KR.SVEUČ. BIBLIOTEKA U ZAGREBU. Thomae Dolliner, J. U. D. Juriš canonici et ci vi lis Piomani in C. R. Univer- sitale Vindobonensi Professoris p. o. Assessoris Commissionis aulicae legibus justi rogandis, Societafisque scientiarum Bohemicae raeinbri etc. efc. Dissertationes De Jure Personarum Eoclesiasticarum, Generatim qua talium sine respeclu ad beneficia et Ecclesiae officia consideratarura, i t e m d e Erectione et lnnovationeBeneliciorum, n e c n o n De civili et militari animarum cura in Ditionibus Austriacis. Latinitate donavit Michael J ur ani c h. Viennae, 1824. In officina libraria Viduae Equitls J. G. a M q sle, Graben Kr, 1144. 1 ) 2/35 S a If . 27 . Tempus ordinationis, §, 28 , Locus et |>. 39 , Effecfus ordinationis. S e c t i o II. 3o. Obligationes clericorum in genere. §. 3j, Probitas moram, §. 3 _ 2 , Coelibatus. §. 33, Modestia exierna. §. 34. Prohibitae ciero occupationes. §. 35. Speciafim intervenlio in testamentis aiienis confioiendia vel testimonio fiimandis, f. 36, Obligalio ad curam animarum, §. 87 . Officiutn precationis, §. 38- Praneipua jura cleri, §. 3p. PrivMegium fori clericalis, §. do. In eivilibus contentiosis et non contentiosis eausis, §. 41 , In dclictis eivilibus. §. 42- In delietis ecclesiasticis, §. 4-3. In delietis miafis, §. 44 - Modesta cleri traetalio ex part® sec. magistrafuum. §, 45- Exemtio a quibusdam servitiis, §, 4®. Inviolabijifas personaiis. J. 47* Benebciuin competentiae, S e c t i o lil, $*, 48 . Divisio, Si, 49' Origo cleri regularis. tj, 50 , Fata regularium ip Austria. §, 5 i. Notio cleri regularis, §, 53. Statuta ordinum, f, 53. Diveraap ordinum relig. speoips, §, 54. Receptio candidatorum, §, 55, Movitiatug, §. 56, I5bejrtag egreseus, §, 57. Pro reeeptione nihj' exigere liesi, vil §. 5 $, Professio religiosa. Requis!fa ejusdem. f. 5 g, Aetas legitima. 60. Spontanea emissio et conveniens aceeplatio. §. 61. Per professionem jura tertii non sunt violanda. §. 62» Effectus professionis generatim. J. 63 . Obligaiiones religiosorum ex votis singulis. J. 64. Praecepta de disciplina rponaslica. §. 65 . Fuga ex elaustro , carcer et conclave correclioiris. §. 66. Cultus divinus et pura animarum in monasticis ecclesiis, ac in parochiis elaustro incorporalig. §. 67. Obligabones Religiosorum ad erudiendam puhlice juven- tutem. J. 68. Auxi!ium in cura animarum per Religiosps in beneliciis Secularibus praestandum. §. 69. Jura promotorum ante 35 . Marti! 1802 ad curam anima¬ rum Pieligiosorum. §. 70. (Juatenus expositis iu cura animarum Religiosis tcstari ii- ceat, et alio titulo succedi possit. §. 71. Ordinum Superiores, quis ad id munug inbabiii«. §■ 72. Eleeiio Superiorum ordinis. 73. Sublatio omnis nexus monasferiorum Anstriacorum čuta extevis^ horumque Superioribus. §. 74. Sublatio exemtionum et limltatio aliorum privilegiorum Pieligiosis competentium. §. 75. Potestas Superionis religiosi, speciatim disciplinaris. §. 76. Obligationes Superiorum. §. 77. Potestas oeconomica. Ejusdem per legem amortizationis in aGquirendis bonis immobiiibus limitatio. §. 78. Limitatio in acquirendis rebus niobiiibus. §. 79. Exeepfiones ab haec Jimitafione. Jj. 80 . Specialis limitatio acquisitionis por candidatos titulo do- ' tis. (j. 81. Exceptio respectu dotis, et vifalifii. §. 82. Resfrictio in administrandis bonis. tj. 83 . Imprimis in alienandis. §. 84 - Corollaria ex lege prohibente alienalionetn deducls. §■ 85 . Limitatio respectu reinfeudationis, ac proventuum rcsi- duorum. §. 86. Inspecilo administrationis bonorunt coenobiis et monaste- riis proprlorum. §, 87. Modus procedendi respectu monasterii ultra mQ.dum ob- VIII aerati, si fantum fimcUUonalia, consequenfer inalienabilia adsint bona. §. 88. Egressus Religiosi ex ordine. gg. Jura secularizati Religiosi. §. go. Sublafio monasteriorum. §. 91. Jura Religiosorum sublatorum monasteriorum. §. 92. Ordo equitum Teutonicus. §. q 3 . Oi do Melitensis. 94 - Moniales. §. 1. Notio ecclasiastici ofticii et beneficii. §. 2. Essentiaiia beneficii requisita. §. 3 . Origo beneficiorum. §. 4 - Subdivisio baneficiorum. 5 . Obligaiiones beneficiatorum. §. 6. Inlerdicta beneficiorum pluralitas. §, 7. Ereclio beneficiorum. §. 8. Innovalio beneficiorum, Diversi ejus modi. §. g, Unio beneficiornm. §. 10. Requisifa unionis. §. 11. Incorporalio beneficiorum. §. 12. Divisio beneficiorum. §. i 3 . Oneralio, §. 14. Dismembratio. §. l 5 . Retentio. Intercalares proventus. §. 16. Suppressio. S e c t i o II. §, 17. Varii respectus istliic habendi. §. 18. Antiquae animarum curatorum stationes. §. 19. Novae parochiarum ordinationes. Regulae pro parochiis ruralibuss §. 20. Regulae pro urbanis parochiis. §. 21. Novi parochi, ct locales capellani. §. 22 , Cooperatores. Beneficiati. IX §; 23. Susfenfafio animarum curatorum in novis stntionibus. §. 24 . Eorum obligatio celebrandi missas pro fundo religionis §. 25. Nova regularium parochiarum ordinalio. §. 26 . Nova decanafuum ordinaiio. §. 27 . Media defectui Sacerdotum oceurrendi. §, 28 . Reductio superfluarum novarum curaliarum, S e c t i o lil. §, 29 . S pecies curatorum militarium variae. §■ 30 . Origo vicarii Apostolici castrensis. §. 3i- Nominatio, et faculfafes ejusdcm. §. 32. Jura et obligatšones ejusdem. §. 3-3. Jura et obligationes superiorum castrensium generafim. §, 34. Speciatim quoad proclamandura matrimonium , dispen- sanda agonizantibus Sacramenta, quoad funera, baptismum, copulafiones et relale ad stipendia missarum. §. 35. Imprimis quoad scribenda parochialia protocolla. §. 36. Salarium , et remuneratio superiorum campestrium. §. 37 . Proprietates futurorum capeilanorum casfrensium. §. 3g. Succremenfum, et institufio capeilanorum campestrium. §. 3g. Salarium capeilanorum castrensium. §. 4o. Obligationes capeilanorum casfrensium. §. 41 . Speciatim in conscribendts parochialibus protocollis. §. 42 . Quomodo capellani castrenses de susceptis per civilera clerum relate ad milifares persorfas actibus parochialibus certiores reddantur. §. 43- Jus capeilanorum castrensium de bapfismo , matrimonio et morte testimonia scripta dandi. §. 44- Charta signata pro baptismi, matrimonii et mortis testi— moniis quoad milifares porsonas. §. 4 r >. Jus sfolae capeilanorum casfrensium. §. 46. Alia capeilanorum castrensium jura. §. 47- Jus concurrendi pro benefieiis parochialibus. §. 43. Remunerationes capeilanorum castrensium. §. 49- Gravamina contra capellanos castrenses, dimissio, etabi- tus eorum. §■ 50. Capellani praesidiarii. §. 5'. Capellani nosocomiorum. §. 52. Hisforia sensim slabilitae reiationfs inter civiism et mili* tarem clerum quoad jurisdicticnem. X J. 53. Generalis norma circa relationem, quae nune inter cisd- iera et miiitarein clerum quoad jurisdiclionem subsistit. §. 54- Index pertinentium ad militiam vagam personarum. §. 55- Index pertinentium ad militiam stabilem personarum. 56 . Normae pro juribus stolaribus. §. 57 . Piegula de proclamatione matrimonii militarium persona- runa. §. 58. Regula de usu ecclesiae eivilis, ef eeelesiasticorum requi- silorum in functionibus sacris miiitaris cleri. j. 09 . iNotitia susceptorum, a eivili clero qnoad militares perso- nas, actuum parochialium Superiori eampestri imperlienda. A. De Jure Personarum ecclesiasticarmn. i 1 n t r o d ir c t i o. §. i. Noiio personcte ecclesiasticae. Nomine personarum ecclesiasticarum sensu ln- tissitno omnia ecclesiae membra tam clerici quam laici intelliguntur. Inter laicos sunt nonnulli , qui praeter generalia cuilibet ecclesiae membro convenientia jura et incumbentes obligationcs adhuc singularia relate ad ecclesiam habent jura. Huc pertincnt patrom* adrocati, curatores (vitri- ci), aeditui etc. ecclesiarum. Sensu autem minus lato et proprio ecclesiasticarum personarum no- mine clerici in genere veniunt. Sensu strictissimo personae ecclesiasticae sunt tantum lili clerici, qui officium quodpiam ecclesiasticum obeunt , aut beneficium tenent. §• 2 . Objectum dissertationis. Doctrina de juribus et obligationibus perso¬ narum ecclesiasticarum magnam juriš canonici partem efficit. Nos tamen praesentem disserta- tionem, in quantum esse poterit, solum ad ocr- sonas ecclesiasticas sensu minus lato et proprio sumtas, j. e. ad clericos generatim ac tantum qua tales consideratos restringemus, illorumque jura 4 et obligationcs cum juxta regulas juriš canonici communis, in quantum istud apud nos adhuc usu obtinet, tum secundum singulares in Austriacis Germanicis ditionibus editas desuper constitu- tioncs explanabimus. §■ 3 . Divisio ejusdem. Clerici-seu personae, quae per susceptos ordines ad munus ecclesiasticum destinantur, sunt vel seculares vel regulares. Discrimen fa- cit votum, quo se regulares, nequaauam vero seculares ad observandam certam ordinis regulam obstringunt. De clericis secularibus, si bos simul qua personas ecclesiasticas sensu strictissimo non consideramus, nihil est praeter id, quod de cle¬ ricis generatim valet , et partim aditurn status clericalis, partim illorum obligationcs et praero- gativas concernit, singulariter notandum. Clcrici vero regulares ob mullas singularitates exposcunt etiam specialem considerationem. Hinc tota dis- sertaiio in tres dispescetur sectiones, I. de aditu status clericalis, 11. de obligationibus et praeroga- tivis clericorum, 111. de clericis regularibus. S e c t i o I. De aditu status clericalis. §. 4 - Objeda hujas sedionis. Status clericalis exposcit convenientem animi culturam, et aditur per susceptioneni ordinum 5 —- seu ordinationem. Ab hac auteni arcent tam defectus quidam et delicta, quae irregularitales dicuntur, quam defectus tituli ordinationis. Ouare in hac sectione A) de cultura animi ad statum clcricalem necessaria, B) de irregularitatibus seu impedimen- tis ordinuni, C) de titulo ordinationis> et Et) de ipsa ordinatione agendum erit. §• 5 . Scientijlca cultura alumnorum per studia theologica. Cultura animi, statui clericali necessaria est partim scientifica, partim religioso-moralis. Ad scientificam alumnorum eccl. culturam spectant praecipue studia theologica. Oui ad ea cupit’ admitti , Directori vel Vicedirectori facultatis theologicae testimonium adferat, quo doceat, ab Episcopo, vel coenobio aut monasterio quodamsibi promissain fuisse receptionem d). Nemo ad stu* dium theologicum potest adspirare, qui cursum philosophicum in puhlico haered. ditionum insti- tuto litterario cum bono profectu nonabsolvit; vel obtento praevie Gubeimii indultu in tali insti- tuto ex praescriptis cursus philosophici materiis examini se non subjecit b). Ante finitum cum requisito a legibus successu cursum theologicum nullus potest ordinari presbyter c). Haec dispo- s;tio extenditur etiam ad clerum regularem d). Ad cursum theologicum pertinent pariter cateche- c) 4 bil. 1790. 11 Feb. 1814. Instruclio pro Iheol. stud. dir. 20 Jan, 1809. — b) i 5 Jan. 1791. — c) 6 Apr. 1782. 7 Jan. 1792. num. 2. — d) 10 Aug. 1782. — 6 tico -paedagogicae praelectiones in scholis norma- libus e), quae tamen non prius quam ultimo theo- logici cursus anno audiendae sunt f) ; consequen- ter ad presbyteratum etiam nullus admittendus, qui testimonium de audito cathechetico Praepa- randorum cursu exhibere nequit g ). Absque ob- tenta prima classe ex illis theotogicis scientiis, sine quarum cognitione curator animarum nun- quam est is, qui esse deberet, nempe ex jure canonico, ex morali et pastorali theologia, item ex cathechesi et paedagogia neminem licet ad inajores ordines promovere fi). Ex reliquis cur¬ sus theologici objeetis sufficiunt testimonia cum secunda classe t). Attamen licentia impertiendi presbvteratus pro quarti anni theologis, si ex jure canonico primam classem in exaniine jam retu- lissent, et si modo episcopus pro iis intercedat, a Gubernio impetrari potest h). Aeque schola- rum p.arum alumni, si priores cursus theologici annoš cum bono profectu finiverint, ante ultimum annum ad presbyteratum admitti possunt, sed ante absolutum totaliter theologiae cursum sub nullo practextu ad obeunda officia ecclesiastica in cathedra aut in confessionali adhibendi sunt /). §• 6 . Privata instituta theologico - litteraria. Praescripta studia theologica de regula in quodam haered. dit. instituto puhlico , in Univer- sitate vel Lyeaeo, sunt absolvendii. Omnibus ta¬ men Dioecesanis, si'in loco suorum Scminari- e) 3 Feb 1792. — /) 7 Mart. 1804. — g ) 19 Aug. 1784. — h ) 6 Mai 1807. — i) 6Apr. 1782. — k ) 16 Mai 1807. n.ai.— l ) 20 Feb. 1804. onim nulla Universitas aut Lycaeum existat, pro a l um n is suaruni Dioecesium, et cuilibet coenobio aut ordini siiigiilatim, vel pluribus coenobiis et conventibns cjusdem orclinis simul facultas est data privaturu institutum iitterarium erigendi, in quo theologia et jus canonicum. secundum gene- ralem studiorum normam, et juxta adoptatos in Universitatibus praelectionum libros lingva Latina, excepta unice theologia pastorali Gevmanice tra- denda, sine inlerruptione ordinis naturalis, qui exposcit, ut studia aliis pro prolegonienis inservi- entia non tardius aut eodem cum iis tractentur tempore, in triennali adminus cursu a quatuor iegitime examiuatis et confirmatis professoribus praelegeretur; doneč per adjuncta licuerit cursum quadriennem legaliter introducere, et cuilibet scientiae, prout in Universitatibus, suum praefi- cere magistrum a)- Modo jam praeceptum est, ut non tantum in omnibus episcopalibus et com- munibus coenobiorum Austr. infer. theologicis, sed etiam in quibusvis domesticis coenobiorum et monasteriorum institutis litterariis per ceteras provincias cursus tbeologicus quatuor annorum plene juxta normam in Universitatibus servari soli- tam introducatur A). Nullus candidatus clericatus sccularis, praeterito dioecesano, potest in alieno instituto litterario domestico frequentare j coeno¬ biis e contra et Monasteriis, quae nullum pro* prium domi studium habent, licitum est suos clericos ad alios conventus, quamquanx ejusdem ordinis non sint, vel ad Seminarium dioecesanum a) 4 Jul- 1790. 1.2. 4 - H- 3 , 7- Aug. 1791- n. 1 2; Apr. 1802. 1 . 2. II. 5 . Instructio pro fundatoribus theol. instit. do die 8 Feb. 1811. §. II. 1- 5 . §, III. 6. §. VI* 4 > e• 1 . b) 18 Jun. 8 studioruin causa niittere c). In suscipiendis candi- datis episcopi vel ordinariatus et ordinum praesu- les sint cauti, ne hominibus dubiae moralitatis, vel incapacibus aut lingvae Latinae ignaris aditum ad studia permdtant, quae illis ad presbjteratum viam pandant d). Respectu absoluti studii philo- sopbici quoad assumendos candidatos eadem sunt observanda, quae superius (§, 5.) dieta sunt. Insuper obliaantur suorum theologiae auditorum testimonia de finito legitime philosaphico studio provinciae Gubernio exhibere 9 Mai 1807. 16 quem in finem episcopus dioecesanus loči, ubi lit- teris operam dont, hoc rigilandi officium directori sui Seniinarii, praedictis vero theologis injungere debet, ut ex mandato directoris hebdomadali aut menstruo examini, atque spiritualibus exercitiis', item die dominico et festo pietatis officiis in Se- minario intersint; a quibus tanium ob singularia impedimenta cum praescitu et iicentia directoris abesse licebit. Director in fine anni scholastici, si progressus alumni in studiis et moralitate ex- spectationi non responderet, et si hic post prae- missas, et repetitas serias admonitiones se non emendavisset, de integra moralitate alumni rela- tionem suo Ordinario facere debet, qui cam Dioe- cesano alumni communicabit; cui deinliberum est promissam in dioecesim susceptionem revocare , eumque hoc modo ad continuandam theologiam in- habilem declarare k). S- * 1* Fundus alumnatus . Ad ferendas horum Seminariorum expensas inserviunt imprimis restitutae post sublata genc- ralia Seminaria episcopis fundationes priscorum episcopalium alumnatuum, et presbjteriorum. In subsidium horum jam olim in pluribus dioecesibus curati et bcneficiati annuam summam debebant con- ferre. Hoc sic dictumSeminaristicum i el alumna- ticum Josephus II. Tmp. ad erecta a se generalia Seminaria undique transtulit a) simul mandando , ut etiam in illis dioecesibus, in quibus alumnati- cum in usu nunquam erat, aut jam exoleverat, a k ) 11 Febr. 1814. — °) 9 Febr. 1784. —“ 17 — parochis in 1 11* 30 cr. a localibus capellanis et beneficiatis in i fl. annue pro bono generalium Seminariorum solvatur b ); proinde in dioecesi- bus, ubi seminaristicum jam antehac usuobiinuit, antiqua beneficia eamsummam, quam subhocno- mine semper solvebant, porro debebant depen- dere; neoerecta autem beneficia et a coenobiis at- que monasteriis neoerectae Curatiae modo supra- dicto erant contributioni subjectae. Tantum an- tiquae realitatibus dotatae ordinum parochiae debe¬ bant de annuis provcntibus 2000 fl. 6 fl, 15C0 fl, 4 fl, 800 fl. 2 fl, 6o0 fl. 1 fl. 5 o cr., 350 fl. 1 fl. omni anno in subsidium alumnatus soivere c)» Sublatis generalibus Seminariis curati Sacerdotes soium illud alumnatus subsidium, quod ante ere- cta generalia Seminaria in usu fuit, Ordinariatu! debebant pendere, a solvendis autem subsidiis, quae propter generalia Seminaria imposita sunt, penitus liberati fuerunt d). Cum vero postea omnes epi- scopi ad erigenda dioecesana Seminaria obstricti fuissent, ad quod opus ubique sufficiens necessi- tatibus dioeceseos fundus non aderat, fuit iis con- cessum novum alumnatus subsidium, quod occa- sione generalium Seminariorumstabilitum, sed dein cum bis sublatum fuerat, iterum exigere e) ita quoad alumnatus subsidia omnia in eum statum sunt reposita, in quo tempore generalium Seminario¬ rum fuerunt. In nonnullis locis clerus cum spe- ciali aulae consensu adhuc magis fuit oneratus. In- super maxima cura habenda fuit, ut Seminariis dioecesanis sufficienti fundo non instructis hic ex ■ Stipendiis theologicis et fundo religionis compare- tur f). Dotatio Archi - episcopalis Seminarii Vindobo* b) 5 Apr. 1784. — c) 3o Jul. v. 9 Aug 1787. — d) 2N0V. 179°. — e) 2 Apr. 1802. I, 4 - — J) 2 Apr. i8o3 I. 4 - — 2 —■ 18 — nensis per speciales alumnaticinn respicientes dis- positiones fuit reguiata g). Tandem ad ol tinen- dam Seminariorum Austriae inferioris dotationem quisque sacerdolum erat obligatus in suo testa- niento, seminaristico suae dioeceseos fundo certam legare summam ; etquidemsimplexbeneficiatus 1 fl, localis capellanus l fl. 30 cr. parochus 3 fl. Cano- nicus 6 fl. generalis Vicarius 12 fl. Haec subsidia eo quoque času, quo in testamentu nulla eorum mentio expressa fieret, aut si parochus intestatus obiret, ex haereditate memoratorum sacerdotum fundo Seminarii sunt solvenda h). §. 12 . j Tmpensio et administralio ejusdem. Ut in Seminariis episcopalibus numerus ma¬ jor clericosum sustenUtur; debent episcopi omnes proventus Seminariorum tantum in sustentationem alumnorum, et ita impencere, utpro quol.bets mma 200 florenorum adsummum expendatur, inde etiam famulilium solvatur, et praefectus ad expensas sa- larii evitandas semper aliquis Canonicorum consti- tuatui*. Neque professores theoiogici instituti, quos episcopus in suo Seminario oioecesano , ča¬ su supra §. 10. memorato, habere tenetur, ex fun- dationibus Seminarii salarium accipiant, sed eos episcopus ex propriis proventii us sustentare de¬ bet «). Licet tamen in hunc finem juxta aiias con- stitutioncs b ) etiam subsidia alumnatus, a.iosque adhibere proventus. Ouomouo unpenderit iunda- g) 18 Jul. 1808, 7 Jun. 16 Jul. 1810 — K) i5 Aug. 1808. 5 Apr. 1808 pvo J5oh. a) 25 Oct. 1792. II. 8 et 4- — £) 4 Jul- 17 j 0 H. 3, 2 Apr. 1802 4, xs Aug. 1808. Ig tos proventus Seminariorum, itemsubsidia alum- natus (nune quoque decerpta ex haereditatibus Sa« cerdotum) , episcopus annue gubernio rationes reddere, hocvero summariam consignationem Can« cellariae aulicae in fine cujusvis anni exhibere debet c). §• 13 . Stipendia pro theologis. Ad augendum theologorum numerum, pro futuris clericis fundata stipendia veterum Semina« riorum et convictuum , in quantum haec a funda- toribus expresse pro aliquo Šeminario episcopali non erant d.estinata, studiosis Theologiae extra episcopala Seminaria exištentibus , qui requisitum a stipendiati 9 profectumin studiisfacientes se ipsosne« quirent sustentare, tanquaniannua 80 usejue 100 flo- renorum subsidia assignata fuerunt a). Porro fuit statutum, ut habentes in philosophia stipendium il- lud etiani in thcologia retineant h). Tandem, in quantum ad obtinendum majorem clericorum nu¬ merum necesse erat, ac yires fundi religionis ad- mittebant: cuilibet juveni studio theologiae se de- dicaturo collatio stipendii lOo florenorum ex fundo religionis erat promissa c). Stipendia theologis secularibus, modo hi sistematieum cujusvis dioe- cesis numerum, et illa determinatam non excedant summam, proponente Ordinariatu ex fundo religio¬ nis assignat Gubernium rf). A Cancellaria vero au- lica pro necessitate dioecesium plura, quam initio erat constitutum , numero stipendia ex fundo reli« c) i5 Oct. 1792 n. 3. a) 25 Oct. 1792 II. 1. — S) 23 Oct. 1792 — C) 25 Ocf, 1792. II. 5 . — d ) 16 Mai 1S07. Beyl, n. 16. 2 * 20 gionis concedi possunt e). In Bohemia viginti sti- pendia 150 florenorum. ex fundo religionis studio- sis theologiae constituta sunt f). Sed quia multi ju- venes sub praetextu amplectendi statum clcricalem stipendiis theologicis provisi juridicas quoqne aut mecticas praelectiones excipiebant, acpostea statui clericali valedicebant: ad omne stipendiorum fun- dis ingruens damnum avertendum, fraudationem- que scopi fundatorum impediendam severissime vetitum fuit theologis stipendiatis eodem tempore, quo theologica, etiam juridica aut medica frequen- tare studia; professoribus aeque severe fuit inter- dietum, theologis stipendiatis testimonia ex aliis scientiis dare. Si tarnen talia testimonia exbibe- rentur, pro invalidis reputanda sunt, et in pro- motione ad ofticia publica, gradusque Academicos nullus eorundem respectus habeatur g). Theologi- ci professores apochas studiosorum theologiae, erga quarum praešentationem his stipendium sol- vitur, manu sua confirmare debent ad fidem facien* dam, quod illi reipsa theologiae operam naventA), et in cathalogis annue bis ad dieasteria submitten- dis aeque adnotare penes nomen cujusvis audito- ris, an in Seminario episcopali vivat, aut si extra boe sit, quali stipendio gaudeat /)■ Si theologus stipendiatus ex quopiam ad curam animarum im- mediate non necessario objeeto in finali cxamine secundam reportet classem , id semper a Gubernio Cancellariae aulicae significandum, ut hic casus Suae Majestati pro benignissima resolutione sub- » sternatur k). e) 7 Feb. l8o6 pro Bob. — f) 9 Aug. 1794 * — g) 14 Dec. 1797. — /;) 19 Oct. 1790.— i) 25 Oct. 1792. II. 1. — k) 6 Mai 807, 21 §. 14 - Aliae dispositiones ad augendum clericorum namenim. š Ati augendos status sacerdotalis candidatos aliae adhuc dispositiones factae sunt. Restdueban- tur i° antiquata gymnasia in minortbus locis, ubi ad hunc finem necessarium visuni est. 2° In qui- busdam locis, praecipue ubi gvinnasium et simul episcopale presbyterium erat, eiiam philosophi- cuni studium introductum fuit, in quo rnagistrorum officia obirent a coenobiis in dioecesi existentibus praesentati, et approbati monachi sub immediata episcopi, mediata vero gubernii inspectione. 3° Utrobique juvenes a solvendo didactro, ut paren- tibus et tutoribus corum sustentatio esset facilior, exemti fuerunt. 4 0 Oiim existentes convictus et studiosorum St .linaria collapsa, quantuni fieri potuit, rcstituta sunt. 5° Coenobiis et claustris per- missa fuit informatio suorum. juvenum cantorum (non autem a ) aliorum) in grammaticalibus disci- plinis sub conditione , ut hi ingressuri publicas scholas praevie examen ex perceptis materiis, sed absque omni taxasubeant, 6° llaec facultas etiam decanis ruralibus et parochis pro optimae spei aptisque ad litteras juvenibus b) ex sua parochia nonaulem extranea c) oriundis, ittmclericis scho- larum piarum in locis, ubi quondam existentia gymnasia nondum restaurare licuit, concessa fuit d). Ista facultas vero non extenditur ad stipendiatos, nam hi obligantur in yjublicis frequentare institu- lis e). Informatio ipsa ultra grammatices classes «) 9 Dec. 1814. — A) 2 Apr. 1802 I. 1 — 3 . — c) 9 Dec. 1814. — d ) 3 o Apr. 1804. — e ) 2 b Oct. 1802. 22 non protrahenda, et )uxta praescriptum pro qua- libet materia ordinem facienda, atque nec abbre- vianda, nec contrahcnda est /). §• 15. Ir reg ul ar it at e s. Ingressus in statum clericalem fit per recep* tionem ordinum. In ordinanao ecclesia certas partim positivas parlim negativa* requirit quali- tates, et quiaem aiiquas ad valorem, alias ad Jici- tam susceptionem, vel licitum exercitium ordinum. Absentia unius ad valorem requisitae qualita- tis proaucit incapacitatem ad suscipiendos ordi- nes, eaque laborant faeminae solum, et nonbapti- zati a). Absentia vero qualitatis non quidem ad valorem ordinis, sed ad hunc ličite suscipiendum, vel exercendum necessariae est irregularitas seu impedimentum ordinationis. Irregularitas oritur vel ex defectu, vel ex de lic to, et est aut temporalis aut perpetua, prout sub cerlis adjunctis sine interventu superiorum ecclesiasti- corum cessare potest, vel non; to tališ, si su¬ sceptionem cujusvis, et quemvis usum suscepti ordinis, vel partialis, si tantum quempiam determinatum susceptorurn ordinum usum im- pedit, §. 16, I Ex defectu . Non omnes defectus , sed tantum a canonibus ecclesiae generaliter notati producunt irregulari- t) 9 Dec. l 8 l 4 - n. 2. a) Can, 25, 29. Disf. 23, cap. 1. de presb. non bapliz. i—i 23 tatem. Hinc sunt irregulares i° ex defectu bonorum animi, qui usum rationis non ha- bent e. g. lunatici, amentes etc. ignorantes a), Concilium Trid. (>) postulat pro tonsura cogniti- onem rudimentorum tiuei, artisque legendi et scribendi; pro minoribus ordinibus cognilionem 1 atinae lingvae} pro majoribus ordinibus conve- nientem grauum doctrinae, nominatim pro pres- bjteratu talem , ut ordinandus populum necessa- rias ati salutem veritates docere , et sacramenta administrare possit. Per nostras leges scientiae necessariae gradus accuratius determinatur. 2° ex defectu corporis, qui propter suam deformitatem risum vel horrorem rnovent, vel quo piani ad exercitium ordinis cujusdam necessario organo destituuntur e. g. digitis pro missa necessariis aut oculo sinistro , utpote Ca¬ non ico privati c). 3° propter maculam n a t i ? i t a t i s proles illegitimae d), et etiam a conjugibus tali tempore, quo his propter solcmne castitatis vo¬ tlim coitus non erat amplius e) licitus, generatae; non autem proles evpositae, quia in dubio favo- rabilius, hic nempe legitima nativitcs praesunii debet. Filii i 1 legi timi clericoruni etiam post ob- tentam ab irregularitate dispcnsationem in illa ecclesia, ubi pater esl aut erat beneficio provi- sus, nec possunt beneficia assequi, necretinere/). 4° Propter d e fe ct um aetatis, qui nondum annum vigesimum secundum pro subdiaconatu, 23um pro diaconatu, et 24 tum pro presbjleratug) attigerunl, et 30 pro episcopatu impleverunt h). a) Can. 3 et 4 . Dist. 33. can. 1 . dist. 36. — 6 ) Sess. 23. cap. 4 - 11 - 13 eti 4 de ref. — c) cap. 1 . de corp. vitial. cap. 2 . de cler. aeg ot. can. 57- Dist. 1 . de censecr. d) Can. i4 et 50. dist. 56. — e) Cap l. de til. presbjt. — f) Cap. 2 . 3 etc. de til. presb. Cone. Trid. sess. 26 . cap. l5. de ret. — g) Cone. Trid. sess, 23. cap. 12 . de ref. — h) cap. 7 . de elect. 24 Pro minoribus ordinibus et tonsura juxta ho- ciiernam praxim septem annorum aetas sufficit. 5° Propter b i g a m i a m veram /) , qui successive duas uxores habuerunt, propter biga- miam interpretativam, qui viduam aut ab alio jam defloratam foeniinam duxissent; itein ob bigamiam similitudinariam, qui post de- posita soiemnia vota ipsi, vel secus cum persona his votis obstrieta matrimonium inire attentant. 6° Propter de fe c tu ni libertatis conju- ges, si illorum uxores non consentiant, et vel in monasterium pergant, aut continentiam spondeant k ); item qui ad rationes dandas obligantur, an- tequam absolvantur e. g. tutores, quaestores, perceptores /). 1 ° Propter defecium mansvetudinis milites, qui šibi conscii sunt in bello occidisse aut vulnerasse m), porro judices et officiales cri- minales, si quid contulerint ad exequendum sup- plicium mortis «). Apud nos non est timenda sacerdotibus irre- gularitas, qui 1° effosionem cadaverum ad eruen- dum corpus delicti permittunt. 2° qui judici pc- tenti ad rite admjnistrandam justitiam in casibus criminalibus litteras baptismales, matrimoniaies et necrologia edunt, vel inspectionem librorum parochialmm admittunt. 5° qui judici deadjunctis facti vel de quantitate illati damni notitiam aut testimonia subministrant o). 4° qui criminis reos in ecclesia vel mpnasterio asjlum quaerentes ma- i ) Cap. 2, 3 . de bigam, non ordin. — h) Can. 6 dist. 77. cap. 1 —6. de eter. conjug cap. uit. de temp. ord in 6°. — /) Can. un. dist. 53 . ean. 3. dist. 54 - cap. j. de oblig. ad ratiocin. — m) Can- 8. dist. 5 o. — ») Can. 29. caus. 2.3. ) 10 Mai 1752, i5 Sept. 1775. — 7) 20 Mai 1756. — r) 2 Apr. 1787. — s) l5 Jun. 17S3- «) Cap. 1, 18. 24. de homic. cap. uit. de temp. ordinati, cap. 12. de poen. can. 33. caus. 23. q. S. can. i4- caus. 3. q.q. can. 1. caus. i5. q. 1. cap. 1. de cler. pugnant. in duel. Členi. un. de homic. Cone. Trid. sess. 14 cap. 7. sess. 24. cap. 6. de ref. — b ) Can. 8 — 10. caus. 32. q. 2. cap. 20 de homic. — c) Cap. 1. de cler. pug. in duel. cap. 4. de rapt. cap. 3. de homic. in 6°. clem. un. de homic. — d) Cap. 1. qui cler. vel vov. cap. 4- de rapt. cap. 18. de homic. — e) Can. 8. dist. So. can. 2.3. dist. 1. de poenit. cap. 2. §. 1. de cler. pugn. cap. 5. §, 3. de homic. 2 6 —' 2° Haeretici, apostatae, schismatici /). 3° Anabaptistae, et qui se rebaptizari passi, vel qui in rebaptizando cooperati sunt g). 4° Oui qua apostatae h), vel ab aliquo Si- moniae reo i), excommunicato k'), aut schisma- tico episcopo /), vel furtivo modo ni), i. e. quin examinibus praescriptis se subjecissent, ordines, vel majores praetermissis minoribus ortiinibus n) per saltum scilicet, vel minores cum subdiaconatu eodem o) die susceperunt. 5° Oui licet šibi c onscii sint censurae, ordi- num p ) aut majoris alicujus ordinis, quem non- dum obtinuerunt, exercitium faciunt per quod simul casus, quo dia- a) Ponlif. Rom. tit. de ordin. cap. 3. de lemp. ord. — 3) cap. 3. do temp. ord. Cone. Trid. S. 23. e. 8. de ref. — c) cap. unic de cler. per salt. promot. cap. io. de excess. Praelat. Cone. Trid. S. 23. c. 14. de ref. — d) Cone. Trid. S. »3. c.. 11. i3 et 14. de ref. 38 — conus aut subdiaconus inhabilis fieri posset, pvae^ vertitur e). §, 28. Locus ordinationis. Locus ordinationis debet i° intra dioece- s i m seu locus proprius esse, quia nullus episco- pus in aliena dioecesi sine consensu ordinariatus ejuslociPontificalia exercere potesta). 2° locus s a- c e r, saltem cum de conferendis majoribus ordini- bus agitur, quia hi tantum sub missae sacrificio conferri possunt. 3 0 locus publicus, ad quem populo aditus pateat, cum praesentia populi, prout prescriptae in ordinationibus ceremoniae indicant, in hoc actu supponitur. In fine anni Solaris Ordinarius consignationem omnium a se elapso anno ordinatorum in presbjteros tam secu- larium quam regularium clericorum Gubernio provinciae exhibe«*t, illicjue attestata adjungat, qui!:us ordinati de absoluto integro cursu theolo- gico ipsi fidem fecerunt b), vel annotationem sub- nectat, quare hic aut alter jam ultimo cursus anno ad presbvteratum fuerit admissus c). Testimonia eorum, qui titulum mensae ex fundo religionis acceperunt, utpote Gubernio jam eshibita non est necesse denuo exliibere d'). §• 29 . Ejfectns ordinationis. Effectus ordinationis sunt sequentes: 1° per eam obtinetur facultas functiones ordinis exequen- c) 14 Sep. 1792. ; • «) Cone. Trid. S. 23. c. 8. de ref. — b) 3 Mart. 1783. l4 Jan. 11 Jun. »789. — c) 13 Mai l8u. — d) 24 Feb. 1810 59 di, simukjue suscipiuntur cum eo connexae obli- gationes. 2° Speciatim tonsura initiatus cooptatur in clerum , fitque ordinum et beneficioruin eccle- siasticorum capax, atque privilegiorum status cle- ricalis sub certis conciitionibus parliceps a). Oui deserit statum clericalem, et dehine proventibus cum eo connexis fruitur, est cogendus, ut fundo religionis resarciat, quod injuste percepit b ). 3° Cum subdiaconatu suscipitur obligatio vita comite in statu clericali permanendi, continentiam caeli- bis status servandi, et horas canonicas dicendi. 4 ° ordo sacer imprimit characterem indelebilem, qui facit, ut valide susceptus ordo neque iterari, neque ex toto annihilari possit c). S e c ti o II. De officiis et juribus clericorum. §• 30. Obligation.es clericorum in genere. Cleriei per sacros ordines suscipiunt officium se totos ministerio Ecclesiae et religionis impen> dendi, hominesque per institutionem christianam, per exereitia divini cultus externi, atque per vir- tutum suarum exempla ad virtutem et salutem aeternam manuducendi. Inde profiscuntur gene- rales clericorum obligationes. 1° sunt adstricti ad sectandam morum probi- tatem, et ad evitandum omnc id, quod pro rati- a) Cone. Trid. S. 23. o. 6. de ref. — b) 24 Aug. 1786 . — e) Cone. Tiid. S. 7 . can. 9 . de sacr. — Ses. 23. can. 4- de Sacr. ord. 4o one status indecorum, populoque offensioni esse posset. 2 ° Receptis majoribus ordinibus est ipsis vita coelebs injuncta. 3 ° In vestibus et extrinseca vitae ratione decorem statui suo condignum ob- servent. 4 0 ab occupationibus statui suo non con- venientibus abstineanl. 5 ° Implendo muneri sacro et imprimis precibus quotidianis sedulo vacent, Ouare Episcopi juhentur praeeipuam clericorum juniorum habere curam, ut hi moreš vocationi ciencali conformes, aci amorem, venerationein et fiduciam populi šibi conciliandam et conser- vandam comparatos etiam externe praeseferant; in conversatione, corporis cultu et veslitu, quid* quid reprehendi posset, fugiant, hacque ratione vilipensionem sui evitent, quae praeter ipsorum contemptum alia adhuc pessima consectaria et noxium in ipsain Religionem habere posset influ- xum a) ; etenim ad necessariam šibi existimatio- nem et auctoritatem modo durabili comparandam, atque publicis tam ecclesiasticis quam politicis constitutionibus efficaciam procurandam plurimum conlerre potest vivendi ratio ipsius cleri, qui sol- licitus sit, ne quid ipsi vel ratione personae vel muneris sui vitio verti possit, et Episcoporum sedula vigilantia, qui ingruentia fors vitia cleri statim emendare, atque in futurum adhibitis aptis mediis praecavere studeant 6)., §. 31. Probitas morum . Cleriei pro status sui conditione morum pro- bitatem singularen! praeseferre tenentur. Praepri- mis hortantur et praecipiunt canones, ut ab ebrie- C) 17 Nqv. 1797. — b ) 2 Apr. 1802. I. 9. 4i tate a), avaritia et incontinentia b ) abstineant, atquc omne, quod his vitiis ansam praebere aut illorum suspicionem parere possit, diligentissime fugiant. Ouare ipsis prohibetur i° frequentare pubiicas cauponas c), nisi id fiat in itinere aut tempore negotiorum. 2° Immodica et sumtuosa celebrare convivia, aut iis interesse d ). 