ACTA HISTRIAE • 9 • 2001 • 2
prejeto: 2000-11-10	UDK 259(497.5 Pula):314.727.2
DOSELJENICI IZ KOPRA I NJEGOVE OKOLICE U PULJSKIM MATIČNIM KNJIGAMA OD 1613. DO 1817.
Slaven BERTOŠA Filozofski fakultet, HR-52100 Pula, Ivana Matetica Ronjgova 1
IZVLEČEK
Matične knjige mesta Pulja - za obdobje od začetka 17. do začetka 19. stoletja -hranijo v Državnem arhivu u Pazinu. Prebivalci Kopra in okolice so se v Pulj pri-seljavali tako rekoč ves čas med letoma 1613 do 1817. V primerjavi z večino drugih mest v Istri (bodisi beneških bodisi avstrijskih), še posebej pa tistih zunaj nje, je bilo število priseljencev visoko. Medtem ko se migranti iz Dekanov, Gradina, Lazareta, Tinjana in Topolovca omenjajo samo v poročnih knjigah in migranti iz Marezig samo v mrliški knjigi, pa lahko priseljence iz Kopra in okolice najdemo v vseh vrstah matičnih knjig. Migracije iz omenjenih območij proti Pulju so brez dvoma zanimiv prispevek k neprimerno boljšemu poznavanju vezi med severozahodnim in južnim delom Istre in zagotovo pričajo o obstoju zelo živahnih premikov prebivalstva znotraj beneškega prostora samega.
Ključne besede: matične knjige, migracije, Koper, Pula
THE IMMIGRANTS FROM KOPER AND ITS SURROUNDINGS IN THE REGISTERS OF PULA BETWEEN 1613 AND 1817
ABSTRACT
The registers of the town of Pula -for the period from the early 17th to the early 19th centuries - are being kept by the National Archives in Pazin. The inhabitants of Koper and its surroundings migrated to Pula more or less continually in the course of the entire period between 1613 and 1817. Compared with the majority of other Istrian towns (either Venetian or Austrian) and particularly with those outside Istria, the numbers of immigrants were high. The immigrants from Dekani, Gradin, Lazaret, Tinjan and Topolovec are referred to only in the registers of marriages, the immigrants from Marezige only in the registers of deaths, while those who had come from Koper can be found in all types of registers. The migrations from the above mentioned places towards Pula are no doubt an interesting contribution towards a better knowledge of the relations between the northwestern and southern parts of Istria and indisputably speak of very lively movements of the inhabitants within the Venetian territory itself.
Key words: registers, migrations, Koper, Pula
389
ACTA HISTRIAE • 9 • 2001 • 2
Slaven BERTOŠA: DOSELJENICI IZ KOPRA I NJEGOVE OKOLICE U PULJSKIM MATIČNIM KNJIGAMA, 389-414
Uvodni dio
Matične knjige grada Pule - za razdoblje od početka XVII. do početka XIX. stolječa - pohranjene su u Državnom arhivu u Pazinu.1 Grada je zanimljiva i po tome sto daje opsežan uvid u proces kontinuiranog doseljavanja u najvažnije južnoistarsko srediste. Samo zahvaljujuči tome ono je uspijevalo opstati kao gradsko naselje, jer je tijekom čitavog razdoblja broj umrlih nadmasivao broj rodenih.
Žitelji Kopra i njegove okolice u Pulu su se doseljavali gotovo kontinuirano tije kom čitavog razdoblja od 1613. do 1817. U odnosu na večinu drugih gradova u Istri (bilo mletačkoj, bilo austrijskoj), a posebice onih izvan nje, broj doseljenika bio je velik. U analizi je koristena izvorna grada iz matičnih knjiga krstenih, vjenčanih, umrlih, te iz popisa krizmanika, sto obuhvača preko 18.000 upisa. Vrlo je zanimljivo uočiti na koji su se način doseljenici bilježili u vrelima. Sve do druge polovice XVII. stolječa uglavnom su se navodili bez spomena prezimena, ali se otada bilježilo očevo ime. Od konca XVII. stolječa dalje gotovo se uvijek zapisivalo ime i prezime osobe, a često i ime oca, živog ili pokojnog.
Matične knjige krstenih sadrže podatke o svim krstenim osobama. Buduči da su se morale voditi vrlo uredno one su vjerodostojan pokazatelj broja rodenih, jer su praktično sva rodena djeca (pa i ona izvanbračna) bila krstena. Iz njih se može doznati i broj rodenih u pojedinim obiteljima, te važni podaci o zanimanjima (ukoliko su navedena). Spominje se i ime (ili imena) krštene osobe, njezinih roditelja, mjesto podrijetla, te imena kumova.
Matične knjige vjenčanih bilježe obvezatno obavljene napovjedi prije sklapanja braka ili djelomično oslobadanje od njih. U njima nalazimo podatke o tome tko je i kada obavio obred, ime i prezime budučih supruga, njihovo zanimanje, a vrlo često i podatke o njihovim roditeljima i mjestu podrijetla. Važno je naglasiti da se dob budučih supruga navodi tek od 1814. godine. Do tada moguče ju je izračunati usporednim uvidom u knjige krštenih ili umrlih.
Matične knjige umrlih spominju ime i prezime umrlog, često - ali ne uvijek -njegovu dob (ponekad približnu, a ponekad preciznu), mjesto podrijetla, te mjesto ukopa. Za muža se katkada navodi ime žene, a za ženu ime muža. Ukoliko osobe nisu bile u braku ubilježeno je ime jednog ili oba roditelja.
U popisima krizmanika nalazimo ime i prezime krizmanog, često ime oca ili oba roditelja, te ime kuma ili kume. Upisano je i ime biskupa koji je obavio obred i datum obreda. Za sve se spomenute osobe često navodi i mjesto podrijetla.
Matične knjige pisane su talijanskim, a u manjem broju slučajeva latinskim jezi kom. U vise su zapisa uz osnovni tekst na talijanskom ubačene rečenice ili dijelovi rečenica na latinskom.
1 Popis matičnih knjiga u spomenutom arhivu objelodanio je Vlahov, 1994, 277-309 (puljske matice za razdoblje koje se spominje u ovom radu nalaze se na str. 299-300).
390
ACTA HISTRIAE • 9 • 2001 • 2
Slaven BERTOŠA: DOSELJENICI IZ KOPRA I NJEGOVE OKOLICE U PULJSKIM MATIČNIM KNJIGAMA, 389-414
Pula je bila važna istarska luka na mletačkom putu prema Dalmaciji i Levantu, te stoga i grad s vrlo snažnim useljavanjima novog stanovnistva. Pogodena raznim neda čama, samo je zahvaljujuči tome i uspjela opstati kao gradsko srediste (Benussi, 1908, 362-364; Bertoša, 1970, 55-58; Bertoša, 2000, 195). Valja naglasiti da je ko-persko područje u ondasnjim relacijama bilo vrlo udaljeno od Pule, sto je svakako značajno utjecalo na intenzitet useljavanja s tog područja.
Abecedni popis mjesta
Potrebno je naglasiti da su se sva mjesta koja če u daljnjem tekstu biti spomenuta nalazila u mletačkom dijelu Istre, a da se danas nalaze na području Slovenije.
Osobe koje se u puljskim matičnim knjigama spominju kao doseljenici s ko-perskog područja nisu uvijek bile i rodom odatle, sto se često vidjelo i iz njihovih prezimena. Koper je stoga nerijetko bio samo etapa u njihovom višestrukom seljenju.
1.	Dekani (Villa de Chani)
Dekani su selo sjeveroistočno od Kopra. Na zemljovidu carsko-kraljevskog inženjera Giovannija Antonija Capelarisa iz god. 1797. označeni su kao Villa de Cani.2
U puljskim se matičnim knjigama spominju samo jednom - u Knjizi vjenčanih od 11. veljače 1657. Tada se u puljskoj crkvi Sv. Marije Formoze koja se ovdje spo-minje kao Chiesa della Abbatia3 vjenčao Blaž Glavičič iz Dekana. Nije moguče pro-čitati kako je glasilo ime njegove supruge (prezime Assendio), a niti tko su bili svje-doci pri obredu (osim što se vidi da se prvi svjedok zvao Domenico).4
2.	Gradin (Gradine)
Gradin je selo jugoistočno od Kopra. Kao Gradigna naznačeno je na Cape-larisovom zemljovidu.5 Spominje ga Liber Copulatorum od 23. travnja 1639. Kao
2	Gotovo sva istarska mjesta spomenuta u ovom popisu nalaze se na mnogobrojnim zemljovidima nastalim od staroga vijeka do konca XVIII. stoljeca. Usp. o tome dokumentirano i pregledno djelo L. Laga i C. Rossita, 1981. U daljnjem tekstu, kako bi se izbjegla ponavljanja pojedinih karata s istar-skim lokalitetima, pojedina ce se mjesta navodit samo po: Carta dell'Istria, 1797.
3	Sv. Marija Formoza bila je stara benediktinska opatija, pa otuda i takav naziv. Mletački je izvori cesto spominju i kao Santa Maria del Canneto, a zanimljivo je pročitati i pod kakvim se jos nazivom spominje u puljskim maticama (DAP 7, 29. travnja 1784. gdje stoji: Chiesa della Beata Vergine di Canedo detta la Bazzia, te: Isto, 10. rujna 1797. gdje stoji: Chiesa di Canedo detta l'Abbazia).
4	Ovdje i dalje u citiranom upisu ili dijelu upisa točkicama su označeni nenavedeni ili nečitki podaci. "Io sudetto Curato nella Chiesa della Abbatia congionsi nel santo matrimonio Biasio Glavicich da de Chani con donna ... quondam Salamon Assendio, prima fatte le solite publicationi; testes messer Domenico..." (DAP 1, 11. veljače 1657.).
5	Carta dell'Istria, 1797.
391
ACTA HISTRIAE • 9 • 2001 • 2
Slaven BERTOŠA: DOSELJENICI IZ KOPRA I NJEGOVE OKOLICE U PULJSKIM MATIČNIM KNJIGAMA, 389-414
svjedok na vjenčanju navodi se vojnik iz družine kapetana Gavazze ser6 Agostin Smoljan (Smoglian) iz Gradina. Spomenutog je datuma puljski župnik Giacomo Bonarelli7 vjenčao Katarinu, kci pokojnog Jure Jaselica iz Vranje i Tomu Cukerinica iz Vodnjana. Zabilježeno je da su obavljene uobičajene napovjedi, te da je brak sklopljen u kuci mlade, jer je mladoženja ležao tesko bolestan u krevetu8
Smoljani iz Gradina spominju se petnaestak dana kasnije u istoj knjizi. Isti je župnik 8. svibnja 1639. u brak uveo Mare, kci pokojnog Matije Smoljana iz Gradina i Mihu, sina pokojnog Jure Paulinica iz Kastva. Bonarelli je pregledao potvrde njihovih župnika o mogucnosti stupanja u brak, kao i dozvolu biskupa, te je, nakon uobi-čajenih napovjedi, u crkvi Sv. Tome obavio svečani obred. Učinjeno je to u na-zočnosti puljskih žitelja Tomasa de Orfanija i Piera Minta9
3. Koper (Capodistria, Capo d'Istria, Capo de Istria, Cavodistria) Koper se u puljskim maticama često spominje, mada ne baš kontinuirano. Naime, Koprani nisu zabilježeni u sljedecim razdobljima: u knjigama krštenih od 1647. do 1664., od 1666. do 1689., od 1691. do 1710., te od 1794. do 1809., vjenčanih od 1666. do 1708., od 1721. do 1731., od 1747. do 1767., te od 1782. do 1804., umrlih od 1648. do 1703., te od 1794. do 1817. i u popisima krizmanih - gdje ih ima najmanje - od 1635. do 1717., od 1723. do 1756., od 1762. do 1778., te od 1789. do 1817.
