Matthaeus Cerdonis : I482'i4'87. [27] REGIUS (Raphael). In eloquentiam panegyricus. Gothic Letter, 12 leaves, 32 lines to a page; sheet number in centre of top mar gin. Two woodcut initials. Small 4to, halj calf. £ Padua, Matthaeus Cerdonis, 1483 (after i5th May)7J FIRST EDiTioN. Sliglit marginai stains. ilHain 13808. Brit. Mus. Incun. }*(, 921. ft.?. 1/^) iKapbsjel iRegujs Bernardo ^wlbniano miiifòribas *n%mb^ écowto Bini tì^arci pjocuratoji frememmo ac imeneo lenaftis pnneipt doqaenttlUmo S/p^oicrt. ' sSjl Hucgf rku qac nnper oc cloquétiac laadibae in gjr mnafio q^atauino babuirtiuexomplarcc mibianu^ rerùqj mearà fludioftflimuvt emtlterej faepiue i am a me efflagitaranr.lfòonj bonelìtlTimae petrticiu cii meom tìus reluctari anuciciae le^ nò pateretarrftatuercqj vel nuiuupa tione aliquid patrocinii buie meae Iticubjationi compararercui potine ed ^ ttbivnico ftudiom rpecimim infcriberémiuenire po tui nemmdTìeq?.ii.quifq5 eloquétiae laudarioné rei melius ti* tarctur rei Ubentiue perlegeret;^ qui t babef'i eft eloquétilÌK itme.neqj ego cómodiue alii bcc meop ftudiom oocumentù oi carem qj tibucmue clanifimie rirtutibue luculéofllmifiqj epe rib9 fép ftii oeditifiim^.SIeftie naqj mibi é tìS'arcu© oandul9 boncltiflimue tibi er fitia nepoe p:eftàti ingenio fingulariqj bo*' narùartiu fcictia piaeditue: qj cù antea qmdó tui fuori iludiof^ tum rero cumjfocratis oe regno ownej libi adbtic adolefcentt «mercédi ingemi grat a integerrime facùdifltmeqj in latimì traf / latam mibi plegenda tradidifi*et,ea eni mibi rifa efi elcciit cru'e gfpicuitae.eà fttlt faolitaeiea facùdiae fuauita0»rt te pelìea fép x coluerim i obferuarim* Teqj potui nup non uebement con moueri;cù eandem ipfajyioattie ojatócjnonmó nomig tui ti tulo defraudataimfj cuida quoqj e^t optimatibuo tuie infcriptaj appofita cumfdam epfa ^uiuctio nomini paicoìJUidcréfuiftei pffaj.Clé fi nónulli tata funt ipudéuamt cu ex fefe ipi nibil egre giu cadere poflintzaliéao fibi ulgiliae tà apte anogar né dubitéf mibi ipt defuifte uideri pcffejmifi id qé ià pdé majte optafiej: boc qudtnlocuqj mnnere mea erga te obfuatui dectoftq.sé qdé fi tibi totiuo bùanitatif ojnamcto^babi^tantù abeft ut ma liuolo|2 detractowqj calùniao ptimefcaj ut aliqd pclari operie nr" etiam nomini tuo me fperem bretri diaftntim* 21a’e non mi^ mia fìiidìomm cp Xicneti Senatna praefidium* ^>aduae idi^ bua 6Daiic.2Knno demmù 1481, 307125 •Rapbaeli* TRegii rbdorfcett fu mnafto patauino pjofuentie in €i ant contentiofne nideritaut nllnm ^lotcntiffimae £ka demiae nel minimum commodum remotari, j ta quae tue mi bt oicenda erant:m bunc ufqjoiem idcirco ftiere Dilata ne illotif ^uta:un0 manibue egregium de inflituttone ojate tia ©uintili aiti opus agrederemnnac debitam eloquentiae laudatione boc bonefliffimo cófpectu ueflropuuaremue.Si quie cui nnqj ptae clari opale aliquid ineboaturue faciundum fibi putauitmt quaj effet tradirarue oifciplinam:in magna praeflantum uirorum fre quentta cam oiatione cómendaretiid eloquentiatoftue bumani tatie magtflra iure qnoda fuo nuc a me repofeae ac poti9 efrla gitaf uidef'.SCametfi eni probe feio me neqnaqj pare neq j dim ttie copiae dieedi laudib^neqj ta erudlnflimi ccei? ejpectatiói orationem allaturumtmunere tamen rbetoucee profitcrdoe efi die buiufcegf mnafii fuffragiie mibi benigmffime demandato admoneonne ea arte pertranfeamue illaodatàt.quae 1 bùanae foctetatie ancto? ejtiterfttt cina ratione imu^nodcjj laudari pof fet:c5modi(Iìme enodarit. ®tqj boc eo magio mibi eli facujn/ oujtq? t fuperioubns faecnlio x noftrfo temponbuo nonulli non ocfuerunt:qm batic arte ut pneriiétparnm urilem ac (*ri cito P‘a cet ^reliquie (ludite contrariam ncgligendam elfettactitare non erubucranttut lam oefenfionem qnoqj eloquentia impilare ut deatnr.^lc nifi cnm ejc aliie permultieuum ex boc tanto erudi/ tiflìmoinm iunennm concurfn aperttflìme colligeremtifiam ado lefceutibue ftndiofie perniciofilT.mam opiuionem e,r bac ncti/ liir.ma Academia iam pridem fnifle explofamtmimme cómitte rem:ut fiquid dicendo ccnfequi ualerem : oefenfioni eiue artio oeefle.quae bominibuo fotttmio.bonoietuita periclitantibne ^ per t ubiqj praelio aderte follia fit.jCu} nero binufmooi bcmfi culos tam in fefe jtumdiofos ridere confneuent eloqnentia.mi bi qnoqj cnm fnis ineptiis uidentnr praetermittendi : ac potino oe foecundifltma rtndiomm bnmanitatis parente oratio aitino eli repetendatquo x ii qui t»e ea bene fentiunttmaio:e afiidant uolnptatcu fiqnod grauilVtmi iflins erroiis nelligium in aliqno rnm foitafle mentibus refedit:e^ eomm