3° lusibus alealoriis e), aut aliis etiam cum ni.mia animi propensione, vel cum studiorum officiorumifue neglectu indulgere. 4° Ad choreas, indecora spe- ctacula, aut oblectationes famae vel virtuti suae noxias < omparere /). 5° Cum mulieribus suspi¬ cionem moventibus cohabitare, aut alias nimis familiarem cum fomninis consvetudinem fovere g). Si post primam admonitionem se non emendent, beneficiati ipso jure tertiam partem proventuum amittunt, post secundam admonitionem omnes fructus, qui semper in aedificium ecclesiae aut in alium finem impendendi sunt, perdunt; et insu- per a beneficio suo suspenduntur. Perseverantes nihilominus jn prava vitae ratione suis beneficiis privantur , et in luturum ad beneficia , dignitates ac ofiicia ecclesiastica quaecunque inbabiles fiunt. Relapsi praeterea excommunicandi sunt. Alii sa- cerdotes autem ab Episcopo pro gravitate culpae carcere, suspensione ab ordinibus, vel declara- tione, quod inbabiles facti sint ad obtinenda im- posterum beneficia, puniantur h ), a ) Can. j. 4 dist. 35. cap. 14. de vita et honest. cleric« — b) Con. Trid. Ses 25. cap. 14. de ref. -- c) Cap. i5 de vita et honest. cler, — (t) Cap. i4- >bid. Con. Trid. sess. 22. cap. i, de ref. — e) Cap. i5. ibid. cap. 11. de exce«. Praelat. con. Trid. i. c. — f) Can. 19. dist. 34, can. 6. dist. 4«. cap. 15 et 12. de vita et honest. cler. Con. Trid. I. c. — ff) Can. 25. dist. 81. cap. 1 — 9. de cehabit cler. et mulier. Con. Trid, sess. 25. cap. 14. de ref. — liber das Verhalfen des Seelsorgers in Ansehung der Dicnstbothen s. theol. prah, Monathschrift. 3. Jahrg. 2. Iiand. — h) Cone, Trid. sess. 24- cap. 14. de ref. 42 — §. 32 . Coelibatus. Jam ante primum Nicaenum Concilium par- tim expraescripto particularium Sjnodorum, par- tim consvetucline receptum erat, ut clerici post susceptos ordines maiores a ducendis uxo.ibus abstinerent, ante ordiqationem ductas tamen re- tinere possent. Concilium. Nicaenum hanc disci¬ plinam non mutavit, quam adhucdum sequitur ec- clesia Graeca unita, etnonunita, antiquam acque retinens consvmudinem, ut nullus uxorem habens, et cum ea cohabitans ad episcopatum adspirare possit a). In Latina vero ecclesia iam Pontifex Siricius b) circa finem seculi quarti generalem coelibatus legem clericis ad maiores ordines pro- motis imponere conatus est, quam autem demum Gregorius VII. postseptem abhinc secula in execu- tionem deducere potuit. Sparso apud nos rumori sub Josepho II. quod de coelibatu cleri in ditioni- bus Austriacis tollendo agatur, per puhlicam con- stilutionem c) contradictum fuit. Ouin imo maio¬ res ordines et secundum antiquiores legcs d) et juxta novissimum Codicem civilem e) impedimen- tum matrimonii dirimens constituunt. Idem juriš est secundum disciplinam Latinae ecclesiae inde ab initio seculi XII. f) ; in ecclesia vero Graeca ma¬ iores ordines nonnisi impedimentum impediens ef- ficiunt g). a) Nov. 6, cap. l. et 5 . Con. Trull. can. 12. et seqq. cap. 6. de cler. conjug, —- ž) Epist. ad Himerium Taracon. — e) 11 Jun. 1787. — d) Ehepatent 16 Jan. 1788. §. 2l.Allg, biirg. Gesetzbuch v. J. 1787. Hauptslucli III. §. 26. — e) §. 64. — f) Con. Later. II. A. 1189. can 7. cap. 1 qui cler. vel vovens Con. Trid. Sess. 24. can. 9. de Sacr. malr. g) Samuel Klein de Szad dissert. canoniGa de mat. iuxta diacipl, ecol, Orient. §. 49» 43 §. 33 . Modesiia exiernct. Clericus ea praeditus sit modesiia externa, qua omnii us sui venerationem afierat «)♦ Impri- mis statui suo convenientem vestitum gerat ita , ut per externam decentiam vestium interna morum honestas ostendalur b ); igitur omnem luxum vi- tet c), et tonsuram deferat d). Vestituscleripri- mis temporibus a vestitu secularium non erat di* vcrsus, decens aitamen et modestus esse debebat. Diversitas partim inde orta est, quod clerici usnm vestium obJongarum Romanis familiarem tuncquo- que retinerent, cum vestitus brevior inundantium provincias Romanas populorum Germanicorum invaluisset; partim inde quod clerici monachos imitarentur, qui in signum poenitentiae vestitu vi- liori a ceteris discerni amabant. Huic causae est ctiam origo tonsurae adscribenda , quaetamennon semper et non ubique eandem habuit formam. In bac re id sequendum , quod in qualibet dioecesi praeceptum, aut communiter in usu est, e) et quidem eo magis, quod insigniores ab hoc agendi modo declinationes vanitatem et minutiarum stu* dium indicent, populoque offendiculo sint/).Usus quoque armorum, nisi pericula itineris eum red* dant necessarium , interdicitur clericis g). ") Con. Trid. Sess. 22. cap. l. de ref. b) Id. sess. 1 4- cap. 6. de ref. ■— c) cap. i5. de vita et honest. cler. — d ) ele¬ ment. 2 cod. (it. — e) Con. Trid. Sess. i4 cap. 6. — J) Vide: Uber die Kleidung und Tonsur der Geistlichen theol. praet. Monathschrift 3. Jahrg. 2. B. g) cap. 2. de Vita et honest. cler, — 44 — §• 34 * Prohibitae clero occupationes. Occupationes statui sacerdotali indecorae , ac ideo clericis interdictae sunt sequentes. t° Merci- monium seu negotiatio quaestuosa, dum merees coemtae dein cum lucro aliis divenduntur a) i 0 Conductiones rectigalium et praediorum b), jaxta nostraS leges etiam conductiones alienarum deci- marum c). 5° Servitia militaria d) ; nisi fors ur- gente summa necessitate a suprema potestate exi- gantur. 4 ° Munusprocuratoris judicialis, nisi cau- sam propriam, ecclesiarum, vel pauperum agant; item munusjudiois et notarii inprofanis negotiis e). 5 ° Ars chirurgica /). 6 ° Omnis sordida et vilis occupatio g), vel opificium. 7 0 Venatio h), saltem si modum excedat, cum affectu quodam, et mo- lestatione aliorum hominum, aut cum neglectuof- ficiorum clericalium, aliarumque nobilioruni occu- pationum exerce^tur. §. 35. Speciatim interventio in testamentis alienis conjiciendis, vel testimonio Jirmandis. Ad impedienda pia legata haeredibus graria per nostras leges olim omnibus secularibus et re- gularihus clericis etiamin extrema necessitate, ubi a) Can 2. 9. — 12. dist. 38 . can 4. dist. 91. cap. 6 . ne cler. vel Monachi, cap. fin.de vita et honest cler. — 6 ) Can 1. dist. 88. cap. 1. ne cler. vel Monachi. — c) 2.Dec. 1790.— <0 Cap. ?. de vitaet hon. cler. cap. 24 .dehoraic. — e) Can, 1. 4. 5. Dist. 88. cap. 4 - et 8. ne cler. vel Mon. — f) cap. 19 de hotnic. — g) Clement. unic, de vita et hon. cler,— h) Cap. 1 et 2. de cler. venat. 45 nulla alia legendi et scribendi perita persona ades* set, prohibitum fuit testaraentum alienum scribere. Eodem modo clerici reguraies in času summae necessitatis, non vero etiam clerici seculares, in- habiles agendis in testamento testibus declarati sunt. Omnia per seculares et regulares clericos confecta, item a clericis regularibus qua testibus subscripta testamenta erant pro invalidis haben- da a). Per novum Codicem civilem secunda, quae testimonium spectat, pars harum Theresianarum constitutionum expresse mutata fuit. Nune etenim tanturn instar regulae obtinet, quod membra or- dinis religiosi testamentorum testes esse neque- ant 6); nam in declarationibus ultimae volunta- tis, quae in navigatione , atque in locis pestilen- tis , vel contagiosa lue infestatis fiunt, etiam mem¬ bra cujuscunque ordinis religiosi sunt validi te¬ stes c). Sed de prima parte illarum constitutionum, quae traetat de conficiendis per Sacerdotes alio- rum testamentis , in codice civili universali est summum silentium. Estne igitur haec pars illa¬ rum antiquarum constitutionum per novum codir cem civilem extra vigorem posita? Argumenta hoc affirmandi sunt: i° per litte- ras patentales, quibus codex civilis promulgatus fuit, cunctae ad obiecta huius codicis civilis uni- versalis pertinentes leges et consvetudines sunt sublatae • tale autem ofciectum certe est confectio et valor testamentorum, ad quae obiecta manifeste respiciunt memoratae duae constitutiones. 2° Le- gislatori in conficiendo codice civili tenor harum constitutionum ob oculos videtur fuisse versatus, quia partem illarum sub aliquifcus limitationibus in «) 4- Sept, 1771. ?.5. Jul, 1772. — i) Cod, civ. universali* $• 591. — c) Ibid. §. 597. 46 cutn recepit, si alteram quoque parteni retinere voluisset, certe noti praetermisisset, eam quoque in codicem civilem referre. 3 ° Nuiluslocus nostri codicis, qai de scriba testamenti agit, excludit saceruotes a conscribendis testamentis d), quin imo §. 598 affirmat, quod in testamentis priviie- giatis alteruter ex duobus ad id requisitis testibus scriba essepossit. Ast in talibus testamentis etiam- membra ordinis Rellgiosi sunt validi testes; ergo possunt etiam clerici regulares testamentum alie- num scriberc, eo magis clerici seculares. 4 ° Ex dispositionibus cod, civ. de conficiendis scriptis testamentis elucet e), nihil interesse, quis illud conceperit; sed solum id attendi, an omnia per cod. civ. praescripta sint observata, ut extra du- bium ponatur, scripturam illam voluntati testato* ris esse conformem. Sed haec argumenta quaestioncm non li- quide resolvunt. Contra quodvis potest gravis formari obiectio. Contra primum: quod iuxta litteras promulgatorias cod. civ. omnes super politicis obiectis vulgatae, iura privata limitan- tes aut propius determinantes constitutiones, ii- cet in hoc codice expressa non fiat ad illas pro- vocatio, in suo vigore permaneant. Contra 2dum; Codex civilis potuit omnino de conficiendis per sa- cerdotes alienis testamentis tacere , quinindecon- dudi possit, eadem probari, quia codex§. 9. hoc principium statuit: legestamdiu retinentsuam vim, doneč a legislatore mutatae aut expresse revocatae non fuerint. Contra 3 ium; Exhoc argumento id solum sequitur, quod in navigatione, et in locis peste aut ašia lue contagiosa infestatis etiam a sa- cerdotibus aliena testamenta coufici possint; haec dispositio autem est quaedam exceptio, quae po- d) Confer. §. 579 , 581 , et 5g5. — e) §. Ufo — 58l. 47 *—* tius tanquam confirmatio contentae in Theresianis constitutionibus regulae spectari potest. Contra 4 um; Ouae codex civ. de conficiendis scriptis te- stamentis disponit, habent pro fine, et sunt omni- no idonea ad procurandam securitatem, quod scriptura quaedam testatoris veram contineat vo- luntatem, non sunt vero apta ad impediendum, no volunlas testatoris per svasiones et importunas hortationes adhibiti in scribendo testamente sacer- dotis ad faciendas magnas fundationes et relin- quenda legitimis haeredibus gravia legata determi- netur; quod tamen impediendi clare expressus scopus lmperatricis Mariae Theresiae in edendis memoratis ordinationibus fuerat. Ouamobrem praeposita quaestio litibus erit obnoxia, doneč authentica legislatoris interpretatione dirimatur. Alia adhuc hic quaestio moveri potest, scilicet: an in cura animarum constituti clerici regulares ulti- mae voluntatis validi testes sint? Antiqua constitu- tio ait /): In cura animarum expositi Religiosi, qua testes ad testamenta nuneupativa non sunt admittendi; si vero quis Religiosus per fireve Pontificium legitime secularizatus fuerit, potest abhinc instar sacerdotis secularis, non quidem te¬ stamenti seriptor, sed seripti jam testamenti vali- dus esse testis. Combinatio huius constilutionis secum ipsa, et cum praedictis M. Theresiae lcgi- Lus limites merae doctrinalis interpretationis exce- etere videtur; sed quaestio ipsa iuxta novum cod. civ. facile deciditur. In cura animarum expositus, at nondum in debita forma secularizatus Religio¬ sus in regula neque in scriptis , neque nuneupa- tivis testamentis validus testis esse potest, quia S- 591. cod. civ. hoc respectu inter nuneupati- f) 20, Maii vel 2. Jun. 1786, 48 Vum et scriptum testamentum, inter expositos et non expositos per parochias Religiosos nullum. discrimen facit. Exceptio tors locum habet quoad illos Religiosos, qui in taiem statum collocati suni, ut iuxta politicas constitutiones amplius qua mem- bra ordinis aut coenobii vel claustri non possint considerari, i. e. qui ante 25am Martii 1802 in cura animarum constituti ad propositam šibi quae- stionem reposuerant se constanter in cura anima¬ rum mansuros, neque imposterum ad coenobium vel conventum reversuros , quin tamen de legiti- ma secularizatione šibi providissent, partim quia eiusmodi Religiosi iuxta nostras leges £-) seculari- bus sacerdotibus exaequantur , partim quia eorutn intuituratio legalis, quod p a legata et fundationes pro suis religiosis communitatibus sint sollicitatu- ri, evanescit. Legitime secularizatus Religiosus contra, sive sit in cura animarum expositus, sive non, tam in scriptis quam nuncupativis testamen- tis validus testis esse potest, nam secundum no¬ stras leges h) sacerdoti seculari aequiparatur, quem codex civilis a dando testimonio nequaquam ex- cludit. S. 36. Obligalio ad curam animarum. Clericus per Presbyteratus ordinem nancisci- tur facultatem et officiurn suscipit doctrinam Chri- stianam praedicandi, etSacramentaadministrandi. Essentiale igitur officiurn eujusque Sacerdotis qua tališ est cura animarum, a qua nemo eorum sal- g) 2. Apr. ig02. II. n. 10, l 5 . Ocf. i 8 o 3 , Cod. civ. nn.§. 573.- • h) 9. Nov. 1781. 14 vel. 28 Dec. 1786. 4. Jan. 1787. —•, 49 tem in času necessitatis se eximere potest. Etiam nostrae leges quemvis sacerdotem supponunt simul curatorem animarum esse debere a). Ouilibeter- go Sacerdos huic rocationi adimplendae per con* tinuatam tum religioso - moralem tum litterariam animi culturam in dies magis idoneum se reddere tenetur, negotiisque et functionibus , quas cura animarum exigit, sunimo zelo incumbere. §. 37. Officium Precationis. Precibus vacare sub multiplici respectu pe- culiare Sacerdotum constituit otlicium, primo quia specialc medium, etadjumentum virtutis est; dein quia pro populo tenentur orare, tandem quia in omnibus pietatis et divini cultus operibus suae com- munitali bono exemplo praelucere debent. Genus orationum seu precum suntsic dictae horae C a n o- nicae, quae Psalmodia, lectionibus e sacra scrip- tura et s. patribus excerptis 3 diversisque ali is pre¬ cibus constant, suumque r.omen inde trahunt, quod statis diei ac noctis horis lieri debeant. Istae horae in antiqua ecelesia publicum, clero et po¬ pulo communem, Dei cultum efficiebant. Ouis- que Sacerdos ad has persoivendas in illa ecelesia, pro qua fuit ordinatus , adslringebatur; sensim ve¬ ro acl Canonicorum cathedralium, et collegiato- rum, ac ordinum religiosorum chorum , et quoad sintiulos Sacerdotes adprivatam sic dieti breviani leclionem fuerunt restrictae. Prout igitur olitn, dum horae Canonicae puhlicam constituebant de- votionem, clerici his interesse debebant; ita quo- e ) 3 vel 17 Mart. 1792 §, 3. 4 —* 5o que postea per eonsvetudinem invaluit, ut omnis clericus majoribus ordinibus insignitus, aut bene- ficio gaudens quolidie easdem rccitare teneatur«), et quidem beneficiatus sub pocna amittendorum in parte proportionata fructuum beneficii, qui fabricae ecclesiae vel sustentationi pauperum ce- dant ; id, quod etiam plures conciliorem canones innuunt b). §• 38. Praecipua Jura cleri. Supradictis gravibus cleri obligationibus re- spondent etiara praecipua quaedam iura clerico- rum. Haec consistunt 1° in privilegio fori , 2° in decenti agendi modo ex parte magistratuum secu- larium erga illos obserrando. 3° in exemptione a personalibus statui ecclesiastico non convenien- tibus servitiis, 4° in personali 'inviolabilitate, sive privilegio cano.nis, 5° in beneficio compe- tentiae. $. 39 . Privilegium fori clericalis. Juxta commune jus ecclesiasticum clerici in causis civilibus actione personali tantum corarn judice ecclesiastico conveniri; voluntariae juris- dictionis negotia ? e. g. baereditates clericorum concernentia, non nisi a judice ecclesiastico tra- ctari, cunctaque crimina illoruni solum ab eodem «) Oan. Q. dist. 92. cap. l. 9. de celebr. missar. — b) Cone. Basil. Sess. 22 can. 5 . Lat. V. Ses.“. 9. (). statuimus. Vide Von der besondern Verptlichtung dtr Geistlichen zum Ge- betbe, theol. prači. Monalhschrift, 2. Jahrg. 2. Bd. 5 i invesligari possunt a). Huic privilegio fori clcrici nullatenus renunciare possunt, parlim quia id ex jure divino olim derivabatur, partim quiatanquam concessum toti clericali statui priviiegium specta- batur , cui singula membra derogare neque- unt b). Sed cum priviiegium fori ecclesiastici i.i civilibus et criminalibus clericorum causis tau- tuni expressae vel tacitae Principum terrae conces- sioni adscribendum sit: in Austria eatenus est sublatum, quatenus omnia negotia secularia per judicia secularia traetanda sunt, Neque consisio- rium Augustanae confessionis contra normam Ju- risdictionis šibi jurisdictionem aliquaru in perso- nas Ecclcsiaslicas arrogare potest c). Caeterum etiam per nostras leges fere omnibus in casibus clericis concessum est forum privilegiatum inter secularia. §• 40 . In civilibus contentiosis et non conlentiosis causis. Josephus II. Imperator jurisdictionem in cau¬ sis civilibus cleri, contentiosis aeque ac non con¬ tentiosis, id est in causis voluntariae jurisdictionis transtulit ad fora ordinaria, proinde clericorum nobilium ad forum nobilium provinciae, ignobi- lium ad forum districtus, in quo degebant a). Etiam monachi quacunque ratione in cura anima- rum constituti in omnibus suis negotiis subjace- «) Can. 47. caus, n. q. 1. Tit. de foro compet. Con. Trid. sess. 24 et 25, cap. 10. de ref. can. 4 et 5 . caus. n. q. 3 . can. 2 et 5 . caus. 21. q. 5 . — b ) Cap. 12 et i 3 - de foro compet. cap. 3 et 4. de jud. — c) \t, Ocf. 1793. n) Jurisdictionsnorm v. 27. Sep. 1783. (). 26. 27. — Vdgen v. 28. Jul. 1783,7 Mart. et 3 o Sept, 1785. d. — 62 — bant civilihus foris ordinariis b). Leopoldus II. Imperator ignobiles clericos tam in contentiosis causis, quam negotiis haereditariis subiecit juris- dictioni illius legitime organizati Magistratus civi- ci, cui adscriptus fuit Decanatus^ ad quem per- tinebant c). Tandem Imperator Franciscus ab initio tanturn jurisdictionem in členim Catholicum ignobilem ad fora nobilium cujusque provinciae transtulit d ); posthac vero huic foro etiam igno¬ biles ministros Augustanae et Helveticae confes- sionis , qui ordinationem ad munus pastorale re* cepissent e), item Graecum non imitum cleruin in Bucovina subjecit f). Jurisdictio olim proxime jacentil us magistratibus in clericos■ ignobiles tri- buta ad pensionatos fratres Jaicos, exmoniales, aut ad personas quatuor tantum minoribus insigni- tas non extendebatur g). An vero ad clericos hos* ce minores jurisdictio lori nobilium nune exten- ditur? Ad clerum juxta jus canonicutn certe per- •tinent minoristae; sed cum ad forum nobilium tantum competens olim adjacenti magistratui ju- risdictio translata sit, et cum forum civicum, quo tamen minoristae digni non sunt visi, certe mi- nor sit praerogativa respectu ignobilium, quam sit forum nobilium; dubitari vix potest, minori- stas eidem non subesse. Ignobilis igitur clerus, qui juxta regulam generalem pr o' sua personali qualitate foro ordinario loči subjectus esset, per- tinet hodie ad forum nobilium; et in hoc ipsius privilegium relete ad forum consistit. lndc est quod clerici etiam in solvendi.s taxis judiciariis et mortuario nobilibus aequiparentur h); nec ipsis b) eOct, et 29. Nov. 1788. — c) 29 Oct. 1790. 11 v. i8Mart- 1791. — d) 2 Apr. 1 . 7. 2d. Apr. 1802. — e) i 5 Mai v. 17 Jun. l 8 o 3 . Gubernial Decr. in Bob. v. 22 Sept. 1812. — /) x 3 jun> 1805. — g) 20 Febr. 1794. —- K) 4 Aug. 1802. 63 — liceat, suo privilegio fori renunciare ?'). Etiara capitula, coenobia et claustra, si in corpore con- veniantur, ad fora nobilium spectant h). Gene- ratim jurisdictio fori nobilium in clerum ignobi- lem tune tantum fundata est, si is aetione perso- nali conveniatur, aut si in bona cujuspiam Indi- vitlui ex clero creditores immitantur /); nam qua aetor sequitur elerieus torum rei, et si actio pro- pter ius reale ratione boni immobilis contra ipsum moveatur, haec coram eo judice instituenda est, cujus jurisdictioni bonum immobile subest m). De cetero clerici qua testes in judicio adhibiti ad juramentum adstringi possunt zz). In caSu arresti personalis in clericuin propter debita decreti con- sistorio custodiendus tune tantum tradi potest, si creditor grari argumenlo probare non valeat, se periclitari, ne concessa šibi cxecutio hac ratione frustretur o), §• 4 «. In Deliči is civilibus . Delicta clerieorum vel sunt mere civilia, vel mere ecclesiastica, vel mixta, quae ex triplici qualitate clerici qua civis , qua Presbvteri vel Dia- coni etc., et qua animarum curatoris oriuntur. Delictorum civilium elerieus fit reus per trans- gressionem legum civilium. Haec merentur secu- larem poenam, et respectu eorum elerieus judi- eiis secularibus subjicitur. Delicta clerieorum civilia sunt vel delicta politica vel crimina; prout ‘) 5. 9et25. Oct. \ 8 o 4 - — k) Jurisdicfionsnorm. §. 26. ff.— t) 17 Apr. 1777. Concursord. 1 Mai 1781- §. n — »») Juris- dictionsn, §, g, — ny 11 Sept. 3784* aa - — °) *4 Mart, 1788. pro Boh. in codice poenali in numerum illorum vel horuin referuntur, illorum poena non ab Episcopo, sed a polilicis magistratibus, horum a judicio criminali est decernenda a)- In delictis politicis investigatio cpioad clericos extra provinciarum metropoles, ubi a Magistratu fieri debet, seniper a praefectura circuli facienda est, quae ob magnam distant.am a ut poscentibus gravibus adjunctis quempiam cir¬ culi officialem ablegare, in casibus vero minoris momenti et ad sublevandum inculpatum inquisi- tionem in mngistratum localem aut quem alium transferre potest h). Ad inquisitionem in clericos faciendam tune tantum ecclesiasticus Commissarius ab ordinariatu postulandus et ab eodeni etiam dandus est, si inquisitio ob officia sacerdotalia fiat, aut si investiganda sunt objeeta qualitatis et naturae spiritualis; in mere autem secularibus ne- gotiis clorici tanquam cives considerandi et pari cum aliis civibus ratione traetandi c). Si vero memhrum ecclesiastici status Religionis christianae accusetur criminis alicujus, magistratui metropo- leos cjus provinciae, in qua deprehensus fuit, in- quisitionis instituendae et sententiae ferendae ergo est tradendum d). Judicium criminale statim post surnmariam inquisitionem tribunali appellationis rem notificare obligatur, a quo dein Episcopo vel spirituali provinciae Superiori notitia haeccommu- nicetur e). Sententia judicio appellationis, nisi a!ioquin ab illo ferenda foret, una cum actis sub- milti debet. Judicium appellationis crimen rei et latam sontentiam episcopo aut spirituali provinciae a) 17 Mart. 1791. §. 3 . n. 2. 3 . v. 17 Mart. 1792. §. 2. Gesetz- buch liber schvvere Polizey Ubertretuns;ea §. '276. Gesetzb. iiher Verbrechen §. 211 et 2!2. — b) Gesetzb. liber sohvvero Pol. Ubertrel. §. 284 et 235 . — c) 29 Nov. 1788. — d) Ge- ietzb. uber Verbrecben §. 221. — e) Ibid. §. 3o4. 55 superiori significare tenetur, ut reus condemna- tus sna dignitate aut gradu moveri possit. Si vero judicium appellationis de hae depositione intra 30 dies post impertitam episcopo notitiam ceriius non reddatur; sententia vulganda et exequenda est f). Praedicta depositio condemnati consistit in degradatione g). Haec taraen indicatio crimi¬ nis et latae desuper sententiae in času infimae car- ceris pocnae , quae juxta 23 §• codicis crimina- lis amissionem status post se non trahit, praeter- mittenda est h). In casibus, ufai criminis accusatuo clericus forte puhlico officio e. g. qua professor fungitur, vi verboruni et sensus §. 446 codicis criminalis Episcopo cum indicatione commissi a clerico criminis Iataeque sententiae nequaquam etiatn Acta judicialia, e contra vigore §. 447 di- casterio, ad quod condemnatus tanquam otficialis publicus spectabat, cum lata sententia simul Acta per Judicium appellationis sunt submittenda i). §• 42 . In delictis ecclesiasticis . Delictorum ecclesiasticorum in sensu proprio clericus lit reus, qui offrcia violat, quae ipsi vi majoruin aut minorum ordinum, quatenus hi in se tantum et absque relašione ad curam animarum considerantur, incumbunt e. g. si injunctas šibi functiones ecclesiasticas vel totaliter negligit, vel contra ordinem peragit; si statuta canonica de vi- tae honestate clericis conveniente non observat, si per propensionem ad lusum, et ebrietatem, per suspectam et prohibitam cum faeminis famili- /) Ibidem §. 446. — g) ZO Aug. 1787. — h) 14 Apr. i8o5. — i) 36 Apr. 1808. — 56 — aritatem contra disciplinam atque moralitatem agit. Circa haec et similia delicta soliEpiscopo inquisitio, cognitio, et adnimadversio per pro- po iionatas ecclesiasticas censuras el poenas spiri- tuales competit «). Et cum Episcopis vi dignita- tis suae immediata directio curae animarum et disciplinae ecclesiasticae incumbat, seu ut alia constitutio dicit, cum Sacerdotes quoad muneris sui functiones, quoad doctrinae et disciplinae ne- gotia Episcopis subsint: etiam minora delicta cle- ricorum in externis actionibus, vel exequendo suo munere commissa, quamdiu haec ad. internam disciplinam spectant, et neque in crimina dege- nerant, neque ad statum publicum relationem habent, tanquam mere spiritualia delicta spectan- da, et ab Episcopjs , poenis ecclesiasticis e. g. suspensione a celebrando sacrificio, a concione dicenda, a confessione audienda etc. item poeni- tent is e. g. jejunio , spiritualibus exercitiis casti- ganaa sunt 6). §• 43 . In del čet is mixlis. Pro mixtis clericorum deličtis reputantur trans- gressiones ab animarum curatoribus in exteriori vitae ratione, et in adimplendis muneris sui par- tibus commissae, si iisdem impediendis poenae ecclesiasticae non snfficiunt; si publicum scanda- lum in parochia, accusationes et delationes pro- creant; si rempublicam goneratim , vel peculiares poiiticas institu iones, quarum eura clericis con- cremta e. g. seriptionem baptizatorum, copulato- a ) 3 - v. 17 Mart 1792. §. ». — &) 3 . v. 17 Mart, 1792, S. 3 et 17 Mart. 1791, 5. 3. —* o7 rum et mortuorum protocohi, rem scholasticam, et pauperuni euram concernunt; si observatiouem legum civilium et felicem politicarum institutio- nurn successum impediunt: quia tune ohjectum internae ciisciplinae esse cessant, et non tantum spiritualibus, seti etiam seeularibus poenis, igiiur conimuni po' ticorum et ecciesiasticorum Superio- rum cognitioni subiacent. Inquisitio earuni non ^b ordinariatu solo, sed per commissionera e« ordinariatus spiritualibus et circuli seeularibus othcialibus coinpositam facicnda , et ab ea votlim, comnmne Gubernio exhibendum est. Idem quoad omnia ab animarum curatoribus adinissa delicta observandum, quae amissionem beneficij, vel re- tentionem proventuum temporaneam necessariam. reddunt, nam tali času simul de poena seculari agitur, cujus decernendae jus seculari magistra- tui soli conipetit a). In hoc sensu etiam illa con- stitutio sumenda est, juxta quam suspensio ab olficio, sequestratio parochialium proventuum et beneliciorum tantum per judicia secularia, et to- talis parochiarum aut beneficiorum privatio non nisi cum consensu Episcoporum mediante formati sententia ex actis ferenda fieri potest b). Si post faetam inquisitionem alicujus beneficiati Guber- nium cum amovendum esse autumet, ordinaria¬ tus autem ab hac opinione recedat: Gubernium solum amotionem decernere non potest; sed aeta Dicasterio Aulico exhibere, et casum ejusdem de- cisioni substernere tenetur e). Tandem grava- mina, quae illegales exactiones stolae concernunt, a dicasteriis politicis, communicato cum ordina¬ riatu consilio, riijudicentur d). Procedendi in hac a) 3. v. 17 Mart. 1792. §, 3. — ž) 17 Mart. 1791. §. 3. n. 2 . — e) 7 Mart. I8O7. — d) 17 Mart. 1791. §■ 3. n. 3. 58 — re modus per duas constitutiones antiquiores pro- pius cletcrminatur. In una praecipitur, ut gra- vamina ob escessus stolares a clero patratos ad praefecturam circuli deferantur, ab eaqus deci- dantur; quod si aliqua pars sententia hac non fo- rct contenta, liberum sit ei, ulterius suum jus persequi e). In altera praefecturis circuli et orfi- eiaiibus oeconomicis dominioruni injungitur, ut contra parochos et animarum curatores proptajr excessivas stolarum exactiones mota gravarnima semper ad consistoria deferant, et inde remedium quaerant; quo haud allato se ad politicum pro- vinciae dicasterium convevtant/). Ex principiis, a nostra legislatione quoad mere ecclesiastica et mixta deri deiicta statutis facile intelligitur, qua- re praefecturis circulorum, et oeconomicis domi- niovurh officialibus injungatur, compertos in ad- ministranda cura animarum defectus e. g. desidiam in explendis incumbentibus curatori animarum officiis, et contraria legibus civilibus factaeorun- dem primo ad forum ecclesiasticum, et tune de- mum, si nulla inde medela feratur, ad Gubernia deferre g). S- 44- Modesta deri Iractatio eoc parte secularium magistratuum. Ad clerum contra indignas officialium secula¬ rium traetationes defendendum diversae sunt edi- tae constitutiones, Si aliquis in vestitu clericali per excubitores in custodiam ducendus sit: id semper vel in curru coperto , vel sella portatili, ei 10 v. 18 Jul. 1733. — f ) 26 Jul, 1782. — g ) 17 Mart. 1791. §. 4 - n. 4. 26 Jul. 1782. 5 () aut noclis tempore fiat, ut tales personae, in quantum possibile, Publico ignotae maneant «). In carcere inquisitionis contra clericura prudenti cuin moderatione et justa cum deccntia proceden- dum est b~). Animarum curatores diebus domi« nicis et festis neque ad judicium evocandi, neque ex alia quadam ratione citandi sunt. Est quoque praefecturis circulorum et officialibus dominiorum prohibitum, sua potestate ultra praefixos limitcs in contemptum dignitatis episccpalis, et injuriam ministroruin ecclesiae abuti; immo jubentur con¬ tra clerum in cura constitutum ea cum modera¬ tione et observantia procedere, quae clericali sta^ lui propter ejus utililatem et gravitatem debetur c'). Huc ‘ etiam pertinet, quod mandata a Guberniis danda huic non nisi per praefecturam circuli sine interventu alterius magistratus localis sint signifi- canda ; et quidem singularia ipsi animarum cura- tori, quem attinent; generalia autem, aut si de correetionibus, quas Decanum scire oportet, aga- tur, mediante Decano intimanda sint d ). §• 45 . Exemtio a (fuibusdam Servitiis. Clerici porro ab illis personalibus servitiis reipublicae praestandis eximuntur, quae cum offi- ciis sacris conciliari nequeunt. Huc spectat in specie exemtio a militia a), et in parte exemtio a gerendis tutelis et curatelis. Clericis religiosis in regula nulla tutela deferenda est b'), ast ejus ge- a) 22 Jul. 178O. — b) 19 Jul. 1789. — c) 17 Mart. 1791. §. 9. n. 3 . 4 - — rf) Rggsverdg. v. 19 Mai 1804. a) Conscriplions - Patent v. 25 Oct. i 8 o 4 - §■ 8 et 14.— 6 )Cod. civ. §. 192. 60 —< rendac, si ipsis a magistratu deferatur, non sunt incapaces secundum verba §. 192 codicis civiiis, quemadmodum incapaces non sunt nominatae in §. 194 personae, quae in regula etiam ad tutelam non sunt protnovendae. Lex certe remittendo ad §. 198 etiam. determinat casum exceplum, in qud clericis regularibuš tutela committi potest, si nempe testamentarius tutor, paternus avus, mater aut materna avia deficiat, et tantum vir rcligiosus supersit, qui pupillo proximus aut intra aequales cognatos senior existat. Manifesta §° 192 fit injuria, si post enumerationem mulierum , reli- giosorum, et alienigenarum sequentem clausulam: in regula , et immediate posthac per citationeni §. 198 indicatam exceptionem ad personas solum sexus faeminini trahamus. Etiam pro clericis re- gularibus et alienigenis, si hi pupillo proximi cognati sint, aeque gravia, ac pro matre et avia momenta, nonnunquam pugnant, eos aliis prae- ferendi. Adnexus codici civili index est opus pri- vatum, quod per se nullarn habet auctoritatem. Clerici seculares contra suam voluntatem ad susci- piendam tutelam non sunt adigendi c). Ouod de tutelis dictum, valet pariter de curatelis d). §. 46. Inviolabilitas personalis, seu privilegium canonis. Jus personalis inviolabilitatis.| a 15° canone Ildi Lateranensis concilii, in quo fundatur, privi¬ legium canonis dictum, consistit in eo, quod ii poenam excommunicationis incurrant, qui alicui clerico aut monacho, svadente diabolo, id est ex o) Ibid, §. 195. - d) Ibd. §. a8i. 6i proposito et illicito modo manue violentas infe- runt; aut huius violenti facti jussu, consilio, aut adprobatione participes fiunt «). Apud nos si de dictanda excommunicationis poena ex hac causa ^gatur, res tota per ecclesiasticos et seculares Commissarios pari numero praesentes, nempe duos ex clero, duos ex seculo, quorum illi ab Ordinariatu, hi a Gubernio pro quovis singulari času nominandi et in meti'opoli provinciae ex con- eiliariis Gubernii, ruri vero seu extra metropolim ex Capitaneis eirculorum illisque Adjunctorum su- mendi sunt, investiganda venit. Seculares Comis- sarii in hac investigalione quaPrincipis consiliarii prooedriam tenent, spirituales vero constitutum conficiunt- Si inter inquirentes Commissarios su¬ per qv>odam incidenti puncto dissidium exoriatur, utraque pars rem ad suos Superiores referat, in- deque decisionem expectet. Finita inquisitione protocollum eam continens, retenta per politicos Commissarios authentica eius copia et sine eorum votis Ordinariatui pro ferenda sententia exhibeatur„ Hic latam sententiam promeritae excommunica- tionis Gubernio communicet, ut ad Auiam pro obtinendo placeto Regio mittatur. Obtento con* sensu Regio, qui tamen solum de civilibus excom- municationis effectibus intelligendus est, superior ecclesiasticus sententiam promulget, et sub assi- stentia politici Magistratus exequatur b). §. 47. Benejicium Competentiae. Vi privilegii competentiae, quod proprie non in capitulo: Odoardus, collectionis Decreta- o) Can. 29, caus. 17. q. 4, — 6) l6 Jul. 29Aug, 23 Sept- 1768. 17 jun. 1775, 26 Aug. 1785, —* 6ž •—’ liura d) Gregorii IX. sed tantum in jure consvetu- dinario fundatur, clcrico obaerato etad solvendum impari ex suis proventibus tantum reliquendum est, quantum ad sustentationem statui suo con- gruam requiritur, ne ei sit necesse mendicando, aut alio quaestu sordido victumquaerere. Apud nos hoc beneficium ita deterniinatuin est, ut bona be- neficiaria quoad substantiam neque retentioni judi- ciali, neque executioni subjici, reditus vero bene- ficiorum, in quantum cierico ususfructus et admi- nisiratio eorundem competit, ita retentioni judi- ciali et executioni subesse possint, ut ex his cle- rico ante omnia sustentatio, quae in congrua 500 florenorum annuorum consistere debet, salva ma- neat {,). S e c t i o III. De Clero regulari. S* 48. Di visio. Ilac sectione praeprimis de statu cleri regula* ris generatim, dein de singulis ejus speciebus agen- dum erit. Sub respectu primo enarrata ejus ori- gine, data notione, praemissa diversarum specie- rum cleri regularis cognitione praecipue conside- rabimus id, quod sub ingressum ordinis , tempo- re pennansionis in eo , item in egressu ex ordine tam de subordinatis quam de Superioribus non tantum quoad disciplinam et alias obligationes, «) Cap. 3- de solut, — b) 8. v. l5 Jul. 1791 . 