .cap. 13 . & lib. 1 o. cap. 47 . C.aetei um militibus,inquit ibidern l J oIlux, da etiam pro mačtra feruic,qiiod Hermippus inlinuat,in militibusdicens. St da AiS-hm fadarpar, hoc eft , ptteftat autem oa ffciiicetpellicea mačlra) lapidea’ mačlra. Grammatici ia.dx.Tpav in- terpre- 9 De QuadrupedibusBifulcis. Lib. I. 379 A terpretantur vasidoncum fubigeda?farin* Pollucis vero vciba furrV« to i^ardTaT*% itw>oc iKctripcoSiv. A'iyvaSi ( Ae^arpotius J Tetiv ra i/aaTieo ix,zrifx /aipug, i-fiTtadua. t m eeav di Hfif inv As^tfOTr.Ouibus verbis hic fenfusconftitui videtur, da vocatur extrema pars tirnica: vtrim- que,lLiperiorlciIicctcircacolluna,&inferior, vbi Embria: aliquandoafTuufirur. Apud-Sui- Oi£. dam difi cxponitur «, iv > Cormth. c. ufi iz tS y'lAz;cTog Tvg 7roiu ! ngdx. icuier, Id cit, fifiuis gregem pafeit c x luči e gr egi s non edit £• Sic '/rciuvag 7rot/adiveiv 3 idcii , ouium greges pafcere 3 Apolioniusdixit,quod Plato vroi/j-cuvetv rd Lib. Z- air- TrpofictTu,, Hcrodianusautem id verbum fineadiečtionecafusloqucnsde Maximino,poluit , gon. B prooucs pafco, vel opilio fum. aroi/ud/mv iv jolg Gpazing opiat, ideft, pafcensin T hraciamontt- Lib. 1» de bus. 7roimov idem quod ttgsuvu , nimirum grcx ouium, aliquando tamen ctiam aliosquoque Rep. greges fub fecomprehendit,ut teftatur Eultathins,& indica t Plato inquiens 7ro/W/a, nfij vrpb- Ltb. 7. ftena,, Vtraqueitem uoxallegorioeaccipiturdegregeouium Chrifti. Lucas./*# $0 finimi to Ucifavtov . ftiKpivTroifzvtor . Petrus: UotfJioLvaai to ivd/aiv7roiftviov. SiC7rotftvn apud Matthteum : Aictcrzop- Cap. 1 2. vicjMo‘tTcuTii7rp6fiaiTcLrrgTroi/uvug,difpcrgenturoues greg ts 3 nimirum pcrculTopaftoic loan- Lpifl. 1 c J. ncsyifiaiTcu UIT. arotuvn^ fig avaiu™ , iddl , fict vmes gr ex & vnus p.tfior . Sunt Ctiam , qui Cap. 2 6 . intcrpretenturouile,ut ide m iu umi Trontvriog s a$-ucg 3 & ez-oi/avdiog oocoftbdeftfttabulum ouil- Cap. 10. ligregis. Inucnioetiamapud Heliodomm vroiuvag vrpofi It m. Oppianusuero o-oi/auicov ufij oiVoAjW oAiT>jpa,lupumcognominat. Poeta: autem p»c 7 roiuvnov 7 roiitvyiov d\(.\xm.Upofiara, npc fina. qiuluispecudes,& pccora ligniHcant,ciimaJioquin oucspteuliaritereo defignentur.bicGal. lltad. v fidaiug, iripavTcov ijutarpofiriavj Hinc& Hc(iodusait,^aAž97-oc 7 rpofid.Toig,%a- AsV; J’ dv&paveoig. Pleric]; uerd ctiam arpcfitnov intcrpretantur,quali earpifiacnv 3 c[\xod rcrum cartim qua:ad victum taciuntjopulcntiamfignificat. Scholiaftesveio H« n crietiam expcnit Iliad.M. ’ TiTpa7rodav7CTnmv C.Npomt, vt & Hclychil ftoaMficLTM x.t Haiv Upoficna. ctiam apud H ippocratem,Ero tiar. us nuadi upe des omnes cxpo- nit,ciun feribit: 7rpc fiaTct, k tcc tcoivag x.ctž\ei'u-d.tTa. to.T iTpd. 7 roda. »ovjidcit, trpofiet Tetnunc com- nimtiter vocatquadiupediacmnia :quam certcdifticnc m ca in noticr.e muitisin lccis\ lur- pat Hippocrates, vt libro arip) g Trendi* ai*.Lioig dt tffi to. 7rpcfiaTa,£rpidli > gfij ra oprsa , ^ ideft, Eodem modo fc habent pecudes^frfer* } fr volucres : H;c en im pecudum genus indicat, vt & libro vrs p/ aapraov: tffif d.7ro7ra,Tieii7reidciv yivr\T0UT dpjge a. , 01 n&puTroi, tifitTa.7rpofia.Taj idelt, Celerrime tum homines ,tum pecudes ,vbi n ata funtjaUturn exoncrant. Et in libro de aere, locis,& aquis: Ittovtou di d-7fioig.yjfi Ta vrpcfiaTa lovTa.tifijda fioig , ufij ci i7r7roi,ldcR 3 eos autem fiqnuntur, fir pccora>&boues.gfi epui. Vbi < ncs tamen accipiunt intcrpretes.Siclibro d e mor- bo faero :dydp igriv dvfdig aTšt.o 7 rpofiaTov udi v 'it cuyig , tefif fioig } ideft., ncqne enim vila alia ipfis funtpecoraprater capras gfibffues, fhc enim legit Gal conam. 1. in lib. dc artic. cum 7rpofid.Tv (pag. 199. 43.) domet d~iajfi iv dvd-pdrrcoyivičdou Totdma r&oZPM udft.ov , « iv 7 rpo~ fizToim. Ideft ,videntur autem taltapotius bominibuscomingtre,c]Hampecudibus .de tubercu- lispulmonis agitur, qmc pecudibus ,& quadrupedibusftunt,vtiilic feribitur, vndc hvdrops nafcirur.Libro deartic. (pag. 587.1 5 .)on7rd.vTavrcdv7rpofidTa>v fioig on/adAtTa TrovinoiTav- m t>vj iopnvj ideft, quod cx omnibus pecudibus boues , hoc tempore ejuam mamuti laborant . At ve¬ ro Troh at um . Probato pi- fas. Ltb.g.c.fb,. de unimal, n&u. btivig. Hhpocra- ttf c or re¬ di us , cr ex- pajnus. %.qdytcv. Lib. 10. Cap . 18. Lib. 6 . 380 Vlvfsis Aldrouandi roibidem (pag.608.23.,) Ydyddb vsoti 7 rvetiuovog Trpo/Sdrn dvroTurua Ivi&ma. ideft., Ego ve £ to aliejuandopulmonis ouilh frujlulum reftclum impofui . Sicenim dc pulmonc ouilio in nares fračbasimmittendo fumpferuntinterpretcs,dim dcalijs pccudibusetiam accipi queat. Veliit libro 7 Ttpi utuoppoldm (pa g. 5 2 0.4 1 .J tsdiv ydpyahi 7 rdr'cpov, rorep 'srpojam SeipojUtvu rlvbb.i- tv hov /uiTct^u tS Si piA&Tog&vj t iig crapx.bg ‘mpcuveiv. Ideft, Nccji enim m utor e negativ idfiet^uim Ji dumpelltsoui detrahitur , digitum interpellem , Jr čarnem medium immittas : Etii dc quaui$ pccude intelligipoteft. Similiter etiam libro 2. ynpiy'jvaix.. ( pa g. 2 6 7.1 2.) in fluore muliebri albo. Kcfftx.ppiiTcu bvoTov ar-p o ( 2 : cit h xpov , ideft 3 dejhtitvelut -vrina ouilla j dto Trpojdrm) agnum vel Imlum, vclouem, fiuecapram- Etnosdeniq;fupraex V ar r o ne d i x i m u s tt pj /S a t o rcu ra prooueaccipitur vocem non effe antiquam, fed antiquos oiv dixiflfe. Nihilominus po (trn od n m azpo Jarov pro oue por cxcellentiam pofitumcft,quiaouispacistemporeimmolabatur jtanquamq.ueta,&fimplex, tamque frequcns ca vox fačta eft, ut etiam latini, quamuis pro pecore potius, qu.un oue,- e;u Vterentur. PliniuSj /n cadem Africafamilias cjuafdam ejfafcinantturn 1 fogonus } Jr Npmphodt- P rus tradunt, auarum laudutione inter e ant probata, arefc ant arbores , emonantur infantes . No tandum vero etiam apud Pindarum vfurpari de equisquandoquidem piadepcequotu Dio- medis vocat 7 rpojdrcovrpan-ifav, vtteftatur Ariitophanes Grammaticus apud Euftathiunu a’ tz po Jarov diminutiuum eft azpojdnov^vt aboue ouicula. dpivojoox.bg, & eppuro- Joo-x.bg fed neutrum pro bat Gelnerus. Apud Hippocratem vbi legitur 3 u_dj aprvixd; cuupi ra trrJhiTa t hienroiv^ Cornarius vert it, tegumenta cruribus circundato: Caluu s,fafta lanea crura mu mr e, ita vthic dp/vtug ditr,uygk gifte videatur. Porta (Te finquit Anutius Eoefius) «p/V«'cux»- /oiiSig intelligi poflint, vt fint tibialia lanea ad arcendum tibiarum frigus. Aut certe dpivuigk- gifte videntur,ab tpiov vel «p/or,quod lanam fignificat, vnde tegumenta autfafcias laneasfub- audiunt: Vetiim mihi non parum fufpcčta eft ha-c lečtio,ac vereor,ne p rvuag legcndum iit,iiq; locus a Galeno exprimatur in Exege(i, ciim p rvuag dpvarJdag,hcc eft,pellcs agninas expbnit. Qike certe commodiim ad prohibendum frigus cruribus circundabuntur, velutbracca teoio- ra muniunt:quemadmodum libro mpi i?rix.vrcnoC;dpvaz'idag azpog-id-tvae 3 -ipjud;, hoc eft,pel' W eiptoicrtv bicrvTrnpoici ijdf prvntaTcn^Lanis verofuccidis pellibus agmnis circundare c por te tki. p»- vtai.dpvacn exponit Galenus in Exegcfi:pro quo pr/atenv & pivtoiv vitiose legut exemplariaqua' dam.Idem Si prvbg^dpvbg cxponit. Hacomnia Foefius. žcpayiov Hefychio, & Varino eft, czpo' Jarovfrvfaa j h’ a> rbrcov hpeicov v ^ip Sc dc grandioribus,ut puta de bobus dic. dkitur,vtexempliscammonftraturuin Pagninus fefe ait. Inueniturprocodem Zoncth, plal- mo 18. Septuagititapro Zon fepe transferunt-arpd/SaTa, Hieronymusoues, Amos 7. In prin- B cipioLeuitici legitnus oues, & eapraspecorum nominc demonftrari. Siobtuleris de peconbus (im ‘nrpofia.Tav) agnumyuel hatdum,& euem,vel capramffzncfcos 4.Chakteus, Ana transfert, fratuntenim Syri aliquoties Zade in Ain ) Arabs Genas, Peife Gofpand. Seh noftri inter- prctec plerutnque ouetn reddiderunt: SigniHcatautem pecoraminora,ncir.peoucs,&capra$, tirni fatminus, tu mares; lnuenitur & in mafculino,& in feminino gcnere.In mafculino,Exod. 12. Sehtamimreddituragnus integer: In teminino Icremte 50.Sehphefuta,vertiturgrcx Se &* difpedus, vndeconijci poteft, in faminino effe notnen generale, in makulino veto pi tuatum. Rachelvnde plurak Rachdim, Rabbi I faac, interpretatur Kapfah, ideft,vt vertunr, agnam, Sc Dauid Kimhi fimiliter; aiunt tainen proprie cfie ouem fx minam, vt Kebelch raarem,a quo tamenfa?minmumKipfah. Efate 5 3. legi mu s Radu 1 nce, L imah, quod interpretantur cuis &*chek obmutelčens.Genefeos 31 .Septuaginta pro Rachel vcrtut -arpo/3ara ) Hieronymus oues,C hak dxus tachlak,ideft oues tuas: Arabs akalak. Perfa chomefthaii thu. Keiithahfeptuaginta^, Genef.3j,& lob 41.interpretantur d/tavaš, Hieronymusagnus,&ouis,Abraham Efra,agnus } velouisparua,authorconcoidantiarum,monetaqua?dam,AuguftinusSteuchus,dcnarius,vd obobus: Nicolaus Lyranus,obobus,& D.Kimki,& R.Salomonexfentcntiu R.Akiba,qui te- ftaturfeprofedaimin Arabiam,audiuiftequequ6d nummum, vel potius denarnim,&SicIum vocarint Kefuhah. Taifch plurak Teiafchim Abraham Efra Genef.3 o. exponit pecus macu- Kejtthdh* lofum,& varium, feptuagintaTpay*j, ideft,hircos; vt & D.Hieronymus, Genefecs 3 2.om- mno pro hircis accipitur, vt ait Gefnerus, qui fcribit quofdam fefe audiuilfe arietes, vel totutn genusouiuminterpretari,quod tamen nonprobat, vtinhircodtcetur. EtMunfterusait,Tai- fchieffearietem,velfecundum alios,hircum minorem,qui antecedit gregemouium j & facile afcenditrupes & loca alta,Prouerbior. 3 o. Plurak efte Teiafchim hanios, Genefeos 3 o. Bel - „ Iunenfisaldanexponit ouium in vtroquefexu(videturautem Dan a Syris pro Zon Hebraico. AH ' SadeniutatoinDaled^ Ailiatcaudarumouiuinj Haragarienftercus pecorum,&Syluaticus garienpecora,Gefnerus vero ait fefe tneminifle,quod legerit oues hodie a Saracenis Ganame aftame * dici. Albertus,alijque nonnulli anabis quo nominc Aethyopes Camclopardalin tntelliguut, Anabula vocem detorfifte videntur, pro eodem animali, quamobtem non bene audiuntapud cniditos,quaqua etiacosdefenderit aliquis,quonia AnaChaldaice vt puto,oue Iignificar,cuni D Camelopardalisouis fera a Plinio etia appelletur,eft tatne Alberto Ana longe aliud animal, de quo lic fcribit: Ana animal dicunt effe orient is validiffimis dcntib’ 4 S,ACUtis&longi*,&vngui~ A na Aibcr- busacutis perejuam farnimgreganum, & m ‘>L rimunti demibus cjr vnguibns fe dsfendit ita,vt folitarium ctiam ab alicjuo robufiien deprchen- furnplenim'jue euadat. Sed profequor fynonyma. Ouis Hifpanis eft oucia,Gallis brebis, voce Sjnonjm* mutuata,vtfcribitPerionius,aGrarcorumTrps/Saror,mutatocr.infuammediatnb.Aitautem 'vnlgaru. hocnomenfere f'xminasfigniricare,nammares^inquit^ montons,&casquibustcftescxe diclns. nyma marii 3 hoc ell arictis, quem ab aris ludorusdicitait, proptereaquod hoc peoisa Z/^. 4 . de lin Gentilibus primo mačiatum 3 atquc in aris i in mola tu m lit. At Varro arietem didtum feribit, quod e um diccrent ve ter e s are s , noftn aruiga > inqui tl binc aruigus , h.efunt-> cjuarum in faerifi- cjsextainolla, neninverucoquuntur- ) quasdr Aciiusferibit } drinpontifcalibuslibrisvidemus in boji tj s eam aruigem , qut, nuneupa« tur 3 hoc ell,non vt Suidas,«j}/aAo>cep&k,fed vt Helychius 3 b i^vftpdjav ro7$ zb p atn, cognomina- tur. Atque hinc ctiam Graci zp/bv, & Latini arietem nuneupant machinamentum bellieum 3 G Aries, m a- quodinoppidorummuros 3 quemadmodum ipfum animal vel in homines, vel in fui generis fbina belli- alium 3 arictabat 3 de quo etli paihm muka apud authores diuerfoslegantur 3 non fuerit tamen (ti- pneter noflrum inllitutum 3 de eo paulo fufiusagere, nimirum ex Iulto Lipho 3 apud que Ora- Lib-i- Po- nus;arietis 3 inquit, origo vetus, fed parum certa: Cum pars ad Gra?cos&Epeumrcferant 3 in- liorcert . ter qucs Plinius: equumquinune aries dicitur 3 inmurahbus machinis^EpeuminueniffeddTrs- tam j pars ad Tyrios, idclt , Carthaginenles, inter quos Vitruuius: Primumad oppngnationm ariesfic inuentus memoratur. Cartbaginenfes ad Gades oppugnandas casirapofutfunt: ebn autem cajlellum ant e cepiffent , id demoliri funt c on ati:pofteaquam nen babuerunt ferramenU ad demolitionem , fumpferunt tignum, idque manibus fujlinentes , capiteque eius fummum mu - rum continenter pulfantes,fummos lapidum ordines dejciebant , dr it a exordine totam m u ni til- nem dijjipaucrunt. Ego li quis arbitrum petat 3 Vitruuio magis accedam 3 quam Plinio 3 -Sienitn Grarcorum res,& iam indea Troiano bello 3 cur Homerus non meminit, ille fon s, & thefaurus rerum artiumque? Curmultisfeculisnemopollea?Nccprobabileeltrea-) tam prtefentanei H vfus femel repertam, fubito deperilfe. Vbicunque autem Ec dixere a fimilitudine, & recipro- cationcidusarietini: Dixit deterior astasCarcamufasopinordfono. Inoblidione Parificnfi Abbo: Arietes, Carcamufas vulgo refonatos:e adem 3 aut fequens etiam cancrum, nefcio an a fi¬ militudine aliqua fabrica?, aut quia itentidem retroiret, fed aries ide non vniformis 3 aut lim- plex: triplicem reperio 3 elt rudis, &a prima inuentione 3 quem manibus lacertifqi validi homi¬ nes fullinent&agunt, tališ in columna Traiani ficpičluscxtat, & Dacieo vtuntur. Polfet hucduciillud Lucani,apud quem milesiačlat: T u quofcumque voles inplanum ejfundere muros H is aries aclus dtjperg ct faxa laccrtis. EthocSidonij: Nec P barij nune regna precor^nec vt hifce laccrtis f Frangat hydaj]>eas aries impaclus eritras. Aries cim* Lacertorum vtrobique mcntio s & fi hi quoq ; in ar jete compoliti adhibiti 3 de quo addo: Copo- fofitus, fitus enim mihi ell, qui trabera quoqj alteram iungit&ftatuiL a qua penduius vi maiore,co- natu dial. Carcdmu- a. Cancer . Lih. I. De Quadaipedibus Bifulcis. Lib. L 383 A namIcuiore, vibratur.Hunequoq ; Pc°oisfuisTertullianusprimitiisrepertumafferit:ef Jric- tem (inquit) nemtniadhuclibratumilladicitur Cartbago fiudfjsafer rim abelit,prim*omnium srmajfe in ofcillttmpcndttli tmpetus, commenta vtm tormenti de bile pecoris capite vindicantis. Cutn enim ofcillationem ei tribuit,man ifefte cornpofitum hunc dcmonftrat.Scd & Vitruuius idem cum eo, qui vult ftatim a rudi illa inuentionc, fabrum quedam Tyrium nomine Pephaf- menon hac ratione indudum,maIo ftatuto altero ek eo vti trutinam fufpendiflfe, & reducedo, & impellendo vehementibusplagis Gaditanorum murum dciecifie. Hic in plurimo vfu, <5^ intcrRomanorum opefti ex profeflo Iofephus Ilauiusdcfcripfit tertio Excidij: EH ,inquit, % aries, trabs pr&grandts, qita malum nauis adfmilat»Isfiolidatur in capite grauifirro, in arietis formam , vnde & nomen adfumpfit. Depcndet medi« sfiunibus ftjptnfus ex alia trabe velut trati* na, qua trabs tignis v trim/p firmis mu nit a efl, &fulta. Repulfits porro magna v ir or um mana re- irorfurn, ijfdemque antrorfumfatim , & cum impetu refleclentibus ,quatit muresprominulo fir~ ro.Neejue eft vila tar ris tam valida,aut mani a tam lata,qua,vt pr imaš maxtme plagas tulennt , p/fiinere,drfubfislere affduas e as pojfint. Hac Iofepbus. Nec pigebit per verba eius ambuiarc, B &lucem, aut fidem ijs dare: Ait, trabspragrandisquamalumnauisadfmilat Jmd CXipfisna- g uiutflrnaiisinterduleda &adfumpta. In AgelIio,P.Craflfus. ) ciimopusciferfirma/aeprocera m, % trabe,quaarietem faceret/cripfit ad magiftrum architedona Moleatenfium,vti utekduobus malis 3 quos apud cos uidiflet,utcr maior eflekcum mittendum curaret. A mm ianus gen us ar- ub.z^. jborismatericmq; diftinxit, Eligiturabies, velornusexcclfa. Saneexcelfa. Et Plutarchus inter Antonij machinas bello Partico memorat arietem longitudinc pedum LAXX. At Vitruuius, ac Grarci formant & pedutn L VI. imd,& CXX. quos cx vno ligno fuilfe vix putem Porro hac prinu Iofcphi, Hegefippus laxe ita reddi t: Magnitudo ar bor is in n, odum mali naualis cjuam non ventorum procella, nonvelorumfnusfiečlant. Pergit Iofephus. G ranifirro in arietis formam. Ita & Ammianus: Cuius fummitas durafirro concluditur,&prohxo arietis ejfi .iens prominu- Um fpedem, quaforma huic machinamento vocabulum indtdit. Hegefippus ditfufiiis; nomen boefpecies dedit, eo qu od vaUda, acnodofa ar bor is cap ut firro ve H it ur, (Jr quod vt frons arietis prattndttur,qua obduchs lamin is turgefatfi prommet. E cuius medio cjuaft cornu pr očedit fini folidioris . Notatc. Pri m um caput arboris terro tegitur,& affigitur Iaminis paulo longiiis: An- Ctrorfusinacumen producitur,quod cornu Hegeiippusdixit. Nec enim alicereius verba ca- i piendacenfeo > nequeres fuit. Ammianus alibi hoc acumen vocat: Vicit (\wofi\i) omne proht - Lib.Z o. bendi commentum acumen arietis,coagmenta fodiens lapidum. Atque is fini S, & opus prtecipuu arietis fuit,cumgrandiores,firmioreiquelapidcs 3 raoreprifcomurisindercntur,iunČj:uraspe- netrare ; & findere,& lapides cmoiiri. Lucanus: Nune aries fiufpenfio fortioritlu Incujfus, denfi cornpagem fioluere rnuri T entat,fi impoftis v n um fubduccre faxis. Hocacumeti ferrum, iyfioXm fiuc roftrum etiarr. Grarci dixerunt 5 notante Suida: Et fuit d,ib% j» interdum trifidum jquadnfidum in mucrone,vtifolent nauiumroftra.ljdem communius,& xf®aA«Vfiuecaput,(icut Jatini. In lofephohiftoriala huic rei eft. fuidam (inquk) I udaus Ele a-* \arus nomine, pcriculum imminens ab ariete iam admoto muris viden s , lapidem pr a gr an dem ita violcntciecit, vt caput macbinadijfringeret (losi ct 7 ro\'pdfij rbv Ki^aRnvvis /an^avtifaciroc) quod dum vidijfet, defcendit etiam de muris , & rnagnoflupore boftium^id fecum in mania tulerat, ntfi quodqumquefafittis confxusvnd cumipfo capite iterumdccidit • Quod ita legendum , exau- dienduraq;eft,non vt totum caput (graue id fuit ) fed decuffam anteriorem eiuspartcm,tule- ritfic raprimin Vlbem. At Iofephus: Dependet mediusfinibusftfpcnfus ex alt o trabe. Qtic fic Hegefippus; Ea ar bor fstfpenftfumbus^ad fuperiora, atq-, r obuli a arbsrum nexis mullorum ma- D mi v.ilide in murum impellebatur ; Sed variat a Iofepho, quod ab ai boribus ne$:it,ilie ab vna_, arbore: Senfus tameneiEvclab vnamedia 3 tranfuerfaq;arborcpepcndiffe 3 quam duarahtefu- ftinerent, vt in iugo/aut patibuIo 3 fiue a duabus reclinatis,& vtroque capite coniunčtis. Qucd diccreitaputatur: Sufpenfisvtrimque tranfuerfisaffenbus , fifirratisquafiex lancevinculis trdi r alterius continctur. Vbi ferratis etiam vinculis,fiue catcnis cum nedit: ad funes tamen Iofephus j & Hegefippus dixerunt; fed quid vetat ad firmitudinem catcnas etiam fuiffc: Has trabeSj&liga turam Lucanus intellexit: nune coniunctas afringere nodis In dabatfirroque trabes, quofrangeret alt os V ort ar um postes ,quatcretq-, morantia claufra. An non eadem Ammianus, dum feribit* arietem vctuftumdiflblutumfuiflfejVtfaciliusvche- Lih. jo. 3$4 V!yfsis Aldrouandi rctar > iten!mque m&'U&um?magis hoc eft, quam vc ipfum t rabe m fblutilem IntefligaitluS' & Pcrgit Flauins: Kepal fes magna vir or um mana. Quantiim manum fcilicet admittebat longi- fudo. Ncc enim nifiordo virorum vnus vtrimque admoueripotuit: Et fin guliš ad ingreffum, & motum, minimum dandi duo pcdes: Sed recens fcilicet manus manui fuccedebat,cratquc perpettmshiciclus: Ita arietes non ita multi inftrudti, ctiam in magna obfidione,& plurcs ta- men adhibiti ad minifteria, anr tutelam, Appianus in Punico: oppugnanda Carthagitti dum vaflos arietes admouet , auoram ali er dfex milic ped ml/us impellcretur , alter d fociortm natui- Hum multitudtnc. Titus ad Hierofolyma tres arietes habuit,ex Iofepfio,tot quot legioncs.No quiarota legioindirigendo,atit impellendooccupata,fedintucndo,curando,perviccsad[Bi- niftrandojDeniqueciaudit lofcphus:iV eqite eft vila turris tttmvalida 3 aut mama tam lata, &c. Obferuate vim machina:, qnx m« gis elucefcat,fi cogitentur vetcrum muri, validi hercules fu- pra noftram fidem . Atqui aries tamcn rračhi,ČmMuporedilciiftit.Idcoexterrninatoriumin- Jnftrumen- ftnimenttmi PaulusDiaconusdixit. Extermmatorioinftrumemofaeio,auod arietemvocant, tu/n ext:r- ciuitatem adcpttts eft. Sed & alio la terc, exterminatorium, quia his admotum fignum perclen- minatond . dx Vrbis, vbi hodie mosaut lex eft durias in eosconfuli,qtii tormenta expečlarint,ficoiinu P Zib . 17, qui artetem. Cicero in offic. Et c um j s ejuos deuiceris , confalendum e sl, tum hi qui armis pofitis ad imperator is fidem ctrnfit fant. pitama is murum ari e s percufferit, recipiendifunt . Cafiar: Me- Zib.2. debel jponditfe magis confuetudine fua , cjttdm mer it o eorum Ciuitatem conferuaturum ftipriuftjfttin aries murum attigijfet ,fe dedidiffen t ,fed dedi ti oni s nullam efft occajionem , ntfi armis traditis - Atque hiceft compofitus aries,quod iic in Iofepho: oo-pocryov zptov ^sppoftT« 3v7rip3"& (3rt ahjfjue V r- btbus oppugnatis , Poliercetcs eft oppuanatus: adifteatur autem hoc modo. T e Budo ctmpaginatttr immanis axihus r obor at a longifjimis Iferreiftue elauis aptata,&contegitur c or ijs bubnlispotrga- rumquc reccnti textura , atque Urno ajjerguntur eius fuprema> vtflammeos dctraclet y & miffiles cafus. Cap.n. DeQuadrapedit>usBilulcis.Lib.I. 385 A tafus. Conferuntur autem eitts frontalibus triftlea cufptdes praacuta > ponderibus ferreis gra~ nes j tjuaha nobis pici or e j rftcnduntfulmina 3 velf.ctorcs, vt quicquidpetierit,aculeis enfertis ab 1 - rumpat-, H anc itavaltdam molem■ rotiš 3 & funibus regens numerofts intrinfecus nule s, langui - diori m ur or um p ar ti v ir ib us admouet concitis nift defuper propugnantiumvaluerint vires , tollijis panetibus aditus patefacit ingentcs . Quamuis autem ha?c machina teftudo videa tur arietaria 5 Ex Vitruuio tame,Plutarcho,& Diodor© conftat fetfi inter le varient,& diflideant,) turrim fuiife, fcd mukiplicitcr & magno opere inftrudam ,quinimo diferte ab tcftudine arie- taria fcparat Appianus in Mithridatico: r-x turres, & tcHudincs arietarias 3 (Ir helepolin cent um cubitorum e qua <& alta turrisfur ge bat, catapultas 3 lapidcs 3 & varia tela emittens. Lubet modo etiam verba_. Hcronis, quibus arietem in teftud ine deferibit & fu fp e nd i t,0 bi te rq ; alia genera adiungit, fitiemquidempedalem,in latitudinem ferepalmorumquinque:Inanterioriautem paivteco- ar&abant ipfuminpedalemlatitudinem,&triumpalmorumcrafTitiem.-Helkasfeneasqua- » tuor qui fefe in longitudinem ad decem cubitos extendant,in anteriori parte clauis affigentes: » totumquearietem tribus funibus,odo iuxta cralfitudincm,circumquaq,- digitorum exiftenti- 33 buSjfuccingentes: ac loris eum circulariter ligantes, iuxta medium tribus quidem interuali is, » quatuor vero fuftentaculis conftringebant. Eunes vero, qui ab alijs canabinis funibus ab arie- a taria machina pcndentibus,arietem ipfum fuftinent J atque inferunt,a ferreis contextis catcnis v initium fumebant: Ac fcalam etiam nauticam faciebant aifere in arietis clatione anterius cla- uis affixo, habenteque rete contextum ruxta cralfitiem fufficiens,& iuxta diflantiam quatuoi ; , 33 vel etiam plurium digitorum foramina habens, vt facile fupra murum afcendatur. Appcnde- 33 bant autem ipfum, & mouebant in teftudine rotiš odo pra?dita:quippe qua? iuxta quidem in- 53 ternam pauimenti longitudinem quadraginta duo:Iuxta vero latitudinem viginti odo cubi- 33 Ctoshabeat.Ipfapmereaquatuorcrura,queinpauimentoad altitudineiuxtaangulcsaffigu- 33 t»jr,exdLiobusfimuliundislignisfingulafaciebantj]ongitudinehabentialingulacubitoi'um 33 viginti quatuor, & in craflitiem palmorum quinque, iuxta vero latitudinem vnius cubiti exi- 33 ftentia;Infuperiori vero arietariar machina?parte,thoraceum tanquamfepimentum ftruebat, 33 vt inča tlite ftare poffent fpedanres ea,qua? aduerfus arietem ab aduerfarijs mittuntur. Eiuf- 3-» modi autem arietem fcxies mouebant deftruentesa fcptuagintacubitisaltitudinis,riufufq;ad 33 Eteraad feptuaginta cubitos peruertentes: a centum autem virisallatus mouebatur. Totum >3 veroquod mouebaturponduSjtalentorum ferequadringentorum erat. Sdendum autem eft, quodarietum alij quidamavirorummultitudincreguntur,iuxta quoiundarn antiquorum 3> mechanicorum opinionem: Alij vero acontranitentibuslignisdiftenduntur,alijq;demum fu- 33 pcrcylindrospropelluntur: Poffunt autem quandoq;etiam funibuscircumuolutis addudio- 33 nem,& reuerfionem facientes,percuffionem efficere.Verum ad artihcem fpedat iuxta magni- >> tudinesarictumdecentemquoqueoperationisvfum,at motioncmexcogitarc. Ha?citaqdo 33 omniaex Liplio.Hoc idem inftrumentu bellieum Torquatus Taifuslatino nomine meminit: C ant. 1 r. I) C osi la torre foura , e piu difot to ldimpetuofoilbatte afpro Ariete , > Onde comincia homaiforato 3 e rotto A diferoprir le interne vic feerete . AlicubitamenItalicavocevtitur,montone; Cant. 18. F- in numero infnito anc o fon vi st e Catapulte } Monton, Gatti 3 e Baliife , Metaphorice aute hac eade machina accipitur pro oppugnationc argumentorum.CiceroiiV/ In Topič, iacere telum voluntatis efferire pucnoluerisfortunp: Ex /ju o arie s Ule fubijcitur m veflris actio- Lih. 1 J.cap. »^/zr.SicafFedionumtitillatusarietesD.HieronymuSjVtannotauit Cadius,quibusquatitur 24. fdes,quos Euangelijretundedosaftruit muro. Eleganteretiam Theodoricus Rexapud Caf- Fpift. 38. liodorum^it:^/^; tdeofociata debetispraparatione contendcrc>vt prsfcnti diligcnti ifutun la- Aries fgnu boriš euadatis incommoda.fi sc eft.n. ciiulis euerfiofine oppugnationc dJjftdium, aries /vt ita dixe- cplefte. " nm , fabricurum. Eft etiam zp/bc f uue Aries, h gnu m ccelefte , ideo poli tu m, vt ait Honorius inlibro de imagtne mundi, Macrobius,quia ficut aries tora adbtc in dextro latere,ac to- Lib. 2 8.c. 2. K k ta Lih. l.c.g. Lih . I. A- jiron. T raci. i .c ti¬ pu. i o. Lil.i.c . 5 . 1 . F alt or. Vide Ma- crob. I. de fm. Sct- pion. 2 1 . 3 85 Vlyfsis Aldrouandi tahyemein(miftrocubat:SIcSolfubiftofignogradiensdextramc£liparteperambulat. C®- E lius vero arietem cadeftem ideo x,piov dici tradit 3 quia cum in eo fuerit Sol 3 in ter diem, 6^ nodem quodammodoindicat,quod jtpjr propter hoc dixerunt conuenire, jr natur ale pnncipium firmam enti fit cenueniens atati etdem- ) quod e H principiumveris. Et hoc qui a natura facit ra terrenas fetjut corporacaleftia > jr ficfemper funteafequentes : Herccommentator. Aliam rationem &luci- diorem affert Aibumafar in iuo introdudorio 3 quem legito,habet enim pulc hram materiam, vndc harc paucis extrahitur orano: Ex quo in rebus naturalibus primo eft generatio,& vltimo G eft corrupcio: Et generatio longe praftantior eft corruptionc 3 cum per illam res acquirantef- fe,per hanenoefle.Sedquiacalidum temperatumeft principium generationis, &motusani- matorum: frigidum autem contra, principium corruptionis, &diminutionisrerum: idcirco iufteabarietc fumpfit Zodiacus pnncipium > & non a Libra: Cum enim bol arietem peram- bulat, accc*dit tempus temperate calidum 3 & incipiunt res generari 3 augmentari 3 rcnouarhve- getabiliapullulare, tefte Ouidio .* Ornnia tuneflorent, tune ejl noua temporis at as , Et noua de gr a uido palmite gemma mtet. Contra in libra propter iiccitatem, & iriguscorrumpi,diminui 3 &arefcere,red quia generari, augmentari,rcnouari,& pilllulare,iunt res nobiIc%& arnicar natura? 3 c6tracorruptiojdetcčl:io, &diminutioresignobiles,&natura: ininiicj. Pieriusetiam ičribitapud Aftronomosarietem pro anni principiocapi, & eo notari hieroglyphico.> variamque efte ingeniorum fedulitatcm^ iftius rei rationem afferreconantium: Hcbrteisprtefertim nonnullis Libram potius caput af- H ferentibus,quod par fuerit omnia perfečia & feminibus fo°ta fummo ab opiiice creari,eo vero tempore fruges omnes maxime inaturuilfe. Quod vero aries inde locu occupauerir,ex lege fa- dum ad illius temporis iolennitatem celcbrandam 3 quo liberati funt ex Aegypto. Sed quod aiunt tune temporis nonnulli 3 quo mundus eft genitus, Arietem ctrli medium tenuiife,m mu¬ di quippe verticc conftitifle 3 quifna id potueritconiedare 3 non vidcre 3 fe ciim in Ipharrica cali figura 3 nequc vcrtcx, neque imuni, neque ortus 3 neque occafus 3 qui codem temporisarticulo fintijdem 3 eodcmmomento gentibus omnibus dari potuerit. Nam nifi omnibus ea ratio gen- tibus,inferuiar, admittenda (inquit) non eft. Solem vero qui dicat in hoc vel illofigno fuilfcj nemo non intclligat. Aftronirniquidem in ariete volunr 3 & Virgilijdodrinanonparuamhis authoritatem adiungit, dum ita fuper verni temporis amcenitatc canit: V on alios pr ima ere [centi s onfne rnundi 1 LluxtJ[e di e s 3 a Humu} habuiffe te norem Crediderirn: V er illuderat,ver magnus habebat Orbis i jr hjbcrms parcebantflatibus Eurt> y De Quadrapedibus Bifulcis. Lib. I. 3 87 (pi~ R Cum primum lucern pecudes hat/Jere , virumqas T errea progenies dur is caput extulit aruis , ImmiJJarjucferdfyluis , & fydera c ds , Nec res hunc te ne ra pvjjunt perferre laborem , Si non tant/t quies iret „ frigufjue caloremque . Inter,&exciperct cdi indnlgentia terras . Arietem cadefte fignum (inquit Sipontinus; aliqui putant effe illum,quo ve&useft PhiyxusT alij vero hunc effe arietem dicunt, qui Libero patri per dcferta Libya? exercitum ducenti, & iitilaboranti apparuit, fontemque amoeniffimum oftendit; quapropter Liber pater templum Ioui Ammoni eo in locoeonftituitj& fimulachrum cum arietinis cornibusfecit, arietem inter ,fyclera figurauitffta vt cum fol in eo figno foret 3 omnia nalcentia recrcarentur } quod veris tem¬ pore fit,ea raaximeratione,qtiod pereum Liber litipereuntem exercitum liberauerat. Duo- dccim praterea fignorum principem tradunt hunc effe voluiffc , quod optimus exercitus fui duftorftiiffet. Sunt etiam qui fcribant 5 quo tempore Bacchus Acgyptum ten e ba t, A m m o n cm B quendamcxAfrica veniffe, &pecudum multitudinem ad Liberum duxiffe,quo facilius,&il- liusgratiam libi conciliaret, & ipfe aliquid inueniffe dicerctur. Itaque pro beneficio agnum ei a Bačcho datum, qui eft contra Thebas Aegvptias: & qui fimulacra eius fcccrunt, cornuto capire ea figurafle , vt homines memoria tenerent, hunc primum pecus oftendiffe, Bacchum vero memoria gratia arietem in cadum tranftuliffe. Harc Sipontinus., ex Hygino; cuius ver- barecitabimus inter fabulofa. Ad priorem vero fententiam a Sipontinorecitatam accedit IO Martialis,inquiens: ^ r - 5 1 • Sy de ra tam Tyrius P hryx*. i refpicit agni 0 Taurus^dr alternum Caftora fugit hyems, JRidet a ge r, veji it ur humus , veji it ur dr ar kos lfmartum Pellex Atticaplorat Inn. Quod modo fpecbit ad vires huiusfyderis, & clfečhis J) calida?,hiimida!q; eftcomplexionis,id- /v circo Sol ad eum progreffus ab Auftrali declinatione ad cliuum Septentrionalem vapores, derisvires* afpirationefquevehementes, quadam vi edticiteterra,quo lit ut pluuiceexcitentur aliquanto C frequentiorcs,quam in Pifcibus ant Aquario conftitutus. Quo tempore aer iple propter Soliš radiorumualdeobliquam imbecillitatem , in niuem potiiis,quam in pluuiam refolui confue- uit; Sole igitur arietem pcrmeante, imbres & grandines excitantur, quod aer eo tempore lic afficitur,ut licet calor crefeat in dies,repcntinofubinde frigorecogelefcat, qua ratione,qui ua- poreratexhalaturus,inpluuiamfrigorecontračfusrigefcatmoxingrandinem.Idcirco Ptolo- nrnisarietem tonitruofum uocat , & grandinofum propter Soliš acceffum. Aiunt, qui natus cftarictis facie primaffutururn ruffum,fimum,uentre parno,& 11 r i dt o; ha bitu r um q u e fu p ra pe- dem liniftrum lignum,& in cubito,manus liniftrm amicis abundaturum, & iplum lore tenace; fubfccundafacie natos, nigredinem cum pulchritudinc coniunčtam habituros, habitudinem corporisfuturam temperatam,iram prmter modum prtecipitem,malce uoluntatis limulatores, pluribufqucabundaturoshoftibus. Qui ultima facienafcunturarietisffuturositerumruftos, colorecroceo, folitudine gauderc,aiunt autem arietem in tres facics deduci,ficut & in Zodia- co figno, pri mam Martem obtincre, fecundam Solem,tertiam Ven ere m; fed & ariete in quin- quepartesaflronomi diuidut, &primas Ioni affgnant,idcirco fiilutares,&beneuolasjfecun* I) das,multi feminis effe aiiint/Sd« his nafci probati moriš homines: Secunda? partes Veneri tri- buunturj Vndehilaritudo,inquiunt J fplendor,integritaSj&clegantia. Tertiasdant Mercurioj vnde lit ingenij bonitas, & acutncn: Quartas Martbvndepetulantia,proteruitas,impotentia. QuintasfubSaturni tutela effe crcdunc, vndedimanat fterilitas,inuidia, & nocendi ffudium. Cum ftella Iouis in Ariete ftcterit, Martis domo,annum aiunt futurum Borea; flatibus obno- xiutn > cum aliquantula partc Eurijhyemem frigidam 3 & niuofam.Pofl: tequinočlium vemum, . , acrem inaqua's molles, &denfasmutari. Aeftatem fuo procedere ordine, &falubri, timen- dam effe ne bellorum tumultus infurgat: Futuram volucrium penuriam;Luna in ariete exifte- «e 5 (i primum tonitru euenerit,conllernatos,& dubic rationis quofdam in regione futuros,pro- gnolticatur. Item futuroshofteshominumquefugam 3 poftea vero quictum ftatum,vt aurhor eftZoroaftes. Eliporro Aries mobile lignum, ficut & Cancer,Libra J & Capricornus,&c. Sol indecimonono gradu arietisfuamhabet exaltationem. Ptolommus autem pofuit totum aric- tem effe Soliš exaltationem, cuius opinionifubfcriplit, quicquid Philofophoru fuit,poft eum. Etquemadmodum membra qumdam humani Corporis fignis addičta funt luis,(ic etiam orbis terrarum regiones,qua: orbis ipfius membra funt, ffgnis fouentur fuis, vt ab Ariete,ficut Pto- K k 2 lom m u s Aries Soliš esaltatio . Sji.e corpus moueant ♦ Naues p ut arietes di~ Vas aries dutum , .Aries orna¬ ment um c o » lumna. Arietes ma¬ rini. lab, 32. cap. J 1. J.ib.g,c. 44. Hb.$ c. 5. Arietes ma¬ rini . Dentes ele- phanti cor¬ nua dieti . 3S8 Vlvfsis Aldrouandi lomaus affirmat, Britannia Infula,Gallia, Germania,Balta rnia* Ea Sy ria?parsinferior,qua: £ xc/Andicitur,cuiuspartcsfunt PaLeftina,Idum;ra, Iudara, Cum Luna arietem fubit,balnea, Sc lauacra fiuntfalubria.Hieronymus Cardanusin commenturio Aphor. 1 5. fc<5tion,4.1nquo Hipp. Cum voluerismagis ducerchelleborum,moueriiubet corpus,-cum vero ftfti,fomnum freri,& non moueri: Septem dicit eife, qucc hoc faciunt: Et inrer ca primum aftrorum difpoii- tionem: Nam ti Luna,inquit,fucritin ruminantibus fignis,qutr funt aries, taurus, &capricor- nus, facile Medicina euometur, aut naufeam magnam moucbit: Et ti vomitoria lit,per vomi- tum melius ediicet. bi in lignis fixis,maxime Tauro,vel Leone,veI Saturno,& Ioui iun&a,aut oppofita,vclinradijstrigoniseoi-um,velquadratis,velcumplanetisftatibus,maximeficcio ribus,vt funt Saturnus, Mars,& Mercuriusoccidentalis, parum,autnihil educet. Contraap- plicata veiocibus, Sc maxime humidis, vt funt lupiter. & Venus, Sc ftcllce ex earum natura,ac in ftgnis mobilibus, qua? funt Aries,Libra, Canccr,& Capricornus,augcbitur opus medicinke purgantis,&foniliterplanet«afcendentes,ad abfidem,& retrocedentes ,ti Luna eisapplicet, aut inangulislint,vomitumprouocant,naufeamqueexcitant.Vidcnturpmcrea xpioi naues qua?dam dičta?,quodarietishaberentinftgnc, vt Lexicavulgaria annotantcx Bayftio,fed f Pollux ait, naues qucdam Libyca? ( fiict, fbrtč A// 3 v#«e,vt Calcagninus etiam lcgit,& Rho- diginus)quas arietes,& hircos vocant; vnde Taurum etiam,qui Europam auexit,talenauigiu fuiife conijcimus j & Varinus in jtp/oV, aliquos feribit Pluyxum non in arieteper inare vedum dicere, fed in naui, cuius prora arietisimaginem infigne prteferebat, im KpioirpdpHex.ctqwi Inuenio etiam arietisfimulacroinfignesnaues apudRoinanos fuiife, indeque arietes nuncu- pari. Idem Varinus,&Suidas*p/oV vafisvinarijgenusfaciunr: ivtah<;civind/g etTro^acnoiapio( K(tAiTcu to Kip d /mov to ,& fonica.’: Volutam,& Helicen vocat Vitmuius,vt vulgaria Lcxica cxponunt.He- G fychio eft /ai po? n tS KopivS-ia kiovos • Porro arietis nomine animalia deiignantur marina: Pli- nius: V t a be lluis ordiamur , arbores,phyfeteres,baUna,priHes^tritones } N ere ide s, E le phan ti, bo¬ rni neseni marini vocan tur, rote>orfit,arietes, mufculi,&alp pifciumformalne te s , delphiniše¬ le br e fp\ tl amer o vituli. Quo loco,quidam telic Iacobo Daiechampio in fuis fcholijs, priminn a Plinio appellatumeifevolunt animal arieti, belliccemachina?Emile; Secundb veroaliud, quodiimiieiitarieti, & cornibus, & capite. Idem Plitiius alias arietem graj/dri, ait, morela- tronis , cr nune grandiorum nauiurn in S alo slan ti um, oec uit at um vmbra/ipuem nandi voluptas inuitet , k\peciare, nune e lat o extra apuam capite,pifc ant i um cymbasjpeculari, occultumpuc ad' natantemmergere . Quem marinum arietem belluam marinam eife RondeJetius arbitratur, fed nomine tantum cognitam. Atque alibi idem Plinius feripferat, Tiberio Principe centra Lu^dunenjis prouincia littus in Infulaftmultrecentas amplius belluas reciprocdsyUfiitmt Ocea¬ nu s mirt v arietati s , & magnitudinis j ne c pauciores in San tenu m lit tor e , interpue r e lip u as Ele - ph ant os , & arietes candore tantum cornibus adjimilatis , &c. Quo loco Francifcus MaifariusH feribendum eife arbitratur ajjimulatts . Et quoniam de ambabus belluis,fcilicet Elephantis, arietibusiimulloquitur Plinius, dentes,inquitidem Maffarius,Elephanti marinihicPli- nius videtur cornua appellafle, ne ti dentes dixiifet, arietes, dequorum cornibus, nondenti- bus fernro cit, ab appellationecornuiun excluiiife videretur. Nam ii dentes clcphantorum dixiifet,opus fuiifet,arietum quoque cornua vt expreiIiifet:Sed tolerabilius Plinio vifum,vtrif- queanimalibusferuiendo,cornuaappellare. Namauthoresfunt,vtIuba,&Paufanias(vido etiam hiftoriam noftram de Elephante quadrupede) qui clephanti dentes,cornua appeUa* runt: quod alibi etiam hac de caufa feciife videtur, dentes clephanti cornua improprie nuncu- pando, vt libro x 8. quando ait: Atpuecum in arberes exacuant , limcntpue cornua ^clephanti, & duro faxo rbinoccrotes • ne ti dentes elephanti dixiifet,rhinocerotes,quod cornua, non dentes cxacuunt, h mi liter exclufilfet, Sitcrgo fenfus,cornua barmn belluarum,hoc eft, clcphantorum, arietum, non in effigie hue forma, fed in candore tantum inter fe fimi- Jia funt, vtraque enim cornua eboris candorem prjeforunt. Ex quo facile redarguuntur,qui C iephantos marinos candidam promufcida habere, prodiderunt, Pofles, aliter interpre- De O&adrapedibus Bifulcis. Lib. I. 379 A tari 3 vt cornua harumbeliuarumnon eodem 3 modo l quodiximus 3 affimulata a Plinio fuifle credas,fcd quod cornuaelephanti marini fmtcandore iimilia cornibus 3 fiuc dentibus ele- phanti terreftris, & ca qute funt marini arictis 3 fint cornibus arictis quadi upcdis candorc fi- milia:arietis namquc quaarupedis cornua funtmagnaexpartc candida. Aelianusde hi- Lib.i^c.i* fceputo arietibus marinis huncin modum fcribit: Marini arictes 3 quorumquidem nornem. apud multos peruagatum eft 3 fcd non tamen hiftoria omnino explicata 3 nifi quatenus a pido- ribus 3 acfidoribus oftend itur.Circa Gorficum & Sardonum frctum hybernant,atqueex fum- maaqua cminentesfpedantur: Simul & masimidelphini circum eosnatant. Mas aries fro li¬ tem alba vitta redimitam habet 3 vt hanc vel Lyfimachi 3 vel Antigoni, vel alterius cuiufpiaBi^ regum Macedonumdiadema dicas. Aries vero fpmina, quemadmodum baibatappcndiculas gallinaccaequafdam polfident, lie ipfa cirros ex imo collo pendenteshabet. Neque modo eo- rum vterqj mortua , led & viua corpora exeft, & conficit. In natando magnos fiudus facit: tempeftatequamexftraagitationeciet,nauesfunditus euertit. Aceosquifecundum mare verfantur, rapit,nam qui Corlicam incolunt,dicunt virum,qui ex tempcftate naufragium fe- B ciffet,natandi bene peritum 3 vbi permultummaris natandotranfmififlet,circa Corlicam. Crepidinem. quandam affecutum 3 afcendilfe, ibique conftitiffe, tanquam periculo iam omni exemptura,- atque fecurum^ polt vero quam aries famelicuseum eculiscomprehendiffet 3 con- uolutum, agitatumq; polleriorefui parteplurimum mare concitaffe 3 deinde ab intumefcente aeftu datum, inftar pročelij & turbinis hominem corripuilfe. Hmc de ariete circa Corlicam. Oeteriim Oceaniaccol.? fabulantur veteresAtlantidisreges 3 quigenusad Neptunum refe- runtjin capitibus fuis arictum marium tatnias geftaffe,impcri jinfigne & reginasfimilitei cir- ros 3 quosdiximus, Eminarum arictum. Tanto naritim robore predita čft huiufrncdi bellua 3 fpiritumvt vehementer,& penmiltum anhelet 3 & immenfum aera refpiratione ad feattrahat, eaqueafpiratione marinos vitulos ad hanerationem comprehendat. Cum enimarietem lili nouerunt vicinum eife, ad moliendas ipfis inlidias 3 in terram cclerrime enatantcs 3 in fpccus fa- xorumconduntur. is cognita fuga infequitur: & contra antrum ftans, ex corporis odorc pra?- dam intus elfe percipit, narium illecebra quadam aeri inter fe,& vitulosaerem interme' diurn attrahit. Hi tanauam vel fagittam,vel fpiculum, fic fane fpirationis ipfius aduentum^, 33 coprehen - C declinant, refugiunt ; Tandem tamen violentilfimo anhelitus duduinuiti,& tanquam n datur. loris quibufdam, aut fiinibus conftridi 3 ex latebra extrahuntur 3 & llrident 3 Sc ab ariete de- uorantur. Ex camm naribus enatos pilos 3 harum rerum periti magnos vfus afferre teftantur: Badenus Aclianus. Oppianus 3 ni fallor, etiam eafdem belluas intelligit hoc verfu: Kp/o/ t ’dpyaXtoi ct7rdtajov Cd/vug, hoceft 3 vt vcitit Laurentius Lippius. Lib. r. d.Xt* Comu ariespu^nax,cft fticrumpondus hyanx. tun*. Carteriim etii cornibus hanc belinam infeftam elfe exiftimem 3 authorcs tamen 3 qui hoc prodi- derunt 3 habeo nullos 3 quare forlitan 3 redius fimplicitcr ver tet ur, molelUis 3 liuc infcftus,quo Lib. 3. de ve # modo 3 uimirum idem Oppianus alias vfurpauit. %*tt. T ^p'iyyo>v J’ urco ti atq; hanc modo nomen inuenireafede, cui adhibetur, modo abeuentis, nonnunquamtran- slato vocabulo a limilitndine animalium.-a lede, qua? vincitur,nomcn trahere, oculum,nafum, inguen, ca?teraque huius generis: Ab animalibus Cancrum, accipitrcm, arietem,leporem,te- ftudinermScd ab euentis vallum,feu coniunčfum,leu difiunčhim,operculum,habenam,&qu?, h is limilia funt. Modo ctetcra fy nonyma profequamur,occurrit autem primo,(i prarcedcnti or- A’prt»k . dini inhcereamus dpvmg: piam dpv&cgeft agninus, vt dpw» zptet ,agnina?carnes, apmogpM agnina caedcs:Didymus quidem in Gcoponicis,ap»'««$ ponit limpliciterpro agnis,fed dočlio- rcsidreprchendunti) quam vocem Varinusouem m are m fignificare fcribit, vti & rpayo;a~ pram marcm.ldemauthor,atqueetiam Euftathiuslftrum in dičtionibusatricis^ouctn in pri¬ mat a? ta te vocare apm , deinde dav o v, dcindc dpmbv, poftremo A ei7royvdjuom , hoc eft, quenu. deficiunt^ež/ttovsc (itadicunturdentespullini,qudd a?tatis fintiniumentisindex)liuedeftitu- tmndentibus,qui gnomoncsdicuntur. Sed & Pollux Awroyvduova fimiiiter vfurpari vulttrf- f pi eipvog , ita enim fcribit: rov Si irotov cipvet , cnroig clv ct/avov, r etpv/ov. etra Snroig dpvcv ( ocKgj Sprt ‘Krapa c ■•srotmeuc) Sna AovroyvdfAovct . Hefychio pariter c Ipvnbg , eft aries trimus : At vero idein Varinusm rpdyoha.it dpvig adultasonesgrcecisvocari Qug : np‘*gdpve&g . Idem facit & Am- jmonius in deditfer.vocurn j Et Euftathiusquoquein Homerum icribensteftatur apracV noiLj agnum, fed arietem efte: Irem & Varinus 3 apmoV non eft dpvtov, ideft a gnu s, fed prouečfceianu artatisaries: vteonftat ex ariete,quo feruatuseft Vlyftes,qui cum adultus,& matura? a^tatisef- fct,a poeta indifterentur dpv&og, & zptog nomir*atur,a Polyphemo xp/oc n-tvajv, ideit,aries ®i* tis. LocuscftOdviT. 9 . vbipoeta. A 'pveior ydp inv /uiiAav 0 % dpig-og iirdvreat, Et alibi: A’pt uiv iydyi titrzeo nrnytai AtctAAoi OV* oio>v fj.iyct csrcov. Fit autem,inquit, dpvedg drro t« dpvbg>v t dSiApetigftpvedg. Porro dpvSicg penumfiexum nomen eft menfisjVttraditEuftathius.fcft vbi Homerusarietes vocat dprmgdag, ideft,ouesmares, & apetit* , ideft, pccudes mafeulas: Masitem ouis, Hefychio,& Varinoeft ap^« 3 quar vox, Iolephum Scaligerum induxit, vtapud Varroncm, vbi noftrisouem aruiga diciaitdčri- d ftrro, dr bendumputctaringa,eandemquefcripturam reponendamin Fefto,&Donato,apud quos, F eft * s c m e- inquit,aruga,&Harugalegitur. Eifdetn Hefychio,& Varino SiS/adav eft xp;oV 3 ideft 3 aries 5 8c dati. tiyi^dv y ideft,dux, & ip/ov, aries, hfteus. Eft & idpk Hefychio Kpiogroutag , aries exfcduSjfed tepjade *?. perperam apud illum legitur roAfttag. KrlAo? Polluci,^ Suidar,vt annotauit Gefnerus, gracis jirfAog. idem eft,quod zp/og, ideft,aries,ouium dux,fed Kp/og quidem,vt s 'ipfc iudicat, arietem fimplici- tesfigniftcat,»T/Aocfempcrgregisducem,hincctiair, : nquityadiečtiue capitur,& exponitur ab Hefyehio,&alijsr«3'aiyHuivo; rdv nrpo^etrm , nrpo^ip%av rk vroiuvnc zptog, ariesduxgrcgis,quali ztAgg a verbo x;«,quod eft rcopivouat , quod eft eo, iiuo IlizB-a.Tpl kt/Aov \[Zfxivxt^ idcft > oportettepatri ctilonpermanere: Nam &hislocis »TB^efsevul^TEi^fpa^irp^KtiOum & Nicandnim d* zri a*, ws pa. ^ T/3-a*W , vel A/arap#' dixifle vult idcm Seholultes in hoe loco^pvaa^pde draconeaducrfario aquila;: liptiftucn zttAid', • • A vresi opvt&uv r t tokov ktjX» t dtct fipvitav. ideft: inuafit mdes , Ste (jr auinm (aquilarum) partum>& oua mitia denarans . Vbinon folum ex iudicio Hcnrici Stcphani mitia , fed & tencra rodderc queas. Apud Vari- ntim pro xtiXo( , (c, ribitur ctiam jot»Ao? , & svA o«, Ted neutrum crudicisprobatur, quamuis po- ftremum reperiaturquoque apud Hefychium,cui,vti & Euftathio arics trimus^o^a? nuncu- B pa tur. Mcfiac autem alias eft, quafi ad vitulum accedens. Et apud Pollucem it u.ofx.i funt atuJi Tm A ayad)v , fine, vt vuigare lcxicon interpretatur,lepuiculi. Sed &fxofov idcm pro agnonouello accipit,adeo vt /k o%cu,8tfxo%*ctid plurium animalium catulosrekrantur^uam ad bouin to°tus, hoc eft, vitulos. oVp//Sa? 5uidcc>& Varino, eft etyp/o( zp/cc, ark s fyluaticus, £orfan,inquit Hen ricus Stephanus^aparot*^ dzp/a? fiatov,quod per vcrtices nrontiumeat. Item ideft,fcala,vtpote qua vtamur ad confcendenda loca pra?rupta,& edita.Sed pro- pric ita,inquit, nominatur to A cy/ov, itp S 01 rpay'Aoi»yovjovro ,locusin quo Tjagoedi decer- tabant, feu vt ali j volunr,x'K\J/3tfC Tfv«nttA»c i

Cfov eft. Ha mel autem quibulf>«! 53 fpro lingua arietis habec afel aikame,quas voecs corruptas efte indicat Gclnerus.Scčta- rium arietem,fiue exlečlmn,quomodo grčeči vocent apud folos Hefychnim 3 & Varinum repe- rio,quibus »3-pknimcupatur, latini veruecem dicunt, quamuis Ifidorus & alij quidam rečen- tiores pro ariete, ideft, one non caftrata vfurpent, & fi Dijs placet,veruecis etvmolcgrarr dc- ducata viribus,quod fcilicet ca?terisouibus fit fortior,vel quod lit vir,ideft,mas, vel cmod ver- mesincapite habeat,quorum prurituad pugnam, 6 cimpctumfcriendi excicetui 0 čum vcrutx, tefteVarrone, dicitur a natura verfa,cui oui mari teftieulidempti funt: hmcal isvcrucx mas eftinteroues,cui inuerii, vel adempti funt tefticulj jApud Feftum infolitauriiium mentionc verhiccs, pro verucces corruptč legi conijcit Geihcrus. Sečtarius ueruex,qui gregt m agnoi um pice- Kt»Ao?. Qxpij3a(. Lih. eh Jer uat. Nefrendes . Syt3onytn4 H e vrat ca* Kat . E cf-pk . Veruex. Ver»ex fc- ciarias. I. F'a sl or. J gnu s. In afinaria. ji gnus fru~ Ux . Hcrb.i viua a^nus di- čla. Jšxercit. CLXXXI. n. XXIX. 3 ) 33 33 33 33 >3 33 33 3 > 3> 33 33 y> 33 33 33 33 33 33 33 33 33 33 392 Viyfsis Alctrouandi. prarcedensducit, mquit, ide m Feftus, tanquam fcikcetveruccesagnisdncendispta-ficiantiir, E vt capi aliquando pullos ducunt: Arietes vero ouibus,cum agaos fpernant. Apparet fe&arium a Fcfto dici>qudd e um fcquautur agnftlic apud Catoncm c.fpite 1 co. porcos quoque fe&arios Icgimus, & Hermolausatt,anesvcruexue, xpid$ & ztIacs pratcipucfedarius, (fed juvAciffim- pliciter giycis, grcgisducem fignificare, didum eft) & VviJichius veruex J inquir J ariesaftra- tusj.qui iubinde fečtariu J eft. V cruex Italis ab cxfcdis„teftibus vulgo ca bron e nunciipatur,ipft vero caro, caftrato: Germani haromeldicunt,qua voceitem vtunturBdg.tr, frcqucntiusra¬ men vvercn vocant, Angli vvethershepc.3 o V 53 33 33 O 33 33 Dc Quadrupedibus Bifulcis, Lib. I. 393 A per plantam illam 3 fi tamen plantam vocari 3 fas eft/anguinem quidem baberc, čarnem tamen nullam,verum cafnis ioco,materiam quandam Cancrorum čarni perfimilem. Vugulaspono non vt agnijcorncas, icd piliš quibufdam ad cornu fimilitudinem vcftitas:radicem illi ad vm- ___ biiicum 3 feu ventnsm-edmm cfle}viuereautemtamdiu 3 doneč depaftiscircumfeherbis,radix „ ipfainopia pabuli arefcat. Miram huius planta: dulcedinem effe propter quam a lupis 3 ca?tcrif- que animalibus rapacibus appeteretur. Ego quajnuis hoc de feminc 5 & planta pro comment® habucrim } tamen & antea tanquam a viris minime vanis auditum retuli:Et nune tanto liben- riiisrefero,qubd mihi vir multa: doeftrina: Guilelmus Poftellus narrauir/e audiuiiTe a quodun Michaele apud Rempub.Venetam puhlico Turcic# & Arabic# lingua’ interprete 3 quod vide- ritahnibus Samarcand« Ciuitatis Tartaric£e 3 c«terarumqueregionum 3 quae ad turoaquilo> nemmareCafpiumrefpiciunt J vfqueinChalibontidem,deferri quafdam pellcs delicatiili- mas, planta.’ cuiufdain in regionibus illisnafcentisj qua; aliqui Muffulmani ad capita fua rafa fouenda pileis medi js inferere^ac pečiori quoque nudoapplicare foleant. Plantam tamen non fibi vifamelfe 3 nec nomen fe fcire>nifi quod illic Samarcandios vocetur,eamque effe ex anima- B li inftar planta: in terram defixo , quce ciim ab aliorum n3rrationenon diffideant, mihi(inquit Poftellus)pene perfuadentjVt hanc rem min us fabulofam putem 3 ad gloriam Creatoris 3 cui om niafunt poffibilia. Ha’c itaqueomniaSigifmundus, Rcfert vero etiam hanc hiftoiiamce« „ veram Ioannes Khuuenius Breidbachius Archiducatus CarintRia Phy ficus ; Lib. x. Zo- Sauromatas iuxta memorantflorefc ere plantam, diaci . C uiu s lamgerurn fr uči us tibi pendulus agnum T.ffermet penit us , referat q ( per omnia , molli Obduclus cono j capi d velamina vulgo Vndeparant. čarnem decocli albijfima cancri Tulpa refert : dulcifque e vulnere fanguinis inf ar Funicei manatfuceus: fe fubrigit ipfa Tubetenusradix tellure exerta virenti . Graminibusfeptus (dičtu mirabile)frutfus Latus,vt a gnus, agri per pinguia pafcuaviuit\ £ Graminibus vero euulfis tabefeit , dr ager Occidit. Fflque illud magis admirabilc , pr$do Sluod truculentus eum lupus appetat or e cruento Bilanietque auidus,rapiatque,trahatque,voretquc Faucibus 3 v tv er o s folitus crudelibus agnos . Eftvero agna etiam genus menfura?in agrorumdimenfione 5 de qua fic Qo\uv{\d\ 2 .\Aclusqua- J de a tu s fin it ur vndique pedtbus centumviginti. H oc duplicatumfacit iugerum,hunc actum pro- & na en ~ *incu Batiča rushei ar nam vocant . Eftque etiam merctricis nomen apud Horatium puti- J ur *g e nus. disnaribus; l.Serm.fa- amatorem quod amica 3 * Turpiadecipiunt cacumvitia, aut etiam ipfa. hac & na crc " Deleelantiveluti Balbinumpolypus agna. A p? Vertitur agnus, vel agna; apud Homerum^vbihabct^ ih d A‘lx.iv nrco(; dpvaiv diycovTiT'c\0{Ci)V * * B«Ažtvt poeta fignificet agnos grandiores, cumappjsfintad- buc immatm iores,ac minores, Certe & Polluci ap«? funt ra rav Trpo/Sarav vta ., & Varinus in »payo/,oueSjinquit in tenera atate, apvtc 3 & d/avoi dicuntur; alias tamen Varinus apr«? inter- pretatur fimiliter ^po^aretnečte additurus ^./^pa^uod fccit Hefychius. Apud Aratum legi- mus apvetn in datiuo plurali, & de eifdem in rečlo d^vbt > & Fefto arne caput eft agni . Coip- munisautemeftegcnerishancvocem manilcftaturexhocHomeri: lliad.y, OltSiTi d.pv’ iTtpCV Muzov, iripnv Ji UiActiV&V , rj)T},^i);«A;a). Ideft: Adferte autem agnos alt er um album , alt er um vero nigrum T ellurique dr Soli. Scholnnotant eb loeo dpv effe numeridualis. Ouidam tefte Varino,«pme deriuant nrapd ** Vod ad vota &iupplicati i, id cit, agna pro quo etiam inuenitur feriptum , cum tamen paflinu feribatur d uvoz • Scribitur & d[j.vk>&d/Avds in eadem fignificatione. Theocritusinprincipio, Cidv A’ J, is z d' 7 ro rde zpdvcie SrT duvtdig j ideft, J n non V fon te fugi tis agni ? Interpres vertitoues, fed beholiaftesannotat dpvidisibl dici ret uizptd^rp 0 Bobnu, tannuam duivmct\ quafi line roborci ita & Vari no, & Etymologo A/^dictus eft quali daivos ideft, in- firmusi AisVocenim robur fonat: Iidem tamen etiam deducunt a voce AH'S?,qua: primam,&te- neram agnilanam fignificat,vt fitauvoe, o s&pnjuevoe rdov vy\ 7 riw rp/pfov 3 qui iam exuitprimam lanuginem. Apud Suidam feribitur cum afpiratione d.uvce , &attice dava e, & fdmininum d,uvii } fed improbatur viris dodis. A V arino dav te exponitur d duvse,v bi Gefnerus mauult oxy- tonum,vt,inquir, EtymoIogushabet,diminutiuumeftefcribens.Eidem VarinOjac etiam Hc- fychio a uvoa eft <<^po/ 3 aror,quibufdam vero dy.voe, & Hefychius d;xvcv etiam cxponit ^»MoV, $ ideft lanam,aut oucm nuper natam, dfjudd^e vero virgines,aut oues. d[j.vuy.oi oi d7royovot zv- pnvxizde, zvptaeSi d rtov dpvdv d?royovct ,« araTdie , vt ait Varinus, ideft, Secundum Cyrenai- cospofterius geniti,propric vero agnorum vitimi, fiuepueri,dici autem 72-a.pet' rodavoc feribit Suidas, Accipitur vero etiam d ttv de pro alijs animabbus: Kam Oppianus imprimis fetus fyl- ueftrium capraruirijdv-rfe dixit: & Ariftoph. in auib'u$««w aau«A«per iocumprotulit. Et apud Theocritum Cerna grauida dvjuvotpepoe dieitur, quafi gerens in vtero duvde, vel vt Scho- liaftes duvtdae tm fipt®* (pipddtte, hoc cft,agnclIos,vel catulosferentcs, accipicndo inquit He- ricus Stephanus duvde latius pro fetibus cerua?, ideft, hinnuleis; tanquam videlicet d/tvae g®*, jierale fit nomen fignificans cuiuslibet animalis catulum. Locus habetur o Jv A’ 1 1. T p itpu JV TO t ivdiZCt Vitppcde Ilaffcte ctuvotpdpeoe. ideft, Alo tihi vadečim hinnulos Omnesfcctos. Addit Seholiaftes aliam effe Icdionem uatoo fine altitudoperpendiculariter ardua, vt Budaus interpretatur apud Strabonem:accipiturq; etiam pro linčapifcatofia,quar velut perpendiculum in aquam_, demittitur, item pro reti inepigrammate quodam,vt teftantur vulgaria lcxica. K/M/% Heiy- chioeft djuvog Cin eiuscodice perperam legitur 7r2?,vntieper fyncopcn e P"*?,hinc dpvo/3oczog, id eft opilio, vt idem tradit. Reperitur & pamapudeundem, & Hefy- chiiim pro dpva , Dorice fortafle pro pA«,& pro eod em Cypri, eiidem te ftibus ^ pvtiva, dicunt. Rpabi-zovijdemdicunt efleouem teneram, velnuper natam,vel agniculam,vel qiue primunu coire incipit. np«TW2?veroagnos anniculos,&nospauloanteexeodem Varino,ita etiam ca- P ras in quadam ^tate vocari diximus. pro quo Dorice cazhttg , vt apud Theocritutn: A v pra rvcazirm A ct^>iyipag } ideft, Agnum tu slahulariurn accipies pro pr^mio . Vbi Scholiaftes, cazirou Si dpvig Hg ir 1 ydAazrog Stcuivag oi vouStg rav //.Hripav yapi£ovng , tSta ®fioczm;(cijiviSia cuzSzAcixcn. Dicumur igitur anzircudpvig agni adhuclačtentes,tamen ob teneriorem tetatern ftabulo inclufi, diuerfi ab ijs qui cum matribus ad paleua ducuntur, feti a gni fubrumi, qui intra fepta adhuc cohibentur. Vitusverb Vinfemiusineodem locointer- ptetatur agnum abladatum, qui iam fačlus eft pars gregis. T pavov Hefychio, S ^ Vari- nojouis fcxmenfium , ^a^/Aor Ariftoteles,vtcitat Plutarchus,agnumelfedicit;6^ He- Fychio ipdvuot agni funt, & Suiti# denique -^aizetkovrodpviov 3 quod tamen Heiychius foe- l um,& infantem interpretatur. Apud Hebra?osSeaccipi,<$c^ j proagno,&proouc,&pro pecore lupra dičlumeft. Kebes agnus eft anniculus, & per metatheiin Kelcb. Cedi D. Kinihiputattam exouium ,quam ex caprarum generedici hedum, agnum,propterea_» quodf#pe adiungituruoxhaiftim, id eft,caprarum: Rabbi Abraharnfoliscaprisnomenat- tribuit,utfoletetiam Arabicalingua. Carim agnos,&campos fignificat:hinc etiam non- n ulli pfalmo 64.11IM feribitur; arietesouium,vt rtunt, ut feribit Gilbertus Gehebrardus Theo- l°gU5 Parifienfis, induti funt campi ou ibus, fed fprtafse, inquit,Septuaginta rcr ob L G rte* M- . . . Hebraic* - z. Hi flor* c. i. Cap up , 3. Hi Tiar. . cap , z 7, Comu a. 2 .de plantis Ariji. Lih. de n atu ta Hecr , 5 .M e tam or. ^.amorum > loprobl.^Z. 5 » de ge»cr. anim.cap.i. La.br a . Vlylsis Aldrouandi 3 96 ucfčarum feracia. Neeobftat Carim eftfeabfolutum.Nair« apud poetas & Prophetas abfokii E pro fy n(;adico crebrdoccurrit,ueI iunxemnt cum fsquenti,legeruntque Carc mehatfon.Gc- nefcos 3 1. pro co quod nos poluimus,inquit Hierony mas, mutanti mere edem meam dccem vi- f/^«j-,Scptuaginta interpretespofuerunt, dcccm agnis,nefcio qua opinione dudi, cum uerbu Hcbraicummonim numerum magis,quamagnum lonec. Gelnerusueroconijcit in tranšla- ticne Septuagintaintcrpretutnnon Ae^ast^raVlcgehdurn^utuulgaticodiceshabcntdccUe*« ^itv&Hoideftgdeccm minis: Mana enim,unde pluralc m an i m , m i nam, i nq u i t,uel libram hebrmis itgnificat. Hifpanis agnus eft Cornero, I tališ agnello,Gallis agneau,& diminutč agnclcf,Gcf< manis lambjamblin, JBelgis lam,nomine a naturali ftultitia,uel etiam ab infirmitate inapoll- to,liquidem lam eifdem eli ,aliquapartc mutiluna efte,folentqueplerumq; fuas didioncsiiv uertere,quomodo ex la m, lit mabhoc eftjftultu.Angli in primactarc a lambe/ecunda a hogg- GEN V S. DESCRIPTIO, Differentite , Vem cx genere efie bifulcorum , non loliim duToJU ipfa loquitur,fed Ariftote- les ctia m fcripto publicau it,inquiens: Ottu bifulca efrforcipem enim pro vrta¬ la habet. Inanem a utem fumpturus vid ere tur operam, qui vel in agno, vel itt arietCj vel in oue animantibus fcilicet plane domefticis, & qumnobifeumfere deguntjdtlcribendo laboraret.Quare ea tantum repetam,qute veteres ceu aiv notam digna , dehoc pccorcprodidcrunt,ad formam eius pertinentia, & vt a capitc exortl,i> mur y leire conuenit id lnfrrmiliimum ei a natura concdTum > li fides habenda eft Plinio.Cerer bruna in eo at^/^apA., hoc eft,vtTheodoru 5 vcrtit,lqualidiufcu]u,hGC cit, minus pingue, quale quidem elfe ratio luadepcrrterinu deouein greco tcxtu nihil, lic enim Philofophus: (paAo/jTCt)!' ,uiv ' 7 nui/\(t)bo)Vy Ai 7 ta.po/ oiov ds b- fcurusinmodumcirculireplicari feribit. Sa?piusetiatn plina, q nam bi n a gerunt. Gardam^' enim veruecesquatuorcornibus inligncfe vidifte feribit. Habcbishic icone arietisfex corni¬ bus pnediti,quem, nefcio, vnde acceptum,mihi communicabat Magnificus,rcrumqj m ca rum admodum ftudiofus Iafon Vizanius nofter pppularis. Itcm alterius tricornis . Fit vero etiam in hoc pccude,quod in tauro, quod fcilicet vbi fucrint cuirati ,lituni cornuum mutent, pucm - admodum teliatur Ariftoteles,inqtiiens:Hominesita conimutantur,'vt etiam cartercrumani- mantium,qua?cunque caftrata.Nam & tauri,& verueces fua cornua e contrario gerunt; quoo farmina quoque eorum, contra quam maresaimantur cornibus. Itaque illi maiora excili ge¬ runt, hi minora, Oculorum litus,vt in ca?teris animantibus,qua? manibuscarcnt:qufvtpr°P fus in latera defpiciant,necclfc fuir,idcoquc plus eorum oculi,quam in ijs qui manus habent^ inter fele difto nt, fed maxiine inter fe d iftant oculi ouium, eo quod maxime prono capitc m- gred iantur prte cpterisieorum color,tcfte Philofopho, dd’<»p»V, ideft aquinus,hoc eft fufcusA ut fubniger.Sunt pneterea ijs qucmadniodum Sc bobus,& abjs iimplicis ingenij animalibus mi¬ gi s patuli,quam ijs,qu^ fua natura funt inlidiofa& maligna, annotante Adamantio. bubi* 1 Jn fuogeneretenuiacontra acinbobus,quorum labrorumprominenba erallaeft. Teftatuf idcx jpS ■ VlyfsisAldrouandi . ' JI jd ex Homero Hippocrates, his verbis: Rečic enim fcripfit Homerus ex omni pecore (nami £ tStv n-po/Sarcov) boues hoc tempore maxime pati, atque intei boues qui arant, cum hyemela> borent:his igitur maxime articulus excidit,quoniam rnaxime extenuantur. Namq; aliud pe¬ cus (ra oi/^a GotfKriiuctTat,J pafcere exiguas herbas poteft, bosnon item } priufquam grandio- res fiant. Aliud enim pecus tenuem labrorum prominentiam, tenues item malas: bobuscon- tra labrorum prominentia crafTa eft,malce item hebetes & crafla?,atque idcirco exiguis herbis non pofTunt eas Tubi jcere: OuplocoannotauitC^.lenus-ra-po/SaTaab Hipp.dici pecus, fignifb čare nimirum volenre vniuerfum pecus, quemadmodum,inquit J & in libro de comitiali mor- bo,vbi ad verbumlegitur «■’* IV/v aAAo <&p60*Tov 3 *Siv «/3o«?^«£^e.r.Sirnul(inqLiit,lapud poe- tam legitur,vbi ait, , quam uocem e maioribus muki fimiliter ufurparunt. Tantum Galenus. fionMau autem hoc eodemlocopotiflimumoues,&caprasdcnotant,quoniam horumpouffimumla- , bra amputationi exiguarumherbarum, &recentererumpentium propter tenuitatem aptiL. Tittifcs.. f un t. Dentespoffidet continuos^t ait Plinius: Et alibi, continm, inquit, aut vtraqueparteoris pint, vt equo,dut in fuperioreprimores non funt, vt bobus^otnnibufque qu Obomafum.,denotat.ldePiiniuspecori 3 &armetoteftesaiteffe 3. de part, c. 12. Lien . Seuum. Re- .C.lO. De Quadrupedibus Bifulcis . Lib. L 399 A ad crura.deciduos 3 ouibufque &capris in fpminibus mammas binas: addit Ariftotejcs totide papillas. Eft ubi fel habent 3 eft ubi non. Ouium &caprarum,inquit Ariftoteles.pars maxima_. F el. habct ki,Sc quidcm tcrrisquibufdam adeolarge,ut exuperantia prodigii ioco habeatur,ut in Naxo. Sed aiiis quibufdam locis omnind carent,ut apud Chalcidem Euboicam, parte quada Lib. 4- de agri: Quod ficrepetitPlinius: Iniecorc efi felnon omnibus datum animalibus : In EubaaChal- part. c. 2. cidenullumpecork inNaxopragrande gemiKumq\ r utprodigijlocovtrumque habeatur aducnis : Lib. I l.cap> Idem ait: abfynthium Pont letim appellatur a P on to , v bi pecora pinguefcant illo, dr ob idfiuefelle 3 7. reperiuntur . Id quod etiam teftatur Aelianus: Oues, inquit in Ponto, fiue felle effe dicunt: Contra in Naxo infula dnplici felle prfdiras.ldqm Aelianus ait in regionibusperfrigidis cum niue,&hyeme vehementianni tempusinfeftumeft, fellis expers effe ouilluni pecus, intraque ouilia compulfum , nouo pabulo non vti: Deinde ineunte uere cum ad paftiones proficifcitur felleimpleri,quod ipfumScythicisouibusufii maximeeuenirefoleredici. Inuenio etia apud Plinium^ni fallor 3 in Scepfi Afig regionc lienes minimos effe pecori tradi,& inde ad lienem in- uenta remedia. Ariftoteles oni lienem tribuit rotundum; idem, ouium, cetcrarumque qua- B di'upedumrenesa:qLiabileseffefčribit 5 non ficutbouum, quitanquamex multis exiguisreni- buscompofiti videntur. Denfius item feuum ouibus circa renes nafci 3 quam esteti s animali- bus.Etalibi tradit, renibus pingui vndi.queobdučlis,eas interirc,idque vbertate pabuli ficri, ner vtin Sicilia agro Leontino, vnde fero diei agereoues ad pafeua paftores loči illius lolere,quo f-a minus capiantpabuli.Teftatur Bcllunenfisin arictibuscaftratisin Syria adipem inter cutcm, r %cbj Sip,ua zdrdajiiov d?^Kd! vv , vj) 4 ^p b; id v Sidrat Saaus-ipviov evep tovrav Kain SidpivS/3oo; tp^sret/, »Si/uivi'cyei Kc/Jn Si’ d/^atctnairavVTpjftz. v t funt 1 *- \ ) i' 1 MtntiuAifr Altinatis , pellibus integuntur , ne lan a intfuinctur, quo minus velinfici reffe, vel atiari i*c par ari pojjit : H ar um prafepia,ac Habulajvt fint pura, maiorem adbibeant diligentiam 9^fflf^>rt>.Dicuntur ea?dem etiam Graccce & teči«, & Afian* 5 quod fub te&o maiore ex partc ei enturjvelquodproptervelIerispreciumintegerentur,fed prior forte etymologia verior: . ain qu£hirfut£efunt,Colonica?diccbantur,qaia inagriscolebanmr.-Plinius: Ouiumfumma c 0HU ?' & e * er 4,duO)tcBum&colomcum- } illud mollinsjjocin pafcuo delicatias sfuippe-, c um teči um rubiš ftfiatur. Beroaldus vir eruditus frctus his Columellce ver bi s, dijjimilem r at tone m poji ularjhr- { Kn hatijue T arentimm ; putat idem efTe Tarentinum & hirtum,magno fane errore^uisnefeit loqui latinos, diffimilcm naturam pecu.s habet,atque bomo? Plautus : lllifuntalio i. (genib ^^■Dicebantur 3 &apud Rhodiosha^pellitaroucs ‘urpbftaTctSip/aa.m’ i tatfarsp tropa dpycivt in P brpgia ex ouibus , vbi greges videni ur quam ptures ; aititem Quintum_. hu! uium Leporarium dici haberc s in quo pr^ter CJetera animaiia inclufa Tunt oues fere : L1 3 Et" 4o z Vljfsis Aldrouandi . ...\ mm & iiiliui Capitolinustefcaturfuo tempore extititfc Gordiani lyluam memorabilem,lil cjua-*^ pida tune continerentur tum alia diuerfa animalia, tum oues ter* centum,qua? omniapopu- lodiripienda concefleratjdie munem, quodfextum edebat: Et Aelianusait m on tes dledici in intimisregionibus India?,vbiquarapud nos beti:ia?domeftica?tunt,fera’tint,vtoues,capnr> bouestSuncautčoLies icKe,vtex OppianoGilliustradit.,n6 mult6quidenoftrisouibusdoine- fticis maiores,fed ccrte ad currendu velociorcs J & ad pugnandum tor tioreSjtum retortis comi- bus,tuminfefds,&Tobuftisfrontibusarmata:,ta?peinlyluisaprosiinpetucfosad tetramabij* ciun.r,& profternunt,interdum impetu ta do interfe pugnat, ncque \ bi femel pugna commif- fa eft, ta s puran t tiigere, imo frontibusconfercis alterutram eft needfe , aut vidoriam referre > aut ftratam iactre mortuam. L O CV S. O N hic quibus locis, hoc eft,montanisne an campeftribu$,paluftribufve gati- f deant h# pccudes fum reci tat urus, fed loca recitabo, in quibus vel a noflrati- buseuariant, velcopiotius, vel minusabundant. Abidenasitaqueouesnullas viderialbasj fed nigrasomnesdici Aelianus prodidit J &alibi inquit;Ariftote- lis filius Nicomachusin Budianorum regione ait albam ouem nullam nafci, fed nigras omnes efte,quo vltimo loco fortaffe pro Budiani legedum eftAbi- & lih. te. t j cnj * jVe j CO ntra plimo Bud iani pro A bideni. V tcumq; eft,id forfan, aut a creli, aut aquarunu Mxere ’117 tem P crl eeft. In Adimain Libymfolitudinibuslulius Ca?farScaliger:animalait efteforma-. nu 8 . ' * arietina,afelli magnitudine,fclTorispatiens,tametfi non ad eum vfum, led propterlac habea- Aries Adi - tur. Contraquamnoftratibus,firminiscornua,maribusnullu:Ipfehcc animal,arietemnuncu- fthitn. pat Adimain. De eodem Adimain fieferibit loannes Leo Africanus: Adimain animal dome- Ltb.7, fticum^rietemformarcfertjdaturaafinum. Aureshabetoblongas&pendulas. Libycihis animalibuspecorisvicevtuntur,quorumlačtemaximam cafei,&butyricopiamconfciunt: lanam tametfi curtam gerant, habent mediocrem: temina? faltem cornua geftantfEgo quan- dam iuuenili feruore dudus, horum animalium dorfo infidens, ad quartam milliarij partem delatus fui. In defertis Libya? frequcnter reperiuntur, alioquin rari, licčt plerumque in agris G Numidiaevideantur,quodprodigijlocohabent;ha?cille. InAegyptolanaouiumpilopro- pior, quamlana?,teftePlinio,exquaveftisdetritavfutingitur,rurlutquea?uo durat} Htecre- M.biif.c. a • gio,vttradunt Aelianus,&Diodorus tam abundeherbida eft,vtbisannoouesexfefepariat, bifque tondeantur;Sed & Ariftotelesait in Aegyptooues maiores efte quam in Grada,eiufqi rci caufam attribui cibo,qui alijslarge,alijs parce lit. At vero Italus quidam in libro deitine- re ex Venetijs Hierofolymam,referente Gefnero,ait in A egypto circa vrbem Damia,tam ver- uecesrotundis,&liscaudisfpedaritantiinterdumponderis,vtvix easfuftineant.EtLeo Afer hiftoricus te viditfe affirmat, ouium Aegyptiacarum caudas, qurr pondere libras quin- quaginta,interdum vero cen tum viginti a?quarent.Idem & Bellonius atlcrit,& Cardanus.Ef- Oaes Ahide- tis. Lib. $.c> 32 . Lib.iue. 29 t s De Qnadrupedibus Bifulcis. Lib- 1 . 403 A fetamcnetiam in Aegyp:o vulgarenoftrum ouium genus cx adieftaarietis imagine,quam exantiquo lapide Acgyptiouecbelifebex£erpfijmanifeftatu,r. In Aethiopia ouesnon habent Lib 4. • r. lanam,quod teftatur Diodorus Siculus & Dinon, referente AelianOjOuillum ibi pecus a lana Ltb. 1 7.c. iq. quidem inops elfe aitjveruntamen piliš camelorum hirfutum effe: & StraboaiTerit.oues apud Lib Aethiopeslanamhabeiecaprinam. IoannesBohemus,oucs Aethiopum paruaseflet fcribit, Ltb ‘ 1 ’ c '*' additq; incolas huruspecudis cauda pudendafua obtegere 3 & apud Ariftotelem legimus eiul- demhuiusrcgionisoues, veladduodecimjvelad tredecim annosvitam agere,Caprasetiam 7-bifior. addecem,& vndecim. I11 Africaarietesipliftatimgignunturcornutiftdenim Ariftotelestra- diditjhis verbis: In Africa ffatim arietescornigeri generantur,nec folum mares, vt Homei us 2 ‘ c ^ fcribit/ed etiam fa?mina? 3 quod Albertus Magnus Nubije peculiariter tribuit inquiens: in Nu- biaregione Africa?oues pariuntagnoscornutos,ibique non modo mares, fed &ipfa? ouescor- nuagerunt; Cui miraculo £quandum eft 3 quod in cadem Africa ouesjtefte Plinio,quarto tan- tum die bibant. Paulo vero ante diximus ex Colum'ella,in municipium Gaditanum ex vicino 6 * Africa; miri coloris,ac feros arietes ciim deportarentur a patruo eius fuifle mercatos. A grcftcs Ari ' es ’ Afri- B autem in Africa arietes in magnacopiaparerefcribit Ioannes Bohemus in opere de monbus canus. diuerfarum gentium. Bis vero ibi oues parerc fcribit Ariftotcles.Cornelius Celfus rationcmu Lib. 9 r 'de- reddit,quia laute & voluptuarie viuunt/atietatis ita venerem comitem inq uit effe, vt ibi oues ftript. ulfr. bisin fingulos annos pariant. Ioannes Leo A fricanus arietcm Afričanom delineat in hec ver- ba: Nequchis arietibus ullum ab alijsdifcrimen.,pra?terquam in cauda,quam latiliimam cir- cumferunt,qua:cuiquequ6 opimioreftjcbcrafliorobtigit 3 adeovtnonnullisdecemautuigin~ tipendeatlibras,ciimfuafpoteimpinguantur: Veriim in Aegyptofurciendisvcruecibusplu- rimiintenti,furfure 3 hordeoq;faginant 3 quibusadeo craflefcit cauda,utfdpfosdimouere non poffint: Veram qui eorum curam gerunt 3 caudam exiguis uehiculis alligantes gradum pro- mouere faciunt.Vidi in Afiota Aegypti ad Nilum Ciuitate,centum & quinquaginta millibus paffuum ab Alcairo fita\huiufmodi caudas libras očiuaginta pondcrare 3 alijs le uidifle affir- mantibusj qua? femiducentas (fic loquitur) libras expendiflent. Omiliš itaque horum anima- lium pinguedo in cauda,ncc ufquam nili T uneti 3 & in Acgypto reperiuntur- Agfigenrum Pin- dmsp»\ofioTw vocat,quafi pecudespafcens, huius VrbisnominetotamintelligesSiciliam, Anglia U- Cqiuehacpecudeabundat. Anglia curpra?ftantiflimamfuppeditet lanam, Cardanus hancaf- na ? fertrationemrpabula, inquit,fterilia fubtilitatem lana’ augent,ideoque Anglica lana nune,vt olim,Milelia, cclebratur. Nec mirum cum nullum animal venenatum mittat Anglia, & line luporum metu(nulli enim hodie in Anglia lupi reperiuntur) pecus uagetur. Rorecmli litim fc- dantgreges, ab omni alio potu arcentur 3 quod aqua? ibi ouibus fint exitialcs. Alij uerb ouium ianam molliorem^&fubtiliorem reddiaiunt,lidepafcanturagrosuelnouales,antequam are- tur;& reličfos frumenti culmos ftatim a melfc:Idque non folum lanam reddere meliorem,lcd eadem opera agrosfimo ouium ftercorari, &hocpra?cipue in Anglia a diligentioribus obfer- Lib. 1. bifi. uari. Atqui Cardano ad ftipulatur Polydorus Vergilius his uerbis:Collcs palfim muki 3 nullis AngUc* arboribusconliti,nullifque aquarum fontibus irrigui, in Anglia,quiherbam tenuifiimam^at- quebreuiflimam producunt,& tamenabundeouibuspabulumfuppeditant per eos ouium-.. gregescandidilfimi uagantur 3 qua? liue ca?li,fiue boqitate tena?,molka & longe omnium alia- tumtenuilfima ferunt uellera 3 fed terrm fterilitati id comprimis tefte Virgiiio aftiguandum Q eor gi c . 3, eftj qui ea dc re lic docet: ^ Si tibt Unitium curs^rimuni afpera fyltu, Lapp ujue tribulique abfmtifuge pabula Uta. Etfiueronune Anglicana lanamult6cftprecio{ilTuna,ueteres tamen Scriptores deeanihil meminerunt: nam Virgilius Mileliam ut optimam celebrat: alij alias frecitat hic Polydorus G eor g lc - *• multaloca,de quibus nos fuis quibufque locis:) Hinc igitur cognofcere licct nullam olim Bri- tannis, Anglisuclanigeri pecoris curam fuifle. Sed illos poft atatem Plinij, uel omnino tar- diffimeeamfulčepifle, ac lanam per Francos Mercatores, ut uiciniorcs, ad alias gentesdela- tam,quo fadum eft, ut Itali etiam nune Anglicam lanam uocent Prancifcam, pei ihde, qua - Lana Fran- frcam Fraticiaferat,Stolic hotnines paulatim magiseffečtifunt induftrij. Eftueroillud cifca. adtnirationedignum, quod oues ifta prteter rorem caleftem nullum bibunt potu m, adeb vt etiam a paftoribus de induftria -afontibus arceantur, quando experienria cognitum,dare bi- bereilliseflfeexitiale:nunquamautemouesAnglicanasbibcrcteftatur etiamBellonius. Iiu 2 0 yf er Antandria,tefte Ariftotcle 3 duo funt fluuij^uorum altercandorcm, alter nigriciem pecori- c . 6 o.' busfacitj id quod Aelianusetiam memoria prodidit ,ad diuerfam potionem,inquicns,colo- rum mutationem faciunt oues 3 quod quidem ipfum ex natura & ui amnium ufu eis euen n e eo anm Vljfsis Aldrouandi 4°4 . v arini tempore,ciim incuntur/olcf. Itaq ; ex albis commutatio in nigras kt,contraque cx nigris B in albas conuertuntur, Hsccum ad Antandrumamncmaccidunt,tumadThracia’fluuium> cuius nomen Thracesaccola’ tibi dicent,tum vcrdad Troiam Scamandcr ex aqua fua potan- tesoues fuluasfacit,&c,In Apollonia,qua: rcgioeft in linu maris Ionij,oues rradidit Hcrodo- Oues Seliš . rusfuilfefacrasboli, qua*perdiemfecundum eum fluuiumpafcerentur,qui e Laciponc Apol- InCalliope. ionia: raonte ad Oricum portum oiim vocatum, inmaredefluehat;Has pernočlem,quidiui- tijs,& nobilitatc intcriilos prrcftant fingulari,per anni Ipacium domi feruare loliti fuerunt,ciN Lana Apu* ivis rci nos in exordio rationem reddidimus. Apulahna,vt aic PliniuSjlaudatilltma, & qu*in la , Jtalia Grarci pecoris appellatur, alibi Italica.,aibusin ea color nobilis 4 vt aic Martialis? Veilcnbiisprimis Apuha^Parmafccundis N obili s j Ali m um tertia lan dat o iti s. Lib.z.deSa Ipla? autem oues,viiiobreucs,vtaitPlin.ius,nccnifipcnuliscelebres, Alitautem hcecregio plurimasoues.,laudatilfima$proptereaqu6d,vtfcribitBeniardinusGomefiiis,maritiinaciii» ijtfalfuginofumfolum habeat,ideoqueomniumin alcndispecoribus longe fitfocundiflima, ekcnimfinquit) fummadignu admiracione,quodcum terrainibikuis,aclabulcia lit,ideoq» ^ eius pafcua haud frqquenti, fed rara admodum, & perpulilla herba virdčant, tantopere pro¬ pagando grcgi fufKciant. Tanta quippe herbuiis illis incft vis,vt quamuistenui ex paftujdfal- fugine ramen ciim impinguato, tum adexcitandum pakendi appetitum oprime condito,in- credibiliseapccudum multitudocreičat., qucenon modo Neapolitanis,fed Venetis,atquell- Jtib. 4. hift. lyricispopulišfuftentadisfuppetat.Verum de numero pecoris,& ex pafcuis eorum reddiruan- nuoclariushisverbis Iouius: Verno teinporcarmenta 3 qure niuofis Pcecutinorum Peligno- ruinque montibus dcdučlapn berbidis apricis Apulije canrpis hyemem abfumpfcre^a paltori- busreducuntur 4 qui non procula Gargano monce cum tranfeunt, portorium regijs Neapoli- tanis publicanis perfoluere confueuerun t. Ex eo večligali fupra centum millia aureoi um num- mum quotannis pcnduntur: Quod Galii,recepto iam a Neapolitanis Ferdinando II. Arago- nio j occupaturij ad fančluin Seuerum, innumerabilem pecoris mukitudincm coegerunp Ve¬ nim cum pecuniam ex večligali le cxačluros fperarent , Ferdinadus vniucrfum cquitatum no¬ či u Foglia Apulite vrbe emilit;acceriitaque lcui armatura Franciici Gonzaga: Mantuani, tumultuario pradio piuribus limul locis inito, magnam pecoris partem auertit, & abripuit, eo‘ G euentu, vt Galli gregibus in vtriufque partis militum pradam conuerlis,& captis,difperlifque palloribus,fugatifque demum publicanis 3 omnemdeniquepraoccupadapecuniafacultatem amiferint. Erant, quod vix dičlu credibile ek, fupra fexcenta millia minorispecoris, maioris vero circiter ducentk millia. Fuit ciusediti facinorisfpečlaculum valdcdefonnc, &miferabi- le,cinn eo tumultu innocentiflimorum populorum opes inexpečlata clade conciderint: Vidc- rc enim erat militcsinter fe latronum moredepradadecertarc,armenta ipfa afpečtu anna- torum 3 & concurfu rapientium,mctu conkernata vndique ditfugere: paftores vinčtos trahi tu- multuofoque cotcntionis gencre cunčla permifcere,& quod properidiculum erat, militcs.dc- fperatione maioris lucrb oucsraptimdetondere 3 aliasiugulatasexcoriare 3 vtlana 3 acpellibus potirentur: hačlenus Iouius. At vero Scipio Mazella Neapolitanus in defcriptioneregni Nea- politanijde eiufdem loči diuitijs 3 & rcdditibus fcribens,teftatur 3 anno millefimo quingeteiimo očluagefimofecundocxhocpecorisvečligali,fbluta fuilfe aureorum fexcenta,viginti duo millia 3 & centum fexaginta tres ; minoris vero pecoris co anno fuilfe quadraginta feptem,& fe- Xaginta vnum millia; maioris vero n o učni millia,& fcxccnta. Arabia ita pecoruin fertiliseft, tefte Diodoro, vt nation cs plurimas vitam paftoruin agentes innutriar.FIerodotusduoibiait elfeouium genera admirationedigna,qutE nufquam alibi vifuntur: Vnum quod caudashabet tam longas ^ vt non fint pribus brcuiorcscubitis,fi qiiis trahi iinat, vlcera con trači pra s cum per terram atteruntur. Nune,inquit,\ nufquifq; paftorum hačlenuseft dočlusnrtcfabrili,vtplo- ftellafaciant,qu£fingularumeaudisfubligcnt,fuperqu£ploftellacaudasipfasaJligent.Altc- rum genus ad cubitalem latitudinem caudas gerere, quae omnia tanquam admiratione digna ex Herodoto recitat Aelianus, Vitra Peluliacum Oftium,vbi Arabiaadrubrum marepertin- gir,quod Ervtlnrum ab Erythro rege Periči & Andromadg filio,non folum a colorc Varro di- cic appellaridn ipfo littore maris fon te m eiTe idem Varro feribit, telic Solino, quem li oues bi- berint, mutent vellerum qualitatem, & antea candidce aniittant, quod fuerint vfque ad hau- (lum, ac fuluopoftmodum nigrelčanr colorc. In Arabia Petima tanta ek pecorum,& camelo- rum multitudo, vt ineobr eorum lačle potiffimum viuant,vt feribit Chriftianus Adrichomius in opere dc ten a Sančla, Vertomannusfcribit in a?dibus regis Arabum fuilfe perpinguem ver. FCfcrn,, eni us cauda, adeo obefa fuerit a vt libpas quadfaginta appendere.E fn Arabia Fcbci, te¬ ke *3 3X 33 3) 33 3,3 33 33 33 3> 33 33 33 33 33 1 Lih A* C'* lo, Arabijo* lib. 3 , Cap. 46 , Lib.itf.f. .A £ C fte Diodoro oues fiint,qua? pingues,& magnas habent caudas.,& Veitomannus,prope Rcame vrbem Arabia? Felicis veruecum ait,reperiri genera,quorum cauda pondo e/Tet iibrarum qua- draginta quatuor,carere cornibus,adeoque cfle obtfos & pingucs,vt uix inccdere polfintjSed & Ludouicus Bertcmain Arabia Fcliciouese/feait ,quarumcauda uiginti fex /It Iibrarum, additque ibidcm arietes e/Te crinitos , ufque in tetram, Aries,cuius hic imago cxhibetur, falso quibufdam Indicuscognominatusex Arabia fclici ddatuspcrhibetur. Cornibus omnino ca- r et,lanam habet promi/lam,cauda terram contingit. Arcadia monteni habet Mcnalum oui- tusrefertum,fed & tota Arcadia,Homcroatquectiam Orphco c- *4’ Cretc»ft* arietcS' fuar um gjnerofigraminis ipftm v Js 7nfe cit nat uru pecus fed (jr egregius fons Viribus ocenit is , & Batič us adiuuat aer , Sune autem ibi riibra-: Martialis de Corduba, cjuafnper as oues Gclefi Nullomurice 3 nec cruore menda# Sed tinefis gregibus colore vino. Etruriiis de Platano Gordubenfi . In T artejjiacis dom us ef notijfima terris , Slu a diuesplacidum Corduba Batin amat: V cllera natiuopallent vb.if.au a metailo> El linit Heferium braitcaviua pecus. Bclgistam copiofos& ouiutn & porcorum greges clTe Straho a/ferit , vt hine Sc laporum, falfamcntorumabundantia,nonfoliim Roma,fed&pluribus Italia partibus fuppeditctda- nam autemafperamquidem effe,ccterum oblongisviliisjvnde &hirfutatexantfagulaqucla- P nas appellant, Gefncrus tamen oues quafdam ex inferiori Germania moliem, & crifpam lana gerere ai t,& fuis Flemraingh nuncupari,ideft,Flandricara. In Barotia dno dl e flumina opina- tur Varro,referente belino,natura licet fepari,miraculo tamen non difcrcpante, quorum alte* rum inquit,h ouillum pecus debibat,pullum fierr coloris,queminducrit(videturlocuscorrii- ptus:Gefneruslegit,pullum fieri colorem vellerum ) alterius hauftu qua:cumque velleruin fu- fcafuntjin candidum verti.De Budianorum regione fupra didum,vbi de Abidenis.Irt Caruo- laprcuinciaarietesgrandia geruntcornua, iplique funtcquinkproceritatis, vt feribit Pctrus Hifpalenfis,cauda nihilominusperexiguam habent, vt refert Frdcifcus Vafqucz apud Radu- Rum. Camandiiregiofiedidaab vrbe nominiseiufdem,arietes habetnon minoresalinis,& caudam ferentes tam longam, & latam vt triginta librarum pondushabeant, funtq; puleher* rimi,& pingucs,atq;ad clum optimi,vt tradit M.Paulus Venetus.Canufinisouibuslana fulua eft,tefte Piinio, ime ruffa,vt Martialis habet, Borna magis fu fcis/vejlitur Gallia ruJfis.Et Canu- iinatum 5yrum dicit,pro Canufitia vefteornato, vt, CanufinatusnottriSyrus afere fudet.Ez- nas iftiufmodi erythras vocari inuenio.Cappadoces quant@pere hoc pccore abundant Strabo G innuit;Perfisqninquaginta milliaouiumquotannispendcrefcribens. Apud ChalcidemEu- boicam ouadam agriparteouesfelle omnino carcre ex Ariilotele, & Piinio fupradidumeft; InChioinfula oues eflemihutifTimasinopia pabuli,fedcafeum tamen ex ijs laudatifiimurn freri tradit apud Aclianu Acfchylides in libro de agriculturaj Cytifumcnim foliafici,&ole£ deciduaijsobijcere,& variorumlcguminum paleas,quibusil]annpabuloacquicfcant,fcd & fpinas quafdam ab ijs feri ait, e quibusquod emanarit, laccoagulari, & j n optimum cafeum conuerti,quem Cynthium nominant,eiufque talentum vamircdrachmiscentum & nonagia ta.Addit &aguoshuius Infula: egregioshaberi, & maiorecdterisprecio vendi: hec Aclianus fedpro Cynthius fortaffis legend um acanthius,nam hodieque fpinam albam nouimus,cuius femine,necnon&fuccolaccoagulatur,uullam vero fpinam quplaccafeoaptum ptabeat,&fr talem alieubi extarc non negarim. In Cimo, liue Corfica oues fignaculis diftinda:, vt refert Diodorus,etiam nullo cufrode,patrono feruatur. In Clazomeniorum agris pccora, tehe Her- molao,procreariaiunt,alijslocisleucopha:a,aliispulla,aliiscoracinocolore. Coraxorumla- nitium omnium puleherrimum effe Strabo prefitetur, ideoque admkfarios arietes taleto emi. H Crathim fluuium candorem facerein lanis, Theophraftustradidit,teftePlinio. Cretcnfcs,vt apud bellonium legirnus,arietum & caprarum tam numerofos greges habent.vt ex eorum ca- feo & lana magnam pecunire vim coiligant. Idern alferit arictum ibidem gerius dfe,cnius ma« gni greges aliis haud minoresvulgd co n fpic i a n tur,pr^fert i m in monte Ida,quospallorcs Stri* phoceri nominenr,nofiris in hoc dilTimilcs,qu6d noftri cornua inflexa, & con torta geftant, hi vero omnino ereda,vt vnicornu, in ambitu caniculata ccclea’ in medlim con torta. Cum pri- miim tantoseorum greges confpicerer,ignarus veteres eius meminifle, in mentem(inquit)fu- bijt inquircrc,fi quid cum vnicornu communehaberet. Arietemnoftratcm magnitudmenon fuperat.lllius effigiem hic fub : ccimus,non ouod eam ab aliquo authoredefumpferimusmemo etenim de eo quidquam tradidit ( pra’tcr eius nomen,quod in Piinio legrmus) ciufue lconem pr£ebj.iit:FIadenusBdlonius.CynocephaJialuntouillum,&caprinumpecus,exlacbibunr,te- RcAeliano. ErythraraInfulaStrabonitantreefttxcunditatis,vtpecuclespabulicopia fitne- ceffe exfcreatione fanguinis purgari, additque inde fingi,qug de Gerionis annentis produtur, & Euftathius m i Dionyfuun A trum Erythaeam infulam dfe ait, veleandem qiuc Gades, vel pro- A De Qmdtupedibus Bifulcis. Lib. I. 407 1 C Lib. pimimam freto vnius ftadij diTcernente^eam pabuli vbertatc ita glifcere, vt ouium lac/crum nonhabcatj &infuperadconficiendu cafeumultam aquamadmifccre oporteat proprerpin- guedine 3 quin &intra triginta diesfutfocari illic pecus dicbnifialiquid fanguinis detrahatur. In Erechna?orumagrispecora,tell:e HermoIaOjprocreariaiuat,a]ijslocisleucoph^a,aIijs pul- la,aljjscoracino colore. De Gadibus eadem qua? de Erytha?a diximus, Strabo fcribit: Phere- cides inquit,Gades Erytheam videcur appellalfe> in qua Gerionem habitafle volu n c extra co- lumnas Merculis: alij vero adiečtam huie vrbi iniulam, quam ftadij interuallo Euripus intcr- labensfegregat* Lcctitia pabuli lumma: pecudum lac ferum non efficit,cafeumq; multum im- mifcentes aquam conficiunt; tantum exuberat pingue j trigefimodieanimal futfocatur, nifi Dquicquam cruoris exhauriatur,herba quam pafcuntur oucs licca quidem eft,fcd incrcdibilem gignitaruinara. Quibusex rebus fabulam de GerionisarmcntisconfičfameiFeaiunt. Ickin_> ^ ^ Strabo Gadiloneticam regionem efle fcribit poli Halyos oftia vfque ad Armeniam ,felicem quidem,& totam campeftremj&omnium feraccm,oues habere mollispellis,& lana? 3 id quod in tota Cappadocia,atque Ponto rariun finquid eft. De Galefo fluuio dicetur,vbide Taren- GalLic^oues, to.Gallicas ouesfuo tempere earumq; prgeipuas Altinatesprccifioreshabitas tradit Columel- Lib. la 3 Milefijs fciiicet,Calabris 3 Apulifq;. Scribit vero etiam Turnebus in Gallia Narbonenfi la- 1 pideos campos thymo abundare> eoque infinita pecudum millia conuenifle 3 meminit,inquit, Plautus: Vetuh funt Thymian*\ propterfcilicetlonginquitatcm via? maerdčentes,ideoq; ma- la?.Thymiania? in veteribus libris reperifte fcribit loachimus vtriulque lingua* hodieprinceps, qu«evoxquidfignificet,confulendum Apollinisoraculum,inquit } ibidem Turnebus, nili thy- mum amantesexplices> & hic etiam ait } fe vidiHe, qua’ Thymianiadcfenderent,vt rei ciiuina* aptus,qualesemebantur a parcioribus 3 viliores 3 & macriores 3 additquc etiam fe& mina? Icge- du elfe exiftimaflejfčd quin thymiana? tueamur 3 & defendamus 3 nihil effe videri caulie.Apud Guramantas ouillum pecus carnc 3 & Ia tefte Aeliatjo. In Gariata Scotia? regione eft mons 4o 8 Vlylsis Aldrouandi mons quidam Dounder, aureus ab incolis appellatus, inquit Hedor Bocthius in defcriptionc E Scotia:,quod oues in co flauce fint,habcntesdentes eoloris aurei plane,ca rneS vero velutcroco Lib.i.deve tindas,pauloq,- plusquam eaeft,quamferuntlanam. InGortynidc Oppianus,vtrefertAe« stat. lianus,tradit,& rufras, & quadricornes eflc oues. De Gotland k, ideft,bonce terier, arietibus, Lih. 17. „ &agnis in heec verbafcribit Okus magnusInfulacft in Gothico mari,regno Gothorum,fcu e. 1 . „ Suecice fubieda^ofhltfndiajideftjbona terra ab omnibus eam frcquentantibus fic nominata, 55 eoquodintcraquilonaresinfulasmericofelix,&abundans,obpluresnaturadotescomputa- ,, ri,& magnificari debeat. Hax arietes , fiue verueces cateris robuftiores,&procerioresprodu* cit,quibus qua terna,vel očton-Ji cornua crefcunt 3 tantumq; ferocie a cornibus mutuant,vtteffl' pore coitu$,nifi ferra,vellimademantur, caateris animantibus fint nocumento,ipfiquc paftori lcbelles, lanam habent iongam, & mollem, quam aliquando Roma: exigua vefte refolutain artificesbiretafacientes,mire commendarunt.Heluetia, teftanteGefnero,cumalibi,tumetu in fummis Alpibus oues alit, idque altiiis qudrn capras,caprce enim frutices fequunrur, qui ex- celfiscacuminibusdefunt. In Heftiecotide (vetusledio Heftia.qua: voxnufquam reperitur, Hermolaus Hdtkam m umit legerc,quce pars fu.it ThciraIia:,Straboni,Ptoloma:o, & cteteris, £ Homero vero & Thucididboppidum Euboep: iStephanus & in Acarnania vrbe m huiusnomi- nisefledicit)fontesduosefletradit Eudicus,referente Pl;nio,Ceronein, ex quo bibentesoues uigra: fiantcjVleilan,ex quo albee;ex vtroquc vero variee. Hirta infula Hebridum vna ab ouibus quasprifcalingua hirt Scoti vocant dida, vt habet HedorBoediius in defeript. Scotiee,fcrt enim,inquit,oues,vel maximoshircos altitudine fuperantes,cornua bubulis craffitudinepqua, fedlongitudinea!iquantoetiamfuperantia, preeterea caudas in terram vfq; promlnentes ha- bentesccinda cit hrec infula rupibus vndiq; altiflimis, niii qua angufto difficiliip portu vix na- nem rccipit,olimhaud fine diferimine, nune tantum Solftitio cdiiuo ad eam accefius pater, quotemporeSacerdosa Leuiflavidnainliilanauigio adcosacccdit, infanteseo annonatos baptifmatisfacrotindurus,atquealiquotexindediesiilicreraanes faera adminifirat 3 quibus peradis 3 ac receptis ex bona fide omnium rerum eo anno natarum decimis,ad fuos reuertitur. Hifpania' Hifpania, vt teftatur Plinius, lanas nigri velleris habet prpcipuas,quod & Str a bo meminit, in oues. Hifpania lanitium coracino colore nafci tradens. Marineus vero in Hifpania ouesjnnumeras Lik 1. de haberifcribit, multosfeibipaftoresnouilTeinquiens, quorumvnufquifqcie oliium tri'ginta_.G rsb.flifpan. .miiliappflidebat, ideoq,lanasmolliifiinasearuinnon Hifpania:foliim populis 3 fed externis etiam gentibus abundantiffime fuggeriiEt Damianusa Goes 3 eques Lufitanus tradit,hac etia in : littor. tempefiate in Hifpania regulos multos 3 quos paftores,inquit, Hilpani vocant,tricena, &qua- iJifpan. dragena miilia ouiilm poiTidcre,& magnamboum 3 mulorumque multitudinem.Exquoappa- ret 3 aut fruftra iadari a Strabone,in Hilpa nia taletari precio arietes admillarios emi, &aiinos quoque admilfarios,&afinasad feturam quadragenisfeftcrtijs:Strabonis vero verba funtpe- 3 , culiaritcr de Betica,nimirum iftheec Jatine exprcfia ; multa autem vefiis antea indc veniebat, „ nune autem lana: magisqucima Coraxis, pulehritudine eximia, fiquidem propter hoc anete? „ talentari precio cmunturad admifluram. in eademregioncagnoslargiusquamalieubinutri- re,alferit lulius Alexandrinus.Icaria infula nune Nicariaappcllata,non admodummontibus plodita, atqj rarisfyluis,fed frumentis,& optimis pafeuis pro ouibus abundat,e quibus ingen- Lth.i.obfer. tem cafeorum numerum colligi, teftiseft Bellonius. Ida monsa grrccis appellatur, c. 8, abouium multitudine quafi GroAv7rp6/2a,ros, nam y.a V.oit« apud eos fignificat vellus, feupel- L'h. 5. lemlanatam.Agerad Illyrium fpedans,pafcendisouibusperquam idoneus,vttraditStrabo. H Libr. mira- Ferunt apud IlIyriospecora (ra Cocrx,vya.ra , capras&oucsintelligo) bisannoparere,&qui- bil. dem plerumque geminos,inquit Ariftoteles,multa vero etiam ternps,& quaternos 3 quandoq,- Oues Indi- etiamquinos &plures. itemladisfexqui congium indiemabeisemulgeri. Indorumoues ct. alieubi caudas eubitum laras habere Ctcfias tradit, tefte Aeliano, qui aliasetiam fcribipoucs L ib. p c. Indice & capras ad maximorum magnitudinem afinorum acccdere audiuiffe fe 3 quatuor fgtus Lib.^uf.%2. cumplcrumq;pariunptresverociimminimum:nunquamenimibi,inquit,ncqueouiliumpe- cus,neque caprinum tribus minus edit. Cauda? ouilk longitudo ad pedes vlquepcrrinet 3 ca- prina: vero ad eam procedit longitudinem, vt terra m fere contingat 3 idcirco eas paftores oui- bus matricibus abfcindunt, quod turn ficfaciliusineantur 3 tum ex earu adipeoleum exprima- tur. Arietum quoq; d iffecant caudas,atq;adipem cxtrahunti& iterum coniuunt. Eatenufque deindeiečlioconiundiflimecGmmittiturjcicatricis, vtnetenuequidem veftigium appareat. Harc .itaq; Aelianus, quorum pra:cipua ex eodem Ctefia defcripta funt. Idern Aelianusmon- tes effie dici ait in intimis regionibus Indice,vbi quce apud nos beltia? domefiica: funt, feraseffe aiunt, vt oues, boues, & capras. Nos paulo ante ciitn ageremtjs de Arabia Fclici, arietis,fcu verue- t I 4io VI jfsis Aldrouandi Lik 12 ’ , / Lih S.c.r, Liby& oues , Lih. 4 . Odyf. 4. cis pcrcgi in! imagmemexhibuimus, cuitis cauda ad terram vfqucpertingk,at Iulianus Gry- E phonius fororis mcc filius Roma ex pontificia n c, a n ex Cardinalis,vel alterius Pdncipis aula, aliudmihicomunicauitgenus arictisplane linecornibus&cauda,locoeius nefcio quid ha- bens extuberans,& fub mento veluti pakaria; totus candicat pr«tercaput,&extremas vngu- las,qu« funt nigra. Indici arictis nomine ctiam miku s alter ifte, inligniter mutonatus, refle- xis,&conuolutis cornibus,que vt & totum capat 3 exccpto roftro,coloris eft cornciiroftrum au- tem pedcs,&teftes,caud«q; pars inferiorcandicant,c«tera ruffus. Iftri«,feupotius Hite, Liburni«quelanapilo propior quam lan«,vt ait Plinius. In Italia genus quoddam arietuuu efle tradit Gefnerusexrelationecuiufdam fui amici,quod natura & ab ineunte«tate quater- na,aut fena cornua aliquando gerat/cd hos imbelles efte,tenui,ac infirmo corporejana inuti- li. Laodicca oues in Aliabrcneš viilo fiimmai anobilitatemhabent,tefte Plinio.Strabo Lao- dicenlis,inquit,ager j qui ad Lycum amnern cognominatur,ouesgignitpr«ftantiffimas,ncn non foliun moliiticlan«,fedetiam colorecoracino,itaq j magnum indefaciutqu«ftum. Hcr- mola us tamen ait alijs locis in illis agris pecora efle leucoph«a 3 alijs pullo, alijs coracino colo¬ re de eodem vellere meminit Plinius in očiauo, vbi & pulliginein coloris genus facipvtident f, annotat Hermolaus. Liburni« lana propior eft pilo,qudm lan« , pexis aliena veftibus,vt lo- quitur Plinius ,i\^quamfolaarsfcutulatotextucommendat in Lufttania. Liguria,vtme- minit Strabo,lanam habetTpa^&ky, ideft, hirtam, ex qua to 's-As oy t»o c/zeictg rkv I rzA/aruv, ideft,vt vertitinterpres,bonaparsferuitiorum veftitur. Exeadem I.iguria Cebanumcogno- mento cafeum mitti ouium maxime lačiis, author eft Plinius. Lipara infula qu« hodiequo nomen retinet, nifi fsllat Leander, antea dicebatur /unAoymc ab ouium prouentu,quainuis Ortcliusab initio feribatper e. Inter Lufitani« fertilitatem , quam pluribus deferibit Athc- n«us ex Polpbio agnis trium velquatuor obolorumprecium efle confucuifte ait,fuem 3 qu«ad eentum librarum pondusaccedat,quinquedrachmisin cfnam emi,ouemduabus.In Libyavt citat ouidam tanquam ex Ariftotck,cit 6 apparent cornua in capitibus arietum, & fecundum Homerum, arietum etiam f«min«cornut«funt, fed Gefnerus arbitratur pro ceruis falso in« terpretem traftulifle aricte$,ex Hebraica fcilicet,vel Arabica lingua, quoniam eel,vel ail arie- tem fignificat,aialceruum,eoq; maximecum vtraque voxeifdem feribatur literis,vt nifi pun¬ čka acccflerint, non (it difcernerepr«terquam ex fenfuilpfetamen Gefncrusin hiftoriadebo- G ue citat hoc Herodoti. In Scythia maximumfrigusmihi videturelTecaufii,curomninocor- nua bouino generi non fuccrefcant, fententi« me« adftipulante Homeri carmine, quodi«-* habet: Et Libyen ■vbi funt cornutiprotinus agni. Quod rede,dicunt m locis calidismature cornua exiftere, nam in vehemetibus frigoribusauc non oriuntur ftatim pecoribus cornua, autfi oriuntur; vix oriuntur. In Lycaonia viciimclfein Lih. 12. vrbis moaum prope Garszabora, feribit .Strabo, eamque regionem quamquam fit ficcaoues H l De Ouadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 411 A tamen mirifice nutrire, fcd afperasproducerelanas,cxquibus maximasnonn'ulIi comparcnt diuitias.Ainyntam autcm fupratrecentosouium gregesin his locis habuiffe. Lydia: & Macc_ donicxouesexpifcibuspinguefceredicuntur,vtmeminitAclianus. Thcophraftus vero tra. Lib. iti dit>tefte Plinio,in Macedonia,qui candida fibi nafci pecora velint,ad Aliacmone ducere: qui nigraautfufcaad Axium. InMadagafcarinfula,tantaeftouiiun copia,vttresvelquatuor co- Lib.cap. chleari ftanneo commutarint,reperiri etia ibi oues caudis maximi ponderis,vt icon jpla often- 15. dit,teftanturBataui in plima parte defcriptionis itinerisfuinaualis in Indiani Onentalcm. In Magnefiaoues,tefte Ariftotele,bis pariunt. Maflagetarum montani habent oues, non tamen mukaš, quas minime occidunt, Iačtis,& lame gratia parcentes, ex qua veftes iibi campeftres cOnficiunt.,& quamuis regionem culturas aptam habeant,eairi tamen no colunt, fed ex ouibus , pifcibufque,Scytharum,Nomadumq; moreviuunt.Mediolancnfislana,tekeStrabone,eiuf- L , an l ' t e ~ , decu Liguftica bonitatis,atq; vfus.ln Melopotamia bisparereoues tradidit Albertus: In ter- “ l0 > An£n l iS ' riscalidis,inquit J &humidis,bisoucsconcipiutficutinMefopotamia,&D. Hieronymus feri¬ bit,ouiu Mefopotanicaru,& Italicaru vna elfe natura,vt bis pariat,vnde inquitin Virgiliori« M efopota- . X guutdapccudcsjns p$ ms vtilis ar bos. At vero Q;Curtius Mefopotamia? agri,inqutt,ta vberi,& mi£ firtili^ pinguilolofunt,vtapafturepellidicantur,nefatietasperimat: Caufa fertilitatis eft humor, tas ‘ qufexvtroq; amne manat,nimirum Euphrate,& Tigri,toto ferefolo per venasaquarum refu r - dante. Oues cx Mileto tanquam prcecipuas commendat Athena?us, his verbis: Clitus Arifto-r 3> Lib. 12.' telicusinijsqua?fcripfitdeMiletoalferit,PoIycratem famiumillumTyrannum, omniaquce » cap. 19. erant ob delitias,c©ngregalfe, atqj interea oues ex Mileto,&ex Attica. Meloeffa (y.n\Uffcct.) » InfulaeftexSyrenufiseregioneLacinij extremi Italiae promontorij, non tam a pomorum-, quamapecorisabundantiadida.MiIefu£ouestertiumboniratislocumobtinent,Columella: Milesia 9« iudicio.Apud Mofcos.liue Mofcouitas indefertiscapiscircaBorifthenen,Tanuin,& Kha,ouis u cs. eft fylueftris,quam ipii Seigach,Poloni Solhac appellant,narrante Sigifmundo Barone, ma- gnitudinecapreola?,brcuioribustamenpedibus,cornibusinaltumporrečlis, & quibufdam circulisnotatis,(cxquibus Mofci manubriacultellorum tranfparentiafaciunt^velociffimi cur- fus,& altiffimorum faltuum.In Mutinenli agro lana,vt meminit Strabo, eft mollis,& ea potif- Lib. 5. funumregio,quarad fluuiumScutanampertinet,fertomniurnlongeoptimam.Nabatha?i,eo- Muttnensts C dem Strabone tefte,oues habent albas. In Naxo infula oues duplici efte felle Aclianus,& Pii- l***' niusteftantur. Apud Nomadespradertim in locis Aethiopkevicinis, oues čarne, & la&e nu- Lib.i triunt,vt rcfert idem Strabo. In Orcadibus infulis oues pene omnes geminos, imo plera:q; tri- Lib. 1 7 - geminospartusedutit, vt feribit HečlorBoethiusindefcript.Scothite. Ormenium Homerus Lib.v 1 * ■•avKuisMKvt vocat,quiahocpccudisgcnereabundat.Apud Pancheamouesplurimumabalijs Lib.g-c -1 °- differunt molIitie,tefte Diodoro. Circa Patauium oues lanam habentmediocrem,vt ex Stra¬ bone feribit Bayphius,ex qua preciofiffima tapeta, & gaufapina: hunt. Iuuenalis ibi etiam pel- lcsagninasolim commendatas fuiffcindicat,cumait: Euganea quantumuis rnollior avnd. ParmenleslanasveterespoftTarentinascommendarunt. Nonprocula Patrenfium ciuitate L n Ac h at- fluuium elfe, memorat Paufanias,Miligum,& poft illum,aliurn Charadrum,cx quo pccora te cis. pore vensbibentia, vt plurimum marcspareredicantur, eamq;obcaufampaftorcs indiuer- Lib.j.c.% I. farna flutninc pa.rtem ea abigant,bubus tantum exceptis,quoniam tauri eisad facrificia,& la- bores,vaccis vtiliores fint,inter reliqua vero pccora feminar maribuspraferantur. In Peru re- Dgione,quod lit calida, oues ad afellorum magnitudinem crefcere, afferit Cardanus in opere de rerum varietate,longis cruribus,craffo corpore,capite longo,collo,& cffigie quaii Cameli, čarne optima,agnorum maxime,caftratos aratum ducere & dorfo ferre ligna,& alia,non cla- mare,nec moleftos efte,colore elfe albo,nigro,& cinereo. Et Leuinus Apollonius Gandobru- io ' T * ganus Middelburgenfis in opere de Peruuia? regionis inuentione, & rebus in ea geftis de hifce 0ucs e( l ua ~ ouibusdiligenterin hax verbaferibit: Equorum egentiaquamquam imparibus,& meptisad rum %,tcev * bellum viribus,ouiu copia fupplet,qug equis magmtudine pares,& cytera forma preter torofi f u pfi cntes 9 pedoris ftrumam camelis perfpnilcs,quinquaginta oneru pondo fuftintt, & viru in terga fub- latum ad aliquot palfuu milliavehunt, vefci tamen fi vrgeantur,fedentes ore conucrlo ringe- tesfaedoodoreconfpurcant fi onufta? fint, tum humi feacclinant, nec inde vila verberum ve- hemetia,ipfis afiniscontumaciores,nifi penitus clitellis exoneretur,propelli poftunt,vtile pro- fedo animantiu genus non ad fupplenda modbabfentia equbrum in farcinis, virifq; vthendis commoditatemded ad alimoniam etiam,& optimi lucri vfumdanse enim tenu:tate,lonwitu- d meq; & čopu facilc noftras fuperant,& ipfius carnis fuaui gratitudine veruecium, a tq; iuue- coi um nolhatiumdekčUbile faporetu ad^uantjffumeco vefeuntur, fed paucilfimi cibi funt, -■ •- . Mm 2 vfque / Lib. 14, epi¬ gram. 157, Lib. 12. Oues Rheli, CA. Lib.q..c,$, Oues Syrta- ca* 412 - Vl/fsis Aldrouandi vfqtic adeo fere exlgulpotus,vt illo triduo, quatriduoveabftineant: Barbari Itquahdo vul- E g tri epulo folemne feftum celcbrare decreuerint, ad ferinas ca m is apparatum mirificam vcfia- tioneminftitHunt,.qumquequatiiorvehomirmm millialatum aliquot iugerorum ambitum complečluntur,gradatimquead canticiftrepitumpropinquantesin continentem pcdetentim Coronamfubcant, ica deindehorribiliclamoreexcitasluftiis feras, &pauido d, (buriti eitiige- reconantcs,fed arčla corona circumclufasmagna multitudinerapiunt, caduntoue. InPhiy- gia ouium fera-mm greges videri , id pni cx Varronc dixirnus. Circa Pilcenasprouincia? Nar* bonenlis lana Iftricae, &LiburnicatlimilisreftePlinio, ideilpilopropior,quam lana:. l J iflo¬ ri um ad Pratumin Hetruriaagnorumpellesliibminiftratnigras, atqueoptimas,qiu'e hodit* maioris fiurrt quam olim Cuniculi Angliji,vx feribrr IoannesLauretiusde Anania infuaCof- • magraphia, Polentia iuxta Alpes, oues habet cani vclleris, vnde apud Martialem lan*Po* ■ Icntina? lic de feloquuntur: JV on t ant um puilo lugentes ■vellere lan as , S e dfolet & calices h >c dar e ter rafuos. Lanapuidem tri slis,fed tenfis apta mimfl ris y f ffuales non prirno de gr ege menfavocat. In Ponto atque Cappadocia, vt memorat Strabo, perrarum eft vt oues mollem pcllem,& li¬ nam habeant. Dicuntautem oijies ibi line felle efte,Plinius id teftaturhis verbis: abfpnthium Pantič um appcllatur a Fontogvbi pecora pinguefeunt illo ob id fine felle repenuntur: Apud Pfyllos Indosfn am funtetiam aJij in Africa) oues, tefte Aeliano, agnosnoftros magnitudi* nenon fuperant. Idcm de Pygmceorum ouibus tnemoria prodidit Ctelias. Pyrrhicasouesin Epyro prouenire, tradit Ariltoreles, egregia magnitudinea Pvrrho rege ita cognominatas. Apud Ilhctos, vtex amici cuiulčiam literis fe accepifTe tradit Geinerus, arietesprouedf ata- tis, puta fex, aut leptem annorum ad priora cornua producunt alra veluti adnata parua, bina vel terna,vel etiam plura, iila autem non antequintum ,aut fextum annum adnafci,primisin- terim proficientibus robore,& crafiitie:eofdem robuftos,acfcroces elfe,& a paftoribusaliqua- do adpugnamhoftiliterconcurrentes inequitari. Sabteorum marealbo coloredle videtur, cui infula? Feliccs funt propinquar,& in ijs pecora, tehe Dtodoro, etiam omnino aiba, cornua fseminis natura defunt. Sardmiam Adianusoptimam pecorumparentemnuncupat. Sauro- G matica; oues duro funt pilo, vt ait Ariftoteles, contra ac Scyfha:,quibus pilus eli mollis. Sca- manderamniSjVt idcm Ariftoteles ait,oues fl<;uasredderecrcditur,ideoqueXanthumnunciL patutn pro Scamandro ab Homero. Sctplis Alkr regio appcllatur,in qua licnes minimoselfo pccori tradunt,& indeadlicnem inuenta remedia. Apud beothos inpartequadam Angulia: regionis,cui nomen valliselkc oues tam mollem,candtdam,delicatamque & tam fubtili villo lanam ferre alferit Hečlor BoethiusinScothiredefcriptione,vtvixfimilis in teta reperiafur Albione. In Scythiaoues,cquos, ^ mulosfrpeprtefrigore mori Dionyfius Aferannota- uiti Aelianusvero in regionibusperfrigidis,inquit,ciim niue,&hycmt vehementi,annitcm" pusinfeftumeft,fellisexperseftouillum pecusdntra enim ouiliacompulfumnouopabulono vtitur, deindc ineunte vere ciim ad paftiones proftcifcitur., felle impletur,quod ipfum 5 cyrhi- cis ouibus vfu maximeeucnire lolereaiunt. Paulo fuperiusdiximusin i cy t h ia, Herodotu m feribere agnos nafci excornes, Sunt & in beptentrione alieubi arietesmutili.biciliamlaudatas fubmimftrare oues difeimus ex hoc V irgilij: M Ule me a Siculis ar ant in montibus agna H tac mihi non sftate nouum , non frigore defit. Imitatus enim eft poeta Theocritum,cuius verfus depecorispra:ftantia 5 atqjfru. T vpos . ideft, V eram ego ille , ojut tališ fam, oues mille pafco: Ltlac optimum 3 ijuod ex lili s mulgetur > bibo: JV e e cafeus mihi defit in xflate-> neijue in aut um no , JJecjue fumma etiam byemef(celit, enim funt onerata femper. Svbarim fluuium nigritiam bobus^cpecoribusprteftarejThcophraftus, tefte Plinio, feriptum reliquit. In $yria Ariftoteles,ait ouesellecauda lata ad cubici menfuram. Pliniuspaulo ali cer; Syria , inquit, cubitales. ouium cauda plurimumqucin caparte lanitij . Varro vero < 3 ^ De Ojuadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 4T3 A Crefcenticnfis in caudis obferuare iubent, vt fint in Syria breuibus,in Italia prolixis. Tarenti- nam lanam pretikat Plinius,inquiens habercoues fuaa puliginis,& circa id ouesfummam no- Lana Tare- biiitatem habcrc ,&\ arro ait j ouespellitapropter lana bonitatem , vt funt 7 arcntin p , fr Alti- tina, nates:pellibus integUKiur,nc Unainpuinetur , quo minusjvelinfici reclepojjit, vel lauari^acpa- rari. Et PalladmsjTarentinas oues, fiuc gracas moriš čile ftabulo potius quam carnpo nutri- re,& pcrtufis ftabulis folum, in qno clauduntur,infternere,vt fic tuta cubilia propter iniuriam preciofi velleris,humor reddat clabens,tribufque per annum totum diebus aprico die oues vn- gereoportere olco,&: vi no,nec non & propter ferpentes,qui plerumque fub prafepibus latent, cedrum, velgalbanum vel mulieriscapillos, aut ceruina cornua frequenter vri oportere: Scri- bit& ColumellahocpecusTaretinum velgracum,nificum Domini prclčntia eft, vixcxpedi- 0ues Tar ^- re habcri,quod & cura & cibum maiorem defidcrat,nam cum fit vniuerfum gcnus Ianigerum, tinxquales> caterispecudibus mollius tum ex omnibus Tarentinum eft molliftimum,quod nullam Do mi- & vf ^dx. ni,autmagiftriincrtiam fuftinet,mtiltoq; minusauaritia,nec*ftus,necfrigorispatiens. Raro fori$,plerumq;domi alitur,& eft auidiftimum cibi,cui fi detrahitur fraude villiči 3 cladesiequi- E turgregem Singula capitaper hycmem redtepafcunturad prafepia tribus hordef, vel rrcTc cu fu is valu ulis faba,aut cicercula quatuor fextarijs,ita vt & arid am frodem prabeat, aut ficcam vel viridem medicam, cytifum ve, tum etiam cordi feni feptenapondo, aut leguminum palcas' affatim. Minimusagnis vendundis in hacpecude, nec vlluslačlisreditus haberipotcft,nam_ qui & fubmoueri debent, pauciftimos poft dies,quam editi funt, immaturi fere mačlantur,or- baeque nati fuis matres alicna foboli prabent vbera, quippe fin guli agn i binis nutricibus iub- mittuntur, nec quicquam fubtrahi fiibmiffis expedit J quo faturior lačlis agnus ccleriter confir- metur,& parta nutriti confociata minuslaboret in educatione fetus fui,quam ob caufam dili- genti cura femandum eft, vt & fuis quotidie matribus, & alienis non amantibus agni fubru- mentur. Plures autem in eiufinodi gregibus, cjuam in hirtis mafeulos etrutrire opor tet, nam-. priufquamfeminas inirc poftint mares caftrati cum bimatum expleuerint,enecantur,& pelks eorum propter pulehritudinem lana? maiori precio,quam alia vellcra,mercantibusrraduntur. Liberis autem campis&omni furculo, ruboque vacantibus ouem gracam pafcere memineri- mus,ne & lana carpatur,& tegumen.Ncc tamen ca minus fedulam curam foris,quia non quo- C tidie procedit iri pafeua, fed maiorem-domefticampoftulatmamfepiusdctcrgenda, & refri- geranda eft,frpiuseiuslanadiducenda,vinoq;&oleo infuccada,nonnunquam a toto eft elu- enda, fi diei permittit apliciraš, idque ter anno fieri fat eft &c. Tarentina itidem pafeua cele- bratVirgilius, inquiens: 2. Georgie. Sin armenta magisfludium, vitulofijue tueri Aut fat n s ouium , aut vrentes cidta capellas , Saltus.fr fat uri pet it o longinqua T arcnti y Et qitalcm infclix amifit Mantua campum, Pafcentem niueos herbofo fiumihe Cycnos , Non liquidigregibusfontes , non gr amina de funt E t quantum longis carpcnt armenta diebus , Exigua t ant umgelidus ros nocle reponet. Oues vero etiam Calphurniannspaftorpradicat: 2 » Milic fub vberibus balantes pafeimus acnos y ^ T otque T arentinp pr asi ant mihi vcllera matres. Maximcverd iuxta Tarcntum Galefus fluuius mollitie lana propter paftura copiam cmlce- dinemcommendatur, vnde illud Horatij: Vndefipar ca prohibent intqua J ) ulce pellitis ouibus Galefi Tlumen , fr regnata petam laconi E ur a Pbalantho. Meminit, & Martialis,de Erotiopuellaloquenst Puellafenibusduleiormibicycnis T arentitm Agna Galefi mollior Phalanmi . molle c ur QuolocoalijleguntPhalantini,aPhalante conditorc Tarenti. Idem Horatius Tarcntum diclum. moiie cum dixit,fiMacrobio credimus,errafle videri poteft,quietymologiam refpiciens pib. i.Sa- idem effeTercnrum,Tarcntumcredidcrit,namqua?dicunturouesTarentina’,easTe- tvr .4. rcntinas dcberc dici credit, quod Tercntum Sabinorum fit molle : Sed Flaccus , inquit J Lt b.\.c. 24. furnebus potiiis ad populi fortalfis moreš,quam vocis mutationem refpcxit. Faborinus Lib-i^c. 18, M m a vero Lio. JJb. I. cap. 2 2. 'tv Lib. y epi gr. OdjiJf.M. Ltb. 3. Ja mir ubil L 'bus, Lib. 3 .dere ruslic. Gues cfu.t /rt $ oris pa- tu ali ur c s . 414 Vlyfsis Aldrouandi vero apud Macrobiiim. Tarentinas oues, inquit } & nuces dicunt,qui 3 funt Terentina? a Tere- £ no, quod elt SabinorumlinguamoIle 3 vndeTerentiosquoquedidosputat Varro 3 hincmolie Tarentum d ixit Horatius 3 & apud Vannutn legimus, repna grčeči vocaijt ra avraKa , idefl 3 te- nera,& moliia. Circa Tarnafarivrbem InditEtarna cftpecudum copia,referente Vcrtoman- no, vt duodeni verucces finguloaureo veneant, additqueconfpici illic verucces alios cornua. haud abflmilia damis habcntes,no:ftris longe maiores 3 terociorefque. In Ta rt ari a: regione Ca- manduarietes funtnon minores alinis 3 vttraditPaulus Venetus, cauda; tam longa? delate, vt triginta librarum pondus a:quens,pulcberrimcE & cibi oprimi. Tegea oppidum df Arcadiae* quia pccoribusabundat, et/iioiAocdidaaSimonidepoetainTegeatas, hocelt 3 eius vrbisinco- la$,quicontravim Lacedaemoniorum patriam fuam ddenderunt 3 feribens hocepigramma, quo eos ;vTt;,Ma^«^quaii fortes>fiue reda in faciem pugnantes vocat 3 ne fi ipli dcbellcntur 3 to- tius Granda? libertas perea t 3 d eftr 11 atu r q ue: h' vSv udgm dvJpurV /avnacb^eSa-,ruv oJirvu0os Oi Savov 3 tu/Atthov puoutvo/ Tiyic.v. Argatncti xg appeMatvi- ros,ni fallor, nulliusiudicij, hoc eft, vtdicifolct, naris minimeemundp, oues enim Temper mu- corern habent in naribus. Similiter etiam diuina; literat plerifq;locishomincsdiuinae inftitit- G t-ionis expertes,indocilefq; nune oues, nune pecora nuncupant>de quibus fcilicet olim diflunu e ft: borni nes fr pec or a fotlnabis Domine . Antidamus in moraiibus, vt Mart. Anton. Delriusci- tat,qu£eritur hominem pecudum potins vitam viuere, & quafi belluina ei mens boret, ftupidu & Vagum,huc illuc circa terram tapi/olo inha?rere,necaflurgcre,aut erigi in cadum: Eius va¬ ba. hcc funt. Fabre compaclum ammd,homnem y cjuisferatfic efie pc osat um e 'p (ts auerruncajjit tam aretinashominurn mentes? Sic vulgati libri Piaciadis hoc fragmentom contribuunt, ipfe aretinas interprecatur tcfteas,uel argillaceas. Veteres tamen libri habent,aricinas: fbrfan feripferat Antidamus arietinasdioc eft,ftoIidas,& fatuas, euincit uocula pecuatum, fed uereor ne cui petulco hcedo in hanc coniečluram lubeat arietarier.Viyfles apud Plutarchum in Gryl- lo,qua?rit,nunquid etiam oui,atque afino (it radotribuenda. Id quidem affirmat Gryllus, fed imbecillam eam efle,inquit, refpcčiu aliorum animantium,flupicMtarem nimirum,aefatuita- tem quarundam befliarum acumine, & verfutia aliarum demonftrari,uerbi gratia fi conferas cum uulpejlupo, aut ape,afinurn, ant onem,petinde inquit,efl,ac fi tecum coponas Polvphe- mum,autcumauo AutolycoGlaucum illumGorinthium,dequoeftapud Homerum. Sed& H Ciccro, oftendensin priuatione vilus nihil efie mali, Homerumq; qui Sc ipfecaecus buiflepcr- hi be t u r, fug len ten t i a? minirneaduerfari,cum indueflo eodem Polyphemoarietisfortunaslau- dare videatur,qu 6 d,quo vellet ingredi poflet,&que vellct,attingeret;rečte nimirum id a poe¬ ta (criptum fuifie,cum ipfe Cyclops,quein immanem ferumque finxerat, ipfo ariete fapientior non eifet. Verba Ciceronis iunt: At vero Polyphemum H omeniš cum immanem ferumaue finxif- fct y cum ariete etiam collopucntcm facit,eiufq\ laudare fortunas , quodquo vellet ingredi pojjct, (frfUA vellet 3 attinpcret: Reale hicq uidem , ni bilo enim crflt,quam aries ille prudentior. AbhaC ftolida huiuspecorisnaturaperquam eruditč Synefius Cyreneusin Caluiciei laudeghomines quo funt nudiores,hoc eft, minus pilofi,co faplentiores, & quo hirfutiores ad pecuinam natu¬ ram magisacccdcre,oftcndit; Animalia,inqu/t,Erutapertotumcorpuspiliš magisinteda-. funt. Homo autem quoniam particeps eft euidentioris vita',nudus eft plurimo cpngenito one- rc;quo vero no fuperbiiet,fi nihilcommunionisad morta]iahaberet,paucislocispiloshabet. Qu ifquis igitur neque paucos pilos habet,hie eft ad alium hominem,qucd homo ad beftiatn. Quemadmodum autem homo animalium in tetra fapientiifimum eft, fimulque nudidimum, De Quadrupeclibus Bifulcis. Lib. I. 417 A ilc. in confeffoeft, omnium pecorum ftolidiftimam eife ouein (ejudm Bulti^madnimalni ta , qua rimuere ingredi, •vnumcornurapto\fecjuuntur:V\m\us) Ha?c autem eft,qute non difcrc- tos, fed m globumcoačtospilos emittit* Quare efliciturhanc ipfam pilorum rem bellum ha- bere aduerlus prudentiamaiulli enim fimul conuenire volunt.Si verdoportet etiam quid con- ferre venatoribus,funt enim amici viri,& ars,quam tra&ant,illi canes lapientilSmi funt, quo- rum auresj&ventresnudi funt. Hirfuti vero ftolidi funt,&temerarij,pra?ftatque ipfosa vena- tione abefte. Si vero etiam Plato fapienseiusbiga? quam anima agitat, iniuftum equum circa aureshirfutum,S: furdumdicit.Quid etiam pulchri de pilišpr^fignat?Imoetiam non dicente Platone,neceffe eft furdum e ffeeum,quihacpartehirfutus eft,quaaudimus.Sicut c£cum,qui capartehirfutuseft,qua vidcmus. Vifus autem omnium anima 3 facultatiimdrniniiTimuscft, at vero etiam nudiffimus, qui Dionyfij vidit myfteria, quicquid in tripudio eft,hirfutum pilo eft,partim proprio, partim alieno comofum ,nihilenim ita Bacchicum cft,vt pellisceruina_,, hosquidemotnnes videasconcuti ,&fe iačlare, & indecorisfaltationibus velutcbrictatecor- reptos,eoq;delatos,vt a naturadeerrent. lam vero ipfius arietis non caftrati medullam ita hu B mana nature contrariam efle Ariftoteles teftatur,citante Baptifta Porta,vt memoria’ fundiio- nem aboleat. Sunt modo oucs femper manfuet£,& innoccntes,& ciim catera animalia in par- tu,ve|a partu laeuire foleant, ha eodem Philofopho tefte, nonfauiunt, licuti poftmodum in- terproblematadicemus, &ex Varronediximusad hominum vitam aptitfimasefte, &ad nu- triendum abijs affumptas, non folum propter utilitatem, ueruin etiam propter placiditatem , cum (int natura maxime quieta,& ut Textor ait, omnium quadrupedum mitillima, maxime in infantia,hinc illud Plauti: JDic igitur me tuum pajferculum^gallinam^oturmcem^agnellum , hcedillum. Aelianusauthor eft,ouesomnium maximeanimalium ad parenduin faciles čilo: ctcnimad uerba paftoribus obedire,&canibusobtcmperare, &capras fequi fimul,& inter fe amare: Habent nimirum oues prceter paftorem fuum procuftode etiam canem, unde eft quod Homerus uigiles caftrorum,canibus,& paftoribus aifimilet;ubi ad locum,inquit,excubiarum uentum eft, reperiunt praftedos excubiarum, & ipfos excubitores nufqua m dormientes, nuf- quam ftratos, nufquam curam remittentcs,fcd vigilantes fub armis omnes, fedentefq; ex ad- uerfo Troianorum, intcnfis oculis in hoftium caftra, femper fpeculantes,'fi quando illi fe mo- C ueant.-non ahter inlomnem,ac folicitam nočtem agentes,qudm cuftodes ouiumcancs,audito rapacis fer^ fono,quam ex montano faltu venientem ad rapinam pccoris,ipfi,ac paftores ma- gnocum fremitu ab puili arcere laborant. Et rurfusde Sarpedone:Sarpcdon clypeumiiniftra praelerens,5^duoiaculadexteraquaticns, ireperrexittanquamleo montiumalumnus,qui diutina effcratus inedia, hortante lame ad rapinam in caulas ouium fe, quamuis munitas in- tendit,ubi ft cuftodiam cum lanceis canibuičj> ad tutelam gregis oifenderir,nihil tamen minus fecuruspericuli fui infilijt in oues,aut rapina potiturus, aut vuinuspro rapina accepturus, tali Sarpedonanimoad inuadendum murum euertendaquepropugnacula rapiebatur. Additur autetncanis quafifitcllescorporHqueciiftos,acpotiifimum aduerfuslupos. Varro: Canisita cutt os eft pecoris , vt eius quod e o c orni te indige t adfe difendendurn , in quo genere funt maximc euesjdndecapra: hasemmlupuscaptarefoletiCuiopponimus canesdefenfores. Hinc & Vir- gilius inquit: Nec tihi cura canum,fneritpofrcma,fedvnd V eloces S part j: catulos i aorernq\ molojjum B Vafceferopingui , nunquam culiodibus illis Noct ur n um Babulis furcm , incurfufjue luporum H audirnpacatos d ter go horrebis / beros. Ideft,abačlores,latrones,pra:dones,quoniam Iberi quondam latrocinijs viuentespecora abi- gebant. Pollux huiufmodi canes vocat. Rečic autem canum additur cuftodia,nam non foliim oues imbdlesfunt,inuicemq;tucri aeprotegere ignorant, imb verbnequcunt, led etiam fua natura meticulofe & timidce, idque tefte Ariftotelc cum omnibus, quorum mollif- fiirtuseftpilusjcommunehabent. Qu_intusCalabcrvelquolibetrepentino,atqueinopinato caiu perhorrefccre fa&a ifthac iimilitudine indicat.Mcmnoni bonam exercitus Gra 3 ci partem delen ti,Grčeči ter ga vertunt,perindeac faxo aiiquo ab arduo monteprcccipitato^uod caditus indefeflus Iupiter fufpiriofo fulmine in pra:ceps egit, hoc nimirum per loca fylu is oblita, longasvallesdiuulfo,fubtusrefonant, fi <\ux illo voluto per fyluas pafcantur oues aut bcues, aut quicquam aliud formidine implentur,& exiliunt ,accipientes horridumac triflcm illuno ionitum: lic Graci horrendam Memnonis haftam magno impetu fugiunt. Homericus vero PrumuscomparatiHus fortitudini Hetforisc£teros,filiosignauiamque,mollitie, & timidita- temqj Mafuetude• Ltb.g. Phy- t ognem on 2 . lQ.pr0bl.3j. j n aftnaria. »o ■»> 33 •>> 33 33 1 had. IC* ,, I ti a d . M, Lih. i.para- hp’ 1 i miditas . I liad.Cl. 4i8 Vly fsis Aldrouandi Lib.l . Lik 2. tcmque eJ^probraturuSj eos agnorum^hcedorumaue publicos nuncupa t raptores 3 ceu aptioreSj ^ magifq, idoneos pugnarecum agnis,atq;hKdisanimalibusfciIicetimbcllibus,timidiiTimifqi) & qu;e illatam lihi iniuriam vindicare nequeunt, qudm cum Grmcis. Sed quid eft igitur,quod 3' cdrm ' Horatius agnosaudaces vocet ? refpondet Acron,non femper audacesd ici agnosftcd illataiv 18 - tura die,qua celebrantur Faunalia fefta,quafi qui numinis interuentu no timeant Iupos 3 quotl Agnicurau honori Fauni applicatjfeftiuitatisfua? tempore lupos agnis nocerenon finentis.Pretercaneiti, dače s ditti . &paftorem itinerisducera habentetiamariete,qucni tamcnpaftorprim6inftituit 3 atqitedo- t cuit:Singulisouilibusftnquit Ariftotelcs.,ftnguliduccsconftituuntur 3 qui quotiesfuonomine> a paftore vocantur,antecedunt,quod ab ineuntc nrtate facere aftuefcut. Imo vel folos fibilosp^ 7* Sympof, ftorjsintdligunt 3 quemadmodum tradit Plutarchus^difputaSj qua:nampotiflimum acroama« ^•8. ta cajna? ftnt adhibenda 3 hanc adferens fimilitudinermTibiam ne fi velimus quidem 3 a menla 3 } arcere licct,nam libationeseamexiguntvna cum corona, & vbi pa^aniaccinens diuinumcul- 3 > tum abfoluit, fuaui cantu definens per aures tranbt, iucunda eos perfundens voce, qua tran- quillitatem ad animumpenetrantcmefficit,vtft quid triftitiag&curarum mero non Pit difcuf- fum, id venuftate &manfuetudine cantilenajciraimuentumconquidcat;)fiquidemmodum f tibia non cxcedat 3 neque nimiosanimo afferat motus 3 eumq ; exagite^atq ; extra fe rapiat mul- titudine fonom trna tq ; modulorum emollitum.,& ad errandum procliuem redditum. Nam fi- cut pecora orationem hominis non intelligunt, ftbilis autem, atque palpitationibus accuratis & fidulisjaut conchis excitantur } ac fopiuritur a paftoribusjlta quod anima habet pecoris 3 gre- 3 j gifque naturam refipiens,rationifqj non capax,neque eius dičlo obtemperans^cantilenis,^ t» rhythmis incantantes componere iolent, ac pacare. Sed & Albertus fcribit, cum muficisfonis obledantur,melius pafcere. Et Aelianus teftatur Arabes dicere apud fe ouium greges mufica plusfanequamcibopinguefcere. Sed vtadducemeorum reuertamur. Videres manecimu exeunt e ftabulis ad paftLim,militari 3 ac bellico veluti ordine incedere^prtecipue ii a paftoredi- „ fpofiti fuerint 3 nonaliteratq;militesdifponunturafuoducCj CalaberdeTroianis. Cajterimi muki Troiani circumfufi turmatim fequebantur Pentefileam in propudiofam pugnam,vt Thebatd . oiiesarietem 3 quipaftorisinduftria.,omnibusimpuHisprajcurrit. In eodem fcnfu Statius: ficfatus,& omnia rite Dtfpomt } qui bellagerant 3 qui mania feruent 3 G fluas in front e manusjnedio quas rob or efittat, Perfpicuasfic lucefores 3 f bfivfxiyct v bizppzrcu ctpyzvvctuv. ideftf J p fe autemfic ut aries luftrat ordine s vir or um Arieti ipfum ego afimilo villofo , j j. , J£ui ouium magnum gregem per c ur rit albarum* 14 Tališ &Aeneas apud eundem: Aiveictt; J’ trtpaS-tv tx,i»Mrooig sVapo/07, A iittpo/Sov ngnfiHv t s icropcov^/fii \’yn'vopa Sibt 3 O / bi ct.fi byifivig T p um iGav.dura. p žVota A&oi i7rov& cfieiri /aira, ktiAov iermro firtAct Tlio/aiv in £ora.vng } yctvuTcu J'’ apart , idek, Aeneas autem ex altera par te hort at us eftfuosfocios , JDeiphobumque } Parimque afpiciens, dr Agenorem diuinum (fiui cum e o duces T roianotum er ant: At deinde C opis: fcquebantur , vt poft arietem fequunturpecudes %tbituraex herba: Lttatur autemmentepafton Sic Aenea animus inpeetoribus lat at us eft V t vidit čopi ar um agmen feauens ipfum . _ * Aeneas* D e Quadrupeclibus Bifulcis. Lib. I. 419 ^ A p n ct e u n d e m H o m c r u ni Vlyfiesfocios,nea Polyphemo a g n o fc e r e n tur, o u i b u s reconditos Qdyf. u fummomane primo emittigipfe vero fub ariete latens fubfequitur,quod cum contra naturam elfet arietis,pra?cedentium temporum,quibusfolebat gregemantccedere,fiue exeundo in pa- fcua/me in ftabula redeundo,miratus Cyclops hanc nouitatem eum aIloqpitur,caufamq; hu- ius infobtcc ignauia?diiigenterinquirit. Eft nihilominus quando fine paftore , duceq; vefperi ad ftabula reuertuntur, cum fčilicet paftor tardius, quam folet eas cogere intendit, id quod Theocrituseiufdem Cyclopis exemplo oftendit, cuius fcilicetoues,cum diutius quam folebat iemoruretur,Galateam fuam expe&ans,fua fponte domum redijfle tradit: rioM,a*/ rat ohg uro?}rctvFtov avrai dTttiv&ov X\a>pagix,/SoDenique nifivobisfua~ no ’ Mr [ deonolentibus,pojfum fpacio modico interieclo , quo mercatum proximnm obire slatui , pctitis e ’ ■ domofcrramentis , huic cura praparatis advos delat um redite • 1 truccmq»e amatorern ijlurn 3 a/- queinfuauemdtjfuis femoribus emafeulare , & quouis veruece mitiorem efficerc. Flucque perti- net illud Luciani; ^ s*«/ raror e-otpponvtpoi' wpoft*Tui Trapico t;i tow;i, ideft > hanc ero tihi mo- 420 Vi/fin Aldrouandi Uh, i, c. 3, tn Efaiam. ti j mi L p. Prouidetia. fant. defliorem ouiculareddetm ex/echone.\t modo reliqua profequamur,fupra ex Mtcrobiodi&um S lib,\Q t cap. cft,arietem pcr icx menfesl)ybernalcs finiftroincubarelateri,abequinočtio verno fuper dcx- j 3, trum Iatus,quo modo fcijicet bol ab codem tempore dextrum hemilphprium,reliquo ambic 3 .carnf. j 3„ &pecorivago, ■ ftjUAt* Radicitus hcrbas carpunt,& arbores deftruunt, & plurimisplantis morfus čaru exitialis,vtait Albertusibedujo vero etiam & ftabilitcr pafcere folet,contra ac caprc,qujcrebro loca permu- fant,tefteAriftofele,Idem Ariftotelesait,oueminteromnia animaliadiu lac prebere jhaberc enim lacper očto menfes: Er quammsingenjonihil velparumfaltem valeant,cum tamen jn nrontibus & fyluispafcere foleant, ti qure torte lit eis foueaexpofita,fi pracipitium appareat, obeuntjVtfircumcuntj nec fibimet mortem acceriunt., namquati quadam p^dagogiadocen- ^ tur 3 legc a natura tributa,oporterefuamfetueri,&curarevitam,inquitD,Cyrillus.buntitcm natura prouidydecibo,nam,vtfcribit D.Bafiiiusin Hexamero Diuin.offic. Etouesantecedč- te hyeme pabulum copiofius,auidiulq; ventri ingerunt, proinde quafi ti bi viaticum prouide- tesproindigcntiacibifutura. Idem etiamlcribitinorationevigetimadeprincipatm&pote- tia,vbi addif infuper,inde oftcndi apud animantia rationis expertia quendam futurarum fen* fum ine0e,nofq; prpterea ijs admonerbne in Jiac vita herea mus, fed in futura omnem curam, fr igo ris im ftijdiumquc ponamus. Qnamuis modo cx omnibus animalibus fint veftitiffimp., ffigoris ta* p jt lente s men funt impatientiHime 3 ait tamen Ariftotelesj caprasfirigoris etfc impatientiores, quanu oucs,& inter iplasouesillas mjnusid perhorrefcere,quibus cuudaamplior,quam quibuspor- rečtior^& glabras exutiores,quam veftitiorcs, crjfpas tamen etiam algoris impatientes die» meminit huius etiam rei Homcrus loquens de Jride vel bellbvel tempeftatis nuncia: Atiycipvcoi; tTpcc-jiJ' cii/t* H vrt furoppv pew ipiv ■S-vHTolcn r avvffffvi Zžvgi^npctv6B'tv-,Tipct<;r Avd-pM-nns dviTrctvtfiv i7rf %d-ov),uH A* Si xbc T«. ide tl ? Namque mens mu tat a ejl eius, V eluti pur pur e am Irim mortalibus cum extenderit f upi ter c alitus fgnumgvtfitgeel belit i Vel etiam tempejlatis fngida , cjua puidem ab operibus Homine s puiefccrefaett m terra,pecoribus vero nocet . Aiunt nec minus arftiui vaporispatientes efle ? amant fe inuicem, & vrni, vt teftatur Albertus, eondolet alteri,nam fi alteram viderit fana imbeciliem/oli pro ea fe obijcit,& vmbram,ei ob- tenditjnec minus mirum etiam videri potelt,quod fcriplit Didymus referente Mizaldo 3 quod oueseum fequi foleant,qui vellere ipfarum auresobturauerit. £quidem apparetqu;immaxi- nre fe inuicem amarc,author enim eft Ioannes Tetzes, ouesagreftes cum confenuerinta pro- prijs libefisenutriri 3 & cantatitfimus apud omnes eft amor matris erga fetus: Homerus: T pcoit d'’ cof oite ‘TFOAV7TCt l UIUOVO/; ccvSpoe iv avAji Mvp ixt isHx,a.(nv du%Xyby,tvau yctAct tevx.oy A’ /aifaazLfcUjdr.hffaffcu oVa dpycoy. CTroiam vero Jicut oues locupletis vin in aula, Jnnurneraflant, dum mulgenturlac album > Conttnuo batantes, audita voce agnorum, SimiliterQuintusCalabcreiufdcm poetjfimia^ dieilla } qua AiaxTeIamoniusfcipfumiugn- Jauit 3 totiscaftristantum gemitum cxortum fcribjt^qualisexaudiri folet,cum ouibusfuifub- dncunturagni,qucfrequentifrimobalatuteftanturmaximamfibi iniečtam perturbationem 'alnofcant . qndd ftabula fuisprolibus ipojiata fint. Kofcereautemfuosagnosodorcpofterioruin afient * Albertus. Non minor amor eft agnprum erga paretes,nam,vtait AelianuSjlTmufivt in lucem • funt fufcepti, circum matres ftatim concurfant erratico faltu. A gnus Jimpliciffimus , inquit D. Ambrofius^«? d matre puandopue aberrat,frequenterearn balatu abjentem excitat,multif {icet ver fe tur in rnillibus auium^rccognofcit vocem parentis erfeftinat ad eam. Nam puamuisct- bi pot h s dejiderio teneaturAranfcurrit tamen alte na vbera t licet humor e lac lis grauida exun* denti Amor mu- fuus, C en turi a 9. a P Ur, 5 5. Chiliad. 4. dfoad. A. H Vt hberos De Quadrupedibus Bifulcis/Lib. I. 421 « dent]foliufque maternitačlis fontes reijuirit . Et rurfus: dfiiidagniculosfimplicius , quos minu- [cule paruulorum comparamus infantia? Sape ex his in magno gr ege agniculus per ouilia tota v a- ga''tir,err at a matre,&e um eam reperire non pojfitjalatu frequenti abfentem citat,vt refponfu- rivcu oiocMarov‘nro&iotffcu. ideft, _ „ C Nos autem adcurfum in vere (v.mane)<$* adfoliain pratis ndfientid ibitnus, vtcolligamus ferta fuauiter redolentia , Sfpe de te cogitantes b Helena: ficut laclantes Agne,qua matris ouicuf vbera defiderant. { VndeJatini,vtfcribit Ifidorus,agnum ab agnofcendodičhimputant,ebqu6d pree cteteris Agnusvtho animalibus matrem fuam nofcat.Qua in rehominefelicior eft,qui,vt fcribit AeIianus,fuosfe- mine feli- roadmodum parentes agnofcercincipit. Sunt vero etiam humani generis amantes:Scribit cior. enimPlutarchus arietem quendam Aegyptium,cithariflriam Glauciam deperiffe j in quo Z/A4. r.25. •aniore,tefte Aeliano, PtolomadPhiladelphiriualis fuit, Id quod,&Plinius videtur indicaf Lib. 1. c. 6 . fe his verbis, G lan c en Ptolempo regi cit h ar a canentem eodem tempnre ab anfere , & ariete ama- & lib. cap. tamproditur: Magistamenhominifamiliaresfuntcapne,vt teftatur Ariftoteles hisverbis: 2 g.ct%.cap* Cubanc difficiliiis oues A]ium caprm, magis enim caprae quiefcunt, acceduntqj ad hominem 11. familiarius, &quod adcubandi modum attinet,ouescaprafqj vniuerfis cubare ait, perco- Vtcubent . gnationem. Idem ait oues craffiorem reddere vrinam,quain fui fexus, mares: Menles vero & Vrina. D ipfis,&capris temporc coeundi indicari,idemque poft coitum etiam deri ad tempus, mox de* / Mere,donečparturiantitum deniioindicari;Itaque paftoresproximum effe parnim inteilb gereai parni autem purgationem fequi abimde,primum leuiter cruentam,poftmodum valde. Diciquc poffic ianguine lento pneditum effe hoc pecus, in quo fpiritus tardius extinguunturi fcribit enim Auerroes fe vidiffe arietem,qui ampi^ato capite huc,atque illuc ambularet. Ari- j.pkjficor* lloteles tradit oues etiam fomniare; idem Plinius quoque fcribit. C O I T V S, PARTVS. PS/E quidemoues, atqueetiam capraeannicula?,tcfteAriftotele,cocunt,at- Coitusini- quc vterum ferunt, fed caprm potius:& maresquoque in ijs ipfis generibus eo- tium . dem illo temporc ineunt ; fed proles, inquit, differt, quatenus pr^ftantior ea_, eft,qudm fenefcent.es mares, &femin®procrearint. Vndeiftiufmediprecox Nil coi- i 4 422 VIyfsis Aldrouandi UptA coitusimprobatur, fed quoa?tatis anno ad procreationem fintadmktcnde,nlij aliter tradunt. E guo At at is Columella vuic teminam d c bere bimutu lubmitti, aitque vfque ad quinquennium feture ne* annoadfo- ceflariam efle, anno vero fept i mo de h cere, curand umq; efle, ne rninori quadri mame.vero ei boliš propa- qu£excelfit annos odcjprokslubinittaturmeutram enim ftatemad educandum efieidond: gationem tum etiam,quod ex vetere materia nalcitur, plerumq,- congeneratum pareritis fenium referr? nam vel fterile, velimbedlledfe. idera fcre tratil t Crcfcentienfis: Florcntinus vero &ipfe arietes, & ouesfetas,hoc eft, matrices au prolein probari debere air,ciim in tei tio anno con* fiftunt. Ariftotelesvero,parere vfqbead annumodauum,inquit,pofiunt,& ii bene eurentnr vel in vndecimum pariendifacultas protrahitur, & quidem fieri poteft,vt etiam per toramfe? re vitam coeanr,tam mares,quam teminc.Cum aurem dicit in vndecimum viq; annum pare¬ re,idem eft,quali dicat,ad morttm vfcjgunde & alibi inquit;coeunt & oues,&capra? quamdiu uiuunt. Cer ter um Albertus ouetn feribit decem ucl duodecim annis uiuere, parere vero arini? odojait tamen etiam,in quibufdam terris marinis,ubi ficca, & lalfa habent pafeua, uiuere per < '.biji. c. 14. annos uiginti, & per totidem etiam annos parere. Marcus Vairo feribit non pati oportero C ne udi tem - minores qu;im tri m as laiki , quod, ut eius uerbis utar, neque natum cx his idontum eft,nec F pus. non ipte fiunt etiam deterioresj docetquedeinceps, quomodo qucc minores funttrimis,a coitu impediantur, minores, inquicns, quam tri mm deterrent a faliendo fifccJlis eiunco, aliaue qua re,quam alligant ad naturam,fed commodius feruantur, fi feeretas pafeunt. Atqui Didymus, cumdixiftet commcdiffimam ad coitum in arictibus atatcm,d fecundo vfque ad odurnimelfe ;Similiterinouibus contingcieaflerit. Columella, & Pailadiusata- tem arictisad progenerandum optimam efle volunttrimam,nectamen inhabik.m dfevfquc ad annos odo;habentautemarietes, 5 ^capri,ficut& cartcra prepriam voctm tetnporo libidinis,qua vocant &aHiciuntfa minus,fiIfaacocredimusinoperede dtetis particiilari- - buSj Notandum vero etiam arietinaturale tile a gn a s la It i d i re, fe necia m ouium confedari, vtait Plinius,addcns&ipfum feneda rnclioremclTe,illifque vtilicrcm: Vnde apudAlber- tum,vbi legitur, naturale efle arieti, agnas & prouediorcsdiligere, legend um eft, non agnas fed prouediorcs,fiquidem Plinio fubfcribrt Didymus;perfequuntur > inquit,ouesleniores,vt- pote coeuntes citius, iuniores vero polt illas,led & Ariftotclcs, primum inquit vetuftioreste- minusineunt,nouelhsenimminusperlequuntur. Quodad tempus coeundiattinet,VarroG ait, tempus eftecoire abardurioccafu vfquead Aquiteoccafum. Similiter Plrnius: Coitus omnibus , inqmt, ad arčturi occafum , cjuod e st a ter ti o idus Matas ah Aijutlc occajum , ideji,de - 1 cm um tertium C alend. Augusti . V arro rationem add it, quod, qua poitea concipiunt, fiunt vegrandes,atque imbceilte. VerumColumellainterauthoresfereconftare air,primum c(- fe admiffurm tempus vern um Parili bus,fi lit ouis matura, fin vero teta, circa lulium men- fem. Prius tamen haud dubio probabilrus, inquit, vt meflem vindemia, frudumdeindevi- neatictim, feturapecorisexcipiat, & totiusautumni pabulo fatiatus agnus ante mceffitiam frigorum,atque hyemis ieiunium confirmetur . Nam melius eft autumnalis verno,ficut aitverilfime Celfus: quia magis ad rempertinet,vtante ceftiuum,quam hybernum folfti- tiumconuakfcat,folufqueexomnibusanimalibusbrumacomrrode nalcitur, acfiresexigit vtplurimimares progenerandi fint. Tantum ille. Cui videtur lubfcriberePalladius, ad- mittendos inquiens efle arietes, menfe lulio, vt nati ante hyemem conualelcant agni. Idcffl etiam moucr,vt ferotini fetus menfe aprilifignentur,excellereque primam admifluram-» Vtagnos iam maturos hybernumtempusinueniat. Crelcentienfisitidemprimam admillu- *» ram menfe Aprili fieri ait,aut etiam lulio: Secundamverd polt medium Odobriš, vt pa- riantcircaprincipium veris>nalcentibusherbis. Quamobrem & in autumno parere Varro Vol u i t ft partus j nq u rt, exitu autumnali cum aer ejlmodice temper at us,acpnmttus oritur herbi, imbribuspnrnoribuseuocata. Ferunt autem, tefte Ariftotele, quinquemenlibus, quemadmo* dum&capra?,indcqj fieriait,vt locisnonnull;s,qmbusca'liclementia,&pabuliabundanna eft,bispariant. Qmnq; autem menlibus vterum ferre,etiam Plinius,& Varro,alijquetradunt. Pariunttefteeodem l J hilofopho,maxirnaexparte fingulos,led aliquando,&binos,&ternos, & quaternos & aHcubi,inquit,pariutgeminos,tnm pabuli beneficio,tu fi pater,aut matervim eam geminandi per naturam obtineant. Sunt&loca,vbi bi s, ter ue q uota n n is pa ri a n t,v t lupra oftenliim eft. Non implentur autem vnico coitu,led vtidem Ariftoteles air, terno, aut qua- terno, quamuis Plinius intra quartumcoitum impleri dicat, impletur tamen totusgrexvno JHuamdiu Jer ant. £uct pa¬ riant . iu eiialogo de umore- Partusqua- ab ariere, vt feribit Lucianus. Hft autem partushuius pccoris non aliter quamin homino ias. mold t us, quod iigmlicauit Columella his verbis: P ar tu s incipientis pecoris non fecus cjuaM obšle- De Quadrupedibus Bifulcls. Lib. I. ‘423 A obfetricum more cttslodiri debet , neque enim ah ter hoc animal quam muhebris fcxtts enititur' y ftpiusque etiam quantam ešl ornnis rativnis ignarum , tabor at in partu : quare veterinaria me¬ dicina prudens effe debet pecoris magiji er , vtfires exigat , vel integrum conceptum , c um tratif- tierfus h ar et , locis g enitalibus extrahat > velferro diuifam citra matris perničtem part um e ix~ cat ■ ) quodgract vocant ifafplu rižot: Gefnerus forte legendum exiftimat iufpva^zov . Pa- riunt etiam nonnuoquam monftra, nofquealiquotinterprodigiadepingcmus,eaq;partim_. Monftra, exfui generis mare, pa rti m ex alio pecore concipiunt. Albertuscinirum vocari feribit,qui cxoue ,<5^ hirco nafeitur, & Gefnerus teftatur apud Rhetos Heluetijsconfedcratos alpibus Lib .2 7. confmes,audiuifle le,aliquando nafci capras-pofteriore parte,anterioieoucs vel arietes, C mir us AU led viuerenon pofle,&paulopoft mori. Arietes enim cum fenefeunt , validos, libidi- berti. nofosfieri, 6 ^ capras aliquando fuperuenire: at AlbertusMagnus prtccitatoioco Mufmo Mufmo. nem nafci ait, ex capra, &ariete i& nos fupra ex Columella retulimus, exouibus & arie- tum ferorum coitu fotum conceptum patermun colorem retulifle, eumque fimiliter duraffe* perfobolem , & nepotes deinccps: lanam vero in primo quidem fetu hirtam, fed in nepoti- Color fetus ^ bes & deinccps mollcm fuilfe. Quod fi vero quis pramofle cupit, cuius coloris futurus fic vtpr^ nofa- fatus inyteroharens,is linguam feta? infpiciet: Nam,vt fenbit Democritus,ouisaperto tur. orefi inueneris nigricantem linguam, nigrum emittetfetum, fin albam , candidum: Sin di- ftinčbm coloribus, partus fimiliter variabit. Idem videntur teftari Ar ifto teles, Sc Aibertus, incotameneuariantes,quodnonfimpbciterlinguam,fedlinguavenas infpici iubeant,id- qucin ariete candidi,nigriue efliciuntur fetus, inquiunt,fi fublingua arietis vena n igra, autcandida habentur. Cuius enim coloris funt vena, eiufdem & vcllus eft, varium etiam-. fiplnres venarum colores funt. Idem -Ari Hotele s, v ir vt vtar verbis Columella, callidiflimus V t mares, ■rcrumnatura,pracipitadmiffura temporeobfcruare ficcisdiebus halitus Septentrionales, vel f^ina Vtcontraventum gregem pafcamus,&eum fpečlansadmittaturpecus: Atfifamina gene- generentur* randafunt,auftrinos flatus captare,vt eademratione matrices ineantur. Idem cx Colu- nrella Palladiusrepetit, nec aliter Aelianus: Verba Ariftotelisfunt: Marcs, aut lamina ge- neranturvitum aquarum,tum admiftariorum. Nam &aqiiffeciunt,vtfeminc,marciue concipiantur. AdlifcAquilonisfiatu marespotius concipiuntur, auftri famina. Vfetan- Ctaeft Aquilonis,vt,velca,quenon nififeminas pariant,immutet ad prolis mafculapro- creationem- Spečtaread Aquilonem oportet,cumcoeunt famina: quamane iniri folent, mai-em: Si fero diei admiferis, non patiuntur. Et Plinius ait, Aquilcmsfiatu concipi mares dicunt \auftri fantin as. Idem etiam legere eft apud Didymum,qui ta men ait, flatus Se¬ ptentrionales, cum grexdieexiftcntetranquilla ,,pafcitur, vtzctTavrncpC, ideft,ante,efieao- in Achai-* cipiendos, fin vero faminam velimus,auftrum oTr/abioideft, retro. Qupdvcrdde aquaait C ts. Ariftoteles,exemplo probat Paufanias,- Non procul a Patrenfium, inquit, dukate, fluuiuseft Milichus, poft illum alius notnine Charadrus: Ex hocpecora veristempore bibentia^, j Vtplurimum mares parereaiunt. Quam obcaufam paftores in diuerfem a fiuminepartem_. casabigunt,bubustantum exceptis,tauri enimeisad facrificia,&labores,vaccis vtiliores funt, inter rcliqua vero pecora,famina maribus pfeferuntur. Vt vero generentur vel mares vel famina aliud documemum habemus apud Plinium pdextr o arietis tefticulo praligato , in- quit, faminas generant , lan o mares; Et rurfus, arietis dextro testiculo praligato oites t ant km V t varij ce~ glgm jtiidamfirtpferc. Aibertus vero pro praligato, habet excifo. Eft&^ aliaars, vt fa loris fant 1) tusgenerentur varij coloris, quam excogitauit Iacobus Abrahami nepos, vtlegimus in Ge-- fatus. nefi, qui cum impetraftet a focero fuo Labano, vt pecora omnia varia ,»3^ maculofa ouilli, Cap. 3 o. caprilliquegenerisfibi haberet, virgas populeas virides, fed & amygdalinas,atquc etiam ex platan is'j atque ex parte detrafeis corticibus, vtligni candor partimappareret, partim ma-' lacobi fub- nentis corticis viriditas, in canalibus vbi biberent oues, & arietespermifti etiam coirent, vir- tilitas . gas illisdicolores oboculos ouium coeuntium expofoerat, quarum confpečfu, fetus quoquc varius inuentuseft. Diuus Hierony mus hoc m loco genefeos tam in hebrteo textu, quam in translationc grarca, & latina peroblcuiam fententiam efte indicans, ipfefitisboni commen- tarij vicem, vt feribit Bcnedičfus Pererius Valentin us, prteftare lečforipoteft i Ad hunc ati- Ccmentar. tem modam feribit •.Multnmapudfeptuagint a interprete s confufus cfifenfus jjrvfj-, i npr p fen te iti C enef dlemmullum potuiinuenire noslroritm,qui ad liguidum^guid in hoc loco diceretur- ) exponerct. Hpc c a f' 3 °v nutem videt ur efefententia: V isjnejttit, I acob me tihifer utre etiam alios feptem annos?fac quod • poftulo.Separa omnes difcolores,&variosJam oues^uam c apr as, fr trade in m anus fdiorum tuo~ rtim,rurfumqi ex vtroq\grege } alba,et Mgrapecomideftgvmus coloris>damihi.Stqnidcxalbis fr N n % ni - 4 H Vlvuis Aldrouandi nigris,qus. vnius coloris funt,varium n at umfuerit,meum erit:Siquidvefo vnius coloris,tuum, S Rern non diffcilent poJlulo,tecumfacit natura pe c or um jut alba ex albi s, (jr ni gr a nafcanturexni- gris: M ec um er it iujlitia me a , dum Deus humilitatem meam refpicit, jr tabor cm . Optionem da* tam Laban libenter arripuit, jr trium dierum iter,inter lacobfjrfltos fuospgarautt,ne ijuis ex vici nit ate pecoris , nafcereturdolus j Iacob porro nouamjlropham cemmentus e sl, jr cor/tra natu¬ ram albi & nigri pecoris, natur ali ar tepugnauir, tres e mm virgas populcas, amjgdahnas, jr tna¬ ligranati(juamquam Septuaginta S tyractnas,jr nucinas,jrplatanmas habeant)ex p ar te dec or* ticatas, varium virgarum p cit colorem : Vt vbicumque tn virga cortičem reliquijfet, anthjuut pcrmanerct viridis color-.vbi vero tollcret cdrticem, color candidus pandcretur . Obferuabaterg) Iacob*, quo tempore afcendebantur pe c or a, jr poji calorem diei adpot an dum auida pergebant, jr to tetnpore difcolor e s virgas ponehat in canalibus, jr admijfis anetibus, jr bircis inipfa potandi autditate, one s jr c apr asfaciebat afcendi: vt ex dupli ci defiderio,dum jr auide bibunt, jr afcen- duntur a maribus , tale sfatus concipereut , quales vmbras arietum , jr hircorum defuper a [cen - dentium,in aquarum fpeculo contemplabantur: Ex virgis enim in canalibuspofitis,variusetiam tratimaginum color -,pofiquam autem nati fuerant hadi, jr agni, vanj jr difcolores,cxalbis & vnius colorisgr e gibu s,Je parab at illos Iacob, jr proč ul cjje faciebat d pri Ut no gr e ge* St qui autem nafcebantur vnius coloris, ide II, albi,fiue nigri, t rade bat in manus filiorum Laban . bic Hiero* nymus. Ergo padi inter Iacob, & Laban, &item artis, & induftrie,qqa vfusdieitur Iacob, vtbreuiter, &fummatim dicatur,inquitideml3enedidusPererius,hacefl fententia:Propo- fuit IacobSocerofuoLaban conditionemhanc,vtmercedis loco acciperet egrege,qucuL» palturuserat,partus omnes verficolores., & varios. Laban accepta libenter tonditione le- parauita gregequicquiderat varium, & diuerfi coloris, tradenscurae filiorum fuorum:vni- colorem autem gregemreliquit Iacob pafcendum. Hoc artificiovfuseft Iacob, vt egrego vnicolore fibi tradito^verficoloria naficerentur. Nam virgas partim detrado cortice,pariim in- tegras,acproinde partim albas^paitim virides, & fubmgras, ouihus potatum venientibus in-, canalibuspropofuit ,vtdiuerfum virgarum colorem oculis haurientcs, diuerfositidem fcetus conciperent,&parerent. Quodetiam cuenit, &pmeropinionem Laban miranduminmo- dumditatuseft Iacob. Adfert idemPererius alia qucrdamadiftiuslociexplicationem,qu^ nos in eorum potiffimumgratiam, qui facnr ledione obledanturjtum etiam,quia ad pralen* G -tem locum pertinere videntur, adducemus. Sandus Hieronymus, (inquit) in traditionibus hebraicisin Genefin, talcmex hebrceo citatjhuius loči Ičdionem: Tranfiboin vniutrfo pe¬ tere tuo bodie : fepara inde ornne pet us varium, jr difcolor: jr omne pecus vniu s coloris in agnis, jr varium, jr difcolor in capris erit merces me a: Sed procul dubio illud . Omne pecus vnius coloris in agnis, menda no n caret,cum pugnet cum ipfa fcntetnia quafi uirgulas quafdam albi coloris, uel n igri, ita ut totum ferme corpus cii cumdarent, mnA ' 4r ~ r &quaficingerent. 3Dicuntur^arfovellcre,ideft,pleno vellere, maculis paru is diuerforumeo- OttffVd r? lorum,& hocdiffert d vario,quod varium habet diueriitatem colorum,vtdiximusJnmodum linea; per tranfuerfum circumdantis; Sparfo autem vellere eft,quod multifariam paruis quafi niacu- Cdp.il . 2 -c .26 ‘ De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 42$ A maculis no ta tu rn eft,quamqua apud Icremiam variti poniturpro multigeniscoloribus , quafi maculis vari jsdiftindum in illis vcrbis: Si mutarepote(l Aethiops pellem fiuam , aut Pardus •va- rictdtcsfuas : dr vospoteritis benefacere cum didicentis male . Varietates enim pardi funt di- uerfa genera colorum, quafi paruis maculis fimilia. Furuum idcm eft ac nigrum , nam furute hoftice dicebantur E th ni cisjR o m an i s,q u a? er a n t nigri coloris,fed qu£ furuum ponitur pro eo, quod eft diftindum a perfeetc albo, vel nigro, necelfe eft intelligere nomine furui,non perfe- de nigrurmNon enim tantiim voluit Iacobfeparari a grcge, & tradi in poteftatem Laban pe- cora varij coloris , fed ctiam qua? non crant tota perfede vel alba, vel nigra. Alij codices ha- bent fuluum, & fic legit Toftatus. Fuluus autem color, vt eft apud Gcllium, videtur de ruffo ^ atqueviridimixtus,inalijsplus viridis,inalijsplus ruffi habere. Sic poeta verborum dili- gcnti ^vcmxSyfuluam Aquilam dixit,& Iafipidemfuluumfuluosgaleros^draurum^dr arenam, & le o nem asfulua . Septuaginta fufcum dixerunt,quod eft,fubnigrum. In hebrao funt tres voces, Nachod, Talu, & Hum. Nichud pundum, fiue ftigma, ftue paruam maculam diuerfi Ttachod . coloris fignificat: VndeMachod dicitur animal album, habens veluti paruas maculas nigri I coloris: vel contra animal nigrum, habens quafi maculas & velut punda quadam alba. Talu Talu. dicitur animal maculofum ,fedquod maculas habetlatas,&tanquamfruftaqu£edam diuerfi coloris. Hum poni folct pro fuluo,& rufo & fulčo, interdiim etiam pro nigro: delčenditenim Hum. ab Hom, quod calorem fignificat, quiacalor,& nigrum & rufum,&nigrum declinans ad ru~ fum/olet facere. Paulo aliter Oleafter:iV«w/(inquit)o*OT Hebraiquam noHripN achodfignifi* čare punci atum , dr maculis paruis refperfum:T alu verojnagnis maculis notaium . Sedjiradi - ces iftarumvocum fpeties , deprehendes oppofitumejfe: Nachod enim fignificat maculofum,fiue paruis fiue ma?n is maculis : T alu ver o puntiatum,fe'u paruis puntiisrefierfium . Ethocprobat ipfe ex multis Scriptura? locis. V oteli etiam , InopifNachod-fignificare cintiumfeu cingulo ma - cuU circundatnm \ Ergo fenfus huius loči, tam fecundum latinam, quam Hebraicam ledio- nem,hic eft: Separa a-cuntiogrege pecora v arij s coloribus , vel tanquam punciisfi* paruis macu - lis not at a , vel tanquam latts maculis dr frutiis difiintia fiue circundata: dr item fubnigra dr fubrufa: hac omnia trade paficendo tuis filijs dr feruis ; mi hi autem folum relinque , qua fuerint tf taperfetiše 3 vc ^ a ^ a ve ^ n *g ra • his porro qua nafcenturfimiliter alb a-ju el nigra , tu a erunt: C qu& ve r 0 diuerfi coloris , mi hi erunt loco mer cediš . Diodorus pneceptor S. Chryfoftomi,adno- tauit, (vt citatur in catena) in Mefopotamia candidas oues, & nigras capras, potiflimiim ex- quiri,& magni fieri confueuilfe: in Palceftina vero verficolores: quare quod contigit Iacob, Leo operante fadum eft in emolumentum eius, qui mox rediturus erat in Pakeftinam. Ve- rum dicet aliquis, cur hic ouium tantiim & caprarum fiat mentio, quafi ha’c tantum pafceret & cuftodirct Iacob, non autem boues, equos & camelos nominet: ciim tamen ha?c Iacob ha- buifte, in extremis verbis huius capitisproditum fit. Veriim Iacob non accepit pafcenda \J cuftodienda a Laban, nifi fupradida animalia,oues, dico, & arietes,capras & hircos:oetera_. Vero animalia,quie habuifte dicitur Iacob,non a Laban accepitrfcd ipfe fibi comparauit.Narn venditis animalibus, qute fibi ex pado,mercedis loco, ineredrbili copia obuenerant,emit bo- ues,afinos & camelos:qua: poftmodum eius induftria,fed potiflimiim Dci benignitate,miran- dutninmodumpropagatalunt. Ha:citaque omniaPererius. Caiteriim Foftatusideo hic fo¬ lum oues & capras iacob pauifle dici ait, quia album & nigrum, qu^ conuemebant huic ex- perimento,inquit,padi, non italeuiter reperiuntur in bobus&vaccis,c]uemadmodum in oui- P bus & capris. Vt modo ad coitum, & partum reuertamur, fit vt aliquando coitus in ipfis acce- lerandus fit,atq; etia additis remedijs procuradus,vbi fcilicet ad venere fegnis eft,ac ignauus. Ariftoteles author eft,oues que aqu;I falfiufcula bibunt,maturius coire, additqi no foliim ante . . . Coitum,fed etia a coitu,atq; etia verno tempore faliendu efle,hoc eft,fale eis prcbendu.Et Ae- lianus fcribit,vt plus veneri indulgeat animalia, paftofesouiu,capraru,&equarutemporecoi- ^ , tus,genitalia delibutis fale & nitro manibus perfricare,vt i js vehemetior coitus appetitus oria- 10 ' tur,alios alijs mordicantibus pharmacis ea perungere, ut pipere, uel nitro, uel urtica’ fmdu; alios myrrha, & nitro,quoniam ex ea fricationc fiEminte libido fufcitetur, & maresfuftineat. Didymus ad initum validos arietes reddere, efum caipamm & polyphori & herba? polygoni: Plinius vero catpas pecori obijcit,vt yim coeundi pecori augeat,non minus quam hornini eru« ca. Arietem autem,quo lis vfurusad foeturam, Varro & Didymus, bimeftri tempore ante fe- cerni,& largius pabulo expleri pr^cipiunt. Alij etiam,vt ait Palladius, duobus ante menfibus a coitu reiiocantjVt facem libidinis augeat dilatio voluptatis. Quidam etiam coire fine difere- tione perm i ttunt,v t hoc eis genere per annum totum fcetura non delit. Idem Didymus tefta- tur,dle epi toto anno lac & aguos habere ftudentes ; coeundi tempus, in fingulas anni partes N n 3 dige- Conceptus impedimen- ta. Agni cordi . Lib.g.c. 47. dib.j.c.fi Lih. 2. c. I. de re ruJHc. S,hifi.c,lQ. S dl is efits •vt ouibus profit. Plerba ma- rina qua . N 426 Vlyfsis Aldrouandi digerunt nuiltifarlam.Vitro vult 3 vt ante admi (Turam diebus triginta arletlbus a c tauiis detur plus cibijVt vires habeant: Et alicubi ait, cian redierint arietes nimirum admittendbad ftabu- la e paftu hordeum fi eft datum 3 fiunt firmiores ad laborem fuftinendum: Satyrij genus ery- thraicon arictibus quoquc & hircis ad venerem fcgnioribus in potu datur 3 tefte Plinio.Notan- dum ctiam nonomnesoOcsconccptionia?queaptasefte., fiquidem pinguedo 3 vt teftaturAl- bertuSjtiimia impedit, quo minus concipiant. Fit etir m,vt aliquando poit coeundi prefcriptu tempus coeant 3 & concipiant 3 fed iftiufmodi fetus improbantur 3 & cordi ideft 3 ferotini nuncu- pantur 3 vt meminit Pliniushis verbjs: P ode a concepti inualtdifiordos v o c ab ant ant iquipoji id tempus natos ,VulguSjinde vocabulo dedufto 3 Cordifcos nominat, dicuntur etiam Gordiani, & Gordifci,& opfigoni. Ita & cordum fenumdiciturillud, quod autumno fecaturtefte Co- 1 u melia: Alunturjm q ui t^autumnalifizno quod cordum vocatur. Sic item corda frumenta dicun- tur,qu£ fero rnatut efcuntjd iciturquc & de hom inibus vitra tempus debitum in vtero geftatis, vndcapudSuetonium Cordi Crernetinomenlegitur;quonomine etiam dičtus eft icriptor hiftoriarum, qucm fequife ait Iulius Capitolinusin vita Gordianorum, &noftro teporeme- dicus egregius Valerius Cordus. Eft & Cordi cuiufdam honorifica mentio, in quodamEpi- taphio 3 quod eft in colutnna D. Petronij, qua? verfus gymnafium ad orientem lita eft extia_. Ecclefiamcumhisverbis: P. MANILIO C. F. CORDO, ideft, vltimo. Varroperafpi- rationem fcribit Chordus 3 & 0.710 tS %op/v deriuat 3 quod fignificat vltimum inuolucrum, quO fptusin vtero clauditur. f C I B V S. P O T V S. VES j & capra^tefte Ariftotele/unt mro» affir- Lib. idefdl matquefenufquam vidiffealiaspinguiores 3 acnequeguftuigratiorescomedifre.,eafdemque le. copia faiis, ac paftu foli falfuginofi tales fieri 3 tum multisrationibus, tum ex hac potifsimum liquere iudicat 3 quod ciim pccus omne potu, quam maxim‘e pinguefcat 3 ad continuam huius appetentiampecudiexcitandam,ac etiam fouendam 3 nihilfitequcaptum 3 acfal.Qu£Plutar- „ chifententipexaffecoinpetuntihiccniminqupftionibusnaturalibusqu£rens,cur pecori pa- 3> ftores falem proponunt ? An, vt pleriqueputant 3 inquit 3 vt eo amplius alantur 3 & craffelčant ? ^ Nam & appetitum cibi acuit faiis acrimonia, & meatus referandocibuin facilius ad digeftio- 33 nemdeducic. Itaque etiam graciles, &qui param nutrirentur, Herophilidifčipulus Apollo- 3J nius,dulcibus vcfci, &alicanolebatjfedfalfamentis 3 &falfuginemhabentibusprocibovtiin- 33 bebat:quorum tenukastanquaminfricationislocumfuccedensalimentum per meatuscor- „ poriapponeret. Aut valetudinis potius gratia 3 & vt abundantia incideretur nurrimeti 3 ad lin- „ £gendumfalemouesaffuefaciunt ?egrotantenimpinguedinenimiacontradia,eam verofales 3J> colliquant,&diffunduntjldqueadeo obferuant 3 vtfaciliuspofsinteasčuteexuere. Qu £ enim 33 agglutinat 3 atqueconftringitcutimpinguedo 3 tenuis 3 infirmaqueredditurabaaimonia.Te- 33 nuatur etiam fanguis falem lingentium:neque coeunt qua? intus funt 3 falibusadmixtis.Quin, 33 &hoc confidcra 3 num magis fccundum intfe fiat pecus 3 & ad coitum pronius. Nam & canes falfamento efo celerius concipiunt:& naues 3 quibus fal vehitur, plures alunt mures ob freque- tem coitum. Sic iile. Et nos paulo antč ex Ariftotele dicebamus., oues que aquam falfiufculam bibimtjmaturius coire 3 fepiufque eas falietidum cfle 3 quod grpci aA i^Šrau dicunt. Idemq ; Ari- iloteles oues a partu (o-poc nk rcx*r- Albertus legit crpo tS tUh 3 vertit enim 3 ante partum 3 fed vtroquetemporedari conuenitd filefruentes vbera magis diftenta lacfte demitti 3 author eft. Et cum eodem authoreoues potifsimum pinguefcant ex potu 3 eftatc falem dare die quinto pa- ftores folere ait 3 fingulis centenis fingulosmodios , fic enim pecus incolume 3 atquepinguius reddi;freq,uentem igitur faiis ufum copertinere 3 quando & paleis copiamtfalis admifcent, vt fitibunda; plus aqua? hauriant 3 & autumno cucurbitam file contačfam afferunt, quod lac,in- iC quit 3 etiam auget, &agitatpquoque meridie plus pomeridianisbibunt,fetiš diftenta vbera_. pendent> quibus faiis abunde eft.Palladius vero faliscrebra confperlio 3 inquit 3 velpafcuis mi¬ ka,vel eanalibus frcquenter oblata debet pecoris leuare faftidium; nam per hyemem,fi p enu- ria eft,famum vel palea 3 vel vitia,vel facilior vičius 3 feruatis vlmi frondibus prat beatur,aut fra- xini 3 facit item fal ad vi ta? diuturnitatem; fcribit enim Albertus in quibuldam terris marinis, inquibus ficca,& falfa habent pafcua 3 viuereoues per viginti annos 3 atque etiam parere. Vita- lisde Furno Cardinaliseffe,ait,qui in autumno dant eis cucurbitascum fale paratasad multi- plicationcmla morefcilicet aban- Lib. iZ.cap. tiquis rccepto 3 ut conftat ex his Plinij uerbis : Luxuridfcgetum casiigaturdentepecoris inher- .17. ba duntdxat d? de pasla quidem 3 velfppius nullam in fpica iniurium fentiunt. Retonfarum vero etiitm femtl,omnino c er tu m eft 3 granum Ion gin s fieri^Jedinane^ caJJ'umque non nafci Bubylone ta- Libd.hisl. mcnbis fccant y tertio de p nfcunt> altoqm foha tantumferenti h a: c ille ex Theophrafto. Gaudent c.~]. itero maxime herbis rorc adbuc m a d e n ti b 11 s,po tiffim u m qu£ crefcunt in collibus. Lucretius: Lib. 2. 42 $ Vlyfsis Aldrouandi E lih.1**7' jLib- 15 * 22 . 3 .Georg* Nam fzpe in colli tondentes fabula lata Lanigera reptantpecudes , quo quamque vocantes Jnuitent herba, gemmafites rore recenti Ft fatiatt agmludunt, bland.eque corufcant. Aelianus tradit in India & maxime in Pralfiorum regionc liquido melle plucre^idq; in herbas & paluftrium arundinuen comas decidens, mirificas paftiones ouillo 3 & bubulo pecori prarfta- re:atq;ipfum quidemapaftoribuseo,vbi plusdulcisrorisdec telodelapfum eftjagb&ficillis paftionibustanquamepulisiu'cundeaccipijpaftorelq;viciflimprolixo epulo eompelarejnam ex pecore fuauiffimum lac expi imere, nequc ficut graxi.,inquitjfaciunt 3 n 7 el mifcere,& tempe- rare>habereneccfle. Tantum Aelianus,indicansouium lacapud gra?cosamariimefle 3 velfal- tem haud omninb dulce, ciim tamen eodem 3 Aelianoauthote 3 Alexander Myndiusdicatoues in Pončo amariffimo ablynthio pingues fieri, idque etiam Pliniusaffirmat: Abfynthium Pon- tieum, inquic, appcllatura Ponto^vbi pecota pinguefcuntillo 3 &ob id fine fellereperiuntur. Ncutcrautemlacinde amarum reddi tradit. De Laferpitioidem Plinius ba:cprodidit:£^r pitium dr dreumfodi folitttmpr odi dere: Necpurgaripecorafedagrafanari^autprotinusrnori^ f quod tn paucis accidere Perjico Silphioprior opinio c on gr uit. Et rurfus: Laferpitio vefci folitafe - c or a-prim e qu e purgari ,moxpmguefcere čarne mirabilern in modum iucunda.Et ruvfus alibi: d- fer multis tam annis in Cyrenaica prouincia non inuenitur,quoniam pub lic ant qui pafua coniu - cunt , mains ita lucrum fentientes } depopulantur pccorum pabulo,ftquando inctdit pecusinfcm nafcentis hoc deprehenditurjigno^oue c um comederit^dormiente protinus.caprafernutantc. Co- luthaea etiam mirum in modum laginatoues 3 tefte Theophrafto. Strabo vero etiam apud Iu- daeosouibusin pabulumdari fcribitnudeospalmarunr, aiuntq; iftiufmodi nudeosfabrisfei* ratijs pro carbonibus in viu dTe apud Babylonios 3 moxque in aqua maceratos, bubus 3 & oui- lib.q. bus in pabulo dari.Seminatur & aphace propter oues, tefte Athenmo.Herba lanaria ouibusie- Jdb- 17.<*/• iuna datavtait Plinius,lačtisabundantiam facit , qui etiam feribitdanatum pecusmaxime arcendum dTe a vitibus,quia gemmas J inquit,aukrt. Quare & Virgilius iubet, vt fepes texan« tutjvinetE nimirum tutanda? gratia,ne pecuspradertim lanatum,& letate luxurians J nulliquo operi aftuetum, irrumperepodit; Nam non ibliim gemmante viteprociri arcenda? funtpecu- des^uoniam facillime gemmasauferunt, veritm etiam plusvitibusdamni daturab iftiufmo- G di pccude, quam a frigore hybcrno pnegelido 3 aut mftiuo calore praeferuido. Neque enim vel pruinofa hyemis frigora vel calidiflima; teftatis feruores tantum nocere poflunt vitibus, quan- tum illis noccns pccudu venenati morfus^&imprefla dente pecuino vulnera 3 verfuspoetp funt; , T exend$fepes etiam,&pecus omne tenendumešt, Tifcipue dumfrons teneraymprudenfque laborum; Cui/hpet indignas hyemes,folemque potentem 3 Sjlucstres v n ajfidue 3 capre?que fequaces llludunt:pafcuntur oues, auid$que iuuencg , Frigora ne c tantum cana concreta pridna Aut grauis ineumbensfcopulis arentibus ffas » Slu ant um illi nocuere greges 3 duriq', Mencnum . Ilentis^dr admorfofignata in slirpc cicatrix , lib a.Oeor- rur f L]S deferipturus locum idoneum apibus 3 ad mellificandum oflenditj quantopcre flori- businlidientur,exquibusapibusmeleratcolligendum 3 canit: r ^ * Pnnaptofedes apibusfatioquepetenda Sipo ncq ; fit ve n tis aditus (nam pabula vrati F erre domum prohibent)neque oues^hgdique pe tulci Floribus infultent,aut errans bucula campo Decutiat rorem, Ouibus vero meis adefi dpi a sl rum Adpafcendum > dr copiofa h&dera e f floret(icutrofe . Apparet etiam fpinis vefci 3 vel faltem fpinofis herbis, nam de Eryngio feribunt veteres, vt fuo locopatebic, fi ex ouium grege qugpiam ea m herbam ore fiimpferit 3 illam piimo 3 ac mox reli— quum gregem tam diuaprogrcdiendo fubfiftere, quoadex eius 01 e herbam paflor detraxe- rit. Eftetiam glanspecorinocuus 3 faltemcima vterum fert, aitenim Ariftoteles^fiouesgraui- dcglandem copiofius ederint 3 abortumfacere 3 vtfuesetiam 3 ouibustamen conftantius hoc I) glandibusefitatiscontingere. Eft vbi plantarum fručtuumque inopia pifeibus aluntur- Arria- Pifcibusvbi nusenimauthoreftcircaCalamosvicum lndif maritimum Nearchum referre ouium carnes alantur. pifcem refipere>vt auium marinarum; pifeibus enim uefci 3 quod regio gramen non ferat. Et rurfusnon muko pok, apud Ichthyophagos 3 inquit, prata non funt, neque gramen nafeitur, quamobrem pecora eorum etiam pifeibusficcis vefeuntur. EtapudPhilofiratutnlegimus, Lib. 3. Apollonium circa Indiamattigifle ferri 3 etiam Pedagem Oritarum regionem^ubi pecudes fintpifciuorc,eacomedcntes 3 qugminimenaturgfueconueniunt. Paftoresenim pifeibus illas aiere confueuifiejlndos enim Carmanos cognominatos mire pifcofum mare accolere: Et Pau- lusVenetusteftaturin prouincia Aden non folumoucs 3 fedbouesetiam&camelos pifeibus vefci 3 quorum ingensilliefiteopia, & libentiusquidem ficcisquam reccntibus, nam propter immcnfum calorem herbis, & fmgibuscarere. Aelianus vero etiam oues Lydise, & Macedo- nicas ex pifeibus pinguefcere, dici tradit > & Enniusciim &\dt 3 propterftagna ibi lanippoeticumeft. Idern& fs.nXtvou.ci; exponit r3-oi/uiv r e;,Sc /unXoStu Sc/unXoScertu,cidcvn ns-ct/alvt;, qute tamen vocabula-; quemlibet indicare paftorem t« uh A« figniticatio indicat; Tum etiam teftatur Hclychiiis,q ul /w«Ao/SoToiexpon!t,pafcit: npo/3aTžkSuidseetiamopilioeft,& oiovt/ao; Sc /unXt0oroc pro eo® leguncurapitd Erymologum: E it & clpnvo0o ■ cuftoseffedebeattradidit Columella i fhu fequttur, i nquit ,gr ege m aramifpeclus Jrvigiltt# 1 (id qucd omnibus, & omnium quadrupedum cuftodibus pra:c nequc ab hts lonftus rec' , dat,nec aut rccuktd 4 con(idat'nam nijipr očedit,st are debet-. quomam grex qtiidem cuftodts officium,fublimem jCelfeft' mamque oculorum v elu ti!]> e culam defiderat, vt neque tardiores , Jr ^rauidas , dumcunBantul > neque agiles , Jrfetus , dum procurrunt.feparari a c? ter isJi nat, n e fur , aut beftia ballucinanUt* paftorem dedpiat. Ha bet idem paftor baculum incuruum ad comprchendendasoues, aut ca* praspedibus;pedum vocant,cuius etiam meminit Virgiiius, dum ait: At tu fume pedum,quod, me c um fepe rogaret Non tulit Antigene s , Jr c. Obferuandumautempropecoiisdiuerfitatc,etiamcuftodum numerum variare; Nonem 111 vnusopilio magnum numerum cuftodirepoteft, qua dere agens M rcus Varro; relinquitftf> ^ inquit, de numero , qncrn faciuntaltj maiorem, alij minorem-.nullt enim huius moduli natttrelti' Jllud fere omnes in Epiro facimus,vt minus habeamus in centenas , oucs hirtasftngulos homintti in pe Hit as btnos. De numero pasi or um alij anguftius , altj laxius corishtuerc folent. Ego in ocloft' nas hirtas oues ftngulos paftor es conftitui, Atticus in c eten as. In gr e gibu s ouium,fed magnos qH° s milit ar ios faciunt quidam,facilius de fumma hominum detraherc poffunt, qudm de »nnoribusgd funt At tiči. Trcmelius. Septingenarij enim mci,vt opinor, tu ocltngenarios habuifti , n ec tamen > vt nos, arietum dccimampartem. Idem Varro air,non multum alirer tucndum effe pecusca* pri-lhim in paftu,atqueouillum J hoc tamen h a bere fua propria qua’dam. Idem etiam monetj vtprimum prouideamus,vttotum annum ,redepafcanturintus,&foris. Palladiusverodo* cet J qua?pafcuafinteligenda:pafcua,inquit, ouillogencri vtilia funt,quse vel in noualibus,vd in pr.itis ficcioribusexcitantur,paluftria vero noxia funt,fylueftria danmofalanatisj& Colu* mdla ait: fequeris autem nouaha non folum herbtdafedquf plerumque vidua funt fpinis. V« 1 * fnurq; fjpius aut borit ate dtutni carminis: S i tibi lanitium c ur g eft, primitm aftpera fjlua Lappcquc tribnlique alftnti&c. 1 Otto- De Quadrupedibus Bi/ulcis. Lib. I. 431 A Vontam e a ret/ut idem aitfcabras ouesreddit\cltm tonjis illotis adhafit S udor: jr hirfutifečuerunt c or por a vepre s: Tum etiam quotidie miniatur lana-, qu,e quanto-proltxior in hocpecore concrefcit,tanto magis oh- mxiaeB rubiš 3 qmbus velut harnis inuncata a pafcentium tergis auellitur: Molle vero pecus etiam velamen,quo protegitur amittit 3 atque id »on paruo fumptu rep ar at ur. Ta n t U m Columei- la.Et rurfus: H oc pectts quamuis mollijjimum valetudtnis tutijjima eB 3 mimmeque pefiilentia la- herat. Ter um t amen eligendum e H ad naturam loci:quodfemperobferuari , mnfoium in hocfed etiam intota ruris difciplina 3 V jgilius pracipit c um ait: Nec vero ter ra ferre omnes omnia po funt . Pingais ,jr campejlrisfitus proceras oues tolerat,gracilis 3 (jr collinus quadratas * fylueBris 3 jr montofus } exiguas ipratis,planifque nouahbus teci um pecus commodifmc pafeitur . / dque non fo- lumgenerihus.fedetiam coiorihusplurimum refert. Similiter rurfus Varro, ait: Non eadem locd ajltua^jr hyberna 3 1 done a omnibus adpafcendum. Itaquegreges ouium longe abiguntur ex Apu¬ ha in Samnium ajtiuaturn 3 atque adpuhlicanum proftentur 3 ne Ji inferiptum pecus pauerint, lege ® cenforia committant mulietos, jr a campejlrt ajlate exiguntur inGurgures altos montes ; Quan- taponodiligentiahocpecusfitpaf^endumjckclaratidem Virgiliuslatinorum poetarum prin F*fcendi'& ceps,qui itidem tempora pafcendi,& ad aquam ducendi non negligenda putauit, dum canit: adaquddu- ylt vero \ephyris c urn l$ta vocantibus Ji as } cendi tempo J n falt ui vtrumque gregem > (ideft oues & capras) atque in pafeua mittes > Luciferi prirno eumjidere fngida rura Carpamus,dum mane nouum 3 dumgr amina canent > Lt ros in teneropecori gratijjimus herba. Inde vbi quarta Jitim c ali collegerit bora , Lt cantu queruf rumpent arbuBacicad jr A dputeos,aut alt a gr e ge s ad Bagna tube to Currentem ilignis potare canalibus vndam . Et alibi ait: lam medi as oper umpart e s euecius er at fol • C C um denfas paBorpecudes cogebat in vmbras Vt proculafpexit Uco reftdere virenti Deliadiua tu um. Medioautem die,ad valiem, vt idem canit, mox fubdens: Aejlibus at medij s vmbrofam exquirere vallem y Sicubi magna louis antiquo robor e quercus 1n £e nt e s tendat ramos ,autficubi ni gr um llicibus crebrisfacra nemus accubet vmbra . Rurfusdeindemitigata?vaporecogentur ad aquam, id quod per jeftatem etiam faciendum ritatque iterum ad pafeua perducendum: T um tenues dar e rurfus aquas 3 jr pafccre rurfus Soliš ad occafum c um frigidus aera vefper T emperat , jr f alt us ref cit iam rofcida luna. Littoraque alcyonem r e fon ant jr ac ant hi da dumi . D Qua; omnia fic imitatus eft Calphurnius: EcUga j« Nec tu longinquasproculdprafepibus herbas y Necnimis admota feclaberepabula fylua 3 Dum peragitvernum louis inconftantia tempus (V er is enim dubitanda fdes ) modoforteferena Blandius arrifit /nodo c um caligine mmbos Intulit , jr miferas tor rent ib us abftulit agnas . A t c um Ion er a dies fitientes afere t aBus , Necfuerit variante Deo mutabile calurn 1 J amfyluis committe greges jam longius herbas jjuarefed ant e diem pecus exeatjiumida dulce s Efficit aura cibos,quotiesfugientibus Euris Erigida noBurna tinguntur pafeua rore : Et mat utins. lucent in gr amine gutta y F tjimul arguta nemus mcrepuerc cica.U y Ad 43 2 Vljfsis Aldrouandi Adfontem eompelle grcges^necprotinu s herbas V el campospermitte fequi,fineprotegat illes Interen vet ere s, cjvA porrigit e falus vmbras . V er um vbi decliui inm nona tepefc ere Sole 1 n cipi e tfcraquc videli tur koramercndg , R urfuspafce gr ege s 3 cj» opacos defere lucos 3 Nec prius nji uto pet us includatur cuili 3 fju/tm leuibus nidis fomnos captare volticris C o?itet. O Set gU nn d 6 pccori no- i XIM S . 1 ib* 1 8 .cap* 2 3' fhpnndo mulrrcndg* J " -'l Inna ratio bal c n da . Siccn otsibus srnica. OuolocoDiomcdcsGuidalottusnofterBononrenrtsper hanevoluerem intelIigitvclAlcyo nem,vel acanthidem 3 quia fcilicet Calphurnius Virgilium eflet imitatusjmihi vero potiusin- clinat animus, vt fitquxlibetauicula montium accola 3 tardiftimeenim 3 &nifi poftSolisoc* cafum ad dormiendum ferecipiunr. Eiuldem Virgilij fententiam approbans Columelladt» tempoiibus 3 inquit 3 pafcendi,& ad aquas ducendi per a’ftatem, non aliter lentio 3 quam vt Ma¬ ro prodidit: * Luciferi primo c umfiderc,&c . Dcinde circa quartam diei horam, & cum reftus viget 3 ad puteos 3 ftagna 3 valles 3 aut aliam vrn- bram perducemus gre ge m. Rurfus deinde iam mitigato vapore compellantur ad aquam,etia per a?ftat& verefiin rornlentum duceres.Nec contra Septcntrioncm pauerrs. Clodunt itajippiunt* ue ab afflatu 3 č~ aluo cit a pereunt. Vari o vero pa ftiones tem poribus d i rt in gu i fčlibit iri A pu¬ li a,vt arftate prim a luce escanrin paftum,&tum herbarofeida meridianam 3 qu»eftaridior, iucunditate luperet,Sole exorto propellr, vtredintegrantesrurfus ad paftum alaerioresfiant. Circiter meridianos artlus.dum deierucfcunr 3 fub vmbriferas rupes & arborespatulas fubijci, quoad refrigerato aere vefpcrtino rurfus pafcanr ad Soliš occaiiim 3 atq; ita agendtim,vt auer- iimi /it Soli captir 3 nam cap ut illi molle. Ab occafu parno interuallo interportto ad bibendum appellant,& rurfuspafcunt 3 quo ad contcnebrauitjitfcrum enim tune in herba iucunditas:Ha& t ab Vergiliaram,ac Canicula? cxortu ad requinodium autumnalecbferuare. At vero Floren- tinus, črtate quidem oues fub dio nutriri, ftabulariqueait, ceterum inualefcente Sole in vfn- bramfubducendas,alioquinequaquam:rtquidem maxime,inquir,leduHtiirfrigore. Addit& alia preccpta Petrus Crefcentienfe. Per totam eftatem aurora, iuq uit, furgen te fertinater mul- geantur,ne folitum paftum perdant,& cum dies incaluent, fic ducantur,vtcalorSolis 3 autve- H tus vrensnon poftit eis nocere. Ceterum velperi tamdiufbrisfint } donec rccuperent paftum* quem perdiderunt in dic. Cum redierint, femper curandum 3 ne rtnt calide 5 cum in ouiliainclu- duntur. Quod rt magnus feruor fuerit,cant in proxima pafcuapre rtlongiusabiefintmon pof- fintrccurrere ad vmbracula: Necpartores linant eas impoi mne aggrcgari, cum celum feruet: quiu femper moderate difpergant. Cum adducunturcalide,non mulgeantur.Cum aurora ap- paruerit,moxagniculiducanturcxvmbraculis,vbi follicitecuftodiantur. Cumvideantmane telas aranearum oneratas aqua, non permittant pafcerc. Si feruor fuerit, & pluuia ceciderit, non finantur iaccrc, fed ad altiora ducantur, vbi cxpcfita’ rtnt vento,fcmperque moueantur. Caucnde autem funt ab herbis 3 quibus permixta elr arena.Meniibus Aprili 3 Maio 3 Iunio 3 & Iu- lionon funt permittendcmultumpafci>vtperitus quidam parter monet,ne nimiuin impiil- guentunScd menfe Septembri, Odobri, & Noucmbripoft rnediam tertiam funttotadiedi- mittendcin pafcuis 3 vtimpinguentur 3 quantum poterunt. Hucviquc Crefcentienrts. Vtuero, & lanchabeatur ratio 3 precipit Albertus, otiesliectin pafeuis uberibus lanam acquirantmol- liorcm, fecundum rationem pafcuoruna >' tumcn quia animalia funt huuikli temperamcir f-r.. — - ti,, De Quadrupedibu.? Bifulcis. Lib. I. 43 3 & d,meliorem inquit, & molliorem lanam faciunt ex pafcuis tenuibus & falfibus, quam ex vbe- Slccaoulbua ribus,&dulci bus,& mclius conualefcunt intenuibus,&falfispafcuisrEtrurfus;oues,inquit,lo- Arniča .. cis aridis pada: conualefcunt,& inlocis paluftribusmorbid* efftciuntur.Teftatur & Cardanus flerilia pafcua fubtilitatemlana?augere. Quibusinlocismeflesfunt fa<5be,intereft duplicido ciufa vtile,vt h"abetM.Varro,quod & caduca fpica faturantnr,& obtritis ft ramentis,& fterto- ratione faciunt infuturum annum fegetes meliores: Attamennoftrisrufticisnonplacetoues fpicam legere,fcd vtik iudicant, fi tcneantur in ftipulis. Reliqua? paftiones hybcmOj ac verno tempore hoc mutant,quod pridna iam exhalata propellunt in pabulum,& palčunt diem totu 3 aemeridiano tempore leme! potum agere,fatisexiftimant: Coradus Heresbachius fcribit fuis obferuari, nequc ante ex orentiem bolem, neque poft occafum pafci oues foris a?ftate propter rorisnoxiam. Quiitaq;ouesalerevult;,hicneeefrehabet,vtagriconditionem metiatur,proq; illiusampIitudine J & natura gregcsinftituat. NecfatisefRfi caraporum fpacia fuppetanttefti- uispaftionibus j vcriim etiam hybemispabulisfufficiantoportet. Larga enim prarbenda funt alimenta, prarfl:atque exiguum numerum bene alere, (id quod plus etiam emoiutnenti domi- B norcddet)quam maximum gregcm pabuli inopia laborantemv Hyeme modo & vere matuti- nis temporibus intra ieptnm contineri iubet Columella , dum diesaruisgelicidia (inquit) de- trahat: Nam pruinofa ijsdiebus herba pecudi grauedinem creat, ventremque proluit:quaro cdam frigidis,humidifque temporibusanni femeltantum ei potcftatem aqum fieri cupit. Ea- dem plane monct Palladius. Addit Virgilius cauendum effe.,ne tališ pruinoia herba etiam ei3 fubfternatur: x Incipiens slabulis cdicoin mollibus herbam Carperc ouesfium rnoxfrondofa reducitur dBase jEt multa duram Bipuld >fhcumque maniplis Sternere fiubter humurn > glaclesne jyiBdu i sd.it Molle pecus, fabiemquefcrdt >turpefque podagras * Idemdicere voluit Calphurnius: Pracipue gehdum sit puli s & fronde cdducd Sternefolum , nefor tl rigor penetrdbile corpus 'C * y rdt , & interno vaftet pecuarid m or bo . Adftabulavero quodattinet,ea Florentinus fatis ampla,«^ lataeffeiiibet,curandumquevt st fibula qult calida,& ficca permaneant:pauimentum, vt fit decliue,lapidibufque ftratu, & complanatum, n a e jp, e p 0r „ &deniqueadpartemeiusacciiuiorem pra?fepia,vtcollocentur,& fuperea etiam perticaa infi teat , §antur,vtouesdumpalcuntur fuperfilire prohibeantur. Sed & Columella,ait, humiliaopor- tere fieri ftabula,& in longitudinem potius,quam in latitudinem porrečta,vt fimul hyeme ca- lida fint, nec angufria? foetus oblidant.Ea poni debere centra meridiem,quonia id pecus, qua* omnibus animalibusveftitiffimum,frigoristamenimpatientiflimumeftj,nee minus pfti- ui vaporis. Itaque cohortem claufam fublimi macerie prarponi veftibulo debere, vt fit m eam tutus exitus aeftiuand i, deturque opera,ne quis humor iubfiftat,vt femper quam aridilfimis fi- licibus,velculmis ftabula conftrata fint,quo puriiis,& molliiisincubent fcets?,iirbentq ; vt fint mundiffmia,nequaearum valctudo.,qua:pra:cipueeuftodiendaeft,infefteturvlig!ne. Docet & Varro qualia, & quo loco exfl:i ui debeant ft abula,his verbisr Stabula idoneoloco t vtfnt.,ne ventofa^ttet fpečlentmagis ddorientem^Udm adrneridianum tempu s,v bi/lent , folum opor tet ef ^ fit eruderdtum , &procliuum, vt euerri facile pojfit , dcfieripurum- } non enim folum c d vligo td?id conumpit ouium ffed etidm vngulds 3 dc e as fcabr as fieri coriit. Cumpue aliquot dies it afieterint , fiibjcere opor tet vtrguitaf" alia.quo mollius requ}c[cantpuriorefc]-, fint : Libentius enim itd pa- fiuntur. Factendum quoque fepta jčcrtta ab alqs y quo enitentesficluderepojjit: item quo corpore agro: H xc magis ad vi Hat ic o sgr e ge s animaduertandd.Contrd ilU>qux infaltibus pafcuntm\dr a , abfunt longe^portantfiecum crates.aut retia,quibus cohortes infiolitudine faciant,cpterdq' 3 'vtenfilia. Longe e mm,pr late in diuerfis lotiš pafci folent, vt multa millia abfintfiepe hjberna pd- fitones ab aftiuis.Ego vero fcio > inquam 3 nammihigr ege s in Apulia hybernabant,qui in Rheatinis montibus fft iuabant 3 cum inter h sc bina locajvt tugum continetficirpiculosfic colle s puhlic? difia- tespaftiones : bare illc. Sirnih ter & noftri opi!iones,vt id obiter dicamus, qui in noitris alpibus aftiuauerunt,hyberno tempore, maritima Senenfia petunt,ibique tota hyemepecus fuum fcuntiht V irgilius de pafloribus Libycis canit r dim d tibipaslores Liby ?, quid pafcua ver fin Profquar , axoblos, iuxdgre* gem quiefcit. Noftri Verd paftores in alpibus paluum aiiquod &'dificaiit tugunum>in quodoi> IniuhtpecudSetii vero cingunt retibus < Stabula autetn a frigore tuta efle debete etiam docuif Virgiiius prečita to loco; Et ftabula d ventis hyberrto apponere foli A d medi tim conuerfa diem, c umfrtgidus olitti Jam cadit,extremoque ir r or at Aquarius anno : Er go omnijludio glaciem, ventofque niuales fpuo minus eft illt s cu ra mor tali s e gefas , » Auertes :vichimque f er e s, dr virgeaUtUS Fabula-, hec iota 'claudes finilia bruma. Čolumella priuatim agens de ouibus Tarentinisj(que>vt regantur.,fupra ex eo didum bula feribit frequenfer efTe euerfetida,& expurganda > humoremqj omnis vrina? deuerrendum-j Cotnmodiiiime atitem hunc ficcari perfofatis tabulis3 quibusouilia confternUntur, vtgrafu- pcrtubetjricc tantiim c£nojaut fteicore/ed cxitiofis quoqj ferpentibusjteda libeirari^ vt fiat; Difce dr odoratamftabuhs tncendere cedrum 3 Galbaneoque agitare graues nidore cbelydroSi Sape fub immotisprxfepibuš,aut mala taftu V ipera dchtuit,calumque cxterritafagit Auttcčto ajfuetur coluber, Qnare, Vt idein moiiet ž C apefaxa manu , cape rob or a pasi or: T ollentem dr mi nas drfibila colla tumentem ” Deijce . Vel ne iftud cum periculo facere tiečefle fit, muliebres capiilos, aut ceruina farpius vri corniii iubet jquorum odor maximcnon patitur ftabulis pradidam pdtem confiftere. Docetmodo Pctruš Crdcehtienfišaliquot pra?cepta,qua? in mulfione liint obferiianda. Vfjue adfeftmS . in mulftone Michaeli* jttopdl,ne importuno temporefetus emittantfedpoftčoiunftioriem arietum,vipiHgut- qu.t obfer- fcant,cuJlodtantur, vt horis opportunis du c ant ur adpafcua,cr cuftodiatur per tetam aflatem. Fe* uatida * Elin ant er mulgeantur, aurora Jur ge nt e, vt t empeEHue e du c ant ur adpafeua. Dum mulgentur, quoiquoi adfuntjileniium pr.eftent,excepto magiji rd,qui tat um nečejfaria lop u at ur. Cafeum coa- tpuomodo gulamus fyncero lafte, coagulisagni,velhadi, acpellicula,qu,e foletpulldrum ventnbus adbare- r , rc ivel agreftis cdrduifloribus-{Oelldfte ftculneo,cUi ferum debet omne deduci,dr portdenbtts prt- 1 J mi\Vbi caperitfolidart,opaco loco ponatur,a ‘t frigido: Et pr e (Jus fubinde adieclis pro acquifiufto* Udil ate pondenbus,trite, dr torrefafto faL debet afpergi : lam duri or vehementius pr e mi pete si • Post dlicfuos diesfolidataiam formuUftatuanturjtapercrates^ne inutcemfe vnaquaque contin- gatfi aUtem loco cldufo,dr a ventis remotc-jVt teneritudinem,drpinguedinem feruet. Vitia cafti H funtft autficcus ,aut fiftulofus eft,quod eueni f fi aut p ar umpr e m at ur ,aut nimium falis accipi at , aut cdlore Soliš vrat ur. Re centi cafeO conficiendo alipui vir ide s nuclco r pint os ter urit, atqueficU- ' fte mixio gonge lani, alipui cuminum tritumfrequen ter cdlatum,congelant. fualecumpue e tiari fapore veliš cfficere,poterts adiefto 3 quod elegens coridimento, Velpipe r e alioue pigment o, id prt* }for*;barciile» Virgiliuš ait ex lačte, quod interdiu emulferej vefperi in cafeum eXpriinere* fjupdfurgente dte mulfere 3 honfpue dturniš No fte prernunt, quo iam tenebrisfdr Sole cadentč S ub lucern e upor t ant calathi s ( tdit oppida paftor) Aut par co fale c6ntingunt,hyetneque reponunt. ŠiciegitUrpaflitttjfed fi pioexportant,legisexportans 5 non opusfueritparentbefi;bancquegč' huinam &gci manam dTelečtionemexill:imat Scaligerfiliusinannotationibus in Catullum* Idetn poeta ilobis fignificauit jVix in faecundiš ouibUs fieri pofTe, vtper totum dietn mulgean“ tUr^uanto minus bis in horamam qui id Faciunt, furti arguit 3 dum inquit i // te alte *u s oues c ust os bis mulvet in bora % ., e 1 ' - ' • Oai'1 uadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 43 5 A veroiequatnrincommodi ex gemina cmulfione in hora , ftatim ipfc fubijcit : Et.fuecus pccort, & lac fuiducitur agnis: ; ftfttotits , & i4acerantuniin)iiumoues 3 macrefi;antque.Varroquoqueyetat,diHnriutriunturagnijmatrcs ^uando mul mulgeri,quia plus lana; ferunt, & agnos-pluressEt lex Iuftiniani eft : Stfuerit deprehenjks opi- grada, Home s mulgere elam Dominofuo,&vendere fcilicet lac , verberatus pr ut e tur mene de , vt anno- lauit Scruius. V irgilio V arroniquc fubfcribit Calphsun i us,d um eanitv \ Atftforte vaces dum matutina relaxat fr igor a Sol 3 tumidtsfpument tibi multlra papillis , Implebit quod mefte ftuat , rurfttsque preme tur M ane 3 quod occidua mul dura redeqerit hora , P arcc tamenfatis y neujint compendta tanti D c [trn at vt niueos venalis cafcus agnos , Nam tibi pracipuo fatura col at ur umore. Qmdam vir dodusannotatione quadam in Calphurnium, referente laeobo Pontano,alTefit I lacemulfum mane, vel interdincafeum tantiim pra?ftare,nepe qui arefcat,folidefcat, & durus perdurctdac vero emulfum vefperi non modo eafeum item durum, & ad fcredam vetuftatem idoneum praebere,fed darcprreterca nobis faeultatem efficiendi fedea diuerli generis edulia, qu«poftridiemanediuendantur. Hoc prarfentis pccuniaeemolumenturmdare nonpofte ma- tutinum.,quia dum coaguli tempusexpedatur,£ftus,inquit, inerebrefcit,ipfum arefeit,lucern craftinam videre non quit. Ergo quod dieit poeta, lac mane mulfum 3 noclepremit , intelligcn- dum effe,aptum fore ad integram prefluram, vt inde cafcus aridus, & afieruanduseuadat: la- čteasenim illasdelicias, qua?fubito venandenturfifitegrum, &fob'dum prelfum non ferre; lae autem vefpertinum ad vtrumque vfum valerciNam vel fummo mane in vimineis/aut iunceis vališ in oppida portali coagulatum' tantum modo, vel faliri,fi iubet,perinde atqi matutinum , &pieftarfvt inde cafeusfolidus, &diuturnuseuadat. Tantum ille. Cuiusquidcm ratio vera cit brumali tempore 1 nam alioqui in magnis fepe teftibus lac vefperi emulfum mane acorcmu. contraxit«Solent autem villici teneros agnos du adhuc herbc funt expertes,lanio tradere,quo- nhtn & paruo fumptu, (vt vtar verbis Columellpj deuehuntur,- ijs fummotis, frudus ladis ex C matribus non minor percipitur.Summitti tamen etiam in vicinia vrbis quandoq; opor terc af- feritjnam vernaculum pecus longe peregrino vtilius elfe. Nec vero comitti vult, vt totus grcx effetus fenedutc dominum deftituat:cum prefertim boni paftoris,vel cura prima fit annis om¬ nibus in demortuamm,vitiofarumq ; ouium totidem,vel etiam plura capitafubftituere:Quo- niam fa’pe frigorum,atque hyemis f^uitia paftorem decipit, & eas oues interimit,quasille te- Numerum pore autumni ratus adhuc elle tolerabiles,non fubmouerats Quo magis etiam propter hos ca- amijjkm efie lus ) nifivalidilfnna,qugnocomprehendaturhyeme,nouaqrprogcnierepleaturnumerus. I dc reftttsteftdu, ptfcipit Paliadiushis verbis: Curandum eft jut mortuarum,vel vitiofarum numerus, nouella fo~ boi/t reparetur. Autttmno debile s quoque prečit mutent strine eas imbecillas hjbernum fngus ab - fitmat. Etad numerum quod attinet, Elorentinus t rad it, numerum imparem efle debere, vt 0ttlum quinaturalemquadam vim adgregisfalutem,acdurabilitatem habere credatur. Sed hoc fu- darumnu- perftitiofum mihi videtur.Arbitraturitidem Columelia non minore quadrima, neq>quyex- merus _ cclTitannos'odo alendam,tum quod neutragtasad educandumidonea,tum etiam quia,quod cxvctcrcmatcriageneratur,plerumq; congeneratumparentis feniurefert,& vel fterile eft,vel I) imbecillc.Quamobrem partuspecoris,fiidlaudabileeft,diligesdebe£adhiberi cuftodia,.vt in maternum,paternumq; loeum fubmitti poflint:Nam iuxta Columellf pra;ceptum,agnus cum Algnus vt eft editus>eiigi debet,atq 3 - vberibusadmoueri, tuetiaeiusdiduduospreflishumedari papil . educandus„ lis,vt condifcat maternum trahere alimentCuSed priusquam hoc fiat,exiguu emulgedum eft, quod paftorcscoloftra vocant,ea nifialiquatenusemittitur,nocet agno:qui biduo,cum natus. cftjcum matic clauditur, vt & ca partifm fuu foueat,& ille matrecognofcere condifcatffic Cio lumellaudij a gno^naturalirer rnatrem fua aiiint cognofc<'re,vt fupra didum tft^ mox dcindo cjuandiu non lalciuit,obfcuro,& ca lici o fepto cuftodiatur: poftea luxuriantč virgea cum čopa« ribusarcaclaudi oportebit,nc velut pherilinimiaexnkatione macefcat,cauendumq;eft,vt te- ; nerior leparetur a val id im ibus,quiarobuftus angit imbecillu, fanfq* cit mane, prius qufi grcx procedat in pafcua:deinde ctia crepufculo redeuntibus faturis ouibus adrpifcere agnos, qui cu iinm clfc C£ptrint,pafccdi funt nitra ftabulu cytifo,uel medica, tum ctia furfuribus, aut fi per- lniuit a\mona,£irina hordei,uel crui: Deinde ubi conualuerint,circa meridie pratis,aut noua- ^an,gu,s matres admoucnd? funt,& a fepto emittendi agni,ut condifcat foris pafci« UUJtc 1 crc ' ’ V ano ait; In nutricatu c um par ere coepcrintpnqctunt in e a fabula, qus hab.ent O o 2 ad u Virgilitti explicatur . Sal quando ; (ftr qua re a- gnis d a udu . Subrumari tjuid. Agnorum s gr or um cu rdi Tonfura tutum. lnuhčlto to* ftt oni s. 4jč> Viyfšij Aldrouandi dd eam rnH feclufit, ibiefue nat d reenttid ad ignem progiponuntidr quo ad c onualu er lili M da udi ^ aut triduum retinent,dum agnofcantmatrem agni fdč pubulofe fa tur ene. Deinde cummatrcs c um grege in paftum prodeunljetinent agnos i figure um redučta funt advej]>erum,aluntur LtcUj dr rurpis difccrnuntur , ne nočlu amatribus conculcentur.Hoc idem faciunt maneantcquam irM* tre s inpabulum exeant , vt ag ni fdtun fiant lačie.Circiter decem dies c um praterierunt , palos af- fgunt,dr ad e os alligdnt libro-,aut qua aha re leui diftates , ne tota die curfantes in ter fe teneri de• hberit aliquidmembrcrum.Si admatris matnrnam nbaccedit^admouereOportet, dr labraagnivn- gere butjro^aut adipe fuiUb^dč olfatere labra lačle. Diebus posl paucts ob tj cer e viciam mollitdsut herbarn teneram antequdm vt idem authordocet, vel febricitantibus,vela?gtitudinealiaaffedi$: quivbimorbolabofaflt admitti, inquit,ad matres non debent, ne in eas perniciem transferant. Itaque feparatim mulgeri iubet oues,& eteleftem aquam pari menTuraladi mifcerl,atque eam potionemfebri« citantibusdari: Multos lade capi ino ijfdem rnederi ait, idquepercorniculum infundi fauei- ^ bus. Democritus aflerit agnos morbo non laboraturos, fi htederam in paftu appones curriculo feptem dierunli Sed de atiedibus agni,& ouis poftmodurm Altera modo vtilitas eft ex tonfu- ra ipfiuSlana?;qu£apudprifcosdicebatur,vellusnimiruma vellendo,quianontondebantur o'ues,fedlana vellebatur, quod tamen poftmodum tondere etiam dixerunt: Varro: Tonfura vocatur cum oues , dr cApras detondent , dr vellunt. Palladius locis calidis tonderi oues iubet tnenfe Aprili; locis vero temperatis,tnenfe Maio tonfuram celebrandam efTe feribit»Iunio ve¬ ro menfe in frigida regione. Kauilius Textor tempustondendarum ouium^ait, eflein Iulio, Gallusfcilicet in Gallia, qiigtamen regioprtecoeiorem tonfuram exigerevidetur. Colurnek la,atqueetiarriPalladius; vtcxprccitatisconftat,certum tempus anriiper omnes regiones hoc iu negotio TerUari non pofte afterunt, quoniam nec vbiqj tarde, necceleriter eftas ingruit, &eft,inquiunt, modusoptimusconlideraretempeftates,quibusouis non frigUS,filanamde- traxeris^neq; ^ftum,(inondum detonderisifentiat. Veriim eam, quandocunqj detonfafuerit; vngi volurtt tali medicamirieiSuccusexcodi lupini,veterifque vini fpc, &amurca pari rnenfu- rarriifcentur,eoq;liquaminet6faouisirtibuitur,atq$ vbi pertriduumdelibutotergore,medi- carriina pbrbiberit,quarto die, fi eft in vicinia maris, ad littusdeduda merlatur: Si minuseft> celeftis aquafub dio in hunc vfuinduraturapaulumquedccoquitur jeaque grex perluitur- Hoc modo curatum pecus anno fcabrum fieri non pofte, Celfuin affirmarc,inquit idem Colu- mellamec dubium elte, quin etiam ob eam rem lana quoque mollior, <5^ prolixior renafca- tur. De tonfuta ouiitm , inquit Marcu s Varro.primum animaduerto antequam incipiantfacertj h um fcabiem , vel vlcera babe ant , vt fi opus eft , ant e a curentur , qudm tondeantur. T vnfirt tempus inter aquinochum vernum , dr folslittum , cum fudare caperint oues ,a quo /udore re- eens lanatonfia fuccidaes} appellata. T onfas recentes eodem die perungunt oleo , & vino , adutb fta cera alba , dr adipe fiuillo. Etftea te čl a efte filet , quam babe atpellcm tmcčlam , eami#* tnnfecus eadem re perungunt, teguntque rurfus. Si qua in tonfura plagant accepit -,eum h‘ cum obhnunt pice Liquida. Oues birtas totident circiter hordeaceam meffim, in alf locis te fmtftcia. jjuidam bas lis tondentin anno , vt in Hifpania citeriore , ac femeftres faciunt Tbnfuras : duplicem impendunt operam ,quod fic putant plus facere lana -,quo nomine quida>n hs fec ant pr at a « Dthgtntiorts tegeticuhs fubiečHs oues tondere folent, nefioeet intereant • De Ouadrupedibus Rifulcis. Lib. I. 437 bies. adcAui rcmfuntnnturJer eni. , & in ijs idfaciuntfere a cjuarta ad de cimam horam, quoniam !>cle calidiorc tonfa,exfudorceiuslanafit mollior 3 (Jponderoforcolorc mehove-, Qigam demptdi quodlanguida minus radiees lana retinent . Omnino tonfores in Italiapnmum venifie ex Sicilia dicunturpofi Romam conditam anno quadringentefuno quinqUdgefimo q nar to , vtfcriptum in pu¬ hlico Ardea in literis exjlat, eofque adduxijfe Publium Ticinium Menam. Olim tonfores nonfuif- fe adjigmficantantiquorum slatua,quodplereqtte babcnt capillum,dr harbam magnam : Muc vf- c]ue V aifo. Pliniusetiatn non vbique oues tonderi fcribit^fed quibufdam in locis vellendi mo* rein durare. Variant itaque tonfura? tempora 3 quia non vbique idem ca li ftatus,neque peco- ris,pabuliqueratio eadem. Ojtibufdamlocisbistondentur 3 inquie Heresbachius 3 nempe ad initium Maij 3 aut finisnte Aprili 3 temperatis diebus 3 prima tonfura 3 & iterum circa Septembris initium/ecunda vfiirpatur. Noftri bistondcnt, primum circa feftum S.Crucis, quod eft tertio Maip&rurfus circa feftum S.Crucis 3 quod eft i4.Septembris.Quibusfcmelduntaxattondere: ^ tetonflo- ^ confuetum 3 hi circa folftitium aftiuum vellere pccus liberant. Quo tempore & ij, qui gemina n . J , ^ vtunturtonfura, agnos quoque tondere confueuerunt. Antetriduum quamtondeantur 3 bene Cl£n ^ um J lauanda: 3 atquevbiex^iccatatondenda^ Tantum Heresbachius. Calphurniuspraetereamo- nčt 3 vt coloris lana>& longitudinis 3 moIlitieque 3 & duritiei habeatur ratio 3 ne fcilicct alba ni- gra’ 3 vellonga breui, vel mol lis dura.’ mifceatur: Cumiam tempa s eritjnaternas demere (anas H ircorumque iabas olentes cadere bar bas , Ante tamenfccerne pecus,gregibufquc notatis Confimiles include comas, ne longa minutis 3 Molila ne dur is coeant, ne candida fufcis. lubet item obferuari.ne inter tondendum a ferro vulnus inferatur? Sed tihi cum vacuas pofito velaminc cof as Denudabit ouis , circumfpice 3 neft acuta Forfice Ufa cutis: tac it um ne puflula virus C Texerit occultofub vulnere 3 qua nifi ferro Rtimpitur, in mi forum fragilirubigine corpus C orr odetfmiesputrida contrahet ofa. AFFECTVS CORPORIS, Eorumaue curatio. VlLLVM pccusqitamuismoiliffimumfit 3 vaietudinistamentutiffima? eflo 3 minimčque peftilentia laborare Columella profitetur 3 idque ex fententia Cel- fi 3 quem prudentillimum hac parte vult haberi. Contra Ariftoteles peritos tra- dercfcribit,ouem, cquum &homincm ijfdem fere,totidemquemorbis renta- - - ri. EtNoniusreiculasouesinterpretatur 3 atate autmorbograues^citans illud Varroni$ex libro deliberiseducandis. Jltvtin grege opilio oues minus idoneas remouerefo- Q Uesre i cU i« %trfuas rekulas appellar.Gato eiufmodi oues reijculasvocat. Pctrus Crefcentienfisouiutn fa- ^ nkatcm, & inhrmitatemcertislignis cognofcidocuitrNam liapcrianturearum oculi 3 & vena: ' fint rubicunda 3 & fubtilcs.fanas elTe aitdin alb^vel rubicunde 3 & crafla: apparuerint Jnfirmas. Item li manu apprehenfa’ in lehina prope anchasfin fpina dorli prope coxendices) comprimu- Uuaitcflečlunturjfanas&validasdiCjlivero flečluntur 5 infirmas. Item ficapitcin pclle col- ante trač ta vix trahi polTunt 3 dTe fanas } & robuftas ; li facle fequuntur, infirmas. Item fa- »aspcr viam animoliiis incedcre,imbecillcsmoleftiiis 3 &capiteinclinato.Idem tradit 3 ouesin p e hriseiur Icbrcs mcidere, eafque & cognofci, & curari polle ^ & quomodo curcntur 3 fe in tračlatu boum u uccUra . edocuilfe. Accidere autcm febres ouibus teftatur Virgilius 3 dum ait j ‘ V J •* £lmn ctiam ima dolor balantum lapfus adofs'a ^ C um furit, at/jtte artus dcpafcitur arida fe bris 5 Proftit inccnfos aflus auertere, & inter linafcrirepedisfalientem fanguine venam . vudmtcr Virgihusp inquit Columdia, ouibus febricicantibusconfulit de talo, vel intcrduas Oo vrtgu-* 1 Te bris fi~ g**- tffiis. lih. 6. n at ti ra L $9. cap, c 7. Ota curfit- citv pepele- i < til 'AT% 438 Vlyfsis Aldrouandi vngulaš fanguinemtfmitti oportere } nosietiamfubbeulis 3 &deannbii$ fanguinem idetrahi -1 itjus. Addit Virgilius figna febricitantis. [h. im proč ul autmolli fuccedere [spi us vmbra Videris , ant fummas carpentern ignauiusherbas , Extremamque fequi,aut medlo procumbere campo t afcentem, & [era folam decedere n obli > Contmuo firro c ul p,-im compefce , pnu[quam Dira per incautum [erparit cčntagid vulgus. Quomodo autem agnis febriutantibus lic mcdendum 3 pr®cedcnti rubrica didum ell. Africa- nus monct in Geoponids Grarcis., vt quam maxime iniploprincipio profpiciamus,ne in mor* burni peltijentem incidantoiies. Vere igitur aduehtanteelelifphacum montanum, praliumqi hcrbas,inquit,contundcSj & pcr dies cjiiatuordedm in potu ijs temperabis; Idem & autumno diebus totidcm faciendum. Quod fi iam eas occupauerit morbus 3 ijfdcni remedijs vticonue- nierflunat eriam ex cytilo pabulum,arundinifque duriflima: radicts tenua’ madcfafta>atque in affcdair. partem admota-(vt Andreas a Lacuna,vertitjfed melius Cornarius,arundinisdu- f riflirncerjdičestenerrimre.Gr.Tceeuim non tottov , fed 'šrorcVlegendum.) Oportetaiiteminfe- das iri aliam regionem transferre s ne tonja gione fua fanas ctiam vitienrquin & ipfar dum aiia aqua,fpirituquealiofruuntur ) roborantur,& conualefaint.Haudfatisitaqneaccipio,curdixe- mCo!unidla,hocpecusquamuismollifiinium, vaictudinistutifiim^cfie, minimequepefti- lentia Jabofare, cum id ante ipfum non pauei fiierint afteftati j ac in primis, quem fa:pe citatj Virgiliusjhis verfibns: BaUuipecortvn J & crrbris mugitibus amneš Arentefi/ue j on ant ripa , collefgue [upi ni iamque cateruatim datftragem , at j ue aggerat ipfis J n Jlabulis, lurpi dtlapfa cadauera tabo , Doneč burno tegcre^ac[oucis abfiondere di[cuut . Ham hecjue er at corij s vfis, ne c vifierd qui[quan* A ut vndis abclere pote Ih autvincerefiamrnai Nec tondere quidem morkofilluuieque pcr e [a Vcllera>nec te las pofiimt attingtre putres . V er um etiam in ut [os fi quis teni ar at amili us s Ardentespapula 3 atque immundus olentia[udor Netnbra[equebatur 3 nec Ion go dcinde m oran ti ;ue fluuioSjOmnefqueri- pas,ornncscollespecudummorientiumbalatm&taurorum (depuibuspriuseratlocutusjfu- bita pefte cadentium horribili mugitu perfonafie. In ipfis ftabulis tantam pecudum ftragem ed i ca m yV t ca d a u era i n terem pteru m illic cateruatim aggefta iacerentj doneč tandem fofsisla- tilfimisjin altitudinem quindccim pedum edučlis,humarehtur,& terra contegercnmr: Gre* ges pelte conlumptosdiumandošdfe, quiacbrium J veliufquepeftiferum eft,etfienihitoi'ium detrahi poterat 3 non cfie tainen vfus j ncc potuifte ablui inteftina,nec tbneremari, hcc tonderi velleia 3 erofa videlicet, vi peftisjana. Quod fi quid etiam telarindefadum eftet 3 attingifine pernicie nonpotuilfe.Pypulasardentes 3 & puftulašin toto corporerepeteextitiirc,&do]orem ** inerrbrorum deterrimum,fudoremqueimmuridi/simumc6tinu6 inlecutumfuiile. Paulopoft infimabilem facrutn ignem 3 quein pufulam vocat paftores 3 fic hominem, & pecudem cbruiffej vt illo omnes a^grotantis artus abfumerentur, ncque medica ttientorum j neque fari remedia, morbum vila ex parte pairum, ac pencad omnem contadum excanduifte. Dc hoc ignefaeroj qucm vulgodicimus ignem Sandi Antonij,infraex ColumelPuSencca depefte,quaih Pom- peis celebri Campania vrbe oues inuafit, in bare veiba tradi t^Aiunt[encentarum ouium grtp gem exammatum in Pompeana regionts motu. (Ab initio dixerat,cam vrbem Kegulo, & Virgi¬ nio Ccnfulibusdefidifle terra: motu J &quidem diebushybcrnis.)ei? quarehocouibusdbs putes timore acctdi[e.Diximus [olereposl magnat terrarum motuspelhlentiamfiert.Multa eni» f mortifera (tum aer,tum dc]u*)w alto latent . ifiua cum extra[uperficiem terra erumpunt [uo bt‘ litu , dr vapore >[actliuspecord[entiunt, in quapelitlentia incurrere-filet , quo auidiora / u»t,& aperto calo plurimum vtuntur.dr aquis, quarum maxima in peililentia culpa ell. Oues vero mol* hort s natura 5 quo propiora ter ris [erunt capita^corruptas efie non mir or j cum afiflatum diri aeid 'tiha ipfiam h um um ekceperint, Necmfiet tile dr h ornim b us [1 m at or exijfiet>[ed illum čopu aerti T empore contallos artus [acer ignis e debat ; Innuit poeta nullumloeumabhocpeftifero malo im mirne m^mnefi De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 43 p ^ fnceri cxtinxit*antequam vt ab bominepoffettrahi^furgeret . Hačtenus Seneca. Ouidius fimi- *j.Metam. liter deferiberi.5 calamitatem magna? illius peftis i quam luno Aegina? infular immififle iiilgi- tur,itiquit3 Lanigeris gregibus balatus dantibus agrot . Spont efua , planlque cadunt 3 & c or por a tabent . VlerasmcperedepndligijsDarmonumfcribitannoChrifti M D. L11. in Lucenfium agrd Lib.j.e.zS. ciitapagum Menapiam in fine Maifipeftilcntem morbum pecora iriuafilfe,vt mortuarepente conciderent. Sanguincmeorum,fihomincm nudumcontingeret.,anthracesgeneraire,quin6 aperti efient innoxij, aperti vem latifšime ferperent: čarnem corundem pecoruni recens mor- tuorumcočiam,&conreftamfuiifeinnoxiain: At iuscarnispotanti lethale. Vitalisde Furno: r * Si vis,inquit 3 morbum peslilentcm remouere ab ouibus 3 accipe ventrem arietis,& cocjue o um vino , & aqua 3 0"poshnodumpone illudcum aqua 3 quam dabis ouibus adbibendum , (J farabuntur. Eft aiitem hocrcmedimn,vt videtur Rhafis,& Alberti; aiunt enim:Aduerfus morbum ouibus le- thalem>ventrem arietis cum vino coques, & aqua dilues,dabifque ouibus in potum. Et ipfe_> B fetiam Cdlumella inquit,y/ agrotat vniuerfumpecus 3 vt (fanti pracepimu ( 3 jr nune , (quodre- buir ejfe maximi falutare)iterum adfeueramus in boe cafu , cjuod e sl remedium prpfentijfrmum: fabula mu temu s eadem hora,exempto.Quamuismodo Ariftorelespro- mUia i ls% blcmate,cur homini foli peruertutur oculiifolum homitiem morbo comitiali alba fen bat, alia tamenetiam animalia fimilitereonuelli iegimus. PliniuS coturniceni aucm hoc morbo alfici fcribiqAbfyrtusequoisjexrccentioribusBroc!a:usetiamaccipitres,&graeulos. Caliusideiru ^°-cap % lctibitdecanibusj& felibus,vidiffeq; fe arietetn>qui hoc eodem morbo perierit, fed & capra, 1 3 * tefteHippocrate,&Plutarcho,epilepticaeft,atqUeouiseriani,vthisverbisteftaturHippo- Lib.^.c. 23. crates: In morbo comitiali cerebrum nimis humidum efl.Cognouerit autem hoc ipfum quis maxi- ml ex ouibus, & pr afer tim cdpris. H a enimfrequentijf\me corripiuntur. fuodjic aput tp far um hi . c moi- di{fecuerts 3 r eperie s cerebrum humidum,vtl £ ir at e el a tantiem m auncula, bibi'jue debet ex aqua,haberique in or e ajftdueJuh lingua. I ta & (. 0 - lumclla ; Onem pulmonariam, inqui t 3 fimihter vtfuem c uran conuemt , tnferta per anricuLm, quam veterinarij eonfdiginemvocant . Deeaiatndiximus., cum maiorispecoris mediciaanu tradidimus,fčd is morbus vrtate plerumque concipitur^-fi defuit aqua,propter quod vaporibus omni qttadrupedilargiirs bibendi poteftasdandaclh Celfoplacet, fi eft in pulmonibusvitiu, aeris aceti tantum dare,quantum ouis fuflinere polfit,vel humana veteris vrinre tepe fa čt£c,triii heminarum inftar ,per lini dram narem eorniculo infundere, atqueaxungia’ fextantem fauci* bus infererc, Fiunt itaquc potillimum pulmonaria?, vteiufdem authoris veibo vtar,nifi frpius lauentur,a?ftate prapfertim plurimum licca exidcnte. Forfan co refpexit V irgiliusctiam,quan- dointerreliqua opera,quce feftis exereeri diebuspermittit,lotionem quoque Si mundationem ouinm eoneedit his verfibus: fhtippe etiam feftis quadam excrcerc diebus j , F as fr iurafinunt } riuos deducere uulla lielligio vetuitfegeti pratenderefepem,i $ i Infidiasguibus m«liri 3 incendcre ve preš 5 Falantumque gregem flituio ver far e falubri . Salubritatisenim illc, & commodorum ibi voluiccuram habendam, minus illic fuperftitiofuS ethnicus poeta,vt in re faltem vtili,quamolim gens Iudarain necelfarijscalibus. Hcontrario in Anglia cimi tfftatespluuia.’ 1'unt, &ctim pafeuntur in locis vliginofis, &cum lingunt mane rorem,aiuntputrefcere,&eontabefccreijsviiccra. Lietialiquandocrallishumoribus, vtait Crefcentien(iSjimpletur,inilaturque,idquef£pius menic Maio,& Aprili pra? copia lenti, craf- lique fanguinis,vnde kepe fubito moriunrur,prodefteis,inqiiit,fteccum vt vulgd voeant, (lty* .kun ligneum intdligit^duotum digitoialm poni inter nares,& operam dare,vt multum detra- haturfanguinis. Qua?damenim licliberantur,alhenihilominUsmoriunturJ it etiam vtreni- buspingui vndique obdudis intcreanr,tcftc Ariftotele,quod vbertate pabuli ficri,ait,vtin Si- cilia,agroLeontino. Quocircaferodieiagereouesadpafeuapaftoreslociilliusfolere,quo minus capiantpabuli.Idcmalicubi,ouibuslblis animaliurn renestotosobefoshabcrc,lethale elfe alferit,ideoqiiefieri$vtquamquam pinguesadmodum linr,tamen aliquid delit, etlinoiu G vtriquedcxtro quidcm. Caufam elfecurhoc folis, aut maxime ouibusaccidat,qucdijs,qua3 adipc pinguefccre folent,pingue humidum lit: Itaquc Uon a?que flatus interclulbsdolorem fa- eere,idq; caufam liderationisdfe. Et rurfus: CopiaJnquit,etiam feui gen us ou i u m longe cx~ ceditjornnium enim animaliurnoues,celerirenum obeli tateopplentum Itaquehumore, fla- tuqueinterdufo,celeriterpi a’liderationeinteieunt ( Nam per venam aortam,&maiorem,fta- tim vitium adeordis federn tranfuthitur. Meatusetiam alimenti licci,ouibus, &quibufdam alijsbeftijseoaluilfelcgHnusapud Ariftotelem. Laborantitemventrisprofluuio,tnditquo AlbertuSjin fua regione,vt ventereis liftatur,falem preberi, & lic excitataliti,vinum nigrum* Tormentilla vulgo d id a dyfenteriam, & alia ventris profluuia llftit, quare opiliones,vt refert Tragus, ea vtuntur ouibuscurandis. Argema inouibuslollifcriplitThcophraflusfoliopapa- Ueris cornuti, fed Diofcoridcs eo inundo, argema, & nubeculas«T«^,idcft, pecudum & iu- mentorum, emendari aip fed & charriarbtam quoquo modo colledam, telic Plinio iumento- rum,pecorLimqueocuIis,filutarcmdfeaiunti Ad tonliilaspixliquidaillinitur,vtmoxdicctur intra remedia contra fcabiem i Crefccntienfis nafci feribit ouibus fub gula go Hum ex fluxu hu- H moram a capitedefeendentium, & perforata ibi pelle humorem aqueum paulatim exftillare, curariquc. Gefnerusafferitfuishoc vitium vocari kroplf,ideft,inquit J llnimas;contingereau- tem aliquando cum vitp periculoi Exoriri prarcipuc in initio verisj Sc pollea ciim iam gramine pafeuntur,inelinatis capitibus curari^Elfe qui lic affedarum pabulo,vel fali potius medicame- ta mifceat,prpcipue autem iuniperi baccas,& lingue ceruine folia trita: nos autetn golfum vul* gonuneupamus tumoremillumaqueum,quicuenitadiugulum,& precipue in mulierculis monticulisex frigide potu.Si ob pallum infalubriorem ventereistumeatdanguinisdetračlio- ne,inquit Anatolius,curabis illas, tondens fcilicet cas venas,que fupra labrum,& qu^ fabcau- da,circa federn funt. Infundcrc etiam eonuenit fcfquiheminam humani lotij. Idem,aut fimilis morbns elfe vidctur,quo, (vt d Gallo quodam non indodo > fc accepilfe refett Gefnerus) oucs .dicuntur venenum in p altu cum herbis fuinpliifc,quod fieri aiunt,ciim aer cralfus, lentus, noxiuscum roreconcretusinherbasdecumbit,qualisetiam aliquandoplantis, & atboribus exitialis eft. Ouibušindeftatiminflatis,paftores fuminas auriculas abfcindunt,vt languis 6manet,-Sc baculis pereutiunt latera. Alij aqu£ pa.mifecnt inulain«& ori aperto infundunt,aut ' fi delit De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 441 A ti delit aqua, vrinit permifcent, quam in vas aliquod, aut etiam calceum emiferint; fic ouem_. ftatim melius habere aitmt. Columclla forfan iftiufmodi affeduseft mentigo, quam paftori- Mentigt « busoftiginem voeari aficrit,& ladentibus mortiferam cfTe, plerumque autem eam fieri, Ci per iraprodcntiam paftoris emiffi agni, vel etiam hadi rofc idas herbas depauerint, quod minime comraitti, inquit, oportet: fed cilm id fadum elkvelut ignis facer,os atque labra fkdis vlceri- bttSobfkkt.Remedio effe hyftopum,& fal &quisponderibus contritamam ea miftura palatu, atque lmguam,totum1 tros fore,ait,ex vini amurcroque portionibus paribus,aut ex oleo,ciim alumine pinfito 3 fuperfufoque aceto,vel eeriseru- gincinfriata,velcombufta galla,cum auftero vino l^uigata,& fuperpofita tuberculu,cui fubeft vtxmiculus,ferro quam cautiflime circumfecari oportet, nedum amputatur, etiam quod infra eft animaljvulneremus: Id enim cilm fauciatur, venenatam faniem mittit, qua refperfum vul- nusita infanabile facit,vt totus pes amputandus fit>& cilm tuberculnm diligenter circumcide- risjcandensfeuumvulneriperardentemtfdaminftillato. Hecitaqueomnia Columella. Phi- lippusBeroaldusmentigincminagnis&Kpdisidfere malumeiTeconijcit, quod in homini- busmentagram appellant,aitquevtriufque vocabuli etymoncffe amento,quoniam abea parte fere oriebatur, fbediique vlceribns mentum, os labra, obfidebat. Equidem videtur, vt mentigo,menti malum > lic ouis oftigo dičtum. Idem Columella,edeetiam in hoc pecore in- "fanabilem,ait faerum ignem,pufulain vocatum paftoribus. Ea nili compefcitur,intra primam Sacer ignis» pecudem, qu^ tali malo correpta eft, vniucrfum gregem, contagione,inquit, profternit: Sic quidcm,quod nec medicamentorum,nec ferri remedia patitur,nam pene ad omnem tadurm. cxcandefcit:fola tamen ea fomenta non afpernaturftadiscaprini,quod infufum tantum valet, vt&blandiaturigneamffuitiam,differensmagisoccidioncmgregis,quamprohibens. Sed Aegyptie gentis author memorabilis Dolus Mendefius, cuius commenta, quf appellatur gre- Cf vitotivUiLuret fub nomine Democriti falsd produntur^cenfet, propter hancfcpius,ac diligen. terouium terga perfpicere,vt fi fbrte fit in aliqua tale vitium deprehenfum,confeftim Idobem dtfodiamusinlimine ftabuli, &viuam pecudem, quffueritpufulofa, reiupinamobruamus, patiamurque totum gregem fuperobrutam, meiere,quod,eo fačlojmorbuspropulfetur. Nos antea ex V irgilio de hoc faero igne etiam aliqt?id diximus. Frequentius item oues eodem at- teftante Columella, quam vllum aliud a'nimal,infcftantur fcabic, qu«e fere nafdtur,vt nofter, Scabies . mquit*memorat poeta: cum frigidus imber Alti us adviuumperfcdittcf horrtda c ant ten. Caufk JI-a biti « CurAtiOi 44 ž Vljfsis AUrouandi E G v Hruma gelu . ■ . . , Vel polt tori 1 'u'ram li remcdium pmlidti mcdicaminis non adhibcas, fi teftiuutn fudorc man, vd fluminc non abluas, fi torifuni gregem patians fylueftribus rubiš , aut fpinis fsucktif %* bulo vtariš,i'n quo mulgatit cqui,.aut aiini fteterunt, pnecipue tam e n exiguitas cibi rrtacienn, maciešautcm Icabičm facit. JH«re vbi ctepitirrepere,ficintelligitur } vitiofumlocum pecudes, aut motfu fcalpuntjadt cornu jvel vngula tundunt,aut arbori affricant,parietibusvc detergent: quod vBialičjuam facientcm vidcrisjComprehendereoporteb'it,&lanamdiducgire:Nam fiub- ell afpcra , cu tis, & vdtit qua?da m prurigo, cui prime quoque tempore oceurrcndum eft, ne to« tam progeniem ooincjuihet,- & quidcm cel eri terceti m & alia pecoragum pržecipueouesconta« gione vexciitur. Suritautemcompluramedicamina,qua? idcircoenumerabimus,nonquia-* cunčtiš \*tl neceli c fit, Ted quoniam nonriullis regionibu$qua:dam reperiri »equeunt, cx pluri- bus rdiquodinuentum remed : um fit. Facit autem commode primum ea compofitio, quam paulo aritc demonfcraulriius, fi ad firccm,& amurcam, fuccumque decočli lupini mifccaspor- tione iTqua detritum album lielleborum: Poteft etiam fcabrltiem tollere fuccus viridiscicuta’, qua? verno tempore, cum lam caulem, ncc adhue femina 'facit,decifacontunditur,atq;expref- E fus humor cius fidili vafi rccoditur,duabus vrnis liquoris,admilto falis torridi femodio:Quod vbi tadtum elboblitum vas in fterquilihio defoditur,ac toto anno fimi vaporc cocodum, mox prornittir, repefačiumtjijc medicamentum linitur fcabra? partij qus pri us afpcra tefta, velpu- niicedeffičlaredukeiatuv. Eidcm remedioeftamureaduabus partibusdecoda jitemvetus hominisvrma,tef:iscandcntibusinufi:a:Quidam ramen hanc ipfam fubiečlis ignibus quinta-. parreminuunt, admifcentquepari menfiirafuccum viridis cicutae. Deindc figularibustriti, & picis licjuida.’, & fričti falis fingulos fextario$ infundunt. Facit etiam fulphuris triti, & picis liquidte modus -xqualis igne lento coadtus. Sed Georgicum carmen affirmat,nullam effeprat- ftantiorem med icinam: JOnam (i quis ferre fot uit re fc iti dere fumrnum Vic er is os 0 ulit ur vitiu m > Vi uit tj ue t ege »do. Itaque referandum eft,& vlcera tricdicamentisciirandum. Ffec itaquc omnia ille,qui ciimci- tet Virgilium,nos etiam eiufdem cx georgidš eadem de re verfus apponemus omnes s T utrpiš oues teti tatfcabies, vbifrigidus mber Alt ih s adviifum perfedit , ■& horrida c strt o Hrumagclu, vel cum tonjis illotus adbafit S udor,&birfutt fecuerunt corpora vepre s . Dulcibus idcirco'fluuij s pecus omne magistri P crftttidu ntgvdifcjuc aries ingurgite villis Merfdtur , miflufcfuefecur.do de fi it it amni. Aut ton funt trijli ctntingunt corpus amurca , Aut fpumas mifccnt ar gen ti , vtuaejue fulphitrtt idddfjuc pice s , crpingues vnguine cer as ScyiUmcjue helleboropjue gr au e s,mgrumeju e bitumen. Vi on tam e n vila magis prafensfortuna lab or um eft, SljutmJiquis ferropotuit refeindere fumrnum f leeris dsialitur vitium vimtcjue tegendo Dum ji:edtcas adhibere manus advulnerapaftor Alnegat , d” meliord Deos fedet omnia pofcens . ialgtiS autem Ičabici caulam efic iam ante etiam dixerat, ciim de ftabulis cuium loqueretuf. glade s ne frigida ladat Mclle picits fcabiemcjueferat , turpefjucpodagras . , Diophanes teftatiir,dues nunquam fcabie infelbas iri,fiijs,qutc pra:dičta funt, quifpiam tonfas inunxcrit. Siri autem obnegligentiarh,inquit,tuam, fcabie fa'dentur,eascurabishoc modo: Amuvc.v fine f.de, aqUa* iii qua amari lupini maduerint, fa?cifque vini albi fingulorum aquas portiones in vafe aliquo mifccns, & calefaciens, ouem indepeiungito,eamquein vnam,&al- tcramdicm fit tclinquito.Tertiavefddieaqua marina, autmuria calidalauandaeft: acpoG id,aqua potabil'> Quidam cupreffifphtculasaqua maceratašalfundunt. Alij exfulphure^- pero,ceru f>, arque butyro miftis, fcabras oues inungunt. Sunt qui cx luto orto ab vrina, quam aimus in via excreuit, illinant oUeS,nonnulli autem rečfius facientes, non priiisadmouentali-, quod remediorum didorutn,quam totonderint partem fcabida m, camquelotio antiquopet- iuderint•. In Arabiaporro velfolacedriKinunčtionefcabicmdiicutiunt,vt in camelis, &elc- phantis H De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 443 A f>ti3tttišquoque. Scabiemouiumcompefces,filotiopraduensfulphure.,atqueoleo munxeris. Cdp. Eadem fefepra?cipit Cato: Oues,inquit,nefcabra fant,amurcam pur am,dr aquam i vbilupinus deferbsterit , & fec eni de vino bono,interfe par it er onima fumito,& bene commifceto. Pofiea cit m dctonderis oues ,vngito totas^finito, triduum , aut biduum confudent,deinde in rnari lauentU- Ha mcliorem habebunt, & vidni non erunt mole sli. E ode modo in omnes quadrupedes v ti- torftfcabr&erunt. Maro infuperfciens, tefte Macrobio,lauari ouenijaut lanre purgand«, aut T * a U J na * fcabieicurandre gratia pronunciauit 5 tunc oucmper ferias licere merlari, fihoc remcdij cau- ca P ' 1 * fa fieret: Balantumque gregemfiuuio merfare falubri. Adijdendoenim falubrijoftenditjiri^uitjauertendi morbi gratia tantummodo,non etiam ob ' lucrum purgatlda* lana? gratia fieri conceffum. Deeiufdemlotionis vtilitaceinha?cverba Pii- Lib.^ i.c.6, niusSecundusdi/ferit: Pecorumfcabiem fanant-,lanafque emolliuntpifcinamans.Mediterranei marinam dquam imitabutur ,quam falfiffimamfi quatuorfextariqs acjua&numfalis addiderint: Nam/i quis amplitts addere cone tur , Vinci aqua m, falemcjtte non hquari aiunt: M oder at if trn ant £ pri putantfaqua fextarijs q m atu or oclonosfuhs cpathos mifceant.Sunt qui dicunt Mam demum aquam[alfam refpondere marina,in qua ouumfuitet,necfubfidat. Quod ciim experirentur no- Outtm vt a- nullijinuenere eiufdem ponderis aquam,& falenveffe oportere, vt ouum inn ataret. Sed idem q*t* inna- Pliniusapud Marcellumjduos falisfextarios in quatuoraqiKEfextarioSjmiifj>s, temperatilfi- tet , mam malini liquoris copiam fiicere, auchor eft } aitque alicubi 3 lupinoscum chamaeleonte her- ba decodosj aquain potumcolata, fuiareetiam fcabiem quadrupedum oinniuminamurca_ decodios, vel vtroque liquore poftea mixtO; & apud Diofčoridem habemuSj lupinos cum cha* tndeorttis nigri radicibusdccočtos ouiurn lčabies fanare, & in eundem vfum, tepido illo de~ toftoabiui* HieronymusTraguscx hocopinorloco^uadrupedum, &oumm fcabiemfanari Icribit lupinis cum radicibus Čarlina? vulgo dičtp,decočtis in vino,quoda doli js dum hauritur deftiilans, vafculisexcipitur»veletiam in aqua, AtquiCarlinaalbipotius,quamnigri Cha- ttudeontis ^etius e Ih Idem Tragus,otiium J boum 3 equorum,hominumque fcabiem.,& impeti- ginešfanad fcnbit aqua,qu& in cauis fagis repeiiturddque fe in pecoribus, & hominibus fuif- feexpermin. Inueniodeniqucad pecorum^ canumfcabicm, picisliquida:genus > nigrum vi- t delicetj&feddum exoxycedri lignis affulatim concifis, toro Maflilienfi agro paftores elicere praftantilfimum. Porro ianij aifirmant fepeinouium iecorereperin hirudines, fojdiculisqui- Hirttdines bufdaminclufaSjlongitudinefefcpiidigithJatitudineadlogitudinemferedimidiajpratenues: in ouium te- Idvicium contrahi aquf paluftrispotu > in ventriculo vero nunquam vllasreperiri,fed & hau- core reperi- duntnonunquam eafdem } quod vbi contigerit>Anatoliusacetumacre,& calidum, aut okuni ri. infundi iiibct» Qupd fi vermeS (vnacum hcrbis vorauerint, idem faeiendum cit, quoddeventristumoreexinfalubri padudičtiimeft. Tellatur item Crefcentienfisiagnos ali- phtUrea/?s> quando infeftari pediculis. Et Diophanes,fi pecllculi,riciniue molekecoucm,radicem fphen- p u p e [ lclim damnijideft^aceristundi iubeb& in aqua elixari. Vbiautcm acapitevfquead extremam ipi- [ at j g _ n?partem, lanam totonderis ( dva^viig , Cornariusreddit diuulferis)tepidam iplam aquam_, Q Urat i 0% infundi,doneč pcnetret vniuerfum coi pus » Nonnulli quoquein tali affečtu cedria tantunu,, eodem tcfte, vtuntur. Alijsetiam in vfuell radixmandragore,fed cauendum el^nc hec guftc- tur.-eftenim periculofi.Alij cyperi radicescoquunt,eoquedcco&oouesabluunt. Atqui Pli- _ niuspedieulos in ouibušgigni ncgat his verbis: In ouibus, Nam horumodor non patitut ftabulis ierpentiu peftemconlifiere;Sepe enim vi ibidem dičtum eft,viperc,&colubri tenebriSalTuctfi&iucem-. «xofi,in ftabulispecudum dclitcfcunf ^ & cubilia fubprgfepibusdiu non motiš^ fibidciigunt. vndcgrauifiima pecudibusexiftunt mala,& fepeex ferpentibus contrahuturCfd morbi 3 quo- tum caufas ne medici quidem perfpicere queunt i Nam venenatp bcftic poftqnam femcl late. br.is, in quibus fe fufccntare queant,repererunt, gregem impreffo morfu ljderejeiquc leth: !e_, virus folent afpergcre. Quare lapides,& fudesprehendendc, vt illarum iačtu & idu noxij fer- peiKcse medlo toilantur,nequepriusa cedeAmternccioncabftinendimi (vtcumque illi libi- lis, 444 Vljfsis Aldrouandi iiSj&llftguls cxferti$ iram comminentur)quam caputenečtum fit 3 &caudaa reIiquocofporM nexu auolfa^tardjus iana fnoueri indpiat, aut g dam conuolui prorfusdefinat. Sed quiafaxis/ & fiidibus aducrfus fequentespugnando periculum magnum aditur _> pradtitcritprius rerne- dium a Virgiboreeitatumde gaibano 3 &cedio-viurpaic 5 aut 3 vt Columcllaaddit muliebres capil!os,a«t ceruina eorrsua vita. Id quod Ei tuaceruinoluiirare map ali a fuvio. Obfuitijle malis oder angmbus , tpfe videbis Scftientum cecidijfe rmnas 3 nonJi,ringere denie's Vliti totijl vncos 3 fed in ant debilts ere Mxrt-e‘P}& ob c h Jo tacet exarmat* v e ne no . Celebrantur modo aliquotremedia, qua?peculiari quadam facukate partim pecudes iftasak aftečtibus praTeruant 5 partim etiam, ii inciderint 3 curant. Piutarchus author cit, Alyilon fi circa ftabula pJametur 3 cui'um&caprarum gregibusfalubreeflTe 3 peihiberi.Paftorcs,&opilio- f nes^refierente TragOjabfynthi; flores aridos conti'itos 3 eum ialcjouibus 3 &:bobuspra'bent,qi!0- ddiaria experiennia edočti 3 omne genas inttrioies morbos abfynthio curarb dolores fedarf, & exerementa purgari. Plinius aileiitfuceum decočta radicis centaurea mederi ouium niorbis, Theophraftus inquithyphearad faginanda pecora vifco vtilius. Vitiamodopurgatpnmo, dem ca piaguefack 3 quaAudeeerepurgationi. Qujbusfitaiiqua tabesintus 3 negantdurare.lk medendiratioaftati$quadragenisdiebu$« Quid autem hyphear iit 3 alitubidocethis verbis. IIex fraku s aliquando quaternoshabet 3 binosproprios 3 gkndem 3 & granumquoddam puni- ceum,& binosaiienos 3 vii'cum,atque hyphear,hoca meridie> ilJud a Septentrione. Aliquivi* ieum (telin & hyphear non aliterdifferre putant 3 nifi quod in diuerfisarboribus nafcuturjalij vero fpeeie ditterre aiunt 3 cum & fručtus edant diuerlos, & in eadem arbore aliquado pars vna ftelin,akera viieum 3 vel hyphear proferat i Et paulo poit: itelis vocabulum ek Eubotnfiunij hyphear Arcadum 3 vifeum communc. iilondus tradit cani nonnunquam ofterendum čile de- £očtumhedera? 3 eoque exhibitofaltemperfeptemdiesferuari ca n i si n colum i ta tem 3 prpptcrea quod ouem quoque paitus hcdcrae icruet. Habemus&a Diofcoride 3 ouibus vtilceileadi^n- G tum circa ouiiia earum leri 3 & Plinius tradit peeori vtiliilimos eile dici adianti ramulos in ci- bo. Nos vero in hifloria de bouediximus afplenum herba pecorum lienem conlumere.Quin- tilijaffirmant nec capras 3 nec ouespefte infici 3 frex ciconia v entriculoaqua intrito,fingulisco» 5 j. chkare vnuin infuderis. Meruladcnique ventriculum arietisexvino.,& aqua cobiumpierof- iu m ar gin e . q U£ ouium morbos exhibitum leuare indubitate affirriiat . // srhe ar " l. • canfis "/• 33 * Sitli-F CA S T R A N D I RATIO. OLVMELLA noti aliam inagnis>caftrandirationem feruarilcribit, qiiami« maiore pecudc>Quomodo autem vituli caftrentur 3 copiose didtum eft propri o loco. Varro dno obferuat 3 vt non minores quinque meniiuni>neque antcqu;ini caiores,aut trigorak c^egcrint 3 agni cafti ctim Et Plinius nifi caftrenturquin- _quemeltres 3 prtematurum exiftimari fciibit 3 cx quo Platina i quos in numero H ve r u ec u m j in q a i t, r e fer r e volunt 3 eoidem non minores quinque menfium caftrare oportet. At- qui Conradus Heresbachius feribitexperientiam docere 3 quo citius, hoc meliiisfucccdereca- ltraturam* Nam in adultioribus, inquit 3 periculofioreft 3 ficut&in alijsanimalibuscaftratis* Apud Rhsetos referente Gcfneroltalicefanari procaftraridicunturanetes 3 quifunibusradi- cesteftieuIoruminijSabrumpunt 3 autlignoimpofitas malleocontundunt: fed prior modus pra:ftat:pofteriore vero modo caftratorum tefticuli cimi mačtantur 3 ccu fugillati 3 & parui abij- ciuntur. De fimili caftrandi modo etiam in vitulo diximus ^ fimilifque qua*dam olim homi- tiibus, vt cunuchi fierent 3 caftratio adhibebatur; Indeque 0A Oa dicebantura con* tafiscontritifq; coleis* Jduando cA' fi rundi < ADMI- i J De Quadrupcdibus Bifulcis. Lib. I. 44 $ ADMIRANDA. SYMPATHIA. Antipathia. CCVLTA qua?daminteroucs,&caprascoIituramicitia,&limullibenterpa- Oues & ca- fcuntur,obediuntq; eodem fere modopaltoribus,&canibus, quos ita vtriufq; praamica, pecoris cuftodes efle diximus ex Aeliano,vt ijsaduerfus luporum rapinas vta- turdefenforibus. Qupdverodevefpertilionetraditur,liter circumlatusdo VeJ}ertilio, mui viuusperfencflraminuerfocapiteinfigatur,amuletumelfe:priuatimque ouilibuscircunihtum toties,&pedibusfufpenfumfurfuminfuperliminari,magica; vanitatis videt i arbitra tur Plinius,qui alicubi fcribit,arietis cornibus tuliš, atquc defoflis nafci afparagu Lib. 19. c. 8. fylueftrem,quod tamen falfum efle fcribit Diofcorides. Sed Cardanus,inquit;arietis cornu in Ajparagus . I afparagosverti., fi fepehatur, acputrefcat, tametli non fum expertus, multorum tamen teffci- irtonioconcrcdam : putrtdo enim mater efttrultarumrerum. Et AlbertusaitiSicornuaarie- Licus. ttsfepeliantur ad radicemflci arboris,frudusin eacitiusmaturefcere.bt AntoniusMizaldus, Lib.ig.c.^ ficus.nefpjčlusamittatjarietiscornuacircaradicesobruiiubet. Sedquidhoc,quod Plinius lcribit de Laferpitio i Ouesvidelicetdormire protitiusfumpto pabulociim inciderint in lo¬ tu m vbioriturum lit Laferpitium. Horrent verdomnes fanguinarias feras,- hinccomparatio- nemhancfumplit Quintus Calaber.-Troiani fupra modum timuerunt Achillem occifum ani- Lib. 3. mo perpendentes fuum hoftetn, non fecus,atque oues horrorecontremifcunt cernetes fangui- Ltb. depa'- nariam aliquam feram circa ftabuluma luuenibus proftratam, nec propius k conferreaudet, radifoc. y. fedhorrent mortuam non fecus,acviuamAiunt vero eam efle cum lupo antipathia vim ,vt plerumque agni recenter nati neque vllius animalis extra caulaseffigiem intuiti,audito repe- teluporum vlulatu exanimafcant,fubitarioqueeo perculli metu,mortui concid tnt. Scribit & Albertusarietemlupum fugere,etiamlinumquam vident.Eft enim natura infitum,vt a it D. Ainbrolius, omnibus animantibus,vt euatn qua? necdum libi nocere experta limt,quafi noxia £reformident,vnde enim coIumb£,inquit, in ipfo fui ortu ,non vili terror accip.tr /s ? vtide lupi ouibtisfjrmid.ibiles?pullis milui?Qaod li in ijs,qua? irratiotialia funtanimantia,quidam dc_» aduerfoanimant umgenerenaturaliselt terror, vt etiam irrationabilia fenfum fugieda? mor- tisaccipiant, quanto niagisin primo homine rationis vtique pletliffi no, naturalisqua?dam-. opiniodebuit eifevitand£.Dodeitem,acperquameleganter,hanc antipathia exprdlit Achil- Litaa.n, lesapud Homerum Hedori fecum congreflfuro, & pada dimicationis proponenti, his verbis refpondens; Hečlorerras, noli quicquammecumpacifci,licutenimnulluminterlcones, ho- mmefque fandurn eft iusiurandum, & nunquam lupi & agni in fententia eonueniunt, fcd in- uicem femper libi mali optant ; Sic inter nos nulius neque amor erit,neque iuliurandum, nili - pnusaherius fanguiue alter funeltum Martem expleatj E"x,toP:,/um /uoi aAar« ffuvti/uoirvvae a^opec/e, xz Wi ccvdpdmv cpxta mrig-ct, O o Si Avzoiat i[dj oipvtg ojuotppovet 3 -vucv \yxatf A>ha,x.ax,cLippovixatbix,/t/, 7 rtpiG dtA.tiAoimv, Cl'c fV’ i/ui^dj eri Ati U*v 21 > ttri 77 vooi C>'pxix iffffovTau esrpivy n irtpev yt ncis s Slu/fitum aut matri militi r balatibus agnum ... < Marttusejlabulis rapuitlupus. tcubi etiam eundem Turnum lupo, TroianosouibusftabulisinclufisCOtnparanS,quaRta fis uporum agnos inuadendi auiditas, indicat; d c veluti pleno lupns infidittus ouili C um j remitadcaulas ) veni osperpejfus imbrce tdofic Atntii. ^ 4 -Georgie* Epodon. ode 2 . F. pod.od. Lih. %.c ar- t*un.od. i8. ude trte, i.Fafor. y Me tam. 6,Mttam * Ih Traču - lento. In Fanulo , %. F ttflor. 44 6 Vlyfsis Aldrouandi - , J AV7 quam tu fugis } vt pauet aeres Agna lupos ,capraque leones . > t , Sed odium fuum in Menaui Libertum Pompei Magni, hinc etiam fumpta fimilitudinco indicat: Lupiš & agnis quanta fortiio obtigit , | T e c um mihi difcordia el}. Huc quoq; pertinetjquod agnos in feftiuitate Fauni tam audacesefie ait,vtlupu non timeant« Ludit herbofo pecus omne campo C um tibt (^Faunej non a redeunt decembre s FeHus in pr ut is vacat ociofo Cumbouepdgus. Interaudaceslupus errat agnos , Spargit agreJHs ti bi fyluafrondes, C audet inuifam pepulijfefojjor i T er pede terram. Apud Theocritum Cyclops fic fe Galatheam fugere dicitjV* folet ouis conipicata lupuiB« $>ž \>ycic,&' 'dairip oi? WA/ot' XCx,qv a<&p«Videftj Fugi fquevelut ouis canum lupum conjpicata. Ita & Ouidius de raptu virginum Sabinarum Ioquens, inquit; C V t fugiunt aquilas timidijjima turbacolumbx Vtque fugit vifos agna nouella lupos : Sicillt timuerevirosfine lege ruentes t Scc. EtdeLucretiaaSextoTarquinio comprefla: Vtque t h or um pr ejji t,ferrum Lucretia mecum eff s N at us j ait regi s pr arquiniufque vocor. lila mhil 3 neque enim v očes virefque loquendi , A ut aiu/mdtoto peclorementis habet. Sedtremuit quondamftabulis deprenfa rehclis , P ar ud fub inf e Ho c um iacet agna lupo. Ipfavero Arethufa apud eundem de fe,recitans nimirum perfecutionem AlphJti amnis* fl/uidmihi tune animimiferafuit ? anne quodagna Si qua lupos audit circafiabuU altafrementes? Philomcla vero etiam a Thereo vitiata; fl Tre mit velut agna tremens^uafaucia eani Or e excuffa lupi 5 nondumfibi tuta videt ur. e, Huc etiam refpiciens Euphorion de Paufania puero, qui interfecit Philippum Amyntfl* lium 3 Macedonice regem,ait: A c velut agna lupos, vifosfugit vrfa le one s, Sic puer ignarus vener is ffugiebat amores. Videtur hoc acceptum ex Ph^dro Platonis,vbi fimiliter Icgitur: V t lupus ipfe agnos , puer umji c ar det amator . Lepide autetn M. Tullius de Antonio dicebat* Cufos ouiumpraclarus. Ita & Plautus: F uit adipol Mars meo periratus patri, v Nam ouesillius haudlonge abfunt a lupiš. Quam verd difficile lit agnum lupo eripere, idem indicat alieubi: Lupo agnum eripere i inquit,pofulant- ) nugas agunt . Qudm fuauis igitur fiieric cantus Orionis^hoc modo fignidcat Ouidius: De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 443 h Stepe fequens agnamlupus eft dvoceretentus S tepe auidumfugiens reji it it agna lup um . Pregnan tibus rnagis fortaftis,quam alijs iniidiatur lupus;fic cnimpaftor quidemapud Thco- critum: quam virtutis, &c. ® Ovtoi ctf vjif/tOViS AccvaeovtAov avcfpa sbtaro? fl'V d 1 «' Aujio/ dpvoroiv i7Tiypatov if tpitpoioi ; livrcu^Tr ixfarAavcupiuuivot,d*T tv oporen TloJ/UtvoG appcteP/VJi ditrpaj tv. 01 dt JdVmc A i^ct i$/ctp 7 rctlgscnv d.vdS>uda-&Ufaov . CfgAa,vaoiTpd>i dolce mia vita Jismafa fei Ji giouene , c ji beli a? . Comc poi j che laluce c dipat ti ta Riman trd bofchi la fmarrita agnella: Che dal pajlor Jperando eficr vdita Si v a lagnando in quesla p ar te , e in quelU Tantai chel lupo l'odc da lontano C E 'l mifero pastor ne piange in vano . HincFabiutfi Maximum ,quod commilitoncs fuosin caftrisab onmibus Hannibalisinfidijs tutoscontiuerct,optimo 3 & diligenti paftori; illum vero lupo comparat Silius Italicus 3 duni~» canit: Solers cunttandi F ahi u s,ce u noči e Juh at ra Munitis pasi or JI ah uli s perouilia claufum lmpauidusfomni feruat pecus: Fjf'eraf&uit Atque impasiatruces vlulatusturba luporum Exercet , morfugue quatttreFlantia claujlra . Ojaodfi enim ftabulareperiant referata,maximo impetu feuitiaquc in ea imitint,maximam-' queouiumftragem edunt 3 ficut hac comparatione meminit Quintus Calaber: Gred ad Helle- Lih. 13^ fponti littora appellentes, nauibus egreffi impetu ad llium ferebantur, nullo prppediente me¬ tu, perindeač oues fe e nemorofis paicuis ad ftabula corripiunt (ubnoftem autumnalem: Sic illiomni vocc fupprdfa vrbem pctebantproceribusfuisopem ferre cupientes 3 vt lupi qui accr- ^ bafarne exciti,in ftabulum impetum faciunt,pcr montes, & fyluas 3 paftore quippe duccnto, n aliasad alias maftant intra feptum 3 & quacumque omnia fanguine & cadaueribus mifcentur 3 magnaque parratur ftrages&c. Pra?tereavbicaulasintrauerunt 3 vel alias indderunt in gre- 0 ges ouium, non foliim 3 vt diftum eft,interficiimt 3 quot fatis eflent ad ventrem explend lino, led totum gregem 3 li polfunt,paflim iugulant, vt teftatur Albertus, imo vero niii clamore pa¬ noram , cudodumve,aut aliter impediantur 3 omnes occidunt 3 antequam attingant aliquam ad comedendum 3 quod meminit author de natura rerurn, atquc ego etiatn a paftoribus intel- lexi. Gloila in D. Lučam ait, lupum ouibus.infidiantem circuire ouile 3 vt canis fomnum, & 0uts * u p um . palloris ddidiam 3 vel abfentiam exploret. Atqui Plutarchus in volumine de folertia anima- vtvoect. lium feribit, ouem ftultam grauiorepedisfonitu lupum vocare 3 excitaturquelupus 3 vt diftum eft, agni balatibus 3 atque eo modo paftori non femel fit predp 3 qui matres ab agnis feparans 3 borumbalatibuslupos ad predam excitans 3 inlaqueos,eos deducit: Sic Regulusapud Si- busdecfk Um fimulans fu S am comparatur paftori, qui lupos eo modo,nimirum agni balati- Vertit equnm >JimuUtquefugam grauiore mina P p z Etdat 3 > }> 03 4^8 Vlylšis Aldrouandi Odi um post, m sr tem. T urit c ulu s iitteJHni. Lfb.l.C.jS, 35 33 i.fympcfidc, ijuujl.g, C ar o a lu po occifi. Et dattergsteeler fčlaformidme duel or ", f J Haud fecus ac slabuhs procurans ocia pafor Itifoueam parco teci um velaminefrondis D u c it nocle lupo s poji tu baldtibus a gnu , Arripuit>traxitque vir um 3 fax men tis bone slu G lori& incertifallax Jiducia Id str tis, Sed vt ad odij interni liue innatas inimicitice magnitudinem reuertamur , ea in lupi 3 ouifque> mortuorumpartibus, acpotilTimumpelle 3 lana 3 &chordisnonminoreft.> vt aiunt 3 quanii» ipfisanimantibus viuis &quod ad pellem attinet 3 Pythagorasauthor eft 3 fi peliisouislupins apponatur 3 defluituram lanam ouill*. Simiiis plane annpathia eft inter pennas aquil* 5 &aufertom-' ne temperamentum ab eis, & apud Oppianuni legimus, li ex lupina pelle feceris tympanum> id inter c*tera pulTatum/olum reTonabit,filentibus ca’teris vtcumque prius fonoris, <3^ mox addit; K a) in tympanis longe clariorem edet 3 vt Tonus reliquorum longe inferior minus animaduertatur> vt lux candel* iuxta ignem magnum polit* ( eadem & in chordisratio fuerit) rampi tamen, vel prorfusobtumefcere quiscredat? Cmteriim p$llemouillamlupin*coniunčTam,abfumi citius,non mirum eft 3 vt ncque anferis pennas priiis quam aqui 1* , n ceniunxeris ; Sicciorunu enim animalium partesetiam licciores J minufqueexcremcntiti* funt, &eandem ob cauTam, diuturniores. Suntautcm Tylueftria manfuetisficciora,tum exercitij 3 tumpabuliratione:nam G & exercentur amplius 3 & pabulo tum licciore,tum minus copiofo fruuntur. Quod vero anferis pennas plures ab vna aquilina adieda conTumptas,expertum Te profiteturmo propterea,quia citius natura anTerin* pereunt, vere ac proprieabaquilinisconfumiputant. Vtcumquecftex^ periri poteruntcurioli. Hocinterim maiusadhucadmirandum eft 3 quod dcfuniculoexinte- ftino lupi fado tradit idem Albertus, videlicet fi illum Tub arena, vel terra fepeliueris 3 equos, & ouile pecus tranlire eo prohibebis etiamli fufte adigantur. Non minus etiam mirum elhfi vcrum 3 quod tradit Aelianus: Audiui etiam, inq uit, tablam ex lana detonfe ouis, quam lupin laniauit, moleftiam, & pruritum excitare in eius corpore, qui induerit. Cardanus,haudde- bcrc,ait 3 miram videri,quandoquidem ob vehementem merum 3 tum etiam ob contrariam na¬ turam male afficitur ,ctlimorsenim 3 vltimum 3 inquit 3 litTupplicium 3 magistamen afficitur corpusin vnoquam aliogenere: Sic metuit homo magisin marifluduans, quam coram ho- ftibus. Idem Cardanus, mirum efle ait,& tamen verum,fidibuslupi agninas male obftrcpere, fed& Alciatusait: Cuterumutcfcunt 3 coriumefuefilebit outllum t » Si confcela lupi tympana pelle fonent, Ait pmerea Zoroalles in Geoponicis, occiTas a lupo 3 adeTas carnes teneriores fieri, proindeTuauiores. Sed Pl u tare hus q u*ri r 3 non Tolum curouesa lupodilaniat* čarnem Tua- uiorem 3 verum lanam etiam tabidam 3 flaccidamqj &pediculoTam habeant: Caro,inquit 3 ouis a lupo adcT* dulcipr fieri videtur 3 quod lupus lito morili čarnem flaccidam 3 tcneramqj ventri- culo tabcfaciat,&liquct: Atq; hanc obcaulam faciliusetiam putreTcere 3 que a lupiš tačke fue- rint. Quod vero ad pcdiculorum in lanisprocreationem 3 conijciat aliquis non tam abijspe- diculosgenerari 3 qu:im elici 3 perinlitam iplisquandam caliditatem, autcxalperand*diucl- lendaque cutis TacultatemiinelTe h ydid-cu, GeTneruslegit iyyin&cu) autem vimlanishuiuf- modi, toto Tcilicet pccudis corpore a Jupi morfu 3 lpirituq> ad Tuperficiem vTque, & pilosalte- rato.Atqui varijsmodisanimalia 3 qu*iugulatur (nimirum propterdiucrTosiugulationismO' dos) affici 3 argumcnto Tunt venatorcs 3 & coqui:Hor.um enim aliquosfcimus vnicoiefiru anima- lia proftrauilTcj jta vt ičla ftatim immota iacerentAlios vero vix multis tandem idibus con- fccilfc. Et quod magis mireris, aliquos ex vclnerc ferri talemin animante iugulata vimre- - licjuille / De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 449 A liquifie 3 vt mox putrefceret, 6^ nequc vno die Integra duraret: Aliosvero non tardius illis » interemifle, Ted nullarn in carnibus iugulatorum huiufmodi qualitatem reličtam, & aliquam- ,, diueampermanfifle. Porrbquodvi$qua?damcumiugulantur,autmoriunturanimalia, ad » pelles etiam,piIofque & vngues pertingat,ne Homerum quidera latuit>qui de pellibus & loris „ jeribenshisverbis vtitur .Iptag [ 2 oog iptzr&tAvcta , hoc eft 3 lorurn boni s per v im occifi: Validior enim^tenacioreorumpelliseft animalium 3 qua? non morbo, autfenečhite } led iugulata-. 3J obierints Contraqu£ moriti animalium intereunt 3 illisvnguesnigrefcunt,dcflunnt pili 3 &pel- ■>» lesmarcidKjflaccidafiunt. HucvfquePlutarchus. Sed ha;c etiam £alfa putat Ioannes Ba- de Magia ptifta Porta,negans fe fat intelligere 3 quomodo ex fpritu lupicaro tenerefcat: Nam & alia, in- lib. 14. quit,animalia 5 qua; a fuis inimieis occifa funt, contrarite natura etiarn carnes tenerefeunt, Cap. 1* qte non calidi funt ipiritus. Conijcit itaque fanguinis abfentiam carnes in animali teneras reddere 3 conijcit, inquam, his argumentis: Coturnices &phafiani a falconihus 3 yel accipitri- bus occili, tenerrimi Hunt: fed cor in ijs reperitur fanguinofum, & durum, cerui, & a pri a ca- nibus occifi teneriores 3 a felopis vero duriores 3 & circa cor partes duriflima:, vt vix coqui pof- Liint 5 mQrtismetusfanguinemadcoramandat,reIiqua>partesexangues,videetiamPierium. x - Quodfimodbqifisfuapecoraalupotutareddcrevolet,isexpra:cepto Anatolij,du< 51 :oridičfc> * a U P S fquillam appendet. Atque hadenus de ouium cum lupo antipathia, c^eterum addam hoc Ar- no\>\]\]S!unquidin culpa Naturaefl,quod lame ijs extulit importunijjpmatn belluam Mupumin- 1 * I * telligeinfeftumouibus. Lcoquoqueinterc«terapecora 5 cogentetamejOuesappetit>ficudin- L t e0 ,' o . , dicatMartialis, dum ca nit: Lib.Zutptgr, Auditur quantum Maffyla per auia murmur , 55 * Jnnumero quotiesfylua leonefurit. Palhdus attonitos ad plena mapaliapaflor Cum reuocat tauros , '&fwe mentepecus . Idefl oucs. Sed & Vly fles apud Homerum naufragusexire dicitur e fylua leonis more, qui in montenutritus, viribusfidens,minitans, fpiranfque, acoculis ardentibus ingreditur 3 in bo¬ lham ouesinuafurus, farne fuadente indomum frequentem irruitjd^in peeudes graf- odyf.& fatur: f ■> , C B« P fy" tv cpZ(rnpc{poc : clA)ti t dyt A iovrt Svo> opiog x.opv A’^/A«/.S-so/ /SiiAžtO' i7rupriyav x Cll Zt cip' (ppivigciiriv ivctimfatu^Tt yon/ua T vemmiv iv i s - « t&iccn A im d' cog dypict otdiv 3 O 9 "’ i 7 rl cip' fxtyd Aar« /S/>? f(dj A yZvopt Svum v E l%ag iid i^rt iziiAa Qpoacov y ivci d(lira Actdnoiv , Sl'g ti-ptAlugi Mov. &C. De famelico leone femper inteilige, nam & Virgilius alt: Aeneid. 9, JmpaHus y ceu plena leo per oudia fturbans (Suadet enim vefana fames) manditque trahitque c- o c• M °d e pecus , muiumquemetufrmtt orecruento* S:c & Silms Italicus clariffime. Lib-Z* Pp 3 Četi f hebdid. Št Tjgris .* 'tik* Ut 1» t.pod. odi 16. Fr Jus. Ele phaš . Cor HUS i AtjuiU . \ 45d Vlyfsij Aldrouandi c r €tufmutante farne c um viclorouilia tandem F ducibus inuaditficcis le o , mandit hi ant is dre frernens imbellepecus: pat ulocfue redundat Gutture ruti at us tar ge cruor-.incubat atris Semefz flragis cumulis: ant murmurc anhelo Infrcridens laceros inter fpatiatur aceruos , Late fufdiacent?pecudeš) CuJlofque MoloJJus P astorunsetuc cohors i ftabulique gregifjue mdgijler. Aliasie<3 viribus<3^ aRate valens agnorum > imbelliumquealiorumpccorum prcedam plane afpernatur 7 & nifi in infantia ea captat^vti Craffati Dlicis exemplo luculeter ollendit Statius* T ahbus heu fidens vocat vitro inpralia Graios^ At primatu faciles Crafatus čufpide turmas Arma refertfocqs>dr in dgmina fidalpefaStd Gade redit: JicHircanaleoCafpius vrnita Hitdus adhac , nullocfue iubaflauentis honore T errihilis 3 magniqut etiamnum fanguinis infons H and proč ul a slabulis captat cuflode r e moto Segne pecus,tcneraque farnem con fumit iri agnd, &C. Haud abfimilem inter tygridem ac ouillum pecus inmucitiam eflfe meminit idem Statius 3 dej Tydeoloquens; In de velut primo tjgris gauifa cruores Ter totum cupit ir e pecus i Meminit & Ploratiusdepoetarum 3 pičk>rumq;licentiaagenši pic tor ib us atque poet is fuidltbet attdendi femper fuit xqud pote H as : S cim us c elephanto fefibitctiam Plutarchus in fpmpofiacis, quod vifo ariete, dum furit 3 quiefcati furoremque & impetiim remittat. Aelianus id ad arietiscornua refcrt.,& alibi;inquit 3 Roma« nos 3 quoniam non tortlua modo arietis 3 Ted & fuilli pecoris grunitum oderuntPyrrhi Epiro- tirum Reg is elephahtosin fugam vcrtine 3 hominesdicunt 7 vičtoriamqueamplam ex eo bello ictulifTe:quare Volaterranus J dumfcribit J tlephantosexanimalibusmaximeexhoirerehirciJ 3 CeraRem 3 porcum, eifdemque macbihamentiselephantos Pyrrhi regisa Romanis primiim ccnuerlos 5 pro ariete cornuto perperam nireum ceraRen reddidiffe videtur; vide ctiam hifto- riatn de elephanto> Inter apes coruus agnellos, Sc porcellos etiam profequitur, ficuti hachi- “ Rona teRatur Olaus Magnus: Lege caurum eft in lslahdia infula j vt quicumque noxiam be- ftiamoccidefit 3 a fifco, vel regio prafečtomercedem accipiat. Cum itaquecoruialbi ibidem plusquam in alijs regronibus ; agnellos Sc porcellos rapiant 3 pueri in ijs configendis operam-, fuam ponunt 3 folaque roRra fimibus alligata prcefidibus pro figno mercedem petituri 3 dcmon* ftraht 3 quam pari fagittarumnumero, vtbeftiffuerintinterempta?,compenfant. Rapit 3 <5^ aquila agnellos, idquc cum maximo fepe impetii> quali Drufum hoftes Vindelicos inuafiiTo Horatius canit: riualcm minijlrumfulminis ali teni Cuirex D c or um regnum inauesvagdi Permift, eupertus fdelerh I upi t et in Ganj/mede Jlauo iOlim iuuentus 3 patri us vigor Ni do la bor um propulitinfcium ; ¥ ir nique tam nimbis rento tis tnfo- 45i De Quadrupedibus Biliilcis. Lib. I. B Infolitos docuere nifus Vcnti pauentem: mox in ouilia Enmijit kostem viuidus impetus Nunc in relučlantes draccnes Egit amor>dapis^atque pugna. ^ Hirundo, telic AeJiano , cx ouium tergisfioccoslanarum euellit, indeque fuispullisnidum-. Z™?? 9 1 cjudm molliffimefubflernit* Dracoitem infeftuseftouibus,ficutidedraconeilloj abApolline interempto jtradithis verlibus Homerus: r4C0 ' A yyf JV xpvvn zx^?jppooc,tv3-a dpu.xciiva,v K-rejm- a' sA/o? tfo; ayro zpartporo fiidio , Ztt7pe aliorumqne, propter ferpentes, qui plerumque fub prafepibuslatentjcedrum > ved gaibanum, vel mulieris capdlos £rcquenter vri iuffimus. Pliniusouesetia apibus inimicas effe fcribit,difficile fe,vt eius verbis vtar,a lanis ea- -dpes . rfi explicantibu&Eruae verb(RuelIius non bene blattasvertic) quasprafocurides,quafi porri- Eruca . cidas crrarci voca.nr,vr Diophanes feriptum reliquit,hortis folent nocerc. Ergoventriculu ouis fiatim occife non elotumffed fordibus fuis plenum,fpatio quo abundant,non alte,fcd fuperfi- ci e tenus debebis operire. Poft biduum reperies animalia ipfa congefta ventrem hunc replere: hoccum iterum>vei tertio feceris,genusomne,quod nocebit,extingues. Maiorem adhuc ha- Cbetadinirationem,quod delana excauda ouiseuulfa 5 legimusapud Plinium: Cauda ouis , in- Cjuit udrti arcJ/fjtrUepr xltg ita,e uulfa indc lana-pra faftidtotfua non pafcebatur ouis , slatini ve¬ jit ur: traduntque quode xt ra nodumfit ecaudapramori . Stirpes item nonnullir ouibus noxia* ^tirpes oui- innt:Aconitum imprimisneque ipfa? ncque vllum animal,tclte Theophra{lo,tut6 allumit,ne- bus noxia* cat eafdem Merion,ideft,rhododendron, vt Diofcorides ait,cum alias homini non fit venenu. Aconitum . Plinius vero cinn tblia eius homini contra ferpentes additaruta in vino pota, pradidio effe di- Nerion. xiffet,fubiungit;Pecusctiam,&caprg,fi aquam biberint, in qua folia ea maduerint> mori di- Etb.h\.cap. cuntur. Qmefitreueraeuonytims,interherbariosnon fitiscormenic, ha?cquoqueoues,& ea- 1 prasperdit, hcuti etiam de Conyzatradunt. Sed & Sabina ljfdem pecudibusvenenum eft,fi Euonymus . Pliniocredimus. Columella adei it efleetiam grauem perniciem herba? languinari^, quam fi Eib. 1 6 . pafta eltouis,toto,im]uit,ventrediftenditurcontrahiturque & fpumam quandam tenuem te- Sabina. tri od jrisexfpuit. C eleriter fanguinem mirti oportet fub cauda in ea parte, qua? proxiina cit, Sanguitta - clutlibus,nec minus in iabro fuperiori vena foluenda eft: Eafdem venas lolui iubet Anatolius, rta berba . fiobpaftum infalubriorem ventereis tu m car, & vetdlimileeft, infum ex Columella- tranftulif- Dfc >qus vero fanguinaria herba effer,non cognoui(fe,acideoquod de ea priuatim dičlum erat, communiasprotuliffe. Gefnerusetiarnprolitetur,fangninamm herbamdici nullam le nouif- fe,pra’terpolygonum grscorum,cui ramen vim venenatam nemo J .inquit > attiibuit;ledouibus p 0 L aonunt Venenum elfe po(Te,ait,non item alijsanim ilibus,aftiied:a ni. ni rum aluo intumefccnte,qua lo- lafacultatealiaetiamadftringens heibula, binis&rotundisfeienumi inibr folijs humi re- ptans,pulegio non dilfimilis, locisopacis, vteirca fepes, & alibi prsfertim humidis, Fuchfius numulatiainvocat,ouibusexitioeffecreditur. ItaoueaGallispercircumlcriptionemvocatur Kumula- babaouesnecansi at homini innoxia, &.perfspe falutariselffed forte fanguinaria heiba fue- ria * rit inter grami na; nam calaniogrofti, Lobeliodičta. neque veterina,neque greges alij vefeun- tur,niii multum efuriant, & magna"melioris alimenti penuria h;borent, non loliirn quod in Calamonro- gratidinuim lit,&aridum,fedetiamquod litim,maciem,&tabeminiicherecredatur,l'nguam J/is. &odophagum vulneret,&conldringat,fanguinem in vcntriculumeliciat,vnde tumor,ir.dam matu>,& morspletumque. Qualem naturam Babvlouio gramini veteresadlcribunt, qtiaro etiam Petrus Psna illudhuiusdefcriptioniquadrareexiftimat. Nafcituretiam juterfrumen- t?., tdte Plinio, herba alba panico fimilisjoccupans atua, pecori quoque mortifera, qus fortč vel J ti 4 val lis. M- J'er us ocu- JB.ru um . C Itins. Ijh 4» (ym- T°f h' 2 " T G/ilP u . ■' Lih. I S. c. 3. StelLe m ib. noxi.t. lub.^.obfer. Cochrjnna fiuuius. In Achaicis. Charadrus. T bap/ia. Lit?. p • J91JI. cap. 2 2. Lib. 9. bift. cap. 1 S. Abfynthiu . 452 VI jfsis Aldrouandi vel cum fuperiori eadern, vel panicum fylueftre fuerir. Apud Gallos referente eodem Gefne- E ro ex relatu cuiufdam Galli,duua vocatur herba qua?dam in Normania pra?cipue,fitr.ilislapa- tho,fed anguftioribus foli js,& femper erečlis,ncruo medio fete rubente,caufiicisinafcituriux- ta aquas. Hanc fi comcderint oues,innafcuntur in iecoreparua qua?dam animalia nigra,qu£ fimiliter duua? vocantur, & morbus itidem duua incurabilis. Itaque mox mačtanda,&come* denda funt animalia. Herbn,quoniamhyeroserat,demonftrari,inquit,mihinonpotuit: Qua> rentdiligentiores,num aliqua hydrolapathi fpeciesfit, anpotiusplantagoaquatica,cuifolil fcmper lurriguntur, quamuisncutra cauftica fit,&forfan,qui mihi hacdičlauit,hanceifacul« ta te m effejalso credidit. Mirum vero, quod anagallidem fatminam pecora vitant, vt ait Pli¬ ni us: At fi decepta fimilitudine (lamina? lcilicetad marcmanagallidem^ deguftauere,liatim eam,qua? afyla vocatur,in remedio qua’runt: Ea a noftris ferus cculus nuncupatur. Anagallis quidcm hcrbula nitrofo,acri & infuaui fapore c it, bere quo beta? radix cruda, fed cum eodenu rum £rmina,tum mas, f.i pore &facultatefit,curillumguftent,hancaucrlcntur> lummamh- bet admirationem.Cajterum afyke herba? hoc vno tantum in loco,nifi fallor,Plinius meminit, nec Vel ipfealibi,velal'iorumquifpiam. Inucniodeniqueeruum,dequo tamen tanquamgra- f to ipfis,& vtili, fupra meminimus, pecori & prmcipuebobusnoxium eire,quod martiomenfo feritur: negareque agricolashunc m en le m eruo coiiuenire.J Adhec diximus cx Ariftetekoues fi grauida? glandem copiofius ederint,abortum facerc. Horrent vero etiam,quam maximcto- nitru:Nam vt tradit Plinius,& eum fecutus Albertus,ijs lolitarijs abortum ab eo inferri,fed re- medium eftecongregareeas, vteartu iuuentur; Etapud Plutarchumlegimuspaftores oborto tonitru condocefacerepecusjin vnum vtconcurrant,feque inuicem applicent: Nam quppžlk a reliquisauulle oues, abortum, inquit,faciunt. Sed & ipfe Ariftoteles hanc eandem antipa- thiam celebrauit inquiens: Docent paftores oues fuasgregari,fačio ftrepitu: Namfi,ciimto- nuetit,aliquarelinquatur,qug non concurrerit,abortum, fieftgrauida,facit,vndefit,vt,lique domi ftrepitu m moucris,omnesccncurrantpropterconfuetudinem.Mirumverbetiamqtio(l Tcntyritp populi Nili,tefte Plinio, pecorum fptus abortu vitiant. Efte etiam aiuntin Thraciij binas ftellaspecoriouillo maximenoxias, fuper qua re in bpc verba feribit Petrus Bcllonius: Certo quodam anni temporc ouium greges in agrispalci,nec nočlu fub dio rclinquere audent Turcp,quoniam,vt ipfi aflerunt,binp funt ftelle, quasproprio nomincindigitare norunt, lulio fi & Augufto,nočluapparentes,illisplane verticales,quarum fplendorem liouescaputattolkn- tes confpictunt, ipfe intereunt: Sin eo temporc fub tečto alferuentur nočlu,nullam noxampa- tiuntur. Rem ita fe habereexperimento indubitatofc didicilfeaffirmant. Athrccpervniuer- fum Turcedominium non accidunt,verum nonnullis duntaxat Thracip locis,eam obcaufam, nunquam nifi eo temporc ouium greges nočlu fub tečlum agunt,nehyeme quidem. Pkrpque alie prouincig harutn obferuationum imperite,qugquemaximointerdum damno afficiuntur exgregisinteritu. Caufam jgnorantes veneficarum preftigijsfeid damnum accipere exifti- mant: Quod Virgiljus in fuis Eclogis innuere videtur. Nos vero id primiim Conftantinopoli intelleximusab his,qui certo quodam precio laniombus oues prgbcre lolcnt,quiqueeadert» conquerebantur. Quod polica verum efle deprehendimusjEtenim cum viperario Turca lccfi- dumPonti littusiterfaciens,ouiumgregesfubtečlisdelitefccre conlpexi,caufamquelcifcita- tus,tametfi paftores ignorarent, refponderunt tamen,reliquo temporc fub dio verfari folerca Verum fi tum temporis nočiu foris relinquerentur,eas morituras. Hgc itaquc Bellonius inter¬ prete Carolo Clufio. In eadern Thracia flumen clfe tradunt ad Chalcidicam, nominc Co- ^ chrynnam,qui fi abouibus potetur,nigros faciat fetus: & Paufanias tradit, paulo logiusabip- fo Patrenfium oppido progrelfis elfe amnem, charadrum nuneupatum, e quo qug verno tem« pore, potarint pecudes, mares gignere creduntur, fetuum partem maxima m, eaque decaufa paftores aliorfum gregesagere,preter bouillum tamen pccus. Id ab eo flumine non reijcerej , quod mares & ad vfum facrorum,& pgrorum cultum magis idoneos elfe arbitratur ; cpteri pe- coris fpminas maiori multo teftimatione dignari.Non minori quoqr admirationc dignum e 11, quod pecudes,vtrefertTheophraftus, in tetra Attica Thapfieradiccm non tangunt,peregri- npveto depafcunt,&autaluusfoluitur,aut intereunt. Idem Theophraftusaiti Quodauteiru plurimum confuetudo valeat,multis lanerationibusconftat: Nam &abfynthium pecorahu-’ ius tračlus,pafcerc negant, Pontica autem nimirum pafcunt,vt pinguicra, ac pukhriorared- dantur,ac vt quidem volunt,finefelle. Quanta vero vis lit confuetudinis tam in bonarn,quam malatn partem,plurimisfententijs veterum,ac etiam exemplispropeinfinitisprobaripoftet, ied non funt huius loči. Illud vero prpcipuam habet in hac pecude admirationem,quod de in- De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 453 A te(linis eius refertur ab Antigono Liberali in libro de mirabilibus,videlicet peculiare hoc dTe, quod aiktum non eduntfonum, fed femellarum tantiim funt vocalia» V O X. Balare. VES, inquit Feftus, dicimus balare, vtique a fonoipfovocis. Hin chottiasba- dedu lantes eas dixit Ciccto,gregembalantum Virgilius , qui & ipfam vocem bala- umat tumnuncupat; ■> " gjiafitus matri multis baldtihus agnuš. 'I __ Gra’ei/SA h^h? dicunt, & ipfum verbum balare/SA^suS-«/. VndeDiofcorides, vbiideft,pulegium,lic dičtum fcribit,quoniam guftatum a pecore cinn floret,/3A«^w Pulegium* in eisexcitat, quibufdam ,SAm x ma - alferit vocari. Pio /ŽA^atS cu apud Hefychiurn /SA legitur, & apud eundem /SA rpobpLctrot funt (Bocu avpofictrcbSeig ; alias /3Ai i^r/act (Varinus ha¬ li bet ^Ahppfzog) exponiturab eodem l ucopog,'ts-po0ctrdS'ng. C«terum/3«, Suida tefte,eft to piutt- nmnc, 7 m wpo/Sarar pom g apud Atticosnon autem/Si«, vt apud Cratinum in Dionyfale- . xandro:odkAteho?p Atrpo^ctrov^b 0y\xiym ficiSiP&t . Beeautem vocemeffeouium, <3^ Bela. bela inde vocari oues., indeque effe verbum belare, pr«ftantilfimus lingu« Jatin« author Mar- cus Varro ait,his verbiSj Bela oues nominaueruntantiquilatinic vndebelare. Henricus Stepha- nusa/3n,putat efle verbum /6»^«,quod Hefychius exponit pcovČi, vtidem fit quod /3>i /S« A iyei, fed &0n/3w idcm Hefychiusdici reftatur fuerit tS« pronunciatio, medium nimirum fonu m habens inter o.clarum,&«proxime accedč- Linguagral temah*«. Idem afferit Adolphus Mekerchus Brugenfis in commentario de veteri rečla^ ca ver aprtu pronunciatione lingu« gr«c«,his verbis: lllud qucque argumento cfl/S nune vitiose per u cf- nunciatio • fcrri quod curnmuta fit, labijscornprimidebuit,&hoe etiam >quod ipfum /3collocatur me- C diurn ] n ter -ar &