animis; nifi pertinaces erte maluerinttlnnditus eradicetur, Quantum enim ocdecorio atqj detrimenti t latinae linguae x bis amb^iquae liberales ap pellantnninfulfa irta perfnafione itiuectuj fin band facile nerbio poflej esplicare. Siquidem permultos iam annos clcquen-' tiae contemptu non eminentum modo in omni feientiarum ge^ nere auctoaim fcripta nortris litteratoubns non fuere perceptai fed eomm qnoq? plurima cnm grauiflima ficdiomm lacturata-^ mirta non e^titirtentinamfalfo quereremur. Tarn neqj tanto pere in addifeendis nobilibus oifciplinis laboraremus : ncqj tam mnltos ad difficultatem rerum etiam orationis obfcuritate dcterritosabincocptisfindusdefiflerenidercmiie, Ttt orniti omnes ingenuae artef Hili elegantia conditae femper fiornei iit: cognitnqj facillimae ejtiterùn fic ea neglecta x din iacnerunti'S qsadam barbariae rabigiiie oppreflae ouriflimam corticem ira^erùt:ut ejc facillimw oittìciUimaeie^ mcimciiflimie afper rimae mdeantar effectae^aod quidem fi cui non permde rernm antiqnarnm perno fortalTe minns liqnet; io nobifeum quaefo confideret puitmm qnot qnantaqj beneficia m genuf bumannm contulent eloqneiuia.oeinde quantopere ejeellé tia pnlcoium quoqj pbilofopborum mgema oelectant; ac ó niqj quanto bonoie oigna eruditioubuo faeculis fuettt c^UU mata» Sic enim x quanto tu errore illi uerientur facile ap' parebuu nónuilas e* infimtie ptopeartts oicendi laudibus: <* tHiuis enim uuiuerfas uel longa oratione fe polle compie^ cti fperaueriQ breuiter percurremusu ingemofos adolefcé tes ac potius omnem aetatem ad iludia bmnamtatis capei' fenda; quantum ejiguae ingenii mei mres poterunt; coboF tari eniteinur.41^ praeclare oe bumani generis focietate ,p merita fuerit eloquentia : u nubi ^ optime tenere uidentur: qui eam totius ciuilitatis auctoiem atq$ omnium mgein aruj artium procreatricem fuiHeatteliautur» Tiam ut omittam bommes a fummo illo reru opiltce orationis facultate a bru tis animalibus potiflimum otilinctcs fuille atqj fegregates: none fermoms commercio bomines ipfi cuncta libi ad bene ciailiterqj uiuendum inllrumenta compararunt ♦ admmei ta couquifmerunt* ornamenta admuenerunt» Minime uero fortalTe nubi llat m oijcer t qmfpianufed ratione praecipue: iCuius focii cum diis immonanbus oemum elle uidt mur. Htqnt rationem ne ego quidem ab eloquentia escludo» S j ratio ipfa quantulum nos adiuuaretmifi quae mente conce-' piflemusiocpromere tande etiam loquendo poli eir,us;T é pe mtiumumiac potius ad bumanam foctetatej nibil» '|f?oc nero ii nobis facile oeclaranc : qui loquendi facultate priuati tametfi mgeuio ualeanttqma lamé quae fentiuntmerbis e^p meie no polfunt;mun pariter ac rtuluipermde ac fi peconbuf nìbtl praeflarcnttappdlan'nulgo confoettcnttlt duetti^ modum nanq? tgnie in filicc latenemifi ferjo e^cudatortuo lum ex fefe emittit fplendojcm : fic animie uolìris ingenita ratiotnifi pcrfpicua eliciatur orationetfplédefcere nullo mo do potefl. V ec minue fine oiationfe copia me rationie no flrae torpefeittep corpora animae uigoie priuata poenitne marcefcere uidemue. iCum.^D.igitur STullio ^Cicero7 ne tandem fentiamaetejillimemueqj fuam ac cimila cium Da? praedantie ingenio uiri oratione prirnoe ilice bomind in montibue ac ffluie ferinam uitam cegentee unum in lo cum pellectoe atqj coiigregatoemrbeeq] non folum aedift. catasifed legibue quoqj firmiamo focietatie bumanae ni culo fapienttlTime fuilfe funcatae* *]Poll tam fidelia nero cimlitatis fondamenta orandi facultate potiffimum iactai quae altee praeclarae.quae mrtutee egrcgiae:quibue bo-' minum urta ejcolaturteloquentiae aeceptae no cenfebimtrf efle ferendae* t eni ce religiofo deomm cultu : ce facra matrimonii copulale filiorum in parentee pietatetee pare tuj in filioe cantatemi de reliquie iacea uirtutiWine qntb^ bominù mta nulla ptoifoe cjdlìimcda fo:et:*Jpcetice qui' dem foecnndum quoddam artium bonedarnm fenu'nariui ab eloqnentia profecta: fefe primam bemmibne cptulit.ejt colendam*j£rrat nanqne t qnidej uebementenfi quie ulta artem poeticarprofamne oraticnem carmine priorem litto' rarnm monnmentie mandatam foilfe arbitratur.