63 sed etiam quoad temporalia observandum est. Sub posteriori antem respectu de ordinis Teutonici et Melitensis equitibus ac de moniaiibus breviter quae- dam referemus. §• 49 - Or igo deri regularis. Jam in anfiqnissima ecclesia erant sie dieti ascetae, qui severiori et solitaria vivendi ratione se a ceteris christianis distingvebant. Imprimis vero accidit grassanle persecutione sub Decio Im- peratbre seculo tertio, ut multi Christiani in ere- m o s fugerint, ibique talem asceticam vitam duxe- rint, quare dein ob solitudinem nomen monacho- rum obtinuerunt. Seeulo quarto Pachomius bos solitarie viventes monachos sub uno capite in so- cietates congregaverat, et abinde nominahantur coenobitae. Basilius in oriente primus eos transtu- lit jn civitates. In occidente's. Benedictus seculo sexto eos certae regulae subjecit, quae longo tem- pore usque ad XIum seculum omnibus monachis communis fuit. Ab hoc vero tempore adeo multae novae regulae inventae , et tot novi ordines tam- que diversi fuerunt constštuti, ut ipsum Concilium Lateranense IV. et Lugdunense II. a) erectionem novorum ordinum prohibere necessarium existi- marunt, sed conatus hic effectu caruit. §. 50 . Fata regularium in Austria • Ouoad fata cleri regularis inAustriacis provin- e) Cap. fin. de relig. domib. cap. unic. eodem !it. in 6*. 64 ciis diversas reformationis perioclos licet animad- vertere šibi invicera subsecuias Jam M. Theresia reiormationem deri regularis inchoaverat deter- minando speciatim professionis aetatenp, accjui- Sitioni bonorum por amortiaationis legem limito s ponondo, studia eoruni emendando, et multos abusus tollendo. Haec reform iti o Josepho im po¬ ra n te per sublationem exemtionis et connexionis cum exteris Generalibus, per reduetionem multo- rum monasteriorum, per applicatioaem cleri re- guiaris ad animarum curam, et per impens onem bonorum monasticorum ad puhlicam religionis uti- litatem consummata fuit. Novissimae tandem cou- stitulioncs, quin anteriores leges qaoadfundamen- ta ia mntent, pro scopo habent, ut interitns cleri regularis praepediatur, coliapsa aisciplina mona- slica restauretur, et regulares religioni et reipub- licae variis modis utiles reddantur. §• 51. Notio Cleri regularis. Essentialia requisita ad genuinam cleri regu¬ laris notionem haec sunt: 1 ° quod certam a Pon- tifice approbatamregulam profiteantur, juxta quain Titani agere obstringuntur. 2° quod in communi- tate sub propriis Superioribus virere teneantur. 3 ° quod vota solemnia paupertatis, castitatis et ohedientiae einittere debeant. Cierici primis dua- bus notis instructi ast nullo solemni voto obstricti appellantur q u a si regulares, tales e. g. potres congregationis oratorii in Gallia sunt auterant. Sta¬ tus clericatis cum monachali originetenus non fuit conjunctus a). Haec conjunctio sensim tantum o) Can. 6. caus. lG, q. i, L. 52. cod. de episc. et cleric. 65 -=* facta cst in mdnachis singulis, qui ad functiones ecclesiasticas in leinpio monasterii obeundas ne- cessarii videbantur. Tandem seculo 14 0 genera- lisfuit lata les, ut omnesmonachi, quotquot habi- les reperirentur, ad mdnitidnem sui Snperioris sa- rros Ordinea suscipiant ž). Ouare hodi, dum adhuc in clero regulari differunt clerici, et fraires laici šeu conversi , qudrum ilii choro et eurae animaruni aiiiSque spirituaiibus functionibus , hi laboribuš manualibus et domesticis servitiis se ittipendunt. Secundum nostras leges Professi ingenio carentes, ordinibus sacris necdum iniiiati, qua iaici domesti¬ cis bperibus applicentur; jam ordinati ret o in presbjteros ad nullas curatoris animarum functio- nes adinittantur c'). In suscipiendis noriš fratri- huš laičiš nullo in času numeruS fclaustti hfeCCssi- taiiltis sufficiens esčcdatur d); §. 52 ; Statuta o rdi nuni: Cit m regula ordinis constitutioneš šeu statuta non sunt confundenda, quae tantum sunt propio- res determinationes receptae semel regulae, et hovae ad eandem additiones. Apud nos condere nova statuta in provincialibus coenohiorum capi- tuliš est prohibitum ah Haetenus vero observata tcmpori < t circumstantiis convenientia ordinum sta¬ tuta , in <} uan tu m per constitutioneš polilicas non sunt mutata , in suo vigore permanent, ita tameri modificanda et primitivis statutis approximanda sunt, ut per ea diminuta Superiorum aucioritas, b) Clement. i. §. 5 de statu monach. —■ c) 17 jun. 18 Nov. 17«4- — d) '24 Jan. 1 Stl. d) i 5 Dec. 1785. 5 — 66 collapsaque disciplina restauretur, atque antkjuus in statutis fundatus ordo reriun b) , in quantum possibile , redintegretur. Loca et expressiones in r-egula ordinis et statutis occurrentes , quae aliquid modernis aut futuris constitutionibus politicis con- trarii continent, praelegi prohibentur, delerique aut bene obduci debent c). §. 55. Diversae ordinum religiosorum species. A diversitateregularimi etconstitutionum pen- det etiam varietas ordinum religiosorum. Nos boe tempore sequentes ordinum species habemust l u Monachos i. e. Coenobitas, qui antiquam s. Benedicti regulam sed sub certis modificationi- bus retinuerunt. 2° Canonicos regulares s. Augustini, quorum origo in jure ecclesiastico publico monstratur. 3° ordi nes equestresct Aespitalariorum, qui occasione exp editionum cruciatarum ad defendendos peregrinatores et cu- randos infirmos exorti sunt, quopertinet Meliten- tis seu Joanniticus et Teutonicus ordo. 4° Mendi- cantes et e r em i t a s , qui ad exstripandas haere- ses et subsidium curae animarum ordinariis pastori- bus praestandum instituti sunt. Ad mendicantes spectant Dominicani et Religiosi regulae S. Pran- cisci abAssis; ad eremitas Carmelitac et Augustini- ani. 5° Clericos regulares , qui eruditionem juven- tutis scholasticae et emendationem morum et dis- ciplinae etc. pro scopo habent, uti sunt Piarislae, Jesuitae, et Rarnabitae. His accedunt i) 2 Apr. igoi II. 6.— 4 v. 6Maji 1799. g.6.— c) 14 Augi784 — 07 6° M o n i al e š , quae cliversas ordinum. mas- culorum regulas sequuntur. Apud Religiosos Ordi- nis reglilae s. Bcnedicti e, g. apud proprle sic dic- tos Benedictinos , Cistercienses etc. it«m apudRe- gulares Canonicos prout et apud Moniales stabili- tas loči i. e. integro vitae tempore duraiura in eo- dem monasterio commoratio ; apud aiios vero mu- tatio loči est introducta, quae facit, ut ex uno claustro ejusdem ordinis ad aiiud ex rnandato suo- runi superiorum migrare debeaot. §■ 54 . Receplio Candidalorum. ' Per nostras lcges quoad ingressutn ordinis re- iigiosi nulla čerta aetas est praefixa a)/ ingressus taiiien hic nonnisi absoluta philosophia est lici- tus b), et consvetudo culturae cleri regularis adeo perniciosa, candidatos nempe ante finitam philo- sopliiam recipiendR generaliter sublata est e). Hinc claustra suos Candidatos inter absolutos philoso- phiae auditores quaerere debent d). Tantum scholis piis concessum est Candidatos immediate post absolutum gjmnasticum cursum recipere e). Etiam ordinibus generatim ulilibus, imprimisvero quoad curam animarum in civilibus et militaribus nosocomiis, item tempore epidemiaruni in civita- tibus et pagis apprimc necessariis Capucinorum et Franciscanoruni, ad procurandum illis majus succremenlum, receptio candidatorum stalim ab- solutis humanioribus studiis estiterum permissa J'), Ordinum Praepositis injungitur, ut in electione et a) 17. Oct. 1770 — ž) 2 Apr. iS02 II.8 — e) igMart. 1807 — «’) 1 Oct. 17dt 3 . JO Feb. 1791 — e) 2 (t Mai 1790 — J) 24 Jan. 1811 — * 5 68 receptione suorum Candidatorum semper talesre- spiciant juvenes, qui non solum proborum sint niorum, sed etiam boni ingenii, adeoque spem faciant a!iquando ex iis prodituros idoneos proles- sores g). Juvenes, qui jam quemdam ordineni sine causa duntaxat propterea, quia in eo non in- veneruntid, quod nullibi inveniri deberet, dese- ruerant, alterius coenobii vel provinciae Praepo- situs non facile inter suos recipiat, multoque mi¬ nus illos exnovitios aut clericos, qui propter mo- rales aut phjsicos defectus a Superioribus jam ali¬ bi dimissi fuere h). Nullus candidatus sine testi- jnonio scholae normalis, quod nempe tam objec- torum litterariorum, quam etiam methodi docendi sufficientem habeat cognitionem, in aliquem ordi- nem i), et exteri Candidati, licet immigrantes Sa- ecrdotes essent, nullatenus sine licentia aulica re* cipi possunt/r); Candidati vero ex alia dioecesi vel ordinis provincia venientes non secus, quam si praeter legitima studiorum et moralitatis testi- monia dimissionem quoque ab Episcopo vel ordi¬ nis Superiore obtentam exhibeant/). Austriaci pa- rentcs sine obtento praevie Imperantis consensu suas proles in extera monasteria mittere non pos- sunt; secus tales subditorum proles utriusque se- xus in poenam consensum ad emigrandum nun- quam obtinebunt/n), Si theologus in Seminario epi- scopali educatus vel extra hoc alumnatus stipendio provisus vocationem ad coenobium sequatur, istud fundo Seminarii vel stipendii expcnsas restituere debet n). Pari modo si Candidatus scholarumpia- g ) 3 Mai 1807 — l ' i ) 14 Apr. 1802 — i ) 18 Sep!, 1777. 28 Dec. 1780. — A) 3 Mai 1805.27 Sept. 1798. 24 Jan. 1811. — /) 9 Jan. i 8 o 3 . 17 Feb. 1797 — m ) 11 Šep. 1779 — n ) 17 Feb. 1797. runi finito Novitiatu pluribus annis in ordine litteris vacavit* et dein in alio coenobio recipia- tur, expensae in ejus sustentationeni factae ordini debent compensari o). Coenobia et claustra > quae educationi juventutis altioribusque scientiis intra rel extra suos rauros operam dant, libere tot Can¬ didatos idoneos recipiunt, quot in hunc finem in* digent, et ex suis proventibus sine gravamine fun- di religionis alere possunt p). Provincialis aequo fratrum misericordiae sine praevio consensu pro neci ssitate et ordinis facultatibus candidatos reci- pere potest, ea tamensub conditione, nt de anno ad annum Gubernio receptorum noniina et nume- rura exbibeat 17). Alia coenobia et monasteria, quae vigore regulationis perseveratura sunt, ha* bent mim e rum fixum , queni semper retinere de¬ bent r). Licentia recipiendi Candidatos intra nu- merum fixnm s ) ab initio ordinibus a Gubernio competente dabatur t') , postea vero omnes ad Gu- bernia delatae ob concedendametiain indigenarum candidatorum receptionem preces unitae cancel* lariae Aulicae erant substcrnendae u}. Ab bac le¬ ge autem pautlo post iterum receEsum est, et Gu- berniis facultas restituta, ut receptiotiem Candida- lorum, si exAustriacis provinciis orti et sufficien- tibus studiorum etmoralitatis testimoniis muniti es- sent, porro quoque, proutantea, admittere pos- sint ea tamen cum clausula, ut sub finem anni cu- jusvis consignationem omnium noviter receptorum candidatorum Dicasterio aulico exbibeant x). Or- dinum Superioribus, qui contra leges Imperantis O ) 14 Apr. 1802 — p ) 2 Apr. 1802 II. 2. v ) 2 Mai 1785. 17 Dec. 1787.— r ) 20Mail78l. 2 Apr. 1802. II. 2. — s ) 24 Jan. l 8 o 3 appendix n. 4. — t ) 16 Mai 1SO7 append. n. 4. — «) 23 Aug. 1810 — x ) 17 Oct. 1811. TO quosdam Candidatos receperint. pro circumstan- tiis Altissima protectio sufctrahatur , iique ex ditio- nibus Austriacis relegentur §. 55 . Novitiatus. Candidatus reeeptus ingreditur novitiatum, quo durante probatur, et is se ipsuin examinai e po¬ teši, an obligationibus et oneribus electi status par sit. Juxta legein Cone. Trid. a ) in quocunque monachorum vel monialium monasterio unius sal- tim anni novitiatus professioni praemittendus est, secus subsecuta professio est invalida. Neque or- do neque novitius huic annali probationi renun- ciare potest, utpote in puhlicam utilitatem intro- auctae. Annus hic a susceptione habitus inchoan- dus integer esse debet de momento in momentom computanduš et absque interruptione continuus. Si vero quis expleto novitiatu claustrum deserat, et dein iterum redeat, novitiatum repetere non tenetur. Si novitiatus ex speciali ordinis statuto ultra annum protenditur, id quidem servandum est; attamen professio ante elapsum hocce tempus, dnnimodo postfinitum jam novitiatus annum emis- sa, pro invalida haberi nequit. Pernostras leges est prohibitum novitios durante anno novitiatus admittere ad studia cursus theologici. Annus pro- laationis potius ad finem šibi proprium impenda- tur, nimirum ut novitii animum suura religioso- moralibus ideis atque exercitiis excolant, exactam regulae et statutorum ordinis notitiam šibi compa- rent, officia, quae inde proficiscuntur, penitus x) i 3 Jul. 1782. a) Sess. 22. cap. i 5 . de regular. 71 discant, iisque assvefiant, quod forte superfluet tempus, repetendis humanioribus studiis et classi- cae litteralurae, augendis cognitionibus philoso- phicis, praecipue psychologicis, quae futuris ani- marum curatoribus ant professoribus snmraopero necessariae sunt, insumant. Licet quoque inčuni- bere in studium lingvarum orientalium, quod est quasi praeparatio ad cursum theologicuni 6), §. 56. Libertas egressus, Novitiis plenissima redeundi ad seculum liber¬ tas permittenda est a). Tantum clericus schola- runi piaruni ad docendum constitutus durante anno scholastico ordinem sine gravissima causa deserere non permittitur b), Ad omne egressus obstaculum removendum concilium Tridentinum quamcunque etiam juratam, vel in favorem qualiscunque pii In¬ stituti lactani a novitiis renunciationem bonorum, et quamlibet desuper factam dispositioneni pro invalida declarat, nisi fiat ultimis duobus ante professionem niensibus cum lieentia Episcopi aut ejus vicarii; immo tališ dispositio tune solum nan- ciscitur effectum, si professio reapse subsequa- tur. Pariter concilium parentibus, agnatis, aut parentum viees gerentibus prohibet, aliquid ex bonis novitii ante professionem ejus monasterio dare. Tota substantia, quamhahuit, debet ei, si ante professionem egreditur, restitui; tantum id, quod pro victu et vestitu novitii espensuni est, eompensare licet c). Multo adhuc severiores hac *) 25 Pebr. i8i3, a ) Cap. 22, de regular, cap. 2. eod. trt, in 6°. — 5) l4Apr. 1803. — c ) Cone. Trid. Sess. 35. cap. l6. de regul, 72 j n re nostrae sunt lcges. Tam temporaba quarrt conditionata Tota ^ item ornnes aliae quocunqu$ pomine adpellatae sponsiones et obligntiones, quae relationem ad mansionem in claustro aut oriiine uscjue ad legalem professionis aetatein habent, prima vice sub poena depositionis contra legem agentis Superioris et declarationis, eum porro in- habilem esse ad obtinendum quodcunque in ordi- ne suo officium ; a'tera Tiče sub poena supprimen- di claustri sunt vetitae d). Eodem modo ordinum Praeposit s est seTere prohibitum, a juvenibus cle- ricis formale exigere juramentum, quod constan- ter in statu ecclesiastico manere, secus vero coe- y nobio aut claustro sub poena etiatn personalis arresti omnes in se factas expensas resarcire ve- lint e). In času facti a candidato ad statum secu- larem regressus ordo obligatur non tantum omne, quod ipsi quocunque nomine intuitu regredientis obtigerat, huic sine ulla mora restituere, immo si hic professioni praemoreretur, idem quoque re- spectu haeredum defuncti observare; sed etiant ordini vetitum est, pecuniam aiiquampro praestita novitio in claustro sustentatione esigere, vel a!i- quid hoc titulo šibi stipulari aut appropriare f). De cctero novitii in suis ante professionem con- fectis testamentis tantum de bonis praesentibus, non vero in futurum acquirendis, cum per profes¬ sionem omnis successionis fiant incapaces, dispo- nere possunt g). A!ia quidem lex h) loquitur de facultate novitiis et clericis competente in talibus testamentis etiam de acquirendis in futurum bonis disponendi; sed per talia bona ad evitandam con« tradictionem sunt ea tantum intelligenda, quae ad d ) 17 Jul. 17?2. — e) 2 4 Oot. 178?. — /) 17 Oct. 1770. n- 5 et 3 , — g ) 1 Apr. 1780. — k ) 17 Dec. 1780. 73 clericum vel novitium medio intra testamenti cou- fectionem et emissam professioriem tempore de* volvuntur. Praefecti coenobio vel claustro testa¬ menta noviliorum mox a depositis votis solemni- bus personali instantiae, cui tališ novitius qua lai- cus tmberat, tradere obligantur, neque id usque od mortem hujusce professi differre ausint i). No- Vitius aut elerieus ex monasterio non potest dimit- ti, priusquam siiperior ejus parentibus, agnatis vel tutoribus egressum nunciaverit, et ab illis de recipiendo egrediente responsum acceperit, Nullo fors subsequente responso superior claustri ad magistratum loei vel alios immediatos dimittendi superiores se couvertere debet , qui impenSis pa- rentum vel tutorum receptionem beri procurent. Si nec hac via suum scopum assequalur, ordinis Superior id gubernio indicare debet, quod deinde ex officio necessaria ad finem media adhibere, et curare tenetur, ut monasterio sumptus forte inani- ter impensi rcsarciantur k). Frequentans scholas elerieus regularis et non comparens ad praeseripta examina, vel in his tertiam classem vel ne quidem bane promeritus, si nondum professionem emisit vel ordines majores susceperit, ex ordine dimit- tendus est /). Ex adverso omnes religiosi, qui scholas publicas frequentant, ut possint majori cum commodidate litteris operam navare, ad offi- cia chori praeter dies dominicos et festos, item ad labores manuales laicis convenientes non sunt impendendi, sed ab iis eximcndi /n). J) Gblvdg. in Boh. 6 Aug. 1807 — k) 4 Mai 1781 — l) 17 Jun. 18 Nov. 1784. — m) 32 Mai 1782. §. 57 . Pro receptione nihil exigere licel. Secundum canones ecclesiastico; illicitum est, pro receptione in aliguem ordinem religiosum quidpiam exigere. Tališ exactio pro Simonia de- claratur a), quae nec per ipsam monasterii pau- pertatem excusari potest 6), nam secundum Cone. Trid. c) in nullo monasterio major numerus tyro- num est rccipiendus, quam qui ex propriis redi- tibus aut ex solitis elemosynis eomniodc susten- tari possit. Etiam secundum nostras leges moaa* steria suis religiosis victum, amictum, lintea, et medicamenta subministrare debent, nec ad id a parentibus et agnatis sub aliquo praetextu quod- piam subsidium exigere licet d J, §■ 53. Professio religiosa. Rec/nisita ejusdem. Ut verum alicujus ordinis membrum quis eva* dat, religiosam professionem emittat, oportet, quae in nuncupatione solemnium votorum in or- dine ab ecclesia approbato consistit. A!iquo ante emissionem votorum solemnium tempore quisque ordinis candidatus litteras reversales iustar jura- menti tenetur dare ejus tenoris, quod nunquam alicujus clandestinae societatis aut fraternitatis vel intra vel extra ditiones Austriacas membrum fue- rit, et quod nunquam talibus claridestinis conne- a) Cap. 8 et 3o. de Sim. cap. 2 . de statu Monach. cap. 1 . eod. int. extravag. corn. — b ) Cap. 4o. de Sim. — c) Sess. 25, cap, 3. de regular, — d) 20 Mart. 1772 . n. 3. xionibus quocunque sub praetextu accessurus sit«). Ad occurrendum omrsi dubio de valore professio- nis dies et annus emissae professiohis in profes- sionali documento litteris exaratur, et si ipseneo- professus documentum propria manu non scribat, in subscriptione sui nominis etiam annum et diera propi-ia manu litteris expressum adjungere tene- tur b~). Ad valorem autem professionis praeter praemittendum legalem Novitiatum (§. 05) reoui- ritur i° aetas legitima. 2 0 spontanea emissio et conveniens acceptntio professionis. 3 0 Jura tertii pcr eandem ne violentur. §• Sg. Atlas legitima. Ex dispositione Concilii Trid. «) professio finito decimo scxto aetatis anno valide elicitur. Ast in Austriacis ditionibus nemo, cujuscunque sexus et status sit, in quocunque ordine religicso, quaiicunque constitutione et immunitatibus gau- dente, nec qua presbjter aut canonissa, nec qud frater laicus aut soror laica ante ccmpletum vige- simum quartum aetatis suae annum professionem ličite emittere potest. Si quis ordinis Superior quempiam ante bane legitimam aetatem ad pro- iessionem admiltat, ejus provincia aut conventus mulctam peeuniariam 3000 fiorenoium solvere de¬ bet, quam iiscus exigit, cujusque tertia denuncianti cedit. Is vero, qui ante 24um annum professio¬ nem deposuit, statim ad seculum dimiltendus est, doneč legitimam aetatem plene attigerit, qua ve- niente iterum ingredi monasterium potest. Altera a) J 8 Mart. 1802. — b ) 16 Jun. 1807. a) Sess. 25 cap. i 5 de regular. 1 5 vice hanc legem violans orclinis superior ditioni- bus Germanico - Austriacis decadcre debet, et or- dinis conventus pro gravitatc adjunctorum totalcm suppressionem experiri potest b). Ne in fraudem hujus legis agatur, transmissio novitiorum ad ex- tera claustra ante emissam professionem est pro- hibita c). Per recentiorem tam en constitutionem illis, qui durante triennali non interrupta commo- ratione a die suscepti babitus computanda in eodem coenobio, vel in monasteriis e ju s dem provinciae luculenta specimina sirenuae applicationis ad ne- cessaria pro hoc scopo studia cdiderint, emissio votorum solemnium post completuni vigesimum primum annum permissa est. Oui vero hos tres probationis annosante completuni vigesimum quar- tum aetatis annum non transegerunt, sua vota jde- mum post exactum vigesimum quartum annum emittere possunt, quia secus sufficiens ad cogno scendas futuras vocationis et status obligationes tempus non haberent d). Haec tamen licentia pro- fessionis vigesimo primo aetatis anno emittendae nullatenus ad moniales est trahenda e). Etiam intuitu clericorum i'egularium ad sacerdotii digni- tatem destinatorum tantum ad illos extendi potest, qui philosophica studia jam absoiverunt. Ouare nullus ad sacerdotium destinatus regularis clericus quotcunque annorum professionem ordinis ante finitam philosophiam emittere potest J"). Candi- dati Hungaricorum monasteriorum cum Austriacis communem ordinis provinciam constituentium, possunt si ex Hungaria oriundi, pro Ilungaricis claustris destinati sint, atque in Austviam tantum in novitiatum vel ad studia miitantur, post eoni- *) >7 Ocl. 1770. — r) 17 Jul. 1782. — rt) 2 Apr. lS02. II- 4 * e ) 7 Jul. 1802. — f) 1 Sept. 1814. 7 ? pletum vigesimum primum aetatis annum ovdiuis profess onem ubicunque deponere, quin prius tres annos in ordine exegissent g). §. 60. Spontanea emissio et conveniens acceptatio. Professio religiosa tanquam contractus inter profitentem et caenobinm seu ordinem conside- randa est. Ouare spontanea emissio a), et con¬ veniens acceptatio b) , ad ejusdem essentiam per- tinent. Igitur sic dieta oblatio prolis ex parte parentum faeta prolem plane non obligat, nisi li- beri legitimam aetatem assecuti ratam babeant c). Pariter invalida est professio, si emissa fuitaper- sona usu rationis carente d), dolo circumventa, in errore vel ignorantia versante e), vel per m- justum, etiam indireete a tertio incussum metum cxtorta f), aut si rite acceptata non sit ,»). A quo acceptatio professionis fieri debeat, ex constitu- tione cujusvis ordinis discendum est. §. 6i. Per professionem jura tertii non snnt vio- landa. Ne jura tertii per ordinis professionem vio- lentur, nec personae miiitares ante dimissionem, neque reddendis publicis rationibus obnodi ante g) 24 Sep. 1802. o) Cap. 1. de regular. — b) C 3 i ap. et 16. de regular. — c) Cap. 14. de regular. junct. can. 3 . caus, 20 . q, 1, — “) Cap. 15. de regular. — e) Arg. cap. ejusd. cap. 1 et 8. de regular. in 6°. — f) Cap. 1. de his, quae vi metus- que causa. — g) Cap. i 3 et 16, de regular. 78 dbtentum absolutorium a), nccjue ad mo vtem, aut ad pravem, vel gravissimum carcercm condemnati a die denunciatae ipsis sententiac, duranteque toto poenac tempore validani professionem emit- tere possunt &). Etiarn conjugcs post consuma- tum per concubitum matrimonium sunt ad profes¬ sionem incapaces, nisi alter conjugum consentiat, atfjue vel ipse quoque monasteriuni ingrediatur, vel si ob aetatem »on sit amplius suspectus, con- tinentiam vo-veat c); item nisi altera pars adulterium committat d), vel in haeresim prolabatur e). Ma- trimonii tamen vinculum in omnibus hisce casibus salvuni permanet adeo, ut altera pavs ad secundas nuptias transire ncqueat/). Si vero matrimonium non sit eonsumatum ; alteruter Conjugum intra duos ab inito matrimonio menses adhuc in clau- strum secedere potest, et si dein ibidem etiam contra alterius partis voluntatem ordinis profes¬ sionem emittat, justa commune jus ccclesiasticum matrimonii vinculum dissolvitur g); quod vero apud nos locum non obtinet, nam tantum morte alterutrius conjugis secundum nostras leges vin¬ culum validi matrimonii inter Catliolicas per- sonas dissolvi potest h), quin aliquod diserimen inter initum et eonsumatum matrimonium fiat. ' §• 62. Ejfectus projessionis generatim. Religiosa professio valide emissa secundum jus commune secpientes producit elfectus: i° ex- a) Can. unic. dist. 5i. — b ) Cod. crim. §. 23.c.— c) Cap.4- »3 et 20. de convers. conjug. — d) Cap. lo. 16. ibid. — c) Cap. Kri. ibid. — f) Cone. Trid. S. 24. can. 5 et 7. de Sacr. matr.— #) Cap 2 et 7. de convers. conjug. cap. 16. de sponsal. Cone- Trid. S. 24. can. 6. de Sacr. matr. — h) Cod. civ. §. m. 79 tingvit onima prius emissa simplicia vota d), item delet ex illigitima nativitate promanantem irregu- laritatem b), atque contractani ex vitae anteactae delictis nutculam c). 2° relaxat ingratitudinem alias exhaeredatione dignam d). 3° dirimit non tantum inita sponsalia e), sed etiam non consu- matum matrimonium. f). 4° obligationem ordini aut monasterio imponit professum tota vita reti- nendi ac nutriendi g), professo autein tota vita in ordine aut claustro permanendi, vitam juxta ordinis regulam instituendi, ac vota religiosa ex- acte observandi //) Secundus et tertius effectus apud nos cessat; ille, quia monasteria juxta no- stras legcs cx persona professi succedere in bona a mortuis relicta non possunt; hic , partim quia sponsalia apud nos nullani vim obligandi habent, partim ex memorata in fine praecedentis §. causa. §. 63 - » Obligaiiones religiosorum ex votis singulis. Professio religiosa complectitur vota obedi- entiae, paupertatis, et castitatis, ex quibus se- quentes pro professis resultant obligationes. Vo- tum obedientiae obligat professum ad prompte suo ordinis Superiori obsequendum a) in omnibus, quae hic ipsi secundum ordinis regulam praecipit aut prohibet, et quae sublimioribus legibus non sunt adversa b ), ita quidem, ut ei nec liceat con- «) Cap. 4. de Vot. cap. g. de regular. in 6°. — b ) Cap. ». de ni. presb. — c) JVovella b. princ. — d) Can. fin. caus. 19 - f- 3 . — e) Cap. 7.'de conv. conjug. — f) Cone. Trid. S. 24. can. 6. de Sacr. matr. — g) Cap. 1. de stat. mo- nach. — h) Cap. 17 et 24. de regular. Cone. Trid. S. 25 , cap. 1. de regular. *) Cap, 6. de stat. monacli.— b) Can. .<7. eaus. 2. q. 7, can, 9 1 — 101, caus. ii. q. 3. • tra gravans superioris decreturii appcllare c); quod tamen apud nos aliter se habet (§. 64.) P a u p e r- t a s monachorura sub initium omneni pronrieta- tem evcludebat ita, ut illi labore nianuum sustenta- tionem vitae šibi procurare soliti fuerint. Successu temporis possidere coeperant partim propria bona, partim ex collectis elemosynis vivebant. Hodie votum paupertatis habet eum effectum, ut nullus religiosus quidquam proprii habere possit; sed euncta, quae quisque pro suo usu possidet aut acquirit, ad totam comm.unitalem pertineant, ne- que ullus sine expresso vel tacito, generali vel speciali consensu superioris, qui communitateni repraesentat, facultatem habeat de aliqua re dis- ponendi d). Hinc religiosi nequeunt testari, et quidquid post inortem relinquunt, monasterio ce¬ dit e). Etiam juxta nostras leges religiosi in re- gula testari non possunt/), et coenohiuni vel clau- strum capit haereditatem ipsorum g). Bona quo- que religiosi, qui ad aliquod in Hungaria existens sui ordinis claustrum, a quo sustentalionem prae- tendere potuisset, adhucdum pertinet, in Gerraa- nicis ditionibus relicta illi monasterio, ad quod religiosus pertinet, extradenda sunt h). Tantum capellanus campestris, etsi sit religiosus, olim de sua, in peculio quasi - castrensi consistente, pro- prietate libere disponere poterat etiam per ulti- iiiam voluntatem i ); praerogativa, quao nec per serius publicatum codicem civilem sublata videba- tur, quia juxta hunc religiosi in tali relatione c) Cap. 3 et 26. de appell. — el) Cap. 5 . de regular. cap. 2. 4 et fi- de stat. monach. Cone. T-id. Sess, 25 . cap. 2. de regular. — e) Can. 7. caus. 19. q. 3 . cap. 2. de testam. — f) Cod. civ. §. 573 . — g) 4 Jan. 1787. — h) 6 Fcbr. 1810. n. 2. — i) Dienstreglement fur die k k. Irifatitevie bekannt gemacht duich Aruieebefehl v. 1 Sept. 1807. 81 constituti, ut secundum politicas constitutiones non amplius pro membris ordinis, coenot ii, vel claustri habeantur, et plenum rerurn dominium acquirere possint, testamenti factione activa gau- dent, qui casus juxta praedictum regulamentum militare in religiosis, qui sunt capellani rampe- stres, saltim quoad ipsorum peculium quasi-ca- strense ofctinere videtur. Sed per constitutioneni de die 1 Aprilis 1818 haec facultas ipsis fuit adem- ta. Ex ratione mox adducta religioso, qui episeo- pus factus est, testamenti factio activa negari vix potest. Coilectio elemosjnae cunctis religiosis cu- juscunque generis sint, apud nos sub omni prae- textu est interdicia. Pro quolibet antehac ex col- lectis elemospnis vivente monacho mendicante se¬ cundum proprias fassioncs sustentatio cx fundo religionis est ussignata A). Etiam Franeiscanis coilectio pro locis sanctis, et Trinitariis coilectio pro redemtione captivorum in Turcia velita est/J. Severius adhuc omnibus exteris monachis mendi- čare sub qualicunque praetextu in ditionibus Au- striacis est prohibitum. Extero collectori priina vice dcprehenso collecta adimuntur, et inter pau* peres communitatis eum apprehendentis distri- buuntur. Altera vice deprehensus insuper in car- cere civili detinetur, doneč communitas religiosa eum ad collectionem mittens sumtus pro victu ex- pensos rependat, eumque praeterea centum flore- nis redimat. Haec redemtionis summa in repe- titis deprehensionis casibus proportionalim san- per est augenda. Cleriei seculares talem peregri- num sine mora superioribus loči non delerentes amittunt suurn beneficium; ordinis autem Praepo- /<) 24 Oct, i 7 83 . $. 14, l 3 Sep!. 1782, 6 Oe!. 178«. — l) * Mai 1781. a — 82 siti suo officio exuuntur, ct ad futuram quamcun- qne promotionem inhabiles declarantur, immo claustra ipsa peregrino collectori habitationem et subterfugium praebentia reducuntur m). Inter hujatcs religiosos erant olim quidem etiamCapu- cini et Franciscani n), modo autem sunt soli fra- tres misericordiae , et sorores Elisabethinae ex- ceptae, quibus collectio pro pauperibus aegrotis est permissa o). In ditionibus Germanieis existen- tes conventus fratrum misericordiae plane inliun- garia et Croatia, et Hungarico - Croatici conven- tus in ditionibus Germanieis libere collectionem instituunt p). Verum monasteria, quibus adhuc collectio elemosynae est ličita, ad hanc tranquil- las, bene moratas, et mites personas eligere , il- lisque immixtionem in omnes curani animarum et informationem populi concernentes actiones, exceptis peculiaribus necessitatis casibus, severe jnterdicere debent <7). Votum denique castitatis obligat religio- sum ad continentiam in statu coelibi r). Initum post religiosam. professionem matrimonium prouti jnatrimonium clerici secularis post acceptos majo- res ordines (§. 32) in ecclesia quidem Graeca ad- hucdum est solummodo illicitum, in Latina vero inde a seculo 12 0 invalidum, Noster codet civi- lis sine exceptione nullum esse statuit matrimo¬ nium personarum religiosarum utriusque sexus, quae solenne coelibatus votum emiserunt s ). m) 1 Jun. 1782. — n) 3 o Oct. 1782. — o) 24 Oct, 1783. §• 14. 24 Sept. 1785. 6 Oct. 1789. )2 Oct. 1790. — p ) 3 Mai 1798. — 7) 6 Jun. 1782. — r) Can. 2 et 5. disf. 27- can. )2. 22. 41. caug, 27. q. l, can, l. caus. 20. q. 3 . — *) Cod, civ. 63 S. — 83 *-» §• 64 * Praecepla de disciplina monastica. Ouodvis ordinis membrum sine exceptione ad communem disciplinam accurate servandam orani tempore est obstrictum a). Disciplina mOnasti a in quo!ibet ordine juxta ejus regulam et statma viget. Nostrae leges plura desuper continent prae- cepta. Eeligiosis immediatum commercium iitte- rarium cum suis Provincialibus liberum est: tan- tum ibi, ubi ex institut« monasterii per Superio- remomncs epistolae, a subordinatis monachis scrip- tae, obsigillandae sunt, etiam ad Provincialem. exaratae epistolae Superiori, cui vero jus eaš in- spiciendi nequaquam competit, pro obsigillatione in praesentia religiosi scribentis peragenda sunt exbibendae b). Religiosi siium veslitum regula- rem cum alio nunquam permutent; tantiim in iti- here et in cura aniiiiaruin, vel tempore alius cu- jusdam occupationis ruri Superior breviorem ha- bitum, et super eo aliud fusci coloris vestimentum deferendum indulgere poteši c). Ad necessariam aequalitatem inter religiosos conšequendam sine discrimine suis clericis vestimenta lintea četeras- que minutias omnes monasteria in natura procu- rare debent d), id est, tenentur eos juxta ordinis institulum suis sumptibus communiter sustentarei Abusus domesticae disciplinae et ordini nocivus, qui in aliqna monasteria irrepsit, ut nempe reli¬ giosi singuli fassarn pro ipsis pecuniae sum mani in manus accipiant, eacjue šibi ipsi omnes neces- sitates, vestitum, victum, ligna etc. comparent* abolitus est e). Loco cantus clamorosi choralis, n ) 2 Apr. 1802. II. g. — b ) 12 .lun. 1785. — c) 2 Apr, 1802. 1 J. 12, — d ) 26 jun. 1770 — *•! 2 Apr. lS02, 11 . 12. 6 * 84 qui corpus exhaurit et frequenter vilia in eo pro- generat, temperatus cantus aut solum oraiio clara introducatur/). Omnes actiones, quae vocationi ct separatae a mundo vitae rationi religiosorum juxta ordinis sui institutum non conveniunt, ipsis- que saitira in mente nonnullorum de dignitate ecclesiastici status non recte sentientium hominum vilipensionem adferre, vel sinistris interpretatio- nibus ansam dare possunt, quantum beri potest» inhibendae sunt. Ouare religiosis omnia negotia smmmaria, in quantum haee per cambium fiunt, interdicta sunt, adjectaque est poena, vi cujus a tribunaiibus omnis circa eadem mota actio ex officio vejici debet. Monasteria, quae jus vinum aut cerevisiam minutim divendendi habent, suas cauponas nunquam intra claustri muros , sed quantum beri potest, in disjunctis a communitate ejus conclavibus babeant, ad hoc genus negotii solum seculares famulos, nullumque religiosum, nec pvesbyterum nec laicum, adhibeant; immo ne quidem suos religiosos ulla ex causa et sub ullo praetextu ad cauponam mittant ^). Gravamina religiosorum contra suos superiores propter ex- cessus, qui meis personalia, regulare officium concernentia, vulgo dieta disciplinaria objecta re- spiciunt, exceptis iis, qui transgressionem legum et constitutionum civilium involvunt, immediate ad competens Consistorium, et tum deniutn ad Gubernium vel seculares Superiores sunt deferen- da, si de Consistorii negligentia vel iniquitate querela moveri possit h). f) »i Aug. J786. — g) 20 Mart. 1772, initio, dein §. 1 et 2 , — h) 11 Apr. »786. 85 §. 