Koper je prvi put spomenut god. 1628. kada je u Puli pokopan nobil Guido So-someno10 čije je tijelo doneseno iz Kopra gdje je umro 7. prosinca. Navedeno je da je imao 70 godina, te da je smrt nastupila pet dana prije. Čitav ga je kaptol otpratio do gradske kosturnice.11
6	Ser je cesto rabljena skracenica od messer ili messere, a označava gospodina (izričaj iz poštovanja) (Rezasco, 1881, 628).
7	Kanonik Bonarelli često se spominje u puljskim maticama (Bertoša, u tisku).
8	"Io Giacomo Bonarelli Canonico Curato congionsi nel santo matrimonio Cattarina figliola del quondam Jure Giaselich da Vuragna et Tomaso Zucherinich da Dignan, et prima fatto le solite publicationi, more solito, et questo matrimonio lo celebrai nella solita habbitation della sopradetta sposa et questo per esser il sposo nel letto gravemente amalato, quel giorno fu presente ser Agostin Smoglian da Gradin soldato del signor Capitan Gavaza" (DAP 5, 23. travnja 1639.).
9	"Io sopradetto Curato congionsi nel santo matrimonio Mare figliola del quondam Mattio Smoglian da Gradine et Mico figliolo del quondam Jure Giure Paulinich da Castua, et prima visto le fedi da loro Piovano et dispensa del nostro Illustrissimo et Reverendissimo Vescovo, et fatto le solite publicationi, more solito. Il qual matrimonio lo celebrai nella Chiesa di San Tomaso, fu presenti ser Tomaso de Orfani et Piero Minto tutti doi habbitanti in questa Cittá" (DAP 5, 8. svibnja 1639.).
10	Obitelj Sosomino (Sosomeno, Sozomeno, Sozomino) potječe iz Nikozije na Cipru. God. 1586. dobila je posjede na Puljštini. Za popis investiranih posjeda i njihovih granica (Schiavuzzi, 1902, 109-110). Iz te su obitelji bila i dva puljska biskupa, braca Claudio (1583.-1604.) i Cornelio (1605.-1617.) Sozomeno (Pavat, 1960, 195-200).
11	"Fu portato morto il signor Vido Sosomeno da Capodistria il qual passo di questa á miglior vitta giá 5 giorni di anni 70 in circa, fu accompagnato capitolarmente alla sepultura nel ossario di questa Cittá di Pola" (DAP 8, 12. prosinca 1628.).
392
ACTA HISTRIAE • 9 • 2001 • 2
Slaven BERTOŠA: DOSELJENICI IZ KOPRA I NJEGOVE OKOLICE U PULJSKM MATIČNIM KNJIGAMA, 389-414
U knjizi umrlih zapisana je 9. rujna 1630. smrt Zorzija iz Kopra. Umro je u dobi od 20 godina, a da prethodno nije primio sakramente.12
God. 1634. puljski je biskup Giulio Saraceno krizmao Margietu, kčerku Paula Favretta. Kuma krizmanice bila je Martina iz Kopra.13
Medu doseljenim Kopranima bilo je mnogo obrtnika. Primjerice, u Puli je 9. prosinca 1635. umro 50-godisnji koperski kovač mistro14 Martin (sukladno načinu upisivanja u matične knjige toga doba nije mu navedeno prezime). Upisano je da je primio sve sakramente i da je pokopan u crkvi Blažene Gospe od Milosrda. Tijelo je na ukop otpratio kanonik Bonarelli.15
Svakako je zanimljiv podatak da se u Knjizi umrlih od 4. lipnja 1641. Koper spominje kao Cavodistria umjesto Capodistria. Tada je u Puli umrla donna16 Catta, udovica Kopranina Petra Bogoviča. Pokojnica je primila sve potrebne sakramente, a u nazočnosti kurata pokopana je u puljskoj crkvi Sv. Tome17
Koprani se u Puli spominju i u vezi poznatog samostana Sv. Teodora. Iz njegove povijesti valja izdvojiti dva dogadaja. God. 1671. samostan se zapalio, pa su se njegove stanovnice sklonile u biskupsku palaču i u njoj su ostale sve dok zdanje nije obnovljeno (Fasti Istriani, 1850). God. 1789. redovnice su napustile samostan Sv. Teodora i trajno su se preselile u samostan Sv. Ivana Lateranskog u Veneciji. Samo-stansku zgradu s vrtom prepustile su puljskoj opcini, uz obvezu placanja godisnje pristojbe, te preuredenja samostana u bolnicu za nemočne ili kakvu drugu dobro-tvornu ustanovu (Senato Mare, 1901, 266). God 1873. na mjestu gdje je prije bio samostan Sv. Teodora podignuta je mornarička vojarna (Benussi, 1923, 102). U tom je - inače ženskom - samostanu u kolovozu 1647. umrla 16-godisnja kči koperskog nobila Stefana Superiorija. Ona je sve presvete sakramente primila od samostanskog službenog ispovjednika kanonika Giacoma Bonarellija. U nazočnosti četvorice kanonika pokopana je u klauzuri spomenutog samostana.18
12	"Morse Zorzhi da Capo d'Istria senza li sacramenti della Santa Chiesa, fu sepolto da me Curato in San Tomaso di ettà di vinti anni" (DAP 8, 9. rujna 1630.).
13	"Adi 4 Giugno 1634. Qui sotto appariranno li chrisimati da monsignor Illustrissimo et Reveren-dissimo Giulio Saracino Vescovo di questa Cathedrale (...) Margieta figliola di Paulo Favreto. Comare Martina da Capodistria" (DAP 14, 4. lipnja 1634.).
14	Mistro je naziv za obrtnika (Boerio, 1856, 418).
15	"Passé à miglior vita mistro Martin fabro da Capo d'Istria de anni 50 in circha, hebbe tutti li santis-simi sacramenti, fu sepolto nella Chiesa della Misericordia, fu accompagnato dal Canonico Bonarelli Curato alla sepoltura" (DAP 8, 9. prosinca 1635.).
16	Donna je izričaj koji je označavao: žensku osobu opčenito, nečiju suprugu, sluskinju, ali se rabio i kao izričaj iz postovanja da se osobu ne nazove samo imenom (Rosamani, 1958, 326-327).
17	"Morse donna Catta fu moglie del quondam Piero Bogovich da Cavodistria alla qual gli administrai tutti li santissimi sacramenti, fu sepolta nella Chiesa di San Tomaso, accompagnata da me sopradetto Curato" (DAP 8, 4. lipnja 1641.).
18	"Nel monasterio delle molto Reverende moniche di San Teodoro, passé di questa à miglior vita la signora Andriana de anni 16 figliola del Illustre signor Stefano Superiori da Capo d'Istria alla qual io sopradetto Curato, come anco confessor ordinario di detto monasterio, gli administrai li santissimi
393
ACTA HISTRIAE • 9 • 2001 • 2
Slaven BERTOŠA: DOSELJENICI IZ KOPRA I NJEGOVE OKOLICE U PULJSKIM MATIČNIM KNJIGAMA, 389-414
God. 1665. u Puli su se vjenčali Costantina, čiji je otac bio Capo19 Francesco Vio, i Zuanne, ciji je otac bio pokojni Demostene del Bello iz Kopra. Zapisano je da su obavljene uobičajene napovjedi tijekom kojih nije otkrivena nikakva prepreka za sklapanje braka. Stoga je puljski svečenik Giovanni Maria Mismas u katedrali obavio svečani obred i to u nazočnosti svjedoka messera Andree Gagliole i Patrona20 Niccoloa Sbisa.21
God. 1690. kao kum na krštenju spominje se Angelo Corner, zakupnik (con-duttor)22 (vjerojatno nekih posjeda) koparskog nobila i barbanskog kapetana Otto-nella de Bella.23
Bilo je i Koprana koji su život zavrsili u gradskom hospitalu u Puli. Jedan od njih bio je 36-godišnji Giacomo Monco koji je pokopan 3. rujna 1704. Prije smrti uspio se ispovjediti kuratu, a ukop je obavljen u crkvi Sv. Tome. Na obredu je umjesto spriječenog kurata bio skolastik čije se ime, medutim, ne navodi24
God. 1714. kao kumovi na krštenju navedena su dvojica Koprana iz obitelji Ga-vardo. Prvi je nobil Giovanni Battista, pretorski kancelar (cancellier pretorio),25 a kasnije kapetan gradiča Savičente (u upisima na talij anskom)26 Drugi je Francesco Gavardo (u upisu na latinskom jeziku).27
sacramenti, fu sepolta in detta Chiesa, cioe nella clausura; vi furono anche 4 signori Canonici" (DAP 8, 19. kolovoza 1647).
19	Nazivom capo označavao se prvi čovjek po hijerarhiji u nekoj skupini (Boerio, 1856, 134), glavni službenik u magistraturi, udruženju, društvu, vojarni, selu i sl. (Rezasco, 1881, 151-152).
20	Patron je naziv za vlasnika ili prvog čovjeka (upravitelja) na brodu (Rezasco, 1881, 776).
21	"Da me Giovanni Maria Mismas furono congionti nel santo matrimonio Costantina figliola del Capo Francesco Vio et Zuanne figliolo del quondam Demostene del Bello da Capo de Istria, et prima io sopradetto Curato feci le solite publicationi, non fu impedimento alcuno. Il matrimonio fu celebrato nella nostra Chiesa Cathedrale, testes messer Andrea Gagliola et il Patron Nicolö Sbisa" (DAP 5, 31. svibnja 1665.).
22	Condutor ili appaltatore naziv je za osobu koja uzima u zakup nečije posjede ili vršenje neke službe (Boerio, 1856, 187).
23	"Compare fu Angelo Corner conduttor dell'Illustrissimo signor Ottonello de Bello Nobile di Capo-distria e Capitano di Barbana" (DAP 2, 29. studenoga 1690.).