® ned qnf dem tum grauiflimo *C>ljrnii fecundi in omni cifciplmaru genere fnmmi:atqne Strabonie geograpbi tefltmonio coir firmari : tnm nero boc firmifiimo argumento comprobari potefl: duod folutam orationem a folntie carminibue có fiat foilTe appellatam. *|Poctice igitur ciuilitatcm ab elo/ queiuia wltftatom bmitta quadam carmitiam (amute con nrmarciCjcomare.ampUficare nullo unquam tempore cef' «auit* Siqiudnanqite feritatismagreftmmtllorummen tibus propter Diuturna? refederat coniuetuduiennid cmne fapieiuiqe praeceptis meundo fabularum uelamine ac mi> rifico eloquii lepore conditis pioifus eli mitigatumti ad bu inanitatem colendam facile praeparatum * *|pritni cte/ nim poetae €)rpbeus»lLinu0.tìf?ufeu0,®[mpbion.t oe incepe caeteri : quorum nónullt ad uim modulatae oratiO'/ iris exprimendam non folum bomines i feras lemfle ; fed urborcs quoque i faxa fenfus omnino expertia ad fefe tra xifle feruntuntn operibus fuis tum de rerum natura t funi de morum qualitate oifferentee rebus q? plurimis cognitu tugniffimfs uitam bominum inflruxerunttSermonisq? cui tum ac elegantiam fìudiofiflime compofuerunt. ©uod quidem probe cognofcentes prifei illi legum latoresu emi neiites;poetas fummo femper bonore Dignos ludicarunt : z praeflantibus grammaticis poetarum enarratoribus bo nefttfiima oe publico falaria conflituerunt t quo adolefcen^ tum ingenia poeticis operibus primum eruditatfaciiius oe fitde,pbilofopbiae praecepta iurisque cmtlis interpretarne taaflequcrentur. ^ere nanque ex poetarum uolumin^ busfolisuocabilorum copia ♦Dicendi generat uariae ora' tioiMs/igureiSine quorum omnium perfecta cognitione aditus nobis ne ad unam quide? praefianttorum artiumtni fi Difficillimus babctuncommodifftme percipiunf’» 'lli aec enim ea funt quae in .primo pofteriorum analf ticorum li' bro HriHotelee ille unicuiq? libeialib9 oifciplinis opera ipe fnropraecognofccda effe cenfettatq? Demo fecù ad docto-' res afferenda,©uare non immerito omnes bene luftmitae affcréda^aarc no tmcrito omcs bene tftifntae cidt^tcs (ti funi poeticen amplexae ut puimm neramqj pbilofopDiamj qua ab tennte aetate ad bene ctniliterq} oinendn tlìitnamm*q uanos bomutum motes: qua anunotum affectiones edocca mar .qua dentqj res gerendas in mimerfo uitae nollrae ciif ricalo ac qaedam bonelìarum artium Documenta fnmma cu iacmtditate percipiamus. IlDaec itaq$ lepiDilT*ma eloqutu tiae almnna tantifper fola bominnm ftudia Detinuit ad biiai-'' tatemqj foimamttoonec parenti qj optimae indolis neptem ac oe fe ptaeclarilfima quaeqj polliceutem fummo cum om/ nium gaudio in lucem emifit. cCluae ab auia quidem $ pri^ mum adoptata liberaliterqj inftituta baud inferio: matre ap paruit, lioaecagraecis appellatur.^ nobis profa fme pedellris oratio nominari confueuitrtauqul abexcelfio:e loco et eo uebiculo : quo prinium tragoedi^ as arcum uicos 'JCbefpis uexifle Dicttur;in planum Defcen'' derit.^Zjrri nanqj primi qperfarum regie aetate pheretyt des Sprus ^ladmnsqj aiJilefius omnium primi Carmen foluere aufi regum ac populorum geila ad imitationem poe tarum (criptis commendare coepei unta ta bidona tefìistl poruj (*ut uerbis -Ciceronis utar£) lux ueritatis. uita memo riae. magidra uitaemuncta uetudatis: qua ignojare ed inter pueros femper uerfari : rudis quidem ac inculta primumirt lucem progrefiTa mdetur. Secuta uero aetas cum femper re dundantis aliquid m fupcriom feriptif aniniaduerteretteoqi refugeretuit eam uenudatem: in eum nitotem: tn eam ek' gantiam redegit:qua terfes praedantec qj Deinceps auctoief in operibus fuis ulesfuideuidemus. Ccmmoditateigif folutae orationis iimirati praedantes ingenio uiri: quas fre*' qnenti lectione in poetarum libris uii tutes annctalfenbearO artes tum primum atqj praecepta ccnfcripfernnt : bieq? ua'' ria nomina indiderunt, ibinc eni^fecta ed gmmatice:cm' Deat omnium laudatatum artium femina quaedam x occumen ila a natura primnm eloquentiae.ab eloquentia poeticae.a pce>-tea oratiom folutae futife fuppeditata ♦ ^a uero ab eccellenti bua ingenita ita fuerunt celebrata fplendoreq; crationie tlluftì a tatut fine big iuiucunda bommibue Ulta prorfue fuerit futura. Btudiie nanqj uni e* omnibua animantibue bomini Datie pri/ nata paulum admodum ac potine nibil a ferino nictu ciliare # culdubio iudicanda foret. ;Cum enim multa atqj adeo plurima nobta fmteum brutte animalibuecommnniatitbera'' lium artium ftudia bumano generi peculiaria effe uidctunquae idcirco quoqj bumanitatie cogncminanmr : quod uni oemum erudiendo bomini funt accomodata. Ifeumanum nanqj prae flantee latmae linguae auctoiea plerunq? erudiutm ac bumano tatem eruditionem quae a graecie Dicitur: ncmina reconfueuerunt. ©uo qmdcm manifellc colligitur eoagrauif fime errare : qui gràmaticen modo poeticen atqj iRbetoricen bumanitatie Rudia putant effe nuncupanda: iCum cnmee ut genite arteedue ctutle ac pontificiu boc nemie ccmptacbcdanf boc nomme comprebedMtor.Ifèfeefent omnfbnebntnenfoKf emdmozeeqj fieri bominee qui igncjet:e^flimo elfe neminej. -Sed quid ego multa uobie ce barum arila oi'gmtaie atqj p:ae^ flantia Dicam* quando panne Ite ciebne in principali buine iti cljrtae nrbie tempio.luculentilTimam Deearnj laud’bne accepi line oratióejtx fingnlae ftngulae aceae bene lógae e^pofcerct laudattonee:t multa oe praeclaris copiae dicendi landtbne mi bifnperfnnt referenda. €laod finibilalindpraef baepnlcber rimae arteetqnibne tàtopere bnmana expolitnr urta: ab eloqui lia accepiflemnemóne ipfam liima beniaolent!3.