J22SČ. !.<$./. zij?. S§£ Ex Lib. $6 Joannis Difmae Flonantfchitfchj J deGruenfcld, L J resbyteri. & GERMANIA AUSTRIACA, TOPOGRAPHIA Omnium Germaniae Provinciafum AUSTRIACA SU BJ ECTAR UM, In qua ferme omnia vetera locorum nomina, litus ,& origo cum pradentibus dili- gentiffime conferuntur, plurimae Civitatcs, Monafteria, Oppida, & Arces, ac praecipua eorum monumenta accuratiffime ddcribuntur, omniacjue allegatis tum ve¬ ter um tuni recentiorum Authorum Teftimoniis oprime .ntur, nec non novis seri incifis cujufvis rovincias Tabulis elegantiffim£ dam Societatis J ESU Sacerdotis. CUM UČEN?!A SUPERIORUM, ET PRIFILEGIO SJCRA CASJREA MJJESTJ-TIS, Sumptibus Joannis Baptiftae Schonvrater, Bibliopolse Univerfitatis, Anno 170L TypisJoa ’ * r rn jraphi. S EU AUGUSTISSIM/E DOMUI illuftrantur, Studio &> Lahore Ex Lib. 58* ^JOANNIS STEPHANl FLORIANTSCHISTCHgj* de Grienfeld. ]. U. D. . O o BIBLIOPOLA Lečtori Benevolo. Ecum res mihi paulifper, doneč propius opus ipfum infpicias, Lečfcor benevole. Si Auftriacus es, aut ubi- vis tandem Auftriaci juriš Germanus ; indecorum ti- bi, fi nefcias, qu£ fbli tui patrii > urbis, aut provin- cise praerogativae, quseve felicitas. Sialius de magno Europas corpore Germanus fis 5 etiam tum in Au- ftriam Cor Germani# , unde ceu vitalis vigor dimanet in reliqua , animum aliquando refle&ere, xquum puta & omnino laudabilo. Et,finihilhorum fit, quidni tamen gioriofum cuique, fcire ea,qui- bus propius imperet primus Europae Monarcha, En Germaniam proinde tibi Jujlrlacam , feu compendiofam defcriptionem Topo- graphicam omnium Provinciarum Germanih , nune Auftriacis hse- reditario jure parentium 5 quam commodo tuo typis fubjeci, eo confilio j ut, quod difeurrendo per multa ne vix quidem invenias, eodem te compendium ifthoc paginis non multis deducat. A Bla- viis, Janlbniis, Du-Valliis, Merianis, aliifque tum recentibus, tum antiquis promifeue orbem totum explicantibus aut moles, aut liimp- tus fors arcet $ &C quaedam in fingulis copiofius etiam percenfita de- fideres; ea praefertim, quae domellica tibi, gentem tuam, & patriam magis contingant, Hic, quoad Authori in brevitatem unice in- tento lieuit, praeter Urbes,Oppida, Arces,& Ccenobia, prifcas fi- mul locorum praefatorum origines,& monumenta eorum iUuftriora non tantum enarrata & coliečla in unum, fed veterum etiam aere- centiorum teftimoniis roborata cumulate accipies. Antiqua etiam novis permixta funt, ut vices praeterea videas Provinciarum ac Ur« bium ; quibus dominis, gentibufque culta oiim haec tellus; quo no- mine gentis tuac hiftoria ( fi illuc te etiam genuina* ac folidas erudi- tionis amor invitet) prifcis e faeculis petenda. Authores alicubl collati ad invicem, elucidati, &, ubi mendis nonnunquam pal- maribus fibi aut veritati pugnare vifi funt, modefte emendati. Se- )( 2 ries riesautem operiš & partitio ea eft, ut pars prima Auftriam, Styrlam, Carinthiam , Carnioliam, Tyrolim, ac infuper illa , quae ad lacum Bodamicum, ad Rhenum fuperiorem, per SveviamAuftriacispa- rent, dilucide & accurate percenfeat 5 in partemalteramBohemia, Silefia, & Moravia fervata funt. Hsec quafi fumma quaedam operiš bipartiti capita; in quibus, poftquam fitus, fertilitas, & origo Pro- vincias, montesac flumina generatim & fuccinčte expofita,fačtoad Urbes & Oppida, Arces etiam & Monafteria clariora defcenfu, Me- trcpoles primum , tum reliqux alphabeti ordine fic exponuntur, ut ubique vel facne,profansecjue antiquitatis veftigia,velmonumen- ta recentia,gloriola fundatorum , ac familiarum illuftrium nomina, in aquis etiam montibufque fagaciflimse natura prodigia copiosbre- perias. Non dubium quidem, quin plura alibi, idque delocis pluri- bus nec memoratis proferri afFatim poterant 5 fed brevitas tempa- ris, 6c definita Authori operiš moles prsttermitti illa fvaferant» ceu inftituto prsefenti minus utilia. Quamvis sequč certumeflillud,, latere plura aut librario jam exoleta in pulvere, 6c setati noftr* indi- fculla, vel in ipfis urbium ruinis, ččvifceribus terr^ recondita; quaj digna fors erant, ut locum narrationis primum fibi vendicent: fed nune infelicitatem temporum queri quidem fuper hxc, mederi nori pofliimus. Adjumentum tamen hic alterum, quboculumalečlio. ne fors felfum referas, tabulas regionibus lingulis geographice exa- ratas adjeci j quas fi ubi fors avia aut amufli lira exerraverint,com^ mune geographorum privilegium excufa : licitum errare cum plu- ribus, fiquando luftrare fingula, & coram dimetiri non lieuit. Illud Ipondeo; fiomnes in iismapparum veterumerroresexpunčfciemen- datique non fint, novos faltem allatos non effe. Hungariam qui- dem fors etiam ceu nobiliffimam juriš Auftriaci portionem adne- xam voles, Lečtor benevole; fed (ut Author ipfe ad calcem operiš opportunč admonuit ( non partem illa, fed novum fiia mole opus fa- ceret, ideoque titulis pluribus ftudiofo emptori moleftius. Erit ta¬ men,ut fortafle altero,tertiove abhinc anno votis tuis meilque eruditus Author obfecundet. Tu interim praefenti fruere , & meum_» hsec in lucern puhlicam proferendi fludium_» boni conlule. PARS JKanmi^Ss -<$-ei/en, isl r ~Wod./ut ny v Ielfcnb u rt} ha us iSiStnaSiu \i Ja/uniti au/i- JLo/n/itty^ wči~i'n 'Carlaivit^ tiai/m, JTusinet. f/i 'ds/aitAfiL r muact% JZinc/inacfa •oVcrulorAo "dTcitidebij y ' Wh tv i ' /u ' / ‘-rfž£ 0 ru? •’^lr K s/aznjii. nvirarut e7\£š' Imtfrte 3, ; .rt Jtar.ur Jr ^irtvtu>tjuji / ^^\u-/u'aruri— cfor-tf* jZ/iZjnstvrrf* \ ^“fk. ^žsw,ag fiTirnj < 'kr ..JpTSšp ' - 31 &- rita Pri i -- PaT- 3. -* . , Lnnren^ii tS-Bibenecku:^^ < \S33-rri tenor/ rjSl i &**»&**&#&& S tanijo 'tnau v 4 T Veletenil J\/-ti/n /a ata Jioi 'itz. JTaetnij^ v. 5 ŠsfcJmr/erista t imu/uj h- e ra 7>eri\tirun JZ-cie/ieniUi- JDrosino\ , Xa ~Wa ltvrselofzr Jedci -urpa u?enJjl-g thbrrtj ^ /i JllulZni. - : - S , j 1 e/scrn ycJi/e/il>erc? JJencnfitr . j bera . ^ fchleu?/'OjfViainpAouJTKr^ ?"> i^enherak PfS- S^ hiTJ-as/ad ^r^fn ; ]!r ^»TAukg^ mSherr,. r JSeiifcle{?r‘” Jtu,, fA ( ' 'P*- ter/Ta uf • ** 2 r 'r U i-JrJ* A>!s kr Szč&ensictin lVatmfnfeV -ii£ • krSr /llVc 1 .,/ ^%ettwina .** . hXSch&iuK I * -u;en (rerm. •vn-i-egg^rjV '.o namleti TetŠPjbii. 'Mfc/ulid \ JM/brii rner%elL '^rnbachi r e ffriechefe _ ^trrars IKitichbcr ta/Jbnsira ur Jff-no r kfx\ Traunstat ■ .(rrftf/Cfri-fchlae) JJicrnstain j^ tptrlde efiL az£ti-r*r j,- iPjrt-ineSera Sl O uensei ncftenauA Z^euniar, rranj_ ^JLnst-eič- ^ t./ujclJujrfzr^A rtthetll ^hurcr fS' ji VsUl. Curl: ;il TcqqJlM-rs^ ^ (rolelerjc/ . . ,, / "T^Si3lW^ tenirM*’™. m Želvina ^ v7wV^^Tt $WrixHeu/i rt?inforA&e\ rr.Joi\ •zp-rfs er^rnJo.rf] i iWartl\i;c>ibeKrtarjgT tJ) ftL Han^iipaeh ® •* uttenstni. um st. leis/nittttr il>en CtJ. r eul>nrir%r% -P 1 - -‘Vnsdrfiffi- unMrstnrf: ~ % "Qvt 1 y Tiismau (lardu/cj f- , ura ni asfctt?' B rkiO Vtndiaan -jf thauseuj^ 'šlnenstain ■'nbrra yfrr 1 L GreisfOX r 'rff-en/Q\r/a n/snbei v “rSTserechltna >- * ® it ^ ,. 'fKAliirj-rettrn WirrnU<{ drT,;;i/X}$l£'' i b 'i / --r^J *visSL etim Seu-t/urteirh \jeernpxicA arevd, Xhi Jeleni 'lij , & * ^7/w/ indMrŠ&£t , ‘- tV? ’••■■’ >•§/ i ,.^tn»Aw i ~Ai Sircnsl-am tv/tt!: t, n '- ■' ., j/? ;r -4^4. ^^^JtrudeL -A/ rlarfaer l . dJVeul VenmairKi. %l>ers% 'cfvret reu. %r ■z\Mieixen Xn't£. Arn s te \ n« dLle/td&i MiJie&ae/i i.-^T 'it]l L Joe T yau ~Praiui'^' -k, ' JCau npe r lJ- ^4 rJiaerjj ■^^JKUtnz.eel i 'iienfeld Sf ^^L ,* * V//i/‘ rnderi- - litch ten Ulusn. ' l\ T ilhehni Tiffirtetttn- lita ni bi JaijKottiho/lruf je / / t- i' r nj£sS Tettenelai^ tarenbfff . JiAenfun .-ZV akefimfmt n. 'hrt n \Cindaci ihnundteti ~ T\'t~er ft ji m ^-Z '/ 'C n bera 'Py , ur//>‘( Hultenstmn T 'dlrienstni n JJl . ^ Tatsdii. \et etičnem -A •n- Gla/unzB/ \ itdisth atUcth r ienčTyrrtjd S.Jgrv trn Trii Schaitiricn f.Zetnharil**- dfiirensc. hCy\^tt(ru'W r% ~Wa dt\ X . ,,n;y A 'fpmnshtti S 'T- Z/.Z'i.y’rr-' j^.. ■i .jcmiri/lti*’ . v XW^^Con* 2u'istri « KSitftifrscfend 1 ^ dietne a J j K črtiende^ fi^ ^k r fuinpap. Ahtcntui no S.AUeheiei Crustno SM-ttrtin' Sieni irtj? 'ACiSiaria. t>7rmiu n m r TOPOGRAPHIA ARCHIDUCATUS AUSTRLE. Uftria Germaniei Orbis Gem* ma,quaemod6abOrtu Hun- gariam,ab Occafu Bavariam, abAuftro Styriam , & ab ardo Bohemiam, Moraviam* que refpicic > Romanae Reipublicae, & pri¬ moram Caefarum tempore in tres difcifla. partes amplioribus Provinciis infertas, to- tidem (iinul nomina fortiebatur s nam ad interfluentis Danubii dextram , quod ab Oeno fluvio ad Cetium montem extendi* tur, Ripenfi Norico , reliquum Superiori Pannoniae,Grscis Poeoniae, adhaerebat; fola vero eapars, quae ftuvii livarn occupat, Germania tuncaudiebat, aQuadis& Mar- comannis, aliifque deinceps populiš habi¬ tata. Quae ance haec tempora inibi fuerit rerum facies, ob fincerorum annalium_*> defedum, quod &pierifque totiusmundi nationibds contigit, prorsus intercidit: apa- geenim inania fomnia , quaa a Matthaeo quodam nimis credule defumpta Henricus Gundelfingiusanno millefimo quadringen- tefimo feptuagefimo fexto in Auftriacosfa* ftosinvexit t, primum fcilicet Auftriae Mar- chionem,nefcio quem Abrahamum fuifle, trecentis annis , fi Superis placet, ante Patriarcham Abraham ex Terra admiratio- nis in tranfrnarinis partibus fica Domino Sathanexpulfum, & cum uxore Sufannain hanc oram jam prius ab aliquoJudaso Judad* faptam dičtam adverfo iltro advedum $ huic verb fubrogatum primogenitum_*> Achaym cum con;uge Namyaym Comitis Hungarixfilia,deinalios partim Ethnicos* partim Judaeos , nempe Raban , Leptan, Nynter,Lynal,Peyna,Zavan 5 &€.Superva- caneum equidem eft, hujufmodi nugasp 3 u- ribus refellere, cum temporum, locorum, ac perlonarum ratio meram efle impoftu- ramluce meridiana clarius evincat; meri- tbproinde tanquam abfurdas fabulas Lam- deMMUib’ beciusCaefareteBibliothecae Praefedus,(a) a. c. 6. C3Eterique omnes eruditi Auftriae Scripto- rescariofam hanc antiquitatem explodunt, tb^Dcf' i * ta uc e i ufdem authorem Cufpinianus (b) Auft r c tnp nugatoremperdidffimum , AineasSylvius Fridericilmperatoris a fecretis , deinSum* mus Pontifex PiusII. ineptiflimum Syco- phantam nuncupare nondubicarint. Hifc ce figmencis anfam prabuiffe videntur__d quatuorietufta monumerta hebraicis lite* risexarS$a (ubi nulla tamen fic illius pfeu- do^-Abrahami mentio ) Guntendorffii, uc fertur, inventa, &a Lazio in fuode gen- tium migrationibus opere exhibita, de qui« bus prolixa nimis difrertatioforetcontexen* da, quare hoc tantum interim obfervaffe fufficiat,charaderes iis efle incifos, prouc Efdras Nehemias fecundum D. Hieronymi fentenciam illos innovavit; annum autem in unolapide expreflum certb, inalio pro* babiliter Efdrae aetatem praevenire 4 Pannoniam Romanorum prirnus artttiš adortuseftanno anteChriftianamepocham 171. P. Licinii Craffi tune Confulis Legatus fufcepta in lllyricum expeditione \ huj'us quippe Provinciae latius fumptae pars, tefte Strabone, (cJetiam Pannonia cenfebatunad ffiti cujus ufque urbem Carnuntem(d)T. Livius ort>is ut> - **' difertd afferit , Legatum cum exercitupe- (d)Lib. 434 netrafle. Eandem rurfustentavitGdavia- c-i* nus Auguftus anno ante Chrifti nativitatem circiter 30.,ac quadriennio polt de ea trium* phum egit$ led hoc , de quo fermo eft> Danubii littus attigifte nunquam videtur. Cedit id poftmodum Tiberio needum Im* peratori,quiannoapartu Virginis feptimo in hac Auftriae ora hybernavit, bellum_5 fub Odaviani aufpiciis Maroboduo Marco* mannorum Duci illaturus. Excufsere qui* dem faepius Romanorum jugum Pannonesj verum iterum debellati, anno iz. aut ad furnmum 27. in Romanam Provinciam_s funt redadi. Parem quoque fortunam, & eodem prope tempore expertumeftRipen- fe Noricum a Claudio Drufo, aliifque Duci* bus, Vindeiici,Rh3etici,acPannonici belli occafione fubjugatum. Transdanubiana autem Auftriae pars communi Germaniae faelicitatefruita, Sc fortitudinem aemulata Romanae potentiae nunquam fuccubuit, fed hoftilibus duntaxat incurfionibus inter* dum patebat« A i Archiducatus Romana Caftra Romana quoqueChri- ftifidesin has regiones comitataeft: Dio- cletiano fiquidem imperante S, Quirinus Sifcianus Epifcopus Illyricum ingreifus,a Prastore Maximo ad Galerium Superioris Pannonias Prsefidem , & ab hoc ad Aman- tiumjudicem catenis vindus raptabatur} unde fadum, uc adiacentes Danubio Urbes, Evangelii Temina ubique fpargens peragra- rit ,anno demum 308. gloriofam martyrii palmam confecutus. Faeliciores Norici,qui* bus jam fexto a Chrifti morte luftro D, Laurentium prim um Laureacenfem Pras- lulem ejufdem legem annuntiafle , exPaf- favienfibus, aliifque annalibuS edocemur. Hujus veftigia prefsere Syrus, & Juventius S.Hermagorse difcipuli; Ted omnium ma- ximam in agro Domini fegetem ab anno 453. demefiuic celebris Noricoujm Apo- ftolus S.SeVetinus. Neque adeo T^ro reli- quae ultra Danubium Auftriae fidei lumen affulfit, anno enim 396, narrat coasvus au~ thor D. Paulinus,Fritigilem Marcomanno- rum Reginam ab Ambrofio Mediolanenfi Antiftitedivinismyfteriis per epiftolas im- butam, marito & fubditis eadem commu- nicaife, Imperio Romano nimia fua mole jam tandem fatifcente , varii Theutonici Popu¬ li, Boii videlicet, Suevi j MarcomannijGe- pidae, Gothi, Longobardi, aliique plures in Noricum, ac Vindeliciam effufi, quid- quida Danubio ad Alpes porrigitur, Ger¬ manih albo infcripsere. Interea Avares quoque, Hunni, five Hungari, & Slavi Scythiam fuam in has ufque plagas pro- greffi funt} fed Franci & ipfi Theutones Duce Carolo Magno Imperatore , Bavaris unid , relataanno 791* ad Anifum fluvium, qui hostunc a Barbaris dirimebat, celebri vidorisl, illos ftrenuč repulerunt, Orien- tali limite longius promoto. Hic itaque terras tradus Theutonich virtutis pras- mium,&gloriasteftis, verrtacule Ooftryck, five Oefterreich, & latino flexu Auftria, vel etiam Marchia Orientalisdicicaspit, prase- rantque illi Comites, feu Prhfedi germani- ceMarchgraffen ( unde & ladnum Mar- chionum nomen defluxic ) qui adverfus Slavos & Hungaros excubantes Bavariae Ducibus prim 5 obtemperabant, poftea_s Germanih Regibus, vel Imperatoribus im- mediate fubjiciebantur, Quam dignitatem haereditario in pofteros jure primus om- n.um adeptus unanimiterfertur Leopoldus I. ex illuftri Comitum Babenbergenfium ftirpe, qui adhuc adolefcens, cumHenri- cumAucupem Germanih Regem venandi ftudioper avia abreptum folus infequere- tur, Pfincipis in feram collimands arcui repenči disrupto fuum ade6 celeriter fub- ftituit, ut ille defperati jam prasdt adhug potiretur. Ita arrifit juvenis grada Henri- co, ut Provindam proximč vačaturam in_f praemium pollicitus , decedente anno928. Rudingero de Pechlarn Orientali Marchi* Praefedo, hanC ei in perpetuum famihas feudum contuleric. Matchiortatfts termi- nosabAnifofluvio non ade6 ultra Cetium montemeo temporeextenfos S. Leopoldus Auftrias Marchio ■, qui obiit anno 1136. poit geminas clades Stephano II. Hungariae Regi fines fuos infeftanci inflidas > ad ho« diernam amplitudinem in Ortum produxit. Quod Vero ad Occafum inter Anifum, 6c Oenurri interčipicur, non nifi anno 1156* Bavariaeademptum j Auftrias acceflic > con- fentiente Friderico I. Imperatore, qui uc Henricum II. tum Auftrias MarChiottem_š ad reliquam BaVariarrt, quam ejus frater, & prasdeceflor Leopoldus Largus a Conrado III, Casfare obtinuerac j facilius deferendam alliceret, Auftriam infignibus privilegiis aUdam , Cor, acclypeum Imperii eam__e in diplomate appellans * eoderii anno in Ducatumerexit, Quandoham autem Au¬ ftria Archiducadis titulo chteriš Europte Ducatibus prseminere coeperit, fub judice lis eft j nonnulli enim a Friderico IV., alii ab Alberto I. Imperatoribus eam prsroga- tivam exordiunturš Cufpiniahus(a;a Fride¬ rico II. Babenbergico initium fumete vi- detur ,dum ait Fridericum II. Csiarem, uc FridericumAuftrias Ducem,quiabavofuo Friderico I. Imperacore fertdpunlceo, fivž čorona roftrad, & ab ejufdem filio Henrico Rege diademate , & circulo aureo fueiraC exornacus,amplius coiidecoraretj cručeni auream , qualem Caefares fuis in coronis geftanc , prioribus infignibusadieciife, quo ipfum parem regias dignititi efficeret j uc incer reliquosImperiiDuces,veluti Archi- duX eniteret; Altius adhuc illius originem indagatFuggerus(b)mentem refiedens tum ad ea verba, qux Henricus IV, Impera¬ tor in fuo diplomate fignato anno 1058. ita ufurpat: Nospreces praclarijfimi , & na¬ bil ijfi mi Principis Domini Ernefii Marggravit Stuftria-i S. R. Imperii PRIOR1S &c. tum ad alia,quibus Fridericusl. in rtiemorato jam anni 115-6. diplomate ita decernit : Si ejuibus- •vis Imperii Curiis pttblicis i Dux tsPuftria pr£- feris ftterit , unuide PaUtiriis ARCHIDUCI- BUS cenfendui eft. Ego itaque in re obfcura ne veritati obfim, BabenbergicOs Auftrijs PrincipesDucis, Habfpurgicos ver6 Archi- ducis nomine diftindionis ergh , ubi opus fuerit.indicabo, Friderico II. Babenbergicorum Ducum poftremo anno 1246.fine hberis txcinct6, magni motus Auftriam tenuere , pluribus Principibus in fpem eredis, & pulchern- mam (a)Defcrlp. Auiir, (b) Specul. Con.lib.}. c. $. Auftriae. 3 mam Provinciam fibi certatim depbfcenti- parcc conftituit fluvius Anifus, aiiis Ona* bus,interquosprxvaIuitpriusHermahnus fus, aut Anaflusi exBoreali autem linea, Badenfis uxoris jurefvetus, qux erat Ger- quae fačto a Danubiopaulo fupra Ipfium_s trudiš Friderici ex Fratre neptis, poftmo- initio adBohemiamufque, trans Urbem_» dum Ottocarus Bohemiae Rex, fuaeitidem Weitramdu£ta concipiatun Inferiorqua- ccmjugis Margarethse Friderici Sororis/ura driFariamaCufpiniano,(a)&quidemduplici (a) Defcrip-. praetexens, quam cum ille ob fenium repu- ratione fubdividitur, primum per eaimpos« Auftr> diatampaulb poftvenenofuftuliftet, ad fe- quorumduocisDahubiumSteinfeid,&Tul- Cundas huptias tranfiturus,& nihilominus, nerfeld,ac totidem trans DahubiumMarch- Auftrixdominatum, Imperio', cujus intere- feld, & Gensfeld vulgoefferuntur. SecUn- rat id ratum habere, prorfusabnuente, con- da divifio maxim£ in uifu eft, cumProvinci® tra fas retineret * imo gloriofidimi xque, ac Status eoguntur, & tum una cis Danubium piiffimiImperatorisRudolphi I.elečtionem pars infra nemus Viennenfe, altera Fupra Contumeliisexcipiens eum colere detrečta- nemus Viennenfe, ultra Danubium verb ret, in Imperialibus Comitiis anno 1275. unafubmonteMeinhardi, altera fupra^ Auguftx convocatis rogati fententiam_s montem Meinhardi appellatur. Hxc de Principes Ottocaro veluti Imperii hofti Auftria univerfim fumpta; nune autem ad bellum jurenierito iridicunt. Quare Cx- fingularia ejus ornamenta defcendens a far bienniopbft ih Auftriam movens, Unico metropoli exordiar, reliquas dein Urbeši illam annb in fui poteftatem redegit, Rege & Oppida merhoratu digniora, fervato li- poftfirmatafn pacem in Bohemiam reme- terarum lhitialium ordineprofecUturuš. ante: at cum iscohviciisKunegUndis ada- . . . čfcus ignaviam conjugi exprobrahtis bel- V I E N N Ai lum redintegraret > a Cxfare profligatus ihiferrimž ihteriit. Exinde Auftria in Co- TTIenna j_vel (ut antfe tria fečula etiarrt mitiisanno 1282. AUguftx fimiliter habi- V latine FcribebatUr ) Wienna , vulgb tisexcommuniPrincipum, &Ordintim_i> Gerrhanis 'W / ien , Gallis Vienne, Hifpa- coufenfu j orahtibus ejusdem Provinci® nis, Italifque Vienna , Polonis W"ieden, Legatis, AlbertoRudolphifilio pbftealm- TurcisBeetz, tlrbs Orbi tiariftima, juxta perii beneficio concelfa; Porto Alberto AuftraleDaiiubiibrachitim fubditur latitii* anno 1308. ab Archiduce Joahne confofsd diilisgradtii 48. cum 22. minutiš, longitu- Imperium adiit Henricus Lucemburgius , dinis verb gradui4o.: abeft itaque RomS cui iniquibreratin illius filios ahiffius nihil SummiPontificisSedefecuhdumdireftam, non agenti j ut Auftria pbfleflione eos de- & genuinath diftantiarh, fnilliaribus ger- šjicret, adeb ut Archiduci Friderico juš iuanicis 105^ Madrito Regis Hifpani® 2604 fuummoremajorumSpirxab eo repetCnti lllyflipohe Regis Lufitanix 335., Parifiis renuntiarit, ob uhum AUftrix Ducatum__9 Regis Gallix 154., Londiho Regis Anglias ijuinque Reges interemptos, fatis utique 175. ,Hafnia Regis Daniš 116., Stockolmia caufx fuppeteret utrerumin ea Provincia RegisSuečite i6j.,CracoviaRegis Poloniae ordbmutetur: Eavoce idusFridericus id 40., Mofcua Czari Mofcovix 248. ,&Con- duntaxat repofuit, Cšfarerh, fi in fententia ftantinopoli Turcibi Sultani 1731. Ih quafum perfiftatj fieri fexturh pofle ■, quadicendi diftatitiarum calculo aftumpta funtquidem libertate Henricum a propofito deduxiti demorepro quovisgradušquatoriS15r. mil* Hinc Auftria fub clerhentiffimo Habfpurgi- liaria germanicaj fed ut menfuraaccurate Cx Domfts iregimine hačtenus fteliciftime percipiatur taiia intelligenda funt, quse perennavit; _ 5400. paflus, quinquegeometriciš pedibus jacet Auftria ih d imate fecundum conftantes fingillatim adxquehti veterem Strabonis calculum feptimo j fe- PrimaUrbium cornmehdatioab anti- cundum recentiores bdavo geograpiiiga cjuitate plerumque petitur ; quare ne & ejus longitudo ab Infula Palma cothputata hxc Viennx defideretur, an, & fub auoia- intragradum 36.cum 15. minuds, &40i titans norhine apUd Romanos ea olim_3 cum 50. minutis: latitudo verb inter gra- floruerit, fedulb dilceptatUr: varii varia dum 47. cum 26. minutis j Sc gradUrh 48. obfoleta Čivit2tum nomina e latebris ih lu- cum 56. minutis continetur. Sologaudet cem revocant ; nonnulli verb ingeniosa amoeno, fluviis irriguo, Sc par tim in plani- potius, quam probata unius in alterum_s tiemxquato,partim ih colles, montefque derivatione integrum eorum catalogUm aflurgente , atque omnis generis fruguth farie liberaliter admittUnt. Ponderatis igi- prsfertimviniadrriodumferaci.Dividituriri turubique rationum momentis, & explo- Inferiorem,& Superiorem,hxcad Occiden- ratis meliorUm opinionum fontibus ,vero- tem, illaad Orientem vergit: communem fithillimum videturjptxfehtemlIrbisVien« utriufque terminum ex Auftrali Elanubii nenfis fnunti Veteri VirtdobohK , corrupte A 2 Vin- Archiducatus (a)Geograp. 1. a. c. 1$. (b)Rer- ge- iic, c. $ o. (c) Chron. V ion. lib. i c. 4. (d) Apud Lambe. lib, 3, c. 2. (e) Odg. gent. Rom* c. 16. (f) T.ib. 4. (g) Lib. J. (h) Lib. I, c. 3. 4 Vindomonse(unde Vindomana ,Vindomi- na, Sc Vindoniana in MSS. prodiit) ad- judicari polfe : eam autem eandem elfe, quam apud (a) Ptolomseum modo fub Vi- liobonae, modb fub Juliobons nomine, depravato, ut plerique autumant, textil legimuS) inde luculente patet, quod hsc polt Cetium moncem Orientem versijs pri- ma fecus Danubium ab eo collocetur. Sen- tentiam hanc comprobat Peutingerianum Hodoeporipon a Velfero excufum , ubi ab Arabone fluvio vulgbRab in Noricum profi- cifcentibus Vindobona 6.paffuuum millibus ante Cetium occurrit, Mentionem quoque illius facit Icinerarium Anconino Augulto attributum; nec obeli, eandem ibi a Cetio longiusremoveri,cčimomnibus incornper- to lit, pluribus praefertim circa numeros mendisillud fcatere. Confonat Jornandes, ('bjqui fub Jultiniano I.Imperatore vixit, dum Vindobonam ad extimam Pannoni« plagam Norico conterminam relegat. Ad- ftipulantur denique opinioni noltrae vetulta monumenta Viennteeffoira,& a Grutero , & Lazio (c) in lucern edita , exquibus , at- que ex Ptolomaeo, aliifque infuper colligi- tur,in Vindobonenfi Romanorum Muni- cipio Legionem decimam Geminam, & Fabianam cohortem refedifle * (dj addit- que Notitia utriusque Imperii fubTheodo- lio Juniore compofita,Praefečturam Danu- bians claffis Carnunto Vindobonam fuif- fe translatam. Verum non modb dignita- tibus , fed & praefentia fua hanc urbem_j> cohoneltarunc antiqui Caelares ; nam prs- terTiberium , dequo dičtum eltfupra,M. Aurelium Antoninum Philofophum Vin- dobonae mortuum teftatur fextus Aurelius Vičtor, C e ) & Antoninum Caracallam_9 Pannoniam obeuntem, venando, St auri- gando ibidem fe oblečtafle tradit ex Hero- diano Lambecius, (f) quodexnumifmate anno 1662. Viennsin regiae aulas funda- mentisreperto quam optime confirmatur. Quibusob Carnuntins LIrbis propinquita- tem ii omnes Imperatores faciie adjungi poterunt, quos in illa aliquando moratos fuoloco dicemus. Qu6d fietiam Vindo- bonae etymologiam altius rimari libuerit a vero abludere minime videbitur Lambe- cii fenfus, (g) qui eam vocem ex Vindone amne, nune vulgo Wien dičto, & ex ver- bo Bahn, quod viam fonat, coaluilfe opina- tur, quafi lic denotaretur,caputilthic elfe visemilitavis, qusea Vindone amne ,& Le- gionis decimae Geminae ftativis in ltaliam ducebat: vel forfitan ea vox confurgit ex Vindone,&Wohn, quafi diceretur habi- tatioadVlndonem} nullatenus autem ad- mittendaeftLaziiconje£tura,(h)quia Ven' cum hi certe eo tempere nondum has terras incoluerint, & apud veteres Scriptores Vin¬ dobona non Vendobana conltandus lega- tur. Qus cum ita fint , manifefte elucec, Viennam noftram Vindobonte fucceffilfe, incujusrei alfertionem Cluverius ,Lazius, plurimique recentiores unanimi fuffragio confpirant, in hoc lolum difcordes, qu6d aliqui adhuc alia nomina agglomerent,eam- quecum diltinčtisalias Civitatibus confun- dant: quapropter, ne meo muneridelim, illorumedamopinionesbreviterdifcutiam* Inprimis itaque indubitatum mihi eft, Viennam non fuilTe Strabonis Vendum,cum hoc ille ad Japodes Adriatici maris accolas fpečtalTe Ičribat, ( i) eofque a Pannonibus diferte fejungat; non Plimi, (k) aut Pcolo- &7. masi (1) Vianam, nam eam hic Rhaetis, ille ^ k V jb " Norico, neuterPannonis tribuit; nonitem ('i)iib.3. Ptolomaei Aras Flavianas, (m) atlt Plinii Fla- c - } vium , (n) quia hoc Norico fimiliter abau= 1 ’ a ° thore adfcribitur, illas verh Ptolomteus (n)£ib. inter Germani« Urbes in Septentrionali Dantibii latere fitas recenfet. Una adhuc fupereft obfervationedigna fententia,quae poltOttonem Frilingenfem S.Lepoldi filium ob facilem in Vienn« vocabulum inflexio- nem quam plurimis placuit, Viennam nimi- rum Fla vianam , aut Fabianam fuilTe anti» quitus appellatam, Pratcipuum ejus fun- damentuminnititur vita S. Severini abEu- gippio confcripta,&apudVellerum, &Bol- landum reperienda, idque per citata fupe- rius monumenta firmiter folidari illius pa- troni arbitrantur. Attamen omnibus ritd perpenfis neque hoc aflerendum exiltimo, nam quantum ad inferiptionesattinet, ec« fiiniisAla Flaviana, aut Fabiana cohors* ejufque Praefečtus Titus Ampius Flavianus faepius memoretur, quiinde inferri potell: Vindobonam ob ejus nominis legionem ibi commoratam in Flavianam tranliilfe ? quod tamen veluti inexpugnabile Lazius(o) alfe- (°)chro«. verat; Imo oppofitumlongš vero fimilius Vien,l4l * c ** contendo,fub praefeduralcilicetTiti Flavia- ni, qui uti ex Tacito (p)apparet, Galba lm- perante in Pannonia verlabatur, prsten fam nominis mutacioneni accidere nequivilfe, cum prouc fupra vidimus, etiam apud po- fterioris svi Scriptores non aliterquam^j> Vindobona nuneupetur. Verum nec ex S. Severini Vita conjicere licet ,FlaVianam vel Fabianam ibi indicatam Viennenfi folo convenire , illius enim & prsemilfae Prae- fationis contextus innuere videtur, S. Seve- rinum polt fuum ex Oriente adventum in Norico femper fubftidlfe, quare in occidua potius Cedi montis declivitate antiqus Fla- vianae fedes foret inquirenda,praefertim cum (p)Hift.l. J, Pafchafius Diaconus Romanus inEpiltola ad do, vel Venedis populiš eandem oririputat, Eugippium(q_)^r<2t/ Severini finittmas P anno- mo - Auflriae. $• riiorum Vrovincias non Pannoniam incohu- tis meminerit, & PauiusWarnefridusDia- ConusAquiIeienlisS. Severini Ccenobium, quod Urbi Flavianae Vitx author connec* tit > intra Noricorum fines non cbfcurd (alKbUs reponat. Quipluraexpetit,Lambecium e,i„ ‘ ’ confulat, (a) hxc fulius deducentem, len- tiatqueindš, quod libuerit, namque ego interim me conferam ad certiora. Cum Divus Leopoldus Auftriae Mar- chiopromotis,ut Jam monuimus, ad Ori* entemfinibus, Aulamfuam Cedi montis vertici impofuifTet, caspit Viennenfe (o- lam primb venatoriis mapalibas, dein no- bilioribus aedibus illuftrari ; jacebat enim ante 500. circiter annos deleča a barbaris Vindobona, nec ullum fui veftigium po- fteris reliquerac 3 led folas betuls aliasque fviveftres arbores incultam cerram obum- brabanc: unde nonaliud erat loco notnen, quamPerkhoff Teu Birkhoff, cui concor- di calamo lublcribunt illico Cives adventantem cum equitibus Maximilianum Friderici IV. tune imperan- tis filium undecimo Calendas Septembris gratulabundi recepere. Parergi locb ve- niunt irrita tentamenta Henrici Comitis Mathefii a Thurn Bohemorum Ducis, qui anno ,1619. aulicam , novamque portam beilicis tormentis lacefiere prsefumpfit ? & Suecorum, qui ad majorem Danubii pon- tem Urbi ineubantes continuis trajiciendi molitionibus eam fatigarunt. Singularia Viennte decora jam fubne- xurus, afaeris aufpicabor. Primus Urbi Parochus prseffe juffus eft Eberhardus an¬ no 1140., vel potius ejufdem feculi 57., k PafTavienfi Antiftite Remberto. SuccefTo- rum nomina longa sevi vetuftas oblitera- vit: abhaetamentemporis edacitate Pe- trum Magiftri etiam titulo clarum exemit Provinciale Concilium anno 1267. fub eo Viennae celebratum, cui prsefedit Guido ex ordine Ciftercienfi, S. Laurentii in Lu- cina Cardinalis Presbyter, & Apoftolicse (a)Hiftor. Sediš Legatus ; interfuere, prout fa) re- Aiemanna* cenfetHenricus Stero, qui fub Rudolpho I. floruit i ffoannes Pragenfis, Petrus Patavien - (is, Bruno Brixinenfis , Cunradui Frifingenfis, Leo Ratišbonenfts, j4mulricus Lavttdinenfis Epifcopi , & alii quamplures Diceceftbus Pr a* Vien 1 '/™' ^ at ’ 5 ^fchidiacoui, & Dečani. Lazius (b) c. V ’ ’ muko recentior author omiflo Lavantind addit Patriarcham Aquileienfem, Archi- epifcopum Salisburgenfem, Epifcopos in- fuper Tridentinum , Olomucenfem , & Uratislavienfem, quod de primis tribus ve- rofimile non eft , cosevus quippe feriptor (c') Bibl.1.2. anonymusapud Lambecium (c)duntaxat c ’ 4 ' refertjGuidonem convocafte Epifcopos inSa- lisburgenfiEpifcopio confttutos , &teftatur ad eundem annum Stero Uladislaum in Sa¬ lisburgenfem Archiepifcopum confecra- tum primo fuifte feftoSandiffima: Trinica- tis, hoc eft 12. Junii, poft abfolutum jam Sede vacante concilium, quod afexto Idus Maji non nifi triduo tefte anonymo dura- verat. Anno dein i364.Parochiam Vien- nenfem in Prcspofituram, "Wernhero ad novam dignicatem aflumpto, erigi cura- vic Rudolphus IV. Archidux Auftriae, fub- jedis illi circumfitis Paroeciis, adjundiP- que 24. Canonicis, qui purpurea micanteš vefte auream in pedore crucem portarent, & cum fupplicationes ducendae forent_s, duodecim ex iis, Religiofos Carmeli afle- claspraecederent, totidem fubfequerentur; ut lic gentilitium Auftriae infigne reprse- fentarent: qux confuetudo una cum ru- bea Canonicorum toga poftea obfolevic» his etiam ad quacuordecim folummodb re- dadis. Demum anno i48o.,obtenta an- te decenniumaPaulo II. fummo Pontifice faciiltate , Fridericus 1 Y. Imperator Epi- fcopatum nulli Archiepifčopo fubjedum Viennse fundavit , ad quem primus eve- dus eft Leo a Spaur patria Tyrolenfis | hunc exceperunt 1$. aliiante Melchiorem Clefelium S.R. E. Cardinalem, cujus an¬ no 1630. vica fundi fucceftor Antonius Cremilanenfis Abbas, omnium primus_^s Principis dignitate fulfit & Ferdinando II« Csefare collata. Gathedrale Templum fubftitutum eft alteri, quoda Remberto PafTavienfi Prše- fule Omnium Sandorum honori confeera- tum pofueratanno 1140. Henricus II. nec- dUm Marchio,vel, utprobabilius videtur, anno 1157. jam Auftrite Dux. Jecitam- plse huj.us Bafilicae, quam hodie fpedamus , fundamenta Archidux Albertusll.cogno- mento Sapiens , c^ui alias etiam Contra- dus dicitur , eamque S. Protomartyri Ste- phano Albertus Epifcopus Paflavienfis an¬ no 1340. Dominica in albis,hoc eft 23. Apri- lis i faeris ritibus de more dicavit; ad fupre- mam ver6 coronidem perduxit anno 1364. ArchiduxRudolp.hus I V.inchoata fuperio- ri anno nobiliflima turri,quam Albertus III. Templi tedo sequavit, ac demum Albertus IV. anno 1400 ad 46o.pedum altitudinem promotam abfolvit •• opus non modo tribus, quibus jamftat, fedinfinitis feculisdignif- fimum , quodcum aliquando infpexiftent Bofnienfium Legati, tefte Ainea Sylvio po¬ ftea Pio II. Papa,in eam ivere fententiammt turrim illam pluris conflitijfe dicerent . cjua-m regnum Bofnia vcniindaripojfet. Ccmmen- dant prsetereaEcclefiam tum plurium Lip- fanorum gazophylaciuin , tum Rudol- phi IV., Alberti III., IV., & VI., item_j> Wilhelmi, & Leopoldi Superbi Archidu- cum tumbse, atque multo marmoredives Friderici IV. ImperatorisMaufolamm;mi- norem turrim aes campanum fupra 200, centenarios grave, & coemiterium lapidea cathedra, ex qua S. Joannes Capiftranus latino idiomate etiam a plebe divinitus per- cepto concionem exhortabatur. Epifcopali Bafilicse undecimReligiofo- rumTempla, qux Urbem nonparumcon- deco* % Auftritf. 7 decorant, paucis fubjiciami Scotehfium Benedi&inorum Abbatia faftos fuos orcH- turab Henrico II. AuftriaeDuce ibidemfe- pulto, qui anno 1158. eam in loonorem Dei, & tandem fua Genitricis gloriofijfma Virgi¬ nii , deniqtte in commemor at tonem Bedti Gre¬ gor H inpradio proprio fundavit ; proutfo- nant dati hac fuper re diplotnatisverba ; fimulque praeter Parosciam hofpitalitatem inftituit erga Peregrinos in Terram San¬ dam commeantes exercendam, inter qUos cum frequentiores ViderenturScoti, Sco- (a) Defcrip. torum i vel Scotenfium nbmen Coenobio Auitr. adhaefit : Cufpirtianus (a) tamen ab ipfis Religiofis ex Scotia accitis illud derivati Venuftum, quod hodie vifitur Templum ab anno 1590. aflurgere coepit j quo fcili- cet antiquum ab horribili terrae motu totam Civitatem immaniter quatiente /acuerat proftratum. Carmeli Viennenfis funda- tionem ( in qUem a Carmelitis defertum Societas Jefu per Ferdinandum I. Romano- rum Regem anno 1554. introdučla eft) Leopoldo Gloriofo Auftriae Duci fub fe- culi decimi tertii initium Vetuftiorem_§> (b) Specui. fuam Aulam iis^donanti attribuit Fugge- rvn' 2 r C;5 ' ruš, (b) &Cufpinianuš; (c) eandem ve- Auftr. C C !F r6Lazius(d) differtufque Rudolphum IV. (d) chroa. Auftriae ArchiduCem ; fed litem opportu- (e) Anna. 3 ’ tune dirimit Gerardtis de Roo (e) afferens Auft.i.3.*, Rudolphum plura elargitum Carmelitis fuiffei ficque promeritum , utFurtdatoris titulo ab iifdem infigniretur ; inter mune- ra autem conjičere fas eft , numerandatn quoque efle novi Templi ftrUČturam, quam Laziusin Beatiffimae Virginis honorem_š tune fadam docet * cum ea noti tantam oftentet aetaterii , ut quirtque feculorum interVallum aflequatUr , eft enim illud» quod Profeflorum Domui contiguum ih foro Vulgo HofFdido TpeCiofo irinititur ve- ftibulo. Nobile etiam Templum ad S. Ma¬ riam Rotundam fub Ferdinande 11 . Caefare primo conftrudum, veteris infiftit rude- ribus , qUod anno 1190. a Leopoldo Vir- tuofo eredum , alius Leopoldus Auftrke ArchidUx anno 1325. % deletis jam ante i8. annosTemplariis primis illius poffeffo- ribus , faero PrtedicatorumOrdini tradide- rat. Adnexa huic eft ampla Bibliotheca a Fundatore Wmdhagiana dida publico ufui ftatutis horis expofita. Seraphico Or- diniFriderictislLAuftrkeDux, qui ab an¬ no 1227. gubernare Coepit, facelium, aedes- que affignaverat; fed Ottocarus Bohe- mi2eRexamplioriTemplo, quodS. Cruci dicatum voluit, initium dedit $ Blanca Philippi PulchriGalliseRegisfilia, & Ru- dolphi lit. Archidučiš uxor illud profeCu- ta eft ; tandem Elifabetha Aragonia Fri- derici III. Imperatoris conjux perfecit> a Minoribus Conventualibuš mod6 decčrž exornatum. Memorabilis hic eft in clau- ftri muro hiatus, per quem dtemon faeri- legUm quendam fepties una die adlaeram Synaxim accedere aufum, exceptis antea coram tedituolacrishoftiisjfecumin tarta- ra afportavit. Parochiale S. Michaelis Templum j dirutoalio angufto, quod an¬ tea ibidem extabat , a Rudolpho III«, & Ottone Archiducibus fedificatum , Clerici Regulares S. Pauli anno i6i26.aFerdinan- do II. obtinuere , fecularibus Sacerdoti- bus Parochiae munia prius adminiftranti- bus fubftitnti. S. Annae Templum anno 1320. pro peregrinis exftrudum prima fuit Societatis Jefu Sedeš a Ferdinando I. anno 1551. Viennam advocatae, fedpaulopbft ea ad hodiernam ProfeftorUm DomumJ transmigrante Equeftri S. Stephahi Ordini commodatum eft , & rursuš anno i 626. ei- dem Societatij Tyrocinii e^citandi gratia reftitutum. Aulica S, Auguftini Ecclefia cumadjundo Coenobio ortum fuum duxit ab Ottone Archiduce anno 1338. »vel fe- quenti, vita fundo > Ceffitque Eremitis S« Auguftini * nune ver 5 ab Auguftinianis, quos difcalceatos vocant, incolitur> & il- lilftratur. Ternplo S. Dorotheas facrO j quod ab Alberto II. Archiduce inchoatum» Rudolpho IViCompletum) & feculariutn Presbvterorum Curte traditum fertur , Re- gularium CahonicOrum S. Auguftini Col- legium adnexuit anno 1414. Andreasa Blanck, vel PiaUckner Parochus in Gars j dein Alberti V. Archiducis Praeceptor> & Cancellarius. Minores Obfervantes j qul S. Theobaldi Monafterium in SuburbiO qUondam inhabitabant, Co ob Turcarum metum folo &quato , in Urbem admifll, tandem circa annum 1583- adD.Hierony- mi Templum invitati funt, quOd Conra- dus Holzerus Civitatis Viennenfis ftepius judex 3 ac Coniiil poenitentibus foeminis hOras Canonicas Germanico idiomate^s quotidie coiicmentibus j decimo quinto feculo ineunte fundaverat. Academicum Societatis Jefu Collegknh j Cjus, quo mo- dbfruitur, Templi Moecenatem Ferdinan¬ dum ll.CaefaremabannoiSuS. veneratur, DeniqueS. Fraticifčiad noVum forutn Ec¬ clefia cum crypta Auftriacis PrinCipibuš deftinato i & CapucinOrum Afceterio, Cui locupies lacrafum Reliquiatum thefaurus magnam farnam čonciliat j erigi quidem coepit a MatthiaCaefare, Sc Annaej'ufdem confortej fed anno duntaxat i63i(Coroni- dem adepta. Tot Religioforum pietatem aemuian- tuf facrae Deo Virgines per feptem Urbis Parthenones diftributse. Antiquitate prte- ftat S. Jacobi Templum j quod nonnulli B 2 a Leo- (a) Chron. Vie.l. 2.C.2, (b) Chron. Vienn. 1, 2 . 8 Archidueatus a Leopoldo Largo Auftri« Marchione_i> anno 1113. «dificatum volunt__s , anfam ei , ut ferunt , porrigente S. Jacobi , qu« torrentis Vienn« aquis in- nacans adejufdem ripam fpatianci occur- rerac; alii vero cum Lazio (a) fubDuce Leopoldo Vircuofo anno 1190. illius exor- dia autumant contigifle : Acceflere poft- modum Matron« qu«dam ex Carinthia huc profed«, & D. Auguftini regulam amplex«. S. Clar« Monafterium ad coe- liportam vulgb Himmelport didum , cui Catharina Alberti II. Archiducis filia ali- quando pr«fuit, anno 1267. a M. Gerar- do Viennenfi Parocho S. Norberti Monia- libus ereftum,ampliavit anno 1331. Agnes Auftriaca Andreas Hungari« Regisuxor, incolatu vero fuo nobilitavit Anna Fride- rici 111 , Imperatoris filia, & Poloni« Regis vidua ; veram iis admodum imminutis CardinalisClefelius S Auguftini Canonif- fas fuffbcit. S. Laurentii Templum, ac Coenobium Archidux Otto anno 1337. quorundam Monialium habitationi addi- xerat, quarum deficientium vices exple- verunt ali« D. Auguftini legibus obnoxi« čfuburbano faltu,quem vulgoPrater dici- mus, huc translat«, Ad S. Nicolai Ferdi- nandus II. Imperator fuadente piiflima conjuge Anna Eleonora Sandimoniales exOrdine D. Clar« Pofonio addudascol- locavit, monafterio dein anno i65l.am- plius dilatato: extiterat ibidem prius pau- perum ftudioforum Collegium, cui Joan- nesFabri Viennenfis Epifcopus Bibliothe- camhis terminis legavit. Donamus £olle- gio nojiro apud d, Nicolaum , ordinanmftfe , tu in perpetuumfludenftbus ttfui fitjuxtafiatti- ta & prafcripta tiofira, jiElum Fienna I. Sep¬ tembris anno 15+0. Regium ad S. Ange- los Coenobium ab Elifabetha Auftriaca Ca- rolilX Galli« Regis vidua , Caroft Anto¬ nii Archiducis Aula in eum ufum coempta, anno 1583. fundatum ingreff« funt Mo- niales Ordinis S. Clar« Monachio ab ea- dem accit«. S. jofephi Monafterium Fun- datricem agnofcit Eleonoram Ferdinandi II. Csfaris confortem, qu« illud facris_*> Carmeli Virginibus una cumfuis exuviis concredidic. Demum Urfulin« ab Eleo¬ nora Ferdinandi III. Imperatoris conjuge Viennarn invitat«,anno 1675. Templum, & Monafterium fibi erexere, Superfunt omiflis tenuioribus Sacellis vetuftate fua celebria Templa S. Petri,& S. Ruperti, nec non S. Joannis Baptift«, & S. Elifabeth«, quorum hoc ad Theutoni- cos Equites, illud ad Melitenfes pertinet; at dummajoremeis«tatem ,quam tempo- rum , locorumque ratio patiatur , plures Lazium (b) fecuti arrogare concendunt, veram illorum originem aflequi neg!exe» runt. Certe eruditiflimiie Lambecius (c) antle commentum , & prolixiori refutatione indigrmm vocat Meriani fententiam arbi- trantis ViennenfeS. Petri Templum a Ca** rolo Magno fuifle eo inlocoexcitatum, in quo olim fuper Flavianas Aras Domitiano C«fari litabatur : hujusinterim opinionis infirmitas, uti & alterius hariolantis , re- liqua tria pr«dida Templa S. Severini opus efle, facilš elicFpoteft ex iis, qu« de Vien- n« ortu, veterique nomine, quantum pr«- fcripta brevitas linic fuperius difleruimus. Magnam quoque antiquitatem fibi vendi- cat Templum Deipar« lacrum, quodcum addita Paroeciaa quodam PafTavienfi Anti- ftite , cujus Dioecefi etiamnum fubeft , «dificatumolimalittore ara Geftadt, mo¬ do ver6 a gradibus cognomen fuum mu- tuatur. Templisfubnedo bina Auguftif- fim« piecatis monumenta, «neam fcilicec Immaculat« Virginis ftatuam fuper edi- tam coiumnam in antiquat« Aul« foroab Imperatore Leopoldo Magno anno 1667. eredam, & parem iEgyptiacis obelifcum ab eodem Auguftiflimo C«fare folemni pri¬ mi lapidis pofitione in herbario foro anno l682.inchoatum, & decenniopbft folem- nioriadhuc ritu tanquam fopiti epidemici morbi ,qui anno 1679. inUrbemftevierat, anathema Sandiftim« Triadi confecratum. Neque defunc facra SuburbiisPalladia; compleditur enim Leopoldina Civitas Danubian« Inful« ad Boreale Vienn« latus infidens Paroeciam D. Leopoldo facram a Leopoldo Magno anno 1670., pulfis indd Jud«is reftauratam 5 Difcalceatorum_s Carmelum a Ferdinande II. C«fare exftru- dum j & Fratrum S. Joannis Dei Nofoco- mium cum S. Joannis Baptift« Templo a Matthia Imperatore primum eredum_«> 9 deinpoftanni 165:2. incendium^ Ferdinan- nolll. in meliorem formam redadum,& ab Auguftiflimo Leopoldo Sandi eorum Patriarch« brachio ex Hifpania fubmilšd ditatum. ExtraHungaricam,feuStuberi(- fem portam Orientem versus obviat in via regia infigne Templum cum Divi Augu¬ ftini Eremoin SS. Sebaftiani, & Rochi ho- norem anno I5'42 ) a Ferdinande Ill.condi coeptum, fed poftatrocesanni 165:6. Sam* m^, &Turcarum Viennam ultimb obfi- dentiumbarbarierr hisproximis annislon- ge fplendidius renovatum. Ab Auftro UrbemcoronantTemplum cum Monafte¬ rio MinimorumD. Francifci de Paula, qui anno 1624. ex confenfu, & munificentia Ferdinandi II. ibidem Sedem fixerunt; S. Jofephi Templum cum antiquiorum Car- melitarum Ccenobio , qui poftabfentiam feculo diuturniorem anno 1661 , Viennam re- (c)BibU.i. c. 1. Auftriae* tcgreffi funt; CoIIegium PP.Piarum Scho- larum ab anno 1698. ibi aflurgens ; & mi* raculis clara Beatiflimas Virginis Auxilia- tricisEcclefiaaClericisRegularibusS.PauIi adminiftrata. Ad Occafum defledentibus occurritS-Udalrici Parce*ia,Capucinorum Afceterium; Monafteria kem Benedidi- norum de Reformatione, ScPatrum Sane- tiflims Trinitatisde Redemptione Čapu- vorum, qui huc ex Hilpania transmigra- runt * & hi quidem paucis ab hincannis, patrocinante iis Auguftiffimo Leopoldo 5 illi vero anno 1633. Ferdinando II. Funda- tore. Totum denkjue Urbis ambitum__* non procul a Danubio claudic Servorum Beatae Virginis, qui j'amab anno 16^9. fe inibicollocai ant, Templum, & Coenobium abOdavio Piccolomini Amaiphitano Du- ce anno 1651. a fundamentis exci tatam. A Coeleftis MonarchaeiEdibus adter- reftris Aulam defcendere lubet: Hanc a Duce Leopoldo Gloriolb, ud diximus, illi, quo modo gaudet, folo primum impofi- tam magnificentius innovavic, velutcon- SleniT* 1 *' tia P^ er0 ^ ue fčribic Lazius , (a) primus ».3/ * ibi eandem erexit Ottocarus Bohemias Rex , eam nimirumpartem , quteabAu- guftiffimo Cajfare hodie incolitur ; reli- quum enim eft proximb elapfifeculi addita* mentum ab anno 62. inchoatum. Illu- ftrant Casfaream Aulam didffimus thefou* rus ob fingularem gemmarum copiam fi* mul & raritatem Europaeorum facile pri¬ mus ,* excellentium pidorum labores ab Archiduce Leopoldo Guilielmo plurimum colledi i atquein Variis appenfi conclavi- bus s quas uno Galleria, feu Kunft Kam- mer nomine vulgb indicantur; & nobi* liffima Bibliotheca 10. manuferiptorum , &90. typis editorum voluminum millibus locupletata, Magno fimilicer decori llrbi funt inftituta adminiftrands Reipublicse Dicafteria, quorum prtecipua praster Vien- nenfis, & Paflavienfis Dioecefis, atque Uni* verfitatis Confiftoria , decem recenfen* tur , videlicet Confilium Imperiale Auli* cum , in quoRomano* Germanicilmpe- rii caufat difeuduntur ; Tribunal Aulse Marefchalli, quod aulicis Miniftris, & Offi- eialibus,atque Confilium bellieum , quod militibus moderator; itemRegimen ; Ca* mera, in qua fifei rationes procurantut ; Provinci* Comida, qu*ž ternis Praelato* tumfeilicet,Dominorum,& EquitumStati* buscoale(cunt;CancellariaAulica,Bohemi- ca, & llngarica ; Civicus denique Sena- tus j cuiCivesOmneš,&reliquinollopri- vilegio exempti fubduntur. Memoratu quoque digna funt biha Arrnamentaria_j>, Caefareum unum, Civicumalterum Omni pilitari apparatu appripž inftruda> fed 9 ne Jufto pro!ixior {im> apyrlo pulvere ad Icholafticum divertam. Fridericus II. Imperator Viennam, Uti fupra retuli, ingreflus in diplomate dato anno 1237. volens commodo ftudio providt• ri 1 per cjuod prudentia docetut in populiš , & rudis atas inftruitnr parvorum aperien* das fcholae facultatem Viennenfibus im* pertiit , fed qux , prout ex Academicis Alberti III. privilegiis, pradertim ex Rubri* ca 38., aliisque infra dicendis colligitur > ultra humaniores literas, & Philofophicas ad fummum difciplinas fe nequaquam ex* tenderet. Ereda autem fuit hujufmodi fchola apud primariam S. Stephani Eccle- fiam , cujus curae, & difpofitioni leholae aliee minores apud S. Michaelem, & in Xe» nodochio fubjacebant, quaeomnes in prae- citatis privilegiis antiqute, refpedu nimi- rum llniverfitatis, vocari confueverunt-. Etenim hujus primam inftitutionemlucu* lente exhibet Urbani V. Summi Pontificis diploma datum Avenione 19. Junii anno 1365. ex Caefarea Biblotheca a Lambecio (b)Biblij (b) erutum,publiciquejuriš fadum » eu* «.j» /us verba , omiffis pluribus interj'edis ad rem noftram non pertinentibus, ita lo nanti Cdm itaqtiefieut nttperexparte dilecli filii A 7 o- btlis Vtri Rndolpbi Ducis fuit propo* fititm in Confiflorio coram nobis , ipfe Dux in ffilla fua Viennenfi Patavienfis Dioecejis plurim mum dejideret fieri , & ordinari per Sedem jdpoftohcam Jhidiam Generale in qualibet li~ tita facnltate , Nos authoritate c/fpoJlolicH ftatuimtiSi& etiam or dinamu s, m in diSla Vil- la de catero fit Studium Cjenerale , tam injfuris Canonici,& Civilis^udm in alta cjualibet fcien* tia,pratercjttam Theologiea Facultatem Fuit is Rudolphus hujus nominis quartus anno 1365 > 31- Julii Mediolani defundus, aquo exorienti Univerfitari praeter antiqua$ fcholas in priltinis ftationibus tUnc perfe- verantes , affignatum fuit amplum in Ur* befpatium , quod aliqui penes S. Atrgu* ftini ^dem , aliifeeusalterum Aulaelacus versus Seotorum portam deferiburtti Sta* tuitprattereaidem Rudolphus ^ utCano* nicorum ad S. Stephanum Prtepofitus Aea* demici Cancellarii munere eonftanter fun* geretur ; unde liquet Wernherum om* nium primum utramque dignitatem obti- nuifle* Rudolphi fuccelfor, & frater Al* bertus III. cognomine Cum tricaetiarm_š Theologicam Facultatem una cum__» priorum confirmatione ab Urbano VL Summo Pontifice impetravit, uti manife- fto patet exhujus diplomate dato Neapoli anno 1384. ,die 20. Februarii, quo itidem anno idem Albertus llniverfitatisftatuta* & privilegia. peneadverbum exParifienfi* bus defumpta condidie, atque advertens G pub® I o Archiducatus Ca) Spe. ho, ]. 3. c- S. (b) Chron. Vienn.l. 3 . C. 2. (c) Fugfpe, hon.I. 8 . c. 8. (d) Chron. Vien. 1. 3. £ 2 . (e) Defcrip, Aultr. (f) I. 4 . Ann, Auftr. publica (ludiaaulico ftrepitu interpellari, Academiam transtulit ad pacatiorem lo- cum Prxdicatorum Coenobio proxiraum , comparatis ad hoc vadiditnis aedibus, quas olitnTemplarii incolueranc , prom refert in Rečtorum c nalogo Georgius Eder & ipfe Magnificus Redtor pet primum anni 1559. femeftre ; eftque id longe verofimi* lius Fuggeri, (a) Laziique (b) opinione attribuentium Academix translationem Rudolpho lV.,ejus verhapudAulam erec- tionem Alberto II. , utpote Cum reliquis certilfimis adis nullatenus cohxrente_*>. Quod autem primagenuinx Univerfitatis fundatio Archiducibus Rudolpho IV., & Alberto III. debeatur, non FridericoII. Im- peratori , utpražtendere videtur cum_j> fuis afleclis (c) Lažius ■, (d) licet ex hucufque addudis abunde conftet, fta- biliri poteft non tam ex Cufpiniano , (e) & Auftriaca Gerardi de Roo (f) hiftoria accuratiflime contexta, quam ex privile- giorum proemio, in quo Albertus III. ita prasfatur. Sandi špirit M s admonitions in memoriamrevocato , qnoddudamaltasinan« nisminoribut conjiituti, una cum SereniJJimo ejmndam Principe Germano nojiro dileclijfimo, ‘Domino Rudolpho celebris m e mori a Dtice Ati- firia,&c degratiaquoque- ) conceflione,&indul- to Santliffimi in Chriflo Patris , & Domini no - Jlri Urbani Oainti felici au/picio ereximns , & dotavimus rite , & legitime pitblicas ,& privi- legiatMfcholas , & fiudium (generale in Oppi- do , fett Villa noflra \ViennenJi , indtgnum arbi- tramur, &c. item ex ipforum privilegio- rum rubrica, cui hic praefigitur titulus_s: Cončlujio c Ducis Alberti Fetndatorii * quam conclufionem excipiunt ftatutorum, ac pri- vilegiorum approbationes a Leopoldo Pro- bo Alberti fratre , Pilgfino Archiepifco- po Salisburgenfi, Joanne PalTavienfi And- ftite , Auftriae Proceribus , Civibufque Viennenfibus fačtx , in quibus Univerfi- tatisfundatio, & erečtio Alberto III. ex- prefse adjudicatur. Illius porrh dignita- tescumulavitFridericus IV. Imperatorde- creta praeftantioribus Poetis laurea , qua omnium primus Gonradus Celtesredimi- tus elt. Fundata fic Academia accurrere magno affluxu longinqux etiam nadones per feptem Burfas, feu ftudentium domi- cdiadiftributx , qux, ut fuorum commo- ditati confulerent, Viennenfes, Auftriaci, Styri cumSalisburgenfibus, Suevicu m o ■Wirtembergicis , Silefitse, Carinthi, at- que Hungari intra llrbem comparaverant: ad quatuor tamen folummodo Nationes, in quas tota difcriminatur Univerfitas_s, nempe Auftriacam, Rhenanam, Hunga- ricam, Sc Saxonicam tum ii, tum cxteri omnes referuntur. Hujus itaque Anti- quiflimx,acCeleberrimx Univerfitatis pri- musRedora prxlaudato Eder ftatuicur ad a nnum 1377. Joannes de Randegg Con- ftantienfis,& Augu$anx EcclefiseCanoni- Cus, cui fubne&untur reliqui ufque ad annum 1628. femeftres, deinceps annui. Interea autem anno 1622. fub Magnifico Domino Rečtore Guilielmo Rechperger, jubenteFerdinando II. Cxfare, Collegium Archiducale, Schola Provincialis, Paupe- rum Contubernium, five Aureus Mons , Domus Facultatis Philofophicse, & quin- queBurfx Societati Jefu funt tradita , ut h?ceorum fpatio ad Collegium cum fcho- lis, Temploque fibi erigendum uteretur. Burfarum lococenferi modo poffunt qua- tuor ftudioforum Collegia, feu Seminaria, hoc eft Convidus ad S. Barbaram ab Apo- ftolici Nuntii domo ad Lycei viciniam_s translatus una cum Glericis GregoriiXIlI. Papxalumnis: Collegium Pazmanianum^ Petro Pazmany č Societate Jefu S.R.E.Car* dinali, & Strigonienfi Archiepilcopo, Epi- fcopis item Jaurinenfi ,&Nitrienfi profua- rum Dioecefium Clero erectum : Semi- narium SS. Ignatii, & Pancratii ex variis quoque veterum Burfarum fundationibus conflacum : Collegium Croaticum a Ve- nerabili Zagrabienfi Capitulo pro fuis Cle- ricis inftitutum: qux omniaultimo excep- to, Societatis Jefu curx, atque admini- ftrationi fubjiciuntur. Luftrata Metropo¬ li pet amoeniflimos Auftrix campos tan¬ dem calamus exfpatietur. AGGSPACENSIS CARTHUSIA. A Ggfpacenfem Carthufiam, quam co- gnominis rivus Danubio paulo poft hauftus nonmultum infra Melicium fun- dafle fertur anno l386.Hadericus de Mefi- fau Auftrix Marelčhallus, illique Portx S. Marix nomen inditum fuiffe teftatur Pe- trus Dorlandus , qui ducentis abhinc an- nis fcripfit, mox fubjungens luturam hu¬ jus Ecclefixeredionem, antequamfunda- toream meditaretur, Matron?cuidam di- vinitus manifeftatam , qu? etiam fibi vi- debatur campanam inibi pulfando con- fregifle. Hujus rei confummato jam xdi- ficio certior faftus Hadericus Matronam ad tentandum campanx pulfum acciri vo- luit, qux illicodimliensprxfagiumeven- tu comprobavit. • ALTENBURGENSE COENOBIUM. A Ltenburgenfe Ordinis S. Benedidi Coenobium non procul aKampo fl u _ vio. Auftnac. n vio, quemad Moraviam accedens ab Au- ftro relinquit, extruxšre anno 1144. Hil- deburgis de Rebigau Gebehardi Comitis de Buige confors e/ufque filius Herman- nus de Buige icidem Comes, ANISIA. A Nifia five AnaFum, aut Anaffianum vulgb EnFs elegans Urbs, & Superio- risAuftriae Archiducalis , Isevo Anifi fluvii laterinonprocul ab ejus oftio infidens, & ternis milliaribus Lindo in Ortum rece- dens j exiguum duntaxat veftigium eft ce- leberrims Urbis duo pafFuummillia india- metro extenFae, cujus nomen Laureacum ( vel potius Lauriacum, uti plura monu- mentaexprimunt) a literislaureatis dima- siare >» licetinTheodofiiCodicerepererit, (a^Eer boi. oplodit VelFerus, (a) &poft eumCluve- 1.3. * " rius, (b) aliigue; credidit tamen Lazius, (b)Opusde ^c)quafi eas vidorise nuncias accepiffet Vin.& or. Aurelius Antoninus > dum (c)chron. Marcomannicum bellum gerens ibidem_j*> Vj.j.s.c.3. CO mmoraretur , ubi evidenter is author fallitur , Carnuntum cum Lauriaco inep- tiffime confundens , non minus, quam cum ob unicam inFcriptionem perperam delcriptam Urbem hanc ab eodem Csefare primb conditam arbitratur 5 eam enim an- t©afloruifTeex moxdicendis manifefteelu- cefcet, Tolerabiiior eft CuFpiniani opinio, (d)Defcrip. (d) Vocem Laureacum a S. Laurentio pri- Auftr. mo illius EpiFcopo deducentis a quamvis & huic annuere nequeam , cum fic nulla urgence racione erroris , vel focordisE ar- guancur vetufti annales * qui S. Lauren- tium Laureacum a S. Marco ablegatum re- Ferunt ; aliud fiquidem Urbi nomen cunc fuifle oporteret. Tertiam init viam, & quidem meo judicid vericati proximam__s Lambecius (e) Cluverium fecutus, dum (e)B'bU3. L aur j ac j et y mon | torrence Laurone deri¬ vat , qui mediamolim Civitatem diiFecuit, nune vulgb Laurbach, velLorbachdidus penes pagum , cui Lorch nomen Danu- bio mifcecur , illamqueab indigenis Lau- rich, velLorichantiquitus appellatam Fu- Ipicacur ; quare adventantes Romani pa- tria inflexione Lauriacum enunciaverint, prouc in Juliaco,Vicelliaco, Abudiaco 3 aliiF> que compluribus feciffe deprehenduntur. Compertum porrb eft Romanorum Colo- niam olim Lauriaci extitifle 3 & quidem fub Odaviani Auguftilmperio eo deduc- tam j quod ex erutis infcriptionibus di- lucidč habetur ; in his quippe Colonia_j Lauriacenfis Aug. id eft Augufta cognomi- nacur , ut Januš Gruterus legic, non Aur. ideftAurelianenfiSjUtLazio, & nonnullis aliis videtur, Cseterum ptsscipuum inter Norici Urbes locum eam obtinuifle fuadet tum Danubianae Claffis , ac legionis fecun- dae,non tertiae Italicae Praefedorum Sedeš, tum Archiflaminum Metropolis, unde fu- fis latž accolis facrum Jus dicebant, ibidem inftituta ; quorum primum ex utriufque ImperiiNotitia, atque exlapideisinfčrip- tionibus duce Dione Caffio ( f) melius (f)H.jf. elucubratis didicimus; alterum verb Mel- chior Inchoffer (g) iifdem pene terminis (g) App«, afleverat. Deraura vecerem Urbis fplen- »? Aruu dorem, acmajeftatem loquuncur tot cat- un£ ' lata marmora, atque inciia monumenta a temporisingluvie , &barbarorumftevitia diutiffimbfubduda, quae antecentum,& plures annos Fe infpexiiFe Pighius affirmat» modb verb vel aedificiis inFerta, vel alio fa- to j non levi eruditionis difpendio evanue- runt. SuperFunt tamen etiamnum plura antiquitatis teftimonia , quae in effodien- dahumoFaepius offenduntur, itaut Lam- . becius ("h) Feptem abhinc luftris una tan- ). ^ ‘ *' tumdie Fupra centumantiqua numifmata partim argentea, partim tenea Fe ab agrico- lis redemifte fateatur. Verumtamen lon- geclarius Lauriacenfis Urbis gloria inde emicat, quod ab ipfis Ecclefias incunabulis Orthodoxae fidei lade per primos Apofto- lorum alFeclas inftillato fuerit enutrita ; conFono enim tum veterum, tum plurium recentiorumFuffragiocertbconftat, S. Pe¬ tri Apoftolorum Principisjuflu, acautho- ritate a S, Marco Evangelifta Aquileiae refi- dente , vel ad Fummum a S. Hermagora ejus diFcipulo» quem fibiibidem Fubftituit, Laurencium quemdam ad id muneris mif- Fum effe Lauriacum , ubi primus illius Epi- fcopusamultisferturiniciatus: Quodfub annum Cbrifti 60. contigerit necefFe eft, integro videlicet Feculo, antequam Mar- cus Aurelius Antoninus Imperium adiret; undequaedeLazii laureacis literis, & Co- lonia Augufta potius, quam Aurelianenfi Fuperius attulimus, Folidiffimb roborantur. Laurentio inter Coelites relaco Laureacen- Fes beneficii memores Templum poFuere, excra Anifiae muros cum annexa Parpecia adhuc hodie Fuperftes. Plantatas itaque Ecclefiae alii deinceps praeerant Anciftites, ordinis tamen ratione tenebris involuta. , Inter hos Fanditate eminebant Maximilia- nus, & Quirinus , quemPhilippi Senioris primi inter CaeFares Catholici filium qui» dam exiftimant 3 & cum SiFcienfi EpiFcopo confundunt. Peculiari quoque memoria dignuseft Jerardus, ad cujus temporaper- tinet>quodinvetufto, & hadenusinedi- to ArchiepiFcoporum Lauriacenfiumcata- lo go Fe legilFe narrat Lambecius (i) his ver- 0 ) Bibl. 1. x' bisconceptum ; Anno Domini CCL. Philip- c ‘*‘ pus cum Philippt filio fuo regnat. Is Phtlip- C Z puc n Archiducatuš. p us fafarTdnnonut Super iorh,& lnferioris , a c etiam Nfaftarumfuit ‘Dominus , qui Laureacenfem_$ agrum 40. militibus impofuilfe : quorum gcneroso exemplo impulfus D. Florianus Aquilmo Norici Ripenfis Praefidi inhac Ur- be degenti uitro fe obtulit Chriftiani no- men palam profelfus ; quare fuftibus fe- mel, iterumque acceptus , & fcapulas__s> ferro confradus, Anifoflumine fubmerfus eft, Ieruntque lidorem , qui fufpenso de cerv ice faxo Martyrem in aquas prsecipita- vit, illico oculis orbatum , facrum verb corpus neque mole fua, neque molaris pondere depreflum, fludibus etiam poft mortem innataffe , doneč a religiofa qua- damfoemina fuerit tumulo illatum. Flo- rentem pofthac fub Chriftianis Imperato- ribus Lauriacenfem Ecclefiam Scythicus turbo anno circiter 450. foede proftravit» Urbe fcilicet ab Hunnis fundicus everfa ; fed paulb pbft revirentem metropolitica dignitate, conceffopallii ufu, condecoravit Symachus Papa anno 498. ad Pontifica- tum evedus, ud in ejufdem Pontificisepi- ftola adTheodorum Archiepifcopum data videre eft : faeva tamen rurfum procella ab ethnicis hoftibus fufcitata fub annum 570. Lauriacum oppreffit; quapropter_s & Chrifti fides languebac , doneč anno 616 a ferventiS. Ruperti zelo, plerifque a vana Deorum fuperftitione revocatis_s, (b)Rer.boi. tefte Velfero (b) fuerit priftino vigori re- u> ttituta, Philone vel tune, vel non multb tar- dius Archiepifcopalem hujusUrbis Cathe- dramobtinente. Orta dein inter Gerar- dum Lauriacenfem , & Heroldum Salis- burgenfem Antiftitem de finibus contro- verlia, fummus Pontift.x Agapitus II. an¬ no 946. Ecclefiae clavo admotus in data ad primum epiftola illamhis verbis diremit: Con j} at quidem, quod Canonice fin guliš pro- •vinciis JinguH ordinantur Mctropolitani, pro- inde dijiribuere , atque or dinar e it a vobis pa - tochtds, bor,um , & pacificum aH imamu s , ut dtuifu duabus Norica reguonts provinciis , He- roldo slrchiepifcopo decidentalls 'Tannonia cit* ra committatur , & cuftodia • tihi ant e m , fuccejforibufif tuis propter emeritam anliquita- tem fantiče Laureacenfts Ec c lefi a , cui jure juniorum reverentia affurgit, in benedtSlionis & fedis ordine Pralatis, atque Prapofitispro* videntiam orientalis Pannonis,, regionemcf jlvarorum, atque Maraharorum , fed & Sla* •Oorum , qui modo Chriftiani , vel adheic per baptifma Chrifto lucrandi funt , circumqua •* que manentium credimus , noftramf nšfpo* jtolicam vicem inillis partibus prctdicandi , d* pro ar bitno veftro , ubi opus eft Epifcopos con- ftitmndi ■ omniaf dijponere , atque ordinate tali authoritate , atque poteftate deleq_amus $ ac ft ipft prafentes ajfuiftemns. Quod Ji jam diŠlus Heroldus Archiepifcopus deinceps , fuo - 'rumft quijpiam Succejforum minimo dijftntto limite contentut, fed interdiUam , atque d fua poteftate feparatam Diotcefim repetere per- vicaciter conatur , nec d prohibita contentio* nis fchifmate per iftas noftras Si poft o lica s tra* dittonts , atque determmationes compefcitur t ipfe etiam pie concefsa digmtatis munificentia penitus privetur , atque fecundum jus prifti- r,um Superior Pannonia continuetur Jnferiori » atque tua , tuortitnft Succejforum a rab a perpe- tualiter fubjaceant ditioni. Repullulante rurfus diffidio, jurium fuorum confirma- tionem a Pdigrino Lauriacenfi ArchiepiP copoj & ferventiftimo Hunnorum Apo- ftolo implotatam Benedidus VIL, quian* no 975. D. Petri CJathedram eonfcendit , non tantum illi eft impertitus , venim etiam ejufdem Archidioecefim Ottoni II. Imperatori, omnibus Germanise Archie- pifcopis, DuciqueBavariae Henrico fpecia« li epiftola commendavit, quamtanti fe- citOtto,utnovis praediis, & fundis illius Ecclefisepatrimoniumcontinubcumularit. Memoratas hadenus epiftolas commen- tariis fuis inferuere Lambecius, (c) In- C c ) b »M-J.ž. choffer, Lazius, aliique, adquosrecurre- reledorpoterit fufiorem horum noi.it a m haufturus. Quod aatem ad pradentis Ur- bis ftatum attinet » fertur ca inprimis ori- ginem fuam ducere ab anno circiter 900.» quoLudovicus Rex, Arnulphi Ca:faris_9 filius arcem» cuiEnsburg nomen, ibidera ftruxerat; additčjue ex Lazio Merianus, (d) eandem ad Dominos ab Ens, & Spil- OOTepeg. berg quondam fpedantem ab eorum po« AuJt * ftremo Eberhardo Rudolphum I. Impera- torem 600. argenti pondocomparafte,qui- buidam Florianenfis Praepofici prsetenfio- mbus fimul extindis, Sc permifto Pada« vienfibusEpifcopis jure Anilienfem Ardii« diaconatum conferendi : interim extra_s controverliam tamen eft apud Gerardum de Roo, (e) Urbern hanc prim un fuiife j (OAn«. qus eundem Rudolphum ad fubigendaiti Autt.1.*. Au« Auftriae. n (a) Opuf. c, de Vin. & Nor, c. $. (b) Diar. Icin. Celi. Seg. 22 . (c) Defcrip. Auft, Auftriam cum exercitu progredientem , rePeratis a Sumeruno illius Praefedo fori- bus,prond animo excepit. Expertaquo- que eft Anifia Hunnorum loco , quiLau- riacum deleverant, furentium Rufticorum Vefaniam, qui in eam anno i626aftudi- cuntur irrupifle. Denique filentio prasta- reunda non eft alta fori turris , in qua in- fcriptio proftat his verPibus comprehenPa. Afpicis exiguam, nec magni nomi- nis Urbem, Quam tamen seternus curat_s, amatque Deus. Ha?c de Laureaco reliqua eft : his Marcus in oris, CumLuca ChriftidogmAprofef- fus erat. BADENA. B Adena vulgb BadenCivitaseft Archi- ducalis, 4. milliaribusfecus montium radicesVie-nna inMeridiem recedens,quam Cluverius(a)non vand autumat eandem eF fe cum Pannomis Aquis interVindebonam, & Scarabantiam ab Antonino collocatis. Nomen a thermis mutuatur frequenti ad- ventantiura affluxui perpetuo patentibus; quarum aqua modice alumine, plus (ale, maxime veto lulphure imbuta plurimis asgrotis opitulatur. CAMPILILIUM. C Ampililium vulgb Lilienfeld opulentiC- fimum Cillercienfis Ordinis Monafte- rium denominat, 8- Vienna milliaribus in Zephyronotum diftans, quodaquodam Salisburgenfi PraePule S. Andreas Polemni- terdicatum , datisamplisproventibusan- eio 1206. fundarunt Leopoldus Gloriofus Auftrise Dux, ejufque confors Theodora Emanuelis Comeni Conftantinopolitani Caefaris filia , ut Wichardus de Polhaim Archiepifcopus Salisburgeniis anno 1315. vitafundus apud Lambecium (b) teftatur, non tantum confanguinea , quod muko pofteriorauthor Cufpinianus (c) conten- dit. Leopoldi offa ex Apulia ,ubi fatoceP' fit , inteftinis in monte Caffino fepultis , hucadveda in monumento , quodin Et- clefias choro eminet, conduntur. CELLA. C Ella duplex eft Auftriae Coenobium ; unutn Inferioris Cella Marias appella- tum,& facro Benedidinorti Ordini ab Hen- rico, &Rapoldo de Schwarzenberg anno i336.erečhim ♦ alterumSuperioris,quod 4. infraPaflaviummtllianbuspraeterfluens Danubiusdextrorfumrelinquit, Angelo- rum Cella vulgb Engelhanszell didum , & a Bernardo Prambachio Paflavienfi An- tillite anno 1293. Ciftercienftbus funda- tum. CETIUS MONS. C Etius, non Cefius,nec CaefiuSj monS eft veteribus celebris, qui juxta Pto- lomasum Pannoniam a Norico ea aetate diP» fecabat j quapropter hoc nomine non_»> primum tantum ejus jugum indica- tur, quod a dextro Danubii littore Pur- gens vulgo Kalenberg audit; verum etiam totaea montium catena , quas indb ad Sa- vum ufque per jo circitermilliaria proten- ditur ; Pub eadsm proinde appellatione veniuntCaumbergj Annasberg,SaurufleL Teufelftaig, Golach, Schneberg, Simme- ring, &quidquid demumuPqueaddePcrip- tum terminum interjacet , quem etiam a Germanis Kalenberg nuncupari pereru- ditus Schonleben atteftatur. Verunta- menaflentiri cogimur , Cetii verticem_» ad Danubium prominentem reliquos om- nes celebritatis Puse fulgore ofFuPcarč—s; namque Romanis hifce Regionibus pri¬ mum potitis, is maxime idoneus vifus eft , ex quo veluti ex fpecula tum navibus ex Norico in Pannoniam defluentibus, tum maximb Germanis hoftibus inadverfa ora degentibus invigilarent; quare munimen- tum ei prius Puperftrudum fubfecuta eft Colonia Aelia Cetienfis P. Aelii Hadriani Imperatoris juflu ad Pubjedum ciivum > ubimodb Pagus Kalen fitus eft , a Roma¬ nis deduda , cui ad ejuPdem CasParis ho- norem adoptivus ejus filius, ac PuccelTor Antoninus Pius Aelianum Flaminem cum t AelianisPodalibus adjecit, quod effofla_* monumentaaJanoGrutero, &Lazioex- cuPa pofteris prodidere: & quidem Urbem Cetium, Peu Cetiam ibidem viguifle lu- culentedeclarant non tam S. Floriani ada, ex quibus etiam certiores fimusS. Marty- rem Tribuni , Peu Centurionis munus in eaadminiftrafle, quam PeutingerianseTa- bulse , in quibus Vindobona in OccaPum proficiPcentes poft6. palTuummillia , hoc eft Germanicum PePquimilliare illam ob- viam habuerunt ; unde patet veritati mi¬ nus conPentaneam ePTe Lazii lencemiam » Cetiam, ubi nune Zeislmaur , quod lon- giusabeft,collocantis, & meraqualicun- que vocis affinitate more Puo perPuafi. Flis verb prserogativis temporis vetuftate ex- pundis,novum monti Cetio accefllt decus, quando S. Leopoldus Auftriae Marchio ad Orietttalem terr« tradum a Fe primb D Fwb- 14 Archiducatus fubjugatum contra Hungaros propius_s tuendum, nobili arce illius apicem coro- navit, ubinimirum Sacellum etdem San¬ do dicatum ad perpetuam rei memoriam hodie cernitur , quod una cum propinqua Camaldulenllum Eremo non levem hulc mond celebritatem etiamnum adfcifcunt. Atquehaec fuere decora , quae Cedi in— 3 ) Pannoniam fe demictentis lacus illuftra- rant; fi enim fuperato jugo perOcciduam ejusdeclivicatem, in RipenfeNoricumde- fcendamus , obviabitineodiftridu,quan- tum Eugippii indicia nos conjieerelinunt, antiquaFlaviana , five Faviana cum Plini! Flavio fortaftis coincidens , pro qua Epi£ (a)Chroa. copos undique emendibat Lazius, (a) Si: Vicu.L i, q !iam Comagenis evocatus S. Severinus c ’ 4 ' dira farne , qua vexabatur * plurimis ex Rhaecia ratibuscommeacu onultisanfpera- tš appellentibus, divinitus liberavit, dein- deinremotioremlocum,quiadvineas vo- cabatur, fecedens, exiguam incoluitcel- lulam, ex qua Flavianam divini revela- tione regredi compulfus, prope Civitatem Monafterium conftruxit, quod primuin omniumin Auftria eredorum tut6 aftere- mus , a Friderico Favie Rugorum Regis fratre poft Sandi obitum barbare direptum. Verum qui Eugippii Favianam eandem cum VindobonaUrbem opinantur* pago Siefering Viennae propinquo illius Mona- fterii fitum adfcribunt j nominis confonan- tiaproculdubio alledi* CREMBSIllM. C Rembfium vulgb Krembs Urbs eft Ar- chiducalis, Boreali Danubii laceri in_i> clivum elevato ad Cremfas amnis oftium impofita , io. Viennl milliaribus in Oc- cafum diflita, & duplicibus quovis annr> nundinis frequentata, Quatuor in ea_s fUrguncTempla, quorumprimum S. Vici cum notabili turri ab anno 1464. ereda UrbisParochus, alcerum facer Praedicato- rum Ordo adminiftrat, tertium verb Socie- tis Jefu Collegio a Michačle Adolpho Co- mite ab Althan fundato, & quartum DD, Philippo j & Jacobo lacrum Nofocomio ad- haeret, Bohemos anno 1019 Duce Car- pizano hanc Civitatem aggreftbs, forticer ea quidem repulic, fed anno 1645. Tor- ftenfonio Suecorum Archiftratego fuccu- buit, unico tamen elapso annoad prifti- num dominam poflliminioreverfa. . CREMIFANUM. C Remifannm vulgb Krembsmunfter_9 Superioris Auftrite Oppidum ob fplen- didiffimum Ordinis S. Benedidi Co^no- bium maximž illuftre , Juxta finiftram —» alius Crembfte amnis ripam , 4. Lindo mil- liaribus in Auftrum recedit. Aufpicatus illud eft in S. Salvatoris honorem anno 777*, dedu da ex Inferiore Akachio Reli- gioforumGolonia fub Facerico primo ejue Abbate, Bavarke DuxThafl!lo hujus no¬ minis fecundus, Templumque adjecit^ per Valdericum Ladriacenfem, feu Pafta- vienfem, Virg.lium Salisburgenfem , Sc Sinpertum Reginoburgenfem, feu Ratis- ponenfem Antifticerri confecratum , ad id fe coelituš commonefteri perfuafus * cum filio fuo Gunthero ab apro in venacione in- terempto idoneum in ea, quse tune hic erat, fylveftri folitudine tumulum deledu- rus, intempeftae nodis filentio cervum čnerriore prodeurttem vidit , qui in cor- nibus faces accenfas geftarec* hec a loco* cui inftiterac, divelli poftet. Qnx praeter ^ Ref< Vellerum, (b) ac Brunnerdm ex an- boic. 1. j. tiquis monafterii tabulis uberiori calamo W c A 1 an ’ excraxit Simon Rettenpacher, (d_) paulb poft (ubjungens Garoli M igni, Ludovici eremit. 1, *» Pii Sc Lotharii Caefarum, Garlomanni Xi&s ' Arrtulphi Regumintegra diplomata* queiš amplae Thaftilonis donationes confir- mahtur, novifque latifundiis augentur. Ade6 floridum Ccenobium circa noni, & decimi feculiconfinia,prtemifsa 56. inqui- linorum caede,ab Hungarisdireptumcen- tum ad minimum annis fuis in ruinis fe- pultum jacuit; doneč undecimo feculS ineunte D. Henricus Imperator, S. Got- hardo Altachii Inferioris Abbate poditi- miim horcante , illius inftauratidnem ex- orfus eft , Templo ab Engelberto PafFa- vienli Epifcopo poft annum 105-0. rurfu$ confecratOi Verum non muleb poft, e6 cum Monafterio flammis abfumpto , fuic tertio eredum , & a Paftavienfium paritet Praefule B. Altmartno, Salvatori mundi, Sandlfque Agapico, & Blafio antlo 1082* folernniricu dicatum. Tot calamicatibus preftofuppetiasinterimtulere, ulcrodads* autreftitutispraediis Henricus IV., & Fri- dericus I. Imperator, Bavari* Dux W elfo, aliique Principes , quos deln imicati Ru- dolphus L Casfar } Ottocarus Bohemise Rex,atqueAuftri3e Archidux Otco novis illud privilegi/S, & gratijs profecutl funt 5 alternante tamen iterum fortuna, & pro- fpera adverfis permifcente ; fub annum_* fiquidem 1480. Oppidum majori ex parte conflagravit, &csetera Monafterij bona* quod&plerifqueevenit, Auftriatuncho- ftium, aeperduellium tumultibus pluri- mumagitata, ferro & igne vaftabantur__e. Sedatis hifce procellis plures Abbates «1 fplendida aedificia diverfis ufibus deftinata lenfim adjidentes, apertis etiam a Grego- Auftrik. n tlo Lechnero , qui anno I5'58. decefllc, excernae /uvencuti Tcholis, auguftam ,quas hodie eminec, molem ad veftigium Bvexe- re. Conditaehiecolufiturfacras S. Agapici Martyri» exuvixab Hadrianol. Papa Ka¬ lna tranfmilTse , S. Wifinconis Monachi ejufdem Monafterii incolae* qui ante an- num 1080. florebat, & S. CandidxMarty- ris ab A. R> P. Emerico ex Venerabili Ca- pucinorum Ordine poflea Epilcopo Vien- henfi liberaliter donacae. S. CRUCIS COENOBIUM. S GruCis illufltre Ordinis Ciftercienfis » Coenobium, quod peramdeni colles , falcufque ambiunt, 4,Vienna milliaribus abeft. Condicorern fuumab anfioii36. veneratur S. Leopoldum Auftriaž Marchio- nem, £ui pii hujiis bpferis author fuerat e/ufdem filius Otto Ciftercienfiurn legibus in Morimundano Burgundiae Monalterio eo terfipore Obftriftus. Aliurri autem fia¬ tu minirnum D. Leopbldi filium Conra* dum, Abbatismunus ad S. GruCcmobiif- f sg . 'fe , Lambecius (a) doeec, antequam ari¬ no 1x48. ad Palfaviertlem, & artno 1146. ad Salisburgenlem Infulam cundignis viam ineritis fibi ftravifiet. Cbmrnunem mor- talium anaftafim opperiuntur hic gloriofi mulcorum Prinčipum Cineres: prteivit illis ErneftusIV. Conditorisitiderti filius, quenl pon£ fecuti fuftt ■, fratres duo Leopoldus Largus,& Henricus Auftriacorum Ducurti primipilus Si Parentis fui in exaediiicafido MonaLlerio, & nbvis prašdfis d tarido muni- fici temulatores: Acceflerunt prxterea_š Lebpbldus Virtubfus, Fridericus L * & II. Babenbergefifiurrt Auftriae Ducumpoftre- fiius henbratibri iarcophago donatus, DROSENDORFFIUM* D Rofendorffium vulgb DrofendorfF, fpeciofum cutn arceOppidum j qubd Teia fluvius Moravi«, Auftrixque limes alluit,annoquidem 1278* OttocaroBohe- miteRegi fe lubmific, fed annb i6žCi diu- turnam Chriftiani Anhaltini Bohemotum Ducis obfidionem gefierofius elufitj Sfibur- biis tantum igne vallatis * qubd ramen dam* num abunde repararufic Urbes Horna,Ret- za, & Eggenburgum interim a Bohemis_i amilDe. DUCUMBURGUM. 'llcumbilrgurn vulgo Herzogenburg "ad livarn Trafenae fluvii, quiverna- cul-eTrafam, antkjuitus ver6 apud Lati- fibs Trigifamus vocabatur , inter Fanutri S. Hippolyti, & Danubium medio fer£ ici- nereoccurrens, in dotis partem veneratv quam Leopoldus IV. Auftri« Marchio fi- iix Elifabethae Ottocaro IV. Styrix Mar- chioni nuptas dccrevit, fed una eum Styria adAultriačos Princi pes deinde regreflum. Traditione fertur vecuftius loco nbmen_i Trafattiburgum fuiffe, qub bbliterato ho- diernum invalefcere ccepit a geminisDuci« bus defumpcumj, quos čujuftiam Auftrise Hucis conjux percranfiens uno partu fue- 'ratenixai Adjacet illicelebre,&perve- tuftum Cafionicorum Regularium Cblle- giumilliuslbčb fubllitutum , qubd ab Ul* ricb ex Cbmitibus Cileše Epifcopo Pafla- viefifi afino 1112. fibn prbcul Hbllenbur- go in D. Georgii honorem fufidatum_j> exundafitis Danubiixftus iabefaftarati In dexcro Trigilami lictore huic Opp do fer- me C regione bpponitur aliud ibidem Ca- honicorum Regularium S.Auguftifii Col« legfum D. Afidrexaquodam Anglo Prin¬ cipe Hehrico , OttonisIlLlmperatoris no- mine anno998-ekcitatutm EBENFURTUM. E Benfurtum Oppidum cuin afce j'uxta Levtamfiuviurh ,muro,foflifque cinc- tuna Viertfil fex milliaribus didicum, &a Ternplariis pr'm 5 excručtum , D. Udalrici lancea in Parbch ali ej"ufdemSafi£tiEccleiia religiosecullbdicaplurimumgloriatur i ea quippe armaclis S. Prseful teite Meriano fb) (b) Topagi, fertur Ethnicos Hufinos hoc in diltnCtu Au( c ’ profligaffe. EbersbergA. E Bersbergx Superioris Auftris Oppidd propeLineiumin dextraTrauni ripa* qux longo ibidem ponte cum laeva jungi- tur, xdificato venufta imminet arx a Co- mite Sichardo Santha s alias Sempta, reg- nance in Germania Ludovico IV. Arnul- phifilio, ib. nimirum feculo ineunte pri- mitus ereda, utab iteratis Hnngarorum infulcibusProvinciam tutaretur: cumque idem ComesBavaricamqubque Ebersber- garfi polfideret, cofifonum&huicarci no* men ifidi precepit: noftra a&tem setatš ea PalTavienli Anciftiti obediu EBERSDORFFiUM. E Bersdorffiurri fpiendidiHimum Caefa- rumPaiatium autumnalibus feriisde- ft natum uno polt Viennam milliari inter atncEnam nemorum coronam Mefidionale Danubii latus illuftrac.- Ej'us fitus pluri- mum coincidic cum Antonini Ala Novi Equitum Dalmatariim. Romanis rtieren- D 2 fciunl (a) Ann. Avrftr. 1. 10. (b) In aflis SS. ad diem 4. Maji. 16 Archiducatus tium ftatione, & Villa Čaji Peutingerianae Mappae infcripta. Adjundum Oppidum cura anno 1485. Matthias Hungarias Rex morae, qux in Viennenfi obGdione trahe- batur , impatiens cum Praetoriano milite caftris egreflus capere moliretur, manife- ftum vitse difcrimen illum adiiffe teftatur Gerardus de Roo, ("a) dum enim in hu- mili quodam tugurio cum familiaribus ac- cumberet, ferreus globus inde evibratus dis/edo parietepenes Regem decidit,qui hinc animo jamcommotior Oppidum fum- ma vi aggreflus, in illud perrupit. Non procul ab hoc loco grandis alTurgit fabrica, quam novam dicunt, ubi Leones, Tygri- des, Leopardi, Lynces, Pantherae, Urfi , Hyen», aliaque ejufmodi juftas Principum obledationi refervantur. EGENBURGUM. E Genburgum vetus, ac Archiducalis Givitas famofo Mainhardi monci adja- cec, anno 1407. in Civili Auftritebello ab Archiduce LeopoldoIV., & 1485-a Mat- thia Hungarorum Rege occupata, FANUM S. FLORIANI. F Anum S, Florjani Superioris Auftriae Oppidum duobusmilliaribus Lindo in Auftrumrecedensa nobiliflimoCanonico- rum Regularium Collegio nomen fuum defumit. Fuerathicolimex Raderimen- te non multb polt S. Floriani Martyrium, illius raemorite conditum illuftre Tem- plum , & adjedis pofteris feculis Coeno- bium a D. Benedidi Sodalibus pofleflum, quodcumHungari deleviflent, abEngel- berto Paflavienft Antiftite , qui ab anno T045. per 4. luftra fedit , poftea inftaura- tum, & Canonicis D. Augtiftini difcipli- nam profitentibus traditum; idem author, atque Hundius faftis commiferunt. De- mutn illud ex modicis initiis circa annum 1080. in majorem extulit fplendorem ejufc dem UrbisPraeful B. Altmannus; cui fun- dationi cooperati quoque dicuntur Qujn- tinus,Locharius, &Conradinus Auftriae Dynafts. Noftris verb temporibusReve. rendiffimiPraepoGti ftudio auguftum fan$ Templum raro marmore afFacim emicans, pauci(queinvidensaflurrexit. Sufpicatur hicadmodumaptčHenfchenius (b) Bene- didinos Patres ad declinandas Huragaro- rum infeftationes in Italiam confugientes S. Floriani Martyris ofta prius hic honori- ficb aftervata Romam afportafle, cum ex Cromero, & Casfario ab ipfo allegatis con- flet, inde Lucium 111 , Suramura Pontift- cem, quiab anno iiBl-EccIeHae prtefuic; ea per iEgidium Mudnenfem Epilcopum Cracoviam regnante Cafimiro tranfmififle. Memorabilis etiam eft huic Collegio pro- ximusfons, quiab2egrishauftus, plurib.us falutifuit; eundem enim efle ex pervetu- ftis Sandi adis docemur, qui ad cujufdam piae foeminae nomine Valeriae preces prodi- giose erupit,ut jumentacurrui junda_»„ quo illa S. Martyris Floriani corpus adde- fignatum fibi divinitus tumulumclam Eth- nicis avehebat, nimio folis sftu laffata, pro ukeriorivia reficerentur. FANUM S. HIPPOLYTL F Anum S. Hippolyti vulgo Sand Polten Archiducalis lirbs abadjacente Cano« nicorum Regularium S. Auguftini Colle¬ gio denominatur : jacet ea ad laevamTri- gifami fluvii a Danubio tribus milliaribus ad Meridiem, Vienna verb fex ad Occiden« temremota. Ejusexordia ex Privilegio- rum diplomaribus Monafterio Tegern- (eenft abOttoaell. ,HenricoVI ,&Fride- ricoll.datis, & apud Wiguleium Hun- diumextantibus Gc ferb d&lcribit Lambe- cius: (c) Cum Pipini Francorum Regis duo limitanei Comites , fratrefcjue germani Adalbertus, & Otgarius, G ve Otiocarus exBavariae Principum ftirpe Oriundi San¬ do Zacharise Papae, qui obiit anno 752. in Italiacontra Saracenos ftrenuam navaftlne operam, & inter proemia, Sandorum_» Quirini , &Hippolyticorporaab eo acce- piffent, bina ineorum cultumfundarunt Coenobia ; unum fcilicet juxtaTegarinum Superioris Bavariae lacum vulg6 Tegern- fee , quod S. Quirini lipfanis donarunt » ipfeque Adalbertus primus Abbas rexit5 alterum verb in eo, de quo agimus Gtu, la« cris S.Hippolyti exuviisditacum, ubi cum tam incolte, quam tedificia forfan religio* nis ergb indies accrefcerent, non obftanti- bus damnisab Hungarorum incurGonibus foepius illatis, utpote quae Paffavienfes_* Prasfules femper repararant, anno dernum 1276. PetrusejufdemlociEpifcopusab Im« peratore Rudolphol, frequentes jam mi- bi sedes in Civitatis formam redigendi, mu« rifque, ac foflis pro libitu muniendi licen- tiam impetravit. Prseter univerfale Au« ftrite a Matthia Rege oppreftx infortu« nium, aliud Gbi peculiare haec Civitas tu¬ lit, obGdionem videliceta. circumjacenu« bus Rufticis duce fartore quodam Georgio Brunneranno 1597. tentacam, quam ta- mencapti aliquocex illis a Tribuno Kolo- nitfch prius indeabadis,fequentimox an¬ no fune folverunt. FREY- Auftriae. FREYSTADIUM. i/ Imperatoris conjugi omniutn fcriptorum calculo adjudicatur , fed circa annum_s F Reyftadium vulgb Freyftadt Archidu* unice difcrepantium , cum Fuggerus (a) (*)$pec.h«J calis AuftriaeSuperioris Civitas annuis 1303. ftatuat, & Gerardus de Roo , (b) }’ b 2 w^ n nundmis frequentata 4. Lindo milliaribuS quem accuratiorem judico ,euml2. annis Auiu"^ Bohemiam versus removetur } commo- praevertac. DefcriptionemverbaP. Joan« difque tedibus habitatur , ličec magnam & n e Eiflert (c) fubtiliflimonaturat a fecretis (O Mun. Rufticis cladern , in Arce praefercim, pafla, Kirchero tranfrniftam, ab hoccontraftius defumptam exhibeo. Aqua itaqueadhuč anno nempe 16260 quo iti eandem dolo Captam extemporanei illi militeš irrupe- runt, mox tameri inde extrufi s & ad fti- Vam relegati. Subjačet huic ampluš di- ftri&us, quem vulgb Machlanddicuiit, bi« iiasllrbeculas Danubioproximascomplec- tens j fcilicet Matthaufen, & Greynam, cu« jus fub Artagirunaenomine Ludovici I. Cae* faris literasmeminifte aflerit Lazius, atqu@ Complura infuper Oppida, & Arces, qualia funt Neukirchen, Helmefed , Keffer- tnarckt, Bergen ,Windhag, Klam, Klin- genberg , Konigvedfen, Bregarten, Lu« uenberg,&c. PociebanturolimilloComi- tesaBurckhaufen, & Machland cognomi^ nati, quibus deficientibus anno 1186. Im- petiibenefici6ea Regio Auftriae Principi- bus ceffic , a Rudolpho 1. Caefare Ottoni BrandeburgicO genero ifuo in Catharinse filiae dotem anno 1280- aflignata, fed ad Auftriampoftmodum rediit in plures pri- VatosDominos fenfim difciffa. GEMINGA. G Eminga Carthufianorum eftEremus ab Alberto 11. Archiduce in ea (epul- to anno 1332. inchoata, & 1358. ab eo- dem paulb anteobitum abfoluta, cui fub- dita eft Urbecula, quam vulgb Scheibs vo« cant, adamnem Erlapnonproculindš fica. GEMUNDA. G Emundam vulgb Gmunden veterurrt Laciacum ex itinerum dučtu, &in- tervallis interpretatur optimeCluverius; Antonini fiquidem Icinerarium concordi trium itinerum nutnero 28. pafluum milli- bus, & Peutingeriana Tabula itidem pafluum millibuseam Urbem Juvavio,feu Salisburgo feparant j Oviliam versus , de qua aiibiagemus, pročedendo. Efthodie Gemunda Archiducalis Auftriae Superioris Civitas, Lincio 5* milliaribus in Auftrum abfcedens , & cognomini lacui vulgo Gmunderfee dido* quem Traunus amnis interfluit, ad Boream adjacens , quae a proximis falis fodinis, ejufque commercio magnamfibi nominisclaritatem mercatur. Primat illarum inventionis gloria Elifabe- thae Meinhardi Comitis Tyrolenfis filiae, & Alberti!, tum Auftriae Archiducis * dein extrinfece dulcis data opera intra concame* raca fodinarum falis receptacula, quas ftan- tias vocant deducitur , ubi ex Salinae mi¬ ner« dilutione tota in aquam falfam con« včrtitur, & ubi jam fale fatis fuerit hnbu- ta , quod per lignei inftrumend immer- fionem aquže pondus explorando digno- fcunt,rota fitulis > hauftrifqueinftruda ž foffis extrahitur , & in canales effufa ad lebetes coquendaemittitur, longotamen itinere interim emenfo, cum montis Hal« burg aqua ad lebetem pehes laCUm pofitum 4. milliaria Germanica inde remotum per 24000. canalium fibi invicem innexorum» quorum quivis 10. Geometricos pedes con- tinet, derivetur : ejus autem lebetis, qui in ovalem figuram inflexus ex tribus aliis maximuseft, latitudo 30. paftus, duplum longitudo adaequat, fed profunditas nori nisi ad fefquipedem delčendit. Duplex hicfalisgenus effoditur, priusfolidum, pu* rum, & inftar cryftalli nitidiflimum eft* Verumque fal gemmse dicitur 5 alterum Varie coloratUm, & nune fubrubrum, nunC violaceum, rtuncaliumobfcurumcolorern imitatur j quod tamen uti vifcofum eft, & fulphureum odorem prodit, ita paflim relinquitur. Obfervatum quoque fuit a fofc foribus fub certo attnorum Curriculo fodinas novo fale repleri, decujus rei veriute mi- nime dubitandum efle ^raelaudatus author phyfico ratiocinio demonftrat. CoronanC praeterea Gemundenfem lacum altiflima rupes, quarh Traunftein vocant; peramce- na Arx, vulgb Ort diftain infula folo ponttf continenti jundta ^ & Traunkirchium_Js Oppidum cum Societatis Jefu Refidentia PaffavienfiCollegio fubordinata , ttbini- mirum olim floruerat Sanftimonialium Monafterium D. Benedifti regulam fečlan* tium , cujus fundamčnta jecit anno 900. Marcliio Ottocarus Agilofinus in memo- riam vi&orise , quamuna cum LuitpaldO, five Leutholdo Bavaro ibidem de Hunnis retulerat; illiusverb filius Albertusccep^ tum opus foelicitet perfecic , uti refert ex BucelinoZeillerus, GERASSENSE MONASTERIUM. G Eraflenfe Ordinis Prsemonftratenlij Monafterium Moravi« propinquutn S fun« (a) Dsfcrip. Aiflfcr. fS Arehiducatus fundavit Egobertds, Cufpiniano (a) Ec- quardus Comes a Perneck ex Auftriaco- rum Marchionum profapia natus; con- firmafle verofertur aano 1188. Dipoldus PaiTavienfis Epifcopus. Eundem Comi- tem conditorem agnofcit quoque Perne- cenfe praedičti Ordinis MonafteriumaMo* ravia in Auitrum remocius. G LUNICEN SE COENOBIUM. G Lunicenfe Benedidinorum Coeno* bium, quod ad Superiorem Auftriam percinet, inchoafledicitur Arnaldus, five Arnhalmus Dominus de Gluinck anno 1120. vita fundus, ejufque filius Bruno* rius abfolvifle. GOTWICUM. G Otwicum vulgb Gotcwich vel Got* wein percelebre Monafterium editae rupi Crembfenfi Urbi adverfs non procul Danubio io. fupra Viennam milliaribus, infiftit. Moliri illud coepit Tub annum__s 1076. ( Brunnerum lequor) B. Altmannus PaiTavienfis Epifcopus indudifque Canoni- cis fecularibus in communitate vivencibus Deiparas honori ea occafione dicavit_j» quod Patronum loco quasrend ejufdem Divaeicon grteci operiš oblata fuerit, Du* cis Bohemise donum. Verum Beatofun- datore anno 1091, inZeislmuranoVicofe* bribus extindo, & a S. Thyemone Salis- burgenfi Archiepifcopo in Gottwicenfi Ec- clefia terraernandato, flaccefcebat religio- fae difciplinse viror ; quod ab ipfa Beato- rum Sede refpiciens Altmannus Joannem infignis probitatis virum gente Scotum_s, quem vivens olim tuguriolo ad facram_s ALdem affixo receperat, ore, voceque, qui- bus agnofci polfet, hortatus eft, ut corpen- tesexcitaret , &priftinum monti fuo vir- tutum redderet nitorem. Hajc cum ille Canonicis aperuiflet, optimum fadu vi- Ium fuit , ut ex D. Benedidi prsfcripto vita impofterum inftitueretur , quod per Hartmannum ex alio S. Blafii Ccenobio ac- citum executioni datum , idque divinum Joanni Spiritum fuggeffifleeventtisfoelici- tas comprobavit. Monafterii fundatio- nem pluribds feculis fertur hoc in monte prtecefliffe vetuftum Caftrum a quodam_s Gotefrido aliquando polfelTum , qui Ido- luna Maruš,a Gothis Wickvocati, ibidem venerabatur , unde primum montis no- men Gothwick cteditur emanafle. Ad- jedum virorum Monafterio poltmodum fuit aliud Sandimonialibus deftinacum , quarum numerus anno 1388. ad 44. al* cenderat, fed anno 15:57. ad7. duntaxat reda&s* Ferdinandol. Caefareidcurance* alib commigrarunt. Prope montis autem radicemmemorabilis eft lonshadenus pe- rennans»ubi > cum tres adolefcentes Pari- fiis alias literarum ftudio vacantes conve- niflenc* coepit quivis joči grada Epilcopa- lem Infulam fibi ominari * quž impetrata Coenobium aliquod eflet conditurus : ex hisunus fuerat prselaudatus Altmannus > qui PalTaVienfem fibi delegit, eandem po* ftea confecutus $ alter Gebhardus * qui Salisburgenfem optaverat, Votifque com* os fadus Admontenfe in Styria Cceno* ium erexit ; terdus Adalbero Heibipo- lenfis,uti fibi tune augurabatur, Antifl.es, & Lambacenfis Monafterii fundator. Inter reliqua huic inclyto Ccenobio ornamenta accedit confpicuum illud trinum chrono- graphicon inlcriptum paried illius cubicu* li» quod anno 1677. AuguftiflTmis Neo- fponfis Leopoldo Caefari» & Eleonorae Paf* favio ex nupciis Viennam redeUntibus tha* lamum hofpitalem inftruxic , tantb pro aeterna memoria cedro dignius, quantŽ> pretiofius ab ingenio, & propriS manu Au* guftiffimi chronologiftae compofitum eX* tat, & exaratum , textus autem iliorum eft ifte s LeopoLDVs IMperator, & tLeonora«^ elVs VXor, teradls raflaVlI nVptlls Ltetl VlennaM teDeVntes, In GOtt VICensI AsCeterlo DIVI BeneDIC- tl reLlglonl laCro hoC ICrlpferV nt, GREIFFENSTEINA. G Reiffenfteina VicuSeft > uti recentif* (ima Fifcheri Tabula indicatj in Da- nubii ripa Stockeravis ferme oppofitus^_s cum vetufta Arce edita rupi infidente; ubi celebrisolim vigebatUrbsComagena, leu Caftra Comagena llationis Equitum Pro- motorum, &Lanceariorum Comagenen- (ium, qui inutriufque ImperiiNotitia_$ memorantur. Claro ad id nobis indicio eft fcepius dilaudatum Peutingeri Hodce- poricon eandem ferme intercapedinem , qUte hodie interjacet s Vindobonam inter* & Comagena dimedens , quorum men- donem facit quoque in fuo ItinerarioAnto- ninus, fedinverfo ordine ea Cetio perpe- ram prsponit. Non me quidem latet_js, Cluverium Comagenorum llibem apud Vicum, cui Langenleber nomen, ftatuilfej verum hic longiCts Vindobonadiflituscum fignatisapudveteresdiftantiismin-imžcon- cor- Auftriae* 19 cordat; unde opinor eximium hunc au* ruit a Duce Leopoldo Virtuolb fubannum thorem a paulo antiquioribus Mappis fui£ 1200. Viennam translatum,&decemhinc fe fedu&um , quse praedičtum Langenleber luftris elapfis Margaretha Ducis Friderici Stockeravi* Fals6 oppofuerunt. Haecpri- II. foror, divisocum Gerttude Hermanni ma fuit D. Severini Noricutn fubeuntls fe- Badenfis vidui Auftria: dominio j Aulam des , adcujusadventumgemebat,fubnef- fibiHamburgidelegit. Prima haec deinde cioquibus barbariš.Civitas. Hortatur ita- ex Auftriacis Urbibusanno 1482. Matthiai que Sanctus vir intolaš ad expiandas fpon* Corvini Auftriae inhiantis impetUm exce* taneis poenis confcientiae labes ■, fi grave il- pic > fed hOn nisi poft 20 o. florenorum mil* lud jugum excutere lubeac i hi primum liainea obfidioftea Rege expehfa * cogeft* tergiverfari , dein percepto Afturenfium ceannonaedefedtu, ilhTbres reclufic» repa- excidid, quod SeVerinus furdis praedixe* rata tamen a Maximiliani legionibus poft rat j ad jejunia & voca recurrere > qu 3 e in odtennium ja&ura, tertium dierh continUata Coelum, tercam* . ^ue exorarUnc $ haec enim infveco fragore H IE Z1 N G A* concuffa tanrum pavoris barbaris injecic > ut llrbe dilapfi, & mente moti inutuis fe- T Tlezingenfe Deiparae Šacrarium Člau* metvulneribusconciderint* Hoc primum A Aftro-Neoburgenfis Collegii admini- Caroli Magni de Hunnis trophatum poft ftrationifubditurrt, & tertioab Urbe Vien* vičtoriam » cujus alibi memini, ultra Ar- nenfi lapide remotum natales fuos rfecolit rabonem fluvium aba&is, fiquidem ii in ab anno 1529. , quando Solimano ardta indicata fupetius rupe ad fui deFenfionem obfidione Auttri* Metropolim premente Arcem fingulati tune ftudio nequidquam Chriftiani quatuor a Turcis capti, arbori* adornarant ; chm ad primum Francorum que alligau , dim nullum ahud deCretaC COnfpe&um fugam coiJtinubcapefliverint. necis Tuppeteret effugiuih * Beaciffims Virginisopem eoaffldtus ardore implota* HAMBURGUM. runt i Uthaeclub (uteicohisinpraedičtaar* bore tune latentis formi miro circumfufa H Amburgum Archiducalis Urbs cum fplendorefeiisnočtufpečhhdamexhibue- Arce celfiori colli infidente, in dextra riti haec verba ingeminans Hiets euch* Danubiiripa Moravi fluvii oftio oppofita» Hiets eučh* eofque folutisprodigioščvih* odo infra Viennam milliaribus Hungaria: culis in optatam afleCUerit liDercatčrh.Qu 3 * fines attingic. Hanc famofidimi Camun* cum lili/urejurando firmata, poftea aliiš ti moeniis olim inclufam erudite autumat aperuilfent * erečfum eft ibidem Parthe* (a)BibU.š. Lambecius (a) fpondens in peculiari difc niishonoribus Templum * adqUodveluti e. 9. fertatione veterumteftimoniis (e id folidd ad coeleftium gratiarum emporium Vičini confirmaturum ; tripartitam quippeCar* populi miraculorum, quae fubfecuta funt j nuntinam Urbem fuiflfe ex certillimis indi- farni acciti, fuppliceS advolabant ad ah* ciiscolligerefibividetur , primamque e/us n um ufque 1604», quofacraA£desab Hun* partem j qus Carnuntum vetus concihe- garorum Duce Scephano Bozgay accenfit bat ab ipfis Pannonibus aliquot ante Chri- in cineresabiit; fed eafeqUentirnox anno ftum feculis conditum, una cumfua Acro- reparata novuffi patuit accurtentibus aly* poli foloHamburgenfi adftruit; fecundam lum ; doneč anno 1683. fecundam pada ver6, ubi Pannon ca hyberna fuerant le* a Turcis cladem j iterataindigueritreftau* gionis decimš quartae Geminae una cum ratione , qua praefentem nitoris eiegan* Palatio ImperatoriOj &. Thermis, Germa* tiam confecuta magnum piorum attrahit no-Altenburgo refpondifle putat ; ter* alfiuxum, benighiflima Deiparae manufa* tiamdemum, ad quam fplendidis aedificiis vores fuosetiamnumliberaliterdifpehfan* exornatam, Augufto imperantejdedučla te. Htljus Odaei Vidniaffl condecorat^_# fuit a Romanis Golonia, ufque ad S. Petro- fplendid.ffimum Palatiumi pulehro fonte nellaeVicum extendit. Deleto CarnUntOj nomefl fumens i &magnificam undequa- de quo uber.us infra difteretur, non adeh que fpirans Majeftacem , quod Augufti longatetnpons intertapedo ufque ad prat* Romanorum,Hungariaeque Regis Jofephi fentisCivitatiseredionem potuitefHuxif aufpiciis hispoftremis anniš alTurgere cce* fe , cum anno Jo8č< in Norimbergenfi pic jcoronidembreviadepturum. Conventu deerdtum emanafle feribat Me- (b) Topog. rianusj (b) ut H »mburgum ob bellurm _*>i HOLLENBURGUM. Auftr. quod intra Henricum III. GermanitE Re- gem,&Hungarosexarferat,incendiisfoe- TTOllenburgum Oppidum , quodufitf datum priftino fplendoti reftituerecur,quo AAinfra Crembfium milliati Danubius adimpletd, nobileibidemEmporiumreflo* pertranfit* Lazio ineptžvidetur antiquis E 2 Co- 20 Archiaucatus Comagenis Cetio propioribus fucceflifte. Ejus Arcem anno 1410. a Bertholdo Frifin- genfi Epifcopo, cujus Ecclefiae fubdebatur, ,-) To majori ex parte aedificatam afleritex Hun- Auiir. S ’ dioMerianus. (a; Vertim paulo poft, fe- dente Joanne IV., in Friderici IV. Csefaris poteftatem Oppidum concellit, doneč a Sixto e}ufdem loči Praefule ante annum i495.precio 1500. Rhenenfium fuerit re- demptum. HORNA. H Orna llrbs eft Arce inftrufta ad am- nem TefFer in Kampum fluvium_9 moxinfluentem fita , qux9. Vienna mil- liaribus diftans ad Moraviam accedit, a Bo- hemis aliquandooccupata, fed anno 1620. per Caefareum militem ab iis rurfus re¬ cepta. HOSPITALE. CO T.T. EG1UM. H Ofpitale vulgb Spital nobile eft in_s Superiori Auftria Canonicorum Se- culariumin communitate viventium Col- legium , quodnon proculaStyriaefinibus prope moncem, cui Pirn nomen , illis ere- xit Fridericus ab Auffsefs trigefimus fecun- dus Bamberga Epifcopus, quianno 1440. č vivis fublatus in eoTemplo jacet, uci & quadragefimus nonus e/ufdem Urbis An- tiftes Joannes Georgius Fuchs aDornheim anno 1633. ibidem defun&us. 1 p s 1 u M. I Pfium, feu lbifia vu lgi Ips Archiducalis, fed tenuis Civitas ad Ipfii amnis Danubio illabentis oftiunij a quibufdam Ptolomsei Geffodunum, quod Auftralius fuit, per- peram exiftimatur : quare iis Cluverium (b) prtefero, qui Ipfium cum Ponte Ifis in (b) opuf.de PeutingerianaTabula annotaco quam op- e,7.’ &N ° r ' timč conciliat; mire enim concordat non tam nominis affinitas , quam hodierna_9 Viennenfis diftantiacum 6o.pafluum mil- libus incer Vindobonam , & Pontem Ifis , feulfipontum, vitiatePonteifes ibi nume- ratis. Inalteroautem, id eft Boreali Da- nubiilittore , ulbi amnis vulgb Ufpen dic- (e)i.2^.11. tus eundem (ubit, ftetifle olim Ptolomaeifc) Usbium ex Germanica ejufdemTabula li- quido colligitur. Fuit hoc municipiuta Romanorum abfolutum anno 370., quem produnc Confules coeevo fundationis mo- numento apofteriseruco infcriptificve- (d)Bibl.l.j. iHudfehabet,prout Lambecius (d) ex Grutero, & Pighio caftigatumexponit_9: D. D. D. N. N, N. Valent iniant , Valent is & Gratiani Ptrennium Auguftorum falttberri* ma juffienehmc 'Burgum a fundamentis, or - diname viro Clarijfimo Equilio Comite , & titriufejue militi£, A/agifiro, in[iftente etiam Leontio P. P. Mililes attxiliares Laureacenfes cur& ejus cotnmifsi ,(onfulatu torundem ‘Do- minorum tertio , ad fummam manum perdu- xtrunt perfeSlionis. Perfeverat fortaffis llfi biutn inOppido»&Arce Pofenpoigo ibidem fitis, & vulgb Pofenbeug, vel Perfenpeug vocatis, quae una cum lpfienfi Civitate_s anno circiter 1045. Adalbero Ebersbergae Bynafta , qui hic ad quatuor milliaria (e- Cus Danubium dominabatur, Ebersber- genfiBavariaeCoenobio legarat; fedviduS. , Ami> Richildis, tefte Brunnero, (e) Pofenpoi- Boh.io* gum D. Sebaftiano ejus Coenobii Patrono mariti voto deftinatum transferre in W el- fonem fratris filium iniquifltmO avebat_$, Aktnanno Abbate Ebersbergenfi haud re- fragante , Regeque Germaniae Henrico III., qui cum Brunone Herbipolitano Epi¬ fcopo Hungariam petens ibi fortuitbhofpi- tabatur, ad id exora.to , ut munusratum efie vellet j jamqu'e is elata manu vocero ex formula erac emiifurus teftem fuae au- thoritatis , curn triclinium repenteconci- ditj convivafque gravi cafu allifit. ReX etfiimus volveretur, efFu(ique fuper ejus caput complures magno ei pondere incum- berent, incolumis tamen evafit, non nisi brachii futnma čute perftrifta : Epifcopus, Abbas»& Richildis femianimesfublatipoft dies paucos expirarunt, neque ulli dubium fuit.iratumNumenhasavaritias in D. Se- baftiani opesgraflantis poenas exegiffe__», involutis eadem ruina omnibus , ad quos maliconfilii noxapertinuit, Traditusita- que eft uterque locus Monafterio , a quo poftmodum Auftriaci Duces fafta cum_» aliisbonis commutatione utrunaque pari* ter redemeiunt. LAHA, L Aha, ftve Lava vulgb Laa, aut Lab Ar* chiducalis llrbs 8. milliaribus Vienna abfens dextro Teise fiuvii lateri infidet_®| modica quidem, fed ob frequentes fcello* rutncafus magnam fui famam per annales latd diffudit. Hac enitt) imprimis DuxFri*- dericus II. tota pene Auftriaa Friderico II. Casfare viduatus Wenceslaum Bohemiae Regem donavit, ut promptas ab eo fup« petias ad potentem ade6 aemulum repel- lendummercaretur; fedDucein integrum feftituto , ipfa Civitas eječlis Bohemis ad Auftriacos Principes refugit , qux res in- gencem belli flammam inter utrofque fuc- cendit, novis Hymenxi ignibus deinde fopitam, relad tamen priusa Friderico in- Auftriae. (a) Ana. A uit. 1 .1. figni de Bohemis vi&oria. Bina itidem_2> praelia Urbis hujus pomoerium faftis me* morabilefecerunt : primum incidit in an¬ num 1260.» quoOttocarus BohemiaeRex Belam RegemcumStephano filioinnume- rapendmilitumcaterva llipatum immani clade cecidic : ducenta equitum, totidem peditum millia Bela; meruifle, vixque_*> quartam ex iis partem nečem evitaffe ex- aggerat apud Balbinum Cuthenus : fand non modb Hungaros, fed Ruffos, Vala- chos, Moldavos, Cumanos, & Tartaros in ejus exercitum confluxifle, & 14. eo- rum millia folo flumine abforpta plures_«> memoriae tradiderunt. Alterum longe ce- leberrimum , quod inclytae Hapfpurgicae Profapise partam paulbante Auftriam inte- gre firmavit, ad annum 1278. referri de¬ bet, quando fcilicet inter Rudolphuml., & Ottocarumfuitacricerdimicatum. Ele- ganter illud defcribit Gerardusde Roo,(a) ex cujus fentencia Csfarem tuebantur__s praeter Auftriacos, & Suevos, quorum_s maximusnumerus, Archiepifcopus Salis- burgenfis cum 300. equitibus, Bafileenfts Praeful, Burggravius Norimbergenfis , & Henricus Marchio Hachbergicuscum 1400; Albertus Comes Goricienfis 150. equites, Meinhardus trecentos, totidem Fridericus, & Albertus Ortemburgici ducebanu Udal- ricusHainburgicus Carnus cum ducentis, Henricus Pfannebergenfis Styrus cum 100. aderant: milleprasterea Styris communi Provinciae nomine confcriptis praeerant_s Fridericus Petovienfis,Otto Liechtenftai- nius , & Colo a Seldenhoven: divifoin 4. ordines exercitu, duos ferč Suevi, tertium Auftri-aci, reliquiquartum ipfo Rudolpho Duftore conflabant t acceflere cum La- dislao Stephani Hungariae Regis filio 20. Cumanorum millia, gens nondum Chri- fto adje&a, & bello acerrima. Qui a Re¬ ge ftafrant, fex ordines compleverant: pri- musex Bohemis, exMoravis alterconfta- bat, tertius Mifnienfium, & Thuringo- rum erat, duos conficiebant Poloni, fex- tum,ubi Saxones, & Bavari, fibi Ottocarus delegerat. Conferta pugna res ftrenue utrinque agebatur, doneč inclinante in_s Cafarem vičtoiia,Styri duofratresMeren- bergici Regem toto agmine perquifitum adorci, forticerpugnantem equodejiciunt, & 18. vulneribus confodiunt, cujus vul- gata morte Regius exercitus fugam capef- fivit. Verlimtamen Lahenfis Llrbs non otiofa femper cladium fpečtatrix fuit, fed etiam hujufmodicalamitatum foepius com- pars, uti anno 1620. evenit, quo a MoTa- vis,&ejufdem fecul^j., quo a Suecis_s fuit occupata. LA M BAČU M. L Ambacum vulgo Lambach Superioris AuftrlJE ad Traunum fluvium Oppi- dum antiguatae Urbis rudera , quam An- toninus Tegolapem nominat, premere_5 putant Cluverius , (b) & Lambecius (c) cum Ovilabi, feu Welfio & Laciaco, feu c. 1 ".' ** Gemundaeinejusltinerariointerferatur, & Peutingeriana milliarium intervalla exi- c,t mie concordent: iique vericatem propius afTecutimihiomninb videntur , quamLa- zius Ovilabim Lambaco adftruens, reliquis circumftantiis negleftis , quae ficroinimš confiftunt: atqutecunque olim fuerit Oppi- do gloria,parum intereft,cum illi modb plu- rimumadferatornamentinobiliffimumMo- nafterium, cujus haecnarranturaBrunnero (d^Ann, (d)primordia.ArnoldusComesaLambach, b«- 11 - 11 * cui Schardinga,Neoburgum,Varnbachium, Welfium , & Buttinum itidem fuberant, Lambacenfe Caftrum inTemplum conver- terat: hoc cum adječio etiam Coenobio facro Benedičtinorum Ordini incolendum tradidit illius filius Adalbero Herbipolita- nus Antiftesbiennioante obitum, quem in annum 1050. incidifle compertum eft; ve- rum anticipanda necefiarioeft aliquotan- nisfundatio( quam ipfi Arnoldo, ejulque conforti Regills Brufchius attribuit) fi fi- dem Paulo Langio habemus apud Lambe- cium hsec referenti, (e) ybnno /078. Impe- rator Henricus Hdalbetonem Epifcopum C’/- vitatis Wirtz.burgpropter adbajtonem P upa, & Rudolphi novi Regis exptflfum,fuumad Mo - nafterium Lambach redire coegif. ubi exul e vivis deceffit fan&itate illultris, quam crebra pofl: mortem miracula manifefta- runt , prout fidem facit epitaphium ejuP- dem tumulo affixum , quem in Ecclefiae meditullio poft pluraleculaPlacidus Abbas aliquotafolo pedeselevavit. LAXEMBURGIIM. L Axemburgum amoenilhmum Caefa- rum Palatium duobus Vienna millia- ribus adMeridiemrecedit, & jucundiori- bus veris deliciis refervatur. Illud una cum refertifiimo ferarum vivario opus eft Albertilll., quianno 1390. ibidem mor¬ tem oppetiit. Eli hic idem ille Albertus, quicognominaturCumtrica , vel qubd in hujufmodi fcirpum inflexos geftaverit ca- pillos , ac barbam, vel, prout refert Aber- mannus, (f) qubd dum anno 1385’. redux (f)innnt. ex peregrinatione Hierofolymitana in eo- ^ ea c '^ dem hoc CaftroBeatricem conjugem tune r balneo infidentem colligatis in tricam ca* pillis invemflec, eam in lattiti« fignum ab- F fpi* 22 Archiducatus. fciderit. Quamvisalialonge vetuftiflima lic traditio; nempe praedidam Beatricem ob inopinatum Alberti fui, quem perditum jamcredebac, adventum, gaudio fupera- bundanter obrutam, in balneo animam_s egifte. Qub forte collimat impofita ibi- dem turri ltacua etiamnum fuperftcs , ac matronam quandam balnearibus linteis indutam referens, (Ive in unius, five alce- riusteftimoniumfadi, de quotamenfatis, nisi folaconftanti farna, non conftat. LEYTHiEPONTUM. L Eyth3eponcum vulg6 Bruck an der Leytha lirbs eftcum Arcejuxta Ley- tham fluvium Hungariae , Auftriaeque li- mitem4.milliaribus Vienna in Ortum re- mota, quam non nisi longa & difficili obfi- dionecindam ,ud Gerardusde Roo tefta- tur, Matthias Rex anno 1483. expugna- vit 3 fed dum ejus jam vita fundi Praefe- dus Joannes Tarcianus quadam die ex Ar- ce adTemplum defcendiiTet, Civesadvo- catis clam Maximiliani copiis Hungaros ejecere , qui fub Gabriele Bethleno anno 1619. illam, non multb pbft tamen reddi- tam,iterato occuparunt. LINČI UM. L Incium vulgb Lintz amoeniffima , & nobilis lirbs,Superioris Auftriae Me- tropolis, ambiguum valde eft, an & quo nomine fub Romanorum dominio clarue- rit. Aurelianum, feu Aurelianam Colo- niamibidemextitifle ex quibufdam monu- mentis minus redeexaminatis conjicit_s Lazius : aliiGefodunum, fed prorfus in- (a)Lib.i. epte, cumhoc aDanubio removeat Pto- c. 14. lomseus ,• (a) alii Aredatem autumant, fed haec eadem elfe cum Arelape infra aliter ( b ) DeV in. eX planandaomninovidetur. Cluveriofb) Urbem Lentiam , cujus in utriufque Im- perit Notitia mendo fit, iftic ftatuenti tum fitus, cum vocis fimilitudo maximč fuffra- gantur. Jacet mod 5 Lincium in Auftra- li Danubii lictore 24. fupra Viennam mil- liaribus Occafui propius. Celebrem hanc Civitatem reddunt bini Principum Con- ventus in ea coadi, quorum primum__c conflarunt anno 1289. arbitri pacis inter Albertu m Auftriae Archiducem , & Salis- burgenfem Archiepifcopum conftituti, vi- delicet duo Bavarix Principes, tres Epifco- pi ArnoldusBambergenfis, Enicho Frifin- genfis , Henricus Ratisponenfis, duoque ComiteslIdalricusEmburgicus, & Fride- ricus Ortemburgicus, fed re infedaabiere. Alteri autem quadriennio pbft ad pacem pariter inter eundem Albertum, &Bohe* miaeRegem, aliofque conterminosDuceš firmandam foeliciori exitu convocato in- terfuerepraeterArchiducemLudovicusCo- mes Palacinus Rheni, Otto Bavariae, Mein- hardusCarinthiaeDuces, Conradus Salis- burgi, Bernardus Pafla vii, Sc Henricus Ra- tisponae Prtefules, quibusetiam Bohemias Regem,reliquisfilentibus, adjicit Aventi- nus apud Gerardum de Roo. (c) Muni- mentorum defeftum Lacedaemonum more affatim fupplevere Civium pedora , cum Urbshaec ab Octone Bavariae Duce Fride- rici II. Caefaris tempore, &afeditiofis Ru- fticis anno 1626 irritofemper conatu fue- rit obfefla: im6 ex 15. Turcarum millibus, qui anno 1532. Lincium u(que excurrere tentaverant, nullus omnino fuperfuit, qui acceptse cladis nuncmm ad fuos referi ec. Grave illi quidem detrimentum attulit for- tuitum anni 1542. incendium , fed longč majori reftitutum decori teftatur praefens domorum fplendor , quas fuperemin c_« Parochiale Templum,aLudqueD. Igna^o facrum cum annexo Societaus Jefu Colle- gio ablmperatore Matthiacondico, atque infigni Gymnafio, in quo praeter Philofo- phicasdifciplinas, JusCanonicum ,Sc Mo- ralis Theologia publicč praeleguntur. Ex- ornant infuper Ci v< tatem Caefarea Arx exi- miae magnitudinis in adjacenti cbvo ex- ftruda ;ProvinciaLs Domus, in qua Supe¬ rioris Auftriae Status comitia fua celebran tj atque peramplum forum ab una ad aliam Urbis portam fere extenfum , Sc famolis nundinisbisquotanmsfrequencatum. Ne- que defunt foris cum Capucinorum Coe- nobio anno 1606. erigicoeptofpatiofa Sub- urbia pluribus Nobilium aedinciis referta. Parvo autem itinerisintervalloconrra Da¬ nubii fluxum emenfojobviat Hilarienfe Or- dinis Ciftercienfium Monafterium ab Ulri- co,&Calone de Wilhering anno 1 i46.fun- datum. Opponitur huic in altera Danubii ripa OppidumOttensheimium ab Ottone Archiduce Auftriae ibidem natoficd.dum, &ab eodem, uti Sc fuccefforibus fuis in hu- jusmemoriam mulcispriviLgiis donatutn. MANSEE. M Anfee Superioris Auftriae Oppidum cognomini lacui adjacet, qui per__» rivurn Ag in alium multb majorem vulg 5 Atterfeedidumexoneratur. Diverfa illi quondam fuerant nomina , ideftMenen, Sc Lunelach ; unde fadum, uc Sc illuftrc, quod ibi adhuc floret,Benedidbnorum Coe- nobiurn Lunaelacenfe in antiquis codici- businterdumaudteric. Prima hujusfun- damenta pofuit jam ab anno 748. Učilo II. Bavariae Dux plurium aliorum parens , Auftriae. 23 id maximš promovente S. Pirminio Epifco- po ex Gallia in Germaniam fidei propagan¬ da causa profe&o, qui tum etiam e/ufdem Ecclefiam SS. Petri, Sc Michaelis cultui confecravit. Munificam Utilonis pietatem pone fečtatus Thaflilo II. itidem Bavarise Dux largis muneribus Manfeenfe Monafte- rium anno 771. locupletavit. Bavaricas aliasRegioni, cujus fines attingit, Oppi- dum addicebatur, fedbellum, quod inter MaximiJianum I. Imperacorem, Sc Ducem Albertumefferbuerac, fecutapax,ut bel- licisfumptibus fieret fatis, illud Ctefari de- tulit a quo ad Leonardum Salisburgen- fem Archiepifcopum, hinc ad Superioris A uftriae Status perfoluto femper pretio de- volutum eft. Non procul inde tertius ex- panditur lacus,quem Abernfeevulgusin- digitat, vel a S. Wolffgango denominat; cujus ibi aliquando degentis honori erečta eft in ea crepidine Prspofitura a Manfeenfi- bus Monachis adminiftrata. MARCHECKUM. M Archeck, feu Mareck Oppidum_i, quod ab Hungarite ora folo Moravo fluvioabfcinditur, natales fuos debet Ot- tocaro Bohemite Regi, qui dum Auftriae imperaret, utHungaros ab infeftis velita- tionibus cohiberet, llludanno 1268. exci" »avit. MAURBACENSIS. CARTHUSIA. M Aurbacenfis Canhufia tnagnifico aedificii nitore commendanda tnbus Vienna miHiaribusdiflita,undiquecingitur Vindonenfi , feu Viennenfi fylvaabamne Vindone,five Vienna ibidem exoriente no- men mutuata. Condidit eam Fridericus III. Imperator cognomento Pulcher, qui cum anno 1330. exhac vita migraflet, in eadem tumulatus conquiefcic. MEDLINGA. M Edlinga nobile Oppidum 2. Viennž millianbus in Meridiem abfcedens, ob plurium Auftriae Principum ex Baben- fpergica ftirpe ibi faepius inhabitantium Au- lamjam antiquitus inclaruerat. Templa- riorum hic quoque Sedem fuiffe traditio fert, ubi ParochialehodieTemplumrarae inhujufmodi locis amplitudinis exfubje£ta planitie late profpicitur. MELICIUM, M Elicium vulgb Melck Urbecula eft Vienna in Occafum 12, milliaribus abfens, cui magnam parit famae nobilita- temampliffimum, ac natura probe muni- tum Ordinis S. Benedifti Coenobium in_s prsecelfa rupe Danubio imminenti ita fir- matum, ut anni 1619. obfidionem , qua Superioris Auftriae Heterodoxi Bohemis foederati menftruo fpatio illud prefferant, foeliciter eluferit. Vetus ejus hiftoria_s a Monacho anonymoconlcriptanullamaf- ferti fui allegans authoritatem apud Lam- becium (a) tradit, nomen Melck, feu Me- dilichexlatina voce Mea dilefta derivati, qua Cajus Julius Caefar ( qui vix hic un- quam comparuiffe oftendetur ) ftationi huic adblandmi confueverat. Lazii opinio quarn leviffimo fulcit fundamento , eft, Urbem Meliffam ibi olim extitiffe , cujus nominis Caftrum in Neapolitano Regno haberi quidem novimus , Noricarum au- tem llrbium catalogo nemo ante illum in- feruit : quidam alii cum Ptolomaft Clau- dinio , vel Claudionio Melicium compo- nune; fatiustameneritCluverio (b) fub- fcribere,quiNomale, vel proutinnonnul- lis exemplaribus alteratur , Nomare ei- dem refpondere aptius conjefturat, cum locus ille a Peutingeriano Hodoep orico Da¬ nubio admoveatur , Scadditae ab txplora- tisjam Urbibus diftantiae utcunqueconve- niant. Admodum verofimile interim eft ob loči opportunicatem aliquod munimen- tum a veteribus Romanis in eo fcopulo fuiffe excitatum, quod Lambecius (c) ul- t c ^U 4 4 *; teriusfuadet ex attrito lapide, cui imago Lupae cum Romulo, & Remo infeulpta eft, in excerioriEccleli$ pariete, a fe ibidem_s obfervato ; ubi quoque monet in M SS. Sc hačtenusineditis Ctefarete Bibliothecae co- dicibus rr.odb Medlicum, modo Medilic- cham Melicii locb fubrogari. Super hanc itaquerupem , prout ex pracitata Coeno- biihiftoria dediči, anno 928 foruffimae Ar- ci dominabatur quidam potens Dynafta_s nomine Gifo, qui aLazio Stillo vocatur, Sc a Fuggero (dj cum Gela Hungariae Du- ce confunditur. Nomen Arci Caftrum ferreumfuiffe authoreft Cufpinianus : ac relatiocujufdam Melicenfis AbbatisMeria- no (e) transmiffa illam in tres partes dif criminat, quarum una Medelick , akera xop.' Aaijr, turris fortiflima , tercium Caftrum fer¬ reum dicebatur. Gifone armis extrufo Leopoldusl. cognomineilluftris Orientali Marchia tum ablmperatore donatus, mu* nitiones diruic, Arcemcjuein 12. Canoni- corum Collegium convertit , Aula quo- que fibi, Sc fuccefforibus non procul indd conftituca. Alterdein Leopold us cogno¬ mento Pulcher juxta Fuggeri calculum_s> hujus nominis IV., juxta alios, qui Leo¬ poldi I. filium omittunc, lll.reje&is anno F a 1089. (d)SpecSlo. Č 3. c. 8 . (e) Deferip. Aull. 24 Archiducatus 1089. Canonicls,horum vicesfupplere Be- nis authore» Beati ofla pič veneratus fn- nedi&inos juflit, quibus primus Abbatis fpexit. Quiefcunt hic praeterea quinque dignitate praefuit Sigiboldus„ Demum_s Marchionum cineres, nimirum Leopoldi S. Leopoldirs hujus nominis V. Leopoldi I., 8c IV. fundatorum, Henrici I. , qui S, IV. filius, renovato a fe Monafterio , nova Colomanni lipfanis, Adalberti Vi&oriofi* largitus prtedia , Iex infuper Parochiales qtiiDominicaeCrucisp irticulamagnispro- fub/ccit Ecclefias , quse fuerunt Medling, digiisfulgente,atqueErnefti Strenui, qui D afskirchen, Weickendorff, Lauchfee, S.Mauritiilancea,D.UdalricipateraTem- VC^ulderftorfF, Sc Rauelfpach, annovide- pli gazophylaciutn locupletavic. licecin^ diei j. Očtobris, quando Sc fo- lemnemillmsconfecrationem ab lldalrico NEAPOLIS. Paflkvienfi Antiftite in SS. Petri Sc Pauli Pontifici adftruunt, quem Pontificia Tiara dit 3 atque ab Hungariae limite vixduobus jam redimitum Ecclefias aliquas In Vien- divellitur ; inpaluftrifoloaLeopoldoGlo- nenfi Gallia Provincia , cujus fuerat Ar- riofo AuftriaeDuceadrt-primendasHunga- chiepifcopus, anno 1119. dedicafie , ex rorum incurfiones circa annum 1200. pri- Baronio quidem percepi 3 at nec is, nec mumsedificata;cumqueillorum Rex Eme- Ciacconius, nec Platina eum in Germa- ricusLeopoldum prsvertere meditans al- niam pedem unquam intulifle memine- teruminproximolocomunimentumerige- runt 3 pnetens 6 pr 3 efertimannd 3 qu 60 ecu- readornafiet, utdiftidiisobviam iretur_s, menico Lateranenfi ConcilioRomse prae- paftum ambo iniere , utqm priusCivita- fedit. Depofita hic jacent pretiola pig- temabfolveret»vičtorcenleretur 3 eamque nora nempeS. Colomanni 3 ScB. Gothai- fervaret , alter vero fufpenfo opere locd mi corpora , quorum primum miraculo- decederet ; ftecitque pro Duce vičtoria * rum farnapermotus AultriaeMarchioHen- utpote qui velocius fuam Neapolim valla- ricus I. j bienmo poftejusmartyrium infra vic 3 Rege cum dedecore indž remeante : namndnm. Srnrkeravia Melirinm rrnns • fiihiiinonr hlr Cnfmnianns (e \ rlifrprni ari- (e)Deftttp. quodprobabilius eft , per Meingaudum__s hscCivitas unicum pene refugium Fride- Aichftetenfem , in quem praeter anonymi rici II. Auftriae Ducis anno 1237. Vienna (d)Bibi.l.j. h'ft° r ' am duo M SS. chronicaZv/ethalen- pulfi 3 Sc a Friderico II, Caefare reliqua Pro- s.8. * * " fe, Sc Cretnifanenfe a Lambecio (d) alle- vincia fpoliati. Verum majorem adhuc fibi gata confpirant. Pergit porro referre_9 gloriamcomparavit,Imperatorem Frideri- anonymus , qualicer Trevirenfis Arcllie- cumlV.contralldalricum Eitzingerum,& pifcopusPoppo Petri tfungarorum Regis, Udalricum Cileas Comitemcumluispopu- & D. Stephanifuccefloris partirnprecibus, laribus 3 & quinque Viennenfiummillibus partim minis circumventus a fratre fuo Urbemardeobfidentes anno 1452.ftrenuč Henrico S. Colrqgnni corpus pro illius—s propugnando ; ubi novi Horatii Coclitis Regnoimpetravit, quod cumpeftis, Sefa- Andreje Paumkircheri virtus enituit 3 qui mes 3 aliaquemfortunia fuiflentin Hunga- egreffisCivibus, Scintra muros repulfis , riam comitata territiindigense Melicium hoftiumimpetumportamunacumfugien- revexere ; Ed cum conltet, Henricum tibus fubire tentantium pene folus gladio I.annoi023oSeD.Stephanumannoi038. fuftinuit , doneč Civium aliquot tandem mortem opperiifle, aliqua faltem hujus_s reverfis eos indš omnino removerit 3 folu- eventus circumftantia a veritate aliena_9 t& non muki) poft obfidione. Anno au- convincitur. S. Colomanni domefticus tem 1485. non nisi poft 7. menfium moli- fuerat B. Gothalmus , qui peregrinum do- mina Matthias Hungariae Rex, deficientc minum quiefuurus Auftriam petiit, Sc in demum annona Urbem hanc ad deditio- f roxima hujusCcenobii villa Maur didia nem compulit, poft quinquennium Maxi- vivis fublatus, mulcis poft mortem mi- miliano Friderici Csefaris filio reftitutam. raculis corufc^vit ; quare defunffi čada- Idem hic Fridericus IV. nova dignitate_», ver honoraerori farcophago illatum; quo nimirum Epifcopali , eius inftitutione a Rudolphus IV. Archidux Auftrise anno PauloII.SummoPontifice impetrata, anno 1362. clamreclufo, cum Abbate , ScBer- 1470. Neapolim nobilitavit 3 ubi jam ab nardoMonacho poftremae hujus narcatio- anno 1444. novum SS. Trinitatis Coeno- bium biumOrdini Ciftercienfi erexerat. tatibidem quoque prasterCathedralem_9 Ecclefiam, &Capucinorum Afcecerium, Sandimonialium Carmelus a Comite Ma¬ ria Euphrofjrna Seredezgin anno 1665. eredus, nec non Societatis Jefu Colle- gium ab Archiduce Leopoldo Guilielmo fundatum, cu/usEcclefiam facro D. Mar- tyris Venantii corpore Augufta Imperatri- cis Eleonoras Magdalenae munificentia tri- bus abhinc annis locupletavic. Magnifi- cahicdemum emicac Casfarum Aula a Leo¬ poldo Archiduce Alberti Sapientis filioex- truda , & a Ferdinando I. Imperatore_$ fplendidius reftaurata , cujus foribus prae- fixum quinque vocaliutn literarum A,E, 1,0,11, fymbolumcompluriumOedipo- rum ingeniacontorfit, qui in 40. faltem diverfas interpretationis fententiasabiere; led quid opus eft Oedipo ? quando ipfe earumauthor, adeoque optimus interpres Frldericus IV. Imperator in luasmet vitae diario propria manu exarato, & a Lambe- ciodiligenter perledo tum Romano, tum Germanico idiomate illud his terminis_«> evolvit. Auftrix Eft Imperare Orbi Univerfo. Alles Erdreich Ift Oeflerreich Unterthan. Aulx adhaeret S. Crucis Odxum,ubi Ala- baftrina in arca conditx jacent Maximiliani Casfaris exuvixex S. Georgii Sacello ejuf- dem Ferdinandi jufiu translatx. NEOBURGUM. N Eoburgum duplex eft Archiducalis AuftrixGivitas, nempe unaaMona- fterio, feu ClauftroClofter-Neuburg, & altera a frumento Korn-Neuburg vulgb indigitata. Ambas duobus fupra Vien- nam milliaribus (ibi invicem adverfas Da- nubius alluit : dextram tenet Clauftro- Neoburgum Cetiomonti fubjacens, quod adnexo Canonicorum Regularium Colle- gio vetuftate cedit; annofte fiquidem ar- bores locum opacabant, cum D. Leopol¬ do , ejufque conlorte Agnete Cetienfis Ar- cis feneftris innixis, ac de fitu ad excitan- dam Deiparx iEdem idoneo lolicice deli- berantibus, hujus flammeolum, feu velum leviš aura ex capite furripiens procul ab oculis infubjedum nemusdevexit, quod, cum venationis erg6 S. Marchio poft no- vennium luftraret, deperditumolim flam¬ meolum, illaefum adhuc. extenfumque_® pendere ex fambuco offendit. Hoc ille pro divino nutu prxmeditatx tune aEdis locum indicante interpretatus, auguftum illico Templum Coelorum Reginx dican- dum anno 1114. ibi erigi julfit: cumque 2 S illius fundamenta Jacicnda forent , S. Leo" poldus, ut primum poneret lapidem a Pro- ceribus invitabatur ; at ille Sacerdotum id efle munus reponens , eum honorem detulit Ottoni primo loči Prsepofito, quem ejufaem filium fuifle tefte Cufpiniano , quidam perhibent, led ipfe, Sc Polzman- nus, qui Sandi Vitam plus quam ico. ab¬ hinc annis edidit, fecundo inter Neobur- genfes Praepofitos loco numerant Ottonem D.Leopoldi filium, quem dein Parifios_s ftudiorum causa iterato profedum, & Ci- ftercienfe inftitutum Morimundi ample- xum Frifingenfem Ecclefiam ultim6rexifle palameft. Templi mole ad coronidem_a duda,dotem munificus fundator privile- giofanxit, & Canonicos, quos feculares vocant, faeris prxefle voluit, quibusfe- gnius adminiftrantibus, Religiofos D. Au- guftini afteclas anno 1134. coram Conrado Salisburgenfi,Regimaro Paflavienfi, & Ro¬ mano Gurzenfi Antiftite fubrogavit. Por- ro in his omnibus recenfendis facem mihi praetulit prseter mox citatos authores ipfa Advocati Confiftorialis orado anno 1484. Romaš coram Innocentio VIII.recitata_a, quando Leopoldi apotheofis ab eo Pontifi- cefuitobtenta, Hinc faerumejus corpus ex humili ejufdem Templi crypca, cui poft: obitum fuerat commiflum , anno 1506. MaximilianoI. Casfare id curante in mag- na Praefulum, ac Principum frequentia__9 fuit elatum , & predofa modb inclufum thecapecnliarisSacelli arx, crebro vene- rantium affluxui expofitum, ineumbit—s. Ipfum quoque flammeolum, & fambucus illuftres prodigiofaeoriginis theflerx , no- ftro adhuc tempore cuftoditx adventanti- bus exhibentur, uti & Archiducalis Au- ftrixpileus, multoauro, &gemmisreni- dens, quo Archiduces in D. Stephani Ba- filica Viennas inaugurantur , Venerabilis hujus Collegii fidei demandatus. Exi- mium h oc Leopoldinas pietatis monumen- tum cinxere fenfim accedentium inquili- norumxdes , ita utpaulb poft in juftam excreverint Civitatem , quas appropin- quanteolim Rudolphol.Csefare apluribus Auftriae llrbibus jam fponte admiffo, fuis freta munimentis prima vim ftatuit expe- riri j verum Bavarix Dux, qui Imperato- rimilitabat,cerdorfadus, novum abOt- tocaro Rege praefidium per Brunonem—s Olomucenfem Prasfulem obfidendis fub- mitti, cum nulla ejus inhibendi fpes am- plius affulgeret, quadraginta audaciores juvenes felegit, qui modh bini, modb qua- terni cum Epifcopi comitatu in Urbem_a fubrepferunt: tuir, cxdibus, tumultuque omniaabiisintus mifceri , doneč interim Dux cum exercitu advolans tanto Cives G ter* Auftriae* Ex- 26 Archiducatus terrore affecit, ut hi Bohemis in carcerem datis fe fubjecerint vi&ori. AlterumNeo- burgum, feu Korneoburgum, quod in_s fluminis lxva fpeft atur, communi Auftri« fato Pubjacuit , quando utraque Civitas in Matthix Regis potcftatem anno (cilicec 1477. devenit, led cum reliqua pariter_s Provinciaa Maximiliano recepta. Occu- pavitetiam hoc Neoburgum elapsofeculo Torftenfonius Suecorum Dux > aggeftilque vallis muniverat, fed fubfequenti ftatim anno, id eft 1646. a Cxfareis coa&us de- cedit. NEOBURGUM. AD OENUM. N Eoburgum item aliud eft ad Oenum fluviumSuperioris AuftrixOppidum egregia inftru&um Arce, & Comitatfts ti¬ tulo infigne , quod magnam quondam_* beliigerandi materiam Auftriacis, Bavarif- que fuppeditavit. Moverat , uti ferme lčribit Brunnerus anno 1307. in Bavariam Albertus I. Imperator, cui cum exercitu Oenum trajicere penes Neoburgum pa- ranti Nobilitas Boica excitis raptim agre- ftibusfe (e oppofuic , quod ubi Cxfari in- notuit, copias partituspartem Paflavii tran- fireflumenjubet, parcim ipfefub Polis or- tum propter ora hoftium velut triumphans traducit,qui ne unum quidem telum aufi in Csfareos evibrare, ide6que ingenti pudore fuffufi, ut hujus dedecoris labem abfterge- rent ,bienniop6ftlongč major! virium ap- ! >aratu Neoburgum repetunt, eju(queob- idionem adornanc , qux,etli rigentebru- ma, in quartum menfem protra&a eft, do¬ neč aftis permetallarios fubterra cunicu- lis, Oppidum fubingrefli expugnarint_*: Lambergicus Arcis Prxfe£tus ultra obfifte- re defperans igne in tefta conje&o ali 5 fe recepit. Rediic tamen poftliminio ad Au- ftriacos , & quidem ante annum 1459., quo Alberto Archiducipermiflum eft , uc demumacquielcens Auftriamfineret a ci- vili in fratrem bellorefpirare. PECHLARNUM. P Echlarnum vulgb Pechlarn Urbecula eft , quam inter Melicium, & Ipfium Danubius prxterfluit, ubiab amnčErlaph ailgetur, Scprocul dubio illi llrbi refpon- det, cujus Antonini Itinerarium, & utriufl- quelmperii Notitia Pub Arlape nomine_9 meminerunt, fortaflis Ara lapides a Ro- manis primitus appellata ; imo eadem_» quoqueefleomnino videturcum ea, quam Ptolomseus in Norico Pecus Danubium , & Peucingeriana Tabula Nomale inter Sc PonteiPes, 52. pafluum millibus,feu 13^ Germanicis Pupra Vindobonam milliaribus collocat, vitiato tamen utrobkme ab Arna- nuenfibus textu,cum hlcArelate, ibive- r6 Aredate Pcriptum reperiatur. Nava- lem inPuper Romanorum claflem ftativa fua ibidem aliquandohabuiflefubne£titex Imperii Notitia Cluverius. Qux faltem longe magis rationi ,ac veterum monimen- tis conPona elucent, quam inanis, nullo- que teftimonio firmata Lazii opinio , qui Civitates pro libitu aedificans, llrbem no¬ mine Praclaram iftic claruifle fomniat . Deleto autem ab Avaribus,feuHunnis Ar¬ lape , fertur S.Wolffgangus Ratifponenfis Praful Bavarorum Coloniam huc dedu- xifle ab Ottone II. Caefare ratihabitam_s, ipfique RatiPponenfi Ecclefise, quod & mo¬ do perfeverat, fubje&am. PETRONELLA. P EtronellaPagus nune modicus ad dex- trumDanubii latusVienna 7. milliari¬ bus in Ortum diftans, ingentis olim fuit_j Civitatis fedes Carnuntum vocatx, cujus fitumifticpotius,quamHamburgi , quod ( a v a vi B . Cluverio (a) placet, ftatuendum efte ve- &Nor.c./, tera ejuPdem rudera etiamnum extantia demonftrant;nisicum Lambecio(b)dicere O^inaddi«. malis , Urbem hanc Romanos ita am- i pliafie , utaPetronellx Vico Hamburgum uPque fe extenderet, prout jam Puperius attigimus. Congruunt quam optime an- tiquorum teftimonia; Peutingerianum__» enim Hodoeporicon,atque Antonini Itine¬ rarium 28. pafluum millibus Carnuntum Vindobona ad Orientem juxta Danubium removent: Plinius (c) adversus Mari fluvii, qui nune Moravus, vel Morava dicitur , oftium ferž opponit, atque alio in loco his verbis ejuPdem meminit; (d )IOC.feremillia ( d ) Li - ar. paffuum d CarnnntoPannonU abeft litus idGer - c ' 3 ’ maniie , ex cjuo invehitur fticcinum percogni- tttmnvper j udincaftigatis codicibus lege- re eft , quxdam enim editiones id fxde de- pravant. Carnus Carnuntis apud Ptolo- maeum, (e J ScT.Livium (f)audit;eundem quippelocum huic ille afllgnat. Floruit (f)Deca. infignis hxc Civitas ad minimum duobus ante Chrifti nativitatem feculis, utpote__s quam anno ante eam 171. Licinii Confulis LegatusPubaftis jam aliis lllvrici, Panno- niaeve Urbibus,ne c, ut Pe dederet,compelle- re, ficutipfe Liviusferibit, nequecape- re potuit obfidendo. Anno tamen poft Chriftum 9. Pubmifit Pe Tiberio famofam deDalmatis , & Pannoniis vidoriam lub Augufti aufpiciis confecuto. Porr6 Co- lonia Givium Romanorum eb dedučti , elecUfimulea Urbs eft in Legionis ded- mx Auftrije. cimx quartae Geminx Sedem \ Sc Iftricae claffis ftationem ; neque vanb conjicit_» (a) inadd. Lambecius, {?) illum longo aevo exefum a . a.Bibi. arcum } quemvulgus Das alte heidnilche Stadc-Thor appeliac, non Carnuntinae Ci- vitatis portam, uti paffim putatur , fed unum exbinis triumphalibus arcubus fuif- (b) Li.j 6 . Te, quorummeminicDio CafTius (b) vic- tori Tiberio ab Augufto in Pannonia de- cretorum, quodexejuidemfitu , čcrefi- duis lateralis ornatds indiciis fe manifefte judicat intuliffe. Ad eam Carnuntum_* interina excrevit majeftatem , utplurium Csefarum Aula fieri meruerit. Conftat rd^r-‘ S ‘ fic l uidem ex Eutropio, (cJ Sc Orofio (d) «. iV ** M. Aurelium Antoninum Philolbphum jugi triennio , quo Alarcomannicttm bellum (e) in vit* confecit, hic refediffe ; ex Spartiano (e) Severi. l. Septimium Severum a Legionibus_j> Germanicis fuifle Imperatorem acclama- tum, ex Eufebio Casiarienfi Licinium a Ga- lerio hic quoque in Caefarem alfumptum, (O n. 30. atque ex Ammiano Marcellino, (f) Valen- s ’ ,7 ' tinianumin hacpariter Urbe, jam quidem tum pene deferta, St fqualida trimeltri fpa- tio fuifle commorattim. Praeterea Anto¬ ninum Caracallam non modb Vindobonae, fed Sc Carnunti venationibus vacafle exi- ftimat citatus aiias Angelonus. Mentio- nem denique celeberrimae hujus Civitacis faciunt vetufti alii fcriptores , cujufmodi funt AuthorNotitiaelmperii, VelleiusPa- terculus, Zofimus, & Aurelius Vi£tor_s>. Ab extru£todeinde in Carnunti ruderibus Monafterio S. Petronills facro hodiernum Vien.u. n ’ loči nomen tefte Lazio dimanavit. (g) PEUERB ACHIUM. TJEuerbachium vulgb Peurbach muro X cinttum Superioris Auftriae Oppidum cum ampla Arce 6.Lincio milliaribus ver- sus Bavariam diffitum , valde foedavit in- cendiumanno i626.aRufticisexcitatum, fed illud priftinae, imb majori venuftati jam reddidit incolarumfblertia. Schaumbur- gici olim Comites eo fruebantur, ex qui- bus Henricus cum Alberto III. Auftria: Ar- chiduci obfequi detre&ans, in libertatem fe vindicare, novafque res moliri adnitere- tur , Peuerbachio expugnato Albertus_s> eum domuit , cumque bello impar Prin- cipem fuumapud Caefaremaccufaflet, cau- saquoquececidit; arbitri enim, quierant Fridericus Norimbergenfis, Berchtoldus MagdeburgenfisBurggravii, &Babo Aben- fpergicus, Comitem Henricum aliquot__9 bonis mulčkatum Archiduci fubjecere. Ad- dit Michael Bojemus in Vita Alberti Saxo- nix Ducis apud Merianum, (h)ab hoc Op- AuitI op ° £ ’ pido , utpotea propria patria denomina- i7 ri famofum illum Mathematicum Geor" ium Puerbachium Joannis Regiomontani rofeflorem. PIXENDORFFIUM. P IxendorfKum Tulnenfis campi Arcem exfitu, intervallis, Sc aliqua vocabuli confonantia interpretatur Cluverius (i) efle Antiquorum Pirum tortum, quod 8, pafluum millibuspoft Comagena Trigifa- mum versus tendentibus in Peutingeria- na Tabula occurric. Utrum autem jam olimlocus fueritdidus ab indigenis Pirn- dorff, unde fupervenientibus Romanis-J formatum fuerit nomen Pirotorfum , an vero vocem tortum Norici, vel Qgadi huc transgreffi detorferint in vulgare illud Torff, five Dorff, quod vicum fignificat_» decidere diffidic. . PLAGENSE p COENOBIUM. f P Lagenfe Ordinis Praemonftratenfis_» Coenobium vulgb Schlegl in Superio- ri Auftria propeBohemiam fitum fundafle dicitur Colthagius de Falckenftein. POMARII MONS. P Omarii Mons vulgb Baumgartenberg eft Ciftercienfis Ordinis Monallerium inMachlandia Superioris Auftria Provin- cia comprehenfum, quod aiias ad Moncem Pomoerium perperam latinb redditur_s* quodque Comes Otto de Machland fub an- numi 143-fertur erexilfe. RETZA, R Etza vulgb Retz Urbs Archiducalis ; fed exigua duobus milliaribus Znoy mS Moraviae Urbe folummodo diftans pera- moeno fruitur diftriftu, quem tamen fae- pius depopulati funt hoftes , quibus illa in Huffitico, Hungarico, Bohemico, Sc Suecico bello in pradam ceflit. SGHODTWIENNA. S Chodtwienna vulgb Schodcv^ien, vel Schaidwien, quod Lambecius prafert» Schuzv^ien , amplumeft Oppidumadra- dices montis Semmeringi Styri3e limitis , uod iEneas SylviusSchadviennam, Bon- nius Scaeam Viennam, Sc Noricorum fau* ces appeliac. Anguftant hic rupes adi- tum, a viatoribus ex Auftria in Styriam_9» Sc viciflim comeantibus, valde frequenta- tum. Arx Glam ediro faxo impofita locum infuper tuetur ; attamen anno 1485". pa« rum obfuit Macthi« Regi» qui illum oc- G a cupa« 28 Archiducatus cupavit, fed ultraprogredi,&praeruptum montis jugum non auftis fuperare. SEITENSToTTENSE COENOBIUM. S Eitenftottenfe Ordinis S.BenedidiCoe- nobium ablldafcalco Comitede Heeffc conditum ortum fuum ducit ab anno circi- ter ma. S T E I N A. S Teina vulgb Stein Archiducalis Civitas vixunofupra Crembfium lapide j Da- nubio ad Boream adjacens , eodem cum ea llrbe utitur Magiftratu , ita ut primd triennio Conful Crembfium , & Steinam Judex incolat , altero autem viciflim_a Crembfii Judex , Conful Steinae refideac, habitationis ordine fic femper alternato. Tota pene llrbs unica , fed longa definitur plateatribusportis aperta, & binis Tem- plis inftruda, quorum unum adS. Nico- laum Paraeciae, alterum MinoribUs Con- ventualibus ufui eft ; bellicos verbeven- tus eofdem, quos Crembfium experta. In media utriufquevia obviat Capucinorum Afceterium prodigiola Deiparae icone cla- rum. Steinam longiffimus fupra Danu- bium pons alteri Urbeculae, quam Mau- ternvocant, Paflavienfi Antiftiti fubditas con/ungit. STOCKERAVIA. S Tockeraviam Vicum in laeva Danubii ripa fitum, & Vienna4-milliaribus in Occafum remotum, Afturafuifle antiqui- tus appellatam indicatEugippius, ea in_s Norici & Pannoniae vicinia, Comagenis , qua Greiffenftain diximus, proxima de- fcribens; depravato tamen ab Amanuen« fibusnorninepro Afturis , modo Aufturis, modb Cafturisin quibufdam codicibus re- peritur. Quadorum hocerat Oppidum, fed & Romanis aliquandiu paruifle demon- ftrat utriufque Imperii Notitia, ubi legi- tur : Sub difjioptione Viri Speftabilis Dticis ■PannonU, & Norici Ripenfis fttijfc Tr ib unum cohortis *s4ftttris. Ante A (tura Aureatim inibi fuifle commentitii ilbus Marchionis Abrahami Regiam gratis deblaterant fabu- iarum nundinatores : longe aequiori & cerciori jureglorientur Afturenfes ob pri- mamS. Severini ftationem in has oras ex Oriente profedi, doneč praeviso, quod lo- co proximeimminebat 6x0^16» eoque in- colis praedido Comagena declinavit. Ex- cifis Afturis poft aliquamtemporis interca- pedinem fuffeda eft Stockeravia S. Colo- mafti nationeScoti martyrio plurimum illu- ftrata;hic fiquidem Hierofolymam peregri- naturuSjUti Erchenfridus MelicenfisAbbas coaevus author in fpeciali hujus Sandi hi- ftoria teftatur, vel utalii affirmant, abea reduxanno 1012. huc appulerat, ubi pro hoftium exploratore captus , poft atrocia tormenta illi crudeliter inflida, a furenti plebe contorto vimine aridae arbori appen- fus eft eo in loco, quem Minorum Conven- tualium Coenobium poftmodum occupa- vit. Verum vimine juxta Erchinfridum, vel ut Ditmarus Mersburgenfis Epilcopus pariter coaevus , (a) fed remotior author refert: arbore ipfa fubinde efflorefcente , & Sandicorporč vividumcolorem, atque illaefam membrorum compagem per fefqui* annum jugiterfervante , ejufdem demum patuit innocentia , decretumque, ut ca- daverterrae mandaretur, quo peradoite- ratisprodigiis Viri fanditaseluxit, quip- pe cum intumefcens Danubius Coemite* rium inundaflet, aquis ufque ad mediam Templi akitudinem aggeftis , hae tumu- lum, quofacrumpignuscondebatur , re- verits, nequefupergredi aufae portentofo eum pariete vallarunt. STYRA, S Ty ra vulgb Stey r amoena,& Archiduca¬ lis Superioris Auftrioe Urbs penes Styrae amnis in AnifuminfluentisOftium 4. mil- liaribus Lindo diflita,Plinii,(b)&Ptolomaei (c) Aguntuma quibufdam cenfetur; a La- zio autem Ptolomaei Gefodunum creditur, fed ex Strabonis (d)textu perperam intel- ledo illud a Gefatis populiš conditum in- foeliciter divi nat, non enimGefatas, fed Boios tantum ad Taurifcos commigrafle_j9 fcribitprscitatus author. Tertiam Nau- clerus praefert fententiam his verbis expref- fam. (e) Er at & Civitas in Norico Noriš , hodie Styra diSta, ubi op timifiebant e-ufes , in- de dičli Norici enfes. quos nimirum Hora- tius commendat. (f) Quaeexhis opinio- nibuspraevaleat, incertum ; cum nulla_e folido nitatur fundamento, nec ulla falfi- tatisconvinci evidenterpoflit. Nauclero forfitan favere videbiturflorensetiamnum ferri commercium d Styriacis fodinis ef- foffi , quodincultros, aliaque hujufmodi inftrumenta iftic alfabre elaboratur. Tu- tius fides adhiberi poteft Griienbeckio alfe- rentiStyrenfis Arcis exordium deberi Co- mitibus de Steur circa annum 983., quo in Comitiis ab Henrico Bavarise Duce_s , Leopoldo Auftrite Marchione , & Chri- ftiano Paflavienfi Epilcopo Tulns habitis, impertitaeft omnibus facultas munitas_* Arces erigendi, quibus fe ab Hungaro- rum (a) In fin. >.7. (b) Li. 3. c. 14. (c) Ll. 3. c. 14 (d) Uy. (e) Vol. 3 . genera. 24. COLU. Ode 16. (a) VSn.& Nor. c. $. (b) BibU.a. Auftrise. rum infeftationibus tutarentur. Arci ad~ nata Civitasab illiusconditorenq«en de- fumpiit, imb in nobilis, amplique Comi- tatvls Metropolitu evafic; fed hicfub an- num ilSo. ob pias fundationes, aliifque decaufishuc, illucdiftračfcus, ufquead fo- lum, quo nune Arx gaudec, dominium ul- timbdefecic, quoda Dietmaro veterisprae- didorum Comitum ftirpis furculo Auftria- ciPrincipes anno 1252. fibicompararunt, transa&a cum Arce Lofenftein, unde prae- lens familiae nomen oritur, compenfatione. Satvis deinde procellis agitabacur Styra_», dum civile bellum incer Fridericum IV. Čaefarem, & Albertum Archiducem fer- verec, doneč anno 1+59. huic traditL-j fuerit , ut impolterum pacatior fancita (emel fbedera haudamplius violaret ; at- tamen gravius Stvrenfibusacciderit anno 1626. in Rufticorum poteftacem deveniffe. Urbis Eccleliae praeter Parochialem S. ALgi- dii, tres memorantur a ficris Praedicato- rum , & Capucinorum Ordinibus , acque Je(u Societate, cui P. Bernardus a Thon- haufenCollegium eontulic, adminiftrat«, Non procul hinc Aniii ripam condecorac fplendidum Garftenfe Monafterium , quod inDeiparaehonorem ReligiofisS Benedic- tiafleclis exftruxit Ottocarus Carinthiae & Styiiae Marchio 5 fanditateautembini ex iis illuftrarunt, nempe S. N^irnto poftea Formpacenfk inBavaria Abbas, & S. Ber- tholdus h Comitum Haimburgenfium pro- fapiaanno 1140., ut ferturdefundus, cu- jusfeftum27.Julii ibi quoc annis foietnni- ter celebratur. TRASMURENS E O P P 1 D U M. T Rasmurenfe Oppidum vulg6 Traf- maur indextro Trigifami, mod6 Tra- fam fluvii littore, Danubio propinquum, antiquum Trig famum in Peutingeriana Mappa adnotatum efle putant Cluverius, (a) &Lambecius, (b) ex fitu , diftantiis> & vocabuli fimilitudineid inferemes> fed haec non miniis conveniunt Ducumburgo, quod Trafamburgum alias'vocatum fupe- rius docuimus. T U L N A. T Ulna pervetufta, & Archiducalis_s Urbs, atqueflorentiiIimum quondam Auftriae emporium prope Tulnae amnis Danubmm fubeuntis oltiufn (ita , anno 1277. Rudolphum I. Csefarem Auftriam ab Ottocaro Rege jutlis armis expofcentefti reclufis ultra fbribus longe propenfius ex- cepit > quam Matthiam Hungariae Regem 29 folo armorum Jure Auftriafti invadentem polt bina indd lecula ab eo ad dcditioncm compulfa,autOvonem, quem Petri loco Hungari regnare jufierant, anno fupra mtl- lefimum 44. Saturnalibus Eri.s ab eo im- proviseoppre(Ta,atque expilata. In hacUr- be praeter Paroeciae Templum, & Capuci¬ norum Afceterium finguLrefibi vendicaC encomium faerarum Virginum Coeno- bium , quodadDominicae Crucisculcum idemCaefarRudolphus aufpicatus eil, vo- tireus,quoante gloriofiflimam de Bohe* mis vidoriam ad Laham obcentam fe ob- ftrinxerat ; in more quippe eum habuifle ferunt>quoties prjeliumaliquod ineundum immineret, diemVeneris, fiintegrum_j fibi foret, praeftolari, quae cum adeflet , nuneupato hujufmodi voto Ccelitum co- horteslecum inhoftesprovorabat. Ccep- tuma paiente opus ad faftigium deduxic Hartmannus cum Friderico fratre ibidem humatus. Tulnenli pomaerio famofum_s eum confiidum Merianus (c) adfcribit, quoRomanus Provinciae Praefes Macrinus ab Hunnis cum exercitu caelus interiit , quamquam non inultus , cum illorum_* etiam 40000., Ducefque Bela, Kerne, & Kadicha fimuloccubuerint. TYRENSTEINA. T Yrenfteinam Oppidum uno fupra Stel* nam milliari Danubius allambit. Per« tinebat idquinque abhinc feculis ad Domi- nos de Chuvering ; at Friderico II. Au¬ ftriam tnoderante , cum duo ex iisfratres Henricus, & Hadmarus, abfente a Provin- ciaDuce Steinam, & Crembfiumincendiis defoedaffent, reverfus Fridericus, illis in criminis pcenam expulfis, Tyrenfteinenfe dominium filco addixit,ex quo ad Domi- nos a Zelking, aliofque procelfu temporis devolutum eft. Impofit^ monti ArxOp»- pidum defpicic , cujus itodiae •■Richar- dus Angliae Rexa Leopotuo Duce, ut__» aliasdixmus, captusfuerat demandatus; nunctamen fola illius extant rudera, ve- nuftiori in ejufdem locum Arce infciius fubrogata. Accedit Canonicorum Colle- gium D.Auguftini legibusobftriftum^uod Jam anno 1395. Joannes de Meiflau larg$ fundavit. VECLi£PONTUM. X TEclabriga, Iive Veclaepontum Vulg6 V Foklabruck Civitas eft Archiducalis inSuperioriAuftria ad praeterfluentemri- vum Vedam fita , &L:nc o 8. milliaribus abfens, pulehro foro , commodifque sedi- bus inftruda , quamvis anno 1638, fue* H (c) Topsg. Auitr. Archiducatus go fuerit incendio labefa&ata^ Viciniam co- ronant Arces Warcenberg, Wagram_9, Puechenftein, aliaequc complures; illu- ftrat vei '5 clades anno 1626. tumultuanti- bus Rufticis a Papenheimio tertium inflida. VISCHAMUNDA. V lfchamundam 4. infra Viennam tnil- liaribusalluit Danubius Vifcham am- nem ibidera recipiens. Veterum i£qui- nodium in Peutingeriano, 6c Anconini Itinerariis memoratum iftic circiter extitif- feexfitu, Scmilliarium intervallisindubi- (a)Vind. 5 f tate colligit, & quidem more fuo eximie Nor. c.*. Cluverius. (a) WAIDHOVIUM, Aidhoven duplex eft Inferioris Au- ftrias llrbs, una Archiducalis, quam Bohemicatn vocanc , Arce inftruda , Sc Teyte fontibus proxima ; alcera, quam_s Bavaricam dicunt, Sc fluvius Ipfius irri- gat, Frifingenfi Epifcopoparet, ab Octone 111.Caefare anno995., vel fequenti eidem attributa. HancBerchtoldus illius Eccle- fiasPrsefuI ad annum 14x0. fofla cinxit_i, atque egregiam Arci turrim adjunxic, Non procul inde memorabileeft pratum, quod nigrum, feu Schwarze Wifen vulgus_9 nominat ; anno fiquidem 1529. aliquoc Turcarum turmae ineo caftrametari aufae, ab incolis ad internecionem casfx audaciam fuam extremo fanguine luerunc. WALDHUS ANUM. COLLEGIUM. Aldhufanum Canonicorum Regu¬ larnim Collegium in Superiori Au- (tria extrudum ferturaComiteOttone de Machland , ejufque con/uge Comitifia dePrillnftein. W A L S E E. Aifeenfe Oppidum duplexeft,aliud fuperius in Boreali Danubii parte__9 Superiori Auftriae infertum, aliud inferius in Auftrali ad Inferiorem Auftriarn fpec- tans 6. infra Lincium milliaribus flumini propinquura. Hoca Cluverio, & Lambe- cioillud ipfum creditur , quod in Imperii Notitia, & apud Antoninum Lacus fcelix nuncupacur, Arcemhic quoque cum prae- celfa turri in editiori rupe sedificarunt an- tiqui Domini a Walfee cognominati ; ex quibusErhardus anno njS.Seifenfteinen- fe Ccenobium inlnferiori, &Eberhardus anno 135“ 5. Schlierbacenfe in Superiori Auftria dicuntur Ciftercienfium Ordini fundaffe. W E L S I U M. Elfium, vulgb Wels venufta, & Ar¬ chiducalis Superioris Auftriae Civi- tas 4. Lindo milliaribus fecus Traunum_* fluvium abfcedic. Cluverius,cuiLambe- cius, Sc Merianusfavent eam ab antiqui£* fimis Noricisolim Willabs appedlatam__ji conjicic , idque vocabulum fupervenien- tes Romanos in Ovilaba,vel Ovilava_» ( undefadum O vilabis, & Ovilatus)com- mutafle. Situi quippeWelfenfi adjudi- candam effe eam Civitatem j cujus fub nomine O vilabis meminic Anton ni Itine- rarium, redžcolligitur ex2o. pafluum_» millium a Lauriacenfi Urbe dillantia, Sc Trauni propinquitate, aliifque circumftan- tiisin illoadnotatis : hanc verbcum Ovi- lia coincidere, quam Peutingerianum_9 Hodceporicon ibidem collocac, non tam vocis affinitas, quam circumjacentiumlo« corum refpedus omnino perfuadet. Ad ejufdem dignitatem multum confert Ro« manorum Colonia ab Imperatore M. Au- relio Antonino huc deduda , cujus men- tio fub his terminis Colonia $s 4 urelicaftrisexutusrccep- tuicecineric. Ad/acens Urbi Claravallen- fe Coenobium fub Leopoldo IV. Auftriae DuceCiftercienfibus fundavit Adalbero a Cnuvering, cujns axor Elifabetha cum_s filioHadtnarosedificium perfecit, donariis auxic,ac cenfibuslocupletavit, ud loqui- (b)Defc«p. turCufpinianus, fb) cujus relationi aped confonat annus 1139. a Jongelino funda- tioniaflignatus. Coronidisinftar fubjicioillamtum fa- cris,tumprofinis faftis celeberrimam, at- que Orthodoxaefideiglorioli(Iirnam vido- riam, quam M. Aurelium Anconinum Phi- lofophum contra Marcomannos adeptum teftantur Tercullianus, Eufebius, Orofius, DCiphilinus, Gregorius Nyffenus, aliique complures. Quamvis enim fingulare il- lius fpatium indicare arduum fit , vix ta- men ambigipoteft , quin Auftriacicampi eandem fpedfaverint. Siquidem M. Au¬ relium , dum in Auftria degerec , Marco- mannieum bellum confeciffe fupra oftendi- mus, & Meridionali cis Danubium Auftriae Romanos, Septentrionali verb trans Danu- bium A u ftri ae Marcomanos tune dominatos compertumomnino eft; quarefeucis ,feu trans fluvium confiixifle illos veliš , nun- quam Auftriae finibus egredieris. Gentes omnes tefte JuIioCapitolino,ab Illyrici limi¬ te ufque in Galliam cum Marcomanniscon- fpiraverant, videlicetNarifci, Hermundu- ri> Quadi, Suevij Sarmatas, Latringes , Buri, Vidovali, Sofibes, Sicobotes, Ro- xolani, Baftarnae, Alani, Peucini, & Cafto- boci. Contra hos itaque profedus Impe¬ rator , ciam exercitus (iti laboraret, nec tutum foreteam ftationem deferere, Deo- rumopem fufis precibus implorabat, fed furdis utique canebat; tune Chriftianimi- lites, qui magno numero ei merebant_s, flexis humi genibus verum Deumadeb ef- ficaciter exorarunt, ut non modb plu- viam reficiendis Romanorum copiis , fed & grandinetn, & fulmina, quibus hoftes petebantur ,extorferint, hincealegioful- mmatrixdida , & Imperator publicoedic« to fanxit, ne quis Chriftianus ob religio- neminjudicium amplius vocaretur. Ne- que invifum ledoribus futurumfpero , fi ipfis Dionis Caffii tum viventis verbis pro- digium hoc enucleattus expofuero. Vi- dere Ikeban ,inquit ille, ineodem loco aqu*m y ignemtfi de Ccelo cadere , atque vbeam coujdm valere alios btbere , alios exuri , ac prorfius in- terire. Non attingebat ignis Romanos , aut ji forte cum tis mificeretur , extinguebatur fiubito : neque imber juvabat bar bar os , fed e os non fecus inflammabat, atque oleum , ut aquam requirerent , plurimd perfufi , infliperenttfe par s fibi vulnera , quoignem fanguine r eft in- guerent , par s confugerent ad Romanos , quafi illis tantummodo aquaJalutarts ejfet. Poftremo placuit fupra memoratum Friderici I. Gaefaris diploma , in quo ma- xima Auftriae in Ducatum tune eredse pri- vilegiacontinentur, Ledori id,ud fpero, benevofč admifluro iftic exhibere. lnnomine Sančhz & individut 'Vrinita- tis , /imen, Fridericus divina favente Cie - memid Romanorum Imperator Raguji us , Primus ejus nominis, Ouamquam rtrum com- mutatio ex ipfo corporali infitutiont pojfit fir¬ ma confifter e , nec e a , qua legitime geruntur , ulld pojfit refragationeconvelli : tamen necau- fa reigefia u/la pojfit ejfe dttbictas , Imreria- lis intervenire debet authoritas. Noverit igi- tur omntum Chrifit , imperitf noftrt fidelium at as & fut ur a pofleritas, qualtter Nos , ejus Cooperante gratid , d quo coelitus pax mijfa »isiultrode fua feceritvoluntate. Imperium tjuocjue nullum feudum habere debet Auftria in Ducatu. Si Vero Princeps alicpuis , vel al- te Y ius fiat us perfona nobilis velignobilis , cu - jufcuntjue conditionis exifiat , haberel in die¬ to Ducatu pojfefioncs ab ipfo j ure feudali de- pendentes , bas nulli locet feu conferat , nisi e as prius conduxerit d Duce Auftria memora- to : cujus contrarium fi fecerit, eademfeuda ad Ducem Auftria devoluta , lih ereftbi extunc jureproprietatis , & dtrecii dominiipertinebunt. Principih us Ecclefiafiicis , & Mouafteriis ex- ceptis duntaxat in boe cafu. CunEla etiam fe- cularia judicia , bannum fjlveftnum &ferina- rum , pifeina & nemora tn Ducatu Auftria, debent jurefeudali a Duce s/iuflria dependere. Etiam debet Dux Auftria de nullis oppofitioni- bus velobjellis qutbuscunque , nec coram Impe¬ rio , nec aliis cjuibuslibet , cuicjuam refpondere, nisi id fua propria & fpontanea voluertt liber¬ tate : ftd fi voluerit unum lot ar e, pot er it de vafillis feu homologiis, & coram illo fecundum ter mir, o s prsv fv -c^MterV! / 'en/?er\?^ mrn arc f?, 'enjtuinJSJ. -dafrlerii JL^-— JL^Jladr- i:iWnčS&6»ifi"č s ' ... 7 v) ‘ k* ,.'.<^5^-1 ••-'*f...•• JSatretllc. , Keslica\. f k *. J&' - /*^5v J&Ctems anaann* vcu/tsl/era -» ■%>■ . "•?';> / _L -j^\ ^ ^3-- y ^—^- TU / re Z- ir &lctsc7u&Z>s&^ - 1 ulenau - xTermteg_ , .r jtTa?'crretitav . , i i. r A 3 s^ m-Tier/er/terfjj -^'^ v _;X - ; rsžfaEk' 'kjj.icrr&en a/l lil - % |l - ^ ^rau/taim ( ^i z,abeaa 5J»3l " / (raberj-cferrr ' , Xo/iantte tirie/sina Stnviunr w r trra/nfciny< \Lhcuscftkj Jc/ttearzenejL K,trten / 7 , (rleich fcnle/ej trnbttrt? ji. Mec/fčrjpu r y/$t- TmitenecK ~Wol/j\rti>nry ttadrueK diiCtrnarti jšiJVezirnarete 'Tra zi trnaruiro J-rhiJtatri S.danite ; OlfnlttL ^^SrrAieambun/ :+ *fr V* ± f: '-«&*>-< -at Mxait^A , . r&VamM e jwO/'Cricz^ T \f I / k . , v Ven murl \J. Martin 'te/tSn- ' ^jč/im/icnteen JCue/ t/c/rval J ■ &>*■•$**-- jJButttm S~~ '>-*jrXc’<>rt?l<*rV 3r * v .. ■ '"•»V//«? Jtar^teanr Sc/i le in te Q£hrtenpe r & Šl clisc/i \Fcite-/v'c: Tc/ia z/htirijS, sefe«? afCath/irn JVedltczl \(rriMC/li LjVil-Z^-/ isulan teustirrj %ierKc u/iir:. S.TmmuS.^^ j . 1 JII- /- ““ 'HV Tr-ac/i enihn/i \j£ecKn le/;?,, - t"lt 5 • • tn *lanKc/t/Hrain Ste cen/c/i fmia 'ucatu; 'ri/asli/ crcui teei/rac kTabuli r vanit/c/it Jb-Se/ej- ALilfiarici (f c rman ■ Co/ti mun Jgb.Vigrfi, tudi o op srti cu/ujddm Ireot/rapi (a) t i. 3. c. JO. (t) Li. 4, ^ 53 ^ cfocfocfoda cfo cibcfc> efc>cfeobdbdbcfocfe> CCJO.: cpc^Dqpcx3qpo^OPqpcyjq.jq:jČp03qpqpQ;3qp cpcpcpqr5c3p^'qp>.x>cy)Qj<^5qp Carniolia ; a Septentrione Auftria. Di- ftinguiturm lnferiorem, & Superiorem: hsecmontibushorrec; illa, atfiillis nonca- reat, in planos camen campos alicubi ex- panditur. In hac montium afperitatem alternantes midgant valies frugibus refer- tae; ienioresin illacolles, quaOrtum re- fpicic ,generosdfuperbiunt vino. Caete- rum agri utrobique fertiles, fylvse mulca ferapIenas,aeidifontes, amoenain fummis etiamalpibus palcua, &rupesferro, aliif- que metallis gravid« Provinciam cele- brant. SubRomanorum Imperio Styrisepars Occiduis adjacens regiombusad Noricum medicerraneum perc nebae, reliqua Orti- vis contermina Pannonias adfcribtbatur. Norici Taurifcisibidemfucceflerant, quod Pliniusdiferte docet, (a) dumaic*. jfuxta farno s cpuondam Taurifci appellati, nune No¬ rici, Latius tamen, quam ea Styris por- tioTaurifcorum patebat tradus , utpote pertotum Auftrale Noricum alpibus pro- ximum ad Rhxtiam ufque fe extendens, quod itidem ex fubjund s Plinii verbis: His contermini Rhati , & Ktndelici, comper- tumeft Taurifcis ver5 adhuc latius ha- bitafleNoricos,exStrabone (b) difeimus, cujus ha?c funt verba ; Noricorum funt_s> etiam Taurifci , uti Cluverius vercit, vel ut inLugdunenlilegi editione : JnNoricis& Taurifci funt. ubiclare innuit, hosad illos velur fpeciem ad genus referri. Demum quamvis vacillare videatur Cluverii fen- tentia omnes Alpinos populos Taurilcos appellant.s , cum Plinius hos a reliquis alpium incolis manifefte dirimat eos in_s praecicato loco ita enumerans: Jncoht Al- ptum m uiti populi , fedilluftres a Pola ad Ter- geftis re<[ionem Ste ufes, Subacrini , Catili, Ala- nocstlent , juxtatf Carnos cpuondam Taurifci appellati,&e. Nihilominus Auftraliora_s Cedi in Auftria deferipti juga,quae modb Styriae includuntur, Noricos alias Tauri- fcos tenuifte, ratum plurimis eft, fiquidem omnemambigendianfam adimnnt cum—s Strabo, (c) & Plinius illos Carnis adjicieri« .. tes, quod hicalibimagisdilucidat, i terga w »•«•*» Camorum, & Japidum eofdem ftatuens , tumalia quoque indicia, quse mox emer- gent. Inter hsec non leve momentum ineft ipfi Scyrix vocabulo, quoda Germanico verbo Stier , hoc eft latine Taurus dima- nafle pronum eft , hinc vetuftioresaliqui non Steyrmarch, fed Styrmarch Icripfillb reperiuntur. Videncur itaque Germani- ci populi trajedo Danubio in has terras egrefti Romanum Taurifcorum nomen, quafi hoc a tauris derivaretur, in confo- nam propriiidiomadsvocem commutafle s unde&taurum olim feruntur in fuis infi- gnibus hahuifle , cui flammivomam dein- ceps pantheram fubrogarunt. Quod ta- mennonevercit, uti Schonleben (d) prte- intiq C A^ tendit , erudicam Cluverii (e) con/ettu- pa.c.i.s.4. ram , quam ille hac ratione deducit_i>. d)^De Vm. Hoc Taurilcorum nomen ejfe derivatttm, non aht ' e Gallia ali at um , m antiejui Gracorum^jo crediderunt feriptores * fed hifie in oris na - tum teftantur Noricorum montes , tput intet Dravum , & Salfacum am>.eis vnlgo hic tji Saltz.bach ) etiamnnm vulgari Vocabulo di - cuntur Taurn variis cognomentis diflmUi, kt Krumler taurn , T Vindtfch taurn, Feiber taurn t Kam taurn , Kalfer taurn , Ratif ifer taurn f Kaflein taurn , Flllachcr taurn , &c. A(jUo- rum vocabulo toaud dubte Celtico Jermone ge»s accola dittafuit Thi Taurilchen , epuod po- jlea Graci, atcjtte Latini fectre Taurifchi , cjuemadmodum thi Iheutifchen Theutifci . Non»inquam , evertit; haecquippenomi- nis origo ante Romanorum adventuuu-s Celcis iftic degentibus attribuitur, atque hi faltem dialedo ab iis veteris Germani* genribus diferepabant, quse labente Ro¬ manorum potentia Noricum inundarunt. Subuna autem Celtarum voce hodiernarri, Germaniam, &Galliam aliafquead Sep« tentrionem Provincias apud vetuftillTmos feriptores fingularium diftriduum adhuc ignaros latuilTe, exeorundem teftimoniis paflim demonftratur. Porrh Romanos, cum Imperium ultraltalise clauftrapromo- viftent , ufurpataab indigenislocorum_» nomina latino more inftexa , plerumque acceptafle, innumera exemplorumferie_* 1 fta« 94 Ducatus ftabiliri facilš poteft. Indubitatum enim eft has voces Marcomanni, Langobardi, Nortmanni, Hermunduri, Langobriga , Afciburgium , Marcodurum , Teutobur- gium , aliafque hujufmodi a Iatinis illius tetatis authoribus admiflas eam originem praefeferre.Difčuflis iis,quae deTaurifcorum ortu , atque etymoiogia probabili fakem rationefulciripoflunt, poftremum locum nune fabulis demus. Congerit has Lazius, & ut tales me- Anti n A ar ’ a r ' E ^ explodic Schonleben ; (a) Teyram c ." t . 1 §. 4 ^ pa “ fc.licet Jovis fratrem poft diluvium egref- fumex Perfia, ubi monsTaurusTaurifco- rumindicat primordia, per longasviarum ambagesinEuropam commigrafle, ibique primo fecus Pontum EuxinumTyragetibus populiš, & Tyrae fluvio nomina indidifle. H ncadlftricrepidinemconceflit, ubicon- ditoTauruno, feu Alba Graeca ad Carpa- thum montem progreffus Teurifcoruui—s Coloniam eb deduxit ; fed fertiliores ap- petenscerrasGennaniam petiit, inqua__s ThuringimRegnum aufpicatus Teurifcos, &Taurifcosin Celticas Alpespropagavic. (b^inSchn. Verum ejttid tandem eft ( ut Velferi (b) ver- tis.Sever!- bisutar,qu;busin aliudLazii commentum «i. invehiturj quid,inqua.m,tandem eft,fi hoc non eft , aliorum ahati patientid , neejue mentem , ne » epuefrontem feribendis libris afferre?Qux eft, quae>o, interThuringos recentius nomen, &Taurifcos affinitas ? cur hic Tyragetes, ibi Taurifciprocreantur ? Quis adeo accu- ratetotitineris flexus eo tempore confcri- pfit ? quis demum ille poft diluvium Tey- ras, &quidem Jovis frater? forfitan unus ex iis, quos parens Saturnus adhuc vagien- tesdevoravit? Altera Styrite pars, quam minus_s montibus afperam Pannonim adfcripfimus, fpeciahus quoque nomen fortita, fupra_s Dravum fluvium Valeria , infra eundem PannomaSaviaaliquando dicebacur.Nam- que illam inter Pannonios Danubio , & ie?Rom eV * Dravo diferte claudutit Sextus Rufus, (c) (d)Dere- & Jornandes, (d) bane vero idem Rufus |no. fuceef. y a i er j arn inter & Dalmatiam extendit_e. Savim cognomentum a Savo fluvio, quo a Meridie termi nabatur, derivari palam eft. (e’) De c*- Valeriamtefte Aurelio Vičfore (e) ita ap- oriundi; mox fecuti Vindi, feu Slavi , Hunni, atque Avares; podremo Franci, cumCarolus Magnusfubftanum790. am- pliffimos ditionis fuae fines ufque ad mare Adriaticum protenderit. Francorum nomineprimum,dein_j fuo, Styrim imperitarunt Boiorum, feu Ba- variae Duces,quorumerat Marchia, feu li¬ mes adversusSlavos, & Hungaros confti¬ tutus, Carinthiae Principibus fubindetra- ditus ; doneč anno 1030. Conradus II. Im¬ perator Styriam ab his avulfam imperialem Marchiam, feuMarchionatum creavic_«, ei prseefle juffo Ottocaro Comite in Muerz- tal, & Auelanz, Domino in Eppenftein, Marquardi Carinthim Ducis ex fratre ne- pote ; non tamen haereditario in pofteros Jure, ližcthiordinefucceflerint; idenim abHenrico V. Imperacoreanno 1120. pri¬ mo obtinuiffe Leopoldum OttocariIH.fi- liumFuggerus teftatur j (g) in praemium ( g )i n fpec. fcilicet vidoriae, quamcontra AbamHun- hon.l.a.c.». gariae Regem prope Petovium retulerat. Nonnulli tamen opinantur apud Meria- num , Ottocarum I. non toti, quatenus hodie patet, Stvriae praefuifle , fed dun- taxat Superiori, Styren(i infuper Comita- tu Auftrias nune inferto, quem author_^ Anafperg vocat, a Conrado Csfare dona- tum. Inferiorem autem, feuGr3tcenfe__® ter- Styri3e. 3; territorium poft Waldonis Comitis Ru- nenfis mortem Henrici V. indultu Leo- poldo acceffifTe. Fateri interim neceffe eft,hiftori®hujus veritati denfamapudhi- ftoricoscaliginem offundi. Leopoldi por- r 6 filius Ottocarus I V. primus Styri® Dux a Friderico Oenobarbo anno 116y. renun- ciatus, duda in conjugem Kunigunde_a Leopoldi VIL cognomento Virtuofi Au- ftriae Ducis filia , cum nullam ab ea pro- Iem adipifceretur , conlentientibus Pro¬ vinci® Statibus , Ducatum locero vendi- dit : hinc Babenbergicis Principibus_js Styria paruic? quorum Tucceflbre Herman- no Badenfi terris fubdudo, & Ottocaro Bohemo Aultriam occupante, Styri huj us dominatumabhorrences, Henricum Bava- ri® Ducem invitarunc > qui cum Belam—® Hungari® Regem, fuumque focerum con- fdii grada prius adiviflet, hicreintelleda, conciliatis fibi clam Scyrorum animis, at- que Henrico confdii. & auxilii inope ad fuos remifso , Scyria potitus, Ottocarum, qui hanc fibi adimi non padebacur ad arma concivit* quibusille Belam ad Provinciam fecum dividendam 3 primi) adegit, dein in- genti clade eidem reliquam rurfus partem repetenti inflida, univerfam fibi vendica- vit. Tandem Ottocaro a Rudolpho I. C®- fare ,uti notum eft, profligato 3 Styri® Du- catus unacum Auftria Alberto vidoris _9 filionon finemotibusceffit , aquo ad no- ftram ufque ®tatem fub Habfpurgic®, nune Auftriac® Profapi® Imperjo, invidenda a cundis populiš Torte , profperč perfeverat. His itaque, qu® ad univerfam Provinciam fpedantdemore pr®miflis, ejuldem prius Metropolim , dein c®tera relatu digniora confveto Alphabeti ordine deducam. GRiECIUM. G R®cium vulgi) Gratz nobiliflima__s llrbs l®vo pr®terfluentisMur® litto- ri infidens, fologaudet peramoeno partim in planitiem exp!icato, partim in montes abietibus confitos fe Te attollente. Re- fpondet latitudinisgradui47.cum min. 2 ., longitudinis verbgradui 39.cummin.40. ; quare2o. Vienna milliaribusredalinea in Meridiem abfcedit, licet tritum ab ultro ci- troque commeantibus iter 26. milliaria—s compledatur. Antiquitatis famam illi adftruere nititur Cluverius 3 cum Ptolo- m®i Muroel® Gr®cium fucceffifle arbitre- tur ; at Muroelam Mur® fluvioquondam proximam tum vocis fimilitudo, tum gra- dus ab authore annexi utcunque perfua- dent; certum autem ejus fitum, cum nul- la prsluceant indicia, human® mentis_*> scies ®gerrime affequetur; hinc in diver- fa abeunt feriptores, cum alii Oppido Mu - reck 6. infra Gr®cium milliaribus Mur® adjacenti eandem adfcribant. Omnium tamen infoeliciffime divinac Lazius , qui regiones fufque 3 deque invertens Sava- riam iftic ftatuit in Hungaria duntaxat_» reperiendam , cui errori ut medeatur__s* novum affingits alteram Styri® Savanam in arena ®dificando. In vetuftis porroco- dicibusBavaricumGr®cium 3 feu Bayrifch Gratz ad ajlus diftindionem, quod Win- difeh Gratz dicitur, cognorainari plurimi ferunt .* unde colligit apud Merianum_» Aventinus, hoc Vendorum 5 five Slavo- rum, illud ver 5 Bojorum confinia defen- difle , nominis etymologia a voce Gra- niz derivata ; alii tamen a Slavico vocabu- lo grad, quod Caftrum fonat, eam oriri contendunt, tolerabili utrinque conjec- tura. Urbem foflis, muroque turribus inter- Jedo veterum more cingere primum exor- fus eR Fridericus IV, Imperator ; at cre- fcente indies artis induftria inter crepun- dia cenfebantur , qu® olim non modieum hoftibus terrorem incufliflent ; ideoque fubCarolo Archiduce, e/ufquefilioFerdi- nando aggefta humo vifa funtaltius aflur- geremoenia , prominere latiuspropugna- culasfofT® profundius penetrare ; huiufi- modi enim munimenta tocum ambitum vallanc, fi unum excipias latus ab alluen- tefluviocuftoditum. Inter h®c quinque panduntur port® a Mura, faccis, D. Paulo, ferro, & novitate fua nomen fortit®. Cur- vatam in Urbem protenditur ab AquiIone excelfa rupes a circumjacentibus montibus prorlus divulfa , cujus vertjeem coronac fortiflima Arxomnibellico apparatu egre- gieinftruda ; hinc enim eam tueturinac- ceffus ob pr®cipitium aditus , indd folida obviantvallagravioribuscatapultisonufta; internum armamentarium ®neis abundat fiftulis ; aquam ampl® fuppeditanteifter- n®, & prodigiofus fane puteus per durif- fimam petram adufque montis radicem •> improbolabore dedudus : im6 & divina ad(untpr®fidia , centrum quippe ferete- netfaera D.Thom®iEdes , qu® Arcis_D ®tatem antevertere fertur 3 inter faltus collem quondamobfidentes primitus erec- ta ; adjacet illi turris > in qua appenfum ®s campanum mir® magnitudinislatiffimd refonat. Qu®pene omnia providam Ar- chiducis Caroli magnanimitatem /ugiter depr®dicant; fiquidem is plurima adjecit, poftquam nobile hocCattrS fada cum Pro¬ vinci® Statibus, adquosaDominisRicht- fcheidl tranfierat >alterius boni comutatio* ne,Archiducali Juri addixifTet Illius tamen obtinendi arduic atera > etiam antequam_9 I 2 va- $6 Ducatus validiora Caroli additamentadeterrcrenc, experti funt T urcs, qui captam anno 1532. Urbem adhuc leviter munitam mox defe- ruerunt, cum nimis crudis dapibus inur- banihofpites exciperentur, neclatviriura, aut animi ad eam aggrediendam , quam- vis magno numerp adeflent, poffent a le ipfis impetrare. Inceriorem jam Civitatis faciem lu- ftraturiaTemplis initium fumamus. Prx- eminetiiis Aulica D. ALgidii Graecenfis_s TucelarisBafilicaaFriderico IV. Imperato- re anno 1450. inchoata, & anno1577. So- cietati Jefu tradica , in qua marmoieis__9 condunturfarcophagisfacra DD. Martini, Vincentii , & Maxenti* Martyrum corpo- raa Summo Pontifice Pauio V.ad Archi- ducemFerdinandum anno 1617. tranfmi£ fa : accedunt Archiducis Caroli vifcera_s ad dexcrum majoris ar* lacus marmoreo itidem tumulo donata , atque Archiducum Maximdiani, Ferdinandi Junions,& Joati- nis Caroli cordaargenteis fcyphis inclufa, fubterranea in crypta decencer colloeata, Circumfitumcaemeceriumexornatin(ignis Ecclefia,quam Maulol*um vocant, D. Ca- tharin* Partheno - Martyri facra anno 1614. deleto vetuftiori facello , exftrui ccept* 5 &ab Auguftilfimo Leopoldonon modoperfeda , fed & piduris, aliifque_s oroamentis oppidb illuftrata ; ubi prxter Mari* Ann* Ferdinandi II. tune Regis_s> Bohemi*conjugis anno 1618. e vivis lub- latf , & Caroli joannisejufdem primoge- niti fubfequenti anno vita fundicineres, quiefcunt gloriof* ipfius Ferdinandi II. C*farisexuvi* , qui prsclar* hu j us mo¬ liš fundamentajecerat , uteainUibepre- tiofum fui pignus polt funera deponeret_s, a qua primam lucis ufuram fuerat mutua- tus. D. ALgidii Templo jungitur Socie- tatis Jefu Colltgium, nobile ab anno 1573. Archiducis Caroli Fundatoris monumen- tum , quod Ferdinandus II. parentis mu- nificentiam*mulatus amplioribusproven- tibus liberaliter dotavic Collegium ex- cipit Univerlkas Philofophicis, & Theolo- gicis difciplinis pr*ter humaniores mufas inc 4 y ta,a memorato Archiduce anno 1586. ereda, atque a Sixto V. Summo Pontifice, & Rudolpho 11 . Imperatore confirmata_®. ALdificii tamen, quod hodie emicat, ttruc- turanonnifiabanno i6o7.aflurrexit. No- bilitarunf Academicam hanc Palsftram biniSereniffimi Palladis alfecls, nempe_*> Archiduces Maxim lianus Ernefius , & Leopoldus, qui ejusfcholas palam adire, &Theodofium Magnum ille, hic D.Am- brofiumanno 1600. in fcena exhibereraro exempl® non funtdedignati, exquibus__ji fecundus Philofophicas infuper thefes RudolphaCsefari dicatas gloriofiflime pro- pugnavic. CsterapientiflTm* Urbis Templa_3 funt Parochiale Sandiffimo Sanguini fa- crum , olim a Venerabih Prsdieatorunu Ordine, nuncaGr*cenfi Parocho, & In- ferioris Styri* per partem Voravienfem Archidiacono adminiftratum , cui adne- xum C*lareum Xenodochium Ferdinandi I. opus. Templum B. Virginis in Coelos affumpt* anno 1515. Minoribus Obfer- vantibusconcefTum , quiprimum adSub- urbia per Fridericum IV. anno 1463., dein intra ipfam Urbem anno 1495. per Maximilianum Romanorum Regem__a fueranc invitati, Florum Ccenobium piis fuis manibus condecoravit, ut fer- unt , Rudolphus Sigifmundi Archidu¬ cis filiusD, Francifci regulam in eo profefi- fus, atque ibidem tumulatus : certum ta¬ men eft, ejus nomen in genealogicis Au- ftriac* Itirpis tabulis nufquam apparere_a, Templum D. Pauli Apoftoli per deferip- tumaiias montem aliquantum afcendens* quod anno 1619. inceptum, & odennii fpa- tioad ap cem perdudutn, alterius vices_» fubit, quod poft D. Thom* vEdem Arci inclufam antiquiffimum habebatur. Ad- dita huic fuit anno 1558. S. Auguftini Ere- mus,ob Heterodoxorum quidem maligni- tatem eleemofynas fubtrahentem anno 1601 a Religiolis deferta, fed non muko pbft , iis Ferdinandi II. atithoritate re- verfis, venuftius reftaurata. Templum D. Jofephi DTcaJceatorum Carmelo ad- jundum, antequodpatens forum ab inau- rataDeipar* ftatua pr*aIt*column* im- pofitailluftratur. Templum S. Laurentii cum Capucinorum alcecerio , quod Fer¬ dinandus II. in eademarea erigi voluit, in quadecemhsereticorum librorum millia eX tota Urbe colleda vindicibus flammis an- tea j‘ufierat demandari. Templum S. Leo¬ nardi , quod cum adjacente Monalterio excitatu-m lertur munificentia Friderici Pacifici, & quidem Jerofolyma reducis , uti fubjungitrecentillimus quidam feriptor anonymus ^ quod (i ita fe habet, in annum 1437. debuit h*c eredio incidilfe. Inco- luerant prius Ccenobium Minores Obftr- vantes , fed his ad hodiernam ftationem anno 1515. recedentibus fuccelferuni: fa- crx Deo Virgines D.Dominici legibuseb- ftrid* , qu* ex alio Monalterio ab Udal- ricoaWalfee anno 1313. in Suburhii«; « condito , & ob incuflum dein a Matthia Corvino armorum metum folocum iifdem *quato, in Urbem fecontulerunt. Tem¬ plum omnibus Coelitibusfacrumeoin loco fitum, quoanno 1568. Styri* Proceres_# hserefiinfedi fcholas fuis Rabulis fundave- Styfiae. 37 mit, unde fedae peftifera?venenumlacius iJIacaput oblongi fori binis nundinis quo- effunderent, verumiisa Ferdinanda Ar- vis anno frequentati, cui inalterooppo- chiduce anno 15-99. feveroedidoextermi- nitur Sandiflima?. Trinitatis Coloffus ex natis, Maria Ferdinandi mater Princeps_*> inaurato sreconfedus, Stcelfae column* pietatiaddidiftimainexpiatasritexdes D. plurium Sandorum ftatuis circumdatae in- Clarse Sandimoniales ex Monachienfi S. cumbens. JacobiMonafterioadvedas anno 1603. lo- ienniterinduxit ; quibus ipfametpoitmo- dumacceflit, religioia vota, annuente_s> Apoftolico Nuncio, paulo ante mortem nuncupans, atque in religiofis indumentis ibidem fepulta. TemplumParthenio ad- jundum Carmelo, ad cujus fundationem Ferdinandus III. Imperator, Maria ejufdem conjux,EleonoraFerdinandiII.vidua,atque ArchiduxLeopoldusGuilielmusano 1643. concurrere. Templum denique dicatarum Deo Virginum, quas Urfulinas vocant_9, fubminiftratisa pia quadam primx nobili- tatis Matrona fumptibus , & quidem abf- que rniraculo, quod nuperus author ad- ftruit, recencer eredum , poftquam ill^ partim Vienna, partimGoritiaanno 1686. huc appuliflent. Expeditis facris profana invifuri sedi- ficiaab Aula aufpicamur , qux inter reli- quaprirtiatarn meriti) fibi vendicat. Hanc a Friderico IV. Imperatore cognomine Pa- cifico efundamentis edudam, inconftan- 'tem fibi fedem delegere bini Archiduces Ferdinandi !. Caefarisfilius, & Nepos, Ca- rolus nempe, & Ferdinandus, ancequam totius Imperii clavo admoveretur. Ma- gnotamendecorietiamnum ei funt fupre- ma quatuor Tribunalia ibidem inftituta ; videlicet intimum Confilium, quod c^te- ris omnibus authoritate antecellit; Re- gimen cujus author Archidux Carolus ab anno 15-65;. , caput verb ipfe Urbis Locum- tenens ; Camera cum peculiari fuo Prae- fide , atque hatctria toti Interiori Auftria: jura dicunt, quo nomine non modb Styria, fed & Carinthia, & Carniola cum Gori- tienfi Comitatu comprehenduntur; quar- tum demumeftConfilium bellicum, quod anno 1558. idem Archidux Carolus-prrrnb concivit, ut Turcicis confiniis excubaret. Quamobrem etiam non procul hinc lon- gum protenditur armamentarium Acade- miaecontiguum , cui de omnigena Martis fupelledile affatim profpedum. Suppar Aulx Domus Provincialis abanno 1563. in magnificam,quxhodie eminet, molem attolli ccepit , ubi Comitia fuacogunt_s Provinci« Status ex quatuor Pradatorum fcilicet, Dominorum , Equitum, & Civita- tumOrdinibuscoalefcentes: adjacethuic quoque proprium armamentarium ad pa¬ tri« tutelam provide adornatum. Eft & fuaCivibus Curia, quoslediex ipfisCon- lul, Ju.dex, & Senatusmoderatur. Tenet Luftraca, quantum aftumpti operiš ratio patitur, Civitate, jam mcenihns * egrefluros D. Pauli, ferreaque porta adbi- na nos Suburbia deducunt, unum confe- crat S. Joannis Baptift« Ecclefia Capucino- rum Afceterio adjunda, alterum verb ve- nuftum D. Annse Templum cum pari Ere- mitarurn S. Auguftini, quos dilcalceatos vocant, Monafterio, qui anno quidem_* 1655. fedem Urbi propiorem Joanne Maxi- miliano Comiteab Herbeiftein fundatore fixerant, fed ea ob appropinquantium_a Turcarum metum anno 1666. everfa huc recelferunt: ubi primum novi aedificii lapi- dem magnafolemnitatepofuitanno 1673. Auguftiffimus Imperator Leopoldus I.;Ma- ximumautemSuburbium, &litudine fuallrbem fuperans, Murafluvius ab ea- demlejungit : furgunt hicpariterTempla nonpauca, ex quibus quatuor faltem me- moranda cenfeo, nempe Beatiflimae Virgi- nis Auxiliatricis prodigiis clarae Sacrarium D. Artemii Martyris corpore a Joanne An¬ tonio Principe ab Eggenberg Roma adduc- toditatum, cui adjedum Caenobium ab anno 1515-. Minores Conventuales inco- lunt; D. Andreas Ecclefiam a Praedicato- rum Ordine adminiftratam , atque duo alia a Religiofis S. Joannis Dei, 6tD. Elifa- bethae Monialibus poftefla. Definit hoc Suburbium, quacontra fluvium afcenditur, in rupe quadam fupra planum alias folum eminente, quas ad repraefentandum Cal- varis montem a natura mire aptata, & ab arteeleda, ideoque pluribus,acvenuftis Sacellis fingtilos Chrifti patientis cafus ex- hibentibus infefla liberalem Grascenfium pietatem lateoftentat, & depraedicat. Ur¬ bis hujus decora denique ciaudat fecundo ab ea lapide remotum fuperbiffimum Eg- genbergenfium Principum Palatium,UdaI« rici Crumlovienfis Ducisopus, augufta fo¬ ne majeftate inter circumfitos hortos , & foflae ambitum forinfecus alfurgens, intus verb elegantibus piduris, & gypfatis orna- tibus plurimum renidens. ADMONTU! M. A Dmontium, quod Ad montes alii, vul- gus Admont indigitat, Superioris Sty- rix Oppidum prope Auftriam ab Anifo fiu- vioalluitur, atqueobceleberrimum,quod adjacet, Ordinis S. Benedidi Monafte- rium fui famam latiflimepropagat. Funda- K. vit a8 Dučatus vit hoc,fuaderite, atque opitulante Hemma Wilhelmi ComitisFrifacenfisvidua, inter editosmonces amplam planitiemin crucis formam definientes B. Gebhardus Archie- pifcopus Salisburgenfis, Comes ab Hclf- fenftein, evetuftiflJma Agilolfingorum_j9 Alemanni® Ducum familia,prout Buceli- nus (a) teftatur ; inchoato anno 1074. a fundamentis opere , ad quod illefertur_® etiam divinitus impulfus , cum enim rei arduitate deterritus, poft triduanum jeju- nium anceps in ea valle h®reret, an id fibi aggrediendum foret» audiit quendam he- betem a nativitate loquela orbatum in h®c verba prodigiosd erumpentem. Tu inchoa- bis, Dem confummabit. Qu 3 e prim® ac po- ftrem® tune hominis voces fuere , doneč iterato miraculo poft Beatiobitum lingus ufum apud ejufdemtumulum obtinuerit. Templum ipfe Beatus Praeful San&iflim® Dei Genitricis , ac D. Blafii Epifcopi, & Martyris honori confecravit, ibidem dein ante Apoftolorum aram magnifice condi- tus , poftquam anno 1088. in Wervenfi Caftro,quo fe contra Henricum Germani'* Regem munierat, parem pientiflim® vit® exitumfuiflet fortitus. Primus Abbaspr®- fuit IfingrinusčSalisburgenfi S. Petri Mo- nafterio poftulatus,qui fucceftorem habuit B. Gifilbertum apud Corozaim Pal®ftin® Urbem , quo cum S.Thiemone Archiepi- fcopo Salisburgenfi profečtus fuerat, Mar- tyrii laurea anno 1110. coronatum. Sex- tus Abbas Wolffholdus , qui obiit anno 1137. obtentaa Čili® Comite ditiffima S. Martini Prsepolituraprope Grscium fita , priores redditus plurimum ampliavit_9: verum non tam temporalia, quam fpiritua- lia promovebantur inerementa ♦ fub fep- timo fiquidem Abbate Godefrido adeb elu- xit in hoc Coenobio regularis difciplina_s, ut tredecim alia fuos indb Prslatos advoca- verint. Singularem quoque memoriam_s meretur Henricus hu/us nomims tertius , Abbatum vero juxtaBucelini calculum vi- gefimus feptimus, quiab Alberto I. Impe- ratore Vicarius Sryri® Gubernator crea- tus alienatos Monafterii fundos redemit, Arcem Gallenftein, Templumque noviter exftruxit, atque a Gregorio X. Summo Pontifice, qui obiit anno 1226. Inful® de- cus primus impetravit. Adjacebat olim huic virorum Coenobio aliud in San&imo- nialium ufum a memorato WolfFholdo fubannum U20.fundatum , quod profef- Cone fua illuftraruntSophia Beke Hunga- ri®Regis filiaHenricoConradi C®faris_s filio defponfata, & Admunda Andreas I. Hungari® itidemRegisvidua. QuoaUtem fato j aut aetate delierit, incertum. CELLA MARIANA. C EllaMariana, vulgb Maria Celi locus eft inter pr®a!tos , ardu9fque montes a Deipar®prodigiis clariftimus, & Auftri® finibus admodum propinquus. Nataleš fuos ducitab anno circiter 1157., quoRe- ligiofus quidam D. Benedikti aftecla ex S. Lamberti Coenobio ad rem oeconomicam adminiftrandam, & rudes fubditos rerum divinarum notitia imbuendos huc deftina- tus, fecum detulit cubitalem Deipar® fta- tuamjelulum brachio fuftentantis,qu® tiliae ligno infeulpta Filium Matri pomfkMatretn verb filio pyrum porrigentemreprsefentat. Hancillelapide® ar® impofuit, quamuna cum cella, feu aedicula ad duorum amnium Golradi & Salz® confiuentes fibi ®difica- rat , atque inde datum toti valli nomen, qu®vernaculb Cell-Thal etiamnumappel- latur. Latuit prodigiofa h®c icon paucis adhuc nota ufque ad annum 1286. , quo Moravi® Marchione Henrico , ejufque_s uxore Agnete ^ravi morbo per biennium laborantibus, cum fubditi fupplicationem inftituiftent, ut per B. Virginis, & Pro¬ vinci® Patroni D. Wenceslai interceffio- nem,Principum falutem a Deo impeerarent; Sančtus hicTutelaris Henrico per fomnium apparuit Marianam Styri® Cellam digito indicans> atque exhibita, qu® ibi colebatur* Deipar® imagine , ut reparatam integrd valetudinem huic adfcriberec, debica(que cum conjuge grates rependeret 9 eundem commonefecit. Somno excitus Marchio & fanitati plenč reftitutus, cum hoc ipfum ea nočte Agneti contigifle perciperet_s, comprobatam gemino miraculo vifionem admiratur: faerum proinde iter aggreflus, magnam fecum traxit populi multitudi- nem vidend® CellenfisThaumaturg® avi- diffimam , cumque a refta via declinaftet, ab Angelo quopiam , vel D. Wenceslao fub peregrini fpecie, teftante id marmo- rea tabula Templi foribus pr®fixa, fertur ad eandem revocatus. Cupitam tandem metam affecutus , agnitaque, quam in_9 fomnio viderat, imagine , non modb de- mifliffimas fofpit® fu® gratias perfolvit_s: verum etiam pretiofa largitus munera, li« gneo, quo illacondebatur,Sacellonobilio- rem Ecclefiama fundamentis edučlam pia liberalitate fuffecit. Ab eo igitur tempo- re adeb illuftris miraculi farna percircum- fitas regiones longž, lateque diffufa, plu- rimos ®gros ad implorandum, non finž uberifruftu, prodigiofs Virginis patroci- niumexcitavit, doneč anno 1363. Ludo- vicus Hungarorum Rex AmurathiTurca- ruraSukanoexAfia perHellefpontum,& Thra- Srynac. 39 Thraciam eum numerofiflimo exercitu in Pannoms finesirrumpenti,viginci milicum tnillibus, quos rapcim confcripferat, fo- lummodb ftipacus obviam proceffic , fed foelicem rei eventum , cujus nulla fpes humanitus affulgebac, a Cellenfi Thauma- turga prsftolabatur , cui fe ardentiflimis precibus commendarac. His icaque per- mota Deipara , dormienti Regi fpeSan- dam fe prabuic, certam de holtibus vifto- riampollicita; qua gloriofiflimeparcaLu- dovicus vi&rices copias ad Marianam Scy- ri* Cellam deduxic, ubi enfera, & calcaria, qu.bus inpralio ufus fuerac , coronam_s> icem argenteam inauratam , gcmmifque diftindam cum paludamenco regio, alia- que preciofacimeiia invičtiffims Ccelorum Regin* pro anathemace confecravic : ne- que his contentus graticudinis fus monu- mencis, delečo večeri Templo, aliudlon- gč magnificencius, quod hodiedum emi- nec, experpolicislapidibuscondidic, naci- vo faxo arcificiose excavaco incumbens, & arcuacoopercum cedo, quod decem__9 pr^grandibuscolumnis innicicur. Longum forec miracula iftic pacraca recenfere; illud camen non omittendum , quo anno 1529. Ture* congregacas inibi gazas direpcuri parcim coecicace, parcim aliter divinicus pirnici receflerunc, duminterim corona_ 5 > fplendidain argumentum Coeleftis cucels Templi faftigium ambirec. AfTumpci quo- que operiš brevicas non paticur, fumpcuo- fa munera ad calculuin revocari , quibus largaplurium Principum, acCsfarum—s, & nominacimAuguftifiimi Leopoldi piecas hujus Sacrarii chefaurum cocannorum de* curfu locuplecavic. CIL E l A. (a) Li. 3.c. ^>IIeia,vel Cilia,Plinio (a) Celeča,Pto- (b) r.i. i.t. V> fita a prscicatis auchoribus Norico adfcri- bicur, ex quo inferre necefle eft, exiguam Scyris parcem ad Pannoniam olim perci- nuifle , cum non adeb magnum cerrs fpa- tium incer Civicacem hanc, & Orciva Pro¬ vinci* confinia incerjaceac. Non defunc tamen fcripcores, fed recentiores, qui vece- ri eam Pannoni* adjudicenc, quorum opi- niopriori quidem non repugnac, fiad di- verfacemporareferacur, palam ecenim eft Provinciarum limices longo annorum de- curfa, belli, aucconcradus alicujus occa- fione, vel alio fimili modo fspius permu- cari. In lapideis monumencis apudVel- (c) ruMo- ferum (c ) Celeia Claudi* cognomine in- mim.pcreg. fig n j[; Ur 4 Claudio Cafare Caligul* fuccef- fore probabiliter defumpto, proucfuadenc aliarum Urbium cognomina ab Imperato- ribus plerumque derivaca. Subjungit_s ibidemVelferus plurima marmora Urbem iftam municipium appellare, unieum ve- rb aPanvinio addudum Coloni« ciculum eidem accribuere. Quidquid de hoc fit_s» noncam collacaa Romanisdignitas, quam S. Maximilianus Laureacenfis Epifcopus cum nacalibus fuis, cum gloriofa morce _5 eandem llluftravic ; anno fiquidem 284. , uci Schonleben aucumac , vel 288., uci Megifero placec , Catholic* fidei propa¬ gand* causa huc reverfus, & ab Eulafio Pr*fedo capcus , poftauam chura Marci adolere generose decrettaflet, capice ple- xus e cerreftripacriaad Coeleftem invi&us Marcyr evolavic. Corpus verba Chriftia- nis tumulo illacum eoloci, quo Marcyrio afFečtusfuerac,videlicecexcraUrbem , ubi poftmodum Ecclefia ejus nomini erečta_j eciamnum perfeverac ; indš camen a S, Ruperco Salhburgenfi Anciftice Laurea- cumcranslacum eft; hincdemumabHen- rico II. lmperacore Paffavium,ubi in Cache- drali Bafilica honorifice aftervacur. Ex in- quilinorum cradicione pr*cerea habecur , ubi recifum Sančh capuc decidic, aquae fontem profiliifTe , qui hodieque morbis medecur. Epifcopali quoque Sede Cileiam olim ab ipfo fere Chriftian*Ecclefi* inicio fuiffe decoratam, auchor eft memoracus Schonleben: (d) modo aucem Parochia_f» (d)inCam. AquileienfiPacriarch* fubjeda folummo- dbextac, cui fubinde Archidiaconacus an- nečlicur. Everfam dein perBavaros Ur¬ bem primus inftaurafle feccur fub annum 850. quidam Bruno, vel Brino e Moravia expulfus , qui a Ludovico Bavari* Duce clientelare beneficium agri non modici ad Savum, & Saanam amnem excenfi ea cem- peftaceobcinuerac 5 quodcerricoriumCo« micatus citulo poftea donatum narrac Me- giferus, (e) anno nimirum 1339. j quo (Oa«"* Ludovicus Bavarus Germani*KexMona- c> a j| n ' ' s ‘ chii degens Fridericum a Sanneck ejus loči Comicem creavic. Hujusfucceftorum fe- riem, hiftoriamcjue idem auchor ufque ad Udalricum concexic, qui anno 1457. cum implacabili odioin Corvinam familiam__s Ladislaum fcilicet , & Macchiam Joannis Hunniadis fuperiori anno defunfli filios_B flagrarec,ad focerum fuum Georgium Ser¬ vis Defpotam licceras dedič, fpondensfe, quamprimum Albam Grscam cum Ladis- lao Hungari* Rege appuliflec , duos illi globulos pro lufu mifTurum , quibus duo Corvinorum capica velucifub*nigmace__» innuebac. Incercepcis a Ladislai Corvi- ni famulolicceris, dominoquecradicis, hic graviflime indignacus D. Martini fefto , K 2 dum Ducatus 40 dum Rex facrisintereflet, Comiti a Pro- cerum cceru evocato obvius, litteras often- tat, acproditorem inclamac; tumComes arrepto gladio objedam idui manum_s fimul, &caput Ladislai vulnere perftrin- gic, quiedudo &ipfe gladio loriditedum fruftra percutit; fed Hungari milites ad cJamorem exciti ftrenue obludantem Co- mitem confecere. Cujus audita caede Fri- dericus IV. Imperator , cumnullamlldal- ricus prolem reliquiflet> Cileiam profedus, totum ejus Comitatum ex veteri quadam conventionefibi debitum occupavic, Sty- riasčjue adjunxit. In Urbe memorabile_s etiam eft MinorOm Coenobium , in cujus Templo Cileienfium Comicum cineres—s conduntur ; extra Urbčm verbeditaemi- net Arx , quam Ober-Cilly vulgus no- minat. Cteterum mulca ibi veterum mon- ftrantur monumenta ; eruta quoque Ro- manorum numifmata , & ingentis moliš reperta cadavera , non dubia venerandte antiquitatis veftigia. Demum addenda ea vidoria eft, qua Georgius abHerber- fteinTurcas Cileiam ufque progreffos an- no 14,92. fortiterabegit. EISENARTZ. cujus feftum fplendid* ibidem nundinsc celebrantur. In altero autem montis late- re plures itidem patent caverna:, ex qui- bus Vordenbergenfes Oppidani ferrum ea- dem contencione extrahunc,variifque Pro- vinciis fimiliter difpenfant. FERNICIUM. F Emicium vulgo Ferniz Oppidulum eft fefqui milliari infra Graecium Isevo Mu¬ ra littori infidens , cui celebritatem ad- ftruit ThaumaturgaDeiparte ftatua , qux annis abhinc prope quingentis ex HauIT- maRftettenfi Templo divinitus profuga in- tra vepres iftic confedit, terque illucrela- ta , addeledam fibi hanc ftationem toti- dimvicibus /ugi miraculo remeavit , quo permoci Barones a Prang, Sacellum ejuf- dem cultui exftruxerant, veruin hoc ex- ciso Imperator FridericusIII.cognomento Pulcher magnificum fane Templum ,quod anathematibus refertum hodie fpedatur> crebti(que fupplicacionibus conftanter_9 coliturj anno 13x4.8. fundamentis excita« vit. FRIBERGA. E lfenartzvulgarenomen eft ingentis_«> Oppidi, quod 10. circiter milliaribus versus Superiorem Auftriam inter prserup- tos,altiftimofque montes Gratcio recedit. Famofum illud reddunt celeberrimte ferri fodinae , quae plurimis regionibus necefta- rium hoc metallum fubminiftrant. Inven- tse ese funt anno a partu Virginis 712., & ? [uamvis jam per mille ferme annos inde- efifo labore effodiantur , nullum tamen pati videntur defedum , cum uberem__s femper materiam, aut rurfus pariant, auc provida diftributione pofteris refervent. Coeleftisfanebenedidionis nonleve argu- mentumvidetur mira Deiparse icon, qux anno 1668 ., dum ferrea gleba in binas_s partesfortuito finderetur , fola naturae vi utriqueimpreftacomparuit, atque ad Au- guftiffimum Leopoldum delata gazophy- lacii pretium adauxit. Innumera ibi fu- dat operarum caterva ; nam primo lapi- des ferro prasgnantes ex dura rupe exci- duntur , ex his dein ferrum potenti igne liquatumin quafdam informes confluit__5 maflas , quae Vulcanis denuo commiflae , & novo igne excodae humanis ufibus ulti- tno adaptantur : muki quoque officiales totum opus dirigunt, quibusprxeft Cs- fareus Pr$fe£I:us Cammergraff vulgb ap- pellatus. Emicat in Oppido Parochiale Templum folido muro ad inftar Arcis cir- cumdatum, & D. OlValdo facrum, polt F Riberga vulgo Fribergtenuis locuselt ab Hungarke limite non procul diflitus, confvetis tamen Civitatum privilegiis_» fruens , quem Lazius (a) Friburgum no- ^rJ^ro ininat, & vetuftiflimam Styrix Urbem„s fečt.sfc. i. arbitratur , dum eandem cenfet cumea, qux in codice Praefedurarum Romana- rum Cardobianca infcribitur, eo potifli- mum perfuafus argumento, quod Fribur- ga amni Pinck, vel Pynck adjaceat, quafi prsfens hoc nomen ex decurtata priori vo- ce Bianca derivaretur. FuRSTENFELDIA. F urftenfeldia vulg6 Furftenfeld llrbs eft ad amnium Lauffniz, & Veistriz con- curfum lita ipfos Hungariae fines pene at- tingens. Lazius citatus eam efle fbmniat, cujus fub Aquarum nomine in fuo Iti- nerario Antoninus meminit, fedhas, ut« pote Vindobonae propinquas, Auftriacas Badenx alibi melius applicuimus. Tole- rabiliusconjicere videtur Cluverius, cum eandem alteri loco fubftituit, quem idem Antoninus Sallam vocat , atque inter_3 Sabariam, & Haclitanum , quod Rakel- fpurgo convenit, ferž medium collocat: idipfum quoque probabiliter intellexit._^ Ptolom^us , (b) Salam inter Superioris (t>)Li. 2.«. Pannonifllrbesannumerans. G E S- Styrlae. GESSACES, G EfTaces Montis nomen eft aTrebellio Poliione in Gallieni Imperatoris Vi¬ ta memorati , quem Lazius Geflacum ap- pellans eundem facit cum Scyriaco vulgi) Scheckeldido , &adfitos propeGratcium monces proceritate fua longe fuperante ; fed Trebelliumipfum infpiciamus ita fcri- bentem. Galliemts interen vix excitatus publicis m ali s , Gotthis vagant ib us per lllyri- CMm occurrit , & fort /ti to plstrtmos int eremit , Ouo comperto Scytb, celeberrimum montem Schekel Lacino- rum Geffacum effe , quod namenjam per omnium ora, & calamos impune volitat ? omnino: graviusquippe mihi accideret_s genuin? veritatis , quam popularis aurg detrimentum. Porro citius apud me fidem inveniet Lazius, dum enarrat mulca Ro¬ manj vetuftacis monumenta in hujus_s montis dorfo, ejufque viciniaoffendi, qui- bus tamen perfcrutandis diuttus immora- rinonlubet, ne fage,quasmagnoinibi nu- merolatere, farna eft, fgvaminterimpro- vocent tempeftatem. GONNAVICIUM. G Onnavicium vulgb Gonnawiz Infe- rioris Styrie Oppidum 15. milliaribus Meridiem versus Gr^cio diftac ; in cujus Styr T ° P0S ' ArceMerianotefte (a) rarus fcaturit fon«, qui in Oppidum defluensnunqnamcrefcic, aut minuitur , fed eandem femper aqua- rum menfuram defert ; f^vience hyeme calidus, ardente econtra Syrio frigefčens. Memorant pr^terea hiftori^ anno 1473. Turcas hucufque penetrafte ; anno vero 15i5.Rufticorum feditionem, qu§&Ca- rinthiam, & Salisburgenfe Dominiutn_9 tumultibus implevit, ortum fuum indedu- xifie. 4 1 G o S S E N S E COENOBIUM. G offenfe facrarum Virginum D. Bene- didi regulam fedantium Coenobium opulentia, aedificii Iplendore, atque anti- quicate percelebre, in Superiori Styria, vixuno ante Leobium lapide, dextro Mu- rx lictori incumbit. Ejus natales ex ma- nufcriptis ipfius Monafteriidocumentis_9 defumptos fic ferme defcribit Schonleben: (b) fub annum fcilicet 996. B. Adula Bat- wini Dynaftx vidua in paterno quodam_j) Caftro Comitatus Leobienfis una cum fi- liaKunigunde divinis rebus intenta, cum aliquando propinquum collemde more_s confčendiffec, incernum Dei monitum per- cepit, quo ad opes fuas divino cultui per_s alicujus Coenobiifundationem impcnden- das ftimulabatur ; illique confeftim ob- temperans detradum e capite velum au- rse committit, utex ejus cafu ftatuti operiš locum defignaret •• delapfum ad Muram velum fupra fluences aquas hterebat immo- tum , quodilla procoeleftinutu interpre- tata, novo alve 6 effbff 6 fluviumavertit_ 3 >, ibiqueMonafterii fabricam inchoavit,quod Nat te Coeli Regina:, Divoque Andres Apo- ftolo dicari voluit : ejus dotem pluri- mum auxere Aribo Moguntinus Antiftes B. Adulae frater, vel filius, ac D. Henricus Imperator integram vallem, cui TragofT nomen,cum omnibus juribus eidem elar- gitus. Abfolutd tedificioBeata Fundatrix nobilescollegit puellas , quas ad religio- fam vitam efformavit , & tiliae fuaeKuni- gundi tanquam primte loči Abbatiflae fub- jecit, ut reliquis vitse diebus exadius_s Deo vacaret, poft obitum in Parthenonis Templo cumulata , ubi & memoratum__s fuperius velum ad perpetuam prodigi me- moriam adhuc hodie aftervatur. Kuni- gundivita fundsefubrogataeftin AbbatiC- fxmunere Adelheidis pietate illuftris, cu¬ jus cor, tumulo inftaurationis ergo poft aliquot fecula referato, incoralmmtran- fiifte intra reliqui corporis cineres reper- tumeft, & CaefariMaximiliano tranfmif- fum. Subjacet huic Coenobio vecuftum Sacellum , quodinvia Leobiumducente, fupra Murae lcopulumobviat , a S. Leone IX. Summo Poncifice D. Ofwaldo, aliifque Coglitibus confecratum, H ARTBERGA. H Artbergam vulg6 Hartberg Inferio- ris StyriteCivitatemadamnem Lauff- niz fitam Merianus (c) ex Lazio eandem COTopog. cenfet cum antiqua Urbe Heorte , cujus tyr ‘ mentio apud Strabonem (d) de Scordifcis (d)Ur« L po- 42 Ducatus populišlftri accolis diflerentem his verbis habetur. O m dam etiam Infulas habebant Scordifci * eo atttem magnitudinis aubti funt , ut ufcjtte Illyricos , & Posonicos , & Thracios provecti fint terminos. Complures igitur ja- centes in IJlro Infulas occupavere . Ipfi etiam Urbes habuere Heortem , & Capedunum. Ex quibus judicet eruditus lector , utrum_s Lazianaefententiaefublcribendum fit, ego enim hoc unum adjiciam, Lazium videli- cet Heorcis nomini vocem Mons addere , cu/ustamennullum inStraboneveftigiumj eo opinor confilio, ut Hartbergse vocabu- lum, cujusfecunda pars montemGerma- nis fonat, inde profluxilTe validius fua- deret. JUDENBURGUM, J Udenburgum vulgo Judenburg Superio- ris Styriae LIrbs, quae ejufdem Provinciae Mctropolis apud Merianum audit , ele- vato ad praeterfluentem Muram clivo in- fiftit, undefatamplamdefpicitplanitiem, incer editos undique montes quovis anni menfe nivibusalbentes fecus fluvium ex- tenfam. Hinc Graecio 14. milliaribus di- ftat, fi per aquam ; 8. vero, fi per Alpes iter fufcipiatur. Urbem hanc antiquum (a) .1. 4. c. yj runum effeaPtoiomjeo , (a) Plinio, (b) 0) Li. 3, c. Antonino, & Peutingeriana Tabula nota- 3 erudi- tis licebit. Inclaruic hoc Oppidum ob acrem pugnam anno 1291. in ejus pomce- riis confertam inter Fridericum Stubenber- gicum, & Hermannum Landenbergicum, qui Alberti Auftri« Archiducis poftea Im- peratoris partes tuitus , hoftem diu ftre- nue dimicantem , & tandem a propriis_» militibus defertum ad fui deditionem coe- S KNITTELFELDIA. K Nittelfeldia vulg6 Knittelfeld Civitas eftadSuperiorem Styriam pertinens, Muraeque fluvio adjacens inter Judenbur- gum, aquo duobus, & Leobium , a quo 4, milliaribus recedit. L A M B E R T IN tl M. COENOBIUM. L Ambertinum, feu S Lamberti Mona¬ fterium tedificiiamplitudine, ac fplen- dore fand magnificum ad Carinthiae limites, cui olim accenfebatur, quam proxime ac- cedit, atque in edito quidem attoll,tur_9 fitu , fed ab altioribus montium jugis co- ronato. Religiofis D.BenediUi alfeclis illud condidit, fi Bucelinocredimus, Henricus Carinthiae Dux, ejufque filius Marquardus: at recentiflimus quidam anonymus Her- manno Marquardi filio idipfum adfcribit, quorum primo maxime annuere videtur__s Megiferus, dum alt Marquardum Lam- bertinamfundationem reftaurafle. Circa annum autem, quem 1073. allignat, cum anonymo optimd confonat, Hermanni pri¬ mi Abbatis mortem ad annum Chr.fti iio 9^> gubernii ver 5 36. referente ; fed nova deHermannoconfurgitlis;huncenim anonymus d Prioratu Monafterii S. Bla- fii in Hercynia fylva ad id muneris evehit, quod verofimilius elucet \ Megiferus econ- tra Styn*2C. 43 tra cumMarquardi filio eundem confundit. Confirmavit hoc eximise pietatis opus__s Conradus C«far, Summique Ponufices amplis privdegiis cumularunt. Inter Ab- bates excelluere Germanus a Trufchen,qui fratris fui Eberhardi II. Salisburgenlis An- tiftitis patrocinio, Infulae honorem fibi, fuilque fuccefioribus obdnuit, vita funftus anno 1260., & Joannes Fridperger, qui ob vindicataMonafterii j'ura fecundi fundato- ris nomen promeretur , d vivis fublatus anno x 35"8. Porrb fummopere memora- bile, fi itaresfehabet, atque honorificum eft, quod praecitatus Bucelinus fuiscom- mentariis mandavit , quodque juftis de caufisejufdem auchoris verbis, prout fe- quicur, exponam : Fuit D. Lamberti Coe- nobium abfque controverfa oMrchiducatus (juondam Carintbiet Arcbifterium d Romanis Eontificibus , fafaribus, ‘Ducibus , & Prin~ cipibus , ob ftngularem religionem fummo in pretio habitum, & certatim ornatum, ac lo- eupletatum , ita ut maximi eciam Principes (/snoba tanti feud:itarii cffent, uti ex archi- •vo Ulic ipfiexfcripjimus : Ita infeudum acce- pit ab Henrico sibbate S. Lamberti Sereniff- mus Archtdux Erneflus Leobii in prdfentia Georgii , Abbatis z/fdmontenfis , &c. Domi- nium , & munitionem Tirnflein prope Frifacum , munitionem Nevvenmarci ^ prope Grajšlupp , udenburgenfem Civitatem , munitionem Ep- penftein , oppidum Voitjperg , munitionem _ 9 Bruck^, &c. jimiliter A, C. 1389. Albert us tArchidux prafent ibus Hugone Comite Mont- fortio , &c. pradibla Dommia , Ca/ir a , atcjue Oppida infeudum accepit a Rudolpho de Liech- tenegg Abbate Q cjui etiam Herr , und Fiirfl appellatur ) uti m pergameno fidelijjime omnia, atque authentice confgnata reperimus, atque de(cripfimus. Hačtenus Bucelinus, his_9 fubj‘ungens 50. nobilium familiarum no- mina, quae aliquando feuda a fplendidifll- mo hocMonafterioacceptarunt. LEIBNICIUM. L Eibnicium vulgb Leibniz 4. circiter_i> rnilliaribus Grgecio in Auftrum abfce- dens inter munitioresquondam Scyriae Ur- bes florebat , utpoce quod anno 1481. acremHungarorum obfidionem,quaaMat- this Regis Archiftratego, cui nomen_s Maubicfch, cingebatur, diu elufit, doneč ob annonae defečtum fsevienteintus farne Ci- vis quidam Chriftophorus Hammer nun- cupatus eaadadus ad obfidentes profuge* rit, quibus cum abditum , minufque cu- ftodicum ad llrbem ingreilum prodidiflet, eorum aliqui per hunc clam irrepentes pro- pioremportaminvadunt , totointerim—s «xercitu ad afTultum advolante ; quare capta ab Hungaris Civitas, fbede'que vafta- ta non nisi inter Oppida ab eo ferž tem- pore recenfecur. Effoflamhic fubinde__» veterum pecuniam Merianusteftatur, quas nonnulIisamiquariis anfam prtebuit Ptolo- masi Muroelas inibi ftatuendae. Leibnicio imminet Arx celfiori colli impofita confue- ta SeccovienfisEpifcopi, & S. R. I. Princi- pis Sedeš, LEOBIUM. L Eobium vulgb Leoben vetufta Styriae Superioris Civitas , quam Mura poli brevem fiexum fecundoalluit, 8. milliari- bus, fi fecus flumen, 6. verb, fi per montes calculus ineatur , Grsecio abeft Occaful propinquior. Nobilis huic olim fuberac Comitatus , cui proprii Comites, ex ve¬ tufta Bavaricorum Comitum ab Hohen- wart, & Schrobenhaufen prolapia diudo- minabancur, doneč eorum poftremo in Palaeftina , quo belli facri ergb concefle- rat, aSaracenisinterfefto , adConradum Frifingenfem Prsefulem Sigifndi,& Octonis Comitum ab Hochenv^art uterinum fra- trem fueritdevolutus. Hicverb accepta a Bernardo Carinthis Duce magna pecu- niaevi,Leobienfem Comitatumanno 124 6 . eidemvendidit, ficquecum Carinthia, & Styria Alberto Auftriae Archiduci poftea Imperatori cedit , quamvis haud finž ar- morum ftrepicu, cum Otto Bavarias Dux» & Conradus Salisburgenfis Antiftes fedi- tionem contra Archiducem in Styria or- tam promoturi Leobium anno 1291. j'unc- tis viribus occuparint , quse Gerardus de Roo (a) hanc Urbem Leubenum vocans (a)Ann; uberius explanat. Viget iftic hodie ferri Auft * ,a * commercium exdefcriptis fupra fodinis_9 advedi, Templa inter muros bina, unum nempe ad PP. Dominicanos, alterum veri> D. Francifco Xaverio facrum ad Jefu So- cietatem fpedans cum adj'edo Collegio in antiquatae Archiducalis Aulae fitu extruc- to, ScaFerdinandoII. Caefareanteadstum Imperium fundato. Totidem pariter_j> extra muros parochialia, quorum uni Civi¬ tas j alteri Suburbium Mura fluvio ab ea di- vifum fubj'icitur , In quo PP. Capucino- rum Coenobium paucis abhinc annis ex-; tru&um infuper fpedatur. LUETENBERGA. L lletenbergam vulgo Luetenberg per- celebre Inferioris Styrias Oppidum_s Mura fluvius non proculabHungariae con- finiis irrigat, eique famam conciliatnobi- lidimum vinum, quod totius Provinciae , & facile totius Germanise fortiflimum ex La cir- 44 Ducatus circumfitiscollibuslegitur, ita utquidam fcribere non ambigant, fuaillud praeftan- tiaCreticum semulari. MARBURGUM. M Arburgum vulgb Marburg , vel Marchburglnferioris Styri$ llrbsin las va Dravi fluminis ripa amceno circumda- turfolo, Senovem Graecio milliaribus ver- sus Auftrum removetur : procujuselogio miram antiquitatum farraginemcongregat apud Schonleben Lazius, cohortem nimi- rum Marianaedegentem, cujus Tribunum fub dijpoptione Viri Spettabilts Dud s 'Trovin- cta Valeriez Ripenfs Notitia Imperii recenfeti Marianam a codice Romanarum Prsefec- turarum incer Valerias municipia confcri- ptam; JornandisCaftrum MartenumSar- matarumSedem; ScquasipfeinAmmiano Marcellino fibi finxit Marciana Caftra ,• haec itaqueomnia,licet prorfusdiverfa, ob no- minis confonantiam, quam illefolusper- cipit,inunumconflatMarburgum. A fuis olim hasc Civicas regebatur Comitibus, do¬ neč Ottocarus III. Styrias Marchio a Ber¬ nardo Comite eandem comparaverit. Pa- tuitpoftea, annofcilicet iS 3 2 ’’> Soliman- no Turcarum lmperacori, qui ea ftatim de- reličta Albam Grsecam fuas rurlus copias reduxit. partes difeinditur , qu& pluribus fuper_s eum dudis poncibus junguntur. De hac Cluverius (a) id fentit, quod ex Peutin- No/c”/'* geriMappa prascedenti llrbi a casteris ad- judicari retuli, jam olim videlicet floruifle, & Poncis nomine ibidem indicari, hocčjue ex itinerum dučtu fatis inferri opinatur; at cum ipfam Mappam vere nobile antiqui- tatis cimelium confuluerim, nihil reperi, quod uni potius, quam alteri faveat fen- tentias ; Muras tamen fluvio difputatum locum adhaefifle pronum eft. Muravias in editiori loco eminet Parochiale Templum , fed adhuc altius afcendit fplendida Arx vi- cino infidens colli ,cui in adverfo fluviila- tere refpondent alterius Arcis rudera Ot- tocari Bohemiae Regis jufluproftratas. N E O M O NT A NU M. coenobium. N Eomontanum Ciilercienfls Ordinis Monafterium , vulgb Neuberg dic- tum, & inferiori Auftriae fere contiguum, fundatorem fuum veneratur Archiducem Ottonem poftremum Alberti I. Imperato- risfilium, quicumanno 1339. mortem_s> oppetiiflet, in eodem humacus una cum bi- nis confortibusconquiefcit. OBDACUM. MURiEPONTUM. M Uraspontum vulgb Bruck an der_» Muer commoda llrbs 6. milliaribus Grascio diflita a Murae fluvio, cui adjacet ponte, nomen defumpfit, atque eadem a pluribus cenietur cum illa, quae inPeutin- gerianaTabula AdPontem indigitatur_s. AdSuperiorem, an ad Inferiorem referen- da fit j litigant Geographi. Praeter Paro¬ chiale Templum,cui Archidiaconus praseft, bina alia adfunt a (aeris Minorum Obfer- vantium, & Capucinorum Ordinibus ad- miniftrata. Comtnendanda hic eft Civium inPrincipem fidelitas, atqueinhoftesfor- titudo , quampro Alberto I.Caefare in_9 ftrenuatlrbis propugnatione contra Otto¬ nem BavariaeDucem, & Conradum Salis- burgenfem praeftita anno 1291. exhibue- runt. Prope Civitatem illabitur in Mu- ram amnis, cui Merz nomen, po(tquam amoenam fecuit vallem, inde Martiam die¬ tam , & ufque ad Auftrias terminos pene_e protenfam, MU RA VI A. M Uravia vulgb Murau Superioris Sty- riasCivitas ad Salisburgenfem ditio- nem valde accedens, a Mura fluvio in duas O Bdacum vulgb Obdach Oppidum eft Superioris Styrias Arce inftrutlum ad Admontenfe Coenobiutn pertinente, in_s> quo vecuftam Bedaci Urbem a Ptolomaeo (b) in Norico annumeratam etiamnum__s> ( b H 5 - perfeverare autumat apud Merianum (c; Topog. Lazius, cui vocabuli affinitasfamiliaris hu- styr. jus authoris Achilles multum quidem iuf- fragatur, fed cum Ptolomasi Bedacum ex fitu, aliifque circumftantiis idem omnino videatureum PeutingerianaeTabulasSe ve- teris infcriptionisBidajo, Sc alterius inferi- ptionis Badaco, quod &Cluveriocertum eft, atque in his non nisi 13., vel ad fum- mumi9. paftuum millibusab Oeno fluvio feparetur ; caetera,quas in definiendave- terum locorum ftatione prae oculis haberi debent, Obdaconon congruunt, utpocea prtediifto fluvio longe remotiori. P E T O VI U M. P Etovium vulgb PetawUrbs eft inferio- ris Styrite a Dravo fluvio irrigata, Sc 12. milliaribus Grarcio abfens, cui ferva- tum a primordiis nomen hanc paric fbelici- tatem , quod genuinaejufdem antiquitas aneminein dubium revocetur ; a Roma- nis fiquidem aliifque veteribus fcriptoribus te- (a) lflft.H. i. (b) ti. a. c. iS- (c) Aon. Car. 1.3,£«$« (d) Antii Car. p. 3- (e) To. J. CoflC, (f)Anti. Carin. J„ 6, «•■94- Styn«. 