65. Fuga ex claustro, carcer, et conclave cor - rectionis. Cura absentia religiosorum e suis Monasteriis atque constans vel longior extra ea commoratio disciplinae religiosae et vocationi eorum noxia, vel saltim suinme periculosa esse possit a): illi, qui extra sna claustra cotnmorantnr, neque curamani- niarurn exercentes, neque aliis condignis statui negotiis occupati sine mora ad sua claustra sunt relegandi, ubi habitum ordinis iterum induere debent b). Profugi claustrum deserentes, ut se obedientiae sub*trahant, et apostatae, qui post fugam redeundi animum prorsus deponunt, con- quirendi sunt et ad redeundum cogendi c). Apo- statae juxta canones eccl. in gravi carcere tenui victu captivi destineantur } doneč emendentur d). Incorrigibiles Professi non sunt shipliuš, prout olim, ex claustro ejiciendi; sed in quodam con- venienti sui vel alterius claustri loco separati a consortio suorum confratrurn ad poenitentiam agendam adstringendi e). Ast per nostras leges existentes in monasteriis carceres et immoderatae religiosorum poenae, utpote comparatae adlaesio- nem jurium inajestaticorum, sunt sublatae, atque severe supcrioribus ordinis vetitae: quibus tamen competens in membra ordinis correctio paterna quoad disciplinaria est illaesa relicta. Ouare poena digni religiosi utriusque sexus inhunc finem includi quidem possunt, sed in separato, c um re- e) 20 Mart. 1772. §. 3. — J) 2 Apr. 1802. II. 12. — c) Cap. tin. de regular. Cone. Trid. S. 25. cap. 19. de regular. — rf) Cap. 5. de apostat. — e) Cap, lin. de reg. cap. 10. de major, et obed. 86 — ]iquiš cubilibus aequali, cubiculo correetionis, quod proprie ad id destinatum, semper bene munda- tuni esse, et onini tempore inspectioni secularium et ecclesiasticorum Superiorum patcre debet f ) > cujus ta men fenestrae ferreis cratibus et fores fir- mis seris muniendae sunt, ne hujusmodi religiosi viam efugiendi inveniant g). Jejunia poenitentia- lia iiiis tantum alternis diebus injungi possunt, et reiate ad cibos ea cum providentia cum ipsis agendum est, ut valetudo eorum detrimenti quid ne capiat. Si aiiquod ordinis membrum tam gra- via crimina patraret, ut relegationem ex ditionibus Austriacis, loto vitae tempore duraturum carce- rem, vel piane movtis poenammer,eatur, Superior ordinis tenetur talem reum stalim ordinariatui in- dicare, qui dein, quid cum eodem agendum sit, dijudicet A). §■ 66 . Cultus divinus et cura animetrum in mona- sticis ecclesiis, ac in parochiis clauslro in- corporatis. In claustrorum ecclesiis, quae simul non sunt parocbiae, juxta ordinaiionem de officfo divino nullupi sol emu e officium divinum i. c. nullaconcio, nulla benedictio, nec Lytaniae cum ea conjunctae celebrari poterant a) ; modo vero in iis puhlica officia divina , prout antea , cum licentia Ordina- rii iterum celebrari possunt; nullatenus tamen praescriptum in parochia loči officium divinum turbandum, nec aiia ad id negligendum submini- f) 3i Aug. 1771. 11. Mar. 1788. — g) 17 Jun, 1783 ■** h) 3i Ang. 1771. -*■» a) il Apr. 1783. stranda est occasio, quia parochus solus ordina- rius animarum pastor et magister suae coimnuni- taiis, religiosi vero tantum ejus adjutores simt 6). In ecclesiis monasticis, quae simui parochiales siint, tam ruri quam in urbibus, semper exami- nati et requisitis qualitatibus instructi religiosi cnm remuneratione ex fundo religionis solvenda parochi constituendi sunt c ). Talem parochum Ordinariatus communicatis cum ordinis Superiore consiliis eligere debet, cui reliqui ex eo monaste- rio religiosi pro necessitate qua cooperatores au* xilium praestare tenentur d )• Etiam per incorpo- ratas coenobiis et monasteriis parochias religiosi in cuiam animarum exponendi sunt; quantum ta* men status personalis cujusvis claustri et Coenobii admittit, in talibus stationibus plures et ad mini¬ mum tres religiosi sunt collocandi, uthaeratione quaedam communio et dependentia a Superiore etformetur e), neve expositi religiosi sibimet ip- sis relinquantur. Cum insuper mansvetudini spi- rituali repugnet, ut ad curam animarum expositi religiosi simui et oeconomiam exerceant, per quani saepius ansa datur eosdem ruricolas cum severita- te et poenis temporalibus ad debiias praestationes adigendi, quos paullo post eveniente morbo con- fessuros audire et ad mortera praeparare debent: in hujusmodi parochiis alius religiosus constituen- dus est, qui absque inf!uxu in curam animarum solus oeconomiam administret f). Sxpositi, qua cooperatores, religiosi si immorigeri Sint, ad cu¬ ram animarum non sunt amplius adhibendi, sed pro emendatione ad claustra relegandi g). b ) 2 Apr. 1802. II. 14 . — c) 250 c\. 1785, e! 3i Dec. 1«02 — <0 3 Nov. 1786. — e) 2 Apr. 1802 II. 13. — f) ' i \ Mar., 1 77 a > §■ 4 — 10 v. 16 Aug. 1784 * — 88 §• 67. Obligatio Religiosorum ad eriidiendam pu¬ hlice j uveni ut em. Praeterea nostrae patriae leges obligant reli- giosos ad suscipiendam pro ratione circumstantia- rum puhlicam juventutis instructionem a). Coe- nobia ad eccolendas sublimiores scientins genera- tim, praecipue autem ad eas species, quae longi iemporis praeparationem et sumptuosam littera- riam supellectilem exposeunt, ammantur ; ejus- friodi sunt in theologia: historia ecclesiastica, stu- dium sacrae Scripturae cura auxiliaribus cogni- tionibus Hebraicae et Graecae lingrae, item affi- nium priori dialectoruni; iu philosophia : historia naiuraiis, Phjsica cum niathesi adplicata, Astro- nomia cum sublimiori mathesi, Diplomatica , Nu- mismatrca, Heraldica. Goenobia igitur satagant ir.- signes in suo gremio producere viros, qui docen- tiis publice subiimioribus scientiis per Universita- tes et Lvcaea cum emolumento republicae et ho- nore Coenobii applicari possint. Puhlici professo- res scientiarum a coenobio plurimum cultarum e« religiosis clecti salario eodem, quod pro secuiari- bus Sacerdotibus definitum est, fruuntur, quindi- minutionem ejusdem patiantur ob emommenta ip- sis lors a monasterio suppeditata h). Ouin immo cuique Religioso in gjmnasiis ex fundo religionis gustentatis docenti idem salarium, quod pro pro- fessoribus et praefectis ex statu sacerdotum secularium desumtis determinatum fuit, in qua- cunque cathegoria concessum est c). Imprimis “) 2 Apr. 1802. II. 6. — b) 14 Febr. 1811 — e) 16 Dec. 181 3 . formandorum tlieologicorum professorum pro pu- fclicis lnstitutis curam gerant, etpraecipuc vacante cathedra studii biblici, historiae ecclesiasticae, ac Bogmaticae candidatos ad concursum miitant d). Ast sacerdotes ex coenobiis et claustris ad publi- cas calhedras rocati , abdicato munere , pensione qu;dem nulla gaudent; Sua Jilajesfas tamen ad de- monstrandam suam adprobationem pro modo ap- plieationis et excellentimn meriforum ad honori- ficos nummos mcmoriales aureos et secundum ad- juncta etiam cum catena illis elargiendos prona est. Esccpti tamenquoad pcnsionem sunt mendicantes, et pro tempore etiam Piaristae, cum claustra et collegia eorundem parum dotata promeritos suis dignioribus membris favores impertiri nequeunt, quos aliorum ordinum superiores sui coenobii membris in re litteraria dereligione et patria bene meritis suppeditare nunquam non tenentur e). Ordinum superiores semper sub finem cujusvisan- ni scholastici indicem eorum Clericorum, qui se ad docendas scholas Latinas praeparant, debent Gubernio communicare, ut ex his pro eorundem habilitate defectus professorum suppleatur f). §. 68 . Auxilium in cnra animarum per Religiosos in henejiciis secularibus praestandum. Pari modo ex tenore legum palriarum Reli- giosi ad extraordiniarum in beneficiis secularibus curae animarum ferendum auxilium obligantur a). Juxta leges Josephi II. lmperatoris Religiosi bene- 90 ficiorum secularium obtinendorum et possidendo- rum capaces erant. Sola habilitas, et dignitasSa- ccrdotis sine discrimine status , in conferendis be- neficiis rem decidebat b). Ordinariorum arbitrio rclinquebatur , an cxpositis in cura animarum Re- ligiosis habitum ordinis cum vestitu secularis cleri cominutandi lieentiam indulgere velint c). Leo- poldus II. haec restrimcit praecipiens , ut Religiosi tune demum parochias obtinere possint, si clerus secularis deficiat, vel si quis Religiosus suis doti- bus se peculiariter distinguat d). Sed cum cano- nes ecclesiastici clerum regularem ad obtinenda beneficia secularia inhabilem declarent; et cum coenobia atque monasteria nunquam vires recupe- rare , nec ad stabilem , prout optatur, subsisten* tiam et activitatem pervenire possent, si illis fre- quenter meliora et habiliora membra per successi- vam ad beneficia secularia promotionem subtrahe- rentur: constituit Imperator Franciscus, ne quis Religiosus beneficium seculare amplius obtineat e). lndo est, quod modo in coenobiis et claustris exi- stentes Religiosos non ad stabilem animarum cu- ram in beneficij s secularibus , sed tantum ad ne- cessarium per adjuncta auxilium breviori tempore praestandum ordinariis adhibere Iicet; Superiori- bus ordinum tamen semper est liberum expositos ad breviustempus religiosos, sieorum opera quo- cunque modo opus habent, cum consensu Ordi¬ narij a cura animarum ad claustrum revocare, il- lorumque vicesper a!ia apta Tndiviaua supplere/}. Coenobia per Decanum ruralem requisita ad dan- dos parochis et localibus capellanis, qui coopera- torem sustentare nonpossunt, in času morbi sub- b) 22 Jul. 12 Sep. 1783 — c) 4 Oct. 1786 — e?) 1 7 Mart. 179 * §■ 4 - n. 1. — e) 20 Jan. 2 Apr. i802 II. 10, — /) 3 Apr. 1802 II. 11, 91 sidiarios pro cura animarum religiosos, simnl ob* ligantur, hosce religiosos toto ministerii tempere propriis sumptibus alere g). Provisoriae mencli- cantium expositiones ad curani animarum quoties- cunque contingunt, semper annotato die, quo factae sunt, et tempore , quo durarunt, a Consi- storiis aulicae fundationum Rationariae sunt signi- ficandae h). §• 69 - Jura promoiorum ante 25 - Martii 1802 ad curam animarum Religiosorum. Religiosi, qui jam ante Caesaream schedain manualem de die 25a Martii 1802 tanquam fon- tem constitutionis aulicae de die 2a Aprilis ejus- dem anni in possessione secularis bencficii. velibi- dem qua cooperatores constituti erant, debuere intra tres menses declarare, an šibi redituin ad claustra reservare, an vita durante in cura anima¬ rum perseverare malint o). Oui declaraverant coram Ordinariatu se ad claustra redituros , anullo Ordinario ad stabilem animarum curam cum ve* stitu Sacerdotum secularium, sed tantum ad tem- porale in eadem subsidium in vestitu religioso praestandum admoveri possunt ž). Dimissio ta* lium Religiosorum ex cura animarum nonnisi sue- cessive eatenus locurn habere potest, quatenus ad occupandas illorum stationes succrescens clerus secularis sufficit. Nominatio Religiosorum, qui- nam sensim ad sua claustra redire debeant, est actus pertinens ad oflicium Ordinariatus, Eodem modo etiam potestati Episcoporum relictum est curare, ut Religiosi ex cura animarum ad moua* e ) 3 Nov. 1787 — K ) 3 ) Apr, 1787. a ) 2 Apr. 1802 II. 10. —- b ) 20 Jan. l 8 o 3 . 92 sieria redeuntes statutis sui ordinis pro viribus suis satisfacere pergant; bene meriti vero et cum defectibus corporis redeuntes curatores animarum anianter et liberaliter tractentur. Ast illis Religio- sis, qui declaraverant se ex cura animarum ad claustra nequaquam reversuros, sed in eadem con* stanter permansuros, episcopi secularizationem vel de plenitudine suae potestatis impertiantur, vel a curia Romana gratis iinpetrent. Tales Reli- giosi pro ratione meritorum, prout clerici seeula- res ad beneficia etiam pingviora secularia promo- veri possunt, et in času , quo inliabiles fiunt ad čaram animarum porro exercendam, juxta eadem principia sunt tractandi, quae de providendis de- ficientibus cleri secplaris membris s tab ilita sunt c). Cuivis tamen Ordinariatui liberum est, Religiosos formaliter non secularizatos et in cura animarum male se gerentes, aut propter delicta ex eadem amovendos, vel commoditatis causa tamdiu , quam- diu ipsorum physicae et morales vires secundum arbitrium Ordinarii admiFterent, in cura anima¬ rum perseverare nolentes ad correctionem et in poonam ad a!iquod tempus vel pro ratione adjunc- torum perpetuo in claustra relegandi d), licetde- clarassent se nolle ad eadem reverti, in quibus ii, qui ob moralem defectum eo relegantur , severe ad disciplinam claustralein adstringendi sunt e). §• 70 . Puatenus expositis in cura animarum Reli- giosis testari liceat, et alio titulo succedi possit. Haereditas cujusvis professi, qui in parochia, c) 5 Oct. i8o3 — . i02 tjjs et circumstantiae ipsorum personalcm praesen* tiam et visitationem exposcunt, visitandi, et de- tecta vttia corrigendi: essentiales et majoris mo¬ menti mutationes propria auctoritate inducere non valent. In quovis času de sua visitatione Ordina- riatui, in cujus jurisdicRone visitalum claustrum jacet, exaetam relationem exhibere, in ea muta- tiones, quas necessarias judicant, accurate adno- tare, easque nisi periculum in mora sit, de mu m post obtentum Ordinarii consensum, atque pro ratione circumstantiarum etiam post subsecutam Gubernii approbationem executioni dare tenentur. Porro habent (olim c) fere penitus ademlum) jus transferendorum suorum Religiosorum ex uno ejusdem provinciae claustro ad aliud, dummodo ex hac translatioue fundo religionis nullum novum onus acerescat; tandem ipsis competit jus puni- endi deljcta non pobtica, poenam tamen diutius duraturam nonnisi cum praescitu Ordinarii ac sub obhgaiione reddendae ei rationis inHigant. Hinc Re- ligioso, si rationabiliter opinetur se perinflictama superiorc poenam gravatum esse, liberum est ad Ordinariatum et ab eo ad politica Dicasteria ap- pellare. Immediatis vero Religiosorum querelis, se a 'uperioribus suis opprimi, politica Dicasteria au es praebere vetantur, uti et querelis ipsorum super denegato šibi per Ordinariatum auxilio , si legitime comprobare nequeant, quod Ordinariatus ipsis et rei investigationem et justam denegaverit opern, quapropter Ordinariatus Acta ad inquisi- tionem spectantia Gubernio exhibere jubetur d), e) Ibid. J. 5. — d) 3 Apr. 1803. II. §, 9, — 103 “ §• 7 < 5 - Obligation.es Superiorum. Obligationes Superiorum religiosorum eo col- limant, ut concessa šibi potestate in coenohii veL claustri bonum, quod tamen semper tanquam medium ad nobiliorem civitatis et ecclesiae finem spectandum est , utantur. Per nostras leges mo- nentur, ut disciplinam regularem et introductum ordinem severe manuteneant, ad restitutionem collapsae disciplinae sincere et fideliter cooperen- tur, bono suo exemplo praeluceant, pro sua per- sona immodicas expcnsas non faciant, et cum so- lum administratores subjectorum šibi claustrorum et coenobiorum sini, in nulla re gravioris momen¬ ti quidquam decernant, antequam piissimos ct prudentissimos ordinis fratres praevie in consilium vocarint, ut contra omnem male sentientium ex- probrationein per propriam conscientiam, et alio- rum testimonium in quovis času tuti sint. Ouare, quantum possibile , constanter resideant. ln hunc finem ex applicatis in collegio statuum provincia- lium religiosis Deputatis remotiora coenobia ha- bentibus ibi, ubi eorum duo sunt, semper unus altcrna vice tribus mensibus aut medio anno in suo coenobio commoretur; et ubi tantum unicus est, iste saltim quatuor anni menscs in suo coe¬ nobio transigat, et durante hoc tempore se per adud in loco collegii aut proxime sito coenol.no existens religiosum statuum membrum in sua mu- nere suppleri faciat a). Praefecti mo n as t eri or um porro tenentur quolibet trimestri contingentesmu- tationes in statu personarum monaslerii notas fa- a) 3 Apr. 1802 . II. i5. «ere praefecturae circu i b) , duplex exemplar earumdem i.Ii exhibendo c). Ouamprimum amen- tiae in cjuodam Religioso indicia animadvertunt, statim praefec-urae circuli id indicent d). Ad praeservanda contra suppositionem et falsificatio- nem monastica documenta universo clero religioso injunctum. est, ut edenda ab ipsis documenta a superiore moaasterii manu propria cuni convontu subscribantur, neque uni tantum Sacerdoti, quem- admodum hactenus in quibusdaiti coenobiis et monasteriis usitatum fuit, facultas talia documenta nomine Superioris et conventus subscribendi con- eedatur e). §• 77 - j Potestas oeconomica. Ejusdem per legem amortisalionis in acejairendis bonis inuno bi- libus lirnitatio. Oeconomica Superioriun religiosorum pote¬ stas acquirendo bona temporaiia, eaque admini- strando exeritur. Acquisitio bonorum tempora- lium quoad coenobia et claustra per sic dietam asnortizationis legem limitata est, Jam per leges Maximiliani et Ferdinandi I. Iniperatorum trans- latio bonorum immobilium sine praescitu et con« sensu Imperantis in clerum fuit vetita «). Leo- poldus 1. secularibus interdixit sub poena nuilita- tis immobilia bona sine Imperantis approbatione dero vendere , impignorare, donare, testamentis legare, vel qualicunque modo alienare, tradere — iOa — et impendere ž). Carolus 6us prohibitionem ad- tiidit, ne inunobilia bona, fundi, realit t, s Reli« giosis longiori, quam trium annormn, tempore locentur, jure antichretico vel qaalicunque alio titulo possidenda committantur, ut ue completo triennio tales sine Imperantis consensu initi con- tractus sint invalidi; voluit porro, ut subhispro- hibitionibus etiam aniphoraticum aliaque ejusmodi vectigalia comprehendantur c ). M. Tberesia non tantum has prohilutiones conftrmavst, sed etiam monasteriis et claustris per Bobemiam et Moraviam interdixit in dominiis suis subditorum agrns, dum alienantur, sine consensu Imperantis sub prae- textu dominii directi ad se pertrahere i. e. jure retractus contra vendentcm uti rf) ; quam consti- tutionem Josephus II. ad Austriam quoque exten- dit e). Per antiquiores amortizationis leges a Ma- ximiliano, Ferdinando, Leopoldo I' B et Carolo 6“ promulgatas in omnibus casibus, in quibus im« mobiiia bona et realitates coenobiis et claustris venditae , ultra tre s annos locatae, aut alio titulo possidendae traditae, vel ab ipsis coenobiis quo- cunque illegitimo modo ad se pertractae fuerant, jure retractus uti secularibus eoncessum erat. Ast modo hoc non amplius obtinet , quia omne ius retractus a Josepho II. sublatum /) est, excepto co, ouod in contractibus specialim reservatur g). Si olim religiosae communitates Imperantis con¬ sensu expetito jus boni immobilis acquirendi ob- tinuerint, frequenter aliud aequivalens alienare jubebantur h). Subsequo tempore fors per me- A) 20 Oct. 1669. 18 Jan. 1673. 19 Pebr. 1689. — c) 12 Sep. 1716. 3 Sept. 1720. 20 Febr. 1786. — d) l 4 Jul. et 11 Oct. 1 75 - 3 ; — e) 22 Jun. 1781. —/) Cod. civ. de anno 1787. II. §. 4 et 6. Vdg. 8 Mart. 1787. — S) 27 Apr. 1787. - A) 14 Jul. 1753. — io6 — ram consvetudinem, (nam nulla desuper constitu- tio invenitur), invaluit, ut quaelibet communitas religiosa acquisita aliqua realiiate ad alteram aequatis valoris alienandara adstringeretur ; sed haec limitatio post erectum fundum religionis pa- riter cessavit; quia cum is pro bomo religionis, prout necessitates exposcunt, impendalur, etiam communiiates religiosae cessant esse mantis mor- tuae *). Per istam dispositionem seu potius per adnexam ipsi rationem lex amortizationis vigens et pro bono status secularis subsistens relaie ad incapacitatein monasterioruin per successiones acquirendi non est sublata, sed. tantum unicum ejus punctum, illud nenipe, quod communilates religiosae facultatem novas realitates acquirendi non habebant, quin de antiquis ejusdem pretii realitatem alienent, cessavit; et claustris genera- tini concessuni aere suo parato realitates sine prae- dicta limitatio ne šibi comparare k). Omnis ita- que acquisitio bonorum immobilium et realitatum per coenobia et claustra est adhuc invalida, si absquc Imperantis consensu fiat. Tantum portio- nes montanisticas (cuxas) cum accessoriis eraore est illis licitum, si vero has per successionem aut donationem obtinere vellent, juxta clare sonantem amortizationis legem procedendum esset /). §• 78. Limitatio in acr/uirendis rebus mobilibus. Maria Theresia jam ab Alberto II. Duce i34o latam et ab Imperatore Ferdinando I. renovatam £ ") *4 v. 2? Jul, 1784* — ti) 24 J*n. v. 17 Fobr. 1785. — h x 3 . v. 23 Mai 1781. 107 — ast parum ofcservalam a) amortizationis legem etiam ad acquisitionem bonorum mobiiium exten- dit- Omnes secularium bonorum acquisitioaes in quihuscunque rebus consistentes, et a quocun* oue proiectae, quocunque tituio (gratuito tamen) aut modo, per act^s inter vivos et mortis causa, consequenter per successionem ex testamento vel ab intestato ordinibus religiosis et monasteriis utriusque sexus in regula sunt prorsus prohibi- tae b). Inter modo« bonorum acquirendo^um in- terdictos speciatim numerantur omnia pecuniaria negotia per Cambium c), et contractus vitalitii cum personis secularibus, qui eo tendunt, ut hae sua bona coenobio vel moriasterio adhuc vita co- mite in proprietatem sub ea conditione tradant, ut coenobium vel claustrum ipsis toto vitae suae tempore de victu, potu, vestitu, aliisque neces- sitatibus provideal, post mortem eas sepeliat, et aliquot missarum Sacriticia pro refrigerio anima- rum celebrari curet d ) ; tandem apochae ab ordi- nis Superioribus nomine proprio datae de per- ceptis usuris ob sortem ad ter ti um, etsi is in clau- stro commoretur, non vero ad claustrnm perti- nentem, nam hac ratione monasterium in conti- nua exactionis possessione manere, et sensim sortem ipsam sine consensu acquirere posset. In poenam talium illegaliuni actuum Praepositus or- tiinis duplam notatae in apocha summae ad cas* sam pauperum solvere tenelur e). «) 12 Mart. 1526. in cod. Augtr. T. II. pag. 4 88,— A) 26 Aug. 1771. §. 4. 2 Mai 1772. — c) 20 Mart. 1772. §. 1. — d) 28 Au g- ‘779- — «) M Apr. 1775. — 108 §• 79 - Exceptiones ab hac lirnitatione. Ab exposita initio praecedentis regula se- quentes obtinent exceptiones i° A lege amortizationis illud esemtum est, quod tanquam vera elemosyna monasteriis et or- dinibus datur a). Attamen cum excIusione cete- rorum regularium illis solum, qui ad numerum mcndicantium perlinent, et quibus simul propter defectum sufficientium fundationum collectio aucto- ritate puhlica conceditur, titulo elemosvnae ali- quid dari potest. Si ejustnodi elemosyna summam. 100 florenorum vel plus efficiat, ea ut fructus fe- yat, in aliquo puhlico fundo collocetur, et donum ejusmodi nut legatum sub poena amiltendae ele¬ mosvnae absfjue mora Gubernio notificetur b)- Haec lex adftuc valet et vigct, licet interim jus instituendi collectiones sublatum fuerit c). 3° Id, quod tanquam legatum pro missac sacrificiis et anniversariis, aiiisque hujusmodi piis fundationibus, claustris et ordinibus relinqui- tur d). Pro uno missae sacribcio Religiosis ad summum uuus florenus solvendus aut fundandus est; quod tatnen non extendenduni est ad solemnia missarum seu missas caniatas, pro quibus porro dependi potest stipendium usitatum? pari quoque modo pro celebratione anniversarii, lytaniarum, orationum, benedictionum, alteriusve sacrae fun- ctionis, quantenus remunerationem admiltunt, non majus , quam consvetum aut in edicto štolam con- cernente determinatum stipendium Religiosis qua- iicunque ratione tribui potest e). In času tališ «) 26 Aug. 1771. §, 4. — b) 28 Jan. 1775. — c) 23 Jul. 1S0S.— ri ) 26 Aug. 1771. §, 4. — e) 28 jan. 1778, — 109 perpetuae fundationis destinata ad earo pecunia aut sors nunquam ordini aut monasterio tradaiur, sed in publico fundo coliocetur, et pro conserva- tione ejusdem a dicasterio competente juxta prae- scriptas pro rebus fundationaiibus normas curaha- beatur^). Ast pia legata generatira pro liberatio- ne et quiete animae testatoris sine accuratiori ob- iigationis determinstione relictae non qua siunmae fundationis, sed qua manualia legata sunt conside- randa; et summa, sit quantavis, intentionitestato¬ ris conformiter statim legatariis soivenda est, qui dein de facta ejusdem ad pium usum applicatione competenti dicasterio fidem facere tenentur g'). Ta- lium nempe legatorum tertia pars in missae sacri- ficia , aliae duae partes vero in elemosjnas paupe- ribus, quibus preces pro testatore fundendae in- jungantur, distribuendas impendantur *). 3° Id quod candidatus aut eandidata nomine dotis per leges admissae ordini aut claustro ad- fert; vel quod aliquis ante professionem testamen¬ tom condens novitius eidem alio modo obtingere facit, ita tamen, ut liac summa computata legale dotationis Ouantum nequaquam excedatur h). Tandem 4° recentioribus temporibus crescente rerum cbaristia ordini fratrom misericordiae z), et clau- slro Clarissinarum Sandeciensi in Galicia A) jus haereditates capiendi ex testamento ad tempus in- definitum, tributum est. Instituta vero domicel- larum Anglicarum/), Ursulinarum m), Elisabe- thinarum n), Salesianarum o ), item Scholarum f) 25 Aug. 1771. 4 . — J9 Jan. 1809 — *) 17 8 ept. 1812 — h) 26 Aug. 1771 §. 3 . et 4 . 2 Mai 1772. 17 Dec. 1780. — i ) 16 Aug. ) 8 o 5 . — k ) 15 Mart. 1811. — /) 6 Mai i 8 o 5 — ni ) 19 Jul. l8o5. —■ n ) 3 Oct. 1806 — o) i 4 Jul. 1808, 12 Mai Ž8l5. 110 piarum p) , et Mechitaristarum <7) pariter ad inde- tlnitum tempus a lege amortizationis esemta, ac ad omnes mobilium et immobilium bonorum, per actus inter vivos et mortis causa acquisiliones ha* bilia sunt declarata. Sed fratres misericordiae et Clarissinae Sandecienses haereditatum captarum summas, cetera vero lusbtuta factas acquisitiones qualibet vice Gubernio significent, ut notitiarasta- tus bonorum cujnsvis Instituti continuam habeat. Tnteiim constitutiones , per quas tjiibusdam reli- giosis lnslitutis exemtio a lege amo tizationis con- cessa est, ita solum sunt inti ligendae, ut harum vigore ista orainum Instituta immediate quidem nomine proprio , tam per actus inter vivos quam mortis causa acquirendi sint capacia; nequaquam vero ita, ut illa nomine Professi legitimam, vel portionem ab intestato ex haereditate suorum con- sangvineorum petere, aut id acquirere possint, quod immediate smgulis professis testamento re- linquitur. Ejusmoaidispositiones in favorem pro- fessorum aequisitionis incapacium factae porro quoque invalidae et inefficaces sunto /•). Atiamen per bane declarationem quodaam antiquum privi* legium non videtur esse sublatum, vi cujus singu* lae personae Inst.tuti Anglic. domicellarum omii- um acquisitionum per actus inter vivos et mortis causa tam ab intestato, quem ex testamento, ex- cepta unica immobilium acquisitione, capaces esse declarabantur s). §. 80. Speciahs limitatio aer/nisitionis per candi- cUitos titulo dot is. Ouantitas dotis, quam alicui in patrium, a 11 * p) 10 Dec. ) 8 l 2 . — q) 2 t Dec. I 8 i 4 * v. 20 Jan. 1 815 - " r) 10 Mart. 1809. *— s) 11 v. ai M*i 1774. 6 Mai i 8 o r >- 111 cum singulari consensu in exterum claustrum et ordinem ingredienti candidato vel candidatae, qui ex Austriacis subditis sunt, adferre licet, sine dis- crimine ordinnm religiosorum in 1500 florenis consistit, et tantum ex bonis mobilibus constare debet. Hac summanon tantum dos proprie tališ eomprehenditur, sed in eandem etiam supellex, item omnes aliae expensae quocunque nomine aut praetextu occasione suscepti habitus et professio- nis faciendae, dein res, ingredienti titulo ingres- sus donatae autlegatae, denique etiam illae,quas ipse profitens monasterio per actus inter vivos vel mortis causa tribuit, imputandae sunt a). Ouin immo et ea summa , quanx NoVitius in suo ante emissam professionem condito testamento, aut in alia voluntatis ultimae declaratione adpiosusus alicujus ecclesiae, aut ad aliam piani causam le¬ gat, imminuit dotem, et ab illis i500 florems subtrabenda est ž); quam summam neque ditis- simi candidati vel candidatae indigenae dos exce- dere potest. De minori autem summa danda con- venire cum monasterio parentibus et tutoribus candidatorum semper licet. Unice vitalitium cum libcra disponendi de eo facultate parens vel con- sangvineus ingredienti monasterium ad tempus vi- lae assignare potest; cujus tamen quantitas ad summum annue 200 florenos aequet, nunquam claustro vel ordini tradenda, sed in puhlico fundo vel alio securo loco collocanda, ut post mortera usufructuarii Religiosi ad eos, quibus de jure com- petit, perveniat c). Ipse etiam Novilius propria bona possidens et ante emissam professionem te« a ) 26 Aug. 17715.1,3. — b ) 17 Dec. 1780. — e ) a6 Aug« 1771- §• > 12 . 112 štamentum condens in eodem šibi ex suis bonis vitalitaini reservare potest, quod pariter in lega- lein dotisquantitatem non imputabitur d). Oranes actus inter vivos et mortis causa atteniati contra has amortizationis ieges vel palara sub ipso etiara praetextu pii operiš e. g, legati ad ecclesias, ča¬ ram ornatuin, adcnnfraterni ates etspirituales fun- dationes etc. sunt nulli et invalidi: iransgressores cuin iisdem, qui quacunque ratione et modo coo- perabanlur, condignis pecunariis mulctis aliisque animaaversionibus severe plectendi, denuncian- tcsque solutione consvetae partis remunerandi sunt e). §• 81 * Exceplio respeclu dotis el vitalitii. Recentiori tempore propter auctum alimento- rum pretium p er mo dum exceplionis, utplurimum tenuiter dolatis ordinum Institutis Ursulinarum, Salesianarum , Elisabethinarum, fratrum miseri- cordiae , et scholarum piarum prout etiam genc- ratim omnibus ordinum communitatibus, quae in- formatione juventiitis et cura infirmorum occupan- tur ac in praedicto (exiguae dotstionis) času ver- santur, concessum est majorem dotem usque 3000 florenos sed pariter observat s priscis §. 80 . ex- planatis modalitatibus acc ptare a). Eadem ra¬ tione claustro Clarissinarum Sandeciensi in Gallicia aeque ac claustris Ursulinarum major candidata- rum dos ad indefinitum ternpus indulta est b ). Permissum quoque est, ut viialitium candidati ad d) 17 Uuc. 1780 — e) ibid §. 5 . 28 Jan. 1775. 17 Dee, 17^0. a) l 3 Jun. 1804 — b) l 5 Mart. l 8 ti. 113 čommunilatesreligiosas a lege amortizationis exem- tas spectantis, legaliter A°. 1771 ad 200 florenos restrictum, ab ejus agnatis et fautoribus ad 500 florenos augeri possit c). Simplex aut aucta dos, vel ejus supplementum Religioso, cpii per profes¬ sionem incapax faetusest ad acquirendum persuc- cessionem, per aliquam ipsi, post professionem, obtingentem haereditatem aut delatum legatum pro ordine vel claustro acqniri non potest. Tantum Piaristae fruuntur privilegio, vi cujus emitientes professionem post quartam Martii 1780 času, quo tempore professionis quantum legale dotationis 1500 florenorum affere non poterant, hoc ipsum quantum aut ejus supplementum j si ordo per pa- ctum minori quantitati non acquieverit, per futu- ras haereditates pro ordine acquirere possunt d). Hoc tamen bencficium ex natura privilegiorum, quae non sunt ad exemplum trahenda, ad majo- rem illam s um mam, quain modo supra antiquum dotationis quantum jure acceptare possunt, ne- quaquam extendendum esti §. 82. Resirictio in adminisžrandis bonis. Coenobiis et monasteriis libera quideni suo- rum bonorum adminisiratio, ast tantum quoad usumfructum pro congrua statui sustentatione per- missa est a). Libera ergo administratio etinm mi- nerarum b) in suis bonis ac sjlvarum c), quarum c) 10 Mart. 1B09. — d) 20 Mal 1780. — a) 29 Apr. 1791 in ccmcessionibus Leopoldi II. *prt> stalibii« Moraviae ad qucrelas Praelaforum n. VII. 29 Jul. 1 "* 9 * P r0 gtatib- Aust. super. 1. sect. n; XVII. etXX._ 28 Oct. 1791 pro gtatib. Boh. 1 Sect. n. X. XII. 2b Jun. 1806. — b) 6 jun. 1791 - e) 28 Oct. 1791. ' Sect. n, XII. 8 — 1 i-4 — illae sub Josepbo II. a camera montanistica etmo- nct. aulica d), hae vere quadamtenus ab admi- nistratione dominioruni publieorum depende- banl e), religiosis communitatibus generali adhi- bita cautione , ut observent editas desuper leges et ordinationes , denuo competit. Sunt tamen in administrandis bonis vario modo limitatae. — In omnibus claustris et coenobiis foci parsimoniae introducendi sunt *). Cum Superiores coenobia- lcs et cLaustrales non qua domini, sed tantum qua usufructuarii et responsabiles administratores per- tinentium ad monasteria bonorum considerari pos- sint: in omnibus persistentibus coenobiis, mona- steriis eorumque ecclesiis non tantum res pretiosae ac thesauri ecclesiae, sed etiam omnia bona ad hasce communitates spectantia in fideleet esactum inventarium. , in quo res pretiosa quoelibet cum suo pretio accurate deseripta sit, referri debent; quod cjuidem non amplius quovis triennio, atla- men semper post mortem cujuslibet Superioris re- novandum est /). Rubricae bujus inventarii sunt lege definitae £■). Omnes oiim usitatae sic dictae capsae provinciales sub quocunque praetextu etno- mine existente| prorsuS sublatae sunt et prohibi- tae. Nulli ordinis Superiori cujuscunque charac- teris licitum est pertinentes ad unam ordinis do- mum pecunias aut alia^ res accipere, ut eas in usum alterius conventus impendat. Si quis con- ventus subsidio aliorum opulentiorutn monaste- riorum ejusdeiji ordinis indigeat, id Gubernio indicandum est. Attamen Provincialibus conces- sum est, ut a subordinatis šibi claustris annue d) 4 Jul. 1787 — e) 24 Mart. 1787. l 3 Dec. 1788. — *) 20 Oct. 1812 — f) 3 Aug. 1791. 20 Jun. J792 — g) 10 sept. i 8 o 5 . 115 parvum subsidium pro ferendis itineris et episto- larum sumptibus postulent. Superioribus singu- lorum conventuum administratio bonorum Ips s propriorum exclusive est permissa, et ipsi šoli actus suorum procuratorum praestare debent. Omnes quomodocunque , et a quocunque cont a hanc legem positi actus pro nullis declarati, atque transgressores depositione et incapacitate ad ge- retjtda porro munera , iteni pro rei adjunctis* gra- vioribus etiam poeniš plectendi suni h). Omnes missiones pecuniarum in exteras ditioneš sire in. aere paralo, sive per cambia šub omni praetextu, sive pro missarum stipendiis et aliis pietatis exer- citiis, sive ex causa collocationis earundem in e - teris mensis argentariis, aut pro donariis ordinis Generali faciendis, etiam in roinimis summis cui- libet clauštro et ordini religioso utriusque sexus šine Iniperantis speeiali consensu , sub poenacon- fiscationis vel pendendae aequalis summae , sub incapacitate superioris contra legem agentis adalia ordinis niunera gerenda, et repetita transgressione sub poena tollendi claustri šunt interdictae i). A coenobiis et claustris nullum novum mngnas ex j pensas requirens aedificium sine praevia Gubernii invčstigatione et consensu inchoandum est fc). Ip* sis quoque injunctum ešt nihil de suis bonis et proventibus sine Imperantis consensu aliis pignori vel h^pothecae dare, ad dies vitae pauciorum . piuriumve corporum, vel ad delinitum annorum numerum elocare, etiam nullum dcsuper contrac- tum locationis pro tota vita ant certis annis i ta mi¬ re , ut pecunia anticipetur, aut subsequens reli- h) i Apr. 12 Ju!. 1775 — i} 4 Sept. S. Nov. 1771. 3 et 24 Mart. 1781. n. 8. 9 Feb. 1784 — k) 21 Mart. 1715. 18 Jut, 1729, 8 giosus possessoi' obligelur. Omnes ejusmodicon- trac us sunt irriti et invalidi /). Hinc coenobium aut claustrum sine Gubernii consensu propria au- ctorilate alicui e. g. clerico, qui 23io suae aetatis anno presbjter esse, ast nondum professionem emittere potest, titulum. mensae concedere ne- tjuit ?