(uma ueneratto ne.fnmie laudo? praeconue.fumo Hudio piofequi.celebrare.ex tollere oeberemue* due nanqj aut quatte elfet ulta noft:a fine bac quam Diri* ciuilitate ab eloquentia conllttuta^TIcmpe i er monte nullae elfet cultue.nulla momm ratio uigeret* nulla acq iniqniue regula e^taret»TluIlue metue.nulla effet deoru relgio Tlemo legitime nuptiae celebrarctmemo proprtoe liber ce a*' gnofeeretiomnee^in promifeuoe cócnbitue pecudum moie pro labercmnr.Xliribue x animi i coiporie ad pro^imomm perni ciem abnteremnr.TIulla billonarù monumenta legercnf. Tui lae artee.nulla (ludia nobte pioponerentur excolenda. Ton re rum naturam.Ton temporum uiciffitudmee.TIon fiderujmo^ tuomon dei ipfiue deniq^ maieflatej ferutari contemplariqj Da' retur. 0 praeclara igitur erga bumanii genne eloquentiae me ritatquac tot a nobie anernt calamitatce. ©nae nebie eae cudit arfeetquibue non folum naturae arcana peruelligareteed naturae qnoqj ipfiue auctoicm alfqna cjr parte cognofcere x ad mirari nateamue.T on inturia igitur pradlantlffimi qniq? pbilo fopbitut iam id quod fecundo loco pjopofuirmts; explicandum eggredtamnnfemper eloqnentiam x plurimi fecerunt: t ita funt amplexatum Difficillimum fit indicatu: acutioreene in excogita do.an facundioiee in eloquendo fmlfe ntdeantnr,STamcifi cnij eomm plertqj otio Delectati a foto re/qj publicae admiiiiflratóe anttsid fcribendaqj kk contalenmt;p£rùide in eloqui ftae curaj fni's in operitele (nfeeperunt : aiqj fi comm mdicibn® canfa 8genda.aar m fenatn conctonene fentencia dicenda foret» ^>robe nanq; tenebam nulla re alta magie borntnù atmoe ad audieitdù legendùuefollieitari ^ facundi fermonie eleganaa.p fptcuitate.olnatmCluare Socmtce illeiqui primue omj de mo ribue oifputare coeptrieoqj oe coelo pbiam trajrilfe oictue eli: pariter iuuenee % pbiae piaeceptie iniìraebat.t oi ccndi facultate ad reiptt.gabernacula ìufeipienda inllttuebariac Otfdpulieiqnoe eminentee p&oe futuroe effe cernebat: fimul x benedicendi piaecepta i recte agendi piofitenda tradebat.0ut cnnqj igitur eje illine Uidotqui piofecto fuerunt <$ ptorimne^i'" Uere:aut ejrcdlectiflimi oratole aut praeftàtilfimi pbi e^titerùt» Mb boc nanqj affloentiìTimo fonte: ut ojato:ee in fnum otffera locum:omnee pbilofopbojs fectae manateemarioe quidé oog matu riuuloe traxeruntteloquentiae vo eundem alueutn cùctae pariter tenuerontmifi quie foitalte epteureoe: qui omnee tolle*' barn oifciplinaeunter pboe putat effe numerandoe.^plato eni Socratie alumnne atq? oifcipulue:qui x academicop fectam p mue mftituiu fuma pbiae manuffogicen adiiciédo tmpofuit:taj mirabili elocutione opera fua dilltn^tmt inde potiffimu x cog*» nomen diurni merueririx prifeop iudicto inter pboe femper op tmuerit principatum.©uid 3£enopbontem *|piatome aemuiu atqj odtfcipuluj ucbie c6memo:em* qui ob inaffectatam ffili tu cuitditatem mufa attica meruit appellari:pertnde ac fi graecie e» fermonem fingere conrigiilet.Qmd ftoicoe* qui tametft riojem ojationie non multum affectarent; eloquentiam tamé unam e fu mia uirtutibue effe manifefftffime affcfuerutteommqj princepe Seno grauifiimae utr auctojitatte TRbetojiccn bene tuccdt effe artem breuiter atqj uenflìme oiff/ninit.ffiuid ^eripatetieoe^ quojs onj Hnftotdeg diurno uir ingenio tantuj oiatojiae facnl tati attribumut no contemne de ea ai te ouo opera confcnpfifie: pomcrtàumiefcbolieacl aemulationem ^(ootttie rbetoJtccrt piofiteri coeperitXuj eni ^focraté riozere difcipulop ncbM® te uideret:mutamt repente (*at Jdccxo ait*) tetani prope fozmfii difciplmae fuse oméjqj rejs cognitione cum ozaucnie e^eiCitaC one conmn^itiammi affectu big uerbig facile declarans. __ bocéXur pe eli noe taceretcnm ^ferrate? patiamur loqni* Scd quodna fuerit tanti uirt de facultate dicédi iermonieqj elegantia iudtbùt bmc manifertiflime percipere ualemusXù eni &mftotelee da 00 ferme t fejaginta anes natus aegro affetoqj coipore cul>a/ rettvniuerfa eius fectatojs cobozs adipin accedit regates atqf obfecrantesmt fibi ipfe oeligeretloct maginejiiqj fucccflozertU quo polì ultimù eius uitae diem.ad fiudia doctrinaptquibus ab ipo fuerant iir.butucomplenda atqj excolenda pceptoie uteren tur.