45 tenui nominis difcrcpanua enunciatur__s: qui polio&ennium ingubernio impetifum, Ahtohini, & Peutingeri Itineraria Peta- antio 1512. mortalem hanc Vitam cum— s> vionem,velPdetovionemexprimunt. Ta- gecernacommutavic, cittis (a) Petovium vocat , & Legionis de* cimse terciae hyberna ibidemftatuit. Pto- R A I N A. lomseus (bj denique in Argentoratenfi anni 1520. edicione Petobium inter Patino- Aina Urbecula eft iti Boreali Savi fiu* niae llrbes recenfet. Epifcopali quondam X\minislittore > quam Merianus (g) Ih- (g) To P e fr> dignitate hanc lltbem daruiffe Colligit ex feriori Styrise adlcribic, & ad Salisburgen- 5cyr ' D. Hieronymo Megiferus. (c) Csetera_», fem Ecclefiam olim fpedaffe > Megiferus quše memoratu digna ifticevenerunt, pau* (h) teftatur , funeftam cladem fubjiciens '00 cis fub/iciam. Annoimprimis anteChri- ab Achmete Turcarum Duce anno 1475. m, ’ * * fti nativitatem 33» Očtavianus Auguftus inejus confpedu Chriftianis numero Ion* Imperator cum Ulyricum bellum gereret, gb inferioribus, & fe diu ftrenud tuend- Petovium, quod in Appiano Setovia legi- bus iilataim tur, valida obfidione circumdedk ; quae magnam adiacentium populorum vim in ebfeflx Urbisfubfidium concitavic ; qua- re Auguftus promoto contra eos exercitu "O Akelfpurgum , feu uti aliaui malunt pradium iniit , quo durante lapidis ičtu X\Racofpurgum,vtilg6Rake(pdrg,quod genu faucius multisdiebus decubuic, do- S. circiter infra Grsecium milliaribus Mu* nec curato vulnere Romam regredi pa- ra praeterfluit, inter nobiliores Sty rise llr- rans, belli molem una cum Legionibus bescenfetur> fed vini praeftancia reliquas Statilio Tauro inibi reličto commirerit_s f antecellens, Antiquutn Haeditanum_9, cujustamen gefta prorfus interciderei An- quodmedioferd itinereSallam inter & Pse- noautempoft Chriftum378 graviorcala- tovionemab Antoninoftatuitur > agnofcic mitas Urbem oppreffit, fiquidem teftatur in hac Čivkate Cluverius, (1) cam fitu, 0) viad.at Schonleben, (d) ValentemPfeudoepifčo* acviarumdučlu inmkus* quam aliqua_J> Not -Ž h pum Petovienfem, cu/us mencio in Aftis vocabuli confonantia. Sufpicatur enim ConciliiAquileienfis(e)repericuriapopu!o Raeditanumpodus inibi legendum, quam eječtum , ut injuriam ulcifeeretur * Go- Haeclicanum,, Verumpofteriusargumen- thistumPannoniaminfeftantibus,patriam cum eiminimčfavere fuadec Rationariutn turpiter tradidifTe. Quid verb illi dem- Styrise anno 1267!, confečtum, & a Lam* ceps acciderit, in obfcuro eft ufquead Ot- becio (k) excufum , cui non Rakelfpurg (k)BibU.ji tonem II. Csefarem , qui,Megifero(f)te* infcribiturj fed Ratgersburch,quodquafi fte , Friderico Salisburgenfi Antiftiti anno Ratgeriburgum aptb interpretatur Schon- 957. ad eam dignicatem evedto Petovien- leben ; unde evanefcit omniscumRaecli- fem Ecclefiam cum magna Urbis parte^S tano convenientia. Antequam Rakel* contulit 5 fed cum anno 1480. Matthias fpurgum ad Provincise Principem devolve- Hungariae Rex illam occupaflet, Frideri- retur , Bildonenfibus Dominis paruilTe_J9 cus IV. Impetator Rege defundo eandem narrat Merianusi(lj Gommodis hodie Topo# cum reliqua Provincia ad fe integrd actra- habitatur aedibus,licčtiteratis ineendiis fae Styr. Sit , Salisburgenfis Ecdefise juribus fub piusdefoedatum, prseterqusaliam fuftulit Bernardo tune Praefule legitimž extindis. ealamitatem antio 1480^ a Matthia Huiiga- Parva odidem nune Givitas eft , bina ta* rise Rege unacum Petovio occupatum__r. itien Monafteria prseter Parochiale Tem- Foelicius catnert in ejus pomceriis contra pium compleditur ad faeros Prsedicato* Turcaspugnaturfi, anno nimifuni 1418. , rum, & MinorUiii ConVentualium Ordi- quo Erneftus Auftrix Archidux de iis pri* nespertinentia j quibus&PP. Capučiho- mo in hanc regionem irrumpentibus gld* rum Afceteriumextramuros fitumadjun- riofiftimamretulicvidoriarh^iginticirciteir gendum eli* hoiftium millibus ih eo čonflidu proftritis^ POLLEflSE. ROTENMANIUM. COLLEGIUM. „ . , PR Otehrhanlurn vulgo Rotenmann, aue Rotenmon Civitas eft Superioris Sty* Auguftini Collegium in Inferiori Sty- rise in valle, vulgbPaltenthal 14. circiter rislnonproculHartbergSfundatumaJoan- milliaribus Graecio dillira , quam Monta¬ ne L. Barone de Neuberg poftremo hujus ms Caftris ab Antonino memoratiš fubfti* ftirpisfurculo , naetum eft primum Prše- tuitapud Merianurrt (m) Laziusjitinerum (m)T»pe|j pofitum Udalricum de TrautmonsdorfF, ratione utcunque adftipulance* Meminit tyr “ M iilius RAKELSPURGU\k 4f6 Ducatus (*)Germ. illiusGerardus de Roo , (a) ad annum fci- ftc.p.a. Ji cec j 2 gi. , quo Otto Bavaris Dux, at- que Conradus Salisburgenfis Prsful,indic- to in Albertum Auftrise Archiducembello, concordibus armis expugnarunt. Nobi- litatur Rotenmanium ab eximio Canoni- corum Regularium S.Auguftini Collegio* quod condidit anno 145-5. Fddericus IV. Imperator , Joanne Jung aDinckbichl in primum Prspofitum inaugurato. RUNENSE COENOBIUM. R Unenfe Ciftercienfis Ordinis Cceno- bium binis milliaribus Graecib abfens, cujUs fundationem Friderico I. Csefari co- gnomine Oenobarbo Bucelinus adfcribit, piae Leopoldi Styrise Marchionis munifi- centiae deberi didici ex recenti quodam_» anonvmo authore , cui hac in parte liben- tiusadhaereo, annum tamen, nempe 1129 > quo isconfummatuma fuperftite Leopoldi conforte Sophia, ejufque filio Ottocaro opus fubnedit, ejufdem pnmordiis a pa- rente pofitis mallem affignare , cum ex chronologica Marchionum ferie liquidum videatur, praetenfo adhuc anno Leopol- dum fupervixifle , quod ex ipfo etiam_*> anonymo eolligi fas efiet , cum Leopoldi filius Ottocarus idem omnino fit, qui an¬ no ptimum 1165-. Ducalidignitate a Fride¬ rico Oenobarbo donatus ab eodem autho¬ re refertur. Coenobii gubernacula primus tračtavit Abbas Gulacus de Dinkhenftain nationeFranco , excujus fucceiToribus_s binos Epifcopales Infulse fibi vendicarunt, Lavantina fcilicet Almericum Graffen- dorffer, & Neoftadienfis Martinum Diie- lacker , qui jam prius Callipolenfis Epi- fcopihonorem cum Abbatismunerecopu- larat, fecundi Fundatoris nomenfuisme- ritis infuper adeptus. SCHLADMINGA. S Chladminga vulgb Schladming Supe- rioris Stvriae Oppidum Salisburgenfes fines fecusOnafum attingens veteri Anto- nini Sabatincas congruere Lazio videtur. Funeftilfimumeft, quod a Michaele Grue- ber tumultuantium Rufticorum Antefi- gnano anno 1525. iftic patratum narrat (b)Ann. Megiferus , (b) praecipuam videlicet Ca- Can. i,c, 19. r i nt hige acStyrisenobilitatem , qu3epraelio infceliciter cum rebellibus conferto in fu¬ gam ada huc confluxerat» inopino fub auroram adventu ab eo oppreflam, aut_« laqueo, autgladiomajori ex parte interiifc fe , polt quam enormem lanienam fuper- veniens Nicolaus Comes a Salm , abadis Rulticis Schladmingam incendit, murifi- que nudavit. Qua infuper occafione Ci- vitatisjure , quoolim fruebatur, abolito, eam Oppidistuncprimb annumeratam_j esiftimat Merianus. S E C O VI U M. S Ecovium vulgo Seckaw Superioris_* Styriae Oppidum gemino gaudet ce- lebrisfui nominis argumento : horti m • unum eftnobiliffimum Canonicorum Re- gularium S. Auguftini Collegium ab Adalramo Comite de Waldegg anno 1140. fundatum,WerneroGeiller in pri- mum loči Praepofitum affumpto. Ejus_»> Templum illuftrant plurium Auftri? Ar- chiducum farcophagi, inter quos peculia- rem exigunt mentionem Carolus Styriae Dux anno Chrifti 1590., setatis verb 50. vita fundus , atque Maximilianus Erne- llus Ordinis TheutoniciCommendator an¬ no 1616. , setatis 33. d vivis fublatus. Al- terum eft Epifcopatus abEberhardo 11. Ar- chiepifcopo Salisburgenfi,annuente Hono- rio Hi. Summo Pontifice, anno 1220. ibi- dem infticutus , cujus cathedram primus confcendit Carolus Frifacenfis Prsepofitus 37. jam nadus fucceflores , qui per maxi- mam Scyriae partem Salisburgenfi Archi- dioecefi infertam Vicarii Generalis autho- ritate pollenc, & S. R. I. Principis digni- tatehis temporibusfulgent. S E I Z E N S I S CARTHUSIA. S EizenfemCarthufiam in Inferiori Styria Petovium inter, ac Cileiam fitam, non undecimo feculo , quod recens guidam « author fcriptum reliquit, fed duodecimo extruxit Ottocarus ab anno 1165. primus Styriae Dux , qui lepra correptus, permif- so focero fuo Leopoldo Auftrise Duci Pro¬ vinci* Dominio,in eandem fe contulit^j, ubi Religiofum amplexus inftitutum pia morte conguievit. In hujus faltem loči diftridu , finon planč hic, quod Cluve- rio arridet, extitifle veterem Antonini Urbem Ragandonem , quam apud Ro- hitfch, feu Ragatz Schonleben collocaC, ex medio ferme inter Cileiam, & Poetovio- nem lita probč conjici omnino videtur, SLAV OGRA5CIUM. S Lavograecium vulgo Windifchgratz Interioris Styrise Urbsa Carinthise con- finiis non procul abfcedit , in qua Meria- nus CO Topog. Styr. (bj U. a. c, *U fO r °p°g- Styr. Wuit. » 4 . [e] De fitu Orb. Li. 7. Styria?, 47 nus (a) Lazium fecutus antiquam Ptolo- m«i (b) Vinundriam fe deprehendifie opi- natur , fedaliud conjeduraeargumentum adferre oporteret } quam infirmam unius fyllabae confonantiam. Interim vix am- bigi poteft, quinea a Vindiš feu Venedis populiš, quas vulgus hodie "Wmdifch appellat,aliquandofuerit,autprim6 erec- ta.autinftaurata. Turcarum infuperco- pias anno i473.hucufque penetrafle prat- cicatus Merianus affirmat. STAINZENSE COLLEGIUM. S Tainzenfe Canonicorum Regularium S. Auguftini Collegium aComitibusa Wildan originem fuam ducere fertur_»>, quoautem modo, vel anno, me hadenus lacec. VOITSPERGA. V Oitfperga llrbecula eft ad amnem Kai- nachtribusmilliaribusGr«ci6 diftua, quae, fi Meriano (c) credimus Lazium_9 fedanti, magnam pnefeferc vetuftatem , & Sryris totius antiquiflima cenferi debet$ Provinci«infup.r Metropolls , antequam ad eam dignitatem Gr«cenfisCivitas eve- heretur ; quinimo Romanorum Viana , cujus Plinius (d) In Notico meminit, rae- moratis authoribus videtur. VORAVIENSE COLLEGIUM. V Oravienfe Collegipm non procul Harcbergalnfenotis Styri« Urbe Re- gularibus D. Auguftini Canonicis fundafi- fe reperio Ottocarum IV. hu jus Provinci« Marchionem anno 1163., quo inprimum loči Pr«pofitum eledus eft Luitpoldus40. fucceflbres hadenus fortitus. Styriam claudimus celebri difčepta- tione, qu« hancProvinciamplurimum in- volvit,inter Geographos exorta : inqua- nam fcilicet Norici, aut Pannoni« plaga extenfafuerint Bojorum Deferta a Strabo- ne, & Plimo memorata. Primi verba ex Lugdunenli anni 1557- impreflione ex- cerpta itafe habent(e): Caterum Tiberius k lacu ( de Brigantino, feu Conftantienfi loquitur ) unius diei progrejfus iter , Iftri fon- tes ajpexit. Ad e um lacum Rb&ti paululum adfunt, amplius Helvetii, & F~ in d dici , & de¬ ferta Boiorum regio ufque ad Pannonios. Qui- bus duntaxat perpenfis,luculentum cuivis videbicurcontroverfa h«c Bojorum Defer¬ ta a Vindelicia, & Conftantienfi lacu, qui hod ; e Podamicus , & vulg& Bodenfee dici- tur,perBuvamm,Carinthiam, Auftriam, &Styriam ad Pannoniam ufque procurrifle, ideoquefubfcr!bendum omnino dTe erudi- tiflimiVelferi(f) judicio, quodhis termi- CO Serom nis'expreffit : Pnncipes 'Boji manumentum in adverfa ripa , ad ipfumflatim Danubii tra- jeElum pofuere Boj o dur um , qua Oenus Vmde- licos , & Noricos interfluit Germani« Magnet objettos utrofcjue l magnus preeterea circaagri modus , a Vtndelicorum quippe finibus ad *Pannoniam Norici longitudinefufus, genti at- tributus eft , quum ob eas , qnapofiea rerum varietates confequutet,BojorumDeferta Strabo , & Plinius appellavere. Velfero ferme con- fonat apud Schonleben (g) Lazius fic ibi 00 c * rn . definiens. Bojorum ‘Deferta , qua in medi- terraneis ab Anifofiuvio ufcjue ad (etium mon- tem excurrebant, &c, Verum litem his omnibus movet Plinius egregius, & ipfe author Straboni circitercosvus, quilongd diverfum Bojorum Defertisadftruitfitum, extra circumicriptos ab addudis hadenus fcriptoribus fines eapenitusreiegans. No- ricorum enim Provinciam fecuridum illos plurimum occupabant, & cum eadem_s> Orienrem versus in Cetio mcnte define- bant; fed a Plinio, (h) fadd ab hoc ipfo Norici limite, initid, ultra Sabariam Pan- ' J " c ' noni« Urbem liquido explicant ur. Pate- bit id procul dubio, fi fequens aut horis tex- tus attentius infpiciatui .* Noricis. inquit il- le,junguntur LactuFeifo,Deferta Bojornmftam tamen Colonid Divi (flaudii Sabarid , & Oppi- do Sacarbafitidjfulid habitantur. Siitaque h«c Deferta Norico fuerant tantummodo contermina, feu illi jungebantur, manife- ftiinfertur, extra Noticorumterras eaef- feaGeographis inquirenda. Hinc pratci- tatus Schonleben, cui Cluverius (i) fa-fi) D eV!a. vet, fecutusveftigia Sabarienfis Coloniae, U qu«iniisDefertis juxta Plinium incoleba- tur , in fententiam abiit Velfero prorfus adverfantem , eadem fcilicet Bojorum Deferta fe deprehendifie arbitratus in_j eo Pannoni« tradu, qui abOrtiva Cetii montis parte Viennam Auftri« a Pecovio Styriae divellit ,* Sabariam enim inter_9 Pannonicas floruifie Urbes,anemine , ni¬ si in veterum faftis prorfus peregrino, di- fputatur. At cur aliqui ita Plinium am« pleduntur ut Strabonem excludant; alii autemitaaStrabonependent, ut Plinium non aufcultent ? quafi verbnulla concor- diceratio iniri pofiet, nec ulla reconcilia- tionisfpes ampliusalFulgeret ? Quodtaiv dememolumentum pro Defertodigladiarif fiquid minimum uteraue adverlario cefie- rit, fublataeruntbella,firmatapax; im 5 ne id quidemferčnecefle habeo , utbinos hos authores prima fronte inter fe pugnan- M a te« {a) De Rtu Orbis 1. f. Ducatus Styrix. tes , in idem demonftrem unanimiter^s confpirafle. Dicantur igitur Bo/orum Deferta Norici , Pannoniaeque termi- nos complexa » ita tamen , ut neu- tram exhauferint Provinciam » nunquid tune verum dixerit Plinius Noricis jungi Deferta ? cum adhuc cukam ab iis popu¬ liš regionem versus Occafum relinquam 5 neque a vero deviaffe putabitur Strabo , dumafferit, DefertaadPannoniamufque pertigiffe , etfi per aliquam hujus partem ulteriuspromoveantur ; Idipfumenim_-j> Strabonem(a) per ea verba fibi voluiffe , exalio ejufdem authoris loco aflatim elu- cefcit, ubi hsec ait : Romani Bojos fedibns ejecertmt, tjui, qnum ad Iftrum commigraf- fent, apud Taurifcos habitarunt, bellum ad - verfus Dacosgertntes , doneč tota gens fundi- tui fHtt excifa. jigrum vero , qni ad llljri- cum pertinebat , Defertum , ac pecoribus pa- fcuttm vicinit reliquertinu En Bojorum_s> Deferta ultra Norici fines , ad lllyricum nempevcujustunc pars habebatur Panno- nia, ab ipfo Strabone protračta : neque plus praetendere videtur Plinius, cum al- latae ab eo Urbes modico intervallo a No¬ rico abfuerint. Unumi itaque fupčreft, a quo recedat Strabo, ne videlicetea Deferta itaBrigantinolacui admoveat, ut alii po¬ puli ibidemdeferipti nonintercefterint,ad quod j fi reliqua probš conferancur, clard conftabit eundem propendere. Demum qua rationeearegio deferta fqualuerit, ali¬ bi clarius indicat idem Strabo (b)ita, Cluve- rio interprete j ržm enarrans: ResGetarurti anticjttas mittamtts, Nojira At at e cpuagejfe* runt , hcec funt. Barebifla Katione Geta, quum imperium ingentem fufcepijfet, eam crebris ad- fliilam bellis refecit, tarnam^ exercitatione , fobrietate , ac diligentia prof ec it, ut intra pati- cos annos magnum conflituerit Jmperium. Fi - nitimarum natiotium pleraffe Getartim genti fubjiciens , ejnm & ipfis ‘Romanis jam formi- dabitis erat, Iflrum audafter tranfiens , Thra - ciamtf ad Mactdoniam ufcpue, & Uljricum pa - pulans. Gallos quoque Thracibus, G" Illyri- cispermixtos evaftavit, Bojoftf , & Taurifcos cptii fub (fitafiro er Ant, prorfns delevit. Ec poitea eodem libro : partem hujus regionis defertam reddiderunt Dači, debellatii Bojiš i atque Taurifcit Gallicisgentihtis. Quid eg'(> fentiam, amice leftor aperui: fi mihi aflen- tiris , Styriam univetfam in hxc Deferta conjičis .* hancquippe Provinciam ad No¬ rici , & Pannoniae campos ex veteri Cetio cdmmuniutriufque trsetafe demittere jam fuperius oftendi J fi ver6 alterutra ex prio« ribus opinionibus magis arridet, eadem de caula faltem aliquam Styriae par¬ tem in iisDefettis reperies; elige,quodlubet» (b) De lit« Orbis ti, 7 . a*. auterdos- clrsszas'tl ty - S. frcoiycsi sj .^4;.A -:.w/. .-> mŽ4- {^v«-yj y• ijpifcop. C " l/ ' jg\itnnll ViMin jRa/ni/istraen hrvistai/i \cimbrcc^ 'Tieffm ba Soliš*- S.JoctmK sJta uri j- ijp ir/SZc-i/i/ianž'dyy*> : . ... ' \^C V CCeitčrsi/cld apru/i -■ ' Ciistv/n .51 r^s£ J rsrcst/ic/dt^-'! A f.J&i- i ^ 3i A illcrcoif ~ A Carteut\ j•%/(» >sicaa j3t£z 4vy £Pfi.argr)ttn -JRan. ri/ser Taurn . __ C sa/^ ya~~ ‘’r$ rtai %gšsi,f, l »jč\ J}jynm -y. ;V. \ /tr j Jtainorujacn -ŽC/icsrllčrTaurit 'iscntmattreri' CrrosjcinTcler vi »n A y fZfnsira,iTt iŠfJ-L/eicfv^s^ Ivcrf/i&rurjJ^ ‘*. JEičrstnisr\^_ "^k. Vcldftirch, \nz -Kacin ta ll fjtictri WiJ\tei n XJKcsteni esr/Tl -b /iii -J: .i7 TT 'TaticZ.cVll? y U, 'l ttiiUy&&La.riciSuaL'i^ i . JJ.A rz/z^jj _ (. StallJJ T/n l 7 ' t^aricrV \’i>ri.it-y c/ črj-i/rb/1 flV esiesura IfindiscAjMa trd 'f*.WcA/s6t S.Paiidiu’ Prisarnic: Prir en yy\‘S<’(cz.ri'.ycf CTh r^jAijj- r. ' _ ^kllalfc^^ilrcs \&ra/fvt ?*--**£ Lrtain rOai/u , k Stotin/i/c/isfl - t težnji °\ ' ■ .%■ 'čfi d^&nnltri An r y j! ICcisrtladi (rnainlur-d i&Kicsireag- n clo s r^ r -A' z/v.4 lacA S St as tisi WeisšestjU (k. -■ -ituvt ra "Plj^V^oC^N. jfeiL /s /•••'■V- ‘ ■•ys*er* n r‘*A \ si ?»*// K s, /.ac- •- . _l H. 4 >, '*f '■^-~S$g-'k "v C i’SiX >;■ J ) r ■AeoszAu s’t? idiliic?'aPedcrtt >, reas-c/vi 'i in/d •au/n S'. Jtadicr imeli Vrtnic PincKcnJtziin \- ntccaiiS. G cul fr. ttsrJj. M-Oclersicla, ' r cojn. ^IgjlkCiJle- G-tnfllacs >rm \PoniaJyiy &u as vlctvvtasiti 'unerent Ca lic fi nia mo - mii)ii i iM ii »i»uimu t iu^ -jBummuii .M-il/taria irersnan ■ Comsnust m 49 idacjbdb cfcda dbcfodbcfoebcjb dbcfecfecfegggcfci^cfec^ac^^^^^S^^acfcjcfocŽgcfecfocfodacfecjb TOPOGRAPHIA DUCATUS CARINTHLE. Arinthise ingredimur Provin- ciam,fylvarum,aut montium horrore nihil quidem Styria 2 cedentem, fedplurimistamen difciffam vallibus tritici,aliarumq; frugum feraciffimis. Altiflima montium juga qua- tuorcenfentur a S. lidalrici) S. Helena;, S. Viti, & S. Laurentii nominibus facrata__s, qux etiamadaequat, fi nonfuperat proceri- tate fua , Sc transfofsa per medium via cele- berrimusMons Loibl,qui Meridiem ver- susCarinthiam a Carniolia difterminat: ne- que inferior eft alpium catena fecus reli- quam Meridionalem plagam protenfa, & Italiam ab hac regione diftinguens, De- mumhaud minusattolluntur Tirolenfium rupium vertices, qui occidentis Soliš ju* bar Carinthis fubducunt. Non ita ver6 a frigidis defenditur AquiIonibus, ubi cum Salisburgenfi ditione, & Superiori Styria conjungitur , quamvis & hic hujufmodi terras tubera non defiderentur. Enume- rata ha&enus Carinthise confinia claudit Inferior Styria , a qua Orientale illius la- tus ftipatur. Pecorum quoque armentis, uti&pretiofioribus metallisabundare fer- tur hxc Provincia, fed haec in terrte vifce- ribus abdita parum profunt , cum pauca exiishac tempeftate efFodiantur. Ferrum tamen, idque probatiflimum, pariuntFri- facenfes montes, aliique Liferse fontibus propinqui, equibus copiose etiamnum_s erutuma multiplici inOppidoVerlachde- fudantium artificum genere in varias non tam magnas, quam parvas ducitur formas, elegantiflime elaboratas De ferri autem, quod inhisantiqui Norici regionibusefFo- ditur, duritie, ac bonitateconftans femper fuitapud vetuftiftimosauthores farna J'oe- tarum etiam carminibus dilaudata ; nam prteter Horatium, quem alibi adduximus, prxfto eft iliud Ovidii. Durior & ferro, quod Noricus excoquit__s ignis. Plumbum prteterea hodiequegignit Carin- thia in Villacenfisterritorii monte, quem (a)devet, jdcirco Pleibergutu diciab Agricola(a)do- &nov.met. cemur> Uberior iftic celebratur pifcium captura,quospartim offeruncDravus,alii- queamnes; partim lacusplurimisinlocis cxpanfi. Occupat Carinthia veteris Carnias, No« riciqueaTaurifcis habitati partem ; nam- que Noricos, Carnofquepopulos olimin- vicem conterminoslucultnte indica c Plinii textus jam a me alibi alltgatus : juxra^ Car nos, ejuondam Tkurijci appellati, nune No¬ rici. De Norici mediterranel finibus, qui ad alpium radices extenfi magnum hujus Regionis traČfutn neceffario compledte- bantur, in Styrix deteriptione jam fatis differuimus. Linde elucubranda folum- modo eft Carnorum Sedeš, ut fentenda_9 noftra folidis undique rationibus fulciatur. Prim6 itaquc infeflam fuifFe a Carnis utramquealpiumdeclivitatem , non mod6 ad Meridiem fcilicec , fed & Boream de- fcendencem, perfpicub docet partim Stra- bo (b)dumaic : Qust trans Padam funt, Fe- G 1 .) De rrtu neti incolunt, & Ijtri , ad 'Polam ufytte : fit- ' S ‘ pr a Venetos funt Čarni • partim Plinius (c} itaferibens : Savus ex alpibus Car niči s pla- • 3-c ' 2 *- cidior , &c. fiquidem palam omnibus eft, Venetos per planitiem Auftrali alpium la- teri fubječtam difFundi, & Savum ex Bo- realibusearundemalpium fcopulis emana- re. Alpium nomen ex albedine deducit_«i Feftus Pompeius his verbis : Sabini alpttm dixere , qttod poftea latini albam 5 unde alpium nomen : ob nivium fcilicet candorem , qui- bus ijlx fere perpetui teguntur. Major fervet de Carnorum originecontroverfia; quidam enim fuppofititio Annii Berofo ni- miumfideitribuentes a Čarno Noemi polt diluviumfilio, Tuifconis fratre &gentem, &gentis nomen exordiuntur. Oeftrcene arrogandeefibi ant!quitatiscafcoethes!Fug- gerus(d)acarris,feucurribus,quibusolim £2 S f ec ' . Scythx, nune Tartari domorumlocbfem- ^.° n ’ * 3 ’ c ‘ per vagantesutuntur, Carnisevocabulum derivat, exiftimans Germanos a Scytha- rumcoloniishincexpulfos, vifishujufmo¬ di curribus, vernacula lingua Karrnerap- pellafFe, eamque vocem a fupervenienti- bus Romanis fuifFe in Carnos inflexam; ve- rum longe prius innotuerant RomanisCar- ni,quam ullaScytharum in hasoras irrup- tiopoffitdemonftrari. Tertiam fibi fabti- catur originetn apud Schonleben Ce) Palla f e ) Carn * dius Cranum Thufcorum Regem primum Carnisparentem aftignans ; atnecconftat CranumThufcisimperafte, nec ullatlucec N ra- fo Ducatus rado, cur & Crano oriantur populi, qui a vetuftiffimis fcriptoribus non Crani , fed Q|fni conftanter appellantur. Demum in- geniofa faltem efl j fi non vera citati Schon- leben conje&ura quam ipfe exercitii cau- sa addudtam mox refellit, a Čarna nimi- rum Dea Carnos dici potuifle, quam Ro¬ mani cardintbu^ praefeceranc, juxta illud Ovidii(a)adcalendas Junii itacanentis: Prima diestibiČarnadatur, Dea Cardi- nis haeceft; Numine claufa aperit, claudk aperta fuo. Siquidem alpes tanquam Italise clauftra, & angufti per illas adicus veluti portae habe- c. bantur : undeNicephorusCalliftus(b)de 39 - Eugenio Tyranno ica fcripfit. Maximum paravit exercitum, & /tali* portas, ejuas Tfio- maniffttlias alpes vocant , praoccupatas pra- fidio tenuit. Sed (at fuperque pro qusflio- ne de nominedičlum eft. Carnis ex Gallorum Colonia, qui in Aquileienfem agrum defcendences llrbem fibi rnoliri cceperant, emerfilieconjicit_*> (c) Annaf. Schonleben/cjano anteChriftiortum 183, earSn.p. 2. quo Galli inde recedere a Romanis juffi m propinqua montana commigrarunc, cjuo- dam triumphalium faftorum fragmento in- nixus, inquohictitulus extat: ‘De Galleis Kameis . Verum diferte utrumque popu- lumdiftinguitLivius, (d) dumeorumLe- gatos Romam anno ejufdem aerae 170. pro- tectos rečen Tet : eodem tempere, inquit_s, de (. Cafifto , cjtti Confttl priore anno fiuerat, epuerelt ad Senat tim delata funt: & legati Re - gis Gallorum Cincibili venerunt. Frater ejus verba in Senatu fecit , ejuefius, alpinorum po - pulorumagros fociorum fuorum depopulatum C. Cajfumejfe , & inde m uit a milita hommum in fervitutem abripuifife. Sub id tempus Carno- rum, Jfirorum , & Japidum legati vener unt, duces fibiab (fonfule Cajfio primumimperatos , (jui in Macedoniam ducenti exercitum iter monfirarent: pacat um ab fe tamjuam ad aliud bellum gerendum abii/fe : inde ex medio re- grejfum itinere , boji tli ter peraoraffe fines fuos ^ pajfim rapinafefi , & incendia fullta , nee fe ad id locorum Jčire , propter quam caufam Confuli pro hofiibusfuerint. EfRegulo Gallorumab- fenti , & his populiš rejponfum efl : Senatum ta , cpuafiatla cjuerantur , neque fcivifife fitttu- ra , necjue ji fmt fiati a , probare. Ubicx Ma- cedonia redtififet Cafifius , tum cognita re Sena¬ tum daturum operam, ut fatisfiat. Cum_ s tamen alpini populi, inter quOs erant Čar¬ ni, tanquamfociiCincibil6 Regi cur* fue- rint, fufpicari omnino licetexeadem Gal¬ lorum genteeosaliquandoproceflifle non autem pro comperto haberi poteft, cum in¬ ter diverfasquoque nationes focietas, aut foedus non raro meatur. Romani amici- tia-m cum Carnis nfque ad annum ante _s Virginis partum 118. coluerunt, quo Martius eo tempore Confuleofdem expu- gnafle a Cluverio creditur divinante Car¬ nos , non Sarnos apud Florum legendum eF- fe; quam opinionemambiguammagisred- drt Gronoviana editio, quae nec Carnos , nec Sarnos, fed Stouos expreflit. F^vere tamen non inficior Cluverio , quod ipfemetadji- cit, altero fcilicetannoTaurifcosinRoma- norumpoteftatem devenifle j hocenim_s non obfcure indicat, Carnos, utpote Italiae propiores,fuifle prius ab iifdem fub/ugatos. Porri inoccafumruente RomanorumCte- farum potentia, videntur Čarni anguftos alpium limites tranrgreffi in propinquam Norici regionem dominium fuum,nomen- queprotendifie, ubi Carantani primum , dein Carinthi appellati prxfentem Carin- thise Provinciam complexi funt. Neque audiendus hic efl: apud Ortelium Rithay- merus, quiexvetuftiori Carnithias voca- buio nufpiamreperiendo, quafiperperam inverfo, hodiernum Carinthisenomen de- fluere arbitratur. Ridicula autem prorfus efl, & ab omnibus fanae mčntis authoribus explofa Theophrafti Paracelii opinio; Ro- manos fcilicet tanto amore huncDucatum profecutos efle, ucCharitas intima vocare- tur,atque a binis his verbis pofteriori tevo in unum contradisuPrtatarnhačlenus Carin- thise vocemexoriri. Carnos Gothorum RegiTheodorico poftmodum paruiffe docetapud Velferum (e) Procopius, & ab Attila Aquileiam ob- fidente , totcjuealiis exteris populiš pec__s i.j. has alpinas fauces in Italiae viridaria turma- tirn irruentibus.mukapaflos efle, facilius eftmente concipere, qua.mcalamo adum- brare, coaevis quippe deftituimur monu- mentis, a : quibus erudiamur ; nec fiden- dum ubique Lazio, aut Megilero, qui Du- cumferiem , annorumque ordinem ex in- firmis fane conjeduris adeo imperterrite texunt, ut fuifmetoculisea omniaperlu- ftrafle penitus virieantur. Inter illas au¬ tem gentes, quibus in ea rerum perturba- tione Carinthia patuit, imperium fuum__s ibi maxime firmavit Slavica, in quod una- nimisauthorum fenfus propendet, quod- quea frequenti ejufdem linguae ufu etiam- xrCi indicatur: unde Slavi prioribuspermix- ti, Slavi Winidi, &CarantaniFredegario apud Henfchenium (f) tefte dicebantur, ut a reliquis, qui in Bohemiam, & Poloniam 3. penctraverant, hac forfan ratione diftin- I- guerentur. Non licuit tamen Slavišparta (ibifedetranquilleperfrui, flepe enim cum Hunnis invicem collidebantur, quietiam fervitutis jugum illis aliquando impofaifle aBruanero (g) feruntur, doneč anno 623. qui- 01 Carinthise. guidam nomine Samo natione Francus mercatur« ftudio adpraedidos Slavos ve- teribus Carnis immixtos ( quos deiaceps una voce Carinthos dicam ) commeare__s folitus, ducem delendas tyrannidi fe prse- buit j & egregi« oper« preti um maximum tulit, abinftitoris forte ad Regis evedlus dignitatem, quam per annos 36. gloriosč dicituradminiftraife : fedeofubannum_i) 660., e vivis fublato an filiorum aliquis fo- lium confcenderit, an Regia poteftas ab- rogata, & in plures Duces partita fuerit, ameliorisnot« authoribus ambiguum re- linquitur. Succedentium enim Principum, feu Ducum nominaexVita S.VirgiliiSalis- burgenfisEpifcopi, acex Hiftoria deconver- jione Bojorum , & (farantanorum anno circi- ter858. confcripta, vel etiam exdome(ti- cisgenris annalibus aLazio f«pe allegatis coiligere quidem conatus eft eruditiftimus Bollandus; fed denfas ubiqua offendit te- nebras, quibustumordmis,tumChrono- logi« ratio plurimurnobfufcatur. Quare eos duntaxat, qui propagand« fidei Or- thodox$ operam navarunt, hic breviter_i> memorabo. Evangelii Temina Jamab iplo Apofto- lorum «vo, ex D. Hermagor« Aquileien- fis Epifcopi, ejufcjuedircipuiorum induftria per Noricumfuiirerparra, jam aliasmemi- nimus, magnamque eorum partem inCa- rinthiam Aquileix folo fere contiguam in- terimdecidiftequisambigat? Certe uberes inde fručtus fequentibus ftatim feculis in ea adolevifle non modoex S. Severini Vita, fed etiam ex D. Hieronymo conjicere fas eil ; Horret animus , inquit ifte, tem forum noftrorum ruintts perfequi. Viginti ,&eo am- ptius anni funt , quod inter Conflantinopolim , & tHlpes jfulias ( (eu Carnicas, qux Ca- , rinthiam ,& Carnioliama Foro Julio diri- munt) cjuotidie Romanu*fanguis effunditur , Scythiam , Tbraciam , &c. Gothus , Sarmata , Quadus , tMlanus, Hunni , PVandali , A4ar- comanni vaftant, trabant, rapimt. Quot Ma¬ trona, cjitot Virgines , & ingenua , nobiliaifi corpora his belluis fuere ludibrio ! Capti Epi¬ fcopi , interfetli Presbyteri , & diVerforum ojjicia Clericorum 5 fubverfa Ecclefa, ad al- taria Chriftiftabulati e etui, Martjrum ejfoffa relitjuia. Svlvefcencem hac ratione Ec- cle(iamexcoiere aggreftuseft anno 633. S. Amandus Wormatienfis Pr«ful , qui ac- cepta Carinthorum, eorumque Regis Sa- monisnotitia, ultra Rhenum »Danubium- que profe&us eft, magno sftuans defiderio autgentem hanc ad Chriflum adducendi, aut Martyrii lauream confequendi; Ted te- nuetncollegifle melTem docet in ejus Sanc- (a)Ači ss. ti Vita Baudemundus ita apud Boll-an- addiem 6. dum ^de eo fcribens : Paucis ver'oex Us 5 l in Chrifioregemratis, videni e ti itn fibi non fa- tis accrefcere fruElum , & Martyrium , quod femper cjuarebat , nondum fe adepturum , ad proprias it er um reverfus efi oves. Clarius poftmodum Carinthis affulfit fidei lumen poft Boruthi, feu Baruchi Ducis obitum, quem SamoniRegi ftatim fubfticuunt Me- giferus , (b) & qui hujus epitomen edi- (b)chrdn; dit Reichardus; qua(i eos puderet inter- cedentium Principum fyllabum ignoraffe^ idquippea verolongdaberrare oftendit_j» vetultaS. Virgilii Vita, ex quacum clare inferatur Boruthum ad Pipini Francorum Regis anno 75-0. inaugurati setatemaccef- fifle, & Samo anno circiter 660., vel, ut_s ipfe Megiferus aflerit, 638. mortem oppe- tierit, ad 90., aut plane 112. annos Boru¬ thi Regnum extendi ea ratione deberet > quod quam abfonum flt, nemo non a(Tequi- tur, Rem totam, uti in citata S. Virgilii Vitarefertur, propriisilliusverbisobocu- losponam : Nonmulto poft tempere cceperunt Hunni tofdem Quarantanos hofiilifeditione _ 9 gruviter ajfligerc, fuit/f Dux tune eorum 'Bo- ruth nomine, Ilunnerum exercitum conim eos videni mi er im Bavaris nunciare fecit , roga n s eos fibi in auxilium venire, Uit cum magna feflittatiane Venientes expug»averunt Hunr.os , & obfrmaverunt Quarantanos, fer- vitutief eos Regam fubjecerunt, ftmul & con- fines eorum , duxerunnfi indeobfides fecum in Bavartam, imercjuos eratfilius Borut h nomi¬ ne Karaftns, quem pater ejus more Chrifiiano ntfriri , & baptiz,ari poftulavit, tjuod itafac- tum efi. Similiter de Chetimaro filiofratris fut fieri rogavtt. Morttto autem Boruthjuffu Fran¬ corum , Bavari Kar a fr um Chr ifiianum fafl um, petentibus eifdem Slaviš , remifetunt , & illi eum Ducem fecerunt ; fedpofted il/e tertio an¬ no defunBus eft. Iterum autem permijfione Pipini Regis populiš idem petentibus Chetima- rus Cbrifiianus Ducat um fufcepit . Hune in Carinthiam proficifcentem comitacus eft Majoranus Presbyter a S.Virgilio Salisbur- gi initiatus, quem paulo poit fubfequeba- tur Modeftus Epifcopuscum Watone, Re- ginberto,Gozario, Latino, aliifqueEvan¬ gelii prsconibus , qui munere fuo gnavd fun&i, brevimeliorem Provinci^ faciem, incolifque mentem induerunt. Mortrn autem Chetimaro ( pergit Vit« leriptor ) & or ta tertia feditione , aliepuot annis nullus Pref- byter ibi erat , ufejuedum IValtunc Dux eo¬ rum mifit iterum ad Vergili um Epifcopum , & intente poftulavit, ut ad confortandum infidt prtedičlam terram alitpuos deftinaret Presbjte- ros. Annuit S. Pratful, novofque fubmifit Presbyteros, Heimonera, Reginobaldum, Majoranum , Gozarium , Erchebertum y Auguftinuin, & Guntarium, quilaboran- ti ibi Ecclefi« fuppetias venirent, ipfeque i N z dein« p Ducatus pelnde Virgilius per Karinthiamfenfimtran- ceflbr. Emendandum hlc pariter eft quin- feundo ad fines Hunnorum ubilrabas influit quaginta Ikičem annorum fphalma , quod ‘Danubium pcrtranfiit. Walcunco fubroga- in defcripcione Styrise retuli , aFuggero turapluribuslngo, vel Inguo cujusfingu- commifTum, dum abanno 1030. primi ii- laris in promovendare Chriftiana enicuit liusProvinci« Marchionis, Ottocarinem- ihduftria. Dilaudac hanc apud Bollandum pe praedičti Marquardi ex fratre nepotis re~ iEneas Sylvius , a quo reliqui accepere: gimen ordicur ; cum tamen ipfemet alio Farna eft, inquit, <»»9 DCCXC. poji ChrifiiSal- in loco (a) reliquis fcriptoribus fudraga« (0 s P® c>ho * vatoris ortum imperante Čaralo magno , Da- tus nonniiu anno 1073. Ouocari patruum čem frentielnguomm nomine, ingens convivium Marquardum n Carimhi« Ducempromo- ■provincidltbtis praparajfe , & agrefiibus cjni- veat, neque mendum in typum irrepfifle' dem 'ad conjpcclum fuum intromifjis , in vafis dici podle; fiquidem Ottocari Marchiona- aur e is, atque argeaais ; Nobilih** vero , & tum Conrado II. ab anno 1026. ad annutn JMagnatibusprocttlabec ulitcollocatis, fittilibus 1039. imperanti, continuato attribuit er- miniflrari jujfijfe \ interrogatum , curira fa- rore. ceret,reJpondipe , non tam mundos , ejttiUrbes, Henrico tertio poftMarauardum Du- &altapalatia,quamquiagros,&humilesca- ce anno 1127. finžliberis defun&o , Erbo fas colerent. Rufltcis, qui Chrtfii Svangtliam Rac sponenfis Comes Palatinus a Lochario accepijfent ,bapti[bt ttisundd pttrificatts , can- Imperacore ad illius dgnicatem evehicur, didaz , & nitidas ep animas , nobilibus ac po - qua die duodecim arsnos poticus facis ceftlC tentibu t, qui[parcitias idolorum feqtiereittur , relieto Poppone filio > non tamen ha?rede; Jordidas , ac nigerrimas ■, fe vero pr o anima- hocquippc ex Conradi lil. Cidaris fencen- rum qualitatib*s tnftruxpe convivium ; ca- tia n c gl e d 6, Engelbertus Comes in Span- fiigatoseare nobilescatervatimfdcribaptifma- heim, 6t Orcenburg anno 1140. vacuum tis undam quarentes , brevi tempore fitb Vir- adi t Ducatum , quem IeX e Ctirpe fua tranf- gilio,&Amonejpuvavienfibas Epificopis,uni- m lit pofteris * namejne horum ulcimus verfos Chrtfii fidemaccepijfe. DemumChri- lidalricus 1IL defperata prole , Avunculo ftianslegi inCarinchia ftabiiiend« fupre- fuo Otcocaro Bohemis Regi Carinth.am mam, eamquefedulamimpendifleoperam cranfcripfit , rnagna pecuniarum vi ab eo dicendus eit B. Domitianus e/ufdem Pro- antea provocatus, Vuumcumhsecinfa- vinciaeDux,quemodavo feculojamadfi- lutatis Imperi; Ordinibus executioni da¬ nem vergente, vel nono jam ineunce Ca- rentur, RudoiphusI. Imperator, exutoe& rinthis imperafle Bollandusconjicit , cuttl Provinc a Otcocaro , in Augudanis anni inejus Vica nullum temporis appareat ve- 1282. Comitii, ex communi Principoma ftigium praecer tenue aliquod, quod fuppe- confenfu Meinhardum Tirolis, & Goritins ditac epitaphium ej’ufdem farcophago pod Comitem, cul Udalrici III. vidua nupferat, plura ab obicu fecula decefto incifum ; id Carinthiae Duccm dcclaravit; huju-ifilius enimhocclaaditurelogid:^^^«^^ Henr cuscumanno 1335- excremurnfuum populumadChrifiiauitatemab infidelitate. claufilTet diern, Ludovtcus Bavarus Impe- Prtecereo eseteros polt Domitianum ratorfolum Tirolentem Comitatum Mar- Duces, live Archiduces, quos longoordi- garethae Henfici unigenitse { quamob re- nededuxit Megiferus, eosamemoraco In- curvi oris vitium Maukafch vulgus Voca« guone aiifpicatus, quem primum Carin- bat)adjudicavic,CarinthiamauremOc- thijeArchiducemaCaroloMagnoFranco- toni Auftriae Archiducicontulit> nequid- ' rum Rege anno 772. creacum contendit, quam obcinence, & Provinciam armis ali- hoc uno inauditae eo tempore dignitatis quamdiuvaftante Maulcafchia. HincCa- adječt6ceftimoni6(/r«r antiqu monumenta. Cumqueneutro genere uta- tur author , Solvenfe potius municipium fuilfe autumo , quamColoniam, utinon- sullis perperam placuit. Epifeopos infu- per Domingum, Modelhamum, ScMode- ftum , cujus S. Virgilii Vita, nuila certa Te¬ de affignata, mentionem facit, authoritate fua Solvenli prasficit Ecclefi« Megiferus.(c) Verum cum bona totilluftriumfčriptorum veniafcifcitari mihi liceat , cur potius Pli¬ nio fidem adhibeant, eam Urbem inter No- ricas recenfenti, quam tribus altis vetuftis etiam authoribus eandem Pannoni« adju- dicantibus ? fiquidem ipforum plerique_® cenfent, Sc idetn prorfus nomen pene con- vmcit,Solvenfeillud municipium unam_a CumSolva pannoni* manfione fuilfe Civita- tem, cujus non folum Antoninus in itinere Acinco Crumerum ducente,Sc Pcolom«us (d) in Inferiore Pannonia meminere;verum etiam Antiqua utriusque Imperii Romani Notitia, ubi Sc hocdifertbadiicitHr, ftativa fua ibi pofuiff e£quites Mattros fub dijf ofitio¬ ne Viri JpeEtabilis D teci s Provinci rumdefidcriis,ut adRhaetiam, nonadNoricum exprefserd- credimus,obluttantem,diguitas Epifcopatiu or- fertur. Demum afTertioni noftrae non pa- nabit : Mox remcantead patriam, fermoineo rumpatrocinaturB.VirgoinSoIio,cujuseo pradicentu impletmeft. NamCivesTtburnU , nomine grandis ibi affurgit Bafilica ; e/us qut eft Metropoli* Norici, coegeruntprtdtclum quippe origo videtur in prscitata S. Virgi- •virumfummi Sacerdotiifufcipereprincipatum. lii Vica defčribi, ubi de Presbyceris ab eo in Carinthiam miflTshsec enarrantur: Qm venientes Karantanis dedtcaverunt ibi Eccle¬ fiam Virgims Gloriofa in Liburnia ( Bollan- dus redecorrigic in Tiburnia ) Gvitate, & Eandem Tiburnienfi llrbi prserogativam liquidb confirmant AdaSjmodi GradenGs anno <580. fubHeliaPatriarchaAquileienG, qui ea tempeftate Patriarchalem Sedem Gradum tranftulerat , celebratae ; huic enim fubicriptum legitUghellus in uno ii- iius exemplari Leomanum Epifcopum S. EccleGsTeborricenGs, & in altero ex Bar- berina Bibliotheca defumpto Leonianum Epifcopum Tibornienfem. Decennio pbft Pfeudo-SynodusMarianenGs ex Venetia- aliam in fua Aaundrina Gvitate. Cui opi- nioni fubfcribic ipfe Megiferus (c) ad an- (c}chroB. num 745-., fed Liburniam Gve Tiburniam cum Solvaabfquefundamentoconfundens; 4 * addicque aiibi hanc eandem effe Ecclefiam, quam tanquam D. Petro facram memorat i£BeasSylvius, dumallatas fuperiusinau* gurandi Ducis ceremoniasitaprofequicur: rum, & fecundae Rhaetiae Epiicopis confla- tainbbello, quem MauritioOrientisIm- Deindead Ecclefiam Solienfem pergit, cjtt&in (b) in app peratori porrexerant, apud Baronium (b) propinqm tumulo fit a eft S. Petri vocabulum I0.8.ad an. re p er i en do , Conqueritur de Tiburnienfis babens , &olim Pontificalisfttijfe dicitur ; ubi EccleGaeab AquileienG Metropolita, cui perablisfacrifiais Princepsmftica indumenta anteaparebat, defedione, quia ibi Gallia- deponit , paludamentumtfi induit , ■conviva- rttm Epifcopi conftttuerant Sacerdotes. Schon- tufifftlendide cum Proceribus , m pr at a rever- leben hic Galliarum loc 5 Germanias no* titur, ibi^pro tribunali jedtns , jas petentibus JJO. men fubftituit; at licčt illo aevo Francorum Imperio Noricae, vicinasque regionesmini- me fubjedae fuerint, admitti tamen poteft, Galliat Antiftites ex zelo apoftolico ad illas profedos effe, vel alios Presbyteros fub- dicit , & feuda confert. Non modb Epi- (copali Cathedra hocTemplum fuiffe con- decoratum cenfet Reichardus, fed& Prse- fulum lyllabum contexit, qui S Modefto primoillius EccleGae, uti conjicitur, Mo- mififle, utagentiliumluperftitionibuseaf- deratori fucceilere, videlicet Ma/oranus, dem ad Chriftum revocarent 5 tot enim barbari, qui ab OdoacrisHerulorum Regis temporeNoricuminundabanc,idoloiatriam illuc rurfus invexeranc; unde pluribus vi¬ detur TiburnienGsEpifcopatus jam fuban- num ^o.defecifle, nec amplius reftaura- tum inde effe conltac, nisi afferere veli- mus Modeftum Epifcopum, quema S. Vir- gilio SalisburgenG Praefule Carancanis da¬ tum diximus, primariam fuam Sedem Ti- burniaecollocafle. Hinc GTiburnienGs Ec- cleGa AquileienG Patriarchte obtempera- bat, verofimilius eluceteam in Norici pla- ga Italiae propiori inquirendameffe,qualis erat Carinthiae portio tune Norico adhae- rens: faceffant igitur, qui nonTiburniam, fed Tiberinam in Eugippio legences eam Raufponam effe interpretantur , a Norici Modelhamus, Adalbinus, Madoldus,War- manus, Theodoricus, Otho, OswaIdus, tandem anno 870. deGiffe credit Solienfem, feu Tiburnienfem Epifcopatum , remanen- tibus tantumquibufdam Canoniciscum_s PraepoGtura , quae hodieque perfeverat. Colledo ifticab accolarum pietate thefau- ro inhians Maubitius Hungarorum Dudor anno 1482. debilem alias locum obGdione premit, fedRadhauptiiCanonici reliquos omnesadftrenua.mdefenGonem, qua ver- bis,quaexemplo ttimulantis induitria, vel potius invidiffimae Coelorum Reginae tu- tela tamdiu repulfus eft, doneč percepto WeifsbriachiiDucis, ejufque militum._9 adventu alio commigravit. Antequam d SolienG campo difceda- mus, prstereunda non efteelebris illa ex ftnibus, quos fecus Oenum fluvium Pco- aere ftatua anno i5oz.abarante Ruftico in O 2 eo S 6 Ducatus eo inventa, & a Salisburgenfi Archiepifco- poMatthsoLangioSalisburgum translata, cujustemoriincila infcriptioitaa Megifero profertur. A POB L (CIUS ‘D. L. ANTIOC. TI. BARBlUS.Oj. P. L. Aliam exhibebat in limbo parma Gmul effofta his notis expref- fam : M. GALLICINUS VIND1LLE L. L. BARBIVS L. L , PHILOTHERVS P% CRAXSANTUSBARB1 P. S. Antinoi,quem Imperator Hadrianus deperibat, fimula- crum illud efte conjecit Vinandus Pighius apudLambecium , fed hic eum merkb re- fellit , cum nullam pr®feferat fimilitudi- nemcummarraorea Antinoi ftatua Rom® in Vaucanis horcis ereda; Romanam enim effigiem diceres adolefcentis glabri, atque inermis, qualis fuit ^ncinous in primo ju- vencutisflore Niliaquis extindus ; at So¬ li eniis h®c®nea virumexprimitmilitarem, hirfjtum, Sc parma, fecuričjue bellica ar- matum; ip Pleuratt UrbisPr®fedi fufpendio furori fuolitafle, gratis profedo afferit, cum nec ipfe, nec mortalium ullus noverit, Clagenfurtum—* ea tempeftate in rerum natura adhuc ex- titifle. Digniora tamen fide funt, qu® ad annumi395.commemorat: Nicolaum_ s nempeLiechtenfteinium julfuKreigiiPro- vinci® , ut vocant, Capitanei, cui llrbis Senatus moremgerere abnuerat, incenfis Suburbiis, direptis pomoeriis, Civibusque, qui interdum excurreranr, notabili clade repulfis ,Clagenfurtumarde preflifle,do¬ neč intercedentibus apud Kreigium non- nullis enobilitate prafertim Nicol .o Die- ttichfteinio, foluta fuit obfidio, & incrimi- nisauthores duncaxatanimadverfum. Sa- vior anno 1473. Clagenfurtenfibus mina- barurhoftis; Ture® liquidem fex millium numero trajedo Dravo circuvnfitos agros depopulati magnam ibidem ftragem edi- derunt. Hadenus Clagenfurti viciniaque afpedus nos reereavit; nune inde abfce- damus, reliqua etiam Carinthi® monu- mentafecundum alphabeti feriem contem- platuri. ARNOLDISTEINA. A Rnoldifteina vulgo Arnoldftein feu Arlftein 4. milliaribus Clagenturto re- cedens. rupes eft nobiliArce quondam co- ronata, Carinthiae, 17 ronata, quam S. Otho ex Comitibus ab Andech,& Dieflen Epifcopus Bambergen- fis,&Pomeranorum Apottolus annoii24.j, uti Reichardo, vel biennio poft uti Buce- linoplacet, in egregium S. Benedičič Coe- hobiumconvertit , Ingranio primi AbbatiS munere ibi fungi juffo, fub cujus nono fuc- ceftbre Floriamundo anno circiter 1350., ^orrendus cujusdam prop nqui montis la- r pfus multasArces , pagosque tumulavit. Abhocverb vigefimus primus AbbasNon. nofusRitter exBambergenfi Monafterioin Priorem poftulatus , dein anno 1654. ad Infulam evečtus obprseclara merica fecun- di fundatoris encomio a Reichardo celebra- fur. Pervetuftae maris & foeminae iconeS penes Templi fores muro infertae Arnol* dum Arciscondštorem, e/ufqueconj\igem referre multorum opinione creduntur. D1 feTR 1G HSTEIN A. r ^Ietricbfteiham Arcem memorabilem ^reddunt tum antiquiffima Dietrich- fteiniatprofapice origo Cardmalitiapurpu- ra Francifcoa demence VIII. co!lata,S.R.L Principis dignitate eidem, & pofteris a Fer- dinando II. imperdca,obius Legationibus, acfummisapudCEEfaream Aulammuneri- bus fplendidilfimas, cum bina obfidia ab ea aliquando exanilata;,, Primb eam ftrinxit anno 1334. Margaretha Maultafchia, quae nontam aperta aimorumvi, quam oecul* tis infidiis in Arcem faevire decreverat; ir- repferant enim aliquot illius ficarii , ut HenrictimDietrichfteinium, Sc Dietricum Welzium loči propugnatores improvisb adorirentur, fed detečfi intentacam aliis nečem ipfi tulerunc • impar nihdominus ob- fidehtium fčrociae pradidium Favente noc- tis caligine Caftrum deferuic a Maulca- Fchianis copiis mox diripiendum. Surre- xerat quidem indd magnificentius ; fed atrocior antto 1483. in iilud ingruic tem- peftas,quando Hungarorum Dučtbr Ma- rapetrus protratla ultra fextum menfem obfidione Dietrichfteinaro affiixit , duam Pancratius Diecrichltein , eiufo icepjus ho- ftiumimpetu, ftrenne tucbatur. Venim, quamvis Marapstrusin fingulari certamine grave in brachio,& fronte vulnusa Pan- cratioetiam fauciatd accepiflet, Sc Provin¬ ci« Proceres commeatu interim obfelTo- tum vires inftauraflenc, obftinata tarhen Hungarorum conftantia fraeti Dietrich- fteintnfes Arcem Marapetro dederurit, ab eo funditus everfam. FANltM S. ANDREAS. fluvium lita, ubiantkjuum Flavium, cujus Praefečfurarurn Romanarum codex, St 11 i- niusmentionem faciunt, fe repen flejačtac apnd Merianum Lazius; Vallem enim mdd Flaviana, poftea La vanam, tandem Lavan- dam dičtarn imaginatur, fedquisnon roire- tur, vel paiius derideat adeS Iubcile La- vantinse etymologke ex Flavio deducendae artificium ? Vallem hanc Comitatus titu¬ lo quondam illuftratam ex Megilero difei- mus, cujus dominium anno 592. Henri- cus Carinchias Dux Sigefndo ex Comit.bus Sponhaimenlibus S. Hartvici bal.sburgcn- fis Antikitis fratri, cui Richardam filiam defponderat, dotis nomme concellit. An¬ no 1480. ad eam ufque depradandam pe- necraverantTurcae, led a Georgio Schaun- bergico,qui convocatis ad fe kufucis, & mulciplicatis tympanis tenuem fuorum_i> militummanipulum hokibusformidabilem reddiderat,nodtu impeciti, matUrata pro- tinusfugaea eciamfpolia, qusealiundead- vexeranc, vidoribus coliigenda rel.quere» In D. Andreas Urbe Epifcopalem erexit_s cathedram Eberhardus II. Archiepifcopus SalisburgenfisannOjfiBrunerum (a) fequi- (ajAsua.Te,’ mur 1220», fed biennio tardius, li Scero- ‘ 3 ° nem, & Reichardum fedlamur. Primus in eafedit Udalricus ž Domekicis Eberhar« di Sacellariis,29 ad hanc ufque diemnac- tus SuccefTores. Ex his decimus Conradus Toreranno 1411. vita fun&us , a!iquod fančtitacis fuae argumentum tranfrnilicpo- fteris , quiej'us corpus in chori fupremita- te p^rieri fine tumbainclufum anno 1642. fereincorruptum repererunt:& vigefimus fextus Albertus de Priamis anno 1640. ea dignitate infignitus piae fuae munificenti« , ■ monumehtum Lauretanam nempe B, V. ^Edem extra Urbem excitayit, in quam in- vitattE ex Marenbergenfi Parthenone ali— quot faerse Virgines D. Dominki regulas profeffae anno ejus feculi 63. commigra- runt, Epifcopacus honori alterum adjecic elaplo nuper feculo Imperator videlicet S. R. I. Principis praerogativam. Sexdecini annis ante lldalrici inaugurationtm, Pras- pofitorum catalogum , quiCollegiat«, ut vocant, Ecclefiae illic prtefunt, a Friderico orditur Reichardus; at illorum vigefimus fextus Joannes Gamb^cius Infulsufum—ii primo adeptus eft. In primaria ejufdem Urbis Bafilica D. Andreae dicata, inventa narrat praecitatus Brunnerus iacra Divo« ram Viti & Modefti liplana, atque Saks- burgum, PafTavienfi, & Chymen(i Pratfu- le praeter Salisburgenfem Archiepilcoputrt pompam comitantibus translatao I ^Annm S. Andreae Urbs eft in peramce- naValle Lavantinaadcognominem_5 P Ducatus J* FANUM S. PAULI. F Anum S. Pauli Oppidum eft Lavanti- ns Vallis6 milharibus Clagenfurto dif- fitum, & fplendidiffimo OrdinisS.Benedičti Monafterio decoratum ; quodannoio9i. Comes Engelbertus Templo addidit a Si- gefrido, & Richarda parentibus fuis pri¬ dem erefto, &gentium Apoftolihonoribus devoto; in pium hoc opus confpirantibus Hadwige Engelbetti conjuge , & Hart- vico Magdeburgenfi Archiepifcopo e/uP dem fratre. Necaliberalipatris animo de- generes conditoris filii Bernardus, & Hen- ricus Carinthis Duces novasopes,& fun- dos D. Paulo j & facrs Benedičtins Familis confecrarunt. Hos tamen longe fupera- veratEngelbertus, cum non amplammo- d 5 dotem, fed & feipfum Cosnobio obtule- ric; abdicato quippe opulentsditionis do- minio , fe Deo per vota religiofa ibidem mancipavit. Primus hic ad clavum fedic Ab- batis titulo infignitus Wezilo a S. Guiliel- mo Hirfaugienfi cumnumerofoMonacho- rummanipulo fubmiflus ,quosUrbanus Ii. Summus Pontifex approbata Engelbeni fundatione ab Epifcoporum jurisdi&ione exemit 3 folique Romans Ecclefis fubeffe voluit. Quartus dein Abbas Pilgrinus an- no 1193. mundo ereptus ab Apoftolica Se¬ de Infuls ufum, & a Friderico I. Csfare il- lultria obtinuit privilegia, quibus adjecit uberem divitiarum fontem aperta in Eifen- fibusmontibus plumbi, argentiquefodina. Fcelices hofce progreflus intcrrupit ali- quantum vorax flamma, qus fub annum 1390 Monafterium, & Templum abfum- pfit; fed illud Conradus II. Abbas, hoc Udalricus IV. itidem Abbas reparavit; gra- viores tamen intulic clades, & tantum_s non excremum loco exitium Cileiae Comes anno circiter 1440. Lavantinam Vallem cum magna Carinthis parte fecundodepo- pulatus. Hujus veftigia relegere no n «> multb pbft Turcas; fed meliori forte ufus JoannesII. Abbas anno I45'5. regimini ad- motus eos č Coenobii vallo fortiter repulit. Fatifcentes interim longa State sdificii murosč fundamentis rurfus eduxit Hiero- nymus Marchftallen anno 1616. in Abba- temelečtus, cujus ab anno ejus feculi38. fucceffor PaulusMeminger impofita clau- ftro coronide binas infuper Ecclefias priori D.Pauli adftruxit. Coluntur iftic facri cine- resD.AchatiiaJoanelll.Abbateante anum 1488. Roma impetrati, & B. Theodorici, qutreligiofis virtutibus, partim in hoc A- fceterio, partim apud S. Joannis Baptifts Saceilumpropinquocolli infiftens refplen- du.t, undeterrs valedicens ad fidera evo- lavic; quem foelicem tranfitum ses campa- numedito,utifertur,divinitus fono, latd evulgavit. Procerum vero hic quiefcen- tium nominaexhibent fequentes verfus in fubterranes crypts aditu exarati. Hic fundatores Comes inclytus Engelber¬ tus, Had-wigis conjux hic Comitifla jacent. * HicMagdeburgenfis facer Archiepifcopus Hardwig, , AtqueCarinthiacumpars generofaDu- cum. Hic Sponhaimenfis Sigfridus, & alma Ri¬ charda Lavantina Comes, & Comitilfa cubant. Hi tibi fundarunt Dux optime, maxime_9 Templum, Hanc & Sančte tibi Paule dedere do- mum. FANUM S, VITI. F Anum S. Vitivulgh S. Veit amoeno gaudens folo 2. milliaribus Clagenfur¬ to removetur. Vetus hic Sianticum An- tonino in Itinerariis notum ftetiffe fibi fa- cile perfuadet Lazius, Sianticum in S. Vi- tum miferabiliter detorquens , quin im6 fi prifcum illud nomenaplebe vitiatum_s prstendit, in vernaculam vocem S, Veit infleftendumpotius erat,quod utique illi difficilius accidilfet. Sed verofimiliorem Civitatis originem nobis fuggerit Megife- rus (a) a Nicolao Claudiano primo editam G) c hron. quatn in hanc finopfim contraxi. Anno^‘ i,s ' c ' 902. Eberhardus Carinthis Dux prslium cum Hunnis propediem conferturus, fu- fis ad Deum precibus ccelefte fubfidium , cuminterris deeffet, imploravit, quodut certius obtineret, voto fe obftrinxit, Tem- pli in eo, quo tune degebat , loco pod vic- toriam extruendi, dein in hoftes progref- fus, palmamque iis fugatis gloriose confe- cutuspromiiraexfolvic, faera^de inter—s pinos, & alnos, quibus tune terra illa fyl- vefcebat, S. Viti cultui dedicata. Hinc S. Veit in Erla Iocus is a vulgo dici coepit, & adftruftis fenfim domibus Civitatis fpe- ciem pofrea praefetulit, cujus fitudeleda- tus Carinthise Dux Meinhardus, illam in Aulte fus Sedem eletlam anno 1292. to- tiusDucatusMetropolim declaravit. Ejus fplendorem non parum imminuit incen- dium fub annum 1336., velacadente enu- bibus fulraine, vel a famulis odio in Domi- nos fiagrantibus, & eo ukionis genere__» utentibus excitatum. In hanc Urbem pri¬ mo movit anno 1307. Conradus Salisbur- genfisPrsful, fufcepta ex Alberti Csfaris juffu in Carinthiam expedidone, & Hen- rico Duce in Bohemia interim ad coronam afpirante, eam fibi foeliciter fubjecit. Ma- jorem Carin thiae. jorem adhuc eidem intulit labčm anno 135-9. Archidux Auftriae Rudolphus, Ruan¬ do in deličti poenam , quodin Archiducis copiis ž Solienfi campo repellendis Cives commiferant , eam vi fuperatam militum licentise obtulit devaftandam, His itaque calamitacibus depreffa S. Viti Civitas, & a V ukano rurfus anno 1409. pefiTme accep- ta,Clagenfurtenfi tandem llrbi Provincias ceflitPrincipatum, Notatu hicdignus eft fuperioris fori fons, e quo profilientem__s aquam excipit ingens crater ex unico albi marmoris frufto conftans, &inter Tibu*- nise rudera repertus. Extra Urbem flore- bat olim, Megifero tefte, Sančtimonialium ex Ordine S. Clarae Coenobium a Friderico AufFenfteinio anno 1323. dotatum , fed elanguefcente paulatim priftino difciplinae vigore, in hofpitalem pauperum fenum_s domum converfum poftea efte idem au- thor fubne&it. FELDKIRC HIUM. F Eldkirchium Oppidum non procul ab Ofliacenfilacu diftans obcelebrem in- claruit confličtum, qui inter Maultafchiam, & Auffenfteinium pro Archiduce Ottone Carinthiam moderantem aiio 1334. in ejus territorio exarfit : iIlimerebatTyrolenfis, & Bohemicus miles, fub hoc vero cum fuis cohortibus militabant Comites Ortenbur- gii, Dietrichfteinii, Liechtenfteinii, Stu- benbergii , llngnadii, Colnizii, Lieben- bergii, Glaneggii, aliičjue complures, qui- bus Seccovienfis, & Labacenfis Epilcopi fuas quoque copias adjunxerant ; acriter utrinque dimicatum, doneč casfis duobus Carinthorum millibus , & Auftenfteinio cum reliquo exercitu aegrb Feldkirchium evadente, Maultafchia vičtoriam obtinuit, qua nimium fuperbiens in Hafnerbergam Arcem,c$teraquelocadeindegraflabatur. FRISACUM, k F Rifacum vulgb Freyfifch, vel Friefach famofa,antiquaque llrbs, 6. milliari- busClagenfurto diffita adStyrice fines ac- cedit. llnumillius latus rigat amnisMet- niza, ex akero autem prseakus afcendit_s monsin cujus rupibus muka; Arces, aut Arcium rudera fpettantur; fex vero abhinc feculis feraces aurifodinse excolebantur. Virunuma Ptolomseo,& PlinioNoricisad- fcriptum, quod Antonini Itinerarium 1 1 J. parfuum millibus Aquileiaremovet, Peu- tingeriautem Tabula72.a Cileienfi llrbe fejungit, probabili aliquando conječlura iftic cognofcit Lazius ; utcumque enim fauic favent viarumdučtus ab iisauthoribus exprefli 3 & familiareejufdem argumentum a nominis fimilitudine emendicatum: Gqui- demnon omninb abfurdšopinatur,confve- ta apud veteresCarantanos vocum claufula, quam hujuftnodi fuadentnomina, utGo- riach,Plettriach, Sebriach, Weifsbriach, terminatum primb fuiffe Virunum^nde Fačtum Virunfach, quod tandem in Vri- fachfeuFrifachcontračtum videtur, cum F, & V in hac Germanist parte facili nego- tio confundantur. Qu.se faltem majorem prsefeferunt veritatis fpeciem, quam Pa- racelfi mens Frifiaa populos , nullo vete- rum praeeunte, ati hanccondendam llrbem violentč trahentis. Frifacenfi ditioni im- peritabant olim Zejtfchachenres Comites ufque ad eorum mcimum Wilhelmum , cujus confors S. Hemma, marico, & binis filiis V^ilhelmo, & Hartvico ab aurifoflb- ribus perfide interernptis orbata, Civitate hac,ejufque territorio Salisburgenfem_s> Archiepilcopum fub annum 1080. donavit, ud refertMggiferus, cui relragatur Lazius apud Merianum, eam donationem Henri- co Il.Imperatoriattribuens; fed conciliari |acikpoftunt, fidicatur Csefar S.Hemmae voluntatem confirmafte. Decennio pbft, feu anno ejus feculi nonagefimo dirum cru- delitatis portentum in hujus lirbis confpec- tu perpecratum Brunneri Annales funefta- vit. Thiemonem in legitimum Salisbur- genfis Ecclefia; Prsefulem eledtum, & ab Altmanno Pafiavienfi, Adalberone Her- bipolitano, &Meginwardo Frifingenfiritž initiatum bello perfequi cceperat Pfeudo- Epilcopus Bertholdus, qui eandem Salis- burgenfem Cathedram adhuc prtedeceffo- ris Gebhardi tempore temerarioinvaferat flagitio ; quare Thiemo confcripto milite, quemMedlingenfes Comites, utpote ejus cognati , fub(idiariisauxerant cohortibus, cum hofteinfqelicitercongreffus fugam per Taurum montem in Carinthiam capeffivit, ubi a quodam Comite lldalrico Bertholdi fautore interceptusgravibus ab eo aerumnis premebatur;Frifacenfis tamen Civitas egre- giemunita in ejus fide manfit, eademque conftantiaobfidionem, qua Thiemo carce- rem tulit. Ačtus ea re in rabiem Udalri- cus Prsefulem alligatum caftrorum aggeri, quem obfeffi miffilibus verberabant, fuo- rum i&ibus objecit difcerpendum , quod facik eveniffet, nifi Cives, agnitoobfiden- tiumfcelere, fuas catapukas in aliam pro- tinus partem libraffent. Memoratus hic Thiemo ipfe omnino eft , quem Udalrici vinculislolutum in Admontenfis Ccenobii delcriptione unacum Gifilberto fecundo il- lius Abbate in Palsftinam profečlum, & apud Corozaim llrbem anno 1110. Marty- rii laurea coronatum retuli, ita a Bucelino, P % nu- 6o Ducatus ■fcuperočjue Grižčenfis glorise authore edoc- tus, & horum fedulitati nimiumconfidens; ftunc ver6 dum Con radi Afabatis Ursper- genfis anno 1 21 florentis chronicum evob VOjCiti utpotenonnisi unofeculo aThie- mone diftanti plus tribuendum videtur> alioloco, & tempore obtentum ab hoc ath- leta gloriofum agonifma deprehendo ; ad annum fiquidem iioi.facrxilliusexpedi- tionis iter a Welfone Bavaro duda: per_9 Natoliam defcribens Abbas haecinterferic: Porro exercittes univerfalis ab Imperatore ac- 'ceptii 1 qui legiones apto ilinere deducerent, con- tra Nicomediam vertitur , fkde^ue Romaniam decltnans ad acjttilottarem plagam cor.tr a ter- ram ChTemplum,quod Praepofi- tus cum fmsCanonios adminiftrat, aliaejue vel intra, vel extra muros difperfa, memo¬ randum illud eft , cui eximium Ordinis Praedicatorum Monafterium adnexuit S; Hyacinthus jam anno 1222., tribus fcili- cet luftris poftquam S. Dominicus facras Tute familiae jecerat fundamenta;hoc poftea inter alios dodrina , & virtute praeftantes viros, Angelicae fuas fapientias fplendore, quam ibi fuis aliquando difcipulis commu- nicabat, D, Thomas Aquinas dicitur illu- ftraffe« GENTIFORUM. G Entiforum vulgb Volckenmarckt_i Ducalis Urbecula eft ad Dravum flu- vium, ubiantiquamViruni Urbem, quam nos cum Lazio conjedantes Frifaci pofui- mus-j extitiffe putatCluvevius (a) hisver- .(a)VflSd. bis fuammentem exponens: "Varunum ta- Nor-c ‘ J ' bula reUtiits Jcribi Virunum ex confenfu Plin ti , «y4ntonini, Ptolomai judico. Id interprctor nune Oppidum Fblkpnar]\ad Dravum amnem, nam žfvenna tabttla ( intellige Peutingerianae ) ex nomine , & itineris trallu fine controverfia efl Jaunft-ein , & ejufdem Fabula Saloca pri - mm 'a Viruno locus in itinere versus Ptijui- leiam, procul dubto nune efl Selch Vicus Stipe» vioris G ar ni o la. Cumque h$c omnia con- jeduris, non foiidis rationibus nitantur_s, nullius fenlum penitus rejicio , nec ulli mordicus adhsreo. Nobilitathunclocum Collegiata, ut vocant, Ecclefiaa Prtepofi- to nimiruin , & Canonicis poflefla , cul condertdae aream largitus eft Hartvicus S-. Pauli in Lavantina Valle Abbasanno 1248. k. vivis fublatus. lino vero hinc milliari Udalricus Carinthiae Dux , vel ut alii fen- tiunt, Achatius Bogenfis Comes aho 1164. Eberndorffenfe Casnobium, quod primb candidus Prštmonftratenfium Ordo , dein Regulares S, Auguftini Canonici Tubie- runt; demum Collegio Clagenfurtenfiab hujus fundatore in dotem affignatum illi etiamnum fubeft, & veterem ejus magnifk centiamprodit vafta aedium moles, atque anguftum Templum alteti fubterraneo ineumbens, G R I F F U M. G Riffum vulgo GritFen Oppidum non procul Gentiforo, Ted Ckgenfurcoj. milliaribus in Orientem remotum exornat nobiliffimurh Praemonftratdrifis Ordinis Monafterium,quodanno 1235. fubDeipa- raž patrocinio Echenbertus Bambergenfis Epifcopusextruxit,cujusEpifcopacusdomi- nium plurain C^irinthia Oppida & Urbes agnofeunt. Id pofteaaGregoi'iolX. Sum- mo Pontifice confirmatum lidalrifcus, & Fridericus Comites Hainburgenfes amplis proventibus dltarunt* Primus eidem prat- fuit Conradus ex VefcernenO in Franconia Coenobio cunri aliquot Religiofis accitus; hunc vigintiquinque fubfecuti funt ufque ad joannem 1 V. anno 1490. elečturh, cui primbgerendae Infulae obtigitprterogativa« G U R c U M. G Urcum vulgb Gurck venuftum Op* pidum6. milliaribus Clagenfurto dif- litum ( a) Ačfc. ad diem Maji. Carinthiže. 4 6l fitur* Gurca atn*# praeterfiuit. Conde- coravit illud primh S.Hemma Wilhelmi Frifacenfis, & Zeltfchachenfis Comitis vi- dua nobili ibidem in Deipars honorem_s čreda Bafilieahodieque fuperftite, cui pa¬ riš magnificehtise Monafterium pro facris D. Benedidi Virgihibus adj'unxit, & cum iifdem a Balduino Salisburgenfi Antiftite anno 1060. vica fundo lacrum velum Rei- chardoteftefufcepit i led iis alibtranslatis fubftitutifunt RegularesS. Auguftini Ca- noniciex CongregationeLateranenfi pro- utferc vulgarisquorundamopinio, quam- vis Reichardus v elit, S. Fundatricem bina čirca idem Templum dotnicilia excitafle, atque in 'unura feptuaginta Sandimonia- les, in akerum veroviginti hujufinodi La- teranenfes Religiofos induxille. Hsec inquilinorum mutatio , vel adjedio ac- cidiffe dicicur anno 1072. S. Hemma adhuc inter vivos degente. Verurn vix fidem_s his omnibus adhiberet eruditiffimus Pape- brochius , (a) qui certioribus inftrudus ss. monumentis in Vita S 4 ttbaldi Canonicos ,6s eo Feculo nondum in proprium alicujus Ordinis coetum coaluiue eontendit , ubi poftquam plura de lifdeni dilteruit, hxc tandem adducit: Qutdam etidm Regularna S. Augufiino pro SanElimonialibus fcriptam, & ",viris qualitercanque aptatam c os p er itn t profi- teri : qua regala authoris potiihs nominc, ipuam fufficientid fud commendata , denique faSla efi comtnunis omnibus canonicam "Vitam regulariter ducentibus , ex co maxim'e tempore , quo difciplina EcclefiarumCanonicdlium denuo collabafiens dnftitunone C o n g r e g ati o nuni Regu- lariumcoepit ad perpetuitatem certmsfiabiliri. Et h ar um quidem Congregationum pracipua inter plures nune efi ea , cjita primitm Frifiona- rid y vel Frigdionaria diEla a colle hujus nomi- nis tribus db Vrbe Lucetifi milliaribus , ubi ori- ginem jitmpfit circa annum M. CCCC ., & La- teranum introduEla obtintitt titulam Ldtera- nenjisanno M. CCCC, XLVl. Canonicos (al¬ te m feculares j'uxta illius sevi morem in__s communi viventes, admodum verofimile eft, ibi tune fuifle collocatos,& ufurpatam aLateranenfibus S. Auguftini regularni deinde amplexos ( quod & de reliquis Ca- nonicorum Regularium Collegiis, quorutri primordia allegatum ab eo authore tempus prsevertunr, ftatuere oportec ) fiquidetti eo anno alterum Gurco deeuš, Epilcopa- tum videlicet addidit Salisburgenfis Archi- epifcopus Gebhardus, ac primum illius Ec- cle(ix Prafulem inauguravit Guntherum, Albuino Brixinenfi, & Ellenhardo Frifin- genfi folemnitatem complentibus. Ferunt S.Hemmam de condend) Templi fitudeli- berantem jundos pl iuftro boves, quod B. DeiGenitricis ftacuaoneraverat,in—9 agrum emififfe, eo!que immota fua in hoč loco ftatione ancipitemSands animum_j8 ad eum eligendum indinafle. Illud cer- tius, faerum fundatricis corpus ibidem_s> eonditum magna coli veneratione, quam fundatži ad illius aram mifsaoppidbpromo- vit Georgius de Teuffendorff anno 1348. ad Collegii Prsepofituram evedus. Aliam prxtereamiftam incrypta, leufubterranea potius Ecclefia 365. Columellis , uti farna ferc, fuffulta folemniter quotidie cantan- dam inftituit Gottfridus Kraffto de Met- iniz anno 1307^. eadem dignitate donatus^ HOSPiTALE, H Oipitale vulgo Spital Urbecula efl: S Comite Engelberto Ortenburgico aedificata, quam Dravus, ubi Lyferam_J9 amnern excipic, 8. nempe fupra Clagenfur- tum milliaribus prxteriiuit. In hacTem- pli decori, & fpirituali popularium emo- lumento confulere volens Hermannus ex eadem Ortenburgicorum ftirpe , qux tune ibi rerum potiebatur j anttuos proveriftš procertoSacerdotum nurnero fundavit_s poft annum i x 83., quo uti retulimus. Gur- cenfem Epilcopatum adipifci non potuit, ad quem Cleri, populicjue Favor illum eve- hebac. Ab Ortenburgicis ad alios fubmde Proceres ditio hxc devoluca a Jongo jam tempore quievit in nobiliffima Portiarum profapia, cujus fumpcuofum ibidemPala* tium incolse, exterique fufpiciunt. LANGSEENSE COENOBIUM. L Angleenfe S. Georgii Coenobium iri editiori jelegantique afturgit colle, cui fubjedus lacus non paucam adftruit amoe- nitatem. Sacris D.BenedidiVirginibus cir¬ ca annum millefimum erigere id exorfi funt B. Otwinus, e;ufqueconjuxWichburgiš Goritix Comites ,feda Barbari« labefada- tum munificam Udalrici, & poftmodum Bernardi Carinthiae Ducum pietatem ab anno 1184. in fe convertic; hi enim am- plioribus redditibus ortam ex ruinis ino- piam fublevarunt. Celeberrimo huic Par- thenonl ante alias ordine praefuere treš fundacoris filix , Hildegardis, Hilburgis * & Berthigundis, quibus cseterx fuccdfe- runt fanguinis nobilitate,ac profapis (plen- dore plerumque fulgentes. Inter facrain hujus loči fupelledilem B. Otwini bacu- lus, cui feptehdecim incifse notx totidem tranfadse in eremo vitx annos indicant* alixque ejufdem memoriae religiosš afler- Vantur- Q_ MIL- (V)Ačt, SS. ad diem J. Febr. (b) Chron. Car. 1. 6. c. 13 . 62 Ducatus MILLEST ADIUM. M lile ftadium vulgo Milftadt egregium eft Oppidum 8. miJIiaribus Clagen- furto in occafum abfcedens,amploq; adhee- rens lacui,interDravum,&Lyferamfluvios extenfo, quem Rosbacus amnis pertranfit: ejus nominis etymon anonymusauthor_s Vitae B.Domitiani apud Bollandum (a) ex- cufx,quem Lazius, Megiferus,aliique fecu- ti videntur, his verbis defcribit: Milftadt d mille ftatuis namen accepit , quas ib ide m pepu- luserrore delufus antiauo coluit , quas ille fe- lix ( Domitianus) exemplo Bonifacii Papade- ftruxit , & eliminata omni jpurcitia damonum Fcclefiam, cjnaprimitus mille damonibus fuit addtEla, in honorem omninm SanElorum poft- modttm cenfecrari fecit. Verum haec non nisiarbitrarianituntur con jedmi, quse ne tenui quidem veteris hiftorise lumine dilu- cidaripoteft; locus enim , quetn Antoni- nusinterBregicionem, &Arrabonam, at- que alibi inter Alifcam , Sc Luffunium Ad ftatuasvocat ,longehincaberac, utpote_«> l^riori Pannoniae omnini actribuendus. Neque alio inftrndus monumenco texen- daeBeati Vicx fe accinxitanonymus, quam epitaphio reperts tumbas incifo, quod ita fonat: IN NO MINE PATR 1 S,ETFILII, ET SPIRITUS SANCTI. HIC REQVIE- SCITB. DOM 1 T 1 ANVS DUX, TRIMUS FUNDATOR HVJUS ECCLESNE, QVl CONEERTIT J Sl V M DOPVLVM~AD CHRISTIANIFATEM AB JNF 1 DELI- TATE. Quibus verbis Megiferus (b) poft Domitiani nomen hsc alia inferic: Dux Noricorum & Carentanorum cum uxore Ma¬ ria Meranier.fi, Fundattea D. Domitiano Ecclefise illuftre Ordinis S. Benedidi Coe- nobiumadjecit Erbo, five Arbo Hartwici Palatini in Bavaria Comitis filius, non ve- r6 ipfemet Beacns Dux, uti perperam fen- tit Megiferus contra Lazium, & anony- mum, quipau!o ancefinem, facrum ejuf- dem Monafteriiinftitutumfe profeflum_j) efte, non obfcurč manifeftat. Piam hanc fundationem anteannum 1102. contigifle neceffe eft, cum Abbas llrfpergenfis me- morato anno conditoris obitum ita infcri- bat : Erbo jam grandavus nobilis'de Carin- thia Prmccps , & ejuondam Palatintts in Baioa- ria Comes migravit in Domino. Unde meri¬ ti corrigitur a BollandoLazius,qui pratdic- tum Erbonem a. Lothario II. Caefare Ca- rinthiae Ducem^nno 1125. creacum pras- tendit. Aliud quoque fphalma commififfe Laziusvidetur, dum itafcribit: oAlbertus fecundus eleElus in Epifcopum Tridentinum ex Farochia ,& prima fundatione faBa a S . Do¬ mitiano Dače , Milleftadienfem Abbdtiam ex- orfm eft , ac locupletavit. Siquiden? hsec Iu- culente repugnant cum prima Coenobii fundatione Principi Erboniab ipfomet La- zioadfcripta; quare afferendum potiusef- fet, Albertom eandem reparafle, aut no- visproventibusauxifte. Neque huncno- dumfolvitjdum alibi ait : Erbonem in Ec - clefta S. Domitiani apud Milleftadittm mona- chos primum inftitmjfe : cjuibus Abbatem pe- fteaconcefterit Albertus ‘fridentinus Epifcopm. Cum enim Albertus fecundus Ortenbur- genfis aPy rrho Pincio, qui Tridentinorum Prsefulum Vitas elucubravit, apud Bollan¬ dum dicaturanno 1363. eam Ecclefiam gu- bernafte, arduum creditu eft Milleftadien- fes D. Benedidi Religiofos 260. annis Ab- bate caruifie ; quin imi Vitae author ipfa Erbonis fundatoris aetate , vel faltem non multi pift Martinum quendam Abbatem diferte commemorat. lncoluicdefcripcum hadenus Ccenobium facra Benedidino- rum Familia ufque ad annum 1468., quo iis peralia ejufdem Ordinis domicilia di- fperfis, &aflignata iifdem ex Milleftadien- fibus bonis ad vitam fuftentatione, Fride- ricuslV.Imperatorin fedem GeneralisMa- giftri Ordinis S. Georgii, ad reprimendas quocidianas Turcarum incurfiones tune a fe eredi,eum locum convertit, aflentien- te Paulo II. Summo Pontifice, & per da- tameoanno Bullam Ordinemapprobante, apluribus eiusfuccelforibus deincepscon- firmatum. Infignis huius Ordinis fymme- triam eruditionis gratia non pigeat ledo- rem addifcere ex Pauli II. diplomate ,cuju3 fequentem paragraphum fuo inferuit Leo X., & Daniel Papebrochius, (c ) typis evul- gavit: voluifte nempe Fridericum cjuandam domum militarem in Monajlcrio Milftadt SalzjbargenJis Dioecefts , loco ad hoc accommo - do cum Ecclefta, clauftro , dormitorio, aulis, cameris , & aliis necejfariis offteinie , de fetiš propriisfacaltatibttsfttndare , ac adificare pro ufet, dr habitat ione perpetuis qaorttndam Fra- trum ipfttts militaris Ordinis , laicoretm Mili- tum , ac etiam Sacerdatum , five Clericorum, qttorum unus per prafatum Fridericum Impe¬ rator em hac prima vice ad hoc ehgendtts, &de- putandus , Magiji er Cjeneralts extjhit, dr dein- de co fublato de medio per Milites ( de confenfu tamen ipfttts Friderici , aut antiquioris ejufdem DomusAuftriaDucis^fucceJfor eligatur. Pref- bjteri vero pradicia Domus, epuorum unus per alios eligendus fit Prapofttns, pradifto Magi - ftro Generalifubejfe cenfeantur. -Acprima Ca- mera Magiftro ,fecetnda Prapoftto , tertia anti- cjuiori Militi , cjuarta feniori Sacer doti , & fic deinceps ajftgnari dcbeant,ita ut inter duos Mi¬ lites unus Sacerdos , & inter duos Sacerdotes unus Miles fit. In choro vero Magifter pri¬ mum habeat locum , ac demum in illo Sacerdo¬ tes Milites omnino praeedant. Et tam Ma- gifter (c) Ad. SS addiem 3} Aprijšis. Carinthrae. 6* gifter & Milites , qudm Prapofitus ac Sa - cerdotes cajiitatis , & obedientim vota fponte emittant. Adpaupertajis vero votum emit- tendum nullatenus adflringantur inviti . Huc- ufque diploma. Caeterum non Millefta- dienfi tantum dominio potiebatur Eque- ftrishic Ordo, fed Sc fplendidis Carinthise Caftris Sternberga ,Sc Landscrona,aliifque extra eam Provinciamfundis , quibus il- lum Csefarea fundatoris munificentia do* taverac. Succefiu temporis Joannes Si- benhirrer Generalis Magifter, accedente Alexandri VI. Summi Pontificis, & Maxi- milianil-Imperatoris authoricate, liberam utriu(que hominum fexus Sodalitatem in- ftituit nuilisaliisobftridamlegibus,quam ut illius Albo infcripti, vel uniusanni pe¬ riodo propriis fumptibns adversus Turcas militarent, vel eleemofynasin bellum Tur- cicumimpendendaselargirencur. Equitum ac Sacerdotum Grdinem ipfum conflandti infigne fuerat crux rubea, quam quovis lab- batho, & feftis Deipar? diebus fupra ve¬ dem albam geltabant, fodalium vero crux aureacum coronain circulo etiam aureo, quamfolenniritudextero novi militisbra- chioappendebat Gurcenfis Epifcopus, qui uti& Milleftadienfis Magifter tanquarn_s Generaies Vicariiprserant Sodalitad. In- tepuit tamen brevi ,nec ultra feculum ex- currit pius hic militantium fervor, eoque Grdine vel fenfim evanefcente , vel inter bella extindo , Milleftadienlem ditionem fibi adfcivere Auftris Archiduces, ex qui- bus Ferdinandus dein Imperator, altero poftquam Styris, Carinthiaeque regimen iufceperat, anno, id eft 1598., annuente "Sunimo Pontifice, Societad Jesu eandem contu!it,ut indd Collegium, Academia- queGrscenfis, cujus in Styriameminimus> aleretur, ejufdem etiam Societatis Refi- dentia ibidem inftituta. Nune ad B. Do- mitianum, ejufque faerum cultum rever- tamur,qui fuperioribus praferdm feculis ita circumfitis populiš cordi fuit, ut non folutn e Carinthia, Carniolia, Sc Styria, fed ab extremis etiam Iftris finibus, Panno- niaque ad illius tumuli venei-atiortem ad- voiarent; nec inani opers pretio, fxpe_j> enim obtentis per miracula gradiš Isti pa- triam repecebanc. Predofum hujus Beati pignus, uti refert prscitatus anonymus, ex priori fepulehro elevatum , in alio di* gniori condiderat Abbas Martinus Daucus, ne cum aliorum cadaveribus, quos fibi fan- guine jundos ibi humari jufterat Erbo, ali- quando confunderetur ; quod pau .16 poli annutn 1102. evenilfe lat perfpicue ex his circumftantiis arguitur. Illius porrb iti- ventionem, cujus aetatem divinare haud prsfumo, ita profequitur Vitse author_s: osibbas (juidam er at nomlne Otto habens in con* gregatione fua centum , & cpuinquaginta bo - mineš jpirituales. Hujus diebus dum funda~ rnenta Monajferii major is jacerent, poficom » bujiionem prtoris, tune ex improvifo reliqui£ATVS longo temporepoflidebant ? hoctamenil- Schonleben ita leguntur. leminimž curans, ut feculum adunguem A Chriftoeffluxit bistercentefimusannus, impleat,anno879. Oftiacenfibus Monafte- Ozzius Irnburgis, quofuit atque Popo. rium refticuit facris S. Foelicitacis, feptem Is pater,h«cgenitrix, amborum filiusifte, ej‘us filiorum, & S. Maximiliani Confelfo- Uli Paganiheu! ifte fidelis, eheu! ris lipfanis a memorato Carolomanno ea Converfi tandemftruxere palatiaChrifto, occafione donatum. CsEterum primus, Et Benedide tuis, ftante Popone Pio. cuj‘us certa tetas innotueric, Abbatis rau- Paulb minus remota tempora indicat an- neri admotus eft Teucho * inter quem 8e nus687- fublčriptusliteris a Reichardo, & nobilem matronam nomine Bertam aliquas Schonleben edicis , quas ab Ozzio parente, circa quoddam praedium controverfias in- & Popone filio Slavico idiomate viciflim_*> tervenilfe fcribit Megiferus ab Aquileienfi datasferunt, aut comminifcuntur; fiqui- Patriarcha anno 1090. decifas. A Teu- dem Poppo , ut ad eum annum narrat Rei- chone autem quinquaginta circiter nume- chardus,exTiffenfidicione,cui inter Villa- rantur, qui huj‘us CtEnobii guberrtacu- cum,&Feldkirchium protenf« dominaba- lum rexerunt; ex his peculiari laude di- turparens,Romam peregre profedusChri« gnos cenfeo S. Bernerum anno 1307., & ftiana imbibic dogmata , &facro afperfus Chriftophorum Capponig anno 165 6 . ad laticead Ecciefiafticam vitae normam ani- eumhonorisgradumpromotos. Tres ille mum applicuerat: quo intelledo Ozzius ex materialucidiffimaglobosdiverfisaegri- a filio expetiit, ut fibiquamprimum aperi- tudinum generibus divina virtute etiam- ret, cur ab avita religione defciviflet , & num medentes , quos facris operanti Dei- quodnam forec illud Numen, quod ado- paraobtulerat, pretiofamvelutihasredica- randum fufceperat. Paruit illico Poppo, tem fuis inChrifto filiis tranfmific, fedcer- a quo Catholicae fidei myfteria edodi pa- tiusalio ftepe avedus, & toties ccelitusre- rentes, Chrifto manus, & Ofliacenfi po- latus tandem non fine adftantium admira- ftea Coenobio initium dedere. Hasc qui- tione ex ara difparuit. Comparato aker demfecum optime cohsrenc, at non mo- Wertenbergenfidominio,quod unicomil- dicam patiuntur difficultatem, ficum affi- liariaMonafteriodivellitur,plerofqueRe- gnato tum in carminibus , tum in liceris ligiofos eb tranftulit, ut fuorum valetudi- temporecomponantur , quienimfieripo- ni conluleret, quos alias infalubre Oftiaci tuic, utfeptimo lieculo adeoeminens Ro- ccelum praematura morte ad tumbam de- tru- Carinth \x. trudebat. Ulud adhuc memorabileifticcir- cumfertur, videlicet Boleslaumll.Polonise Regem Oftiaci quie(čere, qub ille appu- lerac, dum impiam S. Stanislai Cracovien- lis Epifcopi caedem expiaturus Romam pe- teret; cumqueoccultaquadam vi ultra_s progredi vetaretur , fe alium fimulans ad vilia culinse munia regias manus demife- rat, doneč morci proxitnus fuum priftinum ftatum Abbatidetexiflet. Aliquatenus ča¬ rne n adverlatur huic Reichardi relationi communisHiftoricorum fenfus, qui Lon- ginumPolonorutngefta fcribencemfecuti, Boleslaum a Regno profugum, in infaniam primhverfum, moxa canibus anno 10B0. devoratum tradidere, OSTER WICI UM, O Sterwicium vulgb Ofterwiz magni- fica Arx tribus milliaribus Clagenfur- toin Boream remota, Schenckiorum Co- mitum quondam Sedeš, ab ExcelIentiftimo Domino Comite Kevenhuller Supremo Provinci« Moderatore-hodie obtinetur. Tegic illa prxaltum collem, qui pacentem circumquaque planitiem defpečtat: infi- gni quoque armamentario,aliifque vetu- itate fua pretiofis cimeliis celebratur , fed maxime commendanda, quod vičtoriarum curfum , quibus per reliquam Carinthiam fuperbiebac Maulcafchia , fua forticudine abruperit. Obfeditilla anno 1334. Ofter- ■wicium,in quod prascipuaCarinthi« No- biiitas ex aliis minus tutis Arcibus fugata confluxerat, atque explicato circa rupem exercitu a Reinhero Schenkio loči Domino fibiCaftrum quantocyusdedi jufllt potius, quam poftulavit ; fi fecus faceret, extre- ma quxque minabatur. Verum minis & imperiis per contemptum explofis, cum nulla afiukibus via pateret, produfto in_5 plures menfes obfidio ftatuit longa inedia obfeflos fubjugare } & firnž eocalamitatis Qfterwicenfes interim devenerant, uc_s mures & feles in deliciis haberencur, nec magispotu, quam cibo abundarent, cum vel aquaeos jam defecilfet. Histamen_s> malis minime fra&us propugnator Schen- kius bovinampellem duobustritici modiis, quibustota definiebatur annona, farciri ju- bet, ac per muros in obfidentium caftra de- volvi, quo vifb Mauitafchia muleum rei frumentariae adhuc iis fuperefte arbitrata, quibus volupe erateam itaprodigere, ab* jettavi&orise fpeingloria deceftlt. S T E I N A. S Teina ArXeft ad Dravi fluminis trajec* tum in editioriloco fita, & nobiliflunas 6; Rofenbergicorum Comitum Familiae fub- je&a, quam maximž illuftrat D. Laurentii Templum a S. Agatha Hildegarde Pauli Hildegardi Palatini in Carinthia Comitis conjuge ibidem fepulta ere&um,poftquam malico adukerii falsb accufata , & ab eo* dem ex Profniza Arce per prseruptafaxa_u praceps dača, divinicus tamen illsefa huc receflmet, Paulo incerim in deličti fui ex- piationem ad Apoftolorum limina, & fa- cra Palaeftin« loca peregrinance .• hxc fi- quidem eft tragiese hujus hiftoriae fubftan- tia, inquam relaciones omnesconlpirantj casteravert), quaeilli farna, auttraditioad- junxit, aliceraReichardo, alicer ab aliis, uci apud Bollandum (a) videre eft, enar- rancur : nec mirum , cum ea ex nullis eruantur anciquis monumentis , utpote _s una cum Temploab igne obliteratis ; fed tantum per ora vulgi volicenc cunčta fabu- lis de moreinvolventis. Aliamquoque Ec- clefiam S. Margarerbse V. & M. faeram ad radicem collis exttuxit, ac perpetuaš fun- davic eleemofynas, quxpane, vino , & la* rido plerumqueconftanc. Hxc eciamnum S. /»gachae Hildegardis fefto benedičta in egenos, aliofque pofcentes diftribuuntur , atque , uci certadocuit experientia, reli* giose fumpca plures expellunc morbos,prx- fercim phrenefim.epilepfiam, dolores vilce* rurn,phantafmata, fagarumqueprxftigias. Ferunt infuper prxdi£las eleemofynas a Conrado II.Cxfare,qui ab anno 1024.ufque ad anum io29.imperavic,& a Summo Pon- tificeBenedidto forcaflis IX., qui ab anno I033.Ecclefiam,rexic,per utriufque diplo* macafuifleapprobacas. Toc icaque meri* tis decora hujus San£tx anima e terris abiens ccelefti fe ftitit fponfo anno, uti Bol* landusnotat, 1024., vel decennioprius, uti Reichardo vifum eft. Ineodem S. Laurentii Templo, dum S. Canciani Parochus ad aram Deiparx dicatam faerisoperaretur, placuic Divins Ciementix Saniftiffimi Euchariftiae Sacramenti veritatem circumftantium ocu* lis fubjicere; non enim Chrifti corpus, & fanguis fub panis, vinique fpeciebuslatuit, fed propriamcoram omnibus formam prae* feferebat ; five ille de tranfubftantiatione ambiguus hxfit, five alia de caufa perpe* tuum illius myfterii miraculum, hoc info* litd miraculo Deo libuit confirmare. An* nuni diemque, quo haec contigere, exhi* bent hiulca quxdam carmina in membra* neo illius Ecclefix rituali ekarata, &totatn reiferiemcompledentia, qUorum hoc eft initium s M, duo C j tribus X, fed & annis additisi ym, R Qal (z) Afl. SS, ad diem£» Febr-« 66 Ducatfts Quimanet, cft &idem,natusde Virgi- ne pridem Dat nova čarne - - - fuperno fanda cruore, Ccelica lumine, mentis acumine, unda colore Ad LAP 1 DEM gentes Agath* feftove- nientes Omnes praefences ibi talia figna viden- tes,&c. STRASBURGUM, S Trasburgum antiqua, amoenaque Urbs a Gurca amne paulum infra Gurcenfe Oppidum alluitur, eiq'ue nominis clarita- tem parit GurcenGum Epifcoporum Sedeš, pro quibus in adjacence colle, diruto priori Caftro, quod jam ignis prceftare coeperat, amplum fufFecit Palatium Joannes jacobus Comes a Lamberg ejuldem Ecclefise An- tiftes. Acri illudobfidionecinxeratanno 1183. Conradus Salisburgenfis Archiepi- fcopus, ut Dietricum Colnizium in Roma¬ ni defundi fuccefforem a fe eledumGur- cenG Cachedras imponeret, cui Hernaan- nus Ortemburgicils Cleri & plebis fuftra- giis ad eandem digniucem evedus, totis viribus obfiftebac ; fed fecuta brevi pax , Hermanno nimirum cedente , inftantem avertit procellam , acque optatam Stras- bargenfibus reddidit ferenitatem, Ec ne hsc novo violaretur turbine Ferdinandus I.Imperator, &SalisburgenGs Prasful pac- tura iniere,vi cujus ille, ejufque haeredes duosEpifeopos, hic ver6 tertium, fervata deinceps hac alternandi methodo praefen- tarent. VI C T O R I A. V Idoria , feu Vidoriacum vulgb Vi- tring percelebris Ciftercienfium Mo- nafterii nomen eft, quod anno n 17. ut a Megifero, non ver6 anno ejufdem feculi 42., ut aReichardotraditur, Meinhardus GveB^rnardus Malenfteiniusin Carinchia Comes cum uxore fua Kunigunde Invic- ti(Iimx Coelorum Regin* confecravic in vidorif,uc dicitur, anathema, quam in fingulari certamine adverfus Rimaldum quendam č Galli^ Proceribus Parifiis ob- tinuit; hunc enim ipfemet provocaverat, ut fe ab atcentati Regicidii fcelare , cujus ille ab invidoaemulo falsb infimulabatur, deceftando illius sevi more purgarec. Hinc Megifcripotius,quam Reichardi chrono- logis fubfcripG, cum id fadumabutroque feratur fub Rege Ludovico VI. cognomine Craflo, quem in comperto eft , ab anno 1106. ; quo Galli* foliura adiic, non nisi go.annis illud occupaffe. PropeCIagen- furtenfem Provinci* Metropolim hujus Coenobii moles profperč affurrexit, cui fundator adxdificium lapidesex diruta_s> Nacterbergenfi Arce, & ad fuftentationem redditusexejufdem fundisobtulit; inqui- linos ver6, primumque AbbatemEberhar- dd fundatoris nepos Henricus MetenfisEpi- fcopus,& Villarienfis Abbas fuppeditavit. v 1L L A c u M. Ulacum vulgo Villach pervetufta_* Urbs eft , 4. milliaribus ClagenfurtS abfens, &ad Dravumfluvium Gca, cui in- jedus pons illam Suburbio jungit. Tot abolicis veterum Civitatum nominibus hanc illuftrare contendnnt fcriptores, ut ejuspotiusoriginem ea vocumconfuGone obfufcent: namčjue JuliumCarnicumhic agnofcit Bertius apud Schonleben , PLinii Teurniam Cluverius, & Forum Vibii Pius II. Papa apud Albertutn. Ab his omnibus difcrepat Lazius apud Merianum , & a Monte Vela , qui ab Antonino Beloa dici¬ tur, vocabulum hoc Villach derivat, ad- dita fcilicetfamiliari Carantanis, uti de__s> Frifaco diximus, terminatione. Sedirriti funt conatus, & vana aftequendae veritatis fpes, quandonullum veteris authoris in- dicium facem prsefert, His itaque prxter- miflis ad alia properemus. Coepit praefens Urbis nomen primo celebrari fub annum 1006., quo S.HenricusImperatorfundato a fe Bambergenfi in FranconiaEpifcopatui, incer alios proventuum fundos Villacum etiam cum pluribus circumfitis Oppidis , &Pagis indotemtranfcripGt. Abeo tem« pore longum infortuniorum fyllabum enu- merathaec Civitas, quibus crebio fuccu- buit. Praeivit omnibus, quxfaftiscom- Oiifla funt, horribilis terrae motus, qui an¬ no 1348. concufsa faepius Carinthia, tan¬ dem Villacum ita proftravit, ut ad prifti- num fplendoris, ac magnificenti* gradutn nonampliusconfcenderit; fiquidem refere Reichardusampliflimam ante illumlapfum' fuifle Civitatem ad Gyllam ufque amnem extenfam, & utpote celeberrimum empo- riummaxime frequentatam. Contremuic quidem illud iterum anno 1690. ad finem vergente , fed mutt6 leviora tulit detri- menta. Altoro calamitatis genere hanc Urbem afflixit ignis, qui eam faepiffimž cor- ripuit, annopraefemm 15-23.,exorcoapud nuptiale epulum incendio. Hadenus in- fons patiebatur Villacum, fed tertium ma- lorum genus , videlicec hoftem propria culpa fibimet adfcivit; quando ut Maul- thafchiae gratiam aucuparecur , legitimo Provinci* Principi Rudolpho Auftri* Ar- Carin thiae. .chiduciFores occluferat, Tuncenim a Fri- diens Vicedominus colledo raptim milite derico Colnizio Rudolphi Beliiduce vali- ad llrbem advolat, crebrifque idibus ver- diflime obfeffum, & affuitu fuperatum_s berat ; fed Civibus veniam demifsd im- editasabirruente milite Rrages,ablataque plorantibus abultčriori infeRatione abfti- fpoliaincaflumdeflevit. Lsecior illi arrific nuit, nonnisi feditioforum paucis primi- fortuna utpotepro melioricaufa decertan- piliš capiteplexis, & Othomaro in 4. par- ti anno 1492., quo Turca in Canalis Val- tes diRedo. Enormiori fcelere Urbem_s lem progreftus, ibique barbare graflatus, hanc temerarunt Judsei anno 1338., eo in Villacenfes muros impetum convertit, enim labente ternas minores hoflias ritd fedcum eos opinionefua folidiores, &pari confecratas, & a Sacerdote quodam redi- fortitudinepropugnatos offendiflet, in_s> vivo Judafibivenditascultristransfodiunt:, fparfaper viciniam Oppidaconceptum in- necemananteindefanguineabRerritiflam- de furorem efFudit: interea Nobilitas Ke- mis admovent, fed his a tanto crimine ab- venhiillero Duce congregato exercitu fu- horrentibus, in propinqua Lavand« fluen- rentiobviat,initoquecertamine, nonfinb ta ultimb abjiciunt. Paulo pbR pecudes fuorum languine, quorum 6. millia ceci- iliuc ad palcua emifl« humi repente pro- deruntj gloriose tamen hoRem profligat, cumbunt, quafi latens fub pane Numen qui decemmillibus,autvulnerumgravitate adoraturs: quod dum pr«tereuntes ob- confedis, auta RuRicorumvindidam fpi- flupefcunt , & oculos quaquaverfum cir- rantium rabie dilaniatis , ita fradus pa- cumferunt, vident hoftias in aere fupra_9 triamrepetiit, utnunquamampliusadin- littus pendere. Quare evocatus Henricus vadendam Carinthiam vires , animumve S. Pauli Abbas, Clero , Religiofis , tota- refumpferic. Demum anno 1552. Caro- que Urbe ad hoc prodigium fimul accur- lus V. Imperator vidoriis alias innutritus, rentibus» fuppofita reverenter patena bi- &Fugerenefcius,aMauritioSaxoneOeni» nas exiisfenfimdelapfas excepit, tertia.^9 ponti pene opprefius Villacum tanquam interim difparente. 111 « ad Parochiale S. ad afylum magnis itineribusconceflit, fi- Marci Templum delat« multis miraculis mulqueeam Civitatem diuturna fua prte- corufcarunt, doneč panis fpecies evanue- fentia recreavit. rint. In hujusllrbis territorio ferrifodinas fuo tempore excultas fuifle teftatur Agri- WOLFFSBERGA. cola (a) ita fcribens : In Norico ferrum _s 00 Deve*, non minus , atcjUe ejmndam dur um, & cofio- tal.TJ' "'** T.lTTOlfFsberga Lavantin« Vallis Civi- fum ejfoditur , & perficirur maxim'e in Car - W tascum Arce adjacenti Clivo impo- mtnto ad Volfebergum. Ubi author Car- fita a S. Henrico Imperatore Bambergenfi nuntum pro Carinthia fubftituit, quod & Ecclefi«unacumVillacodonata, Sedešeft ab aliis perperam fadum licuitinterdum Pr«fedi , feu Vicedomini Bambergenfes obfervare. per Carinthiam dieiones moderantis: cru- Antequam b Carinthia difcedam, ne entum bate anno 1233. fpedavit pradium, illi tnjurius videar ob omiRurn Archidu- quod in ejus pomceriis efFerbuit inter Ber- cacus titulum, placuit poRremb exhibere , nardum Ducem , quem Provinci« Proce- qu« ad eum comprobandum Megiferus res fequebantur, & Echenbertum Bamber- congeflit, ut ledoribus fas effet de rei ve« genfem Epifcopum Franconibus, IRrianis, ritate , prout libueric , fententiam ferre* Carniolis,& Aquileienfibus Ripatum ,pro Atqueinprimispr«tenfamhujusdignitatis dominiorum limitibus dimicantes, An- originemunde, & quo fundamento is au- ceps diu nutavit vidoria , & modb uni > thor deducat, jam fuperius expofuimus ; ... modb alteri confiigentium parti fe ofFere- c«tera vero teftimonia ab eodem alibi (b) carin.i/e.** 0 bat; jamque cum fuis fugabatur Dux, colleda ufurpatum quidem aliquando Ar- c. 39. fed Epifcopo ob aggefta in campo cadavera chiducatus titulum oRendunt, fed ex prse- segrč infequente frontem vertit, & redin- fumpta Carolinae conceffionis opinione_a tegrata pugna defperatam antea palmam potius , quam ex nov« authoritatis , auc reportavit. Captus a DietrichReinio E- juriš accelfu id fadum non obfcurd appa- chenbertusbrevidimitcitur,receptoetiam ret. Inter Provinci« igitur monumenta Tarvifenfi Oppido , quod Bernardus illi tefle Megilero reperire eR Archiducis Er- anteconflidumademerat.Anoautemi36i. neRi Ferrei, FridericilV.,Maximiliani I.» non fpedavitmodo 3 fedexperta quoqueeR & Caroli V. Imperatorum diplomata , in belli cafus WolRsberga, quando Vicedo- quibus Carinthia Archiducatus nomine_s mino Clagenfurti Comitiorum causa de- infignitur; atque infuper Ferdinandus I. gente, Civesaquodam Othomarofedudi indulfiRe Carinthis dicitur » ut cudendat illata Cancellario nece , perduellioni pr«- apud eos pecuni«h«c pr«figeretur inlcrip- lulerunt; namqueeorum flagitium inau- tio : Ferdinandus fieigratid , & c. / 3 rchidux R 2 %/fis* (a) Hift. Franc. 1.3. 68 Ducatus Carinthise. & Carinthia, T)emum a Carolo Archiduce, & Rudolpho II. Casfare admifi- fam ejufmodi tituli prarogativam afleve- rat. Certiffimum interim eft , eam hac tempeftate obfoleviffe, cum in nullo Cx- fareo diplomate peculiaris hic Archiducis titulus intuicu Carinthiteufurpecur: quin- imbautumatLazius, illum jam pridem_$ ( fi tamen antea viguit)abOctone I.Impe- ratore, cum Conradum exCarinthia de- puliflet, obliceratum omnino fuifie. Aliam in hujus vocis ortu fententiam profert__«> apud prsecitatum Megiferum jacobus Spie- gelius his verbis comprehenfam : nArchi- ducis appellationem primttm Bruno frater _s Othonis Imper. ejus nominis 1. infolenter af- fitmpfit tejle JEmylio Veronenji , (a) id cjuod pojlea Carinthorum Principes ufurparunt , cjui- btu extinElis ad Aufiriacos Jlmul cum dttione tranjiit, cjuod & hodie obtinent. Verumad- modumfalliturhicfcriptor,dum putat Ar- chiducatus prterogativam ex Carinthia pri- mb in Auftriamtranfmigrafle; namquam- vis probabilius videatur, continuum illius tituli ufum in Maximiliano I.» antequam Imperator falutaretur , invaluifTe ; prius tamen Auftrias Principibus fubinde datum plurimi teftantur, & nominatim de Ilu- dolphoIV.idfcripfitMegiferus : quinimo antequam Auguftiffima Habsburgicorum profapia Auftrias imperaret, eundem titu- lum a nonnullisreferri, in illiusProvincie defcriptione fatis explanavimus. Unde nemini mirum accidat, fi Joannes ex Habs- burgica Domo , utpote Alberti I. Auftrig Archiducis, dein Claris ex fratre nepos, quamvis Svevi^ , non Auftri§ Dominus, a me tamen Archidux ibidem uuncupetur ; fi enim folenne ha&enus fuit diverfis hu¬ jus celeberrim? flirpisfurculis,etiamfi Sty- rig, Tyroli,Belgio, autHifpani?, nonau« tem Auftrie dominantibus, Archiduces in- fcribi,cur eum ti tulum mihi non licebit pr<£- dičtojoanni attribuere ? prefertim teflerg gratia,qua Habsburgici Principes ab aliis familiis diftinguerentur, proucpauloante ibi fpoponderam •. quarenecefleomnino fuit etiam in Joanne datam fidem fervare. TOPO- Comi J* 'atrz.cvu. | V? “(V:. ; X £ 'JUnitls tratni. T/ium 'izhežn bačkem fl. JfrpuVil^ j&etnicK- LTH 0 KS£fiury U/^rz-| (J-civčlb omi L ±fi*W 'teci <2^ £/*«? 