/i). Speciatiin ad domus claustrorum et coe- nobiorum nullae porro intabulationes , et praeno- tationes contractuum locationis, et mutui, aut aliorum cujuscunque nominis documentorum valo- rem talium domorum minuentessuntannuendae n). §• 83 . Imprimis in alienandis. Omnibus imprimis religiosis communitatibus quaevis alienatio mobilium et immobilium bono- rum sine Imperantis consensu jamper leges Impp. Ferdinandi L a), MaximilianiIJ. b ), etLeopoldi I. e) vetita, et omnis eo tendens contractus pro irrito declaratus fuit. Josephus II. memoriam harum le- gum resuscitavit et in eundem finem sequentes sta- tuit normas: Universo clero, sive coinmunitates seu singulae sint personae, omnis venditio , per- mutatio, renunciatio, donatio, uno verbo quae- vis alienatio monasticorum aut ecclesiasticorum bonorum quocunque nomine et praetextu sine praevie a Gubernio in hunc finem petito et oh- tento consensu prohibita est. Ista prohibitio ad aiienationem cujuslibet monastici aut ecclesiastici l) 14 Apr. i545. 3l Ocf. 1552. 20 Jun. 1575 — m ) 28 Jun. 1782 n) 22 Ocl. 1811 ap. Kopeczl{y: Verfahren in G-undbuchsachen p. 2,10. e) 14 Ap,. 1545. 3i Oct. 1552 — b) 22 Dec. 1567. 1 Jul. 15co. 20 Jun. 1575. — c) 2 Jan. 1631. 117 boni, puta fundos et realitates, pecunias creditas, pretiosa, mobilia cuncta, quae ad oeconomiani tractandam non spectant, ad omnes certos et in- certos annuos proventus, ant reditus qualicunque nomine gaudentes extenditur. Si quis in posses- sionem rerum ejusmodi sine Imperantis consensu veniat, non tantum eas amittit, sed etiam. poena adjunctis attemperaia affligitur. Illis autem reli* giosis communitatibus et singulis personis, quae bonnm tale quocunque modo alienarunt, usque ad totalem alienati redintegrationem proventus subtrahuntur. Denuncianti ejusmodi alienationem, cujus nomen reticendum est, perceptio usurarum, quae in florenis quatuor pro cenlum pretii ex alie- nata realitate aut ex re pretiosa redacti promissa est, nisi forte ipse possessor aut religiosus Supe- rior sit denuncians, qui ad ejusmodi denuncia- tionem alioquin obligantur d). Paucis: ex relatis semel in claustri vel ecclesiae inventarium rebus sine Gubernii consensu nihil alienari potest e); et si quid sine consensu alienatum sit, id ex curren- tibus coenobii vel claustri proventibies sensim est redintegrandum /) E contra concessa generatini emptoribus realitatum sublatorum claustrorum et coenobiorum habilitas possessionis et consequen- ter remissio solvendae pro admissione ad hanc possessionem duplicis taxae etiam ad emptores i'ealitatum subsistentium adhuc claustrorum est extendenda , quamprimum venditio earumdem permittilur ^). d ) 5 Oct. 1782. 16 Nov. 1786. - Jun. 1792. — g ) 27 Nov. 1786. e ) 3 Aug. 1791. — /) 20 — 118 §. 84 . /Corrollaria ex lege prohibente alienationem deducta. Ex his generalibus de alienatione principiis «equeiitia fluunt corollaria: nulla ad communita- tem religiosatn spectans pecunia, tabulae provin- ciali, et civitatensibus vel dominicalibus libris in- scripta , vel in cassa statuum provinciae collocata repeti vel jam repeiita recipi polest, nisi consen- sus lmperantis impetratus ostendatur a). Nullum crecitum subsistentis adhuc monasterii vel coeno- bii sine evpressa politico - aulici dicasterii appro- batione ex libris publicis delendum est b)- Clero religioso sine licentia Guhernii sub gravissima animadversione est vetitum rautuas sumere pecu- nias, proqae iis oppignorare bona sua, tališ sine Gubernii consensu initus mutui contractus est in- validus, quia augmentum passivi status semper decrementum aetivi bo n o,rum status post se tra- bit c). Superioribus vel administratoribus raona- steriorum sub poena invalidandae obligationis sine praescitu et consensu Gubernii nihil, ex quo mo- nasterium obligetur, est mutuo dandum d). In dandis monasterio , consentiente Gubernio chiro- graphis pro accepta nuituo pecunia semper nume- rus et dies gubcrnialis consensus necessario ex- primendus est, secus svngrapha ipsa invalida ha- betur e). Si quod claustrum alteri dando mutuum subvenire velit, utrumque desuper consensum petat, quia claustrorum status sine Gubernii scitu c) 10 Sept. 1782. 16 Nov. 1786. — b) 3 o Aug. 1792. — c) 16 Febr. 1781. 26 Jan. 171 4 - l 3 Jul. 1729. loFebr. v. 12 Mart. 1791 - 12 Jul, 1810. — d\ 16 INov. 1786. — e) Oblvdff. in Boh. a Jan. .800» 119 nec ih personali, nec inpecuniali ličite mutari po- test f)> Oui claustris et coenobiis merccs aut manufacta sine pecunia praescnti vendit, et solu- tionem exigere negligit, poftea a judice amptius non auditur ,§■). Non tantum viventibus in clau- stro vel coenofcio religiosis, sed etiam iis, qui per incorporatas parochias qua parochi aut capel- lani expositi sunt, mutui acceptio sine Imperantis consensu pari modo, ut monasterio et coenobio ipsi, vetita est. Mutuo dans, si secundum lega- lem normam non procedat, repetens pecuniam ab ejusmodi expositis religiosis , nullum a judice au- xilium impetrabit; neque ipsius actio contra coe- nobium aut claustrum acceptabitur. Ouod sic dieta debita currentia ob venditas merces et manu¬ facta sine pecunia numerata concernit, pro expo- sitis a coenobio vel monasterio religiosis eadem valet dispositio, qua praecipitur , ut exaetio ejus¬ modi debitorum a coenobiis et claustris ultra tri- mestre non differatur A). Ast illa dispositio i), vi cujus d monasteriorum Superioribus instante solutione mutuo acceptarum pecuniarumid praevie Gubernio notificandum, impendendaeque in hunc finem pecuniae specifice nominandae, a creditore liquidatio crediti coram procuratura camerali exhibendo syngrapham facienda , atque sic demum liccnt>a solvendi debili exspectanda erat, pro sublata declarata est k). Pro Gallicia ex- stat speciale decretum aulicum statuens, quid agendum sit , ne , si communitati religiosae recipienda a debitoribus nuncietur pecunia mu- tua, ea longiori tempore sine usuris maneat /). /) i Jut. 1783. — g ) 14 V. 28. Aug. 178«. — £) 27 Nov. v. 10 Dec. 1789. — O 12 Dec. 1782. — i) 10 Febr. v. 12 Mart. 1791. — /) i5 Sept. l8og. — 120 De cetero eum monnsteriis relate ad sua bora cadcm jura, auae privatis, competnnt: nec illa coguntur contra suam volnntatein solutionem dc- bitaeipsis pecuniae a debitoribas in s^ngraphis publicis acceptare m ). §• 86 . Limilatio respeciu reinfeudationis , ac pro- ventum residuoriim. Feuda, quorum collatio ad coenobia et mo- nasteria speciat, cjuaeve a secularibus possessoribus tenentur, in času aperturae reinfeudationi non sub- sint; sed si per defectum seminis aut alio modo aperiantur, ad fundum religionis trahantur a), ac in ejusdem augmentum sublato nexu feudali majus licitanti in puhlica auctionc prctium tradenda suut b'). Haec dispositio tamen solum ad Austria- ca , non vero ad extera coenobia et cluustra per- tinet c). Ouapropter Praeiati et Abbates fideletn consignabonem ac descriptionem taliumfeudorum, adnotatis modernorum possessorum nominibus ac percipiendis inde reditihus, elucubrare debebant, cujus unum exemplar apud Gubernium, aliud apud ofticium fisci, tertium apud dicasterium poiitico- aulicum asservatur eo fine, ut in času aperturae, memoratae constitutionis sedula executio urgeri possit rf), Hinc ista olim ad fundum religionis devolvenda feuda amplius debitis onerari non pos- sunt, et si quibusdam debila inbaerent, eoruni citissima depuratio procuranda, ne facta feudi ad fundum religionis devolutionc huic debitorum so- m) n Aug. i 8 o 3 . a ) 4 v. 24 Febr. 1787. — A) 8 Jan, 1789. — c) 3 Jul. 1787. <0 4. v. 24 Febr. 1787. — 121 Hiti o incumfcat e ). Interim modernis talium feu- cSorum ecclesiasticorum possessoribus liberumest, haec feuda redimerc persoluto justo, de quo cum ipsis conveniiur, ad lundum religionis reponendo pretio f), Tenetur tamen Guberniupi, si ejus- modi preces de convertendis in ailodia feudis mo- nasticis ipsi porriguntur, semper coenobium, ad quod spectant, qua feudi dominum directum au- dire , u!timaeque investiturae litteras in copia ex- hibendas curare g). Tandem coenobia residuos, tjuibus non indigent, proventus fundo religionis tradere; reliqua vero monasteria ob immimitum injra numerum normalem, statum personalem et ob remotam valde spem eundem intra breve tem- piis redintegrandi superfluos babentia proventus, exceptis mendicantium claustris, destinatam pro sustentatione Irrdivid.uorum nune deficientium por- tionem suorum redituum foenori locare obligan- tur. In hunc finem tam personarum et bonorum suorum statum, quain etiam congruam suis neces- sitatibus summam, ac resultantem inde foenori collocandam reliquam suorum proventuum quan- titatem annue secundum conscientiam notificare tenentor, Ad consequendam autem de veritate talium notificationum certitudinem, quae occur- rente času indubium earumdem usum admittat, ejusmodi monasteriis sub comminatione propor- tionatae prorentibus eormu muletae pecursiariae, et depositione eorum Superiorum ab offieio et dignitate inpmctum est, ut accuratas et documen- tis necessariis suffultas rationes redituum et ex- pensarum assumiis in subsiduum aliquot conven- tus membršs conficiant, quae ab existente in loco Rationaria provinciali omni occasione, alibi vero e) l2Mart. 1789.— /) 4 v. 24 Febr, 3787.— g) 7Febr.l790. — 122 a praefectura circuli occasione visitationum con- svetarum inspici possint h). §. 86 . Inspectio administrationis bonorum coenobiis et monasleriis propriorurn. Ad conservandaReligiosorum originaria bona praefecturis circulorum etGuberniis curamgcrere incumbit, ut nuila in iis essentialis mutatio per onerationem vel alienationem aut aliis viis accidat, quin tamen psr partes in oeconomiam se immisce- afit, excepto času, quo alicubi prodigae admini¬ strationis denunciatio fieret, quae accuratiorem postularet inspectionem a). Gubernium idoneis occasionibus per circuli officiales investiget, an relata in inventarium bona et pretiosa adhuc reipsa existant, nec ne. Etiam missis ad electionem Su- periorum Commissariis est injungenduni, ut in- venta pretiosa cum inventario et generatini con- scriptum in veteri inventario bonorum statum cum praesenti comparent, causas aucti vel imminuti status eruant, et utrumque in exhibenda relatione indicent 6). Pari modo Gubernia et administra- tiones bonorum publicorum inspectionem suam etiam ad bonam culturam et conservationem sita- rum in coenobialibus aliisque ecclesiasiicis terri- toriis sjlvarum extendant, ut facta alicujus hac in re defectus delalione statim in loco ipso inquisitio a Gubernio institui, ac necessaria medela adferri possit. Si igitur delatio connnissi in syivis, aut aliis oeconomiae partibus per coenobia et mona- steria expessus fiat, id per administrationem bo- h ) ’9 Jul- 1804. 26 Jun. i 8 o 5 . p) 10Apr, 1789. i 4 Aug. 1786. — b) 3 Aug. 1791. loSep. 180S. *— 123 norum publicorum Gubcrnio statim significetur; quod dein necessaria ad ulteriorem inquisiUonem curabit c). Non est admittendum, ut claustrum aliquod vel ordo per superfluas expensas debitis se obruat, ac propter perversam Praelatorum, Su- periorumve oeconomiam ad incltas redigatur. Hinc Guberniis mandatum est* ejusmodi Superiorum moribus attento oculo invigilare, atque si quis aut quae Superior claustri coenobiire accumulatione debitorum vel sinistra oeconomia excedat, statim convenientem adjunctis ferre medelam, omniaque facere, quae necessaria judieaverint ad conservan- dani communilatem religiosam d). §• s 7- Modus procedendi respectu monasterii ultra modum obaeraii , si tantum fundationalia, consec/uenter inalienabilia adsint bona. Si coenobio multis debitis gravalo nulla sint ad liberam dispositionem spectantia, sed solum fundata bona, aliud internum medium debitis exonerandi tale monasterium non suppetit, quam expensas imminuendi, meSiorem oeconomiam in- troducendi, parsimonia utendi, atque exinde re- sidua solvendis legitimis debitis impendendi. Hinc omnes, quorum interest, creditores convocandi sunt; tum ipsis malus coenobii status ac inaliena- bilitas paucorum, quae supersunt, bonorum fun- datorum exponatur, creditores consensum Impe- rantis habentes ad remissionem jam debitarum et cessurarum imposterum usurarum persvadeantur; creditoribus vero Imperantis consensu non provi- C ) 10 Apr. 1789. — d ) 3 i Aug. 1771. sis probatio versionis pecuniae mutuo datae in rem monasterii injungatur, et quatenus fieri po- test, etiani hi inducantur ad reraittendam partem sortis et usurarum pro času suhsecuturae appro- bationis supremae. Ut vero merlior rei familiaris administratio geratur, prpdigus monasterii Supe- rior ab ea gerenda penitus excludatur, eaque al- teri, a tractanda re familiari claro Abbaii commit- tatur; cui per creditores proponendus, et per Gubernium (modo per forum nobilium) juramento adstrictus quaestor (modo administrator bonorum) adjungatur, hi dein Gubernio (foro nobilium) tri- mestres reiationes annuasque rationes administra- tionis reddant; Gubernium (forum nobilium) autem redditas accitis aliquot creditoribus dispungat, at- que residuum ad solvenda debita impendat. Ex con- ventualibus aliqua individua ad alia bene dotata ejusdem ordinis claustra transferantur, nec inte- rim nova recipiantur. Reliqui religiosi cibis namero paucioribus alantur, fercula extraordinaria in fe- stis primae classis, bachanalium, et venae secan- dae temporibus, nec non hospitalitas usque auctos proventus suspendantur, communis mensa intro- ducatur, cuilibet conventuali annue pro victu et bospitio 200 floreni, Praelato autem pro se et famulo uno 4 oo floreni assignentur, famulitium monasterii utriusque sexus praeter summe neces- sarios servos dimittatur, ulteriorque oeconomiae emendatio administranti Abbati relinquatur. Tan¬ dem pendentes inter monasterium obaeraluin et alios lites decidantur; classificatio creditoruni praevie sortis et usurarum pro parte facta remis- sione adornetur et promulgetur, creditoribus }uxta seriemclassium ex annuis, qui juxta tenorem ratio- num residui sunt, proventibus sensim quoad sor- tem satisfiat; et quid hocce in negatio praestitum fuerit, quotannis ad aulam referatur *), §. 88 . Egressus Religiosi ecc ordine. Egressus religiosi ex ordine triplici modo fleri potest; 1° per declaratam professionis nulli- tatem. Haec declaratio ex decreto Cone. Trid« per professum intra quinque a die factae profes¬ sionis annos coram suo Superiore i. e. monasterii, in quo ea emissa fuit, et coram ordinario petenda est; implorans interea nec crdinis habitum exu* ere, neque sine licentia Superiorum ex claustro discedere potest, secus gravamen ejus nou auditur, excepto casn perpetui impedimenti e. g. si mas in claustro faeminarum professionem emisisset. Ca- sus, in quibus de nullitate professionis sententia ferer-ia est, non amplius Romam devolvuntur, sed aeque ac aliae foro ecclesiastico obnox ae cau- sae in prima instantia abEpiscopo dioecesano, in secunda vero juxta praeseriptum ordinem a patrio Metropolita dijudicandi ac decidendi sunt b). Si faeta appcllatione a sententia ordinarij ad metro- politam, vel ab isto ant etiam immediato Episcopo in prima instantia judice ad ejus judicium delega- tum diversae sententiae ferantur; secundum con* stitutionem A 1782. 23 Aug. procedendum est c). Modo haec unica adhuc foris ecclesiasticis relicta causa contentiosa iisdem ademta videtur esse; quia recentior resolutio cc) auiica dicit: In causis *) 17 Nov. 1724. «) Sess. 25. cap. 10. de repular*. — h) l3 Nov. 1788. — c) 17 Febr. 1789. —■ ec) 4 Mart. 1814. — 126 nullitatem votorum religiosorum ob defectum le¬ gitimne aetatis concernentibus via politica proce- datur. 2° Per transi tura ex uno ordine ad alium, qui tamen ex laxiori solum ad strictiorem est per- missus e). Ad ordinem, cujus membra secundum commune jus ecclesiasticum a secularibus benefi- ciis non sunt exclusa , uti sunt canonici regulares, translatiReligiosi secularia beneficia obtinere non possunt f). 3° Per dispensationem seu s ecul ar i zati o- n e m ; communiter tamen limitata dispensatio, nempe licentia extra claustrum vivendi, haeredi- tates capiendi, et testandi, manente porro obli- gatione pro parte virili vota servandi tribui solet. Ontnes utriusque sexus Religiosi dispensationem a votis anhelantes immediate ad suos Ordinarios preces deferant g). His liberum est seculariza- tionem aut ex plenitudine propriae potestatis elargiri, aut eam a sede Apostolica gratis impe- trare h). Preces pro obtinenda secularizatione ab Episcopis Romae tantuin cum consensu aulae et solum mediante C. R. ibidem constituto Agente, aut si privatum procuratorem praeoptent, nonnisi indulta dieto Agenti bullarum inspectione inter- poni possunt: secusPiacetum regium (quod aeque quoad haec, ut quoad alia PontiPicia Rescripta impetrandum est) absque omni respectu denega- tur i ). Secularizationis Rescripta Roma imme- diate ad ordinariatum et non amplius adNunciutn expedienda sunt, in iisque omnis mentio, audi- tum fuisse hac super re Generalem ordinis, omit- d) Cone. Trid. Sess. 25. cap. 19 de regular. — e) Cap. >• de regular. inter extrav. coni. — f) Cono. Trid. S. 14. cap. !'• de regular. — g) 25 Jan. 1782. — h) t5 Oet. i8o3. 17 Dec, 1787. — i) 30 Apr. 3o Jul. 1807, 21 Jul. 9Sept. 1814. — 127 ienda, quia secus Placetum itidem non obtine* * tur k), Placeti concessionem super Rescriptis secularizationum sire a sede Apostolica sive ab Episcopo impetratarum sua Majestas immediate šibi reservavit, addens se nonnisi ex motivis jure canonico probatis id esse daturam /), Ejectio in- corrigibilium Reiigiosoruni ex ordine non habet ampiius locum (§. 65). §. 89. Jura secalarizati Religiosis Religiosus cum dispensatione ordini valedi- cens ac ad statum cleri secularis transiens non. habet oquidcm jus ea, quae usque ad ejus egres- sum reliquis haeredibus legitimis in seculo obti- gerant, repetendi; nam possessores in oblentis bonis et juribus defendi debent: ast a tempore relicti ordinis et assumti status clerici sec. succes- sionis cujusque haereditariae generatim, prou t etiam aiiarum acquisitionum per donationes etc. capax est, earumque particeps evadere potest a). Secularizatis pariter Religiosis quoad legitimam (portionem) eadem cum reiiquis prolibus compe- tunt jura. Haec tamen dispositio etiam tantum de futuris casibus iuteiiigenda, non vero adprae- teritos extendenda est; si nempe testator eo tem¬ pore obiisset, quo sua proles votis religiosis ad- huc obstricta fuisset b). Si Religiosi dispensatio- nem a votis suis impetrarint, iis licitum est per declarationem ultimae voluntatis de suis bonis dis- ponere c), Habentur abinde instar secularium k) 22 Mai v. 32 Jun. 179.5, —> l) S Jan. l 8 o 3 . c) 9 Nov. 3781. —- b ) 14 Dec, v, 28, 1786. — e) Ced. cir. *miv, 5. 5 j 3 , 128 — Sacerdotum , ct in casinus intestatis haeredita# eorum juxta generalom normam dividitur d). §• 90 - Sublalio nionasleriorum. Gradus ad secularizationem prosimus fit per Sublationem Monasteriorum, quae in nostris ditio- nibus frequens fuit. Jam sub M, Theresia Socie- tatis Jesu ordo A- 1773 sublatus fuerat, simulque decrelum, ut Instiluto Tertiariorum sensiin tol- lendo manus admoveantur a). HocDecretum Jose- phus II. renovavit, sed paullo post alacrius in exeeut onem deduxit, ordinis membra adstringendo ad exuendum religiosum habitum c), uti jam antea idem relate ad eremitas et anachoretas prae- ceperat d). Eodem tempore omnes conventus, claustra et hospitia iliorum'ordinum* qui vi suae regulae mere contempiatiram agere vitam teneban- tur, nempe de sexu masculino Chartusianorum et Camaldulensium , de sexu faeminino autem Carme- litarum, Clarissinarum, Capucinarum et Francisca- rum e), postea etiam Trinitariorum f) et Pauli* noruni g) Instituta, multaque monasteria alioruiii ordinum sunt sublata. Tantum illi ordines sta- tuebantur rctinendi, qui vel ad curam aniinarum in propriis parochiis administrandam, vel ad auxi- lium curatoribus animarum praestandum necessa- rii videbantur, quive educanda et informanda ju- ventute aut curandis aegrotis occupabantur. Pro reinanentibus Monasteriis numerus Religiosoruni d) 4 Jan. 1787. c) 10 Jun. 1776. — b) x 3 Jan. 1782. — e) 4 v. 24I ,1 cbr. 1782. — d) 12 Jan. 1782. — e) 12 Jan. 1782. — f) 23 Jan. 1783. Z 8 Kebr. 17S4. — S) 2 8 INov. 1784* *— I2g — * fixus slatnc- atur, quo tamen neque expositi in parochiis et capellaniis, neque inutiles Emeriti contineniur. Reliqua pro cura animaruin non ne- cessaria ciaustra senšini reduci, atcpie cum aiiis ejusdem ordinis superstitibus uniri jubebanlur Ji). Professis utriusque sexus ex ordinibus, qudrum monasteria omnia sublata sunt, permissum iuit, aut in ciaustra ordinis extra ditiones Austriacas sita cum proportionato distantiae viatico sine sne I • • • i tamen ulterioris pensionis emigrare, aut ad alium utilem ordinem cum annuo siihSidio sive punsione transire, aut cum eadem in seculuhi redire, aut separate a mundo in tranquilia quiete secundum ordinis regulas vivere. Religiosi sexus masculini in času ultimo člaustrum alterius ordinis, cui de- stinata pro ipsi.s pensionis sumnia persolvenda J uit, ad figendam in eo sedem cligere poterant i). Monialibus autem dicatae huic scopo donius assi- gnatae sunt, ubi in communione vivere i et pro lubitu inde quocunque tempore sine ullo impedi- mento ad seculum redire potucrunt k ). Ast de- stinatis ad reductionem Religiosis non erat licituni ad seculum exire, sed quisque debuit se ad clau- strum šibi assignatum recipere, nisi ex speciabbus causis consensum ad petendum ab Ordinario tran- situm ad seculum ab Imperante impetrasset l). Sed cum plurimonim claUstrorum et coenobiorum status personabs ab ultiina regulatione usque ad annum 1802 infra nunierum fixum depressus fuis- set: constitutu™ est, ut nullum adhuc subsistens etiamsi occasio lie regulationis pro superfluo habi* tum člaustrum porro tollatur, aut cum alio ejus¬ dem ordinis uni at « r « exceptis iis , a quibus nihil h) 24 Gel. 1783. n. n. — i ) 12 Jan. J782. — k) 8 Mart. at it> Sep. 178i. — /) i 3 Jun. 17x6. 130 —' ' porro subsidii animarum cura in confessionibus et aegrotorum nosocomia sperare poterant, et in boe quoque času sublatio aut unio tantuni cum altissimo consensu locum habeat. De restituendis vero abolitis coenobiis monasteriisve taradiu sermo nuilus esse potest, doneč modo subsistentibus claustris de sufficienti personarum numero provi- sum fuerit, aut hic vei ibi singnlares rationes ernergant, quae resuscitationem unius alteriusve monasterii utilem aut consultam reddant ni). §. 91. Jura Religiosorum sublatorum monaste- riorum. Religiosi post sublata sua monasteria ad sta- tum cleri secularis transgressi, prout etiain ex eadem ratione moniales abolitorum monasterio- rurn ad subsistens porro claustrum non transeun- tes id quidem, quod usque ad subiationem clau- stri earumque egressum reliquis secularibus ab intestato haeredibus reipsa obvenerat, repetere non possunt, quia possessor seu dominus rei in jure acquisito defendendus est; verum tamen a die ipsis notificatae c!austri sui abolitionis jure gaudent per testamenta, per donationes, aliasque legales vias acquirendi, dominiuimjue rerum ob- tinendi a), Etiam ad legitimam (portionem) ipsis aequale cum reliquis prolibus jus competit, dum- modo testator post sublatum monasterium sit de- functus ; ad casus praeteritos , si nempe testator praemortuus est, haec lex non est trahenda b). m ) 2 Apr. l802. II. j. a ) 4 v. 20 Jun. 1776. 9 Nov. 1781. 3 o Aug. 1782. — b ) >4 v. 28 Dec. 1786. 131 Haruiii tani eri acquisitionum taiitum usušfrlictuš, nequaquam autem alienatio aut alia iibera dispo- sitio intcr vivos ipsis est concessa. Ouare provi- de curandum est, ut obiingentes ipsis summac pecuniarum in fundis publlcis Coliocentur, immo- bilia autem bona consvetd legali modo tuta contra alienationem et obaerationem reddantur c). Tan- tum mobilia minoris valoris fors ipsis legata aut donata relinquuntur liberae ipsorum disposb tioni d). Ast seu singuli in seculo, seu in electo congregationis loco simul vivant, Iibera iis pote* stas data est, de rebus et bonis durdnte sua vita ina- lienabilibus per ultimam voluntatem pro lubitu di- sponendi e) ; attamen legatum autrelicta baereditas sub poena nullitatis ad manus alienigenae, aut etiam indigenae extra ditiones Austriacas viventis šubditi deferri nunquam potest f ); nihil autem obstat, quominus soluto demigrationis vectigali ad subditum in Ilungaricis, CrOaticis, vel Trans- Sylvanicis ditionibus viventem pervenire possit Etiam Religiosis ex Hungarico studio mm vel reli- gionis fundo pensionem habentibus, inque ditio- aum Germanicarum quacunque parte fcommoran- tibus, et ad nullum in Hungaria superstes sui or- dinis monasterium pertinentibus, jure inHungar a acquirendi et testandi gaudentibus, quoad sna mobilia et immobilia intra ditiones Germani- cas sita bona testandi Iibera faeultas est in- dulta; ita tamen, ut nulla legata extra limites di- tionum Austriacarum efferantur h), Oua disposi- tione duae anteriores constitutiones vigorem ami- sisse videntur, vi quarum exrebgiosi e fundo re- c ) 4 V, 20 Jun. 1774. 30 Aug. 17S2. — d ) 4 v < 20 Iliri; ' 774 - — e) 4 v. 20 Jun 1774. 3 o Aug. 1782, Cod. civ. §• 57J. — /) 4 v. 20 Jun. 1774. 3 o Aug. 1782. — g) l 4 Sep. 1788. — h ) 6 Ftjor. 1810. n. 1. O 132 ligionis Hungarico pensione gaudentes testamenti condendi facuitatein non habebant, sed illorum bona fundo religionis Hungarico obveniebant i ), etiamsi in ditione Germanica obiissent k ). Si vero Religiosi sublatis conveniibus ad clerum tran- seuntes secularem, vel Moniaies post abolitionem claustri in nuilum aliud ingressae testamentum non relincjuunt, aut si conditum id esset in favo- rem extraneorum: legitima successio locuru obti- net, nullisque legitimis consangvineis exstantibus, aut vocatis ad successionem ab intestato consan¬ gvineis - fors extra ditiones Austriacas comtnoran- tibus, haereditas ad fiscuni devolvitur /). Ouoad exmoniales per legitimam successionem aljsque dubio generalis primo per patentales de d.° n ae Maii 1786 stabilita et dein in codice civili part. II. cap. 13. recepta, apiid Religiosos autem specialis pro haereditate clericorum praescripta successio intelligenda est; nam in casibus intestatis omnium Sacerdotum exreligiosorutn, prout et in casibus intestatis cleri secularis divisio haereditatis in tres aequales partes locum habet, quarum una eccle« siae, altera paitperibus, tertia consangvineis cedit, ita tamen, ut nonnunquam consangvineis duac tertiae attribuantur ni), et tantuin respectu hujus simplicis aut dpplicis ad consangvineos spectantis tertiae partis etiam pro haereditatibus Sacerdotum valet geueralis successio legitima ri). Ouae hac- tenus de acquirendi ac testandi facultate Religio- sorum ex sublatis claustris superstituni, item de legitima in ipsorum haereditatibus successione dieta sunt, ad egressos etiam ex aboiitis claustris laicos votis obstrietos pensioneque provisos exten- ) 29 Ju!. 1803. — h ) 23 Pebr. v. 18 Mart. 180G. — l ) 6 ' ov ' b&ti- — m) 17 Sept. 1807. — n) 18 Jui. 1772. 133 duntur, sive illi sint ex Sociotate Jesu, sive ex aliis sublatis ordinibus o). In ditionibus Germa- nicis existentia mobilia aut immobilia bona exrc!igiosi ex Hungarico studiorum vel religio- nis fundo pensionem habentis, inque ditionibus Germanicis commorantis, et ad nullum in Hun- garia adhuc subsistens monasterium sui ordinis pertineniis, si absque testamcnto decedat, sunt in tres partes dividenda, quarum una Hungarico fundo, ex quo pensionem defunctus habuit, altera consangvineis , et tertia pauperibus; aut si con- sangvinei ipsi veri nominis paupeies essent, iti- dem consangvineis obtingere debet p). Per id antiquiori constitutioni maxima ex paite deroga- tum est, juxta qunm haereditas Sacerdotum et in specie exjesuitarum exHungarico studiorum fundo pensione donatorum aut salamini habentium, si intestati decesserint, in tres partes dividebatur, quarum duae Hungarico studiorum fundo, tertia consangvineis defuncti usque decimum gradum, inque horum defectu fisco regin obveniebant 9-). Sacerdotes sublatorum claustrorum et ordinum imprimis ad novas in cura animarum slationes, aut ad cathecheticam informationem sunt appli- candi. lili, qui sine justa causa huic muneri se subtrahunt, et in otio sua pensione perfrui optani, mediante Ordinariatu ad id subeundum adstringi debent. Pro ratione circumstantiarum ipsis etiam comminatio suspendendae pensionis facienda est r ). o ) 6 Nov. 1786. — p ) 6 Fehr. 1810. n. 2, — y) 10 Jun, 1801. — r) 10 Sept. 1785. T- 154 “ §• 92 , Ordo er/ui/um Teutonicus, Postuuam de Religiosis generatim necessaria pertractata sunt, expedit quaedam adhuc specia- tim de ordinibus equestribus et manialibus in me- diuin proferre. Tres ordines re!igiosi .ecpiesires in dilionibus Austriacis sedem habent, hicquc con- siderandisunti ordo Cruciferorum de rubea stella, ordo Teutonicus, et Melitensis seu Jpanniticus. Primus constat Sacerdotibus, qui simul equites sunt; secundus partim ex equitibus, partim ex presbjteris; ultimus etiam ex fratribus servientibus. Membra cmittunt vota religiosa , profitentur cer- tamregulam, quintamen, exceptis Cruciferis, vi¬ bam in communiiate agant; atque apud nos in re¬ bus ecclesiasticis post sublatas exemtiones Episco- po ordinario subjecti sunt. De ordine Crucifero¬ rum in nostris legibus nullae speciales reperiuntur ordinationes. Ouod ex ordinis Teutoniei bonis quondam admodum amplis, adquae undecim bal- liviae in Germania, et integrum Borussiae regnum pertinebant, ricissitudines praeteritorum secuto- rum intactum reliquere : id in tractatu pacis Poso- niensis (26 Dec. 1805. art. XII.) pro Principe do- mus Caesareo - Austriacae per Imperatorem Austriae denominando, ejusque directis descendentibus mascuiis )uxta ordinem primogeniturae in posses- sionem haereditariam conversum est. Ast mox sequenti pace Viennensi (14. Oct 1809 art. IV.) Imperator Austriae nomine Principis suae domus ad habenda haec bona destinati omnibus ordinis bonis extra territorium Austriacum sitis renuncia- vit. Itaque modo ordo Teutonicus soluni ad ter- rito.rium Austriacum restrictus est, omniaquc re- eidua adhuc ejusdem bona in emolumentum deno- i55 minati pro iis Principis Austriaci converti possunt. Interim Monarcha Austriacus ordinis ecjuites et Presbjtcros in possessione suarum commendarum et parochiarum, inque suo pristino sinit esse sta- tu. Jura hunc statum efficlentia per singularem inter Austriaca dicasteria, et ordinem Teutonicum vigentein jurisdictionis normam (5. Jul. 1766) de- terminata snnt; quae per piures subsecutas con- stitutiones *) declarata fuit, sed verosimiliter so- lum usque mortem hujus aevi equitum et presby- terorum vigorem usumque retinebit. Tribunali- bus ac instantiisquoad baereditates competentibus injunctum est, ne rnembra ordinis Teutonici in pristino succcssionis jure turbent; vicissim ex parte etiam ordinis juxta editam per ipsum declaratio- neni membris ejus facultas testandi non sine gravi causa denegetur a). A morte equitis Teutonici vectigal haereditarium juxta praescriptam pro se- cularibus bonis normam desumendum est ž>); in eo definiendo tamenipsius commendae ab equite pos- sessae nulla ratio habenda est, sed tantum de ce- teris bonis ab eo relictis haeres vectigal haeredi¬ tarium, decemflorenos de centum ilorenis, solvere tenetur c). — Ex praedictis elucet in bis rerum adjunctis non esse operae pretium jura ordinis Teutonici fusius explanare. In obvenientibus ca- sibus notitia necessaria ex citatis constitutionibus atque ex sequentide equitibus Melitensibus agente §° hauriri potest; nam hi non tantum relate ad jurisdictionem semper ordini Teutonico aequipa- rabantur d), sed eidem quoque in quamplurimis reliquis punctis habebantur pares e). *> 8 Nov. 1766. 12 Sept. 1768. 18-Mart. 1785.3. v.25Pebr. 179». n Dec. 1795. 3l Mai 1799 — «) 4 Jul* v. 1 2 Aua;. 1794— 6 ) 2d Apr. i8i3. — c) i Ji.l. 18»3- — d ) n Dec. 1795.— e) 29 Jul, 1768 initio et 6. Ordo Melilensis. Melitensis quoque ordo novissimis tempori- itus gravia damna perpessus est. In omnibus Gallicanae poteniiae succumbentibus ditionibus pe- nitus sublatus est; ipsa insula Melita sedes ordi- nis tandem Anglis obtigit. InAustriacis ditionibus constat adhuc ex Bohemico magno priovatu , ad quem etiam Balliviae in inferiori et interiori Au- stria sitae pertinent. Statuin hujus ordinis etiam specialis jurisdictionis norma determinat, quae ta- men per subsequentes jam in ordine Teutonico citatas declaratorias constitutiones , notabiles su- biit mutationes. Secundum eam eques Melitensis ante depositum fidelitatis juramentum in locis, ubi boe juramentum usu introductum est, ad posses- sionem commendae admitli non p atest. Ouoad aetiones cirilos personales jurisdictio in prima in* stantia ipsiordini Melitensi, sive unum membrum conveniatur ab alio sive ab extraneo, exclusive est permissa ; ast in secunda instantia excepto času, ubi gravamen unius membricontva aliud propriam ordinis rem respicit, ulterior prorocatio ad supe- rius cujusvis provinciae tribunal fieri debet. In actionibus realibus, item si agitur de oneribus realibus fundo adhaerentibus, equites ordinis ac presbjtcri in foro seculari, cui res vel fundus ex eonsvetudšne provinciae subest, ius quaerere de- bent; appel!atioque in omni času ad tribunalia su- p »riora caesarea ex ordine procedat, oportet «)■ Ast iuxta subsecutam aliam constitutionem Meb* tensis eques tantum in omnibus mere personalibus «) Jurisdictionis norm. 2Q Jul. 1768 §. 1. ct i. 157 causis tanquam persona ccclesiastica consideran- dus, atque a'suis superioribus iudicandus est: in causis autcm realibus, itera ubi de bon is, con- tractibus, possessionibus, de pecunia ant debitis agitur, subiacet foris generalibus h). Etiam in casibus haereditatis regulandae ordo Melitensis prout Teutonicus iurisdictionem c) in suos pro- fessoshabet, atque in regulanda presbyteri Meli¬ tensis haereditate ea cuncta sunt obserranda d), quae circa obsigiilandas et regulandas haeredita- tes per jlefuncta ordinis Teutonici membra reli- ctas iirxta vulgatam 5 a Julii 1766 altissimam re- solutionem fieri debent e). In hac autem consti- tutum est, ut de regula ordini privativa regulatio baereditatum suorum eqvitum ct presbyterorunr competat, si detunctus nulla debila, nullam tute- lam, nullasque obligationes in se suscepcrit ; in his enim casibus regulatio haereditatis a compe- tenti foro caesareo ciunulative cum tribunali or¬ dinis, praecedente illo, peragenda est. Siverobona cum onere fideicommissi vel substitutionis adsint, respectu borum regulatio haereditatis respectivis Austriacis competit foris. Omnes quoque actio- nes in haereditatem equitis vel presbyteri ordinis competentes sine discrimine, an privative an cu- mulative regulatio haereditatis fiat, semper ad forum seculare pertinent, ulteriorque provocatio ad superiora Austriaca tribunalia fieri debet /)• Hinc non habita ratione concessae ordini partirn privative partim cumulative cum competcntibus foris caesareis regulationis haereditatum per equi- tes, presbyteros, officiales et famulos ordinis re- b) i 5 lun. v. l 5 Jul. 1784 — e) 3 x Mai 1799. — sed injunctum negotium esofficio peragant, inque eo, prout in coenobiis masculis, masimam attentionem ad conservanda Imperantis regalia et patronatus jura, ad administrationem quoque bonorum ac Temporaliuni monasterii con- vertant, de peracto negotio Imperanti relationeni exhibeant; et si in ea nihil, quod factae electioni adversum esset, significandum sit, coenobio clau* strove praecipiant, ut electam pro confirmatione Imperanti more soiito praesentent g). In Galicia praescriptum pro electione Praelatorum generali- ter ceremoniale, in quantum pro diversitate ad- junctorum fieri potest, etiam ad eleetiones Supe¬ riorum perpetuarum in claustris virginum appli- candum est; speciatim ad quamlibet ejusmodi electionem suscipiendam praevie altissimus con- sensus, adjiciendo legaliter praescriptam consigna- tionem et probationem bonorum claustri peten- dus, peractae electionis altissima confirmatio quae- renda , et respectu praesentiae regiorum commis- sariorum praescripta norma ita observanda est, ut praedictis electionibus nonduo, sed unus regius Coinmissarius interveniat, qui eveniente Leopoli g) l 3 Jun. 1689. 