24	"Passö ad altra vita Giacomo Monco del Territorio di Capodistria nel hospitale di questa Citta in etta d'anni 36 circa, al quale da me Curato fu ministrato il Sacramento della Penitenza, fu sepolto nel Sagrato di San Tomaso, accompagnato dal Reverendissimo signor Scolastico alla sepoltura, per esser io Curato inpedito" (DAP 9, 3. rujna 1704.).
25	Cancelier pretorio naziv je za podestatovog kancelara. U mletačkim je provincijama pretor, dakle, sinonim za podestata, za razliku od prefekta što je sinonim za kapetana (Boerio, 1856, 534; Rezasco, 1881, 862).
26	"Padrino al Sacro Fonte fu il Illustrissimo signor Giovanni Battista Gavardo Nobile di Capo d'Istria" (DAP 2, 16. travnja 1714.); "Patrino al Sacro Fonte il Nobile signor Giovanni Battista Gavardo Cancelier Pretorio" (DAP 2, 4. rujna 1714.); "Patrino fu l'Illustrissimo signor Giovanni Battista Gavardo da Capo d'Istria Capitanio di San Vincenti" (DAP 3, 24. lipnja 1725.).
27	"Patrinus de Sancto Fonte iam suscipientibus Illustrissimus Dominus Francisco Gavardo Justino-politano" (DAP 2, 22. rujna 1714.).
394
ACTA HISTRIAE • 9 • 2001 • 2
Slaven BERTOSA: DOSELJENICI IZ KOPRA I NJEGOVE OKOLICE U PULJSKIM MATIČNIM KNJIGAMA, 389-414
Faksimil br. 1: Upis o praksi puštanja krvi (DAP 10, 28. kolovoza 1756.). Facsimile nro. 1: Iscrizione di pratica di emissione del sangue (DAP 10, 28 agosto 1756).
395
ACTA HISTRIAE • 9 • 2001 • 2
Slaven BERTOŠA: DOSELJENICI IZ KOPRA I NJEGOVE OKOLICE U PULJSKIM MATIČNIM KNJIGAMA, 389-414
God. 1723. u Puli je krštena Cretia (skračenica od Lucrezia), kči messera Angela Poliata iz Kopra, žitelja Pule, i njegove supruge donne Orsole. Navedeno je da se dijete rodilo u zakonitom braku i da ga je - dozvolom župnika - krstio kanonik Francesco Lombardo. Kao kumovi zabilježeni su puljski nobili Giovanni Antonio Bottari i Isabella, supruga Gerolama Lombarda. Na koncu upisa stoji opaska da je kurat vjerodostojno zabilježio navedeni tekst28
Za Koper se vezuje i zanimljiva i u puljskim matičnim knjigama spomenutog razdoblja samo jednom izrijekom zabilježena praksa puštanja krvi Zabilježena je u Knjizi umrlih 28. kolovoza 1756. Tada je u Puli umro Pietro Almerigo[gna] iz Kopra. Navodi se da se ispovjedio i primio bolesničko pomazanje, ali da nakon puštanja krvi, koje je dao obaviti liječnik-fizik, nije bilo vremena i za posljednju pričest. U trenutku smrti uz njega je bio kanonik Cristoforo Bonifacio. U nazočnosti polovice kaptola, izmedu ostaloga i kanonika Razza koji je bio na redu obaviti svečanost ukopa, četvo-rice svečenika i jednoga klerika tijelo je odneseno u katedralu. Nakon svečane mise ukop je obavljen u grobnici Sv. Antuna koja se nalazi u sredini crkve.29 U Puli je bilo i liječnika iz Kopra. Tako se kao kum na nekoliko krštenja u rujnu i listopadu 1774.30 i na vjenčanju 12. ožujka 1775.31 spominje nobil Matteo Cerutti, liječnik-fizik.
Koprana je u Puli bilo i početkom XIX. stolječa. Zanimljivo je pod kakvim je okolnostima god. 1805. sklopljen brak izmedu cavaliera32 Giuseppea Rive iz Brescie i Kopranke Luciette Altari. Riva se nalazio na samrti i prije vjenčanja morao se zakleti da nije oženjen. Učinio je to pred svjedocima Zuanne de Santijem i Antoniom Piamonteom. Ubilježeno je da je brak sklopljen nakon obostranog pristanka zain-
28	"Cretia figliola di messer Anzolo Poliato di Capo d'Istria habbitante in questa Città et di donna Orsola sua consorte, nata di legittimo matrimonio, fu battezzata dal Reverendissimo signor Canonico don Francesco Lombardo de l(icenza) p(arochi). Patrini furono l'Illustrissimo signor Giovanni Antonio Bottari et l'Illustrissima signora Isabella consorte dell'Illustrissimo signor Gerolamo Lombardo ambi Nobili di questa Città. Et io sudetto Curato qui fedelmente registrai il sudetto" (DAP 3, 16. kolovoza 1723.).
29	"Munito del sacramento della Penitenza et Estrema Unzione solamente e ciö perché doppo la mis-sione del sangue fattali pratticare da questo Eccellentissimo signor Dottor Fisico e Medico di questa Città, non diede tempo all'amministrazione del Santissimo Viatico, se ne passö à miglior vita il Domino Piero Almerigo(gna) della Città di Capodistria assistito nell'ora estrema dal molto Reverendo signor Cristoforo Bonifacio, il suo Cadavere fu portato alla Chiesa Cattedrale coll'assistenza della mettà di questo Reverendissimo Capitolo essendovi ultimo di turno il Revrendissimo signor Canonico Razzo quattro Reverendi Padri sacerdoti ed un Chierico, e compiute le sacre fontioni fu sepolto nella Arca di San Antonio nel mezzo della Chiesa" (DAP 10, 28. kolovoza 1756.).
30	"Padrino al Sacro Fonte fu l'Illustrissimo signor Matteo Cerutti di Capodistria Medico Fisico di questa Città" (DAP 4, 25. rujna 1774); "Padrino al Sacro Fonte fu l'Illustrissimo signor Matteo Cerutti Medico Fisico di questa Città oriondo da Capodistria" (DAP 4, 5. listopada 1774.).
31	"Presente l'Illustrissimo signor Matteo Cerutti di Capodistria Medico Fisico di questa Città" (DAP 6, 12. ožujka 1775.).
32	Cavalier ili cavalier di corte naziv je za osobu u službi predstavnika javne vlasti (u slučaju Pule gradskog kneza-providura) (Boerio, 1856, 150).
396
ACTA HISTRIAE • 9 • 2001 • 2
Slaven BERTOŠA: DOSELJENICI IZ KOPRA I NJEGOVE OKOLICE U PULJSKIM MATIČNIM KNJIGAMA, 389-414
teresiranih i uz posebnu dozvolu biskupa.33 Riva je umro dva dana kasnije, 27. siječ-nja 1805. Imao je oko 36 godina, a prije smrti primio je sve sakramente i apostolski blagoslov. U trenutku smrti uz njega je bio svečenik. Tijelo je odneseno do katedrale, gdje je - u nazočnosti kurata i dvojice svečenika - pokopano u grobnici Sv. Tome3 4
Nakon god. 1814. Kopranima se u pulj skim matičnim knjigama vj enčanih - suklad-no novom načinu bilježenja - navodila dob pri ulasku u brak. Tako znamo da se Anna Petener, kči pokojnog Lorenza, rodom Kopranka, a žiteljka Pule, udala s 19 godina. Muž se zvao Antonio Damianis, sin pokojnog Giovannija, bio je rodom Vodnjanac, takoder žitelj Pule, po zanimanju ribar, a bio je 19 godina stariji od mlade i imao je 38 godina. Obred je sklopljen u nazočnosti mistra Giovannija Fabretta, sina Antonija, po zanimanju krojača, te messera Stefana Sea, sina Giuseppea, po zanimanju klesara. Oba su svjedoka bila žitelji Pule i svečenik koji je obavio upis u knjigu ih je poznavao.35
Obitelj Comestai
Za nazočnost Koprana u Puli - barem prema podacima iz matičnih knjiga - od velike su važnosti mnogobroMni članovi obitelMi Comestai, pri čemu valMa naglasiti da se na temelMu analize spomenutih izvora može sastaviti malo obitelMsko rodoslovlMe. Samo ime obitelji upučuje na zaključak o njegovom nastanku: vjerojatno je stvoreno od nadimka s vremenom pretvorenog u prezime. Članovi obitelji bili su kontinuirano nazočni u Puli od prvog spomena god. 1709. pa sve do god. 1791., a zabilježeni su u svim matičnim knMigama, kao i u popisu krizmanika.
Prvi član obitelji kojega spominju puljske matične knjige (i to u upisu na latinskim jeziku) bio je Luca Comestai, čiji je pokojni otac Mattio bio Kopranin. Luca se 1709. vjenčao s Marijom Scarsini, kčeri pokojnog Niccoba iz pokrajine Veneto.36 U
33	"Il Cavalier Giuseppe Riva da Bressa, doppo aver affermato con giuramento di non aver [!] amogli-ato, e di non aver alcun impegno con chi che sia, alla presenza di Zuanne de Santi, e di Antonio Piamonte, fu congionto in Santo Matrimonio con Lucietta Altari da Capodistria avendo avuto prima il loro scambievole consenso per verba de presenti, essendo che successo ritrovandosi il medesimo in pericolo iminente di morte e ciö con consenso del Ordinario, alla presenza delli sudetti Testimonij" (DAP 7, 25. siječnja l805.).
34	"Il Cavalier della Corte Giuseppe Riva da Bressa passö da questa all'altra vita nella sua ettà di anni 36 circa. Premonito delli Santissimi Sacramenti della Santa Chiesa amministratili da me sottoscritto con l'Appostolica Benedizione ed assistito usque ad obitum. Il suo cadavero accompagnato alla Cattedrale da me sottoscritto Curato e due sacerdoti. Fu tumulato nell'Arca di San Tomaso" (DAP 11, 27. siječnja 1805.).
35	"Antonio Damianis quondam Giovanni nativo da Dignano celibe di anni 38 di professione Pescatore dimorante in questa Città, e Anna Petener quondam Lorenzo nativa di Capodistria domiciliata ancor essa in questa Città, celibe di anni 19 (...) alla presenza di mistro Giovanni Fabretto di Antonio di professione Sarto, e messer Stefano Seo di Giuseppe di professione taglia pietra a me cogniti e domiciliati in questa Città" (DAP 7, l9. siječnja 1817.).
36	"Lucam Mathei Comestai Justinopolitani filium, Marianne quondam Nicolai Scarsini Veneti" (DAP 6, 10. lipnja 1709.).