'urcfrtanoi farunagS •'CfiJIU Sinus S mu, s n S-imticus SH.tltta.rria & e rman. Cammun Stud et op. Foro juliicon- jungitur. A Septentrione veroStyria, & aMeridie IftriaCarnioliamclaudunt. Ter* ta eft plulimvim montofa * & ubi ad Carni- cas, Juliafve alpes, qu® ltaliam termi* nant,accedit, in faxofa afperatur juga, in quibus nonnisi nuda rupium dorfa , lapi- dumque acervi viatorum oculis objiciun- tur fertiles tamen amoen®que valles montiumarduitatemalicubi leniunt ,den* faque nemora petras inumbrant* Nec deeft in reliquis Provinci® tradibusvirens fpeciofaque planities, qu®circa Crainbut* genfem Urbem maxime dilatatur. C®te* rum variarum frugum plerumque ferax eft, fodinis infuper, rarifque natur® ttiiraculis nobilitata. In duas a Magino partes divi- ditur Carniolialnferiorem nempC, & Su* periorem, feu in (iccam, & irriguam. In quinque verb eandem diflecat Valvaforius Superiorem nimirum , Inferiorertl , Me* diam, Interiorem, & Iftrianam, Incol® Slavica ucuntur lingua,peculiari tamen_*s dialečto ab aliis ejufdem originis difcreta, pr® qua piurimiprafertimNobiles germa- nicadeledantur. Hodiernus Carnioli® fitus, antequam hoc fingulare fibinomenadepiusin unam eoalefceret Provinciam,diverfarum peni* tus regionum , populorumque terminos Roman® fteipublic® ®vo, acprimis Impe- rii feculiscompledebatur: Pannonia enim, IIIyricum, Noricum, & Italia in hoc ter* r® fpatio fimul coficurrebarit. Et lnprimiš ad Noricum mediterraneum, quod Tau* rilci aliquando infederant, ex iis, qu® in Auftri®, Styri®que defcriptione attulimus, liquidbconftat> modicum faltem eorum_$ montium tradumfpedafle, qui partim_ii Carinthi®, partim Styri® adh®rent; cum hucufque Auftralem Cetii montis extremi- taterrt procenderimus. Reliquam autem oram, qu® ab editioribus jugis ufque ad Savum fluVium defcendit, una cum Laba- Cerifi tetritoriO,quamvisfecus Meridiona* le , non Orientale Cetii latus , uti alias Pannonia, extendatur, huic nihilominuš tegioni infertum fuifle eX Ptolom®o infe- rius demonftrabimus. lllyrici portionem eatenus includic Carniolia, quatenusjapi- diarn Illyrico nonnulli annedtunt, & abun* d£ patet magnam Japrdi® partem in Car- niolico folo a veceribus circumfcribi: pri- mum ex obfcuro Strabonis textu colligit Schonleben^bjpluribusrefragantibus^ui* OOCars busStrabone antiquior Dionyfius Halicar- nafleus patrocinatur his verbis : Japodes ridtio Celticd prope lllyricum > ubi petfpicud Japides lllyrico eXcludUntun Permixtam tamen ibiutramque gentem innuitalio in locoStrabo, (c) dum ait -.gapodes circa h me (c) Ubi 4, habttant loca , gens Itlyricis , Celtifg 3 commix- ta, Alcerum, quod probandumadhuceft, rtempe Carnioli® partem fuifle a japidibus o!imhabitatam,declaratPlinius, dumillos Čarnis, & Iftris tanquam conterminis ad- movet. Illud ita exprimit: (d) Carnortim (d) Life. j bite regio, regtoni J apidttm. Hoc Ve- c ' lS ' r 6 alibi fic tradit: (e) Nonnulli in Fianati- & cum JtnUntjfapidiam promovere d tergo JJlrim. c- 1 ?- Incolebant porrb Japides ipfas alpes non^s tantum, qua ift®inBoreaIem , feu Celta* rum plagam, fed etiam, qua in Auftralem, feu Italicam fedemictunt; quod aStrabo- ne rurfus edocemut pr®citatis paulb antd verbis h®c ftatim fubdente i & penes ifloi eft fublimitas. japides igitur virorum flo- rentes r obore antea , & UtrocjUe ex montis la - ter e domictlta fcabentes , &c. Et alibi: (f)jfa* ({ podeš in y)l!>io monte fiti funt , de Pannonia quippe, & Nori¬ co id jam alias oftendimus, de Japidia au- tem, tum ex medio inter Pannoniam, & Italiam ficucongrue infertur, tum faepe al- legatus Strabo idipfum difertd recenfet: Japodes , inquit > ab Augufto tandem Cafa,-e ftimmo cum labore debellati funt , c um late la- trociniisinvalefcerent. Et alibi: Japid.es pu- gnaces quidem, c at er um ab Auguflo Ca far e tan¬ dem expugriati ad urnem, A barbaris autem fenfim deformato Romanae gloriae, maje- ftatifque fplendore, varii fibi fuccedences populi , necdum exuta per Chrifti legem fericate, Carniolicamorana ,uti & caetcras adfitas regiones , aut praetereuntes deva- ftarunt, aut immorati fubjecerunt. Hu- jufmodi fuere Vandali, priufquam in Gal- lias tranfmigrarent, Heruli , Gothi, & Longobardi, dum in Italiam proficifceren- tur. Poft quos fecuri Slavi interdum_s etiam Vendi , aut Vindiappellati, conftan- tem iftic fedem fixerunt, fuamquegentem, & idioma late propagarunt, de quorum_s origine, nomine, & certillima a Vandalis diftindione contraKrantzium, ejufque fe- quaces, quibus annumerandus Schonleben, magnus aperieturdifpucandi campus, (i de Slavonia aliquando agernus. Incerim eo* rum in Carnioliam adventum poft annum 548.difFerrenecelTeeft, cumteftefynchro- (V)De bel- no authore Procopio (a) Slavini, feu Sla- ic. Goth.hU v i p r i m u S11 eoannoin lllyricum fe eftude- rint, unde adNoricum, & Carnosdeinde penetrarunt ; quod jam alibi a me after- tutn nune ipliufmet Procopii verbis ftabi- lio. Per id tempus, inquit ille fub jufti- niano Imperatore ad annum 13. belil Go- thici,qui cum 5-48. fecundum unanimem chronologorum fentenciamcoincidit, Sla- vmoram exercitus flumine iflro trajtUo Illyrios omnes ad ujque F.pidamnum malts ingentibns affecere , parttmffme ullo atatis diferimine in fervitutem, cjuos lieuit , abigendo, & eorum bonis direptis drftviebant. zsdd bac prafidia illis m locis non pauca , & quidem pravalida occuparunt, Denique quae de Hunnorum jugo Slaviš in jedo, & Samonisvirtute ex- cuftb in Carinth aedefcriptioneallata funt, ad Slavos quoque Carniolia potitos viden- tur extendenda, & communem Caranta* nis, ac Carniolis luifleRegem aut Ducem verofimile eft, cum Fredegarius apud Hen- fchenium alibi citatum Slavos illos Caran- tanos, & Winidos nuneupet, & Aimoi- nus, qui nono feculo florebat, eos peculiari pariter Winidorum nomine difcernat_s, quorum Marchiam in Carnioliae latere Croatis contermino geographi agnofeunt; fic quippe feribit is author apudSchonleben: Ar.no cjuadrageftmo principatus Clotharii bo¬ mo quidam nomine Samo nat ione Francus mul- tos negotiatorum mercandi causa in Slav or um patriam , qui etiam TVinidi dicuntur , fecum adjunxit. Slavi jam dudam Hunnis , cjui & A v.ir e s dicuntur , fub j celi, dominationis co- rum jugum detrablare tentabant. Ad cjuos Samo cum fociis adjumento iVtnidis fmurus forte profeblus efl , fabldejue congrejjione IVini- di Hunnosfuperant. Slavi itaque licec his terris diu dominati, evincere tamen ne- quiverunt, ut Carniolce nomine obLcera- to, fuum illi inducerent; nam ante eo- rundem ingreffum jam illud viguifle indd mihi perfuadeo , quod vix ambigi poflic, id avicinis Carnishucufque fefe amplian- tibus emanafte , hocque illi atgrd attentaf- fent, irnonec obtinere appetiiftent, dum Slavi inculca tune gens, & a veri Dei cultu alienaregionem opprimebant. Neque_® diutius eam Carnorum migracionem pro- trahi finit Paulus Diaconus fupra citatus oftavi feculi feriptor, dum veluti dePro- vinciajam diu a Slaviš infefla, haecde Car¬ niolia expromit: Ratcbis denictue apud Fo¬ rum yuiti Dux , ut dixeramus , effeflus in Čar¬ ni olam, non Carnioliam , uti Schonleben (b) impreffit, Slavoram patriam cum fuis in- ^ grejfus , magnam multitudinem Slavoram in- terficiens eorum omnia devafiavit. llbi cum Slavi fubito irruijfent , & ipfe adbuc lanccam fuamab armigero non abflulijfct ,tum , cjuipri- mus ei occnrrit, dava , quam manugejlabat, percutiens ejus vitam ext,inxit. Erat Ra- chifiusLongobardorum Dux, qui in Italia praeterRegnumUucacus aliquot, & inter hos unum apud Forum JuLi fundaverant. Fortius in Slavos non mod6 Albis fluvii> fed & Adriatici maris aceolas movit Caro^- lus Magnus Francorum Rex, poftea Impe¬ rator, protenfo fub annum 788. ufque in Dalmatiam imperio , quod ut a finitimis hoftibus tutaretur, limitaneos Prtefedos per extimas Provincias diftribuit, ex qui- bus Ericus Foro Julienfes, & Carniolos uF- que ad annum 799. moderatus, poft multa praeliafoeliciter confeda, & vidoriasglo- riosd partas apud Tarfaticam Liburnite ab Oppidanis per infidias mi/ere trucidatur. Imperante poft Carolum Ludovico, & Ca- dolaco Eriči Prasfeduram adminiftrante, Liude- (a) An na!. Car.ad ana, 573 . Carnioliae. m Liudewitus Slavorum in Pannonia Savia Dux anno 819. a Caefaris, ejufcjue Praefečti obedientiadeficiens Carniolia occupata ad Carantanos jam caftra promoverat> fed Baldrichus Cadolaco incra eundem annum febri extindo fubrpgatus, cum exigua mi- litum manu ilii obviam proceffit, aggref- fufčjue adDravum fluvium hoftes pluribus caefis e Carantanorum finibus fugavic. Pa- rum tamenattritashacclade Liudewiti vi- res experta eft paulo poft Dalmatia, quam isrevocatis illuc copiis ferro & igne depo- pulabatur. Tune Ludovicus Imperator terna armatorum agmina ex Saxonia, Fran- conia, Bavaria, atque Italia confčripta _5 diuturnis itineribusin perduellem progre- di j'u(Iit, cumqne hoec in unum convenil- lent exercitutn, totarn pene Liudewiti re- gionem eodem , quo iiieDalmatram , mo¬ do falutarunt,& tnunicioribusOppidis»in quae Duxfe fuofquereceperat,minime at* tentatis, inGermaniamreverfi funt. In¬ teren ant cm Carniolenfes , qui Carcafavum fiuvium babitant, & Forojulicnfibus -pene con- ti trni funt , Baldricho fe dediderunt Idem & pars Carantanorum , epua ad Ljudeviti par- te s a nobis defecerant facere curavit. prout referunt annales rerum Francicarum fub Pipino, Carolo, & Ludovico geftarum ab anonymo,&.utvidetur, cosevoOrdinis S, Benedi&i fcriptorecontexti, quem ipfum Eginhardum efle Caroli Magni vitae autho- rem Lambecius , Schonleben, aliique eru- dtci firmiter exiftimant. Carniolia ergo Imperioreddita, diu Forojulienfibus Prše* fečtis, feuDucibus»diu etjam Carantano¬ rum, dein Carinthite Ducibus abillis pri¬ dem fejundis morem geffit, doneč in fin- gularem eredta Marchionatum proprium quoque Principem impeeraverit : quae, quomodo, & quando evenerint, divinari potiuspoteft, quamenarrari, nec nisi ob- Ičure , confufeque hanc rem pertradiant Valvaforius, & Schonleben, adquos,utpo- te annaliutn feriemfufiusdeducenres 5 topo- graphiam ego potiffimum intendens ledto- rem remitto. Alkjuod tamen lumen prae- bet Ottonis II. Imperacoris diploma datum anno 074., quoille Abrahamo Frifingenfi Epifcopo Locopolitanam ditionem tran- feribit: ejus fragmentum adrem noftram plurimum faciens ica fe habet. Perinter- vtntum tnatris noftra Adelheh , & fidelis no- firi videlicet Hainrici D it en , cjuasdam parteš noftrcu proprietatis fitas in Ducatu prafati Du- cis, & in Comitatu Poponis Comitis , tpaod Car¬ niolia vocatur , & cjuod v ul go Creina Marcha ttppell tur Eft enim in ipfo Comitatu rivulus , fjui Vocabulo Slavo-,-um Subniz^a vocatur ,&c. tlbi nullus dubito, quin Sch6nleben,fa)qui illius diplomatis partem typis vulgavit_s, Carniolia pro Car viola fubfljtuerit , utf eundem alias egifle deprehendimus. Mu- nus hoc Frifingenfi Ecclefiae oblatum cenfet idem author fuiffe totum ipfum Popponis Comicatum, quem propterea ultra Loco- politanum dominium non extendit: ve- rum bonS illius venia , cum Caefar clard ibiafierat, feelargiri terras in Popponis Co¬ mitatu fitas, proculdubio iis verbisinnuic le non totum Comitatum, fed peculiare_5» tantum aliquodejus territoriumcomplec- ti. Linde ego Popponis Comitatum, feu Creinam Marcham interpretor , eorum Comitum, (eu Marchionum ditionem ( ml enim aliud erat Marchio, quana Marchias alicuj‘us Comes , uti ex Germanica voce Marchgralf, ex qua Latina derivatur, lu- culemecolligitur ) qui Crainburgi refedil- fe concordi icriptorumfententiaferuntur* totiqueCarniolix inde vulg6 Crain didise dommabantur, licet non ad eam, qua mo¬ do patec, amplitudinem dilataese. Sand miror, eruditum eum authorem, qui hanc fuanr! Provinciam totis viribus ampl ficarc alias niticuv, ad folum Locopolis diftne- tum hic eandem coarctafie. Ex his itaque certo inferre fas eft, OttonisII. aevo Car- niolise Provinciam pro fingulari Marchia j*am fuilfe habitam , ab Ottonel fortaflis inftituca , qui a Palladio dicitur quatuor- decim hujufmodi Marchias in Italia defini- vifte. Utrum autem Poppo poteftate tan¬ tum ufus (it Henrico Carinthise Duci fubor« dinata, quamvis ex prtemifto diplomatis textu id apparere autumec Schonleben, in dubio ibidemreIinquipotiusptonuncia- rem; quidenim proh bet, quh minus pet cjttasdam partes fitas in Ducatu prafati Ducis t & in Comitatu Poponis inteiligantur fundt parttm in Carinthise Ducatu tune amphori, partim inprtedidlo Comitatucomprehenfi? Megiferus, & cum eo Fuggerus, ac Buceli- nus lubtradlam a Carinthiaci Ducis impe- rio Carnioliam , & Engelberto Crainbur- genfi Marchioni dmnimodefubj'eftam pu- tant fub annum 1165., cum id a Friderico l.Imperatore peradtum feribanteopenitus tempore, quo ille Scyriam Ducatus titulo decoravit. Defiaente porroCrainburgen* fium Marchionum profapia,Provinciae Sta¬ tus bellicofi Principis Friderici II. Auftriae, & Styriae Ducis virtute , viciniaque alledli Carnioliae dominium illi detulere , quam ultroneam donationem Caelar Fridericus II. ratam habuit , eumque feu Comitatum, leu Marchionatum ad Ducatus prarogati- vam evexit, dato anno 1231. diplomate apud Fuggerum excufo, cujus hoc initiumi Fridericus II. divinafavente Clcmmtia Roma - nor um Imperator fernper Auguftus , Hierufa - lem & Sicilia Friderico JL Duci Auftria, S z &Sty- 72 Ducatus & Styri progreffufque hadenus deduxi, atfiadv*- tuftiorem aetatem regredi lubet, Sc vete- rummonumenta revolvere, in abam lon- ge anciquiflimam, ac celeberrimam incide- mus llrbem Aimonam videlicet, live He- monam,velHaemoniam, quaminhoceo- dem folo quondam floruifte, led a Barbaris Romanum Imperium dilacerantibus poft- modutn deletam ,tot, tantaquefiv;mant_s argumencorum pondera, ut inter Urbes, quae prifci nominis jaduram fecere, iis ad- numeranda (it, quarumantiquatamfedem certiflimaalia indiciapofteritaci manifefta- runt, quidquid contra ogganniant alienae gloriee invidi, aut geographiae, hiftoriae- que ignari. Hanc fentendam maximetue-> tur, atque uberrimis veterum teftimoniis ftudiose colledis dilucidac pereruditus Carniolicorum annalium author Schonle- ben , quem praeiverunt duo iiluftres geo- graphi Ortelius, Sc Cluverius, aliique_s complures , Sc noviffime fubfequitur no n minus clarus feriptor Cellirius : fed ad rem propius accedamus, Ptolomceus poftquam Superiorem Pannoniam ad O* rientale Norici latus fecus Cetium mon- tem jamfaepius memoratum defcripfic_9, ejufque Urbes recenfuit , hzc poftremb fubjunxit i In limite It ah a fub Norico ite- rum Pamonia Civitas Hemona , ubi luculen- tbdocet ^Emonam liede in Pannoniacom- prehenfam non ad Ortivam Norici pla- gam,utireliquailliusloca, fed adAuftra- lem extitifle , ficut Italia, inter quarn Sc Noricum ea Civitas interjicitur, aliqua__s fcilicet Pannoniš portione eoufque pro- tenfa. Quibus ritdperpenfis vixaptiorem iEmonae reperies campum , quam Laba- cenfemdiftridum, utpote inter Iftriam_» Italiae Provinciam, Sc eam Norici partem Styriacam fcilicet, quae Pannoniae adhatre- bat, inclufum. Certe hic unus Ptolomsi textus^£monamfalcemCarnioli3evendicat, fi fui s (i)Ub,3. e. a/. (b) Lib. 3 c.iS. Carnioliae. 7 3 C fuis moraends fedul6 expendatur. tln- deaudiendus modoPlinius, (a) qui verum ejuldem fitum propius monftrabic: Ona fars, inquitille» admare Hadriaticnmjfec- tat , appelUtnr Dalmdtia, & lllyricnm fr pr d di&um. aAd Septentriones Pannonia vergit, fnitur inde 'Danubio. In ca Col oni a /Emona , Sijeta. Amnes clari , & navigabiles in Dantt- biiimfluttnt , Dravns e Norici s violentior, Sa¬ nj m ex alpibus Car niči s placidior. Alibi ve¬ ro clariilS : (b) Argonavis farnim in mar e Hadriaticum defcendit non procul Ter gr Ji e : necjam conjiat, quo famine. Humeris tra- ve&am tAlpes diligentiores tradunt. Subiijfe autem Iftro , dein Sao, dein Nauporto ati na¬ men ex ca caufr eji , inter JEmonam , Alpe fr txoriemi. Sermo igitur hic Plinio fuit de alpibusTergeftum, feu Iftriam a Pannonia feparantibus , incer quas, ac Aimonam_j> fluere Nauportum alferic, & in Savum ef- fundi. ConfulenuncMappas, &prolibi- tu contemplare, an non Nauporcus fit ipfe Labacusamnis, qui ex iifdem alpibus ema- nans L bacenfem Urbem prsterfluic, & tandem Savo noiiflimo etiamnum fiumini mifcetur. Sane alium fluvium , qui Pii - nianse djfcriptioni exačlius refpondeat_s>, segre deprehendes. Verum clariffimehu- jus rei veritas elucebit, quando de Naupor- toOppido, feu Hvperlabaco inierius age- mus. Obfer vandum hic autem eft, aliam quidem Urbem fub iEmonise nornine a Pli¬ nio in Noricis cenferi > fed geographorum pene omnium fenfus errafle bunc autho- rem pronunciat, eadem fcilicetUrbe in_s Pannonia, & Norico perperam collocata, cum nullus alius fcriptor Asmoniae in No¬ rico meminerit, & pronum fueritinhujuf- modi fphalma labi, fiquidem in Pannonise, & Norici confinio Ptolomaeus, ut vidimus, aliique eam Civitatem defcripftre. Inte- rim non mod6 in CarnioliaAsmonam repe- rimus,fed & apud Labacum fluvium ali- quo poft Nauportum Oppidum intervallo * uti fuo loco dicetur, quae uni Labacenli Či¬ vkati quam optimd conveniunt. Veterum geographorum Principibus primas dedimus,- nune autem Itineraria a tredecim circiter leculis ad noftram ufque aetatem tranfmifla percurramus ; Favet enim imprimis fententise noftrse Antond- nianum,cu jus itineris dučlus cum fuis mil- liaribus hoc ordine procedit, additis ex ad« verfa parre recentibus nominibus, quae cum antiquiscoincidere, aut manifeftb pa- tet, aut ex fitu»& diftantia eruditi opinan- tur. Concordia civi- M P Concordia. tas Aquileia Civi- XXXI. Aquileia. tas Frigido Fltivio Longatico man- fio Hrmona Adrante man jo Celeia Civitas XXXVI. XXII. Vipach Loga tez.' XVIII. Laybach, XXV. Dranberg, XXIV, Celeia. Nec minus fuffragatur PeutingerianaTabu* la,exquaapud Vclferum edita hoc itineris fragmentum adrem noftram excerpfi, Savo JI, Emona Nauporto Longatico ln nAlpeJulia M. P VIII. XII. VI. V. Savus Laybach Oberlaybach Logatež. Alben, fe« Planina Vipach Lifonzo Aquileia Fl. Frigido defunt Ponte Somi defunt Acjtfileia. XIII1. Dernum Labacenfi vetuftati patrocinatur aliud Itinerarium mihi ignotum , quod Hierofolymitanum Schonleben vocat.~s» ejuftjuepartem hoc modo fubdit. Acjoiilda, Ad Undecimum Ad Fornulas C fr ra Ad pinum fam- mas Alpes Longatico taAd Nonuni Emona. Concordant hsec antiqua cum hodiernis in« tervallis, fl juxta geographorum regulam 4. pafluum millia communi Germanico milliari adjudicentur, communi inquam; non enim melatet, plura intercurrere ma- jora, 1 &aliquando minoraob enormem^s Germanicorum milliarium insequalita- tem : ubi illud quoque prae oculis haben- dum, diverfisfcilicet ad eorundem termi- num patere vias , nec ubique nobis inno- tuifle,qualem Romani triverint ; uude ft alicui nonnuila ex enumeratis diftantiis h prsefenti diferepare videatur, ejufmodi via- rummutationi idadfcribipoteft vel etiam amanuenfibus; quid enim facilius, quam in ea exemplaria ad e.b longa temporis in- tercapedine toties deferipta mendum ali« quod eirea numeros irrepfilfe. Tres prae« terea infcriptionesLabaci efFoftas,& Armo« nae nornine infignitas profert Schonleben j quarum unam hic fubjicio, quiaLegiones in hacUrbealiquando degentes colligi ex illa poflimt ; M. TITIO M. F. CL. Tl. EAfrBlO TITIANO DEClIR/ONI EMO¬ NE 7. L£G . II. A r DJfVTRlC. IT EM LEG, X. FRE7ENS, HASTATO. IN COH. LEG . //. TRAJAN EXCORNICVLAR. P r fr P RO. LARCIA TERA FJLIO TI1SSIMO JL, t>. D. V. ^Etnoaaro Labaci fuperefle * T "Vst 74 Ducatus vel faltem in e/ufdem vicinia fecu» Laba- cum amnem extitifte, haud puco pofle_s nune ab erudicis in dubium revocari* Pa- rura econtra itinerariis, aliifgue relationi- bus hucufaue allegatis refpondet Iggium duobus milliaribus Labaco diffitum, & a fluvid pariter remoturrt j quod ALmonae fuc- cefliffe autumat Lazius $ procul autern ab iifderri aberrac Blondi* & ejus fequacium fententia,quiiEmonam inlftria, ubi mo¬ di Civitas nova extat, agnoverunt. Hi- ftoiicos igitur adeamus, ut quas de iEmona illi faftiscommiferunt tanquam adhodier- natti Carniolioe Metropolim Ipedtantia , perfcrucemur. Antiquifliraam inprimis originem Sozomenus * quianno 44o.flore- batj his verbis exhibet ex Bafileenfi anni ly62.editione defumptis i Ar gon aut a c um JEtamfugerent , non e (ide m funt in redit m itfi navigatione, fed trajeBo mari Scytharum per hofce fluvios ad It ali a terminos pervenerunt , ubi & hjbernantes Civitatem condiderunt, die¬ tam JEmona. Ingruente vero afiate ope inco- larumtHrgonavem circiter epuadrivgenta fla- dia arte mecbanica per terram ad Apuilam fluvium traxerunt, epui Eri dano mifcetur. Confonat Zofimus, qui claruit anno 362., iEmonas quippe ortum Argonautis pariter adfcribit, circa translatarn ad mare navem folummodo diicors, de quo etiam antea Plinium, quavia, aut flumineea transvec- ta fuerit, audivimus dubitantem. ^mo- nasporr&nonien huic Urbia Jalbne Argo- nautarum Duce inditum fuiffeomnino vi- detur, ut patriae fuoe iEmoniae(pofteaThe(* faliaeappellatK ) illuftrein alienisterris eri- geret monumentum, ficuti poftremis duo¬ bus feculis familiare fuit Europae gentibus, detečtasinnovoOrbe regiones, aut exci- tatas ibidem Colonias fumptis ex Europa nominibds diftinguere, & dulci ea patriae memoria partum ab ejufdem abfentia moe- rorem delinire. Argonautarum expedi- tionem anno mundi 282i.,anteChriftum 1232. j'uxta ftatutam a fe chronologiam__s collocat Salianus, non decennio poft, uti Schonleben perperarn annotavit. Riccio- lius 22. annos exSaliani calculo demit, & annoante Chriftum 1210. eandemadfcri- bic, unde iEmonae aetas plus quam 4J0. an- nis ipfius Romaš natales antecedit. Si exorientern fufpeximus iEmonam, non minus eam admirabimur proficientem: Romanorum imprimis Coloniam huc de- dučtam effeafupra citato Plinii textu,edo- cemur , quod fub Odtaviani Augufti Im- perio accidifle verofimile eft. Ab eo tem- pore hiftoricorum primus ALmonae memi- nit Herodianus , Maximini abanno 235. Imperantis iter e Pannonia in Italiam fu- fceptum defcribens : M.aximinus , inquit ille, poftquam ad It alta fines pervepit , pr a* mifiis jfeculatoribus , epui explorarent, anul- la in Alpium convttllibuj, atepue denfijfimis fjl- vis inf dia delitefcerent , ipfe in planum deduc- tis militibtis , jubet armatorum acies epuadra - to agmine incedere , ubi autern tetam plani - tiem fervatis rite ordinibus tranjmiferunt % ad pr imam Italia Vrlem perventum eft , epu a Hemona ab incolis vocatur. Ea fta eft in ex- trema planitie ad Alpium radices. Htc ffe- culatores, atepue exploratores exercitits nar - rant Maximino , vacuam relitiam Vrlem » aufugiffe omnes incolas, templorum etiam, aC domorum januis incendio confumptis , atepue omnibus , epua 'Vel in Vrbe, vel in agris fue- rant aftortatis, — - Milit e s indignetulerunt, tpuod ab initio fiat im farne laborarent 5 cum- epue noUem exegiffent , partim intra patentes domos, partim in planitie ipfa, ftatim (ole _ s oriente ad Alpes accefiirunt. Obfervatione dignum hic eft , quod Herodianus , etfi Aiinonam lealioe Urbem nuneupet, eam tamen Labacenfibus non furripiac a imbiifc dem confirmet 5 cum in planitie, quae ex Pannonia proficilcentibus paul6 antealpes occurrit, clariftimč circumfcribat ; quare vel dicendus eft is author errafte, Ainlo- nam Italis includens, vel admittendumeft ea tempeftate Italiam ulcra alpium /uga fe extendifte. Gloriofiorem hujus Urbis mentionem facic in Theodofii fenioris Pa- negyrico Pacatus, dum aurea fua facundia folemnem exornat pompam , qua anno 388.jEmonenfes Potentiftimum illum Coe- farem de Maximo tyranno ad Sifciam, & Marcellino ejus fratre ad Petovium paulo ante caefo triumphantem excepere. Poft condignaergo utriufque vidtorix encomia ita profequitur Orator, cujus pereleganti dicendi ftylo placuic noftrum quibufdam minus fapidum feribendi genus tantifper condire. Nec pia Hamoma , ajebat ille » cUnclantilts , ubi te affore nunciatum, impul * fis ejfufaportis , obviam provolavit, & ut efi omne defderium pofi ffemimpatientiui , par um credens pat er e Venienti , fefiinavit occurfare venturo. Eingit ep uidem , ut fcimUs, timor gaudium : fed ita intimo s mentis affcclus pro¬ di tor vultus enunciat , ut in jpeculo frontmm imago extet animorum , Velut iila Civitas a longa objldione refpirans , epaod eam tjrannus alpibus objacentem tantpuam belli limen attri- verat , tanta fe , & tam fimpliči exultatione j ati ab at , ut inejfe vera lat iti a nimia videre - tur, Ferebantfe obvia tripudiantium cater- V, praefentem nimirum Labaci datum, quem modj lečtorum oculis fubjiciam , facras iEdesde more praemittens. Has fi ex llr- be , & Suburbiis adcalculum reducantur, tredecim univerfim colligentur. Cathe- dralis Ecclefiae adS.Nicolaum a nautis, & pifcatoribuslongeante annum 1386.con- dicadicitur, quo(cilicet flammis correpca concidit, fed in majorem, quam nune prse- fert amplitudinem rurfus evefta, &pluri- bus aris decorata. B.Virginis Sacrarium Theutonicorum Equitum Domui , feu Commendae annexum, & ad indar crucis efformatum, antiquis iEmonx mceniis in- fidere creditur , cujus originem prolixa annorum feries a viventium memoria re- movit ; Commendatorum tamen ibirefi- dentium fyllabum jamab anno i295\ in__s Ortolino Hertenbergioo orditur Valvafo- rius. GloriofaejufdemB.Virginisadump- tioinMinorumS. FrancifciTemplo prima¬ rij colitur, quod anno 1403. affurgere__s cospitexakerius ruinis anno 1073. D. Phi" lippi honoribus a mercatore quodam Pe¬ tro Baldaviz dedicati : invalefcente Labaci hxrefi abfcederant quidem eleemofyna- rumdefečtuReligiofi incolae, fed reditu- tapridinx integritati religionehuc denuo remearunt. Societatis jefu Templum_s na&um ed eximium fux fundationis ferip- torem, nempeThomam Chron hujusllr- bisEpifcopum,cujus verba, prout eaVal- vaforius refert, omiffis tantum minus ne- ceflariis, hic fubjiciam , ut ex ipfo fonte totam rei feriem purius hauriamus; fic ita- que exorditur. Cum anno Domini tss>6< fngulari Dei beneficio , & Serenifiimi tMrcbi- duet s Auftriet Ferdinandi z.elo , ac deflinatione, ad majorem Dei laudem , &gloriam, anima- rumf Lutherana harefiab annis so ., velam- plius mifere feduElarum , redublionem , & fa- lutem , in Adventu D . N.Jefu Chrifti , fub Re- verendifimo in Chrifio P. D. Joanne Epifcopo Labacenfi , — Labacii,& Dicecefim ejus incly- ta SocietasJefufuijfet ingrejja, - &primum in Monafterio Francifcanorum (tune vacuo ) perpetuum locum habitura , moxtf propter loči anguflias, aliajtf difficultates ad S. Jacobum ( ubi Xenodochium er at Cafareum j Summo Pontifice, ac Principe Ferdinando confentien- tibus , tranfmigratura ejfet, ccepta efl follegji Ulic adificatio, manente veteri S.JacobiTem- plo tenebricofo , angufto^parumf commodo. - - - Machind interim Collegii Archtducalis per- tnagnifice conftruEbd , vifttm e/l Deo , Ser eni fi- pto Principi Ferdinando Fundatori , ac Reve- rendis P atribut diElet Societatis Ecclefam Col- legio conformemfabricare, a a. v eter cm dime- re , ut fequitur. In nomine Jefu (jr Maria ego idem Thomas , qui fupra , nonus Epifcopus Labacenfts , in fefio SanSifftmorum Philippi & Jacobi Apoftolorum , quifuit feria UL & pri- ma diesmenjis Maji (anno 1613.) pofripri¬ mum lapidempro Ecclefia nova in honorem Dei omnipotentis , ejuff magnet Matris Virginie Maria , fub invocatione , ac titulo S. Jacobi Apojloli j S. JToljfgangi Epifcopi, (jr S.Ignatii LojoU inclyta Societatis Jefu Fundatoris tune canoniz,andi patronorum , Labaei in Collegio Archiducali adificanda, Ante Templi fa- ciem fpeciofa expanditur area, cujus unum lacus occupat Collegii dru&ura, alterum vero frequentiffimum Gymna(ium , ubi humaniores Mufse, & Moralis Theologia divifis per feptem fcholas difcipulistradun- tur, quibusvalde amplum incumbitAudi- torium nobili theatro indručtum. Ex ad- verfo Templi furgit ex aere condans Deipa- rx fine labe conceptae colodus marmoreae infidens columnae, cujus bafim Sančtorum Jofephi > Leopoldi, Ignatii, ac Francifci Xaverii datuse per quatuor didributae an- gulos exornant. D. jacobi Ecclefiae quan- tummagnicudinecedit, tantum vetudate eamfuperat S.ElifabethaeTempellum, Ci- vico Hofpitali adhsrens, quodanno 1386. eandem cum D. Nicolai iEde expertum eft Yulcani fasvitiam: profanaverant illud an¬ no 1564. Luthericolae , fed altero ineunte feculo Urbis Epifcopus Thomas Chron_9 confvetis ritibus expiavit. Exigux pariter funt tres alix Ecclefiae, feu Sacella, quae in- tra muros fuperfunt, videlicet una D. Fri- delino faera, quam vulgusa D. Laurentio denominat; quia fedohujusdie illiusde- dicationem folenniter celebrat: altera D. Florianiexpiorum liberalitatepod annum 1660., quo llrbem atrox afflixit incendium, aedificata, & tertia ad D. Georgium Arci in» clufa, Splendidiores Dei Domos fpondent Suburbia* In his triumphat Eremitarum S. Augudini Templum , in cujus medio dat Lauretana Domus anno 1669. confecrata. TernashiReligiofi fucceffu temporis obti- nuere dationes: primam iis una cum S.Mar- tiniTemplo extra Urbem erexeratCileien” fisComes; at quiaCoenobiumcrebrisTur- carum infultibus patebat, eofque a Civium j muris ejaculantium ičtibus tuebatur, an¬ no 1494. £olo aquatum ed, Religiofis ad D. Jacobi Ecclefiam introdučiis, ad fecun- dam nimirum dationem, quamannoi5'53« deferuerunt. Tertia denique ab iis anno 1628. reverfis inprsfenti fitu collocata__9 altero mox anno in cineres quidem abiit, fed ope munifici Baronis Conradi a Ruflen- fteinabanno 1640. renovata fpeciofiorem induit Carniolise Induit formam, quam hodieque oftentat, Cum Eremitarum Ecclefiavenuftatecertat alia D. Jofepho devota, & ab Eggenbergi- cis Principibus anno 1657. ejufdem pene__s Ordinis Religiofis , quos difcalceatos vo- canc* una cum Coenobio eXtručta» Ca- pucinorum Afceterium cum facra ejus iEde opus eft pientifliimi Principis Ferdi¬ nandi Archiducis, poftealmperatoris hu¬ jus nominisSecundi $ incujusfundamentis anno x6o7-primum pofuic lapidemThomas Chron Labacenfis Antiftes , abfoiutoque fequenti aeftace Kdificio »celebrata eft ma- gna foiennitace confecratio, ad quam vi- gintihominum rniliia fub quingencis circi- tervexillisex Carniolia, Styria, & Carin* thia fupplicadonem inftitučrunt. Paucio- res recenletannos facrarum D. Clar* Vir- ginum Coenobium ex Michaelis Hilleri, ad id reličta hsereditace anno 1648 inchoa- tum. Templorum feriem claudic Paro- chiale D. Petro dicatum 25% enumerans fibi fubditas, feufiliales, utvocant, Ecclefias , & a pluribus jam feculis fuperftes, cum ab anno 1385* ejufdem Paftorum nomina_i> fcriptis commifla reperiantun Non modo facris, fedetiam aliis tum publicisaedificiis, cum privatisquorundam' Nobilium aedibus eleganterconftrudis La¬ bacenfis Civitas illuftratur. In Provincia- liDomoconvocari folent Statuum Comi- tiaex 4,Ordinibus conflata, quorum pri* mus conftac Ecclefiafticis, nimirum Epifco- pis, Labacenfi, Frifingenfi,Brixinenfi, Ter- geftino,ac Petinenfi,aliquotReligioforum Prsefidibus,& Cathedralis Ecclefise Canoni- cis; fecundus ex Principibus,Comitibus, ac Baronibus ^ tertiusexEquitibus ■, feuPro- vincialibus; quartus demum ex Ducalium Utbium Judicibus. Eft & fua CivibusCuria anno 1484. tedificata > & alteri fuffečta, quce anno 1297. erečta in veteri foro fpe&aba- tur. Terna prasterea adfunt armamenta- ria, ex quibus Ctefareum, & Provinciale Arcis colli infident, ab aliis domiciliis fe- junčta s; tertium vero Civicum intra Ur- bem continetur* Sspius bane Urbem * fedirtitofemperconatu, tentaruntTurcae, praefertim anno 1472. * & ejufdem feculi 84., quibusin repellenda barbarorum au- dacia fingulariter enituit generola Laba- cenfium forticudo f pari quoque virtute, & fubmiffo ex Auftria milite roboma anno 1441. non rnodb elufa eft Alberti Archi¬ ducis obfidio , qui mediam Auftriačarum Provinciarum partem a Caefare Friderico IV. armorum vi expetebat, verum etiam ipfecumexercitu fugatus, čaftra cum toto bellico apparatu vičtorum prtedte reliquit. Eias omnes obfidiones praečefterac alia ab Otcocaro Bohemiae Rege anno i269.Laba- 1 ? co admota,fed nontamtoelici obfeffis exitu terminata ; obcenta enim Urbe Rex Phi*» Uppum Salisburgenfem Epifcopum , qui poft fratris fui Udalrici Carinthite Ducis obieum Carnioliam occupaverat, ad eam protinusdeferendamcoegit. Hsecdeillu- ftri hujus Ducatus Metropoli, ex qua di- gredientesconfvetumper Provinciam ker aufpicemur,. ADLERSBERGA, A Dlersberga Carniolis Poftoina Oppi- dum eft cum Arce in adfita rupe emi¬ nence,Labacfi 6.milliaribus Flumertversus recedens, ubi Lazius Strabonis Vendum , feu Avendonem perennare putat> fed quam procul a veritate deviec , demontirat An- tonini Itinerarium , cum 18. tantum pafi- fuum millibus Avendonem Senia, notami etiamnum apud mare Adriacicum llrbe,re- moveat, ita enim itineris enumerat in- tervalla. Senia, aAvendone M P. XVIII. > affabre elaboratur , ut quidam etiam ex minus rudibusfibi perfvaferinc, veros ibi hominesquondamextiti{Te,fedanno 1348., qUohorrendus terraemotus Carnioliam_j concuflit, abinclinatisad fe invicemmon- tibus inclufos tandem infaxum induruiffe. Perunamex his S.Cantianicryptis edicio- ti coopertam arcu illabens amnis ad lon- gum fpatium pifcatorias cymbas tuto de- portat, quibus ftudiofus harum rerum_J) fcrutatorValvaforiusaliquartdovehebatur. Hujufmodi fpecubus tota pene abundat_s Provincia, fedcum nil aliud peculiari me- moria dignum fuppeditent, ne t#dio lec- tores afficiam, eas fingillatim defcribere_s pr#termitto. A 1 N E D A. A lneda vulgb Germanis Ainodt, Car- niolis Soteska fumptuofa Gallenbergi- corum Comitum Atx inter fplendidiffima totius Provinci# aedificia juremetito com- putatun Attollitur illa fupra Gurcseam¬ nis ripam 7. milliaribus Labaco dilUtam: quatuor conftat lateribus, quorum angu- los totidem folidae turres eXornant fimul * & muniunt ; ex harum una., fi quis per feneftrattt clariorem emittat vocem i a mi¬ ra confeftim echone ea fexies iteratur. Cje- terumquidquid adloci amoenitatem, ani> mique relaxationem expeti poteft, hic pr#- ftoeft ; hortusrara floram varietate ocu- los obledans, & peregrinis frudibus gu- lamirritans : fluvius muko pifce refertuSj fylva feris, avibufque frequentata. R.e- cens eftopus a Comite Georgio Sigifmun- do a Gallenberg primb excitatum * deleto fcilicet priori domicilio j quod Domini a Scheyr quondam erexerant, poftquam_s HermannusCileienfis Comes veterem Ai- nedam in propinquo fitam funditus ever- tiffet. AUERSBERCA. A Uersberga vulgo Germanis Aursberg Carniolis Tryackh magnifica Arx 3. milliaribus Labaco diftans, & ex pr#alta, cui infidet, rupe latiflimo Fruens perCar- nioliam profpedu, nobiliffim# Auersber- gicorum Principum , ac Comitum profa- pise nomen dedit. De hujus primordiis conjedans, iterum a Fcopo aberrat Lazius, dum Aurupium notam Straboni, (a)& An- tonino llrbem Klic collocat; ex allegato enimftiperius itinere, quodSenia Sifciam hodie SilTeghum Croati#loCumducit, ma- nifeftž apparet, eam longe ab Auersber- genfi Caftro removeri : quapropter haud opus hic eric Odaviani Augufti fua, fuo- / rumčjue militum virtute Aurupium occu- pantis vidoriam ex Appiano memorarei Anciquifiimam tamen illiusoriginemindi- cat Schonleben, dum refertanno circiter 1060. Conradum I. j Adolphum 1 L, & Pil- grinum I. Auersbergicos fratres , cum in veteri Auersberga, cujus rudera in demifi- fiori montis latere Fuperfunt , angultius habitarent, novum Caftrum vulgb Ober- Aursberg a fundamentisexorfos condidifTei Stetit illud ab omni hoftium inFultu im- mune, ufque ad annum 1140., quo Otto Ortenburgicus in Carinthia Comes Henri- či, & Agnetis Auersbergic# filius j mater- ham prtetendens dotem adversbs Pilgri- num lll.avunculum fuum infeftis progref^ fusfignis, Tuperata montis arduitate arcem obtinuit, & vaftavit. Vix eam Adolphus adpriftinum reduxerat Fplendorem , cum Hovum cietur bellum , quo anno 1200. acrius fetvente, Goritienfis Comes Aqui- leienfi Patriarčh# Volchero,& Ortenbur- gicis foedere jundus, non minori, quarn Otto i clade Auersbergam affecit. Ve¬ ram rurfus inftaurata hodiernam j quam fpedantibus oftert, majeftatem fenfim__9 confecuta eft, & interim parta in repellen- dis a fe Turcis gloria j antiquum, ob quod bis vidaerubuerat, dedecus foelicius ab- fterfiti, Innumera per Arcis conclavia pen- dentTurcarum, aliorumque hoftium fpo- lia, qu# miiitarem Auersbergicorum Pro- cerum virtutem, quamvis muta, depraedi- cant: extra Arcem vero notatu digna_š funtcryftalli j & candididimi marmoris fru- fta, quibustefte Valvaforio fubjedarupes ditatur, CIRCKNICIUM. C Ircknicium vulgb CircknizOppidum quinque , vel fex milliaribus Labaco diffitum ab juino 1522* ufque ad ejufdem fe- Carniohač. fecul‘160. quatuor Turcarum inFultibus, ac direptionibus Fuceubuit: abuno latere _3 pr0ealtisclauditurmontibus,ab akero mi- rum aperitur fpatitl, quod nunč ager, nunč pratum fruticoFum , modo lačuš triplici a natura fibi concreditomunerelungitur. In* notuitjam olim hic iocusScrabonihis eum 'a) Lik, 7-. verbis indicanti; ( a) sl ‘Tergefla tranfmijfio eft per promontorium ad paludem nomine Lu¬ ge am. quemteXtum alii italatindreddunt:. A Tergefie tranjituš per Ocram 'ad Lugeam paludem , vel , Lugeum lacum , uti nonnullis arridet, quibus mox fub/icit Cluverius : Lacum Circonicenfemhic intelliginemo hacle- nus dubitavit, Altiklmis undiqu.ecorona* turalpium jugis, inter quse maxime emi- net, quod ab Aukro Furgit javernig vulgb appellatum. Laciis ab Ortu ad OccaFum uno ex majoribus Germaiiicis milliaribus in longum extenditur, dirttidium latitu- do occupat a Borea ad Meridiem expahFa, maxima verb profunditas ultra 24. pedeš non deFcendit"; treFq; Femper emerguntin- Fulae, quarti una habicatur, reliquae non nisi arboribus implentim Trigima fcirciterin eo patent Cavernse, ex quibus Septembri -, vel Oftobri menife adeb veloci curiu erum { »it aqua, Ut intra 24. horarum interval* um, &interdum čitius prseFcripros ž, natu¬ ra limites afrequatur ; & quod magis mi* rere, ingentemVimpiiciUm Fectimattrahit> praeFercim luciorlim, qui duos Fsepe cubitos longitudine excedunt, quin imb implumes , ctecaFque aiiateš fimul evehit ■, quae intra 14. diespennas, oculoFqueacquirunt. Len* tius cirea finem Junii reeedere Folet aqua per eolderttFubterraheos meatus, e quibuš prodierat, nam 25* dies plerurtique elabun* tur, antequam penitus exficcetur : ali* quando autem toto anno non abit t imb etiam 5 Fed rarius, duobus, tribus, quatuorj autquinque annis in Fua katione jugiter_2b perFeverat ,utiaccidifTe feruntanno 1655: interdum econtra intra unius anni perio* dum FsepiusviFaekdiFcedere, acrtitfusre- Vetti; nunquam tamen integroatino eam abfuike incolae meminerunt i Fsviente_š atrociushyeme,itagelu conkringitur, ut onuka plaukra Fukentet. Dilapfis de mo¬ re aquis, 24, dierum Fpatio adeb alte ex- creFckgramen , utoptimum ihde Foenurti eo tempore Feceturi dein milium Feritur, metiturque , pinguis enim, opimaque il* lius gleba largo, celericjue Foenore Fegeterti offert. Peradameke,mukiplici kirpiiim, fruticumque germinatione FylveFcens tek lus leporibus, apris, iupiFque carhpum ka* bulationi aptikimum praebet, unde & Fre- quens inkituitur venatio , doneč regreka cum piFcibus aqUa ad horum capturam in* Vitet, Hxcex uberiori ValvaForiideFerip* tione excerpfi , qui iteratiš obfervatietti- bus longe melius > quam Schonleben iteA pluribus aberrans hujus lačks riaturattt exploraVit. CRAINBURGUM. C Rainburgum vulgb Crain, Teu Crain- burg venuka Civitas , & Carniolise Marchionum olim Fedes Savo fluvio adja- čet, ubi hic a Canckera amne augetur, & ab Iiodierha Provinciae Metropoli 4. rnil- liaribus ablcediti. Quitique intra Urbem numerabturTempla,Parochiale leiličet—ž Di CanuanoFacfum, duo B, Virgini devo* ta, & totidem alia S. Sebakiano, & SS. Flc^ rentiaho, & Valentino dicata ’* extrallr- bis verb ambitum Venerabilis Capucino* rum Ordo Templutn, Coenobiumque iti- čolit anno 1640. exkru£tum. Praeter Tem* pla memorabilis ek Crainburgi Arx vulgb KieFelkein diCta & ab Henrico II. Comi- te Ortenburgičo, annuente Udalrico Ca^ rinthiae Duce anno 1262. aedificata : no- men haec a Filice lumpfit j ex quo nonraodb ipFa, Fed & univerla Civitas conkat. Ar- denteab anno i4^j-.inter Afikriaebs,&Ci* leienFesbello Joannes Witovicius-,quihiš militabat, au&a a ruente e ccelo imbre_§ node , CrainburgenFes nil minus praeko- lantesopprimit, Urbemqueexpugnat ; 've* rum non diuilli licUit vičtoriaperfrui,nam paulo pbk Friderici IV. CaeFaris copiae oc* cupata nodurno pariter tempore Civitatš CileienFes expulerunt-. DOBRAVA. D Obrava Paguseft uno miiiiariaCaf s niolise Metropoli disjundus ■, quem inaxime nobilitat B. Dei Genitrkis miracu- lis clarse Sacrarium ifiter antiquiilima to* tius Provinčise Templa recenfitum, & plu- rimisaccolarum Fupplicationibus Frequen* tacum^ beneficia enith i quaMiFericordiaš Mater Fuisclientibusikic liberalitčr elargi- tur h circum/acentiutn attrahunc populo* rum accurfumi Inter collatas gratias ea memorafi prSčreliquis meretur, quam La* bacenfis Civitas huic Tbaumaturgse in ac- ceptis reFert, & requentiinlcriptiohein_9 hoc Templo affixa /ugiter deprtedicat: Quod h)c Jibi locum gr at im elegerit , miraculis clar e at , totamčp Carniolim Provinciamd pejle inqttartum annum ad confinia ufquegrajfante miraculosefalvaverit j fe,&fuos mperpetuum gratituditiis mnemofynoh JEmona devovet an¬ no 16 82. UnoabhinciapideobviatStrobk hovienfis Arx, apud quam plures parvoš achates j & jalpides > interdum etiam ovi V % tna * 3 8o Ducatus nitudinenvsequantes fe collegiffe affir- Valvaforius. GOTTSCHEVIA. G c 1 1 Ottfchevia vulgb Gottfchee 8. mil- tliaribus Labaco in Euronotum rece- dens Urbs eft peculiaris, & cognominis Di» ftričtus primaria, qui a nonnullis Vinido- rumMarchianuncupatun, Ingens de no- minis ecymo, llrbifque exordio fervet hi¬ ter authoresdifceptatio ; quidam enim a v Germanicavoce Gott Jegen , alii ab alia__s, Guet fee , alii vero ab antiquis Gothis illud derivari, paribus argumends, id eftarbi- trariaubiquea(Tertione contendunt : fpe- Ciofior faltem eft de origine, quam de no- mine quaeftio, cui fingularem anfam prae- buitTheutonicum idioma, quod inter na- tiones Slavico utentes,apud Gotcfchevien- fes edamnum vigec; id enim eos a Ger- manis ortum ducere manilefte prodit. (a)Befcrip, Hinc Valvaforius (a) Gothorum his tenis Gara. l. n. dominantium , Lazius verb apud Meria- num Svevorum reliquias in iifdem fuperef- fe opinantur ; prior fententia in vera de Gothis iftic olim degendbus hiftoria, & ali- quii vocabuli affinitate , pofterior autem in oblčuro quodam jornandis textu fun- datur ; fiquidem in Gothorum geftis jux- ta Auguftanam anni 1515«. editionem ita fcriptum reliquit : Quiefcente eadem Hun- norum gente d Cjotbis , Hunnimundui Svevo - rum Dux , dum adpradandas Dalmdtias tran*- ftt , armenta Gothorum in campis errantia de- pradavit, quia ‘Dalmatiis Sveviavicina er at, nec d Pannoniis multum diftabat • prafertim tihi tune Gothi rejidebant. Verum paulb pbft longe alios Svevis fines circumfcribit, dum ait: Regi o illa Svevorum ab Orieme ‘Bo- jobaros habet , ab Occidente Francos ,& d A 4 e~ ridie Burgundiones,d Septentrione Thuringos : cjtiibus Svevif tune juntti aAlemanni etiam aderant. In diverla horum textuum edi- tione cum Schdnleben non Svevos , led Svavos, necSveviam, fed Svaviamlege- ret, hallucinatum Jornandem conjecic , & Svaviam, feu Saviam Pannoniae Provim ciam cum Svevia confudifle. Caeterum utrique opinioni adverfatur recentior_9 Gothfchevienfium origo, quam Labacen- lis Prseful Thomas Chrdn in Locopolitano Archivo anno 1509.,tefte Valvaforio of- fendithis verbis expreltam : Carolus IV, lm~ perator, Rex BohemiadevibHs Franconibus , & Thuringis , adpetitionem Friderici Comitis ab Ortenburg , dedit ei trecentos vir os cum con- jugibat , & liberis in fervitutem , qui alids de- bebant puniri propter rebellionem , quos tranf- mijit ad [ylvas , ubi nune Gottfevia eft , qui procejfu temperis excifts arbortbut feptem Ec- cleftas Parochiales erexerunt, Huic ego 11 * bentius, quam reliquis fubfcriberem, quia difficilecreditu eft, Gothos, vel Svevos in adeb exiguo terrte fpado a tot aliis nacioni- bus , & praefercim Slaviš deincepsoccupa- to,&ha&enuscircumdato, per 12. fecula ita ab iisfejunčtos perreveraffe, ut in alie- nos moreš, & linguam haudtandem tran- firent; at me nonnihil moratur afterta ibi Caroli IV. contra Francones , & Thurin- gos vičtoria, cum tamen nufquam alias hi- ftoriographi tradiderint, Caefarem hunc cum iis populiš bellumaliquando geflifle ; quod totius reiacionis fidem reddit erudi«- tis ad minimum fufpe&am. Interim a ve- ritatenonabeft, feptem ParcEcias in Gott- fchevienfi Diftridu contineri, quarum_» vernacula nomina profert Valvaforius, nempe Neftelthal, Rieg , Molel, Tfcher- molchniz ,Olfianiz, & Alten-Laag * fep- timam autem D.Bartholomso facramlltbs ipfa complebtitur Ford muro, & quatuor intotidemangulis turribus utcunque mu- nita, cujus magnam partem implet mirx amplitudinis Arx ab Auerspergico Princi¬ pe Joanne Weichardo prsterito nuper fe- culo tedificata. Ortenburgicos Comites ditione hac olim potitos concedit quidem praedičtus Valvaforius, fed Fridericum ex ea ftirpe oriundum primb illam ab Aqui- leienfiPatriarcha in feudum accepifle lub- jicit, quod expromptum ex Locopolitano Archivo Gottlchevite originem rurfus la-* befačtat. Ab Ortenburgicis poftmodum anno 1420. ad Gileienfes Comites, & ab his ad Auftriae Archiduces tranfiit, qui» fervatofibialto.utvocant, dominio,Tur- rianis primb, dein Urlinis, & Khyfeliiscon- ceftere, fub quibus anno 1623. Gottfche- vianovoComitatfts titulo infignita eft, ad demiim ad Auerspergieam decidit farni- liarn, cui edamnum paret. Intereafaepius Turcarum experta eftferitatem,qui in_9 eam oČties irruentes, direpta/upellečtilej incenfis domibus, iargeque eftufoCiviutn fanguine cunčla barbare devaftarunt: pri- im huiufmodi irruptio incidic in annum 1469., cžeterae fequenti feculoevenere. GURCKFELDA. G llrckfelda vulgb Germanis Gurck^ feld ,CarniolisKersko tredecim mil- iiaribusLabaco in Orientem diftans,a Savo fluvio alluitur, in quem polt unum mill a* re ftuens Gurca esplicatam in eo tračtu pla- nitiem, Urbemque denominit. Huicim* minetin colle Arx plbs quam terna aetatis feculaenumsrans ; reliquus verbcircum- jacens ag»r amcenitatern undique fpirat, eti^m vidbus.alicubi confitus. Quadra- Carniolise. (a) In app, ad ann. Hung. tam,claram apud Antotiinum Urbem iftic ftatuit apud Merianum Lazius, fedea huc minimequadrat , fidelcripcasabilloitine* ris diftantiasaccurate metiamur; namque 88.pafluum millibus iEmona, & nonnisi 28. Sifcia Quadratam removec ; quare_<> longe aptius Gurckfeldae conveniec cele- briorCivitasNoviodunum etiam tiPcolo* mteoin Pannonia memoratum , & ab An* conino 60. pafTuum millibus iEmona dis- junčhim , qu« cum praefenti incer Laba- cum, & Gurckfeldam incervallo oppidb coincidunc; ica enim fe habet iter ab eo auchore defcriptum ,cujus termini eerti vi- dentur , reliqua ver6 loca a Schonleben non contemnenda probabilitate divinan- tur : nimirum Certž vix alia prseter Noviodunum CivitasGurckfeldenfi fitui meliusaptatur, & tamenaliquam fplendid orem Coloniam ibi floruifle necefte eft, cum plurima an- tiquitatumveftigia , qua2pa(fim eruuntur, id luouiencedemonftrent. Interinfcriptio- nes maxime Pententiamnoftramconfirmat illa,qu' anno 353. milites contra Magnentium ducendos in Pannonia confcriberet, No- vioduni hybernafle, indeque Conftantiae nomen huic Urbi alkjuamdiu adhtefifle , quod quibusdam invends nummis confir- mari pofle, nonnulli crediderunt. Huic fundamentoaliam fuperftruit conje&uram Schonleben,dum S, Pelagium , cu/us htec habetur in Martyrologio memoria : Con- ftantia in Gallia S. Pelagii Adartjris , qui fub Numeria.no Imperator e , & Evilafio Judice Aiartjrii coronam accepit. Dum, inquam S. Pelagium 25. annorum juvenem non Con* ftantias ad Potamicum lacum, ubi Facra_j* ejus lipfana hodie coluntur, fedNoviodu* ni, id eft Gurckfeldaj ,gloriofum agonem confecifte fufpicatur, his du&uS rationi- bus, quč)d illei£rnonx, feu Labaci natus a Vitae fcriptoribus unanimiter dicatur, quodqueejufdem nominis Praefes Evilafius eo iplo anno , quem S. Pelagii martyriO confignanc, nempe 284., Cileiae refidtnS S. Maximilianum Epifcopum fimili morte adimmortalem iauream promoverit i qui* bus addit cum Cluverio Cifalpinam Gal- liam in Japidiam ufque primis aerae Chri» ftianae feculis fuifle porredam, unde bene didum foret t Conftantitt inGallia. Necho* diernis Conftantienfibus mukum patroci- naturfacri corporis pr 3 efentia, cum hoc ab illorum Epifcopo Salomone RomS anno 9i8»allatum efte non ignoretur. Fateof ex hifce fpeciofis argumentis dubium ali* quod fuboriri poffe , Ted ad rem certius de- tiniendam majori adhuc pondere procul dubioegerenn Novioduno veteri a. bar- baris excifo Noviodunum novum feu Gurckfeldam revercamur, ubi anno 1639» VenerabilisCapucinorum Ordinis Afčete* rium in fpirituale Civium folatium eX* tri|dumeft, cum ParceciaDeiparse dicata aliquo intervallo ab Urbe abfin H V D R 1 A, H Tdria vulg^ Idria Oppidum mercurii fodinis celeberrimum ternis majori* bus m.lliaribus Labaco recedens, & Gori- tienfis Comitatfts fines, ad quem alias fpeC- tafte dicitur, proxime attingens,in pro» fundiffima jacet valle celfis undique mon- tibus fepta. Prima illarum inventio ad annum 1497. cuidam Rufticoadfcribitur, qui d.umaquam exfluente illac rivulohau- riret, materiam quandam fibi ignotam in fitula ofiendit, quae aurifabris oftenfa an- fatn praebuit hujufmodi metalli ulteriuš perquirendi, quod &foeliciflimeceflit »_*), apertis jam pluribus fodinis, h quibus mer- curius eruitur ad longinquas etiam Provin- cias transferendus. Quye D. Barbarae Pa- trocinium agnofcit, laj. pafluš, feu inte* grumftadium adfundum ufque numeratj atque omniuna optima, & maxima foecun- 82 Ducatus ditate celebratur. Hujus ingreflus in di- rečtum aliquamdiu protenditur, fed ade6 demiflus , ut ftantem Juftas alcitudinis vi- rum segre patiatur: inde ad laevam defledi- tur, ubi patet defcenfus ab initio quidem non praeceps, fed paulb p6ft per fcalas ad 'perpendiculum eredas perficiendus, do¬ neč tandem ad intimam cavernae partem deveniatur, ubi lapides mercurio praegnan- tes effodiuntur. Defcriptam hadenus viam,acfundum, ubiexcifiquidam viculi per montis vifcera ulterius penetrant_s, abiegna muniuntfulcra ardiffime, denfif- fimeque conjunčta. Subterranea aqua, quaein foflam confluit, neoperas a labore arceat 52. exhauritur antliis , qute fimul connextefupra rotam a torrenteper artem illucdedudo motam volvuntur, ipfačjue, quaeevehitur, aqua per canales derivata diverfis aliis ufibus adaptatur. Materia_B effoiTa hydraulico pariter artificio, quod unicus homo dirigit,ab imo furfum attra- hitur, dein eam in amne faepius eluunt, &interim per decem,aut duodecim Tem¬ per ardioracribra tranfmiccunt,doneč me- tallum eliciant. Duplicishoc eft generis; aliudenim virgineumdicicur,quod velfo- la dilutioneacquiritur, vel Jam purum ex ipfa rupeftillat ;aliud vulgare, quod igne extorquetur. HYPERLABACUM. H Yperlabacum vulg6 Germanis Ober- laybach,Carniolis Verhnika, amplum eft Oppidum 3. milliaribus Labaco abfens, quodLabacus fluviusprseterfluit, &Paro- chialeS. PauliTemplumcumalio SandiT- fimae Trinitati dedicato exornat. Nau- portum celebrem Urbein a Taurifcis aedifi- catamhic quondam extitifte, certiftimum videtur ; nullum enim arnplius dubitandi locumrelinquunt, tum ltineraria fuperius allegata, ubi diftantias Longatico , nune Logatez , & iEmona nune Labaco Naupor- tum ufque a veteribus adfcriptae cum ho- diernis ad amuflim conciliantur, tumStra- bonisdefcripcio huncipfum , de quo agi- mus, locum vivis coloribus repraefentans, (a) I.ib. 4 . fic namquefcribit : Ocra humillima prorfus alpium par s eft, ubi Carnis adjungitur , cjua ex ssicjutleia onera plaujlris ad Nauportum (alieubi legitur Namportum ) devehuntur, trt de ptrfluvios ad lftrum ufque veElantur , lo~ caif bmc vidna. Nauportut enim amnis ex Illyriis ( hoc eft Japidia lllyrico a quibus- dam atetibuta ) navigabilis defer tur. In trat autem Savum, ut facile in Segeftanam oram & (b)Lib. 7* Pannoniam delubatur , Et alibi (b) PoftPro- montorium ex Acjuileia confcendentibm Nau¬ portum ftadia funt CCCCL. ad quam rkada perducuntur. Ea vero eft Ta urifc or um (ftolo- ni a : ejuamejuam ttonnulli C D. efte dicant. Ho- die quoque juxta Hyperlabacum attolli in- cipiuntalpes, perquas lapidola admodum via in Forum Julii, ubi Aquileiae rudera vi- funtur, peregrinos frequenter hac com- meantes ducit; unde pariter onera plau- ftris, clitellis, Scbajulorum humeris huc- ufque deportata , navibus committuntur Labacum, & ultra deinceps promovenda. NequeCorneiiumTacitum(c) latuitNau- ( c )Ann a .i. portus, dum Pannonicarum Legionum tu- i.n. aa multus poft Augufti Caefaris mortem con- cita tos fuis annalibus infereret , ubi interen, inquit) m ampuli ant e cceptam feditionem Nau- portum mifti, ob itinera &pontes, & alios ufks, poftquam turbatum in caftris accepere,Vexilla convellunt : direptiftf proximis vicis , ipjotf t Nauporto ,quod municipii inftar erat,retinen - tes Centuriones irrifu , & contumeliis , poftre- mo v er b er ib tu infeclantur. JOCOSA VALLIS. J Ocofa , Teu Jucunda Vallis Germanis Freudenthal , Carniolis Biftra celebris, antiquaque Carthufia ad Biftraj, feu Fei- ftriciae amnis fontes 3. milliaribus Labaco remota, amoeniflimo gafcdet fitu,& nomini fuo quam optimč refpondente. Amplum quidemeft sedificium, Ted rudem veterum fimplicitatem potius, quam praefentis xvi elegantiam oftentans. Huic erigendo ini- tium dedit anno 1255. Bernardus Carin- thite Dux, coronidem ver6 impofuita paa terna pietate minimd degener Udalricus, locuplete fundationeanno !26o.inRdigio* forum alimentum aftignata, cujus literas ab hi s verbisexorditur : In nomine Šantla, & individua Trinitatis , Amen. Ulricus Det Gratia, & miferatione Divina Dux (arinthia, & Dominus Carniola , nec nonlftria, & Kar- Jli , Pritribus Vallis Jucunda in Wroinz., & Convcntui mftitutis , & inftitucndis perpetuam falutem in vero falutari. Sublcripti illis funthocordine teftes,nempe Dietricus Ve- nerabilis Gurcenfis Epifcopus, Burchar- dus Prior Vallis S. Joannis. G. Prior de_s Girowe, Frater Henricus, & Frater ''Pici¬ go Praedicatores, Henricus D. Ducis Ca- pellanus, Ulricus Comes de Hevenberg, aliique plures. Laetam hanc, Jucundam- que Vallem graviftimaaffecit triftitia anni 1382. incendium > quo correpta Carthufia tota in cineres concidit. Revixit tamen ad inftar Phcenicis, & ud verofimiie eft , multh venuftior, infumptis in ejus inftau- rationemquatuorcirciter luftris, cum an¬ no 1402. Conradus Patriarchas Aquileien- fis Vicarius coemeterium inibi confecrafle a Valvalorio Td) feratur. Nihilominus ( d )Deraip. dila- GMn * *" “• Carniolia?. 83 dilata per integrum feculum videtur Tem- pli, quodhodieque extat,confecratio, nisi credere malimus, ab alio rurfus infortu- nioillud fuifie violatum ; namqueexma- nufcriptis Ccenobii inftrumentis verba haec profertpraecitatus author : ^ 4 nno 14.s3.Si- gifmundm Epifcopus Labacenfis confecrat Ea- Jilicam fupra valvas Scclefi a Domus S, Maria in Franiz Carthufenfiam , Dominica ant e fe- Jium SS. Primi , & Feliciani, eamtfpro die anniverfario dedič at ionu affignat , & perpetuas 4 O. dierum indulgentias concedit, dicens fi- tuatam in Vali e Jfocofa , alids Franiz. nojlra Labacenfis Dicecejis. Praevalente inProvin- cia Lutheranorum haerefi,toc undique_s aerumna: hanc Carthufiamobfederant, ut parum ab interitu abfuerit; fed illuce- fcente rurfus Orchodoxae vericatis fole, fe- reniores duxit dies, & fuccollante Ciriani 18. annis Prioris munere fundi induftria, ad priftinum fiacum reveda non inani Ju- cundae Valiis nomineappellatur. LAASIU M. L Aafium vulgo Laas Urbecula e(l cum deferta in clivo Arce 6 . milliaribus La- bacoin Auftrum abfčedens, quae inter_s Oppida priuscompucata Civitatis demum juraanno 1477. aFriderico IV. Imperato- reconfecuta eft. Propriis quondam pare- batDominis, dein Ortenburgicis, & Ci- leienfibus Comitibus , cum quorum Co- mitatu ad Auftrise Archiduces anno 1457. pervenic, non 1435'. , uci Megifero videtur; hoc enim anno obfeffum quidem eft Laa- fium a Friderici tune tantum Archiducis exercim , fed ejus Duce Chriftophoro Fladnizero ab audaciore quodam Cive_-9 interfedo , caeteri obfidentesre infeda di- fceflere. Non procul hinc fluens amnis Lafera per montis cavernam paulh poft viam fibiaperit, in qua tumulatur, quod & pluribus aliis fluviis in hac regione con- tingit. Unicum D. Petri Templum, quod in Urbe vifitur, S. Georgii Parcecix in Pa- go Altenmarckt unolapidis jadu extra_s muros pofitae fubjicitur , apud quam me- diocriter fublimis afcendit mons binis SS. Petri, ac Martini Tempellis faeratus , & veterum murorum rudera fpinis , tribu- Iifque contegens ; unde collocari cum_s Schonleben hic forfan poflet antiqua japi- diaeUrbs Terpo, feuTerponus, quam ab Odaviano Augufto captam memorat Ap- pianus Alexandrinus, qui anno 148. fio- rebat: jPapodes, inquit ille juxtaP. Candi- di verfionem anno 1472. editam , exinjidiis fubito apparuere , multoff ajfecere vulneribus , ■ver nm major eorum par s ab his , qui tx api- tibus decftrrerant interfefti fant, Rtliqui it e- rum ad fylvai revertuntur , Zirbem relinquen- tes , cui Terponus nomen fuit, Eam intertep¬ tam C a far minimeeremavit ,fatisarbitratus , pariter illos fe ejfe dedi tur os , utfecere. Fun- datur haec fententia in Metulienfis Urbis propinquitate, quae ex Appiano colligi- tur,ejufquefituinPago, quem inter Laa- fium, & Oblacum occurrentem Metule vulgus vocat , verofimiliter reponendo 5 cum non tam nominis fimiiitudo, quam_jo eseterae circumftantiae Appiani deferiptio- ni ad amuffim refpondeant; fiquidem poft allegata jam verba ita ftatim progreditur Appianus: Deinde ad aliamproceffitVrbem ; Metulium incola nuneupant , qua Japodum primaria babetur ZJrbs , fita ejl autem in mon - te nemorofo, duobus condita tumulis , quos val¬ iis modica interfecat. Quae omnia ibidem hodieaue adefte , afleverat oculatus teftis Schonleben, dttos videlicet colles , quos modica dividit valiis in praedido Pagocum S. Antonii Abbatis Sacello habitata: a collium tergo vafta denfatur fyIva, in fron¬ te campi planities ingens aperitur. Ali- quod tamen dubium objicit mihi exigua__® inter eum Pagum, & Laafium diftantia, unico quippe Germanico milliari ab invi- cem feparantur, nec adeo veritati conlo- num apparet, binas ,utvidentur, celebrio- reslltbes tantillo intervallo fuifleea tem- peftate diftedas. Caeterum nullus dubi- to , quinMetulium,feu Metulum, prout eam Civitatem inter Japides in alpibus fi- tos appellatStrabo, (a) perhunc Carnio- liae tradum inquirendurn fit, non autem in Styriae limine, in Mednica (cilicetValle_s exmonteTrajanaberg, feu Dranbergfefe demittente, ubi lllud ineptiftime venatur Lazius (b) immemor fe alibi Labacenfero agrum inter Mednicam, alpefque interja- centem Pannonix adfcripfifte, unde fieri nonpotuit, utad Styriam ufquejapidia promoveretur. Sed Metulium, a quo nos longž abduxit Lazius, regreffi celeberri- mam apud Appianum hujus Urbis obfidio- nem ab Augufto Caefare anno ante Chri- ftum 32. fcelici eventu terminatam con- templemur. Romani itaque,dudis cir- cumquaque caftris, muros crebris idibus verberabant, fed illos obfeffa juventus ad trium millium numerum armis , animifr que prapollens facili negotio ab acceflu prohibebat: extimo tamen muro interim hiante, ad alterum interius extrudum_» Metulienfes faltu delati ad ftrenuam rur¬ fus defenfionem fe fe accingunt : deferta moenia adepti Romani geminos aggeres attollunt, quos quaterni pontesufque ad fecundum murum protenft cum hoftiuna propugnaculis jungebant: perhos Caefar , quiinedita turri reiexitum opperiebatur, X 2 jubcc (b)Conr. Reip.Rom, 1. la. 8 4 Ducatus jubet milites Urbis aditum tentare ; ve¬ ram uno ex Pontibus, mox alcero corruen- te, cum tertius in ruinam laberetur, tantus Rotnanos inceffit pavor , ut ad quartum progredi, nequidquameos increpanteC«- fare, detredarent : tum ille arrepco cly- peo č turri defiliensad pončem properat, pauci(que comicancibus jam hoftes provo- cabat, quo viso milites rubore tandem_*> fuffufi ad Coefarem confeftim advolant. Sednimio onereopprefius pons fecum plu- rimos prsecipices traxit, exquibusnonnul- li periere ,• alii ferme concricis membris efterebantur : Imperator crus dextrum , & ucrumque brachium faucius , infrado tamen animo turrim repetens , prodnus mandat > utftrato quintum ponče aftukus iterecur. Invida h*c Augufti conftantia adeb Meculienfes terruit, utpoftridie Le- gacos de pace aduros ad eum miferint cum quingentis obfidibus, quos idem poftulave- rac; dein permifto Romanis ediciori tu- mulo in humiliorem omnes defcendunt , ad quorum cuftodiam deftinati prslidiarii milites T cum arma deponere, quod padi nonfuerant, eos juberent; hi mulieribus, puerifque Senatus conclavi inclufis, & ad- mifsa, uti fpoppnderant cuftodia »Romanis annuncianc : Si cjutdinfolitum er ga eos mo- liri atideant ,fe locum illum inccnfuros , dr cum dejperatione pariter Romano s invafuros. Qui- bus didis , quafi id exequi meditarentur, in unum coeunt; tune milites ulcro faces Senatui admovent, quo conflagrante plu- rimae matres fe, fuofque filios trucidarunr, qu*dam eciam vivas proles flammis inji- ciebant; ticque aut igne, aut ferrd Metu- lium, &Metulienfes conciderunc, it a ut nullum , Appiani verba funt, tam ingentis 'Urbis fuperfuerit vefligium. LANDSTRASSIUM. L Andftraflium vulgo Germanis nune Landftrafs,olim Landftroft, Carniolis Koftainaveza inGurcae fluminis infula un- decim milliaribus Labaco diflita contine- tur. Urbecula htec vilibus praeter medio- crem Arcem habitatur oedibus, nec aliam praeter Parochialem D. Jacobi Ecclefiam_^> compleditur. Plurimos diverfae ftirpis Dominosrecenfet, quibus jam a mulcis fe- culis obtemperavit; namque pofteos, qui indšnomenfumpferunt, mod6 Carinthi* Ducibus, aut Ottocaro Bohemiae Regi, modo Cileienfibus Comitibus,aut Auftriae Archiducibus totius Provinci* fbrtunam fecuta fubdebatur. Turcarum bis viciniam depopulantium impetum fordter excepit, tocidemque vicibus fortius rejecit. Vix uno ab hac Urbe lapide recedit amplum quidem, fed veterum more extrudum_s ejufdem nominis Coenobium, alias quo- que Frauenbrunn didum, quod Bernardus Carinthia Dux, ut ob vidoriam contra_s Bambergenfem Epifcopum obtentam fe Deo gracum exhiberet,facro Ciftercienfium Grdini anno i248.excitavic. Unico hinc milliari abeft inter fertiliflimi foli delicias Pletria,vulg6 Pleteriach nobilis quondam Arx Sicherftein appellata , & ab Herman- no Cileienli Comite anno 1407. converfa in Carthufiam ,prtevalente pollea in Pro- vinciahsrefi extindam ;nunc autem fuis proventibus Labacenfe Societacis Jefu Collegium fuftentat. LOCOPOLIS. L Ocopolis vulgbGermanis BifchofHacb, Carniolis Schkofialoka amoenaCivitas 3. milliaribus Labaco remota.aduobus al- luitur amnibus, quorum unum Pollant, feu Polantfchitscha, alterum Zayer, feu Sura vulgusappellat. Hanc Urbem ejut que diftridum, qui intra decerr. milliarium circuicum 200. circiter Pagos compledi- tur, Frifingenfi in Bavaria Epifcopatui do- navic D. Henricus Imperator, uti Meria- no & Valvaforio videcur, vel jam ancea Otto 11., uti Schonleben , addudo dona- tionis diplomate, cujus alibi meminimus, adannum 973. fuadere conatur, Tribus abhinc feculis adhuc inter Oppida habe- batur, fed a Bertholdo Frifingenli Pradule fub id tempus muris hodieque extantibus munita, evafit digna , qu* Civitatibus ac- cenferetur. Adjacet ei leniselivus, fupra quem eminet Arx Proefedi Frifingenfis Se¬ deš, Intra llrbern fpedatur facrarum_9 Deo Virginum Monafterium , quodolim fupra quinquaginta alebat Sandimoniales; nune ver5 pauciflimas enumerac, bello- rum,& hserefis injuriis graviterattritum. Ejus conditor hodie lacet longa jam obli- vione fepultus 3 nonnulli tamen concor- dibus Auftriacorum Principum,Frifingen- fium Anciftitum, & Dominorum a Purg- ftall fubfidiis nobile hoc antiqu* pietatis veftigium divinando adfcribunt. Tem- plum recentis sevi opus eft anno 1669; sl Labacenfi Epifcopo primo confecratum, Paroecia D. Georgii patroeinio tradita mo« dico fpatio ab Urbe abeft: adhanc 18. alise referuntur Ecclefi*, inter quas clariflima eft ad S. Mariam in Ehrengrub crebris acco- larUm fupplicationibus frequentata. Pau- 16 plus Locopoli abfcedit fumptuofiflimum Palatium vulgo Ehrenau didum inter_» hortorum delicias & Francifco Andrea Ba¬ rone a Lampfrizham Locopolitanae ditio- nis Prasfedo non ante multa luftra excita- tum Carnioliae. 85 tum, ineoviclelicet tradu, ad quem anno 1283. Ericho Frifingenfis Prseful exTyro- lenfi Valle Pufterthal colonias traduxit» conftitutis ibi binis Pagis Feuchcing > Sc Zeyrn,ubi adhuc hodieGermanicam lin* guam callent coloni, tametfi depravatam. lythopolis. L Tthopolim , fen Steinam vulg6 Stein Gerrtianis, CarniolisKamnek Urbem alapidum acervis, quorum in hac regione ingens fuppetit copia, fuum nomen juxta Valvaforium adeptanri) amcena trium mil- liarium pianities a Provinci« Metropoli divellit; acFeiftricius amnis irrigat, qui perbinoseditos montesa Septentrione_$ delabitur. Florebatillaolim nobiliumaedi- bus ornata , quiut a TurcaruminCarnio- liam faepe defieviencium acinace /ugulum fubcraherent, hucaffiuere confveverant; nec minus vigebatcommercium ea decau- fa plurimiim promocum ; led hxc una cum barbarorum metu hodie defecerunt. In tria tamen adhuc populus effunditur Suburbia 5 in quorum uno vulg6 Schiitt nuncupatoParochiale furgit Templum__s Beatimm« Del Genitrici D, Elifabetham vifitanti devotum s nulla autemintra mu* ros claudicur Parcecia ; non omni tamen facraJSde Givitas deftituitur, cum prae- ftbfit D. Jacobi Ecclefia SS. Primi > & Feli- ciani reliquiis ex WerdenfiGarinthiae la- cu > dt Schonleben putat, advedis decora* ta, cuiTurriani, & Hoehenvrartii Comi* tes una cum aliis nobilibus Minorum Con- ventualium Coenobium fub finem decimi quinti feculi addidere; fed imminentibus aliquandoTurcis,Religiofialib rčmilfifunt, ut Parochia in Suburbio minus čuta ibidem collocaretur, Coenobii reddicibus cuidam Nofocomio applicatis. Anno tamen_s 1627. illiredicum obcinuere, Parochia pri* ftinas ftationi reftituta. De Urbis infigni- bus, quse mulieris formam in anguem de- finencis praefeferunc, lepida vulgatur fa- bella apud praedidum Valvaforium cum caeteris ad fcopum noftrum minime facien- tibus reperienda. M E TLI N GA. M Etlinga vulgo Germanis Motling> Carniolis Metlika llrbs eft Arce in- ftruda n. rnilliaribus Labaco remota, Sc ad Colapim fluvium proximč accedens, ideoque in antiqua Vinidorum Marchia_js olim recenfita ; hanc enim geographi in- terGurcam, Savum,& Colapim fluvios, atque alpes poti Gottfcheviam fefe attol- lentes circumfcribere confveverunt, A Goritienfibus Comitibus adAuftriae Archi- duces tranfiit Metlinga fub annum 1374.* privatis deincepsDominisab iis in feudum concefla, Parceciam D. Nicolao facram adminiftrat Paftor Prsepofiti titulo intignis; praeter hanc adeft edam Theutonicorum Equitum Commenda, a quibus originem ducunt tern« illae Ecclefi« in confpedu Ur¬ bis ered«, & SS. Martino, Rocho, & Ca- tharin« confecrat«. Ture« ter decimo quinto feculd , & quater ab anno 1500. Meclingenfem diftridum, aut Civitatem ipfam diripuerunt , Ted anno 1578., quo poftrema accidit eorum irruptio, fortiores experti funt Civium animos, virefque, ut- pote ab illius obfidione gravi clade repulfi* MICHELSTETTA. Jflchelftetta vulgč) Michelftetten,Car- -iViLniolis Velefalo nobile facrarum Vir- ginum D. Dominici leges Tedantium Mo- nafteriutn,aliaseciam Frauen-,aut Marien« thal vocatum, quatuor rnilliaribus Labaco abfcedit, Illius exordium ex M SS. Mar¬ tini Bautfchneri annalibus in fuos tranftu- lit Valvaforius, ubiexipfiufmetPartheno- nisdocumentishaberidicitur, qua radone fub annum 1300. Sacerdos quidam fecus Michelftettenfem Arcem venationi va- cans, claram ex contiguo faku vocem per- cepit,quamfubfecutus ad fylveftrem per- venic pinum, unde illa oriebatur 5 tanti prodigii caufa ut tneliusexploraretur> ex- cifa arbor cubitalem Beatiflim« Virginis puerulum Jefum geftantis ftatuamobtulit> qu« auro j>oftmodum illita, Templique_*> ar«hodiequeinfiftens accolarum patet ve- nerationi, Sc patracis f«pe miraculis in- claruit. Ea de caufa ereda ibidem eft Dei- parae Aides, ad quam Virginesqusedam_i> fenfim accedentes collata fimul dote reli- giofam vivendi normam amplexse funt. Huic origini aliam paulum diverfam fub- nedic Valvaforius ex fide digniftimis mo- numentis , ut ipfe affirmat , excerptam 5 narrat igitur anno 1257. quendamS. Mar- garethas Parochum , dum animi relaxandi gratia per nemora erraret, hoc monitum audivitfe : Ute debet txtrui Monajlerittm Dominicmarum, poti cujus fonum pergens (ter quippe repetebatur) in proceram in- cidit arborem, fupra quam pratdida Del Genitricis icon cum Jefulo prominebat» idque eo penitils loco, quo nune fumma Templi ara fpedatur. Hujus rei farna ab eodem Parocho divulgata Aquileientem_® Patriarcham,Ottonem AuftriaePrincipem, & Albertum Oberburgenfem Abbatem fer- tur permovifle, ut communi aere illius Or« dinis Sandimonialibus Parthenonem fun- Y darent; 86 Ducatus darent; athaec manifefti arguuntur fphal- matis,cum nullus tune Otto Auftrise impe- raret,fed deleta jam Babenbergicorum Au- ftrisePrincipum ftirpeea Provincia abOtto- caro Rege prastenfo anno obcineretur, nisi quis dicere rnallet, tune quidem miracu- lum accidifte, Monafterium vero altero primbm feculoab Ottone Auftrias Archi- duce anno 1359. vita funčto fuifle exftruc- tum ; fed mirum videri poffet, tot ferip- tores, qui piam hujus Ottonis in aliis fa- cris fundationibus liberalitatem celebra- runt, Michelftettenfis CcEnobii nufquam merrrinifle. Tertia demum opinio exve- tuftiffimo, uti Valvaforius loquitur, codi- ce erutaparum abfuit, quin hasS.Domini- ci Religiofas Virgines ipfo Prsdicatorum Ordine ab Innocentio 111 . Papa anno 1215. primum confirmato fecerit antiquiores 5^ fiquidem ad annum 1221. earum primor- dia collocavit. Quare id unum certi ex his confici poteft, admodum antiquam_e fcilicet effe hujus Monafterii originem, cbm ea ita lateat tot difcordibus docu- mentis involuta. Extra illius limen aftur- gitrupes, cuiineumbitArxFrauenftein_9 ditla confvetum faerarum Virginum e6 aleendentium afylum , quoties Turcicus furor per has oras graflabatur. MIN CHENDORFFIllM* M lnchendorffium vulgb Germanis Minchendorff, Carniolis Mekyne_s ampliffimum D. Ciarse Monafterium , & reliquorum omnium in Carniolia extan- tium puleherrimum 3. milliaribus Labaco abeft,& Lythopolitanas Urbi proximeac- cedit. Hujus ortum, ac magnificos pro- greftus ab accurata infčriptione difcemus nigro marmori fuper hofpitum conclave affixo ibidem infeulpta, quae fimul nobilif- fimae Gallenbergicae Profapise heroes no- bis ob oculos ponet. Sic ergo ibi legitur: fiionafleritim S. Clara in AHtnchendorff\ cjiiod olim ‘D. Sigefridus Nobilis de Gallenberg , Ot¬ tonis ex Guna de TVeiJfeneck. fdius } jVtlhelmi ex An n a de Sumereckjnepos * Sigifmundi ex uxo- re , c ujm namen etji vera neglexerit hifioria virtutem locjuitur ,pronepos • Sigefridi ex Ber- thd de Funkenberg abnepos 5 Schiegii ex uxorc incomperta , & Ottonis ex con)u.ge Anna ab Ehrnfels , demum Ottolphi de Scherffenberg , ejUi c ir c a annum AL primus condidit *s4rcem Gallenberg , trinepos , cjuadrinepos , O 1 ultra “ anno falutis A1CČC. Vil. ldus OFlobris , dte SS. ‘Dionyfii , ‘Rufitci , & Eleutherii Al Al. primus fundavit : hoc Cjeorgiiu Sigifmundus S B^I Comes, & T). de Gallenberg S. C. Al, Camerarius , Ducatus Carniolia Judiciorum Trovincialtum Prafes } & fuptemi Capitanea- tus Locuntttnens cum germano fuo Joannt Friderico, hareditarii advocati in Munchen- dorjf,Fundatoris per XIII.generationes/eri ne- potes ,vetuftate jam cadens pene a fundamentts repararunt anno A1DCLXXX11. Adtert _ s prajterea Valvaforius tum fundationis li- teras,tum alias, quibus Sigefridus, Fride- ricus, & Otto Sigefridi fundatoris filii no- vis muneribus patris opus cumularunt. Huic Coenobio prima omnium praefuic Clara Gallenbergica fundatoris pariter filia anno 1301. ei officio admota ,cui alis 3 5. ha&enus fucceffere. RATMANSDORFFIUM. R Atmansdorffium vulgb Germanis Rat- rnansdorff, Carniolis Radovelza Urbs eft cumfpeciofa Arcelsevo Savifluviilitto- ri fexfupra Labacum milliaribus infidens, atque in mediocri colle , quem profunda fofsa undique natura circumdedit, elevata. Per Henrici tertii Caefaris beneficium ex Oppido in Civitatem tranfiiffe narrat Val¬ vaforius , fed Merianus Lazium fecutus Friderici IV. Imperatoris aetate inter Op- pida Ratmansdorffium recenfet, negatquc modb patere , quandonam confveta Ur- bium jura impetraverit. Poft Udalrici Ci- leienfis Comitis nečem memoratus Fride- ricus cum exercitu Carnioliam fubiens, ctiam in hanc Urbem infefta convertit ar- ma , quam paulb pbft obfeflam coepit, & a Witovicio Cileienfis viduse Belliduce__9 receptam, repetita obfidione fibi fecundo fubjugavit. RUDOLPHIWERTA. R lIdolphiwerta , feu Neoftadium vul¬ gb Germanis Rudolphswert, feu Neu- ftadtlein,Carniolis Novomefto Urbs per- amosnain leniaffurgitclivo , unde praeter- fluentem Gurcam defpedat. Authorem_® fui colit Rudolphum IV. Auftrias Archidu- cem, qui eam & sedibus inftruxit, & Civi- tatumprivilegiisauxit dato anno 1365 • di¬ plomate confirmatis. His Maximilianus I. Imperator Collegiatam, ut vocant, Eccle- fiam D Nicolao Epifcopo devotam anno 1509. cum diviteadjecit dote , qua unde- cim Canonici prater Praepofitum, & Deca- num in communi alebantur ; at repetita fatpius infortunia ad quatuor tantum Ca- nonicos prxter duas dignitates priorem_e numerum coarUarunt. Huic reliquo Ca- nonicorum Collegio quatuor alia fiibfunt in UrbeTemplaSS. Antonio Abbati, Geor¬ gio , Martino , & Catharinse confecrata. Sexta intra murosEcclefia D. Leonardo fa- era poticur Minorum S. Francifci Cceno- bi um Carnioliže. % 7 bium ab Elifabethi a Tfchernembl anno ratDominis , feu cognomen fuum ab lilo 1462. fundatum. In conlpe&u autem lir- loco mutuantibus , inde ad Qfterwicios bis ftat Venerabilis Capucinorum Ordinis Carinthise Proceres devenit, ab his ver6 Afceteriutn, anno 1660. condi coeptum; ad Herberfteinios, ex quibus Leonardus fed poft 12. annos cumTemplo a Joanne ferturanno 1487. a Fridcrico IV. Caefare Scnoglyanovich Senienfi , & Modrufenli hoc Oppidum dono accepifle ; fequentis EpifcopoD, Jofephi honoribus eredo tan- vero feculi annus 57. confignacur a dem confummatum. Excellebac quidem Bautfchnero Nicolai Comitis Turrianifu- olim tum populi frequentia, cum mercium nere, quem ob mukaš legationes in Italia, abundantia Rudolphivverta ; verum_s Hifpania, & Belgio pro Csefare obitas Vi- quinquies aTurcis cerrita, & circumjacen- pacenli Caftro ab eo donatum fubjungit. tibusbonisfpoliata, deinter ab epidemica Horrida,afperaque alpium juga Turcarum lue, faepiusa flammis adextremam homi- impetum frangere nequivere, qu5 minus num,rerumque inopiam redačta , prifti- anno i478.hucufqueprogreflt totam vici- num vigorem nunquam recuperavit. niam expilarent; pok fex indč luftraake- ri patuit hofti, Venetis fcilicet, qui anno SIT TI C ILC M. 1508. inopino a (Tulcu Vipacum occupa- runt. Longa hinc extenditur ora genero- S ltticium vulg6 GermanisSictich, Car- soamcen6quevind, quod ibiIegicur, cele- niolis Sicizena vetuftum , & percelebre brata. Praeterea fcaturic ex propinqua ru- Ciftercienfis Ordinis Monafterium 4. mil- pe Vipacus fiuvius in eo alpium latere_s» liaribus Labacoin Orientem recedensan- quodNauporci alias defcripci fontibus op¬ no 1 r 3 5- erexit Peregrinus Aquileienfis ponitur , efique procul dubio famofus ille Patriarcha, eique alcero anno prxeffe juf- veteribus fluvius, qui quondam Frigidus (ic Vincentium ab ipfo S. Bernardo ex Gal- audiebac; id enim clare demonftrac Peu- lia fubmilTum ; fundationis ramen literae tingeriana Mappa cum prakenti locorum non nisi anno 1x56. datae apud Valvafo- litucomparata: illius ker hucperdnens in rium leguntur. Ejas dotem addicis lati- Labacenfi defcriptione jam expofuimus , fundiis deinceps ampliarunt Marchiones quod nimirum Aquileia ducebatur ad lftrise, Goritienfes Comites, Auftrise Pontem Sontii, ad Fluvium Frigidum, ad Archiduces, aiiiquecompluresacitatoau- alpemJuliam.Longacicum , Nauportum » thore recenfici, praefertim Viridis, fen Viri- iEmonam; hodie autem, (1 quis AquileiS daBarnabovii MediolanenfisPrincipisfilia, di(cedens,poft 14. paffuum milliain veteri & Leopoldi Probi Arcliiducis in Helvetia Mappa adfcripta Sontium, feu Lifontium csefi vidua,una cum pluribus Iftriae Mar- trajiciat, adalpes,quae ante Nauportum chionibus, & Agnete Udalrici Carinthise occurrunt.profedurus, in nullum alium Ducis conjuge in hujus Coenobii Templo certšincidetfluvium ,quam Vipacum,cu- tumulata. A Vincentio primo Abbate_s jus in eodem paritet loco meminit Anto- quadragintafexhadenuseomunerefundi nini Itinerarium. Inclaruic maxime hic funt, quorum vigefimus odavusOfwal- fluvius ob celeberrimam vičtoriam a Theo- dus nomine anno 1482. gubernaculo ad- doflolmperacoreanno 394.de Eugenio ty- motusincenfuma TurcisCcenobium e ci- rannoprodigiose partam : dilaudantillam ^ neribusrurfumexcitavit, hauddifparica- ex veteribus Jornandes (a),Ruffinus (b), ottc-Vs. lamitate anno fequentis feculi 29. oppri- Theodoritus(c),Orofius(d), Socrates ("e), (bjub. a. mendum : Reinpre&us vero trigeflmus Sozomenus (f),aliiqueplures, exquibus ^ nonusanno 1604. in Abbatemeledlusam- locumclare defignancpartimSozomenus, c. if. plum, quod hodie viticur, aedificium a fun- dum ait : Eugenim maximumparavit exer~ ( d ) [ >b. 7. damentisevexit. citum, & pcrtas Italia , (jnas Homani alpes S. ffulias vocant , praoccupatas communit. Et c Vf P A C Ll M. poftmodumica deTheodofio leribit: Ora' tione fa.Ela mcvetin Italiam , & cum alpes con- V lpacum vulgo Germanis N^ipach , fecutus ejfet , pr imaš cuftodias occupat , deinde Carniolis Vipava Oppidum frequens fuperato tranfitus vertice, cum jam defcen - oIim,&lum, modo exile ad Carnio- dendum ejfet, campum plenum equitibus, ao Iiamquidemhodierefertur,fedinIcaIiata- peditibus videt. Partiin Socrates dum haec men jacet, utpote ad Auftralem alpium_narrat. Fit itaejue confliBus adfluv;um> cjuent radicem (itum ; harum quippe fummicas, Frigidum vocant. Hic erg6Theodofiuseol* vel ipfo Schonleben annuente, Icalias ini- ledomiiitarium vi rium robore, Certusob- tiumeft. Illiustenuitatem illuftratmagni- tinendse vidoriae,quam Joannes Anacho- ficum ComitisLanthieri Palatium recenter retha praedixerat, in Eugenium cum Arbo- ibidem excitatum. Propriis quondam fube- gafte. Flaviano, & ingenti armatorum ca- Y 3 ter- 8 § Ducatus tcrva adventantem praevio crucis figno id Et conjurati veniunt in claflica venti s t labaro, milicumque armis renidente, exer* Alpinaerubuere nives, & FR1G1T>ZJS amniš citum movit, & quidem nonis Septembris Mutatisfumavitaquis,turb'aquecadentum Gochos praeire jufferat , qui ab hoftibus op- Scaret, ni rapidus juvidetflumina fanguis. preffi infoelicem cotius rei exitum omina* bantur ; atCaefarSS. Apoftolorum Joan- nis, ScPhilippi afpedu, verbifquepernoc- tem conforcatus, univerfis poftridie copiis praelium redintegrat, quo maximis utrin- WEICHSELBURGUM. \V 7 Eichfelburgum vulgc W NJJ^eichfelburgj Čarni' o Germani« ___ ^ Carniolis Vifchna* queanimisexardefcente, ubi Romani Ro* gora Urbecula eft infra Weichfelbergam ttianis congrediebantur, aequalis eratpu* Arcemfica,&4.milliaribusLabacoabfens, gna* ubi verb Gothi, caeterkjue Barbari pro quam Joannes Thomafich apud Schonle* Theodofio dimicabant, ibi vincebant En- ben^S.anteChriftinathfttatemannissedi- geniani; quod ille intuitus, fupereditam ftcatamtradit,autfingit; chmenim nulla rupem, unde ab omnibus fpedaretur, in antiquorum adferat documenta, nec pri* terramprocumbit,Divinamqueopem fer- Icum illiusnomen prodat, merito fufpicio- ventiflime invocac , necfuo voto fruftra* nem ingerit » vixque ab eruditis afienfurrt tur; namBacuriuseximi:spietatis, virtu- extorquebit. MagnianaminterPannonias tifque Tribunus cum primis Ducibus illuc Superioris llrbes a Pcolomaeo relatam dic- fuppetias ferens, ubi hofl.es fuperabant , tum olim fuifle Weichfelburgum divinat ruptaeorum acie, in fugam omnesconver* tit. Validiflimus interim exortus ventus mifia ab Eugenianis jacula in eofdem re- torquebat, & quae jaciebant Ctefarei, ve* hementius in hoft.es ferebantur, in quorum etiam ora elatuspulvis oculorumufum_s Hac racioneTheodofius vic* Schonleben, fumptfi inde argument6,quod is author inter ./Emonam, & PiEecorium_<> eam recenfeat, fed obfervandum eft Ptolo- maeumllrbium ordinem non juxtafitum» fed dignitatem , aut libitum contexuilfe. HujusCivitatis Paroecia Sitticenfi Cceno* bio fubjeda D. Afgidium ut Patronum_j> fuum veneratur. Caetertam illam lplen- prsepediverat toria potitusAquileiam perrexit.Jure igitur Claudianus, poftquamcunda haecelegan- didius quondam viguifte ferunt, at modo ra) Detli, ti carmine ceciniffet, ita exclamavit. (a) dirutis, aut mox ruituris aedibus inflidas Confui. Ho* O nimium dilede Deo, cui fundit ab antris fibi a bello, & igne plagaš incolis, exterifc iEolus armatas hyemes, cui milicat aether, que monfttat etiamnum obducendas. ho. COMITATUS GORITIENSIS. tib. ?. c.iS. (c) tib. <). (d) Lib. 3. e j. F Orum Julium * feu Forum julii, aut Forojulium Italiae Regio intra alpes Carnicas ,finum Adriadcum, & reli- quam Venetorum ditionem extenfa a Car* nis olim tenebatur,qui ex alpibusantiquif- fima eorum fede in hanc orani ad mare uf- que defcendentes etiam Carniae nomen_s illiindiderunt, & quidem muko ante_j fufceptam inNoricum migrationern,quam in Carinthiae delcripdonefupra explanavi- mus. Hujus afterti teftis eft Plinius (b) anno Chrifti 80. vita fundus, qui in Vene- tia,decima pereum Italiae Regione, poft- quam Concordiam, & Aquileiam Urbes, Tilavemptum, Natifonem , & Turrum_® fiuvios, aliaque Fori Julii loca recenfuit, illico addit : Carnorum buc Regio : teftis Strabo circa a nnum 25. florens, qui Terge- ftum ufque Carniam producit, cum illud Pagum Carnicum appellet: teftis demum Ptolomaeus (c) anno 147. e vivis fublatus , qui in fexta Europae Tabula ita fcriptum re- liquit. (d) Civitates Carnorum mediterranea Forum Julium folonia , Concordia Colonia , *siquileia. Exquarum Urbium primaPro- vinciam totam nomen fuum fumpliffe, ul* teriori demonftratione non eget. Hac po* tituseft annoj^. AlboinuS Longobardo- rumReX,qui Herulorum, Gothorumque fecutus veftigia, b Pannonia in Italiam de- folandam potius, quam occupandam advo* laverat, Italicis allečtus fručlibus a Nar- fete Eunucho Juftiniaai Caefaris Archiftra- tego dono miffis, ut Barbaro Rege ad eoš propids decerpendos invitato, objeda fibi a Sophia Imperatrice fcomrnata ulcifcere- tur ; cumque ille animum intenderet»uti PaulusDiaconus narrat,quemForojulian2e Civitati, totique Regioni prafnceret, Siful- phum, feu Gifulphum, tat fertur, nepotem fuum virum per omnia idoneum tandem elegit,in Cifalpinam Calliammox progref- furus. Gifulpho dein fucceflere alii ex Longobardicagente Duces, ex quibusRa- chifius anno 744. ad totius Regni folium evedus, elapsd fexennio in Caffinenfe_i> Ccenobium conceftit* ut vitam fuam reli- giofis virtutibus fatius, quam cervicem au- ro coronaret. Verum exciso paulo pbft a Garolo Magno Longobardorum Regno, Foro- Carniolise 89 ForojulienfesDuces ab Imperatoribus dein- ceps ftatuebantur , quibus Carinthias, & Carnioliae cura videtur aliquando deman- data. Ex his Baldricus, cum Magiftracum fegniter adminiftraflet, Bulgaris fuperio- rem Pannoniam impunž depraedancibus, anno 828. officio motus, quatuor Marchio- nibus, feu Comitibus, in quos tota Foroju- lienfis Marchia tune difleda fuit,locum, dignitatemqueceflit. Eximiae, acperamoense hujus Provin- ciaenoninfima portioComitacus Goritien- fis Auftriaca fceptra a longo jam tempore veneratur , reliquo iilius tradu Venetis obtemperante, fi Gradifcam, & Aquileiae buftum excipias Eggenbergicse profapise cum adnexis Oppidis fubjeda. Adeo pro- cuia noftrasmte abeft infignis hujus Co- mitatfis fons, & origo , ut vix ulla (pes am- plius afFulgeat ad eam inoffenfo pede per- veniendi , & fluentem inde Comitum fe- riem redo tramite derivandi. Megiferus (a) chron. (a) antiquiora evolvere diffidens eorum Car. 1L6. c. fyll a bum ab Alberto I. aufpicatur , quem ab Ezelino lftriae Marchione ex Andechfi- nis Comitibus oriundo» acMechtilde Ot- conis III .Caefaris filia progenitum autumat:, & ab HenricoIV. Imperatore primum Go- ritiae Comitem fub finem feculi undecimi creatum. Verum pluresaliosea dignita- te conlpicuos fuggerunt paflim ante pras- didum tempus annales, cujufmodi Fuere circa annum 926. Meinardus, ejufque fi- lius, vel ex fratre nepos Marquardus; item Otwinus Beatorum Albo infcriptus, & circa annum miliefimum e terris ad ccelos evocatus. Qua de caufa non vane fufpi- cor, Goritienfem Comitatum ab infinuata pauloante Fori Julii in 4. Comitesdivifio- neoriri; primos enim poft fingulorum_s) obitum ex Caefaris arbitrio fuifie ad id mu- nus promotos facile concederem j fed hae- reditariaepoftea fucceflionis jura obcinuif- fe ; quod & alibi itidem fadum animad- verti. Inter pofteriores Comitesapud hi- ftoricos celebratur Joannes , qui Udalrici Cileienfis Comitis in Hungaria interfedi ditionem fibi deberi praetendens, quamvis nullis fubfidiariis ltipatus copiis , fuifque tantumviribus fretus,anno 1460. ipfi Im- peratori Friderico IV. bellum indicere non formidavit; jamquealiquotlIrbeculas,& OppidainCarinthiainvaferat ; fedmiflus a Caefare exercitus inconfultum Joannis animum ita repre(Iit,ut non modb occupa- ta deferere, Cileienfi haereditad valedice- re, fed & proprium Comitatum tanquam feudum ab Auftriae Archiducibus depen- densagnofcere (it coadus. Poft odo inde luftra, Leonardo poftremo Goritite Comi. teabfque liberis extindo, Maximilianusl. Imperator ex veteri pado gentilitio va- cuum dominium adftt, & fpeciofam hanc gemmam Auftriaco diademati inferuit. Paulb poft Ericum Brunfvicenfem Princi- pem idem Caefar Goritienfi didone remu- neratuseft, jure tamen ad pofteros mini- me tranfmittendo ; fed excitato inter Ma- ximilianum , & Venetos bello,Livianus Reipublicae Beliidux vidisadCadurium_s Germanis,capcoque Lifontii ponte anno 1508. Goritiam obfidione cingit, & cre- bristormentorum idibusmuros quatiens, Cives ad deditionem compellit. Arcis au- tem Praefedus Andreas Liechtenfteinius miflis ad Ericum nunciis, quores Ioco fo- rent aperuerat, fed lentd eum cum fubfi- dio adventarecernens,cum hoftepacifci- tur, Arcemquecum Urbededit. Vixan- num tamen integrum Venetis licuit de hac vidoria triumphum agere ; altero enim vere Feltrio, & Belluno ab Erico occupatis & evulgata de Maximiliani, validique_* exercitfts adventus farna , inCaefaris ftdem fponte rediit Goritienfis Civitas, de qua modo (ingulariter agemus. Goritia vulgb Germanis Gorz pera- moena llrbs, & defcripd hadenus Comi- tatuscaput,a Lifontii fluminis aquis pene alluitur, & Labaco Carniolia: Metropoli 12. milliaribus abfcedit, Hujus originem quidam nimis akb petentes, Noreiam Civi- tatem veteribus notiflimam, primum in_s Noritiam , demum in Goritiam tranfmi- grafle crediderunt; at nullus praeftb eft fčriptor, qui eam unquam Noritiam dixe- rit, nullumindicium, quod fententiam_s comprobet, praeterquam leviš vocabuli aF- finitas confvetus Lazii Achilles ; quem_s alii parvi pendentes non Goritiae , fed in propinquo Salcanenfi Vico Noreiam col- locant, nonnullis, quge ibi hodie fpčdari dicuntur, aediticiorum ruderibus ad id afTe- rendumindudi; plura tamencontrahanc quoque opinionem militant, quam ei fa- veant defumpta ex veteri auchoritate ar¬ gumenta, quse veritatis indagandae grada libeat modo curfim trutinare. Agmen_9 ducat Strabonis textus ita fonans : (bj C b )Hb. Extra Veneti a quidem fines tslcjuileta eft ^ cju&f,nmine ab alpibtts defcendente diftermi- namr , per cjuod furfum navigatur fladiis mille , & ad Vrbem ufcjue Noreiam., ubi Cn. Carbo collatis adverftts Cimbros (ignis re inf ec- ta dijcejftt. Loctts autem eft ad purgandum, aurum natura idoneus , necminus adferri fa - bricas. Amnisergo Noreiam praeterfluens, Aquileiam Urbem, vel Aquileienfem Di- ftridum a Venetiadirimebat, undeOcci- duam iilius plagam necelfarib irrigaflet j atqui Lifontius , cujus ripse modb Salc^ num infidet, per Orientale Aquileias latus Z in (a^Ital.ant. 1. I. C. 20. (b) Carn. ap. ant. c. $. S- C0 Vin. & Nor. c. 3. 9 ° Ducatus in mare decurrit : minus adhuc favet—s Strabonis diftantia , quse 37. communia_i> milliaria germanica conficeret, cum Sal- canum>& Lifontii oftia nec mediaejufmodi intercapedodisjungat. Quapropter&Scra- boin indicandoftuvii ficu, &velipfe, vel Amanuenfes in ftadiorum numero erraffe dicendifunt, uc Noreia Salcani fubfiftat: verum (i Strabo toneš nos fallere credicur, undeoftendetur, Noreienfia rudera ibidem fuperefle ifecundumfphalma facilius tole- rari quidem poteft,frequens enim eft in ve- terumoperibus per tot fecula faepius tran- fcripds; & fane Cluverius (a) apud Schon- leben(b) in quibufdam Strabonis exempla- ribus non nisi quingenta reperit ftadia,feu fexaginta duo millia,& quingentos paftus, quos Aquiieia u(quead Venzonum Oppi- dum meticur, unde navigabilis jam fiuere incipit Tilavemptus, & ad Occidentalem Aquileiae partem in finum Adriaticum ef- funditur j apcus proinde ad terminos inter Veneciam ,& Aquileiam definiendos. In- terim ego in alioCluverii (c) opere toto Coelodiverfamejus mentem deprehendo; ita enim ibi Strabonem ex Grseco codice vertit: Ad Aqtiileiam navigatur adverfo Bla¬ ti fon e a mari plurimum L K. fiadia • - - - fita autemefi extra fines Venet or um , qui dir imun- tur umne ab alpibus profitttnte , qui fubveblio- nem habet per CIOCC. fiadia ad Noreiam Ur- bem. Natifo poft Gradifcam cum Lifon- tioconfluit ,videturque ea tempeftate no- men fuum ufque admare confervaffe, pu- tatque Cluverius de eo Strabonem loqui, dum paulč) poft Venetorum fines diftin- guic, unde cum totus Natifoafonteufque admare longe paucioribus fluat ftadiis, lic textumcorrigit. Dirimuntur amne, qui ab alpibus profiuens , fubveElionem habet ducen- tum ftadiorum in Taurifcos ad Urbem No- reiam. Quam bene , non difcutio; fed ve- Iuci certum čoncludo, aut perperam a Stra- bone Noreiae ficum adumbrari, quod proba- biiius videtur, aut fi ei fidimus, Noreiam in Auftrali alpium defcenfu, uti apparet, de- fcribenti,binas hujus nominis Urbes admit- tendasefle , cum in Taurifcis, feu Norico non in Carnia veteres alii fcriptores No¬ reiam diferte ftatuant. Julius Caefar in belli Gallici commentario , Boj os , inquit, qui trans Rhenitm incoluerant ,& in Agrum No- ricum tranfierant , Noreiamf oppugnarant , receptos ad fe focios fibi adjcifcunt. Clarius adhuc Plinius (d) In hocfitu iuteriere ex Ve - (d) rib, 5< netiš Atina , & Calina, Carnis Segefie, & C-I9 ‘ Ocra, Taurifcis Noreia. Reftitutam tamen fuifle eam Urbem oportet 3 nam omnium clariflime Antoniniani Itinerarii authqr_9 Plinio recentior Noreite locum, in Supe- riorinempe Styria, defignavit, cum Ovi¬ li^, id eft, Welfio Cileiam peregrinanti- bus27. M P. ante Virunum apudillum ea Civitas occurrat. Cum erg6 Salcani in- caffum hačtenus Noreiam quxfiverimus> Goritiam tandem revertamur. Sane non opus eft Goritiam a Noreia derivare, cum luculenta illius etymologia in promptu fit, ex Slavico nimirum idio- mate in hac vicinia ufurpato defumenda, namque Gora montem, Goriza monticu- lum apud Slavos denotat, qualis omnino ille eft, quem occupat Goritienfis Arx Cse« fareiCapitanei, ut vocant,fedes, &vetus Civitas utcunquemunita; novaautem—s pofterioris aevi opus nullis coercita muris per fubjeftam planitiem temere dilatatur. Hinc etiam clareelucet Goritiss ortum ad Slavorum tempora referendum effe, non ad annum 4J6., quo Gaudentius Hilarinus ex quibufdam fubleftae fidei documentis apud Schonleben tradit, unum e Palatinis Carinthiae caftra Attilse fecutum, ab eo par¬ tem agriprope Aquileiam dono accepifle, & late per Carfum , & Poykam, conftruc- tis tribus Palatiis Rofacenfi, Fiumicellenfi & Goritienfi, dominatum. Multo mino- ris ponderis patetefle Megiferi fententiam, qui ad annum 451. de hac Urbe tanquam jam tune exiftend loquitur , dum ex fup- polititiis plane annalibus refert, Alanum deGoritia fub Forefto Eftenfi Principe con- tra Attilam militafle. Sed de antiquitate fatis. Hodie Goritiam exornant Parochia- leTemplum, cui Archidiaconus prseft In- fula infignis, Minorum Conventualium—s Coenobium , faerarum D. Urfulx, ac D. Clarae Virginum ^Edes, Venerabilis Capu- cinorum Ordinis Afceterium, &Societatis Jesu Collegium a Ferdinando II. Caefare fundatum una cum nobili gymnafio , in quo non modo humaniores in 6. claffibus literse , fed etiam Moralis Theologia, & Ariftotelis placita explanantur. Quibus accedit in propinquo , & nemorofo colle Difcalceatorum, ut vocant, Carmelus pro- digiofaDeiparseeffigie celebratus. ) COMITATUS MITTERBURGENSIS. I StriajfeuHiftriaamcEnaltaliasProvin- Septentrione alpibus cingirur , quibus a cia inter Flanaticum , Sc Tergeftinum Carniolia feparatur. Hisadhaeret magna linum peninfulae formam referens , a Iftrisepars, quam Mitterburgenfis Comi- ta- Carnioliae. J tatus a primaria Urbe vulg6 Germanis Mitterburg, Italis Pifino lic di&us com- plečtitur, AquileienfiPatriarchx, Leopol- do Probo Aultriže Archiduci , & Goritien- fibus Comitibus aliquando fubje&us. Sed horum ftirpe anno 1500. j uti diximus,ex- tin&a ad Auftriam fub MaximiIianoI. C x- lare reverfas eidem hadtenus obtempera- vit. Incerea tamen Ferdinandus III. Im¬ perator anno 1644. Comiti Antonio Flan- gino Patritio Veneto ditionem hanc in pi- gnus tradidit, a quo ad Portianos, dein Auerspergicos Principes devolutam Grse- cenfis Cameranoviflimeredemic. Comi- tatfts cencrum 17. Germanicis milliaribus Labaco diffitum occupac Mitterburgenfis Urbsundique aperta, Arcemque amplam quidem, fed vetuftam in ceifa rupe fufpec- tans, in cujus fpecum prsterfluens amnis praecipitat nunquam exiturus. PrSEcipuarn S. Nicolai Ecclefiam anno 1266. eredhim Praepofitus gubernac, prteter quam adeft & Minorum S. Francifci Coenobium fub Sixto IV., qui ab anno 1471. ad ejufdem feculi 84. fummura Pontificatum geffit , excitatum. Poft primariam Pifinenfis Comitatus Urbem memorari exigit Epifcopali digni- tate fulgens Petina, feu Pedena vulg6 Ger- manisBiben, Carniolis Pitfchem 16. mil¬ liaribus Labaco remota, atque in edito fur- gensmonte, quem folum vini ,oleique fe- raciflimum circumdat. Epifcopacum a 9 1 Caeterse Comitatfts Urbes hae funt 4 Antignana m monte fica , fortique muro cindta,adquam per unicam januam ingret fus patet : magna hsec quidem eft, fed ma- gnitudini populus minimd refpondet: prz- ter Parochiale SS. Simonis, & judae Tem- plum terna alia recenfet B. Dei Matri* Sančtifčjue Antonio , & Joanni Baptiftae confecrata. Galigniana venufta Urbecula faxofo colli infiftens, & uno milliari Mit- terburgo diftans. Berfchezium parva_s quidem, fed populo referta Urbs in cliva mari imminente elevata, nobiličjue vino celebris,cu/usTemplum facrae D. Aurelii M. exuvis condecorant. Laurana mart quoque adjacens, quae una cum Berfche- zio genuinaslftriae adfcribendanon eft,cum ab Arfia fluvio vero iilius ad Orieniem-29 limite excludantur. Bina etiam Ordinis S. Pauli primi Ere¬ mita Monafteriain hoc eodem Comitatu fpečtantur , quomm vetuftius B. Marix Virgini farnim , fertili gaudet folo , cui amaemtatem addit propinquusZepicenfis lacus, flumenque Arfia inde exoriens : il- lius originem (crutatus Bautfchnerus , ita in fuis M SS. annaf bus expreftam reliquit: Anno 1396. Ccenobium S. Pauli primi Eremi¬ ta in Ijlria ad lacum conditur , d duobus fr atri¬ but Nicolao, & Hermanna Guttenegkcr filiis ejHondam Philippi Gttttenegker nune upati de Cajtetlo JVachfenflein , vulgo Ko sli alg in Ijlria t cui ajfignantnr proventus, & bona, Ecclefatfe B. Virginii de Lepit feb n uneupata juxta lacunt Conftantino Magno Imperatoreanno 324. (z )Defcri f unc 5 at:ura teftatur Valvaforius, (a) refel- Carn. Tib”s." litque FrancifciGlaunichi opinionem, qui fubprafato Cajlrojita. Akerum SS. Apoftolis Sta.3. eum antiquiorem praetendit; cum tamen Petro, &Paulodicatum,vulgoS.Peter atn anteiilud tempus, ne unum quidem hujus Walde,fundaveracquidem jam anno I25'5. EcclefisAntiftitemipfemetvaleataffigna- faerse, utopinor ,BeneditHnorumFamiliae re. Tota Dioecefis binas Civitates cum Mainardus Goritienfis Comes ; acabiis, undecim pagis continet, in quibus 14. Pa- nefcio quade caufa, defertum Fridericus roecias, & viginti circiter animarum millia IV. Imperator anno 1459., annuente Pio numerantur. Inter Epifcopos S. Nicepho- Il.Papa Eremitis S. Pauli ad Lacum dono rum celebriorem fecerunt mira prodigia_e dedit, qui fuorum Religioforum Colontam a Manzolio delcripta, quibus ante, & poft illuc fubmiferunt. morteminclaruit. TERRIT ORIUM FLUMINENSE. M Aritima ora , quse ab Arfia fluvio versus Dalmatiam fleditur, ab an- tiquiflimis Icriptofribusjapidis in- ferebatur , uti diferte liquet ex allegato alias Plinii textu, in quo ait nonnullos in Flanaticum finum Japidiam a tergo Iftrias promoville : ex his fuit Plinio vetuftior (b) tib. 7. Strabo(b)ita fcribens. Tota Ijlria naviga- tionu latitudo Ad., ac CCC. prodacitur Jladiis » Debinc Curfus Japodtcus flad. Ad, contineiur - - - fecunditrnjapodes in Ltbitrnos eft navi- gatio. Plinio autem pofterior Ptolomceus (c) IftriaeLiburniam expiefse]ungens,T<»y? (<0nb. Hijlriam Italia feepuitur ora Libur- c ‘ 17 ' nia, aut Illyridis . Ergo ad lftriam ufque extenfa jamPtolomaft tempore videturLi- burnia, feu Dalmatia, cui eam fuifle inclu- fam certiores nos facit Flavius Vegetius* qui anno 37O. floruic, his vetbis : Libur- nia Dalmatia p ar s eflj adertina fubjacens Ci - vit ati, cujus exemplo naves belltca fabrican- tur, & appclUntur Ltburnica, Z 2 In Ducatus 9 2 In hac itaque regione antiquitus Ja- pidia , poftea Liburniaappellata jacet Flu- men S. Vici vul'g 5 Germanis S. Veit am pflaum, Icalis Fiume, Dalmatis Reka, fre* quens llrbs, penes quam fluvius optimas alens trutas, mare Adriaticum fubit, & na- vibus porcum pandic. Promonam hicqui- dam collocanc, quam ab Očtaviano Augu- {toexpugnacam Appianus memorac , cui fententise favere quidem videtur cum hujus auchoris defcripcio de Dalmatarum a Ccefa- re deficientium Duce ita loquentis: Tramo* nam Liburnorum Urbem dtnuo invadens, vat¬ le ,fofsdque munierat , aliaq 3 ex natur a loco- rnm munitiffima occuparat. Nam regio om- nit montuofa. collikus undtcjtte acutis pinarum in modam eretlis prominet ; turn ea, quaj pauiopoft fubjungit : Cafar Urbem , duoftf ajjtjientes colles , cjui ab hoftibus tensbantur ad- huc, per quadraginta ftadia mm o fepjit. Ve- tuftiflimi enim muri rudera in proximo monce fparfa illud Augufti opus ibi exri- tifTe fere perfuadenc. Verum faceflit ne- gotium omifla maris mentio, quod paucis paffibus ab Urbe abeft ; unde minus pro- prie accipienda forent, quae de collibus ttn- dique acutis, Sc muro, quo Promonam, co!lesque Csefar fepjit , Appianus enarrac. illius eciam reliquus contexcus procul hinc eam Civicatem removere nonnullis vifus eft; incerquos JoannesLucius apud Schon- leben incerTitium, & Tilurum amnes ean- dem reponit, ubi Promina mons antiquae Promons nomen pene retinuit. Neque muri veftigiamulcumFluminenfibuspatro- cinantur j nam crcdicu difficile eft, tumul- tuario, prouc in oblidionibus fieri folet__s, opere murum adeo folidum excicari potuif- fe,qualem tune fuiflfe rudera indicanc, & fuperaca tot feculorum intercapedo con- firmat. Quinimo oculatus teftis Valvafo- riusa maris liteore plurima in Iongum mil- liaria praedičli muri rudera protendi afle- verat ; quareaddiuturnampotiusProvin- ciarum divifionem , uti in Brittannia quo* que fačtum legimus, quam ad Civicatem aliquam brevi obfidioms tempore includen- dam eum extru£tum pronunciarem. Ma- xime autemaveritact declinac imperitum vulgus, quod vaftiflimam fingens Urbem, ab eo muro quondam fuifTe vallatam inani- ter jačtat. Vetuftum tamen Flumen efle noninticior, fed fuos illud natalesTerfati- cae Civibusaccepcos referre fufpicor. Sta- bat enim Terfatica celebris olim, notaque PcolomiEO Civitas in adnexo trans fluvium monte , in quo Arx, Pagufque idem fere nomen hačtenus fervat, nec a vero ablu- dit, eos loči arduitacem pertaefos ad fubjec- tum fluvium defcendifle, ibique fenlimdo- mos excitafle, quo major liefls commodi- tas, 5 c facilius admare commercium alli- ciebat, Hincnon aliudUrbi nomen ,quam Flumen, feu Dalmatice Reka. Sed ad cer- tiora veniamus. Antequam AuftriaeArchidudbus fub- deretur Civitas, Comidbusde Valfa pare- bat. Hodie toča muro clauditur , quem bina versus portUm firmant propugnacula, totidemque univerfim aperiunc portae. Qua admontes accedit, paulb altiusafcen- dit Gsfarei Capitanei Aides, quam Arcem vocant,folidioribus moenibus externdmu- nica. Inter faera aedificia recenferi pofeunt Ecclefia Collegiaca, quam Archipresbyter cumfeptem Canonicis adminiftrat, & ve- nerandum B. Atarcillianicorpus illuftrat; S. HieronymiTemplum cum Eremicarum S 4 Auguftini Coenobio a Comicibus de_9 Valfa aliquot abhinc feculis fundato ; SančHmonialium ex Grdine D. Benedičli Monafterium a Francifco Cnnefich anno 1662. ere&um; & marmoreum S. VitiUr- bisPatroni Templum cum Societatis Jesu anno 1627. Flumen ingreffie Collegio , quod Comes llrfula aThonhaufin liberali- ter dotavic, fubječta illi Caft.ua Urbe for- ti muro, turribulque cinfta, & uno millia- riFIumine remota , cujusdiftričtus, fi Ve- prinizam, &Molchenizam Oppida junxe- ris, fupra 8. Germanica milliaria tefte_s Valvaforio in circuitu numerabit. In__* fumma illius Templi ara pia cotius Urbis veneratione colitur Chrifti b cruce pen- dentis effigies, in quam trecentis circiter abhinc annis in platea publicč appenfann, quidamcognomine Lonzarich ob adverfam lusfts Fortunam excandefcens,facrilego au- fu lapidem vibravit, fanguine miraculosd ex vulnere emanante, quod fuperftites ho- dieque lapis, cruorifque guttae teftantur. Extra Fluminenfem vero Urbem Capuci- norum Coenobium mari adjacet ad ejuf- dem territorium percinens, quod anguftis conftričiumterminis aTerfacano monte__s diftecatmemoratus fluvius a nonnullis Ti- tiusineptžvocatus ; fiquidem hic Dalma- tiam a Liburnia difcriminabat, quae fecus Adriaticum mare longius in Euronotum orrigebatur, cum Senia, Jadera, & Scar- ona Urbes a Pcolomaeo Liburniae inferan- tur. Terlatanae Arci , quae ad Comites Frangepanes quondam fpečtabac, idem^-9 mod6 praeeft Capitaneus, qui Fluminenfit ejus viciniam m.iximž condecoravit Na- zarethana Beatiflimae Virginis Domus , quae Angelorumminifterio anno 1291. ex Palaaftina huc advečta, & poft triennium, anno fcilicet illius feculi 94. ,ab iifdem_i> fublatain Picenum Icalite Provinciam mi- gra. Carnioliae. gravit. Ad perpetuam tamen hujus be- pliori Templo adjecit; fed hoc, cum an- neficii memoriam Comes Nicolaus de__s no 1644. vetuftate fatifcerec , mulcb ele- Frangepan^busSacellum ibidemexcitavic, gantius inftauratum Petrus Marianus Se- cui Seraphici Ordinis Monafterium illius nienfis, & Modrufenfis Epifcopus folenni filius Marrinus anno 1453. una cum am- pompaconfecravic. TERRITORIUM T Ergeftum olimTergefte,velTerge- fta, vulgo Icalis Triefte, Germanis Trieft pervetufta ad mare Adriati- cumllrbs, proprioque finui nomen irnpo- nens,ab antiquisfcriptoribusmod6 Carniat, mod6 Japidias, vel IlIyrico, modč> Iftriae ad- (a)Lib, j. judicacur. Strabo (a)ait: Poji 7imavum_s> ljrorum ufque Polam littus eji: In medio Ter- gejie cajiellum eji ab zslauileia CLXXX , diftans (b) Lib. 7 fiadiis , Sc alibi (b) 'a Tergejie Pago Carnico tranfimijfio ejiper Promontorium , &c , Vicum quoque, feu Pagum Artemidorus, qui 64. anteChriftum annis floruic eamappellat; ficenimde illo fcribitStephanusByzantius apud Schonleben. 