29 Aug. 1720 pro Mo ra v. 145 eleciione, ecclesiastiea negotiareferens guberniall®' consiliarius, extra Leopolim autem capitaneus cir- culi esse debet Ji). Respeciu taxae confirmatoriae ob electionem perpetuarum Superiorum depen- dendae claustra Galiciana ita, prout reliquarum ditionum Austriacarum monasteria Monialiuni per* detuas Superiores habentia, attamen cum. hac re- strictione sunt tractanda, ut ea, cpiibus juxta pro- batam bonorum consignationem ad sustentandani quamvis Monialem non plures annuatim, quam2oo tloreni suppetunt, pro electione suae Superioris tantum taxam confirmatoriam loo florenorum sol- vere teneantur j). Cuilibet religioso faeminarum Instituto ad curandas res temporales vir notorie probus, doctus et bonos moreš praesefei-ens , ne- quaquaminops,tanquamcurator adjungendus est k). Exmoniales acquirendi et de suis faeultatibus per ultimam voluntatem disponendi capaces, prout vel nobiles sunt vel ignobiles, tam quoad actus inter vivos quam mortis causa competenti subsunt foro civili, in quo etiam ipsarum haereditates regulandae sunt /). Exmoniales augmentum sua- rum pensionum petentes semper, an choro de- putatae, an vero laicae sorores fuerint, adnotare debent m). h) 23 Jun. l8of). — /) 6 Mai 1807 — k) 17 Aug, l 8 l 5 l) 11 Nov. 1782 — m) 20 Nov. 1805. I » . - ■ K; ■ U 'V',,,. '• B. De erectione et innovatione Beneficioru n e c n o n de civili et militari animarnm m cura ip ditionibus Austriacis. 1V/T axima pars harum pagellarum jam ante duo- decim ahnos conscripta fuit. Nune demum naetus sum tempus addendi id, quod adhuo in ultima sectione deerat. Interim D. Francisci Hiib- ler militaris oeconomiae svstema in lucern pro- divit, quod torno nono multas, mihi antea ignotas militarem animarum curam respicientes, Consilii aulico - bellici complectitur constitutiones. Istae ferme omnes opusculo illatae sunt; atque sic ac- cidit, ut per remoralionem sectio tertia de mili- tari animarum cura plenior evaserit. Ouamquam parvi momenti opusculum hoc in se sit, constitui tamen id, cum finitum jam esset, typis tradere, quiatanquam continuatio ejus operiš considerandum est, quod nomine juriš personarum ecclesiastica- i'um pridem rulgatuin est. An ulteriores conti- tinuationes, ad alias in Austria rigentis juriš ecclesia- stici materias> spectantes sint secuturae, tempus et 10 * 148 adjuncta decidere debent. Spe omnia collecta materialia primo in singulis dissertationibus ela- borandi, etdein exiis Institutiones juriš ecclesiastici Austriaci elucubrandi fermcpenitus excidi, conten- tus futurus, 'si id, quod hactenus praestiti et fors adhuc praestabo, alteri otiura habituro aliquid subsidii adtulerit ad ideni propositum adim- plendum. Vindobonae 1822. ■ Author. SE332SS5J S e c t i o I. De erectione et innovatione beneficiorum. §• u JVotio ecclesiaslici ojjficii et henejicii. Status elerici, vi cujus certas functiones sacras vel negotia ecclesiastica peragere tenetur, offici- «m appellatur ecclesiasticum. Oui ecclesiastico officio fungitur, jure a coetu fidelium honestaiu vitae suae sustentationem exigit, atque recipit, quia in commodum eorum omnem suara operam atque industriam muneri sno consecrare debet, consequenter aliis modis šibi de susfenlatione vitae prospicere impcditur. Hoc jure ministros ccclesiae ipse Christus a ) instruxit dicendo: Di- gnus enim est operarius cibo suo, quod Apostolus Paulus his confirmat b) verbis: N e šči¬ ti s, quoniam qui in sacrario oper ant ur, quae de sacrario sunt, edunt, etqui altari deserviunt, cum altari partici- pant? Ita et Dominus ordinavit iis, q u i Evangelium annunciant, de E v a n- gelio vivere. Si officium ecclesiasticum sit a) Matih. X. 10. — b) I. Corinfh. TX. l3. l4- l5o —i irrevocabile, i. e. si applicatio ad id ita durabilis sit, ut applicatus sine causa canonica ab eo remo- veri nequeat, sed jus, quoad vixerit, ad susten- tationem ob suura officium obtineat; si porro ad hanc sustentationem certi proventus in tcmpus perpetuum destinati i. e, fundati sint; si denique tatn erectio officii ecclesiastici, quam fundatio pruventuum auctoritate ordinariae potestatis ecelesi- asticae facta sit, appellatur b e n e f i c i u m eceicsia- sticum, praebenda. Non omne officium ecclesia¬ sticum igitur simul est beneficium; ast omne be< neficium semper supponit officium ecclesiasticum, quia beneficium datur propter officium c). Istud ad ministerium sacrum refertur, iliud ad duran- tcm vita comite sustentationem, ad quam respectu sui officii ecclesiastici cuipiam jus competit. Hinc beneficium explicari ita potest, quod sit officium ecclesiasticum cum jure percipiendae ex proprie ad id iiindatis proventibus vita comite sustcntatio- ms conjunctum, atque interveniente ordinaria ec- clesiaslica auctoritate constitutum. §. 2 . Essentialia benejicii requisita. Ad notionem beneficij ecclesiastici sequentia pertinent essentialia requisita: 1° officium sa¬ crum. Hinc laici, qui nullo sacro munere fungi possunt, neque beneficii ecclesiastici possidendi sunt capaces. Ouare etiam officium profanum e. g. organoedi, licet in utilitatem ecclesiae explendum, perpetuum, ct cum jure fruendi proventibus eccle- siasticis cqnnexum sit, beneficium appellari nequit. e) Cap. fin. de reseript. in 6°, 151 2° Conjunctum cum jure sustentationis rita comite aurantis. Igitur sic tiicto beneficiama- nuaiia, quae pro lubitu collaloris semper revoeari possunt; ordinariae capelaniae, quas nulla per- inanens applicatio comitatur, etiamsi in quibus- dam capeliano preč ari o conccssis missis fundatis consietant; vicarialus temporales, administraiiones vacantium parochiarum, generales Vicariatus in nostris episcopatibus etc. non sunt veri nominis beneficia. Contra iilis nostrae locales capellaniae, perpetui parocbiarum vicariatus, chorales vicaria- tus,, et fundatae capellaniae, super cjuihus ad fac* tam a patrono praesentationeni formalis investitura tribuitur, aut saltim decrctum editur, omnino accenseri debent o). 3 ° Fundati p rove n tu s, ex quibus per- manenter applicaius sacerdos vitae totius tempore sustenialionem capiat. Id ex communi loquendi modo intelligitur; nam etiamsi aliquis consianter in oftieio ecclesiastico constitutus essel; attamen si ei pro sua sustentaiione fortuiti solu m proven- tus e. g. currentia missarum stipendia et jura sto- lae assignata forent, non possc-t dici beneficium quodpiam possiderc, 4° Ereetio beneficii auctoritate ordinariae ecclesiasticae potestatis facta, quae officium sacrum, cui fundati proven- tus pro sustentaiione applicati ad id sacerdotis adbaerere debeant, constituit, et fundationem hujus sustentationis accepiat. Hinc nullnm esset beneficium , si quis potens dpnasta assumpto capeliano , qui festis et dominicis diebus in ca- pelia castri missarrf legat, duraturam totius vitae tempore sustenialionem per illatum ad publicos a ) 17 Sept. 1807, hvpothecarum libroš contractum sine interventione ecclesiasticae potestatis promitteret, §• 3 . Origo benejicioru/n. Primis tribus ecclesiae christianae šeculis mi¬ nistri sacri suam sustentationem potissimum ex voluntariis fidelium oblationibus capiebant, Cum vero seculo cjuarto Constantinus Magnus christia- nam religionem amplexus iuisset, atque ecclesia cbristiana tanquam ličita ih civitate societas con- siderari coepisset; obtinuit ea etiam proprias pos- scssiones, quarum administratio episcopis com- inissa fuit, qui proventus earurn ad alendos cle- ricos atque ad alias ecclesiae necessitates pro ar- bitrio impendebant. Seculo quinto in Latina eccle¬ sia ferme ubigue invaluit mos, istos proventus in ouatuor, attamen non semper aequales partes pro episcopo, pro religuo clero, pro fabrica ecclesiae, atque pauperibus dividendi. Sed quum et epis¬ copis administratio remotiorum ecclesiae bonorum gravis «'8set, et clero procul a sede episcopali ruri constituto molestum accideret, suas portiones ex urbe ab episcopo arcessere • sensim inde a seculo sexto episcopi sacerdotibus ruralibus nsum- fructum bonorum ecclesiasticorum in cujusgue presbjteri districtu sitorum pro sustentatione sae- pius assignare solebant; sed ab initio modo tan- tiim precario, ita nempe, ut concessum usum- fructum pro lubitu semper revocare potuerint. Tandem sensim haec bona modo slabili cum rura¬ lnim clericorum officiis connexa sunt ita , ut qui- vis parocbiae ruralis rector proventus, automniuni a ut certorum in peripheria suae parochiae sitorum ecclesiasticorum bonorum in suam sustentationem percipere posset, negue amplius in episcopi po- testate positum esset, ei usumfructum eorum sine canonica causa denegare. Atque sic exorta sunt beneficia parocbialia. Nomen boe primo in Fran- cofurtensi concilio de anno 794 occurrit, estque a bonis feudalibus desumptum; quare etiam doctri- ca juriš canonici de beneficiis cum doctrina juriš feudaiis magnam babet analogiam. Prout nempe ususfructus immobilium bonorum et utilium juri- vim , quae vasallo sub obligatione servitiorum mi- litarium concedebantur, initio beneficiran militare dicebatur: ita etiam ususfructus bonorum eccle- siasticorum clerico officium ecclesiae obituro pro sua sustentatione concessorum bencficium,. ecclc- siastieum appellabatur. Successu temporis tamen beneficia inilitaria evaserunt baereditaria, atquc ususfructus, in quo ea initio consistebant, trans- iit sensim in dominium utile, a quo tempore fcuda nominari coeperunt; beneficia vero ecclesiastica, in quibus successio baereditaria locum babere non potuit, manserunt semper ususfructui similiora , quam dominio utili, atque antiquum beneficiorum nomen retinuerunt. Numerus eorum successive per fundationes plurimum auctus est, cum novae parochiae, vel alia eoclesiastica officia instituta, atque a piis christianis pro sustentatione constitu- torum in iis sacerdotum specialia bona, vel alia fructifera jura in tempus perpetuum dicata fuerunt. §• 4 * Divisio beneficiorum. Beneficia dividuntur 1° in sim p lici a et curata, prout nempe obligatio ad curam ani- marum cum iis connexa est, aut non. Nostrae leges non tolerant tales bcneficiatos, qui nec ani- marum curae vacant, nec Ordinariis suo consilio subveniunt. Ouare omnia fundata beneficia sim- plicia, quamprimum vacaverunt, in curata bene* ficia transiormari a), et etiam cum omnibus bene- ficiis Canonicorum in ecclesiis collegiatis, item praebendariorum et praesentiariorum ordinaria animarum cura conjungi debuit ita, ut vel in pro- pria curata beneficia immutarentur, vel in dota* tionem novarum parochiarum impenderentur b). Tantum canonicatus in ecclesiiscathedralibus idem fatum non subiverunt, sed permansevunt benefcia simplieia, quia Canonici Ordinarijs suo co >si!io jn Consistoriis inserviunt. Neque illa transforma- tio ita intelligenda est, quasi quodvis beneficium simplex in parochiam aut localem capellaniam mutatum, vel pro dotatione tališ novae curatiae impensum fuisset. In locis, viI i jam parochia cxstitit, fundati beneficiati, qui prius c uram eni¬ ma; um exercere non tenebantur, saepius retenti sunt, sed cum injuncta obligationo, in futurum pa- rocho in cura animarum subsidiariam navandi operam. Ejusnvodi fundati cooperatores, cum nullo proprii nominis officio ecclesiastico fungan- tur, nune adhuc frequenter sub nomine simpli- cium beneficiatorum, et eorum beneficia sub no¬ mine simplicium beneficiorum in nostris occurrunt legibus c), 2° In beneficia maj'o ra, quibuscum eccle- siastica jurisdictio pro foro externo conjuncta est, uti episcopatus, praelaturae etc. et beneficia m i- nora, quibuscum nulla tališ externa jurisdictio connexa est, uti parochiae, meri canonicatus, qui tanien juxta nostras leges respectu collattonis maj »ribus benefioiis aequiparantur, et iisdem sub hoc respectu annumerantur. o) 24 Oct. 178’, rt. 5 . — 6 ) 9 Febr, 1784. — c) e. g. Vdg« 18 Aug. 1808, Erboleuerpaleut i 5 Ocf. 1810. §, 87. b. 155 3 ° Beneficia electiva, in quibus electia canonica per capitulum instituenda obtinet, col- 1 a t i v a, quae episcopus pro arbitrio confert, et patronata, ad quae patronis ]us praesentandi competit. 4° Beneficia secularia, pro secularibus, et reg ul ari a pro religiosis sacerdotibus desti- nata. De bis valet regula: Secularia beneficia secularibus , regularia regularibus conferantur d), quae etiam in Austriacis provinciis pristino vigori restituta est ex eo tempore , a quo regularcs ad nulla amplius secularia beneficia promoveri pos- sunt *). Secundum commune jus ecclesiasticum, per modum exceptionis ab hac regula, regulares in Episcopos eligi e), et regularibus Canonicis, si non ex alio ordine ad hunc translati fuerunt, se¬ cularia curata beneficia conferri possunt/). Ulra- que exceptio etiam apud nos, si ex praxi judiciiun feratur, videtur adhuc vigere. Insuper alia adhuc apud nos exceptio apparentcr locum habet. Illae nempe parochiae, quae pencs ecclesias monaste- riorum sumptibus fundi religionis subsistunt, et quibus hucusque seculares presbjteri praefecti erant, in času, quo vacaverint, idoneo ad id conventus presbytero conferendae sunt. Sed ta¬ liš conventualis parochus proprie beneficium pa¬ rochiae i. e. proventus prioris secularis parochi non obtinet, sed solum ejus officium cum annua 150 florenoruin ex fundo religionis remunera- tione g). In dubio praesumtio stat pro seculari¬ bus beneficiis, doneč contrarium probetur; nam d) Cap. 5 et 32. de praeb. in 6°. Ciement. un. de suppl. neglig. praelat. — *) 20 Jan. 2 Apr. 1802. II. 20. 1 e) Cap. 24. de elect. in 6°. cletn. 1. eod. Cone. Trid S. 22. Cap. 2. de reform. — f) Cap. 5. de .statu tnonach. Cone. Trid. S. lf. Cap. 11. de reform. — g) 3i Dec. 1803,. saeerdotes seculares sunt a Christo ad obeunda ecclesiae officia instituti , quibuscum beneficia tconjuncta sunt; non vero regulares, qui serius exorti sunt, et per longius tempus nequidem pres- bjteri fuerunt. Ad probandum in času necesslta- tis, beneficium quodpiam esse regulare, demon* strari debet: illud vel sua natura e. g. abbatiam, solum regularibus competere, vel illud expresse in emolumentum regularium esse fundaturii; vel per incorporationem regulari coenobio vel claustro obtigisse, vel denique ab aliqua religiosa domo contra seculares praescriptione obtentum -esse, ad quam tamen juxta commune jus quadraginta anno* rum possessio bonae fidei, et justo titulo munita requiritur A); juxta Austriacum vero jus sola bo¬ nae fidei possessio quadraginta annorum i) sine justo titulo sufficit A) , ast insuper probari debet, quod occasio hoc beneficium regulari sacerdoti conferendi intra hoc tempus ter emerserit, et be¬ neficium semper reipsa regulari collatum sit /). ProRohemia et Moravia datur specialis constitutio determinans, quae curata beneficia pro regulari¬ bus haberi debcant, et in qua expresse regula juriš communis confirmata est; in dubio prae- sumtionem stare pro secularibus beneficiis, et regularem eorumdem qualitatem semper probandam esse *). h) Cap. J. de praescript. in B 0 . — i) God. civ. univ. §. 1472. — Ji) Ibid. §. 1477. — C) Ibid. §.1471. — *) 28Febr. r? 56 . pro Morav. 14 Dec. 1764. pro Boh. I ™ 157 —» §• 5 . Obligaiior.es benejiciatorum. Obligationes eorum, qui aliquod beneficiuiri adepti sunt, generatim in his consistunt: 1 ° Ad summum intra duos ab adita beneficii possessione menses puhlicam lidei professionem edere tenentur, secus fructus beneficii porro lu- crari non possunt. Cmn hac fidei professione si- mul jurata canonicae erga Pontificem obedientiae promissio conjuncta est a). 2° Sacrumeum beneficio connexum ministeri- um ad amussim implere tenentur, quia illo solum. propter praestationem hujus fruuntur ({j. i.). Huic obligationi, cum sit personalis, et in conferendo beneficio qualitas personae respiciatur, per vica- rios, excepto inevitabilis impedimcnti času, satis- facere non possunt. 5° Hinc ad residentiam i. e. acl assiduam in loco sui beneficii commorationem, ut conjunctum cum eo ministerium adimpleant, strictc et, ut praecipue concilium Tridentinum relate ad curata benefičia satis clare docet, jure divino obligantur. Tantum collisio cum sublimoribus officiis charita- tis christianae, debitac- obedientiae, atque curan- di boni ecclesiae , vel reipublicae, uti etiam ne- cessitas sirnima illos a residentia excusare potest. Et in his quoque casibus, excepto ultimo, si ab- sentia longiori tempore duratura est, expo*itacau- sa a competente Superiore licentia impetranda est; secus ammissio partis proventuum, vel continnata animi obstinatiore etiam gravior poenaimminet b). a) Cone. Trid. S. 24. cap. 12. ete reform, b) Conc.Trid. S. 23 , cap. i. S. 6, cap. 1. S. 24. cap, 12. ds reform. 158 S. <>. Interdicta beneficiorum pluralitas. Ex fine beneficiorum, et expositis beneffcia- torum obligationibus sponte sua sequitur: sacer- dotibus simultaneam plurium beneficiorum posses- sionem vetitam esse, si ea 1° vel in diversis locis sita sint ita , ut praeseripta residentia observari nen possit e. g. in duobus canouicatibus diversa- rum cathedralium ecclesiarum, quia quilihet ca* nonicatus novem mensium residentiam exposc t, vel 2 ° si in eodem quidemloco sint, ast quodlibet eodeni tempore singulare ministerium requirat e. g. duo curata beneficia in eodem loco, vel 3° si ea licet nec residentia, nec simultaneum ministe¬ rium obstaculo sit, jam singula sufficientem sup- peditent Sustentationem e. g. duo cauonicatus in eadem ecclesia a). Hinc nova beneficiorum divi- sio in compatibilia et incompatibilia exoritur, quorumilla ab eadempersona simulpos- sideri possunt, non item haec. In primis duobus casibus sua natura j in tertio tantum ex disposi- tione legis sunt incompatibilia. Juxta commune jus eccl. quaedam incompatibilia benefcia ita šibi invicem repugnant > ut quamprimum alterum obti- netur, alterum eo ipso vacare censeatur; in aliis possessor electionem habet, an prius vel poste- rius acquisitum retinere velit, etsi is intra certum tempus suam voluntatem non declaret, desuper Superior decidit. lila nominantur beneficia in¬ compatibilia primi, haec secundi generisi «) Cone, Tri Secundam nostras leges nulli sacerdoti sine discri* mine dignitatis duo, cum cura animarum conjunc- ta, beneficia tenere licilum est , etiamsi is alteru- trum per vicarium administrare vellet b). Oui- cunque duo curata beneficia possedit, debiiit in- tra quinque hebdomadas declarare, cui renuncia- re, et quod retinere velit c). Si intra determina- tum tempus animum suum non manifestaverif, amisit ultimo obtenium, et si plura quam duo possederit, omnia post prinium obtenta d). Pa- riter nemo cum curato beneficio simul siniplex, quod residentiam exposcit, eumque impedit, quo- minus officium cum altero Conjunctum in persona atquc coustanter obire possit, conjungere potest e. g. canonicatnm in uno , et parochiam in alio loco tenere. Tandem etiam curatum beneficium incompalibile est cum officio ecclesiastico e. g. Secretarii gonsistorialis > vel rectoris Seminarii. E contra vero plura simplicia benef cia , curatum beneficium cum simplici, quod residentiam non requirit, et simple* beneficium cum ecclesiastico officio simul possideri possunt e)- §• 1 * Erectio beneficiorurth Rrectio beneficii fit partim per fundationem , qua qu!S pro perpetua clerici sustcntatione in oml¬ etam ecclesia officium sacrum obituri certos an- nuos proventUs suflicienter assecuratos assignat; partim vero per acceptalionem Ecclesiae* et Impe- t ) 10 Fdir. 1785. — c ) 24 Mai. 14 Nov. 1785. n. i. — d ) i3 Jul. 14 Nov. 1785- n. 4* — b°v. 1785 , n. 2. 3 . et 5. ■— “ido rantis civilis corifirniationem. Ad eam itatjue re- quiritur l° Determinatio sacri ministerii in aliqua ecclesia obeundi. 2° Assignatio sustentationis pro clerico mini- sterium hoc praestituro sufficienter assecnratae a). 3° Praecaulio, ne per erectiouem beneficii jura tertii laedantur b~), 4° ffatihabitio Ecclesiae et čivitatis seu reipu- blicae, ut in omni fundatione c). In hac conceaenda praecipuc altendenduin, an officium sacrum, quocl fundator intenbit, reipsa bono ecclesiae, praescripto generali circa cultum externuni et animarum curam ordini consentaneum; an assignata sustentatio suf- ilciens, et satis assecurata sit; et utrum illi, quo- rum interesi, quive eapropter praevie audiendi sunt, nuliam justani exceptionem contra beneficii erectionem obmovere possint. §• 8 . Jnnovatio benejiciorum. Diversi ejus modi- Confirmatae a legitima auctoritate fundationes sancte servandae sunt, quia species sunt solemni- tcr initoruin contractuum vel acceptatoruin lega- torum, quae sub modo relicta fuere. Ouare ge* neratim illijita est erectorum i n n o v a ti o benefl* ciorum a). Hinc illa nota regula : beneficia eccle- siastica sine diminutione conterantur. Non nisi gravibus ex causis, auctoritate puhlica , auditisque a) cap. 8. de consecr. eccles. can. 9. diat. I. de consecr. — b) can. 44- caus. 16. q. 1. cap. 3 . de ecel. aedific. cap- 36 , de praeb. — c) 24 Mai 1784. a) Cone. Trid. S. 25 . cap. 5 . de reform, cap. unic. ut ecel. benef. sine dim. conf. cap. 8- de praeb. — l6i iis, cjuoram id interest, taiis immutatio fieri po- test b). Modi praecipui, quibus beneficia immo- vantur, sunt: 1° Unio, 2° incorporatio, di- visio , 4 ° oneratio, 5" dismembratio, 6° reten* tio, 7 0 suppressio, extinctio seu reductio benefi- ciorum. §• 9 * Unio beneficiorum , Unio beneficiorum est conjunctio duorum aut plurium beneficiorum sub uno rectore, Ea est temporaria, et personalis, si in favorem alicujus personae, quamdiuvivet, vel p e r p e tu a et real is, si pro bond ecclesiae in omne aevumac ita fiat, ut unita beneficia saltem intuitu rectoris semper deinceps instar unius beneficii consideren- tur. Perpetua seu realis unio tribus modis fieri potest, i° per a equalitat e m, aeque principa- litcr, si status unitarum ecclesiarum et beneficio¬ rum integer maneat, ea tamen semper uni eidem- que saccrdoti retentis antiquis nominibus confe- rantur. 2 0 per subječtionem vel accessionem, si quaedam ecclesia tanquam filialis alteri tanquam matri subjiciatur , attjue una cum adhaerente be-, neficio rectori matris, sine speciali mentione tan- quam suapte subintellectum accessorium, curanda committatur. 3° per s u p p r e s s i o n e m seu confusionem, si unita beneficia quasi tollantur, atque in novicn beneficium, jura unitorum, quantuin possibile, 4 ) cap. 10. 26. et 33 |Jde praeb. Cone. Trici. S. 24. cap. i 5 . de reloiin. 11 —• 162 — omnia in se complectens, transformentur. Modus realis unionis in instrumento desuper erecto de- lerminari debet, ex quo, quid juriš quovis in času sit, dijudicandum est. In dubio potius primus, quam secundus, vel plane tertius modus praesu- mitur, quia ille ab exosa canonibus ecclesiast. in- novatione multo remotior est, quani isti, §. to. Requisita unionis• Unio personalis, cum reipsa sit praetextus ve- titam beneficiorum pluralitatem tegendi, semper est prohibita a). Sed etiamunio realis, quiaple- rupique imininutionem cultus divini externi post se trahit, tantum in singularibus adjunctis sub se- quentibus conditionibus locum habet : x° gravis adesse debet causa e. g. paupertas alterutrius ecclesiae, exigui proventus alicujus benefieii b), vicinitas locorum c), defectus sacerdotum etc. 2° Praescriptae solemnitates observandae sunt. Hae consistunt in consensu capituli d), in dili- genti causae investigatione, et in audiendis iis, quorum interesi e ). Huc spectantrectores/), pa* troni g), et advocati ecclesiarum uniendarum. 3 ° Unio interveniente Ordinarii auctoritate et consensu Imperantis fieri debet h). Ceterum be- neiicia in diversis dioecesibus sita i) , vel hetero* a) Cone. Trid. S. 7. cap. 4. S. 24. cap. 17 de reform. — ž)"eap. 33 . de praebend. Cone. Trid. S. 7. cap. 6. S. 21- cap. 5 . S. 24. cap. 13. de ref. — c) 25 Oct. 1792 f. 5 . —• d) cap. 8. et 9. de his, quae fiunt a Praeiatis. Cone. Trid, S. 24. cap. | 5 . de ref. — e) Cone. Trid. S. 7. cap. 6. S- 24. cap. 13. de ref. — f) Cone. Trid. S. 21. cap. 5 . de ref. — g') Cone. Trid. S. 24. cap. 5 l. cap. 20. de jure pa¬ tronat. — h) 2 Apr. 1802. II. i 3 . 14. Mart. 1806. — 1) Cone. Trid. S. 14. cap. 9. de ref. — 1Č3 — genea e. g. curata cum simplicibus , regularia cum secularibus /), collativa cum patronatis be* neficiis ne facile uniantur m). §. 11 . Incorporatio beneficiorum. Ad unionem beneficiorum quodammodo per* tinere videtur etiam incorporatio, quae proprie tune adest,sinon beneficio, sedeorpori cuidam e. g. ca- pitulo, coenobio, monasterio , aut Academiae, Uni- versitali etc, beneficium quoddam ad meliorem ejus- dem subsistentiam in perpetuum adjiciatur. So¬ ld tamen etiam incorporatio dici, si beneficium ad dotandam ecclesiasticam dignitatem e. g. epi- scopatum, praeposituram etc. impendatur, modo in tali času personae dignitarii ipsum officium sa- crum, quod intuitu tališ beneficii obeunduin est, non imponatur , quia tune foret unio beneficio- rum. Neque vera incorporatio est, si cuidam coliegio, aut dignitati jus patronatus duntaxat in aliquo beneficio competat; coilegium autem, vel dignitarius nulla alia jura in illud habcat, quam quae omnibus patronis compeunt, quia in incor- poratione praecipue id spectatur, ut corpori vel dignitati, in cujus favorem incorporatio fit, pro- ventus incorporati beneficii cedant, Cum iiaque incorporatio quoad jus patronatus tantum juxla communem loquendi usum adseri nequeat: somni- liiodo uuae sunt incorporationis species apud nos usitatae i° incorporatio quoad temporalia tantum. In času tališ incorporationis corpus h) Id S, 24 . cap. »3 de ref. — /) Id. m) Id. S. 25. cap. 9 . de ref. sap. i5 de ref. 11 164 aut dignitas proventus incorporati beneficii per- cipit, atque jus patronatus esercet. At certam redituum portionem ad congruam perpetui vicarii sustentationem suppeditet, oportet, qui ad ejus praesentationem in beneficio incorporato consti- tuatur. 2° Incorporatio quoad temp o rali a et spiritualia simul, sive incorporatio jure ple- no. Inhoc času collegium aut dignitarius nontan- tum usumfructuni proventuum incorporati benefi¬ cii habet, sed etiam rector principalis, parochus primitivus appellatur; ipse tamen ministerio sacro non fungitur, sed vicarium constituere tenetur, qui vel temporalis vel perpetuus esse potest. Huic portio congrua proventuum pro decenti sua sus- tentatione ex arbitrio Ordinarii subministranda est d). Vicarius solet esse perpetuus, si vi instrumenti incorporationis ex clero seculari con- stituendus est. Si vero coenobium aut monaste- rium regularem vicarium constituere potest, est tantum temp orali s. Superior ordinis eum re- vocare potest, cui vicarius vi sui voti obedire te¬ netur. Secundum modum loquendi nostris legi- bus proprium incorporatae alicui religioso ordini parochiae , ad quas ordinis Superior religiosos ex- ponere potest, parochiae ordinis; illae ve¬ ro , ad quas ordo nonnisi jus praesentandi secu- larem sacerdotem habet, sine discrimine, an de cetero ordini quoad temporalia incorporatae sint vel non, parochiae patronatus regula- r i s nuiicupantur b). a) Cone. Trid. S, 7, cap. 7. de reform. — k) 14 Dec. 1764 pro Boh. n. Sep. 1785. 23 Aug. 1804. — 105 — §• 12 . Divisio beneficiorum. Divisio beneficiorum, sire sectio tune acci- dit, si quod beneficiiun talem mutationem subeat, ut ex eo duo aut plura oriantur. Hic eadem re- quisita observanda sunt, quae jam superius circa innovationem generatim (§. 8) et in spccie circa unionem (§. 10) esplanata sunt. Ad causas gra- vior.es, ex quibus divisio beneficiorum ličite fit, pertinent praecipue: magna locorum distantia, difficultas viarum a), et eliam increscens populi multitudo in aliqua parochia b ), licet Concilium Tridentinum in času ultimo tantum assumtionem plurium co.operatorum parocho injungat. Idem concilium permittit, in sectione curati bcneficii par- tem proventuum arbitrio episcopi definiendam antiquae parochiae subtrahere, alque novae attri- buere c). In tali času eliam jus praesentationis antiquo parocho quoad novam parochiam dandum, atque aniiquae parochiae unam alteramve praero- gativam relate ad neoerectam reservandam esse praecipit d). Inde est, quod nonnunquam paro- chus ecclesiae matricis quasdam honoris praero- gativas in nova, quae frequenter filialis seu suh- parochia dicitur, habeat e. g. praecedentiam in ecclesia, jus advocatiae , jus aeditui assumehdi, jus exigendi, ut constitutus in nova ecclesia sa- cerdos certis temporibus antiquam matrem eccic- siam adeat etc, Etiam in communi jure ecclesia- stico vestigia talium honoris praerogativarum oocurrunt e), Curatores animarum in talibus a) Cone. Trid. S. 21. cap. 4- de ref. cap. 3. de eccles. aedif. — b) Arg. can. So et 53. caus. 16. q- i. — c ) Cone. Trid, loc. cit. — rf) Cap. 3. de eccl. aedif. — e) Cap. 11, d« major, et obed. cap. 2. de capel. monach. 1 ( 5(5 avulsis parochiis frequenter vicarii duntaxat paro- chiales vel subparocbi nominantur. In Austriacis ditionibus attamen occasione ordinationis paro- chiarum inde ab anno 1783 facfae divisiones earumdem ita sunt in effectum d e dueta e, ut anti- quis parochis de suis fundatis proventibus nihil ademtum, sed nec jus praesentationis, nec ulla specialis praerogntiva relate ad novas parochias concessa fuerit f). Tanquam species divisionis etiam 'dissolutio unionis consideranda est, per quam unita prius beneficia auctoritate puhlica denuo separantur, atque in pristinum statum re- stituuntur. Hoc fieri potest, si causa unionis cesset, aut si per noviter obortas ciroumstantias unio nociva evadat <»), aut si in unione praescriplae normae non fucrint observatae *). §. 13 . Oneratio beneficiomm. Oneratio beneficii contingit, si beneficiato aut ipsi beneficio novum quodpiam onus impona- tur. Hoc onus vel est p e r s o n a 1 e, quod in of- ficio novo, Sacerdoti recens injuncto, consistit, vel onus reale, vi cujus pars p^roventuum, vel certa pecuniae summa a beneficio aliorsum depen- di debet. Tališ praestatio, si in signum pristinae subordinationis vel cujusdam abdicati juriš impo- natur, cen s us; et quidem si statini in funda- tione beneficii imposita fuerit, census antiquus, secus census novus; si vero ad sublevandum egenum sacerdotem vel laicuni inj ingalm*, pen- « si o e c c 1 e s i a s t i c a nominatur. Impositio onc- --- ' ) f) 34 Oct. 1783, n. 6. 8 et 9. — g) Cap. J. ne sede v*- cant. -«• *) Cone. Trid. S. 7. cap. 6, de ref. —- 167 ris personalis Juriš canonici consultis speciatim reforma ti o beneficii dicitur: reservatio au- tem portionis proventuum, quam collator benefi¬ cii in eo conferendo in proprium commodum facit, in canonibus a) speciali diminutionis beneficii nomine venit. De cmerati one benc- ficiorum sequentes positiones sunt notandae; i° nova officia vel onera personalia pro ratione ad- junctorum, exigente bono ecclesiae communi, beneficiato imponi possunt b). Ad ea suscipienda alioquin quivis sacerdos jam per receptioneni sa- crorum ordinum se obligavit. Sic apud nos cum simplicibus beneficiis cura animarum in regula conjuncta fuit c). 2° Statim in fundationc tam fundator, quam episcopus etiam realia onera beneficio imponere potest d). Sic exempla habentur, quod a paro- chia recentioris erectionis antiquae, ex qua illa ortum traxit, annua praestatio sub nomine pecu- niae absentiae aut recognitionis dependenda ve- niat. Eo pertinet etiam summa aversionalis, quam novi parochi et locales capellani loco jurium sto- lae antiquis parochis, a quorum parochiis illorum coinmunitates avulsae sunt, annuatim solvere te- nentur e). 3° Proprie sic dieta diminutio beneficiorum interdicta est /). Attamen collatorcs beneficiorum per privilegium aut praeseriptionem, vel alio justo titulo jus acquirere possunt partem proventuum primi anni decerpendi i. e. annatas percipiendi g). Huc pertinent sic dictae pecuniae pro capienda a) Cap. unic. ut eccl. benef. sine dim. conf. — 6) Cap. il. de praeb. — c) 24 Oct. n. 5 > 9 Febr. 1784. — d) Gap, l 3 . de csns. cap. 23 . de jure patr. — e) 13 Jul. lHOi. — f) Cap. un. ut eccl. ben. sin. dim. conf. cap. l 3 etio. de cens. Cone. Trid. S. 24. cap. 14. de ref. — g) Cap. 9 do off. ord. in 6°. cap. 10. de reacript. ibid. possessione per privatos bcnoficiorutn patronos a praesentatis exigi solitae, item taxac aulicae in atieunda cacsarea parochia solvendae. Hae secun- dum primitivam suam destinationem ferendis aedi- ficiorum expensis inservire deberent /i ); ast nune nomine confirmatoriae et installatoriae taxae exi- guntur, et eapropter in a!ium rejiciuntur locum /). 4° El.am alia nova, praecipue perpetua, rea* lia onera juxta canoncs ecclesiasticis beneficiis imponerc non est licitum k). Tališ itacjue one- rat.o tantum in času singularis necessitatis, audi- tis iis, quorum interest, atque secundum ipsos canones /) nonnisi cum consensu terrae principis iieri posset. 5° Totalem pensionum prohibitionem, quae vebementer urgebatur, concilium Tridentinum pronunciare noluit, sed solum constituit, ne ca- thedrales et parochiales ecclesiae pensionibus graventur, si illarum reditus annui mille , liarum centum aureos non excedant m). Ceteruni cum pensiones vera realia onera sint: tantummo- do sub mox dictis conditionibus locum habere possunt. Secundum nostras leges resignatio bene- iicii non est justus titulus reservandae šibi partis proventuum ejusdem, aut aiieujus pensionis n), quod etiam de permutatione beneficiorum valere debet, nam haec mutuam permutantium resigna- tionem in se complectitur. h) 21 Jan. 1769 — j) 12 Jul. 1777. — /1) Cap. 3 . 7. et 11. de cens. — l) Cap. 10. de ten«. — m) Ses . 24 - cap. l 4 - — n) 4 De«. 