397
ACTA HISTRIAE • 9 • 2001 • 2
Slaven BERTOŠA: DOSELJENICI IZ KOPRA I NJEGOVE OKOLICE U PULJSKIM MATIČNIM KNJIGAMA, 389-414
idučim se godinama u knjigama krstenih i u popisima krizmanih spominju njihova mnogobrojna djeca. God. 1711. krštena je Francesca,37 1714. Elisabetta Antonia,38 1715. Francesco Matteo,39 1719. Elisabetta Cattarina,40 1721. Antonio Lorenzo,41 1723. Mattio,42 a 1726. Antonio Domenico.43 Od sedmero djece obiteljsko je ime u Puli nastavio Mattio Comestai, dok posljednjeg rodenog Antonija Domenica matične knjige nakon krstenja ne spominju, te možemo pretpostaviti da je napustio Pulu, možda i u dječjoj dobi. Francesca je krizmana 1718.,44 a umrla je 1730. u dobi od oko 20 godina45. Elisabetta Antonia i Elisabetta Cattarina umrle su iste godine kada su se i rodile, prva u dobi od oko 5 mjeseci,46 druga u dobi od oko 4 mjeseca.47 Francesco Matteo krizman je 1722.,48 a umro je 1731. u dobi od oko 15 godina.49 Antonio Lorenzo umro je 1722. u dobi od oko jedne godine.50
37	"Francisca nata ex Luca Comestai Justinopolitano vero hic Polae morante et Maria legitimis Jugalibus" (DAP 2, 7. svibnja 1711.).
38	"Elisabetta et Antonia figliuola di messer Lucca Comestai et di donna Maria sua consorte, natta di legittimo matrimonio" (DAP 2, 31. siječnja 1714.).
39	Franciscus et Mattheus filius legitimus Luce Comestai Justinopolitani et Marie Venete Uxoris sue" (Isto, 22. svibnja 1715.).
40	"Elisabetta et Catarina figliola di messer Lucha Comestai et di donna Maria sua consorte, nata li S corrente di legittimo matrimonio" (DAP 3, 8. lipnja 1719.).
41	"Antonio et Lorenzo figliolo di messer Luca Comestai et di donna Maria sua legittima consorte, nato di legittimo matrimonio" (DAP 3, 12. kolovoza 1721.).
42	"Mattio figliolo di messer Luca Comestai et di donna Maria sua moglie, nato li 2 corrente" (DAP 3, S. rujna 1723.).
43	"Antonio et Domenico figliolo di messer Lucca Comestai et di donna Maria sua legittima consorte, nato li 3 corrente" (DAP 3, 6. ožujka 1726.).
44	Obred je obavio puljski biskup Giuseppe Maria Bottari, a u Popis krizmanika upisao ga je kurat Bernardo Lonardel: "Notta delli Cresimati sotto la Curia Pastorale di Monsignor Illustrissimo et Reverendissimo signor Gioseffo Maria Bottari Dignissimo Vescovo di Pola, li 26 et 27 Maggio 1718. in Visita, registrata la presente nota da me Don Bernardo Lonardel Curato, come segue (...) Francesca figliola di messer Luca Comestai, la madre Maria" (DAP 12, 26.-27. svibnja 1718.).
45	"Francesca figliola di messer Luca Comestai d'anni 20 circa" (DAP 9, 1. prosinca 1730.).
46	"Volö al Cielo l'anima di Elisabetta Antonia figliola di messer Luca Comestai di mesi S in circa, fu accompagnata alla Cattedrale da me Don Bernardo Lonardel, et fu sepolta nel Sacrario" (DAP 9, 13. lipnja 1714.).
47	"Volö al Cielo l'anima di Elisabetta figliola di messer Lucha Comestaij de mesi 4 circa, fu accompagnata da me Curato alla Cattedrale et fu sepolta nel Sacrario" (DAP 9, 22. listopada 1722.).
48	I ovo je krizmanje obavio puljski biskup Bottari. "Notta delli cresmatti in questa Cattedrale da Monsignor Illustrissimo et Reverendissimo signor signor Gioseppe Maria Bottari Vescovo di questa Città in Visita li 8. Novembre 1722. Pola registrata da me Don Bernardo Lonardel Curato come segue (...) Francesco figliolo di Luca Comestai, la madre Maria" (DAP 12, 22. studenoga 1722.).
49	"Francesco figlio di Luca Comestai d'anni 1S circa" (DAP 9, 11. prosinca 1731.).
50	"Volö al Cielo l'anima di Antonio figliolo di messer Luca Comestai de anni uno, fu sepolto nel Cemeterio di questa Cathedrale accompagnato da me sudetto Curato, et da un sacerdote, et ivi giace" (DAP 9, 18. rujna 1722.).
398
ACTA HISTRIAE • 9 • 2001 • 2
Slaven BERTOŠA: DOSELJENICI IZ KOPRA I NJEGOVE OKOLICE U PULJSKIM MATIČNIM KNJIGAMA, 389-414
Maria Scarsini umrla je 1733. u 40. godini života.51 Luca Comestai umro je 21 go-dinu poslije, 1754. u gradskom hospitalu, u kojem je inače boravila večina siromašnih žitelja Pule. Da je Comestai bio siromašan vidi se i iz činjenice da je obred ukopa u katedrali obavljen besplatno. Kanonik koji je upisao bilješku o smrti zacijelo je po-grešno naveo dob pokojnika. Comestai je vjerojatno u trenutku smrti imao 64, a ne 54 godine (vidjeti rodoslovlje u prilogu). Prije smrti primio je sve presvete sakramente.52
Obitelj se, kako je več spomenuto, dalje može pratiti u maticama preko Mattija Comestaja. On se 1746., u dobi od 23 godine, vjenčao u Puli. Supruga se zvala Giovanna Casasola i bila je od njega starija devet godina. Otac joj je bio puljski obrtnik podrijetlom iz Furlanije Niccolo Casasola, a kao svjedoci na obredu upisani su svečenik Marco Cipriotto i Teodor Kujica.53 U puljskim se matičnim knjigama spominje njihovo četvero djece. God. 1747. rodio se jedini nasljednik i kasnije jedini nositelj obiteljskog imena Niccolo (kršten je 1748.),54 za kojeg znamo da je krizman god. 1757.55 Zatim se 1749. rodila djevojčica nepoznatog imena koja je umrla 1751.56 Maria Mattia rodila se 1750.,57 a krizmana je 1761.58 Posljednja, Maria Rosa Cattarina Giacomina rodila se 1755.59 i umrla je u gradskom hospitalu 1761.60
51	"Donna Maria molgie di messer Luca Comestai in età d'anni 40 circa" (DAP 10, 17. lipnja 1733.).
52	"Luca Comestaj de anni 54 circa passé da questa ad altra vita munito di tutti Santissimi Sacramenti della Chiesa aministrati da me Canonico Coadiutore Curato qualle fu sepolto nel Sacrario di questa Chiesa Cattedrale accompagnato per Carità da me et altri del Clero, morse nel pio luoco del'Ospitale" (DAP 10, 18. rujna 1754.).
53	"Mattio figlio di Luca Comestai e Zuanna figlia del mistro Niccolé Casasola ambi di questa Città (...) testimoni tra gli altri il Reverendo Don Marco Cipriotto, e Teodoro Cuizza" (DAP 6, 17. lipnja 1746.).
54	"Niccolé figlio di Mattio Comestaj et di Giovanna Casasola sua consorte, nato il primo corrente" (DAP 3, 3. travnja 1748.).
55	Obred je, na blagdan Duhova, obavio puljski biskup Giovanni Andrea Balbi. "Adi 29 Maggio 1757. Giorno di Pentecoste. Domenica. Notta delli Chrismati da Monsignor Illustrissimo et Reverendissimo Giovanni Andrea Balbi Vescovo di questa Città fatta avanti la messa Pontificale (...) Niccolé Comestaj di Mattio" (DAP 12, 29. svibnja 1757.).
56	"Una fanciulla d'anni due circa, figlia di Mattio Comestai di Luca" (DAP 10, 26. rujna 1751.).
57	Krstio ju je kanonik Giacomo Bolis, a kumovi su joj bili Giuseppe Cipriotto i Catta, čiji se otac zvao Marco, a prezime mu nije čitljivo. "Maria Mattia figlia di Mattio Comestaj e di Zuanna sua consorte, battezzata dal Reverendissimo signor Canonico Don Giacomo Bolis. Patrini furono il signor Iseppo Cipriotto e Catta figlia del quondam Marco B..." (DAP 3, 18. siječnja 1750.).
58	I ovo krizmanje obavio je - nakon večernje mise - biskup Balbi. "Adi 12 Maggio 1761. terza festa delle Pentecoste. Nota de cresimati da Monsignor Illustrissimo e Reverendissimo Vescovo Balbi in questa Cattedrale doppo il Vespero (...) Maria Comestaj del quondam Mattio" (DAP 12, 12. svibnja 1761.).
59	Zanimljivo je naglasiti da je dijete imalo čak četiri imena. Rodilo se dva dana prije krštenja koje je obavio kanonik i generalni vikar Giacomo Bolis. Kumovi su bili Giacomo Barina i Rosa Magrini. "Maria Rosa Cattarina Giacomina figlia di Mattio Comestaj e di Giovanna Casasola sua consorte, natta li 2 mezzo giorno è stata battezzata dal Reverendissimo signor Canonico Giacomo Bolis Vicario Generale. Patrini al Sacro Fonte il signor Giacomo Barina e la signora Rosa Magrini" (DAP 3, 4. svibnja 1755.).
60	"Rese l'Anima all'Onnipotente Iddio Maria figlia del quondam Mattio Comestaj nello spedale in età d'anni 6 circa" (DAP 10, 10. prosinca 1761.).
399
ACTA HISTRIAE • 9 • 2001 • 2
Slaven BERTOŠA: DOSELJENICI IZ KOPRA I NJEGOVE OKOLICE U PULJSKIM MATIČNIM KNJIGAMA, 389-414
Mattio Comestai umro je 1759., u 36. godini života, dvije godine prije smrti najmlade kčeri,61 a njegova supruga Zuanna 1774. U trenutku smrti obnašala je dužnost predstojnice hospitala, a imala je oko 60 godina62
Obiteljsko ime nastavilo se spominjati u puljskim matičnim knjigama i dalje. Niccolo Comestai oženio se tri puta. Prvi je put to bilo 1768. Supruga se zvala Chiara Zanetti, kči pokojnog Andree, a bila je osam godina starija od muža. U brak je stupila po drugi put. Na obredu su bila trojica svjedoka: klerici Josip Križanič iz Marčane i Josip Radeka iz Muntiča, te Domenico Calegari iz Pule63 U maticama se spominje njihovo petero djece. Maria Francesca rodila se 1768.,64 Andrea Mattio 1770.65 (te je godine i umro (u dobi od oko 4 mjeseca), te je pokopan ispod kamene ploče u crkvi),66 drugi Andrea Mattio67 rodio se 1771.68 (on je krizman 1779.,69 a umro je 1790. u dobi od 19 godina70), te blizanci Giovanna Francesca Cattarina (krštena 3. ožujka, tj. istoga dana kada se i rodila)71 i Matteo Antonio (krsten 5. ožujka)72 1775. Ovaj posljednji umro je iste godine, desetak dana nakon rodenja73 a Giovanna
61	"Mattio Comestaj nella notte precedente (...) in ettá d'anni 36 e mesi 3" (DAP 10, 2. prosinca 1759.).