oirmind inter afpiratas numerari. Deinde t«Jf^u^aifonurnjacproinde literam,qua isfonus otpri m itur,folos Aeolesvfurpafle,nemoefl opinor,quinefciat. Itaqj omniu-m optimefonum fl.declarat 0» ouium balatus, quas bee,fiue be fonare fentimus,non vi, vt luce clarius tefta- turin Homer um Euftathius: B« (inquit) /aiiahtizovvhc rcov r&poftdim pavrg. Et alioloco /S» /Sit , Oavtgr&poficlrav ttnpimntbv ,citatqueCratini verfum(nimirumillumquemfupracitauimus) Add.it & authoritatem Pierij V21eriani,de literis feptem loquentis. forte /3, inquit per pidam Ltb.Agj* pe.cudem flguraripoflit,aut membrum, ftatumqueeiusaliquem,qui ouem faperet,quod pro- prium eft illi literam eiufmodi articulato proferre fono. Atqui ita nonnulli n terti« apud Gre- cos vocali fonum,per e granem pronunciant,quod latini receperunt, Penelope, Anchifeš,Ari* ftoteles,natur« quidem in oue fonum imitati. Tantum Pierius. Neque vero reijcienda omiii- no funt inarticulatarumvocum,qu« naturalen animalium funt, exempla,quoniam e« temper, & vbiquc funt e«dem,conftantes, fui fimiles, nec /utp oV«r dvS-panraV more,ideft, hominuiru,, fluibus lingua eft in omnem partem volubilis, in horas mutantur. Hucufque Mekerchus. Sed. ff&Romanos non vita,ted beta pronunciafle,cadid« bet« etymologi« exemplopulchrcoften* dit Columella,fcriptor Romanqs,dum canit: N omine tum Gr ato ceu liter a proxima pr imet P an vit ur in cer a docli mucrone magifiri: Sic dr burno pinceti ferratd cufpidis tein Dcprimitur folioviridis pede candida beta. Indicat betam dičlam effe,quod /S liter«, cum temine turget, figuram referre videatur: Nam % eta vn de iun'imitaterriincacuminereflcxamhabct. M hm, vebvt alij feribunt, etfi proprie fit vox dieta. c aprarum,vt luo loco dicemus, Homerus tamen /ui/ActzCjag, fiue ftrzeefAtvag dixit agnos : A 5 J> N ~ » / V 5 ^ 3 J _ /). A (pipdg /ui/ucizLjcu cizuffdiAtvcu 07radpvu>v. ideft. 1 ndefinenter bulantes postpuam attdiuerunt vocem agnorum , 1 ‘ u icubi etiam de ouibus dicebat: ©>’A«a*cP i/ui/Aozov d\djUiX^zrot 7ripi cuz^g. ideft, * . f fmiKA autem balah ant nondum mulci a circa fiabula. ut 101 Philomel« ouis vocem ab arietis diftinguit,hoc pentametro: lliad. A. Odptfl. Bla- 'Gntndirc. Lib. j 5. A rial, * •' Lib.'7, V4r. lect.C. It. F.ur ; re Srci, t o, vr ob 1.6 2 . / , Car param viuant . On c s vki da u via ant. Ilvcmisdiu- turnapra- fagiurn . taxt.2i. 454 J Vlyfsis Aldrouandi - , . iBldtrrat hinc ariesi&piabalatouis. f Grundire cum fir proprie fuum, vt Labcrius in fue dicit, Grundiente 'dfliexi fcropham ,& Clait* d\\.\s;Grundibat grauiter pecus fuillum.EEic tamen libro 1 6.ap faftiantfrpuen farne pereant , Neve e fanentes hic quafi badi obuagiant. Vagire proprium dfe contcndit agnorum,conuenireque hanc voccm infantium ploratui.Ego vero vagitum tantum de infantium ploratu inuenio , ncquc mihi hic Plautus vagitum haedis tribuere videtur,fed illud dicere,infantes ti in theatro diutius detineatur, idem fadturos, quod r * folent ha:di,qui continuo balant abfcntibus matribus. JE T A S. RISTOTELES qua’rens, cur vnus omniumanimantium homocanefcat>fcn- bit oues breuctempusviuere,propterea quodpilum gerunt non deciduum. V itam aute earum ad denos annos dfe, fed magna ex parte ad pauciores, ali* cubifcriptumreliquit. bed clariusCrefcentieniisinquit: Oues in bono fiatu . .. manent vfquc ad odo annos,& qupdam vfque ad decem,fi copiose pafcantur, fed qua? farnem patiuntur,neceffarid cito fenefcunt.Quantum autem pabulum ad vita’produ- dionem ftciat,oftendit etiam Albertus Magnus,quamuis fineauthore,inquiens, in quibufda terris marinis ,in quibus ficca,& falfa habent pafcua,viuere per viginti annos,& parere;Ht ipfe etiam Ariftoteleshuc fortafferefpiciensduccs pecoris ad quindenos interdum annos vitam-. b prodneere afTerit,&clarilfunealibi,ouium,& boum duces, inquit,plustemporis,quamcaten viuunt,vfuexercitij,&copiapabuli. Cateium & loči diueifitas ad vita: longitudinem facit: Nam,vt idem teftatur,oues Aethiopica,vel ad duodecim, & tredecim annos vitam agunt • P R E S A G I A. HEOPHR ASTVS author dl, oues vel etiam capras,cum rurfuscoeunplongf hycmis indicium piabere. Pertinere autem hoc fignum,nonad diei vniusfta- tutn j fed ad totam hycmem, FedericusBonauentura Vrbinasinfuis fcholij s afierit,ac fimpliciterquidem fumptum,falfumdfc,vt videatur,inquit,aliquid — •" ' (i contcxtu d cede: oues enim ti maturent venerem,vt idem author inter te®- idlatum iigna dixit,maturam etiam hycmcm oflcnduntrEt fi rcmoretur,tarda’,aclenishye- nis indicium afferunt. Quamobrem verba.vt funt in gnreo cxemplari,nimirum , oucs&ca- H iras cum coeunt,longa: hyemis indicium darc,plurimum a veritate aberrabunt. Itaque fufpi- ;orego dgnum illud,hoc in loco explicari, quc d fetetigit Aratus: OnL&cu Ji cviC. flijA cict 01 /urLct^dfcuptt;, OVttot’ dvu.s-f'ct$d(nv oppSiTciJi y appiva. TS-avJa ki^auivcu 'zrciMv avT/g dvu/ 2 LvJy,v optavreu A’ UTO) ncf aephziffcr.pilpctv pa/uuva. Liyouv. iddt, lamina item fue s ,fminaque oues dr c apr a C um rede urit ex p a slu , maribus omnibus Admijjts r ur fes mutteo cocunt , F.x hocpdr vefpis mul tam bycmem pradicere folent . F. x hi s enim perfpicuum eft aduerbium as-dLiv deelfe in contcxtu: 8t quod /uazps popidrG di- * 1 leopln aftus, dixilfe Aratum /Ayu.v pciudvet, vt conlenlio ha:c non leue lit argumcntuiH) amio a c oca eandem lententiarn contincrc. Hocigiturverba Theophrafli accipicnsego> lcptoptereatlla interpretatusfum: Cum oues vel caprarurfus cocunt, &c. Etcaufa profedo in 10 . De Quadrupedibus Bifulcis. Lit. I. 45 5 i in promptu elhOues euim,& caprce mirifice commouentur ab aeris altera tione,vn de cu m ex- citantur ad coitum,ocyus quam foleant,iam frigidam qualitatem dominan maerc o en ut, licet nobis ignotam»& infenfibilemj quce calorem illarum introrfum pellens,adcoitum rnoue t illas,acrobuftiorcsrcddit:Nam Sc hoceft,quodfubofcuredocet Ariftoteles,qua?rcns,curam- ^ ro yi % ^fy m maliurn alia fepe coeant, alia femel, idque totum propter pabulum,calorem, & laborern pro- uenire docens ; vnde & oues in Magnefia, & Africa bis parcre fcribit. Enim vero cum nequo fortaffe pabulum , multoque minus labor, quod ad hanc rem pertinet, poflit accidentis nuius «fle cauia,relinquitur,vt calor internus fit, qui oues ad coitum excitet:Eade m namque cau.a^. cft,qu£ facitjVt coitum maturet,& vt bis coeant: Cum enim circa autumni finem rere marem foleantadmittere,fi maturant,id interdum faciunt, quia frigusiam amoicntis aei is lentietes, coaceruatocaloreinterno,ad venerem excitantur, exquo & hyemcs,&fr>gora mdicant.* rn- ^ Hifior. gida enim aeris qualitas,& aquiionius ftatus maxir^e ouibus ad coitum conducit,vt idemtra- ^, 9 . ditAnftotcles,quamobremnonfolumventi huius flaturn paftorcsobferuant, e. pa^ u a B aquas ad aquilouem fitas:Nec alia quidem de caufa,vt reor,nifi quia aquilonia tempeftas iiu , fitum earum calorem reddit efficadorem,vt propterea,& femenperfečfciu$,&abun antius a coitum ex- t — - * beant, HinccitatoloconotatPhilofophus,qu* ouesaquamfalfiufculam bibunt,maturius coire.Caiidioresenim eas reddit aqu^ ille potus,ex quo & coitu accelerant; habet enim aqua dalfa,nefcioquidcaloris&ficcitatis,vtexproblemate 39. fečl.23 &exproblem.29.fečt.ao. elicimus. Qijod enim falfius eft,calidiuseft,vt ibidem docet Ariftoteles. Merito igitur oues fi coitum maturent,autrurfus coeant,oftendunt muko antea,quamfoleant.,qualitateshycmem conftjcuentes , ideft, frigoris Temina in aere dominari,licet occulte, vt iure dixerit Theophra- ftus, fignum hoc longse; Aratus magna: hyemi* efle argumentum. H*c omnia ille.Addit idem AratUi . Si contrd tardiores fiat ad coitum foht o eadem oues^gaudio exultaturum vir umpaupere > (juodet vefiibus indigcnti fiatis temper at um anni tcmpusfuturum prafagiant. Ait item fit baues, &pecera (fdnM idelEoues,vt Scholiaftes exponit) decltnanteiamautumnojerram (Aelianus addit,pedibus) foderint x & capita ver fit s boream frotenderint i magnam>& rigidam hyemem cir- Lib.q,c.$* ca occafumplciadum expectaadam eJJe i eoq i maiorem^uo pecudcs UU maitts foderint } ficuturam enim multam niucmfrugibus,&plantis noxiam, Tradit item agnos ad pabula feftinantius per- Cgentes tempus frigidum(^«,u«m,ideft,hyemem) indicare. SedhocTheophraftuspauloali- ter fi oues/vel boues ficsoptfit^autumno tcrram fodiant , corporacf-, gregatim adfomnum componant s capita vicijjl m conuerfa babe ntes } afieram hyemem portendunt. Ac in Pont o quidem huius rei in- dicium ejje tncpuiunt , c um po si Arčturi exortum , ad AqutlonemJpečlantes auide-> acfcHinanter depafcunt . Aratus tradit, arietes item, & agnos, ciim in via fe inuicem cornibus petunt, col- ludendo, vel faltantis fimiles, ped ibus exiliunt, agnos quidem ceu leuiores, quaternis,arietes vero binis tantirm anterioribus:Item cum vefperi a paftoribus ad ftabula vix rcduci,& ab her- bisdepaTcendis,lapidibusvixabigipoirunt,tempeftatisimminentisnunciosexiftdfe. Siqui- dem animalia funt admodum pituitofa ,excrementofaque,cuiusrei pulmonarij eoram eatar- rhi,quos hKicditarios habent,fatis fuperque fidem faciunt: Amftum itaque pituitofum eunL- fuccum, quia per vaporofum aeris ftatum caput cum partibus thoracis (via oculis non ita pcr- uia)grauat,faltu,corniculationc,attritu mutuo,& calorificis alijscaufis,excoquere,tenuare,& ad fluendum habilem reddere aggrediuntur:Quibus li videbitur addes^uod cornua cum vn- guibusexanguia,per aerem in pluuias le apparantem, frigidiora reddita de confenlu, vicinia, ^ & cotinuarum partium atta lih- 3 * Vtm* Aries tufa. liti cdons (jusdparttH- dat. 455 • VI jfsis Aldrouandi AVGVRIA. PRODIGIA. N libro Hetrufcorum,tefte Macrobio,trad’tur,fi aries infolito colorc fueritlti« dutus,portendi imperator! rerum omnium felicitatem ; &Tarquiniusin Epy- tona,oftcntarij Thufci, inquit, purpureo,uurecuecoloi e ouisariesve fialper« getu;-,principi ordinis,&geneiisfummacumfdicitatelargitatemauget,ge« 1 ius J progeniemquepropagatinelaritatc,Ia?tiorcmqueefficir. Haud igiturrai« rum eit,n ppryxus,& Hilleabaureoarieteferuati feruntur,&qui agnum autea clarumcorna poffideret, Argiseum imperaturum ,reIponfum fueiit:Auream enim agnam Atteopuerona* ram & P a ufanias,& Plato,meminerunt,qu£principium difcordiarum illi,ac Thyeftifuit,fra- 3, de natur, trefeilicetinuidia fraterntefelicitatisexulcerato. Quo fpečlanc lila a Ciceronerecitataaa- J)eer, tiqua Tragedi a Atreo: 1 Addehuc epu od miki portentum C deli um pater , frodigiurn mijit, regni ftabtlimen met , Agnum inter pecudes aurea clar um c orna , t dpuondam T hjefiem depere aufum ejfc e reg/4 J2ua in re adiutncem comugem cepitjibi . lit 4 bpejte . Spehani eodem ha?c Seneca?: Ji si P dopis alt is nobile in slab uti s pecus Ar c anus aries } duci or opulenti gregis huius per omne corpus effufocoma tepe n det attro: cuius t tergo-,noui Aurata rege sfceptra T antalici gerunt: Tojftflor butus regnat , hunc fanta domui tor tuna fecjuitur: tuta fepofita facer In par te c ar pit pr at a , qua cludit lapis Fatale faero pafcuum muro tegens. G Quod autem Sencca aitjauius arietis aurea lana folitos Pelopidas Ičeptrum ornare,dc eodem j n Paufaniasferiptum reliquit,Deorum omnium maxime confueui/fe C heronenfesilludleeptni S-e D trum colere,quod loui fabricatfe Vulcanum Hpmeruscecinit,a loueacceptum Mereuriumdcditfe fuiife kad a Pel°pi, Pelopem Atreo rdiquiffe, Atrcum Thye(ti, a Thyefteper manusuadmim tenuiffo J ' lJJ * Agamemnonem,&hociIIo5pra:cipueIčeptrum veneratos,&haftamnomina(ie. Pluradem- de de huius fceptri culrn, & faci isfubiungit. Vnde manifeftum fit,hoc Ičeptrum, haftadimile fuiffe/nedtnenritum Iuftinumjcuin tradiditadhuc RomuIoregnante J rcgeshaftasprodiade- mate habui!Te,eafque Grarcos fceptra nominaffe. Quod intelligendum puto de haftisbreuio- ribus,qualia funtpila Romanorum, vel venabula TheRalorum,ferro ramen minuslaro,nciu de oblongis illis Macedonum fariflis, q uibus hodiepedites vtunrur. Sedreuertorad auguria. Felicia talia portendeie purpureum illum pccoriscolorem exeuentiscomprobatum leginuis, tune prarcipue cum agnus natus e/Tet,vellere in fronte iftiufmodi coloris. In villa Antonini cu« Geta aitgu- itifdamplebei viri ,inquit Pierius Valerianus,eodie,atquehora,qua Geta, Antoninusindo num . nuneupatus Mediolani natus eft.Vcrum is,in cuiusedibusagnuscditusfuerat,cum imperium H Antoninoex hocportendi audilfetabarufpice,de fe dičlum putans, nefatum propalaretur, agnum ftatim occidit. Quod omen fuit,Getam,qui & Antoninus vocabatur,vtfi:bfecutum-. eft,ab Antonino fratre necandum effe,quod apud Aelium Spartianum,&aIioshabetur. Eav Cehdsp*r- dem oues Diadumenonafcenti imperiumportenderedim in agrispatrisoues purpureaduo* pure/ fant- decim nata?eflent^uarum vnatantum variafuerat.Sed forfan eiufmodiomina notiipfisani- fieatio, * mantibus,fedcoloripurpureoadfcribendafuerint,quandoquidem Aclius Lampridius,oui J n vita Se- P a ' um hini purpurci, Vopifcus vitu!i,& rofarum jTacitus vini, & vitis albe (ubito purpurafccn- 0er g tiumJuliusCapitolinusin Maximo Iuniore, vitis,&loricxmcmineiut;& huius qtiidem ver- in Aurdia- ba adfcribam, fed emendata: P o (it a ab eo vitis intra annum ingentes vuas purpureas at tulit ^ m % hib- 43. LiK^epi- J tem loricapatris eius non,yt folet>fcrruginc,fed totapurpureo colore infeda aplurmis vifa cjl• C um Grammatico dar e tur puondam ^parensfua libro s Homencos omne s purpureas dedit diteris narcisfiriptos , Rcferri tamen ad ipfametiam pecudem, fi purpureoaureovecolore nafceie« tur,tum cx ante dukis, tum ex his etiam Martialisdc Domitiam hlio ver/ibusinnotefeit: diafcere D ar damo promijjam nomine lulo Vera I De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 457 \ Vera Deum foboles^nafcere magnc puer: Cui pater at er nas posl fecula tradat habenas » Huipueregas orbem curn femore fenex > Ipfa tibt mueo trahet aurea pollice fila Ittotam l>hryxi I uh a nebitouem , Hucque pertinere videturhoc Virgilij: 1 pfe fed m pr at is aries tam fuaue rubenti D utice, iamcroceo mutabit vellera fucco , % _, PretereaGadius Khodiginus:Lcgimus 3 inquit 3 anetiscaputmonocerotis,ideftcornu vnius, Lib jo.c.u Pericli ex agris efte allatum 3 quodintuitus Lampon vates, robuftum ,<3^ lolidum in front is Aries vnt- meditullio i i t u m 3 re fpo nd i t,ex duabus 3 qu£e in vibe vigerent, fa&ion bus 3 ThucididiSjac Pe- comts quid riclis, fore vt altera obfcurata ad vnum Periclem, apud quem vifum foretportentum, recide- protenderit. ret ciuicatis potentia. tirat & ouispra?gnansfelicitatisprodigium: Siquidem Ncftor apud Ouis pra- Homerum, exploratori adituro Troianoiumcaftra 3 promittica fingulis optimatibus Graecis gnans. B finguLi dona danda 3 nempeouem nigram 3 & grauidam ; Ibi Scholia, nigram inquiunt,quia_. lliad. K. nofteibai?;grauidam vero pcr fymbolum boni ominis 3 vt fru&uofumei iter foret. M. Anto- Ouis lupum niusBaucius in epiftola ad Petram Toletum ex profeftomedicum deoue lupum occidenttj occidens. iftiuGnodi lretum recitat ftuc augurium ftucoftentum; Nonnehoc monftrumeft, inquit 3 hor- rendum, & rrulla prorfus fide dignum?Cui fpečtaculo nili ego ipfc interluiftem 3 mentiri quof* cu m q u c r c 1 e re n te s d i cere m. Reducebatouespaftasincaulamopilio,&forteaccidit Jl vtpecus quadatn macilentiftma 3 acpene fcabieconlečla longointeruallo (paftorinconfultdne 4 an da¬ ra opira ca m a reliquis fegregaflet,mihi incertum) reliquas fequeretur 3 eam lupus pnrgran- dis 3 &č:iii cilia iam canefcebant,confpicatus 3 velocilsiine inieqi« cepit.Ego illactranfiens 3 oui- culam mile ratus,quam maximepoteram clamore, &curfu 3 lupi vim ab innoxia arcerecona- L\ir Sed antequam appropinquarem pecudi (Dij boni quale prodigium) ouis ipfa macic ma- cilentiorholtili &• robidoanimolupumaggrefla 3 eumftrangulauit. Quidominishseporten- v dant ipnoro. 1 u velim opinionem tuam ad mereferibas. Oedipum enim te mihi iam pridem conftitui- Refpondct Petrus Toletus in harc verba: Occifus eft lupus iam canus & lenex aboue Cnedečta& fcabicn,reda. Occideturcerte,occideturlupus,humani generis prodolor iam diii in ouem Chrifti, & ten a, & mari graffans 3 nihil nifi ferociam 3 iram 3 & perfecutionem dans. Quare deprehendetur 3 pa , nalqueccleriter dabit mifer ille,quifquiseft,cuiusegonomi- ni parco. Nam bcftia dl multorum capitum 3 moreque foricis peribit,qui dum rofitat 3 feipfum prodit,etliplagisouisonerata(it 3 vičluratamcne(tillum 3 quideličlumhaud multum feret, _ N nialequeillummulčtabitperChriftum 3 quiomnisvite pcriečtiffimum exemplareft. Carte- 0u ‘ s a ’ u pQ riimvtnon infelixomeneft,fi ouis lupum occiderit,itaetiam, lelix dl fi lupus ouem rapuerit, occifa . tlcuti clarumeft exoraculo Euryftheni 3 & Proclea’dato 3 illic videlicet dsducendas efte vxo- Lib. i z.cap * resjvbiefferatiflimum animal ferens mitiftmum eisoccurriftet,refertur id ab Aeliano his ver- 3 1 * bis: Animalium vim & naturam ne Dij quidema fuacognitione,fcientiaqueafpernantur. Si- quidem Euryfthenem,& Procleain ( Ariftomachi filios, cui pater fuit Cleadas,Hyllusauus, proauus Hercules^ audio cimi in matrimonium la m in a s ducere conftitutum haberent 3 profe- ilosad Ddphicumoraculum,Deum confuluifte 3 quocum Grecorum Barbarorumqueaffini- tatedeuinčli pulchre 3 & prudentcrnuptijsalligati vidertntur.- ijs Deum rdpondifle 3 qua v e- nifsent 3 in Laccdasmoniam reuerterentur. Vbicunqueporro terrarum fumme ferum animal ferens mitilfimum eisoccunerct,inde ducendas ellcvxores,Sic enim feliciter ipfis 3 & profpere proceduram efte. Cui oraculo obtemperantes 3 ciim in Cleonamium regionem veniftent, ipfis occurrit lupus 3 agnum quem cx alic]uo grege diripuerat 3 portans: Ex eo illi coniecerunt Apol- linem de ijs animalibus oraculo figuifteationem dedifte: Proinde ipfos Thef. udri ftfilij Cieo* nymi)probi viri filias vxores duxiffe.Sic ille. lafoni quoque latu m obuenit augurium naufra- giopericlitanti 3 ciim aquila agnutn capiftet, vtrefert Valerius Flaccushis verlibus: T ali a contanti l.tuum l ouis armiger athra Adatmt, emitu[que canum^citus occupat auras Paptor^fjr Agjei fupereffugit alta profttndi. Accipit augurium Aefonides 3 Utupjue fuperbi ' T ec} a pet it Pelia. Utre ltcm oucs j qua dira,atque infaufta portcndcrunt 3 ficuti Clito^uem facrificia peragen- Qdl tem, Acpuila a- gnurapiens. i.Argonau. 45 § Vlyfsis Aldrouandi i» Btotic, Bos agnum ■paricns. dib. 5 . bili. tcclefc.8. F Auguridtn ■ ti m,vt refert Plutarchus, cum a rege vocaretur,& omiftis ijs,regem adiret. Tres oue$ex im- E fduia rnoiandis hoftijs confequebantur, Id enim prodigium confpicatus Aiexander ,ciim accitis Jn Aletcan- ariolis AriftandrQ, prodi mr fub fiocchoro, qui Aegyptijsiura conftituit, volumine Ol 110 ^ m >hiquidem non perfuaferint)quotempere decatatusille Bocchorisregnauit,agnum de prod:n-, pedibuso "puer copite quasjtcm monftra quandoque fiant, traditpuerum dici aliquando fuiffe natum, capitearic- HflfertM, tisjautbouis, vitulumquecapitepueri,^ouem capite bouis. QiKEomnia,inqiut,acci- duntqnidem caufisfupradidis; bed nihjl ex ijs,qua? nominant,eft,quamuis liinilitudo qua:damgcneratur, Quod euenitetiam non in monftrumpcrueriis. Quamobrem fepenu- mero per conuitium nonnulli deformes aftimijantur, aut c apne ignem efflanti, aut arieti pe¬ tnico. Francifčus Valeriola teftatur le vidifte Aralatg anno M. D. Lil II. agnum vno capite, i\^ceruice,reliqua bicorporcum totum ,quatuor vtrimquecruribus, duplici ven- tre. Anno centedmononagelimo faptimo,ante natum Chriftum,agnusnatus fuit Frufino- necum fuillo capite, aliorumqueanimaliumobfcfni fetus pluribuslocisnunciati,quonimi-^ rum temporebellum Macedomcum cum Philippoortum jGalli, Inlubrcs, Cenomani,^" JSoij,duce Amileare Parnoirruptione in agrosproximosfccerunt. Etanno ccntdlmonona- gefjmoquinto,Sueffeagnusnatuseftcumduobuscapitibus, Itemalius Liculi,anno ink- quenti cum quiuquepedibus, Flaminiusfelicitercontra Philippum Macedonie regemp a ' gnauit,^ MinutiusGenuamexercituabdučlomultaoppidaindeditionemaccepit. Agn* iilius iconhic cxLycofthene apponitur. Annoitem centelimofecundo,ante falutiferum^ parrum, interajiaprodigjain Lucanisduoagninati funtequinispedibns,quorum alterca- pitc erat quodammodo fimie, corum figura hic ex eodem Lycofi hene adijcitur. Eo anno M Macedonia Thracesfubačfiiunt, Halberftadij i8. Februarij anni M. D. L V. accidit,' c idem Lycofthenescx lobo Vincelio feribit,vt agnus nafcerctur prorfus rotundo capite, tribus oculis,trigeminoorc,geminorufo,aunbusin tergo pcndulisinftarcaninarum, fedquodma- xf.ni prodigtj locohabendum eft,in tertioore mngnumoculum habuit,maiorem alijs,ibiqU2 lingtiam prolixam proieiuit,vtimagooftčdit,vixitvnumdiemcontinuoclamorc. Anno Do¬ mini M. I), EXXVII. inpagoBlandiotribusaMeiodunomilliarib.natuseftagnustriccp s - Medjam caput reliquis craflius erat,baiante vno rcliqua pariter balabat capita, ld monfe ife A c n i n.on~ flrifici. 4 . de geti er , antmal, 3 . <13 » L t **5o I Ji J yi^fsijAUrouandi f De Quadrupcdibus Bifulcis. Lib. I. 461 Alibi vifumaffirmauit loannesBellangerius chirurgusMelodunenfis, fculpendumq; curauit: Para;us poftmodum publicauit. AI ter, cuius figura hic etiam exprimitur J totus niger, dorfo duplicifimulconiunčiojbiniscaudiSj auribus tribus, pedibus očto>quorumtamen duo ex principio dorfi enafcebantur 3 natus in agro patauino, & a D. Francifco Riccio Patauino mihi , • , publicandusdonatus. Gefnerus afTeritfefeintellexiffemonftrumfuiffein Aularegis Gallia- 1 ram anno x 54 9 -ex Itaiia miffum, quod anteriore parteafmi,pofteriori ouis fpeciem haberet. Hocdenique commemorabile ex01aoMagnorecitat Simon Maiolus Epifcopus Vultura- rienfisvidelicet veruecem compertum o&ocornuum. Commemorabile autem id efTe putat, Lib. 1 %.ani~ quoniam Albertus Magnus,quod quatuorcornuaarieshabuilfet,proadmirandare tenuerit, mal. trači. qui ramen etiam alia duo in cruribuseundemhabuiffetradit 3 referenteeodem^ Sed Semita- i.c.6, lia quadricorncs ff equentiffimi funt arietes. £ S O M N I A. EGIMVS Daunijs, & Calabrisin morefuifle, pellibusincubare,quasmelo- i npe u ear f e tas,ideft,ouillasdicunt,inPodalirijfepulchro,ficqueperquietem,oraculisin- f - s £Ur ftrui folere , qui Amphiarao facrificabant, facrisperačtis, arietis pellem fub- m i rent% ftrauifle,atque ita dormijfie captantes fomnia,author efl Paufanias. Ad quod _A efie id. _ allufiffevolunt VirgiliumitadeLatinocanentcm: Fellibus incubuitfratis ,fomnofque petiuit. Meminithuiusrei LycophroninCaffandrahisverbisexinterpretationeIofephi Scaligeri: Calchantis atqui bujlapropter It da atrum duum mendacis alter cefitis , F umtilum J'pultis excitabit ojfibus: Bufiumque ouillo vellere incubantibus y er am in quiete dičlionem pr aferet z Sdutiferque Daunijs vocabttur y C um ftuminis gens lota I uturnis aquis , Gnatuminuocabunt opit dum Aefculapj Gregi benignum, ciuibufque accedere. . . Crterum videamus,quid hae pccudes in forrino vil? fignificent. A&iusantiquuspoeta in Bru- t o J ponicinfomnisouilemfaetuminTarquiniumcitatumjtantoqueimpetuarietantcm,vtre- n0V ^] Mt giam folo profternat; Quod Brutum denotabat,quem Tarquinius hebetem a:que ac pccus ef- ** * fcputabat,nomine etiam exre, qute fimulabatur,indito, cumtamen ispečtusegiegiefapien- da munitum gereret. Verba Acci j funt: C um iam quieti corpus noči urno impettt Dedi fopor e placans artus languidos , Vifumejlin fomms paftorem ad me appellere , Duos confanguineos arietes inde e ligi , p ec us lanigerum eximia pulehritudine - Praclarioremque alterum inuolare me : Deinde eius ge rman um cornibus connitier In me arietare,eoqueičiu meadcafum dari; Exinproslratum terra grauiter faucium Pefupinum _ in c do contueri maximum A c nnnfcum fictnus , dextrorfum Ladi at um Soliš liquier curfu muo . Cicero fomnium explicans,addit: Mex,qua in vita vfurpant kamine s, cogitant , eurant , vident £luxque asrunt vigilantes , agitantque,ea(i cui infomno accidunt > Minus mrurn ejl: fedin re tanta.haud temere vifa offerunt . Proin vsde nebnem tu efte hebetem deputes fque acpecus , P s fapientia munitum peči us egregiumgerat , Teque regno expellat. Nam id quod de Sole.o členi um e si tibi , Populo cornmutationem rcrumportendit fore. Perpropmpua hxc bene verr unče »tpopulv } nam quodad dexteram R2 3 Capit Lib. i.dedi « utnat. 1 4Č2 VI jfsis Aldrouandi E C (pit curfum ab Uua y Jig»Htn prapotens,pulcherrime A ugarat um efi y rem Romanam public amfamrnamfore. Philo Iudmus lomnium lacobi de coitu , & generationeouium variarum, quod Iegitur Gene- feos 3 i .his verbis: Posiquam enim conceptus ouiurn tempusadueneratjeuaui oculosmeos, drvi' di in fomnts afcendentes mares,fliperfoeminas y varios & maculofos y & diu er forum colorum . Di' n’um de oui xitque angelus Det in fomms adme, Iacob>& ego rejpondi^dfam-^uiait y leua oculos tuos,& viJt bus vanj s vmuerfos mafculos fuperfaminas afcendentes /v arios y maculofos,atque refperfos &c.lic myfee explicat; Hircnscaprarum gregisduxeft;ariesautemouium, FFpc ammaJia duos fermpnes pertečtos fign jficant, quorum alter purificat a nimam, & facit pecca t s vacuam,; alter eam nu* tritjdereplet bonisoperibus. Talcsluntmnobisduces gregum fermones. GrtgesautemjVt, oues J capreeque 3 quarum gerunt nomina,currentes,properantefquead iuftitiam. Tuncigitur leuati$mentisoculis,quospriusclauferat,viditfimileshircis,arietibiilqueperfedosfermones paratosad minuendasiniquitates,&augendaofficia,Atquomodoc l Dumfuperoues,caprafq; videlicet iuuenes aahuc tenerafqj animas,pubentes,& vigentea?tate faliunt, non propterbru- tam voJuptatem,ledpropter inuifibilem genituramfapientiumdogmatum. Ftecundumeniffl f hoc eft connubium, non amplexus concilianscorporum/ed benenatasanimasiungensperfe- dtis vircutibus, &c. lab. de fom- njs . acobi fom exp/icatam. Sermones perfetti, Dfcordia typus . I Ria ali t as. Laidi r fepul (hrum. In Coryn- j, thtjs-. 33 3-> J3 J hyrfis. Lib,'$.c.i$, A ne s aure~ us. HIER0GLYPHICA, ICONES. Simulachra. V JE lit huiuspecudiscum lupo difcordia, innataq;inimicitia., abundccftdi« čium, lndc Acgyptijdifcordiam & moreš maxime diftiimiles,fignificarecum volebantjlupum &agnum autouem pingebant. Diximus etiam elephantis exofiim eftearietem, & Calcagninus, vtriufque animantisimagine regemin- dicantradit,quimorionesauerfatur. Ante aliaautem tam ouis quam agnus hieroglyphicum eft innocentig: & qui hominem imbellem,puram,fimplicem, acegregiema- y fuetum 3 eundemq;immaculatum,acpečlorecandidiflimopr»ditumhierogIyphicefignifica- re volunt,agnum limiliter pingere confueuerunt.-Id enim manfuetiflimum eius ingenium ex- pofcere videtur. Nam & iplo vocabuloa^vo?, puritatem caftitatemque iignihcat, vtfuo loco dičlum eft. buntquJ potro riualitatem hierog!yphiceexpreflun 3 duospmguntarietescorni« bus fe inuicem laceftenrcs: quandoquidem in eiufmodi tertatione amoris caufa ferri eospro- hibent quippe quiofteniionem intelligantfibi iieri, fiquasamant oues, abalijsfaliriconipe- xerint. quod hirci,vt vulgo fertur,plurimiimnegligentes,fufquedcqueferre lolent. Inhuiuf- modi autem Vencreiatfedushieroglyphicum 3 arieseft multis veterum monumentisimpofl- tus. Nam quiante Corynthi vrbem intra priorespedes Leama?,qua’ Laidistumnloimpolitiu crat,vifebatur,libidinem nimiru eius meretricis indicabat. Meinimt huius tumuli Paufanias, cuius verba ha?c funt: Ante vrbem fCorynthum) cupreflbrum nemus viret,quod Cranion vo- cant,inquocft Bellerophontislucus,& Veneris Melanidistcmplum,ac Laidis monumentum infeulpta La?ena, qua: prioribus pedibus arietem compleditur: Alterum in Theftalia eft^uod Laidisexiftimant.In Theftaliam cnimacceflit Hippoftratisamorccapta,&c.lnagro Argiuo, 11 teite eodem Paufania Thyeftis fepulehro appofitus fpeftatur lapideus arics.Thyeftes autem, vt ftibiungir, inceftocum fratrisvxorecommiftbj agnam auream habuit. Fortč&hicariesla- fciuimtypuseft: Necaliam,credn, obcaufam DrEdalus,vt Iegitur apud Diodorum, Veneri & Eiyci aureum pofuit arietem,ea ingenij arte fculptum,vt viuusexiftimaretur.Veriim &inar- ce Palladis arieseratrepofitus a’neus,idemquefacratus,quem propter magnitudinem Plato ComicusaVžA^&»eporcognominat,non tamoblafciuiam,quemobingentem molem:Con- ferturenim cu equo Durateo:Veteresenim nonfbliim aVsA^kdixiftetradit Hefychius,quod eftet lafciuum &indomitum, veiiim etiam quod effetprmgrande; Cie Hupol s avizov uop@ctyrot; ne,legere eft apud Plutarchum in vitis decem rhetorum. Mandrabulus quidam cum inuenif- li ouis au- fetthefaurum, primiim aureamouem pofuit IunoniSamiejp^imoannoargenteamjtertio rea. frcam,poftremo nul la m,vt fcribit Ephorus^uc res tandem in prouerbium ceffit, vtannotauit Suidas,£7rl Mai/cfpa/SsAK %a>p$iro A 1oma ‘ pelle contegebatur, necnon in edibus Francifci Lifcf Panis & Fauni, ftatuam fine capite, cui & fi- ‘ 464 Vlyfsis Aldrouandi 2n As tičiš * C€?'Ct cr» , cur punt} & vade. J-ik' 7 '7 S* Mifericor-* dit tjpus , Cljpetfs fix t us princi¬ pu urnemu tis , Eeneuolen- tU vis 5 & tJpKS, &finecaplte arlesaftat. Vidi item apud IuliumPorciurnagricol£ftatuam,quioucmtonde- ^ bat.Aliam item ftatuam apud Carolum Fanenfem J humanain,arietiinfidcnrem J tergoq; eius veftimenta ferentem, puto Phryxum elfe, i ram patris cum Hclle tovore fugientem, cuiusni- mirura imago Athenis in arce,vt refert Paufanias,cernebatur,qui immolans arietem,quo ve- dus eratjfiuc alteri cuidam dcomm,fiue 3 vt conijcimus, inquit 3 Laphyftio apud Orchomenios dido,femora pro more Gracorum excifa vri foedat. Lego autem apud Plinium Naucidenu ftatuarium Mercurio, & Difcobolo arietem mmolante cenferi. In ea tabula itidetu, in quaj Ocnus apud Phocenfes depidus videbatur 3 etiam confpiciebantur foci j Vlyifis Perimedes, Sc Eurylochushoftias offerentes,nigros fcilicet arietes. Videntur item Roma’ in templo Agne* tisin candelabrisantiquisarietumcapitafculpta, &ipli etiam Virgini fandiifimaagnusap- pingifoler. Mediolani vero in ecclelia D. Ambrolij } referentePauloMorigia in hiftoria Me- dioIani,agnus in marmore fculptus,magna cum veneratione oftenaitur. Fiunt item quotan- nis in parafceue pafchali Romp,a fummo Pontifice agni cerei 3 qu.os venerationis ergo ex collo fufpendimus:Quid autem denotet,quomodo,& quarede cera fiant, in ha;c verba docet Gui- Ihclmus DurandusMimatenlisEpifcopus: Inprimishacdie A colythi ecclelia? Romanafa- J* ciunt agnos de cera noua bcnedida 3 vel de cerea Cerei pafchalis anni pra?cedentis, adiniilo chrifmate,qui in Sabathoin albis in ecclelia per Dominum Papam populo diftribuuntur. Agni ifti fignificant agnum iftum immaculatum,qui tollit peccata mudi. Cera lignificat eius liumanitatcm,licut B.Gregorius dicit;mel in cera,diuinitate in humanitate. Apis quide,qus operaturceram cum melle,nulla refoluiturlibidine: &Beata Virgo eum 3 qui eft Deus,&ho- mo,concepit line virili femine. In cera admifcetur oleum feu chrifma, quia Dominus nofter eft plenus mifericordia,qua? per oleum delignatur. I11 odaua diftribuuntur,quia in odauare- furredionis dominus fuis prannia diftnbuit. Rurfus agnus in agno cereo pnefiguratus,& in pafcha immolatus ad memoriam reducitur:Cui B.Gregorius oleum infundi inftituit,quando pafchalis agni myfteria referauit. Hi etiam cerei agni figurantagnos nouellos,de quibus cantat ecclelia in Sabatho in albis , & ideo quandoque in illo fabatho fiunt, quod etiam vfus apoftolicus docet, quoniam in dominica tune fequenti, domino Papa menfam intrante, agnos cereos capcllanis , & pra?fentans libi agnos ipfos, dicit ter alta vocc: Domine D. D. Ifii fnnt agni nouel- G lt } qui annunciauerunt alLeluiajnocCo venerunt adfbntes , &c. Hi agni a fulgure, & tempeflate fideles,& credentes defendunt,propter virtutem confecrationis,& benedidionis. Sane fecun- dum quarundam ecclefiarum confuetudinem, cereus diftribuitur in odauo pafcha; popuload fufFumigandasdomos,quod in vitima refurredione Chriftusfideiibus in pramiio tribuetttr. Ad quod esprelfiiis ligtiihcandum Romana Ecclelia agnos facit fuprafcripcos.Hucufque Du- randus. Stephanus Vinandus Pichius in fuo Hercule Prodicio,feu principis iuuentutis vita, ac peregrinatione,de fexto principis iuuentutis cIypeo J eiufdemquelignificationehis verbis dif- ferit j Reftat fextus clypeus ouata item forma,non tamen ad argumentum pompa?iamdeferi- pta’ pertinens/ed folummodb principi in vfum gladiatorij ludi 3 vel duelli pedeftrisordinatus; cuius vmbo tegitur cordibus humanis fummo ordine 3 & congruentia,fepis in modum contex- tis: quorum lingula eijciant flammulas aureas fcintillanteSjarcumfcribantur ha?c elogia: Hic.Murus. Aheneus, E sto , EeniuolenT^a.'BuemJJima. Guardia . Non peteft efie tutius fcutum, non magis fida in terriscuftodia, nec fortius propugnaculum H ad principem dcfendendum,quam amor,beneuoletia ciuium, prouincialiumqi iuorum:quo- rum corda li demereri,ac obligare fibi,fua;que reipub.poterir, atque phalangis,fiue teftudinis militaris in modum connedere,& in pacc vnita conferuare,femet reperiet fecuriflimum 3 pro- uinciafque fuas feliciflimas,ideoq; clypeilimbum adornabimus pulehracorona variafecun- ditatis florum,ac fruduum cxtcnfa 3 & fufpenfa ex cornibus aureisarietum. Per arietem enim antiqui intelligebant ipfam fapiflimc benignitatem principis,cumappelleturduxgregis,& fuos ipfe nunquam deferat 3 fed ducatum femper exeuntibusin pafcuaa caulis, rurfusque re>; deuntibusad caulaspi*ebeat. t De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 46 $ N V M J S M A T A. N vetuftiffimi$nummi$,vtfcribit Plutarchusin PublicoIa,bouis., autpecudis, aut fuis,fignum incifum apparet.PIiniusautem Serujum regem fcribit,ouiutn boumque effigie a?? fignauiffejprim6 3 hoc.autem ps,quod pecore erat notatum antiquiflimum fuifle Varro teftaturjvndeetiam funt 5 quiindepecuniamdičla cfie arbitrantur, Iftiufmodi nummum depingit Fuluius VrfinusdeRuftia Fa- milia agens,nummu$ab vnolaterecaput oftenditgaleatum, &criftatum 3 abalteroarietem_. addučtisaliquotmonumentis anriquis,dixi- ntus.Conftantinus Landus,efle ait elogium Lucconis, & Billienaconiuguin dextras inu icem iungentium,quibusadftet, & catuius,& tanrus, necnon & leonesarietiniscapitibus infiden- Lconesarie- tcatiogijverbaeffehac 1 L, SVLPiTIVS GN. F. SEVER.VS. T. F. 1. ŠIBI. ET GN. tinis’ capiti- SVLPITIO LVCCONI PATRI BILLIENdE SAL. F. SECVND^ MATKI. Iunflae bus. "dlajmanus,&catulusfumma illosbdeinuicem vixifleoftendunt. Moderationem autem fem- ■ per obferuaffe., argumente efttaurus 3 qui Temper pro temperantiaapud Orum Apollinem in bieroglyphicis habetur,cum id animal fa:mina,poftquam coitum concepit,auerktur i leones feutem arietinis capitibus iniidentes „ mulieribus pudiciti® cuftodiam ad h i benda m indicant: tttenim aries leuitatis>ftultitiarque figtium, & ideo Eeminiscongruit: Leo vero cultcdia: ty- P Um gerit,quoniam id animal apertisoculisdormit. E M B L E M A T A. MBLEMA ARiatiinlčriptumjTVMVLVS MERETRICIS. exPaufania cuius verba fuperius citau.imus. Sipi s tumklushuia vrna? Ephyrsa e sl Laidos 3 ah non Er akut 1 1 ant um perdtre par ca decus. . Nullafutt,tum formajllam tam carpferat at as , lam Cmfuetu-, dims w« lij. t <;.geo- S r 4 i^ Manfuetu- Albi s & ele¬ menti*. fym bulam. S.ibau dia Di/as fym~ bol urn . Offif. hit. U sip inibelli- biis c ti um time »dum . In Arcadic. Krili r.OCe- dum . 40 S . Vly fsis Aldrouancfi htmfptculum veneri cauta dicarat anus. ■' f f/uidJ'culptusfibi vult aries,quem p ar te leanA V nguibus apprehenfum poHenore tenet ? K on ali ter captos, cfuod&ipfa teneret amantes i V ir gregi s e ji aries 3 clune tenet ur amans. Alitid emblema loachimi Camerarii Norim,bergenfis Reip. archiatri inferiptum DVLCE« SC1T AMARVM. Felle c areni Vonti pecudes abfynthia pafla, Fer r e malaajfuetus non tnalefene filet. Oflendit pičRira oues ablynthium depafcentes, & quanta fit confuetudinis ,tam in bonanL,# quam malam partem 3 vis,&potentia: Hinc etiam colligi poteft,quod fitcSfuetudo veluti ipfa natura, Aliud eiufdemjn quo depingitur elephas promufcide oues fibi occurrentes feparans, ne conculcet,aut vlloalio modo lardat cum his verbis,MANSVETIS GRANDIA C£- DVNT; Pr*terit 3 haud elephas animalia paruula Udit } f Kempe cpuod hic element rex irmtetur babe e. defumptum eft emblema,fiue fymbolum ex natura elephantorum,& ouium: fiquidem Stra* bo de Indije loquens elephantis, hoc encomium illis tribuir, quod fint natura mites, & man- fueti,atque ad animal ratione praditum accedanrpropius. Sic& nosex Ariftotele elephan* temdiximuseffeanimalpJacidiffimum,& mitiiTimum omnium ferarum. Addit Cameraritis, dici tantam illius effe manfuetudinem erga debiliora animalia, vt gregatim occurrentia peco- rafpingitautemoucs^uasnosfuanaturaaniniantiaeffeoftendimusprtecarterisdebiliajpro- bofeide paulatim remoueat,atque fegreget,neibrfitan imprudens illa conculcet.,atqueprote- rat. Addunt pmerea,inquit,phyfiologi>illum nifi laceffitum non facile irafci,vel famirejvndc Sereniffimus Dux Sabaudiar Emanuel Philibertus,occafionem fymboli fumens,addidit: IN- FESTVS INFESTIS. Sed priornobismagisarridetfententia 3 quamuis & hsc akera,inter- dum locum haberedebeat.Idque vtrumque breuiter admodum Ciccro exponit,hiIce verbis; Kthil laudabilius,mhil magno,ac prači ar o vir o dignius,placabilttate , ac clementia. Addit tamč, & hocquoquenon mmusipmdiintzr.Et tamen ita cfl probandantanfuetttdo 3 vt adhibeatur Rei- G pub.caufa feueritasfinc pua admimslrari ciuitas non poteši . Et Homerus eandem virtutenu commendans ait: d.Ki?cu JV ppm? t&Eav, id cit, placabiles funtanimi bonorum . Ac noti funt verfus Ouidiani fluo (juifijtte e sl maiorjnagis e/l placabilis ir a E tfacile s motus mens generofa capit. Cuius generis rnulta prarclara di&a kguntur apud Senecamin duobus libris de clementia ad Neronom,Et alibi adfcriptum reperitur: REGNI CLEMENTIA.defumptum cx CkucJia- nihemiftithioj Mundi clementia cufios. Emblema, fiuefymbolum exeodemaliud,inquoouis pingitur,regiamcoronam cToi/ » a.vrXoTw;^mt7r,iv ** * fuid mer uit Nemees,mcruit quid portiter Hellss 9 V t niteant celfi lucida Jigna polt ? Siderafipojfent pecudefqHc,feraque mer eri , // ic anes afins, hu Leo dignus er at. Aliud ex Aulo Gellio Porcij Licinij, apud quem loquitur aitiator 3 qui toto pedore ar Lib.ig.c.f. debat: Lib.12.var . C u Bode s ottium , teneraque propaginis agnum • c ‘*} % Šjuaritis ignemjte huc,quaritis? ignis bomo e It* Si digito attigerojnccndam fyluam jimul omnem Omnepecus flammacH: Omnia,cjttavideo . ha fefe hos verfus correxifle cradit PetrusVidoriuSjinlibrisescufis vulgdlegi aflferens 3 nullo ^onco lenfu 3 aptoque fententiae poetic: PaFlores ouiumvidere propaginis agnum. Nun poftremum verbum, inquit, contrahi folitumjauthoiitate Plauti cogaofcimus ; qui hoe »ododaitinAulularia: T ace nune iamt u; atque agnum bor um v ter ejlpinguior Li- I in Octefof, Fx I Jih. epi gram , orač. Puerobane te pra/t rua~ tHS. 2>eJperatio- nis exem- fUr Anfti - dcs. 4<5S Vljfsis Aldrouandi Lketju Congrio cumfume, I E / fqui in tcxtus iplius GeJiij, Venenjsimprefib anno j 544 , jtalegitur, vt ipfccorrigit,&eo- (•cm modoebfdvtn verlus cjcccdcmGdiiojecitatFuluius VrHnusdeLiciniugenteicribens. Ali ud epigram m.- eleganci 11 lepltm] bdi cttotov luper oue lupi cacuium nutriente , quo lignit tatui pneiens tantiim beneftemm fpečtari i T ov A uzov tbieov ptafav rp : d" ipupicrciTc.dp a?roHpng H^pazMrg /Speplav dzT/eiv y\Auir\v. idefl, P ar um vagant e m ge Uti a rnatr e apnenim impetens Aries tor tis cornibus injignis.percu^it audax. C aper vero H er cule us difrumpens vinetda In veh trem arietis omnem tinxitgenam . V itam in fanti donauit. Anne a Iunone Herculis infantilis mifertus atatis , Aliud Antipatri de Ariftide 3 qui pmer ouiculam, & buculam nihilhabuir, qnibusamiflis, & H ipfelaqueuminduit: Elppv A piTeirhg b 0ox.ippiog.ux. o-tto v n oFkd. fine S’ oiog^KSP /Soo? s UTropinv. A /V\d yct p ub' b arrivng liv ayp bdog izpijtausiv . Eiufdem in eundem aliud eiuldem argumenti: n.\ UT o g A’p libidi} dbux?\ig /UICL , nf TptyofJ.ct?P.og EV v oig, Iztutcov diftcv tAavvt Ibvpng. H ft0poTtd bftupotipav b/ttvnv,Avxog izraviv. ce>dig y T nv db/uuAiv. ns-tving d' cateto 0uxqAiov . IT npobI to} b oy juavTi Ttctr buyf.vac0.ijpxct Xuycoffxg OizTpbg uy.vxY\Ta> zbrSetvi 7 rbp zoAu0n. Qua? De Quadrupedibm Bifulcis. Lib. I. 46? A Qua* dno epigram mata fic redderead verbum quafi, placuit: Habuit Arijlides Boeerrhius 3 non exmultis y Multa,vnius quidem ouis,& bucuUfacultatem. j Enimuero nequepauper efftfgit inuidiam: die namqueeodem Bera ouem; buculam vero perdidit part us dijfietlis * £xofus vero carens bal at tiftabulum 3 vinculoper& Ex eodem } vitam 3 pyraJlrofujpenfusjinijt • Aliud: ■DiuitU Ari Hildi bucuU vna> & velleribus referta, S Eratouis. Exhisfarnem abarcebat a ianua. Aberrauit autem ab vtropue-, onem lupus occidit, dijficultas p Artur Buculam: Pauper tat is vero perijt armentum* V inculo 3 quo pera ligata er at collum conjlringens % Mifer non mugiens expirauit apud Hab ul um. BAHud Leonidi continens teftamentum paftorale pulchrum ; & ekgan$,quo oftendit, quid nbi viu defunčto d paftoribus fieri velit: Tltijjitris , bi TctUTiiv bptog pct%iv biOToAttrt , A lyct? KiVjuctAug tf/.BctriovTi? on ;. K Aenaybpp as-pog y»g oAiyw %up/v 'srpoorva T/vo/ts j eivtx,a. tptptrupovng . BAn^JctctivToiigfAOi. EV’ a§«Vo;o Si osroifAni Tltrprig tsvpi^bt -arp«** Cocuius gregem Amor paftorisfubiens munus,pafcere fingitur: D © vpaig b Ka>/u,/T»; } b ret vvucpiKct /ahAu. vo/Aivav, ®vpatg b o-upi^av IJavog ‘lerov Sovclm . HvStogfivoTrbrng, ax./sp etv V710 r«V Uiruv ivSet. <$p«p« J 1 ’ auTog tAcor iQ' oipag. 1 Quod Vincentius Obfopa?us ita latinis tranftulit carminibus non infcliciter 1 F byrfis oues pingui pqfcens in gr amine, T hyrfis Panapotens calamis *quiparare Deum, Ebrius vmbrofa fub pinu dormit: opimum lpfr gr e vem fumpto munere feruatamor. T hjrfidis o nympb£,nyinpha cito rum pit e fomnum » N e fiat rapidis prada 3 cupido 3 lupiš . Aliud occurrit epigramma,breuitatis liau>plurimut» circumdans & eleganti»> & artificij } ir Rr Mo« Teji amen - tumpajlg « Tale* Amor pa~ fcens ffues. \ 1 »par tt os 3 fdgarru- les. 470 Vlyfsis Aldrouandi Molyten 3 homtncm pufillum J loquacem J & St _ < garrulitate gaudenteilb & a fliducinhominmiu t frequentia fefe ia&amem : T tg «ro? &t/Ao$ , ebg i7rt7ra>Xeircu S"t%ag dvSpeop MojAJt v\g,%Tr{av tpiAog uffffiog£Xfaog axoA/wf. ideft> Sluis vero bic aries ira lušlrat ordinesvirorum . . „ Moljtes verbofus, Ajjius, mortanum timidum , /j# inhuma- Ammianusacutiflimo quodamepigrammatefuo Apeli* infulfos taxat moreš, qui fuoscon- rtiier bofpi-^ u j uas tantum hcibis hortenfibus, & inemptis dapibus excepit tanquam hortunuHujiolailet* ter eucipte- &nonagnum 3 & vitulum ; * ef * Sl'g Krnrov Ttd-ux.cdg, Srk«mw Grdptd-ivuv AVtsAAh?.* O fCftiVOS &Qorra^ulb7f Ocymum,mentha > ruta, ajparagus* Ver it us vero pr at er hac ne etiam grame n apponeret mi hi, Canatus htpinos femimadidos , aufugi . Reftataliud,quoHerculis interdeosrdati,invidimis eligendis indemens duraque qu** dam auaricia notatur: E v tr^oAo? ip/neiag, a 'sroifabvic tv JV yaXazft X Pacilts efi Mercurius, o paftores, qui lacle 6 Gaudet , dr quer cino placaturmelle . Sed non H ere u le s .• ime gr um enim arietem, aut trajfum agrtutk Pollulat 3 dr omnino vnam vičlimam eligit » Sed lupo s arcet. Quidinde y fiferuatum P er it aut d lupiš, aut ab ipfb cujlode ? 'A P O P H T H E G M A T A. Zib. 6t Zib. 7 . IOCLES 3 referente Athcnarc^cutri agnum inqpfonioliguriflet 3 accalidumJ pifcem deuoraffet J cadum fibi dixit efle combu^um 3 cui Theocritus Chius fa- cetiffime refpondic, reliquum efle, inquiensyVt mare ebibas, tune tria orni¬ ma abfumpleris, terram, mare 3 &^ caelum. Ithacenfibus veid,vt fcribit Fla- tarchus in volumine dehis, quiferoa numine puniuntur 3 expoftulantibus, H quodmilites AgathoclisSyracufanorumtyranni,eorum oucsauferrent, refpondit: Atve- fter rex cinn ad nos veniflet, pmerea exca?cauit paftorem. Ciim aliquando Cleomenes ipartiatarum rex Aeginetas perdere conaretur 3 quod crederet eos hoftili in Athenienfesani- mo terram & aquam dedifle, vt vna cum Perfa 3 aduerfus Athenas militarent: inter alios Ae¬ ginetas Crius 3 (vtprodidit Herodotus) PoIycriti filius negabatfepaflurum, vtaliquem<* Acginetarumabduceret; Namideumfacere fine communi coniilio Spartiatarum, fed ab Athcnienfibus pecunia corruptum. E um Cleomenes ab Aegina difcedens } interrogauit, qnodeinomendfet/“refponditillequoderat Crius 3 ideft,aries: Cui Cleomenes:Crie,in- quit 3 iam nune pr*eferrato cornuajtanquam occurfurus magno malo.Tradit Laertius Diogcne cumapud Megarefesouesintuereturpellibus tcčiasfillorum vero filios nudos^dbdfTe,- pr^ftat Jn Apoph- Megarenfium arietem efle^udm filium. Ciim Grčeči nollentrefcindere pada } qu^ciimAn- tbegur* tigono, 6^ Cratero pepigerant, & ampleifti libertatem } quam offerebat Archidamus > veriti pe A B De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 471 nč grauiores eflent habituri Lacedemonios, quam Macedones s Archidamus dixiffe fertur, referente Plutarchojouis Temper eandem edit vocem,-C£terum homo multas, ac varias emittit voces 3 doneč 3 quoddecreuit 3 confecerit. Nullum autem eft animal,cuitamvariavoxiit 3 sermonis ha ojuam homo. Videri autem poffithoc apophthegma indignum Lacone 3 nifi pbft integritas y^ fus „ uan „ eius gentis, Barbarorum commercio degeneraflet: dicique poteft aliquishoneftus vfusefle, var ^di, veluti li quis admoneat 3 pro tempore, proque renata variandum efle fermonis habitum. Eft enim vbi loquendum fit feuerius 3 eft vbi blandius 3 eft vbi magnificentius, eft vbi fubmiffius, cftvbiiucundius 3 eft vbidurius. Idfifiatcitraperfidiam 3 prudentia eft. Porro ouilli mo¬ reš dicunturhortiinum ftupidorum 3 qui fe nefciunt rebus, ac perfonisaccommodare. Greco- rum igiturconftantiam Archidamus itukitic tribuit, qui propofita libertate , nollent mutare vocem. Scipio lunioreumadortus Numantinos in fugam vertiflet, ideoque feniores Nu- mantini pulfos fnos cuIparent,vtpote quod eps fugiffent, quos toties in fugam conuertiflent ; Terunt quendam Numantinorum dixiffe 3 oues quidem eafdem eftfe, qug antea, fed alium ha- berepaftorem. Honeftiftimumlonge^acpientiflimumdičfum Tiberijlmperatoris,quine- minem pecunig caufa occidit , nullaque vi , aut violentia exegit 3 paflim apud Romanos feri- T iberijdi - ptoreslegiturj Tonderjoues measvolo,nondeglubi. Inhpcenimverba refcripfit Aemilio bium, Refto,quiadeumaliquandomiferat maiorem fumrnam pecunipex Aegypto,cui preerat, quam imperata fuerat. PROBLEMATA. ROBLEMA Plutarchi, cur oues a lupo demorfj, čarnem gignant duleifft- inam, lanam vero habeampediculisobnoxiam 3 ruprarecitaui 3 vbi de antipa- thia ouis cum lupo. Qua?rit Ariftotelescurouibus,&capris lac plurimuno sect. 10 ‘ demulgetur a qu* corporenon maximofunt,hominiautem &boui minus, fci- probl. 6 . _ t _ licet ad corporis proportionem. Vtrum 3 inquit 3 quodhiscopiaincorpusab- ouilus CUr Pfumituri* catteris in excrementum fe confert; ouibusautem, qui,quale diximus, capiuntalimentum, vbiproculleab luo deduxeruntinitio,ieiunius ve- fcuntur,& alimentum , quod ineft, vi caloris,facile pro fua inconcočlione,euaporatur. Itaque ficcati duriores reddmatur, molle namquehumidum eft, Hominum vero pili,minus alimen¬ ti,led plus luo initio hauriunt. Concoquitur autem plenius,quoniam minus eft, Conco&um autem pilum efficit.molliorem: Conco&a etenim quatque molliora incočtisredduntur. Indi- cium, quod oues recentes vellera molliora gerunt, quam vetul^: Copia namque excrementi pilum, & hominis, &ouisprocreat. E P I T H E T A. f CORPORIS tegumentoouisHomeroA aaioc, dicitur, ideft, hirliita fino lan igera, vt vocat Virgilius, & , ideft, pulehras lanas ferens. Bct- longam portanslanam. ^acpapbrp/^o? tenuem habenslanam. Di- c ' tur ’ tem i n epigrammatibus J'*o-vrpi%oc, denlam,fcufpiflamlanamtenens, rp/^ojuaMos, villofa, žWa>Ao? bene lanata . elpcVostoc apud eundem Home- EipcTTonoc rum,Hefiodum,nec non etiamNonnum,idemeft,quod lanigeralatinis. Cgtemmhu- vartjsinter. iuscompolitivocabuli duas clfe expolitiones,tradit Henrieus Stephanus,quofdam enim-. pr e tatnr mo putare, ei inefte duo eiufdem fignificationis nomina, «poc & Gxox.o? i idq-,tx, GrapaXX>iXis: alios uit . autem ex «po?,& vrtačo eftedixifle. Quin etiam dedučtionem afterri pode,adquamrefpexe- runt, inquic, qui eipoVo*o? expofuerunt, habens vellera innexa. Si enim hanc cxpolitionem fequamur, ex verbo <%ydedučiumdicemusillud vocabulum,conuenietquehicver- bi tpcu fignificatio, cum illa quam habet cum &tpo<; ab eodeducitur. Sed minimedubium eft, G quinoptima omniumdedu-/ *->-r r- / t.. I *. iusdare voluille, perlualumEabeo. Sedquidli aliquishancexpolitionem nondatiuo «po- nroaco , led datiuo etpoTTova Helychio dedilfe fufpicetur, is certe facile infuam fententiam-., * vel potius fulpicionem me peitrahet, Hadenus Henrieus Stephanus. At Vari nus oues opa- TroV.acperexcellentiam prg cateris animalibus vocari afterit,qucdlane earum tonderi fo- Acolore . leant,«77-oV« fnrtatčd-cu&teipoMjisvipiov. Acoloreidem Homerus ra frXa- ) ideft, oues, yv<*>a dixit, ideft, argenteas,propter videlicet lang candorem, fimiliterque apymet. Idem & Lib.28.0.6, n&cuvtiv dixit : ntv Ih ,ideft,, nigram. EtapudTheocritum ouern geliam interpretantur ni- Lib.7,. gram, vt feribit Cglius, propterea, quod corporum fuperficiem, vbi languisaffluxus,nigre' H Amoribus . fcit, pellama ,vcl pelidnoma vocant. Eft etiam vbi aioXa.y.riXa vocat Calaber, ideft, oues j n truente~ varias. A moribus Plautus, oues vocat parperas, ideft, ftolidas liue ftultas, < 5 ^ minas, id to. eft, lačle minutas, vel,v t Varro interpretatur, ventre glabro. Verba Plauti funt: Ego parf- r as minas uueis in crumenahac pr op eri in vrbern de tuli. Apud Textorem dicitlir ouisplacida, blanda,manfueta, mitis,mollis,pauida, imbellis, & in firma, quopoftcrioriepithetovtitur Horatius,vbi commentator: propnum,'mq u i t.epithetum ouium,quxneqi fui curamgerere^eif-, fzluti pict prouidere fciunt ,prmcipuc cum velleribusfuis onuEt&funt, fr gr auat&mifi voluerimus naturaliter dicere inprmas-,.1. deltcatas,quia natura oues funt infirma,& morbis obnoxia . OucS mites,ac pingues,ctilas dici arbitratur interpres Nicadri,tefte Cclio, qui infuper ex etymolo- I '?&> qua. ideft , inualid^. Veriimidem etramEtymologus annotat, 1 fiue ttp/og etiam eft ra-pčg , celer,- velox,affert, & l$iv pro za A«v,afFert item ’/ Odpf.a. fcu protentis, diuaricatifque pcdibus incedunt: dixit & ravu^roda , hoc eft, vt Spondanus, & alij interpretantur pandos habentes pedes,vel extentos,componitur enim iz t« ravvetv , id eft, «i?To/daocixrdvftf_,quod eftextendere, & 7rac, ideftpes T7rd>pvog ,etficommuniter fignificet gregem, in quo funt agno, vel etiam ouem, qu£ fub fe agnum habet, vfurpatur tamen etiam proepithetoa Callimachohocloco: dvaSaKrot . O azvSot ^vračat cTt zty etiv \j7rapv01 . Vbietiam azvfot dicuntur,id eft,fteriles,& ayT*jd eft,magnis cornibus pra?ditum.Nam d Alij vero nigro vellerc veftitum, alij altum. Vide de hocvoca- bul 0 plura apud Varinum,& Hefychium . Laberiuspoeta pracitatus etiam lanicutem vocat, dcolore. C hoceft cutem habentem lana coopertam,alij poeta; lanigerum dicunt. A colore Ariftophanes hoKorpu* dixit, Sophoclcs ap7uo quidem agnofatfiio . M a? is curiofum cffe c Sl vilam belu am . ^ Me. Velo ex te ego fcire^ cjuisfit agntts curio , Ev. ojfa, attjue pcllis t&tus e Sl , ita cura mačet* £1» in exta infptcerc in fole etiam viuo licet, Ita is pellucet quafi laterna P u ni ta . \ ftgna epitheta funt muta niuca,nitida>nouella,pauens,tenera, pulla, id eft, uigra, balans,d- e «ti,humilis, mollis, tenera,lanigera. SIMILITVDINES. PVD Epidetum fimilitudineifthacoftenditurnihiltemereclfedfutiendu: Si apud imperitos,inqi)it, deprxccptoaliquofermo incideric,maximaexpartc temere taceto;magni.n.pcricuIieft,ftatim euotnere,quod nondu concoxeris.Qupd fi dtcendum c ! u ^ s< dxxerit > tenihilfcire,tuq ; comotusnonfueris,tufcitorčefteinchoata. Na. &ouesnonfenuafterfitopilionibus,acdcmonftrantquantucomcderinr,fed 1 'ptrafccocodo,extraferutlana,&lac.Ettuigif neverba celeriteroftedasimperitis,fcd ‘d verboiUGoncodione.fequutur.Elegaspariter5&dodadekonis > &ouisantipathia,fi- Rr 3 militudo sfgna epi - theta. paftu iv *> oper. Vly fsis Aldrouandi Mcn.iJUcos,, ti o deber e ,, cpfipcr- „ hf * # OS SS >> SS C k m?ter , y C um C brk „ it taniš 4- , j gendum* » os ss ?s ?> os p os s> s> ?s *> Lttpus ouil s> ss 0> id pelle te -. (las Contrartd mutcem »on coharerc. Ctip, 3 o. M onasiicos n o n deber e 33 dffaciatos j, ( Jf e ' 3) 31 33 33 33 33 33 iib.j.flro- mat. a\it er ,, dh a lij s c o- „ J‘derari. t „ 33 5 ? 474 •* , mihtudo morab.s, fcgitur apud S.liidorum Peluftotam in epiftola ad Seuerum 3 qutetališeft ; E Oucniadmcduin boe natura minimeconceflit, vt ouis cumleten# pabuletur: Sicnulloomni* no modo beri pot dl, vt ta ft u s id c m cum monaftica vita domicibum habcat. Nam illebd* Iginiis eft,lfeniqu,e j.mpatiens: Ettct a.ut e m bona onima obiequenti animo excipit, reiquemo- leftas, &acerbas taleranter admodurrgac fortiter admittit. Quamobre ii tead huiusftudiuffl* atque exercitium accinxifti ,ab illo ahcede, ne te.per cum malo alkjuo is mulftet, quiaduer- fusdcminmn cauitem erexit, atqueidagit,&ftudet,vtomnesluperbiafut£, &ruina’imita- tores ha bea t. D, Chr y loftomus, vol u m ine d e laccrdotio fecundo,qua m dem enter cum Chn* itianis fit agcnd,um,ekgantcr;.ftiufirrodi ltlmilmidinjbusoftendit:Exteri q uidem iudices,cuffl facinorofos homines kgistranfgrefforfis fbiffe deprehenderint, magnapraditosauthoritate, acpotc'ftateoftcncUint,cofdemque vel i nu i to.&fu os j p foru m moreš mutare cpgunt. Chriftiano vero non vim a rit n e , fed fuadene tantum opor tet , atque hac ratione meliorem efficere,qua! emendandum lukcpcrioEtenioi quiouesperdiderit 3 vdlupisrapientibus,velIatronibusado* rientibtisp el lue a]:qua.;;ut alioid gentiscalu fauiente, tortalle veniamnonnullam d Domi- no grcgisimpetrct/ui & pa , nasibeexiget. ) damnum nih.pecunia conftat. At vero ouihomines ‘ ipfi rar.ionalis Chrifti grex concredici lun t,h unc prim u m ou ibus perditis„ non pecuniamm/cd a nima’ propria iafturaoi oportet, tuni vero, & certamen longe maius, acmulto moleftiusiii« ftinere. Qnemad modum vero ouium p a h or gregem habet e vclligio fubfequenterp,quocum- que pra i ierit 3 & h qupr de reda via oues defleftant 5 ac bera d pubulo pofthabito, fterilia ,atquo abrupta loca depafcantur,fatis habetaltius aliquantulum inclamarcgvt palantes, atq; dilper- fas reducat 3 & in gregem cogat. Contra li a vero chriftiante fidei tramire aberrauerit quis,hic paftori m a g n u m cer te o n us m c um b i t, m a gn u m negotium,magnatolerantia. Apudeundcnu Cin yfoftomum de oue,& lupo fimilitudolegkur tališ. Si quis lupum cooperiat pelle ouina, quomodo cognofcct ,illum,nifi autper vocem, aut per ačlum 1 Ouis inchinata deorfum balat, lupus in aera cqniMtrt.it caputluuin contra ca , lum J &fic vlulat. Qui ergolecundum Deumvo- cemhmmlitatiSj&confeirionisemittitjOuiseftKjui veroaduerfus veritatem turpiter blafphe- m ijs vlulat eo : itra Deum, lup us eft. Apud leremiam legitur: Sicut paftorvifitat gregem fuum in 4ic } ijuandofucrtt in medio ouium fuarum dijjipatarurn : Sic vifitabo oues me as, & liber abo ens de omnibus lociscjuibus difperfafuerantgn die nubis, & caliginis . Gregorius Nazianzenus ^ indrcaturus rnagnum quid eiTedocerc,verum difcere,periculo carere, curteipfum , inquit,/t- cts pafiorem cum/is ouis ? C ur caput ejfe contendis cum pes exiftas ? C ur exercitum ducerc cum inter milites adbuc csnfedris /'Graculandum vero tune eiTe, tradit Cypiianus,Lumiupi, alimque noxim beUi.e de Ecclefia feparantur 3 ne columbas,ne oues ChrilE Ikua, & vcnenata_,. lita con ta g i on e prpden turNamvt coherere,& coniungi non poteft amaritudocum dulcedi- ne,ca]igo cum Imninegpluuia cum ferenitate.pugna cum pacc^cum fpcunditate fterijitas,cuim fontibus hccitas,aun tranquillitate tempeftas, cum lupo ouis, cum accipitre columba,- lic ne¬ mo putetbonospolic de ecclehadifcederc. D. Bifilius in opere de conftitutionibus mona- fticis,doCturusquod ncquaquam permittedum lit,v t in conuentu virorum religiolbrunn,duo- rum 3 triumve fratrum feor/im fodalitasconlpiret,ftudiosč operam dandam elfetraditnic vllust violata catitatisobfcruationelocietatem cum fratre a 1 i q u o i u n ga t, q u i i m p ro be a ga e, & com munisdifciplina 1 iura velit pci uertere, fiimatamque iaitivetuftatcdisciplinamlabefačtarein animo habcat,ac aliosetiam de fratribusfccum comitcs trahat;huncprimiim quidem abeo, qui fanus fir, fccrcto admoneri tanquam paru m fanum, allerit: Sin arcano curari.nolucrit, ad- H hibcudosc 0 cdcfranibusctiam,qui cetcrisintclligcntiavidcantur preftare. Quodfineipfis quidcm aufcultauciit,tum demum ad antiftitem ipfum,animi ipfiusmorbum deferrioporte- re. Si vero ne antiftitem quidem audire voluerit,perinde vt gentilem,& publicanum haben- dum eftc,&,vt ouispcftilentia con tafta ab reliquo oculi fegregandum, ne in rehquos quoquc morbi contagionem translundat &c. Prte epteris perquam cleganter, aedofte Clemens Ale- xandrrnus, fen ten tras grecorum indiucrfoslenfustrahi, ifthac fimilitudine indicat: Omnes q uide ni qui vifu vtimur,ea,quecaduntin ipfum contemplamur/ed alij aliorum gratia. lam non ftiniliterouem contemplaturcoquus,&paftor.Illequidem anfitpinguis,diligenter feru- tatnr: hic vero lac ouis oblcruar,an fngenerofum. Mulgeatquidem aliquis,ftciboegeat. Vel« lus tondeat, h ci tegumento opusfit. Sicmihi etiam procedatfruftusbontr grpcorum dočtri- nc. Niftlam enim csiftimolcripturamadeo fortunatam precedere,cuinullusomninocontra- dicatjfed iham cxiftimandum eft 5 eHexationi confcntaneam,cui nebnoiurccontradicit&c. De Quadrupedibus Bifulcis. L ib. I. 47$ H I S T O R I C A. osePh moribundus fratresfuos adiurauit his verbis : Scio quod Deus vifita- uit populum fuurn , & vos hinc educet ad ter ram ve sirarn pdeo tune afportabitis hinc ojfameavobifeum ,vtnonhic 3 fedcumpatribusmeis Jim fe p uit us in ter ra promijjionis. Quod ciim poftmodum facere vellent filij Ifrael 3 quando exierut de AcgjrptOj icpulchrum Iofephpropter inundarionem Nili inuenire non po- Genef^a, Inc ognit us inpfalm . Sepulchrum Iacob vt in* uentum. Aqua agm figno demo* Jlrata . tuiile dieuptur 3 fed apparuiife tune eis quandam ouem ferunt, qu#dudu angelico natauerit vfque ad locum fepulchri 3 ad oftendendum ijs locum 3 vt inde olfa Iofeph aedperent. Itaque_» Moyfen ea accipientem fecum afportalfe., vt habetur in Exodo 3 hucque pertinere iilud Pfalmi- - fta: dipl regi s Ifaeljntcnde 3 qm deducis velut ouem Iofeph cilicet populum Ifrael per ange- pfulm.pg. lurn pra?cedentemcaftraeorum 3 velut ouem Iofeph, qutefimiliterduduangelico duda tu it ^ ad fepulehru Iofeph. Cum ex Traiani fententiaD, Clemens ab inuito licet vrbis pradedo ad locum exilij amandaretur, plurefque Chriftianorum eadem pcena muldatos., ijidem auumnis afflidatos., nadus dlet 3 iilud illis praftitit folatij,inquit Baronius 3 vt diuina ope implorata 3 vberrimutn aqua? fontem ad potum neceiTarium(nam illa infuper moleftia vrgebantur 3 vt hu- merisaquamfexmilUbuspaflimm,proculpofitam 3 iugiter ferrentjeterrain loco diuinitus agni figno monftratodecerit erumpere:quo miraculo edito Chrifd fidem loči accolis annun- ciante Clemente^mirifice Chriftiana religio fuit propagata 3 adeo vt idololatria 3 qu« in ea re- gioneanteavigcbat 3 extinda propemodumfuerit. SančtusBonauentura tčribit fuiflfe ouicula b. FranciiČ 0 j,qua? foleret ingredi ecclefiam 3 cuinque in facratiflima Mifla attollitur euchariftia a pradentibus cundis adoranda 3 pecus 3 didu mirum 3 caput inclinabat,genua fledebat 3 aliaque fi^na exhibendi cultus pra:ftabat 3 vt cundi id confpicati obdupefcerent 3 ad omnem reue- rentiam maxime infl.immarentur.Recitat ex S.Bonauenturahanchiftoriam Thomas Bofius. Califtus vero fcribic Gennadio epifcopatum gerente pidoremquedam cum Seruatorem ha- bitu 3 & forma ouis(alias Iouis)pingere aufus elfet 3 facinoris eius mercedem tulifle: Nam ma- C nus eius exaruilTe 3 ied eam 3 cum ille id crimen puhlice cofiteretur 3 a Gennadio reftituta fuiffe« A P O L O G I. RISTARCHI forores, ncptes 3 &confobrince ipfumaccufabant 3 quod folus ociofus vua comederet; Id ciim Ariftarchus Socrati narrarcr 3 cur ait 3 no'n dicis eiscanisrcfponfionemfDiciturnamquecumanimanriadTentvocahajOuem p ue n as • dominofuodixiife;mirumfacis 3 inquit 3 profedo,quiciimnobis 3 aquibus la- nam 3 agnos 3 cafeumquehabes 3 nildes 3 niliquodaterra capiamus 3 canem, ^ imur j a qui nil tale tibi prabet,de quo tu comedis, pane participem facis: Canis vero ciim ha’c audi f- ^ ^ fetjnon immeritd per Iouem dixit;ego namque ille fum 4 qui & vos ipfasfaluasfacio 3 atque cu- ^ an{ p^ m e r ftodiojVt nechominesvosfurentur 3 ncclupi rapiant:quod fi vosnoiicuflodiam^necadpafcua r c vobis proficifci liccbit timetitibus 3 ne pereatis. His ab eo didiSjOU.es quoque lerturcani con- 1)ceffiiTe. Et tu itaque dic illis 3 Socrates ait^uod tucuftos earum 3 vt canis 3 ac proeuratores 3 per quem a nullo iniuriata: fecure 3 ac fuauiter operando viuunt.Aiiusde oue,& lupo 3 quo oftendi- turvirosmag!ioscxlegeseffe J quem refertPlutarchus in conuiuio his verbis: Aefopus talem 'vulg.u narrauit■ fabulam slupus cum vider et pastores in tabernaculo ouem comedere 3 proprius accedens 3 tibus pra~ cjuatusJncjuitjtumultus exortus ejfetfi hoc egofecijfemlT um C bilo-ječi e ait-, defopus fefevltus fcnbltur . efem pauloante cum os obturauenmus 3 nune videt d nobis Mnefphllo praripi facultateip re- Jpondendi&c. Maximus T yrius philofophus Platonicus de 5ccratisloquens modo, quem in- Uenitaduerfusagiosadolelčentiumanimos 3 huncjftiufincdifingens fabulam AefopiPhry- ig e lp ora gis in morem indicare fefeait ;Paftor 3 & coquus ciim itervnafacerent 3 agnum opimum con- fhdriora fpicati, longe ab ouili en atem 3 relidumqi a focio grege 3 ad eu ambo accedunt. Et quonia m ea < e li* en da e J tcmpcftatcbrutfanimantes 3 cumhominibuslingua 5 focietatemhabebanr 3 vtcontinentfabulc 3 r,^ ‘ J agnuscosinterrcgat,qualisvterq ; effet 3 quifibi manu inijcere,atqiabducercad k vclletipoft- J1 * quam vero de vtriufque a rte certior fadus eft > libens feipfurn paftori committit, coquum lic allocutusTu quidemcarnifex es, ouilifqueagnorum parricida 3 huic vero moreš noftri per- quam belic latisfagiunc. Cpnfer,fi placct amatores illos cum muldtudinc coquoium. Socra- tem ^ ' 4-76 Vljfsis Aldrouandi. tem vero vnum fa c effe pa flore m: Adolefcentulos Atticos dic efte inerrantia pecora,vera;vo- E cisconuenientiam habentia, akter ac pro fabella? figmento,&c. Paftor apud Aefopum nuper Lupus cim natumlupicarulumreperiens, fuftulit, vnaq;cumcanibus nurriuit. Atciim adoleuiffetjfi Ruandolupusouemrapuiflet,cumcanibus&ipfeperfequebatur. Cumc#nes veroaliquando rion poffeht aftequi lupum, atque ideo reuerterentur, ille fequebatur, vt cum ipfura a&cutus efter,vtlupu$,particepsforet,venationisinderedjbat:Sinautelupusextranorapuiftetoueiu, ipfe clam occidens vna cum canibuscomedebat,doneč paftor, cum coniedaflet,& intellexilfet rem j de arboreipfum fufpendit,&occidit. Monet fabula,naturam prauam non nutrirebonoS moreš. Lupusa canibus morfus, & male affečfus abiečlusiacebat j Sil cibi vero indigens,vifa oue, roga bat vt potum ex pmcrfluente flumine fibi afferret.- Si enim, inquit,tu rtiihi dederis potum,ego cibum mihiipfiinueniam,iIiarecognitaait;Sedftegopotumdotibi,tu&dbonK S mulato f t- vter j s> Conuenit fabula in virum malefieum, quiper fimulationem infidiatur. Paftor adisin occu ^ qucrcctum quoddamouibus,ftrata fiib quercu vefteafcendit,& fručtum decutiebat,ouesve- rointeredendumglandes,nefci$&veftesvnadeuorarunt: Atciim paftordefcendiflet,vt, quod erat a(ftum,viditjO peflima.,ait,animaIja,vos atteris vellera,ac veftes pra'betis,a me ve- E Ben ep d a in rb,qui vos nutrio,veftem fiirripitis. Fabula fignificat, plerofquehominesob dementiam eos, incegnitos qui nihilad feattinenr,beneficia aifteere, in domefticos vero mala operari. Lupusouispelle poncoferen «* indutusouium leimmifcuitgregi,quotidiequealiquamexeisoccidebat. Quod cumpallor animaducrtifset,i!luminaltiftimaarborefufpendit:Interrogantibusautemcpterispaftoribus cur ouctn fufpendiflet,aiebat:pellis quidem vt videtis eft ouis,opera autem erant lupi. Hac fi¬ bula indicat homines non ex habitu,fed ex operibus iudicandos, quoniam multi fubveftime- tisouiumfupinafaciuntopera. Ariesquidam interlanigeros., gregeserattanta cornuum&, capitisfirmitate,vtc£Eterosarietesftatim,facilequefuperaret. Quarequumnullum amplius arietem inueniret, quioccurfantifibi auderet obfiftcre, crebriselatus vičlorijsTaurum aufus ad certamen prouocare.Sed pi imocongreflu quum in taurinam frontem arietaftetjtam atro- ci ičtu repcrcuffus eft,vt fere moriens haxdiceret.Stultusego quid ego?cur tam potentem ad- uerfarium aufus fum laceflere, cui meimparem creauit natura ? Fabula docet cum potentiori- busnon eftedecertandum. Ouiscoriuiciabaturpaftoriquod no contentus Jačfe,quod invfum fuum,filioiumqueabea mulgebat,infuperillam velieredenudaret. Tune paftor iratusfilium G ciustrahebat ad mortem.Ecquid,inquitouis,peiusmihifacerepotcs? Vtte,inquit paftor, cc- cidam,& lupiš,canibufquc proijciam deuorandam. Siluit ouismaiora adhuc malafbrmidas. Ha:c monet fabula non debere homines in Deum excadefcere,fi diuitias, fi filiosiplispermit- tarayferri,quam etiam maiora,& viucntibus,& mortuis poffitinfligerefupplicia. Paftorqui- dam cani oues fuas dederat cuftodiendas, optimis illum pafcens cibis. At ille fape aliquam-. ouern occidcbat.Ouod ciim paftor animaduertiflet,canem capienseum volebatoccidere.Cui canis:quid me,inquit,perderecupis,fum vnusexdomefticistuis: interficcpotiuslupum,qui continuetuoinddiaturouili, Immb,inquitpaftor,tequamlupum mortedignummagisputo; lile enim palam meum hoftern le profitetur. Tu vero lub amicicia? fpecie quotidie mami im- minuis gregem. Flac innuit fabula longe magis,qui fub amicitimipecic nosla:dunt,quam qui aperte lc noftros inimicosprafttentur, PHYSIOGNOMONICA. H Oues Varrofedk’lu« rum profitetur; Nnjue in omnibus p nqu it Jatis ejljlipulatio, ant folutio numme- rum admutationem dominij. In cmpticnc alias Eipulandum siatimejjc e valita- din ar to, ah a s > fanopecore,alias c ne utr o . Idem hec eadem de ouium emptioni- | bus tradit. In emptionibus iure vtimur co^ejuodlexpraferipjit : In ca enim a!:j Lib. 2.dere tuli,c- 1 . Vecus vt e- tnendum , l.th, ?. dere ruji(c. c. 11« phtr a,aUj paucicr a excit>iunt. Jguidam enim preciofaclo infmgulas oues , VT AGNIC HO IG / De Quadrupedibm Bilulcis. Lib. I. 477 A Dl DVO PRO VNA OVE ANNVMERENTVR,ET SI CVI VETVSTATE DEN- TbS ABSVNT, ITEM BINvE PRO S1NGVLIS VT PROCEDANT. Dereliquoan- tiijua /er e formula vtuntur. C um emptor dixit . TANTI S V NT MI EMPT/E? Et Ule refpondit , S V NT? Et expromi/it nutnrnos: emptorfhpulaturpnfcaformula /A, ILL A S C E OVES, QVA DE RE AG1TVR, SANAS RECTE ESSE,VTIPECVSOVlLLVM» QVOD RECTE SAN-VM EST EXTRA LVSCAM, SVRDAM, MINAM , ID ESI, VENTRE GLABRO, NEQVEDE PECORE MORBOSO ESSE, HABEREQVE RECTE UCERE. HdEC SIC RECTE FIERI SPONDES ? Fruflum vero ouiurn Eexde frtt- bic t lege venite oportuijfe C ato tradit , IN SINGVLAS CASEI P. I. S. Dl MIDI VM ouirm ARIDVM, LACTE FERIIS QVOD MVLSER1T DIMIDIVM, ET PR^ETEREA Dere rtiUi LACTIS VRNAM I. HISCE LEGIBVS AGNVS DIEM, ET NOCTEM QVI VI- cap 15G XERIT IN FRVCTVM, ET KAL. 'IVN. EMPTOR FRVCTV DECEDAT: SI t INTERCALATVM ERITK. MAIIS AGNOS XXX. NE AMPLIVS PROMITTAT. OVES QVAE NON PEPERER1NT BINAE PRO S1NGVLIS IN FRVCTV CE¬ MENT. DIE LANAM ET AGNOS VENDAT. MENSES X. AB COACTORE RELEGET PORCOS SERARIOS. IN OVES DENAS S1NGVLOS PAS c AT, CONDVCTOR II. MENSES PASTOREM PRAEBEAT . DONEČ DOMINO SATISFECERIT, AVT SOLVERIT s PIGNORl ESTO. Cur apudHeracleotas lex fferacleota- feripta fit, ne quiscolligatas poftmodum ouiculas exigeret Parrhen. in opere de amacorijs rMm i ex exPhania Ercffo iftiufmodi narrat hiftoriam . In Italia vrbe Heradeaexccllentem forma ou ibus colU- jpuerum,Hipparinumnomine,celebrifamiliaortum, Antileon amabat,fed nullo modoeum fibipoterat conciliare.Circa gymnalia autem verlanti, vt plurimum puero le accommodans, 6 tanto eius defiderio fc teneri adfirmauit,vt cius gratia ompem laborem fubire vcller, & quic- qu ; diuberct,erfe&umdare.Puer ergoperludibrium mandauitci, vt exmunitoquodam lo- to qui m a "n a cuftodia ab Archelao Heracleotarum Tyranno feruabatur, tintinnabula de- turbaret confifusnunquam ipfum hocperfečturum. Vcrum Antileon ex infidijseuftedem tintinnabuli occidit, atque inde ad adolefcentem reuerfus, in snagna apud cum gratia fuit. Interea cum tyrannus puerum de ftupro follicitaret, Antileon quidem propter periculum vi- Ctandui ; a dmonuit,necontradiceret. Ipfeveroedomoexeuntemtyrannumoccidit. Sed in ouiculas colligatas obuiam fibi fa&as,incidens captusfuit,& occilus. Ciuitate autem in pri- ftitium ftatum, & libertatein reftituta, vtriufque apud Heracleotas imagines aTete funt ere- ac lex feripta eft. Ne quis colligatas in pofierum ouiculas exigeret . Lex Numa de Pari- p ex pa- cidis SI QVIS HOM1NEM L1BERVM, DOLO SC1ENS MORTI DVIT PAREI- rtcidl0 , CIDA ESTO . SEI 1NPRVDENS SE DOLO MALO OCCIS1T , PRO CAPI- TE OCCISEI, ET NATElS E1VS IN CONCIONE AR1ETEM SVBiCITO. Su- bijciaries dicitur , inouit Pcftus, quem quis agit , vtprofe cadatur, vt ait in eodem libro Anti- ftius: quod fit vt alt Cincius libro de ojjicio Iurtfconfulti exemplo Athenienfium ,apudquos ex~ pandi gratia aries inigitur } quifcelus admifit,pcenapendenda loco. Idem 1 eftus ex hac lege pro- batantiquitus paricidam di&utn fuiflfe, non eum, qui parentem occidiffet, led qui cjualcm- cumquehominem, extatque apud eum huius legis fragtnentum in voce Fariči quaftores , quodtatnenabaltcra parteauxit IofephusScaligerex cedišSeruianis,in quibus etiam ait huius legis mentionem ita beri: V tficj m s imprudens hominem oectdijfet^pro capite occifi,& na~ ^tiseius inconcione arietem offerret , Aliaeiuidem Nuni# lexde Pellice . PELLEX ARAM IVNONlS NE TANGlTO . SI TANGET , IVNONI, CRINIBVS DEMISSIS, AGNVM FAEM1NAM CAEDITO. Iacobus Raruardus libro fingularide authoritatc prudentumfcribit,ex toto iurcPapirianohuius vnius legis reliquiasextare in libris lurilcon- lultorumapudPaulum,vbifieferiptumfit :Granius Flaccus in libro de iurcPapirianoferi- bit,pellicem nune vulgo vocari,quar cum eo,cui vxor fit,corpus mifceat. Et hanc kgetn lic in- terpretatur, P e Ilc x aram Iunoms ne tangtto ( vel quemadmodum Raruardo placet, & veteres loqucbantut', tagito ) id eft Pellex nulla viro vxorcm habenti,nubito,- fi nupferit,crinibusde- iniiTis,quod rriftitia 5 lignurn erat,limoni agnum feminamcardito/memačlato. Lex aliaeiuf- demNumredeopimisfpolijs,quamin Boueomiiram,hucreferemus.QVOD IVS AVSPI- CIO CLASSE PROCINCTA OPE1MA SPOLIA CAP1VNTVR . 10VEI FERE- TRIO BO VEM CAEDITO. QVEI;CEPIT, ^RIS DV CENTA DARIER OPOR- TETO. SECVNDA SPOLIA IN MARTIS ARAM IN ČAMPO , SOL1TAVRI- LH VTRA VOLVERIT , CAEDITO . TERTIA SPOLIA lANO OV1R1NO AGojVM MAREM CAEDITO j CENTVM QVEI CEPER1T EX AERE DATO. Fariči d a g antiquis . Lex de pel¬ lice . Pellex qua . Lex de fpo- lusopimis . Lex 47 8 VJjišis Aldrouandi L‘i?, i o./■!>/?, S c plor. Seruitus rti $ih\( p.tfctit dl . lexnonpa . Lcx alia in eum,quipecorafuain fgcundos vicinorum agrospafcendi gratia immittit,Exod, £ fceaaum i n 22 .& 23.Deuteron.22.cum Pomponijrefponfoin L.QuintiusMutius,& L.Quamuis§.adL. klicno agro « At]uil.Seuer:usadhuclegcillaripuaria. Si quis peculium aliepainmeffedeprehenfunud parricum minare non pei rn iferit,is folid .cuJpabilrs iudicetur.Quin ctiam Scotico edido Ken- netiregisantiquitfimi, fuam fegetem edentem,autgrunnocultum fubruentem agrum, licuic • m punc occidere.Ccctera item animalia,qtia;quis in agro fuo deprchendiftet , trudu m terra; depafcentia,uireisincludebat,donecpecorumcleminusdamnumretartilfet. Cuius rei He- čtor Boc t h us teftis e tl. Hoc amplius Sabaudis ius eft, animal quodcumquc in vitibus depre- henfum,interficere. Allobrogici fanatusdecreto 7.Calend.Septem. An. 15 59. exlib.edidor. Duc. Sabaud. De i ndica vero feruitute iuris pafcendi ifthiEc coliegit Petrus Gregorius Tolo- fanus : Citraius feruitutisin alienanon licetpafcua pecuspafcendicaufa immittere ; prohi- bentelegeduodecim ta bularu m^ua’ eft depaftu pecorisj prohibct &lcx Aquilia.Etcx Var- rone hahemus pecuarios, qui non potiidebunffaltus,tamen pecus proti tentes lege ccnforiain alienisaftliuis,&bybernispeaispafcerefuilfcvetitos,nifipublicanofoluerent: Eiusverba funt. Itaquegreges ouium Ion ge abiguntur ex Apnita in Samnium aftiuatttm , atque adpuhlica- n um profitenturjiefi infcriptttm pecus pauerint/lege cenforia committant. Sunt & ali<£ adiones ** plodite,inquitidem Gregotius,pro refarciendodamnofti quis aliena depafci fecerit,vtfialie nosfrudusin tuum pradiumdecidentes, iminiflo pecoredepafcatinfadam aget. Si dolo malo autem id ipfum faciet, ad exhibendum: vel ti in alienoaliena iniuria matura depaftus eft,datur adio vtilislegis Aquilia,id eft,non ex verbis,fed ex fententia legis Aquiliaj hicpro- priatradatiopafcuorum: Pafcua namquedicuntur, vbianimalia palci folent, ticque faltus, fylua?,pataia.Sunt&huiufrnodi pirata vel ca m pi patčua,& dumeta, loca videlicet dumis, vel vepribus,&fentibusob'fita. Ait autem pecorisetiam appeilationecontineri (iiequishacpri- uatim ad oues tantum pertinere exiftimetd oues,boues,capras,equos,mulos, atinos, fues, ite elephantes, & camelos ; proindein hac feruitute, quemadmodum,& in feruitute appellandi pecoris ad aquam,omnia iftha?c animalia,quai pecoris nomine venire diximus,contineri afte- rit.Pecorisautemaclaquam appulfus,{imilitcrinterteruitutespncdialesmfticasponitur 3 qug nihil aliud eft,eodem authorc,quam ius appellendi,velducendi pecudes ad aquas vicini, K, eft feruitus realis quando, iiyquit, prtedium vade pecus appellitur, pafcuale eft,& fruftum cx pecudibus dominus accipit. Aliter & ius aliud perfonale etfe potcft cum perfona, cui concedi- G tur extinguibile. Porro hicconfiderat tantum pra?dium,cui conceditur feruitus, quodpaftio- nibus deputatu m cft,qualia funt macra loca,prout innuere videtur M. Varro ad Nigru* 11 Tur ranium fcribcns : T ibi,mquit,A r iger T ur rani no/er liber,fcilicet dicaturde rc pecuanatf4 ve ~ hementer dele dl ari s pecore propterea quod te empturientem in campos maero s ad me rcatm addu cunt crebropedes^no \ faciliusfumptibus multapofcentibns miniftris &c. Quemadmodum & eft iuris genuSjin quo nec pccora ,nec aueshaberipofsint,ira & ali ud eft,in quo nihil aliud,quam armenta,& ouilia funt,ob locorum infm|if'eram naturam, obque crebrosmontes, &tyluas, Sc non aliter ex filtu frudus percipi potile , niti per gfeges. Proftint &: agris tterilibus pecoris ftercorationes, & caules,ita vt videantur fundi efle, quia & agri frudus in pccorecontiftere dicitur.Et Vlpianusinftrumenta fundi cxiftimauit,qua? frudus qua?rendi,cogend i,&confcr- uandi giatia parata funtdnter caacra,& boues domitos, & pecora ftcrcorandi caufa parata,& ti fuhdus,faltus,paftiondque habeat gregcspccoium,paftoics,faltuarios. Atque in hacferui- tute contideramus quoque modum impolitum,vtft numerus certus eft pecudu adiedus, quai appelli debeant, pltiresnon liceatappcllere: & ti plures appellantlir,liceat nonquidemnon H vniucrftim gregem,fed vitranumerum appotirasrepellere. Leges ad hanc feruitutem perd- nentesticcollegitBarnabasBritfonius. Ius PECORIS AD Ai^VAM APPELLENDl L* i.§.Trebatius,D.deaq.cottid.L.pecoris,-Sc L.vcluti,§.vlt. D.dcferuitut.pitrd.ruftic.tiuePE- COlllS AD AQVAM APPVLSVS L. I. & L.ergo D.eo.tit.§.inter inftit.de feruit.prad. Item HAVSTVS AQVAE ex fonte priuato, L.item:fic§. vit. D. deferuitut. prad.ruftic. quam AQVAE HAVRIENDAE SERVITVTEM vocatPaul,inUeruitus.D,eo.cainq; ait,olinuion niti ex capite,vel fonte conftirui potuifte 5 obtinuitfe tamen, & vfu reccptum, vt ex quocunque loco conftituerctur.Sed Sc ti hauftus aqua’futficiensetTet pluribus per eundem locumceclijpoteratL. 1 i.§.vlr.D.co.tir,HAVSTV autemrclido,itcrquoqucadhauriendu praeftaridebebat,L.Gaurus,D.deferuitiit vrb.praid,Proindetiueci iushauricndi,&adeun- dicefifum c{fet,vmu-nque habebat. Siue tantum HAVRIE 1 NDI, inerat ADITVS, ftuctan¬ tum ADEVNDI AD FC>NTEM, inerat, & HAVSTVS. L, item tic.§. vit. D.deferuitut. pratd.ruftic, Recitat ctiam leges de pafeuis, tiue IVS PASCENDI,d.L. 1. &d.§.inter.fiue PECORIS P e cer s qua, Feroris ap~ pulfui ad a- Lih. dere rn/. Lih 6. de/or mul. Leges alta ratis. Lex de fur i tepecorts fr abigeatu . Abigei qui % fce Quadrupedibus Bifulcis. L ib. I. 4/p A PECGRIS PASCENDI 5 L.pec 6 ris.D. feruit.pr£d.ruft.Erant& COMPASCVI iura,& AGRI COMPASCVI, ideft, vt Fcftus cxplicat , communiter ad pafcendum vicinis reličli: Cuiufmodi agrorum in CiceronisTopicisfitmentio. EtitaSczeuolainL. teftatrix§.i. D.fi feruit.vind.plures cx municipibus, qui diuerfa pridia poftidebant , faltum communem, VT 1 VS COMPASCENDI haberent,mercatoseffeproponit. Depecoribusveid,qu£pafcen- dalocabantu^collegithasleges. Vlpian.inL.fiquisdomum,§.celfusD.locati. Siquis VI- TVLOS PASCENDOS, vel farciendumquid ,poluendumveconduxit. Eanonnunquam partiariadabantur, Imp.Antonin.in L.fipafcenda C.depačl. Si PASCENDA PECORA PARTlARlA,ideft,vtfa?tuseorumpoitionibus,quibusplacuitinterdominum,&paftorem diuidantur, Apollinarern fufcepilfeprobabitur. Addoetiam, qusedepafcuisjfcribit Renatus 2 ^- 'Choppiims:PRIVILEGlARIA quadamlege, inquit 3 vetitumeft 3 nont£y 3 tumneinalienis ’ ' ru n lc pratisarmentapalčant inuito domino,fed neproprietarij quidem in fua pratapecus immittat ^ Ilicopoftpnmamilloruniherbamexečlam,nequeomnmdantediern D.Remigio feftuni.,. ca P'$' 'Conftitutione Frančiča Henrici II. i 8 .calend. Quintiles,feudie i 4 .Iunijan. 15 54 ,fubinde_> fcpromulgarainforo pra?fečlura;Parifienfis. Actempus quidemilluddepratis non intrandis haudtemerelegibusftatutumeft,quiaijfdem alioquidamnum daretureo tempore daretur graui{rimum:QapdprudenterfaneanimaducrtitColumelIa,&Plinius. Diuerfapafcuorum nb. 2 . dere conditio eft,in quibusninfirum pecuafcere tatiim quis foleat L. infignisCod.depafcuispubl. rult.c. 17 . fed hocvtriquegeneri pafcuorum,acpratorum communeeft, quod huiufmodiloči riguifine ub. 1 impenfafručlumreddunt:Eamqueplimamfundorumrationem M. Porciuselfedicebat,qui „ at ,cap.zS. maxime redicum pratorum cccteris anteponebat. Callidi quoque rerum arftimatores ideo pafcuorum prata,&areas magno *ftimabant,quia ei generi polfeffionum nemo nocere poffet. Defurtis diuerfitas . pecoris,& abigeatu, Petrus GregoriusTolofanus, exdiuerlis legibus Iurifperitorumquc pla- citis/cribit in hac verba: Furtum animalium fit abigeatu , & fineilloi Abigei illipropriedi- cunturmui pecora ex pafcuis,vel armentis fubtrahunt,& quodammodo depnedantur, & abi- gendi ftudium,quafi artem exercent, equos de armentis, veloues gregibus abducentes. At is. qoioueerrantem,vel equum in folitudineexiftentem abducit,non arteabigendi,fed retinendi tamen fureft 3 non abigeus. Calliftratus numerum ouium decem,porcorum quinque,aut qua- iCtuor equum vnum,aut boucm abigeatum facere,ait,n5 minorem ouium, & porcorum nume- iim^Rd furem. Idem rcfpondit Claudianus, nifi fa?pius vnum,aut alterum pecus furripucric q u is 4 Melmserik^b^^dicmnuseos^uibuseftcuraalienisinfidiarianimalibusjautju.. tnentis>& ea tranfponere alibi jSic, enim tradit Iuftinianus. Hoc crimen publici iudicij non eft> quia furtum magis,vt ait Marcellus,- Ideo & fineinfcriptione,& cum ea intetari poteft. Si fer- iotamenvtantur,quiabiguht, folentduriuspuniri. Augetur & parna, fiabftabulisabigant, tftque maior,quam fi a fylua vel pafcuis,& fi fepius abegcrunt. Et co loci,quo frequetius hoc crimen committitur ad exemplum feuerius coercetur, interdum gladio, & in opus publicum- damnatione, & fi honeftioresperfon# funt,velordinis amotione,vel relegatione. Et fi gladio abigunt,ferisaliquandoobijciuntur. Receptatoresveroabigeorum Adrianusindecennium extraltaliamrelegariiuflit. Deabigeisdualcgesgrrec£luftiniani,vna, Idv-nexte'4y /3»y, H Inv , j sV Si7rfi7roTHTi Trapž^era, dvravp.ctstyoi5cf a?A.Srfijvov tpyctfflccv cim* Traffav. ideft ~,fiquis boucm ,dut ufinumfurto abduxife conuictusftcnt fagris c*fus, in duplum rcponito xiHma,tioncmfmHlque oper a depcrdtpe dam n um praffato. Alia ,sc ivn$ zAtfcu d-iAcei/ st) d,yi\ng } d,7n\ctb-£iiTa, St ciytAn 5-np;o/3p«To? yivv\7su>7vpAxCjU>. ideft, Siejuis , dum bouen* tx amen to abigere purat 3 bac occfione armentum dijjipaUnt,vt aferis dilaniarctur 3 lumimbus priudtor. Lege Langobardorum,qui animafi quod itinerantem fe fequitur, acceperit, & vin- cicrit palamque habuerit,reus non eft furti,vel abigeatus,paratus domino reddere, fi requirat. Necfianimal,quod fequitur itinerantem,fe a viaauerterit, reusfurti, velamiflioniseft i Si ta¬ men animal,quod fequutum eft eum, abfconse tenuer it,vel vendidcrit, debet componere pro oftogili.Extat hac de re lex diuina; Non vidcbis bouernfratris tui 3 aut ouem crrantem 3 &pr*tc~ ribis , fedreduces fratri tuo , etiamfi mn e Ti propinquusfrater tu us, ne c nofii eum, fr erunt apud D euter te,quamdiu qustr at eafrater tuus, r e cipi at > Animal quippe quod errat,quamdiu eft fpes ib lud inquirendi > in polfdfione ciuili,non naturali domini eft. Proinde fi quis animo interuer- tendi dominium,celauerit,vel habuerit, furtum committit:Sicut & quirem iacentem lucri fa- ciendi caufa fuftulit,neque libellum propofuit fe inuenifle,&redditurum ei,qui defideraueritj qus rečic tračlat Vlpianus.lterum in Leuitico: fui rem perditam inueneritfr tnf.aatus infit- po‘peter,auerit,reddet , qua perfraudem retinere volu it Integra: Jnfitper fr quintam partem do - mintjcui damnum imulerat . Eo enim ipfo,quod rcpolcenti domino,res fuas non reddider it ha- bens, 4S0 VI jfsis Aldrouandi bens,furripcre,& mterclpere videtur: Quarc & furti,& ad exhibendum tenetur, inquit, Potu- B ponius,&fianimofurandiantenoftranonacceperit. Lege Gothorum profpe&um^ftrefte etiam aduerfus eos, qui fe dicimt vagantia animalia reperijlfe, vt furti fufpicionem elidant , ia hunc modum.CaballoSjVel animantia errantia liceat occupare, ita, vt qui inuenerit, denun- det,aut Epifcopo,aut Comiti, aut ludici, aut Senicribusloci, autetiam inconuentu puhlico vicinorum.Quod fi non denunciauerit,furis damnum habuerit.j Et poftea datur pramfium ci» qui inuentum animal domino non interuerterit , & quantum expenderit , & fi euerterit 3 in- quit,reftituere duplum domino cogitur; Iterumque cauetur * ne animal inuentum liceat ton* Lib*l.C' 1 5 ‘ dere,velvendere,velcharačieresinfligere> Hace, &aliaille. Idcmde bonispatrimonialibus principis a fifco colligendis , & de pafcuisloquens, tot Ipecies patrimonij principis polFe effe ait 3 quot & priuati,ideoque iure qui immifit in pafeua animalia , vel lyl uam, vel faltum prin- cipis,fi ius non habeat pafcendifilla amittere & fifco dari. Atque faltuum,vel pafcuorum pro- euratorem,id eftquicuramgeriteorum,ficonniueat,& preciovenalemgratiamfecerit 3 gra- S alt us uidimo fubdi lupplicio. Saltus effe proprie paleua loca inculta , crebris iyluis repleta, vtift* lib.i.Geerg' nuit,inquit, Virgilius: S altih ms in v/teuis pafcttntur plenafecundum F F lamina , li 4 deli LtVarro, agrosnoncolebantpropter fyluasautidgemtsjvbipecuspafcifilet 3 drpojjidcbunt * ab vfu fuo faltHsantiqui nominabant-fir&ci vo^at;, Latini nemora . Saltus atque pafeua, aut ef¬ fe priuatorum , aut puhlica , feu vniucrfitatis alieuius generaliter non licerein pafeua alteriuS> fiue ea fint fifcalia 3 fiue priuata pecus pafcendi gratia immittere 3 nec militibus quidem: quia nec liceat fundos alienos 3 inuito domino ingredi, line iure feruitutis,maxime fiprohibeatdo- Pecus vt minus. Porroprohiberi videtur 3 inquit5ingrdfusduobusmodis 3 velexprdfavoce,velfigno- frohibeatur Quid voealis exprelfa prohibitio fit,palam eft: Signo vero fit prohibitioj, fi in ingrcflu 3 vcdli- abalienispa mitibus 3 feu terminis fundi,feu prati crux 3 velaliud fimile, quod diciturbannum,ponatur, vel fieuis , figatur authoritate iudicis ordinarij,vel territorij,vel ciuitatis habentisimperium merum 3 feu Satmitepnid aliam iurifdičttonem , cuius indi&ac pomre aduerfus fcientes, &vioIantes bannum, habent executionem. Secundo lit inhibitio li pafeua, prata, vel nemora, cingantur folfa,aggere,vel maceria. Hoc lingularc in pafeuis principis, vt animalia inib 1 inuenta aliena 3 fifco adiudicen- tur pro noxa.In alijs aliorum nequaquam receptum > Nam tantuui dominus animalium 3 qu£ G damnum dedere 3 tenetur illud refarcire, needomino fundi lacfi iusretentionis animalium da¬ tur, fed ačfioad damni repetitionem. Quinimo fiquisdurius,autaliterqudmfuum animal a fundofuo afienum expellendo, & abigendo, lacdat,vt fi abortum cqua abada fecerit, proda¬ no tenetur. Habet enim a&ionem paratam contra dominum animalis, vt de paftu pecoriSjcu jn fuo alienum pecusdepafeitur. Fuere tamen, qui defendunt poffe a domino fundi detineri inuentum alienum animal,doneč fuerit damnum datum reparatum,vel de eo cautum. Quod & obferuatur cx confuetudine diuerforum pagorum, potifliminn iuxta Tolofam, & approba- tum Nera6ij videtur authoritate,& V lpiani.Suntque expenfe 3 qu« in hac detentione fiunt 3 re- farcienda;qUoqueadominoanimalis. Etprodamnodato, elečlio dominianimaliseft,vel damnum reparare, vel dare animal pro noxa. Receptum quoque eft 3 vt teftandi damni caufaj quis pofiit hominem repertum in crimine,etiam retinerc per viginti horas. Et ita probopofie retineri animal nocens, & recludi teftationis caufa,& vt damnum reftituatur. Nec pugnat L. Quamuisad L.Aquil.in P.qua:dicit non licere includere. Etenimhocverumeft, fi dominus damnum olferat, vel non licebit ei concludere, vt fuum pecus faciat, vel domino interuertat. H Hoc enim ad pafeua principis fofumpertinet, non priuatorum. Item nonlicereputo diutius animal includere,fine monitione domini,vt fuum recipiat,fi fciatur, cuius lit animal. Quod fi quis ignoret 3 vtetur confilio Vlpiani,vt proponat palam libellum, fe inueniife tale animal ia fuo prjdio,quod fit refti tuturusdomino damnum foluenti.Quo inuento 3 &de damnocauentb id reftituere debet,vt alias f uit iudicatum'. Cautione quippe recepta probare debet damnum teftibus 3 vel per relationem,feu cenfuram expertorum, qui damna iudicant. bic tuto ad peti- tionem condemnationis damni accedit. Alioquin enim deficiente in probationedamnica- piente aduerfarius rcčfe de occupatione illegitima, vt de furto', aduerfus eum conqueri polfet. Inutile tamen hic non erit annotalfe duos cafus,in quibus in fuo depafcentia animalia pro da¬ no non poteft retinere, vel damnum repetere d domino eius: Primus in viatore, fi neccfiitate compulfus equum in itincre,vel in vicinis pratis pauit, puta cquo deficiente ob penuriam ali¬ menti,vel ob morbum,& necelfitasfaciet licitum, quod alioquin prohibitum. Alius cafusno- tatur ab Alberico, vt dominus animalis non teneatur de damnoab eo dato,quando animal deperditum P u - De Quadrupedibus Bijfulcis. Lib. I. 481 A ccpcrditum fuiflct,fine domini culpa, & depopulatur aliena. Veram ego non fubfcribo, fed arbkror teneri damnum refarcire, liberari tamen a parna ,qiue vitra damnum domino, impo- nitm fifco/vel domino rei laefa? addicenda:Nequecnim tequum elfeteualilfe faturum, vel nu- tvitumanimal,cumakeriusiadura, &itaditariakeriusmalodominum. Excipitur tamen_» aliuscafus areparatione damni dati in prcedijs alicnis ab animalibus noftris, fi m illis fcruitu- tem pafcendipecorishabeamus,quadus tribuitimpune,&acquiriturinterdum in rebus do- minorumclientelariur ’ rautionetraditionisin emphytcofin, nominatim fada vel alio ti¬ tulo, feu pnefcriptione k ^iffirni temporis, qum vicem legis obtineat,etiam line titulo. Cum titulotamendecem annorum polfelfione velquafiinter prmfentes,&viginti inter abfentes. Etcontra dominum etiam diredum, fi modo ei tributum,feu cenluseo nomine piveftetur, & itaiudicatum. Namccnfuseiusprmftatioarguit titulum,vt vfurarum pneftatio pnrceden- temobligationem. Qtue vera funt quatenusmodus concdbus pafcendi feruatur. Nam pa- fcendi modi duo, viridis, inquam, pafcui, & vacui. Viride pafcuum eft, quod tempore fru- P A f ce ndi ftuumconceditur:Vfinpratistempore,quoherb;evirent,infknmnquecrefcunt. Etinfy|- ^ uom odi. B uistempore,quo glanseft,ita vacuum^uod exfcilfofarno,&colledisglandibustantum pcr- miflum eft. Pafcua viuentia,& virentia intelliguntur in nernoribus & faltibus a die fefti S.Mi- chaelis,vique ad diem S. Andreje, quare hmc tempora inhibentur his, qui tantum vacuum ha- bent pafcuum. Ex confuetudine Biturigum pafcua virentia inhibentur in pratisadieannun- ciationis Deiparae,qui eft 2 j.Martij vfquead 2 p.Septembris. Quod,& alibi feruatur. Mar- cus Cato in hax verba ita fcribit: fpua lege fabulam hybernum vendere oponeat , quavendasfi~ / nisdicito . Tabulumfini accipito. Ex Kal.Septemb.prato ficco decedat, vbipyrusfiorere caperit , pr ato irriruo: vbi fuperynferque v kinu s pe rinit tet 3 tum decedito , vel diem certam vtrique fack to . Cateropabulo Kal.Mart. cedito. Et illis legibus vtrlicet pafcuis etiam iurevicinitatis extra tempora prohibita,& dummodopraedia vidna non lint circumdata, quai itaexcipi videntur, &dummodd, tempore aliquo porci non immittantur , quia ifti roftro radicesherbarum exa- rant &eruunt. Neque enim hoc modo, vel alio licet, etiamfi concefla lit pafcendi facultas abud rebus,feu nernoribus,feu pafcuis: Alioquin abutentes priuantur iure, vt iudicatum fuit g.Non.lulij an. 15 3 o.tefte loanne Lucio. Erant etiam Romee pafcua puhlica,ex quibus etiam cua Cve&jaalia perueniebant ad mrarium publieum, vocabanturque agri illi feripturarij, in quibus ” lca ’ . vtpecora pafcerentur,ceitum ms erat: ita dičli quia publicanus leribendo conlicit rationem, - /] d s rl J Lri ~ vtaitSextusPompeius. Eteorum,qui pafcua puhlica conducebant,ratio,fcriptura diceba- P turar ij‘ tur,vt ait Afconius Pedianus. Eratque lex Thoria,qum animaduertebat in eos,quorum pecus agrospublicosdepafcerent. Ouidius Floralesludosolim curatos,&exhibitos traditexpe- Lib. "j.Faft. cunia, qum ex muldatione eorum, qui pafcua depafcerentur, colligebatur. Refertque pri- Ltt< ^i fl ora ~ miim libera fuifle pafcua, poftea in publieum redada aliqua, inde ved igalia cxhibita_., bes. hisverbis: jD/V De a j rej} ondi , ludorum quaft or igo , V tx bene defieram, rettulit illa mi hi. C at er a luxuria nondurh inftrumenta vigebant: Autpecus,aut latam diues habebat humum . pline func 3 eft locuplesjinc ipfa pecunia dieta efi t Sed iam de vet it o quifque par ahat opes . D Vener at in morem populi , depafcere falt us 'ldque dtu licuit,panaque nulla fuit. V indice feruabat nullo fua puhlica v u Igu s , lamcfuein priuato p afer e in er ti s erat, Pic bi s ad adtles per duela lieentiagalis Publicios , animus de fuit ant e vir is. Kem populus recipit , mulci arn fubiere nocentes V indicibus laudi puhlic a cura fuit. Mulci a dat a eft e a par te mihiynagnoque fauore Viclores ludos injlituere nouos. P ar te locant cliui , qui tune erat ardua rupes, ^ . _ V tile nune iler ek ^pubhciumcfuc vocant. cnbit Plinius : etiam nune id , fuo tempore in tabulis ccnfortjspafcua dicuntur om~ ih - CX T n ^ us P°P M ^ US teditus habet , quia hoc diu folum vecUgal fuerat. Pafcua vniuerfita- ^uiuidam^vd pagi,vekiuiuus,illis tantum communia funt,qui eiufdem funt muni- Sf cipi j, Lexde fur- to ouium. Lexde čar¬ ne vendcda. O ut Km lo' tfo . CVp. 12, A vnus pa- f, hali c (j a a lis. Pa feb a nori fnfjefejltt. L ib. 4. de fa ir o alians rn yferi o ca- ///.4. %Tcfu Az,y- m or um • 12 - CV^.13. 482 Viyfsis Aldrouandi cipi j, vel qui Ius alio modo quxfierint: fic enim fuiffe communia in diuifioncm agroruirijpa- E fcendi caufa 3 tradunt Agennius., Flaccus 3 & Frontinus, Qu*c tamen poftea priuati iibiali- qtiando vfurparunt,& inuaferunt perpotentiadata 3 &compafcuaadominisdirečlis 3 aliquan* do colonisagrorum ^ &dicntibusfcnlualibusfubcenfucertoannuo 3 ccrtislegibus., &condi- tionibus, qua?placuerunt in traditione. Hax itaqueomnia Petrus Gregorius. Lcgemdiui* nam, ii quis furatus fuerit bouem 3 aut ouem 3 £^ occiderit,vel vendiderit, quinque boues pro boue 3 & quatuorouespro oue,rellituet. Itcm.aliam: Si inuentura fuerit apud eum 3 quodfu« ratus cftjviucns fiue bos, fine alinus, fiue ouis 3 duplum rcftituct, explicauimus in hiftoriabo- uis. GeorgiusFabriciusChemnicenfis inter aetera antiquitatis monumenta de vendenda pecorisčarne 3 hocrecitatcx authoritate Turci Aproniani V. C. Prad. Vrbis. Ratiodocuit> vtilitate fuadente, confuetudine micandi fubinota, fub exagio potiiispecora vendere, quam digitiscolIudcntibustraderejVtappcnfopecorc 3 capite 3 pedibus,& feuoladente.,&fubgu]ari lanio cedentibus J reliqua caro cum interaneis proficiat venditori , fub confpečiu puhlico, fide pondciiscomprobata,vtquantumcarooccili pecorisadpendat 3 &emptornorit, d^vendi- torcommodisomnibus > quam tribunus^officium^cancellariuSj&fcriba de pecuarijs caperc confueuerant. Qua forma interdi&i, & difpofitionisfub gladij periculo F perpetuo cuftodicnda mandatur. Habemus infuper apud Macrobium de ouium lotione: Fe- ilis diebus eas purga n da lana gratia lauari non licerejlicere autem fi c u ra t ion e fcabies a blue- da fit,ideoque Virgilium non fimpliciterfeftisdiebus, oucs fluuio mer far e concejfum fcripfiflcj fed farno falubriy\\n de re etiam fupra diximus, vbi de ouium falubritate tradfauimus« VSVS IN SACRIFICIIS Hebraorum. E rim immolandi 3 & comedendi agnum pafchalem, Icgitur in Exodoinha?c verba: Dixit quoquc Dominus adMoyfen 3 fr J ar on m terra Aegypti. Menfis ifit oj obi s principi um menjium, pr trnu s er it in menjibus anni , loquimini ad vniuer- G furn catumfliorum ifraelffr dicite eis,decirnadie menfis huius tollatvnufjuif- que agnum perfarni liam 3 fr dom os fuasfin autem mi nor c H numerus } vt ffce¬ re pojjitad vefcendum agnum 3 ajfumet vicinum fuum, qui coniunctus c Pl domui fa funta nu- tnerurn animarum>qtu f/ffteere pojfunt adefum agni. Erit autem agnus abfquemacuUmafcu - lus^anniculus: laxta quem rit um tolletisgfr hadum. Etferuabitis e um vfque addectmm qutr¬ tam diem menfis huius , immolabitqae Hlam vniuer fa mu Iti tudi filter um Ifrači. Vocaui himeri- tuirovfum in facrificijs 3 non autem in feftis Hcbraorum; fiquidem phafe, fiue dies pafcha? non crat dies feftu$,vt dies azymorum, vt a vefpera vfque ad vefperam celebraretur 3 fed eius tan- tiun finis 3 hoceft, vefpcr agno immolando dicatus erat 3 & pafcha vocabatur: Non fuiffe au- tem feftumjclarifTimedocetlnnocentiustertiushisverbis.' Dies autem fePlus pafchalis eut quinta de cim a lunafecundum illud e&inquintadccima folcmnitatemcelebrabitis altijfmo do¬ mino. Nam quarta dccima non er at folemnis >nif t ant urn a vefpera. Ante diem fesi um hunc do¬ minus Pafchacum /lposloliseclebrauit. Qnibus vei bis, vt & in roto capite^latis indica!:, dc» vefpera.quam diespalFionislecuta eft,loquife. HocidemfenfitToftatusqutcIf. 11.in capi- H tulo 9. Nuni. fed latius&apertiiisinfecundaparte Defenforij cap. 8. Cuius etiam libenter verba fubfcribam . Nune autem fcicndum cfl> (inquit) quoddiesquartus decimus menfs,qu/tn- quarn efet pafcha 3 tamen non er at diesfefus, quia non vacabatur d laboribus , fed fiebant die il m la opera feruiliaficut c at eri s diebus: (fr nihil ali ud cratujuodfecialiter pertineret adiftum dienh niji quod immolabatur agnus ante Soliš occafum 3 fr comedebatur. Eeslum autem Azy m or um, quod incipiebat die fequenti, fr durabat feptem diebus fabebat duos dies folennes,inquibus cef- fabatr r ab omni operaferuili. I de o dies quartus decimus poterat vocari Pafcha propt cr agnu PA' fc kalem, fed non pol er at pr oprte vocari fejlurn. Dies autem quintus decimus poterat vocari dies A z>ymorurn 3 fr etiam dies fesi us propter celclrationcm eius. Idem praterea lacra fcripturai au- thoritateconlirmatur. lnnocentius&Toftatus proferunt iliud Ioannis: Ante diemfeslunt Pafcha j frcat. Quo in loco vefpera dccimi quartidiei, qua agnus cadebatur 3 intelligitur 3 cimi dicitur: Ante diem feflurn p afha \ Ipfacnim Pafcha vocabatur 3 Aon diesfcftusPakhz, at primus dies Azymorum 3 quia feflus erat, iure didfus eft dies feftus Pafcha. Si itas^ feri- De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. L' 483 A fcriptura?verbaoblerucmus atqucexaminemus,inueniemusdiem Azymorum folcnnem& folennitatem vocarhdiem vero decimum quartum folennem non dici , nec feftum, necfolcnnitatcm 3 quoniam fiinpliciternoncratfolennisjfed fecundum extremam partem: Leuit. 23. Ha? funt ergoferte Domini fanda?, quascelcbraredebetistemporibusfuis. Mcnfe primoquartadecimadiemenfis advefperam Phafe domini eft, < 3 ^ quintadccimadiemenfis huius folennitas Azymorum Domini eft. Eodem modo loquitur capitulo 9 & 28. Numer. & Deut.i 6. & alibi tepe. Quod enim in allato Exodi loco fcriptum eft: Habebitis autem buns diem in monumcntum (jr cclebrabitis e umfolennem Domino ingenerationibus cultu fempit črno : autdedieAzymorutndidum eft, autcette de Pafcha cum illoeoniundo,quaft vnusdicsaut vna folennitas fit. Hoc fequentia verba declarant: Septem diebus Azyma comedetis : In diepri- mononeritfermentum : Cum enim Azymaab ipfavefpera Pafchanncipiant,&continuodies fequantur Azymorum, quafipro eademfolennitatenumerantur. Apud LXX. hoc manife- ftius cft,qui vertunt. Eterit dies hacvobis in memoriale celebrabitis cam feftum Domino in general ione s ve E ras legitimum femptcrnum^celebrate eam fptem dies. Hoeetiam videbimus B in ijfdem locis nunquam Hebrads pra?cipi>vt in eo ab opere feruili ferientur,vt in primo,atquc vltimo die Azymorum & in alijs. Cui obferuationi fi alteram adiungas, quam tradidit lofe- phus his verbis: Nullum autem fcBum duettur abfjue holocautomate & Uh or um vacatisncfcd ^ Ant. in omnibus omninohac dno le xobferuariiubet , perlpicuum fict diem hunenon fuiffe feftum . IOi , Qnpd facile intelligitur ex Marco: Etprimo die Azymorum, epuando Pafcba itnmolabantfticunt C/ ,. % l ^ a ti Efti pult,- £jio ul s camus } (jr paremus tihi 3 ve manduces Pafcba ? Et mittit duos ex difeipu- lisfuis 3 & dicitcis; Ite inciuitatem 3 (jr occurret vobis bomo lagenam aqua baiulanske. Si enim diesfeftus efiet^nec Apoftoli parate poffent, nec hotno iilc lagenam aqua? ferret in citiitatem. Obfeniandum denique in alijsdiebusfeftis mentionem vefpera? non fieri, nifi in Pafcha,quo- niam totus dies profeftus erat, eius tantinn extremum faerum erat, quia tune agnus immola- tur 3 quare Pafcha non duas vefperashabebat,vt fefti dies,led eam qua: dccimum quamun die daudebar. Quod autem ad ipfam vocem Pafcha attinet,eafi proprie accipiamus,neq;.agnum Pafcba qd . %nificat,neqt immolationem agni,led tranfitum: quoniam autem in memoriam huiustrafi- Cap.22. tus folennitas fiebat & agnus immolabatur,paulatim ipfe agnus qui immolabaturjPafcha di~ CftuseftjVtaLuca: Venit autem dies 4 zymorum 3 in qua ne c eft e erat occidi Pafcba.Etmiunv.V bi Cap. 11. efldiitcrforiumpubi Pafcha cum difeipulis meis manducernfiph etiam folenitas Pafcha d icitur, vt apud eundem \Appropinquabat autem diesfeftus Az J ymorum > qui dicitur Pafcba. Nec tantiim ipfe dies immolationis agni,fcd tota folennitas Azymorum rili adiunčta,vt in Adis: Appofuit ut apprebenderet (jr Petrum-.Erant autem dies A zy mor um. Sjuem cit apprebendi£etynijit in car - čerem tradens cjuaternionibus milit um cuftodicndum , volens poft Pafcha produ cer e e um populo , ideft,poftdies Azymorum. Qua?cum itafint 5 nuncde facrificijritu,modoq;edendi Palchale Tempusim- agnumnobisagendum,- in quo nonpauca nobisobferuanda veniunt 3 ac in primisipfum tem- mo - u,iata - pus J hocqucmenfis&dieii ExMofedidumeft,decimaprimimenlisdiciuberiquemq;tolle- P‘ u teagnum,feruarcque vfqucad quartam decimam diem menfiseiufdem 3 immolarequc ad ve- S 0 * 3 * e ™- fperam.Conuenititaq;fcire,quisfitprimusilIemenfisquidq;pervefperam intelligatur. Me- Menfiscjui fisprimus apud Hebr^os fuit duplex 3 quia & duplex eratannus,videlicet ficer vnus,altervul- lie ~ garis.Sacer initium habebat eo teporc 3 quo ex Aegyptoegrefft funt,& quo in faftis vtebantnr. ur I 0S P ri ~ Vulgariserat,quovtebanturad commertia,antequam egredereturex Aegypto, &poftquam ,r ' ns * > ^egreffifunt.PrioripfisNifan 3 MacedonibusXanthicusdicebatur,vtteftaturlofephus,inquies; Ll a.A n. M ofes autem Niftn 3 qwi eft X antbtcus 3 menfemprimum in fetišfaftis ordinauit , quodper hite He~ tiq.cap.a t .. br £os ex Aegypto cduxi(fet. E undem etiam ommetmujua a d rediuinam pertine rc nt ,cx or diumfe - c it:alioqui quod ad nundinationes rerum venalium reliquamque anni attinet y nibil depriftino ri- tuinnouauit, efr.Sacri anni initij partem incidcre plerumque in Martium noftrum, partem in Aprilem periciaiunralterius initium Scptembrern multi efteeredunt, Hieronymus \ erdai- Cap. 3. i n fitinatapud omnesOrientales primum menfemefte Odobreni:atvtrumque verumeft,nam E\ech. Pars cius incidit in Scptembrern & pars in Odobrcm,cum fint menfesomneslunares. Notan Annus dumenim^uod non idem erat menfium initium aut hnis,apud Hcbraiosacapud RomanoSj daorum. hueapud nos. Menfes namque Hcbncorum cum luna incipicbant 5 & cum eade terminabatur, ^dies primus luna; idem erat & pr.imns dies meufis. Habebat itaque eorum annus ducdccim ttienfes lunares ; & vnus menfis habebat triginta dies, alter vigintinoucm, quoniam luna vi- g'ntinouem diebus & duodecim horisconficit curfumfuum ,qua? honc ne pcrcant, fecundo c l Uo q; menic computatur addito vno dic,qui trigefimus eft. lea coru aimus habebat nifi 3 54. :c bdduntq; adratione anni folaris vadečim dies^ quare vteum tequaleanno folari red d e ret, S f z nune / Lib.de'tep. fat.sap.^. letat. 1 3 * Vefpera quid* Cdp. i Cdp. J. Lih. y*»- ttq.cap. IO. Vljfsis AldrouancH nune fecundo, nune tertIocnique anno fepties intercalato intra decem &nouem annoim. £ fpatiumannilunaresa?quabanturf©Iaribus. Super quareinteralios confulendus eft Eed^. £xquointelligimus vnimenfi Hebra?orum non refpondere apud nosmenfem alterum inte- grum,fed partem vnius menfis cum parte alterius, & perlpicuum erit ortus luna? noute obfer* uanti, verbi gratia,primo eorum menfi,qui dicitur Nifan, refpondetpars Martij & pars Apri- lis,atque ita in reliquis. Huius menfis initium eft prima luna,qua? propinquioreft a?quino&io verno,quod iuxta Toftatum fit decimoquarto die menfis Martij, cum Sol ingrediturprimum gradum arietis,& ideo nunquam poteft menfis Nifan celerius incipere,quam primo die Mar¬ ti j,nec tardiiis,quam vigefimo očlauo, aut vigefimo nono,fi a?quinočiiu ponamus in diedeci- mo quarto Martij, vtipfe ponit,quianoua luna non poteft aba?quinoefpcre,& fačhim eft mane dies vnus. Quem Bebrafi & Chaldaei & perfte fequentes iuxta prima; conditionis ordinera, dieicurfum a mane ad mane deducunt, C vmbrarum videlicet tempus luči fupponentes > ateontra Aegyptij aboccafu ad occafum; Ro¬ mani a medio noftis ad inedium ; Vmbri & Athenienfes a meridie ad meridiem dies luos co» . „ putare malueruntj&c. Similiterexponit D. Bafdius, & Ambrofius; Fauetitidein nobis He- ^* ndn 11 br^orum confuctudo, quinimirum eodem die, atque eodem tempore agnum immolabant, imna * lili autem exAcgyptoexituripofteriori deeimi quarti diei vefpera immolarunt, < 3 ^ deci mo quiuto exierunt,- vt feriptura teftatur. Exierunt(inquam)eo mane,quod proxime iminolatio- Homil. 2. in nem agni confecutum dk.Profecli de Rameffe (inquit ibidem feriptura) in menfeprimo in quin~ Nex. ta decima dte menfis primi altcra die a Phafe fihj 1 frači in mana excelfa. Atquevbi nos habe- Lib.\.Hex. mu s^altera die d Phafe. LXX. vcrteruiitT.? (7rdup/ov t« tubeatur. aiiaimmolationefadumlcgimusinfacrislireris: Tune autem fieri oportuit, quia ciim He- braripetituri dfentvafaaureavt fufficere pfjjitad vefcendutn agnum ^affumet vicinum fuum , qui comuniius tjldomuieius. Vbi LXX. vtaitAuguftinus:Sipauci iunnndcmo.,itautnonfintidoneiad ouem confumendam ,aftiimet fecum vicinum proximumfuum ,hoceft ipla domus affumet vicinum. Singularem pro plurali pofuit,non enim vnum,fed quotfufficiunt,intelligir. Sive- 16 domuserat magna ,cuiagiius vnusfufficerenon pofie videretur, ncn debebattollereduos * agnos, vt afterit Toftatus, quoniam Iex ait: T o Hat. vnufquifque agnum pe familias,dr domos fuas. Atqueideo paruasfamilias maioribusadiungi voluit,idquelexprecepitrde maioribus autem nihil dixit, quia idem de illis, atque de tnediocribus intelligi voluit. Necrefert,(quod obijci poterat^l non pofte agnum tot hominibus fufficere neque en im ad fatietatem comede- re oportebat, fcd fatis erat parum ex iilo fumere, ciim poftea ctcnare folerent, vt fadum vi- demus,Iob 13. Si autem quis agnum haberenonpoterat,licebat pro eohoedumaccipere, modo & mafculuseffet,&finemacula J atqueannicuJusiPropterea d.\K\vJuxtaquemritum ae- c l6 # cipietisdrhzdum. Neclicebatvllumaliudanimalimmolariproagnovtibidem docetTo¬ ftatus . Quare quod in Deuteronomio fcriptum eft. Zmmolabifque phafe domino tuo de oui- busdrde bobus: non de phafe proprie didointelligendumeftjfeddehoftijspacificis,quasin diebus Azymoriunquotidieimmolabant, vt«ftincapitulo 29. Numeror. Itaetiam Tofta- Zneap. 16. tus,& Lyranusientiunt. Etenim vtagnus, ita etiamca.’tere vidimo illiusfolemnitatisappel- '? r ' labantur Phafe. Exquolocusperdifficilisintelligitur Ioan. 18. E t ipfi non introierunt m ft- torium, vt non contaminarcntur , fedvt manducarent Pafeha Jdeft, vidimas illas Azy®o-G rum, quas niftmundi, cdere non poterant:nam agnum fuperiorenodemanducauerant. Cp- teriim cum legis fint verba : Decima die menfis huius tollat vnufquifque agnum 3 drcat. Zuxta quem ritum tollet is dr hccdum, dr fruabitis vfquc ad dccimam quartamdiemdrc. Nonnlilli, vt ait Toftatus,duas immolationescffe arbitrati fiint,vnam ex agno die decima, alteram hoe- di decimaquarta : quorum cpinionem refutat, primo fi agnusdccimadie immolaretur,fru- ftra id fieret, ciim is in vefpera decima:quarre, hoc eft eius dici qua Elebreis cx Aegypto erat exeundum, edi precipiuntur: fecundd quia Dominus Deusagnum cdendidecima dienul- lumrecitat ritum. Tertioquia vfusaliter etiam docet , quod patet ex 23. Leuit. vbiponitur catalogus feriarum, idcft, omnium feftorum: Hafunt feria Domini , qttas celebrare debetis menfe prime quartodecimo die menfis advefperum Phafe Domini ejl , dr quintodecirno menfis hi¬ tu s folemnitas Azpmorum. Quarro quia immolatio ifta vocatur PhafE, idcft.,tranfitus,namex afperfione iftiushoftitead vtrumquepoftem &in fuperliminari, qua?fiebatdecimaquartadic ad vefperam,angelus Hebra;orum a?desab Aegyptiacisdiftinguebat,idcoquefialiquafiebat vidima die decima,eaneutiquam Phafe nuncupari poterat. QuintoquiaJegiftatorait,- Itd ” tollcntcs animal perfamilias vefras^dr immolatc Phafe . Sext 6 quia Jitera Hebraica id ciari fil¬ me docet,iubens vt id animal de arietibus aut capris tollatur. Cum vero dicitur dr fruabitts eum vfque addecimamquartam diem: hoc refertura?quc ad hoedum ac ad agnum;quia vterqj die decima tolli debebat & decimaquarta immolari,vt ex huius vel illiusfanguinis afperfione id quod didum eft, angelus intelligcret. Similitcr ciim add i tur, immolabit e um vniuerfa mul- titudo fhorum ifraeldd quoq; refertur ad vtrumqj,fed non intelligitur, quod vniuerfamulti- tudo immolaret vn u fine agnu,fiuc hoedu,fed quod quilibet de multitudine, dumodo domus illafufficeret ad cum abfumendum, vt fupra didum eft. Lyranus ideo agnu p®tiusquaquodli- agnus g ct a p llc j animal in Phafe ficrificatu fuilfe arbitra tur, quonia Aegyptij louem colebant figura P™ arictiss ne fcilicet Hebran agnu quid numinis poffidere arbitrarentur,ideo occidere eum a Deo ual ~ iuflds._Qium quoq i fententiam Toftatus refutat, ciim quod louem Hammonemnonlpecie agnifted arietiscolerent,quem ramen Deus ab hocfiicrificioexclufit dum anniculumagnura tolli iufficrit, tiim qifta fi Deus ad iftiufmodi idolatriam refpexiftet,taurum,autbouem,potius quam Cur mah a De Quadrupedibm Bifulcls. Lib. I. 487 cm m c | Uo ^^ et a Hud enim animal occidi voIniftet,propter Apim,qui apud illos Deorum pr£ fici^ ] •° U ^ S % ura eolebatur: agnum itaq; immolari voluiffe afferit, quod Hebrcorum facri- niod 3 a i ^ Uecerem onia? duplicem habebant finem: vel enim refpiciebant ad illum tantum- c j Um ° ; P°P u ^ n:l J cu ip r «fc r ibeba n tu r ,velad temporaventuri Medla?. Pr iori modofiebat facrifi- tur«> A” memonam ^ en eficiorum 3 aeeiuspotiffimum , quod eratpropterliberationem aferui- M*. A -** UUl^ttW -—-- tisei C ^yp^ oruir b vt dici tur in textu: Et c um dixerint vobisfilij veBri,qua eft iBa religio ? dic e- (utlcns Ae gyptios^&domos no Bros liberans. Et in Deuteron. etiam dicitur, quod fieret ad recor -J.VVUUI.U1 UU.VAlU.tf . c e ^ s Milima tranfttus Domini eft , auando tranfiuit fuper domosfiliorum Ifraelin Aegyptopc r- up. ■ien S j4*~..^:- > 1 - r- • - —:— - 1C - J -“ dati ica- i° n emexitusde Aegypto. Huiusautfinis gradanon magis conueniebat agnus quam< taurus: Aitero modo magis agnus conueniebat,quia vt ait Efaias ; Sicut outsadoc- c a p t bic viT ^ Ucetur > & tanquam agnus coram tondente fe obmutefcet y & non aperiet os fuum. eft ^ y; u P er tiis ad ea verba: iuxta quem rit um &c. Hoc per anticipationem, inquit , didum & Cnim lpf um tollendi agnum dixerat ritum, & iam didt, iuxta ,-juem rit um tolletis, B to jj '**?*.' &eft fenfus, fiuehtedum tollat quis fiueagnum, pro caufabencerit ,dummodo in no 1 k lrnm °l a ndo,vefcendo ritum eundem obferuet. Sed & Hugo de Sando Vidore: Qui . n nabebit agnum, inquit, faltem ha?dutn immolet fecundum ritum agm, Caietanus etiam ' ^xta Hebmun haberi ex agnis, & caprisaccipietis, hincque clare patere ,;quod didio fu- P^nus mterpretata,agnus communis eft tam agno,quam ha?do, ex eo, qudd iubetur accipi ex capris, nam ex vtrifque fimul impoflibile fuifte ipfum Tumi , nifi medius fumeretur ex v r' Ibus >& medius ex capr4s,quo,d manifefte repugnat pra?cepto,qu©d acceptus. feruetur viuus, l^ead quartamdecimam diem. Author Catena? hebraice legi ait: ex ouibus & capris tolletis P°ni & p ro aut t idque frequentiftimum efte apud ftebra?os 3 aliquofqueindevertifte,- quem Xoi iibu s ,aut ex capris accipietis.Chaldaicam litteram efte.de agnis, & de fili js caprarum ac- Cl pietis.p 0 fl'e ergo pafčhaoccidi.aut ex agnis.aut ex capris , Porro agnus debebat effe abfque <&- ^ aci ila, mafeulus 5 & anniculus. Macula nonvocaturhicvarietascoloris. quamcommuniter buerit efte P^culam nominare folemus,fed aliqua monftruofitas 3 aut defečbus alieuius membri 3 aut de- a g nus • * 0r mitas 3 aut morbus.vt patet ex Leuiticor.cap.3 ^.vbidicitur: Omnis macula non erit in eo fica B Jf e fi ne ^ CUr %fueritftfraclumftcicatricem habensftpapulas y autfcabiem, velimpetiginem, non offeretis cu ^ a c l uom e- tcl domino> bouem y &ouem cauda amputata voluntaric offerrepotespvotum autem ex eis folui mn dntelltge- f ote ft : ornne animal,quod r velattritis y velattonJis svei fecHs y ablatiftj- } tefticulis eft, non offeretis do~ dum * ^«0. Vgminam etiam offerri.aut immolari in his nolebat.auia ca 3 qu^ ad Dei cultum funt, de e b°ribus 3 de perfečlioiibufque efte debent 3 Sexus autem perfečlus eft mafculinus, fbemini- lab uUtem Ya ^ e deficit,quia a vt dicit philorophus 3 femina eft mafeulus occafionatus: Immo? anturtamen aliquando capra pro peccato 3 &ouespro hoftijs pacificis 3 vtdicetur. Ratio ta- ^ Podffima.cur hic requiratur agnus mafeulus, erat ad defignandum; Chriftum paffurum dus ^is immolandum: Sed qu£ritur,inquit Xoftatus,cutn hic dicatur,agnus erat immola- q U i" c lUare adiungitur mafculus,quia dicendo agnus fatis apparet quod m afeulus efte debebat, eur, & cjuo .- quft a ^ 1USnunc l uam femellaeft.Refpondet gloftaordinaria,& Andreas,qui eam maximefe- modo , f ClJ i 1 ^bbocadiunčlum effe,quia in grteeo ponitur ^po/SctTcr^uafi vox ea poiTir extendi ad rna« tut- ^ ^ b ' t?ni ’ nam »tjuorum fententiam refutans Toftatus: non folum,inquit,in gra^co habe- ft c bi^ !1 u . s . !T1 a l" cu l liS, fed etiam in hehrao. Addc quod D. Hieronymus non ex graxo, fed ex ^do p*° tranftulit. Putat itaque Toftatus,fexum addi, quia iftiufmodi nomina aliquan- Jy Untur a d defignandam fpeciem 3 & aliquando ad fexum defignandum, nam eum dici- eti ara u \ LICm baberc oues,& vaccas,non foliim indicamusoucs tantum pofliderefamellas,fcd te^^r^es.&agnoviec vaccas tantumfted boues etiam & tauros.Similiter agnus fumi po- indiff° n ° lum P ro fpecie/edetiam pro fexu i itaque nomen fpeciei non diftinguit fexum, led ^Umh 0 ? rC0nucnitmafclll ° J & f? m ina’. Anniculus ,idelftvniusanni,nonquod integrum j nmcu i f J C3£ cedit a ° eret ? kd S ~ lam aries eft: poterat autem ifte agnus accipi, poftoClauam diem natiuitatis J m °' ^ a t>ilio^ UC a ^- a2tatcc n anni vnius,fic enim erat quantum ad oblationem: quia animalia immo- ios 0 „i s ^ )n lm molabantur vfque ad odo dies fua? natiuitatis , ficuti patet ex Leuitic. cap. z 2 . , ca P ra eum gemtd fuerint y feptem diebus erunt fub vbere matris fka , die autem Cata di/dc deince f s °fferri poterunt domino . Super eft modo, vtdicamus, de ritu faerifi- * ieyn ->&in A' 110 bc Icgislator : & fument de fanguine eius , cr ponent fuper vtrumque po- a ^ U i >erirntn dribusdomorum 3 in tjuibus comedent illum y & edent e ar ne s nocle illa aftas tant^ 4neS CUm ^ a ^ tucls ugreBibus.Non comcdetis cx e o crudum quid,nec cocfum aqua ^ ac rificandi m l g nt Adput c um pedibus & inteBinis eius vorabitis 3 nec remanebit quUquam cx rltus * eo Mafeulus 4 SS Vljfsis Aldrouandi tovfquemane.Si puidreji-duum fucritjgni combnretis. Sic autem c o/ne dc tis illttm: Kenčsv$rw E accingetiscalceamenta habcbitis in pedibusjenentes baculosin mantbus c orne det isfedm• ter : Eft enim phafe , id c st tranfitus domini . lubet auteui altiflimusfumi dc fanguineagtii>& poni fupra vtrumquc poltem,& in fuperliminaribus domorum, in quibus comedcbatur,id eft, Hebrmonim;>quia vt liibindc a d elit, pro bgno fit ibi Hcbrmos, non Aegyptioshabitarc: inquit itaque. Et tranfiboper ter ram Aegjpti noete illa^erc uti,amj,omneprmogemttim in terra 'Aegp p ti »ib hominevje/ue adpecus-,& in cunctis D tj s Acgypti faciam iudicia e g o Domin n s. E rit autem fanguis vobis inftgnumjn adibus,in pttibus sritis^dr videbo fangninem ) & tranfibo vos,nec erit in nobis pluga difperdens, quande pcrctiffero ter ram Aegjpti. Monet Caietanus,non linici debuifle fanguinc poftes,& fuperum limen aulm, in qua comedebatur agnus, fed poftes, & fuperum li¬ meti esternm porta: aomus,in qua comedebatur agnus, quoniam alia.s non fuiiTet fig n um vifi* ,, bile exterminatori tranfeunti per vicos ad occidendum primogenitesin domibus non fignatis c 4 ' ,n t ’ ^ ‘ e fanguinc agni,quod tamen fuilTe feriptura docct. Et edem c ar ne s noete UU ajpts igni>& Azjmos 1 ‘ 7 ’ 1 ~ p ane s c um lattucis dgredtibus &c. Carnes alfa: co medebantur, quia citius ita parabantur ad ci- pjites azy~ bum; quam li elixarentur, & plus nutriebant: Vtrumque autem feftinantibus, & iter faduris ^vi vi do conucn ’ c ^ at ' P aRes azvmi comedebantur tam decimo quarto dieciim agnus comedebatur, f * ' quamleptemdiebusfequcRtibus,quivocabanturazymorum, vndeintelligiturrcueraftuifle i ur. i:b. z.antip. ejp.z. ododies azymorum, id quod etiam teftatur lofephus feptem videlicet qui pertinent ad folera nitatem azvmomm, qum incipiebat decimo qumto die vfque ad diem vigefimum primum, & diem pafchm, qui erat, decimus quartus, non enim agnus comcdi poterat nifi cum panc azy- mo,quare rede etiam diespalchmdiciturprirnusdies azymoruin Mattli. 26. & Marc. 14. qui ait: Et primi) dic azjmorum^uandopafchaimrnclabant dre. Et Luc. cap. 2 z. Venit autem dies Azyniorumjn puanccejfe erat occidi pafcha . Quod vero apud nos eft, cum lactucis a pr(dihih in Hebrrno eft,al merorim, id eft >cum amaritudinibusjjt recentiores interpretantur. Quamob- * rem volunc hoc effe de omnibus herbis amaris, & aeribus, & afpcro fucco madentibus intelli- gendum.Cui fenfui fauet & Chaldaica,vt citat author catenmdiabens, cum amaris herbis. lxx. quoque nonvcrtimt laducas^um Grmce appellantur 0 p£Pa£fiuedp/crajt« 3 fedquemadmodum habent Hcbraica , *V/ tt/ xp/ Jmv, hoc cdjcum amarulentis , fiue fab acerbis herbis, J dem lentic Lyranus ; In Hebrao (inquit) babetur,cnm amaritudinibus. dr per hoc mtclhvuntur herbtami' ra indifferentcr } necplusfuitpr.ueptumdelactucis.cjuamalijs herbisdicunt Hcbr/i . Qu;im G epinionetn improbat Ribera, quoniam fi lex tantiim diceret ^cum amaritudimbus ,fimilitcr Cjuiduisaliud amarum, etiam fi herbanoncfTet,accipi poterat: quod non videnirconfonum rationi.Nam non videtur a’quum,vt cum catera omnia minutiflimeprafcribat, hactantiim in re uum ludarisiudicium relinquere^vt vel quiduis aliud, velhanc, vel illamherbamadhibe- rent,fed eundem ab omnibus litum obfcruari oportuit. Et guamuis hoc nomine amaritudines etiam fignificentur.vt Thr cn.z,.Repleuitme amaritudimbus : contendit commune hoc vocabu lum vfu Hcbrmorum ad herbam quandam amarant accommodatum cfle, id eft, ad laducatn fy!ueftrem,&ita Mofem accepiffe,ne quiuis pro arbitrio in re tanta hanc ^ vei illain acciperet. l.tefuca a - Confirmat autem etiam opinionemfuam Ribetaex vcrfionelxx.qui,vteftdičtum,reddiderut tsrfjhs . * 7r ' i 7rix.p'i£a>v: quoniam 7r/icpidct Theodorus Gaza, vir lingua? Gra:cm, id eft, fux peritiflimus, ^ tl:sl. 6 laducam agreftem vertit in Ariftotele. Eodcm etiam modo Ixx. verterunt Numcr.9. vbinos lih 1 o.c.%. etiamhabemus: Cumazymisdrlačtucisagrefiibuscomedentillud . Cmterumvidendumcffet, fi risfluid. num ea Theodoriverfio iicapprobandantam etfi Pliniusdc Iaducmge,neribusagensdicat.Pf/ J l. cap. 11 1 e. 16 6. fimum autemgenus e um e xpr obratione amantudinis appellaucre picrida > & Diofcoridcs etiam H 'd.< Hi dl. icribatladucam agreftem effe vrizpav r >7 ywbace.aiM cft/A Thcophraftus Tirppiba inter znuopivbn enumerat: vnde & Pliniusait: Amaraaphace^u& U /. 2 \ &picris n amin at nr id? ipfa toto anno florens: namen ei arnaritudo impofuit. Quo loco Theodo- Amararo. rus reddidit amaraginem,qui apud Ariftotelem reddiderat laducam agreftcm.Qua- re ni fallor J mque lylucftrc cichorium cum agno comcdi poterat: id eft vuJgare neftrum cicho- rium, vbiqueobuium floribuscmrulcis, vulgoradicchio nuneupatum cum fitladucaagreftis Rucllio ca j q ti m vulgo in ofticinisdicitur Endiuia, rečen tioribus quibufdam cndiuiafylueftris, & fcariola vulgo.Leuinus Lcmnius in eo opere,in quo lici banan,atejue arborum,q.um in faeris enmifde biblijspaffim obuimoccurrunt,& nomina & vfum non inuenufteexplicat,eiufdemquidcm fer me eft fententim, fed quia ideo vulgaris endiuia.*, qum ipfi quoque eft vera, at genuina ladtuca fylueftri J v{umimprobet J quiaadultanitniatn acquiritamaritudincm,necprobo,necprqliare ckbeo, cum quiafumma ibi arnaritudo rcquiritur, tum quia adulta cum pafchali agnofumi tempus anni,quod cratdecima quarta Aprilis,non pamittit,quia tuncomnes tenerrimm funt herbm. /. U fi e n e a fyl. šip * C til r sd 4 M 5 ) 3 > >> De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 489 A herba;. Ad ha?c lačfuca illa cum agno condimenti vice, vt ipfe credit, non elisabatur; affus enim comedebatur,&' elixum lex ipfa vetabat, vt ex fuperioribus conftat. Sed vcrba eius af- feram. Ciim itaque efle dixiffet, qui hoc loco lačtuca? nomine, leridis fpecies defignari cre- dunt,&intyba,ideft,cichoreum,& qua? corrupta voce fcariola dicitur , mox ait: Catterum la- „ ftucam illam fylueftrem,qu£ endiuia? nomine infignita eft,in edcndi agni pafchalis vfum ad- -p hihitam velut condimenti loco, non facile mihi perfuaderc poftiim , cum ob infignem , vren- ,, teraque amaritudinem,qua? linguam vel!icat,non fit efculenta,nifi cum primum emergit, nec „ adhuc fpinis in dorfo, parteque auerfa armata fit: V incit enim endiuia vulgaris,qu£ germana eftlačtucafylueftris amaritudine reliquas ftirpes,qua? fucco ladeo madefcunt. Quocirca Me¬ dici noueIlam,ac teneram in vfum medicamenti adhibent, non adultam,qu£e aculeata eft, ac ipinulishorret, tum vetuftate amarefcit. Intybi vero fpecies cočto,elixoque agniculo condi- menti viceadhibitam prorfas crediderim , nempe cichoreum 3 & feriolam,ex quorum non fo- lum folijs,fed radicibus etiam acetaria conficere Belgcc didicere. Deinde dicit lex. Non co- „ me de tis exeo crudum quid,nec coclum aqua 3 fed ajfum tantum igni. Rationem reddit Toftatus: ^ Quia cibus (inquit) crudus indigeftibilis eft: additque non hoc ideo dici, quafi alias Hebra:i Agnuscur crudum voluiftent deuorare,fed dici ex fuperabbundantia,ciim omnia voluerit Deus explica- cočlus edi re, tam illa,de quibus polfet elfe error, quam illa , in quibus non polfet errari. Lyranus vero dicatur. aliam affignat rationem,videlicet illud fuilfc vetitum in deteftationem idolatria?, quia aliqui idolatr*(inquit)in honorem dcorum fuorum,carnesaut crudas aut femicodas comedebant. Sed fieripoteft (inquit Toftatus,! quod id Lyranus a quopiam Hebraro intellexerit,nam alio- qui,iddiligentcrapud veteres,nominatimapud Ouidium in Faftis, reperire mihi non licuit. Ncccottum aqua. Duplici ratione, vt idem Toftatus ait,primd>quia carnes expeditius aftan- tur,quam coquuntur:omnia autem ifta,qu£ fiebant, quandam portendebant velocitatem ex- ca ff* euntium de Aegypto: Secundo quia carnes elixatai refoluuntur ex humiditate, aqua fcilicet cur p*$“- fubintrante,& calore aperienteporofitates,quo modo,proptcr teneritudinem, etfi facilius ve- P tdt - triculo obediant,minus tamen nutriunt,ideoque magnos labores exercituris minus conuenie- bant. Geterum cum hifce pugnarevidetur, quod dičtum eft Deuteron. 1 6. Immolabis phafe vejbere ad Soliš occafum,quando e gr ejfus es dc Aegypto 3 (jr coques, (jr comedes in loco , cjuem elege- C rit dominus Deustuus. Idem Toftatus locum vtrumque concilians ait verbum hebraicum fi- gnificare allare,& coquere,nec polfe ambiguitatem tolli,nifi ex adiunčto:ac propterea tam in noftra translatione,quam in hebr£o,nondici,vtnihil co&um comedatur,fed,vt nihilcočUtm aqua: Ambiguitas enim vocabuli,caufa fuit,vt adderetur aqua,quafi aliter rečte intelligi non polfet,vtrum afliim diceret, an cočtum. Sententiam eius veram elfe alferit Ribera,quia bafal fignificat id facere,quo cibus aptus fit,vt cdatur, liuealfatio lit,fiuc decočlio,liue maturitas in Iruftibus.Confirmare hoc noftram tranflationem, 2.paralip. 2 5. Et affaueruntphafefuper igne ficutinlege fcriptumett. Similiterverteruntfeptuaginta,ciim (it in hebrceo hociplum verbum quod coquere, &aflare fignificat. Sequitur, Caput cumpedibus eius , & intejlinis vorabitis: Qup loco,vt teftatur Caietanus, fuperfluit, vorabitis , non enim ideft in hebrteo, nec apud Se- ptaaginta,fed Hieronymus perfpicuitatiscaula addidit:pendetigitur ex prtecedentibus: non j comedetis ex e o crudum quid,nec coclum aqtta 3 fed affum t ant um igni, caput cum pedibus eius, (jr meslinis , ideft,ne pedes abfcindatis, aut caput,vt fieri folet, aut aliquam eorum partem pro- ^ ijciatis,aut aliter hatcadefcam paretis,fed alfa fimiliter igni,conjedite. Inteftina autem edu- ^cebantur,& abluta ipfiagno imponebantur, vt fimul torrerentur, & cum reliquo corpore co- mederentut. Aiithor catente ait hebraice efle cherahaf, ideftjcum cruribus eius, fed idem ef¬ fe. Monet etiam, inteftina intelligi p ra: ter fel,& ilea fpces continentia, qup fint abijcienda, ii- gnificare enim per partes totum,immundam fcilicet extorum partem,& efui aptam. Toftatus tradit ideo etia inteftina,&pedes addi, quia iftiufmodi vidimafoliuseratdomini Pci, ideo- que nihihciim omnia eius effent ftera perire debebat, vt patetex cap. 9.numeror. vbi dicitur: &i cjuis autem mundus efl 0 (jr in itinere nonf 'uit,(jr tamen non fecitphafe,exterminabitur anirna tila de populiš fuis,quia facrifcium domino non obtulit tempore fuo . In alijs vero carnibus, quas Hebrafi tomedebant, non rcquirebatur,vt effent munde,vteonftatcx 12.Dcuteron.diltingui- turquc in hocefus agni pafchalis ab alijs carnibus, quia ficutad carnes aliorurh ficrificiorum, ficetiam inefu agnipafchalisrequirebaturmunditia:habemusenim Leuitic. 7. £>ui fucnt j mm „. mundusgoefcetur ex ea:anirnapolluta qua ederit de carnibus bojitapacificorum,qua oblata eft do- 1 f / ''" mino,pen bit de populiš fms (jr c. Sicrequirebaturmunditia in comcdentibus phafe, vtpatttex U a , aCo ^ Tumero r. loco,vbi infuper immundi conqucfti funt, quare non comedebant phafe ficut ^ 1 ° a 1 Juuandatquc Dcus,quodnulliis immundus comedat phafe,fed id faciat in menfe fecundo, quan- Sguid per m te H m a in teli (gedum . ter ant , 49 o Vlyfsis Aldrouandi fhtpmodo dijferat a~ gni pafha- quando iarti mundus fuerit. Diftinguitlir praterea efus agni (pafchalis) ab alijs caniibus;C[Uii cateriscarnibusvefci licebat in qualibet vrbe filiorum lfrael,vt habetur Deuteron. 12.Come- dere autem , & immolare phafe non licebat in qualibet vrbe, fed folinn ih loco, vbi elfet taber- niculum domini,& arca, vt dicitur r 7. Deuter. Nonpotcris immolare phafe in qualibet vrbiffl j#arum,quas domina s Deus tuus daturus c si ribi fed in loco,quem elegerit donrinus Deus trnih •vthabitet nomen etus ibi immolabisphafe - y Etin hoc etiam phale aquiparatur alijs facrificijs> quia‘& ipla non poterant in omni loco o deni, fed foliim in loco tabernaeuli,vt paret Leuit. 17* & Deuteron. 1 2. Hoc autem inter vidimas pacificorum, & agni pafchalis,etli vtraque adeof- dem popularespertinebant,intererat, quodde vidimapacihcorum etiam fcquenti diecome* „ , _ dilicebat,deagno vero irnmolato,nequaquam,fed velperatantumdieidecimiquinti fubfe* /is ob lati o a quentis; ratio eft,quiaagni immolatio erat ex pracepto; oblatio vero vidimarum pacifi- •vic timi s pa carum,crat ex voluntate fola, & votiua 5 In his i,taque qua ad neceffitatem pertinent, velqu# rificis. funte? neceflitate,ftridior regula ponitur,quam in his,qua folum voluntaria funt. Immolatio autem agni pafchalis non folinn non erat lpontanea,nec votiua, fed lub magna pracepti obli- gatione,vt h quisobferuarcnegligeret,mereretur mortem,quia dicitur,quod penbit def opali fuo, vt habetur Numeror.cap.p. De reliquo vero continud ait lex: Necremanebit erteotjM' f tjuarn vfque mane ‘,f quidrcfdtsumfuerit , ignicombttretis. Pofteriori huic pra cz^iofi qttidnf duutnfnerit , addendum elfet ex hebrao, vt ait author carena, hadbober , ideft, vfque mane. Sed conlulto verborum repetitionem prudens vitauit interpres, oum necclfario fubaudiretur, £ebat autem hoc etiam in quibufdam alijsfacrificijs: Nam & Leuitic.g.habemus: Cuiuscar* ne s eadern comedentur die,ncc remanebit ex c o quicquam vfque mant: Eli autem lenfus; olTa, & neruos,&čarnem illis inharentemcontinud igneconfumite, nec referuentur in diemfequen- tem.Si verdjcafu aliquo,ia diem fequentem referuata fuerintdine mora comburantur. Ruper¬ tu s idcirco,inquit,fecundumliteram debetintelligi,quia videlicet qui comcdat hoefaeruni rnane,Hebraus nullus erit,media node cogentibus exire Aegyptijs. Fuere,tefte Toftato,qW dicerentjolfa agni iinmolati,qua non comeduntur,quia non franguntur, comburi debete, led id falfum elfe ait, quia in litera dicitur ,fiquid refduifuerit , fi enim voluidet de cflibuspriua- tim intelligi, nen pofuiffet fub dubitationem, quia certumeft, ofla propter duritiem cfuielfe Curdefacri jnepta : Rationem itaque, cur nihil defacrificio aliquo fuperelledebebat, elfe,quiacarnesfa- fcijs nihil crificiorum crantfaera: De faerisautem ciim ne homini quidem non circumcifo darelicebat,G fuoereff: tantiim abeft vt conccderentur canibus,aut alijs animantibusjigne vrebantur,quia &£c Do> s debuerit . honorabatur, quiaholocauftutn licbatdcilliscarnibus. Sicautemcomederisillum; renes ve- C omedendi f r0 s accingetis , da calceamenta babe bi tis in pedibus , tene nt e s baetdos in manibus. fcomcdetis modus. feriinantcs,eftenimphafe , ideji,tranfttesdomini: Hacomnia feflinationem indicant,quo- niam tuneproifeduricrantcx Acgypto,&inmemoriamhuiusfeftinatjonisomnia eodemo- do fiebant,renes accingunt, qui properare volunt,nc laxis, & demiffis veftibusimpediantur; Calceamenta in pedibus habere iubentur, quoniam in canis line calceamentisdilcumbebut, ne thororum Ura g ul a polhi ere n tur. Baculi etiam funt iter facientium. Vnde autem nonnulli dixerint illos ftantes comcdcre agnum folitos elfe,nefcio. Dixit id quidem (vt apparetj Plulo in libello de facrificijs Ahelis & Caini, in medi dicetur in myftica lignificatione, funt en im permulta in his, qu« fignificationistantiimcaufapraxeptafunt. Poterat,&hoftiapacificacxouibusofFerri, HoHia p*. atque etiam ex capris, eodem prorfus ritu , quo ciim erat ex bobus , nifi quod ciim erat ex oui- cifica. busj & offerebatur agnus,cauda etiam tota incendebaturdomino. Porro faerificium propec- catonon femper eodem modo fieri folere,in boue etiam didum eft,fcd variari perfonis, &ho- ftiarum genere,& caufis offerendi;Perfonis,quia aut pro peccato potificis offer rfaut pro pec- ® cato populi,aut principis,aut plebei hominis. Hoftiarum genere,quia aut vituiu , aut hircum, aut capranuut vaccam,aut agnam. Caufis offerendi,quia aiiterofferebant, qui per ignoran- • tiam peccabant 3 aliter qui fcientes,& volentes. De omnibus figillatim diximus, hic tamen pri- Peccatum uatimdifturi,qua? peculiariter ad huius pecoris hiftoriam pertinent. De peccato itaque plebei Aebis 1 \, r pcr ignorantiam dico ex 4 Leuit.Plebeius homo,qui more fcriptura? vocatur de populo terrm, r n noran i u }\ offerreiubetur capram 3 aut etiam ouem. I it autem faerificium eodem ritu J quo ciim offertur p eccat/< ^ ' hircuspropeccatoprincipis. Princeps autem per ignorantiam peccansofferensdoinino ho- p rwct t. ls 'ftiam hireum &c.ponere iubebatur manum fuper caput eius, ciimque immolauerat eum , vbi per ^ hori , mačhri folet,holccauftum coram dominp 3 quiapro peccato erat,Sacerdos tingere iubebatur fi am ) ^ digitumin fanguine hoftia: pro peccato,tangens cornua altarisholocaufti,& reliquum fundčs iHS p 0 i 0cu ~ ad bafin eius. Adipem vero adolebat fupra,ficut in vidi m is pacificorum fieri folet,rogabatque a um * ““"*' pro eo Sacerdos 3 & pro peccato eius,& dimittebatur ei.Plebeium autem hic vocant quemlibet J de populo - qui princeps non fit. Et quia minus digna perlona eft,quAm principis 3 minorem ttiam vidimam offert,necmarem 3 fed firminamjhuic enim fiemina conueuit, licu t mas magi- .CftratuijVtait Philo in libello de vidimisrMinus quippe virilitatis 3 vt ita dicam 3 fapientiteque_, rcccatHm ^ hab e cpriii a tush o mo 3 quam princeps. Si quisc£eremoniasfacrorum per ignorantiam viola- P er *& mr **- rat 3 vt fi oleo faera: vndionis 3 aut thymiamate Deo dicato vteretur 3 aut ederetfaeros cibos 3 tla,n ' quos folis Sacerdotibus edere lice bat,‘arietem offerre iubebatur, Leuit. 5. propter cultu Deo 3 tebufque faerisdebitum .Tam vero antma.fi peccaueritpcr ignorantiam,feceritcjue vnum cx his , De peccato aut domini legeprohibentur 3 fi peccati rea intellexerit inicfuitatemfuam > offerre iubetur ariete fi ne z g fi0t d immaculatum degregibusfaccrdotijuuta menfiuram aftimationempuepeccati,qui orabatpro illo tia comijjo . quodnefciens fccer at,(fi dimittebatur illi,quia per errorern de lignit in domino. I tem amrna qua peccauerit,(fi contempto Domino negauerit proximo fuo depofittimfic. (fi guodlibet aliudex piti- ribus fecerit, in cjuibus folent peccare homines. Pro peccato fuo offeret arietem immac ulat um de gregeff dabit eum facerdoti iuxta me nfiur ampun ationemgu e deliti 1 , gui rogabit pro eo ceram domino, fi dimittetur illiprofingulis,qua faciendopeccauit. Arietem immaculatum de grege, id eft tenerufa 3 & optimum 3 /#Ar/lege ita iubente fic. Et is oui pcccar et, iubetur adire Sacerdotem, & peccatum Z' tWtl( ’r CJ ~ 1 1 detcgere,v t pro eius arbitrio aries eligatur,& ipfe pro peccatore orct.Elt vero explicatu di- 1 ?• gniffi- Vly fsis Aldrouandi Vici ima di- uerfitas pro magnitudi- ne . *Sacrtjcium iugi. Confecrd - tionis S ac e ? dot h rit ut. Pccoruvfus cur in con- fe era ti on e Sacerdetis . 492 gniffimuni,cur inpcccatis per ignorantiam admillis pontificis,& totiuspopuIi J pnncipumquc E meminerit, in ijsautem,qua:cGnfultdadmittuntur 3 vnam omnibus legemftatuerit,&fine vi¬ lo deledu de omnibus dixerit: Animaquapeccauent,dr contempto domino, dre. Nec maiorem hoftiaa pontifice 3 aut a toto populo,aut a principe offen i iubeat, quama plebeio homine,cuoi fecus in pcccatis exignorantia ftatuerit. Deindeciim conftct,grauiora effe peccata,qujefden« tes facimus,quam qua: per ignorantiam fuintjcut in his vitulum offeni precepit maiorem ho- fiiam 5 & meliorem,in iilis veroarietcm.^Mihi quidem,inquit Ribera, videtur Moyfes in pcc¬ catis., qutehominesfcientesadmittunt 3 non meminiffepontificis 3 aiitprincipis., aut populi to¬ tius, vt doceret nos quide m infcientes peccare poffe,vt homines ; a fcientibus vero longiflime abeifedebereoranepeccatum. Maioresautem.,acpreciofioresvičlimasofferreiubebantur, quifcientespeccant,quamquiinfcientes,quoniamhomodcpopulo teme per ignorantiam peccansj capram offert, aut ouem; fi prudens, & fcienspeccet,offert arietem,-pontifčxqueaut princeps 3 aut totus populus,fi fcicns peccet,quafi quifpiam de media plebe 3 iudicatur Magnu autem eft totius populi peccatum, ideoque ma gna ctiam hoftia indiget 3 vitulo fcilicct 3 eftque eadem de pcccato principis interpretatio 3 ininortamen in illo hoftia offertur, quia minus eft peccatum principis,quam totius populi:Offertur autem pro maiori eiuspeccato aries,quipre ‘ ciofior eft capra 3 & ouc. A t qui ouem,aut arietem offerunt,tacite admonentur, vt impofterum innocentia.’ ftudeant 3 dentque operam 3 vt quibus aut iniuria aliqua 3 aut exemplo nocebant> omniratione profint. Sed de priori prrecepto mox in myflicis Pon6 immolabanturctiaagni in facrificio iugi 3 quod.quale fit,&cur iugedicatur,lex ipfa docet Numeri 28 Macfuntfaerifi cia,qua offerre de bet is,agnos anniculos immaculatos duos,quotidie in holocauflum fempiternum. V num offeretis mane 3 & alterum ad vefperum in de cimam par tem aphiJimiU, qiu confierfa fi oleo putiff\mo,dr bab c at puartam par tem hin. Holccaujlum iuge e sl 3 quod obtuliftis in monte Si - nai in edorem Jitauiffimum incenji domini,dr libabitis 'vini quartam par tem hm per agnosfinpp- los in Sancin ari o domini . Alterurnque agnum offeretis fmnhter ad vej]) e ram iu.xta omnem ritum facrificij matutint dr libamentorum eiu s,oblati onem odorisfuauijjimi domino. De eodem eadem dixerat Exodi 29.Sed dehocfacrificioetiam in bouedidum cit. Huiusinitium fuilfematuti- num facrificium teftaturlitera,appellando,vt ait Caietanus,agnum facrificij vefpertinfagnu fecundura quia non expedandus erat occafus Soliš pro hora facrificij vcfpertini, ideo diet- tur inter vefperas 3 hoc eft,interoccafum Soliš, & Solem propinquum occafiii: Nec vero nren-b fura fimil^nec menfura vini,nec modus,quores iftre adhibentur agno,qui cremebatur,inno- tuit,inquit,nobis(nos quid hin,& a?pha fit,in boue cx Ribera diximus,)fcimusdunt2Xat 3 quod agnus tam matutjnus,quam vefpertinuscremcbatur 3 adhibitiseitribusiftisrebusfimd a >°k 0 ' &vino,vtinhisquatuorvniuerfis, fru&ustemeDeoiugiterfacrificarcntur. DeSacerdotum confecratione J rituqueoblationisproillishabemuspra’ceptumDeiinprincipioeiufdemloci: Sed & hocfacies, vt mi hi in facerdotio confccrentur. T olle vitulum de armento, dr anetes duet immaculatos,panefque azjmosff crujlulam abfjuefermento,qua c on Jer Jafint oleo, lagun* cfUOo que az>yma,oleo lua.Dcfimila tnticea cunclafacies,dr pojita in camflro offeret . Vitulum autem dr duos arietes,cr Aaron dr JU os eiusapplicabis adoftium tabernaculi teJimonq.Cumquelaueris patrem c um filjs fuis aqua,indues Aaron veslimentisfuis , ide sl , line a dr tu ni c a dr fuperhume- rali dr rationali,quodconslringes baltbeo,drpones tiaram in capiteeius, 1 Uit/ s applicabis dr indues t uničiš linets,ringefque baltbeo,Aaronfcthcet dr liber os citts-dr imfi* nes e is mitras,eruntq-, facerdotes mibi religione perpetua. In Hebraro legitur Lekack pat eehad ben bakar, AccipeJeu tolle vitulum veliuuencum vnum fdutm bouis.fiue vaccafic d hoc parui re- ferre ait Author catena’,efleqi Hebraifmum pro nondum adulta:additquealios vertere 3 T^/- le iuuencum vnum ex bubus. Lxx. Anji i/ao^dp/ov iz j3ocov tv, Accipies vitulum c x bobu s vnum ■ Chaldaica jolle vitulum de armento . Hec autem omnia idem dicere. D efimila tnticea cunft t facies^dr pojta in canifiroofferesjvitulum autem dr duos arietes^drc- In Hebra?o eft ,Ponefquee* in caniTirurn vnum,dr offeres ca in canijlro vnd c um iuucnco,dr duobus anetibus. Ali j, Fonefje hac inJ or ta vna c um vitulc dr duobus arictibus , Septuaginta autem & Chaldaica videnturco- dem modo lcgcre,quo & Latinus interpres, videlic cl,ponefque e a m c ant Jiro vno offeres e a in canijlro,dr vitulum dr duos arietes,dr e- Verum & hoc per exiguum eft,in idem enim tandem heec omnia rcdcunt; Cunčta fiejuidem ifta deo offerenda erat,etiam homines ipfi. Quia autem omnis confecratio, emundatio qua’dam habebatur, qua de prophano quifpiam,facer &fan- čfus reddebatur, ideo pecorum mačtatio (inquit idem author) interueniebat, quod tune nihil emundabatur,nifi in fanguinc,non humano,qui lege natur^ &c diuina cflundi prohibitus crat, fed 'hciorit De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. '4P3 “A fetl animalium mundorum,& fine defečlu exiftentium.Igitur pro confecratione fammi Saceu dotis Aaron,offerri iubetur iuuencus,hoc eft,vitulus ia adultus,fortis & elegans,ex multisele- dusjcui adduntur arietes duo,& ipfi immaculati,nam nullu aniraal maculofum immolari de-. bebat,pra?cipuein Sacerdotisfummi confecratione. Et quiaetiarngentilium rituserar,multi gcneris panes dijs fuisofferre,& in excelfisfolenniter cdere,fed orania cu fermento,iubet Do-, minus Moyfi omnibus facrificijs iftis abefieomne fermentnm, vt fint azyma & oko plus mi- nufueoblita.Suntqui,tefteToftato,immolari inhacfacerdotumcofecratione viculum velint, inmemoriam illius vituli , quem fabricauitAaron, & adorauitpopulus,quod tamenillerefu- vituluscitr tat,ideo hic immolari arbitratus, quia cimi fit hoftia maior,etia pro maiori peccato , qualc eft j n c onfecra • facerdotis,immolanduserat.Pro peccato autč hicofferri patet ex fubfequentibusvbi dicitur: t j me f ace r- Carnes vero vituli,dr corium->&fimum comburesforis e xtra c astra,c o quodpro peccato fit . Ofre- dot um im- rebantur vero duo arietes, vt ai t Lyranus, vnus a d memoriam arietis,quem immolauit Abra- molet ur . ham profiliofuo lfaac,quiaibiobediesvaldefuit,cuius imitatores effe debentfacerdotesj & alterum,ad memoriam agni immolati in exitu de Aegypto. Sed Sc hxc fc ntentia no probatur Toftato,quia ciim fit aliquid ad memoriam alicuiusrei, id debeat fieri congruenter,atque ita B deberet offerri vnus aries,& vnus agnus,vt fcilicet agnus agno refponderet. Dicendu itaqi pu- Arietes duo tat,duosa Deo iuberi offerri arietes,quia folennitas confecrationisfacerdotu, inquit,erat val- cur . demagna,ideb debebant in ca omnia facrificioru genera offerri: Genera autem facrificiorum funt tria,fcilicet holocauftum,hoftia pro peccato,& hoftia pacifica :In quibus omnibus hic of- fertur,vitulus enim pro peccato vtdičlum efl:vnus aries in holocauftu, vt patet exhisverbis: .. Jpfumautem arietem cocides infrufia,lotaq-, inteHina eius,drpedespones fuper concifas c ur ne s , acrt 1 ic & caputillius ,ce entq-, in pat tem Aaron,dr filmu eius ture perpetuo afiltj s J [raci. ffuiaprimitiuafunt,dr Tt tmtia J mmolat to¬ piš in confe- i?4fioite qua ojferunt domino. Vejlem autemfanclam } qua vtatur Adm, 8 habebant filij eius poji eum,vt v ugani ur in ea-,drconfecrentur man a s e or d. Scptem diebus vtetur jlldrfui pontifex pr o e o fuerit ccjhtutus de filij s eius 3 drqui ingredietttr tabernaculu teJUmonfvt miniflret in S anciuario.Arietcm autem confecrationis tolles , dr coques c ar ne s eius in loco ftnfti > (j Uihns vefcetur AaronjdrfUif eius: Panes quvqne qui funt in camjiro in vejhbulo tabernaculif ftimoUij comedent,vtjitplaeabde facrificiumrdr farni fcentur ojfertnttum mantis. Alicnigcnm vefcetur e a čislata fanciifunt 3 quodfi remanferit de car nihaš confecratisfiue de panibus vftjM mane-combarcs relujuias igni: non coniedentur , qu 'tafanclificatafant . Ciini Moyfes miniftu Domini fratrom Aaron inprimis vngcrc.&coniccrare debebat, vt ipfe iam pontifex creatuSj alios poftea facerdotesordinaret,proutdominus iuflerat, ipie priusfacrificio confirmarihabe batjiam omnibus prte lenti bus & parat is,p‘ofeq uendo a Moyfe ritu,de quo hic fit fermo.Pd- qtiam initiaacris , Hic exordium eft ipiius iinmolationis.cjuce diuiditur in quatuor parteSjičili- • cet m lacrificum pro peccato,oblationem in holocauftum, nempeibi: V nam quoqae arictw. Sacrihcium pucificum, ibi \alterum quoque : & in replicationem litus iftiusconfccrationisper dies feptempb 'v.omnia quaprscepi tibi.Applicabis dr vitulum coram tabernaculo te simonij > $U- pra dixerat,quod Aaroni lilij eius, &vitulus,atq;arietes duoapplicarenturcoramoftiota- bcrnaculi ? antcquam Aaron,& filij eius lauarentur & induerentur 3 hic autem mandat iterum applicari. Proquofcicndum,inquitToftatus,qubd vitulus,&arietesduo ducebanturadim« molandum,& immolatio,& conerematiofacrificiorum fiebat in altari holocauftorum, quod trat circaoftiuintabernaculi } vt pater infra in litera ; Applicabantur igitur i/fa animaliaad oftium tabernaculi, quia applicabantur ad altare holocauftorum fed fačla illa confeeratione eorum,vitulusqtii primo immolanduserat,magisapplicabaturad altarejVtibiimmolaretur, & de fecunda applicatione hic Ioquitur, lmponentq - 3 A ar o,dr flij eius manus faper captit illius > ideft 3 poftquam applicaretur vitulusad altare holocauftorum,Aaron , & quilibet de filijs eius imponebant vtramq; manum fuper caput eius,& fic immolabatur. Cur vero id fieret,quaftio eft, Aliquftcfte To ft a to, v o lu n t i m p o i 1 1 i o n e m iftam manuuin fuiflead fufcipicdampotcfta- tem,hoceft,qu6d imponendo manus fuper caput illius vituli immoladi pro peccato, iufcipie- bant poteftatč iimnolandi hoftiaspropeccato.Quod ipfe redarguit,quonia no foliimid fiebat in facerdotibus, fed etiam in omnibus vulgaribus offeretibus holocaufta,vt pater ex i. Leuit. vbi d ici tur :Si bolocauTPumfuerit eius oblatio 3 de armento mafeulam immaculatum off ?ret dd»Pf J tabcmaculi.ponetq■> manum fuper caput hoftfAAt legitur de hoftia pacifica Leu. 3 Atqui claru tic,homines vulgares periftiufmodi impolitionem manuurn non accepifte poteftateiinmola* di aliquod genusfacrificij, Dicendum itaqj iudicat 3 iftiufmodi impofitione fada fuiffedupli- cemobcaufam j primoquiacumanimalimmolandumeffetofferentisj imponendomanusil* Jud quafi de manibus emitteret,&ad vfum diuini cultus trasferret 3 ne deinceps eftetin fua po¬ teftate. Secundd,quiaheceadem manuurn impofitio eratquafiqua;damnnprecatio paxime in hac immolatione,qu£ erat pro peccato, Offerebant n.facerdotes ifta animaliapropcccato fuo 3 vt remitteretur.Imponendo ergo manus videbatur ifta imprecarf, videlicet, vt Deus traf* ferretpamasdebitaspcccatis illorum in caputanimalisimmoladi 3 & mors, quamipiiprop ec ' catofuomeruerantdnferreturcapiti illius pecoris. Eoenim modo Deusplacabatiir&i' en ' llt ' tebaturpeccatum offerentium:Idq; non foliim fiebat in facrificijspro pcccato^fed etia inho- locauftis 3 qua;licetdirečfe offerrentur ad laude Deijtamen etiam proficiebantad reiniilioncm peccatorum 3 quodiatis innuitur 1. Leuit,cum dicitur: Ponetpi manus fuper caput ho Ui^&dc- ceptabilts erit^atp; in eapiationemprofciens A//jydcft,per i fta m man us i mpofitionem, ifta ho- ** flia erit ad remifiionem peceatorum eius,qui olferebat 3 & hoc modo intelligcbant hiciactt- dotes, Sumpturnq 3 defanguine vttali.pones fuper c orna a altaris: Sefus cft;Sacerdos 3 ftuc Moy* fes,qui habebathiclocumftrcerdotis 3 ponetiiipercornuaaltarisfanguinem iiimptumdc faa- guine vituli,ideft,aliquampartemipfius, Cornua altaris dicuntur extrcmitateseius,quoftn- fu & nos dicimus in noftro altari,cornu dcxtrum,& finiftrum,ideft,extremitatem dcxtram,& finiftram, Comburesfonsextra casira. Ipfe Moyfescurabat primo ligari vituJum, & occide- bateum J fundebatque fanguinem vt dičlum cft:deinde aperto ventre, detrahebatur totapm- guedocum vtroa; renunculo,mox etiam cadauernondecoriatumj&cuminteftinisjcornibnf quCj &canerispartibusduccbaturextra caftrainlocum mundiun, vbi comburebantur cai- nesipfajdmum^ &omuiaalia, Adciiturautem >fonsextracaflra ,quiamodus if!e loqudi' diconuenicbatillo te m pore, quo totus Ifrael erat indeferto ,&vitulusad čomburendum-' extra caftra. Deinceps huiufmodi facrificia pro peccato in terra promiflionisducebantu; estra duitatem. Katro autem cjuare carncs iftius vituli ^ omnia combu- 1 De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 495; A ri debebant extra caftra, eft,vt ait Lyranus,vt fignetur, quod peccata,& circumftantia.’ pecca*. torura debent Jonge clTe a Sacerdoubus, qui pro peceatis fuis, &totiuspopuli orant. Per car- nes vituli ipfum peccatum intelligi vultjper fimum,&pellem,&c.peccatoramcircumftantias> Sed & hanc fententiam redarguit Toftatus,quia hoe n 5 folum fit in facrificio oblato pro pec¬ eatis Sacerdotum, led etiam in eo , quod olfertur pro peccato totius populi: Nam ciim totus populuspeccaret,immolabatur pro peccato eius vitulus,&carnes eiuseum fimo,&pelle com- burebantur extra caftra,vt patet 7.Leuitic. Et fi forte dicas,non folinn debere peccatum peccatormn circumftantias non caderein Sacerdotes,fed etiam in populum, ideo in facrificio vtrorumquepro peccato debere carnes vituli efFerri extra caftra,hoc etiam refcilitur,quia non dferebantur in quolibet facrificio pro peccato carnes extra caftra, nam licet id ficret in facri¬ ficio pro peccato Sacerdotis, & totius populi, tarnen in facrificio pro peccato principis terne, vel alieuius perfonte priuatte,noneiferebantur carnes extra caftra,vt patet 4. & 5. Leuitic.fcd efferebanturadipesearum,ficutinfacrificijspacificis,&carnes comedebantur a Sacerdoti- bus,vthabemus Leuit. 6.Caula ergo,cur carnes vituli immolati pro peccato Sacerdotu,quod £ magnu eft, & per fe,&per accidens,cupeccata principis,&perfonarumpriuatarum non fint ita magna per fe,aut per accides. Eo quodpro peccatoft: Ecce htec eft illa caufa,cur extra caftra carnes comburerentur ; monettamen Toftatus non rečle caufam iftam reddi vniuerfaliterjfci- licet quod ideo combfirebatur carnes vituli extra caftra,quia pro peccato eft. Nam,fic,inquit s oporteret vt omnia facrificia pro peccato comburentur extra caftra, quod falfum eft, quia in_. facrificio pro peccato principis,vel perfonarum priuatarum, id neutiquam fiebat. Dicendum ergo,ait,lic debere hoc intelligi,quia carnes funt vituli immolati pro peccato, ficenim caufa_. reddetur vniuerfalis; Nam licet vniuerfaliter non fit verum,quod cai nes,qup immolantur pro peccato,debeant extra caftra comburi, tamen vniuerfaliter verum efl,carnes omnium vitulo- rumimmolatorum pro peccato,debere extra caftra comburi , na vitulus folum immolatur pro Sacerdote, qui vnčlus eft , & pro peccato totius populi: Pro peccatiš principis,autpriuatarutn perionarum caprrc. Redditur ergo illa caufa in carnibus vituli pro peccato immolati,&non in carnibus fiinplicitcr pro peccato immolatis.Et eft fenfus: lftce carnes vituli cum fimo, & corio debent comburi extra caftra, quia pro peccato eft vitulus ifte immolatus,quafi dicat,fi ifte vi- >C tulu s immolatus effet pro holocaufto,aut pacificis vičlimis,non cremarentur carneseiusextra caftra, fed quia P ro P cccat0 font,extra caftra comburi debent. V nam quoquearietem,\dtii,non folum immolabis vnum vitulum pro peccato fecundum carremonias fupra politas, fed etiam-. offeres vnum arietem,fed non pro peccato,fed in holocauftum,quod,vtdi inarietcs of modo ad expiationem peccatorum, qua'dam tamen ad eam pertineant direde,quadaffl ftrrentur . indirede, vt paulo ante dicftum eft. Vtitaque Deo accepta fint pofteriora facrificia,ne- Cdfeeft,vtillud primiim pnemittatur tanqnam difpofitio qua?dam ad alia,ficut in facra- mentisnoui teftamenti fit,vt exemplicaufa, facramentum poenitentia?difponit nos adfa- cramentum Euchariftiar, &fic Leuiticidecimi fexti,in die propitiationis, quando SacerdoS magnus orabat propeccatis totius populi,prius orabat pro peccatis proprijs, 6^vt facri¬ ficium, quod faciebat pro peccato populi, acceptabile eflct, prius orabat, vt peccatunu fuum remitteretur,offerens pro illo hoftias. Quod fi verocontra quis arguat, quoniam-. ficut holocaufta fada in pcccato , grata non funt, ita fcilicet ifteariesficpofitustotusinaltari,vtcrcmetur,cftoblatioDomini,quiaDominoof- ‘ lertur,& licctomnes ali« oblationes domini fint,ifta tamen proprie vocatur oblatio,quiaali£ fiuntadaliascaufasprincipaliter,qua?refpiciuntnos: lftud autem facrificium fiebat princi- paliter,&direčlepropter Deum, nam facrificium pro peccato,vtipfum nomen indicat,pri- uatumerat pro peccato,licet alium quendamfinemhabcat. Pacificum potiflimum eft ad placandum nobis Deum, quod bonum qucddam noftrum eft. Sacrificium autem holocau- B fti,dequohic dicimus, priuatimeft ad laudem Dei,vnde magis proprie vocatur oblatio Dei. Tollesquoque arietemaltcrum . Hicponiturtertium,fcilicet facrificij pacifici immo- latio. Fit autem ifta oblatio ad gratiarum ačtiones pro Deo nobis pacificato, vel vt cum no¬ bis pacificemus;quando enim aliquid petere volumus,vt a Deo illud impetremus, quod non contingit,nifi fit nobisplacatus,hoftiam pacificam,quafi pro pace impetranda otferimus. Aliquando hofiiaiftiufmodipadfica eft gratiarum adio,vtfi beneficia aliqua acceperimus de manu Domini,< 5 ^ pro illis gratias referre volumus,hoftias pacificas mačiamus, quafi pro, Deo placato, vel pro pace impetrata gratias referen tes. Aaron autem & fili j eius, vtroque_* modovičlimaspacificasimmolaretenebantur: primumad placandum tibi Deum,nimirum vteispropitiaretur J felixque & fauftum quoinitiabantur, fuccederet faccrdotium ,ciun alias honores,vt dici foIct,mutcnt moreš,& mulca fiepe fecum ferant infortunia^ de quibus placato Deo cinn non fit metuendum ^merito in rerum honorumque immutationibus hoftire pacifi- ca , immolabantur.- fecundumad referendum Deo gratias, quodexhomine vulgari in fum- mumeuafiffet Sacerdotem. Super cuius caput Aaron & flijeius ponentmanus fias. Huius Cttrcmoni« fupra ratio eft reddita, vbi dicebatur de pofitione manus fuper arietem holocau- ftj fr fuper vitulum pro peccato j etfi contra Lyranus ideo manus poni voluerit fuper hoftiam p/cificanijideft alterum arietem, vt acciperent poteftatem offerendi eam: fed & hoc impro- bauimus ex eodem Toftato. fftem cum immolaueris , hoc eft, vt idem interpretatur, cum in- gulaueris,refutanseosqui hocverbo totam facrificiorumcelebrationem intelligicredebant. Sttmes defanguine mor.Iugulabatur enim aries ifte ad latus Aquilonarc altaris,& cratens ex- cipiebatur, ne per pauimenta efflueret, omniaque inquinaret. Et pones fuper extrcmum au- ricuitdextera Aaron . Iftiuftnoditin(ftiones,qu«fiebant in peculiari quadam corporispar- te,inditioerant,eam a Deo purificari,vt conftat exemplo ifuiat, cuius labia,qu« cum mittere« turadpra:dicandum,pollutaeffeconquerebatur, vnusdeSeraphinaccepto cx altariignito carboneexpurgauit. SimiIiterigiturSacerdotesifti,qui aures pollutas habebant,manuf- _ que, & pedes, per iftiufinodi tinčlionem fanguinis purificabantur: vel fignificat etiam, quod lf al£ Sacerdotespromptashabeant aures ad audiendum prtecepta Dei,& ad obediendum ijfdern . Parifcatio Tingebatur autem extremum auriculte dextne,quia id molle eft,qualis & verus obedicns,qui Sacerdotti . Bi praxeptisnon refiftit ,fed aures molles, tcnerafque reddit ad quodlibet pratceptum: dextne autem,quia dextra fignat bonum fcilicet, quod fit homo obediensinbono,ad malum au¬ tem nemo. Etjiliorum eius . E«dem caeremoni«fiebant etiam in filijs Aaron, nam & ita_, Sacerdotes minores (eobedientescxhiberedebebant mandatis Dei .Cumcj-, tuleris exfangni- ne,quiejl fuper altare.Sanguis ifte arietis,vt dičium eft,excipiebatuf crateris,& parseius ipar- gebatur per parietes aitaris,pars in crateris relinqucbatur,ad futuru vfum facrificij.T oiles adi- }em de uric te fr caudam>& aruinam & c. Quo loco Toftato adeps eft reticulu iecoris, aitq ; hic diftinguiadipem > &aruinam ,quialicetvtrumq;fignificetpinguedinem,aliatameping.Uedo eft,qu« fignatur per adipem,alia qu« per aruinam,aliquando tamen adipem accipi vniucrfa- j c j ) p- s & liter pro omni pinguedine interiore,fiue fit adeps,fiue amina,vt patet Leuit. 3 .vbi diciturtO/«- ar/ ! in ,, . ms adeps domini erit ture perpetuo, hic tamen melius effedicendum,quod adeps accipiatur -7^ .,., , , generali cer proomni pinguedine arietis,ciim immediate ponanturfpecialiteromnespingue- " ... dutcs,nifi lorte dicatur,inquit,accipi hic adipem pro pinguedine,qum eft inter inteftina: prio- rem tamen fententiam magis approbat,quia pro rcticulo,vt quidam dicebant, accipi pofie nc- 5 cum immediate ponatur de reticulo ieeoris: Aruina autem dicitur eidan qua?dam pin- T t 3 guedo Jleticulum tecoris. Aries reple- tionur *, Moyse fttif Je fummum $ Mer dot e. 498 Vlyfsij Aldrouandi gueao coopedensomafum,(fic antea vocabat inteftina) qua? apparet aperto vcntrc anlmaliSjB &vocantur J inquitj vita Jiaintt“ftina 3 fiueomaii j quiaconfiftit vita in omnibus inteftinis. Au- thor catemr; lnterpres,inquit,aruinamhic vertit,ne idem verbum tam cino replicaret,vtdke- tctitolles adipem de ariete-.drcaudam,dradipem^cjui operit inteftina , ficut Chaidaica, & omnes rečen tioresfecerunt: Eftergo jenfus,nequisdubitet, de quo adipe locutus fucrim ,eum adi¬ pem inteiligo,qui arietis inteftina operi t>£/ etudam , pertinebat etiam cauda ad facriiiciunu iftud pacificum,quia pinguis eft: Deusautem volebat in lacriricijsea, qua? pinguia funt,fibi daridicet Septuaginta hocinioconuliam de cauda mentionem fecerint. Et reticulumiecord Ideft pinguedo tafta ad modu m retis iecon fuperextenfa. Etduos renes , ideft,ip fi renuncu* li,non autem lunjbi,quipinguedine carent. Et ar m um dextrum , quo loco Septuaginta friovet) ideft,brachium dixerunt 5 Comburi armum peculiare eft in hoc facrificio: nam alias'ar¬ mus cedebat iniusSacerdotum ; ti c Leuit.8. vbidehoftiapacificorumdanturdua?parte$Sa« cefdotibus,videlicet peftufculum eleuationisdabatur Aaron,& Hlijs eius,ideft, pertinebat ad Sacerdotetn primarnim,& caneros minores,& armus dexter priuatim pertinebat ad folum il- Jum Saceruotem,qui ofrerebatfanguinem,&: adipem : ftc habemus Numeror. 18.in catalogo iurium Sacerdotalium,hic autem crema tur armus dexter,&ratioeft,quia armus dexterperti- f nebatad Sacerdotem,quioftcrebatadipern,&fanguinem: caneriimquia tuncadhucnullus erat Sacerdos •, Aaron enim, & fiiij eiusnon erant adiiuc Sacerdotes/ed confecrabantur, ideo nihil eis dari debebatsMoyfes autem etti tanquam Sacerdosoperaretur, nulla tameniura Sa- cerdotij habebat,qua? tamen Toftati fementia ab alijs, vt flibinde patebit, refellitur. E o/]ud fttaries confecrationisMdotdch habetur,milluim,ideft, repletionum , quod, vt ait Authorca- tenagaliter non eft i n t elligen d um, qua m vt vertitinterpres. Implere enim hoc capite procon- feerare fumitur,ficut &pauld ante eft pofitum, dr implebis manum eorum ; Aries ergo repletio- numdicitur,ideft,quo repletur,&cofecraturSacerdos,fic&Septuagintafenferunt,qui vtvox fonabatjverterunt: eVi ydp rt Kcttoav; dvrd. c si enim confecratioftue confummatio bsc. Chaidaica legit ; (fuoniam aries oblationum eji . Subditur autem hic caufa diuer/itatis in hoc ariete pacifi- corum,& in alijs,quia in aiijs,vt diftum eft,armus dabatur Sacerdoti,hic autem cremabatur. S ume s quoque peftufculum de ariete , quo initiatus e st Aaron,fanftifcabifque illud , & eleuttbtf coram domino , c ir c e det in p ar tem tuam.Sanftifcabifq; dr pectufculum confecratum , & armum, cjuem de ariete feparaftitfuo initiatus e H Aaron,dr fiiij eius,cedentque in partem Aaron , (jrfiltO' & rum eius dreddbi notandum,peftufculum hoc fecundi arietis fecundum pneferiptas partesin- cendendum, nune quidem Confecratori Moyfi cedere, femper deinde fummo Sacerdoti cef- furum,& nulli filiorum,vel minori Sacerdoti fub fummo,& ex hoc loco validiffimum fumitur argumentum, inquit Authorcatena?adqua?ftionemdifputatam, an MoyfesfurmmisSacer- dosfuerit, nam praner id quod ipie liimmum confecrauit Saccrdotem, hic peftufculumDei iuftu fufcipere mandatur,quod folius fummi Sacerdotis erat portio,nam & fubditur ;Sanfiifi- cabifejue & peftufculum confecratum fr armum , cjuem de ariete feparafti J &c. Huc vfque qux dicit,(inquit Hugodefanfto Viftore^ad prcefentem pertinenteonfeerationem Aaron &filio- rumeius,qutevero fequuntur,adfuturamdeincepsconfuetudinem: vt fcilicct quia Sacerdo¬ tis in confeeratione fua obtuleruntpeftus Sc armum,haeceadem accipiant a Hlijs Ifraeldepa- ciftcis eorum lege perpetua. Et nota quod primus aries fuit oblatus in holocauftum, fccundus in pacifica; vnde domiuus habuit fua m partem armum & adipem ,& Moyfes qui obtulit, pe- ftus, Aaroncuiuseratoblatio J reliquascarnes,quascepit J &:comeditcum filijsfuisinattiota- bernaculi, (icut deinccps fafturi erant fiiij Ifrael. Peftufculum confecratum. Vocaturpeftu- H fculum confecratum,quod erat de ariete con fccration is Aaron, & filiorum eius. Et armum de ariete cjuem fep ar a sli -1 ft e a r m u s arietis fuit feparatus,vt cremaretur coram domino,quia erat aries confecrationis.ft^o initiatus eft A ar on,dr flijj eius. Qm a o m nes eandem confecra tionem acceperunt. Dicuntur autem confecrati ifto ariete, quia fanguine eius tam ipfi, qu;im veftes eorum auricula’,&pollicesmanuum > atquepedumafperft funt. Quodfiquisitaq;leuiterh^c omnia legat, apparebit fenfum eflc, quod de ifto ariete pacificorum obiato in confecrationo Aaron, & filiorum eius,dareturcispeft;ufculuin arietis confecratum,& armus , quifcparatus eft de confccraroillo ariete, quod tamen fieri non potuit, quia ineluditeontradiftionem jdi- čtum enim fuerat,quod armus arietis illius cremaretur in altari,quia erat aricsconfecrationis, neque poterat eis dari peftufculum confecratum eiufdem arietis;quia iam mandatom fuit, vt daretur Movft in partemfuam,quiaoperabaturin ifta oblatione facrificantiun„&confccran- donun Sacerdotum. Dicendum igitur exiftimat Toftatus id intelligendumde arietibus, alijfque hoftijs pacificis, qute in futurum erant oiferend;r,fiuc eftent boues, fiue arietesftino De Quadmpedibus Bifulcis. Lib. I. 499 A quidaliud. Dicitamen,quoddareturpedufculumconfccratum,&armus,quifeparatus eft de ariete confecrationis, ideft,ifta duo, quas in hoc ariete feparata funt, 6^ non fuerunt data Aaron,& filijseius,in alijshottijspacificisdari debuifle; patereautem putat,quod de alijsin- telligatur& 11011 de ifto ariete, qui immolatus fuitineoram confecratione, quiadicatur in li- tera, Cedent tnpartem Aaroni filiorum eius turepcrpetuo: Hinc enim colligit ad futura exte- di,&nonadiJium arietem,qui iam fueratimmolatus,&parteseiusdiftribut£; Itemquia,in- quit, dicitur inlitcra, afitijs l'frael, ideft, quod ifta iura debent accipcre Aaron, & filij eius a filijs Ilrael,ideft,a pcpularibus,quando ipli ofrerunt. Ergo non debuifle iura ifta accipere de_» facrifici js,qua: fiebant pro ipfis • Cedent in partem Aaron 3 &fliorum eius . De quolibet facri- fteio habebant Sacerdotes aliquod ius peculiare prte c^teris, qua? habebant. De holocauftis habebant folam pellem ;de holiijs pro peccato, qu;e erant de animalibus magnis, vtpotedo bobus ,nihil,quoniam hoftiacuiusfangnis. ferebatur intra Sanda Sandorum, non comede- batur,fedignecomburebatur,adepsfcilicet,&renunculicoram domino, cartera? autemcar- nescutn fimo cxtra caftra. Si vero facrificia pro peccato eflent de capris, vel arietibus, oblato ® adipe renunculis,& cauda cretera cedebatin ius Sacerdotum/ed in facrificio pacifico, de quo hicagitur,pertinebantad iusSacerdotum,duoilla qua?diximus,armus falicetdexter, & pe- dulculum eleuationis,cedebantque hoc modo in ius Sacerdotum, quia armus dexter fpecia- litercedebat in fortemeius,quiobtuliftetfanguinem,& adipem. Pedufčulum de vidima pa- cificorum pertinebat ad omnes fimul tam ad Sacerdotem prim ariu,quam ad inferiores alios. Arietem autem confecrationis tolles-&cotjues čarne s eius in Loco fantio , cjitibus v efc e tur Aaron , & filij eius . Qno loco Caietanusnondixit,inquit, elixabiscarnesarietis in altari, fed in loco ftndo,crediderim ego in altari tantummodo holocaufta, 5 ^ ea, qu« per moduin hoiocaufti cremabantur,facrificari,reliqua autem inloco quidem fando,& igni ex altari fu mpto,fed non in altari ficrificari, vt ha:c inftnuat Jitera.Et vere fic fuifle, reuerentia altari debita confirmat ; nam fi vidimo pacificorum in altari coda: fuiftfent,cum ab offerentibus coquerentur,licitum_ fuiffet cuiiibet oflferenti miniftrare in altari,quod abfurdum eft. Kotat Toftatus,non omnes carnes iuberi hiccoqui,quia iam parsearum confumpta fuerat ,fed illa?tantiim.*qua? fupere- rant nam de ifto ariete hoftia? pacifice totus adeps cum rcnunculis,& cauda,nec non & armus Cdexter igneerantabfumpta,& pedufčulum etiam Moyfiinpartemfuamcefferat. In locofan - do. Non poterant coqui ifta? carnes extra atrium tabernaculi, quia ibi non erat locus fandus, ^ non fciiim carnes iftius arietis pacifici coquebantur in loco fando, fed carnes etiam om- nium pacificarum hoftiarum,quas offerebant populares. Simili fere ritu, ca?rimonijfque duo c ar im oni a agnrimmaculatij& ouisanmcula itidem abfque macula immolabantur in leproii mundifica- w purt p ca . tione,die fciličet odauopoftpriorempurificationem, in qua offerre iubebatur binospafteres t ^ one i ctro . viuos pro fe,quorual alterum im mola bat in vafe fidili fuper aquas viuentesjalium autem tin- p u dum in prtecedentis pafleris fanguine Sacerdos,ciim mundandum feptiesafperfiffet,dimitte- " 14. bat viuum(c«eteras cterimonias ledor per fe videre poterit): Die vero odauo bomo ille fumcre iubebatur duosagtlosimmaculatos,&ouem anniculam ablque macula, vtdidum eft, & tres decimasfimikein facrificium,qua?confperfa fitoleo, & feorlim olei fextarium . Ciimque Sa- OjficiumSa cerdospurificans hominem'ftatuifleteum, & htecomnia coram domino in oftio tabernaculi ccrdotistn tiftimonij,iubcbaturtollereagnum,&offerre eum prodelido, oleique fextarium, & oblatiš purifcando antedominum omnibus immolareagniun,vbi foletimmolari hoftia pro peccato,& holocau- leprofo . ^ ftimi,ideft,in loco fando;Sicut enim pro peccato, ita & pro delido ad Sacerdotem pertinebat boftia: Aftumensautem Sacerdos de fanguine hoftite,qua.’immolabatur pro delido, ponehat fttprcmum auricular dextrar cius,qui mundabatur,& fuper pollices manus dextrar, & pedis, & deolei fextario mittebat in manum fuam finiftram,tingebatq;digitum dextium in eo ,afper- gcbatque coram domino fepties. Qucd autem reliquum erat olei in lama manu, fundebat fu- per extremum auricuke dextra? eius,qui mundabatur,& fuper pollices manusdextr», Sc pedis dexrri,& fuper fanguinem,qui effufus eft pro delido,& fuper caput eius, rogabatq; pro co co- ram dornino,& fjcicbat ficrifcium pro peccato. Dein immolabatholocauftu ,& ponehat ii- |. Uc in alrai c cum libamentis fuis,& hotno rite mundabatur. Quod ii pauper eftet,& non pof- ct manus eius inuenire,que dida funt,pro delido a f fu m ere t en c batu r a gnu m ad oblationem, jnJ , ^ rogaret pro co Sacerdos, decimamoue partem krnila' confpcrfe oleo m facrificium, & olei ojf crret . k'xtanum/Juoiquc turturesftiue duos pullpscolumba?,quorum vnuseftet pro peccato,& aiter J n holocauftum,offerretque ea die odauo purificationis fuae Sacerdoti ad oftium tabernaculi Si pauper ejjct lepro- • c c °ramdomino : qui fufcipiens agnum pro delido,& fcxtarium oleiltuabat fimul m »olatGque agno de fanguine eius ponehat fuper extrcmum auricul* dextra? eius,qui mun¬ dabatur, V1yfsis Aldrouandi C ur anim.t- iia dcbuc- rint efife im- maculata « C ur in pav- pen s l prof a d minus v- ms d'tnus o> punt obla¬ tu* . Purifoath e m ni um per fin aru i>ni- uerfults > & a us sit us . Levit* 1 6. <$0O dabatur, & fuper polliccs in anus eius, ac pedisdcxtii, olei vero par tem mittebat in manunu E fuamfiniftram,inquotingensdigitumdextne manus afpergebat fepties contradominum, tangeb3tqueextremumauricuia?dextneillius,quimundatur &c.Toftatus facrificia ifth^edi- uidi ait induaspartcSjvidciidetin facrificiu diuitum J dequoloquiturprimum,& in facrificifi paupemm: Dcbuiflc aurem dic odauo ire illum,qui leproius ftierat , ad fanduariu, & in oitio tabernaculi omnia,qua?hic dicuntur,offcrre. at onem anni culam abfcjuemacuU: OfFerebatur etiam cum agnisillis duobus ouisaunicula, propiercaquod tria hic deri debebant lacrificio- rum genera,icilicet pro peccato,pro delido,& in holocauftnm. Additautem animaliailtac debere efie immaculata,quia in omnibus lacridcijs obieruanda erat munditia. Tollet agnum , & offiret e um pro de liči a. Hocnon refertur ad laieum, fed ad facerdotem; nam laicusiamob- tuleratomniaifta ftmul, ipfe vero facerdos purificans hominem, tollebatvnum ex iftisduo bus agnis: ht offerehateoram domino omnia ifta, quod erat offerre,& tune incipicbat immo* lare,idcft iugulare oblata animalia,&prima oblatio erat ex ifto agno,qui cfferebatur prode* lido. &vod Ji pauper efit ,pro debelo afifiumet apnu m ad oblationem . In paupere diminuebatur quantitasoblationisad piirificationem s nam li diuescftet,offcrrecogcbaturduosagnosanni- > culo,s,& vnam ouem anniculam,pauper vero agnum vnum anmculum,& alterius agni &ouis f locoduosofferebatturtures, vtfupra patet. Ifte autem agnusanniculuspauperisoifercbatur pro delido,quia turturum alter erat.in holocauftum,alter pro pcccato.Scd qiif ret aliquis,cur, cum Deuspaupcrisfacridcium preciodiminuerit,proalteroagno, ficuti proprimo,&ouo> turturetn,velpullum columbasoiferri ftbi non iufferit ? Refpondet Toftatus,neceffefuiffe,vt vnus agnus tantiim acciperetur,qubniam cum ad purificationem leprofi,auricula,& pollices, manus, & pedis fanguine ringi deberent.id languine turturis deri non potuerit. Sed nos my- ftica m fuo loco reddemus rationem. V trope t pro eo Sacerdos . Ideft,otfcrct iftum agnum an- niculum,vt Sacerdos oret pro illo,no eft tame ienfus,inquit Toftatus,quod daretur ifte agnus anniculusSacerdoti,vtoraret pro co,qui mundareturjficut dicimus, quod dantur Saccrdoti- bus noftrisaIiqua,vt orent prodefundis,aut viucntibus/ed eft fenfus,quod efferebatur agnus ifte annicuiuSjVi Sacerdosoraretpro eo,qui mundaturjdeft, vt faccrctcairemoniaspurilica- tionis in iilo agno anniculo,& faciendo eas,rogabit pro eo, qui mundatur. lmmeUtoqueapno de fanguine cius ponet fuper extremum suri cula dextrs &c. Hic ponuntur eter e m oni te, qux de* bane in co,qui mundabatur a lcpra,& licct foliun dicatur de pauperibus, funt tam en etrdem, G qu.vobleruabantur indiuitibus. Habemus item ritum puridcationis vniuerfalisomnium per- fon aru m, in quo deferibendo faera pagina, primo adfert modum pra-parationis ad iftiulmodi puridcationemffecudd adum immolationis;terti6 cultum celcbrationis; quarto, & podremo ritum expiationis. Verba eius funt: Lopuere ad Aaronfratrem tuum ne omni tempere tngredia- tur Sancluariumpuod eft intra velum coram pr opiti at o-rio , cjuod tepitur ar c a, vt non moriatur > ep ni a in nube app ar e bo fuper oraculum,nifi h sc ant efecerit,vitulum pro pcccato oferetfir snet m in bolocauftum . T sinica line a veslicturfieminalibus lineis verenda vclabit , accinpctur zona Ib nea^cidarim lineam imponet capi ti. H sc enim veslimenta funtfanclatfuibus cu netiš, cumlotus fuerit J n duet ur. S'uficipietque ab vniuerfia multitadine fliorum Ifirael duos bircos pro pcccato, & vnum ar te tem in holocauslum. Curnp, obtulerit vitttlum,& orauent pro /e,cJ pro domo fiua , attlfi bircos(larc fitciet coram domino m o iti o tabernaculi tcftimomj , rmttensfuper vtriimpue fiortem , vnam domin o,(J alt eram c apr o cmiffario.Cuius exieritfiors domino,ojferet tllum provcccato.Cti- ius autem in c apr um emiffiarium ,slatuet e um viuum coram dom 1 no,v tfiundat preče s fuper eo, & . tmittat eum in fiolitudincm.Sesczid.os itaque in dic propitiationis.eo tempere,quoctetcrisdic* n bus debat facridcium matutinum ,veniebatin Sanduarium,lotifquemanibus,&pedibus,ad' ducemcjue fecum vitulum vnum,vnumque arietem,quos de pecunijs fuiscmerat,quia pro & tota domo fuaoblaturus erat,moxqueinduebaturquatuorveftibus illis,quasdixiimis,of ferebataue vitulum,& arietem coram domino ad oftiurn tabernaculi, ibique manebat,doneč aliqni ex nobilioribus totius populi offerrent duos hircos pro pcccato, & vnum arietem nonii* ne totius multitudiuis. Hoc vbi fadumeffet, Sacerdos acceptosillos hircos pro peecato a p ( > pulo oblatos mittebat fuper eosfortem,vter fcilicet eorum offerretur domino,auteffetemidu- rius. Mox completa forterelinquebaturhircuscmiflariusad oftiurn tabernaculi cum alijsho- locauftis,iugulabatque Sacerdos vitulum,qucm obtulerat pro pcccato fuo,hircorumqueaitc- rum oblatorum pro pcccato populi. Affumpto autem de fanguine eorum in vafe aliquo, dno craterula,introibat fummus ille Sacerdos intra Sanda Sandorum, afpergebatquefčpticsco- tra propitiatorium dc fanguine vituli, & Ilirci, quoniam ex hiscommixtiofada erat: Exiens autem veniebat ad exteriorem partem tabernaculi, qutE vocatur Sandum, in quo erat altarc . .. " thy- I De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 501 A chymiamatum 3 ibique fadebatexpiationem tingcndo cornua altaris,deinde exibatad oftium tabernaculi 3 mittebatque caprum emiifarium in defertum cum quodam homine., cum tamen prius ei peccata confeffus dfet.,imprecatufque capid eius omnia peccata Ifraelitarum. Depo- nebat veftimenta, lauabatque čarnem fuam.,&mox proprijs indutus veftibuscomplebatho- locauftum fuum,&populijitaquefiniebanturomnesca:rimonia:diei propitiationis. Iamve- i'o, fiquiscum mulicre 3 quie eftet ancilla, etiam nobilis,& tamen precio nonredempta,necli- L e uk> 19. bertate donata, coiuilfet,ambo quidcm vapulabant, fed nonmoriebantur, quia non effetli- Pt£nii a duL bera,fed pro deličlo fuo oftercbat domino ad oftium tabernaculi teftimoni j arietem:orabatq; terl j pro eo Sacerdos,& pro peccato eius coram domino 3 & dimittebatur ei peccatum.In oblatione c nf. nouarum frugum pmer agnos etiam immolabatur vitulus eo vt dicetur modo. Cum mejfue- ritk fegetcm fretis manipulosft>icarum,primkiasmejjis vejlra adSacerdotem , qui leuabit fa- Lenk. 23 . fcicuium coram domino, vt acceptabtlefitpro vobis, altero die Sabati : dr fanchftcabit illum ; At- que in e o dem die quo manipulus confecratur 3 c&detur agnus anniculus immaculatus in bolocau - dum domini, dr hbamenta offcrentur cum eo ■> dua de cim afmila confterfain inc enfum domini , ** «doremquefuauijflimum: Liha quoque,vini quarta par s htn,panem, drpolentam, drpultes non co- medetis ex fegete vfque addiem, qua ojferetis ex e a De o ve kr o. Praceptum ekfempiternum in generationibus cunttifque habitaculisvekris . Ha?c de primitiarum oblatione, quas quia ne- ceffe eft meilis fequi plenitudinem 3 hinc ad illam accedit inquiens: Kumerabkis ergo ab altero die Sabati ^in quo obtuliftis manipulum primitiarum, feptem hebdomadas plenas 'vfque ad alte- ram diem cxpletionis hebdomadafeptima, ideji, quinquaginta die s, dr ftc ojferetis facriftcium no- uum domino ex omnibus habitaculis vekris, pan c s primitiarum duosde duabus decimis fimiU D e cim a C \ fermentatugfub paftoris virga tranfunt . Hicdeclaraturmoduslbluendipri- mitiasdeprjedičtisanimantibusjnamcumpaftor reduxidetea in ftabuIa 3 mox per vnieum oftium exire fingulatim virga linebat,itaque quod decimum exibat,fiue pingue^fiue macilen. tum,fiuefalubie 3 liueinfalubrejccdebatindecimam. N on eligetur nec bonum,nec malumMis verbistolliturcaufacontrouerfia?,qua 3 oriripoterat inter Leuitam 3 &paftorem:liqiiidem ille elečlurus videbatur pinguiora 3 ac meliora> hic foluturus macilenta 3 & peiora. D M Y S T 1 C A. RiEMITTAM myflicam pafcha?, pra’dičlorumquealiorum lacrificiorum fi- gnificationem 3 quia iam proxime de ijs ačlum eft-, fubnexuruš poftea relkjua, vt deinceps de vfu huius pecoris in ethnicorum facrificijs, tranftgerc liceat. CommunisfereTheologorumfententiacftjpcrhanc agni pafchalis immo- lationem Sbluatorem noftrum Iefum Chriftum intclligi, vti ex fubiungendis eorumverbisclariflimeconftat:Immolatioagni 3 inquit Rupertus 3 quam cadem nodte fubfe- cuta eft mors primogenitorum Aegypti, & ortus eft clamor magnus, quid figniftcet iam du¬ dam nouit totus Ifrael Dei,quia paffioncm fignifica uit Chrifti lilij Dei, per quam & origina¬ le peccatum 3 & omnia deleta funt peccata mundi. Itaquc iam hinc narratio tanti opar iš Dei, proiequendaeft inlaudem 3 & gloriam eiufdcm agni Dei,Sandtij& immaculati 3 qui foius tulit peccata mundi 5 vnatantutn plaga crucis fu# fpiritalem tangendo Pharaonem 3 vt filutem per- P°P u b fui 5 quamlcxdecem prseccptorum decretis ad perfečtumadducerc non potuit. ule cigofiue pafcha noftrum immolatus eft Chriftus. Ulic figura 3 hic autem veritas. Ulic Chriftu per agnum pa- fchalem in~ telligi. vm- i. Cmnth . 3. Xw. 24 . Pleniluniu (]tud mysii- \ ce. C dat. 4 . Vlyfsis Aldrouandi 502 vmbra,hič autem corpuS eft. At verd(inquis)per eandem fidem faluati funt lili,per quam fal-1 uamur,& nos. Acquiefcimus, quia per eandem fidem,fed non per eandem fidei fcientiam 3 no per eandem fidei confeffionem. Hodie palam exigitur,vt corde credas ad iuftitiam,&orec5< fi tearis ad falutem,quia verus eft agnus Chriftus filius Dei, qui nos morte fua redemit dc mor te,qui nos fanguine fuo confecrauit,& refurredione fua in vita m reparauit. Et hoc prafigura- tum fuiffe in ilia immolatione pafčhalis agni, in illo tranfitu filiorum lfrael, in illa fubmerfio- nc curruum,& exerc.itus Pharaonis,fil;js lfrael per rubrum mare tranfeuntibus,manifeftu eft. Nunquid iam illi habebant fidei fcientiam? Et quidem Moyfes, & propheta: alij plus ali j mi¬ nus fccundumplacitum SpirimsSandidiuidentisfingulisproutvult,facramentihabuereno- titiam,fed qnaliter hoc a populo fubtegere deberentfin vno Moyfe omnibus fignificatum efl 3 Vbi enim cognitionem cadeftium fecretorum accepit,facieseius fecundum iimilitudinem mentis refulfit, fed iplendorem eundem, non valentibus fuftinere filijs lfrael, velamineope- ruit. Nunquid fplendidam faciem tantiimoperuit,& fplendoriscaufamfcilicetfacramento- rum Chrifli filij Dei cognitionem,publica cundis pradicatione aperuitčnon vtique,fedficut faciem tantiim operuit fub velamine, fic fecretuin Spiritusabfcondit fub tegminelifera?,fed f Vade Damelrfuia claufflgnatipuefuntfermoncs vftjue adtempusprafinitum. Igitur fidesqui- dem exigebatur,a populo lfrael,fcilicet vt crederent,qupd Deus patrum fuorum,Deus Abra- am,Deus Ifaac & Deus Iacob,vnus & fblus verus Deusefiet J & quod in fcuune Abraha bene- dicendae effent omnesgentcs. Sed illud abijsexigi nonpoterat, quod non eiserat annuncia- tum,vtcrcderent fcilicet,quod hoc modo, vel tali ordine bencdidione illceimplendaforentin Chrifto; Si enim cognouiffent, inquit Apoftolus, nunquam dominum gloria? crucifixiffent. Quidcogtiouifrent?Sapientiam,inquit,quamloquimurinterperfedos.Sapientiam vero non huius feculi,neque principum huius fccuii,qui dcftmuntur, fed loquimur fapientiam Deiiiu inyfterio,qua > abfcondita eft,quam predeftinauit Deus ante fiecula in gioriam noftram 3 qu^® nemo principum huius fcculi nouit.Si enim cognouiffent, nunquam dominum glorirecrucifi- siffent. Itaque ad hanc immolationem agni pafčhalis, & oetera quarcunque, vt ait idem apo- ffolusjin figura contingebant illis,ficaccipimus,& fic legimus,tanquam aduales prophetias, vel promiffiones Chrifti venturi,claufasfub figillis,qua: folisaperirepoffet idemagnusDei) 0 quod & fecit poftquam refurrexita mortuis dicente Euangelifta: duta tune aperuit illd fen* fum ,vtintelligerentfripturas. Idcircovcropaffioniseius myfterium in huiufmodi figuris praifiguratum eft,quia non caperet mundus,vt fibi iam tune didis manifeftispramuntiaretur, nec huiufmodi manifeftatio Spirituseo tempore ad vtilitatetn daretur. Etin hac quidem fi¬ gura agni (qualisres indita fic) eo maximeclarefcit ,quod Ioannes Chriflum digitodenion- ftrans, Ecce , i n q ui t, agnus Dei,ecce cjut tollit peccata rnundi . Ciini enim herc dicit, profččio vt eft lucerna ardcns,& lucens,iilam nobis illuftrat vefperam, qua omnis multitudo filiorum lf- rael iftum,de quo diximus agnum tali rim immoIauit,& cunda,quai illic ada funt in tenebris, hic in vero lumine rhanifefta dicir. Cunda fplendida, cundadiuinm rationis funt plena. Pri- mum ipfum, quo immolatur agnus,plenilunium,myftice illa plenitudo temporis efl,dequa^ dicit apoftolus: At vbi venit plenitudo temporis, mijit Deusfdium fuum,fattum ex mulieref- clum fub le ge,v t eos,qui fub lege erant,redimeret,vt adoptionem'filiorum reciperemus . In plern- tudinenamquetemporis, ideft,quandomultis iam impletuserateledorumnumerus ad in- fernalcm Aegyptum,redcmptioncm fuam expedantiu,tunc venit filius Dei,tunc venitagnus H Dei,tollere peccata mundi. Quid illud,quod non ante,fed poft vernum immolaturmquino- dium.?Nempe aba’quinodio verno fuperare incipicdies nodem,nam ante illud tempuspro- lixiorcs tenebras,breuioremque habemus lucern. Ergo & in hoc myfterium cft,quia videlicet ab immolatione agni incontaminati,& immaculati Chrifti, cepit luxiuftiticepeccatonimte- nebras fuperare. Nam antea longa,& profunda peccatorum nox,breuis autcm,& nubilofa le- galis iuftitice luxerat. Sed &ipfa menfisNifan,ideft,aprilis verna temperies,cum tcllusreflo- refcit,totufque poft hyemem,quafi polt fenium,rurfum iuuenefcit orbis.Nonne fenfatum bo¬ mbnem docet, quatenus renouatus fpiritu mentis fuee, fide viridis,fpe laitus, & chafitate ilori- dus, paf^ialisagniepulisinterfirfpiritualibusc* Bene ergo verus ifte agnus immolationi fiiaf tempus ipfum,quod typico praefcriplerat agno,pcr omnia prouidit. Menfe primo decitna die menfis, quo fecundum legem agnus in domos ludamrum tollebatur,intrauit in fandam ciui- tatem Ierufalem,turbisdeducentibus,&quamdiu item fecundum legem feruatuseft,tamdiu & ifce circa ciuitatem eandem,& circa templum demoratus eft,idcft,vfque ad dccimam quar- tam De QuatJmpedibus Bifulcis. Lib. I. 503 AtamdiemmenfiseiufdemfandasScripturce herbamruminans,&ad vita;a?terna? pafcuainte- rim fuos auditores iugi balatu inuitans.Tandem quarta decima diead vefperam,vbiillum pa- fcha? vetcrisagnuni comeditcum difcipulisfuis,tunc ipfe noui facrificij agnus,continud capie- dus,& ducendusad immolandum, iam in anguftia paflionisagoniziispriusproprijs manibus Deo patri femetipfum immoiauit, accipiens panem,& vinum,& mira, atque indfabili fandi- ficationispotentia transferenshac in corporis, & fanguinis fui facramentum. Nam quodde- inde manibus peccatoru m crucifixus,& mortuus eft idem agnus, pmeritorum, atque prarfcn- tium falus omniurn continuo fuit,&ad il!os,qui ininferiori Aegypto,idcft,in infernahbusde- tinebanturtencbris,deičendir,quiq; per quinqj retroadas mundi aitares ibidem fucrant tolle- di. Vnde&conftat,reds quinque diebus, a decima fcilicet adquartamdecimam mcnfis agnumleruari,quia videlicet,ex quo in typum eiufdcm filij Dei,primus Abel agnum obtulir, quinqucfiuxeruntauates mundi, quarum in fine immolanduseratliicverusagnus Dei. Con- ttnuo inquam manibus impiorum occifus eft filius Dcfideftrudum eft regnum mortis,& folu- tacaptiuitaspopuli Dei,non valentibus eostenere Acgyptijs,quos itacum principeeorutn $ Diabolo mortispiypolito,virtusfanguinis Chrifti obru it,quomodo lllos Aegyptioshomines, regemq;eorum Pharaonem cum curribuseiusprofimdum marisinuoluit. Quod vero mani¬ bus fuis,vtiamdidum fuit,corpus, &fanguinem finim fubfpeciepanisipfe fummuspontifex obtulit,& hocfacitein meam commemorationem dixit, eorum falus eft, qui in ifta vita detinen- tur,qufbus Aegyptus hic mundus eft,quibus vero captiuitas fub diabolo mudi principe, igno- ratio Dei eft. Nifi enita hoc facramentum Corporis,& Sanguinisfui,cum myfterio baptifmi, inquo(imilitudo eft mortis eius,inftituiflet nobis omnibus, quicunque nondum eramus, fiue omnibus,qui tuncerant gentes,& ad limulachra muta,prouttunc ducebantur, euntes, quado Chriftus femelpropeccatisnoftris mortuus eft,morseiusnihil profuifter.Solosenim illosiru, illahoralauitapeccatis,quosfiue mortuos,fiue viuos, morseiusfidelesinuenit Ritum ergd kgitimum manducandi corpus, & bibendi fanguinem Domini noftri Iefu Chrifti, de ritu fpi- ritualiter metiamur illius typici agni in gloriam, & honore huius veri agni Dei, qui tollit pec- catamundi, Hadenus Rupertus, Sc rurfusad ea verba: Decima diemen/istollatvnuf(juifque temperfamilias,& domosfuas 3 crferuabitis eum vfque ad quartam de cimam diem, (jr immo- £lditeum omnis midtitudofiliorum ifraeladvejfteram. Hoc agit,inquit,folemni ritu omnis If- iael,ideft,Ecclefia Dei, cum redeunte anni tetnpore, quo Chriftus paftus eft,ante quinq; dies Sacrofančte eius palfionis illumeius ingreftuminfandamciuitatem, atqueoccurfumpuero- ^ncmnramispalmarum,religiola exceptione vel dedudione laudescanendoimitatur. Ea ioladiftantia,vt qualecumque feriarum luna cueniat decima,quai eft fecundum Hebra’os dc- dmadies menfis,fiue luna quurta decima, qu£ eft quarta decima dies mcnfis, femper tamen | n pnmahebdomadc,idcft,dominica dic,huncprocdfionisoccurfum, & in fexta morte, itetn ' ,n prima celebret refurredionem eiuldem, vt qui morte, &.qui rdurredione eius femel facra- tuseft dies,is mortis,& is refurredionis memoria per omnes annos fiicerperfeueret. Canerum a d immolationem, vel efum agni, non vna vefpera, led totusannus fanda Ecclefia acceptus e ft. Quocunquedie,quacunqueindomo Ifraelimmolarc,veledereliber,fcripture huiusmy- fterium obferuandum eft:D. Hieronymusait;Quiigituroblatuseft Pilato,quia ipfe voluit,& non refpondit,vtpatibulumpro nobis damnatusafcenderet, ipfe ficutouisadoccilioncm du~ ftuseft,&quafi agnus corarn todente obmutuit.Etenim pafcha noftrum immolatuseft Chri- ^ ftus,quem loannes Baptilta monftrabat dicens: Ecce agnus Dei-, ecce qui tollitpeccata mundi. Qui&inapocalypfi loannis Euangelifta,agnusoccilusfirpe mcmoratur. Qui defeipiolo- quitur in lercmia:Ego autemjicut agnus innoccns,&dudi us ad vicitmam nefciebam , cum enim 1 nefdretpeccatum,pronobispcccatumfaduseft. Et ficutagnuscinnduciturad vidimam no icpugnat,fic ille pallus eft voluntatc,vt deftrueret eum, qui mortis habcbat imperium, humi- liansad mortcm,& morte crucis,hic agnus eft, in cuiustypo immolabatur agnus,cuiuscruor linitus in poftibus exterminatorem fugabat Aegypti> qui no foliim fanguine fuo nos red e m ir, fed&lanisoperuit,vtalgentesinfidelitate,fua velic talefaceret, & audiremus apoftolum no¬ bis loquentem: Jjjuotquot tn Chrifto bapti^ati cjiis-,C brisi um induidtis s Sc in alio \oco\mdmrm- tnchriflo lefu. Author intcrlinearis,lingularitcr hic agnum nominari ait, quia cum vnufquif- que tolleret,omnes tamen eum fignificabant,qui fingularishoftia futuruserat.Rabanusafte- tit,quod dicitur, decima dte m e nji s agnum quidem tolU , fed non immolari vfque ad quartam de - cimam z/^w,fignificare,quod per legemquidem Chrifti palfioprafigurabatur,tamen non nifi Euangelij corufcantegracia completur. Denariusenimnumerus,inquit,propterdecalagumL. adlegempertinet J &quaternariuspropterquatuor Euangelianoufiexprimit Teftamentum. D.Tho- In T.faiam cap - 5 3 . I. Corintb. ?• Cap.t r. Chriftus c ur agno compa¬ rat us . Galat. 3 . Rom. 13, €djh i, Ejalra. 38 . J n efuagni c ur 'vieimis ajjunidtur . I.fidu 53 . Cap. 10.' Efai$ €1. Jnntts pid - cabihs . Z/ič-r vltio- nis. 2 . Serm. 10 . 504 . VIyfsis Aldrouandi \ 7 fl| D.Thomas vero etiam fliper prim am epiftolam ad Corinthios aitdnterc^tera facmmentak* & galia celebenimuserat agnus pafchaIis,quivtpngcipiturExodi j z.immolabaturabvniuerfa multitudine populi liraelin memoriam illius beneficij/quo angelus pcrcutiens primogenita Aegvptipcrtranliuitdomos Iuda:orum 3 qiioi'Uiri. forcslinitieflcntfanguinc, vnele notnen pa- fcha' fumitnr,fecundum quod ibi dicitur^i? ««>/? pafcha idcB,tranjitus Demini.-Et vltimo vir- tme huius beneficij tranfiuitpopulusmarerubrum, vtdiciturexodi 14. lile enim agnus figu¬ ra fuit Chrifli inndcentis,dequodiciturIoannis 1. Ecce agnus Dei. Sicutcrgo ille aguus.fi- guralis immolabatur a fiiijs Ifrael, vtpopulus Dei liberaretur ab angelo percutientc, & vttra* lirentmare rabru m, liberati de femitute Aegypti: Ita Chriftuseft cccifusa fiiijs Ifrael percu- ius fanguinem populus Dei liberatur a Diaboli impuguatione, & feruitute peccati^per baptif- mum quafi per maierutrum. Ille autem agnus figuralispafcha Iudteorum dicebatur,quiam lignum tranfitus immolabatur,vnde dicitur Mathad 26. F bi vis paremus tihi c cm e dere pafthal id eft agnum pafchalem. Sequitur lex Si autem minor numerus e si -vt fujjiciat a d vefcendum agmm^ajjumet vicinumfuum&c. Numerum hic. myftice ficpeneoportct intelligi, inquitRu- pcrtus,quomodo & in pialmo cimi propheta č.klt-Notum facmihi finem meum Dominenu¬ merum dierum meorum,quis eflvtfciam, quid defit milu? N u m e r u s enim hominis , (vt fecuduia f pradentem caufam loquamur) tune fufficiens eft,quando is, qui agnum manducat, myfteria> eiuspenetrare pireualet. Sed ad ha?cquis tam idoneus ? Quis infantiam tantum fupergreffus eft ,tantamque dierum bonorummukitudinemcollegit, vtadcapiendumtotum cibumtaffl folidumnihilfibidefit? Ergoquotieshuncagnumimmolamusrede paucitatem confitentes in nobis, quia totum eius myfterium capere non poffumus. Affumimus vicinum,qui couiun- qui apud illa,& illu immolatur,vnus ideq; cft in myfterio Chriftus 3 dfuis,quia nulla funt, mu- dusjproalienispeccatisofferedus. Vel maleextimationehominu 5 hpdus,i.peccator;vera aute veriffimefimilitudine 3 innoceti£ agnus erit.Quod vtrumq ; propheta confideras i £/-^j 3 inquit } ptaumusilluquafileprofumfrpercuffumdDeo 3 &bumliatu. Ipfeautevulncratuseftpropter Miti a noji ra 3 attritus eft propterfcelera noflra. Beda vero eode ritu htedu quoq; tolli voluit 3 ra quia in illo Chriftus etia fignificabatur 3 qui cu agnus effet innoces, ta me inter iniquosreputa- B tuseft 3 &quafipeccatorcu peccatoribus crucifixus;h£du.n. peccatorefignificareiTu etia,quia ipfe hoftia pro peccato fuit;deniq; quia peccata noftra fufcepit, vnde Iacob Chriftu fignificas hgdinispellibus fe contex \t.Et immolabiteftvniuerfamultitudofihoru Ifraeladveferd. Vclpc ra 3 inquit RupertuSjprmfens faculi aetas nouiffima, in qua nos fumus, in quos 3 vt ai t apcftolus 3 fines ifculoru deuenerut,re&e dicitur. Vcfpere aute,vt ait Ribera 3 im mola tur agnus 3 qa diu ex- pedatus,tade in cofummatione fgculoru 3 qug Deus faluti hominu piyfinierat 3 oblatus eft 3 hinc, inquit,videmus multosfanatosa Domino efte vefpere 3 i.poft Solišoccasu 3 qua hora agnus im- molabatur 3 & qua dominus paffus exfpirauerat Math .%.Vejpere autefaclo obtulcrunt ei multos dmonia habetes 3 dr eijciebat Spiritus verbo 3 dr omnes male habetes curauit. Marci 1 . Vejpere au - tem faliofum occidiffetfol 3 afferebant ad eu omnes male babentes dr damonia habetes.Vono vni- uerfa multitudo filioru Ifrael/ecundu Rupertu,vniuerfitas credentiu cft, qumquatacunq;fi?, inquit 3 per orbem terraru diffufa,vnuseft agnus 3 que in totlocisimmolat 3 vnuseft panis 3 quem fiagit 3 vnuseftChriftus 3 cuiusmaducatcarne 3 &fanguinebibit. Riberavero totamultitudine flioru Ifrael eu 3 ait 3 immolare 3 quia oes Iudaei cora Pilato petierut 3 vt erucifigeretur..E* fument C de fanguine eius 3 et ponct fuper r vtrumq i pofedre.lfdoms fanguine agni liniri Ifraelitaru poftes dicit 3 nevaftator angelus 3 audeat inferre pernicie, lignari figno dominica? paffionis in frotibus fidelespopuli ad tutela falutis 3 vt hi foli ab interitu liberetur 3 q,cruore dominica? palfionis cor- de & flote fignati funt 3 qui etia opere lcqu u tu vfgnatu eftfuper nos lumevulttts tui domine .Vel aliternotandfijVt ait Rupertus 3 quiapriusoportet domu lignari fanguine agni 3 & tucdcmum cameseiusin illamanducari. Hocverelcgitimu 3 acneccffariu eft,nec aliter digne fie;i poteft. Etenim priusoportet queq,- baptizari in morte agni.i.Chrifti 3 priusinqua coplatatu 'fieri fimi litudini mortis eius,vt fit rcfurrečtionis 3 atq; ita cofccrata domo, tuc demu intus mefe viuificar participari.Sut aut notp fanguinis tres 3 duc fcilicet in vtroq; pofte 3 tertia in fuperliminari 3 in no nfine.ruPatris,Filij 3 & Spiritus fandii baptizemur 3 q tria nominaftiue tres perfone sut>fed vnus E^eus.Cui** videlicet trini nominis c5feffio,duiidc paftionisChrifti perornatur 3 vnius oftij duo poftes cu fuperliminari 3 agni fanguine titulaturj fed veroauthor Catene 3 queadmodu etia fan- guisille 3 inquit 3 mcmoriale crat primi agni in poftibus,ficut liter^ Jegisin vcftib.Iudeoru,fidei quedaatteftatio ta forisafpicientibus 3 quam intra incluftscordibus.-Sicfempernobis eft paflio E* Chrifli memorada 3 & charitatis maximf beneficium,quo liberamur a captiuitate vitioiu, fiue domu ingrcdiamur 3 fiue exeamus 3 prf cipuu ftudiu noftru ftt Dei erga nos bcaefteia ruminadi> nraxime aute redemptionis per agnu Dei,qui tollit peccata mundi. De fide tali in ip{iim 3 no- bisminime eft erubefccndu 3 ideoad fuperliminare,& vtrumq;pofte fangiiis agni ponedus cft. D.Chrpfoftomus ait,quod fine fangu ine falus effe no poterat 3 neqj ijs,q per id tepus 3 neq; ijs, quiinnouiiumisteporibusextiterunt.Naqucmadmoduregim ftatuc 3 inquit 3 quauisinanima- ^ fintjeos tn 3 qui ad fe confugiut,feruare foIcnt 3 n5 quia ftatue funt 3 fed quia rege repradentat: biiniliter & agni saguishomines faluos faeicbat 3 no quia fanguiserat 3 fed qa fanguine Chrifti referebat. Dode čt D.Gregor.in homilijs.-Sed quf eft ifta Iblenitas 3 inquit 3 que inferni clauftra deftruxit 3 & ianuasnobisregnic^leftisaperuit?Inquiramusfubtiliusnomeei 9 .Rcqiiirategrc- giusprfdicator.Videamus 3 q,ddeeiušfftimationedenutiet. Ait ftquide: Etenim p a feb a noftru ipimolatus eft C hrifus .Si ergo pafcha Chriftus 3 pefandu nobis eft, qd depafcha lex loquitur 3 vt Citrhaedus addatur . Efaia 53, Genef. 27 » Vefpera qii £. i. Corinth. io. C ur po sl e s fanguine 11 nantur . Sanguir.is nota. S tat na re¬ gi«- Homil. zz. didieimus. Qui saguisfuper vuumq; pofteponitur^n no folu orc corporis,fed etiaore cordis V u hau- Lfottc car c o medi dica- tur. Tfalm. 21 . Panes fine fe rrncnto . Amos 4. LactuCA 0,- gresles. F.phefi 5 . 505 Vlyfsis Aldrouandi hauritur.In vtroq; etenim poftefanguisagni eft pofitus,quando faeramentupaflionisilliuscu E oread iedemptionefumitur,ad imitatione quoq s in ten ta mčtccogitatur,na quific redeptoris fui fanguine accipit,vt imitari paffione illius,necdum veličin vno pofte languinem pofuit, qui etiamin fuperliminaribusdomoru ponenduseft,quid enimfpiritualiterdomus,nifi metesuo- ftrasaccipimus,in quib.percogitationeinhabitamus,cuiusdomusfuperliminareeft ipfainte- tio,qu;cprceeminetadioni. Qinergointentionecogitationisfueadimitatione dominica; pat fionisdirigit,in fupcrliminari domusagnifanguineponit.Vel certedomusnoftrcipfafuntcor pora,in quib.,quoufq;viuimus,habitamus Etinfuperliminaridomusagnifanguine ponimus quia cruce paffionis iiiius in fi ote portamus. ide Gregorius addir,de quo adhuc agno fubditur. Bi edentcarnes node illa afas igni,& az>ymospanes culaducts agrejhbus. In node quippeagnu comedimus,quia in faeramento modo dominicu corpus accipimus,quado adhuc ad inuiceno ftras confcientias no videmus. Que tamen carnes agni affg funt,quia nimii u d ilfoluit ignis car¬ nes, quas aqua coxerit j quas vero*ignis fine aqua excoquit, roborat j Carnes itaq; agninoftri ignis excoxit,quia eu ipfa vispaflionis illiusad refurredione valentiore reddidit,atq;adincor ruptionemroborauit.Qui.n.exmortc conualuit,profedb carnes illiusabigneduruerut.Vnde etiam \kx\>h\m'\iX2imd\tiv.Exaruifvelat tefiavirtus mea. Quid namqjeftteftaanteignenifi f mollelutum,fed eiexigneagitur,vtfolidetur,virtusergohumanitatiseiusvelutteftaexaruit, quia abigne paffionis,ad virtute incorruptioniscreuit. Sed fola redeptoris noftriperceptafa- cramenta ad veram folemnitatementisnon fufficiut,nifi eisquoq ; bona opera iungatur.Ouid enim prodeft corpus,& fanguine illiusorepercipere,&eiperuerfis moribuscotraire:vndebe- ne adhuc ad comedendu fubditur:^ azymos panes cu laducis agrefiibus^znts quippe fine fer¬ mente comedit,qui reda opera fine corruptione vang glorirecxercet,qui madata mifericordif fineadmixtionepeccatiexhibet,neperuersediripiat,quodquafircdcdifpefar.Hocquoq;pec cati fermentu bona? fua? adioni mifcuerat,quibuspropliet£voceperincrcpationedominiisdi- cebat '.Venite ad bethel>& trapit agite. Atq;.poft pauca: Et facriflcato deferrnetato laude De fer- metato namq; laudem immolat,qui Deo facrificiu de rapina parat. Laduce vero agreftes val¬ ile a m a raj funt. Carnes ergo agni cum laducis agreftibus funt edendaa, vt cu corpus redeptoris accipimus,nospro peccati« noftris in fletibus affiigamus,quatenus ipfa amaritudo penitentiat abftergatamentis ftomachoperuerff humore vita?. Sirmliter Beda:Quodauteazymos panes cu laducis agreftib.maducare iubentur,fignificareait,quod vita ab omni fermeto maliti&re* 0 parata ducetesamaritudinecopundionis cordis femper habere debeamus, idq,- fignificarela- ducam.Ciim.n.manducantur,ficeftefalfas,&amaras,vtproducantcomedetislacrynias. Sic nimii um & celefte panem accipientes,irrigare faciem nosdebere &c.At vero Rupertuscarnes agni edi in node affas igni,affeuerat,quia de Špiritu fando,qui a?ternus eft ignis, virgo domi- nu conctpir,& ipfe per eundem Špiritu fandu,vt apoftolus ait, obtulit femetipfum hoftia viua Deoviuenti.EodeigneafTariinaltari,quoniaoperationeSpiritusfandi panis corpus, & vinu fit fanguis Chrifti: Signata ergodomo nos comedere,qa videlicet p baptifmuc6fecratocuiq> & a macula veteriscibi,pcr que perijthumanu genus,emudato, fanguis & corpus Chrifti tra- d itur,quo cibo no fuperbe fieri velit ficut Deus,fed humiliter in grada filioru Dei adoptari me reatur. Quod vero de*azymispanibuscu laducis agreftib. dicitur,duoannotat,inquies,alteru horum.fquod de azymis iubetur ta in re,quam in my fterio obferuamus,vt videlicet azymutn pane ad conficiendu Chrifti corpus habeamus,& myftice vetus fermentu a nobisd.femietum malitiar,&nequitiae fecunduapofiolipr^ceptuexpui gemus.Altcrum vero.i.quod de laducis agreftib.pra?cipitur,tantiimfpiritualiterattendimus,quia videlicet authorhuiusfacrameti,no H eascorporaliteradhibuit,fcdfolumodopane,&vinubencdicesdcditdifcipulisfuis,vndemi- randu quo grarcoru confuetudo authore tradita inoleuerit, q ui fermentatu panequrcrunt, Sd faeramento Chrifti azymureijciunt,ciimnu]lidubium eftedebent, quod Dominusnofterno nifi deazymoillud primituseffecerit. Etenimneq;fermentatu node illa fecundumlegisedi- čluinuenirilicebatin cundisdomibus Ifrael,neque ipfe apud fehabedo fermentatu,legitima porrigeredcbebatoccafione inimicisfuis,cu diceret comcderitferment at u^pcnbit ttni- tna eius de c atu / fraeltade aduenis } cjuade indige nis terr$. Sed de hoc aduerfum illos abudeq> a Romana Sede difputatu eft. Porro azyma,&laducas agreftes,vtfpiritualiter comedamus, ab ipfis,qui primi hoc egerut,apoftolis euidens exemplu habemus: Etenim in eo vetus ferme- tu expurgauerunt,& erat noua cofperfio epulado in azymis fynceritatis,& veritatis,quia pra’- fens paffio Chrifti mudabat illosabomnib. peccatis,quib.corruptushomopriinus,tota gene- ris iui maftam fermentauit. Dixit.n.illisin illaca:na facrofanda,hicvcrusagnusDei;ww vos mundi efispr opter fermonem^uem tac ut us fum vobis, nifi enim quia fermonem me um audi d is , De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 507 A & credidisHs,nequaquam per hanc pajjionem mcam mundaremini. Quafi prseteritum dixk,mu- dieftis , eo videlicet modo ^ quo poftea ibidem ait ad patrem: Etiam non fum in rnundo , cuin Ioann. 1 7. pondumperaBum,fe dagerecepijjet,vt tranjiretex hoc mundo. Lacftucas vero agreftes, qua? val- deamars funt,fimul comederunt 3 quia profečlo proprer illa, qumdicebantur 3 iam in lurnma^ triftitiaerant 3 &per totiimtriduumamaritudinipaifioniseiusiatismoleftecommunicauerLit. Eorumergo exemplo nos carnes agni cum lačhicisagreftibuscomedimus cum corpusredem, . ptorisaccipientes 3 nosmet ipfos,vtdignum eft,pro peccatis affligimus.Catenaa author itidem g^ tcart2!s agni carnes igni aftas, illos 3 aitcomedere, qiii charitatisdiuinaaliberalitatem 3 quain arternum a y a f ^ Ul c ~ leferedempto$ 3 piequotidie menabrantur, agnofeunt, dedicant, & toto appretiantur aftečlu. dant ' Panem addere citd parabilein s fančtiffiinum Euchariftite faeramentum reprrefentantem viati- cum proinopinato 3 feftinatoque receftu 3 femper ad pietatis opera promptos cx fide 3 & fine fer- mento malitim, ac nequitia? 3 poft hac viuere cupientes. Cum picridibus, fiueamaritudinibus, hoc eft 3 vehementi dolorc fuorum peccatorum 3 perpetuaque eorum deteftationeftme iugime- ditatione 3 quiavitafidelium mixta fitaduerfitatibus,&perfecutionibus 3 &cruce concinua_. ^ cxcrcenda. Gaudiafiquidem huius vita? 3 etiamhoneftiifima,cum timore Deimoderandaefte exemploomnium Sančtorum J &Chrifti. Subditurautem :No comedetis ex eo crudum quid,nec (očium acjua^fed ajfum tant um igni. Ad qua» verba D. Gregorius.Ecce 3 inquit 3 iam nos ipfa ver- bahiftorueabintcllečlu hiftorico repellimt.Nunquid fratrescharilfirni, lfraeliticus illepopu* lusin Aegypto conftitutuscomedereagnum crudum confueuerar 3 vt eilex dicat 3 non comcde- tisexeo crudumquid?vbi & additur ,nec(ottum aqua. Sed quid aqua nifihumanam fcientiam defignat,iuxta hoc quod per Salamonem fub ha?ren‘corum voce dicitur: Aquafurtiua dulcio- .j/vnet. res funt? Quid cruda? agni cames.nifi inconfideratam ac finereuerenr a cogitationis reličiam Erouerb. illuisbonicatem fignificat?Omne enim quodfubtilitercogitamus 3 quafi mete coquimus. Sed agnicaro 3 nec cruda edenda eft, necaquacononcontentusijs 3 qua? pcr fidemdi- Jignumfiatu diceratdgnecomburet.Author Catene 3 totum etiam agnu iniokmnitate cdi 3 alt 3 c 0 e^nihilne- rdere qmd. gligenter agere 3 diumispr£ceptisad vnguem obkqui 3 facrofančtum mykerium 3 quod deiigna- tum huiufmodi Deicarmnomjscumreuerentia& gradtudinc in animura cogitando traijce- re.Totum Chriki fidc complečfi 3 corpus fcilicet, & animam, humanitatem, & Dcitatemcum dodrina vciborum 3 & vitac acmiraculoruui fignisjn profedum animi fufcipereper fide,& fpi- . ^ rit um incorporare.Sed quia difficile ek 3 inquit Gregorius,vt omne facrum cloquium poflit in« ^ telligi 3 &omneeius myfieriu penetrari 3 rede.f \ib\\mg\mv.Siquidautemremanfierit, igntccbtt - tt^agni t - ret - si Qijpd cxa g norcmane t 5 jgnecombiirimus 3 quandohoc,quoddemyfterioincarnationis CjMldS , 'j u\tp\\icrprf> Hz npnpfrirpnn nrtfTnmiic.nrirpfGri .Snirifnc f-inAi Iiumilit-pt* rp/fM-nomnc.vtTin tt/jtfife* Icann.%, eiusinteliigere 3 &penetrarcnupo(fumus 3 potekati Spiritusfandihumiliterreferuamus 3 vtn 5 fuperbequis audeat,velcontemnerc 3 veldeniintiare 3 quod nointelligit 3 fedhoc ignitradit 3 cu S.Spiritui referuat.Similiter Authorcatengilgneergo c6burenda j qugreliquafucrint 3 fignifi- cat nihilcalcandihvelcontcnendurelinqueredemykerijsagni.,vel Chriki 3 nihil verboru Dei f ipernerc 3 quod non intelligimus,fed facrificare Deoignorantianokram.Atqui Ribera,quonia igncm 3 quocarnesaffandperant 3 interpretatuseratfummu Deiamoremerganos 3 igneidlicet a Rascomedere 3 qui confiderat diuinam erga nos charitatč(/ir n Deus diltxitmunduiVtflim fiuu •vnigenitu daret,vt omnis } qui crcdit in ipsu n v pcr e at* fied hab c at vita {terna) creditq; Ciri¬ li fi veru Dcum,& homintm 3 pro nobis palium eife,& kit nobis in cibu prp nimia charitate re- liquiffe:Sic& hic J inquir 3 dicerepoterin;us 3 quf d rcJiquurr. fuerir 3 ignieRecombureiidu 3 idtftj confumcndum 3 vtnihilremuneat 3 confidcrandoamoieeximif. Deiplura,. cmaiorainhismy- herijsfecifie 3 quam ncs 3 aut intelligcn.tia c 61 equi J autttia cogitationefingut pchumus. Quia A cjualibus ver6 3 qua'iteredendumfitpafcha 3 cognouimus.,nuca qualibuscdidcbcatagnokamus: 1 5 'k^- tdidibeat. tem,’mquk>comcdetis litanij c ne s veBros acctngetis: Qujd in ienibus 3 inquit Gregoiius 3 niiide- rfialm, 5 2. ledatio carnis 3 accipitur;vnde & pfalmika poltulat d\cev\s:Vre rene s meos.S i enim vohiptatem dguidperre libidinisinrenibusdfenefciret.,eosvri 3 minime pctijffet, vrdequia potekašdiaboliinhuma- nts intelh' no genere 3 maximcperluxuriam pr^ualu it.de illo 3 vocedominica,dicitur,- potejlasettis,tnlum- gatur. bit eius. Quiaergo pafcha comedit,habere renesaccindosdebet 3 vtqui folcmnitatemre-G Itb. 40. furredionis, atquc incorruptionisagit; Corruptioni iam per vida nulla fubiaceat, voluptates edomet 3 carnemaluxuriarefiringar>nequeenimcognouit 3 qua?fit folemnitasincorruptionis, quiadhuc per incontinetiam corruptioni kibiacet 3 harcquibufdam dura funt, fedanguftapor- ta ek 3 qua?ducitad vitanr,&habcmusiam multaexempla condnentium.Haic Gregorius.Sed quia accingcre renes 3 diximus 3 dle parantiskfe ad fekinandum 3 ita etiam interpretari poflu- mus cx fentcntia K ibciie 3 eum qui pafcha celebrat 3 idek 3 qui dominicai palficnis memoriauL. agit 3 &qui corporeeiusvefcitur 3 tantisbcneficijsdcuirjduniterrenacontemnere 3 & in cale- kem patriam fekinare debere 3 vt iam nihililJi placeat 3 nifiregnum 3 quodfanguine illoparatu C.vr calce *- t ft J &qucd infacramcntoiJloiignificatur. Calccamentahaberedebebantinpcdibus 3 vtper men ta de- ] a p jdes etia m,& fpinas properare pokent 3 qucd nud is pedibus non kt 3 idek,vt fgnihcarenpad bmrint in - p atr iamcarlckeinperomnesdifficultateslortiterekeprcperandum.bimileek 3 qucdaitApo- am re . kolus, Catceatipedes inprfparationem cuangelijpar/s,ide ft, vt para ti fimus ire quocunque nos beatitudo in euangcjiopermika 3 vocabit 3 placetetiam Ribcra:expoftio Gregorij,pedes eilo dduidperpe 0 pera J calceamenta 3 quibuspedes muniuntur, & qureexpellibus mortuorum animaliumfiut , H det . efle Sandorum patrum exempla 3 quibus nokri operiš pedes munimus: Verba Gregorij funt; Qui funt etenim pedes nokri nifi opera ?quid vero calceamenta 3 nifi mortuorum animaliunu pcilts i Calceamcnta autem pedes muniunt.Qiiai vero funt mortua animalia 3 exquorum pel- Jibus nokri muniuntur pedes, niii antiqui patres 3 qui nosad reternam patriam praecefferunt? Quorum dum exemplaconfpicimus 3 noftiiopeiis pedesmunimus. Calceamentaergoinj pedibus habere 3 ek mortuorum vitam confpicere, nokra vekigia apeccati vulnerecufto- dire. AuthoriCatena? 3 renesaccingietiamcftlibidini frenairnponere 3 nedomineturratio- ni 3 6efenlibus 3 cum domino fuerit agenda klcmnitasproomni virili incumbcre 3 & aJacriter inftare cum cultui diuino fuerit inferuicndum i veris autem Ifraclitis folemnitasiugis, & fa- batum ex fabato h'de 3 fpe, ac charitate fine cefiatione facrificare 3 femper proficifci ex Aegy- pto tenebrarum,a^ perfid ire ad patriam prom iifionis, Calceamentain pedibus eidfmeft non habere hic locum manentem 3 fed futurum inquirere 3 procedere femper fine impedimen- to carnalium arfedionum, quibus alioqui nimium deferre confueuimus, < 3 ^ ineumkanter in via Rene s accin gt cjuid De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 5 op A via domini ambulare. Tenentes baculds inmantbus. Baculus iftein manibus eidemeftfub- Baculus in fidium laborisamplečli 3 ffagilitatenonremorari 3 occa/iones 3 retardationespoftponere. Gre- mantbuscjd, gorius vero, quid lex,inquit 3 per baculum nifi paftoralem cuftodiam defignat 3 additq; notan- dum eife, quod priuspnecipimur renes accingere 3 poftmodum baculos tenere 3 quia illi debenc curam paftoralem fufcipere 3 qui iam in fuo corporefciuntfluxa luxurix d omare, vtcimi alijs fortia pradicant 3 ipfiddidcrijsmollibuseneruiternon fuccumbant. Ribera ait.-Baculus 1 abo- rem fubleuat iterfacientibus 3 & canes, & nocentia animalia abigit,iignificat ergo baculus n_, manibus, Jabores cadeftis itineris efte fortiter ferendos 3 nec vnquam in eo deftciendum efto 5 fcd feftinandum 3 & obftantes tentationes baculo 1 rucis repelli 3 ac fug ari debere. Beneetiam_, {ubditur: Et comedetisfesiinanttr. Cumfeftinationecomediruragnus^vticlcmhabetRibe- £>uid- ) come-' ra,vtcomedendo non tam voluptas 3 quam viresad iter faciendum qua:rantur 3 & nos in medi-' dere feftina- tationepaffionis Chrifti , & in fumptione facra? E uchariftia?non tam confolationum fpiritua- ter, fgnifi- liumdeleftationem appetamus,qu.dm vires adIaboresin via Deiperfercndos, ad fefti- cet. nandum in patriam cadeftem . D.Gregoriusfeftinantercomedidicit 3 quomandata Dci 3 my- ^ fteriaredcmptoris,ca?leffispatrihgaudia 3 cum fefiinationc cognofcereadmonemur, & pia> cepta vita cum feftinatione vita? implere. Quia enim adhuc hodic 3 inqiiit 5 licet bene agere 3 fci- mus:vtrum cras liceat 3 ignoramusfteftinate$ergo pafcha comedamus 3 ideft, ad folemnitatem patriac^Jeftisanhelemus. Nemo in huius vita? itinere torpeat 3 ne in patria Jocum perdat 3 ne- fflGmorašadappetenda ftudia inne&at 3 fed cepta perficiat, neliceat minime implere, quod inckoat. Grterum Author catena? 3 comedi cum feftinatione pafcha aiferit 3 qua? ex pauore 3 & folicitudineproueniat 3 nihilque in via Dei negligenter,fed ftudioseagendum 3 interimtamen femperpauidum dfe 3 ne praiumptione periclitemur 3 & fecuritate remoremur. Porto quod ip- -dd Fabiču. fa foJemnitas vocatur phafe 3 ideft, tranfttus 3 id nobis authore Hierony mo indicat,quod de pe- ioribusadmeliora pergentes, tcnebrofam Aegyptum derelinquamus.Sic& Rupertus: Tran- iitus 3 inquit 3 illeHcbneorumaliumnobistranfitumpraftigurauit, dequodicit Euangclifta_, fandtus: Ante diem feflttm p ifche fciens Iefus , cjuia 'venit eius hora> njt tranfeateu boe mundo Ioann - 1 5 * adpatrem. Ule enim fere tranfttus domini,imo omnium noftrutn tranfitus eft. Nam illo tran- feunteexhocmundo 3 ad patrem 3 tranfiuimus&nos,eiufdempatrisgratiadevinculisadab- Cfolutionem,detcnebrisadoculorum noftrorum reuelationem. Tranliuitilledehocquidem Sluid f er mundo j quia &ipfequodammodo dicitur Aegyptus 3 tranfiuit per Aegyptum inferiorem, id Aegjptum ehjinfernum 3 qui fecundum nomen Aegypti vet e tam tenebrofa eft 3 & locus horridus 3 & quof- fignijicettir . cunqueibi inuenit dignos filios Ifrael 3 fignatos fide fanguinis fiii,a iufto Abel 3 qui primiim in typum illiusobtulit agnum 3 vfque ad latronem 3 quem fanguine fuo ftgnauit in ipfa bora tran- iitus fuijcunčtos iiberauit 3 percutiendo primogenitum Pharaonis 3 ideft 3 peccatum plima? pra?- Uaricationis 3 quodoriginale dicitur 3 quod perfuafiodiaboli generauit. Igiturpoftescertatiin fgnandi, & carnes agni feftinanter edendm fun t, tranfit enim dominus vitra non reuerfurus. Mortuusenim femel refurrexit,& iam non moritur 3 mors illi vitra non dominatur 3 ifto tranfitn eiuscontenti eftote 3 & poftes fignateomnesfilijlfrael; alium enim tranfitum fperare no licet. Veniet quidem idem dominus 3 fcd per Acgyptum non tranfibit amplius 3 no vitra pro illis J qui Curfangut - Jiunc e tenebris exire iufti funt, morietur. Er it ant e m fanguis vobis infignum in adibusjn is totum 3 quod a capite trahitur ,corpus mortificauit ; quod minime vnquam beri poterit 3 nili fanguisinobijsinfundatur 3 quipercuborem facilerepeliitrld ergovtrumqueinvnum com- rrmdgenito pledamur; Sic enim rediiis,ac cxquiiitiiis exponitur. Primogenitorum nece 3 ac poftium cuffl ri uece quid fanguine cubodia difcimus 3 & iliinc primas vitiorum appetitiones tollendas 3 & hinc primuiiu innuAtur . vitiorum aduerfus nos aditum,per venim agnum repellendum c (Te intelligamus 3 non enim m* greflu m percufiorem eijcere,fed ne omnino fubingrediatur 3 cauerelex iubet. Cautio autem } & cubodia tuta efpvtagni fanguine fuperliminare.,limul,&pobesiniingamus: Itaperanigma- ta nosealexinftruit,ipculiquoquedodrinaphilofophatur.Nam animam inrationale,concu- pifabile 3 acirafcibilephilofophipartiuntur 3 quorumduopobrenuirafcibikdico 3 &concupi* lcibile 3 fubefle aiun t> ac vtrimque ratienale fubinere: Rationale vero v trikjue innixum vtraq» continere 3 & ab vtrifque fubineri 3 vt adfortiter quidem agendum 3 per iram excitetur 3 aero- boretur; ad boni autem fruitionem 3 concupifcentia efferatur. Quoufque igitur anima hocor* b dine feipfam tutatur 3 redis cogi tationibus, quafi quibufdam clauis hunc iborum trium ordine conferuans alterum ab altero quoad virtutis cultum coadiuuatun Ratio enim irafcendi,& cu- piendi vim ad bonu m dirigit,&ab illis,vt diximus 3 corroboiatur. Si vero isordocouerfusfuc- rit 3 & quod fuperebe debet 3 fubijciatur 3 ac cupiendi 3 ac irafcendi vis rationem de loco fuo deie- dam conculcetdunc percufior ingreditur,tune nulla fanguinis vis illi refiftit: Nihil enim fides in Chribum hisprodeb 3 qui peruerbonehuiusordiniscorrumpuntur. Plimo enim fuperlimi- nare inungendum, deinde vtrumquepobem tingendum fanguine iubet; quomodoigiturpo- teris rationem primiim bde C hribi communire; ciim eum fupra quarere iubearis 3 ii eam in lo¬ co fuo non inuenies?nullo certe modo;nec te tui bct 3 quod primogenitorum eadem Aqgyp £ 1 j* illatam J & fanguinisdfufionem 3 atq J inundionem a ludaisfadam invnum contulimus; vnus enim atq; idem homo 3 &Aegyptius J &Iudausvarietateviuendi 3 &varia volutate 3 acekdio- e ne intelligitur. Itaque b virtutem poffidere velit 3 vitioru radices enecet 3 neceffe eb , & aditum imgi U. nguine 3 ideftjChrifti ficle inungat 3 vttuta virtusperbciatur 3 ad quem quidem fpiritualemk- . gisfenfum 3 quafequuntur,miribcecongruunt. Iubentenimnutrimcntumaifumendumclfo ideft,corpus 3 vnde ianguiseffufus eb 3 quorepellitur Aegyptioru percuffor 3 b auditus noftros* ideftjtresillasanima viresillobgnatasperfpexerit. Acceditquod edendi modumnonremil- fmn quendam tradit 3 vt in conuiuijs beri folet 3 vbi conuiua fedent manibusliberis 3 & pedibus non ad iter cafceatis 3 & ad hac diubsinduti vebibus. Sed contra quab ad iter pedes iufbtco- medendo haberc duris calceis calceatos 3 cingulo fubinerfac comprimi 3 vebem 3 neeifundatur> ac in manibus baculum teneri 3 quo canes arceantur. In hac itaq; difpobtione febinanter agnu comedereiubentur 3 non operoia coquorum arte praparatu, fed ignbvtcontingi^abum^uoa vero comederenon poflunt 3 id quoniam offeum eb 3 igni traderc iubentur. Exquibusomnibus manifebum eb aIriusquoddam,hoccomedendi modo voluibelcgislatorem nobisobendere. Qmd enim b rečtus 3 an fedcns?Si vtad itercalceatuSjanaliter^Sifebinante^an mature?Siba- culu m manibus teneas 3 an non? Quid 3 inquam 3 ad virtutem colcndam 3 aut fugieda vitia 3 quod inaximeIatoreslegum reijpiciutdacaiferunt?l J rofedd nihihCur igituriubitita beri? niblpi- ritalem fenfum *cquamur 3 nullam idoneam 3 fubicientemque caufan^poterimus vnquam inue- nire. De Quadrupedibus Bifulcu. Lib. I. 511 A nire. Qtiarepatet etiam a nomine (tranfitum enim comeftioncm illam appeilauit) quid illis reruminuolucrisvolueritfignificare,monetenim perha?ca?nigmata,vtconliderare,acintelIi- gere velim us, tranfitum quendam efle hanc vitam noftram.Nam pofteaquam ingrdfi Turnus adeam,necdfitate quadam ad exitum Temper compellimur,ad quem prarparatos nos dl c vult pedibu5,&manibus,reliquoque ad iterapparatu. Neigiturlpinisinhocarduo viuendi itinc- repedeshrdantur,nonnudiš pedrbus, Ted durioribuscalceiscommunitiitinerarc debemus. Spin$autem } qua?pedibus infixa?nonToliim retinent,retardantque,veriim etiam enecut,pec~ / er catafunCjd quibus durities calceorum defendit,continentiffima videlicet,ten uis, ac dura vita, ealceameta quadebilitat, atquefrangitTpinarum acumina, quibu$aparuo , tenuiqueprincipio ad ante- * ntei Hg hoc modo ab Aegyptiaci peccati tyrannide lihe- rat,qui d parent. Vocauit autem Moyfes omnes fenioresfiliorum Ifrael ■,& dixit adeosjte tsilen - tesanimal per familias v c/l r as, & immolate phafefafciculumpue hyJJopi tingitefanguine^ui ejl &c.Vbiauthorinterlinearis,pofiumusigitur,inquit,quod de agno per familiasacci- piendo,& immolando,acde Tanguine,qui in limine falciculo hyfiopi Tuper vtrumquepofiem, &fuperliminareintingendo dicitur, per omnes ecclefias, vel diuerlbsgradus, fide ( qua’com- paraturgrano finapis, qua?que humili dcuotione fufcepta, omnes animar afTeduspurgatJ pal- fionem Chrifti TuTcipiendam intelligere,cuius quidem Tanguis efi; nobis ianua vita?, coque uc! intentionemmentiSjUelTrontemcorporisefieliniendam.Similiter & Rupcrtus: Quid autem in fpiritu, inquit, aliud hic de agni Tanguine mandatur, quam de ueri agni,ideft,Chrifti filij Deifanguine,qui non in abfcondito,uel intus repofitus,Ted omni modo palam expofituseft , utquicunquedomuniTuamfignarevelit, vtliberaturdemanu percufiorisdiaboli ,cito inue- ^niat,cito,& velociter falus illi occurrat,dummodoficfaciat?TollatfalciculamhylTopb & in- Slptjdfafci- tingat in Tanguine, ideft, rccitct Tymbolum J Tpem totam conftitucns in Tola falutifera Chrifii culus hy£opt paflione,& inde tres notulas Taciat in vtroque pofte, & in fuperliminari baptizatus Tcilicet in., tinttus fan- nomine Patris,& Filij,& Spiritus Sandi.Significat enim hyflopus fidem,& humilitatem paf- guine . fionisChrifti,perquam Tuperbi^ tumordeponitur,quoprimushotno corruptus contra finim Creatorem intumuit,quod Tperans Pfalmifta dicebatr^cr^ej- me domine , dr munda~ borjattabisme , drfuperniuem dealbabor. Igiturhyfiopustindusagni languine,quo domus fignatur,humilitasmentis eft,cum paflionis Chrifti fide,in quo quifque credentium baptiza- tur. Authoricatena?,Tafciculusiftehyflopiefthumihtas,amaritudo,Talubritas,coadunatio, &charitas,qu$ omnia iungendafintfoleinnijspafchalibus; Qui prarterea ad htecTcquentia_, verba, Ckmque viderit fanguinem in fuperliminari &c.tranfcenaet domus o/h utr. dre. Ad crucis figuram infinuandam formati, inquit,tnadatfitum,& pofitionem Tanguiniseius,quiTeoftium dixitouilisecclefiaftici,perquodintrantfidelcs,&exeunt J> vtpafchainueniant. Cuftodi ver- bum iftud legitimumtibi, & filijstuis vfq; inarternum, Bene vtique & veraciter,nam Iudafi vmbrani,bt figurami nos autem illius Dei veri, & Tolius veram recolimus,& cclcbrarr^is, • vfque . Quid per a - lunigenain idligatur . Seru n s em pticius quis A d'tena , {£* mer c e r/ari- - us quis. j n vna do- rno comedi ,/g.SU (JUld . 512 Vly fsi j Aldrouandi vfque lil Sternu m cdebrablmus agni immolationem,& vniuerfalcm redemptionem omnium E filioium Dei; C um ^ introieritis terram,quam Dominus De us daturus eft vobis, vtpolhcitusesi obfcruabitis cariAionias isias , & c um dixennt vobis filij ve liriku a eft ista religio? Dicetis eis vl¬ itima tranfitus domini e'st , puando tranftuit fliper domos filiorum [frači inAegjpto percutiens Aegyptios,& domos nollras liberans. O magnum,&admirabileSaramentum I Nonne tibi vi* detur Chriftus Dominus fub Im verbis, ciim venit hora eius,vt tranfiret ex hoc mundo ad pa- trem,& pafcha vetuseum dileftisdifcipulis £elebrabat,contineri,fimilique fermone ftatim fu- bindenouumpafcha inftituere?Sicut enim dixerat,hoc eft facrificium phafe domino,ficdhdt, facrofančia corporis,& fanguinis inftituens myfteria,/W e st corpus me um, qu od pr o vobis trudi * tur , &, hic e si cali\ noui teftamenti in me o fanguinefocfacite> quotiefcunque biberitis in mi m commemorationem : Quafi dicat,nune vobis nouum inftituo facramentum,non carnemagni, fed meamoblaturus,non fanguinem pecuinum,fed proprium corporismei efifufujrus. Dhitp, Dominus ad Moyfen,& A ar on > b$c e sl religio phafe^omms ahenigena non c orne dat ex eo: Alicni- genam,vt exponit Rabanus,dicit gentilem, qui needum faero baptifmate renatus eft, cui nul- lo modo corporis dominicum,& fanguis tribuendus eft,quia ficut extra eft rcligione,ftc debet effe,& communioneiferuum vero empticium mandat circumcidi,vt liceat ei pafcha comedere. F Qoiseftferuusempticius,nifi quicmptuseftfanguineChrifti$ qui primiimdebetcircumci* dUpiiituali vtiquecircumcifione,non carnis,fed cordis,&ficagniimmaculati corpus come- dere :nam talibus dicit Petrus ApoftolusiiVAtf/čcr quodnon corruptibilibus J auro 3 & argento re- dempti e si is , de v ar. a ve tir a conuerfatione pater n a traditionis >fedpretiofofanguine , quafiagni immaculati,&ihcontaminati Chrifti,pracognitiftquidem ante conftitutionem mundignaniffta- ti autem nouijfmis temporibus propter vos , qui per ipfum fdele s eft is in Deo>qui fufcitauit cum h mor tu isdedit ei gloriamgutfidcs veftra^ fpes ejfet in Deo^nimas veftras caftificantes in obe - dientia c h ari tatis^&c. A d u cn a quoque,& mercenarius pafcha edere non poflunt. Quis eft ad* uena,nifi is,qui nuper venit ad fidem,& needum firmus eft in fide CatholicaiMercenariusau- tem iJle eft, qui pro terrenistantumlaborat, & nullum in futuro prmmium requirit, lftiiane non funt digni accipere corpus Chrifti,quia,auteuin non firmiter credunt, autnon veracitcr araant,ac ideo indigni eiusparticipatione funt Rupertus,nullum admitti ait, nifi femurn em* pticium,quem cum tantum interpretatur,qui fufceperit per baptifmum emptionisjimd redem ptionisChrifti facramentum,additque'ctiam ftiamfitcatcchumenusnon vefcetur,fed tan- G quam mercenarius a catu vefcentium fegregabitur,vt nec faltem confiftat in domo, dum hoc phafe immolatur,dum a domefticis fidci comeditur, fed & in alterius fcčfte hominesin quof- cunque haneticos, vel fchifmaticos hoc phafe diftribuere nefarium eft, etiamfi fammineagni fignatos fe habefe dicant fuarum frontium poftes. Soli itaque Hebrafi ex eo comedunt, quia hoc faeramentum non datur nifi fidelibus,nec palfio prodeft,nifi credentibus. Si quis autem ex eo edere velit,prius circumcidatur oportet,id eft, baptizetur. Et qui per p.eccatum a Deoa- lienus račius eft,vt comedat,circumcidcre debet cor fuum,& auferre quicquid in eo eft, im mu dum.Aliter etiam hme ad ahegoriamconuertetes,dicercpoflumus,vernaculoseifeinnatas;at* quc in fitas iiobis fcientias,- emptos vero argento dilčiplinas quas audiendo, legendoque com- parauimus Vernaculos tamcn,ac argento emptos circumcidere, & purgare debemusj alieni- genam vcio nulla ratione admitterc iubet, vt pote qui alienum dogma r ccipiat,Praterca fi in ccclefia verba Deicomedis,&poftmodum,autad Iuda?os,authmreticosaccedis,iamnoniru domo vna pafcha domini, vtiiulfuses,agis: I n v na namque domo , inquitlex, comedetur,net aufiratisde carnibus ciusforas: In vna autem domo agni c aro comedi iubet ur, quia in vna Ec H clefiaCatholicamyfterium paflioniseiusritecelebratur,nec efferri licetde carnibus eiusfo* ras,quia necpagani, nec Iudmi, nec hmretici, nec iliiomninoqui extra ecclefiam funt,ad hanc communionem admittuntur,quorum fides, dočirina, &conuerfatioalienaeftaregulaeccle- fiaftica? difciplina\Sic & Rupertus in hoc etiam fecundum fpiritum, vnitatem fančta; ecclefi* feribiteommendari attentius,fcilicet,vt manducaturimenfam dominicam fimusdomusvna, id cft,idipfum dicamusomnes,&non fintharefes innobis,&fcbifmata:Tuncenimnonin vna domo comedi agnum,fed foras carneseius cfterri,quando indiicrete tribuitur fcindcntibus v- nitatem fidei,cum in fciffura menfium Deus non ftt. Ergo cum prte fen ti teftimonio feriptura; licereconfidenterdicere,quia non eft verum facrificium,quod fit cxtra ecclefia: vnitatem: At vero etiam author catcnte: in vna ergo domo comedendum elTe air pafcha, fiue agnum,in v- naazymorumcongregationevnanimivoto s ftmilifide,concordi charitate, etiamfi fecundum Joca,& tempora diuidantur.Non exportandas carnes agni pafchalis, nihil indigenis, & cani- bas illius myfterij proijdendum,fed ardore fidci cum gratiarum adione ruminandum,&igne charitatis De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 513 Acharltatis abfumendum, Deoquedieandurma quoomnebonum. Nequc os illius confringe- tiu Hoc teftimonio 3 vt aic Rupertus 3 Sandus Euangelifta fic vlus c{\.:Ad lefum autem c um ve- niffentjvt viderunt e tun tam mortuu,nonfregcrunt eius crura. Et fubinde: facfajunt enim hac, vtfcriptura impleretur.es nocomminuetisex eo.Ergo & iuxta proprias vocum ngnificationes 3 prophetia manileftaeft 3 &nihilominustamenquotidienobismyfticeobferaandumeft 3 vtos eius noncomminuamus 3 ideft 3 veibumperquodftibfiftir 3 cibi&potus huius faeramentum, non confringamus/ed integrum, atque illibatum cuftodiamus: Qui enim quidpiam de diui- pita^e agni huius peruerfum fentit 3 ipfe fibi o^iilius confringit. A uthori ca tena; os non con- inngerc fignificat fpe futuia sefurredionis in ihtiš fidclibus 3 qui digne phafe domini celebra- uerint.Rabano vero:csagni non comminuere^eftj in difpenfatione incarnationis Chrifti., ro- burdiuinitatisper blafphemiamnoncorrumpere,quia Deus,& homo, vnus,inquit J eft Chri- ftuSjComminuit ergoofla agni,qui Chriftum dicit de Maria Virgine purum hominem natu, & non verum Chriftum.D. Rernardus in fermonibus de čute,čarne,& oftibus animte:Ofla iu- ftorum omnino intcgra,atque illhfa cuftodiri, ait, a domino, vt nunquam frangatur propofi- ^ tum cordis eorum 3 nunquam falubris intentio conteratur,&c. J 2 uodfiquis peregrinorumin ve- p m voluerit tranjtre Celoniam 3 &facere phafe domini 3 cireumcidstur prius on, ne mafeulinum tius,&tune rite celebrabit,criequefcutindigenaierr praxepitex vtroqueanimali 3 veliumento 3 fimilemdefignanshomincm,qui nihil acum!nis,neque ad virtutem,neqj ad malitiam habet 3 kd trahitur ab alio 3 tales funt bo- ues 3 & ouesjnimis enim ad manum funtconfueta animalia,& eos,qui ita trahunt facile fcque- ; tia. Etproptereanonomniumha?cmunera,fed Iudteorurrifolummodoeffepoffunt: lili enim G ■etiatnfi virtutis aliquid non operantnr, fufficit eis minime inique operari 3 de quibus Dauiddi- cebat .• Homines 3 * lfn ‘9 inreliquumemendent. bfaiasquoque per vitarcorredioncm peccata a boleri oftendit,dices: Lauamini , mitndi ejlotc , auferte tnalam coqitationurn ve Urar um ab oculis meis , quiefcite a "tre pruerse^difeite Lenefacere: Sifuerintpeccata veji raficut coccpnum^juaji nix de albah um ur > čfi fuerint rubracjuafivermiculus , velut lana alba erunt . Ciim vero in hac legislatione eadem , quafupra repetita fint,hoc foliim noradum exiftimat,quod ficut hirci,&capra, fic etiam ouis cornua altaris tangi, & bafisillius infundi pracipiunturhincenim noscolligere,quia & ipfa_. innocentia poft peccati abrenunciationcm,finon pro pradentibus,tamen pro nrateritis luctu habcredebet,&aiflictionem,pcrquam Deus,&miniftrieiusad palfionefiectanturjnon enim fufficitpecc' ta deferuifle,nifi congrua fatisfaetione,qijcd inique petpetratum eft aboleatur. lusta igitur legis decretum fanguincouis,qu«T pro pcccato oftertur, & cornua altaris tangen- da funt,& Oul.5 filius infundenda, quia etiam vita; innocentia, quar pro redcmptionc veterum deli- ' d apr a a. qui- bus cjferrs- iur Topulariurff f^npcium jued. Aries Chri- J/ um not at . Ltics. 17, I. 7 ^». 4. Roman. 10 . 51 6 VI jfsis Aldrouandi delidoi um Deo čonfemtu.iyfua afflidione 3 & diuinam indulgentiam,&humanam debet ac- E quirere compaffionem. Ifychius verd,capra?,qua: ab his, qui funt de populo 3 & qui non occu- pantur in meditatione legis 3 ofFerebatur 3 oucm quoq; coniungi afterit 3 quoniam in populo,& idiotispoffibileeftefieaiiquosetiamfimplices,quihusconueniatouisfacrificium 3 quod tam inhoIocauftomatis J quam facrificijs hoftia? pacificorum dtmcnftra tursaperte ergo legillatore approbare cupientem ouia non folum princeps, id eft, fcientia fublimior,nec tantiim popula- ris 3 fcd,& fi quis eft in popularibus fimplex.,fi forte pcccauerit , quod & hic ad redemptionenu peccatorum 3 debeat paenitentiam 3 ouis facriHciumjintrodujtiffe. Ideo autem non arietem,fed ouem 3 ideft 3 feminam 3 & non mafculutn pra?cepiffe oiferri 3 quia popularibus feminarum faeri- ficium deputarit,eos hic 3 qui legem accipiun^euidenter conteftans,vt quicumq; principatum fortitus eft,&eft alijsfublimiorfcietia,non foiiim exhibeat fimpiicitatem , ciim oporteateum eriam prudentem čile ficut ferpentem 3 quemadmodum dominus ait. Qui vero non eft tališ, idefbqui non abundat fcientia 3 & propterea in populo degit, hic 3 quamuisfit ftmpIex,ficon< tingat 3 vt peccet 3 ncc ipfi peccatum ignofci 3 nili per oblationem pa?n iten tiar, pecca tu m diluerit. 3dem Ifychius fequentis capitis legemj a mm a qua iurauerit, & protulerit lab tj sJuh vtvel ma¬ le quidfacere vellet,velben'e,& id ipfum iuramento 3 &fermone'firmauerit,oblitaque pojlea iutel- f le ser it delici um fuum,agat panitentiam pr o peccatoojf'erat agnam de gr e gibu s fiue c apr m , orabitpue pr o eo Sacerdos,& pr o peccato eius. Hic agnam de gregibus,fiue capram offerri exifti- mat 3 quia de aliquo 3 qui de populo eft,videlicet de vulgo 3 loqu tur hoc locofinter quospoflibi- ]e eft fimplicem quampiam inueniri agnam de gregibus, vtpo te aptam fimplici 3 quemadmo* dum 3 inquit, flrperius diximus. Radulphus vero; &ojferat agna vi degregibus fiue capram,tt* ponensait,tanquamdiceret,quodpriusvouerat 3 &nondum reediderat 3 reddat 3 maie,&bene faciatjcarnem affligens,& bonis operibusinfiftens. Hax namque eft ouis,& capra,bonoruim. operum executio,& malorum pasnitentia.Neccontrarium vidcatur 3 qucd ftueouis, fiuecapra offerri iubetur, ciim nos vtrumq;offerendum dixerimus.* Siue enim aliquando copulatiuunu eft;& vtraque hic iniungitur.Quod vero agnam de grcgibusponit,hocfortafteaduertendum eft 3 quoniam infirmioribus,&hismaxime,quiadeonegligetes funt., vt vororum fuorumobli- uionem admittant,ardua,& qumpaucorum fit,non eft intelligenda conuerfatio/ed vulgaris, & quaa cuiuflibet etiam inualidi vires non opprimat.In fubfequenti vero lege 3 vbi animafipr(- ttaricans c ar im oni as per errorcmjn his, qua dominofuntfantlifcata, peccaucnt , ofjtrre iubetur G pr o de lici o fuo arietem immaculatum degregibus , qui emi pote d duobus ficlis iusta pondus fan¬ ti u arij arietem Chriftum intclligi lcribit;huncq; pro deličto fuo offerre debere, qui in fan- dificatis delinquit: fed quarendum eife 3 cum ipfe idem fupra per vitulum expreflus fit, profe- do tam fuo quam populi hoftia fadus,cur hieper arietem defignetur. Manifeftam patere ra- tionem. Quicunque(inquit) fidei catholicm veritatem temerarepraftiimunt,dodmurChri- fti contrarij exiftunt Non ergo ifti Chriftum duccm fed adutu farium. De quibus Ioannes iiu epiftola fua: Omnis(inqukj quipr*cedit,& nonpermanetindetlrina Cbritli, D c um non habet. Prascedunt enim qui Chrifto docenti non obedire 3 fed dodrinam eius quafi corrigere inoliun- tur.Si igitur tanti reatus propitiationem quasrunt J Chriftum fibi ducem coftituant,& eius ma- gifterio liu mili ter fe fubdentes, errorem priftinum corrigant. Src fiet vt quem prius aduerfa- rium habebantftam arietem fairhoc,quod dixit fando,oftendcret fandi Spiritus virtutem,&operationcm . Siclo autem-. quare?qui a ficlus viginti obolorum efl , hic autem vicenarius numerus non eft peccatis obno- Steli prečiti. Xius. Vndehi,qui de Acgyptoexierunt, ciimvigintiannorum effent, pcccati populi pamam Vicenarij ®onfufceperunt; Mundus quippe ab omni peccato eft fpiritalishomo. Non foljum autem.. nameri vis . arietem offcrri,fed&quintamaddere precepit. Si quisfortefivndo vafc,velcibo,aut vnguen- gjtintam ^ 0 taliillicite abufuseft , hoc appcllauit commiffum pcccatum in Sanda j hic ergo ipfum red- dare farer . d e t\Jnfiiperquintam, ideft, quintamcius parrem tradet facerdoti. Hoc autem fignifi- dotiqutd> Ccat > vtquoni a m quinque fenfushabemus , fi per vnum fenfum peccauerimus,veluti fi oculum adadulterium in tempere, <5^ ( loco fando occupauerimus, aut linguam in dctrahendo,vel auresad malam locutioncm, aut odoratum ad perceptioncm odoramentorum meretricio- ru ^autmanum adtadurnprophanum,&iniuftum: Primum quidem a peccato illo abfti- ? eam u$, &poenitentiam per arieccm pro eoofferamus, ideft, Chriftum rogemus, vtpeccati : ln ^commiffiipfefiatcreptio,deindequintam,ideft;vnumpredidorumfenfuum,perquod Pcccatum commiffum eft,offeramus facerdoti Chrifto, vidclicet, vt nequaquam vitra ad a &ionem prauam illum occupemus fenfum, fed confecremus illum Deo. S:c enim pro pec- Ca tonoftrodeprecabitur. Quomodo autem peccati aries per facerdotcm offeratur in alia par- kbbri feriptum eft, vbi facrificium pro peccato a?quale effe facrificio,quod pro delido fit,pre- dicauit. Hocautemnunc adijciendumeft,quia,ddidum legislator duobusmodis vtilo- kns,<$^ delidum appellare, nune quidem pcccatum,quod ad fcientiam peruenit,& nequa- ^Uamiam ignotum eft pcccantbnunc autem, quod in Deo ipfo commiffum eft veluti iureiu- ^ ran doj autetiaminfandisj nonfinecaufahocappcllatddidum,fedvttucognofcas fimili- te nnDeum extendi pcccatum,quodinfcientia,«^ quodiniureiurando,& quod in fan- ^iscommittitur. Idem authorfn explicatione praccepti de peccato per ignorantiam,& fi qui$ ^cerit vnum ex his,qux domini lege prohibetur,& peccati intelkxerit iniquitatem fuam, quo ^rre iubetur arietem immaculatum de gregibuš facerdoti mefuram peccati. habere ait pr^» ■* e nteni locum qua’ftioncm non modicam confiderationc dignam, quiapro peccatis, pro qui- capram pridem offerri,aut ouem prarcepit; Ait enim : gjtodjtpcccaucrit depopulo terrs.per ^oranti^vt faetat quicquam ex his>qu& domini lege probibentnr 3 atq-, dclwquatcogncttcnp } ( ccatumfnu,ojferet capram itnmac ul atam.'Hanc tanquam oblitus ea,qua?pr£cepcrat: Si ani- ^dai^peccaueritper ignorantiAm^feceritq- } vnum ex his,qua domini legeprobib(Ktur 1 &pcccati * e 4intcllexertt tniquitatemfuam, ojferet arietem immaculatum degregibuš facerdoti . ht mul- videtur differre inter hoc facrificium, illud J quod dudum precepit, fed ncquc oblitus c ftanteriora,ncccontraria ijs praiccpit. Quiaenim nomine anima?, gentilcm diximus fi- E n 'ficari,hic autem forfitan ignorans mandata lcgis tranfgredi poterat.Propterquod dixit,£/ ^ignorantiamječtk intclligibilis aries,Chriftus vidclicet,huius pcccatum in facrificio pro eo ^butus diluitj fed & illud oftenditur J atq;in hiseuidentet dem©ftrat,quia in vnoquoqj quid6 Xx pec- V arianda ho(li&pr o v* netate per¬ lon ar um . Ju v e faeri - ja, lam » Chrijii ty- pns, S et m, 2. 3 - Chrijiu cir- cavejperam debuijfe of- ferri. J«8 Vlyfsis Aldrouandi peccato 3 pro rcrnittcndoeocgemuspa:nitentia,cum nonfimus idoneipernofmetipfos fint-. E Chrifti lacrificio confequi veniam, Ergo fi quisext' a fidem Chrifti coftitutus eft Iudamsfor. te, autpaganus, licetfepamiteredepeccatisfuisperconuerfationen^&vitam demonftretj remiflionem non merebitur, quia arietem offerre 3 ideft, Chrifti facrificium non poteft.QuanE obrem generaliter de omnibus fmdre cupiens non dixit , ft anima de populo , fed fimplidter , fi anima peccauerit,& fecerit vnum ex his 3 qure domini lege prohibentur. Ergo & indo alter vefpere offerebatur 3 figiiificare iuge facrifkium euangeli j,quod omnibus diebusoflfertur in Ecclefia 3 exRiberadidumeft 3 itaq>agnum 3 qtfiquotidieofFcrebaturj Chriftufinedubiofb gnificafte incruce.patri offerendo.Manefignificare tempuslegis 3 &prophetaru,&legisnatu- rc 3 vefpeiu finem teporumefte,quo Chriftus venit in mundum 3 &onine 3 quod vfq;adc6fum- mationem fčculi fupereft. Vt ergo fciremusqui falui fadi funt,ac fient abinitio mundi vfq, ad aduentu Chrifti 3 & ab eo vfq^ ad fine fpculi 3 pcr fanguinem agni in cruceoccift feruari 3 agnum mane 3 acvefpereimmolatu fuiffe. Similiterauthor Cateneiuge duorum agnorum faerificiu, qui mane, & vefpcri domino ofterebantur 3 Chriftum dominu redemptorem noftru fignificafie agiiu eternum immaculatu,perpetuam, & vnicam propitiatione proomnifi peccatis a confh- tutione hominu vfq;ad fine mundi.D.Bernardus in fermonib.de purificatione B. Marie duos iilos agnos 3 qui fingulis diebus mane & vefpere domino offeruntur 3 duas nobisindicarc aitdo- mini Iefu oblationes. Plima cffe,qua hodierna dic celebramus.Hodic naq J ,inquit,fiftiturcrea © tori terrafrudusfublimisjhodieplacabilis Deo 3 &placens Deo virgineismanibusofferturin teplo,portatura parentibus 3 a fenibusexpedatur.Offerunt Iofeph,& Maria facrificium Jaudis, facrificium matutinum, Simeon & Anna fufcipiunr,fed oblatio ifta fratre s fatis delicata vide¬ ni r, v bi tantum fiftiturdomino 5 rcdimiturauibus 3 & ilicoreportatur. Vcnietquandononing teplo offeretur,necinterbrachiaSimeonisjfed extra ciuitatčintcr brachiacrucis, vcniet qua« do non redimerur alicno, fed alios redimet fanguineproprio, quia redemptionem eum mim Deus pater populo fuo.lllud erit facrificium vefpertinum, iftud eft matutinum. Iftud quidem iucundius,led iftud plenius. Iftud enim tempore natiuitatis, illud iam in plenitudinea?tatis* De vtroq; enim potes accipcre 3 quod propheta prardixit: O bi at us eft ^ma ipfe voluit . Nam & modo oblatuseft,non quia opushabuit, non quia fublegis edidofuit 3 fed quiavoluit: Et* n cruce n ihilominus oblatus eft,non quia meruit 3 non quia ludams prauialuit 3 fed quia ipfe vo-' luit. Voluntariefacrificabo tibi,quia voluntaric oblatus es pro mea falute 3 non pro ttia n c ' , cedi ta te. Cyprianus 3 Chriftum 3 ait, oportuifte offerri circa vefpcram diei, vt hora ipfa fa crl ' ^ ficij oftendcrec occafum 3 & vefperam mundi,ficut in exodo fciiptum eft; dr occiclcnt illum ne vulv us Synagog Idem c De Quadrupedibus Bifulck Lib. I. 519 |l Idem anthor Catena?,&interlinearis fpiritualiter hanc confecrationera manus Aaron , filiorum eius id nobjspnrferrc, teftantur,quod facerdotes ecclefiajomnia bona opera ope- raridebent,nullaautem mala* Vitulo autemiacrificando imponere Aaron filioseius manusfujpercaput ,& poftmodum inconfpedu tabernaculi mačtari,quu vera hoftia Chri- ilus Dominus, qui pcccara noftraportauit, incruce erat pro falutcmundi ofterendus, cuius fanguine,^ iufti quatuorvirtutibusnitentes,perquatuorcornua altaris,& inferiores ju ecclefu,perbafineiusfignificati,&demum omnes areatu omnium peccatorum etnundari debebant,non ,vtfineomni prorfus peccato viuerent,fed,vtnon imputarentur eis pecca- ta 3 (\^reinon habeienturapud iuftitiamDei, cui fmsfa&um effet perChrifti mortem,& fangmnem eiusredimentem fideies,&elečlos, fi illisapplicatafuerit perfidemjčc^facra- menta. Vel cornua altaris,& bafis fangiiine vituli liniri,quia Chriftus,qui iacerdos ec- clefi;eDeieft,altare, & hoftia pionoftris criminibus peccatumfit,hoc eft,facrificiumpro peccato, vt nos a peccatisiiberaret. Sed & cum adeps oftertur incenfum domino, nil nobis Adeps tiuid indicarealiud, quam Saluatčris noftri paifionemex virtute grad« eius in fine fieculorum^, notet* * ' B cdebrandam ,acceptiflimam Deo futuram. Quod vero vituli carnes extra caftra combu- ' runtur, quia pro peccato funt , Dominutn Ielum Chriftum extra lerufalem pro peccatis mundi in cruceofflrendum. Ssd&duos arietes,fuper quorum capitaAaron, & filijtru- nusinponunt, domino mačUndos, ipfum eundem dominum lefum propter eminentifti- mamDei,& proximi dilečdonem,exprimere ducem,&paftorem ouium,quemmorti fa¬ cerdotes, & pontifices Iudarorum tradiderunt. Nec ab re fecundi arietis fanguine aures dex- tras,polliccs manuum, ac pedum Aaron, Sc filiorum eius tingi, quoniam immolatione Chri- ftipurgatus,&innouatus fimpficiutn Iud tki populi auditus,opera correčia,& inceffus dex- tri,&puriredditi. Afperfionemautem fanguiniseiufdemfuperAaron,&fihos,fi nonvo- ce,fignofaltem tibiclamare videri,quod fceleratiilli ludaici populi facerdotes in die pa- rafceues fpurciftimis Lbijs protulerunt; Sanguis eius fliper nos fihos noftros * Theodore- &£}&** tusvero, lbcerdotes, inquit, non omnibus hoftijs manus imponebant, fed ijs, qua? pro ipfis ft*! s faerdo« immolabantur, maximeque pro peccato,catcris vero ipfi ilii,qui otferebant,manus fuas tes **"p$ne- fupponebant: id vero declarabat holtium iocum otterentis tenere,ac fuppleie. llludau- rentmAnas* s Ctem fciendum eft, quod pro pontifice vitulus oifcrcbatur, itemque pro ornni populo. At ve- ro pro principe hircus *provtroque vero capra;principinamquemafculus, fubiedis veiofa> minacongru.it, proprerea quod mulicrem Adam fubiečlaan eflc Deus voluerit. Pratcrca^ VJtuIus,q u i pro peccato olferebatur, cxtra caftra comburebatur. Ob id Chriftus quoque do- ^inus nofter,vt aicApoftolus, extraportampaffuseft,veritatemqiiefigura impoiuit. Al- tdqtioqueomentumimponebatur,olferebatur fimiliter adepsvcntriculuduorenes, ipfiuf- que iecoris fibra. Quaquidemomniatantiim,qua in nobis funt, affedionum anigmata-. cfle,exiftimarim,adepsnamque,quivcntriculum operit, gulce, atqueabdominis vitium in- dicat,renesvero voluptatts illas,qua vcntrem maximeoblečlant,fibraautem iecorisirafci- Bilemanima vimdcclarant,hincenimparsilla,quabilemipfamcontinet,copulatur. Hac -grichinm autemomnia confecrari iubet, acquodammodo malasipforum efficacias mortuas dfefigni- dextruarie - ficare. Brachiumquoque dextrum arietis pro confummationeofterri pracipit, hoceft, vir- tisquidnff* tutem,quafefe operibusexerit,dexteram ,acgratam Deo offerendam eife. Ira &author tett Catena,obfeiuandumeffe tradit,dominum potiffimiun exigere pro fuo iacrificio anima- ^liailla,&membrailla,quaconcupifcentijs fubijciuntur. Nolle habere animal infirmum, G) ua [- U/tn fc aut quod teiticulis fit priuatum, requirere renes, qui concupifcentia prima funt officia: Vel- tn le habere hepar, quod roborat libidines, & adipes, qui ef&enem faciunt concupifcentiam-. cri c cj , s f ue ~ W:ec omnia dominum in fuo vellehabprefrcrificio, non quodilIumdelečlent renes, aut adi- ^ ^ pespecudum,f.dquod haccmyfticefignificent,quod homodebet mortificare merobra fua ^ fuperterram. Nonvacatdeniquemyficrio,quodper Moyfencauda hoftia?inaltari domi- Hoofferri pra-cipitur, vt videlicet omne bonum quod incipimus, etiam perfeuerantire fine compleamus. Pepeti autem videtur eadern confecratio Aaron, & filiorum eius in Lcuit.his ferbis: Lociitus eft dominus adMovfln dicens , tolle Aaron cum filijs fuis, vefies eorum , & vn- ftionts oleumfuitulumpro feccato>&duos arietes. Quo loco Radulphus iftu ait efle vitulum, cu- jusimmolationem imerhofiias,qua? pro peccato olfcruntur,primamfupra pcfucrat, Chriftu fcilicet,dominum,quipro generishumani reatu feipfum in aracrucis immolatumobtulit. Sed quoniam eius palfi > non folurn opere complenda, fed etiam populopr^dicanda fuerat, *l*giminiftros, quibus hoc officium iniungatur,vt morte illius audita,& credita a fua mundus fcsftelaiuetur; Sicut enim Moyfes cxaltauit ferpenrem, ita exakarioportere filiumhomi- Xx a nis, » 5 20 Vlyfšis Aldrouandi nis, vt o mn is, qul eredk h cum , non pereat , fed habeat vitam aternam. Moyfen ltaqucvi- ® tulum hunc ofFerre, cum diuina pagina Chriftum pro nobis le ipfum obtulille dccet. Hac lo- cutione in parabola Euangelica.,recleunte illo adolefcente fi!io,patrem feruis fuis de hoc eode vitulo pracepific dicentem : Adducite vitulum\faginatum^Jr occiditc: occidite, dicit li.Augu- ftinuSjideft^ccifum pradicate. Legem itaq,- coram Aaron, filijfque eius vitulum pro peccato madarc, cum dodorum fcientiam de Chrifti paffione informat; fed quia per corum pradica« cionem eadcm paflio populiš intimanda crat , ideo fubiungi; Cumcjue fuper caput eius pofuif fent A on , & filtjeita in anus fuas, immclauit eum haunens fanguihem . Hmus itaque vituli Aaron,&filios eius manus fuas capitiimponere,vtinteiiigaritfuu\iIlum fidei coin mirti, qua- tenu5,qui pro mundi falutepalfus cft,eorum labore,atq j inftantia,mundo innotefcat. Etquia poftdocumenta fidei,etiam conuerfadonis fidelium paftoribus cura habeda efl, lcx,eiufdera Radulphi iudicio,poftquam vitulum pro peccato obtulit,quem Aaron, filijfque ipiitis pr«cdi- candum commifk,iterum arictem offert in holocauftum,quia monct cos,vt li bde i funtdodo res,auditoribus fuis in bonis operibus ftudeanteffe tluces. Offert holocauftum coram eis,non * h.oftiam pacificam , cum eos hortatur, vt fi magifti i funt, non popularem, fed perfedam arri- . pianteonuerfationem. Offert, inquam,quiaofficrrecosdocet. Huicautemarieti Aaron,filij- * que ipfius fuper caput inanus imponunt,cum paftores ccclcfke, qubd faera lex i js fuggerit, fo obferuare promittunt» Cinn veroMoyfts obtulerit &arietem fecundum in confecrationenu facerdotutn. Nonne priorisoblatio fandificat offereritesč qui enim in lua conuerfationeper- Itrcm* 17. tedum religionis fidelibusprabet exemplum , nonne fmdus dicendus eft ? Scrtptum umen e si. M, alediclus quiJJ>emfuam gonit in homine , o w ti is enim hotno menda x , Deu s folus verax eft- Etreuerain tantis tenebris humana’ ignoranci#, quishomo, cui errornon littimenduspiifi folusillequi Deus,& ^homoeftc'Qujcunqueergoinpopulo Dei ducesconftitunntur,nt> errent, quia homines funt, & poft fe m perditionein etiam alios trahant , necelfe eft, vtelim, qui errare non poteft, libi ducetn proponant, hoc eft, fi in grege fidelium arietes ipfi lunt,e*- pediteiS,vt Chriftum, cuius ducatu confecrentur,&ab erroreliberentur,arietem libiconffi- tuant. IndeB.Apoftolusciimdifcipulosfuosadfuamimitationem prouocaffetdicens:/w- 1 Čerin/ .4. tatores met e Slot e: ne de eius errore timeredeberent,cuius veftigijs ipfe inhaereret, ftatinu fubdidit dicens: Sicnt &ego Chrifti . Hincipfe Dominusei,quem totius cccldia duceni jo.ann.21, co'nftituerat,poft refurredionem fuam pracepit,dicens: Sequereme. Moyfesitaque poft ^ Ar/es M ter vituli hoftiam, poft arietem primum, fecundum quoque offert in confecrationem facerdo- iitr oblat us. tum, quia Scriptura faera, qu«? dodores inftruit, quid de Chrifto populiš pradicent, quae monct eos, vt fuo exernplo ad religionem fideles excitent:eadcm ne a iuftitice exorbitent tra- mite, eius, quem prati icant, Chrifti formamillisimitandam proponit. Huic quoquearie- ti Aaron, fili jque eius fuper caput manus imponunt, cum iuxta legis monita,eiusregulamfc obferuarepromittunt. Ifychius itidemperarietem,quem inholocauftum Šacerdos offert, hoc abfolutelcge ligniHcari afferit, vt quia conucrfatio perfeda, per holocauftomars obla- tionemcognofcitur,arics ncceffarioin facrificium offeratur ^ hicquippe ducatum praberc, ' inquit ouibus exeuntibus in pafeua, & ad egreftum, ingreftumquc a caulis, & in caulasfolet i liait Chriftus dux perfeda conuerfationis eft, a quo videlicef fumpfit exordium,atquo ideo intrare per fe,d^ exire,ouibus pracipicbat. Sed per fecundi arietis. Oblationem in con- feerationem facerdotum,alferit aperteeorum J qua?circanosaguntur,myfteriorum exponi traditionem ,& pafcha myfticum,quod Chriftuscum difeipulis fuiscomedit, ftgnificari, idquc docere, qiKT per partes in faerificio peragi prarcipiuntur. Obtnlit et arietem fecundum & in confecrationem facerdotum. Scptuaginta autem ponunt,obtulit Moyfts arietem fecun- dum cxplicationis . Rede eorum, quod in nos celej^atum eft, myfterium j facrificium ex- plicationis appellari ait,quoniam ipfum nos perfecit,cumprius fuilfemus infirmi, ab imperfečta ladis educationc produxit,ideft,ab ea,qua?in lege eft > de qua Paulus dicit: O mn is emmqui laftts e si partucps . , expers e sifermonis tujfttia , paruulus enim eft. Cur au¬ tem aries,fecundus hic ariesnunc nominatur ? quia videlicet prius figura ta 91 ouem cum Apoftolis catnans Dominus,poftea fuum obtulit facrificium,fecundo,licut ouem fe- metipfum occidit,quod dcmonftrant lequentia. Pofueruntque Aaron , & filij eius manus fuas fuper caput eius ; £juetn cum immolajftt Moyfes . Ncceffario fimul Aaron, filij eius manus fuper caput eius imponunt , quiacommunem caenam feftiuitatis pafchaliscum fuis Chriftus difeipulis celebrauit. Cinn enim quofdam difeipulorum ad prtrparationem domus, in qua pafcha celebraturus erat,dirigeret ficait: Dtcite patri fantih as , qma tnafi- JI er dicit , v bi eft diuerferium t vbi pafcha cum difeipulis meis manducem ? Sed Moyfes hoc faeri- De Ouacfrupedibus Bifulcis. Lib. I. 5 2 i * facrifidum cele brat, quia magis ab alijs Chrifti figuram ipfe gerit; Tune autem maxi~ me facrificium fuum Chriftuscelebrauit. Accedo ad facrificium,quod fiebat pro leprofo, Sacrificittm fio^ue die ociaud immoUbantur agni duo &c. Defignat hicexfententia Radulphidies oda- pro leprofo , ims,riouam vitam j odonarius quippcnumerusrelurredioni confecratuseftpropterrcfurre- eiufcj ; par- čfionem dominicam, quaeodaua diecopletaeft. Eft auterefurredioprima,de quadicicapo- iHum myjli - llolus: Sicut Chriftus refurrexit per gloridPairisjta & nos in nouitate vit$ ambulemus. Odaua ca explica+ igiturdiesintelligitur, portquam homo & mente,& corpore renouatur. In hac autem odaua tto . die offerri iubentur agni dno immaculati 3 &ouis annicula abfq; macula: Si in agnoinnocen- Ottonarip tia J quid in duobus agnis nifi eiufdem innoccntiar geminatio accipienda eft,vt a lutfione proxi- numeri myl mi non folas manus homo eontineat , fed nec huiufinodi defideriu, vt vel ab alio tedatur pro- Jlica vis. ximns,admittat ? Ouis vero annicula abfq,- macula,munditia camis eft 5 cofuetudine longa ad Koman. 6* pcrfcdioneperduda j& qua? aliorum criminu admixtione non fitdeprauatajSunt.n.nonnulli caftitateprarditi,qui aut fuperbia,aut auaritia,aut aliquo fimili corrumpuntur. Hi licetouem offerant non tamen ouis ipfa,vt abfqi macula fit,obferuant,dinn ex alio latere fecii gcrunt,vn« ^ dedifpIiceantJubenturquoqjcum agnis 3 &oue tresfimitedecima?ofterri infacrificiu. Quid Strnila myd> in tribusdecimis limite nifi ficles trinitatisaccipitur ?SimiIa namq; quia fubtilis eft,cogitatio- Jlica fignifiz nibusnoftri$afiimilatur,qupcurrifpiritualefint,coiporaIibusfenfibusfubtrahuntur.Huiusau- c at to . te limite trina & mqua menfura in facrificiu offci tur,quia quicunq; de Patre,& Fiiio,& Špiri¬ tu fančto pari a fenferit,fidei fua4editudine fandificatur. Notandu enim,quod eadepracipi- tur Umila ,vtconfperla fitolco.Non humanisqujppe traditionibus/ed Spiritusfančli dogma- tibusjfidei nobis formanda eft integriraš. Additur quoqj olei fextarius in oblatione iftius, gre- cevero«A£oc,vtalt PapaGregorius,rmTericordiavocatur,&quafioliu*liquoranteDeiom- nipotentisoculos mifericordk frudus lucct. Homo igitur ifte, qui a lepra fua purgatur,cum ■ duplici innocentia voIuntatis,& operiš, fi iam cofcruat corporis caftitatem, fi fidei tenet redi- tudinem,etiam mifericordieoperibusiubetur infiftere,quia feriptum eft: Sicutaquaextinguit Ecclcf.^ 0 ipnemjta elcmofna extinguitpeccatum. Quia vero eadem mifcricordia diferetione moderanda cft,oleum,quod offertur lub fextarij menfura redigitur. Sed quoniam remedia lepra: funt,qup traftanjusjdiligentiarlečlori iniungimus ,vtfingula fingulisopponat, &qualiterfibiinuicem £obuientjconfiderarenon negligat Nam contralepram combuftura,feuetia ruft?maculpagni geminatur oblatio,contra lepram vlceris annicula ouis offertur.Quod autem domino in oftio tabernaculi cum oblatione fua leprofus ftatuitur 5 intelligendum eflealt idem Radulphus,quia diuinsrefpedium gratia tabernaculi cadeftisingreflum,inomnibus,qua;agimuscogitarede- betnus. De agnis vero quod vnus pro delido ofterri prccipitur,primo ad memoriam reuocan- Pecean , cf dum,quod peccatu a delido diftinguitur, pcccatu fcilicet cum lit operi, delidum confcientte deličH aU deputatum jSecundd aduertendu efle de i jfdern agnis, quod licet in odauo die, cu iam homo JHnftio. totusexterius,interiufq;renouatuseft 3 fimulofferantur,nontamefimul vtraq;innocetia mu- nerediuinoconfertur: Primum eft enim vtnecfcrmone,necaduproximismoleftusexiftas 5 dehinc illa animi manfuetudo,qua non fub contumeliofiorum conuitijs^no fub violentia rap« toris 3 nec etia fub manu pcrcufloris tranquillitatis fua’ t e n o r e d e fe rc n s 3 i m p a t i c t i p fiimulisagi- tetur muko labore,longa coliaetudine,magno etia perfedionis amore coquiritur.Diuerfis igi tur teporibus ha dum acquiruntur virtutes, & vna alia pracedit tempore 3 fed ramen no imme- - rito coiungitur in oblatione.Prima.n.perfici non poteft 3 nifi fequatur & lecunda: quia non eft: ^ cora Deo plena tranquillitas operis,qiiam decolorat in cor.lpedu ipfius perturbatio metis. In oftaua ergo qup feptima fequitur 3 vterq,- agnus offertur 3 quia tune iure ctiuinis obtutib.innoce- tiaocterioi prafentaturjcu adiunda cordis manfuetudinc ad legitimum modu perd uči tur. 1 p- fa tamen quafi primus agnusdu adhuc fola eft pro delido offertur: Dclidu enim, vtpradixi- musincofcientiaperpetratur.DeIinquititaq; s qui licet proximu non ladat, minam tameeius, aut oprat,aut in eius ruina exultat.Scd cu perturbationc aliqua vel iniuria/ibi a proximo illa- ta in hunc afttdu ad tempus inciderit, poflqua ad fe fuerit reuerfus, & agnouerit dclidu fuum nihii habet quod veniam petens,domino,pratendat, nifi quod malu pro malo non reddidit, quamuisperimpatientiam,adikdionisregula exorbitauerit. Innocentia ergooperisdum adhuc menteddinquimus,ad placandum interim pradiimitur, quoniam ipfa impetrat,vt 3 & quod deeft 3 quandoquc perficiatur, & qucd nondum fine offenfa eft 5 non fit etiam fine mife«* ricordia. Ofteret ergo, inquit> agflum pro delido,oleiq; fextariuin &c. Ifychius vero etiam ipfamdieminquaSaluatortioftei fclunexit ? inquain caftra ingrediemur. Xx 3 Poft 52i VI jfsis Aldrouandi Poftdicsenimfeptemcum,quimundatuseftleprofus,dievidelicetodauaineadrisingredi, E inquit,pj sccpitjied qualia cadra? vuque ilJa,qu£e lacob Patriarcha vidit, quando angclis fibi locum caftra Dei appclJauit. Ad harcmundatumleprofum ,vtpoteolim iuftificatum, tempo- re refurrcčtfonisvenire, in cuius figuramdiem odauama legislatore aecipi. Qna? autem iiu odaua d ic agi pnecepta funt, imaginem eius,quod fecundu nos ed, myfterij gerere.Prpcepiffc fiquidcmduosagnosimmaculatosanniculoslumi,&ouemimmaculatam vnam,eorumqut* quidem vnum pro peccato,alium autem in holocaudum immolari prarcepide. Omniaautcm bare figuram gererelacrificij Saluatorisdpfumenimpra:ternodrapeccata,&delida,hcfiiatn in holccaudum fuiffe. Exvtroque autem genere facrificium offerri praccpiffe, vt odcnderet quia Chriduspro nobisoccifus,fimulmafculum,fa:minamqjfaluabit.Noftuftra autem agni- culum in vtroque pra?ccpiffe, fed perfečtum pcrhoc facrificium figurauifie,eiulq; facrificij ifta figuram gerere. Perfečiaenim inpnrdiidisanimalibusedeanniculaanimalia,ita vt adtilios gcnerados fine idonea,fed quia eum,qui mundatur fuper facrificium vnigeniti, etiam fide to- tius Trinitatis fignari oportet,tresdecimas fimila? J ideft ( triniratem Patris, & Filij,& Spiritus fančlihabentem in vnaquaq; perfonaperfečiionem. Perfečfum quippc effe ternarium nume- Lve* 13. rum,prcpter quod &dominusdicebat:i/w/p tjlregnumcalorummulteri,quaaccipiensfermc* E tum abfconditinfarina tria fatavfji dum pe^fermentaretur tot urn.Sumi autem hac confperfa T *i?t it at is oko in facrificium iubere,facr'ficium a uit dicere vnigeniti,quod in oko confperfum eft, cjuia fjmboium. obeompaflionem noftram gedum ed.Tres autem dici offerri fimilj-decimas^ut quia,etfi vni. geniti paflione,tamen totius trinitatis hoc,qucd exillo facrificio ačlum ed, myderium fuiffe j /• ide sad cer pracepiffe item fextarium olei fumi,quia fideintelligitur,& agitur vnumquodquecorum,que tam menfu- piedičta funtjiude autemfextarium nominari,quia quemadmodumfextariusmenfura eft,vel ram datur. ^ cotylam fecundum beptuaginta dicamus,eadem menfura vniufcuiulq ; minus, & plus učil* capit. Quod enim plused,eftunditur:minus autem propterea non fufcipit,quia hoc,quod mi- nuitur,ncquaquam iam fextarius,velcotyJa poteritappellari. Sic & fides ad metislioftieme- furam datur,qua? non capirampliu$,autminus.,quam vnicuiquea Deoeftdifpertiracogniuo: Qucd ergo minus ed,aut ampbus ad infidelitatem tendit. bextar ium porro olei, vel cotylam dixifTe,quia mifcratus,inquit, Deushumanum, genuscumillud adcxplendaLegi$operain- firmatum vididet,iam no exoperjbusfaluari,fed pergratiam hominem voluit; gratia veioex j iriifericoidia,accompaffionepiybctur3&fidecomprehenditurfola,nonexoperibus,vtPaulus G Epefi* i c i tj nain gratia iam non erit gratia. Hisergo acceptis, ad odium tabernaculi teftimonijad ingrdfumvidelicetfcientia?Dei,quimundatused,adduci. Sacerdotem autem agnum vnum pro delido immolaie. Atcjuifidecorporali padicneedetha:diir(dio,ficutquibu(damvide- rur,quid erat neccffe,inquit lfychius,agnum pro peccato immolari j Sed qui^ adumbratpro- pterinfirmitatem luda:orummydefia,atquefpiritalemintelledum,abft6di inlitera,ficenim dare quafdam occafiones contemplationisper literam, & verba qua? fignificent intellc&unu Spiritus.-Vnde &nunc,ciun agnum vnum pro peccato prccepiflet immolari, quakm non di¬ cere, quia ipfe edproculdubiotamprodelido,quam illius,cuiusauresalepradetinebantur. Prcpter quid ergo lic facit,nifi forte vtauditum muniat,&cautum reddat t Quia ipfe a draco- nefeduduSjpeccatuni vtfeduxit. Peradione^autem manuum fignificarejperpedem verd omnes noftrosmotus,&viascomprehendere,&pramenirevoluit;hisenimaidoditispcrfan- guinemintelligibilisagni,& fidem^uaiineumed^uarnobispermifericordiamj&compaf- iionem cii:s donata ed,inteliigibiliskpranequaquam poterit hominem penetrare,quaquam & oleum fextarij,feu cotpla^uam fidem efiedicimus, in mr.num mittere faccrdottm vult, vt “ facerdotisfides,perquam &nosproficimus, in operibusoftendatur. Nec enim alitervimfua cxerit,nifimanuaffumptafuerit,ickft,a&ioneconfirmata,&fignaraoperibus.Mittitautcflu v Txxtra y & okum in finidram manum,& intirgitdigitum dextrum in oko,ficutait Paulus:Perarmaiu- firnjtr? m a- Aitia?adcxtris,& finidrisconuerfatusper gloriam,&ignobilitatem,per irfamiam, & bonam nas myftc- famam,& qua’hisfimilia funt.Radulphusait,olcLimquodin manumfinidrammittitur,figni- nstm* ficare,qucd opera mifericordižt’ non nifi in pr a fen ti vita,ncccdaria habebuntur ,nam & Gre- gorius,per finidram prafenrem vitam intdiigit,perdextram\ ero, perpetuam. In finidram itaquemanum facerdotisjckum poni,quia bare mortalitas nedra,fu 111folanouitmiferiam , fic lolam a nobis trumam expedatmifcricordiam ;Sed licctfinidra marusekf: babcat,dex- trum tamcn,non finiflrim digitum in co tirgi,quia mifericordia,qu«?in pralenti indigenti- bus exhibetur, in finidra quidem materiam, &’ rempusaccipit operandi,fed dextrumedora- ne,quod laborat,quianon praftnttm fed futuram retributionem expcdat. Catcrum lcgisla- Jcr trg a eos,qui k geni accipiunt adn.iiabili coRdefctnfione vtiturjccce enim veniam pauper- De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 5 23 A u ti dat, & moderata paupcri efie facrificia precepit, ne forte obftupefcat.du maiora ei, quam virtus eft, prardpiuntur. £>uodfipauper esi y inquit, fumet agnum pr o delil; to ad oblationem &c. Pauper,vt exponit Radulphus,cuius mens a domefticis opibus inanis eft, licet a frudu vini, & frumenti multiplicetur:Diues vero contra:Diuite ergo illum intclligi vult,qui ad duos agnos, ideft,ad vtriufque innocentia? mentis,& corporis oblationem fufficies eft: Pauperem vcro,qui Pauper quif nilivmimofferlenonpramalet,quialicetaproximi];£fionemanuscontineat,diucifistamen-, htc^et diutf- perturbationibus &feipfumla?dk,&aliorumla.fionesaifedat. Ibi&iJludfatis apertedecla- rari,quod f pra d Idurn eft, duos illos agnos non eiufdem ordinisefte, vel meriti. Ad primum fiquidem,nec paupert^tem fufficientem efle,ad fecundum veronifi diuitem fufficientem non čile, vnde &diuesYccundum in holocauftum obtulit: Pauperem autem, qui holocauftum fa- ceret,non ir.uenir. lfteitaquequia menteadhucdelinquit,prodelidoluo laltcm vnumofterc sgnum,ait rogei pio co facerdos. Nam ft nec vnum habeat, vt fcilicet necadu,nec affedu in- nocentiam cuiiodiat,quis orabit pro eož' quomcdo propitiari illi poterit Deus? Offerri autem apaupercetiam agnus iubeturanteomnia, quiaoportebat vnumquemq;pamitentiamagen- B tem, qua’ per emundationem leprae indica tur, ad benignitatem ante omnia migrare, & hanc fluore,vtait Ifychius, quia ba:cctiam cuilibetfacilisad adipifcendumeft ,quam a malisab- ftinuerit. Porro virulum pro peccato, & arietem in holocauftum offerre Aaron mandabatur, antequatn ingrederetur fanduarium. Allegoria eft ad Chrifti myfteriu relerenda, in ipfo na- Sanduartu que,quod hicdiuiur, impletum eft,ipfe enim priufquam fanduarium intraret,ideft,rntequa intrare^d* ca?locorpus finim inueheret, vitulum obtulit pro peccato,quia feipfum obtulit immaculatum Deopro pcccatis noftris in odorem fuauitatis.IpfecftvitulusLibani,vituluscandidusSandi- tatisfui’excelienriaomnemhumaiVirnexccdensaltitudinem,qui cornibus crucis luarpote- ifatesaereas debellauit,de quo etiain pfalmoj Ciim de cedri« libani, ideft,de principibushu- P rj m , 2 ^. iu$mundi,quiniroreglorijttmporalisIuperbiunt,propheraloquitur. Coniminuetfs\op\x.,eas J unejumvitulum Libani s ciim videlicet ad humilitatem Chrifti deponeteas. Dc hacautem ciusoblatione, alias etiam diximus, vbi Saceidos,qui vnduseft, pro peccato fuo vitulum im- maculatum iubetur offerre. Aiietem autem Chriftus obtulit in holocauftum ,quiadux opti- musgregisiui,dum adhuc efict nobifeum,perfedam fequi volentibus fanditatis viamoften- Cdit. Septuaginta hoc loco habent,de vitulis ex bubus illis operatoribus iuftitia' lecundum čar¬ nem fadus eft, vet bi gratia Abiaham, lfaac, Iacob,Dauid: Nam boues lex eos,qui iuftitiam operantur^nouitlicutnobisPaulustiadiditjilludinterpretatusmandatum: Nonalligabis osbo- *tyitnraini deinde {ub\cdt ^nunijuid de bubus cura ejl Leo ? Anpropternos \tiqucdicit, qina debet in fpe,qui arat,arare,& qui trituratin fpefrudus percipiendi>quia autem &vitulus redepropterfacrificium,& virturem appellatur,euangelica explanat parabola, in qua prodi- gofilio pater reuei renti,primam ftolam dans baptifmatis,&annulum, ideft, figndculum Spi- ritusjvitulumeifacrificium vnigeniti immolauir, ipfe &aries in holocauftum eft. Hoc enim ca,qua:de lfaac eft,hiftoriaexplanauit,quando per arietem lecundum Septuaginrainvirgul- toSabec,ideft,in virgulto venia , ,perquod abfolutecrucemintelligimus, in qua noftroru pec- catorum perada eft venia,cx cornibus conligatum videns Abraham immolauit eum, & faeri- ficij Chrifti compleuit imaginem,vnde & dc eo dominusdiceb v, Abraham exultauit>vt vide- foann.S. retdiem meum,& vidit.&gauifus r/?.Qma ergo aries ex genereouium eft, verunrame eft prg cipuus, & gregis dux, redeftgnificat Chriftum,quia eft ex m alfa noftra, fed prt cipuus,&ex- ^cellcnsnos,& dux generis humani, atque rex eft. In hoc, ideft, in Chrifto vult nos ingredi in_, Pramium fmčla,initiumenim de Deoloquendi Chriftuseft,& eiuspaffio,qu£e fi no apta fuiflet, & ram omniun. di- paganorum nos errore,quam ab vmbra legis,& caligine liberaflet,nos de pan is diuinirate mi- n in or um ftr nime loqui potuiftemus; nemo enim fcit patre nififdtus,fr cm voluerit filtus reutlare: Sed quia monutn e st is,quide Deolocuturus eft,& ineueri Deum,in quantum pofiibilceft hominibus,vult,nccefle pajjio Chri~ eft,vt omnibus virtutibusarmetur,qua?quatuor funt generales, Iuftitia, qua? per tunicamli- . ncamjCaltitas^umperfgminalia; Fortkudo,qua? per zonam; Sapientia,qutr dcniqueperci- darim fignificatur.Paratohoc ab Aaron lacrificio quod ad Chriftum folum refpicere, didurn eftjpleab vniucrfamultitudine filiorum Ifraelduosfufcipicbat hircospropeccato,-^ vnum arietem in holocauftum. Sufcipit ergo Aaron ab vniucrfa multitudine filiorum Ifrael arietem vnum in holocauftum,ciim Chriftus duces populi fui,c-ofquc qui perfedionis defideri > etnni- bu$qua? funt mundi renuntiauctunt, in hoc tempore tanquam aurum in fornace proba v (,s, in holocaufti hoftiam accipit, & poftmodumconfcftu fui honore fublimansad iuda: ndu fecu affiimit. De hoc aricte,liue de his arietibus,nam & vnus,& muki funt:vnus,fi fidc • vni tem, charitatifque eoncordiam in illisattendas 5 multijfiperfonarum proprieta.ttm relpicias,de his ergo $ 24 VIyfsis Aldrouandi ergoarietibusJoqu!turperPfalmiftamecclefiadicens: HolocAuJlamdttlUtdojferm tibicum H incenfo)&arietibusSic enim antiqua habet tniflatio.Scd nechirtosprctermifit 3 quoskxarie* ti copu!auir,-ciim protinus adiuxit: Offcr/tm tihi boues cumhtrcis. Indc beatus Auguftinus,cuni fuper haceccleficeoblatiorie diifcreret: Magni(inquirjarietes,magni boues. Quid illi qui forte confcij funt aliquorum peccatorum,qui forte in ipfo itinere lapfi & fauciati,per poenitentianu Hitet ž fini* f ana ntur ? Nunquid ipfiremanebunt ? Neipfi timeant,addidit & hircos. Adiunčlione ipfila- jf>riškim uantur hirci. Perfe non pofTunt; adiundi bouesaccipiuntur. Fccerunteosfibiamicosdema* mnona iniquitatis,vt & ipfi recipiant illos in aterna tabernacula.Ergo ifti hirci non eruntafi« nifti is, c uia fecerunt fibi a micos de mamnona iniquitatis. Qui crunt hirci a finifiris ? Quibus dicetur: Efuriui & non dediftis mihi manducareinon qui peccata fua eieen , )ofynisredemerfit. Habcs euidenter duo hircorum genera ,ideft,duos hircos,quos kx cum ariete d ixeratoffercn- dos.Poft iudieum namq; ordincm,rcliqua multitudo 3 qua; eorum fpedat fenteriam,diuerfam iortemiuicipiet:vtparsquepcccatisfuisrenunciauir,&eleemofynisredcmir 3 dexteiateneat, regnumpoft iudiciumperccptura:parsquceinpeccatispcrfeuerauit 3 quceproeQrumoblatione nunquam folicita fuit, in finiftram tranfeat, cum diabolo, & angelis eius in exterminium abi- tura. Vtraque ramen ChriftoofFertur illa,vtcoroneturjifta,vtdamnetur. lila regi fuo prelen- f tatur,vt laboris peradi mcrcedem fufcipiatfifta iudiciexhibetur 3 vtrormcntisadiudicata,c6- gruam fibi vindidam fuftineat. Sufcipitergo duoshircospropeccato, ciim ab vno protranf- ■ grdfionibus fuis recipit fatisfadionem 3 ab alio expetit damnationem. Herc efl Radulphi dc- claratio.Sed & Ifychius inquit:Quia ad ipfum Chriflum ca de quibuslocutus eft iegiilator 3 in preefenti euidenter referuntur,manifeftarefpecics facrificiorum &eftcdus,fcd&hos,a quibus facrificia accipiuntur. A fynagoga enim vel vniuerfamullitudinefiliorum Iflael accipi faerifi- cia preecepiffe :quia Ch riftus qui pro nobis immolatus eft,ex filijs Ifracl fecudum čarnem fuit: dcin facrificiorum alia quidem propeccatis 3 alia in holocauftum iubercoflferrhvt figuraret, fi- cutoportebat,Chrifti facrificio virtutem,qui pronoftrispeccatisoffertur; Quia autem adho- locaufium & ad perfedionem videlicet,& ad profedum vita*, atque vil tutum vnigeniti lacri- ficium fadum cftific perfedionem & omnimodam noftram falutem 3 filium per facrificium &*\ tre us pro dhimeife. Proprie autem in cffedibus facrificiorum accepifle legislatorem eaquee immola- pjimtcatia . , bantur s ciim enim dixiifet hircospro peccatoofferri, quoniam hoc animal in peccatorum ge- nusdiuinaferipturaaccipereconfueuit 3 nullatenus immemores,quia quandofaerificioruharc G peenitentier rationem lignificabanc, occafionem ex legali hoc codice fumentes (inquit) expo- fuimus,hoedum qui Grčeče chymargus dicitur, rede immolari ab co , qui pcenitentiam a§ft, oftendimus: vtpotein tempeftate &fluduconftituti 3 vfque dum peenitentiereius fufčipiatur facrificium. Aricsautem vtpoteducatum gregi prcrbens 3 deputatus rede in holocauftiijideft, in virtute 3 & perfedione vita; accipitur 3 quorum eft enim nifi prerpofitorum diccre perfeda? His ita fe habentibus omnimodo dicis,cur fi hircos pro peccato lex precepit offerri,nuc etiam vitulum oiferre precepit? Vna autem rationc 3 brcuique explanari poteft 3 quia non vniusgene- ris,fed tam peccitorum,quam iuftorum eft vnigeniti facrificium. Etpropterea hirci pro gene- rc quodammodo peccatorum ofterri prcecipiuntur, vitulus autem pro iuftis 3 quia bos cum fic ad operandum aptura animal, in perfona iufti fecundumlegem accipitur. Vnde & in vitulo ait 3 or ubit pro fc>dr pro domo fua . . Notanda autem eft diuerfitashoftiarum, primo enim decer- nitur 3 quas Aaron offcrrcdebeat 3 vitulumfcilicet 3 acarictemjdeindefubiungiturvtaliasaple- bc accipiat. A principali itaque hoftia 3 qua;aIias fandificat,qua? alijs meritum preeftat, a vitu¬ lo videlicetpontificisordinemfumit: ad illatn redit, aedeindealiorum difpofitionem fubne- H di obtuleritf\nc[mty r vitulum i & oraueritpro fe^jr pro domo fua. Res eft non ignota fidcli- bus, ( hriftum ciim paflioni appropinquaret 3 tam pro icquam pro familia fua preces patriob- tulifte. Nam fubleuatis oculis in čadu m: Paterftnc\\.m,vemt hora,cUrificafHium,vtfiliusWS clarificet te .Herc formapietatis 3 hoc faeramentumdominiccc diledionis in Aaron exprimeba- tur cum oblato vitulo,ideft,ad alfare applicito,& ad madandum parato, orabat pro fe, & pro domo fua .Chriftus autem pro fuis agens,a mundo cos difereui t d iccns: Igo pro e is roge non pro mundo\S\\nt vero inter fuosquam plurcsfpccicm habentespietatis, fed veritatem illiusabnc- gantes,quidicunt ei dominedomine,fed qucedicit non faciiit, quosipfein finenegaturuSeft. Horum ergo lcx quoquc diuifionem facicns,oblato vitulo pontificis, quipro peccato videba- in eft te tabor tur otfcrri 3 docet alios efte 3 quibus harc hoftia veniam acquirat alios vero quibus ob duntiem nuuliquid. fuam,& cor impamitensnil remedijconferat.Poft principalcm namquc illam vidimam,duoS liircos in oftio tabernaculi ftatuit: Omncsfiquidem,qui in Ecclefia funt,ingreftiim rcgniccle- ftis expedare videntur/ed ille^ui in fynagoga Deorum ftat 3 etiam inter Deosdijudicat. Ia- $ os prot li- žoann. 1 7 . J>t*0 hirci De Qua< 3 rupedibus Bifulcis. Lib. I. 52$ I deeft,quodduohirci coramdominointabernaculiintroitu ftarcdicuntur. Mittitur ergo fors fuper vtrumque,vt forte difcernente vnusdomino referuetur.,alter emiffarius deputatus in ex- cerminium eijciatui :Sortis autem intet politi©,manifefta eft diuin« gratia? commendatio. Si- cutenim vbi fors difcernit,hominisdeliberatio ociofa eft,dum pars vtraque non fibi fpečtat > fedfortisexamen expedat: Sicinnobisomnibus, quinatura fumusfilij ir«,quifubiugo da> moniacp nafcimur fei uituti$,non expedatur quis velit exire,fed quem fuperna clementia velit liberare. Non enim volentis-jtecfue currcntis ffedmiferentts ejl Det, nec hoc dicentes humani irbitrij deftruimus libertatem. Libertas namque eft hominis li calitus adiuuetur, alioquin_, S° rscttr fr* fiullagratia deftituatur.Iubetur ergo fors fuperhircosmitri,acdeindefubiungitur,Car/V/r P er ^ trC8S fors exierit domino,oferet Ul a m pr o peccato ,cuius Anteni in c apr um emijfarmm fratuct eum vi- ml ttatur^ rum eoram domin o jut fundat preče sfr per eum,&emittat tliunt infolitudinem. Hic quoq ue no- tadum monet Kadulphus J quia hircus,qui domino cedit, moritur cum pro peccato madiatur. Hircus autem qui viuus coram domino ftatuitur, emittitur in folitudinem. Quicunquc enim inpartem dominitranlierit,deliberat,necdfceft.,vtpeccandi voluntas in illooccumbat, alio- ® qui fi peccato viuit, fi concupifcentiascarnis fug mortificare contemnit, viuus iudici prpfenta- bitur,vt in folitudincm,quam merita illius exigunt, emittatur. Soiitudo namtjue eft terra te- Selitmd* nebrofa, pro qua precatur iuftus dicens, ne vadam ad ter ram tenebrofrm , in qua fempiternns borror inhabitat; lnhancquippe terramexterminija facie Deleiecius,abonorumomnium tonfordofegregatus,foluscum corporefuodiabolusexiliabitur. Sicut enim Chriftusfolusin <^o,ficdiaboiusininferno. Adhanc ergo folitudinem hircus ifte mittetui^cum reprobisdi- cetur in fine, ite reprobi in ignem aternumitjui par at ms ejl duhalo, (jr angclis eius . Quod autem dicitur frtuetettm vinum coram dominogvtfrndat precesfrpereum , preces ifte imprecationes incdligend^funt,ficutfequen'tiadeclarabunt: notandum vero ,qudd necdumaut domini ca- perimmolatur, autemiftariuseijcitur, fed ftantibus vtrifquein tabernacuJi introitu forte fu- pcreosmiifa,quidpoflea fieri debeat,inueftigatur. Oblato itaque vitulo pontificis, Meft ,ad altare admoto,& de hircis vno dominicp vičlimp deputato,rečie fubiungitur. H is rite celebra- tts> offem vit ul um fr rogam pro fe,& domofra immolabi: eum. I fy eh ius vero in eos inuehitur, qui emiffarium huc caprum interpretatur diabolum, quonia haud fit credibile,quod Deus ip, Cfe facrificium diabolo offerre precipiat,qui alias per ipfum Moyfen,&fratrcm, & filium, & fi- liam,&ciuitatem integram, que ad Idolaconuertit, difpet di precepit,&dicit ,nontrunt tihi £xod.to' BijUijabfrueme. Hic ergo qui h^c precepit,pro eo quod fuam gloriam,ac facerdotium,& cul- caper cmif tum «quaturi ,& cum eo diuifuri erant,hoc iuber, inquit., vt duobus hircis oblatiš vnum prpci- f^rms puis P^etfibiapplicarhaliumautem aduerfariofuo,quem emiffarium putantdici. Sed no cogno- p e p eat im - ueiunt,neque intellcxerunt,in tenebris ambulant:Emiffarium enim cum hircun^ui mittitur te Uiaicim - in defertum,legislator appellauit. Nos autem ex his qup ad liteiy legalis traditione pertinent, trA quemadmodum non eflet verifimile hocprfcipcrclegislatorem demonflremus, deinde in te-, donem fančtionis ex fpiritus cofidcratione cxerceamus j duosergo hucos ftatuere coram do¬ mino inoftio tabernaculi teftimonij precepit,non autem eos oblaruros efle DeOj hoc eft enim coram domino*ne adoftium Dci ea,que diabolo mittebatur, fed & fot tem mittcre, vnam do- mino,& vnamluftrationis precepit. Si autem in alicuius malignipcrfonam emiftariumaccc- piffet,nequaquam de eo,cum co,quideerat,fors mitteretur,quianec cum quobbet malo,que- libct bonum fortcm habcre,in diuinisfcripturisinuenics. Sed quoties fors mittebatur,£qualcs cum equalibus mittebantfortcs,ficut & tiibus Ifracl diuidebant: Nam qtiando pro luda ad ^ortem tam* Apoftolatum alium eligere neceftehabebant,fuper duos virosfqualcs virtutibus,& dodrina , tkm mttn Mathiam videlicet,& lofeph iuftum > fortes mifle funtjta vt Petrus concmnandodiceret. Tu qu*doatjua* Domine,ijuicorda noHiomnnfm,ollendceinem elegerisexbisduobus &c. Non folum autem an- ' t4s nu am tequam fors mitteretur fliper duos hircoS,coram domino eos fifti pi'£cipit,fed & illum, in quo di* fors emiffionis venit,poftquam eadern fors fuper cum cecidcrit, & manifeftu fuerit, ftatui co- fr e rnedi no* ram domino precepit,& effundi fuper co preces. Quomodo ergo qui ante faciem Det ftatutus tam * eft,eique quodammodo confocratus, ipfe rurfus d iabolo mittitur i Vel quomodopropitiatio- nem peccatorum,hocquod iniquo tranfmittitur^factificium peragit ? Si enim eius inte tio etia luftos peccatores cfficcre, quomodo pcccator ibus propitiationem poterit profligare ? quomo- do autem is ipfe peccator,de quoagit Dauid: Conjlituepeccatorem aduerfus eum y fr diabolus pfalm. fletadextris eius, propitiationem'"poteftconquirerepcccatorum ? Soliusquippehoc Deieft, ad quem idem Dauiddiccbat: Et propttiarepeccato mco,coptofrm ejl enim. His ergo ita fe habe- tibus,& vndique in congruo hoc oftenfo intdkdu,non ignoremusnos,quiade C hrifti faerifi- cioproculdubiohec legislutor dixeric. Vnciccftimo, maliaudieduszizaniam difTeminaro 108. in mu a V 52 6 Vlyfsis Aldrouandi 3mmiciventni3svolunt,glori£myfi:erijsinuidentes5ckrumqueeiusteftimomumexlegečo!i- $ fiderantes. Quiaenim L)eus,&bomo erat,qui pronobisincarnatus dl Chriftuslefusjmpaf« fibilem diuinitatem cuftodiens, folam paflionihushumanitatem praibuit. Efiedus autem pat fioniseiusjideftsnospropitiatiojnonfolumpaftjecarnisjfedmultomagis impaftibilis diuini- Belr&sr. i, tališ fuit, quod teftatur Paulus dicens: £>ui eum efsetftlendor gloria , & figurafubftantk eius portanfjueomniaverbovirtutisfua . Dem onftrans autemquodhiccomniadevnigenitidiui* *«•«>■ r-? nitate dicanturftubdidit : P Hi?ga ttone m pe c c atom m facicns,fedet ad dexteram maieftatis tn (X? lltrcorum celftsjpft Deo ver bo etiam ea y qu vt afperfione illius fanduarium expietur ? Sed quid mirarisd homo, fi mafcendifti; velum uijcr ^ in honcrcn1 aflumptus es,qui contemptibilis iacebas eum propter te cedrusilla Libani fe de- „„;j JL pofucritjcinn propter tefummus ad ima dcfcenderit.Si verbum carofadum eft,fi Deusin ter- ra natus eftj& humiliauit fe vfquc ad mortem crucis,nunquid tanta res ftnecaufa fteri potuit? nunquid fine frudu?Ncquaquam,inquit Radulphus/ed quotquot receperut eum,dara eft ei« pote- n jut De Qu adrupedibus Bifulcis. Lib- 1 . 5 27 Apoteftas, vt filij Deicificiantur,& habemusiam fiduciam in introitu Santftorum 3 in fanguino Chrifti, Qrexrant# memores grada?,tanta’ 3 inquam 3 rnernoresgrati£;mcmores 3 quia repa- ratur reus homo Dei mortcieccc fanguishirri 3 qui pro pcccato mačfotur 5 infertur intra velurn, &cumfanguine vituli panteroifertur:Magna gratia } magnadignatio. Sanguisenim hirci 3 vt panitentU inhoftijspropeccatis tračlatum eft 3 cruciatum panitentia?defignat,quo vnufquifqueiniqui- cruciatus tatisfua? memor coram Deo fe macerat 3 vnde fcriptum eft: c/uta iujlus cum viderit vindičlam mrtns fuas Uuabat in fanguine peccatoris. Ciim ergo peccator reatus fui confcientia ftimula- tuspamitentipdolore torquGtur,hircusiftemanatianguine 3 &fpirituscontribulati vičHmam imraolat,qua humilitatis amator Deus nop fpernat.Gaudiu eft maius enim angelis Dei fuper vno peccatore pcenitentia a gente 3 qua fuper nonaginta nouem iufti$,qui non indigcnt pamite- tia,Poftquam ergofanguis vituli contra propitiatorium afperfuseft 3 poftquam pater morto filij fui peccatoribuseft reconciliatusjam fanguinis noftri oblatio apud eum inefircax cfle non poteft. Infertur intra velum 3 quia ingrediturinconfpečfu Dei gemitusaffličtorum.Afpergi- tureregioneoraculi, & fan&uarium expiatur, quia futura? vita' fandificatio praftenti contri- ? tioneacquiritur 3 nonenim fanguinishuiusafperfionefanduarium mundari dicitur, quia for- desaliqu£ ibi fint 3 qua? per hunc fangu inem expientur,fed emundatio eius eft perfeda per hu- militatem prtefentem acquifita fandificatio, Ifychius vero etiam in explicatione eorundemu verborum 3 Chriftum afferit 3 quia de Iudeisfecundum čarnem, quifub iugolegis viuebant, or- Chrifluscur tuseffrečtevituli facrificiumnominari>quialegali iugo 3 &pertinenti ad id operationi, &iu- ^flifacru ftitiaevituluscomparatur,iugumconfuetustraherc 3 atqjita terramoperari. Quiaautemfe- f clum dtca- cundum quod incarnatuscrat 3 decommuni hominum mafta fadus eft; propterea rurfushircu tur >& hir- appellarUfperum ergo hoc animalpilorum indumetum gererc. Afperumautem vtpotepec- cus ’ . catorefertum,omne viuentiu genus,quia nihiieft peccato afperitisjvndehocapprobareaper- Hirct a $ er * telegislatorcumvellet 3 dixerit: C umpue maclauerit bireumpro peccato populr.toinm hicintel- fliqutd» ligenshumanum genus 3 quod quondtmnon populus, nune autem populus 3 exquoprimitias ex nobis lefus fufcepit.Ergo vt demonftrarct de ludpis principaliter Chriftum 3 propter Abra- ham 3 e 0 gnationem eftefted tamenomnisnoftra? naturp,que in peccato eft 3 primitiasportare, propter quod Adam appellatus eft 3 vitulum ftmul 3 &hircum 3 lex 3 inquit , ad figuram eius af- Cfumpfit, Cum autem vnum lit facrificium 3 fiue vitulus , fiue hircus nominetur, erfedufqj vnus invtrumque fitjpeceatorum enim in eo profligatur abfolutio 3 nccelfaiid communia funt ea_,, queiahircoaguntur 3 &vitulo. Cernisenim, quiaetiamhireumoccidens,antedominum vi- delicetp^trem, &fanguinem inferensin interiora velaminis 3 ideft 3 ad patrem. Kuifusergo fiuncinteriusintelligibilisvelaminis 3 vifibilis videlicetdomini carnisintelligis 3 vtpoteinuiii- bilem inferens fanguinem eius 3 intra vclum 3 iicut preceptum eft. Et fumptum fanguinem vitu - M at h. 2S. h'Atp hirci fundet fuper cornua eius pergyrum 3 frc.Cum autem promififtet nobis dominus io pobifeum futurum omnibusdiebus vfquc ad confummationem feculi 3 hic vt mifericordia eius Dottores ec- 1 uprogenies,&progeniesfieret ;i &paftionisilliusvtilirasadpofterosvfquein finem tranfiret, clefia car fanguis vituli fuper cornua altarisfunditur 3 quiadodonbusccclefic crucis Chrifti prpdicatio cornua di- traditur.Hi namque intercctcrosquafi cornua funt 3 quia fanditate vice,& dodrine meritd ex- c 7 i. cellunt.Perhosergo & nobis vtinam vituli huiusfanguis infundatur 3 vt iimus terra illa 3 qupos fuum aperuit 3 & fanguinem iufti de manu fratrifeidf fufcepit. Sed cum fanguine vitulb etiam Hirci fanguis fuper cornua altaris fundiiubetur.Dodoresquippecinn Hdem prpdicant, etiam ^pputentiam gentibusannuntiant 3 iuxtaquod ičriptum eft ; Oportebat Chriftum pati cf refur- Luca 14 . ipreamortms 3 dr pradicari in nomine eius panitentiam , dr remi fonem peccatorum per omnes gmes. Sufcipiunt itaque fanguinem hirci, cum vel fua 3 vel proximoi um peccata attcntiiis plangunt, & verbis falutaribus alios ad idem ftudium accendunt. Funditur vero fanguisifte_> fuper cornua altaris per gyrum 3 quia Dei gratia perorbem vniuerfum muki inuenti funt, qui hocofncium implere potucrunt. njpergcnfp^ inquit >digito fptiescxpiet>& fanclifcetilludab inmunditiafliorum 1 frači. Res eft manifefta,ccclcfiam ab iromunditijsfuis tum fidei virtute, tum pgnitetip fu^ fatisfačtionc mundari. Afpergiturvero fanguisfeptiespropter feptiformem fpiritum 5 perquem peccatorum remiffiocondonatur.Afpergiturdigitopontificis,vtintelligas San?uiscur Chrifti poteftate veniam peccator ibus tribui. Etpofita vtrapue manu fuper caput eius ccnftc- fepties ajper biuromnesinic/uitatesfliorumlfr*el,djrvniuerfadelitt'a,atpuepeccato w//«.Quodpr£cipitur natur. his verbis Aaron manum fuam fuper caput hirci ponere;Radulphus 3 per manuin Aaron ani- M anus Ja~ inaduerfionem diuinam intelligendam effe aftruit,hancqj effe manum fub cuiusponderc qui- ron qutd. dam peccator gernens dicebat: guoniam die ac notte fuper megranata eftmanuttua. Nahum Pfalm .3 1. quoque propheta contra Affur loquens; non eftjncflUobfura contritio tua-,peffvnapla^a tu a. " 5 Vljlšii Aidrouandi achkim D ?i j ni. O mn c s , qui au dimnem tuquia blafphemare fecifiiinimicos domini. V nde če per hominem paratu, emitti legislator hireumin folitudmem dixit: prarparatum autem, ideft, accedentem, fiue adeuntem. Etnecdignitatemhuiusdicit,vtrum Leuita,an facerdos,autquifpiamdepopulo ellet,qui hocageret, Ergo cum omnibus Chriftum prarfentem effe fignificat hircus: Quem- admodura enim per čarnem in primoimmolabatur, fi nune viuensppopterdiuinitatem dici¬ tur. Sed quia vnu$,& impaflibiiis, &paflibiliseft, neceflarie& viuenti manusfaccrdosiiripo- nit,vtmanusimpoficioneoftendatur,quiaviuensverbum Dei impafIibile,immortale hocpro nobis čarnem fufcipiens facrificium fufccpic. Rede ergo in ipfo iniquitates, & iniuftitias , peccata facerdos pronunciabit. HiceftdequoEfaiaspropheta diccbat: Dominequiscredidit auditui nofijo? & brachium domini cm reuelatttm eJl?Y> rachium domini filium appcllans, patri confubft antiale 3 de quo &ea, quar lequuntur fubdidit: Langnores noBros ipfe tulit , & dolom noflros ipfe portauit. Ipfe autem vu Incratus efi propter iniejuitates noBras 3 attntus eji propter no- Hirafcelera.Difciplina pacis n odira fuper eum 3 & liuore eiusfanatifumus . Sic apertc peccata^ nedra fuper fe, & iniuftitias , & iniquitates portauit, & propterea fecundum Scptuaginta ait: G , . ^ lmponet e as fuper caput hadiviui. Huius enim figuraeft, quod & cx fpiniscoronamimponi / capiti fuo permifit,quia in fpinis peccata folent accipi,propter quoa & Adam fpinasgermina- ' " '■ * i e terra pra?cipitur 3 fiquidem & ipfe ex inobedientia peccata germinauit. Sed & Salomon ait s Spina nafeuntur in manu temuUnti^cccztls plenas efle adtiones eius,fignifkans. Sic ergolegis accipiens vcrba 3 non ignorabis intentionem eius 3 atque virtutem, fed & inueniesparatum ho- minem-per cuius manum hircus viuensin eremum mittitur. Chriflus enim ipfe 3 omne fui fa- ci ificij fačtus dt,& facerdos,& faeri hcium,& culter,& altare. Ipfe eft & prmparatushomo 3 pa- ratus pro nobis ad paffionem,ita vt ipfe per Efaiam dicat: Ego vero non contradkam , retrorfum non abf corpus me um dedi percuticntibus , & genas me as vcllentibus. Facicm meam non auerti ab incrcpantibus>(f conjpuentibus . Ad quem & Dauid dicit, incarnationis eius myfterium fi- gnificans,per quod noftrum adeptus eft regnum: Dominus regnamtfccorem induitjnduit do - minus fortitudincm^eg 1 pracinuitfe. E tenim firmauit erbem terra, qui non commouebitur: p ar M A fedestuacxtune. ChriftusergointelligibilisAaron,femetipfumetiamnuneperhredumim- moiasjpfc per hominem paratum, fiue in manu hominis parati,ideft,per propriam virtuteim H ipfe enim cum fit & homo, paratusoftenfus eft. Etemittit hireum viuentem in folitudinem, fiueinterram inuiam,&defertam viam fuam,&immortalem, &impaftibilemdiuinitate,ad inuia nobis loca 3 & ab omni malitia deferta, fecundum quod loannes ait: Videns le fes cjuU omniadedit ei pater in m anus-fr quid d Deo exiuit 3 (fr ad Deum vadit.Vitulum autem^ hircity qui pro peceato fuerant immolatif? quorum finguis illaties eft 3 vt infancluario eupiatto comple- retur,afportabunt foras cdsira 3 & comburent igni tam pelles c or um quam c ar ne s & fmum. Sjcut autem viculi huius immolatio Chrifti paffionem fignificat, fic concrematio fecundum eudem Vituli con- Radulphum, refurrečlionem eiufdem. In ignis enim fplendore claritasrefurrečl:ioniseius,in- quit, aduertitur,velut abforbens mortem vidoria, de qua claritate ante paffionem patrem ro* gansait: Pater venit bora cLnfica filium tuum. Vitulusergoincaftrisocciditur,fedextraca- itru comburitur,quia Chriftus in I udara paffus a gentibus creditur refufcitatus.In pelle vero,& carnibuscorpuseiuscomprehenfumiutelligamus. Nam fuperiushoc aperitur,vbificpofitum zid; pelle m vero 3 & omne s c ar ne s cum capite 3 drpcdtbus 3 (f intcjlinis reliquo corpore ef feret Zfaiaji. tfalm. 42 lodnn. 13 . crematio quid. le ui(. 4 * De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 52 9 'A fer ct tutr a e a sir a . Quod autcm fimus concremandis membrls annumeratur , fimusvituli, cruciseftigominia3contumelia?,&improperia,qua;omniainChriftigloriam conuetfafunt. Sed quid eft, quod hircus pro pcccato populi oblatus cum vitulo pontificiscomburi prarcipi- tur?Nonne hac decaufaMoyfes contra Aaron očiauodie vn&ionis illius iratus fui {Telegi tur,quodhircuna , qui oblatusfuerat pro peccato, exuftum reperit ?Siquidem de hoftijspro peccato,hoc fupra ftatutum eft, vt comedantur: 0*»»/>,inquit,^w eft degenere faccrdotahsve- ftetur urnibus eius , quifanci urn fanti<>rumeft . Hune tamen hireum videtur exccpiffecum vitulopontibčisjita fubiungen s\HoJha emm^ua caditurpro peccato , cuius fan^uis inferturin tdbtrnacnlHm i eft im o n tj ad eupiandum infantluario mn comedetur.fcd comburetur igni . Ergo hircuspropeccato populi , fi alio tempore offeratur , comčdi iuberur a facerdotibus , cum ve¬ ro in hac d ic expiationrs cum vitulo ponuficisimmolatur 3 eade'mlegequaae kw virulus extra caftracomburitur. Vtrumque fine caufa non fit. In holocaufto itaque arietis Aarqn 3 quod fi- mulcum holocaufto plebis oblatum. eft , fančius ille Sančlorum principibus populi fui, qui & ipfefanftitate ca?terispra?eminet,coniunčlus eft, nuncinterimpeccatoribusfeconformans i &peccatoresinaliafua hoftia fibi,ficutprimuminariete refurrečtionis fua?gloriam expri- mens,eandem fpem pamitentibus tribuit , dum eorum hireum fuo vitulo in combuftione con- iungit. Qood vero extra caftracomburi prtecipiuntur, praeter illud, quod paulo ante nota- uimus,quodChriftusfčiHcet cxtraSynagogam in gentibus glorificatuseft,quianune < 5 ^ hircusadiungitur;extracaftra intelligendum eft, extra eam, quam nune invfu habemus, confuctudinem. Chriftusitaquecaputomnium ,& cum omnibus vnus tam arietem, quam hireum populi fui ad immortalitatem praceffit, in combuftione tamen fua vtrofque libi con- fociat 3 fpe interim illos adiungens,poftea vero rei ipfius confortes efficiens. Dicamus modo de myfleriocoitus hominiscum ancilla nobili, qua? precio non eft redempta, & cur ambo vapu- !enr,& non moriantur. Super qua re fic Radulphus. Nunquid >inquit, perfonarum acceptor eft l)eus,vtlibertas,feruitufque fpculi huius, diuerfum apud illum meritum fortiatur,grauiuf- quefub eius iudicioiibcra?concubitus,ancilla? autem remiflius vindiceturž! Nequaquam:liuo feruusenim fiue liber, pares apud illud meriti fumus; in hoc foliim difcernimur , fi in timore illiusprsceptorumque eiusobedicntiaalter alterum prteeedamus. In populo itaque illo cui Comniapenefub figura pra?cipiebantur *vbi de ancilla decernitur, cum qua quifpiam concu- baerit,vt etiam fi non nobilis fuerit, tamen precio non redempta, nec libertate donata,vapu- lcntpariter, & non moriantur, forma eius traditur faeramenti nobis, fi intellexerimus,abun- dantius profutura; ancilla enim nobilis anima eft humana, ingenuitatis fute prarogatiuam trahensab ipfo Deo, ficut & paulo ante tračlatum eft, quia ipfius genus fumus, non quidem de fubftantia eiusnati,fed adeiysimaginem, fimilitudinetn creati. Quia vero per pecca- ttimcapduata,.S^JnfemitutemredačEieftnobiIisifta,qiiid nifiancilla eft,doneč Chrifti fanguine redi matur, baptizatain morte eius, & graruita eius gratia, libertate donata i Cor- tumpitur autem anima humana ciim maligna cuiufclamperluafionetrahiturad peccatum* Lex igiturproancillae concubituhomincm plagisfubdit,apertedocensquanto grauiori p£- na ple&endus fit, qui animam Chrifti iam morteliberatamiterum peccareperfuaferit, feruitutis priftina? iugum rcciperc,quam fi cum ancilla aliqlia peccandi fedus fufcipicns, nonnili,quod. faidum eft, fed are voluerit. Peccator autem pro deličto fuo offerre iubeba- tur domino ad oftiuin tabelnaculi teftimonij arietem,vt pro co oraret facerdcs, & cmteraj eft benimarietem Deoofferreex fententiaeiufdern Radulphi humiliter pratceptiseius lefubde- re,&itineris agendi ducem eum conftituere. Hune arietem illiobtulit, qui de c^lo proftra- tnsclamauit dicens: Domine cjuid mevis facere ? Rečic igitur, qui anciila: & ipfe feruus per peccati contagionem adhafit ,prodeličlifui fatisfačtione offerreiubeturarietem, vtqui du- dum alienus a Deo cxtitei ar, prtccepta illius contemnens, nune audiat eum quafi magiftrum 5 & qui a (eruicute illius alios ahduxerat, nune veftigia eius ipfe fequatur, hocque ad oftium ta- bernaculiteftimonij jvtperhanc fcilicethumilitatem,apleftistabernacuIiint r oitummerea- tur. Quoddenique pertinet ad manipulos primitiarum,quospoft mcftein fegetum ad facer- dotem ferre Hebron iubebantur, in eodem die,quo manipuli confecrabantur,C£debatur agnus anniculus immaculatus in holocauftu Domino,idquodidcd voluitDeusex fententia Ifychij, vt in eadie,ifH]uaccld>ramus,domini refurrcčlionem,& manipuli intelligibilcm oblatione, nonobliuifceremurdominici facrificij,cxquonobis,inquit, eftoblatiomanipuliVveium ma- pipulum noftrc meflis C.hriftum efte iam oftederat,) fed catdere agnum immaculatu anniculu in holocauftu domino.Intelligibileagnu,domini traditioneimraolantcsmyftice,&offeictes, ipfius aute vt facrificiu c£dentes,memoi iam fecit,neqj enim aliter,fed per eius meditationem, Vy & vir- Crucisigno. minit *y~ pus. Hircus cur e utr a caftra coburatur . H utr a caftra Coitus horr.i nis cum an- cill a myfte- riutn . Ancilla no¬ bis anima humana. Arietem of¬ ferre tjuid . Primitiarh manipuli cur oft'errentur» Agni immo- latio ad Chrifti me m or iam per- tmet . V Iy fsis Aldrouandi Jtgni car do pa S urit us faucU. 