17S4 Dismembratio, Speciem quamdam oneraiionis seu diminu- tionis praesefert quoque dismembratio, per quam pars proventuum beneficio detrahitur, et alteri in perpetuum adjicitur, itatamen, ut quoad reliqua ambo beneficia in suo priori statu perseverent. Etiam dismembratio in regula est iliicita«); atque ut Jicita evadat, oranes iliae solemnitates requi- runtur, quae generatim ad alienationem bonorum ecclesiasticorum necessariae sunt b). Justa dis- membrationis causa tune adest, si unum benefi« cium superfluis proventibus gaudeat, aiiud vero nec sufficientem sustentationem subministret, ct si huic alio modo prospici non possit c). Juxta nostras leges antiquae parochiae in possessione fundatorum proventuum relincjuendae sunt, nec per erectionem novarum quidquam, detrimenti in eas redundet. Ouare in erigendis novis parochiis, vel localibus capeilaniis in regula nulla propositio, juxta quam novae parochiae cum jactura antiqua- rum dotandae essent, facienda vel audienda estrf). Novissimis tamen temporibus, ad deficientem. clero curato, praecipue autem novis animarum curatoribus congruam sustentationem procurandain ex consideratione, quod antiqui parochi , a quo- rum jurisdictione pars ad creandam novam per se subsistentem curatiam exscissa est, per liane no¬ vam parochiarum ordinationem reipsa lucrati sint, cum ipsis non solum pars laboris et citrae, sed etiam cxpensarum in unum aut binos cooperato« e) Capi 26. de praeb, — b) Cap. 9. de his, quue fiunt a Fraelatis sine conscnsu Capifuli. — c) Cone. Trid. S. 2 ^. cap. l 3 . de reform. — d) 16 Aug. 178.3. pro Austr. inler. — 170 res faciendarum dempta sit, constitutum est, ut eveniente antiquae parochiae vacatione in consul- tationem trahatur, an pars reditaum antiqui bene- ficii pro meiioranda novi animarum curatoris sor¬ te modo justitiae plene conformi converti possit? Iste casua emergere potest respectu donorum a communitatihus solum propter certa servitia, con- sequenter ei, qui haec praestat, uestinatorum. Ouo spectant jura stolae, in nonnullis casibus etiam deciniae, atque peculiares fundi, qui in quadam parochia non tara ad locum, quara ob peragendum in certa communitate sacrum officiura fundati sint; in tali casn intentio fundatoris non adirapletur, si illis fruatur, qui nequidem jus ampiius habet haec servitia praestandi. Ilinc Gu- bernia respectu antiquaruiji parochiarum , ex qui- bus novae exscissae sunt, de času in casum, quo vacatio tališ antiquae parochiae contingit, post accuratam adjunctorum investigationem praevie audito ordinariatus consilio suam altissimae san- ctioni substernendam opinionera unitae cancella- riae aulicae manifestent, an et quomodo sors novi parochi, vel localis capellani hac via raclior reddi posset e). Retentio. Intercalares proventns. Retentio est proventuum vocantis beneficii in alium, qnam ad quem ordinarie destinati sunt, usum conversio. Juxta canones ecclesiae eos in utilitatem beneficiorum converti, vel pro succes- sore fideliter asservari oportet a). Conversio in e) 38 Jan. 1819. «) Cap. 40. de elect. (I. 6.) in 6°. cap. 9. de off. ordinar. in 6®. 171 commodum ecclesiae fit, si debila ecclesiae sol- vantur b), vel collapsa ecclesiae aedificia restau- rentur c). Ast si necessitas exignt, vel alia legi- tima adsitcausa, reditus vacantis beneficii eliam in alium usum retineri d ), et eam ob rem ipsa beneficii collatio ad aliquod tempus differri potest. Juxta nostras constitutiones omnes intercalares episcopatuum et aliorum ecclesiasticorum bene- ficioru.m proventus, ad quemcunque antea perti- nuerint, in religionis fundum inferendi suni e). In ejusdem commodum etiam reditus intercalares parochiarum exteri patronatus sine discrimine an patronatu! cujusdam privatae personae, vel exteri coenobii obnoxiae sint, colligendi veniunt f). Ouin ipsum etiam intercalare de salarii augntento annuo 100 vel 150 florenorum, quod capellanis campestribus ex fundo religionis concessum erat, in computum hujus fundi, quamdiu illud augmen- tum duravit, legitime inferendum fuit g), Ab hac lege excip untur t° ea beneficia, quorum proven¬ tus ab intcgro corpore (rcligiosa communitate) vel indivisim possidentur, vel pro rata inter mem- bra dividuntur. Huc spectant omnia coenobia (praelaturae), atque omnia ad dotationemmonaste- riorum destinata regularia beneficia, quorum sci- licet proventus integro nunquam vacanti corpori competunt, et ex quibus singula individua dunta- xat necessariam sustentationem accipiunt, uti etiam canonicatus et dignitates capitulorum nullos certos et definitos, a communi capituli massa separatos, prqventus liabentes , sed solum ex reditibus hujus communis rnassae assignatam portionem percipi b ) C. p. 32. de verh. signif. — c) Cap. 10. de reserip. in 6°. Cone. Trid. S. 21. cap. 7. de refor. — d) Cap. un. ut eccl. benef. sin. dim. conf. — e) 28 Oct. 1783. — f) S Jun. 1787. — g) 7 Mart. 1806. c. 172 entes, quia isthic vacans portio ex natura commu- nionis illico reliquis accrescit, aique ad integrum pertinet corpus. 2° illa beneficia, quorura proventus in con- nexas cum his, etiam tempore vacantis benelicii adimplendns, praestationes, uti missas, alia pic- tatis exerc;tia, eiemosjnas, vel alimoniam paupe- rum penitus erogantur; nam solum id l, ouud sub- tractis ad implendas hasce obligationfs faciendis expensis, necessariis administrationis sumptibus, pecuniisque ad relinquendum successori fundum instructum impendendis, quatenus hi c ex haeredi- tate praecessoris restitui nequit, de proventibus superest, tanquam inferqndum fundo religionis jntercalare spectandum ost h'). Inilio ipsae etiam tempore intercalari currentes missae rationibus fundi religionis imputari debebant i ): modo autem currentia missarum stipendia in administratoris e o mm od um cedunt k ). Praetensio, quod inter- calares Archiepiscopatuum et Episcopatuum pro- ventus successori ad ferendas taxas competant, nullatenus locum habet /). Ouoad vacantes Teu- tonici et Melitensis ordinis parochias eo res reci- dit, an eae sint ordinis parochiae, vel solarn ejus- dem juri patronatus obnoxiae. IJlae ut regulares coenobiorum et monasteriorum parochiae consi- derandae, proinde a pendendo intercalari liberae ?unt, hae vero proventus intercalares fundo reli¬ gionis solvere debent ni). Intercalare a die va¬ cantis per mortem, resignationem, aut alio modo benelicii, usque diem subsecutae confirmationis vel panonicae institutionis, computandum, et iuferen- dum est n). Ubi reditus parochiales potissimum h) 8 Febr.1771. §, let 2 .— i ) 26 Mart. 178«.— A) »4 Febr- 1799- — I) 8 Febr. 1771. n. l. — m) a3 Aug. l8o4. — n) 8 Febr. 1771. n. 2. 173 — ex fundis proveniunt, il i provcntus intercalarcs demurn post clapsum annum perso »i dcbent o). Haerediias sacerdotis cujusvis curati int;er haeredes prius dividenda non est, quam raliones intercala- res Gubernio traditae sini, atcjue debita fundo religionis surnrna determinata fuerit/?). Huic con- stitutioui etiam instructio, juxta quant in casibus intercalaribus procedcndum esset, annexa, atquq formulare conficiendarum rationum interealarium adjunctum fuit, quae vero in nulla legum coile- ctione t pis inipressa inveniuntur. Doneč haec in lucern puhlicam protracta fuerint, is, quem plu- ra hac de re scire oportet, editam oiim pro Gali- cia occidentali super administrandis beneficiorum ecclesiasticorum intercalaribus proventibus de die 15 * Maii 1801 constitutionem , in qua latarum de- super pro reliquis provinciis haereditariis legum. ratio habita fuit <7), cum adjunc|a ei computan- dorum interealarium redituuni instructione, cui quatuor formularja adnexa sunt, in Sufcsidiumvo- carc debet j licet omnia , quae ibi praeseribuntur, in reliquis Austriacis ditianibus fors plenam appli- cationem non habeant. §. 16. Suppressio, Sublatio seu suppressio beneficii est gravis- simus, et plurimum odiosus innovationis modus, quare et haec in effectum deduci non potest, nisi omnes ad quamvis innovationem requisitae quali- e) 10 Jul. 1787. — />) l 5 Jul. 1796. — 9) In politlci* le- gibus et constitutionibu8 Francieci I. T. l6. n, 16. at *pud Schvvertling Tom, IV. pag. 77, 174 tates praesto sint a). Sufficiens innovationis cau« sa adest, si fini s beneficii cesset e. g. communi- tas fidelium interierit. Apud nos plura simplicia beneficia tanquam minus utilia ob fines majo- ris momenti fundo religionis illata sunt, hac- que ratione magis proficuam pro omnibus de- .stinationem obtinuerunt. Canones ecclesiastici etiam punitionem gravis sceleris h), vel defectum su ficientis dotationis c) pro justis causis babent supprimendi beneficium; attainen pvaecipiunt, ut suppressum ob deficientes proventus beneficium bis auctis restauretur e?). Immo Sacerdotum pe- nuria reductionem beneficii necessariam reddere potest. Sic apud nos in nonnuliis locis quaedam moerectae parochiae ct locales capellaniae, quae sapervacaneae visae sunt, ob penuriam sacerdotum suut sublatae. i ; S e c t i o II. De statu civilis animarum curae in ditionibus Austriacis. §• i7. Varii, respecius isthic habendi. Ad veram de statu civilis in Austria animarum curae cognitionemassequendam oportet 1 ° statum antiquaruin parochiaruni seu illarum, que ante annum 1783 exstiterant, nosse; abhoc 2° novam a) Cone. Trid. S. 2 ^. cap. 15. de reform. — b) can. fin. caus, 25. q. 2. — c) Gap. 33. de veri), signif. Cone. Trid. ). e. — ct) (jap, 9 . de constit. 175 parochiarum ordinationem distingvere , per quam ab anno 1783 ad faciliorem reddendam, et adju- vandam animarum curam, partira novae parochiae et locales capellaniae erectae, partim etiaiu in an- tiquis parochiis novae divisiones , seu sic dictae exscissiones et adjunctiones communitatum factae, partim aliae cum his cohaerentes dispositiones executioni datae sunt. Insuper 3° coenobiales et claustrales parochiae, respectu quarum speciales quaedam normae vigent, et 4 0 praescripta ob emergentem sacerdotum penuriam remedia pecu- liarem considerationem merentur. §. 18, Antir/uae animarum curatorum Stationes. Cura animarum in antiquis parochiis per pro- prie dictos parochos, per perpetuos et tempora- les vicarios , per depcndentas ab illis locales ca- pellanos vel ita dictos expositos, atque per capel- lanos vel cooperatorcs , qui nonnunquam ad ec- clesias fdialcs peragendi olficii divini causa excur- runt, administratur. Per novam parochiarum or- dinatioPem status antiquarum stationum, dempta nova finium circumscriptione, non est immutaius. Tantum priscae in quibusdam locis ob propensio- nem incolarum ad protestantismum suspectis exi- stentes missionum stationes sublatae, vel sup- presso missionarii nomine in novas curatias trans* formatae sunt a). In filialibus, ad quas olim ca- pellani excurrere solebant, plerisque non tamen omnibus, proprii independentes animarum cura- tores fuerunt constituti č); expositi vero capellani «) 17 Jun. 1782 — b) 13 Sept, 1782. — 1=0 — fere ubique in pristina erga parochum subjectione perstiterunt, licet iis una vel altera propius sita communitas curanda adjiceretur c). Attamen pa- rochi suis expositis capellanis, quos ipsi susten* tare debent, omniurn parochialium functionum exercitium in loco expositurae concedere jussi sunt d). §* 19 - IS 1 , j; ate parochiarum ordinaiiones. Piegulae pro parochiis ruralibus. Nova parochiarum ordinatio sine ullo respe- ctu antiquae parochiarum divisionis soiummodo pro necessitatibus frequentiae populi, situs loco- rum, atque aliarum circumstantiarum, partim per erectas novas parochorum stationes, partim per exscissiones, et aujunctiones communitatum per- fecta iuit. Hune in finem certae regulae directivae praeseriptae sunt, quae nune adhuc in tali nego- tio pro norma inserviunt. Ruri nova parochia vel localis capellania erigendaest: 1 ° Ubiparochi- ani vel aquis, aut altis montibus , aut tempore hjernis nivibus , atque viarum difficultatibus pa- rochialem ecclcsiam adire rnagis minusve prohi- bentur, vel penitus impediuntur, 2 ° Ubi distan- tia 4ocorum uaara itineris horam escedit. 3° Ubi communitas supra septingentas, et in regionibus, ubi catholici habitant permixti cum aliarunl reli- gionum asseclis, circitcr quingentas animas com- plectitur. Illorum locorum praecipua habenda est ratio, in quibus jam constructa adsit ecclesia, vel ostendi possit, extitisse olim proprium animarum c ) 20 Aug. 1786, — d ) 24 Sept. 1787. 177 curatorem, vel ubi jam alitjuis funduS ad susfeu- tationem sacerdotis suppetat, Majoreni adhuc re- spectum merebaniur itaqUe iila loca, in rjuibus pridem fundatus beneficiatus exstitcrat; cui, si episcopo habilis visus luerit, illico jura parochia* lia concedi potuerunt. Exscissio unius alterittsve cornmunitatis ab una parochia* ejusque adjunciio ad alteram parochiam fiiiium parochiaiitim pro lo* corum adjunctis aptius regundoruni causa ibi fieri debebat, ubi parocbliS aditurus suos parochianos per alienam parochiam transire Cogefcatur, aut ubi confusio pluriuni parochiarum in eodem loco deprehendcbatUr, vel ubi parochianiS ad aliarri ec- clesiam multo breVior via f quanl ad propriam i vel ad liane multo diilieilior, cjuanl ad iiiam, pa* tebat «). §. 20 * Piegulae pro nrbanis parochiiš. In metropoli! us aliisqtie provincialibus urbi- bus nova parochiarum ordinatio secundum sequen- tia princip a peragebatur, Pa. ochiae pro ratione frequentiae populi multiplicatae sunt* ne ulli pa- rochiae minis miiltae animae, quibus difiieulter invigilatur, adseriberentur; neve clerus ullo in locomajori, ac oportet, intmero cogeretur. Ex* traordinariorum qtioque cašuuni, veluti morbo- rurtij atque imminuti, quod per religiosos ohm in cura animarum praestabatur, auvilii ratio J^abita fuit. Extensio parochiae urbis ad suburbia, ilem necessitas transilus paroehi per dlstrictum alterius tlevitanda fuit, ln parochiales illae ecclesiae seii- a) 12 Sapt, 1782. 24 det, «783 n, a- it —I 178 gendae erant, quae faciieni aditutn praeberent, satisque amplae essent, ut binis vicibus integrani communitaiem parocho adscriptam capiant. In uri e pro mille animabus duos sacerdotes, in sub- urbio pro septingentis circiter unum constitui oportebat a.) §• 21 . IVovi parochi, et locales capellani. Ubi juxta supradictas directivas regulas novae curatorum stationes necessariae videbantur, novi ’ parochi vel locales capellani fuerunt eonslituti. Arabo a parochis, a quorum parochiis ilforum bi- strictus avulsi fuerunt, sunt independentes, ha- bentque ordinariani cum his pcrfecte aequalem parochialem jurisdictionem a ), anibo itaque re- spectu potestatis spiritualis sunt veri parochi et indubii beneliciati; salarium suum vel ex fundo religionis, vel ex assignatis simplicibus beneficiis accipiunt. Discrimen inter parochos novos et ca- pellanos locales nonnisi minores his adsignatae communitates, atque minus, quo fruuntur, sala« rium faciunt ; quare etiam localium capellanorutn nomine ab illis discernuntur. Ceterum hi novi lo¬ cales capellani cum antiquis expositis capelianis non sunt confundendi; nam bi tantum delegatam šibi a parochis suis jurisdictionem exercent , quae sua natura limitata esse potest, quamquam juxta nostras leges (§, 18) in regula esse non deberet; praeterea suo parocho, qui eos in remotiorem filialem exponit, subjecti sunt, atque ab eo sus- a) 26 Apr. 1783 — o) 24. Oet, 1788. 24. Sept. 1785 , 179 tentantur, et non sunt beneficiati. Licet per erectas novas curatorum stat;ones ambitus antiqua- rum parochiarum fere omnium imrainutus sit: ta- men antiquis parochis ususfructus suoritm funda- torum proventuum salvus mansit, atque ne quid detrimenti ulla ex parte in suis reditibus pateren- tur, ipsa etiam jura stolae de exsciSsis districli- bus porro percipiunt. Novi itaque parochi et lo- cales capeliani nullis stolae juribus fruuntur, sed haec antiquis parochis dependere tenentur b'). In vicem tamen horum mutubilium stolae jurium vi recentioris constilutionis secundum basim ultimo- rum quinquennalium redituum surama aversionalis stabilienda est, quam novi animarum curatores an- t;quis parochis annue solvant e). ULi vero intra hos et illos de hac sumina aversionali convcntio inita nondnm est, ibi jura stolae plane a cblonis, qui novae curatiae post suam erectionem accreve- rant, antiquo parocho persolvi debcnt. Ast taxae pro copulatione solutae a sponsis, cum litteris di- missoriis sni parochi, copulalionis causa ad neo- rectam curatiam comparentibus , tanquam fortuita dona pro novo animarum curalore, qui eos qua delegctus proprii illorum parochi matrimonio jun- git, considerandae sunt, atque eapropter antiquo parocho , cui olim haec nova curatia instar filialis obnoxia fuit, non infercndae, quia hic copulatio¬ nis actus neque ejus antiquos p‘aroc'nianos aitinet, neque ejus nomine peragitur, et cjuia is de pro- ventibus, quos sine erectione novae parochiae percepisset, nihil amittit d). Omnis tamen juri¬ um. stolae in commodum parochorum antiquorum i) 26 Apr. n. 7. 16 Aug. n. 1 . 24 0°*- n * ® e * 9* 1?83. 24 Sept, 1780. n. 2. — c) 12 Jut >?o 5 — d) 14 Febr. 1801- 12 * —• ISO imputatio successu temporis extra usum veniet, quia in conferendis antiquis vacaturis parochiis id curandum erit, ut dona a communitatibus so- lum propter ccrta servitia conseguenter etiam ei tanturn, gui haec praesliterit, destinata , uti sunt jura stolae, huic tanturn imposterum ccdant *). Aegue et illae suinniae , quas exscissae , et in nora parochiarum ordinatione propriis curatoribus pro- visae communitates pro celebrando, statis tempo- ribus in ecclesia filiali, ofticio dirino antiguis pa- rochis pendebant, jam prorsus cessarunt, quia antiqui parochi talia pietatis exercitia in gratiam harum communitatum non amplius peragunt **). Novis curatiis de parochialibus, et ecclesiasticis requisitis vel ex proprio ecclesiae patrimonio, si guod possedit, aut ex fundo religionis prospicie- hatur. A procurandis per antiquos parochos cjus- modi reguisitis recessuni est ***). §• 22 . Cooperatores. Benejiciati. Ubi copia assignatarum cuidam paro.chiab ani- marum poposcit, tam in neoerectis, guam in an¬ tiguis ad sustentandum cooperatorem haud suffi- cienter dotatis parochiis cooperatores seu capella- ni sumptibus fundi religionis constiiuti sunt. Atta- men parochiae undecies centum animas complc* ctenti, siquidem in planitie sita sit, secundus coo- perator ex lundo religionis sustentandus non con- cedatur d). In ordinandis Graeco - catholicis pa- *) 28 Jan. 1819. — **) 24 Oct. 1783 n, 9. — ***) 16 Febr. 178«. «) 29 Mal 1786. rochiis principium isthoc in memoria retineatur, quod pro 1400 animahus nnus cooperator compu- tanil us sit *). Cooperatores sustentntionem suam ex fundo religionis percipientes erga parochuin in ea relatione esse debent, in qua sunt rcliqui a parocho ipso sustentati cooperatores. Salarium non cooperatoribus ipsis ad manus dctur, sed pa- rochis, quifcus operam praestant, cum hac obli- gatione tribuatur, ut hi eos more in provincia usitato sustentent, atque ab iis inbaerentes salario obligationes adimpleri faciant, cui rei ordinaria- tus invigilare tenetur. Attamen parochi pro suis cx fundo religionis dotatis capellanis apochas per- cepti salarii scribere non amplius possunt, sed cooperatores eas propria manu conscribant, atque per parochos sui nominis subscriptione conlirmari curent, ne aerarium surnmam salarii pro transla- to fors jam ad aliam parochiam cooperatore sol- vat, atque religionis fundo fructus intercalares boe modo subtrahantur **). Gubernia invigilcnt, ne praescriptus ejusmodi cooperalorum numerus excedatur, vel imminuatur. Denominatio perso- narum compctit ordinariaiui 6). Parochi vero, qui suos capellanos ipsimet sustentant, eodem ct ipsi eligere possunt c). Potestatem transferendi ex uno loco ad alium cooperatores cujusvis gene- ris, exposcente necessitate vel curae animarum emolumento, habet episcopus d). Dotati ex fundp religionis cooperatores in privatis domibus aut diversoriis convivari prohibcntur, sed comnnp nem cum suis parochis victum habere per ordi- narios jubeantur e). Simplicia bencficia potissb *)'l 6 Mart. 1789 - — **) Rgsvdg. ob eter Enn.', li. Dec, 1807 — b) 17 Mart, 179.1 §. IV, 5. — e) 6 Mart. 1784 — 182 — mum vel in parochias, vel loeales capellanias aut cooperaturas transformata, vel fundo religionis unita suni. Translati ad curam animarum bcne- ficiati in pleno suorum redituum usu permanse* runt. Si quis itaque antea pluribus emolumentis fruitus est, quam quae ferebat salarium novis ani- jnarum curatoribus assignatum, illa rciinebat/). Subsistentes adhucdum beneficiati ad auxilium in cura animarum praestandum ubique obligantur, atque a parocho loči dependcnt. §• 2 3 - • Suslentatio animarum caraiorum in novis stationibus. Sustentatio sacerdotum in neoereetis stationi¬ bus curalorum primitus pro diversitate provin- ciarum in 400 ,usque 600 fl. pro parocho, in 300 et 300 pro loeali capellano , atque in i 50 usque 250 fl. pro cooperatore defixa o), et vel' tota, aut ubi beneficia in eorum sustentationem impendc- bantur, vel alii proventus pro sacerdote aderant, pro parte ad complendam congruam necessaria ex iundo religionis nssignata fuit b). Sed gratuita devolutorum ad fnndum religionis fundorum con- cessio nov s parochis aut localibus capellanis fieri non poterat. Oui lundos ejusmodi possidere opta- bant, eos tantum ea suh conditione accipere pote- rant, ut eorum reditus juxta localem valorem in pecuniam conversi portioni congruae imputaren- tur, adeoque summatn ipsis in aere parato ex fu ndo religionis dependcndam imminuerent *)• f) Oct. 1783. n. S. 24 Sept. 1781. 16 Ocf. 181 3 . n) 24 Oct. 1788. n. 6- 18 lun. 24 Sept. 1785 . — b) 12 Sept. 1782. n. 4. 34 Oct. 1788. n. S. 24 Sept. 1785. — *) 9 Mart. 1789. Successu temporis pro norma stabilitum fuit, ut vacante tali statione successori in nova parochia dolaiio 4oo fl. in locali capellania 500 fl. in coo- peraiura 200 fl. per omnes provincias assignare- tur. Constituti tamcn co tempore animarum cu- ratores in novis stationibus retinuerunt assignatos antea šibi proventus * *). Attamen serius ob cre- scentem alimentorum charisiiam ! ocalibus capella- nis et cooperatoril us, tercentis solum et r5o fl. ex fundo roligionis dotatis, atque nullos alios reditus habentibus annuum salarii augmentutn 50 fl. indultum fuit c), quod tamen tantum iis, ()ni suam congruam in solo aere parato sine natu- ralibus percipiebant, competebat d), et ad anti- quas meriš 300 florenis dotatas parocbias extendi non potuit e ). Insuper curandum erat, ut quis- que novus parochus vel locabs capellanus pro sua re famiiiari hortum, atque parvum pratum obti- ncat f). Adhuc major spes convenicntis suster- taiionis obtinendae novis animarum curatoribus per recentius cancellariae auiicae decretum *) ex praecepta dismembratione antiquarum parochia- rum času quo vacaverint, illucesc‘t (§. 14 ). Etiam ecclesiae ličite poterant suis animarum curatori- bus, si hi exiguum et speciatim doo florcnos non cxcedens salarium haberent, per locationem qu• >- tuirulain fundorum sine puhlica auctione censu minori factnm quodpiam levamen adferre. Hi sgri sex jugerjbus constare, atque cpivis anima¬ rum curatori, si desideret, et Ordinariatus id scadeat, modo reditus ecclesiae ferendis currentibus expensis sufficiant, et in patronatis parochiis pa- tronus consentiat, sine hacs tatione concedi pos- *) 12 Aug. 1790. — c) 2 Apr. 1802. I n. 5. 19 Nov. ISO:. — d) 26 Jul. 1804. — e) 28 Apr. i 8 o 3 . — f) i2Aug. i 79 °. *) 28 Jan. 1819 184 sunt g)- Congruae curatorujn a mnrtis, vel resig- pationis dic cessant, ideocjue nonnisi in fine cu- jusvis piensis erga praescriptas, legitima supe- rioris subscriptione munitas, apochas solvendae sunt **), §• 24 , Eorivn obligalio celehrandi missas pro fan¬ ti o religionis. Salario ex fundo religionis persolvendo fun- datae missaruni aliarumque sacrarum functionum obligationes impositae erant, quas fundus religio- pjs de sublatis coenobiis ? monasteriis et confra- ternitatibus, de suppressis beneficiis et ecclesiis clausis guseeperat. Cujvjs ex fundo religionis vel in toto , vel ox parte dotato parocho , locali ca- pellanoj, et cooperatori determinatus earum nu* jnerus gratujto persolvendus attributus est «)* jSJmnerus fundatanini missaruni initi > valde ma- gnusfuisse vidctur, quum omnes curati diminulio- nem earumdem petentes repulsani ferre jussi sin!, quorum obligalio pumerum 500 missaruni non aequavit b); postmodum vero salario novorum euraforum pro futuris temporibus ubique ad aequa- jitatem redncto cmanavit constitutio , ut in casibus novae provisionis de ejusmodi bepeficio curato faciendap successori nunitrus centum missaruni quovjs anno liber relinquatur, atqpe solum resi- duo lun d ata e missae impouantur c). Tandem ad sublevandos peodptatos puratos numerus gratuita- j?) HKmrdecref fiir N. 0. 2 ^ep!.l807. ^pud Sctnvprdlin" 'F. 4 — **) <5 Sept, 1814 , c) Sl jlug. 1782 n- f. 24 Oct. 1783. 1), 16. — b ) 27 JTC. 1798. — e ) 12 4 ug, 1790. — 185 rutn fundi religionis missarum ita limitatus fuit, ut dotati 600 florenis solutn 180, 400 fl. 120, 350 fl. 105 , 500 fl. 90, 200 fl. 75, et i 5 o fl. 60 missas annue in gratiam fundi religionis persol- vere teneantur; pro reliquis consvetum in provin- cia stipendium ex fundo religionis accipiant, si eodem secundum testimonium sui Episcopi reipsa indigeant, atque iliud a suis communitatibus ob- tinere non possint d). Altani en ex gratitudine erga universos notos et ignotos fundatores, quo- rum fundationes religionis fundo illatae sunt, quisque ex eodem vel pro toto ve! plus, quam pro parte medici, dotatus parochus et localis capellanus insuper annuatim unam missam pro his fundato- ribus legere obligatur, ut ita quadam ratione pri- stinae sublatormn inonastcriorum missae conven- tuales compensentur e). 25 . IVova regularium parochiarum ordinat in. De nova coenobialium et monasticarum paro* chiarum ordinatione quaedam speciatim notanda sunt. Ubi vel in propriis coenobii cujusdam do- miniis, aut in ecclesiis filialibus et locis, quae juxta directivas regulas a parochia coenobiali avel- lebantur, nova animarum curatoris statio erecta fuit: eoenobiuni in eam suos regulares exponere, atque his ex suis proventibus necessariam iuxta fassionem anni 1782 pro sustentatione summanj subministrare dcbuit a). In ecclesiis monasterio- runi ruralium, in novas parochias comniutatis of- ficium parochi cxistenti, in inonasterio examinato. d) 2 Apr. 1802. I. 5 . — e) 3 > Aug. 1782. n. g. a) 24 Oct. 1788. n. 4 et 7. 24 Sept. 17S2, 186 — «t pro cura animarum approbato religioso, ab Ordinariatu auditis ordinis Superioribus eligendo, (juera relicfui monachi tanquam cooperatores pro neeessitate adjuvare teneantur, injunctum fuit d)- In urbibus vero ad neoerectas in monasticis eccle- siis parochias itiitio seculares šacerdotes qua paro* ehi promoti sunt, qui šibi ipsis sub inspectione ' Ordinarii et Superioris ordinis ex religiosis pro cura animarum examinatis idoneos viros qua coo¬ peratores eligere poterant c); dein vero praccep- tum fuit, ut in času vacationis quaecunque paro- chia monastica generatim, ergo etiani urbana, aii- cui ad id habili conventus presbvtero cum annua 150 fl. remuneratione ex fundo religionis danda conferatur c£). Ceterum in stationibus curatis nli- cui coenobio vel monasterio incorporatis, inquan- tum status personalis ejusdem admittit, semper jdures , saltim tres Sacerdotes sirnul esse oportct, ut liac ratione species quaedam communitatis et subjectionis erga Superiorem introducatur, neve expositi religiosi proprio tantum ductui relinquan- iur in copias caesareas etiam pro tempere pacis suo in aula caesarea tune residenti nuncio contulit cum facultate, ut is hanc confessario Caesaris de- legarc possit. Anno 1720 P. Clemens XI. copias caesareas a potestate episcoporum penitus exemit simul concedens, ut in futuriun semper denomi- natus ab Imperatore vicarius Apostoiicus castren- sšs jurisdictionem episcopalem in universum exer- cjtiun haberet. Arino 1773 sub imperatrice M. Theresia Apostoiicus Vicariatus castrensis C.K. Con- silio aulico - beilico subjectus est a). §> 3i. Nominatio, et facultales ejusdem. Vicarius igitur Apostoiicus castrensis a sua Majestate nominatur , a Pontifice confirmatur atque facultaiibus instruitur. An ordinem episco¬ palem rccipere velit, in suo arbiirio positum est. Facultates sunt iis, quas episcopi accipiunt, si- miles; attamen In nonnullis punctis magis exten- Sae, in aliis magis coarctatae , atque plerumque ad septemannos conferuntur. Ita vicarius Aposlo- licus castrensis obtinet facultatem vel per se, vel per alios, quos severe prius examinatos judicave- ritaptos, omnia Sacramenta, excepto Sacramento Ordinis et Confirmationis, pertinentibus ad militiam personis dispensandi, atque reliquas parochi iun- ctiones obeundi. Etiam intuitu conferendarum in- dulgentiarum, et summariae inquisitionis, atquede- cisionis causarum ecclesiasticarinn cjus potestas est major, quam Episcoporum. Ast nullas dis¬ pensandi ab impedimentis matrimonii facnltates «) Franc. Hiibler milit. Oecon. System. T. IX? cap. XXXVI. Sect. 1. §. 9643. pag. 82. 83 . 193 habet, sed solum aproclamationibus ejusdem. Nota- tudigrrum est Pontificem velle: ut in incundo intra civilem et militarem personam extra castra bellica matrimonio tam civilis paroehus quamcapellanus ca- strensis adsint,atque jurastolaeinter separtiantur a), §. 32. Jura et obligationes ejusdem. Apostolico vicario campestri est jus in occul- tis matrimonii militarium personarum impedimen- tis, nomine utriusque pariis celato, casum subver- santem competenti supremae armorum in provin« cia praefecturae denunciandi , atque dispensatio- nem ab impedimento inde petendi. Supremae armorum praefecturae provinciales intercessionem ejus cum favore respiciant, atque petitam dispen- sationem elargiantur; attamensub his occultis ma¬ trimonii impedimentis absentia legitimae ineundi matrimonii licentiae intelligi nequit a). Si de constituendo legionis , praeSidii, vel nosocomii, aut de removendo a sua statione indigno capella- no campestri, aut de aliis religionis vel ecclesiae quoad exercitum rebus agatur: apostolicus vicaria- tus a consilio aulico-bellico nccessaria ad id man¬ data accipit, aut militare dicastcrium aulicumpro ratione circumstantiarum ejus opinionem exposcit b). Si corpora militaria aliaeque exercitus par- tes dimittantur: post tres annos apostolicus Vica- riatus campestris a Superioratu castrensi protocoi- *) Exemplar concessarum ejusraodi a P. Benedicto XIV, 20. Mar. 1741 facultatuni invenies in Pauli Jos. a Rieger sup- piementis corp. jur. eccl. Bg1i. et Austr. sive in collections editarum de rebus ecclesiasticis ab A. 177°- Imperantiale- gum et constitutionum Viennae 1774. P a g. 4^ ž 7 - *) H. K. IU. Vdg. v. 1 Aug. MK'/.!. Decr. v. 11. Aug. 1801. ' 6 ) H. K. Ks. Vdg. 3. Mar. apud Hubier 9. T. §. 90^4- 13 194 la parochialia in custodiam recipit, ut ex iis dein desideratas notitias impertiri possit c). §• 33. Jura et obligationes superiorum castrensium generatim . Superiores castrenses negotia spiritualia in suo districtu regere, moribus capellanorum cam- pestrium et adimpletioni officii eorum invigilare, casus notabiliores Vicariatui Apostolico significa- re, atque ab hoc necessaria mandata petere de- bent a). Subjectos šibi capellanos campestres vi- sitare possunt; attamen itinera visitationis mini- mis faciant expensis b). Si quis Superior campe- stris castra sequi jubeatur, officium dirinum in stativis primariis exmandatoibidem imperium ge- rentis belliducis generalis peragit. Omnes capel- lani campestres subsunt eidem. Is attendere por- ro debet, ut officium divinum etiam in legionibus et nosocomiis rite peragatur. Itaque subordinatos castrenses et nosocomiorum capellanos scopo con- formiter instruere, atque fors negligentes ad suum officium revocare tenetur c). * §• 34. Speciatim rjuoad proclamandiim matrimonimn, dispensanda agonizantibus Sacramenta, quo - ad funera, baptismum, copulationes et rela- te ad stipendia missarum. Proclamationes matrimonii militarium perso- c) H. K. Rs. V. 6 Febr. 1810, 10 Dec. 1815 apud Hiibler §. 9647. — , , «) H. K. Rs. V. 8- Jul. 1776. 3 Mart. l8o3. apud Hiibler 5 o 656. 6 ) H. K. Rs. V. 8 Jul. 1775. ibid. $. 9652. — c) H. H. Rs. V. 7 Febr. 1770. 1 ISov, 1797 apud Hiibler §. 1 Q 5 narum a parochis civilibus in suis ecclesiis paro- chialibus, ad quas obnoxii militari jurisdictioni sponsi vel alteruter ex iis pertinet, sed nomitie Superioris castrensis gratis peragendae sunt. Ast Superior castrensis babet jus animas suae curae adscriptas, si hae desiderant, ex parochiali eccle- sia , in cujus districtu habitant, puhlice Sacra- raentis in agone providendi , atque sepeliendi, item inaugurationes nuptiales, si sponsus et spon- sa, aut solum haec jurisdictioni parochiali Supe- rioris castrensis subsit , in parochiali ecclesia sponsae peragendi, quin proptcrea parochus civi- lis, ecclesia, vel famuli ecclesiae a militaiibus per- sonis aliam taxam, quam quae hucusque in casi- bus sepulturae fors ecclesiae parochiali solveba- tur, postulare queant. Hujus tamen juriš exerci- tium a parochis civilibus semper amico modo et non more mandantis petat, atque, quin praevie opportuno tempore civilem parochum reddat cer- tiorem, nihil suscipiat a). Ouare clerus civiiis cvenientes fors copulationes, baptizationes et fu- nera cunctarum ad miiitiam vagam pertinentium personarum, item earundem proclamationes an- tequam se tali functioni ingerat, ad Superiorem castrensem remittere debet 6), Superior castren¬ sis Missas, quas in subsidium subordiriatorum šibi capellanorum campestrium obtinere cupit, annue semel postulare tenetur. Assignatio sti- pendiorum pro concessis rnissis in ejus personam, et erga ejus apocham fit. Is dein eas inter capel- lanos castrenses pro suo arbitrio partiri , atquc šibi de celebratis Missis certitudinem procurare obligatur c). Denique habet jus praesentatos ca- pellanos, antequam ad legionem expediantur, exa- a) Rgavd? 31 Jan. lSo 5 . 19. Mai 1808 §. 3 d. — b ) \dg / 2 r J Aug, 1798. *) Hd«tcr. 3 . Sep. 1806. 13 * minandi et approbandi d).. Si quod dubium ob- oriatur, capellanis legionum editas de extensione ipsorum jurisdictionis 1 constitutiones explicet, eos- que> quid factu opus sit, edoceat e). §• 35 . Imprimis c/uoad scribenda parochialia pro - tocolla. Praecipua obligatio Superioris castrensis est; libros parochiales quoad easmiiitiae partes, quae ad militiam vagam spectant et proprios capella- nos campestres non habent , conscribendi. Eo pertinent Generales, suprema armorum praefec- tura provincialis, corpus Architectorum campe- strium, officiales loco adscripti, personae ad rem annonariam et transportationeni pertinentes, cor¬ pus ad cuniculos viasque subterraneas ac pontes struendos aptatum, suprema navigiorum praefec- tura , inservientes armamentario, fundendis tor- mentis et cudendis armis, praefecti curando et custodiendo vestitui militari., pertinentes ad no- socomium animalium et rem vehicularem, denique omnes ii milites, qui procul a suae legionis prae- fectis, vel a suo extra stationem ordinariam dislo- cato corpore militari in districtu Superioris castren¬ sis commorantur. Ut veroSuperior campestris de talibus personis legales notitias semper impertiri possjt, quin partes necesse habeant easdem cum rerum et temporis jactura undequaque conquire- re: postulante suprema armorum praefectura pro- Vinciali sequens dispositio facta est; civiles ani- marum curatores semper sub finem anni militari« «0 25 Aug. 1775. — e) Armeebefehl v. 1. Sept. »807 apud Schmrdiing 4 T. pag. 72. 