62	Svecenik koji je obavio upis pogresno je naveo da joj se suprug zvao Luca. Giovannin suprug bio je Matteo Comestai. "Donna Zuanna vedova del quondam Lucca (! S. B.) Comestai Priora di questo Ospitale heri sera all'ore 23 circa in etá di Anni 60 circa" (DAP 11, 8. rujna 1774.).
63	"Nicolo Comestai quondam Mattio in primo voto e Donna Chiara Zanetti quondam Andrea in secondo voto, amendue di questa Cittá (...) presenti li due Chierici Giuseppe Crisanich da Marzana e Giuseppe Radeca da Montichio, e Domenico Calegari di questa Cittá" (DAP 6, 17. travnja 1768.).
64	"Maria Francesca figlia di Niccolo Comestaj, e di Chiara Zanetti di lui legittima consorte, nata li 5 corrente" (DAP 4, 11. prosinca 1768.).
65	"Andrea e Mattio figlio di mistro Niccolo Comestai, e di donna Chiara di lui legittima consorte, nato li 7 corrente alle due della notte" (DAP 4, 11. ozujka 1770.).
66	"Andrea figlio di mistro Nicolo Comestai di mesi 4 (...) fu sepolto sotto un Lastrone in Chiesa" (DAP
10,	12. srpnja 1770.).
67	Pojava da novorodeno dijete dobije ime umrlog (najcesce u ranijoj djecjoj dobi) bila je prilicno rasirena.
68	"Andrea Mattio figlio legittimo di mistro Niccolo Comestai quondam Mattio e di donna Chiara sua consorte" (DAP 4, 21. srpnja 1771.).
69	Obred je - prilikom svoje prve vizitacije - obavio puljski biskup, Rabljanin Ivan Dominik Juras. "D(eo) O(ptimo) M(aximo). Anno Domini 1779. Polae Episcopo Joanne Dominico Juras. Die 25 Maij feria tertia Pentecostes occasione eius prima Visitationis ab eodem Anthistite in hac Cathedralis Ecclesia. Descriptio (...) sacro Chrismate delibati. Puerorum (...) Andrea Comestai di Niccolo " (DAP 13, 25. svibnja 1779.).
70	"Andrea Mattio figlio del quondam Niccolo Comestai in etá d'anni 19 in quest'oggi all'ore 18" (DAP
11,	26. rujna 1790.).
71	"Giovanna Francesca Cattarina figlia di Niccolo Comestai e di Donna Chiara Zanetti di lui legittima consorte, nata questa mattina" (DAP 4, 3. ozujka 1775.).
72	"Matteo Antonio gemello dell'antecedente figlio di Niccolo Comestai quondam Mattio e di donna Chiara di lui consorte" (DAP 4, 5. ozujka 1775.).
73	"Mattio gemello figlio di mistro Niccolo Comestai di giorni dieci (...) heri all'ore 15" (DAP 11, 12. ozujka 1775.).
400
ACTA HISTRIAE • 9 • 2001 • 2
Slaven BERTOŠA: DOSELJENICI IZ KOPRA I NJEGOVE OKOLICE U PULJSKIM MATIČNIM KNJIGAMA, 389-414
Francesca umrla je 1776., deset mjeseci nakon rodenja74 Chiara Zanetti umrla je 1775. u dobi od oko 35 godina.75 Nekoliko godina kasnije Niccolo Comestai vjenčao se drugi put. Ova se supruga zvala Matija Dobrovic i bila je deset godina starija od muža. Otac joj je bio pokojni Ive, a u brak je usla treci put. Bila je žiteljka Pule. Kao kumovi na obredu upisani su Cristoforo Lazzarini, sin pokojnog Zuanne, te Pietro Ferrarese.76 Matija Dobrovic umrla je 1781. u 43. godini77 S njom Comestai nije imao djece. Iste godine kada mu je umrla druga supruga Comestai se vjenčao treci put. Ta supruga zvala se Palma Benussi i bila je osam godina mlada od muža. Otac joj je bio pokojni Zuanne iz Rovinja, a u brak je stupila prvi put. Kao svjedoci navedeni su Francesco Gelmi iz Bergama, poslovoda (agente) u ducanu obitelji Marinoni78 i Zuanne Basso iz Pule.79 U maticama se spominje njihovo dvoje djece. Giovanni Antonio rodio se 1782.,80 a umro je 1783.81 Giovanna Damiana rodila se 1784.,82 krizmana je 1788.,83 a umrla je 1791. u dobi od oko sedam godina.84
Palma Benussi umrla je 1786. u 30. godini života. Ubilježeno je čija je bila supruga, te da je smrt nastupila nocu u četiri sata i trideset minuta. Buduci da su je iznenada uhvatili jaki grčevi nije mogla dobiti svete sakramente, jer svečenik nije mogao uočiti znak pokajanja. Unatoč tome, podijelio joj je bolesničko pomazanje te blagoslov u trenutku smrti (in articulo mortis). Sveti oprost primila je uvjetno (sub
74	"Giovanna figlia di mistro Niccolö Comestai in eta di dieci mesi circa alle cinque della scorsa notte" (DAP 11, 31. siječnja 1776.).
75	"Donna Chiara moglie di mistro Niccolö Comestai in eta d'anni 35 circa alle cinque della passata notte" (DAP 11, 7. listopada 1775.).
76	"Niccolö Comestai quondam Mattio in secondo voto e Donna Mattia Dobrovich quondam Zuanne vedova in terzo voto, tuttidue di questa Parrocchia (...) presenti Cristofforo Lazarini quondam signor Zuanne e Pietro Ferrarese ambi di questa Citta Testij" (DAP 7, 27. lipnja 1779.).
77	"Donna Mattia Dobrovich moglie in terzo voto di mistro Niccolö Comestai in eta' di 43 anni heri all'ore 22 compi il giro de suoi anni" (DAP 11, 14. lipnja 1781.).
78	Obitelj Marinoni bila je podrijetlom iz Venecije, a u puljskim se matičnim knjigama spominje od 1715. god. Od tada se spominju i mnogobrojni poslovode koji su radili u ducanu koji je obitelj dugo godina imala u Puli (Bertoša, 1970, 60; Bertoša, u tisku).
79	"Niccolö Comestai quondam Mattio in terzo voto e di questa Citta, nec non Palma Benussi quondam Zuanne da Rovigno abitante in questa Parrocchia in primo voto (...) presenti Francesco Gelmi Berga-masco Agente Marinonj e Zuanne Basso abitante in questa Citta Testimonij" (DAP 7, 15. rujna 1781.).
80	"Giovanni Antonio figlio di mistro Niccolö Comestai e di donna Palma di lui legittima consorte, nato heri" (DAP 4, 16. svibnja 1782.).
81	"Zuanne figlio di Niccolö Comestai, in eta di mesi 17 circa" (DAP 11, 15. listopada 1783.).
82	"Giovanna Damiana figlia di Niccolö Comestaj quondam Mattio e di Palma figlia del quondam Zuanne Benussi da Rovigno sua legittima consorte (nata li 24 corrente di legittimo matrimonio)" (DAP 4, 25. kolovoza 1784.).
83	Obred je obavljen u kapeli biskupske palače 30. ožujka. "Adi 30 Marzo 1788. Pola. In sacello Episcopalis Palatij confermati sunt infrascripti (...) Zuanna figlia di Niccolö Comestaj" (DAP 13, 30. ožujka 1788.).
84	"Zuanna figlia del quondam Niccolö Comestai jeri all'ore 19 circa (...) d'anni 7 incirca" (DAP 11, 23. prosinca 1791.).
401
ACTA HISTRIAE • 9 • 2001 • 2
Slaven BERTOŠA: DOSELJENICI IZ KOPRA I NJEGOVE OKOLICE U PULJSKIM MATIČNIM KNJIGAMA, 389-414
condizione).85 Tri godine kasnije umro je Niccolo Comestai (1789. u 42. godini života). Smrt je nastopila u devet sati noču, nakon sto je od presvetih sakramenata primio samo pričest i uspio se ispovjediti. Buduči da je bio bolestan večer prije posjetio ga je svečenik. No, Comestai ga je dobronamjerno odbio izjavivši da se dobro osječa, te je svečenik otišao. Tijelo pokojnika odneseno je u katedralu u nazočnosti sedmorice svečenika (kanonika Domenica Fragiacoma, Giacoma de Morija i još petorice klerika čija se imena ne spominju), gdje je i pokopano86
Podaci o koparskoj obitelji Comestai sastavljene u mozaik na temelju podataka iz matičnih knjiga - zajedno s pripadajučim im rodoslovljem (prilog 1) - zacijelo mogu vrlo dobro poslužiti kao model za proučavanje nekih drugih puljskih obitelji, o kojima u maticama takoder nalazimo mnoštvo podataka.
4. Lazaret (Parrocchia detta la Madonna di Lazaretto Diocese di Capodistria)
Lazaret se nalazi u neposrednoj blizini sela Bertoki kod Kopra.
U maticama Pule spominje se rijetko. Knjiga vjenčanih od 23. svibnja 1775. svjedoči o vjenčanju Lucije Vergan, udovice Zuanne Poppazzija iz Vodnjana i kčeri pokojnog Matije iz župe zvane Gospa od Lazareta. Muž se zvao Martin de Ghenghi i bio je sin pokojnog Pietra iz Galižane. Obred je obavljen u nazočnosti svjedoka Zuanne Capolicchija, sina pokojnog Domenica i brače Biasija i Giacoma Tarticchija, sinova pokojnog Antonija iz Galižane87
Lucia Vergan u Puli se udala još jednom - 18. studenoga 1778. Novi muž se zvao Michiel Ferrerese, bio je sin pokojnog Zuanne i u brak je ušao prvi put. Za ženu je navedeno ime pokojnog oca i ime posljednjeg pokojnog muža - Martina de Ghen-ghija, dok se Poppazzi ne spominje. Kao kumovi upisani su Maffio Bonaldi, Mauro
85	"Donna Palma moglie di mistro Niccolö Comestai in età d'anni 3G circa nella decorsa notte alle hore quattro e mezza (...) cosiché non si potè amministrare li Sacramenti della Santa Chiesa perché fu all' improviso colpita da fiere convulsioni, senza potergli ricavare alcun segno di pentimento, nula ostante gli administraj il Sacramento dell'Estrema unzione e la benedizione in articulo mortis, ed in fine usati tutti li contrasegni gli fu impartita la sacramentale assoluzione sub condizione" (DAP 11, 7. prosinca 1786.).