53 ° & virtuteiri a fenfibilibuš ad intelligibilia transfercntur ea, qua? in illo facrifido peragnntur, E Radulpho vero hoc hac lege docerividetur,cumin eadem die,quia manipulus confecra- tur,ca?di iubet agnum iminaculatum jVtjeum gloriamrefurredionis Chrirti attendimus, fciamus ipfum, non alimn a patre exaltatum ? quem vfque ad morteni nouimus patri fuiffti fubiedum. luffit autem etiam legiflator, vt poftfeptem ab hoc iacrificio hebdomadas,ideft, quinquaginta dies nouum domino otferrent facrificium agnos ieptem cum duobus primi- tiarum pauibus,imrnacuIatos.,anniculos,&vitukimdearmenta vnmn,^ arietcsduos. Otferre autetn eos feptem agnos , anniculos,immaculatos, prrrcipit, inquit llychius,dona fignifican$,qua? funt fpiritus,de quibus Salomon in prouerbijsdicebat; Sapientia adificabii f fibi damam-, ercxit columnas feptem Nec tacuit,qua?, vel cuius numeri elfent dona, fiibintulit Arietes m a- dat a diet i- F o lic? labo- !" '< fancio- ra/n , La c.z I o. enim, Špirit us. faptentia , dr iptellectus ftpiritus ccnftlfdrfortitudinisftintus fcientu&ftettt- tiu&implebit ekjpiritus timons domini. Agnos autem ha:c appellat donaad ,oftenfionem,quia Spiritus lanctus vn u eft in Chriflo,dc quo didum eft; Ec c e ag/ius Dei^ecce c j m tolht icccata mu¬ di ; vnde nemo potek dicere: Chriftus lefus , nifi in Špiritu fando. Ergo non extra rationeni cum feptem agnis vitulum de armento proden ti con t in eri oblatione,afleritidem lfyc]iius, fed euidenter lignificare iftum ex armento Abraham, Ifaac, Iacob, Sc Dauid fceundumcar- F nem fadum,huicque duos arietes immaculatos coniunxifle,excellentia mandata, &virtu- tes , quas lequi alias, velut oues, oporteat: in his enim vtpote vifibilem inimieum ventilanti- bus 3 munimem indemnitatem, inquit , habent i qure funt autem h a 1 c ? Si vis perfccint - n ' ,: ' [ e ~ efte , vade vende omnia> qua babe s , (jr da pauperibus , (f venifequere me. Maximum quippo maridatum eftjVendere,qu£chabet,S^ dare pauperibus j Maximum autcm,fequi Chri- ftum, vtcumdefpedu quippiam polfidcndi etiam omniaagere fecundum voluntatemDei itudeamus. Hoc eft enim eum fequi. Ha:c ergo mandata, vtpote propter immaculatumvi* tam perfedam conftituta, arietes appellantur, quia arietes omni grege excellentio- res funt, horumfacrificium 3 &libatio,fcientia videlicet,N_ corredio, odor fuauitatiseft domino. Aliter veroRadiilphus,in bobus,paftorumJaborem fandorum,quilirafolicitu- dine fandam eccleiian^dominicam videlicet excoluntagrum j in arietibus vero dodrins du* catumintelligendume0ealfercns,additque& tertium,quiaquipafl:ores. & dodores funt,, tanquam boues, & arietes funt, ipii Sc agni propter innocentiam reperiuntur habes, inauii, pa (toru m paftorem,quiagnusDeididuseit, qui&paftoresdodorcfque creteros agnosvo- Q catdicens; Ecce ego mitto vos ficut agnosinter lupos : Sunt tamenagni rnulti ingregeChri- fu,quibusnecpondusregiminis,necofficiumdodorisimponitur. Hi vero ii holocauftum le Deooiferuntjiubetur vt anniculi fint, ideft, vniusanni, vt non pucriliter, aut fmcconfilio ar d uum quis arripiat iter,nifi prius Sol fandi deiiderij in corde illius compleat curium fimrn, & ad roborisfui veniat plenitudinem ,deliberandum enim eft diu>\t a it Seneca, tjuod femtl ftatuendum e H , ne rbrte mittens manum fuaminaratrum,retro refpiciat,& votum noru reddat,ciirn mcliusvtique lit non vouere, quam poft votum non reddere. Septem autem effe agniculos iftos ait, quia feruant vnitatem Spiritus in vinculo pacis. Huius enim numeri A n mer. 2 S, ftefamentum, in agnorum holocauftis feripturam nobis conunendare in Numeroruin libro, 9 ' _ cum pene vbicunque agni offeruntur,in folemnitatibus,feptem iubentur oiferri,autcertequa- Agmfepte niordecim ,duplicato feptenario propterduos populos, cxquibus ecclefta congregata eft. qutd, Reperinquoqueeundemnumerum ad maiorem lui commendationem ,quaftexfuperfluo, poftquamdidum eft, agnos feptem immolandosefte inlibaminibus, dicitur in vnadecima * per agnos (ingulos offeratur, & fubditur,qui funt ftnrul agni fepte,vel qui funtftmulagniqua-H Vituluscur tuordecim. Vitulum vero vnum offerri hic tradit,quialicetad primum gregem albe oues vnusoftera.- addudm fint, ex vtrifque tamen faduseft vnusgi'ex, <5^ ex vno gregepaftorvnus. Omncs tur . enim in fummo paftore vnum elfe, quicunque tradente ipfocuram ouium fufcepcrunt. Quod diciturj Vitulum de armento , tefte Beato Auguftino,hebra?am locutionem efte,ficut cum dicitur,agnusclc grege,hircus caprarum,agni ouium,žc^^fi quu fimifia. Vitulo autem Arietes dno vno arietes duos itipgi, vt faltem in arietibus populorum diuerfitas intimetur,quominiaj cur vnt vt- vno vitulofidei, charitatifqueconcordiacommendatur, Sedfidixeritfortea!iquis,hacra- tuio copule- tioneetiam duos vitulcs,arictcmque vnum apte potuiffeofferri,ciim&in vtroque populo tur. paftore s fintconftimti, & dodorum oirmium Catholicorum vniformisprredicatio vaieatre- periri; Refpondct fe quoque hoc concedere,imd addere, non tantiim fieri potuiffe,fed etiam, vr fieretjlegem alibi prarcepilfe. In Numerisenim cinnde his tradaturfelemnitatibus,veni¬ ti ad Pentecoften, qum nune in manibus eft,eius holocaufta deccrni his veibis; Dies pr mi ti. uorum , tjuando ojferetts nouas fr ure s domin« , e xpleti s hebdomadtbus , vencrabtlis , dr fin- tta Namer. i8. De Quadrupedibus Bilulcis. Lib. I. 53 r iSd eYit . Otnne opusferuile mnfacietis in e a: Ojferetifpue holocaufium in odorem fuauijjimum domino vitulos de armento duos 3 arietem vnttmfi& agnos anniculos imrnaculatosfeptem. V ideat itaqi3c,inquit Radulphus, Iudieus qualiter litera? fua? fciffurasrdarciat raperte namq,- m ul tis Scripturg fcfe in locis impugnat 3 & iibi contraria cft 3 vt in proden ti apparet 3 ciim eiuidem dici aerimo- diuerfitas niasinitituensjhic vitulurn vnum cum duobusarietibuSjillic quaiioblitus 3 quod dixerat 3 vitu- i„cademle - losduoscum vnoarietehoIocaufi:i$alfignat:Videatergo 3 vtdixi Iuda?us,quomodohanclite- iz contrarietatem euadat 3 Chriilianusenim intelletkusliberum inuenittraniitum, ciim ani- maduertit legiilatoreni ob id icriptura? fuperiiciem fragere 3 vt ad interiorem jmedullam.,etiam rebellescompellatintrare. Attende namque hxc duo decreta 3 neicio vtrum litcrMconfonan- tiam valeas repcrirc. Tranfi ad myfterium 3 videbis iam nihil interefie 3 vtrum duo vituli cum ariete vno , an vitulus vnus cum duobus arietibus in holocauftis elle dicatur, ciim tam paito- res,quam doquarta per agnum, Quiaverd& ipiius olei 3 quo ii:nil;u Num.i 5, confpergitur,requirendaeft menfura 3 hoc totum alibi 3 in eodem ramen volumine, pleniusin- Uenitur. Ojferet 3 mofi\X. x quicunque immolaueritvičHmam^facrificiumfimiU. Lecimum par - tem ephi confierfam oleo 3 quodmenfaram habebit p ar tem bin: & vinum adliba fundenda e iuf C dem menfura 3 dabit in holocaufium x fiue in vičiimam per agnos fingulos. Et arictis er it fiterifi* cium fimiU da ar um decimarum > qu? confperfa fit oleo ter ti a p ar tis hin 3 & vtnum , & lib amen -> tumtertu par tis hin , eiufdcm menfura ojferet inedorem fuauitatts domino . Ruando vero de bobus feceris holocaufium 3 aut hofiiam ^dubis per fingulos boues fimiU tres decimas confperfz deopuod habeat medium menftra hin , gr vinum ad lib a fundenda eiufdem menfurgfin oblati0- nm fau/JJimi odoris domino . Omnia igitur in libamentis his per diuerfas vitki m as certis gradibusaugmentantur. Nam fimihe in vitulistresdecima? reperiuntur, in arietibus dnx, Jnagnis vna decima 3 vel decima decimce. Sic etiam olci 3 vel vini media parsmenfuraihin, per vitulos fingulos, minus autem per arietes, ideft 3 pars tertia, minus quoque per agnos 3 ideft 3 quarta pars 3 orfertur. Quia igitur per fimilam 3 qua? pura farina eft 3 mentispuritatem Strnila men - mtelligitnusjagnisfingulisin facrificio decimafimila?coniungitur,cinn omnes 3 quiperve' tispurg ty- raminnocentiamdominoplaceredefiderant 3 mcntispcrficiuntfiantkitatem 3 dumeamnullius p USt criminisconfenfu contaminant. Quod decima dccima? in holocauftis plerumq; poniiubetur 3 munditia mundo rcnunciantium,a fifcularium puritate difcernitur. Qui enim in feculari con- B uerfationc Deo defcruiunr,quafi perfetki fi bi vidcntur 3 ficriminaliaqua:q;non ioliim abatku 3 led etiam a conlenlu fuo repellant. Nonnunquam decima indeterminata dicitur,vt cu- iurmodifitillaperfetkiomon difcernatur.In agnis tamen holocauftorumdecimadecimclcm- perintelligenda eft^uia mos eft feriptura?, vtquedamiociscompetentibusexponat 3 eadem-. quealijs in locis pmermittens fubintelligenda relinquat. In arietibus vero fimila: d ccima_. geminatur. Qujenim fibi viuk 3 < 5 ^quafiagnuslpiritualisfuainnocentiaccntentu$eft, fut- ficitei adpropriam puritatem 3 fi iriiquitati necafIe vfusfnperj]onfam,gaitdebitfuperte Beustuus. Quod ve- 10 agni ifti ahniculi efte dicuntur,nec ifte pacikcorum ritus eft. Soli namqiholocauftoiuagni^ anniculi elfe folcnt,non pacikcorum. Sed St de hoc illius vita: perfečlioni aptilkmecogriiit,de quainpfalmocanitur,ciimloquentepatre,fermodeChriftohabeturfubperfona Dauid:£# thronus dnpnit^eiusfunt Sol tv conjpettu meo,&ficut Luna perfcela in jiternum. Thronusquip- pe Chrifti omnes illi funt,in quorumcntibus cius fpiritus requiefcit;quia anima iufti,fedesfa- pientiateft. Omnes igitur in ciuitateillaanniculierunt:quiaiuxtalfaia,n6eritibiampliusin- fans dieru,nec fenex,qui no impleat dies fuos,quado thronus Dauid kcut Sol in cofpc&u Dei, St kcut Lunaperfctkaingternu.Nechocpretercundueft,quod inbacdieduopropacikcisof- feiutur agni.Duonamo; agni,kcut in emudationeleprok pleniusdifputatueft,duplicekgnat innocentia:quando no lbliim adu,fed & efiečtu proximoru lmkodeclinatur:necfolafacie,fed & mete feruatur manluetudo.Qua innocentia: plcnitudinehicaftequi nequaquapolTunt, qui- cumq;teporalib.occupati,pcrfečtionisfaftigiunonapprehendut:quiamagnueftcis,licetira- cundia penitus no cxcludant, k timorc diuinoligati,iracundiam fufcitatam frenarefulficiant. in dukate autern Ierufalem,euiusponit Deus omnes knespacem, etiam pacikcaadduorum agno- De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 53 3 A agnorum mcafuram pertingunt: quandopoft innocentiam operiš, quam hiccontra commo- tionum fuaru impetus non line folicitudine fcruauerunt,interiora quoque iuftoi um iam paci- ficata,domino benedicunt. Quantu modo Chriftianoru facrificia hifcede quibushuc vlq; di- ftum eft 3 pr£ftent,oftendit D. Cyrillus his verbis contra Iulianu,qui dixit,;w.r negligere facri- f cit eruenta: Opinaturforte(inquit)a tali nos cultu remoueri,quia ignisnon dclcenditdectf- lisjdicemus necelfario,quod aberret a veritate.Non enim opera impendimus,vt boues immo. lemu$,non quod igne lion dimittat Deus/ed quia ea qua? in typis & vmbris, poftqua tranfie- runtad verkatem,pra?ceptfi habemus,fummo Deofpirituale & irreprehenfibilem cultum co- feerare. Spiritus enim,inquit,eft Deus , & adorantes eu in fpiritu & veritate oportet adorare. Sciatetiafuilfcfacramenti Chrifti pratdi<5Honem,quod defcendebat ignis fuper altare,dimit- tente illum fcilicet omnium optimo artifice Deo, & per fenfibiles & vilibiles res fuper fenfum, & intelligibilia,formante. k Nam ciunexcitatu dlet fančfum tabernaculum in deferto ab opti¬ mo M_oyfe 3 ignem dedit Deus,inextinguibilemq; & perpetuum elfe precepit:prohibuit autem magisj&diuina legepuniuit inferri ignem alienum. Nam ita perierunt filij Aaron. Verunta- B menvtdixi,vmbraparturiebantviitutemfacramenti Chrifti. Nam in fpecie ignis Temper ali- quo modo acccpit Deum faera Scriptura. Vifum enim lic elfe, inquit, filijs Ifrael in monte SL najvnde eximius , & non akri mixtus altarij ignis erat. Deus enim folus,& vnus,& fccundum naturam fuper omnia altari Deo connumerari non poteft,alioquin quomodo faerum, & diui- numtabernaculum oifenderetquisfacrificijsadhibensexternum ignem,nifi quodammodd cogitaretquis:quod fi inferretur ignisalienus,ledatur veritas figur£, nonobleruans modu, vt conueuiat eam figurari. Quandoquide eft folus verus,& vnus Deus,connumeratur aute ei ora nin,o nullus,qui tabernaculum verius, hoc eft ecclelia mentali illuftrat lumine, accipit aute ab omnibus rationaleshoftias. Itaq;aliuscum ipfo Deus intelligaturnullus,rcmoueaturanobis tanquamalienus ignis. Alia enim natura deitatis praeterea nulla eft. Idem autee/fet Termo,& deiacrificijspcrHcliamanteaimmolatis. Dcmifit enim &tuc ignem vniuerforum Deus, inv plentepropheta olim figuram faeramenti Chrifti. Igitur quod non defcendit ignis, ouesocci- derenondetredamus: Sufficitenim nobisper ea,qua? tune fiebant, quemadmodum in tabula veritatis pulchritudinem bene effigiatam mentalibus oculis confiderare. Sacrificamus autem Cnuncmultomelius,quam illiolim. Defcendit.n.caditus non fenfibilisignis, imagineineffabi- lis nature complens,fed ex patre per filiu Spiritus fandus illuftras ecclelia. Adhibemus aute & lacrificia,lpiritualia fcilicet,& roentalia. Nam illi,qui ex languine Ifrael offerebant Deo bo- nes,&oucs,turtures,& colubas,& ex fručlibus,& Umila oleo fparfam,& lagana,& thura: Nos autem tam cralfo myfterio reličlo precep tu m habemus,vt tenue, ac fpirituale, & fubtile perfi- ficiamus. Offerimus enim in odorem fuauitatis Deo,virtutes omnigenas, fidem, Ipem, chari- fttem,iuftitiam,continentiam,obedientiam,facilitatem,perpetuaslaudes,&aliasvirtute$: Iftud enim facrificium minime carnale limplicem, & fccundum naturamincorporeum decet Deum,&mentalis fragrantiaroblationcs funt vere honeft^ vito. modi, ita enim alieubi dicit ipfe 'Mifericordiam volo,& non fkcrifciu agnitionem Dei magis puam bolccaustomata. Et opti- mus Samuel:£a* annon aufcultatio bona magis,qudm facrificium , & obcdtentiaplus cjuam ojfa trietum ? pfallit autem & diuinus Dauid: Sacrifida Deo hoftiam laudis. Et iterum.- Ctrcuiui,& immoltui in tabernaculo eitis bojita, inbilatienis.Pixccph aute & Paulus dicens: Exhibete eorpo- rtveflra hoftiaviuamfanctdtn,placentcm Deo^rationalc obfecjuimn vesi rum . Qupd autč in vrn¬ il bris fecundu legem eos qui ex fanguine Ifrael abfq; prudentia immorari non permilcrit Deus, & ex ipfis fcicmus faeris fcripturis.Etenim precepit quidcm immolari agnu,ad figura Chrifti: veruntamen lic comedetis illum dicit \Sintlumbi vefnpracinčti>& calccamenta inpedibus ve- baculi inrnanibus ve st ris .\ide igitur quomodo in peregrinorum humilitate comede- reiuflferitjVt res ipfte fignificent,q) figur^ non femper durature fint,fed quodamodo ad veritate currant. Igitur ciim peruenilfet figura ad veritatemos pro igni fenfibili,fpiritu accipietes ratio- nabileimplemus myftcriu:Ita.n.dicitur Chriftus baptizare nos in Špiritu sa&o,&igne.Qiiod autariesmonftratuseft Abrahg,que&facrificauitpro Ifaac; dicimiis,qucd&il]cfueritfigu- ra Chrifti,qui per nos,& propter nos,morce fecundu,čarne fuftinuit,vt nos morte,& corruptio. neliberaret. Ia li facrificalfet Abraha ignt' alienu,(vt dicit Iulianus)facrifici js immittes,& non omnino illu,qui eft ex igne,hoc omnino nihil ad nos.Na cauetibus faciificare Deo, q lege de- . finitafunt,&excufitionispretextu facietibus,quod ccilarint ipfi,quod no fuperne, &ex cmlo defcedat ignis,attulit in argumentu fortilfimu nos diuinas leges contenere,fed alicno i^nc vsu elfc Abraha.Qiionia aute melius nos,quam illi feruiuimus,lacrificantes Deo fpiritualia,& pro igni fcnfibili fpiritu recipientes,neredarguat,dices,quare non adducamus facrjfida altaribus. Vy 3 Oblu- Sacrificid Chrifiiano-> rum. Lib. 10 . con- tra Iulia - n um. Iodn , 4 . Deus ignis . ChriUiano- rum facrif- cia qualta. ofece 6. I .Reg. I 5. Roman. 12. Ar'tes Abr.i ham figura C hrt JU. 534 Vljfsis Aldrouandi Sdttdtor tur agnus dicias. Puradox\ 3 « Chriftus cur agnus di¬ šite s. Can. i.c.2. J (ji d % Cdp.5$. Jvntis ton- o> Jus car dt~ chis C bri¬ si us . Pfalm^i. Agnus non tonftus car C brili as . Ob lu čl-a tur enim dudnus Paulus tanfiim , non clamans , fed dicens: V eter a tranferunt , ecce fačlafam enima noua . Tranftnutati enim fumus ad nouitajtem vita: cuangelicag& indufti ad perfečfcasdifciplinas,rcličia legalis literg inftitutione,& adclefcentibus quidem adhuc conue- nientis,nobis autem non ite, qui in virum perfečfum occurrimus,& peruenimus vlq; in finem aetatisplenitudinis Chrifti. Gum modo immolationes huiuspecoris ad pafliooem Saluatoris noftri tere referantur,non fuerit pr.Ttcr noftrum inftitutum conditiones agni hoc locorecenfe- rc>quomcdo ipd attribuantur. Qna in re Toftati vtemuropera, qui in explicatione trimu ha- rum metaphorarum diligenter eas eft profecutus, quarum prior erar. F uit qu oddam vasclau - fum^ mn claufum-.paruum (jr non paru um: lam/nofunt (jr non laminofum-, V datum jr non va- ctittm. Prat er e a. vas mundum^jr non mundum. Secunda anteni tališ erat .• Fuitvnus leotftuvi- debat ur y jr non idq j exconformi- tateproprietatisipfinsanimantis. Eft autera agni conditio,vtfitquammaxime innocens, nulliq; noceatanimali J necquicquampernicioftnnalicui moliatur. Hoc autem in Chrifto,in- quit,prc?cipue fuit, quia abomni inquinamenti labeimmunis extitit, & maxima innocentia_. pollui t:fic enim ait B. Petrus: Cbriftus mortuus e sl relinquens euemplttm , -ot fcquamurveftifu eius,qui pcccdtum nonfecit,ncc inuentus eft dolus in lingua eius. Prmterea agnus, animal dc rna- fuetiffimis eft, nulli nocens,&raro clamans, &ciim interdum tondetur, aut torquetur,voces non emittit. Hoc etiam Chriftoaptiflimeconuenitjfuit enim Chriftus manfuetiffimusfuper omneshomines,qui moranturin terra,inverbis,&opere;Sdicet interdum inferrenturei iniu- rie,non clamabat,& vgait Petrus, C um malediceretur,non maledicebat^cum pateretur, nbeorn- minabatur. Hanc Chrifti,& agni fimilitudinem deferibit Efaias euangelico magis quam pro- phetico fermone inquiens: Tanquam ouis adoccifionemducetur , jr tanquam agnus coramton- aentefe obmutuitgnec aperuit os fuum. Veiiim hacdcrc moxrurfus,proičquamur modoexpli- cationem fuperioris metaphore,& primum,cur Chriftus dicatur agnus tonfus,& intonfus;qua in re obferuandum effe monet idem Toftatus,quod tonfum eife in agno duo dgnificat. Primu eft,inquit,corporeo detegi velamento;Secundum,quandam in todonc deri paffioncm: Vtro- qne modoeutn tonfum appellare licebit,- nam in paflione fua veftimentisfuisdetečlus dlfti- cut enim in cceteris moriš erat, qui capitc erant plečfendi, vt 'qu*ftionarij vefteslucrarentur. Sicin Chrifto fa&um eft ciim decreto Pontij Pilati in crucem lublato,milites veftes eius diui- fere, & dipeream, qme inter eteteras preciofior erat, & a B. Virgine fačta, mifcruntfortem,vt habetnus non folum apud euangeliftas, fed & pfalmographos concinit : Diuiferunt ftbi vetfi- mentawca>&ftperveftemmeam miferuntfortem . Hoc itaquepačto redemptornofterin paf- fione fua detonfus cfecunčtis ičilicec veftimentis fuis fpoliatus. Aliter vero etiam detonfus/ib citur, idque magis proprie,ciim fcilicer tune agnus tonderi dicitur,ciim ei lana praiciditurjNa licet Iudad reuera fordcibus,vt dt in agnis,capillos non pr^fciderint,eos tamen euellabat,qua de re E fii as; Bedi caput me um percutientibus ,jr ge nas mg as vellentibus. Porro pa Ido, qua’ ex detondoneabagnopercipitur, Chriftoetiamapti{dmecongruit,cumplerofque dolorcsiin. fua palfione tolerauerit,precipue tamen dolor hic ad veftium dcrcčtionem J &pilorum euulfio- nem referenduseft,cinn vel quilibet veftibusfpoliatus non mcdiocritererufcefcat, dummodo non dr perfričtže tr.ontis.Ex capillorum vero,pilorumque barba: cuuldone dolorem fen fige um ad dngulomm euulfum fequatur continui foiutio,atque ipfe etiam, vt ait Toftatus, tempera¬ tur* fuerit tencrrimaj.Cur modo dicatur agnus non tonfus,id dnplicirer deri poffe,inquit,pri¬ me fcilicet de Chriftohomine intelligi licere,quoniam vt ftcundum regulam iuris volenti no fir frausftic de iniuriarum perpefifione dicendnm, quod nulius volensiniuriam patipoffit. De psenarum quoque perpcffione non difpardednitio procedereiure debet, fcilicet, vt, qui fpon- tanee parnas fubit, pamasperpeti meriro nen dicattr, & quia Chriftus vitro hudationem pafi fuseft,capillisi'tidem fpoliatusdmiliter, eum necntidatum,necdenudatum,nec pilorueuub donem pafl'um,iure confircri poteriinus j hoc tamen magis adhuc proprie de Chrifto dicetur, quatenus Deus efl ; Dcus enim, quia veftiri nequit, cimi dt incorporcus, veftibus quoquefpo- iiari non poterat.bimilitcr plane dici poterit,agnus verberatus,& non verberatus, due vulne- ratus,& non vulneratus, agnus clamans & non clamans^ patiens, & non patiens; mortuus non mortuus.Chriftus enim,vt homo muka in benedičlo fuo corpore vulnera tokrauit, ctinu alias F G H Dc Quadrapedibus Bifulcis. Lib. L 535 A alias Deitas eius offendi non potuerit 3 & ipfe fpontc 3 vt homo, vulncra fit perpcflus. Huc quo- dammpdo referenda,qua: de agno D. Ioannes Euangelifta fcribit in apocalypfi 3 vbi lcilicet ait cap. 5. vidiiTe felibrumfcriptum intus 3 & foris, in dextera Dei, quem nemo vel ex in terra vel in ccdo viuentibus aperire potuir.- Illum tamcn agnus,qui occifus eft,aperuit,& eius feptcm fignacula j„ nus ny r £ diffoluit j cuius rei gratia a quatuor animalibus, & a viginti fenioribus, & a reliquis earli ti bus , a t erit ampliffimisveibis collaudatur. Verba Euangelifta funt: Et vidi in dextra fedentis Jupra thro- num librum fcriptum intus,drforis,fgnatumfigillisfeptem.Et vidi angelumfor tem, ,pradicatem voce mapa . fijuis eft dignus aperire librum , dr foluere fignacula eius, dr nemopotcrat,neque in cdo,neque in terra,neque fubtus terram,aperire librum,neq-, refpicere illum . Et egofiebam mul- tum,quoniam nemo dignus inuentus efi aperire librum, n ec vider e e urn Et vnus de fenioribus di~ xit mihi ne fkuens,ecce vicit leo de tribu Iuda,radix Dauidaperire librum , dr foluere feptcm fi- paculaeius.Et vidi,dr ecce m medio t broni,dr quatuor animalium, dr in medio [cniorum Apii Jlantem tanquam occtfumfabentem cornuafeptem,et oculosftcptem,qui funtfeptcm /pirit us D ei mijjl in omnem terram.Et venit dr ac cepit de dexterafedentis m throno librum > gr c um aperuif ® fet librum, cfuatuor animalia (f viginti quatuorfeniores cectdenmt coram Agno babe n te sfingu- li cit Juras,drphialas aureas plen as odoramentorum, qux funt or at ione sfant tor um, gr c ant ab ant canticumnouum dicentes: Dignus cs Domine accipere librum,gr aperire fignacula eius, quoniam occifus cs,dr redemifti nos Deo in fanguine tuo ex omnitribu, dr hngtta, drpopulo ; dr natione, dr fecisiinos Deonofiroregnum,dr faccrdotes,dr regnabimus fuperterram. Et vidi,dr audiui voce angdorum m uit or um in circuitu t broni ,& animalium,drfemorum, dr er at namer us e or um mil- lu millium dicentium voce magna-,dignus e bi Agnus,qui occifus e sl, ac ciper e virtutem , dr diui- nitatemfrfapientiam,drfortitudinem,dr honorem,dr gloriam ,dr benedičlionem. Etomnecrea- turam,qua m calo efi fr fuper terram,dr fub terra,& quafunt in marfdr qua in e o, omnes audi - ni dicentes: S e de nti in throno, dr Agno benedittto, & honor,gr glona, dr pote sl as infculaftculo- rum,dr qu atu or animalia dicebant,Amen,dr viginti quatuorfeniores ccciderunt in faciesfuas » & adorauerunt viuentem infistula ftculorum . Diciturenim hlc Chriftus primo leo 3 deinde_> Chriftuscur agnusdeo fcilicet propter fortitudinem,& propter vindidam 3 qua de inimicis fumpturus eft: leo & agnus Agnusquoniam immolatuseftpropeccatishominum in modum agni , qui vtfupra didum 3 dittus . C (juotidie in figuram eius,mane & vefpere immolabatur 3 qui enim hic fubaudiendum efle dia- bolumputant, vt fit fenfus,ecceleo dc tribu Iuda vicit diabolum,id mihi, inquit Ribera in fuo commentario,non fatisprobatur,neq ; enim rede dici videtur, vicitdiabolum , aperire librum & foluere fignacula eius. Nec videtur fatis apta caufa aperiendi librum,vicifle diabolum,prg- fcrtimfi liber fit faera Scriptura,vt ipfi volunt:quoniam etfino vici det, porerat aperire 3 & vin- C£repoterat 3 quamuisaperiret:nihilerpofubaudiendumarbitror. Sedleode tribuIudadici- tur^vt alludat Ioannesad prophetiam Iacobj C atulus leonis I uda ad pradam fili mi afcendifii , Genefpc;. &requiefiens accubuifti,vt /c0.Quibiis vcrbis 3 & Chrifti relurrečlio my ftice pia’dicacur 3 & po- teftas,qua dominaturuserat aduerfarijs fuis iuxta illud: In boe enim C hribi us mortuus e bi, dr Roman. 14. refurrexit,vt dr mortuorum, dr viuorum domine tur . Quoniam ergo ipfe dominusomnium a patre declaratus eft 3 & vtleo feuiturus eft in inimicos fuos 3 meritd iple Iblus dignus efi: aperire Iibrum,& foluere fignacula eius 3 vtpercum nota fiantfupplicia 3 qua: Deusimpijs,«\^ filio fuo nonobedientibusparauit. Agnus vero hic non dicitur occifus/ed tanquam occifus, quoniam C y l n uscfir etfi vere occifus eft, cito tamcn refurrexit j Ita Arethas, Ambrofius, Haymo,& alij,iraque qui tAfJ ^ uam ' (K ^ tam cito ad vitam redijt 3 itacenferipotuitabhominibus,quafi mortuus non fuifiet. Videtur aznus etiam eidem Riberedicfitanquain occifus, quoniamcicatrices habebatpatentes,quibusfimi- yi us ^ lis occifohabebatur. Andreas EpifcopusCxfarienfis: occifum,inquit, fignificat, eiuspoft oc- cifionem vitam, in quaoftenditpaflionisfigna, vt vere occifus poftfuamex mortuis refurre- dionem,&c. Polfumusetiam comx\ndiiox\cvc\tanquam ita accipcre, vt non fimilitudinem in- dicet,fed veritatesn, \x.,V idimus gloriam eius,gloriam quafi vnigeniti a patre . Vt fit fentus vidi- nausagnum ftantem in medio throni 3 & feniorum , & ab omnibus honoratum tanquam occi- orinth. 3. fum, ideft tanquam eum, qui pro falu te corum vere occifus eft , & ideo maxime ab eis dtbuit honorari. Ita etiam: Vidiagnum jlantem, ideft,viuum non inortuum, vt aliquando viderarn , ftantem ) inquam 3 tanquamoccifum,ideft,ficutefiedebebatis 3 quipro Dei gloria,& pro faiute hominum occifus fuerat. Decebat Dei bonitatem,&gIoriam,vt qui mortuus fuerat pro co re- furgeret,& qui ceciderat,ftaret. Redeautem eum hic vocatagnum ftantem , quoniam in ho- mine agni mors,& immolatio indicatur, in eo,quod ftat, fignificaturrefurredio , & per mor- tem,& refurredionem fuam poteftatem in omnes homines accepit, vt omnes fibi fubijciat 3 vt paulo ante ex D.Paulodieebamus, flabentem corma feptem } & oculos feptcm, intcipretatio , quam / \ 1 Č3' 5 Vlyfsis Aldrouandi quam fubijcit,cfuia proieclus e sl accufatorfratrum noftrorum , e/ui accufabat illos ante conftpeclum Dei M* ftri die^ac no JI e. Et ipfivicerunt eum propterftnguinem Agni , dr propter verbum teJlimenij &C. indicat angelos pugnantes cum conliderarent agnum, ideft, Chrifturn pro (c fanguinem fu- diffe,ac propterea merito omnia pro eo efte perferenda, ciimque conliderarent etiam fetefri- monium redderedeberc de Chrifto,& tunemaximeciim a multisexfuisdcferebatuuviriliter pugnafte,&diabolum viciffe. Alterfenfuseft fimulcumpriole amplečfendus; Vicerunteum vtendo fanguine Agni,ideft,Chrifti,& vires exeo capiendo, & reddendo teftimoniumdeillo etiamfihoftes veriratisprohiberent. Rurfus,vbi ait vidifte fe Agnum ftantem in ca;lo,& centu Cap.i 4 . quadraginta quatuor millia virginum fequentium eum femper, manifefte indicat, agni no¬ mine Chrifturn intclligi, ait enim iEtecce Agnusftabatfuper montem Sion , dr cumeocentttnt quadragi»tacjuatuormillia habentes nomeneius infratribusfuis. Et mox vbi oftcndiilet millia ca virgines clfe,etiam ait.Ai fequuntur Agnum quocunque ierit:Hiemptifunt ex hornimbusprt- min DeOjdr Agno. Quo loco omnino obleruari debet,cur illi tatum, qui cum mulieribus non • ~ funt De QuadrupedibusBifulcis. Lib. I. 537’ A fant coinquinati,agnum quocunque ierit, fequi dicantur: Apparet enim id non fine iniuria beatitudims auorum dici-po 0 e.Quo enim ibit A gnus? Quo eumomnesbeati non fcquentur? C.erte cede da canir. O quam gloriofum e si regnum , in quo cum Chrisiogaudent omnes fantii , amidi Bolišalbis,fequuntur Agnum quocunqueierit. Atqui proprium hoc efie virginum, Joannesipfe videtur indicare, & ecclefia eodem modointelligere, cum in hymno Virginum tanit, Sjuocuncjuepergis virgines Sequuntur atq-> laudibus Voli te canentes curfitant > Hymnofq> dulcesperfonant. Idcm fen tire videntur AugCtftinus,& omnes expofitores. Cfteri igitur beati fequutur agnum, Sancii v? fcdnonquocunquc ierit,quia in gaudiavirginitatisnonfequuntur: virgines autem inomni- A „ mm 'r e . biiseum imitantur,& ideo quocunque ierit iequuntur. lnter opera Sandi patris Hieronymi Bicdi ur (juidamlibellus eft, quiinfcribitur virginitatis laus, in quohax verba legimus: De his&B, ^ lom/e s ApoBolus loquitur^quodfequuntur agnum >quocunqae ierit. Ouodltaintclligendum pu - tomllum eis locum in coslcfti .uda claudcndum,&c unči a eis diuinarum habitationum habitacu~ b Ureferanda .Verimi ficresnondum iatisexplicari videtur Ribera. 5 , quandoquidem facileobij cere,inquit,poffumus,fi ita intelligatur,nec virgines fequi agnum,quocunque ierit,nec aliud dfedeillis,atq,-dereliquisbeatisiudicium.- Namfiin gaudia virginum non fequunturagnfi coniugati,aut alij non virgines, nec virgines eum fequuntur in gaudia martyrum , aut dodo- mra,aiTtprophetarum,aut apoftolorum,atque hce iliis manfionesnon referabuntur. Harcob- iedio ita poteft folui,li de omnibus,inquit,virginibus verba intclligantur. Qui virginitatem araiferunt,non poftiint fequi agnum,quocunque ierit,quoniam recuperari iJla non poteft. At virginesj& martyres efie pofiunt, & in caateris alijs agnum imitari , vt merito agnum in coelo podea fequi dicuntur,quocunque ierit. Hax folutioobfcure colligi poteft ex Auguftino in li¬ bro de fanda Virginitatecap.27.&duobusfequentibus.Veriimaliudcftfequipoffe,aliudre- uerafequi,omnes virgines hoc pofient, dum in terra funt, fed multi non fequentur in coelo a- gnum quocunque ierit,& tamen de iliis iam in cado pofttis loquitur Apoftolus. Melior & fo- •lidiorerit interprctatiojfi dicamus virgines agnum fequi quocunquc ierit , quoniam in virgi¬ num multi tud in e o m 11 ia virtutum merita inueniantur,multi enim erunt tnartyres,alijdodo- Cfies, & epifcopi &c. Qike tamen omnia in ijs,qui virgines non funt,inueniri non pofiunt. M/- hitamen,qui oftendi hac non de omnibus virginibus hoc loco dici,led de i js, qui extremo te- pove florebunt,aliter videntur bacexponenda,vt illorum virginum merita commendariintel ligamas,q u i fandiratis tantae erunt, vt corporis, & animar integrita^e reliquas omnes virtutes copulentjdcquibusftatim ait. Hiempti'funtexhominibuspnmitia Deo , & Agno,&ineorum ere non e si inuentum mendaciumfine macula enim funt &C. Hosquoniam plurimum omnibus virtutibus praelta bun t, non eft dubium hortatores, & magiltros aliorum futuros efie miferri- misiliis temporibuSj& exemplo pra?ituros,& ante omnes aliosa miniftris Antichrifti torquen do$,& occidcndos, nullamq; i js coronam defuturam,vt rede dicantur fequi agnum quocun- queierit,Ca;terum hacc verba omnibus iandis alia ratione tribuentur quatenusomnibuscom nvunceft,nunquam a Chrifti confpedu difcedere,fcd cum illo ellc vbicunque ille fit,atque ita 'Vtrumque verum eft,& modo quodam conuenit omnibus fandis,alio non ni/i virginibus. Hcc itaquekibera.Sed&iterum Agniappellatione infignitur Saluatornoftcr, vbiidem Apofto- lusait. Eteantantescanticum Movfi ferui Dei,(jr canticum Avni,dicentes. Ma?na fr mirabihd . vjuntoperatua Domine Dcusommpotens^c. Dicitur autem canticum Agng quia lilo Agnum, canticum ideftjChriftum laudant,operaeius magna, & mirabilia efie dicentcs, hoc eft, vt exponit Ki- A u bera,quod tanta Antichrifti, & eius miniftrorum tanquam crudelia facinora fuftinuerit ? tandem dignis eos fupplicijs affecerit. De Chrifto ite intell ige hf c verba de regibus Antichri- doadharentibus. Hi cum Agno pugnabunt,& A gnus naincet illos,quoniam Dominus Dominoru C ap. 17, rex regumfr tjui cum 1LI0 funt (do Nec non & ifthtcc .Gaudeamus,& exultemus,&demus glodam eirfuia venerunt nuptig Agni , & vxor eiuspraparauit fe (jrc. Beati qui ad cenam . Agni vocati funt. £t rurlus. V c oftendam tihi fponfamvxorem Agni ; Dicit autem nuncfponlam Cap. 2 1. Agni,id eft Chrifti, fcilicet fandam ciuitatem Hieruhilem,id eft Ecdefiam,quia nune lponfa cft,&pofteaciim in dieiudicij ducetur ad domumfponfiid eft,cum Agno, fcilicet Chrifto a- . fcendet in £oelum,vxor appellabitur. In Gra?co eft & tanefitam agnus coram cotfui totonditfc mu tus, fic non aperuit os fuum. In hu- uignus c ur milit ate illius iuclici um eius fu blat um efi-, Gcnerationcm autem eius quis e n ar rabit? Sacrifica do- in miffii ipfa mine agnum^teoniam tollitur de terra vita illiuslimmolatur agnus Dci> qui toliit yeccaium W* dicatur. di. Dicitur & in Milici bis, agnus Dei mifererenobis. Super quareGulielmus Durandus in-* Eib.A.c.^ 2. opere fuo de rationali diuinorum officiorum feribit in h a’c verba c Quia lefus ftatim vt faluta- tiitapoftolosjdedit eispoteftatem rcmittendipeccata,idcirco,Chorusclamatadcum,&po- ftulat, agnus Dciqui tollispeccata mundi,mifererenobis. Siquidem loannes videns Ieluca ambulantem dircitc Ecce agnus Dei,eccc qui toliit peče.it a mundi. Quare autem cum vocauerit H agnum,determinat fubdens, quitoliit , ideft,qui venit vt tollat peceata mundi , quia pro pecca¬ tis tollcndis,paf(;ha noftrum inunolatuseft Chriftus.Nempein veteri teftamentooffercbatui' agnus pro peccatis populi,& in nouo teftamento Chriftus feipfum obtulit Deo patri,vt hurna- num gcnusliberaret,& lauaret a peccatis in fanguinefuo.Meritoigiturdumcorpus,&fanguis domini futnitur, agnus Dei cantatur, vt omnes credamus,quia ipftusagnicorpus,&fanguis tune futnitur,qui peccata mundi moriendo tulit,& vitam * tern a m refurgendonobisdonauit, & vtoremus ipfinn nunquam defiftere miferere nobis,quiin paftione mifcrtusesnoftri. Ayvot autem gra-cc latine purus,& caftus dicimr,quod fit hoftia pura & im kola ti oni apta, quia ipfc verus agnus,fola pietatefiia fe obtulit hoftiam pro nobis, & nos redemit j dicitur etiam agnus ab innoccntia,quia agnus nec hominibus,nec beftijsnocet, In pranniffisergo verbis; Agnus la-ei qui tollispeccata mundi miferere nobis ; eft oupdam depreca tio,vt videlicet innocentisagni mifcricordia peccatairruentia,&fubitaneaauferantur. Tertiomododicituragnusabagno- fcendo, quoniam in magno grege folo balatu matrem agnofeit: Sic & Chriftus in ara crucis De QuadrupedibusBifulcis. Lib. I. 5 3 p Adonansnobisprius pacem, agnouitnoscura,vtiam dičftimeft,agnouit etiampatrem obe- dientia iuxca illud apoftoli: Fattusett obcdicns vfqueadfnortem. Agnouit etiam matrem cu- ra cjnam de ea habuic,vnde illud: Eccematertua. Obhocergo in altarisimmolatione terdi- dm, agnus Bet, quafi agne,qui agnouifti patrem,miferere nobis,agne qui agnouifti matrem, miferere nobis^ pie, qui redemifti mundum,& qui obtulifti te pro nobis, da nobis pacem, vel ideo ter dicitur, vt triforme corpus domini intelligatur, videlicet ambulans in terra 5 quiefces infepulchro,& relidens in cado, Poteft etiam dici, quod Chriftus ad tria venit, primo vt nos r liberaret a miferia culptej Secundo vt nos redimeret a malo parna. Tertio, vt nobis daret do plcnitudine gratia fua\ Hac & alia ille,addens Sergium Papam primum conftituilie,vt agnus Dci intercommunionem ter a clero,& populo decantetur. At vero loannes Vallenfis in ope- rederegimine vita humana,quoddicaturbis,agnusDei miferere nobis, ftgnificareait,qudd petamus ab eo releuationem corporis, & anima s & quod dicitur tertid,dona nobis pacem, li- gnificare, quod ab eodem petimus tranquillitatem aternitatis. Sed reuertorad rationes, ob quas Saluator agnus merueritnuncupari,quibus adiungi poterithocD. Bernardi de fpolijs £ agniloquentis:lfteagnus,inquit,tam mitis,quam magnuslačte fuo nospotat,čarne cibat, la- jantts »uat nafacitinduincntum,praparatornamentum. LacagnieftdodrinafuauiSjexpreflade vberi- p r{X a et% busduorum teftamentorum, quafi duobus digitis, ideft, fty!o , & ingcnio Sančtorum dodo - 1 rum. Caro agni eft rnortis eius memoria ad altare in facramento quotidie replicata. Cuius fimilitudinicomplantamur limulvt refurredioni coniugamur. Lana qua fitindumetum,quo quiindutuseft>abfconditur, fignificat humilitatem,inqualatitamus,&a feculorecognofci refugimus. Pelle mortifioatio carnis intelligitur, quae abfque graui dolore ab agno non acci- pitur.-hanc in feipfo Chriftus ieiuni js,vigilijs, & alijs carnis fu« afflidionibus ad vltimum per paffionemcrucisoftendit. Ha:c peli is in dic refurredionis cuinftigmare vulnerumoculisvi- dentiuinofteretur. Eademfererationeouis dicitur Chriftus, vtpoteiqui velutouisad rriada- 0lf - is cUr tionem dudus eft, ipfe tamen Chriftianos, & qui reuera ipfum fequu'ntur, oues mmcupat, fe chriftus di- vero earum paftorem, & ouile ecclefiam Chriftianorum : Verba Cliri(ti funt apud loannem r ft us % ■ Amen dico vobis, qui non tntrat per o sli um in ouile ouiumfted afcendit altundejlle fur e sl, drla- tro,qtu ah te m intrat per ojiium pastor e st ouium.H uic autem ottiarius uperit, dr oues vocem eius C audmntf-propria r oues vocat nomtnatim dr educit e as, dr c km proprias oues emiferit , ant e e as vadit & oues tllsem fejuuntur,quia faunt vocem eius. Alienum autenon fequunturfedfugjtunt ab co,f 4 ta non noucrunt vocem altenorum.Hocprouerbium dixit eis Iefus ■> illi autem no. cognoue - utr ant> qnid lop u er e tur eis. Dixit ergo eis iterum: Amen Amen dico vobis, quia ego fum ojiium mumjmnes quotquot vener unt,fur e sfunt,dr latrones,fed non audierunt eos oues, ego fum o/l iti, f er mefiquis introierit,faluabitur,dr ingredietur,dr egredietur,drpafeua inueniet. Fur non ve- nitjiifi vt fare tur,dr mačtet ,dr per dat,e go vem vt vitam habeant. Evo fum pastor bonus. Bonus fasl or animam. dat pr o ouibus fuis , mercenarius autem, dr qui non eft palt or, cuius nonfunt oues ftofria videt lupum venientem, & dimi tt it oues, drfugit, & lupa s ra pit,dr difpergit euesjner- eenarius autemfugit,quia mercenarius e JI,dr non per imet ad e um de ouibus . Ego fum padi or bo¬ nus,dr cognofco me as,dr cognofcunt me mea.Sicut me nouit pater, dr e^o ugnofco patrem , dr ant- tnam meam ponopro ouibus me is. Et ali as habeo, qua nonfunt c x hoc onih, dr Mas oportet me ad- ducere,dr vocem meam audient,&fiet vnum ouile,dr vnuspastor &c.$ccundum D. Chry (ofto- wum ouile eft Ecclefia,oues funt fideles,oftium faera Scriptura/ecundum illud \Orantesfimul 0t *de e st Ec ^ fr o nobis,v t De us aperiat nobis ojiium fermonis adloquendum masten um Chri/li.Slc igitur con- clefa% • tinuacurlitcra iftapi^cedentibusfecundum Chryfoftomum: Chriftusenim dixit Iudaros eft’e c.rcos in intelledu Scripturarum,quod oftendit ex hoc parabola,ex hoc quod aduetum Chri- ftideherentconfiderareexteftimonioScriprurarum,quashabebant,quia Chriftusintrauit perottium,ideft per determinationem faera? $criptura?,qua? tempus,locum, & modum venie- di determinauit,& ideo ali j aliter intrantcs,funt fures,(icut Mahumctus,& Antichriftus.^/zv/V ojiiarius aperitJ\dci\,Moyfcs cui data eft primo faera Scriptur3,propter boe Saluator dixit: Si trederetis Moyf,crederetisforfan drmihi-,dr ouesillum audiunt ,ideft (implices, qualesfuerunt apoftoli ei credcntes. Ec proprias oues vocat nominatimrhoc patet de apoftolis,quibusdiftin- fta nomina impofuit,& educit eos e tenebris ignorantia?,& culpm. Ante e as vadit per exempla operam,fecundum quod habetur infra; exernplumdedivobis,vtquemadmodum ecoficijtacf VOSfaciatis. Et oues illum fequunturjpuc imitationem. £>uia fciunt vocem eius, ideft,per fidcni cognofcunt,& approbant; alienum autem non fequuntur, recipientes falfim doftrinam , quia Ottium cur non noucrunt vocem altcnorum. Sed cotra didum Chryfoftomi poteft argui,c»iiia Chriftus ex- faera Seri- ponendo hanc parabolam, dicit fe efle oftium,ergo faera Scriptura non eft hi« oftium. Poteft ptura dttta- autem Oftium Qhrl Si us a Oues qtti i* ecclefta . 1) e n te s qui in c c dejta . Oues tonfit tjui. Oues pij sut 0- boni. Cuile ejuale tjfe deheat. 540 VIjlsis Aldrouandi dici fuftinendo diiftum Chryfoftomi, quod Chriftusnon vocat fe folitm oftium,fed c ^ atrl ^ ftorem; propter hoc enim facra Scriptura dicitur oftium,in quantum Chriftus eftpaftor 0 ^ &relpedu fui ingreftusin mundum. Quod autem Chriftus dicitfe efte oftium, hocnonc fpedu fui ingreftus in mundum,led in quantum ali j habent ingreftum in Deum. Secun , Auguftinum, etiam oftium eft Chriftus, & continuatur lic litera pra?cedentibus, q uia 1 dixerant,fe vidcrefine Chrifto,&per c6fequen$pofte ad veritatem peruenirc ftneeo,P l0 P rea Saluator in hac parabola oftendit hoc efte impoflibile, dicens: Jjut non intrat in c0 ^ r j tionemftdeliumperodiumjdeft,per Chrifium^fur eft> &c. Quod faciunt omnes infide jjs ^ etiam mali fideles,ftatum pradationis indebite aflequentes. Qui autem intrat per oitiu> perfidemChrifti,&humilitatem 3 &aliasvjrtutes eius,paftor eft ouiumfccundurn verita^^ huic oftiarius aperit,ideft,Spiritias fan&usreuelatveritatem,vt poflit oues palcerc 3 & cU j £ cem eiu$audiunt,ideft,do<5lrinam recipiunt &c.laccbusetiam de V i t r i a co , pe r ou i 1 e 3 n t e _ & Catholicatn eccleliam , fine confortium fančtorum ,• per oues, fideles, qui funt in eccle m > oftium Chriftumjoftiarium Spiritumfandum;perpafcuadodrinas,diuinam Scripts a | feua gratia?, Euchariftiamjpafcuaglori^jvitamteternamjperpaftcremprincipalemA' 1 . f paftoremfecundarium 3 bonum ecclefia? pra?latum;perfurem,diabclum,ha?reticuim> cum,& quemlibet malum pradatum.Praftentem eedefiam dici,ait,ouile,ficut fcriptum ftatvnum ouile^&vnus paftor: Ex conuerfis enim de Iuda?is,& gentibu$,fa&a eft vna cCC ^^ vnde & fponfus in canticisait: V na eft columba mea>quia vnojjtrttu vegetata-, vni 'usfttO ^ xu invnum coniunda. In nocouitf tefte Efaia,accubabitlupuscumagno,ideft>raptor eS > ^ ranni ad Deum conuerficum mitibus,&manfuetis. Abhocouili exierat,qui ait; ^ rr i U Q^x cnisrfuaperijt . Qui enim abhocouili exit 3 lupus mfernalis continud ipfum rapit j vno > ait: F ur ingrejftts e HJpolians , latrunculus j'oris diabolus enim non poteft aliquetn 'P nifi foris,ideft,nifi eum prius ab ecclefia traxerit. Oues funt fideles in ecclefia, bemg nl 5 fileti j & fuaues,vtiles domino fuo,vellere,pelle,carne,fimo,f£tu,lade,&butyro.Vdl cr ’ cxteriore conuerfatione ;pelle,ideft, temporalium diftributione;carne,idcft prop rl l c ^ immolatione,&mortificatione;fimopamitentia?; fetubonorum operumftadep ietat nocentia?;butyro,ideft,charitatis pinguedine. De his ouibus in canticis dicitur: dentet gr e ge s tonfarum>qua afcendunt de lauacro^omnes gemelitsfattbus 3 cjfterilis non eft i n tiS '^ resdicunturinecclefi?corpore,quipeccatarodunt 3 fcripturasatterunt 3 aliosincorp us£ ^ tc . rraijciunt,in ordinc dftponuntur 3 fortes, candidi,fibi ipfis quodammodo infenfibileSj ,£ rismembris vtiles,fine čarne, fine čute, ab omni fuperfluitate alieni,fibi inuicem c ° n itef quod nihii inter fe poflunt pati. Hi autem funt ficut greges,quia in pafeuis vita? tfterj*.P f ter „ gradiuntur,& pafte/rem bonum ficut oues,fequuntur.Tonfa? autem dicuntur oues m P tCf rena? fuperfluitatisdepofitionem. Gemellisfietibus, proptervitam &dodrinanijvd L^ Dei,& proximi diledionem, velpropter duplexprtemium;centuplum enim accip lUllt 1 J$t fenti & vitam a?ternam in futuro. Afcendere autem dicuntur, quiafemperin meJio s Pjj cat jo- tendentes de virtute in virtutem. Tantum Vitriacus. Ioannes Ferus vero etiam in jn- ne prgdidorum D.Ioannis verborum,certum efte ait,quodper oues non alios Chru u telligit,quam pios, & bonos 3 fic enim frequenter in Scriptura nominari,fic Dauid: funt quidfecerunt? Idem: Nos autempopuLus eius.cr ouespaftu$ eius.Sk Zacharias • r jj pastorem } &difpergentur oues. Ideo autem nos oues nominare,primo vt admoneat n infirmitat is;oues enim inter omnia animalia plus indigent paftore,quia n ec vires na^ u it, ** bus fe defendant,ncc arma,quibus repugnent,nec velocitatem,vt fugerepoffint,ta c’ ’ fumus &nos fecundum naturam &c. Deinde oues nosnominare, vtdoceat, qum 11 r.,u\e- fubi £ ' pra?ditos nos efte oporteat, citm ouis lit animal fimplex 3 manfuetum, neminem &U tate 3 quimeritbfuresdicuntur 3 & latrones cum ob id 3 quocldidumeft 3 tumquiafInuntcom- trones qui t ffiiffumfibigregemdifpergi 3 atqucdiftipari,farne contabefcere 3 arque in precipitia vitio- ecclefia » rumprolabi. Sequitur: qui autem intrat per o sli um , p a flor eft ouium. De Chriftointdli- gendum eft 3 qui per oftium intrauit 3 quia vocatus 3 & miku s a patre 3 quia vera docuit,& centa, praterea oftiarius ei aperuit 3 nedum enim Moyfes 3 omnifquc lcx 3 & prophetc teftimonium ei perhibuerunt j fed & pater ipfe, Spiritufque lan&us ipli aperuerunt. Oues etiam voeem eius audierunt ; accurrebant enim etiam publicani , & peccatores, vt eum audirent. Adha’C D Chriftus proprias oues vocat nominatim; nouitenim nomina pra-deftinatorum ad vitam iuxta illud: Noutt dominus quifunt eius Item. Eqo noui , quos elegenm . Idctn Chriftus oues fuas educit e tenebris ignorantih ad lumen veritatis, & de via iniquitatis ad redi tudi- , nem iuftitih. Vadit ante e^- 3 quia rede viuendi exempla, quafi veftigia pedum oculis eorum obijciens 3 quid faciendum 3 & quid fugiendum lit, docet demum,^- ouesillum fkjuuntur h d c, & amoris defiderio clamantes. Oftende nobis faciem tuarn,fonet vox tua in auribtts n o ji ris: & Pasi oris no- fequunturetiam ipfiushumilitatem,manfuetudine,patientiam&c.imitando.Pollimu:sdein men auibut dehacverbaetdealijspaftoribusintelligere. Quamuis.n.Chriftusverus 3 & vnicusillepaftor Chriftus co- fit,qui noftri curam gerit &c. tn et alijs nomen illud communicat. Sicut.n/libi fubitdos 3 «ra- murne at. tia,&donoru,ita quoq- 3 & nominum fuoru reddit participes.Sic cu ipfe lit lux vera 3 tn etdi- Cyrilliver* fcipulisfuis lucisnucupaticne tradit 3 ciun diciu Vos eft is lux mundi . Paftores au t cos nominat ha. vt p hcc admoneatur officij fui. Ad paftore aut plura requirutur. Primo induftria,vt fciat oues v udori s bo paiecrc, & m ojbus prouiderejhoc eft 3 qrrates reducere,infirmos fanai e 3 ftmas conier tiare &c. ni ojftcium. 2 ne de impunitateaudaciam fumantj Cornu cuius lono terribili ad beliicum confličium mili- tes animantureft terribilis gehenna? comminatio,q'ua Chrifti milites contra vitiorum molli- f tiem/piritufortitudinisaccingunt.Fiftula,qua’dulciuscanit 3 a?ternarbcatitudinisfuauitatem defignat,quam ftibditorum auribus fideiispaftor dukiter,acfrequenterinculcat &c. Sequi- Oftiartus tur - llulc Oftiarius aperit. Oftiarius fpiritus landus eft. Is igiturkgitime intranti apetit,quia Sfiruus s d diuinas ei veritates reuelat, moduqs regimmis manifeftar, & de omnibus neceflarijs inftruit, it us . iuxta iilud • Cum venerit iltc fpiritus ftocebit vos omnem veritatem. Secundo, vero paftori Spi- ioatt. 1 6. ritusfan&usaperit,quiacumadmittit, imointroducitinfanduariumfapientiadempiterns, vtdifcar&fciarquomodoopoiteateum conuerfariin domo Dei. 7 crtio Spiritusfančlusei aperit^uia auditorum corda perfuam gratiam prteuenit. Hactripliciapertioneindigetom« nis pa ftor.,& tanto amplius quanto pluribus praeft,- Et oues voccm eius audiunt. Subditi enim confcij bonitatis paftoris fuftmonita cius,& verba praid icationis libenter lufcipiunt,atq; ope¬ re complcnt.Ethoc plane d ignumeft,ficq;ipfisouibusexpedit: C hrifti fiquidemouesuonef Lite. i o.’ ient j ft apoftolos Chrifti non audirent,nam talibus ipfe dicit . <%ui vor fperrtit^me fpermt &C» Oues chri- Etproprins oues vocat nominatimMic deicribit paftorem ab officio. Oues Chrifti ptopriefunt,- Jti proprio. . tum quia eoscrcauictum etiarn quiaredemit proprio fanguine- Eastamen fideiis paftor etiaG fuas iacitjvei dilečtionis aftcdu,vel quia paftoru principi proprio labore illas,qiKE non erant, Oues nomi- acquifiuit.V.ocat aurem easnominatim,quiafinguloslubditorum determinatecognofcffiad n ati m voca meliora hortatur,omnium moreš pcnfando,quid fingulisexpediat, perpendcndo,cun 2 j. nrodum Salomon docct, Dtkgenteragnofce vultum decoristui.S\cm.n.m£<\kus corporum di- fpofitioncs,coplexiones,ac morboi u varietatespenfat,vt congruentia medicanieta apponere poftitjfic agere debet paftor fpiritualis. Secudo vocat eas nominatingseper.n.paftor bonus cla Leuit. 25. niat a d ouesjhinc in lege facerdotibuspra? cipitur,vt cornibus arietinisclangant. Tertio vocat eas nominatim J quia adeo familiarem eis fe oftendit,vt fecure accedere audeant. Qnartb vo cateasnominatim^uiaoblircratisnominibuspriftinisj eo nominceasappeHat,qd'magnus Ifiu 6 5. paftor fuper easfcripfit 3 de quo in propheta Efaia .Vocaboferuos me os nomine aliojn tjuo 'juibe- nedicius eft>benedicetur fuper terram. Bonus .n. paftor, non improperat ouibus priora vitia> Jo queadmodum Phari&i fcceruntdicentesca?co: Inpeccatisnatus cit totus. Nift forte provtili 2 Co^int 6 co in m e m ora t ion e g ia t i x Deifticuti Paulusfecit:// & Jficurrebant . Hi enim fures funt & latrones 3 nam plerumque negledis ouibus feipfos tan- ' tumeurant. Secundbintelligitnr verbum hoc dehis 3 qui aliam viam docent adlalutem_o quamperimitationem Chrifti. Tertid de his 3 qui tune in ouili tyrannidem cxercebant: ne« moenimillorum ititrauerat per oftium 3 quia non venerant pradicando, pastor anirnam dat proouilus E fuis .■ Hoc enim paftoribus fpitrtum charicatis habentibusimitabUe eft, irno imitari dulce eft. Secundo ideo non alio medio,quam morte fua grobat fe veram paftorem, quia non eftmaior diledio,quam ciun quisanimam fuam ponitproamicisfuis. Teitio mortis fua; meminit,vt oftendatneminemineccldiapaftoris.nomine dignum effe,nifi paiatuslit,nedum fua,fed & feipfum expendere pro falute ouium. Mercenarius autem . Hacftenus & bonos, & maloš paftores defcripfit, nune aliud quoddam genus ho m i n um proponi t, q u i non omnino mali lun tj nec.fureSjautlatroneSj nam & peroftium intrant,& benedocent, non funt ra men omili- no boni 3 quia magis feipfoSjfu;que quxrunt 3 & amant, quam oues, earumque falutem. Vbi enim mercedis eft tantum ratio, ibicharitasnulla eft, & ft quod praeftatur ofticiiumnonpra?- ftaturexanimoveri paftoris. Hosoprime Chriftus,nomine mercenariosdicit. Mercenarius Mercenarif enim eft,quiventrem fuum curat,&fuum tantumcompendium fpečtat,alioqui nihil ageret; m cede. luftum quidem eft,lac,& lanam percipere eum,qui gregem ouium pafcir 3 fed nihilaliud qu£- rere,nedum impium/cd & ftultum eft. Fidelifcus enim paftoribusnetium qua?ad temporalem vidum,& veftitumpertinent J .conceduntur,fed&ctternapra:miapromimintiir,vtparetinpa- f raboia de feruis. Stultus igitur eft,qui ciim temporalia, & teterna habere pofter,ipfefo.lis tem- poralibus contcntuseft. Etqui non eftpaftor . Declaratio eft eius,quod d ixcrat. Paftoris enim nomine indignus eft 3 quia magis feipfum,quam ouesdiligit. Habesergo aliquotgcnerahomi num in ecclelia verfantium. Fur eft,qui non rite ingredituq latro, qui maladodrina>v.el vita.. ©cciditiMcrcenarius,qui ventrem luum curat.-paftor verus, qui ouium falutem indefefse qua* rit^de idolurn paftoris,qui nomen tantum habet,& pmerea nihil .nonfunt oues pr oprhi quia lčilicct non in eiuspedore mater eos parturiuir.Non poffidet animum eiusfpirituspafto* ris boni, & ideo non mirum, quod non & ipfe brachio fuo agnos coli iga c, & in iinu fuo portet to^Videtlupum ^e»i>»^w } videt 3 inquit J inftare pcnculum 3 icit 3 quid faciat nula doftrina/cit plerofque damnaliter peccare^hrec omuia mercenarius fcit, & tamen tacet. H m pha fin autem habet,quod dicit, videt lti pum venientem , quafi diceret , adhuc longc polito lupo ipfe fibi ca- uit 3 nondum mali aliquid perpeftuseft,&ftatim fugi uEtdimittitoues^fugit . Nonfugiunt oues a mercenario i non enim hafcent caulam legitimam 3 cur non audiant vocem, vel cur cius communionem deuitent 3 cur illi lac fuum 3 & lanam denegent, fed ipfe fugit. Obferuo,quod G non arguitur mercenarius,quod luratus fit,madauerit& perdiderit, fed tantum, quod videt penculum 3 & fugit,hoc elpverbum exhortationis fubtrahit, ne fi lupo rcfiftat,teinporalecom- modum^uodamatjamittat.Fugit^cum haneticisnonobfiftit,ex timore,nequidincommcdi patiatur.Fugit item cum vitia fubditorum no corripit/ed tacet, conniuet,diffiir.ulat,nequem offendant,amant enim plerumq;ouesfuam pcrniciem. Praterea fugit,cum quod ftuitigregis ljbidiniadlubefcitjhocdocetjhocinculcatjVtgloriam venetur&commodum Etlupusrapiti Lttptts eJf drdt/pergitouesMchrhdnboli natura hicquod magnificentius eft,hoc enim verbuin cumlignificationediledionisfimulindicatab fečlum compalfionis 3 quafi diceret,no foliim diligo oues m eas corde,lcd video,& obleruo vbi fint > quid ipfisdelit,quidue \>vi\vc\x\xx^ a^nof utme met. Hoc verboprimum impiosillosrc- percutit, qui dixerant, hunc nefeimus vndefit . Vult autem d icere Chriftus, quid enim quod vos me non agnofeitis, mete tamen oues me agnofcant, imo in co, quod me non agnofeitis, nec ego vos agnofco inter mcas oues. Et ah as oues h ah o, qua n en funt en hoc ouilli, quali dice- De QuadaipedibusBilulcis. Lib. I. 545 ^ dicezetje non tantiim ad ouesdomus Ifracl milfum 3 aut promifTIones ad folos- Iudaos pcrti- acrc/ed etiam ad gentiJes. Singula autem verba fuam habentemphalin 3 primo quanquanu. Hondurn vocati elfent gentiles 3 tamen gos iam fe habere dixit, vt ©liendat pratdeftinatos- ab aterno; dejnde ouesnominat 3 qui adhucin peceat is eran^nec paftorem agnofcebant 3 vt d-ifca- musnullum certo reprobatum dicere,proptcr prgfentem ftatu 3 ciun nefciamus quisfuturus lit. T am>mn 3 mquitjjunt exhocouilbhoc elt, Iudmoru populo, quiolimfolus Deipopuluserat, hoc igitur vcrbo conuerfis ex gentibuslpcsdatur. Nune enim nomeft ludarorii Deus tantiim, kd &gentium.Quaitd J i)/(?w/ mef\x\apm,ilUs adducere\ quanquam enim per apoftolos voca¬ ti funt gentiles., tamen Chrifti potentia fačlu eft 3 quod crediderunt. Adducendas aucem dicit, vt oliendat 3 non fatis clfe^uod oues limus,nili etiam in vnitate eccldie permaneamus. Etfiet mu ouile vuhs paflor .Hmcnonnulli colligerc volueruntpoft nouiirunam iudicij dieomnes tam bonos,quam malos 3 fiimtl in vnu asternts vitglocum congregandoseffCfed falso colligut; non enim dixit Chriftus omnes bomines in vnu llabulumcongregandos 3 fed fiet vnum ouile. Ad ouile autem 3 vt fupra dičtum eft,ncc canesmec hirci 3 nec porci admittuntur, fed fola? oues-.. ^ Patet igitun 3 quod locus hic non de malis 3 fed tantu deboniseft 3 qui ouesdicuntur 3 hucq; perti- net,quod Chriftus dicit, in iudiciooitesabha?disfeparandas 3 &aliudiudicium ouium ,aliud li«dorufuturum;Tantumabeft 3 vt in vnum ouileomnescongregenturjquomodo igitur polfec effe vnum ouile bonorum,&maloruin?Igiturali« illa?oues gentesincircumcife funt 3 qua? no funt ex ouili ludaorum 3 non. n. habebant teftamenta 3 non erant de progenie patriarcharutn, alieni etat a Chrifto &c.Nihil igitur vult aliud Chriftus hoc verbo,quam quod paries ille ini- micitiaram > qui hačtenus Iudmos a gentibus fegregauerat,demoliendus elfet 3 omniumq; ele- dorum,liue e luda?is, liuee gentibusfutura eflet vna eccleiia..Sedvos non creditisj quia no.cjlis ex ouibus. Verilfime autem lic Iudatis dixit,huiufmodi enim ouium limplicitas dociiis eft,at ib li animos habebant ambitione turgidos 3 odio tennentatos 3 liuo.re coiruptos 3 auaritia 3 vari jfq* mudieupiditatibus infečios 3 ac planediuetfosabouium fimplicinatura. Ouesrnenv očemmed dudiuntMon fruftra repetit ouium,&paftoiisconditiones. Chriftum enim paftorem efte,& nos oues,egregia confolatio eft in adiierfis,vt fupra di&um eft. Voccm autem paftoris Chrifti oues audiunt non tantiim aure corporis,fed etiam fide 3 & amore.fr fepuuntur mej ide fcilicet* C fpe 3 &charitate 3 itemqj defiderio 3 moribufq; abnegatione fui ipfius, & geftationeaucis, de- mq;& eontemptu omnium terrenoru. Hmc eft vera Chrifti fequela 3 hmcvia ad c m 1 um, per qtia Chriftum non fequitur 3 no eft eius ouis. Congrue ergo etiam lncognitus in pfalmos expli- t2iisilludplalmifta?: f r elegit Dautd feruumfuum&fuHuliteumdegregtbusodum,depoBfe- tuntes accepit c um 3 myftice ait fignificari,qu6d Chriftus a Iudmis ad getes tranlIatuseft 3 quod fic 3 inquit J glofla deducit: Dauid ad literam ex paftorali officio pecudum ad regimen hotni n u tnnslatuseft. Chriftus vero ex hominibus ad homines 3 ideft 3 a iuda?is 3 ad gentes: ludmienim primo erant oues foetantes,dum prmceptalegisferuabant. Qui modo p ra?ter Chriftum Salua- toremnoftrum boni paftoresdicendi funt, docet D.Auguftinusin explicationeeorundeEua- gelifte J atq ; apoftoli verborum. Quid,inquit J Petrus? Nonnebonuspaftor ?nonne&ipfeanb mam proouibus pofuit ? Quid Paulus?Quid cgteri apoftoli? quid eorum tempora confcquen- tes bcati Epifčopi martyres?Quid etiam i ft e S. C y p r i a n u s ? No n n c o rn n e s paftores boni? non m ercenarij.de quibusdicitu \',ij usta- p a fl- 01 - 5 &paftores muki funt,vniuspaftoris,&ouescum paftoribus funt fubpaftore.Quidfunt J ; orum harc nifi,quod dicit apoftolis,ficutenim corpusvnum eft,& membra habetmuka , omniaau- ‘ lcr ' tem membra corporisciim fint muka,vnum eft corpus, fic & Chriftus ^ ergofific & Chriftus, f merito Chriftus in fe habensomnesbonospaftores,vnum commendat,dicens: Ego fumpafior bonus > Ego fum, vnus fum,mecum in vnitate omnes vnum funt,qui extra me pafcit, contra me pafcit,ergoandite ipfam vnitatem vehementiuscommendatam j Habe o Mahali as oues^us nonfunt de hoc infimplicitateeordisambulare, &omnemfraudulencam cupliciratem reijcere; ficurnošad- monet Chriftusin euangelio Math.dicens: Eliote prudentes ftcut ferpentes ^ dr Jitnplicesftcut columba: Vncie & B. Iob,inter catera virtutum praconia laudatur,qubd crat vir fimplex, N, rečhis, ac timens Deum,acrecedensa malo.Secundd ouishanc habet prcprictatem,qudd na- turaliter fugitlupuin tanquam capitalem vita? fua hoftem: Sic & nos diabolum (qui infidia- turanimabusnoftris,vt easrapiat, &deuoret) fummoperefugere debemus, prauisilliusfug- geftionibus n on acquiefcendo,&opera eius(lcilicctpcccata) ftudiose deuitando. Tertioouis citanimal vtile &fcecundum, nam fubminiftratlacvfui humano, &lanam ad componendas veftes. Hincdicit H.Auguftinusargute: Quod ouis im plet pra’ceptum euangelicum,quiade duabusfuistunicisdatvnamnonhabenri. Infuper & ouis agnellos parit, & multipiicar fetus fuos etiam ad hominum commoditatem : Sic & nospio animi aftečlu debere indigentibusli* Pa/onlus Center ali m en ta iubminiftrare,& indumen ta, quibus fua? fuccurrant neceflitati. Debere , 8^, ^ ‘jtiipus obe - foecunditatem bonorumoperumnobiscomparare,qua?tanquam fpiritualesiptusedamus,& proferamus in luccm,ne inuenti fteriles in cofpečiu Deiincurramusaternam maleciidioncm. Quartb ouis eft animal obediensj&facile dirigibileabhomine. Quidquid eriitn iubeturage- re,mox exequitur,fi ftabulo fitexeundum,protinusexit,fi redcundum ad ftabulum, continuo reuertitur quocunque ducitur, prempte vadit, ncc vnqua m recalcitrat fuo d udori, vt faeiunt equi, & alia animalia ferocia , atque rebeliia: Sic & nos fi ouespafcua? domini eiTe volumus, obedientiam imprimispraftaredebemusDeo,deindc prepoiitis noftrisecclefiafticis,necnon regibus,principibus& magiftratibus,hienimomnes funtpaftoresnoftriexcfficiofibic6mil- fojdirigentes nos in viam falutis aterna?. Debemus itaque alaeriter, & proinpto animo fequi eorurn d udu m,ncc vnquam eorum iullis o’bmurmurare.Quintb ouis eft animalparcum in vi¬ du,& fobrium,paruis enim pafeuis eft contentum,& expenfis modicis educatur: quod ex folo fua natura? habet inftindio & naturali conditione: Quid igitur facere deber homo,quieftra- tione praditus?Certc hanc laudabilem ouis proprietatem, parfimoniam fcilicct, & fobrietatc obnixe amp!cdi,& capclcere: Nam ex ea,& humanicorporis,& animapendet falus,iiquide, G tefte B. Hieronymo,cibus> & potus modcratus& anima,& corpori humano eft vtilis.-vnde & Eccleftafticus ait: /Voliauidus ejjein cmniepulatione, dr non te effundas fuper omnemefcamftn 7* multis enim efcisertt infirmitas.Et rurfus: Propter crapulam multi obieranteniautem abftincns e stadij cit vit,c.Szxtd ouis animal eft pacificum,manfuetum,& quictum, ciim enim tondetur, cinn mulgetur,cumadoccifioncm ducitur, obmutefeit, nonemirtitvocem,nequcre- fiftit contredantibus, Sic lanc fi de ouili domini efte volumus,nos pacificos efle oportet: Eeati enimpaafichpuom.imfilijTei vocabttntur. Nos etiam man (iictos elfe congruir, quoniam euU tabit Bominus manfuctos in falntcm>&eftfifcipies manfuetos dominusp/t ait propheta in p feb m is. l)enique nos quietoscfte oportet more ouium,non iracundos,aut turbidos, debet nam- queomnis homo^vt ait B.lacobus,eftetardusad iram,nam ira viri iuftitiam Dei ,inquit, non opera tur. Creteriun in hoc prafenti cuangelio tria poni ftgna afterit idem lodocus,per qua in- ternofeuntur oues Chrifti ab alienis,primum lignum cftc,quod oues Chrifti eum cognofcunt, vt fuum paftorem:C’q?‘»qA< 3 ,inquit,tf//'fa mcas,&ccgnofuntmcmc.e. Cognofcereautem noiu OniutnChri perfidem,fsd etiam per bona operationisftuduim,idque ficdeclarareB.Gregoriumin H homilia huiuseuangelij,- Videte,inquit,ft oues Chrifti eftis; videte fi eum cognofcitis, videtc filumen veritatisfcitis:Scitis autem, dico, non per fidem,fedperamoremj fcitisdico noexcru- delitate,fed exoperatione. Nam idem i pic, qui hacloquitur Ioanncseuagelifta alibi teftatuf d icen s\quife dicit nofce De um,dr mandata eius non cuHodit,mendax eft, dr ventas in eo non eft • Idac Gregorius.Et B. Paulu sad Titum de improbis loqucns AivBonfitenturfe nofce Beumftd- člis autem negant. Secundum fignum ouium Chrifti efte, quod lequuntur fuum paftorem per imitationem virtutum eius exercitium,&diligentiam. Paftor,inquit C h r i ftu s, an te ou es fua s vadit per bona vita cxeinpIum,&oues illum fequuntur imkando eius veftigiajvnde B.Ioan- nes in fua prima epiftola Canon.dicit; Sft/t dicit fe in Chrifto manere , debet ,ficut Ule ambuU- uit,dr ipfe ambulare. Quiergo Chriftumfequiturin manfuetudine,patientia,&obcdientia_., ac cateris virtutibus, is pertinet ad oues Chrifti. Tcrtium vero fignum, quo nofeuntur oues Chrifti,efte quod atahunt vocem lili paftoris. 0*<>/,inquit Chri fcus,me.e voccm meam audiunt, nonquidemlolumauditu auriscorporis^fedetiam auditu interiori,& mentis,atq;executio- ne P ar JI n c ni a lan s. bed De Quadrupedibus Bifulcii. Lib. I. 549 A neoperiSi beati enim funt 3 vt ait »terna veritas,qui audiunt verbum Dei 3 & cuftodiunt iilud, accommodando ad opus 3 qu» Chriftus voce fua deri pi »cepit. btudeamus igitur folicitcefte denumeroouimn hujuspaftorisoptimi, vt tandem ab eo perdneamur ad vberrima »terne vi¬ ta pafeuain regnoc»Iorum. Idquodfierinonpoteritnifi toto exe'orde fummum illumpa- floremdiligamuSj quinimirum D. Petro apoftolo oues fuas 3 fiueagnoscommilfurus 3 plimo j^ eum e rr e ipfum terinterrogat 3 nunquid abeo amaretur 3 non vtdifceret, inquit Ambrofius, fed vt doc e- aman /J m ret, qucmamoris liri veiut vicarium relinqucbatj non enim vult dominus luosagnos 3 vel oues committere 3 nifi illi 3 qui eum diligit,quos ipfe tatum dilexit 3 vtproeis mori dignaretur 3 & ideo pn us ecdefim pa (tore m interrogat 3 an fe diligat,&fic poftea ad pafcend um fuos agnos,& oues ricommitcit:b'icutenimfuittimorisindicitim negarcpaftorem,fic eft amoris officium pafce- redominieum gregem.Vnde Chryfoftomus ; bi diligis me 3 inquit,pr»fiftefratribus,& feiuen- ^ omt * ® 7 ° tem amorem,quem per omnia demonftrafti,nunc oftende 3 & animam, quam dixifti, poli turu tn Ioari ' teeirepromejhancproouibusdameis 3 oftendensquantiappretiaturpr»liftentiapropriarum ouimn 3 &quoniamhoceft maximeeius.,qui in ipfum eft 3 amorisfignum: Vnde & Gregor ius; dib.^.epi- Biergoiignutndilečiioniseftcurapaftoris, quicunquevirtutibuspollesgregem Deinegligit ^ pafcere,iummum paftorem conuinciturnonamare.Vnde&Auguftinus;Qmdeft aliud ; dih- 1 ra ^' B gismejpafieoMesmeasi quam fi diceretibi mediligis 3 non tepafcere cogita,fed oues meas,& fi- in i0Ann * cutmeas pafce, non ficut tuas, gloriam meam in eisqu»re,non tuam, damnum meum.ncru tuumftucra mea,non tua.Vnde BernardusjNon ociose toties lepetitum c^Petreamas me^ 111 S er m."] 6 ,in commiifione ouium. Et ego quidem id fignificatum proinde puto 3 ac fi illi dixifk.t Icfusjnifi cantic . teftimonium tibi perhibente confcientia, quod me ames, & va Ide perfedeque ames, hoc eft a plusqmirn tuos,plus quam etiam te 3 vt trin»repetitionis numerus f .ter enim inrerrogauerat, flimqmd eum amarct)impleaturs nequaquam lufcipias curam hanc,nec te intromittasde oui- blismeis ,pro quibus vtique fanguis meus effufus eft. Terribilis fcrmo,& qui podit etiam im- pauidaquorumuis tyrannorum corda concutere&c. Videquomodo dominus Chriftus coni- mittendoPetropaftoraieofficium ipfum ter cxaminat de dilečtione 3 quia paftoresecclefiede- benteum 3 ac etiam proximu pr» c»teris hominibus diligere, non ergo debet eligi quis in pr»- latum,nifihabitiscertisfignis&argumentisdedile m ^J t[e i PafcitigiturPetrusagnos,pafeit &oues 3 pafcit filios,pafcit & matres 3 quia regit & iubditos,& ^ pralatos.Omniumigiturpaftoreft^uia pr»teragnos 3 &ouesin ecclcfia nihil cft 3 nihihinqua 3 ^ quod fuispaftoribuscommiferit.Confidera hic folitam domini charitatem 3 & benignitatem. Aperteenim vides ■, quomodo diligenter, affečtuoseimprimit 3 reiterat 3 8 c recommendat Petroanimas noftraSjter enim interrogans eum de amore 3 ter fubiunxit pafce.Non dicit ei to- Dde,miilge 3 madta 3 & manduca, fed dicit tribus vicibuspafce 3 fcilicet panedodrin», &land» prsdicationisverbojvitmj&honeftm conuerfationisexemplo 3 &rtemporahs vit»fubfidio.Tcr ergodičtum eftpafce 3 ad fignificandum 3 quod habens curam animarum debet fubditos pafce- repaftu triplici 3 fcilicet verbi dei,& boni exempli 3 & prout potefttemporaJis fubfidij Thomas BoziusEugubinuscongregationis Oratorij presbyterfcribitantea paresfuifte apoftoloseum Petro,vbi vero Petro dičtum.* P*[ce oues meas^poiiolomm paftorem,& omnium Chrifti oui- ? etri Cx ' um,nec ampliusparem 3 fcd maiorem conftitutum fuiffie, & ab vno ipfoaliorum apoftolorum tbedra. poteftatem manaffie 3 additqucChriftumdixifle 3 pafce, non ,pafcas, auta!iquid fimile,quod i^trusejud- refpiciat futurum tempus,quoniam co tempore null»ali» Chrifti ouescrant 3 nifi apoftoh, ac do aposlolo- nonnuliipmereadifcipuli,inquibuspr»cipuiSeptuagintaduo 3 quamuisvbi h»c Chriftus rum ? rin ~ dixit,nonadfuerint 3 nifi apoftoli i In primis igitur apoftolorum curam, & gubernationem Pe- ceps fati us* trocommilfam. ItahicobferuareEuthymium&Bernardumlib. ž.deconfiderationead Eu- geniuin,Chryfoftomumque 3 cuius hoc in loco inter alia,h»c funt veiba i Quod fi quis percim- dtaretur, Lib. 18. de Vlyfsis Aldrouandi (J.jo daretur, a qtlo Iacobusfedem Hierofolymitanam acceperit,refponderemhuncabhocorl)is E totius magiftro pnepoliturmEt os erat apoftolorum, & princeps,prreterea & Paulus eum prat- ter alios vifurus afcendit. Sed & origines Petro fummam rerum de pafcedis ouibus traditam: Cyprianus fupereum vnumcedificatam eccleliam , mandatamq; vt pafceret oues: Arnobius quam folus habuit Chriftus , poteftatem tributam: Chryfoftomus ccclelia? principatum,gu- bcrnationemque per vniuerfum rnundum a Chrifto ei commiftarmalij Grarciprofeduram to¬ tius orbis ei concelfam,prolirentur. Et quod ad apoftolos ipfos attinet, obferuandum Bozius Graci agtti e ^ e ait,ter d i čl um palce /3 oazi dpvla 3 eryt,c]uare feruum tuum 3 quia mandata tua non fum oblit as. Paftorem oues ducere ad pafeua, t* quae vclit,& quando,& qua libet,& quanto libet tempore ibi continere, reducere, includero rncaulas,tondere,curare,morbidas a ccteris feiungere & fimilia hisagere,de quibuslateEze- chieh&Nazianzcnus. Poftremo adducitauthoritatem LeonisImperatoriscognomentoSa- picntis,qui foli Petro oues pafcendi poteftatem datam fuiftea Chrifto alferithis V-crbis i Poft refurredionem ter Petrum pcrcundatusan abeo diligeretur,ouium liiarum principom pafto¬ rem conftituit 3 deditque ei pafcendi poteftatem,petcns ab eo pafcendi curam,tanquam vicem redamandi. Idcirco enim aiebat,amas me? palce agnosmeos. Petrus vero cimi intelligeret principaturn illum magnum efle,& magnis indigentem viribus,videretque Ioannem fequen- tem,illum dico, quem vehementer Chriftus amabat,£/V,inquit, 7 /*^? quod perindecrat,qua- fidiceret,meneprcefici viscaputdifcipulis, hunc verda te diledum,qui voluitfedcreaddex- teram,& matrem pr&’milit,qua; peteret vt vnus federet ad dexteram,hic,inquam,quid facerc hisiubes?Ne igitur crrorisoccalionem aliqui arriperent, quod omnibusdifcipuliscommuni- ter dixiflfet , tjuacunej-, foluentisft qua? fequuntur,refpodet dominus quali inerepans Petru,/fr eum volo mane re 3 donec rurfus veniam 3 quid ad te?,tu mefequere, ideft:, lequere me hoc bacuio paftoraIi 3 & licut ego cum eram vobifeum, feruabam vos, vt pater vefter,& caput,acmagift er vigilans pro vobis 3 lic tu mei loco efto 3 & fequere me, principatu ifto, & poteftate fratrestuos eonfirmans.Te enim volo efle loco meo &c. Nune de populi erga prcTlatosdicamusoftitio ;de hoc itaque lodocus Damhaudcrius inparsnelibus fuischriftianis,liue locis communibus ad religionem,& pietatem Cluiftianam pertinentibus,loquens,in hrec fere verba tradit, quo- rnodo lčilicet fefe communis populus regerc debeat erga fpirituales pr t rlatos,exeplo ouisprč- Sacerdotib. bentispaftori neccftaria,id nosdoceri inquicns. Agricol^,inquit,operarij, opifices, & humS ejje necefa- generisomnesvulgares,ciimnon porriguntlaccrdotibusneceftaria,efficiunt,vtprobonisha- ria yre/Un - beant malos paftores. Si enim fuo paftori non lac,non lanam ad vita; lublidia referent,velpa- da> ftor rclido grege ad aliam vitre čonditionem dilabitur,vel penuria conficitur, &curam greg ,s abijcerecompellitur. Etenim Scriptura faera tam veteris,quam noui teftamenti, limplicem populum ouibus comparare conlueuit,ouefqjappcllarc, nec line caulii, nam qucmadrnodum interomnia. animantiaouis magisegetcura paftoris,qui eam ad pafeua ducat,reducat,regat, fanct,a quo & tora pendet i Sic & populus maxime eget cura prarlatorum fpirituahum A ft ul -' De Ogadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 551 A bus pafcatu.r 3 ducatur,regatur,lmequibus reuera facile periret falus populi. Ex natura igitur , & proprietate ouistaciiecolligi poteft, quod populusdebeatfuispradatislpiritualibus 5 quos Scriptura folet vocare paftores ouium,non rationisexpertium 3 fed ratione vtentium. Ouium itaqueeft 3 non pravire Jed fuumfequi paftorem 3 non i ubere, autprarcipere 3 fed liioparere cbedire paftori,illum audire,vocem illius agnofcere,lac,& lanam illi fuppeditare ,• ab illo pa- feua accipere, & quo paftor ducit, ad pakua ire, alienum nequaquam fequi, quia non nouit ouis^vtait Chnftus,vocem alienorummon murmurare contrapaftorcm/ed patienter ferre,vt ipnderatur 3 vt ducatur,vt regatur. Ad eundem fane modum le regere debet populus erga fuos pnrlato$ 3 & paftores fpiiitualesjnam populi elb>non praire/ed fequi fuos prelatos 3 & paftores, quibus primo omnem debent honorem,ac reuerentiam haud fecus,atque fuis parentibus, illis a(Turgendo,ced.endo, caput aperiendo ,cum omni reuerentia, & manliietudine alloquendo. Secunddpropra:latislpirituaiibusoues,acfubditioraredebent,quemadmodum eccleliapro Petro orabat,cum elletdetentus in carcere,licut feribitur in adibus apoftolorum,hincque eft , quodPau!usa fuis fubdicistotiesprofeprecesrequirit.Tertid in his,qumfidem,& moreš con- cernunt,omnind,aclimpliciter luis pradatisobedire debent, propterea Paulus, O bedite, ait, fr spojit is v e sir is, (jr fa buče te illis > ipfienim peruigilant puafi rationem reddituri pr o anitnabus ® vejlris,,vtcumgaudio hoc faciant non gementes . Quarto de pradatis fuis bonam habere de¬ bent exifiimationem tanquam de legatis,ac miniftris Chrifti,neque de illis quicquam liniftre iudicare,quemadmodum de fe,ac fuiscommilitonibus B.Paulus admonet dicens : Sicnosexi- blimet h orno,v t mimjlros chrifii,jr difpenfatores mysleriorum, &c. Quinto non debent de illis «iurmurare 3 dicebat enim idem apoftolus; neque murmuraueritis , ficut quidam eorum mur- murauerunt, & a ferpentibus perierunt. Sexto illis decimasiuraqueomnia ex prarcepto diui- no foluere debent,& illis omnibus modisprouidere,vt habeant,vnde honefte viuant:Sic Abra¬ ham Patriarcha, vt feribit idem Paulus, decimas depnrcipuis dedit Melchiledech facerdoti Dei akilfimi; Et alias idem ait : S piri tnali a vobis feminauimus , magnum e sl jicamalia v e sir a mtmus . Etpaucis interiedis: Nefcitis, quoniam qui in faerario operantur,qua? de faerario funt,cdunt?&qui altan inferuiunt de altarioparticipant?Ha?c,&pluraille. Qupd verdoues pfalm. 77. egeantpaftoribus,iifdemque cordatis,indicatetiampfalmographus his verbis; Deduxifiijicut Ouesegere tues popultim tu um in mantt Moyfigjr ^4>w,fitquecreberrima ouium in feripturis mentio,quo paftorequid. minime vulgarem in Deo erga fuos eftecuftodiam contemplemur,qui quidem ciun vniuerfa- • h s ftpajftor,vulttamenfempiternorerumordine,acferie,vtftcdicam,primogenia,aca?tcma> quemadmodum cmteras quoque res,ita homines in terris fuos habere duces, & tutores,dedu- xitquidem domin us,vt hic canit vates,taquam oues,foIerti fcilicet cura, ex Aegypto Hebreo- rumpopulum,veiiminonabfqueducibus,&paftoribus. Alioquiqudvulgusrude,atq;imbe- cilkjVel milliesdiuino aboraculo admonitum,fuum direxiifetiterpermarc?,pcrfoIitudine? per terram hoftilem? Strenuilfimus igitur illi datus fuit dux cum fratre Moyfes, quein ciim ex aquisalfumptum interpretentur,Aaron autem fortitudinis montem,animarumdudores bel- liflime adumbralfe non ignoramus. Aquas dicunt nonn unquam in feripturis v j trn huius af fli- ftiones,aduerfamque fortunam,atque interdum cupiditatutn profluuiutn pretendere.Da mu hi igitur animarum ducem nondum ab aquis alfumptum,hoc eft, adhucaduerfis molliter re- luftantem,in perfecutionumque lludibusfugacem,& fk mi na rum moreeiulantem,aut in cu- piditatum,libidinumq; volutabro fefe volutantem 3 idcirco in fideeuiratum, emoriar fi quam videris vnquam ex oulbus fub tali pallore diutius in domini pafeuis nteque educari. Qui eiuf- H)odifunc 3 aut Aegypti defiderio contabefccnt miferi 3 aut contempto Deo,atque eius religio¬ zne vitulum libi pro Dcoexaurcisvxoruminauribusdelicatilfimi (ii DcopIacet)paftorescon- flabunt. Nihilenim in illisreperies^uodelumbenonlitjeftmminatunbputidum.Mo^feita- quedudoreopuseft } atque Aarone, virisfcilicetin Hdc,dodrinaque fpiritus robuftis, fir- matifquein his, qum folida funt, < 5 ^ perfeda. Nonquidcm in mundofaginario tanquam inamne fluitantes,aut turpilfmis parentes affedibus 5 fui vultelfegregis padores Deus. .Quare(i nonnullosinuenias iltiufmodijde quibufque Dominuslicin leretpia queriturjP^tf- res muhi demoliti funt vineam meam 3 conculcaucrunt p ar tem meam 3 parendum illis q u idem eft cum deledu Jimulque dolendum,quod adeo in immenfum noftra creuerint fcelera^vt merito in nos illud didum elfe intelligamusj Ejf'aminati dominabuntur eis. Qm vero fint ilii 3 qui Moy- femautDeum potius in terris referat,hosbreuiterdefignatSpiritusin vate illo; Habo 3 inquit, vobis paftores in xt a cor rneu 3 homo qui habet centum oues 3 mtentia. Quum paraboJam c um paulo aliter,vt cuipiam videri pofiit,recenfeat D. Matthaus his verbis: V enit enim film s heminisfaluare puodperierat: Sjcid vobis videtur? Sifuerint alicui cent um oues,&errauerit vna ex eis,nonne relinauit nonaginta nouem in montibus>& vadit ejua- rere e um , qua errauit ? Et f contigerit , vt inueni at e um,amendico vobiftfuiagaudet fuper e m magis,quamfuper nonaginta nouem,qua non errautrumStc. Qua?rctur enim , vc inquit Tofta- tus, an fit eadem cum illa quam pofuimusex Luca: Quidam id affirmant, quia vrrobiquefer- mo eft de centum ouibus, nec non de vna aberrante,& nonaginta nouem confer natis: Alijco- tra negam, propterea quod aliqua ponuntur,qu£enon ponuntur ibi ,& econtrario;quia hiedi- citur, lic, non e ji voluntas ante patrem &c.quod ibi non poni tur,- Ibi vero dicitur, opuodpintu - nerit eam , imponit humeris fuis , quod hic non.refertur, additurque ibbouod conuocat amicos , dicens: C on vratu lamini mihi^puia inueni ouem,\\tc non^UGd gaudium efl fuper vno peccatore ^ in calo,Stc.c\\xx hic tacenturrAt vero hic dicitur,quod reliquit nonaginta nouem in mentibus, cum ibi dicatur , reliquiteasindeferto. RefpondetToftatus,qu.od aut qua?rttur,an fit eadem -N parabola,vel an fit eadem narratio hic,& ibi. Certum auteru efie eadem čile parabolam,quia idem faČtum narratur, fcilicct de centum ouibus,& ce vna aberrante, St rcpcrta,& degaudio fuper ca. Narationem vero non efie eandem, Chriftum enim iftam parabolam fepedixilTe, ficutetiamqua?dam alia Impediccbat pratdicando in diuerfislocis,& coram varijsauditori- bus: Itaquc fačtum in pofteriori , nam cum Chriftus hanc d iceret parabolam de centum oui¬ bus, id feciteoram folisdifcipulis,coramquibusftatueratparuuluin, vt colligitur ex tora lite* ra praacedenti,& maximeexeiuldem fine,vbi concluditur polt parabolam centum ouium fit'. Non eft voluntas ante patrem veftrum, vt pereat vnus de pufillis iftis, atque ita adhuc pufillus crat coram Chrifto,qucm lupra in medio ftatuerat, Illud vero, quod dicitur in Luca,diceba- tur publicanis, & phari ihtiš, vt patet ibidem videlicet:£r^«/ autem appropincfuantes ei puhlica* m,&peccatorcs,vt audirent illum 3 quia, vt dicitur apud Lučam 3 ad oftendendum amorem paftoris, imponitur ouis P. Ita ^umeriš, & ad gregem reducitur,quod in vna oue fieri poteft, in multisnequaquara, 1ta non confonaret finiad quemChriftus adducit parabolam. Quarto 5 quia defignatur ^ a gnum gaudium de inuenta oue. Si tamenoberraftent trigintaouesde centum ,non fo- mirum ii eis inuentis valde gauderet,quia tertiam quafi partemfui gregis perdiderat. te nim ita non gauderet ex amore rei inuenta?,fed propter lucrum 3 vel propter euitationem mn D quod incurrerat: Ciimautem inuenta vnica oue tanta eft eius la?titia , vt plus de il- de omnibus , qua? non errauerant , gaudeat ex amore inuenta? ouis 3 vt non periret, videtut-j & non excupiditaterei. Quinto, &pertinet ad radicem fignificationis, fuit ^ c ad ugnificandum valorem hominum: Nam per centum oues totapofteffio Deiintelligi- Polbff err ^ntem ouem 5 homo perditusper peccatum 3 accipitur,qui eft quafi centefima pars *l ut ■>'&*”'' tmonisDd,qua? fententia eft Ambrofij in Lučam. Diuespaftor,cuiusomneS nos cen- cen B p D ?, a P° rcio fumus, vt per hoc non fuperbiamus, quafi nos fimus totum bonum 3 quod Deus P “det, Sexto 3 vt aliqui volunt, ad defignandum caufam perditionis: Nam ideo res perit, j 'aimperiečla efficitur,&ob hoc tam in parabola de decemdrachmis,quam in parabola p c , e ^ Cum °uibus, vna deficit, quia ablata vnitate ab vtroque iftorum numerorum, tollitur B( j euao corum. Sicdicit Rabanus. Nota vero 3 quod vnumdeeft ad nouem,vt decem fint,& n c nagi nta nouem 3 vt fit centum: Variari ergoperbreuitatem, & magnitudinem numeri at ^^Hibusvnum deeft,vt perficiantur: ipfum vero vnum fine varietate in fe manensjcutn v ler it,CKteros perficit. Si autem toliereturplures vnitates,poftetaccidere,quod numerus etia eret P er ^ u *3 vt ablatis deccm, & nouem de centum , fupereftent o&oginta & vnus, qui c ll^Perfečfus numerus eft,cumfitquadratus ex nouem confurgens:Ablataautem vnitato ^^Umerus hi c maneret perfe a turv c r ifimilc,quod velletveniread nos faluadum: eramus autem qux non errauerant, quia nc oporteret ftatuere > quod ifta fola ouis , f■,i etUl 'P r eti°fi or j&vtili or ,quamnonagintanouem } qua?nonaberrauerant^uod, in- L r Um e d j ciim fit portio centefima gregis, fed eft fenfus: habetpaftor gaudium quod- ^ er Untir ^ eouea ft a ^ nucnW 3 c ] uo dnonhabet denonagintanouem,ha:enimlemperman- U etc l f**to* cum nonaberrauerint,ideoque quiade nouonon acquirit eas nullam- ftor e ^ au arn gaudendideeis nouiter jillam autem oucm 5 quar aberrauit cum putaretpa- iam d ccftc rebus fuis; nune vero ca inuenta, quafidenouo eamac- ^err, ^' ct: ^pecialiter fuper cagaudet, &nonde nonaginta nouem,fimiliter ac apudeun- p ara yj a l\ Cei ebrar Cai ? ^ C § lmus in parabola filij prodigi .• Nam cum hoc redeunte pater magnum_» ^ m ^ tCt teftnm t ^ 11 ^ vpt-\ ^tiinp Ipntn*' oim (p tu ti p r f^rin en s ostri % nuti"** ^ l 1 «® 11 ? Ic( ' u,n > itlc l"* e reprchendcrct filius feniot, quia f em P“ffftSpomecot »a iuntjCpulan autem, ? au * IC0 P° j,' Jugo te quatu illurn, ']U!!, ' ’ ^ rcui: ->t J ncricrat J & inut ntiis t It; quafi dic )t: t = ' i - ■= L fncciali- mca bona tua funt, & non illius, & tamen non habeo al.qtiam canlan, Ipcc ) tlAli - . tv*. • -luamuc,ixuouliiuii j«• tit 11111 ' nunouamteperdidi,ledde e &fubhominevno vniuerfitasfentienda dl: In vnius enim Ada? crrore omneho- minum genusaberrauit. Et Grcgorius ait; Vna ouis perijt 3 quando peccando homo pafeua^ lia vita’dercliquit: Diciturautem paflor reliquiftenonagintanoucm 3 ideft,omnes angelos bonos,vt veniret ad quamendum ouem,quxperierat, ideft,hominem, non autem reliquit ve¬ re,cimi ipfe vbiquc fit, ideo necelfe dl angelos 3 & qua?cunque funt, ei praTenria fore,fcd reli- quit dfe per nouitatem, quam fecit 3 fecundum quam capit effe fimilis nobis,& diflimilisan- gelismam adhocquod Dcuspaflorquareret hominetn perditum induithumanamčarnem, Chriftus ,vt &vifibilisfaduseft,in quo nobis fimilis fadus dl,&angdisdifIimilis,3citaillosreliquit,- Si- dicafur an- cutietiani de Chnflodicitur 3 quddexiuitapatre,&venit in mundum, ideft, aflumpfircar- %clof reli. nem,pcrqua;naffumptionempatrieftdiflimilis&catera. Diciturautem,quddreliquitoues H F notetur. rfalm,9\ qnhc' illas in montibus, idcfl,in locisexceIfis,quiaangcli boni in calo manent ,quos Chriflusreli- quiflcdicitur 3 vt veniret ad quarrendum hominem perditum. Hac efl fententia Gregorij. D.Auguflinusexplicanshanc pfalmiflafententiam : Omniafubiceijli pedtbus tu/s oues ,erbi>’ ues 'vniuerfas,infuper (dpecora campi , etiam tradit, non foliim homints beatos, fed etiam an- gelicas creaturascuiumnominefignificari$videtur 3 inquit 3 relidomi¬ nus dicit, fe nonaginta noue oues iehquiflein ni6tibus 3 iddlinlubliinioribuslocis,&defceii* di/fc De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. L 557 A djiTepropter vnam ? Si enim vnain ouem lapfam humanam animam accipiamus In Adam: KcftatjVtnonaginta nouem rcličfte in montibus non humani,fed angelici Spiritusintelligan- Homines tur. Nam de botie facilis eft expeditio huiusfententia?,quoniamipfi homines non ob aJiud car boues bouesdidi funt, n ifi quod euangelizando verbum Dei angelosimitarentur, vbi dičlum eft: dieti, bmtriturmtiosnon mfrenabis: quanto igitur faciliusangelosnuncios veritatis boues acci- pimus, quam quando euangelifta? participatione nominiseorum , boues vocati funt? Subie- ciftiergo, inquir, oues & bodeš vniuerfas, ideft omnem fančtamfpiritalem creaturam,in qua etiam fandos homines accipimus,qui funt in ecclefia, & cattera. Dicit euangeli fta Matthpus casreli&as in montibus., vt fignificet in excelfis,quia nimirum oues, qum non perierant in lit- blimibusftabant. SedinLucadicitur,quodreliquiteasin deferto,quia ddertiim & mons idemfunt:Ettamenquantumad rationem fignificationis, angeli qui erant nonacinta no- uem, dicuntur manere in deferto , ideft:, in caelo , defertum enim čadu m eft, quia homo illud c alum c ur deferuit, cum pcccauit, vel defertum fignificat locum ,in quo muka defiderantur bona , Sc defertu di~ quia tam angelica,quam humana natura condita erat, vteadum poftideret, ciun homo cx- catur • ^ lumperdiderit,c£pitcadum deficerehabitatoribusfuis,&quodammodo elTe defertum ;& ftcquoquefentit Gregorius. Vadit autemqu«rereeam,qua*errauit, ideft ,in aftumpta čar¬ ne pratdicauit, & pafluseft, & catera opera fecit, qu«adnoftram redemptipnempertinent, perqua?homo perditus qimebatur, & redemptuseft. Atqui qumretur, quomodo verum Curtpuisma. ' eft,quod magis gaudet qua 5 rens fuper oue inuenta, quam fuper non errantibuS. Innuitur g* s dicatur perhoc magis gaudere Deum fuper vno peccatore parnitentiam agente,quam luper nonagin- gaudere pr o ta nouem iuftis. Nam magis videtur efle gaudendum de vno iufto, quam de vno peccatore, P ter vnam quanto magis de nonaginta nouem iuftis. Suntquialferuntintelligi hoc dc iuftis prpfum- ouem inuen ptuoiis, hoc eft, qui feipfos iuftos arbitrantur,& venditant,quia non Faciunt peccata commu- tdm > p Uam nia,qucalijcommittunt,attamencommittuntaliapeccatafpirkualia, qua?grauiorafunt, vt f u p er eas fi fuperb:am,prafumptionem,hypocrifin, & de talibus, inqniunt, manifeftum eft, qudd Dcus non erraret. magis gaudet in vno peccatore agente ppnitentiam,quam in miile,veldecem miliibus tahum iuftorum,quia illi non funt vere iuftimec gaudet Deus in illis,fcd potius deteftatur eos. Sic, Cap . 18» apudeundem Lučam, Chriftusloquitur contra Pharifeum, qui fe iuftificabatdkens, quod Cnoneratficutceteri homines, &ait, quod publicanus qui feconfcffus fuit peccatorem, iufti- fcatuspotius fuit,quam pharifeus: Similitcrhic Chriftusloqui.turcontra Pharifeos, & Scri- basquiarguebant eum, quod manducaret cum publicanis, & Chriftus defendit fe, quia hoc faciebat,vteorum tanquam perditarum ouium falutem quereret, oftenderetque melius elfo tnanducare cum illis peccatoribus penitentibus, quam cum Pharifcis, & Scribis, qui fe iuftos Jadabant. Iftiufmodiautemiufti,exfententia Auguftini, vocanturouesreli&f indeferto, jean^ quiaimperfedifunt,ciuneisdefitvnitasjaitenimpereasintelligifuperbos,tanquamfolitu- a io ' n ‘ n _ dinemgerentesinanimo,dumfoIosfeyidcri volunt. Ciun autem quilibeta vera vnitatedi- * ,■ uellitur,fuperbediuellitur,fli^ quippepoteftatiseffecupiens,nonicquitur vnum,quodeft £ s " Deus: vnitatiautem omties deputat per pgnitentiamreconciliatos, qupimmilitateobtinetur: Et Beda ait, per nonaginta nouem oues,quas jn montibus dcrcliquit,fuperbos fignificat,qui- bus ad perfedionem vnitas deeft. Ciim eigo inuenerit peccatorem, magis gaudere facit de_» eo 3 quam de iuftis falfis. Sed repugnat Toftatus,q.uia,apud Lučam dicitur, qudd maius gaudium eft in ca:lo fuper vno peccatore parnitentiam agente,quam fuper nonaginta nouem, ^ iuftis qui non indigent panitcntia.-tales autem iufti,quales erant Pharifa?i,pamitentia indige- bant,cumqueijsnoneftfetlocusinvita teterna,dicendumipfi videtur, intelligi de veris iu- ftis, quipaenitentianon indigent,quifcilicet non committunt,de quibuspanitendum fit. Cateiiimtunequidam,inquit,dicuntintelligi dcverisiuftis,quitamen nonproficiuntvite- fius,fcd folummodo perfeuerantinftatufuarum virtutum,quasfemclinduerunt,nihilque_> ! lHcrh n committuntillicitum,qui vero iamcommiferunt, &compunčlipa?nitent,intcrdumenitun- m krad perfedioncm,& tales,inquiunt, necefle eft, vt Deus magis diligat, quam iuftos, qui li- cct illicita non committant, non proficiunttarnen in gradu meritorum:quia fcilicet illum E>eusmagis diligir,quiin maiori charirate eft. Sic ait Gregorius. Confiderandum vero etiam, quare Deus maius gaudium eflefateatur deconuerfis peccatoribus, quam de iftiuft inodfiuftis,qui in eodern femper gradu perfeuerant. quia fcilicet ftantes pjgri remanent ad exercenda bonaprmcipua fecuri fcilicet, quod nulia ccmmiferint grauiora mala, ciirtu, contra nonnunquam hi,qui fe illicfte qumdam egi ffc mcminerunt,ex ipfo doiore luo coropun- f ^ardefeurit in amorem Dci,& quia fe ura ffc a Deo confiderant,damna prpcedentia,lucris «bkqiutntibuj recompenfant, vt&duxin bcllotum magismiliterndiligit, qui poft fugam A a a 2 conucr- 55(5 i Vlyfšis Aldrouandi conuerfusjhoftem fortiter premit, quam eum,qui nunquam terga vertit. Sunt etiam 5 qui alfe- E runi:gaudium iftud non efle ipfius Dei, fed bonorum: Sed dicitur efte maius gaudium,ideft, Ouemfiuan- praftaturmaiorgaudij materiainconuerfionepeccatorum,quaminiuftismanentibus,č^ do Deus di~ ita dicit Beda: ouem dominus inuenit,quando hominem reftaurauit,& fuper eam inuentain, (atur inue - maius gaudium eft incadis,quam lupernonaginta nouem iuftis,quia maiormareria laudis nijje. eft in reftauratione hominum,quam in creatione angclorum, mirabiliter enim angeles crea- uit,fed mirabiliiis hominesreftaurauit. Dicendum itidemj&melius, maius efle gaudium fli¬ per pamitcntiapeccatorisvnius,quam fuper nonaginta nouem iuftisi Imo quam fupernona- ginta millibus,quandoquidem gaudium indicat paffionem denouo venientem , qua animiL. exhilaratur: circa peccatoresautem,qui conuertuntur nouaeft ratio gaudendi,quia antehoc perierant, nune vero per pamitentiam ca’perunt elfe de grege Dei, < 3 ^ ita tanquam de ro nouiterhabita gaudium eft. De iuftis vero contraCum non fuperueniat in eis aliqua no- uitas,fed vti nuneiufti funt ,ita anteiufti eranrhunc elfe verborum lenfum patet ex ipfius parabola 1 cordce,nam qui quarrit ouem errantem, ^ dimittic nonaginta nouem in deferto. Superhisnullum accrefcit gaudium, quia non accrefcunt de nouodomino fuo.-ouisautem f errans de nouo acquiritur domino, quia cum iam erralfet, iam cenfebatur perdita. Similiter depeccatore conuerlo Chriftus gaudet, quia conuertitur ad Deum de nouo,- Super iuftis autem,quinonreceflerantabeo, ideoqueconucrtide nouoad Deum non poterant, non eft gaudium vllumnouum. Hadenusex Toftato; Audiamusalios.- Per hominem habentem Parabole de centumoues intelligitur, vt luculenter exponit Beatus Gregorius in homilia praifentis euan- o»e perdita gelij, ipfe Deusomnium rerum conditor, &creator,qui Sandorum angclorum,&hominum epojitlo ex fubftantiam,vteorumpaftor,pofl!edit,quoniam enim centenarius numeruseft perfedus, j , atque cjuadratus, rede per centum oues vniuerfitas bonorum angeloi um, < 5 ^ humani ge- neris hicaccipitur,qua? a Deo conditore, gubernatore, vt a bono paftorein vberibuseadi pafeuisprimum fouetur. Vnaautemexillis centumouibusfuitperdita,quando ad fugge- ftionem ferpentis antiqui totum genushumanum in primis fuis parentibus a?temmvita’pa- feua amilic, in miferiam,atque captiuiratem Sathanie per pcccatum decidit,tune dimili funt nonaginta nouem oues in deferto ,quoniamtota Sandorum angelorum mult-itudo di¬ mi Ifa eft fua integritate in cadoperfiftens ftabilisin fuo gradu, nec errabunda. lpfumautem G Calumcur cadum rede hic defertum dicitur, quia 6^ angelusapoftata cum fua maligna cohorte ipfum defertum di prius deferuerat, S^homo cum pramaricansmandatum Deipeccauit, etiam caduin defer- clum . uit. lile vero piuspaftor,&dominus iuitad ouem, qute perierat, vt inueniret eam quan- do filius Dei defcendit de cado in terras per humanf natura alfumptionem, vt hominem per- ditum repararet,atque crrabundum ad caulam fuperng felicitatis.redueeret. Vt enim ip¬ fe vifceribus mifericordim totusaffluens dicit de feipfo apud eundem euangeliftam: Venit Luc to fliusbomimsejuarere, & faluumfacerc,,juodperierat . Et humana naturafui lapfus,&er- fpilm n8 r °ris confcia nieritd ad ipfum clamat ex intimo cordis affedu: Erraui Jicut ouis ^cptu perij h J ' qu*re fcruumtuumdomine. Inuentamautemiliamouemiamdiutiusantequ£fitamimpo- nit in humerosfuosgaudensilledominus,quandopeccatanoftra pertulic in corpore fuofu- per lignum, vt feribit Beatus Petrus, & dominus pofuit iniquitatem ompiurn noflrum, vt di¬ cit Efaias, quoniam vere languores noftros ipfe tulit, < 5 ^ iniquitates noftras ipfe portauit. Nempe fubiens ipfe crucis patibulum,*^ in eo mortem perferens pro nobis, perditam illaffl ouem inuenir,&inuentain exaifluentia fujbenignitatisin humerosfuosfuftulit Jetabundus, H Deindedomum venitreportansouem perditam, quando poftgloriofam refurredione fuam , celos conlcendens dominus nofter 3 humanam naturam prius perditam,fed iam inuentam per- foluto redemptionis pretio,reuexitperafcenfionemin ouile cfleftispatric. ConuocauittunC amicos, vicinos ad congratulandum fibideinucntaouc, prius perdita ipfe pius paftor, quoniamca?ieftcs fpiritus fibiamicosin fandevoluntatis conformitate, & vicinos inpternf glorig focietate incitauit ad cotnmune gaudium habendum fuper recuperata falute tonus generishumani priusperditi. Nempcde huiufmodi redudioneouisperdirg ineplum lfta- buntur angeli,quoniani fuam ruinam confpexerunt per hoc redemptionis humangmylterium refarciri, ac inftaurari. ltaque ha?c parabola nobis inlinuat,tiim quanto amorisaffedu, 1)CJ filiuspetegitopus reparationis humani generis poft lapfum,vtcxillodefignet 3 fecumver- faretur in terris, etiam ad hominum peccatornm procurandam falutem 3 ardcnterafpirarc. At vero Didacus Stella in enarrationibus fuis in cuangelium fecundum Lučam,diligentiuS adhuc eandem parabolam explicans,veriftimamque fe explicationemadferreafferens,in-' quit j Sipaftortanto amorcprofcquiturouesfuas,quasnon creauit,quod ilJiplu$-cura?eft de i .epiH. 5. EJau 53 . De Quadrupedibus Bilulcis. Lib. I. 5 57 A deVna perdita, & errabunda, quam nonaginta nouem incolumibus, maiorique afficitur gaudio propter vnam ouem nouiter inuentam, quam propter totum gregem. Quid mur- •muratisft ego qui natura bonus Tum, Tolicitusfinn, ne pereant oues amiifa c* Nunquid paftor iugulat,aut occidit ouem perdicam ? Certe non,i mo Jaflatam humeris Tuis imponit. Hoc au- tem malum efTe dicere non poteftis,& quod male faciat paftor,ergo muko minus de me pote- ftis murmurare,ed quod oues perditas qua?ro, & recipio peccatores , & manduco , & gaudeo in eorum conuerTatione, ciim multo praftantiores fint anima? rationales quam oues. Si ergo pro inuentione ou is perdita? gaudendum eft, pro peccatore multo magis pamitentiam agente gaudendum erit; Et li de paitore ouem trahente, & gaudente non murmuratis, multo minus debetismurmurarecontra me,qui peccatores recipio&cum illisconuerfor, &gaudeo. Hoc voluit Chriftus hac fimilitudine iniinuare. Quaproptermirari fatis non pofliun, quare adeo delirauerint altqui per nonaginta noue oues in literali fenfu angelos intelligerent,& per ouem Angeles per perditam,humana m naturam.PhariTri murmurabant,nonquod reličlisangeliscum homini- nonaginta bus Lhrihuseflct,Tedquodillos,quiiuftiefte videbantur,Tccundum vulgiopinionem, relin- nouem oues B quebat,& cum publicanis,&peccatoribus agebat. Ideoqj cornparatio hominum ad homines, no intelligt . non angeloi u ad homines,effe debet,fed quonia Chriftus dixit nonaginta noue,& hoc nume- ro vtitur,TumpTerunt hinc occafionem,yttantu abfurdu diceret:Conliderantes angeloru cho- roseiTenouem. Quod aute Chriftusdicar,centum ouesnihil ampliushabet myfterij, quam fi dixifletquinquaginta,ducentas,aut mille. Voluit paftor illeoftendere, quantum ouem illam diligeret,fiquideomnesalusdeferebat,vtillamperditamqua?reretiquod autemlint centum, autdučenta?,parum ad rem fucit.Dixitaute centum potius,quam aliu numeru,quia grex cen- tumouium communioreft,quiapluresTunt,qui centu oues habeant;viginti,aut triginta gre¬ gem non faciunt, milic autempaucihabent,quare centum potiusquam alium numerupoluit. Igiturinhac parabola Chriftus eft paftor,quia in ea fc paftori comparat.Centu oues homines fimt,ouis amilTa publicanos,& peccatores repradentat: nonaginta noue Sen bas, & Pharifeos, non quod eiTent iufti,Ted quod iufti a populo ^ftimabantur,& ctia ipfi TeipTosiuftosputabant. Si ergo paftor tantum ponit opere pro vna oue perdita,mirum non eft,ft ego vos defera,vt hos peccatoresqufra,& recipiam,cuin illifqj gaudea. Chriftus itaq; in hac parabola comparat fe PaHoris ef~ •'Cpaftori«Officiu paftoris eft,laborare vt ouem perdita qua?rat.Duo boni paftores fuerunt in ve- fcium. teriteftamento lacob,& Dauid.lacobdixit: Die nofflucjuegeluvrgebar,&fomnusfugtebatab Genef. 3 1. Kulismeis 3 &c.Dauid etiam dixit Ssw\\:Pafcebatferttus tuuspatns fuigrebem^veniebatleo I. Reg* &vrfus :) kc. Nam dr le one m dr vrfttm interfeci egoferuus tuus .Veriim neuter horum duorum P-ftornm tantinn enixuseft,vt oues fuasdefenderet,quantum Chriftus, qui vt easprotegeret, -actueretur, vitam Tuam pofuit. Aduerte etiam quanta diligentia ouem perditam qu$rat:exe- plum fittibi Iudas,quem perditum dominus, vt ad gregem reduceret,genibus flexis ei Tuppli- care no dubitauit,illiufq; pedes lauit,& ofculatus eft, & poftea dedit ilii buccellam intinčiam m agno manu lha,denique corpus,& Tanguinem Tuum,illum vt alliceret ad Te,amicum vocas, -tribuit. Tribus etiam diebus dum abillisabfuit,videlicetad inferosdeTcendir,illosomncspa» tri coimnendauit dicens-.Sanfiepaterferuaillos: & in cruce dixit: dmitte illis: O bonum pa- ftorem domin um noftrum! quotiestu,qui eiusouises,intrapedustimm libiium vceationum, infpirationumque eius lentis,& non aduertis ^ neque aufcultas. Sicut bonus paftor oues fuas cohibet,ne melicsdeparcant, ficdominusnofterteprohibetabomni malo } animumtuum a B* peccatis auertens, eorumque defidtrio. Sttpenumero bundam rotat paftor, vt eius ftridoro oues tet reat: Sic Chriftus te terret vicini tui obitu. Aliquando etiam paftor baculum in oues intorquet, vt eas ad veram viam, aut herbarum locum abundantiorem reducat s Sic Chriftus tibi vel vxorcm, vel liberos, vel bona temporalia eripit, aut morbum, tribulationemque in- fligitjVt ad veram falutis viam conuertaris. Omnes boni paftoris moreš, quos in Chrifto in- neniesa prophetaEzeehieledercribuntur dicentc: Ego repuiram oues me as } dr vifitabo cas , ^, &c.Seddutnnosouibuscomparat,mileriamnoftram,fragilitatem,maxiinamq ; ouam Chri- j 1 . ' / ' K f 3 ftihabeamusindigentiam,nobisfignihcat. Ouis perfefolatn viuere non poteft, indiget enim '^ s jra °‘~ paftoriscura,& induftria,vtvideliceteam hyemistemporein loca deducataprica,&eftate ab lt J lU(r ‘‘. m ~ ?ftu folis ea auertat,pafcua,prataq,- optima eligens, & a luporu infidijs ea omnibus modis de- •> ; am lndi ' lendens,& cuftodiens.Sichomo non poteft fine fuo paftore Chrifto fcilicet viuere , tata eft.n. cdt ' eius fragilitas,& miferia,quibus Temper eft circumfeptus,vt a folo Deo remedium habere poC fit.Pr^terea ouisanima 1 eft vtile,cuiusomniahominiprofunt,lanam enimad veftimentaco- ficienda,carnemq; in cibum,corium in calceamenta reddit,ipfa deniq; tota ex vTu eft. Eodem >i)odo & tu,fi huius gregis Chrifti ouis cfle vis,comodare proximis tuis, & Reipublice debes. Aaa 3 Sic 5 $8 V!yfsis Aldrouandi Sic Paulus Čerinih ijs dixit: Ego autem impendar,&fuperimpendarpr o dnifnabus veflrh • Non E debes efle contentus hoc tantummodo 3 quod profit tibi, fed eniti debes alijs vtilitatem ferro. Deinde ouis vngues,vt leo,non habet, vt fe tueatur; aut dentes,more canum, vt mordeat, nec item habet tauri cornua,vt feriat,vel robufta vrforum brachia,vt interficiat, verum animaleft Offtserrdtis manfuetum,pacatum,fimplex,&fyncerum. Sic&tu denteshabere non debesadproximitui ivfelkitds , femam rodendam y &defraudandam ; neve vngues, vt fratri tuo ,incommodum irroges, fed fy nceri ta tem,pacem,& fimplicitatem amare, fed bonum pro malo '•eddens. Rurfusouisciim errat omni animali miferior, & infelicior eft .• Canis enim c£teraque animalia in domum he- rilem redire norunt,dentibufque, vnguibus,aut pedibus, quce quafi arma habent anatura,fea periculis tuentur: Verum ouiserransdele&um non habet, vt ad gregem redeat,necarma,quh bus fe defendat: quareinquifitione paftoris indiget. Eodem modohomine in pcccatuminci¬ dente nihil eft miferabilius aut infeliciusmam neque poteft,neq; nouit red ire, nifi a Deo que- ratur,& in gratia? ftatumreducatur. Itaquepeccatumlabyrinthi imaginem pra?fert,inquod qui femel im merfus eft,exitum non inuenit,imo qud magisquterit , magis errat .* Eodem mo¬ do & peccator in peccatgmlapfus fe erigere non poteft,nifi fpeciali auxilio Deus illum qugrat, F & a peccati labyrintho ad oftium,vfqye pamitenti«eextrahat. Ciim autem arbitrium liberum finegratia,quam peccandoamiferat,nimisfragile,imbecillumque maneat, feab omnibus te- tationibus defenderenon poteft. Quarevarijs animar periculis tamqua lupiš,defertorumque feris,vt ouis perdita,obnoxium eft nullisaddefenfionem armisreličlis. Nondico hominetfl coačle peccare,nec omnia opera in peccato fačia, peccata effe, fed facile vinci ob defeftu gra¬ de,virium,liberique arbitri j infirmitatem-.Ideo Dauid perditionem peccatoris ouis errorico- parauitdicen $\Errauificut ouistfue psrijtrfu&re feruumtuum ^utamandatatuAnon fumobii- Pfah i iS. /^..adeodvia vera dcclinaui,vt nifi tu domine me qu;ms,nullo modorcdirc poffim, su enim i ouis errans,igitur domine inueftiga feruumtuum. Non autem aithiedominus in hac para¬ bola, quodouispaftorem quaftiuit,fed quodpaftoriuitqua-fitumouem. Efaiasetiamaitper¬ ditionem peccatoris, & errores exaggerans, omnes nos quafi oues errauimus: Nihil enim dl erranteoueerrantius,autmiferabiliusjExpendeautem Chrifti domini noftri bonitatem,aut clementiam,poft tot peccata, & fcelera ipfe quaerit,ipfe vocat,& propria perfona venit clamas per montes,& colles,& valles,rnultis lachrymis,laboribus,doloribus, ieiunijs, affličlionibus,G qute funt veftigia&figna peccati. Paftor ouem per veftigiaqu^ritjrelinquit enim ouis in are¬ na impreffa veltigia,vel in luto per hyemem. Per ca igitur veftigia,& figna eam qua?rit paftor, & non ceftat doneč eam inueniat. Per peccatum errauimus,infirmirates autem,miferi^mors, ]aborefque huius vita?,veftigia funt peccati.Htec omnia a peccato ortum habuerunt,funt enim peccati affedlus. Chriftus autem hominum optimus paftor per harc figna, & veftigia nosquse- fiuit,& ideo venit defatigatus labore,frigore,& inedia,fiti,morte, multifq; alijs doloribusaf- fedlus,eoque modo nos inueftigauit,fufpirans,clamans,& moriens. Quis paftor vnquam tan- toamoreouem errantem qua , fiuit,quanto Chriftusanimam tuam qua?rit? Quodmultum amatur,multo dolore quceritiir. Hinc vide peccator quantum te Deus diligat, qui totcrucia- tibus te quiefiuit,fiquidem nulla confolatio,nulla l^titia in corde eius intrauit,donec animam tuam inuenit,& in veram caulam cum alijsouibus reduxit. Obferua etiam qudd ille, qui bo- norum noftrorum non indiget Deus dicitfeamififieficutpailor ouem, cum potius Deumho- moamiferit,&damnum fithominis,&non Dei; lile enim proprieamififfedicitur,cuiiiS eft damnum. Sed tantaeft Dei bonitas,vtdamnumnQftrumfuumreputet damnum. Vide etiam H Chrifti fedulitatem in qumrendo,quod non,definit qua?rere, doneč inuenerit,qud refpexit. Efaid 4©» Efaias,dum ait; In brachio fuo congregabit agnosin finafuo leuabitfcetas ipfe porubit. In no- ftram autem eruditionem difcamus, quomodo & nos viciffim erga hunc bonum paftorem ge- reredebeamus;diligamusipfum ficut ipfe prior dilexit nos,& vitam fuamdeditpronobis,di- fcamus illi etiam alijs in rebus fidere,quemadmodum illum tam fidum, & benignum experd fumus in fumma necefiitate;difcamus,quomodoex nobis ipfis nihil fimus,aut poffimus; Nam vt ouis feipfam nec a lupiš,nec ab alijs periculis tueri poteft,fed opus habet paftore,ita indubie nos miferi,& egeni fumus fine Deo. Quare apud noftrum fidum paftorem maneamus, eumq; fidelitcr fequamur. Difcamus etiam ex hoc Chrifti exemplo, vt etiam nos alios homines a peccatisabftrahamus, &ad falutem perducamus , nec non etiam difcamus ex hac fimilitudi- ne,vt miferijs peccatorum compatiamur,pr«fertim ijs,qui a peccatisrefipifcunt.Difcamusiti- dem oues effe, vt Chriftum mereamur habere paftorem,Chriftus namquenon eft paftor por- corum,bubalorum,leonum,aut fimilium ferarum,fed paftor eft ouium j Vide & tu, vt non fis lupuspervoracitatem ,leoperrapacitatem,porcusper immunditiam, canis per mordacita- De Quadrapedibus Bilulcft. Lib. L 55 p A tcm/ed efto ouis per manfuetudinem,fimplicitatem,acobedientiam. Si ouis fueris, habebis Chriftum paftorem,qui paftor bonus eft,& pafcit oucs pane c«lefti,& fpirituali cibo >deniquc diicant ex hoc loco epilcopi,pr«lati,paftores,& qui curam habentanimarum,parochi,& con- cionatore$,quid officium eorum requirat,& legant Ezechielem,& Ioannem.bi paftor pro vna ^ oueerrante tantum oper« ponit,vt montcs,rupes,& valles percurrat,quantu tu ta cere debes, jg an „ qui curam animarumgeri$,proanimaadimaginem&fimilitudinemDei,creata, Chriftique fanguineredempta. Vtinampr«latiecdefi« oculosad Chriftum Iefum optimum paftorem conuertant,& infpiciant,quanto maioris fint pretij anim«,quam omnia mundi bona. Videant igifir quales efte debeant,vt multa pericula &laboreS pro Chrifto,& animaru falute fubeant. Deusenim e manibus eorum requiret fanguinem ouium, qu« per negligentiam eorum perie- rint. Et cum inuenertt eam imponit in humerosfiuosgaudens , & veniens dom um , conuocat amt - w>&vicino$ dicens illis. Hoccommuniterfolet,mquit idem DidacusStella,exponi,quiaimj. cruce Chriftus peccata noftra tulit,& iniquitates noftras iple portauic, quod veru efte fatemur de noftris & tonus mundi deii&is , quia Chrifti morte, & dolore eius fanati fumus,fed in pro- polito,vt Chriftus refpondeataduerfarijs,hec expoficionon quadrat,ftandum enim eft in pro- pofitOjde quo loquitur: nam Chriftus tune temporis pro illis publicanis, & peccatoribus, dec* ® quibuseftfermo,nondum fanguinem fuderat, nec in humerisportauerat peccata eorum, led vtinfinuaret labordm ex amore procedentern,& qu« pr«dicans tolerabat, vt peccatores reci- peret,& ad fe alliceret. Dicit quod ficut paftor labore,& ludore ducit ouem perditam, lic ipfe doeensvillas,&caftellapr«dicansregnum Deieosconuertebat,&trahebat. Ethicmihi vi- deturgermanushuius liter« fenfus. In humerisetiamportat, cum eorum moreš, &moleftias patientertokrat. In huncfenfum locutuseft Paulusdicens: Alter alterius oneraportate, hoc 04 at ' facimus patienter ferentes proximorum nofttorum defečius,& culpas, eorum lragilitatem to- JeranteSjVt his publicanis, & peccatoribus Chriftusfaciebat. Audianth«c pontilices noftri, audiant facerdotes,& videant,quid hic paftor euangelicus faciat. Super humerosponitgaudes* Ezech. 34.. & amicosfir vidno s congregat: contra ac multi ,de quibusapud prophetam Ezech. dominus ait,quod in latus,& humerum impuliftis,& cornibus veftns petebatis oues infirmas,doneč di- fpergeretiseasforas/eruabopecudesmeas. 1 xpendequ«fo,ilIe fuperhumerosportat,illihu- meroeasimpellunt;illecongregat 3 iftidifpergunt.PracipiebatdominusvtfacerdosveterisIe- gisnomina filiorum Ifrael fuper humeros portaret,nou« vero legis,& nofter paftor reipfa one C fuper humeros portat,vt fciasvmbram pr«celfifte veritatem. Qui autem fint ifti amici>& vici- ni,quos veruspaftor Chriftus vocat,& qui congratulatur, tacileex liter« contextu conijci po- tell,efte angelos,nam fubdit Chriftus, qudd gaudium fit in c«lo coram angelis Dci fuper vno peccatore panitentiam agente:Congratulantur enim angeli cum Deo de noftra conuerfione, & gaudent in noftro bono profečlu. Eos ergo alloquitur Chriftus dicens: Congratulamini mi - bitfHiainueni ouem } quf perierat:qu\b\is itidem verbis mnuit, quantum conuerfione peccato- fisgaudeat,maximum enimquodquegaudiumoccultarinon poteft,quin cumamicis com- municetur.Expendeetia,qudd non dixit, congratulamini oui,fed> congratulamini mihi»quia ouis non meritis fuis/ed meritis,&diligentia paftorisinuenta eft, quare gaudium iilius effc_» debet,qui eam inuenit,& pro ea inuenienda laborauit, &c. Huc vlque Stella. Dicamus igitur & nos cum D. Ambrofiodeclaranteillud Dauidicum: Erraui ficut ouis ,qua perterat 3 qu*re (£w rotor , alij habent viuifica, qui videntur legifte £H auJus diciv.Pa- . ,, rativlcifciomneminobedientiamc'umcompletafucritpriorobedientiaveJlra - } vnde &ipfcdomi- 2 ‘ ° rmt * nus ad roagnam csenam prius adduci iubet conuiuasjpoftea cogi. Porro ouis itidcm pro Chri- 1 °‘. ftianopopulo hoc eiufdem euangeliftč Luca? loco accipitur:£ov? ego mit to vosficut agnos inter ° Hls P r9 lupos, Lupus vero pro ha?retico 3 videlicet ex fententia D. Ambrofij in hite verba fcribentis;con- c ^ r ^ft tan0 traria,inquit 3 funt ifta fibi animaiia 3 vt alia ab alijs deuorentur. Sed bonus paftor lupos gregi P°P U ^° * fuonontimercnouit,idecqueiftidifcipuii,(dequibusScripturaloquitur)noninpra:dam 3 fed Ca P ' I0 * in gratiam diriguntur. Solicitudo enim boni paftoris efficit, vt lupi in agnos audere nihil pot- iint. Mittitergo agnos inter lupos 3 vt compleretur illuditunc lupi y &agniftmulpafcentur . Et quoniam proxime de vulpe nobis non ingratus tračlatus euafit, fi iudicium veftrum fidele i n_, B figura minufculi animantis expertus fum 3 praftumo, quod profunda myfteria 3 qux luporum ipecievelantur, ftudiorumveftrorumpoflimaperirefutfragio. Infpecievulpiumha?reticosfi- Vulpet gnificarifuperiusexpreflimus,quipromittuntnomine 3 quod Chriftum fequantur 3 fed ftudio retieu fraudisabiurantihos non fufcipitdominus/ed afuo nido arcet 3 & prohibet. Lupi quid fignifi- Lupi . carevidcanturdebemus aduertere. Bellihnempefunt,qux inlidiantur ouihbuS, circa palto- rales verfantur caulas,habitacula domorum intrare non audent, fomnutn canum ,abfentiam 3 autdefidiam paftoris explorant 3 ouium gutturinuadunt, vteito ftrangulent 3 fcri,rapaces 3 ij- intus bcftia fremit. Et ideo eos lupos efte non dubium eft 3 iuxta domini Iefu fcntentiam,qui ai v.At- tendite lobis d falfis prophetis^ejut veniut ad vos in vejlitu ouium 3 intus autemfunt lupi rapaces; Matth. 7 . txfru&tbuseorumeognof etiseos.Si quisergofpecicmouetur,fruLftuminterroget. Audisali- quem facerdotem dici, rapinas eius non agnofcis,veftitum ouis habet 3 fačfa praedonis. Foris ouis 5 intus lupus eft; qui modum non haber rapinarum,qui tanquam in nočte Scythico mem- braduratusgelu, cruentusora, circiunuolatquxrensqucmdcuoret; Nonne vobisvidetiir lu- pus,qui human*necis infaturabili crudelitatefidclium morte populorum rabiem fuamcx- l ' Petr ^‘ pleredefiderat?Vlulat ifte,non tra ( v « ta bat quod voccm omnibus abftuliflet, quam folus amiferat. Et ideo,vt hos lupoS C&g e! ^ pofsimus, dccctdominusquid fequanuirdicens: Nohte portare facculum &c.In codern en* fcre fenfu oues,& lupos accipit hoc ioco D.Chryfoftomus,fed fan<5li,& boni cur,ficutiou».s fe dicantur,mali vero non ficuti lupi,fed ftmplicitbr lupi, etiam explicat, rationemq; P 1111 fertjcur Ieius Chriftusdifcipulosfuos tanquam oues inter lupos mictat: omne rnalunV 11 ^ ’ quod nafcitur exinfperato , nirnis eft graue; quod autem expečlatur antequam accidat,p° quam acciderit,leuiusinuenitur:Ideo prtefcius domin 11 s futurarum pcrlccutionurmpra® 01 ^ apoftolos dicens.- Ecceego mitto vosjtcut oues in medlo luporum ji t cum periodam illud eu . rit,non quafi nouum perhorrefcant,fed tanquam cognitum fortiores excipiant. Ecce eg°n ^ menfurata fpaciaconftituidiei,&nočlis;ecceego,quiturbidum mare, quafi feram cauea • £0 in fua littora claufi, & quafi indiflblubili ca tena pnecepto iigaui. Ideo dixit, ecce ego 111 ^ vos,vt dum mittentispoteftasconftderatur,pericuIi magnitudo non timeatur.^V^^, • humana: natura* beneficium tcllo,fed ouilis patientia: opus iniungo. Nonindignentur^^ vocabulumouisaccipere,cumfciantdominum fuum, nomen agni portalfe: Ecce agt> us ^ f ccce,ijui tollitpeccata nrnndi Et quomodo,inquit,proficiemus oues contra lupos ? OuiuP ^ fuetudo no poteft refiftere luporum crudelitati.-Luporum crudelitas mitefcere nefcit,nu 5 » tia Chriftifaccret,quod ipfa natura fieri negat. Non veftra virtus, aut folertia adlitnatM^ laudaturin vobis,fed nominis mei poteftasinteliigatur,vtg!orificeturper vos, quia foiu ^ gloria Dei > quam rerum natura. Sicutoues. Cinn ca:perint vos lupi vellicare»tiol»l e ^ ilere 3 aut vocifcran fcientes,quia nifi vos fpoliati fueritis, alij non veftientur,J« e vos mortui fueritis, alij nonviuent. Nectimeatis hanc vellicationem prede n tem• ^ enim etei * . vellicandum: Cum autem per patientiam veitram lupi illi tačti tuerint agrn,^**-—- quamoueslacdočlrina’. Manifeftumquidemeft,quiaouesappellatpropter manftie ^ non timenteS autem Deum,lupos propter crudelitatem.. Sed hoc videamus,quarein° ^ ^ dixit, quafi oues , illos autem non quafi lupos 3 fed lupos. Si enim iftos propter lola m ^ manfuctudinisouesdixiffet,quoniam naturaquidemhomines erant, manfuetudine ouc s 3 vtique illos quafi lupos dixiffet 3 quoniam & illi 3 etfi crudelitate quafi lupi eranb ^ natura fimilirer homines erant. Puto ergo ifta ratione iftos quafi oues dičlos , illosau ^ quaft lupos, fed ad plenum lupos, quoniam homo Dei, quamuis fuerit bonus,tamen ^ habet aliquid in fe mali fecundum čarnem quafi homo, & ouis quidem dicitur P ro f 0 in bonus>quafi ouisautem,quanon ad plenum bonus. Qui autem Deum non cdgnofd r, j? feboni poteft'haberepropterealupusdicitur,non quafi lupus,quia nihilboni habet in in fe non cognofcit Deum. Caufa eft ifta, quiaomnes homines fecundum carnis na_ £llia , on ;. li futnus,6^ ficutdicitapoftolus,naturafufnusfilij ira?,fed per timorem Dei eBc^ n Quamuis autem per timorem Dei efficimurboni,tamenfemperaliquid naturalist 113 teUlfl net in natura hominum. Ergo fi natura carnaliscompellit fieri malum, timor Dei r ^ non ti- aperteamala. Hominemnoncognofcenrcm Deum,autcognofčentemquidem3 C Qn poteft mentem, natura compellit facere malum, & timor Dei non reti net a malo, & ideo u efte in illis aliqu id boni,nifi forte propter homines, quando ipfum non eft bonum> c ^ quod eft propter Deum.Quicquid autem non eft ex fidc,pcccatum eft.Ideo Jand 1 et j aiIU > ii oues, mali autem non quafi lupi,fed ad plenum vocantur lupi. Nec mbueat te, OfiV ^ n0l i Chriftus quafi ouis eft didus, non ouis, cum fittotus bonus. Ibi enim perlona comparata eftad perfonam ouis:Sed occifio Chrifti,ficutoccifto ouis.Denique 5ta 1 rnV o- Sic non aperuitosfuum in humilitate: nam necouiscum duciturad occifionetn > a c0 &® ccm emittit,hic autem perfonaapoftolorum comparata eft ad ouiurn moreš, no nV .^ o0 i iiii ! ad miflionemouiurn,ideft,apoftoli ipfi dičli funtiicutoues,no miflioeorumhcut m non enim mittunturaliquando oues ad lupos ,neccomparat aliquis pofiibile , polit 111 vnde alibi dičluseftagnus,non quafiagnus. Idem D. Chryfoftomus in decla ia,ti Saluatoris verborum apud D.Matthaum: Attendite dfalfi s propbetis,ijui veniud ^ fiimentis ouiumdntrtnfecus autem funt lupi rapacesfa fruchbus corum cognojf'- j a ta r. ... :_■ n- J M- -.r • ‘1 ,• ‘ r , r l in „ . ve- lunt,inquit,veftimentaouiliač'Species videlicetfimuIara?religionis.Eleemo yn*^ .,neu ftimentumouileeft,nonopusouile,iciunium fimulatum veftimentum 01 ouile,oratioftmulata, veftimentum ouile eft, & non opus ouile,dt s ^ca:teK--r^^ ulI1 j ^ ... quibus feveftiuntlupirapaces,nullaautem resficexterminatbonum,quemadmo efl1 fuD latum ocnum , nam manifeftum malum 3 quafi malum fugitur, & cauetur, m a fini jpe- A DeQuadrupedibusBifulcis.Lib. I. 563 A fpecic boni celatum,dum non cognofcitur 3 nec cauetur/cd quafi bonum fufcipitur 3 &ideo co- iun&um bono externrinat bcnum. Sic ferui diaboli tune peffime chriftianitatem corrumpunt, quando fe/imulant Chriftianos, dequibusadmonet difcipulosfuos Chriftus: Magisauteme- nosomnesper illos dicensrattedite a falfisprophetis, quia magna virtus eft hominu m cogno- ičere malum 3 & firma tutela falutis,eft/cire 3 quem fugias. Quamuis vero oues proprie Chri- ftianidicunrur 3 & veitimentum ouile, eft fpecies Chriftianitaris; Sic per falfos hos prophetas hareticos Chriftianos intelligi ibidem oftendit Chryfoftomus 3 qui nimirum harretici a foris in fchemateChrifiianyuquit 3 videntur, ab intus autem confdfionis cfficacitatc gentiies, & ifti muito periculoftores funt 3 quam haeretici Iudaici 3 quia illi qiiidem reiečii ab apoftolisj¬a- tiatraconuentum Chriftianorum erratici vagabanturhaeretici & quofdam fiirtim corrum- pebant incautos. Ifti autem quafi fundati Chriftiani, & ecclefiasfuashabentes,atque regen« tešjpalam cum libertate fubuertunt;Et ne adhuc dicat htereticus, quia de veris dočforibus lo- quicur 3 qui Chriftiani quidcm funt, tamen pecca tores funt.-omnisenim Chriftianus 3 qui pqc- catumfacit 3 falfusdicitur Chriftianus 3 quiinquam 3 nonp£nitetdepcccato. Attamcndeiftis ® peccatoribus Chriftianis/ed de hcercticis doiftoribusloquitur 3 quia non tam um dixit, qui ve- mnt advosinveslimentis ouium 3 fedaddidit 3 ab intus autem fant lupi rapaces; Chriftiani enimdoftoreseriifuerintpeccatoresleruiquidem carnisdicuntur 3 quia vincunturacarne,ta- menpropofirum non habentperdere Chriftianos 3 &ideo non dicuntur lupi rapaces, Videscr- go 5 quia manifeftede hrereticis dodoribus dicat, qui eo propofito fchemata Chriftianorum fir- fceperunt 3 prouidentediabolo,vt Chriftianosiniquofedudionismorfu dilaniet. De qualibus lup:s ad Ephefics dicebat apoftolu s:Sc J io 3 quiupof aifcejfum meumintroibut lupigraues in vos , del or. nonjurcentes gr egi ,tjr ex vobis ipfs euilunt ptruerfaloquentes,vt abducant difcipulos pojlfe . Eccedo ouiseft;quem viderisautem in fanguincperfccuticnisgaudentcm, lupus eft. Aliqui vero hanc Chrifti fententiam inteliigunt de omnibus hypocritis 3 oui foris often- ^dunt,quod reuera non funt. Sed de hypocritis hic ouidem agere 3 cocedit Toftatus, fed de om¬ nibus intelligi hypocritis 3 negat, quia hypocrita, inquir 3 vt hypocrita 5 fibi foli tanriim nocet j hic vero illi intelliguntur J quinocentalijs J qualcs 3 inquit 3 funtfalfi prardicatoresciim nullum tnaiusnocumentum effequeat J quam verre lidei corruptio 3 &fimulata veritas. Intrinfecus au¬ tem funt lupi rapaces, ideft 3 intrinfecus habentdefiderium dcftruendi 3 &peruertendi veram fidern- Iftiufmodi hypocrita , 3 qui mentem lupinam habent fubouina pelle, intelligutur etiam perouesillas 3 quasSaluatornofterHicrofolymamvcniensadcelcbrandumpafcha apud lo- annem, templo eiecit 3 quia licut oues exteriuS frequenter apparent pukhrar, & alba:, farpe ra¬ men interius funt morbida:, & fcabiofa: fublana. Dicuntur modo etiam lupi fubouilla pelle , eidem Chryfoftomo in homil.de rccipiendo Scueriano, adulatorcs, & maligni: Non eft 3 in- quit 3 amicus tutus 3 non frater firmus 3 fublatum eft charitatis bontim.ciuile bellum habet om- nes,acneidquidemapertum 3 fed obumbratum. Innumerat>ilesvbiquc perfona’ 3 fimulata:que facies. Multa ouium vcllera 3 innumcri vbiquelupi lubhisoccultati 3 vt inter hoftes iam alieuis tutiusvixerit,quaminterhos 3 quividenturamiciiquiheriadulabantur 3 quiblandiebatur qui manus exofculabantur 3 hodie repente comperti funt elle lupi^abiečlifque perfonis, fačli funt omni- v .564 Vlyfsis Aldrouandi omnibus accufatoribus acerbiores &c. D. Hieronymus de omnibus quidem intclligi poflS B ait Euangelifta? fupra citata verba, qui aliud babitu, ac ferinone promittunt, aliud opere de- monftrant,fed fpecialiter de Imeticis intelligi debete, qui videntur,inquit,continentia,cafti- smte,ieiunio,quafi quadam pietatis fe vefte circumdare , intrinfecus autem habentes animura vcnenatum,firiYpliciorum fratrum corda decipiunt. Et frudibus ergo anima?,qeibus innocen- tiam ad ruinam trahuntdupisrapacibuscomparari. Ouis item pro innocentibus fidelibus,vt lupusprohjereticisa Prudentio accipitutde Ario,& Fotino ioquente: lat et sir lupu s or e cruento ' LaBeolam mentitus ouem fub vellere molit C ruda per agninos euercens funera ricius H Acfefe o cc uit ant Fotinu s ir A\ius ar te Intianes feritate lupi. Et in fine fui Periftephani ouiie etiam accipitpro grege Chriftianorum, & fidelium &lupum profedudore. Sic tibi de plen o lupu s eucludatur ouili . * Agna nec vila tuurn capta gregem minuat Sic me gramineo remanentem deniejue campo Sedalu s a gr o tar>s paUor ouem referat . Sic cum laBcolis caulas compleueris agnis Raptus d ipfe facrojts comes Hippolyto. Apud Efaiam,vbi d icitur:£/ compafcet lupu s cum agno, d pardus dcculabit hado,d vitnlusd taurus,d le oftmtdpafcentur d puer paruulus aget eos,d los,d vrfus compafcent , & catulico- rumfimulerunt,d leodbosfimulvefčenturpaleis . D.CyriIlus,peragnum,& hadum aliaque Manfueti, Innocua,& mitia animantia manfuetos,placidos,mites,& fandos: per leonem vero pardum, Crimman- lupum,& vrfum,homines natura contraria:intclligit.Ciim enim priushumanu^cnusinduas tt qui. gentes diuififiet,in I udceos fcilicet,& gentes eos,qui Idola colunt,ait:Iud£i lcgispa?dagogia-» velut manfuefadij&iuftitireconformationecicurati vitam coluerunthominibusdignamdlli vero alij,ideft,qui fimulachris inanimis femicrunt,redricem legein non habentes,mente fena pra:diti extiterunt,& agreftes,& rapaces auaritia; addidi, impetuofi, & proni ad voluptates, G eafq ; turpiflima$,& ad omnia frediftima precipitcs, quorum alius lupo alfimilis erat,aliuspar- dis vicinus,& confbrmis propterea quod mentem pluribus, & vanjs perturbationibus,& affe- dibus notatam quafi & commaculatam haberer, alius vero animo impotens, & effrenis rapa- citate,facile perfeques,in vita Ieonibus affimilis extitit. Vetu hi adeo elferatis & morib. & mo- tibus innutriti,Chrifto eosad manfuetilfima, & banda vita transformante, crudelitate fua rc- lida, & reieda vitam hominibus conuenientem nimirum, qua? cum manfuetudinc coniunda effet,excoluemnt;credidemnt enim Chrifto dicenti : Tollite iugum me um fuper vos,& difeite , tjuia mi tisfum/^humilis c or de,d inuenietis re grdem animabus ve Uriš . I taque vna cum fide lucrifecerunt,& veterisimmanitatisabolitionem } & vc boni eftent,& mites,& n vna cum Jan- dis verfarentur.Nnncupati funt enim conciues fandorum,& domeftici Dei. Hoc nobis arbi- tror prophetieum fermonem hifce verbis variefiibnotare.- Compafcet enim , inquit, lup a s cum’ agno,dp*rdus accubabit ^.e^,ideft 3 contiguaerunt, &coniimda per Chriftuni fiua cum ma- fuetis,& qua: nullo modo faera erant,cum faeris. Nam Ifrael quatenus lege inftitutuseft, Sc probitatemmorumcognitamperfpcdamquehabei-et,placiduserat,& mitisfimul&fandus, ^ & quafi oui,& capra?confimilis: Ambo fiquidem faera funt & munda animalia,& prpterea ab ipfa natura ad manfuetudinem effida. Lupus autem,pardus, & leo immania funt naturaliter, nec in ter fc congregabilia: At in Chrifto hoc quoqucperfedum eft. Confociati funt enim in- ter fe inutuo Iuda^j&GrarcijCoinmunemveluticapientcscibumjeuangelicam fcilicet,&apo- ftolicam predicationem, & vnipaftoriomniumprincipiiubditi,quipafcerenouit ficut dicit propheta,in pafeuis bonIs,& inlocoprppingui.Sed &vituIus,inquir,&leo,& taurus fimul pa¬ fcentur. Videtur autem vitulum appellare nouitium,& recentem credentiu populum,in Chri* fto fcilicet puerafcentcm;taurum autem fortaflis Ifraelein,velut veteranum ,• Ciim enim tener fit vitulus,taurUs prior eft,& maturiortempore. Vel per vitulum dc£gnateum,quicognitio- «e,&virtute eminet. Quale eft,quod dicuur,pufiJJoscum magnis,& lenioreseum iunioribus benediccre iuxta voccm pfallentis. Nbuitvero Sc fapientiflimus Ioannesmcntis,&animicta- tem talem. Seribitigitur & patribus,&paruulis, &pra-terea adolefcentibuscomparans,vtar- bitror,menfuram cuiufque mentis,¬itif,&diuinecognitioniscorporumctatibus.Pafcen* tur itaque,inquit, iimul,& in vno loco,& vitulus,& taui us,& leo, Tum comode viculo^ tau- / #• — —. . ro De Quadrupedibm Bifulcij. Lib. I. jčTj Aroleonem adiungit, vtrurfus amigmatice&obfcurefubintelligas fide iuftificatos,&fce- ptro Chrifti omnium n o (trum Seruatoris fubiečios,non ex folis efte mundis,& fančtis,nem- peexplacidis, & mitibus, ideft,cx lege manfuefačiis, fed etiam ex agreftibus, videlicct cx gentibus, conglutinante, & ad concordiam animorum componente cosomnium noftrum ScruatoreChrifto,& bonuniindc etiam in filios filiorum,ideft,cxipfisnatos,tranfmit«. tcnte. Kam huc etiam propagatur a nobis pax Chrifti»& confenfionisanimorum,^ fi- dei bonum. Iftuccnim pato oftenditciim adijcit: Simui catuli eorum erunt 3 & ho ,& bos mlvefccnturpaleisA nquit, Obferua, quod dicit non mite in alimentum ferisvfitatum, fed inmitisnutritionemfcratndemigrare. Carniuoraquippeplane funt vrfus, &leo, bosau- tem,&vitulus, ouiSj& ha?dusnonita, fed herbascarpunthuiufmodi animantia. Atquia cojjfuetis,acfolitis, inquit, fylueftriarecedent, &potius ad cibaria manfuetorum tranfi- buntj&illa vcfccntur palea. Typusautemdo&dočkinis,in^ <]uibus enutriti,& cducati funt defciuerunt,floridum, & deli ti js affluentem paftum euange- licarum inftitutionum fimulcumlfraelitisfečitantes. Iacobusde Vitriaco veroinconcione natiuitatis Domini explicaturus, cr puer noht s n at us e sl, &c. Hiecft,inquit, illepuetpdo quo dixit Efaias,- Vitulus,(dr le»,& ouisjimitlmorabuntur 3 &puerparuulus miuabit ideft, chrifh** quifeper contritionem Deo itnmolat, &is,quialioscruciat,& is,quiin innoccntim fim- puer paru#*. plicitateperdurat,intra caulas fančtm ecclefim conuenicnt fiib ducatu pucri, ideft, Chrifti,. lus d tet us ». ftui minabit eos. Et iterum: Habitabit lupus c um agno, & purdu s c um bedo accubabit.. Quia> qui prius fuerat raptor,quiefcet in pacc cum manfueto, & pardus, ideft, pcccatorum fuorum nwculisvarius,cumco,qui fc defpicit,&peccatorem fatetuiyhumiiiabitur. RurfuiD. Hi e- Pauperes& ronymus pauperes,& humiles peragnos,& hmdos;perleoncs,& pardosdiuitcs>&potentes humiles. intelligit,nec non & qui cccleftam perfequunrur ,refutansprimd Iuda^orum n@ftrorumque niuites , or Iudaizantium fententiam,qui iuxta literam hac quoque futura,inquit, contendunt, v$ in_, patentu* daritate Chrifti,quem putant in fine mundi efte ven turu m, omnes beftip redigantur in ma- C fuetudinem,& priftina feritate depofita lupusftfe agnuspafcantur fimul,& cetcra cu ezteris, quatnunevidemus fibi efte contraria. Vt vero myfticum ha:c habere fenmm oftenderetjn- terrogemus,inquit,eos,quid dignum fit domini maieftate,vt lupus, & agnuspafcatur fimul, &P^rduscum hatdo accubet, & leo paleas comedat, &c. Nifi forte iuxta poetarumfabulaa- aureum nobis Saturni feculum reftitucnt; in quo lupi,& agni pafcentur mulfo vino plena currentflumina,& de folijsarborum ftillabutmelladulciffimajia&e^.fbntibusom- niacomplebuntur. Qur)d fi refpondcrintpro beatitudinc temporum hac kitura,vt abfq;cu- tufquamnoxahominesbonisomnibusperfruantur,audianta nobis, nihil efte bonunili vir- tutem & nihil malum nifi vitium,dicente pfalm ifta: £htu c sl hemo-^ui vult-vitam^ & diligit pfalm* dttsvidcre bonos: Compcfcc linguam tuam d mah, & Ubia tua ne loquatttur dol um , de cit n a d todhdrfacbonum . Diuitiatautem,&fanitascorporis, & rerum omnium abundantia,,&his. c5traria,paupertas,infirmitas,& inopia etiam apud philofophosfeculi, nec inter bona repu,- tantur,necinter mala,fed appellanturindifferentia. Vnde & ftoici, qui noflro dogmati iiL, plerifq; concordant, nihil appellant bonum,nifi folam honeftatcm,atq*v.irrutem i nihil ma> vlumni(iturpitudinem.Ca?terumiuxta viuificantem fpiritumfacilis intelligentiaeft.Lupus- cnimPaulus,qui primb perfequebatur,& lacerabat ecclefiam,de quo dietam eft, Pemamm Gene /bfg* lupus r^A-ftubitauit cum agno,vcl Anania,a quo baptizatuseft>vel Petro apoftolo,cui di» dum zhpafceagnos meos .Et pardus,qui prius no mutabat varietatesfuas, lotus-in lontedo- tnini,accubauit cum ha.’do,non qul a finiftris eft,fcdqui immolatur in pafcha domini,& hoc notandum, quod non agnus & ha’dus habitent, & ciim accubent cum lupo,& pardo,fed lu¬ pus, & pardus, agni &lmli imitentur innocentiam. Leo qu oqne pri u sfe roc i ffun u s, & ouis, vituluspariter morabuntur, quod quotidie cernimus in ecclcfia, diuites, paupe- tes,potentes,& humiles,reges,atquc priuatos pariter commorari, & a puerispamulis, quos apoftolos intelligimus,&apoftolicos virosimperitofermone,fed.nonfcientia,rcgi in eecle- fia. Quiaim interfe difciplina dominifuerintfoederati, kavteorumquoq ; fit nilhecon- iungantur,tunc complebitur: Simui requiefcent catulicorum,leoquoqucnoncarnesco^ tuedet,fed paleas, quo fcilicet vcfcatur cibo fimplici. Et hicobferuandum^ubdinom,. &tri bos carnes,fed leo paleas comcdat: Paleas in feriptura faera verba jfimplicia puto in- tieum quid telligi,tritieumautem, & interiorem medullara,fenfum,q.iu inuenitur inJiccra>& frcouen- denotetn.. 'Jibb ter $55 Vljfsis Aldrouandi ter cuenft jVthomme$feculimyfticanefcientesfimplici fcripturarum lečtione pafcantur. E Idem Hieronymus in comment. horum eiuidempropheta verborum j tune lupi (jrignifi* fcenturfimul>leoautemquafi bos comedet paleas 3 (frferpenstetram cjuafipanenhtMtiC lupus, Sc agnus,inquit ? pafcebantur limul perlecutor Paulus,& Ananias difcipulus. Ule lupus,de Genef^g, quofcriptum eft ; Beni 4 min lupus rapaxmane comedet predam , dr ad vejperam dabit e [(fin, fiue, vt in hebraico dicitur > diuidet (polia , Cuiusdodrinacibus fuit crcdenduin, & quito- toorbedefuperatisaduerfarijstriumphauit. Agni autem credendi funt omnes, qui inve- ftibuscandidisfequunturagnumquocunquevadit;quosdominus Petro tradidit ad palčen« Leo come- dum dic zns-.pafce agnos meos. Leo quoque vt bos comedet paleas, quando viri difertiffimi, dens paleas ^ & quondam apud le c ul um poten tes, fcripturarum fe tradunt rufticitati , vt ne'quaquam fe* culari pafcantur cloquentia, qua inftar mellis ftillat de iabijs meretricis, fed vilitatem, <3^, paleas fequanturhiftoria: doneč mukolabore,atqueinduftria mercanturad frumentum icnfuum peruenire. Etconfideranduin, quod non bos vertaturin rabiem/ed leo mq tet ur m manfuetudinem,& ferpensetiam,qui cbferuabat hominis calcaneum,<5^ cuiusab ho mineobferuabatur caput, nequaquam aliorum nutrietur interitu, led terratn liuepulue- f Serpenstcr- remquafipanem comedet, Aut certeficintelligcndum ,quoddiabolus, quiprius hotni. ram came- nummortibuspafccbatur,eoš tantiim comedat, quipuluis, aeterra funt, Per qua om- dens quid niademonftraturmalorumin bonumeommutatio: quiinnoxij erunt,antiquaferitatc de- jigmficet , polita, non foris 3 fcd in monte fando domini, hoc eft, in ecclefia,& in confefiioneeius montis, aquo vulncratuscft princepsTyri,&qui excifusdemontefinemanibus creuitin montem magnum,&impleuit orbem. Interrogemus in hoc loco Iudaos,&^ omnes, quifubnominechriftianoadhucpalcascomedunt fcripturarum, qua ventilabro dominia tritico feparata vento tradentur,&flammis, qua beatitudo fit aftimanda,vt in milit« annorumrcguoin Sion monte dukate Chrifti prafentis Ierufalem, Sc in ternplo auguftif- fimo kipi,&agrii,leones,&boues,ferpentes,&homines ftmul comedant,pariterqut» commorentur, & hi tantiim innoxij fint, qui in monte fando domini habitauerint? Ex quo intelligimus omnes,quiextramontem fuerint,cccidendos. Nudabitur ergo lupiš,leo« nibus, pai dis, vrfts, atque ferpentibus, &cateris beftijs vniuerfusorbis, Sc immeufi faltus, Sc Aegyptia vaftitasfolitudinis, qua? venenatorumanimantium fertilis eft, &profumma G felicitateciuitaslančla, nonfolemhominum,fed& beftiarum,&ferpentiumerithabita- culum, vt iuxta fuperiorem prophetiam, habitet lupuscutn agno, dcpaiduscum hado,vi- tulus,& leo „ Sc ouescum vrfts limulmorentur, & puer paruulus regateos&car. Caufa- quelimnta teličkam, quia replecaeftomnis terrafapientia domini. Ciim modb?.rie$ gregis fui dux(it,etiammyftice,moraliterque proquouis accipitur, qui alijspra*eil,cio- minaturque, iiue temporalitcr, ftue Ipiritualiter , Apud Danielem,vbi dicitur: Eca ar tes Ter Čaru re vntts ^ a ^ at untepaludem habens c or mi a cxcelfa , & -v n um cornu excelfus altero ,atcjuefu^ rnum cur ^ e f cens > arietem inquit Benedidus Pcrerius, lignihcafteregnum Medorum ,& Perfarum, trie ti com „ ipfe angelus infra dtclarat. Cur autem regnum Perftcum arieti comparatum fuerit ,non p&ratHtn. 3 ln M Uit 1 ' n promptu explicare, Solus interpretum Theodoretus eam reddidit ratio- nem, quod iicut aries fua lana grauatur, tam propter carpes, quam propterlanam ne- ci datur,ita regnum Perlarum nimia opum abundantia, Sc imperij magnitudinequafi gra- uatum,prefliimque tandem corruerit. Poflitetiam illud addi,quod feribit Rupertus: Qmr- fitu, inquit ,dignumeft,curinvifionepriori regnum*Perlarumperfimilitudinemvrli,iic. H hacautem vifione,per fimilitudinem arietisfignatum fuerit. Ad quod congruerefponderi poteft,quia caufe diuerfar,im6contraria’regni illius fucre erga Dei populum, Caufas illas tam longediuerfas dicere non dubitauerim, quam diuerfa’ funt natura horum anima* Iium, vrli, & arictis, quorum alterum rapto, ^ ctuore viuit, alterum innocuum, neque fanguinem fitit,neque rapto viuit. Promptutn efthocdifcerni, ii refpiciasregnumillud fecundum Aman,quam crudele fuerit: iecundum reges, quam clementer illipopulo feim- penderit; Aman quippe moribus veraciter vrfus, truci furore , immani rabic , Iudao- rum genus vniuerfum ore aperto hians deuorare voluit. Reges autem maxime AlTue- rus more arietis, lanis fuis, ideft,opibus multis,quibus regnum illud abundauit, eun- dem populum fouit,&ditauit,nullumquedentem malignitatisinflixit,ftcut aries dente ne* Arietis duo minem petit;imd vitam gentis illius latificauit gratia regine Efther,& Mardochai. SicRu* cornuacjtud pemis.Quid autemftgnificentduocornuaarietis,vnumexcelfiusaltero,funtinterpretatio Jivnifcent. nesrprima eft D.Hicronymi,qui ait lignihcari duosreges,huius imperij,& monarchiaMe. dorum,& Perfarum conditores, Parium Medum, & Cyrum. Hic autem quia potentior illg luit, L ib.Z. de vi (ior. verbi Del 30 . A fuit,multoque Jatias impcrium amplificauit, propterca ccldori cormrfignidcamr. Quam interpretationem probatquoqueRupcrtus, &pluribusverbishunc in modam pertračlat: Libro cit.a e Siqu;ms,inquit, cur hircus vnura tantumrnodocornuhabcrevifuseft 3 aries au$em duo cap.'} i. cornua, facilispatec rciponiio, corporaquidcm koromanimalium fingularcgnafignrare, cornua vero eorundem regnorum reges fignidcare. Con fiat autem folum Alexandrum y & ante ,& poffc vidos Pcrlas , regnum Grarcorum nullo imperij focio, & conforte temnile - Regnum autem Perlamm, & Medorum, duo reges vidiš Babvlonijsad tarnam magnitudi- BCfflj&potentiam cxtulerunt>Cyrus,& Darius Medusatattnculus eius,Aftyagisfilius, quem G raci Cyaxarem appcllant. Cyrus autem licct a: ta te iunior Dario,vičlorijs tamen, & poteutia&opibusmaior dl eifedus, ideoquc vnum ccrnu arietis dicituraltero fuide-* fublimius. Aitera interpretatio dl Theodoreti,qui duo cornua arietis fignidcare ait,duas farniliasregum Per bdiš, penes quasfuit hoc impcrium a Cyro vfque ad Alexandrum Ma- gnum. Prior familia fuit Cyri,qui hocimpcrium fundauit y qua?moxindfi»eius Cam- byfe extinda dl . Poilerior familia fuit Darij Hyftafpis, in cuius fuccefloribus , vfquc ^ adAlexandram Pcrficum imperiumpermaniir,quiquidem fuerc potentiiIimi,atqueo- pulcntiffiini, atque ob cam caufam familia ha’C prteftantior fuit priori. Libct hic ponerc verba Theodoreti: Perficum regnum,inquit, arietiirmikinduc!tur,tanquamdiuitijsiuis laborans, multarumquc facultatum ©btinens abundantiam. Duo cornua in ariete con- , tetnplatur, quia primus regno potitusdl Cyrus, quod vfque ad diru m funm santumraodo Cambyfem trandnifit. Doc deindc Cxccpit Darius Hydafpis, cuius pofteri regno Pcr- iico, vfqucad AlcxandrumMagnum potiti funt. Duoiraquegenera regum per duocor- nuafignificantur,& amboqindcm videnrurexcclfa,fed excclfius tamen priorepofterius> amplius enim Dario,^ Xerlefceptra tenentibus, regnum hoc fuit, quam fuperioribus * Etenim Cyrus Pontum, Euxinum,<^ v Adam fubegit: his Darius adiecit Scyrhas, No- madasjcum alijs inultis gentibus: Xerfes eius filius furopa quoqne regni fui iugunc_» imponere conatus cll - Nam quam late patens fucrit hoc impcriumfub Afftiero rnari- to Heflhcr ex primo eius libro, dccimč capite liquido cognofcitur . Hačlcnus ex Tbeodoreto. Tertia interpretatio noflra dl, inquit, Percrius, qua fententia? ver boru rtu. C Danielismagisvidetur inharrere, magifquecum ijs,qti£ angelusinfra, vifionem banein- teipretatus, dixit, congruere . Arbitramur nos duo illa cornua arietis fignificafle duo huiusimperij, prima, propria , & prarcipua regna Medorum videlicet, & Perfarum: quo- tum duorum duntaxat appellatione tam ipfum impcrium, quam reges, licct plurimis alijs regnis dominarentur, nominabantur. Nam & ipfi fe, & alijeos no n nifi reges Perfarum, & Medorum appellabant. Hoc indicauit angelus, cum vi/ionem bicornis arietis cxpo- Hircus sum nens, < /r/W,inquit,ri ?rex Medorum , cjui regi Ocho frater fuerat. Eutn tamen Darium Strabo reg:a: flirpis fuide, negat. r ^ Hactcous Percrius. F. Hečlor Pintus vero Hieronymianus bacr.T Theoiogim DoCtor, J '“ / ' in Academia Conimbricenfi Sanda’ Scriptura-profdfor, per hunc arietem lignifiča¬ ri ait vltimum Darium ,& perhircum,quicum vicit, Alcxandrum Magnum ,qui deeo vičloriamreportanit,- vel per arietem inteiligi regnum Perfarum,ac Medorum,^ per bireum,regnum Macedonum,fcd inidem id recurrere. Habuffle arietem duo cornua_. propter duos populos Pcrlas,& Mcdos,acquiaPerfarum populus erat nobilior, &prcc- ftantior populo Medorum, ideo per cornu fuccrefcens fignificari. Sequitur: Vidi arie¬ tem cormbtis ventilantem contra '6 c cule ritem , AcfUtlonem , meridian. Signihcatur Iris Verbis,exlententia Pcrerij, quas partes orbis Perfr bello appetierint,&deuiccrint,vi¬ delicet auftralcm, in qua eft Acgyptus,Aethiopia,& Libya: Aquilonarem ,vbi funt Porni¬ ča’ gentes 3 d occidcntalcm, hoc dl, infulas m a ris racditeiranei, q.uod Perfis cd occidenta- B b b ^ k, 568 Vijfsis Aldrouandi Te? far um rtu citrark* dUtm% A lexa»dcr le,vndcpro lilo^ Centra occidentem , gra:ce eft,contra marc, maris namque mediterta- E nei ferme infulasomnes, vel voluntaria deditione, vel bellica potentia Perfa? obtinuerunt. Cmteriim Pintus bare eadem verba: Vidi arietem cormbus vcntilantem contra occidentem* &catera > limiliterquidem interpretatus, addit: Vel vidi iplorlim regem Dariumadhas tresmundipartesfeextendcntem. Aries autem proprie,inqiiit,Dariuseft. Quodfivero quisqua:rat, cur rex Perfarum hoc loco cum ariete comparetur, refpondendum elfe exifti- mar, eam ob caufarn id effe&um elle , quia aries vires habet in capite, per quod principium inteIligitur,non autem in parte poftcriori.per quamfinis indicatur. Darius enim fuin fortisinprincipiojfedpodea languit,< 3 ^vires amiiit. Huc accedir,quod aries nonpu- gnar, niii prauocatus, & iniuria lacefluus,rex enim Darius non fumpiit arnra nili ladus,^ irritatus: Vndeolimqui voJebantoftendere fe violatos,*^ coačtos bellum gererefoliti erant arietem per fecialem ad hoftes pramrittere .* Furor namque lit fapenumero lada- patientia. Aries eft: natura manfuctus,fed li laceffitur ,ira concitatus fortiter pugnatjln- telligi autem potiffimum Darium>qucm Alexandervicit per arietem fequentia manife- fteindicant-: Ecce hircus caprarum vemebat aboccidente fuper faciem totius ter ra mn ten- ^ at Arnuš c ur gen? tetram* habens cornu infigne inter oculos fuos , & cucurrit ad arietem in impetu forti- bi n-o c ugra- tudims fua»& pereuffueum , dr comminutt dno cornua eius j Ccin para tur enim hirco Ale« rt*m compa,- xander,quialicut hircus ardetttior,velocior 3 6^ potentior eft ariete,ita AlexandcrDa- tatttss ' rio j velvthabet Pererius,Perfarum regibus. Vocaturhircuscaprarum ,ideft>princeps, & duxGra?corum,quiavtaricsouium,lichir.cuscaprarum princcps,& duxcft. Necma- Jecapriscomparantur Grsci propter uiobilitatem animi,& fagacitatem, atqueacumcoj ingenij: Etenimdocet Plinius capras lagaciorisefte ingenijjacutiorisvifus,^ admo- tum agiliores,quamoues, nec dubium eft, quinhilce rebusPcrlis Grarci praftiterint. Sic & Pintus dcclaransillud: hircus babe bat cornu infigne inter oculos fuos , hocelTeait,qu6d regnum Gracorum habuit quendam principem admirandum nempe AIexandrum , qui fuit, inquit, inter oculos, ideft, inter philofophos nutritus, fuit enim difeipulus Ariftote- lis,&cummagnisviris inphilofophiaverfatus. Accipitur autemoculus properfpicacia, Cap. i «. & iudicio, vtin Deutcronomio; Munera excacant oculos fapientum . Dicitur hircus ve- nifte ab occidente, Alexander enim Macedonia, qua Pfcrlis eft occidentalis, profe&us eft G Aues pnn~ Afia.m ad. debellandos Perfas. Pro principe vero ,pra?fečk>ue ecclelia accipitur aries, apem ecele- vbi dicitur , tria funt , ejua bene gradiuntur , & tjuartum , cjuod fe ličit er incedit, leo forti f ju not at .. f im us besiiarum , qui ad'\nullius pauebit occurfurn , gallus fucctnclus lumbos , & aries, nec Lib. 3 o. in rex ^ refiftjt ei Sic enim hac verba interpretatur Diuus Gregorius. Ipfe quippo, lob 38. inquit, hoc loco ponitur.de quo fcriptumeft,vicit leo de tribu Iuda,quia in illo hoc> quod infirmiuseft Dei.fortius efthominibus,quiad nulliuspauetoccurfum,dicitenim! Gallus fuc- Venit princeps rnundi buius , & in me non habet quicquam . Gali us luccinčtus lumbos, id cincius lum eft. pmlicatorcs fanfti,interhuiusnodtis tenebrasverum mane nunciantes,qui fuccin- ^• r * > inquit , fuo vacat myfterioi Nam in Scripturis arietes pro principibus . magiftratibuf* qu«L J ,,fcd pauciftimisnotanu,. ctiam his, qui cum arietes elle deberent in gr ege domini, verucces funt pigri, ^ rei nul* lius De Quadrupeclibus Bifulcis. Lib. I. 569 ^ liuscommodovtiles, pra?terquam macello,ac laniena?. Cartcriim Diuus Hieronymus ex plicans verba ifta Icremia?: v lulate dfiucftubilate )pajlores , dr clamate , dr affergite •vos ci¬ me »ptimates gregis (fiue plangite arietes ouium ) ejuiacomplett funtdies veftnvtinterf - cimmi, dr dijjipationes vcflra dr c ude tis quafi vaja pretiofa (liue quafi arietes eledti) dr peri- iit fuga a past or ib us , dr faluatio ab optimatibus ( fiue arictibus)gregis. Vox clamorts pafto - vlulatusoptimatum gregis ffiue iubilum arietum )quiavaslautt dominuspafcuaeo - j r i es tr ' m r*w 5 aitper arietes fignificari principes indodlos; interpaftorcs, inquit , & arietes lita diuer- cg s iitaseft,qu 6 ci paftoresinecclcfiaputentur^uiprasfuntgregicumfapientia,^ eruditione, C ^ s ** atftuedodirina: arietes vero, qui principes quidem videntur in populo,fednihilhabentin_. fcdodftina?, atquefapientia?,&pernimiam fimplicitatem propemodum ftultitia? vidni funt. Arietibusramenetiam aiiquando apoftoli fignificantur,vt ait Dimiš Auguftinus,his ver- j £ -n ^ bis:Omnibusneceffariaeft'Qratiodorninica,quametiam ipfisarietibusgregis,ideft,apofto~ * * lisfuisdoirfinusdedit ) vtvnufquifqueDeodicat:dimittcnobisdebitanoitra,&ca?t.Etrur- . ■ fusinexplicationepra:citatorumpralmifta:verborum.- Indutifunt arietes ouium,{d\X\c.ex.en\\\- „ , r -p ® tatione,quiaenim exultationecolles, inquit,accingentur,hacinduuntur arietes ouium. Ip. fi arietes, qui colles, colles enim eminentiore gratia.-arietes, quia ducesgregum: arietes er- go apoftoli induti funt exultatione,gaudentde frudlibusfuis non fine caula laborauerunt, non line caufapra?dicaucrunt,induti funt- arietes ouium ,& conualles abundabunt frumen- to. EtmoxrurfusvbiidemPfalmiftaait; Holocaujla mcdulLataojfcramtibi cum incenfo ,dr arieteseife,ait,duccscctlefiar, totumcorpusChriitiloquitur, inquit,hoc eft,quod BuceJ ec( [ e offertDcoincenfum. Quidoratiocum inccnfo, 6 ^ arietibus? Maximienim arieteserant progregibus* Simiirter vbi Dauid dicit: Afferte domino jilios arietum , afferte, inquitdomi- J p rj m% 2 g no vofmet ipfos, quosper eitangeliumduccsgregum apoftoli genuerunt. Etin hoceodem J locoIncognitus ille,qui cruditius,quam latiniiisin pfalmosfcripfit,notandum efie mo- net,apoftolos,&primitiuosillosccclefia:fundatores,qui nimirum nosper cuangeliumge- nuerunt,arietes nuneupari,quia veluti arietes duccs erant gregum,ac cuftodes diligenti cuftodia,. Et Auguftinus Steuchus Epilčopus Kifamus Sediš apoftolicm Bibliothecarius, ait; longelocum iftum difientire aborigine,nam quoddicitut: Afferte domino fiiios atie- tum , vt gratcc eft totum, inquit, redundat, ftatimque prarcipitur, afterte do¬ mino gloriam, 6 ^ honorem,adhunc modum f afferte domino filij-deorum bene Elim_, afferte domino gloriam,&^ honorem_.. Scirc ramen opera? pretium eft,vocem, Eiim , ambiguameffe,polic legi cum iod poft aleph, quod defignabit arietes,aut fine iod, denotabitque Deos,neque defuntpro altcrutro fignificatu exempla,&hcbraicafubnota- tio } quxdicitur Mailoreth ,oftenditvtramqucledionem, vtramoncigitur gra?ciinterprete* B b b 5 pofuc- Roman. i Vocis Elim explicat;o. lob.2. ^ 8 , Tilif Dei Apocal. 17 , Darius ari¬ es cur di - itHS. , m Ltb./S. Aries cur primat c s ec- 1 lefia pet'us tj,tam agnus i . 570 Vlyfsis Aldrcuandi pofuerunt, tjo) 3-«s ,i/k x,piav. Sed quoniam alterum peraccufatiuum,alterumpercafumno* E minandi efferunt,n6 efficitur fenfus verus, vt inuitentur lilij Dei ad ofterendos filios arietura. Alterum fecludere necelfe ek. Verior igicur ledio,pluribufque probatior ck,vt Elim nune fint Dij,idque omnesad vnum Hebraicum Chaldaocomprobant, nam Čhaldreuspro filijs Dei fiibllituit Kittc malakaia.,acies angelorum, ordines angelicos. Auen Efdra filios Dei, ftcllas interpretatur,vt illud apud lob,- C um me laudarentJlelU matutinx,& iubilarent omnesfilij Dei . Tilios Deorum Rabbi Salamon filiosprincipum in terra, vtinGeneli, videntesfilijfihasho- minum. Siquidcm Elim non Deus tantiim, fed fortes robukofque etiam lignilicat. Imitat, igi.tur angelos, inuitat principcs, virofque confpicuos,imperatores,reges, d idatores,genera- tim omncs,quibus parent populi,vt offerant Deo gloriam.,decus,&honorem. Grarci quoque filios Dei,quibusdiuinapradicatio permikaek,interpietantur,nimirum 2 pckolos,veiiitetia Nicolaus,facerdotes,facrificos. Sed liarietesexcluferis,mentcmquealtilfiine tulcrjs,inuitan» tur angeli inomnibus rebus creatis, primum gradum obtinentes, in admirationem, pnrdica- tioncmquediuina;potentke. Folengius vero ciim d ixiket per filios Dei, nonredeangelos/ed principcs fortes intelligi debere,fubdit,quod li tamen didio arietes interfe; eda ek, vt D. Hie- ^ ronymus approbalfe vifus ek,lilij arietespotius,quam filios arieturn,!cgendum arbiuer. Ex qua quidem inuitatione lilij prouocantur principum,qui arietes a prophetis non femelnuncu. parifoIent,vtinprimisillud Ieremia?,omiffisc;rteris,in mediumproferam,quoqua , riturprin- cipes Iudafados,vt arietes,non inuenientcspulcua,ciuiabieruntabfque fortitudineantefa« ciem fubfcqucntis: ait igitur vatesto vosreges,o principcs,6 vos,qui in rebuspublicis, autiiu Ecclelia Dei dignitate,autpotentia fublimcs ekis, Deo,non vobis vcilram potentiam,vellrž dignitatem a veltros honores adfcnbite.At vero Pintus pratcitatolcco,principes quidem etiaai intelligi per filiosarietum more Hcbia:a:lingua?,akerirjfed fenfum effe:. Vos d lilij Dci,oap(H koliakertead dominumprinapes,acmagnatcsgentium,conuertiteillosadfidemconcioni- bus veflris. Huncque viderigermanumelie loči huius fenfum, quia paulopokfequitur :Vtx domini fuper aepuas: Deus maiefiatis intonuit , dominusfuper atjuas multas . Vox domini eil(in- quit)euangelij annuntiatio,aqua? nrult£ funt gentes,& populi,& lingua?,vt ait Ioannes in apo- calypli: Appcllari ergo Darium arietem,quod princcps dlet, & non nili lacelfituscum Alexa- dro pugnarct,& qudd ab eo fuerit vidus, okendens in principio fortitudinem,& in line imbe- G cillitatem. Augukino,huicquequam attulimusnouilfima?interpretationi,fauct D.Bafiliusin homilia huicpfalmodeftinata, nam cum dncilfet Deumomnipotentemeximiaqucedamdo- na qua?fiturum,& hac gratia eximios eligere,qui olferant, ne enim cogitationcs n okras daj. ciat in humum,neve nos arietes faciat,nimirum quadrupedes rationis expertes, ac balatiliiL, animaliainquirere,qualiIpcremusikorumanimalium vidimatione Deum placatum iridi- cere: nfferte dominofilij Z>d,neque enim opusiam filio, vt fili u oiicram us, fed li magnumquid ek filius,&magnum quid,&dignum klij charitate,& parerna.’ dignitate,illud quod affeitur, addecereelfe. Subiungit,filios ,itaquedicit,arietum aftcrte,vtipfi, qui a v'obisokeruntur,vbi fili j funt arietum, in filios Dei mutentur, aries enim animal impe/ium retinens, ac princcps, viam prečit ouibus ad edulem,ac pafeuam pabulationem, ad aquarum peramamam rclocilla- tionem,ad kabulum infuper, & caulas. Tales enim quidam ouilis Chriki prafidesfunt,praii tantes gregi dominico feconferenti ad carpenda fpiritualis dodrina florulenta, & odoratiHi- ma pabula,qui fibi creditasoucsrigentfuppeditante illis aquam viuam Špiritu lirndo, &eas adolefcere facianr,atquc ad proferendos ex fe frudusenutriant,qui viam pnrmonkrcnt ad re-» quiem perennemcontendentibus, eafdemqiabinfidiantiumimpokuris prannuniant,actuea- tur. Horum igitur filios a Dei filijs adduci vult domino fermo hic. Quod fi arietes hi lunt,qiu reliquogregipra’muniuntreditudinisviam,vtiquehorumfilij erunt,qui propenliore bonoru operu m kudio,& exercitatione fuerint per prafulum dodrinam formati,& inftrudiad vitam fecundum virtuteminkituendam,quo feniu Thecdoretusha , c eadem pfalmikaverbaacci- pit: Vos,inquit,quibusdiuinapra:dicatiocommiirack,&qui filijDei vocati ekis, cum omni alacritatediuinamprcdicationemadomnesmundipartcstransfcrte,atque eos,quifineratio- ne nutriti lunt, rationis compotesreddite,& hosprimos Deo olferte,demde perhoscultum, & hymnosadhibete, in diuinisa'dibusbeneficijauthoredecantantes. Cur vero aries potius, quam agnus ecclcfiaprimatesfignificet, BernardinusGomefius in comtrentarijs fuisdefale, raticncm quodammodo akerens,fcribit in hec verba ; Perarietem de grege immaculatum,qui quo magisabortu fuodikat,& trimusek,e6fit&adefcam falubrior,&ad grau'dandasoues vaknticr,&ad vidimamfalcconfpergcndamaptior. Quisveriiis,quani Iplcndidiifmiusdo- dorum ccclefia, atque Endorum Chriki ccnftlforum catusdenotacur < vipotc qui de grege rnedio« De Quadrupedibus Bilulcis. Lib. I. 571 ^mediocri fcilicet viatorum.fiue perigrinorum gradu alfumpti, quo Jongiusa pr ima *tatedi- icdTerunt,atque ad mediam vfque>feu prouečlam peruenerunt,eo magis virtutibus proficien- tcsjcfc Chrifto teneriores,atque ad oppetcndam pro eo mortem paratiorcs efFecerunt. Quin ttiam&vtbicornes, valdeque fortes,& tanquam pratlucentes qua?dam mundi faces,fapien- tifli nique terra?fales vtroq ue cornu aduerfa muadi peticrunt: Altero fcilicet, corufcanti exe- plovits,quo cunčiosadimitandamGhrifti vitam inuitarunt: Altero vero probatiflima do¬ brina fua, qua permultos a tenebricofis mundi erroribus ad rečtiflimum diuina? legis iter infe- quendum reupcarunt: Atque in hunc modum commiftas fibi oues cadefti grafih fale confper- &s,atqueeciaindiu!ni$,a?ternifquedoniš focundatas reliquerunt. Quamobrem eoaem ipfo ignitoprobationis faie afliduis vtique laboribus, continuifque vigilijs, & maccrationecarnis Chriftumimitantcs,abomnicorruptionislabefefe eripuerunt,vt tanquam immaculati de gregeaffumpti proxiina Deo efca fierent. At vero nos fupra fuo ioco arietes, veruecefue in Arabiaex Ludouico Barthema,tradidimus,reperiricauda admodutn procera,fed cornibusca- ^ rtetes rcnte$,qucd myfterio non vacat, vt ait Theologus apud Simonem Maiolum Epifcopum V ul- p rocera B uirarienfem,videturqtieipfiusiudiciofignificarepradatoseQscornibuscarere,nequcmpiam ex( -ornes^ corripiant criminofum,caudas autem profufiflimashabere.,quadoquidemfucceflionemfiJijs, q u id kgnet* nepotibusvelocupletiftimaparatahaercditatepra?parant;cornuaenim,inquit,&arieti J &pre- Cs ^°d' 7* lato in ornamcntum, ac munimen funt, vt ouibus fuis aduerfantes ( etiam li res fera t) percu- tiantjdccauda autem,ac fuccelfore fibi in hcereditateminimum ftudium gerant, vere paftoi u eftoffitium:Ha?cille t Vocanturetiamdočloresecclefi«ouesfoete,ficenim D.Hieronymusin- Dolores ec- terpretatur hanc Efaia? fententiam: S icutpaflorpafcetpopulum fuum , & in brachio fuo congre - c [ e f u 0U es l^lnt ugno s ^ infnufuo portabit^ & pregnan tes confolubitur. C um enim dixiffet non dici hic fta. tauros,&arietes,&hircos,&grandesoues,quibusperEzechielem comminatur, quodlačle pfai. 40. vefcantur,&cooperianturlanis,&infirmumconterantgregem,fedagnosadhuc tenellos,& £ Ze ch. 34J ludisin Chrifto infa ntia?,qui nuper in baptifmo funtrenati,de quibus ipfedominusloqucba- tur ad Peturni: Pafe agnos meor. Vnde & in eodem Ezechiele fcriptum dhfufcitabo fupereos fasioremvn’tm,&pafcet cosferuummeum Danici , & erit pa/l or e or um , &c. dixiffetque in hoc cofiderandum effe,qudd poft multa tempora Dauid gulofis paftoribus reprobatis, doaninum C noftrum, qui eft dc ftirpe Dauid, fufcitaturum fc eftc, qui congreget agnos, <3^ foticat in fi- nufuo,&ftetusouium, fiue fetas oues ipfeportet in humero fuo, licut in euangelio legimus, quodouem erroncam,& a grege folito remanentem fuis ad caulas humeris repo r tari ti fubiun-f git:po/fumusouesfirtasapofi:olos,& apoftolicos viros omnefqueecclefiardočk>resdicere,qui Elutem parturiunt pIurimorum,& dicunt cum apoftolo .* Filioli mei, quos it er um parturio/do- Galat .4. McChriJlusformeturinvobk. Eft vero etiam, vbi ouis fignificet fručtum ipforum dočtorum , ouis pro fr* nimirum vbi dicimr: Omne quoduperit vuluam afina,mutabis oue , in hoc enim fenfu accipitur a fiudočioru • D.Ambrofio,nam cum dixilfet aiinc partum,hoceft,immunduin (inter immunda enim afina x. de numeratur) iubet mutarioue,qu^eft munda,&apta facrificiorCfterum fi quis,inquit,fenfurn Abel->& Ca- fpiritalisinteIiigentia?akiusperlequatur,conliderabit,quodafinalaboriofumfiranimafiouis i n>C ap.2* fiuduofum.FručtuergodicitmutandumJaborem^t finisoperisfrud-usfit.Vel certe Iioc mo¬ do omnem laborem tuum,omnem indultriam puro & fimplici commedabis affcčlu: Si autem non mutabis,inquit,redimcs. Iubetur ergo fecundumlitcram, vt animal aliud mundumpro immundo offeratur,autpretium,ne inter decimasfmčluum,vel minus aliquid, vel immundu D videatur otferri.lutellečtus autem profundiorliberandamanimam tuamdocer, vtdefiftatab ijs,qua?frudum non habent.Qui enimredimitfe,liberat,&quodamcxuitdebito.Kelinquen~ dafunt opera, qua? venim fručlum bonofq^ procdfushaberenonpolfunt,qualiafuntifta mu- dana,quorum vfus non poteft effe diutumus. In quibus ipfenudus & veri vacuus effedus eft , &quamuisfummo qu£efitusfuerit labore, animam nihil iuuat, ea enim qu^ feruitutem ani- ma?inferunt,inutilia funtomnia,etfi no defiteffe(ftus.Hucvfq; Ambrofius. Quemadmodunt Adulteril itaqueouispropterfimplicem naturam in bonam vbiquepartem accipitur, itacontra propter laneum indumtntum in malam partem accipi poteft,fiquidem adulteros, vt Aelianustradit y in Gortyna Cretar vrbedcprehcnfos lana coronabant,mollitia’probro,atqueitaad magiftra- oafrYr tusperciuitatem,pcrducere moriš erar. Saturnusverdnon propterealaneo vinculoalligaba- * ne ° rvirJC,t tur,ut apud Macrobiumlegitur/ed propter motustarditatem,quornodolaneospedes vulgo ° a l & atlis ' Dijsattribuuiltomnibus,vtafterit Ca:liusCalcagninus,qu6dfcilicetpedetcntim,&abfque I)corurn fe- ftrepitu ad vlcifcendasmalorum iniurias procedant,quonimirumexemplo pičlor quidai ^ es L * net * Deo lancos calceos induxit« na coronatu Saturnus vincu mu. vsvs iS72 Vlyfsis Aldrouandi ST V iHima fr e ijitcntiores . Animalid cpua imrno- Uta. Hofiia bide- fes qux. Oues ambi & U£ ' Ares - Aruigus . JMilofphdga. Šalit dari¬ li a. Hecatombe. 1 nttys , Z rittya. Lih. 10 . Criobolium . Z auroboliu. VSVS IN SACRIFICI1S GENTIVM. ICTIM^B, inquitGyraldus 3 antiquisfrequentes fuere 3 ouis 3 fus,bo$ 3 capra» I, gallina & anfer 3 quascum immolabant, nifipura: integr*que effent/talesinv rnaculatas in faeris literisvocartdhimus) &lede ad rem diuinam minus pro* ficere putabant 3 diccbantur autem leto authore Seraio 3 cum nec caudam acu- __ leatam 3 nec linguam nigram 3 necaurem fiffam haberent. Fuitquidem prifcis opiniojVt ex haidis potius 3 & agnis hofti* fierent 3 quam ex c*teris 3 quia ha: mites 3 & cicures ef. lent. Ideoetiamouilii pecorishoftiammaximamnonabamplitudinc(verbafuntFefti)cor- poris/ed quia animi efle placidioris viderent 3 pontificesdixerunt.Sunt qui fcribant(v t Suidas in voce 36 rov ) fex tantum ifta enumerata animalium genera in facrificijs veteres adhibuiffc , quorum fententia m nec approbamus, nec refellimus: Nam apud aurhores plura inuenimus? ftrd varijs in locis 3 & ritibus. H*c ille. Quemadmodum vero oues lečt* dictbantur,qua: ad fa- * crificandum erant excepta? 3 ita talesporci dicebantur eximij , quemadmodum & boues,quos ramen eririm.,&frequcntius J egregiosdicebantjpra:cidanea autem agnadicebatur, quaante aiias c*d batnijporca vero prarcidanea, quamimmolare ante erant foliti 3 quamnouamfrtt- gem mcidercnt; ledarum iftiufmodi ouium mentio eft apud Virgilium: Sl det ant lectas de mere bidentes. ideft 3 oues,qua mu is bidentes hoftia? qu* fuerint, varie difputctur, nos ex Fefto diximus 3 qudd ambidens.fiue bidensouis ;’ppellatur,qua: fuperioribus, & inferioribus eft dentibus , h° c probariaIofephoScaJigero,in Varrone 3 vbiait: bidentes hofti* erant, eutecorniger.Tj&duoS dentes h a bere t eminulos, quo fenfu Hefvchius KtpetlSis rdv rrpcfiarcci t« .Sr Asa ra. iv Sov oboi* ras ifrcvru: aliter vt puto,fi carerent illis, dnXcts erant 3 & ad facrificia intpra-: Nam fi bidens dida eft, quafi bicns,cur bidentis,non bidennis, aut biennis dicitur ? Atqui magis aperit ety- mum,quod & ambidentesapud veteres vocarentur; Sed id requirebatur in hoftia,vt duosde- teshaberetcaterislongiores 5 quemadmcdum & in tauroTsAda, vtdiuerfa corna haberetA^, patentia. Quaverofintouesambiguahis verbistraditidem Gyraldus. Ambigupouesinfo-^ crisqu 9 dicerentur, BebiusMacer,quifaftosdierum fcripfit,ofteditjAitenim,lunonieas,qU£ geminasparercnt,ouesfacrificari cumduobus agnis altrinfecusalligati$;&hasambiguasvo- catas quafi ex vtraque parte agnoshabentes:quam fententiam eft lecutus Plac.Fuleentiusad Chalcidium. Varrotamenabigenam bouem didam ait,quamcircumali 9 hoftie'conft* t:l,c ‘ rentur. Tantum Gyraldus. Suntq; eidem Varroni ambenge vclambinge,vel ambiengpoueS> quas circum fimiliter ali* hoftia: conftituebantur. Aries item oiim ares 3 & aruigusdicebatur * Vtidem Varro ait,cu ius funt vet ba: Aries, qui eam dicebant ar e s: ( Gefnerus legendum forte efle putat,quia adducebatur aris, & Ifidorus, arietem didum feribit ab aris,qudd hocpecusa gentilibus primum madatum,& in arisimmolatum ftt.-vide etiam fupra cx Scaligero)vetere« noftri aruiga 5 hinc aruigus. Fla-c funt quorum in facrificijs exta in vetu coquuntur, quas Accius feribit^Sc in pontifici js libris videmus in hoftijs 3 eam dicant aruigem, qu£ cornua ha- beat. Quo loco Scaliger interpungendum efle monet vet bum,videmus;quod cum in editionc Romanadnquit > fadum non fit,tantum fibipermifcrunt 3 vtalterumverbum deleuerint,quo d j viderentha:cduocommata aliter apte ha:rerenon pofle: Caiterutn ita fenfus perfc&usefb vt nihil pra:rerea ad fententiam defiderari vidcatur;putarim tamen ita melius legi poffe 3 &^ pontificalibus libris bkientesjnam hicquoqueerrornocuerat 3 dequofa , peadmonuimus J cuaa feriptumelT \eividentes : certebidenteshoftiteerant,qua:&cornigera:cffcnt, 6^_*duosdentes . eminuloshaberent. Iftiufmodi facrificia 3 quxaiugulandisouibus j tt«Aoo-(pay/a/ 3 & ym poetis eft immolare pecora.-Solitaurilia veiohoftiarum trium diuerfi generisimmolati 0- iiemj(ignificant 3 tauri 3 arictis 3 verris 3 qu6d omnesea , J vtaitFeftiis 3 folidi,intcgriquefintcorp 0- ris 3 vtinbouedidumeft. Atperfedum facrificiumfue 3 tauro J hirco 3 &arieteconftabat 3 h° c ix,ct7c/ei@nV)8>c rptrrvv vocabat,alij rpmvav facrificifi interpretantur 3 exoue capra 3 boue 3 veI^ hirco 3 ariete J & tauro. Vide ctia hacde re in boue. Ca:teruhecatobe 3 vt inquit IuliusCapit ° l ' nusjtale erat facrificium. Centum ar* vno in loco ccfpiti*exftruuntur 3 & ad eascentum fu cS ' centum oues ma&antur J & apud Heliodorum legimus. Perfina boum>erjuorum> ouiumqtic f e ' ge s , dr aliorum omne genus animalium in locum tjuendam faltuofutn, vel nemorofum c regU> n . pr. :mifit,t>artde vnocjuopuegenere hecatombe adfacrificiumfieret>parttm,vt inde e f u ^ puh> snhiberentur. Criobolium 3 & tauroboliu f*pe in antiquitatis monumentis legimus. T u pebus 0 i}£l». De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 5 73 h n ebushilce nominibus fignificari exiftinaat tauromm > &; arietum lacrificia, quod ciim immo- bnturdcijcianturclaua 3 velfccuri. Philoftratusauthoreft,imperitosbarbaroslaudare 3 ma- Lib. iq.ad~ ftarehados, autagnos,quoniam iftiufmodi animalia amentia iunt,necimiltura ab infenfatis uerf.c.i r. iliftantia: gallos autem gaUmaceos, fues, ac tauros fuisarcanis non admittere 3 quoniam ani- Lib.%. c. 3 . ffioabmidant. Cur vcr&oues ma&ari cpperint 5 dqf et Ouidius. drvita Apol Pauit ouispratum.verbenafjur tmproba carpfit * . lonij. Quas pta D tj s ruris ferre folebat anus. Lib. I. Pasi. Vcrbenaenim maiorcs reni diuinam faeiebant,qu;e tum inde hierobotane dičht fuitjtu quod Ouiscur im legacijvel fecialesfačiuri federa, vel indi&uri bellum,vel euntesclarigatum 3 ideft res clare re- molata. petitum,eaco.ronarencur,vnde&fagmenafancicndo di&afuit. ExLucianoinvolumine de facrificijsdifcimus, Ouem integram.,hoceft cumlanatapellefacrificarifolitam: Atquifacri- ficus, inquit ille 3 fanguine foedatus, non aliter quam Cyclops illepecudem incidit, inteftina educit,cor euellit, cruorem ara drcumfundit, & quid tandem non obiens,peragenfque 3 quod adpietatem 5 facrorumque ritumpemneat?poftomniademumincenfo igni capram ipfam ® paritercum pelle deportatam imponit: ipfam item cum lanisouem &c. Quemadmodum au¬ tem peculiariter ex boue comburebantur ipfa crura 3 li mili ter •fačtum in hoc pecude 3 ficuti vi- dere licet ex hifce Homeri locis r Nv[A, ydp Mxa.pir[*ivci[aitpia acuiv A’pvcoy, hS’ ipitpuv . ideft, Deu s autem ei ipfededit: Mercurius,biac emmgrata crura comburebat C Agnorum-,& hadorum.. , Romje hoc pecus ad lacrificia alebatur.in Aequimelio,hoc eft,area Melij, vt colligiturex hoc Ciceronis: In Aequimelium mifimus 3 qui afferat agnum^uem iwmolemus.Qup.ndo autem oues 2 ^ e diui- ipfeluftrabantur3paftor s vtfcribitAlcxanderab Alexadro, fummodiluculoaquaillas.infper~ ^ gebat,&fulphure,herbaquefabina, &Iauraignefuccenftscircaouiliafumigabat 5 curnquefa“ Dib.^.c .27 cracarmine 5 rnilio 3 &libo 3 cum lačle,&fapa,Pali faera faciebat: quo fufhtu pecora expiari, & L U j} ratl(t morbosdepelli 3 acdirastabesexterminari putabant. Scriplit id Alexander 3 vtapparet, ex„ outum ^ Gyraldo,vterque autem ex Ouidio,cuiushifunt verfus 3 quibus no folum luftratiomsritusde- fcribitur,yeriim etiam iplius origo traditur: 4 .Faftor. Pajlor oues faturas adprima crepufcula luftret , V n da prius (pargat, virgapue verrat human* Lrondibus , drfiuis decorentur outlia ramis , Et tegat or nat as longacoronafores . Carulei fant puro de fulphure fumt Te&aefue fumanti fulphure balet ouis. Vre mar is rorcs 3 tadamque 3 herbafque fabinas y Et crepet in medij s laurus adufta focis. . Libapue demilto milij ffcclla feejuatur, Rujlica pracipue eft hoc Dea lata cibo .. Adde dapes mulclramque fuas 3 dapibu fque refeclus Syluicolam tepido lačle pr e car e Pale n . Confule dicpariter pecori, pecoripjuc magislris > Effugiat Babulis noxa repulfa meis. Siue faera paui 3 fediue fub arbore faera » Pabulaque in buBis infcia carpfit ouis . Seu nemus intrauit vetitum y noBrifque fugata Sunt oculis Nympha, femicaperque Deus. Si me a falx la c um ramo fpoliauit opacum , V nde dat a eft agraftfmafrondis oui, Vn- D T ubilufiriu. Fpimenidcs Athenas In¬ fra/}.* ,pesi e deprllit. Sornnia mc- ticulofa • i. de diui- tlAt . S74 Vljfsfi Aldrouandi jih l '■ ' fr IX* veniam culptjiecdum degrandinat^obft Agrejli Faitno fuppofutffepecus. T elle pr oc ul morbos^valeant hotni n efque gregestf , Et vale ant vigiles ,prouida turba,cancs. N eve minus mu It as redi gam quam mane fuerunt Neve ge mam referent vellerarapta lupo . Abjtt iniqua farne S) h er h a frondefque fuperfint S*aquc lanent artus^quaque hib ant ur aqua. V bera plen a pr e mam ^referat rnihi cafeus ara , Dcntcfucvtam Injuido vimina rara fero . Sitquefalax aries,conceptaquefeminaconiunx Reddat,& in slabulis multafit agna meis . Lanaquc proueniat nuli as lafura puellas M ollisj cf ad te ne ras quaslibct apta m anusa Sla? p* ec or eueniant , & vos faciatis ad annum f P a flor um dominagrandia liba P ali . Nej tilde an da e H &c. ■■ A Expo/itus m os tf 3 moriš mi hi ref at or igo : ' F urba facit dubium , captaque no str a tenet * Omni a purgat edax ig nis , vittumque m e talit s Exccqnitj idcirco cum duce purgat oues. An quia(cunftarum contrana femina rerum) Punt dno diflor de s. igsis, & v n da dei ? 2unxerunt elementa patres } aptumquc pittarunt fgvibi/SjCr jparfa tangcrc corpus aqua. I An^jUod in h is vita caufa e sl 3 h?c perdidit exul , H is noua ft coni unx , h?c duo magna putant. Qm iti Jem Fauno rem diuinam faciebant,veris initio luftrabant ouilia } quo ipečht hoc Cal- phurnij: Tu cefpiteviuo ■ • - • G Tone facum i Geniumqtte loct>F aunumque J Lare?nque S alfo farre voca,tepidos tune hofia cultros Jmbuat,atque etiam dum viuit ouilia lusira. Verha Gyraldi funt: Pa ftores ouilia > oues & pecudcs purgabarit fumo ex fulphure, rofmari- numquc., ac herbam fabinam,&laurum cremabant; Ht alibi rurfus: Si oues,inquit,luftraren- rur.alia a fupradičlis ratio fuit.Nam paftor fummo diluculo aqua oues infpcrgebaty& fulphu¬ re herbaq ue fabina >8c lauro igne fucccnfis, circumcirea ouilia fuffibat,cumque faero carmine,' milic, & libo,cum lacte,& fapa Pali D ep faera faciebat. Hoc fuffimcnto pecora piari, & mor- bos depellij& tabem putabant. Idcm aic etiam apud Romanosagna coronata meifemjagruin fundum,tenamjgregem,vel pccus ter circumluftrari folcrc profcquente agreftium turba cum fiftula,folemnique faltu, Sc damoribuSjDeum,Deamque cui faera fiebant,inuocante,vtmor- bos^calamitatesj&otnnem intcmpeiiemprohtberent,frudum agrorum,paftores>pccoraque icruarent. Inter caetera autem etia agna luftrabant tubas^uod tubiluftrium dicebatur, vt an- liotauitTurnebusinconi.in Varronc. Quiforteignotusillc DeuseftjCuiusoccafioneD.Pau- H lus Chriftu pnedicare ccepir. Paufanias certe in Atticis ara rum incertis Dijs extrudarum mc- minit. Quomodo autem bpimenides Athenienfium vrbem peftelaborantcmjluftraueritjli- bei , aucritquejk > gimusapud Diogencm Laertitim in eius vita , vbi feribit in ha?c verba: Athe- nienfescum aliejuando pefte laborarent,refponfoa Pythia acccpto vrbem expiari oportere, Niciam Niccrati filium naui miferunt,qui tpimenidem exCretaaduocaret J Profečlusau¬ tem ille Olympiade 2 7.1uftraUitvrbem,peftcmquccompefčuit,hocmodo: Sumpfit oues ni- gro cand ido vcllcre J duxitquc in Arium pagum,atque indc duo vellent, abire permifit,his, qui iltas feqiic*bantur,mandans,vbicumquc illc accubuiflent,ftngulas uiadarentpeculiaricui- piam Deo 3 atquein hunemodum quieuitlues: Excoiam hodiequeper Athenienfium pagos. aras fine nomine inueniri cettum eft,in eius qua’ tune fačla eft expiationis memoriam:Sacrifi- cabanticidemagnosad cxpianda lomnia mcticulofa, bic Enniusapud Ciceroneminquit: £exipfe Priam us fomnio mantis metu P er c ulfu s, e ur isfumptisfufpirantibus Ex faerif sabat hofijs balantibus % Me- De Quadrupedibus Bi/ulcis. Lib. I. 57$ A Mcminit,& Martialisde Nafidiano, qucm ait a fe olim captaffe munera bland iti js,& cum cas poeta afpernaretur, excogitalfe nouum aucupij genus fingendo fe vidiffe fomnia plena terro- Lib, 7. epig, ris,& ad ea placanda poftulalfc modo thus., modo agnum,modd porcurnjSalse itaquc relpon. 5 3 * det poeta; Semper mane miki de me mera fomnia nar ras > Jjua moucant animum 3 folicitentque meurn, lam prior a dfecemfed jr h sc v in de mi 4 venit, Exorat nottes dum mihifaga tuas . C onfumpfifalfaftjuc molas 3 (jr t h urit aceruos ,* D ecreueregreges , dum cadit agna freejuens . N on porcus 3 non c or tis aues 3 non oua fuperfunt , Ant vigila 3 aut dormi, Nafdiane 3 ti bi . # Immolabatur pmerea ouis in ouatione eo fcilicet triumphi gcnere 3 quod ab huiufmodi faeri- Lib . .1 2.c, 2. ficandigenerenomeninuenitjVtteftatur Robertus Valturius his verbis.-IIlud quoq ; nec prar- $ termittendum j triumphi genus non abouatione^hocedjclamoreBacchicOjlicu ti multiputa- „ tierejouationemappellari 3 tametfiouantesiilam,canentefquetranfmittant, vtPlutarchusin- „ quit 3 atcmn milites in magno triumpho,& plena vi&oria bouem,in hoc ouem immolarecon- J3 Ouatiovtt fucuerunt j vndehuictriumphigenerinomenextat,vtquidepugna venientes cummultirn- 3 , dedittaet dineobuiam ad numina minoraibant,& ibi fugatishoftibusoues Dijs immolabant, ouantes „ quomodo dicebanturjfic&ouatioproprieminortriumphus,&quiouationemeretur,&vnpequo vti- „ fieret . tur,&aplebcisjvelequitibusRomanisdeducituradCapitoIium,&deouibusficrificat,vn- 3 , de&,vtdi&utneft,ouacio:quiautem triumphat,equisalbisvtiturquatuor J &Senatupra?eu- „ tein Capitolium de tauris in eofacrifkatdn quo ncchoc filentio obuoluendum, quod ad mi- 3> tiorestnumphoSj&ouationcsattinet J fuperquodifenlilTe veteresauthores inuenio. Partim_, 33 cnimrcripfemnt 3 qiiiouaretintroirefolicutnequo.deued:umj.'?cSabinusMalfamiSjpedibus fn diebus »grediouantes,dicit,non fcquentibuseos militibus, fed vniuerio Senatu. In diebus item na- natalitjs talitijsinačtari folcrcdifcimuscx hoc Horatijde Mecaenatis nataliloquentis. m ati ari a- Et det argento domus 3 ara c ali is gnum. C V inči A verbenis 3 auet immolato ' E p argi cr agno . Alicubietiam idempoeta pro eiufdem Heroisfaluteagnamfouet,vtpotepauper,cumipfc toecasnasčdcm fouilfetjfi fuperuiueret,& a morbo euaderet: reddere vitlimas Aedemcfue votiuam me me »to Nos humilem feriemus agnum . <)uiafcilicet Dij immortalesnon quantitatem,aut magnitudinem vi< 5 fcima? 3 fed offerentisprS- 4. deponto • ptitudinetn,voluntatemque afpiciunt,quod tetigit Ouidius dum canit: Ele g, 8. P aru 4 q uidemftteor pro magnis munera reddi , Cum pro concefsa verba falute damus . Sed qut qudm pot uit dat maxima,gratus abunde e H, Etfnempietas contigit illa fuum . Nec qua de p aru a pauper Dijs It bat accrra ® T hura minus gr and* qud -n dat a lance 3 valent. Agnaque tam latlens 3 qudm gr amine pasi a P halifc o V iti ima T apeios inficit iti a focos. Apparetetiaminpetloluendis iuftis,ouesmačhri folere,fiquidcm AchillesaptidHomerum j n tujfis. Patroclo parentaturus, mukaš ci ante erečtampyram iugulat,verba poeta: funt 3 quibus corpus lliad. tremandi modus expriinitur: noAKctdupa. ,uh A a ^ MAfaroJ«? e A/xac C«? ripc-S - « <3ryp»5 tcTtpor t« ija^iTrov. tx. d a .pa ^avroit Ly\fj.Qv'i?\oi>v vtx.vv/u.iyd.$i//aoc A EleasrofctgizKKpctNiis. ideft, M uit as ant cm pingues oues, jr errabundas eamuras boues Antepyram excoriarunt 3 jr difpofuerunt: exque omnibus Adipem accipiens 3 obtexit cadaucr magnanimus Achilles Adpedes a capi te , jr c. Entoma ang VarinusA Etymologps fcribunt 3 pccora,quje defunpa, , vacca ftc- rilis immolatur proprie inferis propter fterilitatem, lic & ouis non foliim nigra,led nigerrima propter tcnebras infernales, fed & apud Homerum, vbi Neftor exploratoii adituro Troiano- rum ca lira promittit a lingulis optimatibus Grccis fingula dona danda,nempc ouem nigram, & grauidam,oiV /ut Aatvctv &»\vv tVoppw«r ,• Scholia, nigram inquiunt, quia node ibat,graui- dam vero per fymbolum boniominis,vt fruduofum eiiterforet,necnonetiam apud euu 'lliaiL t. dem poetam in his verlibus: O/ir TA S apv 'inpov Aitntovfriptiv St /J-iAcuvav > ril rt in?.'up. An S’ ljubic ontoutv ideft, Ajferte autem agnts alt er um album , alterarn autem nigram, Terr.ujue & Soli: loui autem nos afferemus alium. Angelu s Politianus in libro Mifcellaneorum agens de origine,& ritibus ludorum feculariunu L>1. ?.r. i j. citathofce Sibyllinos verfus,quosferibitapud Zofimum vetuftilfimis quidem codicibuscitra K. vila faftigiainueniri, qualesnimirum hic fubijcimus: AMo 'sruTctr puixt 7 roitrt Zan$ &s tncov treerov Sika ttvzAov oStvoov !M t]uv>t&at pt»facut hcli d /aa.Aa Aintcu avtu M i/avm&cu. rctSi 'Tva.vrct^ioun /utv ctSasutroicn Titfav iv osriSiOi osrapst &u/u,f£ptSo$ A 7 rAnov uSco p Tdvoranov.vv^ w/x,ayetietv At*/. am HtAiu Kpu^etvToc tov tpaos.ivS-ct n ptfdv. J? lipa 7ravToyovoiC /uoipaig apras rt xtu euya .5 Kvai/ia;,«^/ r eug SdTdd-vttt; apura&cu Idcft, Vt Politianus reddidit: Asi -vbi iam humana longijfima tempora vita Orbis agens annos reftret centumque decemque S is Homana mentor (lice t alta obliuia tentent) S is memor,vt tj h afe nimium T ibetina coarciat Ripa,feras Dijs in campo folennia facra , / Hum non at ra premit terras,tcčlufquc latet Sol, Agna,caprigenumque pecus genitalibus Parcis, Hoditafurua vtraque cadant,tum numinaplača , Lata puerperijs(quodfas fuat)llithyias . Scholia itidem annotant Soli tanquam mari , & fplendido Deo agnum conucnlffe immolari albumtterrtf vero agnam fa?minam,& nigram. Apud eundem etiam poetam Ercbo ouisfaeri- ^ ficatur nigra^vt annotat Alexander ab Alexandroslocus Homeri videtur ifte s quo totus litan- di mortuisritusdeferibitur: io; ci itAiva, B oS-pov opv%cu oaov ti iurY\y\sciQv ivd-ct^zut ivSla , A' /u-f avTa Sl %o tj v •gftSScu rss-atn viKViffcn, rip^jTa. uiArapitrtp, iJtiriTrena. Si tjSulivtp, Yo Tptrcv etud 0 ’ i/bur/. i7ri S aA^/ra Atf^aTraAt/rffl' IloAAa Si yvyai&cu vvevav dfxivtfvd. zapijva, E’A 3-a>v h; ^d-otzHV&dpttv /3xv ijri; ap/Vw, P ftjetv iv /Ui-jctpoioi^tipuvT tpczrAnuiutv t&Aavt Tf/p£cr/>i S' drravivd-ivoiv iiptoitiy.lv ota 3 TlctmiiAavoc utiAom juiTU7rpi7rd ij/uiTtpotcnv A 'JTap t7r tjy iuyjicn A tfftf tcAvrcttS-via vix.puv ^ ® citv apmivptlp-iv d«Avm /a,iAatrav , B De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 577 A Ek ipijSo; ^pl^ctg, dur os S' ct7rovbvcu dvco^cu Mt)XaId JV zcLTtzeiT tcr(pa.y/u,iva vuAti%ctAx.(S Letpctvras ztnctMtcu 67riv%a.£rcu Si &to 7 cnv f fd-t/uupr' AdSn iTrcuvrintptfi^oveip, ideft, / Vt te iube o Pojfamfode cubitalem quoquo v erfum . Super illam It b amenfunde omnibus mortuis t P rim um mu\fo>deinde autem fuaui vino . T ertium rurfus aqua , infuper autemfarinam albam mifce . M uit a vero pr e c ar e mortuorum imbecilla capi ta V bi venerisin Ithacam Bcnlemjvaccam^uaoptimafit Sacrifcaturum domi tu a >pyramque erc&urum ex rebus optimis • T irefict vero feparatim arietemfacrificaturumfoli Prorfus nigrum : qui interoucs excellit vejlras: C {terum poJlquam preči b. orau eris inclyta e xamina mortuorum Hicouemmarcm facrifica,femellamque nigram Ad Erebum verfus> ipfe autem feorfim auerfusfis . Jens adftuuijfluenta: ibi vero mu It a # Animaacccdcnt mortuorum defunttorum T unc centinuo focijs impera , & tube Oues y qua quidem iacent maclatafauo ferro Excoriatas comburerejvota verofacere D tj s , Generofo plutoni>& inelyt{ Proferpirta* Oocmritum fubinde fub pa fona eiufdem VIytfis fequentis libri fcre in exordio repetit, t ran*. %queritusillead Romanos, fed in abufum vcneficarum 3 ha; enim apud Horatium nigram C »aftant agnam Proferpin^S^ in fcrobe Dijs inferis facra faciunt ab animis mortuorumre* (ponfa expetentes:fic enim de Canidia 3 & Sagana veneficis canit; Scalpere ter ram Vnguibus,& pullam diuellcre mordicus agnam Caperunt: cruor infojfam confufus } vt in de Mane s elicerent ammas reffonfa dat ur as . Aeneas apud Virgilium prohibetur fedes inferas adire } priusquam Mifenum antea fubmer- * um %elifTetj& Dijs infcrisde nigris pecudibus facra feci/fet: Dum confultapetts, noflroque in liminependes , S e dihu s h unc refer ant efuis>& condefepulehro > Ducnigras pecudes } e a pr im a piacuUfunto* Sic demum lucos fIygtos 3 regna inuia Diuis Ajpicies (jrc. ^taliasidcm poeta ait de eodem Aenea: Ipfe atri velleris agnam Aeneas matri Eumcnidum :) magn{queforori Enfefcrit x ftertlemquc tibi Proferpina vaccarn. , p-Ucretiusvero etiamdcijsagenshominibus,qui 3 vtait AriftoteIeSjIoqutmturquideni verba Lib. 3* 01 '>eftif]|ima5&Ij')eciofiliima J voluntautem ea,qua’expedircvidentur:exempli caufa., honefte i*Elsncho?+ ^ 0r ipotius 3 quam iucunde viucre dicunt oportcre 3 &c. fed contraria volunt: ' Et quocttnque tamen miferi venere >parontant Et uigraš mali ant pecudcs, & manibus diuis In fen as mittunt* multoque in rebus acerbis Acrius aduertunt animes ad relligionem. Trentoctiamoucm nigram immolari folitam ad fedandos Typhones ventos: Et in carmine p C cus alba ^lotionisvrbiunij&excrcituumlegimus 3 ouibusatristribus . Econtrario modo Soli 3 fiue cpuibus fa~ ^Pollinbvtpote Deofplendido agnos albosimmolari folitosfuprd ex Homeri SchoJijs dixi- crifcatum , : Equidem Pandarusapud Homcrum Apollini agnorum vouet Hecatomben itaperiua- Us ;t Minerua, vt Menelao pugnaret; Ccc ldvyzTo Iib>6*AtP$. ih W.*jK Jpolhms Huradiota rraculum « Agni Cereri immoUti « i.Gterg. Lih. 3-Eteg. i, F.ubigini 8- uis& c a ms immoUti * 578 , VI yfsis Aldrouandi jf d'’ K Trostovi \vxnyiVii Jf AVT0T0$Ji ^ Api'«t' 'arpwoyQvu v pt^ctv xAerriip j x,a.iouftw > CV/jtosJ* vosvacLthpvicciganu ZsAfcW. tieft, Sumite ate at autem A polit m in Lycia nato jncly tol aeulatori Agnorum primogcnitorum fe facrifcaturum c Uram hecatomben V bi domum reuerfns effet faerain vrbem Zeha* Oaintopere autem Apollo agnorum primogenitoruin facrifkijsdele&attis fit, indicatidem poeta decertamine (agittariorum loquen$ Teucri fcilicet, & Merionis. Uleenim,quia ab' HTrdtAmrtv a.vctXTt A’pvcov / ztrp»)Toyc l v6iv pl^enx,Am*v htatofaBi^: O v pw3-o? piv ( pctyrpi ydp c< roy AttcMcovJ ideft a Nequevouitregi Agnorum primogehitorum facrificaturum inclytum facnfcium Ab aue quidem aberramt (iouidit enim ei boe Apollo ,J Merionesvero; ■ tf A 'vrUab' ttTreiA) \cf-v htrfioAa AVoAAaM A pvcbv 'zrpaToycvav pi^av xAmm iKciroptSuv f"4< d' V7rcttvt atqtte annua rnagnx Sacra refer Cereri Jati s oper at us in herbts Ex trema fub cafum hycmis^ iam vere fereno : T unc agnipingues> dr tune molhjfma vina y ^ 7 unc fimni dulce s 3 denftcjue in montibua vmbra a Cuneta tibt Cererem pube s a gr e 71 is adoret , Cui tu lati efauos^dr miti dilue Bače ho. T erpue nouas circum felix e at ho Titafruges , Omnii quam c bor us dr focij comitentur ouantes Et Cererem c lam or e vocent in te£la>neque ant e Ealcem mat ur is quifquam fupponat artflis , Sljt a m Cereri torta te dimit us tempora quercu „ Det matus incompoftos^dr c armira dicat dre * Huc pertinet illud etiam Tibulli : Agna cadetvobis^uam circum ruBic+fubes C lamet 1 o mefieSi dr bona vina dat e. , Sed & Rubigo Deo 3 vel Rubigini Deae^ ad arcendam ex frugibus rubiginem veteres 3 mcni£a etiam Aprili,extis canis,& onis immolabant, vt fcribit Ouidius in taftis: S v bi qttx retfcnt luces aprilis hab c bit , B De Quadrupedibus Bifiilcis, Lib. I. 579 J n medio curfu tempov4 v er is ertint . Et fr ultra pecudem puares Atbamantidos Helles 5 Stgnaque dant imbres exoriturque c am s . H ac mihi Moment o Romam c um luce redirem 3 Objlitit in rnedia candida turba via. E lame n in antiqua litcum Ru bigi ni s ibat , E uta canis flammis , exta daturusouis . Trotinus accejji 3 ne rit us nefcius ejfem , Edidit hacji amen verba fjnirine tuus. AJpcra Rubi go par c as Cerealibus herbis , Et tremat in fumma laue cacumcn humo l Tu Jata Jideribus c ali nat rit a fecundis Crcfi ere 3 dumfant falcibus aptajinas . r V is tu a nonleuis esl 3 quatu frumcnta notajli» Msfitis in amijjis illa colonus habet • A 'ec v e uti t ant um C er eri nocuere> ne c imbres 3 Necficmarmoreo palletaduslagelu, Sjuantumfi culmos T ttan incstlfacit vdos y T unc locus ejl ir a Diua time n da tu a. Tarče precor 3 fcabrafquc manus a mejjibus aufer Neve noče cultis,po(Je nocerefat e sl . Immolabantur canes ruffb? , authore Fefto, non longe a porta quadam, qux inde Catularia_. PoyU catf j appellata fuit ad placandum CaniculaHidusfrugibusinimicum. InagroSaunio circatumu- ^ ■ * " lum,quem Drien nominant,monltrabatur,telte Strabone., Bafilica Chalcantis in fummo ^ verticCjCiii pctentcsoracula nigricantem hnmolabant arietcm, & ftrata in pcllc dormiebant. Athenicnfcs vero, vt refert Plutarchus in Thefeo, pridie lacrorum Thefeorum arietem Coni- ditimmolabanr inulto hancci memoriamjhonoren^ueiuftius tribuentcs (to enim prace- ptorevfus erat T'hcfeus)quam SiJanioni,ac Parrhafio,quorum hic effigiem Thefei pinxit, ille 0ue J £finxic:Sicyonijautemouespra?gnantes Dijsbencuolis,&fortunatiSjquasipfi Eumenidas, Z nates Athenicnfesvt teftantur ^ ^cholia Homeri, apud quem hoc carmen legitur n iVTnzovr čt S’ tvop%a, Trn p’ civroSi fdii A’ hptvcr&v E ? vreycir,. kleli: , žjuin.juaginta autčm mafculas Ulic ouesJacriJicaturum A d fon te s. Immolabatur & Fauno agna, vel h«edu$,vnde Horatius: 4 .carm. ode Nune (J in vmbrofis Fauno dccct immolare Ittcis 4. Seu *oJi;at agna ifittc malit b?do. - Fauno ouis EtNumarcxapud regislaerorum munusquintoldus Ianuariaslanoarietem immolare.,cljcfquc hdtospradice- re, & n e la fto s, la era procurare,& qua? Licrificio vfui elfent. batni j ouem veneramur,eandem- que iunoni facrificabat Mandrobulus Satnius, yt Ari fto teles, tefte Aeliano, tradit,proprerca, H quodaurum Samijsfurtofublatumjouisinueniftet. Numadcverataduerluspdlicesifthar: Pellex aram Iuntnis ne tangi to; Si tangat y l unoni cnnihus dmijjis,agnarnf minam cadtto. Eli- gebatur autem hoc pecus album. Iuuenalis: Niueam regina ducimus agnam. Ioui ariete immolarc non licct, vtfu ibit Atrcius Capito in primo de iureficrificiorum: for- te apud Aegvptios, dequibuslic legimusapud Herodotum:Qui louisThtbani tcmpluntin- colunt,aut Thebanpprouincielunt, ijomnesaboui';usleabftinentescaprasimmclant,mjtu enim eolilem Deos vniuerlimcolut Acgyptijpreter Ilide,& Ofyrin,que Bacchumefteaiunt, hos peturne vniuerli colunt,- qui vero Mendetis templu obtiner,fiuc Menddic prouincie funt, hi captis abftincnteS immolant oucs.ltaq;Thcbani,&quicumq;propter jlloš^ouibusparcut, aiunt ideo lihi conditam hanc legem,quod Jupiter cimi ab Hercule cernere eum volente, cer- ni nollet, tandem exoratushoccommcntuslit,vtamputatoarietis capitc J pelleq i villofa,qua illi detraxcratjnduta libi ita fe Herculi oftenderit,& obid Aegyptiosinftitui0c loui s-li mula- chru la cere arittina lacie,& ab Acgyptijs Ammonios accepilie, qui funt Acgyptioruin,atque Aethio- De QuadrupedibusBifu!cis. Lib. I. 581 AAethiopumcofoni, &linguam inter vtrofquevfurpantes.Ob hancremarietesnon madantur Thebanis 3 fed eis facrofandi funt , cer to tantiim die in fefto Iouis vnum demum arietem ob- truncantjcuius pellem detradam hunc in modum Iouis flmulachrum inducunr, ad illudquo dcindealiud ducunt Herculis flmulachrum. Hoc ado cundi,qui circa templum funt, arietem verberant 3 deindc facra eundem vrna fepeliunt. Apud Latinos vero hoc pecus in Iouis faerifi«. cio fiequens era t,-na m Calendis Februarijs Ioui tonanti bidens vidima flebat; Idibus vero la- nnarij veruex. Gyraldusfe Iegifleetiamait 5 qui flaminisvxoremfcribat omnibus nundinis Ioui arietem madafle; quin 3 vt annotat Feftus 3 idulisouis dicebatur, qua? omnibus idibus Io¬ ni madabatur; EtMacrobiusait:Sunr 3 quiexiftiment 3 Idusaboue Iduli didas,quamhocno- mine vocant 3 inquit 3 Thufci.,& omnibus idibus ouis immolatur a flamine. Erat autem albi co- lorisj vteonitat ex hoc Ouidij x Idibus alba Iouigrandior agna cadet . Lego&apud Iuuenalem: Inter e a dum lan at a s , toruumque iuuencum B More N uma cpdit I ouis ante altana . Ait & Varro: In Latio aliquot locis vindemta primem a facerdotibus puhlice flebant 3 vt Roma ttimnune-,namflamen Dialis aujpicatur vindemiam,&iujjit vinum legere, agna Iouifacttan¬ ter cuiusextac?faporrečla flamenprorfus vinum legit. Quod vero Idibus Ianuarij, vt didum eft 3 flamen Dialis in arde Iouis Capitolini madaret veruecem^manifeilum eft Ouidij teftimonio: Idibus in magni caslus Iouis $de Sacetdos Semimaris flammis vifcera libat ouis. Quo tamen loco funt 3 quiouem femimarem accipiantla=*am 3 &pinguem* Deledabaturitem Iupiter huius pecudis, nec non caprarum, & boum immolatione apud barbaros 3 feribit enim bliniuscadendi cinnamomum veniam impetraria Ioueextisarietum ,& caprarum & boum quadraginta quatuor. Madabatur itidern agnus Dijslaribus, indicat enim hoc Diemones fe- nexapud Plautum his verbis: Alicfitando ofeulando metius e JI vxor Panfamfieri C Atque adornare, vt rern diuinamfaciam c um intro aduenero laribus familiaribus^ c um auxeruntnoJlram familiam Sunt domi agni , (jr porcijfaeres. Vij^fTesbJeptunoariete^aproj&taurolitauitjVt citat GyralduSjlocus Homeri tališ efb K Agnum 3 taurumque,porcafque afcendentetn apr um y Homum autem abire , (jrfacerefaeras hecatombas . Immolabatur autem aries NcptunOjVtait Varinus in A'pmo? , ad collaudandam maris placi- ditatem/cd gneče legitur: Aid to aB-paov rti; S^aAdatrn^foT/ Trop nxt dt Ldideopocapupae Kctdd iv ti&mur čustv id iv) 7ricvi v ra . E v&adi (ju v to,v peten ctpvetolc, ixdovTae K»P ot A «9 -tivcuav } ixx.Ana-]a. de%pv minatum.Btquamuispoetaagnu \ ^ * hic fimpliciternominet, ac Ci quilibet indilferenter accipi poffet J nigrum tamen Tempeftati . . > ! empe~ p ercuu f 0 j cre non obfcure innuit Virgilius, nigram kyenn pecudem immolariinquiens 3 & cla- ‘CdsTdL riflimž Ariftophanes in ' A pv apvet [AtAauvav Tffcudis tfyviyx.cm T t upcog ydp infidiveiv eo-apamuvct^iTcu. Contra Tetrje 3 vtpote qua?omnia fubminiftrat, vnde Pandora nuncupatur^album aitfacri/i* čari arietem,queminde Arororpi^dpiov vocatinauibus; IlpcoTOV 'Sra.vdcbpet&ivo-cu, AiVx.QTpi%upiot , ideft, P rim um 1 er ra facripcare candidispiliš praditum, Apud Thuflas in Aegypto vbi venus cornuta colebatur, vacxa illi, vt notat Gyraldus 3 immo- H labatur 3 &in Nitriotica prjefedura ouis.- Etapud Romanos Veneri agnosimmolabant.Nam apud Plautum leno qujrritur non efte fibi fačiam propitiam hanc Deam 3 cum tamen fex ci agnos immoiaftet. Propitiam autem non effe ex eo conijcic, quodeodienullum qua’ftunu feciflet, Dij illum infelicitent omnes, cjuiposl huncdiem Leno vilam Veneri vnquam immolant hoftiam 3 guive vllum thurtsgranutnfacrificauerit. Nam ego hodie tnfi lix Dij s tneis iratijjitms 3 Scx agnos imrnolaui 3 necpotuitamen Propitiam Vcnerem fucere 3 vit effet mthi 3 Jdjtomam lit are nequeo 3 abij illinc llllCO lratus. Vetuiexta proficarier N eque eajpicere volui 3 quoniam illa non Ion a H arujpete dixit « Deam ejje indignam credidi Mu terra. In Panulo De Quac!rupedibus Bifulcij. Lib. I. 583 A Jlo pa H o att £ Venert puleh e adij man um . Quundo s d > tj no d far c rut,fot is habere noluit y Ego paufomfeci . Sic ago,j7c me decet. Egofouo poiihac Dij 3 Desque e st eri C ontentiores rnage erant 3 atque auidi minus C um fcibunt 3 V eneri,vt adierit leno manum y C ondigne harufoex 3 non h orno trioboli Omnibus in extis aiebat portendi mi hi Malum 3 damnumque (fr E) e os ejje ir ut os milji, Marcus PaulusVenetusdeTartarorumMagis,eorundemqueaftibus agens,quomodoidolis fuisfacrificent, feribit in ha?c veiba } Quando fefta fuorum idolorum celebrant, dantur iilis a Rege arietes,quos cum lignisaloesj&thurejceuodoriferumfacrificium Dijsofterun^cočiaf- quearietiscarne$cumcantu,&maxima ketitia,idolisdeuorandasexhibent.,iusverd carnium ance idola effundunt, aflerentes fic Deorum jfuorum promereri clementiam, qui terris fertili- ® tatem largiantur. Idem etiam anteafcripferatSachionem Tartaria?ciuitatem Mahumeticul- tores habereptem idololatras,muItaque monafteria diucrfis idolis confecrata., in quibus tnul- ta offeruntur,inquit,facrificia,&dieinonibusmagnaapopuloreuerentia,&quandohomini filius aliquis nafeitur, ftatim eum idolo alicui,atqi in honorem eius anno illo in domo fua nu- trit arietem, quem anno a natiuitate fiiij reuoluto proximo illius idoli tefto, vna cum filio of- fcrt,cum multis c^remonijs, & magna reuerentia.Poftea coquit carnes arietis,& idolo denud offert,dimittitqueante idolum ramdiu fufpenfas Jl donec completa? fuerint nefand^orationes, quas anteipfum iuxta fuam confuetudinem murmurarefolent, &inprimis rogat idolum cum magna inftantia,vtfiliumfibicommendatumconferuet. Officiofinitoimmolatascarnesad locum alium defert,& confanguineos illius omnes pariter congrcgatos, carnes illascum ma¬ gna religionecomedjt joda vero decenter in vafculoquodamconferuat. Vt verdad Roma- nosreuercamur, Auguftus etiam viuus adhuctempla emeruit, vtoftendit Horatiusinquiens: Prsfenti tihi m at ur os largimur honores * lurandafoue tuum pernomen ponimus uras, CQuamuisexSuetonio, & DionedemonftretLipfiusincommento, Auguftumviuum adhuc inprouincijs, non in Italia, aut Roma?coli voluifte> Sed & Prudentius ridet,quod non foliim ^berificarent Romani,Ted poftmodum etiam hominihusdiuinos exhiberenthonores, dutneanit: Hune morem ve ter um docili 'tam at at efeeuta PoUeritas menfo 3 atque adytis 3 (fr flamine , (fr aris Auguitum coluitiVituloplacautt, (fr agno, «ucquefped;athoc Virgilianum: O Melibae 3 D e us nobts h sc ociafecit , Uamque erit Ule mihi femper Deusfrlliusaram S spe tener nojlris ab ouilibus imbuet agn us . COGNOMINATA DENOMINATA. Lib.i.c.66. T artaroru Magi vtido lis focriji- cent . C/ dtp* 45 . S pili. 1. lik 2 . Romani vt dtf culti. Lib.i.cotra Spmmaehu * J telega 1 . ERCVRIVS cur a Tanagraris nptotpcpoc » hoc eft,arietem £erens,eognomina- Mereurius tus J hocquenominecultuslit,rationemhancafl r ignatPaufanias,quddvideli- eu r xp*opd- cet peftilentiam auerteric cireumlato in ambitum murorum ariete> vnde poft- pos diclus . jtjt modumfasalicuius 3 &ignauia!de eo prabebant, paucique indolem in eo grauem 3 atque immobilem 3 leoninamque magnanimitatem perfpi- Brutuspe - ciebant. Similiter&BrutumTarquinius 3 quem hebetem effeputabat,pecusnoniinauir.Q- cus diet us. liusannotatex Dione hiftorico, Marcum Silanum a Caliguladici lohtum^pvcrav ^po^cin^ Ltb. 1 $,cap. cuius mox verbacitabimusiteftatur idem CorneliusTacitusannalium ab exceflu Diui Augu- 14. fti lib. 1 3 .in exordio. P rima, inquit, nouo princi patu mors Junij Silani proconfulis Afu >ignm Silanu s ouis Nerone per dolurn Agrippina padat ur^n on quia ingenij violentia exitum irnt aueritfegms do- a ure a di~ tninationibus alijs fashditus,adeovtCaius Cafarpecudeinauream eumappellarefolituslti } ve- čhts. rum Agrippina fratri eius Lucio Silano nečem molita vltorem metucbat , crebra vulgi farna an- leponendum e[fe vixdumpueritiam egrtjfo Neroni > & imperiumper fcelus adepto, virum. etate compoftainfontcm,nobilem :> & quodtuncjpeciareturje Cafarumpojleris , quippe&Silanus Diui E Augufiabneposerat.Sic Tacitus,- Cui hoc Scholium appenditdočtilfimus Lipiius: Vereor, vt ičriptori noltro conftetratiojnon enim in hunc M. Silanum expetit Caidičlum, fed in illunu alterum 3 quieiusfocer. Dioclare. O' Si «SV ns-iv&ipcs aorv Mapx.os^/Xxvbs firetSti fiapvsa-v- TCu V7T0 Ti TVS CtpiTVS , yfj V7T0 TVS ffVyytvSlXS *IVj, tCLUTOl’ KCtTtppVO-CtTO . O' St T X10S TClTi aShX 1%J- po>S s 7rtpi S-UtH tppovav, co^i 1&4 %pv G inquit 3 /w miLtibustriduomgulauit. Varro agensdeleptem Roman* vrbis mon- tibus,curquartuseorumPalatiumvocaretur 3 huncinmodum feribit: qui fr Aborrigi- xes ex agro Reatmo } qui appellatur Palatiumjbi confederunt . Sed hoc alij a Pal at ta v nore Latini puta- Cuiaridl Molleftrvt . Ouile. Sat)?* 6 . De Quadrupcdibu.s Bifulcij. Lib. I. 585 ^ putsrunt . tandem bunc locum apecore dici um putant quidam. Itaque Nauius Palantium ap ~>, fellat. Hačtenus illc , lofephus Scaliger hoc appendit fcholiolum; Nihil dcefle videtur.-quia ciim dicitapecore didum,forfan intelligitdpecorisbalam, vt-Naruius. Videndum tamen.,> lium ita fcripferit Varro. Eundem hunc locum Pccufcum a pecore dičium putant quidam.Fe- ftuSjPecufcum Palatij dida elt ea regio vrbis,quam Romulus obuerfam polu it ea parte,in qi:a Pecufcum , plurimnmeratagri Romani ad mareverfus 3 &quamoIliHimeadibatur vrbs Eouidem nil cer- ti Itatuo: tamen non abs re ebe putaui, indicarc de ea re fufpicionem meam. Ab lig dl cic o'1 c tt drvi. videlicet o rtov 3 verfo a in «;lignihcat ouium lordes,vel limiim6uillum,vribideexponiturprolato Ariftophanisloco,quikgmirin Lyfilhata. Dion. lib.46. inconcione Caleniexprobrantis Ciceroni,quod fullonisdietfilius, &fuccidaslanas fordibus repurgailet 3 retrimentaque collegiffet, kvi yu^vog ir y v uvede dv^d-oig , d o-71-dr a. g , H ?djW7rt\iSxg, zdi c-7rariAugVw,dici non lolum ro Siapfpniaa tb arpo&dm , led etiam to 'rdv pW «pav 7rpo/Sdrcevipiov,qucmadinodum & inLexico Herodovo 0/0boru exponitur pvgrapdrzrpe/Sd- 'tinpia., exqtto EIerodotoeadelignilicationeSuidascitat aaora.Erir. igitur inquit Henricus, « ex fimoadhaerent. Suidte »fbVos ruv ipteov, vel etiam pinguedo 3 qua: cx ijs fordibus exprimitur. Sordes ver o lanis inha?- C rentes dici cicv?rov,pi artei Diolcoridem Plinius etiam teftatur. O/o-u^oc, inquit Diofcorides, L py 2 .f. S 4, Kiyirur'o U rdv oiouTrnpčbv epicov A/Vo?. Plinius vero ait; Pipi n ipftfordes pecudum,fudorque i feminum 5 d v a Ur um adhitrentes lanis («fypum vocant) tnnumerospr op c vfus bahent . Scribitur & wi//wncadem fignificatione,vtconltatexhocOuidij: Oefypa quid redclcnt qudmttis mittantur Atbenis? Demptus ab immunda vellere fv c c us ouis. Sic&Plinius.- Probatijjimum Oefjpum fitplunmtsmodis &c. Grarcitamen frequerttiusmafcu- bnovtuntur,Latini neutro. lanus in comm. luisin 2. Gal.decomp.medicam. fecundum lo- cosjinultisveterum Gia^corum , Latinorumque !ocisrecitatishyllopum pro cefypo paHur-u legioftendit,quierroritainualuit,inquitGdnerus,vtiamaliqupt%culisrecentiqresj&indo- Tljffopusbu dihodiequepronefypohyffopum humidam fcribantdiltinguendigratia ab baba l^fiopo, m id a . qui Gefncrus in hoc Celfi loco; Enneapbarmacum cmplaftrum con fiat nouem rebus, & in ter ca- Ltb.yc.19. ternhpjfopo ,pro hyllopordUtuitadvpo-Etapud Gaienumjliueinlibrodc iucccdaneisipii ad- feripto pro oelypo medullavitulinafubftituitur>quamquam deprauaticodiceslk habent: vc- b^a^oeAoV^o^K» quales vbi primiim fuccifa^detonfa^uefunt. Erotianusin LexicoHippocratiso/cy- vrvpaIpitt, exponitTa' ^ni^ovTa,ring oii t« wSc pro t ' 00 / 7 ™ olav 73 -»,nam & ip- ie etiam alias habet,& Varinus ourtKrupog, pvTrzpa *;. E v p/a, oiavTrnpd^ ptma / usVtfjpV ?ret er a enot sbr c' t#£ x,07rp a. ci additque to civto oiau7r0ipov K 9 \ biffV7re*pbg> GefiieniS penuitimam potiiis,inquit J per ;> fcripferim J &acuerim,vt Diofcoridcs, & alij faciunr. Eft <\j 9 /c-u 7 rkidcm>qu©tl licrvTrogfiucbjo-vtTn^hoc efl:,lann fuccida, feu fordesouium »Nam Galenus in Lexico Eiippocratis otcrvTrtdag exponit ewpo/Sary pCnov, r.yav \piov pu-zrapov . Apudcundenu ib.de m fic legitur o/evsr/Jef ttrpoftum pt/7roi crvviS'pa.u.invcrJv\o7 Si f(Uj ip/x pU7rciptt /iciA/oViCJUe podrem a vox mendofa cft/ac feribendu forta fle pianov forma diminuta a /aa^a;. Caterum b pro iarvTrn vel hffTram legitur eriam o i?7rn> quod Ionicum effe videtur, inquit HenricusStc- ph anus, nam d/v iptov Suidasauertex Hcrodoto ,quoftjnfupaulo anteex Lexico Herodota© attuli c/croV«. Itidem Gal. in Lexico Hjppocratis ci hoc eft,ab ©ue 3 Plutareboinquaftionibusgracisarbores,quaobaltitiKhnem,eftugcruntpericulum,nc» pecudibus.edantur. O , tctT£i 0 VKptzg } ca.ro eftouilla,vt Sc x.picig finAbiov , nec non & < 3 rpcfld tw. otoTrcAa. opn montes funt ouium pafeuis apta, fiue inquibusoucs verfantur „• vel montesfolita- rij 3 & detčiti ab o tog quod eft folus, & 7 ro/\biv vt inquit Varinus; Et apud Apollonium oiottoMi funt Nympha?,vbi nimirum OrpheusjO Nympha: 3 inquit 3 fiue c*kftes,fiue terreftres ( xara-G y-Sbvjcu ) fiueo/c-^oAa/ :) ScholiaftesinterpretaturNymphas 3 qiiKouiinn curam genmt 3 qua& iTrJ/unSuJigdicantui^ctt 8c[ifiAc/Socncapud Hefiodum in Tbeogonia,Nympha, Oceani&Te- tnyos filiadicdičta abou;bus pafccndis. Deriuata tk^ po/SaTaapud Pollucem leguntur 3 -srpo- /5on$ig i rs 4 po l SctTiVTcu } 7rpofia.Teia. 3 7rfo/3ontvrix>i J 7rpo0a.rozu7rtt&og. Apud Varinuill ■jpoficima, oxytonum legitur,&exponitur TrpofianavvoptU, vjjniinc, hoceftjpfa cura velpaftiojvelpof- ibffioouihiri j quanquam & vo^.«etiam poffeffionem fignificat, UpoficnoTraAnnomnc tradu- citur in cbma"dijs Lyfides quidem Trpt)/3cnoxit?rnAog , vt feribit Hefychius, qui Afpafiam, in- quit, meretricem duxit.Eit autem 'urpofiaT07rcb\vg idem quod ixoXv(/.0-A^rpa,^ix. Cyrillius,Chryfoflomus,&Theo- phyladtus legunt, cxponitur pecuaria pifcina 3 ideft ,cx qua potare, & in quamerfari pecudes folebant i HebraiceBethelda (corrupteBetblaida)ideft 3 domuserfufionis J vtqxponitCtiri- ftianus Adrichomius Delpbfis, quod aqua? fluuialcs in eam confiucbant, addtnsfitamfuiffe^ inter portam Vallis 3 \u.qmt,antcquam acies interfe arietarent^corexiluit. Sic dentes etiam inter fe arietatos dicit. Sic & PJinius loques de motibus: Innoxium i csr c um concurrentia tccla contrarioiclu arietant , quoniam alt er motu s al- tcrirenititur.KptoSo-prfzu zptoSozu arietaria machinaeft,ipfum arietem machinam fuftinens, criodoche - 0 apud bthcnaumin lib.de machinamentis, cuiushecfunt verbaftVa Si yjj zptoSo^m sV dvrm tV Ig %gLf zvAivSpcv ivrn iS-e-i , Si ž ss-pouSuftivog o x.p tog Si ant inquit,f» ea^ ar te¬ tina m achi na, in qua collocabatur toruspcrfečlus in tor no,in qno infuper confiitutus aries , tru- dentum duttionibus,&reduciienibus cjficicbat magnos operišeffdtus .* tegebatur autem is corijs trudiš,quemadmodum tuni s . Criotheos apud Diofcoridem legitur inter nomenclaturas feru- Criotheos «, tacuiufdam in Libya ad Damonislouistemplum nafcentis, qua? Agafyliisvocatur,<3^ eius thymiama AmmoniacumjCokbaturautcm illic Ammon Deus tv ro7g SLufatH^ ideft, loco are- nofoarietino capite infignis,vnde & criotheosplanta a Deo arietc.. Inter lapides determina- C tajfigurce reperiuntur quidam,arietum cornibus adeb fimiles,vt ipfamet cornua in lapides co- uerlaviderentur,nifiininores elfent. Pliniusquidcmmeafententianonredum aiunt: Ciceris genus eft tinum* arietino capitifimile,vndeitaappcllaturalbum,nigrumque. AiAUpug Hefycbioeftradix fic di qui de his promontorijs plura fcribit,qua, data opera,negi igo. Thyeftis fe- _ - -. pulehrum legimus zpiug vocatum, ideft, arietes in agro Argiuo, prope quod vifebatur regio ^ y ls _ ■> r " Mylia, non aliam leilitet ob caufam, quam quod teftante Paufania in Corinthiacis Thycftis ^ fepulehro lapideus ibi aries appofitus fpečlaretur.Meminit vero Strabo alterins etiam pr omo. ‘ iHeS “ iC '“ ‘ torijarenoft cuiufdam,atque humilis,poft Bolbiticum oftium N:li,quod Agni cornu appella- tur. hft itidem Arne foncisnomen in Arcadia,de quo ftc Paufanias: Campus ,quem Arpum vocant in Arcadia,dccetn fladiorum eft,&paulopoft eum alius,inquo fons Arnefpečhuur. drne fons euihocnomen contigit, vt Arcadesferunt, quoniam Rhea illic Ncptunum cxpofuerit inter gregem agnorum,& fontem inde dičlum,quod agni circa eum pafceretur: Saturnus vero per ■ Arcadic, lua!us,puUum equi tanquam a Rhea editum deuoraret. Inuenioetiain apud Varinum Lcon- tarnen 5S Vljlsis Aldrouandi Anreates pifcis. llippurus. J h a d.P. lliad. M, E tarncn vicum drča Hcliconem fuiffe , aut fontem ita dičh.im,qu6dJmmolante illic Adrafk > Ltontdrne . lco agnum rapuerit. Ab dpvog deriuari videtur dpnurng. pifcis quidam, quamuis Euftathks cX Athenfo fic drftum fcribat,quod ffequenter exiliat caprarum modo,fiquidcm Varinu s,^^ 4 T»p,eft,inquir 3 qui capiteprtemiffo in in are k mergit,ab agnis,qui dum primoribus /altane pe dibus caput tena? admouenr :quamobrem Hippurum quoquepifcem ,qubd continno eX j dpvtvrm aiiqui vocabant,vt Athenaus feribit Et Schcliaftes Hom eri, dpvivuripi exponenl*^ /3/r«T»pimetaphQiamaitfuinptamabagni.s J quiinter currcndinn caput concutiunrd lue Varinus,& Suidashabent,qui in caput/ere proni /aJtare folent, tanquam aerem cornibus 11 pctčntes. Scdidcm Schcliaftes alibi apr^A/p^ponens JiAk??, vel fecundurnajift^ DcJphinoiSolent autem Jnquit, dpiig, ideft,agni per tranquiJlitaterii in caput feni. A p, vocabantur rhapfodi,quod agnum fui cantuš accipcrent p nemilem. A’pvo3 3 > 33 3 -> 33 33 3 ) 3 > ds mul- OBERTVS Valturius:lofephus,inquit,vel!eribusouiumnunciost e »^j t a to tempore vigiles Romanorum fcfcllit fpeciecanum decerptos. A p v °r eni m reponendum pro apvop/n ) Hefychio b ^ffd tS dpvbt; dtp&uiv* uda 1 ek- ao?jiuramentum,qupd fit in altum fublaro agno, nifi forte feripb^"^ ___ ideft, czfo: nam ca:(o agno foeduscum iuramento, tam apud G^ c _ ^ ^ apud Carthagincnfes,& Romanos 'feriebatur, vt ex fubkquetibus veterini m ^'m^pari^’^ ccbit. De Grcecrsexernplum extatapud Homerum Agamcmnonis, & Pnann ranc^ Mcnclao dimicaturis.Pra-cones mvrbem vcnerunt,&qua?ad feriendinn foedus* ^ rejam fumpferant,duosagnos,ac vinum,quod caprino vtrc portabant. Quonua ^ iir ae rcam pateratn,aureofque calicesgeftans Priamum adijt,defertque mandata | 1! / s r vC ^ e vC ni 1 ‘ e ^ rex & veni feftinusincampum,vbi principesTroianorum,atqucGrtecorum iu ;, ° ^ cfJ jni> vt accitum te cxpe A]exander,ac Mcnelaus in mediovtriufqueexercitusdccernantfcrro,vtri coiumkl^^ r0 jaifl Helena vxor cum onini gaza add icatur. Ctetcri a uta n percufto foedere paciftC‘i£i c0 ini' incolairmsplii in Graciam reuertantur.Hisauditis knex perturbarusfane annT10 o jjter ^ tes (ibi iungere ciui‘um,quo veherctunvbi expcdabatur.Eo confeftim iund°)& lc G [ca - 1 p r& to con fccn d i t,h a be n a fq u c cepit,cui Antcnor in currum & ipfe conlcendens Je con ^ a V f C* fticir:ambcque porta Scata egreftiin campurmvbi vtcrquecxercituserat,pci uC ‘V <7 ‘ j> hiailo dekendentesin medium fuonim,atquc hoftiumiunčli procedunt.Tunc ^^. cor nd j ’ „ atque Vlyftes conlpcdis fenibus, ipft quoquc prcdcunt, ftmulque pracones p 1 o n 3n1 fn- „ illatis .cjuac aci foedus feriendurn pcrt;nent,acllunt. Pri m um vinu m patcra,P° c '. k 05 » gulounnregum tnambusinfuidunt.Hic Agamemnoncdučfoculno,quitagnaroque iugulauit,atque itafanguinantcs,cxanimefque,hunii depofuit. Alijmixtum paterafvinum delibantes,effuderunt,acnuminibusvota fecerunt. JBorum erat, qui in cadum intuens ita precaretur:Iupiter Deorum rex, omniumque potentiflirne, reliquiq; Cdites,velitis vt per vtros fteterit,quo minus htec foedera fint rata, ficut uinum in terram de- fluitjficfuonimliberorum,fi8^orumuxoresconficiantur:Itailleorabat. PoftharcPriamus " aduerfus ca»tum,audite me,inquit, Troiani,& Achiui. Enimuero non fuftinent oculi dulciffi- mum filium,cum Menelao infpedare depugnantem. Ideoq ; ne interfim,hinc in vrbem redeo: ipfe quidem Iupiter,alijque Dij cognitum habent uter fit neci deftinatus. Atq; his dičfis,tm- pofitoque uehiculo agnis afcendit, habenafque cepit Antenor in uehiculum & ipfe confeen- dens. Iuxta locum,quo futurum erat certamen,extrucbantur ara,ut innotefek ex hoc Virgili/, Turni,& Aenea: certamen,foedusRutulorum,& Troianorum deferibentis: Campum ad cer t amen magna fub menihu s vrbi s * DimenJtj Rutulique virijT euc*ique par ab ant: J n mcdtoque focos } & Dij s communibus ar as Gr amine as alij ,fontemquc , ignemque ferebant Velati lino 3 & verbena tempora vinčli. Apud hunc tamen poetam non tantum hac pecude, fed & fue dimieaturus Aeneas in fancicn* dofoedereutitur.- x H me pater Aeneas Romanaftirpis or igo. Sidereo fagrans clypeo 3 & cflesiibus armis. Et iuxta Afcanius magnaJpes alt er a Roma , frocedvnt cafiris , puraq; in vedle facerdos. Setigerafoetum fuis> intonfamque bidentem Attulit>admoxitque pecusjlagrantibus ar is . lili ad furgentem ccnuerfi lumina folen D ant fruges manibus falfas^tjr tempora ferro Surama not ant pecudum, pater ifq s alt ari a lib ant. Tum pitt s Aeneasflrielofte enfeprecatur , J ‘JIo nune Sol teftis,& hac mihi terraprecanti &c. Sicprior Aeneas^fepuiturjic deinde Latinus , Sujpiciens calum 3 tendttque ad fydera dextraw . Hac eadem Aenea mare 3 terram 3 fydera iuro tire. T ango aras,mediofquc ignes t & nutnina tefior ere. T alibus interfe frmabantfiedera diclis , Conppettu in medio procerumjum rite faeratas Jnflammam iugulant pecudes 3 & vifcera viuis £ripiunt- 1 cumula»tque cneratts lancibus ar as. ^iffertabhocfitunonihilritus Carthaginenfium:Authores.n.habemusPolybium,Liuiurr!, &alios,de Hannibalis iuramento,quod agnum lama manu, dextra filicem lapidem retinens, louem,qterofq i precatus Deos ita fe mačfarent,quemadmodum ipfe agnum mačfafi et,& fe- c undum precationem caput pecudis faxo illiferit. Inuenio & apud Suidam alium locdci isri- t um,deGracis,&Barbaris:Graci,ioquit,quicumCyro aduerlus Perfas afcenderun t, f:jedus perculferunt,ma.či:atotauro,lupo,apro,&ariete:in clypeum intingentes/ neci ehfem,Barba« r { haflam: lureiurando addito, neutri at alteros fe deferturos, fed belli fore focios. Barba- ^uerdinfuper iurarunt,fe fine fraude dučiurosefie. Quod modo fpečfat ad ritum indiccndi bdlum,huius etia paffim apud authores metio,eiufq; typus confpicuus in Traiani coIumna,ut ^fendit Alphufus Ciaconus his uerbis:Inter figna aquife,&cocordi£,arietis fimulachru preče tiensa %'bfero geftaatr,ranffmie in exerrisu Romano geftari folitu. Indičfuri enim Romani n >> 35 3 > 3 ) >* J* 3? >y 3 ) 33 Lih. 12 . 's Carthagi - ncnfium ri • tus in fan- cttndof^de- re. Belli 'tndi- cendi rittts , Ddd cui- $90 Vlyfiis Aldrouandi cuipiambdlun^arietemperFeciakmpnmnittebant^ueminhofHum fines immitteret,vel £ honeflam ita caufam funm oftenfuri,quod non nili prouocati, & Jaceffiti, bellum gererecoge- rentur,& vltionisprocurationem non a fe, vtpote qui ex manfueto & innocuo eflent genero procieati,proficifci, fed ab hoftium improbitate 3 atque iniuftrtia indicare,teftatumquefacere vellentf Vel quod alij malunt, vr hoftilem agrum fu* iam pr*d* expofitum indicarent, quod lAb* Po. Hie & Pierius teltatur. Vtraque autem rationeTraianus&quod prouocatusbellumgercbat,^ roghp. ira pcrcitus hoftileinagrum Romanismiinibus in predam expofuerat, appofitillime, fecic arietis fignum in acie pr*ferri.,eo hieroglyphico fuum adueifus hoftes animum teftatus. VSVS IN E QVITA TI ON E. Z/ b. 8 . va- ttir. leči. cap. 9 . tu eri c ur anetes equi tarent . OdyJf.il. Lih. 1 .epi Ji. *5- utgntna c si¬ to > vilisne trn c o mm c n- data. Lil. 6 . ad- kerfe. z ')> in captiuis. in Aululd* rti. ETRVS Viftoriusdeclarat infTitutumveterum,quipueros indoriimarietis imponcbant,vt illicline peiiculoludimenta ec c dir isartisperdiiceitt. Nobi- ks,inquit,acfortunati pueripiifcisteporibusimpofitiarieribusprimiimequi- * tare difcebant,vt artem needfariam bbi > qu* tamen periculi multura rudibus afferrct,fi in equis tračiaretur 5 iJlopačloattingerent,acdeguftarent, Id autem veteiesGrammaticiputaruntetiam fignificare potuifle Homerum,cum t7n/2drofUixrAwv ce- cinit in OdyfIea,nam ali* quoque declarationes eius nominis afferuntur. Locus autem efteu Vlyffi depofito in Ithacam ab Pboearibus, apparuit Minerua,qu* ipfum regeret, vterat illi femper praTto in maximispericuli$,ac malis: fpeciem enim corporis vdlituinque eiusdefcri* bens poetajpucroque tenero fimilem faciens,quales regum fiiij, opulcntoiumque horninuin-* dleconlueueruntjid prorulit, fed plenam fententiam hieponarn .• %t indic ant C ar os , agninam caram^caram bubulam V ttultnam 3 c e t um } porctnam 3 cara omnitt. Sed Ode 2 . H.V. Lib. I. Lih. p. De Quadrupedibu$ Bifulcis. Lib. I. $pi A Sed & Horatius in Epodis agens de laudibus vit* ruftic^ quafi in delitijs quodammcdo fuif- icc,inquit: Velagna fellis cafaTerminalibut , F el hadus ereptus lupo: H as in ter epuUsiuuat pasi as oues Vider s pr oper ant e s domum. Oftendit enim hic poeta frugalitatemrufticorum,quinon alijsdiebuspecoramadantnifife- ftis, aut etiam nifi lupi faucibus erepta fuerint, reliquisautem diebus frudus terra? cibum illeS miniftrant.Sed & Priarnus apud Homeru filijsfuis exprobrat 3 tanquam nimium guloiis 3 quod in cibo agnos,’& hmdos illicite 3 & prater more gentisfra /xii mopuo-juivct) confumat 3 cu inquit: A’pvdi>, n’J’tpitpfav i7r/Jr/Mo/dpTrct&Ttipis. 8 Et Philochorus 3 refer ente Athenao 3 tradit Athenis quondam interdidum fuiffc 3 ne quis into- fumagnumin cibofumeret,quod tamen ideofadum afferit, qudd ouium penuria futura rae- tueretur.,aitque alieubi ex Androtioncantiquamlegem fuiffe 3 vt t«? inxrtyoviK sWct zdv ižarov B Spi^ucLTuv, ne madaretur ouis^uanondum tonfa dfet^velnondum peperiffer. Edebanrfa- ne 3 inquit,animaliaveteres iamaduita,, proci veroporcellosetiam Iadantes. Nune quoque_, Mineruafacerdotem 3 necagnam madaremeccafeum guftareaiunt. Videnturautcmpriua- dnrfeudolo. tim in dclitijsfuiffe apud prifcosexta agnina ;Plautus: Lxta agni~ Ga. rfeudole arcejjc hoslias na. Viciimasjaniospvt ego hme faeruficemfummo Ioni, Nam hi c mi hi nune ejl m uit o potior / upiter,qudm lupit er Ba. N olo viclimas.a^mnis me eutis plač ari v do._ Etapud Athenaum ab vno dipnofophiftarum inter aliasgulecupediasagninum caputrepo- Lib. p.c. 40. nitur. Quod vero attinet ad falubritatem huiufcecarnis: modicčcalidaeff 3 fed humidam ha- carnisqua~ bet fuperfluitatetn J atque ideo ab ea laduntur,inquit 3 Symeon Sethi,qui humidioris funt tem- peraturm 3 qui vero ficcioris,iuuantur:quanto aute mnior agnus fuerit, tanto difficilius eius ca- roconcoquitur 3 magifqj humida eftjquanto vero maior 3 tanto melius cocoquitur,& eo minus eft humida. Sic & in ccterisanimalibusc6tingit 3 quo iuniora funt,cb humidior qua maiorffin, Suibus vti C eft eorum caro.Sic & author de natura rerum 3 agninam robuftis 3 & lanis hominibus in cibo vti- & et L l ul hus lem effe ait 3 infirmis inutilem 3 quia etfi a ventriculo lacile defcendat»vifcofo tamen 3 quem gi- no n. gmphumore partibus nirnis tenaciter inharet. Sed & Galenus ipfe propter infitam humidita- tem non vno in loco damnat;liquidem in opere de cibis boni,& mali fucci: Ex pedeftribu$ 3 in- quit,animantibusfuillacaroprobatiflimuscibus,deinde hadina 3 mox vitulina: Agnina vero humida tum lcntorem 3 mucoremq; in fe habere ccnfetur, & quo partui vicinior, eo humidior Idcmin 3 .dealim.facult. agnisferibit čarnem effehumidiffuriam 3 acpituitofarn 3 ouitnn vero cxcrementofiorem 3 ac fucci deterioris. Et in libro de attenuante vidus ratione>agnorum dimi propterinfignem humiditatemfugiendumelfe monet.Petrus Grefccnticniisnon omnino hn~- probandameffe agnorum čarnem afferit ciitn d lade remoti fuerint. Commendantur autemu maximeanniculi 3 dicunturque tune mediccrem habere temperiem ab Ifaaco in diaais partk cularibus inter ladentium humiditatem,& iuuenum ficcitatem rquamobrem praferunturdn- quitjquod facilioresiint concodu, fanguinem gignant meliorein. Adde & pafcendi ick cum li fuerit in montibus altis 3 hinc illud Baptifta Fiera Mantaani e ^ Anniculum laudem vel Ji fine tejlibus agnum Molliorejlhado:quumcaletollavores. ' H unčam o Ji fcabn per pafeua montis anhelat ^tii d Ji auri ni te at vellere csnjpicuus ? Addir Ifaac vtile effe iuuenibus calidi & ficci temperameti 3 &rijs 3 qui calida s ficcafq; regiones Lih. 7»r. habitant.Cornelius Celfus addidit & anni tepusm^tefte CoIumella 3 agnu meliore effeautu- nale verno veriflime fcripfit.ide caput etia lingularj quadam vtilitate probari fcripfit.Et apud Athen^u inter delicattoresconuiuij cuiufdamcibosnumeranturetia zpavtu dpvm.l .agnorum «pita.Coquiturhfc caro vel affa, vel lixa. Varios > acdiuerfosapparatusrecitat Apieius.Copa App ar at it s, ^iu,agnina 3 fiue hadina pipcre,liquaminc 3 coques cu phafeolisparatarijs (aliasfaratarij.s)fuf- Ltb. 8.f . 6. iundtsliquamc,piper 3 lafer 3 cuminumtritu 3 buccellaspanis 3 oleum medice. Aliter agninamffi- Uchadinam excaldatam:mittesin cacabu Copadia.cepa^oriandru minutim fuccides.Teres pipcr,ligufticfncuminu 3 liquame 3 oleum J ,.vinu coques 3 exinanies in patina 3 amyle obli ga s. Alk tur agninam, fiue hardinam excaldatam: agnina cruda 3 trituram in mortario accipere debet. Capnna autem cum coquitur,accipit tnturam.Iaagnum^iuehadum affum hcedi codtiram > D d 2 tihi $92 Vlyfsis Aldrouandi vbi eum ex liquamW, & oleo coxerisincifutrij infundesm pipere,!afere, Iiquamine 3 olcoffio- E dice:&in craticula afiabis,eode iure continges:piper afperges 3 & inferes. Aliter agnusjfiuehf* dus afuisrpipcris femunciam 3 alareos fcrupulos fcx,zinziberi$ modictfipetrofelini fcrup.lbpla« r Ji?nus rrift modic£5>liqua m inisoptimi hemina,oleiacetabulu.Agnusfiueha?duslyringatus: exofla- & - tusjjjiiggtefagula^fjcvtvtcrfiatj&inteftinaeiusiategracKmaniaturjitavtinciputinteftina gattts* _ infufflentufj &per nouilfimaparte ftercusexinanitur 5 aqua la u a n t ur d ili gen te r. & fi c i m plštur liquamine 5 &:abhumerisconiuitur, &mittiturinclibanu:cucočtumfuentperfundituriusbul licnslačle.PipertritumdiguamcnjCarenutDjdcfrutum mcdicedic & oku m etia bullienti mit- tisamylum.*velcetemittiturinretiaculo 3 velinfportella,&diligenterc6ftringitur, &bollicti zyma cu modico fale fabniittitur,ciirn benc illi tres vndasbullierit, leuatur, &denuo bullitcu humorefuprafcripto bullienti condituraperfunditur. Aliter agnus,fiue bedusfyringatusjLa- čbis fextarium vnu,mellis vncias quatuor,piperis vnciara vnam/alis modicu, laferis modicu, dadylostritosočto,iusinip/iusoleiacctabulu J liquaminisacetabulum,mdlis acetabulii,vini A?}iusTe r k° n * ^ cmi ' nam J airi y^ madice.AgnuslMeh£du$crudus:oleojpiperefricabis a &afpergesfbris ' falem purum,multo cu coriandri lemine in furnu mittis,alTatu inferes. Agnus,fiue hcdusTer- f * * rt * pianus:antequacoquatur J ornatusconfuitur. Piper 3 rutam,fatureiam, cepam,thymum modi- 'cum,& liquamine collues. Hedum macerabisin furnojn pattlla,qua? oleum habeat,cumper- coxerit,perfundcs in patella impenfam.-reres latureia,rutam,cepa,dačlylos: liquamč,vinum> carenum,oleu,cumbeneduxeritimpefam>indifcopones,piperafpergcs,&inferes. Agnus,fi» ueH^duspaftictisrmittesin fumum.,teres piper,rutam,ccpam,fatureiam,damaj:čenatnudea* J gnus p a* t a j 1 a fc r is m o d i c u, v i n u m, 1 i q ua m e n ,& ole u m: vi n u m feruens colluitur in difco. Hac oirmia ib j fcus» ] e , Balthafiu\,qui arte m a girica gcrmanice condidit,ex pulmonibus agninis, farcimina,vel id- cia parat,telte Gcfnero,huncferein modu. Pulmonibus iam crafliufculeconcifiSjORietum ad- dit,& minutiu$concidir,oua admifcet,& medicum crema:la&is,&fanguinis agnini modicu, & pro condimento, aromata,& vuas paflas: Hanc mifcelam inteft inis agni,aut ventriculoin- farcitjautintdlinisde vitulo,vel tenuioribusde boue,necadmodum repIet,clixat,&c.Ture<£ referente Bellonio,cumarieti,autcapra: čute detrahunt/anguine plene exftillare finunt,quo- nuffo ab omni fanguineabfl:incnt,apertaq; deinde aluo tenue inteftinum, qua interiorialuo y lir * ar . m adha:ret,abfcindunr, deinde ad alteram illius extremitatem cralfo inteftino cohceretem innc- 0 tnA'itnd ^ untj P 01 ^ cam * noni i n teftinaexirnunt,&pinguedincliberat,&exvncofufpendunt,ineuque I . — / k 1 1 I M II m f' ., 4 * M rt r 1 I !-» 4* * V * rt 1 J M AA d ■*>««. rt d ■ ■ .A Am • 4^ » rt I I rt «4 a — — _ _ A * C* * . f _ . . Lib^.obfer* 4 6 . tn Ariennt tj'ulnas. • dicemusvfum. Carnes libratim,vel adpondusveduntjVt&aliaomniaj&itapradcindere no- $ LiQ>e moSt nint,vtfingulafrufta,aliquidofliucotineant. Qujcunq;auteeorum veruecem autbouemvg- nalem habet,lanioni non venundat/ed ipfemet ad officinaducit, ifticq;a latiio iugulari &ap- pttraricurat,perfolutoqj illi pnrmio,ipfecarnes vedit,&-čarupretiu recipir. Hpc tameconliie- tudononperpetua obferuatur.Na & lani; armenta emunt in pagis&publicisforis,quorude¬ inde carnes figillatim infuisofficinisvenundanr. Idem Belloniusciim Cairo montcSinaipc- teret,alferit fele obferuaire arietum carnes in minimafruftac6cidi 3 &obiečtisoflibus,ccpis& pingucdinead totiusaqueihumoris confumptionem clixari,poftmodumqj ad ftiturum vfum in vafculiscoferuariad multosdies,cibumq;libi vifumnoingratu.EftauremarietinacarovaA Iidior^&minus humida,quamouilla,&concočl:udifficilior, iuniores minus humidi>minufqi a vifcofifuntj&caroeoruagninifjacoiiiHcepreferturmam libeneconcoquanrur,laudabi!em,& Cajbatoru . copiofumfanguinem gcneranr > maximecaftratorum J eftenimcalida J & hutnida tempcrate,& In hb.de p- eandemobcaufam boni faporis. Improbaturinfencčtamanicum^tasiplaproucčliorcorpg- d d a gr a . ris habitum icfrigeret,multo magis relrigeraturin cadratis.Donatus Antcnius Ferrus verue- cinam čarne omni a. , tati,regioni J & tepori li lit iuuenis 3 bimula,mediocriter pinguis, & in opri¬ mo acre licco,optimifq> herbiseducata,conticnire a it J talefq; elfe alferit vcmeces 3 qui in fubli- mi Triuicano mote nutriutur,quonia ibi odorifera pafcua atq; herbis prpclaris redoletibue fine refertarSecusaute elTe,qui humidisaluntur in locis, & propterca in Capania nullofcre prccio haberi,cum obpafcuoru humiditate,necfaporem bonumec odoreadfcilcanr.Qtiod adappa- JLib.G.c. 4. ratu lpečlat ) Platina J -Totri(inquit)deveiucccnoniniuriaclixabis 3 licetexfpatuIa, &coxisbo- Apparatus . na fiat alfa tura. Si voles duas patinas eius pulmenti,quod vulgo gelatinam vocamus 3 quadra~ ginta pedes veruecios(inquitidem)excoriatos,cxofiatofq; in aqua receti pertres,autquatuor horas finito: lotos in cacabum, vbi aceti acCrrimialbi metreta vna,vini albi altcra,aqua: du« infintJmpones,tantum falis addendo,quantu fatis eil.Facito deinde efterucat lento igne. De- Ipumareetiadiligetermemetojvbifcmicočlifuerintjpiperisrotundijpiperisoblogfcinnami, fpic^ nardi quantu fiitis erit s infringito potius,quain conteras.In cacabumq j indito»vt vna tam diu elferueint , doneč ad tertias deuenerint.Pedes tum eximito> iufq,- iterutn efieruere finito. De. De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 5 93 ^ Dcccm ouorura albamenta tudicula tamdiu agitato,doneč verfa in Ipuma videantur 3 ebnllirc tancifper ha?c fimul debent,quoad femebaut bis cochleari inuolueris.Exepta cx cacabo Hat irn. facco lineo bis,ant tercolato. Tale ius inpatinas,vbi pullbautha?di,aut capi bene codti,& fru- lLuimdiuifi,nechumeČ£i,carofit,indito:inq;frigido,&huinidoloco radiu finito,quoadom- nia geluconcreta fuerint. Ex hacpatina nil comedat Voconius mcus,ne bile, quaexagitatur, a .... ctimliio magno malo augeat.Hpc ille.Paftilli,vt vocat,ex čarne veruecina,hoc modo fiunt, vt Fa J' llt ' ait Balthafar Srendelius: Caro minutim concifa,& modice feruefada in aqua, fale, zinzibere. vuispaflis,aur cepiš, &paucobutyro conditur,&inte bosnominat zpiv op^«f,ideft,arietistefticulos,Heluetijqr,tefteGefnerojn quatuorpartesdr- * fciffisfingulis teftibus binasearum in fingula eligno veruculainfigunt, & in craticuk torrent, & funtmui omento etiam inuoluant,perfe,vel cum faluia,vt fit in iecincmhrs ouium,autarie- tum. Pulmo arietis fa le conditi maxime vetufli difficulter (tefte Aetio/& gr* n (teta ventricu- lo exfupera tur. Arnold us in libro de doftbus theriacal.tradit medullam arietis non caftfati in- L ^- 9 * f * 3 C tervenena numerari,humana?que natura? adeo eflccontrariam, vt m e mori a: fun&ionemabo- M ednUa . leatrrefiftere et carne-s phafiani. Centra non foliim non venenofam cffe medullam,fed infuper fcnbens,in patris,dum elfetin viuis,gremio,medulk duntaxat>&pingui ouimnadipcvefci s lliad.x. Vare »vitla* Si t avtom G? aepiv /xiv iui7f) yuva.cn 7rarpo? M vt AoV oiav %&{ mcov c v/ovet Jkftor. ide H , Lacrymabundus autem redit filius ad matrem vidu ant Ajlyanax,qui ant e quidemfuifupergenua patris Medullam folam cornedebat>& emum pinguem adipem. Ouimn modo caro fapore ell ingrato,nimiumq; hurnida, & rufticis tant&m,fed 8 c his,qur efui ciusaflueuerunt,vel faltem qui cotitinuis laboribus exereentur,eonueniens.Gaknus quod ex- ciementismultis,maIoqueabundetfucco, fenibuseam iuterdicit. Conueniuntautem verno nugis,quam alio tempore, minimcmftate,vnde non vnoinlocomagidratus^ polt D.Iacobi b d ie m, id e ft v ice fI m u m quintum Iulij,mačtari prohibet: quamuisenim pinguiores alkjirando polt id tempus liant, infalubriores tamen habentur eartun carnes, & minusplacent palato,tc- naciorefquc funt,pra?fertim li locispalultribus magis, quam altioribusfuerintalta?, hrncq; ell quod Aegyp^ij facerdotes,ciim abexcrementorum natura abhorrerent, ita vtnonlegumrna_> niodo(tefte Plutarchojpleraquc auerfarentur, fed & ouillas,ac fuilia«carncs,quf (inquit)mul- tum fuperuacui gignuntj-nihilominus apud Homerum proci Pcnelopes oues edunt, & fa eri fr¬ cam, &Achilles apud eundem Priamo ouem albam apponit,& NcltorfexTelemacho Vlyf- lis filio.lple autem Tclemachus lamentatur,quod proci oues fuas,ac bouesabfumant,fed 6^ Alcinous rexacccpturus conuiuio Vlyllem duodecim oues madat.* fic& Dido Aenea? focijs oues,&agnosad naues mittit } Nec minus interea focijs ad lit tor a mittit V iginti taurosjnagnorum horrentia cent um T er gafuum^pingues centum cum matnbus agnos , Munera Utittamque Deu , Supu ex Lemnio dičtum eft # idemq; refert Mizaldus, Si qui$pcdes ouillos, aut arietinos ex pedes Ddd 5 inču- Vljfsis Aldrouandi Arftitiii 'it c ut, Lib.y 5P4 incuria,autignordntla ederitjiioexempto vermicuIo,qui bhuldseornm vngulisadhcret,cot(. H A jadrat tl s . fekim naufea, ant komachi dolore affici,omnique momtnto ad ručius, ac vomitus proritari, Ltk. 8.^.4. coftioni cnimofficerej&veturiculoncgGtiumcxhiberc. lus m oui (ero ferueas; (ex Apicioj piper, ligukicum s cuminum, mendram liccam,thymum, lllphium.fuffundes vinum,adijcics damafcena macerara: med v »n um, liquamen,acctum, padlim ad colorem,oleumiagitabislii- Iciculo origani,& mendra: liccz: Ecrurfusiusfrigiduminoui fero:piper,ligiikicunr, thytnti, cumiiriimfrictumaiudeostokos, mel,acctuna.,&oleum5 piper afpergis. Aiunt bradica: iolia, vel cymas (i coquantur cum ouilla čarne pingui,iusoptinrum reddi.Armum ouillum clixumi &refrigeratum aliqui,vt fcribie Gefnerus,hoc iure perfundunt,petrofelinum minutatim inci- fum contiinduut in pila, & aceto a dalo per horani relinquunt, exprimunt per linteum, zinzi- bercj&pipere condiunt.‘Sic perfufunl armum frigidum apponunt. Ex 011 is pulmone minutal fit, non kem aliaram pecudum apud Tigurinos Heluetioseodem referente ,vtexeiufdemie- core torni qaadrati,qui omentocircumuoluti additis&herbisodoratisaliquando > verubiislL gneistfan$fixi in craticula a (fantu r. Sunt quiin fa r t a g i n e fr i g u n t: N a m apud Athenartun legi. mus TAywii(* l uivct,. Idcm Alexidis verfunr citat: vetov rnratioviy- f Iecufouisintegrumaliqui diligentercum medulla paniscontundunt, per , Jipteum,velciliciumtranfmittunt,deindearomatibusadfaporcm,coloremquecoimnendan< dum infperlis modice fcruefaciunt, & turdos in iure carnium elixo$, ac modice butyro frixos LafHsvarif imponunt. Inteftiila ouium ibidem in aqua elixa a vulgo comeduntur,vt agnorum apud noš. jpscies e ar ti- Vecerum alij lic ouillum, alijcaprillum, alij bubulum pneferunt: Lacomnium rerum(inquit & vel aridus,vel friabiliseft. Cafeus ve Latldatur a Crefcentienfi inter vtrurnqucmedius. Conferuandi modum docet Columcllie. Cof rtič tur , bis vcrbis.Cafi ar ždi ouilli proximi annifrufta amplafacito,& in pica to vafe imponito,tum opli- ntigeneris mu H'o adimpletojta vt [upcrucniat s jr tu s fit alicjuanto copiofius , quam cafiius . Natu ^ cafeus combibit,jr ft vittofus^nifimujlum Jcmper fiupernatet. V as autem cum impleueris ffatin* gypfabis y dcinde poji dies vi gin ti lice bit aperiri , jr vti qua vole s adhibita ronditura. E sl auttr* etiam per fie iniucundus . V S V S IN MEDICINA. D morfus venenatosoprime auxiliaiur(inquit Actius) fi katim pek cucurbitas plagaAmpcnanturanimaliaparuadifcerpta^&adhuccalentiajVelutfuntgal- liny,agni,porcelli.Venenum enim exfugunt,&doloresleniunt.Idem fere lerf bitCorneliusCelfus,dicenscurationemcommunem aduerfusomnesmorfus ferpentium j finequc qui exfiurgat , inquit, neque cucurbitula eft , fiorbere operi et ius a n fie r imtm, vel ouillum pucl vituhnum^jr vornere: Viuum autem gallin/tceum per mediurn di- uidere , cs protinu s c alt dum fuper vulnus imponerefiic vt par s interior corpori iungatur: Facit id etiam hadus agnufijuc dificijfius^jr cahda eius car o fiati m fuper vulnus wpofitads\zice\\\is Em. , \ piricus Žttegrum Cafut* A d morfus •venenatos Lib.^.C. 7. I)eQnadrupedibusBiiulcis.Lib. I. 595 A piricusadlierfus canlciem mirum hocrecitatremedium.* E.vperieris ver um remedium( inq«it^ fiagnum c andidiffmi capitis decvxeris 3 atque inde caput eius,qucm canurn ejfe nolis, vngi prače- Ad c Aniti c* firis Quod fi vero caput arietiscoquas cum pulegio 3 cham£emdo,pairulis, fcolopcndrio Bru- Ltb. 3 .c. 1 6. dus Lubtanus agens de vi&usratione in quartana,effici (inquit)ius, &forbitionemfatiscon- iusadficcos uenientem ad ficcum aife&um ♦ Idcmfebricitantibusexpituita falfa, parari iubet, in qua bt affeclus . duarumforbitionumfacultas,ncmpehepatica?,&petrofeliniabfqueaceto. Caput arietispoft Cap. 13. deccntemeiusprmparationemcumhordeo, violis,petrofelino,hepatica,pulegio,thymo ;) paf- fulis,prunis,radicibuscichorij,&petrofelini,inquit,coquito.>fac,vtcrcbr6fcbriciransdccočlu forbeat. Iuscaulisexcarnearietumpriuatim(teftePlinio)aduerfuscantharidasvakt. Aui- Lib.i$,c ~ cennavero čarnem arietis adtiftam fcribitvtiJitcr illini morph^&impetiginkCoferreetiam morfibusferpentum.,&fcorpionum 3 &cum vino,canisrabiob. Cinerern eiufdcm meden'oča¬ li albugini.ldem Pliniuscinerem feminumarietumad cacoetheviceracommendat,cum larie m ?o,cat>, muliebridiIigenterprimumclutislinteoIis,&ccrebrum vtiliflimum,ait,rilead dentitionem. 1 , Gefnerusin manufcriptoquodamcodiceGermanicotaJe medicamentumad mentisaliena- $ tionem,&debpientiam vitiocercbriobortamreperiffe fefeferibit: Caputarierisnondum ex- perti venerem,vno iftu amputatum,cornibus tantum demptis integrum cum pelle 3 & lana in aquabeneelixabis 3 tumapertocerebrumeximes > &addesaromata :cinnamomi,zinziberis, nucismofchat l T J maciSjCaryophyllorum ana vnciam femisjhorum pollinem cerebro admifce- bisin pateila ad prunam non magnam diligenteragitando 3 ne aduratur, quod bacile beret : Curabisautem nenimiumdebccctur, bed itacoquatur, nebccius bat vitulino cerebro ad ri¬ bam parato. Satcorium fuerit,vbibenecomrnifcueri$ad prunam: bcconditum feruabis, 8 c , pertriduuma’groquQtidiedabis,ita vthorisp6ftduabusribo 3 potuqueabftineat.Sumipoteft cumpanejvel in ouo,vcl ex iure,vtcumque modo deuoretur aba?gro. Danda interim opera ne locolucidomger bt 3 & vtad quatuordecimdipseodem vidu vtatur, quo vti loknt 3 quibusde- traduseft Janguis,& vino caput tentante abftineant.Sunt qui breui tempore iuuentur; Aliqui demum feptem aut o< 5 to feptimanis medicamento afTumpto. Confultum autem fucritmedi- camentum a tribus menbbus repeti. Rhabs, & Albertus teftantur oculos aquam patientes in- undosouis cerebro iuuari.Pliniusad dentitionem ccrebrum pecoris vtilibimum elTeait.Idem C & Galenus aiferit, fed mel iubet adijci , itaque vehementer profuturum dentientibus pucris. Sed & idem Plinius ad dentitionem magnifice iuuare ouis cerebriim 3 ait,gingiuis illitum. Al¬ bertus ventrem arietis cum vino coqui iubet, & aqua admixta ouibus in potu dari centra pe- ftilentcm morbum ouium,fed hocoportuitinterouium remediarecenblfe.Deoorium pedum ^ecoflunt agnorum in vebc£doloribusprodeb,vt feribit Plinius,vtMarccllus.,ftranguriobs. idem Pii- . .niusjtefticulosarietinosinueteratos,tritofquedimidiodenarij pondereinaqua,vellačlisab- qg e ji l£H p t4 ninihemina,comitialibus morbis vtiles tradi ait, fed infcrdici vini potum 3 quinis diebusante, &poftea,& SexcusEmpiricusinquit,arietis tefticuli oboli trespotaticum aqua, caducisme- dentur. Habemus&apudeundem Plinium,vtlanugo tardiorbtpubcfccntium,mangonesil- linere fanguinem e tefticulis agnorum,qui caftren tur, huncquc euulbs piliš illitum cria m con- tra virus probcere. Magna vis & pulmonibusarietum,vt idem ait,excrefcentescarnes in vice- Palmonum ribusad£qualitatemcfficaciffimercducunt, &MarcelIusait, pulmoarietiscalidusappobtus nJire ** carnesexcrcfcentesin vulncribusexa’quat,&reprimit. Pecudum pulmo pra?cipueex ariet«^, apudeundemPlinium,&abuspra:fumptusarcetebrietatcm,vtaliciibi etiam feribit. Liucntia D etiam,&fuggillata in tenues ferii membranas iftiufmodipulmonescalidi impobri emendar. Sextusvcrd ait.-Liuores,& fuggillationespuImoarictisconcifusminutntim 3 & impobtus, da¬ tira fanat,& nigras cicatrices ad candorem perducit, & a calciamentis l.rfospedes lana t: Ex Plimo,qui bc babet. Liucntia , & fuggillata ptdmones arietumpecudumcpue tn tenues confecti memlranas calidi impojiti emendant. Ait item : attritus calciamentorumfanat a gniti us pulmo , dr arietis, Idem & Galenus, & Diofcorides feribunt, & Marcellus: Pcrnionibus, inquit, dr tu- ptispedibuspulmo arietis impoftus , omni ajperitate Isuigatagnolediam tollit. Et ru rlu s^agninus pulmo {txel ariettnus vritur, & cinis eius cum oleo impo»itur>velipfc crudus admot us , perm on um vlcenbus vtiliteralligatur. Atteflatur etiam arietinipuJmonisj dum in craticula allatur, fuc- cum exceptum J myrmecias,qum in veretro naici loicnt,vndione fua piwgare,& difcutere J tcfloueincludh& obfignari annulojerque nouiescarmen dici. Legitur & hoc apud Marcellum , led de iiene agni: Si quis (inquit J agnum recens n at um conficjhm manibus diuellat-, hnicSpe eius,vhi extraxeritjcalidum fuper lienem dolentis imponat.acfafcia It ge t-fr dtcat ajjiduhn rne- dio lienii faao: pof ero die fieblatum.de corpore eiusparieti cubiculi , in cjuclienofus dormire foli - tus e sl Juto pnus illito. vt tnharere pofit J imponat- s atque ipfum lutum feptemfgnacuhsfignetad fngttla dicens: Lieni remedium facio' hoc tale remediumjiter fecent, in amne tempus henofum > quamuis tnfirmum , & periclitantemfanabit. ldem Marcellus,cinerem ex oflibus agnorum vi- ceribus,quf non t-rahunt cicatricem,rede adhiberi fcribir.Plinius paulo aliter:Mugna^'inquit / l 0 vis & in cinere pecudum fimi ad carcinomata addito nitro, aut cinere cx ofiibus feminu agni- norum,pr«cipue in his vlceribus,qu« cicatricem non trahunt,Veficam ouillam,aut caprinam vdam Galenus bibendam praebei e iubet his,qui fe in fomno permingunt > idemque remedium ceufingularequiddamrepetutMizaldus,&Altomarus 3 aiuntq; vtile cfleijs,quiinukircddut vrinam.In muliebribus malis membran« a partu ouium proficiunt,tefte Plinio,vt in capra re- Sanguinh feremus. Sanguinish«dinirecentisantequamcoaguIeturvnciamcum acetomixtam,&tri- boedtni, (Jr duo potam vomitiii fanguinis conferre,& fimiliter fanguinem agni,author eft Auicenna. Sed agnini ejji- Galenuslib. i o.fimpl.deimlino tatum fanguine hoc remedium aXcnocratefcriptum, refert. Vtfica vpts medic st s* caaa . lbidcmque agninumjinquir J fanguinem aliqui Epilepfiam curare prodiderunt,quod mihi ex periri non placuit. Quod fi quispericulum facere voluerit,fat fcioreprehenfumiriabco,qiu talia feripferunt. Omnia enim remedia J qu«in potu EpilcpticositMant,vim incidendi habet, qu«agninofanguininullainelt. Attamen Auicennafanguinem agnicum vinoEpilcpfianu ftllis . fanare a/ferit. Vtmulierconcipiat 3 Actiusdorcadis,ha:di5leporifquecoagulum5&:felcriagni- no fanguine 3 medullaque ceruina } nardino & rofaceo oleo commifcet, & pod purgationenuj ^ vteri fcilicetjfubdia Quidam 3 tefteeodem Galeno 3 fuum domefticarum biic 3 fiuefclJe vtuntur ad vlceraauriumjmedicamento vtiquenonreprobojfed proaflfečlus inagnitudinealia etiam atque alia alteriusanimalis bilis poteh congruerc 3 nam vbi vlcus diuturnum fuerit> multamq; faniem pufque contincat, etiam dcciorem bilem adhibebis 3 puta ouium, qu« paulo eftacrior fuilla. Tantum Galenus, Certe Pliniusjd pecudis cum mdleaurespurgarCjtradir,^ Mar- ecllus inq uit: F el ouillum mttlfo mixtum fi cpfterio addideris , (jr inde aurieulas irrigaueris , ex- purgatis vlcersbus^ certififiimamfianitatem confie^ucns.zdd\lC[Uite- rum in loto fičlil i eliquato,& qua? ante diximus facito: Tertio fine aqua liquefačtum , in per- fufam liquorepilam coIato 3 refrigeratuinque recondito. De altero vero feuo hec reperio. ScribitGefnenispinguitudinemexteriorem(intercarnem : ,&cutim)interpofterioracrurapri- uarim ad morbos quofdam requiri J fefe intellexiffe: feuum vero pecudis a renibus euulium ad- * mixtopumiciscinere J &fale, Mareellusrečtilfimedolentibus&tumentibus vcretrisimponi refert. EtPliniusait:feuumexomentopecudis 3 pra:cipuearcnibusadmixto cinere pumicis 3 & lalc carteris verendorum vitijs (de formicationibus 3 & verrucis prius dixerat) mederi 3 & vter- que tefiatur feuum ex omento pecudum illitum.fanguinem nariu fifiere.Medulla ouilla quin- to loco poit ceruinam 3 vitulinam, taurinam, & caprinam laudatura Diofcoride. Medullam agni ad ignem liquefačtam Albertuscum oleo nucum 3 & faccharo albo deftillatam fuperfa- bathum(zambacpurum 3 Rhafis)&ficepotamdiflbluere aitcalculum vcfic;c 3 & conferre min« genti fanguinem 3 & ad dolores virga^vefica^renum. Idem Albertus vrinam ouis rubne,aut ni- grm perutilem eife ait hydropi 3 fed prmcipue 3 fi cum melle fuerit mixta 3 atqui Rhafis hoc tradit deftercoreouillo. Chiron Centaurus vero apud Vegerium Hippiatrumiumento 3 quodpro- fluuio attico(vox corrupta)ceperit labore.,ita vt viridis ci 3 aut pallidus pcr nares humor eram« $at 3 ex lotio humano„autarietino duascotylascum vino 3 &cyatho olei rofacei putat dlemi- icendas 3 & per nares 3 qua? humorem funeitum egerunt, dirigendas,eamque curationem, pulmoni fanitatem 3 &naribus ficcitatem prčftare confirmat; Plinius fordes aurium, & mam- G tnarum pecudis denarij pondere cum myrrhte momento, Sc vini cyathis duobus morbo regio refiltere fcribit. Stercoris vero 3 fiue limi vfus 3 eft plurimus.Medicusquidain medicamentorum peritusin Myiia Hellefp5ti(tdle Galeno)ouium vtebatur ilercore ad acrochordonas 3 &myr- inecias,& thymos 3 & furunculos duros 3 quos clauos nominant, aceto videlicet dilucns 3 quin & vlceruin ambufta ad cicatriccm illo ducebat, nempe ftercus hoc ceroto rofaceo commifcens. SedSccaprinoilercoreambuitos fimilitercurabat parum eiusceratoeidem longecopiofiori admifcens. Sed de apud Diofcoridemhabemusfimum ouillumex aceto illitum fanareepiny- didas 3 ciauos 3 penfilesverrucas 3 thymos 3 &ambuftaigni J rofaceoceratoexceptum Eadcmq; fere Rhafis & Albertus tradunt: Fimum 3 inquiunt,ouillum cuin aceto illitum verrucas tollit, & variolas 3 qu«nominanturalfata?;&cumceratorofaceo,ambuita. Alias etiam 3 inquit idem Rhafisjficrcus iitud cum melle iinpofitum mederi verrucis leuibus 3 «S^ čarnem excrefcentem abolere,item formicam. EtMarcellusajt; Fimusouillus recens^mambusfubačtus.,& empla- ftri more appofitusdetergere verrucas.Pliniusautem cum cera commixtum mederi ambuitis, Srclauospedum irnpofitum fanaredtem verrucasomnium generum ;incipientibufq;carbun- H culisoccurrerc. Galenusexoleotrituminftarcataplafmatis imponi iubet ad vulncrarecentia gladiPjautlignoillata. Sed Serenuscum proximedcluxatisicripiiifctdnquit: Ji utfi c one lufunt ferUAuit tibia vulva s 3 S terca j ouis placida tange s^ adipcfjae vetu fl os , Pandcrc^uj po ter ant vlcuspatulocjuc mederi. Eumelus Hippiatrus fi detorta fit iumenti ceruix 3 fimum ouillum cum vino vetere 3 de oleo mi' fceriiubet J eoquecalidofrpcperfricari ceruicem.Pliniuscontraomnium phalangiorum mor fus remedio dfe 3 ait 3 pecudum firm cinerem illitum ex aceto. Et alibi dicir, aduerfusfcrpentiu idusdficaxhaberi fimumpecudisrecensin vino decočtum 3 illitumque. Si cquus vngulam pertuderit, Vegetiusjouinum ftercus cum aceto mifcet 3 & imponit, quanquam alij caprinum dficacius crcdant. Magna vis & in cinere pecudum fimi 3 inquit Plinius 3 ad carcinomataaddi- tonitro.autcinere exoifibusfeminumagninorum,pra , cipuein hisvlccribus 3 quar cicatriccm non trahunt;Fimo quoque ipfo ouiurn fub teita calefado & fubado 3 tumor vulnerum fedatur. fiituk’ purgaturdananturque 3 item epinydides. Alopecias rcplct ciufdcm fimi cinis cum oleo cyprino» De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 5 99 k cyprino, & melle. Sed & Paulus Aegineta teftatur expleri alopeciasnon caprino tantum,fed eriamouillofimo,Gra:cosquoldam fcripli/Te. Abfcelfui oborto in radice auns prodeft empla- flrum ex ftercore ouis cum pinguedine anferis 3 aut gallina? 3 vt tradit Rhalis, apud quein etiam legimusftercusouispotum pondere drachma? cumdecodocaprifolij valere contra iderum. Ad dolorem colicum remedium phyficum ex Marcello:Stercus ouis montane menfe Septem¬ bri deficientelunapridie inclufa: 3 maueexcipies 3 &foledurabis,atque in puiuerem rediges 3 & habebisin vafe vitreo 3 fiue ftanneo 3 ciun vfusexegeritcochlearc plenum colico ex aqua calida 4 iikbricitaueritjlin fynceruscrit 3 cum vino 3 per triduum dabis. Sifplen exterius inungatur fter. coreouilio vito fAlbertusaddit 3 exaceto) imtninuiexcrementum cius,Rhalis author eft. Ad calculum idem Marcellus tale recitat remedium j lbifci libram vnam, ftercoris ouilli recentis pugillosduos, axungia» veteris pugillos duosj hxc omnia contrita pariter mikebis , & in lana Juccidarenibus appones emplaftri modo,- ftatim proderit: Podagraslenitfimum illud, quod liquidum reddut fteftePlinkVqui &in muliebribus malismembranasa partu ouiumprohce- reicribit,&fimum quoquepecudiseofdem vfushabere. Tradit item,fimoagnorum,priuf- ® quamherbam guftauerint,in vmbraarefddojtnitigaridoloresfaucium, & vua' 3 idemqj tefta- tur Marcellus. lam vero pura vellera 3 aut per fe impofita caecis doloribus 3 aut accepto fulphure medcri,telhturPlinius,tantumquepollerc,vtmedicamentisquoqueruperponantur. Sextus peculiariter lanamarietis nigram intindam in aqua 3 deinde inoleo 3 & fuppofitam locis dolo¬ rem tollerealferit 3 & fuffutnigatam 3 anteprolapfam vuluam reprimere. Pugnacisarietis eme- diocornuum lanas fuffitas Nicolaus Myrel'pus imponi iubct loco dolenti in bemicrania 3 dolo- remquefedari promittit. Alij cinerem huiuslana?exaceto imponunt 3 licenim Marcellus,- La¬ nam arietis de fronte velles, & comburcs inoperculoollaenouo,&inmortario confricabis, itque exaceto fronti illines ad capitis dolorem. Serenus in morbo regio inquit: V c litra c um viu o fifff\ri fulphure pr odeji. Teftatur vero etiam Plinius lanam per feconchyiio infedam magnopere auribuspmdefle. Quofdam aceto 3 & nitro madefaccre 3 & alibi fcribit: lbifci radicem ante folis bftum erutam in« Uoluilanaaquibuldam,coloris,quem natiuum vocant,pra?tereaouis,qua:f;rminam peperit, ftrumifqj vel fuppuratis alligari. Inquit & alibi,arietis vellera lota frigida ex oko madefada C In muliebribus malis inflammationes vulua? fedare 3 & li procidant 3 fuffitu reprimere. Ad harc Wi$ 3 &Salpecanum' rabioforum morfus,teftanteeodem,leniii aiunt, Sc tcrtianas,quartanaf- ^cfebres menftruo in arietis lana arietis n igri argenteo brachiali indufo. Et alibi 3 inquit ide biniusipartusadiuuari putant,fi in arietis lana alligatum cucumeris fylueftris,femen infcien- t!s lumbis fuerit 3 ita vt protinus ab exituffcilicet foetus)rapiatur extradomum:Ciniscremata- rui nltnaruin 3 exlententia Diofcoridis, cruftasobducit 3 excrefcenriasincarnecohibet 3 & vlce- ra ad cicatricem perducii.(eademferePiiniusdeoefypofcribit 3 vtmod6patebit)Mundreau- tCn i)&carptreinHčtilicrudoc£eterorum more vruntur. Necfecusfimjbriati marinarum pur- purarum flocculi 3 cremari folent. Aliqui cum fordibus lanas carpunt 3 & melle irrigant 3 eodein- quemodo vrunt. Alij in fidili oris patuli verucula inter fediflantia componut, & concerptas, car 'ninatafque lanas oleo ita fuffufas 3 vt ne ftillare quidem pofiin t, affulis tredte fubicdis, e ‘flcm 3 lanifque permutatim interftratisjleuiter fuccendunt 3 & vftas tollut: quod fi e tjda pix, pinguitudoue vila profluxit 3 colleda reconditur. Lauatur ad oculorum medicameta; cinerem ^labellis, aqua addita manibus confricant,& confidere patiuntur, idque fepius mutantes a- ^quam,doneclinguam adftringat,necmordeat. Tantum Diofcorides.Galenuslana; vfttevim tribuitacrempariter,&calidam vnacum partiumtenuitate 3 itaque rnolles nimiumque hu- •nidas vlcerum carnes celerrime eliquare teftatur.lndi & in medicamenta deficcatoriavri ea Etiquam alia plurima iubet ollam implendo nouam,quam tegatoperculum multis foramini- tus perfufum. Cinis lana: fuccida: illinitur (inquit Plinius) attritis,vulneratis 3 ambuflis, & in Oculorum medicamenta additur, item in fiftulas 3 aurefque fuppuratas. Adha^c detonfam eam, a bj veroeuulfam decifis fummis partibus, ficcant,carpuntque & in fidili crudo componunt, acmelleperfunduntvtrumque. Alij haltulistreda: fubiedis &fubindeinterflratis,oleoafper- famaccendunt,cineremque in labellisaquaaddita 3 confricant manibus, & confidere patiun- tur 3 idque fa^pius mutantes aquam 3 donec linguam adftringat leniter 3 nec mordeat 3 tune cinc- jemreponunt. Vis eiusifepticaeft,efficaciffimeq,- genaspurgat. HadenusPlinius 3 fcdprovi fcptica,reponcndum videturvisfpiedica. VulneribusquibulčunqueSerenusinquit: S ucctda cumteptdo nettetur lana lyao > AmbusLtvc cinis cornplebit vulnerts era, ttUmambuftisigni,- Ja* V ellc rjaviš* Cineris la- naru vfus. / tfoo Vlvfsis Aldrouandi Jut tu fuccofccinerem perducitolana* Marcellus laneni ouicuke de inter femora velli /& comburi iubet, &inaceto intingi, &fuptr tcrnpora caput dolentisligari: Etaliasarietis quam pinguiflimi laiiam plenam fuis fordibus combuftam 3 & in puluereni red a dam prodeflc afferit plurimum 3 fi eo cinere ex aqualocum in- gainum perfricaueris * Ad fpirandi diificultatem Galcu us ouium pilos 3 qui circa anum funt, vllos,attritos in dulci vino propinat. Pliniusfcribit: veilerum cinerem genitaliiim vlceribuS tinstpicct- mederi, nec non & paffionibuspecudum. Qnat vero lana fuccida vocetur, oftendit Varrohis d,z tis & v- verbis: Tondentur oues quo tempore inter (puinoriittm ternum, (jr foldiitiumfudare ctperintri fuu quoftidore recens lana tonfa fuccida e ji appellata Gristi fvTrapdv dicunt. Ionia linypc 5 alij ceip* piram 3 ftoc eft,fordidam 3 & cum otiypo fuo nominant tefte Hermolao.Hippocrates tefte Cor* nariolanasfuccidasctiam iptctas-tvotvra vocat,& tpict m-ivcofn, nam & arTvo; vox,inquit,ccfy- p? 3 ac fordium fignificationem habet. Plinius laudatiffimam cfTe ait ex colkunatione vero Ga- laticam 3 Tarentinam 3 Atticam> Mikfiam,aitq; omnibus lanisfuccidis vfum efie medicattmr. Idemdeouiscolloattonfamlaudatinepiftola ad MarcellumEmpiricum* Succidadanžjin- quit Diofcorjdcs,molies 3 & de collo feminibufquelaudatiffima? habentur. Subueniunt inter iniria vulneribuspercui:fis 3 defquamatis > liuidis 3 offibus fradis, aceto,oleo, aut vino imbufan fiqUidem facile fuccos combibunr 3 quibus immerguntur, &obpecudum fordem fficenimce« fypum vocant)emoliiunt. Capitis, ftomachi,aliorumque partium doloribus cum aceto,& ro- faceo efficaciterimponuntur. Sic etiam Plinius. Succidamji nquit, imponunt, (jrdefjuam/ttis, 'percHjf\s 3 liinevnquam fcilicctpituitadefluensecapiteofficiat: Eaquedcrefe effedkere, optima valetudine. Quod lipuerisinurendis fpafmuscontingat 3 vrina hirci afperaeosbbera- ri. Si talum 3 aut vngulam bouis vomer la?ferit,picem duram, &axungiam cum fulphure&la* na fuccida muolutam eadente ferro fuper vulnus inuri iubet Columelia. Prodeft eadem phre- neticisfuiRtu, vtait Plinius 3 & Sercnusad phrenefin calidi pccudispulmones, inquit,circum- ponantnr, illotisetilm fuffire memento: Oculus cruore futfufus eximieprodeft, au;bore Pli¬ nio, columba?prafertim mafctllte fmguis cx vena fub ala, fed fuperimponi oportet fplenium e melle decodum 3 lanamque fuccidam cx olco 3 vel vino: ait etiam lanas habei e cum ou is focie- tatem 3 fimul fronti impofitas contra epiphoras 3 fed non opus effe eas in hoc vfu,vt radkul^ fine curata? 3 nequealiud 3 quam candidum exouo infundi ad pollinem thuris. Plinius fanguinemiti naribus fifli ait lana fuccida cum oleo rofaceo,& alio modo auribus fepius obturatis indita.-. Et Marcellus: Lana fuccidajmopntjcottpciturin aureseum oleo rofaceo , & auriculade lanafac- ridaobturantur 3 (jr it a fanguis profiuens continttstr . Et alias ait: Lana fuccida cxohc femmade- ccrpta.atptte tki or ta madefariaefue rofa licjtsidafanguinis abundantiam reprimit. Et Plinius la¬ nam fuccidam cx ariete fanguinem fiflere 3 (i articulos extremitatum pra;ligaueris,vt inde col- ligamus, fiue ex mare 3 fiue ex femina fucrit, vtrique eandem adftringendi vim inclfcaiani & Serenusad fanguinem e naribus fiftendum, inquit: Lana madens oleo fed nondum lauta, rofato > . H* c dat ur in n are s 3 v el claudi t denfius aures. Tefte Plinio halitus oris gratiores reddere creditur: Confricatisdentibus,atquegingiuisad- tnixto melle. Sed Marcellus, melle illita dentes perfridos»miro modo candorem maximum v •. con- E ? H De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 601 A Coiifequi tradit. Rurfus vero Galenus lanam fuccidam linteolo ilbg itam torreri iubet, adieda deinde tertia falis portione 5 teri omnia fimul 3 perfricari hoc puluere dentes 3 at- queita a dolorepraderuan. Eademnitro., fulphure,olco 3 aceto,piceliquida feruentibus tinda,(vtaitPliniusJ &quamcalidifTnnaimpofita bisdie,iumborumdolores fanatj Ca> tcris vero veredorum vitijs (do fbrmicationibus J & verrucis prius dixerat 3 )mcdetur ex aqua frigida perfe impofita 3 fubditaq; mortuospartuseuocat 3 fiftitque etiam proflauia muiie- tuuiihinc & Serenus ait; Succida lana tnalos remoraturfubdita curfus 3 Mortua quin etiam producit corpora par tu . lam vero fordes lanis inha?rentesoefypum dia 3 f'upraoftendimuSj& exGalenodiximusc5- coquendi vim habere fimilcm batyro,& fimul parum digeretis facultatis.Ide tradit Aetius, & Diofcorides ait 3 celypu n excalfacere 3 explere vJcera,&emollire,prefertim lcdis,ac vulu« eum meliloto 3 & butyro 3 fed Plinius:medetur ) mqmt J (jr valu* tnjlamrnationibus ,&fedis rha* gdijs>&condylomatis cu meliloto y & butyro . Diximus kem fuperius in multorum codicibus ® tumgracis,tum lutinisperperam pro oeiypo poni hyffopum, quemadmodum & in hoc Pli¬ ni) loc oJjjJJepum aivlcera manantia pr odeji > iegedum eft cefyputn 3 de cuius viribus ipfe mul ta:vulneribus 3 inquit J medeturcum hordci dne rej & aruginea’quispartibus: ad carcinoma- taquoq;,ac ferpentia valet. Erodit& vkerum margines 3 carnefq;excrefcentcsad aqualita- temredigit:expletquoqj 3 &adcicatricun ptrducit (eademfere Diofcoridesdecincrelana? cremata limpliciter tradit) fgni facro medetur cum pompholige 3 & rofaceo. Somncsallicit cumm.yrrha?momcntoin vinicyathjsduobusddutum (quomodo comitialibus etiam me- detur,vt modo recituboj vel cum adipe anlerinoj & vino myrtbite. Maculas in facie 3 cum-. meIleCorfico,quod alperrimum habctur, extennat, item fcobem curis in facie cum rofaceo impofitum vellere. Oradam & butyrum addunt. Si vero vligincs fint, fel caninum prius acu compunčta s. Sed aliter leg 1 ' t M.ircellus 3 cuius hac funt verba; Oefjpum cum melle C or ■- fts.no tritum apjojiium abolet de faete ornnes maculas 5 quidam & baty rum addunt • Sz veri črvitulifimut j &fel caninum nnfceatur, medicamentum vttlius etn , it a trt far it er temperata omnia decoquantur . Idern Marcellus cefypum ex oko triturn y inftiliatum Ccapiti,pityriafi meden' afferir. Tradunt & comitiaiibus morbis vtile dfe 3 referente Pii- ko,cum myrrhar momento, &vini cya;his duobus dilutum (fedhoc modo etiam lom- flosallidt, vt paulo ante ex eodem daftum elt ) magnitudine nucis aueilanas a balneo P°tum: Scribit etiam oculisvtiliflimum cfle contra inflammaiiones 3 genammque callum. ■Atquietiam Diofcorides contra erofos oculorum angulos,fcabiofofque &genas,qua?oc- caliueruntj&ciliorum defluuia efficaxefle 3 tradk:torreHauttminterta noua (nempe ad roedicamcnta oculorum iamdida. Interpretesineptetransferunt: doneč redačtum inci- nerem 3 pinguedinem amittat.) Ex coetiam fuligocolligitur, qu;ein oculorum medica- mentacommodcaddifplet.Sed &idem Plinius: Oradam, inquit 3 cefypi'inin tefta torrent s vtilius tale exiftimantes erofis 3 &duris genis 3 angulis fcabio(is 3 & lacrymantibus. Dio- fcoridesfimpliciter attribuit 3 qua:fuliginieius Aetiusex Diofcoridefe mutuariprofeffus. Aetij verba h a: c funt: Oefrpus crcmatus vttliffimam fulirinem reddtt, ad ang c Us oculorum *rofos y fcabiofosque, & ad palptbrarttm callos 3 earumdemque depilattonem. Crematur in- terdum etiam in noua teftajdoncc cxuftus pinguedinem oranem amiferit. Ponatur tefta fu- ^percarbonibus,deindejquodvftumeft,colligatur, feruaturnqjadvfumteratur. Mihiqui- dem tum oefypum ipfum vftum, tum fuliginem eius eandem habere facukatcm 3 ad oculo- rum pra?cipue medicamenta Diofcorides 3 & Aetius fentire videntur. Diofcorides cum ce/y- 'pivires primiim fimpliciter fcripfiflet: moxaddit anouo initio ; Tacit pratereaad angulos k oculis crofbs, &c. non iain fimpliciter fcilicet 3 led eo modo 3 quem fubijcit: V r ritur autem finquic,nimirum ad pradidos \fusjin tefta noua &c. Sedhocintcrpretesnonanimad- Ucrterunt. Dicitur vero etiam,tefte Piinio 3 palpebras gignere, cum myrrha calidum penicil- *° Ul i tu in j Marcellus fer bit 3 ghbris palpebris pilos induci, ficefypo 3 quodlub armis ouiumnalcrcuradieda mynha 3 ]>ariterqueinmortario tritadpicdlocalidolocapiliš nuda^, perduxeris. Alicubi etiam Plinius ait,non oculorum modo viccra,fed oris etiam, gtuitalium fanare cum anferinoadipe. Apud Aetium mikcturceratoimponendo aduer- fis phthifin 3 item epirhematisad pleuritidemjreiedionis maxime remporc. Scxtus for- (Jcs arietis 3 quasint rfemora habet cumariftolochia, &myrrha tequispartibuspotari prjeu dleque ad regium moibum remediura optimuoj • Euoca; tnenles 3 & partus, tefte .fies Dio- * 6oz Vly fsis Aldrouandi Ccfyt>us njt fare tur , Diofcoride, cum anferino adipe fanat vlcera genicalium jfedisitem vitijs cfficacifli- E $$rdesinter rouin efte legimus apud Plinium,fedquofdamadijcerepompholygem,6^ rofaccuuu.. ftmora* Carbunculo in verendis, ca?terifque ibi vulneribus occurrerc e melle cum plumbi fqua» mis j podagras lenire cum Jahte mulieris, ceruifa. Sed apud Vkrcellum pro cerufla— legiturcera. Hydropicisex vino addita modicc myrrha potui dari nucis magnitudine, aliquosetiam add^re anferinum adipcin, <3^ olcum myrtheum. Sorde$ab vberibuscun- dem cffedum habere,caudarum itidem fordcsconcretasin pilulas, & ficcatasperfe,tufas- que in fariuamiliitas dentibusmireprpdcfle,etiam labantibus, gingiui/que,ficar- cinoina krpat. Acricum cefypum prafterri ex Ouidiofupra aidum fuit,led PJinius cefypoin Atticisouibusgenito palmamtri-buit,5^ Galenuscundemcfteris prafert. Pa- randimodurn tradit Diofcorideshisverbis: Succidcemolles radicula nrn curate calida a- qua Jauantur,&quibufcunquefordibus exprdfis ,&inlabdlumorisampliconiečtis aqua infunditur,magnoque impctu Jigula, vti reipumet , agitatur: autlignea rude validiufcule conturbatur, qub Jargiusfordida fpuma colligi polfit, deindemarina rcfpergiturd^ confi- dente pingui , quod ftipernatabat,colledoque in aJtero fidili vafe,denuo aqua inlabellum E fufa agitatur -• fpuma iterum mari perfunditur, &demum eximitur :hoc tantifper fierifo let,dum conlumptapinguedinenihilprorlus fpumeextet:collečtumcefypummanibuse- inollitur,^,fiquainfedidpurcitiajconfeftim demitur,exclufaquefenfim omniaqua_.j rccentique aftula, manibus mifceatur,donečadmotum lingue oefvpum adftringat leui- ter,necmordeat: atquepingue ,cahdidumquefpedetur,tum in fidili vafeconditur. Ye- liim omniaferuido folcfunt, Nonnulli excolatum pingue,frigidaaquaeluunt,& mani¬ bus nonfecusatque ceratum mulieresconfricant: itaenimcandidiusredditur. Alij elotis lanis ,&fordibus,quibufcunque exemptis,ac lento igniin arneo vafe cx aqua decodis, pingue,quod fupernatat, colledum , aqua, vtdiximus,lauant:colatumque in fidilempa- tcllum,qupcalidam aquamcontineat, Jintcooperiunt,atque foli mandant,doneč candi- dumfiatA^fatiscraffum. Alijbiduifpatioaquam dfunuunt,nouainqueadijciunt. Me- Jius eft Jame,radicula non curatumquod fuccidarum vires okat, & fi manuin conchafri- ceturcumaqua frigida, albefcat,nihilin,ledun,autconcreti habens: Veluti quod cera- to,aut adipe adulteratur, Tantum Diolcorides interprete Kucllio i Oterum ab initio G ftatim,vbi legiturdangfuccidemolks radicula non curate, gr^ceefteVpvlta^kiUjideftj ftruthio, aut radicula adhibitacurata?, lotteque abfque negatione^uamMarcdlus,^ Ruelliusde fuo adijciunt. Atqui Diofcorides non videturnegationemaddidifie,(ptffer- tim cum in nullis codicibus illa reperiatur, Marcelin etiam tefte)fedeo modo,quofieri a quibufdam folebat oefypum , defcriplilfe : Quamobrem poftea monet ineliorem efio iw , p«-S-/s'or, hoc eft j lana non curata ftruthio, fed /impliciter lota cum aqua calida (ne fcili- cet nimia calidita$,aut acrimoniaa ftruthioeiaccedat,cum concoquendi tantum,quod moderatocalorefit, vim habere debcat, ad quoldam tamen aftedusftruthij vim ei condu- cerenonnegaritn): Sedadiungamquoque Actijverba,quoniam Diofčoridisverbafcreci- tare profeflus, non parum abeovariat: Sordidaslanasfubaxiilisouiumrcpertas,denfas, ac molks(tpia, KovSdvAct, rjjy,a.Actx,d: vocem irpud-jaquampoculo excipiens,aut alio inftrumento,&ab fublimi prccipi- tans,doneč fpumefcat 3 tum marina aqua li alfuerit,fi nonaft'uerit,frigida infpergito,iinitoq; H vt conftftat:Vbi refrixerit.quod fluitabit,tudicula eximito, atqj in aliud vas conijcito,inde modica aqua frigida inieda, manibus verfato 3 mox aqua illa eftufa 3 nouam feruentem infun- dito,idemqueomnino repetito,quodiamdocuimus, donečcandidus,pinguifque cefypus reddatur, nihilamplius impuri continens, tum in fidili conditum per alicjuot diesinfola- t°, 5^ leruato. Sunr autem omnia htec fubcalido folefacienda : ita enim tflicacior, can- didiorque, neque durus, alperve rcdditur, veluti qui cerato 3 aut fermento adulteratur. Hu- cufque Aetius. Grtece quidem Icribitur adulterari oefypum, »uparil r ciun Diofco- rides habeat xnpaTp » ideft,cerato, (non cera, vt Marcellus vertit)aut adipco. Aetius forte ra/rj legerat, quod tjjfMv expofuit; Sed adipe, vel feuo potius,quam fer- mento,aut farina lubada celypum adulterari,omnibus čredo verilimile cft. Oefypus, inquit,authorde Simplicibusad PaternianumhacrationecolligiturLanasfuccidasfor« Vt (9ilig4 didiffimas, & iam mox detonfas mittimus in vafe, quod habeat calidam aquam,& aquam tur* (uccendimus, vt aliquantum ferpeat,deinde refrigeraraus, «3^ quod fupernatat in medura pin' De Ouadrupedibus Bifulcij. Lib. I. 603 ^ pinguaminis, abradimus mami, & in vafe ftannea nbftergimus, & ftcipfum va$aqua pliuna- li implcmu$>&opertum tcnui Jiutco in foleponimus 3 &rurfusdelimpidamus, & tuc ocfyptun rcponinuis. Vnesenim habetcumaliquaacrimoniamollientes 3 &relaxantes 3 fedadulteratur .< c.vpingucdinc 3 &ceroto molli. Sed ftatimdcprehenditur 3 eoquodlynccruscefypusrefer- j Hatiuccidum lana;, (fuccida?lana? odoremferuare dicit Diofcorides>&fi manibus fricctur ! • fim ilis cenik'effici tur. H;rciraqueille. Pliniusetiamnon vnumparandi modum recitat his verbis: Quin ipfae fordes pecudum, fudorquefeminum 3 & alarum adha;rcnteslanis(cefypum Vocantjinnumerosprope vfushabent.In Atticisouibus genito palma .\ itpluribusmodis.Scd probatiilimum lana ab his partibusrecenti conccrpta 3 aut quibufcunque fordibas fuccidis pri- cium coilečti.Sjat lento igni in aeneo vafe fubferuetačlisj & refrigeratis 3 pinguique qaod fuper* natet, coile&o in fiCtili vale itcrumque decofta, priori materia,qua? pinguitudo vtraque frigi« daaqualauai:ur,& in linteo ficcatur, acfole torretur,doneč candida fiat 3 actranslucida. Tum in ftannea pyxide conditur. Probatio autem, vt fordium virus oleat 3 & manu frican te ex aqua nonlic]uctur 3 fed albefcar,vt cerufa 3 oculis vtililfimurn contra inflammationes, genarumque_r ® calluni. Qoidam in tefta torrent,doneč pinguitudinem amittat, vtiiiustale exiftimantcs ero- fiSj&durisgenis,angulisfcabiolis3&lacrymantibus,vtinterremcdiadidtumdl. Lx eodem cdypophannacumcompofiturnfit, quod Gratci Medici aliquando lidvTrov q>ctp/xax.ov > ali- Cerotttmes r quandoo;o^Vax«pi4)'r})i/5aliqtiando oi queha;appdlationes omnesa forma medicamenti 3 quod ad cera ti liquidi modum paratur, fumdtdudte. Componendi autem modumdocet Paulns 3 fedtum in hoc Pauliloco 3 tum Lib,7. in alijsplerifquc omnibus icidem 3 ufferomo; pro ohtvttos faiso legitur. Sunt autem prom: kur vfusoefypiper fe , &pharmacum ex eo conftans, veluti Galenushis verbis tradit •• Hxoefypo L ^ i cerotunrnomm omnibusphannacum eft 3 quo plurimiad inflammationes inhypochondrijs ^ vtuntur. Hocetiam prooefypo vti licebit,fi abfit ille 3 eundem finem confequcris. Quin f ‘ ^ hodie in aliquibus pharmacopolijs hyftbpus humida habetur pyxidibas inferipta, vt ait Cornarius.,^ humidam 3 addilferentiam hylfopi herbataridjedi&am volunt 3 .quifor- tede reipfa nihil iciunt,ciminonhyftbpus humida ea res, hoc eft ,lanarum fordes fitappel- landa 3 icd oefypus liquidus. Alibi etiam inquit Aetius: oefypi praeparationem m fecundo Clibtooptimam defcripfimus,fed vbi hcc haberi nonpoterit 3 accipequod pigmentarij hoc modo conficiunt; Meliloti vncias quatuor 3 cardamomi 3 hyfiopi herbce fingulorurn vncias. duas/uccida> lana; cxouium axillis vncias4. &ccetera. Eadem prarparatiolegitur apud Ac- §inctamin7. nonnihilab Aetij varians. Inter cerata Nicolai Myrepfi,quod immcro ter- fium eft 3 oefypum recipit , facit a d dok ntes articulos, & ad podagras,6q^ dmncir, phlcg- k>nem,doloremque mediarumcorporispartium 3 idcit,hypochondriorum,aeduritiejno- Authot libri de dynamidijsGaleno adfcripti,oefypum appellat iuslana? 3 ided,fuccum la- Verbaeiusfunthre: Oelypicerotum lic facito. Ceram 3 axuhgiamfinefale 3 colopho- niam 3 iuslana’ 3 vetusoleum an.libram vnam,iui isfirnigraci vnc. 6 . adipisanferini, & pullini Ifts U# fanguini-sdraconis 3 boliarmc- ni,malticis, ammoniaci 3 mumire,galbani 3 thuris 3 colli, lumbrioorum terreftrium 3 an.drach. s. picis naualis 3 colophonia?, cera; alba; an.drach.i.confolid^ maiom, minoris, medi.T an. drach. iij. rofarum,myrrha; 3 aloesan. drach. i.s. pila; marina;vfiat 3 galkuum 3 balauUiorum, ariftolochia; rotunda: arr. drach. vj. vifci quercini,terebinthina; an. drach. :j. fanguinis ho- minisruffi vnc. viij. Conficitur hoc modo: Dccoqucpellem arietinam in lrufia leCtam, do¬ neč tota dilfoluatur 3 fiatquc gluten,omnipene euancfcente aqua 3 euius accipe lib. i. pan- nocolatam, 6 š^ vifeum quercinum prunis dillolutum in ftannea fartagine, & aftiducfpatula mouendo - deinde ceram ,picem, &colophonium 3 &reliquu.ordinccontinuo. Gummi vino diffoluantur, podremo fanguis terebintina, pulueres minutilfimetriti 3 ac lumbrici vino loti 3 atquefeorfim alio vino cočfi, piftillo caldiufculo commoueantur, &: alijs commifccan- tur - Loco fanguinis humani accipiatur fanguis fuillus expra;cepto Galeni,.^ Diofcori- dis.Prodeftperiteua;o relaxato>.fic inteftittorum hemijs 3 &omciub&relaxato item vmbilico- Ece a Pii. §,problu CNtifpfd# O' rostroru, P e tli um & Ulit v£hs% J\hcn9* P rlU»m vi - IttdS. jLib. 6 Lib.JtC. 8 . Lib,i6.cap. 23- Jjiphthe- rta. 604 Vlyftis Aldrouandi PiiniusufTerit inhibcri venerem pugnatorisgallitefticulis,anferinoadipeillitJs, ada!Iigatifqi E pdlearictina,tradij& alibi inquit:gallinaccJ dexterum teftem arierina pelleadaliigarumpar- tuscontinere. Curvero pelksrecenrerdetrada? maximequearieium , vciberum vulneribus, & vibkibusadmota?,& oua fuperconhrada prohibcnt vlcera neconliftant, inquircns Arifto« teles,- An,iuquit,rationevtraqi humor colligi,intumereq;prohibetur;pars enim cellifa burno, rem trahit,intumefcitque propter ficruorem. Oua lua lencitia glutinant,atque ita intumefcerc non finunt,vt etiam in ambuftisglurineagitur. Conglutinarepo/Tunt pelksquoqueobluaiii lentiriam hcerentes nimirum, fmiulque fuocalore concoquunt, inflammationemquefedanty ncque enim easdetraherefoiemus,nifi diebusaliquotpoft&c.i>ed & Pi i n i us fc r i bi t: verberura vulnera,atque vibiccs pellibus ouiumrecentibusimpofitisfanari, & Gaknuspelkmouillain rectn$detradam,h< ceftadhuccalentcmcircumpofitamijs,qui quocunque modofuerinr verberati,oninium,ait 5 lucukntiflime adiuuari ,adeo vt die,ac node vna ilios curet,concoquit enim, inquit,&digerir,qua?fub čute fangujnemhabent>vibiceslcilictt a liuorcs,&iiiggillata. Syluiusdenique,nefcioquoauthore,cuf in pedurn,&roftrorumbouis,&ouiskntoigncdiu coqui tradit,donečveluti coagulumremictat,idqueexemptum,ficcutumque inaereperflatili ^ ad hernuscommendari, VSVS IN EXTERNIS. RVCTVVM ex hoc pecore fpeciesefleduasex Varronedixitnus, vnamvide- Iket ton kram, alteram delade, &r cafeo. Tonlura ianam ad veftitum mini« ftrat, vfustamen etiam eft ad eundem totiuspellisfua lana onufta?,- fpoliatce veroeaetiam multipkx.Ex pilišouium,inquit Crefcentienfis,Funtindumen- ta neceflaria,& iucunda hominibus,qui quanto funt iubriliores, tdto meliores, inaioriiqueprerij: Addittamenetiam pelles& lanas agnorumefle optimas,atq i adoperi- mentum humani corporis aptiores,quam matrum,&noftri etiam pelhfices, fine pellarijagni- nas,ouillis adulterare ftudent,apparetq; quo partui fint viciniorcs agm, eo elediorem pelletn fubminiftrare. Quidam Grammatici Rhcnonem exponuntveftem pelliceam ,did.mqueiic b arbitran tur,quod calidos teneat renes, fiue quia fivbe pellis dicitur, fiue quod Rhenani populi ca peculiaritcr vtantur, nam Cadar libro č.debello GallicolcribitGermanos vti paruisrhe- nonum tegumentis. Ca?tei um hos Grammaticos graece nefciulfle apparet, omnino enim rhe* riones ab ouibus didi funr,quas Grčeči pbasappellant, vnde Hippocratis pmx,uc, «pyca/ gaclesnobiIis,& equcftris virgeftare folituserat. Pcllux autem ipfctraditornatumfuiffo agricolarun^manticam, pedum, & pelliceam hanc vedem, & non ruftkoruin hominum io * lum jfedetiam pauperum omnium & miferorum.vtPhilodlctav^ Telephi 3 qua? Tnigicc per¬ lona? erant J poftquam fpoliati regno, & fortunis fuis amplioribus toren t. H a’c Vidonus. Hib tero S/ipS-tpa fecundum Ammonium propriecaprarum, vt melote ouium peilis,funtque qui diphtheramvelintpellem fuiiTe eiuscapra? 3 qu:e louemlačiarit,fedhacderepodea. Nune ve¬ ro paftorespdlibusidisinduuntur;Fukiunturtamenetiamproditionbu.s vedeš partimouil- liSjpartim agninisetiam pcllibus,fed nigrispotiffimiim, alba?enim vetularum funt. C creris £ quoquecognomcntum eib /ttaMopbpoc in Megande,vt annotat Carli us, cui id im poli tu m ideo effevideturabijsj qui primi mortalium oues connutrirecaepcftmtj fed fbrceitadičla fucrit * quod agiieultura’prrdidem rufticus etiam habitusdeeerct. Tradir Gcfnerusagninas pelles, quas pellihccs apud fuos ad vedeš parant,magna ex pr,rte defuroptas dfe ex ouibus, qua vel inpanu 3 velproximis poftdiebus moriuntur: intra enim paucosdies lanaseis molliores he- G&ineptaspellificibus. Pellesaiitem } qua?exfeetufumunturcumouesgrauida:rnačtamur, , vnlgoexcoriatitias ibi dici. Adferrietiam adeos exlonginquis regionibus: pulclierrima-s- quidcm ,crifpas,pra?lo čoraprdfas, maioris pretij cx itaJia? partc vitra Komam, Apulia prrfcrtim. Ele ga n te s,& n igraš ex Prouincia, feu Narbonenfi Gallia, & Hifpania (vbi & mo- cipolia haberfaudifle fc ait 3 ita,vtcati quidam loči fuum habcant mercatorcm,cui foli pelles omnesvendioporteat)fere mitti iam ad vfum paratas.-dicautem pinguifculas. Candidasvc- tdapud fuos parat i,Scex fuis regionibushaberi. Cauendumprccipuemonent,ncpellesouiu ^ " ^nt,quirpefteoccidcrint,quoniam panni ex huiufmodi pellibusnonphthiriafin modo/^d & ^ faerum ignem gignant,hucque fpečtarc illud Virgili j s ' eor &‘' C V er hw etiam inuifosfi ejuts te nt ar at atnicius , Atdentespapula,atqMcimmundtts o-lentiafudor Liembra feqt/ebatur > ttcc itn go dcinde moranti T e m por e con trati os artits faccr ignis e debat. Mrum vero,quod feribit Aelianus; Qiijoudlann lanam pcxeric, atquecx ca vedem con- ftceritjfcabicm dici procreaturum ei, qui ea veftierur. biebant ftidein cingula cx ouilla_> chtgulum 3 taliquc noua nupta pieecingcbatur, quod fcilicet vir in kdo lolucbat, vode Phillis Oui- Jponfa. diana: CaBaque fallaci\ona re činela manu. Mciavcro infdiaricarmine Aeliusbtilodiciait capiciaexpcllibusagninis,quia Grarci vo- _ cent pelles Tj o-««. Habucre etiam hinc prifci nočburna corporis tegumenta non vulgarcsho odjjj.a, *iiries,vtindicat HomerusdeTelemacho loqucns Vlyids iilio 7ravvv‘^roqit,tmftgnificauerat P atlas. Qua*mod 6 piliš detračbis parantur pelles a ccrdonibus ad calccos,ocrcas,thoraces,chirothe- Lib. y-r.q6-. caSj&eiufmodi pAranda adhibentur. Turcar, vt feribit Bciloniusin obfci'uationibns,arictrbus Mollejlra. & capris etiam čute m detrahunt 3 eamque integram feruant ad vtre liqučri aliquo-imponcndo jdoneam. Molledrce vero,tcdcFefto,erantpellesouiUtr,quibustergebanrurgalear;videntur Lib. 3 .c. 11 . •>utcm latinivocegrarcam deprauata > qui , ^jfAeritinftrumetum,omncqivasdoniefttcumoffcrctcs J quoeamuliebrish.uKlign ' r adficjj,fe non .dclitias,& voluptates,led ad faciendam lanam 3 & alia,qua? frugi fint, curandajvcniflc * c «iimlcatur. Fuit itidem earundem pelliura vfus loco charta:, vnde bodieque quibuflam. c bar ta. Ece 3 ita- Lih. rde re¬ nt m tnuen- ti one c. 8 . Antipuior.t ditihthcr* i lojut . Lih. 27 .cap. J 4‘ i V en tr is v- fes. Lih.\ o. vili. cap. 8 . (x Tcftibus crumena. Cap. 62 . Scortes. Stifpfcus, odyjj:$. Fides exin- teshnis ♦ J n opere de mirahil. Ltb i.ohfcr Uat.cap. 46 . & 47- Fides Tur - c.it urn* 6 g 6 Vlyfsis Aldrouandk Icalia?locrs vulgo charta pecorina>nobis.caurezza, quiafimiliterexcaprina Ef. Alicubietiatn E bergamina, quafi Pergamena a Pergamo Altu: vrbe, vbi eiusinuentio £u i 1 fe crc d i t ur: Varro enimicribit per a?mulationem circa b.bliothecas Pcoloma?i, & Eumenis regam ibi inuentas fuiile. Veram ego,inquit Polydorus Vergilius/affinnurem multoantc juum tradit Varro,cffc renertasjn ijfque pri in umi Ičripticatum, quando iacros Hcbrarorum libros ( Hebra?i enim pri* morerurn geftarutn moniinenra condidu unt)c membrana fuiile reftatur Iokpiiusmamciua in duodecimoantiquitatum tradit, quemadmodum Eleazer prineeps fucerd#cum perfeptua- ginta duos interprete s, ficroslibros ad Ptolomaeum Philadelphum milerit, vt in grarcum ler- monem verrerencur,licinqa : t: Curn verooftendereuttenuitatem membrana?, velincompre- heniibilem eorum compagiuem.,rcx opira tuseft. Vtcunqueeft,inuentioeftantiquilfima:hinc vetusprouerbiumineos, qai nugas narrant, aut de rebus niraium prifcis,& iam pridcmobfa* FctXeidAe:i\^ntiejuioradiphtheralocjueris, Aiunt enim diphtheram fuilfe pelletn eiuseapra?, qua? loucm lactant., in quacreditum eft, inquit author adagiorum, antiquirusillumomnialcribere,qu* fierentt Hinc& Hefychiusdip!itheram exponit pcllem, corium J & ypoLu,uxToiov, vndediphtheraloephus apud CypviGsypctu/uctToJ/Sdcrxa^ogcidm> f & V 7 arino,quod iiteras membranisinlcribenda.illinatjdum puerosdocct. Etym.ologus fimili- ter etiam exponit,&addic infuperj&jSbA/V, &diphtheram didam conijci t,quafi feoppavfe iv role Suo uipzcn (pipna-^v ypdu.fxa.ta.^]r\occ[\, membranam ab vtraquc partcexpoJitam,iS^ in* feriptam. bed & Herodotusfčribit iur.es /31/3 A«*diccre cf/p3-ž'pa£,qnod aliquandoobpenuria papyripellibus vterentur tunacaprinis, tuni ouillis; Vel, vt Crnlius citat, Herodotus feribithir- cinaspelles, &ouillasbiblosetiamdičtos vetenbus,quod papyri vicem quandoque impleue- rint. Aliqui vero etiam exponunt Sip&iptv libri operculum,nam & libri noltro temporeeiuf- modi pellibus operiuntur.Nondelunt etiam, quiprodantarietemPhiyxi fuilTc librumexarie* tinischartis,qui auri Sc argenti conhciendi rationein fa:rte.Chymiftica,vt& Varinusfcnbitin JVp*c) contincrer. Teftatur Gefnerus fefe libros vid ifie etiam exculos in membranis: Sed & craUiorcs pugillaribus pigmento quoda i Ilira? candido,aut luteo fcruiunt. Liter* ftyli a?nci,aut »rgentei mucroneobtufo inia'ibutur,ipongia,linteouehumidoinfridc delentur. la vero Dio* phanes ventre vtiturad necanda animalcula noxia, vtenim blatta? necentur, h*cafFcjtexpe- rimenta,referente IoanneBiptifta Porta,ventriculumouillum ftercore plenum, illotumqii(o ^ defodito in fupcrficic, inueniesenim illum prafocuridibusrefertura . Si iterum idemfeceris, omnescongregabis,& (icapprehenfa^perdes,eft enim ftercoris amans animalculum/cmper- que in horto degens,hoc modo taci le capitur. Palladius : Prafecuridas ^rpci vocant animalta, tjU£ folent h or tis nocerejrgo ventriculttmveruecis H at im occifi'plenumfordibus fuis ffatio^ut abundaatdeuiter dehehts operirc-.pofihiduum rcperies tbi animalist corurefla.Hoc cumhis^ut ter¬ no feceris ,genusomnec;uo lnocebit ■ > exttngucs. Qjamuis modo crumen* ex qualibet pcllb ouilla?partefiant,pecuiiaritertamcnextefticulisarietinisolim faditatasnon obfcurčinnuic Cicero ad Herenniu,inquiens: Msd\co(&\Q\vl)testiculos anetinostenemem ; Politianusenim in Mifcdllaneis, rccepcaculanummumintelligit,qu* Feftu$(hunclocumcirans)fcortesno- ininauit,redcnim,P*dianus,inquit,rportas,rportulas,rportdlas numrnumaiteffe rcceptacu- la. Vt nihil lit dubium ,quin edigito eo,qui lit minimo proximus,fufpen(as velit haberefcor- teasjioc eft,e teftibus arietinispelliceascrumenas. Feftocerte fcortes ^aliqui legut fcortuin^ funt pelles tcftiumarictinorum,abeifdem pellibus d idi. Et futhfcuseidem follictiluseft teftin arietinorum,quo,iuquit,vtebantur pro marfupio,afifcifimilitudincdidus. ApudpriLoscx ouium inteftinisfiebarn fides,vt meminit HomerusantiquifTimushis verfibus; Cl' c ot dvrp tpbpuiyye>G K$i dc/SHe ^mSteogirdvvmst vicp ivrl zblF.OTrt yophn'v K'\a.", d.ufioTipcoS-iv ii/rpipit; hnpov orog. ideft. Sicut autem qr atque omnium etiam.. nerudšex inteftinis efTe conflatos; additomnis generisfides conficcre, eafquc admodum exi- les,imd ctiam netcn tatnacutum quam noftratesreddere fonumfted non adeo clarum,quonia mribusneruiscontorta; fint:pofie tamen aliarum pcnuria teftudini Veneta: inkruirc. Huiuf- modiaetes vari j generis, variomtnq; colorum repenri,mbri,Veneti^vindis,flaui j ,&albi^nul- lumqieficinfi:itoreni,qui eas,&reliquasfidesvenaies nori habeat, etiam pet vniucifuin Tur- cicum.dominium,atq; frequentiores,quam in Europa,cuius rei hancdicit dfic rationem,qudd quatuorteftudinum canarutn, & Jyrarum generahabeant,quarumakerutrasplerique pulfa- renorint fiio more,etiam ruftici. Decoagulo aitPalladius Mtnfe rnaioc a pumcoa^ulabimus [pcerouBAtCoagulis agni,velhcedi. Varro tradit lačtis duobus cotigijs addi coaguium magnr- tudineolea, vt coeat. Additq; mciiuselTc leporinum & hoedinum,quam agninum.Noftri in- dilferentercolligunt,&vtrumque fimulpermixtum,ha:dinum,inquam,& agninum venditat. Vbi ceperitcoagulari cafeus,folidariq; opacoloco vtponatur,iubet Crefcenrieniis,& ant fti- gido,&prefiks iubinde adieeftis pro acquifita foliditateponderibus trito & torrefa&o fak- de- ^ becafpergi: Et iamduriorvehementiuspremipoteft. Poftaliquosdiesfolidata:iam formu¬ la,ftatuantur ita pet cr atcs,ne inuicem fe vnaqua?que contingat. Sit autem lococlaufo, a vento remoto,vttcneritudinem, & pinguedinemferuet. Vitiacafeieiufdcm iudicio lunt>fi autlicais,autfiftulofuseft ,quod eucnit,fiautpatum prematur,autnimium ialisaccipiat,aut calore Soliš vratur. Reccnti cafco con ficiendo aliquos ctiam,ait, vitides nncleos pincos tere- re,atquc ficlačtemixtocongelare,aliquoscyminumtritum frequenter coJatum congelate, qualecunquc etiam veliš fapore efficere poffe,adieacerrimus,inquit,homi- nis fimuseft,&optimus, fecundumaliquos, deinde fuum, caprarum, ouium, boum, poftremd almorum,quo loco obferuandum eft Theodorum Gazam Pimio fortalfis nimisaddiiftum pro om vertifte,iumetorum:obferuandum etiam verbavideri tranlpofitanam idem author gra- ^uiifunusalicubi ait,ouillum quibufdam caprino prteferri,omnibus vero afininum.Sic& Palla¬ dius ; Stercus , inquit, ajinorum primum c si maxinie bortis, deinde ouillum, & caprinutn , & iu- nentorum. Sic it idem & Columella ad cultum hortoruin optimum efie,ait,ftercus afini, qui minimum hei barum creat,proximum vel armenti,vel ouium, fi fit anuo maccrutum. M Y T H O L O G I C A. VREI arietishiftorianonvnomodo cnarratur,- ineotamenapudomnescon u en it,a Phryxo in Colchos translatum. Fuiifehunc,aiunt,Athamantis,& Ne- phelcs filium.-Cum enim Athainas Thebis imperaret,ex Ncphele vxore,Phri- xum,& Hellen.vt aiunt,fufcepit,deindehacdimilfa Inofecundam vxoiem ce¬ pit, qua:ingenti priuigni amore capta, non alfentiente Phrixo, omnem amo- kminacerrimum odiumconuertit,& vtipfum occidendutntraderet,torruitomniafrumčti, ta:terorumqucleguminumfeminainenafcerentur: lta vt cum fterilitas,& peautia ftugum di fet, J.- -- Coaauli fus . Capi vi ti a. L deli s v fus . Seui. Vrina . Lib. 17 ,c.g, S ter c oris . Aurei vel- le ris lid o - ria. rhrixus quts . Lih. 6. My. tbei • c.g. ChrjfomaU lus. ilellrjp%tus v&dediclus. Lih. 2» Lih . 5 . c.t\. Vellcris ch siodiam, In Letnic. <5o8 Vlyfšis Aldrouandi fctjCiiiir«'ifqaetota partim farne,partim morbo interirct, Athamas vero ea de re Delphosmit- E teret£ut tenet^si nalitim jate fuifse puto. L JI fi ti s amijfa locus hic inf.trnu ab H elle Vteple mihiparcat y ncrmne critr.cn habet : Inuideo Phrixo , tj nem perfreta triflia tutum A ur ca lani ge r o v elle r e vcxit ouis. Propertius non per aera,led per ipiius maris vndas vedos fuiflc innuens, inquit : Slttalem pur pur e is agitatamfuBibus Hellcn , Autea tjuam molit ter gor t vexit ouis . 6 PhrixusHellefororeamifia doluir vtSenecaoftcndit,dumait inTroades gueflus eft tl elle n cccidijfe Pbriuus C um gr e gt s ducior radi ant e ville Jurco, fr at r cm fimulcrfororem Sufl ulit tcrgOjtncdioijue iacium F e cit in po n to. Dicitur autem obdiuturnum iter, aclaborcm in promontorio BnxabaconquieuifTe, &ciinu barbari illo vifo armati aduenirenr,aiunt arietem indinatum vfiim humana voce, illum exci- tauifie, ouare aufugiensin Colchos portauerit arietem,ibique Ioui Phryxiocognominefiuo fuga: rauenti immolarit, pcUetnquc ilici in luco Marris, in ciushonorcm affixerit.Alij matris pr^ceptis arietem ibi immolauifleaiunt,fcd pellemeiusinauratam intemploMartispofuilfe, quampoftmodumferuantedraconeIafonAefonis,&Alcimedcsfiliusabftulcrit. Phrixum autem ab Aeta libenter reccptum,filiamque Calliopen datam vxorem,qua:ciim liberosexeo procrcaret, veritum Aetam nc feregno eijcerent, quod ei refponfum fuerat ex prodigijs, ab H aduena Aeoli filio mortem caueret:itaquc Phrixum interfecifie. Diodorus vero Aeeta:relpo- fum datum efleait, illum tuc mortem obiturum,cum externinauig : o delati aureumvellusfu- ftulilfcnt,hacqucex caufa, tum vetoinnatacrudelitateoftentauifie fehofpitesfacrificare,vt diuulgata tanti fcekrisfarnaexterniomneseum acceffumabhorrerenr. Templumquoq;cir- cumdcdifiemuro,aiftodcfqucplurcsappofuifTe ex Tauricaaccitos,de quibus,inquit,aGra?- cismiranda fabula finguntur: Decantatum enim eft,taurosignem fpirantescircatemplunu dleta dracone infupercuflodiri vclltis: Alij verodicut ad Dipfacum Phyllidisfluuij,& Nym- pha cuiufdrm indigena filium Phrixum in hofpitiumaccdhfle,atqueibi arietem Iouicogno* niento Laphillio immolalle, undc manferit poftea diu illa confuetudo ,utunusexoriundis ab iplo Phnxoquotannispradid:o Ioui fucrifiearer,ut feriptum efta Suida Jib. a.rcrumThel- klicarum. Sed Piufaniasapud Laphiltium monte,&facra Ioui Laphillio aram,Dei fignutn efie fcribice lapidc,in quo AthamasPhrixum, & Hellcn immol;:turus,fubmilfuma loue pue- ris. urei uellerisarietem,accepeiit quo illivedi aufugerint.Alij 1 urfusdixerunt,non quidead ara, vt inadaretur, addučtu iuifle Phrixu 5 fed illi ad eligendam in facrificia pukherrimam vi- dimain De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 609 A dimam miflo arietem louis con (ilio locutum fuifle,atque patefecifle omnes nouercc infidias, incer quos fait Didymus,quare ille cum lorore e patria terra tergori ariecis infldens,vt aries il- lislignificiuerat, aufugerit, ac Dijs poltea apud fluuium Phafim illum arietem, ut mater fibi ligiuhcarat,immolauerit. Alijdicunt tune locutum fuifle arietem,cum Helledelapfaeft, atq; hottamm effePhrixum,ut forti,&intrepido eflet animo, quod illum e (Tet in terrain Colchica alpoitaturus. Alij dixerunt Nephelen Deam fuifle.bunt etiam qui Phrixum cum in eam Col* chidii partemueniflet, qu® abeius nomine Phrygia dičia eft , dicunt arietem non Marti , aut louifled Meicdrio immolauifle J ideoque cum eiuspellem in luco Ioui confecrato ramis quer- cutappendiflet, eam poftmodum a Mercurio auream fačiam fuifle, quod tetigifle etiam ap- paret Apollomurn,quamuistamendicat Ioui Phyxio, ideft fug®fauenti>dicatam fuifle; A ^piKiO^ SoXtCO 7TH aJC«S**Tt IlttpOf dvTQt t7r'i ^pvo; eixpi/u.6vuriTi > T ovuiv {t«t’ tppt^tv ibro-Shf iuo&tcmpus,& Ino C ompulcrant regem tufa nefanda pati. Ft S or or , fr Phrixus ve lati tempera vit tis, St ant Jimul ant e ar as iunclaque fatagemunt * Afiicit hos,vt forte pependerat at here mater Et ferit at tonit a pelloranudamanu . Inde draconigenarn nimbis camitantibus vrbem Defiht natos enpit inde fuos. Vtquefugam capi ant, aries nitidijfimus auro T radi tur , ille ve hit perfreta Ion ga duos . Dicitur infrmacornu tenuijfe finiflra , Fcemina cum de fe nonnna fecit aqua . tenefimul perijt dum vult fuccurrere lapfa , Frater& extentas porrtgit tila m anus* phrjgid v n de dilia . Zib. 2 * Ar- gon. 4 aftronom. Athamas comadia. Aries c ur interfy de- ra. Fafor. 1 . F le bat tfio Vlyfšis Aldrouandi Jouis A m- meniš tem¬ plum. JoutsAm- tfionii pau- p er tcmplu . Ata A po Hi¬ tu s ex cor- mbus. Tlebdtvt amijft gemina conforte pericli E Caruleo iunttam ne fetus effe Deo. Littoribus taclis ariesfitfidus,&huius Feruemt m Cole bas aurea lana domos. Atqui Hcrmippus>vtaitHygmus,dicit 5 quotempore Liber Africamoppugnauent,deiienifle curnexercituineumlocum,quiproptermultitudinem puluerisAmmodesdfappellatus.Ita,. quc cum in maximum periculum deueniffet,quod iter neceffarib facere videbatur,acceffit eo, vtaqute maxima penuria efTet, quofadoexercitusad maximam ddedionemdeuenirecoge- batur, quiquid agerentdumcogitant,ariesquidam fortuitoad militeseomm erransperue-. nit^uoscurri vidiffet,fuga fibi pizfidium parauir. Milites autem qui eumfuerantconfpicati,! ctfi puluerc J & »kit preflr, vix progrediebantur^tame vt prcedam ex flamma petentes, arietem fequi cgperunt vfquead eum locum, qui Iouis Ammonis, poftea temploconftituto eft appel- latus. Quo cum peruenifTen^arietem^ui confecuti fueram,nufquam inuenirepotuerut.Sed quod magis hic fuerat optandum ,aquce magnam copiam eo in loco nadi funt, coi:poribufque recuperatis, Libero ftatim nunciauerunt,qui gauifusad eos fines exercitum deduxit,& Iouis f Ammonistemplum cum arictinis cornibus fimulachrofado, conftituit,arieteminterfydcnt figurauit j ita vt cum Tol in eius foret figno,omnia nalčentia recrearentur 3 qua? veris temporo fiunt,hac re maximč,quod illiusfuga Liberreereauit exercirum. Pmerea duodecim fignoru principem dfev©iuir,quodilleoptimusexcrcituifueritdudor. Boc Ammonistemplumpau- perrimum fuiffeoftendit Angelus Poiitianus in explicatione huius Martialis verfus; anemi- ne., quantum viderit,cogniti: D tJJ: muletpue T)eum c ornih us arafrepnem: Falli enim Pomit ium,quod hic Ammonis templum in Libya accipit. Nam cum hiemagnifi« ccntilfima Orbis terrarum tedificia memorentur, qua:que inter miracula referrentur, vt ex eo- rum cOmparatione amphitheatri praeconium crefčat,ridiculum profedo (inquit )fueritde templo hic Ammonis audirejpauperrimo fcilicet, vt Lucanus aithis verfibus: Ventum er at ad templum ltbycts cfuod gentibus vrnem J ne uln G aram ant e s habent , Hat eormger tllic o , Juppiter>vt memorantfednon aut fulmina vibrans * ® AutJtmihs no/lrofed tortis cornibus Ammon . Necillic Libjc.t pofuerunt ditia gentes Templa> nec Eoisjplendent donaria gemmis 3 fpuamuis A ethiopum populiš, Arabumpue beatis Gentibussdtcfue Indis vnus fit Juppiter Ammon. P a upe r adbuc D e us e sl , nul lis viol at aper auum JDiuitijs delubra tenens , morumejue pr tor um Namen Romano templum de fendit abauro. Neque autem aut ex Plinij,aurex Maronisdidiscolligestemplum Ammonisapud Nafamo* nasinfignejveltedificijs,velopil>usfuiflfe,fi verba ipfadiligenter vtriufquepenfitabis. Et qui- dem mentior,nifi ara potius Apollinis in Deloaccipienda,quod ceratinon bomondicunt, in¬ ter feptem orbis fpedaculadicuti Plutarchus ait,celebrata,qua? tantiim ex dextriscornibus fi¬ ne glutino vilo, aut vinculocoagmentata,compadaque fit. Hoc autem Plutarchus in eoferi- bitopufculo,quo tradat vtra prudentiora lint aquigena,an terrigenaanimalia.Dequearaea- ” dem fic Ouidius in epiftola Cydippes ad Acontium meminit hoc verficulo: M ir or (jr innumeris slru&am de corntbus aram. Plutarchus ctiam in Thefeo de ara in Delofcribit ,non quidem ex dextris,{ed exfiniftristan- tiim cornibus compada,quem zipdrcsv a, i3afxov appellat,nifi mendum fit exemplarium. Laer- tius quoque Diogenes ceratinre ara;, ideft, e cornibus fada; mentiortem nonnullam facit in-* Pythagor;r vita. Quin & C.allimachus poeta in Apollinis hymno J quadrimum adhuc Apolli- nem feribit ex cornibus Cynthiadumcaprearum,quasforor Diana in venatuocciderat,araffl compegiflfe,fundamentaque item,& parietem e foljs ftruxilfe cornibus. Ipfius autem funt h«c verba_.; * v ' v 1 TtrpoteTMCTct >urpboTet Oi/uei^ia ^oi/So?t7r>i^t KctA« U’opruyin, wip/tiyio? HvJ'o9i Al/uvm;, A pT ifj.ii; aypcoec*iffcL zaprl cera. v KvvQid£čtv popitaKivdoS'’ t7r&ix.ifiniubv AVoM&Ji' AeifzaTO/Aiy Mput Arie- tem Phrixi ptedagogum fuilfe dixerunf,eiuique conlilio aufugilfe,huncque ideo fuilfe didum Confilia fa~ aureum,quiaconfilia fapientum putanda funt aurca.-vnde & alij dixeruntillam pellem fuilfe pientuau* ab Aeeta inauratam,&cullodijs feptam,cumaccepilfetexoraculofibitunc elfe peteundutn rea . ciimaducna illam ablfulilfet.- nam&hoccerte fignificabat,vbi defuilfetprudentia>&conli- 'C]ium,&idcircoobdiligentiam &ferociam inhumanitatemquecuftodiarum di&usdf draco infpmnisj&bouesignem exorefpirantes,&terrigena. hominesvellusaureumcuflodire. No enim leniter recedendu efta fapienterdecretis.Lucianus indialogode aftrologiafcribitPhri- xumrerum altronomicarum fcientia deledfaturn,dičfum fuilfe a fabularum artificibusin ca?- lumabarietefublatum. Ego vero, inquitNatalisComes,hocnihilaliudfignifiearecredide- a ptyy^ fim. quam iilum qui rebuspndentibusoptime, ac lapienter vti nouerir,proximead Deoruiti um ^y 0X ime immortalium naturam accedere: At fi imprudenter, parumque honefte, & lupc^beabutatur, acce dat* facileex akilfimo dignitatisgradudclabi,quodetiam Hellenpallam fuilfe fabulatum elr. Nullacftenim tam firma,neque tam conftanshominum codit o,quinobluam remeritatem » &imprudentiamfiita Deoplacucrit,citilfimepolfitdclabi. Atqui quod ita fit,patet,velexip- lisnominibus, Athamasenim noii admirandum elfefignifkat,cum fit ScLVf/Ag&at mirari, adionemqueillam a adimat:Nephele vero nebula, exquia cer: naCitufrerum humana* rumeontemptio. Quisfanelocus meritoconcedipoteftadmirationi cum reta hominum vi- fa,huc illuc flu&uet,&quocunquc ventorum impetusappulent,co 1 ciieeorruate Namom- ®nesopes, &amicitite , & imperia tamdiu llabilia funr,quamdiu fccuuea:fci tuna: auraafpira- uerit: Siue igiturillaetiam fit rerum cuiufqucad feliciratem pra?lcntcm propenfio, fiue Dei conlilium ob infeitiam mortalium ita vocata , fiuealiud quidpiam, omnind illaopuseft viro prudenti. Hac auraafpirante, feruataanimi moderarioneintelici lucceffu Phrixusdeuitatis nouercarinfidijsin Colchorum regionempciuenit,vbinonfineauxilio Deorum firmiusim- penum v & tranquillicraomnia inuenit. Alij exeiufmodifabula alia documentael:ciunr,\jt- potecum abAthainante Nephelen vxorcm legimus rcpudiatam,«& lnodučlam, meneri nes, >tiacur aiuntmotemereadlecundasnuptias,vrconuolemus,neprioribusliberisfirnusiniurij,&no~ cumcntOjVnde fi non fiinc, illa’ lacryma:?vndein Phrixum,& Hellen propriosliberosodium? Solentnouercarumdelinimentispatrescaptierga priorismatrimonijliberospaternum affe- dum eKuere^fic vt illosnonnunquam odio profequantur.lno fane priuignis fuis Athamanrerrl infenfum reddidit.IUiaricteduce fugam arripiunt: Helle metu perculfa decidtc in maretPhri- Jtusimpauidefretum ftiperat,& Colchorum regis fillam vxcrem ducitrariesinteraftra ftarui- tur - Docemur miferiasconftanterferre,ncqueab ijsperferendis vila mollitie animi, aut metu deterreriifi enim illis c bi ui ncspatimur, nunquam ex ijs emergemus, ijsfuperatis melior fors Atharhas * Nephele* Secunda nia nos €bymtri It - ka :nr vjit . Col c h or um eoe s. lib. 10. 1 bere s qui. In Bacchid. Diucsindo - c/us. J a fon is fa¬ bula. <5i2 Vlyfsis Aldrouandi nosmanet:Monemil$am!dt;an colere^amicos in calamitatibusno deferere,quiaquiquos E in profpcra fortuna coluerunt,eofdem in miferijsconftitutosamant,illorum memorialu nul- la vnquam temporisdiuturnitasvalet extinguere. 6unt hidern, qui aurei huius vellerispelle interpretentur iuifTe librum quendam veterum more in pelle conferiptum (hoc fupra ctisnu tctigimus)in quo auri conficiedi fcientia traderetur: cuiufmodi libroscinn Diocletianusfum- ma diligcntia perquiliuifTet apud Aegyptios (qui huiusperitiffirni cenfebantur)omnesflam- maconlumpfiffeierturjnediuinjsita comparatis, Aegyptij Romanisbcllam inferreaude- renti atque ex illo tempere hanc artem publico Cadaris edičto Temper habitam fuilfe flagitio- fam,fed dum alios plcrofque authores voluo, occurrit id, quod plurimi de aureo vellere refe- tunt,ex Suida potiffimum,cxplicantquc,vt iam admonui, de arte, quam %uueUv graxi appcl- lunt: alij vero malunt hoc intelligi, magnam auri vim, qtiar aptid Colchos e Tlet a principibus quibufdam viri s eongeftam. At vero Colchica regio propter vicinitatem Caucafi montisau* ro abundabat , vel tefte Strabone , qui feribit multos fbntcs ex Caucafo manare fcaturientes arena aurea tam tenui:,vtocuIorumacierncffugiat,eamquecolligiab incolis,pellibus quibuf- dam lanoTis in aquam iniečtisjvndefufpicari poffumuslocum efie fabula;datumjpellcsenim. E lubfidcntc in ijs arena, fpecicm aurei velleris pra; Te ferunt. Strabonis verba ha-c funt: Apud lberes torrentes dicunturaurum deferre,quod barbari perforatis tabulis, ac Ianofjs pcllibus cxcipiunr,vnde aurati velleris fabula conhda eft. Et fortafTc lberes eodem nomine vocantur, quooccidentalesabauro,quodapud vtroTqucinuenitur. Suntdenique,quihac (%ixi fabu¬ la locupletes iilos intelligi volunt,qui ciitn fint hebeti,& obufo prorfus ingenio;ducuntur,tra* hunturque pro vxorum arbitrio,vt eorum negotia e famulorum dučtu, regulaque pendeant, necfecusacinfantesanniculi enutricis amplexu illi quicquid loquancur, quidqueftatuant, non habent,quodiliosanimus,& rationiscopia deficiat. Quo fenfu Chryfalusferuus apud Plautum .* Adi bo , i no uit, bunc cjuem q uidem e gobic bodie fari ant arietem P h ixi~ > itaque ton de bo auro , vfque ad vtuam cutem . Et ad eundem 'fen Tu m Aleuti emblema eft inferiptum: Diucs indo&us: 1 ran at aquas refidenspretiofo in vellere Pbrixus i Etflauam impautduspermare fcaniit oucm . G Ecquidid efl? vir fenfu heheti , fed diuite gafa. Conittgis j ant ferui tjuem regit arbitrium . Dicendum modo de Iafone A efonis filio, qui Pelia; Theffalia* regis,cum Iafonis indolem for- inidaret s eumqueperditum veHet,confilio,atq; incitatione in Colchos, ad aureum vellus au- ferendum, expeditionem fufcepit, quod ita contigiffe afferunt. Cuin Pelia;,vt ait Apollonius in Argonautis,ab oraculis refponfum effet,vt fibi caueret ab illo, quem altero pede nudo con- fpexiflet,itaque faera Neptuno inftituens vniuerfosfuos ad facrificia conuocauit, quo erianu lafon ciim veniret in traijciendo Anauro fluuio,alterum calceum in limo amifit , 'qui ira vifus a Pelia interrogatur,quid facercs fi tibi refponfum effet,te i quopiam interfeclum in’ ? Cuire- fpondit lafon de lunonisconfilio,illum inquit,ad aureum vellus recuperadum mitrereni.Pc« lus igitur iuxta Iafonis refponfum per ipfurn, aureum vellus iubet ad fe adferri ■ Tirni lafon nauimdiuinoPalladisconfiliofubricatam,malumqueloquacem h. betem e Dodonaea quer- cu confccnditj&cum quadraginra & noucm lečtiflimis viris in Colchidcm nauigauit.Cimiq; tandem millepaffus pericula fuperatifqjomnibusdifficultatibusad Colchos pcrncnifTetjpcr- H benigne a Phrixi filijsfuitexceptus,atquecum illisad Aeetam contendit. Alijdicuntprimo benigne,ac comiter acceptum fuifTc ab Aeeta: alij non fatis laeto vultu. Deindc citm aureum vellus nomine Pelia’, cuius id anrea fuiflbdicebat, & per dolum furreptum repeteret,vifus elt Aeeta aquo animo petitionem tuliffe,vtquidam dixcrunt. Alij dicunt iratum Aeetam refpo- diffelafoni,fequod peterettum demumconceffurum ciim taurosignemenaribus efflantes, &aripedesdomuiffet J draconiscuftodisciusvellerisdentcsadatnantinoaratro vfusfeminaf- fet,nafcentefquehominesarmatosexillisdentibuscccidifTct. At Mcdea Aeetafilia Iafonis tkfidcrio capta, vnguentum illi dedit quo incolumis ab igne taurorum feruaretur, iuflitq j fer- iiarej ne aduerfo vento ararer, ne vis flammarum in ipfurn ferrctur,neque inciperct fuleum dc more arantium abeodem fine,fed tolleret aratrum. Quidam enim dicuntprimum Acetanu boues igniuomosiunKiffcj&arauifTejacpoftdifiundosjmperaflelafbniiungere^&ararc. Alij quod Mcdea nodudraconcperqua;dampharmaca fopito aureum vellus ad lafonem detulit, vnaque fratre Abfyrto arrepto e Colchis cum Argonautis (fic focij Iafonis vocantur) nauiga- Uit,Quidam dicunt lafonem Medea; confdio,atqueopera omnia illa pericula fupcraflc,at non acce- De Quadrupedibus Bilulcis. Lib. I. 6 13 h accepifle vellus aureum a Medea; Alij Ionge diuerfam caufam cur Iafon ad aurcum vellusmif- fuslit 3 retulerunt s inter quoseft Hecatams 3 dicuntenim quod dim Iafon exantro Chironis raiuilfet 3 aquoerat educatus, & a patre coniunčiifq; affinitate cognitus fuiffet, in conuiuium folemnefuitacceptus. DeindecummagnotumukuadPdiamregnummaiorum fuorumre- peten$contendit:Pelias fe redditurum pollicetur 3 fi prius in Colchidem abeat, Phrixique ani- Biamter 3 vtlcgitimum erat 3 aduocet 3 feenim no&urnis terreri vifionibus 3 inquiens 3 obPhrixu: nam fi eo accefl’eris,inquic 3 & iftud feceris ac vellus aureum attuleris 3 ego iam fenior tibi iuue- niregnionusconcedam.Quare Iafonhislegibusacceptiseocontendit, vtdiximus. Ha;cque illa funt, qua; vtfummatim dicam de lafone antiquimemori;e prodiderunt. Pericula, Iaboresquicapturo vellus aureum proponebantur } ita breuiterrecenfuk Medea apud. JEuri- pidenu: Utreocud a>g 'hracnv lAtdmv oco/ Tavr&V awciu;cunqne confcendere teeum Argoam . vbi , F a ar is tubebaris iugumfpirantibus Igncm impofuife -feminare & horridi Dentes dracenis , vellus illud aureum Seru ant i s 3 infomniscjuc: cjui circumdat id Spiris: Ego eccidi 3 tibi lucern dedi 1 llam falubrem. Quamrem tamen breuius etiam ita complexus eft Virgiliuss Hac loca n on taurijpirantes naribus ignem C j nuertere-ifatis immanis dentibus hydri Nec g alti s dcufifjue v ir um feges h or r uit haflis. At vero quod ad myfticum,inquam 3 huius hiftoria: fenfum perdnet,di&in Co]chideprofedus 3 taurosigniuonioSj&^ripedesdomuiile 3 queni bilaliud^ua animi pcrtinacia,& ira putada lunt.Qui.n.no ratione,animiq; coftatia ducitur, Jsautleuiseftingenij 3 autproconftantiapertinaciafequitur 3 &inanearrogantia. Hosanimo- tum affidus rationi,medicin«eq; animi fubijcere quid aliud eft,qua tauros illos igniuomos vin cere 3 & in natos homines cu armis edraconis dentib. furore a fe depellere ?aut quid aliud eft 3 fpaciofumdracone Medere auxilio confopire,quam inuidia fapienter confilio mentisfrenare? Eft.n.jpfaMedea/^^ofJdeftjConfiJiu. Hiceiusopeaureu vellus in patriareportauit 3 Dijfque dicauit 3 vel vtalijs placuic^Pclice obrulit: Ciim maximefugicndafitauaritia,&iuftitia com- pledtenda .• maxime vero omnium colenda eft Deorum immortalium religio, quod principi. u ®cftvirtutum,Spomnišfelicitatis: Pofteacolendifuntrcges,\_ nationumprincipcs, 5 l dbus non fine Deivoluntate conceffa eft in hominespcteftasjfimodofint vid boni, dr luft i- Atque vtfummatim dicam, nauigationem Iafonisnulla aliadccaufacelebrarunt antu %uifi uuia fignificare voluerunt uitain vndiqi raultijdifficulcatibus vexari 3 necefteque eife Fff vi. PericuU att feretis vel~ lus aureum » Gccrgic.u F ab ul a Ta - fonis deda - rado . Prudentia probis con • ucmt* Medea vm de ditta. Atrei & T biefiis fa¬ bula. Pan Lunam amans. Lib . J. Sa¬ turn. Crifamis Cous. Vlyfsis Aldrouandi 6\6 viro bono medicinam cofilij animo adhibere,vt intrepidos ad omnes motus, & ad omncs For- B tuna? viciflitudinesperfiftat. Dearieteaurei etiam velleris Atrei regisfic tradituma veteri- bus repeno. Peiops Tantali Phrygia? regis,& Taygeta: filius ex Hippodamia Atreum & Thye. flem fuftulit,Pelopponndi prius,deinde Mycenarum reges. Ijs alternis vicibusregnum admi- niftrantibus , Thyeftesciim fciret regni curam peneseum fatali difpolitione manfuram,qui arietem aurei velleris haberet, (quem Atreus regiam ingreflus plurimiim cuflodiebat) corru- pcns Europam/eu potius Aeropem Atrei vxorem imperiii ad le transferi e pofle iudkauit,vn- de lluprata fratrisconiuge,&abdučbo ariete ab Atreoregnopulfuseft.Alij dicunt fponteabi- uifle in exilium,quod pen as fratri dare metueret: Atreum vero quod fic euafifle doloret Thye. ften,quod vi nequibat,dolo conatum; nam paulo poft fimulata reconciliationis gratia perne- potesfuoseum ab exilio reuocauifle,oblata regni parte, conuiuantiqueliberosnonfoliimap- pofuifle epulandos,fed etiam fanguinem eorum vino permixtum propinauifle,ficque filiorum fuorum fačtum dTe fepulchrum,denique capita & manus epulanti obtulifTe, & quid comedif- fet,bibifletq; enarrafle.Cuiusimpij facinoris cum Thyeftes a Dijs vltionem exquireret,refpo- difle ferunt Apollinem pofle eum alio fcelere eius fceleris vindicem nancilci, fi cum Pelopeia P filia concumberet,quod ciim feciflet,natuin aiunt efle Aegyfthum> qui Atreum occidit,& Agamemnonem eius fiiium ex bello Troiano redeuntem interemit. Alij vero aiunt conuenilk inter vtrumqj'frattem J vt ille imperium acciperet,qui aliquod portentum ciuibus oftendillet, Sc cinn inter pecora Atrei natus eflet aureus agnus , (quem Simonides purpureum fuifle dicit, vtaitT7.etza) Atreum ciim eum oftenfurus eflet vrbisiudicibus J vouifletq; fe, quod optimum tlfet in fuo pecore, Diana: imrnolaturum,eo vifo,in capfulis abfcondifle,quali vere efletporte- tum. Varinus vero ait,negle<5fovoto ciim in arcain aureum iflum agnum inclufiflet,eaquede re gloriatur puhlice,vulgo dici fratrem eius Thyeflen id inuidifle, & fimulatoin Aeropen A- trei vxorem amore,agnum aureum abeaaccepifle,&poftca contradixifle Atreo,vtqui imme- rito de agnoaureogloriaretunoportere autem inquiebat coram populoqui agnum aureum poflidereEregnum etiam obtinere. Quod ciim Atreusquoque concederet,Iupiter Mercurium ad i pilim mittit, ffvvd-ipcu A tycov nepirtig (hamAhig, rfifSv Aai> ra. ^sripirtlg avaroSiigfitori •VFOttHoJCU ruV iVCtVTICIVoSoV 0 « Alog. ffUvd-i/ulvif di 'Gripi TiSTCOV 0« /W0? TrjV SvGlV O? CtVCLTOAclg i7T0l> to. Ir-^a-prupiiffavTogrn dat/UGvinrlv3-utn T byflem depere aufum e (s e e regi a Slu a in re adiutricem coniugem cepit fibi Pan Mercurij filius,vt inquit Probus,ciim lunam concupiflet,&habcretoptimum pccus,po- “ fcenteea partem proconcubitujdiciturpollicitusj&duaspartesfeciflegregum^uarum alte- ram candid iorem, fed lana:craflioris,lunam deceptam candidioredeteriuspecusabduKifleAt poeta fignificat, cuius hax funt verba .• M unerefic niueo lana (Ji ere dere dignum e d ) Pan De us Arcadigcaptam te Luna fefellit ln nemora alta vocans, nec tu afiernata vocantem. Macrobiusfcnbithanc fabulam fumptamefleexNicandro,cuius7a^*a>p>/xadcfiderantur,ž quibus tamen multa tranflulifle Virgilium teftatur etiam Quintilianus. Seruius vero etiam immutatam a poeta efle fabulaminon enima Pane,fed tndymioneadamatam fuifle Lunam* & ciim abea fperneretur ,pauifle pecoracandldiflima,ficqueeam in fuas allexifl’eamplexus. Crifamis,vt habet Hefychius,feu Criflamis,vtSuidas,Cousquidamfuitplurima poflidens pecora, & ciim anguilla qua:dam quotannisfuperuenienspra’ftantiflimam ouem ei eriperet, obferuatam tandem occidit;& ciim illa in fomnio apparens Crifamidem^vt ab co fepeliretur, montrct,re negledla cum tota familia perijt. ME- B De Quadrupedibus Biiulci«. Lib. I. 617 METAMORPHOSES. VM Gigantes Dijsbellum inferrent, aiuntDcosterritos, aliosaliasanimaliu luppiter it» formas induiffe, atque vfque inAegyptum fugere fuiffe coados 3 vt racrainit anetem . Ouidiushisverfibus; Meta- T unc (ine forte priorju a fe certare profejfa efi ni0 r ^. Bella canit fuperumfalfoque in honore Gigantes P on it, & extcnuat magnorumfatla D e or um : EmiJJumque ima de Jede T jphoea terra Cghtibus fecijfe metum,cunclofque dedijfe T er ga/ega , donečfejfos Aegyptia tellus Ceperit 3 &feptem dtfcretusin Ojlta N Hus, Huc quoque terrigenam venijfe Typhoea narrat > Etfe mentitisfuperos coelajje figura: X> n.\ que gr e ga dixitfit lupit er ; vnde recuruis Nune quoqueformat us Libys e Pl cum cornibus Ammon &C. Deloue Ammone 3 qui in Libya fubarietisfigura colitur.,diximus 3 fed forte fabula hinc atiam luppiter ortaiuerit ,quod lupiter Ammon 3 vticribit HerodotusciunnolletabHerculccerni,tandem Ammonvn exoratusabeo.,idfit commenrus 3 vtamputatoarietiscapite 3 pelleque villofa 3 quamilli detra- de dičlus* Jteratjindutalefe ita Herculioftendcret 3 atqueindc fadum 3 vt Aegyptij louis fimulachrum anctinafacieccnfingerent 3 &ab AcgyptijsAmmonios aiunt accepifle;vndequibufdam »p/o- vpoeoiTrocdl didus. Ab alijs Ammon traditur,quod in bellis viusfit galea 3 cuiusinfigne 3 ca- putfueritarietis 3 vndeortafit fabuJa.Sutq.ii velintipfum cornuain vtreq;teporeparuula ha- buiffe 3 acpropterea Dionyfium ipfius Ammonisfiliumeodemfuifieafpedu. Cognominatus cileademratione. xep*Toidcft 3 corniger 3 vtPheftuspoetagnECusiriquiens: z ds i\ij3v»S d,u/no)v KtpaTHtpope xA v3-iy.cl.vTi. ideft 5 C 0 Libya vate s exaudi corniger Ammon. Sed & Statius & Lucanuscornigerum vocarunt. Fuerunt item qui Ammonemarietem Phrl- xi,&Hdlesputarunt, vtPhcrecyde$ prodidit. Euftathiusin Dionyfium de fitu orbis confi- milia Herodoto feribit. Seruius Grammaticus ideo arietino capite fingi ait 3 quod eius inuo- lata cilent refponfa.Quin ca nutu & renutu 3 alijfque fignis dabantur,quod & Strabo 3 & Eufta- thiusprodidere. De verueceoIoue,quiin draconemmutatus 3 grauidam fecit Proferpinain-. Arnobij, & Eufcbij verba rccitaui in Tauro. Apud eundem Ouidium Neptunus in arietem-* ^ Metam JiuitatusBifalpida,fiue 3 vt alij fcribunr 3 Bifaltida virginem decepit. Cteteriim Hyginus Theo- Neptunus phanen Bifaltidis filiam formofiffimam virginem cum plures proci petereta patre 3 refert Ne- ^ rletem # ptuinim fublatam tranftuliffe in Infulam Crumilfam, & cum proci fciffent eam ibi morari 3 co- parata naue eo contendifie i Neptunum vero vt eosdeciperet, Theophanen in ouem comrnu- tauille formofiffimam., feipfum in arietem., ciues Crumiffenfes in pecora 3 ciimque eo proci ve- niflcntncque vllum hominetn inuenirent 3 pecora madalle 3 atqueita vidu confumerecepilfe. Hocautevtvidit Neptunus 3 in pecora mutatosconfumi 3 procosinluposcouertiffe.-Ipfumau- ^ tem., ik erat aries ciun Theophane concubuifie, exq ; hoc congreflu naoim efle arietem Chry- Ioinallu,qui ColchosPhrixum vexir. Diciturdeniqiab Ouidioariestranfmutatus inagnum dMedea vtfiliabusPeli*faciliiisperfuaderct 3 profeneduteiuuentutemilli fe reftituram: dftofit fiducia maior Muncris huius^ait^ qui ve Hraš maximus auoesl Eux gr egi s inter oues y agnus me dic amine fet . Protinus innumeris ejfatus laniger annts Attrahitur flexo circum caua tempora cornu , Cuius vt Aemoniomarcentiagutturacultro Podit & exiguo maculauitfanguine fer rum 3 Membrafimulpecudis, validofque venefca fuceos Mergit in are cauo y mi»uunt e a corporis artus 3 Cornuaque exurunt,nec non cum cornibus annos 7 Et tener audi tur medi o balatus ahemo . Nec mora balatum mirantibus exfdit agnus t ' Fff a La- Aries in ab gnum* ff£ a di 8 Vlyfsis Aldrouandi Lafciuitcfttefugdi Uttcntiaque vbera uuarit. Lubetmodohifcefutilibus tranfimitationibus longe iutjliorcm a Mahumcrc. traditanipro \4 / cpilogoa cfijcere: a Tu n ta u tem Turcici Čoricionatoresiri extrcrrio ifldicio Mahurneten in aric- ** 4 umctes tcm tranfmutandum iri,&quodlonge eft abfutdius, &ridiculoiius Turcasbmnesin pulices, .//, 10 m q UOsa j ) f n f ens j n paradifimitranfpbrtansiftic,inquiuntexcutiet,vtpulicescadentesalioruni Turcartnn denuorecipiant formam.- cjn ari e tem ver fetun res. PROVERBIA. L: - Ouis cultra . T ” y j vel , vt ali j, au% judya/pa», ideft, Ouis, vel capra cul trum, fub« audiendum reperit (fed in omnibus Cnrcorum lexicis Jegitur dtt t zoram/ud,- yaupttv ,) Aptedicitur proučibium in eos,qui ipfi reperiunt, quo pereant. Or« tumdlcaiuntadagiutn-ab huiufmodi quodam euentu:olim ciim Corinthi lunoni Acra\r, cuiusardem aMedeaftručlamaiunt, rem diuinamfacerepa- E ra rent, atquehi,quiad prtebendam hoftiam erant con dudi, dcfoffo fubterra cultro,obii- tos fefe aflimularent , pecus, fiue capra,fiue ouis exfcalpens cuin eruit,prodiditque atqueita Omam mo- mačtataeft. TlpofidravrO-oc, ideft, ouium moreš, in ftupidos,3cftolidosiacifolitum:Vtitur hocprouerbio Ariftophanesin Pluto : «AAa mpo/Bctria /31 o v Xiyeic i icicft , ouiculg mihi vit m prxdieas 3 Sc in Vefpistaxansvecordiam populi Athenienfis 3 ouesilIosvocat:8«xA»cr/a^«y^p^ Arie< cornt ra (rt/v ?t ? £,i d e ft , cone ione pecus ouillum confidct: defumptum e It adagium a finipli- A/r lf r d- ci,ftolido, &inertioufsingenio,dequofuolocodičhimeft . Author adagiorum hocitidem ^ ;cn , ‘ adagium >tp/og dc-iXyox.ipixg, ideft, ariescornibuslafctuiens , conuenirc aitin ftolidos,quipr£- termeritum ad dignitatem eue&ifunt,- quamuis Diogenianusoftcndatcoucnireinmagnos, ac lafciuos, pruriunt enim cornua arietibusbene paftis,quod idem accidit bubus. Originetn prouerbij indicauit Hefychius, in arce Palladis arietem fiiiffe, inquien$, ingentem a?reumre- gniqut. p 0 fj tuinj q Uem J^lato Comi C usdixerit direXyb)cepav. Dicunturitidemapud eundem Arifto- phanem in PacemfiteSjfimpliccs^elidbmolleSjaui/ciTacTpoTT-af, ideft, ingcnio,&moribusa- gni. Accipitamcn etiam potefthocvltimuin adagium in bonam partem; nam»R^infacro G Euangelioj Ecce agntts Dei 3 metaphora prouči bialis cft,vt ait Polydorus Vergilius, do longe innocentiflimo homine,qui fuo fimplici, inquit,animo non abfimilis agno animali,pro 7 c Im natura, &«ateminimeaftutoj ifa Chriftusž loanne Baptifta vocitatur agnus Dei,quod "'ir'ni ' homofine pcccatopropeccatisnoftrisimmolanduseflet,ficutagnuspafchalis. HocveroVa- Amfeleo-^ f ij Flaeci ; . :.v. ^ ‘ 11 Afpera nunepauidos contra ruit agna leones . re&edketur,curnimbecillu$ felcopponitrobufto,autindočhisdo tanpuamoucs mcridiantes adfonticulum mdormire .Solent ouescircamediumdiem accedcte foleadfontiumaquasdcfidesiaceie 5 autin vmbra,vtfuodidum fuitloco. npoBa^arroig H " xvmv ctpva-g , ideft , canibus agnos obijccrc. Dicebatur, qui irobellcm , & litium imperitum ca- gnos obijce- lumniatoribus, & cxerciratis exponeret,quodid animal omniummaximefitimbeIle. Re- fertur^vt aitauthoradagiorum,a Diogcniano,&vtipfeconijcit,hemiftichiumeftheioiaim ex oraculo quopiam deccrptum. Meminiteiufdem etiam Suidasin ■ro-po/SaAAoms. Agninis Agninis la- verolačlibus alligare canemječte dicctur,cuidumcrcdithominimala’fidei,«&remperdit, ftibus alli * fruftra obligatum habeteum ,cui noneftfoluendo,nam,quicanem alligat inteftiniš garecanem. agninisds non modo cancm amittit, verum & prcedam vitro dederit fugitiuo. Defumptum eft cx l^lauti pfeudolo, vbi Ballioni lenoni verba a ffingit hi’C.* Sjtia pol qua opera čredam Aries natri tibi,vna operaalligcm fugitiuum canem agninis lačHbus. Suntautcm lačtes inteftina mol- cationismer liora. Kp/o'?Tpoalter 0 improbillnnus lit. Kpva-rpoBaMet, ideft, agnumemittit> vel obijcit . D cnurm rix£e,pu- fatm gnteque cupidum. Adagiorum author lignilicantei apva reddidit arietem 3 quia adagium in- j^ num Cm deortum cll 5 qudd bellumfufcepturi,fecialem mittebant qui arietem addučlum in hoftium_. > fines emitteret: Hcc videlicetpado lignificans ciuitatem &agrqsillorum hoftibuscompa- IcuosforCjVt antea etiam dičtum clh Suidastaraen feribit Jegem fuiflfe Athenis 5 ne prius inire- turpralium . ^piv «w apva 'zrpctsutvcjvTig Aa/S« rdv ^ro\ifs,iwv. Idem Ičribit »5^^ Vartnus in < npofizrav (ii addas yap erit len ' ,‘iasj 'crp'- Kog id’ o a 7 rri, ouium null .1 v 1 tlita r, Omum nu - fipnj}or ab/it . Admoncc adagium dvctpyjav rem effeomnium pernicioiiliimam. Nthilfaciunt luvtilitApft ^tečletninillri,nili adlit herus. Inutilesdifcipuli, quoties abeft prtrceptor . Inutiiispopulus, pajlorabjtt . . niliprincipis authoritategubernetur. Sumptumeft adagium abanimairisftultitiajcum fit ■fibi ipfi inutile, nili pallortscura liiccurrat. Contra illud Homeri. Jvrap /urAct zazri

