KRALJEVINA SRBA, HRVATA I SLOVENACA
UPRAVA ZA ZAŠTITU
KLASA 21 (9)
INDUSTRISKE SVOJINE
IZDAN 1. JULA 1929.
PATENTNI SPIS BR. 6126.
Max Buchholz, viši gradjevinski savetnik, Cassel, Nemačka.
Postupak za zaštitu transformatora, prekidača, motora, generatora i sličnih električnih mašina.
Prijava od 31. oktobra 1927.
Traženo pravo prvenstva od
Poznato je, da se u transformatorima, prekidačima, motorima, generatorima i sličnim električnim aparatima, pri normalnom stanju rada obrazuju pare i gasni produkti razlaganja čvrstih i tečnih izolu-jućih sredstava i da se ovi po patentu 3837 i pripadajućim patentima mogu zato iskoristiti, da se oslobodi jedan optički ili akustični signal ili da se ispljuči elektri-čan aparat, koji se štiti, ili da se izvrši druga kakva pogodna funkcija.
Pokretanje jednog signala, naprave za isključivanje ili tome slično, može se pomoću pare i gasova razlaganja, kao što pokazuju uredjenja po patentu 3837 i njemu pripadajućim patentima, izvesti na različite načine.
Po ovom pronalasku pare gasovi razlaganja utiču na jednu selensku ili foto-ćeiiju, koja leži u električnom kolu struje tako, da u kolu struje postaje promena otpora u ćeliji, strujni fiuks, prekid struje ili varijacija struje, koji se zato iskodišću-ju, da se radi zaštite električnog aparata izvrši željena i pogodna funkcija.
Na nacrtu su šematički predstavljena šest uredjenja, koja rade prema novom postupku.
U sl. 1 i 2 (uzdužan i poprečan presek) o označava zaklopac jednog trans-formatorskog suda, napunjenog tečnim izolujućim sredstvom. Na zaklopcu je utvrdjena jedna cev sa zidovima a, b, c i d. Na zidu b nalazi se kotur g ogledala,
Važi od 1. aprila 1928. decembra 1926. (Nemačka).
a zid (1 izveden je providno. U izvesnoj razdaljini od kotura g rasporedjen je sistem s sočiva tako, da slika kotura g pada na selensku ili foto-ćeliju z. Ova ćelija z leži u kolu sa izvorom k i magnetom m, koji dejstvuje na kontaktnu napravu i, n.
Proizvoljan svetlosni izvor 1 sa reflektorom p baca zrake kroz zid d, ne osvet-Ijavajuci pri tom unutarnju stranu zida a, koja je mat crne boje. Soćivo s baca stoga na ćeliju z tamnu crnu sliku, tako da je magnetsko kolo struje oslabljeno odn. prekinuto.
Ako u izolujućoj tečnosti odn. u omotu postaju pare i gasovi, onda se oni penju i izlaze kroz cev. Ovde se osvetljavtju sa izvora 1, i sočivo s baca jasnu sliku na ćeliju z, koja sada propušta struju. Struja preko magneta ni vrši dodir kontakta i sa Kontaktom n, kao i strujni fiuks u kolu struje, koji se dovodi na kontakte, a ovaj fiuks može se zato iskoristiti na pr., da se pokrene signalno uredjenje ili naprava za isključivanje transformatora.
Namesto da se rasporedi svetlosni izvor 1, može se predvideti i svetlosni izvor c iza zida a, koji isto tako mora biti providan. Svetlost ovog izvora o, ako ne postoje pare, izgleda manje oslabljena kroz zidove a i g i osvetljava selensku ćeliju, koja tada propušta struju. Ako se pojavljuju pare, onda se sve više i više slabe svetlosni zraci i gotovo potpuno po-
Din 15.—
tamnjuju, ako su pare dovoljno zgusnute i ako je razdaljina zida a od zida g dovoljno velika.
Isti se rezultat može postići, ako se unutarnja strana zida a, koja je tada neprevidna, ostetljava ma kojim načinom, ili ako se u unutarnjoj strani zida a namesti-svetlosni izvor.
SI. 3 i 4 (uzdužan presek i osnova) pokazuju dalji primer izvodjenja, kod koga uredjenje nije ugradjeno u cevi, već je rasporedjeno izvan iste. U pravougloj dole otvorenoj kutiji e, koja leži na za-klopcu omota prekidača, zidovi a i g su providni, tako da izvor 1, koji ima reflektor p, baca svoje zrake kroz zidove a i g ka sočivu s i odatle ka selenskoj ćeliji. Ovde je način rada isti kao kod uredjenja po sl. 1 i 2.