86	"Mistro Niccolö Comestaj in età d'anni 42 circa nella decorsa notte alle ore 9 circa, rese l'anima al Creatore, premonito solamente de Santissimi Sacramenti, cioè Penitenza e Viatico da me som-ministratigli, la sera antecedente mi portaj alla visita del infermo, il quale di buon animo mi licenziö e disse di star bene, fidato di tali parole mi licentiaj; il di lui Cadavere fu accompagnato à questa Cattedrale dal Reverendissimo signor Canonico Don Domenico Fragiacomo in mia mancanza, dal signor Don Giacomo de Mori, e cinque Chierici, e fu seppolto in questo Cimiterio" (DAP 11, 14. svibnja 1789.).
87	"Martin de Ghenghi quondam Pietro da Galesano ed in primo voto, e Lucia Vergan quondam Mattio della Parocchia detta la Madonna di Lazaretto e vedova del quondam Zuanne Poppazzi da Dignano (...) presenti Zuanne Capolicchio quondam Domenico, Giacomo e Biasio fratelli Tarticchio quondam Antonio tutti tre della Parocchia di Galesano Testij" (DAP 6, 23. svibnja 1775.).
4G2
ACTA HISTRIAE • 9 • 2001 • 2
Slaven BERTOŠA: DOSELJENICI IZ KOPRA I NJEGOVE OKOLICE U PULJSKIM MATIČNIM KNJIGAMA, 389-414
Piamonte i Rocco Cipriotto, sin pokojnog Costantina, svi iz Pule.88
Crkva Gospa od Lazareta poznata je i pod nazivom Gospa od Rižane (Madonna del Risano). Naziv Lazaret potječe iz činjenice da se na tom mjestu izdvajalo oboljele od epidemija.
5.	Marezige (Maresego sotto Capodistria)
Marezige se nalaze jugoistočno od Kopra.
Puljske matične knjige selo spominju samo jednom i to u vrlo kratkom i vlagom prilično oštečenom zapisu u Liber Mortuorum od 24. studenog 1625. U Puli je tada, ne znamo u kojoj dobi, umro Zuanne iz Mareziga, koji je pokopan u crkvi Sv. Tome. Za selo je spomenuto da se nalazi na području koparske komune89
6.	Sočerga (Villa dicta Sozzerga sub Jurisditione Civitatis Justinopoli)
Sočerga je selo sjeverozapadno od Buzeta ili jugoistocno od Kopra.
U puljskim se maticama mjesto spominje samo jednom i to u Knjizi vjenčanih od 10. prosinca 1703. U vrlo zanimljivom zapisu na latinskom jeziku riječ je o Mihi Knezu (Michaelus Chnes), sinu pokojnog Luke iz Sočerge, koji se tada vjenčao u Puli. Navedeno je da je obavljena jedna napovjed i to za vrijeme svečane mise dan prije u puljskoj katedrali. Koperski je biskup poslao obavijest o tome da Knez može stupiti u brak, a puljski je župnik Ottavio Marzari utvrdio da su izostavljene dvije uobičajene napovjedi i ispitao je buduče supruge u katedrali. Žena se zvala Diana Udovičič i u Puli je živjela od svojeg djetinjstva. Brak je sklopljen nakon obostranog pristanka, a svjedoci su bili poznati Puljani - klerik Miho Bačič i Valentino Bonassin. Za Sočergu se izrijekom navodi da se nalazila pod koparskom jurisdikcijom90
88	"Michiel Ferrarese quondam Zuanne in primo voto, e di questa Parrochia, con Lucia Vergan quondam Mattio della Parrochia detta di Lazzaretto Diocese di Capodistria, vedova del quondam Martin de Ghenghi quondam Pietro abitante in questa Città (...) presenti Domino Maffio Bonaldi, Mauro Piamonte e Rocco Cipriotto quondam Costantin tutti di questa Parrochia Testij" (DAP 7, 18. studenoga 1778.).
89	"Morse Zuanne da Maresego sotto Capodistria, fu sepelito in San Tomaso" (DAP 8, 24. studenoga 1625.).
90	"Premissa una tantum denuntiatione facta inter missarum solemnia die 9 currentis in hac Cathedralis et spectata fede habita a Curia Episcopali Justinopoli probate libertatis Michaelus Chnes quondam Luce de Villa dicta Sozzerga sub Jurisditione dicte Civitatis Justinopoli et ommissus duobus denunciationibus ut ex ... apud ... Octavius Marzari Canonicus de licentia interrogavit in Ecclesia predicta Cathedralis supradictum Michaelus et Dianam filiam quondam ... Udovicich commorante à Pueritia in hac Civitate et eorum habito mutuo consensu, de mandato ut supra, matrimonio eos iunxit de verba de presenti. Presentibus testibus bene notis huius Civitatis Clerico Michaele Bacich et Valentino Bonassin" (DAP 6, 10. prosinca 1703.).
403
ACTA HISTRIAE • 9 • 2001 • 2
Slaven BERTOSA: DOSELJENICI IZ KOPRA I NJEGOVE OKOLICE U PULJSKIM MATIČNIM KNJIGAMA, 389-414
Faksimil br. 2: Upis (znatno oštecen vlagom) o smrti doseljenika iz Mareziga (DAP 8, 24. studenoga 1625). Facsimile nro. 2: Iscrizione (notevolmente danneggiata dalVumidita) di decesso di un immigrato da Maresego (DAP 8, 24 agosto 1625).
404
ACTA HISTRIAE • 9 • 2001 • 2
Slaven BERTOŠA: DOSELJENICI IZ KOPRA I NJEGOVE OKOLICE U PULJSKIM MATIČNIM KNJIGAMA, 389-414
Messer Miho Knez spominje se opet u Knjizi krštenih dvadeset godina poslije. Naime, 10. siječnja 1723. u Puli je krsten njegov sin Matija, ali se kao majka dječaka na vodi Knezova (druga) zakonita supruga donna Andriana. Upisano je da se dječak rodio 5. siječnja, te da ga je - dozvolom župnika - krstio puljski kanonik Giacomo Pico. Kao kumovi ubilježeni su puljski ljekarnik (speziale)91 Giuseppe Cappelletto i donna Maria, supruga Patrona Fiora Perotica. Na koncu upisa stoji da je biljesku svojeručno sastavio don Bernardo Lonardel, kurat.92
7. Tinjan (Antigniano del Territorio di Capo Istria)
Tinjan je selo na Koparstini, sjeveroistočno od Kopra. Valja ga razlikovati od Tinjana pokraj Pazina (koji se nalazio u austrijskom dijelu Istre).
Koperski Tinjan spominje se u puljskim matičnim knjigama samo jednom - 24. kolovoza 1713. u Knjizi vjenčanih. Tog su se datuma vjenčali Tommaso, sinmessera Valentina Radolfa iz Tinjana na koparskom području inače stanovnik Pule i donna Meneghina, udovica Mihe Bolkovica iz Pule. Prethodno su u tri blagdana, tijekom svečanih misa u puljskoj katedrali 16., 20. i 24. kolovoza, obavljene propisane napo-vjedi. Tijekom njih nisu otkrivene nikakve prepreke za sklapanje braka. Stoga je na oltaru Sv. Krunice kurat Bernardo Lonardel obavio svečani čin, nakon sto je od buducih supruga dobio zajednički pristanak. Zabilježeno je da je obred obavljen sukladno pravilima katoličke crkve, prema pravilima Rimskog rituala, a u nazočnosti mnogobrojnih svjedoka, od kojih su po imenu navedeni messer Domenico Cipriotto i messer Domenico Caligari, po zanimanju zvonar. Upis je zanimljiv i po tome što sadrži mnogobrojne kratice, a takoder i dijelove rečenica na latinskom jeziku9 3
91	Speziale ili speciale (specier, spicier) naziv je za ljekarnika, tj. osobu koja prodaje začine i pravi lijekove po uputi liječnika (Boerio, 1856, 685).
92	"Mattio figliolo di messer Mico Chnes et di donna Andriana sua legittima consorte, nato li cinque corrente, fu battezzato dal Reverendissimo signor Canonico Don Giacomo Pico de L(icenza) P(arochi). Patrini al sacro fonte furono il signor Gioseppe Cappelletto speciale in questa Città, et donna Maria moglie di Patron Fior Perotich. Et io Don Bernardo Lonardel Curato qui fedelmente registrai li sudetti battezzi" (DAP 3, 10. siječnja 1723.).
93	"Premesse le tre sol(ite) publ(icazioni) nella Ch(iesa) Catt(edrale) da me sotto scritto Curato in tribus diebus Festis nec non inter missarum solemnia cioè li 16, 20 et 24 detto, ne scopertosi al sudetto Can(onico) Imp(edimento) nella Catted(rale) al Altare del Sant(issi)mo Rosario Io Don Bernardo Lonardel Curato congionsi in santo matr(imonio) per verba de presenti havuto primier(amen)te il lor mut(uo) cons(enso) Tomaso figliolo di messer Valentin Radolfo da Antigniano del Territorio di Capo Istria hora dimorante in questa Città, con donna Menighina relitta in primo voto del quondam Michiel Bulcovich di questa Città, justo l'ritto della San(ta) Mad(re) Ch(iesa) Catt(olica) Rom(ana) segondo l'prescritto del Rit(uale) Rom(anum) alla presenza di molti spec(ialmen)te di messer Domenico Cipriotto et di messer Domenico Caligari Campanaro Testij presenti" (DAP 6, 24. kolovoza 1713.).
405
ACTA HISTRIAE • 9 • Ž001 • Ž
Slaven BERTOŠA: DOSELJENICI IZ KOPRA I NJEGOVE OKOLICE U PULJSKIM MATIČNIM KNJIGAMA, 389-414
8. Topolovec (Topolovaz)
Topolovec je selo jugoistočno od Kopra. Zabilježeno je samo u Knjiži vjenčanih od 11. veljače 1687. Tog se datuma u Puli vjenčala Lucija Prolius iz Topolovca. Suprug joj se zvao Mattio Tromba i bio je iz Rovinja. ubilježeni su i ostali uobičajeni podaci: jedna je napovjed učinjena 9. veljače, a ostale dvije preskočene su dozvolom biskupa iz valjanih razloga. Obred vjenčanja obavio je - umjesto kanonika Girolama Fericiolija i u funkciji kurata - kanonik Venier Janco. Lucija Prolius bila je sluškinja (massara) (Boerio, 1856, 403), Pietra Acchielija doseljenika s otoka Krete. Vjen-čanje je obavljeno u crkvi Sv. Marka u nazočnosti Batiste Ambrozoviča i Roka Kujice, žitelja Pule.94
Zaključak
Kako je spomenuto, istraživanje o doseljenicima iz Kopra i njegove okolice u Puli obavljeno je na temelju podataka iz sljedečih matičnih knjiga pohranjenih u Držav nom arhivu u Pazinu: Knjige krstenih (pri čemu valja naglasiti da je broj krstenih pokazatelj broja rodenih), Popisa krizmanih (najčesče djece, ali i odraslih osoba), Knjige vjenčanih i Knjige umrlih (odnosno pokopanih) osoba. Doseljenici iz Dekana, Gradina, Lazareta, Tinjana i Topolovca spominju se samo u knjigama vjenčanih, doseljenik iz Mareziga samo u knjizi umrlih, dok doseljenika iz grada Kopra ima u svim vrstama matičnih knjiga. Kako su rasporedeni prema mjestima pokazuje slj edeča tablica.