tnedira~ ftentivimobtinet. Dat itidem capra h$dos,qui & bonirate, & lalubritatecarnisnulli pene ce¬ dit quadrupedh hacquc in parte, vtoui prarferenda, ita e conrrario agris muko eft noccntior, S u andoquidcm vritomnia,qua? rnorfu contingit, vndelege locationisfundi excipi bolet, no c olonuscapra natum in fundo pafccret, ideoqucaftrologi itacaprasreceperuntin ca?lum 3 v * CJ ttra limbuin duodccim hgnorunijCeu noxium dentibus animal, excluferint. ^ OVIVOCA , SYNONYMA , Etymologia. Ordtnis ra- tio. Vtilitas ex pecore quo- tuplex. Ltb-i. Ge¬ orgie. ibidm Caprinus ca feus vbi 0 - ptimus* APRAM dičtamvoIunt,quaficarpam,vndefcriptumfit. Omnicarps capra. CapravaJe Equidcm Nonius caprasacarpendisvirgultis diftaseflefcribit 3 iicuti & Var- dieta. ro,& alieubi etiam Cicero. Ca?teriim Feftusčaprasaitaprincipio appellatas dTecrepus,qu6d cruribuscrcpcnt. Vtramqueetymologiamfuislueubrationi- bus inferuit lfidorus inquiens,vel qudd carpant afpera, vela crcpitu crurium, Vtide easerepas appellataS,qu£ funt agrcftcscaprat.Cum vero & domcftica? fint,& fyludtres 3 fraJcjuecapiigenurn genusvoc&iclicebit., tumcx Plautodiccntc: C/tpri^enum hominutnnon t «et mi hi, ncque pantherinum genus: & ex alijs 3 Pacuuio: gjtamuis c a prt ge no pet on crandior ^ re J]ioeJl i Cornificioapud Maciobium: . ^ InFpidicO » Caprigenutnqttepecus nullo cujlode , per h er bat* The©- €io Vlyfšis Aldrouandi agutuoca eius Jigmfi. 14! 13. Lib. 8- hiši. taji. a* ‘TheodorusGazatameneaprariumgenusdiceremaluit. Contingithiceti'am,quodinboue, E JttdsMJiin &oue,vt&profexu,atquea?tatenomen variet:TefteenimPolluct,Homerusouium,capra* rumqiicatasdifcemens-aFpoyoV«c 5 l w 4 traTac,&žpfolus Varinus multis in ir cis circuinfk&it. Apud poe¬ ta s inuenitur etiam dici de maribus. Varinus,- K«} l deindcpcrSynarrefin ai%.dt tune pleiades in tf ant 9 Ttrne dr in acjuorea mergitur hotdus aqud . Lib. i Je tri Qil_ are & nimbofos hoedos vocat : pjfo' Sape ego nimbojis dubtus taci ab ar ab hoedis . ^ plen-. 11 . Dlcunturhoedi iitiapoetis01eneumpecus,&capramoleneam vocat idem poeta. Nafcitur O lene afignum pluutale capella. , Et Strabo fcribit a/ya?duasfuiffe, vnam in Euboea, alteram in Achaia,quo in loco Iupiter a c apra lačte nutritus dicitur, & prope etiam 01enen,vnde Oleneam capellamdixerepoetit,vcl ab Oleno Vulcani filio,cuiusmeminitHyginus. Sic& Mamliuscanit: furgentibus aftris V Itima lanigeri cum par s excluditur orbt , SJuatotum ojlendit terris^atejue eruitvndis Exgehdoflellatapolo y quadexterapars ejl, Oleneaferuans pragrejjos tollitur hoedos, j ; : O Je p. j. Georgie* Lib. 9 . Jen. 1 .de ar e. amand . Et rurfus: Lih. Capra & h c di cxlestia ftgna cjuan~ do y drvbi niti ant ur % De Quadrupec!ibus Bilulds. Lib. I. 621 A , Offifio mag ni mater louis, illd tonami Tundamenta dedit^pecufpue impleuit hi ant is Lach fuo 3 dedit dr dignas adfulmina vire s . Dehacfabula 3 poftmodurnpluribusagemus. Seruiusaitauriggfignum effenonlonge aSe* ptentrione 3 qui in manu finiftra ferathedos 3 inhumeriscapra,louisaltricem;oriri autem cum fcorpio menfe Odobri, quod & Varro tradit 3 inquiens: Sunt duo hedi,& capra., non longe a tauro. Columella ait orni hpdosquintocaIendas odobriš Fauoniof 5 ante 3 nonnunquam Au- ftrocum pluuia. Idem etilni alibi fcribit, oriri eofdem pridie nonas odobriš vefpere ; in ortu autem & occafu tempdlatcm , pluuiamque facere. De hifce ijfdem ftellis Antonius Dulcia- tus in volumine de feftis mobilibus h£c prodidit: In Erichthonij figno capra eft, quam ille in humeroportat 3 qua? & louem nutriuit. Item h^dieiusfilij 3 quosauriga in brachioportat. Ha- bet ftella in capite vnam,in fingulishumeri$fingulas.-S'ed ea eft clarior 3 qu;e eft in finiftro hu- mero 3 & appellatur capra:In fingulis genibus fingulas, in dextera manu vnam 3 in finiftra duas, & fuper ipfo brachio ftellas duas 3 quae appellantur hcedi.,funtque omnes fimul decem. Eft prre- B tereacapra calidm euaporationis genus 3 quam latini fere omnes fequuti Albertutn inde didu traduntafimilitudinequamhabetcumcaprafylueftri quoad motum, quia caprafylueftris cimi mouerur 3 primo faltat 3 &deinde quiefcit 3 moxque iterum faltat, ac in iftiufmodi motu femperverfatuneuaporationem autem rnotus eius figuram oftendere 3 quia feparatis cum con- liet pardbus 3 qum debeant in igneam conuerti iubftantiam 3 vbi prior accenditur/altare videa- tur,mox aitera,&fic pcr fucceifionem: Quoriim tamen opinio a nonnullis improbatur.Impro- batur & Auerois fententia, qui capra; nomenclaturam huic impreflioni inditam tradidit,pro- pterfimilitudincm quam habetcum capra 3 non quoad motum, fed quo ad viilos & fibras illas quas videtur perfim iles habere lang feu potius villis capraru.Sic enim ab oue potius quam a ca pradenominari debuerat. BucCaferriusnoftcrpriuatim abarunco 3 ideft pilišillis,qui fubme- toceubarbapropendcnt, didarn arbitratur, quod inhacimpreffioneignita? qua?dam fibrm longa? fimilitcr cfte vidcanrur. Caprarn quoque hodie vocant machinam 3 tefte Gulielmo Phi- Jandrohisverbisa Vitruuiodelincatam,agente de tedium facrarumpublicarumqueoperum machinationibus tradorijs. Tigna tria ad onerum magnitudinem ratione expediuntur, & a C capite fibula coniunda & in imo diuaricata erigutur funibus in capitibus collocatis & ijs item circa difpofitisčreda retinetur.A iligatur in fumtno trochlea, quam etiam nSnulli rechamum vocant. In trochleam induntur orbiculi duo per axiculos duos verfationes habcntes, per cuius orbiculum famrnum traijcitur dud; rius funis: Deinde demirtitur 3 & traducitur circa orbiculi iraum trochlea? inferioris J & ita defcendit ad inferiorem 3 & in foramine eius caput funis reli- gatur. Altera pars funisreferturintcr imašmachinmpartcs&c. Videndum nunquidab hac machina nomen ducat rormenti illud genus 3 quo rei iufpenfi ex trochlea per brachia poft ter- giisj.euinda 3 natibusacutoafleriimpinguntur. Sedfynonyma profequamur. Grcrcisnunc Vulgo-j/jffadicitur.A^/JVordiminutiuumeftapud Aelianum inepiftolis. Hcfychius 3 &Vari- nus d?iyvag interpretantur cuyaq,r( alias ryav ) d?p/yyac./3a/dju ideft 3 aper 3 fiueporcusfyluefter. Apuddidum Hefychium zdpacur ^m /aspoc,^oAAvppA/cc Jrr&Fop- nvnW)d? nam odyff. 1 7. procos madantes facit ju»A* 3 quinonoucsfolum madabant, fed omnes genus quadrupedum 3 iuespr^pingucs 3 ca- pras J boucsarmentarios 3 & alia. Et alibi apud eundern legimus ur A’ Zn? s 3 ^ cuy «,$ ia.vurx.ov . Sed de hac voce plura diximus in ouc 3 quod pro ea frequentiiis accipiatur. M d/pa proprie cal pra m fignificat MvzoptiAa/va^idclt, ck albo nigricantem,vt annotauit Cdius,qui & hoc no- mine Capra me-* teorum . Lih. r. Me¬ teor. Lih . I0.r< 2* Capra md~ chtna . Capra toro mentum. Capra quid Gracis. Zib. 2» Žijuatpa. Sfoap o£» Chlm^ra. jL*tb° 2* Lih. 5 . OdjfC de»*6- Vljfsis Aldrouandi d 22 mine Orioniscanem foiffe tradit. exponunt capras^uoniauaKaV eft more cap 13 J^. balare^t mox ftio ioco dicetur. Mraaccapra eft,qua? muigetur. Hdycbiusenim tradit ra? aixiKyoavjag cuyag; Apud Varinum opy/3a exponuntur tsi 'cuyigJoitb ' crI ? eI < ; uS) cpo@dSigj nam hoc cpitheto celeferantur fene,per montes qtnT vagantui,quamuis Heiyc [ * J priusfpecialius dpo0aSav exponit rž/Spfoideftjhinnulorum. Legitur ramen etiam apade 6f>v/3ct transfertur at cuyt$ y v bi requirentc ordmeliterario, bpotj3dStg reponidebet,t ^ HenricoStephano. Tm;apudeundemHdychium at %, veroabeodem expomM r e^p/ajCapra agreftis,feu fera.Alias Ct/vi ipli eft ra rS apoVp« atdrptov rbri/avov ri»yM> luC ’ ' tri ferrum.,quoterra profcinditur,quod alias?w.c,fiue vvvrg appellatuisteftePolluce; OiL . ^ fn tivvag copiosein equi hiftbria eft dcdaratuur.zefo*'?« fecundurn Etymologunv>& » capella eft hyeme nata ,ygtudv enim graxis hyemšeft, velq’use vnam laltem a’tatishyeff> ... beat. Hefychius yjyatpuv caprarnferam ejtponit; x<^ctp»?veid hoedoshyeme natos. yifxapoc fimpliciter hircuseft ,quamuisatate minor quam rplyog , quo proprie nomine 2 tos,&perfedosState marcsintelligunt.xi,«apo/etiamfunttorrenteSjfeuriui,quihyeffld^ p imbribus audgvel niuibus co tempore coliečtis poftmodum liquefadis,fluunt. Sed m -j gnificationecumduplicirGefnerusredemeo iudiciofcribendummonct,vt videne^ rt reat nomen efte compofitum Trapa, ro^uarog pfb.Profertur autem J .inquir^rV« qu°ci u ^b ^ %et/ucbv j & pierique cimi torrentem fignificat pero Ičribunt. Poet« producunt (quam £ l videogrammaticos in Lexicis grarcisaiia quoqueabhyemededuda voeabulapennota ^ yt/udcnv y yj/uav ; yiyctSiov y (\vx ego per o vfurpare malim) cum caprarium genus per /,pc> et ? ripiunrjproinde in JLexids Hdychij & Varini pduapoc rede per / fcribitur 3 quamquain- 110 j 0 ordine inter voeabula ,qua? « d iphtongum in prima fyllaba habent.Pro o m ni itaquc $ genere,omni a?tate,& vtroque fexu yi,uapov grammatici interpretantui^cum mediam _ propriefoliim ftgnificetjrede ramen de vtroque fcxu vfurpari puto, vt etiam rs-poyovoi q ‘ uis hax vox ab Homeri Schoiiafte femininisyocabulisexponitur mares to ris relidos meminerit: F&vov roSitftucoi 0 A pVCVV-jiiS'’ ipifOOVjSlCi.K.tK.pJIJ.iVOU diizafcu E p%aro.Xcapjg /u£v 7rpdyovot 3 yciiptg Si/uirafftrcu } Xa>pjg S’at/&’epideR > eo, va ^°*- f( iue fu sy/yapcg V arino capra eft anniculad tribus^aut quatuor menfibus vfque ad partu 1 deindecuyh dici>aut %/ucupav .Eft Sc yjycupa } Cme chimara monftrum quoddam,quod i§ n mum fuifte fingunt,& a bellerophonre confedu,Lucretio tefte 3 a quo tališ ei affingiw r i0[ 1’nmaieo poslrema dracojnedia ipfa chimard . ex Ho m ero: ripdtfri AiaV)07r/<&iv Si SpazceViiuicattSi^ijutupa , „ ideft, capra. Grammatici exponunt Lyciae montem efle,qui dies,nodefq; flammas e rl1 ^ ^ incuinscacuminehabitarentleonesjin mediovero p ro p t e r p a fc u a _,c a p ra, i n radicibusi r idej* 1 ' ».A Vt w fs r " r -'Vir* r r +- M ~rj! t' »'** r* r J r r j ?r ' r*-t- LV I> r /t AO J trifarmts monftri in vulgum dat a ejl, quod chim^ra‘anim aiput auerint -Ettjuoniam p -Tpef ^ Glauci filiiiSjeum montem habitabilem f'ecit,chim«eram occidifte traditur. Plini im de c Sf ardcntibuslocis!oquensciundixiftetde Apx.\\m\fiagratS^^dx.,inPhafdidemonschi mil ' quidcm immortali nottibus , ac diebus jlamrna y ignem ti us accendi aqua , extingui ver 0 r aut fmo Gmduis Ctefias tradit . Ca?terum monftrum hoc poetarumTyphonis,&Ge c ‘ jp liam fuiffe fingunt. Hefiodusex hydra natamaffirmat. Meminitautem Seruius enan« 1 ea fuiflc fingunt Bellerophonte liam ruinermgunt. nenoausex nyara natamamrmat. Meminitautein serumi t.*-- lud Virgilij: Flammifque ar m at a chimara. Hefychius hanc cb imamam triformem ft 1,fiC Qi c ita,vt in medio caprina forma coftaret,caput veropofterius draconis, anterius leoms cl igniuomo h a ber e t_,fe d magisprobantur qui imam foliim corporispartem ferpentis *P^ >C ^ it. Qtfi plura volet 5 adeat Varinum, authoremadagiorum, & Pala:pb atl1 ^ . ^iva&ov Varinus,& Hdychius exponunt cuya ayptav. Apud Hebr^os pra 3 promifcuigeneriseftiuxtaquofdam 3 vtetiam raareminhoc genere contineat, c \ ^ o C* Veriim ciim hireum dicunt ,folent vocarehireum caprarum,alioqui ezfeminino ta n nere vfurpatur,n£C dubium quin graxi fuum ai% hinc hauferint.Chaldaice capra eft cZ ^’^ c c bičefchaab, perficebuz.Numetorum 1 jf.hircuscaprarumizedicitur,Arabice,maez? bufan. Sarracenicaprarn vocant anfe,Germanigeifz ? Belgif geit, Angli a gotc 3 lHy rI ^p De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. L 6 23 A Galli cheure 3 vel chieurc 3 Itali nomcn latinum feruant,vt & Hifpani, led illi plerifquc in locis pinu ; hiverdpinb mutant. Mas,fiuc caprarum dux,vt loquitur Pollux,latinis hircus, fccundum quofdam ab hirluto dičfus.,tefte Perotto, Sabinis fircus,gr*ce rpdyog vocatur a vo- racitate 3 nam rpaym 3 &Tpa y&v, edere fignificat, quaa voces, vt ait Varinus huiusctymi au- thor 3 duriusquid,& afperius lbnant 5 quam atuma fcettda , fenex hircofus , tu ofculere mu- //«?»)? hoc efEhirci modolibidinofus,& olidus: & rurfusin Muftelaria: Te Iupiter^D^cp-, om- >usperdant 3 oboluisli allium.-germafiailluuies^uHicus, hircus Jjara fuis. ad homincm tranftu- wimmundum& libidinofum. bic& PeriiusCenturioneshircofosvocat 3 vt exponitetiam badsusjrufiicosjolidosj&omnisnitonse^-pertes. EtMartialisfalsedeimportunisbaliatori- busdicebat: T e vidni a tota, tc pilofus Hircofo pr e mit cfculo colonus. Apud eundem Plautum in rine Cafinae,vbi dkitmiVerumquinon manibus clare p u ant umpo- tlr it,plauftrit^ei profcortofupponetur hircus vnel us nautea : Interpretes,aiunt riireum quidem fua natura effe fetidiflimum,fcd fetorem augeri, fi vnčtus rit nautea 3 iddt,aqua,inquiunt 3 te- tidaex fentina maris; mihi vero magisprobaretur,vt nautea hic intelligatur ipfa libido 3 quia Ctempore libidinishscbeftia quam maximeolidaeft. Necdifplicetcorrečlio Turncbi refti- tuentis ex (cediš quibufdam vetuftiflimis locum eiufdetn Comici in pfeudolohunc: Sedislic /trans cx Cary Bo hietjui aduenit 3 quidfapit? Ch. Vfpue d cunabults. Pro fcilicet ,vfque d cuna- Wrilegens hireum ab alis:luditenim Comicus in verbo fapit more fuo,quod interdum ad fa. P*entiamrefertur,interdumadodorem,vtapud Piinium 5 cum dicuntunucundiora vnguenta c fe>quK tetram fapiunt> quam qux crocum. Apud Horatium: Pastillos Tuffillus oletfiorgonius hireum. Idemin libidinofam Canidiam fic feribit .* Munera cur mihi^uiduc tabellas Mittis necfnno iuueni , ne c naris obef T Namepue fagacius vnus odoror, foljpus^an grattis hirfutis cubet hircus in alis, f/udm canis accr , vbi late at fus: /hiis fudor vietis , cr cpudm malus vndipue tnembris ^ Crefcit odor , c um penefoluto Indmitam pr oper at rabiem fedare &c. Idem alibi inquit: Sed nimis arela pr e mu n t olida conuiuia capra. <]uoloco quidam per olidas capras 3 fcorta intelligi volunt, quod mihi non videtur, tum quod (iacepanorthofisfubferuiatingenioTorquatigaudentis non iminodico fumptu,fed amicis fidis,taciturnis 5 &paribuSjtum quod fermone benigno cum eo velit proferre nočtem 3 quod in- ttrfcortaquam poilit fieri,commode fcilicet,nemo non intelligit. Catullusin Kufum: Ludit te eju c dam mala fabula,ep ua ti bi fertur Vallefub alarum trux habitare caper. Idemad Virronem: Si cui Virro homini face^plarum objlitit hircus. Apud Vlpianum in L cjui clauum. Trebatius ait, mn c/fe morbofum osalicuiolere-velutihirco- f«m,Strabonem: hoc enim ex ingluuie oris accidere: Budtfus in doutiffiinis fuis annotationibns l n Pande&ashimc locum haud dubie deprauatum elle exiftimat, velmutilatum potius,quid enim Hircus. Fircus. T pdyog. H ir rf uit il- la r e . In mer c ato¬ ve. Satyr. 5 . Lib.ll.epi- £ r -5 5 ». Lib.io.cap. 10 . Serm.i. S a* tj/r.i. In Upod.ed. XX. Tul b* 1 .epi sl. 5 - Jiirci qui dieti* lik. n. S ■ ub.^.a prtn er,o. t 'f ragus pi- fets. 7 .h$.$o. Lih■ 2. Anticra~ gHS. ‘I r-rgus gd in vitihtts. Cap.i, ■Articula- 624 . Vlvfsis Aldrouandi J E enim Strabom,mquit,ciim hircofo $ aut quid ingluuiesad oculos diftortos attinet ?Hircus fce- toreftalarum,quem Pliniusalarumgraueolentiamappellat, & aliquado virus alaruma Gr?« cis itidemTptt^ocdicitur:vndeTpa^i^om?pueriab Ariftotele dici putantur abalarumodore, qui hircientes cum pubefcentes venerem agnofcere incipiunt, & vocem in fonum afperiorem inaequabilioreraque rnutare, nequc enim,inquit,acuta praterea vox e(E neque grauis, neque tota a?quabilis,fed fimilis fidibus incontentis, & afperis, oubta. tpcuvc/uivtt rcuc atropuvmvpie/iu. vcu;,yJjTpctxe'ict(<;%Qpdct7(/o7pctyiČpv;tc&/\bcn. Alex. tamen probl.lib.i.Tpst^alf/Taf eos vocat; metaph.(vt lpfe inquitj ab hircorum vocedudia propter arteria? afperitatem.Tantum Budjus. Cateriirn IofephusScaliger apud Vlpianum dvct/uipic-firmvg legit proftrabonem, raponem,& prohircofum 3 lnrcofum J aitqueingluuiemaTrebatio vocarirw dSnBrapdrb <&tpopru *pcrdtptt, ldcm CaliusaitTpayorvocari gr.rcisin vitibuscauiationem, vbiflatu graftantede- cutiuntur gamina,hirculum,inquit,qucas latinc nuneupare; Alij ftc vocant, ftueimportimo vento gcrinina a vitibus abfcindantur, ftuecultorum imperitia obladantur ^ vt Hermolausin corollario in j,Diofčoridis,vbi tanquam diuerfa vitis vitia hireum,&hircefccrevideturacci- perc ; .cum vnum ftt: Etcumjnffcunda?fiuntvites 5 hircefceredici air,ciun hoc non fimplicitcr, fed uv fta caufa nimia- vberratisproferendum iit. Aitic^ationem ,inquit Carolus Stepha- nus .ci gen ti vocabulo vocauit Gaza,quod vitis in ipfo arflculo potiflimiim ladatur. Inde ve¬ ro hn-cdccre,fiue hirciredicuntur vitesabantiquisfcriptoribusciim infacunda propter arti- culaucncs oblaias redduntur:quoniam hircus animal,vt inquit Ariftotdes,pinguedine fteri- lefcit. » » De Quadrupedibus Biiulck Lib. L 61 ] ^ Icicfti H#c Carolus Stephanus. Theopbrafti fuper hac re verba funt: E’£ VTrtp/SoAk Ji , Lib. y. de %i/rb rpay^v Tit? dfa-irtAn , %cij oao/g aAAo/? d)tctpyrciv auu/Satvei Jidriv tvfiActsictv . hoc cft , Vt cauf. plant. Gaza cransfert: Articulatio quoque vitis nimietati prorfus tribuitur, Atd-pog, ideft, JpJe,Nedes dum bircus bibat altafluenta, ne c vitra, M e (senen feruo: pr o Je enim in JI ant trijliafata . EtatautemNedafluiiius,inquitCtfliuSjCuiusvifunturfbntes in Lycaeo monte. Tragus Ve tbnonhircusintelligcbatur, fed Erineosarbor in aquam Neda?prona,ac tolijs humorem Tragus vbi ^odammodo hauriens,vnde a Theoclo eonie&atumingruere MeiTenijs fatalc malum.Hu. dicatur Ji - ius MdTentorum hiftoria? meminiretiam Suidas in rpdyog. Sed vt clariiis oraculumin- *diigatur,troh critpr^ternoftruminftitutum Paufani« verba recitare: MeiTenijs Ira vrbe » c 'edisnouasfedesqua:rerecoačlis,quardeitilutis rationepoftelademad FoiTamacccptam j» fafdtantibus Ariftomeni ,& Theoclo Delphicus Apollo refponfadederat ,ipforei euentu >» * comprobata funt. Hisautem verfibus refpondit fatidica virgo (verTus iam citauimus) ac n * hm illi quidem capti ambiguis verbis prouidendum fibi putarunr, nc hirci de Neda pota- r ent. Aliud vero longe innuerat Deus,quod fuit huiufmodi: TotTeVJpoc rov tpivtov>&?h sA- (tivuvol K,a.A5cnvoAuvŠ‘OVy Mtco-mtoi Jtavroi rpdyov.ron uv £?« rS v Jarc? oizp o/? to?? pvAAct? iyriJotut. ideft, vertit Guilielmus Xylander, Caprihci ftirpeme gnrcis pleriique olynthon, Mcftcnij 35 ] pficaprum nominant. Eo quidcm tempore capriricus Torte in ripa Neda’ enata cimi 3> n °n in Tublime fe crefcens crexiftet,Ted in atnnem prona inclinaflet, extremisiam Tron- jj ^ ibusaquam condngcbat. Id Thcoclus vates conipicatus argute coniecit illam capri- »» fici plancam hireum efte,qui de Neda,ficutiPythia pra:dixerat,biberet, ac iamfatale 3 > MeiTenijs exitium imminere. Eftitem rpdyos tritici,iiue fru men ti genus,quod ob va- 7 ritteum r iashuius vocabuli arquiuocationcs cnidJv 3 ideft, frumentaccum cognominant, de quo tragus di- ^cDiofcoridcS; Tpoiyo^rbpgifaa ptiV , Matthiolus noftra cetatein Italia prouenirenegat 3 &quoniam Plinius ex Oriente pere- Lib.17.cap. grinum nobis inuečfum'fuiiTeferibit,mirum quidemnoa efte,fi tam lotigotemporis tra- 10. fturelibloltalicocultuin propriumredieritfolum. Interpretatur tamen Arabice fult,gei~ Lib. 1. de baniceharamelcorn,gallicedubleturguet. Galenus de trago frumentoa Dioičorido altm.fac. ^idarepetit; acfdit vero Cxjplendida,nobilifiiigine,Teu 6 lyra,vtdecec cxcortica- Tragus ar „ h,tragon confici,cuius piciiique iitvTus. Primum inaquacoqui,mox eifufa prioro tifcialu. a qua, mulfum, fapam, vel paftum infundi, demum pinea? nuces aqua prsmaceratas, do- fiec intumcfcant, fuperinijci, Rembertus Dodonteus etiam tragon rem faftitiam efte tra¬ pit in epiftoladc trago j 5 ^ a chondro tantumdifferre,quantumolyra aZea diferepat: ^lam veluti chondrus ex Zea,ita tragumex olyra confici, cuius euidentiflimum tefti- ^onium Galenus,inquit,exhibet; Recitatautem ea Galeni verba,qu£e iam citauimus, ad- v Atyo/utvov tfrov /3pmrtcv } d>rrisult. vtis- tov ufi glavno? iv e*rat rd itn d ttromtov,u-gp^ S lih vpmgrS , ~ * 1 ffiva. Gg / it P Q2<$ VI yfiis Aldrouandi lih. T. de »hm.fac. t&fTo jvti aVo7r«V»j8T£aT* ^npa.vUov x ^df';d.^o9iTiovTovrpdyov x i)t 7«S lvyw%; pAt/ptStffik ^ » vtvertit ide Dodonseus:f rumentum Alexandrinum di&um maceratur,decorticaturq;,&in ?>> fole calido ficcatur: deinde idem rurfum fit, doneč & pelliculae, &quicquid fibrofurncftin v frumento 3 delabatur,atqueficficcandus,&rcponendus tragusexgenerofaolyraefl.Ne- liflt.c* 7» gatverpetiam Dodonams vJIum eflenaturale frumenti genus, quodproprietragusdid* tur, quamuis Plinius id indicare videatur, fp.aioris faciens authoritatem pmitatam Gale* ph eoque magis,ciim d^ipfe Plinius, ex tritici femineeodem,quoptifana modojtragum, in Aegypto ? & Čampama fieri lcribit. C^teiiim quodhicaPliniotragiisdicaturextritici femine fieri,auta Condantino ex frumento Alexandrino,nihil pugnare putatcumhis,ql)2 diximus, quoniam olyra,qua? Diofcoridetede,Ze;equ£edamfpetiescd,;ilatinisarinc;u nuncupata,ex tririci quoque generibus ed: Triticum enim, inquit, fubinde generaliter, vt apudIu.rifconfultos,uimiturproquouiscerealilemine,quod inpanescogitur. Eadem ve¬ ro &frumentum Alexandrinumnon improprienuncupatur: In Aegypto enim,cuiusca- j>ut, <5^ metropoli« Alcxandria eft, olyra? facilis, &fertilis,vt Plinius inquit,prouentus ed,6^zcaeoloci,necnon far,eodemauthore,citi/firn,eineamconu^tuntur. Remigi- * tur fičlitiam tragum efife exidimat,chondro fubdantia? ratiope propinqi!um,quandara eiusfimilitudinem,&figuram gercntem,vtDiofcoridesa-it. Atquch.ec eftfeptcntia Do« donafi. Hieronymus Tragus,tragumfrumentaceum Diokondis,interpretaturfarrisge- nus,quod Columella verriculum album appellarit: Ipfe germanieum ei fingit, Teutfcheiu frh.i.c.i$. rcifz,tded,oryzagermanica,qucdoryza:mdargranaeiuscumlae fcorpionem , vepremfitefolijs>racemis ruhen- tihus ad medicina vfum • becundo lib. 2 7. cap. 15. Esi & alia herba tra fine folijs , pufillis racemts rubenubus , gr sni tritici , acuto c ac umi n c, dr t pfi m martttrnis nafccns . Eruditi hunc quoque tragum poil. ab hirci autodore,autaliquaalia fimilitudine,fed aVoTSrp«^^, idefi,comeciendo dici rentur,ideoqneetiam 7 pciyxvovrpdyxvov vocari Diofcoridi, quomcjdo derpa^«//,*- Tabellaria dicuntur latinis. Prohacherba cruditioresherbarijeamexhibcnt,quam alij> F is a mari- quia vu* fere modo raccmos fert, vuammapinamnuncupant. Clufius vero, polygcinuai v a. quartum maius Plini; efie arbjtratur; alij Bellonium fecutiad androfitcen, alij ad Cro-“ ton Nicandri, alij denique ad Plinijephedran referunt, vc annotauit Cafpar Bauhinus in fuoMatthiolo,qui(Mattliiolus) cquifcti quarti nomine exprimere voluiffe videtur; herba e{t maritima in arenofistumulis,& littoribus proueniens,flud:us maris allidi,6^ obrui folitis, radice crafia, lignofa, Ionga, cortice fufco vedita, folijs nullis, ramulis quam pluriinis, palma altioribus,genidee modo la?uibus,6t^ gracilibus, inftar equife- ti geniculatis, cacuminc pungentibus, adnatis multis, vevtice quoque fiibulicinltartra- dantium manus perfodientibus, flore minutulo,candido, ir. jblongum fertum coaceruato, femine grano tritici magnirudinepari, angulofo, principiorufo, podaja nigrcfcente, in lin? Kali fpino * gulišloculis herbaccisgemino,pediculoadramulorumalasfubnixis,gudu adringento. fum. Matthiolus veropro idiufmodi trago eam expreflit maritimam fimiliter herbam, quam Tragusfiue alij kali fpinolum vocant, Guilandinus drypin Theoplnadi ede iudicauit, ille vero vt hirculus ad tragum Diofcoridis referret, omnibus luis folijs plane fpoliauit. lam vero tpay& ttardt ge- paruum etiam herba? genuscd,quod , vt ait Plinius, cum gallico nardo femper nafeirur (hiiculum vocat) a grauitateodoris, & finfilitudinc 3 qua maximeadulteratur, fiedifluth. Didat ritimus. Lil.^.c. 51 . S c er plus. »us De Quadrupedibus Biiulcis. Lib. I. 6 27 A Diffot quod fine cauliculo efljSt quod minoribusfolijs.> quodqueradicis 3 ncque amara?, nc- que odorata?. Diofcorides vero difcerni docet, quod candidius ik 3 S^ folijs minus ob- longis. Idem dc Samphariticanardo feribit, KavAov, *<&’ "on /uicov tpgscnt, u7npTpay/£cvTa tv cV,ajij ideft jcaulcm aliquandomedium ex fe mittens,odore fupra modum hircino, Hu- ius hirculi iconem ftirpium exoticarum peritiflitno Carolo Clulio debemus,qui hunena- (ftus hiter fpic* celticoa tafciculos pofteritati fcite patefecit in fuis e Garcia Lufitano Mcdi- to veifienibus. Plan tula eft } inquit hic, nardo Celticar fimilis, candidior tamen, 5 ^ veluti ex viridicincrea,fine cauliculo 3 minoribus, breuioribufq; folijs, villofa admodumfecundum radicemj&nigricanSjnuliaodorisiucunditate.Foliapramanfanullumaromaticiimfaporem feddunt/edlenta } & vifeida funt.cum nardi Celtica? folia., 5 ^ calida fint,cum aliqua tamen adlbfol:ione, nimirum Grapa. tA rpa%yrma,, hoceft 5 ab afpcritate deflexa voce 5 vt ait Hermolaus: Verbaphilofophifunt.- E V/ Je tcov C7rbyym rpict olyiv ,/uuvci, oibi, Grvzvoi. rpnoc b ', ov zn\Smv /\i7iQcTarog >}&)'sru kvot cit og } ® w it01 v ng/oitv apfivag izaMaav nvtg AeTrTorpub-*? , ^7/ crvzvng ovrag. uring ffnAupairipns rpayt/g dvo/uaaav rvg bi , $»X&g 61 tvavriag rotg7rpoecpiijuivosg bidzavraz, ideftjefpongijs alias maresappcllauere , tenui fiftula, fpiflas; quarum duriores tragosnomi- narunt, Faminas autemqua? contrarias dotes habent. Poftremo rpdyo/ nominanturna- ues 5 quarum tutela hircicapiteinfignitaeft,vtxp'c/,qua?ariete,vt Pollux annotat, qui reto. fovquoEuropa veda fuiflenarratur,fimiliter exiftimat fuifle nauem,qua’ taufoinfignege- reret, vt Centaurus quoque Virgiliana . Idem cenfent Cadius, yiveip Gruprva i%giv offov fvri&oLfaiaiov dxpox,o/jt.ov , llOC eftj habent Alpes, vt Polybius tradidit, peculiaris forma belluam fpecie fimilem ceruo 3 ceruice , villisexceptis 3 quibus caprum refert, geritque fub mento aruneum dodrantalem. Ap- paret itaque manifefto Straboncm vel Polybium za-rpov prorpdyov pofuifie . Etapud A- thenmum vbiex Archeftrato xct7rpos celebraturex A;nbracia } doči:iifimus Mercurialis non pi- Jčcm j vt cajteri eruditiores 3 intelligi arbitratur, fed hosdum, ea perfuafione ( vtor ipfius ver- bis) potiflimum addučfus.quod fi pro capro piicem intclligamus, fequetur veteres nulla Ro- ^am aliunde aduečia quadrupedia in pretio habuifle: Quandoa Gellio nullius alterius, ^cd auium 3 pifcium > 6^^ pomorum tantummodo mentio fit, quod tamen ex eo falfum pro- k tatur,quoniam Varro feribit multosRoma? caprasexMelia infula habuifle 3 quod ibitna- fomoSj^ puleherrimoshoedos ficri exiftimaretur: a Clemente quoque Alexandrino, & a Polluce hoedi Medici omnibus alijs praderuntur. Ca?terum ciim totusliber feptimus 3 in_. quo locusifte Archeftrati continetur ,opfonijs, fiuc pifeibus fit dedicatus^ authorque ma- nifefte ex Ariftotele caprumpifcem leuem,acus modo efle dicat,egoab aliorum fenten- fia non recedam, qui »aVpo v hic aprum reddiderunt. Verfus Archeftrati funt: A vrap tg A ju/2pazictv iX-3-dv iubuifzovcc ya>pctv y Tov zcc7rpov ylbv iffibng avti, s(cjf u» zctfdAdTri t Kav Jtro^pvaog tv. uv etos vty.tcnc zara 7 rviv(fv A etvY\a7r a&avaTMv ,rbyap ir yvAdta v eVl yrv bcepjuarco fiadhcov % Ideft, Lih. J. bi sl. cap. 16. T ragus fpo~ giagentis. Lib.^.c.ap^. Lib.pj t.capm 2 t. Lib. 5. cap. 138. T ragus na- uis. Lib.7. Lib. I .VAK% le bi.c.% 5. Mercuria¬ lis error . 2 .dere ruji. Lib. 2. par- dag.c. 1. Jperfiue c a per pifeis. Caper* Lik'1-epig, 2 4 * - LiLi.Geor- &**• 6 28 Vljfsis AJdrouandi Idefl. Amhraaa beatam in regi onem ft te c on fr as , E Aprumque videus^eum mercare^acinernptum ne relinque , J clfiauritantumres pendcndumft , afji atu nc te Nemcjrs cleturbet trata , f m f c sla De a: is enim flot nečiaris eji: Nec cuiuis n. or ta h um fits co vefci , Atiju e adeo ne ociilts q uidem tntueripr sfer tim ijs qui plicaturn textum > } »ncipaludisalumni^rnambus cauis tenentes •, i Mar is calculos commoucre nsn folentfamclica vita raticne C uilliftercoris c xcr cmerita terra inijcientcs. Negat poeta huncaprum pifccm ob fummain pra?ftantiam ipfius Sc precium par abalijs pof- fc emi, quam ab eo genere hominum > quos luculentis verfibusdeferibit. Quinam igiturilli hominesfunti* Dalechampiuspifcatores putauicintclligi• At Ifaacus CafaubonusinfuisanL maduerfionibus trapeziram, multinumum menfariummimisenim abfurdum ciTe ait,auc dicere J autexiftimare,o{'timos J &precij maximipifcesnonabalijsquama pifcatoribuscfita- ri. Quis neicit genus id hominum non fibi, fed beatoribas maria ferutari c*Sed virum dodum ? ( Dalechampium) deceperunt illa verba & vellerea>&fcortea , & m ant tu, Cr mar [upi a: Ua ftfi , fifeins [celiš ^jjartia funt vtenfilta ad maiorisfumrnapecumas cetfien- das. In vcteribusgloflis hfcus verticur^dpro? dMtvTix.be : quia 5^ naffa 8c fifeus, inquope- cunia contincbatur viminca opera erant. Intertiohorum verluum zcTAov fcribendum,non xoiAis , iungcntium enimeum vpeta fjot . Fifci capacitatem hoc verbo dtfignat,ait mSa .01 doveiv■JtipucouStcovi Xo-yi, ideft, qui folent tradare calculos ardente animo j elcgantiffi- mumeft Jomv 4«,agicare fic calculos, vttinniant: par elegantia in illis dt&ovAojiaft. ad dcclarandum vehemensftudium,&ardens argentarijrationes putantis,autpecuniam-» iolicitefpečfantismetu fraudis. In finehuiusverliisponenda sv>/t«mAda:naniqua?fequun- tur, dpS-pav/snAeičovI tt) yh£apri {tetra.fidNMv , non pendentexluperioribus,fedexfcfunta- p'ra. Alt poetacam efle pifcishuius pi\Eftantiam,vtquandoeiuscopiaeft,caniesouinas, G agninas, Dum tugulas hireum , faetus e s ipfe caper* Grammanci caprum a Marone hoc verfu .* , Non aliam ob culpam Baccbo-caper omnibus aris 1 p H e' Ct' De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 619 B Caditur . Prohirco pofitum voluntaudacia poetica:funtenim verborum licentia liberiores poet*:quod quafidedarare,&illuftrarevideturTurnebusinh*c verba:Poetx licenter muka nouant,que- qus oratio difcrta recufaret, & fermo quotidianus,vt putida, aut non latina afpernaretur , li- bcnter vfurpant. Paulo itaque inferius proprie Ioqui poetam j Et dud us cornu slabitfacer hircus ad aram. Equidem A.Gelliushisfauere videtur confcrcnsTheocriti hunc locum cum verfione eiuf- dem poeta;: Tit v p' i/uTvroxctXbv artfiXctutvt fiooziTd$cuya.<; y K a) hircus. ypd;,qux ad perfečlionem non peruenit, alias JtoAoxpocdi 10 C. Kopo-ajt/sapud Cratinum Comicum eft hiecus. Didymus,vt tradunt Hefychius, & Varinns, ^deriuaca Corfe,quod Corfarlocusfic Cilici*. llobertus SrephanusficTpa^ov fbrfandiciar- hicratur,quoniam tonderihircifolent,&indefieri cilicia. Certexopcr«alias idemeft quod ideft,crinis, vt Etymulogiftcs in hoc Aefchyli Iocoexponit; Mukcis d< xop;? iv hotita Aapnvmv. Cuius rei authorem ille ha bet Arthemidorum Ariftophaneum in 2. -snpi Aupidog. Idau*- G g g 3 tem Lih. 3 O, Lib.$*c> Lib. 5. poet, cap.$. E 'id.v. Lib. •p. e. 7* T ityrus (JUtdfgK. cet. Ltb. 1 . po cap. 2 . I. amor . Jtud, S«cr. Z iphir. Car . Lib, 1 0‘capt de cap. Hudi fyno - »yma, dr c- syt/,OH, <530 VI yfsis Aldrouandi tem fortatTe Virgilius fignificare voluit,cum Meliboeumalterumpaftoremfccit ipfi dicetv E tem_,; Syluefirem tenui mufam meditaris auena. Nam Kct\ct/un gra?cisculmuseft,vt dodiflimus poeta rationem ciusnominisita aperirevolue- rit. Prtecipue autem, vt hoc venim čredam, ducor, incjuitj, quod gr,rcus feriptor in Italia hoc nomen frcquentatum tradit a Grarcis,qui Dorici generis liane terram incolebant. Vnde veri- fimiliuscft Theocritum,qui arire notmim poetam id nomen vturpauit,ita pafloicm appellaf- fe: illo enim ftrmone vtitur. In eodem praterealibro Athenamante fuperioremlocuni nar- rai Ameriam Maccdoncm ivTucyX'xaceue affirmarc,Tityrinumdicimu/ieum inflrumetum, quod,W«v/\£>f'alio nomine vocaretur.Hac ille.UJiaijtemqmbusžillegorias fe&aricurafuit, per Tityrum ipfum Viigilium accipiuntvqucd tamen vbiquenon eftferuandum., led vbiratio exigit,vtdixit Honoratus. SicOuidius: 7 ityrus, & fepetes^Aeneiacj-, ar m a legentur , K on?a triuinphati dum caput orbis er it, Eft vero etiam vt pracedentiloco tradit Vidorius,beftiola ficappellata,ciiius meminitau- ^ thor libclli ,quodcfcribuntur natura: hominum,ac moreš: Theophratloautem nune illefalsd attribuitur. Quoenim capitedefčribit blandum hominem , &qui omni inrealijsplacereftu- deat,inqu it: A’ut A« dt ^ 'urt&tiKov S-pt^cu,^ rhupov xTH Hieronymushircos : Alrquiarietes:,alij totum genusouium interpretantur: C.halda?usredditteiashaia,ArabsTcus,Perfeus Aftarha. Azazel Leuit, 1 6. Dauid kimhi exponit nomen montis,quod eum capra frequentent: Quida G addunt montemefle vicinum Sinai. Septuaginta a, 7 ro 7 roiu 7 ra 7 ov ,cmitTarium, & d7ro?ro/u7rMi emillionem interpretantur,& r \\dyov dn HiTpanice hircuscabron vocatur, ltal/ce capron,led frequentius becco,quam po- fteriorem vocem Gefnerus mutuatos putat Italosa German um bock. Carter 11 m antiquiffima ellehancdictionem ( vtor verbis Pier ij) in grarcorum habetur commentarijs; apud hiltoricos enim legereeft Ptammeticham Aegyptiregem Phrygiorum antiquitatem J dcqua magnain- ter Phrygas,& Aegyptioscontcntiofuerat,in Acgyptiacispuerishumano omni conihrtioin- hibitocducatisjeoargumentodeprehenddlej quodexiiiapte natura becpronuuciarent,qua; vox proprie caprarum, & hircorum eft,eoque vocabulo Phrvges panem appellau nt. Koftrum H veroauium plenTquenunc Italialocis,olim vero tota Gallia beccum nuncupabatur,&bec- care paflim pro mordere,deccrpcrequcdicitur, quafi vero fuerint primitushomines a capris enutriti,naturaque vgeem enuntiarc docuerit,qua’ ad alimoniam magis neccfTaria videretur, id honoris Phrygibusadiudicatum, vtantiquiffimiomnium h.iberentur J quaquerationeba- lanresoues,&latrantescanesappellamus,eadem illi beccoshircosappellauere. Ha’cilleex Herodoto:Scd Suidas negat mirum videri debere fi caprarum vocem imitati funt,qui fuerant acapraenutriti,idquod Herodotusaflerit. AIiquandoijdem Germanidiftinguendi caufa_. a maribus hireum vocant gcifzbozk, Iicut in caprarum fylueftrium genere reich h ec: eodem modo Angli gotebuche,iileft,caprarum hireum dicunt,Galli timpliciter buc,Belga bock,II- lyri Kozel. Quod modo ex capra, & hirco nafeitur, Jatini hoedum vocant ,quod nomen do* čtiorespkriquecumcediphthongo (cribunt prarpotiraafpiratione, pauciffimicum eademdi- phthongo fed abfque fpiritu: Multi afpirant quidem,fed diphthongum oe fubijciunt.Quidam grammatici deriuam a 7 t dl d v čudo Jod hac rationeferibendum dlcta’dus,quod ramen nuf- quam reperitur; alijrurius hoedum didtum voiunt quati foedum lingua Sabina, in qua t litera I. DeQuadrupedibusBi/ulcis.Lib. I. 6 ji A in afpirationem vertitur. lfidorusdenique lioedumabedendodici aflerit „ quoniam teneri pinguiffimi fiint,& grauifimi fa por is. Hccdulus,& hoedillus d iminutiua euam leguntur,priori vocc vtiturluuenalis: S4tyr.11. X> e Tyburtino veniet pmguijfi mu s agro Hcedulus . Altero Plautus : Dic igitur me tu um pajjerculum ^galhnam^cot ur ničem, agnellumjxrdillum\. j n Afm*- Martialis ekganter hoedum vocat fcetum qucrukerudemcapelke. lftiufmodi tencllushoe- ria . dusgrarcis cfta?raAft2C,vt Diogenes Laertiustradit,apudquem Pythagorasdiciturin facrifi- Lib.y.epig. cijs ^ fustile aAtxTopcn,uovov^p' lc P 0 ^y cL ^ a -^ V0 ^ tok Myoy,tvoiC d,7ruXizic ix,tapoi'T«r,donec pariat,& mul- geatur, A partu iatn ^i/uapav, & cuya nuncupari; De mare vero tpiwdici> EifdemeV yeiua>vi, id eft, hircus paruus^aut capra paru 1 , oua; GENVS. FORMA. DESCRIPTiO. X ruminantibuscapraseffenon vnoinlocoferiptumreliquit AriftoteleSjad- dens infupercornigcraseflc,& bifulcas. Diligeti deferiptionenon egent, tum quia animalia funt vulgo notiftima^tum quia colorem mutant, vt teftatur ide Ariftotelcs,& interdum etiam varie generantur,bcuti apud eundem legimus. Itaquema]eauditSuidashocinproucrbioc^>*'i'di'o« a7 ' a 5i ( left caprarumno- ro ,p ro n - nuna,id exponens oHov aypnca valent , caprigenum homittum nen placet trn in, tte,]uepan- therinumgenus. Pilusdiftertlexu;craftusenim hircis,capristcnuior,eltquchocgenusanima- tisapprimehirfutum,vndecapellam inter uirorum cognominaa capillorum hirlutiedici Ca’- liusannotauit,& Feftushircipilosdenforum pilorum hominesintelligit,alij uero ctiani hirci- pilumfimpliciterprohirfuto ufurpant. Etfiuerdcx Ariftoteledixerimus cornigcras efte ca- Lib.i^.c.%. praSjPliniustamcn omnibuscornuae/fenegat, multifqueladismaiorem ubertatem cllepio- fitetur;uci um in his,quibusca funtjindicia annorum efte per ineremeta nodorum.Sunr autem cormiacapi i.s,hiicifquelonga,&acuta,vttradit Albeitus.^Varinus in zipara tradirin Deloin- fulaconftciatum dšci hircicornu bicubitalccumdodrante,ponderislibrarum 26. Oculos, hucis elfe ad nar« conucrfos. tradit Caelius, corum authoritate, qui apud Virgilium v bi ait: trajt- \ / yoovet jufyxv ffotpiav znipiTrotei O' rpayog iV7rdya>viVToXbg t^i ZB-gareov. idefl 3 S ipr Aon gafacitfapientem barba, cjuid objlat Bar batu s pojfit quin caper cfie Blato. Apparet autem iftiufmodi hjrquinam barbam raram clfc,vel non admodum denfam,fic enim • interpretantur hcc Plauti .* Heus tu, qui c um hirpuina adsias barba Rejpondc quod rogo. * - G Koneolasvocarijtradjt Fdt:us,papillasqua?exfaucibuscapraram dependent; Varromatnil- lasnuncupatjlacinias Plinius, verruculas alij. Bimascaprajinfeminibusrnammas habent, teftePlinio,ncc alibi iicut&oueSjCuiusreicaufamelTe Ariftotclestradit, quodfurfum verlirS capiant fui corporis mcrementa,itaque ubiconfluuium,& copia excremeuti fanguinis, qui lo- cus fanc infra eft, & circa effluentis materije olha, ibi mamm« a natura polit« limt,qua enim partemotusagituralimenti,,indeetiamcapialimentum poteft. Pedes habent maciientos, hincinepigrammate AWc,užJWocquidamuocatusadafperarnc«nam ,inquahircinuspes, quifcilicet non multum habcrctddiciaruin,aiirpinguedinis,&cannabin«bralficpafparagus fuerantapp' litidicitfeobfeiuatuiumhofpitem nedenuo uccetur.* E Jc-trrvvtreti; rpdyiov nrčJct,^ Ji%ctrulov KcmuBivug x,poi./xf2)i$ /u,riXtvov a.iS7rd.pxyov. E'i7rfitv,rbvzxXiactv7xipuActcrg-cfxcu.W/ydpb^vg. KAnihiloffen- dantur,- Hucquefacit,quod Oppianusdeai^d^po/?jideft,caprisfylueftnbusfcribit,meatum qucndam d medio inter cornualocoad pulmonesperuenire,cui cera infufafuffocentur. Inter neotericosBartholomcrus Eulhchiusanatomicusdiligcntilfimusinuolumine deauditusor- ganis feribens, huic ueterum fententia? calcnlum album adijcit, & in hcminelimilequodam- trrodo organum reperiri proliteturhisuerbis: Ergoacaueruaofiis lapidei, in quam tneatus aud : torius,conchionappejlatusfinitur,uiainnarium cauitatem perforatacft:abilla enim meatusalter oritur rotundo canaliculo fimilis>&inftar tenuioriscalami amplus,quiobliquc ad antcriusjntcriufqucbafiscapitislatusprocedensin medioquatuorforaminum,totuiftud ospenetrat, atque perfodit, nam polteriorieiusfcde arteria foporaria caluariam ingreditur: Ante- De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 63 3 A Anteriort qu3rttim neruorum ccrcbri iugum extra ipfamcmergit: Externum latusarteria’ in durain cerebri membranam diftributa? aditum patefacit: inrernum denique fiffura quadam-. circumfcnbit 3 qua? a cime um referentis, aclapidei offisextremis partibus oblique ante,& in« fradučfis fit. Čaterum hunc meatum de quonunefermoeft, arbitraturfortaflequifpiam eo locodefinere.- res autem non itafehabet,fed alteriusgeuerisfubftantia aučtu interduosfau- čium,feugultf mufculos 3 apaucis hucufquebcnecognitos fecundum pauloante memorata* fiffuradudtum,vJteriusprocedit,&iuxta radicem interna: partisaTropvajsoffisahs vefpertilio- numfimilis in aiteram narium cauitatem terminatur 3 &incraftam palati tunicam prope ra- dicemgargareonisinferitur. Sjjbftantiafaneeius 3 quaextrema fiftura?oditemporum 3 &cu- neo fimili coinmunjs tangit , cartilaginea eft, ac admodum craffa, huic vero oppofita? partis fubftantia exačta cartilago non eft, fed membranofuin nefcioquid habet,<5^ tenuior euadit* Athuiusmcatusinterna extremitas narium cauitatismediumrerpiciens, robufta eft cartila¬ go,qua; plurimum extuberat,muccofaque narium tunica obducitur 3 ac fini ciufdem meatus, quafi ianitor pra:fe ; queadec fčepius experti fulftent,fpiritum 3 vbi ipfum quiscohibet, ad aurium cauitate vi qua-, damimpui(umreciirrere,&inftarfluftusauditusorgana percutere. Ha?comnia Euftachius. Econtrario Ariftoteles pnTcftatolocoopinionem hancmaximereprobat,humanamquedili- gentiam id nullaadhucdiffečfcionedeprehendifle, autfenfu aliquoeuidentiore conijcerc po- tuiffe 3 firmiter afieuerat. IecureXtra fiiop,irrlib. 1 , Regum,ihquiespropterea idfuppofitum fuifleaMichol filia Saulis vxoris Da- ftidis lečio quem concinnauerat in figuram a7grotantis,vt fcilicet eius,qui moueretur figuram lecur ' efficCret verifimilem. Felcaprisnonefle Pliniusaflerir,- quo forte loco rečlius lcgemuscl- C pree,nam apud Ariftotelem.id legi tur <&ipi 7rpo>cdv: Conijcere enim licet Plinium I2 3* ^Phroikus. is .... Fel. Ventres. E L E C T I O. YI caprinum gregem (inquit Cofllnius apud Varrotiem) conftituercvult iru guomodo eligendo animaduertat oportet: primiim a’tatem 3 vt eam paret 3 qua: iam ferre caprarum polfitfručfum,&deijseampotius 3 qua:diutius:nouellaenimquain vetusme- cletttoinfli 1 lior: de forma videdum vt fint firmf,magn£e 3 corpuslene vt habeant, pilo ere- tucnda . bro, nifi fi glabrtr funt, duo enim genera earumdub roftro duas vt mammillas P^nfileshabeant 3 quodhjefiecundioresfintjvberefintgrandiore 3 vt lacmultum habeant, 6^ P'ngue proportione. Alias etiam ait Varro capram amplam potius,quam paruam eligi. Co- 11 ničila pr^cipue probari aflerit,qutehirco fimillima fit 3 &fi vberiseft maximi,& lačtisabun- danttffiini. Ari ftoteles hoc ct iam obferuat 3 vr trtas pai entum prouečfa potius fit 3 quam noucl-. A;Oues inquic& c apr a? annicula? cocunt,atq.ue v ter um feruntjfed capi* potiiisiMaies quoqj- : ; in' Hircus qt)£ Us ejji de » k’at, 11 adimaxi. tni 'V bi - Vlyfsis Aldrouandi d 34 in ijs ipfis gena ibus codem lilo tempore incunt, fed proles differt , quatcnus pr«ftantior ca_. H eft 3 quamfenefcentesmares&fa?mina?procrearint. Caperverd , fiue hircus eligenduseft, corporisampliflimi, moliori pilo , & potiftimum albo 3 capite paruo 3 auribulve fkxis 3 &gra- uibus, quam maximclimus ; fic Plinius. Palladiuspilum probatnitidum fpiftum, & longu. Coliimcllanigrum,denrum,&loiigiffimum s auresvcidflaccidas&pra“grauantes. Floren- tinus irem cui fub maxillisdua? videncur pendere verrucula?, breui 3 pknaque ceruicc 3 auytm, nj/ TfSčLfrrhov fiapvv 3 qcy ftsrttpvv tpcov 3 ,3poyyov de /ucncpcnpov-. Cornariuspro /3apvv legi C 0pa. ^V, Varronem 3 vt apparet, iecutus, qui hircum ceruice, &colio breui probar. Andreas a La- cuna /3ctpCv mauult 3 &graueminterprctatur 3j ua;tpcTfpc>’veto poni pro /tempov. Bronchus inquit, ideft., afperaarteriafierinonpoteft,vtlongafit 3 coll6breui exiftente ciim videlicet eius prolixior pars, qua? pedus ipfum egreditur* femper adha?reat collo 3 &longitudinem eius meceftario adaeouet. Gurgulionem eruditi fere gručam vocem yapyupecbvd, id eft, vuamred- dunt 3 quod(inouit Gefnerus)hicnonconuenit,fedfortehoc loco intelligemus fupremam parremarteria?excartileginibusaliquotconditam, &prominentem, quam graxi Iarynga- proprie vocant. Poteftfane bronchus appellari aVo t« mrpoippiv. Probatur praterea hircus F armis qii.im villofifllmis, ex fententia Plinij, cruribus item craftis, vt vult Columella. Floren- tinus vult ftr item e^TrAscvpc?,force Mupo ;, idelt,lateribusfeucoitisfirmis , necnonco« xis amplis. Varro denique de capris 3 qua? bis pariunt, natos rnares ad adtniffuras prafterriait, & efte etiam 3 quidant operam, vtexinfula Medica (Melopotiiis vtPolluxhabet) capras habeant,quod ibi rnaximi 3 &pulcherrimicxiftimanturfieri hoedi. Icones capi« hirci» qu« lčquuntur 3 ad prarcedentem paginam kdor beneuolus referre. L O C V S. Capr4 A- (hakfa C apra tonfi- Ics. Ter tile s vbi Jint. £xcrc.i$9. na. 4 Hirci cjua- dricornes. Seli. io. pr ob L i 5 . Caprini pe- coris abun . dan ti a. VIB V S Jccis, aut regionibus vel abundent 3 vel quibus etiam commendeu- tur 3 hacrubricaaperietur:diccmufquenonde domefticis tantummoddjfcd . de fylueftribus etiam,cum quasintelligant aurhoresincertumkrpefit,velfal- temperquam ambiguum. Capras Achaicasapud veteres magni fadas fuiife G ex eo innotefcere poteft, quod Athenaus referente Hermolao 3 cafeum Achai- cumSiculopr«tuleritexoppidoTromilia 3 vndeTrcmilicusdicebatur 3 &aSimonide Stro- milius. In Africa?quadam partecapraaonfilesfunt, vttraditTextor;exquarum villisnaut« velurn confkiunt.Šylueftre$autem capras in Africanullasefte , teftatur Ariftoteles, Plinius capreasreddere vifuseft, nam ceruos & capreasibidem eftenegat. j5Egypti£Ecapra , fa , tusqui- nos parere feruntur, quod fecundiffimasNiliaquasbibunt. Quani quidem paftoresetiam ladis inopibus pecudibus, & infa'cundisdare } inquit jElianus, folent. Scribit vero etiam Plu¬ ta rchu s in libro Vtra animalium &c. /Hgyptiosaffirmarecapras fuas,quoties cum fpleeodem plane loco Siriusoritur, in orrum omnes conucrfas, eo refpiccre, atque hocfideriseiusrcuo- lutionum argumentumcertiffimu dfc. De Agrigentiniscaprisha^cprodidit Plinius:decafeo agens: Et c 4 pr ar um gr e gibaš fua Ltus eji, Agrigcnts maxtme eam augente gratiamfarno, ijuahs in ipfavrbeconficiturcunttisprsferendus. In Anatolia } qua: eft Phrygia 3 iiuc Afia minor,hirci funtquadricornes, vtrcfertScaliger 3 piloadmodumprolixoarquante candoremniuis. Que velluntadtextrinam, non autem tondent 3 propterca quod attonfione pilum aiuntcraifefce- H re. Hune morem veteribus fuiffe, Varro ait, vnde & vellusdidum putar. Ariftoteleseiufdem fententia? author eft erpofidron; Madforipcu ul t p'rg}<; rivduuai ctvafvucri ex molliore villo preciofosconficiunt pannos, Zarzacan vocant, e craftiore Maiacar i e mediocri id quod zam- bcllot, ali j camclotj Turca? Hac, flcut hircum ipfum Hale. Ha:cita 3 inquit 3 fcribimus 3 quia veruecem cum quatuor cornibus abs te vifum pro re mira leribis. In Aquilonaribus terrishir- corum ,&caprarum longe maiorem efteabundantiam 5 qu;im in reliquis Europa?locis 3 tradit Olaus Magnus ■> ob montana pafeua, & paftorum caprariorum diligentiflimam curam.Hircos itaque ibidem efte magno corpore, craflis cruribus, breui 5 & plena ceruice, auribus flexis, & depreftis, paruo capite, longo, Ipifto, ac nitido collo, cornibus altis, & latis, animofos, belli- coibs, &robuftos 3 ica vt lupiš medioerrbus, canum ta men auxilio congredi non formidenr. Fere omnes colore albos efte, ita Sc capras, hycme pafci pinearum arborum corticibus, atque mufco 3 acpopuleis virgis. Pelles coruin maximisnauigijsqufftus 3 & lucri caufa 3 decadumq ; numero cxportari ad Germanicasoras 3 vbi rurfusampliusdifpergantur inorbemj ftmiliter& caleospropter cfficaciam nutrimenti, ac medicin« fcilicet ftupid« 3 ac ingroftat« carnis> ucl ry VljTsis Aldrouandi ■ v I ' > ^ * turgentis. Addkinfuper carnibusiftiscapririrsqudisfole 3 falejiicntoque ficcatis incolas• aujidiusvefci ,quam illic6inačtatis;idqjtempore^ftatis/Se:agncultura:.CaricoshircosVa' C apr* albif- lin us exponit šimAfcrejideft,vi]es.C;fJjstf* capi«, vt traditAcliaijusiSfciJbiftlma: funt & corni- jm villi adeo molles, )- Lih. 14 ,c. 6. C reta c ur c a pr is abii- v det. Lib.l.c. 1 3. Ltb. 6. fect. ?5- Ji m .e, cr ma- bus m urila?,& ad musimorum cquorum magnitudinem accedMri xfw4. cum Milelijs lams vt mollitudine comparari poftirit,ex ijlq* facertfdfes J & Cafpioiu ditiflimi veftes.conficiant.ln Cepbaleniacaprasnonbiberequoridie,vtalia 1 'si[nitnali3,authoreft Ari« . In mir ah. ftoteles,fed aduerfum libi ventum orc hiantes excipcrc. Ide rradit Vakrius Ma^imus. ldeo- queThcophraftum feruntdixifle caprashas Cephalenidasfex menfibus non bibere,vti me* 1. rnorat Aelianus,&anteipfum AriftotcIcs.In Cilicia,referentePlinio J circaq;Syrtesvilloto. ftliyeftiuo.tur.Quoioco Hprmolaus pro SyriasSyrtesrepofuit,circa Syrtescnim,inquit,Ci‘ Ctnyps qd , jiypbium pečuscelebratur Virgilio,ŠiIio J Marriali. ) Claddiano,ca.’teris,vtquintolib.caftiga- j dr vbi. tionumdririmus. Hfi autem Cinypsfecundum Probum, oppidum, & flumen Afiica?regio* Lib.\/\.c.6. nisGaramantum,apud quos villoftiirmi iftiufmodi hirci to^debantur ad Cilicia ,quibu$ nautar vtuntur,& rnilitcs: Virgilius: • Nec minus interea bar bas, inčuna/] rte mentd Cihjphtf tondent < hira , fetapjue comantes Vfu?» in caftroruTH >ac tnifcns velamini akuti st Gretam infukni copiofam capris effb,teftatur Ilidorus. Alijvero,vt Solinus, agrtim Creti- cuiTi lylueft ribus capris abundare aflerunt. Cur.autcfn>vcl illarum,vd harum ibi copia fxr 0 ra- tioefic videtur,quod ca infula,vt afferir Bellonius,lupiš careat. Cpmcmoranturetiam Cyn- rhia? capra? iylueftresa Cyntho morite Deli frc nomihata?, detjijibus grarci authoris incerii epigramma ejetat in anthofogio Uuiufmod i: faur&iJftr ff%ptr&Tt. rd-ycip tb Kprrbi l%tufpa. Kdiicu iv O'pivyi))Tc£a Gripi \p>Ti 'j O k C/JLiuv ipdvuffv.’ opo$ iaty<3t,vvv oi aritTctvraa Ai7reicr7rcvSuc J &tb,f eipyda‘ctro. Damafce- Damafcenar caprem fupra palmum longas habenf auriculas,vbera mulriplid3,funtqj admo n-t caprea dumfoecundc,tefte LudouicoRomano.Circumducunturquadraginta,velquinquagintaab ijs',quibuslaceft venaie,& vbi laccmere volueris,in fuperiusdeuehuntur coenaculum, etiafi G triplex foret contigpatio>vbi cora in vafa ftannea lac emulgent. Galliaru cafeus caprinus fa« pore fuo mčdicamcnti vitri obti riet',te fte Plinfo. CTefnci us aflerit capras in Narboncnfi Gal« lia audiuiife fe auriculas latiorcs,longiorefq; fuis habere, vt qu* ad dodrantem longitudinis acccdant. Capras in Gimanti natas AlcxanderMindiusfcribit> recitaifle Aeliano,fex men- fesnon bibere 3 fed tantumin inare intucri,&orehiante illincauras acdpcrc. Idemtraditex eodem Mindio lllyrips capras vngulas quidem habere 3 led non bffidas. Ariftotelcs vero af« feritapud li]yriospecoradicibisannoparere,gcmiriospieraque,nonuliGsetja’mternos,aut quarcrnos hados,alia quinos,vd pluresjpritcrca lat 5 lisfefqui congium red dere, In lndiain Coytha vico lic nun^upato ab indigenispifcescapriscomedendos obijci 3 rcferr-Aeliamisex w ' Qrthragora,inldŽis,qubsfonfcribitdercb.Xndicis. LudouicusBarthema veidinitinerario i /fcecu a p UQ j n jj c ^ teftisdt, Indicas qualdamccprasin vrbe Tam alfa ri Indic oricri tališ miro modo J ‘ ut '' qua{ernos fftus vno partu cdercsSed & iuxta prom6torium } cui caput viride n o n; c eft, Afri- canj cuiufda infply capras ternps & quarernos vno partu edere,inečrti nominisauthor Luli“ tanus,referente Tamufiaaffej ir.In eadem Indiaprientaliapud Amboinu fuisfccculiscon-f* Fpiji. lib. 2 . fpexiflc hircum feribit FfancifcusXaueriushomoSccietatislefu,la(ftefuoparuosalentehf- 5. dos,vbejteenim,qUcd prope geniralia vnicu habebattantu k<Šisrtddebatquotidie cjuantu kutelia capcre pottft.HcciJle virfuisoculisconfpeKifteprardicatj alitercrcditurumnoltiil- fe. tr Lulitanumqucndani honeftum hunchircum co conlilio alportaftt fccum ,vtin Lu- litaniam mitterer,adijeit lacobusPcntanusliomoctiameiufdemfocictatishuic affinein.. hominibus. £xBraft;licis noftiommliteriscogncuinHisgentem quandanr inuentam vbi viri j non fceminadadantiniaruesihis enim manrmasefteparuas,«^ vacuas;illismagnas, - lačtis plena«. De caula,inquit,difputcnt phyftci, nondum omnia natura; miracu- tlent infan- la Icripieiunt Plinius, Aiiftotcks 5 & alij. Tantumille. Indos contia occidentakscapris carere atteftatur FVapcifcus Lepežius. In Italia tirca Fifcelium, Tetricam montes. muk«funt capra? fcr«,teftc Varrone, qui ctiani aitjeapras, quas alinuisa caprisferis IjUdtcS. Ltb. r. na f- 7* J n m irab. Capra vbi p/fcib /dan tur . Ltb. 5.c.7. V ‘ In cpmm. Lclog. 3. V tre. V bi vir i la- us. Ithaca ca- pr aru m ah tri*. Dtcm : Lih. 16 .cap, 3 u V bi equita- ttir Lib.2. dere ruji. Lib. i. var . leči. 25 . De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 637 A tafetfl,qu£equorum pafcua non admittit,alendis vero capris fit perquam idonea Libyco- rum capra expedorevberaappenfa haberelegiturapud Aelianum. InLycia Callifthenes 01 ynthius,vtidem Aeiianusrefert, capras fcribit denfiflimo &prolixifiimohirfutas eflepi¬ lo,vt muliebres crinesefle videatur, & paflim tanquam oues tonderi , ex eifdemque nauium fabrosrudentescontexere.. Mambrina capra inregione Damiata dida,fertequitantcm,fel- Iam,frenum,& s ^ carteraquibuscquiinftruifolent,admittit:auriculas adterram viquede- jniffashabet, cornua deorfum reuoluta fubore,vt Italus quidam'innominatus in defcri- ptione terne fančta. , refertapudGefnerum:quiqucerendumaitj an fit ex capris lylueftribus illiusregionis: additque recentioribusquibufdamhanc Indicam capram dicifvt pleraqae peregrina Indica J traderequeeos cornua ei acuta efle, paru m diftantiaicoiporis colorem_. eundemqui rupicapris(caprasintelligit, quarum cornua in pofteriorem partcm adunca^ funt,) teftes vt equi: carterd noflratibus capris non diflimiles,fylueflres tamen efle, 6^ in al- tismontibusreperiri, vifuacutiflimo, &obeam caufama Grrecis dorcades nominari. Sed illiindorcadum nočnine plurimum falluntur, inquitGefnerus,vtpatebitinfra in hiftoriaL. “ dorcadum. Mambremons cftiuxta Hebron jinde Mambrina fadum cognomcn fufpicor: Hsecille. ExMedia infula Romar olimmultas habuiflecaprasfcribitMarcus Varro,quod ibi nmimos&pulcherrimoshocdosfieri exiftimetur: Quo loco Mercurialis; non ex Me- dia,fed ex Mclica infula legendum, inquit, cenfuiflem, nifi Columella author cflet, vulgares mutata litcra MedicosMelicosdixifle: quodnon aduertensGefnerus, Varronislocumcor- ruptum efle indicat. Capras in Mymantenatasfex menfesnon bibere,fedduntaxatin mare intuerihiantesaurafque illinc excipcre tradit Alex. Myndius referente AeJiano. In Nubia_. r £gione,quam nune Mauritaniam vocant, interauriculascaproruin &caprarum palčni ferc Lib.yc. /7 (dodrantemintellige) menfuram intercedere,&caprorum quofdam caudashaberependen- t «vfquead terram, eorundemq«e auriculasterram fere etiamattingereaic Albertus Ma- gnus.-fed locus omnino corruptus eft , cimi ita legendum fit, vt modo in Syria ex Ariftotelo digegius. Memorabiles funtcaprearquasPharosinfula Aeg*ifnarisgignit,multasequidem» &aliarutn maximas, viftiquefpedabilcs,namceruisquidem funtcolorefimilcs,maiorcsau- te mmagnitudine:Eft autem eiscornuJongumad duodecim palmos,non vt ceruorum, or- £ n atimuamis,&adnatispropaginibus, fed totumredum ,&quod vnum folum habet por- re &um ftipitem, vt fcribit Metaph. in vita S. Theodifta? Lesbia:, apud Surium torno 6.N0- u embri. In Rhoetia Heluetica prarftantes cafeolicaprinifiuntpra?cipueijsinlocis,quicir- c ithcrmas Fabarianas montani funt , partim ex caprino mero, partim admixto bubulo lade, v talfcrit Gefncrus. Sardiniampecudumoptimameife Nymphodorusfcribit,caprafquepro~ cre itc,quarumpellibuspro veftibusind>gena? vtantur ,tamque mirifica vi efle, vt hyberno tempore calefaciant, arftiuorefrigerent, fimukjuein ijsipfispellibuscubiri magnitudinepi- ^inaafci,atqueei,quieisifldutusfuerit,fi commodum videatur,ciimcftfiigida tempe- ^ as ;pilosadcorpusconucrtit,vtabijscalefcat;cum autem eft arftas, inuertit ne calore ve- Xec nr. Hč an eardem quar Mufmonesfint,non aufim affirmare, Volaterranusquidem e villis ^faionum fomenta conficifcribit, Strabonemcitans,fed StraboIoquensdeSardinia, 5 ^ Corficaafferit in his infulis nafci arietes,quiproiana pilum caprinum producunt,eofque ^faones nocitari, exqueeorum fcfepcllibus thoracis modoincolas munire,- Similiferfe- Plinius,niii quodpro Sardiniaponat Hifpaniam: Eft,inquit,inHifpania, fed maxime Corfica, non maximeablimiIepecori (ideft, ouibus) genus mufmonum villocaprino, quam P^corisvellcri propius,quorum egenere, 6^ouibusnatosprifci vmbrosvocauerunt, Aiber- tus vero in vocc lbrida mufmonem ex capra & ariete natum dicit cinirum cx oue, Sr hirco. In c adem Sardinia } Vt teftatui Paufanias,hii ci fylueftres eadem funt magnitudine,qua ilirci alfa. lu [N regionum. Formam vero habent, qualis in Plaftice Aeginara reprefentatur ai ictis iylue- ^ f is: niii quod circa pedus hirfutior cft,quam arte illa repriefentari folet, cornua ei non prote- dutituracapiteafeinuicem diftita,fed ftatim iuxta auresreuoluutur.Celeritatequidebeiluas Cl nnesfuperat. Clitus AriftoteJicus in ijs,quar fcriplitde Mileto,aflerit Polycrate tyrannu Sa. omnia,quc era t al ibi ob delitias,c6gregaffe canes ex Epiro,ex Scyro capras,oues ex Mi kto,fuesexSicilia,ficuti legimusapud Athenfu.Alij capra Scyriamfera efle aiut,&muldru, S u od lade impleuerat,ipfam rurfus euertere: Eli autem Scyros vna Cycladum. In regno Se- ne 8? Nigricarum boues folinn, & bucular vifuntur inter animalia domeftica,nam capras, P c rora ibi non videri aflerit Aloyfius Cadamuftus obardorem torrentis fideris. Siculum^ ^feutnIuliusPolluxmeminit, & Ariftotelcsexouillo,&caprino mixtum ladc,quod ho- ^ue fit vbivtriufque copia habetur. Hune Athcnaeusprafemputat omnibus, vtiquo Hhh poft SardtKiffC* c M dum C9" pia. Lib. 5.’ Lib. 2 2 . In P h ocictS lib. 1 l.CAp* 1 p. Capra deli* catavttdepc tit*. Cap. 29 fis nauig* 6 3 S Vlyfšis Aidrouandi 6 N a n iv. d €Ap. 7 . JEclog.i. poft Achaicum, de quo fupra. In Syria, tefte Ariftotele capra? funt auriculis, menfura do- E drantali,&-palmari,acnonnul!a?dcmiflisita,vtfpečlentadterram. Reperio vero apud Ae- lianum caprasSyrias,quantumaliasvllaslachabere dici,quoramen lococapras $cyrias le* gerim ,qureplurimum lačtishaberedicuntur,vtdi&umeft.luxta vrbem Tamafarum,vt fcri. bit Ludouicus Romanus, reperiuntur nonnulla: capreiE magnitudine noftras excedentes, no« y bi maxtme ftrifque longe pulchriores, talita; fecunditatis, vt vno partu quaternos fcetusfcrant. Tibur* fveeunda. unos hcedosapud Romanos proceres magni ar Rima tos fuiftc his verfibus oitcndit luuenalis: S atyr. 1 /. 21 e jybtirtino venietpinguijfmus agro H ozdi v bi de Hazdulus, & toto gr e ge mo Ut or , infcius herba , lic ati. Jdeedunt aufus v trgaš humilis mor dere falicli , *%juiplus lacits habetflUAtn fanguims dre. N A TV RA. MOREŠ. Ingenium. Libido . APRdS natura,tefte Ariftotele, mobiles funt,& celeres., quamobrem a pallo- ribus ducem eis prcefici negat. Aelianustamen hircumcaprarumgregenL. baibrr fiducia antecedere leribit. Nccethuicpecudia:ftu$,fed magisfrigus, vt memorat Columella,6^ prafcipuefoetae, qua , gelicidio hyemisconccptum ftcit. Arratjhoccapriniim ptcusduiretapotius,inquit(„olumella,quim can;pcUrcnifitu m, afperifqueetiam ločiš, ac fylueftiibi 1 soptime pafcitur,&Varrociimdi- jciflet, necmuloi alitcrhocpecusin paftutuendum efte,atqueouilluni ,addit haberetamen iua qua , dam propria quod potiusfylucftribus faltubusdelečlanturquam pratis., &ali.is in* quitinmontofis potiirs locis, č^fruticibus^uarnherbidis campis palci. Eleganco; Vir- gilius: > 1 te mcst^nondam felix pecusjte cApelU , N on ego vos poli bde viridi proiečius in antro G Mumofapcndere procul de rupe videbo. Et imitatuseum Ouidius: Jpfe ego pendentes (lice At modo) rupe c apeli as , Ipjfe velim baculo pafcere nixus oues. Ita autem inha?rentrupibuspafcentcs., vt infra eas intuentibus videantur pendere. Diuus HieronymuS; capra, inquit, fernper ad efxcelfa feftinans eftanimal,& nihil periculifuftinens in pra?cipitij$,& ibi inuenit viam, vbi ca?teris animantibus interitus eft, vnde & gnečo fermo- re caprafum^ hircorum greKjfublimiumconuerfatiodiciturjhoceft^VoA/o^uafiaiTroTro- l U > m£Ž-3-o?excdfum J woA;^conuerbationem ftgnificat.Tantum Hieronymus.Sed 0*77-0 A/or qu 1 fi cuyo 7 toXtot dici mox fuo loco patebit: Quia vero capra; altiflima loca petunt, & rnaximelaxofa ) hincipfa , petra;rtiy/A/7recgr£ecisnuncupantur. Ciimpalčunturabimisparti* bus femj er pro .ninentium fcopulorum alta depofcunt,hinc idem Ouidius: Ajpice labentes iucundo murmure riuos, A/pice tondentes fer tile gr amen oues. ** Ec c e petunt rupe s prsruptapue faxa c ApelU , V t ref er Ant hatdis v bera plena fuis. Similitcriacerecapricornum, traditMacrobius, abinferisnimirum partibus adfuperas fo- lemrecucendo. lnter eteteros vero montes vmbrofos praferre videntur,ficutioftendere vi- deturhisverbis Horatius: Ve lox amsnum fstpe Lucretilem Mu tat Lycao Faunus , dr igneam Defendit aflatem capellts Vfjjue meis pluuiofjue ve »los, Eft autem Lucretilis mons in Sabinisintereos montes,quo$ FarfarusfluuiusaIIuit,incu- iusvalle ama;nilIima,multilqueaiboribusopaciflunavillamhabuit Horatius. Lyca;usve¬ to eft mons in Arcadia Panifacer. Nonnunquam vero montium cauernas ingrediuntur, quibusdirumpentibus aliquando intereunt;vndeQ_Calaber Acnea?roburindicaturus,fa&a ftmilitudine fcribit,faxum vtrifque lubiatum manibus talita cumvi immiftfte in Gra?cos, vt ouuics '1 , de pole to. e Ug. g. In E&ecb. CAp. 43 . Capra excel fa amant. 1. deremed. Arnor. l.Saturn. Lib. i.carm . od. x 7. Lucretilis mons vbi. Ljcaus vbi. Llb.lU l I' DeQuadrupedibusBiluIcis.Lib. I.' 639 A omnes,q.uos fub fcutis dcprehcndit, exitio dederit, non aiiter ac in montibus capras fub emi- ucntiamin montis fe recipientes p arcipkiumobruit. Loca interim culta non auerfantur, tjuin in ijs virgulta carpunt. Hinc Virgilius in Diiis .• Et pater hcedormnfelix i femperque beate Sine pttis monteis prantptos faxa pererrans : Sme ttbi fylnis no n a pabuU fafiidire Suselibet campis itecurn tu a Lata capella eft . Apuleius ,• Prcxin.'c tipam vago pajfu lafcimunt c omam ji uit tj tondentes capella. Sed fatis prat CEterapecudeouammaximenoxiaeft,vndevrentescukacapellas,poetavocabat,& apud Varronem,Coffidiusinquit, capellarum dentesmitnici fationis,aitqueidetn Varro in lego loc.uionisfimdicxcipifoiere,necolonuscapra natum infundo pafcat. Ariftotelestraditin paiccndo loca c rebro permutare, fummaquetantiim contingere. Quod vero adingenium artinet,etfi ouibus,amicitiaconiunčkelint,& Ariftotčlesetiamfcribat; quorum vox acuta eft>& clamofa,,tta7p«c,ideft,dupidosefrepropterfimilem caprarum voccm,-fcetamen, te- ^ fte Adi no, indignum p uta n t fe m extremo ouiJli pecoris agtnme incederc,idcoquegregem caprarum antcgredi. Solertiam vero inprimis earumMutianus,tefte Plimo, vifamlibi prodidit in_, ftnp e rbia 3 & pomepmcnui duabus (Plini; verba funt) obuijsediuerfo: Cimi circumadum anguftia?non j"j er tia. capereiit, necreciprocationem longitudoin exilitatem carca, torrenterapido minaciterfub- terflucnte,alteram decubuiffe,atque ita alt era m proculcatae fupcrgrtlfam. Tradit vero etiam Lib.z-obfcr. Monitis,variasgefticulationes muka animalia imitari, magnafaciiitate edocere Cairtnos, ca ^ ^ 2 . atque inter. reliqua capras ipfasephippium geftare,fubfultareque, &caIcibu$ferireequorum kftar,hifque ita deinceps limias feiloresimponi. Vidi ego,qua:ad muficte fonuni choreasau- ceiet,perorbanligneum,cingulumuetraniiliret,acdeniqjperfunein ambularet, ac moxrur- fisleexiguum fuper orbem circumuertenspereundem lunem regrederetur non line fpedan- tium fmnma admiratione. Difcunt currui iungh Lego enim apud Athenaruro, in pompa_. Lolomai Philadelphi hircorum bigas fexaginta fuiffe. Lft item f bi ipd ca pra medica, cali- ginemenim oculorum probe,tefte Aclianocurarenouitjciimenim conturbatum,inquit,ocu- lum > &nonprobe advidendumatfcdum fcntit,eumadrubifpinam &admouet,&referan- Cdura permittit: Ha’c vbi pupugit,pituita ftatim euocatur,& nulla pupilU: kefionc fačta viden, divfum rccuperat. Hinc etiam homineshoc curationisgenus didicifleexiftimantur.Sicilk* Hem tradit Plinius, additquecaprum rubi fpinavti : Oculos( inquit^ fujftufos capraftunci V curiofiinquitexperiantur. > egoquod ad eryngium,rationisnihii video, cryngo autem apprehenfa vna, carteras ftupere minus mi- rum eft. Eiufdcm fententiteeft Pierius in hieroglyphico confterriationis multitudinis: Sunt, inquit , qui multitudinem vniufcuiufque cafu confternatam,obftupefačtamque indicarej ^ voienrcscapram villo a nientodependenrecomprehenfamdepingant. Acciditenim,vtfica- ium vnam exgregc arunco eo apprehenderis,čarter« ftent veluti ftupida?, fuosin illamv- nam oculosconijcicntes. Sunt vero, qui!ocohoc modo eryngium, modo moly, veloriga- num ctiam qua?rant,quem caulem fiouis, capcJiaue pafcendo euulfcrit, in fublimicon* fpicuuinercserit, grex reliquusaSiečta pabuli curaattonitus rcddatur,neque prius pabu- Ji memor fiat,quam caulisilJaa paftoribus ab orepecudis abftračta abijciatur. Cuiusfa* bula?authores ctiam citant Ariftotelem, Plutarchum. Nos hieroglyphicum de appre¬ henfa ca p ra’ barba, quam Opilius Aurelius fpirillum vocari dicit, aruneum Plinius,ex natu¬ rah hifforia ciefumpfimus. Inuenio&apud Antigonum in opere prarcitato : Caprarunu vna fi arripiatextremitatem orytij ,quod eft inftarpiii, reliquasftare veluti dementatas,& inillatnintticri. Egohancvocemnon reperio. Atfcrunt & Magi fuacommcnta^rimuau omnium rabiem hircorum ,fi mulceatur barba, mitigari: eadem pnreifanon abireeos,te- fte Plinio, in alienum gregem . JFlorentinus vero in gcoponicis gra?cis hireum pollicctur non fugiturumfi barba eius detondeatur. Eft autem hircus natura animofus 3 pugnax 3 &G robuftus,& fecundum Albcrtutn vires ei pracipue in fronte, & cornibus, qua? longa habet, & acura,apta videlicet,vtinfpicientibus timorem incutiant: hinc puto Pyrrho,5^ Philippo regibus hircina cornua iuerc pro criftis. Scd& ipfihirci,fiuc capride fuis criftisgJorian- tur,contra eos, piliš inhorrefcentespertimefcunt venatores,vt teftatur Clemens Alexan- drinusjNouere itidem ca proarmis fibidata,nain fa?peijsiplospaftores inuadunt>hincil- T ttyre dr inf er agendum CccurfurecaprOj cornuferit tile caueto. Theocritus vero hoetribuitarieti, dum canit.* Tnup' tjuiv to kccAdv c3-i$iyctuivt,/2dcz.i raV cuy T ityrc } cutus amor felix rmht,pafce capellas , lllafcjue adfontem duc T ityre: dr a cole at o Cnaconea Libyco-> ne tu feriareyaneto. Dum vero ctiam incedunt ceu inuicem rixantes cornibusccdunt, Iafciuiuntquc maximcin-* adolefcentia,vt teftatur idem Virgilius: pinguefejuc in gr amine Uto Juterfe aduerfts luclantur cornibus bcedi. Ha bcmus Z< boe apud Horatium ad fontem Blandufia? • Cras donabens hcedo . C ut fr on s turgida c or n ib ut Prtmis, d" veneretn > dr pr ali a deUinat • FruJtra: namgehdos inf c tet tlbi Rubro fanguine riuos Lafciui foboles gregis. Etrurfuseodemlibro.Ode is. Illam H A , SenecainHerculefurente: JlUm cogit amor nethi Lafciuiftmilem ludcre c apr e a* ,Petulantes,&petnici etiam appellantur,inquit Feftus,quiproteruoimpetu,&crebro petunt iaedendiakcrius graua. D.Chryfoftomusinuidereinuicem trači it., eoque fpečtarc Salamo- llishoc ininuidos Ctcut catra.fi/: afbexit ruinam travami Cui: eflfe item ia^anrrs. Rr <-rlr,fionri°c Errat curfu leuts incerto Molli petulans beedus in herbd. concupifcentia gulje, propter gulam namque fuam per laxa, & prtecipitia ambulare, & fupcr pracipida fe fufpcndere. Famofa in primis hircorum libido eft. Authore enim Acliano , fe- ptimopoft die , quam in lucern editi lunt 3 coire incipiunt, & quamuis fterile femen emittunt, omniiim tamen maturiffime quadrup>cdum ingrediuntur coire. Fuit ha’c etiam Aegyptio- ® rum facerdotum fententia, quandoquidem, tefte Oro Apolline, in hieroglyphicis penem fe- cundura fignificantes, pingebant hircum,quo eum poit feptimum,quo ortus,diem coire cer- nercnt j Et quamuis inualidum, & fterile femen emi tteret, coire tamen citius cateris anima- iibus. Adha-c efferantur,vtaitAriftoteles,perlibidinem,quienim fuperiore temporefo- cijiugi concord ia pafcerentur, coitus, inquit, temporediffident,&alteralterum libidinisra- Libidi ni s bieiiiuadit. Aelianus iftiufmodipugnamcumtauris,&ariedbus communem hircis effo hieroglyphi. teftatur. Nec vero cumcapratanthmcoit,fedcumalijs etiam animantibus. Vmbrosenim cum / vocaridiximus,quiexhircogenerantur,coeuntecum oue,fiue,vtvocat Albertus,cinyrum.At m ukc- vero in Scbenitica pra?fečlura in agro Htrmopolitano, & Mendefio,vbi Pan colebatur,fub ef- res pi rc i s %iehircina,aiunt,hir coscum mulierii^isad coitum fe commifcuifle. Cuiusinprimislibidi- m ff c( ^ ur a nisPindarus meminir,cum inquit ; Mtv^nra. Grctpd zprnavov io^arav NflA* x.ipag cuyi/3aTot y Zhnpxyoi yu~ ycuč) /j.i V ltimumque Nili cornu c apr ar um pafcuntur gr e ge s , dr U~ fciui mulicribus admifcentur hirci. Falfum tamen eftc id tradit Grillus apud Plu- C tarchum,Vlyfli,qubd Circcs concubitum fpreuiifet , iadianti refpondensin htec verba: Atqui in hac profečto rc nihil antecellis animantibus brutisjnam & hcec voluptates, amoresca- ptant d fui generis aniinalibus. Itaque admiratione dignum non eft,fi quemadmodum Men- deiius in Aegyptocaper inclufuscummultis, ac formofis mulieribus coitu abhorret, «3^ c apras defiderat, ita tu vcncre confueta vtens, homo cum fis, concumberc cum Dea noluifti. ^ Wem tamen Plutarchusinvolumine de pra:ceptisconiugalibus,qua’ftthircorumlibidoin- dicans:noncredunt,inquit, mulicrcsPafiphaeiicumregiseffetvxor,bouem adamalfe,ciim ^men videant quafdamqua.’aufteros,&temperantcsnonferunt, intemperantibus, (S^li- ^idinofisveluticanibusquibufdamj authircis libentiusconfuefcere. Adcandcmlibidinem j Mcrcurius r cfpcxerc,qui Mercurium ipfum inhireum mutatumadamatumfuiffetradunta Penelope, inbircomu- \ j ex eo concubitu Pana enatum ,hircipedem, fiue pcJibus hircinis; Aiunt enim Pene- tatus ^ ^ iopen ijs potiffimiim corporis fuicopiam feciffc,qui in hac venerea palaftra pra- caterisha>- ac [ AWatus # berenturftrenui,quoniamtališ Vlyftes fuus fuiflet. Hucreferendumvetusadagium-S-j««'/- dy 0 g , ideft Thmuitarum tragus,de mulicrofo homine vfurpatum 3 in quero adhinniunt ^S^dmnmodo fcorta, ad vniusnutum parata, a Diuo elemente in protreptico, vbi lo- quitur de Apolline nobiii infefiore , qui multas habebat amicas ivfuyriy.7r^aro yiv , in- . quic, yuvcuxav « rfov , >i cuyuv o Ij/JMirav, ideft, mulierculis ad fatietatem le explcuit non Libidinis paucioribus,quam caprii Thmuitarum hirc.ts. Nequealiam etiam ob caufam a prifcis in hicroglyphu iudis folemnibus primoloco duccbatur amphora vini, & clematis: ( fabte genuscxponuntj ca. poft aliquis hireum trahebatj deinde nucum fportulam portabat aliiis, poitremo loco phal- |us ferebatur: Ea erat eftigies obfcami membri virilis; qua de re confulendus Plutarchus iiicommcntario Gripi ir s pt\o7rXxTlx<;, <5^ in libro de Ifide & Ofiride. Eandcm etiairu caufam fatyra Varronis caprinum prarlium inferibebatur > vt Adrianus Turnebus do— Lib.z^ap* cet in aduerfarijs, in quo de voluptatc ,vt conicčtura cft 3 diifcrebat,qua enimalia dere 4 ^- hirci, <3^ capri contendercnt ? prsefettim cum hoc pccus lafciuum fit,& petulans,&vo- iuptatem auidiifune fečtetur. Graxidcnique poeta’ caprum ab Hercule domitum eadem de pililafinxerunt,quod is,cum procacilafciuia, homines ipfos antecelleret, domitusa virtuto Llcrculisli- impofitum petulantia modum, extindofquc libidinis aftus, fupprdfofque procacitatis impe- bido. ^demonftraret. Nam eius ncquiti« vir fuit, vt triginta vna uofte mulieres aliquando fera- H h h 3 tur 64i Vlylšis Aldrouandi Hirci %gla~ 2/. 25^.32» n turinijflc,& 3 vtapud Athcn£Um 3 idemfeptemdiebus, quinquaglnta filiabusTheflij virgi- E nitatem irnminuit. Eft pmerea ze!oty pus hircus 3 ficuti notum eft ex ha t hiftoria: In vibe baricaprarium peradoldcenrem tradutnomineCrathim 3 ciim cupiditateiibidinisflagrarer, incaftum in capramfcelusexercuifi'e: quod quidem ipfum 3 vt hircusgregis dux perlpcxit,ri- ualitatelaborare 3 atqueintereafuumoccultareanimumcapilfe 3 quoad aliquando tandem eum fomnumeaperedeprehendifiet: Tum enim omnibus reuocatisviribus 3 lado in eumira- pctu,ccrebrumdmiinuilfe. C um verohuiufmcdifadumad indigcnaspen-nanaflet 3 non mo¬ do tumulumei magnifieum cxcitatumfuifte, ledexeoetiam flunium Crathin nominatunL. (Straboni vero Crathisftuuiusiuxta Acgas Achaicaseduobusfluminibusincrementafufci-- pit 3 lica mifccndisaquisappellatus 3 a quo & Itahcus vocatus lit ) Infantem autem ex eiuscu capra confuetudine fufceptum ,caprina habentem crura, & humanamfaciem in Deosrepofi- cum, Deorumque bonore affcdum fuifte 3 & Syluanum Deum ( Calius., qui eandem hiftoria deferibit, Hylaum numen Napaumque vocar)efle, infermonem hominum venilTe.Excjiia J hiftoria in beiluisetiam obftredationem, &riualitatem indle 3 Ilirci huius exemp!o nosdoce* __ ri y exiftimanc. Ciim iraque& zelotypusfit, tamque famofa liteiuldcm libido 3 ac virilitas; “ Caftius igirur conliderandum efie monct 3 an verum Cit 3 quod rccentiores quidam non indodi dumeaulameruere conantur 3 curilli 3 quorum v^orcscorpusinuulgant^hircciumappdiato- ne difiumentur paflim , indcfieri conijciunt 3 quod animalium Coli 3 vtputant 3 hirci iuigtne- risfa?rnellas 3 ipiisintuentibus 3 inirifacileferant. Pierius Valerianushocinuenuimadconouu efte negat 3 vt nullam fapiat antiquitatem (qudd hodie fčilicet vulgo caprum eum appellamus, quiconiugemhabeataduItcram / ) eratenmi &hoc 3 inquit 3 &apud veteicshieroglyphicair), atque illud infuper adagium ferebatur in lpurios 3 Ci de patre quilpiam qurenitarot 3 vt rit? /uit* 7i pas ctg ui% refpondcrent: Matresquippe,vti capra itidem> vtpote qua?de patre incertum ferret 3 propterea quod capellisnullum ducem paftorcsconftituunt, vtait Ariftotclis, veluti fuos ouibus arietes 3 fuos bubus tauros 3 & ita plerifque alijs. Caprarum liquidcm natura infta- bilis 3 lubrica 3 atquemobilisadmodumeft.,quarehoedus in caprilibusa matretantinndigno- fci poteft. Meritoitaque vir, decuiusliberis vxor poffittantiiminternofcere, hircus appella- bitur, & hieroglyphicsperhircum figurabatur. Nam & CatuliUs in hanefententtum putare caieroshircosciixit. Quod vero funt noniJIirerati viri, qui diderium inde fumptuni putant, G quod hirci fuas fatmellas iniri facile patiantur 3 etiamli coram Ipedauerint 3 vt quem notat lu* uenali$cumdixit: Decius & adcalices vigilanti slertere »a/o. Aliter traditum ab Aelianolegimus,qui fentire hircos riualitatis aftedum teftaturcxempIo Crathis,&c. Ha?citaquePieriusaddcnsrufticum 3 &imperitumid genus hominum hacplu- lima nequitia famofum inueniri, indeque iocum efteapud Theocritumiftmfmodi: dl'<«ro?iog ox .k tVcp« t dg /annaSag oht /2ctfuvrsti 3 T uzCfcu og 3 on C t puyog ctvrog tyw7Q Id eft, Aepoius tnfccndi videat fiquando capellas Liquitur o! tu tu 3 quod »on caper ipfe creattis. Quod vero ad citatum a Pierio adagium attiner, mihi id potiflimum dici videtur deliberisex innuptisprocreatis 3 quorumfcilicetpatcroinnindincertuscft 3 & forte lili tantiim verifiinie hirci dicentur, qui 3 et(i libidine quidem fummoperepruriant, propter ingrauefccntem taroen a?tatem,ddideriumcumexplerefuumnequeant 3 arobuftioribusfuperatiabhiscaprasfuase- H ,, tiam in conipedu iniri patiuntur. Cui fententi^fauereapparet Columellam his verbis: Hif- ,, cusmenhum reptcmfatishabiliseftadprocreandum, quoniamimmodicusIibidinisdumad- „ hucvberibusalitur 3 matrem ftuprofupcruenit^&ideoceleriter 3 &ante i fexannoseonfene- „ ftit, quod immatura veneris cupidine prim is pueritice temporibus exhau ftus eft. Itaque quin- InCaflna. quemnisparum idoneushabcturfaeminisimplendis. QuoferefcnruStalinusSenexapudfa- cetiilimum Comicum hircusvocaturedentulus 3 pruriensfcilicet 3 aliasin coituimpotcns. Ec In Mercu- Demipho itidem fcnexaftuanslibidinecum eidixiftet Lypfimachus : ProfcCtoego illumhtr- t&re. eum caftrari volo , turi qui nobis exhibet negotium : Refpcndet ; t/ec ornen illud , ne c au/icium mihi plače 1 3 qua/i hireum metuo ne v\ or me c ati ret me a , atqm illius bac nune fini is par te sferat . Sommauerat autem capram,quam limite commiferat, abdučlam. Aliasidem etiam Lyfima- chuseundem Demiphonem fimiliterlalduientem lenem vocat hircofum: Jamplcnusjnofitt atatis 3 animaque fcettda fenex hircofus tu ofeulere mulierem , vtine adueniens vomiturn exctt- tus muheri . loan. Bapt. Modius in opere fuo quod fcriplit depondere feu moleftia vxoris, vulgare riiud diderium, inde profedum iudicat, quod illi nonulli tx vxorum fuarum polchri- v tudine De QuadrupedibusBiluIcis. Lib. I. 643 ^ Budine dum easalijs fponte conceduntsditelčantjdomiquefua?cQrnu Amalthe« capra?>fiuo comucopia?poflideant. Hircus autemin libidine magisolet^quodnouifllmum etiam tetigit 6* epi* Martiaii$ioquensde Thaidemaleolente: gr. 93« T am male T hais olet 3 qudm nonfullonis auari 7 efta ■ vet us medla,fedmoetbfradia via. Non ab amore recens hircus 3 non oralconis^c. Nec aliam ob caufam Plinius foediflimum animalium,Quidiu$ marem capr£ immundu vocau Lata falitur ouis 3 tauro quoque Uta iuuenca eji Suslinet immundttmJima capella marem * Iamvcrdeconrrarioapud Indos Cariai, & Cueuaregionesincolenteshircbcapraruenomcn perquamhoneftum eft ; ita enim vocari Petrus Martyr, alijque in Indiam nauigatores,cra- dunr J eosquiaduerfas in facies cicatrices oftenderepolfunt,qualesceuibites 3 &inbelloqui le iirenue gefierint, admodum magni faciunt«, B C I B V S. P O T V S. ERRAM caprispafcendisaptam 3 (Gr;rci cuyi@orov vocant ,&cuy tvorov & cuyl- fioenov) propriedemontanadici Varinustradit,&nosfupra etiam oftendi- mus. Apud Varronem omnicarpa? dicuntur 5 quem locum. annotans Seal iger .• Quifquis } inquit> fuit ille poeta qui hoc dixerit,fenferat capras nydv,3-v/aa Svufipcari ;♦ ■ M, vt apud Plutarchutn hitel preš vertit .• Sjmpofa. Omni gena nos m at trie s pafcit abietit ., q, j, 7 eneros 3 (jrilicis 3 arhutique (urculos Decerpimus.7umprater hac cytifus t bo»i ' - L Thafcufque odons &fimdax foho vbere » 0 le a H er 3 Mt»p/Walijlegant *p/W,ipfe xeddiclit,devtroque arbufto. Sed 1 am fyluis dumifque vaga, ia>n vatlih us abduntt C or por a ■ iamque omni celeres e p ar te vagantes Ser upe a deferta perrepunt ad-caua rupis . T ondentur tenero viridantia gr amina morfu M Tendula proiečHs carpuntur (jr ar buta ramis y <£>enfaque virgu It is auide labrufca petuntur . N acfufpenfa rapit c ar pen te cacumina morfu 3 V el falteis lent a,vel qu& noua nafeitur alnus . N ae teneras fr utic um fntes rim at ur: at illa Jmmiuet in riui prjflantts imaginisvndam * ItibdianturverepotilTimum trondibus. Ouidius; Sme frondtbas urbar m- E c log. 3 . Eclog.J. \ E dog. 1 . Lih. 5,0.12. 3 . desnim. LVcft/A. 10. Georg. 3 > 3 E’»cTuA, j. Z/A 6 . 1 ( Č44 Vlyfsis Aldrouandi Id udu rigetjambunt arentiafaxa capella . -E Columclla arbufculisfrutetifque maximegaudereaflerit,eaqueefTearbutum ,'alatemnni, cytifumque agreftem,nec minus iligneos,querneofque frutices,qui in altitudinem nonprofi- liunt; Alt vero etiam alieubi Columella glandem ciim citra fatietatem dataeft, abortum fa* cere. Virgiliusde arbuto, & falice ; Dulce fatis humor depulfs arbutus kcedis, ' '■ Lenta \falix fcetapecori mihifolus Amyntus. Dcpuifis , ideft feiun&isa mamma. De falice idem rurlus : N on me pafcente capella c Flor entern cytifum i &falices carpctis amaras. Amarashic vocat falices 3 non quia capris, nam hisdulcesfunt, fed qukt hominibus. Salicibtjs ; autem gaudere Nemefianus etiainindicat>dumcanit: Jncipe dumfalices h«diodam gr amina vaccs <• Detondent. De cytifo differk pauca Columella,id genus arbufti ,feu fruticis in agro efle quam plurimtun F maximereferfeirfquiens,quod &capris, Sromni generi pecudum vtililfimus lit . Quantope- re autem cytifi efu afficiatur caprinum pecus,idem poeta docct,fimiliterinquiens peti ab eo hunc fruticem, vt peti foiet a lupo ouis: T orua leana lupumjfequitur lupus ipfe edpelUm , Florentem cytifum fequitur lafciua capella. Eftque capris cytifiefus perquam idoneus,fiquidem Africanusde ladein omnipccoreaU' gendo fieferibit: Omniapecorarcddcnt laccopiofum, fimulquefoetumenutrient,ficytifum ederint. Sed Sc Ariftoteles tradidit cy tifum pecori copiam lačlis conciliare, veruntamen flo¬ rentem noxium efle, Sc inflammare pecus afierit,vnde fit, vt fufpicentur eruditi epithetunu fiorentem non temere a poeta adiedumfed quod forfan capr* priuat* natur* proprietatt> flore cy tifi non offendantur,aut quod in Italia flos ille pecudibus minus officiat. Vtcunqueeft Theocritus,. exquo id Virgiliustranftuliffe videtur^Amplicitcr cytifum nominat: A' tu^ to v kuti< rovd At/. ko? rdv <£iya Jltozct, A'y(pctVQgrupoTpov.iycb <£’t7rirw/u,i/udv>iiucu. ideft,, G Sima capella fuum cy tifum , lupus ipfe c apeli am lnfequiturfemper-fc dr gr usfemper aratrum ; - ; ST e contra totus me us e slfuror. Dicebatitidem dearbuto: Poji hincdigrefsusiubeo fron de nt 'ta capris Arbuta fufficere. 0aAA»^alijfimpliciterthaIlos,a!ijole*ramo$,palmiteSj&fronde$reddunt: Hjscaprasvcfci feribit Sophocles in paftoribus: It ai-Svro? ydp arpiv nv< dvkrrcbv opqv &ctM.ov%1/adipa, arpovtptpav nog lldfov šparov ?m%ovt a 7rap' uAiav dzpav. idell, Matutino^priufpHamttbicinem vi derem aliquem y C um reeentes c apr a pedibus aggerarem termites Exercitum confpexitprope mar is extremam oram gradientem. H Depopulantur quidem arborum frondes vniuerfim quarumcunque, led ole*potiflimiim,vn- de inuift Mineru* animantia elfefuo poftmodum dicetur loco. Sed & Comataspaftor apiid Theocritum caprasaboleaftro abigit,aitenim: 2/t7’ ct 7 r 0 rag zorlvotrad unzaSig. chdt vd/as&i Fig to zdrav ng tSto yici>^oq>ov,drt (avpiitcu, ideft , Difcedite ab o le astro capella: hiepafeimini , Iuxta hunc cx aduerfo tumulumgvbi funt myrica. ;, v Et Lucretiuscanit: ; . : Barbigeras oleafer e'o iuuat vfjtte capellas , Deftuat ambrofia quaf>vero & Hcftare tinftus. At nihil e sl bornim fr onde bac quod amariusexttt. Quia vero vitis molles J tcnerofque palmitesftmo & ramorum J arborifque cortices cupidilfime deuorat, Liberopatri antiquitusimmolabatur. Aelianusauthorefteiufmodi animalia&il- Um,& tarinarum auidilfima efleJdeoque inArmcniahoc aftuintcrimi:pifces, inquitquidam '•v." ' .. ni- k De QuadrupedibusBifuIcij. Lib. I. 64$ >* o venenati,in Armeniareperiuntur,horumfarinaficus confpergunt, quas incaloca, q ua? maJdme abundant feris difteminant. Befti« primum, vt ea attigerunt, ftatim moriun- tuij vt apri, ca pr«, cerui, &c. Aiunt & fraxinum capris gratum efte, hancque potiffimum ob caufam ferendum. Scrapion in lib. de fimpl. citat.Galenum vt habet Albertus,& ali; quidam barbari, fcribentem fe vidifte capraslingentes,pafcentespotiiis,tamaricisfrondes,qu« polt- modum line fplene inuent« fint ; fed locum iftum neque apud Gaienum, neq; apud Serapio- nem inuenias, & quanis Conftantinus inquiat: Si capr« ex vafis tamaricis biberint,aut ede- rint/nonhabebunt fplenem, authores tamen melioris not« de fuibus hoc fcribunt, mioui fci- licet eorum lienes alucis ex tamarice fačlis. Nonnulli,vt Syluaticus ederam dici contendunt, qudd libcnter a capris cdatur, vt barba hircina, etiam & rofa canina ab hircis appetuntur, & apud Gr«cos periciimcnon frutcx eft, qui nune caprifolium vulgo dicitur, & apud Diofcori- dem etiam «gina, non aiiamfcilicetobcaufam,quamqu6dacaprispr«cipueappetatur. In- fidiantur vero etiam Ladano, fiueiedo, fuperquareaudiamus Plinium: Arabia,inquit,la* dano gloriatur, fortc,cai'uque hoc,& iniuria fieri odoris,plures tradidere.Capras maleficium L a £ a num B alias trondibusanimal,odoratarum vero frutieum expetentius,tanquam intelligantpreda, vt cd p rar $ carperegerminum caulespr«dulciliquore turgentes,deftillantemqueab hisfuccum irnpro- barbts kare. bo barbar um villo abftergcre. Hune glomerari puluere,incoqui fole. Et ideo in ladano capra- r ceHsco u^ rum pilos efte. bed hoc non alibi fieri,quam in Nabath«is,qui funtex Arabia contermini Sy~ „ atur% rise. Rccentiores ex authoribusftrobon hocvocant, traduntquefyluas Arabum, paftucapra- rum inhingi, atque ita fuccum villisinh«refcere, verum autem ladanum Cypri« inful« efte. Similircr & hoc ibi fieri tradunt&efteoefypum hircoru barbis., genibufque villofis inh«rens, led eder«flore derofo, paftibus matutinis, cum eft rorulenta Cypros, deinde nebula fole di- fcuffapnluercm madentibusvillis adh«rcfcere,atqueitaladanum depe&i. H«cille. ttrur- 1 ius: Lada appellaturherba ex qua ladanum fit in Cypro, barbis caprarum adh«refcens: De °* e ' 1 7* eadern ladani circa mentum hircorum generatione his verfibus agit Rufus Ephefius: Inueniasin Eremborum quoque Udantn orbe Caprarum circa mentum, gratijjimus illis Succus is e C NI hi folio dccerptus amico . C Jmbuti hoc mili menti laterumque madefeunt , Non tamen ad mor bos hoc praftat » laudtm ab odori E gr cgi o quo/pirat habet , quodplurima mixta Pbarmaca dr Erembi diuims viribus autfa , Ort a folo , dr campo longe late% patenti. Oietrunt itidum thytnum non aliter atquearbutum, vt Horatius ait: Impunetutum per nemus arbutos Jguarunt laterne s dr thyma deuia O lent is vxores m ari ti . Dehibifcofic Virgilius: < O tanfhm libeat mecum tihi fordida rura Jtque humiles habitare cafas , dr fgere ceruos Hcedorumque gregem viridi compellere htbifco . QuolocoIuliusPomponiusSabinushibifcumexponitgenusiunci , autviminis, additquc * Plinium videtiferiberealiudgenus,nam ait:hibifeum apaftinacagracilitatediftatdamna- tum incibis, fed medicin« vtile eft. Thcophraftus de hibilco lierba lic ait: Hibikum eft her- ba folio malu«, maiore tamen, pilofioreque caule, fručlu malu«. Vfus eius ad rupta Sc tuffes e vino dulci, & ad vlcera in oleo. Sed verifimilius eft, vt de vimine, inquit, intelligamus .* Horibuspr«terea etiam nocent, vnde Virgilius: Georr a Vnncipio fedes apibus ,Jlatioquepetenda, £>uo nequefit ventis aditus , ( nam pubu la venti Ferrc domumprahtbent J neque oues , hxdiquepetnici Elonbus infultent . Ariftotelcsafteritfabaslargiusdatas cuy) ^ M/udepa (id cft,vtGazavertit,capris,&capcl- ^.Hijlo.u, lis)copiam efficereLuftis. Legimus&ingeoponicisgr«cishcrbam penradačtylum didam«. (eruditiquinquefoliuminterpretantur^ priufquambibantquinquedierumlpacio , illisvo- randamdari, vt plurimum lačtfshabeant: Et in eundem vfum ventribus earum diptatnnum alligari. Gr«ce legitur tuv bizlavioi mpi ra; uvtZv ya iv yd,Xx iv vx7g yas‘ipctn dvfav Trsp/ct^id E eft,fi aut ventri ipfum lac applicueris, vt Andreas a Lacuna verut: Nam Cornariushic etiam. pro yaXct reddit dičtamnum. Diofcoridesaflerit.- Quibusin locispecora fcammoniam,vera- trum,clematidem,autmercurialem pafcuntur, lac omnem ventrem & ftomachum fubuerte- re,quale in Iuftinis, inquit, montibusefle a nobis proditum eft: Siquidcmcapra? quibuscan- didum veratrum pabulo fiierit,primo filiorum pa rtu euomut, & eorum lac hauftum naufeam crcat, & ftomachum in vomitioneseftundit. Alibi etiam in veratri mentione idem dc capris fcribit. Atqui Lucretius ait: Prat er e a nobis veratrut.n c Tl acre venenum , At capris adipes , & coturnicibus auget. Dicebat etiam idem poeta de cicuta: Jduippe vider e hcet pinguefcere fepe cicuta E ar hipe ras pecudcs > homtni quaejl acrevenenum. Galenus, alijque id fcribunt de fturno, caufamque in 3 .de fimpl. idem Galenusattulit, quod aue$huiufmodianguftoscorporismeatushabentes;haud ftnuntcicuta? fuccum adcorpene- P trare, fed cum in ventriculo tam diu retinent, quoad natiuo calore fuperatus in nutrimentum conucrtatur: Ciim hominibus fecus eueniat, quibusnimirum ob venarum amplitudinem ci¬ cuta in cor celerrime perdučta natiuum calorem extinguif. Si modo & caprx cx eiusefu pin- gucfcant, vt ex Lucretiodičtuin eft, cauiam hancaftignandam efte , HieronymusMercuria- lis cxiftimat, quod ca p ra: quas mirum in modum ficcas efte, & perpetuo febrire Varro,atque Plinius tradiderunt>cicutisferuorem, acfqualorem temperent, quo poftmodum temperato nutrimentum mcliusconficitur 3 & inpinguedinemconcrefcit.Hocenimpa&o la&ucam quo« que fanguinem augcre putant Medici, quando fcilicet bjliofo corpori exhibita, fua frigidita- te efficit 3 vt iecinoris calor remiftus fanguinem , & non bilem faciat. V O X. OCABVLA, qua?ad caprarum vocem pertinent Iulitis Pollux hisverbis G defcribit.- cuyu>v Si ju.yixa.auoG, /urzadjcu , jxnx,co/uivcu d^urpoG Si tftft umtaSaA cuyaG opnzs. A ozSiSiiSiov i7r)cuya>v ctvcu/ua??.ov c aX7cui7r) rav @piv rčov ti os ttbt do frner iuueni pater . Ouidius in defcriptione diluuij; Et modo c/uit gradič s gr amen carpfere c apclla , Kunc ibi de forme s ponunt fuacorpora phoca. Inuenio auteiri gra men apud Grarcos argicon cognominari.Qterum inter alias graminis fpe- cies vna eft acukatisfolijS,quodviftgus,tefte Ruellio,capriol3m vocat, proprerea quod prar ueterisgratofitcaprtspabulo.Poftremdhoccaprillumgenus^cum&alperis, &fylueftribus locisoptimc, vt dičtum eft,p,ilcatur,rubosnon auerfatur, nec ali js vepnbus, vt ait Columel- Cla>offenditur. Inpriecedcmedeouchiftoriadičlumeft, quantopere falfcdinisamantcsfint oues. Padem pi ne n;'tura caprarum eft, imo vero hacparteoucsfuperare videntur,idquod tortoribusetiam eft nociflimum, habemufqueapudBonfinium, Draculam Tranfalpina 1 Vn garistprefedum fiepenumero captiuis Tutcis pedesexcoriafte , contufoque fale perfricuifife, nioslingentesfalfispl.inustaprusadhibuifte^uajlinguajafperitatecruciatum angercnt.Ad potum modo quod attinet improbari aquas ftagnantes, mortuafque, & qua; iam diuuus in-. Va fis retinentur * indicat Virpilius dum ait .• ' •* ZJ tubeo frondentiacapris Prhuta fnjficere , drfluuiosprebere recentes. Columellavult, vrpcraeftatem bisadaquamducantur,&Albertusaffirmat, eiimmouen- rur poft meridian plusaqua > potaturas. Prodigiofum, vel faltcm admirabile eft,qurd in Za- cintho fieri notauit Amigonus, nempe quo tempore fpira t Etelia?,capros hiantes ftare verfiiS eoquecontcntos,aquam nonrcquirere,nequebiberc. SYMPATHIA. ANTIPATHIA. V E S, Sc capra? infita ,ac naturah’amicitia inuicemconiunčlra? funt, amba?q; innatoetiamodiocunilupo,leone,pardo, tigri, fimilibufquetbrtafTe«iam alijs, q us* ex rapto viu un t, diflident. De lupo qui a grege aberrantes ©ues, auc hoedos inuaditfic mcminit Homerus: n'; bi ACkoi cLpvtociv iyr:yp-etov, n tpl hoedulorum Tepta: IacobtiŠ (3hiquiusve¬ ro hmrere ait hicomnesenarratores / Aldum interprimosieuiuscommenmmomittit,vtpote relatu nimisprolixum: Deinde Glareanum in fuisannotationibus: LainbinumVero etlinuf- quam repertam, probare hanc le&ionem admoniturn vt feribit, ab Aurato, qui Ta gači pro- fečto iudicio (vt qui vir eft in omni fcriptbrum genere verfatiflimus^ fufpicatuj. eft legendum efte hoeduli > vt lit hypocorifticon ab hoedulus;Lambinum tamen malle hoeduli®, eo quod in omnibus ita feriptumoftenderit, & ego quoque,inquitidem Cruquius,in meispr®terquam induobusBland:in quibuslitur®indiciofunt manifefto.priusferiptumfuifle hoeduli®, priorem pediculum liter® u mutatum in d ab eo, qui heedilia quidem ab hoedo, non etiahoe- duliajabhoeduloderiuaripoiTedidiceratjautaudierat. Qu®temeritas barbari feculi in im- ^ mutandis ciim literis feriptorum codicum,tum fylJabis peruertendis quantu m detrimenti in- tulerit literis & difciplinis liberalioribus, quam ab aliquo vel reftitui, vel corrigi poflit. Non enim dubito quin fuerit h®c antiqua, & genuina lečtio , eaquc vox hoedulia perprimam fle- xionem tam fuerit olim vlitata,quam hoedilia per tertiam.H^duIi® itaque id eft,hceduIorum Tepta non metuunt colubros, ( &.luposd pet metonymiam pro doedulis. Tantum Cruquius. Idem poeta de ijs qui inter Te diflident infanabili odio 3 ait: Sedpr'tus Apulis lungentur c a prač lupiš Jdjiam turpi Pholoepeccet adultero. Idem vero etiam deindole Drufi, &inftitutionefub Auguftoloquens, vt fortitudinem cius & contra hoftium timiditatcin figniiicanter exprimeret deTumpta a capr® natura fimilitudi- ne, qu® naturaliter leonem expaueTcit, talem oftendit hoftes videre Drufum, qualem polita infertilibuspafeuiscapra leonem prim® iuuentutisvidens exhorrefcir: Žlualem ve Ut is c apr e a pafeuis & Jntenta , fulua matris ab vbere lam lacle depulfum leonem Trente nouo peritura vidit: Videre Rhceti brila fub Alpibus Trufum gerentem Vindelici: dre. Poeta hic, vt videturimitatuseft Homerum 9 quimagnanimitatem,infračlumqueacimpcr- territum Mcnelaianimumdefcribcnsftc canit: » fiV* A Im e%dpn uiya.Sy ivri i felua in felua dal crudels inuola s , E dtpaura trema, e di fojpetto; Adognifterpo, che pajfando tocca > , EJJtr fičrede d Cempia fera in boeca . IcontrariorurfuselephantieKanimalibusmaKimedicunturcKhorrejfcerehircum^ceraftem, Elephaship (arietem intelligi diximus) porrum, hifceq; machinamentis Romanos Pyrrhi regis elephan- c um odit. tosprimiim vcrteTUC$vičk>riacflepotitos. Canib.verocumcaprisbeneconuenit 3 vt &cum ouibuSjVncic&Poliuxcanesipfos abrites nominauit,quaficaprarumcuftodes r Etgaude- y e> 3 ^ reetiam canesefu caprini la&is certum cft 5 quamuis, tefte Oppiano, iili 3 quorura in venatio- na( nibus vfus eft, ex eo degenerent, inquit enim interprete Bodino .♦ N on ouiumve,canumve, hirfutarumve c apr ar um fluippegraues tandem ficrent , fugerentejue labores. Exainbusrapacib. ncči;urnisqua’dagra:ciseu^o- 9 -«A)f 5 nuncupaturj't 2 rapaToč^cd^o?Ts^«Aat-" »žVatjidett,qudd capram fugat,vel mulgeatj vnde & Latini caprimulgurn nuncuparunt,cum hac volueri non bene conucnire ratio fuadet,dumodo veru eft»quod feribunt veteres?Etenim £ us 4U * S v “ H nhsfure s nočiumos, caprimulgos vcca t,quia vt /dem, iuquit J /ntrant paftorumfabula , ca- ^ era ca p r ‘ tm pArntngvberib . aduolr.ntprjpterfučlum lačiis.quainiur/a vber emontur >capttfej, cfC/ta *,quas rutn fugit. iumulfere, oboritur. Qnin mio non fblum exiccari capras arcfcentibus vberibus, fed & i p f. s €xt ingui,q U orundamopmiotIt. Ha.cquarfitauisinornithologianofiraoftcnfurneft. Intcr Sargi pifeit Pfe' eroSargus vocatusirrationali quodamamorecaprasprofequitur J vtrefert Acliauus, amor in ca-* ttliearum in i rtore pafcentium vmbra in mari vifa fuerit,adnatatlibenter,Ia?tufq ; exilit,< 5 ^ pras . ^ t > n gereeasmiroquodamod(»geftit 3 cumtamennonadmoduanamraadlaliendu iithabi- Li 11. r.i£ ^•Fufius^&cianusOppianushuneeundeamore defcriplitfic,incerpreteLaurentioLippio; 4 * In Kadit S ar gos c apr ar um mira cupido , ' " 7 " ” <9ui madidifimas cupiunttračlare c a peli ar: M ontanisgregibus, quamuisfnt agmma ponti t Gaudent, &feedarapiuntur amore c apella. fr oh p udor ,an fperant c one or de s e dere fcetus Incultos montiscolles, ptlagique me at us ? F a flor e s claudunt citm fera crepufcula lucern 9 Tempore (juoflauas Phcebus defecat ari Ras > Ducuntloturasad littota Jiccacapellas. PoRcjuam balatus , aut voces lit tor e Sargi Pajlorum audierint , fahunt ex aquoretoto Sme l/cet ignaui,proper ant examine multo , H u ni da cornigeras ge n s circttntfufa capellas , b Lata falit, lambitque gregetn, dr blanditur ouanti Z Pafiores talem longe admirantur amorem , ŠŽjti prim um Rupidi cernunt miracuta faclt\ At late aecrpiunt ptfees , fpcffantque c apella : G audent dtletlas ponti(peči ar e c bore as. Puultant fargieontra, nonef modus vllur L at iti a , tcneri non t ant um m a tr ibus hcedi Applaudunt Rabulis clavfi,pajluque rc?rejjdf Accipiunt ge Ra lati , faltuque pe tulci. Omni a c um c ir c um r e bo ant loca vocibus ilhs t Pa/l or e s dulce sfu ndunt de peči or e rij us. Acvcluti mater nat um , comuxque maritutn l re peregrinas longe tri(l'dntur in vrbe s H<*jht’.amquc alt o triflcs fubeorde reconduntl £t celfasfcandum(pcculas,dr lamine lufirant Aequ*reas v/idas, & fet/bus orA nUxant h lii C Apr p a J c or ptjsvbi non Udantur . Tel capra it c apr at alliciat. Antipathia cum faltua humana > tnelle ,&e- uonyrno . Tuonymus quanam Jit. c. 2 2. d j o Vljlšis Aldrouandi TtoH greffum rcuocant , dr temina in $quorafgunt: £ Sic mafti far g i lacrymis tnBantur obor ti s , C urn pasi or c apr as abigit de lit tore lot as* Sargemifer [ubito m fallor , diracupido Ajfcret erfittum , pa si or tibt caufa doloris 3 In fraudem dr mor tem , pifcator vertet umore s Tifcofas 5 gemino qua furgunt ver tiče , cautes N on longe a ter ra diši ant e s aquore p aru o C ometi at clari fulgentes temine [o lis 3 Ji is h ubit ant fargifcopulis , hacfaxafrequentant» Ji on fohs gaudent rad tj s , dr teče nitentii Aft olida prado te Hus fub tegmine c apr a T emporibus fummis duo cornua longa coaptat y JEtpaftorale s medi tat ur peči or e fraudes. V tfcer e caprino [mulat nidore farinam I Cornniisiam tumidasponti demittit invndas. Gr at us odor .pastor gratus,[mulat a capella » J Bos decipiunt , ne c fraudes mente dolofas Cernunt 3 fedUti gaudent , Umbuntque capella HoBern onfimilern , fed rnox non miti a c or da lnueniunt mi fen fargi fubpelle c apr in a. , Tune cito peBiferum focium fub tegmine nofcunt Cornea cum niueo tendens haBilia lino Inftgit carnes batno,quas vngula c apr a Jnnatas retinet ,carpmt obiečia repente Tabu la,pifcator retro fua brachiacuruans Attollit far gum 3 ftquts prafenferit artem > V tilefas altj c apr as 3 odioquefequuntur . Taft or e m 3 ftmulachra , o bo s dr pafeua tota ^ Sifint abftruft fraudes , tollentque laborem , Artevelox omnes c apr a fub imaginefallit. Idem Aelianus de feris in Aegypto capris s quas fcorpij non ladunt } hac prodidit: In Copro Aegyptia vrbe & magna conficiendorum aliorum faerorum religione ifin Aegyptijcolunt,& vero codem cultu hanc ipfam venerantur, quoaut coniuges 3 autiiberi a alugentibusafficiun- tur. Vbi Kis hanc religionem po/Tidet, ibi acerrimi ad peftiferum vulnus inferendum fcorpij maximi verfantur,qui vc percufferuntjftatim interHciunt: Ad quorum vitationem omne cau* tionisgenus Aegyptij adhibent, fexccntaque machinamenta moliuntur,veruntamcnlugen- tes ad Ilidis fanum capra ferp ex omnib. tegumentis nudp inter fcorpios humi iacentes abho- rum acerbitate integr^ 3 mcolumefq i permanent;Exquofit,vtCoptit£ eiuscaprinigenerisff- minas ad diuinitatem,& religionem confecrent,&religioliillme colant, eafdem Uidi in amo* rc a & delici js efTe exiftimenr. Contra autem mares i^nmolant. Hoc itidem admiratione no ca- ret, (i veram eft, quod feribit AJbcrtus; fd capra in vafe aliquo in terra repofitum capras ad , fe allicere dici, ac fi illar non param inde iuuentur.Nouerunt, tefte Aeliano, faliuam humana n perniciofameffe, (vtquamarinasctiafcolopendrasinterficiatjitaqj vitant. Hauftomello caprp valdedcbilitantur 3 , id eft 3 aibae viola: at huius flos purpurcus eft.Poftremd eiufdem florem non tam aboininandi efTe odoris. Quibus rcfpondcre facile efTe putat,quandoquidemquo loco folium maius, chamatdaphnc« foliodfedicitur,rnendum fubeffeafterifcus indicat,& Gaza non chema:daphnen,fed ekma- tidem Iegifle videtur, qui viticam peruincam veterit : Florem vero non *tux.£ 'la> fi mikan efTe Ego,fed A«i/xe/pra?fertim puniceo, rnultaerrim luntgeoera tsMvzciu prteter album,& lu- teum,:figura, & colore diftantia. Ad ha ? c floris ram grauem, & deteft. ndum odorem potefl fgnificarenon vo x conyzam edcntia^ moriunturfiti encčta. C hrylippusocymumdieebat infaniam facere., &lethaigos&iecotis vitia,ideoque capras id afpernari, hominibufque fugiendum quoque elfc cen febat, referente Plimo,qui tamenfecutamartatemidacriterdefendereaflerit,namidcflecapras.Idemtamen ^ in geopenicisquoq;grarciskgimus.Idedelaferefčribir.Lafer multisiamannisin Cyrenaica prouincia non inuenitur > cjuoniam puhlicam, quipafcuaconducuntmaiusitaluamnlen- tientesdepopulantur pccorumpabulo. Si quando inciditpccusin fpcm nafcentis, hocdeprc- henditurlignojoue,cimi comcderit,donnienteprotinus,capra flernutante. AlyiTonetiam ft iuxta caulas plantetur^caprarum gregf& pecori conducere creditur,vt refert Plutarchus.Pli- niusue venenato mdle loquens,de a-golcthro herba ilthmcprodidir. Heraclem inPontoqui* bufdam annispernitioh'ffiniaexiftunt, ab ijfdcm apibusfačta. Nec dixere authores, equibus florihus ea fierent. Nos trademu$qu;r comperimns. Herba eft ab initio, &iumentorumqui* dem,fcd pratcipue capranum appellata cuyoted-pov. Huiusfloresconcipiunmoxium virus,a- guofovere marelcentes. Itafit, vt non omnibusannisfentiaturhoc malum. Qum autemfit hacherba Plini j non reperio. Gcfnerus tamen in hiftoria de boue apud luosprouenire fcribit noxiam quandam herbam, qua non ipfa folirnr boues abftineant, fed & graminc c : rcumcirca nafccnte,licct eodem cquivefcantur. quam agolethroneffe conijcit Rufticiqindem,inquir, apud nos fnalii florem ,alij tnalu henricu appellant, vt atriplicis qucdda fyluedre gen us bonu 0 henricum.Cauliscipa]lidus,pcdalis,folidus,& fubftatia quadam hirmida,molliqdnfardus. Pl or e S hirfuti,purpurafcentes,infpicam congefti,v t in tefliculo canis fere, fernina rotunda in- ftar mili),giiltufubaftringit,radicealbiirima J ncdisquibufdamexafperata,&velutifqaama- ta,longiflima,adquinquevel fexcubitosdefcendente,quauisrardinrcgradfbdiatur.Recens plane lrigida,humidaq; tačtupercipitur.Vitesvicinascorrumpit, &frmore fuoladit,quam- obrem diligcntera vinitoribus dioda in aquam reijcitur, ne in terra denuo comprehendero pofiir. PluiinrUm circa eamgraminisabundar,Folijscaret. Visenafccntitanta,vtvelperpa« uimeru'm,(iquod oblifiat^cluderur. Vere tantiim plodit,flosfojisimpatiens,cradus,aquofus, intra triurnim vi lolis marcefcit. Natalisei vineacollinfe, & pran fyluisproxima. Autumno, vtaudiorurfuserumpir. MelHcraclcoticumvt fcribit Ruellius, ex herba fieri candidacom- memorant, qua aly6te3-po; vocetur. Similiteretiam HermolausBarbaruslegittanquamex Plinio.Qua mquam illius noftra? fuperficies ex albo palleat, radix albi/lima fit.-ex Pliniotame de colore eius nihil cognoiibled alia Piinij herba alba videtur, panico limilis, occupans arua , pecori quoque mortifera. Forlan &hrecaconito Theophrafh,quod frumentolimilefacir,co- $ gener fuerit. Ffmcitaq;omnia Gcfnerus. Dalechampius uero hmc qu£e Pliniusdemgolerhro, Thecphraftumdeeuonymo/criberetradit* Diofcoriclem ucroderhododendro, led apud neutrum illorum illud legaš. Aliter uero de mgolerhro fcribit AntigonuS in congcrie mira bil. narrar. nimirum hoc modo.- In Lycia nafcitur quada herba, caprarum pernicics, alfMSpvr grčeči uocant, eam nulla Lycia capra guftat. Quod ii peregrina incidut , & ob ignorationem cdat,interit corruptoomalo. Idem Pliniuspulcgiumapecorc,caprifqueguliatuin, balatum concitarcaiferitjindeqj gra , cosquofdam literasmutantesblechon uocauilfe. Sieryngijcau- lem ex grege ouis,capcllave morli) defedum ore fuftulerir, totus liatim fubliftit grex, relicfo- qucpalcedi ftudionouo ueluti Ipcdaculo attonitus non pritisadmirari rem dcfinit,quam ac- ccdenspaftor caulemillumabftulerit, abiedoqjlongiusinutilegregisfuiotiumearelatioiie caftigauerir. Authores eiusrei Ariftotelesprimum,qui in nouo grege,& h gregisdux id fcce- rit.,eueniredixit:Pofl: eum Plutarchus, plurefqucalij. Aliter uero Cardanns: Capras alij, in- quit, dicunt inucnto eryngio congregari,nccdifccdere, doneč una illud cdendo abfumpferit. bed luper hac re quid cum alijs fentiamus, paulo ante indicauimus. De Quadmpedibus Bifulcij. Lib. L’ 553 A COITVS. PARTVS. EDVCATIO. E libidinc, & potiftimiim hitci fupra abunde eft di&um, fed funt & capr* ad- c apr trum modum vencre*, nam &ipf*, tefte Plinio, coire incipiuntfeptimo menfe , & adhucladentcs. Tradit etiam animam capris quam ouibus efteardentiorem calidiorefque concubitus.Set & Varro air.De Seminio dico eade,qu* Atticus in ouibus : boe aliter > ouiuui femen tardius rife,quoh* fintplacidiores,con- tra caprilc mobiliuseft e r Dequarum velocitatein Originum libro Catofcribith*c; In Sora. di Fi/celio capi* fer* funt , qu* faliut e faxopedesplusfexagenos. Oucs enim quas pafeimus Mira velo* ort* funt ab ouibus feris,fic capi* cjuas alimus a capris feris funt ort*. Ariftoteles verd capras cit as. cum ouibus coniungit , & vtralque anniculas coire feribit, atque vterum fene, fed capras po- ^ tiusimafes quoque in ijs ipfis generibus codem illo tempore inirc,fed prolem difFerre,pr*fta- tiorem enim effe eam , quam lenefcentes mares, & f*min* procrearint. Florentinus itom ca- pramoui fimillimamefIc,ait,multisnominifcus,iniriquippe in ijfdemtemporibus: quinque mcnlibusingrauefcere f*tu, perinde vtoues: geminosetiam parere , vt plurhnum. Quinque autem menfibusvterum ferre,etiam Varroteftatur, &Arifroteleshis verbis.-Oues, &capr* „ temo, aut quaterno coitu implentur, & fi a coitu imber acceffit, abortum infertj pariunt ma- ximaexparte lingulos, fedaliquando& binos, & ternos,& quaternos, ferunt quinque men- >' Hs J erat ' fibus tum oues ; tum capr*, vnde fit,vt lccis nonnullis, quibnsc*li dementia, & pabuli copia eft, bis pariant. Dixit philofophus, terno, aut quaterno coitu impleri,quia,vt inquit Plini us, priimisindiecoitus nonimplet,fequensefficacior,acdeindeconcipiunt. Pariant, hoceodem Plimoauthore, odoannis. Atqui Ariftoteles tota vita coireafferit, & gemellospareretum c^ ot ann ' ts pabuli bcneficio, tum fi pater, aut mater vim eam geminandi a natura obtineat. Inutilisita- f mt f er tiles. quecoitus eft ladentium, vnde & idem Plinius de conceptu earum loqucns , parere, ait, ali- ftuando anniculas, femper bimas, in trimatu vero inutiles; aliastamen inquit: capr* pariunt £&quaternos, fed rard admodum, ferimt quinque menfibus, vtoues. Pinguedine fterilefcunr. Trim* minus vtiliter generant, & in feneda, nec vitra quadriennium. Vnde etiam Columel- h,& Palladius matres, hoc eft, matrices vitra odo annosferuari vetant, quod afliduo partu fetigat*fterilesexiftant. Commodiftimum autem tempuseft, vt h*canimalia coeant,quod tybernum folftitium pr*cedit,cuiusrei rationem reddidit Plinius inquicns,-Conciprfunt Ko- tus ma ^ s ^rnbri menfe, vt Martič pariant turgcfcentibus virgultis. Quot modo capris hircus fufficere y oneum poflit,alijsaliterpIacct,ficuti ex his Varronis verbisc6ftat;demaribus,inquit,&feminisidem feredifcrimen.vt alij ad denas capras fingulos parent hircos,vt ego: Alij čt ad quindecim, vt Hircusquot Menasmonnulli etiam, vt Murius, ad viginti. Nolunt Columelb, & Palladiusannicul is, vel ca p ras !tl j re fcimiscapellis, /'nam vtraque*tas,vtoftenfum eft, pat tum edit) hoedum fubmitti. Nequo pojjit. cnimeducare,nifitrimam debere, fed annicul* confeftimdepellendam fobolem, bim* tam- diuadmittendam,dum poftitefle vendibilis. Vbi autem celiti funt hoedi eede modo,quo agni €ducantur,inquitidemColumella,nifiquodmagishoedoruinlafciuiacompefcenda, &ar-» . ftiuscohibcndaeft.Tum fliperladisabundantiamfamera,v, 1 cytifus, aut hederapr*benda, *- ^veletiam cacumina lentifci (Sc arbutiunt addit Palladius) ali*que tenuesfrondesobijciend* n ‘ ( - nt1s funt:Sed exgeminis fingulacapita,qu* videntur efte robuftiora in fupplementum gregisre- tuco l Jta 0 ftruantur, c*teramercantibustraduntur. Quodfiveidmater,velcrepta,velaIiocafuperdi- ttr!catur ' tafuerit, nouic hoedus fcipfum lade faturarc, quod etiam meminit Galenus his verbis:Natu» r icorporispartesfingens, velperficiensfecit, ut ipftecitra dodrinampropriasadionesag- 6*de loc.ajf. grederentur, cuiusrei exaeftillimumalfquandofecirnuspcriailum, hoedum alendo, fed ita caf.6. Kendove matremqu* ipfumin vtero geftauerat, nunquam vidiftet. Cum enim pr*gnan- toc iprasdiffecarem, hoedum a matre abfolutum ita abftuli,vt ipfum haudquaquam vicicretj a tqueindomumquandam vbi mulr*pelucserant, depofui: quarum al i* vim, alij olei,ali* I Uellis,ali*Ia'dis,nutalteriuscuiufpiam humoriserantplen*,aderantque frudusnonpauci, Uim cerealeSjtum abarboribusdeccrpti. Hune itaq; hoedum con fpexi m u s, jn pri m is q u idem pedibusincedentem perinde acli audiuiftet crura inceffus gratia fibi fuiffeconceffa , deindo cxculfit, quama matre contraxerathumiditatem , pofteapcdelatusfčalpere, aedeinde fin¬ gula vafaolfaccrc vidimus: Pcrcepto itaque fingulorum odore, lactandem abforbuit. Qui- busvifisomnes exclamauimus Hippoqratein vere dixiffe animaliuiu .naturaseflea nemino Tri 3 dodaš. Vlyfsis Aldrouandi Slu ali s de- beat ejjepa- it or. S tabulum cjuale e lige <&>*, P 54 dodaš,&c. Tantum Galenus.Sed in educatione tum hcedi, tum totius pecoris, fcire impri- E m is intereft, qualis debt at elle gregis ipiius paftor,que Latini caprarium,Gra’ci cuno Aot', vel quafi cuyo7ic^ov , quod ciicacapras verfetur,velquod ai^ajidefLarduaj&altalaca 3 vd *V cuV«jideftjin altitudine obambulat, vocantf,vel ctiam iuyovouov: docet Columellaj his verbis: Magifter autem pecoris acer,durus, flrenuus, laborispatientiffimus,alaceratque audax cfie debet, &qui per m pes, per folitudines,per vepres,facile vadat, & non vt alterius generis paftore$,fequatur, led plerumque vt antecedat gregem.Quare eum elit tnaxime ftre- nuumopuseft CapelIa?dumdumetapafcunt>capriscedunt,^ubinclequa. , cedit,compefci&quadi- fperguntfe ; contra quod oues fe congregant,& condenfant in locum vnum : Itaque inagr o Gallieo greges plures potius facere, quam magnos, quod in magnis cito exillunt peftilentia?, qua? ad perniciemeos perducunt.Satis magnum gregeputare efle drciter quinquagenas, qui bus affentiri putare credidit,quod vfu venit Gaberio eAiti Romano. Is enim cum in fubur- ** bano haberet agrum, iugerum mille & a caprario quodam, qui adduxit capellas ad vrbčde- narios fibi in dies fingulos dari audilTet, coegit mille caprarum gregem,fperans fe capturunu de pratdio in dies fingulos denarios millc.Tantum enim fefellit, vt omnesbreui amiferit mor- bo: Confra in Salentinis, & in Cafinati ad centenaspafcunt. Pafcuntur eodem modo,quoo- ues. & fimiliter palte ad pomni ducuntur, Virgilius: T ityre dumredeo{ breuis e Sl vi a) pafce capellas Et potumpajlas age . i.dererujl. q U0 modo & Varroloeumselt: Meridianotemporefemelpomm agere,fatishabeat;&pau- loante: Aboccafiuparuointeruallointerpofitoad bibendum appellant. Quovero temporo reducenda fintapallu domumfidem poeta oftendit, inquiens: lte dom um fatura , venit hejperus , it e capelLe. Columella vero, & Varroreducidomum gregespracipiunt,poftquam contenebrauit. Si iiu agroenitaturcaprafbetum humeris, paftor etferredebet, etli alitervideamr indicare poeta ^ Slu ol c a pr a v m stabuio t n cludi po^ fint , (jrvna p ajd. Eclog. IO. Edog. i. Eleg.i.li. i. Edog. 5.; dum ait: en ipfe capellas Protinu s ager ago hanc etiamvix T ityr e duco Hinc in ter denjas corylos , modo namque gemdlos Spemgngis , ahfilice nuda , conmxa reliquit. Ducereautem potius;iparmlalTam,&infirrnam,quamportare pallorem ait,quiaipfemet quoq i portarifuispotius,quamalienis pedibusambularedebebat,fiquidem eiuscorpori tna¬ le erat. Efterri autem humeris rccenter editos foetus Iblere manifelle Ttbullus teftatur: Non agnumue (inu p ude at , fcetumque cape IL& Defettum , oblita matre , referre dontum. Clarifiime Calphurnius: T e quoque non pudeateum ferus ouiliavifes S i qua lucdnt ouis , par tu refoluta recenti, Etanc humerispor tar e tuis } natofque tepenti J Ferreftnu tremulos , dr nondum JI are par at os. iElianus 5 > yy De Quadrupedibus Biiulcis. Lib. I. 655 A AeliatiUS teftat!irpaftores,curatorefqueouium,caprarurn,&equarum,quopIus prolisdbi nafcatur,genitaliatemporecoitusdelibutismultofalei&nitromanibusperfricare,indeq;ijs guontodo vchemenriorem coitusappentionemexoriri:alioseadem pipere,aliosnitro perungere,a!ios cmtusauidif Viticifručtu: Efleetiam qui myrrha,& nitroeadem inungant;exqueca fanefricationefarni- fim& reddi ftas J &libidinodore$euadere,&maresfuftinere: Sed & Ariftoteks feribit,capraruin,qua:coi- pcjfnt. tu m non patiuntur , v bera a paitonbus montis Oeta? vrtica perfricari vehementer, vtdolorem infligaiu,iraque primiim cruentum humorem elici,mox purulentum, podremo lac no minus, quamexeis,qUa? venerempatiantur. Etnequisid miretur,acceditteftimonium Alberti,qui vidike fe hcc feribic in mulieribustum viduis, tum virginibus, qua:,idem in fuiscxpeme ma* miiiisjlac abundč emiiermt. A F F E C T V S CORPORIS, t ' Eorumque cura. VIBVS robuftioresquidem ede capras,tradit Andoteles,Iedoucsmeiiusva- lcre. Plutarchusinlib.dedefečtuoiaculorum mcmorfaprodiditGraicos fa- crificaturos rauros appofita farina,fues ciceribus,d non guftarcnc, non ede fa- ncs,indicalic:Siccapram aiguifleaifufa ffigida, d non tnoueretur, vt non be- neferiptum dta Oiio, capras frigida-aquaexploratas,d eain guftareabnuif- ient. Arciidausequidemcapras profitebatur,tede Piinio,nunquam carerefcbri, idcoquc_> forta(]is,inquit,qu6danimahisquamouibus ardentior,calidiorefque concubitus, Er alias ttiam feribit Plin ius^propterea non pradhri folerede earu m dm i ta te in venditionibus, fatis enim Rude quod venditor dicerct,aio illaš benedTe,& bene biberc. Legimus & hoc apud Var- tt)nem:Dcemptioneaiiteratquedeouibusdico,qubd capras fa nas fanus nemo promittit,nu~ quamenim dne febri funt. ltaque djpulantur pauciscxceptis verbis,ac Maniiius fcriptum_ reliquit,dc:Illas capras hodie rede ede, &bibere potfe,habereque rede li cere, hpc fpondesne? C Ht rurfus: Jduiddtcam de e ar um fanitate? %uia nuntfuam funtfana &c. Horetin us vero ctiatn admodumcelebris,quiintermuka,qua?reliquitlicerarummonimenra,etiamdererudica no »ncui iose confcripdt, ita capras Temper febricitare ait, vt d quando deficiat febris, intereant. Eft prarterea obncxia pefti,qua de 1 e dc legimus apud Columellam; Alia genera pccoru ciun peftilentia vexantur, priuslanguoribus,& morbo maccfcunt:fofacapell.r,quamuisoptim;E, atquehilares,fubk6concidunt,vdutialiquaruinagregatimprodxrnantur. Idmaximeacci- derefoletvbertatepabuli.Tentantur &cpilepda,quamobre veteres facerdotes,vt tradit Plu- l archus,vehementcrijs,vt morbidisabdinuerunt,quoniamgudantibus,aut tangentibus mo~ doaliquid morbi eiusaffricari dbi perTuadercnt. 1 >ifputatitaqueaduerfus Aridotelem Mer- curialis in ha?c vci ba: Ariftoteles,inquit,quanenscur hoininesfoli,vel m a x i m e i n ter a n i malia ocujisperuertantur,interaliascauTashancafFert,qudd foli inanimalium generedunt epile- ptici,epilepda 1 ero ooulorum peruerdonem inducit. Hanc fententiam omnino falfam ede, duofaciunt,vnum eft,quod iplemet Ariftoteles in librisdcanimalibusnonnulla rečen Tet,qu£ eifdem morbis, qnibus homines, tentari feribit,vroucs: rllterum quod in libro de lacro mor* D bo ,quivtHippocratisdGaleqoin prituoprognoftic.tex tu q.&libroan Enguis in arterijseo- dneatufaicc non a C.rlio Aurelianolib. 1. paffiooum chronicarumcap.4 citatur/ciiptum eft, oues& maxime capras cpikptico morbo non parum obnoxias clTe: Quod ccrte de ouibus val- deverifimile videtur ,ncmpequa?caput in tetram ftredetinentes, halitusprauos, achumidi- tatem oradam facile in caput trahant,& fubinde tnorbum faerum incurrant.At eapra?, qum al- tocapite vt plurimum pafcuntur,dccaque funt acperpetuofebriretraduntur,quo modo oui¬ bus magis epilepda,qua a larga piruita gignitur,exponantur,non admodum inrell>go,eo pre- lertimquod Ckmens Alexatidrinus tradit 7. Stromatum,hircinascarnesepilepticisauxiliaii fuiflecrcditupAnid dicamus,vtPlutarchusin Rom.probkm.caprascreterisanimalibuscomi- tiali morbo magis tentari, ob mcatuum anguftiam, quam arguit vocis tenuitas, atque etiam eodem morbo bacile capi eos,qui capi iniscarnibus vekuntur. Itaque fententia Ariftotelis dc modetaridebet, vt in fiCl. 1 o. p10bJ.43.dV Ted.3 i.probl.26.vbiait,quod homovelfolus, vel uiaximeoculis,puertitur,dicaimrsquonia\\;lfolus,velmaximeininTantiaepikpticusfit.Hec !taq ; Mercurialis. Plutarchusautem morbi caufamanguftiammetuum edefcripdt,pcr quos fpiritus fe«ur,ob quam is lepe intercipitur,proquc argument© vfurpari vocis tenuitatem,nam & C apr? fem~ per febrici- tant,C'pefi maxime s%t obnoxtx,& (pilepfht. Pedicalos no habent 11 y dr op t la¬ borant, PeJUs čara- tio. Lih .5. $ym» rf Hy dr opis cu rado. 6 56 VI jfsis Aldrouandi echomincsmorbocodem correptosexilem vccem emitrerebalatui fimikm . Et CadiusAn relianusfcribit non foliimcaprinascarneseptlepticisprchiberi, fedprohibcri praterea fuper pellcm caprinam dormirc,fiue iacere argfotafltem,fiquidem paflionis faccre motumj Et mox rurfus air, caprina pellisodoris tetri caufa, noxia capiti iudicatur,non fpcciaii, atque priuata.. ratione. At vero H ppocratcs ideo cpileptica cfle hacanimalia , oues fcilicct, & prafari m ca- prascognofci tradidit,quod fi capu t earum d iftecueris cere br a m repcriatur htimidum, fudorc re£emnn y & male olens. Laurentius Ioubertus in apologia pro paradox.7.decad. 2.oftenclens fbrmatricem circa exciementaaliquandooperari,tradittamcapras,quamoues cx narium muco procreatos h a bere vermes in cribriformi olfe,idque vulgd dfe cognitum. Legimusde- nique apud Ariftotelem oues,& caprasrediuosquidem habere,fcd pediculis vacare. Et Pli- niusnon foliimhocrepetit } fedpmereanullosillis pulicesdle addidit. Cateiiimnunquid oues pediculis careant, fuo loco eft examinatum. Laborant denique eriam hydrope,tefte Co- IijmdIa,quicuindepeftedixiftet,qua?totosgrege$infeftat, fubdit: Ciim vero ftnguladomi laborabunt, eadem remedia, qiia?ouibusadhibebimus; Et rurfus: Sed n c nune fingula perfe- -quar,iicut inouillo pecorc dičhimcft,caprino medebimur. Peftcmautem accidere masirne f foleredixeratvbertatepabuli.Quamobrern dati m ciimvnam,velalteram pdtisperculir,cm- nibusfanguincm effe detrahendum. Nec toro diepafcendas, fed mcdijsquamorhoris infra fepta claudendas.-Sin aliuslanguor infcftat,pabulo medicari arundinis, & alba: (pinte radici- bus, quasciina ferrcis piliš diligen ter contudcrimus admilčeri aquam pluuialcm, folamqi po¬ landam pecoi i praebcri.Qucd ii ea res argritudinem non depellit, vendenda dfe pecora, vel ft nequeid contingere poteft,ferronccanda,faliendaque.Moxintcrpofttofpacioconuenirealiu gregem reparare : Nec tamen antequam peftilens tempusanni, buč id fuit byemis } vertatur &ftlate>fiue autumni,vere mutetur. Quintilij aflerunt,nec capras,n ec oues ped C infici, fi ex ci- coniac ventriculo aqua intrito fingulis cochleare vnum infuderis. Alyffon ii circa ftabula plan- tcturgregibuscaprarum J atqueouium 3 falubremdlc perhiberi,Plurarchusauthordt,$idiAe- dantur aqua cutisfub armo pri lis leniter incifapernidofum tranffnirtat humorem, vtafferit Columella,tum fačfum vulnuspiceliquida curatur. Cbm eftoeta’ loca genitalia tumebunt, aut fecunda non refponderint,defniti fextarius, veleum id defueric,boni vini tuntundemfau- cibusinfundi idem iubet, &naturalia ceratoliquido repleri. Si partusfueritdifficilis Diofco- G rides fefelis Maffilienfts femen tuin his 3 tum cateris quadrupedibus bibendum pnrbct. PRdES AGI A. AVG VRI A. Portenta. A PR/E tam arborum quam fnit;cum,& fubfruticum ramufculos, ftoloncsve, inguit Anton. Mizaldus/olitoauidiuscai prim derodentcs,acnu!lo valento verbojaut verbere ad vincta,vel alioflicct non impunc^proHcifčente^pluuia- rinn,auttempeftatispr;rfagia,intelligentibuscertooboculos ponunt,futura enim aeriscommotionem naturah’inftinčluprtnofccntcs,ne farne pericliten-H tur,ventrcm vtdiesaliquotfufficerepcfIit,fabuirareqiioiurc,quaqueinii:tia,fčduldftuderir. Eafdcm maribusomnibusadmiftiscatulicnteSj&veneremnequicqu'am promifeue coufun- Screnitatis dentes, h y e m a 1 i s t e m p dl a t i s p r a fa g i 1 im dfe in ouedičlumefr. Authoretiam eft Aelianus, indic:a, haedos,&agnoslafciuientcs&interfe faltanteslatosjiddljferenosdiespromittere. Oraculu ■Tripodis Tripodis Delphici,vt feribit Diodorus in libro,vtrefert PiusBonon.quem perpaucorumina- Be/phici ini 110 s terunt, ftc inuenrum pradicant. Voraginc quadam in immenfum clchifcentc eo loči vbi uum vnde, m mc faerarium eft,quod adytum vocant,& capris circa ea gramen dcpalcetibus cimi Delphi nondum i n col e re ntu r, c a p ra m voragini appropinquantem cum in eam profpexiftet,exultarc, acdeferri miroquodam modo,voccmque priori dilTimilem emittere. Hac inauditare admi* ratum pa ft or e m voragini vifendi gratia propiusaccdTiftc, cumque infpexiftetpari modoexa- gitari ctpifle. Capram nempeuelutlymphaticocjuodam furorcconcitari,acmoueri,&illam pariter, qua: futura elfept, prxdixifte: Tama inter finitimos uulgante,quae loco illi appropin- quantespaterentur pluresaducnifie, reiqueincredulitatcpropiusddatosexpeririuoluillc.M omnefque id expertos fimilifurore dfeconcitoSjobhtecgue faerarium admiratos, &telluris oraculum efte dignofccntesper multum tempoiisuaticinandi caufa ad illud acccffifte: app 10- pinquantes ad inuicem edidilfeoracula. Pofteriusucr6mukisexfurorcconcidentibusjntra * hiatmn De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 6 57’ Ahiatum illum necvfque apparentibusvifumefthi$ 5 quilocumaccolcbant: quopericulum a- uerteretur , mulieremdiuinisinftitutam pradfcloco 5 &exeius oreoracula efle proferenda. Eamvero inftituiffc machinam,perquaminfpecum tutusefktaditus 5 &fiirore concitavo- lentibus futura poflet edicerc. Machinam autem ex tribus conftare gradibus 3 d^ ob id tripo- dem effe appellatam. Fere etenim totiusmachina fabricam haud diifimilem efle his 3 quibus Capra) re* inmcvtimurareistripodibus. Hcecille. CaprasveroetiamaMacedonia?.,&Epiriregibusin gibu s hono - honore habitas luftinus prodit^co quod Caranus primus Macedonia? regum 3 a quo cateri vf- rau . quead Akxandrum Epiri regem,genusducebant 5 gregem caprarum veluti ducem oraculo fi- bi deftinatum fecutus,Edyflam regni fui fedem occupauerat 3 quam mucato nominc Aegeam ob beneficij memoriam nominauerit &c. De Lacedamoniorum clade 3 tale fiue auguriuin, fi- . , neprodigium narrat Paufanias:Mos fuit regibus Spartanisad bellumproficifcentjbusouiuin gregesin extremo agmine habere 3 quo & ad facra 3 & antequam figna conferrent ad Jitandum hoftia?in promptu eflfent. Earum pecudum duccs itineriserantcapra, quas Catoeadasno- minantpaftores. Tuncquidemgregeminuadentes lupiouibusnullam fane noxam intuic¬ ij rimt,folas vero catoeadas necarunt. Dicuntur etiam Lacedamonij filiarum Sccdafi diras cladeillaluiflfe&c. Pariunt&capriefimiliteracoues 3 &reliqiiafoecundiora,d^muJdpara J , animalia partus interdum monftrofos 3 tefte Ariftotek, eiufcj; rei rationem reddit in problem. vtmox patebit 3 afkritqiieetiamnonnulla duplici nafci geni tali, altero maris,altero foemina?, a * idque in genere quidem hominum 3 fed maxime caprarumjgigni enim in his 3 quasvocant, in- quitjhircinas( rpctycuvct;) proptereaquod fimulhabent genitale, 8 ^ maris , foemina: km&cornugerensincrureconfpeda eftcapra 3 eodem teftante. Vium etiam aliquandoefle Hirat s h • hircumbipedem,{blosfcilicethabentemanteriorespedes 3 memorat AlbertusMagnus, more- p es - 9 u e ftruthionis obainbulantem 3 q uique corpus regens non id traheretnec terra 5 permittcrct C apr a tria hirere. In Germania anno x 5 5 5.acirculatorequodam Jucri gratiacapra circumduda eft 3 vt ha^ cns c <> r - Lycofthenes,tria habens cornua 3 quorum duo fuo quidem loco erant 3 tertium vero ex nu a * S 5 S Vlyfsis Aldrouandi latere,velventrepotiuseminebat. In Mendefia At^ptbhocmemoriafuaprodigium conti* E J lit. gifle fcribic Herodotus: Hircus cum muliere coitpropalam, quod in oftcntationem, inquit, JLib. 1 7. hominum peruenit. Hac dc re etiam Pindari verfus Strabo citat, & nos fupra eofdem citaui* Caper mul- mus. In Lenino infula e^mammis capri^uas ille geminas iuxta genitale gerit,tantum ladis gcnti lac co - cmulgebatur,vtcoloftrainde conficerenr,quod idem etiam proli mafcula? capri illius euenii- piofurn pr a- fe,inquit Ariftoteles,accepimus. Sedha?coftentisannumerandapotiiisducunt:Nam bttns. Lenino iili pecoris domino confulenti Deus ampliusincrementum peculij fore refpondit. D u or um hir Pridiequam Campaniam ingrederetur SylladuoeximiaMnagnitudinis hirciiuxta Ephaum corum pu- montemconfercreconfpečiiFunt.,vtrefen:Plutarchus,omnia qua’ in ter pugnandum mortali- gna' k por ten - bus eucnire folent,nunc inferentes, nune tolerantes. Fuifle autem vifionem tradit;quae paula- tof r. tim a terra cleuata, quaquauerfus per aerem diipergebatur, obfcurisidolisperquam fimilis, poftmodum euanuit. E P I G R A M M A T A. In aliena lopucntes. RINAGORI epigrammadecapra,qua2 Cadarilacprabuitinhocimitataca- pram Amaltheam Ioiiisalumnam: Aiya/xi tUv iV&nAov bcroiv iztvariv d.f/.oAytvs O uS-aTitj/Gra-crciav7ruAvya.Azx.T0Ta,TW, TivXix. r JL,y^jf /uciiav cuyct fi' v yctpiv «A Htpac/uit&dp/ov M m* Awf . O v ur z cTe uoi zcivovtj isrpog 0'Spvddav yiyivtiTcu , O UT Cl7T'dyC0 »A i7TTCLS Tiig dvro © ip/Z 07 TU AČoV . AAA dosrpbg tuTUpidvtv zycgzv zpicnv cen ti aroict E 'v&ddz faci Xiptys, syc) AcDtzJctiftov/oi. riAfli' m(Xbi /uvnt&HTJ vo,ux papivj ,uzyct zp cL%o/ A AAa A iyz M zvzz to Koipidipv. Idelbvt vertit author Adagiorum .* SucculaJjos, & c apr a milji per ter e Menecles Ac mcrces horum nomine penfa tibi e H . 7$ e c mibi cum Otryade quidquam e šivefuitve negott Necfures vil o s huc cit o T hermopplis. Sed contra Eutjchtdem nobis lis^preinde quidhic mi Ant Xerxes facit } aut quid Lacedxmomj ? O b pači um & de me loqucre 3 aut clamauero c Ur e M uit o aliud dicitfus,ali ud Menecles. Cum cuius epigrammatis argumento ccnuenit & boe Martialisin Pofthumum caufidicunu ineptum,qui nihil ad propoiitam caufam dicebat,& nuper condu&usa Marriale, vt defende- retcaufam trium capelIarum,quasamiferatfurto^ coepit Cannenfem pugnam, & bellum ad- Lib.6.epigr. uerfus Mithridatem recitare. *$>• Nondevi^neque cade,nccveneno Sed lis ešl mihi de tribus capellis , V icini queror bas abejfe furto N oc iudeu Jibi pošlulat pr ob ari : Tu Cannas 3 Mithndaticumq\ bellum y H De Quadrapedibus Bifulcis. Lib. I. 6 59 ^ Etperturid Putiki far oris Et SylUs^Mariofjue y Mtttiofcjue Magnavoce fon as , manttque to ta lam dic Pofihume de tribus capellis . In quo Martialisepigrammate hoc ipfum, tota ntanu> proucrbij fpecietn gerit folent enim rc- thoresin contentione mana rotita gefticulari. Vtrumque igitur in eum rečie dicetur,qui i£a- yma.^ ciTrpaeddvvcrcL, hoc cft extra Caufam qux funt, & ad rem nihil attinent, dicit: Altu d fus,aliud iopaitur Mcnecles;(di Xeta'uo (pipet aripi ropar/ > Gottt la arcuStvuai •$•£« <& obfc^nos, &priuatim in pacdiconem Cratippum,cuiusdeteftandum flagitium omnibus vultannuncia-- tc,& oftendere: T ov piXo7rau^it x.paTi7T7rov dnuesetn 3-aupa. ydp (videtur aliquiddefiderari) K cuvov tt/ 7 Tetyy t /“A&> . ar Aw ptyct\cu vtpt tTGtg. 7ov V *T/P 0 ^V Aft) V . «A 7TIGOL 78T 5 dv tyco, C hir 10 ct r niT o x.pdu7T7ri', pa.\iiicropcu>tsh.vx,ogeivou. Uoien Aiyu)V ifetng t% infaniffenvcitius quam de te hoc fperahem-* ^lidum abomnibuslupusesdi&usjitafubito hcedusapparueris:ideft,tampeidhusfimula- l °tcontinentia’, & caftitatis. Aliud ignoti authorisdepuella,qua?non folutn ipla grauitcr>& Meolebat, fed omnes quoque cteteros,quotquot attigcrat,hircum fpirare fecit; O'v pavov cturr arvet Anporparig, etMci Si civrtig T ug 'čerp rcrctpAvug arveiv art7rcimet rpdyn . Aliud incerti authoris,quofgnificaturoccafionem nonelabifinendamelfe.* Lib. I« Tw g t-lipaf u 7 T 0 ^ctvt.arctpet)tiLtcLf&i rctyf> aruvTa EV d-tpog t p t. i.con- tra haref. ' tora.$. komeri pa¬ tri* incerta , Lih. 14 , Principatus bkroHfphi - o St cum apnel Lomanos. D e/p hi ci or a culi locum capra eji ču¬ dit. Lih , j. Lib.^e. 18 . Lih. i.c.25. Lih « 1 2. c', tj. Lih.^-c. 6 . ■tura,& potrla? Ip/Tus obfcuritas, & incertitudo indicaretur,quod hoc animal relplurlmum čo- E gruere videretur.Siquidem aries,feu fbellae in Zodiacoarietemconftituentes,atquedforman- tes,vt Mathematicorum, Aftrologorumquc fententia eft 5 & Galeotus Martius in libro dedo- čtrina promifeua cap. 3 5. feriptum reliquit, inrer catcra, qure cfficcre c redu n tur, reddunt ho- rr.inern vagum,mcbilem,& nunquam diutiusaliquoin loco permanentem, proutfert arictis natura. Eftenim vagum animal,&errans. Quanaturaciimpraditusfitoptimarationepoe¬ ta.’ finxiffe videntur Phrisum,& Hellen incxilium eiečtos, vt vagarentuf,a Nephele corum matrefuidcaricri impofitos. Ad h;rcarietislignumobfcurumdletraditur,exqua rationo Aratus inquit,Cicerone interprete: S/uis comes efl arie s ebfcuro lumine lahens. Eamqiieobrem vtHiginusrefert,diciturMercuriusDeltodum fidus: Delta? litenr, triangli« iioueforma praditu fupra arietis caputpofuifTejVthuiusfpledore,quoloco dlet aries nonad« modum confpicuus,fignificarctur. Vagumautern, & peregrinum fuifie Homerum exvita? eiusledionefatisdf manifeftum. Hacautcm de caufaenatam elle Homcri patria? incertitu- dinem teftatur Epiphanius EpifcopusConftantia?, his verbiscx interprete de Homeri varijs F patrijs locutus: Vertim,inquit,quod in multisfuerat vrbibus,&patrijs, ideomultosaddiuer« fam narrationem impulit. Tantaautem fuitrei obfcuritas, vt Appion Grarnmaticus manes cuocaueritad percontandum Homerurn,quapatria,quibufqueparentibusgenitU5dTet.N©n foluirt autem & erroris, &obfcuritatisratione faero quod Homero fiebat (pro Deo enimeft habiius, & templaeidicatafuntaquibufdam,vtapud StrabonemlegiturJ quadrare aries vi« debatur, fed etiam principis loči, qucm inter figna reliqua obtinet caelelbis aries, vel terreftris in groge. Quamobrem Columellain lib.de hortis,deariete: Stgnorum frpccorumprinceps cdput efferet vndis. Princeps fiquuxq',gregis cornu per tem por d dur d recuruo 1 nuija cjl domina foldcdpelld De a. Illiusindicio fyh*is inuentafub alt is D i cit ur inccptdm continuijfefugam." Nune cpuoque per pueros iacuits incejjttur index Et preti um duthoris vulneris ipja dat ur. Vt etiam Diodorus feriptum rcliquir, ca pra Delphici oraculi locum, cui Tripus tr,ox fuitim- pofitus,inuenit. Caranusetiam, fiue, vt Eufebiushabet, Cranausiuirusoraculirefponfojdu- H cibus capris imperium qua?rere, gregem caprarum imbrem fugietium magna (racorum ma¬ lin fecutusvrbem Edinam,vtIultinusteftatur,occupauit,quam Aegaram aVo cupckjddi, capris, appellauit. Aliquando in eam fum addu&usfenrentiam, v t capra Homeri patrianu oprime monftraricenfcrera. Homerum enim Syrum aquibufdamcreditum fuiflerefert A- thena:us,& Syrias capras excelJcntes, ac in prerio babitas apud eundem legimus. Syrium au¬ tem iuifleillud efleargumento, Meleagrum Gadarammidemauthor fcripfilfe refert, quod pro pa tria fua confuerudincoinncsantiquosa pifeibus abftincre feccrit,cum corum vis inges dlctcircaHellefpontum. byriosobpatriaslegesa pifeibus abftinuiireidcmtcftatur,cuiPor- phyrius philofophus in libro de abftinendo abanimantibus adflipulatur. Quod fpedat ad re. latum Mckagriargumentum illudobitcreft obferuandum,aliam,longequcplaufibiliorcnu a nonnullis aberri rationem. Dio enim Chryfoltomus oratione 2. qup de 1 cgnoinferibitur, aithocefleab Homero fačtum toi ti tud in is cauia,qua cx bubularum carniumefu, quibusve- fcentes heroas inducit, ccnciliari foleat, quam rem & a Platone adnotatam commemorat. L. Chriflophorus Boahicus Antonij Ncbrillenfis non indečtus auditor,kIem Varronistrpi- ' N granmia De QuadrupedibusBiiuIcis. Lib. I. 661 %ammalongacommentatione,qua?cumeiufdem Nebriftenfislibrisexcufalegitur,quamquvelpifcatoriun miniftrisamigmate, quod in tacverba fuit: A'W iAouiv Xi7rbfxi£rtt,a.S'’ tXoutv H Celic decus menft,mifce Setina-videtur Ipfepucr nobis, ipfefitire caper. Eratquidam Aegirar, tefte Paufania 3 idicula 3 in qua Fortuni fignum confpicarum fefe eflepro- fitetur Amalthea: cornu, (de quo mox fuo loco) prife gerens,cui afllftit velucer c&pido.Signifli- ca t h^c nim iruffl Amoris cum Fortuna coniunčiio plus ferč in arnorc homines ope fortune 3 quam pulehritudineproficere: Mercurium Deum fermonis ,quivarijs nominibus vocabatur, fiedepi- dtum fefe reperiiTe tradit Paulus Gryfaldus Perufinus in idolorum nominibus, filocorporisiuue- nili 3 facie imberbi cum abs fuper aures, nudus totuspriterquam quod dorfo palliolum habere videbatur,dextera marfupium continebat > quodfupra caput Ilirci iacebat: Eniftra vero cadu- ceum prj;ferebatj& ad pedes illius gallus & hircus fuberant. HIES A De Quadrupedibus Bifulcii. Lib. I. 66 $ hieroglyphica: OMINEM auditti prapollentem Aegyptij ;> inquit Pierius,hierogIyphice fignifi- Auditus hi carefi vellent,capramponerefolitifiintjquamperauresperindejac naresfpiri- ni bierogly - tum& emittcrejS^viciflim recipere prodidcre. Eademcapra ciim peftilenti phica indi morfuprtrcipuenoceatdngenijmeretricij conuenientiadmodumhieroglyphico C atio. fymbolumdnquitidem J habetur J aborequippe cuiusdamnatot mortalibusin* ingenij me - feruntunnam veluti germina pratcipue capra perueftigat,qua: depafcitur auidiffirriedta meretrix retricij hic- cupida cft in primis adolefccntioris a.’tatis, vtpotequa; ob imperitiam tnagis idonea fit,vt facilli- r 0 alypbicu • me decipiatur. Merito vero etiam viri libidinofi probra, & impudica facinora notare E vellent Libidtntji j ijdem Aegyptijhircum potiiis,quam taurum pro hieroglyphico pingere inftituerunt: taurus viribiero - L enim licet inguine prtecipue fit vaiidus ^ & in venerea perpetranda promptiflimus non ramen in- glyphicum 2 fcenditquoad anniculusfiat., nequequidem iuuenca recentior, quam annicula venerem patitur nifi oftento: hircus verdfeptima,poftquamnatuseftjdie, vtapud Aelianum,alij feptima dixe- imithebdoinada 3 rem veneream aggreditur. E M B L E M A X A. MBLEMA Alciati in dcfcifcentes defumptum exantiquoadagio: Capra Scy- ria 3 dequo fuoloco: 'Ouodftnc egregios turpi maculaueris orfus , In noxamcjue tuum verteris ojjicium. FcciBi quod capra,fui mulci r alta Uciis . C umferit, & propias calce profundit opes « r Alterum ciufdem in eutn,qui fibi ip.fi damnum apparat. Capra lupum nenfpontejneo nune nabere UH o , Jdjaod male poji oris prouida cura iubet . Creueritillefimul 3 mcame posl vberapifcet 3 Improbitas nuiloflečliturtbfecjuio. ^bethocidem Emblema Ioachinus Camerariuscum lemmate: Nuilo fleHitur obfcquto. P rada lupo fit capra , fuo quem UH e cibarat , Sic cedunt bornim qua benefaHa malo. Citatautem Alciatum: Ca?tcrum &huncemblema fuum defumpfifle altexgraco epigramma* H dftttpfcue, quod tale eft. T ov Avzov liicor /act^cov rpitpa n k i$t Khcol , A ’?hd/d dvayx,ct£ei ‘uroi/jiivoc dtppocuvn. A 'v^n&sic i dir ifdu^ar I/jch nrdKt 9np/ov trcu, H' yd p/? dMatjcu t«V tpverv « ddvctfcu . ititem Camcrariusapoiogum fimilem quoqueextareapud Theocritum inhodoeporis,<3^ P r ouerbiumapudauthorem adagiorum Chiliad.i i.centur. i.prouerb. 86. Aleluporumcatu- • Conucnire n utem in hominesingratos, qui nullisoificijs,aut meritisafua peruerfitate fle- ^pofiuntjimo locogratitudinis benefadores fi pofifunt in extremamperniciem perducunt: O^opeflimo 7«? d%*pis-lcts vitio nullum deteftabilius reperiri potefl, adeo vrferibat Salamon in proueibijs^a dojnoeius 3 qui malum rependit pro bono, nunquam recetfurum malum. Capacius *^ e apolitanus in Italicoluo libro aliam fententiamilli adiungit; Mortem dabit ipfa voluptas . OlLodhemcftichiumlcgiturapud Claudianuminepigrammate de Sirenibus. Nec multumL. ^ffert explicatio a priore,quod nimirum viti humani,& benefici fatpe alijs ingratis cum volupta- le mferuiant,non fine maxitno ramen illorum incommodOj& aliquando extremo exitio. Intelli- S 1 etiam poteftdequibufuisalijsdetrimentolls voluptatibus,qua? tandem fnos ledatores euer- lcr e,ac ptatcipitare in mortem foleant. Aliud emblema Alciati inamatoresmeretricum 3 ex Jftutia pifcatoris caprinam pellem induti, & ita fargospifces allicientis, quod ij hocpetus miri« “eeamentjVtfupra ex Oppiano didumeft: V illofa indutus pifcator tegmma capra K k k i 'Addi- (564 Vlyfsis Aldrouandi ttjmoH P A* vos* Addidlt VI capi ti cornu a bind fuo, $ TalittarnaJonmJlans fummoiHlittotefargum In la-jueosftmtles cfuemgregis ardor agit * C apr d refert fcortum ftmtlis fitftrgus amaniiy £ui miferobfcceno captus amofe perit. Libidittit Aliad eiufdem cum lemmate,luxuria> in quo i aunuscapripeSj&cornutuspičhisefts ftmbolum. Eruca c apr i pes redtmttus tempom Faunus Immodic* Vener isfytnbola cer ta refert. EH eruca falax-,indexque libidinis htrcus , F.t Satyn Njtnphas fempcr amarefolent. Videfur defumpnmi ex Paufania,cuiusverba funt.- Euphemus Car« narrabat fe,cum in Iti- liam tiauigaret>vi vcntorumadmare extimum excuflum, infulafqueibimult 5 se(Te,quasvo- cabafitSaryria$; incolasinefie rubieundos,&caudasin imo dorfo habere equinis non muka ir.iiiorc$:ho$ ad rtauigium accurrifre,nullamqucvoccm edidifTe>fedmulieribusnauiadueeam faryros non lolhm,qua parte confuetudo permittat,verumetiamtotocorporeli* bidinose violafle. Hodile* Quosverd Satyros Grarci vocabant, Latini Faunos nnncupant: hi funt apud Melam Aegipancš, ita fcribcntem Aegipanum, quce celebratur forma eft. Aliud eiufdernperpukhrum> fiueemblema,fiue epigfaftima eruditione,atque varietate refertunu cuinlemmarc; Vis natur*. ,fiquidem ineo refum natura depingitur in figura Panos»quenu colebat antiquita$.,quafi natura: Deum ,quodipfumindicat nomen > riaretenimomnC iignificati Pand čoluritgenteš, (naturam boe dicere rarum eft) Seniicaprurncjuc bominemftemiuirumcfue Deum * EH vir pube tenu s, ejuod nobts inftta virtus C or de oriens celfa ver tiči s ar c e fedet. Etine c a per esi^uta nos natura in fecla propagat C one ubit ujvt volucres>fjUamed , br ut afer as • £>u o d commune ulij s animanttbus, e H caperindeit '•* Luxuri*i V ene ris/gnaque apertagerit. Cordi aiij fopbian>alq tnbuere cerehro , Infcriora rnodusjtec ratio vila tenet * PhofilUtliS, fiue Cornutus inlib. de nat. Deorum cmblemati aliquid luds videtur affetre ca* pite de Panc,- TaJeni inquienS, & Pana effe non dubitO;fiquidcm &ipfc cum hoc vniuerfoidem eft * lnfefiorhuius Dci parshifpidaeft,& hireum refert,ad defignandam afperitatem terra?;lu« periorautempars fimilisefi homini propterea quod a?ther teneattotius mundi principatum,« Hocautem rationabilem defignatpartem. Lafciuum,&]ibidinofumeum fingunr propter mul- tas fettiinum caufa$,& alia plura Phurnutus. SiliusItalicusveroHcPanemdefcribit; dan ione mtftus eratfteruart tettavolente T reta pendenti/im tliš Pan fempcr ^vno V ixilla tnfi nbens ter ra ve Hipi a cornu , D enter a lajciuit ccefa T egeatide capra , V erberaUtamouens fcHaper compitacauda > Cingtt acutacomas , (jr opaca temporapinus uic paruaerumpunt rubteunda cornu a fronte . Stani aures } fummoqnc čudit barba bijpida menit Pastorale Deobatulum^pellifaue ftniftrum C ' V(Ut pa-iOt Ima* go, y t'nagi¬ mi tat to. De Quadrupedibus Bifiilcis. Lib. I. 66 $ h Veldt grata Ut us tettera de c or por e dama. Sedqua’cunque hačtenusde Panedičta funt, explanatiusferipfItSeruiusinbucoIica Virgilij« ban 3 inquit,Deus eft fuftkus in natura fimilitudinem formatus,vnde dicitur Trav ideft,omne:- habctetiam cornua ad fimilitudinem radiorum boliš, efquefalufjue met um . Hieronymus Rufcelius hoc fymbolum tribuit Ferdinando CarafFa? Comiri Nea polita no, Cjiiamuis dicat cffe latfs diuicilem, & intricatam eius interpretationem,coniečtura tamen du- ^ citur,propter amorem auendam honeftum,quinonfueritGxpersalicuiusriualis,hocabeo hiilfeexcogitatum. Vtfdiicetafagiftacapra?infličium.,dedaretanimumipfiusrei defidera- fcdtimulis vehementer affečhitmSalus vero referenda fit ad didamnum,cuiusauxilio iperat fefanitatem recepturam. Vmbra autemfub arbore palma:indicetfpe vičtoria?,cuieftdediea- ta,tandem fuperatisomnibusdifficultatibus/eomnia mala dfefuperaturum. Poteft, inquie Camerarius,fimiliter transferri ad aliquem, qui magnis conflidatuscalamitatibusfe tandem infperato aliquo auxilio fuperiorera,& voti compotem fore confidit. Aliud eiufdcm ex Ioan- neBaptifta Pittono, in quo capra magno conatu fefe erigens laurifurculosteneriores depa- icensexpnmirur, ac inde tanquam ex nutrimento conuementi/fimo corpori & alimentum, Sg tocrementum prabensp obuftioi que inde exiftens,cum lemmate : Er igor sv t erigar . Ar da a fečlerisfianfurus culmen hov or um , V t lauri c apr a fummapetuntfdia . fyribolumhaberi Iulij Capnepatritij Mediolanenfisauthorafieric, eoque demon ftrare vo¬ leje rnagnoartispoetka?(laurasenim Apoliini eratdicata,& inde poeta 1 coronabantur) C ^otanium liberaliumartium ftudio teneri,ceu quarum auxilio fperaret k lamam,accelebri- ta tetn nominis perpetuam effe confecuturum, cum fecundum Horatium quoque; Dignumlaudcvirum mufe ve tet mori t C odo Mufa beet • S Y M B O L A. IERONYMVS Capra MediolanenfisIurifconfultusexceIlens,referenteCa- merario inlymbolisdeanitnalib. ex Bartholomax>Ta?gio,capramfalicum,&: aliorum amariorum virgultorum fummitatescarpentem,negiedishumi na- fcentibusherbis etiam fuauioribuscum dieto: Mihi dulce ,pro fymbolo vfur- pauitjohendens fibi nulios labores,nec moleftiaseilegraues,velingratos> v , imo videriilli gratilfimos, <3^ fuauilfimosob virtutis,&aliaramrerum lau- a bilium cognitionem,«S< Vji acquilitionemj quod Phocylidespoetaquoquetdlatur hilco v «rfibus: OY«JVy cin v KafjLCLTH Trg" A« aVcTpaojrs vtjtjc tpycv, O’v S’ d,VTo7g /j.a.Kctpiffai.nbvog ^ apiTtiv u,iy o atq;restumdi<3anii- ra contigit,vt ftarent arredtis auribus :> capre,equi 5 boues 3 fues,afini,&: quafi be¬ lic per Adelbertum dida fenrirent ^ inteliigerentque mitu illa capitum appro- barent. Pruteni brutisillis magisbrutiadfummam perliaccnidelitatemeiieratifan&umvi* rum feptem fpiculis confoderunr,caput mortui amputarunt. C.um in agrum Picetium Roma- norum exercitus Ioanne duce veni det, ingens,vtpar eraq eius regionis homines inuaferat ter- H ror. Firmince itaquc ciim derepente fugam partirn capederent,comprehenft,partim indeco- re,ac turpiter agerentureodem ipfoinloco,vbi Vrbifaliaoppidumaliasfuerat,mulierqu?dt cditopartu,eoquepannis,vtlicuit. J inuoluto,& in terramreličionufquamdeinde comparuit, aliquo vtcumque cafu fubJata.Infantem itaqueea in folitudinedellitutum vbi vagientemca- pellaqupdam aduertit commiferata,nam & ipfarecensfbetum ediderat,& firnulaccedes vbe- ra illi moxpra?buitexfugenda,diligentiquccuraferuabat,necanis,autalia qupuisipfumhunc belluadeuaftaret. I 11 eaitaquc rerumperturbationecumplurimum temporis tereretur, Pi- centescertiores iaaiiadti, Iniperatcrisexcrcituni, Gothorum in nialum iam iam aduentare, necquicquam Romaninominis hominesabhismojeftipperpeduros,reduces omnes confe- ftimdomumreuerfuntur,cufpq> f iq Vrbifaliam pcrmixta:cum vi ris A le mi n a- peruenillent, puerum adhuc fuperfdtem cejifpi.eafar>cum coniedtura capere id fačium nequircnt,pro ingen- ti miraculo ducere,& identidem deni,irari,q uod vitieret, cpperunt vnde & certatim de fe qua?- quemammillaija.pqffigere,blandiri<)ue voluit; pueroautem humanum Jacrefpucnti in tute- Lrn eapclla mox adfuit, <3^ crcbriore balatu fremens hunccircuibatj ita vtgrauiter ferrcu firmi* De Quadt upedibus Bifulcis. Lib. I. 667 A fominishis vid.eretur,quod ipfe puero appropinqualFent, & illi perinde intuliffent moleftia, cundemquenon aliterducere,acdefegenitum,&limulfouere. Quo fadum, vt nec puero muliercsdc catero negotij quicquam exhiberent , & capella non minus intrepide buncale- rct,quamquediligenterferuaret,vnde& Acgifthumpopularesdixere. Meverq,inquk P10- copius, huiusbiftorkeauthor, ciim eo forte contingeret, ker vtfacerem, Joči tum incolat, vt rcm iniram, & plane abfurdam oftenderent, ad puerum duxere, illucque de induftria,infefta- re, molcltolque fe exhibere,vocem vt cderet gemebundus : Tum vero capella ad lapidis ia- dura quae aberat, feftina ac balar.s a ccuri it, & deiuptr adftitit , vt nemo illi moleftior eflet. CdebraturaGrarcisetiam AegiHhusThydtisfiliusexPelopeiaeiufdem filia , quem infan- tem mater legendi fcelcris caula pcrdendum feris expofuerit in fyluis,led a pallore inucnrus, cuiusbeneficio quoque nutritus lit, & inde A'lyt&og didus, quod nutritus lit a capris. Paufa- niasitem in Corinthiacisde dbfculapio loouensprodidit Phlegyam Coronvdispatrem Pelo- pcndium ingrckurh filiam pra’gnantemexApolline,qucdtamen illenon lenferat,fecumad- duxifle, illam in tpidauriorum linibuspuerurlfcnixam in montecxpoluilTe, ibiquecapram ^ dicilacinlanti prabuike,quam canJsagrcgequccuflodieba't,difcedensobferuarer,hosgre- gi de clTe pakor ciim cognouiffet, vniuerlum pafcuum peragi ans, puerum tandem , «S^ ca- pram, cancm inuenit. Iouemitidcm a capra nutritum fuiffealierit Aratusin phcenome- J)is,inqmens: Kij, JlpM , T Y;V UiV li AdyOC Si) fdCiijcV i 7 Tl%glV. Id C11, Sdcra touiscapra eli 3 cjuod’prabuit vberaparuo, Quodaffirmauitetiam Lucianusin facrificijs. Ula cum apud Olenum Eoeotiatciuitatem, vbi poft Aegarum euerlionem,ccnditu fuit Aegium,nutrita tuiflct, Olenia dida fuit, vtait idem Aratus in eo carini ne .• il’Asw)j v Sl uiv cuy% Slog x,a,Amg } V7ro Quamrem Itaexpieflit Ouidius inquiens: • C lema furgit fichtspluuiale c apelU 7uxfuit in cunis ifficiofa loms . ^ Inuenio itidem apud Pollucem circa Alcathi vieum in Cypro Meftori Cyprio infantem na¬ tura effe, cui pic dentibus os continuum fuit, & nefcio proptet quam lufpicionem čxpofitusa «pra nutritus cit, Sc primu Aeginomas didus,poftea Euryptolemus J & Cyprijs imperauit. A P O L O G I. Lib . 2 . de bello Gotb- Aefculapi 9 a capra nu¬ tritus vt (jr In pit er 3 a - ltjque. 2.Fa Uor. Ltb• 2 * | V L P E S &caperlitibundi inputeumdefcendcrunt, inquocum perbibiflent Vulpis 3 & | circumfpicienti red it um capro vulpes aitbodo animo eftocaper, excogitaui ca p r ifabuh namque quo pa do vterque reduces limus, fiqu ; dem tu eriges teredum prio- ribus pedibus ad parietem admotis, cornuaque addudo ad pedus men to re- clinabis, vtego per terga comuaquetua r ra n lili en s, Sc extra puteum euadens te UthiiK polica educam. Cuius conliiiofidcrnhabenti capro, atquevtillaiubebatobtempc- _iami,ipfa e puteo prolilijt, aedeinde pra: gaudio in margine putei geftiebat J extabatquc nihil bde fiiicojcuram habens.G^terum cum ab hirco,vt fit,foedifraga incufarc tur, rcfpondit:Enim vero hirce li tantum tibi fenfus in mente, quantum eft fetarum in n;ento,non pri us in puteum ddcendiHcs,quam de reditu exploratumhabui{fes. Fabula hac innuit virum prudentem de- bcrc finem explorare,antequam ad peragenua perueniat. De hirco,& vite Gabria Graci hec cxtat fabclla: Tpxya7rpocr&i^zriv aix& vite . AfFabulatio 66 % Vlvfsis Aidrouandi D c hadO) & lupo. De k&Jcf f ti It 1(0« Alfabulatio, quodplerumque volensqiiisaliqucm iniuria afficere, iuuetctim. Hoedusdcte- E ličtus a g rege perfequentelupo conuerfus ad eum dixit: 6 lupe quoniam čredo me tuum crfcu fururum , ne inincunde moriar,cane ribia vt faltem. Lupo autem canenre tibia , atque hcedo laltanrc,canes ciim audiuilfentlupum perfecuti funt. Hic conuerfus hoedo, i n q uit, m e ri to h ac niihi hunt, opoi tebat enim coquus ciim iim* tibicine- non agerc. Fabula fignificat 3 qui ea,qui- bus natura apti iunt,negligunt, qua? vero aliorum funt exercere conantur, in infommiaiiid- dere. Rufticusquidam graui lire implicirusadqucndain Iurifconfultumaccefferat 3 vteopa- trono lele explicaret.At ille alijs negotijsimpeditus 3 renuntiari iubet fe non polic nune illi va- čare, quare abiret alias rediturui. Ruflicusouihuic, vt veteri, fidoque amico pl uri mu m f de¬ bat,pluries rediens nunquam admilfuseft, tandem hredum adhuclačientem ,&pinguemie- cum deferens ante a?des mrifperiti Rabat, & hoedum vellicans eum balare ccgebat. lanitof qui ex pivfcepto hapri dona portantes ftatim admittere folebat, audita hosdi vocc ianuam Uli¬ co aperiens hominem introireiubet. Tuncrufiicusad hoedum conuerfus, gratias, inquit,ago tihi hoedule mi, qui tam faciles niihi has effeffili fores. Fabula indicat nullas res tam duras, diiucilefq;elfe^uasmunera non aperiant.PerozcePerfaru regi eunti contra Euthalitas Hun- E nos ciim abhis fugam fimulantibus m locumquendam fecum exercitupra?cipitalfet 3 quepre- raptiindiquecingebat montes, frequcntibusobdudiarboribus, intraquoslongeprocfden* ti via qua’dam crat in medio Iata,exitum vero uufq«am habens, fed infra ipfum rnontiu am* bitum term.inabat:Eufebius legatus a Leone Imperatoremiffu«,rogatusab exercitu,vt Pero- za m pericnlo im minenti eriperer, regique perfuaderet, vt rationem malorum, qua? eueniro poflenr,habendo, fecuritati potiiisconfulere v el let, quam temereaudčdo in re non needfaria De le Me perielitari, ac demum li qua lit ad falutem via cogi tare, ciim in confpcčium Perozg venit pne- farsa* lensquidem periculum non fubito manifeftauitjed a fabula incipiens ait: Leonem inhireum olim incidilfe,quem ciim timentem in locum quendam akiorem, vtrapturus in efcam, per- fequeretur, incidit in fouearn latam, anguftam, vndique viam habentem, vnde cxitusnon c- rathoc itaque ira paftoris commenta dl, vt leonem per infidias venaretur. Ham Peroza au- diens,timere cepit, ne Perlie maligna fmulatione in perfcquentes vterentur, ncc vlterius pro j , ? / e cellit, ac ipfum pnrltolando rem in confultatione pofuit. Hunni autem ex latebris fefe mani- billo perjic, Nantes aperte exitum ne illi redire polfent, cuftodiebant. Author dl Procopius. G FABVLOSA. E cornu Amalthea? peruetufla fabula varienarraturapud authores. Quidam. ad hunc modum narrant.Rhca Iouem enixa metu patrisinfantem in Crcta in- fula occuluit, nutriendum a duabus Nymphis Adraflia,& Ida Melilfi filiabus: Ha? nutricaucrunt illum capra? cuiufdam lačte, cuius nomen fuerit Amalthea. Eam capram Iupiteradultusinter fidera retulit, vocaturque a Gracis ou^ls p«- Wit, id ek, capra calchis. Huiusalterum cornu Nymphis nutricibus dedit,videlicet officij pramium,hanc adijciens facultareni,vt quicquid optallentjid eis ex eo cornu largiter fubpul- lularet. Ouidiuspaulo diuerliusfibulam narrar, capracornu alteru ad arborem fregilfefcri- bens,quod Amalthea Nymphaherbiscinčlam,&pomisrepletumad Iouisoratulerit,Iupi- ter polica regnopotitus , interfyderarctulerit. ” JUais Amalthea Cretsa nobiLis Ida Diet tur in fyluis ccculuijfe Iouem. II £Cfmt h udor um mater fermofa duorttm In ter Dicheos conlficienda gre ge s , Cormbus aerijs , atque in fua ter ga r ec ur uit Vberequoditutrix pofiet habere louis. Lac dabat illa Deo , fed fregit in ar bor c cornu Trttncague dimidia par te decoris er at. Suit ulit hoc Nympha , cinxitj, dccentibus herbis E t plenum pomis ad Iouis or a tulit, lile vbi res edi termit , foliogue pater no Sedtt , crinmlto nil Ioue matus er at , Sider a ntttricem , nutricis ftrtile cornu Eecitj quoddomina nunequoy : nomen habet * ne cornu Amalthea. De Quadrupedibus Bi/ulcis. Lib. I. 66 vt fcripfit Pherecydes, quadero abundedidum in tauri hiftoria. Scholiarurfusinlliadoslib. 15 fabulam hoc modo referunt: Cum Saturnus filios omnes natos ftatirn deuoraret, Rhea Iouem enixa lapidem fafcijs inuolu- tum Saturno vorandnm tradidit, infantem vero in Creta Themidi, & Amalthe* > qu* capra e- *at,commifit. HancTitanesquoriesinfpiciebant > terrebantur. Alebat illafuis adhibitum vbe- Saturmsla fibus Iouem. Isadultuspatremexpulitregno. Etcumimpugnarenteum Titancs,confilioThe- fidem prt midiscapra’ illius pellem pro tegmine induit,vt cui perpetuo terrendi natura ineffet, atque ita_ deutra^ VicitTitanes, & hanc ob caufam tuyio%os didus eft. Qu6d modo ad myfticam fabul* attinet in- terpretationem,Socrates, referente Stob*o in fermone dc agricultura, Amalthe* cornu hoc pa- 60 interpretabatur. Amaltheam aiebat lignihcare hominem, qui minime malthon, id eft, mol¬ ih & rudiseffet, fed gnauus, <3^operarius i per cornu vero bouis, quod animal eft laboriofifS- Rium, virumoperarmm innui. Botros autem &fimiliain cornueffe, quoniam omnia,quorum egemus.in agricukura infunt, quamobremgeftantesipfum bonusgenius, bonaqucfortuna in- 8 troducuntur. Apudeundem in fermone de laude diuitiaruin Philemon poeta Amalthe*cornu non tale effe fcribit,quale pidores depingunt,bubulum fcilicet, led ipfam pecuniam,qu* omnia Amalthe * donet 6/0 . Vlvfsis Aldrouandi thca?i quafi pofthac futufum efletu, bonisomnibusafflueret. Quidamex Aegyptijs 3 vttcfert E Z ih. f.myl Natalis Comes,de cornu Amalthea? tradunt in huncmodum.Aiuntenim Ammonem rege par- tbol.ca.i^, tisLibya? 3 C|ui CoelifiliamacSaturni fororemduxerat 3 cum viferetregionem admotcs Cerau- nios, reperilfevirginem forma egregia Amaltheam nominc 3 cum quacongrefiusfiliumgenuiCj qui cum poflea forma & robore elfec infignis, Dionyfus fuit vocatus: Amaltheam conflituit re- ginam propinquiloci.- cuiusloci figuracumefiet cornu bouisfimilis 3 dičium elt cornu HifperU duimobfertiliratem vero regionis 3 qu£multiplicesdomefticorumfručtuumarboresproduceret, regio vocata elt cornu Amalthea:. Sunt deuique qui perhibent caprariii quendam paftorera ha- buifle capram 3 cui Amalthea:nomen elfet. Ea cum terramcornuibdiendoaperuillet j herofuo theiaurumoftendic. 1 vpit er in hircummu- tdtUS . P e. ni s nati~ uitas. METAMORPHOSES. V PIT ER inhircummutatusPenclopem vitiauit,vtmeminitIuftinusMartyr ^ inorationead gentiles.FeruntveibetiamMercuriuminhircummutatumabea- dem Penelope adamatum fuiife 3 eique Pana peperilfe, qui inde hircipes fueritjM efthircinispedibus. Ferunt, inquam.earn, cum apud patrem IcariumadhuciiL. patria Lacedamione viueret 3 & in montem Taygetium ad infpicienda patris pc- cora cgrcffa dlet., confpečtam a Mercurio, & adamatam & appetitam fuilfe. Cumqueeaalio modo potil i non polfet, in hircum fe ipfum transformafle 3 atque ita fub fpeciehircicum ea lu- dentem & ad milfum, ex ea genuilTe Pana 3 capite cornuto, barba & pedibus hircinis. Hinc O«. •no&ctTcop ipfe Pan d Theocrito in Syringe nuncupatur 3 id elt 3 ex patre fure natus. Mercurium e- nimfurem 3 &furum praffidem poeta: faciunt. Deipfo veroPane Higinushancrecitatfabulam.' Aegyptij facerdotes, & nonnulli poeta: dicunr, ciim plures Dij in Aegyptum venillenr jiepente vcmfseTyphonaacerrimumgigantem 3 &maximum Deorum inimicum, quotimorcpermo- tos Deos 3 in aliam 3 alios figura fe conuertifse 3 Mtrcurium fačtum efse lbin 3 Apollinem aue 3 quas Deorum v a Threijcia auis eft 3 id eft 3 grus 3 Dianam cato affimilatam 3 quibus de caufis Aegyptios ea genera n.t meta- violari non fineredemonftrant 3 qudd Deorum imaginesdicuntur. Panaauteminflumenfede-(5 morpbofes. iecifse & polleriorem partem effigiem pilčis, alteram vero Ilirci fecilfe, & ita a Typhoneprofu- giflejcuiuscogitatumlouemadmiratum , effigiem eius interfiderafixilfe.Metriceficexpo- nitur: O Um Niliferispartibus, Deor/zm Sunila c ob or s aderut cum gigas nefat d us Typbon injidtas omnibus p ar a uit. H uic inimicitia, ntaior & jim uit as Cum Dij s 3 (jrfumrno pcrsittit tonante. Pan Deus Arcadia cum vider e t omnes P er formas varias in fugam coaHos F it eaper 3 (jr pifcis perfdumrjuc lujit. Jn^eniurn cuius Iupiter ftupendum Admirans> a JI ris fulaidis de c or at. Alfi Apollinem in accipitrem 3 Martcm in lquamatum pilčem, Dianam in filurum, Herculem in H hinnulum, Vulcanum in bouem, Latonam in mureni araneum, Bacchum in caprum immuta« tum tradunt. M Y S T I C A. C apr a quid A P R A propterfoetorem fignificat apud Theologos fimilitudinem carnis pec- mysi ic e Ji- cati 3 inqua Chriftusapparuit 3 quamobremeiufdemcarodiciturcilicium 3 quia gmjicet. j J poenam peccatipertulir, Jicet peccatumnon admiferit; Caroenimeiusmortalis fuit 3 & in poena tantiim 3 quia fine peccato elt fimilis noftre carni 3 iuxta illud Apo- fioli: mifit Deusfilium fuurn inft'militudinem carnis , peccati 3 vt de peccato dam - naretpeccatumincarne ■> ideft 3 vtpermorternciusdefl:rueretnoftram mortem. Dicitur enim C hriftus mors & Chrifti Sc noftra peccatum 3 quia eft effečtus, & poena illiuspcccatiA^uod Adam pcrpc- dicit ut-čili - frauit. Diciturautem Chriftuscilicium,quiahocdepiliscaprarum 3 &hosdommfit 3 &p c i"ca- ciunt. i • - pram> De Quadrupedibus Bifulcii. Lib. I. 671 A pram,& hoedum propter foetorem fignificaturpeccatum.Sententia ha?ceft Bed#in commenr.in pialmum 34. Idem Beda Chrillirefurrecfionemper Dauid pelle caprina coopertum dignificari afleritJib.3.expofit.allcgor.in SamueIem,explicanshoc facra? fcriptura ::Tulit autem Micbolfta - tum>&pofuit eamfuper lečhtm , dr pellem pilofam caprar um pofuit adcapui etus , & operuiteam ve B >me n tis & qua? fequuntur.Pepellepilofa,pellecaprarum,inquit,patet hi flori a, quia puluil- luserat decaprarum pelle confutus, qui intonfispilišcaput inuoluti in ledulohominis menrire- tur. Statua autem eft imiratio veri, & viuentis, raortua pellis caprarum, mortui animantis exu- uix. Tulit igitur Michol ftatuam,& pofuit fuperlečtdm Dauid per feneftram dimiffi, & occulte faluati. Didicit Ecclefia Iud#os a?ftimare dominum,qui in fepulchropofitus fit, non Chriftunu. effe vitam, &vcritatem,fedquafifimulationemveritatis&vita?,dicentem,fe Chriflum regem tffe. Quem tamen ipfa veraci refurredionis,eo enim more loquendi dicitur Ecclefia f a cere, qua? abimpijs facienda,vel fada teftatur, quo in Leuitico fcriptnm eft: Ecce c omami nabit camfacer- «fw.nonquiaipfeleprammundisafferrepomerit,fedeamquieimmundisineratoftenderR Po- fuit&pellem caprarum pilofamadcaputftatu#Michol.Comperitinexordiofui Ecclefia,etiam ® illorum perfidiam,qui Dominum Saiuatorem non folum Chriflum negant, fed & pcccatis gra- tiatum ,neque a mortuis refufcitatum autumant. Capram enim fepe peccatoris,ficut & iufti typu ouemtenere,certum eft. Pili quoque,qui fragiles, &externicorpori fuperfluunt, opera mortua, acpra? fuar denfitate frequenti# cundis iam iamq; manitefta fignificant. Et pellem pilofam ca- prarutn ad caput ftatna pro Dauid in kdo fubftitut# collocant, qui čarnem Saluatoriscapitali- buspeccatisquafihifpidamafreuerantes,&impuramdilatorefurredionis te m pore dicunt ha- flenusledulum fepulchri,in quem mortua defcendit,tenere. Quam tamen ftatuam Michol ve- flimentisoperitcinnhuiufmodiperfidiam Ecclefia,poftquamcognouerit,repiobat: poftquam fidelibus fuis oftendit, confeftim pr.rcipuisoperibus, qua? nem« aliusfacere potuit, damnatam peromnia demonftrat & vidam. H#c ilie. Et rurfus adh#c lubfequentia verba: Rurfum Saul mi/it nuncios , vt vtdcret Dauid, dicens: Adferte e um ad me in le dl o jvt occidatur,curnque venijfent mucntum cftfimulackrum fuper lcctum,drpellts caprarum fuper caput eius. Prad i cante, i »q u i t, ab aduentuS.bpiritusEcclefia Chriflum, miferuntprincipes Iud#orumqui diligentiiisviderent, quid crederetur de lefu, Chriftus effet,an propheta,refurrexiflet, an adhuc in fepulchro quicfce- f ret,dicentes: pronunciate nobis pr#fentibus,quia non refurrexit a mortuis,fed adhuc in terne le- doiacensdiem vniucrfaIisrefurredionisexpedat,vt ficfides,qu# in eo eft ,extirpeturradicitus, &elimineture mundo &c. Affimilaturaipr# etiam Ecclefia Dehvti oftendit D. Ambrofiusin-, enarratiene in pfahnum 118. in hac verba: Denique falim interpretatifuntipfum afcendcHtem . file enim vere afcendit,qui propria peccata deponit.Hoc igitur verbo purificatori#fandificatio- n 'svfusexprimitur;vndeetiam beneincanticisad Ecclefiam Chriftus didit-.Dentes tui/icut grex ionfarum^ua afccuderunt a lauacr«,qua omne r geminos ere ant, dr infcecunda non e sl in eis . Quod ^peciede capris dicitur,myftice autem de Ecclefia grege. Nec vilia tibi videantur ifta animalia- Audi qu# dehis S.loquatiirSpirituS: Capillamentum tuum,vtgrexcaprarum , puareuelatafunt « morite Galaad . Dentes ttii,vtgrex tonfarum,qua afcendcrunt de lauacro. V id es quod in altis grexiftepafcitur,audaxin monte. Itaque vbi alijsprcecipitia, ibicaprjsnullum periculum: vbi alijspericulum,ibi gregishuius alimentum,ibi cibus dulcior,ibi fručius eledior.Spedantur a pa- ftoribus fuis dumofa de rupe pendentes, vbi luporum incurfuseffe non poflunt, vbi foecund^ ar- . boreshučtum integrum fubminiftrant.Cernerelicetvberi ladediftentas/uperteneram fobolem r materna pietatefoiicitas.Ideoelegiteas Spiritus Sandus,quibuscoetum venerabilisEcclefi^co- pararet.Et vt myftice audias.- Capillamentum verbi eft altitudo,& eminentia qua:dam iuftaruni animarum,quoniam lenfusfapientisincapiteeius. Inaltitudineenim cogirationishuman^cer- lum eft effe fapienriam. Etquemadmodum tondenturcapra?, vt fuperfluadeponant, ita etiam tonlarumanimarum gregcm,hoceft,multarumanimarum virtuteshabet S.Ecclefia,in quogre¬ ge nihil poffis infenfibilereperire,nihilfuperfluum,quoniamfidesfapientesfecit,fpiritalisautem gratia abomni fuperfluorum labe mufidauit • Merito igitur reuelat^ funt aiaimar iuftorum, < 5 ^ reuelata?a monte Galaad, hoc eft atranfmigratione teftimonij,eo quod a Synagoga ad Ecclefia teftinaoniumcoeleftemigrauit. In hocitaque monte Hafciturthyiniama,refina,&c£eteri odores, quosnegociatores illi llmaelita?,vt habes in prim© libro teftamenti veteris,defercbant.Hosodo- teshabet Ecclefia,quos mercatorcs ex gentibus congregati fide,& deuotione vexerunt. ltaque ficut capra? bonis referta? ci bis,& folis calore vemantes,lauanturinflumine,&exultantesmundf fiirguntdeflumine,i ta anima: iuftorum afcenduntabfpiritali lauacro . Ifta? funt vere qua gemi- s°s creantjin quibus non eft infoecunditas aliqua virtutum, fterilitas vila meritorum. Bene ge- aiaos creant,quia tongeminant fenfus fuos. H kc itnque Sc aiia Ambsofius. Et rurfus in libro de . Peccatoris typus ca- pra . Ecclefia ca¬ pra ajfmi - latur. 6yi Vljfsis Aldrouandi •! initiandisagensdcmyfterio veftimentorum candidoruirij quibusinduunturinfante$,5^ quo- ^ Cap. J, modo Ecckiia ha?chabens veftimenta dicatin canticis: nigrafum>&decora. Chri:ftus,inquitj vidensEcclefiamfuamin vcftimcntiscandidis,proquaipfcfordida veftimenta fufccperat, vel animamregencrationis lauacro mundaro,atqueab!utam dicit; Dentcs tuificut grex ion far um , qua afccnderunt de lauacro &c. No n mediocris i da laudatio prim um apta comparatione tonik- Ecclcfiaquo rum. Canras enim & in akispafci line periculo,nouimus, & in praruptis k c ura s cibum fumere. modo c apr a Deindc cum tondentur,deonerari fuperfiuis. Harumgregi compaiatur Ecdefia mukaš info compare- habens animarum virtutes, qua? perlauacra fuperflua peccata deponant, qu&’ myfticam fidem, e moralem gratiamdeferant Chrifto,qua:crucem Domini Icfu loquantur &c. lam vero man- tur. & H cedi qu o modo pccca fuetam, aclenem ,atqueopcm nobisad amidum, & integumentum afferentem ouem adextris Dei collocandam.effe,diuinum oraculum ait, inquit IfidorusPelufiota ex interpretatione Iaco- bi Bilki Pruuaei: afperum contra,ac Yoracifiimum,agrdkmquehoedum ad finiftramabijciendu. Qu_ibftverbisea’dem vita?fignificanturjqua:congruentem vtraque fibi ftatum nancifcuntur,ac proindcakcrumodiohabeamus,acdcteftcmur,alteri mordicus haneamus. Verba Euangelij Matth. 25. funt.* T uncfegregabit c os ab inuicem 3 Jicutfegrcgatpaftor oues ab bcedts. Quem loctim D. Chry- ~ foftotnus fi c declarat:oucs funt homines iufti propter manfuetudinem, quia ipfi neminemkdut; propter patientiam>quia cum ab aiijs laafi fuerint,fuftinent. Et ficut oues quado ligantur, aut ta« cent,aut in fimplicitatcbalam. Sic & Sandi cum laduntur, aut taccnt,aut certe in benignitato probati preces tranfmittunt ad Deum. Et ficut ouis ad mortem ducitur 3 & non clamat, vita eius tollitur,& tnanfiietudo eius non immutatur: fic & fandi maledicuntur, & illi non contradicunt; dolorcm fentiunt, & clamorem nonemittunt. Hoedosautem pcccatoresdicit,quiaincaprishac naturaliter infunt vitia, libido pra’caterisanimalibus,fuperbia,rixajfemper enim fepcrcutientes incedunt 3 & modo humero pulfentc intcrdum cornu percutiunt: Item inuidi fibi alterutroinui- tons Jwt ty dent,ficut fignificat Salamon de inuidisdicens: Sicut capra,Jicafpicit ruinam proximtfui. itcin P KS ' iadantes lunt,& gloriantes 3 ficut idem fignificat Salamon dicens: T ria funt,quafecuriter ambu- C apragulo- q ant [ c0 intcr iumenta^allus intergallinashircus pracedens c apr as'. Item caprre trahuturmul- A tum concupifcentia gukr:propter gulam namque luam per faxa,& praccipitia ambulant,&fupec pracipitia fe fufpendunt. Item clamoribus fupcr omnia garrulce. In omnibus his vitijs peccato- res abundant 3 & ideo hydisfur.t affimilati. Adhuc quarro, quare non eorum fimiles introduxit G aetates diccns: Ita feparabit eos, ficut oues ab hircis: aut ita, ficut agnos abhoedis? Videte vero • * quomodo volens oftendere fandosperfedos in omnibus ponendos ad dexteram } & impios om- ninoinfruduofosadfiniftram:Ideofandosoucs,impiosautemhoedosvocauit.Quoinodoagni, etfi natura manfueti funt, tamen non funtomninofrudiferi propteranatem :frudum enim ad¬ huc nonhabenrladis&lan«. Itemcapra? 3 etfi maligna:funtexnatura, tamen ex aliqua parte frudiiera’funt per a?tatem;ladisenimabundantioresexhibencfrudus.Hoediautem&malifunt' exnatura,&ominoinfruduofifuntexanate. Hcedumautem propeccatoreaccipipaffim,dalij 2. que- 'pheclogi,& Parresaflerunt,ac in primis Auguftinushoedu illurn ficaccipit, quemfraterfilij .,n,E«ag. p crc jj t j nunquam feaccepiffeak 3 vtcumamicisfuisepularetur.Similiter BedaexplicanshocGe- nef. loquituradjihum faum iunioremyvade adgregem , dr affer mi hi duos bcedos , hoedum accepit his verbis pra’figuranscarncum Saluatorisaduentum,inquoillosvd maximeliberarct,quipec- catistenebanturobnoxij,fiquideminvniuerfisfcripturishoedipropeccatoribusaccipiuntur. Sic & D. Ambrofiusin comm.in cap.d. apocalypfi explicansillud exod. Pracepit Dominus filtjs If raehr.on čoques hcedum in Ucie matrisfua: per hcedum, inquit 3 vnufquifque peccator defignatur. H Mater hrte noftra primi parentes foerunt,ex quibus omnes procreati fumus: Lac vero matris,vi- tiafunt,qua , de originali peccatoprocefierunt: nifi enim originale peccatumfuiifet,vitiumnul- lum dlet. De hoc matris ladc plalmifta loquitur dicens: Eccc enim in iniqnitatibus conccptus fum^& in delictispepent me mater mca. Hocdus igitur in lade matris coquitur,dum quilibct pec- dum > hoedu cator vitiorum ignevfq;addiemmortisfuar exuritur. Prarccpitcrgodcminus,necoquaturhoe- coqui in la- dus in lade matris fiirt, ideft } vt peccator no finat vfque in diem mortis fure fe in peccatis perma- nercjfcd ante diem mortis fua: ad bona opera agenda reuocetur, nc pareat. D.Bcrnardusofien- densquodhoedosisparcat,qtnextcrioribusfenfibusdlintentus,in explicat. illiuscantici \pafce kcedos tu os iuxta tabernacula p a sl or um: hoedos,inquit 3 qui pcccatum fignificant,rede aures,ocu- lofquc appellauerim,quoniam ficut mors per peccatum in orbem, fic per has fenefiras intrat ad Ftediimmu metnem. In hispafcendisleoccupatcuriofus,dum fcirenoncurat,qualernrerelinquatintus.Ho- das defigndt mo fi te vigilanter attendaspnirum eft,fi ad aliud vnquam intendas. D. Gregorius vero in expli- eovitatto- catione eiufdem fententise, pcrhosdos,inquit,immunda;cogitationcsdcfignanturjper taberna- culapaftorum,conuenticulaharreticorum faliasmalorum) exprimuntur. Qui ergopugrrarene« ^ (cit, Ub .: cm odo inteliiecn- cle matris /"*■ ds nes De Quadrupedibus Bi/ulcis. Lib. I. 673 Afcit,n:xta.tabern3cuIapaftorum hoedospafcit,quiaquifquisobfifl:entibustentatjonumg]adij$ virilitcpnonrefiftit immundas cogitationes,quafihoedoslafciuosincordenutrit,& efficiturei etiam fimilis^ui a fidere cedit. Accipitur vero etiam hoedus in bonam partem,vtoftenditini prirais D. A mbrofius per duos illos hardos, quos Diuus Chryfoftomus in hoc eodem pLlmiftas locbhircosinterpreta tur eos, qui exgentibus pro nomine Chrifti funt paffi. Aliasprolibidinc accipitur ficutiabuude in cueoftenfumeft,vbi de vfu in facrificijs Hebrteorum, interalios etiamdocet Diuus Hieronymusexplicansillud Amos: Eteccevir ftabat fliper murun adaman - tinrn$ in manu eius adamas, & ccetera. Ciim enim dixiflet,quos murus adamantinus, & ipfe adamas dcnotet,addit a nullo fuperari poffe,folo tamen mortiieraa libidiniscalorc dillolui: ha?c €nimfanguinishircoriun ) &ipfiushircidiciefienatura,vtfitadlibidinemcalidifriauis. > & quod edotnare nequeat, folum iilius difioluere cruorcm. Quomodo vero etiam hirco defignetur princeps fuperbus, peculiariter vero Alexander Magnus,abunde ctiam in oue eft demonftratuna aHeciore Pinto. B PROBLEM ATA. /SDORVM a lupifaudbusereptorumcaro curcteterisiucunditatefapons prar Ltb.i. prdL cellere crederetur,dixmuis inoueexPlutarcho. Quarit vero etiam Antonius ( e cl.^ probL Ludouicus Medicus 01yfliponeniis ; Curin ferocientibus capris os fpumefot ? 3 o. Anquiapropter furorem accenfocalore multus aeringrediatur,quirefrigeret, jrerocientib quopermixtohumori J calidoagitante 3 foiutOjfpumarumortus.vindicatur. -capris cur * j p um e JI at E P I T H E T A. APRT? epitheta funt s amansfaxa.,Ouidio, bpttrmvcuoc Hefiodo, Cyniphia,di- ftentala£e,dumiuaga,felixpecus.,frondipeta.coniupeta,cornipesCarullo,di- dz a Virgilio, gracilis.hirfuta,hirta, in:onfa,lafciu 3 , olida,pauida, pe tulca,ro- rans lačte J querula,fequaxJima,Tegcatis.,timida,trux Claudiano. Eripiunttru- cibtis cortjtua capris cornua . Villofa, vrensculta,omneenim quod uiemorde- uitberuius. Hircicpithetum eftleuisapud Horatium inepod. Plutanumeran- tUr aRauifiotcxtorc fineauthorumnominibus,qua;licet arecentioribus tantiim plcraquevfur- pataputem ,adfcribamtamen. Annofus,auidus,baibiger,celer J cinyps.corniger;duxpecoris» g r aui$,hirfutus horricomus,imbellis,immundus,olens,olidus,pigci,p! 0 (..x J ialiCRS,lttiger,va- gus,vilis. Capri etiam feorfim epitheta Iuec reperio. Vir gregis, Virg. a Rus, Horat. bicornis, Ouid. Libidinofus Horat.fetiger Silio, & prnerea apud Textorem,biiicns,hirfurus,barbiger, teruu$,corniger,lafciuus J acer,olidu$, fosdus,immimdus,Tpa'yo? vA «/ 3*7 a?, Antiphan. t pdyot ai- Vfiaroi Pindaro. Epithetahcedi funt,petulcus,lafciuus,lafciuumpecus, Mart.Apud Rauii.le* gunturetiamiftajtenelluluSjpetulanSjVaganSiCornigerjmolliSjlačUnSjpinguis. ' C O G N O M I N A T A. Denominata. REQVENS apudGra?cosHomerum,Orpheurn,Pindarum,&Nicandrum,co. gnome Iouis cuyio%oG,vc I alyf.po <;.quod a capra,ut lupra diximus, enutiitus fin- gatur: de quo ita etiam Lačlantius: Cretici,inquit,Iouisquid aliud, quam quo- modo autfitfubtračluspatri, autnutritusoftendunt i Capcllaenim Amalthete sMj Nympha?, qua? vberibus luis aluic infantem, de qua Gerntanicus Ctefarin Ara« caimine licait: Lib. 1» • Illaputdtur N n tri x e(fe IouisJ] vere Iupiter infarts V bera C ret rta. mulfitfidiffima capra , Sider e qux elan gr at um te Hat ar alumnum i Ll) Hviius <5? 4 Vlyfsis Aldrouandi jim ah he a Huiuscapella?coriovfum eflepčofcuto louemcontraTitanas dimicantem Mufaeus authorelb E fiipKt cono vndea poetis olj-zo^ocnominatur. HučtenusexLačtantio. Higinius vero: tuhemerus,inquit> lupi ter co Aeganquandamruiile Panos vxotem,eamaloue compreftam peper iffe, quem virifui Panos traTitanas dictfctfilium. IgiturpuerumAegipana, IouemvcroAegiochumdi&um &c. ScribuiltGrajci fenu niče Grammatici ,quod poit Iouisnatiuitatem ipfe fic in Cretaa caprainuentus,qua?illi m'pc%w,id vfUs. eft ,nu trim entutn exhibuit poftquam occulratusfuiftet, ne eum Saturn us pater vouaret,cuiu$ Jupiter eter capra?cornu ftc Amalthea:datum. Vel iupiter Aegiochusappellatuseft,quodagidahaberet, tuyio%ps di- hoc eft>capella? pellem, qua illutn ablačtaflet. Hffingebatur vero agis e:us ex materia; preciofa d us. adcaprinapellisfimilitudinem. Suntquia Vulcano in louisgratiamfta&amdicant. Alij,in« Aegts (fuid ter quos Harpocration,a?gidasefte volunt nexus,&plicaturase coronis, & rcčiia coronis impli- cata J atque hinc funt ,qui nomen Aegiochi dedučtum efte opinentur. Sed magis verifimile vi- tnodoput. detur,vtfcribic Varinus, louem Acgioclmm nuneupatum a ventoruin, turbinum conuer- iionibus > quasipfe Iupiter commoueat giacea-gidas,& catagidasappellatas,vtex ijspatct,qui roctcorafcribunt,&interpretantur. Phornutusa^-o?* dlaaeivcuyio%ov di&um putat,quddfci- licetimpetuferatur. HarcdcAegiocholoue omniaex GyraIdo. SjmiiiterCaliusphyficaaI- ** legoria,inquit, Iouis&PalladiS£egidainterpretanuir,quandoeo nomine piocella$,atfc Ioricavocatur; Si vero in pečtorenuminis,nam &Iditum Iouis, pradeda- PalladisabHomcro itaappeliatur,agis dicitur. luneautempeculiariterapudSpartanosd« „ 4 . yo(pdyoq vocabatur,quod apud eoscaprailliimmolarentur. Pan verocapripes apoetis cogno- minatuseft,agr«ecisai^o,ueA»Cj& cuyv7rxv. Dicitur& Semicapcr Deusab Ouid.inFaft.^ Meramorph. vt eft in lilo: s ant ocults Nympha , Semicaperue Deu>. Hefychius ait & x.*po- fia-Ttiv dičtum tuifte, ftue quodcornuahabebat, x,tpciT//Sc/Tw, velqubd balin habereteor- neam,iddi,pedes. Scholiain AriftophanisranisjtJf>o/3aTwexponnnt, qui per montium cor« nua incedit,vdacornUjiddljvngulishircinis: namindeed^//ScTarquoque,& rpayo/2dvov*di- ci. l)idymus ftmiJitei cxponit,vrnosiam cum GyraIdoex Helychio,quoniam,inquit > intcrio- G res p .rtes Ilirci habet,ita vtpedum caufa »žpc/S*V«c vocerur: Sed de Panis forma fupra didum Lih. i %>cap. dt N T icomerečiicula capra vocata fuit,tefte Athcnao,quod mercatoiera Thallum fortunisom- nibus exhauliflet,& thallis, ideft, olea ramis,termitibus, tronde capra libenter vefcantur. Sui¬ ti as lllam Nanionappellat,fed fallitur,ficuti & Caliuseum fecutusmam moxpolt Niconisme- tionemdeNanioagir Athenaus. Hanc NiconemcumPythonquidam amatorolimdeferuif- tet, & ad Euerdin obefam animum tranftuliffet, poftea vero rurfus iJlam accerferet,vt fit,dixiffe feruntpuerojquiaccibat: mine Pythonexpletus fuillačarneadcapramdenuoreucrti poteft? Vetuscomoedia notat Polyagrumquendam vxorem habuilfe, quam ob immcnfum quaftum-. caleftem capram vocaret,vt teftatur Plutarcbus in comm.de audiendispoetis, his verbis: ivhccL fj.u>v ITuAfa^po? htpuviov duyct aropopov TptVj idcft^Fortunatus PoiyagerfmuItorum agrorurn pofleifor)ca'ldtemcaprainopesadferentem alens. Caprarios,&Capilios Varroa caprisdi- čtosfuiIfcalTerit. Interprcstamen Plutarchi in Publicola Caprarios vertiteos qui acaprisco- gnominafumpferunt } &legimus Caium Ca?cilium Metellum Caprarium Confulem fuiflecum C.Papirio Carbone. Curveroacapriscognomentum inditumfit Columellatetigiffe mihi vi- ^ detur, his verbis: Caperflaccidis,^ pra?grauantibus auribus,exiguo capitc habetur opti- musjhincfamilia’ Romana’cognomcn dedudum dhquod pri us in eagenteauresbaberetdeor- fumpendentes. Tiberius Imperator Caprineusquandoquecognominatuseft,vtteftaturSue- Caprmeus toniust ]clu^tiria,&libiditieeius loquens: In fyluisquoque,acnemoribus,inquit,paffim ve- dia ms ethir nercos | ocos comiT)C ntuseft, proftantdquc perantra,& cauasrupesex vtriufque fexns pube Pa- lliSvetuius ' nifcorum,& Nyirpharum habiru ^ palamqueiam & vulgato nomineiniula abutenres Caprine- umdictitabant. Quoloco BeroaJdusiocofo,inquit, nomineCaprineus vocabaturTiberius tan- qnam vocabulodedudo abinfula Caprearum,quo feceftu obl ečta bat u r: c u m tamen pofiitrefer- ri ad olcntem naturam caprarum,quasobftoenitateimitabatur. Dičtusitidem eft&hircusve- tulus,quod innuit idem Suetonius his verbis: Paminarum quoque& quidcm illuftriumcapiti- bus quantopc re lolitus fit dludere, euidentilliraeapparuit MaJlonia|cuiuidam exitu.quam per- dudam.nec quicquam amplms pati conftantiflimerecufantem, delatoribusobiecit, acne ream quide interpcllare defijt:Ecquid pamiteret,doneč ea,iudicioreličto,domu fe arripuit,ferroq; tra- it gir, obfcanitatc oris lmfuto > atq ; olido feni dare expiobrata. Vndc nota in Atellanico exordio . pro. Jtb.l.c.l. de re raft. Lih. 8. T iheritts CA US* De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 675 A prcx’m!S ludis afienfu maximo excepta,percrebuit,hircum vetulum Capreis naturam ligurire. Qua: verba de hirco animali ciim dicerentur in fabula iila Atellana,qui naturam caprarum_ liguribat,feftiuiter, <5^ tempeftiuiter in Tiberium translata funt, atque dcflexa tanquam C.CaliguU ■Si^ipfeforct iile hircus vetulus, qui naturam liguriret capreis, hoc eft, lingeret tanquam cun- capra di- nilingtis femineos cunnos. CurveroCaius CaligulaTiberijfucceflorijfdem Romanis capra ctus* diceretur,longealia eftratio,quia videlicetvalde erat hirfutuš,quodinnuit idern Suetonius inquiens; Sjtare tranfieunte eo profipicere exfiuperiore par te , aut omnino quacunque de caufit cefram nominare crimtnofum , čr exitiabile habebatur . Quem quoque locum commentans i(kmBeroaldus;idconuitium,inquit, Caiusadfuamcontumeliamtrahebat,cum effet ipfej hiifutusinftarcapra?. Senecadixic ccruicem Caligukefuiffeobfeffamnon piliš,fedfetiš,vt ip- fignaret hominis verfutiam: Sic & Damianus Marcellinus Iulianum Imperatorem j u i‘ unu j ciim&ipfe effethirfutus,appellatum fuiflctradita carptoribuscapellam,tanquam &ipfefetofo 1 ,f , ? corpore repraTentaret hirfutias fetarum caprinarum. Calius vero Iulianum Cafareni fic a ^' Conftantij Imperatorisaulicisperludibriumvocatum fuiffefcribit.Martialisetiamfalsč,acfe~ ®. fiiuiter Aedilum quendam cynfdum,cimi vehcretur lečfica, &feruosfuoscapros vocaret,ipfe e j. 1 ■ vero exnimiQpruritufačIus effet ficofus,caprificum vocat: A C e r sl ari iunctis nifi defiinis Aedile c apr is , ^ 2 * Sipi modo ficus er as dam caprificus er is. Salse item Phryne meretrix camans ciim hlrcofo amatore fublatam phorinen porrexit, Sc hanc* inquit,xaTa7p't^s,ludens in voce Tpay*,qua arrode figni frcat, & birce , author eft Athenat- Phorinc lis: Eft autem phbrine olfačiorius talciculus florum,6^ herbarum fuauiter olentium. De- quid. nominata modo d,7i-osrii;aayoi;, Sc a latinorumcapra,varia rum rerurn naturalium, tumarti- Lib.13. ficialiumreperimus. Čurin primis Acgira vrbs hinc denominata fuerit in hax verba docet Aegira cur Paufanias. Ciim Sicyonijcomparato exercituagrum inuafurieffent,intelligerentque Hype- fic dieta. tefienfesnullofe pa&opares illis numero, < 3 ^ viribusfuturos,caprasomnes, quaintra fines tn Achaic erantjin vnumcoegerunt,adligatafquead cornua faqesinteinpeftanočfeaccendere. Hoftes igneseoseflc ahauxiliaribus Aegiratarum fufpicati,retroagmen egere. A capris itaque muta- to veter;domine vrbs Acgira eft appellata .Polya?gas Plinio infula eft a caprarum fimiliter mul- C titudiaedifta. Capraria,Ptolomao infulainter Italiam, & Corficam. HancGrarci Aegilon_, vocant, Plinio authore, cuius h a’c verba : Capraria infula in mari 7 h ufic o ,Jeu Ligu Bito capris ehundans , quamgraci Aegilon dicunt. Meminere huius etiam Pomponius, & Rutilius. Ca- prariahodie adhuc dici autumo. Aliaeft Aegilla,vel Aegyla apud eundem Plinium ; Etfi ■Sipotinus Acgimuruin falso obnominisfimilitudinem caprariam effetradidit, vt apud Plinium annotauit Hermolaus: nam Aegimurus, fiue Aegimorus infula eft Libya, vel vt alij ante Sici- liara,&Africam, vtvidereeft apud Stephanum,&Strabonem,Pliniumque. Caftrum CA- PHAR1A, habetin Gallia, Greg.Turonenfis Hiftor- 3 .& Aimoinus 2 . Plinio vnaex Fortuna- tisinfulis,quam Niger putat CASPERlAM, x.ct/ a #4 to~ (ms quis. Aegil$ps tj m id. 1 ib. 5 . de (AtiJ.Plant. 676 Vlyfsis Aldrouandi commentariode Afia. Aegeumvcl A e gretim mare Gra?ci azy&av vel tuyduov ®-žA«tyocdiamt,E vel cuy&tct OetActtrtrct, vel cuyv dixit, ideft fortis caprizans vel vndofus: A/y/g vfj xa.Tcu.yi ; ventus eft,turbo vel procella cufiga non foliim eft capras pafco, veram etiam vehementius do fignificat. Ait & idem Artemidorus mare omnium tempeftuofiflimum ideovocari asg^um,quod flučlibus& nauigandipericulofit terribik;cuius etiam Dionyfius poeta meminitcirca, Spora desinfulasrfcri- bens Aegaeum pelagusfuisflučtibusrefonare, nec vllumelTealium maris meatum,cuius vnete altius,& vehementius agirentur,quod& Suidas,^ Varinus teftantur, & Statio ftumiger P A ego» vocatur. Euftathiuselfe ait, qui hoc mare didlumvolunt ab Aega?one,cuiusin Iliado meminit Homerus,vel ab AegisJocoBoeotia?,inquopoetaNeptuniequos quiefcenteslacit. Alij rurfum dičtum maluntab AegeoThefei patre, qui in illud mare fc prascipitarit ab arcein Aegisinfula:ftc enim Etymo!ogus fentire videtur. Stephanusvero Caryfton Euboeas infute ciuitatcm vocari etiam olim Aega?andixit,ab Aegoneloci domino,&ab hoc etiam mare Ae- gasum. Sunt etiam qui AegeamAmazonum reginam m eoperijllereferant. Theophraftusin Ene libri 9 . hiftor. plant. Aegas Eubasa? vrbem Septentrionem verlus memorat , fuereque alte plures Aegas,de quibusconfule Srcphanum, inter cateras Aega?Macedonias,quibusaca- pris nomen fuilfe Gefnerusnon dubitat,ciim MrAo/3oTttpa quoque cognominarenrur 3 &infula iuxta Enbceam cmntemplo Neptuni,vtannotat Strabo,quiab Euboicis Acgismari Aegaso nomen inditum, verifimilius putat. Achaica? vero Aegas hoc tempore,inquit,deferta? inčo* lis funt, vrbem h^bent Aegasenfes. Aegion fatis incolarum habet 3 quo in loco Iouema ca- pra Ja&atum feribunt. Hoc autem mareAegeum inter Hellefpontumeft Tenedum vul- go hodie Ardiipclago dieftum. Porro Aegasus finus eft & fluuius circa Corcyram,tefteVa- rinoi Campusvero Aegasus circa Phocidem eft 3 quem Aegas fluuius alluit, vtEuftathiustra- dit in Dionyfium. Eft& Aegos Cherfoneli Thracias fluuius ftvbi etiam Stephanus Aegasop- pidum etfe meminitd apud Strabonem 3 vc quidam feribunt. Gefnerus genitiuumputat ef- feabat^, addendum commodepafci. Aegi- lopsauena* quoddam genus eft,inquit Gorr^us 3 quodfpecialiter latini feftucam appellant. Spicailli ante meffem decidit, ita,vt fpicilegij temporefpica ipfa inanis,& orba grano,va* nefcenfque culmus quafi feftuca reperiatur, vndeilli a latinisfeftucte nomen inditum verili- mileeft. Eamqueobid Virgiliusfterilem nuenam appellaffe videtur hoc veifu: Infeltx lolt mn , & Berile s dominant ur auens. Sicautem fortaflisdida eft Grcecis,quodlllita cum farina herba ra> A^/AsoTr/cculorumvitio medeatur. Ha:c ille. Cuius fententiam Henrico Sttphajio comprobare videtur hic Theo- phrafti locus de peftibus frugum ante Virgilium h^c feribentis. Kal oeta Sr avyymS,Tcuzu^ tnevrov o lovcu pa, aly"Aft)4 it 4 in tritico, <3^ hordeo. Dici au¬ tem Paphlagoma^vt VarinusIcrihit. A/yiA /^locus expomtur altus,arduus aitSuidas,«Vž tl^-orč [/4«e> rdcoCr^ag AdiTri&cu dvjrigiTrifSauveit , ideft De Quadrupedibus Bifulcii. Lib. I. 677 A tem tuyl\d>rrct 3 qu6d iiii nominis morbum fanet, etiam Diofcorides teftatur eft. Attamen^ dm Plmiusauenam gručam (fic a?gi!opa etiam vocare Gefnerusaflerit) cui non caditfemen , & nonnifi poft annum ex Temine fuo gignitur 3 verepilofum dicat habere folium lolij inftar 3 non ta- men 3 vtillud,pingue 3 immitem afpedu&c. Hincetiam forte argilopsdiei meruerit,quemadmo- dum &oculi vitium indedidum videri pcteftjnam Iouis, autPalladisa^gida poeta horrificam , terrificam 3 & iratam cognominauerunt ; eandemqueobcaufam arboragilops fortafte nomen babet, cum glans illi fubmftis 3 horrida 3 echinato calice, cibo inepta &cart. Aegilops autem_, ionat caprinum oculum a vitio oculi,qiiod capris Tere proprium,< 5 ^ pcrpetuumeft. Gor- fa?usait a poltema efle inter maiorem oculi angulum 3 & naresruptum atque exulceratum (an- tequam enim difruptum cxuIceretuitf^ A&, 4 -> inquit, vocatur authore Paulo) quod aJiquando ncgledumparuam fiftulam aperit 3 perquam pituitaaflidubdeftillat. Eflpncterea Theophra- Tto suy'iAco^> herba 3 qute hordeum enecat. Pliniushancquoque feflucam vocauit 3 quod cum fuperiorecademfit 3 vdfaltemeandemefle crediderit: Enecat 3 inquit 3 hordeum feftuca 3 qua; vocaturffigilops. Sed d^Galenus fcribit feflucam 3 qu£gra?cedicatura«3//A<»4.>inhordeo Tre- r queiitioremerumpere,pra?cipuecumimbecilliusfemen diutiushumo condituminfeliciexortu natura adoleuerit . Eftdeniquea?gilops Hefychio, Varino uAiVuero Etymologo Aty^oceft 3 ideft 3 uitex. Acgynosinter nomenclaturas Diofčoridiscicuta Tithymallon noftri, mquit Plinius, herbam ladariam uocant, alij laducam caprinam &c. alibi: laduca? 3 inquit 3 fponte nafcentis primum eft genus eius 3 quam caprinam uocant,qua_, fifces in mare deieda protinus nccantur 3 qui funt in proximo. Hoc Diofcorides uitimo in- ler Tithymallos uerbafci fblijs attribuit. Rutarn caprariam uocant recentiores eam, quam c °mmuniterherbarijGalegamuocant. Curautemcaprarkecognomenfibiadfciuerit,explica- non reperio. Ab etfedu,& uiribus potius,quam ab odore (nullus enim huic odor rute^ ru- ta nomen mditum eft;fiquidem contra uenena eft efficaciflima. Mamardus non rede fufpicatur, tnquit Gefnerus,pokmoniumefle,redius Pracaftorius onobrychin putauit, Carfalpinus He- trufcis uulgocapraginem dici fcribit. Eftitidem obfcuraratiocur ficus fylueftris,quan) Gre¬ ti sfwioniocant 3 caprifkusdicatur. Caprifolium,& Matrisfyluaherbarijs uocatur,frurexin iyluispotiflimum prouenicns 3 undetum obhoc 3 tumquod uicinas plantas uinciat uulgo nobis tiincibofconuncupatur, Hermolaus artpu^/utvov Gracorum efle arbitra tur, cui leilicet a’gine tiomenclatura etiam a capris rada, apud Diofcoridem tribuitur 3 Germanis geitz 3 blatt 3 ideft , taprifolium, quod fcilicet capre eius efu deledentur. Caprai lien malua lecundum rnagos lllt cr nomenclaturas Diofcoridis legitur. Liguftrum 3 quod muki phiUyfcam Diofcoridis ^tbitrantur 3 Germanorum quidam geitz holtz, hoc eft 3 lignum caprinum, tefteGefnero uo- Can t. Eft & alia herba fyluatica flore candido, mufcofo 3 odorato 3 oblongo, barbar quan- ^am referente fpeciem 3 quam recentiores quidam infuis plantarumhiftorijs germanico 110 mine geifzbarth appellant abhircinadiuerfam, Gallietiam barbe dechieure iimilitcrdicuntj Jonnulli ad ditferentiam tragop6gi,«gopogon uocant, adduntque pratenfe, vt ab ulmaria di- 1 «uguant 3 quamegopogonfyluarumnuncupantaliascommuniterreginapratidicitur Gramen *tuleačura aliqui e uulgo capriolam uocant, quod capris grato fit pabulo, ut teftatur Rutllius» Lil 3 Au- Ltb>%. hiff • cap.%* Ltb. 1 19. A e gubal- lus quid» In raniš» Aegoceron quid. Buta caprd' riaquon PJinij čredi; gigni- tur,inquit/ponteiti plerifqaeItalia? J Gerniani«,BohemiKlocisinailtis.Goritienkstamen,\_ < Carinthi j ferunt, iuba eius ^ vt milifieifufa, miniis tamen denfa 3 nigricansjn fpicas difte&ajon- ga$>& tenues femen teren tes, ab vna tantiim partej milio minus 3 oblongum j qucd in piliš a glu- marmn s & vtriculorum intiolucro purgatum 3 eatididum eft oryza? modo 3 eo Bohemi cum iuro pinguiscarnis vefcUntur, & lic paratumfuaue,&gratumedulium efte pmiicant.Gramen etiam apud GršCosffgicon cognominar i conftat. Gefncrusreprehendit illorum opinionem } qui loti 3 li* ue trifblijpratenfisgenusmaiuSjdurjusjSeacutioribusfohjscjtifum efleputantjco quod loto li¬ tri ikfolijs,&caprisgran;m lit 3 vnde,inquit 3 noftri geitzklee, ideft, caprinum trilolium vocant. Hefychiu$,& Varinusta^/of&tt*? an-imalia elfedicuntficdi di- tanellum*AiyaiA/o;,interpreteeodem Gaza,Ariltotelivluiaeft.Apud Macedonesaqui. din-, ]ttihnSi b,vtEtytnoiogus& Varinusfcribunt, alybro '4 dicebatur, fortafiisquodcapra?elujnpnmis de- C' c ur. lebietutjinirum enim eft 5 q.tiantopere čarni £aprina?inhiet,vt notumeftex hoc luuenalis.- Safjir. 14, Sed leporem, (d c apr ant famuU loti is , &gencroft In faltu ve n ant ur aues tum prada c ubili Ponitufjndc autem cumfe matura leuabit Pregeniesfimulante farne fejitnat adillam s £htamprimo rupto pr&dam //udaucrit ouo • Arvppion Intililt poeta ea in pofterum pullos elca affici,quam a matre politam 3 oblatamq; Itmul atque oui c ur vultur putamineeft'ra&oexduli funt^primbdelibaiunt. QuidamGrammaticoruma:gypion vulturem dicius. interpretantur J atque ita dičtam efte opinantur «Vo 7 « a/ veluti egidi 39. rerpondens,nifiqu6dhocalI)Utn,a’gisgratiuscolorataeft. Apud Plinium vbiferiptumeft, larix Capefart fominam habet,quam Gra?ci vocat a?gida,mdlei coloris 3 lege,femina. Varinoai^i? > tv rab; vrt v front e m k«/? ^Aor«? eftjideft^crifpitudo, quo modo latini etiam caperare frontem dicut pro rugis contra- patdi&VH- here,&afperitatem vultusoftendcre:Nam 3 teftc Varrone,verbumhocacrifpiscaprorun: fioi.fi- bustraClumeft jetfiFeftus vclitacornuum caprinorunifiiiiilitudinedici Diinccertecaperatum idem I De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 679 Idetn eft,quod rugofum. Vfus eft eo m pafttua fignificatione Plautusin Epidico ]nc\\i\tns: £>uid tilu c eBtfuod illi cdperatfrontfeueritudinc ? Cur vero nos vulgo hominem capricioium d icamus Iongealia eft ratio,nimirum a natura ipfiuscapra^uam diximus perquam mobilem efle&in- quietam. Alibidine'rSTp£t>«,ideft 3 h!rcijgrxciTpa^<^yhabent 3 quod Helyehius6y^ Varinus ’*$ et y i Q iV €X'poriuntTČTpa,yglv'ryv'orcutfiMv: Nain,vtfčribit Ariftoteles,masvtpIu c l u ^ % timum Temen habere inctpit annis quatuordecim exa&is, & per id tempus vox in afperiorem 3 & 7 * inaquabilioremmutariincipit,nequeampliiisacutaexiftit,nequegrauis,nequeomninotequa- * n * m ' CA P Am bilis,quahs in incontentis, & aTperis fidibus apparet,quod,inquit,vocant rpa.yif 7 » maiiuin:Ea,inquit 3 a;tate 3 qua Temen excernerepofliint 3 immutatis femendeferentibusmeatibus ea pars quoque fiinul immutatur ,eaque immucata,voxpnecipue quidem in maribus commuta- tur,quodquibufdamrpa^/^dicitur 3 ciimvoxin£equalisejfficitur. Quibus in locis Theodorus tp ct,yifav vertit hircirevertit tamen etiam aliquando caprire,vt annotauit Anutius Foelius.Ale- xanderpubefcentespueros t pxyfoiv fcribitobvocis afperitatemraucarn 3 ab hircisita vocemef- ferentibus produčla verbi ratione. Siquidem naturam tunccorpora diflociantem,mukam,repe- tinamque tetatis efficere rationem,augefcentibus fa?minarumvberibus,marium verothorace, humerisjteftibus. Ciimautem teftesintumeTcunt,& vox immutatur,affedio earpa^ocdicitur, quainuis Hippocratirpa^ocde teftiunuumore magis,quam de vocis mutatione m venerem ap- Lib.j' Zpi~ petentibus,& iam Temen apparantibus 3 dici videtur rpdycg bzdrtpog av : videndum enim j emt a pfr 0Km nionet,vter teftis intumeTcat, & extra promineat j quod etiam Gal.his verbis innuere videtur ex a 5 ^£4. interprete: Eadem quoque ratione vbi teftis dexter pleniorquidem luerit,&prior in eo 3 quod Lib. i. de »pa^ai/Grecis, Latinis hircire diciflir,intumuerit 3 maresfacit,graciliorverd 3 &pqfteriorintume- fcens,fa:i-ninas. Vbi rpay^v J inquit Anutius,deteftium illa intumefcentia diei videtur,ciim J primiim ad coitum feruntur anitnantes, quod tamennon illicanimaduertit interpres. Idem ^Uoque Galenus ait: Tefticulus dexter ciimalteroimbecilliorredditus fuerit, prior in eoaffe- 14.de vfn ftu,qui Gra?cis Tpa^osdiciturdinifter eminct 3 indeque conijcerelicethocanimalfeminanau. part. Procreaturum. Non Tecus ac fi is fecundum naturam permanTerit,dexterque prior in eo affečtu, ' ^uiTpa^oc dicitur,attollatur 3 animal illud quantum in Te eft mares generatururmetfi Tane ibi Ga- jenus iv tanpayqv vtramque afFedionem 3 nimirum vocis mutationem 3 & teftium tumorem con- iungerevidetur Jocurn Hippocratislib.6.Epidem. Eodemcerrepertinent,qua:abHippocrato ^iftaTunt, videndum vter teftis promineat(quiafFedusTpayo?dicitur)fidexter 3 maS;{i vero fini- fi^femina portenditur:ciim enim primiim partes genitales intumeTcunt 3 voxque quodammo- ^ ^°in aTpcriorem,&grauiorem mutatur/id enim eft 7 -pctyav) tune obTeruare iubet Hippocrates, Tpctynv ^apartium fttrobuftior. Qua?enimpriusintumeTcunt,dc incrementoabundant,ea?vtiquero- quid. btiftioresexiftunt. /\tque indc contingere arbitror,vt Alexander Aphrodilienftshanc vocis im- ^ntationem non fimpliciter rpxya.v, ant rpcty/čeiy dixerit,fcd /■tpdy%etrpa.ypv > vt eam mucam vo. Cls immutationemindicaret.Sunt 3 quiTpa>-or,&rpity/^apad HLppocratem dici velint deiu- ^nibus venerem expertis,eamq j hircina libidine appetentibus,tuncque hircurn olentibus, quos ^ r oofos 3 &hirquitallosantiqui,vtfupraoftendimus 3 dicebat,vCTpay/^«('hirqiiitallire; iicenim . ^ c ftohirquitallidicuturpueriprimurnad virilitatemaccedentes,iicabhircorum libidine dičli. tr quita j’ l, ntqui rpa^i/, fiue t pa.yl$Hv hirciftare etiam vertunt,& hircurn referrenimirum JaTciuia,ftue_> l i ut ' bbitiine, accipiturque etiam pro hircurn olere,ftuehircofutnefte; vnde vVspTpa^^ddd^Tupra hircurn oleo. DioTcoridesde Sampharitico nardo.* u7ripTpny/t 3 Etint ad gignendumquoquctardiorcs,minuTquefoecundi. Sicutnimirum Toli vbertasviti- caufa. eft infoecund itatiscauTa>efficitque vt line Trudu iuxurient,& minus Te proTundant,quod Ari. Lib. i.degc Ot <-lesqiioque indica t, nam ciim dixiftetnonnullGsnihilomnind feminisemittere, idque non ner.anm. P^imbccillitatCjTed quia abfumiturin corpus,vbi perhabitum corporisbonum cjirnulenti, v ^TajcdjUTT* A^or ^/utti anim. c. 14. foscundi funt,quorum argumento vi res, quoticspernimiam alimenti copiam luxuriantes ( qu£ poftrema verba gracus textusnonhabet)frudumnonferunt,hircefcere rufticidicunt. Theo- Lib. 1. c. 5. phraftusd?Tpa^fflffa?aV 7 TžA«cfm< 51 umnonfcrreait,vbitamen vulgatrreditionesmendoseTpv- de cauf ydccti leguntrvbi Tpuyctlavertit tts A«,^i 'baoig d?Aotg dza.p7reiv euufidtvei St d rriv ev/SAasAu^uod Gaza Plmium fecutus licvertit. vites cju& Articuhtioquoquevitis nimietati prorfustribuitur,& qugcunquefrudificarenequeant,propter birculatur. Iuxuriem germinis eodem proculdubiopertinent. Idem rurfus alibi: H'A d.y.7rtAog rpa.yd rito Lib.j.c. 10. de ftctAiFci dvrtjc eVi ir peg ro dg-pofiotei&cu.n orav V7ro nrvtv/utetTav @Aasozo7rt\Br^ tf cravrtj dpycti » Tp hov V7rftct t/ahGh . Vertitille: Vitishirculaturquod eius praner fyderationem po- 4. bik or. tiflimum eft,aut dim germina a flatibus fuerint abfcifa, aut ciim imperitia cultura? fuerint lxfa, fUnt.c. 1 6. aut tertium cum in fupinum fuerint,excifa. Qu£tciim Theophraftus eifdem verbisrepetatalias 5. de cauf. nili quod pro av^Trdthi, ibi legitur evvr/und-n , pro rpctyav autem rpvyatv deprauatefcilicet,Gaza c.13. tamen venit lic.- vitis autem articulatio venit,aut fiatu ablatisgermimbus,aut imperitia cultunr **. Lib.ij.cap. concifis,auttertid in fupinum excilis: quia fcilicet Pliniohoc vitis vitium articulationem vocari 24. * videret. Tpaydxxv 3 -a, quafihirci lpina,quo modo Gazaapud Theophraftumlatinetranftulit, Tpuydx,tzv - berba eft fpinofa,liue,vt inquit l)iofcorides,quas Ipinas albas robuftas^redas inter folia occultat. Aiuntfpinarumearum barbulas nomen plantar dedhTe* Catteriim MarcellusVergiliusinvetu- ftiflimo Diofcoridelatino Lengobardisliteris feriptorepertuma fe feribit tragacantham com- politonomineaGr^cisnominatam,q’uoniamlpinofa,& tragio,qua? Creta? peculiaris ftirps eft, congener,& limilis lit. Officintefimiliter tragacantham nuncupant,quotamen nominepotifli- mum gummi ex ea manans & ipfe, ^ veteres intelligunt,licet ipfe gorrupte gummi dragagan- thidicanr. In Galloprouincia,potifiimumcircaMafliliamramebotic,ideft J furculus hirdnus nuneupatur., tefte Dalechampio. T pay/ov herba eft, tefte Diofcoride, in fola Greta nafcensfb- lijs & virgis lentifcofimile,fed minoribusomnibus. Ferunt,inquit>fagittisvulneratasfylueftres capras hoc fibi frutice mederi, paftifq; eo decidere cufpides j fed mox apud eundem alterum tra- gium defcribitur,quod& tragoceros dicatur,quod cum priorenihil,quam nomen,commune vi- detur habere, cuius tamen aha videtur ratio: lic enim didum ait, quod folia eius hirci odorenu ® perautumnum fpirent. Defcribit autem hoc folijsfcolopcndrijs,&rad icelylueftris raphani te¬ rmi,& candida,quam cruaam,vel codam a dyfentericis fi edatur, proddfe aflerit. Hocnouifli- mum tragium nonnulli elfeputanr,tefte Dalechampio,&Batrhino,qu£e vulgo lunariaminor,& lunaria botry tis, fiue racemofa nuneupatur: Conftare enim ait Dalechampius folia eius g raui- terolereinclinantea'ftarc,gulluhccaeft,&admodumadftringens: ipfeinterimin appenft' ce ^- ge aliam exhibet,& lic delineat:circa riuulos,& aquofa loca nonnunqua & in montofis frequens nafeitur tragium alterum Diofcoridisndicc longa,tenui 3 candida, ex qua prodeunt lignofi tsn- quamfurculigracilesdigitononlongioresequibus confurgutfolia multadimullonga^uprur- fum multisfoliolisalatere vtrimque difpolitiscinguntur,faxifragia:rubne trichomanismodo, paulo longioribus cuiufmodi in afplcno apparent, qu« Ianuginofa pradertim minora, qu® inter aliaoriuntur. Flores huiusplantieiam primiim tunctemporisincipiebantapparere,itavtnon- dum potuerit illos exade cognofcere. Flos violaceus,& fufcus oui figura ftipatus fui & peculiaris pediculifaftigioeuehitur. - Incoltfhanc plantam fecudes appellant,quo nominc & Arabibusfuit cognita, pralertim Auicennie, qui cap. 679.facultatem illi adftringentem attribuit,& dyfenteri- H cisvtilemelfetradit.Hacille. Pliniusalicubi tragium primum folijs,virgis,& femineiunipcroli- mile facit,vbietiam tragonin vocat,cum tamen alibi inquiat:tragium fruticem fola Greta infula gignitjtcrebintho limilem & femine,quod contra fagittarum idusdficaciflimum tradunt.Hely- chius,& Varinus rppyeiov vocant penultima circumflexa, & nihilquam herbagenusefte docue- runt Ginlandinus,& Dodonausin hiftor.plant. gallica hoc tragium iudicarunt eam ,qu* vulgo fraxinella a limilitudine fbliorum cum fraxino, vulgo didamnus albus ab officinis nuneupatur. Quprum fententia* libenter fubfcriberem,ficerto conffaret,tragium hoc ad hircinoodorenomea accepilfe. Celebratur Sc tragoniaa Plinio his verbis:Tragoniaheibaqualisfit,notraditur:Čre¬ do & falfum elle promilfum Dcmocriti ( portentofum enim eft J ad alligatam triduo abfumere lienes. G^fnerushancPiinij tragoniam,alterum Diofcoridistragium eflecredir. Detragofru- mento,fiue tritico fupra inter a?quiuoca diximus. Aliud frumentum Saracenicumvocatur,quo- niam cx Africa primum delatum lit,quod Germani inferioresbockvveit, liuebuckvveit,ideft, hircijaut fagitriticu appeliant, unde grasce Tpctyo7rvpov,&c vtaitTheophraftus,fupercaulemcaIyx amplus,de cuius fummo vertice barba.* prolixa,incana dcpendet,vnde nomen accepit,notiflima nobis duo eius genera, vnum flore lutco, alterum purpureo,quod rarius. Apud Plinium,vbihabet.-;r%tf 4 vulgarium mctboapudeos her- hurum nomina chondrylla , hjpochoens , caucalis , antrifcum 3 fcandix , qua ab altjs tragopogon vo¬ catur j locus mancus eft, legendum enim fcandix, & qu# ab ali js tragopogon vocatur. Galenus a7TOTpa.yo7rcoyuvu ladanum exponit,quod ab hircorum barba,vt diiftum eft,coIligatur,& Arabi- ci fcriptores muIti,quod dignum eft notatu; Ledum frutieem, ex quo ladanum colligitur, barba hircinam vocant:ficSyluaticus:barbahircina,inquit, &rofa canina abhircisappetuntur. Idem Alcheratip herbam hircinam interpretatur 3 & alibi lac de Serli, herbam hircinam, vel hypoci- ® fthidem,& Chrifomum linguam hircinam,ccntumneruiam. In veteri expofitione uocabulorum Auicennxalauimexponiturgenuscalaminth£e,&aliudquodcalaminthamhirci uocant. Eft& inter orchides, ideft,tefticulostragorchisdi&a,ideft,tefticulus hirci abodore,quo hircum flore- fcensrefert: bed & flores in longa ueluti fpira, &retorta deflnenteshirfutiem tragi annulantur. Tragoriganum,quafi hircinura origanumdicas,ficdičiuir^utconijcitDalechampius, quod pa- bulogvatum lit hirci$,ut onitis afinis,improbatq; eos,qui ab hircino foetore ficdici uolunt. Gef- nerusuero arbitratur nomen hoc ab hircisei impofitum,qudd in cibo libidinem ftimulct.Trago- natonlegiturapud Diofcoridemdelychnidefylueftri,ubitragocerosetiam anemone, &aloeco gnominantur. Item tragium alterum, quod Romani indefačio nomine cornulacam appellafle* uidentur,quamuis in hiftoria eius nullacornuum fimilicudo, led odor tantum hircino fimilis ex- primitur.AndreasMatthiolusaquibufdarnfaxifragiamhircinarnuocarifcribit,herbampirnpi- nelke limilem propter odorem radicis, Germani, tefte Gefnero, hanc pimpinellam uocaftt, nos etiam pimpinella Romanam, quidam pimpinellam hircina.Qua?rendu nunquid lit natrix Plinij, herba uidelicet,cuius radix cuulfa uirus hirci redolct, ut ipfe teftatur. Ariftophanes x,otivorpdya, 3 C xp/ 9 oTpayit,quod olcaftri baccis,& hordeo ucfcantur vocat aues, nimiru dno tirpayw, quod eft eftedere. T pa.yona.vdda . autem quam pluresallirmant, maiorem aquila,cornua in temporibus incuruata habentem/erruginei coloris, tantiim capite phcenicis Plinius fabulofam putat. Scio tamcnnoftratempeftate auemaquilina feremagnitudineinaereuifam,qua?cornuin nafoge- r at,qu*forterhinoceros auis fuerit, cuius iconem fuo loco exhibui, ncc aliam intellexerit fortc* Solinus Aethiopicamquandam auem capitearietiniscornibusarmatotragopam dici aflerens, fed &Pomponius Mela eiufmodi aues,qure cornibusinligniuntur tragopamenosappellauit: Eft item qua? Plinio trago uocatur,& ex Hylf authorirate a cauda de ouo exire Ičribitur. Robertus Conftantinusloxiam efle conijcit,quam Germani a roftri obliquitate krutzuogcl, quafi crucia- tam uocant,& a uoracitate ita dici. lam uerd ab hirci fimilitudine, &cerui nomen tragelaphi fa- dum eft,de quo fuo loco. Bezoar, fiue bezar, & magis corrupte bazar,ut Indi appellant,proprie pazar, vocatur,a pazan.i.hirco,cum Arabibus tu Perfis, & Coralona: incolis,ut fcribit Garzias ab horto,-led de hoc etiam fuo loco. AmVpa^o;qu$aurisparsfit,fupradičlumeftin lynonymi$. Tragoedia, undefitdi(ftadiuerfimodctraditur:Martinus Antonius Delriusin prolegomenisin_. Dbenccatragardiasdiuerforumfupcrhacrefentcntiascollegit. Tragoedia,inquit,priuSTpt;}/ci)d'/a appellata,vclquod in Attica vindemialibus inuemd fit zarci tov rigrp^ig x,cupov 3 inquh Athe- n*us,olim namq; rpv£f vinum recensdiccbatur,& vindemia tpvyvTog , & apud Atticos Libcri pa- triscantoribus, Libcralibus,procorollario vinum dabatur, cuius rei Diomedeslib. 3 . Lucilium laudat authorem.Primi vero illi Tragici nihil pmer Dithyrambos cancbant,vnde mihi vidctur Ariftophanes false Euripidis tragoediam rpi;^&)J/avnominafle,quali parumfobrij authorisfabu- bm.Traga:diam tamen alij dici volunt quaft tpa.ypiav ubav ab afpero J & graui lono,qualis eft ele- phantoiumbarritus,qui non fonant AjtttoV, fed (vtPlutarchus inPyrrho / > piftoi ^ iv anali mo vdetvrcav tiSov ‘uroiH/uctTci za.rct retg oddg a/ud^eteg t 7 riza.d-Hiu.iVGi , ki eft, quiu ie lecibui obhnunt > VC nondignofcantur 3 cumpoematuiuain vijsrecitant plauftrisfuperlfantes. Qupdexpre0itHo* ratius .• Ignotum tragicagenus inuenijje Camana JDicitur,&planji ris vexife poema ta I hefpis , Slu a canerent 0 agerentijne perunčlifpcibus or a. Addit & alias nominis notationes Etymologi ftes,qua? minus placent:d idfa m,quod cborl tragicl tetragoniformam obtinerent:quod choris ad voluptatem fpetfantium Satyri adhibebantur,qui vpaycwdi£i,velilludendi,& conuiciandicaufa, vel proprerhirlucunij&fetofum corpus^elhirci- num in morem ad res vencrcas propenfionem;quod denique perlbnarum,qua: chorum agebant, capillicaprorum inftarerigcrerttur. Tantum Deirius.Inuenio etiam qui tragoediam abhireode- fle&untnonhireum anitnal, fed vtrem hirci muftorefereum praemium fuilTc contendentes, eoqi ^ allufiifevolunt Virgilium,dum inquit: Moll tl a s m pr ati s vnel o s faliere per vtres. Nimirumexhauftos vino vtres pofteainflulle, atqueper eosfultitaffe Athenisinfeftis Bacchi, qua.‘ d e v omnimodis cohtrctnationibus dilaptdauit. De eriphia herba ab eripho,idcfi:,hoedodkita fic Plinius: Eriphiam muki prodidere. Scarabamm ha?c in aucna habet furfumdeorfumdecurrentem cum fonohoedi,vnde &nomen aceepit. Hacad vocemnihilpre- ftantiusefle tradunt. Videntur fanemagi hoc cxea ad vocem remedium commenti,quod voca- lis ,aut fonoruspotiusin ea fcarabtrus, fi credere libet,dilcurrat. Rueliius vero tanquamexec- dem Plinio: Eriphia, inquit,feptemlanuginofisramulisapi j modo foiiatnr,purpureo flore, eoquidem perenni,feminefabaceo,totidemradiculis,quotramis; Et mox;Vidimus,inquit, | n-* cditiifimismonttbus interfaxaherbamapij tbkjs,ramo fath, leuilanugine pubefcentem, purpu- reo flore adhuc exituautumni,& perhyemis initium emicante,femineikbuceo,ramulispluribus G foliatis,rubentibus, radicecraflfa,longa, led non animaduerti,h cot raaiculis fibrata eflet, quod eft,ramulis brachiata ,eam ramen crediderim ranuneuh genus efle ,quod florepurpureoa Dio« fcoride notatur. Egoapud Plinium non alia de eriphia quam qute citaui 3 verba reperio. Stupidita- ttsJigna phy fiognomom - ca. Lib. %.de g: ntr.amm. PHYSIOGNOMONlCA. VORVM voxacutaeft,&clamofa ^apyoi,ideft,flupidi funt,inquit Ariftoteles, propter fimilem caprarum vocem; item quorum oculi lunt otva>7ro/,8c dvatpiptrcu 1 iTTiretgcuyag , referuntur ad capras, vt vertit Gaza . Quid ii pro o/r'o£,«yAai/jioi', sv/a JV euye.)7rd,zctdct7riprorcvV etrycot ** tteTo<®-A«flo?.Necmoueorquodlatinusinterpresbarbarus legito/roj^o/ ,tranftulitenim,quibus vino colore fimiles lunt. Apud Adamantium nihil reperio,quodhucfaciat. Scio ohavrov in cen- fucolorum efle,nam & c ivg7tcl as-ovrov , & oivoTrctg(Ulag poeta?dicunt,Grammatici nigrumexpo- nunt, & bubusociilos nigrosefle Arift' telcslocoiamcitatofct ibit. Vinea vrina ( vt Ačluarijiu- terprcsreddir,ntcdubitoquin grace o/r^^-cVlegatur) hepatiscoloreexiftit,aut vini,pauloquant rubrum eft nigrioiis,quale vdexiguum plurimteaqua? mixtum adhuc rubicundo colore fpečta- tur.Vineo pafleus intenflor eft,maximefimilišpaffo,quodexvua nigraconiit.-Huiufmodi eti-un cerafifiue‘fuscolorefl;Sed denigrisoculis Ariflotelesproximedixeiat,& nigricantescoloresno conueniunt capra^cum ad lucern netilu acl fundendam minimeidonei flnt. HačVcnusGefncrus* Quod fi vero pro givoottIi Iegamus«iya)7ro/,manifeftiflima apparebit contradičlio in philofopho, qui alias clarifTimis verbis agens de varierate oculorum in quibuidam animalibus habet ik: O g i7iiro7roh0, liu.iam dicitur,ciim dfetiaculovulnerata, circurnfpedans vndenam id mali libi eueniflet, ar- cumcontemplans capriniscornibuscompadum dixiffe 3 >iar i/uavrtig ttpvaa rd Kipar a , ideft, in meain ipliusperniciem produxi cornua, led & hoc: eu§ riSv ioprbv ,ideft , capra ad feftum,dici poteft, vbi quis ccmmode in fuam perniciem offert fcle: Nam in feftis, maxime Bacchi ca p ra m immolabant, aut vbi quis in tcmpore ad negotium aliquod accederer. m agro\furculariocapras . Deflečti poteft ad eos,qui noxiarum rerum admixtu corrumpunt teneram Ktatem. Delumptum ex Varrone,qui hoc didum veluti lege agricolarum affert: Colonus in agro furcdarionecapras compafcar. htywvo\duara. Prouerbmm affertur de re fiiuola,&inutili;nam cum limilesinterfe C capra: fint, ftuhe operam collocat, qui illis nomina,quibusdignolcantur, imponir^uippeciim^ ifta creari loleant m differentibus Ipccie difcriminis gr a ti a, qu od in caprarum genere nullum eft, aut exiguum admodum. Eum ergoqui fimiliumrerum colluuiem congerit, caprarum nomina_- recenferediditabimus. ReferturinSuidarcolledaneis. Sedquodcapr£ non differant, falfum eftjcolorenim non omnibus idcm&aliaqua:damdiuerfahabent. Delana. caprwa 3 ox Horatio: Alt er nxatur delana fdpe c a pr 1 na 3 Propttgnat nugis armatus. dereinutili,& mini mi momenti, a Svvst/ucurriv cuya tplp&v /uoi /S«i'.ideft,capram porta¬ le non poflum,imponitc mihi boucm . Vbi quisquod leuiuseftrecufat,&quod muko lit intole- rabilius 5 imponi libi poftulat Veluti fiquis in patietia paupertatisvfurisinuoluat fefe,quodonus vixdiuitibuslittolerabile. rircKivJipipog Siirrldduara as-cučei, ideft,capra nondum peperit,hoedusautemluditin tedis. lnillos.qui poftrcma perledaqueaggrediuntur,prarteritis ijs,qua?praeceflifleoportuit ,autqui gloriantur iam aflecutosfde, cuius ne lundamenta quidcm fint ianuni Vlyfliseflet filius, rclpondet ad hunc tooduin: M Hrup ij.iv r tul yi Otijic/Vj 1 , ouydprQir/g iov yovov aufog dviyv( 0 . ideft, A. (Je ijuidem illius mater me ait 3 asl ego fane Nefao, nemo fuutnpatrem vnpuam no h er it ipfe. Kwci% fcUriuvfpa ao-ovrpdv, ideft,vel capram mordcat nocentem: capra minimealioqui mordax dfted itnprobisomnia funt infcft"a:rcperitur in colledaneis Diogeniani. Simile eft cum eo Mr h % ynbum vel mu s mor de at ,& vtroque ligniftcatur,quacunque rationevindidam non deefto ^flisjfed eoaliquo padomeritasdarepuenas. Competuntin eos,qui derenuantumuisfriucla llXam mouenkfcque laftos qu*runtur, & oftenfos fimulant,ne quid dent. k\% (nvpU ,capra Scy- ria. Lihidinis phyfiognon>$ nicon . Capra cul- ttum. Capra con< tra fe cor~ ntta . C apr nad fe Hum. In agro ftr culario ca¬ pras. Caprarum nomtna~re- cenferc. © 684 Vlyfsis Aldrouandi rla.Zenodotus huiusprouerbij Chryfippum citat tumauthorem,tum intcrprctem. CoKUcnitin E ecs,qui beneficium maleficio corrumpunt , aut qui virtutes adiundis vitijs contaminanqatquej obfcurant,quiverečic inftituta non rede finiuut,veluti capra Scyria,qua’ ciim fera fit, mulftrfi, quodladeimpleiiierat,ipfarurfuseuertit,atquehocmodo beneficium, quod dederat,eadem per- didit. Aiijputantdiciineos,vn leplurimumemolumenticapitur,proptereaquodeiusregionis •25/V de trib. capra?maximamladisvimredderedicantur,vtfupranosiudicaijimus. x)ic de tribus capellis :\w capellis . eum videtur feu prouerbio torqueri pofte, qui multa extra caufam, qua? fiint,& ad rem nihilatti- immunes nent, dicit. Defumptuinexhiftoria ,quamMartialiskpidilfimoepigrammaterefert,qiiodiios capraabara modo fuo locorecitauimus. E’Aivd-tpcucuyit; apofp&M7,ideft,immunescapra;abaratris. Hemi- iris. ftichium heroici carminisprouerbiale didum olim abijs, qui fe ab onere quopiam, aut moldfia liberatosglorientur. Veluti fi quis paraficus iadetfacilitarem fuam, quod ad Reip. munianon t vacetur,cumadnullamhoneftamFundionem fitappofitus.- authoreft Zenodotus. A?y*w#p«- vtav eVmAAqcra»e<9£aV«wo,ideft, capram ctelcftem exorientem afpexerunt. Hocdici lolituraia eos,quibusomniafe!iciter,exq i animifentenria{uccederenr, proptereaquddantiquitus opinio- nevuigicomprobatumeft,qui capram illatn Iouis altricem,&obid in fiderum relatam numeru f confpexiffent,quicquid votisconciperent,eiusc6potesfuturos. Similiterdimaffatimomniafu« , ^ perefte fignificamus,A’ ( uaA.3ffk? »epa? i.ccpia;coinudiamiis,namlatil&hocexpcruetuil:afa-< f0 ' bula,qua;varieapud authoresnarratur,vtfupraindicatumeftinfabulofis. Iftiufmcdititulunu Phocion quidam peripateticuslibro fuo indidit, vttcftatur Aulus Gellius. Plinius itcm oftendit Grarcosaliquot hanc infcriptionem nimisarrogantem fuis commentarijsimpofuiflc tanquanu nihilin eisnoncontineretur, & quiduisindepeti,stqueaccipi poffit. Lucianusdemercedefer- uientibus: Kat 'Ifag t£? A \uaAS-e-tag Ktpag,^ aut Af«? opvtd-av yaAa, rdcft, & habebis copiacor- nu, & lac gallinaceum emulgcbis. Philoftratus Dionem Sophiftam appellat duaAd-etag »epa?, velut omni genere virtutum expolitum. Piautinusquidain feruusepiftolam quandam copipcor- nu vocat,quod plurimum cx ca commodorum capi poflet. Aulus Gellius: Ht fimul dat mihi li- JLib.iJ.c.6. brum voIumine,dodrinisomnigenis,vtipfedicebar,pra?fcarentem.Accipiocupidus,xorem ad qureftum proftitucntem,qiiam cadeftem capram vocat,obimmenfum qua?ftutn, vtteftaturPlutarchusin comm.deaudiendis poetis. EW cuum IJoAvaypoi vpbv/ov l. ideft, Apni c ula capra ruffa peta optimafer tur. Videtur autem confida ad commendationem puellaris etatisjfunt enim ,n ^ 1 g cn i s capris. Philoftratus originemadagijdocet, ciim namqucoftendatca- " >r pramdocumentumpreberebonitatiscinnamomi, itafubiungit: Siquiscapra?porrigat cinna- momi furculum, ea catuli inftaradmurmurat, abeuntemquefequitur, naribusquantnm poteft fcdmui^atque adeo repuifa non aliter quam fi pabulum dtnegatum foret,quiritatur. «VoAoc »V Odyf. g Capra tmni cula pera Capra cinna rnomum. O De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 68 j A navdan, ideft,caprarius in arftu. De intempeftiua Iibidine, vt & iJJud, Lydusin meridie . Nam hisoris, caprarijdumfedučtisgregibusin vmbralatirant,lafciuirefoIitifčribuntur. Zenodotus Capra rius vmimquerefert adagium,& item Suidas. Poteritad quamuis voluptatem accommodari,non in in attu* tempore adhibitam. Bubulcus antea^nunc caprarius ■, ex IdyIioprimo Theocriti: Bubniču? Bvras/u,iv’iMytvyvviFabroBcodv^pitoiic.a.G- ideft., ant'e>nunc Capri geni gr egi s e s duflor^paulo ant c bu bule us . caprarius . De ijs, qui in peius degenerant, ab equisquod dicitur ad afinos, vel qui perfonam fuftinere nc- q«euRt 3 aut tueri,quam prte fe ferunt,vel qui placidos moreš in afperos c o m u ta n t, h u mani prius, &mites,nune crudeles, & efferati. Natum videtur a boum, & caprarum ingcnio,quod proceffu temporisbubuld ,caprarijqueinconfuetudinem rapiunt,animantiumqueiftorum moreš imi- tantur. Boues vt funt placidi,& manfueto ingenio, ita & eorum magiftri:Contra caprarij falaci- tate & intra&abili feritate cap ras aamulari creduntur contagione in naturam abeunte. A\y)q ep- j e „p s vc d ■^iu,ideft, Aegis venit. Suidasindicat prouerbiodici folirumde ijs,qui petulanter, & impu- . denteragerent,! efertquecx Pherecrate.B/^o /Kctzodcurjuov uiyk tp^trcu . Aegisautem Grarcisva- b riafignificatjpelliccum tegmcn,quod geftant Afris prreterea maris intumefčentis vndas, & pro- cellas ventorum, idquc lingua Dorica,vnde e \7rauy1Q« reperitur pro vehementer flare. A lij tna- luntefle, quid ccoronis conccxtumsautretcex corona m cnthte contextum :fic aiut vfurpatu apud Herodotum, & apud Lycurgum. Necdefunt, qui putent fignificare Sacerdotem,qua? Athenis folita fitfcrre faeram Aegidein, eaque ingredi ad eos,qui nuper duxiffent vxores. Apparet in_, huiufmodifacris multum fuiffe licentiar.'K«p/*ofrpa^oc, ideft, Caricus hircus. Diogenianusin- caricus ” tr dicatdičHtatum de vilibus & contemptis.Hefychius indicat vfurpatu m a Sophoclc. lieri poteft, CKS ' vtprouerbium ed refpiciat, quod Carespro hirco folent immolare cane,vt indicatum eft in pro¬ uerbio Caricum facrificium. O" ©^aTr&jrrptt;^,ideft,Thmuitarumhircus,de mulierofo horni- ne 3 iuquem adhinniuntquodammodofcorta,ad vniusnutumparata: D.ClemensinProtrepci- coloquens de Apolline nobili infeffore,qui amicas multas habuerit, iVi7rlfX7rXdlo ywv , inquit, ywmw dx.»flov ri uuyu>v o 0 pmTtm rpdyo 5, ideft , mulierculis ad fatietatem fe expleuit, non pau- ck>ribu$,quam capris Thmuitarum hircus. Eft autem Thmuis oppidum Aegypti, Stephano te- Thmuis op - fte, Kcmini vero dubium eft,fingulaAegyptioppidapeculiariaolimhabuiflenumina,anima- pidum. Cliaquibusdiuinosfaciebanthonores,Tentyrita?accipitrem,Combita?crocodilum,lupum Lyco- Aegjptijs politanijcanem Bubaftij,ouem Saitagcapram & hireum Mendcfij,hireum Thmuita? colebat,cui quanta val vtverifimile eftjeapras votiuas vidi mas & donaria faera ofrerebant affatim: Itaque ganeonem.. rietas Deo- tnfigue auc nota farne mcechum pluribus abundare foeminis dicemus,quam olim capris Thmui- rum pro h - tarumhircus. Fpccvgza.7rpunsL >ideft Anushirciffans, de anuadhuc intempeftiua Iibidine pru- corumva - dentej&vtaitPlautuSjcatulliente. Ariftophanes in Pluto s A’M’»V/Va 7 o ypulc xu7rpawra- rictate . ztLTi&mv, ideft, veriini nouerat anus capriflantis vorare viatica: de iuuene^cui anus Anus bir~ libidinofa omnia fubpcditabat. Author adagiorum paroemiam abhircorum Iibidineodoreque cijfans. ^fumptum arbitratuSjCo quopofui,modo vertit:fedimpofuitei vocum fimilitudo^vt zd- »poR.Gi£ecorumjquibus ea vox apnim fuem marem ftgniftcatjprolatinorum capro, ideft, birco,vtaliasetiam.menuimus,transferret. Kcivpdv feropharum eft,cum Iibidineturgent, ^etnares requirunt 5 vt in iplarutn hiftoria clareconftabit. Quamobrein anusfubans,n 5 hirciffans ftddendum abeo fuerac. rp ab; dvaS-va. Idem reddit: Anus hireum redokt, aitquedici de ve- ^tula libidinante, propcerea quod alarum & reliquarum partium odor excitatur ad libidinem in- ^cenfis: cateriim mirari fubir,cur nullum huius prouerbij authorem citet>nequp a quo Grecorum Hdeccrpfait,indicec;quod ideodefidero J (inquit Gefnerus^uoniam ava 3 -vS.uox deprauara mi biuidctur. Ego nihilhircinum in ea uideo 3 fed ava 3 -w«lcgendum affcro,utfenfusfit,Anusiuue* ^diterluditjaut faltat: in quem fenfum &haeproferunturj, rpavc/Sa^^va.Fpai/c^opžv«; Anus bacchatur, Anus faltat. Suidas dvaS-mv exponit rem aiu intermiffam repe ter e 3 & Pherecratis ^lfum adducit. UsiA/r a'JitQ dva 3 -vxcnv «i ytpcuTipou , Anusdenuo iuuenilesrepetuntmoreš. Varinus addit (ex Hefychio) araSv&ivsoavacrzip. avA/c ž ’0 dppjig dvaviafav: & rurfuspaulo poft j Ava&uetVj avcupU)/ cvctpc-fizimv iqute quide ^nterpretationes omneSjprancrquam to dvcupdiv, ideftjoccidere, ad prouerbij lenfum congruuntV Avaetiam apud Hefychium dvaffriprhccura exponitur. Adagiorum author mihide- ^ptusuidctur 3 tatiquam dva$vqv, pro dmOvydav acceperit, qued uerbum tamen ad hircinum,& »oetidumodorem referri non poteft, fed ad ftlauern & gratum^ualisaromatum efhAdde quod tr anfitiuum femper eft 3 vt fuffire latinis . H«cc itaque Gefnerus. Tor rp dyov dyip\yay . ideft 5 hir- Mmm cum < 58(5 Vlyfsis Aldrouandi H ir c h mul gen-. Ec log. J,. E c log. I. O Cap. 16 . Cojuere hp~ cium in la- čle matris (fuis dica ■ tur.. cum mulgere. De repilam abfurda,&in audenteSjtentantefqueirrita nunquam /ucceffura. E Vtitur eo Virgilius^dumcanit: £lui Bani um nen odit , amat tuacarmina Maui, Atjttcidem iungat val pester m alge at bircos. Lucianus in Demonadein vica eius narrat,quod ciim defpiceret quofdam phiJofophos,vtrofque pariccr indodos interfediTceptanres,& alterum quidem ridiculasquaftiouesproponentem,al« terum item.tlienu.neqnequk:qu;!mad retnfacicnria rcfpondentem;Quid inqu.it, amici?annon horumalterhircum mulgere videtur, aitereribrum liipponere ? Retercura Diogeniano his ver- bis : rioripov o tov rpayct' a./ucSycovfi c tov zocrztvov uVoT(d«j,a & Varinusprouerbium recenfent,fed Suidashabct ypccv; crippop.Et rurius (vrlo crep/poc repetitprouerbium. Prouerbialiter etiama Virgiliodietum: S/c' canibus catulosjimulcs ,ftc matris boe do s N eram. CuiusauthoritatcColumella:nihi],inquit,dubiumquinipfanaturafobolem matrifimilemelle voluerit, & in bane fententiam Ezechiel propheta ait: Sicenim mater ,fic erfiliaeius . Quoloco gloda adducit vulgarem hunc verfum,- I nfecjmtur leni ter filia matris it er. Cocjuere bcedum in lacl.e matris, ille prouerbio dicetur,inquit Polydorus Virgilius,qui crudelitatE crudebtati addiderit, vt puta d filium anteoraparentum morte madarit,vtfepe feceretyranni. Quare Moyfes,vt Deuteron.14.cft, id etiam in mutisanimalibusfieri prohibuit: Nam inhuma- num videtur ab vberibus capra: hoedum ad ca?dem raperc,& moxin lačleeiufdem coquere. Mo¬ dus eft magis loquendi,quam quod vlus ita coquendi carnes apud veteres fuerit. VSVS IN SACRIFICIIS Gentium. V telim* vel perjirmlitu- dmem , vel per contra- rietate fiut. Lib 1 ..C.2. d ' re ru sl. Haccbo Idr¬ ci irnmolan- tur. 2. Georg. ] ICTIMtE, inquit $eruius,numinibusautperftrniIitudinem,autpercontrarieta- temiininoIantur:perfimilitudinem,vtnigrumpecus Plu toni; per cotrarietatem, vt porca,qug obeft frugibus,Cereri;& caper,qui obeft vitibus,Libcro;Sed & Var. ro hoc etiam teftatuseft his verbis: Oggadampecudes culturafuntinimicsi,ae ve - __ ne no, vt ifta, cjuas dixifti,caprx,ea enim omnia nouella fata carpedo corrumpunt,no minimum vites , ate/'-, oleas ; Iraq; propterea inftitutum diuerfa de caufa, vt excaprino generead alius Deiaram hoftiaadduceretur,ad aliusnSfacrificaretur.-Cumabeodčodioalter viderendl- let,alter etiam viderepereuntem vellet. Sic fačhim vt Libero patri repertori vitishirci immola- rentur,proinde vteapite darent pgnas:contra vt Minemo caprini generis nihilimmolareturjpro-H pteroleam,quod eam,quamla?ferit,foridicuntfterilem,ciusenimfaliuamc;ftefruargi cornu a fojjit,crit. V crba fdesfcquitur y noxa tihi deditus hojiis Spargitur ejjufb cornua Bacche mero . Culpa fin menit, nocuit quoque culpa capella , Jdgtdbos, quidplacija commeruisiis oues > Ecalias: Vite caper morja Baccbi mati at us ad ar as Bi cit ur vltorisjk C. C Si mile efthoc EVWk dv 7 a./rčdoow Joe efb>in retributionem? Kw /ut )v cuybq arome. \v ar or a’A um , Olvogrri; ct 7 raAisg araivrev; tdaft xdd£a;. ; Ta S~’ tor o? &cycung rc Batpanas>nocuit iam tenorille Bco. ^ etTl ctiam alias,& eandem caufam fimul,&facrificandi modumficexprcfiit: Vite nocens roja Učakat morit ur us ad ar as il ir cus Bacche tuis vici ima gr ata faeris . Slu e m T hufcus mali are Beo citm vellet arufpeu Biuerat arrejii forte y rudiquevirOt ; V t citb tefttculos peracuta falce Je c ar e t, T eter vt umnim d e carnis ahiret odor. Jpfe fuper virides ar.'as Ju it ant i a pronus y Dum r c Ječat e uit r o colla > premtque mami , In ge n s ir ati s app ar uit h er n ta faeris M'm m i JFafor. j. ' E f%* M- Occul Vlyfsis Aidrouandi E cfiupdt tfdHCfeVro ruJHcas^ atque fecdl * » ftoč ratus antiqnos/keror um pofcere tttus T dhbus dr fibfts nufnma prifca coli * Ste mod)) qki Tbufcusfueras .nune Gallus arujpeu. Dam ikgkldi hircum.fa.ci us es ipje cdper . 4 / QUoiilam enim caper vitem arrodens eam veluti vencficio vltiat s excogitai'Ufit in Bačchi giatu iliudi(|uod poeta indicat,in vttesludibrium 3 vtfcilicet eos fiatu tumefa&os per humUm difpone- l'entilUp8rqueeosfaltationibuslafduirent,vndelubricitate pellisfuoptepingui delibutč pede< hlk ideritidem falletentur 3 pnccipitcfq; laltatores^fine vilo tame incommodojcociderettt, dfufuniq; omili um tifum etfcitarent. C^liUS hač faltatione Bačchifeftisdicatamafcoliafmudicifcribitjipfo Veit) fefta afcolia } quod videlicet theatri medio vtres quosdicunt d dmaiofibusBacchanalium feltiuitasanriquitusplcbeomore,& hilariagebatunampho* BatcbauHU m virtij& palmitisfatmcntum>tum aliquiscaprutrahebat,fequebatUralius calathum ficisplehtt vinu qUl fi s gcftariS:VltimolocophalluSjtuincea negligutitUr,& obfoleta funt 3 dum interim geftanturaurea tus t pOčlila 3 Veftes preciofa?, big« agitantur, perfonatiq; incediirit>fič qua? nečeffatia & vtilia habent d]uiti£,eafuperuaeanei$ 3 &inutilibUsobrUuntur. Torrebantur vero cxta hirci verubuscoliirniš, qironiafil corylos etiam VitibuS vicinitate fua nocere, experimento compertum cft,quamuis Fe- flUScOlufria haftilia eXcorno arborefada potius,quam eX cofylo Velit^ed & Phortnuusait:T^ t)’i rpdyov AiovCirto J/o 7 o XvfXa.fhx.ov Sozeiv tu>v duottXav» uuj cvkoov eivtti rdtfcoov tSto, M* kdf i jtdifidvfH dvrbvMGrdv apydv veav/crzoi.td.^ d’ di'fc&ipol tbi&t/i &CfaaTi o &iovvprečatosdici> Ut qtiis Deu fe in tatisrerudi/ficultatib.faluos vellct.Ciimitaq; p 5 -oedKfset,fpccu Liberi patris animaducrtiflc3&: Dei in co fignu. In cu vero fpecu m ul te fe capre iyluefttešfrigusfugientesgregatimimmiferant. ) qiiib.madatis ) camjbusfarrie,pcllibt:Sfrigusre- puidutjDe nde cu hyernstemjliffet s rt patatisnaUib. in patria rciledos 3 figruij quod mnce fpecit fifpoi'taiutitifuaetia a?tate religiosecoluiffe.Traditdeniq; apud Potnias Liberi patris tedesfuiife Cogiiomento Aegbbolr, ideftjcapram iacuiantis. ita.n.aliquandoačcidifle,,vt 3 dum faerificarent fl pet teffililctitia,ed vecorditeprocefferintjVtipfum Liberi patris faCerdutemoccjderint,qtiod pia- eulum ciiiil atroX peftilentia confeciltaelfetj ex Delphici Apollinisrefponfo puerum Libcroiam pubefcentem madandurn accepiffe.-bed non multispoftahnis Deilm ipfum capellam pro puero fuppofuiflbjtradii Aliam turfuscauntmadducitHyginusdeArdophylaceloques:Icario 3 inquiL Erigones patri propter iuftitiam 3 & pietatem exiftimatnr Liber pateijvinum > & vitem j & vuam tradidiffcjUt oftederet hominibus,qUo modo fereretur,& quid cX eo tlafceretur 3 & ciim cifet na- tum id 3 qiiomodo Uti oporretet. Quichm feuiflet uitem 3 &diligentiflime admitlifttadoflotldaiil falce Fetiffetjdičitui' hircus in uineam fe conieciffe,& qua? ibi tenerrima folil uidctet 3 decerpfiffe. Quo fado Icatium ahimo itatotuliffcj eumqUe interfcciffc^ & ex pelle eitls utitm fecifTe,ac ueti- to plenum piirligalfe.,& in inedium proieciflejfuoi^j fodalcS circa eutn faltate coegiffe. Oteriint l^rUdentiUS contra Symmachum in carmine de Hcrcule3 ideo immolatum fuilfe caprum BacehU ^ncriLquod debellatis Indis.,& lafciuiret 3 & uino fe nimis proluetet i Theba nus iuuenis(\u q u i t) fupt ratis fit Deus lndis 3 Škcccjfu dum vi flor ouans lafciuit , & auruift ■ . CaptU reiur. In Gorim ihidii hib - ^ < De Quadrupedibus Bilulcis. Lib. I. 1 68p “ Captiuagentis rcuehit,fpolijfi}Uefuperbus X)ijfluit in Luxu m c um femiuiro c orni tatu , Atque auidusvini multo fe proluit haujht Cemmantts paterajpumis , multoqne Falerns Terfundenr ktjugum rorantia tergd ferarum . H is nune pr o mer it is Baccho caper omnibus ar is Caditur.&virides difeindunt ore chelydrss , Qui Bro mu m plač are valunttfuod & ebria iam tlilfe Ante oculos regit fatjrorum infaniafecit t £tfecifie reorftimuttsfunahbus ipfas Manada s infiammante mero infcelus omne rotatas'. Sed & ob eandem hanc caufam Bacchus in capram immutatus fingitur: Vinum liquidem homb>’ nespotatos^&olidos, vtcapros,< 5 ^petulcos,& lafciuosreddit,eiufdcmquevaporesadccrc- trum afcendentcs,& rationem obnubilant, vnde hominescalore aučto animofiores fiunt, & ad r celfiora.,&lubliniioraqua?qnehircinomorecontendunt. CurmodocaprinigenerisnihilMiner- U$immolaretur,rationcmreddidiex Varrone,nimirumpropteroleam,quodeam,quamlderit, Cur caprint feri dicunt fterilem, ideoque videre illud nollet. Idem teftatur Plinius his verbis: c apr a ohuam tiihil confc~ Imbendo quoq$ sterilen)faciunt->eaque eucdufa Minerua, non immolantur. Athenseus ait:capras in ,cretur Mi - srcem aleendereAthenisnonlicet,ncque omninofacrificari Minerua?,quodolea? ramos vorent, n crua. &tedant. Cariiusverd: obferuatum eft, inquit> capras Athenisin arcem non iungi,praterquam femelad neceftarium facrificium,neolea ibinata primiim,poffit tangi, quandoita produum eft Lib. 4. riusanimantisfaiiuam fruduivenenumefle,quonominenec Dearimmolatur. Aegyptijetiam Aegyptij ca* bun$,& Libero tantiim fucm,reliquis Dijs boues mares, vitulofque & anferes immolabaut, ca- pr as non im. pramtamen,auchircumnullomodo. Tetigitautemidluucnalis,inqaiens: molant. Lan ati r anirnalibus ab sline t omnis Satjr* 1 y« Menfii efas illuc faetum iugulare capelLt. ^angiturhocetiainaMoyfeinexodo refpondentePharaonidicentifibi: Ite^&facrijicateDeo Cap. 8. Veftro in ter ra bac: Non potejl ita fieri^abominationes Acgyptiorum immolabimus Deo no str o ? quafi £ minuslicuiffcc ea faci ihcare animantia,qua? apud Aegyptios facrofan&a habebantur,quam ob caufam ctiam fubdit Moyfd$: Sjtod/imattauenmus ea,qua colunt Aegyptijjapidibuf nos obruent. ^onomnestatnen Aegyptijacapris, &hir;cisabftinebant, quemadmodum de Thmuitis in_. prouerbijsdiximus,& conftat ex Herodoto,qui fieferibit: Cmteriim qui IouisThebani templunT , ^ tocolun^autThcbanceprouincKpfunt^jomnesabouibusabftinentcscapras immoiant. Non-. * ' cnimeofdem 1 )eosfimilitcrcolunt vniuerfi Acgyptij prceter Ifidem,&Ofirim,quemBacchum aiunt,hos pera^ue vn iuerfi colunt: Qui vero Mendetis templum obtinenr,liue Medefia; pro- Hincia? funt,hi capris abftinentcs immoiant oues &c. lit mox rurfus: porro capras, & hircosea de ca ufaij,quosdix ! mus Aegyptiorum non mačlant,quod Panainteročto Deos Mendefifnume- . r ant,quosodoaiuntprioresduodecira Dijsextitifte. Panosautemfimulachrum,&pid:orespin- C apr ca* gunt,&ftatuarijfcalpunt.,quemadmodamGraeci,caprinafacie ) hircinifquecruribus:haudqua- T r ^&capra. quam exiftimantes eum cffe talem, fed fimilem c^teris Dijs. Qua ramen eum caufa talem pin- r d vbltn ho~ gantmon eft mihi relatu iucundum. Veriim hi omnesciimcapras, rum veromaximecapro$ ve- nore fi»t. ncrantur:&interMendefioscaprarijpj'a’cipuehonoreafticiuntur,& exhi>vnusmaxime,quicu vdeceffitjingenstotiMenddic prouinci^lučiusproponitur. Vocaturautem &hircuSj& Pan Ac- fi ert ' antm gyptiace Mcndcs. Inuenio vero etiam apud Plutarchum Aegyptiosfuasvniucrsecapras > quan- ■ do SiriuSjfiue cauicuh eum Sole oritur,certo conucrfos ad 01 tu m intueri,dicere, eflcque hoc fir- tniflimumdocumcntumannuarcircuitionis, maximequccumaftronomicisconfentienstabulis. ni ^' ■Dcpingebatur ergo etiam in eorum fanis,ficuti nosdocct Lucianus,dum inquit. Apud Aegy- In Ae^jptio ptiosipfumquidem delubrumfbrinfccuspulcherrimumeft,ftmul,atquemaximumfuinptuofis ru delubrts hpidib.extručlum, atque compofitum.Carteriim fi intus Deum requifieris,aut fimiam inuenies, ( j ux fibula - sutciconiani,authircum,aurfdem.TantutnilIe:iftiufmodidelubrispulchrascomparansmulie- c ^ ra tune- ^s^uaintrinfecusturpesfunt. DiodorusSiculusafterir,itah:icumdeificalfeAegyptios,ficut tiiuntur, fira?ci Priapumjpiopter Icilicet eam corporispartem,aquafttomnium ertus". C. ur modo Co Lib.r.c.^ ptit^ Acgyptijhircum lfidi,minime vero capras facrifieentjdocet in h^cverbaAelianusrin Co C apr a Co- Pto,inquit,Aegyptia vrbe,&rnagna conficiendorumaliorum faerorumreligione Ifim Ae«yptij ptitis addi - colunt,&veroeodecultu hancipfam veneranrur, quo autconiugcs,aut libcri alugenribusaffi. » initatem ciuntunVbilfts hac religione poifidet,ibi aceri imi ad peftiferu vulnusinferčndu fcorpij maximi cur referat v ersatur,qui,vt percuffwut,ftatim interfidut.Ad quoruvitatione omne cautionis genus Aegvp- tur - M m m 3 n j f č>po Vljlšis Aldrouandi tij adhibent,fexcentaquemachinamenta moliuntur^veruntatnen lugentes ad Ifidisfanum capre E fer£ exomnibustegunientisnuda? inter fcorpioshumiiacentesabhorum acerbitate integmn- columefque permanent ,ex quo fit,vt Copita’ eiuscaprini generis taminas ad diuinitatcm ,6^, religionem confecretj&rdigiofiffimecolant,ealdemquc ifidi in amore,& deliti jseffeexiftimec: conrra autem maresiminolant. Hrat &templum huius Dea Bufyri, vbi Pan etiam colebatur ,& hircus,&,vtPindarus ait,hirci in hoclococum mulieribuscoeunt. Pana autem r p ay grandioravberaaddomum Ciymenireportent.,cuietiam hireum immoladum pol- P4»i dc ca- pcetur. OPan,inquit, pafcentibus gregibus facramvocemrefona,curuunifupraaureasfiftulas frmo genere f eu caiamoslabium mittens. Vt illi quidem, fcilicet greges,albi grauata dona lačtis vberibus iiu jkcrifreari. Clymeni abundanter ferant domum. Tibi vero pulehre alfiftens aris raaritus caprarum rubeum P ex hirfuto pe&ore fangu inem eru&et. • Sf n*V ^tp/3outveugitpdv ^>driv a7rvt vroipcvW y K uprav V7rip yvv pfriAog /«? dovdzeov . O*C Oid-uciv iC KAt^O'« ■nruzvdpipucn dcpiov , , £ol d c' zctAcbl /3aiao7cn rvapt^dutvog nrocrii auycov y Oo/viov \k Aaaiufrid-togcuLi' ipvyv. Sicaliusapud Theocrituni inexordio«dyllijprimi mqiiien$s Adu t i rofri^vpiajuct, iffr/ d vrnuc ou?rbAt Ima. A* nronrcue nraydn7t pt,tAidi zaAov zp»g, tg rt z dpi Af>j£. ideft* J)uleis hic fufurrus ejl^frrpinus i sl 4do pa H or c apr ar /V, G friu.t e H iuxta fontes, dulciter r e fr nit • fruautter vero dr ttt Fi d tila c a ms, (ecundurn Pana proximum pr umi um feres. St lile accept rit cornutum hireum , tu capram capies . Si vero capram accepent tile pr o pramio^ad te permanabit Cnpellaantvcula. C aptll,t c aro bona,e sl, done c mulfens . F a trni vitli. Fauno ^ co L nino 3 arque etiam fcraideo,tcfte Halicarnalfeo, pra>ter agnam, ^ beedum, Ctiam = capraiimnol batura Rom.inis,fortaflc ob id,quodeum etiam Pana vocitarent-Horat. Nune dr in vmkrofis F au n o decet immoUre lucis , Seu po fc at agna^fru mahi hcedo . Idem aliasfupplicat Fauno^dum luosagrosamore Nympharum pererrat,vtfibi,fuiquefitjnno- xius, idenimfepromereripnndicatjnonisdecembrib.ineiushonorem lacrisfolemnibuscekbra- tis,vino libando,hoedo immolando,litandoque adeo,vt totus pagus fine cura pecoris, arationif- que ftratishumifrondibus,nihil qu;im totumdiem ludando,comei]ando,faltandoque peragat: H JFaune Nympharumfugientum dmator s p er me os fines apne a rura Lenis tncedas^abeafp-, paruis Aecjuus alumnis . Si tenerpleno cadit hpdus anno Larganec defuntvtntrisfodali Vina cratcrx> vetus ara multo F um at odores Ludit herbofo pecus omnccampo C um tibi n ona redeunt decembret Fe Hus in pr at is vacat oetofo C um bo ue pagus. J nter audaces lupus errat agnos , Spargit agrejlas tibi fjluafrendeis , n vit tjin i ib. i. eartn. »de 4 . Nynij)his c A pra caditur • De Quadrupedibus Bifulcii. Lib. I. 691 A Gandet inuifampepulifefoJfor T erpcdetenam, Immolabatur autem potiffimum in piacularibus facris, vt notum eft ex hoc Ouidij ,* FaBor. 