^liis fe perlibent’ factujs benignus refpondit ^riilotelesi cum id ftbi oppoitmmm fozet. it raut tane m eius ludo ingepid doctrinaqi piaeiìates multiifed piaecipue duo: SCbeopb:alìu0 ex infula iLeebo.t (Menedemus ex iRbodo cactcris eruditi one piaelìabat/U-daud igif' multo polì cù (idem tlli: qui 6 fuccef foie defignàdo petierant adenint.20moj inquit SSffftotelee qé tu biberet non effe id e;; ualitudine fua fed infalubze atq? afpeps ac pjopterea fe defiderare peregrinù aliquod vel rbodiu uel lef bmmtidq; ftbi ut pJocuraret:pollulauit. eo naqj ufup. qued fefie magie iuuiffet Bolìicitt de p:aeceptojis ualittiduie boni difcipuli pzopere curatù cuiitunuentumqj ad dcctozé afferunt;2I ù ^rì*' ftoteles ìRbodifi cù gunaffettftrnìù inquit bercle uinù t iucùdfi. petit mo;c leebiujtquo fimiltf deguRatomtruqj ait optimum efl boc eli: fed fuauius eli leebiù.quo quidem dicto nemini fnit dubiuj quin lepide fimul t uerecuude èCbeopbraflù ob fermonis elegantia fucceffozej fibidelegiffef» 3taqj non diu polì Hnlìotcle uita functo cuncti SCbecpbJaflu fectati funt beine; in eloquetia tantùmt inde dioinù nc mé fiiciit forfeems ctmt eni* panw 'jjytm* appellarcfjpofTca 3Cbc «pbrartos boc efi om.ne loquens memic iimicupari./tant iuìiic qiuaain t banc o^ndi facalratcm fermomeqj elegantiam aìia** Wrn oifapltnaramftiidus contrariato elfe cantilentur : ^nm z «tnltoteles nel fnpjeino nitae oie tanti eam fcceritu dartflìmif qjib’alqj pbilofopbis non rninott cnrae orattonej qj ree ipfas lemper tnille tam aperte fnent comprobatum. S ed tam temp^ «^o-cer utdeturatt ad tettmm nobte propofttum oeitemamufi ac non nibil oe fumma qnoqj nobilm oratomm gratta x aucto^ ;t4tc ‘I1 medtnm afferamneme tranflugarum more nofirae pat ea Delermiie pntemnr. Enanto igitur m bono:e femper apud pnicoe fuerit egregii rbetotes atqj oratoreotcum al» ptrmuiti: p llJ Primis leontmne Empedoclis Agrigentini oi fopulue magno nobio elle Documento poteft.30 emj poli illof jCotaceiìi t Xifiam antiqutlTimos fere artis oratoriae magi"' I!f0m t®ti)00 wncnrln rbetoacen profellue eli: nt omniu pi tm? 1 ^elpbtci Apollinis téplo folida nó aurata i| aurea ftatna fnerit bonotatus.Aanta prifas téponbus eximiis oratoaae artis Doctoubus praemia erant conltituta. i5o?gias autan non folum iunenes ad fefe conuententes oicendi faculta teinitituebatifed in magna qnoqj eruditorum bcminum coro^ na fe ad omtaioe quibus qmfqj audtre uclletie^ tepore eé relpo lumm Denunciabat.j, n adminifirationem nero reipublicae ac/ °^l,Tlec>cciaraui£i quanto x ufui x bonori duitatibus iuis ole poflint eloquentes mn. Jiquidé legatus ad Atbenienfes nullus cum fapienttlfime fuorum ciuium mandata in ccntione e^pofuiflet: cum Socrate ilio clariifimo tunc fapientiae oracu-lo congrellas tanta orationis copia.tanto lepore.tanta grauitate <5e nobililììmis queftiombus otlferaitint ex ea orfputaticne faci le oftiterit eloquentia fapientiàqj nó re tpfarfed nomine tamù di nerfas nirtutef iudicandasXlterqj eni ‘ta partes fnas tutat^ é: blc quidé oratoristille nero pbilolopbuutneut alter luccubutfie ? ejtiftfimtos faerit^dmireMioi tamen grdtfoKjj fer mo Mtbemcnftbas fólfe uidetur : titpote qat onmee eoa oicsi qaibaa Athenis cum Socrate ^5o?gia0 difputauit; feftos ette oolaeranttatqj ipft aduttoeo alicui dedicarunt Sermones ue ro eins luculentiiììmos faces lampadasq? fatile non immerito memoriae pleriqj prodidcrmit.iaiita rerum copta*tantouer/ bommfplendore illius rutilabat oratio* duemadmodum iwqj ibitis fpleirdore e locis obfcuriozibus tenebrae e^pellutrrr i fic ex animis bomtnu tmpmdentia atqj inferna fapientr fpleitdidaqj oratione aboletur* Clnid nero poli butte ^emoftbenis elo/ qnenttam nobt's ego commemotem* quae tanta in eo perbibe-' tur fmlTemtea freti 55(tbeni'enfee btlipo tìDagnt Hle^aU dri parenti timi potentilTtmo regi adnerfus foedera refiftere ac non modo lirant uerum foetorum quoque libertatem tutari noti oubitaueniit* duanta in ejeiltimatione apud duce fnos futile putandus eli: iCtit bolles quoque nel inuitì mbil negare naie-' bant* ©uid Hefcbinem ©cmcllbenis aemulum.