7 er geji a neutro genere , Oppidum Illyrici circa n " des Sempronius Tuditanus , & Tiberius Pandufiuspugnafuperarunt ,• licectuncil- los non omnimode fubjugaverint: id clarius expreftic Plinius,dum inquit: Tuditanus qui domuit IJiros in Ji at na fiua , ibi injeripjit ab Aquileia ad Titium flumen Jiad. CC. Colo- niam tamen eo dedučtam nonarbitror an- te annum Chrifti trigefimum, cum, ut hac- tenus vidimus, ab antiquioribus auchori- bus Urbs, vel Vicus duntaxat nuneupecur; primusenim TergeftinteColoniae meminic (d) Lib. 3. pijnius, fd) a quo in Japidumregione hatc enumerantur : amnis Timavns , Cajiellum nabile vino Puctnum ,Terge(iinus finus , Ter ge¬ ji e Coltmia XXIII. Al. P. ab Acfuileia , ultra , qudm jex millia pajfuum Formio amnis ab Ra- venna CLXXXIX. Ad. P. antiquus aiicta Ita- lia terminus , nune vero Ijlria. Linde fallitur (e) Annai. Schonleben , (e) dum Colonise nomen_s Cam.part.i. Tergefto primum ab Appiano datum com- memorat, is enimauthor poftPliniumvi- xitad annum fcilicet 148., cum alieubi afte- rat Romam 900. annis perdurafle. Eo- fHLib dem quoque titulo hanc Urbem honorat c.L. 1 ' 3 'Ptolomxus(f)Appiano cosevusitafcribens: TERGESTINUM. IJiricZ Jimiliter poJiJiexum intimum esddriatici finus Tergefium Colonia, Largo Martyrum fanguine rubuit_s Tergeftinum folum, quamdiu Ethnicorum Caefarum jugo piemebatur. Exhisgloriofi certaminis famam ad noftra ufque fecula tranfmifere SS. Virgines£uphemia,&The” cla forores, matre Epiphania, patre Deme- trionobiliftimis progenitoribus natae, quae ab Alexandro, cui nubere prima renuerat, Sextilio Praefidi detečtse , poft varia cor- menta anno 256. amiffum in terris caput, immortali in ccelis laurea coronandum re- perere. Has semulatus eft S, Servulus no- bili paritergenere orcus,qui duodecimum annum agens eremitiese vitte normam in propinquo llrbi antro amplexus, & anno 283. a JunilioPr^fide in vincula conje&us, equuleo tortus, aliifquecruciatibus aftec- tus, tandem jugulatus de Idolorum fuper- ftitionetriumphavic. Annum 287-marty- rii palma exornarunc S. juftina 14. anno- rum Virgo, Sc S. Ženo viso Juftinse mira- culo ad Chriftum coriverfus, ambo a Fa- britio Prsefide poft tormentorutn fevitiam capite plex3t. Biennio poft paftus eft S. Ju- ftus Urbis patronus, a Manatio Judice mor- ti addiUus, & appensoad collum plumbo in mare decurbatus, fedfoludsvinculisde- ciditad fundum pondus, Sc farnim corpus fub Occafum folis ad litcusadnatans, Seba- ftianus Sacerdos, forfan Urbis Epifcopus, a S. Marty re per nočtem monicus cerrte man- davit. PržecefferanthosomnesSS. Primus Presbyter, & Marcus ejus Diaconus fub Hadriano Imperatore martyrii palmam in hac Urbeconfecuti, quorum facrasexuvias hodie Veronenfes colunt. Hospaulb pr)ft comitati funt anno 151. S. Lazarus Diaco¬ nus fub Pompejo Judice, & altero anno S. Apollinaris Diaconus fub Lucidio Prsefide fufoproChrifto fanguine aecernumgloriofi. Tantus hic Catholics religionis amor primis Ecclefix feculis in Tergeftinorum animis flagrans probabilem reddic Bucelini (g)opinionem, qua primum hujus Civita- ^ Germ tis Epifcopumab ipfo D. Hermagora Aqui- f a 8 c . Pi e ™* Ieienfi Pratfule initiatum referc, quamvis illius nomen interciderit j continuam nihi- lominus Antiftitum feriem a Taurino fo¬ lum inchoat, quem Berengarius Rex fer- turadannum 911, multis muneribusdicaf- A a fe. 94 Ducatus Carniolise. fe. Poft Taurinum quinquaginta, & am- plius Epifcopi Tergeftin* Dioecefi praefue- re , inter quos eminet iEneas Sylvius ad fummi Pontificatus apicem anno 1458. evedtus, & Pii II. nomine infignitus. Ab hoc/us praefentandi pro illa Ecclefia Epilco- pi AuftriaeArchiducibus collatum addicBu- celinus, cum anteaejufdemele&ioCano- nicorum fuffragiiscommitceretur. Maxi- mis interim beneficiis Tergeftinam Sedem anonullis fertur profecutus LothariusIm¬ perator Ludovici Pii filius j fiquidem hic ipfam Tergeftinam Urbem cum territorio ad triamilliariaextenfoJoanni illiusPraefuli fub/ecit, ;ufque lignandae monetse infuper conceffit, dačo anno 848.Papiae diplomate quoea donatio confirmabatur. Undeori- ginem quoque fumpfiffe arbitrorTergefti- niComitistitulum, quem Epilcopi hodie- que ufurpant. Id autem uno feculo tardius ponit apud SchonlebenUghellus.acLotha- rio Icaliae Regi Hugonis Arelatenfis filio adfčribit, annum948. in eo diplomate ex- aratum afterens. Verum prioris fentencix pacronis minus confentaneumvidetur,Epi- icopum poft fexmenfes Cadareum hocdo- num uLeiiafle, cum conftet, joannem, ut Cruce Ughellus, fic eam deprtedicat. Sunt t» ea plunmA imagines , texellis fa.br e compofitis , ita exprefsa, ut nihil pene It Ali a hube At pretit- Jius ,fi imAgines, abfolutius ,Ji Artcmfpeftes. Scr- vatur hic infuper hafta qu*dam , qua, ut-_® £ert incolarum traditio , S. Sergius Nobilis Romanus Tribuni munere Tergefti func- tusin bello utebatur : hanc autem ex aere__» prodigiose in Urbem delapfam credunt, e£ penitus hora , qua memoratus Sančius in_s Provincia Augufta Euphratefia anno 289. martyrio afficiebatur. Spoponderat enim il- le, cum Tergefto difcederet, fe iignum ali— quod Tergeftinis daturum , fi pro Chrifti no¬ mine fanguinem aliquando funderet. Templi hujus turris pervetufti arcfisruinis incum- bit,quemConftantino Magno Imperatori hac tranfeunti Cives erexere , eftijue etiamnum fuperftes infcriptio marmori incifa, quas ita fe habet. IMP. CJES. FL. CONSTAiiTINO MAXI- MO P. T.4UG. R. P. TE KG. D.N.P. F. Ccenobium, Ecclefiaque Minorum Conventuahum inter antiquilfimas Seraphici Ordinis Sedeš haberi poteft.cumS.Antonius Patavinus annoi2ji. ad Beatorum Sedem translatus eorum funda- menta pofuiife dieatur. Urlino de Berthis in Epifcopali Cathedrafedente , novae Religio- forum coloniasTergeftumappulerunt, anno nimirum 1618. facraCapucinorum Familia, fequenti verbSocietasjEsu,cuiCoIlegium do- tavit UdalriciPrincipis Eggenbergici muni- ■ »• "Tergettinum Prhuta . «“”“u S aHrl.iTnl^nrinm »lennm. rnrandnfoue taIt J amp Ikudine fua , quam Architeftonica addiftblvendum aes alienum, cutandofque fines contra Hungarorum incur(ionem,qui vicinaloca depopulabantur, fervato rao- netae/ure , Urbis dominium Civibus ven- didiiTe, quiopportunos inter fepartitima- giftratus Rempublicam inftituerunt. Sed cum hanc adversus Venetorum potentiam, a quibus (/mn "Miti? \Auu Zvrta*/} Zte/trK iictfJfto/n' )0Tl ttltlU',7 1 //1 7 tetri za težite Je n ti tt-Aue,? Aha/ tai/i, JMutrCcnanS (moj t/eea. a id. d JReine /St redile/'/'fen leurert Čatfeldn arntz. Ae/tat/i , Cojiiiteit> JSjSCoAer/Jirrt A e' "A k J 1 - ri - n.cietwy\ L^lf on trfrrt- 4 -— ^ pVU TZszric/czet/l O JRa t, -nper/j -r ; ‘ 7 ' ' 'tyjr ' „ -c:*’* otenAura mj/stuU Jo '^"^M^tnurtt/e J /buro y Z" / / ) \ ... ... .< V^i y V eVa^enit T,vun ^ /,atnt i rAA^iEraanrtaih 4 y ■ .7 J arrnuz Q Eerenmd. rt^Jii/nunaen jyZ/j\ j[ttztezn/tt^/I3a^^^iA r/9 '"~' A'_ M.tta; frJtaarS/n \ f tey ._Je/inelle. I J SafM d tt->— > n T. ne/i Set trn . njv a/dodr/ ijj^p' w > ' : ^ a FEJ s- -nat/ jOA^ S tarK/i A ASsScAeztč-cnAutp K,* .Ke/i-ttit/ jp. , •rt <’/icfa/7ypr j Mutfienecfc -tnlrtnm " Alt,/, % -jj žU« ;( K/Z/dp/J _ -< 3 r ^=^ 3 > , ‘ 7//. •, __ Jtezlten^Arun^A^?^. J iIlirrv ...pjAi >.*'!“• ;.s tftat/iA ^j £*\XutrTtAl 'ha m J/ztn, -Klt/rrl rjirietzj r 3 'arnit/t Schef/s [jbfrrshe. 'Lt/mJee Saeri. \jTnhUr ~Wi/l(lisc/i ftlCarrAfen. ~l r i/ye/i. (ansi dlne/i r/ er 'J morit '*zJjS .Toarict lfCt/iAau < ™ Af i/et/tZ 6 l/ Tut^feJhs j M/leal K .1 A/tterrii Trieten UrzietenAen \Solclu>y\AAiri -: 'trni e. : A*~' 'JA Itert&urcfa | JBantA/riit HJieJKesij Jlau-f C/icirteittp \y r eniip-; 3t G-a ne/A A i H r einyerij *elaus Stiizrt ^ L . Zttfalli •ue?y TjijVčnrt' jzait& ZTtaui . 3 . jjn/ulc/t? jiLa.nl> tvcy , 4 g/ hitpet ’j\urtrnzi bai/s J, a i tat/ lueehstain Ca t i ril Jffija.eolz jtlKJizltut/s fcanfin jCervifiYii*s ryje}seh , ■JE/arian rtjatr/t- , - Cauerltr 'fontan / •imicret imtino C7 i/a na 'Čamp Joerta' iCnira v j ALariJi. -Jremip/i Cztau i/>yj [roicttn u tarča y Ceniaa ! ~" 4 f * JVpnA J$jPe/iA l . V V^rt/UeKjtOi \ \&Jl>rAo/> >ina> .Ca rito n Tlican VaieOrt /triEi/iria Cernu/n ■ Co.-nu/i Vo er opera cn/usdam Oeo/jrapZi J,S. J tPf/ffi/et-Enaellrec/itce etearcud■ °/ien ■ TOPOGRAPHIA COMITATUS TVROLIS. Yrolenfis Comitatus pluribus Ducatibus tum amplitudine, tum opibus par,pluribusetiam fuperior, aTeriolis, hodieTy- roi, tenui ad Athefim Cattro nomen mu- tuans, partim Rhseticis, parcim Noricis vetčrum alpibus incumbit, perqutenon in Germaniam tantum, fed & in Icaliam pro- pagatur. A SeptentrionehabetBavariam, ab Oriente Salisburgenfem Dioecefim,& Carinthiam,aMeridieditionem Venetam, & ab Occidente hodiernos Rhtetos , (eu Grifones. Regio eft multisa natura doniš locupletata ; d montium enim vifceribus eruunturmetallorumthefauri; cacumina vaftis teguntur fylvis, in quibus varii ge- neris ferae ftabulantur : colles & divi fru* gibus.acvineis ; valles fluminum,acfon» tiumaquisirrigua:armentis, & pecoribus abundant. Unde non immem6 Maximi- liafiusl Imperator,uti exVinando Pighip refert Lambecius, Provinciam hanc con- Iveverat rudem, & agreftem tunicam ap- pellare,mukis quidem plicis, & rugishor- ridam,valde ninilominusbonam, calidam ac percommodam ; & Carolus V. illius ne* pos Tyrolim rugolb pallio, quod femper majus eft ,quam appareat, Blavio tefte„* comparabat. Praeter enumeratas hadenusTyrolis divitiascontemnenda quoque non eft gem- marura copia, quas Michael Staudakerus a pentis hu/ulmodi rerum indagatoribus ibidem colligi Kirchero perfcripfit , jafpi* des nimirum, achates, chalcedonios, rubi- nos, non quidem ardentes,& fanguineos ad inftarorientalium , fed diludori tamen venuftos purpura, ita ut apud quorundam oculos aliis palmam praeriperefortaflispol- fint. His paul6 poli fubnedit alios non minus pretiofos hpides in eadem regione faepius repertos, uti funt amethifti, fmarag- di, corneoli, turchefise, granati, & ada- mantes parvi quidem, fed tantas duritiei, utalios adamantesfcindantj nec ipfi fciftu- ram admittant. DemUm addit Tyrolen* fes chalcedonios orientalibus praeftare; ada- mantes nalci. ubi cryftallus generatur__s>; hanc efte hexagonam ; amethiftos verb quatuor angulis, granatos duodeeim, ac decem circiter circumfcribi. Prsedidarum alpium vertex exefis » acutifque rupibus adeb lacč coronatur, ue e j us diameterad fexgermanicamilliaria (e extendat. Grofs Ferner dicitur, perenni- querigetgelu , quod tamen fubtus in tri- gintaferme inde erumpentia flumina liqua- tur, & qux ad Aquilonem defluunt, Oe- nus excipit, qute verb ad Meridiem, Athe- fis. lile in Superiori Engadina natus a Ponte-alto ad fauces ulque Kueffenftei- nianas totam Tyrolis longitudinem irrigatj inde Bavariam penetrans perpetuum_» aquarum vedigal Danubio pendit. Athe- fis autem vulgb Etfch, quimajorem par- tem Tyroleniis latitudinis foecundat ex delcripto etiam Icaturit monte , &longo primum flexu per Vennonum Vallem, nune Venuftam,di6lam Sigifmundi Coro- nam, vulgb Sigmundcron , mox verlo int Auftrum curfuTridentum excurrit. Indd per Lacherinam Vallem Roveretum prae- terfluit, & relidis paulo pbft Tyrolis fini- bus per Venetos in Adria finum effun- ditur. Norici, Rhaetiseque partemaTyrolen» fi Comitatu hodieobtineri, luce meridia¬ na clarius parebic , fi veterum fcriptorum eas Provincias definiencium teftimonia in medium attulero, Strabo (a) a Guarino (»)**> V' Jatine redditus icaRha2tiam deferibit, vi- numque dilaudat ; Univerfa deinceps mon- rana pari in Orientem , & in es 4 ttftrum ver- gens , d Rhatis, Vindelicifife tenetar , Bojiš , Helvetiipfe confinibus, nam eorum campis im- mintnt, c at er km Rhati ad Jtaliam per- tinent, fapra Comttm , & Veronam eft , Vinam Rbatieam inter Italica tgregie com- mendata non fanetnferiusin Atontanis illorant radie ib as nafci tar. V eronam, Comumque omnes nofeimus, & alpes , quse fuper eas Urbes praefertim Veronam attolluntur^ t a Tyrolenfibus infideri, neminem Iatet ; Rhaetos vero fuifle Noricis conterminos , idem alibi (b) Cluverio interprete non ob* fcurž indica t, Rhati, inquit, & Norici ai alpium ufcjtse fumma adfurgunt, verfuftfc Ita- liam vergunt : illi Infubribus , hi Čarni* cen¬ ter mini. Sed audiamus Plinium id apertil* fimedocentem, dumait: (c) Jaxta Carms ( c ) Lifcj; auondamTaurifci appellati, nune Norici. His t. 30. center mini Rhati , & Vtndtlieif emnes in mnl- A a 3 trn 95 Comitatus tasCivitatesdivifi. Tertibdemumprodeat vi excavatas fignificante, aut a Rhaeteio fa) Lib. a. p co i om3EUS t ( a ) lingulos Rhaetise fines his Troadis Urbe imperitš derivant; fiquidem verbis circumfcribens : Rhatia occidentale in promptu eft Plinius praecitatus, qui Tu- latus terminatnr monte Adula,& linča, qua fcos Duce Rhaeto alpes fuperaffe diferte te- eft inter capita amnium Rheni, & Danubii. ftatur ; quod etiam clarillime ita fcriptum Latus Septentrionale terminatur parte ‘Dam - reliquic praecitatus Juftinus. Tufci quoque bii,quaefl a fontibus ufepucadMni fluvii fcif- "Duce Rhato, avitis fedibus amijfis, alpes oc- fionem. Orientale latus ipfo Mn o termina- cupavere , & tx nomine Ducis gentes Rhato- tur , c ti) us Auflralior finis eft long. g^. , lat. rum condidcrunt, 4 S-i‘ Meridionale alpium montibus [upra Immanem Rhaetorumferitatem, qua ltaliamextenfts. &poftea: Noricum termi- Gallos,Italofqueinfeftabant, ea produnt, nos habet ab occafu Mnumfluvium. Ubi ta- quae Dio Caflius, & Strabo fuos in Com- menintegerOenusaccipinon videtur, ab mentarios retulere : eos fcilicet, Pago , oftio nimirum, ufque ad fontes, alias ma- aut Urbe obtenta non modo puberes om- xima Tyrolis pars , & quidem quae fupra nes jugulafle , at ne infantibus quidem Veronam afcendit, Norico contra Strabo- mafculis pepercifle ; imb ne hic quidem nem infereretur : neque id Ptolomaeum fubftitit laevities, fed gravidas etiam mu- voluifte apparet, cum non fluvii originem, lieres confodiebant, quas virilem foetum fed alium Auftralem finem additis gradibus utero ferre a fuis vatibus didicerant. Ea- defignet , ex quibus tamen, utpote erro- propter Odavianus Auguftus principio neis,is colligi nequit: exploratum quippe Drufum contra illos cum exercitu milit, eft, majorem geographicam latitudinem qui Rhaetos apud alpes Tridentinasfibi ob- ipfis Oeni fontibus deberi. Rhaetos Tu- viam fados haud magno certamine fudit, fcorum propaginem elle confentiunt qui- ejufque vidoriae ergb Praetorios honores dem Livius, Plinius, & Juftinus, fed non adeptuseft. Deinde cum ab Italia rejedi eadem omnibus de tranfmigrationismodo , Rhaeti nihilominus Galliamurgerent, Ti- (b) Lib.20. auc cempore fencencla; Juftinusfb) a Gal- berium quoque in eofdem movere juftit. lis, qui Roma potiti Capitolium obfede- Quare Drufus, ac Tiberius fimul, mulcis runt, Tufcos pulfos fe ad alpes contulifle locis in Rhaetiam Legatorum opera irrum- Icriptum reliquit ; cum igitur Roma a pentes,eaquedccaufaexterritoshottesag- Gallis fucconfa anno ante Chrifti ortum_9 greffi, facili negotio difperfas eorum co- 390.conflagraverit,efficeretur,Rhaetorum piasproftrarunt > reliquofque exinde infe- gentem ea aetate non multb efle antiquio- riores, & ahimis collapfos in fuam potefta- (c) Lib 3 rem * Pbnius (?) quoque Gallorum Tufcos tem redegerunt, Binas de hac vidoria «> c.ao. expellentiummeminit; attamen haud pa- odas cecinit Horatius, in quibus eft iilud tet, num pofteriores hos incelligat, an_s ad fortitudinis commendationem infigne, priores alios , qui Italiam ducentis annis quod Rhaetos draconibus Roman* aquilae prius ,Tarquinio Prifco regnante, invafe- reludantibuscomparet, alios moxverfus runt; undetotidem etiam annis Rhaetorum addens, non modb Romanorum , led & (d) ub.j. vetuftati adjicerentur. Verum Livius (d) Rhaetorum gentemilluftrantes. adhuc akiores hujus populi radices often- (e) Videre Rhaeti bella fub alpibus dit ; Tufcosenimnullavicoados, floren- Drufumgerentem,&Vindelici, quibus te eorum imperio Rhaetis originem dedifle Mos unde dedudus per omne his verbis declarat : Tufcorum ante Roma- Tempus Amazonia fecuri num Imperium late terra, maritf opes patuere, Dextras obarmet, quaerere diftuli: mari Jupero , inferotjue , cjuilms Italia infula Nec Icire fas eft omnia. Sed diu modo cingitur, cpuantum patuerint , nomina Lateque vidrices Caterv* funt argumenta , quod alterumTufcum com- Confiliis juvčnis revidae, muni vocabulo gentis, alterum angulo ufque ad alpes tenuere. usilpinis quo- Martia eorum virtus, cum vel ab hoftibus cjue eagentibus haud dubie or igo efl , maxim'e praeconia extorqueret. Ovidius certe ab- R h at is , quos loca ipfa eferarunt , ne quid ex jedae alias adulationis poeta, Augufti pa- antiquo prater fonum lingua , nec eum incor- vorem ex Rhaetico bello conceptum haud- ruptum retinerent. Nec minus certa apud quaquamdi(Iimulansaic, veteres nominis, quam gentis origo, om- (g) Rhaetica nune praebent, Thraciaque nemque operam fand perdunt ii recentio- armametum. res,quieam a Rhenonuvio.vela cimbrica HocquideraRh*tislaudifuit, iiludautem voceRheten,nefcio, quasrimašaquarum vituperio,ad quod alpinos hofce populoš a ni- (e ) I ib. 4. Od. 4. (f")Lib. 4. Od. 14, (g) Trifli. Ljb. 3. Tyrolenfiš* a nimio libertatis \ patriaečjue ambre adac- hardb II. Goritienfi Čomiti nuptam, & Eli- f*) Llb. 4. tosretulit Florus. (a ) Quafuerit , inquit , fabetham GcbhardiHirsbergenfis Comitis c,p * callidamm gentiumferitas , factle vel mulie- eonfortem ; unde difciffointerearum iha- res ojlendere , ejua deficientibus teliš , inf ant es ritos Cbmitatu, GebhardoOenaha Vallis > ipfos affltttos humo, in or a milit am adverfa mi- Meinhardo autem reliqua cumTyrolenfis sere. Debellata demum Rlmia eft anno Comitis titulo Provincia obvenit: cu/us ante Chrilii ortum ij. * & in Provihciae poftquatuorind£anos defunčtifilii Mein- formamaRomanisredačta; inhuncenim hardus & Aibertus diu quidem utriufquč modum fcripfit de Augufto Patercuius , Comitatus, Tyrolenfis /cilicet, & Gori- Rhatiamautem-, & Vindelicosac Noricos, Pan- tienfis proventibus indifcriminatim Frue- noniumf , er Scordifcos 3 novas Imperio noftro fttbjecit 'Provincias. Romahis, Grsecisve Imperatoribus uf- que ad leculi fexti dirnidium videturTyrolis Cum Rhstia obediviiTe, atlanguentetunc eorum robore, & Theodone II. Bojorum Duce ad alpiutn verticem ditionis fuas ter- mihos promovente , maxima TyrolenfiS agri pars in Bojariam tranfiit. & reiiqua ad Meridiem vergens Longobardis ceffit, ab anno 571.) quo Alboinus eorum Rex Pa^ piam cepit, late in Italia dominantibus. Ab ea tempeftate iildem, quibus Bojaria, Teu Bavaria, Principibus etiam Tyrolis fub- jacebat, eademque illi aut lasta arrifit, atic adverfa obfuit fortuna. Anno autem 1180. Fridericus I. cognomento Oenobar- bus, profcripto Henrico Leone Bavarite, & Saxonia;Duce, amplum ejus dominium in plura minora difFecuit. Weftphaliai & AngriaPhilippoColonienfi, Saxonia reli- qua Bernardo Anhaldinoattributa; Bava- ridOttoni Wittelfpachio conceflai Hac occafione Csefar Praefečtos limitaneos, fett Marčhiones , qui Bavaria: Ducibus obno- xii cum quanta iis vifumelTet poteftate ih Provincias mittebantui', eorum arbitrio revocahdi, Caefarum pofthac, non Ducum beneficiarios elfe voluit, & tranfiturum ad haeredes imperium iildem tranfcripfit. Im ter hos Berchtoldus ex Andechia ftirpe oriundus, StBerchroIdi Utrite Marchionis filius Tyrolenfi regioni a. Bavaria avulfe Fub Merahiat Ducis titulo prseeile juftus iiovum ibi, ac fingularem erexit Prineipa- tum. Goritienfes item, & Tyrolenfis, feu Teriolenfis Arcis Comites MeraniehfiDu- ciconterminos muko quam antea amplio- re , liberioreque jure uti Fridericus per- miflt. Berchtoidi pronepos Otto IL ahnb 1248. abfque prole mafcula extindtus di- fputahdam reliquit htereditatem quam_s tandem adiit Aibertus Tyrolenfis Arcis ČomešGuthte Andechiae eonjux, neglec- toque Meranienfis Ducis titulo,unaTyro- lenfis Comitatus voce Regienem univer- fam coniplexus eft. Elapso lexerinio & Ipfe fato conceftit, poftquam duas tantum geriuifletfilias, neqUe Adclheidam Henri¬ co primum Romanorum Regi 3 dein Mein- bantur ; verumanno 1272. inftithtadivi- fione Aibertus Goritiain 3 MeinhardusTy- rolim occupavit. Hic autem decennib polt Carinthite Ducatu , & opibus au£tus j Oenana Vaile quatuor argenti marcharum millibus redempta 3 difciiram antea Tyro i lenfem ditionem anno 1284. rurfus con- junxit, Meinhardi demum ex flenrico filio neptis Margaretha Maultafchia amifso filio unico Meinhardo, quem ex Ludovico Bavaro Brandeburgi Marchione fufceperat, anno 1363. diploma ccnfecic a Gerardd de R.oocontra eos, qui MargarethamRu- dolpho Auftriaco nupfifte, & ea ratione_J Tyrolim ad Auftriacos deveniffe putant 3 aD legatum 3 inquo adRudolphum, Albertum* & Leopoldum Auftriacos fratres , tan- quam proximos aliunde haeredes, utpotfe confobrinos, cunčtas Fuas Provincias tran- ftulit per donationem intervivos Faftamj & a Carolo IV. Caefare confiimatami Hine Tyrolenfis Comitatus immortali Auftriae Archiducum profapiae jugiter fubječtus proprios ex ea Principes faepms obtinuit* quorum praefentia bearetur. Verumpoll Sigifmundi Frahcifci Oenipontani Archi- ducis fine prole mortui fatum, quod an¬ no 1665. 7. cal. Junii contigerat, beatio- rem eum reddidit Auguftiffimus Csefar—^ Leopoldus , eni paulo polt Oenipontuni proFečto Prbvinciat Ordines inter fplendi- dos apparatus bodem anno 13.cal. Novem- bris nomagium praeftitere , publico polt eamfolennitatemconvivio , cui ipfa S.Ci Majeftas in eminent6quodam pegmate_iB feorfim epulans interfuit , multis a fe invi- cemdiftinčtis, Sdautiffime inftručtisinen- fisreereatijubi LambeCius CtefaresBiblio- thecae Praefedtus non finevoluptatelpečta- vit > cjuantam ex admirando tanti Principa conjpebltt hirfata tila Ruf ic or um Rhaticorkm peblora , poflejuam incaluere merofiduciamfau - Jli ominis 3 & Utitiam vere genuinam per čepe « rini-. Nune autem aflumptus rerum ordd poftulat, ut laetaritem adhuc fub Clemen« tiflimo ejufdem Ctefaris Imperio Tyrolis Metropolim more noftro invifamuš. OENIPONTUM. O F.nipontum, feu Oeniponš vulg6 Irt- fpruck elegans, nobilifque Utbs longo B b plu-s 98 Comitatus pluriumdierum itinere ab Auftri« Metro¬ poli diffita fecus Oenum fluvium, quieam ab amplo Suburbio disjungit, explicatur. Meminit qtiidem etiam in fuo Itinerario Antoninus cujufdam Pontis Oeni , quem Bedajo, Sclfinifc« inter/icic, fed eum lo- eumcum hac Čivkate minimeconfunden- dum efle, demonftrat illius fitus Juvavi«, feu Salisburgo muke), quam Oenipontum, propinquior. Non magni nominis Oppi- dum hocolim erat Wildenenfi Ccenobio fubj'edum , quod Otto I. Merani« Dux promifso pretio a Meinhardo II. Tyrolenfi Comiteprimumperfolutd ad fe attradum muro vallavit, & confvetis Civitatum pri- vilegiis donatum ad akiorem ordinem_s evexic, prout fequences verfus in vetufta infcripcione exarati fidem faciunt. Otto Merani« Princeps, cognomine Ma- gnus Infpruck circumdat muris, & mcenia_s fundat, Tricefimo quarto poft annos mille du- centos. Magnis augmentis ampliabatur indies Oe¬ nipontum,fed anno 1292. ,cum Albertus Auftri« Archidux , poltea Imperator , ii~ luc profedus cum Meinhardo focero fuo confilia conferret de Scyri« Ducatu ad- versus Ottonem Ba varum, & Salisburgen- fem Pr«fulem propugnando , exortus de node dole, aut cafu ignis crefcentem Civi- tatem non parum moratus eft. Revixit tamenfuis ecinenbusillufl;rior,itaj ut Pro¬ vinci« totius primatum promerita , Au- ftriacos Principes, quibus ante, vel poft Maximilianum I. Cefarem fpeciali jure__9 Tyrolis obtigerat, ad figendam inibi Au- lam, fua elegancia, locique amoenitate__e permoverit. Hinc plures admirata eft nup- tiarum pompas, qu« magnificentia tantis Principibus digna ibidem celebrabantur. Hujufmodi fuere anno 1494. inter pr«dic- tum Maximilianum , & Blancam Mariam Galeatii Mari«Sforti« MediolanenfisDu- cisfiliam; anno 1622. inter Ferdinandom II. Imperatorem, & Eleonoram Mantuanam ; anno ejufdem feculi 26. inter Archiducem Leopoldum , & Claudiam de Medicis Ma¬ gni Florenti« Ducisfiliam, & tandem an¬ no 46. inter Archiducem Ferdinandum_s Carolum , < 5 c Annam ejufdem Medic«« ftirpis Principem. Hodieverh, etfi pr«- fenti fuorurn Principum afpedu huic Civi- tati frui minime licet, dignitatis tamen fu« jaduram fecifte dicenda non eft , cum in ea etiamnh refidsant fuprema Exterioris Au¬ ftri«, ut vocant jTribunalia, qu« Csefaris vices fupplent, & Provincias moderantur. Celebriora llrbisaedificiaobituris oc- curritprimh infignis Aula , cui propin- quum affurgit memorabile PP. Francifca- norumTemplum ablmperatore Ferdinan- do I. č quadrato lapide magnis impenfis conftrudum, & S. Crucis honoribus di- catum , ubi anno 1655. Chriftina Sve¬ či« Regina abj‘urata puhlice h«refi > Or- thodoxam , Romanamque fidem profefla eft. Hic pr«ter fplendidum Ferdinan¬ di Archiducis farcophagum in meditullio eminet Maximiliani I. Casfaris monu- mentum tam materi« pretio , quam ope¬ riš elegantia eximium ,verequeauguftum. Ex pretiofo marmore tota conftat moles» uti & 24. fcuta circa inferiorem ej'us am- bitum difpofita , quibus excellenti fcalpro incifa gloriofa tanti Imperatoris gefta in- tuentium oculos recreant, & erudiunt. Mirum his decus addurit per intercolumnia diftributa 28. «ne«ftatu« humana ftatura majores, habitumque, & armaturam j'uxta cujufvis feculi morem raro artificio ad vi- vum repr«fentantes, quarum fyllabum, feu heroum ab iis exprefforum nomina una cum anno, quo quifque deceffit, ex Lambe- ciohuc placuit, prout fequuntur ,transfer- re. Clodoveus I. Francorum Rex 510. ; Theodoricus Veronenfis Oftrogothorum in Italia Rex 52 6. j ArthurusBritanni«Rex 542. ; Theodebertus Auftrafi« Rex 613. GodefredusBuilionius Lotharingi« Dux, &Terr« Sand« Rex 1100. ; Rudolphus I. exComiteHabsburgico Imperator 1291. Albertus I. Rudolphi I. filius ex Auftri« Archiduce Imperator 1308.; Albertus Sa- piens Albertih Cffaris filius Archidux Au- ftrif 1358.; Margaretha cognomine Maul- tafchia Henrici Ducis Carinthi^,& Comitis Tyrolenfis filia 1366., Leopoldus Probus Archidux Auftri« 1386. ; Erneftus Ferreus LeopoldiProbi filiusArchidux Auftri^ 1424. Cimburga Ernefti Ferrei conj'ux 1429.; Fridericus Leopoldi Probi filius Archidux Auftri^ 1439.; Albertus II. ex Archiduce Auftri^ Hungarie , & Bohemif Rex, ac tan¬ dem Imperator 1439. » Elifabetha Sigi- fmundi C^faris filia Regnorum Hungarie* &Bohemi§ unica h^res, atque Alberti II. uxor 1443.; Philippus BonusJoannis Va- lefii Regis Francij Pronepos, Burgundi? Dux, & Equeftris aurei velleris Ordinis primus fundator 1467.; Carolus Pugnax Philippi Boni filius Burgundi^ Dux 1477. > Maria Caroli Pugnacis filia Ducatus Bur- gundi§, & feptendecim Belgicarum Pro- vinciarum unica h^res Maximiliani I. Ar¬ chiducis Auftrif, poftea Imperatoris con- j*ux 1482.; Fridericus IV. Ernefti Ferrei fi¬ lius ex Archiduce Auftrif Imperator 1493, Sigifmundus Opulentus Archidux Auftri^ 1496.; Philippus Maximiliani I. filius Ar- chidux Auftri$,Belgii Princeps,atqueper uxo- Tyrolenus. p 9 uxorem Joanam primus ex Auftriacis voca- tus Hifpanif Rex 1506.; Blanca Maria Du- cis Mediolanenfis filia, & fecunda Maximi- liani I, conjux 1511.; FerdinandusCatholi- cus Hifpaniarum,Neapolis, & Sirili^ Rex 1516.; Cunegundis Friderici IV. Impera- toris filia , & Alberti IV. Bavariae Ducis conJux 1520.; Margarita Maximiliani I. Caefaris filia , Caroli VIII. Francis Regis fponfa, dein Joanni Hifpanis Infanti pri- mo/iupta, fecundb vero Philiberto Sabau- dis Duri , tandem Belgii Gubernatrix I55’°,; Joanna Ferdinandi Catholici Hi- fpaniarum Regis filia, &Philippi Auftriaci Belgarum Principi? uxor 1555*. ; Carolus V. Pliilippi filius gloriofiflimus Imperator 155^8.; Ferdinandus I. Caefar Caroli V. fra¬ ter 1564 .. Dequibafdam tamen, ac prs- fertimde poftremis duabus ftatuis valde_s ambiguumeft, an es proutcircumfertur, memoratos Principes exhibeant , cum ex fubfcriprionibus aut nu.nquam affixis, aut longo abhinc tempore obliteracis id ne- queatficut in caeteris comprobari. Ipfius autem Csfaris Maximiliani I, coloffus ex sere pariter conflatus fapremo monumenti apici incumbit , ubi Caefareo nitens palu- damento genua fledit fummam Templi aram refpiciens. Tanti operiš authorem profert epitaphium his verbis contextum. 1MPE%AT0'\1 CTESARJ MAXI- MIL1ANO PIO , FELIC1, aAVGUSTO ‘PRINCIPI TV M PAC1S, TV M TELLI ART1BVS OMNIUM SUJE JETAT1SRE- GUM LONGE CLAR1SS1MO : SUB CU- JUS FELICI1MPERJO INCLTTA g ER¬ MANI A , DULCISAMA ILLIUS PA- 7RJA TAM paulopoft prsdidi monumenti defcriptio- nem fubjunxit, nulla fada in hiftori« con- textu Oeniponti mentione ; undenemi- ni fane prudens dubium injicere poterat* qu6 minus de praacedente Neoftadienfi Urbe loqueretur. Perado candidi fcriptoris officio, an- tequam ab immortali ejufdem Caefaris me- moriadigrediamur,contemplandus eft fa- mofiflimus ille S. Martini paries vulg6 die Martinswand infiniftraOeniripa trium_s circiter horarum itinere fupra Oenipon- tum a natura eredus ; altiflima quippe, & admiranda rupes eo nomine indicatur m- ter abruptiflimos alios, & incoelumelatos fcopulospropequandam D. Martini Eccle- fiam,&Cirellum Pagum fita , per quam Maximilianus in primo juventae flore ni- mio venandi Audio abreptus, ufque adeč> rupicapras infedatuseft , ut nec uiterius progredi, nec referre pedem potuerit nisi in praecipitium. Stabant conferti inferius Aulici Principem fuum non fine lacrymis fufpedantes; namqueconfilii prorfusino- pes, qua racione ei opitulari poflent, mi- nimecernebant, cum atergo, & lateribus indomabiles petrae omnem viarum accef- fum occluderent, defuper ver6 nivofa ca- cumina, & faxorum ingentes minae capiti impenderent. Jamque altera labebatur dies, cum piusPrinceps defperata in terris falute, coepit ad cceleftem curas omnes con- vertere ; magnaproinde voce ad fuosin- clamat, jubecčjue Venerabile Dominici Corporis Sacramentumadferri, & quam proximefieri poffet, fibioftendi,uteoemi- nusadorato, animumfaltem fuumad tam diram mortern fortiter ferendam hoc reli- gionis adu roboraret, quandoeodem pro- piusrefici nondaretur. Satisfadum quan- tocyus ardenti in Sacrofandam Euchari- ftiamaffedui, quoMaximilianus ab avita pietate nihil recedens aeftuabat, atque in- terim circumlatus per Provinciam univer« fam illius difcriminis rumor ad divinam_9 clementiam ferventibus fufpiriis implo- randam percuIfos tam acerbonunciopopu- los acciverat. Neque irrita fuere vota ; Princeps enim, dum divinis contemplatio- nibus unice vacaret, a propinquo ftrepitu avocatus, ignotum quendam juvenem in- tuetur ruftica amidum vefte per tefqua adrepere,& disjed:is lapidum obicibus fe- mitam explanare ; porredae itaque ab eo dextraeinnixus ad patentiorem viam inco- lumisdefcendit, ubi inter adgratulantium turbam fofpitatorem fuum amifit,nunquam amplius, licet adhinita in eo perquirendo diligentia, repertum. In perpetuam por- c6 rei memoriam Maximilianus> aperto per B b 2 la- Ca) Hift. J. p. 3 . 1. Comitatus IOO lapicidas Caile, in eodem periculi fui loco in quadrum excifo (nonautem infra illam, ficut tocius rei geftse fcherna apud Fugge- rum perperam exhibet} Iigneara Chrifti e cruce pendencis iconem interDeiparae, & S. Joannis Evangeiiftse ftatuas erigi juflit 40.circiterpedes altam, licec ab imo afpi- cientibus bipedaiis tantummodo videatur. Sed tandem Oenipontum regreffi csetera, prsefertim facra LIrbis aedificia percurramus. ParaeciseTempium D, Jacobo facrum in quincum jam feculum perdarat, utpote anno i286.excitatum, quodmaxime con- decorat B, V. auxiliatricis icon crebrispro- digiis famofaaLeopoldo Archiduce Ferdi¬ nandi II. Csefaris fratre Drefdse in Georgii SaxoniseEle£toris thefauro ex elegantiori- busaliis , fed profanispičlorum, auc (culp- torum laboribus , atque ex pretiofiffimis cimeliis, interquae oblata iili fuerac optio, unice elečla, pieque culta, ac tandem polt Leopoldi obitum a Ferd nando filio folenni pompaadhocTemplum translata: eftque hsec illa imago,exqua Pafravienfe ectypon non minus miraculis celebre Marquardus deSchvvendi ejus Ecclefise Canonicus de- fumpfit. Parochiali setate cedit Xenodo- chii Ecclefia anno 1329. primum erečla. Succeflere poftmodum his reliquse facrse J£des,nimirum anno 1549- Capucinorum Afceterium, cui adhseret fpeciofa eremus ab Archiduce Maximiliano anno 1618.de- funčto, & in Parochia condito asdificata , atque anno 1624. Sančtimonialium , ac ServorumB.V Coenobia,quibusduobus ta- men praši vit Societatis jESuTtmplum Sanc- ciffimse Trinicati devotum, & preciofis D. Pyrminii Epifcopi eXuviis illuftre anno 1606. cumadnexo Collegio conftručtum, quamvishuica Ferdinando I. Gaelare fun- dato jam fub annum 1561. aiiquod exor- dium fačtum fit, uti Sacchinus ait, qui ita deindeprogreditur:(a) Oenipontanos Cives ob ' egregiam in retinendafide conflantiam praci- pue dignos atixilio Qinifias depradicabat; e os parit or , ac Bavaros trtbai *?uda , & Benja¬ min , qua fola non reliquerunt Dominam , foli- tUs comparare. Et Cafar, ac Regina ( quin- que er ant Cafaris filia ZJirgincs j vehementer inflabant , at qaamprimum Collegii incola mitterentur. Aiinor er at Sociorum cthors , quam ut in praftdia carpi tam malta pojfet. lnterim miffus Vicnna Carolas Grim, dumfe- dalo domum, & c at er a matur ando operi necef- faria čarat , ipfummet inter pr ima [ubftrnttio- num decora ejfe ‘Deo placaiti Hujus Collegii Lyceum confvetis omnium Univerfitatum juribus, ac privilegiis anno 1669, donavic maximus literarum fautor , & MecOenas Auguftiffimus Csefar Leopoldus E Pras- tei' Templa peculiariter hi c quoque rent- det Cancellarias Aulicae te&um denso a li¬ ro obduftum , in quod ducenta aureorum millia anno 1425'. Fridericus Archidux profudit, ut palam Orbi faceret, fe non_s nisi contumeliaaffici, cum ab inimicis Fri¬ dericus cnm 'vactto Marfupio cognominare- tur ; etiamli ab Imperatore Sigifmundo proicriptus forec , & cum adiverfis aliis, tum prselertim ab Helvetis maxima ditio- num fuarum parte fpoliatus. Addendum ultimo fupereft armamentarium, quod in Geni infula, feu Suburbio Miilbach omni armorum genere refertum, & ad triginta hominum millia quandocunque inftruen- da idoneum delcribit Merianus. Hsec de Oeniponto: nune ver6 alphabetieum re- liquarum Civitatum, aliorumque memo« rabilium locorum ordinem exordiamur. AMBRASIA. A Mbrafia vulgo Ambras celebratidinia Arx, quam Ameras, vel llmbras non- nullivocarunc, ftat in peramoeno quodam clivo j qui in dextra Geni ripa ad fecun- dum ab Urbe Oenipontana lapidem attol- litur ,& abaltiflimtsalpium jugisad Meri- diem inumbratur, qua parte amnis Sylla ex Pyrenxo monte vulg6 derPrennerde- fluens aureifquearenulis dives inOenum illabitur. Magnifica eft prorfus hujus sedi- ficii ftruftura,pluriUmArchiducumfurnp- tibus ad delicias, & majeftatem fummo ar- tificio comparata : ad longum intus fpa- tium excurrunt conclavia fumptUofis au- lseis, pictifque tabulis undique corufcan- tia ; foris amplis cingitur latifundiis, vi- neis, fylvis j pifciriis, ferarumque vivariis j hinc excultirecreant horti, inde implexi fallunt labvrinthi: alibi jucunda patent__9 fpelaea , alibi perennes fubhliunc fontes » quorumfcaturigines magno rivulorum ex vicinis montibus per fubterraneos tubos dučtorum multitudo affatim fuppeditat. Sed hsec aliis faepe communia: illud hic fin- gulare, fpatiofiffimumfcilicet armamenta- rium vulgh die Ruftkammer eximia omni- geni apparatus bellici copia fcatens , ubi admirandum prsebet fpedtaculum ineredi- bilis numerus veterum armorum ex omni¬ bus ferč Orbis terrarum Provinciis magno ftudio, & fumptu conquifitorum, quibus diverfi olim Imperatores, Reges , aliique Principes, & clari BelliduceS tam profpe- ra, quamadversa forcuna ingentia milita- ris artis, roborifque fpecimina exhibuere» Interhsec fervaturFrancifci I.Francise Re- gis armatura , quam Papienfis Francorum clades, ejufque captivitas reddidic famofioa rem. Arma item Ruperti, Caroli V,-, Mat- ximilianil, & II. Imperatorum, Caroli IX. Fran rf (a) Geogra. ant. J, a. c.7. Tyrolenlis. ioi Francise, Scephani Poloni«, Ferdinandi, & Philippi Hifpanise Regum: denique quot- quotferč bellici heroes in Germania, Ita- lia, Francia, Belgio, aut Hungaria a tri- bus feculis inclaruerunt, advivum effigia- ti longo iftic ordine pendent, propria, gua olim utebantur loric&>caffide, caeteroque Martiali culcu fingulis affixo. Ex arma- mentario patec tranfitus ad gazophyla- cium vulg 5 Kunftkammer, ubi innumera illicconfervata natur«, 6c artis miracula obftupentes advenas diutiffimč morantur: magni ibi inter reliquaadmiranda momenti funt multa veterum numifmatum millia a Romanis, Grsecis, & Barbaris fignata, atque ad illuftrandas omnium pene gen- tium antiquicates mirč conducentia. De- mum ne quid ad abfolutiflimam ingenio- rum culturam defideraretur , eximia ibi- dem Bibliotheca 5880. typis edita volu- mina anno 1665. continebat,quo Lambe- cius annuente Auguftiflimo Csefare 1489. felečtiora, una cum 569. manufcriptis in Viennenfem Aulam indd afportavit. BOCENUM. B Ocenum ,quod Gerardus de Roo Pifo- num j veteres Bauzanum , Germani Božen, ItaliBolzano nuncupant, ad Ata- gin, feu Eifacum amnem,paul6 p6ft in_s Athefimfluentem fitum,apertaquidem eft, fed ampla, populoque frequens llrbs, quem tertio quovis menle adaugent nundin« ma- gna tum ex Italia, tum ex Germania mer- catorum affluentia celeberrimse. Eam_s a multis jam feculis floruifle comprobat oc- tavi fcculi author Paulus Diaconus , dum h se C enarrat : Jllachis , cum Dhx ejfet in Trt- dentina Civitate , cum Comite Bajoariarum , cfuem illi Gravionem dicunt , qui Bauzanum , dr reliqua Cafiella regebat , conflixit , emn/fo mirificefuperavit. Ejufdem quoque men- tio extat in Theodofiano codice, ubi lex lil. de Palatinis facr. largitionum data dicitur Bauxare, quem locum Jacobum Gothofre- dum antiquitatum peritiffimum Bauxa- num interpretari, teftis eft Cellarius, (a) quamvis hic aberret Bocenum, feu Bau¬ zanum fub Athefis, & Atagis confluente collocans, Endidasautem notam Antoni- no Urbem Boceni loco fubftituens. Civi- tatem hanc fub T ridentina ditione antiqui- tus comprehenfam Meinhardus Carinthise Dux , & Tyrolis Comes armorum vi fibi vendicavit, atque fublato amica conven- tione diflidio impofterum retinuit, Non tantum Mars, fed binaetiam elementa Bo- ceno nocuerunt, aqua fcilicet anno 1042. quo Eifacus fluvius ripas egreffus magnas illi clades intulic , vicibus paffim eluvio- nem fecutis, aedificlis quoque poft abluta fundamenta fubfidentibus : quater ver6 ignis in llrbem defaeviit, fed prasfertim_» anno 1223., quo prseter omnes tedes cen- tum quinquaginta infuper homines in ci- neres abierunt. Honeftis tamen hodie_s ornatur aedificiis, inter quseeminetmagni- ficum Paraecise Templum ab anno n8r. ufqueadfequentis feculi 70. una cum prae- alta turri magnis fumptibus extručtum, & prodigiofa Dei Genitricis effigie nobilita- tum. Huic proxime tempore, ac mole ac- cedunt SS. Dominici, & Franckci Ordinum Ecclefise, ac Ccenobia anno 1272. erigi coepta , quibus Comes Engelhartus a wolckenftein anno 1600. Capucinorum Domiciliurn adjecit. Prope Bocenum_s trans Talferum amnem, qui penes Urbem Eifacum fubit, degunt Canonici Regulares S. Auguftini, quibus anno 1167. Arnol- dus Comes de Margreitctim uxorefua_s Mechtilde in Athefina ripa,quae nuncKey feraw vulgb dicitur , annuente Salomone Tridentino Praefule , Collegium fub Hen- ricoprimo PraepoGto fundaverat. Verum cum anno 1417. intumefcens fluvius illud pene totum inundaflet, in locum , quem mod6 occupant, & Griefs appellant, tranf- migrarunt, converfa in Collegium Arce, quam undecim annis prius Leopoldus Ar- chidux eifdem liberaliter contulerat. BRAUNE CK IUM* B Rauneckium , five Brunecca, uti Ge¬ rardus de Roo fcribit, vulgbBrauneck Urbs Rienzse amni adjacensa Brunone_® Brixinenfi Epilcopo ex Conrado Comi¬ te a Bullenftetten &Kirchberg, atque_s exBertha Meinhardi Gorici« , & Tyrolis Comitis filianato, nomen accepit ; poft- quam ille anno 1288. hunc locum prim 5 extruxiflet,aut faltem novis«dificiis am- pliaflet. Quare non admodum fuffraga- tur nominis affinitas Gulero , qui apud Brandifium opinatur, antiquam hanc fuifle Breonum , feu Breunorum Sedem: hos enim in alpium aditu habitare ex Venantio Fortunato quidem difcimus; at certam_a illis ftationem Brauneckii affignare arbi- trii fuit, nulla ratione, vel authoritate_» fuffulti; quinim6 Oeni fluvio eos magis admovere videtur ipfe Venantius dum_s canit: Pergis ad Auguftam, quam Virdo, LycuF* quefluentat, Si vacat ire viam, neque Boioarius obftat; Qua vicina fedent Breonum Ioca, perge peralpem Ingrediens, rapido gua gurgit®' vertituc iEnus. C c Imo io2 Comitatus Im 5 difertžfententiam noftram idem Poeta eonfirmatin Epiftola a d Gregori um Turo- nenfem libroprimo carminum praefixa, ita fuum in Galliam iter defcribens: T)e Ra - venna progrediens, Padam , Atbefim, Brin- tam , Plavem , Liqnentiam , Tiliamentumtfl tranflens per alpemjlaliam pendulns montanis anfraSiibas, Dravum Norico, Oennm 'Breonio &c. tranflens. Hos Breones Paulus Diaco- nus Briones vocat, dura mirum hune e ven- tum de eorum regione profert: Fait tune hytmsfrigida nimis , qualem vix aliquis prius recolebat faijfe. In regione qaoque Bnonum fangais de nabibasflaxit, & intra Rheni flavti aqaas rivalus cruoris emanavit. Sed Brau- neckium redeamus. BrixinenfibusEpilco- pis abeotempore haec Civicas fubeft, qui eam Parochiali Templo, & Nofocomio an¬ no 138 r.confecratoinftruxerunt : prseter haec& facriCapucinorum Ordinis Eccle- fiam , bina alia fat magnifica aflurgunt_<> Templa, quorum unurn D. Catharinae di- catum eft, alterum vulgb die Neukirche appellatur. ImminetUrbi incolle pofita eorundemPraefulum Arx ; nec adeo pro- cul abeft Suneburgenfe Sančtimoniahum D. Benedidi Monafterium , quod anno ioi8.Volcaldus B.Otvcdni GoritienfisCo- mitis filiuslarga dote fundavit, flagitante idforore Berchtunda Langleenfis in Carin- thia Coenobii Antiftita. Suneburgenfi- bus autem Virginibus Abbatifl3e,ut vocant, munere prseefle coepic'W’ilpurgis ex Gori- tiae Comitibus oriunda , quam hadtenus quadragintacirciter fubfecatae funt ab Hen- rico II. Imperatore, ut quidara tradunt, Principis titulo infignitae. BRIXINUM. B Rixinum , feu Brixina ( utrumque_s enima diverfisufurpatur) vulgoGer- manis Brixen, Italis Breflanonevenufta_ s Urbs a praeterfluente Eifaco Rienzte aquis aučto alluitur, & a prteceifis montium ver- ticibuscoronatur: ubi veteres Rhstiae po- pulos a Plinio Brixentes , & a Ptolomaeo Brixantasvocatos edamnum fuperefle— s , non vand conjicit Cellarius. (a) Primarium ant.m t h W us decus, Epifcopalem nempe fe- c,7. dem,Sabiona translatum eflelongecertius, quam translationis author, tempufve in- (b) Geom. notuit:Bucelinus(b)id Hartvico adfcribit fucr.par. i. anno 1039. Sabionenfi Cathedrae impofito; Raderus, Hundius,aliique pluresS. Albi¬ ni > feu Albuini aufpiciis » qui Hartvicum duobus inter/eftis prasceflerat, pera&um contendunc ; veram teftatur Brunnerus , (c> AtmaL (c) Richpertum, qui S. Albino Mitram re- Ssic.ub, 9. ijq U j t j a b Ottone II. Imperatore Brixinea- fem Epifcopum in liceris Brixin« datis ap- pellari, nulla Sabionse memoria. Illudin- terim probabilius videtur, Herbardum_s Epifcopum ccepifle Brixinam muris cinge- re, quosfucceitori fuo Hartvico perficien- dos tranfcripfit. Sabiona autem, feu Sa- bio, vel Savio, quam Sublavionis nomine Antoninus fuis itineribus inferuit, de- cem pafluum millibus Bmina recedens, & vulgo nune Saben dičta primum obti- nuit Praefulem S. Caflianum a Fortunato Aquileienll Patriarcha anno circiter 360. initiatum, quiab Ethnicis ejedtus, &Imo- lam, feu Forum Cornelii fe conferens lu- dum literarium aperuic > ac tandem puero- rumgraphiis infideiOrthodoxae odium_«> enecari juflus, Martyrii lauream fub Julia- no Apoftata adeptus eft , prout fert con- ftans lmolenfis, ac Brbdnenfis Ecclefiarum traditio, ScPrudentius Calaguritanus an¬ no gB^adhuc florens memorise commen- davit. Nullus ab eo Epifcopus ibi fediffe legitur ufque ad S. I.ucanum anno 424. clarum, qui infeftos patiens adverfarios, utabillorum furorefefubduceret, in Val¬ jem Agordiam fibi cedendumputavit ,ubi voluntario exuli Avatia religiofa foemina vičtum miniftr-iibat; mortui verbeorpus Bellunum, cuiVallis lila fubeft, migrare noluit, nisi capice pignoris loco Agordiae reličto. Altero poft S. Lucanum feculo Sabionse adhuc fedit S. Ingenuinus, feu Ge- nuinus, qui Gradenfi Synodo anno 581. vel fequenti ab Elia Aquileienfi Patriarcha convocatte fub nomine Ingenui Epifcopi fe- cundse Rh^tif fublcriptus reperitur juxta MS. Barberinum apud Schonlebnn excu- fum ;in alio enim ačtorum fynodalium_s exemplari aliter legttur, nempe : Martin- niti Epijcop , locam faciens viri Beatijfimi Inge- nttini Epifcopi S. Ecclefia Sedereftia , id eft fecundae Rhsethiae. Sabionenlem autem Antiftitem, feu Ingenuinum de Sabione eun- dem exprefsd vocat Paulus Diaconus (d) x^ 8 L3?e. triumcapitulorumcontra Romani Pcntifi- 2$. cis lententiam propugnatores in Marianen- fi Pfeudofynodo fub annum 588. congre- gatos recenfens, de qua re diflerens Bol- landuS (e) multis argumentis oftendit , [ d e ^ & quam veritati confonum fit , hunc Sane- r e br. tum Epifcopum a. commifto fibi errore re- fipuifte. Praeter hadtenus adduftos Sabio- nenfem Ecclefiam fandlitatis farna illuftra- vit D. Conftantinus; reliquorum enim_j> nuda tantum nomina , atque ea fepe incer- ta, tefte Velfero, fuperfunt. Unde ad Brixi- nenles Hartvici fucceftbres tranfilienti primus occurrit Poppo mox ad Aquileien- fem Cathedram,dein anno 1048. ad fummi Pontificatfts apicem evedus, & Damafus II. appellatus, poft quem Brixinenfem Se¬ dem trigiota & amplius annis occupavit_s Altu- Tvrolenus. 103 Aituvinus, fi juxtaBrunneri chronologiam verum eil , fub iliius regimine coaluiffe teterrimumiilud conciliabulum ab Henri- co IV. Imperatore anno 1080. Brixin® coadum, in quoa paucis Schifmaticis Epi- fcopis eximi® Sanditatis Vir Gregorius VII. Sumraus Pontifex in Ccelitum aibum poftea translatus > tanquam Pfeudomona- chus, totius vefani® peftifer Princcps, Ro¬ man® Sediš invafor, Ecclefiaftici Ordinis fubverfor, inter fratres fcandala, &inter conjuges divortia feminans, faerilegia, ac incendia pr®dicans, perjuria, & homicidia defendens jCatholicam Fidem de corpore, &fanguine Domini in qu®ftionem ponens, divinationum, & (bmniorum cultor, ma- nifeftus necromanticus, pychonico fpiritu laborans,& idcirco a vera fide exorbitans impudentiflimo aufu ^ondemnacus eft. Porrh Guibercum hominem fceleratiffi- raum inilliuslocum intruderepr®fumnnt> fed adversus hunc pro Gregorio apolo- giamedidic dodiflimus ®qud ac Sandifti- mus Epifčopus Anfelmus, cujus notiffima virtusab ipfo Abbate llrspergenfi Henrici fautore.encomium elicuit ; hic quippe_s poftquam prasmifTa fcommata enumeravic, & Anfelmi epiftolam ad Guibertum datam paucis contraxic, fic ftatim pergic : Hm ■prtori feptentia valde contraria fcripfit Anfel- mfts, vir literis apprime eruditus, ingenio actt- tijjimtfs, facttndid pracipmts , & cjuod omni¬ bus majtts eft , in ‘Det timore , & fancta, conver - ftitionenominatifthnus. Interim optim® in* ftar apologi® fuerat toti Orbi ciara Grego* rii fandimonia, ipfumčjue conciiiabuli de* cretum non alio atramento, quam (chif- matičar in Romanam Sedem rabiei fpuma confcriptum , quam pleno ore hodierni hauriunt FI®retici, &pudoreft, aquibuF dam minus cautis in pervolvenda hiftoria Catholicis interdum cum guftu Jambi. Inter reliquos poft Altuvinum Prarfules S. Hartmannus omnigena virtute iiluftris , prius Clauftroneoburgenfis in Auftria_j Praepofitus anno 1164. terris ereptus, at- que infuper bini Ardiiduces Auftri®, & quinqueCardinalina purpuramicantes re- feruntur. Caeterum quamvis Brixinenfis Ecclefios Antiftites pari modo, acTridenti- nidequibusinfra , ob jusadvocati®, atque alias quafdam rationes Tyrolis Principem refpiciant, fymbola fua in ®rarium Provin¬ ci® conferant, nihilominus tamen Princi* pibuslmperii accenfentur, regalia ab Im* peratoribus accipiunt, fefiionemgue» ac fuffragium in Imperialibus Comitiis obti* nenc. Pr®terea gloriofiffimum quid de hoc Epifcopatu referc Brandifius , poten* tiflimos nempe Principes Brixinenfi Anti- iliti quondam fervivifle, namque hteredi- tario Marefchalli munere Dux Bavari® , Camerarii DuxCarinthi®, Pincem® Dux Merani®, & Dapiferi Dux Svevi® fungč- batur. Alios hu/ufmodi Miniftros adfert Bucelinus; aitenim DynaftasdeRodneck Camerarium, deSchoneck Marefchallum, de Caftelruto Dapiferum, & de Seben Pin- cernam egifte. Hodie autem h®reditarii hujus Epifcopi Marefchalii funt Baronesa Welsberg, Camerarii Barones a Vels, Pin- cern® Comites de Thun, & Dapiferi Co- mites deWolckenftein. Prseter magni- ficum Epifcopium exornat Brixinenfem_«> Civitatem Cathedrale Templum 1 in quo novendecim Canonicorum Capitulum di¬ vina peragit,anno 1^34. poft diri incendil damna reftauratum ; Parochialis S. Mi- chaelis Ecclefia ab Hartvico prselaudato Epifcopo ereda , Sacrarum D.Clar® Virgi- numMonafterium anno I235". vlvente_s adhuc fundatrice ex colledis eIeemofynis conftrudum; Capucinorum CcEnobium, & fex infuper Templa B. Dei Genitrici „ Omnibus Sandis, D. Joanni,D. Barbar®, D. Erhardo, & Spiritui Sando apud Nofo- comium confecrata. CLAUSTRUM. ^'Lauftrum vulgo Italis Cavolo , Ger- \_>manis Kofel percelebris mons eft ad Venet® ditionis fines, &quaAfricum re* fpicit, ad inftareredi muri per 50. dc am- pliusorgias afcendens. In hujus laterisme- dio vafta hiat caverna, in qua ereda Arx» &copiosafemper anona,perennique fonte inftruda, licet a quatuordecimtantum mi- litibuscum fuoDuce inhabitata , frequen- tem tamen infra fe paftum egregie tueturj anguftusenimeft ,&binos juxtafe pofitos currus®gerrime admittens ; cumhincob* ftet rupes , indd terreat dehilcens adpr®- terlabentem Medoacum, feu Brentam pr®- cipitium: ubi verh pr®did® Arci tranfitus fubjacet, forti dauditur munimento, ex quo ad eam homines per funes attrahun- tur,autinde demittuntuig nullaquippe alia adfpecum via, aut acceflus patet. CLUSIUM. C Lufium, feu Clufam vulgh CJaufen_»> exiguam llrbem inter Brixinam, & Bo* cenumEifacus amnis pr®terftuit , inqua Hildebrandus Lopius apud Brandifium_i> ablque ullo fidei juflbreafleverat, quea- dam Oroftogem Bojorum, & Svevorum_J» Ducem annoChrifli 220. refediffe. In pro- ximis rupibus bin® ftant Arces, quarum inferior Pranzol, fuperior Saben vulgh di» cittir, ubiantiqu« Sabion®rudera, quam C c s. ab Comitatus 104 ab Attila Hunnorum Rege everfam , S. In- genuinus Epifcopus Theodonis III, Bavarias Ducis beneficentia reftauravit* Templa duo Sabionse Deiparae, & S. Cruci facra , totidemClufii, nempč Parochiale D. An¬ dreje, & aliud SS. Apoftolis dedicatum. GEORGII MONS. G Eorgii Mons vulg6 Jergenberg inter Oenum fluvium, & expanfum inibi lacum paucis infra Oenipontum milliari- bus actollitur, cu j anno 1112., uti Brunerus notat, potius quam anno 1000., ut Brandi- fius mavult, fančlitatem intulitRatholdus vir nobilis, & Aiblingae perveteris ad Man- gualdam flumen Oppidi Dominus facris initiatus, fociofque načtus nec fanguine, nec vircute impares, ex quibus Freunds- bergeri, Selneri, & ii, praefertim, qui de Sliters cognomentum gerunt, hodieque memorantur: hi enim in hanc praealtam, & undique abfciffam rupem a duabus co- lumbis divinitus , ut farna fert, invitati, ac rudibus primummapalibus, vel antris ve- riusabdici, sedem illic D, Georgio moliri cceperunt,cuipaul 6 p 5 ft, ideflanno 1138. culcum,&opes,inftituto juxtaD.Benedičti leges Coenobio, Reginbertus ex S. Petri apud Salisburgenfes Abbate Epifcopus Bri- xinenfis adjecic, idemque Eberhardum lo- copraefecit, & B. Rhomedii DynaftseTau- renlis capite illuc deportato, Oenanas V alli Civem fuum im6 Dominum poft feptua- gefimum ab illius obitu annum reddidit__s rarumpignus, &prioribus feculis majori, quammodo religione, frequentique voto- rum nuncupatione cultum , praeter quod maximum facrarum reliquiarum thefau- rum ibidem recondi Bucelinus teftatur. Ex vetuftis cellis per montem fparfis unica B. Virgini dicata, & S. Georgii Sacello pe¬ ne coaeva etiamnum perftat, ab adfita tilia nomen habens , in qua Virginis ftatua fi- lium genibus exceptum lugens cum anti- quitate, tum miraculis celebratur. Addit hic Brunnerus in eadem Oeni ora, eadem- que fere tempeftate Coenobium aliud D. Petri honori in vertice Matronae montis ab Andechienfibus Toparchis pofitum, fed bellorum poftea injuriis oppreflum folo Templo fuperftite ihteriiiTe. HALA. H Alavulgb Haaldara, amoenaque_s Urbs ad Oenum fluvium parum infra Oenipontum lita propriis olim obtempe- rabatDominis, exquibusBarbundus anno ioio.mundipompis valedixit in religiofa clauftra recedens. Huncaemulatus anno 1168. Gebhardusejufdem territorii Dyna- fta in flore aevi , medio propiciae fortun* curfu rečta a Babenbergenfibus Comitiis, quibus inter reliquos Imperii Proceresad- fuit, in Reichersbergenfe fe abdidit Coe¬ nobium, Hedvcdge rnatre in ejufdem loči Parthenonem , cui binas paulb ante filias confecraverat, concedente. Civitatum ju¬ ra, & privilegia obtinuit Hala anno 1102. ab Ottone 1 . Meranix Duce , magnaque_s fecit incrementa, poftquam ibi falis inva- luit commerciutn ante tria, & amplius fe- cula inchoatum ; unum enim ab Urbe__s milliare abfunt falisfodinae, ubi confcenfo alciffimo monte, in alpium vifcera inter fa- xorum, & falis follilis permixtos parietes, arte, ac induftria humana fabrefačtos pene- tratur. In harum fodinarum ad hoc effof- fas foveas immitdtur certis temporibus aquadulcis, quae cumaliquot menfium_» fpatio juftamattraxitfal(edinem, ex mon¬ te per ligneos canales fupra llrbem deriva- tur in ferreas incredibilis magnitudinis fartagines, in quibus adminiculo ignis, & follium aquaria rotamotorum inflammatis excoquitur ; ugde exficcata materia, at- que in niveum candorem reda&a in oblon- gis, &acuminatis vafis inconum conftipa- tur. Ade6 foeliciter hoc opus proceflit, ut anno 1448. detra&is proventibus , qui in 800. operas impendebantur , 150. flo- renorum millia in Archiducis Sigifmun- di aerarium intulerit. Sacra Halae aedificia quatuor numerantur , Parochiale fcilicet Templum ab anno 1352 . condi cosptum, Minorum S. Francilci Coenobium, Socie- tatis Jefu Collegium a ternis Ferdinandi I. Caelarisfiliabus Magdalena,Margarita, & Helena anno 1569. fundatum, & regium facrarum Virgin um Monafterium ab iifdem fuperiori anno in illud ingreflis erečium, & religiofarum virtutum radiis praefertim ReginaeMagdalenae, quae prima ibi Santti- monialibus praefuit, illullratum. Nota- bilis praeterea in hac Urbe habetur mone- taria fabrica, in quaaureis,argenteis, aereit que nummis non alio labore, quam machi- nae ferreae rota per aquam mota circumactas impetu debiti fingulis charačteres magno temporis lucro expeditilfime imprimuntur. Funeftis Halae memoriis infertus eft ingens anni i572.terraemotus, quera praeceflerat fames, fubfecuta Ines; coeptus hic pridi© nonas Januarias ad fecundam nočtis horam, jam ante Solišortumllrbem, cun&amque viciniam magno omnium pavore quadra- gies conculferat ; neque tune deliit,fed ad quadraginta dies , interje&is fubmde modicis intervallis vim fuam protraxit. IN NI- TyroIenfis. (a) De geft. Lang. L x. c. th (b) LIb. 3, c. 24. (c) Lib. 2 c. 14. INNICHIUM. I Nnichiuin vulgb Inniclien Urbeculam ad DravumEuvium non procul ab ejusfon- sibus fitam,veteris Agunti ruderibus infide- re j Lambeciuscum pluribus autumat , li- cet Cluverius in Oppido Doblaco unius bo¬ ra icinere hinc diffito Aguncum ftatuat , quorum opinionibus indicia fuggeflit fe- quens Antonini iter: <&Aquilei(i M. P. Ad Tricefimum XXX, Julitim Car ničtim XXX, Loncium XXII. Aguntum XVIII. Ltttamum XXIII, Sebatum XXIII. Vtpitenum XXXIII. Vddidenam XXXVI, Et fane cum lub Veldidenas nomine Wil- denenfis Monafterii fitum latere , folidis nixi rationibus infra explicandis plerique arbitrentur, & Loncium ipfamefle Urbem, quae nune Lientz dicitur,ex itineris dučtu omnino pateat ,nullus dubitandi locus fi> pereft, quincirca Innichium, aut Dobla- cum floruerit Aguncum: Lambecio ta- men concra Cluverium libentibs adftipu- lor ; namque ex Paulo Diacono, & For- tunato aperte colligitur, prope Dravi fluenta hanc Urbem ftetiffe, quod Dobla¬ co minimč convenit: primus quippe ica ait : (a) Per alpem jfuliant, pertfa Aguntum Caftrum , Dravumcfe , & Bjrrum fhivtos. Al- terverbin metrica S. Martini Vita fic cla- rius ad remnoftramcanit. Per Dravum icur iter, qua fe cafteila fupi« nant, Heicmontana fedeifc in colle fuperbit_a Aguntus. Unde longe a fcopo declinanc , qui Sty- ram ufque Auftriae Urbem Aguntum pro- moverunt : cumque hoca Plinio (b), & Ptolomseo(c) Noricis adjudicetur, mani- feftiuselucent, quaede TyroIenfiregione, Rhaedae, & Norici partem occupante ali¬ bi difleruimus. Demum Agunti Aulam fuam Carinthiae Duces, & nominatim__5 Chotimerumante millecirciter annos po- fuiffe , feribit Megiferus. Innichii noftra adhuc aetate fupereft Collegiata Ecclefia ad 4. Canonicos redačta , licec quondam viginti complečteretur, quandoeam Dei- parte, & S. Candidi Archiepifcopi, ac Mar- tyris iftic lepulti honoribus excitavic Otto I. Imperator, confentiente LeoneVI. Sum- mo Pontifice , quod in annum 925. inci- difle tradit Brandifius , fed ei adverfatut rečta chronologi« ratio , cum anno 936. Germanist Regnum poft Henrici Aucupis parentis mortem primb adiverit Otto, & I05 Leo VI. non nisi 6. menfibus anni 929. D, Petri Cathedram obtinuerit. KUEFFSTEINIUM. K Uefffteinium, vulgb Kueffltein par- va, fed fortis amcenaqueUrbs adOe- ni ripamin TyroIis, & Bavarite finibus po¬ lica fuperimminentem habet exfolidarupe cxcifam Arcem, Geroltzeggum vocant_s, praeterquam unico calle undique inaccef- fam, nec minus arte, quam natura com- munitam. Hanc anno 1504. cum praefidid tenebat fub Ruperti Palatini aufpiciis Pen- zenauerus militari virtute clarus , qui etiam poft illatam a Maximiliano Csfare fuo Principi cladem, loči arduicate fretus contempta vičioris potentia arroganter fe gerebat. Quare irritatus Gsefar Arcis op- pugnationem magnoanimoaggrelfus ,ma- joriquoque conftantiaurgere decrevit__s. Interim adverfum quendam montem ob- fervat obfeftorum fitum non nihil exceden- tem, & collocandis machinis idoneum : in huncigicur locum tormencaalkjuot majo- ra magno fudore aterahi curat, quorum__9 ičlibus non modb mcenia, & excubantes in illis milices, fed etiam intimi Arcis rece£ fus patebanc. Perculfus hoc malo Prae- fečtus dedicionem fecit, veniamque cum Phrygibus petiic, incautam fuam audaciam capite luens. Caefar Arcem cum Urbe Tyrolenfi Comitatui addixit, illumque_» montis vercicem , ex quo illius muros, do- mofqueverberaverat, ita decuti juftit, ut nullainde labes Arci deincepstimeretur., LONCIUM. L Oncium vulgb Lienz, velLueflzUrbs cum Arce ad Dravi, Ifolasque conflu- xum fita,grand 3 eva fua sEtate meritbgloria- tur j Antoninus enim ia itinere Aquileia Veldidenam direčto poft 82. paffuum mil- lia illud exprefsb collocavit. Goritienfi- bus olim Comitibus fuberat una cum tota Valle ,quam Pyruftarum Aventinus , Pu- fterthal vulgus appellat , fed Leonardo eorum poftremo vita funčto,ad Maximilia- num 1 . Caefarem, Auftriseque Archiducem univerla ditio devoluta Tyrolenfes fines la- tius produxit, Santtimonialium Coeno- bium D. Dominici regulisobftričtum anno 1286. exortum eft, cui poftea Euphemia Goritiae Comes virorum Carmelum addi- dic in hacquoque Urbe excitatum. MARIA) MONS. M Ariae Mons, vulgb Marienberg de- gans in Valle Venufta OrdinisS.Be- D d nc- i»6 Comitatus nedi&i Coenobium in edito ftat monte_*i inter Oenum, Sc Athefim, ubi hi maxime adinvicemaccedunt,eminente, quod Co- mites Amatiae vulgo Matfch liberaliter_s dotatumexcitarunt; Albertus primus Ab- bas ufque ad annum 1152. rexit; S. Algo- tusCurienfis Epifcopus largis muneribus ditavic, & tandem MatthiasLangiustrige- fimus quintus Abbas anno 1640. e vivis fublatus magnis fumpcibus a fundamemis reftituit. MERANIA. M Erania vulgo Meran Urbs olim Duca« lis , & totius regionis caput in rara per Tyrolim planitie ad PafTeram amnem mox Athefi lllabencem jacet,a pluribus Ar- cibus in prox'.mis clivis erečtis coronata. Ejus nomena nefcioquoantiqui(Iimo Ger- manorum Rege Mers dido, Vel potius ab Hebraea voce Marachderivatum prsetendit Brandifius; fedargumenta, quibus idpro- bec, expedo. lnterim reliqua notatu di- gniora perftringam. Anno 1405. Leo- poldus Archidux Auftriae, & fecundus hu. jus nominisTyroIis Cotnes muros circa_s Urbem duxit, quibus fex includuntur_je Templa,Parochiale nimirum ad S. Nico- laum, terna alia minora S. Barbara:, S, Ca- tharinae, & S. Leonardo dicata, Venerabile Capucinorum Afceterium, & Sacrarum D. Clara: Virginum Coenobium ab Euphemia ComitisOctonisvidua anno rjoo.funda- tum&paulopoftab Henrico Ottonis fra¬ tre peculiari patrocinio protedum,edito ea dere diplomate, cujus hoc initium : Nos Tlenricus ‘Dei gratid , Bobemia , & ‘Polonia Rex, Marchio *JAtoravt id. & Brix. advocatus profite- mur , & univerjisprafentiuminjpeEloribus de- claramus. Ouod dum Fr. nojter cbariffimus epuondam Otto llluftris Dux Carintbia pia de- votione , ne Jincero affettu fundationi , & flruc- tura nova Qau(lri SanElimonialium Ordinis S. Clara in Merano ptrdileciam fororem no- flram Ofmiam Ducijfam Carintbia relitiam ditli nojlri Germani incboata,& fundata fimm confenfum voluntarium prabuerit , dre. ftnis verb erat hujufmodi : ABum & datum in Gries anno Domini millefimo , trecentefimo , undecimo, Kal. Martii , indiElione nona. An¬ no 1342. fpedavit Merania folennem_s nuptiarum pompam , quae inter Ludovi- cum Marchionem Brandeburgicum , & MargarichamCarinthiaeDucis filiam coram Ludovico Bavaro lmperatore fponfi Paren- te, & frequenti Principum conventu ha- bebantur : fed non taneum inde hauferac laecitiae , quantum moeroris fenfit anno 1419. ferale intuens fpedaculum , quod fl uvius PafTera llrbem inundans in 400. Ci- vium cadaveribus eidem objecit. lnter__s circumfitas Arces vetuftate praeftat, quae nunevulgb Tyrol dicitur, totique Comi- tatui nomen dedit, olim verb Terioli in_s plurali numero vocabatur ; In antiqua enim Imperii Occidentalis Noticia fub Du- ce Rhsetiarum fuiffe legitur; Prafettus Le - gionis tertia Italica trasveftioni jpecierum de¬ putata Teriolis, & mox Tribunus Gentis per Rbatias deputata Teriolis. NOVA CELLA. N OvaCella vulgb Neuflitfc Canonico« rum Regularium S. Auguftini Colle- gium non procul Brixina remotum, funda- torem fuum agnofeit Rambertum Sabio- nenfem Dvrjaftam , ejufque conjugem_5 Chriftinam , qui hortante S. Hartmanno Brixinenfi Antiftite pio huic operi anno ii4T.animum applieuere } primum verb Praepofitum Henricum , qui anno 1164, comuni mortaiium Torti fuccubuit. Ex hu- /us TuccefToribus Conradus Rodneckiana ortus ftirpe, & Berchtoldus Friderici Ar- chiducis antea Cancellarius ad Brixinen- fem Cathedram gradum fecerunt» poft quos vigefimusfecundus PrspofitusNico- lausScheuber anno 1449. g e danda: Infulai praerogativam a Nicolao V. Papa fibi, ac pofterisimpettavit. Collegii JEdificium bis Vulcani crudelitatem palTum,tandem anno 1477.000 modbreparatum,fedin magnifi- centioremquoque formam evebtum eft. RATEN^ERGA, R Ateoberga, Teu Ratenburgum, vulgo Ratenberg Urbs eilcum Arce ad Oe¬ num flu vium Kuefffteinio,& Schvvacio in- terječfa, quam Rotenberg potius dicen- damexiftimat apud Brandifium Brufchius, e6 qu 5 d circumliti montes copiolo fceti cu- proquondam rubuerint ; unde apertis fub Friderico, & Sigifmuodo Archiducibus fre- quenti operarum labore fodinis , erutum indč metallum non modo per Germaniam, & Italiam , Ted per Galliam, & Hifpaniam diftrahebatur. Haec Urbs modbTyrolenfi Comiti, modo Bavaris Dud quondam pa- rebat ; fedanno 1505. aMaximilianoCae- fare una cum Kueftfteinio recuperata Ty- roli deinceps adhaefic. R I P A. R Ipa,vulgb kališ Riva, GermanisReift' amoenillimo gaudet folo , cui partim Benacuslacus,vulgbdi Garda appellatus, par- Tyrolenfis* ROBORETUM. 107 R Oboretum vulgo Icalis Rovaredo,Ger« manisRofreit, amplum,ac venuftum Oppidum ab Athefifluvio paucis infra__s partim citrese, aureseque mali in littoreis clivis perpetuo virentes copiofas inftruunt delicias. Adnexa illi Arx, quam Rocca__*> kalivocantanno 1124. aCivibusexcitaca> ingencibus diffidiis anfam, & fomentum pratbuit. Hancenim primo Scaligeri Dy- Tridencum milliaribusalluitur, abantiqua naftae occuparunt, quibus expullis Mein- quercuum fylva nomenfumens, perquam hardus Tyrolenfis Comes Tridentinse Ec- anno 1445". Proceres de Caftelbarco angu- clefiae, ad quam jam pridem Civitas fpeda- ftuin antea locum ampliarunt, Dum prse- bat,anno I290.fubjecit. Sed alterdfeculo, didum inter Archiducem Sigifmundum_* anno nimirum 135-2. Mediolanenfes Prin- Tyrolis Comicem, & Venecos bellum an- cipes, poft hos rurfus Scaligeri, tandem_s no I488. ferveret» Auftriaci Oppidum* Veneti potiti funt, inter quos, & Sigifmun- Arcemčjue in fuam poteftatem redegere * dum Archiducem anno 1488. propter limi- tumcontroverfiam inter Arcuanos Proce- res, & Ripenfes incolasexortarn acreeffer- buitbellum, his Repubbca , illis vero Ar- chiduce patrocinante: Topita tamen eft eo- dem anno flamma, intercedentibus Summi Pbntificis, & Imperatoris Legatis, Ted an¬ no 1506. atrocius erupcura ; & quamvis poftbiennium Ripam conveniftenc Csdaris Maximiliani nomine Tridentinus Pratful, & Cyprianus Serentinus ab epiftolis , ex Reipublicx autem parteZacharias Conta- renus , quibus accefterant Jacobus Triul- tius, & CarolusJufredusMtdiolanenlis Se- natus Princeps , ibique inducias pepigif- fent; inito tamen mox Cameraciceleber- rimoillofaedere, mquoSummus Pontifex, Imperator, Gallias, & Hifpanis Reges in Venetos confpiraverant , fequenti anno ejus feculi nono Gsefareus miles Ripam-J) expugnavitnon ampliusamitteftdam. Spe- ciofum in hac llrbe Templum tum forma , ac magnitudine praecellit, tum auro, & pic- turis renidet , cujus erigendi occafionem Cardinali Madrucio praebuit B. DeiGenit- riciseffigies,incolumna, quse inter marmo ad diettl $. Feb. ('b)Lib.4. Ep. 48. paulo poft tamen a Venetis recuperata__s. RurfusTyroli junxit Roboretum Maximi- lianus I. Imperator, cui Noviodunenfe foe- dus anno 15-16. in perpetuum adjudicavit, Nonnulli apud Bollandum (a) opinantur 00 Aft. ss, inhujus Oppidi Titu olim floruiffe Ver- rucam, illud nempe Caftrum, quod Theo- doricus Gothorum Rex apudCaftiodorum (b) ita dilaudat : Eft in mediiscampistumu- lus faxeus in rotunditate confurgens - - - to- tiks mons , cjuafi ima turris ejftcitar, cujus ima graciliorafant , quam cacamina, & in moHtjft- mi fungi modo fuperius extenditlir , cum inf e* riori parte tenaetar - - - lounc z/ithefis inter fluvios honorus , amoeni gurgitis parit at e pr a* terfuit , caufam praftans muniminis , deco- ris ., Cajlrum pene in Mundo (trgal ar e tenens clauflra Provinci as * čjuod ideo probatur ma- gis ejfe pracipuum , quta feris gentibus conftat objedam. Hoc opinabtle munimen , mira- bitem fecuritatem , cui defderium noti fit ha- bit ar e, cjuam vel externos delcclat invifere ? Alii Athefinam Clufam interpretantur, quam inter Roboretum idem fluvius praetergreditur ; at cum neutrum me- diis in campis confurgat, cenfet Cluveriu s reos ara; fumoe ornatushodiequefpe£latur, idefle, quodaficu Caftello della pietra_9 exprefla; namque anno 1603., cum penes appellatum Caefared pratfidio propd ditio- hanc in puhlica via ftantem,plauftrum fru- nis fines caute cuiioditur. InterimVer* mento grave duceret quidam Joannes Bru* rucamipfum efte Caftrum Ferruge , quod Taferrus nomine, impadta inofFendiculum Paulus Diaconus (c) per S.Ingenuinum fc)® e E e rotaodennem filiolumantrorfum excuftit, Sabionenfem, & Agneilum Tridentinum 3 ° ns ‘ ' 3 ‘ jacentemque fupergrefta ad mortem obtri- Prtefulem ab excidio liberatum memorat, vit, Perculfustam deplorando fpedacu- partim nominis fimilitudo, partim Triden* lo parens, dumque oculos quaquaverfum tiniTerricorii fitus abunde declarant. A To- mina, inquit, Caflroram , cju& diruerunt in Territorio Tridenttno iflafant : Tefana , Ma¬ le tum , Semiana , <>Mppianum , Fagitanum , Cumbra , Vicianum , Brentorticum , FoUnes , Ennemafe , & dno in tsilfuca , & unum in Fe- rona. Hac omnia Cajlra cum diruta ejfent A Francis , Cives univerji ab eis dudifunt capttvu tibus populiš, & pretiofum , de quo dixi- Pr o Ferruge vero Cajlro intercedentibus Epifco- mus , Tempi um & memorato Cardinali ex- pis lngenuino de Savionc,& Agnello deTridert- torfit, D. Hieronymi Religiofis poftea^j) to data eft rtdemptio per caput untuscujufque conceflutn, viri folidus mu s uftjuead folidosfexcentos. circumfert, praedidas Deiparte iconem in- tuitus, in genua prolabitur, & fufis inter lacrymas precibus , filii incolumitatem a benigniflima gratiarum Matre vix antea_i> imploravit, quam exoravit, Subjedum examini miraculum, riteque approbatum majorem columnse honorem abaccurren- Dd ž S A- c? loS Comitatus SALURNUM. S Alurnum Oppidum inter Tridentum, &Bocenum fecus Athefim fluvium in- terjacet, apud quod celeberrimam de Cim- bris vi&oriam a C. MarioRomanorumCon- fule anno apte Virginis partura ioi. ob¬ te nta m autumat Brandifius , quando fci- anno 1145. ab Udalrico, & Henrico Co- mitibus ab Eppan liberalfter fundato. STAMBSENSE COENOBIUM. S Tambfenfi Ciftercienfis Ordinis Cneno- biovulgbStambsdičto, & ad Oeni flu- vii ripam quatemis fupra Oenipontum mil- licet nebulofodie Romani Cimbros inopi- liaribus magnificč affurgenti, initium de- nantesoppreffere, pbftubi purior lux no bulam difcufltt, Marius acie in orientem converfa,totum fcutis,galeifque excepit fb- lem,cujus repercuffu perftribHCimbrorum oculi funt, totumque iis ardere coelum vi- fum eft j & exortus fimul ventus concitati pulveris nubem in adverfa Cimbrorum_9 dit anno 1272. Meinhardus Carinthi« Dux &Tyrolis Comes, Henrico abHonftetten primi Abbatis muneri admoto ; ampliori- bus autem doniš illud curnuiarunt Auftrise Archiduces , ita ut inter prsclara hujus eximi« Religionis Domicilia merico cele- bretur. In infigni facrarum reliquiarum, ora propellebat. Verum graviterBrandi- quae hic coluntur, gazophylacio maximi fium fallioftendunt Plutarchus, & Flor us, qui illius praelii meminere ; ille enim Fub Trajano nerens apud Vercellas fubalpi- namllrbemutrumque exercitum concur- riffedocet ; hic verbpaulbrecentior in_s planis Veneti« campisconfercasab iis ma- nus enarrat, cujus verbautpoce Tyrolim etiam non parum attingentia fubjungerc libuit. Sicigitur de Mario loquitur: Sub- latis funditus Thetftonis in Cimbros converti- tur. Hi jam ( cjuis crederet ?) per hjemem , ejust alttus alpes lev at, Tridentinis jugis in Italiam provdiuti ruind defcenderant . Atbe- ftmflumennon ponte , nec navibus,fid cjuadam ftoliditate barbar ica prirnitm corporibus aggref- fi 1 pofttjuam retinere amnem manibus , & cly- ■peisfruflra tentaverant , ingejid obrutum fyl- v d tranfiluere - - - fed in Venetia , ejuo fere traElu Jtalia mollijjlma eft ipsd foli , coelif ele¬ ment id robur elangitit. tsFd hoc panis ufu, earniftf coSla , & dulcedine vini mitigatos Ma¬ rius in tempere aggrejfus eft - - - in patentijfi- mo , cjucmT^audium vocant, campo procurre- rc. Milila inde ad fexaginta Ceciderunt » Cer- tius Salurnuminclaruitob aliam vičtoriam ab Euino Longobardo Tridenti Duce fub annum 576. advarsus Francos partam__*>, (a)DeGeft. quod a mox addendis Pauli Diaconi ( a)ver- 9 . bisdderte exprimitur, unde etiam de hu¬ jus Oppidi vetuftate folidum judicium_s ferri poteft; ficenim ille fdtibit: DuxFran- corum Crannichis non multum poji tempus Tri¬ dentum veniens , devaftabat, Quem fubje- ejuens Euin Tridentinus Dux , in loco , tjui Sa- lurnis dkitur , fttis cum ftociis interfecit , pra- dameft omnem . yuam ceperat, excuftit, expul- Jifft Francis Tridentinum Ferritorium recepit. seftimatur Čapu t S. Zachari« Patris S. Joan- nisBaptift«, quodanno 1360. ab Onem- tislmperacore Joanne Palaeologo tranfmif- fum tertur. Solenne hic prseterea fuit_s, veteres Tvrolis Principes in adornata a Meinhardo crypta recondere, in quam _s etiamFridericum Auftri« Archiducem an¬ no 1439- 5 & ejufdem feculi 96. illius filium Sigifmundum inculere. STERCINGUM. S Tercingum, feu Stiriacium vulgoSter- zingen parva, fed commoda Urbs ad Utium amnem, quam alii Ulz,alii Brenner* bach vuigb vocant ,Oeniponto 7. mllliari- busBrixinamversus recedit, Circumfitae regionis vulgare nomen Wipt’nal anfanl pratbuic Cluverio , antiquum Vipicenum in Antonini Icinerarii fragmento fuperius memoratum, iftic agnofcendi, cui non tam votabuli affinitas, quam itineris ibi delcrip- ti ratio fuiFragatur. Proftratos hic ali- quandoab hoftibus Romanosnonnullisar- gumento fuit lapis cum hac inferiptione t OSSA LEGIONIS D ECI MM inParochia- lisTempli fundamentis effoffus,quae anno 1494. jaciebantur. SCEIWACIUM. S Chwacium vuigb Schwaz trium hora- rumitinere infra Halam fecus Oenum defcendit,Oppidum ditiflimis metallorum fodinisceleberrimum, nec folhm propter amplitudinem ,fed ob formam viarum, ac acdificiorum pulehritudinem, populique Salurnenfem Paroeciam Ludovicus Tyro- frequendamconfpicuis quibu(quellrbibus lis Comes, confentiente Innocentio IV. Summo Pontifice, anno 1360. contulit_s Regularibus S. Auguftini Canonicis , in propinquo D. Michaelis Collegio , quod Welfch Michael apud Germanos audit«i>, meritb annumerandum. In hoc Lambe- cius Lazium fecutus,vetus ftatuit Sebatum, quod in allegato jam alibi Icinerarii frag¬ mento Aquilei& Veldidenam euntibusan- teVipitenum obviabat;verumcuivisTabu- las Tvrolenfis. jop lasconfulenti patebit, nimisdiftorte, & per inutilesflexu$ fic inflitui iter,etiamfi,prout fufpicatur Lambecius, per Amanuenfium lapfum Sebatum Vipiteno praeponeretur, cui poftponi debuilTet ; quare fatius fueric cum Cluverio fateri, cerca Sebati veftigia evanuiffe, cum folis milliarium numeris fidendum non fit, qu©s iterata toties de- fcriptio non parum vitiavit. Interim nos invitant Schwadenfes thefauri in indicacis paulo antč fodinis reconditi. Detečtaehse funt anno 1448. fub Sigifmundo Archidu- ce, cui Opulenti cognomen idcirco adhte- fit, tantaque ibi mulciplicis metalli, auri fcilicet, argenti, seris, ftanni, plumbique aliquando erat ubertas , ut anno 1560. tri- ginta ferme operarum millia in iis laboribus occuparentur. Pereleganti defctiptum ftylo totum hoc metallicum opus oboculos ponit Stephanus Vinandus Pighius , qui anno 1574. Carolum Fridericum Cliviae, Juliae, & Montium Ducem per illuftriores EuropasProvincias comitatus, illud curiosb perluftravit. Unde a prolixiori ejufdem relatione hanc fynopfim excerpam. In_9 prcsruptisitaque, ac pratcelfis circa Oppi- dum montibus permulra hiantfodinarum antra, čquibusquidquid metallici exfcin- dunt.carris evehunt, fuperfluaquein tu- mulos egerunt,&velutimontes montibus imponunt: nec proculinde abfuntofficinaj, ubirivi ingentes pertubos in diverfas par- tes dedučti non modb folles elevant, fkm- mafque in fornacibus excitant, fed plura_a alia (imulminifteriaprompcidimi peragunt* Antequam tamen metallica materia per has fornaces excoquatur, confleturque,di- verfimode paranda eft} purarutn enim_e venarum fragminain capfulas conjiciunt, atque praeferratispiflillis tundunt ab aqua- ria rota verfatis, ac tenui mox cribro tranf- meantem pulverem fecernunt , non_s tranfmeantem rurfus piftillis fubjiciunt, atque amplius tundunt. Lapides verb quibus metalla funt mixta, primum_s malleis minui tradit, dein in lacunulis kvari, palifque inalveo agitari, ac de- mum per cribrum tranfmitti. Sed ut ali- quid etiam de fodinarum ftručtura dica- mus, ante earum oftium tefte eodem Vi- nando, exfpeQ:abant operarii plures trufi« lia habentes vehicula , in quatuor ferreis rotuliscurrentia, quibus fingulos advenas excipiunt, atque praducentibus taedis per montis trabibus fufpenfi cavernas, & cuni- culosvehunt,adtria ferb millia pafTuum, priufquam perveniant ad puteos , & ad aquariasmachinas ; ubi interim ftrepitus ingens aquarum fub fulcris per obfcuros meatus kbentium horrorem (aepius incu- tit. Poftcsecana hanc viam patent profun- diflimi putei, ad quadringentas interdum orgyas excavati, d quibus metallica faxa__o lapicidae malleis acutis exfcindunt , om- nemque materiam hauftoriis vafis č ma- chinatra&oria, quam duovolvunt, pen- dentibus extrahunt ,trufilibufque vehicu- lispercuniculum evehunt. Inputeorum fundum per funes defcenditur , in quos etiam recens aura follibus, ac ventilabris adhocparatisimmittidebet, ne impuroae- reopprelfa luminaextinguantur, aut me¬ tallici fuffocentur. Magno econtra labo- re evehenda eft aquarum vis per montium fiffuras in fodinas , puteofque influens , quod per mirandi artificii machinas a Vi- nandofufius defčriptas bini duntaxat ope¬ rarii perficiunt. Non tantum fub Sigifmun¬ do Aichiduce, fed & fub Fcrdinando 1 . Cae- fare ingentes divitiae ex inexhaufto hoc thefauroeruebantur ; docent enim ratio- numcodices abanno 15-25. , ufque adejuR dem feculi 64., folius puri,ac liquati argenti 2328500. marchas prodiiffe; ab illius au- tem obitu defecit plurimum metalii af- fluentia , ita ut eo ipfo anno 1564., non nisi i75i8.marchse, nec ullodeinceps an¬ no ultra 20CCO. ad terarium pervenerint. Cupri copiaminde conjicere licet, quod quamvisargenti marcham quadraginta ad minimum cupri pondo comitentur. TRIDENTUM. T Ridentum, vulgb Italis Trento, Ger- manis Trient, fpeciofa Urbs in piano fertilique folo, propinquis tamen alpium cacuminibus inumbrato, ad Athefim flu- vium jacet, nomenque fuum apud vetu- ftosgeographos percelebre, quodatrium torrentium confluxu , vel a Neptuni hic pracipue culti tridente ortum cred Regum,Principumque Oratores, &146. alios Theologos numerati fuerint. Inte¬ rim habits funt in prsedidto S. Vigilii Tem- plo oftofefliones ufquead annum 4y.,quo ob graffantem Tridenti epidemicam luern translatum eft Concilium Bononiam , Hi- fpanis Prsfulibus Tridenti fubfiftentibus 5 doneč anno 1551. a Juliolll. priftinae fta- toni reftitutum , & in S, Mariae Majoris Tempio deinceps congregatum, tandem anoi 563.fedente in Petri Čathedra Pio IV. fcelicem exitum fuerit fortitum, cui prae- fentes fublčripfere fex Cardinales, tres Pa¬ triarchse, viginti quinque Archiepifcopi, centum fexaginta odo Epifcopi, triginta novemabfentium Prsefulum Procuratores, feptem Abbates, & totidem Religioforum Generales, nimirum Ordinis Praedicato- rum , Minorum Obfervantium, Minorum Conventualium , Eremitarum S, Augu- Ilini, Tyrolenfss* lir ftitsi, Servorum B. Virgims, Csrmelitarum, & Societacis Jefu. VVILDENENSE COENOBIllM. lidenenfc Ccenobium, vulgb Wil- den, vel ut ab aliquibus fcribitur_s Wilchan, <$c Wiltheim prope Oenipon- tum ad Meridionalem plagam fitum, per* vetuftam quidem jačtatoriginem,fed etiam fabul is involutam ; fiquidem pro facra_s D. Benedičti Familia fundatum creditur a quodam Haymone gigantete ftaturae viro, & ab idololatria ad Chriftianam religio- nem converfo, quem nonnulli ex Italia_j), alii ex Rhenanaora anno 860.in has terras adducunt, & polt 18. annos defunčtum fcribunt; fuperefl: ibi hodieque fepul- crum cum ftacua iz. pedibus alca, prteter quae monftratur quoque ejufdem enfis, cly- peus, & oflea quaedam lingua longitudinis unius ulnae, & gladil inftar ancipitis mu- cronata, quam feruntpraedičtum Haymo- nem ingentidraconi extručtionemCceno- bii nočturna laborum praecedencis cujuf- que diei fubverfione impedienci, ideoque a fe incerfečto excidifie. Hujus hiftorise, fabulaeve mentionem faciens Brunnerus non nisi apud oppid 5 credulos hac fidem in venire afierit, atque permirum ei accidit, tam luculentas cum draconibus pugnas, aliaque fačta ingentia, quibus is gigas Her- culem asquafTe fertur , nulli veterum ce- lebrare in mentem venifTe : fola quippe_s traditione ea ad nos delata funt, nec nifi tardiori tevo faftis inferta. Linde veritati magis confbna videturLambecii, aliorum- queopinio, qui pcrememoratam draconis offeam lingt^.m xi$feis£ pifcis roftrum po- tius elfe putant ex fuperiori oris parte ukra ulnam fa;pius prominens, quale in hujuf- modi pifce ex Adriatico mati recenter ex- trado mihialiquando contigit videre ; ad unguemenim coincidit offeaeillius rei de- fcriptio,quam ineptčiinguamappellarunt. Tutius itaque fidem habebimus Brandifio narranti, Candidi Ordinis Canonicos a Reginberto Brixinenfi Epifcopo, abfceden- tibus,autprius dilap(Is( fitamen aliquan- dofueranc) Benedidinis, inhoc Monafte- rium fuiffeindučtos anno 1130,, decenni® fcilicetpoftquam S. Norbertus illius Ordi- nis fundamenta Prsemonftrati in Dioeceli LaudUnenfi jeciffet, Marquardo Bruntru- tanoreliquispr3eeflejuflh. Sub hujus de- cimo lexto fucceffore Dominko Leor no¬ vam, eamque magnificam Templi molerrs Sigifmundus Alphonfus Brixinenfis And« ftes coram AugultiffirnoCaelare Leopoldo anno 1665. confecravit. Premit hoc Wil- denenfe Coenobium Veldidenaeruinas, cu- jus pervetuftacelebritas,ac fitus ex quatuor Antonini itineribus, quorum unum jam alibi dedimus, affatim elucet; indeque pe« culiaris ejus dignitas arguitur, quod terna itinera Veididenas terminet; id enim nosi nisi in famofioribus Civitatibus ulurpare confvevit. Deprsedicant ejufdem excellen» tiam circumjacentes agri, in quibus fape etiam nuncantkjua numifmata Romana s aliaque variaveteris Veldidense indicia_a fortuito reperiuntur. Inter hasc maxime eruditioni fervit columna millianaexc.an- dido marmorecumhacinfcriptione. 1MP. CMS. L. SEPTIM/VS SEFE RUS P/US P ERI IN A X nAUG. ^‘RABIČU S *A‘D/A- BENJCVS PARTHICUSjJMAXXPONT» MAX. TRIE. POT VllJT. IM P. XII. CQS„ IL 'P. P. TR£). CCS. ET. IM P. CMS. M. oAUR E L1US tMNTO NINU S 'P IUS. AUG „ 7R1B. POT. UTI. P RO. COS. ET IMP. P a SEPTIMIUSGETA aut fylvig ccrrara_^ occupant; in quibus tamen frequens pl- fcatio, nec minor venatio aliarum rerum defeftumubertim fupplent. CEEterhm_s alibi frumentorum abundantia , quorum magna vis. Tota Provincia falubri aere _s gandet,celebratiffimis Urbibus, Vicis,& Caftellis referta. Arces excelfe natura, & arte munitse* Girca montes, ferrum, E e g, ar- ii2 argentum,aliaquemetalla procreat. Gens populofa, & bello dara, Germanorum_9 prseftantiflima a Plutarcho habita , cujus paulb altius originem repetemus , poft- quam antiquiores hu/usorae incolas defcri- pferimus. Maximam Sveviae partem a Vindeli- cisquondaminfeflam,&ab iifdem Vinde- liciam appellatam nemo veteris geogra« phiae pericus in dubium revocat. De eo- rumcamenortu, & generenon par um di- fpucatur. Eos Servius Liburnorum, hos Amazonum propaginem autumat. Por- phirio a Thracibus, quos Amazones patria ejecerint, eofdem derivat Serviinarratio, qua Amazones attingic, avidč a pluribus excipitur, quibus allegati alias Horatii ver- fus favere videntur ; ab eruditiffimo ta- (a) Rer.Aug. men Velfero (a) inter fabulas merit5 reji- 1,2 ‘ citun Ab Illyriis faltem eos provenifle (b) Vind. 5 £ credidit Cluverius. (b) Sed longemagis ar- Nor.c. ridetVelferusVindelicosRhaetorumfami- liam abinitio arbitratus , qui privatam_s nuncupationem a Vindone,& Lyco penes Auguftam confliientibus defumpferint__3, ubiprimariameosfixiflefedem non obfcu- reapparet. Certe fub unius Rhaetiae no- mine, nonRhattorum tantum, fed&Vin- delicorum terras fuifle a Romanis inter- dum comprehenfas pleriquefatentur, quod compluribus veterum teftimoniis confir- mat Cluverius, idque ex Rhaetiae finibus , quos a Ptolomaeo ftatutos alibi vidimus , clariuselucet ; quinimoin Notitia Impe- rii Romani, in Antonini Idnerario, & apud PaulumDiaconum Rhaetiae fecundaenomi- ne Vindelicia indicacur. Hinc de finibus, qui illam apropria , feu prima Rhsetia di- ftinguebant, haudminor, quam deorigine concroverfia. Lycumquidem fluvium_s pofuit Ptolomseus , fedin hocpaflimerro- risarguitur , plurium veterum fcriptorum textibus convičius. Horum non inrtmus (c) Lib,r* Strabo , (c) qui Vindelicos ad lacum Bri- gantinum ufque pertingere non femel afle- ruit. Cui regioni , inquit, lftri , & Rheni fontes proximi funt. Juter utrumque lacus , & effufa.de Rheno paludes - - - lacus hetbet infulam, quavelut Arce ad invadendos Vin¬ delicos commodiffime ufus in navalibus pugnis 1ib triu s - - - eAd eum lacum Rhati paulu- lam adfunt , amplius Helvetii, & Vindelici. Unde certo videntur Vindelici ab Oeno fluvio , qua fe in Danubium exonerat ad lacum Brigantinum, extenfi fuifle , atque hincRhsecispropriae partem, & Helvetos, inde Noricum fpečtafle. A Germania__s magna Danubio arcebantur. Auftrales in alpibusterminos, quibus a relkjuaRhaetia feparentur, etfi, uti innuimus, difiicile fit dgfinire, propius tamen vero eft, extre- mastantum,& humiliores coluifle» quod ex Strabone colligit Velferus, ubi illeait: Vindelici autem , & Norici montana exteriora tenent. Haec de Vindelicis , a quibus ad Svevos eorum fucceflores pergamus. Ampliflimam olim fuifle Svevorum gentem , difertž nos docec Tacitus (d) fic ^ d ^ ems ' eos delcribens : Nune de Svevis dicendum ejl , quorum non una , ut Cattorum , Teublero- rumfe gens : majorem enim Germani nunciato, cum anno 1269. Conradinus ul- exponenda feligemus. timus ex večeri ftirpe Sveviae Dux Neapoli Marchionatus Burgovienfis inter Ly- in Italia a Carolo Andegavenfi capite ple- cum , & Uarum fluvios comprehenfus a xusorbatam fuccefloribus hsereditatem_9 primaria Urbe Burgovia nomen fumit, quae reliquiflet. vulgoBurgov^didaa Mindelaamne uno, Hohenbergenfis Comitatus, quia non- ancequam in Danubium influat , milliari nullisfoloDynaftiae titulo indicatur, inln- alluitur, & quatuor milliaribus Ulma in feriorem, & Superioremab Arnoldo divi— Ortum recedit, Aliampraeterea non igno- ditur. Hic ad Nicri vulgo Necker vocatl bilem Urbem haec ditio complcditur , ni- fontes jacet; ille vero cum eodem fluvio mirum Gunciam , feu Guntsbergam fex defcendit. Superioris Caput eft Caftrum milliaribus Augufta remotam, quam Da- Hohenberga ; Inferioris Rotenburgenfis nubius Guntia fluvio audus praeterfluit, & Arx in laevo Nicri littore, uno fupra Tu- cujus praeclaram memoriam nobis fuppe- b:ngaminilliarioaffurgens,quamCarmeli- ditat panegyricus Maximiano Caefari Dio- tarum, & Capucinorum Coenobia nobili- cletiani collegae ab incerto authore didus , tant. In adverfa autem Nicri ripa Roten- dum cladem Alemannis perpecuisRhaetiae burgo refpondet Collegiata Ecckfia a Co« hoftibusanno 284. abeo infiidam his ver- mitibusHohenbergicis anno 1320. funda- bis depraedicat : captus ficilicet r Rex ferocif- ta, in qua Praepofitus, duodecim Canoni- fipna nationis inter ipfas , cjuas moliebatur in- ci, & quatuor Vicarii, ut in Blavii Atlan- fidias , & d ponte Rbeni ufcpue ad Danubii tran- te legere eft, opulends redditibus fruuntur. fitum Gutienfem devafiatd , atque exbaufld In valle infuper Rotenburgica profilic aci- penitus Alemannid, Urbibus adjicio cele- dus tonscertiffima plurium morborum_*> briores Religioforum iEdes per hunc Mar- medicina. chionatum difperfas. Wettenhaufianum Spedant praeterea haereditario jure ad Canonicorum Regularium S. Auguftini Auguftiffimam Auftriacorum Heroum__9 Collegium fundaruntConradus,&Wern- Profaphm ipfe Landgraviatus Sveviae a herus Comites de Rockenftein, nec non Wencesko Imperatore anno i379,Archi- Gertrudis eorum mater. Condicusinhoc duciLeopoldo pto 40. aureo.ru m millibus jacet Henricus Marchio Burgovienfis, qui Francofurti oppignoratus. Nelienburgen- anno 1283. fine prolemalculae vivis fub- fis Dynaftia inter Danubium, & Briganti- latus nobiliflimae fuae profapiae finem im- num lacum inclufa, aliaque minorisnomi- pofuic. Fultenbachenfe Ordinis S. Bene- nisloca. didi Coenobium Auguftam inter, & Dilin. R H vE TI As PAR S. R Haetia propria ,feu prima, quatenus Conftantienfis, olim Brigantini lacfts fita> fcilicet k Vindelicia difcernebatur , vela Brigantiofluvio ineundem lacum—a praeter luftratum antea Tyrolis Co^ prope Urbem illabente mutuatur. Hanc mitatum , & Grifonum,feu Canorum_s Rhaetiae exprefse inferit Ptolomasus (c) ; ( c )r.ib. ^ Rempublicam,quos vulgo Graubiinder di- Strabo(d) autem Vindeliciaeeam attribue- fdjLij,.* cimus, nonnullas alias Regiones comple- re quamplurimis vifus eft, dum ita ab iis xaeft, Auftriaco fceptro hodieque fubjec- latine redditur ; Eftiones , & Brigantii ad. tas , quas fub hoc titulo conjungemus. Vindelicospertinent : eorum Oppidum efi Bri- Brigantinus Comitatus nomen fuum gantium , & Campodunum : verumnon de- vel a praecipua Urbe Brigantia in littore—s funcalii, inter quos ^EgidiusSchudus apud ' Ff "" Schar- H4 Comitatus Schardium 3 huncStrabonis locura ficaliter interpretantes. Ferocijftmi interVindelicos Licatti, & (Jlautenatii cenfcbantur. Rhceto- rum autem Rhucantii, & (otvantii. Eftiones vero , & BregantU Vtndelicos attingunt : eo- rum Oppidum eft Brigantium , & Campodu- num. In quam ledionem magis propen- deo, cum poli: Rhaetos Strabo Brigantios jungac, eos potius additurus Vindelicis , fi ad hos illos perdnere voluiflec. Briganti- nasporro Civitatis, lacufque frequens eft apud alios quoque veteres fcriptores men- (a) rib. 9 . tjo. Plinius (a) poftquam mugiles, aliof- e ’ 17 '• que pifces csteris prsetulic, ita profequicur: Proxima eft his me n [a generis duntaxut mu- Jltllarum , fjuasanirum diclu. ir.ter sllpcs lacus Rhatia Bngantinus amulas marinis general. (b) Lib.i*. Ammianus Marcellinus (b) ipfum lacum c. 6. Brigantiara vocat communi cum Oppido nomine: RelegexsJ\ncpXiti margines lacus Bri- gantit. Et paucis interjedis. Rhenus lacum invadit, cjuem Brigantiam accola Rhattfs ap- (c) Cap.94. pellat. Solinus (^c) quoaue hoc illum_s encomio celebrat : Si Tbracia e Gallia pe - tenda, excipit ager Rhaticus opimus , & fe- raxs Briguntino lactt nobilis . Brigantius ve¬ ro amnis ex ejufdem nominis lylva pro- fluens , antequam in lacum fe exoneret, va! U s irrigat vi ni, frumentique feraciflimas muliisPdgis quafi conficas; at ftadm poft fontes aufteritas mulca , nec aliud ferd , quam nemorum horror oculis obverfatur. ParuminfraBiigantiamUrbemineleganti, commodaque lacfts crepidine obviac Au- gia Major,alias Brigancina venuftiflimum Ordinis S. Benedidi Coenobium a SS. Co- lumbano 3 Gallo, & Magno inchoatum_s> , quod poftero tempore praclard refticuit fubannum 1097. lldalricus Brigantias Co- mes j eximiaautemvitasfandimoniaprae- ter cres Conditores confecrarunt SS. Theo- dorus, Attalus, W albertus, Deicola, W a- lericus.Bebo Waredolenus, Kilianus, & recencioritevoBB. Marbotus, & Diethus, Caecerum Brigantinum Comicatum Rudol- phus Comes Monfortius, quemfubinitium decimi cerdi feculi vixifle craditapud helmum Im Hoff Arzetus, una cum uxore Elifabetha Palatina Tubigenfi ex eaftirpe primusobdnuit, aqua ad Auftriacam tota hascditiotranfitCjparumanno 1450. abEli- fabetha Wilhelmi Monfortii filia Sigi- fmundo Archiduci, parcim anno 1725. ab Hugone MonfortioFerdinando Archiduci vendita. Feldkirchenfem Comicatum cogno- tninat Feldkirchia, parva, fed elegans llrbs juxta illam amnem nonmulto pbft in Rhe- num influcntem fica, vino abundans, & mercimonio frequens , quam alii Valcu- rium a Latinis didam , nefcioquofunda- menco, arbitrancur. Alii congruentius ab anciquis Rhsetis Cžftnpi nomen accepifle o pucant, ibique poftea ab iifdem Chriftiana facra edodiseredaD. Petro Ecclefia, Čam¬ pi Ecclefiam , feu Germanicž Feldkirch eum locum audivifie Cerce a mercaco- ribus ex Italia huc ftepe adventantibus Čampo di S. Piecro edamnum appellatur» & in vetuftioribus Curienfis Epifcopatus monumentis ita de hoc loco legiturj: De £c~ c leji a S. Petri ad Campos, id eft Feldkjrcha be- neficium, &c, Quinimo, fi lecundae Strabo- nis incerpretationi paulb anc^ allegatas preflius inhaereamus, fane pro Campodu- no Feldkirchiam Brigantinis propiorem_j poaus incelligemus, quam llrbem Kemp- ten ab iis remotiorern, & anciquae Vinde- liciae certb inclufam. Comicatum hunc anno 137S. Leopold us Archidux a Rudol- phoMonfortio trigintafex aureorum mil- libus emit, cuiadjecicDynaftias Pludenz, Sargans, & Sacrum Montem ab Alberto Comice Werdenbergico iis tuendis impa- ri divenditas. Anno dein 1416. cum Ar- chidux Erneftus Feldkirchiam Comiti Fri- dericoTockenburgico oppignoraflet 1 nu- merat'aque jam ab hoc pecunia, Archidux Fridericus Ernefti frater Urbem tradere_s detredaret, htec a Comite oblefla in ejus poteftatem devenit> fed a Friderico IV. Cte- fare poftmodum redempta ad Auftriam rediit. Fuggero (d) ramen ifta docenti ad- (d)s pe .h«. verfatur Gerardus de Roo,(e) qui non ab Ernefto , fed a Sigifmundo lmperatore_j>i; e ^ ,Au ' poft proferiptum Fridericum Archiducem oppignoratam aliis Feldkirchiam refert. Inter has duas ditiones hadenus de- feriptas interjacet Monfortenfis Comitatus ab Auftria Archiducibus perfoluto pretio pariter comparatus. CONSTANTIENSE TERRITORIUM. C Onftantia,vulgbCoftenz,velCoft- vocatur,quemqueRhenusnonproculRo- mz percelebris Urbs cognomini im- fchaco ingreflus interfluit > coram Con- mrnet lacui ,fex,velfeptemmilliari- ftantiain inferum 5 feuCellenfemlacum_ss bus longo , quia Mela Venetus,abaliisBri- tranfiturus, olim a Mela Acronium, nune gantinus, & Podamicus, vulgb Bodensee vulg6 Cellerlee, velUnterfee appellatum, auam- Tyrolenfis. 