94 "Il signor Canonico Venier Janco gerente la vece di Curato e per il signor Canonico Girolamo Ferricioli ha congionto in santo matrimonio, fatta una publicazione li 9 corrente per prima, seconda e terza con licenza di Monsignor Illustrissimo e Reverendissimo Vescovo, che dispensö dalle altre due per giuste cause havuto prima il mutuo consenso e cessando ogni impedimento, Mattio Tromba quondam M... da Rovigno con Lucia Prolius da Topolovaz massara del signor Piero Acchieli Cretense nella Chiesa di San Marco alla presenza di Battista Ambrosovich e di Rocco Covizza habitanti in questa Città Testimonij" (DAP 6, 11. veljače 1687.).
406
ACTA HISTRIAE • 9 • 2001 • 2
Slaven BERTOŠA: DOSELJENICI IZ KOPRA I NJEGOVE OKOLICE U PULJSKIM MATIČNIM KNJIGAMA, 389-414
Tablica 1: Puljski doseljenici rasporedeni prema mjestima. Tabella 1: Immigrati polesi per luogo di provenienza.
Mjesto	LB	EC	LC	LM	Ukupno
Dekani	0	0	1	0	1
Gradin	0	0	2	0	2
Koper	42	8	15	34	99
Lazaret	0	0	1	0	1
Marezige	0	0	0	1	1
Sočerga	1	0	1	0	2
Tinjan	0	0	1	0	1
Topolovec	0	0	1	0	1
Ukupno	43	8	22	35	108
Legenda:
LB - Liber Baptizatorum (Knjiga krštenih) EC - Elenco Cresimati (Popis krizmanih) LC - Liber Copulatorum (Knjiga vjenčanih) LM - Liber Mortuorum (Knjiga umrlih)
Razmatrajuči sve četiri vrste matičnih knjiga uočava se da je najviše doseljenika bilo upisano u matice krštenih, nešto manje u matice umrlih i matice vjenčanih, a najmanje u popise krizmanika. Radilo se o žiteljima naselja koji su se privremeno ili trajno doselili u Pulu ili u nju stigli samo da bi bili kumovi na nekom vjenčanju ili krizmanju. Iako ih je uglavnom bilo tijekom čitavog razmatranog razdoblja, ipak se uočava veča koncentracija njihovog spominjanja u maticama od god. 1715. na dalje, kako to pokazuje tablica koja slijedi.
Tablica 2: Puljski doseljenici rasporedeni prema razdoblju i mjestima. Tabella 2: Immigrati polesi per anno e luogo di provenienza.
Mjesto	1613.-1663.	1664.-1714.	1715.-1765.	1766.-1817.	Ukupno
Dekani	1	0	0	0	1
Gradin	2	0	0	0	2
Koper	13	12	39	39	103
Lazaret	0	0	0	2	2
Marezige	1	0	0	0	1
Sočerga	0	1	1	0	2
Tinjan	0	1	0	0	1
Topolovec	0	1	0	0	1
Ukupno	17	15	40	41	113
407
ACTA HISTRIAE • 9 • 2001 • 2
Slaven BERTOSA: DOSELJENICI IZ KOPRA I NJEGOVE OKOLICE U PULJSKIM MATIČNIM KNJIGAMA, 389-414
Broj doseljenika iz obje je tablice različit jer se iste osobe spominju u vise vrsta matičnih knjiga.
Migracije iz spomenutih područja prema Puli nesumnjivo predstavljaju zanimljiv doprinos znatno boljem poznavanju veza izmedu sjeverozapadnog i južnog dijela Istre te neosporno svjedoče o postojanju vrlo živih pomicanja stanovnistva unutar samog mletačkog prostora.
Prilog 1: Rodoslovlje koperske obitelji Comestai.
Allegato 1: Genealogia della famiglia capodistriana Comestai.
Luca Comestai (1690.-1754.)
(1709.)
Maria Scarsini (1693.-1733.)
Francesca Elisabetta A. Francesco M. Elisabetta C. Antonio L. Mattio Antonio D. (1711.-1730.) (1714.-1714.) (1715.-1731.) (1719.-1719.) (1721.-1722.) (1723.-1759.) (1726.-?)
Mattio Comestai
Niccolö	?
(1748.-1789.) (1749.-1751.) • Niccolö Comestai
Zuanna Casasola
(1723.-1759.)	(1746.)	(1714.-1774.)
1		1
Maria Mattia	Maria Rosa Cattarina Giacomina
(1750.-?)	(1755.-1761.)
Chiara Zanetti
(1748.-1789.)	(1768.)	(1740.-1775.)	
1			1
Maria F. Andrea M. Andrea M. Giovanna F. Matteo A. (1768.-?) (1770.-1770.) (1771.-1790.) (1775.-1776.) (1775.-1775.)
Niccolö Comestai
(1779.)
Matija Dobrovic (1738.-1781.)
Niccolö Comestai
Palma Benussi
(1781.)	(1756.-1786.)
I	I
Giovanni Antonio (1782.-1783.)
Giovanna Damiana (1784.-1791.)
408
ACTA HISTRIAE • 9 • 2001 • 2
Slaven BERTOŠA: DOSELJENICI IZ KOPRA I NJEGOVE OKOLICE U PULJSKIM MATIČNIM KNJIGAMA, 389-414
Prilog 2: Cjeloviti popis doseljenika iz Kopra i njegovih sela (sastavljen prema podacima iz matičnih knjiga grada Pule) od 1613. do 1817.
Allegato 2: Elenco completo degli immigrati da Capodistria e paesi circostanti (compilato in base ai dati dei libri anagrafici della città di Pola) dal 1613 al lSl7.
Dekani
-	Biasio Glavicich da Chani (LC 1657)
Gradin
-	Ser Agostin Smoglian da Gradin soldato del signor Capitan Gavazza (LC 1639)
-	Mare figliola del quondam Mattio Smoglian da Gradine (LC 1639)
Koper
-	Il signor Vido Sosomeno da Capodistria (LM 1628)
-	Zorzhi da Capo d'Istria (LM 1630)
-	Antoni (!) da Capo d'Istria (LM 1630)
-	Messer Giacoppo da Capo di Istria (LM 1633)
-	Zan Maria et Domenico figliolo del signor Demostene del Bello da Capo d'Istria (LB 1634, LC 1665)
-	Chiara figliola ... da Capodi (!) Istria già serva del signor Zuanne ... (LC 1634)
-	Martina de Capodistria (EC 1634)
-	Messer Martin fabbro da Capo d'Istria (LM 1635)
-	Maria figliola del signor Demostene del Bello da Capo de Istria (LC 1638)
-	Donna Catta fu moglie del quondam Piero Bogovich da Cavodistria (!) (LM 1641)
-	L'Illustrissimo signor Francesco Lingaldeo da Capo de Istria (LB 1646)
-	La signora Andriana figliola dell'Illustre signor Stefano Superiori da Capo d'Istria (LM 1647)
-	Signor Aurelio del Bello da Capo de Istria (LC 1659)
-	Demostene et Domenico figliolo de messer Alessandro del quondam Demostene del Bello da Capo de Istria (LB 1665)
-	Il Nobil Homo Angelo Corner conduttor dell'Illustrissimo signor Ottonello de Bello Nobile di Capodistria e Capitano di Barbana (LB 1690)
-	Giacomo Monco del Territorio di Capodistria (LM 1704)
-	Luca Mathei Comestai Justinopolitani filius (LC 1709, LM 1754)
-	Francisca nata ex Luca Comestai Justinopolitano vero hic Pole morante (LB 1711, EC 1718, LM 1720)
-	Elisabetta et Antonia figliola di messer Luca Comestai (LB 1714, LM 1714)
-	L'Illustrissimo signor Giovanni Battista Gavardo Cancellier Pretorio, Nobile di Capo d'Istria, Capitanio di San Vicenti (LC 1714, LB 1714-1725)
409
ACTA HISTRIAE • 9 • 2001 • 2
Slaven BERTOŠA: DOSELJENICI IZ KOPRA I NJEGOVE OKOLICE U PULJSKIM MATIČNIM KNJIGAMA, 389-414
-	Illustrissimis Dominus Francisco Gavardo Justinopolitano (LB 1714)
-	Il signor Giuseppe Filippi di Capo d'Istria (LC 1714)
-	Franciscus et Mattheus filius legitimus Luce Comestai Justinopolitani (LB 1715, EC 1722, LM 1731)
-	Francesca figliola di messer Luca Comestai (EC 1718)
-	Elisabetta et Catarina figliola di messer Lucha Comestai (LB 1719, LM 1719)
-	Anzelo Poliato da Capo d'Istria (LC 1720)
-	Antonio et Lorenzo figliolo di messer Luca Comestai (LB 1721, LM 1722)
-	Elena figliola di messser Anzolo Poliato (LB 1721)
-	Cretia figliola di messer Anzolo Poliato di Capo d'Istria habbitante in questa Città (LB 1723)
-	Mattio figliolo di messer Luca Comestai (LB 1723, LC 1746, LM 1759)
-	Antonio et Domenico figliolo di messer Lucca Comestai (LB 1726)
-	Messer Pietro Petorin da Capodistria (LB 1729)
-	Maria et Emilia figliola del Nobile signor Giovanni Battista Gavardo (LB 1731)
-	Donna Maddalena Setta da Capo d'Istria (LC 1732, LB 1732-1735)
-	Donna Maria moglie di messer Luca Comestai (LM 1733)
-	Marina figliola del quondam Niccolo Puglietto da Capo d'Istria (LC 1735)
-	Patron Piero Brati da Capodistria (LB 1741)
-	L'Illustrissima signora Domitilla nata Gavardo da Capo d'Istria (LM 1747)
-	Niccolo figlio di Mattio Comestaj (LB 1748, EC 1757, LC 1768-1781, LM 1789)
-	Patron Battista Bralis da Capo d'Istria (LB 1748)
-	Maria Mattia figlia di Mattio Comestaj (LB 1750, EC 1761)
-	Una fanciulla figlia di Mattio Comestai di Luca (LM 1751)
-	Mattio Carrer da Capodistria (LB 1754)
-	Patron Corradin Marigogna da Capodistria (LB 1755)
-	Maria Rosa Cattarina Giacomina figlia di Mattio Comestaj (LB 1755, LM 1761)
-	Il Domino Piero Almerigo(gna) della Città di Capodistria (LM 1756)
-	Domino Giovanni Battista Brati da Capodistria (LB 1760)
-	Il Patron Bortolo Davanzo del Patron Niccolo da Capodistria (LB 1762-1779)
-	Antonio Perinis de Capodistria (LM 1766)
-	Maria Francesca figlia di Niccolo Comestaj (LB 1768)
-	Andrea e Mattio figlio di mistro Niccolo Comestai (LB 1770, LM 1770)
-	Andrea Mattio figlio legittimo di mistro Niccolo Comestai quondam Mattio (LB 1771, EC 1779, LM 1790)
-	L'Illustrissimo signor Mattio Cerutti da Capodistria Medico Fisico di questa Città (LB 1774, LC 1775)