^uidlfey. peridem* ©uid^focratentomni nectare fitamorem* ©uid 3Lyùm illum acutum atque elegantem punlTimoqj fonti per fmtilem* iCuiiis nitidifTima otatione fi reus impietatis Socra/ tes uel apad uiiquilfìmoe iudtces uti noluilìett facile ardentem flagitiofilUmoram bominum fttrorem etfinjifia jCaeternm 6 tllis antiqiuonbns quid Dicemus*qui tametfi fcripti mbilporte/~i ris reliquet etquanta (trerint tamen elcqnentiaxuo ex qj pluri/ mis folum 'Pericles atque STbcmirtodes fummi non modo otatores uerum etiam imperatoks magno elle nobis argumen to portantt^ornj enim alter i^tbenienfmm contionibus: até a ueter/bus comicis notatum: cttnbue fuis non Dicere z orare i fed toiiitrua atqj fulgura ex ore iaculari nidebatur:adeo fua e!o quentia eorum animos qui audificnt attonitos flupenteeqj red debat* SIbcmirtocles nero tantum facultate orandi ualnit : ut 36erfe ilio perfamj regegraectae immiijente:Xum fqojs uircs * ^wamcrabfliboa bortium copile terra manqj innadctrtftue ne quaqp pares cerneret effe polìe;cuiib»s fuis perfiiaferù» ut fuae qmlqae aedes»rora.tbeatra.deomm immoitalmnj tempia: tctd beniqae urbem bolUbas oiripieuoam^ incendendam. enei ten dam oeferereiu:atque ad nauale certame: in quo uno falutie ali quid nidebat:pariter omnes connerterenf. 3ta Diurna Xbe miitodis eloquentia urbem quidem mcenfam; unmerfam nero ciuitatem futiie conferuatam biftouarum monumenta tellantur. fiìiud* none idem atque ufdem graecie tempoubus oiflentien tee interfe graecie ciuitatee tanto impendete libertatis anutten dae periculo fua eloquentia reconc/liautt. reconciliatae coniir-' mauit,confirmatae ita contra boftee armauit.ut quamuie uiuic ti. copiarum multitudine uidereiminfodicilìime tamen ece pro fiigauerwt Juderint,ceciderint;tp(umq$ tanti belli imperatorem qui paulo ante gentium terror mare clallibue ftraueiat : pifcato ria cf mba in ^liam fumma cum ignominia :efuge:e coegerit* 23cleo in bello quoque eloquentia ea conficitmt nobilis t agic^ tellatur /£ntypidee:quae nullis armis unquam efiici polle ui' beantur* €lui nanqj militum animi*quae lacertoium robora* Sluac ccupow vires; tanti e^ercitue impetnmmtfi diuina 5Cbe miiloclis eloquentia affmfletmo Dico perfcne:fed e^pectare po tuilfent; c9£?erito igitur 53tbenae illae ominum laudataruj ar tium ejcultriceett ^bemtflodem perinde atque terrenù quen ©am oeum funt admiratae:? reliquis oratoribus primum in ur be locum femper affignaruntu rempublicam adminiflrandam Utroqj i belli t pacis tempoie tutilfune Demandai unt» 0md domani oiatoref baud quaqj graecis inferio:ee;nóne apud ci oes fuos plunnm femper ? auctontate t gratia ualnerunt: Clud tae enij amplitudinis fuifie cenfendus eil €0enemus ille agnp patquem fenatae pacis inter fe t plebem faciendae aucterej ce legit; jtum enim capitali odio plebs ìftomana nona t inioli-' ta libertate temere mmmm pultans a fenatonUis Diliidcretiis «rbtfer atn'ttque electos blanda factmdaqtte ffc plebis ann&nofi kiiinit orattonenu qnac tà armata collejt cut poitea noeti facro fmt.peOìe oe patricuf cogitas occnparatiad faniora reuocartt co ftltatac fciiatui a quo uetat a capite omulfa ufdebaturtfubiccent: optemperantemqj reddiderit. 3’ta iRomanmn imperiaj qaod facile m orni fao comitflecuimue niri eloquentia fuit confirma^ ton. ©oid^f^^ntonii oratorio facundiam: quae S00arw Cinneqj milites ciiulis piofmidendi fangimiis cupiditate ftagia tes potuit inbtbere: Cj? admirabilem fniire cogitare oebemusi Siquidem a crudeliflimis factionum oucibusad.tSg*. ^ntcnf mn trucidandam fatellites milii ejngne admodum orationis auliate opltupefacti oiltrictos iam gladios contmnernnt: ac fati gnine uacuoe in naginas repofnemnt^uafcratque pertcuinm oratortT!ifi jCcntuno Antonianae nocis eapersmt qui milt/ fibus ad Antonium tngrdientibns e^tra cubiculum retmferatt cradeliir.mmn facinus nefarrie nimium peregiffet. ©mantum apud ciues fuos ualuilfe cenfendus elt:qui ferocium iiumtcoraj atmnis furentibus tantam uim dicendo afferre potuitfAlitiqui ores boc loco oratores '|publicolas Dico, Atakrtce. Xato^ nes.SLelios.Scipiones.qui temponbus fuis t Senatus -i ctwv fatis principes fuere:confulto praetermitto.©md enim m reta apertifiima pluribus immolerà jCu$ iam praeclare ccnlietegre gtos otatores in omni bene inltunta ciuitate bonefliltimum fcm per locum optinuilTenna^imarumque rerum t belli tempore % pacis auctores fere e^titilfet'ii~aeteru3 .(QD, Anilium qno po tiffimum alumno fefe iactat doqnentia.quo piaculo tacitu, emit'' temus^Tìóne iure meritoqj nos obiurget tanquam ingraftlf^ mostqut citra ullam fui menttonej De eloquentiae Dignitate uer ba faciamus* iCum praefertim eius Dinims operibus non min9 osatoria facultas ^ ‘IRomanalingua fuerit illufira.Tfeuicenim munere qnoda naturae genitotinquo fotas uires fuas ofletaret eloquentia: tanm bonons nono alioquin dui a fenati» pepoleqj TRomano cl! atfribatutot ad confolatom ufque Aimmam illmf d ttuatie oignitatem pencolofifltmo retpubltce tempoze fuertt eue cttta. ito autem m magtiftam qs ftt opportuna ac pcttue necef lana reipublicae admmitrationem fufcipteutibae pruoens Dicen di facultas pulcberrime oedaraoit » jtm enim in maximam rerum perturbatione^ mcidtfleuquod et ptofcriptorum a ^flla filit relUtut ad bouorea non tam moilìe quaj alieno tempote po nularent: et tribuni piebts ad captandos multimduue anunoa legem agrariam agitarentduculentinimie ciatiombne facile cm nempaccauittumultum.» 