Treći primer izvodjenja predstavljen je na si. 5.
U osnovi nacrtana cev ima dva providna zida a i gi, koji su rasporedjeni u obliku prizme. Kod 1 nalazi se svetlosni izvor. Tok svetlosnih zrakova, koji od izvora idu kroz zidove a i g, obeleženi su tačkama i crticama. Kod v odbijaju se svetlosni zraci pomoću jednog ogledala i bacaju na štit t. Ako pare i gasovi ulaze u cev, onda će se putanja zraka prome-niti usled koeficienta prelamanja ovih para i gasova, koji je razčiliti od koeficienta prelamanja vazduha, i svetlosni zraci padaju kroz otvor w u štitu t na sočivo s i ćeliju z. Pare i gasovi čiste se pri tom pre ulaska u cev, pomoću ugradjenog filtra, od kemijskih sastojaka, da bi se svetlosni zrak što manje oslabio.
SI. 6 pokazuje četvrti primer izvodjenja, kod koga izvor 1 baca svoje zrake kroz sočivo s na staklo za posmatranje f napunjeno idjem. Iza stakla rasporedjena je selenska ili foto-ćelija z, koja je neosvetljena odn. vrlo slabo osvetljena dok se ulje nalazi u staklu, tako da ne reagira kontaktno uredjenje spojeno sa ćelijom. Ako u transformatoru postaju pare ili gasovi razlaganja, onda se ovi penju u ulju i skupljaju u staklu f, odakle potiskuju ulja. Svetlosni zraci dobijaju na taj način slobodan put kroz staklo za posmatranje, i dolaze do ćelije z, koja dejstvuje na gore navedeni način.
Da bi se mirovanju ćelija z sa sigurnošću potpuno zamračila, može se po si.
7 i tako postupiti, da se u staklu f rasporedi jedan plovak h, koji tome pri posta-
janju razlažućih gasova i njihovom skupljanju u staklu, i svetlosnim zracima oslo-badja put ka ćeliji z.
Izvodjenje po si. 7 ima još nedostatak, da gasovi, koji se skupljaju u staklu i koji više ili manje propuštaju svetlost, prav^ prepreku svetlosnim zracima.
Ovaj nedostatak može se otkloniti, ako se izvede zaštitna naprava po si. 8. Na ovoj slici r označava plovak, koji se nalazi u ulju i svojim potiskom tera se nagore. U ovom položaju isti podešava diafragmo y, spojenu sa plovkom pomoću dvokrake poluge x, koja se obrće oko tačke u i to tako, da se uhvati svetlosni zrak. Pri potisku mehurova plovak r tone, diafragma se nešto izdiže i svetlosni zrak pada nesmetano na ćeliju z. Kod ovog rasporeda je bitno to, što se diafragma y uvek nalazi u vazduhu i na taj način ćelija je ili potpuno zamračena ili potpuno jasno osvetljena. U ovom slučaju ne nastupa smanjivanje jačine svetlosti usled dimnih gasova ili ulja.
Za osvetljenje selenske ili foto^ćelije može se uzeti proizvoljan svetlosni izvor, na pr. Bunzenov plamen, koji sam upošte ne svetli, ali koji će usled prolazećih pored njega gasova ili para, dati jasnu svetlost.
Fluks odn. varijacije struje u kolu struje ćelije mogu se na pr. iskoristiti zato, da se aktiviraju uredjenja, kroz koja se ugljen kiselina ili drugi neutralni gasovi iz naročitih sudova odn. boca puštaju u aparate ili prostore, koji se štite, da bi se sačuvalo od požara ili da bi se ugušio nastali požar. Isto se tako može izvršiti prevodjenje (isključivanje ugroženog i uključivanje novog transformatora ili tome si.) ili da se prekine nadraživanje generatora.
Patentni zahtev:
Postupak za zaštitu transformatora, prekidača, motora, generatora i sličnih električnih aparata, naznačen time, što se obrazovane pare i gasni produkti razlaganja čvrstih i tečnih izolujućih sredstava zato iskorišćuju, da utiču na selensku ili foto-ćeliju, koja leži u električnom kolu struje, radi pojavljivanja promene otpora u ćeliji, kao i f luksa, prekida ili varijacije u kolu struje, pomoću kojih se može izvršiti funkcija pogodna za zaštitu električnog aparata.
Adpatent broj 6126
'//////////////////A
z s ,9

Adpatent broj 6/26.
f'9-S- v(A
/K
/

^37





/