-	Donna Zuanna vedova del quondam Lucca Comestai Priora di questo Ospitale (LM 1774)
410
ACTA HISTRIAE • 9 • 2001 • 2
Slaven BERTOŠA: DOSELJENICI IZ KOPRA I NJEGOVE OKOLICE U PULJSKIM MATIČNIM KNJIGAMA, 389-414
-	Giovanna Francesca Cattarina figlia di Niccolö Comestai (LB 1775, LM 1776)
-	Matteo Antonio gemello di Niccolö Comestai quondam Mattio (LB 1775, LM 1775)
-	Donna Chiara moglie di mistro Niccolö Comestai (LM 1776)
-	Alessandro Brati da Capodistria del Patron Battistino (LB 1775)
-	Donna Pasqua Luraghi di Capodistria moglie del signor Luigi Luraghi Milanese (LB 1775)
-	Donna Mattia Dobrovich moglie in terzo voto di mistro Niccolö Comestai (LM 1781)
-	Mistro Giacomo Coterle da Capodistria (LM 1781)
-	Giovanni Antonio figlio di mistro Niccolö Comestai (LB 1782, LM 1783)
-	Donna Antonia Loretti da Capodistria moglie di Zuanne Caporal della Guardia di Sua Eccellenza Conte Provveditor (LB 1782)
-	Donna Palma moglie di mistro Niccolö Comestai (LM 1786)
-	Giovanna Damiana figlia di Niccolö Comestaj quondam Mattio (LB 1784, EC 1788, LM 1791)
-	Donna Marietta figlia di Patron Antonio Forlatichio da Capo d'Istria (LB 17851786)
-	Eufemia figlia di Domenico Vascon da Capodistria abitante in Pola (LB 1792, LM 1793)
-	Il Nobil signor Conte Niccolö Burin da Capodistria (LB 1793)
-	Lucietta Altari da Capodistria (LC 1805)
-	Zorzi Jurgivas di Zuanne da Capodistria (LB 1810)
-	Anna Petener quondam Lorenzo nativa di Capodistria domiciliata in questa Cit-tà, celibe di anni 19 (LC 1817)
Lazaret
-	Lucia Vergan quondam Mattio della Parrocchia detta la Madonna di Lazzaretto Diocese di Capodistria vedova del quondam Zuanne Poppazzi da Dignano e vedova del quondam Martin de Ghenghi quondam Pietro abitante in questa Città (LC 17751778)
Marezige
-	Zuanne de Maresego sotto Capodistria (LM 1625)
Sočerga
-	Michaelus Chnes quondam Luce de Villa dicta Sozzerga Jurisditione Civitatis Iustinopoli (LC 1703)
-	Mattio figliolo di Mico Chnes (LB 1723)
411
ACTA HISTRIAE • 9 • 2001 • 2
Slaven BERTOŠA: DOSELJENICI IZ KOPRA I NJEGOVE OKOLICE U PULJSKIM MATIČNIM KNJIGAMA, 389-414
Tinjan
-	Tommaso figliolo di messer Valentin Radolfo da Antigniano del Territorio di Capo Istria, hora dimorante in questa Citta (LC 1713)
Topolovec
-	Lucia Prolius da Topolovaz massara del signor Piero Acchieli Cretense (LC 1687)
GLI IMMIGRATI DA CAPODISTRIA E DINTORNI NEI REGISTRI PARROCCHIALI POLESI DAL 1613 AL 1817
Slaven BERTOŠA Facoltà di Filosofia, HR-52100 Pola, Via Ivan Matetič Ronjgov 1
RIASSUNTO
I registri parrocchiali della città di Pola del periodo fra l'inizio del Seicento e l'inizio dell'Ottocento, sono conservati presso l'Archivio di stato di Pisino. Si tratta di materiale interessante, anche perché offre un'immagine del processo, in pratica continuo, di immigrazione nel più importante centro dell'Istria meridionale nonché porto sulla via veneziana verso la Dalmazia e il Levante. Fu solo ringraziando questo fenomeno che Pola riuscî a restare una città. In tutto questo periodo, infatti, il numero dei morti supero quello dei nati. Gli abitanti di Capodistria e dei dintorni continuarono a trasferirsi a Pola in maniera uniforme in tutto il periodo che va da 1613 al 1S17. Il numero degli immigrati era molto alto, specie se rapportato alla maggior parte delle altre città istriane (veneziane e austriache) e, soprattutto, a quelle al di fuori della penisola. Nello studio è stato usato il materiale originale proveniente dai registri parrocchiali di battesimi, matrimoni e morti e degli elenchi dei cresimandi; un totale di circa 1S mila registrazioni. I registri sono scritti in italiano e, in numero minore, in latino. In diversi casi il testo di base è scritto in italiano con aggiunte, di intere frasi o di parti di frase, in latino. Gli immigrati di Villa Decani, Gradine, Lazzaretto, Antignano d'Istria e Toppolo in Belvedere sono nominati solo nei registri dei matrimoni, uno di Maresego solo nel registro dei defunti. Gli immigrati di Capodistria sono invece presenti in tutti i registri. Esaminando tutti e quattro i tipi di registro, notiamo che la maggior parte degli immigrati è presente nei registri di battesimo, meno in quelli dei morti e dei matrimoni e in misura ancora minore in quello dei cresimandi. Nella gran parte dei casi si trattava di contadini trasferitisi a Pola, in via provvisoria o definitiva, o che vi giungevano per fare da testimoni o padrini in matrimoni e cresime. Un fenomeno
412
ACTA HISTRIAE • 9 • 2001 • 2
Slaven BERTOŠA: DOSELJENICI IZ KOPRA I NJEGOVE OKOLICE U PULJSKIM MATIČNIM KNJIGAMA, 389-414
che è durato in tutto il periodo preso in esame, anche se la concentrazione maggiore si nota nei registri dal 1715 in avanti. Le migrazioni dalle sunnominate zone verso Pola rappresentano senza dubbio un contributo interessante alla migliore conoscenza dei collegamenti fra la parte nord occidentale e quella meridionale dell'Istria e testimoniano incontrovertibilmente l'esistenza di intensi spostamenti della popolazione all'interno della stessa area veneziana.
Parole chiave: registri parrocchiali, migrazioni, Capodistria, Pola
IZVORI I LITERATURA
DAP 1 - Državni arhiv u Pazinu (DAP), Liber Baptizatorum (LB), kutija 25, IX., 1.1.
DAP 2 - DAP LB, 25, IX., 1.2.
DAP 3 - DAP LB, 26, IX., 1.3.
DAP 4 - DAP LB, 26, IX., 1.4.
DAP 5 - DAP, Liber Copulatorum (LC), 25, IX., 1.1.
DAP 6 - DAP LC, 27, IX., 1.6.
DAP 7 - DAP LC, 27, IX., 1.7.
DAP 8 - DAP, Liber Mortuorum (LM), 28, IX., 1.9.
DAP 9 - DAP LM, 28, IX., 1.10.
DAP 10 - DAP LM, 29, IX., 1.11.
DAP 11 - DAP LM, 29, IX., 1.12.
DAP 12 - DAP, Elenco Cresimati (EC), 26, IX., 1.3.
DAP 13 - DAP EC, 26, IX., 1.4.
DAP 14 - DAP EC, 28, IX., 1.9.
AMSI - Atti e memorie della Societa istriana di archeologia e storia patria. Parenzo.
Benussi, B. (1908): Spigolature polesane. AMSI, XXIII, 362-444.
Benussi, B. (1923): Pola nelle sue istituzioni municipali dal 1797 al 1918. AMSI, XXXV, 3-95.
Bertoša, M. (1970): Etnička struktura Pule od 1613. do 1797. s posebnim osvrtom na smjer doseljavanja njezina stanovništva. Vjesnik historijskih arhiva u Rijeci i Pazinu, XV. Rijeka - Pazin, 53-130.
Bertoša, S. (2000): Puljske matične knjige kao izvor za poznavanje povijesti Buzeta i Buzeštine (1613.-1618.). Buzetski zbornik, 26. Buzet, Turčinovič d.o.o., 195212.
Bertoša, S. (2001): Soldati, fuggiaschi e altri forestieri giunti a Pola da Emilia Romagna, Marche, Umbria e Abruzzi (1613-1817). Proposte e ricerche, 46. An-cona, Libreria Editrice Sapere Nuovo, Universita degli Studi di Ancona, Camerino, Chieti-Pescara, Macerata, Perugia, San Marino, 188-216.
413
ACTA HISTRIAE • 9 • 2001 • 2
Slaven BERTOŠA: DOSELJENICI IZ KOPRA I NJEGOVE OKOLICE U PULJSKIM MATIČNIM KNJIGAMA, 389-414
Bertoša, S. (u tisku): Prilog poznavanju crkvene povijesti grada Pule od XVII. do XIX. stolječa. Croatica Christiana Periodica, Zagreb.
Bertoša, S. (u tisku): Prilog poznavanju povijesti zdravstva grada Pule od 1613. do 1815. Rasprave i grada za povijest znanosti. Razred za medicinske znanosti, HAZU, Zagreb.
Boerio, G. (1856): Dizionario del dialetto veneziano. Venezia, Cecchini.
Carta dell'Istria (1797): Carta dell'Istria. Riveduta ed aumentata dal Cesareo Reggio Ingegnere Giovanni Antonio Capelaris. L'anno 1797. Pula, Sveučilišna knjinica.
Fasti Istriani (1850): L'Istria, V, 5 (2. veljače 1850). Trieste.
Lago, L., Rossit, C. (1981): Descriptio Histriae: la penisola istriana in alcuni momenti significativi della sua tradizione cartografica sino a tutto il secolo XVIII. Trieste, Lint.
Pavat, M. (1960): La riforma Tridentina del Clero nelle Diocesi di Parenzo e Pola nei secoli XVI-XVII. Roma, Pontificia Universitas Gregoriana.
Rezasco, G. (1881): Dizionario del linguaggio italiano storico ed amministrativo. Bologna, Forni.
Rosamani, E. (1958): Vocabolario giuliano dei dialetti parlati nella regione giuliano-dalmata. Bologna, Cappelli.
Schiavuzzi, B. (1902): Cenni storici sull'etnografia dell'Istria. Parenzo.
Senato Mare (1901): Senato Mare - Cose dell'Istria, 12 dicembre 1789. AMSI, XVII., 266.
Vlahov, D. (1994): Matične knjige u Povijesnom arhivu u Pazinu. Vjesnik Istarskog arhiva, 2-3. Pazin, 277-309.
414