2 » C or ni pedi Fauno cafa de more capella 3 Venit ud exiguas turba vocata dapes. Vtrum veroetiam Syluano,quem 3 vtait Horatius 3 IaLa- Apollini quf tonaque boue aurata faera grarco ritu facere Romani folent,vt in boue diftum eft. Achilles apud tnaBentur Homerumob irnmiftamab ApollineGra?cispeftilentiam 3 confulendum cenfetaugurem quem- inludis Apel piam,autarufpicem 3 aut fomniorum interpretem 3 qui denuntiettum caufas irarum ,quas tanto- Hnanbus . pere Phoebus in eosc?xercebat 3 feu qua indigne ferat vota fibi non perfoIuta 3 fiue faciificia non ri- lliad. I* teiafta,feu quid aliud,tum qua expiat ione agnorum J captarumqueiacrificijs ipfum placare pof. bnt 3 vtquam iniecefat peftilentiam tolleret .• A’M'a>4 da t na. fidniv 'cp&opttvjUpii*, B' f&im&poTrohov , (KZ! 7-dp ‘d ovap U A/d? t?iv) O? * dbrc/ cm roffisov tj/dcroiro h eratte, jjcard.u/S*? Tavpav^rt d’cuyd/v . ldeft> Faciebant autem Apollini perfect as hccatombas T aurorum, & c apr ar urn &c. Theocrifus boeepigrammare Apollinihircosetiam immolatosoftendit« Tapodctradpoubsifa 3 >($ « zctfd-TVXvo$ ix.de> a. R r, port/Mo? xei raj. tcu; E 'Aixcovtct.cn . Teti cTž' ^eAaiUipvMo/ Sdcpvaa. r/V Ildd/i FlotaV, 0 AiA t^cnov dxpy/uov a. ideR, • ' Roj'x lila rnfcida,ty de nfum Mu d Serpyl!.um dtcatum efi Heliconiachbus MufiS, • ( / At mg ns foljs l.iurt tihi •, o Pythie Apollo, Delphica enim para his te ornauit . Aram autem cruentabit cornutus hircusille villojus T erebinthi comedens vhimum ramum . Caprasautem Apollini immol.ibant 3 vtait Varinus ex Euftathiopropterpecudis buiusnatura impetuof.un, &in altum faltando eiferri gaudentem &quodcapi'inacornua ad arcus facicndos idoneafint. Apolloautem toxoteseft 3 idtft arcubus&fagittisoblečtatur. Apud eoidem Koma- noscapraetiamVeiouiimmolabatur,quemeundemcuinApollineefledicunt 3 vttradithisver- , bis A.Gellius: Simulachrum Dei Veiouis,quod eft in ade Rome interarcem,& Capitoliumja Cat * a tm - gittastener 3 qua: funt videlicet parata?ad noetndum 3 quapropter*eum Deum plerique Apolline ni c.abatur clTedixerunt, immolaturčjbeilli ritu Romanocapra, eiufqueanimalis figmentum iuxta /imula- ^ €tou i 3 & thrum ftat. Ipli ramen etiam iGuicaprasimmolarifolitasdocemurab Appollonio: Hicenim in IoMt * libro de fabulofislocorum rebus tradiaitciim Halicarnalfei facrificium quoddam Iouicogno- tDento Afčra - o peragitur, gregcmcaprarum ;idfanumaddy Et pr e tat m autfari vulnens ipfa dat ur . Lanuuij etiam Iunonem Sofpitam, vel vt eft apud Fcitum Sifpitem colebantcapitecaprinapelle tečto,qualiseius imago fignata eft in quodam Romano denario, cum hisliteris. I. S. M. R. ideft, luno,Sofpita 5 Magna,Regina. Pellemautcm caprinam Iunonisamicuiumvocabant.Ci- cero: T am herc le , pa .im tihi illarn Sofpitam no st ram , e/uam tu nune/uam ne in fomnis (/uidem vi* de s , nifi cnm pelle caprina-, cun: hafla , cum fcutulo cum calceolis repandis . Dičia eft a utem So* fpitad , quod feruo ftgnificat. H#c in primis Lanuuij coJebatur inagno cuitu, vtdocctLi- uius,qui 6c Romanoseandem coluifte tradit, inquienS: Lanu mm s ciuitas dat a facraquefuared- di ta cum eo 3 vt ades lucup/ue S o [pit a Iunonis communis Lanuuinis municipibus cum populoRo' ® mano ejfit . Sedmulieres Roman#in Lupacalibus,qu# diemfebruatumetiam vocabant eodem Iunonisamiculofebruabantur,hoceft,repurgabant J mofqueeratinhocfeIlo J vtLuperci difcurrences pellibus obuiasquafquef#minas verberarent jexiftiinantestalibus verberibusfe- cundas beri, vndecreperifunt dičti, authorc Fefto, d crepitu pellicularum } quem faciebant ver- berantes,de quorum Lupercorum initio ftcinter cartcros Valerius,vbi deinftitutisantiquisfcrR bit. Lupercalium mos,d Romulo <3^ Remo inchoatus eft, tune cum Ja:titiaexukantibuSjquod cis auus Kumitor Albanorumeoloco 3 vbi cducatierant,vibem conderepermiferatfubmon- tePalatino hortatu Fauftuli cducatoris fui, quem Euander Argais confecrauerat fadofaeri- ficio jc#fi{quecapris epularum hilaritate, ac vinolargiore prouečlidiuifapaftoraliturba, cun- Rom{fcčaprasiugulant,&mci/is inJ torrjgias caprarum pellibus difcurrunt,& fiqui obftentjfcuticisc«dunt. Colebaturporro etiam sRomaniš luno Caprotina: C«terum h«cnondcapris 3 fcd a caprificonomen tulit, vt difcitur frarcipue ex hoc \&uoms:Nona caprotina dicutur : quodeo die in Latio Iunoni Caprotina muliereš furifidnt)&fub caprificofaciunt,&de caprifico adhibent w>£4»*.Paulanias velo apud Meflenios . IrUcihcB etiam delubrum tuifte alt ciim marmoreo figno,cui profcima effet Curetum «des,in qua ® c uiufuis generisanimaliaimmolabant:fa&oenim,inquit,abobus,&capri$facriinitio adaues defcendebant,quas in fiammasporriciebant* At vero LaCed«monij Dian« cognomento Cory- Diana Čo- thafo faerum in agris facientes non nifi Caprarum carnes in opfonium adhibebunt, neque aliud rythalifqui mirnalpr«tel id in huiufmodi faeris immolari faserat. Embarusquidam, vel Bariis,vt fcribit capram of- iVarinusino-o!p/0>ia,atithorcmcitansPaufaniam,tuin DianaMunychia,vtregfoapefte libera- ferrent * ^tur,tiliamalicuius immolandamrequireret,eaconditionefeimmolaturumfuam promifit,vt jacerdotium farnih« eius perpetud maneret* filiainadytooccultata caprameius veftimentis indiitam mačlauit, qu« res in prouerbium abijt j vt in hominem prudentem, & aftutum, Emba - tof es, dicamus. Peftis vero caufam fuilfe dicit vrfam,qu« in templo Diana; illic erat,ab Athe- ^nlibusoccifami Apud buidam lame non peftcfqu« apud Gr«cosvna tantiim literadifferunt) ^gionem laborafle fenbitur. Adagiorum author prouerbium j Embaruš fum, de bomine infa- &°j&deliro interpretatur,Suidam iecutus,qui Embarum filiam fuam vere,non čapram ei fubftid ^tarnJmmolalTe refert. Et iplc etiam Varinus aliashabet lic > EfijSupog ei/ui , «A IStoš , pMp o?: » Uivctvopc^dcucm. Authcr vero etiam Agathiuseft,reierente C«lio, Gothi- Liki capi Cdbellolibrofccundo,ingruentePerfarumbelloin Marathonijscampis vouifte Athenienfes,to- 2 <5 t letnichircoS Dian«immolaturos,quotperemiftenthoftcs:quodcumimpleieinprimis cupc- taitjUon quille tarnen,etiam capris adiečtis, uel fuccedaneis* Apud Xenophontem ta men lega$ Athenienles, quo tempore Perl« cum ingentibus copijs Athenas delcturi in eorum fines inuale- ^ n bt)iana? uotum feufie,tot illi fe caprasimmolaturos,quot hoftes occidiflent. Huicfortaffis Dea; ideo capras facrificaucrint,quoniam hoc genere animalium delečfabatur. Dičlys Cretenfis ^crb,8e Homcrus peftem accidifle,exercitui Gr«corum tradunt,quia Agamemnon rex exercituS omnibus declaratus, longiiis paulo ab exercitu progreflus in luco Diana' capram palčcntcmu imprudens religionis, qu« m eo loco crat,iaculo transfixit: ileCpotuiftelehiri priufqtlam facrile- £'jpoena’ darentur,& author cius leelerisfiliam natu maximam,vicariarn vičtimam immolafler* Atfculapio vero capram,qute nunquam, vt dičlum eft,fine febri eft,quia Dcus eft ralutis,immo- hripercontrarietatem aflerit i non talilen vbiuiscapra immolabatur illi ,quod docet PaufaniaS ^'sverbis: Quin& Acfculapius^uicoliturBalanagrisapud Cyrena;os medici cognomento ex In C or in- v. ^pidotiro fumptus eft . Ad Cyrcnaici quidcm fimilitudinem fačlum eft id Aefculapij templuttij thiac . Leben«,quseeft Cretenfium vrbs,exftat.Difiimiiisineofacriritus,qudd Cyrenaicicapras Aefculapiš ^aftan^ciitn ab Epidaurijs traditum hoc omninb noli fucrit. Dixerat autem Aelculapium a ca- cur capr a Pfaeducatum in ha’c verbaj Phlcgpasciun Pcloponnefum intraftet,filia,qu«patrem fequebatur offerretur k tuni le adhucuterum cx Apolline ferre patrem celaiTet,in Epidauriorum finibuspuerum enixa 5 Cprenaicis > Vitrin in moni.eexponit,cuihacipfaetiama;tatcTitthionnomert,ideft,acfinaamilladicaš,cum & ab Epi - mtea Myrtion appellaretur,mutati nominiscaufa,quodexpofitoinfantilaCpr«bHitcapra,qu« daurtjsnon, tuiftcaterisin cofaltu parccbat,dum interea cum caniscuftodiret*Ibi Arefthanas^uitenim hoc tpuomodo taprario Uoinen^cum a i cliquo grege in pecorc rcccnrendo capellam unam, Cumque Ca canenu etiam a ca* ^rtaffeanimaduertifletjtotnmeuinlaltum ftudioscqii«ritaiisperagrauit:inUentUmUer6pue- praiduca+ rurr > cum tollerecuperet,aciam propiusaccederer,cftulfifleaiuntceleftem abilloignem,quode- iusJitk ^tritutn prodigiopaftorcm,ciun diuinUm quiddam id eftt^Utierat/ufpicaretur^ftatim retrocefi. ‘” e > uiox farna per terras,acmariaomnia uulgauit fanari ab illo quouismorbolaborantes,mor- lu °5 etiam e Jed tari* Hxc ille. Arquc ideo fortaifis Epidauricapr« Aefculapioiion immolantur. Extrtit aliquando in Melita urbc a Melitaro louis filio condita in Phtia tyrannuš uiolentus, atqj ^nmmdiofiusj ut recitat Antoninus Liberaiis in congcric transformationum^euius ideo nomi incolai ri‘ Vlyfsis Aldrouandi Cafi it ati s tncmorahi- Us fiiftcria . Afp ali div ir gini hcedus a quibus 3 (fi ejuomodo ofi- ferretur . Venu s Epi - tragta di- ila. Lib t 3. Inb. 7 . St! ar ti hir~ Jhm oblat H. "T empeftati JDe.e hirco Ji e bant fa era . In Epod . od. 1 o. //A c4rsn.0d.iy In E lile. 4 . devičl. rat . fe*. 100. Caprinfcar nis cjualita- tes , ^ vfus in c ib is * incolae non edunt: peregrini Tartarum appellabant. Isfi qua cias loči uirgo ob forma? pulchritll- E dinem celebraretur,vi cam antenuptias abdučiam vitiabat. Atqueeotemporeminiftrosiuffe* rat adducere fi bi Afpalidem Argaft non ignobills viri filiam,qna? rei firma diuuigataanteaduetj- tum eorum,quibus abducendi luinegotium crat datum, feipfam fufpendit. Fačto adhučlaten- te frater puellar Aftygites iurat priufquam fororis corpus deponeret/c in tyrannum vindicaturu. Ulico veftem Afpalidis induit, gladioque ad finiftrum latus abdito^ qudd adolefcens ctiamnum eftetnemine fexum evultuagnofcente,indomumtyranniperuenit,eumque nudum,incuftodi* tumqueinterficit. Melitenfcs Aftygitem corona decorant, pa\analque accinendo deduciint. Cadauer tyranni in flumen demergunt,qilod ab eo v fq ue te m pore, hod ieque Tartarum vocant. Corpus autem Afpalidis ad boneftam fepulturamfummo ftudiorequirentes nufpiaminuenir 6 potueruntjquod id Deusdemedio fuftuliftet. Locoautem corporisftatua iuxta Dian^ftans apparuit, idque fimulachrum ineola? Afpalidem vocant,Ameiletam,& Hecaergam:& quotanis virgines hoedurn intadlum in eius honorem, prarcipitem dabant,qnod & Alpalis virgo feipfanu fufpendiftet. Vnde modo Venus Epitragiadičla fuerit,docetPlutarchusin Thefeo; Fertur,in* quit,ThefeooraculumDdphicumpnrcepftre J Veneremitinerisducem facerct,coRiitemquead- S uocaret: pmerea cum capram ad i tiareimmolarer,eam fortuito in caprum tranl!jfTe,inde Vene¬ ri Epitragia 5 , nam Tpa^of caper ipfoimnIinguaeft,nomen datum. Lulitani vero etiam hirco ma. xime vefeuntur,eumque & Marti immolant, ficut Sc captiuos,^^ equos, vt tradit Strabo. Sed alijs etiam in locis fortallis liircus Marti immolatus fuerit 3 nam & apud A puleium lego: Quirt igitur, inquit, fupplicatum Marti comiti pergimuš,& puellam fimul vendituri,& fociosindaga« turi:fed,vt video nullum vfpiam pecusfacrificatui,acne vinum quidem potatui affatim,vclfuffi- cienshabemus. Decemitaquemihi lcgitecomites,quis contentusproximumcaftellum petam, inde vobisepulas,& aliasrescomparaturus,ficeo profečto oeteri copiofum inftruunt ignem,aia cefpite virenti Marti Dco faciunt,nec multopoft adueniuntilli vinarios vtrcsfercntes,&grega« tim pecua comminantes,vnum pnrle & $ mam, tura perquam tetinem, habent čarnem. Hyeme autem meliorem fanguims confcquuntur p rAU? . habitum,naturalen! intemperiem a temperatura tcmporiscontradamcorrigentes. AliasGale- Lib. de ali misetiam in opere de alin^n. facult.aitjvt vituli carnes habent ad conficiendum perfedis bobus ment.facuL pradantiores, lic hoedi capris: capra namquetemperamento minusquam boseft licca,fitamen_ homini,& fui comparetur,multum fuperat;& proxime polti Caprina? prater fuccu vitioium acri- h celin« ca- tnoniam etiamhabent. Etrurfus; Aeftateprima,acniediapra:ftantioresluntcapr;r,cumfcilicct p rmts j jr ^ fruticum germina,quibusvefci fo!cnt,abundant. Athena-us vero caprinam čarnem olidam qui- j} an ttores, dem elfe dicit,fed h conficiatur plurimum alere,plurimumq j corpori roburaddere,Clitomachu- 9 c% „ queCarthaginenfem noute academia? fedatorem lolitum tern'dicere,quendam Athletam The- banum omnes fug?ptatis virosfuperare,quod capriniscarnibus vdccrcntur,tcnac;busillis,&c6- j codu difficillimis,quarum efu olidus e corpore ludor manaret. Militarem autem cibum elfo, etiam Homerus docere videtur, fiquidem Achilleslegatisab Agamemnone h bi mifiis,& dona_. afferentibus gratiHcaturus,lplendidequeexcepturus,cratera apponi iubetcapaciorem, mixtoq; nieraciore vino lingulispropinari, iple vero ingentern cacabum luper igncm appendit,inqueU- C lum tergum ouis, itemque pinguis caprp (capras autem pingudcere, vt pmguedine ftenleicant, exPlinio didum eft)cum lumbisteneil£,atquealtilisfucu]eimmcrgit,&in iruftadibniat,aliam quoque partem apteminutatam verubus inbgit,magnum interea ignem Patrocio excitate fup- ponens,ac poftquam cxuftislignisrefedit flamma,prunas fternit,acdduper čarnem transfixam-i verubus infigir,iubindeque tollensfaleconfpergit,tandemqueteftampartitur, Eiulmodi etiam ^dyfs . 14 carnes Vlyffi apud eundem Eumaraspaftor apponic } Quoloco loan. bpondanus monet capras ^ ^ ca p U n& quoqueolim in delicijs ciborum eltitifte. De lade modo caprino lic rradrn Galenus in hb. do tem p erat % t boni,& mali fuccicibisiCapriniladis ulusfrequensapud nos cit,apud aliosbubuli. Caprinum ^ ktercaireraladisgenera moderatefehabetciimnon admodumpingue,cra/rumqueiit 3 obidci 1 mediurn cffecenletur, quod in corporibusnoftrispimllat Sc c. Sed dim intercteteraanimantium generacapellm mediocritatem adepr^fint,interletamen inuicemcollata? } alio,quamdiximus, tnododiffcrre uidcnmr,neque enim barum paruaciifcrimina funt ;■•bcrare,a parti in ^ e *nuntquidam,nc in uentriculo coaguldur, mdiis,.aqutu,&filis ncn nihiladmifccnt. Et rurfus tkale. alibi: Lac caprinum, inquit,ftomachoaccommodatiftimum eft,qnoniam capradaonde magis, quam herba uefcuntur. Et Varro ait; Lacomnium rerum,quascibi caufa capimus, 1 iquc n111 rro Latfi* ordt tnaximealibilecft,& id oiiillum,indecaprinum;fcd Aeginet«elacmulieretcmperatilliu;um eft, iuxta honi- *noxcapiillura,hinc alininum,ouillumque,poftrem6uaccillum.ldem Galenus teftatur maxirre tatem. , fcilicetalcrequoacunq;hutnanum,moxcaprinum,undefortaflisfabulie louem itanutritumdi- x em;Narn & Hefioduslac caprinum earum,qucprimumladaredelinunr,coinmendat,refteStu- z.Gripltp- ckio, quod putetur plus, & falubrius nutrire,quam alialadis genera. Et Ludouicus Romanus yeov. fcribit mulieresculrorum Poliar,& Hirauarcgionum tranfado tertio menfe filiosabkdtare, de- Lib i.an- incepfquelade caprino alere,& ubi referferint puerosladeillotos,foedofqueadmodum in fabu- tuj. c orna*. lumreponere,ubi interdiuferarum modouolutentur.Sicapr^autalteriusanimalislcammoniu, Lib. ^.na- auttithyrnalumdepafti laccibi locoquiifumpferit,omninoaluusilli fluet*tefteGaleno,cu alias. uigat. c.io. lua natura prj: c^teris aditringatcaufaalimenti 3 quod ciuft exijs, que dida funt, conftat, tum * etiam 6$6 Vlvfsis Aldrouandi lih. ?. de Clitl/ *ll s • etiam manifefto tradit Dsofcorides 3 rationem reddens,cur ftomacho fitaccommodatiflimiimj t E Aluum, inquit 3 minus rentatcaprinumlac 3 quoniampecushocadftringenribuspabulis quercu, lentifco j & oieagincis frondibus 3 & tercbintho maxima ex partc vcfcitur: inde ftomacho accom- modatiftimumrcddifolet. Lačtisnaturam fequitur etiam ipfecaleus 3 cafei fiquidem maximi cibi funt bubuli 3 &qui difficillimetranfeant fumpti,fecunddouilli minimi cibi 3 &quidiffic llime , „ tranfeant caprini.Caro modo hircorum 3 tefte Galeno 3 tumad coquendum 3 tum ad fuccumbonu .-.■im.pac. g enerant ium detcrrima cft,hancfequitur arictum 3 poft taurorum caro,&inhisomnibus carnes ' 1 1 tnaca caftratorum funt praftluntioies^vetulorum pclfima?. Idem in libro de attenuante vi&u hirccs, & to . m pr . b oucs tradit čarnem quidem habere minimo humidam,pituitofam 3 ac lentam, nocere tamenad* modum obduritiem,& in alterando difficu!tatem.Albcrtusafterit,cum coiuerut, iir.probamha- bere carnem 3 minimepinguem 3 &ficcam. Ariftoteles verolibidinistempore vitiari 3 & foetero fcribit, Auicennaabfolute tnalamdfe 3 vndeBaptiftaFiera 3 ciimhoedumin cibo commendaf- fetjfubdit: C um mule olet fiiccat fit iam caper improbus.abfit Et c adut anteficcos vidi ima Bacche tuos. Et Platina capella? 3 atque hirci foecidi čarnem nedeguftari quidem patitur.Pliniusauthor eft,hir- corum carnes tradi virus non refipere, fipanem hordaceum eo die,qiio intcrficiantur 3 ederint,la- feruc dilutum biberint,fcribitq; Albertus,quibuscuraeeft,vtfuauior fiatcaro 3 hircum adhuc te " 1 nerum caftrare,fic enim frigida 3 & humida qualitate temperamentum eiusemendari 3 nihilonii' lfi Q y ,i 0 p e% nusapud Antiphanem poetam 3 referente Athena?q,Tp*7os i/A//§aT«s inconuiuioapponitur. Te- ''cr-r i lir- fticuli itidem,authore Aegineta 3 conco putare elfe inteftinum porcinum farturn alijs inteftinis. lam vero intcr eximias 3 & praecipue fa- lubresepulashoedina perpetuoannumerataeft, quemadmodum &facra? 3 &prophanteliterarat- 0 tcftantur: InfacrisenimlegimusGedeonem angeIo 3 quem priusinuitarat 3 magnificucumador- naturas eflet conuiuium 3 inter alia hoedum caprarum 00x1110, & ex modio farince panesazymo$ confecilfe, ha?cque cc&a, & parata iili appofuilfe. Rebecca filio fuo Iacob afferre fibi iubctduos hoedos optimos,& facit ex eis elcas marito fuo,quibus,inquit,libcntcr vefcitur; iubet autem eos affcrre 3 vt benediceret filio antequam moreretur. filius itidenj fenior patrem fuum criminatur, i n q u i e n s: ,V unquam mihi dedisii hcedumjvt cum amicis meis epularcr. Sic Afcraeus poeta hcedoru primogcnitorum čarnem maxime commcndat tanquam žu^uo^&ft^ž/fTa^docens fub firio c]ujs fit vidus inftituendus: h Ju Er/i ampcun ti /2b/3Sivog olvot r, M d, fit t d,/u.ohyouyi, yet?\ciT cttrpcov ff/2ivvvpnvacov. Kcufioot; iAo tenuem 3 & humidum gignere 3 calidas 3 & liccas habitudines, ac tem¬ peratura« Ccn.l-J. I uc. i f.V ipyoi?. Uredi ere - j ii lupo caro eram fit gr a : a gulofi s • Ju c pod. Lib.io. . necmmisnatu , Theocritus vero capelJf AttlSadcjUii' JI’ e xt e n dat wenfes , De Quadrupec!ibus Bifulcis. Lib. I. ^ pcraturas iiiuare, eSOfe vero meliores,, meliorifque fucci 3 qui nec nimis teneJli funt, maiores. Nam qui fex menfesexcedunt,non hocdos,fed cuyar, vocarr. Thcocrit carncffl bonam effe,inquit J quoufque non mulgetuf: AmAtUvo? iArtztpetov rpd.y6v>ctiyet tv Alzet cT’ cuyct Xct/3ttrnvoi;yipet<; } t« zctrappei > A'yi/ucipQ$. X‘fi.cLpq>ciizctAov zpijgjti z ? ct/ztA^rii. idefij St Ule aecepent cornutum hircum, tu c apr ant capies: Si vero capram acceperit ille^proprxmio> ad te permanehit Capella annicula.C apelU c ar o bona efi^donec mulferis. Nos vero etiam in boue hoedorum čarnem ,vt primum in lueem ediri liint, in cibo non ifc laudabilem effe ex Galeno dccuimus } quiitidem in libro de bon i,&^ mali iucciabis cxpe* deftribusanimantibusfuillam čarnem probatiflimurn cibum alTeritjdeinde hcedinanijinox vitu- linam. Et in libro de attenuante vidu hircina 3 & caprina refucati$ 3 nee non arietina, ouilla s agninajfolishadisinnoxie vti iubetjvndedicebat Platina hcedinam carnern,qua nulla interdo«. B mefticaanimaliapotior habetur } edito 3 parumenimrecrementi in k habet J faciliimeconcoqurV tupbene alit,fanguinem bonum generat,calido J &frigido temperatum 3 hic cibus conuenit laute viuentibus. Et pauloante: Excapris,inquit 3 hoedilačl:entesefuilunt optimi. Et alibi: hoedi vutmlibet (affi vel elixi) codi fuaueSi& falubrcsfunt; Coxse tamen alte mdiores habentur.Sic &BaptiftaFieraait: Hcedulss ad domini faltet ,fed frigidus ar ds Vix caltt } ille a^ris vda almentaJerets Cmfom funt jVt IoannesBruyerinus Campcgius,qui iftiufmodi opinioflem de boedina čarne improbant:inquitenim hicillam animum fuum in fummam admiradonem adducere,grauibus etenim viris, inquit, prodltum clh, caprasnunquam febre carcre, ideoquc incmpdone nemo eas fanas promittit. Qui igitur bet, vtioetusa parente morbida temperamentum vitiatum noru contrahat > Aiunt tune maxfmefapere,cžtm herbarum funt expertes 3 bimeftres, atque etiam tri- meftesj /i mater lade abundetjadultioresenim,&abvbere depulfoSjgratiamamittere pršeči* puarrii Iulius Mexandrinus medicus Csfcfareusfcribit Arabcscarneshoedinas frigidasconfti- Ctucreaiduerlus quos in harcverba inuehitur.Hcedinascarnes.,qui frigido? natura? facerent inuen- tifuntinter Arabes.ficuti & fuiilas. Minus mirum de hi$,& tamenfallum.Ciimenim tempera- mentoeonftare proximo nobis 5 bmiliimoqueoftente bnt, inmuslapfi meritd videri poiTunt,qui frigidas hafce ftatuere 3 quamqui hcedinas 3 quo quidem minor eltabaequali temperamento, ^uamcalido infrigidum rccefius. ( alidumhabendumeirejbceumquehircumanimal,nemo opinorambigit. Si nihil aliudjteter ille odor,vnde hircob didibndiciofatis fit 5 quem non aliud E čile, quam calidum tam late iacere temperamentum qucat* Sed & arrofarum capro vitiurn interitus,quemideoBaccho veteresfaeribeauerint*& emiflusorc ipiritus vrensprope, & tadus animantis iple,qui tangcntibustepefebricute cuiufdam lignificationemexhiberevideatur(ex cjUocreditUm multiscaprasnon minus ipfas, quas tamen lexus frigidioresfacit, perpetud te- brire)cunda, inquam, ha’C calidam animantis huiufccnaturam manifefto fatis demonllrent. Quod fi calidamdicin vniuerfumiSane non eailcpnabirnus hoedos^mares an te in in as non refefit cutndc animantis fpecicvniuerlirliter pronunciatur)acaliditate? Namli eadcmde animan- tibusomnibus valete debet de valoie ratio, ac poft multas, variafqde de hoc dilputationeš ^eo tandem deuentum eft, vr medicorumredefentientiuinconfenlu, eodem efle 3 quo iuueneSj, adultofque calore prseditos pueros i fecenlque natos cxiftimaremus: Eodem needTario caio- re prseditos elfe hoedos, quo adultos iam hircos fatendum: horum licet (humidiorpnmo ma- teria,quae connatmn nobisinfitumque continetmolliterhunciprum nobis,\^ fuauem tan- §cntibusreferat j qua: deindeinfequcntibus magisfeinper magifquesmtibus exarefcens,pau- ld aerius manum feriat, eodem tamen femper caloris,vtrobique gradu in materia tantiim di- uerfa 5 fefe nobis olferente: vtcalidum tepe vaporariorum noftromm aeremdiucrsc, purum s Jticdiocriter, fummefentimus>nihil tamen tune aliud (li nihil accedat aliud^ fcnluri ,aut pro^ I 'untiaturi,quam caloris remilfiones hafces intehfiones. lam vero lumidus pra?terea.j fifiat atr idem, caloris temperamentis ijldcm;, ( vt beri fxpc contingit) erumpente de f r- fi Jce aliquo pačio fumo,ncc maiore tamen calorcinfeftum quidcm lentiemus, mordacem- ^ucjtum oculos quoque feriet,^ eliciet lacrymas tepe, deque hoc quaaemur tantiinv : ^aiorem fefentire calorem , aut vtproprie magis loquarnur, qualitate luaintentum magis plus ob id incalefccre 3 nemo,vt arbitror 3 dicet.-quia non fucccnfo maiore ignc,& fumidotanl H,rn fodto acrcjiicmo calidiorem fcnlu vllopercipiet,eo qmdem calit s rerumq; harum cxempfo. H cedi n.e te peramenttf lib.13.rap. l~J.de re ct- bana. Lib. 11. ft- lubr.c*j. Hordam ca. lidum e (Je. Nnn Qub‘d Sang*is ha? (ji pro ribo p^rAtus fun gui(ul*tdi- c;t»r . M«Aa? /*o? Laeed*. momorum (p k id , 6p8 Vljfsis Aldrouandi Qudd fihsc - »tahabent, ficutiprofedohabent,calidsnatura anim.antiscalidusnobisdicedus E foetus,partus calidus, tenellus, iuucnculus, adolefccns adultus, neque minus tcmperats tempe- jatus, &fdgidsfrigidus,quitamencaloradhucanimandsquidamintelligitur. Atquehsc eft caloris in animalibusratio,mediocristum fupra,infraqj mediocritatem pofici,perpctuoautem adconfiftenti$vfquea?tatisexaduai tempus,eiufdem diuerfaquamuisin materia,primumfua, fibiquecognata, infita,prorfusnatiua, fed &naturali:tum paulatimfemper,fenfunquefuanifibi materiam liane 4epafcente,conficientequecalore,aliena,atqueadfcidtia: Ipfoquoqueia malic* no,atque adfcititio hac ex parte calore fado, ficcitate tantum, Nam caliditas eadem doneč in- flinante atate, ac continuoexarefccute corpore ,pabuli iam defedu,minutatim quoquecalor natiuus iile abiens pereat,& frigida rnembra relinquat, ficcitatis ratione,qus ab origine,aut po* tiusaconceptione,ftatim ipfa ingruat.Vtprimum enim concipiccptus fetus, fic ficcitas inchoat, calods vi ita neceffario operati intreduda, Redeundumadrem. MalefcnfiiTe Aiabesautho- jes,qui dc hisfcripfere,quod hoedinascarnes frigidiorisnaturs flatuerinr, didant hscomnia, fufiushic anobis, atque cxtra rem,fed exretamen,vtmehusperciperentur,rccitata: maleitem quddfuillas;(temperats enim funt)benequodhumidioreshafce,ficcioresillas,& starem com- F jnendarint ad vnum omnes, temperamenri in hoedis boni, qus tenellorum adhuc eft, needunu. ab vbere depulforum,quosladeos voces.Quippe naturalem ficcitatem,qua? in adultis reperitur, teneritudostatisemendar,& a d temperamentmn quoddam ducit. fimul ladentes,miniirvel • Quotics autem didum eft in hoc libro de Laferpidj in condimentisvluj 1 Hoedi ,agnique diuerfosapparatusrccit:,uiex Apicioinagno. Hoedus inal- lioex Platini,integrumtiogduin,inquit,aut quartam partem teffdlitlaridiji^fpinacismundi, allijsarciimquaqucimpadisveru ad ignem voluito,huinedatoquefrequentercumramufculis H Jauri ,autrofmarini,Cxhoc,quodnuncfcribam,condimento:Cumagrdfa,cumqueiufcuIopin- Cuiduavitellaouiagitata,duasfpicas albjbenetonbis^nodicumcrochparumpiperismifcetojin patdlamqi indito,Inde,vt dixi,quod coquitur,afpergitur; Codu in patinam ponito partcmque conditurs intundito,ac perrofelinum minutatim concifum infpergito.Hocobfomu benčeodum citd comedi debet,ne rcfrigefčat:Oculoshebetat, venerem demortuam excitat.Exeodem Plati¬ na quomodopareturartocreas ex hoedinačarnedixi intervitulins carnisapparatus,efteninu eadem rado. Sanguishoedi incibumformatus,teftePbnio,fanguiculusvocatur,&coeliacis,dy- fentericifquequibufdamcomtnendatur. Aliqui ctiam fanguiculum hoedi, vel fuisfanguinenu exponunt incibum formatu, tališnimirum erat friuco Lacedemoniorum,fcdfoitegcneris etui nomen pro fanguine eft cuiufuis animalis in cibu parati,nam Sc Pollux cd^caT/anJdefl/aiigui cnlu exponit obfonij genus, vel farciminis ex fanguine, & cu/xatiov lexicon vulgare interpretarur garumquoddac thynni inteftiniscu branchijs,fanic, ac cruorc confedum quafi fatlguiculu.lcci- nora hoedina,velagninaficcoques(verba funt Apicij)aqud mulsa facies,&oua,parteladisadmi fces cis,vt incifa rocinora forbeanc,coques,& oenogaro pipere afperfo interes. Alitcr in pulmoni- De Qaadmpeclibus Bifulcis. Lib. L 699 A busexeodem:ExladelauaspuImones> &colasquodcaperepofiunt &infringisouaduocruda, falis granapauca,mcllis ligulam,&fimulcomrnifces,d<*^ iniplespulmones:dixas, 6^ conci- dis: teres piper, fufifundisliquamen, paffum, merum, pulmones confringis, & hoc cenogaro pcr- fundis. Aetius veroagensde ratione vidus colicorum pulmonem hoedinum videri a Heric bis Lib.g.c, 30. aflatum J atque in cibo acccptum,fuperabundans alimentum fubtraherc.Qui vero eum,inquit,la- dereplent, deindeque coquunt, auc afiant , voluptatis gratia, non vtihtatis reipedu id faciunc: multoquc magis, qui eum fruftatim concifum in fartagine torrent. Ven trem cum inteftinis Hei- tietij in hoadis, & vitulis priuatim,tefte Gefnero, nominant daskrofz, qucc quidem elixa,& aro- matibusconditainitio mcnfa? apponunt. Lades,ieiunumquchoedi lntedmum intcralios lan- datos cibos recenfentur ab Athenaco in fine feptimi ex Eubulo in Laconibus. VSVS IN MEDICINA. llemedium e pilept te h . Lujctofis re mediunu 2>de An ti de* tis . 7 oxici an- tidotus . IL LIA remediorum, inquit Plinius, ex capra demonftrantur,ficutapparebit* quodquidem miror,cumkbri negeturcarcre. Ampliorpotentiaferiseiufdem-. generi,quod numcrofiflimum efiedbdmus.* aha vero hircis. Demoeritus eriamnumefFeduseiusauget,quifingularisnatusfit. Idem alibi de anferelocu- _ tus fubdit: muha prarcerea remedia funcexanfere, quod miror a:quequam in ca- pnj,,namqueanfcr 3 coruufqueaba:ftarcinautumuummorbo conflidar idictmcur.Comitialibus, vtidemPliniuscraditdancurcarnescaprirrainrogoiioministo%,vtvo]unt,inquit,Magi:Idem Lih.3.c. 2. ctiam legereeft apud Sexcum. Baptifta Porca id tanquam cx Plmiode hirci čarne dk.it, ktculta- tcmque inde nocam dTe,quod concinuo efu comicialem morbum inducar.De hircorum vero car. nibu^Plinius fcribit in aqua dccodas panos & apoftemara in quacunque corporisparte difcucc- rc. Vbivcro idem Plinius fcribit: Lufciofos,quosGra?cinydalopasdicunt,quidam inaflatica- prini iecoris fimieinungunt,aytkllecapr;e, carnefqueeasvefci,&dum coquancuroeulos vapo- rari pra?cipiunc: id quoquerefcrrearbitrantur,fi rucilicolorisfuerint: Gcfnetusncn limplicicer capra čarnem lufciofisedendam incelligi rnonec,fcd iecoris čarnem, ecfiea minus proprieficap- Cpdletur. Aflcrit& idem Plinius caprinoiure cantharides cxpugnari tradi. Sanguiseaprinus, velhircinus, vc cradic Galenus,alijque & Diofcoridesconcra coxicum bibitur,hic vero cum vino bibendummoneCj auchorqueeft Plinius Drufum tribunum plebiscaprinum fanguinem bibilTo dici,ciim pallore,&inuidia veneni libi dači infimulare QgCepionem inimieum vellcc. Idem cra¬ dic decodum cum med ul la contra toxica venena fumi,fed hoedinum conera rcliqu3.Aliqui hunc cundem,aur hircinum fanguinem tenra Lemnitemifccri folitum feribunr,ac inccr ca’tseros Dio- fcorideSjfed Galcnus,idfuotemporefadumnegac. Commedacur&ad antidotah^dinusa I)io* fcoride. Auicenna pro toxico Armence fagirra? nocumencum vertit j Ifaac vero in diatisnon re- fičeitat Diofcoridcm, tanquam isfcribac fanguinem hirci calidum perundum araneas,idefi,fa- gittas Armenas&malavulneracurare. Marcelluscaprinomaculascontadasabluifcribic. Sex- tuspotuin humores remediare, per humores veneris fone fiuores intclligens, quanquam Plinius fanguinem caprinum, vel medullam,vel iecuraluumfoluerefcribit, maiorenim Galeni,& Dio- fcoridis auchoricaseffe deber,quorum.hic verbaadijcio.-Sanguishircb vel capre,inquit Diofcori- desfinteftinorum cormina,& alui fiuores fiftit, in quem vlum frixus in fartagine ftatim fumicur. ^Galenus aic: Sanguincm caprarutn hydropicisquidam cum melle cxhibent j aliqui ad dyfence- liam eodetn cofi;o, & ad veneris fluxum func vfi:videcurquemihi quilpiam craflam eius ciTcncia, &terream cum caliMicate exiccat©rium efie fufpicacusad hunc vfum perdudus. Harcilli.Ide Pli¬ nius caprininn fanguinem cum tnedulla hydropicisauxiliari affeiic, fed efficacicrcm pucari hir- corum,vtiqc filentifco pafcan tur. Sed & alibi,inquitjSanguiscaprinusdecoduscum medulia dy- fenterijsfubuenir. Ec turfus, vbideremedljscodiacorutn,&dyfentericorumagic,cradicfi fine tormina,fa tis efie remedij in leporiscoagulo poro e vino cepido vel femel,arbitrari aliquos: pau- ciores& fanguine caprinocutnfarinahordeacea > &rcfina vcncremillinere : Etrurfus,fanguis bircinus in carbone decočkis aluum fiftit,& Marcellus. Exceptus & coagulatus,ac fuper carboncs »(iatusincibodacus^mirabilicerprofluuium veneris emendac. Si polenta: furfuribus adieda re- fnajiunc fanguine mifcueris,atq;emplaftri modoano,vcntriq;appofueris, podusomnc,& libi- duKdcicdionisefficaeiccrreprimes^vrceftacurideMarcellus,cuiusetia verbisvfus fum. Scxtus 'non caprce, fed capri fanguinem cu refina,& poli in epoleta potius)mixtum,& ventri fuppofitum Corniinofos fanare fcribit:fed an caprce,an capri fic languisparu refert, inquic Gefncrus, vt patet ex verbis paulo ante poficis, Ide Marcellus afferit cu polenta impofitum omne ani vitium N n n 2 perfa- Ex hirci & caprint funguine vatu rente* di a* 700 Vlyfsis Aldrouandi perfanarc,fed Plinius, cum proxime dc inflationibus fedisdixifTetcattcris vitij«,rn.^uit, E r Adep$ hir- rRt '^ c£Ul 'fonguiscaprinuscum polenta.Hircinusdequopeculiariterferefcqucntia intclfiguntur $inxs, abfceflus calidos cito,teft:e Auiccnna,maturat,& applicatur poft cogelationem.Nos GaJcnifcn- tcntiam de fanguinis caprini,hircinive ad abfceffus concoquendas curiofo vfu,fupra vbi dc tauri- no recitauimus. Admifcetur etiatn apud Aetium in cerato quodam podagrico. Marcellusorane Icpram eodem illito emendari promittit. Idem alibi iubet pilosoculismolcOos, vbi dihgentilfi- me vuIferis,loca eorum fanguine bircino rt centi illini. Pliniusnyčlalopasa Gra'cis dičbos, lati- nelufciofoshocfanguinefan,ari,efleaitquiputcnr. Auiccnna&pafihneum feqqentx*salijhoc C/AI i.eap. fanguine poro lapidem renum frangi tcftantur. Albertus idem afferit ffi hircusdiureticisnuma- 12 ; _ tur,&fanguisciuscum petrofelino,& vino fumaturaridus,rritufque. Et Aerius fanguis hircinus, Ji tret »us i n quit, tum ad nephriticos, rum ad calculofospra-fenseft remcdiutmNa & Japidesiam antena- fariguis quo tos f 0 l u j t:) & ita per lotium cxccrni la cit, v t etiam alij dcindc non gignantur: Dolorem infuperfe- modoadcal- dat:Colligitur autem hoc modo.ciim vua maturefcerec£perit,ollam nouarn accipito,&infufain culumfran- jpf am a qua,doneč terreum depcfueric,olla coquito.- &acccptoegrege hirco trtate matura, plus ge d um pr minus quatuor annorurn ,eius mačlati languinera medi U m olla excipito, ita v ten m ,qui pumo E p ar e tur. effluxit, itemque podrem um penitusrelinquas: medium autem Infpiflari fini to, Sc in ollafitutn per acutam arundinem in multa frufta difiecatoindequerericulodenfo, aut linteblo raro ,aut cribroardiore contedum fubdio exponito,vtinfoletur ) 6< v ^rofcidusfiat,caucndone im bi o commadefcat. Porro viri exiccatusfueritdiligentertritum in pyxideafieruato,quipauldantequamirifataconcederet,hocquceximmmfc:- ^etum Antonio Mizaldo,vtipfememorat in memorabilibuscenturia S.aph. 18. vitro donarc-# Voluit. Vtmodoad inftitutumdecalculifradione,&fanguinispra’paratione reucrtamur,do- ttthapcetiam FuchfiusMarcellumfecutus:hirci,inquit,mcd'iocrisa;tatis,&quadrimidomi vi- Lih. 1. de ^oalboj&herbiscalculum frangentibusnimirumfceniculo,ap!0,pimpinella,&oenamhenutiiti comp.med Julio, & Auguftomenfeiugulatimediuseffluens,exarterijsmaximefimguiscxcipitur:iiam pri- cip. 24. In usteouior,poftremuscrafliorputatur,vafeque vitreoexccptusconcrefcere ftnitur,atqueaqueu v ftuod ineoeft effunditur, reliquumlinteorarointedum Sok exiccatur» IacobusSyluiusin mc- ftiododc componendis mcdicamentis ab initio capitis de animalibus, & eorum partibus ex Aui- tenna,& cateris pračlicis,idem quidcm etiam docet, fed quafi trde indignum reijcit, his verbis! Sanguini hircino,quamdiu ab animali caktcoquendi abfcdfus vim tatiim tribuit Galenus,qua- lem caprino,taurino,& caeteriscalidis humidismodice. Quod fi adamantem frangit, fed calidus J antiim ab animali, fic lapidem calidus tanttim epotus fregerit, quod & fanguinem vulpinum ex Vena fečla potum pra?ftare audio. Ne autem coaguletur, Xenocrat;s cxemplo mikere poftis ace- tUm krucfasfanguinem fartagino fixum dyfenterias,& Codiacorum profluuium fiftere tantum docuit Diofcor : des,non addit cal- « u lum frangere,qu«e vis tenuibus conuenit cum dietorum animalium fanguis fubftantia cralfa, ^ tcrrenjSccum calore ficcatoriadyfenterias fanet. Ctctcrum Garzias Lopius Lufitanus aduer- Cap.t.sem. ksSyluiumficfcribit,(anguinemhircinum vtilemeftcrenumcalculononfoliimrecentiorcs/cd de variard Vetcrcsetiamferiptumreliqueru'nt,interquod Actiuseft,& Paulus Aegineta,Alcxander Tral- medit* anus & Auicenna, qui’oranes medium hirci iugulati fanguinem colligut,& calculofiscum alijs Ji an c rem commodis miftum in vafe vitreo feruare iubent, nec ob aliud quidem quam quod idiorht prano & vi tirno, quod nemoinficiabiutrprofecfto/i hirci temperatura anitnaduertat, N na 3 cuius Vljfsis Aldrouandi \d,probLiG 3 .de alim, /ac.Cii. Ij e L (edino JanaHtne* 702 cuius non eft parna controuerfta aptid Ariftotekm,& Ifaacum, cum lile hircos natura humidos , E &calidoseftedicat,ideoquead venerern prodiuiores; hicfrigidos,&ficcosefte tradit. AbAri* ftotele videturdiftentirc Galenu$,vbi hircorum čarnem adcoquendum, & ad bonum generan* dumfuccumdeterrimam efteait,necobaliud qdidem,quam quddfrigid#,& ftcca: temperatu¬ ra’ lit: alimentum enim, quod eiufmodi eft,nequam,& prauurn generat fuccum,ficut caro hircl- na,qua?licetfrigid£,& liccc natura; eft,generat tamen fanguinem, vt author eft Aetius,cum aeri« monia quadam, qua velutiaculeisquibufdamexcitantur hirci, eoque vcnerisauidioresfunt, & ob id fortaffis capras, nec vnquam febre carere ex Archelai fentetia PJinius author eft, quod prj« ter naturam frigidam,& ficcam,quam habent,predita etiam fint ilia fanguinis acrimonia,quatn febremincaprisnon ineptequis vocarepoteft. Quid enim dicqu diileritreferenda funt, non tamen ad naturam aliorumanimalium ,ad bouemfcili- cer,aut ad hireum, cuius iugulati fanguis medius melior efte debet eo quod totus coabundatbi- liofus,acer,& acutuseft,& qui priusexicrit fubcilior & calidior efte debet, medius non ita fubti- lis,autcalidus,vltimusiamaliquid lubeatpituita?,&ob id non probaturjfit itaq; vt medius me¬ lior lit enteris. Vcriim Ii vim illam ,qnam fanguis hircinus ad calculum habet,ad ačlionetn pto- priafubftantiacum Tralliano referre veliš,parumintereft primus,aut mcdius,aut vltimuscol- ligatur,nifi dicascxperimento/qua fideseft vtilitatis medicamentorum)compertum effetnediu iugulati hirci fanguinem calculolis vtilem efte. Haftenus Garzias.Hcedinum fanguinem rečen- G o 'dcdmpl. temadcyathosternoscumacetoacriparimodofi feruenspotetur,languinis excieationesrefi- . A 1 cel e author eft Phnius. Parandi modum docetquodammodoGaIenus in opere defimpl.fic.ea- ” ai ‘ demque vim eiaferibere videtur his verbis: Porrdquod dehoedorum fanguine prodldit Xeno- crates,rarusidobacetimiftionem poftcaliquidefficeie,perfuaficuidam inagrodegeilti, qui rei rufhcaquideftudiofus,fed primisdifcipliniserudituserat,utexperiri uellet. isretulit k induo* bu$ fanguinem expuentibus ufutn nonnuilam vtiiitatem expertum. C&teriim illorum neuterex ijs,quamibi narrabat,nequeexarteria,nequeexlaringe,autexpulmoneexpuifte vifuseft. Xe- nocrates igiturin prirno libro de percipienda ab animantibus utilitate, ubi dehoedisdifterit,fcri- bit in hneuerba. ad hoemoptoicos, hoceft, fanguinem fpuentes,admodum utilis eft hoedorum fanguis'. Oportet autem nondumfMarcellus Virgiliusperperam pro nondum habetnuperfcon- creto plus minus menfura femicotyle tantundem admifcere aceti aeris, idque feruefaftum trifa- riampartiri,&in fingulosdiesfingulaspartesexforbendasdare. ltaque licebittibi fortefortuna in agro deprehetifo ubi reliquorum fueric inopia, hoc uri, citm citra periculum id experiri poflis. Quare apud Auicennam ubi habet fanguinishoedini recentis antequam congeletur uncia cum-. H aceto mixta,& triduo pota uomitui fanguinis confert,itemque agrftinterpresforte uomitui red. diditproexcreationi, uelfputo. Adftringentem autem illi facuitatem inefte ex eo etiam clarif- fimumeft,quod,utfupradocuimuscx Plinio,fanguinehoediincibum formato,ad coeliacos,^ dyfentericoSaffeftus quidam utuntur. Notandum denique in omnibuspharmacopolijs,utan- notauit Matthiolusloco fanguinis draconis uendirem fiftitiam ex relinaf& bolo arineno, utad* dit Syluius) fanguine hirci, f irbis aridis, & alijs permixtis. Eiufdem natura? ,nimirum adftrin- gentis,eftadepshuiuspecudis, fed hoedorum, tcfteGaleno, minustumcalidus, tumficcuseft, quam caprarumfted & caprarura minus quam hircorum, & mr fus hircorum, minus quam leonfu 1 ib.demorb* Hieronymus Mcrcurialis circa pinguedinesconrradidionqpi pulcherrimam,utipfeait,&quani 1 nemo,quod ipfequidemfciat,uidit,hisuerbisexplicatjGalcnus4.defimpl.cap.6 Ičribitpingue- dinem hirci efte maximc acrem,atqueigneam;2.uer6deftmpl cap. x 2.dicit efte aliquasres,quaj morlus euacuando curant, quemadmodum funt res falfmjalias uero efte,qua? mordicationcscu- rant non euacuando, led attemperando, & inter bas, qua curant mordicationes attemperando adnumerat oieum dulciffimumftuccum ptifana?,& adipem hircinum, ita quod uidetur fibi cJarif- fim« \ ♦ De Quaclruped; bus Bifulcis. Lib. I. 703 A tfmeeontradicere Galenus,quia.,hic ponit adipem hircinum curare mordicationesattempernn- do; 4. vero de fimpl.habere hanc pinguedinem maximam acrimoniam & igneam.Pro tollenda ConcilUm Jiaccomradičtioneduo mihidicendaoccurrunt,primumeft,pinguedinemhirci,aurrecentem ef locorum C k, autvetuftam.Pinguedo vetufta eft maxime acris & ignea,& de hac locutus eft Galenus 4.d«o> Utn . iimpl. Recensautem pinguedo tametfifit acris,non eft ramenita,vt vetufta, & hoc dičlum efta Galeno 11. de lirnpl.cap.de pinguedine,& j.decompof.med.pergeneracap. 5.Pinguedoigitus recenshacrationeconuenitinmorfibus,quialicetfitaliquantifperacris,habet tamen maiorem vimemplafticam,quamacrimoniam,&proptereahanc commendauit 2.defimpl. Sed hatcrc- fponfio, vt quod fentio,fatear,mihi non fatisfacit, quia Galenus loco citato videtur velle, quod etiam pinguedo hjrci,dum recens eft fit valde acris ea propter putaui iitcram Galeni 2.de fimpl. effecorruptam , & loco rpa.yn legendum efie cuyo $, adducor autem ad hoc conijciendum, quia_ Gal. 1 l.de fimpl.loco citato,inquit,quod in dy(enterijsmaximeprodeftadepscapra?, qui quidč eft minus acris,quam hircficoncrefčit enim circaparietesinccftinorum. Vndepermancntia illa fua non modo plačat morfus,fed etiam prohibct mordicationem ampliorem. Hačtenus Mercu- & rialis.Rhafi lčuumcapra?adftringentius eft fcuo boum;fedquomodoha?cadftringendivisinrel- r eU0 ca 2 ligi debeatjdocct in hac vcrba Galenus.- Boues,inquit, &capra,& quacunqueid genuscornige- prino > ^irci- raob ficcitatem adipemplurimum gcncrant. Sed fiue feuum (interpreshabetadipenVfiuepin- „ 0 >( i r \ x dino guedinem totum oleolae &pinguisfubftantia?genusinanimali,busappelles:nontameniicetci- a dvarios*f- tramendacium adipem caprinum humidiorem efiedicere,quam fuum &c. Caterum caprinum f e ft us reme- adipem ijs,qui mordicationespatiuntur,aut in rečlo inteftino,aut in colo potius,quam fuillum- ^ia % inijcimuSjnon quod acrimoniasplusobtundat,fed quod obcraflitiem citiusconcrekat,cum fuil- lusinftaroleidilfluat&c. Ecpaulopoftciimnonnullos adftringentiaproacribus dicere repre- Jiendiffet,fubdit,fcd rili in vocabulis potius quam rebus ipfishallucinari videntur. & maxime iJli, quibus linsua orača infueta eft>qualis eft Diofcorides Anazarbenfis &cat. Hicenimciimait magis effeadfirkiorium , adipem caprinum fuillo, fiquidem acriorem fignificare vtlit per ma- gis adftridiorium j accipimus fermonem ceu verum, atfiillud talemhabentem qualitatem_, , <}uakm rhuSjiheum, hypocifthis, balauftium, haud verum efie fermonem dicemus. Huc vlqucj* Galenus. Diofcoridiautem hircinusvalidilfime difcutit,& Auicenna? magisrcfoluitquamc»- C tericum melathio,fulphure,&iride,lentigines,&maculas tollit, Plinio tefte, &labrorum etiam fiflurisefficax cum adipe anferino,ac medulla ceruina,refinaque &calce. Ceruix boum fi media intumuit,comperimu5,Columellainquit,aureumeftemedicamenrum expiceliquida,& bubula medulla,&hircinofeuo, & vetcreoleoa?quisponderibuscotnpofitum, atque inco&um. ldem Columella omnem feredolorem corporis,fi fine vulnerc eft ,recentem meliiisfomentis dikuti, veterem vri ait,& fupra vftum butyrum,vel caprinum inftillari adipem. Er alibi, fuppuratio in^ fiibus,inquit,ferro refcinditur,expreftusdeindefinusipfe,quieamcontinebat;Cahdabubulavri- naeluitur, vel ficollui ea parsnon poteftjamina candenti feuumcaprinum,autbubulum inftil- fito. Cum calcc ftrumas difcutit,tefte Plinio & Marcello dicente.* adepscaprina cum calce fub- aokiiia,rhod, & cafeo, dyfentericis d arij & cum phtifanae fucco infundi. Rhafcs vbi refflcdk Ct E inquit,omnibusp.iaiettur,obhoccumdyttere3fi eo paratur cum aqua hordei toffi, aut cum aqua farinae toftte, & fumach codum 3 & iiquefaduou ium cera exukeratis inteftitiis fummopereeonducit. Plinius etiamfcutim caprinum in forbitkr- ne aliqua intefiinorum vitijs magnopere proddfe alfcri^ ita vti protinus hauriarur frigida aqua: (Sextus idem remedium hydropiciseommetidatj referente Gefnero, cui hocnon probatur) Scuo itidem hirci aduerfusdyfenteriam vtuntur, tefte eodem Plin io, in pane^ui cinere cočlus lit: Ca- pr*,a renibusmaxime,vtperfehauriatur 3 protinufque modrce frigidam forberiiubent.Canarij, vttefeit Cadaniuftuscap. 8 . fruohircinoconditoherbarum quarundam fuccočarnem inungut, vt cutisfačia inde deniior,algore ferat faciliiis: Nudi enim ferč incedunt. Aliqui & in aqua deca- flum feuum adtnixta polen ta 3 & cymiiiOj & anethbjacetocp vtutur:quod poftremum remedium legitur etiani apud Marcellum: adipem caprinurn>inquit,derenibuslublatum nrifce cum polen¬ ta furfuribuš 3 atqueadijcerilicyrninum.,&anethum &acetum £qu!sportionibus,atqueČxaqua P decoque 3 &colatumforbitionisniOredylentericodatofumendum,miie 3 celeriterquefubuenies. Idem MarcelluS feui hircini vntias duas,olei viridis fextarium dimidium 3 hpc limul in duplici va- fe remilfaj& calefačla dvfentcrico inijci iubet. Podagti$,vt Plinius aitjinedetur taurinum feuum, alij verohircinumpnefcrunt cum fimo capra , j&croco,linapive cum caulibushčdera?tiitis,^ jperdičibjvel flore cueumerisfyluejftris:alij feuum hircinum magnificat cum hclxines parteequa* jinapistertia. Idem alibi hchdnem imponi podagrisj ait cum caprino feuo, ceraqueCypria;&c medullam cerui,& čepe cum re- fina limul & calce viua,fae vt malagmasmire fitnat fabiorum filfuras.Medulla caprina quarto lo¬ to, poftceruiiiamivitulinam&taurinamlaudatura Diofcotide,omnium pofiremaeft ouilla* Plinius laudatifltma tli facitceruinamsmos vitulinam,ideindiehircinam&caprinamjVtfupra vbi de vitulina fulihsdičtum. Dičtum modo etiani c:< eodem fanguincm caprinum dccočfum ciinuH .med ulla cohtra roxica venčna fumijdemquc remediuth dvfentericis, & hydropicis proddle: Et alibi cimi ex caprino remedia qucedain docuiffet, fiibd it: n ec abdicant fimu ex medle iliitum epi- phoris,contraque dolores medullam, item pulmonemkporis,vtdubitetaliquisleporinamncaa caprinam medullam accipiat: Ego,inquit GefneruSjde caprina intelligOjquod & mihi videtur. Idem Pliniusfanguinem caprinumjvd medullam, veliecuraliiumfolueretradit,ciunpotiiisc5f tra fifiere aluum dixeriS, nam ficcandi modice, &emplafticam ferefacultatemomnesmedullaš habent,quamobrem addyfentericosetiamcaprimemedulItevfum ipfequoquccommeRdatin- quiens:Sanguiscaprinusdccoduscum medulla dyfentericisfubuenit:&rurfusjSanguiscapn‘mis cunr medulla hydropicisauxiliatur., efficacioremputanthircorumvtiquefi lentifcopafcanturr Nos vero etiani fanguinem caprinum aluum filter c oltendimus idem nune de iccore eonfirtnatu- ficx eodem Plinio, cuius haccfuntverba: iecuraffumcaprmcadiacisfubutnit,magilque quaau hircijcum vinoauftero dccočfutn, potumque, vel ex oleo myr theo vmbilico impoiitum:quid.mt Verd dccoquunt a tribus fextarijs aqute ad heminam addita r ura: & rurfus: aluum fiftit iecurhir- jmiam decoftum in vini hemina:& rurfusiSanguinem fiilit caprini corna cinis, vdorni, cx aceto ■ ' (feift. De QuaclrupedibusBifulcis. Lib. L' 705 A (fcilicet illittts) hircini vero iecoris difie&i faniesefficacior: Et cinis vtriufque cxvmoporus : vel naribusexacetoi ! lirus:hirciniquoquevtrisvinarijduntaxatciniscum pari pondererefina? fiftic fanguinem 3 & vulnusgiutinat.Sed & Marcellusait: Vini veterisfeces&iocinoris caprini fruftu iufficiens in ollam rudem mit te, & facito vt belliat, atque inde ieiuno cceliaco fufEcienter da bi- bere. Eituero itxurcaprinum quam m.iximecelebread nydalopas. Galenus rCaprinum iecur afium fi edatur tum ad nydalopasaccommodari aiunt 3 tum eos,quicomitialimorbofuntobno- xijargucre 3 conuu]fionenqueiihsatcerfere. Diofeorides uero tradi aflerit hircini iecinoriscibo comitialcsdeprchendijlcd vrriufq;eadcm vis., vtexGalenodidum.. Etrurfus:ex Diofcoride-: Caprini iecoris mahati dcciduafanie infigi]urciofos(nydaibpas)prodeft,&dumcoquituraper- tosocaioshaiitueiusvaporarirprodcitin obo toftum ad cadem. Plinius; Gaprastraduntnodu non minus cernere } quam interd iu j ide o fi caprinum i c c u r v e fca n t u r 3 r c ft i t u i t vefpertinam aciem bis,quos nydalopas,vocantj& alibi:Ht quoniam nodu mque quoqj ca nant,fanguinc hircino fa- narilufciofos purane 3 nyčtaIopas Graxisdidos: Capraa vero iecinorcin uino auftero dc\odo: quidam inafiati iecoris fanie inungunt ,aut fdlecaprm, carnefque eas ^ipfum fcilicet iecoris ui- ® fcusjuefci,&dumcoquanturoculosuaporari ijspra?cipiunt ; Idquoquerefeireaib)trantui,firu- tilicolorisfuerint. Volunt&oculosfuffiri iecinore inolladecodo J quidam inafiato. C c Hus li¬ bro 6. poft trultorum in oculis morborum curationes, deoculorum iir. beciliita te cm ada.fic pro¬ di^ Pr£etcrhxcimbecillitasoculorumeftjexquaquidam interdjufatis,nodunihiJccrnfit,quo & in potione dati ilranguriofos potenrer emendant,tcftc ‘'brccllo.Smusdenique profitetur,fi ex piliš capr« fumigetur is,qui in ing«inc dolet, fanatum iri. / o S Viyfsis Aldrouandi iri. De Ja ftis mo Jo caprini natura fuprarroimulladmmus; hicde remedijsdičidnVjuž: ex ipfo S ti e h Tis ca paranrur. Id qoam vtikfitdelicatiscorporibus^mtBaufeabunda remediaabhorrent,čxh'ifcej 'p* im reme- Piinij vcrbisbacilelicetconijceie: Scio Damocratem medicam in vatetudine Confidk M. Ser- di a. uilij coli klaris filior omnem c ura done m aufltram recufantisdiu efficacitcr vitim lačle caprnrum, Contra ve- quas lentilčo pafcebat. Vis ci in prim is inefl alcxiteria,vtex eedem Plinro d i fci m us: Ganci i flu- fiena . uiatiks, inquit,triti,potiq s cx aqua rečen tes, Teu cineread Terna to contra venčna omnia proTuntj Contra priuatim coiitra fborpionum ičtuscum la Ote a fini no, vel fi non Tit ,rnprinO &c, Et riirfus: capri- ibanies . nima 'accontracantharidasreinediocfl,&contraephevncrum,potumrumtaminiavua. Etrur- fus: lačlis caprini haUhuscum vua taminia contra ičtus ferpentium valet. Columelia pono tra* dit multosagnis fcbricitantibuslačtecaprino mederi,quod percorniculum infunditurfaucibus.' aiduerfus Sextus verd aft:capra? lac, quod prim um mulgeturleuiores facereacceflionesin quartanisfiut* fuarunas » efum, fiueexdulci bibitum; Magomm vero quidam, vt habet Plinius, fimihirundinumdrach- mam vnam e ladis caprini^ vel ouilli, ve! paifi cyathis tribus aduerfus quartanas ante accefliones dant. Sacerignis morbusouium inHinabilispene ad omnem contačlurn cxcandefcit,fola tamen tafomenta(verba funt ColumelkVnon afpernaturlačliscaprini, quod infuTum tantum valet,vt P blandiaturigtieam farnitiamdirferensmagisoecidioneingregis,quamprohibens. Potum au- tem pruriginem, &morfusTanarehabemus apud Aefailapium, Pliniuseodem lendesinterimi cx alijs refert, Sc Marcellus incočtum, Ted non adulteratum, aut vitiatum rečic alopecijs infrica- tum,mirumait efie remcdiumsPliniusperunčtas eodem gingiuasfacilesdenritionesfacere:^ alibi efficax haberi aitcaprino lačlecolluidentes, 5cxtusdentesrnobiksfirpiuscaprinolai čteeolluendosdTc, Ted & alias hicTcribitcaprino lačle recenti ficut mulfum fuerit os afliduecol* lututn, laborantes cx ičlu dentesconfirmare, & rurfus lačle bubulo,au t caprino tonfillas & arte- rias vlccratas kuari, gargarizaturdnquit, calidum vt efl expreflum,aut caltfačlum. Potum cutn tnt£Aioriu falc,&mcllealuum foluit,vt Plinius afierit,& Marcellus purgatorium efficax, quodnec ftoma- gratum, & chum vexat,neccaput grauat,&bilemdeducit,recitatciufmodi:Lačliscaprinifextarium,Tališ •vtile ex la- ammoniacivnciasduas,mellisoptimi vnciam vnamin vnumomnia diucontrita,&permixtaj {le caprino. iciuno potui dantur,fed pofl potionem diu inambularedebet,vt ipfa potio melius motucorporis profit: Hippocratesveroetkm in lib.de morbismulierum,muIierigrauidiEpituitofe,^caput dolenti, & alias atque alias febrienti dare iubet pharmacum,quod pituitam dudt, & lac caprini! 0 Lac fchiBri cočtumcum mellemiTterc.Medici,inquitPlinius,Tpcciem vnam addiderelačlis generibus,quod parandimo- fthiftum vocatur, idfuhocmodo.- fičtilinouoferuet,caprinum maxime,lamifqueficulncisrc- dut» eentibusmiTcetur,additistotidemcyathismulfi(DioTcorideshaktacetimulfVquotfinthemk na-lačlis, cumferuet, ne circumfundatur^pne fiat cyathus argenteuseum frigida aqua demiffus ita nequid Tundatur.Ablatuin ddndeignirefrigerationediuiditur,& diTcedit Terualačle. Qui- dam<\^ipTurnTerum iam mulropotentiffunum decoquuntad tertiaspartes,&fubdiorefrige- rant:bibiturautemefficaciffimčhefhinisperintcrualla fingulis,diebusc|uinis(fingulisvTquead quinas habet DioTcorides) melius a poru gcflari. Daturcomitialibus, melancholicis,paraliti- Quib.frof.t cjs,inlepris,elcphantiafiarticularibusmotbis;inteflinorumvitijsmagnopereprodeftlačlisca- gatum* prini potus dccočtus cum malua cxiguo Tale addito *, & fi coagulum addatur maioribus emolu- 1 mentisfiet. Marcellus lac caprinum cx coagulo temperari iubet,&dum tepet,antcqnam pem- tusconflringaturidyfentericobibčdum daii,citumqueefferemedium:ait i tem lačlis caprini fla- tim mulfi grandi potioni addi decoagulohoedino fruflum quaiitum auellanagrandis efl,hoc- quedigitismedicinali,& polliceTublatum,velmifium,&ijTclemdigitiscontemperari,&dariIa* “ borantidyfenterico, dumadhuccalet lac,antequamcoagulo flringatur,pertriduum: Hancpo- tionem iciuno dari contra orientem bibendam. Idemetiamlac feruensadiečlo polenta?quan- tutn jfatis fitjchm fucritquafi tenuispulticula,dyTentericobibendum dari,fedPliniusafl'erit> IffiuTmodi lac ad dimidiaspartes dccočlum dyTentericis, & cceliacis preberi. Si torminofi, vel coeliaci propter freqlrentcsdefurrečlioncs viribusdeficientur,danduni erit ex pnrcepto Marcclli cisiusgaliina?pinguisexcočtecum butyro,vel laccaprinum,autouillum tepidumperTe,autetia decočtum cum butyro. Iniečlioad dylenteriam ex codem:Amyli vneias tres in lačliscaprinico- čti pro modoquantum viTum fucrit adijcies,& ita iniečlionemfaeres: PoflclyflerisvTuro, fi qui- dem flercorum multitudo in ceco inteflino fit,fin minus,pofl fbmenta pečlini,inguinibufque ad- mota: ^ etius in cura tencTmi exhibcri pratipit lac caprinum recens, mulčlum heir.ina: menTura» tiequaquam minus, veriim non accruatim,Ted figillatim partitum:Tequenti dcinde dic lat ipTum ad dimidium vultdecoqui,ablatoeoquod indecočlioneconcrctum Tupcrflat, atqueitaexhibo ri. Exeodem Aetio, alijfqueTuprainbouedocui,quopačlolaccumcalculisfluui'atilibus igni* t?s,fiuc bubulum,fiuecaprinum in biliofisaluifluxionibus,<& coeliacorumpaiarc conueniat. Sa> nantut A nantuf&la&ccaprinolicnes, tefte Plini©, poft bidui inediani, tertia die hoederapaftis cipris, pcr triduum poro dne alio cibo. Vtiliifimum etiam licnods remedium hoc cft apud Marcel- prolienotis luni: Capra? ladares abftinenturacibo pertriduum,tertiadiehoederatantummodo faturan- J * tur 3 & mulgentur antequam bibant: Si ex eoladefesrariostrespertriduum calidos Ihtim- quomodomulfi fuerint,iciunuslienofusacceperit,ita vtmillos alios cibosillo triduomanducet, potenterfanabitur. Idem > 3 calias habet fic: Qui quotidie ieiunus ferum caprinum., led carum capcllarumena;hedera vefcuntur,biberit,fpleneconfumptoeric. Htrurfus: Lac caprinum femi- codtum li capra? tantummodo hedera pafcanturrinfantibuslienofisdatur. Sextuspolliceturli e Ca fei cApri- Ude caprino adiečfco coagul o, vt folet cafeus fieri,potus detur hydropicis,elapfuros ipfos:ad co- m varij effe licam ex lade caprino calido in bubula veiica ventri admoto remedium fupra habes in.boue, fed Hus . illudhicaddamaliquos n on in veficam lac infundere,fed fpongiameo grauidam imponere,<$^J infuper vasligneumquo lac minus defluat .Aefculapio tcfte potum peric lumbricos necat. Mar- tellusrenum dolore liberari crcdit, quipaffi Cretici cyathostres,ladiscaprini itide, feminiscu- cumerisgrana triginta tria oprime tritalimui vnapotionebiberit. Anatolius equis fanguinem ® pervrinam excernentibusladiscaprinicotylam cumamylicamenfura 3 qua.’ tribusouispar eh let,&oIci vneijs tribusomnia mixta per cornuinfundiiubet. Pelagonius verdlac caprinum, amylum,& oua tria, &fuccum perdicijherh# commifcet. Ad venerem incitantia qua?dam me- dicamenta medici exMarcello, ex caprino lade propinant.* CertePliniusaitherba? quamor- chinvocant,radicem aItcram,qua?mollior, & inferioreftin lade caprino viri in Theffalia bi- buntad ftimulandos coitus, duriorem vero ad inhibendos. Quibus Temen fluit,& non potcnti- bus, bibenda dato. Et alibi in eodem libro, ft cjuidin vteriscomputruerit,item ii fanguis Sc pus cxeant, cafeum caprinum velderafum aft’atumqtic, velfimpliciter,cum a?quali parte po¬ lenta? milčet,&in vino iciuno propinat. Nicoonf vtN!candriScholiacitant,&Hcrmolaus inPlinium) in libro dedifficukatibus,optimumcbagukimaithinnul!,fecundum lepomm.tcU- Lib.ii.cjtp, tiumhpdi.Marcellus Virgiiius non rede agnipro bedi inhuiuS authoristeftimoniopofuit. Nam 41. & Plinius hgdi'non agni interlaudata coagula recenfet,inquiens: Coagulum hinn-uli ,leporis, CoMguliiif, boedi laudatum, prarcipuum taftaen dafypodis s quamuisalioqui nilril vel parum faltem referre fcrcntif 'dr v **« »onjfimg xo7rpu of*om t&tpanrtvt , fj./yvvc vcluth$ non TauTct : fi t»c particulam addas,#o- »p«,uox omittipoteft,utin proximdpracedentibuspofita. Sed confiderandum eftemonet CGefnerus, anredelegatur 3 ut nihilhic mutandum fitpmerT>karticulumadden- dum; Senfuserit,quinetiamcapriilofimo homines ambuftos fimiliter curabat,&caetera_,. NamPlin!usquoquecaprarumfimum ffimpliciter,nonnftum )ambuftafinecicatrice fanare.* dicifcribit. Aggrcgator etiam ex Auicennacitat caprte ftercus cum aceto,uel cerato rofaceo ambuftrs auxiliari. Deinde cum ouillo ftercore non ufto ulus fit ille medicus ,de quo Galenus leribit,quod minusacrimoniae,quam caprinum habet, caprinum in eundem ulum uffiffe non-. «ft uerilimile, Quamquam fi ufti quoque huius fimi (cum aerimonia:ex ignenihil aliumat,ut ex Galeno fupra didtum eft J modieum copiofo cerato aliquis mifceat,idoneum ambuftismedi- eamentum reddet. Scio6c v aIiaqu.Tdam,utpilos,reftaspurpurarum,&eoria inhunc ufum iirffolita,proinderem in mediorelinquo, ut quifque pro arbitrio legat,& fentiat. Alicubi ue~ roGalcnus hircinum ftercusad morbum comitialem profieere feribit, licx eo quindecim glo- buliad fummumcxhibcantur. Et alias ad caluas,pilifquecarentcspalpebrasfummoperecon- ducere ait,fi mufcerda, Sc ftercore h ircino arquali menfura mixtis, toftifquc ex melle illinantur iacerehoc etiam ad utilrgines. Marcellus hircinum fimum tritum cum aceto fcyllino mifcet, " frontique&temporibusillinit,hocquc addolorem hemicranci fedandum etiam in perpetuum proddlc putat. Neruorum doloribuscaprinum dccočium in aceto cum melle utiliftimum, te- fte Plinio, putant, uel putrefcente neruo: & Marcellus teftatur melle mixtum, impofitum fup- puratosneruosexpurgare, Sc ad fanitatem, ufque perducere: Sexto uero authore, cum acerri- tnoaceto mixtum morbum articularemfanat in dulci porum,ut Aggregator citat ;fimiliterque nrireparotides fanat, item articuli cum codem perunčti fanantur: cum aceto mixtum, & fuperli- nitum neruorum contradionemcurat. Habemus &a})ud Plinium curr. melle in aceto decodhim aiticulorum artritis prodefie,Marcellufq ; feribit cutn aceto tritum-, & fubačtum ufq; ad craffitu- dinem mellis impofitum articulorum contratftiones rclaxare',& tremulis prodeffe; Medctur alo- pccij$exuftum,&cum aceto, aut oxymclite illitum,us tradit Diofcorides,&meminitetiamGa- knus,utfupra retuli,& Plinius inquiens i caprinofimo cum mellealopecias expleri tradunt.Pau- ks Aegineta,ubi dealopecia feribitjtum caprino, tum ouillo ad eam exeremento utitur. Con- »■acapitisdoloremMarcellus leptem pilulas ftercoris taprlhiexacetoteri,&frontiilliiubet. Apud bunc eundem,ubi habet^ ftercus caprinum fimo confperfum tritumq j & impofitum oculisi a ^i obligatujomncm doloreta, tumorcmqi detergitjpro fimo fortereponendum vino. Ceruicis O o o 2 dolor 2 .para&it j. 1. parabiL 41. Vlyfsis Aldrouandi 712 dolor inflexibilis,que opifthotonon Gra?ci vocantJeuatur,eodern atteftantc Marcello,& Plimo, $ bulbo trito cum fimo caprino ceruici illito. Necabdicant illud ex mellc Ulitimi epiphoris oculo* rum,vt refert Plinius:contra parotides in aceto decodlum imponi & Diofcorides tradit,& nosex Galenodiximus,idemq; Sextusatteftatur.Qujdam innominatusbaccascaprinasaridasterit,& ex vino generofo bibendas dat,quem tuifis male jhabet,additq; pituita rciečla ftatim fanari.Dio- Ad regi »m fcorides vero fimum caprarum pradertim in montibusdegentium potum in vino,iegium morbu morbum, emendareprofitctur, fcfibitque Galenus medicum quendam in agris eo fimilitervium. lliinunt & ventremcceliaciseodcmcum melledecod:o.,vt Plinius habetjvr vero Sextus,caprinumftercus Adcolicttm, pro fbmento impofitum colicis prodeftedicunt. Sexto confentit Marcellus, dum alt: Stercusca- prinum recensin aquaremiftum,coJatumqjcum mulficotylis tribus, piperiscontritigranis fexaginta in trespotiones diuifumpertriduumdatur,itavtpriuscorpuseiuscolici.,cuipotioda- da eft,acopo perungatur, vtpcrfri&iones omnes coablo fudoredifcedant,miro remedio ianabi- tur. Adinduratos lienis tumores.medici non paucicaprinumfiercuserium,Galenotefte,ap* plicant,&adaquamintercutem,& ad fplenicosvarie eo vtimur.Marcellusteftaturaridumtri- tumadieifto mellepotui datumex aquacalida mireeducere tineas: Expellitediurocirca.infernummagnidigiti,fiuepollicisameulum,caprinu Itercusferuensperforcipem imponunt,ftercora pcrmutant,doneč fenfusvftionis-ad locum af- ft&umperfcratur. Diofcorideshancrem ita tradk;caprinumjnquit,ftercus ftiud:auto J &cxt&- fomagnosnanusdigitocauum locum circa inferni eiufdemarticulifinemnota &c. vt fuperius rccitaui. Antyllusautem: nos etiam,inquit,huiufmodi vrendi modo vtimur,ftercus caprinum-. ficcumfcruefacimus,eoq J vcntrem magnidigitiafFedipedisperurimuspauio infr&ynguem,vf- queadosipfum vftione penetrante. H;ecipfavftioextremascoxendiaimancdiones, qme Jnultisalijspradidijsceduntjdiffoluit. Oeterumpoft vftionemporrifoliacumlaletrica impo- nito &c. lam vero etiam flmum caprccum farina hordei, & aceto impofitum maxime.in duris* fcrufticorum corporibu$,remedium eft dčhiadicis, vt legitur apud Serapionem, qui Galenunu* citat j 6^ Diofcorides ait fimum hunc eundeift cum axungia ( ruV o%try?ia> ideft, cum adipe,vel ^ axungia: Hermolauso^^pctr^ legitjideft, poica,vtait Marcellus Virgilius) impofitum his,qui podagra tentantur, auxilio cflfc. Hjc item,vt alicubi citatum reperi 3 cum fimo capra? 3 & croco im«, poiitum adipem hircinum podagricisauxiliari tradit, Rhafis hoc idem remedium repetit, vt & Albertus, fcd qui ciocum omittit: Plinius vero aliter:podagris>inquit 3 medetur caurinum fcuum &c.aiij hircinum praderunt cum fimo caprae,& croco finapive cum caulibus hedcra? tritis^c per- dicio>velflorecucumerisfylucftris;magnificantalij fimicaprinicinerem cum axungia. Ruifu* hoc ftercuscum aromate aliquo (cum (pica na rdi, v t vetiishabet translatio)hauftum menfcscif, &partuseuocat 3 authore D:ofcaride.*a>itum vero cum farina, & impofitum laniscutn thure fcs* minarum profluuia fiftit, c£ r erotquc fanguinisithpetus exaceto cohibet. Apud Hippocrate,a- lib.de nat. mulieb. inrer diueria vterorum remedia menfibuspracipue, & fecundis peilendisduo legimushaxremedia, ftercoriscaprini pilulas>&leporispiiospinguedine phoccfubada fuffito* Aliud, ftercus caprinum, & pulmotrem phocar, ac cedri ramenta iuffito.. Mcdicus quidam ? reie- rente GafcnOjin a gris ftercus ca prinum ad profluuium muliebre fiftedum cum thure apponebat: Et Plinius tradit, profluuium quamuis immenfum vrina capra? pota fifti obftctrices promittere, t&fifimumillinatur. Hifce omnibus remedijsadijcereIubet,quodipfemethircuspeftilentiaet&* pore domialatur jinagnum enim pradidium putanf contraauram peftireram, quiaadium va-r fticas virofo vapore, quem hircus exfpirat repleta, repellat aditu auram venenatam, qna cadem ratio in fuffitu odorato locum habct,plebs tamen aliam rationem fubijcit>quod/cilicet malusva-r Por, malo alio vapore tanquam cuneuscuneo fugetur, quares inihi in mentem reuocat, inquit AmbroftusParams, id quod eft ab Alexandro Benedido proditum,txtitifle Scytham medicum ; flui peftemnb aeris infedione manantemceflare fecit, interfici iuftis omnibus vr b;s canibu.s,fclb hus, fimilibufque alijs animalibus; Horum enim cadaucribus per vicos abiedis noui purridi va- poristanquamrecentisaduenjevi vetusholpes peftiferisaerisfcdibus deieduseft; ficpeftikCf si^guieuit. V S V S V A R I I. ONDENTVR caprar, inquit Varro, quodmagnisvillisiunt,inmagnaparte* ^ Phry giae: vnde cilicia, & cattera eiusgeneris ficri folent. Sed quod primiim ea tsndeltur « tonfura in C ilicialit inftitura,nomenid Cilicasadiecifle dicunt. HabemusS^ apud Plinium in Cilicia caprastonderi,vtalibi oues. Fuiflc autemhuiufmodi —— ---- veftium genus tenuiorisfortun^hominum tumexijs, qua;rccenfebimus, tunu moderna cilicij fignificationcfcilicium enim dicimusafperrimum illud tegumemum,quo ter- gora fna mida homines mortificationis carnis dediri veftiunt) intelligi facile poteft. Virgilius id r e . inprimisdocetjdumcanit: '■ZV Nec minus interea b/trbus , incanacjfte menta Ctnjphvj tondent hirci,fttafc}ue comantes V [um m caslrorum-, & itnferts udarnina nautis. Hoc enim loco Seruius, & Probus Grammatjci cilicia defignari fcribunttSuntautem Cinvphej CtnivUt §ensLiby* a Cinypho fluminedidi. Silius Italicus ciun agitdepopulis, qui Hannibali ad- tt*i AerinsRomanos auxiliofuerum,MacasadCinyphcn habitantes nominat, ^itaquidenu, Lib-V O 00 g vtver- Ad vArie* mu h e rum affečiur. A d peflem fugandam a Lib.de ftfit I 714 Vlyfsis Aldrouandi vt verfus aus, ad locl hulus illuftrationem,nonnihil adferanti S T um prim um c utiriš P hotnic um tendere ritu Cinyphij dtdicere Mac mfjUalentia barha Or a vir is , humerofjue tegunt vclamina capri Set igeri. Sutjrrdf, Hucreferhocetiam Iuuenalis: Siki tegiturparma^dr guled- i metuenfq-, flagelli Jbifcit ab hirfuta iaculum torquetc capella « Juuenatis Quo loco IoanncsBritannicushunclocum:de tyrone, inquit,varijsexponi acomitientatoribus, fententj* non ignofo, vtalijdicant abhirfutaeapdla,ideft,abamentocaprino,quod haftd? vibrandaalli* v uri a e upa- gatunalij a fago Cilicio>quod ex pilishircinis texcbatur J chms vlus diet & in nauib.,& in caftris; jtetoi alij a pharetra,qui pellecapr ina folet integi,ex qna iacula prortmtunalij a capella hirfuta, ideft, poft tenthrium ex caprarurti pellibusconfečhim ,quod non placet, quafi tentoria non alijspcili- bus qUam caprinis,& non bubulispotiiis integercntur.Ego vero expcnoab hirfuta capella Jdeft. ,, abhirfuto centurione ,quem ideocapellamappellat J quodcentuiiones J vthominesrcbi.ftitoto ^ fere corpore hirfuti fint,fnidificantibufque piliš fub alis odorem hircinum okant,qucd ex (ude* S'e J nimioque laborc ptouenire folet,talesad militiam idonei putabantur, vnde & Ptriius** H inc dlitjHts de gente hiredft centurionum o Iuuenalis i Sedcaput intatium buxo> narefqticpilofat Adnotet )&grandesmirctur L&hus alas. Hocque rflaJčiifteplacetjVtreferas \W\iddtfcit&.d magiftrum iplumjnamcenturioneSnouosmiH- ceserndicbantjrteque enimconuenitmilitemdifcereabamento,quafiamcntumdidatatradat» Vtduplicirationecapellam appelletceturionem,& qUod odorem hircinumoleat,&hirfiitusfit* vt capella 3 nec mirumcape'lam hirfutam capi pro centurione,ciim alibi in vitima fatyra bardia- cum cuculium,čalceum milicarem,& furaš grandesponatpro milite^¢urionejcutn aic; Bardidcus iudex dat ur hac punire volenti Calceus 3 & grandeS mUgnaad fubfeilid furut. Ha-cBiitahftiCUs»Alexanderab Alex.hifce verfibusa Iuuenale fignificaricredit Cydone$poptl*(5 loS CretenfeS mcditeiraneo$,quosfciJicet Homerusfortiflirros vocat,quorumquearcuscapri- hišpellibuSoWiH J plerique J inquit ) literisadnotarunt:notatenimiIla veterisdifciplint rudime- ta jquibus miiestyroin emittendisiaculisapudcenturionem fuum inltruifojebat, Cceterumego potiiis pro cilicio acccpcrim , quocenturio ipfc excubiasagensInduitur^ec Seruium etiam pro- bo i quicXDOhcnspr«citato5 Maronisverfus»in vfum,inquir,caftrotum poetadixit,quiadečili« cijs otpoliuntur lotica?,&tegunrur tabulata turrium,ne iačiisfaobus ignispoflit adlmcre,poc« him enim de ve ftibuš 1 oq u i 3 i nde conftare videtur,quod& nautisinde velamina beri feribat „• Ad diacc & ipfein Moreterurfus ait \ G mi io c tune vejic lacertos l iber-at , dr činel a s v sile (o ter gor c c apr a Peruerrit c duda filices , gremiumquc molarttrn . Vbi fiurtč itUKculiScod icibus pro tergorelegitur tegmine,fed vetus feriptura, vt annotauit Iofe- phus 1 caligei jhabet tcrghic, quod putat vcriuseffe>natumq;errorem ex illorum ignorantia,qui ihtet tergum j & tergus non Uiitinguebant. Sic & Domitius Caldcrinusexplicanshoc Martialis H ih Baflam male olentelh t jljod prejfa piger hircus in capelld Lajj: burdiaci qxodeuocati. nobišaffentitjeuocati,ihquit 3 etant iuUeheseXequeftrijordine deIečH,quimanentevfunmniIo- tumconftitutifuntadciiftodiamcubiculi lmperatoti) lccomilitum;hicumexcubiaspiyftabant T&ardiiH»d Bardiaca vefte Vtebahtur lanificio grolfiore propeEmili batdocucullo: Ha? veftesmaleokbant, mine qmd quoniam inhiscubabant>&:interfcididaminilleriavtcbantur 3 namqudd Bardiacuspuerfit,nec inteiligeti* mihi videttlr cohUenire 5 nec vnquam legi» Bardiacus non puer eft ^ vt ego fentio, fed fagum ex dum s, Villis caprorum tcxtum/qno militeS incaftris vtebantur. Tantum ille* Iuniused loči legit; Lazi bardiacusquod euUaiuss Stbardiacum cfleciicit hirfutam & pinguem lacernam, olidumvecu- tullum barbari militis. Defiderius vero HetaldusinfuisanimaduerfionibusinMartialemlegitj hardaicusquod & bardaicUm accipit etiam probarbaro cucullo,citarque hoc lulij Ca- pitoliniinPertinace.-Veftisinfubtegminefericoaureisfilis in%niorpcttunicas J penulafque 3 la' cernas*&chirodous Dalmatarum &c.&:cucuili bardaici. Alij vero alitcr lcgunt^uos vide.Huc etiam De Quadrupev iff$tyytro 'StžttAo? Zurnpt 'urhoKipij,. ideft*. Ji orne n er at Lycidar t paJlor vero caprarius eratjiepue aliusipfumt ? Jgmrajjet ajpiciens^namcaprario admodum fimilis erat.< £x hirfuto cnim 3 & villofo e xuuio hirci habebat JFuluam pellem bumens i»dutam,reccns c oagulumadhuc rt dole »tem s? C ir c a peči us vero vetujlumpalhum illi adfiričlum er at Cingulo textili .. Plutarchus item in qua’ft. de rebus Gr*corum,Locros, /iue Locrenfes Ozolas aliquibu$ cogno-, Locrenfes miuarosputari tradit 3 qudd } palloresciimeflent,hominesfoetidituennt 3 vtpote KcaStat&jTPciz rci ?**• 3'tV 3 ideft,puium,&hircorum pcllesgeffarent»& plerumque inter caprarum greges verfarentur: tu dedttU eniirijvel t pa.yini pelliseft hircina, quae apud Varinum etiam *sxpai'^appellatur, vt apud He!ychium feribitur: vndc rpa^Mpopo/.Varinofunt, cux6pcut&iovv(w'BrctpS.si*.iiv v0*cr / u*Wddeft 3 vdtisfatyricaeft,.nebnsc ! uprinajquam &izanem„. f v ca* % > • * ....O J . . 1: /"* ? P / iifivj/f -hallir- ^’«eyo(3cpn v 7 roTtr«t<&M, ideft 3 peJlisvetocaprinafubfternendaeft EuftathiusyeroexRhetori- colexico trad ir,vt 'sutpSa A« & Asomdtaetiam i%cL*nv diciJvvaiyeictvii> ivnyy('voi; yt/'Mvav J dvT/Tu k. Ammonius Primogemtorum vero bcedorum , c um frigus tetnpefiiuum venerit * P e/les confuito neruobouis t vtfuper humerunt , ? In uit arceas teperem 3 frc. In veter! teftamento Kebir vocem hcbralcam cxponuntcapilliceumex piliscaprinis in fiat capi« tiserinitifadum : lonathantamen vertitnoda 3 ideftjVtremexpdlefcilicercaprinafad:um. Be* ^ e ^i yc J Ht< l' duini Arabes.ac Saracenihsretici hircinispellibusamiciebantur,tefteVolateranno;Sc Andreas Bellunenfislanam merhazi exponit Unatacapraefubtiliffunam ) ex qua fiunt Zambelotti* & alia velle- Vljfsis Aldrouandi Zambcloitu epu id> & vbi fiat. Lih. i.obfcr, 6Ap .I 3‘ Telli um hot- dinarTi vfus in edee f/ne- ti:* Xtb. i.r.13. Vdene: fjuid, Liba\ % eplg. 14®- Odyff.\ 4. Peilium ca- prinarum, & bcedmard pr C JI r J? U lis •vfus. Ibid. vellerafubtiliiT!ma)fcdvetusexpofitioin Autcennam Mathahazediciteflepatinum cxpilisa- S prsc,&aliaseiderhBclluncnfi Mcshapannuseftcontextusexpiliš afin©rum,& eaprarum,& in* terdum ex folis caprinis,additque ex hoe rudis panni gcncrc ; quidefcita habitant A ra bes tento. ria,& /accos fibi con ficere: In Cypro vero , vr Aencas byluius feribit c piliscaprarum,Zambelot- tum vulgddidumconficitur,& lofephusBarbarustdhiturin ArmeniaminorepropeBetclin,& UTanfluuios lievulgd uuneupatosmagnam dTecapraiumcopiam,,cafque quotannis tonderi, & ex lana facere Zambelottum,hocdl,vefte5 vndulatas. Allerit vero etiam Bellouilisfeledio- res Turcarum pannos vndulatos ex piliš eaprarum contexi Ancyra: Cappadocite metropoli, fed & tapetescx eaprarum piliš conftare; qui vero apud Memphin venduntur,minus efit elegantes, etenimexlincopannoverficoloresfadoseffe. In Iurifconfiiltorumlibris,vbideauro,&argen« tolegatotračhtur,in L.argumento fun^odorum legebatur, Bayfius, tefteGefnero 3 cedorum le¬ gend um efie aflerit, quod cx oedorum (ficferibit fine alpiratione) pellibus fiebaht calceamenta, vtexantiquis, inquit, mapnoribus Rom^coniedmus, Idem hisMaitialispoetaeadPbffibum ver/ibus comprobat; ' 'b O e din a tibi pelle contegenti * Hud s. te m p or a Virtičema ; šalu a » Tejiiultibi Phcebe dixitiUe SJtn dixit caput ejfe cdceamentum. Eeftiue autem dixir,propterea quod Romani remporibus illis in calceamenti s vterentur pellibus cedmis. Ha?c Bayfius. Turnebus vero dim dixifiet aliosibilegereodonum,aliosondonumi alios etiam cedorum,cur non mihi,inquit, quamuis iuris ciuilis iinpcrito,poft ifta commcnta,ve« nia fir, quid mihi vidcamrjfta de rejfcribendtfEgo vdoneslcgo,& puto calceamenta ex hircinis piliš texta. De Vdonibus Martialis fcripfit: Non bos Una deditfed olentis barba m Ar iti , Cinjrpbio poterat plantA Uterejinu. Putau?aIiquando vnam abe/Teliteram propterantegreflum elementumtverbi,eft,cuimlibri< manu feriptis itafimileeftc,vt plerumqucinternolcinonpollit,&legendumcenluicudomlm, vel codonum,nam vtroque modo feriptum reperio. Sunt autem cudonesepellibus operimenta capitis,quac &pedibus indui credebam,quod commentum mihi vehementer dilplicet,nam apud 0 Siliumcudo fignificat galeam pelliceam,vtqu«*v» , t«ab Homero dicitur, »t/JV »: verbau funt Siiij: Caput bis cudone ferino > Stat cautum, In q:io, quicodone!egunt,deducunta zuMov. Hefychius,& Varinus fcandalia excaprinocorio rpo^aSiccudia dicum^vvhv vero alptinv galeam,vdpileumex piliš caprinis. Apud Homcrurti jnhocloco: Tda&cClo cT’ iKTČ&iv ptvtv inro A/o/o Avjto/o ' Kp*d y i7Tt X,Ttpitiv X.UViHV. Andreas Diuus Iuftinopolitanus ttddidk galeam bircinam,Spondmus verd muftelinam, kTiSw legens pro hnPtttv. kvvIh vero proprie pelliseltcanina,&larga lignificatione poniturprogalea^ ex quacunque materia fačla. Fuit pr*terea peilium eaprarum, hoedorumque vfuspro ftragulis? CiceroproMur. ftrauitpdliculishoedinislečlulospunicanoS, Homcrusi T i&aS' ap Evi oivoyt%i'Jtv > . lagenis 3 ra~ Kazat tv cuyeia>, xap» i’ t7ri/3»enafine v lit s Ardutts arbonbuSitjuondam plan/JJima campi Area^nunc tumulus: nam (res horrenda relatu) Vis feraventorum caecisinclufiacauernis D Exptrare alitjuocupiensfluffataejue fruftra Libertorefr ni calo; cum c ar cer e rima Nulla foret toto> necperuia flatibus effet 3 Extentam t umef cit bumum 3 cen flnntus oris Tendere vtficam folet } aut direpta bicorms T erga capri . vir Similiter vfus eorundem erat pro fo!libus;quod meminit HoratiusdeCrifpinoloquens; Eib.i.ferm. At tu conclufas bircinis follibus auras J i ’ 4' Vfine Labor ant e s; dum f er rum molliat ignis V t mauis imitare. Hortatur autem Crifpinum,vt fuo more inflata, & turgida feribat:hircinis.autem follibuscom- parat pedus Crifpini, & auras follibus conclufas turgid is fuis &infulfis cogitationibus: Et, vt hircini folles multum aeris emittunt, doneč ignis emolliat ferrum,fic vult Črifpinum non cena- re,fed mulca verba fundere,donečauditoremconrundat, & nimiatandem fatietate conficiat: Crucjuius ait dfepoct£econceirionempcrapoltrophcn,qua Crjfpinoliberunvpernuctit, vt fuo more Lih. 5, Fe lih capri- &.e , ouillsi vfus pr o tkana. Lih.2.c.30, J n Panttlo* }x c eri o ea- pnnb /čuti¬ te /acta, el im . J) la!o v 9 S. O de poet is. l.yra vri de pririni facla. tjrthus bir cina c orna a irr.pnfnit ca ptti loto eri ji a. Lih.J. L roglodyt& (juontado ca- dauera cjfer nnt h apr i Hi J!er C or is v/as in agricaUu- TA> C apr e v hi Uc dem ahf- tjae cenu. Seni vfus pr j caudelif, Modus ca * pic ndi mela- vuros, cir a- kos pt/ies. 715 . ’ .-.Vlvfsis Alcirouandi more vcifusIeucs J vcntcqV!efimiIescomponat,fcdputidos,&mortIaces ) quoJUin fententiaputi- £ do 3 pniuoq ; pečiore deprompta non magis grara fir auribus 3 nififui fimilibus 3 quam lit fiatuslob libus hircinis emilfus cum ingenti fatore: videturenim 3 inquit 3 ad hircinam maleolentiamaliu- dere. Porrddiphrheram 3 fiuecaprinam membranam, ouiiJamquepapyri 3 charr«ec]iie loco fuiiiC in ouishiftoria diximus 3 potiiTimum authoritate Herodoti ,cuiusha , cfunt verba: Pnoeriicesifti* quicum Cadmoaduenerunr 3 quommGepbyiyi fuerunt,dumJiarrcregionem incolu'nt,ciim alias mukaš dočtrinas in Grarciam introduxcre, rum veroliteras J qua; apud Gnrcos>vt ntihi v id e tur, antea non fiierant, &prim*Equidetn illa? cxtiterunt 3 quibus omnes .Rhoenices vtuntur.progrtfiu vero temporis vna cum fono mutauerunt, & moduJum priftinum,& cum ea tempefiatein pletih que circa lociseorumaccoke loneseffent , quilirerasaPhoenicibusdikendoaccepera.nr 5 easilli cum fuis pauculis collocantfs in vluhabuetunt,&in vtendoconfelfi funt, vt rado fcrebat^vccari Phoenices, quod clfern: a Phcenicibusin Gnrciarri illata?:prifcaqueconiuetudinc bibiosionesap- pellant pelIes,quddaiiquando penuria bibIorum,hoceft,lcirporum pellibuscaprinis,oui]iifquc vtebantur,adhucquoquead meam vfquememoriam multisbarbarorum tulibusinpcllibusfcri- bunt. Hsc Herodotus. Scribit ramen Alexanderab Alex.charta$hcedinasfuiiIePergami Troa, * disprimiim inuentas 3 quodibi A.ttalus 3 & Eumenesimpcrantesnobilem illam omnium fermone cclebratam bibliothecam conquilitis vndiqueexemplaribushoedinischartisconlkuxifrcdican- tur. Harum chartarum noftroetiam temporeapud notariosdeferibebdis teftamentismaximus vfus eft, &chartapergamena vulgd vocantur. Habebant iddem veteres exhoc tori« fcuticas, quod meminit Plautinus feruus Miluiomam ciim Sy nceralius kmuszllus dlctrev/nc petinis vt>' Ure haudfadle eft-pmea ahtpinnas non babe n t-, refpondet Miluuy.no/ste adipol deuellijftjam duohus menfibus volaeres tihi er urit bir cina. hoče lipam intra duos menfes ribi pennaa renalcenturad vo- landum aptre ex corio hircino, lignificans eum lorisexcorio hircino fačiis vapulaturum. Polke- mo fi ex alijs corijs, tum potiffimum ex hoc firgluten: nam totaliterdiffolui dicitur.Ex cornibus capne duobus,vt feribit Gyraldus 3 qua? izali fueratv& iugo,aridaqiredud3ne Jyra primiim a Mcr- curiocompačiafuir, qui eam poli Apollinem, &Mufas AmphioniThebanodcdit,quamoxille Thebas Boeotias condidit.PyrrhusEpyrotarumrcxhircinacornuacapiticri(l^locoimponebat, & ex his agnitum Oplacus Italusala: Eerentante prtefedus infefta lancepetiuit,vt Plutarchus rc> fert in eius vita. Aethiopcs vero, teke Herodote, halias ferunteapra? cornu pra’fixasin modum & fpiculi acuminato. Troglodytas vero fcribic Alcxanderab Alex„ex Diodoro Siculo, & Strabone paliuri virgismortuiccruicem cum pcdibusalligan£eseflerre 3 deindecadauerilapidcsaggcren- tes,cornu capnc ridentes apponere 3 hoc pro exequiali pompa,proque funere exiliimantes.btcrcus caprillum, &ouillumfedul6confcruariiubet Cato,quafiagnculturtrperquamcommoduin:nos iamaliquotiestortium ei bonitatislocum aliignaria Theopnraftofcriplimus. Baptifta Porta ex Anatolio, vrmaiusduIciorerncrectfru&um;elfeait 3 quicaprini.ira fimum vrina.’adijciant,&ve- terisvini fecem radicibus inijciant. Plinius vero ctiam reierr,adeoqueuihilomifilftcuram, vt carmir>equoquecomprehenlumrepcrcrir 3 infubiscaprinifimifingulisex.cauati$ii porri, eruca, ladiuc*, apij 3 intubi, n.tlluttij Temina inclufa ferantur,mireproucnire,- vbi fabas vocar 3 quasalij baccas,alijglobulos 3 &piiulasdicunr,Grxci a?,Nicanderin theriacisTrvpa^jnifi vitiu librariorum di j Etli linr 3 vt Galenusetiam, qui non caprinum tantumAed & ouillum ea voce fi- gnificentrc^vpa^^eadem lignificatione Atticumdi.-Ariftophanes hominesquofdam,omnino vilcSj & fordidos cpvpdJd' ct 7 rox.v'ns/xa!a. vocar,quali minima liercoris kulta, brat &ladis vfus inagrieuiturajnam Palladius referente eodem Porta,li ternosemsfextariosper triduum florenti ^ perfico ingclferis 3 poma maioraproducere feribit. Ipfa vero capra olim,vt nune quoquc,pervr- bcm duci lolct pleniš vberibus 3 vt rccenslac eupieti enlerc mulgeretur 3 quo IpečlatilludCatulli; M ets c apclla deiicata pafeuis 1 »vrlem adultalatt: portatvhera. Forte mos ille inde inua)uit 3 quddcapra prxca?terisalijs lade abundet, adeovtetiam id fubmi- nilirarepolfc vidcatur 3 etiamfi no coeatmam palioresmontis Oeta? 3 quod memori^prodidit Ari- libtelesjcapraruin 3 qu.Tcoitum non patiuntur, vbera vitica perfricant vehemcntcr 3 vtdolorem-» infliganr 3 itaq;primumcruentu humorem diciunt 3 mox purulentu, poftremdlacnon minusqua ex ijs 3 quf venerem patiantunfcio interim Albertum tefiari le hoc vidilfe in mulieribus,tu viduis, tum virginibus J quteidem in fuisexperttr mamillislacabundeemifcrinr.Ex feuodeniq; & potif- limum hircino candelaifiunt prailiantikima’ 3 vtquod pracateris/it folidius, ncciacileliejuauiiB diffluat 3 indeq; inuentum arcccntioribusdicereaseoadulterare. Tarentinus adcapicndosMc- lanuros hepar iubet accipi caprinum 3 eoqj hamos inefcari, fi vero alianr quandam prardam itu»' mati reperimusj itemque ad multos alios pifces vngula caprina, aut afinina vti prarcipit. D F De Ouadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 71P de capris sylvestribvs, Et primum in genere . Caput X. AXlMA 3 ,inquit Scaliger,prifcorumnegligentia. DumrerumnaturasproHtcnr Exerc. 207«. tur, elcnchis noininum tantum coaceruatis nobis plus inquirendum J qu:im ti ni- Pri forum , hil.prodidiftcnt,reliquerunt. InterquosprincepsPlinius,dum ftudetnihil inta- maxime Pii čium rclinquereJmportuna feftmatione pr«ceps,pi o epulis apponit titulos con- »tj neglige - uiuis.Vd de capraruin pecore qua? perftringit,non tam rerum ddiderium^uam ti *. c °niufi iudicij faftidium reliquit. Plinij verba funt: C apr a (fylueftres) tnplurimasfimilitudine s Lib&.c.^l . ttansfgurantur. Sunt c apr a 3 rupicaprajbices: Sunt & oryges 3 dama 3 pygargt 3 Hrepficerotes,multa- |juealu h au d dijfi mili a. Sed illa A Ipesfac 1 ranfrn arini fitus mit t um . Kepcrire praterea eft apud ■ Cracos, Atyc>c(pa(, Jop^fopx,ocfcp>c(tyJop?iaAtgfcpx.a.d/ovy'srpc^,^Taj^ fi-fi a /\ A o£, vtj3pog, Mjuac>xoAo?, rpayiXa.a generis nomine exoi fi ,quod Gra?cis af clypior ,,, Latinis capra fvlucftris efte videtur. Dixi, videt ur , nam ti eft,dum Grarci quid tu%l tuša aypio/g , & Latini capris feris,fiuefyiueftribustribuunt,id omnibus eriteommune., JEquidcm Ariltotdes, Ltb.g.hijl, *uytts Tcigayp/ctg j fagittas transfixasdičiamnum herbam qua?ieredici tradidit, & fic.fpicnla e* cap. 6. corporeeijci;quodTheophraftus ciusdifcipulus,&Diofcorides/impliciter capris tribuunt } & Capra fagit ex LatinisC.icero j & Virgiliusfimilircr de capris feris id referunt,- Necproptereacogimurfate- tasvt exclu ii idde omnibus feris caprispr«dicari,quasenumerauimus,fed illas tantum intdligcre videtur, d ant. CjUte Cretam,&Idam potiffuniim montemincolunt,ficqueintelligi debet Solinus, dum ait: v bi fylue - Ager Creticus fyluejlrium c apr ar um copiofts ef.Sed hinc rurfusliimma enafcitui' difficukas; nam ttnum ca- fiqus Ariftoteii df ciypio; vocatur, Virgiliofitcaprafcra,manifeftilTimaintervtrumquecon- prarum co- tradičtio cft,philolophus enim »rcadis ctymologia . Jut c Ant % ho * wl-$' infuper Plinium rcprehendit, quod ranquam diuerfa animalia capreatn,& doreadem diucrfisin c Tr locis mcmorct. Mihi vtraque Voxgeneris etiam nominevfurpari pofle vidctur, doccthoc Cd^re non P ra? c&teris ipfe Pliniuf his verbis: čaprashcgarit lippjre,quoniam e*qiialdam herbas edant, ioftinnt ° ltem dcrcades,ideft, vtinterpretor, capra? fylueftres, hmilitcrqs dorcadis namen vfurpauit Mar- tiali$,dum canit: ' Tam dtfparaquila columbanon esl 3 Nec dorcas rigtdo fugax le cm . Alluditcnim ad vetusprouerbiiim,,u« cz-pos \iovfct, $opxdt; ,\dcR. 3 necapreacontraleoncm nelongeinferior cum potcntioredccertcs:Namiftiufmodi timiditas,viriumq; jmbecillitasom- ni caprinogeneri tamicro, quam domeftico conuenit, quarcetiamdormiuntoculisapertis, vt tradit Varinus ir A tm } vnde Crnbusetiam tranfcripht. &,vtaquila non vnum columba? genus, ftcnec vnum capra? genusleoprorequitur. Accedit vocisctymologia:Origencs enim,tefteCg- lio.dopKdSet zdjivcjuudTcv; Sic&apud Varinum legitur,hoc eft,dorcas eftge- nuscerui,acuti vifusanirnal, &oculoshubensoptimosj fed vtde vilubene,ita male cerui genus T>orcasquid exponunt: non enim ex ccruis dorcas c h, n ih ra bAapa, ideft, ceru i nomen lati us accipiamus pro Efjmologf . omni fcilicet montiuago, & cornuto animante, velpotiiis ftričHflimepro peculiari capra’ fyluc- hrisfpecie,qutecornua,cerui modo,habetramofa.Nequcetiamdorxadorcadediifert,ctfialiain habcat nomin is rationem,nimirum a laltu,vndecTc>pxadftdyi' o-pu^dc, ideft, pulfuscaprizasapud Galenum celebraturahiniIitudine,quamcumiftiufmodicapnshabet ,quippc qua? hoc modo viden:urfalire,quafigcnuinumquendam motumfacientes,quod vbi fefeahqu 3 ntulumextule- O rint, & fpeciem alieuius dehti motus pra?buerinr,alterum motus nec opinatum impetum capiunt priore longe citatioi? veluti in feipfas inhlientes. Hermolaus eos vero etiam reprehedit,quib.dor- casceruinuspulluseft,dorx vero anirnal diuersu, cu dorcas,inquit,Ariftoteli noceruu,fed caprea hgnihcet.Scd nunquidreuera Ari hoteli ht caprea hc fcilicet propriedičh,propriorurfusloco?exa minabimus,Gaza apud Alex. Aphrodyf. i .probl.datna vertit.Iho dop§ legituretia >(dj dopuctSo^tcdl '5rAa,TUX.ipo)T0{)J(di (dj A«,ideft, vt vertit Cornarius .• hccdi, agni,hinnuli,dorcadis,platyceiotis,dorci,ccrui,vituli,&bubali:Ait C e •’ iriicr - aucem Cornarius reliquaquide animalia, quorumhic Diofcoridcsmeminithatisnotacfte,dor- r ' or " J cum autem quod anirnal d icat,& an ddpzn vox rede legaturmon fatis conftarc,neque enim apud H feriptorem fe repcriile,arbitraturtamenrupicapram ita appellare,qua?cornua indorfum adunca habet, hcut doreadem damam, qua? eademin aduerfum habetifed quam erronea ht hax fcntai- ^ w jpia,ex infradiccndispalam het, Cordusvcrdcumhmiliter feruatisgrarcisvocibustraduxilfct, v.or. ijtnn- j C g Cn tcs,i n quit 3 fa C iJc inducuntur vtcrcdant,onmia,qua? Diofcoridesenumeratanimalia,fuuni peculiare genus ha bere, led ha:c opinio admodum abfurda eh,non enim vllum eh anirnal vt@po(, hoc eh hinnuius,nequc dorcasaliter d dorco quam fcxudilfert: Itaque per hinnulum,doreadem, platy cerota,doreum,& ccruum,quamquam quinque hnt nomina,tria tamen animalium genera tantu m intelligenda funt :rj/Spd enim,ideft,hinnuli generaliseft appellatio, &ad doreadem,pJa. tycerota,doreum,& ceruum refertunbunt enim vtSpo)Grxds - Sc Latinishinnuli pulli animaliu omnium, quibus ramofacornuafunt, quales funt cerui, & piatycerotes,damiE, & caprea?, ad- dc etiam aiccs,quare coagulum intelligendumehhinnuli,dorcadis &caprete,femella?: Id- circo coniunčtio ^, qua? fequitur vocabulum n/BpZ luperfluam dfe in contextu verborunu, non i mm erito putatur .• Prarterierunt ha?c hlentio in fuis commcntarijs Barbarus, & Marccllus (Ruellius diceredebuit) HaxCordus, Hermolaus,&RuelliusineodemDiofcoridislococon* iundtiO" E Cepite de ccagulis. De Quadrupedibus Biiulcis. Lib. I. 721 ^ lunttionem ^,non po H: vocabulum vt@pQ,vt dicit Cordus, fed poft dopnctdot non Iegtint, fed tk articulu,vt videtur eius loco. Vertunt enim: hoedi,agni,hinnu]i,caprc£elaticornis.,& dorci,cerui» vituii,bubalic]ue . H a bet prtrterca Rucllius^r/, fed in grarco contextu nihii elt, quod ei refpon- deat Marceliusvero coniunčtionem expreflit, &duodiuerfa fecit annnaJia J quod illi vnum,ni- mirumfic: hoedi,agni,hinnuli,dorcadis 3 caprea?quamalatitudinecornuumplatycerotadicunt, dorci 3 cenii,vituli,& buhaii. Quam verfionemimprobat etiam Gefnerus,& ineodem Marcello pmereareprehendit Fran. Maflarius^ quod p!atycerota dixerit capream. Non enim capreo eft J inquit J qua?platycerosgra , cedicitur 3 feddiuerfumomnind genus,exPlinio, bide cormbus loquiturtradente : Aliorumfinxit mpalmas ,digitofque emifit ex eis,vndeplatyccrotas vocant >de - ditrmofacapreis,fedparua > Sc r :. Exquibus manifeftoapparetanimalia h*c p orfusefted:- aerfa. Ha’c Maflarius, nimio traduccndi Marcela ftudio dučtus j nam ciim platycerota verterit capream,qua?d Iatitudine cornuumficGrcecis vocatur,caprea? vocabulum fumit,proutfumi paulo poft oftendam vniuerfaliter pro orani capra fylucftri. Sed redeoad citatum Diofcori- dislocum j in quo Gefnerusetiam vtfipov hinnulum vertit,& vix aliter intelligi pofle putat,quam ® vtadfequentiaomniarefcratur>vitulotantiimexcepto:nam&apud Latinos,inquit, hinnuli no¬ men ad huiufmodi animalium foetuscommuneeft,& apud Grcecosfimiliter vfurpari reperio, & iihoccui nonplacet, doceatnosquid fiinnulicoagulum a ceruino ditferat. HucufqueGefnerus. Mihicerte Marcelius rede etiam feruaffe coniundione km videtur^ab eo tamen vti a caterisom- mbusinterpretibus,recedo,qui vtfipov hinnulum interpretanrur;exiftimo enim peculiarem quati. damcaprafpeciemhoc nomineindicari aDicfcoride,nampmerquam,qudd Varinus,&Ety- toologusfcribut ) vt/dpoio 'arapo/S-’ dvroAv/adJa ko ■'las V H v * A aip'a vtiduvAM «ftf' za. A tucnv itfvov . vertenda erant interpretibus: lmpone item petulanti$,a?tateque florentis leporis.vel da* ^ platycerotis, vel damarcuicornuaanteriusadunca funt, antea tamen purgatis ftercoribus, Ve ^ceniialuum,quemiamechinum appellant. Non placet etiam Cordi diftin«®r,vtinhoc loco Cantic. Canticor. o/ao/uSim p)taV,idcmfignificent,ficquein vtroque loco Hebraici textusverfio habet: Suid^ ve- r ° &pxuvovofjiu eftroV« \ Aadopy,a>v, otgc-u/uf2ž/3rx.zv hvoh O7udrioic, oso- 0 ^ “Vpa^cžAsf? Ippiv , ideft, bifulca animalia,funt bos, ceruus, dorcon, quibus contingit in po- fterioribus pedibus talos habere. Vbi depxav ipfiforteeftoinniscapra/ylueftris rf non cnino u qu« SbpKuv priuatim vocatur , talus contigit peculiariter. Apparet autem vocem hanc pa- ^aieffevfitatam, author enim eft Myrtilusapud Athjeneumv vberibusalen- di funt,vbiille feufuioblitusdamarum reddidit,ego capreolorum malim,capreolorum nomi- ^‘generalitervfurpatoprohinnulo cuiufuis fvlueftriscapra?. npoztg vero Varino funt noyvd i!i yovx iAettpuv,v dopx%da» eidog, ideft,teneri hinnuliceruorum,aut genusfylueftrium capra- Ull >i; Hcfychio fimpliciter cerui. ldem as-pozas celeres interpretatur,velceruos,aSuida interpretatur eAaia,i;,rdi Aa.yo)^(, ideft, Dutcerunt iuttettes viri Plavje er »s* Ne/3po$ qmd Dioft « Cap.ii.p9« ijhisior 9 Cap.z. Dorcon. rrox o Odjf.f. Ppp C apr as 7 » Vlyfsis Aldrouandi n C apr as in ' fytaeftresj& ceruos^jr lepores, ® Equidem Pionyiius iv raje zTi&icnvrac iXd$xt; vocat atrpozag , 5^ hinc rTp.oxqi'VMo*oy a ideft > Pro- conefum nojminari aflerit,quod in ea X, Aa ceriuimatrpp|diftinguit: primuslocuslegitur a.hiffcor.cap.i 5 . vbi loquiturdefelle:Fel,inquit, alijsanne&ituriecori,alijsminime,exgene»e enim quadrupedum,qupanimal generaut, t Aa £p6/u, asrivav roig pb&atnv t#V zitpn- A»V. «t tvrtuS-tv vifAipassztuiivcov TtKdiHgfj tv th avvSpo) vt/utcd-cupaMag. ideft, Intel'quadru« pedia bellua eft,quam colon appellant,magnitudine inter ceruum,& arietem, albicanrecorpore cximia? fuper hos leuitatisad curfum.- naribuspotans ti ah it ad caput, hinc poftmodum complu* resaadies fetuansadeo,vtpercarentesaquis agrosfacilepabulum carpat. Sic Strabo. Rcliqua etiam vocabula gra^ca prannilfa peculiarern ftatuunt fpeciem;quaredeijsfuoquoquoloco. Ca- pre« vero vox apud Latinos non femper priuatam denotat fpeciem,fcd proomnicaprafera futni H videtur:Legimusenim apud Varronem capreas,apros,&leporesin vnumleporariumconiungi: Nunevthaleantju^uutsnidtos apros,ac multas capras (legendum capreas,quod & Gefnerusad- uertit) cum plara tugera mučenj s concludunt. & rurlu s: I n leporario non lepores folurn mcluduntur fylua,vt olirn in inrero agelli,aut duobus^fedetiam cerui^aut capra (lege caprca?^ iningertbus mul - tis. Et rurlus: a pr o s in leporario pinguesfblere fieri fcis Acci.Nam quem fundum in T ufculano emit hic V ar r o d M. 1’tfone vidifli ad bufcinam in ji a tam cer to tempore apr os y jr c apr e as conuenire ad pa- bulam c um e fuper tor e loco e palaflra ej}nnderetur apr is glans> c a pr e is vicia^aut quid altu d. Kationi enim confonum effe videtur Romanos illos procercs non vnem tantum lylueftrium capraru fpe- cie,fed pluresfuisleporarijsinclufifte,quin id apertc,tcftatur Columella his veibis ,vbi de viua- ri jsfticiedis Ičr i b i t: Fera pe c it de s vt capretlifamap^nec minus orygu, ceruorump■, genera , apr o- ru mod)) lautitijs jr voluptatib . dominorum feruiuntgnodo qua(lui)& redittbus. Plinius etiam ločil illum Ariftotelistransferens in quo capras fyjueftres in Africa nullas elfe fcribit,caprcasvoce gc^ nericalatinetranftulit,nefciusforte,quod genusphilofophuspriuatim intelligcrcr.Accedutcpb jheta caprej a poetis atttibutacommunialcilicctomnibusipaičuis intenca,edulis,lalciua,imbel- lis, byca. C e mas Li- l>yca . 35 y> 35 Colu s. Ltb.j. Caprea • 3 * 33 33 De Ouadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 723 $ Iis,fugax. Sed & Sextus vires,quas Plinius maiore propartefimpliciter>&domefticistribuit,ca- preis,ideft,fylueftrib. capris tribuit, quod fcilicet fylueftria efftcacicra in plerifq; domefticis ha- Rutic Apr A » bdtur,idquod nos etiam exPlinio diximus.Similiterrupicapra,etfi Plinioreucra in fylueftrib. capris fpecies eft, ratio tamen nominispoftulat, vtgeneris etiam vicem fubeat,quandoquidem_. per fummos verfari montes fiue rupes, a quibus nomen impofitum,non illi tantiim cui cornua in , dorfum adunca^onuenitiaccipi autem generisnominepoffe, ipfequoque dodiffimus Sealiger atceftatur. LOCVS. NATVRA. MOREŠ. S1DORVS, qui fuo tempore dočiilTimus habitus eft, nec vllus creditureo erudi~ tior ab eius «tate ad noftri fpculi vfque tempus, quo bon« liter«renafci cppero » fcriptisaliquidmandafle,ineptequidem tria fylucftrium caprarumgenera pro vno accipiens, pulchre tamen omnium naturam his verbis tctigit: capras,inquit, nonnulli a crepitu crurum dičias volunt, vnde eas crepas vocitan t,qu« funt capi -9 agreftes,quasGr«ci pro eo.,quod acutiflnne videant,cK*-c dorcasappellauere. Mo- ranturenimin excelfismontibus, &quamuisde longinquo,vident tamen omnes,quiveniunt, E«demautem&capre«,e«dcmibices,quafiauices,eoquodinftarauiumardua,&cxceifa te- neant,& infublimibusinhabitent,itavtdefublimi vixhumanisobtutibuspateant,vnde&merhr diana pars ibidesaues vocat, qui Nili fluentjsinhabitant. Hpc igitur animalia in petris altifli- luis commorantur Et fi quandoferarum, vel hominum aduerfitatem perfenferint,de altiflimis faxorum cacuminibus fefe pr«cipitantes,in fuis fe cornibus ill«fasfufcipiunt. H«cille. Similiter author libri de natura rerum capram fylueftrem,capreolam ( ficenim vocat) rupicapram v- nutn animal farit, qucd in fuum genus f«uiat, in alias autem beftias timidum, 5^ manfuetum fit, Cum acanibus vrgetur, in montes altiffimos confugere, plurimam inter mares difcor- diam effe propter feminas tempore libidinis. Nos itidem maximam his animantibus ine£* ( fe timiditatem fupra monuimus, & modo rurfus inter prouerbia indicabitur, PROVERBIA. Ad c Apr as AT’ cuyu<; d.ypiai ;: Sermo eft abominantis & malum deprecantis, inque fylueftres Li y ^ capras auertentis. Vfus eft adagione Athen«us: Myrtilus 3 inquit, affeuerabat velutadcaprasfylucftresnosrelegansqu«rentes, Hegefandrum Delphum in_» commentarijsfuiseiusdičtionismeminiffe. Ad capras fylueftrespofuit,inquit> author adagiorum ,pro eo, quod difficillimum effet inuentu, aut quod nufquam Citaueratenimexauthoreteftimonium,quod moxPlutarchusnegatapud illum extare. Ad hocproucrbium opinaturallufiilfe Apuleium in afino,vbi fingit Pfygen mitti ad arietes agieftcs a Venerc.Suidas vero & Varinusfcribunt hoc prouerbium vfitatum fuiffe ivri ■Actla.pa^cn’ auya. vel nominariaudiuiffet, fiuecontrafe, fiue fimplici- i.carnt. rter,tnoxdcprecandi gratiafubijciebatKar^a^a^pfot?. Hefychiusdeniquevtobferuauit Gef- nerus hoc circa morbos obfcruatum ait,comitialem pr«ripue» Efoiatius de re ineredibili dixit ;• S e d prius A puliš iungentur c apref lupiš . Lib aut furgentem in cornua ceruum Caudet hians immanc comapfue arrenit , dr bare e Vifceribus fuperaccttmbens jauat im pr ob a teter Or a cruor . \ 1 Ppp a VS V 5 C or ni s Jiq. cit as , Jecoris y- /"'* J S pleniš , Hanguinis , Fellis % 724 Vljfsis Aldrouandi V S V S IN C I B 1 s: NO propcfcribentiuniconfenfu,fyIueftribusomnibus poftponuntur caprado* meftic;efapori$,alimentiquebonitare 5 eonftirurionisrenuirate,conco$:ionisfaci- lirate,excrementorum paudtate;extemperamento primutn,quod a natura forti- tum eft tale, tum irrequieto femper motu,& lalribus multis,quos frequenter mo« litur. Itaqqc haud mirum exerccndi feafiiduitateeafyluaticum illum,qui fylue- t\amittifaporem,&enumeratasiamdote$acquiri:Siccitatistamenfempernatiuf aliquid adijcitur non multum quidem, fed ad daumandum fatisrlnuentum Arabum,demend;e ficcitati oleo easincoxi0e: tune & refojutispartibus adiumento futurascarneseasefle cenfent * Jncoxiffe autem oleo, vt inde humefcanr, haud fcio quam cum rationeid fiar,Diociesquidenu Archidamus, &cum Archidamo Galenus^na inhociubfcribir, aduerfatur in alijs) quodinolco (toquitur,{iccum euadere,& conftitutiomsglutino amiffo folutile cenfet ,v nimirum? Koii/pov. In aqua mini me, nifi ft coftura? modum aliquem quauamus, qui hume&um conferuet, forte duplipis vališ vfu vt prioris cui cum čarne oleum infit , innatatione capacioris lebetis in a- quaelixatioperagatur. Nain exoleofrixiiTeinfartagine, auttaliter,id vero cui dubium 3 quin-* ariditatis potius,ac duricia? a]iquid addat,& humorem, ficeiore ignis vi abfumptum aulerat ? VSVS IN MEDIC F N A. ARCELLVS Empiricus capreas in cibo fumptastorminofis prodefle tradit j vbi pro tormino!isdyfentericos intelligi rečte monet Gefnerusdiccatenim & retinet ventrem carocapreatum, vt Simeon Sethi prodidit, Idem etiam Marceilusca- prte fylucftrisiecur carnibus inafiatam,&perfefumptum codiacostradit reme- diare: idemque arefačium,& tritum, & cum vino potui datum certiflime auxilia- ri. Quodfi vero alicui oculi doleant Sextusiecur capre*pcontritumexvinobiberc iubetcum-.G aqua calida in feruore,polliceturque fanitatem. Idem remedium ad eos,qui ab horadecima no vident,idefUiy ftf>£tisfaltem,qui Italice Ioquunturcamuzza,vel camozzavocatur,Hifpaniscapramontes,An- ronitjua. glisvvildegoote,idcft,fylueftriscapra,Geimanisgeimbs,velgambs J Polonisdzykakoza,ideft, A'lyaypot ffta capra, Bohemismelius korytanfky kozlyk, quafi Carnicus,feu(vtnuncloquuntur) Carin- oppiani * ddacus hirculus, quod illa pars Alpium,vt vicinior Bohemis, itanotior cft:Franci,tt fte bcalige- r o,faoncs dicunt. itruditi lingutr hcbraica? zebi,dum capream exponunt,non aliam puto intelli- gunt quam hanc,eius fitmininum eft zebiatajcgitur ha?c vox Deutcron. 14 inter animalia cibo permilfa,vbi Chaldaicatranslatiohabetthabia(proqua voceAčfor.p.legiturra^a,qucd fo- ^ dorcas) Arabica thabiu,Pcrficaahu,Scptuagintaefop*£tV, Hieronymuscaprea. Quare 'n * l anta veterum,&eruditorumconfenfudubitarinon debet,quin Zebifitcapre^veldorcasjvurd- |i»ne probari debcant,qui damam,aut hinnulum exponunt. G S. Ppp § 33 3 > 33 33 33 33 33 33 33 33 F 726 VI jfsis Aldrouandi 1 GENVS. FORMA. DESCRIPTIO. Hiftoria denique tora. VPRICAPRAM excaprlsfylueftribuselfe manifefto indicauitPlmwsmquiess C apr a fjlueftres in plunmas/milit u din? S transform ant ur,; funt caprea^rupicapu, ibices Scc, De dorcade etiam extra omnem eft controuerliam,fiqu« fupra rccita- uimus,inmemoriamreuocantur. Piiniusvnicatantumnotaptilcherrimedcfcri- €9rnus, bit,cornibusfcilicetindorfumaduncis^uanotaadamapotidimumdiftingub tur, in qua contrarium litum habent,vt dicetur. De rupicapra igitur h«c Alberti verba accipiast Capr« genus fylueftre non magnum, curua ad modum vnci habet cornua,quibusferetinetcina per deuexa montiu cadit.- Et rurfus: Animalia quedam infirma habent cornua,qu« paru aut nibil eis ad pugnam conferunt, qualia funt in caprismontanis ,quam gemeze Germani vocant»ha. bent enim cornua parua,& inualida,qu« non tam ad pugnam, quaquitamen«ftavemagi$adrufFum,hycme ad fufcum vergit. Memini(inquit Gefnerus, ex quoh«c)partimalbam,partim nigram diftinčtiscoloribus videre, čemim eh: eis colorem per anni tempora mutari, Tot« alb« interdum, fed rariflime confpiciun- tur. Rupes montium colun t,vt dixi,non fummas tamen,vt ibex,neque tam alte,& longe faliunt, defcendunt aliquando ad inferiora Alpium iuga, conueniuntf«pe circa petras quafdam areno- G ias,& arenam inde lingunt, vt villatica pecora falem, quo lingu« inertem pituitam defricent,& excitent appetitum. Qui Alpes incolun t Heluetij,hos locos lua lingua fulczen tanquam lalarios, vel halopegia appellant: circa hos occultant fe venatores cum bombardis, & pro moreacceden- tes capras ex improuifo feriunt. Cum in venatione vrgentur,altii}sfempcr afcendunt,doneč nul-. Jus ad eas canibuspateat accelfusDeinde cum venatores per faxa manibus, pedibufquereptan* do fequi videntjde faxoinfaxum tranliliunt,acmontiumcacuminapetunt,doneč nullafcanden- di reliqua lit facuJtas,- illic fecornibusretinent, 8c quali fufpendunt:atque ibidem vel bombardis feriuntur, vel in pr«ceps impelluntur a venatoribus:aut reliči« interdum quod inde leabfoluere nequeant,illic pereunt tandem,vel pr«cipites ruunt,quod circa ibices etiam euenit,Mox a D.Ia- cobidie,qui8.calend, Auguftinotatur,frigidiores montium cliuos petunt,vtpaulatimalfuefcat frigori. Audio captas aliquando cicurari:pdus denfus eis eft,quam ob rem pejles earum qu« hye- me capr« fun^dpellionibusparantureomodo^iiolupin«,!!« pilišextrorfum verllsgeftantur etiam pluuio tempore, Fiunt ex eifdem chirorhec« pro equitantibus;cornua in «dibuslautio- rum panetibus affiguntur,lingula vnco deorfum verfo.vel bina erečfa,vt in capite fuo eranppel H li, & parti calu« adhuch«rentia, vel quodelegantius eft, ligneo capiti ad huius animantiseffi- giem lculpto inferta. H«c omnia Gefnerus, De eifdem hcahgcr, fed breuiter in h«c verba: Ca- pre«(lic vocari ab jpfo diximus)longe ibice minores,«ftate pilo fuluo,hyeme cinereo: Sunt lpbs Frudentid* quoque faltus incredibiles. Mira earum comparata nobisprudentia,vbierrabund«qu«runtno- uas ledes,aut palcu ajperfpecfta proxima rupe,proie fto. 3) M At ris & pullorum a- mir. Badix rttpi- capra. 728 .1 Vlyfšis Aldrouandi Pendentem intcrpretor r.on quod de rupe e cornibus pedcat, ctfi cornua ad id apta habere vidca^ E tur 3 fedquddjduin canes Tub rupibuscollocati,ceu cafuramexpečtant, vt excipiant,ipfafumma agilirate peraliasrupcsfaltueuadit ;) &fic canesfallit. Defcrfbitidej||hcccaprce genusPetrus Bellonius, interprete Carolo Clufio: Gallorum chamois, quiGra , ciscejmasdicebatur,rex veteri didione gallica ifard appellant,Latini rupicapram nominarunt,quod eius habitatio fitin duris, & aiperis faxis J quofe nodu recipit 3 atque etiam interdiu poftquam conuallium herbas depaftus eft. Vt aucem de quonam animali agimusornnes intelligapr, eiusicopem ad vinu expreflam hic fubiecimusfeftautem eadecum hac priore noftra ) Si huius ifard, aurchamois cornua ramofaef- fent 3 dici poflet Plinium hoc animal intellcxiffe,cuin decaprca loauens fic ait: N ec f e cit v t cer uit decidu^.-n^m hyeme cornua non abijciunt,vt nec Gallorum bouc-eftain, fed ciim ea tamofancn liabeatjcaprea dle 46 poteft. Corpus quidem capreoli tyibet,& pildrum cplprem etiam fimilem, diuerfe tamen eft natura:, Eius cornua funt nigra } parua } rotunda ad fronte m inter cculasereda extremitate recurua,hinc fit vt faepenumero accidat eum mori,dum natcs fcabere volens'cornua adeo alte infigitjVt ea demere viciffim nequeat, vnci enim inftar incurua funt. Minore eft corpo- re quam dama,aut bouc-eftain ? atra Jinea fpimedorfi longitudinem notante: Eiusauresarieti- ^ pislongioresfunt, colorgiluus, atramque lineam vtrimquehabetredaa cornuum radice fupra oculos adextremumosdudam,&:mlabrafuperioradefinentem. Frontem etiam-velutiftella infignitam habct. Cauda: luperior pars nigra eft,& fatis pilofa,rotunda, Sc vt dorcadjš longa,. Gallica appellatiochamoisnobisrecensnon videtur,feda graxo cemasdeduda,cuius AeUfpus meminit. Huc vfque Bellonius, cuius hf c prior icon eft,in qua vt cornua nimis breuia, ita inno- ftra nimis magna pidtor cxpreflit. Nune videndu fi Oppiani euyafyf eandem ingurgitare,<\_, diu ita farnem tolerare. Gefnerusfcribitradicemekeomnium dul p 6. cifStnam ad faftidium ferd, totam radicem fcolopendra? iufečti figuram referre, fed de hac herba proprioloco. AdditdeniqueCamerarmscircanouembrem J vbicapiunturh^caprasinventricu- . Joearum reperiri pilam 3 fiue globum exeiufmodi radicibus., &alijsplantis Alpinis 3 quam vulgo Ptl£tn rlt ? i vocantgemfzenkigel quale$,inquit 3 multasvidi 3 &aliquothabeo:odoratascfle 3 fimih,tcrq; con ^ a P r *^ en ' tra vertiginem vfurpari, tre ' VSVS IN CIBO, ET IN MEDICINA. ARO huius, capreolic6mparata 3 durioromnino 3 inquitIuliusAlexandrinus 3 fic- Lib.i i.cap, cefcenfque magis 3 vndemelancholici fepe fanguinis multum, & concoquedi dif * °* ficukasj necnonfyluatici 3 vtitadicam 3 odoris 3 faporifquecuiufdam 3 quofyIue c * ro ft; ium fenneomnium carolaborat,ta*dium. Cefnerus tradit audiuike fe venato- bis. resquofdamexrecenti vulncrefcaturientem huius animalisfanguinem forbere Sanguints tariquam inngne vertigini$remedium.LegimusverbnuncapudPliniumrupicapr;rfeuicyatho 3 vfus. &ladhsparimcnfuradeploraturn phthificumconualuiRecertumauthoremaffirmare; fcdeolo- Seui, co alias legebatur non rupicapr*e 3 fed lupi 3 & capr^.Nos vero uillatiea? etiam caprre feuuin phthi- finianarefupra indicauimus. DE dama; CAP. XII. AMA duplcxeft 3 unaueterum,dequahtoalterauulgaris 3 fiuerecenriorum,Gra> cis 7rAaTt>x«p*>cdid:a J & quam Oazam intelligere diximus 3 cum <®po)tct apud Ari. ftotelem damam uertit. Pliniuscaprarum lyluchrium gcneribu$,qu£tranfma- rinificu.smittunt 3 damasquoqueenumerat. 3 nec inuenioqui in cifinarmis k cis. , , eius mentionem faciunt.Re&a autem ru.picaprefubnečtetur,cum huic 3 utdi &totiuscorporisfigura. AnimaJaiteflecapnemagnitudineiS^ coJore dorcadisfiuc capreoJi. Ouidius in halieuticis enumerans cas cum lepo re, & ceruo,colorem earum exprdfit, fuluo tergo- redamas defcribens. Famofa in primisearum eft timiditas,potiiIimumapud poetas, Virgilittf: ttmidi dame ceruique fugaces Nune interque canesjc/ c ir c um teč}a vagantur « Et rurfuS: Cum canibus timi da venient adposula d umu , Horacius; Etfuperiečio pauida xatarunt 3 aquore dama. MartiaJis: Dente time tur aper, defendunt cornua ceruum Impelles dama quid nifipr uda fumtts? Idem tamen etiam Marcialis RomanosindicathasitainftituiffejVtmuicemlhenučadmodiiin f dimicarent arietando: Frontibus aduerfs molles concurrere damas VidimuS)& fatiforte iacere pari. Spečiau ere canespradam , čiupuitquefuperbus Venator cultronil fuperejfe fuo. V nde lene s animi tanto caluerefurore? < Ste pugnant taurifte cecidete viri. Etrnrfusi Afpicis imbelles tentent quamfortia dama Pr sli a gam timidis quantajit ir aferi j ? J n mor tem paruis concurrere frontibus audent s Vis C a far dami s parcereimttte canes . L ih.S. c. J 6, Plinius tradit damas manfuefcere raro,ciim fera: dici iure non poflint : fic ex eo citant Vinccntius Bell. & Volaterranus,alijque,quin & Platina videtur hanc lečtionem lecutus,damam raro man- fuefieri poffc/criplifTeifed noftri qpdices meliushabentlic: himanfuefeuntrarbcum feri dtciitt- G renonpojfint, proximeautemdeleporibuslocutuserat. De vfu fituscornuumapud veteresnihil reperio, Ted ex recentioribusdočliflimus Scaliger tradit,hifce adminiculis tanquam vneo apprc- henderc prominentes rupes,neque aliter inaccelfas raontium verrucas fuperare. Prouerbialiteri Claudiano prolatum eft s Ante dabotnt hyemes Nilum , per flumina dama Errabunt-glacieque mger domin abit ur Indus. Et rurfus: Concorde s varia ludunt cum tigride dama. DE I B I C E. C A P V T XIII. s Lib s 4» Cornuum V/US. S Y N O N Y M A. IOSCORIDES incapitedecoagulo huiuscaprarnon videtur meminifle,^J qui ex Graccis prater Homerum j qui i^aMvcuy& nuneupat, memineritdnuenio neminem. EiTe vero eam qu*e Germanisfteinbock, ltalis J Gallifquefteinbeck vocatur j omnes dočti vno ore afTerunt:Fa?minam in hoc genere Heluetij monta- ni, tefteGcfncro,priuatimybfchen, velybfchgeifz vocant, quod nomena Lati- nisdcdučtuinnon dubitat,Ulyrijs kozoroziecz dicitur. Belgar,tcfte Scaligero,vvildgheit nomi- nant,Varro rotas vocat, tefte eodem,quod audaciores,inquit,corruperunt aučlis elementis,duin legi iubent plaryccrotas. Harbrei ako interquadrupedc$puras nominant^Rabbi Salamon ger- manicavocevertitfteinbockj Kimhihircumfyluefl:rem,Hieronymus i.reg. 34.fimiliteribicem; Septuaginta tamen priori loco vpctyiXctq>ov interpretantur. Huius cornua plerumque pro capri- corni comibus oftenduntur, imo nonnulii capricornum ibicem vertunt: Albcrtus caprum raon- tanmn appellat: H D E« e, De Quadrupedibus Bifulcu. Lib« I. f ji; DESCRIPTIO. MOREŠ. NATVRA. LINIVS totam huiuscapr« hiftoriamfic breuiffimeeftcomplexus: Ex c apr st¬ runi fylutftri*mgenerefunt etiam ibices in Alpibus pernicitatis miranda,quanquJt onerato capite vali is cornibus ,gladiorumq ; vaginiin hac fe libram ^ vt tormento alitpuo rotati inpetras 3 potijfmum e monte aUcfuo in ali um tranfilire quxrentes , at p; recefju perviciusquolibueritentulant , Ha?c ille: Et AlbertusMagnus nullum_. aitanimal curfu, & agilitate tantum pollere, & fimul tam ingentia cornua babere 3 quam caper montanus 3 quem latine ibicem 3 inquit,vocant:Huius enim cornua a capite vfq; ad clunes proten- di:dumcaditex alto totum corpus inter cornua protegere a collifione 3 & ičius lapidum magno- rumexciperecornibus. IdCm etiam in eatalogoquadrupedumalphabetieoibicem ak eflie ani¬ mal d e genere capri,colore fuluum,in Alpibus Germani« abundans,magno etiam hirco maius: ^fummasrupes afcendere,& ciim altius fcendere nequit 3 conuerfum aliquando venatorem deijce- reniti:fed peritum venatoremcruribusdiuaricatisdoribeiusinfilire, &cornuamanibusappre- hendere j & fic aiiquando de rupe depofitumeuadere. Sed forte veri us Scaliger: deprehenfas 3 , inquit 3 ibicesaperto 3 atquelibero loco 3 capaciquc curfus in venatorem irruere,eumque deijcero derupe:Quare operam dant>vt obiedtu fcopulorum tedli de improuifb appareant. Tum ibi ciim impetendinonfitlocus 3 animum defpondent 3 &facile cedunt.Idem Scaliger authorefl 3 nifiha- bitetloca frigida occacari. Vetulorum cornu pependillepondo duo deuiginti. Inquibufdam_ numeratoselfe nodosquatuor, & uiginti 3 totidem,inquit 3 annorum coniedura. Poftremocum incredibili corporis libratione,atq; iaculatione fuperent. akiflimas rupes 3 interualla uel lolo afpe. ftoformidabilia fecuro tranfmitterefaltu, Ioannes,Stutnpfiusin chronicis Helueti« nonpauca etiam memoratu digna fuper huius animantis natura fcripfit, qu«a Gefnero Jatine reddita neu- tiaiiam mihi etiam pratereunda duxi:. ibices, inquit 3 in fummis apud Heluetios mon tibus abun- dant,incolunt enim uertices AJpium, ubi glaciesnunquam foluitur,natura enim frigusrequirit hoc animal,c«cum afkcr futurum. Egregium elt 3 & corpulentum,fpecie fere ceruina,minus ta- v metijcruribus quidem grarilibus 3 & capite paruo ceruum exprimit. Pulchros 3 & (plendidos ocu- loshabvt. Color pellislufcus eftjungul« bifulc« &acut « 3 ut in rupicapris. Magni ponderis cor¬ nua ci reclinantur ad dorfum,.afpera,& nodofa 3 eoque magis quo grandior «tas procefierit. Au- genrur enim quotannis 3 doneč iam ue tu lis tandem nodi circitcr uiginti increuerint.Bina cornua nltimlincrementi 3 ad pondus lexdecim 3 aut očlodecim librarum accedunt ; libram dico pondus fexdecim unciarum. lbex faliendorupicapram longe fuperat hoc tantum ualet,utnifi qui uide- iit,uixcredat. Nulla monriumrupestam edita,autpr«cep$eft 3 quam non faltibusaliquotlupe- rctjiimodo afpera fit , & fpacia tanta promineant, quanta falien tis ungulas.exciperepoflint,pa- rtetem fcandit fi afper fit , & non incruftatus. Venatores impellunt eam ad rupes excellas 3 & la?« Bes, iiiiccum euadcre ncqueat, conficitur, uel ab homine funibus per rupem demiflo,uel ab ijs ,, qui fcandendo per rupium latera accedunt. Fera uenatorem expečlat 3 & folicite obleruat 3 an in- teripfum,&rupem,uel minimum interfitfpaciurmnam fiuifirduntaxatintueri,utita loquar,. poffit,- impetu fačto fe transfert 3 &uenatorem impulfum pr«cipitat:Sin illcita prefse 3 fixeq jrupi ^reatadeundojUt nulla interualli (pes appareat,fera loco manet,in quo uel capitur 5 uel confici- btur.Iucunda quidem h«c uenatio 3 fed multis laboribus& periculisconiun ca- Saltufl Cornua >eo« rurnpue v- Pugna cum Venator e . Locus « Venam tu* cunda . Sexus di- Btnclio. Lib . i.ob - fcru.c. 13 «. Barba . Cornua . Duo ibicis venera . o Vljfsis Aldrouandi m .. K Capiendi ratio. 9 eademque D. Ioannide Choul montium Lugdunenfis agri prafe&o, cum esc peregrinislllisre- gionibusreuerteretur,donauilTe. Interfuitpmcreaillarum venarioni,rufticofque quofdaau* ait 5 infummisCreta? montium iugisinueniri adcoiaculandi peritos J vtvigintiquinquepaffuun» interuallo cas fcrire queant: Capras vero a fe educatas, & a paruulis cicuratas loco quodam iiu montealligare,qua marestranfirefolentrSagittarium vero inter vepresfeorhmlatitareaduerfo ventOjciim non ignoretibicem aluscentumpafTuum interualloodoratu percepturum. Marem, vbi fanninam inuenit,conliftere, tum aruftico fagitta peti. bileueacccperit vulnus, aut alioqui fagitt^ferrum vulneri inhadčritjillico hbi mederi nouifse:nam addičtamnum confugereherbam Creta? fcopulis inhsrentem, qua depafta breui curetur. Mira? agilitatisefle hoc animaheiufdetn cum caprea (lic rupicapram vocat)natura?,vtramque enim in afperis fcopulisj&aditu difficilibus degere 3 ibicem vcrdexfcopulo in alium defilire folere,fexetiam pafTuum interuallo diftantenu, quodqui non viderit, difTicileadmodum J inquit J> credat. QuodattinetaddičlamnunijAlbertus ctiam Crcticascapras,qua? paftudičlamniinfixascorporibusearumfagittasexcernunt,capros montanos fiue ibicc.s interpretatur:Non placet tamen hoc virisdočlis.Homerusitaq!aeT»?i§*A« cuyog cornua vocans ixxcuSixd,Su>pa,, hoc eft,vt Scholiaftcsexponit qua? extcnduntur ad fexdo cim pahEftras,ideft,palnios 3 mihi perhoc fylueftris genuscapr^propterinulitatamcomuumnia. gnitudinem,non aliam quam ibiccm intcllexit, fed verfus adfcribam: A vt/V iav\aro^ov tv^oov suyog A’q/P itt, ov pa, <&rcv a vroč vtto ftp voio r vyy\ctag^ Uirpng izficUVOvTot, J'i'Siy/XiVOg iv CTpoSoZviari , B eC/\tix,ficxrpog c ef’ VTrnocifiTruri ■Tirirpv. ThX.ipiU.ix, xitpa.X»g ixxaiSrxctScopa nriv , Nav 3 » 33 3 -» “ AgreBifrfuam cjuondam ipfe fub peci or e affectttus E rstpe e Xeuntem excipiens in in/idijs Tercujferat in pettus y hac autem fupina cecidit in petram » Cttitts cornua cx capite fexdecim palmarum nat a er ant . Et illa quidem elaborans arcuartus aptauitfaber: T otum autem cum leuigaffet^auream mpofuit cujpidem.) &ant qui hic sxxatJexdJap«. interpretarentur fexdecim annorum,fcd hanc interpretationem re- Cornuahtc • prehendit Scholiaftes,inqj haceademfententia ftat Euftarhius, inquienslčxdecim palmorum, c&decadora . liuedodrantum quinque & figui natura,&pidurte monfiruola forma Jucis nonnihil accepit, fed obfčurio- ris. Quare vtea maioreuadat,enitcndum:Capricomi eaelt natura,& vite ra tio,vt d frigidiflimis fiimmorum montiutn iugis,&pcrpetuaniue candentibus minquam longiiisqudm vt pafcat, difcedat, <51 adeo ealoriself impariens, \ t fiextr.i hccgelidilfima cacuminadegerecogaturdere" ca-cuseuadat. In Alpibusnon ferenifiadperennem glaciem inuenitur,- Summumergomediie aeris regionis lrigus, quod in frigidorum genere pi incipatum tenet, quo melius fymbo!ofitno- tandum,quam ciusanimalis imagine,quod iiinimo fummi frigorisamoretenetur,&ducitur.Si- gnurn igiturtropen hybernam principio fui mcticnsdoefilfime,conuenicntilfimeq;naturf capri- corni babet cffigicm,«Sr quia parte pofteriorchumidum eft,Ar in aquai ium definit,caudain pifcis eft lortirum. HacGoropius,qui liane capricorni figuram puleherrimead arcam,liuenau5Noa- chi applicatj bate.n.in media aeris regione verf.ibattir,& parteluperiori non aliterquamaegoce- rotes lolet altifbma mentiu cacumina petebat,inlcriore vero qua?aquisimmergcbatur,refefebat pike. Hcccadeftiscapricornifignum innumisquFuldaargentcisbieroglyphtcecufumarpicias« Jndicatid,vt(xTiaquillodifcitur,Auguftigenefin NaciimTbeogonesMathernaticus,adquc in fecefTu ApolJoniac vna cum Agiippa comiteaccellerat ,gcnituram eiusinfpexifiet,cxilijdet- que,&^ adorafIcteum,tantain mox fiduciam fati Augullushabuit/vtfchemafuum vulgaueritj numumque illum argenteum nota fideriscapricorni, quonatuscft,perculferit. Inbocnumo eapricorni fignum in pilcem definens,fpharani inua prioiea pedes pofitum euoluere videtur* Hoc F / Dc Quadrupedibus Bifuldj. Lib. I. 73 5 $ Hocipfum Horatiusquoq; voluifieintelligitur,cucapricornum Hefperia? tyrannu appellat, que tamenlocum ne in o ex interpretibus aflecutus eft.Eodem capricorni fidere nati feruntur Carolus Qmntus,CaroIusBoibonius,CofinusMedices,&SelymusTurcarumimperator. Šimih ratione in Maximiliani Imperatorisnumo depiduscapricornusfortunam , & perpetuam illius fclicita- tem nobis tacite Ioquitur; &antiquorum illorum principum prolperitatem cum noftri hcrois fe- licifiimo f^culo componit? DE BVBALO, SIVE BVBALIDE, Caput XIIII, ^RBITRA BAR aliasbubaluipecie differre-abubalide jdeceptusnimirum partiin verbis DiolčoridiSj partim etiam Plinijdlle.n.agensdecoagulo aliquotquadru- pedum,cum.nominaffetvž/3poY, OTAa 7 vxžp&ra,&<&Wcr,antcquam no- minet bubalum,interponir e Aa^o^Se/zo^cr,ided,ceruum,Sevi tulum .Pliniusve- rd etiam cum dixiffet, vrosab imperito vulgo bubalos vocari, fubdit, bubalUm_ tantinn gignere Africamvitulipotiiis, ceruivefimilitudine: Ex qua duplici fimiJitudine conij- ciebamjbubalum, & bubalidem inuicem confundi, nam fimibtudoad vituluni pertinere mihi videbatur ad bubalum,&,vt nomenindicare videbatur,ad bouis aliquod genusdimilitudo vero ceruiad bubalidem, maximeciim bubalidem ccrnerem ab Oppianofubindeaceruointer capras iylueftresddciibi,Cpterum pod publicata eam opinionemociim diligentiiishanerem trutinare, . priorefentetia immutarefuicoačius,non.n.aliterbubalusdbubalidediffertqi afes. Gefnerusin appendice mufmonisnominepingit, propterea quod in Sardinia vulgo mudo v °catur. Sufpicor vero etiam bubalum effe illud capri iyluedrisgenus,quod Bdionius nobispro Cigelaphoddčripfit., fiquidem cum barbacareat,fiuearunco,q,ui tragelaphodcbetur^tragela- Pbusreuera edenon poterir. Simili,inquit J pilopra:ditusedquo Gallorfi bouc eflain(idedibcx) [dnullamhabet barbam,eius etiam cornua non funt decidua J dmih’aqi funt capra? cornibus,qi)9 ^terdum contorquentur J vtinariete. Os,anterioremfrontispartem,&aures,arictmjsparesha- ^dpntterea etiam ferotum quod amplum,Sc propendenseft. Quatuorcrura illis etiam fimilia, a |ba:coxa- fub cauda 5 alba funt,cauda nigra. Coli i i'uncrior,Se inferior pars,atq; pečtus adeo lon- ^pilisobfita funt, vt barbatus videaturi Villi autem in fcapulis,& pcdoreoblongi nigri;vtrim- ( ! Uc inlateribusmaculamcinerei colorishabet,naresnigras,osalbum,vt&totam inleriorcm_ alui ‘ infer Bubalum 4 bubalide no differre nijl fexus . Bubalus Scaligeri & Bellonij. Lib. "i.deve nat. „ Bubalide. feriptio . Muflo. Lib. \ .ohfer, cap. J 4 . partem. Ha:c Rellonius addita hac figura. Habes denique in capite de bubalo perperam- iptojcaerum fub bubali Afričani nomine mihi miflum animahquou ex capris potius quatn dle ibi etiam iudicabam. 2 N A- / A De Quadi upedibus Biiulcii. Lib. L NATVRA. MOREŠ. 717 , Patrip a- mor. Lib.ep.de pi** fcat. Occultato capite Ute- refeputAt* VBALVS j inquitidemOppianus,domefticamfedemirificeampledHtuf,namfi jpfum vinculis aftridum venatoresin alienumlocum Ionginquum abduxerint, ac ibide in paftionibus liberum s & folutum reliquerintjnon obliuifctpos i7ri i:S' opaa&cu- ^ X7ri7ui 3 tiffix.t J« /aiy iyra'l^ag oAsof 7rp AdpSct-jp. Hoceft interprete Lippio: Nonaliter fylua in denfa caput oeculit ater Bubalusdmmanem cernens a fronte leonem 9 ffiadrupedi infipido demens cuftodia c ur a i T iarn. capite occultojperat non pojje vi deri), A dir o doneč Unietur dente leonis. Hincautcm eft,quod damalis, ideft 3 iuuenca ab AefchyIo,tefte Ariffophane Grammatico voce- tur Ažci /To^epr« /SaČaA/c,quafi pr*da?leonum expofita 3 fiuepabulum leonum. Timidum a u temu animal efle bubalin, docet etiam philofophus, non vno in Ioco/cribitenim bubulis 3 capreifq; in- terdum cornua inutilia efle, nam etfi contra nonnulla,inquit 3 refiftunt } & cornibus fe defendunt> tarnenferoees, pugnacefque belluasfugiunt. Et rurfus: tfubaIorum 3 & ceruorum fanguini libra? nuli* infunt:quare fanguis eorum non fimiliter,vt aliorum concrefcit. Et rurfus r Bubali fanguis C aliquantulo amplius fpiflfatur,quam leporis,& cerui,quippe qui proxime ouillo,aut paulominus confiftac. ’ DE PYGARGO: CAP. XV. Y G AR GON' Pliniusin pracitatis veibis ex fylueftribus capris effe aflerit 3 marini fitus mittunt; Et Deuter. 14 .Septuaginta difchon vo- tjc on» fed illis,quastranfmarini... T . t 0 _ cem hebraicam reddunt additurque inde nomen ei indi r j, ! ^ • tuni effe, quiagra’cč nateS'arv^Hdicuntur,atquehincfortafliseft.,quddThcodorus Gaza apud vn e dt tl us. Anflotpl/’ m /nit nlklpillom e>r\n 1 m o V ! tYt č* tTl PV fCH F13 3 ^3 CAp* 2 » D AriH:otclem,cui >zrvy nobis Jatina ta men voce capreoli, fiuecaurioJi,& in fteminjno genere capreole,ycl cauriole,& Galiis cheureul,quafi capreoli dicuntur,Germani rt h velrech, marepriuatim lccbock, feminam recgeilz vocant,Angli roo,lllyrij fnra,velfarna,Hilpani zorlito,& cabronzillo motes. Non eft bikerah apud Hjeremiam cap. ?. etfi Hieronymuscapream interpreterur, memorke,vt apparet lapfu,quod in Aquila?,Symmachi,& Theod. translatione dorcas legerit pro Spog.dg } vel ideft,camdu$dromas: Dorcasautem Ariftotelicapreoluseft, vt moddpatebit,quam_ ^ vocem MartiaJisetiam latine vfurpat: Oppianus ocpzov vocat, quamuis Diofcorides doreum a doreade diftinguat, Cretenfibusfarcadia,tefte Bellonio,dicitur nomine,vt ipfe etiam arbitratur a doreade detorto. Qui Arabice feripferunt medici, vel eorum isrcrpretes dorcadem,& capreo- Jum,gazel yocant,vd gazdum,vel gazellam: Sic & a Syluatieo dorcas exponitur capreolus. FORMA, DESCRIPTIO. $. de part ib. gap.z. Cornua. hib. I i.cap. 37 - T-clog.7.- Capreoli ma cula* L ib. 2 , de ve pat. »3 OR C AS, fine, vtvertit Gaza,caprea,minima,tefte AriHotele,eft inter cornige- ra,qua’ explorata habemus, in ceruino quoque genere numeranda, vt qui cornua habeatomnibusannisdecidua. Qualiaautem ha?c cornua fint, oftenditPlinius his verbis: Dedit ramofa caprcis,fed parua , ne c fecit deeidua ,- fed legendum pro __,__ ncc,dr f Stumpfiusfic breuiterdeferibit in chronicis Heluetkr: Caprea’multaca- piuntur in regionibus Hduetiorum Alpinis,coloreceruisnon diflimiles,fed mole corporis longe G inferiores, qua vix capras a?quant, ex quarum etiam genere fylueftres exiftimantur: Mas cornua in capitegcrir Tenis plerumqueramis diftinčla. Vilu,tcfte Alberto,d iciturefte acuto,voce vero exiii, dentesnon mutat. Fuiraliquando mihi miftum capreoliicona Sereniftimo Bauaria? Du- ce,in quadeccm, &feptem numerantur cornua,partimramofa,parn'm etiam non ramofa,quare monftruofa fuifte fufpicor. leoneminter monftra recenfebo. Ca ter ii m Virgilius capreolum depingens maculisdiftinftum oftendit,vbiCorydon Alexidipuero duos capreolos promittit hisverfibus; Pr at er c a duo ne c t ut a mihi v ali e reperti Capreolt^ffarfis etiam nunepellibus albo Bina die ficcant o ni s vbera^quot ti bi firno. Seruius fparfosalbocxponir, quihabentadhuc maculasaprimaatatevcnientes. Acceftuenim teinporis,’nquir, mutant colorem,& eorum macuia grati^ minoris efte incipiuntiEfte tamen ma- culofos capreolos docet Oppianus h is verfibus : Tug d’ dpa jmcAbocutm'%v/\.b%oicnv ibpKug. 7 ** KujcCvug tBctpoto JVp/^ap . p/vcv S’ IttI vcoto> . UtihJgv d.7ra.vTu ficilioremconcodiontm ; >nonqua. , temperatihominis uentriculum uincat, fed Q arn ' lS bt- capreolorum carnis refpedu jConcoquifacilioris J alimenti tamencitiusfugien- D tis : iuftiufqueeifead nos aprugna: temperamentum: caprcolorum pulo infic ^ inclinare^ut ideo non piorfusnulla generandi atrabiliarij humoris culpadamnetur. mtas. 6 D E Zib.S-e. 51 , L ib* 11 *c 37 - Addax. Gortina » % 740 Vljfsis Aldrouandi DE CAPRA STREPSICEROTE. Caput XVII, LINIVS inter fylueftres capras, quas tranfmarini fitus mittunt, ftrepficerotes XV'' ct,arn cnutr.eratj& alibi: c or n na, i n q u i pereči a. rugartim^--, ambitu contorta^&M *■ lenefašhgium etacuata vt ly?as (itleft, fulcos vt Dalechampius cjrponit) dice- j JJ/i' res ttrepjicerettrfuem addacem AfricaappelUt. Ioan.Caiusapud GefneruUlifl appcndiccappofitahaccapitis,ieupotiuscraneiiconejtamgiaphice 3 hisvcrbis ftrepficerotis cornua a Plmio depingi aflerit,vt l5giore verborum arnbitu opus non fitjErgohoc tantum addic ea cfTeintuscaua/ed longa pcdesRomanosduos 3 palmostreSjfi redo dudu metiaris, fi Pexo pro natura cornuum pedcs tres integros. Crafla fiint,inquit,vbica* piti committunrur,digitos Romanos trcs cum femiffe. Deicribunturin ambitu palmis Romanis duobus, dimidio co ipfo in loco. In iuir.mo leuore quodam nigrcfčunt 3 cum in imo magis fufca, rugofa fint. lam inde aprimoortu fenfim gracilefcunt 3 & tandem in acutumexeunt. Pendent vna cum facie ficca per longitudinem dimidiatajibras feptem,vncias tre$ 3 & femiflem. FacieSj qua?adhuc fupereft iunda cornibus.>& frontis ceruicifque pilis 3 loquunturftrepficcrota-. 'animal efie magnitudinefereceruina,&piloruffoad inftar ceruini. Sed. an nare,& figura corpo- ris ceruina fit, ex facie nihil certi habeodicere,cum naresdiuturni tcmporisvfu detrita-fint&fa- cieseademdecaufahincinde glabrafit. Conijceres tamencxeo,quodfupereft,eumproprius accedere ad ceruurn, aur platycerotcm. Hincpidor ceruinas ad iunxit nares ftrep/icerotis faciei. Aures tamen habes ftreplicerotis cxiguas Icilicet, Or^cis hodie non cLypt/jt } vt Gefneruscredit, fed platagoni, vt Bellonius obferuauit, addcns per agrimi intelligere ibicem. Ide Gefnerus cornua fic breuiter defcribit.- a/uuvlrlpct; habent vt cerui- Cornua. na,demde alrerum ramu,nec plures:reliqua pars lata eft,& in digitos circiter dccem diuifa,pror- ® fuseodem modo, quo cornu alcesfuolocodepidlum dedimus;totum cornu longum eft duos do- drantescum palmo:huius media pars fuperior lata eft,vtdixi:inferior rotunda vt in ceruo,latitu- Lib.i.obfer . doad quinque digitos.Bellonius vero fic ipfum nobisdepingitanimahCorpore quidem ceruum C ap. 54. tefertj&capreolo maioreft,fed colore diftert.Dama minus caput habetceruo, cornua illi ctiam i>efcriptia Omnianno decidua vt ceruo, qu* antrorfum protenfa habetprteteraliorum confuetudinem.-gil- totius . nam habetdorfifpinam,atramquelineamfecundumdorfilongitudinem excurrentem,cauda longa eft ad poplites vfque dependens, vti vitulo. Sa?pe accidit, vt eius latera candidis maculis afperfafint,qu£e vetuftate pereunt; accidit etiam faepenumero,ut feminajomninoalba: fint,fic vt capr«eexiftimaripolfent,nifipilumadmodum breflemhaberent. Oftendun tur eius cornuain- gentis magnitudinis, varijs locis, qualia funt ea, quae in gradibus, & afcenfu Ambrofiana? arcis tonfpiciuntur. Hatous Bellonius. Vulgaris dam* figuralike eft. Quimoddhanc vulgarem An (it p!a~ tj cer os f JLurycerof € p piani qua. Ceru us pal ■ matus, C ar ni s pita* ittas . Fhni vis, LtngUf . Tali . 74? Vljfiis Aldrouandi ; j noftram damam veterum platycerotaefTearbitrantur,nullum mihi certiusargumentumhakre videntnr,quam quod hodicqj Gra?cis pl a ta goni vocatur: nam etfi Diofcorides uu^afvupoToc^ ter dorcadem ,& dorcum tadlq.ua m earum fpeciem r.ecenfeat,incertum tamen eft,nunquid reue- ra ea fuerit eius fententia , ncc quid certi cx Plinio etiam colligas,dum enim inquit: Animalium puorttnda m c or m: a in palmasfrpcit natur a-, digitofcjut emiftt ex ijs,vx,tpa$ Oppiani fuerit; ceruo enim eum fithiuogit., , V S V S IN GIBI S. a AMA, inquit Platina,cum capreolis fere in qualitatibusconuenit:bonumnam« quealimentum eius caro vcfcentibuspr£idat:modiciquidem recrementi eft,lan- guincm tamen ad atram bilem tendentemquoquo modoefficir, IuliusAlexan- drieus, ciim dixiflet čarnem eius vcruecis fepe in morem pinguem cfle,eiufdem- quAiut non alieniadmodum temperamenti, faporifque,vtciim primtim guftaf- fet,veruecinam fe edifTe crederet, fubdit:Itaque ex ea ducemus argumenta in hanc,& numerabi- nujsfacultates:pinguis tamen nefcioquidineftlaxi,acdifToluti,quod diuerfam faciat,& infipi- da paulo magis caro, vt nequc ha?c Iylueftrium vitio prorfus careat, Sc crafliore,melancho!icoq; fanguini generando obnoxia exiftimari meritopodir, Similirer etiam de algazelfera,quam da¬ mam interpretatur, Albertus refert: Caro eius,inquit, frigida, & ficca eft,& ha?morrhoides mo- uet,nih cum pipet e, cinnamomo,&finapiparetur. Sed Rhafes, ex quo id videturtranfcrip/iife, ait, nifi cum melle, pipere,galanga & cinnamomo conficiatur. Idetn etiam alibi carnesalgazel comedi iubetcumiinapi, &allijs. BaptiftaFiera verd,qu6ddamascernereteundeminepulis cum capreolis locumobtinere,poftcapreoli mentionem fubiungit: H Damula adujla magiifi matris ab v bere rapta ejl , H uic prior in noftrgforte er it orle locus. • Decodura dama? dicam cx 1’Jatina inceruo, & exApiciodecondituraplatycerotisf SVS IN MEDICINA. JMVS algazel, vt teftantur Rhahs,& Albertus,capillosauget,& emendateosh cum oleornyrthinopra’paietur.SiIinguaeiusfuffiaturguttur,hirudinesdecidfit: vbi gutturis nomine intellige qnandibet pa rte m, cui adha?ret fanguifuga. Tali cinis impofitus in hftulam tuuat. Scribunt & alia quadamdefimo,& kile (quo tamcjicarereputatur)huiusanimantisad coitum,&conceptumpertinentiaId- perhitiofa,& iilicita. De Quadr upedibus Bifulcij. Lib. I« 74$ i DE C APR A MOSCHI. CAP- XIX. E h.acan imanteveteres,Gr«ci, Latiniquenihilquod hucufquelegerim, quiequa prodideruntidebcmus vero eam Arabk« Jingu a? medici s;St;d & rccemiores Grg- civt Aetius, & Paulus: Aeginetaquamuismeminerint,ex Arabumtameniibris. Nom i„ d quicquidhabent,tranfc£ipferunt..biueautemhaneferamdorcadem,caDreamve\ t, n , * ' . . ., , ‘ * C AVTA tnO* 1 . aut gazellam Indicam,peregnnam>velonentalem appelles,autdorcadem mo- r i xbi, vel innpuciter animal mofchi,parum,inquit Gelherus,intereft. Mihi capram mofchi appel- U f larelibuit; lfidorus J & Albertus,nefčio qua ratione,mufquelibet appellauerejSufpicor tamen lic , u J y 1 ue appellaflea mofcho 0 quem mufeum vulgusvocare lokt..Nominatura D.Hieronytno ad Done- triadem, peregrini murispellicula interodoramenta, guibusdelicatioresdiifluunt; Quod vero ' animal muris peregrini nomine intelligatjdočfisconijcieodum reiiquiu OeliusefTeait qui mu- &* wus ® fcum(mofchmn)qui & nune in delicariorem vfum venit,ab eo fignificari a£bitrantun,Henno)aus ier o»)w». vero animal potius illud intelligit , ex quo zibethum accipitur.. AtGefnerusper murisperegrini ^ Ul pelIiculam,foHiculumanimalis mofchi, in quofciJicetcoijigitur hoc odoramentum,intelligipu-- tat:nam ineo.adhucpilofo,inquit, mofchusincludi,afterriquelolet,vt fortč murisgenusellepu- tarit nominisvicinitate deceptusSed datur & hoc noftro tempere,etfi perquam rarum > c.xigui mufculi genus, quod totum gratiffimum mofchi odoretnfpirat.-hunc mufculum antealiquot an- nosmihicommunicabat LudouicusC.ozadinuspatritiusBononienfis: Quarecum facilefuerit iftiufmodi pclliculas ferre,Bieronymushaspotius,quam aliasmihi intelligere videtur. Volater- r cusb ranusmurem mufeum vocat (&ex Aethiopia,8^ Arabia venire tradid fortequod videretmu- rem ab Hieronymo fimul cum mufco, qui ipfi nihil aliud quam bryon dl, &a Gr«cis inter odo- rata ponitur,recen(eri. In deferiptione modo peregrinadltiuscapr«variant.fcriptorcs,etfi noru ddint,qui exautopfia delineenr. Conuesiunt tamen,quod excaprarum,fiue gazellarum gene- reelfe fhtuant,anm\al fcilicet biiulcum,& bicorne,vno excepto SimeoneSetbi>qui v ni cum tan,- befcriptia tiim cornu ei tribuirJEft hoc animal, inquit J capre« fimile vnico armatura cornu,pr«grandi cor- c apr a r»»- C pore. Cardanus animalipfum mortuum vidiffefe tradit Mediolani magnitud ine, forma, ac pi- lopniliquoa colotis elTet magis glauci,capreolo fimile,pilum tamen etiamaddit craffiorem efie pilo capreoli, fupraque binos,& totideminfra dentes habere,hocque folo differre J & odore a ca- preolo,nam pili,inquit, varietasaregioneortum haberepolfet. Arbitraturtamen Scaligcr Car- £ X erc. 2 r.. danum mofchi hiftoriam non Jegifle, aitque in regno Pegu gazellc fimile animalalbum dle,cu- iusexinferiore mandibula a?quedentes vtrimquefinguli erumpunt. Qum deferiptio cum. Sera- pione conuenit,& Auicenna,quorum ille: C apr e a peregrina, inq u i t,^^/ a, coUrejornibus abal ijs ne dtjjidentifcd dentibus tantu caninis difcrepant^puos bi n os ^ verree more erfertos palmi longit u- dinegernnf. hic vero ait: duos dentes albos habent intrb reflexos tanefuam duo cornua. A pud Paulu Venetum,vbi ait: Animal,exquomofchuscolIigitur,catti magnitudinemhabet:procattilego capreoli; cattienim magnitudincanimalbifuleum hucuique ignotum eft ,& ca:tera deferiptio tefpondet:nam pilus, inquit, eft grofius-vt ceruis,pedibus quoque vngulatis,denteseiquatuor, bini fupra,& totidem infra longitudirre trium digitorumueperitur circa prouinciam Cathai,d^ . regnum Cerguth,quodtnagno ChainTartarorum regifubijcitur., IdemPaulusVenetusinre- ^ gione Tebethinueniriinquit multa anirnantia,qutcmofch'um producunt,qua?gadderi vocan- turi& Serapio fcripfit in Tebeth multasclfe ciuitates,fcd mofchum omnem,qui circa ea loca col l'gitur,auehia ciuitate,quae priuatim a totiusregionisnomineTebeth nominatur. Cartcrum no nera daru vnieum buiusgazella: genus dbnam Brafauolusexfertorum illorum dentium nullam facit men- tionem ,&tamen etvrcjflu^ licbreuiter deferibit: Dorcasperegrina coloreceruo fimdiseft, dor- cade aut capreolo paulo maior, & nonnunquam a:qualis, figura quoque htnibs,& vnguibus iri- demmultifidis. (bifidisdiceredcbuit) Afleritinfuperpiincipes ) &aliosquofdampra:diuitesvi- foshoc genus capreolos ex peregrinoorbe aduečlos in delicijs habere, alereque, in Italia pra^fer- tim. Vidifleitidem Vcnetijsmerc.atores,qui AlphonfoDuciFerrariagazellam vendctecupie- Lib.%.obfer . bant,mofchum in ventriculohabentem. Idem in Aegypto,&pluribiis Africa locishocaniman- cap. 51. tis genus reperiri fcribit.Sed qua in Aegypto funt gazeli« dentibusillis exfertis etiam carere vi- dentur, vel faltem Bellonius, alias diligentifiimus in deferibendis eis non meminit, nifi dicamus, aliud capra? genus,quod ego fufpicor,defcribere.In arce Cayrijnquk, aderant etiam cicurcs ga- gdl«e/y]ue{h'ibuslociseb dedud«,qu« omninbcaprc« fimiles funt 3 fiuc capreolo,& cor pore, &colorerupicaprasreferentes,armioribuspedibus breuiori bu &, pofterioiibus Ion g ior i bu s le- poris. Dentes. Gadderi. Diuerfage - 744 Vljfsis Aldrouandi poris modojtijgrltti lineaiti fupra oculos dudam habent,vt rupicapra } vocem ferecaprinaedunt> E fed barbacarent. Pil us ru tilu s eft 3 a d pallidu m fendens, l«uisj & fplcndcns',pc'dus;& nat« albe« icontjvt in dama 3 cauda fubtus caiidicat>atque fuperiore partc fufca efh,ad 'poplitum vlčjtiefuffra- ginespropendens,vtin dama. Gazella multoleuiorecuifu montcsconfcendit,quamin valles defcendit,atquein piano fatis veloci impetu fertur. Auresarrigit vtcei'uus,graciliaquecruraha- bet,& bifulcos pedes:collum oblongum,& gracile vti rupicaprajtnaris cornua maiora funt 5 quam feminarum, qu« omnino reda effentj nifi circa fummum nonnihil incuruarentur,longioraquo quatn rupicapra?, & lun« crefcentisin modum inflexum. Cicurari debent^nam alioqui locacam- peftria fterilia,&ficcainhabitant. Hascille, Sed cum caudam } inquiat 5 haberead-proplitesvfqi pcrredamaliam quam mofchi capram nobis defcribere videtnr. Brafauolus hanc effigiem tani quam veri animantisequo mofchus habetur,Gefnero Ferraria mifir. Mihi iamantemultosan- nosgazella tam mas^uam famella cum fuo puilo., cuius hic escpiimitur effigies,in hac vibe vifa, corporisfigura, &capitevulgaremdorcadem,fedcomibusvulgarem potiiis capramexprime« batjcolore vero ceruum; quod autemcornua videatur haberc adunca,id incuria pidurisfadum 3 &propterlignibreuitatem>alioqui reda funt. P NA« $ De QuadrapedibusBi(ulcis. Lib. I. 74 ? Natvra. MOREŠ. CII 3 VS. * Capiendi rario. LEXANDER Benedicftus rard gazellasviuas eapitfadifpropter infignenu Curvia.cn J velocitaterrij vcrum aliasfimiles gazcllas criam dičtas,viuaseapi,fedqua: mo- cApiantur. fchum nullum adferunt. EtBralauolus,valdeagileseffe,inqut,&velociflimc currere. Idem Alexander manfuefcereaitexemptisdentibuslongioribus:mor < fu in perfequentes feuire,Iaqueo ant fagittis eas barbaros venarLIn prouincia_. £ - Tebethvenantureafdemcanibus,vtPauJus Venetusteftatur. Ruellitisapud _ er apionem, venatorcshancferam,inquit,caflibus,autlaqucis captant, autfagittis, velmif- ] ‘^us vomicK folliculum decutiunt. Sicille,fed inepte,nequc enim folliculos unflilibus ampu- Vt caju.tn- p 1 fentit Serapio, fed fera: quouis modo iam capra?,folliculum quamuisirnmatumm ab eisab- tiir • ,°^i. Aiunt odoratis pafcbac pbtiffimum nardojVridc ctiam mofchoddcft,fanguinis eirca vra- ^icum collečlioni odor concilietur. Ciltuf, R rr DE Mufl-us qnid. 745 • VI jfsis Aldrouandi D E MOSCO. CAR XX. / S Y N O N Y M A. ETYMOLOGlA- VI a Grar.cis /t/Y^ofdičluscft ; . & a Iatinis eadem didHone indicandus foret, iseft, noftra artatc intcr pretiofiflima odoramenta, nec mediocris in medicina vfusha- betur: Ofricince,barbariquemufcum vocant,ciimalioqui mofchumdici opor- teret, vt propria appellatione a mufco difcerneretur, qui virentes magis villos | quamfolia J autfrondesfignificat,quibusper jeftatemintorrentibuslapidesve- Vof ki T10- p ivts ratio . pefcriptio A ni m alis, ijvo.i mof- d)4 ?' quodeftoleo ,fito^c?, 8c/x litera abundant ettb%>p$ } veiapriuationefoetoris x,*rxrtpmvrfo p-uSia<;. o^renim&bene,&maleolerefignificat. Cateruni ciim Arabesmofchummifchv©-G ccnt,rečlius fortaffecum BrafauojoGracoshinc fuam vocerr) deflexiffe dicemus. Syluaticus, & alius quidam mofchum grace abonafa,velaboanifa diciineptiflimefcripfcrunt,cum hoc autho- ris nomen fit, cuiusdemofcho verba berapio reci tat. Ital! mufchio dicunt,atqueitaGallifere etiam, & Hifpani mufci,vel mufchi nomen a recentioribus Ldtinis vfurpatum retinuerunt. An«, gli muske dicunt, Illyripizmo, Belga?mofceJliaet,Germani bifem, qu* voxoriginehcbraictL, effevidetur: nam Reg^.cap.io. bofem exponitur aroma, fuauisodor,&iiidiftionariomlingui pro aromate etiam fenbitur bofem, & befam. ORT V S. QVI D SIT. E ortu ipfius mofchi non omneseodem modo referunt. Symeon Sethi mofchum omnem fundi afferit ab vmbilico peregrina? d< readis, quam nos capram mofchi H nominauimus. Huiusenim,ciim ruit in venerem quafi furijs ftimulata,intume- fcere vmbilieum, confluente ineum craffarum partium fanguine: Quo temporo anim^l ipfum,inquit,pabulo,&potuabftinet, humiquevolutatur,quaverfatio- ne vmbjficum feculentofanguineturgentemexprimit,quiccrtoquodam temporecoagulatur, bonumqueodorcmobtinet, Aluchafemeiufmodifolliculum,quomofchuscontinetur,effeait vmbilieum animalisjiuc circa vmbilieum veficam plenam fanguinis,qutealiquamdiu feruatain mofchum trafcat.C aidanushanc veficam infra vmbilieum effe fcribit.Paulus Venetusiuxta vm¬ bilieum intcrcutcm ,&čarnem, Ifidorusininguineabfeeffum.Alcxandcr BencditSusipfiani- mantiquendamveljutiabfcefTum innafcitraditfolIiculimodo,cumpilisceruinisfimilibuspen- dentČ,putri veluti fanguin'c,večl:igaliceuonercexoneratefcnatura, Scaligervero,etiam fubeius ventre fleri collcčfioncm fanguinis in tumorem,aflerit,quod Grarci apoftema voccnt, vterquo, vt apparet, berapionč fecutus,cuius hax verba,interprete,& paraphraffe Rucllio:ln fyluefhibus, inquit,capreis,qtuT in n.omibuiobcrrant,&liberevagantur,conccptafkniesantcquam vomica_. rumpatur, fuaptč natura ad maturationem fpebiat, ad quam cum ventum fuerit, fera titillantis humo- De Quadrupedibus Bilulcis. Lib. I. 747 A luimomlancinatu laceffitacotibus,&faxis(arboribusllidorus)fefelongo infolatu candenti- bus infricat magno oblečfamento,doneč fačio vomica? emilfario tota faniei viša ventriculo(foI- liculum intelligit) fupralapidcs elfundatur j non aliter q.uam abfcdfus pure cočiofračlusdif- filitjita vtricuius maturo humoreper naturam exaniat(emittitfaniem) vlcufque polimodum ducit cicatricem, rurlumque ruens fanguinisimpetused ferecipit, impletque vmbilicum, dum abfcedensinconfimilern vernicam extuberet. (^uotannishocfieri Rueliiusfaibit,fed fineau- thore) Cteteriim indigena?, qui loca ,vbiverfanturhuiufmodi fera?, advnguemnorunt,faxa_. facile deprehendunt , quibuš fufa colluuies, & candente fole reficcata cohsefit ( foiis enim calor, ghtomodo ac reperculfus non modo denfateffufurn cruorem ^ fed odorem etiam commcndat J Huncigitur coiligatur , mofchum incola? m ctunt, & vtriculisfcraium carumalferuant, quasvenatucaptauerant. lilo & feruetm. inofchusmuki v.Tnit,acinter magnilic2,®ia muneracenfetur. Hucufq : ue Serapio. Si foi- Animalia liculusab animaii dematur, ad mofchum progignendum deinceps,vtait JBrafauolus,aptum non mofchum n-e cit. At li fponte fua cxeatin maturitateconfricando, tunciterum atquef’a?pius mofchum faeit. nerantia no Idemait,eiufmodianimalia mofchum quidemmaturareapudnos,fi habuerint,quandocon- vbique loco- & uehunturriliamenim faniemad coduram venire: tarnen iterumnon cini-ttere^usjaut inepte rum eamka emittere, quod ratione cadi, aeris,&earum rerum, quibus viuir,euemrearbitratur, viderique_, bent faculta ■ fane excreinenritio illo humorehocanimalfecundum naturam purgari,licut mulier fanguinis tem* menftrui fluxu, neque diu viuere polfe,nili ita expurgetur, propterea in noflro cadd breui, in- quit,expirat. Ifidorus vero, < 3 ^ Albertus dupiicemagnofcuntmofchum ;inquiuntenimom- Mofchus du nem čarnem huiusanimaIis, vtfiquteduriufcula inillaoflafue- AmatiLufe- iint,reijciantur. Čarnem hac ratione oprime piftam,&contufam,manu inglobos redigunt, tAnt de mo¬ ti^ parte pellis eiufdem animalis excoriat£ obuoluunt, ac muniunt, vt in pike formam euadat, fchi ortune- 5 ^ mofchus foiliculo inclufus dicitur. Vtra iam fententiaveriorlit dijudicent,inquir, qui mo- utopimo* fchumcolligiconfpexerunt. Mihicertetum Arabum, tumrccentiorumdehocanimaii,fenten¬ tia, quod plurimum in eius deferiptionevarient,fufpceta eh. Neque audiendos elfc puro, ■qudd mofchum tuberculi, vel vmbilici eius animantisinflammati Cmicm elfe tradunti id enim hauddubiefalfum elf. Sed funt mofcho animaii tumores, quales in ca flore elfe fupra diximus, \ j quales in omnibus leporibus funt, propterquosvulgusteftes dfe exillimans,Ieporcs om- nesfimul raares, &fa:minasefsecredit :a quibusodoratum illud pusemanare arbitror: AtqueL» tumores efferotundos, tefticulifque fimiles, membrana feu pelle circumdaros norunr, qui adul- terant: Nam in tefticuli formam effingunt, & pelle animantis obuoluuntgtc tcfticulum mofchi appcllant. Ilič itaquc efl mofchus Lufitani nonlegitimus,fed admodum ab ipfodeferipto adu!- ^teratus, ab co quem Arabes, & rečen tiores Gneči aliquot depingunt,diucrfus,vt parum rečic ab ^eomendacij infimulentur. SicFuchfius, E L E C T I O. - OSCHVS, inquitPlatearius,omninb nigernottprobaturt.prafertur illi fubni- ger. Alius cit fubruffus, omnino accedensad colorem fpic* nardi, qui maxime laudatur.Huiufmodi quidam haberi aiunt cx caprcis,quce fpicam nardi depafeu- tur;quarc eligedus cit fubruffus,qui quide vix adulterari poteft:& faporis amari, _qui guflatusodore fuo ftatimcerebrum feriat:qui neq; flatim foluitur,necadmo- c ' Um rehftii,& qui no omnino clarus(ideft,fpl£didus)lit imrinfecus.Grana latiufcula, & per totu a 'qualia. Scribit Brafauolus odoratiilimum le mofchum Venetljs vidilfe fubnigrum: quem mer- c 'Uorquidam,inquit,habebat, cx proumcia Cathai featuililfe allcfens,iter non ineptum fibi fin- per m are Euxinum, Colchidem, Iberiam, 6^ Albaniam vfque ad ingrclTum Scy thiae: J; Rrr .2 eft yy 35 33 74 Vlyfsis Aldrouandi Mofchus •vnete ad vos Venidt . Mofchus T tl bifeinus. Mofchus im mat ur h s fg. tet. Cetor qui probetur. J n lepiti- tnus /it pro batio. eftenim regio Cathai $cythiaj extra Imaum pars. Necmirumvidcatur^uoniatneoinlocorc- E gio eft a Ptolomao vndecima Alke tabuia Randamarcoftra nuneupata, inquanardusabundar, & quatn Sotus ffuuiuS alluit . IncoJar regionem vbioptimus mofchus nafcitur,ErgimuIvocitant, paiticularem vcrdvrbem,Singui. SerapiotraditinThebetmultasefTeciuitates, fed mofchum omnem, qui circa ealoca colligitur,auehi a cinkate, qua. , priuatim totiusregionisnomine The¬ bet nominatur. Etin eadem regione multa mofchi animaiia reperiri fupra ex Paulo Vcnetodi- ximus* Idem Serapio effcprofttetur,quiTumbafcinnm anteponant,odorifquepra:ftantiaiT)ca- prearum pabulo ferantacceptam ,qua?nardoinibi velcantur copiofa,ca:terifque odoratiffunis herbis. In Senirarum vero quidem agro capreasherbasodorataspaki, fed odoribus impares. Aliam quoque metendi rationem eaniari Tumhafcinosjhanc faniem vomiem foJIiculo non erue- re, & bJandiente ceeli lercnitate menim legerc: Senicos vero vomica? ventriculum exprimere,& exclufafanie,adulterina permikere nubilo parumquearridcnteca:Io,& vališ vitreis recondere, ob[urareq;, deinde mittere in regiones Saracenorum s & m Hamen,(Amanum exponit Alexan- der Bencdidus)& Periida,& Haharacaliafqueregiones Babylonia?,acli Tumbafcinuscffet.Te- ftatur idem Serapio venatores in regionibus Beteth (lego Thebet) & Sceni, plerumque capreis, E qua s vel fagittis peremerint,vel aliter interceperintAolliculum adhuc im matu rum abkindere^: mofchum autem iftiufmodi pra?cocem tetro, &infuaui odore difplicerc: Verum tantifperlibero aere fufpendere,dum abado prorfus f^tore maturuerit:eum hac concodione perfeda miram fibi conciliarefuauitatem,quemadmodum fcil/cet in arborum frudibusfieri confueuit,qui precoces decerpti,tandem exuta acerbitate,&dulces,& fuaueolentes euadunt.Prfferri tarnen debere mo- fchum illum aiferit,qui in folliculofuo rnaturckit, antequam rekindaturab animali. Et Brala- uolus affirmat folliculum moichi, antequam maturucrit,graueolcrc, fefeq,- Venetijs od orati vo- luifle adhaerentem adhuc animali.- eumomnino grauemodorem habuihe,quia nondumad ma- turitatem peruenerat.Addit infuper,quod fi accidat ab animali auferri,antequam abfceffuscon- codus fit,concaqui quidem , fed ineptius olere. Quod vero ad regionem, Auicenna mofchum praferri ait Antebiura,vel AfciltionfoBellunenlislegit Scinium d Sceni regione fortallis) deinde Iurgiuin, podremo Indum marinum. Elluchafem in Tacuinis folliculos continentes mofchum-. Cubit effe feribit fubtili ex veficula & mofcho: Gcrgeri effe folliculos his contrarios,qui mofchus minus liibtilis lir,minufque aromaticus: fed mofchum Charum medio inter prafoidos loco effe, G quocumfcobs, inquit, argenti, &plumbi mifcetur, vtaugeaturpondus. Mofchum deniqueSal- mindideterioremadhuceife, qui folliculoexemptusin vafe vitreo feruatur. Idem Elluchafinu etiamteftatur,cum hccanimaiiaprocul a mari verfusdefertumpafcunturfpicamofchumipforff forefuauiorem, ciim vero prope marefunt, pafci myrrhaj& Auicenna etiameum mofchum prar- ferri vult, cuiusanimal depakitur vtrumque behen &fpicam,&almaru. Simeoni Sethi melior mofchus lit in vrbequadam,qua? multo magisorientaliseft,quam Chorafe,qua:dida eftTupa- ta (Rueilius prima fyllaba omilla Pat tranltulit: ea videtur efle, quam Tumbaki ex Serapiono noininauimus.) Colorequidem hic mofchus fubflauidus ei laudatur,huicque bonitate,inquit, cadit, qui ab India defertur colore in nigriciem vergente; hocctiain imbecillior,feudeterioreft qui ex Siniš (ex Senitarum agro,vertit Ruellius:Serapio hanc regionem Seni vocat)habetur. E t Auicenna, quod ad colorem,& odorempomalis (pomi odore fortaffis) inquitcitrinuslaudatur. Sed eiufinodicitrinuS mofchusnufquamcomparer. Mukus,inquitSyluius,fcrrugineusfereeft nofter, non quem Auicenna probat,citrinus Alexandrinum vocans,eft odore in opum Cyrenai- cum inclinante,fed valentiorepra’ter aliam fummam ineo fragrantiam,glebuliscxiguisc6ftat. Aiexander Benedidus fyncerum mofchum nigrum effe tradit,conglobatum meliorem, folitudi- tiisodoremhabere,autanguium quorundamftato tempore,autcuiufdamauisfimi,quo aduite- ratur. Negat Brafauolus mofchum perfedum copigse ad nosadferri, fcd folliculosfoliim vi ab animaliabreptos, ex regionibus orientem, &occidentem verfusad noscomportari»perfedio- rem dlc ex oriente allatum ijs pr^cipue locis vbi nardus,&^ odorat« herbar nafeuntur. An mo* domofehus legitimus,(ch ei /utv ra> VTrepo^ei ( lego čvripa^ei') dvoSnirov durov, ny»vrcu : ft ffs' /uv } vivo&tu/u,tvov. Rueilius vertit: in peluim humo. reperfufampoltexanimatum trutina pondusimmntunt,pofteaiterum£cqualanceponderant. Quod h protinusad ftateram red udu m fuperferatur, fynceri experimcntum putant: fin repens cedat,& pondere degrauetur fpurij indicium exiltimant. Hanc opinionem Syluius quoqj kqui* H De Quadrupedibus Bifulds. Lib. I. 74P tur. Oefnerosquoad verbaattinetGyraldipotiusinterpretationi accedit,quoniam čirspdyw fignificare videtur pondere fuperare; fed quod ad rem ipfam*vter fcilicet verius tranftulerit 3 iudi- ciumcohibet,experimentumquediuitibusrelinquit.Quidam mercatoresempturi mofchum na w ribus obturatis, & refpiratione cobibita ad medium iačium lapidi$currunt 3 vt annotauit Platea* rius 3 & inde attrahentes aerem ore., fi mofchiodorem fentiunt,emunt 3 probantque. Aliud fyn- 1 ** ceri, & illegitimi fignum docetScaliger 3 totam mofchi hiftoriam breuiterhisverbiscomplečles: Capra fera eam paicem cum corio iimul abfcindunt 3 qu* inter fecandum guttf fanguinisefiluut, caduntque,ear pro mofchooptimo 3 atqueexcelleinilfimo 3 autexcipiuntur 3 autcolliguntur. Huius minimo portiuncul* beneficio ad c*teri eruoris condimentum vtuntur.Vbi fecuerunt,hirudines admouent tot,tamque diu, quoad earum fudiu cruor vniuerfus,cum ipfa vita detrahatur. Eum fanguinem exficcatum,atque in pulucrcm redačtum priorisillius perpauxijla quantitate 3 viribus verdeffioacifIimisperficiunt.Ouippedentefimamfatisefreprodunt.Tumilludinfolliculoshofce, qui ad nos importantur 3 inditum feruant. Adulrerationes 3 aut fynceritatem ita vel deprehendut, velprobant. Syncerumnaribusadmotumillico fanguinemelicere. Suntetiam,quihocmodo r bonitatem ex\periantur:imponunt prunis ardentibus 3 fi liquefiat in olei modum,tenuifque velud pdlicula aranci figura relinquatur,pro fynceritatis figno habent: Sin infktur 3 tumeatque ac ve* iuti calcis maife fimilis reddatur, fpurij & adultcrati notam elfe. ADVLTERATIO. • . . M f. . DV LTER A TV R mofchus, vt ait Platearius, & pr*cipuč niger>& niger ad fub- y t rufiumcolorem accedens>admixto pauco finguine hircino modiceaffojvelpane retf t rt affodra vttrcs,vdquatuoi partesexiftiscontritisad vnam mofchi admifceatur; & vix dignofcitur.Sed panisaffusnimium friabilem reddit mofchum. Sanguiš vero hircinuscum frangitur, Iuciduseft 3 & clarusinterius.Quandoque venditur, cum ipfi spelliculis,& adulteraturfimiliter 3 vtiam diftum eft. Incifisenim pelliculisSaraceni verum mofchum auferunt,&infardasadulteratorurfus itaconglutinant,vt nondeprehedatur. C Sed mofchus adulter atus cum peJledupius eft pondere, fi fyncero conferas. Tantum Platearius. Et Monachi in Mefucn: facillime 3 inquiunt 3 adulteratur 3 undc f*pe ftercus murium,& alia diuer- lapromufco venduntur. FolIiculisquidemintegris nonftatimadhibendafides 3 quoniamnon Murium defunt impoftores 3 qui eos cffingunt fimillimos, & vari js rebus impletos vero mufco imponunt, ft erct ts . donečeiusodorem recipiint,atquefic mulierculis,&virisimperitisvendunt. Alexander Bene- didus vero iecore hoedjno arefačto, & auis cuiufdam fi mo vitiari fcribit. Fit pmerea mofchus faditiusa quibufdam J nec vno modo: Gefnerusquomodo fiat ex manufcripto cuiufdam empiri- Mofchusf vcl2ibettumredolens. Aliter: Styraccm 3 ladanum 3 &fcobemlignialoesrnifcent: Debetautem ad vtramque compofitionem mofchus 3 vel zibettum addbatqueomnia cum aqua tofacea commifceri:fedfacilefrausdeprehendicur:namnatiuanonitaceleriter,vtfadiciaaquis fnolleicit 3 &abeadcmodore 3 coloreque differt. IdemGefnenistraditaudiuiiTefeaquibufciamui augeri mofchum radice angelica^ure mofchi odorem pr^fentarc perfentitur,tum alias 3 tum pau- 6aeiusquantitatemedicamentiscompofitisadiečf:a. Caeteriim funt & ali* J qu* quod mofchi odorem fpirent, ab eo etiam dcnominari meruere, vt modo patebit in denominatis, ex quibus fei tafle aliquid etiam eiici p*ffit,quo vel mofchus vitietur,vcl odor augcatur. Rrr 3 CON* Vt feruan- dus+ 750 Vljfsis Aldrouandi C O N S E R V A T I o: Odoris recuperatio. ^ X fententia Platearij mofchus feruari poteft in vafe vitreo, denfo, acdiligentef ** oblito cera,vel potiiis in vafc plu-mbeo,(quod & Alexandcr Benedidus fcribit) vt humida, & frigida huius metalli qualitate melius feruetur. Monet autem,ne quid aromaticum addatur, caucnduin efle,quod fic fuum odorem omitteret. Quem fi amiferit, inquit,in olla ^liue v’afe vitreo aperto,vt i>yluiushabet) ore> apei to fufpendatur in cloaca, <5^ recuperabrteum. Ifidorus vero eiiam tradit odoris amiiii viminfetoribus, &latrinisrecuperare, centranimirumfetoremeludari,ac filu« dando quafi reuiuifcere. Syluiusafferit odoreinhumidocraffoperennante viuaciffumim efle mofchum. E M B L E M A. E Actts mofia ta. Lib.io. e. 2 . Mnfitlium. Foltu m rnon tanum. T anacetnm ir.ontan im . Ant h U s. toaiorana nofiata. Alfingemi- fch. M o fiate IU . A^eratum eerttleum. Dipcadi. M oje ari. 1'alnta C hrt {tt oderat a. AEC mofchi capra imago eft,inquit Camerarius,principis,qui fu bdi toru m fuo- rum opibus, <5^ fumptibusfuftentatur, atque ideo maiora iliis, vice verfa,fi deri poflit, reddere cupit 3 vtfciiiceteiusopera contra aliorum iniuriaslemper poffint vitam tranquillam, & fclicem agere. Emblema Camerarij eftcum verbis.- LI- BERAL1TAS COMPENSATA. Muncra qux domini sfuerint dat a , tetnpore funt Vbertorapvelut mofchus odore plačen s. DENOMINATA. g SSE dixi ex plantis, qua? mofchum oIent,ideoq; abeo denominari mcruere,qua- lis in primiseft geranij illud gcnus,quod acusmofcata? nomenclaturamilbi ven« dicaui^necnonetiam iua mofcata,qu 2 ?Gefnerietiam iudicioapud Aetiumdor- cadiasappcllatur,& mufcium, fiquidem vna eiuspars vna cum coftidimidio co- _ehleari menfura in potu datur aduerius iecoris obfhudionem, ad quam chani*- pitys,iiue iua molčita perquam vtilisexiftitetfi Hermolausaliterfcntireuideatur: inuenio , in- quit ,mufdliumdiciquandamlierbamabodoretnufei,vtčonijcio,quoniam& dorcidavocanc eam ,naribus vjtiofis, & ktcntibusaccommodatam, vt Aetiu$exiftimat,nifiquisprodiptamno accipiat,quod &dorcidium appcllant.bcd & iua mofcata etiam appellatur polij montanicjuocL dam genusfimilitcrodoratum:Quin&tanacetum montanuma Rhptispopuliš iicappellari Da- Icchampius fiue vniuerfalishiftoriaeplantarumauthoratteftatur; necnonanthilIidisquadaiiu fpecicsiua?mofcat;r nominein Mofpelienfi agio inflgnitur referente eodem ,ctficdor eiusnon admodum fit gr jtus.Dcfcribunt item recentioies maiorana?,iiue fampfuchi qucddam gcnuspif ^ eteteris minus, maiorana? molčat« nominc,fiue,vt Galliloquutur 3 mariolainc mufquee.Oblerua- ui itidem in Alpibus Apennini bafilici,fiueocymi quoddagenusmofchiodorefuauiffimo,quod inde mofcaturn dici poterit, nccaliud fucrit,cuiusMonachi in Mcfuenhis verbis meminere 3 Al- fengemifcheftocymumcaryophyllatum ) vel mufcatuni,utaliquipurat,nam mifch arabicetno- fchuseft. Atquiocymuin caryophyllatuma prarccdenti d ide rt. Mofčatellam uocatCordus, quodfoliaciusmolehum redoleant,quamalij tlialictrumminimum, cJufius ranunculumpras cocem thalietri folio i Lcbeliusranunculum minimum Septentrionalium heibido mufcofo flo¬ re; Kauhinus ranunculo iimilem mofcatellinam dietam; nonnulli denique dentariam mini- mam. Inter carcra agerati genera Dalechan pius unum defcripfit agerati purpurei nomi- ne, quodaGermanis mofcatella cairuleaappelletur a confimili mofchiodore. Bizantioan- tealiquot annosdelatum fuit bulbi quoddam gen us hyacir.tho congtner,dipca,di illicnun- cupatum, quafi florem dicas pra?torium , aut principe dignum , quodqiie cb odoris fuaui- tatem mofcari, lut mofchus gra’cus, (mofchio graco) bulbufque mofchum redolensappel- lacar. In rndcacino'agro facyrijgenus digitatumj fiuepalma: Chritti 5 utuocant 3 copiosž pro- De Quadrupedibus Bifufcis. Lib. I. 751 ■A prouenir fuaui/fimo mofchiodore fpirans, vulguspalmam Chrifti odoratam nuncupat, fed iS^ mofcata dici poterit. Cimi id primo olfačerem, nihil vnquam fuauius mihi odoratus videbar, &ea quidem gratia qua: caput minime repleret. Intcrvaria violarum genera eciam eft, quarrL- Viola mofc/t mufcatellam appellant, & violam matronalem, quod a matronis propter odoris liai fuauitatem_ tclla. praca?teriscolatur. Haudab reetiamliiiumfuumconualliumGailigrand muquet,quafi muf- liltum con- quc:t vocitant,herbulam fcilicet lummopere abomnibusodoratiffimorum fuorum florum caufa_. ualliam . C cxpetitam.Galiium Diofcoridis Ruelliuseifdem petit muquet, quafi mofchettum minus dicas appeliari rradir a fimilitudine odoris fui cum mofcho. Interherbarumfručtusmelonumeftge- Melomfcd - nus, quod mofcatellum fiue mafcharcllum ab odoris fui ptseftantia dici m e mit. -bed & Baptifta tellinns. Porta Neapolitanus melonisSaracenici fexenumeranslpecies,quintam mofchum redolereat. teftatur.Poteftq;odoriftealiufqueiftiufmodifručiibusartificioseinduci:fiquisenim mofchum eosolere cupiat,femina vbi in terram proiečta funt,&germinare primo incipiunt, aqua rofacea, in qua mofchi nonnihilfitrefolutum,irrigabit,atquehumečtabit. Galli molque,&mofcadcile rofenuncupant 3 Itali(Juerofasmofcettasabodore,fylueftrisquoddamrola?genus,DamafcoSy- mo fca.- ® ^ar,vtcreditur 3 delatum,colorealbo,& ventri mouendoaeteriseificacius: Bclilinenfisab Aitfc.e- tuU. na nefrin,vel nefrin,vel neferin vocari arbitratur.-ncfrin,inquit,eft rola odoris acuti,qua? vulgo in Nefrin. Hifpania&Barbana rofa mufcatadicitur. GeteruincUm nefrin Auicennai caiidusfit, &/iccus Neftrin. ordinetertio,exrofartim gcncrccife minime poterit. QubdiimofchusPliniofui/let cognitus x 0 j~ a mg _ fufpicarilicerethoc genusrofa?ipii mofcheuton nominari,a mofchiodore:Quamuisverius /itita fcheutos . dici, qudd furculos, ac ftolones multos edat per terram difperfos, qui /xo^oxi icuntur; vel quod extaleolis,quar iimilitereodem liomine a Gnscis appellanturfteliciter piopagetur. Dalecham- Cyprt4s Gr g- pius in appendicehiftorifplantajum,inter peregrinas,&exoticaspIanrasarborem quandam cy- corum. prum Gnrcorum appellat,&liguftrum Latinorum & allcannam.fiue Hennem Arabum,nafci ait Ligujlrum . in Aegypto,ac poti/fimum Memphis,Mauros,T urcafque propter florum fuorum odoris,qui mo- Ar bor tri - fcho fimilis eft, fuauitatem 3 fumma cura, ac diligentia in vafis colere. Eft & aliud arboris genus, j} ts % quod triftiscognominatur,propterea,quod interomniumarborum flores,qui odorati funt, no vnusquidem reperiaturhuiufce arboris floribus fimilis; odore eft mofchi, qui primo in hortum, inquocolitur, mgrdfu fubinde percipitur, led vbi quis flores tetigeritquam ocilfitneeuanefc.it, ^atqueomninodilperditur. Inter pyra pra?cociaquaxiam nobis mofcatella vulgo vocantur,quia J™ ™ojca- fuauilfimum mofchi odorem fpirant,vnumperquamexiguumlaurinisbaccispaulo maius,alte- ’ rum maius; vtrumque palačo gratilfimum. Sunt qui Plinio myrapia vocari exiftiment quafi vn- )*!**• guentaria;Erantenimvnguentaveteribusmofchiloco. Neapoli vero vulgo pere mofcarello vocantur, qu;E tninora funt, maiora vero mofcareIlona,ha?c Germani mofcateller birn appellare videntur,vel faltem ex hoc genere fuerint; exigua enim efteaiunt,turbinata longitudine vnciam pauloexcedcntia,colore viridi,atquerubro,fapore hicundi!fimo,atquearomatico. Si prunifur pruna* culi in mofcho intingantur, deindc inferamur fručtus indeimbui co odore, dočti/fim us Co~ ftafustradit, tradente Ioachimo Camerario. In quibufdam Italice locis a confimili cum mofcho udore mofcatula dicunturquacdam cerafa colore 3 qui ex nigrorubro,ac viridi miftus videtur,vn- c era f a m0 * defemper immatura apparent,vcl maturirati propinqua, duracinaetiam nuneupantur. Cele- učnima etiam illa vitiseft inter arbores, qu£e nobiliffitnum illud, & odore,& fipore 3 Bacchi do- uum,vinummquam,nobisfubminiftrat,quodmofcatellumvulgonuncupamus,funtqui vinum y inum m9 „ .Tobiasappellant,omnium, qua? Cyprus profert, referenteStephano Monacho,qui ea de Infula j' cate n um . ^lcnpfit,optimurn,acde]icati/fimum 3 - Vua corticcconftatduro 3 callofo 3 perquamcarnolaeft,< 5 ( >v ^ udorefuaui/fimo ,fucco dulciIfimo,nečiareo,aureicoloris: Suntqui non mofcatellas,fed mufca- ^ rellasdici velintquafi mufcarias,quod a mufcisfummopcreimpetantur,atqueinfeftentur,ideo- r aria > queetiam Plinioapianasvocari creduntabapibus,qua:&ipfathifcemaximopere delečlantur: ‘ G ** fed apianas lana operit,tefte Plinio,noftrat nuda? funt. Pontanusdum amicos fuosin feftiuitatem ^ Martini inuitaret, inter carteraqua: cis propinabatvina,mofcatellum tanquam pratftantilfi- ^umcelebratjdumait: Mofcatum mt hi mit tat htc &illa . ^vina,inquit Manardus,fuauem,&iucundum nonhabeantodorem,arteodor infundeduseft, Lib. 1. epijl. Vt h mofchum olere cupias rem quandam quar talem ei odorem inducerepolfit, imponito,qualis 1 • angelica odorara,atque id genus tes alite: Plinius quoque author eft vina arte reddi Gdtfratif- fma,odorcqueadmiranda; Et Paxamusdeniquefarmentain aqua, in qua mofchus maceratus ^bmaceranda pr.rcipit,antequam plantentur,affirmatque v uasproducereeiulcjem odoris. Inter P er ugrinos arborum fručtusceleberrimus cum apud medicos,tum apud coquos eft,quem nucem Nuxnafta* ,n yriftiam, & mofcatam ab odore vocant, quem fcilicet in proprio folo dum recens cft,egregie u . refert. ?5 1 T Vlpfsis Aldrouandi refert. QmGalono %pu 'qnafi glandcmauream nuncupariconijciuntjillispotiusaf- S €hry[obala- fenferim 3 quam qui antiquisincogniram fuilfeclarmcant. Teftatur Menardcs in India reperiri Kus* aiborem , cuiusJignicortexodorc,faporcquc nucem mofcaramcinnamomumque luauitatc,pi- per autem aerimonia fuperet, ideoquc Jignurn aromatieum iureoprimo appellari, vfum cffe ad ii^ttumaro. roborandum potiflimum cor 3 & ventriculum. In Tolu prouincia intra Carthaginem & Nomciu Pidtuam, Deiplanram reperiri alferunr, qureliquoremproducac luauiftirnum odore mofchi, Balfamunn. Balfam«m Tolutanum nuncupatum:magni ficri obinnmneras, ouarin.co fintfacultates. Plaotacxiguopi- 'Idutarfum* no Irmi!is eft, valde ramofa 3 loi ijs Hliqua’ perpetud virenribus. IncoJa?iiquorcm coiligentcscofr ricern arborist-cncrrimum auferunt cultrOjCochkaribufquc qua? exnrgra cera ibi familiari con fr- ciunr 3 excipiunt 3 & in va/a recondunt,coIorei ruber ad aureum vergensAublfamia interdenfiinf, &liquidum media^gJutinofus, & cuiqnercifacilc adbaricičcnsjapcredlduJci.giatoqi!e 3 quiq; non vt alia balfamorunrgenera naufeam moueat,odorei IuauifSmus > tantufque } vtfi in fccretio- ri aliquo loco abfčondatur, feipfum prodat. Si quis vdam manuseo iJiinar } isnon aJitcr-quam fi iafmino Cataloniae,quod mofchum fimi]itcrredolet J obiitusfbrer > delicati:(liino odore fra grabit. Peculiari5eiusaduerfusarticulorum 3 iun&uiarumque vulnera celebratur facultasjnon enim ca^ F tanturn curare, fed etiain, ne motu priuentur, prafare traditur. Inter animantia malachia.fiuo mollia nuneupata recentioresGra:cisquoddam /u,&%i>v a mofchi cdoreappeiiaiicradunt,Icd& Itali muicardinuiDj & mufčarolum vocitant. Et viuum hccanimal 3 & m ort u um rnofchioderem refert, ideooueinter veftesa nonnuJIisretineri fokr.Venere m 3 quifcusea confopitaeftjciet J nc il. aliteratqueipre mofchus 3 &in vteri fuiFocaticnibuspra-fentancoeO remcdiociim per fe in io- mentisjtum in peflis inditus. Vetčrcs eAedW#V 3 CoEtrcuvctv, & dfcui-av & ccruvAcV ah odore nuncu- pant, ln montibusplumbitij Vmbriar auisqua:dam v ulgo mulcardonuneupata capitur. Cate- l iim nunquid ita a mofchodičia fuerit 3 huc vfque nen inteliexi,fupranihiioininusannotaui mo¬ fchum natiuum auiscuiufdam excremento adulterari. Eft in ferpenrum genere bifia angela vul- go nuneupatusferpens 3 ferpens Aefčulapij creditus 3 qui non folum mofchum redoletjverum etia Jocaj in quibus Jatuit, eodem odore imbuit, Reperitur & in Cypro C uffo pa tria vocedi&us fer- pens,vettertofus,amplo capite J exoifecorpore: agnurrgcapramveintegram deuorans 3 &moxme- • ■* 1 bra fua arboribus affricansMeuorata excutiens offa: moriturum rnofchi odore fragrare referunt. f LtiS ' Nondefuntj qui aipidem furdurn vocent 3 quod altcro mcnfefurdus 3 altero fit carcus.ln Xanagar G ra prouincia a viuentibusadhuccrocodilis ram fuauis rciinquiturodor, vt mofchum fuauitatcj fua fuperet.Regnum prarterea Chinte animalia generat magnitudinecanum 3 qua? molčhumpro- ducunt. Incolas aiunt ca cccidcre,atque fcpelire,ut fic putrefadorum čarnem fanguinemque iru puluerem redigant,aiuntque & alia in India generali animalia mofchi planeodore J quibufque> liusmufcar hicadulterctur. Reperitur & in ltaliamurisquoddam genusmofcardinouulgo nuncupatum 3 & tfefcardi« ms, E leden ft" alte is mu-- ftardo » SerpensAe fiulaptj dimft ab auellanis nucibus mus auellanarum, fiue ut Albertus Joqtiitur,Corilinus.eaudam habethir- tamjongiufculam glinsferč more. Bina eiusobferuarigencra,maius unum 3 & minusalterum ; maiusmurium noftrorumdomdlicorum 3 quosratrosiiocainus 3 magnitudiniscft,ideoquefoa , x etiam quibufdam nuneupatum, minus magnitudine minoris muns 3 idquedtiplcx 3 unumodoro mofchi 3 alterum acriucv, leu /nodorum, De utrcquc in rnurium hiftoria, Sed & communium^ murium excrenientum mofchum nonnunquam olcrcRueliius } alijquc prohtentur 3 coque mo- Muris e*- fchumadulterari, Eftdcniqueinlcporumgenere 3 qui rnofchiaappellatur 3 cuiusuchigiatanto cremeutum, fpirant odorc 3 ut canes,dum ea uedigia pcrfequuntur,in furorem agantur. V t interim multa piy- Lepus mo- teream mullelarum genera Iltilfum ^ martes, furones,rolfolasatqucalia, quorum excremencis H [ohladitins, mofchusadulteratur, F^tent ea primum 3 poR olentfuauiffime. VSVS MEDICVS. VSVS ALIE Nocumenta. OSCHVSjinquit Cardanus, orrncnr rem ad hancufqucdicmcognitammagni- tudinc 3 & fuauitateuincit 3 & cxupcrat.Et Conflantinusprincipalemeiinteraro- matadignationem attribuir. De tempcramentohaudomneslimiliterftatuunt: Auicenna calidum ait 3 & liccum, fed heciorem ait, quam calidiorem fecundum-. quofdam 3 & lubtilium partium. Mefarugie caifacerc 3 & ficcare fcribicinfecnndo g-auu: Auerrocscalfacerej& ficcare in finefecundi gradus. Alchalahamen calidum aitin fecun- do/iccum in tertio, Syrneon Sefhi i Conflantinus, Mefaha in tertiocalfacerc, & ficcarein- quiunr 3 M of i digni- tas. 0 empera- nieniuru, Dc Quadrupedibm Bi/ulcii. L ib. I. 75 3 A i|U!unr 9 &rteiiuiumcfiepaitium. ExrecentioribusBrafaiioluscaJefacereait,idqueinfig®uter, &imfO'fumptum ,&fiappliceturquoque.• Necnonmanilefteexliccare; Siccarequidenieum etiam colligbodor enim in licco,inquit,fundatur,tefte Ariftotele: Sed nosmultaspartcshumi- p, tem p eyit . dusabeonon reraouemus, & humiditas cjus valde cralfaeft. Sic Brafauolus. Apparet autem menta cUr . variare authores in affignationetemperamenti, propterea,.quod diuerlimodecorrumpitur,atq; fcuerfimode vitiatur. 'Hieronymus Mercurialis agens de natura,&difterentia odoris,oftendenfque exeo r enttatur ' inconftans haberi iudicium,quiafepecontingit, vtinreprauaodoriitbonus,adducitinexem- J Ll y l £ . plumipfum mofcbum:Molchus,inquit,vtnoftis, eft odoratilftmusomniumcorporum,verunta. ^ cmpo r lt inenex!ftimo ego venenumefte,fivtmedicamentumintuscapiatur J ,addučtushacratione,quo- * J niatnmofchus,quandonondum eftadukeratus,ied IjmceruSjlinaribusapponatur^ftatimproli- citfanguine m;quare fi molchus adhiberetur in corpore eo modo,quo dantur alia medicamenta, fumego huiusfententia?, quod traheret fanguinem; Nequeenim ablurdumelEvt aliasdocui ex Galeno,repcriri medicamenta,qua?iua facultatefanguinem trahunt:quanquam mofchum roo« facultate familiari & propria fanguinem prolieere exiftimo.,fed vi qiiadam inlignr,qua poilet in ^ aperiendovafa,velobtenuitatem,&acrimoniam fubftanti^.Tantum Mercuriulis,cui certhofte- dendum erat odoris vehementiam renuitaremque,cum intra corpus fumptus eft mofchus., mini- mefrangi-veherirentie enimodoris,tenuitatiqueeximi«viseliciendilanguinememtribusattri- buitura caeteris. Exigua portio maxima?eftefficacia?,quamobrem parceadmodum medicamen- tisadijci folet. Non conteritur, fed dilfoluitur in aqua rola rum. Dolin eiusaliqui quatuor, aut quinquead fummum granafaciunt. Conftanunusperhyemem fenibuspotilfimum conuenirej fcrtbit.Vis eifecundum Plateariumfoluendi,&confumendi.Odorefuoaromaticovires,&fpiri- tusomnes corporis corroborat,idque vt ait Symeon Sethi momento propter partium eius tenui- tatem, qu£ tametli illico pcnetret, durat tamen, inquit, diutius, nec tam cito difloluirur^uam alij odores. Tcfte eodemimbeciilas particulasconfirmat,pleriqueetiamfpiritusinftaurar Lib.ii.cap. afferunt, & ob id compolitionibus rnultis analepticis mifceri: E quide Aetius medičamento pur- ' F ' gami ex hermodadylis mofchum addit, reftaurandi nimirum caufa particulas vi pharmacorum debiiitatas. Sed & illis qui lipotbymian, hoc eft,animi deliquium patiuntur,quique vires refo- lutashabentjidem Symeon vtilem elfe profitetur. Et A uerroes contra quamuisfyncopen eftere- Cmedioait. Platearius inquit, contra fyncopen,& totius corporis debilitatem,fiue ea lit vel vitio capitis,vel hepatisj & contra ftomachi dolorem ex frigiditate mofchum fimpliciter ex vino pre¬ beri quinqueadfummum granorum pondere. Cakeriim non foliim potuscor, & reliqua vifce- raroboratjveriimetiam extraadhibitus,vt Abcn Mefuai docct. Auicenna,& Auerrhoescordis robur,&lcetitiam promoucreallcrunt,inligniadhocipfumfacultate. Carteriim Symeon facere quidem,ait,adcardiacos;ipfum enim cor confinnare,& corroborare,fed pallore corpus inficere. Addit Auicenna tremorem etiam cordisfanare,cerebrum itern temperatura roborare. Iuuat & caputfrigidtmi,fed la?ditcalidutn.-calefacitcerebrum,&dd!ccar,!detriquccon'oborat ciim hunt ftcrnutationes cum co vt Atabari,& Mčfarugie fcribunt; Et vt Conftantinlisait , fternutationes. deeodem paralyfi funtremedio. Apud Auicennam iegimuscaputpurgium exmofcho,cum cro- co,&pauca camphora remedium efte fodiefrigida?,i(i-eft,capitisdolori,tnolchtimqueetia-m per Epropter vun refoluend i, confirmandique. Mcfarugie vero hoc non fimpliciter de foda, fed de Veteri tradit,q«am nimiacomireturhumiditas. Medetur item corporis ftupefačfioni,& furdita- ti, Melancholiarn abig.it, timoremquemclancholicum pellit,&animofosfacit,vt Cdnftantinus ^ait.Idem nccnon etiam Auicenna mifčentcollyrijs,&aridis metlicamentisocErlaribusjabfterge« reenim aiunt albugirfem fubtilem,& noxium humorem ddiccare,& roborareoculos. Authoro Rhaliopitulatur naufea?, & appetitum reftituit.Craftospra?terca inreftinorum flatus rcfoluit,te¬ ke Auerrhoc,& contra futfocationemex iftero fubuenit. Vt menfcs edticantur,& conceptus fri- gida caufa impcditus promoueatur,Platearius mofchum cum try phera m agna fupponi alferit: pelfmn etiam fatftum ex ftyracc calamita, ambra, & molcho non par um u afere, ldem etiam pue- ftarcfuppofitam lunam Xylinam oko mufcclinomudentern ,in quo refolutus fuerit molchus. Elfein eodem molchohumiditatem quandam uulgofertur,quacoitum excitet,ideoquecoli il- bni, mirificequc mulicrcs in uenerem proritare,quam ob caufam nonnulli diafatyrio nuncirpato Medičamento mofchum adijciunt. Auicenna agens dcnapello,&eius cura molehum Ičribitelfe ^.can fra.S. theriacam omnium ucnenorum J & proprie napelli ; Et rurfus in libro dc uiribus cord is tračfar. 2. c.de nupelLo. cap.j.mofchus, inquit,eftnubiliorumtheriacacontranapellum,&generacius,&cornu fpica-& Lib.i.deve-. kprimitur calidiras eius cum caphura,& ficcitas cum ole i s h « mid is,licu tču m oico uiolaceo, & nen . cap. 2. fofaceo. Cornu fpica: Santes Ardovnus prout cx authorum men ti bu s potuit intelligere, frudf us Cernu/pica eft/eu additamentum quoddam nalcens in quadam fpecie fpicie honibilisodoris.Tcmpore pe- quid. 1 ftilen tise 754 Vljfsis Aldrouandi JLiL 1 6, cap Lw. 1 1 ,M& /imiliadecoqui non debere monent c mn alijs medi ca» jnentisjfedcum exiguaparredecočlimi(ceri,& ficreliquisaduncli.Aliqui mofchum in lanaxy- linaponunt in aliquo vafe, & coloinfufasn decočtionem paulatim fic pcrlanamtranfmittunt, vt ijdem tradunt, fed ncque conteri debere aiunt, veriim in liquore rofacco,alioue folutum caitciis Lib.i6.cap. medicarnentismifceri, velalia qqadamartificiofaratioiie.Aetiuspia:tereavnguentaqu£edam^ 11 6 . &olcamofchata,ideft,mofchumodoramentum recipieciadelcribit, gcoibiculos.rotimdosodo^, Vnguenta ratos, qui & alia quxdam odorata, & mofchum accipiunt, parare docet,a c eofdem acu perfora- m&fcata, tostraiečfofuniculocollonečfi feribit. Iftiufmodiorbiculi (vulgusperfunios vocat) hodicqac_> H apud nos inter mulicrum ornamenta haud poftremum locum obtinent, apparetquc inue inuen- tosefTe,quoniam mofchi odorvtpr«citauimus,ad venerem quam maxime iiiuitat,quarein ma- ximoquoqueluxueft vfus,circa veftcseiuldem odoreimbuendas eorum, qui vel amant, vel a li¬ ter molleSj&delicatuli funt,vel fuas oflentare opes volunt,vel vt aerem infalubrem,aut fatidinn caueant,v'el fuosdeniqueanim«autaliunde graucshalitusemcndent, Placct ex eodem iti tra- gcmatisoriscommcndatio. Mufcardinas vuIgo vocant pharmacopol«faccharunr aquarofacea mofchata irrigatu,& iti minil toru feminu formam crifpa fuperficie redačlum.Fiunt autem preci- pucad oris,&hahtusc6mend,atiQnem.Ipfe;rutem etiam mofchusad virus axillarum,hiicum vo- caridiximus,illinitur,&diligenterfricatur. Sunt tamen,vt matron« Venet« quibusillcodor d i- fplicctdmo verdquibufdam mulieribus mofchi odorvteri prcfocationcm alfcrt,additque Brala* ^ uolus, quibufiamita ingratum efife, vtinde capitis dobrem, aut etiam morbum attonitum in- / .cap, currant _ OlausMagnusauthorcft,Suecosc«teraergaperegrinos vaklehumanose5^e,odilTcta- I 5* & I 4* menhofpites,quigrauesodores,vc mofchum,zibcttuin,&fimilesfecum in veftibus, aut farcinis defeumt, quia f«min«, inquit, abortiunt eo odore haudo, Si ob tales odores peregrino 1 .- incolis fulpe- De Quadrupedibus Biliilcis. Lib.I. 455 $ lufpečti fiunt nefintproditoresregni,-vndenonrardvnguentis,&odoribusdelibutos viatcres ■pracipue Rulfos, Mofchos, atqueDanosarufticisSucas tanquam virusolentes,fuliibus cadi contingit, quia difplicet ille odor. DE CAPRA SIVE HIRCO Bezaartico. Cap. XXI. TSI Andreas Bellunenfis/vt citat Nicolaus Monardes) in libro,quem de lapidi- bus infcripfit ex Tipthafi Arabeprofitcatur,lapidem bezaar nuncupatutn metal- licutn efle, eademqueratione exfuis erui veniš,quareliqui folent lapides, ada- $ ezjUAran mantes,rubini, fmaragdi achates,eiuldemquefententia?,referenteeodem,fitSe- šsKfa rapio ciim de hoc lapide verba faciens ait; Vena buius lapidisreperiturin Syria , ^ India, & onentahbus reg/o»ibus(htinus mei ierapionis textusex interpretatione Nicolai Muto- ui medici Mcdiolanenfis,nullafattaven«mentione,fimplicitcr habet ,innenitur maximei* Sp¬ rla, India,d 1 orientc)z rroneam tameneam elfeopinionem,animaliaqu;rdam Indorum venato- rum diligentia capta,e quibus extrahi hoc lapidisgenus dicitur, manifefto experimento euince- re traduntjde quorum tamen forma non fatis clare,nec eodem modo omnes referunt. Arabes,vt iibiq,- nihil bibendo perfeuerare,donec tandem calor ipfe euanuerit: quo tepore,dum illic diutius ha?rent,lapidem in angulis oculoru ge- perari, qui exinde egreflis in medicum vfum colligatur. Se vero ab illis,qui ex orientali lndia re- dierant,quiq j Sinarum regionem fuperarant,huius rei veritatem diligcnter fcifcitatum efie,eam* R c|ue fe habere fic:In lndia fupra Gangen,certis montibus Sinaru regioni vicinis ceruicapras(quas fupra diximus) eadem quidem agere,qua? Plinius de ceruisfcripiiti Cteteriim aqua egrelTas,mul- tas infignium facultatu herbas per arua depafcere,qua$ naturah inftindiu venenis reftftere agno- fcut,eaqj ratione naturaliscaloris beneficio ex veneno ab illis dcuorato,& depaftk herbis virtute quadam fpecifica infufa generationis tepore in internis ipfius animantispartibus,& alijs cauitad- bus magnos,paruofqj iftiufmodi lapidesgenerare,inter aha medicameta venenis aduerfantia no- bisha&enuscognita 3 maxima?admirationis 3 &efficaci££. Iaverdpartesinquibusgeneraturpre- tiofiftimusiftelapis 3 akj aliasrecenfent. Garziasin ventriculonafci tradit: Acofta item; Sed Fra- gofus in fua rapfodia teftatur Aluarum Mendez Commcndatore D t Iaeobifibi affirmafteexau- topfia,quodfa?pevideritin Arabia exquarundam caprarum renibus extrahh neeabterinearum tenibus nafci, quam calculi lolent inhumanisrenibus. Rabbi vero Moyfes Aegyptius, nationo tamen Hifpanus medicus peritiftimus in opere 3 quod de venenis confcripfit afterit,referente Mo¬ narhe, hunclapidem in fellis vefica procreari, quod rationi valde confonum ipfe putat, quando- quidem in multorum aliorum animatium felle lapides generari videmus. Ipfe vero interim Mo- & pardesedam teftatur exinterioribusinteftinis,alijfque eauiscorporispartibuseduchprimumve. rohorum lapidumobferuatorem fibi fignificafte,obferuaftfefegigni eos in receptaculo quodam fafcia? modo confečlo, villofa čarne conftante duorum palmorum longitudine, & triumf ek vnciarum Jatitudine ipfi ventriculo parti interiore adhmrente,akos alijs maiorcs, & quodam or- ftine difpofitos vti nodos veftem anteriore parte elaudentes. FORMA. ADVLTERATIO. BSERVAKOVM non omnes lapides, quipaftimprobezaart!cis oftenduntuti |ynceros efte 3 ac genuinosiimo veio pauciifimos ad nos genuinos adferri 3 vel indc afftrmari poterit 3 quod tata apud indigenaseorum eft a’ftimatio 5 vt vulgodicere fokant: Licet Deusomnia in hominu vtilitate procrearitjhos tame in principum duntaxat J & nobili ftemmategenitoru vfum generauerit. Teftatur Acoftaie vnu H aliquando lapidem habuifte,qui in LuhtaniadelatusfcxagintaquatuorLufitanicis(ij Vngaricis 3?qnipollent) venerit 3 ciim tamen aliquanto pluris in lndia emptus fuiftet.Sed & Garzias teftatur omnes nune ad eiusregionis 3 in qua generanturjregedeferrhnecftne maximadifficultate 3 &fum. ptibus obtineri. Ad harc Monardes tam multosadukerinos inueniriaffirmat 3 vtde ccntum vix denoslegitimos fttinuenire; £t Cluftus deniqu'ein notisad Garziam fcribit aliquando venales haberi Viyftipone alia 5 atque alia forma, eofque licet magno teftiment mercatorcs,ea tamen con- ditione venderenol.le,vt periculum vti legitimi fir J hiciatemptor.Neqj nouum cft,aut noftr^^ta- tis inuentum huius gcnci is lapides adulterare, nam & Serapio author eft fuis teporibus deprt he- fos fuifle adulterinos: cius verba funt .• Ijiorutn lapidumnulUm facultatcm aduerfus ventrui obti - legitimi . Vtiliftimum itaque Chriftiana? Reipublica? fuerit ftgna doccre^ quibusgenuint' abadulterinisdignofcantur. Mauritani,tefte Garzia,hofce empturi vel vendituriiapides fpiritu inflant: Siaer pei mcet,adulterini indicium effeaiunt: Clufius vero in fuiskholijspericulii fynce- dtatis hoc modo ficri tradit: Duciturcum aqua hlum per toxicum(herba baleftra vocant)deinde per canis,aut alteriusanimakulipedem tranfmittitur acus, atque hlum relinquitur in vulnero. Canis A Gaftis iliko ea fymptomata ineipitftabere,qua?’cbmkari folent eos,qui toxicum biberunt. Ciim planeconcidit canis,atqi defperatus vidctur,tu puluerem ab eo lapide abrafum,&aqua diJutum oni in os inijciunt. bi auxilmm lenferit canisdegitimi probatioeftiSin minus,adulterinum cen- fent. Poteft vero etiarn adulterium cognofci in fračto lapidc,id quod fuliiis docet Monardes his verbis:Omnes legithni cx laminis/eu corticibusinuice ampleckentibus 3 miroq J arriiicio compo-. fitispcrinde,ac carparum buibi conftant,funtq>ifta? lamina? adeo l£ues,&fplendenteš,vt fingulg magna ex parte expolitae videantur, imo fublata exteriori lamina, qua: fubcft muko fplendidior tonfpiciatur,exqua nota legiumusdTedeprehenditur.Cuiusnota: pcriculu facerevolcns>in eo inquit,quem poflicieo 5 iiliexteinam laminam ademi,&proximefnbfcquentem fplcndidiore efie animaduerti: burit vero ift® lamina?, vel craffiores, vel tenuidresFccundumliipi&urn maqnitudi- nem. Tener eil lapis ifte,& alabaftri inftar radi poteft,atq; fi diutius in aqua ha?feiit,diflolukur. Interne neq; corhabet,neq;corpus,fupraquod c5pofitusfit,fedccncauus,&plenuspuluere eiuf- ^emcumlapidefabftand«!,maiorilq; etiam quam ille efficaciri?. Itaq;primarna, &pra?cipue no¬ ta eft lapidem clfe legitimum,fieum puluerem contincat,quia adukerini eocarcnt.Duabusica^ ® quediftis uotislegitimus abadukerini dinofckur,fividclicetla?uibus,atq; expolicisls.minisc6- ftet,puluercmq; interne contineat,quia adukerini neutrum habent.Nam quendatn confringi vi¬ di adobferuandum an legitimus elfet, fed in centro repertum graaum , aut lanen quoddam,fu- praquod Indusimpoftorlapidemfbrmarat.Additdenkp Guidonem dcLauaretis,qui vniuer- e) Ucm0£ ( 0 fumorbemcircumiuit,& in Sinarum regioneverlatuseft, fibi retulifle Indosrcperiri,qui exmak "^ilteren- fa quadam ipfis tantiun cognita adulterinos conficerent; Veriim binas illas notas imirari nun- ^ quam potuilfe lam inas,& puluerem. Hucvfque Monardes. Inuenire tamen etiam in multorum eft meditullio aliquid herba? lice« fi mile, aut velut paleolam quandam,fupra quam lapidem iru ventriculoeiformari Garzias,tum cx ipfa autopfia le didicilTe,& a viris lide dignisaccepike } oiru nefquequi in Perfia generantur fimili modo fupra paleolam eiformari at teka c ur, br talem deni- que Carolus Clufius depingit. Obferaandum itidem magnam eflehorum natiuorumlapidum Natiu»rum diuerfitatem,alij enim alijsiblidiores iunt,ali j pluribus, ali j pauciorihus tunicis veftiti. Alij vf diutriitAs . queadcentrumcontinuii ln quorundam meditullio, vtdičhimcftceupuluis quidam, in alijs quid vclpale*/'cl ficcar herbas fimile continetur. Forma alijs rotunda, vti auellana?,alijs obion- fC giorinftar olficulorum dakvlorum, alijsnen ablimilis ouo columbarum. Vnum fc habuilTo tradit Monardes, qui hoedirenem perfede rcferebat,ali j triangularesfunt,alij vna parte fefliles, altera gibbiad inftar caftanearum. Omuesautein vtracjueparte obtufi ,nql>i mucronati, n idem Monardes teftatur. Plurimiexviridi mgricant,nonnulliscolor obfcurioreft, alijdilu- tiiis virent, aliqui etiam flauefcunt,alij fpadicei funt, fulucfcunt alij: plerique etiam colore lunt &albedinem vini fplcn- dore. Alij alijs rurlus leuioresfunt ,licet eiufdem magnitudinis;funt qui dimidiam tantiiau drachmam, funt qui drachtnasaliquot,imb duodecim,quindecimve pendant, quales fe ridillo profitetur Acofta,elsequequiadhuc maioresreperiri teftentur. Ternos ciufmodi lapides lo habere tradk Clufius in fcholijsad Monarden,ouiferepafserini magnitudine ,qui dimidiam.. circiterdrachmampendebant. Francifcum vero Drakc aliosadferuafse,quibinas,aut plures drachmaspendcrent. CiimveroLondinoAntuerpiamredijlšer,longemaioresa clariffimovi- ^ro Bencdičto Ariomontano amicis mifsosrldere fibi contigifse. Accepifse enim Abrahamuznu Ortelium, qui quinque propemodum drachmaspendebat: Plantinum uerd binos^ikcrum tenis ueruecini forma, & propemodum magnitudine,non eum quidem integrum,fed extrema parto confradum ,&^laminarumfitum oftendentem,atque in meditullio reluti feftucte fragmen- tum continen^em, qui uncia; unius eum femifše,eum integererat, pondere, inquit, klike po¬ tu it ; Akerum comprefsa (quaparteuentriculohaefit) forma,fenfim deindeintuberafsuigen- tee multis etiam laminis, feu tunicis ciim crailioribus, tum tenuioribus contextum, duas uncias eum drachmis duabus, vt ctiam/i vul- nera abeiufmodi feris inflida putrefccre,& corrumpi incipianc,ea nihiloimnusfanet: ipfiscti ant fcrisiniedum torpidasreddere,& vireseisadimere, liqueparti, quanocerefolent, imponatur, etiamfi vulnerainfiigant,non cfseperniciofand in fcorpionibuscxpcrietia dscprobatum, eo rum enimidusparte,qua pungimt,illopuluereconfperfa,innoxiosreddi. Viperas item fimilefquo aliaspeftilenresferas, fi inijciantur abouothuius lapidis grana, cum aliquoliquore,illico intcri- G re,AuiccnnaquamuisdehocIapidcnihiJ peculiariterfcripferir,cap.4.fecundi Canonisdemedi- camcntis ages qug propria facultate venenis'refiftut,theriaca,& lapidč bt zaar in exemplumpro- ducit, deinde vtrumque interea recenfet,qua? fanitatemconferuant,&fpiritumn efficaciam, v£ vcnenum a fe propellere poflint.Et Rhafisin fuo Continente teftatur feadmirabilesfacultatesin hoc lipide obferuafse aduerfusomms generis venena, quas in alijs alexipharmacis non repererit ' fiucfimplicibuSjfiuecompofitis, Idem in librisad Almanforem in uenenis, qua , coroffendunt, & tota lbbfbnuanoxialunt, manemaitefsecuram,nifilapisbezaarfumatunhuncenim relifte- re,& addit feobleruafsenapdli ueneno,quodomnium,inquit,maximepemiciolumefi:,refiftere. Auenzoarquoque medicusMauritanus,in IuoTheyferfcribitqucndam iam deploratuni ob ual. de nox.um uenenumdeuoratum fefeliberafsepropmatistribusgranishuiuslapidisex aquacu- curbmr. Petrusde AbanoConciliatornuncupatustradatu deuenen : scap.8i.afseritabomnile- thali rnorbo fecurum efse,quifquishuclapidem geftauerit, infuper Eduardum Anglif regemla- pide ifto liberatum fuifse a uenenofo,lethalique uulnere,quod Sultanusacinace,fiue gladio Per- fico,toxico illitoilli inflixeratin acieapud Acaronemciuitatem tranfmarina aduerfusMahume- tanoscxpeditionc:nam ciim iam morticfsetuicinuspropinatum illi fuifselapidem bczaaraTe- ExempU fa plariorum fummopra?fedo. TcftaturetiamMonardes,cumadquendam Licentiatum,quiim- H cultatts con prudensaliquid.uenenofumfumpferat,ideoquegrauiflima pateieturfymptomata,ut breui mo- riturus uideretur, tribus tantum huiuslapidis granis propina tis tam breui temporis fpacio, quo fymbolum Apoftolorum uix ter pofset recitari,tantum profecifse, ut manifefte iam fymptoma- ta mitigarentur.aded utnonfoliimfubnodem meliiisfehaberet,ucriim ctiam mortispericulum euaderet, poftridie vero plane fanus efset. Eodem Licetiato ad uenationem cum nobili uiro pro- fedo, ciim unus ex famulis aqua ex lacuna ftagnate ualde cori upta, & uenenofis animaiibus ple¬ na bibifset,indeque ita affl idaretur,tit loco fe mouere ncquiret,intuinefcete aluo, & reliquo cor- pore,magnifq;anguftijspremeretur,&animideliquijs,ut trafucrfimcquoimpofitusin proximu pag& uehendusefset,ex puluere lapidis bezaar ita conualuir, ut poftridie cum herofuo proficifi- fci polset. Narrat deniq; puclla quanda eu uenenofum quidpia edifset, & ex eo in grauilfima in- cidifset fymptomata^ualia inducerefolent uenena,&nulla prodefsent remedia, folius lapidis huius ufu fubinde coualuifse.Ia vero quifpia arbitretur hac facultate lapidis aduerfus venena Io- dis trd venena = De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 761 & dis fuilfe incognita, propterea quod Garz las fcribit cos exeplo noftrorn medrcoru hoc la pide ad- uerlusdeieteria? lacultatismedicamera vti,quod tamen mihi a vero alienum efle videtur, nam & Amatus Lufitanusjfčribitcentur^.cura 73.& 74«rege Cochininterreliquapreticda dona maxi- mi munerislocolapidem bezaar nuce auellana paulo mfaiorem regi JLufitama.’ mififte,polteaquc piuresinde allatosconfpečlis maximiscuris,quas Indi cum eoiaprdeagebant. Sed & ipfe Gar- tiasincolasOrmutz,& Corofona? traditnon folum aduerfuspefttfesaiurn ferarum ičlus-viurpa- re, fed etiam aduerfusomnes melancholicos morbos; fe itaque eo quoqne vti in inueteratis mc- lancholicis morhis,veluti, inquit, in mala feabie,lepra,pruriginibus,imperigi»ibufque: qua irem ratione quartanis conuenire polfe arbitratur. Monardes vero etiam non folum hi iros ait eftcčlu* UeU»ekt- prsebere in melancholicis humoribus, fiuevniuerlumeorpus,fiuepeculiaremcnrsduntaxat par- tem,vtcaputoccupent,verum etiam in elephantiafi,fcabie,prurigine,cryfipelatc,& reliquis cutis g 0S c ' HrA t * vitijsprafens adferre remedium, & ad ca fananda peculiarem facultatem habere: feque quarta- nalaborantibus dedilfe, & 1'cet febrem, inquit,non tollat,eius tamen aufert lymptomata,animi mxrores,anxietates,& cordis alfečlus,qu;e in iftis febribus vulgaria funt. Teftaturque Carolutn« ~ Quintuin Imperatorem in hunceffcčlum firpecepiffe, aliofquepluiimos,qui fine manifefta cau- fa triftes funt, &anxij: triftitiam enim adimere, & alaeres reddere,qui eo vtuntur.multos etiam- feanxios , & animi deliquio affličtos,meIanchoIicofque vidilfe ,qui fumptis huius lapidis tribus- granisexaqua buglofli, fine djfficultateliberati fint^Quanta vero eius in fyncopcfitdficaeia no- Sjncrpcm biliscuiufdampudl£€xemplo demonftrat,qu#cuin multo tempore animi dcliquijsaffličla fuif- (urdr , fct,&, Iicet magninominis medici medicamenta ilii praTcripfilTent,taIesfyncopes-interdum pa- teretur,vtdecem jautdnodecim horasdurarent,cafquefingulispenediebus,&iamadeodebilis efletjVt multo tempore lečlulo non fu rr e x i (Te t, ta n dem ex lapidis huius vfu integre conualuit,nec ampliusin fyncopen incidit. Propinari autem debere ait in ipfo paroxyfmo; aut paulo ante ma¬ ne ieiuno ventriculoex aquaroficea,fi adfit febris,fi abfit ex aqua florum mali aure#, ia puluere tritum ad pondusquatuor granorum fingulis vicibus-: fefe deniqueobferuaffc in mulieribus pras- fentiusafferreremedium quam in viris. In peftilentibusfebribusfiepius,inquitidem Monardes, e . * *r*~ cxhibui,&laneearum virusextinxitjcuiusreiprhnariam in fimilibusmorbiscuram medicusha- ** #/r bercdebet:namlicetpurrefačlioprohibeatur,nifiextinguatur virus,inutifi$erit€ura,namiftud |C eft,quod hominem iugulat. Amatus Lufitanusquoquepra , citatoloco ad epidemicasfcbresla^ nandas lapidis bezaar tria grana ex aqua ad eum morbum accommoda proprinari feribit: vene- nienim malignitatem in fimilibus febribus inde extingui > idcoque remedium efle prarftantilft- mum. Rurfus Monardes refert nobilem quendam eiim omnes formuli maligna libre eorrepti ef- fentjlapidem bezaar in aqua? pleno cantharo macerauiffe,a:grofquc cx ca bibere iulfilfe, moxque amorteeffeliberatos. HancobcaufammuItosin aqua quam bibere debent affidue,hucJapidem tcnere,duma?gri funt,ad tollendafebris maligni tare,& cor corroborandum,nec deeffe qui peftis tempore lapidis fragmentu in orc geftent, veleum a. veneno autvenenofa materia fibi metuunt: nulla vero in re magis tnanifeftam eius apparere cfticaciam,quam in pefte,idque expertUm elfo inCermania. Nam ciunibi peftis valdegralfaretur, quotquotIapidem bezaar fumpferantplu- rimum inde vtilita tis accepifle:tumque in Xenodochioquodam duobuspeftecorrcptis propina- tusefiet lapis 3 alijs minime, qui fumpfcrunr, liberatosfuifle,alios omnesextinilos. Sed & infi- gniseflecfficaciarinfebreinquaftigmatarubraculicummorfusinftarpercutemfparfa apparet* ldcm teftatur Garzias } inquiens fea’grisexantbematibusliifce laboratibus perfingulos diespul« I^ucrein lapidis bezaar ex aqua rofacea propinarcad vnum, aut alterum granum,magno fuccelfu». . % In vertigitiepra-terea & obftručlionibusapprime vtilem elfe hunclapidcm hac ratione deprehe- ertrgmem fumdTc reiert idem Monardes: Monacha quadam animi dcliquia,&obftručlionespatiebatur, fumptolapideadcurandamlyncopen fimulabobftručlionibusliberaetrafit, mcnfofquequi din obftručli fuerantjcopiosc fluxcrunt. Datur,eodem tefte, & infantibus epileptiers emn lačle fi JEpilepfiam • adhucla&ent; fin minus,fine lačle: in natu maioribus firniliter laborantibuseummagna etiam.. vtilitate exhibetur per fe,aut alijs rebus ad cum morbum commodispermiftis. Aduerfus lumbri. Lumbricos » cos,& ventris tineas felici fuccelfu propinatur,vixque,inqu it,crcdibile eft quantum profit j-datur autem vel folus,velcum iftiufmodi puluere. Accipe herb* lumbricorumdrachmasduas,fcminis fantonici drachmam vnam,cornu cerui vfti,feminis portulacte,& Carlinf,& lapidis bezaar dimi. midiam drachmam,reducartturomnia in tcnuilfimum puluercm,& probemifceanuir .• miras fa- cultates obtinet ifte puluisj txperimcntoquc probatum eft, multis profuiffe; datur mane ieiuno ventriculo ca quantitate,qua: medicocommoda videtur pro aftate eius,qui fumeredebet: Dua.- bus horis po ft aluus clyftere con fe fto cx faccharo, 6^ lačle eluitur. Teftatur pra;tcrea Andreas Tae«na ait lapidc bezaar lapidcm e renibus ei jci, 3e a pollinem ex vino propinatum cakvlum in propmatum ( Sff 3 ve- y6z VIyfsis Aidrouandi ; veficacoromimierejpoftfemo Monardesmorisefietraditin occidentali Indfa,vtbisquotannis H C ate corpus purgeor prefeitim nobjiioreSjatque purgato iam corporc cjuptidie ieiitno ventriculoqua. tj rit, tuor huius lapidis grana ex ftillatirio roiarum liquoro } aut alia ad eam rem accommoda aqua af- fumant, Hogpoitii iupentam iibiconfepuar!perfuadu\e.,meHibraqueomniaroborari 3 atq;anior- bispradgruari. Idemaffirmat Gai^jas,fcditifingulasdoksabingolisOrmuz 3 & Corofonsedccč grana accipiaic,fokJcquq. jnrcrdumnonnullosadtriginta vfque grana fumerejnimis fanema- gna,inquit 3 quantitare.*tiam etfi nuiia.snoxiasfagulrarcsin fe coptineathiclapis tiitiorem ramen eius exiguam quaotiiatem putat,aitqueparua etiam quantitare ejehiberri folere in Ormnz, nec iir^periculolibcraliiisfumi. AddicAcoda,cfšequihocpuluere vtuntuiTmgulisquindecimdie* Uis^iftiinantes go medicanicpcopartesgorpofis vitaks, generationifque membraroborari. p E De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 761 DE SVHAK SCYTHARYM. Caput XXIII. '5 N 5 cythialatillimiscampisanimalquoddam reperiri fcribit IoachimusCamc- rarius Norimbergenfisreipublic£earchiaterinfymbolis.,fiueemblematibus,quaJ quadrupedib.ddumOtur,paucis,vtopinatur,adhuccognitu Suhak (torte Snhak) abincolisdi&um, fyluethicapra;tmiiIe,quod ; , vta fidedignis virisaccepit (qui etiam vera eius iconcm illi communicarunr)quotarmis ad. hnes Podob>vfq> ad- uentareiolet, rninepernicitatis,necminorisferocitatis,cornibuspra;ditum ftriatisaJbicantibus, pellucdis 3 acutis & validis 3 qualia apud quendaamicG fuii ibi oflendantur. Pipgit ramen finecor- nibus,vt hic quoqj icone abipfo mutuata.Hoc fe quati duftoreprjbet capreoioiu gregib. ,ipfifq,- ® praeirefoletacerrimo vifu timul & audituprpditu 3 quarcIongelateq;ciicumfpicien$,&omnja ob- ieruas bacile hominu perfequentiu infidiaselonginquodeprehedir/&comitib,hbiloacutotignu darfug^utin loca tutiorale recipiant. Qui typuspiofedd eft pukherrimus principis,vt ide Ca- Prtne *p** vi merariusaitjfoliciti^acfolertis>rečlorifqi uigilantis,que Homerus ideo ^ot/atva Aa&Vb.paftorem $ t ‘ ,antts *y~ populoru uocat,& Chryfanthasapud Xenophonte a it, quod nuilC fitdifcrimeinter bonu princi- ? us ' pem,&patrem bonu.Quidam attnbuut huiusfymboli infcriptionem Adriano Jmperatori Kom, 8. pad« qui etiam in frequcnti fenatu, ut Dion memorat,publiceharc uerbaprotulit: Itaimperium admt- c ) rt > tiiftrabo,vt fciam nonmcarum rerum ,fcd fiebditorum cura me affici deber e. S ic'le gum quafi colo- phon; Claufulah^cadditur: SALVS POPVU SVPREMA LEX ESTO. ipfeueroCame- rarius a nimali ipfo ita depi&OjUt capreolis pracurrat,ad eofque refpiciat,pulcheprimum confecit jymbolum,feu emblema, cumlemmate: NON MIHI, $ED POPVLO, Mex bonus eft paft or populi, tutorque , paterpue, Necfu a ,fe d populi eommoda fola cupit , C D E O R Y G E. CAP, XXIUb RIA animantiura generaoryg?snomineapud Grajcos celebrari reperio,aquati- Lib. 3. gc6- leunumjterreftriaduo.AquatiJismentioellapud Strabonem de Turdiraniaco- grapb. pia agentemOftrea,iuquit, &conchylia 3 omnia&muk]tudine,& arn pl ,rut ^ ine S°’ ve- rius 7 bn plex apud Orum^Piutaichum, & Oppianum, vidcrurqucdici opfc£w-ap£T«opiA 7 «i»> fno dietus . cpvircreiv, quod eft lodere ; aiunt enim vtpoftmodum apparebit,ad ortum accedenteluna priori- buspedibus rerrameffodcre,& aiias cpv%, fine opvy% Hefychio, & Varino genuseft fcaphij(quo nommegenusinftrumentilojTorijbatuiiofimilis^VdTČ o'*aVfordi&i,inteIligitur)& Vitruuius teftudines,qusadtodiendumcomparantur &pt^f£gr.rcedicireftatur. VbiPhilanderfcholia- tJ ' 10%€M h ltes:fufFolluri,inquit > turres,aucmsnia vrbis vtebantur teftudine fronte triquetra 3 vt milfa tela_. dum inanguloconbftcrenon poftunr,per lateralaberentur,&rcijcsrentur: in ea tnachinatione compaiatierantadfodiendum homines,vndc nomen accepit; Nam bpio-aeo fodiofigaibcat: Ferma . Quod attinctad formam ipfiusanimantis, Plinius ciim dixifleccor iigcra reie dle bilulca, foli- ■Ltb.li. cap. jj a vn g U J a & bicorne nullu m, fu bdit: vnicorne a firm m fant um effe I ndtcttm, vnicorne, fr bifuleum 46. orygem > ex Ariftotde, cuius h ra c funt: ffua cornua gerunt , bifulca magna ex parte per naturam Lih. 2 . kiji. funt } vtbos 3 ceruus,capra:quodautemfolipes,frbicortie fit >n ullum c(l,qucd nos adhuc norimus: At cap. I. folipes, tdcmujtte vnicorne tli-, quam'juam rarumyvt afmus l ndicus yllc enim fr vntcornis,frfolipes ? 3. de part. eftivnicornis vcfb,idemquc bifulcus oryx e st . Idem Ariftoteles (quod neutiquam blentio prstc- cap.z. reundumeft) nesaiias,quidcumdefolipede, tumdebibdo vnicorniftatueredebeamus,com- Vntcome monefecit>inquiens: Solipes pottus q h d btfulcum effe vnicorne rečic vider i potefi. V ngul.t enim tam a mm al c ur folida,quam bifulca, tandem naturam babet quim cornu itaq-, tjfdemfimul fr vngttlam frffdi,fr c or¬ na congrtmmefifjjio etiam vngulu, (jr cornu fxdefečlu natura euenit. Itaejuecum cuttperanttam vnetih foltpedum natura dedffet, rečic dempfitfuperric,fecitque vnicorne . Tradit itcm Gclnerus fe intclkxilfe in Tranfyluania capram fylueftrem vnicornem rcperiri 3 fed aliud prste re a certi ni- hil febabere. Plinius quidcm caprarum fylucftrium generis orygem facir 3 his verbis: C apr aram fylu eft ritim generis funt fr oryge s, foli quibufdam dičii contrarto pilo vejliri, fr ad caput verfo.b cd quodad piium attiuetjlegimus itidem tauro Aethiopico(alij quamrhinoceroti )pilum iiu contrarium verti. Alibi idem Plinius aliam peculiaremorygi notam 3 fed internam afcribit: Ory- gem, inquitj perpetuoftientem 4fricagener.it ex natura loči,potu carentem mir ubili modo ad reme- dia: Namque G e tuli latrones e o dur ant auxilie,repertis in e or um cof porefaluberrtmis hqunris bau- fuvefcis . Vbimelioiescodicesleguntfic.- Orvgemperpetuofitientia Africpgenerant, fr natura G loči potu carentem , fr mir ubili modo adremediafitientium , &c. Albertus, alij quidam obfcuri authores,non intelledo Plinioliquoiem illum adipfum ridiculein vefica eius inelTeputant,cum Pliniusmultitirdinis numero vcficisdixerit. Idem Albertusorygem capre^fimilem effc ) inqujt > magnitudine hirci,barbatum fub mcnto,in eremo vcrfari,& facile decipi laqueo;in eremo autem verfari l>. Hieronymus etiam dixit. Ego quid certi de forma orygis nihil habco:In omnium fc- re mufabs coi nun oftenduntur atra,in cxtrcmo admodum mneronata areuata pro etate animan- tis longitudine variantia, & numero nodorum, & crallitic; duorum enim qus ego in meo feruo mufuo, alterum longitudine eft quatuordodrantum, & nodos > fmc extuberantias habet viginti Iex,quo capiti anneditur ea craflitudine^ vt facile ouum gallinaceum capiat: alterutn ad tresdo- drantes vix accedens, multoque exilius,viginti nodosoftendit: vtrumqueconcauum quo vfque nodolaextuberantia: fe extcndunt,c*teraplenum . Maiorishiciconexprimitur,additurquo alteriusab Antonio Giganti haud ignobili poeta mihicommunicati, eiufdem quidcm longitu- d i n E, & Iplen dor i s,(e d line nodis. Carteriim orygifne lint cornua,quod magiscredo,an afini In- dici,vtnonnullianeiunt,necdumcompertum habco.Ioannes Acmilianusin hiftoriaderumina- tibus feribit Herodotum dixilfe orygem elfeanimal capra; fimile,vnicorne & bifuleum. Veriim Syntag. 4. Herodoti verbi lu n t hocc: Apudpaflorales Afros pr eter aiias feras nafeuntur oryes (legendum ory- H Lih. 4. ges) t cov xxtx (GefncrUSlegitTft>K >tgffei) rditn Qwifyv ct ■■srnfa; rfoioumu, uiyt&os Siro ■ 3 ’it- piov 7 »ro kztciGhv \ti. Hoc eft interprete code Ge(iiero:ex quoru cormb. cubitifiutinftrumetis mu- ficis,qupphocnices vocant\cftauteho r antmaleamagnitudine,qua bot. Qua* intcrpretatio Vališ in- terpretationi praefereda eft>qui ridiculo certe fenfu trd (lulit,- flutb.vlnales palmp pro cornihus fu t, adi exdrygumcapitcaliquid ad inftar phoenicis, buepalmsvlnslongitudine enafceretur. Nec y ,j placet Henrici Stephani marginalisannotado ifthsc .■ aiguarutn cornua Phocnices eubites men - •- error. f aras f aciunt> c ft, inquit, Pboeniccs fuasmenfuras dičtas cnbttos illarum cormbus magnitudine faciunt pares: Phoenices enim mulicisinftrumcntisannumcrat Pollux lib.4. cap. 19/nis verbis: P batni x mu o;Y<£, o-p r dJ'.^ Sc .\vpoqui Silli appcllatur bellum folipes po¬ ti us quam bifuleum . T aurus Ae ■ thiopicus. Lib. 1 o.cap. 71 ' Alberti er mr. fcellum gcrerccum Smkhophagi$oiygumcoroibu£pmarmisvtentes:liint enim huiufmodicor- nua dunflima , egregie mucronata *& perquam ionga., qua?que cimi iintadmodum caua ligneis ' pilisoptimeprreligi poditi t. Sed & Lam pridi us de cona m en u Caei. licair j .V irittm adconfiiendas fcras tantarumfuit y -vt elephaatum cont&tramfigeretičr orygis cornu v, a si o tranfinitreret Aegy- ptijper hocanimal p id um aut fculpturmrnathematicum hoimnem, inquit Pierius 3 hieroglyphi- ceintclligebant: fiquidemciim fochcn album illud iuum 3i quod nos canicuJam appeJla.nius^ma- gnocultuprofequerentur J dequediequopi'£ecipueorireanfolicitiadmoduindlcilt,animaduer- teruntorygcmlyderiseiusortum fentire J arqueetiamclamcreeditolignilicare 3 qu;ifi velortum nunciet, velfaluereiubeat., Sed enim eo tempore, quoaftrUm illud oritur >t aiuntcapras.Qmnes. (|uotquot Aegyptus habet, conuerfasad ortum profpečlare 5 peradanique it.a reuoluoonem cun\ ®fidefieri exploratam: confentireque in id mathematicorum fupputationes. Quin etiam vt non, '. 4t ema ~ nulli ali j tradunc oryx ftat contra: contueturque ftelJam,ac veiuti numen adefle fentiat^ptocunab ti6i bitadorabundus:qoareprimasilli partesinbuiufmodilignificatotribuere,.ciimlympatbia tam, rnfigniseumeo fydeieanimalmoueret, &ea viderentabeo deprehenla^ua 1 ionga mortajjuisu ftudianonnili muitaiumatatum fuccdIu>&obferuationibusperinaiiustraditisconfequi potue«* rejCali motupraferrim affidue variante J quadamque veiutitrepidatione vacillante«. Huc rfquc* Kicrius ex Plimo vtapparet, vbi (icait: OrygemapptlUt Aegyptusferam,quamtnexortucanicuU tentra!tare } &contuen tradit^ac velutadoraraum sternuertt* Atq i Atri vt tradit Plutarchus in 1 libro nimirum } vtra animalium &c. Acgyptiosob hoc ridcntdabulanque eosaflerunt,quodory- gemquodie,horaquecaniculaoritur a oceinederenugeturj iplorum q iippccaprasquotiestum foleeodein planeloco ftella hacoritu , in ortum omoesconueifaseo rdjpicere 3 atque hoc iyderis e *usreuolutionum argumentumcerti^mumdle 3 cumq j decretisalhonomidspicifusconmue« re - Kadem apud Aelianumdketpauld literJeguntur,quare etiamadfcribam: Atgjpfi/j nquit, dicunt 01 jgern cantcuU cxcrturr, cognofere: Ltbyci confdenter.d' f utttr ajjcruntJuur, caprinum fecutfimiluer emfdem ttclL cxonnntprpfcirejtemtpue ftuuiasprsfcutiri . /uLutusorygem Icri- ■>Jk VljUHs AJdrpuandi bit exoricntc Ciine mlrabiliter cxultare, quali tune conualefcat; quam Alberti fententiam artpi- $ ne ramen authorc,fic explicat author libri dc natura rerumjciim oritur canicula,oryx naturaiitertripudiare videtur,corporefcilicet eiusmanifeftbpercipienteimbrem, &.frigtrsprtr- . terijfle, & inftare vapores ignei folis, vt veftiatur terra floribus.,herbaique proferat,& fručtus: .eft Arr.h.t. m p t cn j m niuium, & fr igoris impatiens. Eidem Aegyptijimpurum, vt mquit Orusinterpretepartira ri typns, Gilliojpartim Mercero,fceleftumque notantesanimum,orygcm.pinguntfquoniarn ad ortum ač- cedente luna intentis inde iam oculis fufpiciens vociferatur,idqbe illius odio,non amore eum fa« cere ex eo 1 iquet, qucd prioribus pedibus terra eftodit , & fuas ipjfaas pupillas hu mi velut pingens clefigit (tfaypav th\ t rtg avdro^r.g oix.pt/Seia, v \yvdptv dai- voiv.ktavv enim dicuntut quadrupedesomnes,qua;adcibuinadantur,improprieve.rd etiam alia?, quamqiiam nonnulli xTnvb } Sc d-tip/a, licdiftinguunt,vt illafera,ha?cmanfueta lint,tefte Varino,) quodquandanvfimultatemcum Dcahabere videatur; Etcnim quemcunque indefertolocunu aquisft:atentennrna iutumqueaqua?commifcet,ac pedibus in eam pulubrem comjcir,idque vt nulli alij animanti aqualit ad potum idonea.Etfane cimi Dea.omnia,qua totoorbcfunt vtilia,gignat, augeat,& vegetet,ingratus,&impiusineam oryx videri debet, Hadenus Orus. Legimusitidem apud Aelianum apud Aegyptios,qui Serapi- dem colunt ex eo orygem male odiiIe,quod ad folisortum conuerfus,licut, inquit, Aegyptij fe- runtjaluimi deijciat. Sed vt ad firium reuertamur, habetoryx & id temperatura; cumeo,quod velut litim femper affcit mortalibus, vt Maro dixit, a:grisoiyx afliduam, imbpcrpetuam litim-, perfert ,& ex natura loči potu omnino caret, Quare virum perpetuo litientem Jmo dixerin»,ego, 0 inquit Pierius,maximefobiiumper huiusanimalisefbgiem lignificabant.quin&remedialiticn i ' tibuscxcocomparabantliquoiequodam ineiuscorporehauftusfuliibcrrimi reperto. Memine- re orygis etiam Columella, & Martialis, creterum num eiufdem,haud fatis fcio: liquidcm Iiic fa¬ rnim eum nuneupat, ^ in ccrtamine cum canibus, nifi numero haud exiguo fuperari polfe in- nuens,inquit: Matutinarum n en 'vitima prpda firarum Sau us eryx c on sl at qui rmhi m or te canum . Columella vero cumca;teris,qua; adcultrumakmturinleporarijsorygemcnumeransmitispo* tius quam fteua; natura; animal intelligere videtur: F er p pecudes, inquit,^/ caprcoliJampque ntc minus erygnm s ceruorumque gcnera^& apr or um mode lautit/js.cr 'uoluptattbus dominorum Jeruitit, modo (jr reditibus ■, & al iquanto polt; Nec veropatiendus eft oryx,aut aper aliufve quis fe¬ tus vitra (jitadrimatum fenefjere j namvftjue adboc tempus cupiunt incrementa^poftea macefcunt fc/ieclutCjjuare dum viridis at as pulchritudinem corports conferuat^re mutandt funt . Domitius Domitij er - inprtrcitato M utialislocoorygcmridiculeprohiftriceexponit, ncc cartera eriam in poeta alfe- H ror. cutus eft, liquidemfcrasmatutinasinterpretatur,qua’mane capiuntur,ciim fpcčfciculainteUigat poeta maturinajfolcbant enim mane,vt Seneca Icribit, fpečlacuila ferarum cxhiberi : Marie , in- cjuit deombus,dr vrfis hominesjneridiejpečlatoribusfuis obtjciunturjntcrfettores interfecits lubet cbtjci y & vi derem in aliam retinebant cf dem.El alibi: nam multa exemplain ludo beftiario , quam in duoibus belli cim lis oftendam , cum adueheretttr nuper inter euftodias 3 qmdaad m at ut mu jpeclacuUt. DE ORYGE OPPIANI. CAP. XXV. Zib. i ©• cap. a8. Aegyptqcur erjgern ode- rint . Sitientis femper ty- pus. Lib.l.devc nat. ' Oryx OppU- rn vt ab ory- nequepantherarumtrikem vocem 3 nequeip. ‘ liusleonis vehementem rugitum horret,neq, item hominum robore mouetur ,ac farpe robuftutn venatoremoccidit. Ciim autem vel aprum 3 velleone 3 vdvrfum videt,ftatim inclinatiscornibus in terram caput confinnat 3 ac inuadentisimpetum manet 3 atque incerficir. Inclinato enim capite cbliquequodammodo 3 & cornuprotenfoficilIomferue 0 temferamexcipit 3 vt peritus aliquis Venator diuaricatis cruribus 3 leonem venabulo. Bacile autem in ferarum pedora 3 cornua orygis (inepte htecGillius) illabuntur, undeillisftatimcruenta? fuumfanguinem manantem lambunt, (interdum inter fe pugnant: ha’c in gra?co codice excufo.n5 leguntur 3 quare Gillius, aut male uer- £ tit 3 aut uerba qu£edam legitin noftrisexemplaribusdefiderata 3 fed beneomnia quadrare uiden- tur, etiamii non ad orygum inter fe pugnam 3 fed orygi$ 3 & alterigs ferre 3 ut leonis,aut urfi referas) neque ubi femel pugna incepta eft 3 datur fugere. Alterum necelfe eft uinccr,e 3 aut mortuum iacc- rej lic Gillius,ciim grmce nihil tale habeatur 3 fed ita foliun*ut hic fubijcitur: Perimunt autem fo inuicem mutuiscaedibus; Sic ftrata cadauera amborum fa'pe agreftes homincs 3 paftorcs J autara- tores magna cum admiratione reperiunt» Hadenus Oppianus.- quiA v _, alibirhinoeerotem non multum oryge maiorem efle fcribit, ciun alij rhinoeerotem dephanto fere parem effe dicant. Ec alibi a lyncibus oryges infefhri feribit, nimirum maioribus 3 quodnon pugnat cum ijs,qua?pau- lo anterecitauimus 3 nempeleonespantheras,aliafqueferaseumnon refugere^uamuisenimno fugiat,mutuatamen,utdidumeftčredepereunt. AmbrofiusParreusChirurgusregiusexCok. ... tnographiaTheuetiin marirubro,fecundum Arabiamnauigantibusapparere feribit infulanu 'Tom.l. ib. Cademotham Arabibusdidam 3 in cuius.earegione, quam Plataflumen alluit,fit fera barbaris ’> ,ca P' 5* incolis pyrralfouppi dida mulo magnitudine par, capite non abfimili, uriinis uelut pilišueftita 3 fed haud adeo obfcuris, uerum ad flauum inclinantibus 3 bifulcis ut ceruus pedibus,duo procera_, jrrajjBup - ^capite,fedminimearborea geftetcornua 3 unicorniumcornibusillisfamatiffiinisaifinia.Indige- P f * nas enim beftire, aut pifcis uenenati dente demorfos, aqua epota 3 in qua fex,uel feptem dies eiuf- modi cornua demerfi, aut infula fuerint, ftatimlcuari,& conualcfcere. Defcripti animantisico* nem hanc exhibet.Qurerendum nunqujd ad Oppiani orygem referri hoc anitnal poflit.Cpterum & in India quadricornesoryges reperii i Adianus teftatum reliquit, fi rede tranllulit Gilius; lic Vryyes qua- tnimlegimus:tygresdomitas 3 cicurespandieras 3 <\_ i oryges quadricornesadfuu.mregem Indi dne orne s «, adferunt, fed forlitan in India tantimi eiufmodi funt, fieriquepoteft 3 utnumero 3 inagnitudincq; fceundumregiones cornua diiferanc. I D ti De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 769 1 DE CA PR A AVRIBVS DEMISSIS.' Capuc XXVI. RISTOTELES in SyriacaprasdTefcribitauribus menfura palmari, & dodran- Zib. 2 hiti. tali,ac nonnullas demiffis ita,vt fpedent ad terram:ex quo podremo genere forte cap. 2 8- fuerit,cuiushiccsxprimiturimago, indica?tamencapranominemihimiffa,\^ mambrinat Syriacar, lana feu piliš, facieque, & cornibusouem potiiis, quam ca- prani referre videtur, color albus eft. DE CERVO CAP- XXVII ORDINIS RATIO. ut eur c am¬ in e n dat a. APRIS feris reda ratione annedeturccruus,perniciflimisqu?ppeanimantibus animalperniciffimum, & cui iimiliter in velocitate pedum falute natura collo- cauit:vndeeft,quodvtrorumq; venatio,acpotiffimucerui,etfiapprimeardua, f multifq;obnoxiadifficultatibus,praeca:teriscommendetur.EquidePlato(refe„ ac ’ -> 0 ~ rente Plutarchoj inlegib.prohibuit, autpotius voto hocperijr,ne marinam ve- nationem adolefcentes vnquam amarent: nulla.n.roboris, inquir, exercitatio, * et ? a tio cer millafapienthE meditatio, neq; quicquaad vires,cekritatemveconducens,agilitatemq j3 ineftin certaminibus,qu£aduerfuslabraces,congros,autfcarosfufcipiuntur,Atin terreftrivenationefe- rocia animalia congredientiu cxcrcec audacia,& fortifudine: verfuta,infidiantium calliditatem, velocia robur,& laborum tolerantiam apud infequente$. Atqj ha c bona venationi accepta feru- €tttnprifcationullaTced vtilis:Neq; fane Deorum quifquam dignum fe congrieidaputauit,cum Apsllo lyc»- lycodortos voluerit dici Apollo; aut mullicidajciim fit elaphebolos i ‘iana.- ille a lupiš,hac a cer- i?§n»s: Dia- uisoccidedis. Quid uero miri hoc?ciim etiam homini apru duntaxat,ceruu,capram,leporem ca- na elaphe - perehoneflius/it, quamemere:Thynnum,carabum,amiamobfonari,quamcapere,magisdeco- boles. rum:Omninoeniinpifcatioproptereaturpis,nulloftudiodigna,illiberaliscreditaeft,qubdnihii Pifcationis habctingeniofum,niillasrnachinas,nullamuerfutiam ufurpet. Tantum Plutarchus. Xenophon cetemptus . uero in eo libro,que cynegeticon inlčripfit,tradit ueteres heroas apud Chironetn abJneunte £ta- teiftiufmodiuenationibusoperamdareconfueuifie,multaq;indehoneftadidicifle,eorucenfens Venatio a exemplouenationisdifciplinamnobilibus,&heroicigencrisiuuenibushaudquaquanegligen- ^uibuscole- da J quibusidpercorporisrobur,&a:tateliceret:Siquidehocexei'citioreb.gerendisftrenuoseua- re j ur , dcre,doceriq; iimul vouv&djhUU vp&i adbv p; t ei u fd e Xenophontis,& ueibis,& fenten- tiautar.Fuifle autc hunc morem antiquiifimu,qubd regij adolefcentuli in uenatione feraru fefcu» exercent,etiam nos docet Piinius in panegyrico his uerbis: 0Um h?c expericntiaiuuetutis,h§c vo- luptas er at Jus artibus f ut uri duces imbucbantur ^cert are cum fugacibus feris curfuicu aud icibus ^robore , c um calhdis aftu,nec mediocre pacis decu s babe bat ur Jabmota campis irruptio ferarum^dr cjuadam obfidione liber at usagrefimm tabor. Xeno.phon,qui hoc ftudio dediti funt, magnam ex eo Venationis utilitatem capere fcribit : nam corporibus bonam ualetudinem coinparare,hinc uidere,audireq; commeda . magi$,fenefcere minus.Hanc ad bellurn precipue infiituere; primo quidem ii uias iniquas fub ar- mis ambulant, minus laiTari: nam luborcs tu ftincre,quibusferas capere c6fueuerunt:deindepof- fehumiiacenrcsqtiidčere,ad imperatorisedidum p ra? lib eife: I n a d e u n d i s h o it i b us i n u a d c r e fi- nuil,& imperata facerc, ciim feras ipli hoc modo uenentur. Nec uero in f ronte locatosdeferero acics,quia paratiffimi funtait in hoftium fuga ubique illospropter locorum peritia rede, a c turo perfcqui: QnodfiexercirusfuusinfeliciterpDgnauerit,infyIuofis,:abruptis,iniquifq; aiijslocis, feipfoscu esterisnon turpiterfaluarepofferNaconfuetudine penandinonihil cosperitioresrcd- dere:Ethosp]erumq; magna comilitonuturbafugidcuidoreshoftespropterdifficuitatčerran, tes,fuo ipfos robore,& audacia repugnado terga dare coegiife, cu fortuna fere corroris, & animi fortitudinecomitctur. Qupdcum niaiores,inquit,noftri cognofccrent,hineremdduerfušhoftes benegeri, ffudium hoc iuuenum inftituerunt. Teftatur idemetiamXcnophon Cyrum peritifd- &K S. de dum iiluin beJlic« artis imperatorenijcum adhuc puer dfet 3 ad uenationem egrefsum ceruam,& p £ d, Cjn. ' itl apnim. 770 V I vfsis Aldrouandi Ub* i« Dian 4 c ur fib, i, de art,pQCf, aprum, fruftn prohibentibuspra , ceptorifcHS ; confccifle,eundemq; moxducemexercitusfa$um E ]bik \.dere beibca?exereitationis grada miJicesluosad venationemeduxilTe,,hancexercitationemreranu mUcq. bellicarum eiTeomnino,qu6d credcret,optimam,cqueftris autem verillima. Sed & Flauius Ve- getiusdoeenseu : usartistyrones,veleiigendi linnvelrelpuendi, ciim dixilTetomnes,quialiquid tr ičtafie viderenturad gyna?ciapertinens., longe a caftrispellendoselfe, ceruorum, aprorumve venarores conuenire milina? focietari authorcit, indicans mulierofos omnino exade remouen* doselle, Hinc illud Ouidij de remed, amoris; Cum femel hfc animum cvptt mulcere vcfaptas* JOebiUbus penms irrittts exit umor , Vel tu v en ar, di Budtum cole ,fape recejjit T urpiter a Phazbivičla forore Ve na s, Nune leporem pronum catulo fečlare fkgaci. Nune in ftendefis retia tendeiugts, Jut pimdos terrevaria formi din e ceru os, Aut cadat aduerfa cttfpide fojfusaper, i Dianam autem, qua? Phcebi foror elt, ideo podflimum poeta? fingunt perpetuo venandi ftudio venutrtcem cinci,utdoceanttnagr>operehiseauendamededefidiam,quibuscur^eftuirginitas:Nam,utin- jmuerint , q ui e Sen eca j amor iuuent* gignit ur luxu^ocio nutritur inter Ut afor tunu bona . Eleganter au tem Lucianus dialogo Vencris, &CupidinisnuHum amori,&obfca?na? libidini locum efleapud eos oftendit,qui nunquamopere uacant> Ted aiiquo Temper negotio,&laborediftringuntur,idquo eiufdem Diana?oftenditexemp]o,quippequa? perpetuo perniontesuagetur,ceruorum,hinnulo- rmnqueuenationiinterna, Atquehinccft ) quddinter aliasanimilalfirecreationesceuhoneftif- limacommendeturiplauenatio; SicHieronymus Vida j Nec ludos pucro abnuimus ,fubducere me »tem Inter dum ftudijs Ltceat: defeffus ameena Bura pet at ,fape fr moreš obferuet agrejlum 4 tt Venator agat de ver tiče 7fburtino V e loče t c apr e as, ant tendat retia ceruis , Sed vt puerifacile ceruis retia tendere polTunt, ita infequi iftiufmodi feras adolefcentulorunu. G 4> Faf,$> erat 5 qut iam ex ephebis excedunt, utoftendit Ouidius Hyantis adoklcentuli exemplo ; JO um noualanago pamdes formi din e ceruos T erretifr cjl tih pr c da benigna le pa s. At poVtcfuam virtus annis adolcmt, in apros Audet, & hirfutas cominus tre feras . Non quod uirilis xm ceruorum, aprorumque, & caprarum ucnationem omitteret, quin ta n to¬ pe re Romanosillos proceres horum anitnantium uenationedelečlatosluilfeconllat,ut,nedeef- lentquouisannitempt>re,proprijsincludercntIeporarijs I eifdemq;ampliffimis; OJHortenfiutn enim in agro Laurentinoičribit Varro fyluam habuide, ut dicebat,fupra quinquaginta iugerurn maceria feptam, quod non ieporarium/ed teritrophium 3ppelJabant. Ibi fuifse locum excclfum, ubi tricliniopolito,inquit,c^nabamus,apud quod Orphea uocari iulfit,qui ciim eo uenifsetcutn ltolo,& dthara,& canere efset iufsus,buccinam inflauit,ubi tanta circumfluxerit mox ceruorum, & aprormn,&cajterarum quadrupedum multitudo,ut non minus formofum mihi uilum ik fpe- etaculum,quaminCiicomaximoAediliumfineAfričani?beftijs,cumHuntuenationes. Adde-H Jedsationem,quod attinet, eam liccxpreffit Horatius $ Man t fub Ioue frigido V ena tor tenera coniugis immemor , Seu vi fa efteatuhs centa fideltbus % Seu rupttteretes Marfus aper plagas* Hinc enim difeimus,quanta litafsnetudouita?cum delcdatione, qua?incommoda commodis, dura mollibus a n te lem quid enim mollius,&commodius qudm cum tenera,placidaque uxoro domicubarei > Contraquiddunus J 5f incommodummagis,qiiatndenočlefubcoelo excubare,fe- ralcjj non line magnoua)etudinis,uit;eq;dircriminecaptare?Tanta tamenluicfemper ceruorum potilTunum uenationis ^llimatio, ut etiam nonnulli, qui reuera non efsent uenatores,uenatores tarnen uidcii uellent,, ideoqueceruos, aprofquecum plagis5^uenabulispermediumforuncj juberent t ra n lire, ut cepilšc aliquid uiderentur j docet hoc idem Horatius fub perlona Gargilij, his uu bis ,* venemur vt oltm Gargiliusrfuj mane plagas, venabula % ceruot Dif Homani vt venationt deditt. ril,\,carm , od, r. Venationis deleciado, lab, I, epiji. A 4 De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 771 X>iffertum tranfire fcrum^populumejueiubebat, Vnus vt e multis populo Jjvediantc referret Fmptum mulus apr um , SYNONYMA. ETYMOLOGIA. n ERVVS animalnotiflImumdičhimeft 3 quod7a**paTO,ideft 5 cornuageratjtefte ceruus vn~ j Fcfto j ex Varrone nimirum, qui >cerui ,inqu magnacomua gerant, mntato de dittus . gincpvtintnaltis^uafigeruli.Qno locoScaliger.curnon,inquit, zipaot potiiis? zib. 4 de Suntvero etiamceruinorum cornuumfimilitudine iuxta Varronem& Seruium i inq -. tar. turc*,quibusruftici calasfuas ftabiliunt cerui vocati,vnde Virgilius: Furcaaua Ata/ue butnile s habitare cafas^Cr fgere ceruos. cerui Jitfa VbinimkumSeruius,autfurcas,inquit>d!ci,quefigunturadcaf*fuftentationem,qu*di%funt Eclog. 2. ® cerui ad ceruinorum cornuutn fimilirudinem: Stipites autem erant cornicula eminentia haben- tes, quibus etiam advineas,pluteafqueutebantur in bello in caftrorum nimirum munitiombus, tlt patet ex his Iuh j C*faris uerbis: Aggerem, & vallum duodecimpedum exflruxit> huiccjue lori- empinnaftjue adiecit grandibus ceruis^minentibufcfue ad commijjuras plut e or um , attjue aggeris, * ' e tfui afcenfunt hoHium tar dar ent. Ceruos hofcenobispuftospropoiuit loannes lucundus Vero- bcL ' a “ * nenfisjUt teftatur Mart. Antonius Delriusin Oedipo Senec*,qui & apud Tibullum horum men- iionanfa hunc ex Silio Italico verfum: zib. 1 ©» Ceruorum ambuflis mitantes cornu a ramis. V Additquein vallo caftrenfiperfpatia poni bolere ceruos, hincqueinterftitium illud inter ceruos di&umefteinteruallum.C*terumIacobusPontanusexGerman.prarcitatumilluftransVirgilij , ^ locumiAa(»»?,/ 3 oA/«ii'unoverbo J inquit > Grabcidicunt J necmihifurcasinnuerevidetur J tiunquod ^ ^ Gracis žAai pn; čdN.av familiare eft, tum quod Georgicorum 1. dixit: Auritofcjue fec/ui lepores , ( ideft, binnulus.Eft & cerua canisnome apud Vatronem, iieč non apud Ouidiu, cftq, 8c inlula eiufdem Kominisapud Macrobios,qua Dionynus,vocataquosa 3 GreceTsWs«t. BemmyespopuIosprope Cerua etia ponir,vt'citat Stephanus Aouuis lib. 5.in Pli.c.8.Ab t Aa^of detortu eft Aa,n zapa, Aw iAapa^ptvSov vero fimpliciter cei uum. Ett 2 Aopjtcr 1 77* Vlyfsis Aldrouandi EiTA 3f. odjfr*. K fjf*/?. AaJaJ* KtfACt^. llud . K* AQpj£a>vSuida?nomenIocieft, vtceruus,dequavocefupraincapri$fyIueftribus divbi E etiam de voce ibpjc«?, qua ex Hefychio Varino diximus jndicari etiam»A/jdav ideft> rmternipliuscerui.E’AAdcide,tefte Varrone^uodve/ilpdcjideftjhinnulustVndeapudHomerutn iAAofdm difta Diana a ca’de ceruorum, vtpote venationis Dea. Eft & s?Ads,kuis,celer tanquam cpithetum cerui. Varino&Etymologo fa&ovroftf & *AA«dicuntur pafteres, & hinnuli, abra^* aXte£rcu , ideft,faliendo.Apud Hcfychium iMovi^ecltgku-r cum i in penultima,his verbis: lA\d- nrn Fa? dičtio apud Cratinum,fa&a -srapcr«V s Mac (Gefnerus melius cum fpiritu tenui,& acutoiu vitima fcribiafierit) &communiterdidos binnulos vel pafteres, velpullosfeipentisfignificat, dmrH^ic^tu . Sed viden poffit etiam i*A necaudentem fe commjttete fyluis. SeaUgeroceinas ita eft in cer- uisfticut in bubusiunix & iuueucus,liue bucula, leu vitulus: Franci,inquit, faoncs vocanr.Apud Helychium & Varinum^t /u, Mal. Jat- 10. ftr.c.i. Dc Quadrupedibus Bifulcis. Lib.L 773 A Ego fan£ indubitanter čredo,Dauidem, cum hunc pfalmum componeret, in mente habuifle,quf ei fpiritus patefecerat artplrQ tsmrpoz ipcov Apud Varinum vbi fcribitur \iuX %m tM$ov } Chal« dxi,fcribendum videtur uiti* Hinnulumijdem Hebrrd• dicunt,quonominequidam,tefto Pagnino,didum putantakuitate,&celeritate, quaceuvento agitatus,currendopuIucrem com- *ioueat,Vctusexpofitioin Auicennam,,e///orfr, interpretaturcoagulumceruinum,&genitum-, bubali, Syluaticus veroprocoaguloceruinohabet aufeac alanerk> apudquem fcquehtia etiam barbara nomina reperiuntur: arije agidJcozgvAurn ctmimra-.auieros^cctmsibelagin^iuus: me - Uflu, medulla ceruina. Ceruum nos cer#*? dicimus,teminam, cerua: i>ic & Hifpani marem cier~ sto, teminam eieruadicunt s Galli marem c^/teminam vero//VjkvGcrmanifupeiiorcsceruum birtZjVel hirf,ucl hirfch:ceruam hinde,uel hindin,ut de BeJgiM^ Angli,quibusceruusherr.c,ucl liertdicitur,quafi durus,qlioniam diutiflime in uita durat,quo modo eijdem hert cor eft,cuiusni. »nirum motioni perpetuse, uita? durario debetur. Poloni marem ielijcnij,teminam lanij,qup no¬ mine tamen damam qucque interpretantur, Angli hinnulos fauune dicunt, & nos fupra cx Sca- ligero cemadas Francis faones dicbdiximusj,alias hynde kalfe dicut,ficut & Germani hindkalf e ® quafi cerua? uitulum. GENVS. FORMA. DESCRIPTIO. ERVVS, inquit AriftoteIes,animal eft bifukum, &forcipem proungulahabet, ut capra: pilus ei mollis, tefte codem, in phyfiognomonicis, de timidiflimislo- qucnteanimalibus,ouibusfcilket,lepoie,& ceruo.ldem alicubiaitetiamdataci pilus durus, fpecie inter pilum uituli marini, &cerui. Quoloco male intelledo ________ Ofar Odonusdurumpilumceruotribuit. Cauosintusefleceruoium pilostra-« dir Adrianusluniusinliia Batauia,ideoquec.ommcdcnatareputari,fuftentariuidelketinaqua non fecus,quam uefica uento inflata urinatorfolet. Ad colorem qucd attinet, Pollux clfe ait,xtt7aV;xToi/ Xtvx.oi<; ^ct/u/uaaj. IT Ad«?) «f t cu SrX &cu ra ^i^tvret ideft,fubfiauum, albis pund'sdiftindum;pluribusquidem in teminis,pra?cipuehinnulis:uel,utVarinus citat,pluribus, $ quidem in feminis, maxime uerd eiufdcm fexus hinnulis. Similiter & Oppianus ceruum uocat r/KT oV,& a/oAet-^ovjvnde apud Euripidcm Ca^iav žAa®o^etiam exponunt %*fds-ntfov.Cxtcium 3 cum color hic in equo, quam maxime laudetur,vt Balij Achillis equi docet cxemplo Homerus, quem fpadicei fuifle coloris, dodi volunt, & nuncqnoque vulgo baius,quaft baliusnominatur,, ego dehoc colore potiiis intellexerim apud Euripidcm: nam & fc,ideft, Xo 7 J»JAasruriumfcriptumreperiturappellatiuum,, vt in č.epigrammacum /2aXicu; l\d inquit PliniuSj/pW/>*r £U Ser tory cerua (juam cjje futidicam Hifpani* gtntibus perfuafrat. Tradit & Paufanias albosfc Koma? ceruosui- diiie 3 &admiratum luille: Ex quauerdregione,uelcontincnteaduedieftent, nonuenifteeiiru. menteminterrcgaie. Sed & Anftorelestcftaturalbum aliquandoceruum inuentum dTe.Quem Ariftotclislocum Ruellius Cie reddidit: Animantescundar,qua:ftueimbecillitatiscaura, fiueca?- co natura uitio,pra , coci,paucoque uidu iuftjnentur, candido prcueniunt:Sic Jepusinuenitur ca- didus,itein ccruus,& urfus,& inauibushirundo,coturnix,pcrdix,praftrt’nuum qur:nd 1 .m a pri, misftatim tlita? rudimentisimbecillitatem retulerint. Cornua ei alioqui admodum degeneri, animantij & fpetftanda magnitudine, ramorumq;pulchritudine natura ei conccffit, vt omnibus fetiš facileantecellat, ut ait Oppianus: Virgiliusdum arborea uocat, &magni£udincm,&ramcs ctia:n expreflit: Bncierefque ipfos prim um capi ta alta firenteis Cornibus arboreis flernit . Hinc & iuKipacv uocat Oppianus,& Homerus,^^ ?A ctipov »spaor dixir,& rede in mafculino o&. nere i inquiuiu Varinus, Hefychius,& Etymologus, quoniam mas tantiim cornutus eft,idem ex- . T 11 3 ponit 2 . hi st. c. 1 » C er uusqux le animal. 8 . hijl.c . 5 » Pilus qu te¬ liš. Color pro- prius. Spadiceus color quis. Candidi co¬ loris cerui . In Arcad, C or m'a n v c quodque Je¬ li man. I, A en. lliad . / 'f jtylyfsis Aldrouandi < De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I . 1 -- « vat -.r*' Ponit http**, » piydXct zipara. i^rra . Similiter ztp&?w ceruum,alij cornutUmfimplidter,aIf/ jnagniscornibus prarditum. Idcm Varinus ait xipa.lv iAapov apud Homerum, ccruum adultum mterpretari/cd xfpao;poeticum efiCjjispaa-fpdpofcommune.CiEtcriimanfolusmaSj&nonetiatn Cerua cor- ceruacornua habeat, vt cx Varino diximus, videndum . Ipfe quidcm rurfus Varinus exPolluce nihatearet , Sit: t\a.Quv azipag /uivt&H .\es& . c fiapptir zipopopcg , % zipacrpopog, rjztparHS, »tvxtpaf 3 H < 3 r\ct- viupcogfV 7 ri pxsp«c,»j ^pvcroztpcvf,o v7ro »p*xAt£tAa?, Addit PolluxAnacreontem,& Sopho- clem^uijcjpojVffaMAapopvocarunt, hoceft, ceruamcornutam. Polluci fubfciibic Plinius his Vcrbis: Bifulcis bina cornua natura tribuitinulli illorum fuperneprimere s dsntes. £>ui pat ant ees in Lib. 5. de cornu abfunti factlc coarguuntur ceru ar um natura > qua nequc dentes habent , vt »esjue m ar e s , ne c part. c. 2. ut men cornua. Sed & Ariftoteles ceruam cornua habcre negat, & alibi, caufam affercn3 cur ccr- Utfcornibuscareant, ciim dentes fimiiitcrhabcansatquemares J - eadem, inquit, vtriufque fexus natura, & cornigera cft, Ted feminis adempta funt cornua, quoniam ne maribus quidcm vtilia^, fnt,fedv.iriummeliorum bcneficiomaresminusoflfenduntur. HjsacceditCardanus,inquiens: Lib. jo.de Commune autem videtur animalibus plura,quam duo cornua habentibus , vt femiga cornibus ca- fubtil. tcat } quamobrem credttam e H a Vlinio de n ti um mater tam in cornua non tranfire ,cuntf*.ntcll t etiam Cur car e at denttbus fuperieris mandibttU antericribus carentes,cornua non habcdnf. Ratio efiduplex afne fci - cornibus. licct/Jr cfjicicnte caufa dcducla\cnin enim matres f;tus in aluogcrunt le uit ate ,& agilitate opus ha . be nt , vnde cornua pragrandia , & ramofa Uh s ejfent impedimrnto. F H etiam genus tl Ur 11 m ant ma¬ ham timidum ,vtfarni nafint timidiJfinta>quamobrem illis cornua nulli rffent vfui. Dresi etiam ca- lor } cjui materi am cornuum gignere poji 1 genitam eutrudercfin; id, atiju e c x te »dere: ob id velutt botrinih us barka it a ceruis cornu a,vt adfvlum or nat trm facta videantur,vt in bi s quoquc fatminj a maribos * fena- Vlvfsis Aldrouandi dd.^,otymp % Ceru$ cor¬ nua tributit foeu< }5 »» 33 3 * 55 33 3 » Cerna ceru o m loči or . JLib. £ » Ceru* vtfii c or n ut a . Lib. 3 . poet . 9 . hijl.c.j. ' Ruando cor nua incip'at nafci 3 et quis ramarurn er- do . dib* 11 « cap. 3 7 * Aristoteli? error circa cornu cerui - ni ramtfica- tionem . Syntaym. 5 , 4c runt.hisl* 776 l feparcntur« ConttafcholiainPindarumfkminis ceruisab omnibus poetis cornua adfcribi tri- E dunc,Se fieri polhe, vtid quandoque acciderit,cum Se elephantis Indicis,inquiunt,adfintcornua (QJom£,dentesexfertijquosaliquimcliuscornuavocanr)duntaxatmaribus,Aethiopicisverb, &L,ibycisvtroquefexu:addunt etiam ceruam ,quae TeIephumladauilapidoribus,& plaftis cornutam fieri. Anacreontis verbalnem taxat Pollux,carmina eiusnon recitans,nos ex eifdenu icholijsapponemus: A^avM^legendu forte a.yu,vag) btart vi/2pb)v vioSn^t & yah.a.d-tniov od oAai; Kipoi cornua gerunt folida,& decidua,licet multo mi- nora, quam cerui,quorum interiorparsminusdenla, quam extima:rečliusautem indicauit,in- ^ ^^ quit,Albertusvbi h«Cprodidit: Adhucautemmultorumanimaitumcornua funtvacua apudea*- ma [ tr att 2 pat, dr fuperius folidapr at er tjuam in cer uo y dr habentilus cum ceruoforfan naturam{'milem ftcut ^ e apr e a , & hircoceruus (jr huiufmodi , epua in vtroque terminofunt dura y cr funt multa ramifcatio - L tis . Adhuc autem nullum animal mutat cornua pr«ter ceruum, & ceruina animalia, fed de mu- tationepoftea. Fiunt autem cornua ceruinaad.eo folida,&dura, vtfoliditate,duritiequefuaad Cerumorum lapidum naturam acccdant,qtialiain «dibus Reuerendiffimi Cardinalis Gaddiobferuaui: quod cornuum fr~ etiam cecinit Orpheus in libello de lapidibus: hditas lapi~ f a j OT p e< jj tncntum jliud compcnlauit. Quibus CO m U a,i n quit 3 p r £e n imi 0e aE Ce jff U fliperuacuafunt^ijs alterum auxilium natura adhibuit, vt ceruis velocitatem, gradiš enim illa,& multifida cornuum magnitudo poti us obeft, quam prodeft. Quae ramen verba non ita accipienda exi’ftimat Aemi- lianus,vteam tantum velocitatisin hoc animaJi caufam dle volueritphilophus. Dici enim po- teft,inquit,ideo etia m cutfus celeritatem conceffifle naturam,quia quandoque inermes,& corni- busmutilati obarmorumcarentiam, cum pugnare, & congredi non pofiint,fuga faltem,celeriq; ^ Cttr&qnan pernicitatetutnvenatorum,tumimmaniumbeftiarummoIeftiaseuitarent. lam veroquotannis d»ceruis dc~ cur decidua fint ex Ariftoteleeodem dtdum eft; amitrunt autem ea vere, menfe nimirum aprili,. cidaat. teftantc eodem, & folis ipfis id contingere ait, h is verbis: Soli ceruo cornua omnibus annis deci¬ dua initio a bimatmcpteris perpetua,nifi per vim aliqua m amittant.lta & Plinius:C<»r»«4,inquit, m ar e s habcnt.fdicjue animalium omnibus annisftato ver is tern pore arnittant.Szd & Theophraftus teftaturcornuaquotannis amittere. Idquecureislblis contingat, multis rationibu^xplicari poteft: primiim ex materia,qua conftant;quoniam ficca,& terrea lunt,vt ceruusipletocus,nem- pe hirco fimilis temperamento, calido ficcoque: Caduntaurem facihiis, vt in ftirpium quoquo iolijs,que ita funt arida,vtnullumhabeantlentGrcm,auttenacemluctum,qualisca?terorumccr,. nibasineft, cuiusgratia fledi, mollirique pollunt: Deindeex ioco, quoniam,vtdiximus,nonex cranio nafcuntur,vt reliquis, fed čuti tantum adhatrent: Tertio ab efficient-ibus caufisjnam & ca- lorc mftatisiicca, durioraquc fiunt, hyemefubfecutaa frigorefimiliterafficiuntur; nam,vt quodque folidius eft, ita magis refrigeratur,refrigeratis autem nimium,pori dauduntur,&' calor natiuusemoritur,vt neq ; alimentumattrahi poflit,& via,qua trahi debcbat,pra:clul« fint; quod Q incttterisjcum omnium cauafint,& vaporescxcipiant,nonan]uecontingit.SicigiWaf?%dacor¬ nua cadunctanmm,fiueoffendentibus ipfis,aut impellentibus vitro,aut inter ramos,&vimina_. quandoquc implicaris, fiue etiam Iponte, ipfo nimirum pondere,deprefla: non prius autem hoc contingit,quam verno temporcnoua fubnalcunturcornicula,& tuberculisfuis vetera prčtrudutr quo temporeetiamferpcntes,&aiia gucdam animaliaaridum,induratumqjdeponuntexuuiutn čuti noua nafcenti.Sed eadcm de re Aelianum audiamus, interprete Gyllio: Caufam, inquit, cer¬ uis curcornua renafcuntur, Democfituseamdicit,ventremijscalidilfimumefte,&eorumvenas per vniuerfum corpus pertinetes dle ratiffimas, & os, quod cerebi um ampleditur,membran^ in- ftartenuiflimum, &perrarum efie, indequcad lummum capitis verticem crafliflimas,atqueopi- masvenasoriri:ltaq i cibum^huiusnutrimentumminimeconcočlumjanatiuocalorein totutn corpus, eiufquepartesdiftrahi.Idemque ait, eispinguedinemextrinfecuscircumfundifimul< 3 t Vj cibi vim pervenas in caputretorqueri, &reflcdi,exeocornuapcrmultohumore irrigataenafci. Continenter enim vicinis ad cadendum fuccrefcentia,&influentiafubmouent,atquecxpdlunt priora, acfane exortus bumor extra corpus durefcit abaere eum ipfum confolidante, & in cornea ^ duritatem confirmanre. IluTnorautem qui etiam nune intra cutem.fubeft mollis,& tener,partim ab exteriore refrigeratione durefcit,partim ab interiore tepore tener manet. Quocirca reces cor- nuenalcensad depellendum antiquum infirmiuseft: Atdurefcens priora extrudcrcpoteft,quo- rum pleraque interno robote extrahontur: nonnulla arborum ramis circumplicata,!^ feram ad curfum incitatam vi impcdientia abrumpuntur.-Eo pado vetera excidunt,recentiaad erumpem dum parata natura? munereproferuntur. Hadenus Aelianus.Democrirofubfcribitquodammo- do Baftianus Landus Piaccntinus j ciim enim dixi(lct cornua caduca fingulo vere, & decidua ob cam fortaftis rationent, quod eaabcute eorurn tantum emergunt,parum fixa,cum cornua c«tc± rorum animaliumo/fe fuftententur,aut quod ciim extra prominentia fint,& nufquam in profum do abftrula,foii ceruo contingir,vtcollabantur:Arquiforte,inquitjautsfcire,curverefolisceruis cornua decidant. Equidem proptereaid efteopinor, quia necarftate conuenit,fi carloa?ftuante_» humoresexhalant,& imminuuntur: nec autumno,fificcusfit,nechyeme; nam quifieri poteft, fi humorem ientum, & glutinofum exuberrantem reddat? Ver autem hulccommodiflimum inue- nimus, quia humor non apprime tenax eftquddt. Scribit pra:terea Ariftotdes, cum recipiunt cornua, Site m odo ceruis cor¬ nua rcna- fcantur. Lil. 1. debi¬ jior.hum. De Quadrupedibus Bilulcis. Lib.I. 779 A cornua, ea primiim quafi čute vedita, & hirtiufculaemitterc; & Plinius, erumpunt^ inquit/cerui$ cornua,podquam abiecerunt^ renafcentibus tuberibus pritno arida cutis (imilia-.eadem teneris in- crefeuntferulis,arundmeasin pamculas molit plumataUnugtne . Qu_i Aridoteli,Plinioque atq; alijsrefraganturdecornuum cafuannuo,reifalfitatemindearguunt,quod tantat moliš increme- tum, cum tam infigni duritie nimis velox foret, aut faltem ramorum numerus maiore interual- lo,quamvniusanni,indigeat,vtaugeatur:Nam&ipfeAridoteksannorumnumeruaramoruin numcro, vt fupraodenfumed,rimatur, Cornua autem,qua?in lyluis,alibiqueinueniuntur non a ceruis depobta, fed a uenatoribus proiečh aderunt: Budams tan.e Aridoteh fubfcribir, vernatio* nemquercdibililbbokvelutmateriamrecidiuampaucis menfibusin integrum reftituerecdo- dusavenatoribusperitis,quibusputoetiam credendumed. Tradit porro Aridoteles reperiri quandoque ceruos hederam cornibus innatam,germinantem geftantes: Verba phtiofophi ^ funthsaCaptusiam ceruused hederam fuisenatam cornibus gerens viridem, qua?cornu adhuc ca p j. tenelloforteinferta,quafi|iguo viridicoaluerit.idemaffirmauitiib. deadmiiadisauditionibus^ & Plinius in mollioribusceruorumcomibushederamcoalefccre,dum exarborum attritu ilia ex. ® periuntur,tradit,rationemquodammoaorcddensipfiusaccretionis,quam & luliusScaligcrat- Ceruorum tingicapud Theophradum d icentem,hederam in multiscreari,& quod mirabilius^apado^cTe- cornibusbe~ fw) vifam efTe in cornibuscerui etiam aliquando. Commoutt , inquit Scaliger, -vtrumauuratum dem inna- cerui cornibus harens bede ra. £>uid enim e o fcminium detultcf Ni bil tarm n at tulit caufa,fed c Up- td ' fus nosfubcultro reliejuit . Sane videtur in eruptione cornuum a brka tu m hederae ceru um abru- Lt b. j. de pi/fenonnihilcumradicula^uapalkjuam in paitemmoliioremkfeinduerit. Caterumfuerit cauf.c. 23. etiamhederse,cum ceruinocornuqua'damfympathia,dummodo verum ed,quodfcribitGau- Hederacum dentiusMcruIacitans Aridotelem, hederam nafci, vbi ceruinura cornufueritdeibflum. Podre- eernu ceruL »oOppianus ceruis cadratis cornua defluere kribit,dumcanic; *° fy m P*- Klvd-ncn XaJoviff‘vrps'7r‘*' v dl’d7rif>iv inde F amine um reddet ceruum , atqtte e vertice fitmmo Prolabetur ac utic omam ramale fuperbum • Vertit autem oAxyc,canaks,cum poeta tedespotius intelligat,licet in ea fignificatione in Gram- Caffratie maticorum lexicisnufquam annotatum repcrias.Sed ad veritatem quod attinet credendum po- .33. dere, Savrujf. d O a/tj. Cer, Origobelza. hart ,magni t*do>&Juh. JUntia, lx(rc. in. 780 Vlvftft Aldrouandi dere,quiqua?'n'ouk,fenfuretulk,abobfcurioriscaufa?aflignationeabftmuk; Caufafgiturhuius \ eft cornuum magnitudo; quod enim fuperfluum eft in radicibus, exeditur abhis,non obcornuiL. jam fačfca, fed cerebri temperiem: mukum enim humidum terreum abundare in eo neccffeeft. Quod fi vel cornua minora effent,velcaputmaius,aut incrementum tardius,ha?cnecefiariaadco non fuerant.Tantum ille. Veriim fi fub lingua circiter vertebram nafcuntur,cornua vero čutita- tlim inferantur, vt oftcnfum eft, non video, qtiomodo radiccs eorum d verm ibus exedi poftint. Qnare alius locus vermibus fuerit tribucndus; Equidem Gefnerus teftatur fe audiuiffe circa meft Estempus,cuteomnibusobduift:a,vermiculosquofdamfubnafci,quicornusfuperficiernin£qua- liter excdunt, &exafperanr J eoque tempereceruum vertniculosfentientem,& prurientem arbo- ribuseornuaaffricare,quodnoftrates,inquit,dicunt,firnen.Dicuntitidem,tefte Alberto,in capi- te ceru i annofi intra osoculi vefpas, & formicasgenerari, & aliquando progredi. Pauloaliter author libri de aaturisrerum: Vcnatores,inquit,affcrunt,qubdinceruoriatu grandboflecapitis fuboculoterebrato, vefp« concreta^j Sc format* interiusexhumore fuperfluo, vel, vtalijautu- mant,ex medulla prodeant euolantes, & tune negant eum pofte diutius viuere,nifi efu ferpetium renouctur:aliquandoetiameodem modo vefpas dicuntprodireconcrctas e naribus cerui. Appa- F retautem,vel Albertum errafse,quipro formata legerir formica , vel akerumjqui contra. Hccta- men ad ledionem loquor; nam quod ad rem ipfatn, neque vefpas,neque formicasin animantis viuocorporenafci crediderim, verifimilcqueeft ex male intellečiis Ariftotelis fliper vermibus verbisjerroremortumefse. Sanguis,tefte Ariftotele,nullascontinetfibras,&nunquam propte- rea fpifsatur. Idem in 4 .meteororum,cerumum fanguinemnon coire,fcribit,quoniamaqua?na- turam magisfapic, ac frigidiftimus eft, &proptereafibriscarerCjqu« opera terr;dunt,folideqiie confiftunt.Tradit&Plutarchusinqua:ft.natural cerui fanguinemtenue efse,&aquofum,ideoq; timoreconfternatumanimah EcontrarioBald.Ang. Abbat.lib. 6.difquif.cap.6,fibrisplenum.. coagulatumqueobferuaisefe feribit, 5^ certa aliorum comprobatione conftare. Oculi magui funticor item proportione magnum ,quod omnibus timidis, auc propter metum maleficis, com- mune efse Plinius tradit. Ciim fuprade lapide bezaar agerem admonebam obiter, efseetiam, quilachrymam cerui dicerent, feupotiuslapidcm in canthooculorum cerui concretum,quado re loannes Agricola in h^cverba tradit; Iklzahart eft antidotutn contra venena epotuineffica- ciffimum.,&prorfusdiuinum. Siquidem probatiilimusmedicus Auenzoar libro plimo teftatur G fehocvno medicatum efse quendam, qui pernicioiiflimum uenenum fumpferat,&c. Cžetcrunu huius medicamentiorigoeiufmodi eft: Ceruuspoftquamcum ferpentibuscongrefsus casdeuo- rauit,fiti correptus,pnefertiminrcgionibusorientemvcrfus,vbipra , gradesrepeririconftat:(ego iftiufmodipntgrandes lapides non in canthisoculorum cerui, fed in capra bezoartiece ventro reperiri autumo) mox ftagnum, aut flumen aliquod qua?rit, in quod fe immergat; inde tameiu, natura ita docente, velut Tantalus in medijs fitiens fludibus, non bibit, nam f tatim concidcret mortuus fi quid aqua?deguftarct.Erumpunt autem lacryma? exoculis,que paulatim eraffefeunt, coguntur,& coagulan tur, & in ca ftanea? magnitudinem excrefcunt. Quas, poftquam ex aquis euafit ceruus, deciduas hotnines obferuant,ac colligunt. Hoc eft illud belzahart tantiapud eos, qui pofsideut,a,’ftimationis,vtcuiuisvenenovclmedium vnguemoftendanc. Dceodem Ferdi¬ nandi Ponzetti Cardinalis,verba htec funt; Experientia cognitus eft ad omnia venenorum getie- ra pollensl3pis,quem vocantkemne,feu bezar colorecitri fplendens,odore vini;natus exlacry- mis ceruorum. Infirmi enim cetate flumen quoddam ingrediuntur in oriente, & ftant in eo im- merfi vfque ad caput,donec emittant lacrymas,qute frigiditate aeris,& aqua? coagulata? vertun- H tur in iapidem J magnitudineauellana , ,quiexeimtibusaflumincdecidit. Ha’cille. Ec Andreas Bellunenfis bezaar proprie,ait,effe lapidem, qui dicatur lacryma cerui, generata in ceruis.,quia-> eomedutit uiperas maxime in Perfia. Idem afferit, erui etiam hunc lapidem e terra,& fodinis> ut tradit J inquit, Tiphafi Arabs in libello de gemmis,qui ex Arabico in latinum fermonem tranfla- tus eft. De hoc eodem ex ceruorum lapide bezaar,ita feribit Theomneftus grauis ucterinariorutn medicina? author; CeruoSjiiermes inteftinorum inuolucris implicitos,ferpentium efu enecaro, quos ex cauernisnarium fpiritu eliciunt, & ne illorum uirus ipfisoblit, ad fontes aquarum acce- lerant,quibus ad labra ufq; fe immergunt, tune oculis lacry mtu lenta; deftillant,quc uifccdine fua coagulata?,inangulisoculorumin lacrymas.nucisiuglandispendere,coalefcunt.Deindeciimfe- fe ueneno exoneratos fenferint,aquam egrefsi in latebras diuertunt; &,ut lapis ille uifusobftacu- lum dccidat,caput arboribus affricant,quem inuentum, ut bezaar contra quoduis venenum,an- tidotumefticacifsimumjUenatoresSiciliaij&orientismagni vedunt. Scaligerctiam in exercitac. aduerfus Cardanum de eadctrr re differit quidem,fed lapidem effe negar. Cerui lacrymam reuu. fbrtafte ti bi minus not,na in nofiris Mufarum thcfaurishabemuscarilsimam. Ante cen tefimiun " ‘ annum De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 781 A ansuin tti ceruo nulla dl. Poft cam artatcm accrcfcit ad oculi cathum, ipCis oflibus, atqj in os pro- tubcras concrcfcit,ea duritic,qua cornu fuperet.Qua parte prominet,rotuda eft,infigni nitore co- loris fuliii non fine veftigijs atrioru venularu.Tanta lguitate,vt pene ta&u efiiigiatflta.n .fefe Tub. trahit,vtfeipfam propemodu mouere videatur. Ciim ha?c in circulis aliquando recitare,vnusex ijs, qui e legatorum comitatu rerum Afiaticaru cognitione profitebatur, negabat ad ceruu quic- quam attinere,fed efle vere lapide. Ego illi poftridie oftendi,qua parte ex oflefuiflet auulfa. Hac iolimanusolim dono dederat SambJacardo Trierarcho. At ea egopoftea eius filij Bernardi Or- Cap . 42» ucfani munificentia expertus su. Scribonius Largusoculi fordes vocat: Rus,inquit,vbi fecefleris , habere in incindu oportet peucedanu,vel cerui,cucaptuseft,in oculi angulo,qui eft nares verfus qua inueniutur fordes virofi odoris: has Sicilia: venatoresdiligder colligunt,& habent in cindo propterantedičlamcaufam.Iftiufmodilacrymamihialiquandooftendebat R.MarcusMcdices ordinis prgdicatoru Veronenfis vir apprime eruditus. De ofle cordis ceruini,q> in multis ad cordis 0s cor ^ ts cer affedusantidotisrecipitur,iraximaeftinterdodosdifceptationunquid reueradetur. Andreas u ^ vtrum ^ e - Vefalius anatomicusexcelletifs.negligenda efle illorfi omnind vult olcitantia, q in cordis afledi- tttr >& • 2 busmagnofupercilio(vtoreiusverbis)oscordiscerui,nelcioquib.gčmis,&auromixtupropinat, & e l uan ^ 0 » cu interim ceruo no aliud os,qua vitulo,aut canflaut fui infit, cartilagineg nimiru magng arterig, & c l U/t & vena; arterialis radices. Et ofliculu illud q> e ceruoru cordib.exemptu pharmacopolai u officime ra • ha&enusemetita; funt,aliudnihil efle cefet,quamgradiusagnihyoid!solfisoflicuiu,quod conti- nuueft,& Afimilimu;nifiquoddexterucrusetiam tranfuerfim finifirudecuflatimfecat,&alte-. rum crus altero breuius fit; quod etia ouina lingua,quoties menke apponetur,luce clariiis edoce- bit. VefaliofubfcribitquodamodoSyluiushisverbis:Os a corde cerui humanu cor totiusfubfta- tisfimilitudineroborare Aduariuscu Arabibus confentitj(Sextusetia,ofiiculainueniri in corde cerui, aut in vulua eius,teftatur)ied ab alioru animalium maiorum corde potius fuerint,qua; tam muka proferunrpharmacopola?,quam d corde cerui. An vero cartilaginofahgcfubftantia magis prasftare id queat,qudm cordis,aut arteriarum corpus,ipfi viderint.Sed & Anton. Brafuiola Ve- netijs bubulum,aut vaccinu quoddam os vendi,quod vere os eft,etiamingenti pretio,ait,pro of- fede corde cerui.Se vero duo corda cerui aperuifle,vnum ftatim a cerui morte,in quo neruus qui. jCdam, aut cartilago neruea apparuit non admodum dura,in crucis modumialterum interfedi an- te fex dies,cuius neruea cartilago muko durior erat, & tenfa tal i fere figura,quali Veneti j s os d«t* corde cerui venditur, bubulum, inquit,illud,aut vaccinum. Illius autem nerui vim apud veteres non memorari,minufque in roborando corde valere, ait. Hifce virisdodiflimisfauere apparct in (ccruarum)d' in vuluapercjuam vtiliagrauidis^tarturientibuf^ueJct in tertio euporifton 1 9 ' i74.attributo Galeno legimus, os cordis cerui tritum potui da mulieri flerili, & videbis gloriam Dei. Platearius non fimpliciter in corde inueniri,fcd peculiarem in eo locu aflignatfln corde cer¬ ih,jnquit,reperitur quoddam os parte finiftra,vbi qugdam concauitas eft,in quam iplen refpirat, &excrementa emittit, qu£ illicobficcitatem fuatn inofleam vertunturlubftantiam: Eftautem boe os de fanguine cordis,fubruflum,&mclancholicumexpellendifuinu, vim habct:daturetiam tontracardiaca(fic vocat pulfum,feu tremole cordis)fyncopen,& ha’morrhoides. Aiij non os,fed cartilagineam offeam eodem loco repcriri,&cfleaiimt. Apud Andernacum Matheti qua?renti, ® in qua parte 0$ cordis inueniripoflit,refpondetprgceptor:Siniftrodetečlofinu,maximeq ; -arterif lota bafi aperta,radices illius,&: membranaru fequerc,ac facile reperies: na arteria:aorta?,ven«q; Stteriofa;, & membranaru earundem radix ex oflea illa cartilagine cordis proced it. Gefnerus ve- to rei veritate inueftigaturus affirmafle fibi feribit quedam rei venatoria? peritum os in corde cer¬ ih quide reperiri, fed non alio tčpore,quam eo,q>inter duos D. Virginisdiesfeftosintercedit,hoc cft 5 a medio circitur Augufti ad Idus vfq; Septebris. Alij rurfus feneduti ceruoru os hoc adlcributj ®tq;interalios Thomas Iordanusin peftisphenomenistrad:. ^.hisverbis: Statuutaliquicartila- ginem,bronchiapulmonumalij, vifcofumquidnonnulli, funtqui mordicasnegantaliquidvn- quam in cordis finibus repertum offi fimile, vel cx eo, quod nullius eflet vtilitatis illuc. Vbi omnij generisferis abudamus,fane hanc litem decidere poflumus. Reperiuntur ofla omnibus propecer- feis 3 annofioribus tame maiora,minora iunioribus, crucis interdu forma dccuflatim mutuo inter- fe&a,Quid mirum,fi bou quoq; exfedos pluresduodecim Marlallus Bohemig illuftris afleruat,& quotidie plures inquirit?fctia lapides ex ccruino corde exeptos vidi oui prope colubini magnitu- J'ne,laminisconflatos,&quod iucundumfuit afpedu,poftquam comminutus fuit,repertu eftoC »culjnn meditullio, fimile ca;tcris oflibus corde prognatis,circa 5 putamina hxc fefe aggreganda J mplificauerantj& in hanc molem atq ; duritiemcaiore cordis cxtorrente lapillum produxerant. Vuu Eum aiftotelem,qui teftatur cor fine olle elie omnium,qu£e iple nouit,pra:teiquam equi,& boum ge- eriscuiufdam.E contrariofunt Arabes,eofquefecuti Grabci recentiores AduariuSj&Nicolaus, ui non femel osdecorde cerui defcribunt,& ex antiquisPiinius: Inucniunturjnauki&cJJicuU L™' m. eA*~ N 7% 2 Vljfsis Aldrouandi • ?■ Jere lih ste d, c. Ig, C.tu da q Ha¬ li s ceruo,’ C r ura, Lih-, j. d.ev- Jflt part.c. 1 , / entres. C e ni tale . 1 nteftinuni, F el, f)tfl centi fl in cauda babe ant , Cauda ex- tremitat in ceru is cur venenofa,& n us antido- tHS, V bera • 1 5 , de vfu parta.f Forfum , In deba^ cis, Lib.io cap* 15- Lib.g.c. 5 . Ai bca vbi , fjuid ■ Lib. \ O.7e0- o grapb, Eura longeprattulerim cuiuisbezaar,cum non capra? ventriculo,fed animalis alexicaci corderc- S pertus, maicrem affinitarem nobifeum habere verifimile fit, nifi in paftum caufaui refcras,C]udd capras illa? pabulo pollentiore vefcantur, quam cerui apud nos. Similiter Ioannes RinodatusMe- diciis regius Pariiicnfis:Maximč 3 inqm’tjCeJcbraturoificuliim v quod ad bafin cordisceruoruman. noforum habetadhadum,quod a figura crucis,quam non malerefert,venatorescmcem cerui ap pellant, plurimumque ad cordis aftečlus valere,non folum ipfi experientia dučti docuerunt, fed <3^ Medici prarter experjmentum ,rationedo£iconfirmarunt. In ceruis iunioribus non os, fed cartilago tantuin eft, Cauda, tefte Arifcotele,ipfi perexigua eft vituli marini modojCrura etiara perquain funtgracilia,tefteOppiano,omniafcilicer,na&GaIenus,ceruis,cambus, equis,Stalijs fimihbusanteriora *«A£G,ideft,a'ura,pofterioribusfimi!iafadtaeftetradit,idq; ipfis conferread vdociratem.PJures habet ventrcs,vt capra,tefte Ariftotele,qui & alieubi, ruminare eum planum cfTe teftatur, & ait item genitale habere neruofum more cameli, Inteftinutn vero tam tenue,im< bccilleque,vtetiamfileuiterpercufTeris, podit tumpi čute adhucintegracAit item felle vacaro > fed inteftinum eius adeo amarum effe, vt ne a canibusquidem attingatur, nifi ceruus prtepinguis fit.-Etalibijinouitjideoceruumlong^uum effe,quiafelJecareii&Pliniu$:CVz«/ J inquit,/i’/#;7/Su- £ bent>quodbominumpaucis non efl^uorum valetudofirmior,& vita longior. Idem hic effe etiara ait, qui ceruo fel no in iecore effe,itd in cauda,aut intcftinispurer,ideo fanta lubere amaritudinem, vtacanibusnonattingantur.Ctcterum Ariftotelesnon quoslibetceruos,fed Achainoscognomi- ne fel continere in cauda^credi fcribit:effeque,quod ibi contineri aiunt,coIorequidem fimilefeb Ji,fed non ita, vt fel humidum,fed lieni fimile parte interiore. Miru igitur de Achainis ceruis nul- lam apudPlinium,&alioslaunosmetionemextare,ciim Ariftotelesdifertediftinguat. Hecetia nune fubit, extremam cerui caudam fortaffis illam obcaufam venenatam effe,quod fel in eacon- tineatur, Fellis enim in multis animalium venenofam effe naturam traditur. Equidem Matthio* lusvcnenumillud viridis,aut flauicoloriseftefcribit,quicolorfeLii oprime conuenitjplaneq,-fe- uiftimum ,&quod in cibo,potuvefumptum intoIerubilemcorporisanguftiam,fyncopen,&alia fymptomata afferat,qu;r napellus excitare folet,auxilium effe,fi polt vomitum ex butyri potu di- midius triti fmaragdi ičrupuluscum vino bibatur,piftacia> & auellana: edantur,poftea vero cor- pus vniuerfum perfrfeetur cum oleoex feminecitri,& theriaca?drachmradua: propinentur.Sum- a pfit h^c Matthiolusex Petro Aponenfi,qui & ipfeex Auicenna,& Rhafi fere tranftulit. Ferdina- G dus Ponzettusfcribitjhumoremaduftum in caudam cerui tranfmittijne inficiaturreliquuracor- pus J additq i veneni huiusantidotu m effe oculurn cerui, vel eiuldem,vel alterius. lam vero cerua ceruo minor eft,animal aliasafpevftuegregium, mutilumcornibus,vifu acuto,mira’velocitatis> quaterna,tefte Ariftotele,habet vbera 3 vtvacca, Cur vero mammas bi nas interfemorahabeat, ex eode fupra in hiftor.de vacca,expofui. Galenus vero de fptus tunicis agens,ac de veniš & arte- rijs, qua > cx vtero in ipfum inferutur,afrerit,qu6d in omnibus animalib.,qu» fuapte natura ad fa- liendum funt procliuia, vt ceruis, &capris vaforum produdfionesmatricibus fintconnexf,no pc- tenues modo membranas,fed cum cis etiam per carnes vifcofas,velut pinguedinem quanda,fpet cimen effe mirabilis prouidentia:. Dorfumdeniqj cum pingue effe dicit Oppianusjde vtroq;pif< tofexulocutus eft, L O C V S. N Achaia,quo ab Aegira Phelloen via ducit,caftellu minime clari nominis,ea,qua 1 ’ locus maximefaxofuseft, parte, multtepaftim funt quercu$, multajiiefera;,cerui H in primis & apri,vt Paufanias teftatur, Achainis ceruis fel čredi cotineriin cauda ex Ariftoteleannotauimus, apud quem gra’celegitur tipcuvcu vox tetra fyllaba, & oxytona. Ca^teriim vbi apud eundem gr*ece habetur: rSr Kfalnt t\ct & arare terram nequeant > quo vro prarlidio ferpentum morfus cludunt. Atq; harcprafeipua caufa cft,cur non gignat ceruos, quod hoc animal ferpenccspdfiračodcrit.Muum igitur Aicanium apud Virgilium in Afiica ven ari ceruos, fed & Aeneas etiam Nauim in confpectu nullam , tres lit tor e ceruos F rofpicit er r ant e s: bos tota ar m en ta fequMnter A tergo,jr longum per valles pafcitur agmen . Suggillant igitur eri tiči Virgilium ,quod fingat ceruos in Africa inuentos, &ftratos,cum Gco- ^ graphorumfereomnium,&Plini;inprimisauthoritate,Africaccruiscareat,vtdiximus.Quibus J itaex Arillotcd is lenrentia refpondct Nalčimbenus, qu«dam pcccata ex ignoratione beri, qu«- J dam vero accidetaria elfc. Hocfi pcccatum eft,non ignorationisartisclfe,fed per accidens,quod facilebnquit,condonari folet: nam poet« verifimilia fcquuntur:nec damnandi,fifalfa fequatnr, modbfuerintvcrilimilia. Quisautemhiftoricorum J inquit,vnquamdixiteumin Africam dela- tum fuilfc ? & reuera non fuit: Fuilfe tamen probabile eft. Quamobrem nec Pindarus ab Arifto- € teledamnatur, licet ceru*cornuatribuerit,qu«omninbcaretcornibus;nam hoc leuiuspeccatu eft,quam li remaliquam maledefcriplčrit; ld enim exignorationeartisnafceretur: Et ceruam_. habere cornua ctli verum non eft,tamen habere polfe,probabileeft. Tantum l^afcimbenus. Sed ficcontrouerlia non tollitur: Nam Alexander Traianusreferente Baldo Ang. Abbat.fcribit in-. 6 . difquif. Africa ceruosjreperiri.Et Ioannes Aemilianus ait Africam cerucru,aprorumque feracifilmam ef čap. 6 . fcapudomncshaberi in confelfo. Veruntamen,vtphilplophi partestueamur,dicendumputat, Synrag.$. ciufmodi animalia polleriori ccuo in Africam fuilfc translata, quod facilime, inquit, phaliano- Africa nrlc rumesrmplo perfuaderi poted: Etcnim Phaliani a Phali pragrandi Colchorum fluuio, vbi co- ab ti n dat cer piosčredundant 3 inGra’ciam fucrunttranllat«, (St^mox in ltaliamcxGra?ciatranfuc&ao tan- uis , cjuibtis demque,paucisabbii'!cannis > Hippolyti EftenlisamplilCmi CardinalisiulfuinTranfalpinanL. olim carc~ Galliam tranfportatmfuerunt 3 vbi in ntmorc 5 aucup;o m ixime opportuno,libertatc donator lurn. bat . nra foecunditatc fuam propagarum proiem. Hocidem &plantarum cxemploclarutnelhquan- pbaflanivn dOquidem pcrlica in regione Pcrliar lethalia mala adeo edebat, vt comedencc s necarcnt: ln Ac- de diet$ } (jr gyptum verotradučla,omne Pcrfis venenumrcliquit>atqueAegyptij$ hac migratione,innocua vbi abun~ ■Pcxtitit. Huiufcc rcijinter carteros, fidem iacit Galenuslib. a.dcfeminecap. 1.Pcrlica mala indtj dent . in Italiam delata in maximisdelitijS habebantur, ita, vt Rom«,olim, dum ip!a totiusorbis im- I>er r lc0YHm perium moderaretur, lingula cius mala triccnis denarijs venderemur. QuibusprofeddeXem- p omA piisfacileconicčfarilicct, vclccruosex Europa,Aliaue in Africam fuilfc translatos,vel ipfofmet ^ dluctranandomigraffe: Siquidemeos porrečloordine ,& prarcedcntium clunibuscapitarmpo P n "‘ Jf ' ’ netitesjmaria gregatim tranfccderefertur 8rc. Veiiim enim vcro,fi quifpiam fortalfe adeoperti- iiaxluerit, vtijs non acquicfcat relponlionibus,nec tamen ifte Ariftotele iureobnirgarepoterit. I-tenim in defcribendoanimalium hiftoriaphilolbphusaliorum v er b i s,rcla t i o 11 i bu lq u c lidead- bibuillc plerumqj coadusfuerit,tu ob maximam regionis diftantia,quas ipfurtn peragrareopor • tuifletjtum ob breue J anguftumq; human* vic« curriculu, vix enim nati morimur. Hačlenus A e- Acmiliani •nilianus, cui facile fubfcripferim,fed quod dc pcrlicis malis tradir,vulgi opinionem lecutus,pcr errorcirca feam ciim pcrlicis malisincpteconfundit: nam pcrlica mala vbiq ; tcrraruinnocua funt, pericam perfica fna■ ver6aliqui } teftc Diofcoride,prodiderunt in Pci lidcexitiosaelle, translatamqiin Aegyptu, mu- la. tata natura,incibosreccptam . Amcric«incol«, n feribit Andreas Thcuetus,ciim ceiuos \ cna- l! fun bcriiri, coxaiquepoderioresamputant,fupcrltitioscadmodum lihi perluadcntcs, fi iote- V a n 2 groš ?u Vlyf$is Aldrouandi groš ad ftabula pfcrferrehtjmpares fc fuis hoflibus fbre. In Apulia Itabf regione,& wa xiI J c ^ pe Canufium tanta ceruorum copiaeft, vtexercitusfpecieexeicitatiffimosbdli duet s « ^ I d n-es r v rmt, dm*P r0 ‘ : decepe- n copiaeit, vtexereitusipecieexeicitatunmtiSDeiii uuv,->» re**« , rit,- Cum enim fubauroram aliquanculn fpatij Canufium verfus profedusaliquandocfict . ob c-rpiam , nandusrex Neapolitanorumcum vniuerfiscopijs,renuciarum fuifle,tradit Pontanus,a P i x trk it us ratoribus,ač ieuis armatura; equitibus,qui agmcn pnecedebant,hoftem inftrudum,p arat:U ^ jrvoic j belit ftare in acic,quo ex improuifo agmen adoriattir fub farcinis impeditum. Hocnuncioacccp ^ ' ter, gem magno filcntio agmen retro vcrtere iuflifle,maximeq,- repentinum,atqueinexpe^ atuI ^| j j S t. rolumpetifIe,acfecundumfbfTaspartiminhortis,partimfacrisin ardibus, qua;iunt extra t.tb.i.debel menia,exercitumcollocafie. Tantusaduentantishoffisterrorcumduccs,militeiquep ar jjj H c apeli t, ua/iilet, tandem compertum,fuifle agmen ceruorum compafcentium,quorum ea in reg lone ’. pradertim tempore,maxima,inquit,effccp-ia. Hosfubmatutinum tempuspaftuidtdJtoSj F /im cum er ra rent, vbi exploratoresfenfereequites,in vmnn coadosdubia cumluce (p'^ cl ^ buiflehoflilisagminis. Eodemmoxrurfusteftantefamatenet,lacobum Caldoram ° mum aetatis fux imperatorem ducentem per Apuliam peditum, atque equirum non ex'g ‘ ^ f pias, eadem fpecie deceptum, itaque conclamatu m fuiffe ad arma, & inftrudo cum exerc ^ tiffeeum inaciehoftem expedantcm,necnifipoffaliquothorascognitum,errantern n Mj on g masimeingentem ceruorum gregem cfTe. Relidaciuitate Ca.rocaram a monte Alchai eor Q verfus venitur ad campeflria Bargu, qua? inlongitudinequadragintahabentditeas, inC ^ jyj. h gregem i e er u»ra m. verfus venitur ad ca mpeflria i , j-,j Bar, vocantur Medita;, parentquemagno Cam,Tartarorum habentes moreš, funt nomn ^ f , -cbietia ueflrefq;,&vefcunturcarnibusferarum,qu^venatione capiunr,maxirneceruorum>qW^ - ■ urn m in, Clint , > . !,C b I, '/> iti; a uia. bifl. na- . m 8 ra. .),jU rut d bi, ■ e :>> ar io- ' r 'X‘° -.. K1 ,,w IU1UIW1|W __ .. gnam,inquii Pauius Venetus, habcntcopiam,&adeocicuresfaciunr,vtil]isatquecqu ,s > vt ' ia nisinfideanr.In Batauia,referente Adriano Iunio,ceruorum,damatumque toro iiio cof bi** 11a ‘,, narioium tradu cum interiedisconuallibus,qui Egmondam vfqueab Hagcnfi nemore in 0 » pon igirur,magna frequentia eff, qnorum examina fepenumero cer ta m perniciem fetiša eadep t4 icendo,ab!umcndoq;,autcubiiibusfuisobteredo 3 fiforte repagula pcrfrege rin,: f allt< b ua > cu r ia a per ra inuen er in t.Na rn /urcillis eredis excludutur,quibustrafuerfatigna triplici> aur ^ djupna oidineaJtaad felicium agrorum margines polita, perpetuam fepitnenticratemp^ r iianaaj!quotcontinuarcagricoJarn vuigustenetur. Ioannes I.erius Burgundusretert^ (J i.ienles ceruorum quoddamgenus efle, quod illi Seoua/Iousnominant,anoflratibusdin e ouou muko fint humiliores,quodque minora geftentcornua,tum etiam quodequepii° s c tant,atque noftrarescapr*. De Britannicisccruis, quorum v na cum paJmatisCapJtol^^ minit lus ver bi s: 6 brdtamfy Im a rnenjorabilis pičla in domo roftr ata Cn.Pompeti Picture** 0 ? uit diuerpis fpnttnet , tntercjrtas funt c trm palmati 200 mixtis B man ms } mhil certi habeod. ' Gdnerus,audiin ramen, Sc aJbos, & nigroSceruos no/ho tempere in Britannia rcpcrin - ^ qu’demena fibi Kon^r vi/os Pau/iiniasfcribir^d exqnaregione,vdc 0n tinente, vclin^« UCLtI c ^ cnt 3 non v Cn ^; eei Jn menteinterrogarc. In orbe nouo in regione Chitorariaium *. r .,, ., r! , lt P^' tru ^ DifpaJeiis,adeo cicurese/Te,vt eorfi gregesbabeatur, pcrindeac npud nos ^ ■ z-ii t™ at P a ^ua,& reduci:Ex Jadeeorum,quoeriam cafeumconfiaanr,cenkim nop arUU r eJ- ■ ] s f Ue Er Petru s Martyrajtin t h iribigen/i regione ingenredleccruoru numerum,incoJafqi v f •. -,r casin,cc l UI * Greticusagerceruoeger,vcferibitSolinus,ex PJinio videliccr,qui fnirabdh > tf _ . Creta ciruos praterejuam mCydeniatarumreeione non e (je . At Virnilius aiitci fcntn^ cum inquit: 6 ■" ® H ^ m ali s coniecta ceru a fa^itta, £»am proč ni in c au tam nemoratnter Cnjjia fixit P4 Upr agens teh s. Et Clemens A !t xandr. inquiens, mulieresnon minus, quam ma/čulos,& domum cuB° nari,& greges pa/cere,citat h u n c poeta? c u i u fd a m verfijm; Acnur&ceruaveshgia Crefiafecutaeft. .. x jj 5 c3- \ criiimileque cilceruosnon pau.cosibireperiri,ciim tefle BelIonio,tota infulabcflip^ reat in Cyprum idcotran/nant,inquit AeJianus,quod paftionu^uaiillicampli/Iim^e < ea grO' tur,dciidenottntm.ur,& {»rofedo adeo feracem Cyprij (c regionem incoJere teftantu^ p^on- ' um \ t bonirate A cg y p r ijsno coced a n r, In DikiJopporu,qui veri Loppi funt, regione - g C j, t,lKS jaiocx lc ^ atu (,rc gorij lilonne Mofcoru principisinterpretis,viriinduflrijk e,u0 \ (C . li ari t0 vt apud nos bon, e/le tradi.t,qai Nortvvegoi.fi lingua rhen vocatur,noftratibufqicerui5 a ■ * jfa . inaiorts iunt,quibus 3 inquit, Loppj vice iumentoru vtuntur hoc modo. Vehiculo m Mrzili* J r *] Zm iČt ° cemos lun S un Ein quo Bomo,ne ceruorum citato curbu eKcid^ qll 0 ? ? 01 C I UU ccai °runi curium moderatur, /inifira, dextera vero mann baculum ^ ' bi > i bigc» id- S. t reta, a. 4, siro- ‘:oru r De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 7S5 A vehiculi, fi forte in aliquam partem plussequo vergeret, cafum fuftineat,atque eo vehendi gene- rc vigin timiliaria fc vna die confecifie, ceruumque tandem dimififle, quem ad dominum fuum, ftabulaqueconfuetafponteredijfledicebat. Dora ciuitas eft Afiyri;edefertamarginibusamnis (Euphratis) impofita: In quoloco greges ceruorum, inquit Ammianus MarceJluslib.24. plures inuenti funt, quorum alij confixi mifiUibus, alij ponderibus clifi remorum, ad fatietatem omnes pauerunt: pars maxima afiueta natatu veloci alueo penctrato incohibili ciirfu eualit ad folitudi- ■nes notas. Moate Afia?Elaphonomineapud Arginufiam,.quoloco Alcibiadesmortemobijt, eeruss omnes, tefte Ariftotelc,fciftaaure funt, qua nota vel alibi, fiIocamurarint,cognofcuntur, 6 Jjifl.c.i$* &quidem foetus, iampridem a primo ortu in vceroddem contrahit fignum«. In Florida noui or- fcis infula tria funt ceruoru m genera(exLaurentioAnania) domefticumuaum, exquo omnes Florida in - feabentvtilitatcs,quasnosexvaccis: Sylueftriaakera,fedmagnitudinediiWrentia,cum altcrum Jula. taurosad£equet,alterum admodum fit paruum. In Galliafylua? > fakufque ceruis abundant,fed pracipue,vt IoannesBruyerinustcftarur,illa Fonbluandi,inqua ceruorum grcgesmaximosfpe.. Lib. čhriait. Inmultisetiam Germanistlocis cicures ceruos publice in fofliscirca mceniaali, refert 23, S Gelnerus,vtcum libueritmagiftratui,habeant,quod venentur. InHcluctiavero, minusho- Gallia. die,quam olim, abundare,.qudd fyka? propter frequentiam incolarum indies minuantur, & ve- Ger»anw* nari eos, minus interdičium propter democratiam, quam apud alias gentes, quae principibus pa¬ tent. Idem fcribit in Hercynia fylua ceruos colore nigricates,a quibufdam dici reperiri,&: caufara H erC y„i a adijcere parum idoneam,quoniam ea olim conflagrauerit. In H e llej} ent o in alienosfines (verba_, r y i Ha _ funt Plini ))noncommeantcerui,&čire4 Arginujfam Elatum (alias Elatium,quod probat Hermo- ' csru ' t lausincodicibus manu fcriptis rcpertum,non Elaphum. Ariftotelesidem Elateonta vocari tra fi ntattr i}, U5 . dic>exabietum,vtarbitror,frequentia:gra®ciquidcm codices excufi habent lAapa!mas,Gaza Ela- r ct fr ts fr phum redditj montem mn excedunt,auribus etiam intnontefcijfis. Idem Plinius,alias, vt fupra ci. r Q ^ tauimusjomnibus ceruis efie fciflas,& veluti diuifas fcribit.Aelianus vero etiam vtrumque(ideft, amantct. loči,in quo funt, fines non excedere,& auribus efie fcilfis) ceruis Hellefpontiacis tribuit.Ariftote- Ar int J a lesijs, qui circa Arginuffam funt,pofteriiis tantiim: verba eius paulo ante recitauimus. Ait vero Aelianus, ceruusptsefentibuspafcuisomjiiannitempore,sontentus,alianondefiderat.Namin_. Hcllefponto collis eft, vbi cerui, quoru m altcra diffifia eft auris,fic pafamtur»illius extra fines, vt Gnunquamprogrcdiantur. At vero M. Aurelius Imperator in epiftolaadLambertum Helldpon- ^ ti prstfe&um, qua? recenfetur in vita eius, tradit,cerui cum plerumque fylueftres fint,admiradum * CA M' eite, eoscicuresin Hcllefponto nafci. In orbe nouo ceruorum genus compertum eft, ficut refert y^\ cttres IofephIefuitaexBrafil.iaanno 1560. prorfusabfquecornibus,colore albo,perhibeturqueuita~ clcUres te fyluas, oblečlari vero apertiscampis. Paracam Indice vrbem Apollonius, & comites prseter- ca * * greffijcum non multum adhucprocdfiftent,fiftu%fonitum audire vilifunt,quafipaftoris grcgem ^ & colligentis, ac fubinde paftorem viderunt, quialbarum ceruarum gregem pafcebat,vt memorat f S~ ornc l Philoftratus,mulgentq;illasIndi,quodearumlacmaximumeftenutrimcntum,optimumq;pu- tant.In Sardinia Ophiu dicitur animalceruo,dente & pi!ofimile,vt annotat Hermolausin Dio- d fcoridcm.ApudScotos,authorcIoanneLesla-oEpifcopoRoftenfi,gradesceruiinaltioribusvbi- ^ ^ qiiemontibusadeofufitfrequentes,vtfolemniplerumquevenatione,principepotilfimiimprše- J fcnte,nunc quingenti,nuc očlingenti,aliquando milic vna ftragec©ncidant,£um etenim clamore de hominum,& paruulorum canu latratu vndiq; ad decem aliquando,aut viginti miliia paiTuum,& ort ’ . amplius intra alicuiusvallis anguftias,vbi principes viri fuas fedesftatuunt,cogunturj ibi emifijs J™*’ ^canibus tortislagittis,venabulis,& omni arrnorum gencre inftrudis,non fine magno,& bominu, * W rt t • &canumpericulo,fžeuitur in ceruos:Nam habent hocfibi cerui a natura inditum,vtfiiplbrudux ^ f inmedioshoftes,&pericuIapra:fentifiimairruat,omnesfir(koagmine,njfimorte prohibeantur, 1 3a ~ intrepidč fequantur. Sed lllud memorabile eft,quod & ipfi prsefentes vid im us,ex his ceruis elftj tacC y^ s J »onnunqua,qui adipe decem pollices latam habeant,cuiufmodi in Argathelia potifsimiim repe- ^ tn J !i d " f riuntur.Ha’C ille, qui & ante in Megetlandia ceruos dixera t reperiri vaft« magnitudinis,eofdem- ‘ >ru ‘ es > & que numerofifsimos. Ide in HebridibusSeotia infulis altifsimum ait efie montem,cui capra dat Megetlan- nomen, &in eo maximam ceruorum efie copiam. Virgilius in Georgicis de Scythise pecoribus Arga fcribens, quse non m ftabulis,fed campis niuofis hyemem tranfigant,ae ceruis etiam fic canit: tkelia. Confertocjue agrmne cerui Sc\thia . Torpent mole noua, cr jitmmis vix cormbus exjlant. H os nonimnujjis canibus , non cajfiibusvllis PunicLeve agitant pauidos formidine penna: Sed frrtflra oppofitum trudentes peciore montem C oni min h s ob t rane ant ferro, grauiterque rudentes Vuu * 3 Cadunt 785 Vlyfsis Aldrouandi Septentrio- tules regto - ne s. Lib.iS.c.