3ta nanque tribunos plebis a in fe^ natu x in concione compefcwtait mbil unqnaj contra bifcete an fi fuennt. 3ta profcnptorum Ubero© benigne coarguitmt ipof id ampline flagitare puduerit» 3ta plebi grata eme orato ftut: Cujoitenderet prmereipublicaebabendam efferationem^ priuataemt omnes tnbus omidundi publici agri Depolita cupi" Ditate legem agrariamtboc eli alimenta fua abdicarintteiusque ferendaeDefemerint^uctoies» ^genero effrenatam JLm Unae temeritatem nòne eadem eloquentia eodenunccnfulatn perfregit* nòne illum urbe eiecit^nòneioe teten imis eiue ccm^ pltcibus in optimos quolquenefandiliima Die ncciuque macbt nannbus fupplidum fummendum effe procmauit* tìPeri^ to igitur ob baec tam piaeclariffmia gefla non modo ftipplicatf/ onestqui bonor uictoribus tantuj bello ducibus dabatur: 3tan reamque omnibus triumphis antepcnendam folus in toga ade ptus elt: ^ed iRomanorum quoque primus fenero illo JL a/ tone adfenatuj referente parens patriae fuit appellamele uod quidem cognomentnm,quaHti fit faciundumifecuu Deinde irr pe ratores id fibi aliis non deferentibns cenatim uendicantee faci le Declararunt. Cluid ea quae in aduerfa quoque fortuna Ci ceroni optigemntfnòne fnmmam illuis nm prae fe fernnt apud bctmnee probos i gloriam % auctoritatem* iLm cn>? iUodu permcofiflìmt patriae cim’s furore circonneutóa éflet t ^ publicum fojdidatus prodifietttmiuerfue repente equeiter ojdo cum ipfo parente patriae aedem mutauit : ac circiter niginta nu lia bomiimm pnllatornm urbis conferaatorem certarim comte bantur. enatus quoque tanto propugnatoris fui penculo mo tuscp primum decreturus conuemtmt cuncta cmitas perinde atque in publico maerore pullis nellibus indueretur. Sed clooiano furore armatis militibus curiam oblidente id fancire prohibitus gratum faltem animum erga protectorem fuum clarauit. Sluod fi £lodianae temeritati armis repugnare uo'' InilTetmum ei defuturos fuifle adiutores eji illimemus. Sed nunquam optimus cime potuit fuilineremt quam urbem ipfe ^ rapinis, cedibus. incendiis tanta^iligentia ac potius follicidine couferuafletrin ea feno caufa fua oc certaret* :ac boni emes quof tantis laboribus a rabieXatilinaemtos praeflitlTett jCloete noram femorum telis obucerentur. 'patriae igitur ac fuoru citr um caritatem propriae faluti anteponens in erilium totius bumamtatis fpecimemfuauifiimus eloquét ae alumnus.patriae parentis cognomine paulo ante oecoratus amicis.fratre.liberif uxore oerelictis.aedibus crudeliflime oireptis atque folo equa tie»omnibus oenique amilfis ac fi patriae proditor fuifietrin exi lium inquaj abire coactus cft. SCantum teterrimi ciuis pelfima confilia armaque ualueruntt Sedciitm tam -clarolumine TRo^ mana ciuitaf oibataivt fi ab bcflib^ cbfefia fu^etitriflif ac moe flatoratoris fui oefiderium batid quanqj Ctn ferre potnit. primum enim ^Clodius nefandiflimo illo tribunatu functus eft optimates cuncti,21.SKnntc tiene cuce oereuccando red deudoque orbae cinitati parente polibabiris rebus caeteris^ prtuatis x publicis agitare coeperr.ntuanto animorum ardore t ut nibil aliud uift.de Xtcercne patriae refittuendo cogitaretur » iCaetcram^Defaitòe iOodw furor quicquam t>e Xtccrom's reditu Decerni unmru imnu protMbebattin auctores ferendae iegis modo e^ una:modo ex alia fori parte fubinde impeti»? fa cienstute facrofancttó quoque Xribnnte unno fuerit uninera^ b»8.e^ aiue qj plurimi necati» Ctuintue uero frater /Ciceronis non alia enafiitet uia nifi inter cadauera ubique in foro iacentia fe mortuum fimulane latuiflet»2^andem acro *|pompem8 file *90agnu0 au^iliie undique conuocatis optimatumque wrib* collectio cum e foro /Clodianam factionem e^puliilìet: Janctif fimum Ulid De reditu iCiceronie plebifcttum tanto popult *lRo mani ac potino 3 taliae confenfu perfeatrut non immerito po-^ ftea /Cicero ipie gloriatus fuerit : 5e totius italiae bumei ts ab esilio fuilfe reportatum» Clnemadmodum autem uniuerfa ci nitafmoefla lugens ac pullata confeiuatorem paientemquelu^ Hm limita ab fe oimiferat: 5ic eidem ab esilio redeunti bilaris ac laeta totaque purpurata cbm'am prodiit gratulabundatac eù tanquam imperatorem De feroofiìmis bolitbus trium pbantej in capitoliumufque ad gratias Diis agendas tanto cum omniuj gaudio eli comitataiutquacunque tianftret fioies atque cdoies affatim fpargarentnr. 