115 quamvis alii in Acronio fuperum, in Ve- neto autem inferum a Mela expreiTum au- tument. Antiquam efte Urbem nemo am- bigit, Romanam eniminipfonomine pra¬ le« originem, licžt apud nullum veterem authorem ejus memoria habeatur ; nec nisi intenebrispalpant, imoprorfus a ve¬ ro aberrant , qui Ptolomai Ganodurum > feu Gavanodurum iftic ftetifle pronun- ciant. Proferuntalii.hanc UrbemaCon- ftantio Conftantini Magni parente muris circumdacam, ab eo edam nomen fuifle_s adepcam , fed verofimilius conjicit apud Braunium Picus , Conftantio Imperatori Conftantini Magni filio nomen, llrbemque deberl, dumitadeConftandenfibuscanit: Quos Conftantini proles oriente fubadto Ocdduasrepetensftellanti murice terras Condidit, & proprio fignavit nomine, Conftantiam iiluftrac Epifcopatus Vindoniifte Helvetorum Pago nune Win- difeh difto, & fex milliaribus hinc in Occa- fumdiflito a S.Beato ,quem Apoftolorum Princeps D.PetrusconfecrafTe fertur,incep- tus, Sc a S. Maximino, vel Maximo Epifco- po fub annum570. in hanc Civitatem tranfi- latus ; inter cujus fucceffores fandita- tis farna prae reliquis claruere: D. Gebhar- dus I. ex illuftri, ut quidam cenfent, Rabs- burgicorum Comicum fanguine, eoque_*> pro Chrifti nomine anno SSj.gloriosepro- fufo longč illuftrior : B. Notingus Verin- genfis Comes ex S. Galli Monafterio ad Epi- fcopalem Cathedram, hincad cceleftis re- gni folium feculodecimo evečtus: D. Con- radus Rudolphi Comitis Altorfenfis filius ob terna Templa SS. Joanni, Mauritio, & PauloConftantiteextrufl;a, atque univer- fumpatrimoniumEpifcopatui donatum de Conftantienfi Ecckfiaopdme! meritus, Sc anno 974. ab hacad triumphantem trans- latus: S. Gebhardus II. Brigantinus Co¬ mes, & Petrufiani Coenobii fundator anno 995.terrisereptus: B. GebhardusIII. Ze- ringiae Dux, Bertholdi Alemanniae Ducis frater ex Hirfaugienfi Afceterio ad Infulam, Sc anno mo. ad immarcefcibilem coro- nam evocatus. Capitulum 24. Canonicis conftat,quorum Cathedralis BafilicaD.Ste- phano faera non modicam aedificiimagni- ficentiam oftentar. Porro Conftantienfis Dioecefis omnium Germanicarum ampliffi- ma praecericis feculis habebatur, idque ma- xime patuit fub Friderico Praefule ex Comi- tibus de Zellern , qui coačta anno 1435. Dioecefana Synodo, initoque Ecclefiaftico- rum cenfu, fibi fubeffe reperit 950. Mo- nafteria. 1760. Parcecias, & fupra 17000. Sacerdotum : & quamvis graffante poft- modum perSveviam, ac Hel vedam hserefi complures Civitates ejus jurisdi&ioni fe fubduxerint, latš tamen adhuc Epifcopi in faeris poteftas extenditur. Neque minus prsediis, ditionibufejue ditatur; tenetenim praeter varia in Turgoia loca , Civitates Mersburg, & Marchdorff, quarum illa—s Comitibus de Rordorff quondam paruit, nune fedem, acdomicilium Conftantienfi Antifti^ & S. R.I. Principi prsebet. In- feribitur praeterea hic Epifcopus Reicheno- viae Dominus, qu^ alias Dives Augia dici- tur , eftque Ordinis S. Benedi&i Coeno- bium olim longepotentiflimum , ex quo tredecim Archiepifcopi, & triginta qua- tuor Epifcopi prodiere , & in quo Cceno- bicae S. Marcum Evangeliftam, indignanti- bus Veneds, fepultum praetendunt. Ja- cetinfituad miraculum eleganti, ininfula nempe Cellenfis lacfts omnibus na turae gra¬ diš exculta , inquailIudcondiditcircaan- num 742. S. Pirminus Meldenfis Epifcopus, primufque Augiae Abbas, liberalibus Ca- roli M .rtelli fubfidiis inftrudus , cumque non nisi nobili ordprofapia ab initio reci- perentur, totin eoaggeftae funt opes , ut annui proventus ad fexaginta millia au- reorum afcenderint. Anno autem 1540.' quinquagefimus nonus Abbas Marcus a Kneringen poft longas cum Epilčopatu Conftantienfi difceptationes, Abbatise ad- miniftrationem Joanni a Welza ejus Eccle- fisePrafuli tranfčripfit, a quo,annuente__s SumoPontificeEpifcopatui inferta eft, auc- tufq; Epifcopi titulus. VerumConftantiam repetamus, quat inter liberas Imperii Urbes olim recenfita, Auftrite Archiducibus jam diu fubjicitur , ab anno fcilicet 1548., quo Carolus V. Imperator defertae Catho- licae Religionis causa eam profcripfit , & poftea libertate multatam Ferdinando I. fratri fuo fubjecic , his conditionibus a Wilhelmo Im HofFallegatis .• ut ipfum , tjuff liber os , & ktredes pro fetiš ‘Domini s im- potterum agnofcant , eif fidem ornnem , & obe- dier.tiam praftent , nec ab eis ttllo tempere de- fictanc , tiecjtte fcedus ulitim ineant : decretis , cjUit Ferdinandus, ejujf Prafettide religione fatturt funt , omnino paremt : in beHicis t aliiff negotiis ipf, ejufef htzredibus prafibfint , dr imperata faciant, ficut reliqui provincia- les. Celebratur quoque in annalibus Con- ftantia ob famofiffimum, Sc Oecumenicum Concilium anno I4i4.ad tollendum fchi- fmaconvocatum , quod in tres partesCa- tholicamEcclefiam diftraxerat, cumtoti- dem federentSummiPontifices, nempe__s Gregorius XII., Joannes XXIII., & Bene- didlus XIII., nec, quifnam legitimus foret, difcerni poflet, multis Regnis, ac Provin- ciis cuivis illorum adhserentibus : Deo ta¬ men favente res foeliciter ceflic ; namque F f a Joan- Comicatus Tyrolenfis. 116 Joanne, & Gregorič fponte abdicantibus, atque Beneditto,qui licetab omnibus dere- littus, ad obitum ufque Panifcolas Hifpa- nix Oppido Pontificatus infignia pertina- cicer geftit, exConcilii fententia depofito, eleftus eft in verum Pontificem a Cardina- libus Conftantias degentibus, & triginta_s aliis probis , eruditilque viris pro Principum , Gomitum , Baronum, Nobi- lium,&Oratorum maxima multitudo. Si poft Conftantiam cum Rheno de- fcenderis, poft longum ftuminis flexum , qui Scaphufi« incipit, & in Urbe Keyfer- ftuel fere definit, in quatuor Urbes, quas fylveftres vocant, incides Auftriacum__a lmperium itidem agnofcentes.- ex quibus prima obviabit Valdhufta , vulgb Vald- huft in Klegoviae Regiuncula, quinque milliaribus Scaphufia diftans : fecunda_9 Lauffenburguminrupe erečtum, atqueab arte naturamunitum: tertiaSec- kinga , feu San£tio,aut Secconium vulgb Seckingen a Rheni undis circumdata_s: quarca Rhinfelda , vulgb Rheinfelden Ilrbs munitiffima duobus fupra Balileamrnillia- ribus pofita , nec procula ruinis Auguft« Rauracorum, five Pago Augft remota, qus magnam beilis materiam faepius fubmini- ftra vit, & elapfo nuper feculo, ud & LauP- fenburgum , fspius ab hoftibus capta, ac recepta, tandem juxta Monafterienfis Pa¬ cis ftatuta ad legitimos fuos Dominos, Au- ftri« nempe Archiducesremigravit. BRISGOIJE PARS. B Rifgoiam, vulgh Bri(gow regiončm frumenti, ac vini feraciflimam fecus Orientale Rheni latus protenfam_9 Auftri« Archidnces, ac Badenfium Mar- chionesinter (equondampardti funt. Pr«- clarioresillius Urbes merit6 habtntur Fri- burgum,& Brifacum, quse a Gailis pluri- bus abhinc annis occupatae, vi Rifwicenfis Pacis ad Auftri« obfequia redierunt. Fri- burgum vulg6 Freyburg totius Provinci« Metropolishodie cenfetur. Urbs eft fitu amoeniffima incer montes excellens, aBer- tholdo IV. Conradi I. Zeringenfis Duci c fi- l.o Henrici V. CaefarisTemporibus ex temu PagoinCivititis formam redačta, < 5 cma- gmficis poftmodum aedibus, Tcmplis, ac Ccenobiis exornata. Brifacum olim Brif- goi« Metropolis Rheni littori in rocundum collem elevato incumbens ab Antonino in Itinerario,& aLuitprandoTicinenfi, qui fub Ottone I. Imperacore floruit, fub Bri- faci montis nomine memoratur : Ilrbs eft valde elegans , populočjue frequens , ob propinquas metallorum fodinas, utiapud Blavium legitur, maxime autta. Inejus Arce vetufta perdurat Turris a Bertholdo 111 . Zeringenfi Duce excitata. Nomen_s fuum hi Duces traxerant a Caftro quodam Zeringhen, cujus rudera medio infra Friburgum milliario in excelfo mori¬ te etiamnum fuperfunt. PARS { MIMIIUI iiilC!T" immiiiuiiiiiinii—r J'irn_ fli/ 'scfy-elctn Al ten/n r Stricpoj rrnemi>/fi Jc/iensue jJensfrzi TVUtvat&tSh 3l GnUc/lh' JVeu st? t/3j& Scklae^rtau as/jai? jAt/fa/a/Šjl uttau /AlJeben/ J0fctcsilfrfh> ^jrlMeria»’ %&and>cSl a ;^& l \5r )QyiTiafserMeifse ■ 'b_ >. ■raacrisldtn \ -. * •' Jteensenbui */ v« fcernntcz, ^Jferse/. Penast CAe/ntluz \ 'fVSttflt lisr/rlne/A 'laisiiz. I ^ J,asiJX sodmetJnU' Ai/nasl^fj (rprta Gettslerch. 'tiru/n s/istmn ^slelzenbe/i? ■irtctca. ertsčoin _Qff. ' f Sb> razenitnin e Jix'CfS(lU biecniijlz Ga 6?/A JPulznit. [ % Z0K0 /ju^ < \ JVtcrnesf jKa/iujs/i , \VŽ>sčcrtO Mannu/tanlSi I Fra/ti \eArrnetata ištairi\ jffanten? tcnm ^t/lerslpclT^ ^ rt sen Afer'ne rt tz, v —' £ . g\ « x e*en <±T j&utadefs** • S ‘ if/t j neri cen-i ( / ! j,jh£ 5ft CamepcK TteiswlJi& .S C ir $$****'■** . Au ,Ma& ;* aui yb^. '"tim. A-i&u£nierxcz .■ 03 <*4 ’’ T ft ? /&ntriun*&sž\J ^ . zt 1 * ' ~ ;v 1 Vulin UOlST /Frid lan J jSl ■\jeAirrtAury 'rzeeAeU ' Circui u/ j£jfrreč- xL As TrOZ 2j. SCrattpM ■.MueApu J , Cztftarina) Mi črtne r t?ajsen :* i CU - Vat? en ■Mnuiist ',w '—v 'A a;.../.-j. • 'J i ^ l : /X ^tZenuuez > i ^ ar^^Sfc; JM&st*;,, X 1 I tun/; j / I ./ .•V**’.••••’ j-r M/r/ss JjA SB&f ■■SPL-rvAb* l x *- r r& h '■■ Smdan r & jfa** i f‘£is- . _. V\ ?■' X f CzatUv$Apr-&' f jr/ unuz A', 'i zen J te/ti., • ‘ \ V\* f i :*V '/'/'"A ' .1-** / -, Wan sc/uVAust? . .•*’ k ...—^%i t’ji2 tzzn.1- c^jKe/nn* &}Sc’inm Comi-J J3i .. ^ Vrniti \ s ta tri JPslnt/cn efi . i Trn n tsta 7Vtntsi'/ia_ M ts mA era rtain \ Bes Jer JantlJoertj ^Ratenhau,^ xj ffč Aasttanbery" J ‘ ^^astrelbirp I Vs-^ :dšl f-$$fe uile&c. jj^Vat-zecJien' \ ,art - / * Jg ' Ja»,, '/A /n//lf I TJr atatn Mostne, lfXaachitnth*z/l'\' -i \ r /-*’'~g3&' t ' 7 ‘• sf5 ' Mtai/t stat n At) >. S&jSfr&enti j_ L Mah c'nttattA^^^_ / Vi;.U)00-J~N: \ /• , K/ '( ; A ' • • ;*S* 3 Valeč z i Ff - V . |ejll'Lv. ^ -/-v g- jtucklzU N Marfenstairi JVtuJeck • ratu/ fev _ a H/sena Jtibesffi. i. -> Čiri' ^fJJactiewi jVeuJectc -JJraAanicz- bfchenle .d .CctvKinez . n SJartirst Ja J a trt | JjcAefcne J \Yabr7ilm' TriJrtc/iswalTp-ejL ■ftSc/ialfctd •i/~ Sc/tbacK£Teals- '■r-A^AtMaitterbas/A [c “,»*••. Jtetsc/ia W 'KžiJnJ. ./Kast/. Koniftin. J\L z.±- s r < V ( Onaisc/ina J>cl>rtiscM SatkMuzžS JAraruld/slaL fcAentez. 0cAU>rzjlJ'iSn mntoerzav- iž% wa terni' (s-enttmn^ Czetpcorricaj CvralujSi g • : JTehfi-. >>;? i ! / . SefCnoet Mttst-erar~ .L J/toterati AlA-urrfaslr Jenemats. Stra/sirz , 5i,'Uierifj. \2*ustxnre/y j\r t " Muratficz ,.^01 cnsttunrJr Mo. ■ 7*i Jasna. J&LXra/aiett~z- jjtrfsesuleht#* AA/benreui K^4- ■ s VrtftžJ 7 ?^ S*2»^ JsAerjfJr €±& a J?ik‘ X Ttvtba jr a ^Ja,euMarni//sec. fir/A yVJntfSt SiCirc, ' ^{Se/aearnbury (ir -i ' -Haft AfelKens tain jtJtrtCZ. j$ir u I r& AAsltco/c {nZsl/r/eA 7f e’. —s 7 etrrrelv* •ch.ru U lt7. .Veita: A nj\fT \rii/( * en.fi s 7>abrz.ts/i I 7£/i'sKtr .Jčpstrarniez- M rr s^tnesej f Stafblau JL ) r ent letet/ lOtiaie. ihtWsi/. 'S- jKeis trK*/£s. 'V ’ Afoejnu JFr. i •' " > - J - V J*rzesnii fckrilZi ,] r«4- -šehio-ran ^Circu -j zintAa/t i ,,,„,„ ne na it’ 6 ^i tista tn. ’J£$ ztteSauJa. m: ilm Tn a er rJtartA %£\reusč-ell tnrai •vttcK trrurii Vu trte A. te/s at? 'cratvie z Osir. \plJynie i I JUsL/tezStfttUKo -C^‘- atBaA/ntsc/t \ jjify/rscX'e .'TV ^Wei/er litL 5, A r JR-uJc/ci¬ sti- J&trWH\ felrztmsn? r nžM-ticus Ti j X. , H Ar /a i£ ■ .IV1 4 \Welbartztr r - an.zrtztte r -». Hoj vn' i čl Sc/utsla. ijn .AK-amenctz. & aausniel . Jl/irnbt A^ameniL 'CtJljj± 3 iJeJruelar 7 iiz\ ./ j 0 - • ’Xf. v/ ' •< , ) • f /uilcse wtezf\ . 1 l*L>aria,n nlo i 'Y 'I .ŽE ZtAezčlz lOjtte/Jenbtira ; t/rsKjr*™''’-. i Mustnalz M raut>ery^r a AK/-asJloj~rfi- JS-APeros-JtcAstain v ' AVI'Ut. . J$. 7 £ar •/spero . T#va»z AaroSi • > /3/ tse/i arin if z JVeu/uzn. JlrtiscA. 'trzimilphi v r ’■ S/a/a tiji S. Airiydi\lena Krim* fcasAPV/c d/ Occafu, Mifniae,&Lufa- Diftridus Caurzimenfis , feu Guri- tiae a Septemtrione concermina , figura menfisabllrbe Caurzimdenominatuspro- ferme ovali circumfcribitur ab Hercy- prnsDucibus,&quidem admodum poten- nio nemore veteribus celeberrimo coro- tibus olim fertur paruifle: claudunteum nata. Maxima e)'us icineraria longitudo, nune ab Ardo flumen Albis , ab Ortu omifso etiam Glacenfi Comitatu, ad 38. Czaslavienfis Diftridus, ab Auftro Bechy- milliaria porrigitur, latitudo ver6 34. nenfis, & ab OccafuWlcavienfis: praeci- adaequat , unde cireumferentia ad plura pua hujus dos eft Salmorum captura , & quam Centura fuo ambituexcurrit. Aere fylvarum mulcitudo, ex quibus ligna fe- fruitur falubri, quamquam ob flantes fae- cundo Sazaua, & Muldavafluvio plurimis pras AquiIones paulh frigidiore. Solum ratibus Praga m afportancur. Reginohra- ver6 compleditur, fi oleum, vinumčjue decenfis omnium ampliftimus , cjui abArc- excip as , omnium pene rerum feracifli- to Cerconoffios montes, fylvafqueSilefiti- mum; nam pratter largamtricici, hordei, cas, ab Ortu Comicatum Glacenfem , ab aelupuli, quamagri fuppeditanc,meflem; Auftro Diftridum Chrudimenfem, & ab non modica auri, argenti, ftanni, cupri, Occafu Boleslavienfem refpicit, ab Urbe plumbi, ferri, mercurii, fulphuris, & alu- primaria Reginohradecio nomen fumpfit * minisvisemontibuseffoditur. Aquaeprse- & pifcium, ferarumque copia , fedprae- terea pifces, fylvatfeias,volatiliaaer,ter- fercun phafianis avibus, & generofagran- ra gemmas ei liberaliftime fubminiftrant. dium equorum propagine fupra caeceros Crocum hic quoque, aliaque aromata_s Diftridus celebratur. Chrudimenfis ab crefcere compertum eft, ica ut quidquid UrbeChrudimaficnuncupatusinter prio.* ferč pretiofum reliquis mundi plagis na- rem Diftridum adBoream, Moraviam ad tura diftribuit, in hoc uno Regno congre- Oriencem, ac Meridiem, & Czaslavienfem gaflevideatur. Diftridum ad Occidentem extenditur__®: Regionem hanc in 12. Diftridus par- hic etfi non ade6 magnus , alios tamen titus eft Carolus IV. Imperator, & Bohe- omnes pifeinarum numero exfuperat_ 9 . miseRex. ErantiiGurimenfis, Pilfnenfis, Czaslavienfis ab Urbe Czaslavia nomen Litomericenfis, Reginohradecenfis, Ra- mutuatus , quiBohemiam argento dicat: kownicenfis,Chrudimenfis, Prachnenfis, cingitur versus Aquilonem a Reginohra- Slanenfis, Boleslavienfis, Zatecenfis, Cza- decenfi Diftridu , versus Ortum a Chru- slavierifis , & Bechynenfis. Quibus fub dimenfi , versus Meridiem a Becbynenfi, ■Wladislao Rege acceftifte videntur Pod- acMoravia, & versus Occafum a Caurzi- brdenlis,& Wlcavienfis ; inComitiisau- raenfi. Bechynenfis, cui Bechyna vetu- temanni 1569., & i579.PragenfisTriurbs (lum Caftrum nomen dedič , ad Septem- a Gurimenfium Capitaneorum jurisdidio- trionem Wkavienfem, & Caurzimenfem ne exempcaquidem fuit, peculiari tamen Diftridusattingit, ad Ortum Czaslavien- Diftridui non praeeft.Addendae funt prtete- fem, & Moraviam, ad Occafum Prachnen- reaProvinciaetres,Egrenfisnimirum,Cu- fem, & ad Meridiem Auftriam. WIta- bitenfis, &GIacenfisComitatus titulocla- vienfis omnium minimus a Wdtava, feu ra,Bohemiae Regno nune infertaj, quare Muldava eum per longurn alluente fuam &Bohemici Diftridus paflim vocicantur, denominadonem affumpfic: huicabOrtu P. II. A &Bo- & Voitlandiaea 2 Regnutn Boreaadjacet Diftridus Caurzimenfis,ab Oriente Reginohradecenfem , a Mendle l( Auftro Bechynenfis, Sc ab Occafupartim Caurzimenfem , abOccidente Litomeri- Podbrdenfis, partim Prachnenfis. . Pod- cenfem, ab Aquilone ver?) partim Silefise, brdenfis,quia Brdiis mondbus fubjacet, partim Lufatiazcopulatur. Cubiteniis—* fic appellatus : contiguos habet ab Ardo etiamLoctenfis,autElbogenfisdidus,no- Slancnfem, Sc Rakownicenfem, abOrtu mtneaBohemicavoce Loket, Sc Germa- Caurzimenfem, Sc Wltavienfem , a Me- niča Elbogen , quaecubitum fonant, lati- ridie Prachnenfem, Sc ab Occafu Ptlsnen- n£inflexo,inter Voitlandiamab Occafu , Sc fem : ferro abundat, St cervorum copia Borea, Sc ZatecenfemDiftridumabOrtu, fimulac praeftantia prx reliquis eminet_s. Sc Auftro ferdcomprehenditur. Egrenfis Prachnenfis, qui a vetufta Arce Prachno a nobili Urbe Egra ita vocatus intra Palati- fuis inrud-ribus nune fepulta ita cogno- natum, Voitlandiam,Cubitenfem,ScLu- minatur, Podbrdenfi Diftriduiad Boream cenfem Provinciam ardislimitibusdefini- jungitur, Wltavienfi, & Bechynenfi ad tur. Glacenfis Comitarus a celebri fua Ortum , ad Meridiem Auftriaz, Pilsnenfi Metropoli Glacio appellationem traxit, adOccafum : agemmishic, Scunionibus eumque prazcelfis montibus ambiunt ab fupra alios omnes Regni Diftridus com- Occafu , Sc Meridie Reginohradecenfis mendatur. Pilfnentis primarix Urbi Pilf- Diftridus cum aliqua Moravix parte , ab nx nomen debet , ampli(que gaudet pa- Aquilone & Ortu Silefia. feuis, unde maximushic ovium numerus Memoratas hadenus Regiones qui- adolefcit: circumdant eumab Auftro Ba- nam exCelticis populiš ante 2300. annos varia , ab Occidente Palatinatus cum_* incoluerint, in abfčuro etiamnum latet, Egrenfi Diftridu , a Septemtrione Zate- latebitque , cum nulla adfint veterum_» centis, St Rakown\cenfis, ab Oriente—* monumenta, aquibusiddoceamur. Primi PodbrdenfiscumPrachnenfi. Zatecenfis, itaque, de quibus conftat, illarum inqui- feu Lucenfis primum a Zatecio Urbe no- lininumeranturBoji,quiT.Liviotefte,(a) men, aleerum apratis defumit: Borealem Tarquinio Prifco Romaz regnante , id eft h ' s ’ ej us limitem conftituic Mifnia cum Lito- circa annum ante Virginis pareum 600., mericenfi Diftridu , Orientalem Slanenfis ex Comata Gallia Duce Sigovefo Ambi- cum Rakownicenfi, AuftralemPftsnenfis, gati Regisex forore nepote in Hercynios Sc Cubitenlis Occidentalem : famofa hic laltus commigrarunt, quorum incindi eft optimi lupuli meffis , qux toti Regno campi, uti Paterculus (b) ait, Boiohaemi C b i°* 3 * prseftat, Sc uberrimus tritici proventus, nomenabiisacceperunt, quod in hanc uf- quoSlanenfem Provinciam adxquat. Ra- que diemleviter contradumin Bohemias kovtmicenfis fylvis, & montibus obfitus voce vulgbGermanisBoheim perdurat—», poft Wkavienfem anguftiflimis includi- quafidicereturBoiorumSedes,feuDomi- turterminis, qui funt ab Ortu Slanenfis, cilium. Concinunt Ptolomasus, (cjdum ( c )t.i.2. c. ScPodbrdenfisDiftričtus , abAuftroidem Bxmos populos, quos gentem magnam **• Podbrdenfis cum Pilsnenfi, abOccafuZa- vocat, abOrcynio faltuadDanubiumuf- tecenfis , qui cum ipfo Slanenfi Septem- que , propeQuadosextendit; Sc Tacitus, trionalem abfolvit, Slanenfis,quemPra- (d)dumBojosadHercyniamfylvamcollo- (d)Demo* genfehorreum plurimi judicant, adMeri- cat,eorumqueProvincix nomen Boiemum li,Genn ’ diemRakownicenfiDiftriduiconneditur, fuoadhuc tempore , quamvismutatiscul- versus Occafum verb habet Zatecenfem, toribus,fuperftes afleverat. Demum Bo- versus Aqudonem Litomericenfem , & hemia eaipfaregio efle luculentd videtur, versusOrtumCaurzimenfemtvulgbSlans- quam Strabo, prout a Cluverio (e) verti- C«) Germ.' ko , a Slana Urbe regia, vel Zrzitsko a tur, tacito nomine ita dilaudat. Hercj - jj£ U ' 3 ' c ’ Zrzito monte nuneupatur. Litomericen- nius faltus denfior efi^magmfcjue confitut arbo- fis , cui prxftantes ftanni fodina?, thermae- ribus , in locis natura munitis circulum inclu- queceleberritnx famam pariunt , ferd to- dens nuignum , in cujus medio regio efl egre- tus fubSudetis montibus protenditur figu- giahabitationiapta . rapyramidali, cujusbafisZephyro, Afri- Evoluto a Bojorum ingreffu fexcirci- co, Libanotoque obverfa,Zatecenfi, & Sla- ter feculorumintervallo Marcomanni Ger- nenfi D ftridui ineumbit , latus verb Bo- manicagens, Sc Svevorumpars, prioribus reale Misnix montanis, Auftrale Bolesla- incolis, vel ejedis, vel fubadis , Bohe- vien(iDiftriduiadhxret, acumendemum miam deinceps tenuere , cujus rei hoc interBoream, Cxciamque ad Lufatiam_9 extat in praecitato Tacito encomium— pertingit. Boleslavientis inter ampliores Pracipua Marcomannorum glo^ia , virepfc: numerandus , St a veteri Boleslavia CO- atejue ipfa etiam fedes , pulfis olim Bojiš vdr- gnomen nadus gemm s prx caeteris Di- tute parta. Idipfum vero diferte confir- rf >. nb 2 itridibus gignit , ftnicimumque habet ab mane Paterculus, (f) Rufus, (g) & Stra- [Jincpičo. bo, Bohemise. (i)U.r. bo,(a)quorum poftremus Claverio inter- t&Z. ? ret ® < b ) ica rem clariflime dilucidat : In hac (Germania) eft Hercyniasfaltas,& Sve- •voramgentes,qaarum qaadam ipfam incolant fjlvam : inqaibus efi etiam Boiobamam Ma- robodui Regin. In quam regionem tura alios eomplttreis ille tranfialit, tam popalareis faos Marcomannos. Hujusitaque expeditionis Dux, authorque fuit Maroboduus Rex, qui Romat fub Očtaviano Augufto Imperatore educatus,atque ad Patriam reverfus, cum Romanorum propinqua ad Rhenum arma formidaret, feque ab iis mox petendum_s pratfagiret, fiatuit , ut Paterculi phrafi Utar, avocatd pr očal k Romanisgentefaa eb progredt , ubi , cjuum propter potentiora arma refagijfet , faafaceret potentijjima. Quibus paulb pbft idem author fubju ngit, Boiohat- mum fuiffe regioni nomen a Maroboduo occupatae. Ulatam dein huic Regi pri- mum abArminio Cherufcorum Principe, & rurfus a Catualda immanem cladem_®, itauta fuisdefertus, &ad Romanos fugere compulfusRavennas confenuerit ; uti & reliqua gloriofiora Marcomannorum ge- fta , quibus in diuturno cum Romanis_» belloclaruerunt, veterum annalespaffim commemorant : quareMartiali eorum__s {c) in vita laudiaffatim confultumfuerit, fi Julii (a) #sverf° ni " Capitoliniverba duntaxat fubjeceroita_» fcribentis : Tantas timor belit Marcomanni- ci fuit,ut mdiqtte facerdotes Antoninus accive- rit, percgrinos ritus impleverit , Romam omni genere luftraverit. Porr6 ficuti exfupracita- to Ptolomaso, aliifque compluribus liquet, Bojorum, & fubinde Marcomannorum_9 fines ultra hodiernos Bohemixterminos_# per adjacentem Auftriae partem ad Danu- bium u(que fuiffe porrečtos , ita in aliqua ipiiusmet Bohemiae portione ce[tivum__B Orientem refpiciente , ubi fcilicet Albis (a) De mo- f on t e s profiliunt, non Marcomannos, fed 1 us erm ’ Hermunduros habitaffe exTacito (d) di- fcimus, cujus haec funt verba : In Herman - dar is Albis oritar flumen inclitum , & notam olim , nunctantum aaditar. Nisi forfan_9 (e)Germ. malis Cluverio (e) fubfcribere , auiTaci- a*. tum,quamvistimide,hac m parce erroris redarguit, eruditoque ratiocinio veterum etiam teftimoniis innixo praedidos popu- los ad Mifniam , & Voitlandiam, aliafque adfitas Provincias relegat, Brevior fuit Marcomannorum, quam Bojorumhis in regionibus mora , nam At- tila Hunnorum Duce fub annum 440. ex Scythia in Europam tranfgreflo, Danu- bianas, & Albinas praefertim gentes tanta corripuit tempeftas,ut ipsti quoque nomen exinde obliteratum prorfus interierit,inco- lis in Noricum, aliafque circumficas plagas fortaffe dilapfis, cum nulla abeo tempore 3 Marcomannorum, nulla Quadorufn, auc Hermundurorum mentio apud proximd infequentis aevifcriptoreshabeatur. Hinc mirum videri definet advenientem in has oras Czechum Bohemorum hodie vigen- tiumauthoremvaftas, uti fertur , folitudi- nes offendiffe, Fuit is t Slavorum gente in ea lllyrici parte ortus , quam hodje_i> Croatiam dicimus ; unde patratas csedis reus, utinonnullitradunt,vitandijudicii erg6, feu illiusProvinciae taedio , feu alia de caufa cum fratre fuo Lecho, magnoque popularium comitatu abfceflit novas fibi, fuifque fedes quxfiturus, quas demum in Bohemia fixit, fratre in propinquas terras, quas Polonia complečtitur, recedente_s. Non defunt quidem fcriptores , qui Cze¬ chum ex Sarmatia Magna, utpote prima Slavorum patria per Getas, & Dacos rec- tainBohemiam deducant , inprimam ta- men fententiamcum Hagecio, (f)Dubra- (f)chron. vio, (g_) atqueiEnea (h) Sylvio unanimis ^°k- ddann> plurimorum fenfuspropendet. Sed acrior (g)Hift.Bo. fervet de tempore lis ; veterum quippe_s ] AV De Bo „ monumentishac fuper re deftituti rečen- hem.geftis tiores in ade6 difcordes abiere opiniones, c.u. ut nulla eos conciliandi fpes affulgeat, rem- que denfioribus involverint tenebris, dum illuftrare nitebantur. Exhis cenfetRhe- nanusfi)Slavorum inBohemiamadventum g 2 .Nov^ fubMauritio, aut Heraclio Imperatoribus ant.1.1. contigiffe, quorum ille anno5-83., hic 611. Imperiumadiit. Velferus Attilataetarianno 454. vitafundiillumadnexuit :praecitatus vero Hagecius ad annum 644. , & ad fe- quentemCalvifiuseundem diftulere. Re- liquos,quos infpicere nonlicuit, fuggerit Balbinus,(k) Chyhr£eumfcilicet, &Blon- Lh. d e c. C x.’ dum , qui anno 600. ; Cuthenum , qui U.c.9. anno 639. ; Carionem , qui anno 450, j Spangenbergium, qui anno 45-1. ; Mat- thiama Sudetis, quiannoquinti feculi7., vel 57. ; Reufnerum, qui anno 496.; & Vapovium, qui anno 550. praediftam Cze- chi transmigrationem adlcribunt. Abhis vero longius difcelferunt Codicillus, & Weleslavinus , qui illam antiquiorem_«> prastendunc, dum annum 278. eidem af- fignant; longifiimč demum ab omnibus , fed fimul etiamaveritatereceditPiafecius, qui nullo veterum teftimonio innixus de- finire prxfumit, abannopoftVirginis par- tum duodecimo aufpicandam effe Czechi Chronologiam, poftquam nempehic,ejuf- que frater Lechus Germanis militances in famofa Quintilii Vari clade binas Roma- nas Aquilas nigram, & albam cum reliquis fpoliisretuliflent. Attamen tot inter ad- verfantium fententiarum diflidia, id tuto pronunciaripoffe videtur , nec itaaccele- randum effe Czechi in Bohemiam ingref- A a fum (a) Be bel. Goth.l.t. (b) Be geft. I.cmgo, i. 7. c. 4. (c) Mifcel. Boh. dec. 1. J. 2 . c. 6. (d) Hiftor. Boh. l.i. 4 Regnum fum , bc ainnum pf&vertat; neque adeb fero differendum, ut anno 595’. poft- ponatur:ilIudquippe fuadet ProcopiusCa) coaevusauthor , qui non nisi eo ipfo anno Slavos traje&olftroin Illyricumprimbde- fcendiffe teftacur , ubi Slavici Czechi na- tales a plerifque celebrantur: alterum_s vero ex Paulo Diacono (b) anno 760. fcri- bente liquet , qui ad memoratum annura Czechorum nationem jam vicinis formi- dabilem depraedicat. Ne quid tamen dif- fimulem , ex Ptolom3eo,Tacito, Ammia- no Marcellino , aliilque folidš evincit_s Balbinus, (c) Vendos,feuVenedosSlavi¬ cam gentem mukum ante ftatutum Cze¬ chi cevum inBoiohaemum penetrafie, quod ha&enus afterta non modb non labefa&at, fed potius cum iisdem praeclarč cohaeret ; hinc fiquidem non contemnenda ducec__s ratioaDubravio(d) indicata,cur Czechus reličto lllyrico Bohemicas oras caeteris_9 praetuleric, quia nimirumhae ab ejufdem originis, & linguae populiš jam anteafal- temexparte tenebantur .- admodum verb benede iis fuifFe meritum necefle eft, cutn eitotius gentis imperium detulerint , ac- que abolitd Vendorum feu Sarmatarum, feuSlavorum, auc quovis alio nomine_j, Czechos, feuCzechitasfe impofterumap- pellari voluerint,proutin vernaculo Bohe- morum idiomate noftra eciam aetate obfer- vacur. Czecho tanquam primo Bohemorum Duci plurimifucceflbres Idololatriae- addic- ti ufque ad annum 864. ab authoribus fub- jiciuncur, quorumačta magnatemporum confufione, rerumque incertitudine ab iis digeftahicretexerenon lubec, ucpote ab alFumpti operiš rationealienum. Ad Bor- zivoium Ducem proinde tran(ilio,qui, indi- cato fuperius anno,a Radislao Moraviae Re¬ ge Welehradum invitatus, utcontra Lu- dovicum Germaniae Regem in focietatem belli pelliceretur , SS. Cyrillum, & Me- thodium Moravis Chriftum annunciantes ibidem offendit , a quibus Orthodoxa im- butusfide, & unacumaulico fuorum Pro- cerum comitatuluftralibus aquis expiatus vanis idolorum fuperftitionibus fančtius bellum indixit : ficejue Bohemia plenam Evangelii diem obtinuic , cum prius non nisitenuis divinae lucisradius, & uti Bal¬ binus loquitur, veluti crepufculum eidem illuxerit. Hincautem Chriftianae veritatis, virtuti(queftudium eafumpfit in hocRe- gno incrementa , ut Concilii Bafileen- fis Patres tefte Balbino pronunciave- rint : <±Ante Huffii tempora nullum ea tem- peftate Regnum Bohemico religiopus fuiffie. Quin etiam poftquam Joannes Hus haare- ,feos fuae virus per Bohemiam diftudiffec. anno 1408. ab Academia Pragenfidamna« tus j quamvis fequacium Huffitarum fec- ta plurimum invalefceret, non tamen_9 adeb elanguit Catholica pietas , ut peni- tus exaruerit, fed fenfim priftinum rece- pic vigorem fub plurium Martyrum cruore, Huditica tyrannide irrigata, cujus reicer- tiores nos facit Summus Pontifex Pius II., dumita fcribit: (e) Fin confiantes, epuivel (e) In prot, exilium , vel car čerem, vel cadem pr o tefiamen - to Chrifii fortiter pertulere , cum Rege fito in Coelo regnant , ex aliena viBoria triumphan - tes , ejuoram malta milita Bohemia talit : nam fictit Huffitarum infania Bohemicttm nomen labefaBavit, it a &fortium vir or um conftan- tia illuflravit. Borzivoji ex Wratislao filioneposS. Wenceslaus fraterno Boleslai parricidio anno938. in ipfo Terapli aditu e vita fub- latus eft , ideoque gloriofam Martyrum coronam annuo quoque militantis Eccle- fite cultu celebratam in Coelo adeptus, uti- que ea longe fpiendidiorem, quam in terris geftaveratab lmperatore Henrico Aucupe 31100935-. primus Bohemiae Rex in Erfor- dienfi lmperiiPrincipum conventu renun- ciatus , regia tamen dignitate in haeredes nequaquam transfusa. Revixic porro illa in Wratislao II., qui cum Henricum IV. Imperatorembellicisobfequiisdevinxiflet, anno 1086. titulum , ac diadema regium ab eo recepit, eumque Bohemia: Regem falutatum Jaromirus frater Pragenfis_s Antiftes, Trevirenfi Archipraefule,& Ben- none Mifnenfi Epifcopo adltantibus, coro- navit. Quod foli VC^ratislao itidem da¬ tum, non Regno,aut illius pofteritati fa- tentur fubfequentes Principes Ducali tan- tum prserogativa infigniti. Hic fubjicit Balbinus Henricum Caefarem tune proxi- mam poft fe federn Wratislao affignaffe, diferte infuper profeflum, fe defua, & om- nium Imperii Principum voluntate omnes honores, jura, ac ditiones Veteris Mora¬ viae , & Regni Marcomannorum in Bohe¬ miae Regem transferre , ac fi ad augenda hujus Principis decora prima Orbis Čapita certarent j antea enim anno fcilicet 1068. Alexander II. fummus Pontifex eidem_» Wratislao omnem fuam operam, copia£ que ad Romanae 4 Sedis defenfionem offe- renti Epifcopalis Infulse ufum laicis alias inconcefFum impertivit. Anno rurfus 1162. Fridericus 1 . Imperator "Wladislaum II. Bohemiae Ducem, cui ante triennium in Ratisponenfibus Comitiis circuli aurei in pileo gerendi decus contulerat , Re¬ gem proclamari , & detra&a ex proprio vertice corona in folemni procerum confel^ fu redimiri juflk, addito vexillo Leonis_* candidi coronati, bicaudatique in fangui- neo Bohemia. f neo campo ftantis; praeclara fcilicec e/us merita, quae ob navatam Cafari in Medio- lanenfiexcidiooperam fibi comparaverat, hoc prarmio muneratus. Quod in ple- rer. rilque fcriptoribus a Balbino (a) animad- • Cm verfum egregie comprobat prsemirtiim—fl contra nonnullos triennio praevenientes regiae coronationisrempus , cum Medio- lanenfebellum addučtofuperiusannocon- fečtum primbfuerit , atque in diplomate Ratisponae dato nullum collatae regiae di- gnitacis veftigium reperiatur. Wladi- slao II. anno 1174. terris erepto intra 22. annorum fpatium quinque iterum Duces ufque ad ''OCJadislaum III. quartogenitum illius filium fucceflere , led hoc /uri fuo polt trienniumcedente, anno 1199- Bohe- mico Ducatu potitus e/uldem frater Prze- mislaus Octocarus regia illum dignitate condecoravit, quam anno 120$. a Fride- rico II. Imperatore fibi impetraverat etiam ad pofteros transmittendam. Bohemia inRegnum evečtanon nisi feptem fruita ell Regibus ex vetuftiflima Przemyslaea ftirpe prognatis,namalienige- nis deincepsparuit: fiquidem Wenceslao IIl.Przemy slaeorum portretno a ficario quo* damThuringo anno 1306. tribus vulneri- busconfofso , Regni ProceresPragam ad Comitia convocati in duaspartes difcerte runt,aliisRudolphumAuftriaeArchiducem Alberti I.Caefitris filium,aliisHenricum Ca- rinthiae Ducem expetentibus.PraevaIuitil- IequidemElifubethaWenceslai II. vidua in uxorem dučta, fed fequenti mox anno extindus Regnum aemulo invadendum re- liquit. Non tulere tamen diu Bohemiae Ordines Carinthi Ducis faevitiam, quam- vis Annae Wenceslai II. filiae con/ugium magnumei ad folium /us adftruere vide- retur; Joannem ergo Lucemburgicum_s Henrici Caefaris filium, oblata ei in con* fortem Elifabetha minima Wenceslai II. filia ad fe accerfunt, qui Regni infignibus a patre acceptis, valido ftipatus exercitu Bohemiampetiit, ubi a Pragenfibus nočtu intromilTus omnium confenfu coronatur, Henrico in fuam Carinthiam remigrante. Quaternis b Lucemburgica Domo Regi* buslucceflit anno 1438. Albertus Auftriae Archidux, poftea Imperator e/us nominis II., Sigismundo Rege,ac pariter Imperatore abfque prolemafcula terriserepto, a quo ante 17, annos filiam Elifabetham tan- quam amplaehaereditatisarrham in con/u- gem acceperat : ex hacgenituS anno 144O. Ladislaus pofthumus conceptum ex prae* propera parentis morle mcerorem pluri- mum abfterferat, fed annum aetatis agens 17. a coronatione ver6quartum, morbo confečtus eundem gravius renovavit. P, II. Coačtis itaque Regni Comitiis anno 145-8. Georgius Podiebradius ex Comiti- bus de Bernek & Nidda in R egem eligitur; pofthuncvert) binis ex Jagellonica prola- pia PrincipibusVčTadislao nempe, & Lu- dovicofceptrum delatum ; doneč tandem hoc fineliberisdefunčto Ferdinandusl. Ar- chidux Auftriae , & poftmodum Caefar , /ure uxoris Annae \SCladislai filiae vacuum confcenditchronum, anno 1527. regiodo- natus diademate, quodperdiverlarumfa- miliarum capita vagum, acflučtuans in_* fublimirtimo Auftriacorum Principum ver- ticeperpetuam tandem načtum malaciam levioribus tamum procellis interdum tur- batam, duobus/am terme leculis foelicifi- fimeconquievit. Regiofplendori, quo Bohemia nitet, alter acceflitab Elečtorali fcilicec in Impe- rio dignitate, & Archipincernae munere dimanans , cu/us fingulares prserogativas ex aurea Caroli IV. Caefaris bulla apud Rai- naldum ad annum 135-6. excufa, fervata e/ufdem phrafi excerptas hic lub/icio , & inprimisqu 5 ad confidendiordinem : Sta - tuimus ,inquit, ut ejuotiefcuncjue imperialem Curiam ex nune in antea celebrari contigerit, in cjuahbet feffione , vtdelicet tam in conjilio , epuam in menfa y & locis aliis cjuibtifcunque , ubi Imperatorem , vel Regem Roman or um cum Principibus Eleftoribus federe continget , A dextro lat ere Imperatoris , vel Regis Romano - rum immediate poji asfrchiepifcopum Aiogun- ttnenfem, vel Colvnienfem 'Rex Bohemia , cum Jit Princeps c or on at us , & unEl us primum , & poji eum continuo Comes Palatinus RheniJ.ecun - dum fedendi loca debsant obttnere. In ipfi> autem elečtionis ačtu Archiepifcopus Mo- guntinus primo interrogabit a Trevirenjt, fe~ cundo d Colonienji, tertio a Roge Bohemia , qui inter Elettores laicos ex regia dignitatis fajli- gio jure, & fnerito obtinet primaiiam . Archi* pincernae officium in eo confiftit, ut_j> Imperatori , feu Romanorum Regi ot- ferat primum potum Rex Bohemia , c/Uem tamen fub regali corona juxta privile- giorum fuorum continentiam , nisi libera vo- luntate voluerit, non tenebitur minijtrare. In procedendidemum ordine, qualiseicom- petat locus, his verbis explicatur: ‘Rex au¬ tem Bohemia Imperatorem , feu Regem ipfum immediate , nullo intervtniente , fequatur _9. His itaque deuniverla regione, quantum ad fcopum noftrum faciebant, in medium addubtis, e/us Metropolim obire placet, uttot iiluftria,quibus ea remdet, monu- menta perfcrucemur. PRAGA. P Ragafamofiffima» atqueampliflima_j> Tripolis piurium aliasRegum, acCae- B fa* (a)Mifcel, Dec. i.H. 1 . c. 10 . §.i. (b)Li.2. terumtum Nova »tumParva, quacampos refpiciunt, foflis, moeniifque ambiuncun Jacet Praga juxta RiccioliiTabulas in lati-* tudinls gradu 5o.cum 4b.minuti$> &lon* gitudinis gradu 37. cum 23. minutis* Icer autem, quod hioc ufque ad Auftria: Me- trojjplim Vienrtamintercedit , 36. millia- riaČompledi paflim perhibetur. De ejus porrb cemperie Tycho Brahe illuftre Ma- thefeosfidus fertur pronuncialfe: Pragenfi Coelo feulaetitia, feu falubritace, feticon- jundione j & benigniš aftrorum afpedi- bus pauciffimas in Germania tota Urbes poffe conferrh MaroboduicelebrisMarcOrnannoruitt RegisSedem, quamMarobudi nomirte in- dicatevidetur Ptolomseus, (b) intrahujus Civicatis ambitum ext.itifle medius regio- nis fitus rtonnullis perfuafitBojohaemuni, vel Boviafmum eandem appellatam autu* mat Lipfius apud Cluverium (c) qui id minimC probac, cvim id fuerit Provincice, non Urbi nomen.Hagečius(d)in edico mon* te, qui uno a Pragenfi Urbe milliari Zbra* slavienfi Coenobio opponitur , arttiquarri Marobodui Regiam eminuifle arbitracur $ fed Caftcllum meliuš illi impoluiflec, qu©d Regiae proximurn Tacitus (e) commemo- rac. Cafurgim alii llrbem a Ptolomaeo iti* dem merporatam iftic olim floruiffe opi- nantur. Verum amandatis dubiis, labili- bufque conjeduriš, ad paulo firmiora pro- peremus, Ex tribus Pragenfibus Urbibas antiquitate reliquis antecellitParva, quam anno 723.11 Libufia Craci, feu Crocifecun- di polt Czechum Bohemiac Principis filia aedificatam, defumptoaporcae liminePrab Bohemisdido > quodbini fabriibi fortuitb 'concinnabaut, nominei atqueaNezamysk> Libuflas filio muris cindam fuifle narrac eum pluribus Hagecius, (?) fed id asvo tnulco tardiori adlcribic, quam praerniffa de adventu Čzechi diflertatio patiatur l litem tamen etiam qu6 ad Urbis ortuml-fi huic authori movec apud Merianum Lu« 'pacius illius natalibus Principi Mnachae Ne- zamysli filio, muris vero Wogenonepoti adjudicatis ; quam controverfiam Hage- ciušdirimere vifus eft dumad annum_i 795^ Veterem Pragatna Mnathapfimoex- trudam& ad 830. eandem a Wogeno tumlatiusextenfam, tumvallo circumda- tam fubjunxit , quam poftda Udalricuš DuX , quiannO 1037. d vitadeceffit, novis asdibusex una ejusparte^djuti^tis mult6 adhue reddidlt anVpliordfti. Ligtteis hac- tenusaedificiis crefcebat Praga •, quae jux- ta Balbini (g) fenfum , Septemtriona- lium Llrbium more tentoria potius caftro- rum , quam Civium domus videbantur ^ doneč Sobieslai I Bohemite Ducis anno i i 4&i defuiidiinduftria illis dejedis,emen» dataquoqUe platearum fimetria, fufFecerit lapidea» Demurrt Carolus IV. Imperator i ac Bohemiae Rex de toto hoc Regno optimd meritus anno 1348. Novam Pragam i quam Carloviam dici voluilfet, V eten adnexuic» eamque inciuiis editior ! bušquibufdamcli- vis,vallo jfofsaque munivit; quod bene* ficii genus Minori qttoque Urbi praeftitic , montem Petrinum qui non leve toti Tri¬ poli datrmum obfidionum ternpore mina- batur , circumdudis anno i 560. mdsnibus eidem cOnjUngens, eo etiam fortafijs con- filio j neSepticoHiquidemRomae Pragen* lis Civitas invideret. Nova, Veterique Pragde in celfiori adhuc morite lita W"i- fehradenfis Arx plurimum dominatur^_s, qute jam anno 683* juxta Merianum (h) condita> diverlaab initio geffii; nomina_» Pfary jLibice &c. ^ cvimque in e^ primi Du- ces habitarint, jam tune reliquafum te- riuit Principacum 5 deinde vero translata ab iis in Veterem Urbem Aula* quam ad inftarCaftriextruxeranc, hujus compara- tione Wiirehradum, feu Caftrum Alcius vulgocoepit vocitari ^ hodie ver 5 ea de- ferta jacet j nec nisiantiqus fua nobilitads ruderaoftentat. Pari qu 3 que Arciincolle eredas lubjgcet Minor Praga, illi videlicet, quam adjufti Oppidi menfuram amplia- tam Divi Wenceslai Caftrum omnis retro antiqui.tas appellat. den- (f)Chtohi Boh. ud »M; 9 *}j tg)Epit.ret. Boh. t 3. C. t«. (h) Topog. Bohe« Bohemiae. 7 Denfiori utique volutnine opus eflet > bus Alberto Auftriai Archiduce > poftea^s S rerum Praga; geftarum feriem codtexere Cadare >Saxone, ScBrandenburgicoElec* luberec;raemorabilioresitaquebellieven“ 'toribus, atque 140, atmatorum millibus tus duntaxat feligam chronologico ordine Pragam ab Hserfeticis duce Ziska occupa- breviterdigerendoš. AnnoaChriftinadVi* tam aecedit ; fummaque vi £ quatUor io- tatec^o. Henricus AucepsGermaniseRex cis aggreditur \ verum propter obftina Bohemosadortus adeo valida obfidione_S eorum preflic Metropolim , uc Wence* slaum Duceniincer Sandos poftmodurnre- larum 22. annum tune temporis agentem adfe, Urbemque tradendam, & večtigal infuper pendendurn codipulerik Anno circicer ]ooo. Boleslaus Polonortdn Rex Boherni* Dutern itiderd Bolestnim per_i fpec em atdiCitix, foedcri(que ineundi Cfa- coviam invitatutdj conttadatam fiderfi-J turpiter excaeCat ■, mox copias iii Bohe- tam rebellium defenfionem irritosfuos co* nacus, perditamque operam cernensobfi- dionemdifTolvit, eoque digrelto Pragenfes S. Viti Arce , quam cum Wiflehradenfi adhucrfegii tuebantur, fruftra tencata > al- teram invadunt, & expugnanti Anno 1620. celeberrimus ad Pragam in Albo Monte exar(it confličtus hinc Duce Ba- Varo » & Buequoio tum Catholcorurh—ž exercitupro FerdinaudoII. Csfare j indd FridericoComite Palatino Rhenichm He* miam ducens Pragard petit, quadibiigrtmo terodoxorum curba proatrogata liti Bohfc farne vexatard ad dedidonem coegit, ex- cepta tarnen '^ifTehradcinfi Arce » quae hoftium molimina ftrCnuč elufit, doneč UdalricusBoleslai Caeci Hlius , vel Frater j Urhe fingulari ftratagetdate anno too 4 - re- Cuper»tajPolonbš,plurirms in FugaCaefis,ex mici Regnicoronu dimicantibus ; ubi pri* rnuid vmcere Vifae Palatini topite, grandi pofteadadeproftrataeFunt, obtent&aCž* fareis vittoria AuflriaCo norrnn, foelicifli- haecuna quippe hoh ftiodb Pragaid* ma fed Bohemiafn,Siletiam,Moraviam, ahafc terminaret. Annoi 142confertoadPfagam queProVincias reddiditFerdinando. $ve* Cruentiffimb praelio inter Ducem NK^ladi- cico dein bello inCrudefcente Praga ahno slaumll. , &Čonradurd Priricipem Znoy- tnenfem Čutil 'Othone Olortiucenfi j aliif- cue ex Pržemyšiaea ‘gentC Principibuš foe- deratum Ducalis fuccubuitexercitUSjqua- re obfefla Cit iliico a VidoribUš Civitas > fedTheobaldo Wladislai Fratri eandem_ž fortiterpropugnand, čudi ingenti poten- tia luppeUasattulitConradusCaeFara Du- Ce affine fuo inoploratuSi obfidentibusnoC- 1631. a SaXoneintirceptaquidern eft, fed paulo p6ftab Alberto Walleniteinio recu- perata* Anno dchique 1648. Konigsmar* chius Svecorurn Dux ex Superiori Palati- natU in BohCmiafn irtunipenš, Minotd—S Praga, ejufque Arce pritfto impetu poti- tur ; at Vetus,Novaque llrbs niagna for* titudinis commeddadone ufquC ad firma* tam poftea pacem obiidentes repulefunu turna fuga diLpfis ^ dec aliud exea obfi* His paucis hucufque deiibads n leviores dione PragSe accidit detriidedtum , quam adjicerentur obfidiones, inteftins tumul- Ecclefiarum SS.Viti,& Georgiiinceddium tuadtium procellscj proborum hominum ab hoftium fagittis flarhas ferentibus excita- lanieftae ab hsereiicis perpetratae, iteraca_J tum , ubi inter todusfacriapparatftscinCres ftepius incendia, atque editseabepidemica SS. Viti, Wenceslai, Adalberd, 6 c Lud- lue mortaiium ftrages, omnern fuperare inilise lipfana odmino ab igriibus illaefa di- fidem Videretur hujusllrbis fpleddor, po- vinitus perftiterd. Ando 1319* Tubottis puliqueaffluentia , quibusinteradež)faE- |am antea idter joadnem Lucembllrgicurn voš tbt šrutnnarurii turbines plerumque Bohemias Regem & ejušconjugem Elifa- eam floruifleconipertUfhefti Certč anno becham , quae cuni filio Carolo Mielni* 1419. glifcente/am Huffiticapefte j unam cium fe recepCtat, fidiultatibus, fufpicatus Pragarn tanta hodiihuni copia abundafle__š ReX Pragenfes Proceres Reg nae partibus Coaevusfcriptor MatthiasLauda apudBal- adhasrere s coliedoapudMoravos milite ■, biniitft (a) teftatUr s ut medic die 56** & Boh*d^ & Urbemobfedit,fedeardegregieGaroli in- etiard plura folumrdodo odoforUm millia s fantis educatOr Wilhelmus Hafehburgius incamputd edUCipoflentabfque ullo defeč« tucatus eft j breVique in obfeftbrurd auxi- tftsfedfujautGivitatisdCtrirnencbi lium Petro de Roiis curn exercitu adve* Pragaeortum,acprogreiTumdemord niente , ReXpropecavnpod^pulfusadcol- perftridximus. Supereft ergo, uthujus__s loquium defcend t, qdo rarfus coaluit_š Urbis ornamenta,diičto a facrišinitio, per- interdifljdettfes eodeordidi Ando 1419» luftrerrius.Intereaautemjuremeritoprae- Veteus, Nov*que Urbis Civescum Tabo. erdinet Metropolica dignitaš j quamEpi« ritis juncti in Minorem Pragam a Regiis_š fcopalis praeceflerat aSummo Pontifice_* defenlampoft acernmtinl certamen no£tu Joanne XIII. , ad Dučis Boleslai Pii j ejuf- irruperunt; fequentiautem Sigifmundus quefororisMladae,SančtimonialiumRomae Imperator, Bohemiaeque Rex, comitanti* inftitututdamplex«,preces, Pragenfibus B 2, Coli* 8 Regnum concefla, &annuente S. WolffgangoRa- Parentis, fuum^ue condecorand* huius tisponenfiEpifcopo, adcujusDioecefim_* Ecdefise Zelum fuperarurus Carolus_s tumBohemiafpe&abat, Ditmaro Magde- /am Imperator anno r ? 6c Avernonem in burgenfis Divi Benedidi Ccenobii alumno Gailiam profedus ab Urbano V. Sum mo primiuiscoliata ♦ quem utpote fua: Eccle- Pontifice exoravit, ut illius Archipradul J* fuffraganeum Hateo , vel Robertus_a perpetuo Legati nati munere in adfit.s re- Moguntmus Archiprasful in Epifcopum gionibus, ac nominatim in Dioecefi Rad- confecravit. Ditmaro vita fundo fubro- fponenfi , Bambergenfi , Mifnenfi, & aui- gatus eft anno 969., prout Hagecio arri- bufdam aliis Boreaiibus fungeretur In oet ’ c ve P r ° utl Balblt ?. us P roba V» cuius poceftatis tefferam Joanni, qui tune 079. S. Adalbertus, alias Wogtiechus Bo- poft Erneftum Pragenfi Sede pociebatur leslaJ ex forore nepos •; cui in montana^ Črncem argenteam, tnmpilenm »igr*m-l*tum, Prudia , quo hdei propaganda: causacon- & deindecappamde panno bruneto , Benefllo cefTerat, feptem anceis anno 997. in il- apu d Balbinum tefte, (a) Urbanus tranf- Iiusodiumconfixo fucceflbr datus eftThea- mifit. Ubipaulopbft rara fuh.Viuntur .^3 Hoh - u - e - dagus ex Corbeienfi Saxonus: Monafterio privilegia ab eodem Pontifice Pragenfibus Pragam advocatus. Hune fubfequeban- Canonicis fuperiori anno conceffa , ut fci- tur Helikardus , Izo, & Severus , qui Mo- licet Archiprsfule ofticium in Ecclefia Pra- ravis proprium fibi Epifcopum fiagitanti- genfifacierite omnes Trdati , & CanLci , bus, Joannem Olomucu mftitutum, an- non Arcb,diaconi , uti poffint, & debeant /#. nuente Alexandro II. Papa,pneficipermi- fnlis alb,s more CardUalmm D Papa conce - fit, fua licet Dicecefi admodum lmminuta: lebrantium. Ubi antem Arcbnpftcopm facit veram Severi anno 1067. defundiSuccef- offiemm in Provinci* fua , debent dm Ca o- for Gerardus alias jaromirus poft Joannis n,ci Ecclefia Pragenfts , fub buia r modt Inf ulit ob. tu m Olomucenfem diftridum patroci- conctlebrarc in officiis Dioceni , & Subdiaconi nanteHenrico Caefare fua: rurfus copula- Item Prdati , & Camnki EcclejU Praoenfo Vit Dicecefi, Ut mirum non fithanc ad pojfnnt fubbnjufmodi albi* Infnliscelebr are di- tam amplos termines fuifie extenfam, qua- vina in Ecdefta Pragenfidiebns filennibus & les idem Imperator coram Apoftolicas Se- feftivis , &c. hadenus Benefiius. Tot pne dis Legatis, aliifque Praefulibus, defigna- rogativiscorufcantemEcclefiamtemerav t tos ei effem fuoanm ic86. diplomate his hasretica lues , qua infečtus Atchiepifco- verbisa Balbinoallegatisatteftatur ; nem- pus Conradus divitem illius dotem ita di- pe ad Occidenttm Hfqite ad medmmfinminis fperdidit, utpoft hu/us mortem , qus in Chebbe ( Egrae) &c.ad Ahilovem ufejue ad annum 1431. incidit, pene fefauifeculo Milcianos&c.,adOrientemhos babet terminos , Praefule jacuerit viduara : quo labence_s finvios Bug, & Ztir c um Krakova Civitate, tempere Wladislaus Rex, aliioue tantae & omnibnsregionibus adpradiSlam Urbem per- jačturae reparationem fspius ouidem •, Ved tinentibus , indeUngarorum limitibns addttis femper incafium tentaverant: debebatur nfqne ad montes, cjnibus namen eft Tritridila- fiquidem hgec gloria Auftriacae Ferdinandi tata (Dicecefis ) pr očedit : deinde in ea part e, I. Caefaris pietaci, quo adnitente, novof- qna meridiem rejpicit addita regione Moravia q U e proventus fuppeditante anno 11:62 ufque adfittmen, eni namen eft mg , & ad me- Antonius ex Viennenfi ad PrasenfemEc- diam[livarn,cuinomeneft Mare. Gerardo ciefiam translatus priftino illam reftituic terris erepto, Wratislai Regis opera di- fplendori. Acceffic huicpoftmodum ,vel vulfa iterum hinceftOlomucenfisEccIefia, rediic honorificus Princiois titulus quem CofmainPragenfemAntiftitemanno 1091. Pragenfi Antiftid a Wenceslao Rege an- duncaxat inidato, cui poft longum 19. Epi- no 1315., & a Carolo IV. Ctefare anno lcoporum fyllabum fuccedens Erneftus de 13 50. datum, confirmatnmčme , fed Ion- Pardubicz fublimioribus fulfit honoribus gojaraannorumcurriculdnegleaumZbi- a MoguntiniPraefulis Jurisdidioneexemp- gnteus Berka Archiepifcopus" ab Impera- tus, & anno 1343. proxima ante Adven- toreRudolpholl.fbeliciterrecuperavit tum dommica Archiepifcopali pallio , & Cathedralis Archiepifcopi BafiliciLs dignitate inter faeras caeremonias de more Minoris Pragte Arci inclufa primum fui ornatus. Quaealiquando futura S. WolfF- authorem veneraturD. Wenceslaum qui gangus Ratisponenfis Epifcopus Duci Bo- anno 935-., donato fibi ab Henrico Germa- leslao Pio pluribus abhinc feculis praedi- n\x Rege Comida tum Ratispome cele- xerac. Contulit hscClemens Vl.a Joan- brante S. Viti brachio } domum reverfus ne Rege, Caroloque Principe expecita_j, nobileifticTemplum hujus Sandi honori- additis mfuperliteris , quibus Regis Bo- bus dicandum mol ricoepit , fed mortem hemiae coronandi jus a Moguntino ad Pra- praepeditus coronandum faftigio opus po- g«nfera Archiepifcopum transferebatur. fterisreliquit. Hoc Chriftuslpfe S r alva tor no- Bohemize. aofter primum confecrafle tradidone fer- tur, veterum etiam fcriptorum authorita- te roborata : idipfum nihilominus prsefti- tit Michael Ratifponenfis Prsful , prout memorial prodidit andquiflimus Cofmas, cui etiam Chronologia: ratio juxcaBalbini (a) calculum magis favere videtur , quam 3 . Dubravio,(b) Hagecio,(c)c£terifque recen- tioribus D. Woiffgango ejufdemconfecra- tionemadfcribentibus ; verum lociari for- fanpoflunt binxhxopiniones , fi uni pri¬ matu Templi parcem a S. Wenceslao ex- trudam , perfedum autem verofimiliter fub Boleslao Pio cedificium alteri attribua- mus. Anno dein circiter 1060. Bohemise Dux Spitihnseus 11. cognomento Julius_» majorem, quam a facra aEde capi poffet tum Pragenfium, tum advenarum freauen- tiam ad D. Wenceslai tumulurri amuen- tem aliquaodo intuitus, novo operi exci- tando animum applicuit, & utroque Sa- cellodiruto , in quorum uno D. Vicus, in alceroD. Adalbertuscolebatur , omnibus his tribus Sandis unicam, eamque magni- ficam erexitEccieliam, cuiquo minus fu- premammanum imponeret, mors inter- ceffit. Hac dein vetuftate fua ruinam_s minttante Joannes Rex, atque Archiepi- fcopus Erneftus anno 1343. fundamenta /ecerunt , quibus longe auguftiorem fu- perftruere meditabantur, fedopere lentius progreftb, anno primum 13%. abfolutus eftchorus, tota vero moles non nisi pod decennium ad coronidem afcendit; quan- do ea rurfus quodammodo confecrata poji - tus eft primus lapis , ut indicant verba eidem incifa , per Serenijfimos Principes Dominos JVenceslaum I. Romanortim , & Bohemomm Regcm, & D. Jfoannem Gorlicenfem ‘Dttcem JMarthionem Brandeiibttrgenfem, Nat os Sere- mjjimi Principis Domini Caroli Romanorttm Jmperatoris , benefaEloris prači pni Ecclejidt Pragenjis , & in honorem Vijitationis S. Ma¬ ria , & SS. JVenceslai , Viti , tsddalberti , Si- gifmtmdi , & aliorum Bohemia Patronomm. liluftre hoc Templum anno 1541. a ferali corripitur incendio , fed a Ferdinandi I. Caefaris muniftcentia anno I5'5'5. ma i or i redditum nitori perdurat etiamnum, qua- dratis, fedifque lapidibus conftans, &go- thico, ut vocant, opere elaboratum, quod foris exornatprxalta S. Vititurris, abaere campano 227. centenariis gravi , & poft Erfurdenfe in Germania facilž maximo ce- lebrata , intus verb fumptuofiffimum_s> Maufolsum , in quo praeter Imperatorem Carolum IV., & Reges Ladislaum, Geor- gium Podiebradium, &c.FerdinandusI., MaximilianusII., Rudolphus II. Auftriaci Casiares conduntur. At majori huic Ba- filicaeornamento funt predofilfima pigno- P. II. ra, Sandorumvidelicet WenceslaiBohe- mix Regis, AdalberriPragenfis Antiftitis, Viti, ac SigifmundiBurgundiaeRegiscor- pora, in propriis fingula Sacelliscuica, in- ter qux vifu digniflimum habetur D.Wen- ceslai variis gemmis, prsefertim jafpide__9 S undique corufcans. Hisaddenduseftpro- digiofus Venerabilis Joannis Nepomuceni tumulus geminis cancellis permunitus , quem fi temere quis calcarit, dedecusali- quodbreviincurret , ut fuo exemploplu- res id tentare aufi, comprobarunt: tumu- loinfiftitcandelabri pes ex incognito con¬ ftans metallo, & Mediolano , cum hoc a Friderico Oenobarbo deleretur, ablatus, ubiveluti antiquum HierofolymitaniSalo“ monis Templi cimelium cuftodiebatur_s. Tantus hic demum facrarum rtliquiarum > quas Carolus IV. Imperator extoto Chri- Itiano Orbe ftudiofiflime collegit, recon- diturthefaurus, utextra Romana moenia vix ullum fibi parem alibi agnolcat. Metropolitanam Bafilicam comitan* tur velut Lunam ftellae reliquaPrag3eTem- pla, quae modbpaucis indicaturus, ab iis, qux Minor Civitas cum Regia Arce, eo- que tradtu, quem Radtlchin vocant, com- pleditur, initium ducam. Eminethic ita- queinarduocolle, cui Petrzinnomen_9, Scrahovienfe Templum inter ornatoria hu- j us LIrbis compucatum cum nobiliftlmo CandidiOrdinis Prsmonftratenfis Coeno- bio a Wladislao II. Bohemis Duce, im- pellente B.Henrico Zdik anno 1143. ma " gnisopibus fundato, adquodexSteinfel- denfi Monafterio Religioforum Colonia_s> fub Gezone primoloci Abbate dedučta eft: Montem Sion illud impofterum vocari juF- fit Wladislaus, ab Henrico Olomucenfi Epifcopo certior fačlus,magnam hunc cum Jerololymitano ejufdem nominis colle fimi- litudinem prxfeferre. Oftavo dein la- bente fundationis luftro, Templum novis aučtum additamentis Albertus Salisbur- genfis Archiepifcopus cum Valentini Pra- genfis Prsfulis annutu iterato confecravit 3 fed anno 1258, cum illud , totumque ade5 Coenobiumconflagraftet, ingentemhanc /ačturamajoanne Abbate quinquenniifpa- tio muko fplendidiusreparatam Pragenles obftupuere. Major tamen in id ingruic tempeftas, dum anno 1421. ab Huffitica rabie, quidquid facrum in Urbe aderat_s , admotis ignibus abfumeretur : renovatd pofteaadhuc venuftius aedificio, binifque aliis Odxis Deipars in Coelos Affumpt* , ac D. Rochihonori intra Monafterii clau- ftra primb excitatis : quibusomnibus ma- ximum adferc decus facrum , qu6d hic conditur, D. Norberd Magdeburgenfis Ar- chiepifcopl f atque Prsemonftrateofis Ordi- C nij? 'io Regnum. nis Patriarchse corpus anno 1626. Magde- burgo allatum. Templum S. Georgii in Arce fitura ab annexo illuftratur facrarum Virginum D. Benedidi leges fedantium_9 Ccenobio Bohemicorum omnium antiqui& fimo ; hoc quippe condidit \^ratislaus I. BohemixDuxS. Wenceslai parens Hage- Boh.ads.nn. cio tefte » ( a ) ann0 9 12 - Anno autem_D 913. ’ H42.eoperConradumZnoimenfemPrin- cipem in cineres redado, Sandimoniales ad domum quamdam Muldavae proxi- mam, inde ad S. Joannis Bapdftx Eccle- fiam interim conceffere , doneč reftaura- tis damnispriftinam repetierintftationem, quam ineunte feculo decimo tercio B, Agnes Wladislai 1 . Regis filia loči Antifti- ta & muneribus auxit, Scvirtutibus illu- ftravit > veriim anno 1421. rurfuseandem deferere coadx funt , ab Huffitarum pe- tulantiaper Parvx, Veterifque llrbis corn- pita inter hxreticx plebis ludibria , ad S. Annam raptatx , ubi 350» Religiofx ex omnibus Civitatis Parthenonibus colledx velut captivse habebantur. Refloruic ta- men cum Orthodoxa fide in Bohemiam re- vocata hoc quoque infigne D. Georgii Mo- nafterium , prioribus reftitutum privile- glis, inter quxexcellunt Principis dignitas, Antiftitx inperpetuum collata, /us coro- nandx fuismet manibus Reginx eidem_9 competens, atque exemptioab omniPrx- fulum , & Ordinis Benedidini imperio , tjuam Summus Pontifex Eugenius III. im- pertiit, cum in literisanno i^.datis il- lud in propriam, ae immediatam Sediš Sl poji o- lica tutelam fe recipere profiteatur. Eccle- fiam veroprxter CrucifixiSalvatorisfimu- lacrum ex crucis pede , dum calamitas_s aliqua patrix impenderet, fanguinem fl.il- lare fxpius deprehenfum, commendant_s venerandas S. Ludmillx, B. Miladx, ac fun- datoris exuvi'x cujus nomen tumulo in- fcriptum Beati titulo infignitur. Canoni- corum porrb Capitulum cum fuo Prxpo- fito , quodineadem olim eredumprimus prodiditBalbinus, (b) ante non modicum ■{b)Ep.Ret. temporis intervallum defiifle neceffe eft. Boh. 1.3.c.9. Ei £ g an s Carmeli Templum,Heterodoxis ex Ferdinandi II. Cxfaris prx(cripto indž ejedis,anno 1624. illius inftitud Religio- fos, quosdifcalceatos vocant, nadum eft inquilinos. Alter ver6 S. Jofephi Carme- lus ab ejufdem inftituti Sandimonialibus incolitur. S. ThomxTemplotum feipfo, tumob artificiofam fummxarx iconem_js fpedatu digno , Wenceslaus II, cogno- mento Bonus anno 1285. Coenobium addi- dit a S. Auguftini Eremitishadenushabi- tatum , ubi pritnus omnium Prioris mu* nere fundus eft Theobaldus, feu Dipoldus ex Regia oriundus profapia. S. Lauren- tii Templum cum celebri Parthenonc Eli- fabetha Bohemix Regina paulo ante mor- tem j qux inannuniincidit 1330., Sandi¬ monialibus Ordinis S. Dominici Olomucio advocatis excitavit. Templum S. Mari* de Vidoria, atque ad/edum Ordinis Ser- vorum B. M. V. Coenobium Meriano (c) ("c) Topoj. tefte monumenta funt piiflimi Cxfaris Fer- Boh * dinandi II., qui anno 1628. ea pofuit , tan- quam partx in Albo Monce contra H^reti- cos vidorix anathema, Domus Profeflb- rumSocietatisjefu, prxternumerofum_a 6. fcholarum Gymnafium , bina admini- ftratTemplaunumnempeGermanicum—® ad S. Nicolaum fingulari imaginum nitore, facrifque DD. Crifpi, & Čaji exuviis nobi- litatum , atque alterum Bohemicum Pa- rochiaie S, "V/enceslai Ducis, & Marty- ris cultui devotum. Aliaquoque Micro* Prag£ fpedantur Templa, quorum fylla- bum paucis exponam, videlicetbina (acri Predicatorum Ordinis ad S. Martham , & S. Mariam Magdalenam; totidem Equitum Melitenfium, B. Virgini, ac S. Procopio facra, ex quibus fecundum, ipfo Sando per quietemmonente,anno 1213. erexit Suli- slai, & Dobromil? conjugum piecas, Sc Daniel ILPragenlisEpifcopuscoram Otto- carol. Regeconfecravit. ItemTemplaS. Joannis Evangeliftf fub rupe , S. Joannis ad aquam, S, Caroli Borrom§i in Italico hofpitali, SS. Petri, & Pauli ad tra/ed um , & S. Mari^ Magdalen^ in vineis. In Hradt- fchinenfi tandem latere ftac Templum__» Theatinorum Deiparg dicatum, Barnabi- tarum ad S. Benedidum, & Capucinorum cum eorum Domo Lauretana. Emenfo ponte ex Parva in Veterem migremus Urbem,ubi haud pauciora ob- viabunt Pragenfis pietatis veftigia. Hu- jufinodieft Parochiale Aftumptf in Ccelos Deipar^ Sacrarium , quod in Tein vulgus cognominat tum vetuftate fua a primis_s ChriftianisDucibusexorta , cum raris in- tus, fori(queornamentisfpedabile. Non proculhinc occurrit S. JacobiEcclefia ald- tudine infignis , qu^ una cum adjacenti Coenobio a lanionibus magno Pcet labore defenfa univerfale facrarum iEdium exci- diumab Huflids perpetratumfubterfugit; quare illius loči Religiofi Minores Conven- tuales fupra Coenobii fores anno 1598. trophsum iifdem erexere : caufam pecu- liaris hu/us tutel^affert Balbinus, (d) quod laniones ex večeri fundadone memoracos Patresmagna parte alerent ,eoque nominc velut fuos refpicerent,actuerentur.Salva- torisTemplum,quodGermanicum audit« fub elapfi nuper feculi initium ab Hecerodo- xis extrudum, meliores pofteaadeptum eft incolas, Religiofosnimirum ex Ordine__j S.Fiaq- Bohemise. n S. Francifci de Paula, qui illud eleganter exornarunt. Hofpitalem apud pontem_s> Domum unacum Templo S. Spiritfts ho- nori dicato B. Agnes Wenceslai I. Regis fororcircaannum 1238., addita ampla do¬ te, Crucigeris largita eft rubeam ftellam ex Innocentii IV. indulto infra crucem_s geftantibus , qui expugnata a Saladino Hierofolyma inBohemiam concedentes_e in Porziczenfi apud Pragam Pago ereČta S. PetroEcclefiaconfederant; hujus quidem ./Edis proventus in partem venerant men- ff Pragenfis Archiepifcopi poft diuturnam Huffitarum tempore abfentiam revocati, iifčjueetiamfrui licuitS. R. E. Cardinaliab Harrach, eatamenconditione direde ap- pofina , ut hic Ordo eo fatiscedente libe- ram reciperec Magiftri Generalis eledio- nem. Ali us pr^terea Crucigerorum Or¬ do S. Cyriaci, vela Beatis Martyribus ap- pellatus, anno 1256. inftitutus, &abAle- xandro IV. Summo Pontifice ratihabitus a Balbino refertur , cujus quoque Gene¬ ralis Magiflei'jam ab ipfopene hujus Reli- gionis ortu ccepit Vetero - Pragse ad S. Crucem refidere. Venerabili S. Domini- ciFamilias duohic adjudicantur Templa, & Coenobia,unum nimirumSandimonia- libus ad S. Annarn, & alcerum Religiofis virisad S. iEgidium quondam Collegiale, abeximia laticudine dilaudatum, quod illi anno 1625.primh fubierunt: antiquior_s enimejufdem Ordinis Sedeš eandem pre- mebat aream , cui Academicum Societa- tis Jefu Collegium noftris temporibus in- cumbit: colonia ea fueratD. Hiacynthi, quam hic anno 1222. duce B.Ceslao fratre fuo Pragam deftinarat,ubi ad S.Clementem egregiumeiCoenobium affurrexit , cujus fplendorem, ac magnificentiam produnt incolarumnumerus , quiad 150. Religio- fos aliquando excrevit, & generalia to- tius Sacri Praedicatorum Ordinis Comitia anno i397.ibidem celebrata ; verum ela- pfis indd odo luftris Huffitarum vefania, etiam muliebri manu admota, illud facri- legedejecic, & inacervumlapidum con- vertit. Hoc itaque fpatium profanis do- mibus jam fere oppletum Societatis Jefu Patres anno 1552.51 Ferdinando I. Caelare hujus Collegii fundatore in Bohemiam in- vitati , magno sere , annuente Summo Pontifice, fibi compararunt, TempIoque D. Clementis, iti quo Germanicum Idio¬ ma č fuggeftu ufurpatur , ex piorum quo- rundam, praefertim Lobkoviciorum Pro- cerum liberalitate aliud poftea adjecere__s Salvatori confecrat.um , in quo vernacula quoque 1 'ngua ad Bohemos diceretur_s: Duo infuper alia minora Templa hoc Col¬ legium enumerat, unumfcilicet Affump- tx in Ccčlos Virgini faerum a Peregrino Pragenfi Epifcopo fub annum 1224. erec- tum , in quo Icalorum Ccetus habentur , alterum ver 5 ad S.Eligium Aurifabrorum folennitatibus conceffum. Addenda his demum funt in Veteri Urbe prtrter D.Mar- tini Paroedam caetera diverforum Religio- forum Templa , qualia funt Benedidino- rum adS. Nicolaum ; Fratrum Mifericor- diae ad SS. Simonem, & Judam ; Servo- rum Beatiffimae Virginis ad S. Michaelem j Carmelitarum ad S. Gallum ; Prtemon- ftratenfium ad S. Benedidum; atqueCla- rilfarum ad S. Agnetem ; nec non Tem¬ pla B. V. Natteadlacum ; S.Leonardi; S. Valentini; S. Caftuli; S. Pauli in Hofpica- li; S. Joannis Baptiftae ad molas ; S, Ste- phaniminoris; S. Spiritfis, cui oiimnobi- le facrarum Virginum Ordinis S. Benedic- ti Ccenobiumadjacebat,a NicolaoRocka- nero anno 1346. fundatum , & S. Andreas, ubi infigne prorfus accidit prodigium ex MS. Cuttenbergenfi codice a Balbino, ud fequiturdefumptum: Anno 1338. Tem- plttrn S. Andrea, Praga veteris conflagravit to - tumcum Alt ar ib ti s , totoc^facrorutn app ar at ti: confumpta in eineres omnia 5 licjttefačli calices-, & metalla omnia fittxerunt ; monfirantia , ut V o c ant , ignibustota devorata eft , fcd Hoftia Vener abtlis Sacramenti HUfa permanjit Jiupen - do miracttlo. Poft Parvam , Veteremque Pragam Nova,qu5Kadhucluftranda fupereft, Civi- tas nos praftolatur ; neque enim hatc in_s facrarum ALdiumapparatu rehquis conce- dit, fed omnes tres pia contentione pro hujufmodi palma decertant. Non leve_9 imprimis encomiumhicfibi vendicatMo- nafterium cui nomen Emmaus , a Carolo IV. Imperatore in Slavica gentis gratiain S. Hieronymo natione Dalmatseregia mu- nificentiaanno 1347. eredum, Sc ampff- (imo Benedldinorum Ordini tranfcnpium, obtenta a Summo Pontifice facultate , ut in eo divina omnia fermone Slavico perage- rentur ; fed hatrefi graffante defercum , tandem ad HifpanosD. BenedičtialTeclas, quos a Monte Serrato cognominant, de- volutum eft. Carlovienii pariter Canoni- corumRegularium S. Auguftini Collegio, ejufque pulcherrimo Templo iniuum dedič idem Imperator anno 13 51., fed obutruf- que moliš magnitudinem , prouada diu tedificandi cura , anno primum 1377. D. Carolo Magno confvetis Ecclefi3eriubus_»> adfcriptum eft. Templum S. Marias ad Nives , quod perquamfplendidum, fubli- mequeolim fuifte, ex fuperftite illius cho- roconjicere faseft , cum adjedo Carme- loanno 1347. pradaudatus Caroluscor.di- derat, fed ei ab Huffitis diruto fubftitu- C a tuna n Regnum tum eft prše fen s a Minoribus Obfervanti- bus D. Francifci, hodiecjue pofleflum, p ras¬ ter guod aliud quoque Tempium Iramacu- latas B. V. Conceptioni facrum ad ejufdem Ordinis Religfofos, quos Hibernos vocant, pertinere intellexi, Neopragenfe Socie- tatis ]efu Collegium fex fcholarum Gym- nafio inftrudum ternis cingitur Templis, quorum primum auguftse moliš Patriarchas Ignacio , alterum D. Indiarum Apoftolo Francifco Xaverio dicatum eft ; tertium Corporis Chrifti ambo haec vetuftate fupe- rat, utpote a Carolo IV. Caefare anno 1364.. exftrudum, & AcademicisBohemi- cx nationis Dodoribus aliquando attribu- tum. Extat hic in fuper Tempium Paro- chiale ad S. Henricum ; Eremitarum D. Auguftini ad S. Catharinam prsealtamfu- fpiciens turrim Caroli IV. opus , qui Mo- nafteriumillud facris ejufdem Ordinis Vir- ginibus fundarat; ad S. Wenceslaum alio- rum Eremitarum, quos difcalceatos dicunt; Capucinorum ad S. jofephum ; Urfulina- rum, atque Servorura B. V., quorum Cce- nobium etiam a Carolo IV. anno 1361. conditura, dum in Huftnico incendio ex- arderet, vifsefunt ab ipfis Hsereticis Reli- giofbrum animas columbaruminftare rogo ad fydera evolare. Praeter hsec adfunt_*> quoque alia Sandiffimae Trinitati, ac SS. Clementi, Petro, Adalberto, Elifabethae, Nicolao, Michaeli, Lazaro,Bartholomseo, Apollinari, &Stephano, quem majorem cognominant confecrata } ad quorumpo- ftremum Carolus IV. Saczenfes Canonicos anno 1363. tranftulerat, utfaerarum lite- rarum fcholas ibi aperirent; verum poft quinquaginta feptem atinos, fub/edo ab Heterodoxis igne , Canonicis dilabenti- busCollegium, fcholaeque confiagrarunt» Csecerum ante Huffitarum infaniam, quianno prafertim 1420., & fequenti im- manem faerarum iEdium ftragem Praga: ediderunt, alia adhuc inibi emicabant_s magnifiese pietatis monumenta antiquas di- gnitati nunquam reftituta. Sane Zidecus fa)Ep.Rer. apud Balbinum (a) atteftatur , in una_s Bon.i. 4. o-. MinorelIrbefex&trigintaftetifTeTempla, quorum pleraque aut ftammisdeleta funt, aut impiistumvirorum, tum foeminarum manibus folo aequata ; & alibi apud eun- dem referturin (olo w iflehradenfi Caftro quatuordecim venufta Templa quondam fuifle ab Hsereticis ea tempeftate dejeda, cuibus facile praeeminebat Collegiata SS. Petri, & Pauli Ecclefia, quam anno 1070. Wratislaus II. Bohemise Rex fumptuofifli- mam excitavit, ejufcjue Prsepofitum in_» perpetuum Bohemise Cancellarium , ac Principemevexit; Summusautem Ponti- fcx Alexander II. eandem fibi immediatš fubjedam declaravit, conceflitque Infu- las Prsepofito, Decano , & Canonicis illi miniftrantibus non mod 5 folennioribus_9 per annum diebus , fed"iesDuxBo- hemiae coram fe facrum fieri juberec_s: quamque D. Tutelari Apoftolorum Prin* cipi Petro curas fuerit hoc Canon icorum Collegium, tuncmaximeeluxit, quando anno 1187. Fridericus Bohemise Dux, cura Villam Swrczovice ad eos pertinentem cuidam aulico Habrovio oppignoraflet'_s» acperquietem a Sando monitus reddere cundaretur, ab eodem rurfus apparente acerbiffime vapulavit , quare primo ma¬ ne Dux flagrorum v ibicibus coopertus V ii- lam quantocyus reftitui precepit: noftra autem aetate fola D. Petri Parada ibidem perdurat. Demura prseteriri abfque in- juria non poteft infigne Benedidinorunj Coenobium , quod e fuis cineribus non dum refurrexit , in D. Ambrofiihonorem a deprxdicato toties Imperatore Carolo IV. anno 135’4- in Nova Urbe excitatum , ubi Miftae facrificia, nodurns diurnaeque preces, omniadeniquefacrajuxtaMedio» lanen(isEccle(ix ritum peragebantur. Profanis Itidem xdificiis magnifieum quendam fplendorem fpirantibus Pragenfis Tripolis gloriatur. Plura ejufrnodi intra fua continet valla Regia D. Wenceslai Arx , cm,utl Balbinus affirmat , Proce- rum , & AuliZ totim juditio , in terris omni¬ bus , quas babet Reonatrix Auftri corum fa- milia , nun cji altera , Cjua, comrnoditate loco- rum 3 projpeilus , & C osli libertate , acfulu- britate 3 magnitudine , & capacitate compa- retstr. Maximurn ,quoillanitet, decorem, in acceptis refert Sapientifiimo Imperato- ri Ferdinando III. , qui ad melioris archi- tedonices regulas eandem redegit, vete- res Wladislai, Rudolphi II. , ac reliquo- rum C§farum Arces in unam coequando : intra fpedabiliora verohujus membra re- cenferi merentur tum vaftum Wladislai conclave, Salam dicunt, per reticulatas utrinque afcendens teftudines , quarum quintusordo fornicem ducentos duodecim pedes longum , & fexaginca latum abfol- vic , tum Mathemadca domus inter re- gios hortos felediffimis ex Italia, Hifpa nia, ipfaque Afia advedis arboribus Rudolphi sevo confitos a Ferdinando I. Cf fare impen- fis 100. florenorum millibus ex§dificata , cujus fupremusambicus Casio patens ce- drino fternitur pavimento a putredine__s hadenus immuni ; accedit his fuforif ar- tis miraculum , equeftris videlicet D. Georgii ftatua ex xre campano conflata, & minima quxvis equi, equitifque linea- menta, ac flexus ad unguem reprsefentans. In hac Arce Comitia, feu confeftus publici, ac Bohemiae. 13 ac tribunalia omnia coguntur , prsecipue ver 5 Confilium Regis , Locumtenencium, Camerae; item Cancellaria Regni, atque fupremum appelladonis Tribunal anno 1548 a Ferdinando I. inftitutum. Caece- ra Urbis decora enumerare fuffecerit , ne ultra prtefixos limites excurratopus. Sune ea Anciqux Pragae Curia tum mole fua_«>, tum Georgii Regis eiečlione , & folenni- bus aliorum Regum, Caefarumcjue epulis celebrata. Vetus Curia, cui Rychta no- men, pugilatibus, aliifque certaminibus, ac fpečtaculis idonea. Vaftte duaeAides, Regum quondamhabitacula , quarumal- tera a moneta , qutein ea cuditur, mone- tariacognominatur , alteravetuftum An¬ te Regiae nomen etiamnum confervat_s. Večtigalis, &Telonaria ad pontemdomus magnifice extručta?. Waldfteinianum —s denique, Liechtenfteinianum , Chinskia- num, Czerninianum, ac plurimorum Pro- cerum illuftria Palatia , quibus Civitas univerfa , prtelertim Minor ubique coru- feat. Peculiare tamen fibi encomium_s vendicat admiranda horologii machina , eximium Antiquae Urbis Curte ornamen- tum ; nampraeter Bohemicas, feuItalicas, Germanicasquehoras, totam Coelifaciem fub alpečlum ponit; fiquidem diem, raen- fem, annum, Soliš, Lunadjue tum cre- fcentis, tumdeficientis ortus, pleni- & no¬ vi- lunia, eclipfes, reliquorum item plane- tarum curfus, Zodiaci figna,cyclos , ac praecipua calendarii fefta demonftrat, ita ut ex omnium pene fcnptorumfenfum—s nulla alia Csefarete ditionis parte, vel jux- Orb? 0tl c!s ta F urner i‘ 60 natione Galli judicium , ne r ’ ' 4 ’ c ' ' in totoquidemOrbepari artificio elabora- tum opus reperiatur. Non tam magnifica sedificiorum ele¬ gantni fulget Praga, quam celebri fcienda- rurn fplendore Pragenfium emicent inge- nia: pluribus quippe abhinc feculis jam_s hic illarum patebant Lycea , prout indi- cat veteris cujufdam chronici author a Bal- (b)Ep.Rer. bino(b)allegacus,qui ad annum 1248. Pra- Boh.i. 3. c- genfe ftudium periifte annotavit, Hujus inftaurandi curam poit 10. circiter luftra Wenceslaus Bohemte, ac Polonte Rex, Tobia Bechinio Urbis Epifcopo impellente fufceperat, clariffimis jurisconfultis jam undique accerlicis , fed Regni Proceres , & Magiftratus , nefeio , qute damna_s inde fibiominances , adeb falutariaconfi- lia penitus difturbarunt. Longe foelicius aufpicatus idipfum eft Sapientiffimus Im¬ perator CarolusIV,, quianno 1347- Aca- demiam , feu llniverfitatem cum iifdem juribus,ac privilegiis, quibusParifienfis, & Bononienfis fruebatur, in hac Bohemte Metropoli arnpia dote fundavit, a Summis PII. Pontificibus Clemente VI.,Urbano V., Bo- nifacio IX., Innocencio Vil., ac Nicolao V. de more confirmatum, Cu : ditandsecum multum contulerit Pragen(isClerus,effec- tum eft , ut Urbis Archiepifcopus in per- petuum Univerfitatis Cancellarium alfu- meretur. Sequenti anno ejus feculi 48. di- ferimfnata ea eft in quatuor nationes,Bohe- micam fcilicec, ad quam Moravi, Hungari, Sc Slavi referebantur j Poionicam, Bavari- cam, & Saxonicam, Totidem inftirutx quoque funt Facukates, Theologica nimi- rum, Juridica, Medica, Sc Philofophica, quarumdifciplinas primoprofefli funtMa- gifter Hermannus deVintswik, M. Frid- mannus de Praga, M. Vigtoldus de Ofna- burgo,M. Henricusde Sicha, M. Jeniko de Praga, M. Nicolaus de Moravia, M. Dy- therusde Widena, Sc M. Henricus Vole- rus. Maximum his, ac prsecipuurn Colle- gium , quod Carolinum audit, in Lazari judad Curia memoratus Caefar erexerat, anno poftmodum 1383. a Wenceslao Re¬ ge in Joannis Rotlevi aedes translatum_9. Statuit prsetereamunificus Academiae fun- dator, ne ulli alteri praeterquam feniori ex Collegii Carolini ProfelForibus conferri polFent prtebendae, quascum fuo Praepo- lito idem ipfe jam ab anno 1342. in Regia Arcis Prageniis Ecclefia Omnibus Sančtis dicataliberaliterdotaverat. Praeter Caro¬ linum bina adhuc Ccllegia adfert Hage- cius (c J ab eodem Imperatore Carolo ex- (c) Chron. trufta, unum nempe in Jacobi Judaei do- ^^ daaa ' micilio , alterum veto prope Muldavam ZumW^appen vulgbcognominatum. In- ter reliqua Collegia, feu Burfas numeraba- turCollegium Csefareum, alias “Wence- slai Regis , quem anno 1399. fundatorem habuerat, appellatum ^ Collegium Regi- nse , quod edam Domum Hierufalem vo- cabant, ab Hedwige Polonite Regina pro Lituanis recens ad ovile Chrifti addudis anno 1397. fundatum ; Collegium S. Wenceslai pro Bohemica natione longe quidem ante annum 1407. inftitucum_9, led magnis eo tempore auftum proventi- bus a Wenceslao de Chotiow Capellse Regite Omnium Sančtorum Miniftro,hunc veluti cond torem reverebatur ; Colle¬ gium B. V. M. in ejufdem nationisgratiam a Joanne Reczkone de Ledecz Veteris__s Urbis Primateanno I438.excitatum. Col¬ legium Nazarčthanum ab Inftitore quo- dam , cuiCruxnomen, anno 1412.erec- tum penes Ecclefiam Bethlehem dičbam , SS. Apoftolis Matthteo , ac Matthiae, vel SS.lnnocentibusfacram ,&20. annisprius ab eodem inchoatam, ubi paulopbft Eques joannesa Miilheim fundatoa fefacerdodo prtefecit Joanrvem Huffura famofum Haere- D fiar- (a)Chron. Boh. ad an. 1407. (li) Ep:Rer. Boh. 1 . 4. in not. xd c. 4. 14 Regnum fiarcham , qui primum peftiferae fuse doc- trina: toxicum iftic confecit, quo univer- fumBohemiae Regnum temeravic ; hodie autem ea Ecdefia a Clementino Societatis Jefu Collegio adminiftratur. Collegium Apoftolorum alias Laudae conditorem_s načtum eft M. Matthiam Laudam de Chlumczan anno 1407., uti Hagecio (a) placet, vel 145r., utiexfundationis lice- ris fe defcripfiue afleric Balbinus , (b) qui htec omnia uberiori calamo explicuic, plu- refque adhuc praeterea Burfas extitiile lub- jungit. Admirando interim augmento proficiebat indies Pragenfe Athen3eum_s>, tanta auditorum copia ex omnibus Europae plagis affluente, ut, tefte praecitato Hage¬ cio , quadraginta quatuor folum advena- rum millia, exceptis fcilicet Bohemis, ali- quandonumerarentur : verumBohemica- rum omnium calamitatum author Joannes Huflus Theologicae Facukatis membrum, dum anno 1408. in Dečani elečtione prae» faretur , audačter propofuit , Si in Umver- Jitate Pragenji Parijtenfis conjuetttdines tene- ri debeant, velftt in Gnili a , it A in Bohemia, Bohemis tres voccs , & fujfragia concedi opor- tere. Cui fencenciae cum reliquae nationes refragarentur, HulTus Reginaecharififimus propitium fibi decretum a Wenceslao Re¬ ge pereandemexcorfit: quamobrem irri- tati Germani tum Profefifores, tumdifcipu- li, incenso Theologorum Collegio, 40. circiter milliurn numero intraočtiduum^s Pragaexcefferunt, magnoaliarumllrbium emolumento ; fiquidem ex eorum difper- fione Lipfienfis Univerfitas in Mifnia, In- gollladienfis in Bavaria, Roftochienfis in Saxonia poft brevetemporisfpatiumexor.s tae funt.Pragenfis verb fub benignoAuftria- corum Caefarum fidere, elanguelcente tan¬ dem hacrefi, fenfim refloruit, a Ferdinando III.ultim6 au£ta,qui fundatam a Ferdinando I. in Clementino Societatis Jefu Collegio Academiam cum Carolina copulavit, ita uc in illaTheologicae ac Philofophicae difcipli- nae , inhacautemMedicinaacJuraexpla- nentur , & folemnesomnes Univerfitatis a&us exhibeantur. Ha&enus Pragenfem Tripolim obivimus,in qua diu quidem,licet nondum pro ejus dignitate fatis commorati, ad totius Regnimemorabiliora in Civitati- bus, Oppidis, auc Arcibus alphabeto duce fpe&anda demum excurramus, ALTOVADUM. \ Ltovadenfe Ciftercienfis Ordinis Goe- jtVnobium, vulgb Hohenfurt, ih Bechi- nenfi comprehenfum Diftridu 'Woko Ro- fenfis Bohemia: Marefchallus, & Ottoca- ri Regis per Auftriam , & Styriam__s Gubernator anno 1259* magms opi- bus fundavit, effoffo fub Ecdefia: choro univerfac profapise ampliffimo farcophago ; grande enim eft conclave , circa quod de- fun&orum fceleta, vellibus, & carnibus longaa:tateamiflTs> etiamnum in fellisdi- cuntur confidere. A conditoris munifi- centia nil prorfus degeneres pofteri, quam- plurimispraediis, ac fundis ejufdem Mona-^ fterii dotem liberaliter ampliarunt; inter quosHenricusRofenfis anno 1403. aBoni- facio IX. Summo Pontifice obcinuit, ut illius Abbates Infulam, caeteraque Pontifi- calia infignia deinceps ufurparent. lllud quoque Rofenfium tutel* hocCcenobium in acceptis refert , quod crudelesHuftita- rura Ulrici Rofenfis arma formidantium enfes, ac flammas, quibus iireliqua facra depopulabantur,incolumefubterfugerit. A R N A V I A. A Rnavia vulgo Arnau, feu Hoftsnney Urbeculaeft in Regmohradecenfi Di« ftričtu 14. milliaribus Praga recedens_$* Waldifteiniorum olim , poftea Comitis Lamboy dido , cujus Arx a Sobieslao I. Bohemia: Duce anno 1139. contrapolonos conditaadDominosBcrgaualiquandofpec- tabat. Summae haec fibi gloria: jure me- ritoducic, quodaZiska foelic aliastot_$ Urbium expugnatore maximis lieet viribus impetitanunquam fuccubuerit. aulA regia. C Eleberrimum Aula: Regia: Coenobium vulgb GermanisKonigfsaal, Bohemis ZbraslawinPodbrdenfiDiftntiuad fluvio- rum Muldavae, & Mifae eoncurlum inftar peninfulae ex continenti exiens , unmen- fa: propemodum moliš, in quam antiqui- tus afcendebat , authorem depraedicat_ 9 Wenceslaum II. Bohemia: Regem , qui anno i297.alteroacoronadone fua die_s, ex voto ante triennium concepto primum Templi, ac Coenobii ampliffirni lapidem coram duodecim Epifcopis , & frequenti Procerum affluxuregiis manibus in funda* mentadevolvit ; adjedoduin Regia: ltir- pis Maufolaeo , quod ipfe ante omnes in- greffus fubfequentem habuitfilium Wen* ceslaum ultimum Przemhlaea: gentis Re¬ gem per infidiasOlomuciiconfoifum. Ab- foluto opere expeditae primo funt fundatid- nis literae Bruna: in Moravia anno 1304» confignata:. AuguftiffimamDeiparaeBa- filicam hodieque in rudenbus incolae ad- mirancur , quam Elifabetha Caroh IV, Caefarismater feptem Sacelhs juftam T^m- plorum magnitudinem sequandbus coro- na- Bohemise. i; naverat. Goenobii vere) majeftatem Pius defbrmarunt. Ferunt in ea primum pu- fa)II. Papa (a) hisverbis depinxit : Fuit Mo- gna haftarum , quas halabardas vocanc s c.36. vafterium Aula Rcgia [ingularis excellentia , ufum ad diffecandascurruum catenas apud nam frater uidem magni , & memorabilis ope- Germanos invaluilTe; Bohemicos verbpe- ris , amplum Dormitorium , cateraf% Mana- dites curvis quibufdam inftrumentis , re- cborum officinas magnifice eonftručlas , qua- censquoque repercis, equitatumex ephip- drata porticttsfuit , qmnonparvum conclu- pio deturbafle. Proftrata hoc turbine Au- jit horttim , ambitum vocavere, Inbujus la- fta Criennio jacuit , quo elapfo rurfus erec- t-eribus vetu s , novumj, teflamentum ab initio ta eft, atqueRegiarum Urbiumalbo poft- Ge ne Ji s ufque ad Apocalypfin literis majttfculis modum infcripta. Interim novas earn op- m tabulis fcriptnm continebatur natis, qno preifere calamitates, incendium fcilicet , alt ius iret, panlatim crefcentibus , it a m d quo anno 1538. exarfit, & Saxonum, Sve- fitmmoufquedeorfum facilisleBio praberetur. corumque čopke ,exquibus iliianno 1631.» Haic iEdium amplitudini non impar fuit hi autem očtennio pbft Auftam occupa- inquilinorum numerus , prima fiquidem runt. Sacri Praedicatorum Ordinis Mo- Colonia ex Sedlecenfi Monafterioaddufla nafterio , quod olim Rofenfes llrbis Do feptuaginta Religiofos cum Conrado Ab- mini inSuburbio erexerant, ab Huffitis_a bate recenfuit, tanto deinceps incremen- everfo, fuit illi alterum anno 16x8. ad S„ to , ut imperante Caroio IV. trecenti cir- Adalbertum intra muros fubftitutum, citer numerarentur.. Memoratu digniffi- / maifticcolitur B. V. imago piumfundato- B E G H I N A. ris munus, pluribus miraculis corufcans, quorum non minimum haberi poteft , ex TOEchinavulgb Bechynie Urbsquondam Hufliticis flammisindemnemevafifle, an- iJRegia cognomini Diftričtui inclufa , no fcilicet 1420.5 quoa Coranda Hetero- 12. milliaribus a Pragenfi Metropoli abeft s doxorumDuceCoenobium,Templumque huicimminens in arduarupe memorabilis direptum, & incenfum in cineres evanuit. Arx mirte altitudinis , quae per feptern fu- Nsc nisi pofl elapfum inde feculun^, refur- per fe ftantes fibique incumbentes forniceš gerecoepit Auftriacorum CaTarum favore afcendit , ortum fuum ducit a Bechiniiš recreatum , & aVigilantiflimis Abbatibus Proceribusfagittamproinfigni ferencibus, Antonio Flamingo,& Joanne Greiffenfels, quibus fucceffere Sternbergici Bechinenfiš fi non priftino fplendori redditum» faltem Coenobii conditores , his vero Schv^am- decorereparatum, bergici, & poftea Rofenfes , a quibus_* Schwambergici perfbduto pretio fibi rur- AUST A. Fus vendicarunt. Adeo ea eft arte> & iia*- tura munita , ut anno I428.armatatn ob* (b) ifagtig. A Ufta, ve!juxtaDrefferum(b) Auftia, fidentium Taboritarum ferociam fupra_Js A\.vulgo Aufti gemina olim fuit Bohe- trimeftre fpatium fatigarit, doneč, nulla mitellrbs , quarum alteram prope Tabo- affulgentefpeopisaiiundeadferendae,cum rium fitam Ziskaanno 1420. caefis omni- eorum DuceProcopio dedicionem tratife- bus Grthodoxis delevit, alteram verb gerit. Anno autem 1619. Comes Buc* vulgb etiam Aufllg dietam in Litomeri- quoius Caefareo milite eandem ci'nxit , ac cenfi Diftriftu cum vetufta Arceadhucvi- gloriofius expugnavit. Per circumjacen- gentem , & 9. Praga milliaribus remotam tes hujus Urbis campos fparfum eft quod- Albis fluvius alluit. Hanc tefte iEnea_s damlapidum genusfaxeofufci coloris cor- (c) Hift.Bo. SylvioCc) MifniseMarchionibus, Saxonite- tiče nonnunquam tuberofo munitum_j»t u que Ducibus tradiderat Sigifmundus Impe- quem fi frangas, lapis fe offert alius paul 5 rator , ut eam prsefidio tuerentur ; fed laevior, & in hoc rurfus inftarnuclei can* ZiskacumPragenfibus,Taboritisjaliifque didiftimus abditur lapis , qui in ignem in- faftionis fute addidis anno 1426. aeri eam ječtus brevi exardefcit, & cum ingenti f@« obfidione preflit , cumque obfidentes af- nitudifrumpitur. fultu mcenia tentaffent, magna fuorum , claderepulfi funt ^ interea ver6 fuppetias B E R A It N A* llrbi adferre parante 100. armatorum mil- liumexercitu, ex Franconia, Thuringia , TlEraunavulgb Beraun, qute Caroli IVV Saxonia , Mifnia, Voitlandia, ac Lufatia iJCttfaris x\o latinč Verona dicebatur j aFridericoElečtoreconfcriptolongeacrius Urbs Regia Podbrdenfis Diftričtfts prima- commillum eft prselium ; ubi incerta_j> ria, &ad dextrum Mifte amnis latus ex- diu pependit vičtoria , doneč ingenti Ča- tručta 3. tantum milliaribus Pragarecedit. tholicorum ftrage in Htereticos inclinave- Eam anno 746. a Slawoffio praecipuo Ne- rit, qui captam Ulico Auftam foediffim^ namisli Ducis aulico conditum, atque ab D g au*> 16 Regnum authorc fuo Slavofltam primb appella- Bezdiecium a Serratenfibus S. Benedi&t C^chmn. tam refert Hagecius , (a) additquead an- Religiofis j)oflidetur, Sc habitatur. lllud Bnh. ad , num yy£, } .eandem muroxinčtam ifuifle, quoque hic omictendum non dl, quod & paulb pSft a prsedonibus dnfdTam a ver- praecitatus author in Juis additamentis fub- naculo verbo brati, quod dl accipere_$, funxic, ex Eezdiecenfi nimirum Arce ad feurapere, prsefens Beraunae nomen in fe aliam ufque , cui nomen Hauska medio, derivafle. MultoshaecUrbsMartyresan- & ampliusmilliaridiftitam, loquentes in- no 1421. Coelo trarifmifit-, quandovide- vicem audiri, ita, ut colloquia inter__9 licet ,ea aZiska Huflitarum Antefignano utriufqueinquilinosmifceripoinnt,quam- pod ftrenuam defenfionem, capta-duode- vis voce non admodum clamofa utantur , quadraginta Sacerdotes praster Minores opportuno montium fitu mirum hunc ef- Conventualesin Suburbiis degentes , e 5 fedumabfque dubio producente, qu6d Pragenlium articulis Catholicae fidei adverfis fubfcribere abnuerenc , aut ferro B I L I N A. auc flammisfuere ab Haereticisinterempci. In eandem prsterea Civitatemanno 1432. T> Uina vulgb Belin Urbs e(l nobili Arce aqua , & anno 1600. ignis , anno autem JLJinftručta in Litomericenli Diftričtu 161 1., &ejufdem feculi 32. holles ingenti 9. milliaribus Praga abfens, & ad Lobko- illius damno defaevierunt. vicios Proceres fpečlans, cujus originem ab anno744,orditurHagecius fc)^quando (c)chron. B I E L A. a Bila Libufe ex forore nepte eam prime) ^■ adaiin ” eonditam commemorat, Haecfaeviente_B B lela Urbs eft Boleslavienfis Diftri&fts Huflitarum furore, Romanae Eccleliae pla- 7, milliaribus Praga diftans^anno 1426. citis firmiffimž adhsefit, uti Merianus (d) £ 0 h t ° po£ ° a JoanneRohacioTaboritarum Ducecapta, ex Borečo atceftatur. Quare utheroicam Si crudeli omnium virorum internecione Civium conftantiam frangerentHterecici, funeftata. Falli videtur hic Merianus_3, ardlaoblidioneanno 1421, Urbenrarcum- dumBielama Germanis^eiftVafler vul- vallant , quaecum defendi non podevide¬ čo dici affeverat , hoc enim Bilse vetuftif- retur , praelidiarii, Si quidquid eratarma- ntni Caftrinomeneft , quod anno758. ex- torum cum plurimis, qui eo corrfiuxtrant» citatum Michaloviciisdiu fubjacebat, do- Sacerdotibus in Arcem confugiunt, fed ta nec Pragenfes anno 1421. illud expugna- dolo , aeproditionepotiti holles, Nobihca- runt, unde Mifnia iis depradantibus fae- te, Sc pradidio promifeue confoflu, atque pius patuic : quare Sigifmundus Saxoniae Presbyceris magno numero concrematis , Dux fufcepto adversus Haereticos bello barbarum crudelitatis fuse fpečtaculum anno 1431. captumincendic,&defenfioni ediderunt. Imminet Civicati mons, qui inutile reddidic. Proximum Bičke impen- ob illius propinquitatem Bilinenfisnuncu- rb) Mifcei ^ eC hezdiecium vulgo Bezdiezy alias Bez- patur, auroque, velargento dives padam Bob.de. 1." gezy juxcaBalbini(b)fententiam omnium cenfetur , feruntque Dracones aliquando 1.3.c.s.S.3. pene Bohemicarum Arcium , filocinatu- ecavernis evolare , atque iterum invola- ram fpedemus, munitifRma , & mediam re vifos, gemmasinfuper, & coronaros_s Regni partem , quae ad Albim fluvium_JB ferpentesibidemnonremelapparuide: il- porrigicur, lacilTime profpedans 3 cui fu- ludeertius, rupemeflemagnafui parte_3> pereminet excelfa, acrocunda turris,mu- praecipicem, accalvam, atquedičlamnum ro ofto Pragenfes ulnas lato Hrmata , Sc nigrum,&: album , icem crocum, aliafque longsvamprorlusaECatem oftentans. Pe- peregrinas herbas, ac flores in ea virere. neshanc CarolusIV. Imperator vallamad Salem prseterea in Bilinenfi terricoriofuif- inllarlacuspifcinam anno 1367.effodi juf- feaMajoribusefFoirumexveruftiffimorum lit , Caefarea etiam dextera ligoni operi- annalium fidecompertum Balbino (e) eft, Boh^ec^i" queadmota , .ut reliquispraeiretexemplo, protinus addenti falinares ibi puteos ho- l.i.caa! * utpote ftimulo mandatis longč potentiori. dierno etiam tempore monftrari. Caroli fucceffor, ac filius w enceslaus__s Procopio Moraviae Marchioni eam Arcem BISTRICIUM. translcripfit, fed illius frater Sigifmundus Caefarabeodemadmortem farne oppeten- T>Iftricium vulgo Byftrzice duarutn in dam adačto poftmodum extorlit. Perci- J 3 Bohemia Civicatum nomen eft, qvja- nebatillatamen revera viGarolinae funda- rum altera ad Lifnam Arcem in Cau. zi- tionis ad Carlovienfes Canonicos Regula- menfi Diftridu fita 5. milliaribus Praga re- resPrag$degentes,quifuorumColoniam cedit , alteram ver6 16. milliaribus indd fub hocCaftropofueranc,amemoratisTa- remotam, Sc Bechynenfi Diftriclui infer- boritis funditus excifam. Hodie autem tam Tampirius Cselarearum copiarum_» Dux Bohemiae. 