^. Cadttnt ,Jrmagno lattdamore reportant. Curtins vero etiam (cribit haud vila maioraindiciaopuIentia?apud illos fuifle,quam magnistic,, moribus, faltibu(quenobilium fcrarum greges<^lauii,adquehoc(paciofaseligi (yluascrcbrispc- renniumaquarum fontibusamamis. LicetauteminSeptentrionalibustems plus,quaminalia oi bis regione, videntur afperrima frigora pra'dominari,tamen inmimcrabiles ibidcm ttia ignoti generisanimalium multirudinem repcriri,teftatur 01ausMagnus,interqua?ad cfiim humanima on3gri 3 (alccninteiligit)&cerui,damu!y,atquecapreolinobiJiorem(brtiti funta?ftimationem 3 & cb id eorum venatiofolisnobihbus,atqueeorumofficialibus, &priuilegiatisregnicolis, vtfunt hofpitum rcceptores, & ecclefiarum pia-fides 3 antiqua legejrcperitur adinida:Atq i etiam,ne aui- ditate vcnatorum fcmorum maximus ibi eft numerus) (ohtudineseuacucntur, in (oboliš propa- gationem. Cornib™ramen in nemoribustanquam pignore futurteprteda? reličtis, vtuntur oc- cuparores, licet ncn iacilius lir ea inuenire,quam ceruas profpicere parturiences.Taygetus mons Laconia?,bparta? imminens, facir quabbet fui parte venatoribus luculentam caprearum, aproiu, ceruorum,& vrforum copiam, tefte Paufania. Alphonfus Toftatusad ea diuimr pagina?verba_.: I.rat autem ctbus Salcmonis perdies fingulos decem beues pingues>&vigintibouespafcuales>(? F cent um arietesjnceptavenatione ceruorum: Ciini dixiffetccruosiftos 3 oui vcniebantde venatio- ne,non fuiftcdeordinarijscibisregiSjfubdir; & ramen qualicomnumirerveniebanr,qma terra^ illa,ideft 3 terra promiflionis,eft multorum ceruorum. In Venetisduo luči, tefte Strabonc 3 mon- ftrantur,alter lunoni Argiua?,alter Aetolia? Diana? dicatus. In hifce feras ita manfuc fcere tradur, vrcerui lupiš aggregcntur,aduentantiumquehominum man ibusfedemukeripatiantur. Quf d (iquascanesin(ečlentur,vbi h;rcconfugerint,abiniečtationeccflare. Xapiram noui orbis rcgio* nem,refcrt Petrus M artyr,ceruorum habere armenta,vt nos boum,domi parere,dom i nutriri,(o- lutos per nemora paftum qua?rendo, luce duranre vagari, ad velperam pullos domi reli&osreui- (ere,& mrracortcsclaudi fc,acnatisfuisdepaftismulgerilincre,incolafquenullumaliudlac^nec exalio la&e cafeum habere. N A T V R A. MOREŠ. Ingcnium . Docilitas. G EB VI, inouitPoHux,gaudent^eop^aVEftautem,tefte Varino,op/*?,velepAV >« » apy*!_,%<& drtpras-otjidrb h uojjlrd pola^rpoc oLvfycnv opyav : A o%pta£i( w opa¬ tov %toptcv : » tvfeiof, eipurvlog. ^rnapa. >(& ax/ucuu •) tj: Hoc eft, opydVloCUŠ eftincultus,fyIuofus,autncmc-rolus,\bi fclumbonum,&pingueeft. Apudeun- dtm ta me IpfdS sc etiam procultislocisexponitur. Item cpaSu; loči (yluofi.Quid vero dehispoftremislit, tamen conftat, inquit Ioan.Spc.ndanus,in hccHomerilocomaleverti vu!go,)o«^»V,iuga:Sunt enim radicesmontium potius jcr^oknon autem cacumina. Vcrfuspoe- ta? tališ eft : K vn/uug igipivcn, d,Txia ovodivra. Sa!tus,autcolles interpretari poflimus,inquk HenricusStcphanus 3 interpretaturq, parrern mon- tis, qua?a pede iplius afcendit: Nam licur monti vertex & pes, (ic etiam xvxucg tribuitur, vt fcili- cet xv»f*o<; (ir, quod inrer pedem, & verticem,med ium eft: vnde forte etiam alij exponuntToV«c H e/lac-^ideftjlocadenfa, vt Euftarhiusannotat; folentenim humiliorain montibusloca ipfisiu- gi5&cacuminibuscfieden(iora,&crebrioribusarbuftis,arboribufqKondenfa,qualia nimirum ioca, Virgilius quoquc quadam rnontes vocatjinquiens: Ecce /er,e fuxi dnecht vertice c apr a D ecurrere iugis ,alia de parte patente s 7 ranfmittunt cutfu catnpos , atejue agmina centi Puluerulenta fuga glomer ant montejijuc rdinquunt. Pfal. 103. Hnbent tamen ad montesexceltos, tiim petuntur, refugium, vt legimus in pfalmis,- quo in loco Chaldaica translatio ibices legit. Vocat & Euripidcsceruam bpeidpo.uov, idcft^montiuagam.No afcendunt autem montesexcelfos,vtquicorpulcnti 3 ad planiciem magis,quam montesidonei funt: Qn.imobrem (yluas,& valleSj&fluminibus vicinalocafrcquentiushabitant. Venaturiita- quecos inquirerefo ent circafyluas,fa?peenim triti apparentex(ylua vna inalteram veftigijs eorum calles: plerumqucemm eifdem vijsanguftis ire } & redire folent,vt facile trita? appareanr, vt obfaualle fe in folfis ciuitatum»teftatur Gefnerus, vt rede lyluicultricem cauam dixerit Ca- tullus T avgetus mons . In Lačen. T erra pro - mijjtonis. lab.*). V bi cerui lupiš conucr fentur >vt arnicis. Lccad. 7. cap. 2. J n Kapi ta mulgentur lacif ; čr ča¬ je um pra¬ he ut. O j n cjutbus locis eltvant o viuere. K vti/uo) %d. 4 . Aeneid. In 1 p big. in alfi lit. Sp la as a- m.mt. SluaHtH p ši¬ frant ur . Metam. xo. De Quadrupedibus Bifulcis. Lib.I. 787 A tuJkis epithcto e gra?co Cfaripioe* Gaudentitem verfariiuxtavineas,fiecnonlocisapric’s,''bi& mareSj&fnriinselibidinistemporeconucniunt. A]ijsverbtemporibusmasalia,quarr 1,Emina, Vincas, d* ]oca habitat, lile, cumpafcuarelinquit,adfyluamrečta,&celeriterferecipit,qu 2 nnamen,vbi loca apne a. attigerit,non ingreditur; Neque enim conferti arboribusloci commodeeum rcciperent propter patula,ramofaquecornua. Proindead alterum fyluf latusfalit,&in fublyluana ai bufta progref- lus,manet. IdemfrequentercalIesanguftosfequitur. Fsmina verbcumapafcujsdifccdit,red:a in fyluam pergit, denfiora fequitur loca, ab vno ad alterum progrediens, doriec in condenlb Kotališ foli aliquotandemremanear. Miro autemnatalis foli defideriotenentur,non Hellefpontiacifolum, fr nt tena- vt Aelianusprodidit,fcd ceruiomnespulfiloco, vbieducati funt, & meliora quandpquepafcua ces • na&i,fempertamen ad priftina redireaflolent, vt Gefoerusfeinteilexiecomitatumincederevnominore Lih.pofier. ceruo,qui nondunuutelsefusefačiusfir^uem venatoresarmigerum,inquit,vocant: Ipfeetiam_ de philolog. opdonemdecumani,&comirem,para/irum,atqueemilfariumvocaripolfe,credic. Pafcuntur,vt Armirer capra,& oucs,rota penedie: &fub meridiem vbi fol maximefcruet,fimiliteratque ilkeinvmbra ceruusojuis . dditefeunt. Ouidiusde ceruo Cypari£fi: A eft us trat-piecltufrue dtes , foltffue vapore Concaua littoretjt rucbant hrachia cancri: F eJjus in het bofa pofrit fua corpor a ter ra Ceru us , dr arborea J.rigus ducebat ab vmbra. Quptcmporefitire maximeindicauit Homerus; lic enim apudillum VlyfTcsloquiturt K tu tLti t u fit Stav b/Kofrpdlo juvvov Iovtu , , C O 'J p a /aoi vftdtpuv thoapov ptiyuv dic, odbv etvrtit o /jav fcippavi^tvuivocntKioio. Senfuseft.- verinn redeundo iam naui propinquus erat, cum aliquis Deus me folum exiftentei*L. elhniferatus,quiingentemceruuminviamimpulit: quiSolisanxiusardoribusefylua delcen- dens,aditiensfluuiumpettbat. Arillotelesinphyfiognomonicisceruumferibit elfeanimaiti- ' midilfumim,vtilcporcmquoque&oue$,qu£omnia,inquit,piIumhabentmolli(]nnum: Etali- 1 bi,ceru£e,inquit,interpieteTheodoro,(meliuscerui,vt vtrumquefexumcomprchedamusincentium, atque hancob caufam čredi naturam ceruo ignauiffimoanimali cornua mi ra n d se cornua ethi. Biagnitudinis,atquealperitatisad fuidefenlionem dediife, docenrem nihil vires, 6^ arma pro- caexplua- ddleijs,qui fubliftere non audent. Sed & Homerus,eodem tcftante,timidosfugacibusceruis af- tio. £milar,& paftorecarcntibusouibus,&leporibusagitatis. Equidem Achilles apudillum,vtvir Jimidorttm fortis, Agamemnoni vclutimbelli, &ignauoconui tium facithunc in modum: O'ivo/3af> k, Hvvos o,uucit zpttSiitv dl’ i Aatpo/o . Obijcitillitcmulentiam,impudauiaminoccupan,disaliorumprgmijs,&corceruinum,quodad Hom congrdTum timiduselfet, & ipfcetiam Agamemnon militesfuostimiditatisaiguens,aiti lUad. a>. 7vmi is *t 7 td-n?r«7*t mt v'e/3poi, ideft, jliad. A. typus. In vita Cur- 788 Vljfsiš Aldrouandi C Ur namfic Bat is ftupidificut hinnuli ? „ EtCleonymumtaxat Ariftophanes timidiflimum hominem , quem Nebula pcr figuram cerui referebant. Eleganter etiam Claudianus de quodam eftufiffimo curfil fugicnte dicebat: ceruopue fugacioribat Sudan ti trentebundus epu o. J n vita Tla Et Alc«us poeta apud Pluta rchum in Philippum Macedoni« regem ficcanit ; T o St & p eter v x.hvo } Tlviuiux3-octv \’Kxpu>y fAucppoTipov, Ideft, interprete Xilandro ? Trux Jfiirttus Ule Phtlippi Vel ceruos abijt pratereuntefuga. Lib.^.tdr. Hinc item Horatius militem , qui fe perfidi« hoftium femel commiTerit, conftantiam pugnanefi od. 5. habere non pode, ceru« plagis erept« afiirailat, qu«fcilicet infitam confuetudinem fugiendi vi- tare ncqueat 3 inquiens: Si pugnat extricata den/is $ C era a plagis: er it ille for tis „ S/ui perfdis fe credidit bofiibus , £t Marte Pcenos prot eret altero fini lora reftnclis lacertis Senfit iners > timuitpue mortem . Argumentum eft vVo-S-iTutoV^perinde ac fi diccretrvtccrua qua? Iaqueisruptis,faluti 3 vita?quefu- gaconfuIit 3 nunquampoftcavenatoremcxpeicam primo de velocitate, de qua fic Galenus, caufam reddens cur ani- mantium alia audacia, alia robufta i alfa timida lint^&imbellia: omnibus,inquit,aptum eft cor- pus anima: moribus,& faculratibus: equo quidem fortibus vngulis,8? iuba ornatum,inftru(ftum- quceft,ctenim vcIok^ fuperbum, & generofum eft animal: Leoni autem vtpote animofo,& fero- ci,dentibus,& vnguibus validum: ita autem & tauro,& aprojlli enim cornua^huic autem exerti dentes (quos Grteci %av\tbdlovTtt<; nominant) arnra funt innata: ceruo, aurem, & lepori (timida *nim funt animalia) vclox quidcm eft corpus, fed nudum omnino, & inerme: timidis enim (opi- Hor) velocitasquidem, arma vero ferocibus conucnicbant. Nequcigiturtimidum aliquodar« nauit natura: Neque ferox, & ftrenuum quodpiam deftituit. Tanturn Galenus, nulla fačta cor- »uumeeruinorum mcntionc^uaft ea nihil plane ceruo prodeflecxiftimaffer.Quofenfudicebaff Ariftoteles: Ceruis quoniam cornua p rx nimio exccffu fuperuacua funt, alterum illis natura au- iiliumadhibuit, nempe veloeitatem,grandis enim illaj&multifidacornuum magnitudo potius •beft,quam prodeft. Hanc veiocicatem, quam pro armis eis concdlit natura 0 fugam vocat Lff- «ctii*,inquieasj fkuajue f stela Cur ctrttus cum corde Magno timi” dus (it . Lil. j. Cerui frigi~ dinc, anra-m lidi fint . a. de part . Lib. l.ftifi cap. 1 . Lib. 17. di vfupar. ca. Ceru or 1 ug., ločit ds. -T utah E Achillis ce- tentas , & CIXS (tufa Zib. 2. S agittandi pentia in M opfo . J.ib.6. The- baid. Ruando cer ui vcloata- tem exer- cea,nt^ Zib. 5 . hi sl. J h Pcenulo. G rali at trs s tjUi. 3. carm.od , 1 6. C ur ar um ve ločit as ; figam fa¬ ri antfalt us ineredibi- les C. hijl . 29 . inter cur - rendu ejttit- fehh &t*r> 7po VlyJšis Aldrouandi Tut at a eft vir tu s, vulpes dolu s, & fuga ceruos . Ha’c in Jatis campis,& pratis tanta eft,vt fruftra eos infcčtentur cancs vclocitate longe inferiores, hinc aMvruGi ofMoVa?, alipes,alatuique,agilisitem,& celer a poetis nuneupatur. Quam p.cdum agilitatem prifci in Achillefuifle tradunt, fingentes,quod in infantia fub Chironefuerit cenio- rum medullis cnutri tus. Vnde & ceru# la&e cancs nutriri iubet Qppianiis,vt ederiores euadant. Legimusautem de Achille apud Cat.ullum: Nafcetur nobis expers terroris Achille s , ■ figi pcrfepFvago vic tor cer t amine curfus I' lammea prauertet celer is ve figi a ceru a. Eundemque ceruos abfquecanibi!s,&ietiutn infidijsaflecutum PindaiusNemeistanit: KjCIVOVT žAct^H? ettiV ZVVCOVjchiorilCJvd" ipniav TJ o eri fdp zpa-Tiati . ideft, lnterficientem ceruos f.nt canibus, dolofifpuc feptis P e dihu s enim encellebat. Sie & Statiasde Partbcnopad Arcadis pcrnicitate ait: Onerat celeberrima nat um M4ter 3 & ipfe proculfarna iam not us inertne s N ar r at ur ceruae pedes in ter aperta Lycfi Tollcre , dr trmJfkm curfu deprendere telum . Ob tantam igitur,tamqueadmirandam celeritatem AchiJJesnon femel ab Homero 7ro t Pori 6 non tam curfu 3 quam faltu etiam valent. Tradit Gefnerusintellcxilfefe > Iocum quendam-i Francofurto non procul diftarc 3 itinere forfan fdquihora:aceiuino faltu nomen h a bere, in quo lapides duo čredi vilantur interftido pedum hominis mediocris quafi fexaginta,ta nto enim fpa- tiofalijffe illic ceru um, idque etiam fupraplauftrum oneratum, ciun venatorcsinllarent.Cuin-.- autem fiigiunt, requiem intercurrendum aliquarn, vt Ariflotelesaitdaciunt, confiftentefquo manent,dum,quiiničquitur,appropinquet,tum fugam iterumarripiunt.Quod meminifle etiam apparet Homcrum,ap.ud qucm militibusfuisignauiaexprobratAgamcmnoiidnqukns; A'pye/ci ic/uupo/, tg 3 hvv ; is7&)( 'frifro Ti^nTroTii tHin riCpdj fri A De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 7P1 £'jt iV« Sv izctuov refbcillari, & ad curfum reparari, Budarns ait 3 morcm cer- ct * s j cur & uorumefie,ciimproflijgatosfefentiunt,&agitatu enečfos,aut,vtvenatoresdicunt,dure,& atro- ^rtndocam citeradosfyluarumopacarelinquere,atque ineampeftriafcconijcere,(cuiusreifuprarationem s & affignauimus)interdum ad vicos,villafq; propius accedere,idquefere non ante facere,quam ani- vtlLs acct- inum defponderint,omni fpe depofita folemnium pei fugiorum. Eo tamen pačlo fepe eucnirc. a d ant . vtcanibus fe fubducant; in campeftri enim planitie,lodfque profciftis,& in vcruačfis& vero in 2$ noualibus,tra dn um autem fatum cerui cum ad cxtrcmum laffitudinis addudus operiri cogituratrocem illam, damofamquecanum coronam vndiquefe ridu petentem mina- ciifimo, atque infeftiffimo,qua tandem circumuentus,poftomniafaJutispra:fidiadeplorata,re- pentefepealfiliensprimum quemque venantium,in quemincurrit,cornu peterefolet 3 nifi ferro protinusexcipiatur. Interexemplahuiusanimalis,vitimaperfugia,exquifitaquecxpcrientis, h^ccommemoratu digna idem tudeus fe compailfealfcrit,vifum dfe ceruum in armentum bu* bulum irrumpere, in bouemquc infilientem primoribus cruiibus, armifque complexnm ad Ion- Miracuiv '* giuicuJurn lpatjum uelut equo uchentem-poftrcmis tantum ungulis terram ftringere,ut odorem dd cerui, caRlbUSj < J uoad pofftt,exilem 5 ifltertumquc relinqueret. Ludouico L allorum rege uena- fiutia . torice ^p2 VlyAis Aldrouandi 'jte defp tra¬ ta m proxi- it median-^ tur. E tori* turb* decunoj qui Venator maximus appellatur, ad duodecimum ah vrbe (Parifiorum) la- pidem,inqu it idem Buda?us, venabatur viro pr*fidi id Ipečtaculu m gratih' cans,qui me cotmtem amiciti*caufafecumeoduxerat. ! . lbiciimmentiohuiufmodimirificenriarum ceruinarum inči« diiTet^recordor cum hoc intcr alia affirmafle: Me,inquit,pridem venante ceruum quedam ab eta« te,&experientiavafrum;euenitfcruentevenatu J &longe iam progreffofugitiuus ille,vt non co- pareret: Ettamen eanesnecvitraproccdere vellent,necinfua veftigiaredirerlbiomnes ftupere, circumfpicercjintcr fe afpicereJapidem,quod dicitur,omne venatores^ & magiftri moucre. Res crat miraculi plena, & Apollonian* pradtigi* fimilis, quafi fublimis fera .alipes abijffet,aut terra difcedente,rurfumquecocnntenon compareret,autoculosnoftros,canumqucperftrinxiiret. Ta- menomnia (vtfitin talicafu) a nobis perluftrando deprehefus eft planusillecomipesinfurtofui manifefto,atq; mcmorabili. Alba ibidem erat fpinaenata in loco denfo,atque opaco,queadnia- gnitudinem arboream cxcreuerat. In eam ceruus,dolisfolennibusconfumptis, faltu feconiece- rat. Stabataurem ille fublimis,ramisfruticisipfo faltu diuaricatis, lic interceptus,vtindedefilire non polTet,{iue forfan erat exanimatus,- ibi enim quaficompeditus,imbellifque confe&useft rdi- gnuscerteobrei miraculum,quifatotrucieximeretur.H*citaqueomniaille.Tcftaturpr*terea f Xenophon ceruum omnis aliusconfilij inopem in mare etiam, &aquasinfilictem potiuspcrirc, \?:um ‘ftumc\ quam laniari fe finat.Sed & venatorcs,dum nimisin aquam fe pr*cipitantesperfequuntur in vite £ , t ma re fe difcrimenpertrahunr,qucdiftiufmodinarrationeaftruitPaufaniasloquensdeSarone.- Hune, mi pit ant. inquit, aiunt ad mare Saronidi Dian* templum *dificafle, loco palufhi, ac vadofoob eam cau- x n Larinih, famPhoebeampaludemdičiam:narrantqueipfumciimvenandiftudioplurimumdelečiaretur, ceruum vfque ad mare perfecutum,atque inde cum fugientem acriiis vrgeret, fed in eam alluuič demififie.- nantem vero longius iam a littore feram cum pr*d* cupiditate captus,non dimitteret in pelagusproue&um: Vbi &laborcconfe&um,& maris*ftuiam prope fubmerlum,diem fuum obijffe. Tradit Aelianus cauere etiam,dici, ceruos,ne quando in vulnera,qu* accepcrintrecen- fftomodoft- ria,foli.sradius incumbcns,priufquamobducantur,čarnemputrefaciat.Induftriam autem ceruis effe in re medica,omnes memorant,Solinufque tradit herbam,quamcinaruin vccant,contrano- xia edere gramina,& Plinius,eadem venenatis pabulis refiftere. Morfi a phalangio,veI a quouis generiseiuldem,cancros,tefte Ariftotele,edut. Quod & Aelianus tradit,nec vere Gylliusex Ae- liani varijs,phalangium ceruis non minus, quam hominibus perniciofum dicit,«3^abeol*-G fosceleriter perire,nififylueftrem hederam comedant,qua quidem adefaphalangij acerbitasni- hil eisquicquamnoceat: Aelianus enim ceruos a phalangijsičlosederecancrosmemorat, idquc etiam teftatur Pliniushis verbis: Percujft aphalangio, cjuod ejl aranei genus^aut aliquo ftmili,ca»- cros edendo fibimedentur. Albertus vero etiam ait,fugere venenata,& fi iacula veneno infečla, im ‘loca eis confueta,emittantur,recedere. Docuerunt itidem extrahedis fagittis vtilem eifedi&am- numdieidem Pliniofideshabendaferibenti: Diflamnumherbamextrahcndisfagittis cerutmon- Strauerepercujf co telo,paftuque eius herba eietto. Diofcorides tamen de diftamno difseres,iftud afcripfitcapris,&antceum M.Tulliusin 2.denatura Deor.vbiha?cexarauit:C4/r4J-rfW;>»w?i? in Creta feras cum ejfent confxa venenatis fagittis herbam quarere i qua diclamus vocaretur^uam ciim ga flafifentfagittas excidere dicunt e c or por e. Sed & Ari ftoteles capris id adfčribitj Item Thcophraftus. Gefnerus, corrupteceruospro capris apud Pliniu legi,ciim inde arbitrarni - ,quod is ceruis Gretam carere,vtdiximus,fcripferit,tumqudd aliolocoaPlinioaddarur i mir'eque capris expetiturftift amnum enizn,inquit alids } ofendere ,vt indic auimus^c erua vulnerata p aft afiat im de- cidemibus teliš. Non eft alibi qudm in Creta. Et paulo poft: In Creta autem non fpatiose nafeitur, tnirecjue capris expetitur i i\\iod ex Theophrafto tranftulit, vbi ille cuyx^, ideft,caprasfagittis vul- H neratas, hac herba in cibo fibi mederi feribit: Sed & Virgilius Didomsamorem ampliHcans per comparationem,acerua telo pafloris vulnerata,qua?vtidolore confečfca huc,il]ucquedifcurrens, Dido amorc ftarc loco nefeit j ita Didonem amorefauciam hicillicuagari ,has illafqueineptias,nulladigni» aucia , fu- tatis (ute habitarationc,facere aitj & fane huic negotioquam aptiffimacomparatioelfe uidetur: / enfjue , vt Nam Dido telo cupidinis faucia ceru* fagitta paftoris vulneratafylua ciuitatijmobilitascurfuf- ceruamvul. queccruj- Didonismotibus;irteptijs,concurfationibufquecomparatur;Et,utceruauulnerata neratam re- uulnerisfuircmcdiajta&Didoamorisfui ignorat: f r at • / ritur infclix Dido, totaejuevagatur Vrbe furens: cjualis conietfacerua fagitta , Sluam proculincautam nemora inter Crejfta fxit Taft or agens teliš , liquiti]ue volatile fer rum Nefcius. tila fuga fyluas,faltufque per a gr at Ul at s , haret late ri let balu aru n do. Cie- De Quadrupedibus Bifulcis. Lit). I. 7P3 A Ccrcrirn SrcenrisetUmhoc rede tribuetimnarn Sc Arabu feftitores,idem fenfifife videntur: lili mimdiiftimnu, pulegiti ceruiau appellanc. DAonbrofius,ceruos/cribiEjvbia?gviftint,raniiifcii- losokčcomcdere,fed docrecnediu adelcp'uatos,non eJaphosd ccruosa veterib.referri videas. CeruorururfusindiftriiLvelindedeprdiedirn i>,qiod,vt cradit Aelianus,in Ammo,Lib.mo,& CarmdoSyria» iimcib.cerui aafcucur,qji cit n iti C/prii tranfnittere volunt,gregitim ad litto- raperucniutdbkptadiufecundos veutoj pr£ftolacur,du p;rpacati(fi.naqLiiece bslledbi fiate fen. ferintjUTfidetianimo fcfe traijcere mire ingrellL&ordine n ata, & fere in antecedeciu tergofub- lequeutescapitarep;Miunt,acninitmm dax idcirco rejrrocedit>qtiia non habec,vbi nitatur,& pod omnesclunibus proximi antegredietis nites,ex tabore quietifefedat,{imiil &extretnuagtne du- cit.InCfpruideo rran.faat,#paftionu,qieitlicatnpliili n?etfedicutur,defiderio ceaetur.Etpro- fcftdadco ferace C/pri j fe iacolere regione teftancar,de agroru boaitate,vt Aegyptijs noncoce- dant.Eode modo Epirorici cerui in Corcyra,qug c 5 tra Epiru eft,mare tranfeunc. H ec ilk. Eo au- teli£crcsfitnotabiiior,qudd huiufmodigrex,dutraijcitmare,?nodorcterr£natat,vt Pliniusan- notauit:A/ , ^r/W,inquic J tranat gregatim nantes porrečlo ordine ,dr capitatmponetesprapedentiu clu~ B tiibus i vicibufq>4dtcrg t rede urite s; tl oc mixlm} nat at ar d C ilicia C)’prit traijcientibus , ne c videne terras/edinohre eardn.ttjnt.Lde teftatur Solinus:^/ m,tria, inqak } tranant,non ajjteffu petut Ut- terafed olfeclu-jnfirmos pontmt in vitima f? lajjorum cdpita elanih.per vice s fujlinent Sed & Gan¬ ce transfretatione Oppianirs,& ex eo Gyllius ciariflime memorauit in hgc verbauMore claffis na. uiti mare tranfnant,vnus ante oeteros natat,dux ad tranfmittcndmhuc aliter capite innites tergo infequiturj&Emilitcr c^reri deinceps fubfequuntur. Cum aute primus prgnatedo defatigatur,ad cxtremutn agmen recurrit,& capur in alcerum inclinans paulutn a tabore recreatur.Secundus re¬ čen.s debatira to fuccedens anteic,atq; ali; omnes in aliornm vicem fuccedentes duces efficiuntur: Pedibustanquam remis vtuntur,cotnua excelfa tanquam velaventispermittunt. Recitat iteiru Strabo, agens de Curio Cypri vrbe, poeta? cuiufdam elegiam, in qua cerute fic dc fe loquuntur; l't patra fentiat: vel,vt ait Plutarchus,vt quod fugiendo confequi n 5 poifunt,latendo impetrent.Pin- guefeunt autč a?/late fupra modu^uamobrč nec currerejnduit ide Aridoteles.pofTuntjfed fecu- do 3 aut tertio curfu capiucurab ijs,qui pedib in feda n tur :byeme extenuantur,dcbilitanturqj,ve- reaute vigenc maxime ad cursu. Ad bate cu amiferint cornua( quorepugnarepoflint,ciim resexigit.Pliniusad arbore3fubindecornuaexperirij& } vbi pla- cucritrobur 3 in a per to prod ire. Addunt item Oppianus,Aelianus 3 & Simocatuslatereamifliscor- nibus, vel tanqua inermes fe effe, & imbecilles libi conlcios,vel pudore,quod arma>decufq; fuum !>miferint:Superbire.n.cornibusfuis,idcm Oppianusaflerit,nimirum vbi ^tate vigentmam alio- qui } vel ipfo Lucretio tefte, vbi annis aggrauatur,gaudent fe cornib.fpoliari.Sed verfus adfcriba: Slptod fi immor tališ noflra foret mens N on tam fe moriens diffolui conpuereretur , S e d magis ire foras> ve Hemque rehnqucre , vt anguis G auderet,pralonga fenex>aut corntta ccruus. famaefl: ceruum cornua fua, dum ca deponit, defoderc,quod eoru vtilitatem homini inuideat. Caterum hanc rem alij aliter tradunnOppianus enim id de vtroque cornu ttad.it , ik canens: H fdp IvpjSbaV x.ipduv appen rs-iffbvreiv Bod-pov fJCiV KOLT a fiUCLV opffb/cSjJOt KCLTlOa-lcLP d'ppa ki farm; tRmv ivr avRciKOb dvvCoRnffeti KivvOorcu dl' dušil zctpmm ro7* (petvnvcu £ Tvju.vctyTa.To/ /urpoTrctpoi&i /ufflopov deipovro. idek s Asi tj bi pulchnfidis ftibhmia cornua ram/s Vcrtice labuntur 3 p raf rtimfdere 'Verno , Ijfodit extemplo fone as , fr h um at a recondit, Nepnis hunti način s captat fic fine reliefa : T um profilgus degens extremis abditur oris, Denfiujue la sir a p udor e graui fiuffufius oberrat, T ur p e ratus coram n uda ceruice videri. Slu um tant o fiaftu fublimem attolleret ante. Cacteri vero authores alterum tantum cornu deiodere ceruunla/Terunt, veruntamen alijfini- ftrum 3 alij dexterum:de dcxtero PJinius: cornua 3 inquk,cerui foliji ato veris tepore amittunt\idtt fub ipfia d/e> cjuam maxime inuia petunt. Lat en t amififispvelut inermesfcd fr hi bono fino intuden- tes. D extrum co> nu negant inueniri ceu medicamento aliefuopraditum. Idque mirabiliusfatendttm e Tl 3 cum fr in viuarijs mutent omnibus annis; defodique ab ijs putant . Sic lile, iS^ alibi rijrfus: F Ceruus dextrum cornu terra obrnit 3 contra ru bet ar um ven en a necefiarium . Plinio fubfcribit Ae- lianus. Ceruus J inquit,noninfciusdexterumfuumcornuvfuimagnohominibuseiTcJiocipfum inuidia flagrans 3 ne tantobono homines fruantur 3 in terram occultat. Ariftotelcsvero econtra- rio cum dixififet ceruum cornualocisdifficillimisamittere, &qua inueniri nequeant; vnde illud proueibium fitortum : Sfi/aceruiamittuntcornua : fubdit, cornu finikrum compertum efleani- mine adhuc 3 fcrtur:Occulitidenim tanquam quodam medicamento prarditum.Gefncrusctfun abieda cornua occultent, & dexterumne magis 3 vt Plinius fcripfit 3 an finikrum,vt Arikoteles 3 ni- hil certi le habere profiteatur 3 conciliari tamenikorum forfanpokediflidium arbitratur, dexte- ri 3 & iiniftri acceptione varia.Nam,vt A rikoteles 3 inquit.,docet lib. 2 .de cako cap. 2.dexterum trb bus modis v furpatur; vel proprie 3 vt in animalibus 3 vnde principium motus fit jfecundum locura: vel ad fimilitudinem illius, vt in ftatuis: velimproprie 3 qudd reda eregionedexterolatcrinoftro opponitur dexteru,quod kcuo Jceuum.-Sic vates mun ( di,vel cadi dextera, & finikra accipiunt:Hac rationedexterum cornu ceruum ad nosquidem finikrum dici poterit. bed cum ex mera aliorum narrationc vterque leribat , parum referre exikimo finikrumne, an dexterum cornu occulere di- G camus. AlbcrtuSjciim &ipfeex aliorumrelatu addidiflct 3 cornuaetiameijcereinaqu^s,nedex. terum inueniatur 3 tanquam vfum aliquem illius intelligant 3 fubiungit: fibi tamen compertu dfe, hoc nonin vniucrfumdreverum,inucnifl'eenim aliquandoinfyluafrondibusobrutucornu/Ini- krum.bed & ipfe Ariftoteles;aiunt > inquit 3 ceruos in Epirocornu dexterum(nonfinikrum)hu mo obruere,idquevtiledTead multa.Eccequodhicdedextero 3 anteadixcratdc finikro 3 proutfcilb cet narrari audierat. Quamobrem 3 fi veru ck 3 qudd defodiat 3 delodere vtru’mqj arbitratusfuerim. Certe Plutarchus loquensde Prode Epidauri Tyranno,qui Timarchu Athenisvenientemcunu pccunia 3 quandohofpitiocomjteraccepiket 3 inteifecit 3 cadauerq;eiusfl:oreainuoJututn inrnare abiecitipokea vero rebus fuisconturbatisciim Cleotinu fratrem arcaneconfulturumdcexilio,& m i g ra t i on e 3 m i /b Ife t j 1 *eusrelpondir 3 fugam fe e6 3 & m igratione Prodi cocedere, qud is ftoream deponi iuflilTctj aut quo ceruus cornu abijcit:Intellexifle itaqj,ait 3 Tyrannum fibi a Oeo impera* ri 3 vt vel in maredemergeret feipfuui 3 vel defodeiet:Nam cerui cornu delapfum in terram,ddo- diendotolluntemedio. Idem Plutarchuscurceruuscornuafuadefodiat 3 interca miracula re- ccnfet 3 quorum caufa reddi no potek. Ad veritatem modo, quod atrinet, Gefnd usabijcerecaal- ■feritaliasparirer,aliasvnumpokalterumhorisaliquot 3 duodccim interdum 3 autpluribusinter- H pofitis. Abieda in viuarijs quideni ncgligi ab eis, ncc humo obrui 3 nec aliter curari 3 obferuatura efie,Quinetiam in fyluis {a’penumeroinapertononoccultata 3 defofiavereperiii 3 vtquod hacde re 3 veteies 3 inquit,tradidcrunt 3 omnino fortafirefabulofum fit.Vtcunqueell 3 apud 0 rum 3 vbi feri- bit 3 ceruum fiiosdentcsinfoderc 3 fortafi!sproeAa, Implicitus genibus -.ferpens feta peci or a nexu X>cuincit 3 collumque tenctfemefa mor ant ur P ar tim membrorum > par tim lacerantur acutis Dentibus,&diri centi laniantur in ore . AibertusquidemPlinium feribit deceruonarrare, quod cum fentit fe grauari fenedfcute, fpiritu Ef e f* ftr- per narese cauernis ferpentesextrahit, ipfe vero, verum elfe non putat, ncque id apud Pliniuou petiumpur* iouenias, nec forte apud alium Authorem idoneum. Etymologus,<\^ Varinus tradunt ceruos efu viperarum e '!. 1 loca quaerant, capti tamen non folum cicurantur, verum etiarn vocati ad hominem accedunt, ^° ayit , (y C ~ maxitnecibi,6^pra?fertimpanislpe allečti , ideoqueadelicatioribusindelitijshabentur,vtin~ ^ q ci ,' rAt ' finuat Ouidius Cypariift pueri exem plo,prrec ipuč fi alios pulehritudine praeminebant: alantur^* Namquc facer Nympbis Cartbaa tenentibus arua Iivrens cermts er at , lat epu s patentibus alt as I0 ’ ' clarn ' Ipfe ftto capi ti prahe bat cornibus vrnbr as; Cornua fulgebant auro , demifapue in armos Pendebant tereti gemmaja moniha coilo: Bulla fuperfrontem paruis arge nt e a loris b . Vinitamoucbauir paniipue at at e nit eh ant Auribus c ge m in is ciretim c au a tempom bacca. Ipfe metu vacutis naturalicjuepauore lo c poji to celcbrarc donios , rnulcendaque colla Sluamlibct ignetis manibus pr zbere folebat . Sed tamen ante alios Cap pttlcherrime genti C r at us er at CypariJJe tibt^tu pabula ceruum Adnoua j tu licjuicli ducebas fontis ad vndas, T u modo texebas varios pcr cornua flore s , Nune ccjucs in ter go refidens , huc lat us (J illuc Mollia purpureis frenabas or a capi slris. Quod autem hic CyparilTus puer Nympharum ceiuo, hocTylibida? pueri ccruofororSvluiu 7* deti. Mcit,dcquoVirgilius: } Ceruuserat forma prof ant i, fr cornibus m?cns Tyrrhidapueri> qacm matris ab vbere raptttm Ntt- Xxx 2 Irena (jriu ga ferum. In Scythia cauoru mu- nus obeunt. Lih. 5,0. 5. Lib. epg. 305. ■ M it huda- te s quos fui csrpotis cu¬ li ode s inter dormiedum , e (de volue- rie. Ceru um c {[e vigilantem, Cr vrtde. S er torij cer ua. Ceru us P hi- ladtlphi gr a cam addidi cit hnguam. Lib, l i.cap, 25. Tomo 6 . Ceruain Ec clefia offeres hinnuLu pi¬ ti m. Lib. 6 de fo-* lert, anim , Vlyfsis Aldrouandi H utr ib ant Tyrrhufque pater 3 cui regia parent * Ar men ta , dr late cufiodta credita campt. AJfuetum imperij s foror omni Syluia c ura Mollih us inttuens or n ahat cernu a fertis , Pe£lebatqueferum^puroque in fonte lauabat . lile manurn pattens>menfxque ajfuetus berili Er rab at fyluis ,rurfufque adlimina nota Ipfe domu m fera quamuis fe noči e ferebat. Apud Calphurnmm AfHJus paftcr ceruum quoque deponit, qui frcna fcit>& luga fcrrc. En a/picis tllum (inquit) C andi d a qui medi us cubat in ter lili a , ceruum , fLuamuts dili?at hunc me a Petale , accipe vici or • S c it frenos ,fcttfirre iugum: fequiturque vocantem Credulus> cr menfa non tmprobaporrigitora. Ajpicis,vt fruticet late caput?vtquefubipjis E C or nib us ter e ti lucent redimicula collo? Afpicis j vt niueo fr on s irretita capiflro Lucet 3 (jr a dorfo> qua totam circutt aluum Alt er n at vitre as lateralis cingula bullas ? Cornua fubtiles, ramofaque temporamolles Implicuere roft> rutiloque monilia torquc Extrerna ceruice not ant . Sed ne quis nugari poetasexiftimet.,dum frenaii ceruos inquiunt,is Aelianum etiamlegatjapud quem inuenict, in 5cychia nationem quandam effe ferorum hominum, qua? ex fcrirate ceruos in eammanluetudinem traduxir 3 vtincicuribusillis,tanquamequis 3 infideat;&nequis$cythkos illosccruos,rangiferosefl r earbitretur,habemusapud Solinum J inScythiaplurimosceruose(fe: Adha?c in Ocdorregione Afia; adoceanumfeptentrionalemfimiliter ceruos cicuresequitari le- gimus. Pmerea legimus HeliogabaJum perditiflimum Romanorum lmpcratoremiun ceruosdocilcs,& induftrios efte,fic potiflimum illud quod H de Ptoloma-i fecundi,fiue Philadelphi ceruo narratur,innotelcit.huncenim cerui hinnulum mu« nereaccepiile refert Aelianus, que citmaleret, fic ad Gracurn fermonem afluefecifte, vt loquen- tes intelligerer, cum tamenantehunc ipfum creditum eftet, folam Indorulinguam ceruosperci- pere. Tradit vero etiam Lippomannus in vita Metaphraftisceiuam in rebusquoque diuinis mi- rum in modum edoiftam probe munusfuum implereinucntam eftc,miraculo magis,quamdcci- litatc;Nam ceruam Athenogcnis euangelica? lečlionis tempore in djuinisofficijs hinnulum fuum ecelefiaoftcrre conftieuifle tradit; Non deefleautem & ceruo fuum ingenium, ex ijsquadicen- tur,manifeftum trit; Ariftctelesenim tradit 5 parereeasiuxtaviasmaximefolcrcnurubclJuaru. ldem Pliitarchusfcribit,fedimperitusinterpresproceruisekphantospofuir.ldciAst « Hoc / Dš Quadrupedibus BiJfulcis. Lib. L j$>j &hoc eft .• Scmitas hominum vitat: nam humana veftigia bellua?auerfantur. Legendum videtur fpifiov dv inquit Aelianus,interprete Gillio,ceruaparerefolet, quod quidena fapienter faccre videtur,velquod hinnulis fuisiniidiasa feristime-atfieri,velquia celeritatisfiduciahomincs egregiecontemnat. Non enim, ta metli infirmior,dubitatcosefFuge~ repoffe.- Poftea autemquando feopimocorporishabitu affe&am fentit, non amp!iusiuxta vias partum edit, quod iarn Fe minusaccommodatam ad currendum intediigit: At enim vel infalti- bu$,vel conuallibus parit. Sic ille.Vbi tamen Aelianuserraffe vidctur; nequeenim de ccrua apud alios kgas,qudd, vbi iam corpulentior eft fačla, iuxta vias parere definat &c.fed de ceruo maro hoc ferri,quod ciim pinguiorem fe fenferit,ideoque tardiorem, loca remota, & folitaria petat ex Ariftotek, Plutarcho,alijfque recitauimus. Ca?terum nunquid reuera iuxta femitas pari a t 3 non_. foliim quis dubitet, fed refragetur etiam, ciim apud diuinum Iobum ceruarum partum legamus adeo occultum efle,vt nequeat ab homiqefciri,fed verba adfcnbam: Nunquid parturientem cer- & uam obferuasivl Nunquid numerafli men fes conceptus eius,dr nafti tempus part us eius? V ide quatn raaleconueniunt philofophi cum theologo ifto antiquo: Torfit me certe locus ifte,quare refugie- dum mihi fuit ad textum’ Hebraicum , in c\uoiahale legitur, quam vocem alij doefti, vtannotat etiam AuguftinusStcuchu$,ibicem vertunt,& a verbo deducunt,quod eftafcendit>qu6dfit fdlicetammalpernicifftmum: Qua?resoccaiioneiri D. Hieronymodeckrit,vtceruam verteret, qua? & ipfa perniciffima eft. Rcpetit eundem pariendi locum,nimiru iuxta vi js, Ariftoteles,quafi rem pro certo habuifle videatur, additque & aliam cerua? folertiam in partu: Ferarum quadru- Cerut pošt pedum,inquit,ccrua maxime prudentiapr^ftarevidetur,tum quiacircafemitas pariat,quovide- partum ajlu licet bellua? propter homines,minus accedunt: Tum etiam,quia ciim peperit,inuolucrum primfi tia . exedit,mox fefelin herbam petit,quam ciim ederit, redit ad prolem. Que philoFophi locum pra?- cipitanter admodum redd:diftePlinium,apparet in ha?c verba: A partu duas habent berbas, qut tros, dr fefelis appeltantur, nifi deprauatum habuifte codicem arbitremur,na pro ^p/ov,quod eft inuolucrum fetus,vel vertit,vellcgit upor. quodanimaduertitquoq; Dalechapius,& Gefnerus. C Teftatur vero idem Pliniuseafdem ceruasante partum purgari fefeli, faciliori vtentesita vtero; vtfalli etiam credendum fit Aelianumin varijs,dum ait:Phyfici referunt ceruum purgationis in- dignum apia comedere: non enim felinum,ideft,apium,fed fefeli,& non, rev faotpov , fed rrv t A*- fo^dicere debuerat: nam & Cicero,referente Gillio, dicit ceruas paulo ante partum perpurgare fe quadam herbula,qu«e fefelis dicitur; Et ipfe rurfusalieubi Plinius: Silit,vel fefelis folta quoque •vtiliafunt yVt qut part us adinuet,etiafn quadrupedum '.hoc rnaxime pafeunt ceru e par it ur a. H a ud vere itaque AIbertus fcripfit, perefum fileris (filer montanum fefeli vidctur MafTilienfe,quod in* ter tres fefeleos fpecieseft vfitatiflimum) vterum prreparare ceruas,vtfacilmsc6cipiant,e6 qucd propter duritiem virgte non accipiunt femen nifi fugiendo: non enim ad conceptum, fed partum faciliorem ceruas hoc pabulovti,ca’tcriauthoresafFerunt. Addit modo etiam Ariftotckscerua? CeyUA folertiam cxaltaturus, quod hinnulumfuum ducens in ftabula,affuefacit, quo refugeredebeat. ^ - 5axum hoc efte,ait,abruptum vno adito, quoloco eam,fiquis inuadit,expečiare,repugnareque, » g ^ .cflequiaffirmant.RepetitautemhocaliasAriftotelesjadditinfuperPlinius,partusfuosexercere rJ} tAre \ curfu,&fugam meditaridocere,adprairuptaducere,faltumquemonftrarc. bolinus vero etiam : J ceruas non qualibetpartus fuos , ait, educare , teneros sludioscocculcre,dr abfccnditos interprofun* D dafruticum,vel herbarttm^pedum ver bere caHigare ad latendum-.ckm matur uerit adfugam robur , excrcitio docere c urfas,dr afsuefacere falire per abrupta. Quidam ex recentioribus feribit foetum a ceruo occulb ne a mare deprehendatur: quod ciim neque veterum aurhoritate,neque vila certa obfcruatione confirmet,fidem,puto,non meretur:Nam & ex recentioribus Albertushinnulos te- nellos adhuc cerua,inquit,abfconditjpoftea ad curfum maturosexercet,&: fruteta tranfire docet, ne dum per loca fruticibus,arbuftifquerefertacurrunt,cornibushicrrant > &capiantur. Ccrua au- J Yh ° * tem in cducando foeru fola intenta eft, mas nullam eius curam fufcipit,eftque ccrua? erga foetum ^ HS cura f n nonmcdiocrisrop^s^uinaccedentes etiam,tefteXcnophonte,adcumnonfemclimpugnat. & eYtt 5 Quem amorem atteftans Ieremias, grandis fterilitatisindiciumfacit,ciim cerua? in agro paricn- ( l aAntam ' tes, fetus fuos relinquunt, vt explicat D.Hieronymus. Eundem exprefl.it Hieronymus Vida in_» h>Virgine Maria,ciim filium fuum, Saluatorcm noftrum intellexiflet iam ad mortem raptum,li- Ca P' 1 4' ne vilo rnortis timore per medioseum fatellites inquirente: iamque illa per vrbem A tque huc,atque illuc errat,tnslemque rcquirit Indefcjfa locum, mne hic, nune htfitat Ulic "Xxx <5 fefii- 7'p8 Vljfsis Aldrouandi' V eJtigans oculis, atque auribus 3 omnia captanš) £ S test bi concurfum, voces ant hauriat vllas, Acveluti p a Ji u rediens v bi vefpere ceru a M oniibus ex altis ad nota cnbilta fetus I a m diidum te ne rt memor, temnemfanguine čire um > Sparfum c er nit httmum^catulos ne c confpieit vfqud,rn; C ontinuo Ittjh an < oculis , nemus ornne peragrat C um gemitu 3 tumJi qua lupi Ji quq HU leonis Raptcris Jigna in triuqs con(pexerit , illac lnfequitur iotaobferuans vejligia fylua PerqueviampaJJim limf nit pede Jigna bifulco t I tujca p ud- Intcr alia, qua? a naturalibus hiftoricis de ceruis narrantur, eos fummopcrc fymphonia mulceri, to e re dele- ac °bk&ari referunt J PliniusfciJicet J Solinus,& AriftoteIes,quorum ille: mulcentur Jvfeiifftt- dentstr. d 4 *■<*#/*$ additSolinusitapaftbruinmuficaoblečfctrijVtinterimncgHgantpafcujL*. Ariftoteles vero tata hincaffici. > ait :> voluptate > vtimmemoresfui :) nullo prorfusnegotiocapiatur, F quod fcilketpropter animi abalienationem adefle tuncminimefufpicanturjeveftigiotransfo« diantur,atque ita fiant adblandientiuin pra?da.,i<£tum aliquod conuiuium fuo ludibrio cxhilara- turi: fed ceftimonium philofophi adfcribam: Cerui 3 inquit,fibiloj&cantu venantium capiiintur; mulcentur enim 3 allkiunturque ea voluptate ; itaque alter venantium cantat palam, aut fibilat, aitcr clam ferit a tergo,vbi focius iam tempus efle iignificarit: Vnde eft,quod tnuficam in conuk uijsreijcipra?cipit Clemens Alexandrinus: Fistula , inquit J tribuatur pajlonbus: tibiaautem ft~ prrftitiofis hommibusrfui adcultum idolorum contendunt : rettera enim b$c inftrumenta funt a fi~ brio conuiuio amandandajtta magis bcftijsrfuam hominibus conueniunt, Jr ijs h»mimbus,qui 'd ra - tione fant alieniores. Cetuas enim Jftults demulceri accepimus^Jr in laqueos jnter •vcnandum,cart- S ant n pol. tu d eri j venatoribus , & c. Additnihilominus Ariftoteies;ficeruuserečtasauriculasteneat.,acer« / .-,nt. audi rime kotire,ncc Ja terc infidias polk; fin demiflas 3 facile interimijvt inde colligere liccat cum fibi. ■t y Jr oiora io^aut captu capitur,demij(Iasaures tenere.Idem legereeft apud Plinium,& Solinum. Quasdt> urvijupue. auditu authoritates citat amhoradagiorum inprouerbio 3 auribus arreftis: Quanquamenim& aliatanimantes (nam foli homini immobilesfunt) fiquideminusaudierint,auriculasfurrigant. r G eeruotanjenjijs arrečt!s 3 peculiaris,& acerrima auditu percipiendi viseft.Odore fimilitervakre, inde con ijcere licet., quod, vt d idurn fuit, dum maria rranant,non uident terras/ed in odorce a- clem na ta n c. Arbitror item ualere uifu 3 idque habere cum capreiscommunejnec aliunde^«?« 5 " EurnJ uocauerir Oppianus. LIBIDO. COITVS. PARTVS, i.ib. 2 . pe- ■ * • 4 - Cerut libi¬ di tuji. i&Mf 1 Ti EHEMENTI amorislibidineceruptefte Oppiano 3 flagrant,uttanquajn gaUini- cei teto die ad ucnerem non cefientincumbere.Budamshac fiagrantiflimaiibidj- ne ad menfctV:,ait,agitari,tuncquerabiepruriginisetferatos,&canes,&homincS atrociterinuadcre: Deindepaulatimdcfiruientcsalterumpaulo minus menfenu abfumere: Atquialipnon hemines,&canesinuaderetunc 3 tradunt,fedfibiinui- cem pugnare. Albemis:Ccrui,inquit,temporelibidini$efFerantur:>&ccrtantprof;rminis,fequo muniismterdum uulneribus 3 ud mortis periculo conficiuntj Necaliunde eft 3 quodccruorum ge- nusdptju^ov Oppianusdixit. Meminiteiufdemceruorumpugnsectiam Virgi!iusloqucnsdeii- bidineanimalium: Cuidtju? imbelles dant prglia cerui. ItcmSeuecain Hippol. Si coniugto timuerefeo i Pofcunt timidi pr Ji a cerui , Er m uri tu dant conceptt Sign a fur or is . _ _ , Hinc Herminia apud Torquatum Taflum furiis ^ftuansatnoriscximbdli puelia artn * tiuitura 3 ait.* Si potro feche mi fara pofsente A tolerar il p efo A mor tiranno, pacuifpronati ancorsarma* fouente . 1 De Quadrupedibus BiTulcis. Lib. I. 799 4 D’ ardire i Cerut imbelli y e guerra fannol. ViAori,vtdomino,vidam obedire,& Tequi eum tanquam herum s teftatur AJbertus. Et Ariftd-' teles ait:cum mares impleuerint Trminas Teparari per TeipTos,& propceriibidims graueolentiam, quemque Ibličarium lerobes rodere, fbecere more hircorum: facies quoq; eorum nigrefcere alper- gin^vt hircorum:degere ita,quo vfque imber accedat,tum pafeua repetere.Hvtdklumiari\ eft5mareinenim Tuflinerenon potellobeiuscontentiflimum impetum. Veruntamen aliquam. do etiam Tuliinent modo ouium, & focias declinant,ciim turgente iam venere, coitum appetunt. Tradit & Oppianus,ceruos non fimiliter, atque ali« Tene folent,coire,neque enim llantes,neque B cubantes, Ted magna celeritatc currentcs inire Temi nas, & tamen properantes tugere vxores pc- dibusamplečiuntur, non earum tamen curTum retardare polfe: Ted inexorabMcs iliasad conlifte« dum maritos Terrc,& fugere perTeuerare: Eos autem duobuspedibus quantum polTunt,curlimq; jfequentescoiturnabToluere.Addititem Ariftoteles,marem non ineadem immorari,Ted mutare 3 breuique interpofito tem pore aliam,atqj aliam Tupergredi, quod pollretnum lic repetijt Plinius.* Ceruiincoittt victjjim a d ah as tranfeunt, & xd priores redeunt . Eodem Plimo tclle, mires iam folutideflderiolibidinis, auide petuntpabula. Licec autem Temin« conferanturmon concipiunt tamen,li Solino credimus, ante Arčluri lidus. Plmius vero etiam teftatur ceruascicures non con- cipere, nilii ab inTintia fuerint educat«, inquit enim: ex feris mitigentur^ mn concipere ^vt knferes: apr »s vero tardd ,&ceruos >rtec nifi ab m fanti a e ducat o s . Ferunt vtcrum,tefte Ariftotele, oetomenks, pariuntautem magna exparte vnum,fed nonnullas etiam geminos peperifte,addit. peiTpečiutneife.Idemlcgimus&apud Pliniuin,vt vereTcripTeritXenophon,hinnuios verenaTci. Incrementum hinnulorunicelere, vtidem Ariftoteles meminit. Cerua dumlaclatddc dimittit 3 C vel procumbit, vt Pollux ait, quod inficiatur GeTnerus,feTe obTcrualTe Tcrihens,hinnulos vel Han- tes, vel in genua demiftos a matribus etiam ftantibus lačlari. Negat Ariftoteles eseteris tempori- bus ceru« vilam euenire purgationem, Ted cinn parit pituitoTo quodam humore purgari. S YMP ATHIA. ANTIPATHIA. Amantes OMINEM naturaliteramarevidentur;vrgenteenim'vicanum,vltroadeum,te- funt homU fte Plinio,confugiifnt:quin inlidianremlibi non videntur perhorrelčcre,quod ex ms,. hilčeeiuTdem Plinij verbis col ligo: Animal eftftmplex,(fommumrerumrniraculo ftupens y in tantd, vt bučala-, a ut equo accedente proprius y hontineiuxta venantenon 2. de ponto cernat,autftcernat,arcxmipfumfagittaftii miretur, Meminit Ouid.hoc diftiiho: eleg. 2. Nec fc vi cino dubitat commitiere teče o, Attagenvm fua fitgit inf eft os territa cerua. canes, in eos amer . Exauibusamicashabetattagenes,'quitam mirifice eosamant,vtnon folumciim vmipaTcuntur, ^diTcedereabiplisnolint ,veiumeuamdorToipToruminfidentes,piJos velikem, cuius aaaiciti» teliis eft Oppianus, ciim canit: Oct/ašosoT ctv »spoitrrfatv u-ppuivim -srTepoam? Att vdnoiaiv tirir/KTciitn&opoffii y IdcftjVt Bodinus transfert: An non prodigium At agent s eli ter ga ftlire Lib, r ®. eap* guaditt ft- rdt vterum. fhgando pa- riant. flHomedeta ettnt. C or m ge n c er rti . Econtrainimicashabetaquilas,faltem primum,&fecudumgenus,quodmeminitidcmPlinius:- Primocr fecundo, \nc\i\\tgeneri apnil ar um non minorum tantum puadrupedumrapinafed (jr cum ter ut s prfta . M uit m w pulit er e m volu f atu collcctumjnfidens cormbus aquila excutit m oculos^pcn- nistfr.ivcrberansjonecprecipitetinrupes. Incapiendoautem hinnulos,nulloaquila aftu vtitur, cuiusrei monumentu reliquit Homerus,in quodam prodigio, quo Iupiter indicat Tepreces Ama- tnemnonis esaudiuifTe per aquilam Hečlorem fignificans,perhinnulnm cerua, Gra:cos Tugieres: A vtiku S'’ cuffov r>KiTiAoilTntTov asrOtmav t ipsrr 6 tv%tff(n fftKOf \Aupoto tk^hiu; . ideft. I Vulturss terui s mimi a fant . C er u ri s fn~ pentibus y vt tnimcus « C tim fc >'pe¬ tih us acer- rimc pu— gnani . Iib. 6. de rer. nat. Lib. 6. Lih. 5 . de cauf. plant. Jdjiomodo e caucrnis ho ftetrahdnt. 800 Vlyfsis Aldrouandi t Mox ati ton asjuilam mifit perfeetifii mani volucrum, Hinnuletm tene nt c m vngpnbus 3 fobolem cerua velocis. Oderunt aquilas & vultures. Sed & vultures inuicem pro ceruina čarne deccrtat^mbuspugnaa- tibus Cygnus,& Hercules inuicem deccrnentes armis affimilantur ab HefiodOjdum canit: O/ Ji' ftSr’ CU%U7F/Ql FctjuJcdVVgJS ClFzvAO/fiAcit t TliTp/i Itp /utFdAct zhafovn /aaglcltUv Atyog opeer/vo^aj 11 aFpoTipng sAapo/o TI/opgs, >h’T tSauuTa-i CaRcev cu(p'iog avb p I codn-zii'1'jpn;, dvrbgJl d.7ruXv diuino quodam natura?munero fluuium inquirit,vndccanceHoscorripiens J medicinam fibi facit 3 confeftimque ferarum reliquiaz ex eiuspcllc excidunt,c : catriccs autem obducuntur- Huc vlque ( iiliuSjCK Gppiano. CaMuiru alijauthoresrcpugnareceruidferpentesminime tradunt, iicctvcrifimile iliud videatur: Nam-. pra’terquamquod Plinius,&anteeum Diofcorides,famam dfetradantelaphobofeipabulo ccr- uosrefifrereferpentibus, hoccil, ferpentum moriibus, apud Orum in hieroglyphicisetiam legi- musceruunijquoties viperam viderit, fugere^ licetid falfum alijdicant. Ceruis 3 inquitPlinius, cum ferpentepugna:inueftigant caucrnas-nariumaue(pintu extrahunt renttentes. Et rulfus: Exi- H tio ferpentibus efse cer nos ,nento ignoratgtfi au& funt extractas c au črni s mandentes: N ec vero tpfi jlirantefejuc t ant um aduerfanturfied m nabrat im guopue fugantur nidore cornus ceruinifi vratar: pelles ceruifttbftr ata fecuros pr a ft ant ab e o me tu famnos , &c. Eandem cerui cum ferpentedifcor- diam ,hifceverlibusoftendit Lucretius.- Naribus alipedes vt cerui fiipe pntantur Llicere de la te hrt s ferpentta fitcla ferarum . Meminit eius & Lucanus inquiens: Defalt et ceruipafti ferpente medulla. Theophraflus item ceruis ičribit ferpčtesin pabulo effe,alijs vero veneno. Quomodo moddela- tebris (erpetes extrahat ceruus^ Aelianusdocere videturhis verbis: Mirifico quodam natura? mu- ncieccruur ferpentem fundibus vincitj ncque enim ipfum, tametfihoftis in latebram abdirus,ef- fugere poteft: Etenim ille naribus fitis in ferpen tis caucrnam incumbenSjvehernetifiime infpirat* & fpiritu fuo> qua/i atnatorio quodam allicicns, extrahit, inuitumque prefen 5 ac nimirum pro- 1 cumben- De Quadrupedibus Bifulcis. Lit>. I. Soi A cumbentem mindrje ingreditur, quodhyemefacere maxime folct. Videtur enim fane Aelianus vim,qua ceruus ferpentem e htibuloextrahit>philtrocomparaffe,acfi ita a fpiricu cerui trahere- tur,vtamignetefarru n,afuccinopalea?. Qapdfi autemeotanquam philtroferpensallicitur, non antiparhia,fed fy mpathkqu«damintercerui,&ferpentis naturam fuerir.Atqui ipfetamen Aelianus, hoftem cerui appellat ferpentem,vt & alij authores,ficut ex fupra didis manifertu eft. Qupdfitamenaliquis fpiritum faltem cerui gratum inquiateffeferpentibus,fiuecaIorisratio- ne,quo vt vaideegentpropter naturafue frigiditatem.ita vehementer defiderant: fiue alia qua- dam ignota, vnde hoc etiam eueniat,quod Plinius tradit,vt e fumrno cerui gutture (cx quo fcili- cetfpiritus mearj vftis oflibus ferpentes congregari dicantur: refpondet Gefnerus,ciim plurima?, inquiens,cerui partesferpentibus aduerfentur, ita, vt vel auertant earum morfus, vt authores re- ferunt,vel morfis iam Ipfifque venčno, ftugulari remedio fint,non veriiimile efle,quod Pliniusde gutture vfto fcribit, prademm,ciim id neque authoritatealia vila,nequeexperimento conftet. Quamobrem non fpiritum cerui,quatenus a ceruo proficifcitur,fed cSiundum illi calorem, qua- tenus caloreft,ferpentesfequic 5 ceffcrim,pra;fertim ciim id Aelianus fcribat,hyeme potiflimum & fieti,quo tempore etiam reiiqua?animantes,fomno id temporis,& frigido veternoobnoxia?,fi in- caluerint,moueri, & interdum progredi folent. Calfieri autem latibulum ferpentis,fpiritu tatum immillb,pqteft,ed fcibcet modo,quo frigidas hyeme manus fouemus. Hinc fortaflis Aelianus di- xit,ceruum naribus admotis, vehementilfime mfcrpentiscauernaininfpirare.Simpliciterquide infpiratio eft, cum aer extcrnus ab animlnte attrahitur, expiratio vero cinn internus emittitur. Aelianusfentirevideturceruumexpirantem, ideft,emittentemhaliturnfuum,illuminfpirarc-*, hoceftftmmittere in latibuIum.Ego,inquit Gefnerus,modo ferpentem trahicontrarioexiftimo> ceruonimirum non emittente halitum,eoq,implente latibulum, fed potiusaeremlatibuliquan- tumpoteft exbauriente, vt refpiratiotiis fudu co euacuato ferpens iequatur, non aliter, quam vi- num,autaliusliquor,canaliimmifto, e<^aere extrado s Quoquidem modo etiam cucurbitul* fanguinem hauriunt.Etfic proprie ferpentem trahere,licet inuitum,& renitentem,vt ipfe Aelia¬ nus,& alij feribunt: Superiore enim modbnon inuitus,fed fponte progrederetur ferpens,gratum fibi calorem fecutus,vc vernofolet,cum foliseaforepercepit. Rurlus opponi,mquit,poteft,quod CMinius inquit, cerui animam ferpentes vrere: (Plinii verba funt: deph ant or um anima ferpentes ext rabit: ceruorum it e m vri tj Atqui extrado,hauftoqueaere,vri non poffunt,halitu autem fuo immiffo,& in latibulum,continuo dudu,infpirato,poflunt. Refpondet non tanti apud rpfum Pli¬ nii verba efte,quanta rei lplius ratio,certis argumentis confiderata. Adftipulari opinioni fiiiT,fiue Oribalius, lmealiu$author,cuiuscommentariosin Hipp. aphorifmos Ioan. Guinterius Ander- nacusprimus noftro fabulo in lucern dedit, is in lih. i. aphorifmum 29 . fcribens,ad qu«ftionem, quarationefemen virigenitaleadfundum vfque vteriveniat :fciendum,inquit,ficmatricem il- lud exugere, quemadmodum ceruus ad orificium cuniculfiappofitjs naribus,inde extrahit ferpe- tem.Qui geoponicagnrcacollegit,Xenophontem teftemadducit,quod ceruus fpiritufuoffic ip¬ fe Gefncrus vertit) ferpentem, ccu veftigine affedam, ad fefe adducat,& ra piat attrahendo: Vbi gneče fic legitur: tAatpoc dvtpaeoutvu, Hd-j itpiAnO/utvti T&i mrtiduevti ctkoto7tov or^/h» pa¬ rat um j verfus hofce: Contracoačlus ccruns Utr atu canum F er tur bifulcis vngulis nečem viden s . F Citat & hofce Macrobius ex Vario: Cen cartis vmbrofam luslrans C orty ni a v dilem» Si veter is poterat cevna compendere In Pira, San it in abfentem y & c ir c um veJUgia lujlrans Aetbeta pcr nitidum tenues fe etat ur odores: N on amnes illam medij , non ardua tardant 5 Perdita nec fera meminit decedere nočti. Tanta auteminfiraeft voluntas,voluptafque canibus capiendiceruoSjVtetiamperfomnia ijsin* fidientur,quod te (latu m reliquit Lucretius^ hisverfibus: Venantumejue,canes inmolli fapc c/niete laclant crnra tam e nfubifo, vocefjue repenič Mittunt ,& crebras redducunt nar ib us auras , V t veftigia fi tene ant inuenta ferarum Fxpergifačhque fecjuuntur inania fepc G Ceruorum firnulacra fuga tjuafi dedi ta cer nant> Doneč difcnjjis redeant erroribus ad fc. Virgiliusloquensdeimmanipeftilentia?vhanimalia dicit natura? fua:roburobIiuifd>acintcr alia ccruos tune nihil fibi de canibus timere: timidi dama 3 ceruiguc fugaces ■j Nune intertjue canes, & c ir c um te čl a vagant ur. Ouidiuspariterhoc canum diifidium,in canibus Ačta?onis itaexpreflit 3 vtncc transformatoijd ccmum domino fuo 3 qtiod adhuc verbis profitebatur, parcerent: Yndique, int]iiit, circumptant ,merfifque in cer pore rofris Di lacer ant f alfi dom in um fub imagine ccrui . Id cm alibi hac vtitur fimilitudine: V tqtic canum timi da načtum vcsligid centa Latrantemfrujlracopuladuratenet . V tqucfor c s n on d urn referati car cer is accr Nune pe de gnuncipfafronte lacejjit equus. H Sic me a lege d at a vinčia J atque inclufa J balia 3 Pcr tii utam vet iti nominis ir c cupit. Ccruum vero ctiatn dim infequentcs habet canes velociori , quam alias, curfu ferri Polyphemus apud cunddn Galatcjr exemplo indicat: Non tani um ceru o clar is lairatibus ačlo v er km ctiam ve n tis volucrique fugacior aur a. Simili planefenfu Silius Italicusdicebat: Cru perniu c um denfa vagis latratibus im p let Venatordumcta Lacon^aut ex'tgitVmber Kare fagaxevalle feras :perterritalate Agmina pracipttantvolucre-s formidine centi. Appofitc etiam Hieronymus Vida Iuda^os Saluatorem noftrum Iefum Chriftum rapientes, C\^ in eutn fouientes, canibus aflimilat, qui ccruum cicurcminuadunt,dun tantiimfit canunu iti De Quadrupedibus Bifulcis. Lib.I. 803 ^in cemj.noiiiifnjacdifiUtmiijVCne cicuriquidem pervrbem, vaganti parcant: V dieti afpextt Ji forte magiHri Afuetumtmperij. ceruum media vrbe MoloJJus / Syluejirem ratus in{eqmtttr y vix voce coercet Venatorrapido mUantem ceruicibus or e« Idem author,cerui,dumacanibus laceflitur^piuiditatctildegantercsprcfiit: iti Sujfanna Virginc Ij ^‘ h Chri- kpidibusobruenda, dum ca n it: fiiad. S sabat confječiu in medio tre me bunda puella Jam fujftifa oculos mirt is nigrore propinojtta , E1 poji tis terramgenibus fubmifa pete bat: N on minus exammata metu , quam trt reti a ceru/ Aclacanttm Utr atu ,&longoexercitd curfu , C um ianoconfumpta vires,cum fe vndi/jue cinffam Hojie vi det > moftemcpee inflantem certamoratur . B Ttmiditasautem cerui > c 11 n a cergo Iiabet canes, ed fepe progiedifur * vt ctiamfi quam maxim& ftrihundus, &iamfor»ri propinquus > neteatatoquideLnfoate > fuga.fibi confulat,ficuti clegantcr fcfce verfibusexpreflit Torquatus Taffus: Si come cerua > eh*ajfettata tlpajfo Moua a c er c ar d’acqne lucentt^e viuei Otte vn bel fonte dijhllardavn faJJo y O vede v n fumetra frotsdofe riue , Seincontra i cam ali'bor > che*l c or po Ufo Rijiorar črede a londe fdlombre ejhue y Volgeindietro fuggendo ,e lapater a „ / Lo $i onchefjd obhar face,e larfurd. Memihitdenique huiusdiifidij etiam Pctrarchar C hi o fenti nar mi dat Upr oprt a tmago P C jEt in vn ce-ruo Jblttario vago y , JDi fdua in fdua ratto mi trans formo , Etan c or da miei cant fugo tl ttormo. N JT dpaees f e - Iamveroaliasferaspeneornnes, qua?exrapni vmunt 3 iniaiica$flbihabenteerui; Calaber id ras omnes oftenditdelu&aIoqutens Aiacis,& Diomedis iti houorem Achiliis:commifli funt,inquit,fera- s p r9 hojlibus irt marenj quar in montibusobceruutn iti pršita ruuotvpabuii inopia Jaboranres, &pari ro fo a yg t cer ~ Bore pneftantes: neuera ne tantum quidem de impecureoiittit, cum vtraquefic intrepida: iic ifti UftSm *quisviribusinpnrliiirndefčendiint. Homerus ex hisabquotnominat,Troianos ccruisa/Smi- D iiiiijGraco.s iftmfmodi ferist flT esra-roi h/zt /Še S-oovpe % rof bp&zAu.oTot' opoajuvze » Aea>av j ol/ror tyo/IirtAidfhor » T pbizc tp i utripov; iivcuvtaa > o/ roTrctoo; unp ftufctvidv; tAocipoiaiv lotma-ou;•> aun zccS" vAhv 'tiropSoc.A.icjr 7i y j\u«ear r riet iFtAarr&i y Kur ca; vAc&t; ro-rpiv. fi /utveg, A %?udiv Mi/upev hz. £-3a Až ncqi3c conlerere no- Btfcum mamiš, neque expečt.irenos vel momento rcmporisaudebanr.*non fcaisac isnbtlksju- gacefque ccrui, non refidunt alrjs fc ris, vt !apis, pardaiis, lupisceruarijs ^aJi) Jycopanrherss vtr- tunt) ied in fyltjtsb'JciUncq!.iedircur(antesharu!n fcrarum pabulum butat. Nune verolongeab vrbead iprasnauesprarliantur. De iupo, vt temo inhier Aefaci Heiperien virginem inicque.. tis ^etnplo^ic ind;eauit Ouid!us > inquiens; V ifa fuit Njmpbe vdatiperterritafulutsm C crua Upumjongeifut Ucu dtpretsft rehčla Ac dpitrem flamalis dnos : efttrm Trtins heroj J vfccjMustr* telsremque metni eder vrget omare. Sta- lliad. N. Cerui timi- do ru tjpus. 2 1 . Metam. f 804 Vlyfsis Aldrouandi 2liid.Tr, Statius itcm /umrnam indicaturus hoftium pufillanimitatem fugientium,co$cem£affimilat, E Lih. 2 . Tke- qua: infequentem fugit lupum : baid. qualis c um cerua cruentis Circumuenta lupiš nttllum cui peci or e molit F ob ur,(fin volucn tenuis fiducia curfu Pracipitat fufpcnfa fugam, iam iamque teatri C redit , & elufos audit concurrerc morfus. ©< 5 ic itcm 3 ideft 3 Iupi ceruarij,plurcsfimulceruum inuadunt 3 laniantque:namvulneratum(fagit« ta fcilicet) effugientem perfequuntur,Oppianus: O' dl' d/uara-uv oddvlrn, BoAow» ‘ZS-tp/7rMo; drr&AHtnv 3 A v AAer’ Žtt’ opecov dtoi7rd?^.iJeu ctKpag, 0 1 Fifu m part e lupum graminis immemor, Sublimi fugi e s mollis anhelttu , y on hoc pollicitus tu a. Idem poeta de Hannibale 3 qui iam defperabatfeRomanosvincerepoiTe,fe fuolquecertio$iH oS > 4. carm. ode author nominis illorum a lupa nutritusdicitur, lupos vocat : 4- Dixitque tandem perfidus Hannibal Cerui luporum prada rapacium S e 21ant ur vitro, /juos optmus Fallere,& effugeree21 triitmphus. Lih. 5. Straboccruoscum lupiš aggregari iabularinonnullos afferitinlucis Venetorum 3 ftaillicman* Jtb. 5. Sy- fueicere feras profitentes. bed quomodo lupi ccruosinuadantexnuperisPccrus AngeliusBtr- nados . g^us tradit in hacc verba : Pracipites primam in pugnam,cademque fequuntur , Jnque aduerfa ruunt Graiorum ter ga: rapaces H on fecus atquelupi,quos alta e xc e derefylua Dira fames,lucifque vaga mora tar da coegit Si quando longo pafcentes agmine ceruos ' lrc v i de nt,pr im um taciti vefligia ponunt, Mox propius faltu Cimul exiluere,feruntur V na omnes: adiens hi c illum euifccrat at ris Dentibus: ille alturn trate Sl um vulnerefauces Occupat dr rabi do difcerpit vifcerd morfu. Efl etinm vbi Homerus VlylTem vulneratum ceruo 3 Traianoseum Grjrcis eripereconantes iy^“ cibus p mox Aiaccm 1'uperucnicntcm leoni comparat: A/upi f Up' UUTOV T pcotgtTrovd-', tcffdtli Sctpo/vci3-utg opttrpiv A’yp tAupov MpcLov @i&MyAvovd,vr' ij3a.A’ dvbp 1 q> rin-b vtvp toP (uiv t’ arodtffoi tpptov H De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I . 1 Soj A $ ivfaVj C p p’ CUfUU AiCtpOV f&j yxva,T Op vpp . A urap Icr&Sti tov /e SctudooZTcu cozt)g oiVo?» - O.’/uopotyoi/uiv 3-dzg tv uptaj SapSuTTraoiv y IzvvifjLii cnutpS) . EVi^e A7v»yuyt Soufjuav lifftiv. OdzgfUiV n StzTptauv , dordp o Su7rrei. ti!gpu tot dfup O’JW»a Sdtppovu ^rotztAo/urnim Tpcoigt7rov arofaoiTi t/fj uAzifioi. di/rdp "oy ripuf Aiartrccv Si zf/gi auvvzTo vnAztg bfJftp AlugJi lyyv3‘iv rAd-i } pzpcov edzog iv n asrSpyop 2th Si T*rxpi^ y &c. Inquitpoeta:Offendut Vlyflem tu plurimorujlum pnčftantiflimoru hoftium ferro uailatu,& vc- luti qučdam inter crudoslyncescemu,que fagitta confmi, fed fuga aboculis fagittatis elapfum, ferc illg raontofo, fylueftriq; loco circuftftunt ia virib.cx curfu defeduja fanguine frigefccte,do- loiib.ex vultiere con fedu laniant,deuorantq;. At fi immane illuc leone fortuna demu adduxerit, B diffugiut,reličla fene fortiori ad cleuorandu pneda: Sic poftqua Aiax Vlyfli proximus aftitit pra?- ferens illu turris inftarcIypeu,Troianialij alio dilfugeruc.Aflimilatur itide abeode Agamemno ^ ^ lconi,Troiani vero fugientes 5 occifofqj ab eo n5 audetes eripere,cerii£jq leoni %tus fuos relinquit - * ' J deuorados: fSg Si At m lAu'foto Tctyfmg v n ntulizv a it tiiSiag f ma£e, AzfBcov xpxnpo7env oSUoiv y E’A-5hw e-i? tvvriv, uttuAov Tt up rirop U7rvupa. H’ c/j,’ StTTip Ti IrifflOI fJcd.Au %iSoV , it SvVCtJcU i7r) UcofJtocn xvp e*a? a E'vpw ii iAucpav ztpuov } n uyptov cuyct 3 Tletvacov (fJcd.Au ydp ti x«.Ti£ri& , trimp dv dmof Xtvc0VTtuTot%tHTi jetrn? i&aAipot r cu(\\ot) tydpr MtviAuog AAi^avSpov S-eoetSsu O' (pTruAfJcdiotv iScov , ffrdro ydp Tioa&eu dAeirdti . idefl : y Sic ut Lrogciuifus &Tt 3 qui m magnum corpus incidertt, J a u e me n s vel ccraumcornutttm, vel fylueftrem c apr ant , D Famefcens (valete etenirn dcuorat,etiamfi ipfum Ag itent veloces cancs 3 florentefque iuuenes) Sic gauifitscFl Menelaus Alexandrum diuinum O culi s confpicatHs:fpe rabat enim vit ur um fe cum> qui pcccarat. ^ ^ Idetn rurfus Menelaus in procos Penolepes ftomachans exclamatO ignauoshomines, qui iiu thoro vili fortiflimi cubare volunt , veluti cerua in fylu£e receflii in leoniscubilicatulosnuper na- ™'**. tos locans, ipfa per faltus difeurrit altas pafccndo valles: At ille cubile repetens matri 3 ae natis fa«; tura affert: Sic Vlyfles illis perniciem tulerit: ‘zuoiroi j % fJtuAaSvi zpartpcppovog dvSpogtv Ivrif H^sAov tvvvd-tivcu dvd.AztStg dur Si zovfig, £l'g J( ottot iv%vAopgp iAupog zpunpoio Aiovrog Nžčpa? xotftwucfci i/ 2 >ryei/ea? FuAud-yiv^g 3 K VH/uug l^iptim > dyxiuTirotv\iVTU boozofuiVH o Sz t d)xatiive)(fviA’j3-tv zvvw 3 A'ft 4ndagantibus,ac clamantibus interueniatipfauiauijlofps leo 3 ftatim.* quantumlibet animoli fUjercuntUfin fugam:Sic &c.Verfusgra?ci hi funt; O! e/f eoT '« tKapov Ktp&ov 3 paJp/oP cufa B’iyovTig \tt dAKrKoioivoputfav, ideft, (5 V t aut eni le one s duo , fr o occifa ceru a Sibimutuo fuccenfcentesin feipfos tmpetum faciunt y Sauufcjue inter ipfos rugttus^ slrepitufji enoritur dentium J $ic & hi duo e um clamore contra fe mu tub trruerunt • š j y ff m 2 , Comparat Homcrus itidetn leoni famelico ceruum, uel aliud quoduis animal qujrcnti^^ 7 ' piem fedare anhelanti Vlylfem naufragum, & cx longo itinere farne langueutem; B» c/[’ 1/L${Jto?i KitOV opiflTpOCpog , ttA«/ Tffi7rQl3(bt 3 0'V’ eid i6/ufyog, ctn^jog, Iv St ci o&) tg arvmvov So7rov iK3eiv £i!g O ’Svffivg Kupfioiv ivTrKozu/jto/aiv iutKK* }Ai^i&eUjyvuvogTinp trn. %p&cbySp 7x,uvi. Senfus eft:Statimque exijc leonis more,qui in monte nutritus £dens,minitans, lpiranfq;,acocu* Jis-ardentibusingrediturin boues, autoues,autceruasagreftcs inuafurus,famefuadenteindo^ H mum frequentem irruit, & in pecudesgralfatur. Hune eundem leonisjfamdici hoftilemin ccr- jo Atn . pum impetprn in Mezentio duce fic expreflit Virgilius : Jmpaftus ffabula alta ko ceu fape peragrans ( Suadet enim vefanufames)fifprtefugacem C onj) e xit capream> autfurgentem in cornua ceruum: Gaudet hians wmane>comafque arrextt,&haret V ifceribus fuperaccumbensjauat mpgoba teter Oracruor. 7 , T hebaidp , Sic ruit in medios alacer Me^entius hoftes . l eoni ejrtam Docet & Statips Capanei ftrenui ducis iimilitudine^qp 3 ptopet'C CCtui efudeledeturlco,nccno» gr at a cerui suam,quamhofcili animo cum inuadat • c ar o * Jattanti tali a fr utira Turbiduj aereaCafaneus occurrit in bati a * r , Dd Quadrujpedibus Bifulcis. Lib- 1 . 807 A Rudis vbi primam leo mane cubilibus altis F.rcxitrabiem } & f.tuo (peculatur ah antro, Ant ceruum , ant non ium bellantem fronte tuuencum ; ’ It fremitti gaudcns ficet arrna,gregefque laccffant * V en ant um:pradam videt,&f*a vulnera nefcit: Sic tune congreffu Cap me us , dre. Otiidius uerd Arionis harmonikdulccdinem indicaturus, ei animalia, etfi naturaliter inuicem diffidentia, ita aures prajbuifle ait,ut natura; quafi proprice oblita,una tanqua amica aufcukaret: Sape fequens agnam lupus e H a voce retentus Sape auidum fugi en s, reli it it agna,lupum . Sape canes leporcfque vmbraiacuerc fubvna 3 Etjletitin faxo proxima ceru a le a. Et alias rurfus: Sic agna luputn ,fic ceru a le onem Sic aquiUm penna fugtunt trepidante columba • B Scribitporro Ariftotelesceruosabur/Isinuadi,quod ideramettiniitOuidiuSjdum canit; Vtque fugax auidis ceruus deprenfus ab vrtiš t Cinclacjue montanis,vt pauet agna lupiš . Sic ego belligeris ) gentibus fundique fepcus , T erreerhofle m e um pene -pr e me nt e lat us . Idem&ftfuitiamtigridis in ceruum oftendit in Progne Ityn Therei filium dilaniantet N ec mora traxit Ityn veh: ti Gangetica cerua Laclcntem foetum per fyluas tigri s opacas. Siiiusuerdpauorem,quem,ui{atigride 5 conripirccruus,fic expreffit; Tum vero a/piciens pamtantem , & condere femet Nitentem focips iuuenem: ceu tignde cerua Hircana c um preffa tremit , vel ternta pennis Colligit accipitrem cernens,in nubecolumbd. CHinceftquod&Horatiusintcralia dSwar »recenfet &hoc- luuat vt tigres fubjidere ceruis. Eugit&arietem ceruus,ur apud ueterem Ori interpretemlegimus/ed in textu grafCCtAspaeeft, ^ non tA«^oc.Horrentdcniquecerubtefte Alberto,gannitumuulpium.Dantnrmodoetiam plan. ° m f urtt g t ta?,quibuleum non beneconuenit ceruo. Ka^ro?, inquit yarinus,genuseitfpma?,quahinnulus 5 „ i&usinutilia habebit oflfa ad tibias. At uerd Antigonus in congeric mirabilium narrationu, uul- tu plum £*' 2. Fa sler. Arionis ars 3 vt feras de - mulfcrit • j .Metam* 3. trifl.cleg. lo. Metam. 6. T igr ide mi-, fnicijjimd/i- bi habetbel - luarn . Rib . y. Ipi nttum. gatura efle feribit/pinre genu s in Sicilia,quoduocaturca&us,quam Ci ceruus calcct,&faucietur> " t -patbia o pincnnllnm fnimm inninf* Utntsr pvnrdtl tf* • * _ offacius nuilum fonum ederc poffe, unde etiam Philetas,iuquit, de ea ha?c expofuit; Atqae c uit at o cacit mi hi vulnere acuta cnm c ucle. Aro-ut um c ar me n mortua cerua canat O Eft&afphalathusfpina? genus, quo ceruum tadumemoriferibitPierius.Podremo rubraspen- ^ um nas e funiculo pendcutcs.mirum cit, quantum ror m ide n t ceru i; qua de re fic legimus apud Car- ^ ^ Rubras pcn~ nas fugit. Pennis vt terreantur cerui. hib. 3 * Metam. 15. lium ; Ceruos, inquit .rubra penna ajpcclu terreri norme & Aufonius comprobat illis verfibus č? D An cum fratrevagos dume ta per auia ceruo s Circumdat macuhs m uit a indagine pinna? Id & Seneca uidetur fignificare libro de ekmentia 1 .Si feras jx\(\n\tjinca,&pinnaconclufas con - uneasdubeafque teliš tncrjfctentabunt fugam peripfa,qua fuger ant .proculc abuntq- 3 formtdmem. Sed & in gcorgicis commeminit Virgilius, ubi de ceruis ait i . Vunkcdvc agitantpauidos formidinepenna. Et Ouidius ; Nec formidatis ceruos includite pennis. Quin & Lucanus: Sic dum pauidos formi dine ceruos. Claudat odorata metuentes aera penna. Qnod s.utemodoratas ait pennas, ad id rererri potep, quoduftulariabplerifque folentjlicut In- lubribusclimos« Hocipfum& Hieronymusiauuitin Luciferiani,& Onhodoxidialogo;i:V^- uidorum more ceru or um dum vanos pen nar um e uit at is vdat us, fortijjimis retibus implic amini. d ?&• 4* t/e pi~ Hadcnus Oikis. Meminit & Oppianus ubi Pelamydum capturam dcicribit, quas funibus in fiib. nuredetniffisi morilquc pilcatores rerrent, & lic adigunt in retia: fimiliter, inquit, uenatoresin Pdamyd.es fyhi is. ant in monJtibuS: vteapidtur. ElAov Yyy * 8o8 Vljfsis Aldrouandi ETAov ava.Xy.eilw tActpov \vaypi'i r tyvti. ^ Mnp/v&a cittciv S^vo; , clfj.pl Si zS/pat O pvi&av SrtravTO &ocl 'uffipd, &C. Meminit & Xenophon:maximč J inquit-,timenc cerui funem aliquem 3 ex quo pcnna* rufpenff funt> 1 n " eo P or,t imaginantes nimirum ipfam pcnna’ agitationem: fed addit Xenophon, nec non & Democritus, timoremeum ponere, vbi hominesiphsadftantesvident. Venatorcshodequeformidinemvo. l.inea formi cantquandam linčam,varios variarum piumarumnexu coloreshabentem,necaliam obcaufatn do, qua di- puniceam pennam dixit Virgilius 3 6^obcandem varietatem Oppianus S vocauit -A * SeijUClXilw jU»plV& 0 V. JE T A S. ELEBRATVR paflim,&pra?cipueapudp©etas,ceruornmlonganiiras.Hefio- dus ( verba funt Plinij)cornicinouem noftras tribuit States j quadruplum eius F ceruis:id triplicatum coruis. E!diodi verfus(quosinoperibus, qua;extant,nuf- quam reperio^ hi funt: iJvvtctJoi (fti hvia; Actzepvfa zopdvn AdSpvv rfidviM,lXapo; Si nliTpazopavo; T pet; Jj \Xdpn; o zop%% ftipatszffcu ai/rap o po7vi% Edviccvi; /topaza;-, Siza f r/aSt; tu; pciviza; Nv/utpcu iv7rX6x.0fj.01 zispcu Plot; auyibyoio. Quo$ verfus interpretatus videtur, quiiquis tandem ille fuerit, hoc carmine,quod extatinterrc* licjuas Virgili j a ppendices,quod tale eft: T er bi nos ^ deciefque nouem fuperexit in annos^ v In [laf ne [cent um quos im plet vita vir or um . II os nouies fuperat viuendo garrula c ornix. At quater egreditur cor nicis fecula ceru us « Alipedem ceruum ter vincit coruus , atilltvn >- Id ultiplic at nouies phcemx reparabilis ales* JJuam vos perpetuo decies pr jun tit is auo Ngmpha H amadryades-quarum longijp.ma vita eft. Quia autem cornicisartatem hicquater fuperaredicitur, Oppianus fimiliter de Jčtate ceruiio* quens 5 eum vocat riTpazopcjvoV} hijfceduobus verfibus: Zdei dj avr tAupo; Srpov%povov ctrpiziar; Si fv&pcoTr&iv F^v^r n; i(]uos AlexanderMagnusaddiderat, adopertisiamcutein magnaobefitate. ClariusSolinus: Ad dtgnofcendamf\ q ui t^viuacitatem Alexander Magnus torques plurimis ceruis innexuit,qmpo[l annum De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 809 A tinnum centefimumcapti 3 necdum fenijiniiciumpreferebant. Sed Sc apud Aridorelem intnirabi- lib'Jsiegimus,apudPeucetinos(Peucetiqspotiuslegerim, Peucetiaautem Italije regio eit> ali js nominibusCalabriajIapygia &M:lfapiadid;i)aiuote(re Diana? templmn.vbi dedicata Dere vifaturtorquesa»tieajCuminfcriptione: Diomedes Z>^*«;ferturenim ille torauem cerai collo addidifie,circa quatn audi fitcaro,& ceruas pofteacaptus ab Agathocle rege Sicilia? in templo Iouisconfecratus:Iurer Diomedem iutem,& Agithoclem longaannorum feculi interceflerej. ldemetiam Crefarem feciffepatarunt: namcircafchifmi Clementis contra Vrbanum Sextuiru annisiamabhincexadisfupraducentos,cum Carolus G altani tn rex Syluined:um fe contulif- fetcanumlatratibus in fugam excitatus ceruus torquem collo gerensinuentuseft, quein ferro appeti 3 rex vetuit,tandem retibuscaptuseft: erat in corque lacinisliceris fcriptum : Hocme Cafar donme , inrerpretantibus id nonnnllis, de Caio lulio Ccefare intelligi non pofle, alij refponde- runt 3 qudd vitraannosmilkcemieiusaemfuiffctprotenfa^uodlongilfi.neabdTet a verHimili. Alijigiturid Imperatori adlčribendu nfuit* Exeo itaque tem pore Carolus ccruum allatum-., auream collo coronamgeftantem 3 proinfigni h ibuit, regijs infignibus, qaa? Ulijs aureis tri- B bus conftant}hincatquchincceruiduoadijciconfueueruntjVtGuagninusannotat. Caefarisau- tem AugufticeruaminnumerispropemodumluftVisapacitiffimo iplitis imperio deprehenfanu. fuilfe 3 annalium monumentismandatum fuifle, Acmilianustradit 3 qua?i venatoribusnunquam iugularipotueritjcorquc fcilicet prohibence temporisdiuturnitare čute obdueio, vbi h^c verba^ erantcxarata: Noti me tangere , Liber a firmi al mio Cefare parne. $unt itaque qui ita ab Ariftotele fcriptum arbitrantur, quia ea, qua? citauimus tempora, non at- tigit:nam& Theophraftuseiusdifcipulus 3 &fucce(Tbr vix tandem extremofenioconfečhis, eta- temceruorum, quibus Alexandcr torques innexerat, didicilfe poterat aliqua ex parte, qui mo- riensidcirconaturam accufafledicitur, vt eft apud M. f ullium, quod ceruis,3c cornicibus vicam Cdiuturnam>quommnihilinterefletjhominibuSjquorum maximeinterfuillet,tamexiguam de- diflet. Iniquus profedo in naturam fuilfe videretur 3 nili longiflimam vitam ceruos degere, per- lpedum habuiifetjCum ipfeannosquinq ue& odi lginta vixerit,vt Laertius, ex Suidas prodide- tunt. Sed & ipfe Ariftotelesceruum nonfoliim Ionga?uum elfe teftatur 3 veiiim etiam longeuita- dscaufamaffert,quia fdlecaret;efleautemqua}damIongxuafellecarentia meminit etiam O- 1'usjceruiacdelphiui addudo teflimonio : Quivero fedinen,inqa\t,fel eff 3 dr exuperansinuti- bfijue mater ia 3 in de veter um nonnulli vita Ion noriške (vt Grrecis dici aifueuitj polyc hroma ex fel- ItJ vacuitate dim at) are id, funt fu(J>icati 3 argument o ex cer nor um vita dedučto. Sed dr delphinus t (/»idr fellisexpers el}, longauusesl . Coiumella vero etiam ceruum in viuarijs compluribus an- nis fuditaari poffe ait, namdiu iuuenis, i n q u i t,pofi letur--(juod aui longioris vitam fortittts e(l. Non immerito igitur viuacisepitheto a poetis celebratur s 5c ceruina feneCius,de cetate non vulgari di- citur,qua.’apud Iuirenalem filiopatris mortern optanti exofaeft. I am torpuet iuuenem^ inquit) longt dr centim feneclus. ^SacerdotesAcgyptij volentesindicarehanc cerui viuacitatem cornuaeius, quam maxime ra- molii faciebant, iiquidem vnoquoqueanno ho rum cornibus ramus adijcitur. Ca?teriun Ari- ftotelcsfenium exramorum mu!titudine,in quos fpargunturcornua 3 nequaquam agnofcendum clle docet 3 quin imo denrium caritate, atque ad miniculorum inopia coniečfandam illormn aeta- temeffe luadet.Quandoquidem fi fingulisannisramus propagaretur,ciim maximelongicui lint cerui, ijs profedo, quos vitra centutn annos vixifle,perhibent hiftorici, proceris pinis 3 & quercu- busmultograndioracornuaerupiffent. Inquit,itaque Ariftotelesceruosfenes^ciimcornuum-. mdiciadefierunt, cognofcimus maximeindicioj/SoAoi/,quamuis hsc vox aJiquandoidem /it apud ipfos, quod eadem vox in fsminino genere Diana? epithetum. Quamuis autem cuiiibet cer- uo Venator infidias parat,moriš tamen eft egregijs venatonbus,tefte Budso,nort grcgariumceruum,non quemlibetetiam foliuagum venari. QuinfoIenneeft,in- Ma./nitudt quit,ipfis non minorem ad curfum eligere,quam qui iuftf proceritatis eife videatur.Id autem no ccrui , quib, aipedlu modo cerui, fed plerumqueceruinis veftigijs,excrementorumqueftercufculis iudicatur: jignii a ve- Om® inuenta venatorcs diligenter colligerc foknt, atque intra cornu venaticum condere. Sunt rut or ib. col- & magnitudinis indicia: affričlusad arborum ftipites,qui conlpicui fspe funt intra fines ftabula- hiutur tioniseius: Tum cubilisinuenti amplitudo,& fubftramenti laxitas,vbi interquieuerit. Hacenim & alia renunciari in concilio venatico a veftigatoribus folent.-quos regts habent,velut mancipes G inftrumenti venatorij,atque minifterij,eorumquearbitratu,conciliofaltuenfidimifto,venatum committere folent: quod fermone peculiari dicitur, ceruum aut feram cuiufuis generis canibus permittere:& copulas canum,quafi iuga foluere. Cum vero cerui adhuc iunt Stategregaria>auc jicct foliuagi fint, indigni tamen venatu iudicantur,quafi nondum annos statis impkuerint cur- ifediicrem ricularis: reijculi a venatoribus appellantur. Mediocrem ceruum ciim venatorcs fignificarc vo- ceruu,juibi Junr, aiuntceruum efteuenabjlem,venabulimagnitudinc, venatuiiamadultum,fed veluti tyro- verbtsaeno- nem,& nouitium. Flisenim verbis vtuntur indagatores, cum indagationem antelucanamA^ tern vena- matutinam renuntiant,inconucutu faltuenfi lignificantcsceruum quali fubdecumanum. Dixe- tores , j-at autem ceruum grandem eum vocari demum, qui decem cotniculis ,quod minimum fit, infi- C er kus gr a- gnituseft:cundemqucexirnium vocat,& decumanum,non quafidenarium, fed quafieminetem, disquis. &egregium, Diucrfsprouindsmandariindagatonbuslolent,ita,vtquifquefuamobeat, ilL, alienam pedem non inferat indagandi gratia, neve in ea quid obturbet,ncu pro poteftate faciat. Jndavandi Indagatpr veftigijs cerui inftat, aut foleatis, fi locus vliginofus eft, vel pluuis antecefTerunt; aut odoratisarenteiolo:atqj fequente mololTo vefligatore vtitur,atqueeo vfqueperfequitur,quoad decumanum lccubuiffein proximo,certis fignis, cxplorauerit.Vcrum ne ille fortaffis,autaccdiu H a- indagantispropinquiore,autmolofTifremitu,autpanico(vtfit interdum)territusindeexcdfe- rittametfi enim eiuimcdi canes infigniter aui iti, genere fint Harprocratici,tamen cum propius %s° rCS acceflerc,nefcioquidprsferuoreobloqui,atquegannireplerumquefolent,malifqueinerepita- rc.Neigiturceruushuiufmodicafu,autculpaecubilnnatutino profilierit,indcquelongiusabie- ritjfolemniseftcautionis indaginelatiorecubiiisjocumcircumlčribere:MolofIumnumellare- gcntem,&compefčentem, necindedifccdere,donečexploratum habcat, feram intra fpaciuma Vniandtmo jecircinatum iacere.Gyroceruumclauderevocant,&ibidem fiftere.Rex((fd r ant neceife eft, prtefertim in quibusferi greges focrofandi funt legum regiarum fandionibus, tuart ^; le~ jg. c ^ Sac l Uar ’ as daltuariafque dicimus.In aufpicandouenatu nonnunquam noxia admittitur, S fS I pusftatimquaiicarceribusperperam curfusinftituitur J fiimpofturafiatcanibus,quequomo- °katperueteratoremceruum,fupraiibideaftu,didum eftex eodem Budalo. Miraautem e it ceiteagriophaga?illiusturb;e,inquithic idem,pertinacia: dirum autemfatum cornigeneanima- Cerui 3 de/pe r Js cunt ad extremum Iaflitudinisadduda,operiri cogitur atroccm illam,clamofamque coronam ratafalutt , ^aiquefe ridu petentem minaciffimo,atqueinfeftifsimo,qua tandem circumuenta poftomnia temeritat. * . 1ttt is' prafidia deplorata > repente farpe afsiliens, primum quemque uenantium, in quem incur- ^beornu petere lolet,nifi ferro protinus excipiatur. Quod iibi fadum eft,aut fi alias fera afilida, * «rata cft,tum demum receptui canitur ab eo,qui primus in eam čonfcdam occurrerit.Tum fi- m onum chorusilIe > filonumqueindamatur > č<^ uenatorescoeunt, quoquo uerfus palantes:qua: ta nquam ouatio eftob rem bene,&felicitergeftam,quamdeindeipfamexcipit uifceratio ex- temporalis,qu^ lic debetur ipfis canibus uenaticis,utlibamentum captura? accipitribus in aucu- P ] o uoluerum. Vifceratorem autem peritum elfe oportet,qui lauienam ferinam uenatoria omu Vifcerats- Naeftra exequatur, qui fcite feram deglubere nouerit, membratimqj incidere^ profecare in- risojficium . . T ergore autem detrado caput abfcindendum eft,moloftoque therelencho pori igendum, ** Pertriittendum, quem & indagatorem appellamus. Hasenim ei primitias peculiares placita_. * aai orumlargiunturobindiciumfera?;nimimm ) utincapiteferinolacerando,& obrodendofiu- , Umn auata opera? ipfe percipiat ante omnesalios,inpofterumqueirriteturis,cuius aufpicijs, u «uque rem ali j executi funt: Ciim interim uifcerator giatulabunda uoce tfuenti parte fua ani- . di blandiatur, & tanquam madum uirtute,induftriaque therelenchica iplum efleiubeat. De- Therelcch R e uenatoria? plebi, infimoque minifterio uenationis 3 fu« funt partes uifcerationis,ijfdem fcitis canis porti$ ttnbuta®. Epulum caninum omnibus in unum euocatis uenatoi ibus 3 & ctlndis dalsibus canum, cx prtda. Ccur ij(que coeuntibus, fieri hoc modo folenne eft: Venatores intra tergus ferinum panis frag- Relujuorum ^tafangiiinefenemadentia mifcentcumomafo in minutaspartieulaconcifo. Nonnunquam canummer P^terea,fi canes ftrigofi fint,& macieexbaufti,aut fi ftrenuam infigniteoperam eo die nauaue- cesquhil (ut ita loquar)e uiuo refecare.HiEc ctitn rede,atque ordine iada concinnatasque epular Y er '^t exerti manu uenatoris-tum denique luculentos illos Dea? uenatricis epulones ad epulum j^ 1 generis admittunt cum ouatitium uociferatu .Nam antea,& interim dum epul# illff parabi- t j s ^ x P e diuntur, corona? geftientis,ac canor« rapacitas,cnlina’ circumfufe, nidoremque captan- tniniftris arcetur,fuftes in manugeftantibus.Prioreepulo perado,fit &alterum eodem mo- r Cnt0 > fed non eodem loco; Exinterancisperpurgatis,«Stdilutis (funt enim ba?cquoque Dianx jjj Cra f eau fqi fatellitio) non concifisfruftillatim,aut proledis,fed integris,ita ut ciim aliquamdiu ^ a ^'lcerator fublimia tenuerit,St oftentaritad irritandamedacisagminisuoracitatem,tumea aii ,l ! ] Un:1 tepente in medium porriciat. lnterca:fa uero,& porreda cunda uenatorum cohorscum 'i^&calonibus fubiatisbuceiniscanerecapturam,quam uocant debetno, quofupra didu n 3 ^odociim ceruus in poteftatem uenit agminis uenatorij. lam uerb buccinatune modos> ue- ^ uccln ^tH~ ali 0resa ^ osar M uca boshabentprofignificationumuarictatejquandoquidemindagatoresnon rt Var ittas Utf U ° CIS commCi( -'io utuntur, interim dum in qua:ftione cerui funti qui abfque eo to ret, aut in- nece £ tl fia, c ffet CIJm noxa ' inairrcrenr,aut longius interdum euagarentur inquiudo J ctun receptu opus p, 5 ^ am b 0 uusiorte(urbr)tbrtunaprimoreinquifitioneceruamdecumanum indagine op- t> Xre Una l Ua datus fuerifjconfeftim fignfi receptuscatterisbuccina fua dabit, ut illi ad conuentum ^emplofe "-mpio ic rccipiant Eft interdum uenandi ratio,inquit idem,ita conftituta,aut cafu coir.para- 3 Polenti utconfiiio opus fit, uffi di&fus dies hefternus fuerit, & fifti tum ceruus certo loco 1 non rf i. 8l2 Vlyfsis Aldrouandi V c v,it or um vejili h s , vt var and us pr oferarum variatione , C dne s , vt cljjunendi . Canum, pr o nar: o rjfi- c’-) ; v ar i a it 0 mina . L at rtiču la¬ nu mantis , ifuibus de - mandadum. C avl s cxcur fo; ■'JA JU* i non pofllt: Aut fi ceruus, qui ad qua?ftionem deftinatus eft, ftabulum certum nullum habeat; Si H sneticulofus, &panico confternabiiis,quiinterquiefcereinterdiu,cubileque mutareitentidenu gaudeat:nam & ij,qui recenti venatu exagitati fuerunt,ad omnem ftrepitum confternabileSjfta, tarij fere non funt. Sunt & qui cubili excitati illico in pedes it a fe comjciant,vt non per finitima ftationisfiuelocacuriitare,&commeare,remearequefoleant,(quod pleriquecerui laciuntjfcd rečtis itineribus porro femper excurrant. In hac igitur fpecie, is,qui canibus regendis pra?fedu$ eft. fimulac id compcrit,fignum canora? buccina? dare folet,vt i j,qui in lubfidijs Jocati lunt,&re- liqui omnes venatores,atque aux:liarij,calonefque venatici,fui minifterij protinus vafa colligat, ciim ceruus caftra moueiiulnfuperioribusautemfpeciebusfignum copulisloluendiseanituriiu femita veftigiali, fimul vt inuenta fera eft. Et rurfus: Non dicam quod viridi vefte ad venatum cerui, lufca,&,villofa ad apri vtendum eft,maiorum inftituto,quod certo quodam modo amidfl dle oportet, quod enfefuccinčium, & cultroad improuifa munitum; quod ternos,aut minimum binosequos vnodie, eofoue pegalidas, orismorigeri,acdu(ftilishabcrcaddeftiltoriam vicifiitu- dinem e fefto in recentetn afliliendi. Non venacorisinfignia,non geftamiqa,non inftrumentum enarrabo: non genera canum, non formas, non naturam, non educationem,non inftitutionem, E nonprobationem generororum,nondegenerum notasdicam,nonblateronum, atquepetulan- tium caftigationcm attingam. Omittametiam,quod vt puerisdngenuispedagogi, ficc3nibus generofis lynagogi fui attributi funt. Ciim poft coitionem illam fylueftrem de cerui nece coačla, & folutam ad locum indaginis ventum efta cohorte venatoria, princeps ilie Venator, qui duftor cilie canum,moderatoiqueiuflfuseft,quia canes fuoptc ipfi impetu ab initioardentiusferuntur. Leniter ergo vena- torcogereagmcn/hccorumgentisdebet,finerequeeoscertaveftigialegere. Simulac vero cer-, uuslongiiis fefe in pedesdederit,gyrofque quofdam circumfcripferit,foletprimiim per veftigia-. luaregredi,vtdereličta? ftabuiationis memor,a?ftiuorumquefuorum amamitatem requiresblan- dam,atque iucundam: quam tamen po/tquam perfentifcerecoepit,feretina« finepra?fentaria_, B certaquenece non pofte, tum dcnique /alutem illi,quafi vltimam dicir,identidem reftitans,< 3 ^ maftus folum vertit. Eft etiam ciim pia?celeri fuga ingens fyluar fpatium pr«ecipiens, ex inarbi- tratu fuo alias,atque alias in alijs ftrophas comminifcitur. Pofcitautem ip/ius venatorisoftkiu , vt ipfeagmini illi clangenti,atquc excurforio a/Tedam fefe e veftigio prahe at,quo ad fieri poteft, & 5 vtdicerefolent,vtačtuscanini tračtum ino/fenfotenoreperequicet. Ačtumautemappello verboquafi venatorio,& LItuefi femitam,per quam canes ipfi vcftigarorcsagere ceru um dicun- tur. Sin fakbrarum, montiumque occurfu homo inhibearur,quo minus id faciat,debet quam ci- tiflime poteft, aut circuitu, aut flexu compendiofo canibusoccurrere, idque aduerfo vento.-tunu. aftum ab eo incercifum illico rcpetere > qui nifi fuboculis identidem agmen fuum habuerir,men- dofamfuorumexcurfionememendjrenonquibit. Atvbiconticuiftecanesfenferit,aut incertas voces,ambiguafve edere,metuere uma cerui dnlo malo incipit,autab hallucinationecanum ve^ ftigiaeiuslegentium: ne aut femita excefterit ačtuaria, autvenatum uerterint,&ceruum ipfum-. decumanuin temere pro quolibet ceruo dcreliquerint.Quod,ut comperire pofiit,reccptui canere C moriš eft,& retrorfus retiorfus,iterum atque iterum ingeminarecanoro uociferatu.Fecerintpor- roverfuram cerui canes, nec ne fecerint, hac rarione quifpiam maxime compererit Alicubi in/i- ftat, vnde canesarbitretur , &obferuetcommeantes: Nam fi dolusfugitiui in caufaeft illiusre- pentini conticinij, omnis canum caterua eodem ftupore affici videbitur: Sin verfura temere a ca- nibusarrepta ett(quod venatoresdicunt,colligere,quafi agglomerarepermutationisa< 5 iu)Claf- fis excurforia?dučtores, & coryphan’ canina? fyrrtphoni^, quiad huiufmodi fpecies vfu occallue- runt,a& inclamatu palabundoscanes, fociofque ludicri, & miniftrosiubilatueuocarc,& feleufmarequilitoriiimedcrc, quod rCqueftamcanere vocant. Ideftferme,perindeac li iurifconfultorum verbodicerem, ceruumrequirendum adnotare,vtre- F lattim,ac reum dolimali, buccina?que prtecoriio peruulgare furtum fui recifle. Tum autem ope¬ ra’ efle putantpretium caninumeomitatumfqualore,leruorc,lalfltudineconfedum,obidquo i nap er i a, h n rt a m e n t aq u e detredantem qu*fito foiue recreare,ibique pane,&quafi curandiscor« por ibus reficere,turh cornuum elangore alaeritati reftituere:plaufu,& biandimentis ad venatum ab integro ineundum exfufcitarc. Interim etiam adum a eapitedenud arceffere,quafique ad car- ceresreuocari cxt ur fo pene fpatioiCur vero cerui,tiim profl igatos fe fentiunt fyluarum opaca re- H»quant,atque in eampeftria fcConijciant,antecxplic;m;m eft,quod vbi contingit,tunc venato- risfeftofficiumpiec'inertis,nec piaauffiieatoiisoculis vcftigia in mollibuslocislegere,tutncanum ianguorem,impt tumquefeneleentem hortatu,claflicoquefyiueftii erigere,&i\mouare:Vcnato- ris v ero etiam jplius & canum ealjiditas, & folertia,&,vt loquuntur venatores,lapientia in verfu- riseJtrricaridis, & in emendanda canum halludnatione,maxime vendibilis, vt li in vila venatio- ; c rfar e Ju- nis-pmte.Verfuraaduplicem modnmelfeaiunt,vnuin li ceruus feledus,& curriculoprgfentisdiei fnexmoaus, cieftinatus, autlare-llitem fuum,aut vegrandemalium ceruum,fimonibusilJispediflequisluis obiecerit, q u ali pf& fe piacu la rem hoftiam: tumque intorta vertigine impoftoria protinus fefub- G dt3xerir.in qua fpecie Venator peritus,& veteratornon temerefallirur, li modocanespmereim« tes obferuauerit, auteorum ta m it m clangorem exaudierit, quippeomnium ccrui alfedatorum vbcesnotas habere debet, eorurn pra’cipue,qui claflis dudores appellantur, & naris emundioris efle nolcuntur. Sermone fyluatico fauces,& adum cuiufquc canis nolfe venatorem dicunt. Altcr modus eft, li deciHtfanus, qui primumquemqueceruum in venatum, autparafitum fuumindi- ferifflen, qualiqtie in reatum tranfcripfit, focium fug te fofe tranferipto illi adiunxit: quod idcirco interdum facit,vt'maiori ltdpore,& perplexiore venatu homines,canefque afficiat, atque impli- eet. Idquodvbiatcidit,dieerefolentvenatores,Iegitimumadum vnaferrieumverfura. Huius modiimpoflurteduasindicesnotas minimejvtperhibcntdallaccsjatechnologisvenationispro- dttaseflecomperiSi compcrta; fidei auriti cxcurfores, ncc vaniloquentia’ quoquo motldlulpe- di,repente ita'ihliflant,vt nec progredi videantur,nec regredi, fed quali flare in veftigio. Aut li poitb ita agant, vt inerter /e id facerc, ac line fpe pra.- fe ferant,ob idque vocem baubantiutn non ve i°ces,necpuiillanimes:&cum talesfint,Iaborera facile tolerant. Tenel- i«' , r^ff Ul ^ lnUU ^ (>SVernc>t:em P ore vena bhur:tuncenimnafcuntur.Primumigiturluco$(op/stcisfcc) e usvcmtorcontempletur , inquibusceruiplurimumconuerfantur. Etad locutn vbifue- r j nt J ‘ ;urn canibus > &iaculis ante lucern veniens., canesprocul a fyl ua relegec, ne fi ceruatn vide- c 'imd7 tUSemitta ^ t: ' ver °Pp ecuIa profpiciet,&ceruasfimulcumluce, hinnulosad 1 q- i&ft c ^ uccrev idebir s in quo fuum qua;que fotura eft. iuvd * aC P^buerintj & ne ab vilo videantur circumfpexerint,fuum qua?que in oppofita fta- Wn £rUa ^ E 7o arrrržpac, ideft,longiiisab eo,fed rečlae regione recedens: Pol- | g nai ° n cerua ni 3 fed ceruum genitorem longiiis recedere,& cuftodire feribit,& accedentes impu- fieutr" f U °^ ? on ^ ec ‘^ et P ut ° 3 fi x.cnaz\'ivet\v f*p forte ttMlonge ^nalia apparet locorutn facies, ciim quis propius accefferit, quam qualis ex longmquo pnus ^batin- A_ -, _J—- T " : -—.— velutterrg ttpv&UiVOG y affi CDatU r‘ Cum autern viderit iam hinnulutn,acccdat propriiis. lile immotus iacebit, _ fe opprinai (dn\t&cuJ finet valde rugiens: nifi ciim fuerit irnbre perfufus, (« J*«® ideft> refrigeratus,Iegit, fed prior ledioprobatur)tunc enim haudquaquam-. l | s a ’ le b i t s fiquidem humor in ipfo(ideft, humiditas pluuialis in čute eius) rigebit frigore(nam cu- kjjroida facile friget,pr£efertim matutino tempore) quod eum fugere cogit. Capietur autern a ‘buseum laboreinfequcntibus. Captumcuftodiretiumtradat:rugietillei Cerna partim vi- ^ ns >partimaudiens, tenentem inuadet, vtipfum eripiat, tune igitur canes hortetur,\^ iaculis [jj tu ^. ^unc vbi obtinuerit,ad alios tendatdn quos limili venatione vtetur. Et iutiiores quidetn Grandiorit p 3 |P u Pboe modo capientur: lam vero grandiufculi diificiliusmam cum matribus,alijrque ceruis hi nn uli , & Pto'ir tUr ^ u ^ us * n me dijs,ciim agitantur,fugiunt, hepe inter primos,raro interpoftremos, 8^ ceru i q U0 * l! s P u g n anres ceruaj canes proterunt.Itaquenon facile capi poffunt,nih quisinuadens fubi- m odo,etquL Can ‘ 'pet,vtexipfisquifpiam vnusdeftituatur:quodvbicoačliseisacciderit,hinnulum fecuti y us i tt ft ru ~ n 5 t. fa S P^itno curfu fuperant: nam trepidum illum facit abfentia ceruarum ,& hinnulorum in ea_. rnentisve - t u _ ecc ^ er basin co inparabiIisdt.(quafi dicathinnuli iam gradiufculi tum natura celerrimi funt, nAn( fo a tur a ^ etce leritatem metus, quo foli reličli afficiuntur.)Secundd tamen,tertiove ftatim capien- dj *. ^ or pora enim illortim ciim adhuc tenera fint, Iabori fufhcere non poffunt: Quin etiam ten* ^dodus drč- itib' ..^doftrabaeOceruisponunturinmontibuscircaprata,fecusfluenta, propefaltus (ra,7ra<;) j. cu ’ Ul i s ( iv ^cug 4io^o/e,fignificatautern 3io£o$ etiam fimpliciterviam,velfemitam) in aruis quo- r ^li atj r e ^dierint. Tendiculas autern oportetex fimilace plicari, &delibrari (ideit,corticelpo- diculas. Cj i t , e P utr£ fcant. Harum corona,fiue fkxus(Omnibonus fpira vertit)perpulchre rotundus fit> c 0ro Ceitos babeat clauos ferreos, ac ligneos alternatim,quibus ^ et b Pollux ‘arboKa.fzov , nefcio quam plicacionem in ipftus plegmatis, ideft , ipf c Ux parte media, dicere videtur, vt non intra ipfam, fed in ipfa,& pars ipfiusfit: & forfan ne_* ^»te h ldetn -^ eno pbontis fententiam affecutus eft, nam ciim verba eius tranferibat, hoc in loco Atfp e Vl uaniin Xcnophontelegatur:)implicetur.Debentauternferreiclauirobuftioresef- fu n i s 1 bgnei ceflferint,hi pedem premant. Cateriim laqueus funiculicoron* fuperponendus,a^ r*? r ( i )art0 c °ntextusfit,namfpartimateriaputrediniminimeobnoxiaeft.Laqueusipfe, dr anc U u ‘ c i Ue validi fint: lignuma fune pendeatquerneum,autiligneum longitudinetriumdo- P°tie U ? 1 :>Cia ^ t:uc ii n e palcEtta^^idefljpalmi^OmnibonLiJS vrertit v lnae)c u m coirtice.Porro tendictilae Ciij aru $ ^ nta P ef ta ftrobe,quinquepalmosprofunda: ea fupernerotunda fit,&coronistendi- tcrfu^^^SlualisiInterius vero fundum verfus^nagis magifq u ein anguftiamcolligatur.Simili- tcnc lioj U r & ^'S no fcrobsapcriendaeft, quanta vtrifqueconueniet. Hatc vbifecerit,fummam hir,fubflernat:(fictransfertOmnibonus,locusvideturobfcurus,grjrce ficlegi- 1 t g -p-rarocuf pač «5 'c7rt$wcu *«T«7»p® iffartfn) Circa coronam autern laqueum fu- ms, 8i<5 VlvAis Aldrouandi Todagria & vodotfrabe f]nonymi- nis,funemqueipfum 3 & lignum deponat, in fuumvtrumquelocum:pofl:eacoronaimponatatM- E dylidiscatiles tranfuerfos ( Omnibonus veitit,virgulasenodcs) qui non promineant foras. His folia minutainijciat,qua tuncanni tempushabcbit. Podremo fcrobem terra implebit,ea pri- mum, qua ex fuperficie cimi fodere inciperet,ablata eft,deinde terra firma proculindefumpti,, vtcerua quammiximeoccukusfitIocus. Qnpd fupereritterra?, afportetur longea tendicuk,. Quiafirecentermotaterra’odorem ceruafenferit, fentitautemfubito,auertetur. Porroceruas montanas Venator cum canibus in aurora potilfimiim , quamquam re!iquo die, obferuabit: Campeftres vero diluculo tantum. Nam in montibus non nodufoliim capiuntur/ed etiamin- tcrdiupropter folitudinemun agrisautem node tantiim 3 nam in die hominesmetuunt. Poftqua igiturtendiculam abftradam^rerpa/^žjAu, Omnibonus refupinatamtransfert,quidfi #W- wA9(xivlui , inquit Gefnerus, ideft, retradam, legas?^ inuenerit, folutis canibus tranfcurrat,ligni tradum, quocumque ferat, obferuans. Hrit enim plerumque non incertus,quippe motišlapidi- bas,& limite in agris dudo,via manifefta erit;quod fi per afpera loca feratur,raptus de ligno cor tcx, lapidibus harebit, & fic facilior erit perfccutio. lam fi pede vindus fuerit anteriore,cito ca« pictur: nam lignum intercurrendum,corpustotum,&ora ferit:Sin pofteriorc,lignum,quodtra- E Iv.tur, vniuerfum corpus impediet. Plerumqueetiam inter ftipites,&arbuftadiuaricataretento bi’ret ligno, & nifi funiculum abruperir, illic deprehenditur. Quod fi mas fuerit,fiueita captus, iiuc labore vidus,non eft cominus adeundum,nam cornibus ferit,& pedibusieminus igitur iacu- lis 'tendum. HadenusXenophon. Hislibetetiam Polluciseademdere,venationedico perpo- dodr ben, feu pedicam, verbaadijcereex verfione potifiimiim Gefneri: Podagria dida (<®obu- ypeut } al ias <3rocflucretyipdquc dflus viridunte Ut*dret . IpfcetUm eximi& lAudi s fuccenfus Amore , Afcdnius curuo direxit (piculd cornu,&c. Verum enim vero čarnim clamore,& Iatratu pelluntur m retia,vt docet idem Virgilius,du canic: Georg. 3. Et cdnihus leporem , cdnthus ve h ubere dum as ® Sdpevolutdbris pulfos fyiue(lnbus a pr o s , \ Latrdtu turbubts Agens^ montefjue per dltos lngentem clantore preme s a d reti a ceru um. Quemvcn«ionis tnodum fub perfona Memnonis delineat etiam C^Calaber: Mcmnon,inquit, llomachatusobinterfe&umamieumdeuaftabatmagnam Gnecorum cateruam > vt quando per montesvcnatorinfukansveloces ceruospremitadretia, č^illisiam turrnatim perniciofo lino coa&is, &extremo capturar doio circumuentis iuuenum coniilio, canescrebro Iatratu omnia mi- fcent: Tum hic teliš exultanslacrymabilem hinnulis velociffimiscardem infert. lam vero quan- topere pennas perhorrefcant puniceas fupra indicatum fuit,& in T urno etiam expreffit V irgilius, quem attonito quodam pauore perculfum.,ceruo a?quiparat, puniccd feptoformidtnepenn*. Hinc etiam excogitatum ifliufmodi pennisceruos venari. Id quod inter caeteros meminit Lucanus Odauium Libonem Illyrici mariscuftodem, venatoribus ikiufiuodi comparaus> hoftium vero lib. 4 . nauesceruis: # Noluit lllyricACUslos Oclduius vnd* C Confeflim tentdre rdtem , celerifque ruint C»ntinuit,curfu crefcdt dum pr ud a fecundo, ' Et temere ingrejfts repetendum inuitdt ad Aquor Puce m ur is.S ic dum pauidos formidine c er h os Clduddt odordtd metuentes Aera ptnn* : Aut dum difpofitis dttollat reti a v uriš Vendtorleuis ordtenet cUmofd Molofj 1, Spartdnof 3 Cretdfquc lsgdt : nec creditur vili Sylud c Ani , m[iqui preffi vejligiu roftro C clligi t, & pr ud A nefc it Utr at e repcrtA Contentus tremulo monUrdJfe cubtliAloro. Libet autem hoc loco cx Pierio hiftoriam enarrare, qua^ & Virgilio, & Lucano plurimum affe- retdaritatis. Narrabat,inquit,mihi Io. AntoniusPollioGeloumPrinceps,Pontificij contu* ^bernijmihifocius,ftareadhucin Siciliahancvenaticnisantiqua:rationem,qu£ficfieri foleat. Nobiles,vbi renunciatum fuerit ceruorum gregesvfquam oberrare,altcralterum inuitantespro- lH Stcih** pere conucniunt, afferuntque fecum fcorpionem,aut areum finguli,& fafciculum virgarum, qu* vtCEru $ s 3 33 33 33 33 33 3 * 33 nere/ubito pauefadi vlteriusprogredi non audeal, fed illarum motiml,& fulgoreifl dcclinantes adla:uumnonproculfledunt,& rutilanresfafciculosillosprofpedantes tanquam muroinduii cucutmgutttur,fubfequitur magificr 3 nominequemqu£ vocans exflationarijs 3 prout vnictiiqtio fitproximus 3 atquehuicprimum 3 velfecundum 3 i|Ji tcrtium, aut qtiintum 3 autfeptimumexlibi- dinefuateloexcipiendum deftinat 3 futurumfagittariodedecori 3 &ignominia:,nilioblatumama.. giftro fauciarit, vel fi alium 3 qucmpiam quam nuncupatum appetierit. Magifter ita agmen tam- diiicircumagitquafiperpomoeria progreffus 3 donecira prardaomnisperomnium vicesconcidat cxanimata. Ha: funt iraq;pennpilla'quarum formidine attoniti 3 fl:upidivcfadicerui 3 abalienato prorfus animo conffernantur. Ha-cillc. Depinnatisautč 3 ideft 3 retibus 3 quibuspenn;t:imponutui' Lib. p- hi sl* legesGratiu poetam.Sunt&alkeetiam capiendi Eationes,atq;imprimisfiftula paftoralfvtvcr- cap. 5 - titPliniuSjVelfibilo,vtGaza:Cerui 3 inquit Ari0oteles,capiunturot/p/7roW & relaxar 3 &quidlibetadcanen* dum fiiaue, praclare vfurpat, & fenfim,pedetentimq j progrediens in rnontiu vertices,&conuaI- les 3 atq;,vt breui explice,in omnia luftra feraru,&cubilia tibie cantu influit. Ac nimiruprimom eorum aures infiucntis foni infolentia, if foscxterret: deindc ciim impotenti voluptateaureste- ncntur 3 tiinu!Ionegotio coprehcnduntur,cantufq;.fuauitateperniulfi 3 &deliniti 3 ineoru } qu£pro- creauerint 3 &: domefticarum fediumobliuione veniuutretiam fi fera: beftia? non alocis 3 vbi verfa- riaffiieuerunr 3 abtrrarefolent.Sicigiturterrenebeftia'paulatim tanquafuada?illecebraducutur, 5J & quaficantu pra?ftrida? 3 in laqueos fefe inferunt J qi!ib.illaqueata:comprehenduntur. Hadenus ^ Aclianus. Circa Romanos agros 3 inq; fyluis fuburbanis infidiatores 3 teftc BIondo 3 nodu adlurae ^ lune iaculis,vel machina ferrea, igni crcpitate 3 transfigunt 3 capreas 3 ceruos 3 vrfos 3 & apros.Regem vero Mogureferuntccruisaltilibus J agreftesc:ipcre,laqueiscornib.illorualIigatis 3 quibusfylue- kres innedant. Vtuntur&lndi indukriaad capiedosceruosnunquaanobisanteconfpeda:ma- ximoru,quos capere potuerunt 3 ceruorii pelles,ita corpori applicare norunt 3 caput fuo capin acco- modanres 3 vtpcroculorumforaminatanquaperlaruaconfpicerepoflinr:itacompti 3 quamproxi. me poffunt 3 ad ceruos,n ihil metuentes.acceduntjprius tempere obferuato 3 quo ccrui ad Hume bi- bendi caufa cunt:eos 3 arcu & fagitta manu tenentcsfacilefigere pofTun^cum frequentesadmodu in ea fint regione, (Florida)arboris tamen cortice finiftru brachiu muniunt,ne ab arcusneruo lse- dantur a natura ita cdodi.Pdiesvcrdceruisdetradasnonchalybe 3 fed conchisadeoaccuratepa- raicnoruntjVt miru /ir,necquenqua in vniuerfa Huropa inueniricxiftimo 3 qui tata arteeasparare queat. Non eade etik Batams venatorib. ceruoru capiendoru ratio 3 qti£ Gallis, & Britannisin vfu eli 3 qui plcrumq;plagarum indagine^autcarbafco feptoincluduntcircudatos: Bataui vero 3 refe¬ rente Adriano Iunio, numcllarijscanibuspaffim per infidiasdifpofitisexceprosinuadunr 3 autin J ti mi rubil a S mcn Piuninm aliundc vrgensrcijciunr, \ bi conficiatur.Ariflotelesapud Celtaspharmaciim, ^ 'Ioxicis. drči cffe air 3 (idefi 3 beibam vcnenofam 3 vel confedum exeiusfucco venenum^nam &aconitunu pardalianchcsin Arincnia nafcentem 3 berbamvenenofam 3 fimplicitcrpharmacuappellarjquod Xenicu abipfisappellatur,miracorrumpendicelcriratc,quaobrem \enatorcscumceruD 3 autalia fera m tindis co lagiu : š percu flerinr 3 mox accurrere,& čarne circa vulnus exfcindere 3 nc venenum fubeatjCoenim infedu coipus,inquit 3 putrtfcerct 3 & incibo venenofum efTct.Pliniusherba ipfam 1 i m e u vocat: L ime um, i n q u i l^kerba appellatur a G altistu afagittas in ve n atu tingunt medicarnet o, cjuod venenii ceruariuvi.vocant, &c. Nifi fortc apud Plinium Xenicu 1 c ge n d u m f u eii tj n a m curli- Ceruos in mejuuvdicatur, rationuJJa feoffert/ Xcnicum vcrdtanquam arfenieum ab eadem veneni vi di- vnttm coge- dum 3 aliquisconiccerit. Hočan fitaconitumprimum Diofčoridis, vtcxi0imatGcJncius, fuo di p 4 perjU. locovemilabo. Činn voJuerisceruosalieuiusnemoris in vnum congrcgarelocum, facecupro, tiofa. rado. ir.quit AntoniusMizaldus(ex manu kripto Ptolomai commcntariolo deimaginjbus)afcenden- C entur. 2 . tepiimafadeIeonis 5 imaginem cerui 3 quaflcocuntiscumccrua 3 &dumillam facis } &:bormas,dic } apbor. c,p. Jjgo & conftringo omnes ceruos, qui funt in i fto nemore 3 per bde imagine, vt,vbi fepulra fueri^ad tam omnes conucniant,&non reccdatj deinde fepeliasin medio nemoris^ & miraberiseffedurn: Tem* Capiuntur ia-uits.. Laquets. £ XHH10. In Bataui a. De Quadrupedibus Bilulds. Lib. I. 8ip ^ Temp« venationi aptiflimum Virgilius hyemcm feciflevidetur, dum canit: ‘i nncgruibus pedicas , ^ retia ponerc ceruis , Lib.l.Georg\ ' A ur it ofque (ccjtii leporcs , tum figere damas , Venationi Sttippca torqaetttcm Bale ar is verbera fonda, /. tempu s ac- Cutn vix alta iacet,glacicm c um jlumina trudunt . comodum. PR/ESAGIA. AVGVRIA; Somnia. VEMIS tardioris ftgnum efle^comjci voIunt,fi cerui tardius libidinari indpiant: Bjemis tur¬ ovo autem anni tempore id fiat,fupra oftenfum eft. Ciim cerua a lupo fugata in- diorisfianu. rer duas acies euafiftet iifela, infignem vičloriam Romanisdedit, inannotationibus R 0 rtadrexi , U1S a vt hippelaphus vocaretur,quod tamen ipfe improbat,cum fit hippelaphus animal fui generis, addit item hunc eudem prodigiofum equum d ici a ceruo, qui in fyluaequam inijlfetjfuillc procreatum. lam veroconiedores tradunt 3 cum 3 qui pernodurnam quietem iroagiuatus fuerit viderc le ceruum, qucmpiam inftantem tergo, longeque fequcntetn, futurum 3 vtqui tale fomnium viderit 3 ea lit formidaturus 3 ex quibirsnulla olfeniio lit fubfecutura, ac perinde fruftra timeat. Hecuba vero apud Euripidemex lomnio quod uodu videbat, ceruam videlicet a lupo e gremio fuo diripi, cer ud in interprctatur fiiiam, lupum veio Achillem, qui cam diriperet; ETcTov /ap /SctAidv sA u ’it ctrif aduti *.. ERT0R1VS viracer 3 egregiufq ; dux 3 &vtendi 3 regendiq;exercituspcritusfuitj 0\ inquitA. Gellius J isintemporibusdifficilimismentiebaturadmilites > limenda- v: W\ ciumprodeflet,&literas-compofitasproverislegebat 3 &fomniumfimulabat,A^ ^ a ^ as re ^g‘ ones conferebat: Si quid ea? res eum apud militum animos adiuua- „ bant. llludadeoSertorijnobileeft: Ceruaalbaeximitepulchritudinis 3 \^vi* j, uacilfimf celeritatis a Lufitano quoda m ei dono data eft,hanc libi oblatam diuinitus 3 & inftind* Diana? numine,colloqui lecum 3 moncreq,- &docere,que vtilia fadu clfent,perfuadere omnib.in* „ hituit,acfiquid duriusvidebatur 3 quod imperandu militib.foret,acerualelemonitun\tumfefe 33 pra^dicabat. id cum dixcrat,vniuerfi 3 canquam fi Deo,libentci parebant.Ea cerua quoda diecufl* 3) » liKur^ i De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. S 21 A incurfio hoftium cflcc nunciata, in fugam fe proripuit, atq; in paludc proxima delituit, & poftea „ requHka 3 periirecreditaen: > nequeimiItisdiebuspon:inuentamdreceruam Sertorionuntiatur. „ Tumquinuntiauerat > iuffictacere J acnecuipalamdicerec,interminatuscft:pr;Eccpitqae ) vcearn „ po{lerodiercpentcincamlocum > inquoipfccumamicisc(fcc J im:iiitterec:admidiidwiiidean.ii. ,> cispoftridie vifam fibi effe ait in quiece ceruam, q:i£p:raerat } ad fereuerti: & vc priusconfueue- „ rat,quod opus etfet taft)pnedtcare. Tum Ssrtorio,qiiodimpermerat,figniflcanre,ceraacmufla 5> incubiculum Sertorijintrorupic. Clamorfaftusy&orta’admiratioefl:,eaquehominun3barban> rumcrcdulitaš Sertorio in mignis rebus, magno vfu fuit. Memoria; proditumeft ex ijsnationi- bus^u^aimSertoriofaciebaa^ciimmakispi^iijsfuperatasetfitaastninem vuquamabeode- ,, femiiie,quaniquam id genu s hominum eflct mobilitfimum. Ha:c A.Gellius. M PROBLEMA, f B ' -v-T-T??* LVTARCHVS qu£rens,quidcaufeeft ,qndd lacrymafylueftrium fuum dulcis eftjCeru^ falfa 3 &vitiofa? Videtur 3 mquic 3 in caufa efle horumaniinilium calor, & frigus.Hamfiigidusekceruus,aperadmoducalidus,Sc igaeus« itaq; illefugit, hicfedefcnditaduerfusinfeftantes: Cim quidem maximeexcandefcentia eila- ___ crymas exprimic: muko enim accidente ad oculos calore; iicut dixic Homerus: Igne oculos ardens,fetifque horrentibus a(per . id quodeliquatnr, dulec red iitur. Obdana in fencentiam Empedoclis concedunt,q ui a fanguine conturbatolacryma exccrniputauit,qio modo ferum i lafte agitaco. Cii n icaq; aproru fangais obcalorem-afper fi c,& niger: tenuis,& aquofus ccruoru mrconientaneu eft tale e(fe,quod ita con- citatutnalteram.tiinoreconkeraatuni alteru animalium excernit.Piutarchi fencentiam fequitnr Bernard.Gomdius:CeruilSjinquiens J cuiii in fugi verticur a venatonbus, lacrymi filfam expri- mit,in caufa eft illiuses lcuitatecorporis>& ficcicate cerebri orta timiditas>quioccurrente,fpiri- tas prše dolore comprelfi huuiorem excutian c,qui tranliens per ficcum qm(i per cineres lixiuium, ficatidulcisrurfus,qu;eapriseciain,vrgentibiisvenatoribus,laayniaeniictitur > quoniani calida, C humidaqueqiiia&anim.of? natur£ aper eft. nec in fugi collocat fui prg{idiu,yti ceruus,quin imo piyiraruitpiyceps ininuadentes. Q_mernpoiefuuditlacrytnana plunmoferuoreraptknfefsrf adoculospromeanccm, prorfufque inde hu mor calore temperato duleefeit. h^c ille. EPIGRAMMATA. PIGRAMMA in ceruo?glade conftriftos, acej-j itacaptosaruftiers 2 AeuictTaetgiAugcov Ktpctog \dyog , tvyt zpvdJeig nA»rar oplov zopvtpdg%iovtcu vupdfog , A« Acucu taroTzt/uoTnv l-p-ipunsav \X7rm Xp n fjtnfpdg f&Aa viSpdgd/AeA%xg i XeiMcri tov mm i^TTfir ddrarov, idcft , In c{fuft.nA~ tur. Ccrui lucry - mAcurptlfie /it , & upri ebtlcis. Odjfis. In addititn. AdUb.de fa- le. D Izz 3 Verud %n Vlvfsis Aldrouandi Ceru a nuper enixavberibus turgentibus lačlc E Letbiferavwp* venenum inflixit vipera. lnfečlum autem v ene n o m at ris lac hinnulus exugens, Labris bane illius ebibit mor tem . Aliud Leonida:, vel Mnefalci tetraftichum in ceruum venabido occiTum; T dv trapov KAeoAae? V7rozvctuoitnRo%r7ru>v ^pa^aaS V7rtpzpcivctci\i a/A.o? ijrafi gtitvv. Idefi:: Cleolaus dum ceruo in fakibus infidiatur, eumq; occidit iuxta finuofam Meandri aquam ad mirabili venabulo, alter cornua in odo ramos feda iterili infigit pinu. Aliud Antipatri fiexa- kichuminaliumfimilitcr ceruum occifum; T d v tAaipov \dScova , djup ipvuavSiov ZSojp , N dva rt Srpov6/u,n cpip/3oiu,iva.v q>o^6r? y Tldt^bOiaplSieoRafficbvio; čtM Evzop/aag y f TI A»£ac po,u/3o)Ta> Suparot Hpidpt*. Alpuct Si }(CLf S/KtpCUOV O.7T0 uodtud complurcs dlhcit olid mdlos . En n oh us Ačlaon y qui poftquam cornua fumpfit In pradamcanibus fededitipfe fuis. CaroIusfextus Fracorum rex venationisfu^in fylua Senlianadcceruofingularijcuiadaptatum fueratcollarearneum deauratum,necnon infcriptioin haxverba ; HOC CAESAR ME DO¬ NA VIT. Memorabilem ita pra:dam inpolieritatis cognitionem didundere cupiens,cerui alati ideofignum nobile lihi vendicauir, vt memorat Claudius Paradinus,hocfymbolum intcrheroi- ca recenfens. Eft vero etiam alatusceruus tergoferens Saturnum a qui dextra mauu falcem, cornu, ne decidat, corripit, finiftra fcrpcntemdetinct, fymbolum temporispmereuntis quam perniciflime.Pingitur a Ioannc Fayrabend typographo Francofurtenli ad Moenum, & typiseiu$ pra:figitur cum hisvcrbis: Res dge prudenter fugit y dr fecdt omnid tempus Auoldt dcripeSifalx demet it, dr Cduet dnguis. Adresdifficilcs,&arduasluperandasliimmainduli:ria,labore,acdiligcntia opuseft,idqueaqui- ke ceruino capin' inlidcntis pičtura fignificat idcjn Paradinuscum vcrbis: Ardud de tur bat, v is dnimofdciuatit. Diximus autem aquilam,dum ceruum adoriturin eiuscornua feconijccre, conquafiare, pulue- A uila vt requc (quem plumis fuis antead hanc remcongerir / iitahuiusoculosopplere,vt tandem de rupe cela os \a- a b'qua,vel montisaltifiimi iugofefc prafcipitemder. Sy mbolum aliud Achillis Bocchij, in quo Pallasdextra librum ferens, fin ikro brachio a:gidem, finiftraquc manu haftam ad curfum ceruo incitatoaduobuscanibus,quorumalter*a//atT»po?, alter Sav/aa^bg nuncupatur,infidensdeli- neatureumverbis: AMOR LABOREM FERT, EVM ADMIRATIO. P alladd mir ar is ceruo infedijfe fugact Sluem fequitur dupleoc, afequiturque canis . 1 haumaflus petit hinc , at ris C amater us dr iliirtc Admirator hic efi y improbus Ule labor . Difcendi m ir um parit admiratio amorem , J£uid non improbitas dura labor is agit ? EPI- H p tal 1 r»: A De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. L' 823 E P I T H E T A. P1THETA ccrui , & ceru a;, conueniunt enim omnia vtrique fexui 3 pKeter corni- jc 'pijeta J gerum. Apedumvelocirate^aAjtoTr^jlatinisjeripes^uod tamen epithetum ce l e „ nonnulli grammaticž ex Gra?corum fabulis defumi dixere,qui eam ceruam vocat rit at e . ^aA»oVocTa 3 quia talemreuerafuiffeeamceruam, fingunt poeta?: perperam igi- It CA $, ____ turnonnullos etiam veteres interpretatos efle žeripedem, aspovVocT * } aut asp/Vo- <5a,quorum lententiam refellitScaliger lunior inledionibusfuis Aufonianis,quoniam hoc per- petuum ceruis epithetum Aufonius attribuat, vt hic nullus ad fabulaš Qra?corum perfugio fit Io- cus. Omnesceruoš poete, inquit,^aA*o'zroJ'«5dicunt,neque tantum ceruos,fed omnia quibus ce- leritasattribuimr. Quare Hcfychius rečie^aA*oVo interpretatur /%up67roS'cts,&: poeta tragi- cus XctAscoVojTct Iptvvvv vocauit,quod interpres exponit s-jpsaV, ^ omo7t'iclphynx,vtriquecircumfcribirur TE AHTON. Cur autem ceruum ita in numisdepingercnt,non m črni n it. Pingit kem quatuor C rh KovAmiarav numo cum Iouis imberbis, & fulgur vibrantis imagine ab vnolaterc, ab altero cumunaginecerui,literisinprioribiasduobusauerfoordinepofitisKATAa?NIATAN.Infccun- Cattlonia- ekecreditur,n5 exiguam. Hoc tamen diptamni genus fuiife nondixerim,fod forte laurus ek. Inter Aelia?,huo AelUfantir Aliia? familite numifmata gre a vnuin ek, quod ad uerfa parte A Hi j Bala’ caput okendit cum lite- * ris BALA C, aticrfa Dianam cuiruiinfidentem 5 cui cerui, quosimpellk,iunčiifuqtcumtritici ^ariO:atirpica 3 Diana: 3 inquam 3 žAap)j,'SoA«,&a ( u(p/Wp«,vtekapud Sophoclemin Trachinijs. A p. pidum autem forfan fuerit tnticum,quod Alliusrei frumentaritrpra?eiRt:nam & in Axhj Nafo- j xs a nisnumokmilitera Fuluiodepičlo, Axfiusfrumenti mutili (picasgckatincaflide, vel piko 3 ECinN. Ex quainfcriptionecolligit,percuffum hunc numum in honorera Valeriani Salonini ab Ephefijs,apud quos celeberrimum erat illud Ephefia: Diana:templum. Pingititem Coinmodi gra?cum alium numum,in cuius interiore parte diuini- tas exprimitur l)iana?bino$a finiftro, & totidem a dextero latere habentis canes venaticos,quos ipfe imperite ceruos iudicat.'Videas tamen paffimfPierij Valeriani verba funt^Dianae fimulachro ceruum vt plutimum in venatum obijci,quaIcm pracipue fpeciem in Hadriani numo cerncreeft, euminfcriptione.- APTEMIS E0E2IA. Inab‘jsquoq;eiufdem Hadriani Dian#itidem Ephe¬ fia? fimulacrutn gcminis duorum ceruorum inter fe auerforum clunibus infidere confpicias,atque F aliterin alijs.Etceraaeftin multisGallieni numis cum infcriptione: DlANAE. COKS.AVG. Ea enim ambitionefuit,ingcnio vir alioquinimpuriffimo, vt DeosomnesadfuicuftodiamjS^ confčruationcmoccupatosejfTeiačlaret. Hiivcferasfereomnes,quotquotnuminibusdicauitan- tiquitas,numis fuis eadem infcriptione cudcndas curauit, quorum vis m 3 gna,paucis anteannis, in agro Bellunenfirepeita cfl: Extat&Maximinianinumusaureus,quiabvna parte Herculem-.- oflcrtditnudumceruicornua apprehendentem,quo fcilicetrypo vnus cx duodccim laboribus cxprimitur. Infcriptioeft VIRTVS AVGG. ConuenitautcrniMaximimanoHerculisfigiir;u, propterea, qiiod fe Herculcum cognominaret. I C O N E S. 1 NTER Damaphontisopera, Cercs ipfa, tefte Paufania, facem dexteraprsefert, lamam Hera:admouct: Hcrafceprrum } & vas^u^ciftadicitur, genibus fuftinet; € afiiftit folio quam late vtrumque paret latus Diana ceruina pelle velata, penden- teexhumerispharctra ; altera manu Iampadem, dracones duos altera ge/lat. Adiacet canisde venaticorum genere. In templovero Dclphici Apollinis,vt idem fcribit, erat Aetaon Ariftari filiiis, ac mater eiuscerui hinnuleum manibus tcnenres,accer- uina?infidentcspelli. Adiacet venaticuscanis.Ad vitam hecomnia,& ačlionempcrtinent.Quin. tusCalaber Eurypi!umomnesHerculislaborcsinfcutodepičlos Iubuilfe fcribit: Ergo&cer- uam pedibus vcloccmaffabrc fa & m9 ~ rit, figuram. Eodem etiam hieroglyphico virum, inquit idetn, intelligemus,qui mor um impu* rMm • ritatem corrigat, fcelera cluar,pramtatem emendet, & quod ait Lucretius: Verichc is hominum pcrpurget pe flora dtffit , It finem II atu at cupedinis^ atqtte timoris Exponatqne bonum fummunt , quo tendmus omnes gnale frt,*ttjue viam commonftret tramite parno, gua poflimus adidretfo contendere c Krfa , guietvc maliimmineat rebus mortahbus pajfim. Pocenimeft maleficum fcrpenrem, quidam ininfidijsexcubat, clatebrisextrahere,extračhim Fuga biero- interficere, interfedum deniq'uedeuorare. JFugitiuum proculdubio hieroglyphiconotarequi gljrphicum • C vellentjcurrentcm ceruum defcribebant, cui fugacitas fcilicet natura inlita eft, vt fupra di&um. Omimuisautem curfumperniciliimum Aegyptijexcerui currentis fpecic intelbgi monuiifent, tjuia tamen is requiem intercurrendum aliquam facit,confiftenlque manet,dum, qui fequitur. 2ppiopinquet,tum fiigam itcrum arripit/ fa&um eft, vt homincm aliquam laboribus luisrequie iiuerponcntem fignificare fi vellent, currentem quidem ceruum pingercnt, fed retro fpe&antem quivelcandidatusturpem effetrepulfampaffus,vel partamdignitatern amijjam Jo amiflifTetjVatiniana aliquaaffedusignominia,&proptercatacoperfiifum pudore,vtinfrequen. riam Lite n- tiora loca prodire non dudeat,oftendere fi veli en t, ceruum marem fine cornibus inter virgultau, tis typixs. fruticesve abditum pingere foliti funt. Cornibus enim amiffis tamdiii pr« pudore latent, quoad altera renafci coeperint. Alij dicunt,non prmpudore fieri hoc a ceruo,fed natura duce,qubd fela- jr m j ti pu- tebrarum prmfidio tutari velit,qui fc armis priuatum cernat. Excogitarunt etiam iuniores,inquit fillammitas idem Pierius, qumdam argumenta, qu« pallim referre, vr depofcere locus videbatur, haudqua- tjno refera - c l uam puduit,cuiufmodi hoc eft,quo apparatum bellkum fruftratorium,& inanem efle,nifipra- tur hiero - fens ,ardenfqueadfit animus,perccruummagnisinfurgentem cornibusfignificari pofuerunt. vhphico. Naturam enim mquiuntceruoanimaliadmodumdegeneri, cornua magmtudinisadeo fpe&a- Viuacitas , d«, a c afpcritatishorrific« contribuiffe, quo argumentum effet, eos,qui audacia,d^ fiduciaipfi ' prarditi noneffent,fruftraillumarmorum apparatum,& inftrumenta bellica compararc. Viuaci- tatemetiaijiexpi&oceruofignificari,quod Aegyptiorumcommentumeft,magisexpioratunu ** arbitror ,quam vila fit opus commentatione perquirere; datum enim illi a natura dt,vtquam diutilfime viuat. Veriim cum id facerdotesoftendere volebant, haud rečic cornua ramofa facie- bant,vtante monuimus.Quoniam veto ceruusadlunm fimilitudinem cornua nuncamittit,nunc reparat, ('nam & fideri cornua&decidere,& fuccrefcere videnturj hieroglyphicum nonnulli pc- nunt cornua cerui, fi quempiam ab ignobditate modo ad honores euečium, modo ab honoribas ad ignobilitatem reda&um afliduo fbrtun«rotatu,varioque euentu, lignificare voluerint: folis enimananalium cornuadccidua ,rec iduaqueannis omnibus. Arifloteics Achaicisceruisidait accidere, eofque ut prardidum pr« pudore tamdiii latitare, & loca acceffu difficilia petere,doneč aiiarenafcantur. Hincdeniquealiudnafciturhieroglyphicum,utfacrofandadignitasexuno- pQtcnt'uJ }0 . quoquccornufignificetur,utquodantiquiflimaueterumindicatdifciplina:Honorisenim,utdi- ?jonjqu e tj- C ebamus,& poten ti« fignum,tam apud gentiles,quam apud Chriftiane pictatis cultorcs,quique ' eos prmcefierunt, Hcbra’os,habitacornua. C hahrt.t di- clum in bdli attces . APOPHTHEGMATA. s ASSIM apud feriptorescgregium illud,fiuedičium,fiue apopbthegma Chabr% Athcnienfium ducis,quod & Philippus ufurpare folitus eft,recitatur, formidabi- liorem eflc ccruorum cxercitum leoneduce, quam leonum duceccruo. Tanturn isanimorum uigori,quoduxipfepolieret,tribuerat, idque multis flratagcma- tum exctnplis apud rerum feriptores pallim uerum elfe comperitur.In quam fen- tentiam DemadesPhiiippo,qiiicontra Atheniefesfuperiorcuaferat,adulaturus: No(Tes,inquit, 6 rexciuitatisrobur, fi Athcnienfium Philippus, Maccdonum uero Charescxercituipr«fuiffet; Chares enim dux fuerat Athcnienfium. Huc etiam referendum, quod Tertullianus noffe ait fo Chriftiani gregis paftores aliquos in pace Ieones, in prtdio ceruos ,quod quidem uisad martyrij cruciatus impauidus, & paratiflimus, ad ineptias tollcndas feruentilfimus, neque animos pulil- .itjitna bel- Jos,nequc ignauiam quorundamferrepoterat. MulfumanesTurcorum imperator,referente/ t .4. ceiuus in caftra penctraffct, in ijfqueoberrarct; Tumultuantibusmilitibus propter cerui in ca-" ftra aduentum,intcrrogauit, namphialam cornibusgejiat ?quodJiejjacre dimom. Pfiiud lotjui* * ur > *Uud fentit . A P O L O G I. V ESOPVS deceruo,&leonc iftiufmodi narratfabulam:Ceruum perfequiturlco: is fugicnSjfefe ex oculisleonisfubducens,in profundum conijcit nemus. Leo ue- ro quantum uiribus pratftare^fantundem uelocitate fuperarur. Quamobrem ac- cedcnsad nemus,partorem interrogat,numlatitantem uideritceruum ? Paflor _ uidiffe fe negat, ac nihilominus inter ioquendum, protenfa manu latibulu oftefi- dit: Leo itaquc ceruum inuadit.Atuulpcs(caenim fetnper apud Aefopum callidainducitUr)pa- ftorem hisuerbisalloquitur: Vttu pauidusfimul,atqueimprobuscs,pauidusquidemadi!Cifu$ leones,improbus aduerfus aruos. phrjrgio eiufmodi asnigmate 3 fi uiuat,utetur Epicfirus aduer- . "' " fus De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. L 8 27 A Cis cum, qui volupratem accufat, ciuri tamen mentem perinde ac paftor manum ad voluptatem inrcndat. Hinnulum cutn ceruo fic locutum aliquando ferunt: Mi pater cum multo fis maior ca- nibus,& ped um his celerltate praltes, pratterea ciim fint tibi ardua cornua 3 quibusa te vim facile propulfare poflis 3 qm canes, tantopere metuas ? Ibi ceruusridens 3 mi nate,vera 3 inquit 3 me- jnoras 5 mihi tamen nefcio quo padlo,femper accidir,vt,auditacanum voce,in fugam ftatim con- uertar. Apologus indicat timidos,& fugacis ingenij qui funt,nullis armisprotegi pode. Alij fa¬ bulam referunt fic: Percontabaturvenatoremafinusjcurceruusramgrandibus prarditus corni- bus, vifo tamen hoftequam primum a pedibusconfilium peteret, vtfalutem fuga quareret. Ac ille.vtintelligis, inquit 3 nihil arma prodefle,fi animus defit. Apologus aiter de cerua altero ocu- loobcacata. Ceruaalteroobcacataocuioinlittorepafcebaturjfanumoculum ad terrampro- ptervenatores habens,alterum vero ad mare 3 vnde nihil iufpicabatur.Prtetejrnauigantes autem-. quidam, &hoc coniečlantes ipfam fagittarunt. Ha?c autem.feipfam lugebat, quod vnde timue- ratjiiihil pafla foret,quod non putabat allaturum malum,ab eo proditam.Fabula fignificat %>e, qy£enobisnoxiavidentur,vtiliafierbqu«ver6vtilia^uo3(ja. Aiter decerua& leone. Cerua vena- $ toresfugiens in fpcluncam ingrefla čil, in leonem autem ibi ciim incidiflet, abeo comprehcnfaj eft,moriensautem dicebat: Heu mihi qudd homines fugiens 3 inferarumimmitilfimum incidi. Fabula fignificat, multos homines dum pa-rua fiigiunt pericula,in magna incurrere. Aiter de cer- ua&vite: Cerua venatoresfugiens/ub vitedelituit. Ciim pratterijffent autem parumper illi 3 ccr- uaiamprorfusfelaterearbitrata 3 vitisfoliapafciincepir. Illisautemagitatis 3 venatoresconuer- f}> quod prat verum, ai hitrati animal aliquod fub foliji oceultari, fagittis confecerunt ceruain^ J H*cautem moriens, talia dicebat:Iufta palTa fumjnon enim offendereoportebat J qua’ me ferua- rat. Fabula fignificat, quiiniuria benefadloresafficiunt,;! Dco puniri. Apologus aiter de ceruo & equo 5 qua indicatur libertatem natura nobis infitam, perire feruitute 3 quam totisviribuscorv- fečiamur 3 YteiFugiamuspaupcriem 3 ideft,frugakmuitam 3 quamfalsbnobishabemushofi:oiu. Rcčpolet apologum Hota.tius his uerfibus; ^ib. I .epiJT . Ceru ut ecfuum pugna meltor communibus herbis } °* Pellebat: doneč množin certamine longo Implorauit opes homnts.frenumgite recepit. C SedpoJlfjUiim vitla? violens dt/cejj it ah ho It e , 'Nonecjmtem dorfonon frenum de pulit or e : Sic cfui pauperiem ver it us ,pottore me talil s Liber t ate caret , dominam vehet unprobus^atpHe Seruiet aternum 3 &c. Aiter 6 . Ceruos, ceruafque ab initio rerum natura pariter cornipetascreauerat 3 fed ciim fatmina* infolentia u teren tur, (eque maribus ftuderentprafierrc 3 indignata natura 3 cornua execuit 3 C um auibus Stjmphaiicis y cum Ant&o deluttari mauelim 3 £lu)m cum amore. / n llercute ftfartinus Antonius Delrius ad hunc Seneca? locum: jur e ute* Manali perm* fera M ul te de c or um pr afer en s auro cap ut l>eprenfacutfu cfi . Fabuh y qua Pomsait , dum hanc fabulam funt commenti, voluifle innuere viro , qui fuperbiam fubiugarit, Hercules iracundiamreprefl~erit>reliquosprauosanimi motus fuftuleritadvnumomnes 3 hoceftdeonenu, ? c er nam au~ aprum,&hydramrefecatiscund:iscapitibusadimmortalemgloriamcomparandam } quainin- ncomemfn dicant aurea cornua, in primis necdfarium effe, arripedem ceruam confequi, eamq; non antedi- ntur ccpif- mittere^uaro^uod petitjfaerit affecutus, videlicetco vfq;animumfuuininhumilitate,patien- fe , moralis tia^ meriš virtutibusfubigere,donechacafliduitatebeneviuendihabituscomparetur,quicum nunquam finat ab «quoj bonoq; defle&ere. Quod qui fecerit,debita claris hominibusgloriano poft mortetn quidem carebic, fed nomen ipfius omni auri fpledore clarius in omni memoria elu- cefcet.Tantum Delrius.De Iphigenia Agamemnonis,& Clytemneftrg filia ita etiam fabulaatur poeta?: Ciim Agamemnon in Aulide ceruum Dian« ignarusoccidiffetjDeairata ventorumfla- tus amouitjVt nauiga re non poffent. Quapropter ciim oraculum confulerentrefponfum eftjAga- memnoniofanguine Dcameffeplacandam. Milfusigitur Vly(fesIphigeniamfiliamaftuama* tre Clytemneftra fub pr«textu fačti cum Achille matrimonij, adduxitj ciimq; iarn immolari pa¬ tra batu r, Deamiferta ipfam fuftulit, ceruamqueproilla fuppofuit, virginem auteminTauri- camregionemtranftulit, Alij ipfam eoprofugiffe-aiuntadTaurica? Dianattemplum, ibique* in omnes Gnrcos hoflilem animum exercuilTe,illofqueeidemfupplicijgenerc addixiflr ' I ’ 1 ’ Dianamvidi(fe,quodillacummolefteferret,rabiemcanibusAd«onisimmi;fit,vtillumlania- renr, Fabulam multisvcrbis compIexuseft Ouidius 5 fedmutationemeiusinceruum ficvenuftif* H fimeexpreflit: ncc plura minata Dat (harfo capiti viuacis cornua cerui, Dat fpacinmcollo,fummafque cacuminat aurcs , Cum pedibufque m anus y cum longis brachia mat at Cruribus.fr velat maculofe vcllere c er pa s /idditus fr pauor efl , Ste. Iti hocatitein a Paufmiadifcrepat Ouidius,quodnon fuperfaxo dormire folitumfcribit. Hygi- nus vero non folum Dianam ab Ačbronebuantemfe vifam e/Teait, fed etiam Ačteonem ipfam 'o- Cen V0 ^ U! ^ C v ^°^ alc ’ vnc ^ e et, am alij aliter fabulam interprctantur 5 atqueexplicant.Anaximenesqui ' s j<.n- pi^ l , r j san ti t | U i s dific r uitait i r e fe r en t eFii]genti 0 jAdarbnemvenationemdilexiffe,cuicum- i:. Metam. /n Beoticis. ■j. Metam. Fabula mo- fus ad maturam perutniflet anatem, conFderatisvenationumpericulis } ideft^quafinudamartisfuat rationem videns,timidusfadusdbEtpaul6pbft:Scd cum venandi pcriculum fugercr,affedum tamen B De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 82 p A tamen non dcpofuit, quos inan ker pafcendo pene omnem fubkantiam perdidit, ob hanc rem a fnis canibus deuoratus ek. Ha?c Ule. Vnde dl quod canum nonjine raulti adulatores intelligant, citaturque aStoba?oex Varino nifallor, dxs7np oKmalm vttotuiv rpotpopzvcov drr duru x.oveov aTTi^-cLviv^Teoi; 01 zbAzzig rh ipzcpovm; xaraAJaw 5 ideft,quemadmodum Adeeon a canibus, quos j Jahto? Tt aleba.tdifcerptusek,itaparafiti,&airentatoreseos,aquibusaluntur, mifereperdunt. Nonnulli * aucem fefe putant nobiliores,& infigtiiores, fi quofuis ficarios, nulliufquefrugis homines, & ga- ^ J neones inerres'domi,& menfiefufcipiant, haud fanomentisoculopramidentes.fe vnacum patri- m ; neAnt monijcomminutidamno,nominis,&plerurnquevitteiaduranifacere. Tutiffimosenim fefore ' * credunt, vtpote, tanto, tamque generofo fatellitio kipari, & tamen nonladuertunt, quanti con« ftet,quamque noxia fitea familiaritas. Anulusin pida poefi fic: Cornibus in ceru um mu tat um A čl zon a fumptis Membratim proprij diripuere canes. hizmifer ejt 1 dominu s par a fit os qmfqms e dače s , Pafcit^adulantum przda parata canum. Se tjuibus irridendum fuggeritcomedendum , Ceruusex domino corniger efjicitur, Qqi mythologicatradarunt, hoc de AčEecnefigmcntumad venatoresreferunt,qui fuas opes M erceseorti milerč dilapidant in venandi luxu inutiii admoaum, & fumptuofo:Etenim a canibus,quosalue- q ui canes retande vlcionediiiinaquafimebratimdilaniantur. Natametfinihil aliud Tceleris admitterent lu 0S etaucs nifiin eo,quod erogent in vidum canum,quod commodiuspofletegenis,& pauperiepreffiscon- m ’ ms r um ferri: Eatamenculpafatishabetgrauitatisadprouocandumiuftam Deipra?potenrisiram,qui tot bona nobis non ek elargitus, vt ijs tam male vtamur. Eoque grauiusilli peccant,quod rebus neeeffarijsanimumnon applicent, vtagricultura?, vt reipublica?, vtalijs honckis adionibus, fed omnem temporis vluram collocent in venatu, quo fit vt in vrgentem,minufque fibi notam penu- riam prcecipites ruant. Itaque dici non abs re potek,eos non a cambus modo,fed auibus,& equis Ift Baechis, quoque abfumptos,&dilaccratos: in quo fenfu Euripides: 0 'pf?Tov A 'ktcucovoz ctS-Aiov popov , OV couoonov (TKuAazic ag id-pz^afo , « &n07ratr*no »peifCovIv x.vvHyicu$. idek, Nam cernis A bizoni s improbam nečem 'i Canes voraces 3 Ule quas nutriuerat Nam dtlaniauere eptimum venatibus . , Pabephatusait poctashocfigmentonihilaliuddocuike,quamhominescauere unaxitne debe- Laborisvti- te,nequidagant, quod Dijs inuifum fit, aut ingratum,aut quod eosiniram prouocet. Ad " tas * hoc omnesolim labori fuifse intentifsimos, & manibus vidum qu;efiui.fse, non feruis, aut exte- risfua ncgotia,fed fibi tantiimcommififse,ideoquequilaboriofi efsent,opibus, <\^facultati- biispra’ca:terisabundafse: Contraqui fefeotiodcdebanr,voluptatesconiedabantur,vcnatio- ni ,&alia?dabant operam in extremam rerum pcnuriam decidilse, 6^opibusexhaukos effo, quemadmodum & ipfi Adaeoni contigit. Sed id fpeciatim in prodigosadolefcentesnon abro prodigalito. 'licet conuertcrc, qui promi magis, quam'condi, vt Phryges fero fapiunt, & tam forte, fed fru- t iscxitus. lira rcfipifcunt,cum nihilamplius ek in loculis. Šibi quidcm mire placent cum fecundis for- p ar ^f ltar p i ^tuns ventisopes fuppctunt,quibus impudentcs,«^ inancsganeones (qui nullum aliud iibi mores m penlum relidum habcnt,quam vt iautas culinas afsedentur, alienaque quadra viuant) pa- leant, & enutriant. At exhaukis patrimonijs ab ijs relinquuntur, longumque valere iuben- tur, aquibuS in conditioncrntam miferam,tamque abiedamcoadi funt. Nonpigethuctra- ducere, qu?s & ingratum collatum eftfomnina malecollatum efte,quippe cimi improbi homines ne paremgra« tuinrefeirec; r :guntur,ia’piusproacccpusbendicijsfimultatiscaulasaucupentur,fequevciqiKU uis lcuiftima de caufa iratosfingent,vt fic dcletum appareat quicquid in eoscollatum lit. Vt pru- dcntiores igiturellemusinconferendisbeneficijs., nehonori jfacultatibus, vimquenoftr£einli- diatores noftris fumptibusaicremus., rationem conferendorum beneficiorum nos antiquos do- cuiiTe ci edit,quippc ciim bcntficium viro bono facere/it prope accipere,atque hfc nonnulla par$ Curiojitds. eft iufiitia?, vttraditutneft inotficijs. Admoneri pmereaperhanc fabulam, ne fimusnimiscu- vitanda , riolimrebusnihiladnospertinenubus, quoniammulrisperniciolumfuit res arcanasaliorum- tognouifte, autprincipum, ciuitatum, fummorumque virorum, aut Deorum pnEcipue, quoriun labuUrnm velaliaua minima fufpkio,arcanorum confcium,facilepoteftopprimerc; Atque vtfummatiai tortic arurn dicam,eas,inquit,fabulas,quas infalfi,& imperiti plerique aniles nugas tantiim efte crediderunt, jecpus< adpofterostradidcruntantiqui, vtperillasnosatemeritate,crudelitate>arrogantia,Iibidine,il- legitimifque facinoribus retraherent, & ad humanitatem,prudentiam,benefkentiam J integrita- F tem,tempcrantiamque adhortarentur.Quampofteriorem interpretationem,nefcilicetlimusni- mis curiofi,Ouidius ipfemet mihi videtur lecutus,dum exiiij fuicaufasrecenfet,inquien$: C ur alicjuidviditcur noxia lumina fcci ? C ur im pr ude n ti c ognit a caufa mi hi ? Infcius Affaonvidit fine vejte Dianam Prad a fuit canibus no n minus Ule fuis, Stultiti& ty, Fingitur vero in ceruum conuerfus Ačfteon non abs re, nam fic apte fignificatur ftultitia. Dixi- pns , mus enim ex Plinio ceruum animal efTc fimplex, & omnium rerum miraculo ftupens. Significa- tur deniqueper eandem fabulam,omnem t>ijs immottalibushonorem deberi,ideoquenon leue fupplicium fubijfte AčEeonem, quod nudam Dianam intueri, &,vt Hyginus addit,ad amplexus inuirare aufus eftet. Sunt denique,qui Ačteonem non in ceruum verlum,neque ceruipelleteda fuiflearbirrantur,fedopinionemcanibusimmiffam ? vt feram putarent,quod attigilfe volunt Ouidiumhocdifticho; Testis>& Aclxonquondarn feracreditUs illis \ Q Ipfe dedit let ho cum ipuibus ant e feras . Stefichorusdenique Hi me mus Ačlaronermrefeiete Paufania, a Diana cerui pelle drcurtidatum fcripfitjincitatisad cum lacerandum canibus,ne Semclen vxorem duceret. Ego verp,inquitPau- In B, qurceirarcconlueuitpernemora,&campos J vt viuar,alerehominem. Aegidius enim Athcnienfiscum inGallia ad B. Cafarium Arelatumcontendifter,leceflif H fetque,poftea in eremum, vbi diutiusherbarum radidbusvičiitabat,cerua ftatis ad eumhoris veniens, vbera porrigens lačte eum pauit, quam iufequentibus quodamdic canibus regijs,cinn in an trum Aegid ij confugilfet Gallia regem im pulit ab eo fum- misprceibus petere, vt in loco fpelunca’ monalterium cxtruitpateretur, quod effečium eft. Hac calcnd. bcptembris ab vniuerla Ecclefia commemorantur. Meminit ctiam Maiulus hiftori- cus: Aegidius Abbasjnquit,ad Rhodani oftia latebram iibi eligenSjtriennionullicognituSjeer- ua lac prabentenutritus eft,poftea iniicntus,&indededučl:us,pra?dle monachiscapit. Nutriuic ctiam cerua Telephum,tefte Aeliano^Auges(alias Agaues^& Herculisfilium. Meminit & Dio- dorus.TelephuSjinquit,Herculisfiliusex Augea AlcairegisArcadia'|iliaauiiufluexpolitusiin. fyluis, &aceruanutritus J donoquedatusTeutrati Myfipregiprofilioeducatus eft. Paufanias locumaddit Tegeatae, inquit, tradunt Augen clam patre Telephum cnixam in Parthemum montem,eum abijciendum curafte, ibiquc puero expolito ceruam lac prtebuifse. Idem tradit Juftinus hiftoricus de Habide Tartefsiorum rego: Tartefsiorum, inquit, rex vetuftifsimus Gar- 33 ■>3 33 33 33 3 > 3J* De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 831 A Gargoris tnelliscolligendi vfumprimus muenit. Huiccum ex filire ftupro ncpos proucniflct, pudore flagitij varijs generibus mortis extingui paruulum voluit, fed pcr omnes cafus fortuna_ quadam feruatus ad poftremum ad regnum tot periculorum admiratione peruenit. Primiitn_ omnium ciim eumexponi iuffiftct, &poftdiesad corpusexpofitirequirendum mifilfet,inuentus eft varioferarum lačte nutritus; dcinde relatum domum tramite angufto perquem armenta co- raeare confueuerant, proijci iubet, cruddis prorfus, qui proculcari nepotem,quam fimplici mor- teintetficimaluit. Ibi ciim inuiolatus effet, necalimentisegeret,canibusprimdieiunis,&mul- torum dierutn abftinentia cruciatis, mox etiam fuibus obijci iubec. itaque ciim non folum non necaretur,verum etiam quarudam vberibusaleretur,ad vltimum in Oceanum abijci iuflir. Tum plane manifefto quodam numine interfurentes £eftus,ac reciprocates vndas velut naue, non flu- cu veheretur,leni falo in littore exponitur,nec muko pok cerua adfuit,quiE vbera paruulo afi- ferret. Indedenique conuerfatione nutriciseximiapuero pernicitasfuic,interque ceruorum- gregesdiu montes,fiiltufque haud inferior velocitate peragrauit. At poftremum laqueo captus regi datusdono eft &c. MilesquidamIulianusnobiliscumquadamdievenationi infifteret,& luliani k't~ B quendamceruum repcrtuminfequeretur, hic verfuseum fe vertilfe dicitur,acdixifle: Tu me in-- fioria ., vtpa fequeris,quipatris, acmatrisocciforeris. Qupdilleaudiensyehementerextimuit,nefortefibi rentes pro- commgeret,quodaceruoaudierat. Reli&isergo omnibus,clamdifceffit,&adregionemvalde priosoccide-> remotamperuenit, ibiquecuidam principi adha:fit,aquo, ciim ftrenue ciim domi, turn forisfc_, rit. gereret,vxorem accepit, & caftrum pro dote. Interea vero parentes eius, ob amifTum filium do- lentes, vbicumque locorum fiimmacum diligentia perquirebant,& ciim tandem ad caftrum,cui pnrerat Iulianus, perueniftent,vxor eius, cum mariti fui parentes efle intellexiftet, liberaliter, & cum ketitia primum exceptos, vt fefla lalfaquecorpora reficerent,proprium eisledum conceflit. Ec ciim ilIafequentidiefummo manead ecclefiam iuifTet,ecceaduenit Iulianus,& in thalamum quaii excitaturus vxorem cum intraflet, & duos ibi dormientes adinueniftet,fulpicatus vxorem_ eftecum adultero, euaginato gladio vtrofque intercmit; Exiens autem domum, fačlus vxori ab ecclefiareduciobuiam,attonitusinterrogauit,quinam eflfent illi,quiin lečlofuodormirent?Re- fpondit illa,parentes veftri funt,qui vos diutiflime qu;Efiuerunt;quod audiens tile pene exanimis effcčiusamarifiimecoepit dere, & dicere: Heu mifer quid faciam, quia dulcifsimos raeos paren- Ctesoccidi? Etecceimpletum eft verbumcerui,quod dumvitarevolui,miferritnusadimpleui. De S4 ^ Us Bafilio Imperatore, vt aceruo occifus eft, hsc ferereferunt hiftorici, Zonaras, Cedrenus, & alij. - ^ Imperatorprogreflusinvenationcmceruooccurrit,quiira ere&is cornibus pnefeferebat,torne * u0 occ - tm iegeminfpiciens,cuigladiummagnumattollcnsincollum vibrabat. Sedrexceruicornibusim- ~ plicitus zona, qua cingebatur altero eius cornu ramo adhmftt, vnde in altum eiečtusin cornibus fermrex tu vitam finiuiflet,nifi quidam enfe ftričto zonam abripuiifet. Quare in terram delapfus crti _ faluatuseft. Cui ingratusrex moxcaput pro falutaribus doniš ademit,quodnudumenfem in fo tn ^ r ^ ftrinxilfet, non inferam, falso illud in innocentem fimulans,qui pro falute regis male mulčlatus - tu ^ g . fuit. Sed mox diuina vltio adfuit,lethaliter enim fauciatus a ceruo,qui cornibus violento infultu inimumventremada<5i:isequoeumexcufsit,pauldp6fteo vulneremortuuseft. Euftachiusfeu ftttem Placidas,quomodo incerui cornibusvifa Chriftiimagine,eius fidem fu(ceperit,his verbis rečen- pj ac j^ e ^ fetMetaphraftes: Quandoeiabello inhoftesgerendodabaturrequies,obleclatur, inquit,vena- r^ em - tione,qumeftbellimeditatio.Porroautemcinneialiquandoegre(Toad venandumrenunciaflet ^ anam E explorator, ceruos in armentum non procul pafci,Placidas quidem, (vt mos eft)difponebat eos, ^ r qui fecum venabantur, & ordinabat venationcm. Interim autem dum occupati eflent, qui eu eo • eraut, in dumis apparens quidam ceruus ingentis magnitudinis, & curfu alios anteuertens, illius ad feconuertit oculos,& tanqua infignis quidam hoftis,prouocabat illu, vt fecu coniligeret, atq; eorum quidem, qui cum eo vcnabatur, alios ficut ordinauerat, ita armentum ceruorum perfequi iiuit,ipfe autem cum paucis laxatis frenis vehemeter illum magnum perfequebatur,dcinde alijs iam defcfsis,folus ipfe poft eum currebat, cum nec equu s eius eflet defeftiis, neq; retardatus dlet eius jmpetus,doneč ceruus cu eu vidiftetfolum relidum ab alijs,in verticem montis, & prterupta petni,quod quidem cerui naturam fuperat, infilies&pedesreprefsita curfu,& venatorem a per- iecutione: Hoc autem crat non venatorem efte prieda* propinquum, fed ipfum cerni captum ab eo,quem perfequebatur. Nam ciim Placidas confiderarct,quana via poflct petram confcendere, &a tanta pravda non excidere,capituripfc potius a diuina,<5c magna fapientia: Nam fupra caput cerui, quiapparuit, ex vero eius cornu falutaris crucis erat fignata figura, colore admodum lplendido, fi^luminolo, in ipfa,^utern ille,qui čarne fuit pronobispalfus ,tanquam intabula^ formatus erat in aere: Ex illo autem fpekaculo voxqusdam audiebatur dicens: Plači da, quid raeperfeq icris ? & qu« fequuntur, nam Chrifti fidem fufccp.it Euftachij nomine fumpto, Aaaa 2 & hi Vlyfsis Aldrouandi egregius poftea martyr effedus, vt vel fic gauderclicuerir ei aliquando fui/Tc venatoremJ, quun.doex venationc,& falutis,& glorije occafio aliquando per Dei gratiam ei fueritoblata.H^c il!e j qua? & Nicephorus affirmat, anno 849. cum fames admodurngrauis Germaniam raaxime / ib. q.an- _ circa Ren um attereret, apud Thuringosquidam a Graberfeld oriundus,dum fyluascuminfante ual. petič, &filiuminterficere,atquecomcdere meditatur,fubitoduoslupos,referente Auentino» alijfque atteftantibusccruam laniantesconfpicit: manusa filioabftinet, a fera lupos abigit,ca- dauere fera? vefcitur. Clodoueus Francoruin rex poft orationem ad fuos de violato ab Alarico Gothorum rege paterno oratore fuo, exercitum aduerfus Gothum dudurus, priufquam in aciera prodiretad Diui Martini fepulchrtimdonaria mittit ranquam defutura vidoria oraculumex- pcdaret. Venientesqui mifli erant,dum ad fores templiaccedunt,audiunt pfallentesfacerdotes Dauidishymnum: Protexifti me Domine virtute adbellanr, quod ominis loco fufcipientesoblatiš muneribus,ad regem perntciter pcrgunt, Oraculo accepto rex erediorfadus ad hoftem feftinat. Dum proccdit agmen Vienna amnis obftitit,qui crebrisimbribus intumuerat, ita vt vado tranfi- ri non poftct. Impeditum dolensexercitum Clodoueus,Deus,inquit,optimein tribulationibus adiutor,atte r ndequod in hoftestuosproficifcor,faue religioni tu«e,quam tueor,&nedifterdehg- ^ reticoGothofumere vltionem,< 5 ^quinospra?pedit, dafluuium vadabilem: Hocprecantenu Černut v a- Clodoueumnon eftafpernatus Deus. Ad plimam enim infequentis diei lucern ceruuse fylua- da modrat . nemine inclamante in confpedum fe prorupit,qui magnis militum vocibus inde excitus,fluuiuui enatans, quafi itineris explorator, vadum monftrauit. Hune fecuti milites in vlteriorem fluenti ripam, qua ceruus traiecerat, euadunt. Vitra progrelfus exercitus ad Diui Hilarij Pidauienlls a?dem confiftit. Vbiintempeftanodequiefcente Clodoueo ignis intentorium decidere vifus eft, quod prodigium plerique bonam in partem interpretabantur, cum non procul abelfet ho- Ris,milites in aciem rex eduxit, moxque atrox vtrimque pradium commitfitur. Rex inrer prar- liantes Alaricum confpicatus, eum inuadit, & folus foli congrediens, folo deiedum Gothuou E 35 33 necat. M Y S T I C A. ERVO Saluatorem noftrum, & Dauidem regem prophetamque aflimilari ap* pofitedocctinhtec verba Diuus Ambrofius praftaturusin Pfalmum 41. Multi qdidem,inquit,deploraueruntinfirmitatemfragilitatis human#: Excdlentius SmI ramen c#teris S. lob, & S. Dauid: lile fuperior diredus, vehemens, & acer, IfSSI quafi grauibus exafperatusdoloribusmaiorecothurno: Hic blandus,placidus,& maniuetus, mitiore aftedu: vt vere quem fibi imitandum propofuit,cerui imitaretur affedunu. Nectemoueatfi rantum prophetam fene fimilitudinevidear pr#dicare, cimi legerisad apofto- losdidum: Eftote aftutt ficut feTpentes^&fimpUcesficut columba . Sed ta men quamuisiftiuimo- di fimilitudines pijs aftruantur exemplis, litque innoccs,& mitisnatura ceruorum,illum ceruura ad imitationem prophet#propofitum hoc loco arbitror, dequo Salomon patern# mentis alfer- Proucrb. 5 . tor in prouerbijs dixit: Ceruus amiciti <* 3 (jr pullus gratiarum confabulctur tibi. VerusenimDei filius in femetipfo naturam, quam animantibus ipfe donauit,expre/fit,qui in hunc mundum tan- quam ceruus aduenit: Et cum his fe mira {Implicirate iungebat, a quibus ei parabantur infidia?. Fertur enim huiufmodi ceruorum efte fimplicitas, vt cum fe exagitari viderint, hisfefe equitibus adiungant, qui minifterio fraudis appofiti,fug# fpecie, ac fimulatione focietatis indudos,ad re- ** tia vlquededucant. Ita ergo Dominus tanquam ignaruspericuli, atque improuidus,Iudpisfibi dolum ftruentibus admifcebatur, & focietacem Iud# proditoris fibi adlduit,cuius fimulatione^ funefta vfquead crucislaqueos,&paffionisretiaperucnit. Vndeconuerfusadeumdixit: luda oetelo filiurn hoministradis ? Ethocquidem modo venit ad fynagoga? retia volenfque fe induit, fedno implicituscfijnecinfiričlus^uiomncsrefoluit. Deniq; eminebatfuperretia,&quiaeum fui non receperant, vocabat ecclefiam,& fuam ei gratiam conferebat,ficut ipfa fanda Ecclefia in canticis proteftatur dicens: Adiuraui vos filist lerufalem in virtutibusfortitudinibusagri , ne fufcitaueritisne excitaueritis chantatem vfcjue ejtio voluerit . Pctit ergo in odore agri, qucaL. olebat Sandus Iacob, idelt, illa fide, illa deuotione excitari fponfam fuam a filiabus lerufalem, vt feftinet ad fponfam, excitari eius in fe charitatem, aut etiam ipfusn excitari, quia chari- tas fponfuseft; Deus enimeharitas eft, ficut dixit Ioannes. Sed Ule non e st pajfus feab eis excitari , qnta j} on te properabat egreffus de thalamo exultauit , vtgigas ad eurrendam viam. Vi- dit eum fponfa, 6^ vocem venientis audiuit, fubitdque conuetfa ait; Zece hie Aduenit faliens -_r - n La c* 22 . Cantic. 2. / De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 833 A inmontes,tranfiliensfuper colles. MaioresenimTalit,minorestranfilit,nepire feftinationis impe- diinenta patiatur. Sirnilis efi 3 inc]uit,zw^j capre^binnulepueceruorttm fuper montes Bethel. Bonus ccruusjcuius mons eft domus Dei,in quam ranta cclericate curreb.it, vt fponfre vota,& de. fiderfa pramenirec. Denique qucm de longinquo venientem viderat, repentc lihi adeffe cogno- llir,vnde & ait :Ecce hic slat poji parictem nojlrumprofpiciensperfenejlras,eminens per retia. Hare Ambfofius,& mox rurfusexplicaturus pialmiexordium, quod eft: Skat defderat ceru us ad fon- tesa juarumjt a defderatammameaadte Z>e»j-.Ceruifimilitudinem,inquit.,fufcipit etiam Chri- ftus, quia ueniens in terras ferpentem illum diabolum fine vila fui offenfione protriuit,cui calca- neum fuumobtulit, fedeius venčna non fenfit. Vnde dičlam eft ei, fuper afidem, (jr bafilifeum mbulabis. Simusergo & nos cerui,vt fuper ferpentes ambulare poifimns. Erimusccrui,fi vocem Cerute ajji- Chrifti lequamur,qu:e nos Sepneparat ceruos, &facitmorfusferpentium nontimere: Acfiqui milantur fone fuerint vulnerati,aufert eorum dolorem,foluendo deiičlum.De his ceruis dicit dominus ad Chriftifde - lob \ObferuaPli par f us c er nar um,name rafti autemmenfss earum plenos partusitdolores autem ea- les,drtnaxi rum foluiPli, en utrifli Rito s earum,vt non time ant? Audi qiiomodo non timeant filij cere aru m ta- me apofoli « B lium. Doceat te Ifaias, d icens: Et puer paruulus mit tet manum in cauernam afjidum, dr non illi I ob. 3 g. mcebunt. Ecvtagnofcas,quodecclefiehiiosfignificare videtur,addiiit.* partus autem earum Ifaia 11, emittes,dirUmpent filij e ar um, dr multiplicabuntur in gcneratione-.extbunt , & non rettertenturre- tto. Nemo enim rnittens manum ad ar a trum, dr aficiens retro , b ibilis ejl regno Det. Merico ergo ceruusfačtus eft dominus, vt tales fibi ceruos domini vox praepararet, de quibas ait: In nomine mo dmonia eijcientflinguis loquentur nouis , ferpentes tollcni,rjr fi mortiferum (juid biberint, non tis nocebit . Tollebant enim ferpentes ciimfpirituorisfui fancli apoftoli de lacebris corporusnu eruerentnequitiasfpiritaies,nec vsnenatnortiferafentiebant. Dcniquecumexiliensdefarmen- Aft or% 2 g t tisPaulum vipera momordiftec, videntesbarbari pendentem viperam de manu eius, putabant repente moriturum, at ille ft xbat intrepidus, nec valnere mouebatur, nec venetio infundebatur. Vnde videntes eum non tanquam ho ninisc 5 ditionegenicum, Ted tanquam Dei grada editum, fupra hominemeflearbitrabantur. Videcemum viperam delatebriseruentem,.{piritu diuino, p 0 p, 2 ji quierat in naribus eius, ficut dixit dominus ad lob. Conuerfus,inquit,Pau!us in Tpiritu,& refpi- j,clor. 17, ciens cum dolore ait ad Pychonem: Pracipio tihi in nomine domini nojlri lefu chrifli,continuo exi- ^reabea: Eteuiuitcadem bara . Videeeruum venientem ad bapcifmum^uifacri fontis ablutus ir- riguoomniaperfecutionis venenareiecit. Videeeruum dominumIefumquando venit ad loan- neni Baptiftam,&dicente fibi Ioanne, Ego debeo a te bxpti\ari,dr tu steni s ad me . Refpondit,yfoir w^,&bocdičio in aquasfalutem iitiens puhlicam tota auiditatcdefcendit. D.Chryfoftomus dtomil. in ceruos deuorantes ferpentes efte ait omnes difcipulos Chrift;,quippe qui aduerfus Tpirituales Ter- pf^ ,n ' 10 3 * pentes vim ha'bcant,iuxta id,quod a Chrifto dičlum eft: Eccc dedi vobis pote Platem calcandi fu- Ceruus ma~ per ferpentes,jr forpiones^jr fuper omnem virfutem tnimici . Ceruos autem, quia anirpalia mun- Hm ^ nim rf da funt iuxta legem, neceftarib anim is iaftorum eiTe,qu i quidem lege Teru a run c. S im iliter Tbeo- ttfx ^ c Z e ’ dovetusexplicans illud pfalmifta:: V ox domini preparantis ceruos, lolumhomo,fsd &filiusho!ninisdicitur:necleotantiim,fededani •> Catuiusleonis. Accubunsenim, inq \\x.,dornuuit 3 vtleo>&quaficatulusleonis . Nec verpalienunu * 2 4* eft,a fponfa illud iignhicari,quddciimparuulaadhucefletcorporisa?tatula,diaboli potentianu vciuti ferpences quofiam deuorauitjciim magos,quidiaboli vatescrant,confeftim,vtnatuseft, ad adbrationem protraxit. Porro interanimaiia, qua? munda funt,caprea,& ceruusnumerantur Tian typus j n lege,lam caprea prior,quum ceruus nominataeft,quia figuram obtinetfidei,propterexcellcn- ( f pre qui prxcinxit me virtute>& pofutt immacnU- P tamviammeam. Jguiperftcitpedesmeos tanquamceruorum . Iramaculata,inquit,fadaeft vix* mca j pofteaquam perfedi funtpedes mei, tanqaam ceruorum. Potui namque calcare fuper fer- pentes,&fcorpiones, & fuperomnem virtutem inimici.-Nuncautem in pfalmo a8. V6x 3 'mc\\nt» domini concutientis c er nos , dr reuelabit condenfa . Ceruos hic vocat bea tos apoftolos,q uorum pe« dcs fpcciofi euangelizantium bona,vtpote conculcantesferpentes,qui hominibus infidiasftruut, & mortem afferunt. Perquosapoftolosreuclata funtcondenfa fyiuarum infruduofa:perquosin templo Dei omnisdicitgloriam. His haud diflimilia pronunciat beatus Abacucpropheta,Z>*- minus Deus,\nq\i\cns,fortitudo ntea^jr ponetpedes meos q»aficeruorum ,dr fupcr excelfa deducef me,vt vincam in cantico etus.bzd. tempus cft,vt ad propolitumreuertamur. Ecce hic venit falient fuper montes,tranjiltensfupercolles. Stmiliseft nepos meuscaprea^aut hinnulo ceruorum inmonti- bus Bethel. Docethjc fponfa internecionem idolis illatam a lponfo fuo. Montes enim,<3^ colles vocat Iucos,& delubra ctemonum in montibusolim lita, &a?dificata, fuper quar,verborum fapie- tia,& miraculorum virtute faliens,atque tranfiliens penitus euertit,atque deftruxit. Quem qui- dcmfenfum Symmachu$ magisperfpicuum reddit,interpretansad hunc modum:Afcendensco« G tra montes,proliliens aduerfus colles.Huc vfque Theodoretus.antequem fuperijfdem verbis,/i- mili fenfucommentatuseftaifertiflimus Origenes: Ha?cduo,inqujt,animalia (caprea & ceruus) in lcripturis frequentius nominantur: & quo amplius admireris, ftfpius iunda ponuntur, Bthpc funtftt, que*nanducabis , poltpaululum inferenscapream,& ceruum. In pnefenti quoquelibro parirernominanturceruu$,& caprea. Quodammodo enim cognata libi funt,& vicina iftaanima, Jia,Caprea,ideft,dorcas,acutiflime videc, Ceruus interfedor ferpentum cft.Quisputas eft dignus c nobis,qui iuxta dignitatem loci,atque mylferij,plenam poflit explicare rationem?Oremus do» minum, vt nobis largiatur fenfum ad aperiendas fcripturas, & poflimus dicerc,quomodo aperuic nobisIcfusfcripturas. Quid igitur?dicimusquiadorcas,hoceft,capreafecundum eorumphyfio- logiam, quidenatukisomniumanimaliumdifputant,exinfitaftbivinomenacceperit, Abeo enim,quod acutius v ideat,idcft, ‘nrapcl To ^ px«v,dorca s appellata cft.Ceruus vero ferpen- ruui inimicus, ac debellator eft, ita vt fpiritu nariuin cos extrahat de cauernis, & fuperata perni- cie venenieorumpabulodcledetur. Forfitan Saluatormcuscaprca fitiuxta Qtti>piav,cer\msmxta, opera. Qmunamifta funt opera^Interftcitipfeferpentcs^contrariasfortitudinesiugulat.-Ideodi- camei.Tu contriuifticapitadraconum fuperaquas,tucontriuifticaputdraconis.Similiseftfra- H rruelis meus caprea?,vel hinnulo ceruorum fuper montes domus Dei. Bethel quippe interpreta- Bethel quid tur domus Dei. Non omnes montes domus Dei funt,fed qui montes ecclefia? funt. Inueniuntur fig nifcet . quippe& alij montes e redi, &confurgentes aduerfus fcientiam Dei,montes Acgyptiorum,d^ Allophylorum. V is fcire quia ftmiliseft fratuclis meus capre^ur hinnulo ceruorum fuper mon¬ tes Bethel? Hfto mons Hcclefiafticus,monsdomus Dei, & venietad te fponfus limiliscaprca?,vel hinnulo ceruorum fuper montes Bethel. Itaetiam D.Cyrillusinexplicatione verborum iftorum Ifiia?: Et feruauit ttrra fihos eius c um ft c urit ate pilite cerui occurrerunt & videnim facies inter f. Numcro tranfic runt 3 dr v n. ter eis non perijt,altera alteram non q upre bat ^ quia dominus prpcepit rpfis,&fpiritus eius congregauit ipfas.Et ipfe immtttet eis fortes-> & tnanus eius diuifit ipfis^vtpi- ferentur. Memorat,inquit,eos J qui ex Iudaisferuati fuerunr, nimirum per fidem. Abhisauteni fliijs, qui feruati funt cerui quodammodonatifuntdiuini difeipuli ,comparantur& meritifline ceruis: enim animalferpenticida,&aquarum fontesfa?pe,&libenter frequcntat. Taleslunc omnes ij, qui in fortera diuin;? reiigionis aflumpti funt ad cuertendum intelligibilcm draconeaa De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 835 A inftru&i, & idonei, gloriam cius fubuertendo, & ncquitise Illius venenum infirmum.,inefficaxque reddendo. D.Auguftinusitidem exponen$ illud pfalimft«: guemadmodum defiderat ceruus ad fontes aquarum . Curread fontem,inquit,defiderafontem,fed noli vtcumque,noli vtqualecum- que animal currere,vt ceruus curre, non fit tardiras in currendo,impiger curre,impiger defidera_, fontem. Inuenimus enim infigne velocitatisin ceruo. Ceruus ferpentes necat,& poftferpentium interemptionem maiore fiti inardefcit,peremptis ferpentibusacrius ad fontes currit. Serpentes vkiatua funt,confumc ferpentesiniquitatis,tuncampliusdefiderabisfbntem veritatis. Sed alio fenfu acceptus cei uus apoftolos,aliofque dočlores Chrifti fignificatmam D.Gregorius in pri CeruArum mis id oftendit in h«c verba:Ceruarum,inquit,moriš eft inuentos fcrpentes extinguere,eorumq i P ro P net * tes membra moriibusdiianiare. Ferturautem,quiafi quando flumina tranfeuntcapjtum fuoru one- apoftolicifuntducesdodrinafua,&exemplo. GiibertusabbasdeHoilan- dia in Anglia ordinis Ciftcrtienfis, qni fermones fuper cantica caticoram ab eo loco, quo B.Ber- nardusmortepraruentusfinieratjinlecutusefb^plicanshunccanticilocum: Adiurovosperca- prettSjceruofc/ue camporum, fimili fere fcnfu bare feripta reliquit:Noua plane adiuratio,inquit,nec plus habens admirationis in fpecie, quam in virtute myfterij. Qua?rens quid in fe faeramentiin- uolutum contineanthLTcanimalia,q«andamliberar mentis alacritatem,& agilitatem fpiritus E curfim fe & faltatim, vt fic dicam,ad fuperiora ferentis inrclligo adumbrari in illis. Annon & ribi velut caprea?, & cerui videntur, quilicetincorporecommorantes,corporistameneuaferuntin- commoda,& fpirituali leuitatepondera carnispcne non fentiunt, & terrena? moliš mareriam nc- Ičiunt mentis beneficio ? Hi funt qui fpiritu ambulantes vitra non fentiunt defideria carnis,aut fi feiuiijntdanguidacerte 3 acquafipalpitantiaadextremumduccn£iahalitum. ^(iiKjiiitapofto- lus, hisqui huiufmodi funt) non eftisincarne^fedinjpiritu. Deniouc etfi cognouimus Chriftum fecundum cainemjiafnnonnouimus.IamtotiusfpiritualisfaausdUam feadlolitudinescadc- fiescontulit,iam confcenditad fuperiora. Ideddicitecclefia.- Smiliš e st dile&as meus capnhin- tnzloetve ccruorumfuper montes Bethel. Ad hos temontes inuitat,qui d icic: Si confurrexiHis cm C brili o, &c.quafi caprcam te fpiritualem fieri vult Paulus,qui ad illos te carleftes montesprouo- cat,qui fingularis illius hinnuii te veftit imaginem. Sicut, inquit , portauimus im zginem temnit po* temu s fr imaginem eius^ui de calo e H.. Bonus ceruus & ipfe Paulus,qui ait: no sir a conuerfatio tn caliseji . Bonus plane ceruus,quem fpiritusdomini vegetat,& agit. Spiritus enim domini fub„ tiiis,& mobilis. Boni cerui,quos voxdomini preparat,quibusrcuelat condenfa myfteriorum-., G condcnfa,in quibus benedidus ille latitat hinnulus.Bona certč caprca,quar ad omnia,qua? vel li¬ hi propofita funt, vel impofita,in>pigra, & indefe/fa deuotione fpiritus dicerepoteft: paratu cor meum Deus,paratumcor meum. Qua:ca,quaeretrdfunt,obliuifccns,adanteriora cxtenditur.' Audiuifticommunia,audi fing;uIaria,vtaJiquiddiftindionisimet barealfignemu$animalia,nec confula,&indiiFercnsfitdcvtriiquedilputatio.inceruisantiquitatemattendiviuendi,& viden. diacumen incapreis. Ccrui.quadam artenaturah*a feniofe tucripcrhibentur,& vergentem iiL. defedum vitam rediuiuanouitateabinteritu reuocare. Chriftus fingulariter non tam ceruus, quam hinnulusdicitur,qui nititurpterna nouitate,nec habet aliquid vetuftatisadmixtum,q.uod fubinderenouationeindigeat. lile fingulariter caprcavidendi priuilcgio. Deniqu cnemonouit Capree cjm p atrem >vififdius>&cuiipfevplueritreuelare. Omnia autem nuda,&apcrra funtoculiseius. Er-' dietpoffint. S°&biquoquequaficaprearqua?damfpiritualesintelliguntur, quireuelatoshabetmentisocu- * 1 JosinagnationcDefqui fpiritualcseffedidijudicant omnia 3 &perfcrutantur 3 quireudarafacie Ceruiqui. gloriam dominicontemplantur.Cerui vero funt in eo,quod in eandem imaginem transforman- ruii claritate in claritatem tanquam a Domini fpiritu,qui veterem dcponenteshominemnoufi induunteum 3 quicreatuscftiuftitia 3 &fanditatevcntatis 3 quifenefcentcmdeuotionem 3 &: quo- ^ damlanguentem t^dio innouum denuo feruoremreducunt ,Sc per/euerantior fa-ftidia nefciunt reparatione frequenti. c ^/,inquit Efaia s,confiduntin domino,mutabunt~ fortitudinem^on qiiide vt veterem perdant, fed vt nouam adi jciant. Mutabunt fortitud inem i n fta u r a t i s fr e q u e n te i in- crementis. Mutabunr, inquitjfortitudinem,current,& non laborabunt;ambulabunt,&non deii- cient. Mutatio ha?c profeduum videturinnouatio iugis fine defcdu,iine fatigatione. bona qui- dem fortitudo, quarcurrens, licetcumJabore, tamenad defedumdeclinarenon nouit. Mtlior plane qua: ncc laboris fentit molefiias, fed oppoiitarum diificultatum tranfilit /čandala, & \clut in campeftii planitieeiplicitis greflibusvtcns,iuxtaquod feribitur: Curfor leuis exp!icatvias fuas. Hocc*ft>quod in pradenti,ceruoscamporum dicit,quod illis quarlibetafpcra, & ardua,qua- libet plana /unt,& peruia,&inoften/is cxpofitacurfibus,quafi planiorisarquoracampi. Voxdo- mini,vox intimreinfpirationis,mentisauribusfuauiter illapfa. lila eft vtique qu«cemoshuiul- medi preparat,qua:reuelat condenfa, Nam fi qua condenfa funt, &crebrisfcandolorum,quafi fpinarum aculcis oblita, illis condenfa non funt,quorum dominuspcrficit pedes,quafi ccruorfi, qm De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 837 A qu! nullo miuriarum obice tardari pofiunt. Huc vfquc ille. Apte etiam inicribitur ab Hebrais P almus ji. Pro cerua matutina.* nimirumquiadominus,quiillicextremaomniapaftiis fuifto tternoratur,miferabili$ pr^da fuit impjjs Iucteis illum crudeli venatione in cafles fuos agentibus. oieruatur autem ciufdera aliegorite tenor, pfal. 41. dum oftenditur, pios eo Dei defiderio tene- rijC l Uo m ifera cerua longa venatione laflata ,» fontes aquarum fitit. J&uemadmodum cerua defidc- r *tadfontes apuarumjta dejiderat anima me a ad te Bens . Proinde in diuino prafidio fitum dfe, tnoftium rioitra? falutis infidlas, & conatum omnem fallamus, non aiiter atque cerui venatoru pcm eludentesjin pfalmo decimo feptimo defcribuntur,dum propheta ait,de domino: g>uiper- pedes meostanquam ceruorum . Ad quem modum in Abacuc quoque capitetertio legitur: lc m pfalmo vigefimo očtauo inter c;eteras virtutes verbi Dei,& illa pradicatur:/^* dominipr a. prantisceruos . Quanquam in ea re quidam aliam ceruorum naturam contemplantur,qu;č verci ^onuenit Euangelij diuini prsconibus, quando peruerfam dočirinam, perinde atque illi ferpen- es 5xlatibiilis,nariumodore,extrahunt,atqueinterficiunt. Eft vbi in faerisliteris cerua chari- CerUA eba^ ^ a dsfymbolum eft,vt in hoc loco prouerbiorumSalomonis: Ceruacbanjj 1 ma>&gratijjimushin rttatts f) m ~ n *lus 3 *v fara eius inebrient te omni tempore , in amore illius deleči Are iugtter: Innuereenim vult bolum. a lomon,vtaitIoan.Arboreusinfuocomment.coniugemvirofuodebereeftechariffimam,<3^ Ca P 5» pfo viribusadnitijVt foedus coniugij tueatur, qua? non minus fcorta perfequatur„ quam cerua fer- P e ntes fit & natusex ca filius,caftitatis amator gratiffimus, & quemadmodum hinnulus cerua; ptiliusfuae matri acquiefcit J fic & vxor fui viri imperio pareat,eumque moderato,S^ temperato jmore delečiet, nec ad alterius chorum diuertat maritus,fed pudico coniugis congreffu fatie- hoc eft 5 quod dicit:vbera eiusinebriet te omni tempore, non quod vxoriooperi femper in- irrcndum elfe, doceat,fed moneat, ne vel prima viuentc aliam ducas,vel fcedx meritrici copule- r J s -Nam viuente vxore alligatus esiegi,quod fi cum altera congrediaris, in deteftandum adulte- l 1 ! vitium prorues. Quidam dicunt,hanc cerua m chariffimam,&gratiflimam elfe fan&am Eccle- Eccleft'& ty - llan bqiue ferpentinam foletodio habere, & conterere dočtrinam. Gratiflimus hinnulus,populus pus cerua . c ||eius virtutum varietate dele&abilis, & eadem cafta; fidei femper remulatione fuccenfusj cuius v beribu s inebriamur,ciim vtriufque teftamentis feripturis contra h^reticoru fraudes inftruimur , ^ CUl us pace, & amore iugiter delečiari magna eft exercendarum occafio virtutum. Beatusvero ^ la m Augullinus eandem hanc Salomonis fententiam ediflerit ,enarrans quod diete Paulus ad v ^ a latas: inuicem onera vejlraportate . Sicut,inquit,deceruis nonnulli talium cognitionum ftu- qua feripferunt^ ciim fretum ad infulam tranfeunt pafeuarum grada, fic feordinant,vt onera ca- ■#*'**• 7 r * P^um fuorum, qua? geftant in cornibus,fuper inuicem poitcnt, ita vt pofterior fuper anteriorem-. Cerui ut ma f^h^ice P ro ^ a caputcollocet. Etquia necefle eft, vnum efle, qui c^eteros prcecedens non anto rtA tr - iaet > ^habear, cui caput incliner,vicibus id agere dicuntur,vt laflatus fui capitis onere,ille qui prače- eius my - _‘bpoftomnes redeat,& ei fuccedatjcuiusferebatcaputjciim ipfe prairet.-Ita inuicem onera fua anA y~_ ortantes, fretum tranfeunt, doneč veniant ad terras ftabilitatem. Ifiam fortalfe ceruorum natu- J IS% 'ntenderat Salomon,ciim ait: Ceruus amicitia^dr pullusgratiarum tnarum.collcquantur te- % >nihil enim fic probatamicum,quemadmodumonerisamiciportatio. Allimilaturpra^terea ^ohomo, qui peccatorum fuorum ptenitetapud eundem D.Auguftinum citantem huncpfal- ^ “^locum \ gjtemadmodttm dejiderat ceruus ad fontes acjuarum , ita defiderat anima meaad te CUs '' ^ e ruo,inquitd)°moalIimilatur: eft enim primoanimalinnoxium,dcinde velociflimum, CerftQ te rtl ° defiderio inardefcente fiticulofum,ferpetes naribus trahit,quos vt vorauerit veneno fftua- cafor Pcrmotus ad fontem aquarum, quanta poteft velocitate,feftinar.Amat enim aqua dulci,purif- ratHr ^ ^ a que fatiari. Huius decora comparatio nofirum defiderium ardenterinUigat,vt quando ve- na antiqui ferpentis haurimus, & eius facibus a?ftuamus, ad fontem diuini mifericordiar iliico ^ ln emus,quatenus quod peccati aduerfitate contrahitur, dulcifiimi haufius puritate vincatur. e cvacat,quod 3 ad fontes aquarumdixit, non adaquas. FonseniinaquarumChriftuseftDo- a lnuSj vn de omnia fluunt, qua^cunque reficiunt. Fluenta enim plerumque ficcari pofiunt, fons C rt J us f B ® dj Cln a( ] uarura femperirriguuseft,vnde merito dičtum eft,ad liquorem faerč originisfeftinan- n defiderium noftrum nunquam poffit habere ieiunium. Defideremus velut ceruus fon- tur * Pha eXcc P to fonte, quempropterremilfionempeccatorumdefiderant bapdzandi &c. Epi- mis 7squ°q uc deceruoha?cprotulit: Ceruus fimilis eft fylueftricaprca?.llliuscornua tribusra- IfJ J vt ^ tr 'T^ x e ‘ us vittereparatio: Viuit enim annosquinquaginta,nemo- ' j ' J que ^ Iuas> & montium valles, vtvelociflimuscurforcontento gradu perluftrat,ferpentiun> 5 * Tin ^ n o trn f* Rr /iniKi rviss bvK ^ _ S 3 8 V1 jfsis Aldrouandi ad fc attrahat. Poftquam autem fcrpentem excaucrna cepit, iliicd ad aquarum fontes decunit: E Certtusvt Quod fi trium horarum fpatio aqua fe explerenon poteft, moritur: fin autem aqua?potusobtin- 'vitamftiam gat ad annos denuoquinquaginta viram protrahir, vnae propheta Dauid ,ficut defiderat ceruus reparet. ad fontes aquarum , fic defiderat anima me a ad te Deu s. T u igitur fpiricualis homo rres habes re- ftaurationes, hapnfmum fcilicet inconuptionis, filialisadoptionisgratiam,atquepa’nitentiam. Serpenspcc. Si quandofcrpetem,ideft,peccatutn intracordis rcceffusdeprehenderis,ad fontesaquarum,hoc e at um. eft,ad fcripturarum fčaturiginesftarim cofugedandam vidclicetgratiam (quemadmodumpro- pheta interpretantur) haurij nam fipamitentiam egeris, ab ea iterum deleto pcnituspeccato,re- paraberis. Ha:c Epipbanius, ex quibus, quteenarrauitde ceruo D. Afcanius Martinengus Bri- xianus Canonicus regulaiis in fua gloffa? magna? parte altera, dupiicem,inquit,pofrumusconce- xerecontemplationem,aJlegoricamnempe,ac moralem. Allegorica hacefle poteft,ceruorunu morem effe,nemora,fyluas,montes, valiefquedum perluftrant,ferpentium caucrnasodoreinda- gare,halituqueipfostrahere,attradosdeuorare,velGciterqueadfontespercurrerc,adeo,vtfitriu horarum fpatio ad flucnta non perueniant, mox moriantur: fin autem aquas hauriant, ad quin- Zib. de pal- quaginta annos viram protrahanuTertullianus id ipfum atteftatur,ciim ait: Taceoceruum , tjuod F ho. fr jpjg &tatis fua arbiter ferpentispajlusveneno languefcitin tuucntute . Gloifa in pfalmilocum, ficut defiderat ceruus adfonte aejuarum: Ceruus,air,fenio grauis,excrefcentibuspiliš,&cornibus, Ceru 9 Chri ferpcntemnaribushaurit,moxhaufto£ftuat veneno,vndefontem adbibendumardentiflimede* Jius. fiderat,quopotopilos.,&cornuadeponit.Cteteriimallegoriceidcontemplemur. CeruusChri- ftus eft, quin imo cerua iJJa matutina in fčripturis celebrata. Perluftrauit hic triginta annismun- dum,ferpentis, ideft, mortis cauernas indagans, & e veftigio in monte Caluaria? eam fubodora- tus afflatu, nempe fpiritu eam artraxit ciim inclinato capite emifit fpii itum,& proinde deuorauit ciim mortcm oppetijt. Sed trium dierum fpatio ad fontem diuinitatisperuolauit, aquamq;glo« - . ričhauiiensnonadannosquinquagintavitamtraxit,fedadimmortalitatem,&perennitatem. Ceruus af (^ emuse ft et i am appetitusnofterperfyJuas J nemora, montes,& vallesdifcu.rrens,peccatiquo Jectionescar V0 ] U p Cates i n q U i r ens- Nam benč ferpenspeccatitypuseft,quoniamipfiusfuggeftu peccatum-. nues deno- jj n g rej Q um j n mudum,afflatuJngluuie videlicet voluptatis ipfum attraxit. Fontes porroaqua« {a [* rum ipfa funt facramenta prjecipue baptifmus & pamitentia, in quibus hauriuntur grati^ aqua?. / otes apua- ^d h os cadeftis aqute fontes fi iuuentute, viriiitate, vel fen ed ute proficifcetur ceruus nofkrjpfif- G ? um ( j Ue CX p] e bi tur ^ vitam iterum viuet fpiritualem: Sin autem ferpentis veneno feu deiidi culpa in- fedus,tres horas, vitje nimir um pradentis curricula patietur elabi,in mortem corruet fempiterna. P R O V E R B I A. nOT ul iActpotIdyJpa.Tnci7to/5ct^mv. Vbiceruicornuaabijciut.Hocadagiofi- gnificabant,inquit author Adagiorum,quempia in negotio difficiii verfari.SiquL de ceruicornuadepofituri/ecedfitin ioca afpera,&inacceffa(quaderefupradixi ciim exalijs, tu Ariftotele,qui eria huiusprouerbij meminir/ Coueniet in eos,qui _a communi hominu conuidu fcducunt fefe, itemin locum vehementerabditum, abltrufumque. Poftremdqu6d innuemusniifquarninuenirj,iiIicefrcdicernus,vbiceruicornua abijciunt, vt quemadmodum ad Grarcas Calendas de tempore Suidas, & ab eo mutuatus Apo- ftoliushocprouerbium exponunt ,t7ritvv ipfddag vag lutfpifiaig az-ous/utvuv. E 'Altprng A »p, ideft, ceruinusvir. Olim dicebaturformidolofus& fug»fidensmagis,quam viribus: Ceruusenim^ H animalcurfuperniciflimum,&in venatu ped ibusfibiqimitfalutem. Hune etiam ceruumaliquis prouerbialitcrdixcrit,& corceruihabere,&nebridem geftare. Interadagiaquibusa’J't/VaTci;,ii- uepra?pofterum quidfignificamus,adnumerandum & illud,quod eftapud Theocritum in Thyr- fide, in g zvvctg b tActtptg tAza , ideft, canesceruus trahit : prapofterum eft enim,vt ceruus venetur canes: Carmen Theocriti fic habet: Ax THfJ.ov vojui^a yup&geivcu zpetrlov^ri ttoM.div JHizivng vic&vicov . idek, pisarn feneclam praferendamexislimo Complunum comis adolefcentium . C Ceru usad fa°ntam pr oper at: Rečleconueniet, inquitPolydorus Vergilius, impiofugienti,qui Ceruus ad dum fuga falutem qu«rit, vrgente fato, in fupplicium aliquando incidit. Sed & vnicuique con- fagittapro- gruet,qui imprudens it feperditum,autdolo ducitur in interitum. Traskum a more venandiko- perat, lent enim venatores abdere fagittarios in ferarum faltus, atque moxceruos,ac damas canibus,& damoreagitare,qujin diuerfum fugientes, & plerumque in ipfos fagittariosreda properantes, abeisconfiguntur. In hancquoquefententiam Salamon alibi ait: Auis feftmat adlaqueum , & neftitde peric ukanimo,fuoagi . Veriim metaphorain eum fpeciatim eft,quipergitpeccare,ani- toamperditurus, DENOMIMATA. COGNOMINATA. 'AAOHBOAOS quamuis exponatur vena tor,& proprič qu i ceruos iaculis, & ^xnm^d- gittisfigit,vtannotatEukathius inhocHomeriloco: £i' luns. nonnulli fcarabmum bicornem. Eft in multis Italia?locis 3 vt in ApuJia, montibus Anconitanis,& F Scsrabela- iuxta' Iuftinopolim ceruona vulgo dičlus, quod ceruum colorc £mulerurjfcqui folet .irmenta bo- ■ ■ ts. um, vnde boazzaro vocatur,& tet ta vacce 3 qudd lac e vaccarum vberibus cxugat 3 innoxius eft 3 fa- C’.r:ionuftr cilecicuratur, & Roma?amulieribusindelitijshabetur: Ifidorusiraque boan vocat his verbis: r »s. C f- • tsl A i Hiitil < c$r~ f.ubus cerr UWHS , Lib.$'.c. 24 etmbucus c eram a . Boas anguis 1 talite immenfa mole,perftquitur greges armemorurn 3 & bubalos 3 &plurimolado riguis fe vberibus innefacilius, inquit Geli) e rus credere, ii locis humidis nafceretur, ego Temper in hccisreperi.MatthioloeftdaiicusTecundiisTdenoides 3 &Bauhinodaucusmontaniisapij folio maior, Gefnerolibanotisnigra,& Dodona?olibanorisaJterum genus, & CornarioJibanotis fe- cundafertilis.Clufio vero lefeli fecundum montanum,vuJgb etiam faxifragia? Vcnetorum nomL "Elaphobo- neoftenditur. Elaphobofcum 3 quaftdicascerui pabulum,Tedceruiocellum verruntrecentiores, faon. didutn videtur, quod hanc planram cerua? nobis monftrarint, id quod tradit Plinius his ver- /,/>'. 2 ^' c - S* h\s-.Simplicius(c\ u a m canes herbam qua iibi ferpenrer m eden r ur)ccrue monji rauerc ehphobofann^ Lib. 1 z.cap. de tjua ciixmus.V>\'&Qtdit^\xtg.m i \ tile efte conrraierpetium 3 omniumqueaculcatorum idus.^y/>- ■ 2 * u pe farna e/?,inquit 3 A?c pabulo ceruof rejiftere JerpcnttbusAtz. & Diofcoridesclaphobofci 3 inquit,fe J rjdodono. mencontra ferpentium idusdatur in vino : farnaeft,hocpabuloceruosferpentum morfibusreii- ftere:hinc nimirum etiam ophiočtonon,&ophigenium appellari meruit;Inuenio& claphicunu a PPel- Jladix‘ cer- ui na alba. L 2 2 o De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 841 AappcIIari . Apud Hefychium&Varinum I Aapo/SotfJto? mafculinum , & oxytonum nomcn fcri« bitui: Alijelaphobofcumgenereneutroproferunt. Dehocvetcrum elaphobofcoquid fit fta- tuendum in tot recentiorum opinionibus, fuo loco indicabo,hoc tantiim hic additurus,Cornariu arbitrarieamefrcherbajquamGermanisalbamceruiradicemdiximusvocai-i,quoniamh£cap- , , ^ pellatiogručamaliquomodoreferat.Eft&elaphofcorodiherba?defcriptioapud Diofcoridem.> rg a J on ° C °' ideft,ceruini allij, quod & ophiofcorodon, ideft,anguinum vocat.Gefnerus genuinam Diofcori- disdeferiptionem effe negat, & in duobus, qu£ habeo, gra?cis exemplaribus ea vox non legitur • Potuit tame fortaffis hoc aili j genus ita vocari, qudd non aliter atque ceruus ferpentes interimat, ■ vt inde etiam ophiofcorodon didu fit. Eft & pulegij genus fylueltre fatiuo fimile,nifi renuius ef- Pu ^ e g^‘ :er -‘ fet,&acutiorib.folijsprodiret,Monfpelienfibusceruinu cognominatu,vbi vbiqjobuiueft, vligi- mnum ' nofispotiffimum,& ftagnatibus locis. VtuntureoMonfpeliefesmedici,q5viribusfit,vtputat,qua domefticu efncacioribus > & probatioribus.Cpterum vnde ceruinu cognominetur, obfcuru eft,nec ipfi tradunt,fed forte inde ortu eft, quod quidadidamno,qui pulegiu etia fylueftrc nuneupatur, Coma cerui deuorato ceruo vulneratos fagittas excutere tradunt. Herbariorum vulgus cornu cerui nuneupat. olus . B Galloru imitatione, quibuscorne de cerf,id genusoleris, quod nobis vulgo, herba ftella dicitur. Diofcoridi vero, ali j(ep Gra?cis quafi corniciš pedem dicas, fblia profertlonga, angu- fta,hirfuta, & in fingulis lateribus terna, quaterna vefoliola,ita vt integra ramofis cerui cornibus iiinilia lint. Eifdem Gallis langue de cerf,& Germanis hirtzunge,quafi lingua ceruina vocatur, Vtinofficinis etiam, quas Gra?cis fiq u i d e m vera cenienda>qua? deeius gene- ratione fcribuntur, Inter tubera iatius fuiftet collocare,ctlirefragari poflitvirolusodor^uinen; in tuberibusadeofuauis,potifTimum cum ambo veneriextimulandu.’ opitulari dicantur. £xeo qu:I>uidani antidorusparantur. Tcruntlamellas liue bfačteasauriplures marmorepluuia aqua e x bole to cer priiis madefačtas, ceu roris modo afperfas. Deindeextrahuntfpiritum vini cum zuccharo candi wno , per tartarumcalcinatum.Aurum tritimiquintehuiuseftentip yinipermifcetur.,&alembicocotn. mittkur. Ho qui tranfccnditliquore ir.nbutusiungusceruinusdigitisexprimitur,(alij trituratum mergunt,& rorculari exprimun t) rurlus maceratur,denud exprimitur toties,donec vis vniuerfa e fuogoextračtaappareat. Eamexprdfionemdrachmmpondereinaquacardui peftilentia corre- f ptis exhibent, Fecem,fiue relidentiam non quidem fungi,fedtartari quinque granorum pondere aluum mitiflimefolueredicunt.HačienusIordanus. Ceruifcapiruma Cloatiointerreliquapi» rorum genera nominatur apud Macrobium.Feftusceruarium venenum vocat,&eofagittasper« ungi iblttas teftatu r. Marcinus Delriusin comm.in Flerculem furentem Senecminterpretaturla- gittariam herbam Hifpanisnuncupatam yerua baleftrera, qui ceruis tranffigendis ea vtuntur: licque intelligendum exiftimat,quod Iulius Scaligerlibro i.commentar. Ariftotelisdeplantis, Elaphujfa. fcribittoxico Alpinos, Pyrena?ofque latrones tela inungere. Elaphuftam a Grmcreappellari fcri« bit Stcphanus, tefte Ortelio, infulam in mari Adriaticom qum Brettanis (/3pfamm)&c Brettotia^, (/Sperroda)dicitur. Hrnc eft,qum vt Hermolaus cenfet,Brattea a.Plinio & Antoninodiciturcen¬ tra Surium lita,bobus,&caprislaudata. Sicille: Etceruisforteetiam,vtindenominatafir. Eia- phufavero eidemPlinio infulaeft haud procul d Corcyra > & Elaphitesinfula maris Adriatici duodecim millibuspaffuuma Melita, infula fcilicet finitima Chio,vtidem ait. Eft &Elaphone- fus Btephano vna Sporadum infularum vna cum vrbe eiufdem nominis; dicitur Eunebris,ldinio tefte,item Stephano,necnon etiam Proconnefus, fua excdlentia pra?ftat, muki enim ore vno includuntur, qui nulla flu&uum agitatione turbatar, cum interni finusexcipiant,vtforma ipfa ceruicornibuslimillima lit,vnde&nomen inditum,lo- Lik. 15 .c. i. cus enim cum vrbeceruinocapiti maxime eft comparandus, nam lingua MelTapiorum Brundu- lium eprui caput nominatur. Pauldaliter IfidorusBrundulium, inquit,didum eft grtrcequod bronda caput ccrui dicatur: Sic eft enim vt & corrma videantur, & caput,&lingua in pofitiono ipftusciuitatis. Ccruarialocusadtemplum VenerisGallia? Aquitanicxlinis inter Pyrena?i pro- montoria in linu falfoad mediterraneum mare,vtmeminit Mela.Ncbrifta fertiliflima Bteticere- gionis Hifp in \x vrbs a pelle ceruini pulli dieta,qu£ Gizdsnfipk dicitur,Plinius eam Veneream ^ cognominat, hodie Nebrixa vocatur. VSVS IN SACRIS. Ceruifc a. Ltb.j.c 19. Ceruarium vjfflepum, Ehpbufa , Elaphone - f us ' E m ne bris , ®p«m:cnov. Ltb. 6 % C er i/arla . Lib. t. Nebrijfa. Lib.^carm. od. 6 , Ccrui Dia¬ na facn . RANT cerui olim in Diana? tutela, De^lcilicecvenationispradldi, Horatius: Deli a tutela De a fugaces Lyncas , & ceruos cohibentis are* Let bi um feruatepedem. Quare & iugum curruseius fubijfte poeta? fingunt. Ouidius: T ardoi luna boues^annofot Delta ceruos . Claudianus: Dixit dr extemplo frondofafcrtttr ah Alpe Trans De Quadrupedibui Bifulcis. Lib. I. 843 T ran s pelagus ccrui currum fubiere iugales 3 <~iu0s d.ecusefie D ca primi fub lumtne c ali nj . _ Roftida iucundis c one e pit luna cauernis . ... 'y ^ ca pifaeeruoru, aprorumq;eideDegfufpendebantur,venatoria.f.munera,vndeCorydon Eclog.j. glilanus: Setoficaput hec capri tibi Delia paruus y Et ramofa Mycon viuaciscornuacerui, S i pr opri« m hocfuertt laui de marmor e tota y.. _ Puniceo Ftabis furaseuinclacothurno . 1. 1 ^od infra ftatuam pofiturum vouet cruribuscothurnatis,nein eoquidem a venatorum ha- ^ib. 1. Aen* / Eu difcedit. Sic enim Venus fchemate venatorio Aenea.’ fiho in media fyluafe offerens 3 & Car- : na g ] nenfem virginem fimulans ait: Virgmibus Tyrijs mos ejl ge Bare pharetram p Purpureotjue alte furasvincire cothurno . ^ A a ntautemKoma?multaDianaifana:&curnreliquisceruorumcornuaaffigimoseffet;ei 3 quod i f ~ ‘Uentino erat,boum cornua affigebantur, cuius 1 ei caufam tradidimus ex Plucarcho fuo loco. C,att “ ct cer ~ a udereautem Dianam ceruis 3 &capris meminit fic etiam Homerus: * uts Oh dl tfpTtfjigeiaiKiir uptogio^icupa ., , ® EJl' • H Kct-Tci rtiiirfTovzpiptfrhKiTOV ,fiipvuav&ov Tip-Tro/utvu Kct7rpoun y >cdf cbx.et]iGihd.t.,ad Mycaleflia? Ceresdex* fefta. tcra paulo longiiis progrellis eft aulis. Nuncupata credunt ab Ogygi filia. Eft ibi Diana?a?des 3 & „ i n Boeot . ^ * LI _° in ca č candido marmorc figna: faces altera pra?ferr 3 iaculati eft altera fimilisiad eius templi „ ara ’CUexCalchatisvaticinio efset Gra?ci iphigenia immolaturi,propuella cerua mačtanda fub- „ l l ” e Diana perhibct.Hiftoria fiue fabula de iphigenia fupra ctia tetigimus 3 neqj nuc repetijffe „ Rocuerit,Agamemnon vniuerfi exercitusdeclaratus imperatorcuanimigratia venatfi exijftet,in 4. detriflib> ' • 0v ! c i n oceruuquendainfigne > ¬isceFtisdiftind:UjDiana‘’q;facruinteremit: Obquod fa. eleg. 4. p U r Deacopiasomnestepeftatedetiner>vt neqj domu redeundi-,neq ; quo deftinauerant, - - edeedifacultas effet.Itaq;confulto numineira Dea? placari pofte vatesnegauerut,nifi Aga- j^'‘ Tln5 1°c° ceruihinterfedi filia fua Iphigenia vičlimam immolaret. Super quahiftoria confu- . ^ -rj 1S ^ 0 P^ loc les J & Euripides.Fiebatautem ha?cimmolatio in Taurica } vt meminit Ouidiushis OU S: N cc pr 0 cul a nobis locus eft vbi Tattnea dira Cadepharetrata (pargitur ira Dea. Necprius(-vt memorant)non inuidiofa nefandis Nec cupienda bonis regnaT hoantis er ant . J) Hic pr o fuppofita virgo Pelopcia cerua 5 V» . Sacra Dea coluit qualtacunque fua. j Crnin iteiufdem facrificij etiam in faftis: Jpuod femel cjl triplici pr o virgine , caf1 Diana > N unc ijuo(]«epr o nuli a virgine cerua dat ur. Eaflor.i. ^ianEeLaphrigver^apudPatrcnfes^etlePaufania.magnoinaraigneeKcitatoa^pros.ceruoSj^fe ! ha anitnalia viua imjciut,& faerata virgo m poftremo agm ^ p Pk aiu n t 3 ficq; Iouis in rajgeta Tavgeta Atlantis filia Iupiter depenret, in cerua a D ana ^^ re _ K ^ J Ratueffugi{fejmoxq; eiusetia beneficiohi^nnria FuamjPrioi^^ c -jk crau jfldhacfenteti^ in 1 ccupicnte 3 ceruamcornuaauroexornatager j T e tahancDianadicat.Strahove- ^nib.infcriptaiTafa/JTHTauT/t^ atpn po* A pTž/u/cJoidu > V r-/.... J ‘~jo~ ceruatnmu- Clai 'n authorefi, poft Golophonenefle Coraciu monte,&inlulaDiana?lacram.in quam cer- tau . ^ as pariturastranare crediderunt. SedvtadElapheboliareuertamur 3 Plutarchusinvolumine_, * ^ V1 rtutibus mulierunijPhocenfeSjtradir^ omnium feftiuitatum fuarum maximam Elaphebolia * * ^ In crua? in huncvfque diem peragere atq#.celebrare 3 vocemq ; dfe a feriendis ceruis dedučlam. fop tCrUln mirar ^ fubit 3 cufnon etiam Apollini fuerit facer ceruus 3 cum multas habeat proprietates 1 Con uenientes 3 ideoqj folftitij asftiui fymbolum etiam fuerit,(kut oftendit Stephanus Viman ' ■ Bbbb 2 dus' " 844 Vljfsis Aldrouandi diisPighiusinfuamythologiamarini partesexfymbolisantiquicuiufdatoreumatisargentei$ ^ extatapud Reuercndiflimum Epifcopum Atrebatefem:Ceruus,inquit,altoiugoapud Panislar- S lH't " rf/?' uam * ni ^ensfolftitij«ftiui imaginemnobisprrebet., quandofolcancri tropicum occupans toto . * 7 * diequiefcere vidctui-j via?reliquu fibidecliuerefpiciens. Habetenimhocexnaturaceruus,vtiiL. t y? HS ' ipfa pernicifiima fuga flationem faciar,& rcquiem interponat^donec qui fequitur,appropinquet, tam fuga rurfus ari rpit.Effc aute nondum a?tatis perfeda? curta.,& non valde ramofa cornua indi. Bore tdcs ut cant,vt suniorilaru« Paniča? aptiusaccommodaretur, quod cur itafadumfuerit,fuperiusinquit f 0 i £tn r declarauimus, Cemadem igiturpotius appellabimus.,qu« proxima adultisfpecies efl Mominat rant ^ & ^ orcac ^ c ' s Ta ^ fmr^ara ob acutiem viluSjč^vcfip#«? y* p to Čfiov I ho^pialov^m^t Varinus. Quapropter no meptefoli,quemundioculU;,&iuminisfontenoniinantphiiofophi,pO' Ceruxs «t te ^ attr ^ l d*N°dte enim vidcrc J &apcrtisoculisdormiredorcades J authoresaffcrunt:Deniq;no Coli c oh’d t perfpicereacerrime/ed etiam humorem quendam habereintra vifcera,quicaliginemde« t o [fit ‘ pellitoculoru,tradunt,vtapud Origine Jegimus in vna ex homilijs 3 qugextantin cant.canticoru, PJj • Porro fblis a?ftiuocalori redeceruu comparaffeveterespxvar j?,quashabethuicfideri conuenie. te$ proprietates,animalisnaturam indagantifacilepatebit.Viuaciflimu imprimisefl:,obidqjfo- * li vitee principia excitanti facru,vtceruus Apollini,quifoleflexoriens.Mutatannuatimfemelcor ima, & ijsamiffis femet abfcondit,quoad altera renafci coeperint,velut fol hyeme a nobis refuge- re videtur radiorum vigore dcfiitutus.(fimiliter Lun« fiue Dian« facer fuerit,nam & hgc fingulis menfibus cornua amittit J amiflislatet. ) rcnafceiitibus rurfus prodit)Seriatimtranantmaria,acflu- mina porredo ordine^ capita cornibusponderofa pr«cedentium imponunt clunibus,& primus defatigatus poftremum fe in locu recipit, requiera capiti qu«rens,atq s ita in orbe redeuntesfolis reuolutionč feriatim dies connedentis imitari videntur.Denkp quod Panic£ libidini,vel folisvi- gori viuifico conuenitrciim coitum appetit ceruus,calore exafperatur,& fit terocior,neq j vna tan- tum contentuseft., fedmutatfa’pius., &difcurrensaliam>atq;aliafubitbfupergreditur,fubigitq» non fiancio, fed currendo, atq; implet vnusmultasbreui tčpore. Velutifolincontinuo motupaf- fim,& vbiq5generationepropagatdiuerfiffimifq i plagisrerunatura fansfacit.Hucvfq;Pighius> qui & ante dixcrat, hinnulu fiueceruam femper nafcentium, tum annoexurgentereru nobis eife notam: Ceruam aute huic loconon maleconuenireobTelephifabula.,queaceruanutritumfin- Telephuty- gunt poet«,foleorientem nobisdefcribentes,T»Ajax.ycu. verba ha?c A** to esrontiAov t»s %po/ug, ideft , propter varietatem coloris, forte acci- pi pohunt, inquicidem Gefnerus,quod ebrij colorem nnttent, aiij alitercolorati fiant: ' f Aut tur. 9> 33 ^3 yy 35 33 3 * Htnnulus Eaccbo fa- 3 & eiut rei varite ra. tl enes. De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 84$ ^ Autdicendumeftdeeffe vocemrapt/Aaa/jideft, vuarum; ficenimEuftathiushabct incomm. Ki DionyfiumAfrum: Aid rbr ^atpvAav rs-oAu^poov . Etalibi: cu SiovvaiaKcuvt/BpiStcfr rm ra- fvAuv h %p$at curirfttrou rroAveaSntv. a&oAvfflooi ydp jyqcuvfčpif/; } xdf r&ontiAou rdig Tiofte fuaeft egrcjfadome regina , Deique Rit ib us inftruitur 3 furialiaquc aeeipit armtt) 't Vite caput tegitur 3 lat eri ceruina finijlro Vellera dependent 3 humera leuis incubat hatta 3 &c. B Eft&nebritesgemmaLiberopatrifacraancbridumpelliurnfimiIitudine,teftePlinio,cmusit2: ^y -- gemms meminit Orpheus in libro de Japidibus, etfi vtvping pro vtfipirng perperam fcribatur: Hebrites ?e* Ttv&tv tydv tddlui >yij ( Bdx.%nta) vtCpireta ma Race h* Adpa A/ 3 -«/Spoitia Mpapiff/aiva,, &C. facra* Citat&Suidasexepigrammatequodampentametrum 3 quodadhosBacchicosritusrefertur. J Kireadtiv rtpvoig vtfpitf tvcnflaftivb#* V S V S IN C I B IS. NTER epulas,inquit Iulius Alexandrinus,qusfitushonos&ceruinscarni.Pra?- ^y t , t <•; fiat hinnuli, quanquam& vetuftioribus laus,neque tamen vetulisistatislongi- y u y r e * lu tudo in caufa,vt velintrimatucommendaripoffint. Diutillimsenimcumviuat, C4ro (eru ^ prima illis in bimatu adhuc stas & veluti infantia,quo tempore nondum tempe- nt ^ rtut Sm _ ramenti fui ficcitatem iuftam accepilTe videri poffunt, minufque ideo,tenerioris 3 tas var ia~ humidiorifque statis adminiculo,fucci mali, & accepriores pa lato fint,minufque ventriculo ad- rtt > j„ c iy ts uerfentur. Tum confiftendi stas longiflirna,eadem>&deteriorcrefcentefemperficcitate,&du- p ro \\ a tur , ritiacarnis:vndeconcoquendidifficultas 3 crudi,accrafli,& jmprobifucci,melancholiciquefan- ve limpro- guinisprouentus,paratufque interdum in quartanam incurfus: Atquehsc metipfa reliquis qui- y atur . dem statibus mala infunt,at minora tamen femper.Bubulam hsc rcfert,vt veru^jfiadamarum. Lib.13.cape loannesBruyerinusetiamceruinam GalJicsnobilitatiimprimis£amiliaremdfe«iir,quippequs freguenter adfimilitudinem bellicsdifciplinsin veriandofe exerccr,addit tamen partem prs- lertim quandam guls delitijs feruire, quam Gallis fimmerium appellant. Ex hinnulis vero epu- las generofas principibus, & potentioribus fieri,carnefque non admodum infalubres,faporequo mirefuaui fentiri. Tradititidem Ifidoruscarueshabere teneras,&facilcsconcočluproptermo« tus frcquentiam: Et fi caftrentur antequam cornua crefcant, čarnem meliorem fieri, magifquc> temperatamincalore,&ficcitate. AtquiGalenuscumdixiffet čarnem leporumfanguinemqui- ^ib.^.deaU I)dem gignereeraffiorem, fed melioris fucci,quam bubula, & ouilla, fubiungitceruinam non mi- fuculu nus ijs fuccum vitiofum generare,& concodu difficilem: Et in libro de curatione affečluum renu, Vap.6* čarnem ceruinam vitariiubet,quippequsdura fitjdifficiiisconcočlu, &melancholica: Et rurfus Cap.t, inlibrodeattenuantevidusratione:equorum inquitj&afinorumefumhominibus afininis re- linquo: proximi afinisfuntcerui, coque ab eorum efu eft abftinendum. Galenumfequitur Aegi- neta,duram & difficilem prsbere alimoniam, inquiens,& Symeon Sethi,ceruorum carnes, in- quit } mali fucci funt, & difficilis cOncočlionis, & bilern atram gignunt. Oportet autem cauere ab ijs, quisftate capiuntur,quod videliceteo tempore viperis, ac ferpentibuscerui vefcantur,vnde fiticulofi nunt. Hoc fuapte natura norunt,qudd fi aquam ante illorum coneočlionem hauferint, intercant,propterea fitim toicrant, atq; incenduntur. Ceruoru igitur carnes eo anni tempore fum OflAndo ve- ptsvenenofsfunt,& valde noxis: Et idcirco cauendi.un ne eissllate vcfcamur.Per hyemem \Q.fcnofaJit * ro tutius fumuntur,meliufque concoquuntur propter interieremcaliditatern. Nam fi non probe concoquantur jcraflumhumorem gignunt, iecurque & lienem obfiruunr. Quin etiam fertUr, fi crebrius, & fine modo fumantur,corpus tremulum, & quod ^on confiflat,facere. Tanrum . Csteriim quod ceruorum carnes sftiuo tempore venenofaseffe inquit, hoc fortaflisin calioco- ribus regionibus eucniatmam aiias eo temporejacpotifimmm augufto tanquam pinguilfimi pr^- Bbbb 3 feruntur: r Vlyfsis Aldrouandi feruntunQuin & Platina fcribit,£ftatefuauioresetfe, funtqucquihyemectram ferpentibus 3 qua$ c ex cauisextrahuirtjvefd eosnarrentmon probo autem,quodidem Platina paru makre hanc čar¬ nem fcribit 3 nam ti bubulretercfimilis eft 3 vt ipfefatetur, multum potiiisalcre dixeris, quod<\J Celfus teftatur, Ariftoteks tempere libidinis vitiari eam, & foetere ait perinde quati hircorum. Temp re li ^ aacus duram quidem ette concočtu, &melancbolicam atferit 3 fed ditferre fecundum tempera- bidtnis f menta * & States animaliutn: lačtentes reliquispra?ferendos: fi teneri adhuc caftrentur,meliores tet * ■* etfe 3 & in calore 3 ficcitatcqueremitfiores, Iulius Alexandrinusexcindideventrenondumnatos, & potcntiftimis principibus maximis in delitijsefie 3 ait, quod maxime mira tur cum mucorisad- huc pleni fint 3 & haud dubiecrudioris fucci certa materia. Caro adultorum fecundum Rhafin ca- lida eft,& Jenis,& fecundum Auicennam prouocat vrinam.Idem Auicenna alferit quartanashu. „ iuscarnisefu induci. Atqui Pliniusquafdamfe principesfkrainasfcire teftatur,omnibusdiebus C e ruin£esu m atutinisčarnem eam deguftare folitas 3 &longo aeuo caruitfefebribus, quod ita demurn exifti- a fe rtbus mantratl j m; f| vu lnerc vnointcrierir.Atquehinc torte eft 3 quod Blondusdixerit 3 feruareeam ho- frajeruajfe , m j nem ca Jidi s affečiibus. Inueniofuiife nonnullos 3 qui vitamlibi longilfimam polliciti funte* ceruinre carnis efu ob tantum videlicetam quod animaldegir, quosex eorumnumerofuiffear- F bitror 3 illiufqueconditionis 3 quiimmortalitatemcaptare aufiperpetuare fe reuum fuurnpoifcj crediderunt 3 vt nunquam inter homines etfe definerent,vtrique longe fua opinione talfi ; nam, vt hi fruftra id fperarunt, fic <3^ illi, qui de ceruina fibi blandiuntur, ignorarc videri nobisdicemus alimenti naturam 3 cuius in vno viuacitas tranfire in ahum 3 tot antea immutationibus aliudfadu, nequeat:nequefpirituseosprocreare,quos in ceruo,temperamenti diuerfitati,quodreitotiusfo' ncquein vniuerfum femper fic venenis repugnare didicimus, quin illorum aliquando naturam fubeat,vt in quibus fponte fua 3 ex infigni aliqua humorum malitia 3 veneni vim generali comper- . . tum eft, Quodad apparatumhuiuscarnisatti.net Platinaantcrioremceruipartcm iniufculo^ 3 " er mn,i prt r j c j ar i OCO q l ,i i u bet 3 lumbos ver6atfari:Excoxispuftillos,autpulpamenta fieri 3 eandemqu ce ^ faratio va- ^ ca p reo lijfimibumquecopc*- dttura . tiofefinum 3 c^pam 3 rutam 3 menrham:mcl 3 liquamcn 3 patfum 3 car£Enum 3 & oleum modice: amyl» Jura ftrue- cbligas,cum iam bulli )t. I uraferuentia in ceruo: Piper 3 ligufticum 3 petrofelinum 3 cummum,nui /tam ceruo . ckcs;oitos 3 aut amygaala : fuffundes mel 3 acetum, vinum, oleum modice,hquamen 3 & agitabis embamnu, la.ceruipam alta m; Piper,nardoftachyon,folium,apij femen 5 c?ppam aridam 3 ri:tam ... - - - viri- tia Pad Ulit s. Jus in cer- uum , De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 847 A virideirt: niel 3 acetum>Iiquamen: adiečtas caryotam,vuam paflfani 3 & oleum.Aliter in ceruum af- fotniuta feruentia: Piper,Iigufticum,petrofelinum 3 damafccna macerata:vinum,mel,acetum,li- duattVen, cleUtfvmodice: Agitabisporro, & fatureia. Hucufque Apicius. Scribit Gefnerus apud fuos ex fanguine cerui 'ms fieri nigrum , quod vulgo piperatum vocant,d colore vt putat 3 licet abf- quepipereplerumqueparetur. Qui deartecoquinaria germanicefcripferunt, prarcipue Baltha- farquidam Dilingenfis,exceruina 3 eodem Gefnero tefte,paftillospararedocent,nec non pulmo- nis 3 & hepatis apparatum 3 & condimenta., Hepar vero cerui orrtnino prauum efie,& male tcmpe- ratum Vincentius Bellunenfis fcribit tanquam ex Ariftotele,apud quem tamen id me legiffe non Hepar cerui memini. Apparet vero peculiarem medull# in cibis vfum fuiflfe, vt fcilicet eius efu ceruinam ve- prauum. locitatemedentesacquirerent: Hacenim Achillema Chironenutritum fuifle referunt 3 nequa- AchilLes X quamveidiačie, indequenominisetymologiamdeducuntEtymologus,& Varinus,nimirujn_, ( j Ua enutrt . lia.7afjt.yi Slfeiv Aten Srn Ar g, ožs'/7po?)«? J hoceft 3 qubd labrispapillam nonattigerit,vbitamen_. tMS Arafdb. apud vtrumquelegedum videtur, ,cibus 3 fiue pabudum. Sunt tamen qui Achillem(A’^/Ažit)fic didum effe ve!int,quod alterum labrum combuftum haberet,indeque fiflc hoc Agameltoris» ■ .» » K^iKm C XlnMu<;x,/x.A»ff)itxeiMoi;einKatA,iv. idefi;, De labro Peleus nommat ipfitm Achtlem. Poftremdcornua quod mireris iam recenterenata 3 gula? portentofa ingenia in ganeam vertcre-* Cornua re- nouerunt, regumqueeum cibutn haberi,Bruyerinus refert, elixari 3 & poftea infruftulafrigi tra- center ena - dens. Quishoc primum excogitauit?inquit lulius Alexandrinus pntcitato loco: Quorumnam_ tA vt tn Cl ^ inuentumhoc ? Qu«e tanta gulajlibido?Aut quod potius tantum 3 tam falubrium, tam fapidarum dclicatorum rerum aliarum copiam auerfantis ftomachi faftidium ? vt iha expeteret, in quibus nec falubritas vtntant » vlla 3 glutinofis 3 aut terreftribus: & fapor fguftafle namque libuit) qualis fungorum tere in excifo foetu: in cornibus^tuberumjfed folutili magis, minulque concreta materia. Mirari ha:c liberet,ni(i in tantoiamluxu j & portentofe, flagitiolieque ganeg licentia j nihil iam fadum effet nobis reli- qui 3 quod miraremur. Blondus vero ex teneris'iftiufmodi ceruorum cornibus cibaria parari exi- liimauit 3 propterea quod pollident maxima$ 3 & preciofifiimas dotes in aconitum, aconiti nomi- ne 3 vc apparet, abufus^dc pro quauis venenata herba,vt muki alij per imperitiam Jfolent, accepta, VSVS IN MEDICINA. LVRIMA debet medicina ceruo,cumtotusferead antidotosexpetatur 3 &vtab exterioribus exordiamur, pilo eius vuluasfuffiriprodeft 3 teftePlinio ;EtSextus c r ^ contra aborfumexpiliš ceruinis fuffitum fieri iubet, exque eo muliercm fanari p e [^ s profitetur. Infecundoeuporifticon Galenus velquifquis illeauthorcftdraditfi pellis cerui, & pedes uextri infigantur porra?, prohibere ingreffum cuiuslibet ani- malis venenofi: fed & apud Plinium legimus in pelle ceruina amuleta muka adalliganda a Ma- gisprajcipi 3 qua? fingula,ne vanus,& loquaculus videar, pr^tereo. Legimus & apud cundem ra- menta pellis ceruina: d deda pum ice, & ex aceto trita illini igni faero. Petrus Aponenfis morfum a ferpentevlmo mox liga i iubetlocurncumcoriocerui, deinde imponi theriacamiuber ; Sc ean- cap 2 dembibi. Adinuoluntr dumvrina?exitum in kratiš remediumextertio euporillicon Galeni: Altcrafuccum,audemen inafininolademaceratum corio cerui includito J &dexteroferr:oriap. pomto, miraberis inquic. Aduerfus comitiales morbos aliua fimiliterfuperfticiofuro remedium cxca- 1 848 Vljfsis Aldrouancli Vrendi mo¬ dus. Arifiatclis excogitarunt Magi: Dracon’sfcilicetcaudam in pelledorcadisalligatamceruinis neruis: Nec Lih. 29.C.4. minus etiam nugax eft hoc quod idem rccenfet Piinius, ceruinis neruis dentes draconum illigati Cornu cerui pedibuscaprearummitespra.’ftaredominos,poteftatefqueexorabiles. Frequentiflimusvero& m tempera- variusvluseftapud Medicosceruinicornus. SymeonSethifrigidum& ficcumefletradit.,quod rnentum , dr mirerisalioqui ciim,fi huiufmodi fitjobftrudionibusmedeatur, quod idem Symeon profitetur. eius vfus. Adharcobftrudo etiam fplcni conferre ipftim & morbo regio volunt, quifereobftrudo iecinore fir, An quia,inquit Gefnerus, vt cinis, & vfta omnia nifi lauentur empyreuma quoddam,& reli- das vi ignis tenues aliquot,calidafquc partes libi retinet: Ablutum vero ijfde priuatur,nec aliud, quam liccum, & emplafticum eft ? Vfus habet & crudum, & vftum vt in fequentibus apparcbit, vrendi modum docet Diofcorideshisverbis: Ceruicornucontufum(ficvertit Ruellius:gra?cele- gitur xoyriv,iddi/m frnfta velaflulasfedum,vt Marcellus habet) crudo fidili lutocircumlito, & m furnum indito:vriturdonecalbefcat.AJij id vruntfupcr prunas &perflati:ollc,doneč albefcat. f _ . Plinius,&SoJinusdexterumpra?ferunt, Ariftote!esfiniftrum,vtfupraindicauimus,circaquanu ( u ir adut 10 controuer fi am Aemiiianus in opere derumin.feribit in h a c verba: Qupd nam vero cerui cornu uri a t omu ma gj s f a ] utarc ftt,dexterum, finiftrumne, haud prorfus compertum videtur, cum in hoc fibi ipfi ? (trumam. nonc0 nftet Ariftoteles,fiquidem lib.9.hiftor.cap.5.dotesomnesfiniftrocornu,&lib.deadmi- rand.audition.hidoria 72.dexrerotribuit. Ha?dilcordantesphilofophiauthoritates hocforfitan pado conciliari poftunt,fi eum ibi de maris cornu,hic de femina? cornu locutum dixerimus,cu- Lih^.c 32. ius ha?c funt verba ;Ceruasqua? in Epirooriuntur,dexterumcornu defodereceu multa praditum vtilitateaiunt. Piinius priorem Anllotelisauthoritatem caftigaftevifuseftfic: Dexterum cornu negant tnueniri ceu medicamento altcjuopraditum. Quain fane lententiam ab Ari Hotele (vt fepius folet,pra?fertim vbideanimalibusdiflerit)excerpfit,quippequiinnonohiftoria?cap.5.monu- menti , confignauerat cornu finiftrum compertum a nemine adhuc fertur , occulit enim hoc taiK . , quamquodam medicamentopr^ditum. Tantum Aemiiianus,cuius conciliatioprofeddnulla dlevidetur,ciimceruascornutaseireneget Ariftoteles,nullaquedlauthoritas Ariftoteiisquatn adducit decerua in Epiro,na Attice«sAavbi C ur aducr - decura veneni putrefacientis agit, in hxc verba,addudo prim um hoc remedio.-In hocgenereeft fus venčna aqua,& aer terra minor,qua? e cornu ceruino deftillan tur. Namquc cornua cerui tyrocnefti com- tant operi 1 o minuta, maximč iuuenum defliJlantur balneo Maria?, & vt cinnamomum ,exitque aqua minor, mendetur. qu* venenum potu au'ocat;reliquumdeftiilaturin oleum per duplicem ollam fub terra condita, quo loca arteriarum inunguutur. Eilautem ceruustota fui naturacontrarius omni vencnoriiou rffe omniu generi: Caufamautem demonftrabo, & primiim quod iicciifimum iitomniumfanguineoruiEL. fmguineoru anima 3 ,idque tribus ceniš rationibusconftat. Prima,quod omnium animalium maximaprocor < juujjimuvi poris magnirudine cornua gerat.Quod fidevngifcroopponas,(aIcen videtur intelligere)ille no eft animai com mune toti orbi, v t cerui,fed neque illius maiora funt cornua, licer plura, & minus ramcfa,&forfafl quod execrum genereeft. Sed etiam ceruus folid a habet,&qua:fingulisannis, H fi Ariftotelicredimus,mutet. Certefa?pe murareoftendunt cornua paflim inuenta. Nam muki čredun t,non pofte tantam molem ftngulo anno excrefcere. Indicio tamen eft pro philofopho om nis magnitudinis cornua in magnis etiam ceruis inueniri: Sed,vt dixi, creditum eft ramisa inu- satione annosnumerari,vtcimi abfoluta fuerint,tunc decidant.Secunda caufa eft,quod fellcca- reantjvtidem authoreft,vnde amariflimum lili intcftinum,air. Et Achainis(gemisidcftceruoru non a regionedidum)incauda,quare hi venenum incaudafcrredidi funt.Atquehi foli,fednotl fel,vcriim virus quoddam,& venenum, vtquidamdicuntlethaliflimum.Tertiaquod plurimum fc exerceat,atque haxprocula dubiratione.Qudd iiaddamusetiam proditaabalijs,ceruosede- re ferpentescauernis fpiritu eorum cxtrados, nil fuperaddi poteftmam quod oderint ferpentes, quod ecauernisextrahant,dixit etiam alibi.At qucd edat,etiam Scriboniusauthoreft. Etquod iilisditatisadaquasconfugiant,abeodem didum eft. Minus fane mirum videri poterit,verba., Ariftotelisconiideranti. Ccruqinquit,a phalangio idi,vel confimilianimali,cancrosedunt.Er- gofi ita eft, primufli qui edat čarnem ceruorum aftidue, nil mirum lit,ftperpetudfcbrecanturus ceruum , De Quaarupedibus Bifulcis, Lib. I. 849 A Cit , quod edam Plinius in pofteriore loco teftatur; Ted &fi ficcitate tanta funt,diutius viuunt,qua* tjuamdc boe Ariftoteksaddubitauerit.Qupd fi ficcifsimi funt,& fanguinei,ferpentesautem,<\_ infeda ficcitate fua venenum fundunt, cum participent in qualitate, difsideant in materia nobi- fcamjcontra conftabitantipathia primi generis. Quareomnium venenorumex animalibuscer- uuseritakxipharmacum.Et no foliim dormire fubeorum pelk,aut cornua exurere, nostutosab eiufnodi auimalibus prababic, quod omnes authores fatentunSed etiamfi quis carnibus eorurn vefcatur, tanquam Pfyllus, aut Marfuseuadet, nec fubijcietur periculo putrefacientium veneno- tum. Et fi bibacperpetuo ex vafe fado e ceruino cornu.Demum,vt dixi,aqua & oko illitos qui~ busliber venenis ex animaiibus, tum etiam putrefacientibus,feu metaJJica fint,ku planta?,egre- c er umi cor- giurn erunt alexipharmacum, Harc Cardanus. Eft pmerea harc ceruini cornus facultas aduerfus n us vfus a- venena barbarifsimis etiam Florida; infulp hominibus haud ignotamam labia infantium fuorum p U d Florida perforant,ceruini cornu particulam foramini imponentes, itaquea venčno iiJaefos fore fibi per- incolas. feadent, Sextus author eft vim habere omneshumoresficcandi,indequenatumdTc,quodeoin vfus in col- collyrijs ocularibus vtantur medici. Coiljrium ex eodem cornu Ioannis Guinterij Andernaci; ly r ijs. B Comucerui vfti, &eloti, thuris,plumbi vfti, & doti fingulorum drachma? quatuor,fquama?a?ris lota? drachma? dua?, opij drachma, gummi drachma? quatuor,ex aqua pluuiaii conficiatur eolly~ riurn. Vlcera,inquit,& puftulas oculorum fanat,cicatrices exterit. Aiiud.Piumbi vfti,& eloti,cor- mi cerui vfti, & doti fingulorum drachma fexdecim, thuris,acacia?,fpodij, fingulorum drachma: očto,amyli drachma quatuor,opij,fquama? a?ris,fingulorum drachma? dua?,crod drachma 1 odo, myrrha? drachma? quatuor, tragacanthidrachma, gummi,feminisaltercifingulorumdrachma? očto:Excrcmore feminisalterci fiatCollyrium.Eifdem quibus fuperiusprarditum exiftit. ldem Andernacusoleum ecornibusceruinisficcomponinCornuainmenfe Auguftocolle&alima in_, feobesrediguntur,coquunturqueexaqua,quod fatiseft, deindeper balneum aqua detrahitur, eu excorm poftea iiii eximuntur,laterumque fruftulis adiedis ampuiia? incuruatp induntur,& ex arena oleu darifsimum euocatur,quod fingulari artificiocorrigitur. Ha?c iJk,fed vfum fubticens. Suntqui ceruinum cornu cum oko rofaceo fronti contritum mederi affirmant capitis dolori ex incerta cau fa. Grpheus in libro de lapidibus: fi oleum cerui cum oko tritum capiti illinatur caluo etiam pi<- de fl uut * losproduccre promittit, verfus eiushi funt: ca P l orum • C Aid to/ dž (Tfi Xaailw\jn zpetetn A d%y!w t E/ ^ '^Svox.at,plwo; ž o^.ei Ca p fA.iv tFcua Tp i(&of&FW rpiSo/c »poTaip«? ‘uretvd'' vfA,aTx, ec-io, fdd[iviou apud Aiiftotejein,maxilIares,ideft: > inolaresinterpretatur. Vidcnturautem illi gomphijclidi,^ pluribus quafi gomphis, idcftjcuneis,&clauis radicibus nempe fuis iti prtefepia fuaffic enim Giy- ci dentium loculamenta vocant) infigantur. Vctus Diofcoridisinterpresapud Serapionempro go m pili ali (impliciter dentium dolori exponit. Quqd ad mcdicamenti n a tu ra m 3 id niihi vtilevi- deturjtum addentes limpliciter dolentes, tum etiam mobilcs,&JaxoSj(iuellmpliciter 3 bueexterf nam obcaufam violcntam,vt ičtum, &calum:Ad dentitionem vero,line aliorumdiuemolarium H dentium non tanttmi inutile, fed etiam noxium: monent enim Medici non adftringendam ello gingiuamjiiecallolior reddita nafciturosdentes impediat.Qupc!cum ita fehabeat Herrnolaum, Marcellum,& Ruellium Diofcoridis interpretes paritcromncserrafieftitcbimur.Huc vfqueGcf- nerus. Pliniuscertedentes mobilesconfirmari feribitceruini cornuscinere,dolorelqueillorum_. mitigare,fiue infricentur,!iue colluantur : additq; quofdam efficaciorem aibitrari ad omnes eof- dem vfuserudicornusfarmam,ficriquedcntifricia vtroque modo.Galenus 2.euporifton 12.feri¬ bit eundem ciuerem dentes dealbare,& dolores toIIere,ciim prius libro fcilicet primo cap. 5 S.cer- ui cornu iuffiffet in oxygarodecoqui, fepequecoos ablui: Sed &inopcrede fitnplicium medica- mentorum facultatibus,cornibus cerui, & capra? vftis,inquir, maxime vtuntur, vt & nos frpe vft fumus,tum ad candorem dentium,tum ad contrahendas mollitie fluidas gingiuas:Caeterum cer- uinum maximecommendatur ab ijs,qui raliafcribunt.Ht rurfus in opere ad Pifonem cornu cerui ramen tum (p dn/uc/, ideft fcobem lima fačtam)aduftum & cum vino tritum,dcindccircumlitum, vacillantes dentes confirmaieallerit:Quod &apud Aeginet.amlcgaecft.Lcgo &apud Sextinn, cornu De QuadrupedibusBifulcis.Lib,I. 851 A cornu čemi ccmbuftum dentes,qui mouentur confirmare,fi eo prodentifricioquis vtatur. Mar- .ceiluscornuid combuftatn,tritinBquectim aceto dentibusappofitum prodeffe ait,& Albertus,& Rhafisdeeo&um cum aceto, fi eo colluaturos,fedaredicuntdolorem dentium, &confolidarc_* gfngiuas. Aiuntque expuluere eius dentifiricium fieri expurgandis dentibus. Sune qui etiam mo- duoj.milcendi preeferibant huiufinodi,vt aceti fint vncia? tres,cornu cerui yfti drachmce du;c,inde coUuiosiubent. Marcellus vero etiam ramenca eiufdem vel fcobemlima fačtam cum vinove- tereadterrhiscoquiiubet> &indeaflidueoselui:miniprofuturumroborandis dentibus hocrc- Kiedimn profitefpr. Addentesmobiles,&doleiites,&gingiuarum tumorem remediumaliudex eodem :Acci pit cornuseeruini' combufti vncias duas,foiij ferupulum vnum,falis ammoniaci tan- ltindemypiperis granat nouem,iris Illyric*efcrHpulos nouem:exhispuluerem tenuiffimum facieš, & co dentes quotidie perfricabis: Si mobiles emnt,& dolebunt,faciJe cadent,& fi fine dolore va- lidi funt>conrfirmabantur,& candidiorcs,& odoratiores erunt: Meiius autem proficient,fi in iun- ftuns,aut radidbus,aut eauaturiseorum dehoc dentifricioaiiquid rciederit- Me minit deniquo huius facultatis Serenus poeta, dura canir- B £lupdvero ajfumpfit. nomen de dente fricando Ceruino ex cornu cinis ett . Eiufdem cornus exufti cinis in potione datur, authore eodem Marcello empyicis, & ha?moptoi- cis medetur. SymeonSethivero pulmonem vfu eius J^di feribit. Apud Diofcoridem,vbi aitcor- ^ cm p e ~ nuscerutnicinerem elotum excreantibusfanguinem prodeffe; Marcellus Vergiiiusinterpres ad- ma> & dir,cum tragacantha? iacryma duorum cochlearium merffura:quod in gr£co textu non hoc in lo- rn 8 d t 01 f in ■* coded mox in remedio ad dolorem vefiete fubijcitur: nihil tamen periculi fuerit fi ad vtrumque_» atfcčtum tragacantha adijciatur.Galenus vftum,&loturn dyfenteriam,& fanguinis cxcreatione, Dyfenterid. praeterea cceliacos affečtus fanare, & aurigini vtile efTe vulgo dici ait, pracipi autem ad ifta om- Auriginern. nia duocochlearia exhiberi,& apud Plinium habemus fanguinem expuentes eodem cinere fana. in Idein etiam teftatur ftomachi rhcumatifmos eodem refici,& regio moi bo prodeffe dici. Mar- v o mitu ni- cellusitem ad vomitum nimium reprimendum, fulphuris uiui pufillum,& ramenti de cornu cer- mium . ui tantundem in ouo forbili tritum,& permixtum bibi vtiiiter tradit,& Sextus ad morbum regiu, cineris cornu cerui drachtnam cum vini cyatho vno,& aqua; duobus propinari iubet,addens mi- C randu elfe bonum eius effcčlum,& Rhafis contra hunc eundem morbum circiter trium aureorum pondere bibi praecipit.Sed at praeterea lienem,tefte Plinio,in aceto cinis eiufdem.Sextus combu- flum exoxymeJle potui exhibet,fplenemq; ficcare,& dolorem tollcre teftatur.Sed & Galenus in libro de theriaca ad Pifonem cum fcripfiffet fcobem^ir^^cornus ceruini vflam,& illitam den- Splenicam . teslabantes firmare;addit,idem efficere talum bouis, aiunt. Educit autem & lumbrieum rotun- durn cum mell^ potus,& cum oxy melli lienem minuit, & vitiliginem albam illitus: denique me- diocriter venereus eft. Ouaeomnia non ad cerui cornu,fed ad talum bouis ab eo referri apparet, »uoniamin textu grčečo d mediat,ne eum vnquam repetat. Raio enim quis iterum,vel ad fummum tertid hoc accepto me- dicamento vexatas eft ; quamobrem fi quando repetierit iterum dolor,danda erunt pbr triduum, & tune potiones eodem modo, quo prima datafuit.Interdum vero &tertio in dolore eodem ge- nere potionesdabuntur,quod raro quidem accidet,vtpoft primam potionem dolor redeat;fed fi ndmonente caufa, iterum, atque iterum dara fuerir, in futurum quoque ita remediabit, vt ne lli- ipicio quidem vlia huie vitio rdiuquatur: Si quando tamen repetierit hoc malum,frigusex mul- titudinecibi prnrcedit,grauitatemqucquandam,& torporem eius loči, ideft, coli, fed fiuevllo do«- iore fentiendum ioferr,plane vt tum inteliigant, quanto malo caruerint,qui illa moleftia libera- tur. Hoc medicamento primiim muliercula quadam ex Africa veniensmultosRoma? remedia. uit: poftea nos per magnam curam compolitione eius accepta, ideft, pretio dato ei, quod defide- rauerat,qui venditabat, aliquotnon humiles, neque ignotosfanauimus,quorum nominafuper- - uacuum eft referre. Conftat autem remedium exhisrebus:Ceruicornua fumuntur,dum tenera-. funr,&quafi in tabnlas,vcl parresbreues,& tenuesdiuifainollafičHlicomponuntur,&operculo ^ fupcrpofito,& argilla vndfip circumdata,fornace,aut furno vrun tur,doneč in cinerem candidifi fitnum redigantur, atque ita trita in vafe vitreo mundo reponuntur. Cum dolorem coli habebit aliquis antediem abftinebitur,quam poturuseft,medicamentoabomnicibo,atqueitapoftera_. die d igeftus, atque ieiunus accipiet ex hoc puluere cornuum exuftorum cochlearia tria cumula« taja tis ampla, quibusmifceridcbentpiperisalbi grana nouem trita, & myrrha?exiguum,quod odorem tantummodo prmftare poftit. Hxc in vnum.commixta in mortario diligenter agirancur, & temntur:Deindecochleavera Africana,ideft,indeallatafumiturquam macuIofi{fima,&viua fi beri poteft,in alio mortario cum fua tefta contundirur,atque ita teritur,doneč nullum veftigiu, aut alpritudo appareat teftularum: Poftea vini falerni non faccati cyathusadijcitur,&nihilomi- nušrurfus teritur, magis enim tune apparebuntafpritudines,fi qu£refederint,quibusleuatisffor- te pro laiuigatis) iterum adijciuntur duo cyathi eiufdem vini, atque ita cum priore compofitione bene admifcentur, poftea transfunduntur, qua?funt in mortario in calycem nouum,qui calyx fu~ per aliud vas ponitur ad carbones,& aftidue mouetur cochleario liquor,ne quid fubfidat 3 auc per- uratur. Vbi bene incaluerit,adijciuntur ineudemcaIycemdehis,qua?fupnifcriptafunt,cochlea- ^ lia tria,& rurfus permouetur vniuerfa permixtio.Ciim autem calore fufficienti temperata eritpo. tio,dabiturepotanda verfusorientem: ftatimdolorfincdubitationeceftabit:Sed vtpenitusabo- Icatur, dari potionem fimiliter oportebit per infequens biduum, fed quibus hoc remedium da bi- tur, cibum in prandio tantummodo, aut de tempore inčama exiguum capient, qubfacileconfi- ciant, ne crudieam fumant: poftea vero in confuetudinem vičtusfui remittentur. Oportebit autč remediatosnon intemperanter in futurum vinum bibere: tametfi enim a coli dolore tuti fuerint, metuerenihilominusdebent,nea]iapartecorporisa?queafficianturobk)j:cmperatiarn,obquam vtiquecoloantefuerantvexati. HačtenusMarccllus. Lubuit autem hoc remedium recenfere,et(i prolixe nim is expo/itum, propterpromilfimagnitudinem,eoque magis, quiaeiufdem breuisme- tio eft apud Piinium his verbis: Cornus ceruinitenericinis , cochleis Africanis cumtcBa faatufts mixtus m vim potione colo m.tgnnpere pr odeji. Pictlus etiam inter colicorum pharmaca hoc medica, mentum deferibit ex Afclepiade his verbis t ccrui cornu recens cnati adhuc pilofi, tenerrimiq; ac vfti,cochlearia maioris modi tria,piperis albi grana nouem,myrrhteexiguumad commendandu odorem. Comereomniaeifquecochlearum teireftrium magnarum vna cum teftisfu is,quanttim vifum fueritadijče,omniaquefimul trita ,& vinofalerno mari mixto trium cyathorummenfura ^ permixta,& ad mites prunas in vafe fičtili calefačla,ac fcdulo nequid in fundo refideat,agitata, pra?be bibenda,itavtnihilreliqui maneat.-atqueid maxime tcmpore acccftionis,&ieiunoadluic a>gro fiat.Deinde vero cibum,quifacileconficitur,pnrbe; Atquehoc exordinead diestre$cxhi- be. His vero qui cochleas fumere non poffunt,reliqua pra?be ficca cum vino. Scribonius Largus idem etiam remedium,null^ tamen cochlearum fačla mentione,recenfetinquiens: Si iuuenunu, ceruorum tenerrima cornua,dum adhuclanuginofa cuticula cooperiuntur, in taleolas fcindatur, & fičtili nouo diligenter operculatotorrefaciendaclibano committantur,fačtusexijspuluis ad- diro pipere, & myrrhacoli cruciatibuscum vino generofo mirifice confert. Idem Scriboniusad- uerfuslumbricoshocpačto idem cornu exhibct: Cornu cerui,inquit,limatumlima lignariaqua- tum quatuor, vel quinque cochlearia exaqua’ myxorum cočlorum cyathistrihus pridiemacera- tum,deiudctritum,&datum,aqua exiguaadiečta.Galenusvero ad lumbricos ven tris,cornu cer- ui ramen ta ex vino vetere potui dare iubeta balneo. AIiqui cornu cerui,& ebur mixta propinant,' >’texigaturlumbrifi,fed per feidem etiam efficere videturj n 2 LinPlh\ius:t/vearum 3 inqiiit } gexer 4 pel- De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. S53 A pilit ceruinicornus cinis potus ■ Marcellus ait,ceruini cornus corabufti cinis tritu$exaqua_. potus, tineaspotenter expellit, & Sextus combuftum datum in vino, vel aqua calida lumbricos necat,^ eijcir. Alias tamen idem Marcellus limatumlignarialima fcobem quantum qua- tuor, velquinque cochleariafint,exaqua,inqua decočtus fuerit ipfe fcobes,potumad cya- thostres, teftatur mirificefacereaduerfumlumbricos. Rhafiseumquefecutus Albertus potum cum modicomelleexpellerevermesinquiunt. Sunt,quiadmifcentcretam,feraenfančtum,vi- Adflranzti', tellum aflum, & cum melle placentam, fiue paftillum conficiunt, vndemodicumexhibenttam_ riiS% * pueris,quam adultis. Ad ftrangurias prarterea in vfu efle,author eft Symeon Sethi.Galenus vero , eutoriH etiamadaquofumramicemacetumpotnidariiubet, & cerui cornu vftum ad cataplafmatismo- j‘ dumimponi. Nonnulli remedijs,qua? ad fanguinis mičtum dantur cornu ceruinum admilcent, a da-mo Cum referenteGefncro, Rhafisrradit vftum, potumque trium aureorum &femispondere,contra ve- ramtce „. { ficsedolorem prodefle, additque eodem modo potum humiditates ex vteris manantes cohibere, Ac y ■ 'n a fi mulier profluuio laborans, vftum & mollifiime tritum cum vino bibat/anatam iri Sextuspolli- ulU mrnulie cetur. Galenus vero ad muliebre profluuium cornu cerui vftum per fe in potu exhiberi iubet:hinc y re ^ apudPlinium vbiait: mulier um pur?ationes adiuuat cornus ceruini cinis potus ^itemvuluas la- , e uperi sl borantes illitu ejMoifue .-'adiuuare purgationes mulieium, menfes promouere, & ciere,interpreta« ‘ debcmus, vt affirmat Gefnerus, fed ego potius abundantes menfes, vel pituitofas fluxiones fifte- reiudico. Mulier fi fuffocatur a vulua, Sextus ex ceruino cornu puluerem per triduum cum vino A jprafoca- exhibetjfedfifebricitatinaquacalida,mirabilemqueremedijeffečtumpollicetur. Ineft&fan- tlo l „ em% guinem fiftendi pcteftas:Nam praterquam quod Pliniusfcribitaluum fiftere, Diofcoridesinaf- fatum fartagine fiftere dyfenterias, &coeliacorum profluuia teftatur. Si cornu ceruinum appen- derisbobus, velcquis, nulloprementur morbo, vt Mizald us ex Abfyrto refert: Et Orpheus in li- bello de lapidibus, citanteeodem Mizaldo, cornu ceruinum a fponfo geftari prtecipit; Siceninu, perpetuamei cum fponfa concordiam futuram pollicetur. Legimus vero etiatn apud Rhafim, & Albertum ceruinum fanguinem frixum oleo fi fiat ex eo clyfter, fanare inteftinorum vlcera, 8 c fluxum antiquum rcmouere. Periti tamen medici in clyfteribus non vtantur, fed bibi, vel illini adfluxioncsfiftendas perhibent. Galenusmixtumcumaceto,&inunčtumpfilothrumefleaf- • eu P ort * ferit.In vino potus contra toxica,tefte Diofcoride,efficaxeft. Eodem authorelaudatiflima etiam ^ruin* mc E eft ceruina medulla. Aetiusinpharmacoquodam contrapodagram tantundem adipis ceruini ^ ^ fubftituit: Solinusaitvnguentaexiftiufmodimcdullisconfečlalanguentiumhominumcalores .. * fedare: Albertusimmunem conferuare a febribus,quam tamen facultatem certiinarčarni in cibo var * ’ fumptte Plinius attribuit,vtfupcriusretuli. Aefculapiotefte,fedatpolores, & Galenus adPifo- nempharmacum eflefcribit paregoricataton ideft,mitigando, & leniendo dolores praftantilfi- mum.Serpentes inundam fugare fupra diximus.Efle teftatur Gefnerus,qui ceruinam medullam peculiarefaciantremcdiumperfufisaqua,alioveliquorefcruido. Emoiliteadem dura carcino- mata foris impofita,vt fcribit Symeon Sethi: Idem de adipe eiufdem tradit. Gyraldus vero in fuatranslationcdifcutiendi vim etiam ijfdcm rribuit,quod in greco codice impreflonon legitur. Plinius ciun de tibiarum crurumque vlceribus d ixiflet, catera , inquir, cornus ceruini cinerc, vel medulla cerui euplentur, drpurgantur . Idem ait cotyledonem cum medulla ccruina calefačiam impofitam fiftulismederi:Et alibi,inquit, Cotjledon etiampurulentis auribusinfunditur,dr cum medulla ceruina calefucta . Idem rurfus ad labiorum fifluras hirci feuum efficax elfe alferit cu adi¬ pe anferino,ac medulla ceruina,rdinaque & calce. Idem remedium apud Sextum paucis tantu- modo immutatis legimus hoc modo: Sepum capres 3 & adipern anferinum,& medullam cerui,& ^c$px cum refina fimul calce viua, fac vt malagma, mire fanat labiorum fifluras. Et Plinius rurfus: Seuum vituli cum medulla cerui,d? albafpm.t folij e vna tritis vlcera oris-, dr rimaš ^ inquit, tmendat .Eandem medullam in aqua calida potui datam ad inteftinorum dolorem ctfi tormina^, fuerint,mire prodeffe Sextus tradit. Et Celfus hiter alia ad dyfenteria medicamenta,fi vetuftior morbuseft ex inferiorib. partibus infundere iubct medullam ceruinam, vt qu#dolorem leuet, & mitiora vlcera efficiat. Hippocrates in opere de natura mulieb. inter fubd ititia medicamenta,qu£ vterum emolliunt,medullam cerui,& adipe liquefieriiubet>& inlanaapponi:Et inlib.de morb. muliebribus,medicamentum fubdititiumpurgatoriumhisverbisdefcribit. Medullamanferis, autcerui magnitudine fabae affufo vnguento rofaceo, & lačle muliebri terito, velut pharmacum tcri folct,& cum hoc os vteri illinito. Galenus itidem ex vitulina,& ceruina medulla pefToscom- 1 i.fimp.c. 5 poni fcribit,qui vterosemolliant,&extrinfecus medicameta vtcrisimponi,qua:ex medulla pr£- paiantur,vim habentia emolliendi.-Accipi autem non foliim veram medullam exoflibus. Ioanes Agricola menfibus cuocadispefliim ex medulla ceruina comendat:huius medullx,inquit,drach. mas duas,aut tres mulicrcul« ratione habita,inuolue findone munda,& fi licet de filo appendo. Gr.cc CU- 854 Vljfsis Aldrouandi Centar. 6. .apbor. 9 6. Seuiceruini •paru do te s. Cercbri v j 9 , fulmonis. %.euporiJl. *7- G e ni tališ vis . \ ■ Curandum eft tamen, vt reliqua fatis refpondeant,corporis videlicet pra?paratio,& habituscon- E ftitutio,vičlus,& atas,nec ita muJtiim poft fequetur menfium cruptio. Hoc nouum experimetum vocat J cuiusadmiraad«facultatis J inquir J non reddiditnoscertiorcsfcriptorumquiipia. Rcpetit hocfecretuinfuismemorabilib. Antonius MizaldusjSimedulle ceruin£.,inquit>drachm£du£,vel tres pro corporis & retatis modulo indudaniur in linteolo mudo, & raro^poftea pudedo muliebri inferantur filoextra pendente, vtretrahi poffint, menfium fupprelfionem emendabunt, ac folitos effluuijriuu]osapcrient,inodd tune feolferatopportunu,ac fiatu purgationistepus,&pra:paratu fuerit corpus,imperataq; vi&us ratio idonca. Res multis experimentis confirmata. Magnus itide feui ceruini vfuscft;quod quomodoodoramentisimbuidebet,aliasex Diofcoridedi&fuffitum,in vino dulci liquariiubetadipecer. ,uinum,autouil!umcumcera>&linguaapprchenfaiufundere.Cum veroequifanguinepervniu reddunt, Anatoliuslomcntumpurgatum codum, &adipem ceruinum vinopaucomifceri,&tri- duo per os infundi iubet.Idem icuu combuftu fimul cum oftrea tefta commixtum,& fačtum qua- fi maiagma,Sextusli pernionibusimponatur,mirelanarepollicetur.Hippocratesin libro de mor l is mulieb, vteris exukeratis ceruinum adipem recentem, ac viridem fubdit.- & alibi in eodem li¬ bro, mulicri vt vteruspurgetur, allium &nitrumrubrum,&ficumparibusporrionibus melle ad- mixto fubdit,& vbiamouerit cerui adipeapponit,in vinoliquefa&um.Cerebru Albertus& Rha- G Es prodefle atteftantur cotra dolore coxarum,& la terum,& in refiituenda ffa callique vitia fanat,tefte Plinio, fimiliter vt fimum luis recens illitum,ac tertia die folutumiMar- ceiius vero pulmonem ceruinum im po (it um, & heperenouatum ex calceamentolififos pedes fi¬ ne dolore perfanare aflferir,leporinumtamen pulmonem impofitum multoefficaciuscurarc. C?« teriimapud Plinium quidem Ihtim a ceruini pulmonismentioneremedium ad calceamentoru attrirus iubijcitur, vndeforfandcceptum efife Marcclluin Gefnerus conijcit. Quod autcccruino pnlmoni apud Plinium nihilcumattritibuscalceametorum fit,inde,inquit,conftat,quia Plinius hoc obferuatjvt morbos,& atfečliones prius, remedia pofterius nominet, ijs quidem in Iocis, vbi .remcdialecundum alfeciionum genera partiti:r,nccquapofi!toririconhifio. HmcdePJinianale- čtionc.mam quod ad naturam remedijjioceftiplum cerui pulmonem,an adalterum affečlu ma- gis conueniat, an ;cque ad vtrumque,experturis iudicandum relinquit,quaquam inter tam mul- ta,&obuia remedia liorum vitiorum neminem cerui pulmoneopushabere putat. Idem Plinius eundem pulmonem cum gula fua arefačtum in fumo ,dein tufum cum melle ouotidiano eclig- H mate tulfim tehaturfannreiefficaciorem efiead id fubulonem ceruorum gencris.Etalibi:^//»/,in- q U i trftti cerui palm oni phthifeco profniffe ftripferint-,maximefubuloms,Jiccatum infumo } tritHCjue invtno. Rcpetit & hocremedium Marcellusbis verbisiCerui pulmonescumfuisgurgulionibus, virgulistenlos in fumo, doneč arefcant,fufpcnde,&ex hisaliquidcontufum,tritumq;diligenter adiedto melle,ecligmatis modo phthiiico dato,que fanari citiflime voles. bed & Galen.ad phthi- jfin non periedhun la n a n d a m, h o c r ec i ta t re m edi 0, pulmo cerui calamoextračlus,&arefadlusco- teratun& cochlearia eius tria cx melliscyathistribusexhibcantur,deindcpaucisdiebusinterpo- firisiccrum propinetur. TeltaturdcniqueMarcdIuscinerem puhnonis cerui in olla fidili exulti, multis ad lulpiriu,& dylpnoeam profuifie.Genitale cerui tritum, & in vino potu a viperademor- Esauxiliu habemusapud DiofcoridemiquelocumannotansMarcellus Virgilius,certius,inquit, remedium,quam DiolcorideSjPaulus Acgineradocuitdiccari enim prius,tum teri,ficquecumvi no bibi genitalc id cerui iulfit,additq; mifccri remedijs, qutead viperarum morfuscomponuntur. Equidem etiam Sy meon bethi,dcliccatum, & lima in Ičobem redadum cum vino potum morli. bus B De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 855 bus vipcrx fuccurrere afferit. Similiter etiam Sextus, natura cerui ficcata? , inquit, & corrafte fi drachmrm vnam in forbitioneouipotauerisomnis morfus ferpentis apud teinnocuusfietjč^ idem potus 3 viperarum morfus eificaciffimecurat. Si quis idem genitale vftum 3 &tritumcum vi¬ no illiaaccellibus 3 -Sč pudendoanimalisadmiffarij 3 vehementiusipfum,tefteXenophont£ 3 reddLt adcoitum. rdem alibi in eodcm opere geoponicorum gracorum exQuintilijs refertur his ver- j n „ eopm . bis: Qaod fi cauri ad coitus torpefcant, genitale ceruinum vrens, & contcrens, & laniigans vino, „ r j c \ Cj , pudendum tauri 3 atq; tefticulos vngito, confeftimque vel ad infani.am vfque pruriet in venerem<1 ^ Quod quidem haud in tauris duntaxa t 3 fed etiam in a n i m ali bus creteris, i n ipfoque hominum ge. nerefimiliterpoflit vlu venire. Soluitautem pruritumillum exorbitantemoleum inunčtum. In gnecis quidem pro genitali primo loco m px,ov legitar 3 fecundo «p a.v , qu^ licet caudam quidem J proprie fignificent 3 hictamenpro genitali,fiuepudendomarisaccipiutur,vtGra?cietiamGram- matici exponunt in lexicis. Sic quoque Horatius caudam pro virga virilis membri 9 vt Acron i.n- 1 .Šerm. terpretatur 3 accepit 3 vbi Iciibit; ijuhi etiam illud Acciditjvt qut dam tejle s , caudamqtte fa f acem Demeteret ferro. Eadem visad libidinem excitandam teftibus: nam Sextus 3 ceruinitefticuli 3 inquit 3 ficci aliauam partem potato 3 concubitum excitat 3 & fit cum voluptate veneris. Valet pmerea genitale aridum contra difficultatem mingendi 3 autcolicam J vtRhafis 3 & Albertustradunt 5 monentes tnluper bibi aquam folummodd in qua ablutum fuerit. Magi, vt author elt Plinius, partus contincri promit- tunt, fi mulieri candida a pečtorehyam*e caro, &pili feptem, & genitale cerui illigentur dorcadis pelli 3 & collo fufpendantur. Idem teftes cerui inueteratos,vel genitale maris 3 falutariter dari in_. vino, itemventres,quicentipeIlionesvocantur 3 aduerfus ferpentium morfus. CrediturcS«^ me¬ dica vis ineffe inuolucro foetus, led ceruse id ftatim a partu deuorant 3 tefte Ariftotele 3 nec Seri po- g r tefftvt id accipias. Offium ceruinomm, aut bubulorum ex furis recentium, S^vt probe conteri ( n^ m queant 3 vftorumdrachma?quinquaginta,adijciutur abActioinantidotoPhilagrij aduerfuspo- ^ l J dagram,monettamen 3 fincofribuseandemantidotumparari:Offium 3 inquit,fubftantiafticulta- ^ temhabetconfumendi, &reficcandi 3 adeo vteetiamfoIa, fi tecum habeas,negat furgereinguina, &qua?antefurre- cap .42 xcrunt 3 eadem tačla redite. Deoffecordiscerui 3 necnondebezoarticolapide,fupraabundedi Lib. c.; dum eft. De ipfo vero corde legimus apud Galcnum in euporiftisiftiufmodi remedium. Cor j 84. cum pelle,& cornu cerui combure 3 & ex oleo vulnus iminge.Tradutjtefte Plinio,ceruas cu m fen- C or d; ?. ferint k grauidaslapillum deuorare, que in excrementis repertu, aut in vulua(na &ibi inquit in Lapilis r ? Uenitur) cuftodire partus adalligatum. Inucniuntur&otficula in corde,& in vuiua perquam vti- ejutbusc ;. Iiagrauid : s,parturientibufque. Mcminiteiufdemlapidis 3 corundemqueofličulorum etiam Scx- p ar ti la s tushis verbistLapis qui in vuiua,aut in ventriculo cerui inuenitur phylačterium eft pra?gnanti 3 & nem ar . pcrficit,vt partumperferat, eoque ratiocolligit velocifiimum eiieillud animal,ncctamen abor- eoru-tr■ _ fum facere. Simili ratione ofsicula inucniuntur in corde cerui, aut in vuiua eius, qua.’ idem p ra’- fcaet.t ' t) ftant.Idem 3 vt muliernon concipiat 3 eadem ofta in brachio fulpenfa elficere atteftatur.Habet coa- c oag - gulum etiam fuum in medicina vfum. Id inhinnulolaudatilfimum efie teftatur Ariftoteles.Dio- ud fvmp torna ta citato oj m butyro,olco fefamino,&' anetho.-poft vomitum exhibereoportere medicamentum ex in ducata & auellanis,& piftacijs cum lycio iniftis. Ferdinandus Ponzettus fcribit,humorem aduftum in cau- eius cura - dam cerui tranfmitti, ne inficiatur reliquum corpusffumptum in cibo hoc venenum, triftitiam, & tio . moerorem inducere, &reliqua,vtfupra: addittamenantidotum effe oculum cerui, vel eiufdenu, vel alterius. Matthiolus venenum iftud viridis,aut flaui coloris effe fcribit(vnde verifimile eft no aliam quam fellis eam effe fubftantiam:Ceruisquidem Achainiscognomine fel contineriin cau da creditur: Eft autem illud colore quidem fimilefelli,non£eque tamen,vtfei,humidum,fedlie« ni fimile parteinteriorevt Ariftotelesteftatumreliquit) venenum plane Eruilfimum :quod in ci¬ bo,poruve fumptum intolerabilem corporis anguftiam,fyncope, & alia fymptomata afferat,qug P napellus excitare folet;auxiliumeffe fi poft vomitum,ex butyri potu dimidius triti fmaragdi fcru pulus cum vino bibatur, piftacia & auellana? edantur: Poftea vero corpus vniuerfum perlricetur jcuoleo ex femine citri,& theriaca; drachma: ducepropinentur. Eade etia Icribit Petrus Aponefh. y S V S ALU. Pellium cer* uinarum v- f :ss * °dyjf. v. Orat. I. 3 . de ar te arnan. 12 . Metam. Cornuum vfus pr o ar - mis. Ojjium vfus in tibijs. Lib. 5 . c. 7 . de vita A- polL Lib.i.Amc- ric. Lib.g.c.j. X corio ceruino,inquit BIondus,fiunt tegumenta hominum,& rerum multaruin operimenta:Teftatur vero etiam Gefnerus has ceruinas pelles a fuis parari,vel cu piliš, illas praffertim quce elegantiores, & maculofie funt, vt puluinis fedilium in* ducantur: vel piliš demptis ad caligas,femoralia,chirothecas &c. Hoc eodemco- _ rio Minerua dcformatura Vlyffem ne cognofceretur a fuis, eum induit, vnde vil? olim fuiffc indumentum conieceris:Verba poeta? funt: A/up d[t jj.tv fAtfct Si p/u a 7 T»%mg tud S A dcpo/o Cf "VjAov.Sdm cTž oj Aav eipyd. ZgaS-iv o4'v : ideft, ferina tibia quam Thebani ex hinnuli membris compegerunr, fed huiusexteriorpars cere induda erat.Ccelius gručam vocem feruans tibiam theriam vocat. De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 1 8$^ DE C E RV O PALMATO.; Caput X X V111. IXIMVS ex IulioCapiroIino Gordiani fyluara memorabilem pičfcam In domo c 9 rd. i roftrata Cn.Pompeij inter aliaspiiflurasceruoscontinuifie 2oo.palmatos:Hofqs Gefnero primum vifos eofdem cum dorcadibuspIatycerotis.Cfterumcumpoft- modum Ioannes Caius medicus Britannus hcec illi cornua, quorum iconem hic acpriinimus ex Britannia mififfet, rnutata fententiado&iffimo illi medico, qui ;e *uiuu palmatum reuera efic iudicabat^uod & mihi v i d ctu r 3 affenfi t: Na m ciun cornua h^c,aut l^uentjaut etiam luperent,& longitudine,& cralTitudineceruinumjConfonum eil corpus anima- bscerui potiuSjquam platycerotisfimile efle. De TRAGELAPHO. CAP. XXIX. ^ . ■ - .y . . ; . \ P A F E'A A O 2 , quafi hirci ceruum dicas,inde nomcn aoccpiffe vidctur,quod j itjmum animalTtliircOj & ceruo fimile>feu cerui & hirci figuram mixtam habens: Equi- Ltb.S.c.j demPlinius cum de ceruis tračiafict 3 caput infequensficorditur: Padem eftj}ccie> Forma . h Arha tantum , & ar mor um villo dtftans^ucm tragclafhtitn vocant non alibi , auam Locus . mu pha/mmncmnafcens . Eadem legaš apud^oTmumlnfinecapitis 22. fed Lib 3. • Cccc 3 quam- S 5 8 Vljfsis Aldrouandi quamuis vterque fcnbat iuxtaPhafim amnimtantummodonafci JegimustamenapU' tl Diodo- 5. rumSiculumctia.m mfciin Arabi^R\‘ iuiu “““ uuuuaj '- 1 3*cgiu )W ~ r _ mcmorato ab Ariflotele cuitisiudicmmf- ^ ° areiTanus tflde «i c/Jcarbitraturcum hippe^P bo vtrofquc inhocanimali vidi/Te mm mn' e< ^ UJtur ^ tlam Gcfnerusinquiens,cerui funilicudinenj h ' ,nn, ‘ ,ir a P dum 5rumquihippeJaphumnominaiuut,ftd Hftn^lp m ,i; ni „ n ,t A ^ nc( : prfTfieo ^ orI] jj(i|, fcjutcertf Hircoceru 9 . farma. *l“ 'j ••*»? J- * v v,» ViVIlll y*»v V* M. «. A»««.vVVVAV*>.J U4«V|MM41VIV >* «*««**- - — ^ cere maluerunfolli propter barbam fimul & cornua hircoceruum. Nec mihi differre videtur, queenim peregri.numfacitanimal,(etfidejocodircrepent)eademqueeitribuit > barbamn armosvillofosj&cerui/imilirudinemjturn magnitudinecotporis,tumquodfa?minaineog ^ .cornibuscaret. Hjppardium,&hippmphus,inquitphilofopbus,tenuiflimoiuba , ordinea F ^ ad fummos armos crinefcunt. Proprium hippelapho villus, qui eiusgutturi modo barb£ F det. Gerit cornua vtrumque,exceptafeminahippelaphi:& pedeshabetbifulcos.Magnnu ^ pelaphi no diflidet a ceruo.Gigniturapud Arachotas; & alibi; hippelaphus fatis iubf i urn uJ tinetarmis,qui d forma equi,&ceruf, quam habetcompofitam,nomen accepit,quafi cq u,c dici meruiffet. Etrurfns: Equiceruo.cornuafuntcapr^proxima.Mirumitaquecur Albci^^.^ j. mofa, & ceruini limilia cornua tribuat;mirum etiam quomodo Volaterranus tanquarr ex ^ no tragelapbumcttteraceruo Umijem efTedicatjbarbatantiimj&armorum villohircopi°P £xerc. 207, Mirumdeniquecur dcdiffimus Scaliger hippelaphicornuanon defcripfiffe Ariftotelcm 1 defcriptioneeiufdem :Nec tragelaphus > inquitfabulaeft3quippehircusfacie,&corn:bus,c ^ magnitudine.,piIo,cauda,dunibus. Pedus villorum frequentia tedum, vt &hinc hircus 1 in eosabierit aruncus. Si philofophus fui hippelaphi cornua defcriberet; intejligeremusan efletcum tragelapho 3 auttarando. Ciim vero propter raritatemnatiuiquefoli diftantiam ^ gniium fit animaJ,nonnullis tragelaphus nominatur de re,qu£ nulla fit,nec yfquam in rcr C um De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 8$9 ^ LT e>etiatUr 3 Vt ^ te P^ anuS c ’ tat > & EtymoIogus. Figuram hanc ad viuum expreffam vir do- 1 lin us,& egregiuspoeta Gcorgius Fabritius Gefnero tranfmifit ex Milena Germanij vna cum JtenSjquibusbarccontinentur: Decemorum generibus,qu#ex venatoribusdidici, quamuis in- CerMor - r . ma a uthoritate vulgi fcilicer nituntur, tamen vt tu# voluntati videar latisfeciffe,adferiba.Tria ^ C ' 0r f 1 g I turdicuntdreccruommgenera 3 nonfingulariquidemnatur#dilčnmine,fedaliquotameru. ' ^ n Botnmis,forma?,virium. Primum illud motum omnibus,quod diligenter Arikoteles Sc Plinius ^cicnplcrunt.AIterum ignotius,quod' gr^co nominetragelaphusdicitur priore maius,(vndefor~ n nippelaphon dixerit Arikoteles videlicet a magnitudine, vt inter herbas hippofelinum ) pin- § ai us,tum pilo den/ius,& colore nigrius:vnde Germanisa femiufti ligni colore brandhirtz nomt natUr * Hoc in Torantinis,& Koniglteinianis Mifena? faltibus, Bohemia? vicmis capitur. V ulgus ^aatorum aitnomen reperilfea locis,in quibus carbones fiunt,quod ea frequentet,& herbis lbi- e *nrenafcentibus libenterpafcatur. Hoc verum lit, anex errore,acopimouepropter nomen fa- e ua nata,in medio relinquo: Certe vulpes etiam vili! denlioris,& nigricantis a colore eode mo- j 0 krandruchfenominatur,quos inarcis liiiscarbonarijsverfari non elt vero fimile. Tertium ge- ^s>quod reiiquorum ceruorum more non amittit cornua: hoc cakratis accidere ait Plinius, fed A acc idere affirmant, qui feras apud nos confe&antur. Geruo enim fuga, ficique felfovS^ umini lecommittenti, in ipfoqueanhelituauidius bibenti,pinguedinem, qua abundat refolui, difFundiaiunt,exeoqueautmorieutn, autfuperkesfilit,coinuaeinunquam decidere, idque er * eo maxime tempore, quo ardentillime keminam appetit. Hoc genus cerui proprio nomine., e jnkummererappellant.H#c G. Fabritius,qqifimuletiapr#kantifIimi,&eruditilTimi viri Geor¬ gi igrico!# Kempnitij confuhs iiteras ad me milit, quibus ille liram de tragelapho fententiam , ^ Uam m eo pom in e Fabritius petiuerat, hifce vei bis exponit. Tragelapbus ex hirco, & ceruo no- ^en inuenitjnam hirci quidem in kar videtur elle barbatus,quod ei villi nigri fiat in gutture,^ ^ arin.slongi; Cerui vero gerit fpeciem,eo tamen multoekcrailior,&robukior: Ceruinusetia 1P 1 eolor iniidet,fed nonnihil nigrefcens,vndenomen Germanicum traxit,veruntamen fuprema '• r b pars cincrea ek, ventrisfubnigra, non vt cerui candida, atque illius villi circ.^ genitaba ni- | Ullin i funt: C# ter is non differunt. Vterqueekinnokrisfyluis,quanquam plurestragelaphiin G 0 1S | jC ' UiE bitima?funt bohemicis,quam in alijsreperiuntur.Quare Pliniushaud rečle fcriplit tra- t) c ‘ a phum non alibi,quam iuxta Phalim amnem nafci. Ha?c Agricola. Ego,inquit Gefnerus,hu- iuf an *- mr i nuscornua ’ ciuis quidam no kr# ciuitatis tanquam valde rara alferuat, diligenter P^bcumdecemo Icribcrem, v bi defcriprionemeorum appofuihis verbis:Obferuaui etiam in ram cem ’ ( nam quod genus cerui hoc dlet adhuc ignorabam) cornibus mucrones, fiuc_> ft : D v °| S fupremoSj C 1 U1 ^' n ' alioqui plcr umque J aut temi Ipedanturjfeptenos: Et eodem in ioco kudj 1 ^^ jat ‘ tu dinem fexdigitorum: Inferiusautem erant,&alij bini rami &adminicula- Inquirec dip^ 0 n J- C>Cceruorum gemrsa fpeciecornuura ,qua?in fuprema liiipartetanquam palma? in-# In A >0S .. UCur P a ^ maturn latinedicirake : Namceruospalmacos Capitolinusmemorat. non f Ctruos nigficantcsrepeririaudio,quian ijdemfintcum illo, cuiuseffigiem pofuimus cul Umac ^ luccertus - H#citaqueomniaexparalipomenisGefneri.Athcn#ustragelaphospo- LiLll.cap. no a Alcxidis, & Eubuli teftimonijscomprobat,qui (impliciter inter pocula hoc jg, rnen pofuerunt. Tertio Menandri, apud quem rpa-ys Aa/3p»wo/ leguntur: Qaarto Anti- I)pj aniS}< d u i diuitem quendam pr#ter alia pokidere fcribitjphialaSjtriremeSjtragelaphos, carche- jamp a nimirum,& pretiofa pocula. Forfan inde fortita fuerint id nomen, quod cragclaphi fi-. a li a , m f el re pr#fentarentaIiquo modo, velinfculptam ferrent. Apud Bartholom#um Anglicu ani m n.° C an ’ ma ^ tamen pygargus vocatur ex gloda in deuteron. 14 .pygargus, inquit, Pjgdfgvs. . corn ntum, 5^barbatumhirciinkar,minusceruo,maiushirco,limilehircoceruo,led ionge minus. de tarando. cap. xxx. ESTCHIVS &Van'nustarandum interpretanturanimal limile ceruo, excutus pellibusapud Scythas Xnmtc, ideft, thoracesfiunt. Stephanusitem in rsA^roV, &Eukathiusin Dionyfium Afrum, fcnbunj: apudBudinos Sarmati# populos tarandum nafci animaladmirabilemagnitudine bouis,facieceruum reprsfen- tans: d ifficile c.aptu propter mutationem pilorum,quos pro loči colore immutat, ^ ^baitueleon etiam, & Po!ypus. Barbari quidamauthorcs pro tarandocorrupte parandrum, Tarandrus. * Py ra dum, teke Gefnero, fcribunt, aliqui eciam tanquam diminutiua voce tarandulum,quod, Pyradus. in- Vlyišis Aldrouandi d tl,tatic um in are ^ Sd e fr ipd o . Capg^.ts- L) hi ji. flgomodo c o l. r'e mu tet, T ar andu s qui jit. T ure Polono rum. 26ol ■ * , T mquit,ridiculum eft,ciim animal boui Emile fareantur. Quidam adhuc abfuldius fadunt cunu E tarandum atarandulodiftinguunt. Apud Hefychium,& Varinum gavla-po^ponitur animal fi¬ ni ile boui iuxta Atlanticum marec Sed & vox omnino videtur conupta a tarando; necobftatin- quitGefnerus,quod carandi nomen apud eofdera fuo locolegatur,nam & alia huiufmodierrata. iaipforum lexicisdeprehendimus. Dicat aliquisXarandmr» atarando diuerfum cffe, quoniam ad Atlanticum mate nafcatur,quod dc tarando a nemine memori«.proditum lit. Refpondeo ta- randum in Scythia nafci, quae Afi«,& Europ« partim maritimas ad Oceanum regionescomple. čhmir: Atlanticum mareautemdici,nonfolumccciduum illud, & Afričani partem Oceani, fed vniuerfum etiarn Oceanum apud veteres, vt apparet ex his verbis Ariftotelis in philofophi« ad Alexandrumcompendio: ITžA zgosSizo uiv t^eo^itKutatvug A'rAavmcav »ciAemu, il&savoV Iltp/ppicov r/uLat. Hoceft,vtGuilhelmus Bud«u$tranftulit: Petro autem pelagus, quodextraor- bem nobishabitatum fufumeit,& Atlanticum dicitur, & Oceanusdquo ipfi circumluimur.Pli- ninshoc animal puleherrime dciineauit his verbis: Tarando magnitudorfua boui.caput matuscer* ttinojiec abfimile ,eornua ramofagongula hif.da,villus mavmt udtne vrforum. Sed cim libuit futeo* loris efe a fini fimiliš e si. T er gori tanta duritia, vt thoraces ex e o faciant.Colorem omnium arborem , F fr uticam fiorumjocorumaue redditmetuensfn puibus latetfdeopue taro capitur. Mirum ejjet ba¬ bi tu m corpore ,(\dz{d-,c\-\tz)tdm muliiphcem dari^mirabtlius (jr villo . Et paulo ante: Mutatcolores , inqu it ,Scytharum tarandus^nec altu d ex ijs,qua pilo veiituntur,nifiiH Indts Igcaon^cui iubata tra- diturcentix, Haberemagnamadmirationem m hocanimalicolorisimmutationemllcoftendic Aelianus :Ruborem,pallorem,liuorem,homini,&bcii:ijscutem mollem habentibus,&minime villofis,accidere 4 nihil mirum:tarando vero animali,cui eft tergus impenetrabile, & villus vrforu magnitudine, adrr.irabile videti debet:feipfum enim cutn viliisluis hic veftit, millequecolonim fpeciescum fummo videntium ftuporereddit. Scythicum animal eft J dorfo,&: magnitudine tau- ro Emile,eiuscorium ne fpiculoquidempenetraripoteft. CarterhmSolinuscuin lycaonemdi- xifiet Aethiopia mittifubdit, mitttt,& tarandam,cuius errorisoccalionem pr«ter ofeitantiam-, & negligentiam iplius nullam video,cima Plinius dilucide Scytharum,ideft Scythicum taradum gppeliet:Lycaonem vero non in Aethiopia,vt ipfe Solin us,fed in indisnafciibidem fcribit.tf.vw ; tarandumgsddit Sol mus^affirmant h ibitum metu ver ter e,(jrc um delitefi, at fierifimilem cuicumf re proximauerit,fiue illafaxo alba jit,feu fr ute to virensfiue cjiiam alutmpraferat (pualitatem . F a- G ciunt hoc idem in man polypi, in terra chamaleontes . Sed (jr polypus (jr chamaleon glabra funt,(j 1 prontus rf c ut is lani tat e jpeculi modo proximantia amulari: I n hoc nouum cft,acjinguldre, hirfutia pili colofum vice sfacere . Meminere eiufdem colorum mutationis Ariftoteles in opere deadmir. aufcult. & Theophraftus in fragmento de ijs, qu« colorem mutant, vt citat Iacobus Dalecham- pius in commcnt.ad nouiflima Plinij verba.Caufam huius mutationis tradut ef!e,quod pili eius, vel cutispotius fpeculi natur« fit affimilis:vnde fpecies circumdantium rerum per aeremdiffufa?, ad huius generisanimalia terminata redduntcis talem colorem,qualisearum rerum fuferit, quibusproxirnant.Quisfit modoreuera ifte tarandus,non bacile licet iudicarc. loannes Agvico- la Ammonius, tarandulum(ficlcquitur)interpretatur germaniceelend. Quam fententiamim- probatGefnerus,doccsGermanorum clendalcem cik } Georgius vero Agricola vir & dočhina, & iudicio fum m u s, ta ra nd u m interpreta tur reen, (quonomine,vt in fequenti ca pite apparebit, Septcntrionalesrangilcrum intelligunt) rangiterurn cumtaradoeundem elTe exiftimans.Quam quoqucopinionem Gebnerusin cap. dc tarando, modefte Ec refutare conatur:quanquam plera- qae,inquit,tarando,&rangiferonoftroeadem Ent, hbet tamen abeo(Georg.Agricola)difl’cnti- re,non ccrtčdočlifbmum virum reprehendendi animo,fed vthominibusftudiofisdiligentius im H quirendi occa Ec nem pra-beam.Tarandum igitur e de cxiftimo feram illam,quam Poloni tur, vel thuronem appellant. Inucniturin vnatantiimparte regni Polonici in ducatu MažOUia?,inter Ofzczke,& Garuolijn:maiorbouemanfueto,minorvro,orediffimilisvtrique J pr«acutisin fino cornibiis, pcinicifllmo curfu,& v«tlderobufta. Defcriptionem hanc nobiscommunicauitnobili- tate,drdrina,& omni virtutum gen ere vir orhatiffimuS Florianus Susliga Roliz a Varshauia Po¬ lc n us. Pcc fera fi iubatacdet,quod nondum ccrto fcio,bifonti deferiberemmam recentiorcs qui- dam thuioncm Polcnorum,Zubronis,iddt vribpecicriifaciunt. Oteiiim vt tarandumčredam, plina coiKUiruntjprimum magnitudo,& fpccics boui s, fed caput &os ablimilc,deindequod bou lylueftrium ranflima tft,& in Sarmatia capitur vicina Gclonis, apud quostarandum reperiri le- girr us: Acceditetiam nominisaffiniras.nam in baibarorumquorundamreccntiorumlibris,da- ran huius bcuhsnon cn legitur^ouanuiisalij duran,vd durau leribant, & bona fon interpretetur, Vnum efpcucd cbiji i poteft,cornua thurcni non cfie rarr ofa,qualia Plinius fuo tribuit tarando. Refpondeo,viderimihi veteres tarandum^vdeum alce,vel cum rangiiero fone confudifie.-Nara & De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 8fSr ^alce 3 & rangifer ramofa prstendunt cornua. Defcribunt autem alcen quoquc veterum alij ali- ter: quod in adeo perigrinis animalibus mirum non eft: ciim ea fere foleamus 3 vt ex di uerfis audi- tuaccepimusjdefcribcrc. Haecficuinonfatisfaciuntjvel tarandumpro rangifero accipiat 3 ve vjeorgiusAgricolaj&ante ipfutnEličfca Anglus,quibuscum dehac re ego non contenderim\;aut fiquid meliusinueneriti in commune proferat. Hoc addam pro corollario ex Plini j defcriptione tarandum aninaal inter cernutn, bouemque medium videri pode: cerui enim cornua,& metuiru jiabet jCčetera fere bouis. Thuronem fane taurum non meticulofii m,fed taurorum ornnium, pra> fylueftrium inftar.,animofum efle crediderim.lam quod Pliinus fcribit caputei maius cer_ arino ✓ 'Gefaerialia vpinio. 2 Viyfsis Aldrouafidi uino efle, & magnitud inembouis, rangifero fatisconucnit,quoniam in vniuerfum muko ceruo efte fcrtur. Capiuntur etiam apud Gelonos,aut vicinos populos:Quidam etiam an» in ei tribuunt: pmerea bifulcos cfle conftat. Harctain muka ciim coueniant fi dc coloriset iarn tatione certior fiam 3 fine cunčh tione rangiferum pro tarando accipiam,& Polonictim t“ ur ° bifontibusadiungam. Nam quod dc coria fertur,vfum eius efle ad thoraccs,vt quod fcrruffi . facilc tranfmittat, mhil impediet, plerafque enim magnasferasin regionibusfrigidishuiu m pelles haberc crediderim,qualcs etiam alces habent,qua; ad hunc vfum in Germania commu^^ res funt. Omnino quidem maiora minoribus/era domefticis,& in frigidis regionum flU arn dis animalia pellescrafsiores,folidiorefqucgerunt. Sed rangifcri hiftoriam integram in k, n dabimus,in pnefentia fatisfuerit,mihi non tamdiflentiedo,qudm dubicandodeeruaitorurnfl rundam interpreta tione., vel ipfos,vel alios ad thuronis fitnul,&rangiferi hiftorias maiore i inueftigandas excitafle,& fcepticorum inftar in vtramque partem rationes attulifle. Ha?c jt ) omnia Gefiierus incertus opiniords&a:. In capite vero de rangifero Georgio Agricote fobicu ^ rangiferum cum tarandoeundem iudicat. Etrurfusin appendicequadrupedurn viuipa rorLI ^. j: tarandi,inquit,eiufquecornuumfalfamimaginationem,tabuh£regionii:nSeptčtrionalium Magni imitatione decepti pofuimus in libro de hiftoria quadruped:.im viuiparorum pag«95°\^ giferi nomine. Dubitabam enim adhucan tarandus idemrangiferoeffet, quod do >\ 0 . eftedicant.Pemarifque natura,eadem forma,magnitudoque cornuum. Quod fi quis ta- men Cffaremdixeritbouem nobis deferibere vnicornem,nontricornem,quoniam vniustantinu cornu mentionem facit. Refpondeo id ideo fautint,alci adfcribit J additq; alcem Suecisrenger dici,a quibufdam Gbthis rangifer. Vchicuio,qj n% “qu.it, birotu eft, & fannusdicitur a Sarmatis,iun&u inofferifo tenore fuper glade quatuor & vk gmtihorarum fpado trecenta Germanica milliaria cranfmittere curfu fcribunt 3 tanta? vires,tanta pernidta^tanti fpiritus, tanta pertinacia: Quod quidem & ald ab alijs tribui video, etfi in ter i tu milliaribus in rangiferi hifloria muka diminuant: quare & ipfe Scaliger,cum id quod fcripfe- ra t,parum verilimile videtur, fubiungit.hoc nos neutiquam affirmamus^virum enim nobilem ca-, kredecet & crimine mendacij.&criminis fufpicionc. Quo minus aurem alcem cu rangifero ean- demarbiter,facit Olaus Magnus feparatisde vtroqueagenslocis. Cibushuiusbelite (rangiferi • kilicct)eft mufcusmontanusfiverbafunt ©lai,ex quo ferereliqua qu£fequuntur)candidus,prae- # Hs ~ rertim in hyeme,niuibus in fuperficie foli coopertus:quas niuesjicet defas,natur£ inftindu(quafi |yluefter equus)perforat,cibu qu«fiturus.In a;fiate vero folijs,ac frondibus arborutn,flando eun. doq; melius,quam feinclinadofioribus,acherbis, proptercornuanimisantrorfumincuruata ve- kitur:idq ; laterali,& obliqua capitis inclinatione.lubatu habet collti veluti equus, vngulas bifuL ca s,& fere rotfidas,a natura tributas,eoq> eius traniitqs,autcurfusetia admiffo ldfore,fit fuper al- ksniuesin vallibus,capis,aut montib. condenfatas. Manfuefada hgc animalia veluti armentarij § re ges, maxima praeftat dominis fuis vtilkate,videlicet,in lade,pclIe,neruis,olfib.,vngulis,pilis, a ccarnibusadvidudelicatiore.QuidaterraruincoI«pr>iIident.io.i 5.30.70.100.300. vel 500. ^dpaftoru curaad pafcuaducuntur,&rediicutur,ftabulilq;ob agmina montanoru luporu cajte- t,s ferociorum graffantia claudutur.Hdučli in terras alienas preftnim vkramarinas ob celi, foliq; kutatione, aut infolita efca (niti paftore confueto cibetur)non diii fupcrfunt,quemadmodu olim Hluftrifs. Principem SuccteStenonem Stura?iuniore,duci Holfatie Fridericofexhuiufrnodi ank ln dia mifilTe,notatu ell,duofq;,mafculu, & temina Lapponic? gentisconiuges eifde animalibus a diunxifTecuflodes: quib.e fua natiua terra tranflatis,atq: aliene direčlioni fubiedis,quia optata ^uicsjviuend^j ratio fubtračlaerat,nec ipfi,nec belite fingulari cura deflitutg diutiiis in vita ma. fcre.Similiter & a rege Suecte Goftauocircaannu Dni 1533. poftquaa]iquotiiluftrib.virister- te Prufliae ciim ad fpedaculu, tu ad generis propagatione decem fim ilcs vtriufq,- fexus rangiferi ^ e miffieffent,fylueftri]iberrate donati funt;At nihilin.de copertum erat,an ipfa rnutatio loči pro- fueritftirpis propagationi.Vidcndii eftduo effe genera rangiferorufn(verba funt Olaijfyluetlriu Raziferora VI delicet,& domcfticoru,qui vfib.humanis fubdita manfuetidine fidelircr inferuiut,vbi fera: na- turtereliqui in folitudinereličliaugmeto generis fe fociant,vt interim venationc premantur. Qui ^ t)I ^fti c ifu n t,cur u libi l spla u ftris a ptatu r , 0 ptimeg r auiilimaplauftra J perrura,capofq;deducur > res * c ^icet preriofaru pcllium,pannorum,pikefq; diuerte fpeciei continentiajeo quod pro maiori P ar f e Lappones Ichthyophagi funt,inexhaufta fertiliu aquaru pifcatura viuentcs: Iter itaq; eoru e lin vallibusplanis,Nortvvegia(ad quam frequentiusproficifcutur)refpiciens,tanquain rerum c ommutatio'ne locu viciniore,ac populum fidclioris amicicia: feruad« co m m od iorc.Qui vero hts c Urribus pndečli lunt,vulgari gentisnomineQuenarappellantur,fingulisdiebusfiita beneplaci- kmeft, autexegit neceffitas,centu & quinquaginta millia palfuu,idefl,triginta milliaria Gothi- Ca > fiue Germanica conficientes, curfufq; eoru anitnalium no minoris grauitatis,quam equorum re putantur.Hyemaliu vehiculorti vfu mira comoditate affequunrur pratdičti Lappones,maxime ^^odlubricitate huiufmodi vehiculorum cum niue conformi longa peragunt itinera ad loca re- ^ km CQmmutationibusdeputata,prout fuperiiis de forma eoru extitit declaratu: Ht cdičlo ne ex- te rnishominibusobmaximaceleritateaccommodentLir. Hicver6oftenditur,quodea velocitas ca ufatur ex pdlib.tenerrimoru ragiferoru,vehiculis hishyemalibus fubdudisjhacpr^cipue arte, Vt anterior pars pellis antrorfum confuatur fub rheda: quo fit vt pili foras cuerfi,nedu lubricitate generentprogrediendi, fed & refiltendi firmitatem,nerctrdiabaturauriga:alioquin in collibus aIc isnunquahaberetur,aut perficereturoptatuiter.Imd eo copendio viatoresarcubus,fagittifq; e *tenfis fylueftrcs rangiferos uenatu acquirere folent. Lac deputatur ad vfum domdlici n utri me- ^ Kbocquoq; non rečle alci tribuit Scaliger)ac ferum illius ad potum conuenicntero.Pellis pro te- § Ut nehto humano tara corporis quam ledoru,imd equeftrium fellis,culeis,& follibus artificu di- Učrforu aptatur,valdč enim tenax, & fortis eft,& duras: Nerui loco lini ibidem ob frigora no cre- kuds ad indumentorum vfum inftar lili preparati deputantur. OlTa,atq;cornua arcuu,& bali- r a ‘ r u ai 'tificibusauidž ea pro rerum commutatione quasrentib. applicantur. Similiter & vngulže jPtenatici.s pro funt. Pili pro farcicndis,mollificandifq; fellis eoueftribus, atque puluinaribus pro vJj ,tlbas honorandis,&hyemereprimenda.Carneseius animalis optim^dfalubres funt, lale Camet ' nt °que liccat*, durabilesad pluresannos: licet interim mo.s'genti fit cx venationc veteribus Dddd veteribus aditm- 266 Vlvfsis Aldrouancti v <* adiungere rcc-cntlores. Hax itaque omnia Olaus, qui pmerea, referente Gefnero, Teng^ 1 Scricfinnorum in Scandinauia regem kribit equitatumhabererangiferisinlidentem, &_ vJl ^ ^ tamen Helimgkndia:regem Argiimum,cuiusequitesequisytuntur. Aitdenkjue neruisr* 4 ‘ D ferormn vti a d arcus,& aiicubi vbi clauis carent,ad nauiuin tabulascompingendas. DE ALGE. CA P. XXXII- Alcidaquid. ? ub.A. .. m 35 53 d JI 5 ^ ^ 'jh \ & &e! M & M I 3» !j*g^& = g r lSi H I LRT £1lc 3 & akida. Alce enim fera eftnaturalis,akida vero fabulofa>^ c( I ua Diodorus Siculus de fabulo/is antiquorum geftisferibit inhpc verba:Min elliatn ferunt Akidamperemidekram dupendamexterranatam, &antea vtqu£ na tura plurimum igniscx oreeuomcret,infuperabilem pugna.Ea pr im um in I ^ — f gia apparuir,regionem quandarn comburens, qua:huc vlquecxuda i J hryg ia dkcit. Deindeadmontem Taurumdtfcendens 3 fyIuascontinuasvfqueadlndosincenaio ^ dauir.Podmodum per m are in Phoeniciam reuerfa fyluas Libani incendit,perque Aegyp tut ^ p Libva p rok d a ad loca peruen it oecidua.Podremo iyluis circa Cerania deftru<šiSjOmniqi 11U regioirecujnhominespartimflamaabfumptiefset,partimtimorepatria]inquetesad reinot. d i d ti g e letloca j M i n e r ua ferunt ea fera necadc,pdlem pečtori circudedilfe. At vero alcicte mo 2 .decad.K. terracomota Deoruhodis,gigatespeperir.Hjcille.Miherua Akidam cognominata fuinete Alce qu£jlt. tur Liuiosab hac,vt puro Akada. Quemodo fit alce,qua diximus fera eile naturalem, & ^ J3 ^5 3> X tur Liuiusab hac,vt puto AJdda. Que modo fit alce,qua diximusfera eiie naturalem, & mm 11 "' iabo' . tn,vixadbuccondat,quoddeea,vrpotefera peregrina &noltro orbi incognita,vcreiu a ■ aPcci feripferint InterGrecosfoIusPaufanias(qui Antoninireporeclaruit)in EliacisdifTcrens » ereplianti vulgdcreditisdentibus,qu6dcornuadnt,n6dentes,haudomnibus.n.eodemlo c ° c ^ r - - - .. t .r>cm0U* » nua narc^argiunentofunt^inguit^Acthiopicitaurij&akajfcra: Celtica.% cxquibusmaicsco^.^ in fupcrciiijs habent/amiina caret. Eiufde in Boeoticis verba harc funt: Alce nominata dmk, ^ inter ceruu,& camelu eft,nafcitur apud Cekas,explorari,inuedig3riq; ab hominib.anjm- ^ la non potek,led obiteraliquando,dum alias venanturferas.,ha?cetiam incidit. Saga cl V £CU s „ aiunt,& hominisodore perlonginquum interuallu percepto,in ioueas,&profundimm. ,, fdeabdcr o Venatores monte,velcampumad milic dadiacircumdanr,& contrado m j er jq,. G ,, bitu,nikuura rllCi feradelitefcaknonaliarationeeacaperepoflunt. HfcPaufanias^ 11 ^j ietlC |it. T ib. 6. debel vet- resGermania tota,& SeptentrionaIesfinitimasregionesvno Celtica noinineeop- fi e eh lo Gal. De alce ctiam fic CarCir in comentarijs: J//»/,inquit,/Vrw in Hercyma fylua,App*"* ' n i t qn( h ar um efi confimilis capris figur a ‘varietas pelliu,fedrn.xgnitudine pastlo antecedaph ' " ^0* funt cormbus,&cr ur a.fine nodis articulifij ; habent, necj-, 'fi jpo Cipi at. j'Pta paulii modo er iger e fcfe 3 autfiubleuare pejjunt. H is funt ar bor e s pr o cubthb. n i dorecita at $ attiete capiut, Cfuaru ex veftigijs c id e sl ammacL u er sit ex ve n P \rib->f 9 Afir ~ t . j . ■ i ; ‘ - > -j č,-j .—.- ... f r e ciper e confueuerint ,o»tnes eoloc o ,aut a radicibfubruunt, aut abfcindut arbores tatU" Libf.c. T.j. I -Ar achUs. mafpecia tarifi.'antium reli minut ur: Huc cumfe cofitetudine redinauenntgnfirmas ar^ v e affiigvutpite]; vnabfaconcidum. Tantum Čufar. Sub Gordiano Romtefucrunralce 5 de ^’ m0 C a Pitoi.no tetic, qui tetice quoq: fuide icnbit in Gordiani fylua mcinorabili pika ni ro ft ra ta. Cn. Pompe i j. De a lcectiu m Pl inius: Septentrio ft rt alce n.ni pr ocerit as • ur>f fi nC 0 rb(> c/s dihinguat dumento fimiletn . 1 tem notam in Scandinauia infula,nec meja atu vij A ■, m jn h° c 0 muhi s tam en nar r atam macblin h and d>JJ\i milem illi, fed rinilo fi-jfrafinum fiexn: tf. or, . Lan tem , fed ac eliti e m ar beri in fomno 3 eapue inči f a ad infiaias capi tur , alias vclocitattj t-> ^ . p|^c 1 L a bruni ei fuperius pragrande, ob id retrogradttur m pafcendo,ne prior a tendens inaol^ Cap. 32. gr Pli n ks,qui vt apparet aken a roachli dilčrtiflime diftinguit. Solinusitctneiusdmu i t>' Sunt c jr alce s muliš comparande , adeo propcnfb labro fupcriore 3 vt nifirecedentes W Pfi ‘ Jce s >f e ^ gia pafci non cfiteant: E t m ox: Scandinauia infula e reg ione Cermania mittit ani>na ■ (p ia cui fnfffragines/vtelephantisfiecU neijutunt 3 propterea non cubat cum dormiendutn tj • P r{r jaci^ nohtni um ar bor fus! me t.aus propc ca fara fecatur 3 vt fera 3 cum afiu c tis fulcimentis tnr> r^jbi' minam, /ta capitur: Aho/jiii di fjicile tj/tam manu capi.Nam in illo rigorepopiham in J p o£ j 0 n? uS Lil. a. li pura pollet. Hcc itaq; lunr,qua’ de alce apud veteres repcrio:ad qua tamen Rebe rtu in epid.de alce>liax Strabonis verba, qu£ ex Polybio adducit,pertinere alferit.’//^ (T \^ u)it} h ubit* pes r.juos agresles 3 pr boues 3 vtif ; memorie pr odidi t Pol ybius pecuh ar is form.t be.lh<,d gf G j-fi rni' u 'ude ad ceru: pat ur a .colio dutaxat cxcepto,(j? vtllis, in cjuib.capro perpudjimilts y j^^ c}S • ecapillojum^crafiitudinetroeauini pulti caH ^fi !a ^ L j fig pU' er- Dodona-.usPl ini f],qua:dcalc ej &njachlelčrib i rex^oIinipolyliiftoretranfcrip/ifle» 0 pr * So ]jni kikcu In Solino Pimius antiquior, vel falten. ccetaneus, quod & lo.Camertcs, qui viu c0!V tor. De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 867 ^ corh ^ipfit,F4tetur,eudem accufansingratitudmis,qudd Plinij,cxquoonmia lila ferčhau lit, nuf- ^ uatn m cminerir. Arbitrarni - prietcrea Dodonrus ordinem dičfcionis in normuilis apud Plinium P^rnutatum ciTe: nam quod Solinusdelabroalcispropendetehabet,id Plinium ferefibi machli appdlatafnonredeadraipfiflcjVtin marginibusnonnullorum Plinij exemplarmm reifte,inquit, « diligcnter annoratum. Solini autem exemplaribus maiorem habendam videri ait fidem,bon-. modo quod author diligentiorhabeatur,fed & quod ha?c ipfa minus vitiata ad pofteritatem per- uenermt, quam Pliniana vari js farpe locis corrupta & mučila. Similiter in margine Plinij,quemu n °ui(Time annotationibusiliuftrauit Dalechampius, annotatum reperio. C*terum ciim tam di- Uerfimodealceavctcribusdelineetur,alij aliam feram pro alceoftendunt. IdieronymusCarda- nils folam alcem a C. fulio Carfaredefcriptam agnofcit, alcem vero alijs creditam vulgarem fe- cutusnomenclaturam animalMagnum (vulgo gran beflia) nuncupat,a!ccm nullo modovocan- Magnuavi- dumceniet,quoniamvtpatebiciuraultisaCžeiarisalcedifFerc.lulius CadarScaiigtriicccduas mal. dicat eflc alces^hoc tamen animal alcem non appellat,fed cum quibufdam alijs bifontem nuncu- P a b Sc fub hoc norainea Plinio defcribi putat. Olaus Magnushanc feram alcem vbique vocac,& onagrum, quod nouilHmum nomcn Erafmus Stella in libro de originc Borufforum,refutas quo- dammodo ait; Ibidem funt alc*, non tamen ex afinorum agreftium gcnere, nam iili tantiim iru Anica,& Afiareperiuntur,Alceaurcmquafi medium genusmtcrequo 5 ,&ceruoscornuaquota- ni $amittit,&:proptertimiditatem gregarumeft. Reprehendit id nomeu etiam Cardanus. Ca?- 11 tCT um ita fortaflis etiam vocauerint Galenus, Aetius, Akxander Tralliatius, Auicenna, & Sera- Ll ^- u Pm.Nam hicombuftosalinorum vnguesco nitiali morbomedenfcribunt. Perafihosenim ona« Lib.i. tr. 2 . gfos fortaffe intellexerint> Sc fubonagri nomine MagnUm hoc animal,& ipfius vnguis efflcaciam c ognouerint. Quod fi verd fylueftrisalini vngiiliecontraepi!epfiam,hancviinafngnarunt,dubi- ^repolTumus,numipfishocanimalcognitum fuerit,quod tamen a vero non abhorret. Qinmo- MA^nuani* hoc animal alcem dicunt»ncque ipli omnind concordesfunt, inquic Apollonius Menabcnus tnal An alce, ttačtatu proprio de Magno animali. Nam quMam inanimalium hiftoria egregic verlati poftqua animalis muka collcgerunt nomina, alcem dicunt eflfe, ciim tamen alceram Claris alceti a gnofcant. Horumfententiamfequi videntur Prutheni Medici non vulgares,quibu$motiffimu m cit hoc animal:quando pro huius vngula alcis vngulam fcribunt in fuis fchedulis. His tamen ficu- A ti non omuindderogojitanonmultumtribuo. AntoniusMizaldusinterrecentiores feriprores non mediocriter eruditus,ciim abfolute vngulam alcis fcribat,incertam nobis fuam relinquit fen tentiam. At Leuinus Lemnius in lib. de occuitis naturoe miraculis,de fola Ca?fari$ alce meminit, «iptius vngulam pra?fcntaneavi polleredicitaducrfuscomitialem morbum: Alcis,inquir,vires ttaimmii* q Uo d caprarum cffe gencris,fcd maiore corporismole Caius Ca?far incomm. tefta- tUr ' Matth^us Mi C hauar»us in dclcriptions Sarmatiafum apud Molchos bifontesefteait,3^ al- ^Siquarumcrurafintabfq;articulispra?longi. Mofchisappellari Lozzos,&Gcrmanishellend. erique tamen abfqueafpirationcellend J vel etiam elend vocant Magnum hocvocatum ani- mahquod tamen articulis in cruribus non carct. Aliqui etiam elch,Illyrice los dickur,fimiliterq; 1 °lonice,&apudaliospuuod,vtexindigcnaquodamaccepiflefetraditGefneius. Illynetiam cc ruum Gelen vocant, fieriquc poteft, inquit Gefnerus, vt inde nomcn huius animantis ad Gcr- ^anostranslatumfitpropterfimilitudinanciuscumgenereceruino.Alias^eodcmctiam Gefne. Eledcur ,-h ro teftc,Germanicum hoc nomcn elend miferiam fignincat,& vere,inquit,miferum eft animal,fi catur . cr edendum cft ; quod fa?pe audiuimus, quotidianum ei morbum comitialem ingruerejd quo non ^pnusleuetur^uam dexteri f(i bene memini)pofterioris pedisvngulamauricula? Imiftra?immife- cap, 4. i rit *Captavelmodico vulnerela?facxpiratltatimpia?timidkatenimirum . Eandem huius vocis et ymologiam habet Apollonius Menabenus: Hoc animal, inquit, qui Germanico idiomate lo- ^nuntur elend appellareconfueuerunt: qua?dičlio fi latinevertetur,miferiam ^gniiicat,S^ huic quidem fciteadmoduminditum eft hoc nomen imiferrimum enim eft animal multis de caufis; Pnmd quia fa?penumero comitiali morbocorripitur, quo non liberatur, nifi appolita prius fuerit a ^ri altera pofterior vngula. Miferi* etiam huius animalis caufasrcferunt^uia timidurn eft val- ■ hominesprocul olfaciens fugit, & quolibct vel paruo vulnere inoritur, quinimo li tantum-, j Ut im fanguinem videt,illico exanime concidir. Ciim infuperiam propecaprum tenetur,non re- iu lanugino fanguineetiam imbuta erant, undecum ipfum animal vndepullularantad mctam fu^magnitu- dinis perueniftet, & tam parua haberent cornua, ftatui fine controucrfia poteft, ab hoc animalis genere,utdičtum cft,etiam cornua mutari,ut deceruis fcriptum reliquit Ariftoteles.Eftprfterea obefo,& gradi uetre fere ut uacca? funt.Cauda miru in modu breuis,ungulc bifida?,ut bobus.Hec quidem uera cum fint non eft, quod aliquis de ipfis dubitet, nos enim qua? uidimus, referimus. Huius animalis imaginem apud quofdam uidere eft, fed an referant ad uiuum,uideant etiaalij. Kos aliquandocum maiusdabiturocium,aduiuum utreferatur,dabimusoperam. Ha?citaque Magnum Menabenus, qua? modo Dodona?us omnia ad alcem refert. Recitads enim ijs omnibus, qua? alci animal alce auetcribustribuuntur,fcribit in htrcuerba: Dealcequarha& Soliniconferan- Animdlidifi queunt,qu*Piinio Machlisdi&aeft,vtex lpfius C* r . M-chlinoftcndi,&Ofarcni j krt . tur 3 apparet. Ex Casfaris enim verbis luce clarius ^ ^ CC p illud * ' nonre#ealcisnoraenhuicrribuifle,vt&Scaliger e V« m^rhlinefTenonrečteidcircocori- anHnalSiiccumCiEfaris alcccneffc, rcčtc ncgauit, - tam * Nequcaducrfa- turnobis,quod labram fupenus prfgnnde ™chb M ^ refcre „ da vcludlolinushabet. Ma- % ttlliu rum vctcrum alcc. Hadcnus Dodonreus. De pelle fcribit Gefnerus alutarios eam ad thoraccs>P^ fcium adipe ad hunc vfum alumini praderendo, prcpararc, vt imbres arccat. Vcnirc fingulas tri' ^ bus,aut quatuor aurcis denarijs. A ceruina,cui fimilis fitdnfpiratam difcernuferri enim tramu 11 ' tercfpiritumj vt ab oppofita manu percipiatur, efle enim plenam meatibus, & pilos in eaconca uos. Ipfe vero in vngula integra,quam cum ima parte tibiae pilofa fe vidifle affirmat,nullam piliš cauitatem reperit:quamui5,inquit,fieri poteft vt meatus quidam,qui in viuis erant,mortm collabantur,pr£fertim longo poft tempore. Ad hgc pellem denfam,& folidam cfle adco,vt vehe- metes etiam ičtus pun&im>c£ fimqj fados auertat, & ferrei thoracis inftar hodic expetatur: q u0 CtrnuA, Aelianustarandoetiam attribuit.Idem Gefnerus cornuahuiusfer^libras circiterduodecimap' pendere tradit, eflequelongitudine fere duorum pedum, non ramofa, vt ccruorumjmucronibu tamen aliquot diuifa>dodrantem lata 3 armi potius,quam cornu figura,aduchi cx Lituania.OH? vero mihi cornus Magna? ferae nominc mifium eft leptcm tantum librasduodecim vnciarumap - pendit,iuxta caput craffitudine 3 vt vix manu con prehendipoflit,quinque ornatum inucroflib u5 ' hinc inde binis, mox ab vno latere 3 alioj& ab altero etiam alterius oftendcnsrudimentumjatiti 1 ' TihU* dointerprimosramostriumfere dodrantum. Tota feretibiafimul cum vnguibus libra«pen 01 treseumdimidia. Cornua itaquehuius,quamexhibeo,ler»,quam genuinamefle nulli dubium De Quždmpedibux Bifulcis. Lib. I. 871 A effe debet, cum ad viuum animal fačlam mihi communicauerit Sereniflimus Ferdinandus Ma- gnus HetruriK Dux 3 imperfečfa adhuc fuifle credendum videtur, mutare enim diximus. Addidi temin* etiam iconem acceptam Cracouia. Defcribit hoc animal etiam Erafmus Stella 3 & quia_. breuiter 3 eiusquoque verba clarioris dočfrin* gratia nefas fit pmerire. Borufiu 3 inquttjgignit & akes,quos falso fylueftres afinos quidam autumant>ciim hos A fia tatum 3 & Atrica procreet:Spo * lc media inter ceruinam, & iumenti nifi quantum aurium proceritas ipfaque ceruix diftinguit: Magnitudine inter camdum.»& ceruum. Maribus in fuperciiijs cornua nafcuntur 3 qu* quotannis amittnntdatiora quam ceruinis^ramofa tamcn 3 & per totum concreta, & folida. Vngula bifida-. 4tur * coloreque ceruum imitatur. Venatorem e longinquo fentit,animal certe fimplex 3 & quod plus la- , fcbris^uam fuga: fidat. Si vi canum vrgetur 3 magis in canes fe calce,quam cornibus tuetur.In lo- i Cispaiuftribusiefe plurimum condit, illic & partus edit fuos. Formidinis eius argumentum efic* v, aiunt, quod rarenter folitarium in armento multiim appareat. Hallucinati funt 3 qui hanc feram_. T nullo fuifraginum flexu dixcrunt. Podremo alces figuram Seb.Munfterus ad Gdncrum mifit ad viuum,vt aiebat,pičtam J quam nihil differre Gefnerus inquit a fua 3 nifi quod iubata non eft: vnde B iud kat Gefnerus non rečfe huic quadrupedi iubam addi. Eadem cornuta erat geminis cornibus (talibus quale vnurn feparatim ipfe dedit) tergum verfus reclinatis,ita vt pars in mucrones diuifa frontemfpečtetjoppofitatcrgum. Vt modo de natura ipfiusMagni animantis, fiuealcisrurfus a liquiddicamus, traditidem Gefnerus 3 a peregrino quodam feaccepilfe eama venatoribus agi- tatam ad aquasconfugere, atque in ijs fiantem aquam ore hauftam in canes feruidam eručtare. Mcnabcnus vero etiam a quibufdam probatis viris ei fumma ncceffitudine coniun inquit 3 fc obferuafle retuleruntfipfa tune maximein vnum feconferre^ac fimul progredi hoc ordine: vnum precedit properando 3 vt occafio poftulat 3 alia fin- gula fequuntur cundem tenorem 3 & modum feruando 3 & primi veftigia caIcando,ita vt fi quis rci infciusjipfa pr*tergrdFainfequatur 3 vnius tantum veftigia cernere fe exiftimet.Quod alterum ita ad vngucm akerius veftigijs infiftendo 3 alterum fequatur 3 cuidam ipforum prudcntignaturali ad. feribuntvenatores. Aiuntenim ipfaper primiveftigia inccdere 3 nenumcriisex veftigijsdigno- C'fcatur. Hisanimalibushuiufmodiinefteprudcntiam verifimileeft 3 chmfint exceruorumgcnere > cuiinterquadrupcdcsmaximamprudenciamcribuit Ariftoteics. Quodfintexceruorumgenere tum hareprudentia, tum alia non pauca his communia cum ceruis, qu* Ariftoteles vni ceruorum generi tribuit, fatis fuperque demonftrant: inquit, enim ceruo ex cornigcris vni cornua tota foli- da,ca:tcriscaua quadantenus: & paulo poftdoli etiam ccruo cornua omnibus annisdecidua &c. Quod horum animalium cornua tota folida lint 5 ficuti ceruoru 3 apud me dubiumJnquit 3 non eft: Quod etiam decidua 3 nonambigo 3 ciim ipforum plurima viderim: Qi*od vero omnibus annis 3 ex , Kiultorum aftertioneprobarepoftum. Sed ex Olai Magni hiftoriahucad verbum aliquatransfe- ^ ramus: Vehemetilfimus J inquit 01aus 3 eft eius curfus in trahendis vehiculis, in niuofa glacie apud quofdam:nam horum celeritas longe luperat omnium equorum velocitate. Sed apud alios quof- dam ob regium edi&um in vfu non habentur 3 ne fcilicet eoru currendi celeritate proditores vtan- turinfeerstisregni inimiciS,quamocy(fimereuelandis. Famis 3 ac fitis,laborifquepatientiflSma_. Pdtienti*] ^fthajcbeftiajvtdiem, nočlemqueimraenfa fpacia D. milliariorum Italicorumvaleat conficc- Lib, 18. rc priuita cibo. Et rurfus:Alces pulil venatorum induftria capti ita fucceifiue manfuefcunt,vt na- maxima cereuifi« vafa a difeumbentibus eilHem propinata. Et paulo m gregatim in vafta folitudine vagantur > infidijfque extenforum teloru l! >duftria venatorum fEpilfima capiuntur 3 vel maxime canu infultu retruduntur in antra rupium* v t inde rard viua? euadant, imo quiefcentes humi 3 vel erečli ftantes onagri ( fic alces etiam vocarc diximus) maximi a minimaquandoquemuftela guttur infiliente mordentur^vtfanguinedecur- f cntc iilico deficiant mortui. Et mox rurfus: Sed nec fufficitcommodo,atque vtilianimali homi- ne s fuftineie venatores teliš afperis,fagittifque latis miltenisinfidijs fefein v^afta folitudine impe. temesj imo & beftiolas contetnptibiles muftelas fčilicet prsemiffas refpedu tam proeera? altltudi- fute s nifi & fcrociffimos lupos,montanos pr^fertimdufferat infidiatores^co videlicet modo,vt cu m alperrima:hycmesfint J denfa:queniues,ipfi lupi farne prdfieremi latebras vafto agmino p urni cttm c 'rcumeuntesexpoftulent pratdara. Lacubufque congelatisonagrosinefle fpcculantur } inquosir. l u *i s ru entes,& vngulis 3 & cornibus vel interimuntur 3 vel eifugantur.Tanta enim vis eft in ičtu vngul^, * iilico tačlum lupum interimat 3 aut fodiat: quod fepiusin canibus robuftiflimis venatoresex- Periuntur.imd eiabente cane oppofita arbor cliditur 3 quafi fungus adeffct.Onagri natur* inftin- tu noru m. apta catamini loca, fcilicet in lubrica gkcic, in qua mucronatis vngulis funt folidio- rcs 3 turali vrgente liti epotent ^poft: Alces inftar ceruoru 1B72 . Vljdšis Aldrouandi res, vbiIup?quafiinVaginisvngulasretineht viribusvacuatas, atqrueita m conflidu m ancntes non procul abfuntvenatores, qui fatigatam partempr«Iioexcedenrem ad interitum vfquefub- fequi iolent, alieno paiculo predaš opulentiores conquifituri: fit enim atrox certamen,vt pauci onagrorum, at multi luporum lacerati Jinquantur;,quosob pellium valorem venatores acceptat, atque intcrim onagr;,feu alces in tora reccdunt. Lupi procul dubio fuper congelatum n iuium ca- cumen tanquam leuius infultantes exciperent vidoriam,vbi aicesgraui pondere niuibusimnacr- f« lupiš fierentefca. Ita proti idcns natura vnicuiqueanimantiidoneumcampum pro fuidefen- Cdro% fionedikribuiifevidetur. Hadenus Olaus. C«teriim autumno,hyemc,& vereika animaliapar- uisbombardisnectcmpore,tekeMeiiabcn®,interfIcifoIentavenatoribus,rukicispotiifimum,& ad regem omnia deferri. Hoc fieriaiTerit in Suecia.Carnibus ikorum vbique vefci illiusregionis Medicus v- incolas,&recentibus,&faleconditis.Ipfeautem ciimeiufm.odicarnesrccentescomcderer,craf* Jms* fi,&melancholici fuccieiTeiudicauitiOuiddefaJfiscenfepdum fit, iudicium alijs ferendumcom. mittit.Secundum eundem Menabenum tria pr«bet vfui mcdicocornua,neruos,& vngues.Exor. diturautem a cornibus, hocpriusadmonensantea nullam facultatem medicam pmerakridi- uam cornibus huius animalis attributam efiem,neque hoc tempore in Suecia tribui,fed no muho F antePrutenosPrincipes, &epifcopos medicorufortaifis indukria,&auxiIiofuffuJtosrafuraiiue / r __ _ _ ramentahuiuscornuplurimumpofleinepilepticomorbocognouifle,idquemirumnoneifecum vt infra dicetureadem virtute procul dubio ciufdemetiam vngues,inquifcpolleant. Ariftorel.es CtrnttA tj*a eandemtribuituaturam vngul«quam cornu ceruino. Verum hoc additur,vtifta cornua,inquit, do cpiUjfi *. hac pr«ditu fint facultate, oportetvtab animali ablata fint inter fekum aiTumptionis B. Marias vtflt4 • Virgin!s,&Natiuiuitat?s eiufdem. Alijfortaifefuperkitiofiaiunt(omnia h«cex Menabenoj in feko B. Aegidijabbatis,quod calend.Septemb.celebratur,cornuaaim vnguibuspr«cidenda cife,vt hac imbuta fint virtute.Nam fi alio dieab animali eruntabiata,inutiliaerunt. Hacin ro i vt fententiam meam proferam, vanum & ridiculum eife dico aliquid pro certoaffirmare, quod nullis ratiombuscomprobari potek. Hoc quod aiunt,quibus rationibusprobabunrčSi ad occul- tam, fiue diuinam aliquam caufam confugjent, hanc ego potius fugam, ouam probationem ap- pellaborPokea experientif telo ipfosiuguJabo.Nam cornua & vngues ab animali aJiquot diebus ante,vel pok calcndasSeptemb.pr«cifaeadem ad fanandam epilepfiam facultate infignitaerat, vtexperietiarerummagikradocuit. Quod autem ipf« animalis partcsextrem« hac tantiim im- G buta? fint proprietate, fi abičindatur inter fekum AiTumptionis, & Natiuitatiseiufdem B. Mar i« iriagisconfonumvidetui 5 quandoquidem eodieruminterhitioanimaliaipiaca]ida,&vcgeta,& fucculeHtaquodamagitatafurorcin vcncremruunt,cxqiiaoccafione fuccusvelutou«damma- . w teriaturgensper vniuerfumcorpusdiifunditur,quocornibus,&vnguibusfoIidis,acduriSpart/- Mddfcscfua [ )l]S i m t )Ut i sea v is,acfacultasproduciturin ipfis: Qua ceiTante ipfaanimalis excoitufucculcntti do ctlligen* a gj tat ione,&in venerempropenfionedefinit,necmirum cumdodiifirausMarthioluSj&^j™" 4 is * dices pro re medica facienda feruandas verispotiifimiim tempo;ecolligendas cfie fentiant,hac potiifimiim rationc dudi,qudd tune fucculenta? funt,ac,vt ita dicam,vtero gerentes: Quianecdu ipiarum humor in flores,folia,ramos, autfrudusabierit: vbi autem hite vel uti a pariete in lucern produda funt, ip f« fera? euanida?, ac virtutis expertes euadunt. H«c ita de cornuum facultate a nobisdcclarata corroborant princi pes, qin’vthuiufmodi cornua cu hac infigni facultate habeat, quodixi tempore hocanimal potikimum venari folent, quia cornua ipfa runcremporisdecerpta hanccontra epilepfiam vimobtinere non dubitant. Calculo albo hoc comprobauit primarius vnus noitr« «tatis princeps in rcconditis & abditis natur« rebus indagandis iagacifiimus, cuius nomen in re tam parua fupprimo, quanquam ipfum humilimecolucrim,običruarim,&fortuna H tiifimum volucrim. Isigitur inter alia,qu«obferuauitfecreta, hoc habuit.