5Cantum bonoris temporibus illis d) foeda barbarie abigant atqj repellant. ®pud antf quos uero quanto quis copiofe ornateqj oiccndi fuiftet fiudio-' ftoz-eo reliquis babebat' CA:cellentior*iL ur nanqj 'jpiato.Hrf noteles.Xbeopbralìustquoru eloquentiae paulo ante fecimus mentionemtfnmmi omnium cenfentur pbilofopbtf Mn quia i i bifpntationibus x in operibus foie Dilucida x ornata ubique ufi fnnt ozationef^ur Serums ille Sulpitius primum ciato:,delti de etiam iurifperttusXur Scacnola, £nr gaulus Guide re liquis taceaj*) praeflanufiimi x fut x babentur iimfconfultiiMi quia in e/ponendis duodecim tabnlam aliisq? legibus ac prac forum edictis ubique lattne.ubiqj eleganter locuti effe iiinenmif tnn iCnr ©emofibenes apud gzaecos.Sfefcbpnes^focra' tes.£icero apud latinos^lf nins.^lumtilianns dumi e^ifi» mantur oratotcs. Tìempe quia luerunt eloqucutiffimnXnr 2-JLiaii buius praeclare urbis alumni bidona tam libenter, tati' ta cum noluptate lectitatur* T.cmpe q; lactea quadam dicendi ejSdare v>i4ct»€ìa9faiic ttiquottidiaito efia ac famill ®n «rnionc adco polluiffc tiir ille traditur:ut quidam nobilitate optbusqj praedantes tam admirabilis facundiae fama permuti «ai ultimis Jfòifpaniae ^alliaeqj finibus: quo eum audirent lo «juentent: iRomam fefe contulerint: t£,i quod ed maxime miri dum :quos tantae mbis ac tuj maxime triumphantis contempla ^o antea ad feTe non follicitaratmnius uiri eloquentia peroua:it. ®itid dious *^)3ulusfnÓne mter apodolos mirifica cncendi fa CBltate peculiare apodoli cognomen ed confecntusf&uid dmo ttobis l^ieron^miVSagndinùSmbrofii.^reegorii feri pta commemoiemf lattnafqj elegantiaf ^ planaf qj Incida^ qj apertaf Ctnae certe fiquis cum argumentolis receniiornj uo luminibus conferre.non grauabituncomperiet profecto illos fui gentibus aquilisudos nero fojdidis mufeis : ne oicam fomucis rmnqp fe bumo tollentibus fimillimos effe» ^Caeterum quid piu ra oe bac tercia rbetoaces parte Dicami cum praefertim qui ea fn familiari quoqj fermòe careat:rudis* opicus.agrellisibarba ras elle reputeturf ©use nero citra eam litteris mandantur p' fenti t luce x gratia x bonojeuacent : nedum ullam porter itatis memoriam confequantur»©U8mobrem bumamdimi auditoief fi nibil melius eloquentia.nibil commodius.ntbil magis iicccf' farium a oiuina benignitate bumano generi cd attributum:! i in detantu fplendoris reliqs mfnndudifciplinis: ut ei9 ornatu frali dataeintucundae ede uideantur:quid ed quod tarn dignum cui tmopera. dudiodabore nodro e^idimare oebeamusf am •nojtalinj turba lucro intenta plurima per oifcrtinma mana trafi ac longinquas peragrare terraetut inde altum caducarii fra/ giliumqj oiumarum acernum ea:triiant;minime giauantur.Tlcs littejaruj dndiis incumbentes eloquentia? cmm indica gen ma» ftodiomm fiera colentes orandi facnlfaté foccudtlTitm bonoru omnium oi'^nitatamqj fegetem loto animo non amplectemur * ^encroftlìimi quiqj terrarum principes: nt aliquam fui memo riam poflens relinquant: lapideas aeueasqj lìatuasftbi erigi* iifqj titulos uel brem tepore ouraturos afcribi follicita Diligenti» pjocurant, Ttos copiae Dicendi;qua unica mortale bominuj nus perpetuitate atqj aeternitate Douatunnon omnibus ingenii nolìri mribua incumbemus^ /Cia igitur ingeniofifiimi iuuenef fi ulla glonaeDulcedine commouemur.Si memoriam ncllri maxime longam ac potius fempiternamefficere praeciam? e^t ftimamus:ac nonfemper bamlomm mo:e:id quodplertfq? nùc effe in oie audio:De pane acquirendo folliciti effe debemufnmi temur prifeos x pbilofopbos x iunfconfultos ipfamq? oiadt m« seliatem ciuilie uitae reginam: cuius fplendotem omnia ftudiorum genera obfcura. Difficilia.foididaqj babenturrtoto ai mo petamusffpectcmusqj cu alios rbctoies atqj oiatotes:SLu in pnmis.tQt^^ullium x pubium Quintilianum alterum W tinae linguae oculum nobis legendos imuandosqj pioponam^ Quod enim ad me attineuboc anno x Ciceronis eloquentiae principis rbetoucos:x De inffitutioe oiatoua Quintiliam libros quo neq? apuo graccos neqj apud latinos De ratione otcedi ac curatius fcripfiffe iHueiuesncminemicnanandoe fufcepi.Qui'' bus qmoej operibus fi ut fpero:Diligenter incubuenmueu amf cis tutiflimum praefidmm.x patriae in aduerfis auartlium.in pro fpens ornamentum comparabimus, nobis nero ac famil is no ftris opes. bonores.glo«am. ac oeiiiqj immortalitatem adipis fcemur. j&ifi* V