17 Bux anno 1618. fortiter expugnavit. Me- moria dignum in hac eft vetuftum Mini- morum S. Francifci de Paula Ccenobium vivente adhuc eorundem fundatore exci- tatum. B OLESLAVIA A N T IQU A. B Oleslavia Antiqua vulgo Alt'*Bunzlau feu Bunzel modicum nune eft ad Albim fluviumOppidttmin ejufdem nominis Di- ftridu non nisi 3. milliaribus Pragadiftans, illuftristamenolim Civitas, ab anno fcili- cet 9i5., quoeam condere coepit Wrati- slaus 1 . Bohemiae Dux opportunum Urbi locum coelitus, uti fertur, edodus, indito eidem Boleslavise nomine in gratiam (ecun- dogeniti filii Boleslai tune fexennis , qui amoena fua loquacitate parentum amo- rem fibi plurimum conciliabat: utque_s ftatutum opusDeopleniusarrideret , au- fpicatus illud eft a Templi fundamentis , quod SS. Cyrillo ? ac Methodio de Bohemia optime meritis in perennem grati animi tefferam dicavit , adjedo infuperquatuor Sacerdotum Collegio , unde fadum , ut Collegiali iftic Ecclefias ad noftra uPque__s tempora Antiquiffimi Capituli titulus /u- »e merico adhaeferit. Reliqua Urbis sedi* ficia lentž progredientia Boleslaus Prin* ceps anno 937. Proeeres ad {umptuum_«> partem minis impellens, maxime promo- vit, lato , editoque murd tutelaecausacir* curndudfi ; at infequenti mox anno S. Wenceslai fraeris nece eandem cruenta* vit. Alter Boleslavise conditor Brzeti« slaus I. Bohemiae Dux celebratur a Baibino» quihujus Civitatis hiftoriam in rerum Bo- jjemicarum Epitome fufiffime pertradat f Maximum ■, quod ilii addidit , ornamentum habendaprocul dubio eftinfignis Bafihcaj quam una cum nobili Canonicorum in_3 communi de illius sevi more viventium Collegio anno 1O42. inchoatam ih deva- ftatae Polonise poenam a Benedido IX. Summo Pontifice injundam, quadriennip poft adfaftigium duxit, largifque proven- tibusditavit ; Ecclefiamveroconfvetisfa* cratamritibus Severus Pragenfis PrsefulD. Wenceslai M. honoribus addixit» Pie- tati dodrinam poftmodum copulavitidem Brzetislaus , Templo nimirum fcholas * quas ibidem erexit, tanto accedentium_s numero, ut parem alibi j u ventutis frequen* tiamtota Bohemia easerate nonrecenferet. Avitse virtutis ftrenuussemulator Carolus IV. tum S. Wenceslai Bafilicse i tum etiam Boleslaviae beneficarn porrexit dexteram } namq; illam novis reditibus,facrifque lipfa- nis donavfohanc^o ajdifieiis auxic,& qua« P.II. dro lapide excitatis moenibus hoftiles im- petusab ea validius removit. Prseclaratn hanc llrbem vix plenč exorcam Otto I, Imperator anno 950. magna vi aggreflus Boleslaum Ducem in ea inclufum ad fratri- ^idii,aliorumquefcelerum veniam fuppli- citer petendam poftrembadegit,quaeibe- nigne datač Bohemia cumexercitu decel- Ge. Sed longč gravius Boleslavise vulnus inflixitHuflitarum furor, utpote ab his pe- nitus everfae, flammifque confumptse, quo- rum veftigiis poft bina feeula infiftentes_$ Sveči non minorem eidem cladem intulere etiamnum reparandam. Super eft tamen adhuc hodie Collegiaiis odo Canonico¬ rum Ecclefia ab anno 1650. publicis Regni expenfis inftaurata , pluraque antiquitatis fuse argumenta praefeferens: duplex eapro* pemodum eft , una nempe vetuftior fub terra SS. Cofmse, & Damiano lacra cima humili fornice triginta fex columnis inni* xo,cuialtera recentior incutnbitD, Wen- ceslao, ud jam diximus, dicata. Varia hic olim Sandorum corporaaliseque infi- gnesreliquise colebantur, quse aut defoftse latent, aut in bellicis tumultibusperiere t hanc jafturam non parum folatur fuperftes ex cryftalloampulla, in qua gloriofi Mar- tyris Wenceslai cruor vivaciffime hodie- que rubens aflervatur. Stat praeterea ia hujus Bafilicae Caemeterio vetuftiffimum S. Clementis Templum , cujus originem ad SS, Cyrilli, & Methodii tempora non- nulli retulerunt. Summum interim decus Veteri Boleslavise adfert celeberrimum_3 B. Virginisfacrarium » cujus faftos a BaL- bino uberiuscontextosbreviflamahic fino- pficomple&ar, Annoitaque n6o.Bole- slavienfis agricola , dum aratro campum fulcat > in contumacem quemdam incidie locum , quem nulia jumentorum vi fu- bigere poterat ; poft multosconatus tan¬ dem vomere fortiiis telluri impado, ean* ipfam effodit Deiparse tabeilam ,quam ho¬ die Bohemia veneratur s cumqueeamdo« mum detuliftet» altera mox die ad prifti- num agri locum fua fponte reverfam ani* madvercit, quod iterum , ac terti6 fadurri siveteribus accepirr.us. Demum agricola D. "S^enceslai Canohicis prodigiofam of- fert iconem > quse nec apud hos diutius morata in fuum agrum nočftirna fugacon- ceftit, Quare manifeftamDei voluntatem Genitricis fuaeculcum eo inloco expeten- tis reveritus Collegii Prsepofitus Zbudko KoloV^rathseiis Sacellum extruxit, ad quod fecuta protinus miracula» ac per Bohe- miam divulgata frequentem undique po- pulum convocarunt; Grsecam eiTe ima* ginethvultuSj habicufque» &cseteralinea- mentanon obfeurd produntquod anfam I qui- 18 Regnum quibufdam eruditis praebuic fufpicandi , eam per SS. Cyrillum , & Methodium in has orasdevemlTe , imo adjiciunt piurimi eandem S. Wenceslao ab avia Ludmilla donatam, &ab illius percuiloribus, ne co- lerecur, infofTam. Eft autem haec Diva: Boleslavienfiseffigiesex sere corinthio,feu ex metallorum mixtione conflaca, ita ut ex medio tabulre aequore Maria: , ac Jefu icones exeanc, Sc protuberent. Catholi- corum in hanc Thaumaturgam afFedturn, oc pietatem a feculi decimi quinci Haereticis omnia facra devaftantibus fuiffe extinc- tam , vixambigi ab ulio poteft : refloruif- fe umen illius cultusvidetur eodem feculo acl finem vergente , cum in comperto fic Joannem Kapaunium anno 1499. vita__e functum Sacellum vetuftate fatifcens fuis fumpcibus renovafle. Ardentiffime au- tem fervere iterum coepic in Deiparam de- vocio abanno 1576,, poftquema Societa- tis jefuPatribus Pragenfiumfuppiicationes per fefquifeculum intermitfa: Boleslaviam deductae Punc, quibus permota miPericor. diee Mater , inexhauribilem gratiarum__9 fuarum thefaurum viciffim rePeravic. Du- ravit teciproca hsc pietatis, acbeneficen- tiasconcertatio uPque adannum 1617. quo Bohernos pudere ccepit, Coelorum Regi¬ nam tot miraculis in eorum emolumentum coruPcantem in tenui adhuc aedicula delite- feere ; initdigiturlonge auguftiorisTem- piiexcitandi confilio AnnalmperatrixMat- thiae Coefaris conjux magna pecuniae vi in idopuscollata piam aliorum liberalitatem fuoexemplo ftimulavit. Aflurgentem_9 jammolem interrupit belli ftrepitusaFri- derico Palacino PuPcitati, Pedeopaulopoft pulfo, exGuilielmi Slavatse,JaroslaiMar- tinicii 1 alioromque Procerum munificentia impofica eft tandem anno 1623. eleganti huic Bafilicae coronis. Porrb opprefsa an- ro 1632. a Svecis Boleslavia, miraculoPa D. Virginis imagoa Barone quodam Lau- rentio ab Hoffkirchen incer Ppolia abrepta, in medio Veteris Praga: forointer infulcan- tium Hsereticorum fannas affixa patibuio eft , lub qno Laurentii frater altero mox anno caput amifit acarnifice recifum. In- terea (acram iconem HcffkirchiusLipliam, dein alio vagus aPportavic , nec aliter ab e j us manibusextorqueri potuit , quam_s perfoluto prius lytro , atque obtenta ei a. Ferdinande H. deličtorum venia , quam_s pientifiimusCtefar tantteThaumaturgae in- tuitu libenter impertiit. Recuperatam hac ratione Deiparse effigiem infticuta fo- lemni pompa Pupplicatio , comitante no¬ vo Imperatore Ferdinando 111 . , Bolesla¬ viam anno 1638. veluci triumphantem_*> revexic. Nondiu tamenBoleslavienfibus lieuit psana canere ; fequenti fiquiolen» vere Panirio Svecici exercitus Dučtore ex MifniainBohemiam beiltim transferente , prodigiofa imago , ne prasda hoftium ite- ratbfieret, Pragam primum, deinVien- namadAulicum Odteum delata fuit, non fine mira Numinis providentia, ut coram illa in Imperatricis Marise conclavi decord exornata anno 16 40. fplendidtflimum fidus Auguftitlimus nempe CaePar Leopoldus lgnatius Auftria:, Imperio , Orbique illu« cefceret, atque inter emiflaad Det Geni- tricem familiarium fuPpiria foelici partu ederetur. Labente dein anno 1646 Bolet slaviaPartheniumfuumPalladium iterum recepic ab Ernefto ab Flarrach S. R. E. Car- dinali, acPragenfi Archiepifcopo cum fre- quenti (upplicatione illatum. Verum_s recrudefcentepaulbpoft belio anno 1648. pretioPumhoc pignusin Svecorum manus fecundbincidit, quorum DucemCarolum Guftavum, dein Svecise Regem, intrepidd adienš Benigna Lobkovicia Catholici Sa- xoniae Ducis Julii Henrici Lavenburgici conjux, ad Diva:iconemVienamtranfmit- tendam generofum illico animum inflexit. Bienniopdft ablcedentibus e Bohemiaho- ftibus Ferdinandus III, motusBohemorum precibus eam regiapompa, quam tili m • Ferdinandus IV. augebat, ftipatam exAu- laadBoreale Viennae Suburbium dimifit, unde equis regiis večta inBohemiam iter intendit, & primum Pragam, dein Bole¬ slaviam eodem anno 1650. pervenit ; ubi perpetuisfulgens miraculis, magnopopu- lorumfolatioha&enus conquiefcit. Uni- cum, quoda peregrinorutnpietate ibi de- fiderabatur , lacerdotum nimirum copia, qui faero poenitentise tribunali prateflent, effeftum tandem efl; anno 1658. ,ere£ta ibi- de‘m Societatis Jefu Refidentia Vetero-Pra- genfi Collegio fubordinata. BOLESLAVIA NOVA. B Oleslaviam Novam ejufdem Diftridlus Llrbem 7. milliaribus Praga remotam Gifera , feu Ifera gemmiferus iluvius, au- reifque arenis dives praeterfiuit. Condidit eam anno 973. Boleslai 1 . filiusBoleslausII. cognomentoPius eo in loco , in quo re- belles Ethnicos decretorio pradid proftra- verat: Urbi Arcem in contiguo colle ad- jecit, qutede Principisnomine Nova Bole¬ slavia, illa verdHrobkadiu vocabatur, fed obliteratopoftmodum Hrobkse nomine_9 utrumque Boleslavia dici ccepit, abanno pr^fertim 1334. ,quoex valle in editiorem fitum Cives afcenderunt,multis privilegiis., atque immunitatibusa joanne de Michalo- viez Urbis Domino impetracis, Michalo- vi- Bohemise. i 19 viciis fucceflere Cymburgii, Cragirii , & tandem Haflifteinenfis ftirpis Lobkovicii, a quorum poftremo Bohuslao Joachimo plenam Boleslavia libertatem anno i 595. grandi aere fibi comparavic , atque anno i6oo.aRudolpho II. Gaefare obtinuit„_s, tttRegiis llrbibusadnumeraretur. B R 1 X I A. B Rixia feu Pons vulg6 Briix, feu Moft interRegias Zatecenfis Diftridus Ur- besfecunda, 10. milliaribus Praga diftita, in limofo fub montibus folo , dextro Bilas pifcofiamnislittori infiftic. Ampla eaeft, populoque frequens, cuinon mediocrem Iplendorem adfert perinfigne, ac fingularis latitudinisTemplum, nuliistamencolum- nisfufTultum , quodcumanno 1510. orto incendio conflagraflet , implorati in Re- gni Comitiis Proceres liberale pecunise fub- fidium pro eo reparando fubminiftrarunt. DelpexitoIimBrixiam invidafupracollem Arx, cui Landsvertse nomen ; nune verb jacet proximd elapfo feculo nefcio qua de caufa funditus everfa. Antiqui(Tima hu- jus Urbis, Arcifque primordia prorfus la- tent, fed primam illius mendonem facic (a)čhron. ad annum 1040. Hagecius, (a) ubi innuic Boh. Gnevinamolim fuiffe nuneupatam. Prae- ter nobilem Crucigerorum cum rubra._s ftella Aidem , & Capucinorum Afceterium memorabile hiceft Sacrarum Virginum_i) Coenobium ex Ordine Poenitentium S.Ma- ria Magdalena anno 1277. a Bertramo Gallo fub D. Auguftini legibus inftituto, unieum fcilicet , quod ex pluribus eidem regulaobftridis, quondam in Bohemia_$ vigencibus , fedab Huftitica rabie excifis, hodieque fuperlit. Fundatum id prius._js fuerat anno 1283- a Wenceslao Rege in Zarafenfi Pago infra Brixienfem Arcem_s prope Civitatem fito , fed anno i42i.Pra- genfes HaredciBrixiam obfefturi primum furoris impetuminhoc Monafterium effu- dere , ubifeptemilliusReligiofas, reliquis fugadilapfis, orationi inTemplo vacantes crudeliter trucidarunc; llrbem tamen ne- quaquam confecuti, utpote ab Eledore_<> Saxone Friderico magnafuorum ftragere- pulfi. Sedatis bellorum fludibus reflo- ruit idem Sandimonialium Ccetus intra Brixienfes muros tutioris fitus ergo trans- latus j verum anno 15-15. , cum Civicas univerfa fubjedo clam igne arfiflet,facra quoque earumiEdes, Vulcano in prsedam cedit, reftaurata tatnen brevi jadura; fi- quidem Ecclefiaeleemo(ynarum ope ilbco furrexit, a Martino Nicopolienfi Epifcopo Honori feptem B. Virginis gaudiorum prx- feriptis caeremoniis devota ; quam non_s multopofteomitabatur Coenobium exBo- hemi cujufdam Equitis Wiczek munifi- centia conftrudum. Addudis hadenus Brixixinfortuniis accedunt eaomnia,qux ab anno 1638. j ufque ad ejufdem feculi 48- a Svecorum infultibus toleravit. Ex- tra llrbem , qua adfylvasitereft, prseter- labitur rivusBernsbach didus ,a granis au- ri probatiffimi , qux devehere dicitur_s>, maxim£celebratus. BRODA. B Roda duplex eft Bohemite Civitas: ha- rumunam nempe Bohemicam 4, mil¬ liaribus Praga diffitam continet Caurzi- menfis Diftridus, quam venuftam olim , & opulentam Erneftus Pragenfis Archiepi- (copus fub annum 1360. mpnibus circum- dedit, foftisque late apertis ita munivit, utpoftplura luftra , anno videiicet 1421. obfidentium Hsereticorum ferociam diu eluferit, nec nisi fraudi poft magnam ho- ftium ftragem fuccubucrit. Eandem Si- gifmundus Imperator anno 1437. Regia- rumUrbiurn fyllabo inferibi permifit, An¬ no aurem 1627., fuborto per impruden- tiam incendio , tota cum tribus Templi tur- ribus, Curiaque in cineres abiit, priftino nitore nondum recuperato. Altera Bro¬ da , quam Theutonicam, feu Germanicam vocant ad Czaslavienletn Diftričtum fpec- tans it. milliaribus Praga abfcedit ; hanc (b^chron. anno 793., Hagecio (b) tefte , Germani Boh. prsedones ad lasvum Sazavs amnis lictus in editiori ficu primitus fundarunt , in ara- plius dein fpatium fenftm excenfam : ve¬ rum Ziska poft fugatum anno i422.Sigif- mundum Ctefarem , triačjue fuorum mil- lia in primoaflultu amifia in eam demum perrupit, &Collegiali D. Virginii Eccle- fiacum Sacerdotibus excisa, tanta ibiom- nis aetacis cxde graflatus eft , uc quatuor- deciminde annis nullum penitus habuerit inquilinum, poftquos rurfus habitata anno 1618., & ejufdem feculi 45. novas aSvecis cladesperpeifa eft. Trczkianse ftirpisdomi- nio ab anno 1561. diu Theuto-Broda fubde- batur,nunc vero Regiisllrbibus accenfetur. BRUNDUSIUM. B Rundufium vulg6 Brajidevs inCaur- zimenfi Diftridu tribus milliaribus_» Pragaabfens, Arxprimum duntaxat fuit, quam BoleslaUs I. cognomento Ssevus an¬ no 941. in finiftra Albis ripa adversus Ve« teremBoleslaviam extruxit, utfe a Pra- genfibus Chriftianis Ethnicus Princeps tu- taretur. Accrefcentibus deinde circum- quaque aedibus Givitatis formam induit , praefertim fub Rudolpho II. Casfare , qui eandem libertate donavit; in fummis_s E 2 quip- 20 Regnum (Juippe amonbus erat apud hunc Princi- pemBrundufium , eoque fe is conferre_»> confveverat, quoties fepofitislmperii cu- ris fibi uni vacare meditabatur : quaprop- teramoeniflimum hortum Pragenfi nihilo inferiorem peregrinis floribus, &plantis, rebufque aliis Coelo Bohemicoignotis re- fertum excoli ibidem voluit > ubi , cum ad celfiorem quemdam fuggeftum erigen- dum j altius effodienda forettellus, ultra quamante fadum hortulani meminerant, detedum repente eftviricadaver , omnia qu«que odoramenta fragrantiS. fua exfu- perans 5 nullae veftes, farcophagus nullus defundi conditionem indicabant ; inte- rim effolfum continuo ad Rudolphum._s fertur, ad quem advocati prseftantes Me¬ dici , ac Chymici, quales plurimi Cafaream Aulam eo tempore frequentabant, fuam- que fententiam edicere jufli, genuinam effe mumiam nihil ALgyptiis conceffuram unanimi fenfu pronuntiarunt, Semel a Saxonibus> bis a Svecis occupata feculo. proxime elapso Brundufina Arx , atque ab hisegregie pertnunita Imperatoris Exerci- tum diu, multumque aliquando fatigavit* BRZEVNOVIE NSE. COENOBIUM. B Rzevnovienfe Ordinis S. Benedidi Coenobium D. Margaretha dicatum , quod magnifica fua mole Pragenfia conde- corat pomoeria , longa gloriatur vetufta- teabanno 993. deduda , quo illud Bole* slaus II. Duxcondidit, D. AdalbertusPra- genfis Praful confecravit , & S. Wilhei- mus Hirfaugienfis, uti Bucelinus docet , deflinata huc fuorum Colonia propria in- Boh feruit Congregationi. Huic maximacon- tulit privilegia a Balbino (a) enumerata Sumraus Pontifex Bonifacius IX. undenis Apoltolicis literisabanno 1,390. datis , in quibus prseter catera, ab omni Archiepi- lcopi, aut Legati nati /urisdidione Mona- fterium eximit, & Abbati, ut in fuis Eccle- fiis cum tribuslnfulis folemnia celebret,be¬ nigne indulget. Primus illi Abbas prsefedit eximia vir fanditatis Afticus, feu Analta- fius ,qui Colocenfi poftea donatus Ecclefia, Romamque profedus Hungari« Duci D. Stephano Regium nomen, & diadema__<> a Syl veltro II. Papa anno 1000. impetravic. Communis Pragenfium Cdeuobiorum ca- lamitas hoc quoque involvit anno 1421., quo illud fanaticus Huffitarum impetus__s proftravit, bi nis e j ufdem Religiofis in fidei odium concrematis : fpeciofam tamen id rurfus induit formam, qua fpedatorum_s oculi non parum recreantur: at mult6 ve- nuftius ipfum exornabant tum facrse D, Guntheri Ordinis S. Benedidi exuvi2ean« no 1045., per jumenta Jugo infveta, plu- rimis miraculis ejus fandimoniamdemon- ftrantibus, adved«, fed qu« excidii tenv- pore fortaffe a Religiofis occultata etiam- num latent, tum eximi« S. Procopii vir- tutes, quarum ille fragrantia poft datum Benedidina militi« nomen , hoc afcete- rium afflavic , inde ad Abbatiam Sazavien- fem, &anno 1053. adCoelum translatus. Paret nobiliffimo huic Monaflerio Bravna- via Reginohradecenfis Diftridus Civitas 20. milliaribus Praga diftans, velpotiusil- lius Colonia a Brzevnovienfi Abbate Pau- lo Bavaro Joannis Regiš avo Bravnoviam fubD. Wenceslai patrocinio deduda, & Volframi cujufdam nobilis patrimonio di- tat«. BUDECIUM. B Udecii vulg 5 Budezfchdičli origihem adannum 678. refertHagecius , quo eam Civitatem in Croci Ducis gratiam in edita Slanenfis Diftrid&s rupe a fubditis excitatam commemorat ; verum anno 858. NeklaniDucis sevo a Wratislao Lu¬ če n (i Principecaptam,& flammisabfump- tam fubjungit. Eandem tamen e fuis ci« neribusrevixiireneceffeeft , cumapertas ibidem fcholas , & quandam veluti Aca- demiam ab Ethnicis inftitutam ex Vete- fb}Ep.Rer. rum traditione fcribat Balbinus s (b) ad- Boh.u.e.3. dens liberalibus difciplinis in ea vacafle S. Wenceslaumcum fratre Boleslao, totam- queB9hemiae nobilitatem ; tanta Slavicas gentis,& linguae gloria , utantiquiffimus eorum temporum fcriptor apud Marquar- dum Freherum queratur , Methodii Phi- lofophi ( fic enim virum fandum Slavica- rum literarum authorem vocat ) oper$ fadum , ut latinae liter« fua tempettate vilefcerent. BUD VICI UM. B Udvicium vulgb Budweifs , feu Budie* govice Regia Urbs, venuftis tedibus , folidifquemunimentisinftruda, in a m ce¬ na jacet Bechinenfis Diftridus planitie » i6. milliaribus Pragi !, & 6 . Freyftadio Au* ftriae Superioris Urbe divulfa. CondkUc eam velut Regni ad eam parterii propugna- culum Rex Otcocarus II. anno 1265.» iri uliginofoquidem loco, clrcutneunte infu- per Muldava flumine , quodgemmiparas conchas ibidem alit , ut natura cum arte in hujus Urbis tutelam confpirarec. An- tequam fundamenca jacerentutf, pršfcrip- tus tl Rege fuit sedium ordo, publicorurti aedificiorumfitus, forique amplitudo: hinc riobilis illa Budvicenfis Civicatis in «quali Bohemise. platearum du&u> ac latitudine fimetria. Komen illi mox inditum fuk Badvicium Novum,cum ex Regio mandato huc trans- luigraflentBudvicii Veteris incolae , quod ingratiam recens nati pueri Budigovii Ro- fenles longe prius excruxerant. £ximium, quod iftic extat facri Praedieatorum Ordi- ms Ccenobium B. Virgini ab anno 1410. miraculis fulgenti dicatum> & ab eodem RegeOccocaro fundatum > Urbeipfave- tuftius nonnulli perperam autumanc > il- ludque hujus condend* anfam quoque_» prsbuifTeopinancur. Civitati adh»ret_» Suburbium anno 1619. munirum. Pri- mus Budvicium obfidione ftrinxit> Joanne Regnante, Petrus Rofenfis, Ted habito col- 3 oquio fub quibufdarn conditionibus ean- detndifloivit, Anno dein 1468. alter Ro- fenfisPrinceps joannes Catholic* Religio- nis perBohemiam Protetlor, & Generalis armorum Commiffarius contra Heterodo- xum Regem Georgium a Summo Ponti- Jice declaratus , abdicis in proximo nemo- ye Tat numerofiscohortibus,cum folis tri- ginta equitibus ad hanc Urbem acceffit , quare Budvicenfesvifo tamexigUo hofte, protinusegrefli, eumquenullo ordine in- lecuti in paratas incidere infidias » ubi a Rofenfibus circumdati notabili clade caefi Funt, qua territi Cives reliqui deferto Georgio Sedi Apoftolicae rurfus obtempe- rarunt. Celeriter praeterea captum eft Bgdvieium anno i6ir. &Pa{ravienfium_9 Duce Romeo, fed a Cadareo Tribuno Čo¬ fnite Bucquoio contra Bohemorum Dučto- rem Comitem ab Hohenloe poftea fortičts propugnatum lino abhine lapide fcatu- rit fons ob excellens aluminis,vitrioli> lalis, ac plurimi fulphuris temperamentum a Medicis dilaudatus. Nec admodum pro- cul ablimtargentifodin* jamante annum 1570. apertae, in quibus, Jonftono apud Balbinum tefte, miraduo ejus metaHi fru- fta effofia funt> quorum alcerum Crucem, alterum Leonem ad vivum repraefentabat. Florente hic itaque argenti commercio tan* tus fuitadeasfodinas accolarumaffluxus» ut amplam Civitatem elegantibus xdi- ficiis nitentem conflaverint, cujus jure a Rudolpho II. Caifare donati Rudolphopo- lim, feu vulgo Rudolffftadc eandem appel- larunt; haec autem hodie fuis in ruderibus jacet ob rebellionem excifa , ftimulanti* bus Bucquoium in rivalem Urbem Budvi- cenfibus, a qua nimirum hEerefeos virus in fuos Cives afflari ingemifcebant, c A D A N A. C Adana vulgb Kadan ortum duxk a li» gneo quodam munimento , quod an¬ no 821. juxr aHageeii Chronologiamk Ca- P. II. 21 dano Wogeni Bohemias Ducis Tribuno contra Germanos Provinci* confinia infe* ftantes milfo ad Egtatn fluvium excitatum in juftam excrevit Civitatem Zatecenfis Diltridtfis 13. milliaribus Praga diffitam> atque inter Regias computatam. Hanc anno 1420. ab Huflicis Catholicos omnes inReligionis odiumtrucidantibuscaptam > & foedd vaftatam gloriofus multorum Mar- tyrum fanguis irrigavit, Svecico Marte Germaniam fubvertente > Cadana bis in Saxonum incidit manus, anno ver61642. aTorftenfonio, & fexenniopoft a Konigs- marchio Svecorum Belliducibus direpta_s> nonpaucas aerumnasfuis annalibus mfcri- pfit, in qmbus laetiorem promeretur me* moriam inita hicCaroli V,Imperatoris-_® *vo inter Auftriacam , & Wirtenbergi- cam Domum tranfa&io. CAROLIN/E THERMO. C Arolin* Therm® , quas vulgb Carls* bad vocant, 4 Caroio IV, Caelare_j) nomen fumpfere > quiaanno 1370.» dum is venationi per htec ioca vacaret, verta* gus in eas Fortd lapfus vehementen) aqua- rum fervorem queruio latratu lndicavic. Quare iis medico ufui protinus aptatis_^s, tanta accurrit hominum frequentia , uc egregium inde Oppidum intra Cubitenfiš Diftridlds ljmites ai 1 urrexerit ^ Tepla amne inEgram mox illabente in duas partes di£- fečlum , quod anno 1579,, & fequentis feculi 36. grave ab aquis fubiit difcrimen , namque ob repentinum imbrem intume* Icens Tepla thermas fubitb merfit, non_a paucismortalibus inalveumabreptis. Per- celebris hujus balnei aquam calce, fulphu« re, alumine, rubridi, falpetr^, & cteteris mineralibus,fedvitriolo maxim6imbutam, atque calidiffimam efle periti docent * ita ut nisi frigidS. temperetur , ab humano corpore nequeat perferri. Ulius ufurpandaj methodus, quam expertiffimus quidam Medicus Balbino tranfmifit, apud eun- dem extathis verbis exarata, 'Pocula Ther - mar um Carolinarum funt ■var ta , unči ar um duarum cum dimidia, aiicjna unči ir um triunt sum dimidia circiter* Si natura & confitu* tio agrorum fcrat , a decem Vel jduribus inči - piHrit , & afcendunt ad 40 ., vel so, Fuerunt jam , Cjui e o ., & 7 0. tranfcenderunt prout itt aliejuibut ndturis opeTantur, Btbuntur ali - tjuot diebus , cjitinque circiter * poftmodum bal * neatur, idtf altemis repetitur terve , ej-iater* ve. Quibus autem morbis ea prsecipuž medeatur,ex Kirchero (a) difcemusin^ Muad. Tabula Thermarum Germani* ita fcnben* te t Carolinajuxta Elenbogen in Boemia Op¬ pidum fulpbureo * alnminofe funt \gUndulat t F Jhru- 22 Regnum firumai , fchiatlcam, paralyfm, & fmiles mor - rentur, animum adjecit , qua de caufa-1' boscarant. Praster aquas plura aliaadmira- Collegium decem Canonicorum cum De tione digna hic Natura congeflit , cujuf- -- 11 — , - /T7 -- A r -~ -< modi eft ftillatitius lapis, qui fcilicec ex ftillantibus aqu«guttis induratur, Wal- ftein, feuTropfftein a Germanis vocitatus, & tanta.quidcmcopia , utnisifepius fue- ritdecuflus, intra pauciflimos dies balnei NobiLflimah«c Arxanno 1422. a i7.Pra- canales intercludantur , & lignum nodu genfium Hsreticorum, & 7. Lituanorum cano anno 1357* liberaliflimč fundavit. Pofthsc omittendus noneltfons ininfim* Arcis partefaxoexcifus , qui perS^.cubi- tos ufque ad aqu« fuperficiem , hinc au- tem per 37. ufque ad fundum defcendit. impofitum , man£ lapideo obdudum cor- dce excrahacur. CA ROLO STE IN A. C Arolofteina vulg6 Carlftein celeber- rima, &fiveloci naturam , five moe- niorum foliditatem fpedemus, fortiflima Podbrdenfis Diftridfts Arx 628. Geometri- cos paflus in ambitu compledens, & ternis milliaribus Praga diftans, prscelf« infidet rupi, quam Mizafluviusad Ataftrumprot * - - « - 1 • /T"* . - millibus circumfefia, acerrimam , & m_*> fextumufque menfem protradam pertuKE obfidionem , inqua lapidei, igneique glo¬ bi č catapultis in eam jaciebantur , ut & mcenia quaterentur , & teda conflagra- rent; imo, quod graviflimum accidit_s, projeda ex iifdem machinis in Arcem ca- ^ Hift.Ro, daveratantam, Dubravio(a) tefte, obfef-i.i6. fisnaufeam concitarunt, ut pr« graveo- lentia pene exanimarentur , & aliis den- tes nutarent, aliis planč deciderent. Tot licžt predi aerumnis Carolofteinenfes, in- terlabitur , & quinquealti(Iimamontium vičta nihilominusconftantia (emper refti- jugaundiquecoronant. Anno 1348. prs- jacta funt fplendidiflimo apparatu iliius_s fundamentaa magnanimo illo C«fareCa- rolo IV. , fuper qu« Regia h«c moles ma- gnis afcendit paflibus intra novem annos faftigium aftecuta. Terna in ea claudun- tur fpeciofa Sacella Templorum amplitu- r. _i_ tere , doneč vulgatusTaboritarum adin- vadendam Pragam acceflusobfidentes indč ad patri« tucelam revocavit. Aliam quo- que Arcem, cui Karliknomen, non pro- culhincerexeratCarolus IV., adquam_* Regin« diverterent ; fancitum quippe fuerat in facrarum reliquiarum reveren- _s dinem smulantia , ex quibus in fecunda , tiam ab eodem C«fare, atque Archiepifco- utitadicam, Arcisregione occurrit primi) po Ernefto , neulla omnino foemina^ cu- Affumpt«DeiMatrisSacrarium, adquod jufcunque dignitatis, ne Regia quidem per 80. lapideos gradus fcandendum eft : exempta, Caroloftein« pernodaret in dextro hujus angulo angufta qu«dam Via tribus portis munita fele offert, quae adD.Gatharin« Sacellumintroeuntes de- ducit, ubi oculos illico feriunt parietes Bohemicis Jafpidibus , aliifque gemmis, C A U R ZIMIU M. C AurzimiumvuIgoKaurzim Regia Ci- vitas, & cognominis Diftridfis prima- quos auri lituraconnedit, ab imoadfum- ria 5. milliaribus Pragaabfcedit. Omnium mum rutilantas. Hinc adtertiam,eam- Bohemicarum antiquiflima ea cenfetur, que altiflimam Arcispartemprogredienti- utpotea CzechoBohemic« gentisauthore bus obviat pr«clara turris a reliquis aditi- paul6 poit fuum in has oras adventum «di- ciis disjunda, geminoque muro ad defen- ficata ; &quidem , ut nonnulliautumant, fionem permunita : 140. cubitos in fua_«> eodem in loco, quo Marcomannorum Ca- numerat peripheria , & quinque fornici- furgis, cujus alibi meminimus, quondam bus muro ultra 7. cubitos lato innixiscon- ftat, altero fuper alterum ad 65. cubito- rum altitudinem afcendente: fub horum tertio auguftum patet S. Crucis, feu Re¬ gia corona Odaum quinque occlufum_» portis, Scpretiofis undiquelapidibuspra aliis renidens, ibique fupra maximam ex ternis aram quadratum in muro aperitur floruerat. Nomen illi a fumo in auras_s afcendenteinditum , vernacula enim vox Kaurziti fumarc latinis fonat, Hinc cum anno853- fecundum Hagecii (b)calculum, ^ h Chron ’ ortorepent^incendi6,infumum, &cine- res Caurzimium abiiflet, Dofilius loči Dy- nafta non amplius fumantem Urbem fe vel- le afferens, eam per fubditos reftauratam receptaculum , viridi colore, ftellifque_» a. filii fui nomine Zliczkam deinceps dici aureisintus, forisverb inauratis Ieonibus, juflit, priftino tamen vocabulo apud po- &aquilis illuftre , in quo facraRegni co- fteros prsvalente. In sedificia ill«fis in- rona, fceptrum,globus,acc«teraRegum colis f«vierat ignis ; at poft novennium ornamenta olim recondebantur. Neque intadis illis in hos econtra graflaturus_£> exteriore parietum ornatu contentus C«- Moatanus Nečlani Bohemi« DucisTribu- far, addivinaslaudes , qu«antefacras re- nusCaurzimium obfidionecinxit, utafy- liquias magno ibi numero colledas cane- lum rebelh Crafnicio ibidem pr«ftitum_s ul- Bohemise* 2$ ukifceretur; tiinc Cives reuni nodu per murum demittunt , ut fequenti luce cum obfidentibus deditionem pacifcantur ; ac Montanus eam refpuens in odavum diern oppugnationem protraxit , quo tandem fuperati Caurzimenfes vidoris vidimae nullo exempto ceciderunt. Veteres ta¬ nit n illos Ethnicos tardiori sevo Huflitas fua crudelitate fuperarunt, quinque hu- jus Urbis Saceadptibusex D. Martini Pr*- pofitura piceis vafis inciufis, ac inter fefti- voscantus , quafl lacrificium peragerent, anno 1421. concrematis. GloriofiorBo- hemis accidit conflidus , in quo illi fub annum 958. Hunnos ex Svevia reduces_» apudhanc Urbem adinternecionem dele- vere. Non adeo procul hinc abeft ad Sa- zavam fluvium celebre Ordinis S. Benedic- ti Coenobium Brzetislai II. Bohemise Du- cis opus D. Procopio hodiedicatum , qui Abbatis munere in eo fundus , & in B. VirginisOdaeo tumulatus ibidem quievit> doneč facrum ejus corpus anno 1588. a. Martino Pragenfi Archiepifcopo, prtden- te Rudolpho II. Imperatore , Pragam ad Collegialem Omnium SS. Ecclefiam fuerit translatum. Inter aIiquot hujus Sandi prodigia , quae Balbinus (a) in medium__9 " affert, illud mirum eft , quod Dtemones ad faxa aranda coegerit, hu/ufqueIaboris veftigia hodieque in petris prope ejus an- trum fuperfint ; uti Sc alterum , quod pi- cas orationifuae obftrepentes abire juflerit, neque unquamampliusin ea viciniahade- nus comparuerint, Anno 1424. Časno- biurn hoc Hufficicis quidem fiammis cor- reptuminteriit, fedpoftea revixic eximiž reuauratum. CHRUDIMA. C Hrudima Urbs Regia cognominis Di- ftridds Capuc 13 milliaribus PragS di- ftans a quodam veteri Principe, cui Chrud nomen,ferturexcitata, ambiguum nihi- lominuseft , adquemannum,auttetatem cjufdem primordia referenda line : illud interim certum, Civitatis nempe jura_s jam ab anno 1055. Chrudimac adjudicari, a quo quartum fere luftrum effluxerat_j, cum exortus fortuitb igms llrbem univer- fam rniferč deformavit ; mitius tamen , quameffraenisZiskaefuror in eam exarfit ; hic enim anno 1421. poft occupatam Cho- tieborzam Czaslavienfis Diftridds llrbe- culam 13. milliaribus Praga difficam, ac fu- pra mille viros ibidem interfedos, Pra- genfium exercitum Chrudimae admovit, ubi tota illico tempeftas in PP. Praedicato- rum Monafteriutn, Ecclefiamque Beatifli- ms Virgitvi faeram defaeviit; nam alii &- eradiripiunt, alii profana, alii facessedibus fubjiciunt 1 quidam verb Religiolbsad fo¬ rum raptant, & extrudse ibi pyrte impo- nunt, eamque fuccendunt, additis tribus Sacerdotibus , quos Chotieborza advexe- ranc , ac pretioliore fupetledile fecum_9 afportata. In Civium bona, vitamve nit ultra tentatum , quia hi StradovienG D. Jacobi Coenobio prope llrbem ad Minores S.Francilcipertinente paulb antž in cineres redado, Hullitarum genio prselulerant, eolque tam praectaro fcilicet facinore fibi plurimum devinxerann CL ATO VIA, C Latovia, feu Glatovia vulgbKlatowy Regia eftCivitas Pilfnenfis Diftridvts Praga 13»milliaribus remota. Suam haec originem a Zimislao infigni quodam Dy- naftaanno 77i.acceptam agnofeit, nomi- neaClautova ejuldem conjuge derivato , attamen non nisi anno točo. Udalricus I. Bohemise Dux vallo, mur6que circumduc- toillamin Urbiumordinemcooptavit. Da¬ ta olim fuitaWladislao Duce anno 1143- paternae haereditatis titulo fratri Theobal- do cum omni terrse tradu , qui inde afonte Muldav^ ufque ad Mifffluviicre- pidines protenditur , fuitque in ejus, ac Theobaldi filii ditione per annos feptem , &quadraginta; Theobaldus enim junior accepto tandem Znoimenfi Ducatu ab agnato Principe Gunrado, Urbis, ac trac- tus hujusdominio valedixit. Interea fe- nior Theobaldus, cui Wladislaus in ter- ram Sandam peregrinatus Provinciam_a commendaverat, pr^clara vidoriacontra Sobieslaum res novas molientem gloriosž parta , e6que infuper capto, Coenobium, acTemplum S.Laurentio, ut in pr?lio vo- verat, Clatovi? dedicavit ; in quod anno 115-8» adculmen evedum fub primo Abba- te Radimilo Religiofam D. Benedidi farni- liam introduxit, Iegequefancitumeft,ne quis nisi Equeftri, aut alciori ioco natus in illudadmitteretur. Hodie Coenobium in fuis ruinis ab Huffitico igne ( qui Sc bina exuffit Dominicani Ordinis, virorum_i> nempe, & Virginum Ccenobia ) relidis fepuitum jacet, in quibus S. Amabilig Theobaldi fororis corpus etiamnum latere nonnulli arbitrantur, AITurrexit interim in hac UrbeSocietatisJefu Coli egium cum egregio Templo B. Dei Genitrici confe- crato. C O L I N U M. C Olinum vulgo Kolin , quodBohemi£ Coloniam vocitant, permunita, Re^ia« F z 4 ae 24 Regnum que Urfcs antiquam in Caurzimenfi Diftric* tu oftencans Arcem 7. milliaribus Pragi recedit. Aidificarunt illam veteres in fini- ftra Albis ripa, nomenqueeiafudibus>qu£ Koli vocantur , indidifle videntur. Pa- ruit quondam Dionyfio Borzek de Milet- nika , aliquando Pragenfibus, tum Or- phanis, tandem Regibus , qui eam diver- lis Proceribus Išpius oppignorarunc , aut elocarunt. H^canno 1307. Alberti L C?- faris, & quadriennio p6lt Joannis Lucem- burgici exercitds , a quibus fuerat obfef- fa,fortiter elufit ; fed anno 1427. obfidio- ne ab Huflitis in quartum menfem protrac- tapoftmultutn hoftiumfanguinem infe_»> tuenda effufum cogente farne obtulic dedi- tionem ; cumque Georgius Podiebradius Bohemi^ Gubernator copias fuas ad eam recuperandam promoviftec 1 a Bedrzicho Orphanorum Duce , qui tune Colinum tenebat, non levi clade acceptas revoca- vit. A Saxone anno 1631. occupata qui- dem fuit Colinenfis Civitas , at fequenti ftatim §ftate ab Alberto Waldlteinio Im- peratori reddta. Demum anno 1640. C^- fareus Tribunus Gdcz medio Februario č Svecorummanibusvi eandem eripuit,pr?- fidiario milite penitus trucidato. COMMOTOVIUM. C Omotovium vulgb Chomotov/ ampla & nitida Zatecenfis Diftričtds Civitas ob fingularem cervifiae pr^ftantiam lat£ celebris 1 x. milliaribus IRegni Metropoli abfcedit. Ad Theutonicos Equites h^colim pertinebat, quorum fupremus Magilter HenricusPlavenius ob exhauftum in bellis aerarium pecuniae indigus,acceptis aWen* ceslaoRege ii5.florenorum millibus, to- tam Commotovienfem ditionem hypothe- cx nomine illi tranfcriplit ; fed "Wence- slai frater Sigifmundus Casfar Jacobum_j> »p- Wrzefovecium, uti Blavius (a) aflerit > vel, ut Balbino placet, Dominos Czeltas de Kamena Hora, ob fidelia eorum oble* quiafibi militiae exhibitapr2ed'dtaUrbe_s cum fubjedtis prtediis , doneč redimere- tur, poflidenda fuit remuneratus : ab iis verS conjugii titulo ad Weitmilios, I '^'eitmiliis ad Haffenfteinios , ab his ad Lobkovicios pervenit, ex quorum pote- ftate Rudolphus II. Imperator anno 1595. exemit , Regioque tifco Commotovium addixit. Maximum huic damnum attulic cum fuisTaboritis Ziska, qui anno 1421. adillius obfidionemaccedens, & foemina- rum conviciis irritatus, militum fuorum fe- rocil occupata Civitate ,nec illis, nec ea- rum infantibus pepercit , ita ut 22. in ea laniena csforum millia a Lupacio nume- rentur, Adnotanda hic denique funt ex profanis Arx, venuftaque Curia, ex faeris autem Paraecia, & Societatis Jefu Colle- gium cum elegantiTemplo D, Patriarchae Ignatio dedicato. CORONA AUREA. A Uguftum Coronte Aureal, vel Spine« Monafterium Crumlovienfi Urbi pro- pinquum Przemislaus Ottdcarus Bohemi« Rex Ciftercienfium Grdini anno 1263. ex fpoliisHungaricis ditiffimefundavit, qu« in memorata alibi vičtoria ad Laham Ur«- bem coelitus parta affatimcollegerat, am- plamque dotem vix luftro elapso non pa- rum auxit Hirzo de Klingenberg quatuor- decim praediis Ccenobio donatis , quibus anno 13IJ. Dynafta quidam Bavarus III. de Bavarow quinquealia munificeadjecit. Verumtotopes ex pialiberalitate per plu- res annos congeftas unico impetu pellum- dedic armata Taboritarum impietas s qui anno 1420. in hoc Ccenobium irruentes, plerifque Religiofisvix fugi dilapfis,ex re- liquis binos rogo inječtos, alioslaqueo ex proximis tiliis lufpenlbsperemerunt i cu- jusf*viti?mira adhucextatin iisarbonbus memoria toti Bohemiae notiflima , pluri- mis (cilicet foliis ad inftar Religioforum_j capitti praeter naturae ordinem hodieque virentibus .* mentionem quidem hujus_j9 prodigiifaciuntCiftercienfe Menologium» , Ahrahamus Bzovius, (b) aliique,fedAu- Eccu*un. la Regia loc6 Aureae Coronte apud illos 14^0. { >erperam irrepfit, prout Balbinus(c)ocu- , atus foliorum ita crefcentium teflis adno* «oh. dec. i. tavit. Revocata dein ab Auftriacis Prin- ^-4* cipibus in Regnum pietate , rediit quo- que huic Corona fplendor indies promo- vendus. CRUMLOVIUM. C Rumlovium , feu Cromena vulg6 Krumlovf' feu Cromau prseclara Urbs cum nobilidima, amplaoue Arce a 'Wil- helmoRofenfi fubannum 1550. extručta, 8. milliaribus Pragi in Meridiem recedens ad BechinenfemDiftridlumfpeftat, fiBal- bino, (d ) ad Prachenfem, fi Blavio adftipu- Miftel. lamur. Certd fi praterfluens Muldava, f- 0 ,** quod verofimile videtur, utriu(queDiftric- tus limites definit, fecundo annuere co- gimur, cum (iniftro ideoque PrachenG numinis littori haec Civitas infideat ; ve- rum major peritia, quae in Balbino utpote Bohemo,atque erudiciGimo fupponendaeft» ad illius partes me non modieum indinat. Jacet ea in peramceno, fertilique folo, hinc pafeua, & irudtus terrl, indž aqua conchas unio- Bohemise. unionibus gravidas offerente > ubi indu- bitatum Blavioelt , Crumloviuma Vido- nis cujufdarn viri potends, & multorum filiorumpatris pofteritate ante annos plus minus Fexcentos fuiiTe exftručtum, & vo- ce a faltds curvatura deFumpta ita nun- tupatum. Rofenfiumdido ha2cquondam fuerat , quam poft Petri Urfir.i obitum ad Regis Cameram Tub Rudolpho II. Catfare devolutam Ferdinandus II. illius poft Mat- thiam FucceiTor Joanni Udalrieo ab Eggen- berg, ad jedo Ducistitulcb imperdvit. An- tiquam priorum Principum pietatem plu- ra hujus Urbis monumenta edamnumpo- fteris annunciant , hujufmodi eft prima- riaS.VitiBafilica ad Pragenfis Metropolita- n» normam elaborata 3 atque egregium Mi- norum Convcntualium S. Francifci Cceno- bium , quodquatuorRofenbergici fratres Udalricus, Petrus, Jodocus, & joannes__9 anno 13 57, escitarunt, adnexo akerb pro facrisejufdem inftkuti Virginibus a d eau- 'dem prorRis Eccleiiam ; unde hodieque Balbino tefte Patribus divinas laudes ca- nentibus akerno verfu Sančiimoniales re- fponJant. Ad Parthenonis tattien funda- tionem Takem concurriffe > aut eam locu- pletafle conftat, tum Annam Rofenlem Henrici Lippsei conjugem, & quatuor_j> prtedi&orum fratrum fororem, tum Agne- tem de Waldfee Jodoci confortem. Extat hic infuperSocietads Jefu Collegium, cui adfcripta eftRzimovienfiš ejufdernRefiden* tiacuminligniLauretana Domo, adquam peregvinos ducunt fubftručbiones quse* dam magnifico operetotam Chrifti paden* tishiftoriam in juftae magnitudinis ftatuis ad vivum referentes. In hujus Urbis terri- torio, ne quid adterrenam fcelicitatem de- fideretur, opulentae patent fodinae, ex qui- busCrumlovienfium Ducum aufpiciis-j), non contemnendo, ču ferunt, fucceffu ar- gentum eruitur , officina monetaria in_9 cudendis peeuniis fimul defudante. Jam olim eaeinnotuerant 5 & magnam predofi illiusmetalli vim interdum pepererunt_s>: fane anno 1521. fodinse, quam Adalberti vocant > tanta inerat copia, ut integras te¬ pe argenti maflas effodi contingeret, erat* que argento permixtum aurum adeblibe- raliter , ut ex 432. illius marchis, 140. auri marchae eo anno in feparatione pro- ftuxerinc. CRUPNA, C Rupna, Teu Grupna vulgo Krupka_j> llrbecula eft in Litomericenfi Diftričtu fub montibus Mifniam refpicientibus fita , &Prag& 10. milliaribus abfens , quam_e fummopere comendanc vidni montes ftan* P. II. 2 ; no refertiffimi, tantse quidem bonitatis > ut Anglicanum temuletur , & a peritis mo- dice corredumpro tali divendacur, Haf- cefodinas nonnulli intereascomprehendi credunt , quas a!iquando referandas Li- buflaBohemitePythonifta Tertur vati-cina- ta. Inventteeae funt Ccelidbus beneficio provocatis ; cum enim Wladislai Ducis conjux Juditha LudoviciHafliseLandgra- viifilia Sanftimonialibus D, Benedidi re- gulas obftričds Parthenonem excitairet_s > agricola quidam nomine Wladek poft annum 1152. nefcio quid in fylvis mo- fiens fcetas ftanno glebas offendit, eafque Prindpibus indicavit: hinc ortum eft loco nomen, namque Krupice vel Krupy ma- teriam illam grumis tumentem Bohemis denotat » unde metalium eliquatur_e. Hodie ccelefti Deiparte patrccinio in di- cata ei Ecdefia ibi peculiaricer cultse s CrupnenTes fodinae commiftse funt •, cui accedic in Civitate eredla Societatis-_s Jefu Refidentia, &CommotovienfiColle« gio fubotdinata. C U B I T U S. G Ubitus vulgb Germanis Elbogen, Bo hemis Loket llrbscognominis Diftric- tds prtecipua, cum munitiflsrna Arce ar- dux rtipiimpofita') 16. milliaribus Praga in Occafum abeft , nomen fuum a finuofo flexu fortita, quo Egra fiuvius inter fra- gofa delabens prsecipitia , & ab obverlo curvatus fcopulo eam a Meridie, & Orien« te ambit. Ita ver6 a prasamplis undique montibus cingitur , utillac iter Fadentes, ob rupesad Civitatis portam in ejusangu* lo fitamprotenFas^eandem fubire cogeren* tur , cumpra:tervehi non poftent, fedper longum vicum ad forum ufque progreffi, ado ibiin gymmcurru iiFdem , quibus_s paulbanteingreffi vico,ac porta (quaeuna tantum Urbem aperit) exibant, & ad alte- rum oppofiti faxilatus deflečlentes iter_4 Fuum proFequebantur ; a paucis ver 5 lu- ftris perfračlo rupium obftaculo novam_• Cives ftravere viam , qua viatorum cur- rus infalutatam Urbem praetergrediuntur, Schlickiorum Comitum imperio parebat olimGubitenfis dido , aquocumfe Civi* tas Fubcraxiflet , imploratus a Schlickiis Albertus SaxoniseDux anno 1471. eam_s> praemifta obfidione captam ad priftinam obedientiam revocavit. Poft Bohemite ve- r6 a Caefare defečtionem, ob pyrii pulveris deFedlumdeditionefafta, anno 1621. Cf- farei eandem recuperarunt: neque poltea a Svecis tot per Bohemiam Urbium expu- gnatoribus occupari ullo modo potuit_s etiampoft magnam fuorum Jaduram Cu- G biten- i6 Regnum bitenfis Civitas ; unde illud Balbini in Epi- grammatis, lverunc Cubitum, Cubitum expugnarc_» volentes, Occiibitus Svecis, lllnaque mortis erat. CUNACI MONS. C llnaci Mons vernacule Kunieticzka Hora Caftrum eft Chrudimenfis Di- ftridds a Dynafta quodam, cui nomenKu* nak anno 839. in afliirgente inibi monte_3 ruditer inchoatum, atque a pofteris foli- dioribus vallis fenfim permunitum , in quo loči Dominus Dionyfius Borczek famofo haeretico Joanni Rokyczanenfi anno 1437. Praga profugo afylum praebuic, eumque peramanter excepit. Mirus hic cdebra- tur natur* lufus; in cellariis fiquidem du- riffima montis petra excifis ftillans aqua , quamprimum in fubjedum decidit folum, vilcofo veluti glutine fubadg in molles__s coagulatur lapides, qui fi inde extradi aperto coelo exponantur, in genuinum faxum penitus indurefcunt, magnaque pol- lent virtute inomnes eos morbos,qui juxta Medicorum phrafim ex Tartaro generan- lur/ In defcripti montis confpedu ftabat oliVn ad Albim fluvium Opatovicenfe S. Be- nedidi Coenobium totius Bohemis ditiffi- mum circa annum 1091. a W ratislao Rege ampliffimdfundatum, adquodnemo, nisi illuftri confpicuus profapia affumebatur. Quapropterde illius sevi moretotopulenta tyronum patrimonia fere quot annisin il¬ lud confluebant , ut mirum non fitadeo ingentemdivitiarum vim ibidemcoaluiffe, quae tandem deplorandum ipfius Coenobii interitum peperere. Res ita fe habuit : Anno 1359. Carolus IV. Imperator certior fadus magnum apud Opatovicenfes Reli- giofos thefiurum recondi , paucis comi- tantibusMonafterium adit, atque remotis a feaulicis illum fibimanifeftaricomiterab Abbate expofbit; hic advocatis binis aliis fenioribus , quibus folis praster Abbatem Iatentis gaz* notitia fuerat concredita_®, Ca faris, id adm ittentis, oculos prim6 obve- lat, neingrefsiisveftigia adnotaret, dein accenfis facibus per multos gradus eum ad profundam fpecum deducit , ubidetrado velamine innumeras argenti fufi nondum fignati glebas, & fragmenta Carolo demon- ftrat 3 inde omnes quatuor aliam fubeunt cavernam limo effollam, in qua plurima, & maximaauri frufta abfcjueregula teme- rdjacebant j hinc ad tertiam rurfus pene- trantfpeluncam , qu* argenteas, aureaf- que cruces, pacificafia gemmis diftinda, aliacjue pretiofahujufmodi cimelia magno numero corapledebacur. Tum Abbas ad Catfarem \Thefauri ifii tui ftent( ita latinč red- didit ex Hagecii Chronico Bohemicč fcrip- to Balbinus ) tuifa pofteris fervantur , igitur tpteantum voles , ex hit c,cctpe. At Csefar ;• Avertat , inquit, Detet , tet e/uidejteatm ex bo- nis Ecclefiarmnttfttrpem. Reponit Abbas: Atqui mimme decet , tet hinc excedas , & uihil memorit cttnsk auferas tecum, Quo didS fpeciofum annulum, quemlucidiflTmusdi- tabat adamas , in Caroli manum inferit, eique obdudis iterum oculis priorem rele- gunt viam , qua completa C*far ad fuos reverfus e Monafterio difceflit, neque ul- li mortalium a fe inibi fpedata aperuit, ni¬ si paulb ante obitumfidiffimis quibusdam Confiliariis , quibus omnia hadenus re- cenfita,oftens6 etiam annulo,cofhunicavit j h*c tamen cauta licčt Caroli IV. enarra- tio poft 56. annos evulgata virum quen- dam alias nobilem, & Catholicum Joan- netn Miefteciumadindignum prorfus , fce- leftumque facinus permovit; hic enim__s anno 1415. cum binis fociis Opatovicium profedus , dum ab Abbate Petro Lazuro benigniflime excipitur , adfunt ues alii Mieftecii fatellites ,mox decem, ultimhvi« ginti,qui in Coenobium irruentes obvios Religiofos nullo dilcrimine fauciant, ene« Cantque ; prsedonam interim coryph*us» junioribus fugam capeffere permillis» Ab¬ batem eximia fanditate clarum cum non- nullis fenioribus piimumminisaggreditur, dein acerbiffimis afficit tormentis , ut ad indicandum thefauri latibulum eofdem_J> impellat; verum cum omnia incaflum ce« derent, ad reliqua diripienda converfus, ablatis odo, qu® inCcEnobio offenderat , aureorum millibus, totaque Ecclefi* fu- pelledile, quae ad 20. aureorum millia_j*> afcendere putabatur , domum repetiit, ubi Catholicis, & Haereticis invifus miferb pe- riit, isque primus fuit j qui facra9 iEdes deprtedandi initiumfecit,Taboritis, acquer Orebitisejus exemplum infano furore po- ftea profequentibus. lnterea Abbate poft 9. hebdomadas tot cruciatibus confedo , quamvis Benedidini Patresad Coenobium remigrarint , nunquam tamen amplius » invalefcentibus tune Huffitarum turbis , firmam, tutamque inibi fedem figere iis li- cuit ; defertum itaque Monafierium par- tim * vi longinqua vetuftas , partim exun- dans Albisfunditusevertit ; hicquippe^ dicitur mutato alveo per Opatovicenfia rudera hac setat-e decunere, im 5 plus- quamcentumabhinc annis, utifertrelida st Majoribustraditio ,flumen ,alieujusfor- tafliscellarii fornicefubtuscorruente , in hiantemprolapfumeft voraginem, doneč ea femihorae fpatio impletaexficcatum jam alveum rurfus irrigavit, C UT- Bchemise. 2/ CUTN A. C tltna, feuCuttenberga Bohemis Hora Kutna Regia Czaslavienfis Diftridtus • Urbs 8. milliaribus PragS diftans, tum ob fidemOrthodoxam, cui conftanter adhae- rebat, tum ob celeberrimas argenti fodi- nas , ex quibus ditefcit, Antichrifti cru« mena a famofo Ziska nuncupabatur. Cir- ca primam iilarum inventionem binae diffi- dent fententise, quarum una ad annum 1227. cuidam SedJecenfis Ccenobii Sacer- doti eam adjudicat, quafi hic, cumanimi relaxandi grada illac obarabularet, in__s quandam argenti virgam ab humo furgen- tem incidiffet,eamq; im polito capitio figna- tam accito Abbati indicalTet, unde enatoa capitio nomineBohemi Kapihora 3 Germani Kuttenberg locum appellaverint, quam- vis alii a vernacula voce Kutiti ( quje ex- fcalpendo aliquid eruere fignificat ) Kut- nae vocabulum verofimiiius derivenc. Al- tera autem fententia ad feculidecimi tertii finem memoratam fbdinarum inventionem circiter differt, cui maxima fcripcorum feh*dee*i P ars > Balbino tefte, (a) fuffragantur , qui ' etiam ipfum harum opinionum dillidium facileconciliat, aliquascitius,aliquastar* dius repertas efie non incongruč arbitra- tus ; fiquidem muitiplices ex patent per tricipitem montem diftributat, quas fub eo latere fertur Libufla vates quondam_® praenunciafle. Praecipuus fbdinarum the- faurusargentum eft, cujus millemarchae, cum illae florerent, in Regium serarium, ficut Hagecius afTeric, quot hebdomadis deferebantur. Omnium ditillima habe.. batur fofla afinus dičta, ab argenteoforfan afello , quem a natura ibi efformatum fof- fbres deprehenderant; certe pecunia hic lolum erutaredemptum anno 1505. Coli- num ad Regem rediit, Verum anno ejuf- dem fecuii 41. erumpentes undique aquae tanti emolumenti opus interturbarunt, uttriennio poli irreparabili damno fodinse omnesdefertte fuerint, cum metalli venae prorfus evanuifle viderentur. Refumptus poftmodum fodinarum labor novam paflus eft a contrario elemento ruinam, fiquidem eae, quaeab alaudiscognominantur, anno IJ92. accenso ex incuria igne diebus^s quamplurimis horrido fpečtaculo confla« grarunt. Supra praedičtam afini fodinam fumptuofiffima hodieque afcendit Balilica D. Barbara facra , cujus primum lapidem anno 1483. a foflbrum Magiftro pofitum commemorat apud Balbinum Cutnenfis codex j etli qutdam alii ejufdem exordia ab anno 1390. ducenda efle opinentur. Se- xaginta,&liuscolumnisea innititur, tantaquein anguftaejus altitudinej forni- cum artifici6, dimenfionum proportione* cseterifque ornamentis architedtonica elu- cet fimetria, ut nihil illa S. Stephano Vien- nenfi» nihil Pragenfi Metropolitan® con- cederea peritis arbitris judicetur. Pracer argentum, rubrum quoque lapidem Lazu- li, atque cryftallum fexangulari$ femper figura, tanta quidem elegantiž, ac f®pe etiam duritie praditum , ut Orientali non invideat, in Kuttenberg® jugis crefcere compertum omnino eft. Tot hsec benefi- cia huicllrbi a Natura tam large collata_* privilegiis fuis auxerunt non minus in eam munifici Bohemia: Reges ; namcjueapu« blicisoneribusimmunis Čutna anno 1338» inunam quafi Civitatem cum Večeri Pra¬ ga coaluit > ita ur Pragenfes, Cutnenles- que Cives utriufque Llrbis juribus viciflim firuerentur, Emendis item, ac vendendis haereditariis, feu allodialibus in Regno fun- dis, pofteflionibus, ftabilibus , ut vocant,bo- nis paremcum nobilitateobtinuit ano 15 01, a Wladislao, & anno 1541.. a Ferdinando 1. Regibus libertatem. U(que ad annum 1307. nullis Tepta valliscuivis hofti patebat Čut« nenfis Civitas , quare incol®, qui ex di- verfis regionibus ob adeb predenim com* mercium frequentius advoiaverant, con- cordi confilio coepere eam muris, ac foflis probecommunire ; at quia pracipua lir- bium cuftodia a Coelitibus petenda eft s non modo profana , fed deinceps etiam facra excitarunt propugnacula, cujufmodi funt primariumS. jacobi Templum > aliudque ad Societatis J«fu Collegium anno 1627. inchoatum pertinens , cui & Jenikovien- fis Refidentia fubordinatur. Anno 1421. capta a Pragenfibus, & Taboritis Čutna» cum Catholici Cives magnis precibus im- petraflent j ut illadi excedere poftenp > idquequamplurimi exequsrentur, in para- tas abiis inlidias inciderunt , ubi rebus_9 omnibus exutis, & aliqui manibus ,alii na- fo, autauribus mutilati in Utbem retrufi funt. Eodem autem anno jam ad finem properante Sigifmundus Imperator cum luo , & Crucelignatorurn exercitu Curna potitusZiskam , qui etfi a Pragenfibus de- reličtusin propinquo monte Taurgang ca- ftrafixerat, ita obfedit, utevafurusnon crederetur ; verum ille copias fuas arma- tis utrinque curribus ftipatas concubia _9 nofte peripfaCaefaris ftgmina falvis etiam impedimentistraduxit ; atque majori in- ftru Caefareorum Dudor in proximum fe reci- piens nemus incertam adhuc aleam dedi« navit. DESNA. D Esna Oppidum efl: Bechinenfis Di* ftridus Comitum Slavatarum domi* nio , nisiapaucisannisadalios tranfieritj fubjedlum, quod propinqua nobilitat Bafi- lica D. Joannis Baptiftae honori magnified ereda, & imminente Sandi Tutelaris fe« fto a multis hominum millibus illuc affluea- tibus frequentataj In illius centro exfiliE fons aegris omnibus, ac praeeipue arthriti- cis falutaris , li mirabili hujus aqua in ap* paratis propeTemplum thermis fe ablue- rint; quin imo in diflitas etiam regione6 non line emolumento inde fapius afporta- tur. Ultra feculumhoc prodigiumeXcur* rit, anno enim 1599. alto jam folein me- dio campo pias cuidam foemin« , cui no¬ men Cathasina Urbanczova, apparuitvit lacerdotalibus tedus indumentis , quem candidiflimus puellus pond fequebatur i cumque terna in Ccelo fulgura corulcaf- fent , vir ille genu flexus inclinata toties fronte terram attigit, deinun&cumfocio videri defiit» pradaudato fonte e triplici vena ibidem erumpente^ quo lota mulier capitis dolorem protinus leva vit. DIE C ZIN A. D leczina feu Tezna vulg6 Tezen> feu Tetfchen tlrbecula efl: Litomericen- fis Diflridus cum fplendida > munitaque Arce ad Pulsnici« in Albim influentis_s oftium prope Mifniam fita , & Prag& 12. milliaribus remota, cujusdominioCrem- nitium, K6nigswaldum, aliaque Oppida fubjicit Dreflerus, (d ) mox addens en- C d ) ceslaum in eaeducatum olim fuifTe> ubi Wtt -P art ^. graviflime hallucinatur hic author Te- tfchenam cumTetina, ut ex infra dicendiš patebic, perperamconfundens. Illius ta- men Arcis antiquitais ex Hagecio probatur, qui ad annum 1128. quofdam feditiofos Proceres a Sobieslao Duce carceri ibidem mancipatos commemorat. Wartember- gicis eaolimfuberat, aquibusadComites de Thun poftmodura devenit, ž. regio ta- men praefidioob patri« tutelam incerdum infefla, Huflitarum tempeftate eandem incoluere prsedones , quas Jacobus Wrze* fovecius inde vi ereptos patibulo appendit. Anno 1639. Bannerius Svecic« militiae Dux hanc Arcem, liedt tune munitiflimam. expugnavit; fed ad priftinos Dominos_g paulo pbfl: reverfa , & a Svecis anno 164 . 5 . rurfus tentata eorundem molimina fortiter elufit, DOXANENSE. COENOBIUM. D Oxanenfe facrarumVirginumCoeno- bium D. Norberti legibus obnoxium in Litomericenfi piftridu fundavit annp 1144. Gertrudis ^Uadislai Regis confors , idquevelut Pantheon quoddam,&domi* cilium landitatis veneratur Balbinus (e) (e^Ep.Rer. in fententi« fu« teftem allegans vetuftifli- Boh>1 * 3 - e * mumhujus faeri Parthenonis menologium, 13 ‘ cui euiMoniaies fingulari religiofitrum virtu- tum odore fragrantes ita olim inlcribeban- tur : $ .Januar it Aiechtildis pr ima Pralata noftra. tj. Februar ti Benka m e mori a Gertrudis Priorijfa. 2 a. Martii Etat a me mori a Hedvvi- gis filia Regis. 11. Jsinii Fenerabilis memo¬ rial Ida Regis cognata , [oror noftra Prefeftd , tj u a dedit Ecclefia nofira 80. m are as utiri, ifr villam. 1 g. J ulit Beata memoria Margare- tha IIP. hujus loči Pralata filia fundatorum {id eft Regam Bohemise ) pie prafuit, do¬ stavit Monafterio go. marcas astri. j.oSIh- gufti Pia recordationis Gertrudis fundatrix nofira Regina Bobemia , qua primitias Ordi- ni s noftri in Bohemiam introduxit. iy. s/ 4 u- gufti Beata recordationis Margaretba Ducijfa nofira Congregationis fioror Profiefifa, ejua con- tulit 60. marcas , calicem magnum cum pate - na , & pretiofifiima Altarium ornamenta : & alibi incerto mihi die : Beata Elifabeth fie- cunda Pralata nofira, foror Regis ( Wdadi- slai) contulitprofe, & fuo fratre ge. marcas argenti a d adificium Adonafierii , calicem cum patena, ampuJlas deauratas , & duas villas. Expertum quoque eft nobiliflimum hoc Ccenobium truculentam Hufficarum ra- biem, anno 1422. ab iis direptum, & Vul- cano immolatum. Floret tamen iterum noftra hac aetate ad fluviorum Albis , & Egrte concurfum , totinter elegantiaviri- daria, totqueamoeniflimi fittis delicias_s, ut terreftris paradifi faciem exhibere vi- deatur. DUBA, D llba vulg 5 Dubjleu Eiche (illud enim Bohemis, hocGermanis quercum_s denotat ) non ignobilis Boleslavienfis Di- ftričtfts Civitas ro. milliaribus Praga di* ftans, praeclarje fubjacet Arci , ubi notatu dignus videturfubterraneus meatus exci- fis magno fumptu rupibus per fibi fucce- dentes cavernas ad vicinam Rabente Ar- cena perfoflus , qualis etiam Benatek, & Drazicze Arces, aliafijue in Bobemia com- pluresoccultoitinereconjungit. Dubam quoque defpe&atpaulbremotiormons to- tius Regni altiflimus , quem Geftiera, id eft latine lacertam ,vernacule appellant, cum illius porrečtim jacencis figuram fuo jugo omnimode exprimat° Defluit ex eo praecipuae, ac celeberrimae aquae fons, quam alias per rnontis anfrattus nulla certa fe- mita palantem ad excavatam in fubftrata planitie foflam Dubenfes direxerunt , uc gam commodius in proprios ufus conver- terent; fiquidemhyeme nullo conftringi- turgelu, teftate vero illud dicitur fuo fri- aore fuperare. Unde ne ingratus ob tan* P. II, Bohemise. 29 tam fui curam videretur fons,aun etiam ramenta Civibus aliquando devexit. E G R A. I ?Gra a Germanis Eger, Bohemis ver 5 ^Chebdida, quamPtolomati('a) Mo- nogardam nonulli autumant, egregia pro- ° prii Diftri&ftsMetropoIis, 18. milliaribus Praga diftita acognomine alluitur fluvio , qui fereunicusextra Bohemiam natusean- dem irrigat, cumreliquiomnes, iique_® plurimi Bohemia egrediantur, quod ma- gnam foli Bohemici altitudinemluculentd demonftrat. Jacet illa in perjucunda_« valle , ita tamen, utaliqua ejuftiem por- tio exdeclivi colle dependeat. Lata fofsž, gemin6quecingitur muro , cui tertius_<* etiam additus, ea Icilicet parte , qux ab aqua longius recedit. Arx Regii Burggra- vit Sedeš flumen inter,& Urbem afcendens, ornamentum huic adfert, & tutelam , cum majoribus munimends, turribufque Civi- tati imminendbus ambiatur. Prscipuum EgrenfeTemplum D. Nicolao facrum non parum auget fplendorem , prafertim ob binas prasaltas turres , quce Orientem re- fpiciunt. Contigua tlii eft EquitumTheu- tonicorum ftatio, prseter quos plures quo- que Religiofi Egrse commorantur, cujus« modi (unt Ciftercienfes, Crucigeri de ru- bea ftella, Minores S. Francifci cum Jefii Societate, ac Prtedicatorum Ordine , cui anno 1294. ad S, Wenceslaum Gonven- tum fundavit Adolphus Imperator ad in-> ftantiam fui germani fratris Dieteri, ejufc dem Ordinis Religiofi, poftea Archiepi« fcopiTrevirenfis, annuente Bohemiae Rege ■WencesIao , in Arce autem duo fpe&an- turTempla SS.Martino, &Urfula dicata, atque marmoreis columnis nitentia , quo- rum unum aiteri incumbit. Guria ampla eft cum centumvirali Senatu ex novende- cim Patritiis, 68. Plebeiis, & tredecim Scabinis, feu Judicibus conflato , quorum ultimi jus dicunt, Civiumque caulas non ex leriptis Romanorum conftitutionibus , fed ex legibus municipalibus , aut ex re¬ cepta confvetudine dirimunt; neque ab hujus Senat&s fententiis, nisi ad ipfum_s Regem admittitur appellatio. Confules quatuorePatritiorumccetu quotanniseli- guntur, pro totidem videlicet anni parti- bus defignati. Pons Urbem Suburbio nec- tit deliciis affluente , in quo fcaturit aci« dulus fons caeteros omnes per Bohemiam fluentes virtute, ac lalubritate antecellens, atque incredibili hominum, primte etiam nobilitatis aquam inde petentium accurfu celebratus j unde aliquorutn opinio eft, H non (a) Cofmog. li. 3. (b) Ep.Rer. Boh. in not adc. 16.1.3, 30 Regnum nonEgram, fed Saurftadiam fuifleantiqui- tus appellatam. Horum pleraque mihi Blavius fuggeffit , fed monethicrecentior author Merianus , prtedidum fbntem non inipfo SuburbiojVerum medio abUrbemil- Iiari ermnare. Nobilem hanc llrbem cum fuoDiftriduhsreditario jure ad Marchio- nesin Vohburg, &Cham aliquando fpec- tafle palam eft , a quibus eciam originem fuamduxitfe nonnuili conjiciunt ;genuini enime/us natales ignorantur ob trifte in- cendium,quod anno 1270. perllrbem graf- facum privilegia omnia 9 ac vecerum me- morias obliteravit. Velim anno I179. cuin MarchioTheobaldus, feuDieboldus fuam ex Mechtilde filiam Adelheidem Fri- derico I, Csfari, habitis Egrat nuptiis de- fpondidet, Civicatem hanc cum adjacen- teregione in dotem eicedit) ficqueEgra Imperii Civitatibus fertur adnumerata_j> ufqueadannum 1315. ,quoLudovicusBa- varus fuperiori anno Imperator falutacus, pecuniae indigus, in fufceptum contra Fri- dericum Audriacum Imperii competito- rembellumimpendendse, Joanni Bohemiae Regieam vendidit , quadraginta millibus maVcharum argcnci ab eo in pretium ac- ceptis. Quibus a Miinftero (aj enarratis refragatur inquibufdam ,& meritb, Balbi- nus (b) fingulariter contendens Egram_s , nunquam, aut faltem non tam longo tem- pore Imperialem) feuliberam fuifle , cum certidimum fit, Rudolphum I. Caefarem anno 1285. pro dote filiae fus Gutts, feu Judkhae , WenceslaoII. Bohemis Regi, Egrenfem Provinciam , ipfamque Urbem deltinade ; novennio fcilicet poftquam ab Ottocaroll. Wenceslai parente tanquam adlmperium fpedantemextor(iffet; nam- que jam ab anno 1193. Ottocarus I. Rex il- lam Henrico Fridericifilio jure belli adem p- tam, Bohemico Regno primus inferuerat. Quomodo autem pod Wenceslaum II. a BohemiaeRegibus ad Ludovicum Bava- rum,vel hujus praedecedores Egra rurfus translata fit, ab authoribus filentiopraeteri- tur. Evoluti autem nuper feculi anno 31. in Saxonici Eledoris poteftatem hsc Civicas devenit , fed altero ftatim anno Albertus Waldfteiniuseam iterumCatfari vendica- vit. Demum anno 47. obfeda a Svecis Egra , poftquam egregie reftitidet* & qua- teromni vi adiiientes hoftes repulidet, in eorum manus deditione cecidit, trecentis Urbis tnilitibuscum 4 6. Civibus, Sveco- rumvero millequingentis durante obfidio- ne interemptis. Judsos magnis opibus hic olim abundaffe, fchola(qlie publicd ape* ruidefubjungit praecitatus Miinfterusante annum nempe 1250., quo cum verni jeju- nii tempore fac-er quidam orator veterum Judaeorum faevitiam in Mefliam, Mundi- que Redempcorem exereitam e fuggeftu exprobraflet , miles quidam nimia indi- gnatione commotus arrepta ex akari Chri- fti e cruce pendentis effigie, ad hujus ul- cifcendam nečem ita populum irritavit» utomnes Urbis Judaei, direptis eorum bo» nis, fuerint internecione deleti. FALCKEN AVI A. F Alckenavia Cubitenfis Diftridds llrbs cumArce vetufta, 16. milliaribusPra- gaabfens Egra fluvio, ubi Zvotam amnera excipit,irrigatur. Schlickiorum quondam fuit ditio ad Comitesde Noftiez deinde_ s tranfrnida. In Saxonico, Svecicoque bei- io fcmperhoftibusin prsedam cedit; anno vero 1632. a flammiscorrepta una cum_9 Templis, fcholis, & curiaincineresconci- dit, Civium indudria poftmodum rellau- rata. Non proculhinc, ubi S. Kunegun- dis Eccleiiavifitur ,mons quidamcavusoc- currit ) cui fi quis aurem admoveat, ma* gnumintus ventorum, autflammarum__s murmurexaudit: ardetillenočtibuš,im6 & diebus , quoties gravis aliqua aeris_» mutatioregioni impendec , aliquem infu* per terrae tremorem cum trifti quodam mugitu accolte interdum fenfere , quifer- rifodinas ibi olim extitiffe traditione nar- rant. Eruuntur etiam hodie in eo loco li- thanthraces,feu carbones fofliles permultij fed nigri, ac fere jam in ipfa terra ftammis abfumpti. FR AllNBERGA. F Raunberga duplejteft Bohemiae Arx ; una fciliceta Bohemis Hluboka vocata in Bechinenfi Diftridlu celebratiflima a Ro- fenfibus primdm condica , cujus fortitu- dine treti hi Proceres pl ura adversus Reges machinari non formidarunt. Ex iis Zavi- fius, cum Wenceslao Regi anno 1292, ca- put nollet fubmittere , in ejufdem Arciš confpečtuilludamifit. InSvecico bello ea femper invida holtium vires egregie fati- gavit. Alteravero eft, quas PrzindaaBo- hemisdicitur in altiflimo Pilfnenfis Diftric- tdsmonte pluribus abhinc feculis colloca- ta, & a Wrfoveciis , qui eam a Regibus donatam obtinebant } addita naturse arte * fortius communita , cujus tamen hodie_$ non nisi rudera fpedantur , a quibus non multum abeftCladrubienfe Ordinis S. Be- nedidi Coenobium Deiparse facrum a Sva* topluco Principe condi coeptum , & anno 1115. a Wladislao Bohemis Duceabfolu- tum , atque opulentidima primum funda- tione, deinfuis exuviis pod mortem dita- tum. Bohemiae. 31 tum. In hujus crgo divitias inhiantes cum Ziska Taboritae anno 1421. Monafterium invadunc, ac more fiio direptum incen- dunt; verum hanccalamitatempaulban- te prtefagientes incoke pretiofiorem fupel- lečtilem , totumgue Ardiivum Ratispo- nam ad S» Emnieranum foelicicer ave- xerant. GIGANTEI MONTES. I Nter altiflimos montes, quitotam fermč Bohemiam circumvallant,famofiffimi ha- benturilli, quiReginohradecenfem,& Bo- leslavienfem Diftričtum a Silefia diflecant, bcGigantei, feu Gigantum montes, Ger- manice Rifengeburge , Bohemice vero Krkonosky hory vocantur ; nec defunt fcriptores aliqui, qui eos paflim, nefcio qua de caufa, Riphteos appellent. Immanes inhisthefauros celari conftans eftomnium accolarum fenfus, Sc fpeciatim copazios, amethyftos , cryftallos, jafpides , cor- niolos, faphyros, turehefias, fmaragdoS , chalcedonios, achates, adamantes, hya- cinthos, granatos maximo namero, aliacjue gemmarumgeneracopiose in iismontibus fulgere, rariflimas quafvis medicas her- bas multis in locis alte adolefcere , atque puriflima auri grana piforum, imb & nu- cis juglandis magnitudinem fuperantiafa- cilinegotio ibidem efFodi in fuorum itine- rum relationibus prodiderunt plurimi prae- fertim Itali, qui comparato fibi prius_9 očto dierum comeatu arduos horummon* tium anfra&us non fine opulenca prteda_s peragrarunt ; ad plures enim defcende- rant valles fuis nominibus diftinčtas, inter quas Meridionalis, quae Mummelgrundt vulgo audic, feracifluna eft metallorum, quaecomtnixta gignuntur, eftque caeteris notior, quodin montium adita prima in- gredientibus occurrit. Giganteahaec ju* ga mirum quoddam obambulat fpecirum a tot primae notte etiam oculatis teftibus confirmatum, ut nimisinurbanumvidea- tur illis fidem denegare : nomen illi Ri- benzall, forma, quae Proteo fuerat; fiqui- dem modb monachi cucullum induit, mo* d6 foflorishabitu comparet; modb vena- torem reprtefentat, modo decrepitum, Sc vixcubicalem (enem exhibetbarba terram verrente ; modo etiam equi indomiti, mo¬ do maximi, Sc teterrimi ljufonis , modb galli gallinacei, modocorvi infidiantisfpe* cieviatoribusoftertur ; idque tum prasci- puefacere traditur, cum convicio provo- catus, vel cachinno contemptus indigna- tur; alioquinhumanam afTumitimaginem, eomiter viamerrantibusmonftrat, naturas arcana inibi reperienda indicat ; fxpe__e etiam/alubres radices, aliaque hujufrnodi obviantibuslargitur. At offenfus, mon- ftrofo afpečtu confeftim minatur, Coelum- queperturbat» ita utemicentfulgura, im- brefquedecidant,&vel media geftate into- lerabile frigus homines invadat; nemini tameninterim nocet, nec ultra terrores, & ludibria novitfsevire. Feruntalii, qui htec fuifmet oculis ufurparunt, fpečtrum illud muficam teftudinem interdum gefta- re , tantaque vi chordas ferire , ut terra fubtus tremerecredatur , efferri aliquan- do volatu fuper altiflimos vertices , mox teftudinem abjicere cum tonitru ; alias corripere arbores turbine , &in gyrum_» cum fragore rotare, modo denique flam- marumglobos, modo aquarum flumina_s faucibuseječtare. De Ribenzallo fermo- nem mifcens eximi£e iančftitatis vir Marti- nus Stredonius Societatis Jefu non femel auditus eft dicere , fibi non aliquem ma- lumdtemonem, fedhumanampotiusani- mam in illo latentem videri, eo perfua- fus argumento , quod nullum damnurn_s obviis inferat, necquidquam, quod divi- nam laederet majeftatem unquam machi- netur. GILOVIA. G llovia vulgb Gilowey Oppidum eft Caurzimenfis Diftri&us 3. milliaribus Pragi! diflitum obaurifodinas quondam fe- raciflimas maximč famofum. Hae a me* morata alias Libufta vaticinio promiflae quandonam patere coeperint > incertum re» linquitur ; attamen (ub Boleslao Ssevo circa annum 950. jam eas celebrabantur , praefertim fodina, vulgbTobole , quodla- tinis crumenam fonat, nominata: ubi in aurietfoflTone DuxEthnicis potius, quam Chriftianis uti ob illorum cum doemombus commercium, plerumque confveverat—«. Verum omnibus tartari viribus palmam praeripuit Chriftiana pietas, qua Bolesla* us II. cognomento Pius prsecipue fulge- bat; eo enim Bohemiam moderante fub annum 998. hsec una Gikmenfis crume- na centum auri marcharum millia in Du- cis finumeffudit , cujus pecuniae non par- vam vim in pauperes, Ecclefias, & Coeno- bia optimum Principem expendifte fva« dent tot pite illius liberalitatis monumenta. Iterum anno r 145. ,quid etiam in his pietas 5oteft, manifefte eluxit; quando paulb roftfundata a Wladislao II. Duce poftea lege, Grdini Praemonftratenfium in mon- te Sion fuper Pragam, &abejus conjuge Gertrudefacris Virginibus Doxani Coeno- bia , benigniffima Dei Genitrix Maria Re- gio Capellano, cuiReda nomen, adaras H a licanti 32 Regnum litanti fe alpedabilem prabuit, & collau- dataPrincipum pietate,novam Gilovis fa¬ ri nam auro refertiflimam ab iis tentandam indicavit 5 quas cum Sacsrdos Wladislao retuliffet, ipfe operi prafedus quatuor fu- pra viginti auri probatijlimi centenarios ind£ erutos, Parthenium ver£ munus;in Domini fui gazophylacium invexit. Pije quoquemumficentiae adfcribi poted reper- tus (ub Carolo IV. maximo Ccenobiorum parenre aureus equellus, qui in iisdem_s fodinis miro Natura lufu ftabulabatur. Nodris verb temporibus illas jam ferme coli defierunt. GITZINUM. G ltzinum Blavio Gitmiczinum vulgo Giczin , vel Gicfchin Urbs eft cum_s Arceinfigniin Reginohradecenfi Diftridu ad Cydlinam flumen contenta, & a Regni Metropoli 10 Milliaribus dirempca. Haec anno 1519, dum nundinasibidem haberen- tur,fuppo(itoa quibusdam igne media ex parte, una cum toto Suburbio in fumum evolav;t : Alcero dein feculo Albertus "Waldfteinius Fridlandise Dux hujus llrbis Dominuseam non modb reftituit, fed & ampliatam mirificž exornavk,ubi inter_ j> aliaprater Collegium Sociecati Jssu exci- tatum , a fundamentis eduxit auguftum planč Templum D.Jacobo devocum ; at pacronum aliquem, quiulcimam eiimpo- nat manum , edamnum fortafle praftola- tur. Amoenifllmum quoque hortum om¬ nibus ddiciis in Suburbio repleverat, ad quem Gitzino ducebant hodieque fuper- ftices tili«,res fand, ud fertur, vifu gratif- fima $ feptingencae quippe cales arbores ejusdem omnino ascatis aequali cacumine in quincuncem difpofitas j quatuor ordini- bus viam triplicem ,mediam nempe curru- lem,duafque alatereminores virenti gra- mine dratas obumbrant. Alberti caput, dextrumque brachium ex ejus cadaverein Carthufia huic Urbi propinqua tumulato avulfaanno 1640. Generalis Svecorum_s> Dux Bannerus in Sveciam transmific , ud teftacur Merianus mox addens , Svecos odennio pbft ipfum quoque Gitzinum__s> fuilFe depradatos, Civitati dom nabatur ex adjacente ferš monte Weliflium tir- miffimum Caftrum , quod podremo Sve¬ čico belloapauculis Caelareis militibus de- fenfum nunquam potuit ab hodibus ex- P U S nari, fed tandem firmata pace, qua(i nullo amplius bello incerpellanda dejec- tumed. Hacin Arce fons (axo excifus uf- que ad fundum defcendebat profunditate fuanilGracenfiinStyria fonti concedens. In Gitzinenii infuper cerritorio praeltantif; fimos gigni equos in comperto eft; hinc ad generofam eorum propaginem duo Caefa- rea equilia in hac regione numerantur. GLACIUM. G Lacium vulgb Germanis Glaz, Bo- hemis Kladsko unde ab antiquiori- bus etiam Kladskum latinž efferebatur, illuftriseft Civitas, quam Nifla fluvius la- pideo ponte ftratus praterfluit, Praga mil- liaribus2i. remota, & fui Diftridus anno 1463. a Friderico IV. Cajfare in Comita- tum eredi Metropolis. lllius etymon ex multiplici prorfus origine juxra cujusvis authoris prafertim Georgii iElurii judi- cium, vel potius fomnium apud Merianum derivatur j cumque ipfa difcordium fen- tentiarum copia lingularum infirmitatem abunde prodat, iis afferendis, aut refellen- dis absque eruditionis detrimento fuper- fedeo. Namque de hujus Urbis conditore altum eft apud antiquos leriptores filen- tium ,quamvis magnoilliusvetuftatis non parva extent apud eofdem veftigia. Gla- cium tuetur Arx in colle, ac loco arcen- dis hoftibus commodo jedificata , homi- numque induftriaprobecommunita, quam aliquando Fraftenberg fuifte didam Balbi- nus fufpicatur. Fuic olim Glacenfis Co- mitatus modb in Polonorum, quibus tune contigua Silefia parebac , modo in Bohemo« rumpoteftate, prout crebra inter has fra- ternas gentes beila fortunam immutabant t doneč ex foedere, quod Ottocarus Bohe- mise Rex cum Henrico Wratislavienfi Duce anno 1280. percuflit ( cum enim__9 Wladi$lai Poloniae Ducis filii pod annura 1160. Silefiam inter fe divififfent > Wra- tislaviacum Glacio fingularem Principem fuerat fortita ) Minfterbergenftum , feu Sambicenfium Principum dominio accre- vit. Sed anno i322.JoannesBohemijeRex aBoleslao Minfterbergae Principe illum_5 redemit, fuoque Regno in perpetuum__s copulavic; attamen quinquenio pod Hen¬ rico VI, Wracislavi3e Duci ea conditione tradidit,ut pod hujus obltum ad Bohemias coronam devolveretur, iifdemque legibus a Carolo IV. Caefare Boleslaus Minfter- bergenfis Glacium anno 1341. recepit. Quare ab illius morte Comitatus ille Bo- hemiae iterum redditus, & quibusdam aliis interdum oppignoratus, tandem a Geor¬ gio Podiebradio, antequam in Regem a C- fumeretur,anno I4S'5- redemptuseft, 5 t in fuos filios Minfterbergae Duces creatoshae- reditatetransmiflus. Manfit apud horum pofteros ufque adannum 15-00.1 quoab Al¬ berto, & Georgio fratribus UdalricoComi- ti Hardekio venduum,ad fe poftea retraxit anno Bohemias. 33 anno 1537. Ferdinandusl., & Joanni de Perenflein protin us oppignoravit, permif- fumque dein eft, ut ab hoc redimeret_s Erneftus ex Bavariae Ducibus Paflavien- fis Praeful, poftea Saiisburgenfis, qui cura anno 15 60. Gladi e vita deceftiftet_j>, hujus Comitatfts jure Alberto Bavariae Dudtranfcripto, refragati Regni Ordines in Comitiis coram Maximiliano Caefare anno 1567. habitis decernunt, non pofTe per conflitutiones patriae Albertum inter Bohemiaeincolas numerari, acproinde_s> Comitatum Glacenfem quantocius vel a Rege, vel ab aliquo e Regni Proceribus re- dimendum, quod non nisi anno 1579. ex colledo Ordinum aere fuit executioni mandatum,ac defuper ftatutum, utilleve- lut patrimonialis Regum ditio deinceps forec,ita tamen, utnunquam poflet aCo- ronaulld titulo alienari. Porro deficien- te elapfo nuper feculo ab Imperatore Bo- hemia, Gladum integrofere polt Pragen- fem iilius vidtoriani biennio , a Francifco Turriano in Friderici Palatinifide fuicte- tentum, atque adversus Caelareos obftinatč defensd, doneč cogente comeatftspenuria, ano 1622. aequis conditionibus dederetur, a fulmine non multh phft incenfum, fed mox Ordinum fumptibus reparacum. Expe- dita demum tot diverforum Principum, cafuumque ferie, reliqua, quae hanc llrbem commendantde more percurramus, Cer- tum inprimis ell, Rhodios, nune Melicen- fes Equites, apud Parochiale B. Virginis Templum quondam fcholas aperuilTe ab Erneitoprimo Pragenfi Archiepifcopo ali- quando frequentatas: quo tamen anno Gla¬ dum ii appulerint, aut quifnamTemplum primo condiderit, apud hiltoricos filetur. Hoc poftea Erneftus addico novo sedirtcio longius produxit, faeris lifpanis ditavit, fuumq«e corpus in eo juffit poft mortem tumulari; fed anno 1591. Htereticis Lu- theri afleclis tradi debuit, ut fuaineo pro¬ fana faera celebrarent, excepto tamen_«> S. Jacobi Sacello anno 1503. ab Equitibus conditd , quodCatholico Mifta: facrificio refervabatur. Alterum vero S. Wence- slaiTemplum,inquopropriusParochus ad Bohemos dicebat, ex Orthodoxorum ma- nibusavelli non potuit, qua forte invidia accenli Luthericolae per caufammuniendae Arcispoftannum 1618. illud funditus di- ruerunt. Demum pacata graviflima illa feditiond, quam in Bohemia Palatinus ex- civerat, Ferdinandus II. Imperator bona Summi Pontificis Urbani Vlil. &Ordinis Melitenfis gratia puleherrimum illud B.«'** VirginisTemplutn prodigiolaa multis fe- culis ejufdem icone , & Venerabilis Er- nefti farcophago celebre una cum adfica, P. II. ut vocanc, commenda, cundifque privile- giis, ac juribus reduci in Urbem Jesu So- cietati liberafiter contulit, Meydelbur~ genfi in Moravia ditione ejus loco Equiti- bus affignata. Reduci inquam Societati, jam enim anno 1597. Clemens Vlil. Sum¬ iti us Pončifex addudus Rudolphi II. Cae- farispiiflimavoluntate aliam (and magni- ficam Deiparae ab Angelo falutatae Eccle- fiam una cum eximio Canonicorum Re- gularium S. Auguftini Collegioa praedido Archipraefule Ernefto anno 1349. eredo, & dotato eidem Jesu Societati benigne tra- diderat, duobus fcilicet annis, poftquam umeus ex Canonicis fuperftes , fenioque confedus in Nuncii Apoftolici manus Prse- polituram refignaflet: verumanno 1618. puhlico Haereticorum Ordinum decreto inaeternum proferipta Societate , biennio poft , Friderico Palatino Glacium fugiente, haecDivae Virginis Ecclefia, ud ante tria fecula vaticinatus fuerat Erneftus, in fta- bulumconverfaeft, doneč anno 1622. per incendium univerfa conciderint,ne vefti- gio quidem Templi ,aut Collegii pofteris reličto. DeGlacenfibusfylvis narrat apud Balbinum iElurius, eas ab ardentiori aeris adtu aliquando inflammari; ficanno 1473.» Sc 1540. Hablfclmerdenfes ad Glacium faltus permulta milliaria arfifle, cum ne¬ mo id pofietvoraci elemento prohibere. HORAZDIOVICIUM. H Orazdiovicium vulgo Horazdiovice Prachenfis Diftridfts Urbecula 13. miiliaribus Praga removetur. Ad Sviho- vios Proceres , quorum ibi hadenus per- durant lepulehra, olim pertinebat , fed ad Sternbergicos poftmodum devenit__*>. In hac cum Rudolphus Auftriacus Al¬ berti I. Caefaris filius Bohemiae Rex falu- tatus , indido iis Eledtoribus bello, qui fibi Henricum Carinthum praetulerant , Bavorium de Strakonicz obfidione preme- ret, contrado ex nimio peponum efu alvi profluvioanno 1307. inCaftris mortem «, oppetiit,quamaliqui propinato clam toxi- coadfcripferunt. Eainterim celatareliqui Duces literas regio munitas figillo Bavorio mittunt ,quibus ille promifla incolumitate adRudolphum invitabatur: advenienti, Sc ante Regis qua(i in ledo decumbentis tentorium praeftolanti Henricus Rofeq(is Marefchallus, omniadominia ipli permit- tenda, & folvendam illico ohlidionem o regio nomine pollicetur, fi unam Zviko- wienfem Arcem Regi tranferipferit: an- nuenre Bavorio Arxilla inexpugnab lis_s> Rofenli traditur, Regisobitu tum primum evulgato, Inhujus Urbis territorio mar- 1 gantas dcc. l.l, C. 39. 34 Regnum garitas vix orientalibus inferioresexamne meneft, quae 16. milliaribusPraga abfens Vatava fspecolligi harum rerum peritifli- ex modicoPago,cuivulgare nomen Con- musAnfelmus BoeciusapudBalbinumfa} radsgrun fuerat, induftria prtefertim, Sc afleverac. ope Comitis Stephani Schlickii Bohemiae Cancellarii ab anno I5i6.magnispaflibus JAROMIRA. J Aromira vulgdjaromirz Reginohrade- cenfis Diftridils Urbs Reginae dotalis, & libera 14. milliaribus Praga diftans ab Albi,& Upava inunum alveumconfluen- tibus irrigatur. Huic inicium nomenque dedič annoioo2. Jaromirus Bohemias Dux, adjedo Coenobio fecundum D. Benedidi leges gubernando. Celebre item Canoni- n 1 •- r\ a -/l:_: 11 „ excrevit ; alliciebat enim exceros ad fe dem ibi figendam argenti ubertas , quod ex proximis, iifque ditiftimis fodinis tune pri- m 5 reclufis,&adhaec ufque tem pora fera- cibus, eruebatur: ubi triennio polt procufi fuere unciales nummi Joachimsthaler a locodidi, quos mod6 Imperiales,vel Tha- leros,aliis quoque Provinciiseampecunias formam deincepsimitantibus,appellamus s corum 3 Regularium D. Auguftini Colle- una eorum facies S. Joachimum ,altera__j> gium cumTemploDeiparae honoribus de- pcimb Stephanum Schlickium, pofteaBo voto circa annum 1356. Jaromirae excruxic primus Pragenfium Archiepifcopus Erne- ftus, fed anno 1421. plerilque Coenobiis fatali,Taboritže,quotquot inibi offenderant, Religiofos incolas lento igne, tanquam_» hilare exhibituri fpedaculum , ufque ad extremum fpiritum torruerunt, nec lenius inCollegii muros faevitum eft, cujus ipfas quoque ruinas, & fubftrudiones hodieque fufpicimus; narrantquippehinc fubterra • ' - c .— aiu:„ r_ hemtee Reges, ad quos eaditio emptione devenerat, referebat. Argenti ibidem ali- quando effoffi copiam exprimit Agricola, (b) dum ait ex unica S. Georgii fovea tam mul- tum illius metalli trimeflri fpatio extrac- tum, ut infingulas vicejimas o&avaspartes di - Jlribuerentur panes argentei, tj ut valerent mille y & centum aureos numrnos r Rjoenanos. Ab aliis praeterea Naturae miraculis , prsfertim_* crebra lignorum in lapides metamorphofi «_ r 1 • — * '-■r*'- 1 .- , 11 neumquoddamiterinfra ipfius Albis fun- pae fodince celebrantur; fand anno dum peneerans per medium milliare por- in S. Barbane caverna, quse orgias 150/in rigi ufque ad Zwolenfe Ordinis S. Domi¬ nki Monafterium anno 1425. aZiska cum inquilinis excifum. Canonicorum rogum prseceflerat quoque Civium, utpote Ca- tholicasvericati mordicus adhterentium__» prteeeps patet, obtulit le lapidea arbor in plurimos ramos extenla,five Natura eam infaxo exfculpferit, five vera arbor quon- dam injeda lapidifico humore imbuta, in- duruerit. clades, cum enim eo anno obfelfa ab Hatre- ticis Jaromira eos totapenedie ferociffimč affilientes ftrenue retrufilfenc, nefcio qu6 confilio, juratis utrinque padis, obfidenti- bus nil minus exfpedantibus fe dedunt. E- xibantitaque data fide freti inermes Jaro- mirenfes rebus chariflimis ferendis occupati viri, foeminxque; tuncHaeretici figno dato in milerabile agmen involant armati ,fpo- liant, illudunc, caedunt, & nudos omnes in praeterftuentem demum Albim praecipi- tant. Redierant quidem poft longum tem- pus ad fuam ftationem Canonici, fed de- perdita bonorum parte inopes, deinde in- cendiis fortuitis,quibushtecCivitas faspius concidit, ambufti, tandem Lucheranisdo- minantibus ad paucos redadi prorfus eva- nuerunt. Superefle tamen etiamnum dici- tur infignis eorum Ecclefia a fingulari tum latitudine, tumaltitudineplurimum com- mendata. Noviffimum Jaromirte infortu- niumincidit in annum 1648., quo Svecus milesillam eftavid^ deprtedatus. JOACHIMI VALLIS. J Oachimi Vallis vulgb Jochmfthal in Cu- bitenfi Diftridu terrkorii, StUrbis no- LANDSKRONA. ] f Andskrona , vel ut aliqui efferunt> LjLandescorona, vulgb Landskron Urbs non obfcura 20. milliaribus Praga remota in Chrudimenfi Diftridu continecur. Il¬ lius ArcemaPanilo Hermundurorum Re¬ ge ante Bohemicae gentis adventum, ve- tuftiflimis fcilicet temporibus tedificatam, utRegnicorona,unde loco nomen, in ea cuftodiretur , & propinquam aliam Lands- bergam didam ad legum codices fervan- dos ab eodem extrudam efle , intrepidd affirmat in Chronici fui prošmio Hagecius; verum etiam veteres feriptores , a quibus haec excerpfit, ab eo libenter didicilfem. Landskronam occuparunt Sveči anno i643.dignamque cenfuerunt, quam addi- tis munimentis folicitd tuerentur. LAUNA. L Auna feuLuna vulgbLaun RegiaCivi- tasZatecenfisDiftridfts Praga 7-millia- ribus dillita, fupra dextrum Egrae fluvii litug figuram femicircularem repraelencat. Pau¬ cos,Y0lpajumBotieijli» feriptores evolviff« (b)T 5 .Ma. tal. 1.4. Bohemias. g? videtur Merianus, (a) dum nullatn Lau- dreas Pragenfis Eplfcopus anno 1216. cunt nenfis originis mentionem ab in fieri la- totius Cieri , & populi fupplicatione Pra* mencatur 5 fiquidem obvius authorHage- gam tranftulic, atque in SanČtimonialium ciuseam late defcribit, Pagum nempe ibi Templum ad S. Georgium fub ipfa media. antea extkifTea LaunoCroffi filioinchoa- ara,tanquamSS.Man:yrumcollocavk,eo- tum , quem cum anno 828. ' fratres duo rumčjue memoriam očto diebus ante D, Wlaftacus, & Sobieftius expiluftent, a AdalbemfeftutnfacrasilliusCcenobiiVir- Wogeno Bohemite Duce ad reddendam ginescelebrant,imd 3 utperhibent 3 divino facinoris fui rationemV^ifTehradum citati olimetiam officio de SS. Martyribus reci« non obtemperarunt, fed promeritam fce- taco, ab knmemorabili cetnpore venera« leris pcenam formidantes, ut Principis mi- bantur. nas eluderenc, advocatis undique incoiis .v t r l Tni ampliatam Launam juxtaillius sevi morem Lil 1 L. 1 tl prseclarei muniverunt. Fundaverat inhac Urbe Venerabili Pradieatorum Grdini X Tticium Vulgb Liticž Arx eft RegmO« Coenobium Parthenio cultui dicatutn_j< JLAradecenfis Diftridtks 14 milliaribus ■Wenceslaus Rex anno 125-3.č vivis fub- Praga diftans, in locobta munitiffimo. Sc latus, Sc alterum anno 1331, Sandtimo- altiflimis mondbus coronato , ideočjue a nialibus Ordini S, Auguftini de Poeniten- Georgio Rege elečta, Ut in ea gazas fuas » tia B. Marise Magdalen* erexerat Bero Scquidqu d charum, aut pretiofum foret, LaunenfisJudex , a JoannePragenfi Anti- Proceruminfeanimisdiffidens,Scabderet> ftite conftrmacum ; fed utrumque bacchan- Sc tutaretur, Rara duo opera Arcem hanc tes Huflkte anno 1424. facrilege disjecere; (ingulari hic memoria dignam effecere_J» i ra centum klike m comperto eft ) & cele- tereuntibus enarrat,. Alterum eft ’pfe_* ratiflimaBibliotheca conflagravic. Exor- Arcis mons improbo ,5c inlongumtempuš nat tamen etiamnum Civitatem eximium protra&o labore perfofTus, ut per faxofura Paroecia Templum inter Bohemš* augu- alveum Aquilam amnem admitteret ne iiiora computandum , quod celebris Air- is ulla unquam arte averteretur 3 fedaquam chiteČtus Beneflius , abfoluta "Wkdislai percuntculosufqueadfiuViumexcifoshau* Regis Aula jam alibi laudata 3 in patriam riendam Arcis incoiis con (tanter fupptdi- reverfus , in locum anciquioris incendio taret. collapfi Civium fumptibusexcruxit, altif- que fbrnicibus fumma arte colligatis ope-» ruk, anno 1531. operi pene ad apicem per- dučfco immortuus, Sc primus inea Baklica *!* Itomericiufn vulgb Licomeržice* feti tumulo illatus. Launam Huffiticaspartes -I_jLeutmeriz Urb, Regia , Sč popuiofa fequentem Wiihelmus ab Hafenburg Si- cognominisDiftri£tvlscaput 3 7. milliaribus gifmundo Caefari fubjugavit,Sc anno 1453. Praga, in Boream recedens, in dextro AlbiS Georgius Podsebradiub adhuc tantum Re- latete fplendidis sediticiis aimrgit. Ortum , gni Gubernator ad tibi parendum armat© nomenqueaLidomiro acCepitCoflalifilio, imperiocoegit. qui anno 771. eamcondereeXorfus eft, fed non nisianno ioi9.aWrfovecnsDynafl;is, L1B1 CIUM. Udalrici Principis a Fe Isefi iram metuenti- bus, fofsa, mcenibufque vallatam. Cutrt L lblcium vulgž> Libice tenue nune ad vero anno io96,,iisobftfuStasPrincipunl Albim fluvium (Jppidum antiquitus vitse infidias a Bržetislao II. Duce ž Bohe- veroCivitascum illuftri Caftro 3 quas farno- miainLuratiamprorcriptts,univerraWrro* fa LibufTa anno 710. juxta Hagecii calcu- veciorum bona in fifci Serarium forent illa- lum, fedlonge citius juxtaBalbinumsedi- ta,LitomericiumaProcerUmdominio ffe_* ficavit. Pertinuic aliquando hsc ditio ad fubtraxit 3 atque iriter Urbes fub Ducis pa- S.AdalbertiparentesSlawnikum,ScStrze- trocinio virentes locum, multaquepoft- zislavam, contigitque anno 995% quarto hac privilegia Blavio aflerenteimpetravit* Calendas Oftobris quinque germanos_J VenimadverfaturexPulkavaBalbinus,(b) ^ b ^ Rel ‘ , ' ejufdemSančtifratres 3 nempeSobieborum, dum aic 3 Borzivoium 11., qui poftBrzeti- 3 ' g ' 9 ’ SpitimirumjBohuslaum ,Boreum,ScCza- slaum fratiretri anno 1 tor.peremptumBb- slaumin hac Libicenfi Urbeab Ethnicis in hemix prsefuit, WrfoveciisabeXiliorevo- fidei odium enecari, auorura corpora An- čatis incerceptas Urbes,ScaominatimLieo« la " me- LITOMER1C1UM. 36 Regnum mericium cumpriftinis Juribus reddidifle. ful Othonis Znoimenfis, & Olomucenfis Quaecunque aucem fuerinc Litomericen- Principis filiuscirca annum 1150. terris_s fium privilegia, fatetur tamen prscitatus ereptus illuftre Praemonftratenfium Ordi- Blavius in incendio, quod anno 1297. Ci- ni Cosnobiutn extruxit, quod montem_*> vicacem hanc fcede deformavit, eorum_s Olivetumnuncupavit, aWladislaoRege plurima intercidiffe, nec nisi paucula, quaz anno 1167. novis muneribuscumulatum; nammis erepta fupereranc , fuifle Joanni at praecipuum hujus decus a magnanimo Regi oblata, quiea cum quorundam alio- CarolilV. Caefariszelo, pietatequeproftu- rum additamenco confirmavit, auxitque xit; hicenim anno 1344.. aClemente VL dein Joannis filius Carolus IV., folemnium Summo Pontifice exoravic, ut Litomislien- nundinarum, & ftapulse, ut vocant, jure fis Epifcopatus in eo Monafterio erigeretur, Civibusimpertito. PraeterignemaIiaquo- prout praeftitum teftantur Pontificiae Bullae que elementa gravem fubindelabem Lito- ex Bohemico in latinum idioma a Balbino mericio intulere ; anno tiquidem 1432. in- translataeverbahicfubjicienda: Vtllam Li- tumefcens Albis, fuofque fines pratergreL tomisl, qui efilocus infignis in Epificopatu Pra- fus totam Urbem magno damno inunda- genfi ,adbonoremnominis Dei , &veneratio- vic ; &anno 1511. fubterraneisagitata__9 turbinibus tellus ita contremuit, ut sere campano inde moto, & refonante, perter- riti incolae, quadata porta fe incampos ef- fuderint. Epilcopalidignitace Pragenfi Ar- chipraefulifubjedahanc llrbem iiluliravit anno 1655. Summus Pontifex Alexander VII. } quapropter elegans novi Antiftitis sedesadjeda eft CathedraliS.Stephani Ec- clefi« , quxinter nobiliores totius Regni Bafilicas non infimum locum promeretur, namčjue tum ipfa sedificii frons una cum prsecelfa turri, tum maximč interior ejufc dem facies intuendum oculos plurimutn obledat. Adeft hic prteterea Societatis Jesu Collegium, & Sacri Pr£edicatorum_» Ordinis Conventus ad S.Michaelem anno 1250. aWenceslao Rege primumfunda- tus, aBurchardo de Kaplirz Pragenfi Epi- fcopo deincepsaudus, & poft depreflas_«) haerefesanno 1632. a Cjefarea munificen- tiareftitutus. Micabat quoque olim Li- tomericii rubea Crucigerorum ftella , led Huffitica tempeftas, fpoliato horum domi- cilio, illam offufcavit. Namque impri- mis anno 1421. Ziska , infelfo licet vici- nomonte, incafsum quidem llrbem inva- fit, integro tamen anno necdum evolu- to Pragenfibus Hsereticis ea fpontefe fub- mifit, & fexennio p 5 ft etiam Taboritis fo- res referavit; in prteteritiautemnuperfe- culi bellis anno 31. omni Caefareo milite deferta Saxoni patuit, fed mox eadem fa- cilitate a W aldfteinio recepta eft,fervataq; ufque ad annum 39., quo ad Svecos tran- fiit, fequenti mox vere poft aveda inde fpo- liaabiisderelida, fed anno 45. iterathoc- cupata, LITOMISLIUM. L Itomislium vulg 5 Litomysl, feu Leu- tomysl clara eft Chrudimenfis Diftric- tfts Civitas 18. milliaribus Praga abfcedens, in qua B, Henricus Zdik Olomucenfis Prae- nem , in Civitatem erigimus , & Civitatem fa- c itn us 5 item Ecclefiam Monajlerii h ujm no - ve Civitatis , Ordinis Tramonjiratenfis in Epifcopalem erigimus , cui alt Eptfcopo Olo¬ muc enfi, & etiam d Pragenfi alicjua partes di- tionum attribui debent . Primo hujus infu« lse fplendore enituit Joannes Lucenfis Mo- nafterii in Moravia Abbas ,cujus, ac fuc- celforum dotem non modo ipfa Litomi- slienfis Civitas, fed & binae Arces, Lands- krona nempe, & Landsberga novo Epifco- patui additte conflabant ; doneč odavo, eoque poftremo Praefule, itidem Joanne ■ poft annum 1418., quo aflumptus fuerac , fatis cedente,atqueHeterodoxis inEcclefite bona involantibus,ea Sedeš defecerit fpi- ritualium adminiftratione Priori Svita- vienfis Prtemonftratenfium Collegii de- mandatS. Alterum in hac llrbe Coeno- biumD.Auguftini Eremitisanno I3y6. ex- citaverat Joannes de Novoforo Litomi- slienfis, dein Olomucenfis Antiftes , ve- rum ex eo hodie ne veftigium qu;dem vi- dere eft, nisi in Dečani tedibus anguftum S. Margaritas VirginisSactllum: tanta fuic H3ereticorum,praefertimPiccardorum,quo- rum ibi celebrem fcholam Koftkarum fa- milia aperuerat, facra loca dejiciendum rabies. Parem experta fuit fortem Lito- mislienfisCarthufia, quae Mariže Rubus di- cebatur,ab Alberto deSternberg ejufdem Urbis Epifcopo juxta Pagum Trzka anno 1378. conftruda. Prima Huffitarum ir- ruptio fuit Pragenfium, qui captam anno 1421. Urbem DionyfioBorzek defenden- dam tradiderant, Catholicis adnexo adhuc Caftro potientibus: fecunda vero, & atro- cior fuit Orphanorum, quibus anno eju& demfeculi 25. poftdeditama Dionvfio Ci¬ vitatem , totoconnifuomnique ex parte in Arcis moeniaaflilientibus tanto ibi ardore pugnatumeft, ut etiam animam agentes dimicarent: tandem vidores Orphani nul« lo aetatis, fexfts, aut dignitatis difcrimine obfeftbs omnes,utpotc Orthodoxos,conci- de- Bohemiac. 37 derunt. Diu Litomislium Koftkis paruit, qui Ecclefiafticorum bonis maxime inhia- banc ; ab his conjugio ad Pernfteinios de- venit, qui ipfi CathedralisTempli foio per- elegantem Arcem impofuerunt; denique abhis quoque ad Comites de Trautmans- dorfFdevolutum eft. MiELNICIUM M lelnicium vulgb Melnick Bolesla- vienfisDiftridtfts Urbsprope Mulda- vje in Albim fe exonerantis oftium fita, & Praga 4. milliaribus inBoreamremota, in- ter Regina: docales recenfetur ; liberta. te tamen Regiis Urbibus pari femper fruita, adversus invidas Pratfe&orum molitiones illam ftrenue pluries defendit; imminet enim Mielnicio Regia Arx, quce unacum adfito territorio pignoris titulo diverlis_i> Proceribus poffidenda tradebatur , nune autem non nisi in ruinis incolitur. Ini- tium huic Civitati deditfecundum Hage- cii culculum anno75-7.Nobilisquidam Be- Ichus,aquo primum Bfchowka vocata, obmolarum deinde frequentiama voce_a Melmkj feu a molendo ufurpacum hodie nomen adepca eft. Moenibus vero ean- demcircumdeditanno 877. Slaviborus to- tiusditionis Princeps j quiunacum filia_s> fuaS. Ludmilla Borziovii primi Chriftiani Ducis conjuge , a D. Cyrillo lacris undis ibjdem ablutus Evangelio fe mancipavit. Nobile hic Coenobhim Ordinis Eremita- rum S. Auguftini anno 1264. una cum Ec- clefia D. Laurentio devota liberaliftirnč fundavitSmilo de Cetow,ab Ottocaro Re¬ ge quadriennio pbft datisliteris confirma- tum. Bohemiafub Svecorum tyrannide gemente intra quinque annos a 1640. ter hoftes Mielnicii fores perruperunt. Maxi- rae in toto Regno celebratur vinum ru- brum ex botris expreffum , quos in hujus llrbispomceriisallatae exGallia fubCaro- lolV. Ctefare inmelle vites hadenus pro- generant. MIZA. M iza, feu Argentina vulgb Gcrmanis Mies, BohemisStrzibro Regia Civi- tascommode munita, exorta eft Sobieslai I. Ducis induftria , qui eam anno1131. in Pilsnenfi Diftridu fupra lsevum Mizae am- nislittusi3. milliaribus Pragadiditum ex- citavit. Bohemicum nomen, quod argen- tum fonat,nada eftabargenteisglebU, in quas opera: moeniorum fundamenta effo- dientes ligonem fortuitb impegere. In_j> HufliticisturbisPrzibicusClenovius ,col- ludentibus fecum Civibus hsersfi infedis, P.IL anno 1426. hac Urbe potitus, Bavarorum obfidionem fequenti seftateelufit, Catho- licifque expulfis , inde decedere renuit, nisi fačtafibi a Sigifmundo Regeper Voli- nenfe dominium compenfatione. Magnam Miza: famam conciliat alba ex tritico cer- vifia, quse utpote prima: nota: non tamper Bohemiam, quam per reliquam Germa- niam late difpenlatur. In Civitatis por- rb vicinia longo tempore praefertim ad Rombsbergam eruebatur ex fodinisargen- tum , fed modb illius vena: omninb exa- ruerunt: gemmam vero leucachatem mi¬ ra: elegantite, quibufdam nempenigris_s pundulis,& fepe purpureismaculisdeco- re fparfam ibidem adhuclegi afferit ex Boe- tio Balbinus. (a) Haec amcena, illud autem ^ Mifcei. funeftum , quod anno 1427. contigit__«>, Boh. dec. 1. quando Icilicetimmiflusa Sigifmundo Cae- 1,I,c * a3 ' fare in Bohemiam exercitus ex tribus Impe- rii Circulis, Saxonico , Bavarico, & Fran- conico confcriptus , oblata ab Heterodo- xis ad Mizam pugnapanicotimore correp- tus regredi coeperat ^ quare infecuti hoftes memorabili clade fupra decem cae(orum_s> milliaafcendente Catholicos proftravere. NIMBURGUM. N Imburgum vulgb Nimburg Regia_s Urbs in Reginohradecenfis, & Bole- slavienfis Diftričtuum confinio polita, ita ut a nonnullis huic , illi verb ab aliis au- thoribusadfcribatur,in patenti jacetplani- tie , loco propulfandis hoftium infultibus valde idoneo , a Vicamilo Dynafta anno 779. ir.ter Albim & Malinam fimul con- fluentes extruda, lateritioaue muro, & profundaamni alveum praeftante fofsa pro- bč firmata. Civitatis authora fuo quidem nomine Vicemilovurn eam vocari praeop- taflet, verum fubditi ob frequens aprorum in ftagnantibus ibi paludibus volutabrum, Svini-Brodam dicere maluerunt : doneč ad venientibus in eas oras tardioritevoGer- manis, prasfens Nimburgi nomen vetuftio- rem nomenclaturam obfcuravit. Cceno- bium Ordinis Praedicator um, quod hic vi- ficur, Beatiflima: Virgini conlecratum no- villime quidem jus Prioratds, utvocant> impetravit, annofcilicet 1694.; eredum tamen primb dicitur circa feculi decimi ter- tiifinem, &a Comicibus de Berneck no« vis proventibus poftmodum aučtum_9.’ Wenceslaus II, Rex pronum inhanc llr- bem animum prodidic , quandoaedificiis, & privilegiis aučtam Regiarum albo jullic inferibi. Crudele econtra Saxonum ef- ferbuitodium, quandoa praefidii militaris Prsfedo, ignorantibus Civibus, per fum- mam perfidiam in Civitatem admiffi nori K modfc 38 Regnum modo puberes ornnes, Ted non parvam^jD fonium ex piliš ,panico , lentibus, aut a!ic> etiam imbellisaecacis turbam peremerunt; legumineconfečtumindicetur. Hujus di- lta ut effuli cruoris rivi per compita in flu- Rribuendx pulcis originem narrabant Bal- , \ vi um decurrilfe fetancur, idque faftum_3 bino (a) fenes, uta patribus acceperant, Boh. dec .V, bienniopbR, cjuam iilianno 1632., defpe- aquadam matrona duci, qux pupillorum rataejufdemexpugnacione,miffilibusigni- DominorumdeNovaDomocuramgerenss bus totam una curnponte, qui Albim te- cum in extruenda Arceannosplures infu- gebat , Vulcano devoviflent. Praelufit-Je meret cum mugnafubditorum in eolabore hulc Taevitise Taboritarum barbaries, qui defudantium moleRia>feilbsfolari confve- anno 1425 capto Nimburgo Georgium_3 verat , dulcem pultem ( phralishazc erat-Ja Rowohladum loči Decanum, qubd Sacra- veterum ad epulas invitantium ) poft eon- mentum extremaz unčfcionis populo adeb fummatum opus faepiuspollicendo i qUod commendalfet, una cum Sacellano currui etiam fideliterpr3eft;tit,ftatuenspr3eterea s imponuntj oleum vehi clamantes, deinde ut folenne illud convivium in leros nepo- extra Urbem in vas pice illitum intrufos tesquotannisinRauraretUr , cumque au- fuccendunt, ubi poRea& coeleRisharmo- tumnitempore 3 quo Arx apicem attigerat, nia audna, & nočtu ardere lamina vifa_*> idprimitusfierilbleret, aptius poRmodurtt funt: vicinaquefupplicioporta S. Georgii loči Dominisvifumad prajdi&amdiemhoC ab eo hačienus cognominatur. Singularis epulum transferre, qua nimirum paupe- iftic eftccelo licdt perfrigido xRiVorum_J9 res a quibuldarndicioribusChviflianislau i fručtuum ubertas , praelertirn peponum, tiori coena eXcipiuntur. Memoratam ve- quiardendoresalias foles ad maturitatem r6 matronam eandem prorfus elfe črede- expofcunt. bant, quas fub notiffimo omnibus aecolis fpe&ro hujus Arcis viciniam, ipfamque_J> NOVA DOMUS. Arcem , affixo interdum ad cingulum cla- viumfafce, faepillimeobambulat, & ob Ve- N Ova Domus, alias Henrici- Hrade- Rium,quibustegitur,candoremAibaDomi- ciumvulg6Neuhaufs,leuGindrzichu nanuncupatur.TeResfuntaliquotSocieta- HradeczUrbs eRfatisampla,fplendideque UsJesu Patres, aliiquequamplurimiOmni aedificatamBechmenfi DiRričtu , 14. mil- exceptione majores, ex quibus unus tune jiunbus Praga in AuRrum abfcedens. Plu- OlomucenfisContubernii Regens, poRea nbus feculis dom.nabantur huic celebres ClementiniCollegiiRe&or non femel prte- in faftis Dynaftae de Nova Domo appellaci citato Balbino affirmavit, vidilfe fe Albam auream rofam in cly peo geRantes, & Apo- Dominam meridie , dum £ feneRra Arcis flolicae Sediš, Catholicaeque Religionis_Jš fubječtam Urbem Novodomenfem > & in contra Heterodoxum Regem Georgium ea forum contefnplaretur: albam fuilfe to- Podiebradium acerrimi defenfores; cujus tam , operto etiam caeniis albfs capite, pro- inclytx ftirpis penultimus furculus Ada- ceram, Scmodefto vultuftetilfe; qu3ecum mus infigne Societatis Jesu Collegium in omniumdigitisoftendereturexforo,reque hac fua Urbe dota vit. Deficiente atttem afpici adverteret, minor Temper, acminor priorum Procerum familia, decidit locu- fada tandem defierit apparere. Claudat pleshxcdicioanno 1618.adGomitum Sla- demum hujus Urbis memorabilia , quod vatarum profapiam , quorum habitationi Fortž reliquis praeiredebuiiTet, primarium deftinataArxnonlevemNovOdomenfi Ur- fcilicet DeiGenitricisTemplum obaltiffi- biadjicitfplendorem, exeoetiampeculia- masfornicumrufpenfiones,&auguftam._«> ritercommendanda,qubdexaftasomnium partium fymetriam ab architedonices pe~ Bohemis Ducum, Regumque effigies Ion- ritis fummopere dilaudatum. goordine appenfas exhibeat, qux ex anti- quioribusArcisPragenfisiconibusdefump* OSSECANU Al tx , illis incendioabfumptis, primatum fibi COENOBILIM vendicant, verž enimdigns funt, quae ut pneclariffimum totius Regni cimelium, /^Sfecanum Coenobium m Litomeri- folicite cuftodiantur. Luculentum quo- V^/cenfi florens DiRtidu lacro Cifter- que exigit prxconium illa ab omni retro cienfium Ordini erexit anno I207. Slavi- memoria ufurpata hujus Arcis confvetudo, cus Bilinenlis Gomes; namque Ottocarus quaquintafandtiorishebdomadaeferiapau- l.Bohemis Rex, quemaliqui condkorem peribus feptem millium numerum faltem Vulgant, fuodiplomate taneummodo Rabi* adimplentibus lautum inRruitur convi- livit: fed anno 1421. adord illud Pragen- vi um, dulcispuls vocitatum, quamvk pro- les,cum inquilini eos adventare prxmoni- pne hac voce non nisi ultimum, quod poR ti in propinqua nemora jam evafilfent.con- opiparas ex pifeibus dapes apponitur , ob- verlo in lapides furore, nec fpeciosa tatuti 4' xdi- Bohemiae & aedificii gratišdeliniti» net fuinptubfa ma- jeftate deterriti ferales faces eidem fubje^ cere. Reverfis paulč) poft ad Monafterii bufturtt Religiofis, recrudu it & in Haereticis rabieš , qui anno 1429. improviso regreffi, plurimos Romanae Religionis ergo invi- fos trucidarunt, quorum laureas Cifter- čienFe Menologium his verbiscommemo- fcat t nApud Bobemospajfio Beatornm Mariji- rum BauBa Maria de OJfekJOrd.'Ciflercicnfis , v/tfi in confejjionefidei confianterperjiftentes,im- maniter interempti ctim palma martjrii viUo- res evolarunt in C (el um. Defertumpofthač diu j'acuitCcenobium s poftremis taiftefi—š temporibus novam >, eamque magniticam induit faciem, Tempio antiquam dignita- tem obtinente. PARDUBICIUM. P Ardubicium 'vu 1 gb ParduViz Chrudi- menfis Diftridus ad Albini Civitas 12. milliaribus Praga diftans, d non ob ampli- tudmetti 3 ob venuftifilmum certe domo- rumordinem iingularibus ceiebrari laudi- buspromeretur. HujuFmodi ornatds au- thores Fuere Perenfteinii Proceres , quo- tum futnptuofiftima ArX LTrbi addita, veiut gemrtia auieo annulo inferta renidet. PrSe reliquis emicat inibi turris inauratis ele- ganter pinnis redimita, ita utapudBohe- mos inproverbio fit, rem aliquamad inftar Pardubicenfis turris irradiare-. Venuftati ’fociatarnunitionequeilliofficit, neque ab ea viciffim labefadatur ; cujus rei darom nobis argumentu m ofFert ahnus 1645» ? quo a DorftenFonio Svecorum Archiftratego acriter oppugnata, & injedo per machinas igne fuccenfa, hoftium minas generose it- rifit , virefquc Ufque ad eorundem deFpera- tionem fatigavit. Ditio hatc Pardubicio- rum quondam Equitum , pbft Koftka'rum> & Perenfteiniorum , empcione demum_2> ad Regis Cameram pervenit , & Fane eam Rege dignam deprsedicant tum__9 frequens in Faltibus Venacus 3 turti opulen- ta, &voluptuofa pifcatio ; quadringentK enim circiter pifcinae> quarun 1 Una ad tria milliaria diffundittir, ibidem numerantur dedudis magno impendio canalibUsreple- toe. P I L S N A, P llsna, (eu Peifina Vulgb Plfein duplex eft, Vetus nimirum fub Radinio Catlro anno775-. primum condita, & abeiFo(Fa_^ ibidem limacum copia, quOs Plze Bohemi Vocant,homenmutuata * apudquamad- no 976. caiFrametatus Octo II. Imperator k Boleslao Pio Bohemiae Duce Fubito ir A ruente accifus ftationem Fuatn šegerriniž propugnavit. Verumea jam in Pagum _3 tranfiit, Oves enim ad locum inde uno* Praga Vero 10. milliaribus diffitum a joan- neBohemis Rege invitati conceffere , ubi eorumindu(tria> Regiočjue favore elata_J> nova Pilsna Regia 3 ee!ebriFque tlrbs lnter Mizam,&Cadburzemamnes, tutoanatu- ralotofplendide aiTurrexit, ab Imperator’^ bus SigiFmUndo, &Ferdinando immunita- tibuš, opibufque deinceps illuftrata. Htec quidem anno 1417. primum Žiskae afylum prsbuitex perturbata jam Pragenfi Metro* poli recedenti, pulfifque Catholicis Civi- bus pro e)'us poteftare -regebatur, fed anno 1420. eo per Bohuslaum Swambergicum Urbe excluso glorioFa audiit haerefeOs om¬ iliš triumphatrix :• finUidem memorati Fe* 'culi anno 21. ab ipfo-ZiskaFeptendecim_S dies, anno 31. a Procopio Rafotum Pra» genfibus, Taboritis, & oinnium pehe Bo- hemicarutn Ui bium fubtkliis, atqueannO 33. abiifdemmajoriadhucconhifu obfelFa i Temper invida frendentium hoftium ma- chinationes fccliciter contempfit,nec quid- quarti altius Haereticorum anirnis inflikit vulnus, quamamarum iIludconvicium_J quod PilsnenFes e'x moenibus quotidie ite- rabant i Videlicet a patibulo coratn CiVi- tate ftante Huffiticam Fedam vetuftate Fuperari-. Acerrima inter has obfidione2 habetur poftrema ^ ea enim in requentem anum 10. menfibus protrada Faftie evince- re conabantur hoftfes, quod Ferocibus aF- Fukibus afllqui nequidquam tentaverant^ cum in his Temper obfidentium fahguine muri, fofta.'que maXime rubuerint; fam» que ardior m Urbe commeatus Fecuturse moX deditionis metum Catholicis intufte* ran QuareConcilii Balileenfis Patres pri- Vata liberalicate magnam Irumenti Vim^ coiigregarunt, cuj‘us parterh Pizibicus^ ClenoviuSj qui pauloante a Taboritis de- fciverat 3 aperta fibi per medios hoftes Via j partem alia die, delufis ftratagemate ob- FelForibuS Pilsnam Faufto Temper intulit_J eventm ObFefti interim gemihatis ekcur* Fibus Htereticorum caftra audader vellica- bant, in quorum unotamelum Poloni cu* jufdam Belliducis ( rarum id temporis am^ mal, quod ille captum ex Pruffia adduxe- rat) in Urbem raptarUnt, ob quod egre- gium facinus SigiFmundus CteFar limacii & tani , qute PilfnenTes in militari clypeo geftabaht, cameli efEgiein adjuhkit. Tan* dem Procopius accepto Veteris Pragaecutn Nova digiadiantis nuncio , ut huic Tuppe- tiasferrec,obfidiUmdiffolvit. Nonitaprb* fpere Pilsnehfibus resceftit anno 1618. 