197 omnium per annum in sua parochia baptizatarum, copulatarum et mortuarum militarium personarum sen ad vagam seu ad stabilem pertineant militiam, dummodo militari jurisdictioni subsint, fidelem consignationem annotata pagina , quam in suis protocollis parochialibus earumdem riomina occu- pant, per decanos consistorio mittere obligantur. Consistorium collectas consignationes Gubernio, isind vero supremae armoruni praefecturae pro- vinciali, ut Superiori campestri tradantur, exhi- bet /). Cum capellani castrenses jussi sint annue una cimi summariis baptizatorum, copulatorum et mor- tuorum indicibus etiam relationem facere de sia- tu, in quonam libri parochiales sint, Superiores castrenses, quamprimum indices ad eos pervene- rint, eo attentionem suam convertant, ut onmis deprehensa jactura vel alia laesio illico vindice- tur, et quantum fieri potest, reparetur. Exinde etiam adnotationes eum in finem conficere pos- sunt, ut praevie sciant, quem numeruni et quod genus protocollorum eveniente bello a qualibet miljtiae parte recipere debeant; nam euntibus in bellum legionibus et reliquis cobortibus Superio- ratus campestris ejus provinciae, a qua capellanus castrensis. ad curam animarum militarem praesen- tatus fuit, omnes libros ejusdem parochiales sine exceptione una cum confecto, manu propria capcl- iani castrensis, indice de numero et genere proto¬ collorum recipere, et traditionem eorumdem so- lertissinie urgere tenetur, ob quam rem ambo re- sponsabiles sunt g). Si corpora militiae dissol- f) N. Oe Romi" JO. Mart. 1804. Hdecr. 19 Mai, l 5 Sept. 1808 §. 4> N. Oe. Rgsvdg. v. 21 Jan. l8l3. fr) TI. K. Rs. V. 8 Oct. 1810. 3 Nov. 181 3. 27 Oct. l 8 l 5 . ap. Hiibl. §. 96JJ et 9654. — 198 — vantur, Superior campestris provinciae libros pa- rochiales recipere, atque eos per triennium a dis- soluto corpore computandum ad impertiendas ex iis urgentissimas notitias asservare, elapso autem hoc tempore Apostolico Vicario campestri mittere tenetur /i). Pariter Superioratus campestris, si tempore belli de impertiendis baptizatorum, čo¬ pu aiorum et mortuorum testimoniis, ex relictis protocoliis legionis agitur, pelita documenta parti postuianti, quae eum adire debet, sine scrupulo perscribere obligatur i). Denique Superioratus campestris perscribendorum baptismi, copulatio- nis et funeris documentorum de pertinentibus ad miiitiam vagam personis, quae a parochis civili- bus baptizatae , matrimonio junctae, vel sepultae sunt, si eadem primo post traditos Superioralui campestri per istos parochos indices petantur, cu- ram gerere tenetur k), §• 36. Salarium et remuneratio superiorum cam¬ pestri um* In constituendo pro Superioribus campestri- bus salario discrimen inter regulares et secuiares 6acerdotes faciendum est, il!ique minori > quain hi, surnrna contenti esse debent d). In conferen- dis vacantihus Canonicatibus penes cathedrales provinciae ecclesias Superiorum campestrium prae- cipua ceteris paribus habenda est ratio b). h) H. K. Rs. V. 6 Febr. 1810, 16 Dec. i 8 l 5 ap. Hub 1 . f. 0657. — i) H. K. Rs. V. 8 Oct. 1810 ap. Hubi. §. 9655 . — k) xg Mai 1808 §. 4 - o) 25 Aug. 1775. — 5 ) 4 et 23 Apr. 1789. 199 §. 37. Proprietates faturorum capellanoram ca- strensium• A Sacerdotibus, qui ad eapellanias castrenses praesentantur , leges nostrae sequentes requirunt proprietates: necessarias cuique Sacerdoti scien- tias seu ecclesiasticam eruditionem , flrraum sa- numque corporis habitum, et meliorem educatio' nem; a sacerdote regulari aetatem 35 annorum, singularem esperientiam, modestiam, zelum et Vitamamoribus probatam , perfectam lingvaeGer- manicae notitiam, et pro ratione provinciarum , in quibus legio suostyrones colligit, Hungaricae, Bohemicae, Polonicae vel Illyricae Iingvae, Itali- cae autem et Gallicae linguae saltim tantam cogni- tionein, ut in času necessitatis confessionem au- dire, intelligereque possint a). §. 38. Succrementum, et institutio capellanoram campestrium • Initae rationes educandi, succrementum ca- pellanorum castrensium atque modi eos instituen- di diversis temporibus diversi fuere. Initio in presbyteriis aliquot juvenes clerici ad munus ca- pellanorum campestrium educandi erant a). Mox vero conclusum fuit, ut imposterum nonnisi regu- lares constituantur capellani castrenses, atque ut a) 25Aug. 1775 . 4 et 23 Apr. i3 et 26 Ma! 178 ( 1 . 3oApr. i8o5. — Dienstregleraent fUr die k.k, fofanterie beljannt geniacht durch Arrneebefehl 1 Sep. 1807 apud^chwerdling 4- T. p. 69 — a ~) 4 Dec. 1773, — \ ordines religiosi semper ad legiones idoneoS sa- cerdotes praesentent ž). Josepho II. imperante capellani castrenses stipendiis donati in generali- bus Scminariis excolebantur c); dissolutis his ite- rum in presbvteriis episcopaiibus formandi fue- rant d). Superioribus castrensibus competebat jus individua, ad Seminaria vel Presbyteria educationia causa mittenda, eligendi e), proprietariis vero le- gionum pis eadem ad capellanias campestres prae- sentandi /). Ast isthoc proprietariis legionum. haetenus competens jus praesentandi capellanos campestres modo in episcopum ejus dioeceseos , ex qua legio tvrones accipit, transferri placuit. Iste habilia ex scculari vel regulari. suae dioeceseos clero individua ad boe munus seligere potest g). Tantum presbyteri scholarum piarum sub quo- cunque praetextu qua capellani castrenses avocari et acceptari nequeunt; nam hoc tam spiritui insti- , tuti scholarum piarum, cujus praecipua destinatio est informatio juventutis in sebolis publicis, quam altissimae intentioni communitatesreligiosas, quan- tum possibile, in primaevo statu conservandi ad- versatur /i). Si quae igitur legio capellano ca- strensi indigeat, Superiorem castrensem provin- ciae , ad quam pertinet, iste vero episcoputo di- oecesanum pro obtinendo requisitis qualitatibus praedito capellano campestri adeat. Hac ratione obvenientes in praesentatione episcopi difficulta- tes modo amieabili componi possunt i). In času, quo Ordinariatus ilustriae inferioris et superioris pro legionibus, inGallicia subsidiarios colligendo- b) 25 Aug. 1775. — e) 4 et 23 Apr., i3. 26 Mai 1789. — d) 29 Mart. 1791 e) 4 et 23 Apr. 26 Mai 1789, 26 Mart. 1791 — f) 2f, Aug. 1775 — g) 3o Apr i8o5 — h) Hhzldecr. 17 Feb. J80S. j) H. K. D. 7 Mart. 1806. d. — 201 rum tjronum districtus habenlibuS, nullum ex suct seculari vel regulari clero Polonicae vel saltem Bohemicae lingvae gnarum individuum reperiunt: episcopi Galiciani, in quorum dioecesibus dislri- ctus colligendorum tvronum subsidiarii jacent, pe- tente Apostolico vicario castrensi lingvae Gernia- nicaeet Polonicae perfeete gnarum, ad officium mi¬ li taris animarum curae aptum, ac bonae moralitatis secularem vel regularem Sacerdotem praesentent k} §• Sg. Salarium capellanorum castrensium. Suum salarium capellani campestres percipi- unt ex Aerario militari seu cassa bellica «). Re- centioribus teroporibus cum decrescente valore pe- cuniae - chartaceae salaria quoque diminuerentur, capellanis castrensibus pro diversitate provincia- rum subsidium l5ofl. vel 100 fl. ex fundo religio- nis cujusvis provinciae cum obligatione 5 o aut 25 missas in gratiam fundi religionis , ex quo hoc augmentum accipiebant , annue gratis persol- vendi concessum fuit 5 ). Ast cum capellani ca- strenses una cum suis legionibus in provinciis, in quibus salarium in pecunia metallica percipiebant, consistentes ad subsidium ex fundo religionis nul¬ lum jus habuerint, proinde etiani a persolvendis cum hoc subsidio conjunctis missarum Sacrificiis liberi declarati fuerint c) : modo hoc subsidium atque connexa obligatio gratuite persolvendarum pro fundo religionis missarum penitus cessasse vi- detur, quia nune capellani castrenses in omnibus f/) 3o Apr. l8o5. — a) 25 Aug. 1775. — b) 3 o Apr, l8o5, 7 Mart. i8of>, 27 Febr. 1819 — c) 3 Apr. 1817. 202 — provinciis suum salarium in moneta metallica percipiunt. §. 40. Obligation.es capellanorum castrensiunu Ad praecipuas capellani castrensis obligatio¬ nes spectat, ut 1 ° Aegrotos et vulneratos solerter invisat, eos consoletur, iisque decenti zelo atque opportune omnia spiritualia reraedia subministret, Ouare tempore pugnae eum hoste in vicinia legionis morari debet, ut vulneratis et morituris consoia- tionem et absolutionem impertiri possit. Si ma- lefici ad mortem condcmnentur, post promulga- tara sententiam eos ad mortem praeparare, ad lociun supplicii comitari, atque iis usque vitae finemspirituale solamen praebere tenetur. Si sanc- tissimum Eucharistiae Sacramentum ad aegrotum vel vulneratum seu in praesidiis seu in castris deportetur, semper praescriptam militarem comi- tivam petere debet. 2 ° Antequam jejunium quadragesimae inci- piat, capellanus campestris Superiorem castren- sem de modo, quo se gerere oporteat, consulere cique ob hanc causam charistiam alimentorum, statum provinciae, ac dominantes in ea morbos diligenti relatione proponere obligatur. 5° Tempore paschali milites de confessione et communione in suis saeris sermonibus commo- neat, atque hoc pietatis officiiun non adimplentes praefecto legionis seu cohortis denunciet. 4° Si fieri possit, praesertim in regionibus, ubi nullae scholae sunt, nec non occasione exer- citiorum pietatis paschaiium. capellanus castrensis eonetur prolcs militum in maxime necessariis. christianae fidei capitibus eruaire. 5 ° Omnibus dominicis et feslis diebus bre- Tfm, stringentem, statui et officiis boni Christiani militis eongruum babeat sermonem sacrum, eaque ohicia saepius in forma doctrinae christianae ex- plicet, ut homines in vera cognitione Dei, et ne¬ cessariis religionis principiis informentur. 6 ° Sacrificium missae omni die celebret. Si diebus dominicis et festis omnes milites simul of- ficio sacro interesse nequeant, stque ad id alia occasio non suppeteret, vi sui pi ivilegii duas etiam Missas celebrare potest: ast in signum officii di¬ vini propria auctoritate nunquam tjmpanum pul- sa^-i faciat, quia hoc a mandato praefecti militaris dependet. ' 2 ° Sine dato in scriptis a legionis praefecto consensu sub gravissima poena neminem matri- monio jungat. 8° Capellanus castrensis pie, modeste, et patienter integrae iegioni insignis in omni vita moralitatis exemplo praeluceat, nec se in quale- cunque negotium immisceat, quod eum non at- tinet. 9° Spirituales exhortationes adfaeminas quo- que dissolutae vitae legionem comitantes adplicet, et quam noxia ac indecora sint ejusmodi scandala, cum decenti modestia ob oculos ponat. 10° Omnia mandata, quae capellanus ca¬ strensis a Superiore campestri accipit, ante exe- cutionem praefecto legionis communicet. H. Si quidquam proponere velit, novissi- mnm officialem stabalem adeat. Eodem modo etiam ordinariis relationum diebus se gerat. Con- *— 204 w ** i sretum mandatum mediante custode earcerum le- gionis accipit a). §. 41 . 3peciatim in conscribendis parochialibus protocollis. Imprimis capellanus 1° protocollorum paro* * 'thialium magnam habeat curam, in queis omnes -eontingentes mutationes quoad baptismura, traH- situm ad aliam. religionem, matrimonia, mortem naturalem et supplicia adjecto nomine, die, anno, «t loco adnotandae sunt d). Ouare tyronum ad legionem venientium, ct prolium, si quas habe- ant tyrones, litteras baptismales et matriraoniales inspiciat, et si hae desint, rem legioni notificet, ut haec, si necesse fuerit, šibi eas procurare pos* sit b). Pro baptizatorum, copulatorum., et mor- iuorum protocollis formularia praescripta sunt. 16 Jun. 18 Sept. igo8. antur, aut in militiaprovinciali nomina ditrersarum bataiionum expresse non indicentur e). §• 43 - Jus capellanorum castrensium de baptismo , matrimonio et morte testimonia scripta dandi. Cura capellani eastrenses protocolla baptizata- rum, copulatarum, et mortuarum personarum militariiun conscribendi jus habeant: pariter illis jus competit, pro iis et de iis iitteras testimonia- les edendi. Attamen ad praepediendas fraudes, ne sub nominc cujusdam capellani castrensis vel ejus vicarii testimonium mortis falsum edatur, omnia tam a capellano quam Superiori campestri de militaribus personis confecta mortis testimonia perlegionis, batalionis, vel cohortis praefectum militarem, aut per supremain in provincia armo- rum praefecturam , et in militaribus nosocomiis a nulla legione dependentibus per praefectum nošo- comii militarem simul subscribi debent, fidem ma- nu propria faciendo,- quod subscriptus capellanus castrensis, vel ei substitutus, aut Superior cam- pestris jure dandi de morte testimonii gaudeat, et quod istud reipsa ab eo datum et scriptum sit. Huic legalisationi, quae semper ex officio, itaque gratis fieri debet, omni. tempore legionis vel co¬ hortis sigillum, et respeclu superiorum campe- strium sigillum supremae armorum praefecturae provincialis, durante autem bedo in nosocomiis bellicis quodpiam Caesarea insigne aquila sigillum apprimendum est a). e) Gblvdg. in Boh. 6 Mart. 1815. a) Ghivdg. in Boh. 1. Oct. 1791. Rgsvdg. 18 Jun, 1797. >2og §. 44 - Charta signata pro baptismi, matrimonii el mortis testimoniis fj/uoad militares per- sorias, Edita a capellanis castrensibus de baptistno, matrimonio et morte gregariorum militum testi- monia sunt a charta signata immunia, quamdiu solu m in usurn legionis destinata sunt a). Econ- tra haec documenta a charta signata non sunt exemta, si milites vel officialcs ca ad usus reci- piant, qui cum illorum officio nullum nexuni ha- bent b). Pariter taxa chartae signalae in baptis¬ mi, matrimonii et mortis testimoniis so!vi debet, si haec talibus pcrsonis dentur, quac non ampiius ad legionempertinent c) ; ergo eo m a g? s, si indivi- duis danda sint, quae nunquam ad legionem per.- tinuerunt. Attamen memorata documenta pro ta¬ libus personis a capeltano castrensi sine charta signata scribi possunt; debent vero supremae ar- morum praefecturae ejus provinciae , in qua impe- trantes degunt, et ab hac praefectura Gubernio provinciae submitti, quod curain gerat, ut laxa chartae signatae 6 hr. a partibus persoha ur. Pa¬ ri modo procedendum est, si testimonia praedicta a legionibus estra imperium aut in provincia tali, in qua usus chartae signatae non viget, jaeentibus pro partibus ex provincia, n bi jus chartae signatae obtinet, edenda sint. Si vero partes testimoniu u postulantes in Hungaria , Transylvania, vel in ali- is ditionibus haereditariis, ubi jus chartae signa¬ tae non est introductum, habitant, aut si hae pur- 1 jan. i 8 o 5 . UD. 19 bo v. 1768, a) H. K. Rb. V. 19 jan 1704 ap. H»hi. §• 9668. U * 212 — praevaricationibus et transgressionibus legum, quae vera crimina non sunt, altamen aliquam ca- stigationem vel correctionem merentur, jurisdi- ctioni legionis non sunt subjecti, sed tam in his quam disciplinaribus objectis jurisdictioni Aposto- lici vicarii campestris subsunt. Ast respectu bo- norum mobilium pertinent ad jurisdictionem mi- litarem, apud legionis tribunal ob debita conve- niri et retentione salarii alteriusve reditus ad prae- standum, quod debent, cogi possunt. Post eorum mortem haereditas in legionis tribunali regulatur. Olim capellanus castrensis, eliamsi fuerit religio- sus, de suis in sic dieto peculio quasi castrensi consistentibus bonislibere disponere, et testamen- tum condere potuit b ); nune vero nulli religioso, quamdiu in nexu ordinis et suis votis obstrietns manet, testari concessum est c). Hinc haereditas capellani castrensis, qui regularis est, suo ordini obtingit d). Si capellanus castrensis de seculari clero sine testamento decedat, ejus haereditas ad proximos consangvineos devolvitur; his deficien- tibus outeni ad fundum invalidorum e). In tabel- lis menstruis capellanus castrensis post secundum superiorem excubiarum praefectum recensetur, loco eodem cum rationario peditatus f) gaudet, atque militaria in pileo insignia honoris gestat g). V) H. F. Rs. 25 Jul. 1799 ap. Hubi. §. 9682. Dienstregle- ment fiir li. It, Infanterie 1 Sept. 1807. — c) A. H. Hard- schreiben 5 Jul, 1817, a . b. Entschl. 1 .Apr. 1818 — d) 4 Jan. '787 — e) II. H. Ra. V. 20 Apr. 1779, 9 Jul. 1798 ap. Hubi. (J. 9688. — ./) Dienstrpglement 1 Sept. 1807 a P- Hubi. §. 9684- — g) H. H. R.s. V. 19 Oct. 1SU ap. Hubi. §• 9687. 2ia §• 47 . Jus concurrendi pro benejiciis parochialibus. Capellanis castrensibus transacti in cura ani- marum militari anni in singulare meritum impu- tandi sunt adeo, ut, si ii suum raunus 10 vel 15 annis obiverint, praecipuum jus habeant concur- rendi pro parochiis Caesareis a); imprimis illi ca- peilani castrenses, qui meritorum cruce vel hono- ris numismate ornati sunt, commendantur b). Nam cum capcllard castrenses ad curam animarum mi- litarem aeque necessarii sint, ac constituti in ci- vili animarum cura clerici, cum tam isti quam illi, si suae vocationis officia fideliter, zelose, et cum sperato emolumento adimpleant, de republica et ecclesia pari modo mereanlur, proindc idem jus ad promotiones habeant: surama exigit aequitas, ut ordinariatus in proponendis candidatis, quibus conferenda essent beneficia Caesarea, competen- tiurn capellanorum castrensium debitam habeant rationem, atque eos intuitu annoruin servitii ct aliorum per testimonia legitime comprobatorum meritorum, et ceterarum proprietalum suis dioe- cesanis curatis aequiparent, et quidem eo mag is, quod capellani castrenses nullo alio modo, quam per collationemparochiae in sua originaria vel alia aliqua dioecesi promotionis spem habere pos- sint c ). Attamen capellani castrenses a generatim praescripto pro obtinendis curatis beneficiis con- cursuali examine nequaquam sunt exemti, sedhac in re civilibus animarum curalori.bus pares haben- a) H. D. 4 , 23 Apr. 1789. 29 Mart. 1791 — 11 Dec. i 3 oi c) 2-3 Febr. 1805. 1 214 tii j nam constitutio , qua capellanis castrensibus post decennalia in exercitu bene praestita servitia praecipuum jus ad beneficia Caesarea in provin- ciis promittitur, concursus esamea non excludit, sed tanquam generalem normam supponit d). Ouare capellanorum castrensium, qui pro aliquo beneficio instant, officium est, vigentes generales de concursu editasdeges ob oculos habere, et se- cundum eas vacanle aliquo beneficio, quod obti- nere cupiunt, apud respectivum ordinariatum in- tra determinaium tempus legitime se insinuare, lege praescriptumfacti, per sex annos validi, con- cursnalis examinis successum, item studia, noti- lias lingvarum, annos servitii, moreš et zelum in obeundo suo munere testimoniis comprobare, et generatim Ordinariatui omne id exbibere, quod ad justam de ipsorum et aliorum coinpetitorum merilis comparationem. instituendam, et judicmm ferendum, atque ad explendas in competitorum tabella praescriptas columnas (rubricas) necessa- rium est. Si sint religiosi alicujus ordinis, insu- per probare debent, se de numero constitutorum jam ante 25am Martii if)02 ex regularibus capel- ianorum castrensium esse , atque secularizat.onem .reipsa obtinuisse e). Nam solum existentibus antc praedictum tempus in cura animarum militari Re- ligiosis , nequaquani vero postea adeam applicatis, vel applicandis jus datum est regressui ad mona- sterium renunciandi, et suos episcopos dioecesa- nos pro impetranda secuiarizatione adeundi. Tan- tum hi pro secularibus beneficiis proponi, et se- eun dum men s uram suorum nleritprum ad ea pro- moveri possunt /), d) 16 Nov. 1804. — e) 2.3 Febr. i8o5. — /) i5 Oct. 29 Oct. 1803, 23 Febr. )8o5. — 21J §• 48. Remimeratioiies capellanorum castrensium. Illis religiosis, qui sine interruptione per i5 annos utilia capellani castrensis servitia praestite- runt, et elapso hoc tempore ad suum ordinem re- dire volunt, aut qui šibi per ipsas officii functio- nes jam prius aliquem defectum et inhabilitatem ad ulteriora servitia consciverunt, conserfuenter absque sua culpa praefixos i5 annos complere nc- queunt, remuneratio annua 100 fl. concessaest, ipsis pro sua dispositione in manus proprias ab aerario militari tradenda , et a Superioribus or- dinis neque adimenda nec iniminuenda. Seculari- bus vero capellanis campestribus, si per 15 annos in aliqua legione bene servivcrint, etresignare ve- lint, aut si propter aiiquam in obeundo muncre contraetam inhabilitatem officio decedere debeant, pensio annua l5oll. vita comite ex militari aerario promissa est a). Sacerdotes castrenses, in bcllo singularibus meritissibi partis exceilentes, si haec merita, connexam cuin periculo officii adimpletio- nem in cura animarum respiciant, aurea vel ar- g‘entea meritorum cruce cura inscriptione, piis meritis; si vero in meremilitaribus e. g. in du- cendis et animandis ad praelium militibus consi- stant, introductis apud exereitum aureis et argen- tcis numismatibus memorialibus, quibus militcs honorari solent, in remunerationem condecoran- tur. Haec ornamenta ex distinctis lineatim albo et rubro colore fasciis pendula gestantur ; sed temporalia emolumenta adnexa non habent h). «) 25 Ang. 177-5 — b) 11 Dec. t8oi. ■21(5 S 49 - Gravamina contra capellctnos castrenses, dimissio, et abitus eoriitn. Si legio graves, ob quas cura suo capellano eastrensi contenta esse noti pogsit, liabeat causas, istae supreniae provinciali armorum praefecturae ad faciendas ulteriores disposiiiones referri de- bent, tjuae facta inquisitione decisionem superio- ratus canipestris legioni significabit a). Si quae legio sacerdoteni dimittere, et alium ejus loco ha- bere tiesiderat, de hoc semper competens Supe- rioratus canipestris certior reddendus cst b) ; sed hic rem solus per se decidere nequit, quia, si de removentio a suo munere indigno capellano aga- tur, id ad potestatem Apostolici vicariatus campc- stris pertinet c). Dimissus capellanus castrensis mililaria honoris insignia de pileo deponere de¬ bet, quia haec tanquam signum militaris servitii considerantur, quod cum abitu e cura animarum mibfad penitus cessat d). Regulares Saeerdotes munus castrensis capellani primo post 25 am Mar- tii adcpti , et imposterum adepturi ad sua inona- steria reverti tenentur, sive sponte sua ab officio discedant, sive ob phjsicos, autmorales defectus ad abeundum cogantur e). Ordinibus religiosis ob- ligatio incumbit ea membra, quae senectutis vel defectuum causa curae aniniarutn apud legiones amolius praeesse nequeunt, in suum gremium re- cipiendi, iisquebene jirospiciendi. Illis religiosis, qui per 15 annos qua capellani castrenses in le- a) H. K. Pii). V. 8 Jul. 17^5 ap. Hiibler §. 9686. — 6 ) 25 Aug. 177") — c) Hiibler T. g. §. g 644 - — «0 H. K. Rs. V. 9. Oct. 1811 ap.Hiibler §. 9687 — e) H. Kzldecr. 29 Oct. l8o3. 217 gione,vel in militari nosocomio utilia servitia praestiterunt, ant ante illos completos pcr ipsas ir.uneris functiones quodpiam vitium vel inhabili- tatem ulterius obeundi officii šibi conseiverunt , in suo ad ordinem regressu eadem prooedriacom- pelit, qna ex statutis ordinis patresj cmeriti, ju- bilati etc, gaudent /). §. 50 . Capellani praesidiarii. In illis arcibus, pracsidiis, et communibus militum domiciliis, ubi nullius legionis sedes praefeciuralis consistit, et ubi nulla monasteria praesto sunt, quorum sacerdotes militarem ani- inarum curam gererent, proprii capellani praesi¬ diarii constituuntur a). Horum officia cum obli- gationihus capellanorum campestrium quoad sum- ma capita conveniunt. Idem valet de eorum ju- risdictione b). Tantum illud, quod ad speciale servitium in bello refertur, apud eossuapte natura locunr habere nequit. §• 81 . Capellani nosocomiorum. In quovis praesidiario, aut campestri nosoco¬ mio proprii sacerdotes ad gerendam animarumcu¬ ram consiituti sunt a), qui capellani nosocomia- les dicuntur. Si hi propter grandem aegrorum copiam non sufficiant, existentes in ipso loco aut f) 25 Aug. 1775 — a) H. K. Ils. V, i 5 Mai 1801 Hubler J. 9698 — b) H. K. Rs. V. 27 Jan. 1778 Hubi. $. 9699. o) K. K. Rs. V. 26 Apr. 1815 Hubi. J. 9691. 218 In ejus vicinia sacerdotes regulares ad gratuitum in nosocomio subsidium praestandum obligantur, in quem finem ipsis jurisdictio a clero nulitari concedi debet b ). Hinc Praepositi ordinum suos religiosos , quos ad nosocomia militaria mittunt, monere debent, ut proximum superiorem campe- strem adeant, et ab eo necessariam potestatem spiritualen!, nec non pro hoc munere instruetio- nem šibi expetant c ). Officia capellani nosoco- mialis non tanlum in administrandis Sacramentis, sed etiam in eo consistunt, ut aegrotis et vulne- ratis dolores per consolatorias adhortationes, et per expositam gravitatem eorutn officiorum, in quibus adimplendis ipsi hunc in statum devene- runt , leniores reddantur. Eapropter quotidie conclavia aegrorum risitare, et aegrotis, qui ejus consolatione egent, hanc debet impertiri. lmmo Apr. l 8 l 5 . Hubi. §■ 9695- — 0 25 Aug . 1775. 220 §. 52 »’ Historia sensim stabilitae retalionis inter civilem et milit ar e m cleruni quoad juriš- dictionem. Sub initium hoc principium statutum fuisse videtur : omnes ad militiam vagam pertinentes i. e. ad vagas beili operationes destinatae militares personae in administratione Sacramcntorum, aliis- que spiritualem jurisdictionem respicientibus acti- bus militari clero; ad stabilem vero militiam adnu- morata i. e. stabilem sedem habentia individua militaria civili clero subsint. Ast propter perpe- tuas lites ima ex parte inter Apostolicum vicarium campestrem, et dependentes ab eo capellanos ca- strenses, altera ex parte interEpiscopos et locales parochos, quaenam personae ad militiam vagam et quae ad militiam stabilem pertineant, }>ost ali- quod tempus integrum hoc diserimem sublatum, atque index pertinentium ad C. R. exercituni et a Consilio aulico-bellico dependentium personarum et partium promulgatus fuit, quae omnes sine exceptione in rebus spiritualibus jurisdictioni cleri militaris, reliquae autem cunctae jurisdictioni ci- vilis cleri subesse deberent. Ex facile perspieuis causis praecipue contrahendum inter civilem et miiitarem personam matrimonium conflictibus ju- risdictionis ansam dedisse videtur. Ouare specia- tim decretum legitur, ut, si persona militaris per¬ sonae civili jungatur matrimonio, actus copulatio- nis a eapeliano castrensi in praesentia parochi localis peragatur, et jura stolae inter utrumque dividantur a). Supra memoratus index militarium personarum mox per additamenta completus, et «) 16 Aug. 1752. — 221 —< noviter promulgatus fuit b). Pariter supra adducta constitutio, de copulatione militaris sporsi cum sponsa civili, paulo post ita exposita est, ut, cum civilis clerus hactenus in possessione juriš in tali- bus casibus actum copulationis peragendi fuerit, huic mori, si militaris sponsus scriptam a suo tam seculari quam spirituali (militari) Superiore li- centiam adferre possit, id porro servetur, aita- men in locis, in queis capelianus castrensis prae- sens est, is copulationi interesse, et jura stoiae cum parocho locali dividere debeat c). Cum a li¬ tem hac ratione nonduni finis dissidiis dalus fuis- set, denuo sed provisorie duntaxat statutum fuit, ut imposterum tantum in eas militares personas, quae immediate mobilibus legionibus accensentur, a militari clero jurisdictio spiritualis exercealur; omnes e contra reliquae militares personae, cu- juscuncfue sint gencris, civili clero in subsidium relirquantur, idemque de disiocalis quoque legio- , nibus in času, quo capelianus castrensis facile pracsens esse nequit, intelligatur; attamen civi- libus parochis in talibus casibus copulatio milita¬ ris sponsi cum sponsa civili sine praevio legionis et cjus capellani consensu nequaquam ličita, at- que iis in administratione Sacramentorum aliarum- que sacrarum functionum exactio jurium stolarium solum juxta ordinati onem stoiae militarem con- cessa sit d ), Nibilominus ob matrimonia et fune- ra post aliquot annos ortae erant iterum dissen- siones, ad quas removendas decretum fuit, ut capcllanis castrensibus in administratione Sacra¬ mentorum, funeribus, alii?que ipsis competentibus functionibus respeclu collocatae in communibus aedibus militiae, a parocbis localibus nulla impe- i) 21 Oct, 1752. — c) 7 Apr. 1753 ' — d) 6 Apr. 1754. 222 —■ .dimenta ponantur, sepultura in coemeteriis non interdicatur, et ob istam nulla taxa, quae alioquin capetlano castrensi solvi debet, exigatur, quia haec secus bis dependi deberct e). Ubi postmo- dum in militia novae institutiones a priori reruni ordine differentes factae, atque iterum ob spiri- tualem jurisdictioneni dissensiones exortae essent, tandem definitiva jurisdictionis norma edita, huic recensio personarum ad militiam vagam, et con- signatio ad stabilem militiam pertinentium adjun- cta fuit cum mandato , ut respectu illarum solum capellani castrenses, respectu harum autem loca- les parochi et hi in subsidium etiam respectu priorum in času, quo castrensis capellanus facile adesse nequit, spiritualem jurisdictionem in bap- tismis f matrimoniis, funeribus, et reliquorum Sa- crainentorum administratione exercendi, astincasu ultimo locales parochi sponsum militarem cum sponsa civili non secus, quam cum praevio legio- nis et ejusdem capellani consensu copulandi jure gaudeant, et in administrandis Sacramentis, aliis- que functionibus ad legem stolae militarem ob- servandam obligati sint /), Porro exortis que- relis declaratum fuit, quod respectu absentium a legione militum pro tempore missionis jurisdictio spiritualis a capellano castrensi localibus parochis deleganda, et ab his neutiquam nomine proprio exercenda sit g); quod , si in aliquo loco alterius legionis capellanus castrensis adsit, huic prae ordinario loči parocho jus competat copulationem sponsi militaris cum civili sponsa peragendi //); quod cum pristina domestica militia tormentaria in praesidiariam militiam transmutata sit, conse* e) 3 o Upr. tg Nov. i7f>3. — f) 26. 28 J .-m. 1771. — g) 3 Mart. 1771. — h) 12 Sept. 1772. ap. Sclivverdling 1 T. p. ldO. 223 quenter formam mobilis praesidiaria loca mutan¬ ti« militiae induerit, hi praesidlario-tormentarii milites amplius parochis Iocalibus siibesse neque- ant, sed ad spiritualem jurisdictionem militarem pertineant i); quod, si bataliones et centuriao ejusdem legionis in pluribus dissitis locis disloca- tae sint, capellanus vero castrensis solurn in uno Joco cominorari possit, quoad reliquas bataliones et centnrias in času, quo parochus localis stativo- rum vel impeditus, vel non sufficiens esset, vel fors penitus deficeret, a regularibus, si qui ibi- dem adsint, cura animarum gratis in subsidium administranda sit /r); quod clerus civilis curatus contingentes proclamationes matriinoniorum, co- pulationes, baptizationes, et funera omnium ad C.R.militiam vagampertinentiumpersonarum, an- tecjuam tali functioni se ingerat, ad Superiorem campestrein remittere debeat /); quod civiles pa- rochi proclamationem militarium personarum in suis parochiis, et quidem, si tantum una pars mi- litari jurisdictioni subsit, in ea parochia, ubi pro- claniatio propter subjectam militari jurisdictioni partem fieri debet, nomine Superioris campestris gratis peragere, et sine haesitatione concedere debeant, ut hic suis parochianis desiderantibus ex illa parochia, in qua degunt, puhlice de sacro viatico provideat, funus comitetur, isthic copu- lationem, et quidem, si sponsa sola parochiali Su¬ perioris castrensis jurisdictioni subsit, in parochia sponsae peragat, quin tamen parochus, ecclesia, aut ecclesiae famulus eapropter a militari persona aliam taxam , quam quae hactenus in mortis času ecclesiae parochiali solvebatur, praetendere pos,- t ) 9 Oct. 1772, — h ) 25 Aug. 1 775- — 0 Ih Rgsvdg. s8 Aug. 1798. 224 sint m), tandem quod nullus alter Sacerdos sine consensu castrensis capeliani, vel extra casum ne- cessitatis in sacram ejusdem jurisdictionem se ingerere audeat n). §. 53. Generctlis norma circa relationem , quae nune inter civilem et militarem clerarn i/uoad jurisdictionem subsistit. Ex his constitutionibus sensim ea principi« prodiere, et exorto dubio etiam interpretanda sunt, quae nune circa jurisdictionis relationem inter civilem et militarem clerum vigent. Haec rela io in Decreto cancellariae unitae aulicae , quod ad infer, Austriae gubernium (regimen) 19. Maii, ad reliqua vero provinciarum gubernia 15. Sep. 1808 expeditum est, clare expressa, et in quibusdam punctis propius adhuc, quam haetenus, definita fuit, Generalis regula haec est: A capellanis ca- strensibus jurisdictio spiritualis in baptizando, copulando, funeribus et generaiim in administra- tione Sacramentorum quoad pertinentes ad mili- tiam vagam personas militares; a civili au-tem clero haec jurisdictio respectu militarium ad stabilem militiam spectantium individuorum exercenda est. Cum autem frequentes esse possint casus, ut per- sonae ad militiam vagam spectantes quapiam mu- neris sacri functione indigeant, quin Superioren! campestrem aut capellanum, cujus jurisdictioni spirituaii subsunt, habere queant, in his casibus civilis clerus ad sacros jurisdictionis actus in sub- sidium militaris cleri exercendos obligatur a). m) N. 6 . Rgsvdg. 3i Jan. l8o5. — n) Dienstreglement fiir die K. k, Infanterie 1 Sept. I807. «) 19 Mai. i 5 Sept. 1808. §. 1. 2, 225 §, 54 . Index pertinentium ad militi am v a gam personarum . Ad tollendum omne dubium, quae militares personae ad militiam vagam, et quae ad militiam stabilem relcrendae sint, post immutatam C. R. militiae constitutionem supradicto Canccllariae aulicae Decreto duo indices inserti sunt, qui abinde nullam essentialem mutationem subierunt. Ad militiam vagam pertinent ; a) In officio campestri, item in consilio aulico- bellico, ad directioncm arcbitecturae milita- ris, rei tormentariae, atque confiniorum con- stituti Generales. b) Stabus Generalis. c) Arcium, et urbium praefecii militares cum personis loco destinatis, et praesidiario cau- sarum militarium auditoriatu. d) Universae legiones et cohortes. e) Tres C. R. turmae Praetorianae, et aulae cae- sareae excubiae. f) Omnes vestitus militaris commissiones. g) Domus candidatorum. militiae Neosladicnsis, et Academia Architectorum militarium. h) Militia praesidiario tormentaria. i) Maritima armata militia. Is) Suprema rei navališ praefectura. l) Architectorum, cuniculariorum, fossorum et vectorum militarium cohortes. m) Praefectura rei tormentariae. n) Fortificationis districtuales directiones. o) Bellicae supremarum in provinciis armorum praefecturarum cancellariae. p) Directores conscriptionis. q) Auditores causarum militarium stabalcs cum 15 226 Aeluariis judiciorum, et stabalibus carcerum custodibus. r) Commissariatus bellicus campestris. s) Praefectura rei annonariae, et pistores mi- litares. t) Otiieium. aerarii bellici, siquidem illud ali- cubi cum aerario camerali non sit unitum. u) Galiciani coitigendorum tvronuni districtus. v) Divisiones praesidioruin limitaneorum. w) Rerum campestrium transportandarum, et tjronum congregandorum praefecturae. x) Omnes uxores, proles, et famuli praeve.ccn- sitorum. y) Tandem omnia, erumpente bello in campe- sttibus servitiis, constituenda militaria indivi- dna, itrni personae status civilis in exercitu commorantes tempore belli sacram mililaris deri jurisdictionem agnoscere debent. §. 55 . Indecc pertinentium ad rnilitiam štabi lem personarum. Ad rnilitiam stabilem refcruntur : a) Pensione donati, et estra officium positi Generalcs, etiamsi legionum proprietarii sint. b) Omnes pensionati, quiescentcs, vel rctento officialis charactere otficia relinquentes staba- les et t uperiores officiales, militares praefec- ti et re!iqua stabaiia membra. e) In militaribus appellationis tribunalibus, item d) In judiciis delegatis militaribus, vel mixlis constituti ad sta tu m eorum pertinentes ofil- ciales , nisi ob aiias personales