-rafuram cornu ceruini ablati ab animali inter fekum AiTumptionis B. Mari«, & Natiuitatiseiufdcmlumbricorum in- terficiendorum pr«fentanea vi pollere,fi komacho ieiunoexhibeaturcum vino,autaqua grami- nis,aut alio idoneo liquore. Idem inTuper obTeruauit,limaturam cornu ceruini eodem tempore^ ablati habereeandem facultatem contra venenum,quarn habet limarura cornu moilocerotis. Vndevthoc alcxipharmacum haberet in promptueopotikimum tempore ccruos venari fole- batfSi igitur h« facultatcsinfintceruinis cornibus iilo tempore ablatis fine controucrfia quoquc! admitti debet ad epilepfiam curandam facultatem ineife cornibus Magnianimalis eodem tem- Utruorum P ore demptis,& potiifimiim ciim idvfusipfedoceat,& hocanimal interceruorum genera nume- vis. tetur. Atqueh«cde cornibus. Deneruorum vero huiusanimalisfacultate,nequeaputPruthc- nos,neq,- apud aliosfcriptorespenitusquicquam audiui, autlegi: In Suecia tamen quofdamno- ui ,quicum kepiifimecorriperenturea conuulfionisfpecic, fiuc fpafmo,qui Italiceranfodicifo- Jetjtingulo fado ex huius animalis netuo circumdabanf,& ligabant membra illa nuda,qu«con- ud- De Quadrupedibu$ Bifulcis. Lib. I. S73 A Uellebantur. Vnde cum neruum hunc co modo novtcredan€adduci non poftunt,cfim tamen argumentis cbtradicere nequeant. Dočtus autem Epilepfia a fiquis hoc modo pro illisrefellere poftet, cum epilepliam definiant Medici conuulfionem efto quid, totius corporis cum principum operationum l*fione,quis tam mentis inops eft, vt credat duran- * e ^orbo animali facultatem, aut pedesfuumofficium pr^ftare? Hoc fieri non pofte quotidiana bominum expericntiademonftrat. Si igitur animal ncquevoluntati^ officio,neque tnembrorum cr uitio, tune temporis vti poteft, quomodo vnguem poftaiorem applicabit ? quo autern modo a n tenor adeordis regionem fuaptč natura concidat quilibetipfe oculis cernere poteft in brutis J‘ mal u usrccentcr cIaua P roftra t is - ac fupine iaccntibus, quibus anteriores vngues cordi adia- • Hoc argumeneum quamuis multum roboris habere videatur , parum tamen me mouet. Plu- «74 Vlyfsis Aldrouandi Pluris emmmeoiudiciofaciendaeftinhac rcmultoiumaflertio,&cxpcricntia artlscffedrnc, E quam eiuTmodi argumenta, Rationi fiquidem,inquit Ariftoteles, fidesadhibenda elt ,fi qu£ dcmonftrantur,conuenIuntcumijs 3 qua?TenTupercipiuntur.EgoinSuecia 3 vbi magnaeftcopia.. horum animalium, & hiftoriam hancdidici, ne verbum quidem audiui de anteriorum vnguiura appofitione ad cor,ncque de morbi ck ea leuamine. De propulfione morbi per appofitionem vn- guium pofteriorum ad aures vnooreomnesafterunt,&venatores & Tenes ipfi,quorum opinioni- '&b. 6. Etbi bus ^ nc demonftratione non minus inhcsrendum efte cenTet Ariftotele$,quam demonftrationib. ipfis. Sed an hoc abTurdiftn 3 ilIud vero probabile fit,pluribus non difputo. Accipiat quam quiTquc vult opinionem, modo non lit dubium de virtute vnguium,parui enim Tcirc refert,quo modo fim morbumpropuITet animal. Attann en nepriorem,&vniuerTaliorem opinionem oppugnatamom. nino deftituam,hoc vnum addo. Qikp egregiam hac vnguibus facultatem ind idit natura, eadem huic animali eJargiri particulatim potuit,vt ingruente morbo,quemlibet ex vnguibus auri porri. gere,& extendcre valeat. Cum igitur hoc animal', vtdidum eft, pofteriorum pedum Teruitio,& vTu morbum pellat,fi quisa meexadiusqua?reret,quid de fingulispedibus fiue vngulisTentiam, plus ne vni quam aker> tribuam, ita TatisTacerem, primas tribuendas dTe dextero, fecundas fini- F itro pofterioribus.-duosanterioresin poftremisconftituendosefle:ltatamevtnonomnind illius _ u facultatisexpertescenfeantur. lam vero qui horum vnguiumtacultates Te noftearbitranturA^ f ngHcscina j n v f um deduxerunt 3 conftanteraffirmant 3 hospr^cidendosefteabanimali adhucviuente,&quo do Animali ftjpradidum eft tempore,alioquinad rem inutilesefte. 01ausMagnusaliasquoqueconditionc tuftrendi. j n hisvnguibus 3 vtcontraepikpliam fintcfficaces,requirit. Inquitenim:vngulaexteriordexteri JLithi S, lateris pofteriorispedisonagri mafeuli 3 qui non genuit,abTcifta a viuo pede Tecuri, velalioinftru- mentoauulla poft medium menfis Augufti 3 fpafmum aut morbumcaducumpatientiadhibita, continuofanat, Arduar Tane,acdifficiliima?conditiones 3 qua?fiomneseffentnecelTari«e,n@npau- ciorespro ea vi gula afteouenda difficultates,&laboresdfent Tuperandi, quam pertulit Iaibn-« prorapiendovellereaureo, &faciliusfortalfeeflet pluresphoenices 3 autcoruosinuenirealbos 3 quam huiufmodi vngulas efficaces,fed harum non parua eftcopia 3 quare h;s 3 qu£ Tuperftitionem, &vanitatcmTapiuntpofthabitisconditionibusdeprobabilioribusdicamus. Hus itaque vngulas a maTculis tantum animalibus abfcindcndas efte affirmare non audeo 3 ciim de ea re ne verbu qui- V»gucmma dem audiuerim,aut legerim,Veriim neque pertinaciusnegarepofTum.Ciim enim corporisbona G rtt fantina conftitutione 3 robore & alijs tum animi,tum corporis bonis mafeulinus fexus longč fuperet T^mi* fraTtare, neum,quem philolophi imperfedum,diminUtum, & maneum vocitareconfueuerunt,non miru, imo verifimileeft 3 mafcuIinumhocanimal vngula? prceftantiafuperarefiemincum.Deturitaque hoc Olao, quod eo potilfimum tempore fint abfcindend« facile aftentior ciim propter ea,qttf an “ teadixi 3 tumquiaeatemporisintercapedineeo morbo grauiiis&fia?piusafficituranimal 3 q^ m alijs temporibus. Verilimilcenim eft naturam fagacem,&^ prouidam , qua; nequeina lic l uo deficit, neque quicquam fruftra facit, auxilium indidifte pro temporis necelfitate,atqueanima- lis indigentia. Sed hicdua?poftunc infurgeredifficultates fatisgraues, quarum primaeft:verifi- An omnitt- rnilevideturmagisipTasanimalispartesea vipropulTandaeepileplia?vigere quolibetanni tetn- fore ablatus p orc # N am c h m quolibet tempore fine diferimine animal ipfum eo infeftetur tnoi bo, & appofi- DKguis fit t i on e pedis, aut ad cor, aut ad aurem Temper refociletur 3 argumentoeft iplum vrni Temper illis inefie, alioquin non Temper, Ted eo tantum tempore, quo virtus ineft,pedis appofitio prodeflet. Sed Tuppofitum iameft animalipTum quolibetteporccocorripi morbo,& vngueTemperTanari. Quocunquc igitur tempore anni abTcindetur vnguis 3 virtuseiinerit,nifiexperienria:repugnaret multumroborishaberethocargumentum.Sed ipTaiamdocuitvirtutemhancvnguibuscerto ta- H tum tempore abTcilfis inhanere ,• at pofthabita paulifper expericntia detur animalquolibet anni tcporc eo inuadi morbo,& pedis appofitione Temper fanari,non tamen necelTario Tcquitur,quod obijcitur. Dicimiisenim vnguem ablatum alio,acdidumeft tempore,non tantum roboris,&fa- cukatisobtinere, quantumliconftituto iam tempore ablatuseftct 3 & hoc non propter Tucciin- opiam, Ted propter aliarum occafionum defedum . Nihilominus ipTaexigua,&quantumuisde- bilis fiicultas Tufficit Temper pro Tanando corpore cui ineft, non autem Tufficiet pro altero, cui non ineft,curando,Separatus vero vnguis quo didum eft tempore,ciim muko maiorem vegetiorem- que vimobtineat, alteri quoq;opem Tcrre potcft:quod prouidentia? ipfiusnatura?aflignarequo~ que abTurdum non erit, vt antea didum eft. Altera difticultas eft huiuftnodi.-non videturrationi cofentaneum has animalis partes ea pellenda? cpilcpfiai facukatc pollere magis,quandoanimal ipTum eo grauiiiS infeftatur morbo,quamquandolanumdcgit 3 autleuiusafficitur. Vcrifimilo enim eft largiorem,& Talubriorem efte animalis Tuccum cimi valet,quam quadoinfirmatur,aut Janguet, Quod medicorum authoritatecomprobatur, quiquando adrem medicam aliqua ex anim; De Quadrupeclibus Bifulcis. Lib.I. % 7 $ ^ animdibu$conferuntex bonihabitusanimalibus,&fanisdefumendapia:cipiunr. Joe; argumen tumfatie validum eft, fed noti cx omni parte vcrum;& neceltaiium: Quandoqm -ni c* '-J 1 ' 1 u* busputrida qu*dim ad rem medicam adhibentur opportune. Pratcrea in mu os ip Jc.pci c ti«aduerfatur,qaodficuirnuumvidetur,fedatoanimoeju«fequuntur,audiat. > 1( - cul Ca 110 bidi affutn edatur, remedium effe ijs, qui ab ipfo fucrint morfi,proditum cit, vt Dalenus mquir. Hhafisquoqaeinquit: fumerefanguinemcanisrabioiicontramorfum ciuioem c uita rt «perta. NonAc tamen vcrifimilius etfct iecur & fanguine canis fant fanare, & rabicntis mor um magishrdere < Lapts ab homine cxtradtus,& contrirus, & in potu exhibitus calcumm m ki » frangere,&commmuerc aietturab vniuerlapene medteorum ichola. Rationitamen mag seo - fentaneum videturex fubftantialapidisappoiitalapidiadditionem ponus,quam lmmution , autcomminutione mfieri,hoctamen non fit. Oleum fcorpionum pr^fentiffimum remcdiutn eft ijs,qui a fcorpione moril fant.Harc Galenus ait in libro ad Pikinem de theriaca (.t ip j usa tiushicliber non difpuro in p rade n na) & qu« fcquuntur: ‘V ulneri a ctoccdt o 1 ato a; * P e P adtnotum iummopere profuiiTeanimaduertimus,itemque aranet muris moi m, qm e _ ^ ficiuntipfo mure araneo contrito, & im poit to fine dolore pet fanari. Smo 1 n '° ?f ^ pericnlum eftugiut,fi trita ipforum corpora vulneri impoiita fuerint. Sed -k rem ivcea ‘»S viuente adhuc animab vngues fintprarfcindcndi,ridiculum mihividetui ,namqm timerevidentur,n.emortuo animali iimulpereant vngU£S,Sdllafacuitaseuane c,, t * n , animali prarcifi (inr 3 putant fortafiis vngues adhuc viuere,& ipfis coferuare il am v ir tu ci • quam ablurdum iit, & puerile,aliorum lit iudicium. Mihi quidetn videntu: v ngues n n n e dirferre,Si epdcm modo exanitnesrcmanere,tani fi ex viuente adhuc animal !,qumn 1 cX n ' 01 exfcindantur. Si hoc animal paulatim 3 & fenfim,ac tarde aut interitu natiuah ammam ci are , ego in iftorum facilius fenrent iam defcenderem, quia in longo tetnporis cui i tcu oa que epilepli im aufert,aut eft quid materiale fiue corporeum 3 aut quid ipimua- ^jfiueaereum. Si materiale eft, illud remanebit in vnguibus>quouis modo prač m s: un lpiritua- ^,codetu modo prodibit ex vnguc tam viui,quam mortui animalis,quare in neutio remanebit , in aliquo remanebit, ergo iilud materiale eft, & (i huiufmodi, ergo m v n ou:s mouo piaciio permanebit virtus. Hoc idem cxcmphs comprobari poteft, nam de calculo ho min s s, \«. aitciius c alculumconterat,& delapilljscancrorum nemo dicit cos tantum cx viuis uic cxt. neiicios.Qui fibri teftieuioscommendant,non ex uiuo euiičerandos afferunt. De preciofiftimolapide bezoar u °cito noftra ccmpeftatc tant opere celebcato qui diligentius,fideliu(c,ue {cribunt,non ex uiutn- te animalieruendum cifedocent,ut mirificis fuisfloreat dotibus. Quinimoconfečlo animalila- pidem c burfala,(iuc uentriculoextrahi folitum tradunt.Huiusgeneris alia multaaduucere pof- ictl f/ed prolixitatis cuitand« gratia adduiftis contentus ero. Non pofsum igitur no mirari,quod ea t %7$ Vljfsis Aldrouandi rint quidam jfomniauerunt fortaffisrcm ita fe habere^ fua fotnnia, fi |5Cj obtrudere voluerunt, vt vngucs iftos in fublimi, & inacceffibili quodw^ - - • -_-fltf.ficuti £ ca tam fabulofa protuleri commentahominibusobtruderevoluerunt,vtvngucamusm»uumui,«.-y ^ cUU folio collocarcnt, quoprineipes,ac magnates tantum peruenire poffcnt.Si enim ita res e ^ o£ j 0 ipfi autumant,maxima vnguiumhuiufmodi vbiq; eflet penuria,quia difficillimum edct e ^ fcabere. Aftutia igitur,& calliditate aliquorum arbitror illud in vulgus emanafle. Dum en goam pra?dicant diificultatem in vnguibus iftisaflequendis ipfi fol:,quibus eft copia aiiequ^^ aiiquid fingulare, & exquifitum habere videntur, & quando ad principes huiufmodi vn s u ^ ^ no mittunt,illaexpofita difficultate munus fuum omant,commentisac veluri fucodecoi^n > illudmaiusvideatur,&gratius cuadat. Hisnoncontradicendiftudio,fedveriratis illu tra /■ stguisquo- g rat j a habitis., finem huic difputationi facio.Reliquum nuc eft,vtquomodo applicandus, au ^ modo appi- hibendusfithicvnguis^tmaleaffečliseamj^uampollicemuropempraftctjoftendamus. J 4 ^ candus , & jgj tUjr epilepfia correpto partem huius vnguis finiftra? tnanusdigito., quem annularemdicun^ cxhihendus. rc( qitudincm habere ad cor,medicorum fchola afferit,mtrepide applicauerit,a?ger ab hoc mo ^ tanquam ex fomno excitatus,in pedes fe eriget illico, ac liber euadet. Si etiam annulus ex eo ^^ vngue confečtus patientiseundem digitum veftiuerit, clficacius idem pr«ftabit, quia non P >• fed totus digitus annulum attingit. bi infuperpars huius vnguisfiniftr« palm« imponatur,.^ nufque in pugnum complicetur, morbum confefiira depellet. Si eiufdem quoque portiuncm aurem finiftram milfa,& aiiquamdiu velutifcalpendo mota fuerit,idem ipium non fine uU *. ^ fufpicione feliciter pr«ftabit. Non tantum aurem dičtismembrishuncunguem apphcan cenfeo, fed cordis etiam regioni apponendumfuadeo. Quamuisenim in hocmorboceie _ r ^ inaridafficiaturutinftrumentale,tamenetiamcorperfympathiamafficicertum eft. ^ u l g curratureodcm unguc,eximie operam fuam pr«ftatad expellendam craffam illani inatcria ^ ] fe- cerebri meatusoecupanshuncmorbum facit. Huius vnguisrafuramipfededi.,&ababj sc ^ ei> , licifuccefliidatam fcioepilepticispueriscutn aquaiiliorumconuallium,autfpic«.>q uairi1 of . dulam uocant. Hic locus mihi in mcmoriam reuocat,non uulgaria quedam contra eun e .^5; bum remedia,qu«communisutilitatiscaufahucafferam.Interomniaprimas Recipe caluari« human« ficcat«, & uft« unciam unam, rafur« ungul« alcis jufto temp cornu ceruiniufti ana drachmasduas, uifci quercini,granorum p«oni«,rad.p«oni« ma tr j. G dat«,rad.tormentill£,rad.&fem.diptami albi ana drachmam unam&femis,fcm.ant 1 ’ plicis ana fcrupulosduos, coralli utriufque preparati, eboris recenter rafi, margaritarum patorum ana drachmam imam,fol.aurimim.xxx.fpinarum pifcium unciamfemis/accna .^ ce . fimi unciasduas,mifcc,& terantur omnia fubtiliffime in lapide porphyrij,& fiat puluis^ ^ tur epilepticus:detur ex eo ad fummum drachma una cum iulep.viol. aut cum aqua lih° pjle- uallium^autflorum tili«,aut ceraforum. Ego aliquando cum klici fucceflu exhibui ptico pulucrem ex a?quali portione rafur« iftius vngul«, rad. p«oni« m a ris, & fuccin^^jjjmo 1 aliqua ex iam didisaquis.Experientia etiam compcrtum eft hunc vnguem p 0 rtio- micum; lieribusprasfentiffime fubuenirc. Nam quotiefcunque parum rafur*huiusadditaeane» ne Zcdoaria? cum aliquo conucnienti liquore datum eft fufFocatc mulieriftelicem 111 n0 dris m c ' magnalaudcinucncrunt medici, quapropter Prutheni medici non contemnencuco ^ I ^ ijcrtl ad- dicamentis no foliitn ad epilepfiam, fed etiam ad hyfterica dičfa fymptomata hunc' diderunt.Necinfidiasiremquo minus in vtroque affetftu idem etiam pr«ftaripof !r 'j ia j, e nd aC ^ vnguisalligareturalicui membro fuperiori,vbi manifefte arteri« pulfus fentitur,ncv ratio dexter«,aut finiftra? partis hominisin applicatione, fed rečfitudo tantum m P quam habetad corparsiIla,cuiapplicatur.H«cdetherapeuticahuiusungul»f a c u ae ipior; nune ad prophylačhcam tranfeamus. Vt igituraliquis tutus fitabeo morboah ] dice^ L!in guefecum portare deber. Quot autem modis ad hunc finem quisportaredebeat, c eft: Qui ex hoc ungueannulum geric circa digitum,qui minimoproximus eft n nl t -^ ce s:Si q l,I f ber creditur ab hoc morbo .Hunc incdum approbant P«oni« artis non uulgat cs ‘| crC jjgitum etiamfruftulumungul«annuloinferuerit,acipfum itageftauerit,ut unguis tc gfjn uo c °K tangat,idcmaffequetur. Nonnulli etiaparticula huius unguiscolloappenfam ita. - unf Tuisp artC d js regioni fit corigua, gererefoknt,neqj id finefelicicuenru,undePruthcn> m ^ orltrr i m atrl cordis figuram habentem t:inquam mohilealiquodcolIopendcnsgeftarcio en . cisquoquefuifocationem huncunguem pr«fentancumefte remedium,& tl a ..” lT1 pcricnlo fačlo me cognouifiefateor. Nam accerfitus,utmedicam manumad n lU5i ilijs cJ{ar ^ heri fuffocationi opprdff,data huius unguisrafura cum radicczcdoan'«alij q u ^‘ can dem adhibitisoptatum finem cum honorefum confceutus.Cumprteterea intelhg elt fpiui^ 1 ? numero eo ipfo morbo tentari, ut partcm huius unguis collo appenfam iugitei p qtiod H Ds Quidrupedibus Bifalcis. Lib. I. 877 > A quodcumfedulo feciflec,quamdiiiego interfui tribusnempe menfibusfemper moleftia carnit. ied fi quiscurq-applicat, & oditbet hunc vaguem fpe, &rfine fruftrarur aliquando, quadb ne aut mendaeij notarm mihi murat,aut vngui omnino detrahtt,verun ratronem in cofiiium adhibeac, & meininerit morbum ipfum quando diutino tempore inueterauit,& altas radices egit,difficillL me euelii,licetopportuneperfeadhibeanturremedia,aliquando etiam vnguis ipfe eft virtutis expers,autquiaantiquitas.,qu£omniacon{umit,illamperduiit,autquiaidoneo tempore vnguis noneftabfciflus. Nonerraret etiam fi quis fruftratre fpei caufam conferrei in immoderatam, & ^riimaofani fgri vičtus rationem Si qui$ modo a me quajreret,qua fatultate partes huius anima- Vnguis qua lis,quasrecenfui agant in eorpora noftra, an qualitatibusprimis, vel fecundis, vel a tora fubftan- ^6fiS/joc . \ Conftat Alexandrumjic nfpondtjje roganti i dduitot obtuiffet tempore gefla breut? Nuncjuam, inquit, differre volt nt, quod, & indic at alce Fortior hac, dubites^acyor anne fict . Familia? fu£ gentilitiuin ftcmma hocemblemateproponit,& explicat Alciatus: Alciatos enim ab alce feranuncupatos,afortitudinenimirum &diligentia commendabilestncite indicat, fumptd Alciati vn~ argumento: ab alces fene natura, qua; vt ex pra?cedencibus conftat tqui robote,cerui fcelerirate_, de d teli. H commendatur;quod quidem appofite illuftrateleganti Alexandri apophthegmate^ qui querenti quatandem via tanta fibiadeoceleritercomparal!ct J tefpdr.du(quod vnguibusalces infertum in emblematalegitur) ^ra/Sa^o/^sc.nihildiftcrcndojaut rccraftiirando. Siquidemoptima, jl exin F r „ Žtaccommoda eft belk feftinatio, quo fit, vt,qui i m pera ri t q u o rer um idi fficti 1 1 a tes, q u n o n ni h i ^ cc i cri ^f e remorando vitro fefe offerunt, arcere facilius polfmt, ed pede citiftimonecdfe fit properare, eam ^ m dat ti s enim ob rem Alcxander ab omnibus ferme laudatur^uod fua prarcipiti in rebus agcndis cura, & iuduftriaprincipumomniumcekritatem multis quafi ftadijsanteuerterit.Narrant enim pedites lic inftituilfc, vt fua celeritate equorum cuifum adtequarent, ipfc ne quidemfibi parceret, nočles Vtplunmuminfomncstraduceret,feq ; crepitaculoexcitaretfi quando lomno corripife fentiret, quomaxime vigilandum efte inteliigeret. Emblema aliud Camerarij mfcriptum, LT 1NF1MA FROSVNT. V Utor baudpar s e d dci , ncc dignior vngue , r Fr go etiam paruis-^gratia magna dat a eft, Qii» fit in vnguibus vtilitas abunde indicatum eft,difcere autem inde debemus fepeetiam humi- v— ab5e $78 D E Vlyfsis Aldrouandi L R H I N O C E R O T E. Cap. " XXXIII Or do. dr ne- xus cum fu perioribus EPTEM animalia Monccema , fiuevnumtantum cornu habentiavirieruditi oblcruarunt, pramlijs IacobusDalechampiusanimaduerfionibusPlinianis lib. i i.cap.37. Hjsaclnunicrancif^»^Tm^»?plcrique. IpfePIiniuslocolaudato; .Sunt,inquir,cornua^/yj-animannbusquadrupedibus Stngula, incertoque.Confulendi funt BelloniusRiefneruSjIoachimus Camerarius,Ange« lusPolitianu$cap.56.Mifcel!uneorum &alij,quinon funt mihi ad manum. Etymon illiacornu, quod ex nafo puilulat, quod infra quale (ir, videbitur: fc t iicet fecundum nonnullosduohabeat Errorinfi- cornua,vnum'innafo.,altermn paalo fupra. in fiote,aut vt non ncmoexiftimat,in humerodextro, rn i s tamen quiapriuscfl;longius,fortius J vtilius,ab eolumpfic appellationcmjScdharc infra fufius. < v * * ** lorum. SYNONYMA, ! p| -Mi [li 1 I / orca. pijcis] nornineveniunt,pifcis,auis,quadrupcsferaj rhinoceros ^//čxr,plcrumqueiii mari rubrocapitur,& vix aliud tributi genusabincolis lllius fračlus,Aby(fmoru> regi peditur,vtex Aluaro Bermudefio ex alijs audoribus Samuel Purchafiuslib* 7.percgrinationis Africanaiexcquiturcap.4.Martinus Frobiflcrus fulcepta in A- __mericamperegrinationefijbannumfalutisreparata? 1 576.cn ti OceanumSepte* Gj trioualem menic Iulio glade conftridum,& tranficu perdiilicilem inueniifet,ibi colifterecoadus multospifccsfrigore.vt putatur,cnedosreperit,& \nh\s rhinocerotem in&entčrnteringentesgla- cici montes fluduantem, rotundam in sl ar hi(lricis,duo ir cim pedes longubt^ cornu iuttbus vlnisex- tenfo,mirim d 1 obris digitisfe nafo extuherante-, quodfečltjjimum ijs infum eff cjui vidcrunt,eodem- que m -do , ar pene forma pan cum ijs,qua V enetijs^ac biui D ion n ij f} e el ant ur,p ar s famrnd refelhl} aut frači 4 eratjui aranp.t impofita Bat trn expirarunt, id Anglu Rene s Vmdfor.tinter pretiofifma afferuandumcollacarunt. Verbi funt Calparis Enfij Lufitani lib. 2.hiftfM*»lndi«e Occidcnc.cap 26. nmua Rhi Relatumefld rerum Britannicarum Scriptoribuslubannum 1588.muencum huiufmodi cornu in cer o: is re. lktorcSudouolgioab imperita muliercula,diiiendituinqueexiguo pretio,polica vfuimagnofuif le, v t in lirterisretulit RobcrtusSaknoniusdeadisfuiarui. Sed Scpifcis iffeeodem nominevaria deferiptioneapud modernosaudit Geographosjnam qux m terra viridi in nouo orbe cornua sur, longe figura difTi Jent ab illis, qu£ in mari rubro frequenter vifuntur, vt Ludouicus VrretaFran- cifcanusexquiritlib.i.hifIor.Aethiop.p:!g.2 47.Nuperanteannosdecem Thomas Butron,&Ro bertus B.iffin in Infula Foemineain Adanticadeprehenderunttotam inepiarum opulentiamcon- H fifterein iftiufmodicomibus ) quibus maximavirtusaduerfusqua:libetvenena ,vt fufius habetur peregrination. America lib.8.cap,3. Ohferuauietiam in infula Ramea, &totomarisadiacentis truda inufitatuni noftrohocorbe pifcemmemorari,quein houem marinam naminant,cuiusma¬ gnitudo boueufqucmbbeta?quat,aut fuperatjeorio duplo crafTiorejduodenteselephantinosrefe runt,etfi paulo breuiores.cornu e naribusexcrefcente,cuius incrcdibilisaduerfus quarlibct toxic;u vjseftjfivera funt } qua?tratlitlitIacobus Chartierin Noua Francia, Rhinocerosauis volatu adinodum pernici,& incitato kruir^corporis magnituchne aefnilamfupe rarejoflro incuruo^natuor pedes Ion go ant er octtlos cornu ex fante rfuod uigra Ime a c on tirno proda¬ ti a difterminatur . 1 'Jlauis crudelis,dr immanfietafeqmturqrie exctcitus dr cadaueribus depafei- tur. Vifa eft vna d Lufitani s enauigato man rubro, cum Soltmanus Eunuchus clafifem circumdnce - ret,eadem virtus h mu s cornu^ac quadrupedis i \t narrauit Ludouicusde Vrreta lib. i.hift. Aethiop. pag. 344 .Recolo fubannum 1595. in butanu vifam auem,(fiGualthero Ral to in postu Morcguito T uba cx cor oblatam d rege Armadillamfii i nd igena? vocant ,cuius pennx it a di!bo[iugi't loricafquanwtas ref e- r . rant) excrefcentelongo cornu,quolili vtunturpro tubis. Pctrus Martyr Decad. 3 lib.6. Refirutn eius Ros marin' A ni s. / ■ t DeQuadrapsdibusBifulcis. Lib. I. 879 A n Ulis por cino noti e(felongius>& fub tcrragut talpam viusrednterdumetiam altum vol ar e, carncefui mn infuaucm^cornu pracipuum antidotum haberi prod id it Monardus author vemcap, 3 7. Rhinocerosquadrupes fcra nobis hoc opere eft deicribenda, quamfolam veteres, necomnes ^uidem illi cognonerunt, attem eo nomine, & pifcem pemms ignorarunt. Nos luccinte de fera a- &uri a naturah defcriptione exordium ducemus, GENERATICb ET COITVS. ENER ATI O eiLisqualisfitC.Pliniasexprdl2tlib.io.cap.d3.CwV^^/^r/^ F,lephdti,CamelispT igribuSiLyncibuSiRhimcerottiLeoni,Dafypodi, Cumcuhs,quu 1 r f r? _ J __r T..i CAllnnfM r. .n »—1. ,U : A _ .. « .. .. /? I ' -'o s . •'•s L " / busauerfa genitalia, Eodem fere tenore C.lui.Solinuscap.40. polyhiftor. Auerfi Q 0 i tusauer coeunt ncc hi tant)tm> Leone s,fe d dr Lynces^& C ameli,& Rhinocerotes^dr Elephan- , — =——■— 1 ti^ Tigrides. Sine ille Plinium tranfcripfitjfiue illum Pliniusfontero,a quo hau- * US ' "^etjhabui^altercerteabalterodiifidet^nam Dafypodi 3 & Cuniculiab iftoomittuntur 3 abeoe- n Umerantur,& minus incuriofus vtroqueeft Ariftoteleslib. 5.dehifton,animal.cap.2. nyd%'vofo/a^ Difjidet La y i gra.vTct 7 rA)iTtcidise‘i a.R\ctTd/u,iv OTn&uptiTMci. (ruviovra 7 rvyrSbv , olov Rtovrts } ^ucrvTro^ic , ufj t ^ m a Grp~ ^ v y Mg. E er um non onima fimih modo coniungunturfed qux retro vrinam emittunt ^auerfa coeunt , Cls * 'vtleonesdeporesdpnces. Ita vertit Theodorus Gaza imperitifTnne: nam non funt lepo- Gafaerror. res /ed diuerfumlongeanimal,quod Latinum nomennonhabet. C.Pliniuslib.8.cap.55. Leput °ntniumprada na fcens,faluspr&ter Dafypadem ^ fuperfttat. Sed & ipfe Philofophus lib. i.hiftor.a- n *mal.cap. 1 .ad fi\\zmfi'A'ipQg,\a.yd>gJ'a. Lepus J Ddfypus. Ibi a?quali inconfideran- t,a idem wam i Cerui,lepores i cumculiid\a\ vertere debuidet, Certtus, Lepus^ Dafjpus. Idemquc_, srrorintranflationeeiufdem de opere lib. 3. cap. i2.&lib.8.cap.28. Sed & apertiflime htecani- Rialia dittingui probant apud Athenaram lib.p.verfus cultiffimi Archeftratb Callicratis Comici, Alcad, Ari ftophanis ;) Xenophontis > & aliorum. Veram ad generationem redeo Rhinocerotis,do ^uanihil Ariftoteles; Aelianns, Phile, nec Agatharcidas, nec quifquam Gr;rcorum,qtiod fciam, 5 - vt appareat nufquam perfečtam huius a ni malis cognitionem haberi.Nam nec quot cocipiat,aut pariat,qnamdiu viuat,autquacura foetum educeti^apud vllum deprehendi. NATVRA, DESCRIPTIO, fexus, locus. ERAM. iftam Ariftoteles notam non habuit, ieiune,pra’ter morem finim delL neauit C. Plinius lib. feptiino cap. vigefimo. Rhinoceros vnius in nar e comu, ah er hic trenit n s hoftis elephanto, corna ad faxalimato preparat fe pugnp,in dimicat to¬ ne al h um maxime petens-rjuim fcit effe mollioremjongitudo ei par>crnramulto brc- uiora>colorbuxeus. Reraifse,acparce ille,quodparua admodutn eo adhucfa?cu!o j. > idiusquadrupedisRomanosattigilTetnotitia,necqcqua iubaMaur:taniieRex, cuiusauthorftati plp^imuilnBlinrusdefertjiiiper eo prodidiilet, vberius Agatharcidespolyhiflor. c^cerptis Hiftoricis apud Pbotium Patriarcham Bibliothecte Codice 250. Cuius antiqui Scripto ri Sverba exlib.primodemari rubrocap.trige{imofexto,appofuiexverfioneLaurentiiRhodo- ^annijnarn Gr^cus Codesnoncfl: ad manum .Rhinoceros vaftitatequidemnon minor.fedaltitu. dine inferior ejl Elephanto-,buxic]uc reftrtcoloremipellis etiam contaciu tenmor 5 is repandum in na< y ibusfert cornu } adferri vim^dr rigoremproxi : ne accedens,quo cetero puidem tempore^ad puamcun . *V* e approximct cdHtemdinidttiprtcordiavcrherat impetenSifedin dimicatione cttm e leph ant o (cum boe enim de pafčuis continuas habet confličtitiones,ac capitales lučtasjventrem fubitidr perru- t* carnium ambitu cxanguem facit -,plurimique Ele ph ant um it a exammati cernuntur 3 at fialuum Con tingendi copia non daturiContra ipfc d probofcide-,& dentibus icius, varijs tnodis amittit vires : dr Neoteric ■ deficit, , ‘ ' ' . fe quia r obore , VI 4 lu °ad Indos.In Mangi prouincia Rhinoceros fuillocapitefiouinacaudajn fronte cornugeflatnon re »ius bipedali longitudine , Elephantino eB colorcgnm quo illi perpetuum bellum.Cornu huiufmo- i , 1 in pretio eB apud omnes^Mod vene natis rebus remelio ejfe cen fe at ur. Ha’c tam funt aliena a de- ^dptioneveterani, vtaiiud illud inimaleffe,acMonocerotem verius, quam Rhinocerotemfu- picari iure liecatj ita cenfuit Simon Maiolus vir litteratiflimus Dier. Camicular.colioq.feptimo. E e e e 2 Ncc pnft 88o Vlyfsis Aldrouandi Nec minor efl diffenfus dc cornu, nam laudati hačtenus vnum ei tantiim cornu adfignant, E Paufanias.,grauis 3 & fidclis Scriptor^duo 3 alterum tnfignimagnitudine denaribus extans 3 alterum Jfiuale c or- quod fuperneerumptt,extguum quidim 3 fedvalidi(j\mum. Adducit fane me locus ille 3 vt defuccin- nu> & (jtio. 7 rotZ» tfij v m a p etd , ety,tyyi( i7nWp1y.it ^rop(pSpaa‘/. 17amc S'' dppiviz eari^fij httoti WZ'Aiz oparcu, t(fij 7ToWiV XK iScttlVrfpd^d S' X% Uti SoSctHKO. etr xv ix 7 t(t p«? o A ocv t oSi j Rhtnoceros autem O^^afino lndico 3 cy? corpore impetuof$ Non multo maior, paruum vero fupra fummitatem najt y Surgit cornu,graue 3 acutum 3 indomitum telum ; |» lilo ferrumque penetrarit impetu faclo . ' V ulnerans 3 folidurnque aijfecuerit fiaxum. Stipe in puluenbus mortuum ipfum proslrauit y ) Senfim vero m ruffa,&pulchricoma front e , JEt in dorfo macula conferttm purpurafcunt. Omnes vero mar e sfantine c vnquarnfaemina confpicitur] £t v n de nafcantur non nouiJ,oquor non tanquam fctam , Ane.\ pctra permtiofu m h oc genu s prodierit, An ex terrageniti fint 3 exijlantque e tellure y An ex fefe mutuo,portentum horrendum, procreen tur, Strte amoribus fine nuptijs 3 & fine puerperio. Muka illeabalijspmermiila nos in iftoquadrupcdedocetjvtreorfan£,quodvifumfemela« nimaladfuiexplicandam naturam multosvtriufquelingu«aučloresexcitarit } ita fuadetClau- H dius Aelianuslib. 1 7-deanimalib.cap.44. Plvoxipo)TogSiSozypctpeiTiZ Zco Aor ishjettct ^ap^iA- A rtvav ttoMa/j K$ ^fifteuav Ti 3 -tdyavot, rdS”tSictduTx Kurdrov 0 tovei 7 rčiv, u^ttpov tV/V. Inprimis Perierunt verbis latet mendum 3 ideo referibendum etSogypd^otv /u,Zv 3 & ficfenfusconftat.PetrusGilliusvcr- mnlti vete- i\t\Rhinecerotis figuram defcribere 3 nimis frigidum efiet,cum Gr ac or um perm uiti,dr Romanorum, ra au tl or e s quiillumviderint 3 eius formam plane fciant 3 at enimvim 3 dr naturam cius atlionurn exponere alie- numnonefl. Sed vereor ne illi periennt 3 necad nosperuenerint. Et certe niultum Oppianusaba- li js dirfei r 3 nam afino Ind ico 3 feu orygi cantiim magnitudine parem vult, cum ali j «equalem Ele- phanto extolluntQuče illi eft rulfa frcn$ 3 &dorfum maculispurpureisdiftin(cy Stipe/f/v iv Cypo7rcpotoSaRdfffftiZ BivSee-tv, auToppMT& ibi ipa.Si (p/Aozipav icoauv dLTrorpirppiv. Paulus Lacifius Veronenfis uertit bene. Cornu huius inciduntjjenenis contraria vipraditum Feramautem jpoltatam cornu finunt aufuger e. Suntporro alij,qui fabulas merasputat 3 quicquid de cornibus Monocerotis, aut Rhinocerotis i bpS-ivra iapdyti. Ko< b /a,iv /Vžto c birolof iauc prar|ata,ef inier h ec Rbi- nocrros,&equus fluuiattlts: Hippopotamum Latini Gneča voceappellant,/v*č primum,&vlfiRo mvt Rhinocerotem apudftpta/T igr im in fcena y anguem qnm *t*Agima cuhitorum pr o comitio. Innocu a bec erant fpečtacula 3 nec e (Tulo fa nguine populus oblečta oatur/ed fola oculorum voluptareeratcontentus.Atmcruentoarena:certaminealiquotiesaDo ?^itWnoprodučl:us,accumTaurocommiirus.Marcialiscoquuslibdlo Amphiteat epigr.9. Prati it it euhibitus nuper ttbi >Cafar % arena y J 2 jfa non promift pralia Rhinoceros. O quam terribiles cxarfit pronus in tras ? tipuantus er at c or nudeni pila T aurus er ati Nullum animal ferociuseo,necquod valentiusin arena depugnaret. Culpantautem Martia- lem nonnulli ex Criticorum gVege>quod bcllua? iram tribuerit,fed nec male id illemec line exem pIo fecit.Martian.Capella lib.4.pag.3 61 L.Seneca lib. j^de Ira cap. 3»dixi ad Claudianum con- dr a hellu iuiatu Olybrij,& Probiniinprincipio.Eodem opufculo Martial.epigr.22., Sollicitant pauidi dum Rhinocerota magitirij Seque diu magna colligitira fera : Deferabantur promijfi pr ali a Marti* z S e d tamen is rediqt y qui fuit ant e furor . Namque grauem gemino cornu fic extulit V rfum y , lati at vt impojitas J aurus in aftra pil as. Penultimum verficulum liqueteile vitiohbrarijdeprauatum., neque enim tam vafto, &forti, COrnutoque anhmli/dc cft R/unoceros, credibile videtur rrfumoppofitum, qui nec.corporis mo^ i e jnecrobore,necarmisei vlIatenusconferendusforet,quarerefingendum —■ •— • grauemgemino cornu dum futiulit V rum. DomitiusCalderinus, &AngelusPolitianusrecinueruntmale Vrfum, quum Vri natura vis* VrushoJHs . propoetasjilli loco ponus conueniant:Plin ius lib. 18.cap. i.fupra a me correčlus,& lib. 1 j .cap. 3 7 tam lata Vri cornua defcribit, vtrardalijspoeulis barbari ad Septentrionem vergentes vtantur.. . Seruius,adlib.2.Georg.Eademalij.L.SenecaHippolytoAd.i.Sc.i. T ibi dant v ari a petiora T igres, T ibi vtllofi trrga Bifontes y Latifque fen cormbus Vri. Htici}fquedeindomito eiusiobore;pugnacitate,naturaque,attexui J pergoporrd. C O R N V Q_V A L E. N G E N S aučlorum diffidium cogit hic ampliorem de cornu eius difquifitione inftituere 3 omniaenim lunt inincerto. i.Suntquiduo,vtdixi,cornuaciaffingat, .. vtpmcr laudatos {uptfNummus DomitianircfxxkntMus a Pieriolib.i.Hiero- VumvrT) glyph.ad finem.Eucherius vetuftiffimusaučlor.Tfr;i^/i/ fera Rhinocerosjuige miti-' & , . - mina in naribus cornua. Et euidt parne erud itorum confenlus, vt duo cornua eam um * abuiffe conftet.2 quoinlocohaccornua 5 quavefigura? Valdeeftambiguum,inecdem Domi- llani nu m mo cornua xquali cer, pariquc magnitudine e nafo excrcfcunt,nifi forte, qucdcredibi- lius ' - ■ • ) , I 884 Vlyfsis Aldrouandi Hus efir, forma illa Elephantis^ft, non Rhinocerotis» vtfchemaoftendic 3 a Plcrloibldemloči E produčlum-, , , - Alijs placet dno quidem cfTe cornua, fed ina?quali magnjttidine 3 & iJIi in diuerfas fentcntiasa- bsuntes, DomitiusCalderinus^TheodorusMarciliuscornumaiusinnarecolIocatjrninusH 1 ;mero. Nonnuili demum maius comu in nafo ? minus in fronte.,alicjuofupra fpatio,confti£uuot. DeQuadrupedibusBifulcis. Lib. I. 885 A Eft&quorundamDodorumopinio, &inhisfuntIoannesBodmus,& ConradusRire hufius comment.inlib. i.Oppiani, quicenfenunaius cornu fupra, minus vero infra dle,fcd nos arbitno Ledoris,qu : d fequendum fit,relinquimus. 3. Nec minus d'flbcultaseft de forma ipfiuscortiu. Supraobiter attigi reči um thlffcinčlar tub.e, Ime a nigr4 tranfcurrente : AlijsredumquidemdTei'udicatur ,fed fine linea.funr viri clari,qui cor. nuillud incuruu njfbrmalituicreduntfuifte. Praeeat ArremidorusGeographusapudStrubonem lib, 16 5 cuius veiba Latina funt 3 nam Grabca non funr ad manum. Khinocerotes longitudine j; ar um ab Ele phan tis exceluntur>quos Aleuandna vidijf affirmat colore buxco, Elephanti jimilis,magmtu dme T aun forma A pr o proxima,prxfertim quoad rut um,pr at er nafum,qui c or na- ejuoddam ejl recur uum,omni ojfe dur m s, e o pr o ar mi s vtuntur, quemad/nodum aper denttbus, habet enim duo cingula tanquam Draconum volumina dorfo vfque a iv ter um circumeuntia, ali trum tubam verfum,alterH adlumbum.il ac dictmus deeo,quianobtsvtfusečt. DiodorusSiculus eadem (cribitiib.4 BibJioth. cuius verbadnterprete Laurentio Rhodomanno,h«rcfunt: Ečt ammal,quod ab re Rbmoccrotemvo e ant,par viribus Elephanti+n apnit udinc inferior,pelle dur: Jima,colore buxi,in fummitate nafcor~ 35 nu gerit,fmum forma,durumque inftar fern,hoc pabult caufa c um Elepbante certat acuit enim ad faxa cornu,deinde cum Elepbante congreffus,ventremgrauiter ičlum cornu,tanquam gladio profan dit,hoc pači o pugnans,belluam exanguem reddit: Si vero E le phaš illtus ičiumpraoccupartt,probofci - de captumfum fuperior ft viribus,denttbus laniat. Etcornu ille,& pugnam cgregiedefaibic. Agatharchidas vetuftiflimusaudor. ci/acvči tir' aipuv popčt nav p.vx.rrpuv xipug, aiSdpcp 7«V /S/it v ^apturRiffiav. Repandum in nartbus fert cornu,ad fern vim-f) rigorem proxim e a. cedens. La etiam L itinorum fententia eft. C.Iulius aolinus polyhiftor.cap.63. innanbuscornu vnicum, & repandum,ijuodfubinde attritum cautibus in mucronem cxcitat,eoque aduerfus Elephantos pr alta- tur par tpfis propc longitudine,breuior crurtbus,naturali telo aluum petens,qua folam intetligh ičti - busfuis perutamMs, ergo^antea male/ 3 /#wlegebatur. Euincuntergo tor illuftrium,&anuquom iptorutn teftimonia,vtexiftimem non redum, nequehnea diftindum, fed planeleniter mfle- Xum,ac recuruum fuifte., ita tamen vt curuatura illa inodica nulla ratione pugnam cum hofte irru pediretjhaud longe figura abftmili ab aprorum dentibus, vt arburor, quando V rum faale eo tol- C Jerepotuiftet, Comu fo' m a . Profiantia. net , CORNV VSVS IN BALNEIS. Axima in thermis, fi vila in re,Romanorum fuperbia, nam & jngens in ijs aprara- tus 3 & fumptus immodici, & quotidianus luxus. Q^Symmach.lib,8.epift.2 3. M, Plaut, I rucul.Ad. 2,Sc.3.Ad has Capfarij, feu qnadrant3ria i mulieresgutrosha- bebantjin quibusoleumreferuabant vuigaribusloturisidoneum. VetusSchoIia- ftcs luuenalis ad Satyr-3. V. 2 6 2, Guttus ab eo, quodguttam mittit, quem habent Gapfarij * Ipfe Satyricusibi loči: lam lauat,& butca foculttm excitat,&fonat vnčlis Strigtlibus,pleno componit lintea gutto. Vt gutto tenuioris fortunce homintsconttnti 3 lautioribus cornu Rhinocerotis pro gutto erat. t) VetusScholiaftes Iuuenalisad Satyr.y. V. 13o. Magno Rhinocerotefdečl»magnogutto,quodf:cut g utt i p 4 p Rhinoceros fit ingentis naf. Ipfe poeta -- M at h o deficit, exitus hic e čl Tongtlh,magno cum Rhinocerote lauari. Ex cornu ifto guttus erat gradi pretio.M.Martial.lib.i4.epigr.53.cuiuslemmaeft^/w^w. Nuper in A ufoni a Domini fpečlatus arena H ic er it ille tibi,cui pila T aurus erat. Pra?ccdentis epigrammar is lemma fuit, guttus corneus . V t appareat ipfa Rhinocerotis, & bo- uis cornuasnulla fada mutatione.gutros fada.Ipfe Epigrammatarius: Geči ahat modo fronte me iuucncus , V er um Rhinoeerota me putabas, Erant paupere Republica gutti etiam fidilesj d lignei, vfibus domeftids, & facris peragend is apti.M.Varrolib,4.delingua Latina. Aliqui hunc cum Lecytbo,St rf^^/Z^confunduntmale. Ta- bulafacrorum apud Bartholomieum Marlianum de Topogr.Vrb. om.C.Elin.lib. 16.cap. 38.C* rius turam t e x pradantl attigijfe,prater gut tufagtnum,quo facrifcaret ■ A. Geli.lib. 1 y.Nod.Atti- car.cap.8. guttum, h o mm um oretenus imprudens, ac fi inefct oleum,ajfert . Lt paulo poli. Afpicit puer 885 Vlyfsis Aldrouandi ■puer guttttm atrocibusoettlis^ concujfum vehementiusdterum in ollam vertit. SunttarnČcjuipcr H Khmccerotemapudluuenalemintelligi contenduntlabiUm>inquofelauarent,manifeftefals6: nam nec vllum cornu tam vaftum,&ingens,vthomincscaperepoflir:Deindelabraomniaexnie- Balnearia tallis. L.Seneca epift.8 6 . Sordidus , inquit, quifpiam febi nune vtdetur^nifi aquam argenteaepido - ex argento. m * a fuderunt . Sic oprime Iuftus Lipfius Jegit, iicct Iacobus Cuiaciu sEpitonia malit. /Euo ergo diuitelabracaldaria epiftomjacx auro,argentoquequa’olim ex are. Vlpian.I.C.L,XXV.ff,do auro&arg.leg,CJaudian lib.i.in Eutrop. ■ — in argento lympham por tab at alum n *. Phadrus jib'4.fab.63. Limationcmargenteam^Eunuchosglabros, Vtrumoucrimm fignanter attigit Papinius Statius Neapolitanuslib. i.Sylu. 7. N tl ibi plebeiumy7ufquam T emefea videbis Aerd-sfe d argento fdix propellttur vnda, Argentoque caditdabrifque tumentibus injlat Delit las mir at a'fuas. Sed &diuerfum quippiam dtRhinocerote iftoapud Satyricum fentit Hieronymus Mercuria- F lis,effefcilicet probe nafatum, aut infigniter peculiaci.m> qui impudicitiam profefTuscum diuiti- busad fpurcos vfuslauareturjqudd erroneum omnino,&a men te poeta; alieniflimum; nam licet eedem labromeretrix J & matrona cafta,vtcft in veteiiparoemia,vnalauarent,licet ineodemfo- lio pudicuscum impuroaquaperfunderetur, quod tamenauo Iuuenalisfortelege Cenforiaiatri fublatum,tamen verfus Martialisde homine non poffunt inrelligi/ed degutto tatum 3 quooleutn balneatoresreferuabant,eruditeobferuat MjtthausR Dicere 3 tutc videvatque difjllabon elige quodvts, bupivJv7rctT ipeta, } aliquam rem inftgnem babuifse Vtrrueammpuum diflum , dentern eminulum -vnum. Lucilijaffe - Hanc nimiam Grgcanicarum vocum affečlationem in Tucilio ridiculam ridet,& exagitat non ttatto C raci vnoloco Horatius.Videlib.i.Satyr.io. fermonis. At tnagnum fccit,quod verbisGraca Latinis -> Mifcuit . s.Perif^/^f^f^prouerbialiternotatum vult HieronymusMercuria 3 ishomincmindomi- Libido ta?libidinis,& immensepeeuliatum,vt funtp!erumquenafuti.iEl.Lamprid.inHeliogabalo,<\^ exillo Cad.Rhodigin.lib.27.cap.27.Aučlor obfcamicarminisinpriapis Grandi a Dulychij vafa tulifie^r,9radag'oquadrat in iracundura,eft eni m nafus y vt pradičla omikam, bilis fedes y j>n ts ' r Plaut. Amphitruone, Sc. Dij, A, Perlius Sat. 5. V. 91, V ■- ! iracadat nafo,rugofaque fanna . Ciim ergo nullum anim.il tam ingentem nafum habea^meritoin derifores J & iracundes pro- uerbiaiitcr detorquebitur, de poftenori etiam Martialis fupra 0 qudm terribiles exqrfit pronus in ir as , Vnutn tantum addo, & fermonem finio, H I E R O G L Y P H I C A,' A B E T etiam in arcana Aegyptiorum Theologia myflicas quafdam figtnfi-i cationes Rhinoceros ,quasex vnicoPierio Valeriano , quianoneftad manum Horus ApoIlo,deducam. Is ergo lib. 2.Hieroglyph.ad finem nonnullas ponit. 1, Jracundiamex tarditate ferociarcm faetam, qui deferibere velitj huiusqua- j VACUn ^ a • drupedis emblema exhibeat J qui diu in arena, verbere, ftimulis, flammisetiam irritatus, nulla feroci« figna exhibuitj, dum conceptco licet lento, lurore, egre- gio fpcčiacul ofiuic,vnde Martialis lupra. D ejp er ab ant ur promijji pr ali a M ar tis } Sed tamen i r redqt-qui fuit ante,furor. 2. Rexquilibet potens inferioris artibus petitus per Rhinoccrotem cum Elephante pugnantem p cx p 0 p ens exprimetur:navn etfi Elephanto longe viribus lit ‘mterior; tamen & naturalis ei n rlcicur holtis,& acuminatocornudolosealuum petitmolliorem, quam fiadačlocornu perfodere po(fit,certa vi- ftoria potitur,vtex Agatharchida,Plinio, Acliano, Strahom, DiodoroSiculo,&alijsfupralau- datis abunde liquet J nec repeto, 3. Robar,&fortitudoperRj}inocerotemdenotsmv.EuchQriuszxfacro\ob\\\bxo:Nunqvidvo- let hhinoceros ferttirc tibi?Et apud B ilaam hgc verbaextant.C 7 /?»/ fortitudo,quafi Khinocerontis. ^ 0c,ur ' & im pfalmo 2 i.Chaldafi,& Arabes reden* tes ctiatn, c ar o , fangtih. pedum vngttl^ & quicquid e si in toto c or por e, prscipuam aduerftus 'venem qiidibet,(virtutem babcre cred»ntur.CjiUs ftttperriecorrugata.vt Uminas.&bračieasreferat ,fi ve- F ra eft defcript jo eiusapud Linfchotumcap.49. Hune vnidodiexiftimancefle Monocerotemft\\& vnicornmquodnoftraa:tatc\pr;rter huncmemoalium vid it,excepto Ludouico Veitamannojeu Barthama,quilib. i.cap. 19.aitieduos Monocerotes v i d i fie ,q uoru tn alta habeba teornu bieubita- lejpfemagmtudine palliepuini^altcr padlo minor.dono miftus Sultano Mecca. Cuiusaudoritato Conradus Gefnerus lib.de q 11 a d m ped ib. ccniuit variaselie ipccics Monocerotis , quam vere ipfcj vjderitjnam illa ipla animalia in Magorri aula pridem vila, viriserudidflimis Rhimcerotes iunt habita 5 cornua enim canon efrontejed c naribusnafeun tur,&cxmberam;quarc& Thomas Co« riarus 3 qui non ita pridem eorum p id ura m exhibuit , manifefti errorisconuincitur, qui cornuijs in frontibusdedit^ua? con Hat innaribusloeunda. In pari enore vcrlatur I ulius Cadar Scaliget exercirat.in Cardan.2c>5;.Neque tantum ifLedaajfpecicsreccntiommcura innotuerunr, led plera?quealia?, quasreperiesapud San)uelem Purchafiuin in peregrinationibusfuisnon vno lo- co,ad quem re,lcdor,rcmitto.Deniquc nčevereres vnam tantimi eiusanimantisfpeciemcogno* iiiiTevIderipoflunr,qiiandoalij vnumeornu, alijduo,nonnullj vtrumqueinnare,quidamvnuin in nare*alrei um in humero ponunr; fed &illi,qui vtrumque innarccornucollacant,diffidentab G jnuicem,dum hi minusfupra maius,ifti contrario fitu collocant.Htecomnia eo tendunt>vtdiuer- Escius ipccicsujti) yifasargumcuco fitprobabili. QVOTIES ROM AE VISVS. O C corollarij viccfuerit,nunquam Rome vifunimiEadfpedaculpruir)poittp am > h'hinocerotem, nec id quidem iirpe. i.ft?nce Kepublica Cn.Pompeitisdedit ? &in arena confedoribusexhibuit.Plinius,&Solinus.z.ab Augufto Principeextralu- dorum ordinem in feptisoftenfus. LEo Cocceiaatis,&C..Suetonius,quanquami^ le in manifelto errore.j.d Dornitiano,atit vt quibuidam probabillus haberur aTi to homainailatus 3 &populomonftratuSjNummusDomitiani, & Martialis. 4.Gallienifuitmu- nifircntia.nam interaiiasferasludisilliuš Imperator is inccrEdas cnumeiaturcciam llhmoccros. Trebellio Pollionc in vita Gailieni audoremec pluries memini, H V E N A T I O. ^I FF ICIL E M eEceius venationerrjaclcngedifficilioremcapturampleriq ; 'Ifi exiftimarunt. D.Gregorius Magnusexpoiit.MoraIiin ]ob.cap.3 9. Rbtnoceros FAp indomita cft nat uradne c captus-.qtUA nimium impaticns> in vita retmen pot eft ■> fed Hhto moritur, putauit vi: la.nd:lfimus cunden> ellc K/>ir oierotern, ac MonoceretČ, quod & multisalijseo lirculo impofuit,:n his funt AlbcrtusMagnus, vtdixi;& VincentiusBdlouačenlislib. 18.cap, 104. fedeuicitexpericntia,&lequentium D/fferentia ^Eiduitas^vtplanejplent^uehrrcdiftinda eEe animalial:querct,n<.m Monoccrotem nonpoffo Monocerotts vimuncapi,conftanscft opinio^iim venatorescornurantumr« quirarit.loan.Tžetzchil.5.c 7. A pauovTt? irdvric q/ Roitroi tdv &nf>tvrdv.dg 't$)iv y T o x,*pds riais »oVTKcr/^acr/^a-Sžf (pafpeetiiOig^. T ov C FJtnoce rotiš. / De Ouadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 88p A T CiV S-Hfstt Si ^lAlKipCOV itofflV 0.7T QT piltiV , - VertitPaulus Laficius. C ur rent e s at j o m ne s venatores 3 quos dixi 3 Cornu huius infidunt > venčni s contraria vi praditum 3 F eram autem fpoliatam cornu finunt aufu*r er e. At de Rhinocerote omnia fecus fe habent, nam Sc captus ia?pe, & Roma? in arena fpečlatus, vt dixi.Sed aperta lila eft diftm&io>quani adleram ex idoneis aučfcoribusmatn inter venandum Rhi voceros capienribuseft parne immobilisj&feroborefuojnonetiarn curfu tuetar,ac vindicatjcon* tro Monoceros incitatilfimo fcrtur curfu,ac perfequentibuspernicitatepedum feeripit. De pnoris captura Oppianus Cylixlib. 4 .Cyneget.in principio ftatim ztx. tRctpog zipctitrai 3-p a.trv;,xepdiT. Verbatim lic verto. B N on eeruus cornibus audax 3 cornibus vero T aurus } N on genis oryxvalidusfed gcnis leones , Nec pedibus Rhinoceros fretus ef,pedes ar male por urn. De pofleriori Philepropriet.Animal.cap.36. . . ctvap&pug T«; 7 roS st? A ' vtiliufquecenfenr,nec feliciu$exp.reflerint,non, vt puto,quuexperiundo naturam ipfius cxploralfent, rarus quippe Romanis, nullus Grccis erat vfus, led ^ ujl . nif y quia Naturam in Vniucrfumexecuti,agmen ducat C.luliUsSolinus \>o\yh\&.Bačfri Camelos fcr ta ^ Q a rj _ tijjimos mittuntficet dr d rabi a plurimos gignat 3 verum hoc diffcruyit 3 quod Arabict binain dorfo tu- fo prodnai bera habent,fingula Bačlriani: hi nunquam pedes atterunt, funt enim illis reciproct' quibufdam pal. Cap.61. munculis vefhgu c ar nu lent a > vnde dr contraria e sl labes ambulantibus n a Ho fiuente pnfidio ad vi- fum infijlendi , habentnrin duplc x miniflerium , funt alij onsrt ferendo accommodati , alj permciores , aut vt in quibufdam codicibus meliushabetur , 4 /y 4^ pemicitatemleues\ fed nectllivltra luftum l r a*ix in So pondera recipiuntjiec i Hi amplius 3 qua 'n folita[patu volunt egredi. Gemtur.t cupidtnej. 1 meliori co- ^ tn0 ] ^cIlQ. dkc 3 pratergenitaramjn exhausla ltbid.ne efferantur adeo-tvt feuiant c um Ve nerem repuirunt .Ode- runt cquinum 'renus.fitim in quatnduum ettam , iic rečdius, toierant 3 verum cum bibendi occafio dota e sl y ant um implentur ,r>uantum dr fatiet defideria pr&tenta 3 dr in futurum diu profit. Lutulentas a- quas captxnt,puras refugiunt,denique mfi canofior fuerit ltquor 3 ip/iajj 1 dna proculcatione limum ex- citant vt turbetur.Durant m annos centumfs\pp\o.x. Codex bo-Mit domina ut amplius 3 nijt /or te traf- latiin pereprinadnfolentia mutati aeru mor bos trabant 3 adbella foemina in M.S.additur maxune pr a paranturjnuentum que esl 3 vt defidertum eis coitionis quadam caftratione exfcaretur , pat ant enim valtdiorcsjo Codice M. S.bona’ notoc crat 3 velociores,/ia combus arceamur Locum idvO integrum Solinus cor- adfcripii,vel quia parum fanus crat, & medica manu egebat, vel quia ex parte mutiius & imperfe- ri & Ui • <5tus videretur, nec fatis Cameli naturam cxprimerct, deniqueqc!odautinrerpretationenonleui pleraque indigeant,quippe ali js contraria fcriptoribus,quod ligiilatim perpeudendum hic eiit. I •' .» V « v . . Ffff ETY- * V Spo Vljfsis Aldrouandi Jsidorus no tatus. Euen* Arfn » tortorUfen*? ptor. Plinius et Io Jepbus dijfi- deni. Funis Nau- tlCUJ. ET YMON, ET S Y N O NIM A. =77 A R I Tl etyrnoIogia? pro natura? diuerfitate. i. Camorcdcuruum 3 vtCn nomen ^ adorficuruitate impolitum ita Ilidor.Jib. 12. Orig.cap.i. icdlongcnimiumeara- tioeft pecita. i.nvmendeditcaufa , vt ibidem |oci teftatum rti qmt ludorusicri- ptu m ifiue cfttod quando onerantur^vt bre moreš , fr h umile s fant-, procumbmt-, quii G raci^ ol/ucu humile &breuedicunt . j.alum originationem nonnulli a-lijcjtprcf- ferunt. EuenusPariusantiquiUimusScriptorin Amoribusapud Artemidorum Daldiarutrihb. j.Oneirocrit.cap. 5. IttG rfi 70ffov to z fercjLidain cenfet V.Ci.Nicolaus Rigaltius,Not.ad Artemidor,iurequidero:quis enim in re Ro¬ mana omnifcio Varroni antcferendus.^aftipulatur Strabo Amalian.lib.t7-qui Affyriam efle vo- cem vulr,vnde Ganga*nela vicus^uzh domus Cameli . Geographi Neoterici,& in his Donjinicus Niger. Varia figmhtar. T.CamelaamCameluszcttJt.'jXo<; Vrbsell Gaulanitidis in Syri.i 5 quiafor¬ mam Cameli referat Egclippoauctore lib.3 belit iacri cdp.j.hltadlacum Semichnnitidem contra *Xaricheas. Jib.4. cap 1. Hanccorrupra vocepopuIari(7,«wf-//*waut ctiam Gamalam vocatam tra- dunr,vtobleruat PbilippusBeroaldus in Annotationibus^uetonianis. Fl. lofephusmeminitlib. 3-Beili Iudaici 3 Camchs, 7 ignbus^!.yncibus 3 RlunocerothLeom-, Dafypo - dhCunicuhsrfUibus aucrfagenitalia. Cameli etiam folitudines aut fecretaccrtape- tuntfic legendum^male prius^^f interuemredatur fineperniciejoitus totadie> ^ m his tantum) reda ifta leči io, male vulgati Codkcs^uibus folida v mula. Ea- demapud C.Iul.Solinum cap.quadragelimo,fed Latinorum catantum Icntcntia, fiquidem Gr^cicontracenfent Ariftor.lib.quinto Hillor.Animal cap.fecundoinpudibundore- Gracilatius ce ^ u CO tiuemr,in modocoeundi omninodifcrepat.ficenim tik .dl diza/utihei vČsvovtm,™/; S-vAmg contrarif. xa 3-^jV»t?77-«p//3j,<3»t)to? Tž'c' appnv,o%tu& hk di/T/7rvyog, aM-aKad-diTtp *(f rdctP^a. TiTpd 7 rct>da , ztd div/uipive-t ro u,iv ofoiv , to dt o^uc/uivov d.7ro ^capova 1 dt &i: eiprnuiav otcct tnreicoiTcu thv a^euLv , xtu «Vl 7 rAna'id(rouf'yC »id ftotSzovTi. Cameli fedentefeemina coeunt,nec auerfitfed compleciente m are pst cateratfuadrupedesa^unt>&coitum totodie cxercent>petunt recejfuum folitudines->cum Itbet coire , ticc aliqitis eo potefl tuto accedere,praterquam p a sl or ar me n ti. ldein deuuoilieconiirmateodcmli- bro De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 8pi ^ brocap.decitnoquartoin finc.qui.add it omi&ovpvTizov.Frinamretro reddit. quod C.Plinium for- lefefellit. Vtcrfidem meretur ?mihifanediflidiumjnotaffefuffecenf 3 aliusfit quimter tanti ino- tocnti Scriptoreslitem componat. Illud fanc memorabilc in brutis ,ccsnunquam cuči mane coi- r e>quod etfi Latini omifcrunt,erit ramen ex Grarcis fupplendum. id difertc tradunt Auicenna lib. nonode Animalibus. Cl./Elian.lib.tertiode Animalibuscap a d r a g e fi m o fe p t i m o. 0 'vz avycvv W0Ta zivd,7rizreiveivaXyeivč>TcLTa,,ta.vTovSi zcnizAfavusiv. Latine ita lonant. E- tenim Camt lus cum matre nunquam concumbit > cuiusrei exemplo e si pasior qui(piarn, Is cum fami- nam, quoadeius ficri poterat exccptis genitahbus,obtexi(fet,deindeque fliummatri Ji c opert&admi- fijfetj/tc ex late bris, appetitione coitus falfa s matrem imprudens faperuenit faa.m, quod vbi intelle - x fat ,C amelarium fcelerati coitus admi(Janam dr mordicus premens fa adterr.am ab teci um genibus a ffagens,cum fummisdoloribusinterfeit,atque feipfarn pracipitemagens > voluntariammortemfi- ■b bi confciuit . Qua’ ille ex Ariftorele haufit, licet verbis diitaat, ifa ennnillelib. nono Hiftor. Ani- mal. cap. quadragefimofeptimo. o; dt ) za.,unXoi^z civafictivovav Ivrirag favai pag, a?x.x z dv fitclfa- feu lig, ov Š-iXouo'tv, »dr yct p ototž \7re1dz iz h opfaov, 6 imifai XnT»g 7ripizxXd\(tg vrv y..im'px , Ifazs ' r bv 7 rdXov ) vg dt bfavcravTog, drnci TnoiToTi fJAvavrivi XnsiTm crvux n aa-ivTuzov- T a irugizrei dt' tu i'ctpog. Camelus fertvterum menfes decem,parit fempervnum tantummodo,vni- para namque eB ,fcp ar ant prolema parente anniculamguiuit dtu,plus quam quinqu agiut a annos ,pa - r it in vere. Ha?c de generatione fatis. Genitale quale lit Herodoti aučioritate docemur ex Aeliano lib.decimo cap.tcrtio. Veretrum ^ inter pofterioraerura caudamverfus (peci are f! berius Ariltoteleslib.quintocap.fecundoad finem • bliftor. Animal. Todi'tudo7ovty i &tb zdjtMiAogviupddig ovacag,cb?t zcuveupav iz rov tov 7ro7eiodcu?oig r °%oig. Genitale Garneli neruo ita c on sl at, vt vel ex e o confia po(Jit,qno arcusfdijji me intendatur . C. fdinius tranLripfiffe vidctur.cuius hac funr. Genitaliamanbus quibus ejjtnt retro fatis diximus ,of- faa fant Lupiš,Vulpibus,Muslelis,Viucrris,vnde etiam calculo humano remcdiapr&cipua,V rfo rjuo- que fimulatqucexpirauerit,corncfcereaiunt,Camelino arcus intendere,Orientu populiš fidijjimum. PnetcrmilTum hoc Antiquarijs noftris, Ccrte enim olim vt geni tali Garneli arcus tendebant, ha- bbas amentabantjtnachinas bellic,as promonebant,ita crineevpino^dč fetiš porcinis in tandem rem ^tebantur.alij pr£eoccuparunt.Stat.Papin.Iib. 7 .Thebaid. .. - neruo % obuerfas equino Intendit telum . Sexc. Propert.lib. 4 . Eleg. 1 . V erbera psllitus fetofa mouebat ar at or. Reuerentia 'n matrem' Equus r,d ob Brnet a ma¬ tre. GPlinius no - taius. C onceptio.v. terigsjiatio, partus. Lib. n.c. 4p, Ar culi chor- da, v m 2 descri: 8p2 Vlyfsis Aldrouandi D E S C R I P T I O, ET an fera an pecus ? I ib.z.bi flor. cap'i* mm 6 N ventre. Paoilla. Cauda. Genitale . Genua. FIexur*. Talus. Clunes. Pes bifu Dentei. Pes. ESCRIPSERE au&ores var’j: Iulius Solinus fupra,& alij Latini inferiusad- uocandi jcultiffime&operofifiime Arifioteles. alStzdunhoil&ov \ywas ira.pd.ri. aAAarerpa^ro^jTcV JtaAod fitvov vfiov-j7rira vcora.diaeptpovcri J' cufidzrpicurcev Apa- fiicor ,euutvycipduo t%ov(fii roctidoTovoiri&čv. ffif yow d iV dx.a* r® crztAei V tv^ zau 7 rdg op OerAetovgJbcririp Myovcslrivtg : ,ct??.d, pcuvtrcu did ruv U7rb?aenv rti; zoiKiag, sifif ct i(fii t sd n J/a juterov rdv cgio-udrcov cbSng/der7rip >($ o/ rdv apx.TOJK.La- Tubtrain—i tineita fonant. Cameluspropriurninter caterasquadrupedeshabetindorfo,quodPuberappellatur . dor/o. fedita vt Baclriani ab Arabicis differant , eliten s enim bma, fingulis etlijs fingula T uber a habentur, Tuber a iti—> funt etiamfingula omnibus par te ima.puaha in dorJo,tubera y quibus meumbat reliquum corpus drfir- meturrfuotics in genu a inclinantur,papillas ijuatuor modo vacca habet camelusfxmina,caudam afino fimilem genitale retro,genuafingula infingulis crunbusfunt,drfiexus artuumgnon vt quidam pirhi* bcnt,plures,fed propter alui interuallum plures efse videnturfiabet enim talum fimilem bubulofu- ne s pr opor t ione magnitudinis paruos.bifulcum id animal esl,nec vtrimpue dentatumfed bifulcumfic efi,vt pes p ar te fuperiore fcifsuspaululum fit adflexum digiti fecundumpatte atitem priore fummA quadripartito findatur difcrimme ptruo quanto primotenus digiti inflexu y & quiddam in ter fifsurAS tp^bT l f erm de vt in anferum pedibus adieclum contexat y pedes veftigio c ar nofu s, vt V rfar um. qu#d VCia- s. ;/« cus p unt tert j um q U0 ddam genusquadrupedum Camelushaberi debuit, nec enim folidipes,cuml)tU G laflura?,nec bilulcus, cutn digiti Anferino morecoha?reant. porro ibidem loči paulo pnft Ariftote- les pargit de mammis & papillis^s^e/ JV^ m zdfxnXog/ua^ov; JJo i(fif S-tiAcigrtrTctpctg codrftrui,drfamula 3 & afina^dr cameli. Gtnef e.I*. tUrhis. fifijhrtrot? iriTroig, ^ tvrdigcv7ro(fiireug x,a/ariAoigjS(fii fiovri) zcu 7rpofiaroig^dvarog Hiy*g De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 8^3 A vtpofpu. Et fuperequds,&ajtms,&Camelot>drb*ues> drou.es peflis grauisvalde. bit vcrCn vulgata. Et nefcio an Ctto&jvoi vnquam pro afinisfumi poffent, cum lign i ficent lumcnta lugo et - dem fubiecia, deinde S-d.va.Tos mor s eft, raro pešlis apud probatos aučtores, hoc ta men o m ne Cen • furse Santo Eccicfia: fubmiffum. Etalioitem loeo ? čmop,bcryH i^gorpofdrov , drrbza.uvZov Xaq \XRjg-c.\ s . ovov. 4 boneadouem, a Carneloadafinum. Nec aliofenfu alibi ? iiziiahvTtvffciv zauntovg nrivrctx.i%t- 1. 'Taraup. Xtovq,7rpo/2drct)v Sicizotnas 7TivriizovTa ^lAiu^ag^cvovg / jm . n %V / \/ /»/v' tA U t * t,{, tf) j/ a/0 eleganterCKpreint/tfato'/o2 *cu A papžfTttvra. zcu oatoi Movtov X.cu x.a./ja’Xa>v,um pol auu,xcu rpopov g (0nes x ynv Xypv rali Camelorum, adalia nune pergo. , p**m. a H /j n dl x,l ' O OJANDO P R I M V M R OM AE? & vfus in fpečfaculn. EREGRINVM hicanimal,vtdixi ; necinEuropanatunijnecnififeroRoma: fpečtatus, fcilicet Africa interiare & Afiadeuičiis, fuitenim morišregionibus quibufuis debel latis, pra?clara qua?que inde exportare, ac Romee Triumphali im, pompa exhibere 3 fic inter alia ex gentibus illis & Cameli in Italiam tranflati.quan , do, & qua id fačtum ratione,Plutarchiauftoritaredocemur. itaenim ille«, 2aA«. 9 ' ! 'f $ S-ctv/jJfa, r&rt Špurov dip&cu P 'oo^cuoig xa,urXovg \iywToq , d urni vrpdnpov novg urn d Izr lK f u f il ‘° ' rrimog vhtve-avras A'vtio%ov mro 3 f*rtn rove hay?jg yrpog 'uf vnp) ^pdvaav A 'ppi^deo iyva>ztvca m, pnZov.Salu fltum vere demnor>qui tam prim urn autumat vifos Romanu 3 Camelos, Vlyfsis Aldrouandi Camelos .//vodneque olim illoftfui duce Scipione Antiochum deuicerunt, neqtte hos 3 qui ad Orehom- non (jr Cheronjam decertarunt cum Archelao,noJfe putauerit Camelum . Reprdrcndit ergo P Ju tar- Salusilusre c ^ us C.SaluRium Hiftoricum,quodcxiftimaucrit,fuperatoad Hhyndacum amnem* perLucul- rehen r us } un V v Lthridate>vifo$ prim um Roma: CameloSjCum diuantea,bellofcilicet Aftarico ? & Achaico videri potuerint/edopusillud Saluftij perijt>nec alij vlii Scriptores Latini aut G ra? d, quandoin r Jcaliam illati fuerintiili,meminerunt:quodmirari impenusfubit 3 cum vfurailliusin Amphithea-« ■ v Tl eatro tra ^^ us & Circenftbus fpedacuJispnEcipuum agnoucrint Barbari & Romani, & in Amphithea- ^ ^irco ' f ro ciuidcrm aut firaplleiteripečLabantur^vti fuprade Rhincicerote eftexplicacum 3 aucalijsbeflijs ; . ' ’ committebantur, in Circo veroqundrigisiundi inferebantur, vt fedodurumpromittitlfaacus iCn' c” 8 < “ a ^ JU ^ onus ' ncc fidemliberauir.ynicuseft 3 quodfciam 3 interHiftoricos Romanosfuperearelo perone j cus *' s ^uctpnij. C ir c enfibu sloca Equiti fecrciad cetcris tnbuit , commifitque etiam Camclorum (juadrigas. AiibifaneinfignipompalpedatumdocemurexemploPtoloma?i Aegyptioram Rc- Pdg jo. gis 3 dequohiftommkpidam repetamex LucianoinPrometheo.riToAo^aksovvo Axyov$vowu- vet h; A'tyv7rTov dyuy, Kanujev Ti Ba.zTpia.viiv 7rau/as}<,cuvav, >(ctf Stppuiaov av-9-pu7rov, up to /uiv r fi* TOfzov dvTu,cixpi/ 2 ug /uiiKav eh 'ca, to S' tTtpov iau7rip@oh.t1v Aiuzov. , sV/ffjj? St /uif/,tpia/a.iVQV ipTo&ia- I rpov auvayayuv tovo Aiyu7rTicup , eV«JVmi/ro av r ovg «Mar* OTOŽSAa 3 -td/aara, ^ ra. TtAiUTcuov ndf oravra } rtiv zd f uyAov, %gt/rov vpilMvzov dvS-pU 7 rov , ^ piro tZ 7 rAr$;£iV TeoS-ictjuctTi . o di^ 7 rpbg ftiv rt,v zapiti Acv^po/Sbcoticzv, >&j oAiycv Sesv iettum per ter riti funt, (jr par um abfuit, quin exiltentes profugifset i quamquam tota e a auro exornata,ac pur pur a in Pirata erat,frenum autem e - fiam gemmis c om pači um habebat,ex Barij alicuius^aut Cambpfis aut etiam ipfius Cyri thefauris de - promptum. Hominem autem vtmonftrum funtabominati,quiapudRegem ideovjluit 3 «V^ Xl *" utiAog aTriS-ctviv daiXouu.ivn.Camelus deferta&neglefta mor tu a abi,adornain ternam annum expeditionem, au(pic atu s ab H ellefponto dr Ltbya vfque ad Bačlra , peditum rnyriadqs 300. aptitum 100. falcatorumcurruummyriadas lo.virorumeCamelis pugnantium totidem, ahorum Camelorum adquofuis varios vfus myriadas ~jo.coria boam crudaA^ myriadias 3 o.naues long? Baftris pdificentur 3 ooo.ro flris fneis>qup compleantur virts uidem a Sy- H ria- ) Phcnici.i- ) Cypro,Cilicia ,0 or a marittma vfque ad Hellefponturn. Eadem illa Regina poftquam JVIpfopotamicum ejrpeditionem adornaffet 3 & innumerabili exercitu hoftem terruiflet 3 aduerfus 1 hi dem pag. Indos aliam fufcepit,quam in fequentibus verbis. Idem Scriptor debneat. Indos aggrefiurafmu- 485. ' lachra Fdephantortm ligneaeburnea in Gra:co codice eft iidpKa. iMpctvrivot. ^vAiva.zo io o&.circi- ter cQmpegit,qu £ Cameli ge sl arent jntrinfecus im plet a virgultis dr puluere,quo facilius ferri pof- fent ,exteriora vero corijs contenit^drfingulis Camelis binos Aelhicpesfagittarios dr iaculatorcs im. v , uit- , »pofuit: ludumj { flumen quieftampltus l oo.fiadiorumlatitudineyraqcit,ponteejtungitrfuaangu- r eercitu v f tt jj mus e JJ e videbatur. Exeo loco multiplex Camclorum in exercitu vfus & officium videtur inft- , . x> nuari, nam aut viros prHiaturos dorfo ferunt, autquadrigasducunt, autannonam geftant,aut 7 < h.2.hi Cio mun,m cnta impcdimcntaque fubuertant. itaambigue Ariftoteles "j ’ L4 j’ ^ a p U j E tatt J n voce Se¬ miramis, De Qiudrupedibus Bifulcis. Lib. I. 8pj A dpudveteresin acie produxerunt,vt Vrcilaniin Africa y Mabetesbodic puoptteproducuntfed boe ge nus animalis y arems & toleranci\e(iti aptumponfufas etiam in puluere vento vi as abfpue crrcre diri - geremcmoratur y Caterumpropternouitatemftabinfolitisvideatur(mfficaxbelloetf.acccd it C.Pii S.c.lS. nius. at p ne etiam epmtantur in p ral p s. fic redita conftat lečiio.late exequitur Herodotus. Cyrum immiflisinexercitum Crzfi Camciis,uirbatifquerepetiuo ma!oequis vidloriainfigni fuiflepoti- tumjtuadiadlocum.locuseftetiamcelebrisloan.Tzetzisin Hift:oriar.Chyliad.eandemenim c /, ; / , , expcditionem Scmiramidislndicamdefcribit,quam nosfupraexSuidaamilimus: Verbaeius l ‘\' apponam. cap.^% rjdf ravpo/3ct-T»v rtov livSoov tartoTron retpmpopov So Aon: 0oiiStAtAodV iAttpclnav A "vod-tvtip zd(t,nAovSietdiv tvrtdeiuha B Adrrppopri cuvi/at^av fiourt rt ukovtIh rbv yfipa Zt/aipd/uiSos rpdcras 0oAri acupiot 7raAtvrpo7rov i7roir\fft rbv ffvppay»v r»s fxdy>ig Zcofncu S' i Zt,uipa/uigrMrd^etr>ig Ka/uhAvv. Latine ita fonant: jEt Taurobatem Indorum olim Regent Boliš Bouelephantes c um fe cijftt,,infugam ver tit y Poslpuam autem Ule cognouit y di[cens ex transfuga y ((up d nigrorum boum c ort a confuta Ad imitationem fuerunt fimulachrorum Eleph ant or urn Super ne autem in Camelum funt impojita , Conuerfo commixti funt iatfu iaculi. ■M anu Semiramidis vulnerata iciu cer to C Reconucrfum fecit confliclum belli . Seruatur autem Semiramis celerttate Cameli, Stratagema autem hoc Camelis Elephantorumlimulachra imponendi, adfcribiturPerfeo Lib.^.Stra- Philippi filio,a Polya?no.- fed vetuftiusSemiramidis tempus,vtSuida?&Tzetzisprobabiliorfen- ta rremat. m tentia videri iure poflit, fed ad Camelos redeo. qui in exercitu Antiochi Regis coutra.Scipioncm, fa e . vt ex Plutarcho fupra innuimus,3c clare dcfcribit T.Liuius. lndeauxtliares mixti omnium getium oecad.li . duo millia & feptingenti , & tria milita catapbraclorum Epuitum y dr mille alt) Epuites y regia ala le . y cap.^o. ttioribus tegumentis fuis cpuorumfahud band di (Ji mili habitu , Syri plerif, erant Pbrygibus dr Ly~ dis immifli } ante bane Epuitatum falcat.t puadriga y dr Cameli y puos appellant Dromadas, bis inftde- bant Arabes fa^ittarf gladioshabentestenues y longos puaterna cubita y vt cx tanta altitudinecon- tingercboflempofjent. Locuin Appiani AIexandriniconformem huicobferuateruditilfimus Caro lusSigoniusScholijs in Liuium. idipfum deOadiexercitu infra dicetur,vbi de Antipathia. jbidem notauit Abrahamus Ortelius in Thefauro Geographico. plura etiam infra, vbi de Caftratione ex Ver y 0 y rc j Claudio Aeliano.&infacrislitterisexpetibiLemIiquetadbellicosvfusCamclorumfuiireopera, j - H,itaenimGr^custextii5feptuaginta.xtt3-or/7rpo(rf'rjt0«t'avraoxtip/ofat/T8e i&j Siira^iv durocbs onpo7rov7roAi/zn orAijS-ot aunattatreu.,ifcp V. , X V > ^ \ ■» / t ~ /rt \ O f X* HUltrJn C . 2 • tAafZi x.afxnAoug y ^ovovge-tgrtiv avr apr 1 av avro>v y 7rAv S os ttoAv apodpa y t(pj7rpofiara y poas> K$q (uyasdts 7rapa vel vtquadrigasducercnt,quod VVilhdmoGo- apti. deleua?oefl:obferuatum.quasdefcribitT.Lucretius Carusderer.natur. j n Annota. Etbpuro prius e(l tpuambis coniungere binos Liuian.lt- 5 . Et p nam falciferos mucntum adfcenderc currus. SedoperofiusC^Curtius, ArrianusNicomedienlis,apudBarnabamBrilToniumSenoph.irLj $ Cyropa:d.laudante D;ony(io La-mbino.Vegetiusdere militari.& Modelfuseleganti illoopufcu J t /J J c 24 . Aelianus,& AeneasvetuftilIimusSctiptor,pubiicinuperiuns fačluscumPolybio ,& Leo 1 Imperator, 8p5 Vljfsis Aldrouandi r>t voiaha¬ ti i milit ari* bus. m TaSltcis , lib. 3. L b.ij. Lib Az.tpig. 2 -f. I n vitn \A— gncotd. Lib. 1 .cap.6. C arm. 13 . Lib.\.V.\z 6 Sircinas ve. hmt &pteu tu.: s. Ub.3. Lib. 7 . Lib.z.cap. 3. Imperator,&pkrique vetcruni.ipfe idcm Lucretius.cuiusverbaapponam. E Ealciferos mentor ant currus abfcindere mentbra Sape it a defubito>permixta cade calentes y Vt tremere in terra videatur ab artubus 3 id,ejuod Decidit abfcijfam 3 cum mens t amen, at ( borni a is vit Mobilitate mali noncjui fen tir e dolorcm: Et fimul in pugna Hudiocjuod dedita mens e H Corpore curnrelicjuo pugnamcadef/j ( petijfit Nec tenet ,-z 'n ijfam Leu ant cum tegmine fape Jnter e tj nos abjlrax'e rotasfalceifjue rapaces: Nec cecidijfe ali us dextram :> cum fcandit 3 dr in H at, Inde ali us conaiur adenipto furgcre crure Cumdigitos agitat proptermoribundus burni pes, Etcaput abfcifsumcalido viuentecjue trunco, S er nat humi v uit um vitalem y oculofj ( patenteis. ^ Falcatos iftos currus non modo Cameli ducebam/ed & EIephantes,& Muli,& Equi,fcd ifti fre- quentius,quoru!nvfusfo!emnisfuitBritannijsnoftris.Silius Italicus. C arulu s band aliter cum dimicat in c el a T bule s Agminafalcifero circumuenit ar dl a Couino. Porroquadrigamhancf-iIcatafn > Britarmis&Sco:isC'0*/«//wdičtarncelebrat Martialis:&m«- narium Ejuitem memorat Cornelius Tacitus. Hum non Brirannis tribuit,fed Gallis Pomponius Mela dc licu orbis. bigi s dr curribus gallice armati,Couinos vocant. pulchre in ludicro certaminti Sidonius Apollinaris. lam (jue dr .pedior a pr on a de Couino Eztenfe rapinntur. M.Lucanus,non Britannisaut Gallis, fed Bclgis vfutn eiustribuit. Sfga docilis redlor mondlrati Belga Couini. Rrčdevfu Camelorum ad beliicasres, &pugnamipfam ineundam,obiter nuncdeneccflariju eorundeminferendisfarcinis operaaliquiddelibandumeft. Darium Perfarum Regctn inAle- G xandrum monentcm operoloappiratudefcribit OjCurtius Rufus.pofl Pcllices rcgias fexcenti muli fr trecenti C .vneli gaz. ts regia s vdbcbant adiundla fagit tar toru manu. Datam is StratageilU refertura Polya?no,cuius verba Gnvci non funt ad manum, Latina vero interpietc Iufto Vuiteio harc funt: Cumvnius dteiitinere abe(fcnt,iujfu eos in ifto loco fubfirtere,dr cjuictem capcre, ajfm- ptisautcm fccttm C.vnehsdr Mulis,cum perueniffctadtemplum vcrnaculis opibus ornatawA cce f^ talenta argenti triginta, h ec Camelis dr Mulis impofita deuexit ad exercitum, paucifp impl va ~ fisaliamultaal'fimilitudinemtmpletorumcomparamt . narratur & Arcbdaus L.Syllamoppo^ds Camelis it a temu (se y vt din c o naredi non auderet, mox dr difficilem admodum babuerit viclortam > licctpauloalitcfremillam nurret luIiusFrontmusmStratagematis. biueergoopus fitmagna-. celcritatc in exercicu ad res p:\rclarc agendas>fiueroborcindomito, adoneradorfo vehenda, feu deniquetolerabilis retam nece!fariarum,armon£fciIicet&aqurcopiarequiratur, nulluraani- mal rei bellicar aptius Camcio natura produxit. V S V S IN ITINERIBVS. H ON minoran:malishuiusdignatioaditineraconficicnda.Ariftotelcsfupralau datus. Iul. Solin. PoIyhidor. nccijli amplius g Ham folita(p atiavolunt egredi . ea- dem C. PJ i n i u s.nec vitra ajfueta procedunt fpatiaAp atium autem illudeftcentum milliapaduum vnodic.Nectcmere in Arabia*defertisaliaanimantia ad vfusiti- , irum Tnos ncrum deligere folent. D. Hicron. in Epiflolis .poli diem ttrtium dubioprofpedht Tom.z. Sum proculafpiamusdnos Camelisinfidentesveniteconcitos.Enudcatc Aelius Lampridiusin vita Hc- mar. Rer.O - liogabaii. Imperator vero fcxcenta vcbtcnla dicitur duxife •> ajfercns de c etn militi'us Camelorum r \ ni g Perfarum regetniter faccrc,dr N er onem guingentis canucis iterinijjfe. id ctiam obiter adnotauit v ') 'V 1 \],r r ; r Ramufius. ideopropter incrcdibilem illormn vclocitatcm tam brcui tempore^&tampaucisdie- f , r ( J busjtresMagosillosKcgcsad ChriftumadorandumperucniireexiftiniauitGuliclmusEifcngri- • , A : i cbi mus - Fdcm illo meretur an pliorem, quod fcxtoaut fptimo dievnum Camclumnongentamilliu- ■ a:bi- rt - 1 ,t} defeJfeconfecifse tradat authorhaud futilis Ioanncs Lconius.fcdha*cpaulointra.dcganscft Tocus C ap 61 . L:b. 3 .c. 1 S. Rt gum P er. DsQuicJrapedibus Bifulcis. Lib. I. 8p7 locus Iubar Mauritania? Regis devngendis Camelisnemufca?in itinere eosinfeftare, aut affligere poflint. teftePlinio, lubain his volumtmbusqU&firipfit adCaiumCafarem Augufii flium de Ara - Lib. iz. cap. bia 3 tradit vit it los ternas heminas capere, C etos fexcentorum pedurn longitudt»is,dr trecentorum fe- i-fi* xaginta latitudinis influrnen Arah ta intrajfefrtnguifj. eius negotiatores,dromnrnm pifaurn adipe Ca melosperunf in eo fitu,vt Afdos ab his fagent odore. bunt autem a(yli,feu Tabani,mtifca? morili ve- nenato,a quibus grauiffirne inleftantur toto eo tračlu animatia.dicam inferiu$,V bide Antipatiji a. Etinfacrislitterisnon vno loco iterconficientes vtunturopera Camclorum.vt in Tobia. afumens Q a p t9 . u. .1. B cju at nor ex feruis Raguelis , (jr duoi Camelosin Rages ciuitatem Medorum perrexit. Et in Ifaia. nfj Cap. &£ov dvctBcLTagiTrirm Svo>>&j dva.(3d.rm avagoirm »ctunAou. ita beptuaginta. Verfio vulgata. Rt vidit c ur rum duorum equitum,dr afcenfrorem afni,drafcenforem Cameli . Definite Ifidorus Hi- fpalenfisin Originibus, centumdr amphus rrdllianavnodieconficere folet. Ha?c olimdeijs vetuftis Lib.iz.c. aučloribus proditajat Modernorum feriptorum diligentialongepleniora nobis fubminiftrauit,af feruntenim non contemnenda?fidei viri, tranfeuntes per Arabiamfrirante Borea,vix vitra dccimu Hodiernain pajfum fevidere po(jc,atq { ide o arena violentermota>Catnclis infidentes affenbus includi vnduj, Jele Cameli s per fefroraminibus qutbufdam pertennibusadrejpiraculafraeremcaptandumreliblis,Ducibus pr&eun Arabiam iti tibus 3 acumq ( nauticamgvt in vali o mari 3 praferentibus 3 quodfi quem velfitigvel nimia bibendifatiett' mra ’ te 3 vel a comitatu defertum conttngat mori,quodfrequentijfirne euenire folet,e x Cameli p ar it er dr ho - minit cadauera 3 Mummia, vt vocant,perfectiffxme generatur. ita viiuin iulio Ca?fari Scaligero in-, Mummia _ Cardanum,& alijs.quorum veiba,fi tanti putabis elfe,tu ipfe confulerepotes.Scio non omnibusea vnde ? placereopinionem, & pi obabiliusduco Mummtam excorporibus, citreo fucco,fale,meile, balfa- Exercit \o* moqj conditisoptimam haberi,id enim melioresau(5fc>resaffirmant.quorum illuftriora loca adfcri Lit • Cb y tr£i berem,nifi tu confulere lem opera pofies.C.Plinius.Xenophon hiftor.Graec.M.Cicero Thufculan. lo f e P ^ ca ^' qua?ftion»Diogen. LaertiusapudPetrum Vičtoriumin Var.ledion. Georg. Alexandrinus vir do- . aut Numidts ,fjui non robore manuum, C ohibentur lupatis violentifrani 3 Sed obtempercnt virgis. In čMilit, Itafe habere in Equis Numidicisex varijs veterum fcriptornm locis docuit Iuftus Lipfius, at itaquoque Camelos confcendi docct Samuel Purchalius KelationibusluisicofulaturP.Bcllonius,, L1b.6xap.13 quiomniade Natura Garneli arcanaexa&eprofequiturjfednoneftadmanum. Lib.z.cap.^^ VSVS IN ONERIBVS FERENDIS. O N minor vtiliras in Camclis ad onera ferenda.C. lul.Solinus PoIyhiftore./>/*A». tur in duplex minijlerium^funt alij oren jt rendo accomrnodati, fed ne c 'vitra iujlum pondera recipiunt. paria plane apud C.Pliniuin./L/ fua cunj, menfuraficuti vires 3 necplusinčlitutoonercrccipit. DicdorusSiculus inBibliotheca.de Gabino Mon- te& Debis populiš hxc habetm Latina veriione,naGia?canonfuntpencsmc. Ca- melos adomncm 'vita v [um paratos habent,namin his lellantjn his varia ferunt onera,hcrum lacpo~ Lib-3- tantfuper hisdiuerfaperambulantloca. Idem iur(usfcnbir in ArabtaeffeCamelosferendisoneribus dMerces ge aptijjimoi, cjui [upr a decemfrumcnti mm as*, homtnes Ter o quirque m lečloiacentes ve h ant . fed J 1 ant. & mercimonia qua?que dtferunt in facris litrei is non v no J ott.Kcu Ibv oJo/Vopo; nsuarVhcu np%ono er.tj.c.17 • p y t aAciaSHolcu zafavhot ciuruv čyifaov S-v/uiaudrcov kcu ptnivru;,xcu i$. Vtderunt ifmatli- tas viatores venite dcGalaadjdj Camelos eorum por t ant e s arom at a fr rcjinam-d? slači en. & alio iiu< ’** ca P’ 10 ’ l oco y j n hiftor.Keg. > : A3-e eit l'ep«o*aA»’/w e V Svvdfuoi /?apf 'ta. opiSpa , hoj. huuhAoi cupucrcu AfVffpctra. ksu zpvalav,Trobil vtpčbpa&cu Al-S-ov ti/učov. ita Siptu; ginta 5 qui ^xduobus capitibus nono (ciiicct & decimo,vnum tantum faciuut, at vulgata verfio diftinguit. in^rejja lerufalem rnttltocumcomitatu (jr diuitijs^Camclisportantibus aromata-dr aurum inpmtum mrnis ,&gemmasprettofas . t ackmquc Lib.i. cap 9. d en 110 repctuntur in Paralipomenis ijldem veibis.& plerifque alijs in loči s.portantes fupergibbum Jja. cap. 10. Camelorum thefaurosfuos adpopulum^uiprodejfc nonpotcrunt.plurz infra inPara?mijs.Etvtquam hodiernus vfus Camclorum planeinteliigatur, & cum vetcruin lemeria congruar, verba apponam Lib. 6.cap.i. Gulielmi Sandilij apucl Samuelem Purchaiiuni.C dmcliin Ajrica funtaudaciores jjsquifuntintjni- bufuis ahjs reqionibusfč nec tantum ingenti«ferunt onera je d molcjlias itineris non interni[fi ^in- Tclerantia . cjuaginta diebus tstis haud agre fuRinent,etianfi nihil frumenti ejuod pom ga tur tj s-c ir c n mferat u r , * Paliusfjci- fed nočtu in pafeua leitout ditmttuntgvbi carduis , v trgu It or um fummitatibus.aut exili gr amine ve - Ut •_ fc ant ur,nec vero minus funt ftiis patientes,cttm fine vilo potu ejuindccim dies totos pcr verufto Scriptore. to mv y»P Trparov dvetSotretS iTrorlffcLTO x,clt ivSpct fifiuuciTcov ,/j.tTO, . • t / v (MTOV yww^yu>ww Sop^vfvMvro Si nf tfVMrfaroT rok S*™*, K* »**- i *' tm 7T?C»$cc,>w 3-žp a.Trovmv^ iV ttoovMU**™-M ifridvcttSctvra. ittI m zau* . ««* ** Kfi h.ujBw\m zruvAov^firov v*p%vvt*TrtuS*. pnmumemm mr mm Integra feuula ar ctbanadi- ct rib uit conuiuis*u demde viuoslepores,anferes,damas,cum aureis coronis&ultifa argentets vajis, t^ameltSiUuibustnfidentesJigUlAtimconmuf btberec 0 gebantur^fuuafjifft-€umclumab^ Cm«* ducemes c um infidentepueroM iui ergo in conuiuio cameli, & pro Xcn.o hs aut Apopnorcm conui ni ^ Uantibusbomum abcuntibus,cum Ephatfis adfefloribus,,quod maiorisfmt rmgmhcem ti* m Ant socho Rege,quam fiepulandosexhibuiffet. V ndealter error,nec enun Magni id regis co uiummded ^/w&ElmntameaCaihelio* AlcKadrinis in vfufuiflcdocet Galenus.Cu.ius verba Ltb.ude a ^ Tn ‘*'>'$homachumj i Udunt-)&pr.sterea inter edendum funt mfuauesguemadmodum equorum ac C ume- Iufuauis Ca lorttm carnes } qtabus (Jr ip/is honines ,anhno ac corpore afintni Jr C ume hm 3 vefcu nt ur. Idem vero me r0m diceexplicat,quiddecafne iiJafentiendum (it, Opere de locis affečHs. Verbafuntin verfioneGu- Lib.}.cap. 6 . belini Čopi,recognofcente Augutlino Qxdx\A\x\o,porro qui melancholicum fanguinem pffuiunt^bi fere fitnt,caorina,bubula,j { r aro,migi ff hircint (Jr taurin.e,fedmasirne AfinorumCamelorumf car dMslancbo - »es^nam(Jr bisnonnulhvefcuturAc Alexandriuis Sc Btkrianisiam 3iquet,deRoman!sipfum hoc tarn & } & ntt ' oltendendum.Aelius Lamp.id.fcribic tam perdit«&inlanientisluxnriris verb i (int fana,hoc fenfu,vt dicatprrceptum idem lic C atqueitnperec c* Vtfcilicecpracepto fuo vimlegi M rfaica? adferret, quaefum Cimelina? penitus incerdicebat;noneritergo^ce»jaffirmans,led edtcensfk to precepi um noneti pijfiuu/nfcdačliua, quod videlicet non a Jege/ed abiptiusfeftiijoiocoproficiiceturmon potui(Te ludaosea vdcicpn- Iudaiabfli. uincit facer Codex in quo hac lunt. omne tjuodhabet dtuifam vngulatn ,(Jr ruminat in peconbus co- ne b An *' medetis ,quic cjuid ati te m r urnina t q uidem & habet vngrtlamfed uon diuidit cam Jh ut C amelus^dr ca ^ euit ' c 1 f • terapioncomeietisillud,&intertmmundareputabieis.\dc.mqae, praceprum denuo iteratur. Sed ad Tieutemno, Gentiles,rcličlis Hvibra?is,redeo,interquosSaraceni, pratereos,quos iam dixi ,Camehnavičtiti cap i*. bat,quin \vc\ 0 (jr totabarbarieseremi,\t verba D.Hieronymi vturpem.Se muka apud Marmanniu hib. i. cont, iuper ea re. quem adi. & plene fatisfacitidem ilic D.H ieronymus apud Purchafium. & Dolores {° u !f! an ‘ slij 3 fančtiquePatres inexpofitionibusfuisad Hieremiam.Illudautemnoneftpraitermittendum, beatro. Camelos quidem in ordinarioefu non fuikeded calcanea tantum,idque profundaluxur \x excmplo Cap 4 9 ^ 2 * a b Apicio ilio nepote tračlo > te(le Aelio Lamprid 10 .comedit fpius ad imitationem A pici) calcanea Caicania in, Camelorum ,(Jr eri d as vims galhnaceis dernptas ,ltnguas pauonum,(Jr Lufamarum ,quodqm ederet^ delitys ) exA - ^ tM tus ejje abcpilepfia videretur.\d lamobferuatum animadueici a Ca-lio Khodigino.caufa la ne ha- P tCi0 - ru m delitiarum non ea quam helluo ille praetendit.epileplia cura Secautso,fed mollities, & teneri- 0 g.<*b. fndo,vtapparatex Herodiano.aixat4HAo/^aA/ra t^ovff/i/aVaAstraVžA^aTa. Camelibabenteal f .p ~ ‘ 7 ‘ ( aneamaximetenera. harede vfu eiusincibis. VSVS Ibl SACRIFICIIS. V L L V S apud antkjuosfuir^uantum reminifco^Camelorum infacrificijs vfus, neque vlli,quod quidem obfeiuauerimjiminolabantur, at pepmpietatem Maho- meticamcapitvičlima heri 5 quodtic cxprdlum in Kelationibus Kerum Arabica- Lib.j rao a rum a Samuele Purchafio,fic ex Angiico Latine fonant. Calipba palatio femelin Num.j. arino egrediturpmcnferfui vocatur kamcdanjpfo die pafchatis apud fe folemni, quo ^ 1 im pij Mu r ex prouincijs vicinis^ad tum viden dum, concurfus ipfe vebitr r M uio , rengo m sir at o ^ 0Tnttam fi- c °*°natMs diademate m, firmah ih s pretipan c mu s apice pannum ni gr um venit lat, vt myUice,omnem a i*^ ^ am pampam ac (flendsrem M or tis aduentu obnubtlancUm oftendat, adfijlunt principe s Ar alte. Me- - iP erfdis 3 T ubotbi,eo tile comitatu in tnagnum templum def rtur y popu la s vtiiufyfi;xus : J 4* Qualrig& vt In dpi aTXTcu verieifimt dmfc quo mira dkavr,.Ccmmc illud erat quadi igarmTijvri fupra videbis probaturr 3 vbi egi de vfu in Spečhculis. Addcndusedlo- eus egregius Aelij Lampridij. Fcrturin F.uripis vino pleniš circen fes nauales e\bibuijfe,palriade Oe- nanthio 'fudifie > & Elepbantorum ejuatuor puadrigas in Vaticano agitajfe .dirutis fepulchristfU*obfi« šlebant.lnnxi[fe etiam Camelos cjuaternos adcurrusin circo prtu at o fbt llaculo. Pro EquisergoNy* Fe is veloci fllmis,quibus Gra?ci Romaniq; vtebantur,& pro Eouabus, quas maribus certaminibus G facrisaptiorcs,quiaincitatiores.,Sagara?i Camelis vfi.Dbtiad Corippum Africanum 3 &lateexpli* cat Seruius Mau; us Honoratus ad illud Virgilij. - FAiadum palmas Epirus eijuarum. Etrurfusad illud. "■■■' 1 fluadrriti gos a gi.tabo ad fiumina currus . C V L T V S. T I hocanimal vetuftasintcrhofliasncfciuit 5 itanecinterdeos vllibicoluit,atpo- ftcrioribusfarculis Mahometanaperfidianouum hoc ceu idolun,fcu numen neh- rie excogitauir.nam in ex lege illa lege Alcorani frcquemifiima eft menuo Črneli fupcrfl itiofe cole n di. & Bcniamin Tudelenfisantc trececos annos in prouincia J3.iy- dar, fcribit moriš fuilTe ilh populo, vt Alcoranum Camcloproceriffniotmpoftum ad H pen prinationcm Meccanam di ferrent ejita finita , Camclum in minut f imas partes dijechtm relipio- Jiffima obferuantia in templis afleruarcnt.f-diuino cultu honorarent. quod & in Aegypto olitn con- iuetum,dum facerdotcs in palatia Soldanorum legem fuam portarcnt > idemquc hodie Conflanti- nopoliobferuarilegiturapud Nonneminem.Scd mira infania audiaturcxpcregrinationcMc.cca- na .prope fcpulcbrum Mabomcti cfi monimentum ingens } alt um/vali um rfuadr at um Japidc fccl o f če¬ merno ned um, intus arena plenum , in quo conditum volunt Camdum tllum 5 auetn ipfe Mabornetus afcendtre & e q uit ar e folebat: quod maxima fupcrftitione,& aftedu pijffimo trcquentatur,cum ta- inen ibi non lic Cameli corpus, fed cenotapbium: n3m Mcmphi in Aegvpto tibiailliusipf/us Camc- li,(jucm Mahometusineijuitauitflendidijjimapompa in carpento per viaspuhlice fertur/nulicribus vefies pratendentibus& tangere Hudiofrjjime nitcnttbus. lurc non duxiomittenda, addoiniuper quod proditum a vcrace kriptore DouU.Camelum (jut Alcoranum defert,tantababeri veneratione a m ahometanis,vt nibilijft relifofus,quibufdampilos auellentibus,ejuos,facrarum instar Memo- riarum/ontinuo penes Je babe ant /lonnulhs ipfam belinam ofculantibus,alijs Juuortm detergentih*!^ epu o v n l:um totumf- maxrinc oculos perungantpmadefaciaht, at J. Urin ant, onim bus vero ad cum cer- tat int De Quadrapedibus Bifulcis. Lib. I. poi A tat im coHcurrentibus r&feu viuam deitatis imaginem, deuenerantibtts 3 čarnem eius denicjue fufta- timcmdfam acdmbitam efitanttbus. ha*c pene SamuelPurchafius in Itinerarioilio erudito. Lib.6,c. 4 . VSVS IN VEST1TV, & fullonia. S V S etiara pilar um Camelinorum ad veftes texendas 3 & V rim Cameliiep ad vefles mundandas 3 raaculasduendasj&afulionibuspra?parandas,acprimumfacerdota- Vefles expi lia indumenta ex Camdorum piliš fada. probat iocus iniignis Cl.Aeliani in pro- Gamtli. priet. Animal.de Cafpijs Camelis. cu ydyig-cu »*t d t«c t ug tasyi<^i i g > Ivrpigsg Lib.i7.s>54 dyav dvraLcu ydp esvi fftpokpct^eu mrcov rp'rgig , dg dig [AtUcrioig ‘ptojg dvrizpivtcčrcu (actAclX,QTrTCt >{fj 01 Tl^V KctCTTrlOlV 'Z&hOVfflšOTtt.TOl dvVCLTCOTCtTCU t&j Upat? THTtoV fc&}]Te& CljU$/(y- rnncu. quorumaximi adequorum maximarum accedunt magn it udin em je or um villiadeo funt mollcs , vtcttm Mile sij s Uniš mollitudim comparare paj]int>ex ijfpue Cafpiorum ditijjimi dr potentijf\mi>& facerdetes veftimenta confidantMMt&z autern lana in prjcipuo pretio.Seruio Mauro Honorato te Ad lih. 4 . fie. D.Matth. dvrbg ds I aavveg dgs TO hdvuaavtu ct7rbrp/%M zaubAov. ipfe, £ \ autem Ioannes habebat Georg. vrma, at us 'vcftirnentum de piliš Garneli, eadem repetuntur a D.Marco. ad illum priorem locum D,Hierony- Gap. 3 . KiUS.de piliš ,non de Una y aUudaufterp ve [tis indicium eft y aliudlu\uri? moihorisaA poftcriorem ve Ca P' u tta.pilis camelijdiuitesgentium 3 zonapellicea 3 paUperes mundomortuifignificantur.&zA eundemDi tli Matthan locum Al bertus Magnus. m piliš Cameli tria notantur,communitas y quodde facili apud qu oslibet in ter ra imeniebantur , vili tas s quod nullius quafi precq rcputabantur, afperitas , quod ijs taro it a regebatur y quodmacerabatur . Etpatiapleriquealij intervetercsrecentiorefque:Vt mirum Kital. Gor- lit Aelianum tam nrolles fecifle piios Camdorum, vt lana quamlibet tenerrimatn mollitic fupe- ram. rarentj cum afpcri admodum fint & pungentes, nifi forte dicamus piios molies habere Camelum flaud.Guil Cafpium,quemlibetalium afperos & duros,quod verum exiftimOjVtproceresquidem Cafpios ve ftesdelicatioresgeftarintexpiliš Camdorumfuorum 3 &DiuusIoannes Baptifta poenitentiam, nonalio meliushabitu, quam eo, qui ex ordinariorum Camelorum piliš conftarent } often- annisTialn dere potuit. Ha . Ad alium vfum venio, qui in vrina,de qua Apollonius Medicus Opere de Parabilibus ad AcIto ras apud Galenum. cuiusverbafunt interprete IanoCornario, & recognofcente NicolaoMac- Lib.i.deGo chello. C ameli vrtna capite affriflo, Hlad euacuat, vtendum autemeft ea ad plures dies } verum ego pef.Mediea. *vtique dixerim ad ipfumjnon efse y quod ad multos dies y fednead vnum quidem, pur us komo tolerare -fa ' oc ‘ P a & qucat , vt vllius alicuius buiufmodt animalis vršna capiti fuffundatur , prefertim in ajfeciione adeo ,, r farua y drque facilecurari poteft . lnutileergohoc,autcerteParum profuturumremedium .IMud Heprob, tamencertum fullonibus vrinamhancperneceffariam. C.Plinius. Vrinam fullombusvtiltfimam Ga/eno. efse tradum Cameli. 'notauit vir dodus Matthams Raderus Commentarijs in Mar.tialem poetam V Ju s in ful« «oloco, ' ionia - ’j Tam male Thais okt, auam non fullonisauari \ lb , c - s - „ - 1 Ltb.e.einzr. Tefta vetus « 91 Nec Camelina vrinaded & quaelibet aiterius animalis fullonia conucniebatjideo per vias publi. " €asinangipoi'tisdirpol;tadolia 3 inquibuspra?tereuntesmeierent. CaiusTitiusfcriptor vetuftilli- In S nalivne H1U S.dum meiunt y nulla e H in angiporttt amphora^uam non impleant y quippe qui vefcam plenum vini leg is F dni a. habeant,veniunt in comitium triftesjubent dicere y qaarum negotium e sl narrant, iudex te Tt c s pofcit y ipfus it micl um y vix pr a vino fuJHnet palpebrasMZ. Ule apud H.Macrobium s ita facili negotiomtd- Lik a. c. 17 . iigiturqualcfueritvedigal vrin*, quod Vefpafianus inftituit, quoquenomineanaritia’illeinfi~ ^ečDgat v- ^uletur.Vtcft apud Suetonium, Reprehcndenti fdto T ito,quod e dam vrtna veciigdcommentus ef- ri ff‘ fitipecuniamex primapenfioneadmouit adnaresfcifcitansnumodorcojfendcretur?&Uknegante y ^ J at qui> inquit y e lotiaefi . l!oc vedigal co modo condabat vt fulloncs amphoras iilas in angiportu C onducunt cpllocatašconducerentjindcguevrinam pannisparandisefferrent.Vadece!ebreilludQuiintiMe~ fullon.es. dici vetuftiilimiapophthegmaapud Galenum.Vbi ficvertit Thomas Linacer Angius.Pr#W»oyi ? f . fcbonad Medic um ,fed ad pichrem pertinere, falfi(Iimofaneioco,quid enim Pidori cum vtina_ 5 UnšniJTi’ aut eius in arte pičloria vfus ? nec qui recognouit librosillos 3 Hieronymus Donzellinus,de- Ignorantu P f auatam verfionem animaduertit 3 indudus,vtputo,fuerat Interpresacodice malemanus, oni ^ na -ri An or tehabebat7pce^Vjquod pici or em rotiat ; tum reuaa yva quod fullodb, legi debuit, &'{ic G g g g argutum Vljfsis Aldrouandi e*a* to argutum efljicetIgnorantih plenum verbum ,noneffe Medici,fed fullonisvtittam confdentre. q*iia E vrtnafuilo- nu ] j a f in itatis ant raorbi ligna ex ea .cplligi pobunt, cum v.eitibusparandis Cit vtiliflima. ddcnbit JM-idici "i»iLucretius Carus. Jjb.%, Tufifpe lacum propterfe,ac dolia curtd 9 Somno de um tli i redunt extollere vefiem , lotnis humorem faccatum v: corporisfundant 9 Cum Babyionica magnfco(flendore rigantur. Foricarij. ' Condučlores ifti foricarij vohati, & Grhcis KcnrpconCi quafi dicas si ere or um exaclores 3 vtapud r. ad CorM. D. Joannem Chryfoftomum. certeenim non vrinh modo,fed &ftercori humano., &hmoequino, ^ lorc ^ l ^ us quibu(čumque tributum impohtum, vt exnarratione Geoigij Cedreni colligitur, late galimiost.u ex pb‘cat JacobusCuiacius inobferuationibus.hucetiamreferendus D.iuuenaiislocus. ln^Anasla Conducunt fon c as. sto I iip. VetUS Scholiaftes foricas,Flercora,hoc eji v c cit gal: forireejlpro de ort er are ventrem,forire eFi,non Ltb.iz. c.34 f? or / s eijcire^altj tabernas dtcut forovicinas 3 alij domospuhlico fumptu adificatasadlocandum,quarum conduciores lueracaptabant . Paulus l.C.elegantilococorruptus .fifeus ex fuis contracltbus v Juras F •o/ur'**"* non d* l ->fedtpfe acctpit 3 vtfolet 3 afornicarijs. glofTographi imperite,vt folent fornicarq 3 ideil quifur- Contra glof~ num 3 autfornacem,vel apothecas,vel pmdfimile afifco conducunt Sed deprauata eft lcčtio 3 & reftitu- fograpbos. endi.ip/e accipitpvtfolet 3 aforicarij s. videatur Tzetzes. Paulus eor Eft & alius vrinaCamelina vfusdčilicet ad dentes mundandos^purgandos^leuigadoSjeam enim C biliad t v * m ^ a ^ erc C re dvbatur,vti & vrina Muli.tefte L. Apuleio.elegans eft teftimomii Valerij Catulll VfmdSr.s - ftufitivrma ad aUespur Hentem at ep rujjdm pnmicaregtngtuam* gandos. Miji jut petijli,munditias dentium, Ltb.z.v&po* Nitelas oris ex Arabicis Jrugibus f° 3 ' t Fenuem,candifcum 3 nobdem puluifeulum Complanatorem tumiduU qJngiuuU y Conutrritorem pridiana relicjuia , Ne cfuavifdtur tetra labes fordium, Beflrictis forte Ji labellis riferit. ** Ctudlus tor Suntquide Camcli vrina intelligant quartumverficulum 3 & CX M.S.Iegunt. Ui ' Nitelas oris e* Arabicis belluis. Plurima dc vrina proxime in fequentibus 3 ex Mcdicorum fententiadnuenies. V S V S PAR TI V M eius in Medicinu. Lib.zH. r.8. Cerebrum. Fe/. Vrma. Cauda. Ftmus. C inis. Seta. Pitni/ locus aučitor. \-ib.\q. c.26. C j ro. Autps. Cerebrum. S a • guis. Lat. V L T A Medici de remedijs ex Cameli partibus defumptis diflerunt,ad quos vbe- rius fuper hac re difTerentes remitto le&orem,interi m obuia quhque expedio. pr¬ ibit Plinius. I .ČarneIt cerebrum arefattum , potumpue ex aceto , comitialibus morbis , aiuntmederi. 7.1temfelcummelle potunr.hoc(Jangina.q,.Vrinam fullombstsejjev* tihjjimam tradunt 3 itemj ( vlceribus manantibus. & de felle infra videbitur,dc vrina luperiori exctirfu ačfuin .4 .cauda arefaciafolui aluum f.fimi cinere cnjaricapillum cum olee.bdDj' fentericisprodcjl illttus cims.potufc/ue cjuantum tribus digitis capiatur,&comitialibus morbis.'/.Se- tat c cauda contortas,tjr aihgatas fini sir o b'acluo qu ar taniš me deri. ita ibijfed paulo aliter detertio boni cod ices,qui lic hibent.T rinam fullombus e J e vtihjfimam tradunt,itemque hulceribus manan - tibusibarbarosconjlateam feruarequinqucnmo 3 &homims potumcierealuum.\t minusmirum (it fupra in Carullo millam am ico ad dentes purgandos,fequatur Auicenna.cuius khc lunt apud V in centium Bellouacenfem. 1 .Caroprouocatvrinam.i. Adepsgibbi J'ujfumigatus 3 conferthernorrhotdi- bus. ^.Cerebrum exftccatum,aceto bibitum confert epilepJie.^.Ad idem valet ‘ fanguis,poH purgatio- nemmenftruorum iuuat adimpre',mationem 3 &confert prpfocatiortimatricis. 5. lacejtvalde fubtile t dr ae/uofum, nec facit oppilationes 3 ftcutcptera 3 ineoesi JalJedo.qutaCarnelidiligumacttofum 3 cct*. fen afnati 3 dr fi-equenttp /piri t us , hydropi nocetjjepatico confert 3 cxcitat defderium c i bi,dr facit tuf ftrndentt ventrern. 6 . Flere us mundificat.dr de sir uit verrucas,abfcindit fluxum fanguinis c naribus , rejoluitvicera 3 dr febrophulas,fedatdoloresiuntlurarum. Diofcoridcsapudeundeui .Fitnusadus cum H De Quadrupedibus Bifufcis. Lib- 1 . 903 ^ c um melletritustumoresreprimit,vulnera permundat.&zvčuapaz Hali Arabseodem referente ficcen lbidtm. fet .Sanguis Camcliftitfasdpfenteriam iuuat pvenemm pellit.au get venerem.nzc plura de medici- S £*'f u>Sj rl ~ nis expaicibus eius deprehendi. DE PARTIBVS SIGILLATIM. A R T E S fingulasretračio. Acprimum de fellc ago.de quo haud a?que omnes fen Pio tiunt,feda LatinisGra?ci difcrepant,vti breuiterdicam.pro hisftat C.PiiniusJlIo- rum partes tuetur Ariftoteles. Ule quidem fie habet. Feinon omnibus datum anima - T f Ct - j7 libusjn Eub$$ Chalcide nullum pe c or'ran Naxo pr^grantle geminumque,vt prodigj lo Lotus F Unij _ co vtrumquefit aduenis. ita locum illum lego,& interpungo. Pqui 3 muli,aftni,cerui, diftujfus. capr^apri,Cameli,delphini non babent. locum lubet ad incudein reuocare,eft enim difficukuds ple¬ num, ac primum c apr as felhabere ipfe e aučtor Plinius. quare legend um putant verifimiiicer ca- Lib - l8,f * T °‘ £ preg, nam vpo% eft capre$(fecies,fe\\ dama, qua» felle caret.deinde videtur vox A pri in textum,ex vi- cinia vocis c apr g, irrupifle,certe enim A fr um fel habere notum eftex eodern Plimo. Tum etiam im- Pib.zS.c. ? e. perfečia enumeratio animalium eft felle carentium apud Plinium, quando quaedam deficianr, vel Ari ftotele te fte. apud quem felle dicuntur carere zti,>cf rdv ravan h 101 , vi tulu s marin it s mu- dl ifi • Anim. rium aliqui.Sx& quod maximi hic momenti eft,falfum eft non habere fel Camelum. Ariftoteleam J?' i c ‘ l f - etove. ra tttv ya.p oAag xz t>yeuyoAnv,ct)S i7r7ros,>(&j of>iv$,zcuovo?,zcu iAamultiplicem babe ant,vt Camelus ,quem - admodum cornigera babent, qutppe qu? non vtraque partedentata funt, & Camelus quidem, quam- qttam cornious carctjdco non fuperne dentatus eft 3 quod eimagis nece farium eft, ventrem talem ha- bere,quamdentes priores . Duos ergo ventrieuios habet folus ex quadrupedibus non cornigeriš,vt IateexcquiturGalenusde Anatora.adminiftrat.quem locum infra produco, vbidecibo. interim ijb.e.cap.i. ibidem loči membranam pingit,interprete Ioanne Andernaco .quia fjfinofum ligneumquealimen- ČM e m brana tumdepafeitur, bttius grada membrana oris interior, eutoto afpera eft ,& ca qua ventribus ob duet a oris,& ven eBfmiliter .Idem etiam Galenusdecompofitione Medicamentorum localium meminit Camelin? trii - medulU ,qua? obturationibusmedeturexfententia Herodoti,quodincura Aftaini verumeffecom c6 ' probatum. Sem quoque Camelini mentio apud AnonyntUm aučloremlibri de Oculis,quem falfo 'ffftf b""" Galenoattribuunt,coigiturlocoqculoram vitiaSe aegritudines leuari a feuo Cameli>\&pora, $g? usm . prodi uVngulam vero non habet: nam in facrislitteris praceptum populo lančlo, per Moyfen. rf rama d v >ftj rov dao-Ovoda,^yo/poypvWaov. ita Septuaginta.Verlio vulgata ret. ' ^ hc haber.^ bis aut etn qua ruminant-fft vngulam nonfndunt,comedere non debet is,v t Canteluri, Le Deutsr. c. 1 * ^m’w,cAw£zy//m.idcminrerpro£anosScriptoresafleric Achme$Seirim,qui falfo primum a io Acbmetts e- anne Leunclauio Apamafarisnomineprodijt.,fed Latine tantum. is ergo jn Oneirocrir. E w.ti% pri m a. roiavan , /m a za/anAoi;dv dvreov lAdznav durov , pbfiov i%outridfovrov, ivpnati A fiAaficoc , Sta ro fr Cap, 1 j 8. 1 ypiv ovvya r ov zd/ar,Aov ivviav. (i vider e vtfus fusrit , quafi Camelus einfmodi talce s ipfimet imptge- rit,fine detrimento fuoterrebitur a principe,propterea quod Camelus vngulam equinam non babeat. decolloindefcriptionefupranonnihil,eiusenimbeneficiotam immenfumvaftumaueccrpusalit, >r.... O P 1 • . * * j U 1 i li I ,-7 «ciultentat,auoqumcerteex tantaaltirudinevix vnquamad terramperuenirc:. Hinc M-Cicero lab. idpr.-a. ^rgute. Camelicollorum proceritkte adtuuantur .difturfis itapartibusad/^A Garneli inconfide- Deor. iationem vetiio, quo viuerepleriquepopuli creduntur,necaliopotu egere. Diodorus Siculus irm Lac ’ Bibliotheca,aui e rt^ac pingU' ffimumjiq uidjji mum autem (Jr minimepingue, Camelorum i tnoxequarumfeindc afthf r^.Etrurfiisapertiusdefimt libeilodeSuccorum bo n i ta te, & v i t jo, v b i h cec fu n r lulij Alexanari- ^ ni interpreti? verba: Ex tribus fubftantijs confiat lac quodlibet i difflinjtlium inter fe partiuth.quaru tj n a feiofa e H tenuifque i crajfa alt era ac cafeofa, tertia vero pinguis atque oleofa : ncque in om»ib !iS t anten animantibus ,tqua h a* um poet 10 e slfed m Camelorum>atque afmarum lade ferofd humidattt plarimum^cafeisfa in ouillo, pinguisin bubulo . nifiil diuerfum apud Anonymum a u flore m libri 00 diflfolutione cominua,que n Galenofalfo adfcribunt,& Incertus vertit. vciba funt., nutriment lactis e(l craffumficet minus nutriat s (jr c raj?um mer ajjat fkut vacca,(jr fubtilius e H lac afina* IR CanteU,& lac c apr a e A medi um mterilla. Achraes Oneirocritl iav Ih tu; ort yoX ivpvaes avto t% 9 ulaftispotores. funt. fed h# c obirer. qua vero menfura mixturaqne Camelinum lac bibatur,vt eo redeam,ell egregie ab tele prst eri ptum . cuius funt hi 3 verba ha?c iterata culpa Librariorum j° c Jcnda funt bStra <&dvTav> 7 rivovrt Sl TC yd\a, Sv? Kilj « rpia t(gq iva, '©•po? v Sap zipdtrctvriC.pR*? jnvere, qkia autem dur um {pinofumque cibum afdumunt^non indigent de n t ib us fhperioribus^uippe & Ciin>t lus quamquam c ornih tu careatjatnen (jr ruminat, (jr multos babetventres } quoniam (J>ino[urnllg ni umqueahmentumdepafeitur. Hicquidem in genere Cameli cibuseff, no« peculiariquasrin ,L1, ratione, cfuisillefuerit. i.conftat^ar^ finoque vičlitarefblitum, quodexLucianoapertm* 1 * ille enim (l C habet » St Trap-Jivoc, 7 io\vv Xdyov ei%tv i/uoii Sizcuov TroiHcajtH cuvai^/aaLcvTOV EV ^^ 710 Spaaavuo;, s^tov zoivcv izzivov dvjp &clvutov ovyzivxvvivquo totamccleriteripjiusodor expirat. Hrec illeex Androraacho Iimiorecdcberrimo Medico,qui patris fcriptisegregioopere eftpatrocinatus,cuititul um fedt.jj^ Mcdicinisintrsajptmendis. Andro- Cudroma * machus etiam Pater in Theriaca Tranquilla ad Neronem culto poemate Schoeni meminit, cbi čHedici Et C afia calamos quam tulit Indta nar dum, tiari. T eij Arabi S choenum g lori a prima foli. 4-Denique obferuatum rnodernorum cura,nihil aliudetiamnum hodiedarifolere Ca melis A- rabia? dcfata tranfmittentibus, prttcr hordeacea liha (juotidic qutnquc, qtta m dum C ydonium non Hordtacea fuperemmagnitudine a *mparuoimpendiotara vaftum,tamque necdlariumanimalhominicon. lib a. ftat,hsc fulius vide difeuffa a Ludouico Vertamanno.Kuminare Camelura & fiipra ob:ter indica, Lib.i. cap.7. ui,vbidedentibus,&p]unbushicexpediam.AriftoteIesrationemreddit. farpundga Ji r Kocur.Aog f,*’ >n ^ nat - &V7rif) t d xeparo etymon habeat, illud fane in confeflo eft, plerafque quadrupedes cornutas, & inter non cornutas Cap. i. Tsium. folum Camelum,&iuterpifces,folumScarum ruminare,^T.PomponiusBononienfisComicusvc- 64. tuftiflimus in proftibulo. ~ ‘RdponiutBo Ego rumorem paruifacio,dum fit mibt noniejis Co Rumen quodimpleam . % H ^ S i0ri ' i ~ Verfus illi fic a mereftitutblegunturenim corrupti mutilique. Ego rumoremparuifacio,dum fit rumen Jlui impleam. »- Interdum&metaphoricer/sf«»?/;rfr(feft^^(f?^f. fic ruminare Ubros veter um elegantereft ab Aurelio bymmachodičlum. nec alio fenfu apud eundem eft ruminare car mina . quod eft ad inču. Lf.t. Epi/l. j. dem reuocare,exačliftime limare.Eft & in memoriam reuocare.zftc rturque in paffiUQ,Rumincr. Le- Lib.3 . Epift. Alius primus Latinus Poeta,non Liuius,\t imperici volunt,in Aegyfto fic legendus. Genius ■ • Nemo hac veftrum ruminabitur mulieri. muj \ zuo\\\T anaquille Satyra. Poeta. Sed etiam ruminabitur humanitatem. CorrtSlut . Idem in Bimargo, fed titulusj ille Lede corruptus,infcriplerat enim illc,vt puto,Satyram contra V ar ra eorre nobilesignauos, & nimiumfanguinemfuumaltum iadantes,utulumque fecic Bimarcus, čjuafi ^ us - diceret eo infolentia; faftufquedepentumjVt fimplex nobilitas fa:teret J cupercntque omnes dici Bi - bi s Mani, feu duplici nobilitatis ftcmmatc infignes.in ea ergo fabula. Odijfcam enim H ometi rum in ari ineipies • C 2 2 s * PO- po6 Vlyfsis Aldrouandi POTVS ET CONTINENTIA. C»p.6i. j-tbjjincntia. tur bi da. L1b.8c.18. X ah.) .c.2j. Lih 4. e ir. Lo. Ltonias. 'i\jb. Afrtt . par.8. Simo Maiol. Dieb Carji- cul.Colloq.7. Ltb 6 c.ti. Mptbologia. Li.14.fr.) 74 CIB O ad pocumtranfeo.inqu(jduo funcobferuind i, primu n genus potu*, de- md concinenti-i &abftinentia. C.iuI.>oiinus Poiyftiltore. fittrn eeiammquadri- duum tolerant jCameii, ver m n curno cafio bibendt dat a e si,t ant um implentur,quan ■ mm dr faret praterita defiieriaafr m futurnmdiu projit.litulentas aquas captant , 'VSLLSt*? pur as r fiigiuntfienique nfi canojtor liquorfuerit.ip(iaJfiduaproculcatione limum ex c'ttant,vtmrbetur, eodcm icniu, vubisi onmhilodcapanubus, liausparu apud Plinium .Sitim dr cjtiatnduo tolerant jmplenturj i c um bibendt o:cafioeit,dr m prateriium^Jr m futurum, obturbata pfttis conculcatione aqua,Aiterpotu Renat. Vegetius in re mili tari. Sed hoegenus A- W>-?/?//i!r/WjCamclorum,quosm Africaj&al.bi udbellicosvlusalunt Vrciliani,& Mahetes^rmr, dr tolerandi fin aptum,eonfu/'as ctiamin puluereventovias abfiferrore dirigere memoratur .dicatn plura infra hic, vbi de panennjs agendi locus. cjui lejGeographicasaaiiratiuspercračfarunt, no- F lira h ic^tate docent nos,Camelosnon inquatriduum tantum ubil mere folereapotu,fed induo- decim,imo & fi iors ferat,in quindecimdies totos, vt in peregrinatione Afričana adnotatu .quod vtveriflimum in icineribus,ita veraci relatione coniiat,tamocuJata virorum dočforum fide,in Li- bya& Namidia,qusmodoSrfrr 4 &^/^W^m^abincolisdicuntur,totoveristempore3nuquatn Gameios bibere,quamdiu viride gramen,quo depaicant,inuenirepolTunt,exeir>plo hominum,qui in defertis & aqium litientibus arenis habitantes, aquam nec curant, nec nancifci valent, contetiti iurelolocarnium,&lačte Camelorum,qui vbermnumpr£bent,l!quandoaliquid herbarumdepa- fti fuerunr, HocexalijsretulitSamuelPurchafius. Hiuc natam exiftimopoetisGraeis fabulandi occafionem,vt Hngerenr Baccham Garnelicupuc amputa/Te,quod fobrietas itiimicaebnecati, ov^ ob id Bacchae inuilus moderationis ac concinenr i;r nom ine Camelus, id folus,quod fciam 3 prodidit NonnusPanopolita in Dionyfiacis,fonorusquidem,nec tarnen magniiudicijpoeta. icfjng itptpTrz^aera. tVJM nnih »att A^> x,a.[A7rvMv dutunpt SnSpnn» ctvgiv cl pffat }(djru'p\o7o-i TTo^tcrirj r Tipi7ncuouo'ct x.tr.iu&Ci * ^ H uicpavHi; 7rt Etcecis pedibus aberransa feuicla, Semiapparens frebatnr,multifiexo vero tranfitu. V agantis fine capite met tab at corpus Lameli . V A R I AE S P E C I E S, & de Velocitate. M Cap.62, IS TIK G V E N D SE funt fpecies,nequeomnia qua?dičla funt, in quofcumque Cameloscadunr,differuntenim abinuicem forma, magnitudine, viribus,opere,& velocitate. C.lulius Solinus Pclyhiftore. Bačlri Camelo s fortiffimos mittuntfiicet dr Arabia plurimos gignat,verum hoc differunt , quod Arabici btna tu bera in dorfo ha bent .Jingula BaFirtanifii nunquampedes atterunt, funt enim illis rcciprocis ijuibuf- Lib 8 c 18 a ' am p a l mUn cttlis vejligiacarnulenta. Eadem C.Plinius. Camelorum duo ge mr a, Bafiriani d' Arabici,differunt tjuod lili bina habtnt in dorfo tubera.hi fingula , dr in pedi or e alt er um. cui meumbant. In quibufdam Codicibus prima verba aliter concipiuntur. Baiiria dr Arak je paruo Arabes Ca- admodum diferimine . bt hiec Arabici Cameli figura eft. Hune D- Q , iaJraps4ibas Bifulcis. Lib.I. po 7 Hancnuia daplici gibbo mGgncm.kineribus magis idoaeum mdicarunt, qaod nibtl eflet, quo Dr*ocdiret aifidunn profe&ionecihtales Grasci vocanc ^ to tu. bereconfbieuos. H ;fychiusilluftnus.qaetn dde.accurace D.odorasSiculiisjn B.oliotheca. vte?*. fi*jkb*topi»T*rAy(vnMufawrftiQH *£*&&**!&,Wfh*‘A#'i'*>* T * T *** r w™**r* TihZy,, Jor»u* <4 A««« At 1;A»r ovo^opimv . Latineficionant • Mulu m »edrmdfvm differe»n, Arabia lcilicet,* *** pingmumjum mucikntorum^uorum»o- nulh n duphcemindorfb hal>ent,aquo& Dityhnomnamur. Vedlo vulgatacorruprijfiinaeft ea umen contentusf uit loannes Camers. Ariftotelem illiomnes tontem nabuerimt, apud quein legcraiu.McFi*aywiAoiicftw *tf«r/7r*p*Tc veu ribustradita 3 aequihodieresAfricana«exquirunt3ha?c de ijs memoria^ tradiderunt, Ait,e JP ec u* In hisSamuel Purchafius, Camelorum tres jpecieshabent 3 prima vocatur Hugium 3 ingentts Hatura 3 Lib.6.cap. 1 , d" roboris,pondo mille librarum ferens 3 fecunda minor duphce in dorfo tubere,oneribus ferendis } fre- quitationi apta 3 Bechcfi ditta,quam folam Afiatici agnofeuntjertiam vocant RaguahiLmacilentam , dr gracilem 3 ad fela itinera non accommodatam 3 eam quippe inequitant,c"ojicitcp vno die amplius quam cent um pajfuum milita: atque qs Rex T ambuti folet mittere Nuntios Segelmejfem aut Darkam non- gentis millibus pajptum dijlantem > feptem , aut vt funtmum ? oclo diebus , fine vila in itinere mora , aut recjuie . 6. £ftdeniquequ£damfpeciescelebratiffima,quamavelocitateZ)mw/’^/70j'appeIlant,dequa vit-m - P- fic IfidorusHifpaknfis. Dromedagenuseft Cam elorum 3 minorisquidem Jlatura 3 fcdvelocioris 3 vnde cies. * & nomtn habet , nam Spbuoz G race curfus ve ločit as appellatur; cent um dr amplius mtlliariavno die Lfb. iz.c.i. C pergere folet 3 quodanimalJicut bos>& ouis 3 & Camelusguminat. D. Hierony mus, Egredimur adve- dromedar i/, fperam y vidmufj } Camelosobntmiam curfusvelocitatem^Dromedanosappellatos 3 prateritoscibos m Ma { ore voluere.Eos eciam in exercitu Macedonico locat T, Liuius.^ hunc equitatum file at* quadn- ga&cameli t c[Hosappellant Dromadesjois fagittarij drabesinfident. Velocitatem hanc in Camclis * ^ iftiusfpeciei innilit Cl.helia.nus.1 apa,ycucu Kctjunl\oi sercu nfjČOKIfcu. Sagarai Camelicur- Lib.\\.c.i Hiregibus Perfarum indelitijs,quam folosconrcendebant^araicisdonabantjVtjgK Eucianonotu, In voce 9 *'~ quo libro de hiftoria feršbenda agit,ad reges alios mittebant,tanta veroeorum ea regione genera a ' cua<: * baturcopia,vt quotannisviginti milliaad Regem mittcrentur 3 quod ex Straboneobferuatum eft * 6(u ablfaco Cafaubonoin Athen^um,quipluracupisadiad Herodotum,&BarnabamBriftbnium \ u in Regio Perfarum principatu, qui non funt ad manum corruptum.puto Arhena;um in Dipnofo- ; ’ J ' phiftis,autverius Polybium apudillum,in deferiptionepompae Antioehi (upejbiftima?.Tot/r^i/ v« , , ?Q7r*v Hercu; i7T7rc-i; Thcrcuot jutv ytXw,7roAmzoivrbaniter milic & horum complurescum aureisphaleris accoronis 3 alijcum argenteis .Leuis eft error, vnaque murata Po biu litterafacileeluitur,fintdi- Jn vitei Au - da,nune in ter mi (Tu m de Dromcdari js fermonem repeto. Fiauius Vopifcus. Viftatgitur Zenobia 3 r s liani . quurn fugeret Camelis, quos Dromadas vocitant 3 at j, ad Perfas iter tenderet , equitibus mijjis eft ca- pta 3 dum Euphratem fluuium exiguo lembo traijceret 3 at^in Aureliani po: cft at cm redadia. paria ha- Vopifous Zo betZofimus,cxqaoba’c verbatiin funta Flauio Vopifcu tranflita^verba in Commentarijs Cafau- sirfti exfcri- boni vide , mentio infuper velocitatis huius in faeris litteris . non eualit de ijsquifpiam 3 nifiquadrin- F ptor. genti viri adolefcentes^ui afccnderunt C amelosydf ftigerunt. Et alib \.Inundatio C amelorum operiet S°$’ te.Dromedarij Madian dr Epha 3 ornnes de Saba venient 3 aurum dr thus ferentes . In Septuagintacft c l v * 0 femper zbuvAct, & pro E pha legunc illi ynpap Ge far 3 fed vulgatam ledionem probat D.Hierony- Ifa:.t eap. 6 o rous Commentarijs in Matthamm.Illud fane non prartermiferim,velociores tile foeminas;qnod vt Čap. 19. natura?confonum, itaaScriptoribusfcduloobferuacutii eft. AchmcsSeirimius in Oneirocriticis, Velociores taviJp ng or/ fig 1% ciiiTcov, ycpj tr'jvi 7 riiya.p duriv eh: Jpbp-ov, ctpei dvrav o pfpctvfidro uaibiv ti jasmin*. t £. v cuvi^iaovStaa dur d iv Jpoucp Siquis bar um Camdorum foeminaruni ahtjua vehi vifus Ji- bi fucritfta J uidem,v t ab e a curfu auf rretur 3 eum hominem or c us auferet, idq : propterea quod mtllu animalcumbtfce,Qd.\\\tX\si< 3 t\~e\\x\\SJfuodcurfumattinetpncamparationem venite pojjit. qualesau- tem tintifta?,aut ad quam {peciem cx prardidis pert!ncat.,eodem illelococxpedit.eu;ta j tttfAo» A’ptL fiau al Tcfpptg 3 &tg dva.yx.wv.ycpi 3-dva.Tov 3 ygq *p/mortem } dr damnationem pertendunt. Rutio eadem,qua: perfuafit veteribus in faeris G.arcorumcertamimbus,^ iudici is Romano Circeniibus potiusequabus,quam cquis vti:f«Wfci A d iU.Geo. Fcet intcrcurrendum vnnam cmtttane.M t verba vfurpem dodiflimi Probi.Necaliter in venationi- G J - Ganeš ja nuspotiorem curam Canum fbeminarum, quam nnarium agebant, vt ex L. Apuleio, Vario apud mina. Macrobiutn, QJEnoio apud Fdhim, Seneca^Lucretio, Adaro Smyrna>o in Anthologia J & ali js fu- Lib.i.c. 7. fedocuiin AntiquitacibusRornanis. porroCamcJorumceieritatemfirmatloaislcannisTzetzis Cbiliad. 12. dcformicisindicis. c- io-t-. Ai nd/urAoi rp -ro-3-p Jt nov atnoAm tu v oraejcov Tp i poveri a-JVTivcoTipog^Kcupwyov(Tiv izetvovg. Garneli autem dejidcno pullorum fitorurn Currumt contcntius 3 at:j, fugiunt illos. V r us varij ^' s vtebantur pra-cipueinbellicisexpcditionibus, vt fupra cx Liiiioprobatum , deindc ad rem Dromedarfo magni momenti celeritarefummanuntiandam,ficab Alcxandro in Meciiam miftusPoJydamaS ram. ad conficiendum Parmenioncm,quam pauciilimisdicbusper inculta iJla,& fquallida tefqua,Dro L ., } inedarijsa(Fumptis,penetrauit,auex Vopifco.didum, do Cbiliad. 13 . bemiramidcprofligata,ac,tantoexcrcitu fttato 3 fugiente,Tzetzes. e -fj'— 'EufiTcuJ « HipipcttiicTuTct^fiiv.gzcLij.iiAH H e rti at ur Semiramis vclocitate Cameli foeminar, EtEqua. H V I N D I C T A. id "X amer. borrnl.Z. D moresnuncexcuticndosmeconfero, naturaIefquepropiusafFedionespcrfcru- tor. Anteomniadcprchendoineo iingularem vindidir^belluina? \ lcionisrcmi- ni!centiam,qu*innulloanimantemaiorapparet, quonomincDiuumBifiliutn lubenter auditi,qui Garnelo iniuriarum tncmoriam,iraq ( grauitatem , dr ad vici fev¬ du m coaftantiam attribuitj& fubiungit ibidem \nc\.percujfa alipuando belina bu,l:;n go tempere iram reponit^ dr vbt occafonemnacla fuent jnalum retribuit . dcindediuinoclcgantiquc pt.rcepco moreš humanos format, & h a? c occaiione admonct. Audite vos qui granit er irafcmmi> q:-i memonam iniuriarum velut vir tistem colitis 3 eni fimiles eftis 3 c um ojj enfam contrn pr oximum 3 velite I De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. pn ^ vdut fcmtillam quandam in cinere oce uit atam tamdiu feruati t, doneč materiam adcpti,vclut fiam- dram reaccendatis.c\uo6 cultiffitnus poeta Erricus exprefiic. Lib.4 . S icut A rab s bruto, defauitgente C omelu s Cuiiodemj fitumdongo vosi temporefafui Deu te pettt memori } & totos depofcitur ort us: Ant T iqris-,catulufve I.eo. Extatmcn?orabilehuiusfačliexemplumapudRabmosadGenefin J vtinCollečlaneisdeTcr- Ad cap. jr. Sttfan&a Vuoliardihabetur>fednecilli mihiadmanum. Pag. 3 6 7 . RABIES. B AN C prauam affečHonem, fajpiflime.fi non femper comitatur rabies, iraq 3 fupra modumetframis.defcribitappofite D.Hieronymus in EpiftoJis. IncjmbusCamelu Bolim enormis magnitudinis,qui multos iam obtriueratjriginta dr e o omplius viri > dtlientu folidijjimts fumbm~.cn clamore adduxerunt.fanguwei er ant ocult^fpumabat os^uolubilis hngtta turgebat^etfupcr omne terrorerugttus perfonobat tmrnams.Signu Crgo& effečtusvitim*?in eorabieiefl: voce illahorredaftridere. Vincet.Bellouac.paucis./^/; ftri- det horribtfoter.Ca.uh no vna a tecetioribushuiuspathematisadfignatur,funt qui id vindičhe cupi ditati voiunt attributu,quod.f.cunon poflintiniuriasfuas,vtoptarenr,vlcdci,n rabiem agacur,vt Simon Maiolusindiebus Canicularibus prodidit. non defunt, qui ad ardorem Vencris affečhim hunc referantjtota enim hieme foeminam deperit mas,qua fi non potiatur,quadraginta totos dies rabiecfferatur,quo£eftu mdignationi$durame,tenaciflimajfolet dfe memoria?,& fi cuftos vel qui- libetalius occurrat,quoduriter habitus fuit,ftatim irruit,ac morfu prirou petir,deinde in fublimo dentibus arreprum proie<3at,tum humi affligit 3 omniaque membra tlidit,dcmum diičerpic & lace- rat,& mirum in modam, in cadauer debacchatur, quod ex C.Solino Polyhiftorecolligo .genituro cupidine efferomur adeo-.vt fcuiant^dum Venerem req.uirunt.& liquet aperrius ex Samuele Pui cha- fio in peregrinatione. Ineunte vere plane mentcs fiunt y & tn rabiem^coeundi hbtdine aguntur.cjuo tem pore facilein ductores fuos defauiunt,reclores interficiunt , dr cjnoslibet ocourrentes violant,memores a quibusUfi fuerint.lnd liferenter Plinius dixifle conrenttiseft vtcum j rabiem & ipfi fntiunt.fiu- ra ex loanne Leonio non contemnendo fcriptore in rebus Afričan vherius d ifcasj. Reperiuntur 6^ nonnulli,qui rabiemhanc ad occultum quendam coeli influxum reijdant, vt Canum, Suum,al o- rumque animalium morbos,haud fancprobabiliratione, nam id fi a coalocontingerct, non hiber- no temporc, fed ajftate potius,tantuscalor ferueret;quin imo & illud non negligendum, nufquam hac paflioneeosrangi, dum labore& oneribus ferendis exerccntur, fed otioiis tantum & bene pa- ftisobrepere. Sed ego caufam nullam reperio ,cur,cum omnia animalia ajftiuis caloribus efferan tur,tnorbifque,acturb’dispaflionibusconfličtentur, Garneli media hieme iram concipere, ineunte vere in rabiem etferri debeantfnifi occultam natura: dle proprietatem fentiamus^uod & vet u eft. Vita Mila¬ nom s. Lib.ip.c.i} Cau/d ab vi ttonis nupt- dilate. Coiloq.7. A e itusde- tiacrto. Cap. 63. L:b.6.c. r. Ltb.S.c. i. Pari 8. A cceln. Aloysius C(r dcmutl. ISppua in ta pajjlo. D D O C I L I T A S, Mufices Amor. E T OCILITATEM in eoprobant varijsrationibus. primoenim fr ono in prolijs r^i^r.aitPlinius.deindeipleiropenfiusamat Muficam,&difcitadmodulostym- Lib.S.c.iS. pani,aut rnftrumentialicuiusMufici,choreasducere,&tripudiare. Verba loannis Lconij funt herc apud Simonem Maiolum,in diebus Canicularibus.z>i?d//>^/fw a R t r. Afrie. lio argument o idem Leonius indic at 3 tradit enim eos ad tympani fonitum choreas du part. s. cere doctoi->eofque hac doceri induflria commemorot. Includitur iunior Cametm.pjbi pauimentum pr a- Cap. 7. c ah dum/it ,vt alternatim pedes dttolUt i dumcalorvrgetjdquefrequentti j fxma alternottone facit^dum hunc dum illumpedem attollitpungente colore^atf interim femper adfores tympanum a Dcctorepcr- cutitur. In fcholahuiufmodi fholoflicus exercetur hicadannummtegrurn > autcirciter.vfu t, itur etnftrmato hac diuturnitate,quotie fcumque tympani fonitum audierit^eadempedum alternatione, eo~ dtmef locoperfHens^dum in fone t tympanu>n > chorct duel um fpehatonbm pr a fe fert. Nectantum ;d lud.craiftha?cfpeftacula muficoconcentudeliniri fepatiunrur Garneli, fedaditinera promptius aUcriufquefacienda, vi^moleftiam,&onerumkrendorumlafntudinemamoliendarpnonme- diocritcr pl 2 Vlyfsis Aldrouandi ) G Uidem pag. diocr ker eadcm h«c Mufica conferre čredi tur. Eodetn Maiolo aučiore.f/? in Camelo commemoran E dum,quod Mujiča ac modulationc ille plurtmum oblečiat ur,quandoquidem etiam fejfus longo itinerefi fubfislat>dučtor,nonjlagris aut verberibus adprogrediendum e um shmulatfed foni tu c ant u cj dem ul eet,alioquin ageret Jrustra,quoniam (J in onere, & itineris menfura terminum profx um iuuertibili- terfcruatjvt non maiusfolito onus.neclongioritineratio abillo fufcipiatur 3 dixi plene fupra .Cumifi jurpaulo longiusprogrediendum fuerit 3 quam confuctudo ipfius fer.it Jametf fejfus adprogrediendum Jponte excitatur,cum D uči or cantilenamptut aliam Mufces modulattonem rnelodiamve inceperitlEz.- Lih. i.c.i. demalijs verbis Samuel Purchafiusdo&ilfima .iliaperegrinatione, fi fibipaulifperinterdum tem- peraret .Cameli Afričani doctles funt,ac potius pattuntur fibi perftaderigvt grattius folito onus ferat, aut longius affuetoprogrediantur,cantibus,qua>n verberibus. H«c vfque adeo vera funt, vt nullus co mitatus Arabiam tratifcn krat, fine tympaniftis, qui icifos & p«ne oneribus fuccumbentes Came- losexcitentjacreereent; Dcniqueilludhaud vulgarehabendum,vocemeas humanamplurislon- ge facere, & facilius eius audita dulcedine mulceri, quam vilo inftrumento Mufico,- vt feribit Gu- Jn Itinera- lielmus Sandifius. falcationem bane Camelinam,& pronum in Muficem affečium perftringitfan- rio. dillimus Dodor Ioannes Chryfoftomus,verba Interpretk funt, graca enim ad manum non funt. F "TOT impudeter Camelcrummorefaliamuspnecenimfolum fosmina fedetiam Cameli,turpiterfidiunt, V E R E C V N D I A, & reuerentia in Matrem. A T V R A L E M qucndam pudorem, & humanam p«ne in coeundo verccun« diam obferuarunt in Caraclo, nam nec pititur fe tum temporis videti ab vilo ho- mine,&fiquisforteinteraenerit, grauiterindignatur, VincentiusBellouacen- Lib.l9> e ' 2 S fis in hiftoria Naturah*, feeretapetttCameluscoiturus,fedoccultatfiomines, & ani- maliaoccurrctitia ladit,aclethahter mfečtatur . Eadetn ex illo tranlčripfit Albertus L ik. 22 . Magnusde Animalib, Defcripfit,eleganti cum Maflagctarum inuerecundia comparatione,hunc Lib.6. c.čo. jn bruto affe&um Claudius Acliaruisde Proprietate A n ima li mn. M asaayiraa /utv,b>; H'p oboro; A iyei 3 toov pa.ptTpSMa7rp6yi iaorav zptuatravrt;, ena, fiv rot ofaidSnri S-tideta ifztpavco; c dppb opibtrtv Survc ot ru-avn; TrtcppovrtKoro; xSiv kzeivavyi . K ajubdav bi bfJt.thiu.vx. aTrort i,uq> avb; y(fOtro, h bi optovrav otovet7rapr6pav , a?A. cin StSa pa.fz.iv, eirt e SS/pov a 7 ropp>nov. r avra Anuox,pir® 7i ufij abAc*? Karcifimco/utv; idiy%n Si, ras butat; oiiiSrcu Atyotvix,a.vot; bortp ruv a.uizftap ruv 7 * W ffofi/Sdbroov.iSn Si tfij b v o utv; dvraAharmcu Trot orav Si S-m a/ rb; ffoucuorbtrict/; avToi; rij; &rpc( t»V bppiavfi; 7rpSv cfptTct,utvo; Trapov tv et; StaAa,uov rv/apn Ti /(fi vvftfta. Latine fic fonant. člfi fageta , vt H er c dot us ait , fufienftad platift rum p bare tra , cum v x or ib us aperto & pr opat ulb loc o con- Hciet quof cumbuntficoncubitum emnesafpictantfir.iclarc ccntemnunt,&fufj. dej babent. At contra Garneli/ da moribus nunpuam coeundtpalam focietatem,aut Feneris in terfe mixturamapertam ducunt, puodtjuidem ip~ juperat. j" um f a ptin e verecundia,an admirabili Natura m tt.it, ‘e faciant 3 D emocnto,alu fque,qut vel ob fcuri fi¬ ni aru w r er ram caufts ingenio fe pcfse confetjui confiduntfiifputandum relinquo.Cum aut cm inter eos coniunČlionis appetitum paftov cxoriri fentit,aliquo concedit , &,tamquam fporfo ingrediente tbaU- Z.uerttJi.3. mum fponfa,abitfi\\c eft ille Democritus J cognomentoFhyficus,qui mulrapirrclara, volumina k. & lih.p. p er rerum Natura dicitur reliquifie,qua? omnia omnino perierunt, qua? tanta iačinra omnibus Na tur«arcanafcrutantibusiurcekdeflcnda.Porro tarnaeft Cameli naturrdisin Matrem fuam ieue-/ Cap, 2 . rentia, vt morce grauiusducat cum ea concumbere. Ariftoteies libro vrtp)&a.vfia.ciuv unovarpiciTcov de mirabihbus aufcultationibus, fi tamen eius eft, a c non verius alteriuSj quod verum exiftimo. Ibi enim. tov; h tipa&ia pat?} zaunAov; fab avafiufeiv tiri ra; puri pa;, a zdv £>t.ai,rbri /utv S; 'loizi Kovni AitrautzpS) S' vftpav S a zv on rbv za/atjAiTM aTrizretviv. In Arabia aiut Cameloj non inire rnatres ftasfed etiam fiquis cogat,non pattuntur; porro admifsario aliqttando pu- ratorem defiitu tum,oper tam matrem fubtnififse pttllo-jpaulo tamen poji eum bominem morfibus neca- Camelotum w>.Suntergo,vtobiterhicadnotemus,Omelorum arma morfus 3 feudentes 3 quiadeohabetnrva- Arma ’ lidijvt quemlibet hominem ijs correptum in immenfam altitudinem proijciant,atq,- equosetia ip- fos morfu extinguaRt 5 fupra aliquot locis eft didu,& in fequetib.aliquid addetur.Sitie ergo vera lit corum fententia,qui opus illud Ariftotcli adfčribunt,fiue ipfius genuinus Letuš non eft,res fane ip- "Lib S Trat. ^ lnC0n f c '^ 0 cft 3 namidem confirmatum ab Ariftotele & Aclianofupra hoc ipfoTračiatu, vbi < e\ deGeniturafr coitu difterui,& muiti audtores srraues coniirmantjin hrs nlbertusMagnus. J PlETAS H De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. L 913 i. Formice 42 ri cuiiodts . PIETAS ET PROLIS AMOR. LIA etiam pathcmata in eo reperiuntur,quibus proxime ad humanam naturam accedereopcrationibusfuisvideripoflet,aciIlud imprimis,quodaliorum morbo affbčk>rummifereatur,&quadanicompaflioneduciUir, quam pietatem impro- prie nonnulli Scriptoresantiqui,& Jbcciefiaftici uocauerunt.Vmcentius Beiioua- cenfisfpcculo hiftoriali.T ota noči e manducant,quodft in ftabulo aliquis fgrotet,ta- Lib.19-c.ii lareltquis omnibus pktas inefl ,vt cibo abjlineant.f[tx\\\is hoc in Thcologicis infra. Hanc egregiam in bellua vil tutem comitatur atnor in prolcm, tantus 3 vt nec Tigridi, nec Simi#, nec Pel icano cc- dat,hoc apprime Indi cognofccntes,cum ccleritate maxima vti cupiunt.fetus Cameli per aiiquot milliaria abducunt cum matre,deinde illa abačla,pulloseo loči rclinquunt,pra*da capta reuertun Stratagema tur, materamore pullorum dereličtorum quam celerrimeagglomeratpa{fumque Juplicac, atq; - ndorum. B ita & pratdonibus cohfulat 3 & affe&um maternumexhibet ioannesTzetzes.cuius h^c funt.de for Cbiliad. 1 micisindicis aurum diligentercuftodientibus. e.404- fVjpfA.rx.ie zpuffvpvkoijcip fi.{yttQ-o<; aA't)7TiHCi>r t tj )g peeptobgrug lotujav iypvcrt u&octdpoug, žctzaoug A«,/Some «P’ 01 Ivdoi, ^ SpouizaC zet/ar Sovg 3 Tlo)\oug \pfv 7ro)š\w rcev oizAcov v ' Tpekove”/ tri/rromripag, ^ ptvpovaiv ovg. Latitlfi fic reddita fonanc verbatim. Formica autem aurifojfores^magnitudine vulpium y ^ J n Id Bris fuis habentes aureos cumulos Saccos autem accipientcs Indi,dr Dromedanas C amelos Tullos habentes nuper natos,pullos rclinqucntes quidem% Jpft folis pergunt tilu c c um C omeli s, Saccos autem implentes,agentes C amelos Fugiunt tnfecuti aformicis illis, Cameli autem defiderio pullorum fuorum Currunt impetucfus^tj. fugiunt Mas. Dehacauri cuftodia tnulti inter vetercsaccurate.Herodotus.Strabo.Philoftratus Lemnius in lAurumcu- vita Apollonij. meminit Lucianusin Epiftolis Saturnalibushis verbis. Mvp/urzdg 7 ivag^olcvg rde fi°dttum. tvduobg ctvopbrrovrag iz rav Sr(bv y \zy ip ttv vvzrap igibdr/Acmov . V t formtea tales,quales fe- *' runtur Indic£,aurume thefanris cffojfum inpublieum ejfcrant /w7#.mcminit & C.Pliniu s.Amphi tane alio nomine appellatnr Chryfocolla,in Indi a partc,vbifor mi c s eruunt aurum.CAulnis Solinus p a( r, 10 ;j. Vo\y\nlk.oxe.fprnticA adformam canis maximi,arenas aureaspedibus eruunt,quos Leoninos habent, Lit?.; j e. \ o £) quas cu(lodiu)§i,ne cfms auferat,captantefq ; ad nečem perfepuuntur. Cl. Ac ! ia nus. o/ fxvpa >1 vac, h IV- F ormtea ^oi toV ffiJfbv vel,vtalijs pla¬ če t, ato Ar taxerfe y C amelos Equis maximo terrort effe^adeo enim Camelos equi reform identgvi ne c j}e ciem quidem, ne c odorem f.tfline ant ,C amelos quidem,quos in vfu belli planrnos babebat^contra Crtfi ^ equitatum immitti iuffit fcqueepuitatum Cr.f,quoille fe praualiturum Q>erabatginutilem ornim Cyri vičjo- reddidit ,nam fimul atf m nagnani it um e&>equt ol fari is protinus.confeclifcf Camclis.retro fe auer- ria. teruntjvnde omnis Creji (pes fruBrata inter ije. Hax Herodotus,Gra?cus textus non dl ad mamim. Hancnatur;ednTidentiauiexprelfic haudqaaquam ignobiliter Poeta quidam Vtf Apuilam CygmuyCo»grum Mur*na } Camdus Odit Equum. Nec cum equo modo illcdiffidet,& ab eo mutuo timetur,fed & Afnis e B maxi*no terrori , nec vila Lih.-.i.dMe- confuetudine Alini timor tollitur,vtex Claudio Galeno videoobferuatum a cl.V.ioanne Vreme ttood. rioin Aldrouandino opere de quadrupedibus j nec ego locum tranfcribo,tu aui. Id autem nedein Ltto.i. cai. 1. CC p S jpfj (^y ro p r ^ udicio ad fequentium rerum gerendarum fuccetfus foret,aut nocurnen o,per- +• petin lege idddncepscautum, vt vnoeodemque pafcuoeqni Cameliqueagerent. audof Aelia- Lib.p.c 36. nus. Hi pirat tutraTm• Ktlpou p.dyy\v tv Avdia, zatuli Aou$ role i/Ttt«? ovvrptpoofft ,Tdfxtvoi th srvnpo$ia. P erfa post Cyri pugnffl in Lydia } C amelos (imul cum equi$ alunt, equorum metum ex Camelorum conuiclu conantes expelk- ^ Arha ms no rc • Miror autem cur idem aučtor cum, qiAia.v ndp tyd-pav amicitiam fr hofltlitatem qua m fingula-. t r s. inter fe animalia exercent,dinumerare in fe lufccpit,ne verbum quidem de Camelofecerir?quod Lih.y. c.48. Ariftoteles non omilir 3 nam in hiftoria Animaliumhaechabet ozd/un^ Tržpd fifn-ipp' Ltto. 6 . c. 18. x i7r bt;ftd\ t t u.t’3-pct)7ro; } tdv 71 zd/uni\og 7r? /utvydp t \a>Q čudi ejroM/adi. Camelus etiam mas ftuit tempore coitusfiuc homo fiue Camelus accedat,nam cum equo incejjanter belili gerit. .ho Lso amem fiilitasilli haud exiguaeft^eum Leone,& eaufa maximaferina?huiushoftililqueacerbitatis,quod Cimah ao •• ■ - • T • ^ ' pe Leo čarne C amelina mirihceafficitur. Acliani verba Latina funr. Camelicarnes a 1 eonibuscom- Lib 17. c }6 d* fole re teftimonioeft Herodotus^cum in X er\t s C amelos ^ui commeatum portarcnt.dicit Le one s in- uapfe^ef ex alijs animalibus nulla>ncquc inmenta,neque homines attigijfejclef faclum miratur,pn fertim cum Camelo s ant e illud tempu s nunquam vidtffent , c? aliunde ejfet , vnde farnem explerent . TJeroditus m ibi H erodotus paucarum in natura rerum pentus videt ur >qui Le one s T hraeros mir at ur volu- culpaius ptatem in cibo vnam al’eriprapofuifse,nam Camelos quantopere appetant, Arabcs fau nt.fr q«itUq ( regionem Leonum (Imul, fr Camelorum parentem habitant.ltaque non admirorf l e o,vi ijuadam na <7 j fj occul turah fr occultafiameh čarnem appetat ,frin hoc animal etiamfibi ant e a nun juam prius vifumfui H ta. J'atiandi eaufairruat^appetitus enim naturalis eos^etiam cumprimum vident;vt fuauiffimum inic Lih.7. pbifu tur um parcntahmentumdncitat.Ezndem hiftoriam fiquis vberiusnarratam cupir,adearad Herodotu n EIcrodotum,c quopleraquceoloco funt tranferipta. Necquishanc inter Leones& Camelosin- A e lian 9 iru ternecinam Antipaihiam aliusfcripferir,non memini,&maximeadmiror Ariftotelem, quicum exprokflb.de Leonum cibo tra&arct in Hiftoria Animalium, hoc tatnen praetermififleivtiPlini- * ' c '*’ urn,J>oIinum,aliofqiie. ^.hoftilitatem cum Cameloexercct3lijsquadrupedibuscommuncni T*- banus.de qua lic Pl i n i m.Cctos fcxcentorum pedum longitudints^fr trecentvrumfcxaginta lati tudi ■ ms influnicn Arabi.t intrafcpinguif eius negotiatores.fr omntum pifcium adipe Camelosperunge- remeo fttu vt Aplos abbis fugent odore .E ft autem Alylus leu Tabanus,Mulca quadam aculcma ^vo-fab Ariftotcledičla in Hiftoria Animalium.nafeuntur autem illa infečta cx lignis,vt ibideni Lib.ir.c.33 ab Ariftoteletraditum,necabeoid mutuarierubuit,vtnecpleraq; alia,Plinius. diftinguuntnon L.b ^ c jr. nulli t abanum ab Afylojw his Cl.Aelianus.-qui & figuram,^ bombum>& aculeum ddcnbir,que Udi.Aliorumfaneapudmemaior eftauoloritaSjqui confundant,idcmqueinfedum faciunt,^- luw y T atomi infe itant Cam los. Lito.ii. c t. Libj.c.ip. 1 Ds Qvulgo T abanus vocatur. L.Sencca Ad Luciiimn. bunca/uern Grad Oe- ttrmn vocant, pecora peragentemg& totis [altibusdijJ\pantem i AfyluwnoHrivocant.mtra\ncxtSc Grtecipoet«, vt Latinosomittam. Sophocles, Lycophron, Alesis,Theatetus,qui confulantur. Aefchylus, Bo){AstT«v /uvco7rct } x.ivriT»fiiov Otepov zciAovcriv dvaov 01 Než As 7r(hciq, Ita vir dotftilfimusolim verterat. B Bones impellentem T abanum incitdtiuum S tim nlum vocant tpfum Nil urn pa eri . Non dubitoquin mulrafuperhocanimaicuiovii immortalisfam«,&HercuIeilaboris¥lyf- fes Ajdrouandusattulerit in operet InfečHs, fcdadhucnon vidi.-& jd^opaucaadmodumhic de T^w,nceadem fruftra iterentur, MORBI, ET TEMPERATVRA. Lib j. Ifidori ghf- Ja correčia. Lib.fi. cap. uit. Evi sl. J S. In Supplici- bus. V.}\o. b O R BI illius in duplici genere cenfentur,funt enim aut temporarij, & intermifli, j Morbi qui- aut continui, & letales, primi generis funt Rabies ex coitus defiderio concepta_,, dam ad tem- de qua fupra. C.Iulius Solinus penit ur a cupidius cjferantur adeo, vt fmi ant cum p l!U j Venerem requirunt. bed morbus ifteetiamfi ad tcmpus grauis,paruotamen tem' ^ap.6t. pore durat,nec enim vitra quadragefimum diem eius curfus,nec alia caufa,quam amor,&cocundiintemperies. Alij morbi funt continui, &adexitum vit« dedu- ^/g p tr pe- cunt,qualiseft podagraA'incentiusBellotiacenfis.A/V etiam rabiesaccidit & podapra^ua facilli- tui, &hta me mori ti nt ur yion autem virgulas eijciuitt^fedvehementijjimo dolore pr auant ur ,q uom am dur as-idr l (Sm laboriofas vias incedunt . AlfonfusToftatus in Leuiticum./^/ff in Camelis^uibusaliejuandara- * bies accidit podagragvnde conHringuntur pedes fui,&interficit e os iHainfirmitas. Caufavaria ^ [ huiusvaletudinarij aifečlustraditur, iilaveriffima mihi videtur, qu«apud lulium Solinum . du- j o6 ‘ rant in cent um annos.mfi forte translan in pcregrinafinfolentia mulati aerif morbo s trabant . A d Caufa vera Temperiem vcnio,dequaaltumapudantiquos,quod fciam,eftfilentium, RecentiorumnonnuL morbi. li obiter a ttigerunt, In his Alfonfus Toftatus, aučroritate Conftantini, qni de Geoponicis elo- quenter fcripfit, putaturque male a quibufdam fuiflfe Imperator. is ergo lic Latine, nam textus j*J’* r * es ca “ Gr«cusnon eftadmanum. C omelu s efi calidus natura* ide o eB macilemus n at ur alit er talar enim jy f j em totam trahit [angin ni s vncluo[tatem,& remanetfibi nulla craj[ties\fir ob hoc lac Cantelinum fubti- Q nr ; ac Q a _ Hus ejl aliorum animalium lake. Ab ifto immodico caloie proiicifci credita incredibilis, vt utone- meh gubah ? bam,falacitas.Vnde iilud Ariftophanisin Vefpis. Aarabafi )v-,Xa.[ictg d’ op%piq aVAvrsC, nrpcezTov Ji stet/uij^ov . P hoc a odorem, Lamig tcsliculos illotos 3 Et podi c e m C amcli. Omnia enim animalia,qu« in Venerem prona,cenfentur mali odoris; nota funt ; qua* portenta delibidinc muliebri, & Equina,ab audoribusreferuntur. Pergendum deinceps, & cruendum quicquidocairrerkanimadu.erfionedignum:Interqu«& iilud vnzmorArAc.Caluefcere^d?depi- Caluities. larigvtfolent Alfonfus Toftatus ibidemloci,quod eolubentiusgbleruaui,quod Ele folus inter quadrupedes hoc cum homine habeat commune, St inter aues Struthiocamelus , Corauf 1 - t]uat:cus,\ t frequentior habet opinio^ & vt verax & diligens Scriptor,Rupertus Tuitienfisconten c c mm e tar d prater homttem in. in Michsam fiaaures&tempora^aluitiembaberc. C.Plillioaučtorc. Lib.ii-e.i7 © l ■■ h h h CA- 9i6 Vljfsis Aldrouandi O y. Cur Bačiri eos cafirent? A 7 Aago S eri por. Zib.6.e. 2 6. Zib.6,c. 7. TaUadius trafiribitCo lumellam. Cap. 62 . Zib-9- c.p. L-i8.fi.de_, m d t lit. e at el. Caftrati on dtbtliorts ? Lib.i.inEa. trop Lib.4, S/ 7 «. 3 taftratio bru tareadit for tiara. Ztb.č.c.j. iiomitits dc. It hort s. Ltb.ym fin- L.tljj hd le gl ji%utl. CASTRATIO VTR1VSQVE SEXVS. S T animaliibidmofum Camdus } &vtdixi,couum defideras.,etiam amcns & fa riofo irnpetu malignum.,ideoquieovriinbdlisautitineribusvoJunt 3 demp t]S g e ''nitalibusmari ) vulua exu(ta fceminis,mijdores fortiorefq,- reddut.CJ. Aelianus m Naturah hiftoria. Cum Camelos qumquaginta annisviuere petccpi.tiiBadlrianos adcentefimum annum,tum mares vtpugnactores fnt^a Badtris populišcajirand^ petulamia excifa maiortrobore efse- Camelis etiamfoeminis vuluas adurijvt part ib us illis,qu$ adfa rorem hbidimsincitant,adudlis,adbellum dptiores exijlant.dc Rationibus iltis pauJo inferiusd bpu tabitur,hicquarationccaftrenturanimaliaaperiam > exM t igoneCarthaginienfi J qiii libris vJg in - tiodopunica linguafcriptisremrufticamextuht 3 quosCafliusDionybus Vticenf>sCr£Cevertit> & in libros viginti redegit, & Sext:lia Prapori milit, quos poftca ad fex retraxtt Diophanes in Bi- thynia,regiqi Deiotaroinfcripfic 3 vtaudoresfunt Terentius Varro&lunius Columdla.ls etiam poltea verfus in Latimim procurantc Senatu. Cuius verba funt.apud eundem Columeliarn. tenerifunt adhuc,cadlrandi funt,necjfidferro faciendufedfifsa\ferula comprimendi tefiiculh&P ail( f latim c onfringendt ,id enim opttmum genus cadlrationu videtur,quod adhibttur tenira Mati fip vlt nere. dr vbi id induruit,melius bimus } quam anniculus cajlratur. qua? totidem vet bis panciufita" pre/fa apud Palladium Rutiiium Aeiianum in re fua ruhica.Vide vttiuiq,- a udori s locu,& con ^ cr ‘ Eli & in lulij Solini Polyhiftore rado qua?danaturalis 3 _curcaftrentur Garneli,de quapau!oi n ia difeutietur. Verba eius funt. A d bella fcemina praparatur l inuentumq'->edl,vt deJiJerium p coidotd quudam caftratione exfecaretur,putant enimfien vahdioresjia coitibus arceantar.Ariftotcks & ‘j lehuiuscaftrationisin foeministanrum meminit in HiOoria Animalium.ifcTe^rpmu/iš' fjy\Xot tu S-tfAetziboTciv ot^ 7 rbXtuov %p bddau aincut; jScvAcovreuJvet /uti \v ya.F pl Xa/3 a at. C apneli Itidf . rninacafirantur,cum eis vtiin bello lubet,ne c on cipi ant it ero. in fačto ipio conucnit 5 & caflraH fi ^ to s mares pariteracloeminascertum,de caufisaion a?quc inter hiftoricos &rerum naturabum 1 ueftigatoresconllat,Aiiftotelesproximelaudatus 3 « £a " tus cfl-nccjuc morbi,necjue vitij h ubere videtur } quia neque defortitudme eius qutd detrahitutp^^ devtilitate^cum ad ge nerandum nunquam fit habilis. Celfus quoque fcnbit non omniaanim^^ ^ }1 ruta ad idipfum vitiofa ej]e,nifipropter ipfam cafrationemfačta{int tmbccilhora^fr ideo r. ejfe vitiofum . idem refert Offjlium exiJlimaffeeqHum cajlratum fanum efe, (icuti Spado q’ t0 f e . ms (ft, Jedfi emptor ignoranti, venditor fcit,ex empto ejfe a ftione m, & v er um e dl quod 0 Al * Cl.Uaudiani locus dl appofitus. Aduolat Ar me ni us c er to mucrone recifos Edoftus mollire mares, damnoque nefandum Audi ur us pretium,fi£cundum c orpor is ignem Sedibus cxbaiirit geminis,vnoque fub iciu Eri pit officiunt patris.nomenque rn uriti. Ambiguus vitaiacuit ,penitufjuefupremum Incerebrum fcii traxcrunt frigoranerui. Laudemufue manum,qu& vir e s abjtulit hofti ? An potius fato caufam tribuiffe queramur? Trofuerat manfffe vir um,fcelic ior extat Opprobrio^feruiret adhuc fi fortiorejfet. PapiniusStatiuseademin Domitianifadishabetjlicctdifpariratione. figi fortemvetat intenre fexum, Et Cen for probibet mares adultos Pulchrufupphcium timercforma. _ ,. a £unt» Longe crgodifparratio in brutisexfecandis 3 atqueinhominibus, bruta enim vaj re bo- vt didum fupra,& confirmat Rutilius Palladius in re ruftica. Non omnino iuuencos fu J j e0 q; re viriUtatisejfarninat. at hotnines reddunturcaftrationedebiliores,&eifeminatinnagJ 3 j£U i invfusturpiores virilitatisdehoneftamentoeuirabantur.M. Varro in Satyra illa Menipp. ua j ritulusAo^^a^a.Arnobiuscontragentcs. EnnodiusTicinenlis Anciftedn Epigramm ^^ c \ 0 nen lunt ad manum. Sama ergo illa & nefanda libido pueros teneriores ferro P r ^P a ^ ar ^/L, n fult0 cus Vlpianil.C.corruptus, vbi de corpore humano debilitando 3 ex Viuiano&ipw U1 ^ xC V De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 917 A in h a-c vcrba agit .&fipuerum quiscafrauerit,& prcciofioremfecerit,V iuianus pribit cejfare Aqui liani } fediniuriarumeritagendam >autexediclo,autinquadruplum. Vitima fanecxlegibus 1 a.ta- bularumverbatim iuntdeprompta,vtinearumcditionenosdocuilfe vifi fumus Et ioaim Vlpia* V lpum ror- nileuiter tdMmo.fpuerum quiscaftrauerit,vtpretioftorem faceret.ik ira legenda cenfuifTe video re£iui ' IoanemMerceriuminOpinionibusfuis& Obferuatio.tibus.Con ečiionisratiooptimaex Fabio Lib r * c * ! ° Quintiliano in Inftitutione Oratorij. Mancipiorum negotiatoresform £ puerorumexcifa virilitate s Lt 5 ' c ' lz ' Itnocinantur , paucis interiečtis ibidem loči . libidinem ittuet ipfum effoeminati fexus mendacium , nunquam tamen htcconttngetmalis moribus regnum,vt fiquffecerit pretiofiorafecerit & mehora . lic Martialis. Lib.f.epigr. Jam ctim lenonis crant, vt ab vbere raptus 9- Sordida vagitu pofceret era puer. a Mangonibus in cunis ergo a parentibus empti, & in abominand£ lusuriae abufumexfeuBtiaa.v-, ^ oAtyov Sav *yvAov dvaS-opov* ^bto. rigiuuroi %pvffq) 7 rciffci, ix,ix.otrfiHTo ng.\aAovpy.$i h tr puro, Kij 6 %etiAivoGiiv.Su&CKotfJiroG, Acipeas?! • rog, Ketu/Svca r K v pa uvtov zoiuriAiov.At ilh a * Garneli conjpečtum ptrterntifuntjCS" par* > abfalt, qumexilientes aufugtjjent, quamquam lotos is auroexornatus> fr pur pur a tn dr at h s fu,t 3 fr a nun:- anteni etiam gemmts compačtum habebat , ex Darij alicuius, ant Canibjjis , aut Cyti ipjiui tbefantu depromptum. Id etiam in facris littei is Iiquer 3 nam Zebee & Sajmana Kegcs Maaianita; a Ccdeo- iudicume.Z ne debellati fpcliantur; Surrex/t 3 mquit iacer textus vcilione vulgati, Gedeon,crtnterfeatZebee fr S almanah tulit ornamenta fr bullas 3 juibus colla regami m Camelorurn aecorari folent. Ec pail- CisinteriečtiSjibidemloci./»/> pondus posl ulatarum inaurtum milic feptingenti jich.abfjue orna¬ ment is fr monilibus fr veBe pur par e a 3 juibus rege s Madian v ti Joli ti crant 3 fr prat er tor j ne s alt - Ornamenta reas Camelorurn. Vt Garneli ftudiofeornabantur,ita Equos Regijs vlibusaliuecosingcntibus di- hquorum. uijjsonerabant, interdumetiam piiuatorumminiiterijs dedicandoscumiitiulmodiiiipabifii- F L/.j. pag-7* misopulentia inbgnijs venalcsoftentabant.confulantur qui no iuntad manum, Achillcs Taiius Li l png-i a in Amatorijs Clitophontis& Leucippes, Apollonius Colmiusinobfidione Hierololymican fbr„Ft neque eejuus gemrofus u-dtcetur 3 qui Brat um fr insirutturnjplendldum hd * /k Epigram beat,/edqui natura fit palis. operofeddcriplit Giaudianus. - ma hs. Dum f, a uro phaUra,aemms dum frana reuident, A c vti rum Zona c in ge jrementis e p ut. Sanguineo vir ide s morju ver far e i maragdos 3 )'t T yrio dignum ter ga r ubere croco . Ibidemloti • Idem Eauum Jdiperarons Hononj depingens,hcait. A c cipe regale c uit us 3 fr en ne fuperbus EreiiOjViridcs (kumis perfunde Smaragdos 3 Luxurtent turni do gemmata moniltacollo } N oblit s auratos iam pur pur a vtfttat armos 3 Et medium te Z ona liget,variata Ser ena Ilcnbus 3 frcaB& manibus fudata,colorum r erfar urn gentile dec us. Horatfcor. Horatijlocusfuonitori rdtuuendus,contra Afcenfij Badij, Mancinclli, Dionyfij Lainbini, &1- nčlus. liorum prspoitcram lcči:ionem,quam tamen probauit Thomas Treterus. licennn Kctribus hic mos eBpvbi ecjuos mer e ant ur, apertes 1 n[piciunt. non,vt vulgo pelfi m^opertos. Lib.i. Ad Camcliornamenta regrcdior.de quolicmperegrinatione Meccana Ludouicus Vertoman- lom. 2 . na,& Hackluytusdiligentil] f imusbcriptor in Nauigationibus fuis vniuerlalibus.^o/ž 1 ^«^*^^ fr medicos loco proximo dueitur C amelus Bat ur a en. tnentijjima 3 qua reperiri m omnibus tllts gentt - bus poteBjeflus ornatufjue panne aureo 3 dtpendentibus pmbrijs fcncis 3 tergo gesians ar culam au» ro.fr gemrnis elaboratam^uern circuman. biunt chon Muf c or um 3 om ni mB rumentorum gen er e per- (onanttsffjuuntur quindccim alij Gam e li, fr ipfpultherrimi^procenfj i mipvndiju e phaler att^aefa- fitjs ftncis adterram 3 vfjuedependcnttbus accmcit . Videplura apud bamuolem Puichaiiunt in Aliatius. Lib.i. Sat- 2 . H Lib 3 .c,6. JETAS. De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. pi 9 AE T A S, T labonofumanimalCameluSjita etiam-viuax,quod valderarum in Natura.,* quamquam de tempore quo viuat aliqua fit inter Scriptoresdilfentio. Ar; kote- lesin Hiftoria Anitnaliuro.^« JV KttunAog^ovov7ro\v7rA&& h 7nnnxo!>TA IrnuVi- Lib*$ c z6. uit Camelus din,plus enim quam puimjuaginta annis. pauioalittf Cauiius Aelia- nus, & fortaffeverius in Naturah relatione. Cum Čarne los pudnpuaginta annos vi- Lib. 4. c^f, f/ere pereepijum Bačirianos ad centefmum annum , Eritergo vita non v na omnibus Camelis,fed proratione fpecierum J dequibusplenefupra, difientitabvtroqueIuhusSolinus:nPolyhiftore. Cap.62. & ur ant Cameli in cent um annos ^ufifor te trans lati in peregrina, tnfolentia mu t ati acrismorbos tra¬ bant. omnium opinionesconciliare vulc C. Pliniusnon incommode,licec breuiter. viuunt qum- Ltb S . c. 1%. quagems annisflttidam & centenis. llludfaneindubitatum Camelos illos diutius viuere,qui bel- Diuturmor B licisimpendantur muneribus,vt CriticusquidamexphlegonteTrallianoin Msrabdibus pridem Vita a fi u p t0 ’ obferuauit 5 nam in Bačtris pra?cipu£opes in numero Camelorum confiftunt,deprehenfumquead rftm 0lL qua? maxillis funt munimento, Pareta, pečforibus appofita_>, Projlernidia^&z ddcndinG\3. 3 Parapleuridia } cruribus chc\impoCnjL 3 Parameridta, qua? bat baris quibufdam^Ar^//4audiunt,tibiasarmantiaj/ , 4r4i-»(?/w/V^. Suntque eadem vocabula Equormn cataphračforum armaturi?conuenientia, qu£eolibentiushocloco inferui, quod & plerilque in- cognitaanimaduertiHem, & in tračiatude Equo Cataphračio fupra debderari: & nccego mihi ipfi hac in parte fatisfacio,qui & Iulio Polluce ? & Gr^ecoiu Interprctjbus omnibus omnino carea, c HISTORICA DE VECTVRA. EMORABILE fineiljudducoexHiftoriaProcopij&Agathia:-Gracorum } quiresgeftas luftiniani Ofirispofteritati prodiderunt, Garnelo vehi folerepro- Troditionis ditioniSj& imminuttE MaiefDtisreum,&quia illi non funt ad manum verba.Ca’- pata. lijRhodigini fufficientin Antiquislečlionibus. fciendum porroinjignioriscen/eri Lib.j.c.iS, not Ji p a is Garnelo injidens.ac per vrlem circitmdučlusauifendum fc omnibus pra- beat^uodcomumditgeniis By\antij in Arfacem Armenium proditionis conmllum prompfitquan- dojue luftinianus . non aliade caufa ho. fuppliciumexcogitatum reor, nih vt vaftiflimo animali impofitusperduellisj&abomnibus vmdecumque v*'dearur,& deličfi etiam immanitascompara- tionemaximi & deformisadeobellua;manifeftior euadat. aiio fenfuin facro Genefeos textu h:- btt\ir,Surrexft itacjue Iacob>& impofitis liberis fuis acconiugibus fuper Camelos^ahijt juht.jne om- Cap. $ u nem fubflantiam fstam. ad quetn locum Sančfi Patres confulantur,& pice ali ^s^Petrus Berchorius Pičtauenfis in Moralibus. M Y T H O L O G I C A. IGNIFICATIONES Cameli Mythologicaslubentererampo{iturus,fed ^>1 necqui fabulasfcripfiilenLnecearum interpretesad manum vili erant»quippede. liderabantur Babrias , feu Gabrias Platone antiquior, lulius Hpginus Auguiii h Scnptons bcrtus, Phitdtus Tiberij, quem Notiseruditisdonarum Nicolaus Rigakius pride F ab ul ar um publicauir, Tettus Auienus fub Theodofio 5 inipiusillePorphyriusfub Conltantb no Cifare,CuiusopusdefabulišlaudatGeorgiusPifideslibrodeMundi Fabrica.- A n toni us Li. Ver/, io^.. beralis , Maximus P la h ude s itidem Grarci &eloqucntes 3 quorum pofteriornon rantumdefabulis ^cripficjfed etiam quindecim OuiJij de Metamorphoii varialibrosGra-ce tranftulitjVtin Biblio- llcca ^vgis ChriAianilF.ini extatjfed & recentiores, qui Patrum noftrorum mcmoria, Aefopi iu. c nndilfimifabulas in verfum coegerunt, funt loachimus Camerarius Germanus, & GabrielFaer - ^alus. Netamen omninohoccaputnontangeremus 3 libuit etiamexignobilioribusScripto- lbus aii< l u id tcnuioris licct liuiin funduai noftrumderiuare.Inccrtiinterpietis Aelcpicarum fa- bularnm P 20 Vlyfsis Aldrouandi F ah. 67* bularum verba funt ha?c. C um primum vifa eft Camelus ,bomines perterriti (dr magnitudinem admi E ratifugiebantjvbi vero procedente tempore cognouerunt ipjius magnitudinem^conffi funt vff adeo , vt ad eam accedercnt , at intelledlo paulo poftbclluanoninefse btlem y e o contemptius babuerunt^vt qu«dfrana ei impont rent tirpueris agendam traderent. Mytbologicus fenfus moralis fic habet. Fab.i* Ternbiles resconfuetudinecontempttbiles fen. Altera eft Gulielmi Hermanni. Camelus fuipceni- tens gerebatur tauros infignes ir e geminis c ornih us,fe inertnem obiedium c at e ris antmalibus, orat Iouemdonari fibi cornua: Ridet lupit er ftultitiarn Cameli^nec modo votum negatjverum auriculas belluadecurtat. fenfus moralis fabu \x.fitquifeji fortuna contentusfua^etenim mufi fortunam me - liorem fecutijncurrere peterem. Ven i t,d u m ha?c fcri berem, in manus JFe/tus Anienus* apud quem Paib.%* Fabula ha:c cultis verfibus extar. Contentum proprijsfapientem viuere rebus y Neccupere alterius y noftra fabella monet . Indignata cit o ne ftet fortuna recurfu y Atque eadem minuat,qu$ dedtt ant e rota. Corpjrisimmen/i fertur pecusifse perauras } F E: magnis precibus folltcitafse louem. 7 urpe nimis cundlis, trridcndumj videri Infignes gemtnis cornibus ir e boues It folum nullamunitum part e Camelunt y Obidi um cundlis eupofitumtf ferls . Jupiter arridens poftjuam fperatanegauit, \nfuper drmagn^ fuftulit aures on us. V iue mi n or mertto cuifors n on fuffuit,inguit 3 Et tua perpetuum liuide damna ge me. Anitnus tor In fecundo verficulo error infantilis in metri ratione/ed rdčribendum aperto fenfu. rediut. Nec cupere altcrius,noftra tabeli a monet. Eft & Jepida narratiuncula ex eodcm Aefopo Incerto interprete. Camelus c um ob dcformitatem ft lab. 12, omnibus ridiculam efse cjuadrupedibus animaduertifset 3 orauit deos faltem gibbos dorfo auferrent > qui tndignatijam initjuas preces afpernatijventri etiam gibbum alium addiderunt. My thologJCUS fenfus. nullum probe fentire 3 tjui diuini conft'lij rationes contemnit 3 aut mu tare e as ftudet. Plura in-* hoc argumentum peti commodius poterunt cx aučloribus nuper laudacis. NVMISMATA. JRei N d-na¬ rta Scrtpto- res. S e suri PS/BVS.^O.CVR.fubfcriptidncadiečlatali. C.HYPSvE.COS.PREIVER.CAPTV. In vna parte Scorpii fubejuis pičli,in altera eft Camelusfarcina onuftus^d latuscuius quidam genufieuo lauream oftentat. Eu id e n cer apparet nummuin efte C.Plautii Hupfei, qui cognomento Dccianus in FaftisCapitolinisaudit 3 vt ad Aurclij Cafliodori Cronicon notat IoannesCuipinianus,ff» Ieuia_* funtqua; lequuntur, nec tamen omittenda, Alfonfus Toftatus indiligens, fed va- rius bcriptordn Theologicis,quam humanioribus,meo iudicio,mei5or. Is a s.o in pagi. Lcuiticienarrationibus*/^^«^/« c or de Camcli inueniturosficutin corde Cer '° 6, _«AHocvndcilIedefumerepotuit,haudfaciIcdixcrim, illud modoexplorarum ^ ror mihi Leonardu«) Fufchium claro nomine Medicurnjde Garnelo penitus hoc inficiari 3 necquip piam dmiJeillum cx Arabum monlmentisexplorare p'otuifte,nec apud vllum magni nominis feri ptorem idextat: vt omittamtotcelebresauBoum„ Ceruortm^& omniutn pragrandium animdium. ii portretna funt vera^ergo & in corde Catnelorum ofla reperientur.be- quentiflima eorum eit relatio,quidelapide in corde Ceruorum reperto agunt, qui de Garnelo 'd nominatimprodideritjpr^tereum^uem laudaui 3 nonrnemini,&egohicdt Ceruinolapidehic nunnulla pertraftarem, nifi hoc eodem opere Tupra pr*occupatum,nec aftum ago. CAMELAR 1 VM, I H Camelafium, Camelafia. b D Camelitrači:atumplenm$intdligendum,Turifconfultorump]ac*taeruntd?fcu tienda, apud quos Camelarium^CamelafiaLCamirlafiumque^ tam varie corrpi tur , vtanonnullisconIundantur > e£,demquereshabeantur > abalijsdiftinguantur.nos probabdioraadferemus. Eft ergo Camelarium nuda cuHodta Camclorumpiii <3^ -lili Camelarii cenfentur fimpliciter cuUodes Catnelorum 5 fiue vt loquitur Barnabas Briffonius in Lexico luri s^uibus Camelorum cura demandatur. qua; fententiaha- betaiTertorem Hermogenero l.C.in Pandedis.Eft vero Camelafiumtributumnominecamelorum indi(rtum 3 fic tropS/abiov tributum pcrtoriumfiisReiov quod feruorum capittbus impofitum eft Gra?ci au&ores vocauerunt,ita birana quod pr o equis penditurfiz pafeua tributo fuo nomen fecerunt. Natura autem huius tributi erat 5 vt aurtCoronarii , & fitnilium exačtionum, Pi in ipesenim,fifco €xhaufto 3 autauaritiaexigente,indicebantpecuniasa prouincialibusfoluendas,quasinitioPrin- cipatu saurum coronarium, quafi illis fumptus cOronationis fblueretur,appellare folebant 3 aut cer- tecuminfignem dehoftibusvi&oriamretulilknt 3 autcumfuccefforemadoptalTent, Suidasve¬ čat rs-pav/ttor ra Aef/u.« coronari am cxachonem.Y)\o Cocceianus^pvovot' hrcngsttpoLVjie.aureurep'o coronis, meminere pra?alijs Aelius Sparnanus,& Aelius Lampridms vtomittamveterem iapide Ancyra?,qucm video iam abalijsexpofitum:&multaamedurtain AntiquitatibusRomanis,ita Camelafium huiufmodi fuifleimpofitionisalicuius fpeciem manifefte conftat 3 &initioquidem in ijs tantum prouincijs indi Obfr- uat.i.9. Munemb.& bonorib. Areadius I. C.corrcčius. Albuepuidd Ep;flA 9 - Ltb. 12. c. 3. DicUmat, 3 4 * N o us II. 1 1 p. InClaad. c. 16. In Dom it. c. S. Ltt?. Ltb. 1 o.EpiJ. Si¬ lv vita Hi' Iznonis. Tab. S. % Jlotii in S o linum Error Ca- Jauboni. Suty-f verf, 156. Tag.io . Pag, 101 p. Pab-2, 'pzz - Vlyfšis Aldrouandi tlon ibus:& non longe diuerfa clarifiim I Iurifconfulti Guglielmus Budatus in Annotatibus in Pan. E dečlaSjFrancifcus Hottomannus,Equinarius Baro 3 Di 0 nyfiusGoctcfrcduSjadloaim paulo infra dtadura } quem difcufEc Iacobus Cuiacius. Jocus autem,quia eget corre&ione integer apponctur, ficautem Arcadius 1. Q.Camelafia qucque fmnhter perfonale munus ešl y nam ratione h šibita draii- mentorum dr Camtlorum^certapecunia Camelarijs dari debet,vt folo corporis mimflerio obligentur, hos dr ali o ordine voc arijec vila eucufatione liber ari,»ifi fola Ufi 3 dr inutilus corporis infrmitate jj>e ctaliterjit exprejjum. Verba ea de ordine alio non videntur faiu,quare melius Pandečta? Pifani len Florentini./^ dr Albiordine vccarUotldzm enim verbislibri Bafilicon cxprefterunt -arpcj t*V rf fyvTii Atuzbucttogdn ordine m ^/£/ f paucisquid I.C.notcnt no mi ne Albi expediendum,non eft ta- bula dealbata, in qua Pra?toresfua Edida propotiebanr, vtapud L.Senecam, & Fabium Quinti- lianumin Inftitutionibus Oratorijs 5 &:in Declamationibus/cd tabulajn qua Decurionum nomi na fecundum ordinem fuum fcribebantur,vt titulo liquet de Albo fcribendo in Pandedis, Codico luftinianžEOj& CodiceTheodofiano, ac in Nouellis: qua?fignificatiofrequcntiflimaapud lurif- confuItoSj& HiftoricoSj vfmpanti Aurelius CaiFiodouisnon vnoloco^ buetoniusfa?pius 3 Cornc- liusTacituSjDioCocccianuSjL.SenecainBeneficijs.Q.Symnmhus,Cicero,Liuius,&alij.vult E ergo Arcadiuslocolaudato Camclafia? nomine Camelarios in Albo nomina fua fcripta habere, • ideoque & praEcriptum incolonia Mimicipioque locurn, & quandam ex officij dignit atis prao> gatiuam,exernplo Decurionum ipforum,aiioru nque Magiftratuum prouincialium,qui non alio regula vli addignitatemiuaraconfcruandammift Albo. Confer cum hisea,qua: de Beftiarijs,& \ clanjs J quiTheatra!esludosprociiiabant^in AntiquitatibusRomanis pridem docui. P A R OE M I AE. D AGI A abhu!usanimalisnaturapleraqueprcfluxerunt. 1 .Garneli namen pro maximo tjuadrnpcde\ht\>OLmr , corpore enim eft adeo vafto, vtnullumanimaicu eo comparari poffit. D Hieronymus, in Epiftolis. dr in vulpecula 3 dr m Camclov- nus 3 atque idem cs. lic audio Iuuencum presbyterum Hifpanum. De formi s poteruntimmania tncmbra Cameli. Feftus Anicnus. Corporis inrmenfi fertnr pecusijfe per auras. 2 .quia Tro^vlidiocfitim din ferens animal lit Camelu.s J & data bibendioccafionetamlargefe potu Ltict.vtin quatriduiimdeinceps Z\ifi\ci&t 3 elegans hincin bibulos fumetur adagiumfamelina potatio. ait loannes Camcrs. Auli Pei/ij verliiseft ab Ifaačo Cafaubono non intelledus,vbipto- uerbialiter Garnelam videtur Satvricus nepotem luxu, & helluatione pctditum fignificare,^ ideo iubct remoucri piper a Camelo 3 1 iqc cft aromatibus conditas epula $ 3 qua.’ ad large potandum inuitant. F ollc reccns pr ima s piper a Jitientc C amebo. 3 . Garnelam in Aogjpto d c rc mirifice mauuita,nouaqut Lucianusextulitin vcibisPromethei. iv AiyV7rriovg, oi f dv$pco7roi rov ^.uAivbv in avriig S-avp-d ^^ 1 5 V dyovpyiSa. Porro vere or ne dr mea 3 Came\us in Aegypto 3 fint 3 hornines aatem frcnnm ipfius> & pur- puram admirentur. 3. V e he men ter inpcjualia per Camclum drformicam apud Parremiographos notanturmotat Gil- bcrtus C agnat us. Luci anus in F piftolis baturnalibus. eb$ SlvZv t^o/uiVj/Mpjun^ « *d.finMsjkv pci ut a tpncri.nant vti nune res habet formi ca Gameltis^pucmadmodum aiunt prouerbio. 5 >iadatur & jjlud proucrbialeab Apoftolio Sctiptore antiquifiimo zet/urAog \ 7 ndry\uZaa.csa zipdrav, i{dfvxd>rct rarpcvaLTrdMaiv.Camdus d urn affečlat cornua^ef aures mfupcr perdidit ,quadrabitin cos,qui dum flukeperegrina fedlanturjfua amirtunr.vide fupra in Mythologicis Aniciius. Jupiter arridens poslquam Jperata negauit l nfuper dr magnp fu st ulit auris on us. 6 .fiqu:sinuitoGcnioaliquidtrtcnj.\\\c i vtapparet,cum cifcta Mu(Isalieniflimus,videri tair.cn alijs volebat diler'tus. adeundi funt Dio- rnedesvetusGrammaticus,& Ariftophanes in Nebuliscum iuo icholiaflc,vbide Pynhi,ca Oyne ftj Poeta?, vndeillud vulgatuapud ^cnodotu,Diogenianu,Scholiafte Apolionij Khodij,&alios. H' z rey.ii Aos mrvppfaav ipeu^iziviaiu. Difeit C, amelus Fyrrbicain Cinefie . G H ?yrrhitagdl Pynhica De Quadrapedibus Bifulcis. Lib. L 023 A Pyrrhicaautem faltatio armata quid fit?a quo inuenta ?quibus legibus obira ?qu iseias vai ijs gen tibus vMa; io Plotio an- tiquo.Grammaticomanulcripto,&alijs,abundcexpediuim Anciquitar;ib;isRoiiunis.LK;c huere- Lib.$. c.2.1. peto,& loiige pi ura in Commentarijs Claudiani.eo loco. De 6. Hon. Bic & belligeros exeuuit area ludos eonjul. Ar mat o s hic fpechoros . - 1 7 .fiquis potenteinolim,nuncgratialaplumdenotarevolet, magnotamen adhuclocoeffe, v- furpabitillampar«tniam,qua vtitur S.Synefius,addutunt ijdemZenodotus, Diogenianus,3š^ buidas'. » •'^captattcc 7ro?$\cuv ovav avcnicfvicu s,pote H atem a rege concejfam.ffr g ni tale fomniurn o ‘ : U~ tumbahuerit^fine detrimento terrebitur a Principe,& * AagiUratu %cxabitur>&pote dati m adacr fus Saraeenorum gentem muemet, & nat ione m e xt ran tam m pote sl ate.n redegit , & diutino mor bo vexabitur y & comalefcet,&,opinionem de fe falfam concitabit , & y poteIfatem i & oves confeejuetur , &puelmortegveldiuortio a malafsemina liber abitur.grfe mala muhere fatum noxium fufcipiet,&> a principe diuitias habebit ,&jnitcniet a principe terrortm y cruciatumcmorbum,dr mifenam. &gim~ prejjionem nat ion um hoftilium patietur y &,opes regias ab ho/le ablatas 'videbit^Apes alicuuts prtn- ctpis.velmagnatis lncrabitur>(jr,boBium facultates confecguetur-, ha?c iile nugapienta delna ex Pcr farum,& Aegyptiorum traditionibus,aut potius atfanijs,nobispropinauit,qua' tamen,quia inlli- tuto noltro operi erant idonea,pr£etermittere nolui. H I E R O G L Y P H I C A. N profanis illis Myfteriorum Aegyptiacorum &remotisa fenfudifcip'in?s,vana habebat Camelus ,profanus affeBus per Cameium denocabat. 2. im. Profana s. peritus difceptator , quod animal illud nee tacile furgar, nec ni/i incommode loco le moueat. 3 .debilis infirmafcjucinceffusfunt enim Jamelo crura femoracfuefacci- V ., \ s dua, ideo fupra animaducrtiquatuor illu habere femora, & idipfumadltruit He- rodotus,ita qui iiib onerealiquodefieiebant,hieroglyphieeper Cameium defigwati,talcm deferi bithiftori a Romana Claudium Imperatorem. .ingredientespoplttes minusfirmi dejlitucbantfa de Sueton.c 30. clamator ille apud Arbitrum Satyrij limin e..datemihidacem,quime ducat adhberosmcGs, nam fuc P opiat s jut ctfipoplites membra non fuftinent. allufit eleganti Epiftola Circead Polyanum apud eundem au- ftorem .negant Medici fine neruis homines ambulare p^.quarehoHibusfiiperausiolcmne fuit po plitesincidere, &eo tnilitia? inutilesreddere, quod ArchilochilocusoftenditapudPlutarchunu in Galba.Ioan.Zonaras,C.Plinius,innaturalihiftoria,Liuiusnon vnoloco, Ammianus Marcel- L b ic 7 linus,&Va!eriusM,aximusadftipulantur.3./tfm>WwVtypusCamelus,quodimmenlapoi.dera hb.17. ‘|orfo fuo fuftineat,&fubnečlet,nugatur totocoplo Pierius Valerianus, dum fortitudinem Camc Ltb - 9 - c ' 2 ' , li.adconftellationcsrcfertcoeleftes,eandemqxieellegenefinbrutorumachomi un /t eide The F brtitt,d0 ' ma,inunuat. ^.diuitis imaginera Cameium pinxerunt, vnde illud Ariiiotclis lupranotiflimum- s Pfimtta. II mltos Cap.igl Cap.\o» Cap.\ 2 . Zelotppia* *'Rjiutrentia in matrem . Trači ibiii - Us\. Gontinetit • TJb.ix.inJi ne. Ajfertor ha ■ mani gmc- r.s. Lxpofit Mo rai.Inlob. Ltb. r. Gentiles * C/jp.44. UiipenJjtio- ne: t-rrent«. Cap. 14.; JudtCl. Cap 1 o. T);uites. Cap. 6 o. In D. M*tU c.i 9 . Cap 31. fraoepta It- gis. Capi}. Cdp lufluu Lib.i.TGer, e. 10 .^ S up trk ut. IfaJc.lo- Vlyfsis Aldrouandi 5 >H ihultos in Arabia dfe,qttrad decem milila Camelorum poflideant,& in facrisIiteriSjipfoaflerto- £ re humani generisnuntiante Cameloonufio diuespeccatoralfimilarur. bite enim verba funt \tu D.Mateliči faero Codicc. «vzo 7 rdrfpov Wi zet/tr^ov čict 7 pv 7 ryijuaTocj>ap'iSogSi^d-čiv ,» ns-hilcriov df nm fiaiTik&tvLv t« S-tQ eiiatAS&tv. verfio vulga ta lic ic&dit.facihus e si Camelum perforamen acus trn fire,quam diuitem intrare in regnum codorum.zzd c m que parabola totidem verbis in Diuoru Mar¬ ci, & Luccc Euangelioreperitur; fcio alias expofitiones hususfaeri textusali js placerc, fed ego fic ftatuo.6.zv/ l «^/,jrCarnelooccuitafignificationetribiMtur;quod temporecoitus feeretapetat,& in Veneremacriusefteruefcensinoccurrentes ferociterirruit/upia multisexpoiui: hucaffedum inbrutisanitnantibusreperirij&prarcipuein Leone.,&Cam elocertum. 7 .reueretiaminmatrem depingerecupientesCamelum potiebant,quod illenuquam cum matre nufceatur,acne fibi qui- dcm.,mu!to minuspaftori fuo ignofcit,fi temere ei fecommifcuit, vr notum ex Plimo, Ariftoccle, Solino, & Aeliano fupra liquet. 8.T rattabilitatem idem quadrupes pidns ddignat, nam cum lit vaftiflimicorporisja puerulo tamenfe regi traduriqucpermittit. Contimntia cfi abJinentiaacibo fotuejue per hunc quadrupedem apud veteres notata fuit, sam tam ingens corpus & potu & cibo abftinereaiunr quatriduum,odiduum, imoetfires ferat,quindecim diestotes. qui plura cupis, F confule Horum ApolIinem,qui mrhi non ad manum,& Pierium Valerianum. THEOLOGICAE MYSTICA. O N modoEthnici fnagnam Camdiinarernis fuisdogmatis rationem habue- runt,fed&ipfi faeri Patres,quardanijnončtianiomnia,pcrcurram. 1 .CameluseB d oni mu s nojler humani gen er is nfft rt or, cjuijpcntt ad no H ra mor tali tatis onera fc- teuda defcenderat.\ t vcibis \ tar jandiflirri Gre gori j.necdiflentit Diuus AugulE nnsin Euargel:a’squa:flionibus:AccedithucquodbiledicaturcarereCamelus, & ijco pkniusdei filium mortalium omnium manfuetilfimumdcnotare iure poterit. 2 .tortuoft ac plena vitij s genttlftas 3 \t loquuntur faera pagina? interpretes, per nullum animal mdius>quam per Camelum exprimi polic vidctur ; id ego tx gibbi Camelini deformitate natum auguior, plene idem S.Grcgorios Moralibusexpofition bus in lob.cx Genefeoscapite ttigenmoquarto.Huc ver G ba Diui Ambrofij in Lučam iuntscicrcnda.Cameluspopulusgentilis,onuUtuauro>aflus indefer- tum.a. Leone,& tnbuUtione. fiCamelus ejl terren*dtJpe»fationcsM\. idem S.Gregoriusinrerprcta tur eXpolitione Morali in lob.^.peccatores lud*i,qui faeras liter as ruminan[,fcdxri 7 ulam no» fr' dunt,vt nec Camelustvl in capitc dccimoquarto Zacharia? Prophetp habetur,hoc c.{tiuxtelite^ m hiHoriam audiunt,fed virtutemJjnrituahternefetunt . Vt ait idem ille fandus & moralis Doftor opere totieslaudato. 5. Diuites per Camelumomtftum vult fignificari omnium Eccldiafticonun feriptorum dodifiimus S.Hieronymusin Commentarioin Ifaiam prophctammec aliofenfu ide exponit Camelos Madian& Epba. AdditS. Ambroliusin Lučamquodpermagnihichabctmo¬ menti , Canelus mor alt tet deomni pcccatorc,& dittitc arrogante . Et ab illis mutuatus Sandcs Pa- gninusin Ifagogcad myfticoslacra.’faipturxlenfus.C.rwf// funt peccatores , T uoUorumpopulus. 6.ma‘Tnitudopr.ec!ptorum,iudtcitim,mifricordia 3 fides Garnelo figni iicantur,vr placet D- Ambro- fioEnarrationibusinSandum Matthaci Euangelium. addenda verba Ruperti AbbatisTuiticn- lis prsrclaro opere de Trinitate.vbi fic Carneli decem,ojuos feruus Abraha abduxit funt decempršet pta. Sed priufquam finiam Petri Berchorij Pidauen(isex'piomptuario Morali verba apponam . Camelus fceundum varias condttiones ,quas habet,poteJ't (sgnifcare contrarias perfonas t,-.m in bono, (juam malo: vnde videt ur quod generahterpoieft fgmficarc hominemgratijs ornatum fuperbum vi¬ ti/s deprauatum,dtuitem vitij s cumulatum,hoftem malitiis occupatum Chriftum iuftitiis coronatti■, quiafalicet vi4 perfe d us ad rnodum Cameli onera por t ant is fe De o vel Prdatomcltnat per fubteftio uem,& humilitatem.cr oneribus pcenitenti.efe dedič at per pat ie n ti a ft renuitatemjdco tale s figur an tur in illis Camelis,cjuibus S abaregina intrauit Hierufalem,cum comitatu magnoefi malto, & diui- tns Camelis pertantibus arom at a: Regina verotfta eft F cclefta quareucra comitatufidelium ha- betrnultum,fi reg ulusfgnifcant triagenera fuper- bi$ , H A De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. P25 b't*\de gcneris nobilitate fuperbiam leo,dc rerum facundit ate ,le ana,de officiorum fublimitate Regu- lusvolansjfiaenim tria gcnera fuper bi a.hodie portant thefauros vitiorum &demeritorum fuper gibbos CamelorumJdeBfuper gibbofam confcientiam peccatorum,dr ficut Camelus patet in ven tre Quatuor v? fi*s per prafumptionem.Vude illud,Rabach in hdbitaculum Camelorum erit. 5 .Camelus fign are po - Ezech.c. 1/. te ft Chrifli benignitatem,Camelus enim felle catet,&adonera fe inclinatfic Chriftus felle caret,per CbriHus. virtutem benignitatis,& adontts mortis fc inclinat,pervirtutem humilitatis,& ficut Camelus ha¬ bet afperos pilos,ficconuerfiatio Chrifti fuit afera, pervirtutem poenitentia, & au sl erit at is,dr hoc Vejles ex e- fupponitur ,quando de beato Ioanne dicitur,quod veflimenta cius de piliš Camelorum er ant, H a’c ille ius piliš . Benedičtinus Monachus,pro feculo fui conditione &«uo longedočiifiimus. quodde veftituex dHdtt.c.$. eius piliš addit 3 & nos plene fupra,& Mirandulani verfus confirmat,fic enim ille. Tegmina caprarum,atj x hirti tegumenta Cameli, Sed h«c plura funt quam volubpaudora quam debui. DENOMINATA. V L T A a Camelo denominationem fuam fortiuntur, ego fupra vbi de Synonimis eius qu«dam obiter obferuaui, fcilicet vrbs Camela,Game la,G amila,Camelus in_. Vrb s & vi ]?ah^.\m,SzGangamclaquafCamelorumdomiciliumvkm in Aflyria,hincnomen cus. luum traxerunt. 2>facrificum quoddam poculum Camella aut Camela . P.Ouidius To c ul um fa lib.4.Faftor. crifitijs ap Dum licet ,appofita,veluti cratere,Camela, ' tlim ' . Lacmundum potes,purpureamrj ; fapam. V titur Petronius in magica illa expiatione. Enthea menfiam veterem pofiuit in medio alt ari, quam Tag.ioi. viuis impleuit carbonibus, dr Čarne Ham etiam vetu sl ate r up tam pice temperatarefccit . fed & po- ftea in eodem faero .infra manusmeas Camellam vini pofiuit,dr cum digitos pariter extenfiosporris Pag 107. a piof luslrajjet,auellanas nuces,cumprecatione merfit in vinum.nomcn hoc ei poculo impontum, ^uodjVt puto,tortuofum etfct,&,inttar Cameli,gibbis excrefcetibusad facerdotales vfus accom- Buodatum,fic Naujlibulum a formanauispoculum, ait FeftusPompeius,dicebatur, lic Cymbium NanBibu poculum inmodumcymbafattum,%\\. SeruiusHonoratusadlibramtenium Aeneidis,quicorru- lum. ptus :n eodem vocabulo ad librum ay\mmm.Cymbiapocula fiuntinrnodurncymbx nauis, \ticube_,. Cymbium. J) omnino, in modam cymba aut nauis . Et quam vari« fint poculis a forma fua appellationes, & lu- Heruius cor - busPollux,Atheneufque,& ego libro quinto AntiquitatibusRomanisfufe.3.Auisqu«piam In- 7 c us P a d : * dica fic vocatur,vtauthdr eft Raphael Mapphasus Volaterranus gentenobiliflimus, fcriptiscla- n JJ 7 /' r iffimus,vit^ fančfitate fpedabilis.Hancauem deferibit Aelianusde Animalium proprietatibus. y t b, [ s. c 4. Lenima capitiscft wepir«? opvi&osovzctAovcrizriActi) 01 IvSoi . de Aue qitam Indi Celanvocant. led Volaterram ^agis cit potiufque, vt čredam Camelam auem eam dici, quam Cclam, idqueexdeferiptione a- ver* laudes Pudeundem autorem. ytv(<8-cu Si sfijsiriRctv iv lvdoicdx.}sci)opviv ,>idiToydyiTiS'ot;, sfij ro 4oy.cL ipei ys.vvcu.ov bemoc, s(fif ya.Kpcii tol ac uzpcLc, oopctU fic vcrto,nam Conradi Gefneri verfio haud quaquarn proba. Generari C f ‘ Vn apud Indos audi o auem,magnitudine triplo maiorem otide,ore permagnojng luuie etiam ma- xtnta s&longiscruribus,abfionumcfuiddam fionare,eiufque fiummasalaspalhdas,caterasvero pen- Aelidni Co n * s cmeriti as efie. & magnitudo,& crura,& vox,& cQlor,]rnanifefte euincunt zayn\av Camelam , Uex corre on Bav c elan debere in Aeliano legi. Obiter ipfe ille omnifcius Vlyflfes Aldrouandus hanc- d if ^cuitacem attigit,vbide Onocrotdo agebat.Scio lečlionem vulgatam dtfendi pofie, cum zvin lir * ' U} ls tMmor > feu glandula, in quern tumorem auis illa.vorax fuper fluos cibos, in famis fucur« unimaims Iiii fubfi- Bruofum. $ti6 Vlyfsis Aldrouandi Ltb.\8.pere - grinat.Ame rit.c.l. StruthiocA - melas. Ltb.9.0rni- tbol.c .». J n Firmo. In Gordia- nis. Lib.l, Pag.} 13 . Li.j.Epi/1.9 Lib.l. c.io. Epift.iid Cap.ij. Seneca expli c at us. Lib.i.c.i 3 . Error Lubi - ni. tAnthologis correčia. Lsb- 3 .de Ali men.fac. Racso nomi - nis. Sitim fert, vt Camelus. Lih.}. Verf 464 * Cap-b fubfidium,eondat,& veluti feponat.4. Animal monftruofa? portentofa?que forma apud America- nos memoratur, quod a nonnullis Cameii nomine, ab alijs JLeonis, a quibufdam Equi,bouis,0- uis,aut Opra compeliatur,quod defcribunt Francifcus Vafques,Marcus de Nifa, LopcsdeGo- marajK amufius,& alij in rebusProuincia? Quinira?, illi non funt mihi ad manum Jdeocontentus ero verbis SamuclisPurchafij. Animalia funt 3 qua.T atttos no sir o s magnitudtne aquent 3 fed corni~ bus minonbusjnter humeros habent ingentem gtbbum^dr a par te anteriori capi Hum longiorem 3 qum a poSleriori Janam tilu referat 3 habent in dorfo cjuippiam inf ar equitis c ti ingentibus villis agenibus deorfum 3 eri ni um ci ncini a capi te in ant e propendent^dr fub mento prope guttur alicjuid e sl quod bar- bam referat , m ar e s enormes caudas habent, in quarum extremitate ingens eft glomus, it a vt in qui- bufdam referre videantur Le onem Camelum, Equum, bouem-, Ouem f & C apr am.tr ata cornibus fe* nvnt celeritate equum inter cipi ant & necant 3 qui fugerefolet,vel ob deformitatem portentofam , •velquia nunquam ei antea id animal vifum , populus non habet alias diuitias,funt enim ei cibus^po- tus 3 veftis 3 tergora addomos šlruendas ,funefque faciendos valent. exoJfi bus cultri 3 ex neruis fHa,ex •veftcis vafa y ex cornibus v ari a cole n da ter ra inštrumenta , ex fimo, ignis , ex i uniorum pellibus facci conflciuntur.Ezdcm alij. 5.a Camelo nomen hzbnStrinbiocamelusAzcpLioimvnorta-MshmzV- lylfes Aldrouandusjcui nihil eft magni momenti 3 quod addi debeatjraceinatio ramen hacerit e- xigua. Flauius Vopifcu ^.ingentibus Struthiombus vedum 3 quafivoluafe.lubus Capitolinus.^« thiones Maurirniniati trecenti. Herodianus Hiftoricus. M xvpovinquar» } noli clam are ^ego tibi pr o anfero Struthiocamelum reddm . Sed ratio nominis haudquaquam ab vilo rede,vt puto.aflignata. nam qui ad corporis figuram-. confugiunt,haud rečle fentire videntur,potiorilIajqua? non a corporis proportione tantum,quan tum a moiibus,&inclinatione naturah peti deberet; forte ergo,quia Carneli in modu m, litim to¬ krat, fic vocata fuit. Lucianus aučlor in Dipfad ibus fub principium.» dsipaJb Wh ovavrav djpicDv, Uaij Tpudcov tcov fxtyoi\a)V %cijucu7rtrav, udj Tr/dbu-ivv juctAi^a. } rdjttepdvTcov iviort ,ravrctyctp uova. dtctpx9t 7rpo; to i^o$ } s(di dvi^tTcu ini 7to\v Ta-hcuTrapv/itvct V7ro ezro/Fbš udj • Venantur autem afinos/ilueStres,(f magnos Struthiones humi volantes : cumpnmis vero fitnias,aliquando eti- am Fdephantos,hacenim animantia fola aduerfusfitimperdurant-jum mapnopere fufferre pofjunt immodici (f feruentis Soliš woleflias.Wxc quidem ratio vičtus perfuadere po terasni h etiam & cx* terna corporis forma foret fpečlanda.ita ergo Oppianus in Cynegeticis. Aufdti/aov } [xiyct ^av/uct,y.iTa ppudoTo zu/arXov Gemmumjnagnum mtraculum^cum paffere Camelum, peferibitdeinde^percurrit veluti fingulaspartes corporis, tldi )TtiVjro7g vroči "ppvi&auvrte ov. 4 C um penniger fit,vtitur pedtbus tamen Magis mannus Pafler,vt pbrygesferunt . . ‘Totum loctim i-atinaintcrpretatipne adponam,quofacilius animalis illiusnatura pcr- cipiatur. Vrgenfip curfM^Ueuatas explicat Alas-pvt implens bas Notus>ceu carbafa, Jpfum fecundo prouebatjpiramtne , Cumf oua pan at copiofa fcgregat ffua procreando funt inepta fatui ? Exclufit at qua vi calor genitabilt H ae defluenti nutrit in te Ha fonem: ^ guodfiquis infečletur illum cominut Lapidum repellcns impetit bunc verberc Jaculattombm pedum non ir rit is: Hicemtnentem fuper arenis conHruit Nidum-,pedibus quem fr mat ajfabre infolti Eiufj? nerui, Rex> adepfp plunmos Leuantdolores vtih medte amine Ocuhff tollunt Agritudtnem^cauo x In ventre diffecli reperti ealcult, Pronafuntqua?deeafcribunt Albertus Magnus, VincentiusBcllouacenfis, & Bartholomams Prancifcanus Opere de rerpm proprietatibus, & fi quis plura cupit, recurrat ad Cojnmen tarios vberes,quosantejdecennium dedi in Claudianum,& plene iabi latisfaciet. lile enim Lib. *. in Em VaH a r velut Libya venantum vocibus ales trop. C um prcmitur,talidas curfu tranfmittit are nas, Jncu modum velifinuatis fi amine pennis Puluerulenta volat. 6.a Camelo C ame lopar d alt s, & natura? partem,& appellationem defumpfit, cuius animalis de- Camtlopar fcriptio,generario,vi<5tus,proprietas 1> aliaque huc fpeetantia,hic omittimus conlulto, fequenri ca- dal h. pite fufius profecuturi. DE CAMELOPARDALE. CAP- XXXV, A M E LOp A R D A L1S, aut,vt barbare quidam, Camelopardalm fequ itur, & quia fifla eius eft vngula,vt ca?terorum fupra quadrupedurn, & potius qirod a Ca- Ordinis ra melo^z quoproxime fupra, &denominationem, &aliquam natura?fua?qualita- tto. tem,atqueetiarnform£fitnilitudinem,fortiatur:erroneaomninoeftquorundam feriptorum fententia, qui exiftimarunt Camelopardalem, ideoficvocari,quqd Error quo- ex Camelo & P ar dale genereturfiliud autem longe eft talfiffimum,cum & Pardus rundam. ipfe, fiue Pardahs, qui Grcccis Tlavdif) Pantber diftus, generare non polfit, eft enim Hybrida vt prcter Naturalium rcrum fcriptores,cultilTimus Claudianus, Obutafulminei pr opere nt ad vulnera Pardi , Man lij S e mine permixto genitive um forte Le ant No bi liorem v ter um viridts corrupit adulter: H i maculis referunt patres,& r obore matres , Nominis igitpr ratio non a generatione inter p ar durn Camelumque eft, fed a colore, & forma? magnitudine,eft enim vafto corpore,vr Camelus , varijs maculis, & notis toto corpore, fed maxi- me in collo,notatus,vt hac re viden poflit Pardus , cujus tergus mira colorum varietatediftingui- tur:quod non fpernenda verfuselegantia Natalis Comesdefcribit,opereiilo, haud quaquam vi¬ li de Venatione. ' ^ M Defertis Libya gentes nafeuntur in oris , - Iiii 2 Di Conful. Lib.f. 928 Vlyfsis Aldrouandi £ux maculis a tri s Jignantur ter gor a, P ar do J unči a Leana tulit grcfcrunt matremj^patremj^ Noe JimpleuJjcciesjetinent hincnnminamitta , V e n.mdi ejl eadem ratio>cju &niIiabom>* nifcio Vlyffe Aldrouapdo praroccupatum hoc ipfo opere cxiftimarem 3 polTem multisrationibus, & locisoftendere,& Leopardiim,&: Lyncem 3 & fpeciemnon vnam Molotforum 3 fed & Vros raa- culola elfepdle 3 &dp Camelopardale ipfe Pliniuscapitefequenti fatetur, & ego fufius videbo im. de/criptionehuiusanimalis r &dc/v«//yer < 7quidemOppianus J quodmagnopercadfiguramno- ‘ ftri Camelopardalis cognofcendam attinejjficpaucisperftringit E J ' EldutS d/uipoTtpHviv bfAoiia. b'cudd,?fcovTcu N otr ideo- cjuc Tigrinaappellaatur } boe mt or to f (J idso lales Pantberina vocantur , dequibl]scapjoiUud Epidic. Ači. Plautinunu. r— perpetuod valuijh? T H.vari e. EP . Sencca audiendus. Menfanonvanetatemacularumccnjpicua^necpermultas elegantiumdominor^ G L: 7. Benef. juccejjioncs ciuitati nota. Et alibi- Vidcoijiic menfas^S Jhmatum lignum Senatom ccn3 '& ignobile lic ^ ncc quicquam infeliabeat quotamischuitijs*quinaietiHv,nifiquod cbrioforum nočfurna:libidini inferuiat. dcmenfisiftiSj “Budanj re- &in*llimabili pretio, Budaro rečicreprchenfo > exTertulIiano 3 &alijs 3 dočlus vir Mattha?u$jRa- prebmfius. derusdifquiritdn Commentarijsin Martiakm 3 eovcrfu. Lw.ii.epig, Et Maurujiaci pnnderararaCitri. , . ,ji; / ib.i4-.evig. Et ipfc Epigiammariuscorrečlioni no h ra 5 haud leuiter videtur faucrc^dum fic, S 9 . Accipefalices Atlanticamunera JiluaS) \ 'Aure a therina. Lib.iz.c 15. i.Sr./. Lib . deli ran qu.Knim. c 1 A' E De Quadrupedibus Bifulcis. Lit). I. pip Aurea qui de de rit dona,minora dabit . A Panthera igitar menfapanthertna vocata?,vel a maculis,qua? menfa? & quadrupcdi commu- M enftpdthe ncs,& in vtroquefimjlesomninoerant,velceite,quoda nullo,quod fciam,eftobferuatum,quia rft7a curi folcra huiufinodi menfarum referebant figuram Panthera,cfoiQ Vetus Scholiaftes luuenalis. Sat. \ i.verf. At nune diuitibus c&nandi nulla voluptas, ai$. NH Rhombus ,nil dama fapit,putere videntur Vnguenta dtfo rofejatos mfi fuslinct orbes Grande Ebur,& magna fublimis Pardus hiatu. Obiter hseede Pardo perftrinxifte lit fatis, ad Camelopardalim redeo, de quo quadrupede nihil Ariftoteles,aut Aelianus,&ideo eritmaiorisdi0icultatiseiusnatura?inueftigatio,pr;Eferdm cum Eomanis exoticum fit animal , nec frequenter adeo fpe&atu m , vt perfečta relatione eius condi- tiones omnes exploratas habere ipfi,auc alijs traderepotuerint, quid tamen eruerim ex alijs, hic apponam* D E S C RI P TI O, & Natura. .Jsišp VADRVPEDEM iftumvariedeferiptuminuenio,necfaneinterveteresip- fes fatisconuenit, necrecentiorum vnanimis eft fententia, Ad manum non funt Conradus Gelnerus,vti nec Ioannes Lerius,nec Petrus Bellonius^ui Natura? ar- canadiligenterdifquifiuerunt, &dočle pofterispublicarunt, conluli illi poffunt. I o.Ler.lib 9 . hoc vnumego inillorumdefčriptionibus olimobferuafle vifus fui , diuerfaeos rp - B eh'on.ii. tradere,prjBcijfiucin figura fiuiusdelineanda. Samuel Purchafiusfiitiscuriofe in lih fua peregrinadone. C ameb p ar da lis animal non fape viftm , Led tamen valde cicuratummi- ‘ ' c,u Ta bi lis compofitioms, mi h t um cx Leoparda, Ceruo, Bubalo,Pardale,Cameh s fi- r at ione pofieriorum ti- bi ar um cMrtaru -n ^anteriorum multo longiorum,gr amine fine fumma dijfcultatefiepafei non potfi , Jed ingenti fuo & elato capite,quod ad lame a altitudinem erigere foletjenerionbus ar bor um ramis, & mternodijsramorum progerminantibusvefeitur . Haec ille ,qui ex varijs animalilimfpeciebus conflatumfabindicat, & naturam appofite rnanfuetamdixit, & paucis verbis,tibias,caput,cibos expreflkhaud dubie vere,nifi forte imperfečle. Veteres conferam,quorum pri - us in rc fit Stra- bo Amabanus Geogtapuia’ accuratus & bonus fcriptoi .T iyvovTcu S Iv tovtoiqto1$ t o 7 roui sfij ul %ct- Lib. 1 6 . pag. , fanAo7rctp<$ct A«£, adivsj^čiov iypvv iUTrpocdiccv , u>^e Sozt-/v uvyzci^-rS'cu rq> Spaia /uipOiiTo v\].o(/3oo( ž^ovt/j tu S' i/uvrpoddict tfziAnrcov zetun- Aetuv, ov Aesvrircu rpd^rAoc A’d? v-^oe i^rprtiutvosop&cG-, r ^ v zopvtprv Si as-oAv V7rtpri pa,v rnQ zeb- (AHAaftjd ds dav/izjutrpiav rdv rvv,hS£rctj/pi; btztUToaS tov etvou^aripi Toifioov toaov espnztv Aprtun- coUumque adeo pr a 0n gum,vta fummisarbonbuspabulumcarpatACk Laurentius Rhodomannus vertit,reuera vetba Rbodomdn * Su^piamdiueilumfonaiitjlcilicct ,abarborum fummitatibus . Eadem interAnticpioscenluit notatus. 1 i i i 3 Dio 91 o Vlyfsis Alcliouandi Cap. 9. Frons', Cornua . T uber. Collum. Capitis alti~ tudo. T ibia. Crura . D orfum. Macula. Corporis fi¬ gura. Fes. Labia. Cauda. _ Cibus • luba. Inceffus . Indinatio in terram. Strabo defin fus expsrien tia. Vete rum er ror. Dio Agatharchid<čconcors,ct}ius verba infra ponenrur. Rcccntiorum etia in felix in hocouadru- E pededefcribendacuriofita$,m hislunt Itali 3 Hifpani,Galli,Germani, piartcrlaudatosquampla- limi j paucorum ego relatione ero contenrus. pia?cat Petrus Gillius, qui folertifiimus harnm re- rum inueftigator, fručluofoslongilfimi itineiis la boriš Cardinali Armaignacodedicauit,inquo Opere fic dAt.Giraffam G raci (jr Latini vocant Can;elopardalem,vidi in vrbe Cayra, Mcmphis ca ve* teribus fuit 3 trcs,duo cornicula cx fronte eminebant cir citer fex digitos 3 m fronte medi a tuberculum exiflebat,velut tertium cornu,altum cir citer duos digitos.collum Ion gum fr p tem pe de s,c um caput ex. to llit 3 fexdccim pedes a ter ra effert, tllt tu longitudo a cauda ad capitis ve rtičem eft duodeuiginti pe- dum\tibipes l ipidu s 3 vt bubulus, labrurn pipe rum longe e mine t infra inf er um, cauda tenu is ,dr exi‘ gua,in acumine pilofajurninat vt bos,edit jp£num,& ester a qus boues e dere folent juham habet,vt F eq»us-> a dorfo ad capitis ver tičem, in gradiendo claudicarc videtur,nunc dextris,nunc fini jr is, mn modo cr ur ib us,fr d etiam lat c rib us , c um cx ter ra ant potu m aut cibum capere ne c e (Je haberet, crura latiffme difrendit prior a, non enim nifrlate diduttis, longeqete din aricatistibijs 3 cibumque ex tena capere poteft. Exquifitafaneeftdefcriprio 3 qua?queStraboni patrocinarividetur,aitquippeilIc» nihil habere 3 quo d miliš Pardali dici poflit, ifte maculas alterius forma? in Camelopardale,(\mxsu in P ar dale elle ocuIaTiesperientia docet , quod fi verum eft 3 certe non Strabo, fed Dio, Agathar- chidelque 3 & eos fecuti errarunt; ncc modo illi in macularum modo, & colore lapfi videntur, fed muko magis in ipfo corpore, omnes enim iili 3 & hos lecuti recentiores nonnulli, anteriores tibiaS pofterioribus longe altiorcsdfe affirmarunt, cum illud a veritate alienum re ipfa comperturn fit, liquidem , vt verum fit corpus quibufdam veluti gradibus ab ima fpina dorii, ad fu m mam excre- fcere,inequalitatis ratio non proccdit a tibijs,fed a cruribus, qua? inligni differentia conftant/unt enimpofterioracurca,'prioraJongiffima, quodinilloquadrupedclingulare , nec cum vilo alio Lib.l.t.}6. Cap.io. Lingua. commune: poftrcma defcriptiotiis verba videnturduplicem eius vičlusrationem denotare,nam fiin regione depafeit arboribusconfita 3 facilisei parabilifque cibusoffertur, folia arborum,& ® muli gemmantes,quos dne vila moleftia decerpat,fin veroarboresnulla? finr, & gramine vefcio- porteatamagna contentionc inclinat in terram corpus 3 nec nifi difficulter admodum natura?fatil- facit.Concors ei eft Marcus Polus,qui ijfdem pa?ne verbis,quibus Gillius 3 eum delineauit 3 fed noll eft ad mamim,nec magni intereft, Hft & Iofophati Barbari Veneti deferiptio Gilliana aufkior, i* enim IuftrataPerfideitinerarium deeaedidit 3 inquaregionevifum fibi Camelopardalmbdefcri- bit accurate 3 additque Gilliana delineatione quippiam notatu omnino necdfarium 3 nec ab aliis explicatum. linguam fcilicetipfo corpore magis portentofam, longaduobus pcdibus, frbobfcuri quafrviolacei coloris , te retem ficuti anguillis } qua ramo s 3 herbas,frendefque car pat, mira celerit ate in os trabens, vt vix ab attento freclatore videatur. Qua? fi vera funt, lingua ci eft > qnod homi- ni manus, elephanto probofcis; led vt lingula plenius intelligantur, fubieda h*ec figura pro- ponatur. Natuam De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I. 93 > 9r- Vlyfsis Aldrouandi Naturam ei manfuctam,minhriec[ueferairielfe,cumautoiitasStrabonisfupralaudati,tuex«- E Lib.S.e.iZ. perientiaconuincit,accedenteC.Plinijiuffragio. exeofubinde 3 \nc\witillc 3 cernitur 3 ajpečlumagis quam fer it ate conJJicua 3 quare ctiam ouisfer& nomen tnuemtfa. alio codice ttid.X.,Ouifera.d.i\cwci\xt lab.- j£. Eierricuscukus to aeuo poeta. Aethiopes animal mittunt,cui nomina mixta, Vtcorpusjnaculs, Pardum,antenoraCamelum Oflcntant.pedc Bosjuba Equus.extima mandit Rarnorum^fimma quos c ar f it ab ar bor e lingua Vibratafaciliis natura 3 & mitisjvt illum Haud veritus trači are ptierferitatis imago efl, JVon etiam moreš jn pofteriora reclinans Claudicat alternoinceJfu:f>ečlacula Circo Latadedit. E T Y M O N ET VARIA Nomina. p Lih. 4. ling. Lat. N on efi vox Latina. TYMOLOGIA nonvna,vtinecnomenfimplex,communiorergoreceptior- que cft fcntentia a dtiobus lilis quadrupedibus,quos iape memoraui, appellatio- ncm ei datarn jfed,tamen togatorum dočtiflimus M.V arro,diucifum cefuit. Vult enim ille,vt animal ipfum,ita & nomen in Latio peregrinu efle 3 nec vlloseiusom nino in fermone Romano fontes reperiri.-fic enim lllc.Camelus fuo nomine Syria* co in Latium venit,vt Alerandria Camelopardalis nuper adducla,quod er at fgura. vt Camelus,macults,vt l’ant bera. Ita ergo C amelopardalis ety mologica ratio, vt Garneli byriac£ eft, non Latina? originis: id enim omni parne populo, fed maxime Romanis familiare,rebuslon- G 'Kgpmina—. ge aduečlisnomina & idioma proprium leruare. Nec vllum fane animal elfe puto»cui plura nomi mu/tip/ieia. naimpofita a veteribus fimul& recentioribus,antiquiora percurram. i.Ouis /Zr^fiuejVtnonnuI- Ouitfcra. \\ codices pra?ferunt, Ouifera appellabatur, fera quidem didtu, quia non lit domi natum, fed in-« auijs regionibuSjiiec nili rarenter vifum animal, ouis vero a natura? manfuetudinc,& tračlabilita- Lib 8.c. 18. te,carereenimfelle, vtC«««f/#.ripfe,creditur,itainnuitC.Plinius. mouet mehiclocus \tdcoui- Oues fera a bus feris aliquidobiter attingam,nametli oues ferafmiCamelopardales, tameneft&aliud ge-" Camelopar - n us verarum ouium quasa naturali loco in quonafcuntur,& affe&u letino feras appolitevocant, dale diuerfa q U ibus ex Plinio & Ariftotele alij pra?occuparunt,& ego paucis retračlo. Eft ergo certum ani- malia pleraque domeltica, & cicurata ferinam naturam induere folere, vt funt in America Canes Canesferu & Boues fep,& Canes quidem illi turmatim mcedunt i &plus damnigregibus inferunt, quam lupi, Houes fsri. AU t quodlibet aliud ferarum genus , li vera funt, qua? fcriptisde nouo orbe, non vnoloco comnufit Lib.i.c.31. et Iofephus A Cofta: ideo qui lllosnecarcpolfunt, eadem pra?miajconlequuntur, acilli quilupos lib-t.c. aiit Leoncsinterimunt,vtPetrusMartyrtradidit.eandcmque ferorumCanum fpecicm in Hifpa- Inlnfulis. n j Q j a generaricertisrdationibusa multiscompertum: fed & Naturalium rtrura fcriptores,feri- H Uu.^. 1 .1/ nam ^ anc j n belluisqualitatem in cicuratam quibufdam ai tibus& hcrbiscomeftis mutari polfe, Plin. lib. 24. deprehenderunt. Sic oues fieri feras nemo negat, qui M.Varronem in Re Ruftica legerit. Etiam c. 1 7. nune-, inquit , in locis multis genera funt pecudum ferarum aliquot , vt in Pbrpgta ex Ouibus , vbi Lib.i.e.i, gregesvidenturcomplures . pCBgitdeinde, & Capras ,j& Sucs, Sc Boues, & Alinos varijs inre« gionibusferos elfe Sc haberi prtefcri.bit. Sic vere, licet iabulofe Arundo illa apud L. Apuleium.. Lib. 6 . ad Pfychen in Metamorphoii Milelia . netjue tuamifernmamorte polluas me as Janci as aquas: nec vero centra formidabiles ouesifiius or a feras aditurn , quoad de S olts flagrantia mu tu at o calore , trn* ErrorBero - ci rabie folent ejferri i cornuquc acuto> (f fronte faxca , & nonnunquamvenenatis morftbusfnexi - a fdi- tiurn feuire mortahum.Nuga.tut ad eum locum Philippus £eroaldus,& de Camelopardale inter- Uk8 'c ‘4 P retat ur 5 quod alienum a mentc autoris,& naturali ratione,(iquidem oues feras in cibis Romanis I nludis. iuiETe: doceor autoritatc L. Apicij,apud quem in Re.Culinariacondimenta ouifluatica pra?fcribu Ul. Caoitol. tu r:Et,vtomnisdubitatiotollatur,GordianusSenior hu^\d\us Oues Jer asm iccnzvn produxit,ita inGordianis cnim vetus feriptor. In qua piclura etiam nune cotinentur Cer ui palm ati ducenti Bntannis mixtis 3 equi A De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. L P3 3 ecfci fen tnginta 3 Oues fierapentum 3 Alcesfiecem, Tumi Cypriaci,centtwfitruthioncs Maun mi- matijrecenthOnarri tririnta, Apri centum quinquaginta , l biče s ducentx 3 Dama aui cnta: u < o-- niaconcefftt populorapiendadiemuneris 3 quod fextumedebat. Iamredeoadiel;dum iermoim..; • 2.Vetuftaeietiara appellatio A^fo.C.lulius Solinu s in Polyhiftor z.qu*locoru Aethiopei tencnt, ferisplena funt ,e autbus q’iam Kabin vocant-pos Camelopardalu dicimus. Eft c; r go Nubis ftcimo- pica dičlio. 3. Nabuna iiidem d namen,& in ea voce, & rehqup terni Plin.us loco laudato corru- ptus,reftituereintegritatiillumcuriofeanrtiur. Horu 3 Czmdon\m 3 aliquafinilttudoinauo tranj fer tur animalia, Nabuna, Actbiopesvocantjollofimilem equo 3 pedibus ficruribus boni,C Ameb capi- te>albis maculis rutilum colorem dlitinguentibuspunde appellata Camdopardalts. quamam lila duo animalia,inquar fimilitudo Garneli transfertur ? nug*, MSS.vanj, pracipue Dalechampij,rcdo Nabis, Cap. 4 s. N-ib U-. s, Pit nun eur- T* t Cf bt S • !o Pii B fcnfafcorjeferatit ^r ra «&**<»OT»«»^«^ 4 »W.Nonmibteri n codi'mi'k Ujicp 1 ^ ■ ’ J , f . v ,ti«haberi a■ A**hil* aicmiriNabiwa,$ro Seraphat Girafa>vt infra dicetur:quinimo idetn autor Ena i linij ex laudato lcco Verba adfert, boe a- Q*.',fi' Uiir ' nimante nihilaliudmemorabile 3 nifi forte 3 quod de OrafioV incentius tradit >Orafium enim >vt puto 3 mf' l ib.' c 07 Camelopardalim nuncupat 3 eandem enim effgiem confcnbit , quam modo diximus 3 adycit autem tan- ta animalejfe pulchritudtnis 3 vz vix pemcillo imitari eadem elegantia pojjitjpfam autem fiua tanta vemBatis non cjfe ignaram 3 nam c um circumfipeBantes fpcciatores viderit , ver ti t, & inuertit fefe in quamlibet. partemjvtomnium obtatas in fai admirationem conucrtat.pm^ apud A ibertum Ma- gnum,& totidem verbis^ qui Vinccntij locum illum,vtmultos alios,tranfcribit. qua? vt vera fint Li.n.trači. de Orafic : .h\{um enim eft de c ame Lopar dali c a dici poiTe,nam neque vila in eo pulchritudo e ft,fed potiusmonftrofadeformitaSjeKtotvariorumanimantium partium compage, deindcn.ec illefui decoris tantuseft admirator,vt fpečfatorem ad feallicere velitj&,vtfemel dkzm^Orafiam aiiud a Camelopardale animal effe necefle eft,& nec mihi nune inquirere vacat, & puro in hoc ipfo opere praroccupatum: Hrecfunt nominavetuftajdepuibusobiterPhilippi BeroaldiCommentariosin Apuleium confurlc. 6 .dici Camdopardum docet VincentiusBellouacenfis,fed vereor,ne minus vc. Camslopar- re, verba illius funr .Camelopardus e H ddius^eo qaod cumfit ut Parduspnaculis albis fuperafperfas 3 dus. collo equofimilis 3 pedibus babalis^apite tamen Camelpfimilis e/i.laudat teitem fuat fententur In do- Llb '’ ■ i.at A ■ ■19-C 9 - rum ded apud \\\v\m 3 C amdc onpardus legitur,niii forte &ibi mend.ofelegauir,autceitea- liud animal efle id oportet; Aiter error illius,quod pedes ei bubalos attribuar,cum ex omnibus lau- 4/^^, c \. datis pedibus referat Bouem-.idem impofuic Abulenii,qui Bubaloscipcdes 3 vtillc,dle voluit.Acuo Altev- error pofteriori etepit vocari Giraffa feu Cyrapha,\t eft apud eundem Beroaldum in Annotationibus in Abulenfu t r Horatium,5rparuo ad modam čdkmmncGirafa audit vulgo in Italia,vtrefert Angelus Politia- r °rir, Deu- nus,&in ea vocecorruptumfupra AlbertumMagnumoftendimus,necmagnirefert,&fialij a- t ^ r - j. lia quadrupedihuicnomina imponant,dumex veterutnrecentiorumquediligentirelatione, & i J *' r conf(pnlu,eonftet deeiusnatura, v T om. i.^Svc log.-. Q VANDO PRIM V M RO MAE? & vfu$ in fpečtaculis. O M AN IS illumomniumprimusludisfuisexhibuit C.CafarDičritator:idej; concoidi LatinorumGraxpiumqucfcriptommconfen{u Iiquet,C,PIiniuswVnitore rutilo 3 candidis maculis fuperfpcrfit: hoc animal Roma Circenfibus Dici at oris C a far is pri ®iio ^Arino Vi mn puhlic at um. f'uitq> lile annus ab Vrbecondita feptingepten mu s o EauuSjV t ex Tabulis Capi I Cma vfiuA toiinis, Vlyfsis Aldrouandi E rror R obor telli. Lib.v.pag, 3iJ. Defcriptio e. iuj alta. In Ivih tari, tš Jptčlaoa- tur . Lib.z.epifi.l Etiaptigna* b at. Lazy ntgli- gentia. tolinis,Faftis conluhribus Cafliodori,& alijs colligif ur,quod ideo memoraui,quod nonnullosin E bacrečieannorumfupputationelapfosaniiTiaducrtiflemjinhiseftFranciiCiisRobortellu$,quini mio clariffimo Caroio Sigonio contradicendi ftudio,& ipfcitiam fua prodidit,& hiftoria? Roma¬ na alras tentbras induxit 3 cu etia alijs hico.fi,derate fequuti. Sigonij nurneru redu efie, vel Dionis Cocceiani autoritateadmouemur.qui ficait.^a/ l-nirovra,^ liri rti S-uyctrp} ^SfS-npieovcpctjcig , %ctj avSpcov 07 rAo/uctyittc Itroirfiv.gsrpp) Sl Sli rUg KCLfarAp^apSct Atag, in alio Codicc 3 x.a,ui'A 07 rapSaA/. Sog exzX)WO/A.tLff[JLiyY!$ «p»jV77 Tor* a?parov h rt rliv Jfaum vršo duru itsrrpddr,^ isrctffh V 7 rtSdty§t.yo yctp gaov t£to ret f* 4 Vo&K«, zct/LOiAog i. I- 935 Intcr ha?c prodigia funt Camelopardales ,nam Plinius & Solinus fupra laudati in Aethiopia eos collocantjin Troglodytarum regione Strabo:Et qui hodie regiones illas luftrarunt,confirmat ve¬ ra effe, qua: de hoc quadrupede Antiquitasprodidit, Epiftolie Antonij Fernandi Societatis Iefu Presbyteri datse Anifio:apud Samuelem Purchafium in Itinerario i\xo,Vnum animal tam vaji um Lib.j.cap.C. esl 3 in Aethiopia,^/ equcs reFtusfubdorjo illius tranfirepojfitjvefciturfolisfrondibus 3 exarboriica~ cuminibusformafimilitudine accedit a d Camelum.Natahs Coines in veuatione. Lih.sc. Aethiopum terris (Jedem monjlrare C ameli t Et Pardi,cernes animaliamixta , C ameli Hinc Komen commune tcnent 3 &pardalis acris 3 Forma genufque feris tribuerunt nomina rnultis FiuerJlsfed Leucrocuta quia multa fequuntur N ulil us certc Mor um funt namen adegta. Hinc fubit m irari,cur Heliodorus C am e lop ar da lim dono Hydafpi Acthiopfi regi ab Amcioir.a- EJdiodorus tum populiš oblatum admirationi fuiflfe Aethiopibus dicat,cum id animalis ea in regione,ex co. notc ' tUi ' fenfu vetcrumrecentiorumque,proueniat verba eius Latina,interprete Politiano,ha?c funt, nam Lib. 10 . Ae- Grabca non funt ad mamim.Podremo accejfere Auxiomatarum legati.no vecligales illi q uidem >fed ^iop. amicifffiedere iunfti 3 qui beneuolentiam rebus projjeregefis indicantes -,ciim ali a (Jr ip/i muncra ob - tulerunt ,tum imprimis animantem inufitata f ecic ^naturafad cuius magnitudinem C ameli proce- ritas 3 color 3 pellifq, pantkerajnaculis vdatifloremibus vartegata 3 poftremo inf'a aluumpartes humi ^f oe(r itsti * fubfidebant ficuti in leontbus videmus,kumcri 3 pedefJ prior e s,at j { ipfum petlus.prater rationem ca- terorum membrorum procera,tenuis cermx,(Jr quade reliqua corporis mole in olorinum collum fe ten H umeri deret,caput Camelofimilejnaior ipfa pxne duplo,quam Libyjfa Struihi fubfcriptoJJ, velut cculos tor- E e d? s, tte motans conuiueb at jncejfus autem animantium c at er ar um terrejlrium^vel aquatilium dijf miliš , E e eh; s. 7tequeenim vicijfatim crura fimulMed dextra parit er 3 deinde fmiftravtraque agttabAt 3 cumq; qs fu - ^ e ruix. (Jcnfa proferebat laterajradu motuq•• tam facili vt eam>quo velletjenui capislro> ver tiči deuintto 3 veluti fortijjimo vinculo, magi st er perduceref.hacvt cTl confJeBa animans 3 emnem continuo multi- Magnitudo tudinem objtupefccit fpericfq\ namen tnuenit cx ijs.quapretcipuain corporeficvt eam ex temporepo - Gculi. pulus CamelopardalemappcllaritSeAt otaeanarratio,vtipfa Hiftoria,fabulofa,nam prseterquam Incefut » C quod anirnaj illud Aethiopibus,apud quos generaturdnulitatum elfe n5 poterat,& ob id,nec ad- mirationem mouere,ita qui illi Auxiomatarum popultfin quibus nati Camelopardales fpečt aculo tam infolenti Aethiopibus effe potuerunti» nugamenta mera. Sufpicari polfet in Afia etiam Camelopardalim nafci,eft enim populo Iudaico interdičlu ne ci- bisquibufdam vefcatur,aliorum vfuspermilfus,&inhis Camelopardalistecenkmv } c\im aute Ter ra fančU/eu Paleftina,tota fit in Afia,videtur aut ille ibidem loči natus,aut fruftraneu fuiffe prte- ccptum,quod impium effet cogitare,quo eius in cibis vfus permitteretur. Locus aute in faero tev- tU fic fe h abet.2W comedatis qua immunda funtfoc ejl anima(quodcomedere debetistbouemoue 3 ^futfr.c .14 &capram 3 cerHttm,7ro/ffiv A«p») oi T avoLtj' iv vrautpctvoccffoLV dvrcL^pdTrrovtsiv o7reo7rcu\ bvpr S' avT iAafSict^S-ocug ar* JopzttAjJfcmv f Kzpcuffiv fxiib 7 UixTi (jeiAcuvo/Jt.tvcuaiv e&otpcue. Latine lic fonant verbatim. Dicmihietiam illa fonora Mu fa, canora 3 Mixta,naturamferarum exdiueyfis confufam habentia ge n er a T antheram variam tergojimul communemque Camelo Jupiter pater 3 quot quantaque excogitaIii 1 quot genera nohis plantajlif guot mortalibus largitus es.puot marinis pifctbus ? figi bane excogitasli Camelorum prorfus variant figuram: Dum induiBi pellibusferocibuspantherints Jllujlre 3 placidum 3 ac manfuctum genus hominibus C o Hum ei longumgnaculofum corpus ,aures breues, Exile fuperne caputJ.ongipedesj.ata planta> Crurum vero non aquales menfura,pedefque nonfimiles 9 S e d anteriores funt longiorespostenores autem G Multo breutores 3 &claudicantibusfrniles : E medlo capite cornu prorumpit rečta gemtnum: Non tamtneornu corneum,fedfecundum a ur e s in medi o capitis Molle s fupra tempora exoriuntur apices } Amplum.quafi ceruiprotundum osdenuefque Jntusinfixi funt 3 & lacl ei etre a dentes, S plen dere m illujlrem ejfundunt oculi , C and a vero porro ejl certtinajvelocibus veluti dami s Summis pane nigrantibus villis. Ha?c ille,nec piura de ratione eum capiendi, & quod maxime interefl: iplius, nihil de velocita- te,quam in Icbnenmone , Vulpe } Strutbiocamelo> lepore haud quaquam ibidem loči omilit, čredo <]uianuda“defcriprionecontentus,reliquo,vtincognitis 3 conlukoabftinuit:At ArtemidorusGeo graphusvetuftidiimus,exin:imauitomniumanimantiumdTecitatiirimumj&velociirimum,quod a partium incbncinnaium confulione negauit polTe fieri Strabo,vt ex loco fuperius laudato vide- U ripotek. I; Q V O T I E S Europa vifus? I N lul. Capitol. Ofiendit Gor dianus Ter - tius. Capitolinus correčlus. OMANI primumviderunteumludisaCefarecxhibitis,vtexVarrone,Dione, Plinio 3 & Solino fuperius oftenfum:fa?pius poftea in Europam illatum reperio. na Gordianus tertius oftendit .fuerunt fub Gordiano Roma Elepbantt triginta & duo, ejuorum ipfe duodecim miferat, Alexander decem , Alces decem 3 T igr e s deccm , Leo- nesmanfiueti fexaginta 3 Lcopardi manfuett triginta, BelbiddeFt IIyenad(cem 3 gla- diatorum fifcalium paria mtlle> Htppopotamus & Rhinoccros vnus 3 Archoleonte s decern 3 C amelopar- Camelopardales decem> De Quadrapedibus Bifulcis. Lib. L 937 ^ decem, onagri viginti^ tejui feri cfuadraginta , & c ut er a. huiufmodi dnimalia innumera & diuerfa, tjujtomnia PhiUppdsItidis ftcularibus veldeditjveloccidit .doieo nihil diltinčte de Cameloparda- libusdixiffe,vtrutn illt in vefUtionecircenfi 5 an in amphiteatrooccifi 5 confedique,an vero amicis donati.InTriumphikiipompaAurelianus Auguftus, Palmyrenis vidiš, St Zenobia regina ca- Duxit kAu- pta,etiam duxir>StpopLilo Romano oftendit, iraenim Flauius Vopifcus. Capitohum A ur e k anus rehanus. inuelhuettpvtUliccaderet ciruosmuoscumeodemcurrucaptos vouijfe louiopnmo maximofercba- tur^mcefferunt elephanti vigintijfera manfuetadibpca^Paleilina^diuerfe^ducenta^uasJlatim Au relianus priuatis donduit^ne dfcum antiona grauaretpT igtides puatuorgZamelopardali^ 4lces,cate- **taliaperordinemdučid.&L boniscodicibuslegendum tnonuit Ifaacus Ca(a.\xbonxxs4Camelopar- Votli[c* cor- dales^Alces. Leoni quoque Imperatori narrat lequiorisaui hiftoria Camelopardalesdonoobla- rtčlus. tos.buidasilluftristedimonij.cumsfunt ha?cex Latina V Volfijinterpretatione 5 nain Graxanon Lelini t Ang. funtad manum. fub Leone Imperatore liomanorum^Aetbiopes attulerunt Camelopardales^&duoš a ' f 9 virosvacordesAŠtatura breuiffimamuos Pjonutos Homefus-appellduit 4locUS Hoincri,quem indicat 7n f 0cc f > \- *- cftjputo lib.3. Hiad.in principio . 1 , , . »#>«#*. ta —— x,\ctyyr yipd.vovovpavoS-t 7rpo A' it i?rk o o v /p-ifJMva vyov,i(At dS-ia-pctrov o/a0p'ov AVJp dai Y[vyiJ’MQitTi povoi’ ^ zripcc pipo'JIatiis, a tquecorreptus,vtioquevitioficeumlibero, * ’ ,c '‘ i7 ’ St lego. fad>ov)ra.dll7r7ro^. ) ovo<;^6ypXttb'i /B^H^ttpo^cu^^olpog.folipeda.epuuSjafi- ^ e p an * Mfttlca^Bos.Ceruus^capra.Porcus. clare Ariltoteles in Hiftoria Animaliutb .to dirZvvdvyt- re ^, iS COr ~ »e; i7ra./u(poTtipi(!pH J eia-'iycLp i(Ai ti/k dr^oS-i^cbvv^ig vtc.Genus fane Suillum £j£./.c. t Ambiguumejl^namdr in lllyricis,dr in P inquiram plenius infra,vbi de Speciebus varijs agendum e- Lib j. c 14 r k. Varijs nominibus hoc animal eftertur,quorum Erymologias inueftigaborfunt enim ha?ctrja_. n ominaeadetn,Porcij-,^//r^r^^.Iftdorus ^ Aip^n^s.Porcus^uaf Jpurvus,ingurgitat cnm fc p orcUs , c °tnoJuto immergit 3 limo Hlinit, P or c or um pilo s [e tis vocamus fetas a Sue dletasta quibus futores de> v °cantttrrfUodexfetišfuantjdeftconfuantpelles.M..V arro inlatinte lingua?origine,8t aliieum fe- Lib. 1 a , Ct j. 9 ,J Uti. Porcus,quod Sabini dicunt de Aprino porco Poridusjnde Porcus^mfia Gracis>.quod Athencis Lib 4. tn libri s faerorum feriptum efi xdvrpcp Kfjis-opKu. locus eft difficiilimus, 8t retradari vult. prioris Partisverba immutataconferoac Antonius Auguftinus,vt fitfenfu s,Sabinicatulumcaprinjocabdt Varronis Jo Porcum, Adrianus Turnebus krniti Varronem lucubrationibus aliter paulo, Sabiniduunta pri. CUi dijcufs *. I r _ /!. .. - 1 J _ L /*_... __ - .. E! _ _ _ „ _ . ! . f . C..-- L . “t 1 1 „. t ' 1 porcojnde porcus.fcnfu valde obfcuro,muItis mutatis lofephuS Scaliger, Sabini duunt Apnim Porc ttm,proinde Po^x.DionyliusGottofredus in obleruationibus. dicunt de Aprino P 1 ^gHspvclPorgusjnde Porcus. putaui legi polIe,vt in Farnefiano Ccdice.diferte videbatu: Kkkk orco, xtv,r,Sa¬ bi m s Lib. i y. Cap. a. num. 3 ?t- V ar r o corrs bi us. Satyra Mar eipor. Lib.24.c. <76 SPorc.ts di- biio G raca. Lib.z.c .4. Sas vade? Thy fus fus. S: roja. 938 Vljfsis Aldrouandi binis Porcoporettpuer .?*/>.nam P^Iaconibus & DorienlibuseltP/KV. FdlPompeiusin fragme E tis. jjuintiporferuile nomenfrequens apnelantiquos erat } a pranominedomini dullum,vt Mareipor, Gripor, quamuisfint,qui a numero natorum quintoloco exancilla dtflumpstent . Hadc m Paulusiiu fchedis, Fdti corruptor • eritergo Publipor fliusPublij , Mareipor,filius Marci, fluintipor ,fhus guintifi arro Epift.ad Fulium apud Nonium. fjnintiporis clodtant Fona a c poem at a, Et locus ille corruptus ita Jegendus. fjuintiporis Clodtaniferi.e,ac poemata Gargaridians , Eratq; Marcipor eiufdem Varronis Satyra 5 in qua dc leruitutedi{Terebat,& berili imperio, ue- tercfquelaudabatqui clemeater & humanirerferuis imperabantj quospaucos &dominoru.gcn- tiles habebantjContra homines fua? a?tatis reprehendebar>qui tot agmina>tot legiones 5 ut ita dixc rinijpotius quam familiasferuorum habebant 3 quihusafpere & lamiterimperabant., utexiftima- uit AdrianusTarnebus.redeo ad Porci dditum fcrmoncm,ait Varrolocolaudatodfediftionem pure Gručam, quod & ucrum,nam 7 sopnog reperitur apud Lycophronem in Akxandria,idem ib F le M. Varroin re Kufcica. Porcusgracmneflnomenantiquumfcd obfcuratu,quodnttnc eumvocant ^oipov. ita febabetporcus.S^/pureetiam Grarcuin eft } LV enim Latiniseft /us^vjaneeft t/j&fpiri- tus afper mutari folet in S. ut Cvrt p fuper , & alia paria. M. Varro in re ruftica, Ioco proxiine iupra laudato.S^j- G rac is dicitur vselim T hyfus chetus^ab illo ver bo quod dicunt Svavrfuod eji immoUrt) a fuillo enim generc pecoris immolandt initium primum fumptum videt ur. Dicitur & ferofajtd ori- gineincerta,autenimfimplexdb ) & antiqualauuoiumdiCiio,autaytr^quamioftrofodit ; ety mologia deriuari potcli. S oiidipsdss S ne s. Ltb.f. Ajinu Lib.li.c.+ii Plinius Ari Jiotelis tran » fenptor. Lib.z.c. 1 2. Correčlus. I n voee Ema tbia. Muti. Lib. 3. c. $y. A!.iti. Lih. 1 i.c. j 5 ?. Ar te mo Ceri ptor. Lib. 1 i.c.q. Cornuti. Lib.p. c. 2 7. Lib. 17.c. 10. SDiuon feri- ptor, S ras cauda. P. j.cap. 11. S P E C I E S VARI AE, & Differentiz. V L L V M animal magis diuerfum, ncc in ullo genere, plurcs fpeciesdcprchen- G duntur, egopercurram nobiliores. l.cumnaturaSuum lit fiflospedeshaberc.re periuntur & Solidipcdes,dixi fupra, & obferuat Fhiiippus Beroaldus Commen- tario in A pulcium:& Plini j locus elt Sues m lllyrico,quibufdam in locis foltdas ba¬ be n t vngulas,cornigerafere bifulca,folida r vnguLa,& bteorne nullurngaiicornc> *fi‘ r.ustantum Indicus,vnicorne&bifuleum, 6ryx , tale s afnus Ittdtcusvnus f ol ‘P e ' dum habet , nam Sues ex vtroque generc e xiil m at ur: ide ofdi earum : locus dl fodecorruptusdup plcnt n on n u II i jdeoferuntur di utrfi čaru m fetusom totus locus cx Ariftotdc tranfcriptUSj^uem conlule in Hilloria animalium, Necprima quidcm verba fana flmtjtu rderibe, Sues in lijmo-,(g quibufdam altjsin locis folidas babent vngulasfc ilicct in I'aeonia,fiue Emathia Macedonia regio- nejn Thcfauro Geographicoadnotauit vir dočlus Abraham us Ortelius. 2. dl ctiam Suu Iptcics quxdam in Macedonia,quibusnuJla uocisautgrunnitusufura 5 &idcomutidicunturab Aclinno. ^.reperiunturfijesalati codem Aelianoautore,cuiusnanatio tališ fere dl. apudcla^omenios Src dl at um exortum fuijfe audi t um e/l^ qui Cla\omcmos vali ar et agr os, quodquidcm ipfum in libro dc ClaZtOmeniorum finibus Artemon confirmamt, vnde tlite locus decantatus, S us al.it us nominatur , id H cjuod ji cutquam fabula videatitr^on probtbeo,ego quod de a mm ali d tel um ab alf f>on ignorabdgiou inuitusretuli. Hicdl Artemon ille,quiapud Athenamm amollitie culpatur,cuiufq»hiftoria'fa- bularum plena? male audiebant,obiter ex Pindaro in obferuationibusin Athenarum IfaacusCa* faubonus,led hilloria illapenitusiniuriatemporisperiit^.mcinoranturfuescornuti, vrcx Aga- tharchideprodiaim abeode Aeliano.Aya-S-ap^/cF>fc Je rac \v kiSimitL lig nipena. iypv.Agathar- chidesrefertin Aethiopta fues cornua babere.Stcx Dinone veuifliflimo fcriptoreidcmplcniusde- finillit. A ijei b~i Atvuv h AiPriC7rU finebcu Tot j opviS-acTovc fa.ovoKipcocfc^iTpd.nipuig^HdjTspc/ecnA ipiav (xlv fAcigpifug Ji uauriAoir l^ovTct.Dinon autor cfl vtqyu in Aethiopta attes vnicornes,& fues qu/, dncrrnesjtemj ouillum pecus a lana quidem ineps&cr untamen pths Camelorum hirfutum. Et Dinonisnaturalis Hilloria periitjVt vixaliqua luperlit tncmoria,&in Pbilippjnisquide Alia?in- fulisetiam hodic Porcosbicornes,tricorncsjquadricornes videt i,ex Pigafetra Samuel Purchalius in Itinerario fuotdlatur. 5. Efl& genusSuu in Darieni Prouinciamoprocul abinerti illolreroj quod America media interEecat } & Mexico a Peru /eiungit 3 hi caudis caiet,catera noftrislimilcs, fedpaulo ampliori corpore,vt nicmoracPctrusHifpalenlisin noui Orbis ddcriptionc.d.vifuntur &in I Lib. L 939 B fl - , - - *' & m nouo orbe Sues,quorum vngula? in prodigiofam magnitudinem excrefcant,fcilicet fefquipe « Vngulis mi' dali menfara. idque in InfulaC/z^^adnotatumabeodemautoreibidem loči. 7.qui Ameuca- rts ‘ nas resdiligentiusfuntexecudtradideruntibidemdreSues, quibusvmbilicusiitindorio, in cx Petro Martyre,Ouiedo,Iofepho Acofta defcribit Samuel Pure halius. Indiaruporci in[pina dor forfobubai- fi vmbilicum habent 3 gregatimincedunt,drhomines aggredi audent,quorum tali 3 nouaculis funt acu f !S . ti or c s , ve nat or e s fuos venantur , dr in ar bor e s compellunt 3 qui defaper e os facile interficiunt dum illi mordendo trunco immorantur.S.mCTnotzntur porcigramine pafcentes in aqua quiefcentesgjt ex Bo In tir ra, dr tero in Relationibus de Braflilia I iq u e t o« vtrofainquit ille gelemento viuunt.antenores pedes ad po a< $ ua vUatn-* fieriorcs collatij breuiores paulo videnturgvnde illi velocitatem nullam habent, ideoj cum Venator e s tss ' acrius inftant 3 aqua fe derepcnte committuntgut quod a pedibus in ter ra prafidium [p er ar e nequeunt, inaquis natantesconfequantur.g.obkma.mm in Guiana duas fpecies Suum reperiri J quorum non ilpecies nulli vmbilicum in dorfo habeat maiores quidem,atque alterius generis,quam fint illi de quibus fupra } licetvmbiliciloco illishaudquaquam diffimiies: aliifuntnoftrisomninofimiles/ed muko maiores,vtelimhi(toriaGuiana;FrandfciSparranapud Hackluytuin. io. illudetiamafidedi- Tom.}. gnis refertur,in eadem Brafilia SueselTe Hermaphroditas,&non modo ambigua? natura’, Ted iu- Hermapbro bindefexucommutant,&ex mare fit foemina,& vice verfajfoemina masfit,quod Societaus Ielir literisexploratum,Iofephofcribente Annomiilehmoquingentefitnofcxagdimo,notauitSimon MaiolusCanicularibusdiebus.i i. In eiufdem anni ačfciseadem litereindicatur.i^m efaelconum Ccuoq.y. colorejcporinis dentibas,molares auteillius dentespar tim in mandibula fuperiore,partim palato ajji xos 3 cauda carere ,cicure flerijomo adpafcuaegredi,ac fronte redire.canu more. i 2.non omiierim in r fag r Mi J " A(ia,& maxime in Perfide Sues agreftes ejfe^ui in venatores dr canesfrinas iaculetur, ne c nifi iciu g 0 ' bus ar an. deftinatOyVt Marcus Polusautor eft,funtq; iidem bobu s noflr atibu> Europais grandiores 3 qtioru mo - diores. larisdensaliquadocompertus efl pondo quatuordecim 3 C\ idem autor veraretulit. 13.funt etiam Stres Ltb.i.c.zg dr Silueflres , depriorifpeciehocloco ačiuri lumus, pofteriorem in fequens caput reieduri. Lib.}.c.}g 1 a^.Sues monftruofa. portemofaj { figura 3 nec minus natura,‘m noua Hifpania,in Vraba,in Portu ve- ^ rerinoui orbis Alumnus Ferdinandi Cortefii prodidicapud Ramufium torno tertio,eadeniq; re- m on Uro fa petit Petrus Hifpalenfis, & Ouiedus in Surama,^ alii,quos,tu ledor,confuIere potes. Huc etiam Cap.i 9, piaculares illi Sues reuocatur,qui in prodigioruc5memoratione 3 capite,pedibus,manibus, auta- Humano ca lia parte,humaniscorporibus fimillimi nafcutur,quorucuraadarufpices, & PStifices,olim apud pite. fuperftitiofos Ethnicos,pertinere credebatur,& nos infra expediemus. 1 ydeniq; fpecies acciden Colom i va - taria a colore inducitur in Suibus,lunt enim fabflaMi 3 ciuericij 3 ruff\ 3 ni^ri 3 albi 3 in quibus omnibus rij. albi fruffi efu fuauiOTimi.-fed vix hoc fpeciem variare poteft. Vt fpecies Suum varia?, ita differentia eorundem notatur tnultiplex, funt enim vite foni, Flac - TD ifinntU ciam y Ldureati ) Frontoniani 3 Cafiani 3 Hortuldni 3 Tragani 3 qnorum conditurasexequitur fufe L.Cg dmm. lius Apicius in re Culinaria,dc alii.Sunt &qucdam impropria,vt Erinaceum vocant ltali porchet Lib.8, io. de quibus hic non agirnus. AE Q_V I V O C A. V LT^\ hocnominehaudcontemnedsautoritatisvirifignificariaiunt,anteon* nia pudendum mulicbredenotarur.Cselius Rhodiginus. v eram dr ntitrkes natu¬ ram muliebrem gol po v idefl P or c um vocabant 3 quod Ariftophanesfignificat 3 ex quo fa- cetijjime quihufddcbctnnatu verbu yoipo7r'r>7\di't 3 quoddgmficat Porcu vedcre.i.captu _ _ rascorporequarerc. &Etymologia, iaprideaduotauitvirmdefdfeinduftrig Vlyi fes Aldrouandus immortali opere de Teftaceis,qui cofulatur.^urfiumor alJoTor quali muliebrepu- dendu audit apud Fauorinu. Fons & origo vocabuli apud Suida ex vetufto autorc. AjcpozoptvS-k, ciozai poipo7rcoAy\(soi.Vidcris in Acrocorintho porcos venditura ejjejdcftfore mer c triu Corinthigvbi pudendamulkbria PorciappclLitur.hd. vertic Hierony. V Voifius,haudquaqua rečle,quippe ^o/po- Porcu vendere eft de vna fingulari foemina vfurpatu,cui vnus tantu lit %o7p oc, e quo qu3eftu faciat,non plures,&locuseft Ariftophanis,qui de vno Porco veduto,no vero pluribus, neceffario capiedus.Ne id tatu Grarcanicte fuilfe cbfuetudinis videti poflfjt,eade vim vocis in Latino recepta fermone perfuadet M.Varro in Re ruftica .#,«^nofiramulieresgnadmenutricesgnaturaqua fa¬ ntina s ut,in virginild appellat Porciifa G race faipovfanificdtcs e (Je dignu injigni nuptiaru . \ pparet b Ub.zf.c.z6. j Vudendam muliebre, I .ib.3x.S1. V Volfa er- ror. Lib.z.c .4.] “ v4V WUlUUdllUd 3 qua: lLKCi lliulli OC I^UdUiUpCUClU Vil)VI dillb pidtvi)liu doconlormitate, ouodaiiialfcruerunt,&dceopauloaltiusrcpc.tam: non inmarimodo, fcd K k k k 2 &aquis Tifcis Por¬ cu s quis i Vlyfsis Aldrouandi Lik n.f.23. Natura lo- quax. 'Pifdi mufi. Lib.i.c.18. In lArcadi- tis. Lib.^.c '9 * Lib.l.deCe^ tis c. j. Lib. 12. c.6. E f ymol Libji.c.i. Ditftliu Pii nij & S.(lia¬ ni. Lib.if.c.j. Lib.ji.e.j. Lib.f, depi- fnb.c.%. Lib. j.pagin. 3 16. Sordi ius, lu xwiofus 1 in- doiias. ASl.uSc.i. Li.i.EpifJ.4 P 40 & a^uisduIciSusalirur^nam inter Panubii pi/čes^o?po/ /Vranumcranturab Aelianohiftoriana. H tara! 1 rillud Jane Jange admirarionc d ignius de eo exiltimo ejjt Loefuacem (jr babere vocis v fara. Vt ex Philofopho obferuat Gilbcrtus Cagnatus Annotationib in Lucianum.Hoc tamennegamt vir do$uslui$in Pppianum obfc r u i t ion 1 bn s, & difterui plene ad illud Claudiamlib. 2.iaR.uffinum. Jjut iu'šlo plus rjje loefttax , arcanarj { fueuit Prodere >pifcn[ias frtur vici ur m in v n d as Vt nimiam penfent tterna filentia vocem. Certe iJIa vera efe fententia Artemidori in Oneirocriticis.« ywn h ya./y£tviuova 3 bim dprnp/ccv,^ pa- pvyyct Ippvcn.pifces(int vocis expertes,quippe cjui ne p, arteriam,neppulmonem^autguttur obtinedt. lubditdeindeesesnpla quorunda pifcium,qui quod querulum aliquem Ion um edant,vocis vfura habereideodicancur, &de Delphino ipfenofter Aldrouandus:atq;ideeritdepifcePorco,cuius F natura deferipta no n rn congrue ab Ifidoro Hifpalerdi^flra marini,etui vulgovocantur SmUtjfui dum efcam qutrunt,more Sms, fub aquis fodiunt,circa guttur enim habent oris ojficium,jr nifirt- ftrum arenis immergant } pašlum non colltrunt. C.Plinii Jententia his verbiscontinetur 3 ex Apione* cuiusoperapenirus perierunt. Apionmaximumpifciumejje tradit Porcu,quem Lacedemonij Orthrz gortfeum vocdt,grunnire e um c um capi at ur. nefci s quomodo haccu Aeliani verb.s fupra laudatis conuenient,iIlefluuiatile pifce,& in Danubio capi, ifte pifciu maximu facit,qui certe non videtur in fluuioalendus 3 accuratedifputat IiondeIetius,quiconfulatur. Nec vt Porcus terreftnstanturo ftro arenasfodir,grunnitcum capiturjed Aprorum inftarfetištotodorfo horrefciteodem Plinio narranre, Inter venena pifcium funt Porci marini [pint in dorfo,cruciatu magno Itforum 3 remedinm e št lim-ts ex relief uo pifcium eorum corporc. fed vt in 1 ior o ftendatur li ni!icudo,trad itur Strabono autore T hynnos dici pofTe Sues marino f q,a glade ad littus deciduo vefcantur,& impinguefcat.Eft & Porcus Niloticusfcu TroTcifjtog ypipogftuuialis fus dequoex Strabone,&ali:saccuratedifputat nofter Aldrouandus,nec indiligeuseft Gafnerusi&diftiričtiusIulius.Q?far Scaljger,qui Delphi- noruni quadam fpeciem ait e(Te,quam Marfupas minores vocent aut Marfumos quafi m ar is Sucs . G meminic Hpicharmusin Nuptiis Hebesapud Athen*um. ^i;,Cx(v'idig /3oby\osaaoi t t ^ leiSctp 0£ Sues , Hytn ide s ,Sclea,ac Cit bar us. Et eodem in loco ipfe Epichartnus. yjtXZldiCTi Vi; Ti hpoMlS Ti f dsTTldoV KCOCOV. Cbalcides , Sues, Shlut^ac pinguis Canis. 3./ , ^ededitus,acraginaj,!lliteratus,fordidus ) quiqueporcin*quamhumanj conditionifitproximior.Suidas/ 3 «;«/ 3 Jb,Moc Bos feptimus de bonnmbus slu pidi v,erat enm porcus ex farma [dem Boiostij Sg. B * otius Sur de šlupidis jr mdociis. & alias notum eft Baotos ftupiditi- tis Sr ignaui^argui folere extriti(Ti no Horatii & Ciceronisconuitio.denuo Suidas toU itrtrozpi Tng viotv etreig. H ippocratis filij sfimilis eris tej ( vocabunt Bhtomammam. bi deridebantur vt S Hillifp indo:li > & Capitones.k a capienda tnens feltiuiJfimi Plauti in Moftellaria. Dijp omnes perdant,obolui Hi allium, Germana illuuies,rufticus hircusfara Suis. Q.Horatii notuseftdefe ipfo verfus. Cumriderevoles Epicuri de gr e ge Porcum , Iulii Cajfaris Scaligeri eft lepidum epigramma. Rogahat in conuiuio fatis clar o V bi federent nobiles magiftratus Ciflertiorum flofeulus Monotarum Potiffimum qu t a carnibus probaretur, Niljilaltos mor atu s/vt decetf or tem, S tat im Pic at us dtxit e [fe P or cinam t T um Prtful,ergo cjuid lepufcuhs pet, Perdtci.jr A 11 agent, P bafunop ? Hic Ule nar e bis ter p permunda , Hoc, quod gerebat^vncliore mantili , \ Ceruice fluxa,pendulum librans mentum, Suocanora labramore difplodens > ^ H £ De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. L p^i J sl as alendoineptiufculas, dixit y llldm firnittrnameffecarnis human^: Maffe y inquit Ule , vera pcanitvates Vefier Galenus y de Canopicis fcribens> Vocans Afellos a cibis apellims , TA on Igdct istfui vos vocauerit Porcos . Plura infra hoc ipfb traquod ca p'ge s frumntum porr kit. ac deinde paucis interiecHs fubiungit. P or c e funtfignafulcorum>qu$ vitra fe taci feminaprobibent,porcere enimprohibere fepius legi mu s . A c, cius Parergorum libro primo Bene pr ofc pas efpgerare ordine porcas Bidentes ferro teči as derutre. Pacuuius Atalanta. Magna te,vt verear eloqui,porcet pudor. EtmiusTelamone. Dum me fetttit facere Pietasgiuiumporcetpuder« Varro Maino. Hune Cereris ministra pttgihus pa is porcet. Lircelius lib. 6. N on te porro procedcre por cent. Hirrc mendarn eluo ab Vlpiani Iurifconfulti textii,qui ex Sabino & Caffio ita ait. fulcos tam P Vlpian * a.-.- aquarios,qU£ Grfce G mceluc appellantur,fi quis faciat,aqup pluuic arcendc ačtione e um teneri air. reBus.l. v C Legendum eft, E lic e aut Helic$ dppe dan tur , G rxc i i A/»a?,aut tAizag vocant. Dubius eft,& var jas "g lečtionis eiufdem Vlpiani locus.r icinHslocifuperiorispratum it a arahat,v t per fulcos jternque gor Vw^;. r „ f - r ,, tas,aqua adinferiorem w»/br/.gIoflbgraphorum mira infoitia zftportas interpretantium,^ 'por „■/ /. ^ , ’/ tamaquamadfunditminferioren, k cum fitlegendum porcas.V&us Pompeius. Elicesfulciaquarf rgtf.sod. per quos aqua coliecia educitur eliris. Et alibi idem G ramroaticus. IucUlp,foff^^qu<^ in v tj s fiunt,ad G-ojfopr deducendam aquam , pue deriuationes de riuo cemmunipičic. Eteodem libro. iniiccs, canales, in Pf ■ quosaquaconfiuitinvijslapidcBratišabeliciendodičii . inde vox antiquis vfirata inlicitores, f tlicatores gloife Philoxeni. dicatores vpoo-zovra. redeo ad povez m. iiidorus H i fp a 1 c n fi s. por c.im dLC.&mt)qucinarandoextat- l quodverodefop'uKiejlJiramdici'Q}.o$xY.'\l\n.QQ':xccporcaTo u,iTa.. i_ib. iy c > %vruv du\ttx.covo? 3 qitodinfulcorummedioalti[jimam. Sic explicaturnon inteilečtiis Gaudia nilocus. —— -■ 1 pudisfitientibus aruis Arida ieiun$ feges interlucet ariji e . G.Sucutam appellant machinam 7 racionam ,a forma,vt putO;,qnod eaSuisroftram referat, iP fic Equus 3 Aries 3 8c alia,apud Poliorceticos, inftrumcntafuntoppugnandispra?iidijs. fufe Adria- nusTurnebus in Aduerfarijs. forma eius tališ eft,plura ligna rotunda večtibus traieqtnbus rcleuatur prpum,domi L* ic.jjdoca. ^ampreflareoportere.m melioris fidei codicibus,cft,(?/(»^rfW4^r,quod obferuaffe comperi viros dočdffimos Spiegelium,Bnffonium, & nouilHmc Caluinum. In Lexieo ■ " "/ I ter is. lab j.in ka¬ fro?. dMachm 'na. Lib. •2j.i-.j0. Kkkk 3 'COI- 9 4 : Vlyfsis Aldrouandi 'C O I T V S, PARTVS, foetuum numerus J elečtio,vox. Lih- S.e.fi. Tempus. A etat. ‘{jM®' ■ tu C o it us. Kbortio. Foetuum nu me rus. Ltb i.c.T Genitaie. lAetas. D naturam introfpiciendam accedo.ac de admilTuraquidem retfte Plinius,& fu« fe. Sušili pecoris admiffera a F auonio adaquinočiium vernum, at at is očlauo mcnfc, quibufidan. in locis etiam quarto, vfque ad feptimum annumjn alijs erat,ad oBauu annum .partus bis anno,tempus vtero quatuor menfium :numerus fecunditati ad vi- sj^l cenos, fed educare tam multos nequeunt: Diebus decem circa br urnam Bat im denta- tos nafci Nigidius tradit,implentur vno coitu,qui Vl g enit “ ra deindeitretro,donečperueniat adlanium.c[uod Varro Plinius aflcuerauit buem tam in> p atus <’ r0 _ patienterfarnem ferre, vtproprium foetum abfumat, aliocibo ckficiente, veriflimum eft &expe- prios deuo- rientia,& veterum teftirnonio.Claud./EIianus.-S/itt////«* pecus explendo abdomint tat opere dedi ton* ra t, & borni* cfi,vt ne proprijs q uidem fetibus feis parcat,neque helluationem feam ab humano c or por e abfiineat, n °s. qu.e caufdefi,cur huiufmodi animal impurum, deteflabile, (jr voraciffimum , apud Aegjptios fumms Lib.to.e.td. ediohabeatur. pergoporro,&naturaminueftigo.Ariftotelesin Hiftoria Animalium.A«^ farnim genitaleeacontinet parte,quapecorisvberahabenturfecum perlibidinem turgetacprurttadeoi- G tumfurfum tantifper hoc retrahit,vertitque foras,vt inde marifacihorfit coitus,refcifium id longe, produ čHu s ,& dehifcens amplius eB. Et de a?tate verris ac ferofa?, qua gcncrare,concipere,acpare. Lib.f.cA 4» re folent eodem illo opere philofophus. Suestum mares,tum feminacoireincipiuntmenfiočiatir atatis fua,quamqrtam mas,antequam ftt anniculus,prolem generat vitiofamfemina anniculap** rit,fic enim tempus ge r e udi vteri exigit, fed non omnibus locis eadem atatis ratio eft,vt dixh tam e ~ nim Sucs,nonnufquam tam m ires,quam fcemin*,quarto coeunt mcnfe,Jexto tamen ita,vt & p rt l Cm rpimius Ari nerarc & educarepojjint. Diligentius eodem opere executuseft ea qua? ex illo Pliniusantea tran- fiotelem trd■ lcix pfera t,ita ergo eo loco Sues cicurcs vterumferunt men fes quatuor,numerus partuumfeurimA fcribit. A( i v icenosfitamen multospepererint,educare omnes non queuntfencfcentes etiam pariunt quidem ^'P/ ^rlhtas f imi ^ m °dofed tardius coeunt,implentur vno coitufapius tamen fuperuentumpatiuntur^ea (aufa% f • m n ' *I U0£ l C0ltnm bumorem, quodnonnulli Apriam appellant, emittunt , quodquidem commune ornni- A nria. ^ !is i^cidit^ fed aliqua vna cum hoc,fcmcn etiam admifjurn eijciunt: fcetus,qui in vtero la fes mintt- Metacbar *. tufijue fuerit , Metacbarum dicttur^nafi Poflhumum voces^juod in par te qualibet vulua accidere po Primoortus tefi.cum ferofa pcperit.pnmam mammam porco^qui primus nat us eB, prabet. Cauendum,ne prima $ por c us. fubatione^ante aur as flaccidas,coitus fatfrufiraetenim fuerit,at fi plena tam auiditate,& defiderto ./.vrf; /lac upidinis turgido admi(fiurafiat,vnus,vt modo dixi,initus fiatis fit. H a'c ita Ib habent,at de tempore Tcmtus inf men lis, quo il!i admilTuram auidiusexpetunt,ex Aegyptiorum arcanisrationibusquippiam di- />squa co ut uerfurtl adfert Plutarcfius. oiaoioK Sl fe rw v v dvitpov feov fiovvaau, de txdXi uim. um J x ' rogatiuam expreirit in fuo fexu & genere,apud eundem autorem Gryllus ille Circaus.«c» hic,vt 'Fag. 990 . inter homines feminafimulatione recufationis ludunt,aut libidinifiaudes,profiigias,denegationef- que pratexere folent,neque mar e s Bimulo miranticuidam, quide(Jet,quapre- da coitš nori pter alidt bcttia nunquam marern defiderareni 3 nifi c um pragnantes fieri ve [lent 3 verba funt Aureli j c upiunt. Macrobi ),re(j>ondit,beftia enim funt. , ■ ' l * f,II ° j De fetus mukipliciratejac numero, varie autores dideruerunt,vfque ad vicenos procedere fo- Gaufifacan lere Pliniusex Ariftotele fupralaudatus indicauitjego vfquead trigitna progreffosdocebo infra, dttaUs - t vbideAugurijs.Tanta?fecunditatisrationemex Democritoreddit Aelianus. Cur Sus&Canis Lib. iz.e, 16' | j jiht tam f*cund.t,& multiparp 3 Oemocritus caufam adfrt,quod multiplicem vuluam 3 ftr feminis fel. las receptatrices malt as habeant 3 eas omnes Jemen mn vnoinitu implet,fedtterum,& fepiusitla pro- t : feminantursvtfrequentiafeminis receptacula impieantur.Sic coit,concipit,parit,educat fuos tguis E loSlio. Susifequitur vt de ratione pecushoc eligendi dicatur.M. Varro in reruftica .quifuum gregem ha- Lib. m 4. bere vult idoneum 3 eligere oper tet primum bona &tate 3 fecundo bonaforma,ea eft c um amplitudine me- brorum 3 praterquam pedibus 3 capite,vnicolorisvenus quam v arij,c um hac eadem vt babe ant ver res, Cofov. videndum 3 tamvtique(intcerukibusamplis,bonifeminis.Suesanimaduertunturafacie,aprogenie 3 Deftriptfo. B Ce rmx. ar eft one c ali, a facieft formofifintverres,& fcrofa,a progenieftporcos multos pariunt 3 a reftone-fi ^ potiusexhislocis 3 vbinafcuntur,amplas,quamexilespararis. Emi folent fic,illafce fttes bonas eft e 5 pftftf' entes. baberepue recle licere,noxifque praftare,neque de pecore morbofoefte, fondefue? quidautadjciunt p,,. perfuntfos eftfe a febri,& aforia. Hanc ftipulationem in omnium animalium empdombvis J atquc^ Forma tem ade«feruorudiftra Vocem etfi aliquibus porcis negatam fuperius indicaui,tamen communior fententia amibuit, lumella tri. id zoičetv Grxd,Latimgrumire vocant 3 Iuuenale Satyradecimaquinta 3 & alijsautoribus.accedit ftriptor. Aelius Spartianus familiare fuitilliftas qu%ftioncs Grammaticisproponerejvt dicerentftngula ani- ^^°ruar. e . malia quomodo vocem emitterent,velut agni balant, porcelli grunniunt 3 palumbes minurriunt , vrfi Q runn • fpuiuntj leones rugiunt.leopardi riti ant, elephanti barriuntpran? coaxant 3 equi hinn'tunt,afini rudi - K0 jf' ei ' untjauri mugiunt. Dicit le Ifaacus Cafaubonns locum hunc illuftraflein Diatiiba de vocibusa- a rlslo^b nimalium 5 quo opere fe opes Gra?c£ lingua; cum Lating paupertate comparauir 5 fed nihii in eo ge dcbarna^l nere ab ilio editum.Nonius M arccllus.grunniredicuntur Porci,quodeorumproprium vocis eft. Ci- «~ 4<3 3. Sc. j. cero T ufculanarum lib. 5. autgritnnitum 3 cum tugulatur S us. Varro Aboriginibus osipi dv.j-peoTrai/ Geta. csioiQ.de hominum Ndtura.grunnit tepido latt e fat Hromela mačlatur porcus.Ld.ho.nus bedigito. Gap^.z. num* Grunnientem aftexiferofam. Ouidius autquilibet alius Incertus Poeta in ElogiadePhilomela Sordida fubpafcensruris pcrgraminagrunntt. Illud non omiferim vocem Porcorum Gry vocari. autor eft IoannesTzctzes T o ypv po«roc m ovv%pt;,j(ftj » tpcoft t5 yoipov, t(ftty pvT« S'i aujapia, /uutptircov og-potzitav To^pt/ yovt to tfutzpoTaTM u,7rctv U 6 . Ghilia.tr c. j 944 Vljfsis Aldrouandi Cry fiat,di.oconHderanda,locus,&cibiqua litas;acdeloeoquidein M.Varroin c r - ica .InpaHulocusbuic pecori.porco.ap- tus 'vliginofus./jttcd di leftatur nonftlr;■ caua.fd ctiam luto:itaqt*e ob eam rm a- iunt lupos.cufnftnc nalit fues.tr aken- ntjtfue a daquam jq uod dentes fcruoremcarnis fene n epu e ant. latius in prarccproiJlo ','jf'\\sQo\xtxrQ\\zc:ts.cmx\i.Omnemporrofi* tvm ruris pecus hcc .Tpoxa'\$.vfurpat .nam gr montibus fr can/pis c mm ode pafatur.mcltus t amen pa* luftribu* agris.quamftitientibus.nemorafunt conuenietttijj ma,quc veftiuntur quercu.fubere.fago 3 cerris.ilicibus,oleaslrisgtamaricibus,cotylis',pon.ifirtJqud fduejirtbitf ,vt funt (pincalb^gnc^Jili- qti£>luniperus,lotos.pinus.eornus.arbutiiJprunU} g-cauttrus.atque Achradespyri.b£cepimdiuer fts temporibus mite ftunt ,ac pene totoanno . reg e m faturant: atvbi penuria cB arborum,terrenum pabulum cavfeliabimur,frfitco limofum pr ferenus,vtpaludem rimcntur 3 effodiantqud lumbricos ,, at,j, in lato volutentur.quod h ute pecori eft gr a fji mum:quiseiiam vt acjuts abuti poJfwt.namq, & idfecijfe maxime per {ji at c m profitt.fr dulce s er ut f e radiculas aquattlis(ilu£,t anqua?n fcirpi iurtci- que.degenenfg arttndims.qna.tn vulgus c termam 'V oc at trtam quidem c uit us ager opimos reddit Sues, cum e H grarmnofis-.fr plurtbus generibus pomor um confitusgut per diuerfa anni tempora,mala.pru- na.pyra.multtformes nuces.acficumpv£beat Eadem vcrbisnonnihilmucatisPalladiusTaurusre- tulic in Februario. gertus bot, poru, m omnibus loči s haberi poteft. melius tamen agris paluftriltis, { "Lota grami- q*-* m ftecis ,pracipue ubi ar kor umfuttuofarumftlua fuppcttt quafubtnde m at uri s frugtbus alterna riofa. p cr annum rnutationefuccurrat , maxim c loči s gramtnofis.f; cannarum uel iunci radice nutriuntur . Cibus. Ha’c de loco abundefint dičfa,fequitur v;čius ipfe,aut obus, qui miru m quam vari us, C.Pbnius Lib-io.c. 71 . v ix fibiiatisfacic. quardamciusJocaadfcribam .ebifulcisSucsomnicibatu. f-radicibusaluntur. Lib. 13 .c. 1 8 ^ j e j 0t j ra c jj ce agetl šali bi .ne c aliunde magis.quam purgame nt is cit/s Sucs erajfefcunt.z t C« glan- 'G> i *ndv dibus frcq uentIUS J ( l uarn vilo a ^° cl ^° vefcatur,videndum ex eodern autore,quo glandiuro g cne Lib.i6a.č. retnaximecapiantur,&ancx omnibus a?'qualiterconicftis eadem carogcneretur. Hcergo .glans Fagea. gjfiernea. Cerrea. Jligna. EJculea. Subere a. R obor e a. Cap,t.6. fagea Sitem bilarem facit 3 čarnem cocitbtlcm. ac leucm.gr vtilem slomacbo 3 iligna , fuctrt angujlam % nitidam ftrigofam^ponderoftm,querna dijfufam & graiiijfmam.fr ipfiglandium dulci$ [in(l f nxi '’ mam buic Cerream tradit Ntgidiusjtec cx alta fordidiorern carnempiec d uram. Ihana tent ari Sues , ruji paulatim de tur, bane non/jj\ m am cader>; fut)go fant čarnem (len Efculo, rclore fubere-qua glan- demferunt omnes frgallam,alternifque anmsglandem. bare lunt glandium genera pra’cipua,qui. buscaro diucrfiflimagencratur > & infra diifufeexquiram.ncchicomittamSalaniandrainimpu- S jlamddra. ne ncc a rbori iri opere,icd poma otnnia veneno in Hčere, & edentes necare, fr tamen tanta vis ve * Lib.rS. c. 4. neni a Suibus manditur, dom ant c eadem illarerum dtjfdcntia. air idem Plinius. aliospercurroau- Cap.26. tores, quiobuia quitque de Suuin cibis fubminiftrant. Palladius Kutiliusinrerufticain Februa- H ittnalis c: rio. defcicnltbus alimentis per btcmcm.nonnunpuam prabenda funt pabula plandis, cafl anea.velftt- gttm viha euerementa c at er ar um * apertius Modcft us CoJumeila . Nec tamen propter bac parcetur co}i ! i- borrcis,nam ftpe de manu dandum eft.cum foris de f cit pabulum,propter quod plunma glans vel ci¬ st er ms in aquam,vclfurno tabu lat is recondenda eftfaba quoque frftmilium leguminum.cum vi lit as permittitifacicnda eft potcftas.fr vtique vt re.dum adhuc laciant.viridia pabula plerunque nočem, t ttaquemancpriufquamproccdantinpafcua .condittuis cibis fu sl menda funt, ne immaturis berbis Lib.i.c .4. cietur aluus. eoquc vitio pecus emaetetur. fed Sc Vairo in re roftica i Jan atne illos praJcripferat. Hordtum. boepecus, 'poxc.ws.alit urmaximegjande,dctndcfaba.bordco,frcatcroftumcnto.puarcsnonmodoptn C hm de s ho- guetudinem ejftciunt.fed ctiam carnis iucundum faporem.Paftum cxigjvt feculaimitcmur aattqua,exca Ad Sat. 14. hdo cinere glande s. L. Apuleius M i! le fi is. V£tuftagla.ndis ferino remoto p abulo. S j id J. s perice 1 n vo - f f ' 7 ' ce fiaAavoi.glandespalmarum ,qualesapudGracoscernunturproferuisreponebantur^uaveroipjis t \ % p r i„. dominis ajjeruabantur erantfdett*dr,vinumbibebant de glande pahna. Seruius Miurus Bonora- i/ inu eX g/g tuš in Cbaoma Epirottca abundant glandes,quibus antea hornines vefceba»tur.\ nde ad ve ter j S vi- de. r£parcimoniam,aut veriusfilueftrem cultum cum iauciria mutatum,fignificandam, Puer quida Adlib.i.Ge- in Nuptiis Athamislolebat inclamare t.k alii Scio apud l.G.glandisnomineomnes fruBus continerfivt Slpilibet fru definituma Caio.atq; kzaBioduodecim idbularurnmutlhfmn, vteftin Vlpianitextuapud Im ^ ius ^ jperatorera,ad Porcos redeo,qu i glande pinguiores fiebant>ut h*c piobant loca. Virs.lui.Geor. 3 ' d' Gandemcp Suesjregerejub vlms> L.vn.C.a^ ht eodern libro ad finem, gbmdeicg. Glande Suesredeunt Leti, HomeruSjSi adeum in ody(fcealocu Didymu<;Gramraa£icus > &Eufl:a£hiusAr,chiepifcopus» Li.i3.p\404 Arne; Si yi cruitxort7ra.p111uivov.eti Si vt/aovactt nap’ 3 copato? TTiTp^iTri rizptvvi ApiBoucrvi i&ova-cu fiaAavov [Aivaeix.ia,i(df fjtiAav uScop Glande pi n ~ nivdcrcu^a 3 -’ uitrtnrpipei t id-aAmav aAonprv. guejcunt, lnuenies illic fuibus ajji demem.ba autempafeunt Apud Coracis petram>ad fontem Arethufam t Comedentes glandem gr atam,(jr mqramaquam BibeutesAjua Suibus nutriunt jlorentem pinguedinem. Pr«ter laudaios cibos,erant alii,pr«fertim frugum quarumlibet retri menta,aut purgamenta, vnde Pa ra: mi a vetus Porcumcollauiarem appellauit.Fefius Pompdas.Colluuiaris porcus dicitur^ Colbniaris ijuicibo permxto>&collumonenutritur, Erantdenique &£ur£ures inabisbuum£requentes. Vn- Porccs. de Piautusin Captiuis lepido fco nmate. T um piftores fcrophipafci , ejui alunt furfuri Sues } jpuarum odore pr at er ir e nemo pnjhnum potejl Eorum fiquoiuf[Uam ferofam 10 puhlicocon/pexero Ex ipfis dormms^meis pugnis>exculcabo furftres , Defagina agenduinjfed paucis^ locusinfign ; selt Arifiotelisinhiftoria Animalium.?a Si zi- fcLTcoSn rcov fidm , r/uipa nfif bypia , nfij\ offa utuzap^apoSovTa, ardvra zap7ropaya , >(cf\ 7ronpdya fati Atav zctTiyo,uiVct ad as-i%co th? vo?, av r« SitiziTa 7aon(fif iugi p 9arov 7ypo$ TtaLaav apopriv auv £dav W';acuyjnifivehemetcr efunant,exccpto fne>qui minime berba jr ugum tj, appetens cstffed radie um maxime ex omnibus animalibus >quoniam ribi it ap- tijjvno ad id negotij e št facillime etiam omnium idem boe animal ad quoduis pabulum a(fuefcit,&ce- lerrime quoj in pinguedinem proficit 3 pro fti c or por is magmtudme : fxa'Tinta enim diebus pinguefcit Explicat in lequentibus deinde, varios ritus in porco faginando,& cibos,Latina apponam,quia_. Grtrca egregie expreflerunt. Pinguefcit farne prafatigatus tnduofr c at era quoj omniafere mtlm prafatigata farne pingue funt fagi n ant a triduo iam qui Sues obe fant , T hraces cum per faginam po- t um pr ima die prabuerint,po(linterpofito vno die prabentgu duokusjeinde tertio,atj it a fubinde au- gendo numerumgufj adfeptimum, curant.pinguefcit boe animal bordco,miliofcu.,glande,pyro,cticu merefedmaxime tum boe g um c&tera,qmbus venter calidus cittfuieti gmmctione pirmuefunt. Pre- cautio illa non leuis de glande eodem libro.*'«) orpo; t*V rpoipnv Wl yp ticauov >1 ri^afpt^oi Si 7rpc; 1 o Trcuvotv TffrpitpHvji tpifiivšb-ot /gt/T« crOcsoigb Si oAov fAYi7rcieiv a 7 r?.nv rrvrpcpiv,a??.ci 7 roui?\m',zcu. peti yd p txiTcL@ci?^ovctrt,xaL&d 7 rip ufj ret ttMtt (jucL,^ ttttit §u.c) 70 fti v ipupoicav j 70 fti v quemadmodu cr c at er a animalia,tune enim fieri aiunt cibi v aru tale vtpartim inf c tur, partim impleatur čarne far tim opimetur. Glandes fuauiter quidem a Suibus comedunturfcd čarne humidamfaciuutf foU dentur.effgrauidaglandem copiojiuscdennt,abortum faciunt.vt ouesSji illo paucis (L..PUnhis.pinguefutfex&gwta dielusjedtnagis trtdui inedia fagin at tone orfa.El\ ctia genus quoddam conchai rnaiinvp,quam vocant Mytulum, quo pinguitudinem in Suibus vel gene rari (čripfic Leuinus Lcmniusin occulrisnaiur^miraculis C ocharum boe genus, i n o u i x,qm It aort tiraj m ari tim a apud nos fcatent , Mytulos vocant Mujjclengmirificc fues refcitfiaffluetiore huiush- quarnine decoclum psobijciatur.mkdnda Apicii drča hanc faginam indullria 3 out vefania .Inuemu M. dpici/jVC rba luni 1 3 1: n \\>fico,carica,faginatis,ac fatie necatis jepete Misijipotudato. qui locuse- get lulpenfa virga cenioris. & fic viderur legend us./f^ ari da fagtnatis,acjiti necatisgu\ (\c j cof carica faginatis,&afatietatcnccatis. Nec minus pinguitudocaufabaturrff 4 /?rrfd ^ liusladantisaliusgrautdaPjalius^grotantifubmiinftrctLirjVtnullumanimalfordidiuSjnulliimci- batudilficiliuSj in reruin natura ^dicarn &aliud non tninusverum } nullum vtiliusrcpcriatur.lllud obiteradnotarim viliflimosquolqutcibos tantumimpendiijmexplere,Horatiusre^v. ‘ //ac Porcis bodic comcdenda rehnpues, Pinguitudinem incredibilcm SuunuetuJcrepleriq;,in iiseft M/Varro locoinrcRufticatoties laudato/ed bde m fuperatquod ibidem babetur./« Arcadta fio fuemcjf amefeclatum,quapro pinguitudtne c ar n is ,ncn modo firgere no pojjetfed etiam vt in etus c or por e forex exefa čarne ni dum fecijfet,& peperijfet mures.mcminic tam pvodigiofi fačii C. Plinius, plenfj ammalium c F pingui- g tudofinejenfu,quam ob caufim,Suesftrantes a nrunbus traduntarrofas Nec illud omiferim hcc loco pinguedo non die voeein Latinamdčd pinguitudo .aiii praoccuparunt J & egoad alia tranfeo. VSVS IN CIBIS i apud Romanos. VI L LI pecoris vtijitatem nihri ^ue tedatur ac frcqucm iflima eius in omnibus Romaroiumlautitijs,accupediarijsob!eč!amentismcntio,legum etiam Ccnfo- riaium crebra cdida,quibusid totiesCiborum genusintcrdidumreperiturjvbe- rem dereea dicedicampum aperiunr.agmen ducat M.\/zxxc.Sui/lutnpccus a na¬ tura denatum dicunt ad epulandumatag, tj s anfnam datum efjeprotnde ac fale 3 qu& L:b.8.c.ji. ftuaret čarnem. C. Pljnii verba ftJ n t. Nej ah o ex animalt n um e reji or tn at eri a ganca 3 quinquaginta , prope fapores iC um caterisfnguli.Vt ha:c planiora fiantdocum apponam ex Tuo Limohuic quam tračiamus B De Quadmpedibm Bifulcis. Lib. L 947 “.. tra&amus rci peraccommodam. EU enim res fimillima etn* Chalcidenfis hojfitts mei^hominis &bc 4 DicadJib* toi>& fciti conuiuatoris >dpud quem folftitiali tempore comiter accepti c um miraremur,vnde ilheo te p ^ ^ ^ ^ pore tmni tam multaj&varia venatio,homo,non ejuam ifh fnnt i gloriofm y remdens > codimenttsait v a men ‘ ti! rietatem ilid^feciemferina car ni s ex manfueto S usfattam.Hoc diet apte in čopi as Itegis.cjue pan- Uonem . lo atite taci at a funt^pojjegvaria enim nomina armoru,£? multa nonnna gentiu in a udi tara , D a has^ef K g imitato . Mcdos^& CaduJioS)Eiimaos 3 Sprosomnes efe^baudpaulo manapioru mehur propter feruiha lugoma-, q*A mili mge nas.<\ u a fcitiflima fabella ad redarguenda Antiochi Regis legati vanitate excerpfere pkr^PIčriciisGlireanus in Annotationib.Liuianis,«ScParftniographusin Chdiadib.Etiftiuf- (df fOZupOfOZVOV TOTrAtf^OgrCOV KpZCOV, )(dl ^ClVfOCtfoVrog TTO&ZV 0)VTCe i(rzv,ei7retv rbv ^tvov } cbg veta Trdna, \crh pp cntzuaG id Siasg dzovovrzg } ^dvrzgydp ovroi 2 v po/ enhj07rAct.pt 01; Siapzpovrzg. Cuapudhojfite fuucanaret-^ copta reprehederet fercnloru^sluperetjgvnde tavaria venattonecopar a/set , rc[podtJJe ho[jnte y ommaex ma- fueta Sue fuda,par atu tatu,dr codituris difcrepdtiaNolite ergo,infit 3 viri Achd.nec vos copias rni- rari Antiocbi 3 cu hajlatos 3 /pcculatores 3 & fatellites auditis \na omnes Syri funt armatura difftrete s. idčqs aliis verbis repetit in Apophthegmatis. zpnydp zvyaAziSt Trapa, rep^ivcpSesTrveSv$au[odf<~iv Trg,197. rorcov tepta? vAr^og, dt7r£iv Slrbv^zvovfriravra &rctvra Wt ^o/peia,, bdii&maximepran- Conaiuiaor dia per Jingulas literat iuberet fcisntibus feritis^velut m quo er at AnferjAprugnajAnas } itc\pidlus, dme iitvra- perdiKjpauuijporcellusipifcis,pernat qug in e d literagenera e drli u eaderent & itfFafiamts-firta, r *‘ didpofita. ficusj&talia. Hunccouiniiapparatu inftituit Geta AuguftuSjfed locnseil mutilus,tufupplerepo Soartianus tes prandiaperfngjdasliterasiuberet 3 fcicntibusferuisdifponigi\alinfruigawi aliquid hmile } &lo- correčlus. cu quidetn inancumefife adnotauit CafaubonnSjfed non reftituit. Multaeruditjfaporis^&dočlo rupalatocongruacondiuicin hancreCsliusRhodiginusin Antiquislečtionib.quecofule.Arte- Lib. 19 c a/ midorus Daldianus in Oneirocriticis. dpis-a, Sz vrd-ai ra, ■polpeta^t^ydp etx, fa.lv ^ap ^oipo?,oy- Lib. i.c. 7». div zvpp^ogdv&peo7roit; a.7roA.ov zddStfootrcuv d>fov optimaomnibusfuntearnesporci- .nt.atgj id verifirniltter , Por c us enim viuens niillius vtilitatis bomtnibus exiftit,maBatus vero magis alijt animalibus nutnt .Ec paucis iritcr iečEis Bi Adovct b dvcupeS-zvra ^ ro jut v Z7rTdSox.eiv iodieivnd, pptp&iOjTrovnAcd dya.^ov t vrpofid-m Si rct^rcug copzAc-isuc Sidro 7rvp.fuUlas carnesafatascome - S uiUam ide- deregomnino bonum edt,accedit autem & celeritas vtilitatispropterignem .Hoc fepfu poetas intelli- re %uidl goveteres.HoHierum in Odyflfsa. Ilzvruzovra v. fluincfuaginta Sue s iacentes continebantur E amina fata,m ar e s autem foris dormtebant Multo paucioresfos enim minuebant come de ni es Diuini Proci^uoniam mittebat fubuleus Semper faginatorum pinguium optimum omnium. Interpres Latinus yafoauvzvvaSzg vertit iacentes pdlime } verti debuit humieuba. Idem diuinus H amer i j n - poeta paulo poft^notat SuilU diuerfitatein HeroicofecuIo,ferui enim mactlenta vefcebantur^//? terpres npre guior in Dominorum vfusalleruabatu^vtprcBoccupatloanncs Brodieus JnMifcdlaneis.Hotne- \ en f u J' dlocuseftjadeumautem Euftathius& Didymus . " ' Lto.o.c.i. E?iz-vvV)U> $ftvZjrdrzSuMZGallice,porcum 3 Hpbrida fumfrl das 3 G allice verba miki, A.Perfius exprimens rufticamopulentiamdicait. Et focus 3 (fr ‘porci,(fr fumofa pahlid ftno. In Saturna- Denique foleronitas Saturnalium,non alio parne cibo,certe non Iautiori,tranfigebatur,notant hbus. viri dočli , Iuftus Liplius in Saturnalibus, Scaliger fenior.Muka habes in Antiquitatibusnoftris Lib.+.infin. R.omanis k Martiali's multorum inftar. ifte ti bifaciet hond S at ur n ali a por c us , I»t er(pumant e s llice pafius Apr os, Nec tantum varijscondimentisimitabanturferinascarneSjfedintegrosP^f/apponeba^Tur- dis & Ficedulis,aliarunique minutarum auium, fed lautarum carnibus, fagina: modo, fartos,di- 'Porcus Kor diufque inde Apicio & Platin^ Hortulanus Eorcus notatviromnilčius Vlylles Aldrouandustom* tulanus. 2 . 0 rnithologia .deferibitin Nuptiali Darani Macedonisapparatu HippolochushuncPorcucn } G Lib.i?.t,i 8. & exeo Athengus in Djpnofophifti'S.£;r7rXupn hactv 7ro^.av d.yaS-cov , tiffctv ydp tv aurco caLVcoTrrrp-ivet yfrcu 3 i((q /Atirpcu,/^ ff^jcaAA ,/S m nrAnS-o^dTreipcov,)^ d>a>v t 7 T/x.t%uuivcu x.tA'i&ot,/(fri »T žW> ufif hclrtp /Xtvogdvroig 7 nvet^iv \SoSn.allatus deinde cjl cana loco opulenita^aigeteus dift« s > non p ar um cra(Jus 3 circumauratus 3 tam amplus 3 vt Suem afium valde magnum contineret, i*> c0 re ~ cubantem fupino corpore } aluum furfum conuerfam oftendentem } &eam lautitjs omnibus refi rtam -> dninamjjtmul inerantturdhvuluapnnumeraficedul.epuitelli ouorum affufi^oftrea^pectine s Jat us il - Fartus alijs le pore it s adbuc igne calens conmuarum fingults-^vna c um tpfo difco.^^i. rcirc igiturSuerticicuiem edulijs , & morišeratalijsdelicatioribusaipedijSjVnde&Pmv Artf/^/nomertinranienti luxuriainduftu, lautitijs. vt notantParsmiographi 3 & UnciuSautor eft apud Aureiium Macrobium in Saturnabbus.//^ tanuT ^ r °~ vero e ddliumgeneraquam dictu turpiatnam Cinciusgnfuafione legis Fannie obijcitfaculofuotfitod Lib j e j. ?orc um Trotdnum metifis inferdnt,qucm illi ide o fic vocabant-, quafi alijs inclufis animalibus graui- dum jut lile Troianus equus grauidus armatis fuit. Sed fuperatluxuni omnem Athcnai JocuS>cu~ H Lib. 9 .pagi. ius la ti n a Dalcchampij verfione ero comtntus.Cum deinde allat us nobisfuijfet Porcusguius dimi- S 76. dium ajfidtum magnd induflria arefecerantfiimidium vero alterum elixum aqua , ideoque molliufcu- Ena par s e- lum 1 tanquamliquaucrant:cunčliscoci fdpientiam admiral ione profecutisjb ariis fuaperitiamglo- ‘>xa , alt er a r ' t0 ^ us t [i e ^ ac de je magnifice fentiens 3 qutn vefirum nemo } inquit>oftendere poJJit y qua par te iugulatus efi,aut qua venter impletus omnifariam lautitijs 3 nam (jr Turdis farčlus cfi>&alijs auiculis,(jrpor- tionibus quibufddm abdomtntsp or c ar um,& vulua concifisparticulis,(jr ouorum vi te Ih s.(j Gallinis i quarum venter plenu s e H >tum vulua fr u sl is g um lautis buccets, (fr lucanicis confeciis ex carnibus mtnutim tritis^accnm pipere fubaclisAtz. ergo farciebatur Porcus 3 vt qua parte illa tu m fuiflet far- &utn agnofci vix podet, aut qua parte occifus, vnde Coqui, ibidem loči, ad conniuas verba. ovy irnJsi^art 3 7 tdg rt d pfrpog ic(pdyr } 3(fr vret g nfxiccia.g p. iv tfrioioTtrog tp&og St zctraSaTtpci. Yos itaque por c us quomodo iugulatus eft tndicate 3 atque etiam quomodo alt er a ex part e ehxus e si ^afr fusaltcra. Viri dodti eft obferuatio,necp’r^rereunda,animaduerfionibus in Athenjeum.f/e^^j fuit illius Coqui artificium>qui Dipnofopbifiarum menfa Porcellum intulit ab alteraparte cVtciA tor, K$i'Apa-fA&a.\tQv afiatum) (fr probe toflum 3 ab altera ver odg tv tl; ISarog t^opitvov taztpugfrurulen- ewm 3 Lib.9-c.y. B DeQuadrupedibusBifulcis. Lib. L P4p tumjvt pote in aqua codumpot hifce verbis nihil alt ud fignificatur,nifi quodvno vocabulo paulo pod dicitur ipd-ov. Acce debat aliud fubtile comment um,quod er at cia-pazro? btc Porcellus ,ve loquitur C o {p S-dupuid} quus-.neque vilam exbibebat vcflitrium letalis fui vulneris ,aut vllius apertio nh«clunt. Aijuncev n oiTivra/v bzpia ZCL>Xl? OTTOOTTa 'ZTl/pOS CtZUCUC, y\V§lG UlVa . IIuc ego profccto diuerfatus 3 Porcellorum čarnem Ignis vi aJpexi 3 efflorefc cntem pulchernme. AlexisinImproba. • A TptofioAozperTzov 3 a 3 Ti yap o^-ov yl v on' avavSprns Sl (SiATiovp, Ego porcum opirnum valde laclatu In te sl a calente ponam^ ejuod e mm TraBdntius hocfuent borni ni bus obfoniumt Ide m autor rurfus. Xiuzos,Ti S' bvyj zaAoi><; tipiv/aivoi; ^oiposffoOjUti Si Xv7rn3-eicrrypl. jllbus por c ust cjuidni? iam pulcher cr grandiufculus e H, Jjfajgnc tam lenigvt te non offendat. Denique Ariftophancs Conuiualem hunc Si Apaza in Acharnenfibusdefcnbit. A&.^.Sc.^. Via yap Wiv y d.?ActSiApazou/uiva i%(/ jUcyaXnv ti 'rrcoyptav z vpu&pav AM’ anpapiv Ah? a Si to/ %o 7 po<; zaAa. Iuuencula eft 3 fed c um in porcam creucrit. Caudarn habebit rubram-, magnam & crafbam, Educare /1 placetjporca futura eft Jpeciofa. Tantum gulasvetcnbus (tijdium, vtcum omnes animantes, atqueadeoomnespa?ne natura fotusabligurirent&confumerentjmirnm tamendeleduin obieruabant,& notisquibufdam ani- muliaprofundajingluuieiabottu ipfodeftinarent, & Gra?corum infolentia in hoclonge Roma- nos cit pr£tergreffa.&de Medica Sinila rationedate infra tradabiiur. H edvlia is. Lib. L E D V L I A V A R I A ex Suilla. PSI IC fe habet Porcus ipfe in Romanorum conuiuiis,at nune figillatim varioseius v- fus 3 variaque fingularum partium nomina 3 fbrmas 3 figuralqjexvUtio. Anreomnia frequen sSuminis vfus, fuminatam enim Suem cum lačlente coniungit Aelius La- pridius,quod illi hrt delitiarum ratione proxima lit.verba fam.cam vilttatem po- pulm Rom anus ab e o peter e t, interrogauit perCurioncm,quam Jpeciem čaram puta - re nt,illi conttnuo exclamauerunt,carnem bubulam,atf porcinamjunc ille mn quidem vilitate pro~ pofuitfed iufltt ne quisfuminatam occideret,ne quis Lattantem,ne qnisvaccam,ne quis Damalione, tantumif intra biennium,vel pr epe annum P orana carnisfuit dr bubul&pvt cumfuiffet očlominuta- 'lis hbra,adduosjvnumtf vtriuf.j ( carnis libra redtgeretur. Mira edičti grauitas abočio minutis nu- mis ad duos Porcin® libram redegifle.locus videtur mutilusdtaq; fupplendus,»e quts Suem femi- ttatam. Eft enim fuminata fus, uel iaginata 3 ut uiris dočtts placuit 3 uel qua? recens a partu ubera la- čtediftenta habet. na m pinguiorem interdum partem in uentre femellarum quadrupedum fumcn 3 in mafeulorum ut cfisabdomen uocamus 3 & licet Jumen,quafi fugimen a Suibus uidelicet dixciinc, tamen fepe pro quolibetubere ufurpatutn reperiemus Lucilius Satyrarum lib.4. Sigo d fr nulla pot eft mulit r tam c or por e dur o , jEfte j amen tenero moueat fuccujja lacerto Bt manus vberior lačianti in fuminefidat. Definit C.Plinius ad Palatum nepotum.S#wc» S uis v no dte poftpartum occiftfi modo fcetus non &ž*r/?>7/ 3 k>cumfupple 3 yž' modo fatus lac non hauferit. Petronius in camaillaTrimalcionislautiffi- ma. Procurreruntffuperioremque repojitorij partem abUulerunt,quo faclo videmus infra fcilicet in altero ferculo altiha,& fumina->leporemquein medio.Poetx pra?fertim fumen extulerunt. Arifto- phanes in Tageniftis,de ijs fcilicet 3 qui m fartagine frigunt 3 lautitias 3 ut apparet s culinares ea fabu C la 3 qu£e interijt 3 perftrinxerat. tmc rroyd?piov } quodfub ventrefitjpiofumine dixit apud Athenamm li. 14. C. Lucilius lib. i6.Satyrar. JFingere prperea afferri,quod quifquevolebat 3 lil um Sumina ducebant, atque Altilium laux, Hune pontes Tiberinos duo inter captus Catillo • Sunt qui fpečlile dičtum contendant,aut ueri u s.Spetile. FeftuS Pompeius. Spetile vocatur,quod tft infra vmbilieum Suis,carnis,proprif cuiufdam babitus exos,qua etiam antiqui per fe vtebantur . Plautus enumerandis vilibtts obfonijs in Carbonariafrc ait . Peto pernam fumen, fueres fpetile, callum,glandia, Vile Feftus fumen obfonium uocat 3 haudquaquam,ut uidetur 3 re&e 3 quando inter primariascu- pedias Temper id fuerit,uel ipfo Plauto tefte.in Pfeudolo. b Nam mihi bodie natalis dte s eflfrecet cum omnes concelebrare. Pernam,callum,glandium fumen,facito in aqua tace ant,fatis audiu\ Magnifice enim volo farnmos vir os accipere . Et in Cuculione Ačl.2. Sc 3. V.44. P ernam,abdomen fumen fuis glandtum.ain tu omnia hac? In c ar nar io fortafe dicis . Idem in Captiuis. Aft. 4.SC. 3. Slu ant a pernispeftis vemet,quanta labes laridol Sluantafumini abfum e do,qu ant a callo calamitas . Alii poeta?. A.Perfius Sat. 1. —— calidum fcisponere fumen. OmittoPIutarchi autoritatemapud Cadium Rhodiginnm 3 & Apicium 3 quicxprofeflbSumi- num prajparationem, & condituram praFcribit. Martialis libro ftcundoepigramm. trigelimo- Teptimo. Lili 2 Sigi c qu id Sun:sn, In A’ -v/ dr o Sar i Preti d rr-. cin§ mire nututn. I amprt ■: ■- corrrčl.,) S utna: a ■?. S us. Sugtrn. n. lib. 1 J. e i' P lir p lo.u fuppletus. Tagenifla r bula Ar/, pbanii Jr- - V 7 ?cy r J. 1 s'' 1 ' SpečiiU, a;:{ Speti k- FeBus nota tus. lOlčl. 1. Se. •« V.}i. lib.g.e.ii. lib.T-C'i’ 9$2 Vlvfsis Aldrouandi Plautus cor reči ut • Ghndiuni. £hiicquid poniturfiiinc dr in de verris, * x I Elammas fuminisgmbricem cg Poni. Etmagisad palatumhelluonumlib. 13.cp'gr.44. Efie putes nondum 'Šumenjic vberc largo Efpuit^drvmolačfe paptlla tnmet. Abdomen. In maribu % abdomen elt iilud idem,quod in lcrofa Sume ».C.Plinius. Antiquiabdomen voCabat hb. i prutfcjuamca/lercttdfictcntes,occiderenon 4^/*,Plautusfupra laudatus.luuenaliscamcn abdomt Sat.r. v.26. nel > orc Montanumpin^uemventremvocauitabdomen.Exa.i in luxu illoerudito quardain Petfmen. ° 7 ^ orcl pars,quam dixerunt Petimen nepotes. Feftus Pompeiu s.Petimina in humensiumentoruitt vic er a dr vulgtts nominat, dr Luciltus niennmt-,eo n orni ne autem .dr tnter duos ar mo s fitis quod e d > ant pečtus>apptllari folttum te sl a tur Nonius in defcriptione SuilU, Petimine P or cino qui meatuerat. Callum. Scquitur callus,\dcallum hoc eft caio pinguior Suilla durata & mirum In modum dcnfata,vt Ltb. S. c.pl, videatur callum a natura obduxifTe,Plautus & Plinius locis fupracitatis.& alibi quidcmPlinius. neque alio ex animali numerofior matcnagane£,q hac Porcana primiparf bouis o : tima>contra effetts,apxrtu,preterqua m eodfm dte Sni s occifit liuida acmacr a ,nec noucllarum Su , um,prxterquam primipararum,probatur,potiufif veterumjum ne efffiarum, nec biduoante par tu, ant poli partum.buiu r dr/umen optimum. Oltus Rhod iginus non mdoCte quaxl jm fine fpe&an- lib.2S-e.26. tiaprodit. Epicharmusapud Atfienrum in Dipnofopfiifbs. etfidt^a,^fit porcus,tamen fic pro- /tb.p.pagtna prte Sues vocantur,quibus fant vteri. b\XX!ix.ttp7rt& filphio accedentern. AeliusLamprjidiuscorruptuseftinhac voce, in Heliogabalo. exhiluit fumina AprugnA per Lampridius decem dies tricenA quotidie e um fms bulbis^ rellitUO,& lego. tricena quotidie c um S uis V uluis. Er- e »rrečius. ror obuius,vt B.pro V.vfurpetur,quo nihilfrequentius 3 noninlibrismodo.,fed& Infcripcionibus B.vtoV. ipiis.Lapis Caiet*apud Manutium & Gruterum. Pag 54 *• D. M. B TI. FLAVIO. T. F. T ALLIONI. MIL. VRB. COHOR. XI. VRB. STIP. XI. ’ ' • Q^B. A. XXX. FL. E L PI S. MAT. P. \ Aliam Infcriptionem vide in Commentario in Corippum.Erat ea integral hodie fragmen- E/. S -* Ufn 6 ■ ta reftant in Ponte vi* fahrice. H 1 C. VBI. CVRBATI. DIRECTA. EST. SEMITA. PONTIS. Ita Cuiacio tcfte 3 m Pandedis Florentinisfuit Abitapatrimonia^toauita^Cluentius Habttus pro^#/> C Et excauat& pellis indecens vitlu a . Et in Xenijs E pigram. 5 5. T e fortajfe magis capiet de virgine V or c A . Me materna gr aui de Sue vulua capit . C^Horat.lib. i.Epift. 15. jQuicquid er at naflus prada maiorlsgvbi omne V er ter at in fumum^et cinerem.non^Hercule ,miror t Aiebat.fi qui comedunt bonactimfit obafo Nil mclius Turdo^nil vuluapulebrius arnpla. Eolhctdum & Bulgam veteres vuluam. Plinius loco (upra proxime laudatus. vejica iunctus v- Folliculus. trie uiti s , vnde dicius vterus> quod alio tiomine locos appellant 3 boe in reliquis ammahbus> vuluam. Bul ga . Lucilius lib. z 1 - Saty rar. Lotos. Ita vt quifque nolirum e bulga efl matris in lucern editus . De larido Teu lardo pancis ago. defimc Aurelius Macrobius in Saturnalib. falitam carncm,qua Lar dum. b laridumpotarnaš,vt opinor-,qua(ilarge artdam.%.tqx\c idquidemduplex 3 & pingue illudcandiduq; b.ib.7. c. 12. fnillum,quod vulgo audit lardum 3 fed quaelibet caro Talita porcina,ic deinde arefada rurfus. No placet quod ait inepre Ifidorus dum alaribusderiuat./W>*>« dicitureo quodindomo rcpofitucon Ifidorus rt feuiaturgiam antiqui domos lares diccbant.T axea lardum e st Gallice diclumgundc dicit Ajrantus prebenfus It. lnrofa Gallum ftginatumpinguipajhim taxea. a ,° c ‘* Axungia abvnflione vocata, Sebum a Sue dittum 3 quafi Suebum 3 quod plus pingue dinis boe ani- . ' mal babeat, itailletam bene vltitna > quammalepiima.fait auremlardumcibusmilitaris,quod Sebum. ex Diuo Gregorio Nazianzeno, in Athanafio, Iacobus Cuiacius, prebat referiptum Conftanti- Cibus mili¬ va. Augufti & Iuliani C*faris. repetitaconfuetudomonjlrauttexpeditionistempore, bucccllatumac Uriš. panem^vinurn quoque atque acetttmjed & lar dum .čarnem veruecmam etiam.mihtes no H ros ita fo L 1 C. de ero lere perciperegn duobus diebus biiccellatumjn tenio diepancmgvno die vinum^altero die acetumgv - gM.milt. An no dtelardum, biduo čarnem veruean&n . Vulcatius Galiicanus narrat Auidium Caflintn mult* non I2 ‘ luiife feueritatis. Nam prater lardumbuccellatum^atque aceturn,niilitem in c xved.it ione por tare jprobibuit>& fialiudquippiamreperitduxuriemnonleui fuppltcioaffccit. EU cpiltola Valcriani ad Zofimionem Syri* procmatoiem 3 cuiu5 harc funtapud Trebellium Pollione.i 'alariu de mfiro pri- ln & audi0 ’ Lili 5 nato 954 Vljfsis Aldrouandi T enuiorii vt čius. nato arario dalis /tnnttos fumeti rnodivs tria milita 3 bordei fex milita , laridi libras duo milita. Hinc E Coa&iprout intelligendum Edidura Conftantini PrincipisL.4. C.dc Erogatione trni 1 uriš annona?. Prscipi- c i ale s ad lar musjpccies annonanas vici ni or ib us limitih us a prouincialtbus ad cajltaconferri: quod etiam man- dumcovferš datum a Valentimano& ValenreAuguftis,&£onfirmaiJuiiusCapitolinusinGordianis.»»//i L 6 *~! iftvn eratc * u * tas Umitanea petiortfuatotius anniin aceto^frfru y nento,& lurido.a/gue hordeo,fr p de is non rtb. condita mn baberct, V ttus ScholiaPes luuenali s.Sicctterga S»/V,expouit mer At c pendens Urdu* Itb. 1 o - džipi meminit e alt d a fapiat quod vulua popina, Ad Sat. 11, Sicci terca Suis,rarapender.fiacrate, Moris erat cjuondamfešlis feruare dtebus, Ft na talit tum cognatis pon ere lardum , Accedente nouadjiguamdabat boslia,carne. Succidua, Karaergoeiuscommendatio,etiamadconuiuiaNatalitia. Appellatur SucciduA,vt^nncs Britannicus vir dodtus obferuat-M. Varro loco toties laudato.ef /jut nonaudierit patresnojlros di- cere ignauum fr fumptuofum ejfe.gui fucciduam in e ar n ario fujpenderit potius ablanario,qnam ex De Senečitf domejlicofundo? M.Cicero.Iam hort um ipfi agricoh fucciduam appellant.c\won\odo autem condia- F te. tur,docet Paliadius Taurus in Decembri .Pernas etiam fr lardum confcimus non folum menfe boe, Vt condia - D^mbnifedomnibus.guoshiemalis algoraslnngit. M. Plautus Captims Act.^.bc. 2. turi Laridum atque epulasfoueri foculis ardentibus , Cap. 6 . - EtinMeimbmis A čl. i.bc.3. GUndionicam,SuillamJaridum. Horat.lib.2.Satyr.6,renuiorumvičlum&obuiumjmaximequeparabilern videturfacere. O cfitandofaba Pythagora cognatafrmulf V ntt a fatispingui ponentur olufcuUlardo? Et ibidem loči al iquot interiečiis. Aridumfr oreferens acinumfemefaj { lat di F ruji a dedit . EocusMartialis corriiptusjin quo vilia eduliaenumeranturlib.j,epigr,7^ Non dterunt ribi fejjiles propingui. Errant alij. Vile s CappadocAjgraucfJ poni * ” JDiuiJis Cy bi um latebit ouis p one tur digitis tenendus vnttis 3 male vflis 3 N igra collieupus uirens patella, Al ge n tem modo gui r e lig uit hortum 3 jEt pultemniueam premens bot e Hus , Et pallens fabacumrubentelardo. A lardiconknnuone. frugi illi & modefti Romant 3 paucis contenti,nondum ]uxuria Mtajar narium vocare folcbantjlocutn SuilU reponend^,quia tum rai^carnes, nifi porcij atque ills a fundo, vtloqiritur Varrofupra laudatus,nonalanario, C.Lucilius. Sedquid Mutino^fubiccloef hic opus Jigno l V tlur c aret ur lar dum 3 fr car narid furttm Patrum confceret, M. Varro in Manio. *- //ac aduentribus accedunt cella , Clauesjlauftra>carnaria 3 dolia . Lar do affinis P er na,n am eodem modo filitur, vt ex Aemiliano Palladio fupra didicimus. M. Varro.// inc a d pecudis čarnem peruentum e sl,SuilU fte ab illis generibus cognominata,hinc prim Afamfecundo elixam , tertio e mre vtigue capijfe natura docetfdiclum aJfum,quodab tgne afuefcit > V ui dum est,cfuod humidum^fr ide o vbi id non ejl 3 fuccus abejl 3 fr ide o fudando ajfum dijlillat calore t vt crudum nimium haket humor is,Jic excoftum 3 parum habet fucci.Elixum eft e liguore agUA dedu - tlum, fr exiure, guod iucundum magis conditione ejl . Succidua a Suibus concidendisgiam id pecus primum oecidere caperunt domim.fr vt feruarent^falire.T ergus Suisabeo eft 3 guod tegitur.V erna A pede Suis,a nomine e tu s. Ojfula diciagvt ojfa minima in S ue. lnjicia ab e o guod infeclacaro,vt in c ar* ^FundUdum mine &aliorum esipuod in extis dicitur profe Elum ur tat um a Myrto , guod eo largefarium intejli • ov r \ov \m. num cra (p‘m . Lucanicam dicunt 3 guodmilites a Lucanis didicerunt, qut fr Falerijs Falifcum ven- trem. Fundttlum afundo.pt/od non vt religua partcsfed ex v na parte fola apertum^ab hoc Gr aco ptt‘ Farcimina . tos rtv $^ v ivrtpov apptliajje(cscuminteftinuni)ab eademfartura faretmina inexteis appellata 3 aquo Hila. guodtneot enutfjimum intesimum far tum-, El tla 3 ab Hilo dičlajd efi minimo,guod ait Ennius -,neque dijjer , jMartialis torrsčlus. Carnarium. P trna. Lib. E- lUg Lat. Ajfum. hiixunj. Iuruletum < Succidua. Tergus. P/rna. Ojfula. Inficiit. Profečlum , Lucanica. Falifcum. H A B D De Quadrupedibus Bifulcis. L ib. L p5 $ dijperdeftcit bilum,quodin hoc farcmine fummum quidam eminet,ab e o quod vt in capi te apex,4- pexabo dicla,tertium fartum ejf longabo rfuodlongius^uam duo Hila . A gume nt um c]uode%immo- •~Apexabo» lata bo sli a defe čl um,in iecore imponendo agendei caufa.Magnentum a M agis ,quod ad religionema- Longabo. gisperdnetdil a quidem Varronomina diuerfa Suilla?attulu ? licet fcriptura mulcisin locis depta 4gumfi'm. uata,&hcecomnia,maximaexparteadfaaificiapertinent;Etvariamquidcmicripturam virsdo " la i netUfrl • čli obferuaruntj & prima verba legunt, Suillafica [uillisgeneribus,dz lurulentoobferuadum elt, V ari* leči.o temumquoddainparanda?Suilla?genus 3 quodnequeaflabatur > nequedixabatur 3 fcdcumiuro nes ;n var ~ fuo in patina meni* inferebatur,quod ltali Hujfam vocant Ifidorus Hifpalenfis. luscoqumxma~ texUi ' gislri a iure nuncupauetunt >quia ea lexcondimenti Az/ucorrigendum vidctur. I us coquin£ Magiri ^ f , aiuremncupauerunt )hoccondimenti genusapud nullum melius,quamPlautumexprgffumle- ijidorus cor gete me memmi 9 qui fic in Afinaria.Ačt, i.Sc. 3. rečius. Jshabet fuccumjs fuauitatem,eum dfuouis pačiocondias > Vel pdtinanumjvel affkm . Non tantumergo carnes Suilla ?, in iureficcoquebantur,fedquorumlibetquadrupedum car- nes,atque adeoetiampifcesipfi,fedadlocum Varronisredeo,fequiturpoftea 5 (^ , ^ J Ar^4^»? fa S dere. Ureja, vulgata lečtio,fed meliores Codicespra?ferunt/4/m , 3 atque italegit Diomedes Granatna ticus lib.i.cap.4.deindeeft fcriptum.T ergusSuis,ab eo,quodeo tegiturtegendam omnirio Tegus Jegus. fuis: ita enim & ratio nomini$ 3 & verfus Trochaici apud Plautum menfura fuadent 3 fic enim Uku* in Captiuis, —— Callos detruncabo tegorihus « Et in očlonari o eadem fabula, Pr.ttruncauit tribus tegorihus glandia, - Ouoddeindefubditurj/VTT^rf/^S^VjlongealiterconcipitScaliger, Pernaa pede,Sueres a nomineeiufdemi veteresenim S*eres proS^j 3 & Boueres,pxoboues vfurpabant.Turnebusveroin Lib.14.0.1, Aduerfarijs. Pcrnaapede,Suerisanomineeius, veteresquippe Suera^roSuilla dferebant. M°x Su6r a. in Varrone 3 ojfuladičla,vt offa mmima in $ue,refinnec Lycia . mox ex Strabone lib. 3. Cerretanos , maximam Hifpania: gen toru,, } Afiatica . prope Pampilonem 3 mv//f#/i\f Pernat confieere aflcrit.interhodiernasPernas prima gloria Ita Lyct*. /rV/V 3 (ecunda Moguntinis,nec infuauis 9Pltannic.e>lk delicatiffim£E RutenicaStd quibus maxitne Lerretana . conuiuiisadhiberentur J difquirendum.VetusComicus Ameipfiaspr^cipuosvfuslacerevidetur . in Sokmnibus Sacrorum c£enis 3 itaenim x,ovm barba. v ^(n /. o. 1 ' '' tiritann; Cxe . d borcu factAid tepcoffvi/cc Ruter xuA» } TO‘zrA.iupov } H 4 uUpcup’ aprrtpd. In Epul J} e, In faerorum epulis perna maxirne dat ur, cru. J ' Lat us,dr dimidiati parsfinijlra eapitis. In fu n ebri EtliquetfufpicariadhibitamNouendialica?na\feu filiccrnio 3 quod "adrogum tenuiorisfor- eonuiuto. tuna? hominibus dabatur, vt lib. 5. Antiquitatum Romanovimi expeditum a me. h mi at Eui ipi- c • p ’, u des in Scirone • ui&idu ovSi zdiAMPe? vizpcov]. interni. Nec mor tu or trn Perna, Gra:ci - Marja, 1 I Ventafoms p trs perna . Lib.i6.e.\6, Ub.i+. pag. 6 S 7 ’ Lib.j.c.g. Lib.6. H tla. L.b.S. Hira. Slomacbum languenUm excttabat . VIyfsis Aldrouandi i P5<5 _ , Gr^ci fane tlim zuhtiv, tu zo)Xwa pro perna frequenter vfurpaflfe vifi iimt.Etfpolis ia Antolyto' £ IziX» Sh(fijzmXhig po eS-oi/. Crura & pet a fone s siatim diluculo. Ariftophanes in Secuado Pluto 3 qu£ fabula interijt. 1 bi/uoi Si f&i zaXfiveg t iiv iyS> zaero^tiov. Hei mi hi \qualisfuit perna 3 quam comedi. Idem poeta in Conuiuatoribus. ► ufi) StX tymologiara-. ‘ . F —— Preter olus fumofg cum pede pern £. M.Martialislib. 10. epigr.48. —— canifcjue trihus iam cgna fuperftes. PlautusCaptiuis A&.4.SC.2, - - Ternam 3 atque ophthalmium . Etin Menicchmis Ačl. 1 .Sc. 3 .in fine. «■ - Aliquidfcitamentorum de for o oh fon ar ter Glandonic am^ftiilUm danchim, peromdem^aut Sinciput f InPfeudolo Ačf.i.Šc.2. -■ P er nam j callum^glandium^fumen, * In Sticho Ačf. 2. Sc. 3. Al tj pifces depurgate 3 quos pifcator at tulit, ^ P er nam & glandium deficite. G Eikpernapars retafonis 3 \z\m erudjtiadnotaruntPhiIippUSPar£US,Mattha?us RaueruSj^v. Vtroque prior Adrianus Turncbus in Aduerfariis. Athenams adftipulatur Trirasrdvos /uipogfo trlp vetv za.Xov(n.Petafonispars,quampernamvocant. vtriufque,tanquam diuerforum praparationetn petere licet ex Cplio Apicioinre Culinaria ; & B. Platina eodem opere.uideri pofiet Pctafo&P er »^etiamdiftinguicxiierbis Varronis/upra laudatis.Martialisfarpelib.^.epigr^j. Et pulpam duhio de petafone vores. Pilit ergo petafo recens in delitiis 3 dum fucco abundabat, ubi uero fucco uento cxha ufio uetu- luscrat,quod no srancidum appellamus 3 & ingratusmcnfisjneculliu$prctiireputabariir;ficintel ligendi poctf.Martialislib. 13-epigr. 54. C ar etana mihifietgvel mafia licehit D c Menapis 3 Lautide Petafone •vorent . Et eodem libro lemmate fequcnti. Rlusleus eft,propera c ar os ne c dijfer amicos N a m mi hi cum vetulo Cit petafone ni hi L ® P.Iuuenalis Satyr*7. V.i 19. fuod vocis pretiuniificcus petafunculus 3 &vas Pelamidura. "• " VarroncmdcnuoiiIuftro.# 7 A/efi:farcimcn 3 autinteft?num minimum,vtFefiusPompeiusau- tor efl 3 quanquam//;74adinteftinumreferatur 3 £//#*« pioleuifTunarefumatur, Luciliuslib.tri- gefimo Satyrar. Ojtodfi tu as laudes culpasgnon proficis hilum. HiraeftapudPiautum Curculione Ačf.2,Sc. 1. Radiče s omnespereuntjjira omnes dolent. Huius pracipuus vfus oppreffum cibis ftomachum releuare 3 & nouis epulis preparate. Horat. lib,2, Satyr.4. "X ofiis marccntem Squillis recreabis 3 & A fr a Tot or cm cochlca>nam laciuca innatat aeri Poji vinumfiomacho,perna ma?is 3 ac magis H tliš llagitat t De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. L 957 A F lugi tat in morfus refici, offa cciam retraftanda eft 3 quam ros fupra leuiter ex Varrone& FeftodefcripfitmjSjficbat au- Offa.' «emex inteftiuisSuillis,&quiparabant 5 »^»/^rydičlijinIudicroteftamentoGrunii PorcelliCo Bubularij . rocotta?,inter legata variisreličla 3 Bubulariis legat fteftina.,Ificiariisfemora,&infra LAR D IG. SlGN.OFFELLlCVS.SIGN. meminitduobuslocis ArnobiusContragentcs.- ¬uscftlo- Lib. 6 . cusjlfijdori Hifpalenfi s.Offaeflpracipuefruslumedentium,cuius diminatiaum ojfellam dicitjonde L ib.zb.c.i. & Offarijcocirfuia particalatm,idejff ojfatim excoquant-delira fant,qaa feqnuntnr. mentio apud Otjarij- poetas.- Martialis lib. 12.epigr.48. El qua non e ge atferro II raci oris ofella, ■ \ Parabilem&obuium cibum idem facitlib.i a.cpig.48. c ^ us Me mens ad ftbitas inuitet amicus ofllas , Hac mihirfuam pojfim reddere^ccena placet « Nccmagniprctii innuitlib. 14 epigr.221. P /trn a tihi caraacraticula fudet ofella, B Plautus Milite Ačt. 3 .Sc. 1. lube Hlad demo to!li,hancpatinam remoae„ Lemam ntbil mor or. A afer illam ojfam porcinam' > Iuuenalis Criticis non intdlcčtus,qui offambane penitam egregiedeferibit Satyr.7.v.S 2. luuenalisnr. AJpice quam longo dillendat peci or e lancem, uo modo ex Jftjt fertar domino Spat Ha. & qutbus vndid činela plicatus. Ajparagis,qua defnciat conaiaia caada ? C. um venit excelfimanibus fublata miniffri . AureliiPrudenuilocusinfignis,quietiaminlacribciisdeorum^4.rreceptasdocet, JDeafciato fapplicare flipiti, T etro cruore feripta faxa fpargere Ar as ofellis obfecrare baba lis, Nec minori olim in pietio helluonibus Suum tefiicull 3 vt ex legum CenforiarutTi querelis, T e Liculi C fui f^culi corruptela docet C.Plinius,# 7 W Cenforiarum legam pagtnpjnterdiclaff, cfnis abdomina , S uh. glandidAeJliculijvulnpfincipitd verrina . C.Petronius in Trimalchionis cena. JI ruti or impofaerat Lib. S. c. s 1. fuperGeminosgreJiiculosac mzcj-.hoccaftiorivocereippacjcommunidi&ione ^rapas-ara?, Athe- , T ^ f neusJuliusPollux,&HcfvchiusIUuftriuSjOmnesmagninominisGrammaticiapud Bourdclo- ‘ tiumin Comentario,Petronianoid Latini /VrnetadixeruntjM.Plautu$Men£chm.A£.i.Sc.3 Sctp^aTcu Iube igttar nobis tnbus apud te prandiam accuraner } ’ Tohmenta, Atcjue aliojuidfcitamentorum de foro obfonarier, Glandionicam^Suillamdaridum^Peronidem^aut Sinciput,aat polimenta porcina,ant a(iqaid ad eam modam. 7 mbrexdidtur idem:quod Imbrices fint tcgulc,per quasaqua defluat^ in Aeclppeimbricatizb 1 mbrex. ea forma dičli, noti ex Vegetio&Modeftodeuocabulismilitaiibusj led & lmbrex nariamiru, T 3 laut dMo. Arnobio ,Cicimbrcx Porciims ea que urina emittatur s interdelitiasciborumcollocat Martialis & tli - u lib.2.cpigram.37. . M ' h *' ro 3 r> ■ •; • 1 - J • 1 • Ačt.i.Se 6. £9uicqatd pomturjnnc & in de, ver ris , D Mammas fuminis , imbrtcemque porcij Comrminemqae da oba s Attagenam , Mu H um dtmidium , lupumc/ue tetam Muren$que latus, femurepue palli. CredebaturVeneriparare.PhilippidesComicusinrcnouationejdegulaGuathengfcorti Veneris in- i 7T(ST hU T0t'T0Or««!' oirnv cp/Anv AbjunTpx,%#)Stj’ dp7rctj8 Vlyfsis Aldrouandi V ir or um AUtem intermciojum ridens G nat ban a * Speciofi funtjncjuitjencs bi^pcrcbaram Cererem,arreptofq : duos deuorauit 3 V t prarifu fupini conuiua caderent. AriilomenesinPrceftigiatonbusadiungenduseft. Hfj H&iOV bvC o >ffVi 0 ph( izahovv Manducarunt dr teftes antiqui^quos renes appellabant. Sincipita » In cibos etiam delitiofos recepta Sincipita verrtna fcu por cina, vt in deeretis Lcnforiarum le« gum luxus eo *uo reprimentibus.,cx Plin io fnpra laudato J docui 3 & Plautus ibidern loc i Sinciput^aut polimenta por cina. Caput Arit - Src & caput Arietinum inter miflilia apud Martialcm^vt exlemmate 21 i.Iib. 14.conftar,Iutie tinum • nalisadftipulaturSatyr.3.V.29i. ■ .. fhiistccum fe&ile porrum Suior,dreLixi veruecis labra comedit. li>$.pag.l%\ Eodem ritu & parsanteriorporcini capi tis inter cxquifaascupedias.Athenceus.>?eWciV * * apcupcu tj-oAAo/ d'tXipdx.ct)V.ft:n/u.cvtuei f cLvtuv zpufiijAos iv ^vSvTrofiohiu.cucp bi crnASiv «/uinpcupci Tcizfpd cTj A cpa.x.oG rauTHc ua tov A/’ oirp) &ct7« A/ttov y iyco ovSiv . Adfuerut dr in c o conuiuio dimidiata capita malta P orccllor umtfuortim meminit Crobyhts itifdU fo Suppoftitio. nomen id fabula: cft. J cccfersratfin cipi ta litja ata Porcclli Moram ego.per louemyeliqui Ntkil. Namius in Dccuma apud Nonium. — ■ ■ iam ego illifuhiens S ublabra boefut Hlad Sinciput. Opbtbalmti . Plautus ioculariter ophthdmium vocat, licct non defint^ui exiftimauerint pifces quofdam fc dičfoSjdb oculorum magnitudinefic ideo Plinins oculatam^ Ariftoteles vero & Grxci fM?atvoyp 9 pug % ip 6 cuit,dcfcribitpu!chreLeonidesapud Athcna:um,qui \ lficiadifficillima:fuinedigeftionis,autconcočficnis,& digeruntur. caufa euidensapud Macrobium loco laudato,qui tranfcripfit Alexandrum Aphrodifaum,&pr- lib. 1 .problt- ne verbatim exprelfit.AdditVarro,/« Saliorumcarmiue olim ifcia dičfa,quod poflea fuo feculo mat.22. nominatumfuerit ProfečIum:&c familiare fane in Latinorum faeris vocabulum Profecare,&profc frofečium . tfum.Sucton. Auguilo.NuntiatarepentehoHisincurfone,femicrudaextarapta foco profecuitIT. ^Decad ttb hoflia extaprofccuijfet^eiviBoriam dari. QvFlorcns Tcrtullianus.C/ quAinferuntttr ^m.M.Lucan.lib. 6. —- laui calido profečla cerebro, Valerius Fla ccus 1 ib. 2, Argona ur, Tum pice a mačlantur oues,profečlaqtte p ar tim Peči or a-. P.Ouid.lib.č.Faftor. Sic vbi libauit pr ofe tla. calentibus extis. Et lib. 1 2 . Metamorphof. ——— vt impofuit profečlafub At herc ponit • Plaut.Parnulo.AčL 2.Sc. 1, Abeoillinc iratusqvetuique exta profecarier. Indc & Profcia,v t notauit Barnabas Briffonius in formulis. Arnob.lib.7. fiomrns bas partes, Prof da. quasproficiasappellamusfij amant . Martian. Capella in Nuptiis Mcrcurii .phyftculansextorum Kb.\. proficijsvifceraloquebantur. videpluraapud BriiTonium.egopergo. Lucanica^ čarneporcina.a Lučanu populiš, qui primi fakturam. inuenerut,nomen habent.Varrofupralaudatus.longuseft de ijsexcurfusapud Athenceum quem vide.fed & lib. 1 2 $vip n A ayd J cpuexta boni s , Agni caputjeporis venter } oma fum fl exuoft 1 nte B ina,pulmoducanica. Martialis lib. 13.epigr.34.kmma eft lucanica;. Filia Pičena venio Lucanica por ca. Viri dočli omafum id inteftinum, ex quo Lucanica fierent, vocant Dalechampius ad Athena 1 Omajam. libram nonum.Namius AululariajiiuCjVtaliisplacet^nnius Herularia. Pracifum^onidfum.pernam^callvm^liresiglandia. Non defunt, qui cum Lucanica mx.ov , feu //«4wconfundant, feddiftinguuntomnes Latini Error quo- fcriptores,inhis Apiciusfeparatimdeijsagit,eumquefecutusPlatinalib.6.reiCulinaria;,utap- rundam. pareat diuerfa effe.V t Lucanica a Lučan is, ita P kalifa farciminis fuilli geuus s 4 phalcmjs feu Fali lib.z.e.i. fcis Hetruria: ualidiffima gente,nomen acceperunt.probaui hoc Falifcorum inuenturo multisin_. r Hetruria Regali.bc poeta; capiendi. Martialis lib.4.epigr.46. Et Lucanica ventre cum F alifco, Et nigri Syra defruti lagsna. P.Statius lib.4. filuar.p.Silua. Non lardum grauefebilifue pernd. Non Luvamcajton graues Fahfa. NonSal. Inter delitias e porcina čarne exquifitas Tucetum ponunt L. A puleius defcribit.Fotisy£A domi Tucetum nis parabatjvifcum fartim concifum ,&pulpam fruftatim collečlam^abacum pafcuc vinulentam , & L fr ., _ j i/ j j ,, quidem naribus iam ariolabar milu tucetumpercjuam faptdiffvmum .notat Phibppus Beroaldus 'Tu far. četa dici regias efcas, fed hoc unde ilie haulak,qua?iat allus. Glofiarium Ibdori. Tucetum Jula condita apudGallos Alpinos.zhud gloffarum uercrum fragmetum,fiueexcerpta Prthoeana in quo T uaturn corrupte pro T ucetum legitur Callimachus *-- Ambrofios redolent tuccta fapores. A.Perfius Satyr. 2.V.41. P o fcis opem ncrui s gorpufpue fidele fenecia tfto,age ,fedgrandcs patina>tucetaque craffa Annuere his fuperos vetuere } Iouemque morantur. Sunt fartafarciminafartur^dt quibusVarrofupraaliquotieslaudatus,&Ifidorusin Oripj. tnbiis,qu os uide,& funt hodie in omnibus parne Europa; regnis cupedise illae fuilla.-,nifi in Scotia " ubi magnus illius pecoris prouentus,rarus in cibis ufus, Panfienfcs uocant CerebelL Ccrucllades * Salfaias Mediolanen ks,Mortaddlam BononicnfeSj alii aliter; fed ego adcondituram pergo. ouie dupkx, r at 6 . Falifci, /ib. i- C.IO 4 . Glofdte tpp y f p res torna a lib . 20 c.2. ( gSo Vlyfsis Aldrouandi crum tnentum, Sjtfura du dup]ex,una fuperius expofita efl:ex V3rrone,&Palladio> dcbetque fi eri Dcccmbriaut Januario, E t‘ cX ' urdičium eft,adde etiam & Februarium peridonefi lalfur^jaJrera ra- ioi. fii £ y vt femper in muria c aro libratim conctfa conferueturnec vnquam ventoautfarno expcnatur potr./igue fic condtri etiam lib. i i, c.pl* feruenttbus aflatis calonbus ,autor eft Moderatus Columdla in rc 1 ufiica. Condimenra vero cius conuiuiis publicis in(taurandjsquar fuerint, Cariius Apidus, & Ji Platina fetipt sdc culinariali- brisexprcflerunt,& mihinon funtad manum: & nonnihil obiter, iocularc illud Grunij Corocot- UpiR.adEu t®PorceUiteftamentum,auingit,quodquialepidjfliamtneft>&a Diuo Hieronymolaudatum_, fiocbium. integrum hic apponam. Grunij ludi M.Grunnius Corocotta Porcellustefiamentumfecit,quodquoniam med mann firibere nonpotui, teftfc feribendum didaui, Magirus coquus dixit: veni huc euerfor domifohue*farfugitiue Porcclle.egoho die ttbi Vitam adtmo, Corocotta P or cc llus dtxit,fi qua fectfi cjua peccaui-.fi qua v a [cula pedtbus r/ieis c o nfr egi s o 7 o domine coce,veniam peto roganti c one e de., magirus cocus dixit, tr.ru ji p ver. adfer mi bi de c u lin a cultrum.vt hunc por c c Hum faciam cruentum,porcellus comprebenditur a famulisfiučius fttb die xvi.Kal.Lycerninas.vbt abundant cyrn&, C ly ban at o (jr ptptrato cc[J.(fi vt vidit fe morit uram efiejjorafbatiumpetijt.cocumrogauit,vtteftamentumfacerepnjjet,inclamauit ad fe fuosparentes, ^ •vt de ctbarijs fuis altcfuid dimit terci ijs,qui ait .Patri meo Verrino Lardino DO,L EGO,dart glandts modios triginta,(fi matri me a V eturrina S erofa.do dari ftliginis Lacontca modios X L.(j forori mc& gumna, in cuius votum intereffe non potui, do, lego dan horde i modios XXX & de me is vificribus DABO.LBG A BO futoribus fetas,rixatonbus capitinas.furdts auriculas, caujidicis (j verbofislin- guam, Bubularijs intesitna, Ifictarijsfemora-.mulienbus lumbulos.ptteris vejicam.pudhs c au dam,cy nadis mufculos,curforibns (fi venatoribus ta!os, lat romb us vngulas, (fine c n omt n ando c oc o.do.lego, m ac dimit to, pop am.fi pidillum,qu.t mecum d stuleram a (juerceto v fin. ad h aram, liget fibr collumtle relle.volomihi fieri monimentum e X lit er is aureis feriptum, M.Grunnius Corocotta Porcdlusvnit annos D,CCCC.XC IX .quodfifemts vixifiit.milic annosimpleffet. Opttmiamatores mct.vdconfu- les vita,rogo vos,vt corpori meo benefaciatis, bi ne c ondi at is, de bonts c on dime n tis nudei. pipcris, fi mellis,vt nomen meum in fempiternutn nominctur,mei domini,(fi confobrini mei.tpui meo huic testa, mento interfuiflis.tu bere fignari . Lucanicusfignauit . T ergillusfignauit, N uptialicus fignauit. C e Ifknusfignauit* _ Lardiofignauit. Ofelite usfignauit, C p mat usfignauit* Ritum teftamentilegitimi exprdTir,& fingulasceremoniasautor quifquis fuit,ad amu/Iim c(l Kalenda Lu fecutus, nam &■ tempus mottis ad Calendas Lycerninas, aut Lucerninashmus inftruir,quascgo cernina. Decembrem menfemexeuntem intelligo,nam Kalendis Ianuariis Ca’rei noui mittebantnr, cjui- Carei Satur Eus etiam Saturnalibus vtebantur, vt in Antiquiratibus Romanisdocui, & multis Iu {hisLipfas nalium. inSaturnalibus.Macrob.inSaturn.lib.i.cap,7.MartiaUib. 10.epigram.87.per Cymas.vd<^-' lige fummitatesolerum,qu<£Coqueb.inturcum larido,veI in muria afTeruabantur,vt pra?fcribit Iu nius Colu mella. Aut certe Afratum defignatjgenus porcini edulii tefte Iiidoro, ouod /pumeum_ dicitur,quia iure fpumam referente, vt opinor, apparabatur, enim G raci flutfusvocant, aut forte a Iuriu colorejeftquippe cymatilis marinusaut caruleus color, vt definitNonius Mar- cellus. TitinniusinSetina. Et quem color cy mat Hi s dec e at. Sicin codiceCommodianianciquiirunifcriptonslibrariiinfcitiaeft, & quianondum editus Commodia— eft,apponam verba ex lib. 1, H nusMS.cor- Neptunum facitis deum ex Satur no procreatum, nčlus. Et tridentem regit.vt pifcisjujficerepojjii Vatete(fe,deum Cumeralemjlli parate T roianos non tile c um A polit ne mu ros edixit V n de de us facius inops cimentarius ille, Non Cyclopemgcnutt monftrum.non M ar ju s (fi ipfie . . Viuerenon pot er at de fuo,quod H rud ur a gerebat Sic gen uit generatus ,qui fuittam mortuus olim. Tcrtius veificulum mire atfliftus 5 & parne depobtus,tu rcflituc P atet ejfe deum Cumattlemjlli p ar e te, Quamim veificulum fielege. T roianos non ille cum Apolline muros cduxit ? Redco ad Porcelli teftamentum Clybanatus^clybano\w^xo^^ ilb t2 J con ^ u n omehabet. JHlpparchus autor Iliadis Acgyptiaca. ^ Cyma. lib. 12 c 7. Af'at um. zv /u ena. Cap.\ 6 . Nepcunus C.umalilis Deus. Ghbanus . B De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. L p5i iv \o7rctcnv [d iutpcuvd /unrpng xa.Xd 7rpbffeo7ra, ] s ;t /3 o A acfoCj dl A

fidta c^«?. In lancibus me deleči at vulua pulchra facies Eicčlitia,ac porcellusjn cltbano fuauiter olensl Scptem deinde Teftesex iure ciuili requifiti,plenamvim & vigoremČ6ncdTerunt,fed & tefti- stpištefles . um nomina ciborum porcinorum naturam & qualicatem fignificant.nam Lucanicus a Lucanica- rum fartura,T ergillus a ter gor e> Cymatus a Cymis>ofelhcus ab offarum praparationefardio a lardo-, 'nfapr3. i NuptiaticusaNnpiUrum{o\cmmtnz,c\mix\&£td.bdLiw,\tmii;z.diQQtm.AlagirHs(\\\zp,d, ' .■ }e*PQ?&cocus,eadcmfunt,reliquafunt anteaexplicata. f* s r ' QVI P O P V LI ABSTINERENT a Suilla , 6c qui ea vefeerentur l O M A N O S moreš attigi, nune hiftorica relatione excurram quibus odio Suil¬ la,aut delitiisolim fueritfAnte omnia ergo Iudaei fuilla abftinebant olim,& per- ludai SttiUa tinaciterhodieetiamnutn abitinent,vt multiplici fcriptorumteftimoniocompro ttbfiinebdnt* bahoj quare iniignis eft,& non ferenduserror veterisluuenalis Scholiaftis , qui Scholiaftis __ _ _ ad Satyram 6. V. t 59.1ud®i maionbus pcrcisparcunt^minores manducant.nov\ illi duuenabstr aporcistantummaioribusabftinebant,fedabomnipcnitusporcinteefu. idqueexprarceptoDei r ^tra ehto Moyfiinuulgato,vthabctur Lcuiticicap. t i.repetitumque Deuteronom.cap.14.ita profani feri- pcores tamen,hoc diuinum mandatum ignoratcs,varias caufasfinxernnt,vt alter altero inlanior, E vcfuperfito &magisridiculusvideri poftit.Strabo Amafianus.^l« juivTtigd&undcufjcovictg outcov(B pa>tictTMvu7ro- Grtpt&j vvv 4-9-0? W1v dvro7gaTripgcjcu.fuperftttioinuexitabftinentiam acnrnibus , quam e- g\J m ] tu tiamnum retinent. CtT acitus.S«*? abftinet,memoria cladis ,quod ipfosfcabies quondam turpauerat, bi vi. cuiidanimal obnoxium. Calliftratus&PolicratesapudPiutarchuminSympofiacis exiftimant lib. s.Hifto. eamabftinentiamareligiofaquadamobferuantiaprouenire,autcultu feereto, quoanimalillud P r * ne \ profequuntur verba Polycratis haxfunt. lydditrdj tzs-potrdiuTropcoTroTipov o 1 dvdpigrjuii tivitoov hb. 4 --.quaf> C r« / \ pAr ,/ _ / 9 /V \ \v/ / V A CfjltUffll'* VCt)V)W fAVCCLTroptVOlTO^COOV aTTl^OVTCLlTllSfdtpOiGlCOt; CtVTH*ant ctuod animal illud abominentur >efu carnium fuillarum fefe abslinedt,nam (juaapudillos dicuntur, fabularum funtJimtlia^nifi fortajfis habent ferias q ti afdam rationestfuas non ejferunt . Subdit deinde ibidenV; loči Calliftratus \ydpctv ro'nw bly-cu r na. ti «» ro &av \oiv 7rctpd.To7gctvdpctm.Ego itaque arbitror id animal in aliquo cffe apud earngentem konore. H a? C eft illa gentiliumopinioinueterata Iudceos Animaliscuiufdam occultati caputinadytis colere, quod nondulli ^r;>m,caput,quidam Afim> fed & alii Porcij efte dixerunt. Verum ifta alii dilcutiant. Celebre illud fuit Augufti Principisapophthegma quod retulit Aurelius Macrobius, in ha:c ver- Augufti tA - ba. AuguHus cum audije t inter pueros^uos in Syria H er ode s rex ludaorumjntra bimatum 3 iujfit popbthegma. interfcijdium quoque eius occifum,aitjnclius e sl H erodis V or c um effc>quam fltum. Feftiuum hoc hb.t.c.io. Auguftidičtum excipit grauefačlum Antiochi Regis apud Suidam./?»/wA*j Iudaicamgentem Antiocbi R g quaobinfolita tributa fedittonem moueratqrurfus fubegitjempliquedonarijs(j)oliatis>&omnibus gtsfačlum. * peruettigatts 3 /tgillum inuemtdtbrum tenens manibus^promijjdbarha , čut & lucernula auro difiin * . dl a adjlabatjjac fuillo inuncla ftnguincin templo reliquit» & ludsis incolis multts talent is multa- tis,qua tributi nomine penderentjn $yriamejl reuerfus . non minus memorabile eft illud Hadria. Et ^Adriani ni Augufti,qui veteres Hierofoiymas tot feditionum & impictatum nidum tandem deftruxit, 8c A ug. nouam vrbem inibi fundauit,vocauitque Aeliam> vt in Ačlis Concilii Niceni. Epifcopus Aeliaab omnibushouoretur VVilhelmusTyriusinfacribeili hiftoria,ncccontentuscaputgentiab Lib-S.c.i. ftulifle,exilio etiam multauit Iudaici fanguinis omnes,& dira fupplicia cdixit, fi vnquam in Pa-f leftinam infpicere auderent,vt Tertullianus autor in Apologetico eft,ad vltimum marmori Suem in porta infculptfecit>& porta ajfigi 3 qua Y>ethleem ducebatgvt execrandnm dtrumqtie animal honoratum Iu Hi erojoly~ dat acrius 'tngemtfcerent,\\ox.\x. PetrusPitha3US,aut fan cjvtillis lanitonbus populum fupcrftaofum marum ' omni(tdituprohiberet,vt aitSamuel Purchafius inItinerario.vidcnarrationem AiiidiiCaffiodč L } b -' L 'l uhct - ti. Hancabftinentiam defcripfit lepide luuenalis Sat 6. V. 159. frbz c 10 obferuantvbi fejlamero pede fabbatareges , inCbronico Et det us indulget fenibus elementi a por as . M m mm Ec 96 % Vljfsis Aldrouandi IudaisAegy py fmile s p 3EtSatyr.?4.V,.9^. ‘ m A * gnidam fortiti metuentem Sabbatapatrem , JSlil pr&ter nubes,&calinumenadorantf' - ; - Nec difiareputant humana čarne Suillam. gua'pater abftinuit. ‘ * A Iudžis 3 vt putatur, Aegyptiis ha;c abftinentia communicata, vt ex Herodoti Mcdpomencj folligunt viri dočti,inhis IoannesCamers,Samuel Purchafius,&eft altius repetendum. Veler- go exconuičiu populi Hebraici Aegyptii circuncifionis turpitudinem,& a fiiilla abftinentiam ad didicerunt , vt Clementi Alexandrino & aliis vifum, vel fane fponte fua animal id ob immtindi* tiem habueruntjVt infra hicdicetur, vel quia leprofum eft Sus animal,vfque adeo,vt fi qucm Ae- gyptiurn in via forte terigei it,expiatum fe ille non putet, nifi totum corpus,& veftimenta ablue- rit, velquia morbum fuurnfacile in hominesdiffundit. Plutarchus loco poftremum laudato, vel deniqueqniatamimmodicre&abominandxgula?fokt effe , vt nefatuiquidemfuoparcat, vt lib.io. e.\6. eleganter apud G- Aelianum.* quemlocum- tu vide / ego non ttanferibo, alii eum pramccupa- Et Arabes. funt. Eadem opinioimmunditiei fordiumquedeterruit Saracenos, qui Arabum funt progenies, f atque illi quidem non minori religione,quam Iuda?i,efurn porcina; deuitabanr.Iul.Solinus PoIy- Cap.46. hiftore. Arabes nobiles monte Cafio, qui Scanite caufam nominis inde ducunt, quod te n torij s fucce- dunt,nee ali as domos habent,ipfa autem tentoria cilicina fant, it a nucupant vtlamcnta e C apr aram piliš texta-,praterea carnibus faillis prorfas abftinentftane hoc animalis genus,fi inuecium illo fue' EtSaraceni. ritjnoriturUlico. Eadem inquam opinio Saracenos,din efiam ante Mahometis tempora,tetigit, Lib-3-cap-i qui a porcina cautiflime fibi cauebant,ex ali is Samuel purchafiusnotat. Eandemgentem iiapo E t M abome- ^ or Mahometus fuisprteceptispofteainformauit,& fupraomnia, illud religiofacuftodiendum-. tani. obferuantia iniunxit ,ne čarne porcina vefcerentur,neve vllis animalibus(j>onte mortuis,&quibut Azoar 3 3. collurn incifam, Alcorani h a-c funt verba,alibi non c ar o modo faillafa d & fanvuis inhibeturgot- 34.. tentofa caufa abftinentia; Mahometana; hxc izum,c u ar c a Noain vrii lat us inclinajfef, Noe adki Cur? huit peum in confilium, cjui iujftt eum Elephantem produ c er e, ex cuiusfimo,humano admixtO, sl at m ortus eft Pore h s, qui canum illud roftro repando er uit,& ex illo fat or e, procejjit e naribus Ford Mus, qui eueftigio tabulata Are a incapit arroderejd eum Noe non leuiter timeretdennem in ftneipite pet* cuQit,qui graueolentiillo faohalitugenerauit fclempnuricapitalem hoftem^ita felismurem, Ele- Et Jtiauri. poreumperemerunt,Scxcznta. talia impio & execrando co opere funt nugamenta.Reperioe- tiam. Mauros in Chtna habitantesomnia pane arcana Alcorani obliuioni tradidifte, cireumeifionem In Rela Cbi ^ abftinentiam illibato cultu obferuare , vt retulit Perera . Et eadem apud alios rcrum Cb>- ‘ ’ nenfiumferiptoresprobata. quiresmodernasTartarorummemori^mandarunt, abominandum Et Tar tari. hunc quadrupedem,quia immundum, ne c vila rat ione in cibos admittendum prod iderunb in h‘S eft lApud Hak- Ioannes de Piano Carpini,alunt tamen & vicinis gentibus vendunt,fačturi inde vberem prouen- luyt. torno 3. tum . DeniquePelCnuntiiinGalatiaopulema& validaciuitasabftinentomninoafniii a, r >au ^'' Nauigat. n j a autorcL> . Vefcuntur quidem abftinent : fed maior longegentium numerus 3 certiorquepopuIorum concordia vc- Etrfa. fcentium. Primum, illud omnino certumjetale inter Perfas, & Turcosodium effe, maxime reli- gionis nomine inualefcens,^/ /fmaelVerfa dicatur non modo Suillam fais fabditis perrmfijjefted etiam por eum in aula delicate nutrijjfte, eique , in contemptum Ottomannorum,nomen Baia\eti mpo- faifte. Philippus Camerarius in ©peris fubcifiuis id fcripfit.Eft fane memorabile,quod de Cantou ciuitate Chinarum,quam*incolte vocant Canceu,xztptx\,tantam ibi e J]} annonaomnis generis abun, H dantiamjvt dievnoquoque fexmillia Suum,vndecim millia An at um um infnita boummultitudi- ne,confamantur,prater aues firas,gallinas,cuniculos,ranas.£anes,pifces omnifarias,quod admira¬ lih cenfebiturftmetninerimus ordinarium Chinenftum cibum ejje ory\ampuram aquafola decofta* Hoc referunt Gafpar de Cruz, Antonius Dalmeida Barros,& bfcalanta quos vide. Spri qtioque, qui immundum hoc animal, forte ex Iudsorum vicinia, reputabant,hodie tamen vefcuntur e o, qui non funt Mahometano furori & impietati fubiečti:Samuel Purehafnis in Itinerario.Varia eft cti- E t Pbantcts. am Fhanicum circa hoc obferuatio,nam nonnulli e or um cames faillas auide appetebant,quidam in honorem Veneris,quam (pecie Pifcis colebant,non abftinebant modo ab e a, fed profanum abominan - dumque id animal cenluerunt, vt ex relatione Petri Martyris, & Tfemellii, aliorumque legen ti- bus eft obuium.plura in hanc rem infra expedkntur s vbi de loco. Cent.3-e.12 Et Chintn' fes. Hifl.Cbin EtSyri. (ib. I.r.15. VSVS / B De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. L p5 3 V SV S IN G E N T I LIB V S varioram idolorum facris. VI diligenterdePIoftiarum rationeinter Antiquosprodiderunt,teftatumnobis reliquerunt ,primos mortales non cruentis vičtimisdeošfuos placafle, fed frugi- Trima viSti buSjfloribusJarreislibis,placentifque,& adords,& thureeoshonorafTe,vt autor ma. efl: Porphyrius,poftcaarascruentaruntanimaliumfanguine,acpiimiomniu Hy Lt ^-^ e _ pcrbius Marttsfrlius ,patrisfui immamtatem expreflfuru sanimaloccidijjc fcrtur,& n ^* a CArn,H Promet beusbouem, vt autor Plinius.veterisquidenia?uifrugalitatemco]IatAm cuminfana pode- Lib.j. c.56. riorumtemporum profufionecontulerut muitijSeadeumritumalludit AlbiusTibulluslib.4.ad fi ne - Meflailam in princip.Suilkelccusefl:. Bos feptimus de hominibus Jlupidis.nd c um pauperes animal nulliim facrifrcarc poJfent,taurum e farinafrngebat ,cum autem ex animalibus immolentur, Oats ,Ca~ ^ ^ ^ pra,bos,porcus,gallma,anfer,feptimus immolabatur exfarina,qui,quodinanimis ejfet,inproitcrbin ^ _ abiit. caufam autem cur porca cafa fuerit,h*ca Plutarcho rcfertur libdlode Solcrtia Animaliu. ^ Jfr r } afrj / 3 aj rigli avg cuticlv 7cpo’/.et l uivuvrspcovya.vad/j,tvog,t7rniia&iog a.7to3-a.viiv.Deinde Bos aut Sus Pag.959.' quodpropofitd fibifacr agufrajfet,caufam fuanerisprabuit.cxw[xvs\ hllic atfinem/cd tamc diucrfam adfaunt,quudnouafatarofhoeruilTet.Ouid. Lib.15.Me- Hoflia S us merui([e mori,quia femina pando tam or [b- Erueratroslrofjcm^interceperat anni . Edija. i.Faftorum. Hic qui nune aperit percujji vi fr era T auri , In facris nullum c uit er babe bat opus. P rim a C ere s auida gauifra efl fanguinc por c a V le a ftas merita cxde noče n tis opes . Nam fata vere nouo tenens laclentta fuccis •* Er uta f tiger £ comperit or e huis. S us dederat p p n as. Si vera Porca defuiflet,imaginariam ex auro J argentoque,aut quolibet alio nobili metallo ar is a uren porca admoucbant. Ateius Capito apud Feftum Pompeium .Vorcamauream autargenteam dietait Ca- Cib. 14- pito Ateias,quxetji namero boji taram non fmt.non.en tamen earum babere,alteram ex auro,alteram ex argentn fattam adhiberi faerifrcio Cere ali. Eademhac vičiima P rac idama audic Feftuseo- Pracidauia. dem libro .Praridania porca,qu.t Cereri maclabatur ab eo,qui mortuoiufla non fecifetjdeft glebam non obiecifret,quod mo s er at facere ijs prius,qaam noaas fruges gusfajfent.d.c Tral.uitio ifto iepdi- endi ritu plena nianu in Antiquitatibu$ Romanisdiifcrui. pttecidaniam hanc porcamdefiniteti- Lib.5. c.vit. am AulusGellius in Noftibus Atdcis.Eademquoqae ratione verhiprpcidanipqaoque boslip dicun- Ltb.^.c.6. ltir,qup ant e facrifrcia folernnia pridic czduntur,porca anteni pr pridane a appellata,quampiaculigra tla antefruges nottasfreri ceptasjmmoLrc Cereri moserifiqui farni li amfnneftam,aut nonpargaae- rant>autahteream rem,quam oportuerat,procuraaerant. quibus id verb;s,quave folemnitate fieri confueueritj CX Ca tone in re ruftica doccmur. Priufjuam mej c m facies,porcam pr&cidaniamboc Cap. 13^. modo freri opor tet.C er eri porcaprxcidanea,porco femina,priufjuam hafce fruges condantur,far,tri- ticum,bordcunt,fabam,femen rapicium,tbure,vino, Tano,Ioui , Innom pr plato,priufquam porcam fp minam immolabis,Iano slruemcommoneto. Varro libro terrio dc vita populi Romani apud Noni- uni Marcellum. fuod bumanitus nonfit,h predi porca pr set dane a fafeiptenda T elluri pfr C er eri,alt- Cap z.nam terfamiliapura non M m m m 2 /ib.s c.s 1. Sacres , & Sinceri. Iib. 5 .c.i 8 . lnjamornm vidim a . Nam S><5 4 Vlyfsis Aldrouandi FJam ego quidem tnfanum ejfe te certo fcioi E £hd mihi mole Hus homini ignoto. Et auda familia idem erac facrificium 3 hoc eft liberata puerpcra. Idem Plautus Rudente Ad. quarcoScen. fexta<> Atque adornarc-pt rem diuinam faciamjum irtro aduenero L aribus \famihanbus icum auxerunt noftram famili am . Sunt dom agnt,dr Porci Sacres. Nec illud omittendum, hanc eandem hoftiam in myftici$ facrorum Eleufinorum initiis vfita- tam receptamque olim a viris dodis traditum Aelianus in Animalium proprietatibus. T um Athe nienfes in Myfterjs iure optimo Sues immolant,propter perniciem quam fegetibtts moliuntur , nam e x [pic isfkpe illas qua nondum ad maturitatem peruenerunt^vaHant^alias effodiunt. Scholiaftes A- riftophanis, & Euftathius mukis,led illi non ad mamim . Suidas illud nefcio cuius antiquiflimi fcriptoris attulit. «£ potpiSiov Jdnous ov po i rp&ig Spa^ud.';. ad Perce Hum emendum mutuo mihi tres D rac hm as ide ijs qui vel mor it uri, vel initiandt crant->qui enim initiabanturiporcellum immolabant , quo vider ent ur in numerum piorum referriAdzva alibi. In Cereris im t ijs por c us facnficabatur, ta e- p nim bejliailli de a facraeft.zA expiationes valde h#c vidima efficax credita.Idem Su\das.folent A- thenienfes porcellum mali areidr fubfefUa fangume ajp er ge redite, id Athenienlium modo in more pofitum, led & aliis populiš faditatum, fitjuidem idem genuslacrificii apud Pralios Cretagen- tem,autore StephunOjinuaIuit 3 teftis ek Athena us. Updoioi Ji ^ Upa. pikova C},/$ durh acponSk dvroli « d-ricia vtvcu/qupfaero ipfos initiari lege ftatutu tishoetradat vii dodiffimusAntoniusMuretusin variisledionibus. Tibulluslib.i. Eleg.vlt. At nobis ar at a Lar e s depe Ihte tel a, H oftiaj., a pura ruflica pore us h ar a* Pofterior verficulus etfi in MSS.& editisfic lehabeat,&lanum efle AchiliesTatius Neapolita nus liquido iuret,tamen fidenter corrigo. Hofiiatp a pura My(lic a porcus h ara, Suaforcorredionis tacecilfimus Ariftpphanesin Acharjuenfibus, vbi lic Megaricus filial larua venditurus. ATvV’ d/upi 3 -i(dj td Ji Ta pvypja G \ x.Yi 7 reiTiv «c r dvg oLkkoVi&J' Iq fBcuvm o Tros Jiypu?Xj((ei 7 i,%dl x.\i trem pavav %oipiov /av^npiKUV . Floreus Chriftianus lepide vertit. Sed (jr fuilla hac applicate roftrai tum In faccum hunc irrepite, grunnitejnfupcr Colgate idr por c ar um vocem emittite Sluafi Myfticam . Flore 9 Chri Vitima verfca male tranftijlk, nam tpeovh poipicov /ausrnpuuv, non eft vox quaf myp'm por - fiian 9 vepre c ar um , led potiusmv Porcorum Myjhcarum } aut Myftericarum. fequitur enim apud eundenu hinfus. Comicum-. Sf.3. ti Jau ajjertionemque aflimationis fua colligut Line, Hb.z.TLpiJi. 1 e l uo ^ Sus pragnans ei mattatur^ua hoftia eft propria T erra. Horatius. C um foc ijs oper um idr puens ,dr c oni uge (id a, Tellurem porcOi Siluanum latte piabant Floribus dr vino Genium. Lari umi. Lares ctiam Sue placabantur jd probat Iocus ex Rudente Plantino paulo fuperius a me allatus l,b 3 OA.1i. vk^voceSrffrf/.addendus Hordtius. J sifru - Nymphatu. Ltb.6.epTgr. 47 ' ■ De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. L 96 5 A Si fruge placaris borna, * " Fruge Lares^auidaJ pore a. Et in Sermonibus lib. 2 .Satyr. 3 . N on eflpcriurusjieque fbrdidusdmmolet aquis Bic poreum Laribus , Et Bona Dca hanc etiam quadrupedem oblatam accipiebat\ Iuuenalis 5atyra fecunda B ona Dca. Verf. o&uagefimoquarto. Atque Bonam tenera plač ant ab domin e porca Et magnocratere Beam. • ; t Acgyp t ii qu°qu c Soli & Luncc/ucs offerunt. Aelianus hite hibtt.Aegypti/vero t quibusperfua- SolisLunafi fijjimum e dl, S ne s Soli cr Luna inimicijjimos efife sferne l tantu^eum fieflos dies agitant^alias vero nun- 'Lib.i o.c.u- quam,nec buic ipfi,ncc cuipiam alij deorum facnfcantjdfa propterea faciunt,quod exccrandos & de- teftabiles ducunt.nze minus Lucorum prafidibusvičtima Suserat.Cato in re lUfticzducum conlu i -p ra ,fi ( n s p „ čare Romano morefic opor tet ^porco piaculo facitojvcrba fic concipiiofii deusfi de a e s 3 quorum tilu d fa- c i % L črtim e B jv ti tibi tusJi & porco piaculo _/v«m’.Nympharum non minus hoftia & >ple Poic ustile ca- Cap. 139 pio Martialem. Sine N uma coniuxjT riuia te mifit ab antro 3 Siuc Camanarum de grege N ona veniš . Esoluitvotis hac fetibivirgine por ca "■ Marcus . loui ipfi oblatam Suem fuadet Iuuenalis Sat. 13 . V. ij 7 . touis. In car^one tuo charta pia thura fhluta Pommus>&vituli Jcftumiecur 2 albaqucporci Omcnta. Et Manibus Mortique hoc animal facrum.Virgil. Mortis. Multa Boumcirca maclantur corpora M or ti 3 lab-1 i.Aen. SettgerofJSues^rapiafJ e it omnibus ar is Inftammamiugulantpecudes . 1 $ ContrariacaufaSusVeneriimmolata,quiaidanimaleide£multisdecaufisodiofum.Feftus y e neris . Pompeiu S.Suillum genus inuifum Veneri prodiderunt poetq y obinterfeclum ab Apr o Adonium,qucm lib. 17. diligebat dea 3 quidamautemquod immundijfimifmt S ues ex onimmanfueto pecore, & ardentijfima libidinisJtavtopprobrium mulieribus inde tra&umJi tj um Subarcjfr Subire dicuntur.notauit Na tališ Comes in Mythologia,&Straboex Callimacho in lambis* Lib• 4- e.13. ja; Atppobiragf 3 -to;yctp on yia lib.Jpagina r>iv x.u/hthv v?rip/ 6 aMe 3 -cuGS-utrctc rotppoveiv. * 01, or/ /U. 01 /H vrapmSifttrcu thv tu>vvcov &uaia.v . poiteriorem verliculum co trup tu m 3 ni tori fuorefti- CaUimacbus tue, & lego. corrcčlus. riiv uarivtirm vmpfidVKi&tu «raVa 5 rq> ppcvftv, Veneresj^c dea enim non efl vnaj^teras Sapientia omnes C asi in fa vicerit, filuia fcilicet fola Borci facrifictumadmittit.Scho\hft.Q .5 Ariftophanis Acharnen. Ačž. j. Sc.i. M.b/uouciTpici ydp ravrv Tretrpos D A'S’av 7 rxx.nv 3 -H ) )ittva.%voa.vS‘riy > iv rprpi^ ^aM/Toc tjt^otpoi A p pobira 3v$iv l \ D .AT?ln^i^o7pog7ii AtppoSmi&ber/. M-ov^olpcdAppobira f/,ovayt Seu/ucovau tfajf y'tv naj. yct ra.v£i rav %o7pav rco zpK$ K£tvtpote Gracus G rac o more vfus.Ergo antique & Solhtaurilia SoUttaurt ut antc Hnnium,vox ea tamen vfitat!or,vt in Liuio fupralaudatococepta.Ouinulianus. Nam lih.s y Sueouetaunha tamperfuafum efl efie ex Sue>Oue 3 & Tau>e.(unt in Tacito aIiquor Joca.vtin Anna- X\hm. facrf cantibus cum hic more Romano Sueonetaurilibus htaretglle cquumplacddoa mnu ^ em hb.e., in Hiftoria eget Cenforia manu.T umHeluidins rrifus Prator,praeunte Plato Aelianopontifice, luslrataboue T aurifjue arca,&feper cefpitem redditisextis^Iouem 3 lunonem 3 Mineruam,prsfidef- Tacitus cor- que Imperij Dcos precatusjvti capta profierafent.Loctts reftituendus fic. luflrata Sueonetaurilibus r Mus. tir c a. M.Cato in re Ruftica. A gr um luflrare fic oportctjmpera Sueonitaurtlia circumagi cim diuis Cap.i+i' volentibus,quodque eueniatgnandotibt Maui,vti illace Suconitauriliafeundum^a^rum, terramque mcam,quotd ex partefiue circumagifue circumferenda cenfeas,vtt c ure s luflrare. M. Varro in re iti lih 2. cap. i. dem ruftica,čr quodpopulu* Romanuscum luftratur 3 Sueouitaurihbus circumagunturverres^ariest H ■ s < A*»™j?Nonpra:termiferohicfolemnefacrumPh!lippinarum In(uIarum,quamfolemnirateixu MifTran- f e ^’ uam babe. In Megindanao Infulamultas obferuant c&remonias in Sue maclandafdgenus Jilaano. eflgvt app tret ,ft criflcf quod Soli ojferunt , poft cpmbala & flftra concu(fa,feles quafdam in paropfidi - bus repandis collocantpum dua ve tu la prodeunt,cum tubis ex oblongiortbus cannis 3 (fl Solem cernu a adorant 3 dr induta fdccrdotales vettes 3 altera illaru flneiput or nat vttta 3 cui cornua duo adnexa,alte - ra manu tani a aha prot enfa.it a incipitipfaflflra concutere,choraas ducerefSolem inuocaretfuam al- ter a fequitur 3 ambaque iunttis manibus tripudia duettnt cir c a porcam 3 qua ibi ar bori vincia cfl.cor- ttuta continuo verba quadam fubmurmurat Soli 3 refpondente comite 3 mox cpmbium vino plenum rna- nucapit,&pofl occultas quafdam it er at as caremomas,porca fronti tnuergit 3 quam pofl iterata tripu¬ dia, lancea interfeit , toto boe maclatignis tempore 3 extgua fecula ar det, quam illa or e apprehenfem mordet,altera tubas illas,feu cannas P or cino fangmne ablutt,&digitis fanguini mttnclis •, pr im um mar iti fuifront em notatfe vela ti Higmatijs inuritjum reliquorum ommurn qui ftero adfunt,tum umiti us feeros cxuunt ) (f folisfemims manentibus aparat um cpidum, tncatbedrisfedentes^ordiun- tur , h De Quadmpedibus Bifulcis. Lib. L 967 h turJPorcam igne deglabratam conpinuo idfrufta fecant y drfolidam abfumunt. Sirnika de rebus A e-. gyptioru apud eos.,qui Orbis Koui Hiftorias confcripferunt,tu adire potes.ego confuko gmitto. VSVS IN LVSTRATIONIBVS. JE C de Sacris deorum Superorum, 5 quibus Porca dicata,nuncde tnferorum, vi- debo,ac primum familiam £uneftam,piaculum akquod graue admifium expiatu S acrum In- ri J aqua puraJaureoramo,faceaccenfa/ulfurejouoj&tporca vtebantur.de kngu- firorum lu- lis aliquid obiter delibabo,etiamfi fupra ex Plautoqu*dam loca addučta fint,ta- iirale fX men hic plenius agam,& dixi in Commentariis Claudiani ad illud de SextQ Hc* ^f^apura. .. ~ * r , Q “ JLaurt rama nom Coiliulatu, F ac e ar ds le LuBralem fic y tnfte, facem y cui lumen odorum Sulfure. .S ulfur e c aru le o , ni grog? bitumine fum at , Ouo. B Circum membrarotat doBus purganda facerdos Forco. Pore pr o fj>.argens y dr dira fugannbus herbts N umina y terrificumq { Iauem y Triuiamf { precatus , T rans caput auerfis manibus , iaculatur in aslrum x Secum rapturas c ant at a piacula tadas. Ouum hic & Porcum omifit.L. Apuleius. nauemfummus facerdos tada lucida y ouo- } dr fulfure y Uh. t i. Mi- jolemnijjimaspreces de. casloprafatus ore y quampunjjimepurificatam de? nuncupauit. Ac de bul tu Ufiar. requidera i vt Homerum omittam ad finem libri vigefimifecundi Odylfeas,Piiniuminon vnolo-* CO J Sextus Propertius lib,4.cleg. 9. F eref me um tetigif fulf uriš igne caput « AlbiusTibulluslib. i.eleg. j, - te circum luBraui fulfure puro Oua vero, quce Luciario funt »a 3 -apoW &a> expiationum oua y Ouidius libro fccundo de Artej lnSyria De* coniunxit fulfuri« C Nam veniet qua tuBret anus teclum^ larem£ x Pr afer at dr tremulafulf ur dr oua manu . PmlaruseftSeruii Honoratilocusad Virgilium.ibh A dlib. 6 . 4 c. 1 alijs fub gurgite vafio m id. I nfeclum eluitur fcelus y aut esfUritur igne . D cPorcoluBralt aut expiatorio Scholiaftesdočtiflimus Apollonii Rhodiiad Argonauticaivbi A d/ib.q. , multa pra?clare.Suidasetiam.Afvoucaff facellis Exta , dr candiduli diuina. Tomacula Porcu D Huftathiusrationesconfuetudinisadfcrt J &veterumquibufdamlocisidipfumprobat* timi- ^ me ex Aelchylo. Addendus ei Apollonius Rhodiuslib.4«Argonaut.V.7oi. 12. np/MTCt /UiV CLTf)i7rT0l0. AVTHfSlOV y tiyi QOVOIO T «vctpLin zctBiJ 7 npBi y auogiiZGt;, ngtTi/uačfol nAnjufavpov hevnPvo^ cutactn yfpct<; T iyyiv > i 7 rnfary(jVffu.P'tprv y duTig di ^,aMo/c MctAtffcfiv pVTA dijI) zetBdpcnov d.ya r sAJov&vi&Irtiam fuilTcprimam,itaillis fucceflerunthomine$,& vc Porci antca,fueruntidolis im- E Frigvt. Trs- moiatijVt cx Phlegontč 'Trilliano lcgete memini. Vndecrebra in meliomrtotirfcripcoribusferi- pi dav/utt,/;. tatis illius crue tajjnemp ria. C • S ue toni us. trecentos e x dedi ti tjs vtriufque ordinis elettos,ad arm <5-op. Iulio eictruclpm^idibus M ^rtjs, H ofiiar um more niaclatos. T. L1 u|us. milit e s capfos irnmelarunt,qui in huguft.c. faditate fiupplicj ignomimapopuli Komani infignior fieret.\^StX\tcx.Pofic Te\encani, Sc Mexicani , & qui in Nicaragua funt,& in Arma,Sc in Panceta, Sc Popayan, Sc in ipforcgnoPeruano,Sc Iraperio Inguas 9 r aro aliter idola-* fua platant,quam hoftiis hpmanis. fcd nos ad Porcutri reditnus: qui etiam in facro AmbarualiJ i- Ambiruale. ue Amburbali imrqolabatur.,de quo vide Andquitates Romanas J & PeRum: lofephum Scaligc- ln lAmptcr- rum Annotationibus ineum.Lucan.lib.i.V.594. Mox iubet dr tetam pauidis a ciuibus vrbem G Ambiri,dr fiefio purgantes m ant a lufiro Longa pcr cstremospomaria cingerefines 4 Tontifices . - —• VSVS IN A V G V R 11 s. A G E S & Bacchis HetmfcijMelampus.Telegonus Grarci 3 & Bigois Njžnipha^i & quicumquealij Aeberonticos libros pofterisreliquerunr 3 & Auouralem fcientia prarceptiscertisobferuationum incluferunt 3 hoc pracarteris de ^piarfcripferut, fbminatum illiusoccurfum efie,& fariixpraefigium. Seruius Honoratus Maurus, Kd lib 3 At- cx editione DaniclisI.C.aučtior.aV hac Suealtjdtcuntfiecundum Virgiliumtfuod itej.pag, 29 o * u l tali a inuentafit ,alj quod[ec um eam,more rtauiganttum,T roiani portauennt , droraculocogno- uerint ibicoridendam efie ciuitatem , vbi fus tila futf/ent inuenta, di cit ur er ,to in Campaniam fugif-' H fc, dr inuentam in Laurolauinio,a cjua Afcanius pofiea Albanomen impofuit. Trifintacapitum fad tu s enixa, prodtgialc hoc efi , quo fignficatur triginta annis regnaturus Afcanius. Van o dicit etiam hocfigni fuiffeujuodcum etiam alterius coloris porci,in fiatu h ut us por ca fiuerint albi t ant um modo Circavbera repertifint. Ipfc Virgilius ibidem A Sign a ti bi dicam, tu c ondi ta mente te neto , C um tibifiollicito fiecreti ad fluminis vndam »-, Littoreis ingens inuenta fub Ihcibus Sus T riginta capitum fiat us enixa iacebit, ; • Al ba fiolo recubans,albi circum vbera n ati, ls locus vrbi s er it. lih-S.tAtne. Idem Grammaticus alibi.// anc autemporcam,vt diuimus fiupra,fiecum babuere T roiani,(juam pag. 489 . Umi (Jam m Campania tnuenerunt c um fatu circd Laurentem a gr um , quam ide o Acncas imnolauit Junoni,quia ipf a dicitur T erra,vt efi,coniugis ingremium lata deficedit. Alij de ea Sue dicunt,habuifi fie eam Troianos ,dr vbi primum gencrajfietiibi cer tamfiernfiedis conccptJfie,Alj in littore Laurcnti in . uentam, vum. De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. L 9$9 A uentam,quam fecutus T roianusjn e um montem perueniffe ,vbi po H e d Alba d €olorc porca-Jonga a po fttione ft condtta.Enixa iacebit.participio vtens tangu hifloriamA^feVoztO.* lamj { tibi 3 ne vana\putes bac flngere Somnttm Littoreis ingens inuenta fub llicibus S us j T riginta capitum\fatus enixa iacebit * Alba folo recubans,albi circum vberanati-, ls locus vrbis erit.jequfes e a cer ta laborum % Ex cjuo ter dem s vrbem redeuntibus annis, Afcanius clari condet cognominis Albtfm« Sed ne Poeta? credatur,verax fcriptor^Romana’que Antiquitatis callentiffimus M.Varro in re ruftica zuddneius.P arere totoportetporcos~,quot mammashabeat 3 fiminuspariat,effeportentum:In tih.i>c.4‘ quo iilud antiquijjimum futfe fcnbitur 3 quod S us A e ne a Lauintj trigintaporcos pepererit albos^itag, quodportendcrit,fačlumyriginta annis , ut Lauinienfes condidenntopptdum Albam 3 huius Suisac Pcrcorum ettamnuneveftigia apparent £.4#ž»y.VetUS Scholiaftes iUlienalis. Albamlongamfgnifi- Ad Safy.u- B cat,quamcondidit Iulus Afamus,Suisalbaaugurio 3 conceJ]anouerca fuinominisetui t ate 3 idejt La- ^ ' m ? ' • mmo, Ipfs Satyricus. Špes vita c um Sole redit A um gr at us Iulo At g nouercali fedes pr sl at a Lauino 3 Conficitur fublimis apex , cui candtda nomen Scroft dcdttjans Pbrygibus mirabile fumcn t Ft nunquam vi/is triginta dara mamillis. Quartum verficulum varie legit ide vetus Scholiaftes.^ mtrabile>quid triginta fatus habuit-> V ar ta m 1u - HHtmiferabile^Hodmiferatum fit Vbrygibus. quare fic legi poffet. uma le lečiio -■— Utis rbrygibus miferabile fumen . Sedminusplacet pofterior lcčiio. Sext.Propertiuslib.4.eleg.n Et Hetit Alba pot e ns Alba Suis omine nat a Hac v bi Fidenas longe er at ir e vi as. AlbiusTi bullus lib. 2. eleg. 6 . G Ante oculos Laureus caBrutn 3 murufque Lauini e H 3 Albaque ab Afcanio condita Longa dače, Hanc cognatamIicet>& ab Afcanio eonditam ciuitatemwtmemorant Ljuiiis, & Iulius Soli- lib. r. nus.Romanitamen poftannosplus minus trecentos } deftruxerunt.,nobiliffimasfamilias Romam C ap. 8 . traduxerunt,& id folum honorata? memoria? fupereffe paflfi funt 5 vt magiftratus Romani ibi faeri- ficarcntjStrabone cum aliis narrante,& obitercaufamfundatioijishabemus apud Statium Papi li-s-pag. 1 s g nium in Siluis. ltb.i. Silu.3. lugera n o sl ra tenensjvbi posl Aenera fata Solat us, Latijs ingejjit montibus Albam Afcanius )Phrygio dum pingues fanrrume carnpos Odit 3 & infausta regnum dotale nouerca. Neque fane minor celebritas in Aibano faero gbleruabatur,] quam in Capitolino, vt ex Tito Liuioperfuadet VVolfgangusLaziusinCommentariisReipublica?Romana. Eterat Albanus l * h - 1 r.f.j. aigort a Domitiano inftitutuSjlongeclariflimusPoetarum certaminibus } vt pra?ter Dionem 5 Sue- banu s A" D toniurn,& aliosHiftoricosapud CenforinumdedieNatali s & Papinium Statium nonvnoloco, " videre poteft. VSVS IN FOEDERIBVS ferier.dis. V L L A puhlica foedera fine Porca feriri firmariqueporerantJfidorus Hifpalen- fis. Alij fader a did a putanta porca fide crudehterque occift,cuius mor s op tab at ur lib. \ S ".t ei->qui a pace refihfet. Seruius Maurus Honoratus. Fadus diclum e H vela F $ ti ali- A d hb.i.Ae- bus,qui olim F p dale s dtcHM e(l S acerdotes.per quosfiuntfdcra 3 vd a porca fde y t d »d-pag. 1 7 * • eft lapidihus occifa.Ez alibi .fderatvt dixtmus!dicla funt a pore a fde f crudeliter Ai A * 8, A '~ » ante gl*dijs confgeretur, a Fetialibusinuentum.vt fdice feriretur 3 eacaufa auod ant:quun» louisfignum lapidisfdtceniputauerum ejfe. Cicerofdera a fde dicla putadfedhuiiJvor- cp mer s Vlyfsis Aldrouandi Virgilias rt prebtnfui a Strmo. Couincitur erroris ab a, lij s. iib. 2. c. 4. hb.S.c.3’ lib. l.f.24. hb. q.c »y • Defrnfus. lib.\4. hb. 6 . Cap.JJ. lib.4 .in fine i.Decad.lib. 4. . 970 cc mor s optabatur ei,qui 4 ptice refilijfet. Beinde Virgilium reprehendit. F alf) ant cm ait porcacnam ad boe ge na s facrifcij porcus adhibebatur. Er go aut vfurpauitgenus prout->timidi venient ad pocula dam.e^auicerte illud aftendittfuod in omnibusfaerisfmininet genens plus valent viclimgji aut m per marem lit ar e non pojfentfuccidanea dah at urfgminafautem perf minam non litaffcntfitccida ncaadhiberinon potcrat:quidam porcam euphonie gratiadittam putant. Hune errorem aliiargu- untjlcribentes non porcam,fed poreum f®deribusauhibitum.M. Varro in re ruftica.^ fuillogcne re pecoris immolandi initium fumptum videtur^cnius vefigia 3 quod initiis C er er is porci immolatur, & (juodinitiispatisfidus cuferitur,porcus occiditur. Fabius Quintilianusin Inftitutionibus Ora- toriis fic Termo adfiipulatur. fug dam non tam ratione^tiam fenfu indic ant ur >vt dlad-pefa 'tange* bantfdera porcafecit elsgansfičlio noministfuod fi fuijfetgporcojvile erat . Habent rili fud ra g ato rem grauiffimum contra Virgilium Titum Liuium in fgdere cum Albanis percuffo./ prior defxct populus Romanus puhlico confiliofolo tnalo g u illo die y l upiterpopulum Romanam fic feritojvt ego huncporeum hodie feriarn, tantopue magis feritotfuanto rnagis pot e s pollefefuc.td v bi dixit,poreum faxoilice percufjit. Ecce ibi diferre poreum,non porcam filice mačtat. vt & alibi in eadem HiOo- iid.per quem populum fiet^uorninus legibus diclis Heturgvt e um ita Iupiter feriat >qucmadmodum a ftialibusporcus feriacur. Htecetfi vera fint,ramen non erraflfe Virgilium Nicolaus Erythr&lis dočle oftendit,&calumnia cum liberat Feftus Pompeiu s.fuiaconfečlo bello inter qitos paxfieret> cafa porcafdusfirmarifolebat. Idem Gra mmaticusalibi.dubitanter vifus eft afteruifte,& nec por cum,necporcam nominauit. Fcedusappellatumabeo, quodmpacifcendo fgderchojlianecaretar. VirgiliuS)&cafaiungebant fdera porcajvel rfitiain federe inrcrponaturfjdes.i\lu{\.r\s\\hzc pt'£- clara Virgiliidefenfio ex C.Suetoniiin vica Claudii« cum regibus fcedus in foro ic it por c a cafapc veterefetialium praftione adhibita , Ipfius Virgilii verba tantopere controuerfa funt. Fošt iiclem inter fepofito certamine reges Firm ati Iouis ant e araspatcrafjue tenentes Stabant,& c&faiungebant fdera porca. Siquisplura dcfcedcribus, eorum legibus,differentiis, form uliseupiat, adcat incomparabilb Barnab® (3riifonii opus de Formulis.lllud hoc addiderim a tot eruditis omifi’um,publica percuf- fi iam farderisačlalineis mappisperferipta ad Saturni,aut cuiufuis alrerius Dei,ferri,conleruari- queconfueuiffe.autor Liui us.prgtermijfanominnmConfulumborum>LuiniusMacer autorett>& ( in /ceder e Ardeatinogjr in lintcis libris ad Monet g tnuentos. VSVS IN BELLI S. A RIV M Porci in bello expeditioneque Romana vfum fuifle reperio, Antcom- nia conftat inter figna militaria eumlocatum. Feftus Pompeius. P l orci(ffig* es in¬ ter militariafigna puintum locum obtinebat, quia confeclo bello inter e]# 05 P ax f iC " retjgfa porca fdus frmari folebatAAcc. alibi apud tot rerum bellicarum feripto- res, vila mihi Porci inter militaria figna reperti mentio', nifi dicamus idem effo Sucmjc u Poreum ,& Apr um ,de quo fcquenti tračlatu difquiretur. Certe inter ve- li^ 10 c 4 X '^ a P r ' l ^ cx rc 'public® Apnim reponit C.Plinius. Romaniseam , Aquihm } lefonibus C. Maria s in fecundo c on fiatu fuo proprie dicauit^erat (jr ant e a prim a cum puatuor ahis , Lupi-, Minptauri , Eijui , ; Apripuefmgulos ordinesanteibant. Vide qu® in Antiquitatibus Romanis fufe fuperiis attulfad- g In denduscultiifimusGuliclmiBritonis locus. Sujpirat blande Zepbyrus,vexilla corufcant . Impofita aereo contojongep micanti > Lumine perflringunt aetes, non Ul a Draconum Or a, nec informis Minoia probraiuuenci , , Nec qui fopitis Lupui inf dl at or oberrat , * Necqui fnguineos minit ansSus cxeratvngucs 3 Sed ruttlans Lab ar us fulgenti texitur auro> F e tr emu los it er at fdo eri fant e colores Ingeminanfgvolat ferah fulmine mor tem. Aciei forma Eft in esercitu Cuncus qujdam autacies militaris,quam a forma Porci c^^/appcllarut,quia 5 vtopinor,primafronshoftiobicči:atenuis ) cxilis, atque angufta erat, ncfacile tetitari, aut rumpi poflet, crefcentibus deinde ordinibus paulo laxior erfufiorque fe d ila tabat. Modeftus libello do VocabulisMiIitaribus, Aeneas, Aelianusin Tačticis, Polybius, luftus Lipfiusad nianum non^ funt, £ De Quac!rupedibus Bifulcis. Lib. I«. 971 A con Tuli pofthnt. Ammiani Marccllini locus tH.vergenteinveferamdiegum dux moraš ru Lib. 17 - pere moueret 3 excedens ereclis vexillis , in e os igneo mile s impetu ferebatur, qui conuerfi>acieque de n - flori contrada 3 aduerfus ipfum principem siantemgvt diet um efl 3 altius omnem impetum cbtulerunt y ' c um oculis tncefrentibus 3 & vocibus truculentif.Cuius furoris amentiam exercttus ir a ferre non'po* tuit 3 eofqtie imperutori acrius 3 vt diet um esi y imminentes, definentein Angusi um fronte 3 quem habi- tum 3 caput porcifimplicitas milit ar is appellatfmpetu difiecit ardenti.Phna. qua»re apud V V olfgan- gum Lazium in Commentariis Reipubi.Roman.qu;edam huc Tpeiftantia jn meis Commentariis lib.+ c. 3. ad illud Claudiani * * lib.z. in Ruy Etdjpeisin fe redeuntia iunclis fin* Curuo pattlatimfinuantur eornua dud H. Nec iniuria focum hoc animal inter acies militares inuenit, eft enim bellicoTum, pugnax, Marti facrum,vtfufifl!imein zf/tf-odicetur.Pulgentii Garthaginienfisad ChalcidinmGrammati- hb.de prif cum verbaapponam . Nefrendes Diopbantus Lacedamonius 3 qui de faeris deorum fcripfit 3 ait apud Sermone . Meffcnios loui facnfcn ri folere faerum 3 quod da ut o v & iftum Poreum primum Jacrum fe cifre MarttMim oecafionem Tumpfic PorcusMar PetrusPorciuspoeta Placentinusridiculumpoema conftckndihikviptuPugnaporcorum, inquo tis vidim*. omnesdičRonesaP.incipiantjinitiumeius, Pugna por- flaudite , Čorcelli, P or c or um pigra propago, e or um. Pugnantes Porcipergunt pinguedinepleni P er plat e as plures - 3 pecudum par s prodigiofa. Huius meminere etiam Iulius Solinus in Polyhiftore,& C.Plinius in feptimo. & alii. fuit < 5 ^ /Vw>4cibusmilitaris,Tupraattigi,&pluiribus 'mkzpibldzforoSuario. Cibus mili. taris. VSVS IN SPECTACVLIS Theatralibus. V ANi bellicofumSusanimalfit,ex Amphitheatralibus Romanorumfpečhcu- Jis facile eft dignoTceremam & Ta?pe in arena produčlus,& Temper Tirnima populi voluptatepugnauit.L.Senecamirifice cxco\X\x..ridere folemus inter matutinaare- lib.}.i ra ca. na(pečiaculapTduri& V rji pugnam inter fe colligatcrum 3 quos>cum alter alterum 43* vexaritj$usconfečtor expectat. Idern facirnus 3 aliquem nobis alligatum lacejjimus y cumvicio vicloriquefinis aque matur us immineat. Lipfio Tana ha’C lečtio nonvide Senecd locus tur,ego nec Toius nec primus Crotone Tanioremcontendo. TenTuseft manifeftus, cum Vrius, <5^ afentur. Taurus in Tcena? arenam produdti fuerunt,nec alter alterum cofice re potuit,Sus immiffus vtrum- C onfečtores. queconfecitftdeft interfecit.Saneea vox in ludorum cruentorum commiftionibus folemnis fuit. D aliquotiesapudSuetonium. In Circo aurigas curforefquc 3 & confectores ferarum>& nonnunquam jn Augufio exnobilfrima iuuentuteproduxit.Et rurTus alibi, fuper quadrivarum certamina Troia lufum exhi~ c. 43. buit 3 & Africanas,conficiente turma equitum Pratorianorumfrucibus 7 ribunis 3 ipfoqueprafeclo.El In Claudio alio loco denuo . Exhibuit autem ad ferrum etiam quadringcntos Senator e s 3 fexcentofrque equites c ’ z l ' c Romanos 3 et quofdam fortuna ac exillimationis Integra ex ijfrdem ordmibus 3 confedorefque fer ar um , 7* Ajron. drvaria arenaminifleria.Szd St zlibi.Centenasvari/generisferas fapein Albanofecefru conficien- j n F) orr ; t „ tem fectauere plerique 3 atque etiam ex indufiria it a quarundam capi ta fgentem 3 vt duobus id ib us / p , quafi eornua effingeret.T rebellius Pollio in hac voce corruptus. Cum T aurum ingentem in arenam q n Q a m (n j s mt ffret exifrctque adeum feriendum veflor 3 neque perducium dccies potuifret occider e koronam vena tori mifit gnu fantih ufque cunclis quid rei efret quod homo ineptijjimus coronareturjlle per curionem dui iuffit gp aurum toties non ferire difficile e It. Locum a deprauata operarum inTcitia corruptum Trebsllins effe liquet,fic reftituendus Tuo nitori,& lic legendu s>exifietque ad eum feriendum Venator , aut Te- Polko corre - C\\\s,exfretque ad eum feriendum confcdori&c Tequentia itidem corrigeda,«e^ produclum dccies & 11 *- tccidere potuifret. vox u aliquoties apud Maniliumjed ille non eft ad manuni. C. Lucilius Salv- lurum% - tar, lib. 3 3, “. Conf.cit 97 % Vljdsis Aldrouancji čius. Epifi- 7- E///2.7P. Calderim er ror. /ib.i.cap.i$ tA Domitia. **** Confcit ipfe comeftque. I M Ant in are Sus autem nofter matutinis fpečlaculis exhibitus, vt ex Seneca darum. Idem rurfus Sencca, nam produ- mane Leonibus,& Vrfis homines } meridiefpeElatoribus fais obyciunturN t qui fcilicet in arenacum beftiisdepugnauit mane,cum aliisgladiatoribusfuilimilibus 3 prandentibusfubmeridiemparri- ciis,mori certus deprjlietur.Et rurfus alibi idcm.cum adut h er e tur nupcr in ter cufi odi a s quidam ad matutinumfpeclaculum »/^//j.Martialis lib. 1 ^.epigr. 5? 5- Matutinarum no n vitima pr&dafer ar um Sauus Oryx. Domirium Calderinum pcffime hunclocum interpretantem iure reprehendit GeorgiusMg* rulajadiad luftum Liplium in Saturnalibus].rurfus Martialislib. io.cpigr.2 5. Inmatutinanuper Jp e El at us arena Mutius. RaramS^/Vexhibiti mentionemdeprehendoinarenariiscorcimiffionibus.Eidem Martialidc m exbibitus beniusmukum,qui a Domitianoproduftum fic extuiit in libro SpetRaculorumepigr, I?. Inter Cafarep difcrianina fua Diano hxifjet grauidam cum leuis hajla Suem i Exilqt part us mifera de vulncre matris O Lucinafirox'ihocpeperiffefuit ? Plunbus tila mori volutfet faucia teliš, Omnibus vt natis tri si e pat er e t itcr. • Slbis ncget-e.Jfe fatum materno funere Idacchum ? Sicgcnitum numen credite 3 nata fera e H. Cafum huic fimilcm ex Philippo epigramm^icario Grarco, Gratio, & Aufonio vir do&uscoR- tulit Matthams Raderus, quem tu vide, ego non exfcribo. ipfe Epigramrnatarius rem eandeou defcripfit. JEJ a graui telo , confofaque vulnere mater Sus ,par it er vitam ptrdidtt } atque dedit « O quam c er tafuit librato desttera ferro , i Hanc ego Lucinacredo fuiffe man um. ' -J \Experta e JI numen moriens vtriufjue Diana f>uacfue foluta parens } quaqueperemptafera e Ji. Explicat elcganti collatione epigrammatis ex Anthologia hanc vcnuftatem ab Oppofitis, fe# reptignantibusidemRaderus.pergitMartialis. ^ Stts f eradam grauior } maturi pignore ventris Emifit fatumjvulnere faEla parens. Nec iacuit far tu s, fed matre cadente cucurrit. O quantum efl fubttis caftbus tngcnium, Plura fequenti capite, vbi de Apro, & nefcio an Sus Cicuratus vnqua in Amphltheatro vifasj hic certe,quem populo Romano,Theatri lui dedicationc 3 oftcndir,ferus fuit non domefticus. CVLTVS ET HONOR ei diuinus delatus. A C R V M animal Porc.us,quemque Antiquitas Veneri decfkauerlt. Athena?us in Dipuofophiftij’. on Siona* A '(ppoShti ve 3 -vircu /uctprupEi ¥La?Aiuctpo<;f Zrvofo- roSilv fcoptzoie V 7 roiuvvp!.acn 3 ypd(pct)V wfo.Apy&toi AppoStni S; Svovcn,^ n loprn Aerrcu vsvpict.Suem Veneriimmolari tellatur Callimachusftue Zenodlttusjn hiJto- rtcis Commetarijs ftc feribens.Veneri Suem Argiui facrijicant. ) eumque feftutn diem vocant Hpfterii. Feftum illud Hyfteria fine vrupict^non refte/ed vrtipta feribi de- berc iampridem viris dočlis eft animaduerfum, & nefcio quis vetuftiiTimus feriptor Argiuus, pa, tiia?fua? Ant!qui?atem illuftransapud Harpocrationem 3 vtputo, & lulium Poliucem , meminit Iudex corrcdionis eft lfaacus Cafaubonus in Athcn^u: & copiofe EuRathius ^ Homerum. vfi« tusScholiaftesAriftophanisad Acharncnfes. 3 xd?At 7 oe es‘/ %olpos rti a^poSira &veiv t AM* iij(i^oTpoeTtifpoStT)i &CiTou t ovpplper. /ib. i.paf .96 Colitur ab *-/lrgiuis . Atbene* tor- rfSius. J-Iyf}eria-> Sttisfo/emni tas. liiad.io. St- J* j B De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. L ■'> 971 ov ypipog i d.ppodira,udvu yi dcufamv. T um Veneri farifcar e Por c umerit optimum* At V eneri pr c afacrifcari non folet. Ti on porecimo Jfoli V eneri ex omnibus Dijs, CalliftratusPhilofophusapud Plutarchum in Sympofiacis 5 putatcolifoIerea ludadsfna poft- Ub- 4 -quafl. 5 quamdeformitatem &fordesobiecit 5 quibusodioeftehominibuspofTet, vircutesdeinde, acin^ ‘ ais ' hominemcollataenumeratbeneficia 3 quibus diuinitatem promereretur 3 concludit paucis. np 'leta; tpt Aoyov,di; rov ovov Si uvaphvctv ra \ >(fi u r Topprrogyivtrcu.d-v Gnpii^Vivctu , rov zjodta-fv r5 fiptpiog uvevrdi^ovroig^ctpovcnv ftfrei. dtovravn; To (fdov r k ro 7rip'ic?i7rTov ryovvrou,f(^jv6g (pmn rdv zptdv ov dettetauvrd. Latine ea lic fonant . Suem filt¬ er um efe apud Cretenfes animal Agat bode s Babilonius libro de Cy 3 /jco> vt legiturin Indice feripto- rum,adhuncmodum feribit.loaem inCreta partueditum fuijjeadDiftammontem fabulantur,in quo & arcanum fterum peragunt.-ferunt enim porcam mammas in fanti prabuiffegf circumcurftn- temgrunnitufuo,ne a prafenttbus exaudiretur,vagitum eius occultajfe ^uamobrem animal idfum- tna veneratione dignum ar bit r ant ur> & Suilla,inquit,ed gens non vefeitur. locus contextus Gneči gatbocles haudquaquam fanns videcur, & peo rrtpi^vtvera legendum eft rrtpioipviZtru, quod cdcircumcur- c °rrectus. fans y male Gritici quidam mptr^vtCaa, faifa fcilicct dialečlo. deinde pro zvu^urpiov lege zvvfrd-m fuov vagitum .quod eft eperipa ypua/u< 5 , de vna tantum vfnrpari non poteft, quo nomine & Ari- ftophanem Grammatici accufant, & vetus Scholiaftes Apollonium Rhodium funm 3 quod fimL li locutione lit vfus 3 culpat, Antiphanis Comici vctuftifliinilocus apponatur, quo Suibus diuini- « tas adftruitur. i7r(ira na) dx.pox,coAiov vdov Jdppodirv, ytAo7ov,dyvoeig \v t« zv 7 rpy <1’ «r® piAiddi rcug vitn diavroru^ 0 )?ri v,ar apctydiv d.7tdpty ro ^čoov, di t «5 /2ng *ivdyx.ucri . In quarto verfu fa?dum vitium eft in re fediflima,nam pro Kurupaydv quod eftcomederelegtu ffHuropaydv ) quod eft sterconbus vefei. & lic Antiphanis verba Latine redduntur. Ita Suesamat V enus, vt in Cypr o c um cogeret slercoribus vefei, boues,fues e a necefitate exemerit,imo facereve- tuerit.Et hoc mihi Antiphanes debet^ui primus in leges metricaš verba ipliuscompegerim.Bo- Stereora ho - uesau^m,atqueadeohominesinCyproinfula,ftercoribus vičlitabant. FeftusPompeius.Cj'- ministnCy- prio boui merendam, Ennius Sotadico verfu cum dixit,fgnifcat id, quod feri folet in Infula Cypro» P r0 eci ut,Bo~ in qua boues humano slcrcore pafeuntur. confulendi Parsemiographi, abiit quippe in prouerbium B ouis Cyprijmerenda . liue /35; zv^piog Bos Cyprtus apud Diogenianum & Suidarn. funt uirieru- diti,quiFeftumfalfitatisarguant, quod nuliianimanticornigerofteicoraedereconucniat,fed Fefius reprt conuincitur illorum error 3 & Fefto patrocinium pr£eftatnr,cum Boues omnes in B^otia o-zorupd. benfus . As? siercus olentes uocet Ariftophanis Scholiaftes 5 & C. Plinius dica t,bouesin Cypro contratormi- ^ e ftffus. na hominum excrementis fibimederi. CumergoomniaanimandabmtainCyproftercorehuma- ^ zTe™' no uefcantur,fibi Suem dedicatum Venus 5 ne ftercore cum aliis uefcatur,prohibet. Denique ob conculcata 3 & in humum depreffa femina, ne ab auibus temere eruantur 5 Sues Aegyptus eft de- E t Aegypty uenera ta, quod eoru m maxime induftria occukrentur^ quod proditum ab Adiano • & infra di- lib. io.t.16. cam,ubide Induftria, Ad lib.3 . Veneri Sus fara, & ai~ ledin. t Antiphanes c or reši us. Nnnn vsvs 97 4 Vljfsis Aldrouandi V S V S IN 5 A C R O M- 2 <¥r lib,i.e.\9 • lib S, c. 37 , Iib.zS.c.9. V n g er e po- fies adlpe^j S ut Ho. Ad l;b.4‘ Ae neid, pagtna 3 43 - Etoleo. ltb. 9 .c.%. Et adipe lu¬ pino. lib. i .JUitar> SetaA Suiores. lib\ 9 .c.i 4 - Verbera,aut JUgra. Part.i, pag. Bi, S e tiger i. V A N TI Snem fecerint prifci illi Aborigines, Hetruria?queincola?,vex M.Var* ronis Inre ruftica vcrbis apparet. Sus Griče dicitur p?, olim Thjfusdtčius , ah dlo V erbo quod clicu nt &vnv,quod ejl immolare, ab fuiUo enim genere pecoris v> molandi initium primum fumptum videtur^uius vefligia,quodi'nttqs Čerem forcimmo- lantur,& qupd im t tj s pacis fadus cttrn feriturporcu* peciditur-& quodnuptiarum iniiio , antiqui rege s ac fubhmes uri in Hetruria in t omi. n Pitone nupttaii notta nu- pta dr nouus maritus primum ppreum immolant.prifci quoque Latini-,d etiprn Gruči in I taliti dem fectffe videntur ,nfgmfcantes ejje dignum tnfgni nuptiarum . Pra?claium boe tu it JHgtrulfoium,& vetuftiflimum inuentum in folemnitatenuptiali porcumimmolare,quod in He¬ truria mea Regalidilig.enter,vrpotuijinagis certe,qpa dtbubolim eftd^mbtam.&cartera qui- dem denuptiali Lan‘norum,aliorumque populorum apparatr, in Antiquitat'busmeisRomanis diTcuffainuenies,ad quasteremirto,Hoc neuti^uarnomifeiin^non minusfolcmnem adipeSuil- Jumin Nuptiisfuifle^uamporeum inprima eoniundinne.C.Pliniiveiba lunt . pr onima in emu- mbus ,adipis Utfs efl,fedmaxime Suilli,apudantujups etiam religiofi,certe noua nupu intrantes,e- tiamnum folemnehabcnt,po!ieseoattingere. Harc etfi finr veriilima,alii tamen contiadicunr,qui non adipe Suillo poitesperungi yolunr,fed oko.ita Serpius Maums,wow fuerat,vt nubetespuel Ufimul ac veniffent ad limeti mariti,polies antcquam ingrederentur,propter aufpicmm caftitatiU* narent laneis vit tis, dr p le o vngerentgvnde v nore s dieta fant,quafi vnneres, Eadem verbatim Ifido rus tnnfcripfit.Et eadem habenturapud Donatum vrroqueantiquiorem,in HecyramTeientii* Scio&bonosaptoreseRequi alTeuerent s ne{:oleo ? necadipe Suillopoflesfolitasnouasnuptaso- bliuere,fed adipe Rupino^uod vel ipfoPlinioautore cerrumeft,tantainter veteresrerum varie* ta s,& diferepantia. Antonius Codrus Vrceus Brixianus ex Heiberia in Renouarione JBononi*. 1 lam Lupipromit noua nuptapingue, F lamine urn Nympha, C harites pudjci peci oris Zonam, reficit^ c ur rum l PronuLa luno, Reliqua huc/pec ur P acouius^M aieftatis reus tantdiu viueretd quid fl • : tbeno c- bi vukinter Capreas Bare P ad menfam Imperatoriam, corrige igitur, & lege, a quodam Mano ud 6 gf t0n ». Bante menfit m ter CopreasAdan rurfus Suetonius eget manu Critica. Interdum ferula^flagrone, ' C ° ' velutper ludum>excitahatur a tropeisfolebant jr manibus Bertentisfocci indttcigvt repente exper- j n c/audio gefačlusfaciem fbi confricaret.coxx\^x\d\xsidtvc\\oc.uS)\tzxxtpz,per ludum ex’citabatur acopreis, c.8. nam qu id fmttropei> nemodeprehendet. Certe Myo)T 07 retoi, BefuoAof, vt Grad dicuntidicaees 3 it er um Sus- {^\\\zttJcurrajapx\opxzrifui mouendodičtexi\skusin aulamorarenturdiceoamoappeliati.Suidas. 'corre Av Grads vfitatiftimaeft J Plutarcho,Strsboni s &Georgio Gedreno,apud Ifoacum Cafaubonu.'Sed Siercora • & Latinaduitate eadem vox don ata. gloffe iCidori.Scurra qui incopriatur^ mx(us y furrula qui incopriat. Et Laberius Mimorum feftimiTimus poeta fabulam fcripferat,cui titulus Coprinum fe* Laberius cor ceratjpeffime apud Nonium in Copbino citatur,e'a file fabulas aubcas,vt puto,mufcas,& importu nas adulantium praftigias exagitabat.M. Varro in Modio apud eundem Nonium cap.z.nu. 6 23, Omnes videmur effe nobis feBiui Belli-faperda 3 cum fimus x«Vpo/. Quilocus Varroniseftcorruptus,DionyfiusGothefrediislegebat.C^//mr traVpo/.fedlegedu Varro corn Bellih faperde^eum fimus C opre a. Hus. Sed & ipfam dičlionem Gr^canicam Latina voce extulerunt,Idem Varro, Copron. Non Herculeis potefi 3 qui Angia agebat Copron . Sic per ludibrium Chriftiana? pietatisapieem Cjprianum , quidam vir do&usapud Ladatium Coprianur , Firtnianum 3 Coprianum vocare eft aufus,vt Lipfio in elečlis pridem eft obferuatum. Adrianu Tur hb.z.c.i-j. nebumcofule in Aduerfariis 3 qui Copreas 3 honeftiori vocabulo 3 vfurpafle,pro ftercorariis feribit. Ub.% 1. c.j r. vir tamen dočtiffimus La^uinus Torrentius ad vtrumque Sueconii locum 3 in veteris feriptura de- fendenda veritateconftanseft;& ego ex tam fteticla diflertationeexiturus 3 vnum addo exPlinio. Ub.zS.c.p, neque e sl occulta virium caufa , quoniam id animal herbarum radicibus vefeitur 3 itaque etiam fimo Fimi S uidi innumeri vfus. Et alibi ide m. M. V arro Princip at um dat T urdorum fimo ex auiarijs 3 quod etiam ex Hf*} ln 'aume fabulo boum.Suumg, magnifcat. Et paucis mtcuzdtis.proxime ffurcitias Suum laudant^Columella folus damnat . Locus ColumelLie fiefehabetin re ruftica . vod bac>qua dixtmus. J Ouillum,&ab boe _ • s) • / i J J _ ' r/u c • J ff j, Capnnum efignoncatcrorum tumentorum armentorum g: det er rima m ex omnibus Suillum habetur. ConcorseieftRutiliusPalladius.quiillumjVtfolet,verfaatimtranfcriplit.f/mv/r Afinorumprimu lib.i.c.i4, ejl,maximehortis,deinde Ouillum (jr Caprinum 3 bemproniq,&aliisjfuppofuit. Pon o eandem rem .confirmateo pofkrior,Piutarchus. hc enim illc i, 1'ij °< uoico $ < ' i f(cy7WtfV etvitpov gaov vyovyrcu ) cti<; ucLAt~ lac etus bibentium corponbus lepram tetram/jp fca~ Adept. btem afferat. Nec plura ibi.tranfeo ad adipem $ui/lum,de quo fupia nonnihih addo hic M.Vairo- /tb.z.c. i. Jtb.tS.c T. tAxungia. F Jibm aučiut 'jPed't & ro nem in reruibca.& C.Plinium. Adeps inueteratur duobus modis^aut cum fale , 4 */ fmcerusjanto •v t ilt or M ant o fit ve tuf tor: Axungiam etiarn Graci appellauere eum m voluminibus fns, neatte eft ocenita vtnum ca-cfa , quoniam idanimal herbarum radicibus vefeitur , itacjue etiam fmo mnumtri yfus.quamobren.non de aha loquimur S# & n ulit credite menfa luuenalit Liuida materno feruent adipata veneno. duobus ver- Puosverficulbsluuenali hicaddoex veterisScholiaftica?autoritate> M or de at ant e aliquid , quicquid porrex e rit tila flua peperit 4 imidus praguflet pocula pbppas. De pedibus paucispra^umo.hos in deiitiis effe,ac turo ftue noxa maducari pofle,conftan$poft Hrum in prt Galenum medicorum eft dogma.meminere plerique inter yeteres.Antiphanes in Nuptiis. -r—■ , - iKTi/adiv •pppSrg ulcrcuov ‘nroScov tij/cdj (»Ttcovjri d t p 6y%ou$. Cum excidifiet mediarn lacliumpartem , Et pedum^dr uurtcularuminfuper rosi n, Theophilusin Pancratiafte. t* ■ . ' '» ipdav/u.tv fttSov rpoig,uva.$^iy d^Aojpvp^iov^ico^tiv ntrobag G t« rrapctg Cm v g. - . . 1 * Ehxa c ar ni s propemodum Libras tres^relujua memorajoslrum^armum^pedet £1» at h or Suillos . Anaxilasin Coquis. Azpozuhi i^ešv Wl , p Cy%v, csroPag, Extremos ar tu s eltxare 4 osira^ pedes , Idem poeta in Circe fabula. dWoY juiv ydp iyovS- tog pvyyog d> obuolutafoliofculneo« Pliiloclcs & Thrjonj ipfe vecuftiflimus poeta. ovquibufdam ^-wVe«^.PlutarchusinS'yiTipofiacis.(>ira/; porcorum it a dicuntur conJračfi i & humi defiai/vt nihileorum cernant vnquam>qua fupernafunt^nc que in calum intueantur ,nififupini contra naturamfadii^pupillasfurfum obuertant,ideo animal hoc alias clamojijfimum/vbifupinatum fueritjacere at tonit um infolenti conjpecl n c ali,maiori^ metu v o ciferationem eius reprimiputant. Hoc omnibus Brutis commune,folique homini erečtum vultum B deusčonceffit,vtapudplerofquemeliorisnot«fcriptores.L.Senecam Arnobiumlib.S.principio, Lib. de vit . Freculphnm Lejconienfem in Annalibus lib.i,cap,3.Quidium 3 notij[fimo locOjSilium Italicum. ■ Nonne vides hominum vt celfos adfidera vultus S h ft ulit Deus^acfublimia finxerit ora 3 C um pecudum/volucrumtfegenusformaftfc ferarum Sejnem atque obfcenam pafjjm slramjjet in alttum « Corippiun Africanumlib.2.Num.2. Produxi.t pronis animalia cateramembris 3 Solum hominem reci um. D^^/habentadmodumfirmos, necvllismorbisobnoxios ;) Ariftotele tefte in Hiftoria Ani- Dentes. malium. 5 ’? J’ oAag o&tVa '(ShtKvetrm očancev.Susnullum omninodentemamittit.Ex eo C.Plinius. Hb-z.c.z. Dentes Suibus nunquam decidunt. Illud memorabile 5 quod retulit Claudius Aelianns . Suis viri - ^ 11 • 7* dem fegetcmdepaftadentcsinfirmiorespoftea femperreddi.-Sedhoc fufius infra } vbidefolertiaeius 1 in Agricultura,agam Coftasfic breuiter tetigic idem Pliniusjoco laudato.Oy?/'4»rar^ai^w hancejfeta - lib ^ f maricemfedadlienempracipua efifi fuccus eius exprefius in vino bibatunadeo mirabilem eius an - tipat hiam contra folum hoc vifcerttm faciunt,vt affirment,fiex e a alueis fatti s bibant Suesfiiue lie~ ne inueniri. Et alibi idem autem . Inuenit & Teucer eadem at ate Teucrion,quam qteidam H emio - lib, z 5 . c . 7 . niam vocant,Jpargentem iuncos tenucsfoliaparua,afi>eris locis nafcentem^Aufterofapore>nunquam Spleti. florentem>nequefemen gignit,medeturlienibus>condatrgficinuentam,cum extafuper eam protečla tffent sadhafijfe lieni^eump, cxinanifie- ) ob idaquibufdam Splenion vocatur-narrant Sues,quiradicem eius ederintfme (plene inueniri.opio 111 loco,quod Suum fplenem perimat Teucrion herba } malim 'Plini/ k bito legcre,^ idaquibufdam Afilenino vocaturpmt. Afilemon. De lingua aliquid delibandum,nam ne varia. ei quidem gula; intemperies pepercit,nam & linguas in conuiuiisauide porcinas efitabant,ac de- Lingua. inde CTrivSum »Jj Ifi t cu$ jAtbscscus rtov S'di7tvm urriovn^.folitifacere libationesfuper linguis curn Super ea /Y- X) econuiimdifcederent. idverfu Homerico probat virdočtiffimus in Animadueriionibus } nec vero /*y 0ne }' Suillum iecur tantoperenepotibuseicpetitum pra 3 tereo.Plinius.^/to^r & ar s iecori faminaru, ficut anferumjnucntum M.Apicij fico 3 carica,faginatis,ac fatie necatis,repcnte M ulji potu datoAe^, hb.S.c.^ r. hoc autem cupediarum oblečtamento Ariftophanes in TageniftiSjAlcgus in Paleftra,Eubulus in Deucalione, Archilochus,Hegefander Delphus abunde fatisfaciunt,ab aliis laudati,,nec repeto, & puto ab Vlyfle Aldrouando 3 vbi de Anfere agebat.non prxtcrmiffos.vniu5 Alexidis in Medica mentario locusimpra;fentiarumfufficiet. ’ 54(54« J/a, (SroSctpiCt, pvypYl Tivf COTCtpiat • vetov vnrdnov iyzixa,AovfZivov. 1 Caruncularum pulpas, pedes^rotlraquadam^auriculas i Suillum iecufculum circum oper t um. V arii cert emodiiecinorumparandorum,hic,vtapparct > aliiscibismuoluebantur,apud Athe n«um libro tertio fartagine frigebantur, more Graecan ico in cmere tcrrcbantur.mtoic Hippocra- te.viridoifhconfulantur ad luuenalemSatyr.5. V.i 14. Anfcris ant e ipfum magnum iecur . Nnnn 2 Ad hb.z.Morb. muliebr. 9?l Vlyfsis Aldrouandi Senfufi Pag-99 P. *Aetaj. fob.S.f.jj, Cafiratio. Jib.9'C.so, lApria. Jit pinguior lih 7.C.11. lib.t.c.Jl. Pliniut mu- tatfententia AriBotelis . lib. 18. c 3». Qaro fuaui~ or. libj.de Ali mtn.jac. Lib.ydMi- fceU.cj. Lib.n.pag. 5i5. Maialis. lib x. c.4- fin. Cap. j.fin. Cauttrii. •/ Mata Dta. Cap. S 7 - Ad Martialem lib. 13. epigram. 58. Afipice quam rnagno turne at iecur anfere m ai us P Ad Horatium lib. 2.batyr.8. ; 1 P tnguibus tfr ficis pajlum iecur Anferis albi . Odoratum^gusium^ olfačlumjn ea perfečtione Sues habcre, vt homines longe iUis fuperenf, jationibus ex ipfius natura? gremio depromptisprobat, apud Plutarchum, Circeius ille Gryllus, necego id hudtransfero, > ^ F t 1 . 4 AETAS. CASTRATIO, & Sagina, R O PIV S ad natura ipfius inueftigationem accedo. longiffimum vluendi tem. { pus expreflitPJinius Suem oculoamijfoputant cibo exungut^alioquivita ad(juinde cim annos , quibujdam Ti /urKtri Sbi&au etXXd aziaLviSSeu. rdjicegStzrijavirtu Si MFiicracrci Sv o Stfitpag , etra zpiudffavng rcov orriSjicov czi^dv, ri/uvovcnro rrpog ^« t o7g apptoiv a op. (j.dXi^a, tpvovrai. iv rd.vS-a.jap i7tircugiuvirpaig iTUm^vaiv S x,a7rpia y bgguizpov a 7 roriu-vonig ffvppd.7rrovcnv izrt avovrcu. A prta etiam fcrofarum ca sir at ur,ne pr at er e a coitum appetatficd breui te - pore obefetur,cafiratur autem cum biduo ieiunarit,fu JJenfapernis priorihusjecifa čute inter femi - narfua mar ib ta tejle s maxime conrinenturjiac enim par te adharet vuluis Apria dičla,cuius ezigua parte abfcijfaconfarcinant. Duplexergocaftrandi finiSjVel vtpinguior Sus fiatjvel vtcoituabfti- neat, vt fic Apriam c a Sir ar e omnem libidinis fomitem penitus exfcindere 5 pari forma dixit Clau- dianus lib. t. in Hutropium. Jljuid nerugs fecuijje iuuatlvis nulla cruentam Caflrat auaritiam . « r empora caftrationiidonea maxime funt ver & mediam cjuafi cutem^ua interuenit duobus mefflbrb g cm ‘ talibus^refcindito^at que vncis digitis alterum quoqueteSiiculum educito-,ficfietvnacicatrix-*W z pofterior ha?cratio fpeciofiorquidem eft/ed pcriculoCior.C.Plinius.ca/lranturfiemi^fi^jSu- ts.ficut CamelijpoJl bidui tnediam } fuJJ>enfa pernis prioribus,vulua recifajta celerius pinguefcunt. Ariftotelem ille,vt fope folet,tranfcribit 3 fed tamen ab eo diflidetjnam in caftratione fufpendi eos vuk pcdibus feu pernisposlerioribus Ariftoteles > Plinius prioribusfc d hxc res ad rufticas pertinet. In caftratione etiam Lunam obferuant.eodem Plinio t&z.VerresAuuencos^Arietes,hados Jecre fcente Luna cafirato. Eft & tertia ratio cur Sues caftrare moriš fuerit,quod Caro fuauior inde fiat vfque adeojvt Suum grandiorum caftratorum Sanguis commode edatur, vel Claudio Galeno te fte. A Suibus ad fiminas tračlum caftrandi exemplum J vt admonuit Ioannes Brodams, & cft au* tor Xanthus libro fecundo Lydiorum. Andr amy tem Lydorum Regem omnium primum mulieres ca - JlraJfe^&loco Eunuchorum habuifie. Athenseus.Suspriufquam caftretur,mas Verres, foemina fcro- fax bi exfed:us eft,foeniina? nomen P^rc^mari Maialis impofitum repcrio& Maialis fbi te,quia ineunteMaiofiuevereprimo,vtdixijcaftretur. M.Varroinreruftica. caftranturVerresconmo- dijjime anmculijvtipuc ne minores quamfemefires^uofačlo nomon mutant , atque e Verribus dicun tur Maiales.Et eodem libro rurfus idem .propter quoddtfcrtmen maxime injlitutum>vt caBrcntur equificmptts enim tefiiculis fiunt quietiores, dr ide o quod femine c ar c ant, q c aut er tj appellati> vt in Suibus Maialcs.lfvSoiusmojofas.Maialisporcus pinguis^uoddeaMata facrificabatur^uafima- tri Mcrcurij. q u;rnam ha?c M ata dea? Mater Mm 7 yry,inquitgIoftographus,ea indubie, in cuius tutela nienlis M aius, vnde & nomen. Porci ifti feu Maialcsludis,& feriis Compitalitiisca-fijdc^, quibusnonnihil Cato in re ruftica,& ego plena manu Antiquitatibus Romanis- 'ScxtusPioper- tiuslib. 4 .Eleg.x.& Ioannes PafTeratiusibi. P aru a faginati luftrabant compita porci, FaJioT dr dd calamos cxtjt htubut ouis% Erunc £ F H De Quadmpedibus Bifiilc«. Lib. L * 979 A Erunt ibi faginatifiacrifictjs apti.vt M. Varro in re ruftica interpretatur. Eratqueid hominum Saginati. genus,quifaginamideftfaginataaniinaliatanmm venderent. NicophonprilepComcdif poeta. kb.i.ca ft 2 - B/^A/oT,primum lciendum in Arabianec viuere, r lfon eft in nec nafci Suemjetfi forteeo inferatur,eueftigioexfpirare J quod docet luftus Soli Arabia. nus in polyhiftore,Ioco fuperius addučto. C.Plinius. At in Arabia Suillum genus Ubti c. y z. non viuit. Vtde Afia? illa parre ibi abeo affirmatum,ita de Africa in geivteidein Ncc m.Afei ailtoraffeuerat. mirabiliusefi ineademinfula Ceruos,praterquam in Cy doni at aru ca - regionenon effejn Africanecaprosjiecceruospneč capreas ,necvrfos. In Crcta Infula nullum Snem / _ ^ M 8 . ferum effe,exeodetn loco conltac./« Olympo Macedonif monte mn funt lupilec in Creta infuUjli f 9B in 9 re ~ quidemnonvulpes,vrfive>atque omnino nullum maleficum animal^praterpbalangtum aranetid ge- nus efifie quo dicemus fuo locoMirabilius in eadem tnfuhtCeruos ■ > prxterquam in Cjdomatarum re- gionejton efifeftem nec A pr os > nec Attagenes, nec H ennaccos, In lndiaSuem necgigm nec h d beri ‘Jfecin In- autores habeo probatos. Claud. Aelianus. Hpc etiarn m ter cptera qug circa animantes auippiam e* dia. C a :hnij babent^non praterierim S uem apudIndos, neqne ferum i neque manfuetum nafci Ctefias pro • ^«3 c. j. dit. Copiofiusex eodem Ctedarerum Indkarurh & Perficarum feriptore. P or ro apud Indos nullii l t b.i6. c. 37 . Saem,nequcf&um.Uecjuecicuratum nafci Ctefias Gnidius ait>& fiulli generis vfum a fe Indos dete ftari,& tantopere abefie ab eo vefcendo } quam -ab humani s čarnih us ahhorrere. periit id Ctelice opus, neq!ie hociin Ifagmentis,qu£ circumtotuntur,reperitur.De locisdn quibus hoc pecoris viuat,non eft mnkufniaborandum jcumiupra ex gentium parne omniumconienfudocuerim plerofque po- pulosporcina vefci ,addohicetiam inTerra Auftra-livixbeneadhucdeteda, verfusfretum Ma- Sunt in Ter gellanicum,nihil effe animalium>quse in noftro orbe viuunt,faitem quadrupedum, prater Bnba- ra Aufirali. losyvaccas,Capraf,drPorcor,vt'cxHd{e[l\oGera.rdo perfpicuumeft Indetečlione AuftralisTer- r se incognita; per Pctrum Ferdinandes de Qair. Ulud pra^clarum eft,Galliam olim Togatam tam Ex GaUia_, abundantem Suibus fuiftejVt maximuni inde vrbicommodum.Strabo Ama(ianus.^t)^dp « yeap Togata h 0 ~ •pov/utivn yrl nfišj cs-ctvroious hc$i p« x,xpcu i/Aau toitouItw, tftoun fid,Acivov } atirt \z roov ma a duešli. hrtu-B-iv bopopfiiMVH Pa>uv TpipiTzt.Iamqup cohtur terra omms generis copiofos pr ah e t fručlus^ ^-5-p^.iji filua tantumglandis fuppeditat,vt ex por s or umgr e gib us,qui ibi pafcuntur>Romafere alatur.ldcm X> GeographusGalliametiamLugdunenremeonotninecelebrat. oder cu kHakiacu Taprpfiau rbbv Et GalUu_. vdrav jepteov eig rw P »,uiid x.zrax,o[/J£ovrcu.Ex his optima čutila falfamenta Romamperfiruntur. Nec Eugdune.-ifi ingloriae funtSyracufe eo nomine.notum enim illud Gracorum prouerbium. Lib.+.pagtn, Tope? 2 /xe Xix.og 3 hc ILvpoMHffcov avig, J 33- Cafeus Stculus^a Syracufis Sues. . TtSyracuJi$ Hermippuf Comicus, At 2up cLz&eau csvg^nfj rupov 7 rctpiyptcn. Inde Syracufis aduečlus cafeus 3 Cr Sus. Hocpecus maxime Brimim interomnia animantia.M. Varro in re ruftica. 7 wfwyx Suibus^- Brutum nimam datam effeproinde acftlem y quaferuaretčarnem. Ex Ulo O.Pliniu S.Animalium boe mauirne hb z.c. 4 . brutum i a»imamque ei pro fale datam baud illepide exifiimabaturiHz aninialab impuritatcabominandum,fingebatur. feftus Pompeius. Suillumgenusinuiftm Veneri prodiderunt poeta , ob interfečlum ab J pr o A doni ton 5 quem dil/gebatdea: qutdam autem,qu od immundijfimi fint Sues ex ornni manfucto pecore, fr ardcntijj 1 m a libidinis, it a Gubati nJt opprobrium muli st ib us in de trači umfit,cmn Suhar e, fr Subtre dicuntur, Expnmit M.Varro iiu Gaudit fub 1C ruftica. In pa/fu locus hmc pccori aptus vliginofus,cjuod deleči at ur non fclum aqua ,Je d etiam lu- F cano. tofitaque eam ob rem aiunt lupo s,c umfint načli Sues, trahere vfque adapuam^uoddentes feruorem Temporead* karnis ferre mn ^//e^idprčcipue curant fubuleijVt-admifiuiac temporelutumhabeant^uofo mijfur a. volutent 3 & totum corpus demcrgentesoblincnr. Idem Varro paulo \dhd..Admififuras cumfaciut, P e a uit s vo~ f r °digunt in lutofbs limit e s fr luftra,_ vt volu tent ur in lutetfua e sl illorum requies > vt lauatio hom- lutatio. nis * locus non videtur fanus 3 itaque corrigendum cenfeo . Porro adigunt in lutofos limitesgmi fic. Varro corre proditcunt in lutofos limites, quid enim fir pr od iger e hoc icco,non aflequor;Hacde caufa Homan čius. ^ fcirnus Sues pay.cuivv aSi/; quaft volutatnces , burni cubantes, aut cano Jo cubitu dele čl ant es, appei- p/joMivvd- laffe.quieasdiligentius ad faeturas habebant, obferuaruntlocum paftui idoneumnonefleliceu> ? aut fcabrum,aut aquarum penuria laborantom. lun ius Columclh.omnem porro fitumruris hoc pe Loca palu - . (us v/urpat^nam fr montibus fr campis commodepajciturgmelius tamenpaluslribm agris,quamfitie- /■ r ’ _ ^ tibus. Paucisintei iečlis {wbd\t,vbi penuria efi arborum,terrenum pabulum confečlabimurfiv fic coli* mofurn praferemusgvt palu dem rimentur ,effodiantque lumbricos,atque in lato volutentur > tjitodeft Sbuti a uis ^ U * c p^fori gratiljimu,tjuiu etiam vt aijiuis abutipoJfint.SemiusMa.muslionor 3 .t\is.mtnundiSues hb. 1 .Georg. ^ ut0 pMdentes.il. Plinius. In lato volitatiogenerigrata 3 v.otuvn celebre eft iilud Heracliti Ephefii, G iib.S c. 51. qui dicere erat folitus.S*^ lauari,vtcortales attcspuluerc fr cinere. id fuit,quod iupra Varro C&iolauari requiemSuumlutum 3 vtlauationemhominumdicebat.HocnontantumSuibusdomefticis,fed Atri vtSues etiam ApriSjčornmune^vnde/^z;« cjuibus Je vohtuntjd eft volutant,Latini volutabradi^cmnt. tutogaudet. vC ver bis vtarSeiuii.adlib^.Georgicon.indetranslate Cicerolib.z.deRepublicavolutabudum 1 olutabra * p ro voluptatibus immeifo,vt Sues funt cseno.vfurpat. cupidoautem fr expetentf fr lubidituf 0 /ib. j 6 .c. 1. volutabundo in voluptatibtts. Ifidorus, volutalra appellata,quodibi Apri volutentur. alluft G*Lu- cilius lib.3 o.Satyr« j/uid tu Muc č ur a s pubi ego obltner ,atque voluter, Itaintelligendi poeta?. T.Lucretiuslib.5. ' MUltaqne vincebantguitabant pauca lat e bris. Setigenfijue p ar e s Suibus filuefiria metnbra N uda dabant terra noči ur no tempore capti > C ir c um fe folij s ^fr frondibus inuoluentes. IntertioverficuioMS.legitparuoadmodumdifcrimine. . H N u dabant ter ra. Etlib.6.idem.querp locum varie Critici torrerunt.DionyliusLambinusibi confulatur. At contranobis ccenum teterrimacum fit Spurcities , eadem Subus hacres mundavidetur , lnfatiabihter toti vt volu ant ur ibidem, V ar'tetas h - čl ioni s mLu cretio. Virgiliuslib.i.Georgie. non or e folutos j Krat volu - ltnmundi meminere Sues iačlare mani plot. Et lib.3.ciufdem operiš. Sape volutab*is pulfos filueflribus Apr os Lat r atu turbabis agens. _ . Verba Ariftotelis Latina,quia fideliterverfa ex hiftoria AnimaliumappO‘ ul,cU c tjiioad fagi optimetotamPorci noftri natura m eKprefterunt.^j- minime herbafrugurnque appetens eslfedru n .vu . dtcum maxime er. omnibus animalibus^uoniam ričlu ap ti(Tirno ad id negotij efi: faciUtme etiam ona^ (ib.S.e. 6. 1 rut o mum / De Lit). L $8/ B D nitim ad quoduis pabulu affuefcit > drcclerrime quoque,in pinguitudinem prof cit ,pro fti corporis ma- gnitudine,fexaginta enim dicbus pinguefcit^u aritum autem profeceritfj cognofcunt y quibui ca res cura eft ,vbi ieiunium ad faginam conttituerint ptnguefcitfarne pr afatigatus triduofaginant a tri - Thracu mas duoiam,qui Sues obe fant. T hraces per faginam cumprimo die potum prabuerint y poft interpofito v no infaginado. die prahent ,tum du ob usedlin de trtduo,atque it a fubinde augendo numerum vfque in feptimum^u- r ant. ptnguefcit hoc animal h or de o y fco^milioglanc.e.pgro-scucumere^ fed mapcime tum hoc J um cate- ra.quibus venter calidus e sl y quiete immotioneap pmguefcunt. C at er um Sues pinguiores redduntur etiam cuminluto fe volu t ant. Non igitur tantumgrataeft Suibus volutatioded etiam neceflaria* licet maxirrius inde faktor,& peftifer veluti quidaodor ingratus fit , Horatius lib.Hpodon.od, i z . Fator inde. Polypus y an grauis hirfutis cubet lurcus in alis , fpuam Canis acer y x.m\s f hQ;.z.SQ.4. ds. —— Herus in bara,haudadibus habitat* ,• Etir\.Moftellaria Aft. i.Sc.i.at te Jupiter, Tfifomnes perdant-, obolutjliallium, , ■ v Germana Muuiesgufticusfiircusfara Suis, Ganem c apr a commixta , Quod eo admirabilius duco in ipfis sedibus regiis olim fuifle haras ob perpetuam Jčilicet pe- Regijiproxt coris pafcendicuramjqux prifcis iliisheroibusfuit.Homerusftipralaudatus.P.GuidiusEpiftola ma ' Penelopes, H oc faciunt cuftoff boumjongauarj nutrix, T erttus tmmunda cura fdeliš bara . Sordium & illuuiei ei animali cura crefcit ex continuo in terram pronoque intuitu,quado om, niaquidemanimaliadeorfumvifutndij;igant, prnerhominem s fed praaliis omnibus hoc Sui conuenire fupra eft oftenfum, vnde Ouidii locus eft peropportimus 3 vbi de Circea mutatione. li¬ bro deciraoquarto, Spargimur ignota fuccis melioribus herba Percutimurque caput conuerfa verbere virga y Ferbaque dicuntur dičlis contraria verbis y fjuo magis illa canitgtiagis hoc tellure le u ati Erigjmur^fetaf cadunt , bifidumcf relinquit Rima pfiem^refcunt humeri,fg fubiecta lacertis Brachia funt , Hac fpe&at fabula illa decantatiffitna de Sociis Vlyflis in Sues a Circe conuerfis, quo volupta tum nimiarumillecebra? ,& tedilfuna Suum natura paricer defignantur, fed infraloco fuo id ex- plicabitur. ARDOR jpS z Vlyfš« Aldrouandi ARDOR IN.VENERE M, & in menfa libido, Lib.lj- Subare. Subire. Surire. Subare. Subire. Iuuenalis corredlus. opya. " Lucretij loc’ correShiS* AE DIS SIM V M huhcalmm.quefordiumgurgitcmexcipitimmoderatuS'CO- eundi appetitus,'& vfque ad fnrorem V e n e r i s freq u e m iflim a i n fa n i a. Fe ft u s Pom peiu s.Suillum gemts inuifum Veneri pr odi derem t poeta/b interfeclum ab d pr o A- doniumbquem dtligebat De a > puidam autem,quod immundijfmi fint Sues e x omnt^ manfuetopecorc ,j/ardcntijjima libidinis ,itavt opprobrium mulieribus inde trači U fit/um fubare jr fubire dicuntur. A Suibusergovojčobfcama dedučfca,«?*^^ Subire jquafi Suillamlibidinemdndomitam quippeimitari. Eadeiri voxin quibufdam codicibus Fefti eft,^»r/V^adftipulantiir gloda philoxeni Surit.xa.7rpa. rečiifiime ex Ariftotelein Hiftorii> lib.6.c.iS. Animalium.^oi Zts 'brctv t%smrrfiQS'*w 6/fiav opurrtzcbgj zcthbtTcu x,a7rpav i bSovrrcuyJj7rprt' THl ’ avS-pd)7rov(. Sues famin a c um Itbidine excitantur, p uod Subare dicitur/uel homines aggftdiuntuf • Uomines im qua rationeporro fe armcnt,ex initioeiinderncapitis docemur. Commune autem omniutnaniwA~ peiunt. ^ lium eft t vt cupidine vclupta.teque rei V enerea maximegefiiant,atqus incitentur. ferociutfamiftat^ D>fe armat. p a rtu } mares tempere coitus. Sues feri acerrimefaumnt.puanpuam imbecilles per id tempu s excod# ' reddantur.dtmicant interfefe mi rum in modum,armantes fe y jr cutem quam erajjifjvmam pupaia Ad lih. j .Ge. tes indurdteffr attritu arbcrum.Scrufas MaUrus Honoratus. d j cit Suern domefticum,quem cica rc>n org. pag.r 3 1 r vocant. hcc enim vult pr obar e non tantum feras,fed jrmanfueta animalia umore in furorem Wj l • Jn furore a- profubigit-fodit terram,j/pedibus impclht alterms.guodpugnaturi Sues facere confueuerutetdAt quirendum rob ur/v n de etiam Ut er a/jr cofi as terentes, dur ant e a in futura certamina,& a pedi* rr, ° Epod.od. is. abaft.ritionecojlarum. Helenius Acron verusGrammaticusad Horatium. Subaudomctaj^ - ra a Sue,qua Subah dicitur. dum er go tu cales tdnta libidine/umpis ji rat um/ut in coitttm prop ercS ' Porphyrioibidem loči &ipfe Verus Horatii Intzrpve.s.SubareproprieSues dicuntur eum libidih turjnde tranjlatiofaclain catera animalia.V Qt\\s Scholiaftes Itmenalis.ad Satyr.2.V.50. / y Hijpo fubit Inuene-s, jr m or bo pdletvtropue. ‘ v - ^ Malim cum vetere Scholiafte f/ippo/z (k e pum a libido SuilUc oniun&a, fadum hoedi # 1 ’ 5 verum de Hcliogabaloapud Aelium Lampridiiim .Ergocum MibernafietNicomedi£,aiq ueer, ' ! i ’ /or di de ageret/mreturpue a vtns^jr fubaret ^H.ttim milite sfachfui poenituit, LcxicOd h^ 1,0 CUill MS. opya hpya,v .comple xum rnaris aut f.trnin,eappetere.\.\XCX(tt\Ws\]b.^x • Nam facit ex animo ftpe^jr communiapuerens G audia dfollicit atjj atlUrh dccurrere amons ; Nec ratione alta volucres } armenta,ferpj ■ \ EtpecuJes>operatrabiewfedare,necilli . - • ' lammanet humidacreta->colorque ' Stercore facatus Crocodili^ iampuc fubaudo Tenta cubilia } teclaquerumpit. M i n c S uh ati o coitus Suum Pii n io a 11 tore. remedium\neprima fubatiane, nequc ante ^j CCi res coitus fiat,ur\tx porro eft,& tam indomita’ libidinis Su<;,vt ne g ranida quidcin coiW ^ -f )C GrauidaSus at,fed prateromnium animantium vel admittar, vel auide reoairat. eodem Pliniotei e * r coit. . „ , . _ . 1 1 --bullS P ILX Gib. /o. c. 63 fine Suhatio . lib.S.c.^Z /t.jjuadrupcdum Vener cm pragu antes arcent.prater equam jr Suem.lllnd vero non R u,s * ritobferuationis,quod ibidem Plmmsrckrt.Equos,jrCa»es,jr Sues coit um matutinum/p^ ’Mas Jjumat fi^i^as autem poji meridiem blanclirifiiUgentior.es traduntfipuas domitas fexaginta^ re.an:cquamgrepalei fines tantum coitu[pumam ore fundere,/errent SubantisUcerenti * 1 '— 3 '-e *+ ~ . mittatur,cibum non capere vjpue in maciem,faminas autem in tantum effcrart>' vl putatu? candida rnaxime vejle indutum. rabies e a aceto mitigatur,natura adfpcrfo. yluidt (,iS aJJ r £reS) jproS & cibis fierificut vir o crnca. jr pecori capama a ex feris mitigenturmon concip ere > j ,. ac pra2 'UC ¥6 t ^ s. * L m y% ti <#/><■ otn mkne * o /~r\ry1 , Y$LVl& ^ « * * _ alij Ik De Quadrapedibus Bifulcis. Lib. L 983 alijs,Gry!lus illg apud Plutarchum miram Suum in coeundocontinentiam & moderat^onem,cx natuite £ontibusderiuatam.,probat,fed receptam fentenriampmnesveteresampkCtuntui. 1 .Po- Maialts. punius in Comedia cm titulus MaialtSi apud Nonium, 87 6* 1 ™' AnimosVenusvegetvoluptatibus , _ . Vteraue fe ’ Etquodraruminaliis animantibus, inquibusferefifeminaspudorregiG hicnonminorela- pcus ^ iiria , }t fciuia temina in amplexus fertur^non minore infaniadebacchatur,quam mas, Virgilium habeo g u autoretru, ’ hb.3 Georg. Tempore non aho Catulorum oblita lema S amor errauit campis,necfnnera vulgo T am mulia informes \ rp,siragemtj de dere. P erfiluam tum fauus aper ,tum pejj j m a T igris 3 Heu male tum Gibya fohs erratur in agris, Nonne vides vt tata tremor pertentet equorum C or por a,Ji t ant um not as odor at tulit auras ? A c neque e os tamJrana vir um,ne c ver bera peti 4 Non fcoputi,ri 4 pefy t cqua,atque obte čl a mor ant ur P'lumina~correptos vnda torquentia montes: Jpfe ruit.dentef/J Sabellicus e rac nit Sus, Ut pede profubigitterram pic at arbore coflas, Atque hinč,atque illinc, httmeros ad vulnera dur at . Qul locus manifeftierroris Petrum Vičtorium conuincif 3 qui fidenterafleuerareaufus efBnul- Error infi lam vlIibiinGeorgigsSuum manluetornm mentionem fačtam a VirgiliOaCumtamenfepiflfime gnisPetrtVi in eo opere Suum manfuctorum fic natura dcfcripta, hunclocum proxime Jaudatu difcrte de S ut &ory. demeJUcaquam cicurem vocant,imelligi debere,docet ) & rurfus lib, 2. Georg, Lil. 1 7. var* ’’ GlandemJ Snes ficgere fub vlmis e čl.e. n, Eteodem libro ad fidem, G lan de Sues redeunt lati , Et vide infra boe tratf atu vbi de Morbis Suum dilferam ex eodem Virgilio in Georgicis, 6^ pluribusflultum hoc Vičforiierratum detexi & reprehendi Commentario in Aeliani variam hi* itoriam.Pmerieram pene Pythagor£orum pene Metempfychofintradidifieluxuriofos.& Vene lib.i.e.7. ii piuiquam par etfetjdeditosjin Porcos mutatos.,quod,quia abunde oftenfum in Hetruria Rega- li mea,& in Commentariis in Claudianum lib.2.in Ruifinumjeontentuserolocovnicoilliuspoe ltb.}.e.jy. £* mei,& altero Grmnici, meus fic habet, Namiuxta Rhadamantus agit, congyfla fuperni G urne uh, totofj din perjpexerit ačius, Exaquat dam n um me rit is,pr muta ferarunt Cogit vincla pati,truculentos ingerit Vrfis , PradonefJ lupiš,fallaces vulpibus addit , At qui defidta femper,vinoJ grauatus, lndulgens Veneri voluit torpefcereluxu , H unc Sttis immundifados de trudit in artus, Affinia habet Anaxilas in Circe- 78 ? juiv bpeivb/uoVi; v<4Sv rroiro-et cT« A< AAi/ 3 ar 8 ?,T 8? St ‘srasv 3 -»pa?,aM ov$ črppčdSCLt, ^6zouc,Aiovra,;Ji7ri Si r» Ita Iacobus Dalechampius vertit, Pafcentem in montibus veflrum quofdam Faciet errabundos poreosPeu Delphacas JJuofdam Tantheras,alios Lupos,Leonefj t Advenatum pernices. Multahuc fpečfantia erudits le&ionis reperies apudAeliatn Viuetum in Commentariis ad Aulonii epigramniata,qtte non exfcribo, dMetsmpfu^ ehofif. J V OR A- iv_. ■ ~i 4 ,Vlyfsis Aldrouandi S us' gulofius. iib.25. e.i6. 'Lapbyg*nii quid vocet ? Famis impa tiens. iib.p.e.ll. Non efi pro atgturn. hu.H.c.5 I. Cadauere pa Jcttur. iw.p.c.L 9 . Pradicut pe ftem. Itb.6.c.i6. Etpluuiam. Ub 7. c. 8. Et quoslibet c alt motus. Jih. 18. in fine. Et tempefta- tes. Conuitia ma ligna. lAnima ei j> Šale. Cap.i.nutn. 706* VORACITAS, ET PRAETER naturam ingluuies. ELLVINVM hunc&brutumlibinandifurorempeftisdeteriorfequiturpro- fiinda ingluuies,& fa?tuum proprioium,pr£eter Natur# legein abaliis animanti- busobferuatatn,corr,cftio.deimmenfa voracitateCadii Rhodiginicftlocusin ledionibusantiquis./^f«/(? dr Laphpgmum dicicanumdr Suuru erudite ineaple- bilem vorandi auiditatemjnclinata vocabuli proprietate a ver bo l.aTrco.gf Xa.Tr a, - Xaquod e o appofui gratius,quoniam Rhodtgim met ex ver bo ve ter igr de o par um ex~ ctdentespro čopu od e d X a.7reiv, confmxere ftbi plebctamvocem flapare. Ncc rantum cibum qucmb- bet fibi appofitum auiditfimeconfumir 3 fed & porculosfuos vorat,‘caufa ilJa elegansapud Mode- E ratutn Columellam in re ruftica .illud autem quod a d r c ligi onem patrisfamilias attinetjion putaui reticendumfiunt quadatn fcrof$qup mandunt fetus fuos, quodcum fit,non babe tur prodigium % nam Sues ex omnibus pecudibus habentur impaeientijjime famis jt a vt aliquandofi indige ant pabulijion t ant um altenarn ft lice at foholem fcd etiam fuam confumant. Anceps fane inter Augures 3 & porten« toruminterpretesqu#ftiofuir J anh£C Suisfamdicteimmanisedacitasprodigiumeftetj & vičli- ma expiandum ?reiponfumque a collegio ,prodigium non ejfie. Columella proxime fupra,& CPJi- riius.comefie fetushis>noncfiprodigium.M.V arro in reruftica 5 eadem afferit.Hinc Aelianieltex- cla ma rio fuper C0j Porcus fane inipuum iniuslumpue efi animaUdr ne cadaueribus quidem fui gene ris ub/linet. Magnam tamen iJJi pecori pietatem ineile,& religiofam in f#tu fuo educando curam laudat Grylius Circeiusapud Plutarchum j fedeIoquentilfunusiilcEriptor ingcnium eoopero ventilare voluit, PRAESAGITIO FVTVRORVM. g M C quidem in Sue noftroculpanda videbantur,nunc ea quibus laudari debeat, exponaraus. pr#aliiseftccrtaqu#dam rerum futurarumpr#cognitio,quaillu nl dctatum vcteresprodidemnt.Aclianusin Animalium proprietatibus.Canes,bo- ueSjSueSjCapras/erpenteSj&beftteali# cum impendentem peftem 5 & fteri Jirate terjr^jtum vero tena? motum,.&ca?Ii falubritare m,&frugum fertilitatempr^fcn- tiunt,neque tametfi ratione carent ab corum.,qu# fibi aut falutem^ aut pernicicm adferre queunt, intclligentia aberrant. Pluuiam per eos fignificarbapud eundem eftautorem,li- cetindicibusnonnullis^oiwnondžV^y?^non 5 // rerumquepnncipiaoftendic, ad auesdcfcendir,atqucvltimumadquadrupedes. ficerrim .pecora cxultantiadrindccorala[ci- uia ludentia eandemfignificationem kabentfe boues calum olfatIantesfeque lambentes contra pHii, turpefjueporci^ahenosfibt manipulosfenilactrantes.i ngruentem ruri quamlibet tenipeftacem iti- H dunpra?fentifcunt;>obferuatumidGermanoVaienti. Virgilius inpraefagiisrufticis-iib. 1.Georg. Non tepidum ad bolempennas in littore pandunt Eilcft a T hetidi Alciones, non or e folutos Immundi meminere Sues iaclare maniplps . Hoc fi verum eftjniurii fimePorcofueruntiJli 3 qui tam vtile animal,tamque fagax, vfq,- adeo depreficrunt, vt riullum ei viliratecomparandum cenferent, in hiserat Chry/ippusapud Cicero- ncm in Fin ibus. S us vero quid habet pr at er efcamlcuijte putrefceret^animam ipfam pro fak datam tfife dicit Chryfippusrfua pecude nibil genuit natura facundius. Et r urili s idem Cicero.# fitctAovg> Ittag mcereu A M’ SStvdtvcu70vcSt 7 tXy,v zptpctg /aovop i kov dvSdAog'Sn%ngn.wpog rbStaptAW9 dpS-aprov^Sd(TY7r70V,eiScip t’J7po7rov , IviS ofAcog yt rdig St vav 7( tgctj potvog $ B BA d^p ffvccgydp*St evvvo/uoig Avjcoug yXvcffxa> cruvcu&pot&tvjctg^St cvsanag 7 očrtov ‘ZffdpiS' 1 Sdpeog o/a. ovoktpcov. Ea lic Latina ciuitatedonata fonant, F or te anferes ho s alttles , inquam^viden$ Torcoffc diftentos fagina,duxerit Nil e (Je >car nem praterjllos quippiam, £ru& pro falc animarn accepent-, patre dir,$ Ne collipuefcat.ferculum pafiens pr obe. Sedmentisillis haudinesi prorfus nihil a Nam ne c Sne s lupus aggredi compafcuss Ac congregatos audeat grunnitibus , Concordia tantum prodeft confenfio, Admirabiliuseft hac folertia,quar quafi naturalis eft 3 quod voces etiam humanas& intelligut V oc ?burnih C probe,& ijs parent.Aelianum habeo grauetn autorem 3 qui Ec in Animalium proprietate.n vgym« nam inte ^z ’ pi%6i ra tfv/Boris rm yww , i&fvTraAnei zaAStvrog Kav p mr Aavv&Hifee 3 oAijirfep Sf r«T8 to ftuprvpiov . „ Q TorcuUtoris vocem Suitlumpccus fic agmfcitput etiamfi ab e o proč ulfe duet umfuerit^appelUntcm in . .' ’ telligat^ui quidem ret tejlmomum esl } quod proxime feipuitur. narrat deinde lepidam hiftoriam_, quaro Latinejquia probe verfa eft 5 attexain. quum m a ris pradones ad Tyrrhenicam terramnauem pjratic am adpuliffent^cx h ara permultos Sues furta abaclos impofuerunt in nauim^uam foluentes ad nauigandum ineubuerunt. S ubulci prafentibus py natis filcntium tenebantfbuef/g eatenus abduci (juiefcebantrfuoad ex portu latrones fe eripmjfent,<& a ter ra tantn abejjent fpatij,quanto adhuc Vox clam ant is audiri pot er at .T um voce Saibus audiri folita>S uarij quam maxime poterant i exclatndtes y eos retre veVfos adfe rcuocabantgorci primumgut fublatttm clamoremgaftorutn exaudiuerut,Jlatim (c in alterum nauis Ut us compellentes y eam cucrteruntjta malefci pjrata naufiagio quam mox fun • Euertunt na ditusperierunt,Sues vero adfuosen4taruntAoci\mput3.w comiptumettc J 8č probare volni an no 3 uem : lic Aelianus forte fcripfiffet.Tji yn oi Tvppnvraoi zarUpyot Arg-cu va,vy do 7rpo%pa7rivovgdmtHe» . trufcos pyraticarn vitam agentes. Iiidorus Hifpalcnfis.r ubam a pradombus Tyrrhenis excogitata *jy 6 ' dicunt^cum dijperficirca maritimas orasgion facileadquamq { grada occajioncm voce ant bucctna con l”'e uocaremur. Homerusin HymnoBacch;» Ah;V al ?rpQyiVOV7o &occg ioridlvovra. 7tbv7ov 7 VfiffHVOI. Latrones peruenere velociter adnigrum pontum T jrrheni. Ec Euripides in Cyclope Ad. i .in limine. s 7 tSt ycip H pa co; Atvog7up{rmzbv • Avgrcov izrcopertv . Poslquam onim luno tihi genus Hetrufatm lib.iZ, c. Oo oo Latrth š>8 o Vlyfsis Aldrouandi fib.i.c.fl." ULrrorRobe* ti T" J- hb.},.c.i2» kM ar t tališ corrtBus. OfficM Sua- r fi iib. 2.^.4. fi¬ ne . B ucinaajfiue feunt. KOI KOI. Mira in va* rij s rebus Jo. le rt ta . Latronum immifit. Adporeo$redeo.C Plniu s compertum agnitam voeem Suarijfurto abaBisfnerfio^ nauigio in - elinattone latensvnius remeajfit.\\ on parumhaliacinatuseftR.obertusTitias J ,meoiudicio,,quilo cutn Ardtophanisdehac voce^ubuki mtelligendum exikimauit in JocisfdKSControuer{is,eoque pomine ab luone ViJliomaro reaecoercetur joflkijq* & modeifeadiiiouctur. Veiba ArdU>p.ha- pjs,quideiidcrat,ea fumin Pnre.Ad: i.Sc.i. p /ueh; JV ypi/Mj£omc m vbi hordeum fufiutn in longitudtnefic enim minus dijperittfuo™ Ji in aceruos pojit umplures facilius acceduntadeo ad duodecim c onuemre dicuntur,vt dt[perjiJd- uejiri loco ne dtjjereant. Vox autem qua vocantur,eft ko) ;toi,ea enim eft 3 ab onomatopadajpoad- Jorum vox. Ariftopbanes in Atharnenfibus Adi. 3.SC.3. ^o7p«, %o7pt,x.oi ko). 1 Vorce^Porcefdoi Coi. Sed & Pliniusloco proxime fupra laudato. multa adfcrt fagacitatis & folertia; pordn£ ar S u ' menta. lic enim ibi .quin d dures in -vrbe forum nundmanum domofijpetere difeuntJeri fopdiof vefiigiapalndeconfiunderegurinafugamleuarc. Ha?comninoconuincunt Suem intelledtuA citate naturali nen car ere,& non minus folertia celcbrandum^uam catteras quadrupectetf nluJta ^pud Plutarchum Gryllus ditferit in hanc rem. I MORBI ET REMEDIA. /ib. 8 MI. 'Tres Suum morbi. ‘i^aueedo. Rtmtdium. Struma. TRjlor capi tis. Albi profiu - uium. Remedium. Grando. Sign a morbi ENI O adinfirmiratesSuum^uasgrauiflimasperpetiatu^&macnonumero, quibusenumeratis medicinam adhibchimus.pra^at Ariftotelesinhiftoria Ani malium.Cuius verba, quia fidJitcr prcbeque ab Interprete verfa,Latina appo- nam. fluadrupedumfucs tnbus mor bor umgencribin laborant,quoruvKus Kauce H do večat ur rfuo maxime fauces max ili\ g, injlart, mantur.fcdidcm tnalu vtljuali bet alta corporis part e contrabi pote B Jam e mm pit run J inpedern^alias in aures in cumbit^putrejat protinus membrumv lem ferpitfi.oncc adpulmonem deueniat^uo taffomors fe- tj uit ur.erefcit hoc vttiutn celeriter^nec Sus qutdpiam comedere pote Pl um it a agrotat .Curatur apor carijSifum malum tncipere fienfierint } haudalio modn^ttam tota abficijja,qua capertt.reliquadtto ge- nera eodem vocabulo nominantur Hruma.- quorum alterum dolor capitis grauitas eH>quo plurimi laborare fiolent, alterum al/n profiuuium e H ,quod irremediabtle tnctdit alteri fiuccumtur , e x vino adhtbito naribaš^coJ ipfio ddutisfieddijficulrer eo quoquc peritulo fiubtrahitur btduoemm ant ejua- triduointentus obuenit.rauceficuntpotijfiimum anno^uo rnontes abunde tultnnt,& pingutfiimrfint l uit at mora celfideinde in cibatu,& balneum multum dr calidum^dr vena fiub ltPgf a fi tt acuite Ho s a- gumem adaBo detraxtjfie. Grandtnofi autem funt Sues,quorum crura,& collurn.d armi^carne con - Han: bumidtore,qutbuspartibus vel grandtnes pturirnum innaJcuntur.Caro dulcior eH,figrandi- nes babetpaucus,fiedJtmultasJjumida valde fir infipida edficile qut grandent,cognofcuntur,partc enim Ungua mferiore grandines habtntur } cr fi je tam dorfio euellas } cruorem in raaice pili euulfi vt- dcbis } uim B De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. L g%y debis,pedib'us etiampojlerioribus Bare nonpofiunt,qnigrandent,carentgrandine,cmn adhus laclent tolluntur grandines tipkalna velin cibatu vtilis e }}. Latcthic morbus interdum in viuentibus,& Remediu ideocoqui enečta Sue,angrandinofa lic čarne,foientexplorare.Suida? verba funr, Autefilauo po- Goqui exph dicc,autgr andinofus,morbus autem e sl pecorum,qui viuentibus illis latet,mortuis čr occifis conjjtci- rsnt. tur,carmbu$enim Utor um efi admixta,&infita grando. folent autem coci paloriBus porcorum posl In 'gds.ad.c iugulatisncm aperire,&videre grandino fine'Jint,grando autem omne malumporcorum efi, Adiud ab his morbi genus in Suibus ioqu;cur Moderatus Columelia. folet vniuerfnm pecus avrotare ita,vt Grando, cmacieturgnec cibos capiat,preduBumquešn pafcua medio campo procumbat,Vr quodam veterno pref hb.7-c.10. fum fomnosnftiuo fttb jole f^čr.addit remedium deinde,acpoftpauculainterie&a,ait,»i/?/>0«L P ulmonanj. lisajfatim fatientur Sues,pulmonarios fieri. In finecapitisdcindefubnečliteos inmagna ficcitate Splenitia. fieri (kieniticos. remedium contra h a: c mala ef[c,domi continere, tam ar Rini s c analih us a pitam fub~ Rtmeds a. mniJlrare.Sunt & pedicull, qui Suillum genus infeftent,neque temere vllutn aniraal quadmpes, Redu uh. pneter Afmum,pediculiscarer,vtobfenmumab Vlyffe Aldrouandonoftro cruditooperedeln- fečiis,adquem te remkto. Sed frequenti{IuimsPiinius in morbis Porcorum deferibendis, medi- lih.p.c.;. candis,aliqu®t loca adfcripfi. Morbum Verris vfque ad maciemgnon t ant um cibi abJHnentiamgedi ef A ne g-.it o cej fe (i e oh n prohibeatur, locum fupra attuli, vbi de ardorenimio in Venerem difputabam. Et ex tu - Druydarum veteri difciplina hsc alibi idem prodidit. It de m Samolum herbam mminauere nafcen l jfj C ^j' tem in humdis,&hanc fmiflra manu legi a ieiunis, contra morbos Suum, Boumque, nec refpicere le- s amolus Cev gentem,ncc alibi quam in canalideponere,ibique conterere pot uriš M.2S\c herbam Pulfattllam erudi- Puljatilla. ti exiftimarunt>& Bononienfes S amiolo hodie vocant,vt libro 11. Anguillara fcribit.rurfus ex Ma gorumnugamentis./*/^#? etiamquadrupedeshomines fanauere,contrainflationes Roum.perfora - Hb.i 2 .cA, tis cornibus inferentes ojfa humana,vbi homo occifus ejjet,aut crematus,Jiligimm qux ponociajet, Magica. Suum morbis dando.fcd. has prteftigias ipfe Plinius execratur.Efficacius,vt exiftimo,remedium eft in eodem illo fcriptorc. Rubcta decocla/Jr in aqua potu dat a,.Suum morbis me de tur,vel cuiufcum - libg z, c. 1 o. que rana cinis . Sunt & alii Suum morbi, vt lepra, neque enim ipfi Sues leprofi funt, fed etiam le- Lepra. profosfui IaiTa,rois ef« ^oHpoii lpt/ 3 'ivd-ovg 7 r&- morbus . 1 pczTi&tvTi?. to ydp (ah yioctd.fj.ivov, byuuv6iv bvx. otbvrau. animarn explorant,farinam Tauris , ciceres ^ 7 ° Suibusapponentes,fienimntmgusient,nonefie fanosindicant-\<\tcc\ rurfus i7rtXivztavs(dj Xi7tpa.v, lib. 4 -.Symp. vitiliginem (jr le pram generaridocet. ex efu carnis SuilhT, Et remedium prsefentaneum Cancros c. 5. fluuiatiles comedere eodem autore in Gryllo.Trapa yap m lud^opnv voeovvTit; *7riTot)cTro Vitiligo. va.fj.obt; %ap/v w zapzivcov fiaSiČgiv.nam aquodidicimusporcigjuando &grotamus,adfluuium defce~ Cancri fiu.> dere,Cancrorm captendorum gratia ? Eft & Hyofcyamus berba prtefeutaneam Suibus tegritudi- thales . nem adfert,qua: elu Cancrorum fiuuiatilium ftatim collitur dixi in Commentariis ad Aeliani va- d.dyofcyanR , riam hiftoriam. Seruius Honoratus Maurus ad librum tertium Georgicon. Angit, bene ait, quia. lib a. c. 7. Angina dicitur Porcorum morbus,qui occupatfauces.tujfis anhela,idejiqtia totum corpus cgmoueat . TuJJis. jpfe Virgiliusloco iam laudato.. • •• aj %Angina. H inc Canibus blandts rabies venit,&quatit agrgs Tujjis anhela Sues,(J faucibus angit obafis , Idem ergo morbus Ariftoteli pdKaJj raucedo, aliis ab effedu t ujjis, vulgari nomine^^i^ 1 qua? etiam Gr^cis zvdjgg^ugd Canes infejlet, i\uzdypy quod Lupos diueuet, appellari folet. glofiie >■ , 0 philoxcniafiud IofephumScaligerum Annotationibusin Feftum, & a>»ypa, fiue etiam Angui- a ^J , tta, quod reperi a Dionyfio Gotefredo notatum, nec omilit AdrianusTuinebus in fuis aduerfa- , riis,qua?non funtad mamm.Porrigo etiam a Porcis nomen fortitavidetur,licetnon tam porcos, An^um quam homines tabes ea afficiat,autore Cornelio Celfo,qui confulatur. luuenaiis Satyr,lecunda,' Rorrigo' Verf.očliiagerumo» Ss,abi%l .—.—dedit hanc contagio labem, Rt dabit in plures,velutigrex totus in ar uit, Vitin s fcabie cadit,&porrigine porci, V naj conjecla liuorem ducit ab vna. SieM,PlautusinteUigendusMoftdl.ARomanosPyrrbircgisvičloreshacaitefuifle 3 ftddeeoinferiusdifquiretui, Idetu rurfus inter occultas Natura proprietatesreponit cur Elephas horreat Porcumlhmc antipathiam cxpref farn habcmusa Phile.Cap. 14. Kg) J»rov yv,fcoov iXiu.(iiTCt) u.lya Hd’ d^.x.Jplov 3 e le phaš ^bellua, Robuflaexhorrefctt,huncfi audiuerit, Vel grunnientem comrninus^vel vider it . G Eft &capitalisinimicitia inter LupumfrSuem , nam Ariftotelesin Hiftoria Animalium žtit> Lupo pofie por c urn obfiftere.&c Phile ibidem loči expreffit vide locum. " yap fecT i (tuvvo/uoui; Aibtof ypuffftdo o-vva&poiS-irraejSi uu^dra.^ 'roanota efl hiftoria de puella AJexandro oblata^ua? nutrita veneno 3 ofculo necabat 3 ipfa form# fpeciofif- vt videbatur, maximefana?. fed ad Suem redeo>qui non leuicerodit vnguentum omno> no vngiiento ^ P rarc 'P ue dmaracinum, ) vtpr^occuparunt Critici, Ludouicus Carrio> PhilippusBeroaldus, Dionyfius Lambinus ; & alii.vnde vulgatum illud inoleuit Suiolerc fuauiuscanum^uam vnguen /^«/.T.Lucret.lib.6. Denique Amaracinum fugitat S us, fr timet omne V nguentum^nam Setigerts Subusacre ve ne n um Slu od nos inter dum tanquam r e ere are videt ur, Vt Mu Rila Naturalisetiamb.ui cumMultclalcgiturdifTidentia 3 &ratioeadem qua?inaliisj 0 cculta,ncc hb io. c.74, explicatafaciiisc6trarietas.CPJiniusfnnpJiciter. iV il fAvS-iUOVcurd TTipi TUV e?pofA/AOcevidv m 1 , nv fatiTipct ta zctAi Savlu zcuTrpu pxcb ujpj tcvv (~>yicna$ cb&Aa>v s \vct tu tov 'Trctpa.SiSoctcn t»$ vog rauTtig Ve 3 upior ,> } Crommyon pagus eft agn Corinthii, olim Megarici, vbi fabulantur Suem fuilfe Crommyoniam>matrem Apri Caledonii,cuiusŠuisccedes inter xtu mnasThefei im meratur. Plutarchusin Thefeo.Kcfž »pou/nvar/a Sg^v (dj Ka.Ai7rčov JcpccTrd-nvcu-Tdvrtiv oSov nrupepyov cog [ah So-aoin 7 rSxT(i irpog dvdyx,m> ttoicav w ro7rcov t alg cdj dzoAa^oo dv to dri zaronioSvrct, h Jtpo^t /avcovi, cruv Si hn. vofAcLob&iv Sidro h-dog >(pjj tov @iov,ena, v tto & nquam Ehfam dicebant cognomine.fera er at non contemnenda,fed pugnax,& haud rtu a - tj nam prompta fuper atu, haud obit er, ne omnia videretur necejjitate agcre.euceptam occidit,ey,isli- mansiuxta decerefortem vir um homines improbos vt ad vindteandum fe aggredtatur, efferas vene- rofas pugna lacejfat } &cum ijs depugnet. $»un?,Pbeam qui muiierem fuijfe atrocem & lafcinam la- tronem referant/jug ibidem habitabat in Crommyone , Suem appellatam ex moribus , < j? vita } qua j7t p inde aT he feo trucidata . Et in Gryllo idern. aTAd tfj z.po/U./avd>viav Tivd C-Zv dzovtic,^ N uta,I ti ovSirrv atp ouuvnvt v/ vv7rt quem Nicoftratus in Syro ait mollitiei ,otio, aeuefidia? mul- dori - 1 ‘ tum addičtum pnedicatjVt videretur Sus moribus im puri s &luxuriaeffe 3 Eiusmentioapud Uaa- cumCaufabonutnfemelautiteruminObferuarionibusin Athenarumfuis. Suidascontrafenfit pp , qm aitillum antiqiai Tragedij. poetam,cuius fabul ? (int, Am:Lus,Ama\tmes, 7 rophomus, sus\ hbŠsŠc? fcx hac Traga?dia hic verlus reiert Cephifodorus h man Sue, GOOO 5 zpid- v 'lyfsis AUrouandi S us Parme* norm. :„pid£iov 7 t (pctvXov > yl t apiflov. C ar unča mifella quadam,aut 7 arichium . Mec minus & Hud deprehendi. ne tam um garrias . Vocabant etiam Parmenonis buem , rcm iupra modum placituram, quod ea reuera tališ fuit. defcribentePlutarchoinSympofiacis,veibaiuntha:c, aliocjuinenimquidpajfi,autquaextrinfe. hb.yquaf.i, cm affecitoneaccedente-) Parmenonis Snemitaadmirati funt bomines^vtin prouerbiumabiret?& q uide mferunt,Parmenone ob hanerem celebri^quofdam idem amulando certaj[e>cutntf homines pr$- iudicio oc c upati dicerentjene hoc [e d nihil ad Parmenonis Suem^uendam c um porcello fub axillage ftatoprodijfje,fr cum vero Suisgrunnitu,homines tarnen dicerent y fr quidhoc ad Parmenonis Suem? eum emijjo m medium porcello arguiffe^non ver it atem e os in indic andofed opinionem fecjiti. Hacrem Parmenogs? etiam alii attigerunt.an idem fitille Parmeno qui Nicanorem Philipporegi detulerit?vt faceta,. C biitad, 6 .c. relatione TzetzcscomplemsclEhaud faneaffirmarim,tempus ramennon abhorret. SuidasS^ d 1 ' , Harpocration meminerunt.Hoc minimeomittendum,.SV/g«M« I.iiliusnominis Pontificem Ma- Ponf iUS x ^ mum 3 cumvocarecurtf - , ‘/’^" 0 ^^ oeniim id tanro faftigio nomen exiftimaflfe, &ideomuraflc_», vnde mos in auguratis Pontificibus hodie durat,vt aliud nomen aHumanr.Anaftafius Bibliothe- carius, & omnes Hiftonci Ecclefiaftici. Ex fcuangelicahiftoria, li iubet ad Iudaici populi ritus A ntiotbus tranfire,inueniemus Antiochum Spri a Regem Iudais poremaefum imperafe,fr Elea\arumid fua - Rexportina Ji/fe^t habetur in facrisliteris:& m tram conslanttam feptem fratrum ex eadem relatione, //Vrt efum impe - feruare ,quimalucru»t fritturam fartaginis patiftuam a lege difčedere 5 origo iliius Antiochi vio- 'hb\ čMt ^ en ^^ u ifi on,se ^ Macbaba*orumlib.i.cap.i.Ad Hodiernaaccedamus.HabentBononienfesfo- cbab.cap. 6 . lemnefefium,quod p or cula vocant,id contigit Anno 1281. h;rc occafio fuit } Hieremei potentes Cap . 7. vrbe Lamberta\z>ios> contrariam quippe fadtionem.,exegerunt,iili Fauentiam fe receperunt,^ Porcula Bo cum porcellum Ttbaldellt Zaratonis quidam illorum abitulifletJlle,difiimulatodolore,vindidt£ nontenjis fe - certus, amentem fe finxir,dum Hieremeos, aperta nodiu poi ta,Fauentiam induceret,qui Lamber *a Um ’r XV ’ 'J&os a d vnuna omnes interficicntes,& vičioria prefenti potiti funt,& rempublicam in futuruin lib + va' ^ uain ‘ net ui I berarunt.Pompeius VizaniusPatriciusBononienfisin Hiltoria.FuifleadHierofoly j/ 0 ' & mascapiendasa CliriHianoexercitubdlicammachinam,nomine6uis,excogifatamdocetGu- lib.+.hiftor. lielmus Majmesbudienlis. Vnumfuitrnachinamcntum^ubdnoslriSuem^Veteresvineamvocant> pag.i 9- qHod muc hina leutbus lignis colligatajeclo cratibus,tabulifque conteato, latenbus crudis corijs com- Sus vinea . munitisfrotegit infefubfidcnt e s y qut quafi more Suis ad murorumfujfodienda pene trant[undamen - fib.i.pagina ta.de quoariiplerique.Abeodemin HiftoriaNouellanotatur in Angiiaregno Henrici I tamin- 100. gentem,frfauampestem ort am>vt plenaporcorum hara fubito vacuerentur->& intevra Boump r ‘ t f e ~ SuumpeJUs. p la defiituerentur. CumbraiconfuiisPorcariusinbilua Andredefvvald,Sigebcrtum Anglo rlim -. Ub.+ pAgina regem interfecit,vt narrat Henricus Huntindouienfis in hiftoria Anglicana.Circa annum 987.fi 196. ver i eft narratio Rogeti de Honedcn,^^ Anglorumgeti incognitapettes y fcbrcs hominum & Ittes Annalpar . 1 animaltum^ua Anglice Scitha nomwatur y Latine autemfluxus interraneorum,dici pote H jot# An* ^Sciiiia gbiarnplunmum vaslaueruntfjacmporcot maxime fauijt . MAHOMETANA DELIRIA. H Sus etetera- bili s Mabo- roetanis. Cap.iu O N erat tanti, vt Mahometana? impietatis placita circa Suem noftrum referro vellemus, fed tarnen quiamagna OrientaliumpopuloruportiOjLj^dbSj/n^Cap- padocesjLj/cij^PaphlagoneSjGalatajjArmenijlberi^AlbanbHircamVMedijPon- ti incol^&qui mareCafpiumaccolunt,Alcoranumvenerantur,talongea D eo, quam a bona mente pofit ; , vjdendum, quiddehocpecore,quod tantopereabo- minanturjmpoftor ille prodiderit? Extant Commentarii Speculationum Maho metanarumexplicationum legi s,Scala dičli,ab Arabicoab Hermanno Dalmata vcrfiiea ver- ba ego Anglice tantum vidi,& lic lonant.^y/ m Paradifo funt jllt citis cibis non vefccntur>vt e sl por cina. Etjtfcire cupis } quare id animal eft impurumjntelligendum tibi eft Iefum die quodam Iape - turna fe amandaftfe >qui Hi sl or tam Arcadifcipulos doceret y qui retulerut pondere rcrum fatidarum arcem in alt er utr um lat us propendere^ac in c lin ar e ^qu ar e Noe confelio cum Deo cotnmunu at o,produ- OrtUsTorci. « imperauit Elephantem i ex cuius fimoftsumano admixto y ortus eft porcus,quicoeuum tl ud roltrocp - pit inuertere , & funditus eruere y fr ex e o fatore , qui a naribus tih us late fe diffudit , progrefus eft Ort* M uriš. JA. us y qu i ligna Ar c a euesiigio arroftt : Noepcriculum hoc haud vulgariter verttusjuJJus eft Leonem ftneipite B De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. L 99 ’- fncipite ferire*&ex halitugraui Leonino felis procejfit>cum quo cdpitaliscum mure dijfenfio . H# Orius felis. funt ridicule affania?,Scarundind ponticuli,quibuslegem fuam firmauit fubditis,& ratio tara in- fana? amentia? petitur ab ipfa horum animalium natura,eft enim aliqua forma? proportio inter E- lephantem & Suenuvt & Catum & Leonem Iicet fumma fit inter eas quadrupedes Antipathia-, S us Elephati vt fupra oftendi. hoc Scaliger Senior in Exercitationibus contra Cardanunij ex Alcorano, & axfirnUu. Scaligero Vljdfes Aldrouandusdefumpfit,vbi de Culice in Infečfisdifputat. Et Ioannes Corne- Exerčit.i9i lius VterueriuscompilatorScriptorum Aldrouandirepetendumduxitintraua exprimat i albutn,nigrum,flauum,rufum,aliofque,nunquam virtdi confpiciatur,quem Mahome ^ tani folum diuinum>& prophetis dignum colorem iudicarunt.quarecum Ture* Hierui’alemexpu- lQr gnarunt,circaannum millefimum ducentefimum decimum nonum, Suem quidem J quam in mar ^i ero folyma more Adrianam C a far diximus,grauibus ludibriishabiram in frufta comminuerunt,^ ca pu a Tur- iuKtaSepulchrum Domini noftri in ventosdifperferunt,vt eft in ltinerario. &pluraibiimpi*fu- ds. perftitionis veftigia,qua? non libet calcare. M .3 .c. s. P O L I T I C A. de Porcinarijs. E T D N G E N S in ciuili vrbis Rom* adminiftratione circa hoc animal obferuatio,na & C ar o por cina frequentiffime populo Romano diuidebatui ,& erat porcina ven« dend* aut diuidend* prafeBuc.Št qui inferebant porcinarii dičti,& forum in vr- be,quod5’«4?7«fflidičhim,dequibusomnibusligilIarim ago. Acprimum,vtole- Porcina po- um,vinum,frumentum,& in annona arčla,panis Gradilis virrtimdiftribuebatur, P u -° diutfa . ita & Porcina.Zofimus-rS^o/pd« xp id>v Suillarum carnium a Luciano prgfevini menfalis fextarios quadraginta , P or c e llam dmidium,Galli~ naceos duos,P or cina pondotrigintajbubala pondoquadraginta. Eiufdem Priricipis altera Epiftola eft: ad Aelium Xifidium Ptplečtum *rarii,in qua,tunicas multicias viriles decemfneas Aegjptias vigintignantelia Cyprta paria duo,Tapetia Afra decem,Ttragula Mutira decem , -‘orcos centumgoues centumgoonmuium autem publicum edi iubebts Senatoribus. Et caro quidem ifta,non vt alig res, po¬ puli impenfa,fubtniniftrata,aut in vrbeminuečta,fed gratuita Principum indulgentia eiuitati c5 Gratuiti. cefta.-locum elegantem eiufdem Vopifci adpofuušlatuerat & vinumgratmttim populo Romam da ~ n Aurel/a~ re,vtquemadmodumoleum,& panis 3 uarij. mariquecomportarent Sues annona? vrbic* fuificientes } eratque delegatio Corporis illius in Sar Gorpus iSar dinia, vteft iil libro Theodofii Aug.legum Nouellarum. verba funt. Patronis corporis Suariorum dima - intuitu faera vrbis Rompimprimts hoc benefcium deberepraBari y vt delegatio,qua his intraprouin- ’ ciam Sardiniam prabebatur.de qua propter mcertum nauivatioms jlldtiofluctuabat ^ad arcam pr ato ^darcdPr* rianam redutta cum dlijsprouincijs fub refufione vniuerforum titulorum ,qui difperfiame hac pluri- torianam re mu m in reliq»is h obere pr ob ab ant ur,de vicinis prouincf jdeft de Lucama,fex millia quadringento- uocatum ’ rum 3 C ampania. M. D ,CCCC L.folidorum debita emclumenta opor tet akcem.ReuocatumSuarioiu corpo- 99 2 Vlyfsis Aldrouandi Zy. L. 7 . fum bab e ni . L.l. Saaria fun- čiio • Suarium ob frquium. L.l d.Tit. corporisdeicgatioex Sardinia.obcrebranarfragii pericula,ibicollocata 3 forfita}quiamnlt£ini- E i/Aii bi filu£glandjfer£e,aIendo iiJi pecoriapta: Prudentius in Symmachum, -- Mehus quernas Sardiniaglandes Suppeditat. lmmunitasZ Collegiiilluisinnrmnitatcmaprincipibiisprioribusconcefrarn ficeonfirmantTheodofius & Valentinianus Augufti eadem iiia conftuucione. Suarios ipfos milim s apparitionis>neque iniuria, nequedijpendijsfubiacercjnanentibuscircaeos y qua fuperiorafcita fanxcrunt .£t pleriiusin Codi¬ ce Thcodofiano,titulo de Suarijspecuanjsfufceptonbus vini,c&teriffc or por at is. vbi lic babetiuf Z. lio Valcntiniani Theodofii & Arcadii AAA .Corcinarij Vrbisaterni curnperutgilem laborem popu It Homani commodis exhtbeantjd fe diua memot i* Gr at ta in beneficto rneruife propanu nt>n e fordidis vnquam muneribus fnbiacerent tilu sir ts igitur auteritas tua dtu alium praceptorum formam con fr uans : etia*ncum interminatione competentifuo inftfiat offcio t quatenus td-qucdfr dnteaconftitutum efti&nulla posimodum iujfipne mutilatumjndubitatum a:que intaclum faciat perdurare.ijdciru Imperatores caufas rcfcindut^ ur vire s Suariorum conciderwr y z adcmque priu iicgia filijs ipforum benigne indulgent, Arcadius & Honorius Imperatores } dequibusetiain in Codice luttinianco: £ &pauIoinfn verbaapponam. Hicpmerire noti podim,Suanisequorum ufum coccffumex Va t Hb ii ^ cnt ’ 5 AugufcireičriptOjficenimin Codice Theodoiiotitulo quibus equorumvfus cocejfus iji ant Equorum v ^enegat us.ucibll funt .poftea fanximus y vt Suarq n uidem er/uis ytcrontur,verum adpericulum i p fo¬ rum pertinere cognofcentftquidirrbisregionibus fceletis effet admijjum. Curam hac & follicitudi" nem pordna? prouidendae Imperatores modo Suartam funciionem ,modo 'Suarium obfequium fo- lent dppdlare.quoniam Suariorum corpus ad paucos deuenitfubemus e os adflante populo Romano di cere ^u ib us excufatio fit delata y quibus prouenent opus 3 vt in his medtum public a rationis edoetis e- xemplum ret nauiculark proponatur. Itapue dignofcant ftcr.lt at e s preprias Suariorum effe obnox'uis muneri y ac de duobus alt er urn chgant^aut retucant bona y quxSuari t funciioni desiricla funt>ipfu] ue Suario tene ant ur obfequto y cut alics quos voluntfdoneos nnrnincnt y qui necejjitati eidem fatisfaciat, hb. lo.Epif nullumenimvacareabhuius ret munere patimur. Alltel.Symmachus. Nouerathorumeorporummi 3 L ntfterio tanta vrbis onera fuftinerijnc la u ati pecoris inuector (fi,ille ad vittum populi cogit armenUh h os SuilLe carnis tenetfunstio y frpar s vrenda lauacris ligna compor tat funt qui fabriles manus an- guftis operibus accommodant.per alios fortuita ar cent ur incendtadam cauponas,& obfequia piflori/t, Jr ugi s (J olei baiulosjnultofg ad id genu s patria feruientes tnumerarefaftidium ejl. A d fummamli- c]uet pnuilegium vet us magno impendio cenfiare RornanisJugi obfequto immuniiatis nomen unerut, Porcinarijf' ljdemdi< 5 tiPorcinarij,iit inpriuilegio ValentiniamTheodofii & ArcadiiPrincipumin Codico L.i.hb.i i« luftinuneo cxtar his uerbis .Porcinarij vrbis tet er ni cum peruigilem laborem populi Romanicomrro- disexbibeant, fordidis femper muneribus liberentur.atc\iie a Grxds^oiofe.yropoi quafi Suumtien* Tribunmfo ditores dičti.Hinc,ut necdeficerettantre utiliratisrcs,necpopulo morboftSuesofferrenturemen« risuarij. dipTribunus erat fori Suarij conftitutuSjUt in Notitiam utriufque ImpeiiiScotinoftri Anonymi, Forum ±ua. obferuat Guido Pancirolius, Et forum hoc Suarium uel Spanum , ut habet Onuphrius Panuinius r J um - in libellode quatuordecim urbis Roma; regionibus, quos Sucs ibi tantum uenderentur, ut forum i boarium^ forum Cupedinarium, forum Pifcarium denominata accepimus.Extatuetuslapisc x Pag 2 8 z.nu. fchedis Vrfmi&KuibbiiapudGruterum.ficergo marmor Romanum« ‘ "" DOMINO. NOSTRO. TU CLAVDIO. CON6TANTINO.' FORTISS1MO. AC. “ • H. BEAT1SSIMO, CiESARl, EL. VRŠACIVS. V. P. TRIBVNVS. COHORTI, VM. VRBANARVM. ■> * X. XI. ET. XII. ET. FORI. rr>' SYARI. Mcminit&PIautusin Captiuis AČI.4.SC 3. Ji u ant a peflis pernis veniet,qnanta labes larido ? Jluanta fumtni abfumedorfuanta callocalamitas ? ■ fjuanta lauijs lajjitudo? quanta Pore in arij s ? Hoc addo caufas ipforum Suanorumjhliorum,aut ha;redum in foro Vrbano 3 nccaIibi tractari lih. 1 i.Cod. potuiffe,decretum cxtat Arcadii & Honorii in dičbo titulo Suarqs,fr fufceptoribusvtnh & c$* L. 3. ter is c or por at is > ubi lic. quicumque ex corponbus buariorurn^fiuc exapiend( necrjjitdte lit is adftn - thisfcu inf ere nd$ voluntatt(fontan e aprouocatus Judtcium voluent expenrhfon ir bani adiutoriH De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. L P93 A jpraTloletur.VoiUmnl ergo,aut Suariicuram foro inferendorum Suum habebant,vendeodis,ne_j fraus aliqua fieret,pra?erant praefečlti fori Suarii, & ha?e quafi prardpua iJiius magiftratus munia, ne tnorbofi aut grandinofi pecoris caro venderetur,& nenon luftum pretio ponduscederet,quod dicitur adExa& a venditore emptori pr a sl e tur. gra ueillud luliani Augufti Edičtumeft Codice 'Ihcodofano-Abizmm, quibus in rebus Hlud quoque L.f.d.Tit . adeceffore tuo falubriterinTtitutu>n 3 quo Suarijs .eftimandtlicefitiadenegetur,pondufqxe pnrcorum trutina e xamine .non oculorum liber t ate quaratur. te a videlicet-,vtne volenti q ut de m pofejjori tra*■ dere animal lice at .cuiusmodum non priuspondcratione certadeciderit Suarius. Animalvero a pof porot feffore tradendum,ob digenem prius vmusnoclis tantumieiunitatcvacuetur. Hocputo pipo ptum a< * Materam Suariisadlaoioseciamextendebatur,vt hodie pertotam Italiam beri videmus,vtnecilli pretio, em P tl - necemptoresre fuadefticuantur: Theodoiii&Valentiniani in Nouellispra^elarumhoceftdecre & tutn.tituio de pretio folidt,& ne quis foiidum iniegrum recufet,#quabilitas enimprettj>& fommodu (J™ 4 vnt venditoris & pmniumterum venalium (lat at a cufodiet.de ponderibus quoque vt fraus pene tu s am- putetur -,4 nobis aguntur exagia 1 quverum Jit 3 quod feribit. R at io di uerfita tis ea eft ,quod fer«,aues,pifces,tamdiunoftra cenfentur,q.uamdiu aut inpoteft.ate noftra manferint,autcu,m abicrinf, vel cxtra confpcčtum no ierint,vel animum reuertendi habuerint,fecusmutantdominum,& fiunr primi inuoIanr;s,at por ci ferin« natur« no n funt, fed inter animalia domeftica &cicurata cenfendi , ideoin retinentem cos duplex aclio vero domino conccditur condi&ionis furtiua>& adexhibendum. vt concludit Vi- E.d.in fine\. pianus. Altera fane quyftio in iure,nec ipfa leuisde P or c is Abatiisjunt enim animalia abafla 3 qu& Abašli. pervim abigunturgm. e 1 ocq paftionis abfcederecompelluntur,quod crimen frequentiflimun, i 1 Seru. adlib. Hifpania , vtoportueiitSenatum Romanum ad Confulem B«ricum fuper ca decretum interpo- ^ / nere.hinc ahati o s caballos dixh AureliusCaftiodorusin Variis,& pana ah ati or um memoratur lav ^Epift P e Jn bodice Theodofiano.titulo.^/«^/ equorumvfus concefus eti y aut denegatus. vbi lic V a len s j 2. AUg. hivero,qui minime tmimos ah huiufmodi vfurpatione defletiunt, Abaciorurn fuppltcio teman « L.i. tur. Et rmius.fub hac interminatione, vt bi 3 qui noji ra manfuetudinis siatuta tentauennt violare , .L.z.d.t. Ahaci or trn fupplicia tolerare cogantur. Idem iterum Princepsad Rufinum pradedu m piaaorio. L.^.d.f. £Hm gmnifariarn vrbic ari as regiones ab omni crimine , (jrajfiduis Abaciorurn rapinis quietas ejjt cu~ V percmus 3 eo vfque intentio nojira proj}exit . Translate etiam venter abatius dicitur Paulo Iurecon- L'4-Sent.c.9 fuItp,rf£0^.rfcilicet,fetiiper violentiam aliquameiečio,vt Gr«cis iyxvpiovob^vog reftedicitur, lib.$ i. E/eg. j n fy no p{j Bafilicon.h«c tamcnfignificationonnihil dctortaeft,& frequerifiimus vfus in propric? iib-6 e.31. fignificatUjita JLApuIeiusfeptimoMile.{ia,rum.,& JLuliuspirmicusMaternusin Matheli. Reccp« Abigeatus Ilus ta m en eft a Iurifconfultis,& vfitatius, vt porcos Abatios Abigeatus appellatione voccnt, & lic snmen. non Abatioresfzti Abigei cenfentur,&crimen ipfum Abigeatus, & delinquentes Abtgeatores, vt eft in lege Dei,Gra?cis A^^aV^vt ex gloffariis antiquis Barnabas Briffonius notat, & Iuftinia- ' NoueU-ia. nusdocetjVtomittamMofchopuluminlibellodecolkdione Vocum Atticarum.&differunt./*- Abigei difle resah Abigeis folaquantitate, namqui onem vnam y Sucmvnam 3 furripuerit,vt farcoercetur 3 c/ui runtafurt * ^Age/^.vtdefinitClaudianus Iureconfultus.HicgeniiinuscftfenlusCalliftratilurecon f ; ' us f 6 $ . ian luki,dum lic difcrimen inter Abigeum & furem conftituir. Oues pr o namero abačtaru aut Abif ‘9 titasffdepa aut f urern ficiunt gnidam decem ouesgregem tjje putauerunt 3 porcos etiam quinque vel qu atu or uh d fios 3 equum vmtm > vci bouem 3 abigeatus crimen facere. Eft & aliud difcrimen inter Abigeosipfos> nam grauiori parna ipultatur,qui nobiliora animalia abegerit,qua qui viliora,decifio eft Hadria- ^ ni ltnperatoris ad Confulem Barticum apud Vlpianum .Sciendumejiqui Poratm } velCapram 3 vel //er bic cm abduuerit 3 non tam granit er, quam qui maiora animalia abigit 3 plefli debet. Locus eft de- prauarus,quid enim eft fierbiccm abducere ? efeutiunt & ineptiunttoto c^loGlolfo^rapbi ^ 00 Errorgloffo Accurlio,tii \tgzgvelCapram,vel Veruccemabduxerit.E contra.augetur Abigeatus cnmen,& na grapborum. turafua,in vilibusiftispecoribusabačlis,Ieue,maiusfit,fialteriuscriminiscommunioaccedat,i~ ta milcs,quidcfertionispoftulatur,ft Abigeatusintetetur,grauiori poenacaftigatur>v I:V0 l u i |: L,j.$.quiff. rianus lureconfultus,&p<«»^ quidem Abigeatus e si gladius 3 vt ex locis Iaudatis apud lureconful- de re milita, tos deprehendas, etfi f;.iamad hoc & qualitatem perfonarum fen dignitatem, &pecoraconfide- Siuinquepor rari fplere.Ulud fanefemelconftituendum eft,Abigeatumadmitti, fi quisquinque porcosabege agregemfa r j tjVt f U p er iora probat,addendus & Paulus. Abačlores funt,qui vnum equum,duas equas 3 totidecj ! bouesgvelcaprasdecem-,autporcosquinqueabegeritX)tKi\Qpdz Abigeatum multum Principesdete- ftati, vfqueadeovr cutnnullusinordinario vilo crimine reus, liuefubfcriptioneconftituipolfit, hoceft,nili Ačior Pr«tori libellum cum crimine & fubfcriptione fua obtulerit, hoc crimen,puto, quia a rufticisplerumque intentacur, fiue fubfcriptione valere decernunt Honorius & Arcadius H L.vn.C.dz^j Principes,videlocum.Multadifquirit IanusLangI«usinSemeftribuslib. 8 .cap.i. Abig. ms. L. 3. ff.de A- big. Li.d.t. V ipjan* tor- rečlus. Ltb. y. Sent. tit.lS. R y S T I c A. V N C ad rcsrufticas nosconferarous, quas Suis induftria non parum promotas reperiemus. Plutarchus fic narrat,in Sy mpofiacis. t»v JV vv d7ro%p>ir>ig q>a ynv. i%vog cepb- o-icoet&MiiititfTbTn; vvtoog 6ifj { in honore habetur^non carct ra- t ione 3 pr ima enim Sus>vt aiuntsojlro ter ramfindens 3 vejligi» m ar at ioni s unpr ejjt , a c vomeris opus fubminijlrauit 3 quem Hynin in de dl ti um funt qui putent. H° c " verum cer te Et vinearit nec Ceres,necCererisminiftei Triptolemuscelcbrabuntur. AtneBacchoamplius Autiquitas euhura. debear 3 oboK>nftratum vini vfum,hancquoque Agricultur^ partem Susprimahominibusapc' ruit. lib. 4 .qupleciere pojjent. Homeriinterpresidafieuerat Eu- ftathiusad Odyfl.2.&exeo Ioannes Harrungusinmemorabiliumlocorumenarrationibus. Et F>eeur. 3 . C .S vt fcmddicam 3 longe alitei de Sue,atque Aegyptij,fenfit Callimachusin Hymo Diana:,V.154. BaA\e liri 3Spttgfvx Svmoitnfiotid-ov doc, iy,i } x.izTvnrx.coaiv,ict7rpoKag trot Xayuw<; cVplct fioiTKtl&CU Tl JV HIV Wp6jt«? 3 H0ž XCtyCt)Qt P&tjeiuViffi/iG tpyx,avtg pvTaAtucuvovTcu. Ltjce noxias f ras, vt mor tale s te auxiliatricem > Stcut me inuocent^fiue capreas & lepores In montibus errare~quid enim C apr e a & lepores Perpetrant ? fues oper a ,Sues plantas vaji ant . Eteacaufacur SubuIcusHomericusSuem hofpiti immolet,libro laudato ¥,417, t%ofxtv v hud upytoJ6vTav iu habemus patientes Suum gr ati t albos dentes babentium , Alij autem ncfrum laborem impune eduntddcft rufticorum. I Plura dixi in Mythologia,quam ante decennium exautoribusnondum editis 3 vetuftis Infcri- ptionibusj&numilmatis in lucern emifj.& My tholegi omnes in narratione de Cerere, M A G I C A. T Agricolisnoxium Sus animal, ita & in facrisliterisabominandum, pleniusin- fra 3 hictantum prreftigias circa eum retulero.id fuppeditat Georgius Pidoriusin Ifagogcde DarmonibusSublunaribus, illeenim nuraitSubulcum quendam futf- fe^ui in Scipione fuo vel baculo padi orali fcheduUm nomine B. Blasi/ infcriptam ha bebat,cuius bac nit vi & potenti a porcos [uqs ab omm luporum vi & raptu tutos črede bat,ac t ant um fcheduU numinis tribuebat>vt etiam porcos in agr is folos pafcendos abigerct.tamencontingente quodam temporegum gregipaftor abejjetfr quidam pratenens Damone SuesDamon cuftodire vidijjet/llup dixtflettfuidipfe hiccuJlodiret?qui borninum falutisperfecuterforetpeffin.us cu diQdtt. 15 tefpondit,porcos cuflodio. retulit alterjuius iufiupdsmoninquit i siultapafloris confiaentia.nam fce- dulam quandamfuo baculo inclufit,cut dtuinam adfcribit virtutem/velinde^uodSančli Blasq norni ne e(i infcnpta,& eamporcos fuos a luporum iniurta defendere contra legem fuampereditymhi falfa fuperjhtione inbarens;vbi cumper me fuijjet vocatus,& denuo vocatus,&non comparuiflet.meJim- tli Blasi/vice cuflodiendumbuc coni uh, vt enim femper libens Dei&fantlorumvices gero^/tao* nune libentijjimepro fuo fanti o Blafopili porcos cuflodio,vt st uit um hominem in fua vana confiden - tia extollam,(f roborern^ac eo perducam,vbi talem fceaulam pluris,quam D e umfaci at. hanc lile fa- bellam ex loanne Trichemio dcfumpfit, & ex eo referendam cenluit dočbflimus Delrio in difqui fitionibusMagicis. MulcaexMagorumDruydumquevanitarecirca6uemexPlinioattuli 5 qu$ $ fatisoftenduncquantopereMagicisincantamentisanimal fitSusobnoxium.Nec verominoreft Seti Cacodsemonisvis in Zytone Boha?mo Mago, qui porcorum & ipfe effigie,vt artis fu«e fpecimcm, preberetjvtebatur.vciba Dubrauii funt .Zytonartem fuam oftentans^nuncfua^nuncahtnafaUefla lib - Hift tura^itain purpura ac ferico.confejlimin panno & lana fordidaregife ejfer ebat.ambulanti n mt, r ^ ‘ raspfe tanquam m aquaadnautgabat,akquotics equisrbedarij s vetlum 3 gallisgJhnaceis ad c pirhe Tv ton dMa di um fu um alligatis profequc bat ur; conuiuaspr Atena regts varit ludtbtp juter dum m anus t Ilir um, d uu ne illat Vlyfsis Aldrouandi veillas in patinfiS pr/igere valerentjn p de s Boumjnterdum in vngulas ecjuorum trdniformfins: ’* Pt aliquoties fronti illorum cornua ccrut rtu latijfima adijciens , quoties videlscet c fene st ris ad fubi- tumjpeclaculum profficerent^ne rurfus caput & oraad me nfis referrepoffent. Atque vtofenderetfe Sues ex fe- pccani.-im qucque profuo vfufacile confiare pnjfe,triginta S ne s bene faginatos^ex manipulis f&ni ef- 710 ' finxitjllofq l paHumprope Michael; s cuiufdam pili or is locupletis extrnditpropofuitef vendes^uo fi for voluit pretiofoc tantum empiorcm mouensjie gregem nouum adflumen lot urn compelUtrfuaille monitione ne gledaje er nit influmine mampulosfiuitare,Suibusfubmerfis .; rgo din venditore quafito atque in taberna vin ari a tandem repertofn qua porrečtis pedibustn f carino recubabat.dum Piorna- chabundus filter o pede corrcptttm excitare v uit ,e um a corpore penit us curn coxendice auellitjlare Zy tone quiritante,& cbtorto collo emptorem adindicem trahente. Hi Itoriam iux črtate dcfcribit V V' 1 - lib.i.pag.i 7 Jhelmus Malmesburicnfisde geftis Regum Anglorum. Er ant in str ata puhlica, qua Romam it ur , dna fiuicuUtfUikus nihil bibacius^nihil putidius jvnojommoranies tugurio,vno im bat a makf:ioJj.t hotjntemfi quando veni eb atfolusjvel cquumjvel Snem,vel ijuodlibct alt ud viden faciebant,(f mer- catonbus varnimproponebant.nummos indc acceptos abligurientes. v ide qua: fequuntu r de Epharbo circulatore in Afiniun verfo,& in humana m formam deinde regrdio.pio flrata forte fuu it kgcn F Malmesbu - dum s1radaf\& ca voce pierique illo fa:culo vfi.vi- rttnfis e or r* de Antipathiam , člus. ... • STATVA. lih. z pag-46 Vidim a Pe. natium . Pag 774 * L B A NI Sr/c^origims fua: autorem ftatua honorarunt , non minus quam Ro¬ mani Lupam f\ upra in Auguriis,addc hic Dionyhum HalicarnalTeum. rji S' b/uipa ipidrovTct Aiyi7cu pfpovg » o c- nnciv.poster a dic Sus triginta porcos peperff dicitur. Hanc Suem Aeneas Uiispenatibusimmolauir, & locum ,inquolacriti* cJumpcračium^Lauinienfesfacrum reputabant 3 & inacceilam feruabantj v t lato exequitur idem Hiftoricus.Origo Gentis Romana t.recordatum Aeneam^uodali- qnando ei refponfum effet,vrbi condenda quadrupedem f »turam ducem,tum Jirnulachns Deorum Pe n ati um profecutum i atque illumgubi illa procubuit i enixad, e sl porculos tngintajbidem auficfituw. Cato in ouginc generis Romani ^Suem triginta porculos pepenfje in loco vbi Laumtum f netit b it, (tarna trgo Lauinii huic Sui in tam rcligiofi fačf i niemoriamjCrečta,non Albce 3 vt ex Halicar- naffa:i & Valerij Antiatisrelatione videturcolligj 3 M.Varro inrcmilica. luquoilludantiquijf- rnumftifeferibitur J quodSus Cautnij Aenea triginta porcos pepererit albos ,itaque quidportenderlt) faeturn trigintastrmis , vt laninienfes condiderint oppidum Albam, huius Suis ac Porcoruf» etiam nune vefltgiaapparerit i auinfquod (frfimulachr a e or um ahaneaetiam nune in publno pofta,&(0t p us mainsa facerdotibus^juod tn falfurafueritfemonflratur. illud obiter non o mi fen m finuRa- chraahcuceamaxim£e fuilledignationiSjCaenim materiaftatuaiumoptima. Aurelius Calfiodo- ms.fimulacbns aneis fdes fcruatttr.Vl inii^s Iunior in Panegyrico Traiani.L.Seneca in Naturali- busqucefiionibiis.^i/rf/ vnius H atux difruptum ^.C.Suctomusin Augufto.f?^///^ are collato pofuit.iridon. Apollinar.Carm.8. Vlpia quodrutifat por tiču s are me o. Claudianuseget cenforia viigula,ficenim in pra:fationcad Bdlum Geticum. Zt prior cjfigiemtribuit fuccefus amanartt^ Or a j, patricius nojlra dicauit honos . Paucistnutatislegcndum di. At prior ejfgicm t rib uitfucceffus a h.mam. Etcorruptusaltenneodem locusdeConfulatuMaliij. Puhlica manfuris teftantur vocibus ara, Jnde tibi Mače dum tellus^ac condita PelU M ant a de ge j redit a P elU m sini a. Ad Suisftatuam reuertor. & corrigo Seruium Maurum. Siluiurn peperit fr Albamcondidtt 3 ab omne P or c a Alba repertapjel citu ciuitatisfc^z fitttciuitatis. vetus Lapis in Grutcro ex Hjfpania^ A d i-A enei. MunicipioPontirienfi a JjUsbequioad Liphum miiTus,meminit & Antonius Auguftinus. C CORNELIVS. C F. C. N. GAL. CfESO. B D. FLAM-EN.. 11 . VIR. MVN 1 CIPI. PONTIFICIS. C. CORNEHO. CfebO. F. ^ACEKUOS. GENI. MVNICIPI. SCROFAM. CVM. PORC1S. TRIGINTA. 1MPENSA. IPSORVM. D. V. \ Apparct Statut de- treta Laui- ni/. hb-z.CA’ Aerea Pla¬ tna. HbSt.epift'*' lib.6.c.t9• Cap A 9' Ctaudianus corrtčtus. It trum. Ser si ip s cor-> rtčius. H De Quadmpedibus Bifulcis, Lib.L 997 Apparet cx hac infcriptione ftatuam huic Porca: etiam in Prouincijs poni folere,necper Jraiia ..Et in J?ro modo, fed & in tranfmarinis regionibns. Romjeetiam illius njernoriam ftatua atqueariscukam ^^roma euincit Nonij Marcejli locus, Grundules laresdicuntur Roma consiituti adhonorem Porca,qua tri- c ^ r J {rfit gtnta /e^m^/.ChriflianjetiamincontemptumludseornmPožarufimnlachra^dibusiatisaffi ? y 7 ' gebat.Adfcribam ea qua: tračlatu de ludgorum perfidia habet bimon MaiolusliteratilEmus An* pag.% if . tjftc s.recordor cuiufdam flcrofa>eflqfln ignominiam gr confluflcnem Rabbinorum Iudxorum,ad paro- ahialis templi V Viteberga,celeberrima Saxonia vrbis,murt,verfns prtu xnttqmtuspojita, verba de- indeponit LaurentijFabricij profefforis Hebraicf lmgu£ V V itzmbtrgici,quid dicemus de profan Orat de Sce - -da ludaorum. AvcuS-nfia, veneratfiltus dpi faluafepopulum fuum,acfuieum non agnouerunt, mul- mbapborasb tis inizncttis.bancfaditatemabufusfadiffmi Schembarnporash,vtrehgioflcbrifliam ludais fibicp v f u & babitantibusob.oculos poncrent,atqueillos a fuisritibus & aris arcerent,vere facras ades ingrejfi , J u ' aduerfus fantiam J rmitatcm,aducrfus Chnjlurn vntgemtum Dei fliumnafcentem,patientem,dr adcajos afcendentem,aduerfus Mariam caflifijimam Chrifli genitrtcem, blajjbcmias etacularentiir, S us in tepli fcrofam,aut flcrcam faxoincifam antpiiiam,tn flontiflicio portarum,aut tcmplorurn colloce, bant ,dr veUtbulis, ■P eorum confpechn obijciebant: didicc^jnt enim ex lege Dei Cbrisliani,fcroft mn folurn efum interdi- chtm eJfe,adco, vt,qui cornederent čarnem Sui!lam,wtcr maximos le gum diuinarum contcmptores ha ^ berentur,qui quottdie De o infaciempecc ar ent fed ctiam facrfcium S mila c ar n is fuit prohibitu,qUi enim fanguincrn cptillum afer e bat,tilefum m a ignominiaDeum ajfciebat,ideo facriflcia ponoru non interconcefldfacrifcia, fed geflUumlegibusjn ignominiamveri Deiintroduciafuife^alibilegimus, C um er po Cbriiliani fcirent r>on folurn e fum (jr facrificium porcorumfed ctiam imaginem Sms in to¬ čo facro ludais effe inuifamjdeo loči s , qu« intacia ah accejfu I udgorum hlafphernorum ejfe vole bant > C uri fcrofts apgonebant,non vt facrum locum fxdarent,vel D eum in fuis f& nctiombus illuderent,ac qua- darn facrificia prebaremonnuU.i impr obare vider ent ur,fed vt loca diuinis c uit ib m dicata impuris lu dpi s redderent inuifa.vt p o/p p imagine ,ab eorum ingreffu arcerentur. I udpi enim hodierni non folum Chriflianos,feddr loca,inquibusconuenituradpraflandurn Deo cultum>extreme oderunt (jr abomi - nanturjigcfuitcauftfcrofptempli Vvitebergeaffix< t \E{t ea porca parieti lapideo infculpta cuiiu. Quidfignif infcriptione Rabbini Scbernbamporafcb,])ZTf\t<\z\n&c tkddcnbu imaginem, offertur porca fcul- peti pta imagOyvideas ibi ingentem fcrofm mami lit s dependentibm stare, non aliomodorfuam eum porca C latiantesgrunnitu feu fereatu blandiore lac nutrtmentaleporcelhs propmant,habet vero porca Juh fepuerulos tres ludaicos, quidem ScroEe huiusLauinij& Alba: fuiffe in honorediuante Romam conditam fufpicarilicet ereSu”™* eam vero Roma: erexit ipfe vrbisconditor Romulus, CafTius Hemina vetuftiffimus Hifloricus a- pud Diomede.m Graramaticum . Grundiles Lares a gntndio antiquo verbo ditfos accepimus , auos lih i, Amtthtt c oflituijfe diciturin honorem ferofi^uc trigintapepererat ponos; boe it a cfie a firm at c zf ' PPPP ^ M . D pp8 Vlyfsis Aldrouandi fius bifori ar um fecundo.pallorum vulgus fiue contentionc confentiendo 3 pr&fecerunt aqualiter mpe- no Remum jr Romulumjta vt in regno paresinter fe efjentjnonftrum fit S us,parit porcos trigtnts, Lotus CaJJii C ui rei fecerunt Lartbus Grundilcs . Poltrema verba fufpicor non cllc fana, fenfus efhRomuJum & fu Spsftus. Remum fadi nouitate permoto5,quod ferofa triginta fetus edidilfetjillarp iuter Larcs Grundilcs collocalfe verborum contextum non attingo. S TRAT A GE M AT A, vfu SuismbelIo,fupiaačtuin,hjc ftratagemata referendajantealiaRomanioc irrunt, quicum Pyrrhoprimohofi:e peregrino varia quidemfojtuna,fcd pefli- , 0 , et ;™ t , u ^ ellum g e fiid’cnt, n ib Porcorum opera vfi elfent. Aeiiani verba funt. »PfMieto itovasKtpdšnKpifr., @onv, utco roivtiv iacuoig A ctu,7tp^ j \>vTo.Arietc c or n ut o & Suisgrunnitu abhorret plcphasfic Romanos pjrrhi rum Reg is Elephantes in fugam vertife homrnes dicunt , vičioriamque amplam ex e o be llo retu tj A e Ji anus no Hoc aiias non legij Porcis vlos Romanos vt Elephantos fcu boues Lucas proterrerent 5 nam iatus. modo militcsnunquam vifas bel]uasfibiantealcirepotuillentporco.sabhcrrere?quid?quou^ dubitatum cii^Prpbofcide cafu a. milite ejuodam abfciJfa 3 compertum mori belluam,\i verfijs vtar hb.i.c.r 5. ^ r i i n Hiftoria Romana. Exeodem autorcaliud dt predanim ftrata^ema Mcgarenliumobl« ^ ^u'm^ e ^ ar ^ te AntiparrOjCnius verba Latina lic fonam. Elephantttm a fnillo timere pecore iam dtxi ? nunc( )t f ^ hb.16. c.36 care \ pl<*cet,quod ad Megaratn accidit.cum ab An ti p a! r o Megarenfes obfi derentur 3 acertitneq lte ^ cedones ineumberent-primo in Suespiceliquidaoblttos^blitos incendium Megarenfes ext inde fic incenfos in hoftem immifernnt : bi itaque furore mfammati, cuni in Elepbantorumdg inc urrer unt 3 t um c Um antes 3 nempe igns flagrantes 3 qttaf quibufdam furijs Elephantos itfcd 1 * 1 !i \^ & grauihr perturbarunt •> itaque nullum hcque ordinem tenebantpneque amplius 3 quamttis A F* atatis tempere dornit;- fuiffent,manfuefačlierantfiuec(uod fuarecondtta natura a fnillo f cc ° ri ^, Eues eum E ■ geabhorreant,grauiquc iti idodiofintfnte etiavt quia horum abfonum vocis aeumen perhi G icphati s e/iu ius rei non ignari educatcres gensris Elcpbantinigjna eum Suibus pullos alunt 3 cx confuctuE^f Vt minus horreant - H;inr h iflnria m rrn nlrrinfir inrliiic Minn« nr.Trpnrrir in Alriati _ Po , ... . Hanc hi flor iam tranfctipfit Claudius Minos pra?ceptor in Alciati E**' rCJJJ> 'icJtavTdif 125 ‘ & PoJy.*nusretulit, led nonnihil ab Aeliano in narrationcdiferepans, quippeobL ,0 non Antipatrum/ed Ancigonum facit,& verba Latini interpretis ha:c appofui. Antigo» t0 \ ‘trfj /rvi /it! nio t> Al Prt /fr fiVt/M /- !r ftlt ,1*? t-n e * sisJ /a * ha*.- - — /L - C .. oAfltlC*- idtu Megari. Et Etolomat ib. 4 'itrata pugnattone Megaroritm Elephantos adduxit,Megarenfes Sues licjuida pice vnguebantd at }^ (> ', f[fr sm. fadimittebant , qua cum vrerentur igni , grunnienies incitato curfu m Elephantos inčidt^ metu perterriti fr conturbati 3 ahus ali o fugam facicbant.Antigonusposlea Jndis impod c ' lirn ^ dauit j vt Sues eum Elephantts alerent , vt ad e ar um ajfeclum clamoremque ferendufdfilff bellua . Sufpicordiuerlum hocelTe facinus, nam quid Megarenfibuseum Indis ?qtiim _ - j^ c . niafunt,autvtajijsplacet,in ThelTalia? EruntergoMegarenfesGratciab Anripatronb i^ei gari Indice populi circa Indum,ab Antigonodebellati. Aliud non minus memorabiJc ^ fadum ex eodem Pclyxni libro ad finem adferam. Ptolomaus eum perdicca fittmpn * tiXt s a* phim tranfmitterct„ čr iam magna par s tranjijfet, contraxit ex omni regione greges C dft (lirn ctf' umque 3 (fr bo um armenta, mandauitque vt ijuamplurima farmentorum onera ex r vnoqu°q uC ^ p H to fuff>enderentur 3 vt at trači a maxtrnum puluerem excitarent,qua a paBoribus 3 atquc etlAn> r ^ nt reli- tibus agitata, magnam vim pultiens fufcitauerunt . Ule vero ijs equitibus aJfumptis-> q (tl ente fug* qui contra hoji e s auxir>qui c x pulite r e coniečiurantes innumerabiles čopi as aduentare^cf e ft,qudf t Marij, fe mandarunt 3 &plunmi f.umtnc pericrunt/nttlu etiam viuicapti funt. Non abfimid ^ e jd- dcMario eum Tcutonibusdimicaturoad AquasSexdasrclatuminačlaeft, nanciMd ' guam miiitum mamim conceflit j adiunttis ei Agafombus (jr gregibus Suum armentort j s j £C0 - Jjedem a ter go magni auxtltj aduentantis,motu a lixts itlis jr animalibus pulnere,prave E^tim c- mittenduin celebre facinus Athea: Scytharum Regisj qui eum aduerfus amphorem 1 ^ ^ go- xercitum dimicaretjujjit a feminis jrpueris,omniqueimbelli turba,greges ^J inorU J\apdit ’ um ad poftremam hoBium aciem admoueri,jrerecias hattas praferre 3 famam ^ elTl a ern polfent quam auxilia fibiab vlterioribus Scpthis aducntarent 3 qua ajfetteratione atitrtit hoj aperififle* aha huius farina? adferri/ed ea ledtoris diligenti« relinquojContentus viain tuti 11 čiAtbete. £ M R L E? De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. I* E M B L E M A T A .' 999 ROEICIENDVM efieinvirtutc,aut indiesmeligra fperandaEmblema-, hoc de izue fignifi cat 3 quod inter Andreje Alciati eft qiiadragefimum auintum Pfogredten. So sira maomihi fetigeri Suis obtuli t anm. imfimfr. Il£cque } clienS)Ventri Xenia,dtxitJ]abe. Fr odredit ur fe wper>nec retro rejpicit vncjUam, Gr amina, cum pando proruit orevorax. Curaviris eademeft^ne (pes ful/lapfa rctrorfunt Cedat,& in melius^uod fn..& vltenus. Claudium Minocm rbiloci confifte. aljud eft non minus lepidum HieronymiVVolfij de Na¬ turah rerum Antipathia>fiue quod idern pr odeji & nocet'. B Letiferam mandit SaLimandram gnit ure Porcus lnnocuo>& pondus pinguius m de jiuiu O mir as Natura artes 3 quod prof uit vni Hoc alijSscerta conditione noče e . Eft & illud Ioachimi Camerarij de Porco refupinato,& fublto obmutefcente,& ad radlos So- • lis expauefcente,quo innuitur brutas coguationes nunepam terra leuari,nec ad cadeftta fe erige- re,ac ne dkiin« quidem lucis patientes efie, vcrius non luni ad manum,nec magni intereft. ? I P R O D I G I A- ANC etiam profan« verenfquefupeiftu’onIs partem attingamus, nihilerat a quod Quindecin\viri, & oftentorum Interpret: s magisexpiabant, quamoften- ta circa hoc animal.qi dara cx libefto Iul \ Gbiequent;s dc Prodigijsfelegi.Co- fulibus Ser.Sulpito Galba, & C. Aurelio Co.ta, Frufmone agnus cum Smllocapi^ Cdtp.^6. te^SinueJJa porcus cumcapitc banano, fcdaemnia&deformia,errantifquein alie~ nos fetus nat ur *vifa . Et NE Valeno Leuino II M.Claudio Ma rcdlollll.coff. Q a p J7 Tarquinqsporcus cum ore humano genitul. Et CfoVeturioPhiiune QXecilio Me tello Cofi Cera Cap.^u Porcus biceps, natus. Et Sex.Aclio Pa?to T.Quintio Hatninio Cofi", nat us Sinu e j}a porcus cum bu- Cap.+S. manocapite «EcT.Graccho M.lnuentiocoft. Čare porcus humanis pedibusdr manibus»atus.Ta- lia apud T.Liuium non vno loco.vt cum a it, Suefic Arunc« nuntiabant agnum cum duobus capi- Cap.?}, tibusnatum^epr SinueJJaporcumcapite humano.'? rodigia autem non tam fufe Hiftorici,quam Poe d-EDecad.li. t«defcribunt,omniumcukiifirni funt Virgiliusfub finem lib. i.Aeneid. Lucanuslib. i.Pharfali« bro z. ad finem,Claudianuslib. i.in Eutropium in lunine. quomodoprodigia h«c expiaretur ad illum locumClaudianivltimolaudatum ex Grarcisd' Latinis dirlerui. C on fule luftrandt fafces ,ipfoque htandum Prodigio . D Et multa in Anticptatibus meis Rocnanis inueniesal modo tanti putabis,vt confulas, FABVL& ET MYTHOLOGlA, LV R 1 M M fabularum circa Sucm ambages,nam Circen Socios VIyffisin§ues. | conuertifie antfouitas finxit.Ifidoriis ihfpakuiis.ferturquadam Mava famofjji- ma Circe,qua focios V Ij/JJis mutautt in besi Us , Seru i us Honoratus Maurus, Scjlla Phorci & Crezheidos Nympha filia,pulchc 'rima qnam cum amaret Glaucus mari- nus dc usedam ipfe amaretur a Circe , & eam coni s mneret,ilta ir^ta^fontem^ in quo fe Scylla fnlebat abluercpvenenis tmxitynquem cu ■ dcfccndtffet ptu,..iynedia fui purte, inf eram mutataefi> Hanc po%ea Glaucus fecit dt am marin « m , qua focios rhjjisinpor- eos mutauit , & clajfem euertit . quod alij omnesde Circe aiTer .nt, ’d iilede Seylla, folus quodfciam , affirmauit, & vtcertum Circen veneficam huiu.> ? ^etamorphofeos aucorem ira *' non folos Vi y 05 s f oc ios, fed & Philonidaiiftaetiam Sues, reddidit, vrpaufo infradicam fic poet«, HoiUerus, P P p p 2 Sonj viyjj: in Sues. Ad Ec log. b ScyUa. tA Circe. Etfocij P bi lontda. IOOO Vlyfsis Aldrouandi lib.10.0dy /, | V lib. 14. Me- tamorp. ASi.zSt. I. lib. j.Acnei* princ*. Ratio tnajit, P ag. 5 4 9 . l L b ' 1 *- c. a £-Uo. ^dp,uctz At/ yp iva. ntrdyyv Aa&oiaro TrctrpiJog cung Avfap' Inči Say/v7i%gif tx.7nov y avTix tTrcna. PctfiSa) 7rž7T/\nyv7a } i(/i o-vpetoau’ Upyou, 01 JV cvav.utv \yov KitpctAdg^avtiv ts Siecag t?, %gq rpi^aCjduTcip voug w i/U 7 rtSoc,d)C, Tovropo? 7rip tog ci uiv nAcuovrtg lip^aTOjTo/OT JV Klpzn riap p dx.u/\ov fictAcivovr tAcifii^a.Trpov Ti zprivfns ' E*d/uivcu^oia, crvig%aixeuiuira.Sig oliv tdovctv. Latine fonantficverbatirn.commifcuitsmu/o-^s V ene na nocentia 3 vt prorfus obhmfcerentur patria tena. C eter um poftcjuam porrexit/ fr ebiberunt, ftatim deinde V trgu la percutiens intra h ar as conclufit. Illt Suum habebant capita 3 voceff corporaf Et fetas>ccterum mens er at firmajvt ant e a Sic bi quidemflentes eonclufifunt/is ante Cirec Appofuitglandem llicirjručlutn/ Coruiarboris Edere, perinde ac S a c s h urni c ub ant e s femper edunt. Euftathius ad locum illuin 3 ex quo Latini omneshauferunt,operofiflime Ouidius* — mifceri tofti iubet horde a grani, Mellafvim/ meri, fr cumlačle coagula paf]o £hn/ fub h ac late ant fir trm dulcedtne-ftccos Adijcit^accipimusfacradata pocula dcxtra> ffu afimul arenti ftientes haifmus or e E t tetigit vir ga fummos de a dira capi d os 3 Et pudet.fr ref eram,fetiš horrefccre cepi , Nec iam po/fe queri.pro verbis edere raucum Murrnur.f in terram toto procumbere vultu 3 Of/meum fenfi pandooccallefcere ro/iro, Colla t um er e t h or is. Arjftophanes paulo aliter in Pluto. I yu> 7rb/u.op atque in Vrafepibus V rji Sauire^ac forma magnorum vlulare luporum: ffuos homtnum exfactefcafeua.potentibus hcrbis 3 1 nduerat Circe in vultus^ac terga ferarum. Sic tranfmutatisintelle&um manniTe 3 atq ;; etiam rationis vfum non penitujextinčium volunt, fic Apuleius forma tantum Afinum feinduiile ait, & viuacem in etetera memoriam, idem Lucia- nusin Lucioafferuit,& vir dočius in Notis fuisin eundem fcriptorcm,& nequisid efie itafubdu- 17. bitc.tjidem docet Diuus Auguftinus in Ciuitate Dei. Mythoiogici, & pra: alijs Fulgentius Car« thaginienfis Epifcopus,qui non eft ad manum.Seruius Maurusloco laudato..£>r/< fpua^autpcrfe t AUt f » % N IOOI De Quac5rupedibus Blfulcis. Lib.L & auj herbis potentihus ftuafirce dutemideo Soliš fngiturflia 3 quiaclarijfitna meretrixfuit,& ni- Circe mere- htl e H Sole clarius . Hxc libidine fua & blandimentis homines in ferinam vitam ab humana dedne e - trix - batgvt libidini & voluptatibus operam darent ,vnde dat us efi locus fabula aperta • Horatius. lib « idEpijl-z Strehum voces 3 & Circespocula nofti , fuafi cum fojijs H uit us cupidufj bibiffet Suh domina meretrice fuijfet turpis & excors } V ixijfet Canis immundus.vel amica luto Sus. Sic igitur qui belluinas turpitudinesfečlabantur 3 infardiffimosbdluarum Suesrečtemutatife rebantur 3 quod idetn exprimere voluic. lik.z.Saty. j Cum rapies in iura malis ridentem alienis f F tet apergnode auis ,modo faxum. Vt rem ridiculam auerfatur Iuuenalis.Satyr. x 5» tenui pcrcufum verbere Circes A ut cum remigibus (pr u unij Je tipe nora porcis. In priftinam autem formam redierunt rurfus,quiaamor illicitus non femperafficitj& immodi car voluptatis faties ac pa?ni tudo tandem iubit 5 Ouidius multis exequitur.Horatius» Epod. od.17 Še tofu duns exuerepellibus Labor iofi remiges Vlyfei Volente Circe membranam mens 3 & fonu s 3 Relapfas 3 atque notus in v hi 's honor. Potior tnihi ratiovifa,Circen veneficam fuiife 5 heibarunf»que peritam. C.VVvfms.durattamen Circevenefi tradita perfuafio in magna part e vulgi,venefcijs-.&herbis id cogi 3 eamque nune faminarum fetenti- ca perita h er am pr aualere. Č erte cjuidnon repleuere fabuli s Cole hi s M edea 3 aliaque imprtmis It alt a Circe 3 dqs e- barum. tiam adfcriptajvtule arbitror natum,c*z. harum potentia diceret.multij Circeios 3 vbt habitauit illd 3 magno argument o etiamnum durantein Marfts a filio cius- or ta gente ^uos ejfe domitoresferpentium conšiat*h&fcvs\ DioiČoride 5 >Strabo»& B alijjufed maxime poeta? ,quorum abquosadlcnbe.Claudian. funeftarun f , pot e/las Hb.l.inRuf fin. lib.2. t> Herbarum,quicquidletali gerrninepollens Caucafusij? Scptbiavernant in gramine rupes^ fua s legit Medea ferox 3 quas callida Circe . Rorfas in laudibus Stiliconis. Lu xurie s pr adulce rnalum ,qu,t dedita femper C orporis illecebrisjebetat caligine fenfus 3 MembrarJ Circais eff^minat.acrius herbis. Et in laudibus Serena? vxoris Stiliconis. Armauit quod Scyllacanes,quod pocula Circe. Sane in Herbarum cognitione totam vim Magicarum artium veteres poneba»t * poeta id af- ^ a gia finnant.P.Ouidius. herbis. Nec te cantata laferunt pellicis herba. lib.i.Amor. M.’Lucan.lib.6.Pharfal.V.44i. ■ ‘f* 1 ** ^ — & tenis aduena Colchis Legit in Aemonqs 3 quas non aduexerat herbas. Rurfus Ouidius.lib. 2. de Arte. N on facientgvt viuatatmor , Medeidcs herba 3 MixtaJ cum magicis Cole ha venčna fonis. Etbb.i.deRemedio Amoris. fuid te Phafiaca iuuerunt gramind terra Cum cuperes patna,Colchiynancre domo* Virgiliuslib.7«ad.finein. ’- Marfs quxfit£ in montibus herbq. Longa narratio Virgilijeftin Didusinfania^eonciliareamoremconantisherbaiurtiveneficio’ ^Seruiu S H onoratusa d eumlocum.Statiuslib.9.Thtb.V.735. 3 ^ libro 4. —— feeretis qua Cole hi de s ipfa fubantris Aemid.pa Nadte docet,monTlratque Jeras quarcntibu s herbas. StiabqTe!ru iCUS 0 ab Nataji Cotnite require. ego nune ad fabulas Aefopaas me confero. Incertus Interpres tboiog. e Gra:co fic vertit. Sus dr Canis mutuo conuiciabantur, dr Susiurabat per.Senerem 3 proculdobio , dentibus difcijurum Canem. Canis adh*c dtjjmulanter 3 dixit 3 beneper Venerem nobis iuraspgutf- Sus inuipL* c as enim ab ipfa vehementer te amari , quod impuras tu as c ar ne s degujlantem nequaquam in jacella Ventri. admutat,prapter hocjgitur 3 ait Sus , magis pr* fe fert de a am*re mejtam occtdentem aut alio qM uts modo ladenteomnino auerfatur, tu tamen male oles dr vi h a dr m or tu a. A dfabulatto ejl 3 0ratores do* G *jucntes tjuilibet in vituperium duclajn laudem ver ter e folere, Gabriel FacmiiS fic vinxit» M agna inuicem contentione exar ftrant Sus dr CanistTnagnamfavocedttfonit Rixam ciebant 3 atque acerba turgia; Tandem fuperbis exacerba?us mi ni s Sus,per Venerem 3 ait,Jimtht perrex(r\s Molejlus ejjc 3 dente te transfodero , Tum Canis amaris falibus afpergens Suem > pSene,inquit,atque appofite,eam iuras deam > Slu a te odit adcojvt qui ex tu a impuriJTima Čarne ederit,eum tila arceat templo fuo * Imo potes^S us inqutt,hinc dignoJcere t Sipam diligat me diua^ua hunc 3 qui Uferit u Mc,quique c ar ne s dente violarit me at pum,vt profanum,no\it ad feadmittere , Prudens vir le a qua exprpbaf aduerfarius , j J p Je infuam torquere nouitgloriam. Guliejmi Canonici ex Aefopo ha narratio &,parturiebat SucvlajolliceturJe luputcujlfdem fore f*tus,reJ}>ondit puerperalupipbfeqmo fenonegere->fivelit ptus kaberijt cupiat gratum f 4C ! re ' Lupi dijjidi- longius a beat>Lupi enimojficiumconJlare 3 nonpr*fentia,fedabfentiaM&b\}hiio eft hsc^ultt ojji um cum s ut. ciacjferunt y nontui,fedfuicommodi /*«wr,Anienusad Theodofium Auguftum. Pab.i o. Vaji ant em fegetes , dr pinguia c uit a ruentem Kufttcus abfci(]aliquerat aure Suem: V tmemor accepti referens monimenta dol or is, j V Iterius teneris par cer e t Ule fatis . Pur Jus fn excepti deprenjus crimine campi , ^ Perdidit tndulta perfidus auris onus . Hamora,pr adtejafegeti caputintulit horreus ? * P xn a Ds Quadmpedibus Bifulcis, Lib.L 1003 Fant fedindignum congeminata facit. Tum dominicaptum menfis deditille fuperbis t In varia* epulas plarimafrufla fecansm Sed c um confumpti dominus c or quprerct A pri Impatiens 1 ferturquacL rapuific Coctts : Mu site us hoc iuflam ver bo compefcuit tram , Affirmans slolidum no n habmjfe pecus$ S us nnim , t Ham c ur membrorum toti.es m damna rediffct in/tpidum. Atque yno demenspojjet ab hofte capi ? Hac illos pr&ceptamoucnti qui ftpiusaufii Nuncfuatn peccatis abslinuere manus . $unt & fabula? ali^de Ap rojfiue Sue fero>& iuis locis iequenti tračlatli expedientur,natn Jicct vtriuique pecoris vna fit,& earujn natur^multa tamende vno dicuntur, qua? inaltefum quadra~ re commode non p odpne. N V M I S M A T A. A R11S nttmfmatis plurimatum gentium, & vaiiarum Romaš familiarum in- fculptus Sus erat,vt ex Huberto Goltzio, AdoIpho,Qccone,Antonio Auguftino, Guliclmodu Choux Gallico fcriptore 5 & aliis^qui noiuntad manum,Hoc vnuiu addiderimhic,primum pecuniariun charaCteretnfuifleaniujaliajVtC^r^«, Bq. uem y Oucm,Suem& fimilia,quia,vtdiuitiae hominum,a?tateea in pecudibuserat, Pecuiibus ita a?quum erat,monetam fic fignari, Critigi obferuant, & de Sj4iHo numifmatej fignati num. PhilippusReroaidusCommentariisinC.Suetonium. il» enim autor ipferefert Auguftumdmi- mi. fi0e modonumos omnis nota,etiam veteres, Regies^f peregrtnos, Ad eum locum viri doCti.& de no- ^ dugufž. ta feu charačtere Numifmatum plene alibi, Acnefcioan nunami ilfi Romani veteres porcum pr« e ' 7 - f * tulerint,ac non veriusperegrini, fic enim vir dodus G uiRus Pancirolius ad Notitiam Jmperii G- C rientalis. idapud veteres nqn folum Aegyptios,fedovnc s ahos populos,frr princi pes,obferuatumfuif fevidemus,vt animali,fručlu,vafe*altove frgno depich ocenit um alipuid figmficarent,fic Bp^anti/ vua racemum nummis imprimebant^ llienfes Suem,7 bebahi Tefrudinem,Chij&Afričani opicam , his fe abundare indic antes,& T cftudinem pra?fcrehat nu; a us Peloponnefrorum^u Cyz.iceno.rum le- potem, & Rheginorum autore V Volfgango Lazio Commenrariis Reipubl, Roman. Adeundi libri dereNumminariadodiflimorumMarguhardiFreheri , & Gdparis v Vaferi:addendusPlutar- chus in problematis Romanis. irtpoJt t%pvo-cino voiuicr/uctThf.‘Soh i^ovv yjy 7rpb/3ctTov,)(di bv,7rap D ONEIROCRITICA. V M fomniorumcirca^«?obfcruatiofit,ex Artemidororepetendumeft,qui fic Hb.i.e.7%. #p/rct Si7rden7u.%wp načudi ^- a V mivydp^QTpo;buStv &v%p h?qs drd-pu>7roit etTro&avcbvSi, uciAKov icTaiJ/Ato? toov ufoav, 7 «,$d/Ka. <£d>vra./StMiova. rrdraupt'd'iv- T£, icfrroUttTa hrTafrozetv iojricuv7dxQip&ci i '7rctVTih6i><;dya$QV > 7rpQs- , i$-noici't'rd%oc raus p fupradičhim.Iouia- nusPontanus. v . • - . . p , 1 . ..- - — *--■■■ ■ fupralutofam A Habalis ,vitrcopcrlds amne Suem . •. : ' AngcIusPolimnus inNutricia. t- ' Obfcavos kine pelle Saes, \nr ' y Indoiilitas . p.rudesafteftus & indoeditatem S tis figurabat, isenim ihteromnia animantia folusnihil vrt- quam difcic,quarc Hippocratis (ili j incrtes,&a paterna virtutcdegeneresSuesdi&i: &Pbflbftfa tus Arcadasincc(Tit,vocatque Suibus fimiles,ob hebetem fcilicet fenfum, aucrfofquc aliteris mP- iib de C/ar. rcs.-& Pal^mon VicentinuSjGrammaticorum ftolidiflimus, Varronem Togatorum dočtidimum Grammat.c, Poreum vocarenon verebatur, Suetonioautore.Nonmelatec ramenaSpartanisinuentum 3 vt Porcosin aciern militaremcogerent^&vclutiad militiafn inforniafent^uod Plutarchusdocet, crantque ? vtgallorum gallinaccorum^ Canum,&cothurnicum pugna-jira Suum marium ludx ^ Lacedamone. 1 o.lngenij obrufioris tarditas hanc Indocibilitatem confequitur 3 quod redunda- uitin Baotos, vndePindaroin OIympicisS«r B.eotius (ignificattaido adliteras ingeniobomi- nes.'] zetzes ibidem ScholiaBcs. 1 i.nec minus falacitaspcr Suem expre(Ta, alij de Meniš Slatna abtindedifleruerunr 3 &copiofe Mufonius libro de vi< 5 iu,& Plotinus, & Xenophon, vbi dcSocra- tis ritu conuiuia frcquentandi. & fupra in fabulis. vbi de Circe. 1 ž.dapfilem conuiuandi appara- tum,infolenrem ingluuiei ganeatn renrefentat 5 ».<-,^v cuius foliusčarne/<« figurajvelquiaanimaleftbellicofum,&fu- toor. pra Hdem pugnax,velquia Aciem quandam a d ifpofitione vocabant or porcifkfiontemporcinam Militia. Jupra.Hinc I o it tj Milite? S uem rufi poloris fedentem,fed reliquocorpore fubrecloin cljpeis ferebant y louij. tjuorum marginem rubercirculus ambibat , hi fub Diocletiano Auguftolumpferuntexordium, & militabant fub lllujlriviro y Magijlropeditum. Hi quidem inpedeftribu?vexillatiombus merebar, atab Honono Principe inftituti Honoriani equeftria ftipendia faciebant fubMagiftro ecjuitum , Honoriani e his erat Alb n s clypen s cum aureo vmbilico,quem luteus cireuiusclaudebat y circulo mnitebantur dno dimidUtiporciprajiui n?7AoXov y rd.AavTov,t(diyd.iuog. Cent. 1 . Terijtquidem Sus,& Talentum,& nupti Humana-* minesdn hancdiramferainqueaudelitatem gentespameomnesconlpirauerant. donec^cte- Hotita. pit imruolari ,&vicariam,vtitadixerimjlanienamprohominefubireinca’perunt, Diophantus Laceda monius libro de Sacris Deorum, apertedocet Athenienfesomniumprimosimpiosb cii- iicancti homines ritus faftuliffe 3 & porcum dijs fois obtuliffc, quanquam fciam muka ab Appione & iu- loo5 Vljfsis Aldrouandi litdaorUim. & IulianoParabata In Iudatos fliper ifta re iaci/cilicet quod illi veterem humanahoftia:impieta peias. temreduxerintjhocfufein£ernoftra?religionis Apiccsconfurarunt,velreprehenderuntcontraiU Orat.3. con- lianum illum Apodatatrij & ludsos ipfos Adamantins& Chryfmon- Terra , Ve * ftruofo contra Naturam euentu 3 vc fupra dičlum eft. Dem‘que Terrajenus, luno, aiijquedijpet ,usJuno. porci emblema /igniffcati/ed minus longe pecita ilIaratiocinatio 5 & qui plura defiderasdegeldc- Lib.i u toto. ritim in Hieroglyphicis ,a quahtecquaiiacumque,deMyfticaiuumapud Aegyptios/ignifica- tione 3 magna ex parte defumpfi. H F G De parfac. p a g. 1 io de Me dicfirnp.fac. P d g-7S' Difaiu far.’ pag.312. lt.10.de fim pl.Mtd fat ^ P-'g 7 A * JLib. i Albn. ftc.pag ii. Ltb i-Alim. fupag.Jf. si ih le tar um etbus* MEDICA C J R C A Suiilam obferuatio. VIA multa fiiperinsdevfuSuillatin ediilijs albta, aliquid hicdcM^^^ tirca illam placitis lunt delibanda. In genere con0at ex:remaspartes. ^ r i manducars polTe/unt enim boni fucci ,utautoreft Galenus. E ^-i nc l tiAria tiiT a alb ab ouini Sni Ha abstinendum.hl cafirati porci maxlrnc cum bomtnis tO&p e * flj c js ^»/»^/^uoddecicmatis^aiit^OT^/momninocitcapiendunja amt ^ pt feri funt ficciores . ncc id modo in intcrioribus fpc čtandut;ic d el ?au. l^^ven ideo elliS c ar o hominibus conucntf 3 u(quc adeo Vtcjuidam bopjntes bi manam cjrr,cn> ^ r ° lim biemis , didijfe omperti.8i tempusanni comedcndčB fuillar a rufticisolim r.hfcniatm id; tn ‘’rn n . enU trit > ratione ah humiditate iliius animaIispetiti>eodem autore. & omr mm car mu m frtnpj ^ 0 ide q«od Atbletis feu Brabentis perfua fit,v t ne du came^uam ftii.i ve [ca c t p gir a 27* t q U ia , ti De Quadrapedibm Bifulci;. Lib.L 1007 A quia fupra in delitiis fuiffe demonftrauimus, fciendum hic, omnia vifcera , non tantum ie- cur, mcliora efife , fcaricascomederint, &ficuum pracipua etiam adfaginandos Sues, iecur- que mire augendum, commendatio, quod in dtficatum appellatur.* idemque in h e pate ob- 2)? boa. & ieruatum, vt caricarumefucommendabile fiat. Aliafparfimapudilliim, &alios Medicos, qui vit fue.pa non ad manum. P A R JE M I JE. £ R E QVE N T E S etiam de Sue circumferuntur parami#, aliquas adfcri- barn. IUdn)xazSzuvos(JVV ccttcutm;. apudSuidam promalocaneSuem repo- Sus proCa~ fcis. prouerbtumineosquibona pro maltsrepetunt , fiue vtDiogenianus vult, ne * pro revili pretiofam , Sušenim cibiseft gratus, Canisnequaquam. z.Bcuco• s us Baotia. ta, Cg. Boctia Sus , de Hupidis dr indoctis apud eundem Suidam. tališ enun_. populi iliiusnatura, nofumexGeograph ,: s 9 & Horatio. differentiametiaroj vterigeftationisfic pradcribunt Grammatid ex Fefto Pompeio. qui fic ait. Ub.p. grauidaeJl, qu§ iam grauatur conceptupragnans , velut occupatain generando , quod concepe - Grauida. rit-1- Inciens •, propinpua partui , quodincitatus fit fetuseius. primatn & vltimam vocem alii -[ r dočtrina & moribus veriiuespi cvllare,nifi ciicumioranea mendicitate noti,exemplum pr^fta- re 3 & (ffieumento dfepoilent,quantum glotia' gens noftra polfidcai ? quam contemptajnudajtne- dica,eflet Hiberniahd modoautoie-slibdii illiusdeiedičtum inttlfgant, quodpropudium mc * retur.Proucrbium hoc lic mulit ScholiaiftesThcocriti loco laudato Zgav 7rpog Ad-mvv epifa’ $ uS eumfiseum Mineruacontenais.z\xtx. quifpiam Scholiaftes Grarcus šp/£Wdici vult verbis conttnde . re >'pdi£eivfi.dcJicaiu,&deliuisdeditum 3 allulione fabta ad P° r ( ' cellum,quemin Acharnenfibus inducif Ariltophanfs,fymbolumeorum tnembrordm,q|iibusob busm irritat fcarna? voluptatesperaguntur. io.vv opives.Suem irrit S us tja a cuitetur agreftis'. , (J Iocularj’terlocumhabetjfidicamusrestiaquiiliorestoredirixisdedituSj&morofusqu , T l3 Geniofuofatisfecitj&infolentijpfuiepotituseLt bne.pertinetad naturam $uum,maxime cu:U rum,c]ua? cum pariant frequenntlune,& tpmpuspartui deligunt iere lemper ineuntefft ate>vt reacun idumpluuif pareum feguantur: deagreltcetiam vfurpari poteil,non incommodej^ 113 Hus uuas cor quam ea nunquam nifi femel toča uita padat. 14. Ec hocprouerbialiter cffertur, ex ueterif° et rumptt . quopiam. » / n " a, 7 roTtfOig %oipty/yapTci. * Afinos S us improba pendet.' • - ^ Verbavidenturcuiufdam villiciadbuemvuasnondum maturascorrumpentem/u tull5l1C |' jj nantisjVtihanc noxam fanguinefuo luat.quadrat in eum,qui pulillum commodum inag n0 g Acinaet\)u detrimentoeruit. Supcautem ^fi»rj&^r4f/»;caliorgraciffimi,vf aicM.Sabelličuspn^P racina vua fuainSijetonium.multa virido^i,maxiine LaruinusTprrentiusCommentanoin ^ ueC ° nUIlT1 ^ l jc c l u ‘ £ ■ Piiniusfonsilli,.^ aliisde Ac.inis,aut Duracinisdilput4ntibus,vnde hruriant. duplex ea vu3 ' ^ c x e dulis,a guftu, licdi\ff i,aut vinofaciendo, quodabaultero etiam gudii, & vuis illis^^^ u $ audittdte Aurelio CaiH rdorolibro variaruindiiQdecimo,& memmit Vlpianus l.C.'pi ,us . ^ L.\ g.jf.vin. fti Epi dola apud S u e ton i u rn. dum lettica ex regta domum redeopams vnciam cu pa> 4Cls ^^p n dit t j‘l' ^ 0 10 Muraanpco-nedi-kicam ellc la nun & textus ipfe lcn(ulque verborum abunde probat,& “ ‘ ( Jas faltat l^ aacus Cafaubonus. i^.vg izcb.ucto-M.Susftltauit.autore Diogeniano conuenit in eos,qui P _ J 1 *' * ~.* m . —..^ — r. — - — • - : f- . - C. - rf 1 . • • r 1 « fo X 6 ),uct£etv. EpiB.i. f.j, i>us peperit . Partus S uii. ckcorumquicquamfaciuntjquiqueinfpe > ratorerum fuccelfuelati,infolentiusfegerun 3 ^ fat j 0 - Zenodocus tetigere . Eft quippe x.Mud&v Iuuenum amantium more,coronis,cant' c ° t j 0 j en t,ir- nibus,catenfque iuuenihbus oblečta niencis infanire 3 & in domos alienas,vt bues tace P or činu nu¬ ni tn. Iudaorum culius. rumpere Theocrit.$yracufis. A&poog oy_Xog d>$ivv£r cJcrgrip vtg. T urba Jimulconferta^Suum more ir r uit. ,„od«Iu*eis 1 6. Porcinumnumen adagii vicem obtinuit, pro ridiculo & vili Deoriim r.Lepidum eft Petrom) c r b tezčtum^uicaput porcinum^vt frpedirdjvenerari credcbatui.Lcpiduin e d Peti ludpus iicet & porcinurn numen adoret, Et Cilli fummas aduocat auriculas . Ni tamen & fcrro,fucciderit inguinis oram > pt nifi 'JPrtroniuf eorptčius. Tinguit por cm.,, De Quadrupedibus Bifulcis. Lib.I. ioop 1 Et nifinodatum feluerit Ar te caput. Eotemptus populo gr at a migrabit ab vrbe , Et nonieiunafabbata lege premet. , »■ ' '• V na efi nobilitas^ argument um coloris I »genu intimi d as non babutjje m anus* In fccundo verficulo mendum cratjlegebatur. Ete ali fummas aduocet auriculas. i7fp/»£#///’cw/.rdeeo,quiimrnodicceftobefus,cuiqueutPerfiusaitSatyrapritna 0 Pinguis dcjttaliculus pr openfo Jefqutpede e stat. Vnde celebratum illud ueteris poeta?. rict^eia, yz?np fjLiirrov « tiztci voov. Subttle pečius venter obefus non parit. Visindc Adagiomaior,quodnullumanimaltanturapinguItudinis contrahit,acquePorcus 3 ^ uel ipfo Galenoapptobante 3 cuius uerba uide 3 nequeenimexlciibo. G R A M M A T I C A . 1 E VIA funtha?c,fedtamennonpra?tereunda:nam&hucctiamtenuiumconfert cognitio, prsdertimomniafciutantibus-dicebantergoS^rrfnon^dr/anti^ub ut Suera. exlibroquarto Varronisdelingua Latina notantCritici 3 maxime AdrianusTur nebus in Aduerfarijs. fic & piurali numero nonSuumJcd Suuerum in ufu 3 eodem lib.i^.e.i. modo. & Bouerum pro Boum, apud Catonens legi omnes fciunt. Vnde,eJegan- Suuerum. tiuoce Stfč7VM- 3 pai-tescarnisSuilla? 3 uetu$illaPlauti fabula Carbonaria,qu«e in- s Mres. terciditjappeilat. Ego pernam^fumen^fueres Spe tile , callum,glandia . Dicunt & Subus pro Suibus.V\in\us.Subus pinguitudo fine y£tf/*.&eodemlocopaulo mte.Ele ^, U / JUS ' P phantis veutres quatuorcaicra Subus /imilta.Lucicznis. 1 ' 11 ' c ' *?• » ■ 11 " *" Setigeris Subus aere venenum esl. Communiori uoce Porcellum dicimus^reperitur tamen & Porculus.Vlmto autore. Menccchtn. Porculut. Ačl.fecundo Sc.fecunda. Iubeas y fi fapi as 3 por culam offerri miki. Et in Milite gloriofo A&.4.SC. 2. Ouemj' potculum impertitus e H. Eadcm phrafiSuculamprolačlenteporculoidemComicusextulit, quanquam tranflata fi- Sucula. gnificatione 3 in Rudente A&.4.SC.4. — ■ cum fucula->& cumporculis. Gryllus autem eft lačteus Porcellus ,feu & Acum&Vrfos tn Lapridio. dccem^r decem Gryllos>& decem laclucas decem duri libras in forte babuit, vt vera fortes efent drfata tentarentur. In Codiceregia?Bibliotheca? decem Gr/^nonnemolegit decem glires.kd nihiladSuemnoftrum. Porcetra(\u\dqux ft hb.\ Sc. 6 . pius^Materfamilidstficuti^ustfus,femelpcpcrit-,?orcetra>quxfipiusScrofh &quamquamineptil Scrofa. (imumScriptorem, conftctex codem Gellio^ effeMeliiTum, tamen ueraeaelt inter Porcetram & ^ e / sus ,-^~ Scrofam differentia:nam Pomponius uetuspoetaqnam cx fuis AteUanis Porcetram infcriplit. Ani ^ U S malium omnium pinguiflimumPorcus,ideo pinguijdmosSuesPetalidasdixcrut,xx Carlius Rho- petaltdts. diginus in Antiquis lečlionibus, ex vitulorum ratiom , qui a cornibus dici [olent Pet ali } qttando ce- Itb. 2$ c.16. patala habent eajdeft patula>vel parua > exilia nam petalas dicunt palm as minut as . Eft ficin-, porcino genere uarictas in nafcendo,idco Sues ferius nafcentes pura%o 7 pa Metach$ra ^utoi e Ari- u,iTu.yo 7 pov. ftoteledixcrunt .Denique Sialihmt Porcimares } qui,utpinguioresfiant 3 coituprohibentur.Scio Stan? to uocabulo fputum fignificari. Qqqq THJEO- I 1010 Fugapecca- Urum' JmmudiUA . bb.t-.c. 7 - Veritatis c o tcmptus. Praetps lap- fus in pecca tum. Vita in Jor- dihu s. C a p. S Peccatu gr a Uam impe ditns. Vitioru for •* deš. Cap.fl.qua. Jho.23. Vlyfsis Aldrouandi T H E O L O G I C A. A B ET & in facn'sliterisfignificationesfuasPorcus. ( pra;cipuasreferaff> ;i quando prchibetur djuir.o p r a: g c p t b p o ic i n ar e fu s, i n Leiptico & Denteronomio, quiai>»- rnurtdumfit ammal>& runu?: etpnec vngulamfndat,fugam pefcatorum prarcipi La- iiantiu$,Firrnianu$ CKiftimaijtTmltisdHputatSančiusBernardus Epiftola nona- gcfimaodh ua. Dumautem Euangelica hiftoria fert in Ponos Dam one s zb Affer« rojrefa Jut is noft \x cctiiefios, Diuns Auguftinus i n rerpreta r u r immunditia fymbo- limejfe Porcos, idque Jibriseontra FsuUum Manicharum. Rurfusidem diflerensin Sermonibus de verbis Domini./ "orcos V eritatis contemptores exponit,E!egans & pia ratiocirtatio apud Diuum Ambrobum libro iexro in Lučam, Ponifunt.quibnmundorum vfuammaliumgvocis(fr rationisex- pcrtes Jutulentis vitafu achbus^naturaiium coinquinauerunt ornamenta virtutum^m impetufe- runtur tnpracepsrfuia nudim meriti contcmplationercuocanturfedtanquam e fuperioribus admfe riora per improbitajfs pr ochue fuffocantur in aquis ? &fluido voluptatum attu hinc atque hincferun- t ur inčem . Ide* d cim o (a n c 1 1 fli n hi s D o d o o, v b i de Elij Prodigi Hiftoria Poni funt in ftore-, & fordibmviue?ites.X) .Qommenta.no in Mattlmirmvideturpeccatum nominePorcoruni i n tel i ig ere, q u a n d o a i £ e x interfeciione Porcorum horninibus falutis cccafonem praberi.Scd & Flo- reus Tertuilianus lib.de ludaids cibi s.Ctbo Suem prohibet affumigeprebenait enim canofam,& ^ team^dr gaudentem vitiorum fordibm vitamfonum non in anirni genero(itate > fed in fola čarne pone /cr/s.Plurain hancrem pete adiligente,& erudico Theologo AUonfo Toftato in Lcuiticum. DENOMINATA. E Saidifungi. Itb.iki c.ij. NuIIo fere Animallum plura dcnominationem acceperunt pr^cipua tantum per- requar.Primumto 7 /7TTci,roKfj favzm r ig htorav, Afiabatur fungusinterdumquifj>iam. g, Stranguldt . Et letaleshos fuillos etia Cma’cideprehedere.Epicharmusftragulationi$vimhabercpi' 0 1 1 s piov cu /xrixcu d,p irvi^e-i^i. Emaciatiac Urigofi velut SuilUs Hrangulabimini . Nicander in Georgicis. otSctAi u^cruzoTtKa. l^dpr^vs-vrpbiVTct /auzbraiv. T umidiiglutinofitTrialeficiottrangulantes Suilli. Ephippus& ipfevetus poeta. ^ A cAB.i. Sc.?. F atu,i,mccn Jiderati,per SuiUos. Ancipites. De Quadrupedibus Bifulcis. Lib. L ioi i . - -iv dnS7Ttp Ol/UVZHTSS tt-TTOTrU^CuJi C Ti Et te >v e lat Suillusjrangulem. Eparchidcsnarrat Euripcdis poet* familiam efj fuillorurn estinčhm.Vide epigramma apud Athen*um.Et vti Sushominap (l:upidum,barbamm,infipiduin tigmficat,ita Suilli pro eodem-, vfurpantur.Plaut.Bacchid. Adcon' me fuij/e /Ungitmpvt qui illi cr(derem ? Eadcm fabula AČI.4.S07. T antieft,quantieH fungus putidus. Et in Trinummo. Ad.4. Sc. 2. Vol bic (j uidem /angino genere efl,capite fe totum operit . Cibumancipicetn fupra vocauit Seneca cum Plinio,&con£fmat IuucnalisSatyr.5.V.i45». Admen/am quoties p ar a/tu s njem rit tn/ans ) VHib us ancipites fungi ponentur amicis , ® Abhoc etiam quadrupede farnih* Romane origmem nominum fuorum repetunt. dg tpcuvi&ihhctg eip/ztv. Alto etiam vfifunt »umi fmate 3 cu't Bot er At infulptus.autOuis ant Sus ,quodre maximc pecuna fe alerent fmdepue ope s par ar en t, hincfr nomina multa apndveteres Funt deducta{Vt SuMiorum 3 BU- bulcorum,& Porciorum,avtor Feneltr/la.VLauem paulo immutatisverbis narratidem Publicoia-.. Fag. 103. i vvv tt 7 F 0 tu>': 'vpoficiruv Ttizahia, zcthacn. zJtcov vouis/actTcov rotg 7rzh.cua.Tu.- .roic&ovv i7re%dpeTTov>H 7rpci/2aTov 3 ii tov. irsitivToSl h/T rzati v avTMv.luihhovg.tJj Bou/3ovhz'.vg, %ajj zz7rpzfovg bvoizzTu.z/f Uopziovg.za. 7 rpag fz^.vTzg uayug 3 < 7 tropzcvg Mroug %ofpovg ovoužfovrig.Fnde facuitates fuas a pecudibus peculiumetiam nune nuncupant.fr vetu/i/Jvni ntirnmi Bone, vel One-, vel S uc ./uerunt /gnati/lijfque fuis S uillij s ,C apr arij s,B ubulcis,Porcij s nomina indiderunt. vitima vctba Larine reddi non poiTunt,ideoab Interprete omifFa,nam Caprinum pecus cuyag.it Sue/por cosfmanlt,dixerunt. Exhacgente fuitP.Suill)usGermaniciqu*ftor,&accufatuslub CIaudio,& CpulfusinBalearicaslnfulas>vtC Tacitusfufenarrat. Ec alijeonomine in hiftoria Romana. fue lib.i.hnral runt & Porcij a Porcorum videlicetcuradi&hPIucarehuslocispn^imelaudatis, &quicumquo $rlib.\. de rei pecuari* inter veteres dignitate difTerueru ■ n.M Varro in re ruftiea. Multa nomina habem -is Tore tj. ab vtroif pecore } amaiore fr mi nor e ,a rninore. Porci is, O umiusjCaprilius.fic a inaiore E.ja iti us Tau Hbi.e.i. rus cognomina adfignificari,quoddicuntur{ut Annij Capr t,Statilij Tauri, Pomponj Vituli 3 fica pe- cudibus multi alij. Cognomaitum hoc fuit Catonum.it aliorum,maxime Litini or um,vndc Porcij Licinij večeriš&celcbrispoet* verfasreferuntur ab AuloGellio.Sunt&abeadetn voce Po r cilij , Ub.vj. c ,xi, liceteosnona^oma, fed potiusa /»tfrc^VderiuatoseKiftimet CaroIusSigoniusJibellode Norni- Foretlij, nibus Romanis.ru vide Conjlantini Cen faram de nominibus impofitiuis,qu* Tito Prob > adfcribi tur. &eftcognotnen hoc ta mili* Leccarum, videqu impiurimos Porcios (iue Porcilios Ličimo s fr Leccas apud Titum Liuium tota p*nehiftoria. ^^r^cognomendedit clariffim* genti,ex qua_, Verres . C.Va'resfuit,quiCn.Pompeio,& M.Craflfo Co(T. Siciliamobtinuit,&pertrienhium f*de 3 aua- rejCrudeliteradminiftrauiG&fuccedenteMetello^aSicul seRaccufatus,patrocinanteCiceione, inquemeloquentiifim*excanta(ftiones J qu* rFlacceJauor ? Balnea h ar e tenebricofa Gry lli iterum memorarji b, 2«.epigr. 14,fed in qua parte vrbis fit^non-. F amili a. jnueni apud Topographosded puhlica (ufpicor fuiffe. , • H e c F ort anali vttatmec bal ne a Fausli y Nec Gryllitenebras y A čoham d Lapi. 'PiSlura. Eftpmerea nomine Grylli pi.&uia? ciiiufdamridicula’g<*nu5expreflum , cuiusautor Diony- hb.is e. 10, Hus Pičior tefte Plinio, Apud eundem Pjinium. Gryllus e(i animalcui magnam autoritatem tnbuit fin. Nigidiusjnaiorem Magi, hb. 12.e. j. Iiidorus.&addit.Gnllusafino vocis nomen babet, Ar um as quoque ab hoc pecore nomen accepd- •Amin*. feexiftjmo,namcum Virgiliuslib.7.Aeneidosdixidet. ** P ar s L u e s clypeos>& fitcula luči da tetgent Aruina pingui. Serrius Maurus fujbdit. Aruinaefi pingue durum,quod eft intercutem&vifcusjalij Arutnano- mine Lari dum mtelligunt,fecundum S ue toni um in libro de vit tj s corporahbus.Sed opus iilud Sueto lih.n e i. ni ’ intcriitJfidorusin Etymolugiis.Aruinaetf pinguedočutiadbarens. putoergoa vitio corporis id nomen impofitum 5 (icut Halasd. icebant a ftdoorts balitu^Cojfos arugofocorporejplantios a p!u- C.og^omina n * s 'fcdibusfiHaucos a volapedum lata y PauJas,a pedum latitudine y V algios y a S uriš introrfum tntor - a M alicos a m ah s tumentibus y Brune o s a pr o duet o ore, Ceneftellas a Caluitie. Vt eiudicifiimus An- rum. dreas Tiraqudlusad Alexandri Neapolitani diesGenialesf'ufeexquirir.Hadem ratione Aruina hb. i e. ii. a pingui obarfoquecorpore nomen fuerint fortiti,ex h c familia cenfentui multi pradari normnis j.Utcad.hb. Romani, in hiseft A.Cornelius Aruina dičiator apud JLiuum.& p.Cornelius Arama C onfulcum OjVlartioTremulo.eodem autore. bues fanepiaromnibusanimalibus&pinguiiiimos eile* plusaruin#habere,nonexperienua modoprobat,fed& Medicorum placita. Maitialis. ^ Pingue s Lygde Sues babe at vicinus iolas. Abhuiuspecoriscuftodia P^r^/^/odjda.M/Varroin re ruftira./ nnutricatu quamporculutio nem appellabant,binis menjibus(inuntporcos cum matribus fedeos 3 cum iam pajflpofuntfecortunt. H MIC &' Porculator.^AoAcxz.i\\s CTolumeUa,*V^wf porculatoris maximum o filet um efi>vt vnamq !i U (jut cum fua prole claudat ,qui fimemoria deficit ur ,quo minus agnofcat cuiufijue proge niem pice h q ul da tandem notam ferofa (jr pora s imponatgjr Jiue per It ter a s fiue per ali as formas y vnumqucWfyf x ! f lt cum matre difimguat , nam in maiore numero dtuerfis not is opus e H , ne confundatur nicmori acU ’ i fine i :F)ecad. li¬ bro 9 . hb n.tpigr. 42 . ‘Porcu/atio, hb.f c. 4 - hb. 7x.9. t ortulator • S ul uk us. (Jap.if. rdiuerf* pahl toneš } nec cundem glabra Sues fenf Batumrneceandemeducationemcultum^cfutrunt . Iliud vitimuroobiterobferuamus,dome educationem pcrcorum porculatoiicoiimutujdonecfeeernanturamatrejtunafubulcuscuram fcipit. Virgilius Eclog. i o, Ventt te <7 ^ biememreponunt. Septuaginta apud D,Lučam,in Euangciio,Periphraftice dixit Tii? amn @g°' lC gv SuHle ,hara fcilicct eidem lib, 14. Odytf.V.70. ifitv ok ffvqiov;fi$i idvtct tp%ctTo %o7p or. Perrexit tre ad Suiliagvbi grex cvntintbatur Porcorum. __ , *, t no« Quid eflfet SuarfiPorcinarij, Porcarijjizm prafehlus fon Saarij, aJiaqueid gcnus,.upr ^ tui,dtduxi J & qui piura in naturam imuna cupis,adi ad opus de Nobilitate peni D* ^ c ^ niiC ^ lu De Quadrupedibus Bilulcis- Lib.I«. 1013 A na tu Allobrogum CamberitfprafidiSjnon vidi opus, fed magnaillius viri farna,maiusmeritum, varia lečtio, limatum iudicium, quid plura? qute hic ofcitanter tačUjaut omifla,ibi copiofe dige- fta reperiasinec farna fallit, DE APRO, LOCVS, ET GENERATIO. Cap. XXXVII. Ordinis uo. V JE C V M QV E de natura .SV/Aantea a nobis funt dičla,omnia,paucis excep~ tis,in ^^wquadrant 3 eftenim vtriquequadrupedieadem natura,ortus,partus, vičtus J tarfna,inclinatio,nifiquodhicdomefticus,&ciajratus,ifiefy]uedris &fe , rince vita\quareaGr$cis(r^poc,&£?a7p/o?dicitur,ivtex Homero,Aeliano,Ar ^^P 0 ?- temidoro,& Aiiftotele,alijlquepaulopoUlaudandisapparebit.M.Varroinreru ftica .de Sutbus neminiignotum^mficjui Aprosjion pat at Sues vocart. nec multum jd f' { f diflimiliter Ifidorus. Aper d fen tat e večat us-oblata E lit er a, fr fubrogata P. vndc apud Grscos >y^//V»wV/V 4 r,quinimoBicriusvetusfcriptor, & LudouicusMormoliusrccensautor, qui Numidiam luffrarunt, teftantur ibi Vrfas videri, quare putarim legendum, Nec Vros.zd A - ^>rwredeo,quod in Africa nonefle teftis.Cl. Ac lian. ib Si Xi(dwavoo\ dpficov dn-opla. ixdpm. hb.17. c 10. J n Africa nullt neefue Apri funtgnrcpue Cerut Interduin fono feu voce čaren t. C. Plin. Multu tam c m c , ysrefert&locorurnnaturagnut*.m Macedoniaranatraduntur,muti fr Apri .Eft obferuatum a re- centior)bus,qui res Afiaticas memoria? pndiderunt,^ AprospropeScaffem Perfidts vrbem^uicu venatorape C fciuntfe petujngentes lapides emtnus in kamine s et Canes librent-fc grande interdum iis damnum tuni ' adferant.quod rt tulit Marcus Polus.In eodem illo tračfu Perhdis,dicuntefle Apros tata magnitu hh.i.c.zf. dinisgvt Boues etiamgrandiffnnos Europaps^corporis mole longefuperentft totius quidem corporis ^randes. propoitio vel ex eo facile eirci poteft,quod dentes eorum quidam reperiatttur mlares.cjuorumfm gulifmt pendo qu atu or de cim .idem Marcus Polus autor eft.Reličfo orbe igitur reliquo de folis I- Iib - 3 - c A 5 . talicis Aprisago,& fanenuJh prouincia vberiori Aprorumprouentufepoteftiačiarc.celebratur — — w J-A C a n ■ - • rr i • , * — • r. . Marfi. D enim^ri jV4ry?,ideft S^///A.vcexponit Helenius Acronadillud Horatijhb.i.od.i. Sen rupit teretes Marfus Aperplagas . De Vmbrisdr Laurentibusfdem lib.2 Sat.4. Languidus in cubitum iam fe conuiua reponet V mber 3 fr iltgna nutritus glande, rotundas Curuet Aper lances,čarnem vitantisinertem: Nam Laureus maluseU vlnis^fr arundine pinguts . Vmbros cclebrant poetsr.Stat.lib.^filu. 6, Ah miferi cjuos nofie iuuat,quid Pkaftdis ales Diftetab Hiberna lihodopes grue^uts magis aufer £xtaf raticur Tkufcus apergeneroftor Vmbro. Lubnca cjux rccubent conchylia mollius alga f CatulLepigra m m. 3 7, Slu ar e rnetuendus e s miki fone ignati , Si Vrbanus ejfes>aut Sabtnus^aut Tiburs , Autparcus Vmber,aut obefus Hetrufcus Aut lannuinus acer. LocuscorruptuseftjPetrus Danici exMS.kxicoapudTurnebumlib.i 4 .cap.$.legit. Aut pinguis Vmber, A.PerfiusSatyr.3.V.74, De locuplete pen» defenfts pinguihus Vmbris. Reuera legendum eft. Emericus Cruceius. Aut V or c us f mber,aut obefus HetrufcUs « Vmbri. Laurentes. Vmbri. CatuHus cor rtttus. Dc ioi4 Vlyfsis Aldrouandi Lučani. ■lM. ar ti ali s torrečius. Gtnerafio. ib' 3 .c.\4. Cottus. ■Ati a j. Fcetus. ftmpus. Pe Lucano idem libri eiufdem Satyr.8. 1 n primi s Lučanu s aper leuifuit Au fi ro Captus , vt debat cana pater. Httrujeh Sed pretio& bonitate 5 atquecriain v 1 c i n ia >o m n i b n s a! i is p rz lati Hetrufci^ uod ca regioam- plos & fi!uofos J & ingemeSacroShaberc'f,vtaic Flauius Vopilcusin Aureliano,«^ eadem fcnric lib.i.c.io. RutiliusNumatianuslibroprimo ltincrarii, egoabundedilicruiinHetruria Regali, meminit Martialislib.7,cpigraaim,2 6. Thufcaglandis ApČr pop til at or,& ilice mttlta lam piger,Aetola farna fecundaferp. Ideminvulgatiseditionibuseomiptus.lib>i2,cpigM4.Vbi bcplerumquelegitur. Si te deleči ant animofa periculaju fcis . T ut tor efl virtas, infidiemur apris. Sed leui mendo fic locus liberatur, Site deleči ant animofa pericula, Tbufcis , Tutior efl virtHs,infidiemur Apris. Siquid addendum fitijsde6uum generarionc luperiurdičlis, fuppeditabit Ariftotelesin Hi- ftoria Animaiium. A pr o adt*iennium coeundi pr obit as edurat,vetuflioribus proles deterior gigM * tur,nullus enim praterea profeclus ei accedtt,nulla viriurn rccreatiofolet intre pabulo fatiatus,& cum alt eram non fiubegeritpvel imtus breuior agiturjfafatus corpore mi nore creatur.PauctJfima SHS editprimaparturitionepviget fecunda, n ec fenefcens copia fatus deficit ur,quarnquam lenttus cottgVj bi vero dectmum puintum annstm nafta e st,non pr.eter e a general , fed efferatur: fi pinguct,0CyHS, & iuuenis,&fieneficcns,mouetur ad coitumfi grauida admodum pingucfcat, e fiat ur vt fat a minus ha beat lacHs. Prale s ,quod ad etate m op tima e ji, cumvioent parentes,yuod ad tempus, praflantior (j u£ hiemis initio gignitur,deterrtma cjuaaflate . puippeejua parna,extUs,TctTou(;r6'7rovt;,)(di a.7iozpriuvoti; 7rapccyyoS'ei(,t(df truffziovg.SiciTp 1 ™^ Si 0 cip pnv iVTcue vtstv j ds i7r/ToxoAt) n ut ?<*■<; Tptctx.ovTct . no Si 7r Ah-S^oc tcov TizTopiivccv , >(faj o yP cV A r> ^ zttbffiott , 6 aVTct Ti , doc; rfif eV/ rdv t/uipovZdv i Chbivrt. . TivovraiyiTou'icu ,StctToviov; oZotv i/0.7^77-7 av vornifj.ee zvva/adv d; tov; opyetc, Ura. Locus part*. TctSivSpci tz 3 -Xi/ 3 ovcmov; Čpye»g. Sues ferq princtptv kiemis coeunt ,vtre pariunt,petetttes mast me tnttia ,angu It apr ar upt a ,fr opaca,mas cumffamnis conuerfiari dies trigir.tajnagriA ex parte joleh 'r'ox. merus,partus,& tempusfierendi idem atque w eteuratis Sutbus eft,vox etiam jinnlisfiedfttntnd vo ^ c alt or eft, mas raro vocem emittit mares caffrati matere s , fiortiorefpue etsadunt ■> vt ficite Homer n s fingit , cum dtcit. Nutrfi e.\fiechun fdms horrentibus Apnim, Inflar rit n brutified dorfi mantis opaci. j Gaflratio. Cafilrantur, tjucdrecenttbus adbuc morbus tneumbit in tejliculos , quo atterentes eflrn partern arborcsfabttcfiiculosextingunt.\‘ ti partusidein Apris & Suibusdoinefticis habetur,ita & v>e Potus. qui in cibo& potu.& potus quidcm aqua turbida,^ commoto limoca?nofa.Seruius Mauius lioratus.ad V irgilii Eclogam fceundam .Apripuros fiontes canofios effietunt . ipfc Bucolicus. —liejuidis immififontibus apr os. Et lib.3. Georgicon- Sape volutabris pulfosjtlueflribus apr os Latratu terrebis agens. ... ... Cilus. Neccibusalius Apri ) quamcicuratiporci,glandes 3 poma,hordeum;bcib^lu II1 l )r)C,3ra jC 3 talia.M.Martialislib.14. epigramm.70. Ifte bonusfaetet tibi Satur nafta por cus> y E F G :b.S e.f 1 . .ib. 6 . Hifto c.zS. De Quadrupedibu$ Bifulciš. Lib. L 1015 A . v\ :; Inter jp um ant e s Iliče paflus apr os. Adde & ficus aridas fupra modum quadrupedem illum appetere.Jocnm pulcherrimum Clau- Ficui ar id« di Acliani apponam./« Ar meni a excelfum faxum auditione accepi permultam aquam emittere >at- hbj. 7. c. 31, que\fub ipfum fubifci fontem vndequaque quadratum 3 tres pajjus altum,f:ngulaque eius latera Ha- dij dimidium cccupare 3 drfimulcum aqua pifcesjrequentesexcidere ,cubm magnitudine ,tum maio- res y tum n on multo minores } dr ex ijs part im delabi femimortucs , p ar tim adhuc palpitantes, ad mor* Pi/ccs mirt - tem pracipitare 3 drperuagatum eU eos (JJecolorenigcrrintos,drnonaffettu injuaues / veruntamen fi quid e or um vel homojvelfera beli ia gujlarit,liatim mortipnspterea vero Armenios 3 quodfer ar um multitudine redundent 3 pr imuni cos collečlos ad folis radios exjiccare 3 deinde baufla pifcium afpira- tione graui,dr pefhlenti, autexcitatoinde puluerthaufio pereant-, ore y dr naribus oltar ati s boe pi* fcium genus contundere , dr in farmam redigere 3 (f in fcus admixtas,in e a loca 3 qu& rnaxime abun- dant fens , dijfeminare 3 bediavt primum e as at tiger ant » slatim moriuntur, atque e a fraude A~ pri 3 feracapra, Cerui , Capra 3 Vrfi, Afini(ilueftresnecantur, nam eiufmodi ammalia fcuum , (f fatbtarum auidtjfima funt. perimunt ur vero hoc modo , quodnmiumabunuent, tam vero ali o £ modo tollunt Leones, P ardale s 3 Lupos, narn in damefiicarum ouium ant c apr ar um difcifptm latus 3 qu at e n us mantis inferi queat 3 farinas e xijs pifeibus abdunt , pofl vero hancefcam adeos alhcien- dosobijciunt , accum eiufmodi quippiam Leo , Pardalis, Lupus guflarint , continuo moriuntur, EH autem c um omnis Armenia mater dr nutrix ferarum 3 tum pracipue eampeftris e ir c a fiu- hrmjniafe- niutn ^,. , ra ™ fi ra! *V S Y N O M I A ET B REV IS 1 Defcriptio . • 1 AB HT Aper 3 non. minus quam ^/uasvariasbgnificationes. r.eftpifcseono- 'Fifcis. mine. C. PiiniU s.mollia dr cruHa intečla nec vocem 3 nec fon um vilam habere 3 feddr ltb.11. c.jtl, c aferi pifcei ,quamuis pulmone dr ar tena careant 3 no» in totumfne vilo fono funt, stridorem de nt ib us e um fieri c audi.in tur , dr is qui Caper vocatur,in Acheloo amne 3 grunnitum habet 3 dr alf de quibus dixirnm . locum comiptumdie>& libratiorum- Pltnius cor ■ inčuna deprauatum cuilibtt liquet. corrige itaque & lege, Etisqui Apcrvocatur reftuu in Acheloo umne, grunnitum habet . Atqtie ita in vetericodice tulile teitiscit Conradus Gcfnerus, Seka cenfuit legendum HermolausBarbarus.fed & ratioipfa. Suadet leg' debere,nam totum il- Pltnius Ari lum locum. vt pluresplcrofqueex AriftoteieexfcripfitPlinius,imototumillud fuumcaputexIP fioteks ex . bro quarro hifloriae Animalium capkenonoformauit, vbi ^a92-podegitur,&:Theodorus / er >ptor. vertit peritilTnne, A pcr. in qua voquin virjlap;useft } &FranciicusSylburgius,&Her tani Htr mannusCruferius, dum illud PiUtarch' ex libro mfi nomrafcendo x.cuyupjict7rf>ov U ^^ r> ,' 0t ‘' %u7rpouGrp Ettnterpre- ri:huiusfiguram habesapud Vlyflemnoftrum Aldrouandum eruditooperedaPifcibuSjad quem Dtodori tc r emitto,tanti enim nominis virum ornare cupio,non ti anfci ibere. Et qtridni> cum idem fit S us ^ lcul • qu adrupesdr Aper,idctnquoqucGtSusmarinuscum Apro marino ,item&: P orcusfluuialis y citm p or ^ff^onde* co filtteflri?Sucm fanc Pifcem Ouidiuscelebratin Haliendciftagmento. v lib $ c iz Et ni gr um ni uc o portans in c or por c virus 3 Suj pf cls ‘ LolligOi Dttriqtte Sttes • y. ■ . a B.urfus Aperfamiliaerat Romana,autpotius aomen multarum familiarnm.nobilis ill .1 efr de -dptrnomeit l^iocletiano Augufto Hiftoria,quam huc/pečlantem app >nam, vti eam exabisex cripiit Celius Rhodiginus. Anpentiin Gallia Diocletianodicebat Dryas 3 nimium, Diocletiane^auarus,nioii'u par- ^' 2 ^' c ' 1 ^’ cttses 3 cuip er i 0cum isjum ero largus,cum Imperator fue r o,at Dryas 3 noh Diode tam io arfna im - 0 c ral or ioid> Vlyfsis Aldrouandi fusfratris. čHart ialis corrtdus, 'Jiper Pr ato ^diriJlJuZ™ ° CcUer ' tS:ex eo venaitonibus deditus Aprosforte oblat os enbtius occidehat , Jo P raft diu mcoffJJJ peaanMU ° f/ uBratas > done<; P^fidum Pratorio A pr um mteremitMndc cunu- Hus. fomminrnn venar ^^5 J ^ Aprosoccideret, qna/Ide DryadisfaJJacipoljieiratione, aut fuo in- S.Aptr Epi- , C[UCfCns u in cm^ttbat.egotjuidem Apros occtdo^fedpulpamento alterve fcitur A fcopus. . _ ‘ acr ^ m igrantcs,y^rw«iTullcnfiumantiftiremmagnavita?conrinentiavixi0crepe- Ater Gram tulit TnJnJiJT ^ ^/oad^prumcuItumquedecitn 0 reprimoKalendis Odobriš, vrte- AperCoful, rator ^. ntomm ; m docult lu]j o Capitolmoautorc.Et Apro&polltone confultbus lmpe *Ater facir perarorrrinm l ■‘? I ” mo ^ ns ' vt,n AelioLampndiolegitur.eodemquerurfusconfuleidemim~ Numeriani perium ^®§ flomcnto ' fo£ei NupierianiAugufti,fadioneconcitara im £ NVr J™ e inuafir;fedipfotumultuincerfeduspamasdefečiionisiuit,Flauio Vopifcofcribe -4P" dr Fr. ; fn de Vrf °r & Apro f ra tnbus,quodad 5,Mana: Rorundadegitur Ra - - uenn* in tumuip Theodorict Regis,& fic fe haber. Vrta to a srnina dom us bos produ xif alumnos 3 Liber tari s opus contulit vna dies. Nanfraga m or s parit er rapuit^cjuos iunxerat ortus ... Etduplicesobftus M or s perimnua dedit'. ^uamplurimi apud Martialem eo nomine ceIebres,vtlib.io.epigr. 15 , Dot at a vocori cor ar undinefixit acuta: . _ Sed dum ludit Apcr } ludere nouit Aper. Inlullum gemlnafeerat ludere,itaque putaui corrigendum, P # dum ludit Aperiltderc nouit Aper . i-tiib.u.epigramtti.j j.lepidi/Iimo acumine, . Aedes emit Aper } fed pitaš ne c nočiua vellet Ejfe fuas 3 ade o ni gr a vetufa cafa e H. Vietnos illinitidus Maro pordet hortos 3 .. Canabit belle 3 non babitabit Aper. fctdeahohb. 12 .epigramm. 30 . P ... Stecus S obrt us eri Aper^uid ad me ? Aduafarior^ap^ 1 ^ ^ U * a *° CUS varje ^ e g ltur ' vi 'dc Adrianum Tumebum Hb.27. SJimr An J unc CUm P* u P er er *t,non friebat , Aper. la,. tf4 . cili * acf?rpo<; iwa.Aio<; čl ptiy i%oyo$ ivSrpiirenv * iuvai; uiv vrcSm vrujudroi; ivl/ 3 ivSim npmvur i£oya. Si s~vy iti Sounov 7roAvti^ia.Srptov &»Auttpp Si aA/dg-osiipopucuvav dAdAnreu tpcouctvim Iracundia. J 1 amin S re~ tufanUm ne tat • VDenUu S Srt*. Debilis ocu- iorum actet. Claudianus torrtčius. Copiofam pulfat candidam an beli tu feruido : Et bilis en c a coitum multo mator^uam vcrecuudia* f* jFoemtnavero fi p uidem[uccumbens mane at, '* Extinguit omnem iram,confopitf fera impetum^ Sin autem auerfta fugi at connubtalem leči um Ulico percitus c alt do dr igneo aftro Ant nupnas fačilfui fin liter cogens, Aut mortuam in puluertbus abpcit mali.s irrutns « ClaudianusPoematiodelaudibus Herculis. M anali um petit inde nemus.fietamrf colo nit Arcadiam,dr čiertles raro tam robote filuas , Nampue hi c immenfia membrorum mole cruentus Jndomitustegnabat aper,fiolof tremcndus Corpore,lunatis fin de bat denttbus or nos, Sternebatf fuos lugentta rura colonos . Horrebant trifidis nigrantia corporaje tis , Duratoffarmis fcopulos,totofg 1 perartus Difficilis potuife mori, no n fpicula in illum t Nodofiumve rapis grauato pondererobur y Armad viduatur honos,nec vulnera virtus Extemplo tibi fačia timet, iamf arrtpttzltru Spumantem^cogiff diem fuff crretuendo Atpue fiupinando mir ant e m numtnavtnci A rgolici im čl or portasfub te čl a tjrannt . Verfus ille corrupti(fimus,in omnibus editionibus^uashaftenusvidbcorrigificpotefl: Nodofumve rapis geminato pondere robur. Defcrta loca & inuia tefqua Aprum amare Ariftorekslupra, & Oppianusafleruerunt, pra?ci- Tefpua *- puedumcoitautparit,&adftipulatuTOu diusinfabula Canendslib.i4.Tranfmutationum. mat. C Dixit,dr effigtem nullocum torporefalfi Finxit A pri, pn ter rg oculos tranfcurrere regts dujjit^ dr in denfum trabibus nemus it e videri , Plurima qua filua efl^dr ep>to loca peruia non funti'' H and mora continuo prada petit ir, fetus vmbram Vicus,epuifceler /fumantta ter ga relinputt Spe m ep fiepuens vanant,filua pedes errat in alta. Penultiaius verfus non videturlunus^meliusfueritepitheta mutarc. Ouidius eor — E putf celer jpumantis ter ga relinpuit. reči us. Hoiatiuslibro Epodon.od. 5.naturam ferocem bene videtur esprelfilTe. >' ■ Horrčt captllis, vt marinus , afferis Echinus,aut currens Aper. Currens ideft furtns,ait Helenius AciOjVt irhorruitarmos, Pc Aprum,fcu Suem FJorridumdi Horreus. xit Virgiliusin fabula Protbei,& Horrentem Ouidius,exTito Lucretio.vnde ill x Epi th c ta poetis M° r rtdus. D vfurpata ,horridus,horrens,hirtus, hirfutus implacabilem bellua; iltius trucuientiam notant. cau- *f' rtus ' faeaexAriftotekbona libro fecundodepartibus Animalium cap 4 fibra fioltdt terrenapue funt , ir atundus itapue puafi fomenta in fanguine ejficiunturferuoremf per tram accendunt>ex puo ft,vt Tauri dr Curi A pri animofi.iracundi furibundif (tntfanguis enim e or um fibrts referttor cfl.itd, poette« Ouidius li¬ bro i.Mctamorph. '. Non Aper irafici me minit,non fidere curfu Cerua,nec ar me n tis incurrere fortiter V rfi. L ApulciuslibroočtauoMilefiarum./Wpra?cbire idetn Papiniushb. i.Achilleid. V.460. - fc toru afer as tndago latentes Claudit^fj- admotis pau talim cajjibus arčlat, Jllzignemfonitum^pauentfifufaflinquunt - , Auia, rniranturj.fuum decrefcere montem , v' . lndvicem Hupuere gregesfoctoj. umore Manfuefcuntfimul birtus Aper,fimulFrfa, L upttffc COgttUr. . { W' - l -UtUNir i\*. ’ • Unta* g Qnam ill zindaginem vocat, a li cft,quareCeruus pretenta pcnna pur.purea pauorem fi- gnificarapnd EIieroglyphicorum fcriptorcs.Virgiliuslib.3..Georgicon.V.374.Edib.ia.Aenei. -r’\ •*.>V /, C\ Formido. V.75o.AureliusNemefi nus Cyncgctico. Line a cfuin etiam magnos circundare faltus Sluz poffit ,votucreff metu oonotudere przdas « Etpaulopoft ibldem Joči. v ,\ . ■ .• . ■ —■ lineumcjue v etat confcendere feptum . L.Seneca Hippolyto AčRi.Sc.i.&dbi Delrio dceuis. Pičiarubenti linea penna Vanoclaudat terrorefras. v Et abeflfečtuformidinem dixerunc Oppianus libro pritno Cyneget. Verf. 157. imer arma ve- natoriapenit. V ; - * « t •. . . . - ; -\k 'S.Trct^Todircv fzHpivSov. E farto tortam formidinem • Etlib. 4 .piufdem.ppcjjs V:i3h<5.. : t • ' 7rov/\u%pox dduetTa, &npcov. Vfrficoforia terriculamenta ferarum . i. .Diuus Hieronymusin DialogoEiiciferiani &Orthodoxi. Turnebusin Aduerfarijs. Aurelius 'j 1 . EpisJ. Sy (r) machus.Wd/?/2f retia.prnnarumformidtnes dr fagaces canes,omnemque rem venaticam mt lio- G rumoblitusaffetlas. P.Ouidiuslib.f.Faftor. - Terret pauido r formidine Ceruos. Etlib.i.deRemedio Amojiseadetn pbrafi. Aut pauidoz terre vari* formidine C er ti os y Aut cadataiuer(a cufbide fixus Aper. Sag ar it as. lam n ec fagaciratem huius pnadnipcdis pj ntzrknm.C.Plinmsciconiaorigano.vutneriadmo '^'rifus fiip- 10 fuppletCodcx Man lfccipais . bedera Aprimmorbis libtmedentur^drCancrosvefcendo,maxime , tu s. * man eiečlos.alivshber [nx(crt.Cancrtf vefendaimaxime mari eiečlis 3 fcd parum intereft- Addo & ‘'Malicam Muficam impenfius a/vare Cl.AeJianoteftc in natura Animaliu cuiusveiba in fequentibuspro- amant. ducam.Et vt plene Naturalnim Apripropenlionetnexploratam habeas, adiad.ArilVotelis Hi1o- hb 1 .c.* 6 . r iam AnimaliumThcophraltuoi eiusdifcipulum, &alios 3 &omniacumSuccK.urato, vtdixi /io.č.e.ii. commun ja_. Uh p c. g. V E N A T I O SIL VESTRIS H & Circenfis. .. :m r i etrufsoru JOS. A PI E B A N T V R aut formidine.vt fupra proxime di&um,atit Mufico conce- tudelin ti. CLuidi Acliani locum integruinadpollnE quiaa Iufto Vulrero fideli- ts? Efine r ed di tu m . Tyrrhenor um fermone peruulgatnmeft^Apros cr Ceruos apud cos^cum retibus^dr Canibusjvt venationis ufus ferre folet,tum multo maxime Mu - fi * a It umerit o c upi,p-eoi sj uidem ipfum q v rnal/nodum fiat dam dict,m,circumiečiis retibusfr ceterisi nflrumentis acco nmodatis ad facienias befhjs 1 njidt as,collocatis t bomo ad tibiam canendi pen t us,rjuoad eius fieri poteši ^omnem cantus contcntioncm rermttit & fer/fim p detentirnque pregredtente tila in j;ion;i ‘trn ver tiče r (jr con v ali e s & detrfa frutetn loca>atc]ue vt on. ata breuitcr euplict in omnia tu¬ di ra fr ar urn dr cubiliatfibiet c ant us. influit-acttimirurn primo tn e or urn aures tnjiueatts foni infolen (livvH tta £ P De Quadrupedibus Biiulcis. Lib. L ( ioip tia /p/os cxterret , deinde cutn impotenti v $ lup t ate aures tenentur s tum nullo negotio comprckendan- AMufica A- turjantufd ftattitate permulfi & delinitian e ar um gu notat Matthams Raderus vir dočtilij« musad Maniakm.appofitead pcriculumbocOuidiuslib.a.KajtoTž^vieee. Jib.n.epigr, Nam negue Lfus Aper medi a tam feuus in iraejl if. F utrnimo rabidos dum rotat or e Canes . Et in fragmente Halienucu figi d ruji mndus iners , Bolida^ ferociamentis» Adi us Aper fetiš irarn denunttat birtis? Ft ruit oppofiti nitens in vulnera ferri , Prejfus cremij/b monturper vifctratel9. T.Lucretiuslib,j.dum belluarum viresdeferibit, A c validis focios cgdcbant dentibus Apri , C.Suetonius in Augufto. Diomedem dtfj>enfatorem,aquofimul ambulante fncttrrenti fero Apro Cap,67. repente per metum obiectus efigmaluit timidttatis arguere guam nox£i remgue mn minimi periculi, ^Avgusti pe, quia tamenjraus aberatjn locum vertit , voluptatem hanc Rpmanis 01 dinariam fuiile & hido- riculum. jicisj&poetispaflim docemur,Martialislib, 1 a.epigramm. Reti a dum cejjant ,latratorefy ; Molojfi > Et non inuento filua guiefeit Apro , - Etlib.J4.cpigramm.3o.lemmaeft Venabuia, Exc>pient Apros,expeftabunt T h pracipites clamore feras Subfefor agesAu iam vi flor Curuo fitnes vifcera cultro . Papini] Stati] lib. 2,filu. 5, Occidis alt ar um vafiator docle ferarum - ffon gr ege Maffjloguruatg indagine claufius > Non formidato fiupra venabula fitltu IncitusAUt cpco cancg deceptus hiatu, Sed viflus fugientefera , Qni ad retia fedebat, vulgato venantum vocabulo dicebatur clufurStatarius Sidonius Apol linaris, & viri dočti . idemdf>x,vopavnon venabulum aut lanceafiedfiilus & pugillaris. D.Auionius Epi (tok quinta. Pagina 98 g, Ancumfratrevagos dumetaper auiaCeruos 984. yb6. . Circumdas maculisf? mul ta mdaginc pwnx? Epfi' - , •• Aut Freguens e a voluptas . Venabulum Seruius ad 4 lAmei. pag. 3 1 i. Culter. Ub, 1.0,7, Subfejfor , Clufior Bata rius. Ltb.z.Epijt, 2. cu- 6 . /- 1020 Vlyfsis Aldrouandi ^etia. Izb. y Apraria re* ti *» Ub-i-tit. 7 . Viuiani er TOP. Autfumantis J pri c ur f um clamoribusvtrges Subfidifg fero f m one o Umen, vfcjue recufes , *. ~ . . Stringerefulmineovenabulacominushojti. Zc^rTZZllT n - ri T in vm f ' 0lVbUSApr0rumvfusfuk ’ fKIuIiusPoII,lxin Onomaftico CoJchiSn & rCtfbuS ^ Uidem limim P«fcribit Aegypt|-flm-, diorarobuftiorifnn/tpJfH Y 1ld:en e5Pc ‘ umau j s ^ ar dia n smr.videlocuni.retia iftaaliisvali. Sententiis ««*!?»»• ^ vocabanc ^/ r ^ aprisfcilicttcapiendisidoneaficPaulus I.C.in_, venationhinftmmpn?*1'™^ ‘ t f eflatlc ” lstnFiru ”* entaco > f t i »ebuntur.c\\\xnam autemfintharc ftrumenroIeo / f ^ nta ^ bund f. doc 5f V, P' an ^I.C! C g£dtiodccimaft.defundoinftručlo&in- Jnil. &i n . ^ w ^^‘f^ huic6 « t ? ,d « m Paulušfuppeditat.cuiush*crutit J /^^ V //^ *’ rum ' *&' si rumen t a Jertitl»t *r C4 ^ aru j 'A ester a venationis tnjlrumenta continebuntur^u? etiam ad in~ inanerrnpft 1 ^ qua(lus fundi e'x maximaparte in venattone confiflit. locum efle corruptu in P “ ; ? At T° re lQC0 -' p,iuS "““»''“«1“ corrigendum eft, ,ILApraria^cauralena- oZŽZr, Z Z, IZZ r « lum 5°™1“™«™g[oira.impunorfeenta,dČficenimi — 'Zh diilLZJlf Z" ‘T i " m rh‘“ 0 mU c “t^ ru > & '««* innrLema La diflitnisfuis fcnrikrvV l 1 7 e ^ Jna , fananda,fc !' jbei ?dumquemw Apraria. Viuianus,quifeti» /bumentornflica '* P ^ 101 s-.legauitibi fundume um manctpijs & pecoribus,& c urn omni in* Attoris ferui r-uc %?**** dece J3 l wodo Z u ?n turban pertineat ad te legat ar ium pecttlinm Caliadus. ' Ignoramia non crat e * eodcm f Hndo ’ & qw de fanti us er at ante me teftatorem . Gttatladius. monftrabimus p r i 1T , Mn ! eHIorum numcro exponere,quodnosbrcuiexcurfude- TuTaftZfd 1 C t Ut0nem apUd nU,Ium bonumferiprorem legi, Caftaldum, Gnafial- fetusa Uaat^A t • mul - ,Smo t n, . mcndsre P e ^• p uitque non villicus,colonus, Venator aut lib.s-pagin. tatumadočlo Volacerrann^f VO u ! c Vui,anl!S ’ fecl P^ncepsProuincia?magiftratus,vtredeno- /J1 ' Bibliothecario in ^ e,d conU!nciturex optimis&eerta?fidei autoribus,AnaftaBo Ub.y e.to, Lon^obardica ErTm^cM 0 ' 1 /Terti/pagina centefimanona , Paulo VVaruefridoinHiftorisu Ub.i.cJ. aut^fcdumPmnfn"lf M -rr fiC a nl ? rd,nallsverbaclararuil ^ inlliftor ' a Cafinate,&Pr*fide, Ub.6.c.i . Principibusinnedim d’ ^ eo ^ e ^ unt >vocemeam Longobardicxoriginis,&a Longobaidis lAmtrbachg tuseftexidiomatis rermil^T v epr ° baUI 111 Hccruria ^ ‘? ali • Ar Amerbachius interpreta* error. re f cJJit .. . 3 V*?. 01 ? 1 hodierni Vi goreCaupones,vt N.colausSerariuseruditenotar, ^ merbacldusmnubu-^r 5 ^ an '^ orum P atr uroTomoodauo.Etfancmanifeftierrori^A^ p . r . Pontificis ousnnm r >vcJexijs,qu°s ram Iatidaiibaiitoribus,vel ex Epiftela Gregorij Secundi T ,r c ° m pXL;Z2 vtgloflaLi 0 eptoWft m Jmuitainiusfertea^d«K^ chiuS,necdefouointclli S i|,orel ’ Ad venationem Apri rede o, ad quam Canes dedi Apr Arij, ideft aliis valenrinrpc ^..ft/oref- 1 L Cr»ic f ,S ‘ W/S * hac Apriper Can« venationc Ouu Pfr iuga>perfiluas,duwoS)& faxa,vagatur K uda genu ve Bern rit u fuccinčla Dian?, L ort at urCanes,tut? fr animalia pr?d?, Aut pt onos lepores,aut celfum in cornuataurum, Aut agitat damas ■ atfortibus abjlinet Apris , jRaptoreffr Lupos, arrnatoffr vnguibus Vrfos • -' Ttr . ri Vttat,& arrnenti fatur at os cade Leone s. čtcodemhbroadhnem^. F or te Suem lat e bris, veftigia c er ta fecuti •; * Excinere Canes filuiffr exire par ant em ' :y F- Fiaerat obli tj u o iuuenis Cynyreius ittu: Protinus excujj]t pando venabula roBro Sanguine tinčla f u o,t repi dum tj ; ,& tu ta petentem < IruxAperinfcquitur. tosV y CS c & T k vaftifnmoS J & ferodapr*čipuos exigebant,vt habebantur,pmernomJna Seoticora ° Pf 0 n tc l "P r LCanes Sccticifi Le J?r//^/,C^Symmachi Jocus eft obnins.vt nune fepte C * nu ™ probauit oblatio^uosprplufionis die it a Roma mir at a ejlpvtferretscaneisputarti 4 dueti e* • . F Canes Apra *• 7 * H C(. iib.it epi Ho* 1021 Cartes tmnt. Drl- Uh.}. Jani* S tihe. De Quadrupedibus Bifulcis. Lib.L A aduetios.de i;slate Simon Maiolus in Jaborionfljmooperedicbus Canicularibus, & HcčiorBoe hb.e.pag y thius inpatria hiitoria. Aurelms Nemdianus>& plerjquealii Britannosappellauere* ■Sed n on Spartanos tantumjantumve M olojfis / Pafcendum catulos y diuifa Britannia mittit V eloces^notirtj orbis venatibus apr os, GratiiiSjOtiidjo anriquior 3 m Cynegetico. O quanta e ti merces^jr quanta impendia fupra? St no n ad fieciem, mentiturofj decores } Frofinus bxc vna e ti c atu tis lati ur a Britannis » Plura dixiad ijlud C laudiani, narta firmis & gen te fauntur In ge ni oij, canesglL grautoribus a p ta Bi orjibii s Jut pedibus celercsjju nar e figdces $ dSjpta in O > Hirfutaj fremunt Crejjjpenuefej Lacani s P lun pag.^ / ^ Magnaj T aurorum fiati ar $ colla Britannp* QJ?y m mehasjncert us ag ricola in offi,cia diuerfa d. fc ur ritual j fiati s ad arborum fkrsimaperre- Uh bepifi 1 j punt 3 pU rique c ondi ta mufi a defi c ant , ncnnulli apr or um odora vc/iigia c ah urn fagacitate difqui* runtidr ferartm domos indaeofollicitat. V irgilius iibio auarto Aencidcs de iulo pedaila mučni- lucramanto, * S pum ant em j daripecora inter inertiapvctis Optat Apr um . %£ venatioplerumque etiam in Ceruosoccupata 5 nametfi id animalnatura pauidumefb,ta- Venatio e&- men ijldem lere mod is capitur,Aureiius Symmacbus imiiis.ideonectjjitatem ttbi a pito me o fen- de Ceruorti« bts, inmtiam^ut puhlici negotij eucufatimepurgens :altertin igitur religloni tua e s: vtro jue facien • Ub-B.epif.gh dum ejP vt ant Ceruorurn (jr A pr or um copias mittas,aut in conjpectum arnici celenus reu črtani „ ita Capienduin eftillud Varronis in Satyra ovo.; Atipar. Alinus lyram, —1 nempe SuesJiluaticos In montibus fe ti ar is venabulg aut Ct ruos ®. JC Omnibusnotum ett venucionem rem dfe nobiliifinum ,& heroicisfa»cul is vfiratam 3 & maxi- loatbim.Zph me in italia afptr vidu venatui alebat, vt poenr verbis vtar, tamen id quod dicarmobferuationis, ner-Sacr-A- edinec j nec a quaquamadhac notatum, italos iilus primos non voluptate aiiqua du&os. verna- da &‘ tuioperam dediče, ied cogeate necellicate, vt fcibcet le a feris tuerentur.. verba beruij Mauri ex f^me >' L ~ ex quibus Latmos etiam ditios . Htec de VCIUUone illucltri % Jpiui. cjuamfciteexprcifito>iliusitalicus.cuiushtecfuntPunicorunilib»i % .. i^ajjeu . pulmineus feu Spartams latratibus atius oon&ncf ^ C um filuam oecurfu venantum perdiditjirttt. Horrefcit fiuus dorfigj podtema capejfit; Praliatfandentcm mandens Aperore eruorem; i) I amque gemens gerninum eontra venabula torquct * Vltimum verficulun« corrige. Silim correg — ) i , , » gemensgcmtmtm mtra venabula torquet Dente fcilicetUenacoria inftrutnenta tentat>li polfic euadere, luliusScaliger libro quinto poe» tkescapitc aeciniQquartOjCulpat Silium i quod gemere dixerit Aprum> at ego,naturam eius (ir, cx Defenfusi, preflamopcime,contendo > quippenontantum^mr>dcprthenlusded& jletumemittit^ obferua • tumque Apn lacbrjmam elle falfampCerui dulcem, In Circo etiam Aprum inter belluasfaociflTimasprcducebantj.aut in Amphitheatroid paflim in fpečlaculorum mommentisprobatum, ideo paucorum locorum teftimoniocontentus 3 a lulio Capuolmo incipiani. Juijlurammagmficentijjimegefiit, Aedihtatis fuatemporeferas Libjcas v ^ Gordia* na die centum exhibuit->vrfas vna dte mtlle ,extat filuaeius memorabilis in domorostrataCn, om~ nts ' peij q;< A /pfius 3 Jr p at ris,(J proaui fuipqnam B bfhppt temponbus ve ti er fifius inuafit«In qua piti m ^ U4 ** ^ ra e nam nune continentur Cerut primati du centi mixtis Britanms i equi firi tugtntajOue sfera cen tam, Alces decem, 7dan Jj/pnaa centum s Strutlnones Mauri mmuti trecenn , Onagri trioma a Krrr Apn 1 J n P rob o. Silua C tret. Vobifeus cor redhis. ‘■J^apior po- pulus os tifus Vopifci le- Shodefinfa) t3rain$aiya. xctpiro Poflet & cxertas ad munera tendere palmas t Liberius (peciare oeulis } manibufrque frauere y •G Et doniš aptarc Jinus>quA plunmaconfrul J n plebes mijfrurus crat,palmafrque capaces Tendere,quoveniens late pluat aureus Imber . _ ~ . r /mttcfi papinam vero, quia auidiflima plebs aut numifmata defuper pluentia, aut fcras De Quadrupedibus Bifulcis. Lib.I« 1025 ' J B Teje ra. ferasludKi$iurapicbat s appellarunt.MartiaUib.8,epigramm.78, Omtris habet fua aorta dies.neclmeadiues C e Jat in populos muha Rapinacadit. 'Hune vemunt fubitis lafciua numipnata nirnbis^ Nune dat Ječi at as te Jer a larga Jeras Nune implerefmm Ju uros gaudet >gr abftns S etti tur domino s je Uctretur auis. Ac te Jer a quidem huius Circentis mentio apud Proculum I. C. & alios. tnanibusesporre&is longcque excrds miffilia ca npiebant,in linusauide condebant.Statiusloco iaudato. Ncfuntpuirapiantjimuleppleni ( Gaudcntjum noualuera cornparantur Idcft qaodauare auidequc rapere Gra?ei %uMw%dipumanumcauam vocant. AmmianusMar- dMar.us ca- ccllinus.»0# vt moriš cj.expa»fachlamyde 3 Jed ca.uo.ta mann , mal i m cauajufcepit 3 atImperatorja ^ pcrejnquitjon acctpcrcjciunt Agentes in rebusom er go auarititeargumentum cauam manum- Ammianus protendcre,cotra modelira: expanfo toga: finu Sparfiones acgpere.Suetonms in Augufto. cauam t opredi us. manam ajcs porrigentibusprsbens.fb\b\a$ Tibulius. Cap.91. lila caua pretium Jagitat vfpire manu. /ib.z. e leg. Caffelius Durantius notat, & probatib plena apud Laberium Mimum in poematis Veterum-. paginacentefimaquadragefima, & Ruuiium NumatJanumlibroprimo Itmerarij, quinonad manum Corippuslib.4. Num.2. 1 Pratcndun. dextras-Jrpngr.tafumunt. Et eodem libro Num. 3. PalmafJffinuJJ p trabant. . Ca uje manus elegantiflima ddčripčio in Ciandianomeo, dum Ruffini inexpkbilem diultia- rum cupiditateminiimulafjhiftonca narratio apud 6cziiriUm.Socratem,Euagrium 5 aliolquehK * n * itori£E Ecclebaftictfautorcs.lic ilie. I)extera qutn ttiam ludo concefja vagatur Aera petens 3 p&nafijanimi perfolutt auari C T er ribilt lucrojjtuoJd im it at a retentus Cogitur addučlis digitos inflečtere neruis. Sedquipluracupis luperiltisferarum in Circoautamphitheatro rapinis, adiad Curopala- tem feu Georgium Codinum libello de officijs AuJa: Conftantinopolitanae: & fuper ea re mulea^ Pag 180. con f lit uit ltiilinianus Imperator, vteft in Conftitutione Nouella cencefimaquinta, & Henricus najJIui veti Schrimgerus beotus ad cum locum.Deniquecuaiimmenfa ellet profulio,&:nouo impe-ratori Le- pe danmo ccderet tanta munificentia, rd nefieretimpofterim, lata lege in perpetuum canit Leo. A ugu ftus. ita tameiLVt ipfis Imperatoribus neceffitasabftinendi non dlet/ed tam um Magiiira- ^JueU.^ t, tibus ordinarijSjConfuli, Qutellori,Pr^tori 3 & alijsdpfi ianePrincipes magni ficen ti fli m e 3 d 1 u poli Leoniscon(litucionem,in hifceludispopuloexliiba:idi5,fe gefleruntjVtexNičetaChoniatej Ni- cephoro Gregora,Zonaraj& Cedreno notum. Ad Aprt Circenfem vfum reucrtor.hiccerte velin- terficiebatur,vtex Martiali in libello de Spečtaculis conftatepigiammateduodeumo,&duobus *DupUx tA- lequentibus:& ad ca TheodorusMarciliuš.Iuuenalis Satyr. r.V. 24. pri in arena Cum t cncrvxorem ducatJado. Mauia Tujcum vfus, t) '■ ligat aprumjjr nuda tem at ve nabula mamina* ' Gunthcrus Ligurini lib 4,allufit. Vaj us Aperfufo procumbitfanguine Cit c o In medio , Ipfam feras conficiendi figuram pingit puleherrime Claudianus.lib.2.in Ruffin. V t fera 1ju a nuper montes amijit auttos , Alt or uma. exut mmorum damnatur arena Munertbut commota r uit jur murmure con t ra II or tat ur j nixufg. genu venabula tendit , I lia pauet sirepuusjuneof^ er e tl a T heatri Sufpicit,ac tanti miratur Jbila vulgt. . Sic cmendaui 3 antea erat contrario fenfu ,cuneofque erečla theatri dej>icit> at f pauet, quomodo -^ l V } a ^ us defticitite inde illud adiedtum tanti vulgi. non placet,nec fer«e ad mirauonem exprimit. vtl cicu N-u^us. ' ratarmo bdUarum ritu inpompa circumducebatur 3 vt ex eodem Mar tiale notum. Rnr 2 piao lib. 1 . epigr. 10 j. IG24 Vljfsis AMrouandi t-Apri Cu*° res. Ioaia in /»« dis. Pičlo cjuod luga delte at a collo Pardus fuftinet.jmprobaaue Tigres JnduLpent p ati e nt tam flagellis, J4 or de nt dure a qund lnp at a Cerut,' £>uod fr ant s Ltbyei domantur V rji, JEt cfuantum Calydontulife fertur Paret pur pur e is Aper capi Bris , T urpes effeda cjuod trahunt Bifontes, JEt molles dar e iuffa cjuod choraas, N igr o bellua nil negat magiflro , Jduis (pettacula mn putet D e or um? MetcIIuS Tergerfenfis aur Tegerfeenfis in Quirinalibu& Prabent applicitas cjuocjue Ludi forteferas Iona pl urim as, Slu a donaria public a I N orne n duela trahunt Iouio ne ari. fant bera JT igr ide s,Le o, Čampo s innumeri fanguine martios Pardi,Linx , Aperjmbuunt. Infumunt hominum praha bedita : ld perpes faceret dies Ludi parturiunt omnegenus fuum* Hi i rti Rti Cicurabantur Apri 3 vt&omniaanimaliaaliaferina?fiatura?. Varronetefte, vtfupralocusad* fiic.c i. dučlus probatjfed hoc diferirn inejquod raro,certe nonnifi femelcoc'piant,aut pariant. rationetn C r urat ar ti ex Ariftotele,& Alevandro Aphrodifeo pete in Problematis. quam icrae manfuctudmem fic ha« fer ar um Na ^ e * cx Staciolib^.Thebaid. tura. V tfera cjua placido rabiem defueta magiflro T ardius arma mouet^Bimultf^ & ver bere c rebri In moreš negat ir e fuas. M Etlib.i.Thebaid. V t Leo materno cjui raptus ab vbere-jnores AccepitpcčliJ ittbas^homtnemcp vereri Pdidicit ^nuRaCcfruit tnijiiujfustin ir as Si femel adutrfo radiauit lummeJ er rum, Itiurataftees. M.Lucan.Iib.4.PharfaI. Ste vbt defuetafiluisjn c ar cer e claufa Manfueuere fera^dr vultus pofuere minaces, Atcjue hominem didicere pati , Ji torrida parutis Venit in or a cruorpredcunt ra bicftj ( furorfc AdmonitaJ tutnentguftato fanguine fauces: feruet,& 4 trepido vix abflinet or a magiftro. Qua? vitima ex Natura* arcanis petita funt, nam cicurata? belila? lainbunt quidem cutem, n ec H feritatis reminifcuntur,at fi femel fanguinem hominis guftarint,rcdeunt ad ingenia fua,quud de Leone narratPlinius. \ PVGNA- 1025 De Quadrupedibus Bifulcis. Lib.L Hill P V G N A C I T A S, & de Dentibus. > !?=== Je ra m m N SIG N E M pugnacitatctn & fortitudinem Apri multa Ioquuntur, antc om- nia vel iliud , quod virum fortem Aproconferant poeta?. diierte PlutarchusirL, ^ Pr0 Gry!lo.cA«c cTejed-73-pc'c dvSpdtctv oa&i 0zAtiov; Sivcu reovS-tipicov^i 71 črn rifjtm 1 bi rrom vtri compa tcutov$ upari?x roli; 7eoAzu'ioig fxxyouivhsg 3 Avzb(ppovctg >&) 3-u uo?d ovtclc,!^ c vi IrJ- rati- Ast/c aAziiv furpurxyopivovxiv J cv AzovruTig dvrcov avS-po7ro&npt-ov, o v crvv cb v Spi SikzAov d Akm 7rporcLyQpzv&. Incidit interpres, vt videtur, in codicem corruptum, Interpretu nam haudquaquam locum hunciideliterreddit^ego Ilc iatinitate donaui. Dcniejue fi fortitudme Plutarhi vosfuperareferasputatis 3 curpoet*vejlrteostfuifirtijjimeinbedo pugnant> Luporum^Leonum^tft n eg/igenLA. ■Aprisobori fimiles pcrhibent 3 cum victfjun nemo Leonem>aut fK pr um Svete vaba interpres omiierat inconf ultOj homini^ammo vel robore fimilemdicat? pulehra quadrupedum hatceft,apud Ariitote- letn in hiftoria Animalium,diuifio Siapipovtn z ar d ro nSoij ra uzv ydp srpa«, ^ SuS vuca, tfdf ar: libh.e.r. *v?aTi)td } o7ov 0ovg 3 rd Si &u(/.dSn i&j iv?ariza } i(0i d,uaS-n 3 oiGV C/g dypiog,rd Si -zrpovtjua ^ SeiAd,biov d m m a!tu i *A(t$G( Hffj Aaydc,q£ SaffV 7 rW$> rd Si cutAivd-ipd,/(0t Z’7ri0ovAa, ohv bi otpag,ret St iAtvd-tpu br utoru nu~ 5 J(?lj CtV- mo- Sp&a rdj \vyivn>bio\> Aioevjtd Siyivcua t(cpj aypia ^ irrriBovAajoiov Avzog. Differuntfecundum m res&am alt£ n:itesjcmi([&>a.c minime peruicaces funtpvt Bos,alU antmofspermeaccs , omnino res. Iru- *£> ve Sues filtteflres 3 alu ingenioft & tmidajvt Cerut, I e pore s, Dafypi 3 dUtdtberales > pt rfidedrifi. 1 dioftejue funt 3 vt fe rpentes 3 diee liberales.fortes (jr nobilesyut Le one s, aliet ! gcncrofe,f roče j jnfidio'fe 3 vp Lupi. v id c q up fequuntur.Hinc vetultascum fondffimo Deo Marti animal generoiiifnnum ad- Aper Marti 4ica-e vcllct, Aprum in eius tutela efTe voluir,dixi multisad iliud Claudia-ni in Epigpamrnans. f icer> - T or H us Aper 3 fuluuff Leo.coiere [uperbis j? ri & L‘° iiribusfnc Jeti* fkviorjllt tuba. nis eodatio. R r r r 3 Hanc 1026 Vlyfsis Aldrouandi. TI c rotim vt JUS. Impleais me /ms. ideji co- Jertu. a tatius tor* riti us. Husic MarsJjunc Cybile Uudat 3 dominatur vter.jue ' Montibus y Hcrculeusfudor vter Idem lib.6.Thebaid.V.834. v Ergovbiluclandiiuucnesanimofacitauit .. . Cloriayerrificos hurneris Aetolus amiclus E x uit ur , pat nu m hj S učen Jeu.it ar dna centra Membra . Quo maior tenor, peli ibus illis dependuli piliVuba^dentes^vngueSjStatius tyra,dente recur- uo>& lib.^.Thebaid. V.68 7. V enator raptabjt eyuu s 3 quem difcolor or nat E igri s ,i$x,a.voyoo UapSivoTcuoi; ipovcg iTriaru tpov ometov iv uiesa (rdx.&i y iKuftohoiCTo^oinv A.Ta.h.d,VTM Kot7rpQi pHpovfAivvv AnooAcv. Vertit Gulielmus L auterus. £t prtmum cjuidcm adduxit adNeitas por t as C o bor tem cr ebris clypcis horrentem , Pdrthcnopaus jilius venatrtcis E enem domejhcum fignum in medio clypeo % /JtaUntem,qua arcu procujaculame Apr um Aeto{i um De Quadrupedibus Bifulcis. Lib.L 1027 Euripides notittcs. Mar t S grdit US. L'ici.it.adl r . 46 ^./ Tbtpt. Idi o Aprun non Lionem geilabat. A Aetolum doraabat . Paucis intcriečlis,ab aliormn ophione,totaq; Antiqpitate difcedens,Tydeodatpellem Leo- nis^propelie Apri.Hc enim O/aohdtm dira^tveHoi vrpbgmbAcug Tu£tvg,?itovTo<; dipogtgav im’ ds-riSog ycu TJ) t Si Aci/ATu,S& T/rav iJpouei3-ibgipipiy. ' , Adpor tam vero H omoloi.da tene bat locumfuum Tydcus> babens in clypeopellem L eonis Set.is hcrrentem^dextera vero facem Gigas Promet heter praferebat. Addo in fuper, nonnullasgentes Aprosin aciem producerefoliras, eorumquerobore &prar&. dioaduerfushoftem vti c 6 nfueuifle.Locuseftex L'acretijquinto,qucmjquiavarieaCritici < jren- tacum integnv.n apppnam ,cum lečtionum vanetatemarginiadfcripta ,proutexoptimisexe n- B plat ibus excufis,aut raanu feripcis compertum habuero, 5 f quas, vel Obertus Giph&nuSj vel D 10 - Apri militti nyfius Lambinus/uppeditarunt. Tentarunt etiam T auros iti moenere helli £ uperit J S »e s fuor funt mittere in hofles £t v ali do Part bi pr a fe mifere Leone s. C um dutlonbus armatisfuifque minifiris fui moderarier his pcjjentjvinclifcfue teneres Nequicqua m quoniam permifta c/de calentes T nrbabantfttn nullo diferimine turmas i * T errificas capitum quatientes vndtcjue criffa? y Nec potcrantequites femituper terma equorum Pedi or a mule ere fr^nis conuertrre in hoftes: - ' J p-it at a Lea iaciebant corporafaltu Vndi]ne-,(J aduorfum venientibus or a prtebanl C. E.t ne c opinantes a ter ge diripiebanr. JDeplexaque dabantin terram vulnere vinilos % Morfibus affiaa validis^atque vngutbtisvncisi Jaitabamque Sues 7 quri > pedibufque terebant A c lat era ac ve n tre s haunbant fubter equorum Cormbus,ad terramq ; minantt mente ruebatm At validis focios c>debantdentibus Apri , Tela infraeta juo ttngentes fanguineftut. Generofius habebat codes; alius. Jn fe frači a /uo ttngentes fanguine tela. Vermisfafjue dabant equttum pedttumojue f uiti te Namtranfuerfa fer os exibant dentis adaflus lumenta.aut pedibus ventos treti a petebant Nequicquam y cjUontam a neruis fuccifa vtderes,- ' ConcidereAtq**e graui terramprojlernere cafu. Sic quos ant e domi domitos fatn ejfe pu tab ant, Hfferucfarc ccrnebant tn reb us agendi s fulneribus jerrore fga^clamorc,tumultte. Nec pot er ant vilam paru m redu cer e e or um. Ntjfagiebat e mm vartum genu s omne fer ar um V t nune fape boues Luctferromalc mali p J) iffugiuntfra fatla ftns curn mu It a de dere. SicfuitiVtfacerent. Verfum illum uarieconcipiuntcodiccs, Vt nune ftpe boues templis ferro male ca f§ ' v Dijfugiunt. Sed lečlio prior rhclior,ra pra?terqua quod boues Lucas diti F.lepha»tes,(fih belloTaretinocS Pytihog e ftoin Lucaniaprimu a popul^Romanouiiv.snnrm PlutaichuSjLiuiiEpiroroallesFlo rus & alii,adftipulatib 9 Plinio & Solino,loquedi e^ ra^iu geaiina magis Luv*etio,q,lupra dixerac " i n de¬ bet). Maocre.Ko^ aque bene. Parc/m prss ic .male. Da&oribus. ferendum. Hos poffsac'. bene. Ex lib.z.ttr. rificas capi tumcjuauen tes numioe_» criftas. Ora paccba: male. Dcpr^aecjue. n on malum. vtnec dene • 3tJf. Vulnere vi— &0S. Vriot-e duo- bus.vtputOt fy u rim % Si ferajere te- ferfra. Eff raiicerc« p.robe . Ejfngiunt.ptf vtnde. curn fata.^« ne. Sinu Luta. lege $optoo~ cn ,f Homer 9 s or / išias* Fxerti den~ I. db.IC.S6, 'i> m.znV. - J - • j o zS Vljfsis Aldrouandi Judeboues Lucas.tar ritocorporejetrot hnpuimauos,belli docuerunt vulnera Eceui Sujferre , MctdlusTegerfenfisin Quirinalibu$. F ur m as belligerasvehit Turn dtjpofitas Indica belina CaHris mohihbm yfuit lnnox pugna diu,percita beftijf* Sluas c urfm vice prapetes Certarunt celeres vincere velites z Jih fed celeres ruunt y A ere s horridulo gutture barriunt; JJoftes or e truci petunt , Et prohofcidibm proxima verberantz gueis nomen vetrn hoc er at , Lucas nojfe bottes plebs auet vrbica: Hos Lucautaprimitus • Vrbi vici a dedit fub duce »obiti. _ Dcniqueconftat fenfus Lucretio, qui veterutn militiam comparatcum pofterioruma?tatU«tJ vfu,nam vtilli primi mortaies Tauris^ Apris^Leonibus in rurmasmilkaresdifpofitisvtebantur>& vt militcshabcbantjficaui infecuti funt, med ioi i fan. euentu £/qp^#C aputg fetiš Ft ter gum afer at, hifptdtfve m ali s Laneincuruat ebur^velillc finpit H ir tam dorfa fram repanda tela At tri tu ajjiduo cacuminantem . Et Carm.j.V.p i.dentisvfum,vt alij,non maledepingir, J velut htjpidus alta S us prope tefpua iacet^claufufj, caeuminat albis Ob ni gr um te Us-.g rauidum ctrcumlatrat ingens T urha Canum^ft forte velit concurrere campo: lile per obieclos vepre s timet^atpue fuperbit V i tenuis fortifg loeo,dumproximus Eia Venator de colle fonetivoK nota magtslri • LažatAM lozp A De Qiudrupcdibus Bifulcis. Lib.L Venator is Vox. B D OppianusXe novbotis trH fcriptor. Laxatam rep.tr at rabiem 3 tam ped ar a cacus F afiidtt fentire far or. . . Hospugnaturi ezacuunt Plucarchotefte in GrylIo. & Euftathius Homeri Schdhaltes muins, 4MMWf# ^ tam periculofum ab ijs eft vultms,vtnullumomt*moremedium veterescognouerint,eratqae vui gmturi . garisopinio eodem modo fe ha bere fulmine afftatos,ac Aprinidentisimpreflbne violatos, vnde fubnineus Apcrfr ftlminei dentes audiunt, Silius Italicusfupra. RichardusJkrtoliaus AiUtna- puiminiu dos libro feptiino. Tum ver o haudaliter fcopulofa Ceranniatrauans i Vt n ant um teliš S us Epirotica fnuit , J:t fremit horrendum > calid&fe effulminat ere* P roti na s ir aram frendens retinacula foluit . Ouidiuslib. lo.Metamorph.vbific Venus. Falmen habent acres in aduncis dentibus A pri* Inuifumj, mihi genusefl. Oppianus Ciiix lib. }.Čyneget. V. 3 8o.ex Xenophonte. %fi cJV ni; Kticrpoio 'pdti? tpcvV cvv avcriv \vToXfaoicn ttot) %d6vu dr pa ftclAmtat Aiyuratv dohippmv tTraaffVTipov ^a/Mueravn? «T«' TOT a,7T ct.vp.ho? tATI? dctpdtaZVO? tpipa, AtTTTm drpo? ih cuSsucjuvovt o? \n\pt/a^cnv odobri Arja rad A a fftpcupndov dviSpa/AZv cudouiv» dpi ^ 5 d’ duToJui zvvicraiv Irri 'irAzvpr? zzartpdiy, tv da, trs o? yo vvcov ■n-iAiattav čudmi? 61Sorti? 4yvta.7rvpffžud{vTa. Sta ptvolo rtravTcu. Latine fic commode reddenrur. < Bjl vero quadam de Apro farna in albo dente Occaltam ineffe ardentem & ignqam vim y Hignum autem bo mini bas ceno cnnflat eius rei Ruando enim magna turba conferca venatorum C um canibus audactbus h umi feram projlrauerini UaHis longis cateruatim damitam, Siquis tune deceruice fublatumpilum tenuem F er a adhuc anhelantis admoueat denti y lllico valde in gyro conuolmtur aduftus pilus: A trg etiam in ipfts canibus faper lat er a vtring fectiS V bi Apri malarum admoti funt ar dente s dentes V e (liria vftulata per pellem extenfa funt . Martialislib, 1 i.epigramm.70. Fulmineo jf um ant is Apri funt dente perempta y fpuantus erat,Calydon y aut Erymanthe tu us, Ecquia ha?cnaturalia illbvtdixi J arma J &aduerfusquommiibetanimaliuminiuriasvaIiduin munimcntum,vt ait Martialis lib. 1 ;j.epigramm.p4. Dente ttmetur Aper , Ideo lapides quofdam polit os & leuigatos affeclat^mbus admotis dentes fuos & mundet Aper>& Lapidibus it acutos reddatfivis hoftilisingruat , vt cum alijs,prodidit Claudius Aelianus, led & alibi . rov &} p Ait. roVTo cpinpo? } Aiycov. lib.6.c, 1 . - . dri^a? Mvzov oSbvra* \ Hb.f.c.tf. A pr um priufquam in aliguem muadit »dentes exacuere ferunt,cuius rei teli imamo Homer us eft cum ait. J 3 Miru ignea natura expe rimentum. acuens album dentem. dentes idos mire miro candore affedosaiunt,vnico id probabitur carmine Hadriani Impera- Albifunt . tons^ni Boryfthenem Equum luum venatoriura tumulo & Epitaphio honorauit, vt feribit Dio Gocceianus 3 aut veiius Ioannes Xiphilinus ex eo verba lune. Borj~ Lib.69.pag, 79 IOjO Vljfsis Aldrouandi Epitapbium pqut Eory~ Hbtniti uit. BoryJlhenes Alanus Cafkreus veredus } P er aquor,(jr patu de s V olare qui folebat , P annonios ne c v Hus Aprosin fequentem y D ente A p er albi c ant i 3 Ati Jus fuitnocere, ' Vel extima faliua Sparfit ab or e caudaml V t Jolet euenire 3 Sed integer inuentd* Inuiolatm artut* Die fua peremptus , Hicfitm ejl in a gr o. Timenda de Timenda fane ac iurepcrhorrefcenda igneoru m horum dentium vulneraPhlegon Trallianus tjuaj vutnt i ncX ccrpti«hiftoricis J qui nonadmanu 3 probat 3 & Juculento veriuStatiusiib.fc.Thebaid.V.Sfo« Non fic dudi or e s gemini gregis hornda T auri Bella mouentitomux medlo Vi at candtda campo PratO. nuli*, V iclorem expečlans i rumpUnt obn xu fnrentes peciorajubdtt amer Vtimnlos } & vuhiera fanat Fulminei Ji c de n te Sue 'Jic bijta, t tur^cs, Praha villofis ineunt complextbm vrji, V is e a dem 0 eni d a, Seuio eurua Crefcentecmte^&finiioinualefcentejcuruabantur magisdentes, vtLeonesvnguibusaugerJj **• Tauris 5 & Ceruiscornua^atare ipfa,grandioraficri vetus perfuafio eft, nec non teftjmonioArifto Celiš & Xenoph< n.isccnfirmarajdeo Statiusfupral3udatcloco//r»^r4«>r-»^/^mhoceftdctein Lib, j. laud, ad Luna?dimidiata? dfigiem incuruatum,appellauit.dixi mulcisadillud Claudiani. • Dalmatia luoos y abruptaj brachia Pindi bparja comam Entomartis agit y tu Gallicacingis Lujlra Leontodame 3 GermanorumJpaludes Eruis^&ji quis tefinfus arundine iiheni , V a JI us Aper nimio dentes curuauerdt auo. l am acuti illi 5 & fortes s vt nihii non rumpantobuium J fcindantque,quarea Sidonio Apoena rc in Carminibus fa pe,& ai ijsjca vocantur,quod ficarum more res quaslibet violent atque com- nunuantjloannts Sauaro erudiu/HmusiDulca collcgit. Hadriani pulehrum carmen. Pece protinm horndus JeroxJ, Or e [pum at AperJemitJ dente 3 V olnens trux o ca los , modo hucgnodo iUuc 3 Dorfo horrentibus hiJJidiJJ fetiš . C alioja ctite y caute duri or e . Etbreuiterinlaudc HcrculisdixeracCiaudianus. —— Lunatisjindeb.it dentibm or nos. .p Deniquefolebantdoinibusiuisvenatqres,autetiam Diane fauodenteshosfulpendere,efatq» p u . id aut nobilitatisaut iviigioms aigumentum.C^ymmacbus./*/^£7 , rT<* riobis plenarnirohorisvale- Ld p.tpigr. tudi nem Jer ar um m d a go teTiaturJjac Ji tur pr ima nuht de vobtsgaudij caufa ejl quod rujiicis ve a* *>X ■ ptattbus Jamtatem iuuatisjt cundus Letttia gradus e it y v e n atu c up ta meruijje y nam vt bonon nu/ni- M:t tempii J num dat ur cornua Jacrare Ceruorum y &apr Vnos dentes limintbus ajfigereuta amicorum cultut de i- jf ( , c ant ur libamenta Jiluarum. 5ci u '.us ad lllud V \tJi\\),Setofi caput hoc A pri Je paltoies & venatoies D;js venatiombus pra?fidibusfuipcndcre folere docct.ipie Bucolicus. Setojicaput hoc Aprigibt Delta jaruus, Et ramo fa Mycon viuacis cornua Ceruu j Si proprtum hoc /*w/.fupplejdcdicac,aut faerat. ^ Ftiibus Au EtcumdentibushJS,quicquiderat indiumentorum venatoriorum,furpendebatur 3 quo , nefieri liidibus Augufti > quiaturo Diana ipfaferarumvenationeabftinerecredebatur, ,c , rt.i.e.i. & lttsPmduriapudIoaiinem£ioda.’umnousmAnthologiam,&egomukisAnuqu 1!:aI: * 01112 t,7 ‘ YSVS At uti valdt Sit a dieti # domi De Quadrapedibus Bifulcis. Lib.L 1031 VSVS IN CONVIVIIS; & luxus. B c 'l t> NCREDIBILIS fanenccferendusprifcorumIuxus cirea hunc quadrupe- dem,nam & tam fepe,varie,magna copia,eo vefcebantur Gratci Latinique,vt fi- dem fuperenc ea qua? iam fum dičiurus. Primum de condimentis varijsfufe Ca?- lius Apicius.in re Culinaria,& eius fimia B. PJatina.nonnihilobiter C.Plinius>v- bi de Myito. Succorurn naturapracipuam admirationem habet in myrto ,quando e x vna ommum^olei vinipue bina genera fmntgtcm Myrtidanum,vt diximus,&alius no [us bacca fuit antiquos , antequam piper reperiretur , ilhus obtinens vicetn 3 quodam etiam genercfi cbfonij nomine inde trafie>quod etiam nune Myrtarum vocatur i eademque origine Apr or um fapor c b- mendatur^plerumpue adintinctus additis Myrtis. indeque intelligenda funt ea apud Varronem li¬ bro quarto lingute Latina:. MUrtaium a Myrto,quodealarge fartuminteHinum craffum . verba^. funt Aelij Spartiani .huius voluptates ah ijs>qui vitamipfiusferipferunt,multa referunturequidem non in farne s fed aliquatenus diffluentesjiam tetrapharmacumfeu potius pentetrapharmacum } quo femperpojlea A dri anus eftvfusjpfe reperife diciturfoc e si [umen >F afianum>pauonem^per nam cru Slulanam , & Aprugnam , de quo genere cibi altter refert Martus Maximus, non pentepharmacum , fed tetrapharmacum appedans.d\\xtxC\{Ximix poftremorum verborum eft lee&auimus otouts\ Ponere A pr um nobis fic & arena [olet. P on at ur tibi nullus Aper pofttalia fatta: Aut tu pon ari s j e u Charidemus, A pr o.' I : requentiffimus lile in hac lautitia,aliquotIoca adfcripfi. lib.j.epigf.?^ Dum non vis leporem ftum non vis carpere nulium Et plustfuam patri , N aut a,p ar e is Apr o. Libri eiufdenl epigramm.49. Putidus eftjotiesft miki ponis Apr um* Lt codem poftea libro epigramm.74. 'N ec Mutlus^nec te deleči at , Baticejurdus, Ncc Lcpus eft vnquammec tibi gr at us Aper, Lib.7.epigramm.ip.GIandulascommendat. Ter po [cit Apri glandulas y quater lumbum. Eiufdem libri epigramip. 58.vulgarem cibum elTe infinuat, Non canatfiue Apro>noBergT ite£acilianUs* Libro eodemepigramm.77.Iautos cibosenumerans. S urnen> A pr um, Lepores y Boletos, Oftrea,Mu!los,\ Ltlib,8,eplgramm.2 2. - / mmtas ad Apr um, ponis mihifialliceftorcum * Lib, / . lib.l.CA. hb.ij.c 29. Myrto epa-* dilur. M ur tar um. In A elio Ve¬ ro. f Pent!pba>' - macum. V ari a le SI to inSpartiano Aprugnum - Ponere. ver imm conui- sta/e. triAfUtute, loj? yiyfsis Aldrouandi 'Aufiercibot putrefacit. Cihus Pale - fir it ar um. . * 0 . Ct^V'i o- čz) p 0? • Cafirati At pri mthorcs. Lib.^.epigramm. 1 j.argure. Apr um aniat,& M ullos 3 & fumen,&ojlrcd . Lib. 12 .ep igram m. r 8 .par j o mn ino (en ten ti a. Canat Bot etos,Oftr e a,S ume ti) A pr um. Libri eiufdemepigramm.48.infanum iuxum taxat. Boletos 3 & Aprnm-fitanquam 'viha pon is. Horatius meminir lib. 2.Satyr. z f Pr.sferne s Aufri coquite horum pbfonia 3 quamuis Putet Aperjihombufg recens. ArhJeta?&Pa 3 e(hjr£,nonalio tihi genere padi, quod is&folidusmaximeefiet,& firmiifimam conft[tutionemfacitjHieronyn\usMercurialJSob(eruauit,&nosfuprainPorco.. Martiaiislibro ter tio epigramm oduagefimo. Partitur AprigUndulas Vale Pl rit is. Lautiflimas ex Apro Cupedias Siculi laae,bant,quibus upjSapog Afhedorus dicitur,vr JEfchy lusin fabula,cuiPhorcidesnomen pofuir;,per!jtque Cleomerres Regienfis 3 vterquediuin Sici* Jia verfatu$ J teftantur.& Antipjfian^s in Cyclope. rpdyog uBi/ 3 urtič,cu% oupavja, zpjog rofy/iccg,Kct 7 rpo<; izrofiagpg bvao/Mzg. Hirc m per/iluas errans,capracaleslis, /C y ief Fxcifns >aper c a sir at m,S m integer. Qua?gula’diuerfitareaeoquisexhiberetur,inj:crreturq; AperconuiuiiSjnemo fuauiusmcbuP ve Claudianorneoexprefiit ; aiiush2ecfunt.Iib.2.in Eutrop. Mergitur,&pingui fufpirat r obor s mole s, „ More Suis,dapibus qua tam deuotafut ur is Turpe gemit,quoties H ojhis mucrone corufcp Amatur,cingpitj { finusfecurng, volu tat, •a. fhpasfgat verubus partts,qua \frujla talenti % Mandel aqifa 3 qu4nto£ entem distendat Echinol Flagrat opus srebro pulfatus pcrslrepit ittu , Ccntexit,varius pene.tr a* Galce d on 4 nidor . y iliffima pars Apri cenfcbantur clunes.i nuenalis cum (lomacho Satyr. 5.1'n fine« Špes bene canandi vos de cipi t, ecce dabit tam Semeftm Leporem , atque ali q Ul d de clumbus Apri , Advos iam veniet r/iinor altilA. Necah at in Hune ipfi coqui in culirta necabant, viuum eo perdučlum, quo illud Martialis, pertin^re vulc culina. LipfiuSjlib, i.epigramm. 50, Mattabis & vem as apr os. . Ncc minus ab ijfdem cocis inculina fcindebatur 3 &erat pra?ter cocum, qui edulia in finda lcin deret perite cultello circumdudo 3 didus Petronio C ar pas A uuenali C h ir o mm on Bručlor, alijsabovocabuIo,vtlibroquinto Antiquitatum Romanarum ]fufe ) vtputo. > o(tendi:incul>naau- tem Carpus illc Aprum diflecabat,in pergula inferebat menla?. Vetus Scholiafies Iuuenid isa Satyr.11.Verf.139. Sed ne c slruilor erit, cui ere dere debeat omnis Pergula,difcipuh Trjphen doclorts,apudquem Sumi ne cum magno Lepus,arque Aper,& PpgarguSj Et Scjtbis volu ere s , & F^nicopterus ingens 3 Ft Gatulus Oryx,hebctilautijjimaferro Gadi tur,Ar tota fonat vime a cana fuburra , Necfrujlum V apr e a fubducere>nec lat us afra Nouit auis noji er ttrunculus. _ . Sed iam ineredibilia narro. folidos Apros menfisillaros, & veltrti naufeabundoscibos ‘* 2 *J I * L * amotos,vtmelioribuslocusefiet.Plauius Vopifcus in Aureliano,adfinem. Vebementtjjime e^e etat us eft P Pagone 3 qui vfque e o multum eomedit vt vno die ant e menfam c tus ,aprum tum paues ,vtruecern & porcellurn comederetfiberet autem, infundtbulo appofito,plus ona • Scholiaftes luuenalis ad Satyr. 1. V, 141 .apudantiquos mumfcentia videbatur appsratiorfnn con *{*[o Aper integer futfet adbibitus.\\>ie Satyricus. Nuli us iam p ar aftus critfed puisferat ifas ^ T)itlerftat obfoniorum* A fiat timi El;xum t Clunes pars deterior. Car pasi % O H Tergula.re 3 pofitoriu c*- borum. S ebola fciJJ$ rum, Apri integri E De Quadrupcdibus Bifulck. Lib.L 1033 Lttxstri e fevde st f xanta e st gulagu* fibi lotos Penil Apr os anftval propter conuima nat tim ? Tam infaniencis'Iuxus dect ih tionem profequutiiurpalfim autores, /nuentorem prod it C Pii- niushisvcrbls folidum Apnim Romanomtm primus tn epulis appofuit P. Ser mlin s Rut t lin 1 -.pater e- ius Rulli } qui Ciceronis confnl.it n levem agrariam promulgauit »tam propinqua or igo nune quotidian& ret e sl, f koc annales not ar mn h -mm fcthcet ad emendationem morum^uibus notataq« idem csna, Jed in principto bin: terrdtqetepanter mandantur Apri. Nec vnumtarutn Aprum/ed duos,fed tre s, vna časna apporkBant, vt vir o- verba Piinij *bunde probant. fed leoia funt base, pr* ijsqua? fe- quuntur,nam cum fnmantesiricliuiu folerenteos !nfcrre,&nelcireturhoracertac*na? > tototcm- porepomeridiano affabanr/er bora c*na?etoftu & veru Aperefletcalidus. Plutarchus. Expofuit amnottro Inmphia P bila ds Amphtfenfs medica s fuiffe fe id temperi s AlexandrUcaufa fiudiorii , atitfuod cenfuetude c um vtto cx c opni s regqs inter ceder et»imp c Ifu m fe iuuenem ab illo,vt j}tedo v em dr dppantum etena vnius coniemplantur^ inducias i(pitur in culin trn, vt inter muha aha vit'n ofto apros a(Jari »namer um fe mir at um fdjfe conuinaruKi» tli rifife cocam»ac dt.nfe, non efe jrcquentes eonuiutts fedcirca duodeci r n,vKHmqXodque f reuhtmpomndum m vigore y q >ii moment o djioref at t etenimfiert poJfe^eueJHgio centre it Antoniu < velit-pel patthp‘>št»vel f>rte trudne at tempi s pretilo pofcendo.velfermbm alicfuo illatn,v : le non vtt .1 huj sit, f d mu h - par and.*, funt c ten te f f Uidem ctffi- ciie conietttt tempu s e si. Ift.t etfi gr hoc.e(i milkiildadtm. u'o:\ s UluUrcs >r euiintrun.*MA i.iroin te -trd c,i.anne dulcior e J ?fruftus apud te e v bubah pecoreavnde attes »afeuntur^itam ex apib as ejttttad v tl" ■ : : tu «} uearijsoptts faciunt^drnunipluris nune tu e mila tllic nat os verrei lan io vtn dl s ^att a v h s / -• celUrio Seius?quiminuscgo,inquit »loK.mtiH dcpr«u.irt'$.& /?c oornger.di'. ‘PW* \Partes mi¬ nut vtt it s. Mibfiiur do J ni Apni. Ir.titncHt iirvtdius. F Evsaz\!ej H lih. čire a glade tih $.c> I. In paiinis, Dimidiatus Aper. Lap.sf. V J ib .3»f.I Vfut anti- i^UUi. Sanguis A- P ri - tio.i i . r« j 8* 'ib .3 f. 3 . H :i n n ib i/ij ‘tr-ttjgema. bron ti ni va rta lečiio. 1 Dciad./i.l \.uuo non co enit cum _* tronttnv • 1034 Vlyfsis Aldrou.andi n illius gencns^velvt inter tila captus vider ipojjetrvelvti illis dam n a int uli(Je >vt do&or meus Iudus Lipliusin Poliorcecis icriplitjiuuenalislocum fupraattulijin varijs cdubjSjvbide ofFa>Horatij ad dendus lib. 2 . 8 atyr, 8 ilatmi in limine, Imprimis Lucanus Aper leuifuit A ti sir o Captus^vt aiebat cana patcr,acria circtim ’ Rapiila,lactucx j ra.dices- } qualialaJjum Peruellunt siomachum^tcer^ lec,fecula Coa. Ingrandforibusautem patinisTilaci Aprbfuprain Caraui Macedonisdeliciofisepulis,&inter Romanos Horatiusiib, 2 .Satyr- 4 . Nec fatis e H čara pifces auertere menfa , lgndrum p m bas tjt tu s apnu s , (jr cjuibus a (Ji s Languidus in cubitum iam fe c on mu a reponet . Vmber jr lltgna nutrttus gUndejotundas Curuet Aper lance s čarnem vitantis mer tem* Nam laureus malus eji, Hinc corruptifsimis moribuslaudes mereri videri volebanr TibcriusPrinccps, dum dimidia- tum Aprum apponerer.verfca 8 ue toni j funt. cenfutt Annonamrnactllijenatus ar bitno, quotanni* ternperandam 3 dato adiltbus negotio popin al H l 'g»»t pn,fugerant,{cd optike P^itJoms a utore m non Romu m Jed av 1 ^ arc ? lt / u,n L,luus ^P«ie qmdcm venationis, fed nator fait P/n/cpeme nes t iKC vila ti me n ^ or>cm -> & Pbilopemenem ConiucationisPrhicipcSj & ve- J a tamcn ^pr or um eo iocr mentio efl. v. mora- A Quadrupedibus Bifulcis. Lib.L M O R A L I A. 1035 AN C etiam Aprina*natura partemaccommodabimusad humana; vita? focie- latern fančte colendam, ea enim ferarum, & vel maxime Aprorum condiVio eft, in fuigenerisfobolem nonla?uire. VetusScholiaftes luuenalisaclSatyr. quinta» deci ma V c r 1. centduno qu nquagdimo nono. nec ferpens ferpentem comedit^nec fera fui gemns firam.Vdrro.Canis camnamnonejlptec Aper a faa gente perimi* ? A V G V R I a: ...: I C V T1 Albam longam domeftica: Suis omine &augui%o conditam fuprao- ftendhkabicMediolanumaferi SuisprčdagioconditamoftendamdicetMarcus Cato in Originibusautoremeiusfadat Medim patentom Infubrum Principom . Hanc mak in Aquitania locat Srephanus Byzantinus 1 ibelk)de Vrbibt s,peitiSih Germania Ptoloma?usconftituir,cum/itad Alpium radicesinGallia Togata, vt cx multisdocui in Hetruria Regali libro quartocapkehouagditnoquarco,& vi- deantur Flauius Vopifcus in Carino in liminc,Chronica Baffiana,Carblusa Bafilica Petri Epi. fcopus Noaricnlis, Galuanus a Flamma MS.in Bibliotheca Ambrofiana, 1 riilanus Caluus MS. obidem,& Paiilum Morigeam ordinis Iefuatorum,vt vcteresomirta?T!,MarcclloPlutarchum,Po iybium lib. 2 .pag. i 2 2 .Ammianumlib.i j.infinejTackumjSrrabonenijPlmiu^Gottefredum, Viterbicnkm in Chronico,& alios. AutorcsThufci tumprarclaip vrbis.luo Carnotenfis MS.A/t-. 'Ii elan um ad Alpesfundauere T hufcifialh ijs expnljis,perfecere pac ex pagis iujlam vrbem reddidere arjgurium nomen dedit>quod, dum jundamcntaiacerentur , Su t la* at us imemtts diettuf, Ifidonis 1 tlpalenfis. vocafum 'M ediolanum ab e o quod ihi S us ta medic lanea perbibetur inmnta. E t S ;jc u u H u wcuj hunc laneum., fiue Aprum, ad moreš marifuetos & ciuiks incolarum moreš tranfducen- Slss 2 dum AMediolani ortus . Stephani er* ror,& Pio/o mat. jp4£.3or. Part 9-p&g- 231. In Cofmo grapbia. Reiičius in Piefruriatu bibliotbeca ntea. hb. sa.c-i. Sus lanea, C/audi anus tom&us. Emblem.2. Herric’ tor- refiuu dum reor,vtpro fetišfcilicethorridis Janam molem geftaritautores non vulgatL Claudian,Nu’- pc, Honor, Centtnuofublme volans adtnauiaGallis C ondi ta lanigens 3 ouis eftentamu pellem Peruenit. Locus cft corrupius, v t cx didis apparet>& ex Iuftinolib. 2o.in fine,& Alciato corrige, ■“ Sublime •volans admama Gallis Conditajangera Suis oftentantia pellem f Sidon. Apoiiinar.lib. 7. Epiii 17. Et qualanigero de Sue nomen balet . Erricus Monachus bb* y.de vita S.Germani. Vltetiora petens claram deferturin vrbem > £>uam Mediolanumfer tar dixijje ve t uši as 3 Farna ferit^quamquam farna non creditur omni, fuondam inteftims flagrans quod Gallia bellis > Expulerit proprios violento Marte colonos Sedibus a proprijs 3 Latio e)ni forte coačli 3 H anc conftruxerunt c o Hat is sliptbus vrbem; Dicentes Medto fach de nomine lanam, JJuod c um prim a nouisflraerent fundamina muris 3 LaneaSus medi a per hibe tur p ar te rt per ta. Verfus feptimus corruptuseft fbrteellet. H anc conftruxerunt collatis liirpibus •vrbe. Aut aliquid/jrni]efupponenduui J wr/^autaliud.tuledorvidens."' H S T O R I c a; r E C hocnonreferam.fuit Hadrianus Auguftuscvr 0 ^tpiT»vS#P^’^ ; ^£ /o?, ?! f nfn/u.iy*v rroTt avv/aiq,7rAny)jxct3-i^eiv , Verba funt Dionis Cocceianb adeoag 1 in venatiombus ,vt A pr um quantumhbet maximum v no iclu c oficer et AJiud c:< dem adduccndum pari argumente,aur fane ex eius fragmentis apud Ioancnu philinum’. dppijtotAtv oe «5V Iq t»i/ Trpoetpnulvuv N/oj/3/v o Ži/3npoc, intuyp ’* ivTri CL Ti yup htTOtvlv opiuriirctt; ya.Ta.0a.Aeiv dv tov vr&pco/uivov i&j t« iavTK ^ -z / r\ \ c % _ r\ . / ' / * \* * r\ x r\tJTCt)V % jno , 0 VTeL,f/,o&i$ oi V7ro t&ofaavfpctTJcoTtov 'i^J 1 (] :its ^r ro lh J ! illoria. fusfibifaet it 3 bofiem fuum i virumque amphjjimum in fcruitutcm redtgetjn is qui Jommum^ j.i^ Jnterpres Dicnis nota~ tus. Rrgis S c otia mors. Error fevip- toris GaSici jap. 181. dofiis potts DeQuaclrapedibusBifulcis. Lib.L <1037 A partper eft 3 adconduionemexcelfamft? magnas opus euebetur .parilo poft.dtSt iSti o/SctaiXtvUc/ri crua- ypovg mtypctv dvr£>,y\ avrbg t&bpevgrev * vvr,ya>K ty&obgSpvarovg artXX.byagSur/umre/pvvct%Hftrex HoTJes vi n •vider e vifus fuerpit allatos fibi (dive stres A pr os/vel quod e os ipfe verando ceperitfoTtes potentes,pro bit. conjfettoram Aprorum r at ione/vir, etos cclhg et. irfigrnseftlocus Artemidori Daldiani,qucm adpo hb.z.c. j j. liani. crvaypog 3 v tre v n %£• yeifsuia (Slcucv o v.uct.vei^tlc oStvccnvS TrAicvenv^ifftrclc Sizc/ftouivcigSft ty- 3 -pqv Svvarcv d./za. ifftj fi.cuovctyvdjuova cpuvri /cuotpa 7 rdXXdzig zt^prfzivov, ytapyoig Si d^cpictv , Sidro Avtfcuvt&curet ^vrd, , i(ftirS)yctfxovvri , cvrt tvvvv, cvrt foieati!trnyweuz* trttpWwnr. bvSiv Sl ■S ciVjU.oc nftf jdpU. zazcfyXov, aM ’bvvivpiuTtrcueig 17riS$i%iv tog <čTQ'%dxig irnpnaa, igij 7 rpozctX&ncu ra$>Qt , r&j €tzcrcogyvvcuza. aw peturniotiraydp Xtyovrzi tu zetroo- q>ipei;,r^cLfTOjict 7 rpoquin Ur prouocatur boe animal/Ur merito vxorem[gmfcat> [c enim decuntur ,qua ad libidinem funtprocliues Jed Ur Apnnum Menander ;nfdix aixit-\ocX\ non Infelicitas. čile lanumdočL dt prehenderunt, & Nicolao Rigaltio autore corriguidus lic • evru>ydp \tyonaj. Artemido V cuzuroKppeigjzdf rv zd.7rp0g.ro cuSolfpv petv ctvSpog cpaal.Urper no-nen Aper,gcnitalevirtdicunt.£&<&£Vt\ ■ Saidus.zctTrpog t oaLSoiov t« dvSpbg. Apergenitale viri } vt d icunt fubarejabtre [urirejpto libidi n ari 3 ru i(a Aprire cric in Veneremruere .ddumpto vocabulo a Natura illius qaadrupedis, qui vaide pro jLprirt. nuseftin coituilbJdinofus. PhiloKeni gloflfa’ zarrpcbpruno .Rurfus Artemidorus.*#)*« / 2 tcua> hbA.c.jS. y^irpci^icty}fjj devfx@>MrcCiifffjSv.oavfjc(SavXivr clJopcUhc, tuvrole (ts-ro^optvavaiv d.vB-pco 7 rouc, dg diyo!sqg. r ir ■ r 1 r ■ * tvuntas . F alfa m jomnta ventrts exhtbet farana . c FABVLd:. ET MYTHOLOGICA. N N V M E R JE circa hunc quadrnpedem funt fabula primum Piceus apud O- p iceus ;, 3 4. uidium in Metarrorphob m Aprum mutatur. deindc Adomdem, natu ex Myrrha prum. arbore Veneriadeo dileitum, Aper interemiz , quare odium illius dcx adeo ma- gnum in genus iliud creuit, vt tempii tu« adicučarnem porcinam tagentesaiceat dixifupra. Vide Feftuminvigv7rarH ervog diap&ctptivcu. fi veroetiam fabulola /j/, >j4 ^ iicet huc adferre 3 feitur Adonisinrertečtus a Sue.h^c late exquiiit omnia fauificia Adcnidi exhi- c s. bita,& concludit Mgragenes vnum eundernque efle Adonidem & Bacchum,quanquam fi ortum 1 demch Eac vtriufqj liceatintueri diuerfos reperieraus 5 nam BacchusSeiiielesex louefilius,Adonis vero Cy- c ^°- nirie Regis 3 cum totaantiqqitate Claudius Aelianusin Naturali hiftoria.& in Elym^a quidcum „ c , 6 regione eius templum faifie a manfuetis Leon’bus cuftoditum^ui cibum oblatu capcrent a con- D uiuisaduenis,decentciquc > &fincvlIo damnodifcederent. fabulam vero narratSeruiusMaurus j-y Honoratus . in Cypro injulartgnauit Cy mr as Jiiiarn habens Myrrbam nomine^ua Soliš ir a in anio- 44 £,J 0 , * rem inciditpatris^curn quo atam mtntTlerio nutricis concubutt^namj nutrix My*rhkocTCinyras incitatusiibidine.pollicitus eft^eupiem detnde vider e vultus puel lajujjit lumen inferrijvifamd fUtamperfequt curngladio csfjit/vt interficeret, quagrautda de patre , aufugit infiluas ,ibij ( mu tat a eftin ar bore m n ornim s fuifcd tnfantem conctptumm corttce retwu>t^ Ur poslmodum dente A pri exci('um emifit tn lucem 3 qui a nymphis educatus-, Adonis cognomlnatus cft> ^P er °^- 1 r quem quia Venus amauit 3 M ar s in Aprum transfiguratusjccidtt/juem multi commiferatione Vene ^ 7 ris in rofrn comuerfitm dtcunu Aliter deinde eandem fabulam rdm,ied parum rekrc^dummodo tn * in pra^fens ab Apro peremptum conftct.aliametiam fabulam de eodcin AdonideUr Melona?*'*, ^ j e?Io*. * quamvide.pauloaliteridem \\\tU2AX‘XX..percuj[a- ) vtquidamvolunt,apatrisgladto/vtquidaw,u.b peg 4 ft ■Apro,pasuHlum edidittftiem educatum Nympha A donim appellauerunt hunc Venus veben Čtifjime Irb.g.Ac dtlexit i Urcum tra M ar tis ab Aproeftet occifus-fangumem eius vir t u in fiorem,qui mnquam vemo . Seeutidtcitur^diffznik a fe ipfo Scruius>non modo abaljs^nameuui antea diaiikt JVlartem in A- ^diaftot* prum 103 S Vljfsis Aldrouandi Aper vinSi ldyU.il F prum conuerfjrn iflteremifle Adonidem.hie tantutn ab Apro volente Marte id fadum teftatur, Veneri lun - & noa in rofam ei mutatam, fed in alium florem, vulr. Vb:cumque autem Veneri araautimago & as \ t erat,ibi iunclis facris colebatur,Adonis 3 obferuaui in Mythologia meanuperanteannos nouem- e ^ lta ' ca P* 2 *.qu* naneftad manam,fed ex S.cruio id conilat. Firbius ejinumenceniunBum Dia - n&iVtmatri dcum At tis , Minem." Erichthonmspenen Adonis. fed ad Apriiinjeiusoccifcrem, re- deo.Hu.nc Venusiigari,& -ad-leadduci precepit,narrat.Theocritus Aediiio 30. Tlattctv SpauovnfvAav, )? rptt%Ktt. A ScoviSi ttot/zov vpaumv. * -v~ " folamvero Suumncnvoluit čemer e \ Oblediationcm jan^uam v at es poji rjuam Suis mdgine forma Mars validos dentcs babe us, m ort?forum te lam emitttns ' Zelo furensjuoluit 4donidiinteritxmtexere. ~ LaBuca efus Phanoclis vetu (bili mi poetis epigramma habes apud Pkitarchum. Nicander Colophonius 111 Gloflis refert Adonidem lactucam comedide,& mos ab Aprofuiffe interemptum , Sc ideo in la- dacis morcuum VeimsabfeonditjEubnJusin Aftytis,quodaCallimachoetiam prodituriiefMa- tio eiEquod laduca frigidne fit natura?,& ideo Apro inuifa,quicalidi fanguinis,& in libidine pro* ni eft,quare IbycusPythagoricus vocauitladueam Eunuchum , quod a Venere fcilicetauertat, Amphis etiam comici antiquiflimi verfusin /^^ideftfacuo Atheimisponitlib. 2.Plurafabu- la? iliius arcanis fignifrcationibus Paufaniasin Ba*ocfcisiS<;holiaftes Tbeocriti, Luciahus in Spil* 1 < * » Dea fuppcditabunt. q«id fabularumin Apro Mčleagri vanumeflet repetere, qui volct ea, ade^t PA de Agri Onidi j Mc-tamorphofiii, Homerum libro primo lliadis,& interpretes, Natalem Comitem in 1 f Aoir, tboiogia.VctnsScholiaiies Iuuenalisad Šatyratn cpamtdm.Propter C alydonium ApmmptF ' 71 irit ta Diana,(juod contempt a ejfet ab o e ne o infacrificijs,agris fuis immiferat ,qucm Meleager fdV s 0C Z « cuinGeographisStrabo* Martiai. 5 pedacul.cpi- MtenaltU). grammate vigdimofeptimo. Ar c as M anali um n on umuiffet Apr um. A Tegea etiam vrbe Areadia?,Tpg^«f.Ouid.Epift.Deian« t ? g a us. V tT e gam Aper C uprtfji ftro Ery m ant ho Incubat . _ Hune deferibam ex Ouidio^ui verfus fuauiffimi rede in fine huius tra&atasponentur ? ninilfi¬ nim magisexprmnt iiumspecorisnaturam,ita ergoille, Ub.% MAi Mi/it A pr um , puanto matom herbida T auros morpb. N on habent Epirm^fed habent Sicula aru a minores. Magnitna 7, Sarinu trt e dr tgne micant oculi, riget hornda cerutx i Ceru • x Etfetadenjis f mile s hajltlibm hotrent, Stani r^velutvallurngvelut alta haUtilia fetat , ^ Eerutda c um raucolatos Ttridore per armos Spuma. Spuma flutt.dentes acjuamurdentibm Indis > Dentes. Eulmen ab ore venit frondes afflatibmardent* < . Eulmen. * Nilaliudjquam vitiorum fugam,virtutifqueamplexum vetufiasvoluit per bruca iita mrentia domita,vnde Andreas AJciatus Emblemate 1 ^pfurorem dr rabtemvirtuti ccq&c dcbei e,ex hac yj^- a p om i tabui* uetensambege, aiTeruit. quodcopiofe Heracl idcsPonticus m Aicgorijs iioiiic]iciscxe. ta. quiiur i &pariaornninorndiuinisillisL3ČiaiitijFirmianiinftitutionibu5,n\cn& E- Apu|eius,qiii Uh t.e o. coniulantur.Abifiisa d Atfopicasmigremus fabulas,exAnianofcnpcoreGieeo e ulfeimusHer- hb<\.F/nd. nuinus fabulam de A pri a ur e bis abjiifi* ab ruJHco ob fe^etes violatas >ar ea lupi a in ^ue i tiara efi Aiia lu, habet .dum in eri Afintts Uridebat Aprtim alie indignatusJrt n debat ,malum cjutdem tgnaujji fueras merit us,Jed etiam ftu panafutras dt^nus^tamen ego mdignus^cjftt a te psnai j'mnam,\s\^ Jgnaitea con me nuuiabula dgnauiarn per fccontemptu tutam. Gabriel Faernus Fab. a ® 7 * Ete rit e 1 retufos arbore ncacuens Aper hatagebat^atpuc bunc for te prateriens via Vulpes rogauit ,cur fine v!la pr dip Necejjitate acuere dentes tenderet, Namab< re egoanqmt illcfic facio.obone, Nam cum ingruit periculum>fr aduerfariuit, Ad fan^uims vitaf dtfenmen vocat , H and fane acuere tu m vacat dentes miki. ltaque ottj->fr fecurttatis tempore Arma apparojrtngenda cum vfm venerit, t aratus animo conira intqna cafuum Aut vincet tila,aut fortius cer te feret. temptui MEDIC A. / E DIC A S obferuationesex Sue fupra executus fum, & plenius ex ueteru m de- creto VlncentiusBellouacenfis,pauailareftanthicattexenda:atqueeaquidem- hb.ig. c.pa. cx unico Plmio,uel quia primus ille Medicinam Latineioqni fecic } uel quia folus exilliusfciennemy(tisapudme ficergo \\\e.lumborumdolores^ejuacumijuealta ijb rS.c /3 molit re opus ft > l/ rji n o a (Upe perjricare eonuerut^cinerem A prt ni aut Smili fimi mue- Q-nu fimi. ter ati) ajpergi potiomvim. locum tranlpoiitum efie uidit lacobus Dalechampius, e Unij locus & inordinem redegit, led totumeapur non exicnbo. PJiniuseodem capitepauiopoft, lienem (e tranjpojjtus . dat fel Apn vel Sunpotum^velcerumicornus eius in aceto.Scd tufuis ,tlibi 3 eodem iilo libro. Vefca p e p calculorumj cruciatibu,s auxiltatur vrtna Apri.fr ipfa vejica pro cibo fum p! a pffuacius ji prrius fi Cap.i y. mo maceretur vtrumgJ vejicam ehxam mandt oponet, fr a muhere f amina Suis 3 tnueniuntur fr in Vrtna, tecinonbus eorurn la pilit ,aut dur it te lap;lh sfimilcs^canctidi ficut m vulkan Suerfuibus contritis at- q a e potiš m vim.pelli calculos atuntapfi Apr o tam gr aut s fua vrtna efi 3 vt nifiege A a fuga non f fji- etat,v,d vt deutntfus oppnmatur.exurulla tradunt m.Paucis interiedi s.Verendorttm carbunculis Q ere ! : rum. etre bruni A prijel Suts^fanguiff Paulo poft. V rin&incontinenttam cohibetvefica apnnafi a (Ja rna Sanguts. dat ar.J nguUrum /.pri vt,l Suff ttuis poltoni injjterfttsgvefca f amina Sttis combujlaac pota.bodcai Vejica. rurfus 1040 Vlyfsis Aldrouandi Ca . T7* 4 F ih :ss. rurfus libro. Uydropiclsdm:ilUtur vefica Apri paulatim d at a in potus,e§cdcitts,pua inaruerit cum vefica fua . interiečris ^\xc\s.litxatis rjtcens jimum kprinum vel $uilium> Ver ris (puma reccnscum aceto. uaniffima uide illoipfo librocapite quarto, quenon exfa;bo.&friuoIumeapermqui;,qu{! & fcribenti laboriofa^nec legenti iucunda. Ml L E C T O 2^. JE C qualiacumqne vltimis hrequinquebiftorijs exornand?s, in obfequium optinn Sc natus, memoriam clarilfimi Viyffis, gratiaro llluftriflhna?familia: Aldrouandm,gb>- riamnobiliffimse Academi^Bononienfis^adparaiib fi non vt debuijcertc vtpotubme- liora tibt exhibirurus>{i Biblšotheca mea in Hetruria non htdifkt, fruftraiam totoanno vertente fperata,dumbenigniflimiPrincipispropenv@i'v. oppian. German. Vifent. M»fcouit. Auvverocbfen. Bon afus. Cap. IV. y Gr*e.fim’avel Camelopard?. Aethtop. Nabis. Aegypt.Anabula. Camelus. Cap.XXXlV. H ebr.G amal.C hald.garnela. Arab.gemal.Perf.Sche- tor.Sarac.Shymel. I tal.Camelo.H tf.Camello.Gall. Chameau.Germ.Ramelthier. lUpr.Vtttlblud . An- gl.Camel. Capra. Cap. IX. Grac.dli^ ) ,xd.'7rpoe.Hebr.Car.Cretenfxu,paLvu).Chald. Lza. Arab. Shaah. Perfic.buz. Arab. V alga. Jiacz.Sarac.Aufe. Germ.gtijf. Belg.gett. Angl. gote.Scot.gaite. lllyr.co\a. Gall.Chteure. H far). C apr a.I tal. c apra. Ca* a Index Vogum variarum. t Caprea^ Cap. atVI. Gr sc. bopzoe.Hcbr. Bikerah. lllyr.Sarna. HifJ.Zorli- to.Hauarr.Cabron\illo. Germ. Reeh. Ital.Caurio - It. Gall.CheurcuL Angl.Roo. Scot.Rca.Arab.Ga- \d. Cerna. Cap. XXVII. Ital.cerua. H i/f.ciorua. Gall.biche.G erm.binden, Po v Ion. Lan J. Angl.hynd.Scot.de a. Ceiuus. ibid. Grac.lRupoe. Lacan./ 2 ipzioc.CreteK.d vocegracd. Varre. /talijo por c o ca sir ato. Gall.porc chajlre. German. Bar g. Angl. Gelditfovv. Heluet.galts. Londin.Ba - rovvhogge. Scct. Libbit fovve. Mofco. Cap. XX. G rac.pcotrzoe. Arah. Mifch. grae.vulg.abonafu. Ital. 24 ufc hto. Gali. Mufigue. Lhjp. M ufci.Angl. Muske. J llyr.piz.mo. Belg. Mofcelltaet. Gtrman.bifiem-H e* br.Bofern. Ouis. Cap. VIII?' Damavulgaris. Cap. X VIII. G rac.V alga platagoni. Hi (p.gam o cofifia.Germ.dami cin. Gall.daine. Ital.Damo. Angl.Fellovvdeare. PolonJanij,Arabic.Algazel. Creten.dypiya.Scot . Hayne. Dorcas. Cap. XI. Hebr.Zebi.Grac dtyayp,oe. J tal. camo\zd. H ijjan.ca pramontes Ang.FVildegoot.Germ.gembs.gambs. Polon dryl;a- Koza. Scot. Z V tldgc at. Bohe m. K ory~ iansky Koslyk . . . Dromas, Cap. XXXIV. C rac.dpoy.di;. Hebr.Kirharot.bikra. C hald.Hogenain Arab.KRdanuuan.Ttal.Dronjeduria.Galldrome- clatre f Angl.Sutftyhecamel. Scot. Dromedanx. 9 Ft 7ov 'Gall.Brebis. Hijfan.Oucia. German. r ia d' He luet.Mae c herlin'dduen,einouvv.Heb. DZ T f°" ec &' c ^ J dd. A na. Arab.Gcnas. Perfi.Go« A„ ,f a r raC ' G * name ' Bel S'Schaep. Scot.Hetrth, g • chccpe. lllyr.0vveze. M a da gafc. Agar ono. P y§^gus. Cap. XV. ^‘^^P^^rptrzkoh/. H etra i Porca. Cap. XXXVII. J Iieh tricTr afj ' Gr ' tC ' '' voxt P°s- Hebr.Reem. Cha/d.Karas,Kardsh. fia .Areha r . Ind.Saudabenamcth. Aethiop.Rhig es. Latm.bos Aethiopicus ejl^non Aegyptius, Cap, XXXVI. c -?“£-X°‘Po;.Kd7rpo;.ypoy?oc.S-UTHi;.Hebr‘ChA* t. C bral. c ha/ira. Arab. Kantfir. Pcrfi.Maranbucft* td.porco. Septuag.de. Florent. Ciacco. Galijo?' cau. Hifpan.Puerco. German.Sc/svvyn. Creteftfi Index Vocum variarum. užfiv . Perf.vulg. Marcu. Angl.poro hogge.Scot. Sv vpne. / llyr.prafe. H eluet.Abtr, Taurus* Cap. I. / Gr jt.Tca/poc, Hebr.T dr o. C hald. T or. I tal.T or o. Bi dg* Bo.GalLtorcau. Htfpan toro. Lufitatt.Buijrezia * German.Stter. Belg.Bulleij . Danie.V anmbg. ll- lyr.Tuncc\i. Suculc.V arren. Scot.Stot. Angl* Sufle * Vacca. ibid. Matrix et lugalis. Hebr.pdra.Grxa.,^jy. //»A oBctTat. 377. /avadg.6 2 2. /zog^ii/uaTa.7^6. ftoff^og.3 l. » N Ns/Spof.72I.’ n/Sp/£efl. 84 J.' j^ppof. O O opjr&.pSl* opd-oKtpaog.^2. n na^'c.927. f3rapa(raTfi«.957. TržVaAit.ap. CTctzpa7a. 1022« oroAtvJ'j^/og.922. •nopzog.9 38* 7rpo^ct.72l. <®-pva>!'. 3 2. 2 2jtttA/h6iv.93 9* ^rpof.^ 8 . SE* ■^etATp/o/.^S* "difVct&Of, 6t 2 * IHDEX IND EX ACCVRATIS SI M V S Reruna praxipuarum toto hoc volarBine> led maxinie rci Anti^liiarias Hiftor icx , & Naturah vtilis. A A Bdomen.93 1.952. Abigei.tifjg. Crimcn.gg 4. Achilles d quo nutrttus 3 Jr e iti s uelocitas » 847. A c herontici libri, g 68. Acies porci caput.gjo. Adiaonis fabula.Zig. Adamas birci fanguine pačile diffoluitur. 70I* Adeps Taurinus. 3 00. Adonis fabula.. Agnus.3jq.Frus ex herba. 3 9 2.M enfuragenus.me- retrix.^g^. V ari a genera,appellationes,Synony. ma.396. Audax.q 18 . F ide Oats, vt cducandus. ^g.Saciifcatus.^Zi.in cibis 592. Agonalia. 208,580. Kgriculturašludiit.ig. Inucntio & ali a mul ta.3 18 A Ib a Ion ga c ondi ta.gbg. Album Tabula.g 2 2. Ambidens. 374 ’ Alcefera vera,Aleidafabulofa.%66. idem cu magno ammali.% 6%.Kltus,curfas. g 7 i.antipathia.Zj Alcorani nuga.goo. Klepb.bos.3 3, Amalthea cornu, 256. Fabula de'eo.66%. My iiica ex~ poftio.66g.Capra.6j3.Prouerbium.6Zn, Amaranthus .312. Kmaracinum.vnguentum.gZftt Ambaruale facrum.g6Z. Kmmon.6\0'6ij, Amurca.jj • Knabula mn eft Camelopardalis.g 3 3 » Anaqualeanimal. 381. A nirnahaimmolanda 187. Aper bifulcus,locns,& generatio . 1 o 1 3 • 7!?^ • de fcriptio. 1015 . VenariocircenJis>&J l 10 »8 .Pugnacitas, dentcs. \o2*.Vfus in couiut} luxus. 1031 fratagtma. 1034- Moralid,augi* n 103 5 ,hiftorica,oneirocritica. 103 6 fabulami) t, logi c a. 1037. medica. 103 9* Aper Susferus. 101 i.pifcisfamiliaAOA^^icur.lti^ Apes exbobus.22.2j J. Apexabovox Hetrufca.g’)')* Apis bos. 15 6 . Vulneratus a Cambyfe, 2 3 kprugnum delicatlfimus cibus nepotibus. 10^ I. < antipuijjmus. 1034* Arator bos. 43. . Arcuum c h or da cx piliš.Z 9 1 cornu.Z 6u Aries. 382. Synonyma,bcliica machina.ibtd.& fetj Signum c&iefte. 38 5 .N auts ,vas ,oritamevtttm c lumna,pifcis. 388. vitulo marino funta; pr o n, onlonum,fepulc hrum. 389. C retenfis .407. Vide ouis.pugnacitas.^ig.Sacrifcat put in delit tj s.g 58» Armentum.3 4. hruma. 1112, Kugi a Hab ul um. 1,8, Augina.gZ 7. Augmentum diBio Thufca.g J 5» A ugarij inuentio. 968» Auungia.g 1 )^. 1 - B B Akarii 3.' Balnearia ex argento.%%6i Balnea Romana. Z Z 5 . Bannum. 480. Bataui. 2 2. Vcnatio.% if# quidfit.6$ o,. Bela ^3, Bela.HjZ. Bezoarticus caper 755. Lapis . SynonyWA eijmolo- gia, 757. V ide lapis. Biga. 34. Bimarcus Satjra, Varronis. go 5. Bifons. 347.3 5' .defcriptio i hiftoricd.333.&feq.ca~ piendiratio.Vfus in medicina,in jpečtaculis. 357 Bifulcorum vtilitas. 1 3 .pertotum, Bonafns. 347.35 o .genus forma, de fcriptio . 358.» jBw Luca.ioij. Bos. 1 3 .honoratus. 16. #00 licet occidere. 1 6.£^ 17./. Bro peSe.x2.Pifcis.22.auis. 1 6.7 rion.ij.Genus, forma,.de fcriptio.3 5 .partes.3Z.elelii0.Ao. Locus. ^.natura,moreš,ingenium. 5 6.Ubiao,coitus,par- tus.bS.Curatons ojficiu. 7 ^.Cibas,potus.S 3.gref fus jncefus,caflrandiratio.g2.domandiratio 9 2 Vox. gZ.affeli us. gg.prafagia.log. Sympathia.n o oracula . 121 .prodigia. 12 3. infcmnia. 13 g. Hicro- glyphica. 140 .Symbola. iyi.pici era. \q3fmula. chra . 144 numifma. 14 8-infgnia. J 5 5. apophtheg mata. 1^6.epigram at a. 1 5 p.problema. 1 f6. lege s. 161 .moralia myftica.: 6yan facrtficijs Ijdreorii. 18 7./V2 faerus gentium v 203. Idololatria, 2 3 6bifo rica .247 mytkolegica. 259. apologi.2 64. denomi- nata. 293.0pit beta.2% 7 J'fus in ctbis. 288./^ - dietna.2 97./« agricultura.3 id.advccitira, 323. z# jpectaculis.32 3.in bello.32j.ad pcenam. 329x0 rij v fus. 3 3 A-p ar ti um v ar i ar um gjfus. 3 44. Index accuratifsimus, Bubahts. t 3 «Ž)f Bubalidefcriptio. 3 63,365. LocuscvoK^moresjn^e- m um v fus, in medicina. 367. Vfus m cole udu a- gris,prouerbia. 3 6$.plene .37 J. Bubnič us. 273.274. Bucera[cela. 23.277. Buccina .3 3o. Bnfitis.butyrum , Buthusfolitu. 278? Buču las bučala. 3 o. Budsus reprehenfus.g 28. Brone hi. 886. Bruc hi.5 3. C C Adauera vari e c ondi ra. 987. Cadmus. 1 5. Caledonia Šilu a .45. Callum.g 5 2. C amelopardalis.g 17. T>efcriptio,natura.g2g. Ety- mon,varia nomina.932.. Ruandoprimum Ror/ja, v fus infpcciaculis.93 3,Locus,vfus in cibis.934. V cnatio circenjisfiluestris.g 3 5 .ffitoties /n tu ropa vi fus. 936. Camelus bifulcus. 13 Dentes.i.Trecjuens de c o rela- ti o&Zg.EtpmontSpnonpmaigener atioipartus,ge¬ ni! ale. 8 9.0. Defriptio>anfera,anpecus.8 92. Lo- 'cusrfuandoprirnum Roma.&vfus in fjeciaculis, 893. /« bello.8g3.ln itineribus. 89 6. 7 » iocilitas , iV ufces amor. 9 t 1. Vcrccund.11 , reuerentia m m at r cm .912. piet as, prolts amor. 913. Antipathiafoftilttas. 9 14. M or bi & temperatura .9 15. Caflratio v- triufjue fexus.g 16. Ornamenta. 917. Aetas,hi¬ ši one a de vechsra,mythologica. 9 (9. Numipna - t a.g'^o.F igment a ,C amelar wm ,c amcLfitim Via- rnelafia.g r I. Par.tmia.oneirocrnicdJnerogljpbi- ca. 923. Theo!ogicapnyslica. 924. Denomina- ta■ 925. Canes Apr arij. 1020. Caperpifeis.6 27. Cyniphia,Cretenfes,Damafcena 3 atia.b 3 6. Superbia. 639. Zelotypta.6y2. Refbut honorata. 657. Nutnt Deos. 667. P e/lis. 9x5. čr fecjuent. C apr a fidus. 620. Mcfeorum,macbina>tormentum. 621. C apr a. 619. Aequiaocafynonyma,etymologia. ibid. Genus,forma^defcriptto,63 i.Electio.633. Locus. 6 34.N at ur a,more s jngeniumfbido.6 38. Ctbus , potus,6 4^.6 47.Vox.by6.Sympathia,antipathia, 647. Coitus .partus^educatio. 6^3. \Affeft us^cor- por:s , eorumpue cura .655 Prafitgia , auguria\ portenta.6^6. Epigrammata. 658. Simulachra y fZ2 T' “fmbAic*, mUmma. 66,. jLtt Jf?"'- e65 ‘ ; <-/<.670. Pnl.fmd tium.686. i» cthis 0 *™ a '**y*ficrtsge». ^•7.5. Z 9 me4,ei ^ 6 P^dtratto.vfestn cibis.j 3 9 Caprimulgus auis.649 thiu t a or r‘ !Ct f na ‘ ^ ar Solinus.3 6 7. Cyd thius. 40 6. V t fiat. a, 4 , J J ^ cpbtfiodoriSus. 9 S g Ci r uusblfitlcus. , 3, ' ffffffifip' r ' y ” 0 ”y >na -17 i.grms.firmj. S mir ‘' 7 ^ 6 ’ L ibido,coitus.pattus. 798. fZ r Z"" p ‘ ,,hU ^- *»« Ur„s~ {ia X T e ” atttS ' 8 ' °* rrafafia.augvriafoin mata 8 1 ErMem«,cpigram- nunlrr ’ b ™ h/emat *iffrnbola. 822. Epi t beta, tabflofatil 1 ^' f^b )h!hr Z niaua P oio ^' 82A n-L, { l 2 P ' Ht Dorica. 8 3 o. My/?ica.8p • P™' .8 3 8. D enominata,cogn 0 minata. 839- Vf uS t/ r 1 rt , S ' ? t ^ 2 ’ * n c *bts, 8 4 j. medicina . 847* ' fus ahp. 861. • Cbloris. 1002. Ctcurateferanatura. 102 a. Clitr^* Fenc fica. 100X. ~f! tr fi nUs 'Pl' 5 2 o 6. C- toaouaut Rex. 832. Coloniarum deduitio. 2 o. L °tomca.^oi. Collops, 3 7, Colluuians por c us.o a r Vonfiecicres. 9 7 r . ^ o pr o n C o pri anus. 9 n ? C orium. 3 7 . J n ' C ° r y v f Us fic ut is, galeis .3 3 4 . intentorijs. 339 , * rl nat i l fd s ' 34°- mcanali,ficalis,tefiudinebellica> raj ib uspugtlum. 34 j. 7« baltheis,numwis ,folli~ us,f utictsJecitcis^calceis.tbidem. Bonofi• 36°’ °uis. 39 g. Capra. 692 . Cerui.86i.Palmati.8b2 • Alces.8 70. At »*lthe*. 2 5 6.668. Pocula, z uttusJuceM*> 1 or or um ornamenta , ^ tj s. 33 2. Cornuun* dfifierentia. 8 fiequent. 35-37- Bouina.35-?*** oifontts.] 50.3 53. Bonafi.358.3^9. Deficriptit'• 32. Bubah.368. Elephanti. 388. Arietis. 39 ^‘ ddirci.634.640. (Japri.pop. jDQrcadis.726.Dt~ ma- i K eram pnrcipuarum. ms. 730 . Vulgdris.7 \I.Cerui.7b9. fudia.77^. (jr fecjuent.Vfus eorum.8b i.Ceruipalmati.862- Alces. 840 . Rbinocerotis,8j8.S81. Diuerfitas e or um. 888 . Cornutijdesl boues. 34. CorocottaGrunij te sta m en t um. 960. Coronarium aurum.9 21. Coromus.bos.t\2. Cnbanusfeu eBus coput in Tlrumentum.9 50» Currus bellici defcnptio.8 9 6. CjAfytfJ.85.427. D D A [ec hampij error. 899. Dama. 720 . V ul v ar ir. F Abularum p(9> ciput Scriptores.9 iy„ Faciei medi o amen 861. Fali fcum.9^.9 5 4. Quid /it.9 59. Fdr cimin a por cina. 9 54. Federicus Auguftus .9^7. F e lis or tu s. 9 9 i. Fenum in cornu. 5 6• F era Libyca.g 34. Ferejuhardi Scottaregis mors. 10 ^ 6 . Fibra in faeris, 125. Fimus bouinus.316. Ouinus. 598. Dorcadis.j 2 5, Jbicis.ji 3. vulgaris. r ]a t 2.C or Minus.86 u Suillus.97^. _ _ ^ A .J* Dama. 729. Fulgaris." 741» Defcrmio.cor<• Fluijtaurivultu. 57. nuaf fus in cibis. in medicina.*] 42. F ceder is fitus.^ 8 9. P or c a immolata. 9 69 Decius Mus. 2 o. Folliculus. 953. Delphicus Tripu$. <556. Oraculum. 6 60. Forda bos. 74. Dentes Aprorum. 1025.1028. Vide partes Bouis^th F or te e r, foricarij.9 o 2. uis- > CapragCer*ti)Cameli)SuiS)(jr Apri. Formica auri cu Bodeš .913. Dextra m anus dtgnitas. 1023« Formido in venationibus .1018. Dorcades Solem refsrunt.%^t\> Forum Suarium.99 2. Dorcasftlueflris c apra,etyniologia.y 20 . Locus,natu - Franc or um venatio.% 10. ra 3 moresprouerbia. 7 2 3. F /tf J /« cibisjn medici - »4.724. Eademcum Rupicapraji^. Genusfor- jr r »u j ij»Hrtu tna, deferiptro . hiBoria tota. 726. Denominatd, Fullonia.9 o I • 728.Vfus in cibis >in medicina.'] 19. Pungt.ioio. Dos.20. Furfuribus Sues pafcere .94$. Dromedarij Camcli.9 10.913. ,F#rA/ potna. 162, Fraus in oraculis. 121. F rubi us cjuilibet glans dUlus.g^ 5 « E E laphebolia faera. 771.73 9. Q rac or um, Flaphobofcorodongvel Elaphofcorodon quidjit- 9 ^ lm Flaphobofcum.840. EiaphoneBis,(porsdum vna a ceruis nominata. 8 42* Flendufuodmtferam figmficat,pro Alce.867. Fleufmijs immolaturporcus.864. Flepbantiscum Rhinoceiotepugna. 88 1 .cf fepuent. Ortus.ggo.Boues Luca. 1027. El bardi hubini error. 926. £//A(?j. 94 i, Emanuel Lufitanis JVat.882. Enenus amatoriorum Scriptor.89°• Epiboon.i^o. Epimenides.^ 5.574. ‘ Epua velociores epu is . 900. E 4 tfJAfAtf«j. 863.8 i 8 . Epuus. 1 3, m?# 891» A r '/ Ornamenta. 918. Eretria. 47. Erymanthius Aper HtrcuUs Labor 1038. Erjj£r 4 . 48 . Lxagiim.$ 92 % * G G ^/4 j fabul aru ant or Platone antipuior, 91 ^ Galatarum mos. 21 1 . Galenus tranferibit Arislotclem. 902. Gallieni C a far is munificentia . 888. Ganame. 3 8 r. Gangamela 9 1 5. G a za in vcrfionc Ariftoteliš error .87 9* G4£f/ Ar ah um e r? c apr e a. 7 3 8. Germanorum mos. 1 5. Boues.cfl. Gefneri error. 888. Glandium genera 9 44. Glandium Suillum inpretio 952. Graminofa loca Suibus profunt.9^1 Grallatores.pgc . Gre x.^^.. fluor um (11.892. Gr umre vox porcellorum. 9 43» G>tf«y C or oc otta teft amentumludibrum antipuum , 960, Gaylli. 1009, Familia. 1112. ( 7 rj varia fignificat. 943. Gutti ex cornu Rhinocerotis , /« balneis Romanis. 885. H ara. Index accuratifiimus; H H ArZ&i: JJadas. r 3. Sidus. 6 z o,Synonyma.6i o.' m.axU tnus.634. Beabadolor.6 7. : ... \V UelleJJontus.b c8. H eliodori elegantnimi lapfus.9 3 57 H er bo, in venefictjs. 1 00 r. Uermaphrodita S ne s. 93 9. Hereum veji e sfer ar um domitarum pelles. 102 6. Hetrufcipirata.98 7.V0CCS.9 5 5. Apr/. 1 o 14. M os in venattone. lOi8. Hiberni quales hodie. r 008. ■H innulus. 30.84 q.e,v eius vjj 1 bus ti bi 4. 8 61 *. Hippopotami.91 6. Hircoceruus . 863.858. H ir cus. 6 1 g.F ide c apr a & hccdusjezoarticus^ 5 5. \dirquitalbi.b79. Honoriani. r 005 . H ordsu m c ib us Cdmeli. 90A.Liba.909.Suis.944* Hortulanus porcus.948. klešita. 126. Salutaris.191. p ura.z 04. Humana. 100 5. Hyana no n mu tat feitum. 881. Hy dr opis curatio. 658. HjJienafejlum Vener is 3 quo por ca irnmdatur.gjz. Lais meretrix.g z 3. Lampadcphoria. 230. Lana honor. 372. Solox. 400. Frančiča. 403. Appula > Arabica.404. Afiatica, Betica. 405. Belgicafa- nujina.406. Gallica. 407. Hifpanica,Indica. 4°&* Libyca. 41 o. MileJia 3 M utmenjis. 411.&feq.ratio h ah c nda. 432. * j . 5 9 9.6 e o. Lauslarocacabus. 7 7. Z 4 /*> Bezoar ab Hireo diclus.7 5 5. ^ynonyma,etyn)0 legia.j') 7. Ortus forma,adul ter ati 0.7 J8.Vfu* in medicina. 7 6 o. M e dietna v ari a e x e 0 .7 6 i »7^ 2 * Lapis incerueinuentus. 855. Lar dum ant Ur id um .9 53. Larini boues. 29. Lelin s bobus donatur. 20. Leuius primus poeta Latinu s pon Linius. 905* 'Libycaferx.9l4. Longauo vox Hctrufca 955. Lučani ca 959. Lučani Aprimfignes • 1018. Lucilius afficiator nimius G racifermonis .8 86. Z«mV Bubetij. 1 9 .Secuiares. 152. Tauri. 275- ^ cet f‘ ci. 325. F lorale s. 4% r. Aedilitij.SS 2. C ir cenjen 9 3 4 .amphitheatrales. 935. LuHratioms ritus.967. Luto Susgaudet.94z.9S0.iQ07 „ Lyricorum prot mi um. z 1. M I I Afonis fabula. 61 2. JbexCaprafdueslris. 73°. defcriptlojnores.pa¬ tina. 731. r/aj in medici pa. 733 .fabulofa ,734. Imbcr pr o ludicra(Jarjione. 1022. Jmbrex in pnreo q ti x par s <9 5 7. Jmporci tor.9 41. Jndago. 1018. /<7 Dea 3 & mjthologid eius. 263. J oniamijjilsa in ludis. 1014 . Jpbtgenia fabula. 829, /rn.^ rt d rhmocerote. 888. Morbiboum. 99 . Cuium.417.Camelt.917. Mofchion.ii. J °f L < J M *ftt. 743. natura,mores 3 ctbus 3 capt ondi r at 10.7 4 7. Z <7/2 c Ou 'oramentum. Synonywa, etjmologia, ort us . 74 ’* b^ariaeiusgratia,elcfiio.747. adulteratio. 149-; coferu at to , emblema, denominata. 770. Vfu* medicus.Vfus alfnocumenta.772. Mulila.20.172. ‘ Mummia vnde in A rabi a? 8 9 7. Myronis i Rerum praxipuarum externis.6oč t . rnytbologica.6o7. metamdrphoftf. 617.prouerb1a.6iZ. Myronis bucuta .145. Myrta.ru m cibus exquij l itiJJl mus.l o 3I. My flerutci porci. 964. Myfltca in bone. 164. in Vro. 3 3 3. *> 0*0. 501.;» C4- />r4. 6 7 o./# ceruo. 832? Mytuli.y 46. K N Abis auddr upe s Camelopardalis dicla.g 3 3 . N a ju s fedes irrifionis. 687. Mebndes Bacchi Sacerdo te/'diet s. 8 8 3. C ameli capttt arnputaffe cur dicisig 0(7. tdrfrendes.gj 1. NtCQnmeretrix.6~] 4. ( urnmaria rei fcnptores.g 2 c. Nun/mi varj.i/\g. H umifm at um Seriptores rečenim es.\ 003. Nurmfmatdboms. 148.340.0»^.<1.65, Caprtiiiw. 41 ycoitus,partus. 42 r. cibus^potus, 426. p ali en s ojf.cium.430. ajfečlUs cerporis, eorumjuv curdtio. 437. caslrandi ratio. 444' admiraud.i, Sympatbia> An tipat bia. 445* ^0**4 5 3. stas.prsfagia. 454. auguria,prodigia . 4$č- Somnia.^61. Hteroglyphica, l cone s, S imula- rbra.ef62.ts1 umifnata,crnblemata. 465 .epigram. ^^4.467 apophthegmuta-agJo.problemata.Ofj I. ( pit bet a. 47 2.Simihtudines.iyi‘$.biflaricA apolo - £ ? *47 %d(ges.y]6. infaeris bebraorum. 48 2.my~ Jlica. 501, j;; Jacrisgentium. 572. cognommata. ' 58;. in fceder e fanciendojn bello indicendo . 5 8 S c l H itanoneyncibis. 590. medicina. 59 ». ## P < P Alladitis ColumelUtranfetiptor. 91 5 . Pallereprogaudere.103 5. pan.17.6 16.664.74// Deus.tbsy.eius slatuagvicli- uayCultus > crigmatie.66ynanmtas.67Q. epithe - /4.67 4. Jol.cultus.6y2. Pardus.g 27.menf pantberins.giZ« P ar memonii Sus.yy o. Parricida. 477. P ar te s c or por is humani dicats Djs finguls. 887. Pafcuum.\^.Of7%. Paftpha regina. 253. Padi or it ix rei dignitas. 3 70. Pafloris ojjicium, 43 ° • Patales boues. 29. v Pecoris difhncho. 3 3. quia? 3 4. definitin. 892» Peculittm. 14.370. p ec un ia. 14.370. Pentcpkarmacum. 1031. Perna.g^a [ .& fepuen. P er far um Rege s.Z g 6. ZV//// caufa. x 00. P t fuge tur.7 13. Petalis.2y. Petafo.y r )6. Pbalaris tyrannus.i^6. Phrygum mos. 17. Phrygum fermo antipuiffimus.fi^o. Pilar. 3 7. V/Vo Po/. Camelui, S us, & animalia reli - 744.47 i. C apr.t.7 07. Čarne h, Vesies ex js.goo, 925. Pinguitudo. 946. Plinius tranfcribit Arislotelem fepe. 917.9 4 2 J Polimenta.y 57. Pomponius Bononien.gt^. 1009* Porcelli alti le s .949. Porcetra. 1009. Porcij, P or cilj. 1 o 11, Porcinarj.ggi. Porculatio. 1x12. Porcus quid?yi7. Vide Sus,Variš, fecies.gtfi. 'P orgui vox S a hina.y$ 7. Porricere. 211 .Verbum facrorum,yco. p oris. 3 2.prin.pella.par.parabA6. Pr set dani a. 963. Proditionisfeu perduellj pasna.gl g. Profeciurn quid. 958. Pygargus.7 3 7. natura,mcrcs,dcfcriptio.ibid. cf obi «. /čt.8 $9. Pygmsi.y$7. Pyrrhica . 27. 47. Saltatio armata , (fr belke a. 922. o R Index accuratifsimus, Spettacula Romana quant ctuettta?8 8 $ ■ Vide »hudi Matutina.972. Spetile.g^p. Statua.996, Struthiocamtli natura.de fcriptio.g26. l Subare.980.eH lafciuire.98 2. Sucerda.97 5*. Succidua quid. 954. S ueoaetaurilia.966. S utr a. 1009. Anffer. 13. idem Raingus,& ramifer,Cerut Suillapretium.varietasjvfus. 947. genu j .8 6 3 . defcriptio. 8 64 ‘cibus,genera va- Saimen.Smllum tn pretio.9 51. Vddriga.34. _ £uadrupedttmdiuiJio. \.&feq.oer totum fguies S utllo pecori pr odeji. 946. Ouintipor vox Sabtna. 937. R najaCjelles,caro.86 5. Rapina vox Circenfis. 1022. Reiculaoues. 437. Ret: a venator ta* 1019. Rhinoceros. 878. amsjeHia,pifcis.ibid. generatio } e oit us.87 9 . naturafefcriptio,fexusjocus.ibidem eornu^um elephantopugna.88 1. jfuandoin Eu- ropa pr imuni vifus. 882. Vfus injječiacuhs Ro - m ant s , ef cruentus confltčlus , cornu quale .883. cornuvfus in balneis.88 'S.paramia.886. bieroglj/ phica . 8 8 7. ^'pecies varia^juoties Roma vifus ,ve - » 4 // 0 . 8 8 8. Rhodomannus reprehenfus.g 29 . i? obor te Ui error. 934. ifa.r.32. Ruminare. 1. ruminalis de a. ruminalis fcus. 16. r//- minatiocejjat' 105.139. ammaiia ruminantia . 904.905. .;.r--^ ✓ -- 13.potal1s.29.bifulcus.g37. Symnima i etymoto gia.937. Spe c te s varia.differentia.9 3 8. aqutuo- ca. 939. m, »j- j part us, foetuum numerus.eleH, io y v o x. 913 z pasi us -c ib us faginandi modus. 944* f** incibis apud Roman os . 946. eduliavariaex C0 '9 5 i*quipopuli Suilla abH1ncrent.961.in gcn~ tilibusfacns.963. in luHrationibus.967. inau - gurqs.g68, infoedenbusftriendis.969. inbellis. 970. in ludis.971 cultus.cfhonordiuinus.972. in f ero nppt:ah.par te sfgdlatim. 975. atas, ca- fr ati o.fag m a. 9 28. locus.natura. 97g. Ardorln / eneremjibido.98 1. C oracitas.prafagittO futu- r or um -984. ^ olertia , intellečlus vocis humana * 98 5. morbiremedia.98 5. antipatbia.988. hi sl o- rtca.989.iM ahometana deliria. ggo.politica. 09 r» J uridi c a. 993. ruftica. 9 9q.Magica.9 9 5* 99 6 f ratagernata 998. emblemata,prodigia buU.999 .n urnifrnata.998. Oneirocritica • 1003» Viicroglpphica. 1004 Medica. 1 c o 6. P ar amid . 1007 .Grammatica. 1009. Thcologica, D e nontna- S /4. IO 10. Agina 945.978* d' feq.cauotuuatur.980. cer- Syracufanus S us. 97 9 • a us ei facer. 8 44. C/V0 facrificia. Racrifcta ebreorum. 187. gentium. 203. Romano- rum. 2\ 2. V ide bo Hi a,& viHima.Gracorum. 224 r.v oue. K )72>excapra. 686.0*077/0.84» ew Čarne. lo.900.exSue.963. Salcmoues edunt.c326.r339* S aluHtjgrauis lapfus. 894. Schnr.3 2. Scbccnum herba. 905. Sctthaquid \nglts?99Q. Scrofa 9 38.P’ide S us. ic 09. S čuta. 3 34 &fequen. S e mir amidi s expeditio.89Q. Srpulchra Arietes habebant calatos. 463.587. Scrapis'33.238. Setaporctnx.97c\.Piprorum. II 1 7. 6'i/.v4 C/ra. 1022. Sincipita.938. Sol Taunformis. 2 5. 80//« m vox ofca. 9 6 6. Solox lana./300. Soottci cerui . 785. Gane sferoces . 1020. 8 otular es Gamelorum in ittneribus. 9 17 . 'Arandus.859. T T aurus .23 W0»j.2 3.mons.2q..pop Tarentum c ur molle?^ 1 uiut ■> J T°? S ‘ 2 ^' rnons *ZA.populHs.ibidem. Flu- r-adltfe 16 - ****fi*r- 6 .optimus ^i.ira.^č.Pipolltnifacer. n ''-*tnl{iaia,2S 9 ' 225 .ahorum aeorum. 226.228 Vide bos.pugna. 325 . Taurofcpth.e. 24. Telephus.830. T e llus de a čf eius facrifcium. 230. F efqua. 1117. T efiiculi Suis. 957. T e Hudo macbina. 384. Theba.34. T heodeberti regis m ors. 4 5 . Fhuro 856. T ibiaex ojfe.861. Taxaris.i8. - • ’ 68 u Pelles in ta c apr M* T ta gadi a origindtlO . Rerumpracipuarum. Tragelaphlis. 8 62. natura,etymon,defcriptio. 8 y8. tu or.9 2^. 863. . Vene s verrinas. 1 o 1 1 . r ragus, capra 3 pifcit t in Vitibus.6 25. nardi genus* T idlima opima. 14* c or on at a. 204» cmntum pri -a a . v 62 7* T rib ut um do s. 21 372. Tr/^.34./. 1riones.2$. T ripodis delphici initium. 656. Turnum.941. T pr rhcni predane s. 98 5. ' V 963. Vituladea. 28. Vitulus.i^.Vnde diclut. 2$.Vituldri i Vitellusa 6. VlpJJis Soc tj in porcos.999. V m bri A pri delitijs apti. 1013. Voiutabraporcorum fagina vtilia.980. 1007. bosferus. ^^b.genus dtfferentiajormuje fcri ptio. 3 /^g.capiendi rado. 3 J 2 .myUica. 3 5 3-/^ ^