3 quo Erneftus MansFeldius Ordinum Bohemiae a Caefare deficientium homine Civitatem K 2 fetarlg 40 Regnum hancinbinispartibus aggteflus vi in ean- dem irrupit, & multis defendentium Ci- vium caedibus replevit : anno tatnen e jut demleculi 21» famofus Caslareorum Dux Tillius illam ad fui Principis obedientiam deditione revocavit. Pilsnenfibus Tem- plis prseeminec infignis D. Barcholomaei Bafilica inter totius Regni nobiliores re- cenfenda. Huic fuppares funt alise Reli- gioforuin Ecclefiae, quarum unaa S. Špiri¬ tu , poftea a S. Margaretha denominata_s cum adjacenti Prsedicatorum Monafterio Theobaldum de Kizenberg ab annocirciter 7300. ut conditorem reveretur, Pilfnen- fis vicinia duo egregia complečtitur Coe- nobia ,unum nempe, quod facris Praemon- ftratenfis Ordinis Virginibus dotavit B. Hroznata ex Comitibus de Mielnik anno 1217. vica fun&us, & ChotiefTovium,qua- fi fponlarum Domumdicivoluit; alcerum Plaflenfe a Wladislao II. Rege Religiofis Ciftercienfislnftituti viris erečtum: ambo poftZiskianumanni 1421. excidiumdeco- rč renovata. Inejufdem Urbis territorio colligitur lapis aetites, quialium in felapi- dem callimum dičtum condnet intus agi- tabilem , &quiaab aquila ad promoven- dum partum adhiberi creditur, aquilinus appellatur. P I S E C A. P lfeca feu Arenaria vulg 5 Pifek , quod Bohemis arenam fignificac, anno 760. in dextro auriferi amnis Vatavte ab iis in- cepta, qui auri puriflimi ramentis ab are¬ na fecernendis operam dantesibi commo- rabantut; qua etiamdecaufaaquibufdam eruditis Urbs lisec Hammonia vocitacur. Inde fenfim tum populi multitudine tum sedificiis, & munitionibus dilatata inter_«> Regias Civitates aftumptaeft, fpe£tatque ad Prachenfem Diftričtum 13. milliaribus Praga recedens. Summis extolli laudibus meretur hic triumphale Religioforum ex D. Dominici Ordine mart^rium, qui anno 1419. non primo furore, ut alias contige- rat, perempti, fedhabitaabHuflitisoptio- ne, vel ž veftigio ad aras faciendi, licet jam fol ad occafum properaret, & laicis fub utraque fpecie Haereticorum ricu Eucha- riftiam porrigendi, vel extremos inter_«> cruciatuspereundi,heroicaconftantia, & a primis Ecclefiae feculis nil degenerante, quamlibet acerbam mortem prseelegerunt. Eorum vero Coenobium ad S. Crucem fub annum 1280. a Bohemise Regibus funda¬ tum poft excin£las hserefes revivifcsns ho- diequeperfeverat. PIVONCK a : P Iwonckanum Pilsnenfis Diftričtils_© Coenobium monumencum eft Brzeti- slai Bohemiae Ducis, qui dlud Dei Genitri- cis honori excitavic poft famofam vi&o- riam contra Henricum Germanise Regem anno 1040. eo in loco, inter Hercy nios fcili- cet faltus, foeliciterobcentam. Belliorigi- nem pugnsequeeventum ab iEnea Sylvio (a) haec eximie perftringence difeamus : fa)Hutor. Brz.etislaus, inquit } Cracoviam armiscaptam £°h-c. ‘9- funditus evertit, Gnefenium quoque metropo¬ lit icam Vrbem diripttit , multorumcg, Adarty- rum favratijfima inde corpora afportavit , & crucem auream CCC. penfantem libras. Ou»d cum Imperator Henricus ejus nominis Se c ten - dtts accepijfet , indignatus injuffu fuo Poloniam vafiatamejft , Brz.etislaum vel refarcire Pole¬ niš damna, ant bellutn exjpe 5 lare jujfit. Ule nihil fe Imperatori, nisi tributum deber e re- fpondit , a majortbus injlitutum ( P en debat antem c Dux Bohemia "Ppmano Imperio quot annis cent um , & viginti boves , & argenti pu¬ ri centum quixquaginta marcas ) fi quid am- plius jujferit Imperator k bono , & xquo reče - dere ,fe libertatigentis nihil dc trati ur um. Im¬ perator his auditis ex Rdtifpona in Bohemiam copias traduxit. Ingrejfus Jjlvam , qud Bo¬ hemiam cingt diximus , prot a Ji s arboribus it er interceptum reperiens , militcs viamfccuribus aperire jubet, Adagnus hic labor ecjuiti, er ant enim vaji a, magnitudinis arbores , multat^ ro- bora incidenda , priufquam via pateret. Ob eptidm rem quumjam opere perablo ad interio- rapervenijfent , nec hofiis in conjpeBu ufauam daretnr , fejfi , acJitibundi projeHis armis flte¬ mina petunt. Brxetislaus ex in/idiisprodiraš palantes , atque inermes aggrejjns , firagem haud parvam effecit. Imperator repentinocom- motus malo multis fuorum dejideratis , fuga falutempetit. Nuncad Coenobiumredea- mus , quo primum potiti funt Guilielmitae, quibus anno 1266. cum S. Auguftini Ere- mitis inunam Religionem coalefcentibus, ad hos utpote leges , nomenque fuum reti- nentes iliud deveniffe dicendum eft ; & li¬ čeč ab Huffitis dirutum iis in p ras dam cef- feric j rurfus tamen nitori fuoredditum de Haeretica impietate hodieque criumphac. P L A N A. P Lana tlrbecula eft Pilsnenfis Diftričtfts Praga 16. milliaribus abfens Sebergio- rumquondam Procerum, dein Schlickio- rumditio, quos aliquando admodum dica- runt propinqute argencifodinx S. Annae pa- trocinio peculiariter demandatae. Com- memorat earum divitias Agricola, (b) & ^° eve,; alio tai?u. me " Bohemise. At alio in loco ita de iifdetn diflerit: oAd Pla¬ vam Bohemia Oppidum fant nonnulli jpecus , ejtti cjuibufdam anni temporibus halitum ex acidulis emittunt lucernas extinguentem, & fojfores diutitts in eh mor ant e s, ne e ant es. T e- ftis item eft hic auchor, carbunculos in Pla- nenfi viciniareperiri; quodfubjunčtisver- fa)FolEL bis expofuit(a) Arenafontium,& rivorum !,B * lavantur , & cpuidem ut carbmculi varchedo- nii eximi pojjmtfontis , qui eft in Bohemiain- ter arcem, quam Regiam fjeculam vocamus , & Blanam Oppidum. PftACHATICIUM, P Rachatirium vulgb Prachatice Čivkaš eft ad Prachenfem Diftričtum perti- nens, limiti Bavarico proxima , & Praga 16. milliaribus remota. WilTehradenfi Prsepofito antiquitus fuberat, fed libertate poftmodum donata Crumlovienfium Du- cum tutelam nihilominus admifit. Am- pliffimum hic patuit ZiSkianse fericatis._je theatrurn ; vix enim alibi Bohemicus ille Nero ade6 immane, & atrox edidit fpečta- culum. Annusfluebat l420.>quoZ.ska, cum dedi fibi Prachaticium imperaffet, ne- que idabOrthodoxis Civibus obtinuiflet, in furias a&us toto copiarum fuarum im- petu murosadoritur,negataque imploran- ttbus venia, in Urbem irruens potiorem_9 Civium partem primh caedit, aliis fuper_jD alios in cadaverum acervum prolabenti- bus ; moxTemplum petens, qu6 Sacer- dotes, ac promifcuum vulgus cufn loeminis & infantibus facro fretiafyloconfugerant » fuppofito igneuna cum tantoinnocentum namero immitibus flammis delevit, aceE- biffimam ingeminans irrifionem: Sic nos Catholicorum cadibtts oportet implere omntm juftitiam. Addit his fynchronus quidam author tria infuper hypocaufta Civibus re- pleta in cineres concidifte. PRZIBR AMIIM. P Rzibramum tlrbecula eftPodbrdenfis Diftridds , praeterfluentis Muldavaž crepidini 7. fupra Pragam milliaribus in- cumbens. Villa haec primum fuerat Dy* naftae cujufdam nominePrzibral,anno 75-5. ere&aoccafione fodinarum » auasargenti gravidas ibidem repererat» a Libufla ma- gicis artibusdeditillima ante 22. annos in- dicatas ; dein aperientibus fefe indies lar- gius pretiofi metalli veniš, coeperunt cupi- di mnrtales affluere, & extruftis asdibus locumampliare , doneč tandem acceden- te Regum placito in Civitatem evaferit. Locupletem hanc , pulcherrimamcjue di- tionem Erneftus Pragenfis Antiftes a Caro- P. II. li IV. generofitatep.ro Ecclefi« fuae patri” monio dono acceptam, nobili Arce fub an- num 134I. a feconditaexornavit, cui ab Haereticis quondam deje&je Matthaeus Ar- chiepifccpus paucis abhinc luftris decora reparatione fubvenit, Čivkate tamen ad RegiumFifcum jam pridem devoluta, & illi etiamnum fubjacente. Przibramenfia iafignia , quas Pragenfis Metropolitan« chorumreprsEfentant, prarmium funtope« rae in illius emolumentum hberaliter na- vatae: merita enumerat Zbygnaeus Ar- chipraeful in literis anno 1406. exaratis,vi- delicet Pr^ibramenftnm Civium ope, debita maxhna Are h iep ifcopat us Pragenfis exfolttta , tor um impenjis , & pecmid Catbedrale S. Viti Templnm e min is it er um furrexij]e, & Prz.i - hrumenji Civitati reftituta illius fumptuofijft - m a Bajilica gloriam deber i. Privilegia au- tem omnia a Regibushuic Urbi collata_e longe poft fe reliquit rara Ferdinandi I. Cse- farisgratia, qui jus afylieidemconceftit,ut nempe quivis ex terris Imperio Romano s vel Bohemiae fubjedis ob debita , aliafve caufasf fartum,aliudquemaleficium exce- pit) adiilamconfugerit, nonamplius indd avelli, non in carcerem con/ici, nec ulli aliapcena pofiit moleftari , idquecum re- liquis immunitacibus ratum habuit Ferdi- nandusll. hacdecaufa , ut ipfemet dičlavit> e/ubdpoji vibloriam Pragenjtm Pr^ibramenjes ftdei Catholtca ačcejferint primi. OcciduatTl territorii plagamcircumvallantmontes ita argentofoeti , ut fodinarum , quae a Przi- bralliasvo patuere, calculusiniri nequeat, quod annis prope fingulis novae, ac nov« inventte ferantur ; certe uno eodemque anno 1553. in earum triginta fervebat fofi- forum labor, unde mirum videri definec> inde ad annurn ufque 1584. fupra quinqua» gintaquinqueargenticentenarios ex Przi- bramenfibus foffis in Regium £erarium_s tranfmigrafte , quamvis jam tune ccepe- rintproventus irriminui) montefqueacul* toribus deferi s doneč totum ferme opus penitus interiret; Balbini tamen reeentis feriptoris tempore in S. Jofepbi, ut vocant, fodina adhuc maximefudabatur. Foelicius igitureftab Oriente Przibramum, ubiin* exhauribiles coeleftium gratiarum fodinse perpetuo referantur , quas fcilicet Miferi- cordiae Mater etiam prodigiis confignatas fupplicibus elargitur furgit enim ab ea partemons, quem Sandum vocant, ejuf- que nominis originem ad nobilem quen- dam Equitem nonnulli referunt, quem venandigratia nenx)raingrefiiim adorti ex infidiispraedones, fugato femnlitio, Domi- num, ubi major prsed« fpes, unice petunt; cumquenulla adeflet cfFugii via , nullum in armis contra adverfarios prsefidium—e, h Eques 42 Regnum Eguespofitishumi genibus Dciparae opem non nisiasgerrimdferret,tentataligonehu- ardentiffimis fufpiriis implorat, atque ex- mo in limpidiffimum incidit fontem , ex auditus a latronum oculis raomento eva- quoperennis etiamnum exfilit aqua aegro- nuit, itautquamvisdenfaticircaeumlo- tis, praefertim vifu laborantibus falutaris. cumerrarent,ubiisconfifteret,viderene- Hujus tanti miraculi farna cit6, utfic,ac quiverinc. Incolumis itaque Eques Tolpi- latiflime pervagata, & iteratis a D. Virgi- tae Tute Templum extruxit, propter quod ne gradiš auda, ccepitMons crebra pere- Sandi cognomen monti acceflit ; idque grinorum pietate frequentari, quibus ut ante quinque circiter fecula memorant ac- maximum illud folatium , quo confcientia cidifTe, Aliorum autemeftopinio,mon- noxis expiata perTunditur, Temper praettb temhUnctum a frequend,&divinitus im- effet, anno 1647. poftulante Podbrdenfi mifla luce, qua per nodes frequentiffime Nobilitate, & Ferdinando III. pientiflimo micabat, tum abaliis quibufdam portentis CaeTare libenter annuente, Sooiejjati Jesul ( ut, qubd coeleftis forma: pueruli candi- Mons Sandusdonatur, ubieredaejuldem didimo in habitu cum accenfis faculis eum RefidentiaCollegioTubjicitur,quodBrzez- locum obire visi funt) id tandem a populo nicii Prachenfis Diftridus Urbe binis fere meruiffe , ut Sandus diceretur. Quid- milliaribus inde diftante, loči Dominus_s quidde his fit, montem hunc hodie confe- Adaudus de Augezd cum magnifica Divi crat Sacellum vigind duabus ulnis in longi- Ignatii Ecclefia benevofoexcitavit. tudine, & fereduodecim inlatitudine ex- tenfum , nec nisi feptem in altum eleva- R A C OLE NI CIU M. tum , quod, uti illud depingit Balbinus, (a}Hjftor.s. (a) plus vetuftae fimplicitatis, quam ela- T^Acounicium five Racona vulgb Ra« *' ^ oratSE °ft encac elegantiae ; Tedpretiofiffi- X\kownikUrbs modica, & mediocritsr mum tamen reconditpignus, bicubitalem munita, exigui DiftriddsCaput, Tex mil- nempeBeadflinuE Virginismiraculisclarte, liaribus Praga in Occafum removetur. No- Jefulum in finiftra gerentis ftatuam, quam men a cancro , quem propterea in infigni Archiepifcopus Erneftus in Przibramenfis geftat, obtinuit ; is enim Bohemis Račk Arcis Odteo primus coluerat, unde tumul- nuncupatur. Saxonibus, SveciTque Bohe- tuum tempore, quos inhac llrbe intra pau« miam depopulantibus, multiplici aerumna, cosannosafe quater expugnaca Hanuflius uti&reliquseper Bohemiam LIrbes, preffa de Kolovrat excitarat,piialicujushominis fepius ingemuit. Immunitates quidem cura, utillama periculofobtraheret, in Pa- aliquasRegiis, liberifque Civitatibus pro- rochiale S. JacobiTemplumafportavit; at prias a Joanne Rege anno 1319. acceperat, cum paulatim hasrefeos dogmata Civibus Ted omnimodam libertatem confecuta pri- arriderent, in Suburbanam S. Joannis Ec- mbeft anno 1588. ,cumanteaaRegiaCa- clefiamDiva: noftraeeffigiesabjeda eftpo- mera dependeret. Non procul Racouni- tius, quam translaca; nequc hic diutur- ciotrans Mizam fluviuminfignemcondidit nam figere potuit ftationem ; nam Tem- Arcem WladislausI.Regii thefauri cufto- plo hoc ignibus foedato, ideoque collaben- diae, magnorumque Principum carceri de¬ te , ad Sandi hujus Montis Sacellum uiti- ftinatam. Inter hosmemoratur Otto Mo- mb afcendit ; qu6 etiam fecutus eam eft raviae Marchio, Henricus Joannis Regis poftea facratus lapis, in quo praelaudatus Cancellarius,aliuTque Henricus Archidux Praeful divina peragebat, ubi hodieque_s Auftrise ; qui dum quoddam Arcis con- TummEearseTubftratusTacrificantibusinTer- clave ingrederetur , ubi pra:cipuorum_j ■vit. Graviflimas hic pertulit injurias ab Europae Principum clypei pendebant, im- Heterodoxorum militum petulanda Mi- motiš cseteris omnibus , Auftriacus_# tiffima Dei Mater, facra etiam iEdicula a in pariete cum iis fufpenfus fertur an- Saxonibus in ftabulum conversa. Quare te Henrici pedes procidifle. Antiquum fimo oppleca fquallebant omnia , doneč Arci nomen Krziwoklad: nune Burglays, Neopragenfis quidam mendicus aetate gra- Teu Purglitz dicitur. Obfidet eam Tylva, vis, oculi(que orbatusJoannesProchazka exquafingulisannisingenslignorum mul- nomine anno 1632. repetitis faepius vene- titudo/ecundoflumineMuldavamfubeun* randi cujufdam viri per nodem apparentis t«,Pragenfi Tripoli fuppeditatur. monitis, minifque adadus, puero napote fuo duce ad S. Montem proficifcitur, ab- R A LE D NI CI Ll M. latis fordibus expurgat,kevique oculi ufum, dextro in fua caecitace permifTo in prae- T) Audnicium perampium Slanenfis Di- miumrecuperat. Deinfixo ibidomicilio, JAftriddsOppidum, venuftiusquondam cum aliquando fiti aeftuaret, & prolixum & opulentum , ab Ernefto ArchiepiTcopo ad Suburbia defcenfum longasva fenedus muris cindum quinque milliaribus Praga di- Bohemiac. 43 dillat* adnexamque habet Arcem ab eo- dem Prsefule pulcherrime ornatam, cujus tantaolim erat firmitudo , ut quodvis mi- litare robur retundere pode jadaretur; af- filientium tamen militum virtute Rex Ge- orgius anno 1466. captam, incenfemcjue foloaequavit.Ditionihuicolimdominaban- tur Pragenfes Archiepifcopi, poftea Smi- rzicii Proceres, tum Rofembergici, tandera Lobkovicii, ex quibus Princeps Wence- slaus memoratam Arcem pereleganter re- ftituic. Magnificum quoquehicopus Rex Joannes Lucemburgicus extruxerat, fbli- dum fcilicet £ grandi faxo pontem , quo praeterfluentis Albis littora colligavit, ad- jedis Nofocomio, & Hofpitaii pauperibus Domo: neque inhis metas pofuitfuaemu- nificenciae, nam locuples etiam Collegium pro viginti Canonicorum Regularium ali- mento ibidem dotavit: fedZiskaReligio- lorum fanguinem rnaxime fitiens , anno 1421. Raudnicium ingreflus, viša nobilidi- maDeiparasBafilica, in eam involat, ubi Waldemar6Pr3epofic6 a miiitibus primum caeso, complures Canonicos idem fatum in- volvit, paucisduntaxatin fubterraneisqui- bufdam latibulis a truci illius tigridis ridu fubdudis. Defpedat haajc Urbem S. Geor¬ gii mons, qui magnete abundat mundi po- los quidem indicante, fed ferrum non attra- hente. REGINOHRADECIUM. R Eginohradeciumvulgo Germanis Ko- nigingratz, Bohemis Kralowohradecz vadifui Diftridds Metropolis x3. miiliari- bus Praga abfens in editiori, aeperamoeno adurgitfolo , quod rigat Albis Bohemico- rum numinum Princeps > ubi ab Aquila_® amne novis undis ditatur. Ex Caftro ( id enim hradecz vernacule fonat) anno 782. Civitas evafit a Dynafta quodam Dobro- slao condita,nunc elegans , & populofa. Summam huic peperit gloriam primum—® totiusBohemite Templum idicexcitatum, quod antiquidimus, iifque temporibus_® proximus (criptor Chriltannus Boleslai I. Ducis filius in S.Ludmillae Vita apud Balbi- numexcufa, poli narratam Borzivoii Bohe- miae Ducis adGhridum converfionem per S. Methodium apud Moravos obtentam , his verbis tedatur: ManefaEo , Methodius ipfttm ‘Dncem cum fnis triginta, c]Ut adve- nerant, catechiaans , peratlis jejuniorum ex more folenniis , facrofanSlo baptifmatis fonte innovavit , pleniterejue enm de fide Chnfli injlruens , multis locupletatum doniš ad fropria redire concejfit , tribuens ei Ve¬ ner abilis vita Sacerdotem nomine faich , qtti revtrjt in fna , in Caftcllo , eni voca- bnlum inerat Hradecz ,, fupradiElum Sacer¬ dotem ftatuunt j fundantts Ecc.lejiam in loo- norem B. Clementis Papa } & Martyris. Templo huic pod multa fecula additum eft Sacri Prsedicatorum Ordinis Ccenobium * quod qua ratione abolitum, & in Curiara converfum fit, hiftoricos latet. Plura ta¬ men adhucTempia haecCivitas compledi- tur , quorum primarium Spiritui Sando dicatum Archidecanatu olim , nune Epi- fcopalifulgetdignitate anno 1664.a Sum- mo Pontifice Alexandro VII. indituta. In- ter caecera recenfentur S. joannis Baptiftse, & BeatidTmae Dei Matris Templa ad Mino- resS. Francifci, & Jesu Societatem perti- nentia. Ditionem hanc Brzecislaus Dux anno 1055. Jaromiro filiorum natuminimo ad Pragenfem Infuiam jam deftinato , & Wladislaus I.anno mj, Sobieslao fratri contulere : fed pofteriori sevo Bohemiae Reginisdotis titulo attributama dotalium Urbium albo nemo amplius expunxi t; unde exorta prima nominis pars Reginohradecio hadenus adhteret. Multis interea bello- rum fludibus agitata Urbs non leviores, quam alias per Bohemiam fparfae, fudulic calamitates, quas chronologia duce in_» brevem de more redigam fynopfim. An¬ no 1420. Heterodoxi prtelidiario milite, guoSigifmundus Imperator Reginohrade- cium firmaverat, per ftratagema eluso, at- que in terempto, Urbem expugnant, quam aZiskaoccupatam segre ferentes Haeretici Pragenfes anno 1423. Suburbiis exercitum admovent , quafi illum ad certamen pro- vocareat } neque hic diu cundatus in_® campum prodi it,tantaque drage hoftesac- cepit, ut pauciffimi evafifle ferantur, cas- ca fortuna catco etiam Ziskas fingulariter favente. Anno 1628. Rudicorum turba ex toto pene Didridu repente coaluit, qul Praefedorum avaritiam fuo furori praetc- xentes raptis, quae occurrerant, armisre- gionem fcede vadabant, pingui praeda ex Catholicorum prsfertim bonisfaepius avec- ta ; fed uti Balbinus loguitur , carpeban- tur paulatira, ut aves autumnales in aucu- piis, ac primb Kodelecenfes, & Czadolo- vicenfes Cives aliquameorumpartem } aue gladio confoderunc , autcarcerimancipa- runt, reliqua a legionariis miiitibus Praga fubraiffis protinus didipata. Anno 1621. & ejufdem feculi 40. Caefarei h rebellium , & Svecorum manibus arda obfidione non modb Urbem extorfere, fed eam funt adeč» fortiter tutati, ut anno 1645. Dordenfo- niushodium Archidrategus Reginohrade- cium incafsum aggreflus nil nisi ignomi- niam indd reportaverit. Arx quoque Civi- tati adjacet lateritio opere non ineleganter pjdmitus aedificau, fed anno 1423.» Civi- JL 2 bu* 44 Ke ! busipfis, ut Ziskae gratiam aucuparentur, everfa fui reparationam hiantibus ubique rauris etiamnum implorat. ROKY CZANUM. R Okyczanura vulgb Rochyzany Urbs olim Archiepilcopalis, nuncRegia & Praga 8. milliaribusremotaindivofa ferč, &fylvofa, feraci tamen clauditur regione »dPilfnenfem Diftričtum pertinente. Haec mundodeditfamofum illum Htereticorum Patriarcham Joannem Rokyczanum a Ge- orgioRege itaadamatum, uthiccorfuum apud Joannis cineres recondi juflerit—s. Splendidum iftic Collegium Regularibus S. Auguftini Canonicis magnanimus ille PrsefulErneftus circa annum 1349. excita- verat: verum Ziska ad facrarum iEdium escidia natus anno 1421. llrbi appropin- quans admitti a Civibus poftulat, nihil ho- ftilefeineam moturum pollicitus, dummo- do feflus tot praeliis miles fubminiftracis ali- moniis tantifper recrearetur. Annuunt Rokiczanenfes, Sc ingreffas Ziskae copias inftručtis per domos menfis opipard exci- piunt. Saturi /amTaboritae in prasdičtum Collegiumtotoimpetu feruntur, Religio« fos e trabibus fufpendunt, &ex iis canum notiflimae virtutis fenem vali picato inclu- fum barbari fuccendunt, dein conversa in fupellečtilem, Sc Domum rabie cunčta de- prsedantur. Haec intuiti Cives Ziskam_e adeunt, Sc datae fidei meminifle velit, co- miter admonent, ille refponfi loco expilari Civitatem jubet, quo de more id eft crude- liffime peračto , exercitumabduxit. Civi¬ bus interea in haerefim per duo deinceps fe- cula praevalentem lapfis, Templumqueoc- cupancibus, nunquam licuit Canonicis fuas iEdes revifere, quarum extantia hodieque rudera antiquam operiš magnificentiam_9 demonftranc. SEDLECIUM. S Edlecenfe Ordinis Ciftercienfis Mona- fterium inCzasIavienfi Diftričtu prope Cucnam ficum Danieli de Lippa Pragenfi Epileopo velut conditori ad annum 1149. Hagecius adfcribic , fed refragatur apud Balbinum Euftachius, fexennio prius a Dy- nafta quondam Miroslao ejufdem exor- dium duci , ex originalibus Sedlecenfium literis liquido declarans: quse difcrepancia Ulico tolleretur, fi afferi poffet, Miroslaum initium pofuifte, Danielem ver6 majori incremento cceptum opus coronafle. Ve- teremhujusdignttacem, Sc fummamapud circumfitospopulosteftimationemloquun- tur Sc hodie referca humanis ollibus cce- >num meteria, &celebris lila fpadofiaque oflua» ria, in qua ftant longo ordine praealtaof- fium moenia velut in acie difpofita, & pla- teolis divila, quae locum obeuntibus com- modum ubique tranfitum aperiunt; ingens fiquidem mortalium copia non modb ex Bohemia, led ex adjacentibus quoque Pro- vinciisadhoc unicS afpirabac, ut poftmor- tem Sedlecenfi terrae mandaretur. Mirse hujus frequentiae caufamnonnulliopinan- tur fuiffe binas fodalicates, nempe Sančtif- fimi Chrifti Corporis, Sc Dominici Sepulcri ibidem florentes, quas Bonifacius IX, Sum- mus Pontifex a fe confirraatas plurimis, utvocant, indulgentiis rariuseotempore concedi folitis locupletaverat. V erum_«> alia, eaque potiffima ab aliis adfertur ratio, qubd fcilicet totum illud, quamvis vaftum coemeierium terra ex Paleftinaeoris advec* ta non folum conrperfum, fed penitus re- pletum effe omnibus conltaret, & magnum iis prodigium videretur, condita imbi ca- davera intra diei fpatium, reličtis rantum candidiflimis ollibus, confumi. Tot tamen mortuorum phalanges nihil metuens Zis¬ ka,anno i42i.eorum potius numerum au- xit 5 quandoimmilIisiniIlud militibus, ve- rius orci latellitibus, Religioforum magno ibi numero cselbrum fanguine pavimenta natabant ; in comperto quippe eft, quin- gentos circiter divinis laudibus diu, noc- tuque condnuatis in eodem Coencbio va- caffe. Patrata tot infontium ctede Tabo- ricse pulcherrimae B. V. Ecclefiae t Sc augu- ftae aedificiimoli faces fubjiciunt, invito li> cet Ziska, qui laltem in lapides fcmel miie- ricors,ade6 praeftanti, ampla:que fabricse jam parcere decreverat; quare vifis Ham- mis ,ac fi rem fibigratam fpečtaflet, proda, mari confeftim juflit, ut quifquis primus__9 ignem admovilTet,magnam pecuniae vim in praemium recepturus adveniret, cumque facrilegus adeffet, Iiquatum aurum, argen- tumque mandante Ziska in ejus os infu« fumeft, doneč occlufis faucibus expirave- rit. Poft enervatas tamen haerelis vi res nobile hoc Coenobium, etfi priftinam di- gnitatem haud aflecutum, fplendide tamen innovatum refurrexit. SLANA. S Lana vulgb Slaney Urbs cognominis Diftridfts primaria j quondam Regia, & opulentapoftea Comitibus de Martiniz fubječta, Praga 4. milliaribus folummodo abeft. lllius natalesin annum mcidere_s 75:0. > quos Nezamyslo Duci debet ; hoc enim prsecipiente, veteres falis cočtores in vafti montis radicibus, exquo falfae aquas fons infalinas derivatus esfiliebat, eandem exci- Bohemise. excitavere: neque eo pauli poft exare- fcente , aut fecundum alios ab invidis_s Zatecenfibus irreparabilicer obftrudo, alio profedi funt, fed ad agrorum culturam, atque parandam cervifiam curas, animum- queconverterunt. Hinc crefcenteindies commercio, etiam Civium augebantur di¬ vi tis , llrbifque gloriaeo latius refulgebac. Lufit tamen more fuo fortuna Ista triftibus funeftans ; anno quippe 1371. cum cele- bres ibidem nundins Praga,& ex aliis Urbi- busmagnam advenarum multitudinem_«> invitaflent, exortum repente incendium tanta velocitate domos omnes corripuit, utduohominum millia interjerint,autab igne exufta,aut ob ingentis populi ex portis turmatim erumpentis compre(ITonem_«> fuffocata. Akerum infbrtunium idem fuit, quod totadefrevitBohemia,Huftitica nimi- rurn barbaries , qua graftante , Slanenfis Urbs anno 1425. ab Orphanis proditione capta una cum Collegiata, ut vocant, S. Gothardi Ecciefiagrave padaeftexcidium, Civibus, & Nobilitate ferro, Senatu vero flammis ddeto Rettauratam poftea Civita- tem exornanthodiebinaTempla, Parcecis fcilicet, &Minorum S.Francifci magnitice extruda. SUSSICIUM* S llflicium vulgo Suftyce llrbs Regia_s Prachenfis Diftridus 15. milliaribus Praga diftansa voce Bohemica fuffiti , id eft latine ficcare,nomenfumpfit; auri enim ramenta ex propinquo amne Vatava col- leda, crebrifčjue ablutionibusmadentia__*> ibidem exiiccabantur ; cui labori non mo- dicam utilitatem afferenti,cum magna_s hominum frequentia coepiftet operam da- re, effedum eft, ut tenuis, qui antea ex- tabat,Vicus in ampliorem formam dilatatus confuetisCivitatum juribus a MnathaBo- hemis Duce anno 790. donaretur. His acceffit pofteriori setate fub annum fcilicet 1325. egregia S. Auguftini Eremus a Joan- ne Rege, vel a pia potius Elifabeths Regi- ns liberalitate extruda & novis cenfibus a Carolo IV. Csfare anno 1360. largius dotaca. Mirus hicerumpitfons Wodolan- kavocatus, qui praster probatiftimam plu- riumpellendarum segritudinum virtutem, id (Ingulare habet, quod in communi agro¬ rum & fontium ficcitate, aquis jugiter_s abundet, & quod amplius mirere, ruftici hauftam tune indč aquam in aridos fuos puteos infundunt, certam eo pado plu- viam, quscampos reereet, opperientes, neque fpe fua unquam falli dicuntur. P. II. 4 ? SKALENSE COENOBIUM. S Kalenfe Ordinis D. Benedidi Afcete- rium in Podbrdenfi Diftridu premit hu- mum, quam olim confecravit S. Ivanuš feu JoannesGeftimuli Dalmatarum Regisa Lothariol. Csfareanno845. in prsliocaefi primogenitus 5 hicenim remiflo paternas ditioni nuncio folitudinem qusfiturus, in quaDeololi famularetur, Angelo duce ad Bohemiam tandem appulit , ubi diuturno tempore moratus plura incoluit antra, ex quibushocSkalenfe poftremis 14. vits fine annis virtutibus, ac prodigiis coru fcans ma- ximd illuftravit. Oftenditur etiamnum in propinqua petra , qus vernacule Skale fonans loco nomen indidit, fpelunca, in qua S. Ivani fkdentis, ftancis, ac feden- tis veftigia emollitis duriftimis faxis divi- nitus, utifertur, imprefta incolaj veneran- tur. Poft Sandi mortem, qus fecundum Hagecium in annum incidit 910. , Bohe- mis Duces Sacellum fuper ejufdem tumu- lum S. Crucis, Dei Matris, & S, Joannis__s Baptiftshonoribus devoverunt, ad quod Hazembergica, mi putatur, profapia D. Benedidi Religiofos addito Ccenobio poft- modum adduxit. TABORIUM. T Aborium, vulgb Thabor, feu Hradi« ftie 10. milliaribus Praga diflitum_s> Joannis Hufti afiecls, quorum 40. millia in BechinenfisDiftridus monte a Tabernacu- lisThabor dido,convenerant, anno 1420- condidere, poftquam Ziska Pilsnaexclulus ad eos accedens, atque ad fumenda arma, & validiftimum eo in loco munimentum—9 quamprimum extruendum hortatus, fe illis in Ducem obtuliftet; approbato enim con- filio Hradiftienfe Caftrumprimb occupant, Auftamllrbem diruunt, dein finguli,ubi tabernacula caftrorum more prius fixerant, domum excitant; quod cum fadum eflet, ordinatiftima, & plateis plurimis diftinda Civitas apparuit. Hanc libertate donavic poft ftabilitum in Bohemia folium Sigif- mundusImperator, Scprivilegiis ornatam Regiis Urbibusaccenfuit. Surgentem ad- huc Civitatem aggreflus eft Sigifmundo jubente lldalricus Rofenfis Auftriacis,& Bavariciscopiisftipatus, fedNicolausHuf- fus, qui dam adobfeflos irrepferat, in ob- fidtntesinopinatb erumpens, magna edita ftragefugavit. Neque plus profecitSigif- mundi fucceftor AlbertuslI. Csfar a Ta- boritis Cafimiro Polono favencibuš rejec- M tus (a) Lifa. 4. e. 7. fb) Dec. 1 1.4. part. 1, S. no. 4 6 Regnum tas : fiquidem hic anno 1438. cum obfef- fam quadraginta diebus Urbem ftrenuis in- terim afliiltibus tricies attentaflet, defpe- rato quafi rei eventu difcelHt: monet ta- men hic Balbiaus , Albertum non neceffi- tate, fedconfilioeam obfidionem deferuif- fe. Gloriofius Taboritarum pertinaciam fregit per Ducem fuum Balthafarem de Ma- radas Ferdinandus II. Imperator, eorum Urbeanno 162 r.adfe Principi luo fubmit- cendam acri obfldione compulsa. TEPLA. Epla llrbs eft Diftridus Pilsnenfis ad- nexo Praemonftratenlium Monafterio fubdica, & 13. milliaribus PragS recedens. Fundavit id B. Hroznatae Comidbusde_js MielnickpofteaGuettenfteiniis ano 1217. martjrii palmam adeptus, terram ipfe č foloeggerens, dum extrueretur. Tradunt pervetufti Candidiflimi Ordinis annales_s confummato jam Coenobii aedificio Chri- ftum DominumBeato Conditori per quie- tem apparuifte, dixiffeque : Hrovata ak- divi orationem tucim, & elegi domum iftant mihiindomumfacrificii 5 folemnem tamen Ecclefis confecrationem ad annum 1232. differtBalbinus, quo eam JoannesPragen- fisEpilcopus Beatiflims Dei Genitricis ho- noribus confvetisritibus addixit, & ut in veterum faftis confignatum legitur , roto eo die , quo dedicatio celebrabatur, ftella miri fplendorisTempli culminiimpendens conftancer rutilavit. Qusnam furentium Huflitarum temporeiftic fueric rerum fa« cies, ambiguum mihi eft, nec,quo me ver- tam, profpicio ; in bivio fiquidem me de- fetit, fidelis alias per Bohemiam dux Bal- binus (a) cum in rerum Bohemicarum_e Epitome afleratTeplenfe Coenobium aTa- boritis incenfum, & funditus everfum j in mifcellaneis(b)autemaSvihoviis Guetten- fteiniis, aliifque Catholicis Proceribus_jD contraeofdem fortiter defenfumdifertžaP- firmet. Quidquid de his fit, floret hodie- que nobiliflimum Coenobium multisa na¬ tura doniš locupletatCi; in illiusenim fundis feculo decimo fexto repertas argentifodinae, & ingenti foftorum frequentia excultx ma- gnam metalli copiam Iiberaiiter obtule- runt, ex quo conflatae plurium Sandorum ftatus, cruces, aliaque hujufmodi Tem- plorum ornamenta noftra etiam State per- durant; fedhsrefis, &bellum hsrefispro- les perutile illud opus interturbavit. Ejus tamen vices videntur expleviftfe inventae pofteaferri optimi fodins, &antimonium vi, & efficacia Hungarico par ibidem effof- fum. Dicunturprsterea facilč fexaginta acidulifontes illamditionem irrigare, TEPLICIUM. T EpiiciumvulgoTeplice Litomericenfis Diftridus Urbs obvicinas thermas fa* mofiffima 10.milliaribus Pragaremovetur. Deteds esfunt anno 762. anfamquedede- re accolis Caftrum duplici fepimento cihc- tum ibidem exftruendi, quod fenfim in_® commodam excrevit civitatem. Earum naturam»virtutes, atque ufum late deferi- bunt Archiatri, quorum maxime intereft ; hic vero abundž de iis didum fuerit, (i Kir- cheri encomium adduxero, quoditafe ha- bet ; Thermee.Teplkenfes in Behemiafulphu- re , nitro , alumine , bitumme , & faxo calca « ric-o conftant: nnlhtm efiferme morbi genus , cuinonprofint. Mirum eft, quod de iifdern tanquam communi farna compertum pro- didit Drefierus, videhcet, cum olim qus* ftui haberi coepiffent, aquam evanuifte_s } doneč impofitum vedtigal abrogaretur. Apud has thermas prima Wladislai Ducis conjux Gertrudis S. Leopoldi Audris Du¬ cis filia , velutalii malunt,fecundajuditha nomine faeris D. Benedidi Virginibus an¬ no 1x46. Parthenonem excitaverat, am- pliflimaTeplicenfi ditioneiis indotemaf- fignata, fed Huffiticus torbo illud ita pro- ftravit, ut ne minimum quidem Coenobii veftigium ibi liceat obfervare. Dives ^u« tem UrbisdominiumGeorgiusRexWrze'» foviciis Equit\bus anno 1467. in perpe- tuumtranicripfit, quibusChinskii, &Co“ mitesde Clari deinceps fucceflerunt. TETI Nil AL T ^Ednum Caftrum eft Podbrdenfis Di- ftriflfts in alta abruptaque petra Mizs fluvii littore afcendente 5. milliari¬ bus Pragadiftans, & ob inlignes potius ve- nerands vetuftatis memorias , quam ob prsfentemdignitatem celebrandum. Ere- xit illud anno 712. juxtaHagecii Chrono- logiam Tetka Croci Bohemis Ducis filia* & Libuflie poft Crocum patrem imperan- tis foror; faeravit vero Borzivoiusprimus Chriftianus Bohemise Dux cum conjuge S. Ludinilla , qui abdicads mundi de- llciis , depolitiIque Principatus infignibus uni Deo in hac Arce vacabant , cumque maritus ante Ludmillam obiiftet, hsc at Drahomira nuru Catholicam religionem averfante per fubmiflbs ficarios confeda gloriofo martyri6 vitam coronavit. Ca« ftrutn hoc ab Huflitis anno 1422. ferro , flammifque vaftatum propendentibus in ruinam muris, neprorfusconcidat, nune asgre prohibetur. TIE- Bohemi*. TREBONA. T Rebona vulgbTrzebon feu ^Tttcn- gau Bechinenfis Diftri&ds llrbs cum Arce nobiliftima 15. milliaribus Praga in JMeridiem ablcedit. Arcem, quam pretio- fiftima bibliocheca aIiquandocondecorabac» primb extruxic annoi482.WokusRofen- lis , eamquejuxta illiusatvi regulasita val- lavit, utintermeliores, SctotiusBohemiae munitiores haberetur: Civitatem vero an- 1101506. Pecrus Rofenfisfoflis, propugna- culis, acque hujufmodi molibus cinxit,ne prtedičlae Arci amplius invideret. In ampla jacetpianicieper paluftre folum explicata, quod fubterraneum hoftibusaccefium red* ditdifficillimum. Magnis nihilominus_j> impendiis RofenfesProceres Urbem totam cum Arce fuffoderunt, admiflis fubter Ia- cunis, & firmacis fupra folidiftimos palos a putredine immunes acdificiis. Ad fallen«- dos autem hoftes procul excra Urbem_j> ladae ignotas quaedam via? , tum cellae, & concamerationes,ut quotiesluberet,in- ftabile folum obfidentibus redderetui\_s. Opulentum iftic Collegium quatuor Ro- fenfes fratres anno 1367. Reguiaribus S» Auguftini Canoniciserexerunt 3 quijadve- nientealterbfeculo Ziska, adS. Fiorianuttt in Auftriam tranfmigrarunt, fed a Ferdi- nando II. Casfare advEdiumfuarum rude* ra poft annum 1626. revocati praeterkam jafturam repararunti ZATECIUM. Z Atecium vulgo Ziatecz) feu Saz Re* gia ,pr£Eclaraque Urbs proprii Diftric- tus Metropolis lo.milliaribusPragaabfens exorta eft anno 718., & Luczko a prato- rum,quibus ambitur, amcenitate primb dicebatur, aflexuofo dein praeterlabentis Egrae fluvii curfu hodiernum nomen con- traxit. Anno 854. a Wladislaofingulari Zatecenfis Diftri&fts Duce munimentis_s circumdata coepit llrbis pražrogativam majori dignitate tutari. Sic anno 14221 a quibufdam Germaniae Principibus ob- feffa fexies eos aflilientes femper retudit, nicenibus hodili cruore plurimum maden- tibusj doneč Cives fačta eruptiotte etiam čcaftrishoftesdepulerint,horumfexaginta in captivitatem raptatis. Verum anno 1547» gravibuspoenis mulčtata eft Zatecenfis Ci* vitas portarum etiam valvis exuta, ita ut longo tempore diu no£luquepatuerit , ju* bente id fieri Ferdinando Romanorum Re* ge 3 qui bellum Joani FridericoSaxonite Duci rnoturus, cum Zatecium fubire vellet, ut Cives ad focianda lecum arma compelle- ret, portas repererat fibiinfaciem obfera- tas. Receptas poftmodum valvas Urbs pronius patriat hoftididuxit, annonimirumt 1619. FridericoPalatino ad Bohemiaecoro* nam afpiranti, quem feftiva populi accla- matione exceperac. In Saxonicis demurn, Svecicifque motibus, autdolocircumven- ta, uti anno 1632.^ joanne Georgio Saxo- niže Eteftore , aut armiscoadtaealdem fo- res faepius inviterčferavit. Plura quidem memoratu digna tum_«> Urbes, tum Oppida , ac Arces fuperefle non diffiteor, verum cum non tam uberem, fcribendi fuggefterint materiam, ut fingula fingulis exhibeantur defcriptionibus, eo- rum nune memorabiliora fuis Diftričti- bus affignata , unam in feriem congeram, & quidem in Bechinenfi iatere renui.t Chau- ftricenfis Urbs Arce pervetufta , 6t origina- ria Dominorum de Chauftnik inftrucba. Landftein Arx olim Inter munitillimas,, Hluboka Arx quondam inexpugnabilis ha*- bita. Kamen Arcula quidem , at natura tamen loči munitiflima. Wezelnicium Ec- clefia Wencelicorum Equitum fepulehris plena illuftre. Milovicenfe Pramonftra*- tenfium Coenobium. Paczovium Makve* ciorum pervetufta Dicio , quod ipfa confir- mat Ecclefia pilarum loco dimidiisequis* ipfis fcilicet Maloveciorum iniignibus, in- fiftens. In Boleslavienfi Diftridu filentioinvol- vendum non eft Oppidum Gablona dic- tum , quod8. Zdislav3efuaequondamDo“ mince faerum corpus fepultum confervat* Benatki Arx a Tychone Brachaeo diu incul- ta&Benachia abeodemincceleftibus ejus operibus appellata. Wyfoka Opp.dum gemmarum meritb patria. Skaly ejus no* minls Caftrum duplex natura loči munitiP- fimuiii. MlTedOjUbi vatli hiatus, unde ven* tos Septentrionales Bohemiaeoriri, veteres tradiderunt k In Caurzitnenfi Diftričlu prteter alia__i jam relata memorandum Koftelecium Al* benfe in ipfo nempe Albi fluvio olim mu* nitiftimum> &aliquotpraEliis nobilitatum. AuwalS. Procopiinatalislocus. Skara Ca¬ ftrum ad Auwal deječtum, in quo B. Erne* ftusPragenfis Archiepilcopus primam lu¬ cern afpexiti Launiovicium,quondam Coe* nobium Prtemonftratenfium Virginum fub Praepofito viventium. Radbortium gvanatis gemmis celebre. Nerawicium, Obrziftvo, atque Ghw'atieruby a falmonum pilcatu notiftima. Tauflim habitatione quondam Caroli IV. Catlaris illuftratum. Poftupi* cium, unde nobilitfima Koftkarum Stirps originemtraxiti Cubitenfem Diftri&um notabiliorem_i> quoque facit Slawkovium Civitas ftanni M a, ' (quod 48 Regnum ( quod in vicinia foditur) feraciflima. Lich- tenftadt locus in medio hujus Provinci* (I- tus a Comite Hrozn.tta ex Bohemi* Pro- ceribus jamcirca annum 1217, pofleflus, atque (ut in teftamenco videreeft)Teplenfi Coenobio abs fe extru Bohemia monet* Praefečto anno 15-18. tic dieta, auro, &argento avorum memoria adaliquam nominis claritacem non in no- ftra ufque tempora duraturam pervenerat. Landeka, cujusfaluberrimasthermas,ea- rumque in morbos virtutes Cur*us Medi¬ ca; arcis peritus fusčde(crip(it. Ad Litomericenfem Diftričtumpertinec Oppidum Hrob, feu Grab,& Roztok, ubi olim argentum eruebatur. Podsedicium7. PragamilliaribusdifTicum; ubigemmarum fodin* reperiuntur. Dubezovium cum Arce egregia Civitas, qu* Nobilicati paret, & non parvis videcur fumptibus extručta. Podbrdenfi Diftričtui adfcribicur Cama- rovium originaria Sedeš Equitum Peffekio- rum celebribus ferrifodinis inftručta. Sva- topole olsm Nepomucenfis Coenobii Pr*- pofitura. Korkinie originaria Sedeš Bobe- rn* & Polon*Nobili&tis, qu* fuisin infi- gnibus rates geftat. Suchomafti vetutta_j Swarowarum Sedeš multis irnmunitatibus gaudens. Montes Baftinii a flmilitudine propugnaculorum lic dičti, ac montes Brdii cervis per Bohemiam facile optimis abun- dantes,CoenobiumS.Beriign*Auguftiniani Ordinis,quod olim infblanum vocabatur, anno 1263^ Lldalrico deN^aldek libera- liffime fundatum, fed ob iteratas Huffita- rum, atque incendiorum injurias ad folitu- dinem pene redačtum. Bohemia. In Prachenfi Diftričtu interCivitates_» quoq; numeratur Strakonicium cum Arce Magni Prioris Equitum Melitenfium Sedeš.* Pr*tereaWelhardicium Caitrum antiquif- fitnum Procerum deW dharticz(qui ab eo- dem cum Dominis de Nova Domo defcen- derant, licet clypeo differrent) in quo Zis- kianis temporibus Regni coronaaftervaba- tur , cum ob eam Carlfteina obfideretur. Trzebsko , in quo celebrem & sedificio & imaginibus Ecclefiamextruxit Eques Gza- ftolar. Arx Z\vikuw in qua velut inex- pugnabili antequam Carl (teina conderetur, coronam Regni cuftodiri folitam accepi- mus. HeftFenburgumfpečtris infeftum,na¬ tura loči invičtum. Blatna Oppidum cum Arce, & ingentis magnitudinis pifcina,feu lacu,exquo llslava fluviusnafeitur. Lech- nicium Oppidulum fide in C*farem , & ejus Ducem Bucquoium ol m in motibus Bohemicispoftanum 1618 exortiscelebre, ex quo is nuncios,itinerum duces, &explo- ratoresfid.ffimosfibi d legerat. Rabi Arx peregregia a Swihoviis Proceribus condi- ta , & veterani in muniendis Arcibus me- thodum hodietjue exhibens, ubi anno 1421. Ziskajam pridem uno oculoorbatus,& al- terum amilit lagitta transfixum. In Reginohradecenfi Diftričtu pr*ter_3 Bydzovium Novum ,Trutnovium , & Cu- riam Regin* dotales Urbes,emicat Arx Na- chodiaanno 1427.8 Sile(iorumexercitu ne- quidquam cbiefla, &anno ejufdem feculi 42. fceliciusexpugnata ; ubimaxime incla- ruitaliquot abhinc luitris eximii Belliducis Piccolominei Principis virtus , quando eamabexcremo,quodimminebat, excidio gloriose fubduxit. Herzmanicium Alberti DucisFridlanditenaralibus inclytum. Paka prodigidsa Deiparae icone illuftris, ad quarn lupplicationes plurim* ex circumlitis re- gionibus ducuntur. Trosky geminae Ar- cesduplici in rupe aqualietiam fere a difi- cioprope feftantes, &qua(i mutuo refpi- cientes : exhis, qu* Praga fpe&antibus dextra eft Baba, id eft vetula, qu*finiftra eft , Panna, id eft virgo, irrita Zisk* obfi- dione celebrisvulgb appellacur. Slanenfem Diftričtum exornat celeberri- mus mons Zrzit nomine,qui Cfecho in has oras 2dventanti fpeculte vicem plimo pr*- buit, deinetiam fepulchrum aperuic , in quo eum conditum fuifie veteres hi- ftorici memori* prodidere. TOPO- Fiiiiininiiiiiimi»~ -Ha 'jK ncnf j&frauiuM^ StoreAcnos ■ ~. uh lboe K li renti o JPumtz l&rcfaau \Cjrafsexi- JSTcu Ldle9 iLufrlUrl' 'obe/tri f & Torna»erx?A XulVt - --« Hol.TV i Jiarojiat;« ^tsa/et M/if.c/& |> Jduitzif^ Ji tTroJŠ&trvrU * Ji Aorvenrc/lvt, UTsl^V r%u>«g& ±.,-.. * ~$^c/i/aurmtr& ‘ . Na “aiva/smr \ . : J*tonths(/tutz^-‘' “ ‘ l : T Jtiembery]!x Tribtutž} ' "ž A.-* // IK -pfavž/g*^ /LJ-rl 'eumarcfc^iBrtesa JxkS^*** St/ , jiutvt /h'- 5 /!^ \£yserl r/U>st\/rC ! na V 1 ■' 'J li l CČLyZ/$/wZ/ zah- \Ober- ; '-Wl ■••■•• \ftlXuzena »$ \3lfire f* : ^ jkoSlai r^_ : S? ‘Siehoeboht: tia / 5u t 2LlI<2W^«' I jJuca^ i- 2 *'**^ [ I Q_(irV7l/iauJC ■,e e &- / ^°‘’ ic ' / "' olsnenJis. ji iMjpmr' i tl« il\l-MuA/rcS/itz- f '.JSunirzla^j r^Šchonfeid. trt iti tatim,. fury f^tarifdor^ cejnfis. GoUUrerVjd urna. (il/j-c \0-rvszoini<'/t • * ''Sc/imao e no *•*“ Je.«/. T)iccc . hU •mr trat r .ihholrzf errtnbcrp Siet>cri\ r ' \aicSit /. _j jr<5uiwlavieiiii*' £laoth\ 'pZanJs/r era ohnstecK, TeliircA at fon?' "itfulna jtommeretrcA I JVC j to ir '•JFurrttnau , , : 'Jvtnr. engonp {jUy?fer6cra /^urste/istain -■ff.Mefr _F,. e ^ StratfirAn-M Aur Schw±clf \ Haide/theroKt o\frrtti r a J lriohuczZO : Orosi irc/ibath a_r iVanrc C&mcln iti \0 is tl tl vittKuw R&cAc/iiaiA ■Cii/tmJjh-aia DucčLtru. Ji r ac*e/ >i--3itialL JFcatMseiutaini -J :=*■ ber^ k-.~ - »-- , ari Ki -Hefta Itjir —i /ttr Tj? Gaurs j ’alnna*£_ ,»i Ducat,, _-■ ^Otresi SajniKcnritz. &7ee*‘iti IZlsc/irut.C’ ./lin trtagai AIkus i/i Dvlcažus JS&Ttubmiitc l>onctit-ii \3Latxirqrjt'' [ati-/ I ~7§$(irc7rtii‘ f, •o 11 a t£y K?aA7/v/i 'tK^h&RrcfiutZ \ , j&ttsite&ii Cctttujvi eji/i / js&apeiiuŽarfiB ' uctnutrtteS :'^>ucar f CAcltn '\JKi-arunnci'. 5r 'JtraucKtz. ■•, ^/^..•'OppcL-Vl Jl>'. . &ene\ro*r yJla uoaJtus ' r^rttmpla t;v7zy- ’• ■\fNeplacA0rir* , rfz'y Ai d ^ vSK-U-rtmtviT^- tfs rrilriizs (1, i."^FnTT,v ifrsirtatt r TiririucA: \SastrtZ fr-rditcctc mah' ta/rurn ttaet ^CatriSera mah JRaudenlt Hticzrii \w Sto c Za'’ _ “'^'Tc fcli/iji ei i i i s \ ' LOJ JaTt/uttcKa ZaKrz OJr 1 ijjtH 'etrKtrck u tz Mora 9 roroio Vratin PdW cur usclaiH <‘nr/i ’//v ti i/ t jir <’t čare Wien m * * _ TOPOGRAPHIA DUCATUS SILESI.E. S Hefia vulg5 Schlefien mter Mo- raviam, Poloniam , Lufatiam , & Bohemiam ad quadraginta milliarium longitudinem pro- tenditur, &ad viginti circicerlatitudinem esplicatur. Qua Moraviam ad Auftrum attingic, Quadomm non tamen omnium, erat fedes ; hos enim ad Danubmm ivfque propagatos fuiffe fuo loco oftendemus. Re- liquamver6 partem , qu3£ in Sepcenmo- nem , & zEftivum Ortum ufque ad Lufa- riam procurrit, ab aliis populiš habitatatn m docec nos Tacitus ( a) ita eos recenfens : Nec r/iinits retro valent Alarfioni , Gothini , O Ji , Ti urfii : ter ga Aiarcomannomtm , (Jhtado- rumcgcluptd.unt , e cjuibus Alarjigni , & Burit 'fermone , c uit ti J- Svtvos referunt . Gothinos 'Gallica.-, Ofos Tannonicti lingua coarguit non ejfe Germanos ; & qu'od tribttta patiuntur.par- -tem tribtitomm Sar mat a , partem Ottadi ut alienigenis impomtnt. Gothini > cjub magis pu- deat, & fermm ejfodittnt. Omnefe^ hi populi pauca campeftrium , caterum faltus , & verti- ces montium , JngumcL ir.federttnl. Prtedičlas feni fodinas videtur intellexiffe Ptolo- • 3 • masus, (b) dumait: Sub nemus amem Or- tynium Oucidi , fub e/tdbus ferri miner a , & Luna (ylva, Minks apte econcra Silefios ab Elyiiis populiš, qui Lygicrum pars fue« ranc , non pauci derivanc, ab aliqua nomi- num confonantia ad id fentiendu.m induGi; namque & abhoc fitu Lvgios removecTa- cicus, dum poft priora verba fic pergit: Di- vimit enim .fcindittg Sveviamcontinuum mon- iium jugum ) ttltra quodplttrimagentesagunt, ‘cx cjttibus latijfime patet Lygtorum nomen in phtres Civitates diffkfum. Falentijjtma! no- minajfe fttfficiet , Helveconas , Alani- mos, Elyfvs, Naharvalos : & Silelkevoca- bulum quinque fecula non multum fupe- rat; unde eo tempore enacum eft, quo Jam pridem Elyliorum farna , nomenque lenuerat. Hincnovas alii fingunc Silefice etymologias, inter quas aliquam vericatis Ipeciem habec , qute a mukorum populo- rum confluxu creditur emanare ; Slefii enim five Slezaci lingua Polonica quafi convense dicuntur. Latiores item olim extitiffe Silefias terminos Balbino in_s confeffo eft , fiquidem Ofvencimenfis , & Zatorenfis Ducatus, uti & Severiente—s P. II. Territorium ad eampertinebant, quse Om¬ ni a ad Polonos redierunt. Regio hsec, qua Septentrionem fpectac planioreft,nec nisi in amoenos tumefcens colles , inter quos non minus jucundas, quam frugifera? vailes aperiuntur 5 iicžt fu- perioribus beculis fterilis, oc incukapaffirn fakibus horruerit: cukiorquippenuncSi- leiiiEteliusdiverla frumenti, acleguminis generaliberalicereffundit- Soli tamen—s bonitas non ubique eadem. Commendan- tur prše aliisagri Wratislavien'fes, Strze- lenfes, & Leobfchienres, qui interdum_9 fexto . feptirno , očtavo ,nonnunquamde- cimo frutlu cukores exbilararunt. Nec defunt viridancia prata , pufcuaque enu- triendis omne genus animandbus uberri- ma, neque fparfis adhuc per plana |uxta, ac montana loca nemoribus fuagratia. Sed prKcipuus Sikfiis ex lino, & lativa rubia qu£eftus. Acori quoque rad.ces tantš hic copiaproveniunt, utadexteroseLiam de- vehantur, magnumque inde incolis cedac lucrum. Vites, et(i ob frigidius ccelum minus frequenter colantur , non ubique tamen iis carec Silefia, in Infer.ore enim, prsefef tim ad Crofnam, Gubenam,& Grun- bergarn vinum rubrum non parum lauda- tum colligicur. Auri, argenti, & cu/uf- vis pene mecalli ingens in hacProvineia—o ubertas, prscerlapfis prselettim tempori- bus celebrat ‘4 ; neque e montibus tantum effoditurjed & fluvii,Cactus fcilicec, Bo» berus,Zazus, llara, Goldbachius,aliique arenamaurodivitesfecum devehunt. Gem» ma infuper quamp)urtmae } & preciofi lapi- des, prseRrtim fubGiganteis montibus le- guntur. Ferisomnis generis ad ufus, 6c delicias hominum refertiffima Regio eft , nec minor fuppetit volacilium, aut pifcium copia,quosflumina,&lacusalunt .* inter hos duo funt ad gigantum montes immen- fae profunditatis. Demum illud pecu- liare eft 3 quod de monticulo s vulgo Top« peibergvocato ,circumfertur,ollas nempe in plerifque ejuslccis effodi, &aliarum_3 figurarum vafa fidiilia propemadida, mol- liaque , fed fi aeri exponantur , indure- fcentia. ConjTciunt fepulcra illic genti- lium fuiffe, qui cim urnis carerent, ollas incerim cum exufti cadaveris cineribus tu- N mulo fo Ducatus mulo condiderint, mediačjue inhumave- Silefise Principes Coronae Bohemic® fe fub- rintarena,undediuturnitacetemporisfac- miferunt. Annodein 1300, rurTusinPo- tum, ut, madente terraafliduo humore , loniam vocatus Wenceslauscumexercitu oll®quafiliqueTcant,&fiparumcauteexi- venit,ubiab ArchiepifcopoGneTnenfi fo- mas, non nisi lutum, atque argillam reti- lemniter coronatus, ut firmius Regno jun- neas 5 fi ver6 cautius rem agas, abexfic- geretur,ad fecundas nuptias tranfiit, ductS canteaerefolidentur,& priftinam formam, muxoremRichsa, feu Elifabetha Przemy- quamafiguloacceperant,conTervenc. slai II. Poloni® Regis defunčti filia, atque Inter Provincias Regno Polonico in- unica Regni hasrede , cujus Jura inter__s fertas, quod Lechus e Slavorum gente_s WenceslaiTucceflbres, &PolonosReges Czechi iratercondidit, edam Silefia quon- ex alia deinceps prolapsa affumptos ingen- dam numerabatur ; cumqueWladislaus tembelliflammamTulckarunt; quaarden- Poloni® Dux Boleslai III. filius e folio ex- te c®teri quoque Silefi® Principes Poloni® turbatus, atquein exiliumejedusexcra_s throno Temper exclufi, coepere contemp- Poloniammortem oppeciillet, tres ejusfilii tfts TuidoloreaPolonisdifčedere, &ne_s Boleslaus Altus, Mieslaus , & Conradus vim uilam ab iis impofterum metuerent, Fridericil. Imperatoris auxiiio freti, a Pa- Bohemicorum Regum potenciam refpice- truo Tuo Poloni® Duc® Silefiam hsredica- re ; donečdemum impulfi exemp!oBole- rio jure poffidendam anno 1164. obtinue- slai Brigenfis Principis , qui anno 1329, runt , itatamen, ut in Poloni® Ducibus , cunčtasTuas diciones Joanni Bohemi® Re- leu Regibus fupremum Dominium agno- giobnoxiasfecit,&tanquamfeudumfubje- fcerent, iifque aliquatenus fubjedi habe- cic,idemparicerunanimes paulbpoftpr®- rentur. Hac itaque ratione h®c Regio ftiterunt. Ne autem propterea nova tu- tunc primo a reliquis avulfa, fuifque tini- mulcu um Temina jacerentur , congregatis buscircumfcripta, propriosquoqueDomi- anno 1335. Wi{Tehradi Tuper Danubium nos venerata eft. in tres tamen partes di- tribus Regibus, videlicet Carolo Hunga- vidi debuit, ut totidem Prineipibus fingu- ri®, Cafimiro Poloni®, joanne Bohemi*, laris ditio attribueretur; obtigitque Mie- atquehujus filio CaroloMoraviasMarchio- slaoSuperior,Conrado Inferior; Mediam ne,conTečfcaeftinterBohemum,&Polonutn vert> cum Wratislavia, & Lignicio tenuit tranTactio, quam ab ipTo Carolo Marchio- natu maximus Boleslaus, quem memora- ne, & poftea hnperacore ejus nominisIV., tus C® far Silefi® Ducis titulo pr®terea_«> proutin Tuamet Vitaeam retulic, & Balbi- decoravit. Sed cum paternam deinceps nusindedecerpfic,quam optimčdiTcemust h®reditatem filii omnes inter Te partiren- Poftetuam, inquic ille, Pater nofter aceepif- tur, ingensTuecrevrt Principum numerus, fetpojfejftonem Civitatis Wratislavienfis , om- inter quos diTcifla Provincia crebris inTu- ne s Duces Silefia, & Oppolienfts fubjecerunt fe per bellorum motibus lacerabatur. . Inte- ditioni fua, acCorona Regni Bohemia. perpe- rea ineunte jam tertio Tupra decimum Te- trn , ut dcfenderentur a Regibus Bohemorum, culo,ccepic GermanorumColoniisimple- exceptis Duce Slefa, Domino Swidnicenf t riSilefia. unde datum eft (imulinicium_ s & Munfterbergenft, cujus territorinm deva- cuidam a Poloniaabalienationi, quxnovis Jiavimus,proutin chronicisfcriptumeft: cjuod indies Tomentis aučta, tandem Silefiam a intantumdevafiatumfuit, cjuodipfe coacius Polonis ommno abftraxit ; nam cum Sile- efi mediantibusplacitis ejfe Vafallus Patris no* fi® Principes, licet a Wladislao Piaft®® fri, ac Corona Bohemia, ficut & alii Duces. ftirpisTurculo(qu® apud PoIonos^oo.Tacild Pl is p er a tli s arripuimus tter versits Hrnga- annos regnavic) uti diximus, oriundos, ta- nam ad Patrem nojirum , cjuem invenimus in men utpote Germanicis jam moribus im- J-Vijfehrado fuper Danubio apud Regem (Jaro - butos, Poloni averTarentur , neque in_ s lum 1., quiantea habueratfororem Patris no- elečtionibus Tuorum Regum, pr®lertim Jiri, ipsdverb defunčldacceperatfororem Re- ''^ladislai Loktici Teu cubitalis , ullam eo- gis Cracovia Caf miri , cum quagenuerat tres rumhaberent racionem , offenfiSilefii,ad filio s : primogenitum Ludovicum , fecundum idregnumoccupandumWenceslao JI.Eo- tsslndream , tertium Stephanum. Ibž^fecit hemi® Regi aditum fecere. Hic deTunčto idem Rex Carolus paceminter Patremnoftrum , fine mafcula prolePrzemyslao Poloni® Re- & Cracovia Regem, it a cjuod renunciaret Pa- ge, a Griffina Tu® matris TororeCracovien- ter nofter juri fibi debito in lnferiore Polania, (a^frpfcel. fi ,& Sandomirienfi Provincia Balbino (a) fcilicet Gnefnenfi, Califfienf, & aliis tnfe - Boh^dec. !• te fte Jonatus, cum eas Poloni tradere re- rioribusTrovinciis Poloni ut. Rexver'oCra- nuerenc , adverTa contra illos figna anrto covia renunciavit Patri noftro , & Regno Bo - 1292. per Silefiam duxit, & Cracoviam_» bemia profe ,& faccejforibus fuis Regibus In- obtinuit, qua occafione ufi Oppolienfis, ferioris Polonia in perpetuum deomni ablione Ratiborienus, Bithonienfis, & TeTchincnfis ommum Ducat »um Sileft *, & Oppolia , & d- •vita- Silchse. Teu Zatecenfi in Bohemia Principe anno 660. ortum fuum , nomenque duxifie tra- dunt Weleslavinus , & Cuthenus ; Ted major, potiorque Authorum pars ftat pro W ratislao Bohemite Rege, qui fubado fibr haudmodicoPoloniae tradu fub annum_s 1086. locum hunc inflauravit, Sc a Tuo no- mine Wtatislaviam dixit ; quam obcau- (am in praedidi Regis honorem, Sc gratitu- dinis tefieram, etiamnum haec Urbs liceram W in fuis infignibusgeftat. Inftauratam autem. non primb conditam fuifle,utnon- nullis placuit, lucalente convincitCofmas Pragenfis Decanus anno 1125,, Eetadslal- tem 80. vita fundus , cum in Chronico fuo ad annum 10^4. ita feriptum reiique- rit: 'urbs Wratislai , & ali a. Civitates a D ti¬ če C BohemitE ) Br^etislao reddita funt Polo- Kis e a conditione, ut cjttam fibi , tam fttccejfori - bus fuis Ojtsingentas marcas argenti, & trigin- ta marcas astri atmuatimfolverent. UbiVv^ra¬ tislavia per hiftoricam cantum prolepfim ita appellari Balbino videtur ; namque is annus Wratislai Regis tempora prtecefljt, quando vulgare duntaxat Urbis nomen__s> Breslaw aliundededudum viguifie opinor» &antiquiorem illius conditorem fuggeric apud DrefTerum Dugloffus Mieslaum ni- mirum Polonorum Ducem. Porrbreftitutam rurfusPolonis vel ab ipfo Wratislao, vel ab aliquo ejus fuccef- fore^ratislaviam aflerere oportet, cum Boleslaum Altum ex Polona Piaftaeorum gente primum Wratislavi3e , Sc Lignicii Principem, atque Silefiae Ducem a Frideri- coCgfareannon64. creatum anteadixe- rimus,&concors feriptorum fenfus adfti- puletur. Boleslao fuccefficHenricus Bar- batus, huicfilius Henricus Pius, fub quo Tartarorum incurfione adadi Cives , de- lerta Urbe, qubd lignea eflet, parumque munita fefe in Oderte infulam, ubi Princi- pumArxerat, recepere , incenfam inte‘- rim a Barbaris patriam non fine iacrymis refpedantes. Interim verb Henricus ge- nerofus aequš, ac pius Princeps colledo , quam maximo potuit, Chriftianorum_9 exercitu non formidavic aliquot centenis barbarorum millibusoccurrere. In cam- pum procefTuro exiliens ultro ex Ecclefiae pariete lapis omen dedit futurse cladis , quam etiam D. Hedwigis Henrici mater_s prtedixerat, jubens nihilominus ire filium, Sc intodusChriftiani Orbis confpedu pro religione , & patria pulehrb mori. Profec- tus itaqueHenricus hoftilem impetumdiu retudit, itaut jamdubiaftarec Tartarorum N 2 'Vic- 52 Ducatus vičtoria , fed Deo lic difponente demura gloriose cecidit anno 1241., HenricoIII. rerumpotiente, coepit Wratislavia anno 1260. denuo revivilcere, quo tempore in- teriorquoquemurus multis adhuc locis fu- perftes erigebatur , tamque graca accidit Principi in eo opere magnamina Civium folertia , uc is multis immunitatibus , ac privilegiis crofcentem Civitatem non pa¬ ram promoveric. Sub Henrico IV. , qui Probusdi&useft, commilfa eft tota Urbis gubernatio Civibus , quos Princeps vide- batlibertatisfu« impensč ftudiofos. Hen- ricum Probum fecutus eft Henricus V., qui Wratislaviam omnium fuarum Ur- bium Metropolim haberi voluit , eoque regnante joannis Bohemi« Regiscliente- lam cum reliqua SileliaCivitas admilit—s ; at cum in Ecclefiafticorum, prafertim Nan- keri Epifcopi viri Religioliffimi, vexacione ei placere maxim£ ftuderet ,fenfit longio- resDeo, quam Regibus efle tnanus , tota coelefti igne confumpta anno 1341., vifum quippe Angelum exertum oftentare gla¬ dkim , ignitofque carbones per tečta fpar- gere Miechovius,&Cromerus apud Spon- danum teftantur. H«c calamitas poftea CaroloIV. C«faribenignitatis 5 &munifi- centis Regi« caufam pr«buic, qui deli- neatama fe iplbrenovand« Urbis fymme- triam Civibus milit, mukaque publica_*> opera propriis fumptibus ftruxit: hinc tan- ta platearum concinnitas, qua Wratisla- via pierafque Germani« Urbes poft fe re- linquit; neque amplius ligneis,fed lapideis sedificiis ab eo tempore crevit, ut ignis vioiemia minus in eam deinceps (sviret. Cavoli fikus Wenceslaus tanta in 'Wrati- slavienfes quofdam benignitate, & indul- gentia ufus dicitur , ut etiam tumultui, quianno r4i8. llrbem implevit, anfam_s dedifte videatur ; quandofcilicet elečlum a Wenceslao Senatum plebs Urbana repu- diavit, furoreque incenfaCuriam invafit, & Senatores plurimos, vel fua, vel carnifi- cis manu fuftulit: unura vero de fublimi pr«cipitatum haftis confixit. At frater__s ejus Sigifmundus biennio poft Wratisla- viam ingreffus fuppliciumcoepit de 22. fe- dicionis authoribus , & adhibito falutari temperamento cavit, ne vel Ariftocratia in Oligarchiam impofterum prolaberetur, vel plebs de Procerum potentia queri pof- fet; quibufdam etiam prudentioribus de jftebe viris in Senatum advocatis. Hilce artibus provečta pauladm eft h«c Urbs in eam prudenti«, moderationis, ac pietatis famam, ut apud Blavium feratur ab eo- dem Sigifmundo vocata, regula morum, exemplar, & fpeculum modefti«, huma- nseque vit« fplendidum jubar. Quod pr«- clarum encomium qu6 illuftriuš reddidit Hulfiticae vefani« profcriptio, eo foedius Lutherana h«refis, anno 1525. ftatim in« troduda maculavit. Epifcopalem fedem, qu« antea fuerat: Smogor«exiguo nune Pago, poftea Bici- n«, Wratislaviam tranftulit anno 1052» Cafimirus Poloni« Dux , propinqua Ode« r« infula Epifcopo, & Canonicorum Colle- gio attributa , additaque ad Eccleli« tute- lam,Urbifque pr«fidium Arce, cujus ho« dieaue (uperfunt veftigia poft Templum_* S, Crucis ; ubi ideo locus iile vulgo Burg appellatur. Smogorienfis verb Eccleli« author fuerat anno 970. Miecislaus I. Po- loni«Dux, qui a conjugefuaDobravaBo- leslai I. Bohemi« Ducis filia, Chriftianam legem edodus, adeb ferventi ftudio eam amplexuseft, ut novem ftatim diverlis in locis ornatiflimas Bafilicrts rnasimis cenfi- busdotatas extruxtrit, ac inter easCraco« vienfem,&Smogorienfem,quamprimus re- xit Epifcopus Godefridus natione Roma- nus : & Sileti« Apoftolus; quintus autem ab hoc Pr«ful Leonardus in 8icinenfern_j> Urbeculam tranftulit, ut a bellicisinfulti« bus eam lubduceret ; demum feptitnus, nomine Hieronymus, ad hodiernatn federa conceffit, Cafimiro favente , cujus pieta* tem «mulati pofteriores Principes muitas certacim villarum , nemorum, Pagorum t Oppidorum donationes adiecerunt, uc ■W"radslavienlis Epilcopatus ad excelfum non modo dignitatis, &authoricatis, ve« rum etiam opulenti« faftigium aleenderit, ideoque aureus nlincupari quondam me« ruerit , quod exveterum Annatarum, uc vocant,taxacolligi poteft ; quatuorenim florenorum millia ,quantum pauciffimi in Germania Epifcopi, pendebat. Ceremo« niarum ordinem, cancus, dcveftkus nor¬ mam ex nobiliflima Lugdunenliin Gallia Ecclefia in fuam induxit Waltherus ex E« queftri Zadoreorum ortus profapia, deci« mus quintus a Godefrido Antiftes. Sube« rat olim Wratislavienlis Epifcopatus Gnefnenfi in Polonia Metropolit«, nune autem ab omni Archiepifcppali jurifdidio« neexemptus,fub Ecclelia Romana imme« diatd, ut dici folet, conliftit. Epifcopus liberis fufffagiis a Canonicorum Capiculo eJigitur, & a Bohemi« Rege Regalium 3 quae habet, inveftiturampetere, & ad Re« giam coronationem accedere , quatenus Niftenfis Princeps obligatur. Decretum infuperolim fuerat, ut non nisi.ex Silelia » Bohemia , aut Moravia alfumeretur , fed id obfolevilfe patet in Paulo Alberto Svevo, Carolo Auftri« Archiduce, Carolo Ferdi« nando Sigifmundi Poloni« Regis fobole, Fnderico Halli« Landgravio, & hodie in Sere- Silefiae.' SerenUtimo Francifco Ludovico Philippi WilhelmiDucis Neoburgici, & Ele&oris Palatini filio, Wratislavi* Epifcopis. Compilata hačtenus Wratislavienfis infacrisCapitibus hiftoria adreiiqua mem- bra facra nimirum aedificia de-more percur- renda nos deducit. Cathedralis Bafilica in Oderae infula ex ligno primum circa_s annum 1052. a, Cafimiro Poloni* Duce condita, & fub memorato Praefule V^al- theroexfečlo lapidecum cupreotečto, ac binis pracalcis turribus, conftručta,D. Joan- nis Baptiftse honoribus confecrata eft , qui veluti Provinci* Tutelaris a Silefiis quon- dam colebatur, adeo venerabilis omnibus, ut etiam Principes illius nomenliterispr*- fhcerint, prout videre-eftin vetuftoHenri- ci Barbati diplomate, cujushoceftinitium: Nos Hemicus Dei , & Beati Joatonis , Pa- triffa mei Boleslaigratia Silefia Dux &c. Epi- fcoporum, &Canonicorum obitus hiccer- tis prsenunciabatur fignis ,videlicetin cho- rorosafupra moriturifedem jacente , aut fedea feipfa claufa, vel etiam *re campa* no abfque ullius impulfiu refon-nte. Ad- dit de luo *vo loquens apud Balbinum^s iEneas Sylvrns Canonicos PEiratislavierifes , dum bor as canunt , rubeis ctippis ornstos Car- dinalium Bom cm it Ecclefa morem tenere. Au- guftum quoque eft in eaderrt infula Tem- plum ab Henrico Silefi* Duce in del iti ex- piationem , quod in Epifcopo, & Clero vG^a-tislavia ejiciendo commiferat> anno 1288. fančtasGrucis honoriexcitatum, cui alia inferius excavaca fubilat Ecclefia D, Bartholomteo facra. Intra Urbem emmet cumexcelfa curri S. Elifabeth* Templum anno ia^.erečlum , fed a Luthericolisil- Jud poffidentibus profanatum; quod etiam accidit S. Maria Magdalen* Templo inter duas elegantesturresmagnifice alTurgenti. Adncxa eft utrique bibliotheca non_s> tam librorum copia, quam ingenti vete- rum numifmatum numero commendanda. S. Bernardini Ecclefia ab ipfis Wratisla- vienfibus Civibus, dum in hac Urbe ver- faretur S. Capiftranus , anno 1452. pro MinoribusS. Francifcide Obfervantiacon¬ dita eft , fed anno fequentis feculi 22. Lu- therani iis ejeS is Ecclefiam in Parochiam , Coenobium inHofpitalemDomum conver- terunt. S. JacobiTemplumunacutnMona- fterioS.Francifci Sodalibus panter erexerat Henricus Pri busS. Hed^igis filius ibidem tumulatus,verum fubFerdinando LC*fare inditum illi eft S. Vincentii nomen , Ca- nonicis Pramonftratenfibus illuc e Subur- bano Ccenobio translatis , quod a Petro During ex Dania Comite ahno 1139. con- ditum, 'W'ratis]avienfes pr*textu Turca- rum Viennam obfidentium aino 1529. cum S* duabus aliis facrls ^Edibus folo *quarunt«, Collegium B. Virginis in arena extra Ur¬ bem incolunt Regulares S. Auguftini Cano- nici, qui, permiffa OrdiniPrtedicatorumS, \ Adalberti Ecclefia ad tertiam ftationemfe ] contulere ; primam enim fubmonte filen- i tii vulgb Sobotka fixerant eo in loco, qu£ hodie Gorka nuncupatur ; fed nimius il¬ lius aur* rigor inde eos Wratislaviam f© reciperecoegit. Defertum itaqueaCano- nicis D. Adalberti Monafterium fuis Reli- giofis inftruxitS.Hiacynthus, ibiqueGodi- nura, & germanum fuum fratrem B. Ce- slaum in ea Ecclefia poftea fepultum collo« cavit, qui fufis ad Deum precibus, fercur ab Arcis Wratislavienfis obfidione Tarta- ros flammis cceleftibus territos depulifle. Hofpitalem S. Matthi* iEdem poffident—* Gručiferi de rubea ftella ab Anna Ottocari Bohemi* Regis filia, & Henrici Pii Sile— fi* Ducis conjuge ad Urbem invitati. S, Dorothe* Bafilica reliquas tum intra tum extra Urbem 'Wratislavienfem Ecclefia* mtgnifica fuamole dicitur fuperare ^ eft- que Caroli IV. pientiftimi Csefaris monu- mentum anno 1351. pro Eremitis S.Augu¬ ftini exckatum, hodie ver6 a Minoribus S. Prancifci obtentum, quibus illudcontu- lit anno 1612. Matthias Imperator s e/us conciendi mpulfum una cum fitu exprimic in luo diplomate Carolushis verbis apud Schickfufium ey.cufis. Ni sad honorem S. Ah* gufiint-jOjUemprčicipuO deleelationiš fftidio vene* ramur , ut fcekx tila Religto nobilcm Civitatzm nojlram Wratislavie.'jemjki &fuorum bonoret prafentia , aream Hlam , cjuac elegans Curia, inquatotius Provinci« Comiciaconvocancur , ex qua- tuorejufdem Statibus conflata: horum__s primus eft Principum, alterBaronum,ser- tius Nobilium, quartus Civitatum. Ubi conventumeft, peradapribs aLegatis ro- gacione , Status in quatuor claftes, feu confilia divifi de propofitis capitibus feorfim confultanc. Primum confilium conficiunt Principes, 5 cBaronesfimuljundi ; fecun- dum Nobiles, tertium Givitates, quartum verbipfe fupremus Silefi«Prxfedus , qui Comitiorum Diredor eft, votaque colligit cxterorum. Ex Cxfarea quoque autho- ritate conftitutum eft W"ratislavix Tribu-« nal, quod Silefiacam Cameram vocant, ex viris dignitate confpieuis , legutnque peri* tis conftans, qui Cxfaris fifcum , ac pacri- monium curanc , caufafque eb fpedantes di/udicant, rem denique nummariam Prin- cipisuniverfam tradant,& moderancur. Stfudiofum Univerfitatem null x am ha- bet Wratislavia, imone totaquidem Sile- fia , nam licetanno 1505. Wladislaus II. Bohemi« Rex, & Joannes Wratisiavienfis Frsful totis viribus adlaborarent, ut Aca- demia in hac Lirbe excitaretur, Cracovien- fe tamen ftudium interceflu, Sc Polonorum Antiftitum, ac Cardinalium colled« fen- tenti«, tantum apud Julium II. Papam ef- fecere, utad Wratisiavienfem Univejpfita- tem recipiendam, & confirmandam, aut confvetis privilegiis ornandam induci nun- quam potuerit. Emporium pariter ab 'WratriIao Rege hxc Civitas impetrave- rat, fed majori ei fuit damno, quam emolu- mento; tanta enim fuit, Dreflero tefte , odiiacerbitas in Bohemispropcerea exorti, ut nec Polonis W ratislaviam, nec Germa- nisin Poioniam commeatum liberum con« cederent : quare poftulante Sigifmundo Poloni« Rege, ab Imperatore Maximiliano II. abrogacum eft. Illudquoque eft de Wratislavia me- morabiie, ac mi ni me prxtereundum. Cum annoi474.Cafimirus III. Poloni«, &hu- jus filius Wladislaus III. Bohemi« Reges llrbem hanc, &in eaMatthiamHungari« Regemobfediflent, quemrejedo WIadi- slao Silefia refpexerat, Wratislavia toto obfidii tempore apertis portis hoftem kri¬ lit, & Macthias nodudiuque Polonos,ac Bohemos ita lubitis excurfionibus fatiga- vit, utprope ad defperationem adigeren- tur, doneč padis tandem induciisPolonus, & Bohemusre infeda ad fua remeaverint. Trimeftrem aliamobfidionem, quanquam poft inflidam a T artaris plagam necdum_s> bene refticuta fortiter elufit Wratislavia a Boleslao Calvo Lignicenfi Principe Hen- rici III. Silefi« Ducis fratre anno 1245. pa- trio, exteroque milite cinda. BETHANIA. B Ethania, vel Bythonia, feu Beuthena vulgb Beuthen llrbs eft Principatus Glogovienfis adOderam fluviumfita, co- gnominis Diftridus Caput, qui ab alcera lirbe Carolathoin adverfa fluminis ripa._9 fere obj'acente,etiam Carolathvulgo nun- cupatur. Ea ab Henrico V. Imperatore concra Boleslaum III. Poloni« Regem bel- lum gerente obfefta, Cxfareis etiam viri- busftrenuereftitit. Aitero autem bello, quod CxfarFridericusI. Polonis intulit, ab his ipfis cum tota regione ferro, & igne_s> Vaftata jacuit, ne annonas copia hoftium animos erigeret. Exinde iterum, fed ma- gisad Occafum ab incolisre«dificata, ex- orco anno 1475-. incendio, incineres reci- dit,foloTemplo afiammis :illxso. Reftau- ratam Sveči occuparunt, &egregiis vallis munitam tenuere, ufquedumfortiori Cx- fareorum impreffione coadi, illam anno 1(341. deferuerinc,in munimentumininfula ftrudum concedentes, exquo tamen ma- jorum tormentorum explo(ionibus fugati Crofiiam pedverunt. Ceffit tune Casfa- reis cum BethaniaCarolatum ; fed aitero mox anno Svecorum Dux Torftenfonius Ctefareis utrmnque rurfus eripuit, fafta pace ad priftinos Dominos rediturufe In Bethanienfi Dynaftia continttur &Tarno- vitiumOppidum ad radices Carpathi mon- tisfitum,argenti, Sc maximeplumbi fodi- nis celebratum. BRIGA. B Riga vulgb Brieg, quondam Brega_5 , vel Bregum, & vulgb Breh dida, quod ripam denotat, (ex milliaribus Wratisla- viadiftans prscipuis Silelise Urbibus annu- meranda, cognomini praeeft Principatui , quem ambiunt ab O rtu Polonia, & Oppo- lienfis Princip atu s Vab Ardo^^ratislavien- fis, ab Occafu Schwidnicenfis, &abAu- ftro Grotkanus. Jacet in loco ampeenifti- mo, quem Odera fiumen irrigat, plateis, Templis , turribus , aliifque tediftciis, qua publicis , qua privatis admodum venuua, fed maxime magnifico fuorum Principum Palatio fuperba. Ex his Boleslaus llrbem vallis, foffifquemunivit,&anno 1335". Mi- noribus Conventualibus S. Francifci Coe- nobium erexit, a Nankero Wratislavienfi Prxfulehabitaa JoanneXXII. Papaautho- ritate triennio pbft confirmatum. Cele- brantur modb ob aedificiiamplitudinem_s , Sc elegantiambina Templa, quorum unum Silefise. S% ParochialeD. Nicolao facrum. Habet hic tis. Remearunttamenilluc, fed pauper- quoque Societas JefuRefidentiam Collegio tate Cornice Ciftercienfes; novis deinceps Wracislavienfifub®-dina,tam. Hujus Ur- proventibiis Deo favente dotati. Veteris bis fplendorem noti parum offufcarimt an- Coenobii ma/eftatem ruinas, minseque mu- no 1428. Huflicarutn flammae 5 quibus illa rorum ingentes incendiofuperftites often- cum Arce conflagravit. Eorum furorem imitatus eftanno alteriusfeculi feptimo Fa- ber quidam lignarius, qui ut laboris, lucri- que materiam fibi adornaret, fuccenfo di- verfis in locis igne , ad fepttiaginta domos dunt. Sed Templum admirationem me- retur , quod Ciftercienfis Ordinis adven- tum videtur pra’cefl?fte, cimi infepulchris Canonicorum veftigia paftim cernantur. Quatuor illud fuperne turribus munitur, evertit, quibus ipfemet inpoenamadditus editoque ambitu unditjue coronatur, altif- incendium auxit. Anno 1633. Briga pra- fidium Svecicum fponte accepit, fed poft; conventiones Pragenfes biennio poft Cse- fareum rmlitem rurfus admifit. Anno au- tem ejus feculi 42. a Svecis diu obfefta ora- nes eorum conatus feliciter elufit. Com- pleditur Brigcnfis Principatus prseter Ola- viam Urbem, de qua alibi, Bicinam Oppi- dum Polonise eonfinia atcingens, & ob in- gentem cladem a Tartaris anno ijBB. tum Polonis,tum ipfi Oppido illatam maxime fimo quoque, amploque fornice contegi- tur ; namque 103. paftuslongitudine , 30. autem latiaidine occupat , nullifque co- lumnis intus fulcitur. C ARNO VIA. C Arnovia, vulgi) JagerndorfFOppo flu- vio adjacens a frequenti venatione no- men ducit, eftque llrbs cogncminis Prin¬ cipatus ptimaria , cujus in triangulurn for¬ mati latera ab Oppolienfi, & Oppavienft famofum ; Creutzbergam ad Brincii ara- nisfontes fitum Oppidum, &ea*ndemcum Principatucircumquaquec!auduntur. Pri- Bicina fortunam fimul expertum; Nimi- J ' ~ 1 " n ciurn Oppidum cum eieganti, validaque Arce in monticuli faftigio ext|jida, &Huf- fitarum sevoa Silefiis incaftum obfefta, fed a Svecicisflammis valde defoedata; Silber- bergam Oppidulum ab argento, cu jus olim fodins ibi excolebantur, denominatum, & vacorum sedes pierseque ex ligno conftant. Curia vero , & praefertim Arx magnifieo fplendoue afturgit ex Lpidibus extruda. Laudatur nihilominus Urbis, ac fitfts ele- ganna,quam praefert pulcherrima valiis un- dique montibus laricisferaciftimiscircum- data. Nonprocui hinc fpedantur vetuftif- Strelam ad Olam amnem infignis pulchri- fimse Schellenbergenfis Arcis rudera, qu£e tudinis Oppidum, agro undique fertilifli- prifcis CarnoviasPrincipibus cognomen de derac, fed inde ad CoronamBohemicamde volutum Principatum Ludovicus Hunga- rise, BohemisEque Rex Georgio Marchioni Brandeburgico, Carnovienfis Arcis Con- ditori , 1424. dono tradidit) cuieandem tanquam feudum Ferdinandus I.Csefarper- miiit. Alterj^autem feculo cum Joannes Georgius M^thio Brandeburgicus ejuf- dem Arcis reparatorBohemorutn deiečtio- ni faviflet, Ferdinandus II. Imperator ad- emptameianno 1617. Carnoviam Liech- tenfteiniis Principibus, qui illa hodieque fruuntur, deinceps conceflit. Tertio etiam hoec Urbs crebras belloruminjuriasminimč evafic , utpote anno 1627. a Wimaro- Danicis direpta, anno 4 3. aTorftenfonio ir- rito tamen eventu tentata, & anno 45. & Konigsbergio ftratagemate intercepta. mo cindum. CAMENCENSE. - COENOBIUM. C Amencenfe Coenobium in Minfterber- genfi Principatu ad Niftam amnem_s fitum, ubi antiquitus Bohemi pro tutandis fuisfinibus Arcemcondiderant,anno 1222. fubHenrico Barbato Silefise Duce Canonici in communi viventes, eadem Arce jam du¬ dam potiti fponte Ciftercienfibus refigna- runt, quos Henricus Lubenfis Monafterii Abbas anno 1249. primum fubmifit,a Tho- ma Wratislavienii Epifcopo introdudos, & ab Urbano IV. Sunimo Pontifice confir- matos, apoftolicisliteris anno 1261. Viter- biidatis. Crevit poftmodum Ccenobium exMinfterbergen(ium Ducum munificen- tia, ita , utnon modo vigintifexPagos fibi fubditos numeraret, fed Reichcnfteinen- fem quoqueaurifodinam ab invento ibi au- reo afino famofiftitnam in fiindationis par- te obtineret. Uiteriora ejus incrementa multum morata eft Fluftitica tempeftas , quee anno 1427. in Camencenfe Afcete- rium detonuit, igne aedibus fubjedo , & non paucis Religioforum barbare interfec- CROSNA. C Rofna, vulgb Croflen extrema versus Marchiam Brandeburgicam Silefise Urbs , ubi nempe Boherus amnis Oderam fubit,collocata , fubjedo fibi Principatui nomen tribuit, qui ad Orientem conter- minam attingit Poloniam ,ad Boream ean- dem cum Marchia, ad Occidentem Lufa- O % fiam 56 Ducatus tiam, & Saganenfem Principatum ad Au- cendia, autexcidia pluries perpefla , ve- ftrum. Urbseft pervenufta, cumfubHen- nuftatamenCuria, & Arce etiamnum or- rico Barbato Silefias Duce jam vaide flore- natur. Praeter quae ^pmorabile quoque ret: coelo gaudet falubri, nitidis sedificiis eft venuftum Ordinis Prsedicatorum Cos- ac Principis Palatio fplendet, nec contem- nobium , incujus Templo haec de Huflita- nendis olim munimends defendebatur_s. rum crudditate leguntur. Anno Domini Hanc anno 1476. abfque liberis mortuus milleftmo quadringentejimo vigefimo oclavo , Glogovienfis PrineepsHenricus XI., uxo- ipfo - - - in paftione crematus eft Frater ri fute Barbara? Alberti Marchionis Brande- Nicolaus Cur - - - Sap pri or bajaš Conventas t burgici filiae teftamer.to legavit 5 undeor- homofanBiffimcevit/z in introitu cosmiterii ata ta inter Albertum, Sc Joannem Saganen- Hajftticis , eo quod aperte pradicajfet contra fern Principem controverfia , admotifque feEhamipfornm. Eodem die occidernnt Fra- Crofn« facibus vehementius exarde(cens, tremjoannem 'Budam eadem de caufa conci - inica tandem tranfačtione Topita eft, vicu- dentes in frafta , & aliumFratrem Andream jusCrofna cum aliquot hujus Principatfts Cantoris Diaeonam occiderunt per fagittam Oppidisoppignorata, nec ftatuto tempore foris valvam Wratislavienfem, lune enim redempta apud Marchiones Brandeburgi- devaftarmt maltas Civitates , & pro majori cos hadenus perfeverat; ex quibus primus par te totam Silefiam. Crofnenfis Principis titulum ,annuente_9 Ferdinande I.Csefare ,Bohemiaeque Rege, FREYSXADILtM. Joachimus II. Eledor affumpfit. Anno 1481.rurf1.1s in Vulcani pabulumeeffit, ita T^Reyftadium , feu Eleutheropolis , vul- abigneabforpta,utnecunaquidemdomus JT go Freyftadt a Polonis Cozuchovia_$ fupereffst , muiti vero homines diverfi fe- vocatum , prscipua Glogovienfis Princi- xfts aer.at;fque perirent. Tertibab incen- patus Civitas » inter Sprottaviam, Saga- di m . deleta pene eft anno 1631. Nec mi- nam , Grunbergam , 8c Bechaniam Urbes nores deinde clades palla a Svecis , Caefa- quaficentrum obtinet, utpotetribus mil- reifque , nunehis, nune illis Urbetn op- liaribus a fingulisdiflTta : Glogoviaautem pugnancibus. Lata circa Crofnam plani- quinque,Sc Wratislavia fexdecim millia- ties ext.enditur ; in ulteriori tamen Ode- ribushinc removetur. Urbis hujus funda- rse littore lenečaflurgit mons vinetis, arbo- menta a Germanis jada creduntur , quos rumque fručtiferarum copiofo proventu Mechtildis Alberti Ducis Brunfvicenfis fi- percelebris. lia, Sc Henrico III. Glogovienfi Principi lub annum 1280. nupta in has oras advo- FRANCOSTEINIUM. caverat: illius tamen mentionon nisi polt integrum feculum, anno fcilicet 1380. in F Rancofteinium , vulgb Franckenftein annalibus occurrit. Linearum telarum_9 non ignobilis Mmlterbergenfis Princi- texturas plurimum ineumbunt Cives, qu» patfls Civitas ad Steinam fluvium azdificata fibi lucrum, Sc fupva reliquas vicinas Urbes fevtur a Franconibus fub aftnum 1021. ; gloriam confequuntur. Arci Aouilonem quinquennio enimprius Ri. que gentis fuce Iludiofiffima non defineret CircGmficus ager arenofus quidem eft, im- plures, ac plures advocare, idque Polona proboramen agreftium labore fertilis eva- Nobilitasaegerrimeferret, expetiita mari- dit. Certe ipfos Glogovienfes hortos a to, ut extra Poloniam in aliquatamen Pro- Freyftadienfium amoenitate fuperari afle- vinciaCorons Polonicse obnoxia liceret_j verat Merianus. Inter bellicos tumultus Germanis hofpitibuscolonias figere , am- ille’maximč exitialis Freyftadi6 evenit__®, plumque in Silefia tradum obtinuit, ubi quandonimirumannoi48B.JoannesSaga- Gcrmani quafdam Urbes, ac Oppida, at- nenfis Princeps Bohemicas militrae perfol- que inter Francones Francofteinium con- vends impar,hanc Urbem ilii obtulitex- didifte creduntur. Vixal.amdeprehendes fpoliandam. Urbemb?lli viciftitudines coties expertam : feculo en m decimo quinto intra 28. anno- FRIDLANDI A. rum periodam, decies quatercaptain alie- nam Jecidit poteftatem : idipfum decimo T^Ridlandia vulgbFridland Schwuinicen” feptimo eciam feculo , Saxone , aut Svečo J? fis Principatus Urbecula giganteis mon« Provinciam inleftante, fepius iteratum eft. tibus adhaeret, Duce fuo Alberto "Walftei- Interquosadveri* fortuniecafusetiamfi in- aio celeberrima, cui eam Ferdinandus IL Im Siiefise. Imperator contulerat; fed eo interfefto, & ad Comicis Galaffu haeredes devoluta Ducalis tituli praerogativam amifit. An¬ no 1639-aSvecis cum Arceobfefla,eorun- dem praefidium fufcepit, fed pr*dones ex- perta eft, a quibustuteIamprseftolabatur. Rurfus anno dlius feculi 42. Torftenfonius eo quoque pervenit, ubi acre inter C*fa- reos,&Svecos certamencommifliim eftjufi- que dum Csefarei inter giganteos montes recedersnt, & Fridiandia hoftium direp- tioni pateret. 'S7 Boleslao erečt*, fundo, tit quidam fen-’ tiunc > Caftrum imponeret. Parochiali Teraplo ad Auftralem plagam fito ad* jacet immanis turris, cui" parem nuf- quam vidit Silefia , ultra quinque jam_s> fecula perdurans , fed acumine fuo muti- lata. Quatuor prseterea numerantur__9 hic Religioforum Domicilia ♦ unum fci« licet facr* D.Dominici Fnmiii* a prxdic® to Conrado fundatum , & quidem ineo, prout Schickfufius docec 3 Ioco, quem__9 Boleslai Grifpi Ecclefia quondam occupa- bat. Alterum a Minoribus S. Francifci de Obfervantia habitatur, Tettiutn eft So- čietatis Jefu Collegium a Ferdinando IL Ctefaredotatum, Quarcum denique idem Conradus j fvadente Conjuge Salome a gidunum quondam ftetiffe nonnulli divi- Pofenob pietatemprudsntiamqueinclyta, nant, GlogovienfiimperatPrincipauiiPo- Virginibus Deo dicatis defignavit, & filio G GLOG OVI A. Logovia, vulgb Glogau famofa tlrbs, in cujus loeo antiquum Ptolom*i Lu- k>ni* contermino, qui ab Odera diftečlus frugibus quam maxime abundat, & mira Nobilium Arcium, Pagorumcjue frequentia repletur. Hujusllrbis Primus meminifte fertur adannum 1104. in Polohica hiftoria Dugloflus , dum narrat Principem Bole- slaum Crilpum Pomeranosinvafurum__š, Glogovi* militem confcripfifle , at cum quinquennio p 5 ft apudMerianum fubjun- gat,abHenrico V. Imperatore anno 1109. obfeffam copiofos quidem Cives numeraf. fe , fed muris nimia vetuftate collapfis , hoftium*aflukibus patuifle, multb anti- quiorem ejufdem originem clariftirne indi- cavit. Hinc verofimile quibufdam vide- tur Glogoviam, & Wratislaviam eodem tempore fub Poloni* Duce Miecislao I. conditas effe, cum tune Epifcopi Godefri- di ,aliorumqueconfilio 3 mult* inPolonia Civkates, Eccle(i*que extfuerentur. Opi* nantur qudque nonnulli Bokslaum Crif- pum ex adverfa Oderaeripa in hodiernum fertiliorem fimul,ac amceniorem fituvnllr- bem tranftulifte j ejufdem pomoeriis obCi- vium multituefinem ktius explicatis,ibiq; fVadenteHaymone Epifcopo Canonicorum Collegium anno x 120. fundalfe Wratisla- vienfiDicecefi fubječtum. Dem urn Conra¬ dus II. Glogovienfis Princeps fub annum i2oo.invitatis in UrbemGermanis eam lon- ge reddidit ampliorem. Prsefert Glogovia ovalem figuram ; longius enim ab Auftro fuo Henrico lil. perficiendum reliquic. Urbs hsec multis incendiorum cafibus va- ftata lastior, & ornacior ex ipfis flarmms femper revixit, Perftrepcntibus elapfi nu* per feculi beilis, nonmodicisaffečtacladi- bus, & forttorum a!iquahdo inpartestran* firecoa€ta, in totius Provinci* luftu fuas quoquecalamitates deflevit. Glogovien- fem Principatum pr*ter Svebufium 3 Becha* niam, Sproctaviam 3 & Freyftadium , de quibus alibi agitur, commendantOppidura. Guravia rei frumentari* commercio cele« berrimum, Tfchirnavium fingulari lan;fi« cii, & tin&ur* arte praecipuč clarum , & Grtinberga Urbs anno 1320. in valle vi* neis,pafcuis, čcarvis Isetiffima a Germa« nis conftrufta* GOLDBERGA. G Oldbefga LignicenfisPrincipatus Ci- vitas cum toto fuo Diftričtu beatž gaudet foliamcenitate 3 coeliqueclementiSi Cattum amnem ob auriferas arenas cele* brem prccterlabentem profpeftat in conval* lelongšjucundiflima,qu* agrorum ferti* litate, horcorum deliciis, pafcuorum uber- tate 3 faliftortirn denique ad utramque ri* pamivaviftimaumbravik ulli cedit. Au- rifodinis,undenomentraxit,quondam cla- ruit anno 1200. adeo fcecundis, ut fepti- mo quoque die 150. auri libras dediffe le~ adSeptentrionem, quam ad reliquas pla- gancut 3 equibusuna libra, fiveutquidairi gas protenditur,tantamquerecondictriti- vbluht, 80. aurei Rlienani SenatuiUrbano ci 3 aliarumque merciumcopiam, utexte- cedebant. HenricusPiusSilefi*Duxcutn rarum etiam gentium veiut penuarium_9 Tartaris per Polohiam in Silefiam ufque__9 liabeatur. ^Edificia indies tmgis, magis- irruemibuscorigrelfus, quingentos rnetal- que ad architečlonicas regulas expoliun- lifcos, feufoftoresGoldbergenfes fubfignia tur, quamvisinaximaexpartelignea. Pr*- habuit. Coenobium a S. Hedwige Hen* cipuus ejus ornatus cenfetur Ecclefia Col- tiči Barbati conj‘ugeanno 1212.fundatumj legiata a Conrado II. in Oder* infula_j) Lutherana h*refis in errorum fuorum_5 fplendide excitata, ut antiquas Ecclefi* a fcholam poftea convertit* Anno 1427. P. II, P Huf* i f8 Ducatus Huflicae pueros omnes in ludo literario in- ventos, & Sacerdotem inTemplo barbara crudelitate trucidarunt. Variis infuper , gravibufqueincendiis obnoxia fuitdiverfis temporibus,& praeterito feculoSvecorum prsiidio infeffa mulcas belli injurias cum reliquis culic. GRO TKA, G Rotka, feu Grotkavia vulgh Grodt- kau Principacum fuurn cognominat, qmab OrtuOppolienfem,a Sepcencrione Brigenfem, ab OccafuMinfterbergenfem, & a Meridie Bohemiam Moraviamque re- fpicit. Quando ea orca fuerit, incertum ; conftat tamen eam primč) rnuros, & llrbis formam impetrafle a Boleslao Bolesiai Cal- vifiliojcui in patern® htereditacis divifio- ne anno 1278. Schwidnicenfis Principatus obrigerat,&poft fracrisfui Henrici Crafli Wratislavienfis, & Ugnicenfis Principis obitum 5 anno iilius leculi 96. nepotum af- fumpferac ciicelam. Subent enim Grot- ka Lignicenfium , & Brigenfium Principi Boleslao Henrici Craflifilio, aquo poftea Precidaus Pogarellus W ratislavi® Epifco- pus,anno nimirum 1341. cotum Grotka- num Principacum emic, Tu®que adjunxit Ecclefi®. Laudatur hic aer faluberrimus, agri fcecundi, & fylviscin&i, itaPutpacis cemporeomniaexiguo precio venalia finc> unde natum proverbium, Grotkovienfes nec farne, nec frigo.re excingui pofle, cum qu®vis domusadjunčta arva,& fylvaspof- fideat. dEdes ex ligno pler®que , pauc® ex csefo lapide conftant : hujufmodi func prscer alias Curia, Palacium Epifcopale , &Templa, inter qu® Parochiale amplitu¬ di ne prsftat. Mulcis quoque adverfis ca- fibus fuccubuic. Anno 1490. totaincendio periit. Kurfusanno r^g.fulmine čada, - excepta Parceciacum fex domibus,univer- fa conflagravit. Anno 1633.2 Svečo- Sa- xonibus capca eft, exinde iceruin anno 42. aTorftenfonio Svecorum Duce occupata. Praecer Niflam, de qua alibi dicecur, conti- nec Grotkcanus Principatus fequentia Op- pida, nempeHoczeplocz in loco edito Ar- ce,6cmoenibus olim,aBrunone Olomucenfi Prsefule circumdatum. Ziegenhals ferra- riisoffic nis famofum , & Zucmantel alias Edeldeinfub Moravicorum montium radi- cibus pofitum , ferri, seris, calchanti, ar- gentij aurique fodinis clarum, ficquemo- dbappellatum, quod ibi iatrones pallia_s viatoribus decrahere confveviffent. HENRICHO VIENSE COENOBIUM. H Enrichovienfe Ciftercienfis Ordinis Coenobium apud Oi® fluvii fontesin Minfterbergenfi Principatu excitavicanno 1221. NicolausCanonicus Wratislavien- fis Henrici Silefi® Ducis Cancellarius, qui, uthabetCureusapudSchickfufium(a)piu- (0 Lib - *• raperhsec temporaCcenobiaerigebac, at- c,3 ‘ queineo pietatisgenereipfum Ducemfu- perare nitebatur, nec tamen de fuo nomi- ne , fed a DuceHenrico Ccenobiura hoc Henrichovienfe voluit appellari. Demura abdicatis mundi pompis hanc facram_e iEdem ingreflus , in eaconfenuit, reličta apud omnes ingenti fuarum vircutum fa¬ rna. Isquoque aliquibusvifuseftGamen- cenfis Monalterii fundator , cum ad idem circiter ®vum hujus exordia referantur, & Cureus apud Balbinum, (b) ucrumoue Vaft. oiig. quafifimul condicum his verbis enarrec. c Hoc tempere eriguntur Aionafleria Henricho¬ vienfe per Henrici Ducis Cancellarium, & Ca- mencenfe in edito monte. C®terum Henri¬ chovienfe Coenobium vetuftametiamnum tueturdignicacem ,quamvis> ut in Templi magnificentiffimi veftibulo legi tur, Huffi- t® fepcies igne 1 ferroque illud vaftaverint. H1RSCHBERGA. H Irfchberga, feu Cervimontium vulg6 Hirfchberg acervorum venatu ita_s difta , duplici muro, foflisque cingicur , amplumquehabec in Jauravienfi Principa¬ tu cerritorium, cotum fere montibus obfi- tum, & faltibus obumbratum. Urbs non amplaquidem , fed incolisfrequens, & ele- gantioribus liniartificiis llluftris, adZazi, &Bobericanfluentes,loco amceno,acper- commodo intraSudetosmontesincluditur, • atque apropinquis thermismobilitatur ad varioscurandos morbos efEcaciflimis. An¬ no i$4.9. fortuico igne penitus exuftam Ci- ves mulc6 ornatiusrefiituerant; fed anno i634.incenfis a C®fareo milite Suburbiis, allata a vento inllrbetn flamma ita rurfus in favillasredegic, učne unica quidem_s> domus voracis elementi fasvitiam fubcerfu- geric. Sexennio p 5 ft a Stallhanfio Sveco¬ rum Duce milicari robore firmata, adeb in- flexibili pervicacia diuturnum a CaeGtreis obfidium futtinuic, ut muk® muiieres fa¬ rne contabuerinc, infantefque fibi manus ambederint. Tandem a Stallhanfio libe- ratiinquilini univerfim quingenti cum mu- lieribus fcilicec, ac infantibus llrbem reli- quere, fuccenfis portis, & omnibus, quae tol- Silefiae. 79 tolli poterant, afportatis. Defertam, de- GreifFenberga, quam QuifFus alluit, atque ftruftamque Hirfchbergam Caefareorum exculta ibilinificiacommendant; Lieben- Dux Goltzius paulum reftauravit, novof- thalium amcena claufum valle, & Sančti- que induxic incolas. Verum anno 1645-. monialiumParchenonedecoratum. a Konigsmarchio expugnata, munitacjue Csefareascopias longius fatigavit. LEOBERGA. JAURAVIUM. J Auravium, feu Javoria, vulgb Jav/er—s proprio gaudet Principatu, cui nomen indic. Hic in longum protenlus Bohe- miam versus, quteipfi Meridionaliseft, in ampliorem laticudinem fe difpergit, ita uc figuram amphorse non abfimilemexhibeat, cujusanguftum os a Giogovienii Principa¬ tu adBoream claudatur , anfatum vero la- tus, in quo ipfa Mecropolis, Schwidnicen- fem, & Lignicenfem Ducatus habeat con- terminos, & anteriorparsLufotiam, Bohe- miteque partem ad Occidentem refpiciat. SurgitUrbs in piano, foecundoquecampo, quaruor milliaribus Sdmidnicio, & odo 'W"ratislavia reeedens., Forces illam am- biuntmuri, intra quos clatiditur Paroecia, &Ccenobium,quod Jaannes Varadmenfis, ac Olomucenfis Epifcopus Minoribus S. Francifcide Obfervaniia, quorum inftitu- tum amplexus fuerac, anno 1492. exeita- vit. Ante lapideam Curiam patet forum, annexis cuivis domui porticibus circum- datum , itautCivibus pereas hceac a coe- itinjuria tutis ambulare. Mira funt Jau- ravienfia infignia, quae in campo caeruleo praeferuntS, Martinum glad opallium ru- brumdiftecantem ,atqueequocinericioin- fidentem. Anno 1640. Goltzius Ctefa- reorumTribunus Civitatemhancuno, al- teroque affultu recepit , magna cum Gl vium ftrage } qui Stallhanfiand prseiidio freti coeperant murorum aditus ftrenud propugnare. Annoejufdemfeculi42.a Sve- cisDuce Torftenfonio captaeft iterum Ci- vitas, & anno 46. ab iis direpta, Tandem anno 4.8 ftratagemateCaTarei eam recepe- re, depratdantium militum licemias pernuf- fam. In hoc Jauravienfi Principatu pnecer Hirfchbergam,StLeobergam (uo locode- fcriptas, memoratu «digna eft llrbs Bole- slavia, feu Bunzlavia ad Boberum fluvium fita, aeris falubr.tate, fontium perennium frequentia, foli fkcunditate paucis fecun- da, apud quam & nemora denfantur , & porrečta patent camporumaeuuorafforidis, ac irriguis pratis diftinda. Oppida infuper Schmdbergaadgiganteorum montiumla- tus, a metallicorum fabrorum frequentia nomen adepta ; K.upferberga ,feuKupri- monsiifdemjugisad Boberum amnemcinc- ta , & feptuaginta officinis, inquibusme tallum excoquebatur , olim celebrata_s. L eoberga, vulgb Lemberg vel Lewen- berg Jauravienfis Principacfis Civitas quatuor milliaribusHirfohberga diftansin- ter omnigenas terrae delicias a Bobero ftu- vio irrigatur. Quondam metallorum fo- dims , nune aedificiorum elegantia, agro- rum cukurS lanificii pratftantia, hortorum deniqueamoenitate maximerenidet. Mi- rus hic peregrinarum alias flirpium pro- greffus, qus calidiori ccelo foveri exigunt; hujufmodi eft malus granata, Sc rolmari- nus tanta pullulans ubertate, ut per__s ipfam quoque Bohemiam diftrahatur, Sc magnum Leobergenlibuslucrum reportet. Finnatam ab anno 1640. Stallhanfii prasfi- dio Leobergam, biennio pbft Lavenbur- gicusrecepit, & cum Glogovia ad Svecos relapfkm, Caefareusmilesanno 43. fecun- do recuperavit, L IG NICI UM. L Ignicium,vulg6 Lignitz prteclara llrbs infignem prorfusfub fehabet Principa« tum , fuuque nomine diftinguit. Jungitur hic ad Ortum Wratislavienfi, ad Boream Wolavienfi, Sc Glogovienfi, ad Occafum rurfus Glogovienfi, Sc Jauravienfi, atque ad Auftrum iterum Jauravienfi , Sc Schwidnicenfi, Antiquam hanc Čivka- tem Boleslaus Altus 1 , Silefise Dux com- modioribussedificiis auxit, dudoque circa eammuro vallavit, utinde majorem Ci- vitatis fpeciem praefeferret. Paul6 poft favore fubfequentium Principum , maxi- me Renrici Pii, Civium frequentiaopibuf- que admodum crevic Lignicium ; Henri- ci quippe mater S. Hedwigis, cum ex cla- riftima Meranienfium Ducum ftirpe, de qua inTyroli ferrno fuic, originem duce- ret, magnam inde nobilitatem poftannum 1200. in Silefiam traxitquaUrbem hanc, utpote Principum Sedem cultiftimam red- didere. Maximumveio incrementum__o Friderico 11 . Lignicenfi Principi inacceptis refert, qui anne I53‘2. Civitatem, Arcem- que latioribubinunivit moembus, &fplen- didioribus exornavit aedibus , ita ut ipfi Wratislavise tum ftručlurarum concinni- tate , tum incolarum opulentia parum__j> concederet. Stat illa in piano, ac pera- moeno campo, lnferioris Silefise meditul- liumfereobtinens.ubiatorrenteKatzbaco alluitor , qui ex monteBleyberg defcen- P 2, dens &o Ducatus dens tofum Lignicenrem Principatum per- curric } in Oderam tandem prolapfurus, vernoque tempore omniarapidiflimo cur- fu obvianon raro profternit, ingenti cum hominum, pecudumijue ftrage. SS. Petri, Sc Pauli Bafilica reliqua omnia £Kdificia_s magnifico fuo fplendore pratcellit. Tem- plum D. Joanni facrum Princeps Wence- slaus anno i347.fundavic. Carthufiam, quaeolim prope Civitatem florebat, Ludo- vicusll. anno 1523. erexerat, fedFrideri- cus III. anno 1548., quafi moenium ordi- nem interturbaret , everti juffit. Anti- quatum pariter Ordinis Pr$dicatorum_s CoenobiumBoleslaus Calvusin eodcrn fe- pulcus excitaverat. Praeterito autem fe- culoTemplum, ac Collegium Societas Je- fu inhac Urbeobtinuit, Sc etiamnum fer- vat. Inter adverfa Lignicium primb recen- fet Tartarorum irruptionem , qui tantam Civibus in aperto conflidu cladem, ac inde terrorem anno 1241, intulere , ucipfimet jncenfa Čivkate in Arcem fe receperinc, quamfolam propugnarunt. Eafdem pras- terea , quas rel;qux hadenus memoratae Urbes , pafla eciam hsec eft calamitates , dom Svečici belii tempore tota gemeret_s> Provincia, modo a Svecicis, modb a Cae- fareisexercitibus fubada. Nontantum_s> externis, fed etiam inteftinis motibus agi- tabatur: ficanno 1454. coorta intus fedi- tione trucidatus eft a populo Senatus, ex- puifufque Praefedus Regius; fed eam Al- bertus Marchio Brandeburgicus , non ta- men abfqne labore, ftoenavit. Lignicen- fem agrum recreant nune crebri lacus, amplatque pifcince ; olim autem etiam_s auri venx ditaverant, ex quibosquavis fe- rb hebdomada aliquot metalli libras Prin¬ ceps Ludovicus eruebat. Caeterum exi- mius hic Principatus prseter Goldbergam Urbem,de qua fuperius didum eft, inter fuaOppida enumeratquoque Haynam_jD cum Arce duobus milliaribus Lignicio dif- fitam , Sc ab Huffitica rabie omnibus pueris literarum ftudio vacantibus, & Sacerdoti- bus anno 1427 orbatam; Lubenam vetu- ftate celebrem, utpote a Boleslao Alto mil¬ nicam . atque Parchwicium ,quod Ratzba- coamnipaucis infra Lignicium milliaribus adjacet, nobili Arci gaudens, Sc vinetis cla- rum. MILICIUM. M llicium, vulgb Milicfch, ad Bartham amnem, primariumeftOppidum_s ■unius b quatuor liberis Baronatibus , qui nulliPrincipatui includuntur, fed totidem confticuentes Dvnaftias , Bohemke Regi immediacč, ut loquuntur, fubjacenc, ac peculiarem Provirifcialium Statuum Ordt- nem reprafentant, Sc inter quos, ut con- troverfias de feftionis prserogativa ortas compefceret, Ferdinandus Csefar hanc le- gem tulit, ut qui ex antiquiflima foret fa- miliacaeterisprariret: Anno 1329. aCon- rado Glo^ovienfi Principe Joanni Bohe- mix Regi ut feudum oblatum eft; poftmo- dum vero ad Malzanios Proceres devenit. MINSTERBERGA. <|TInft:erberga, vulgb Miinfterberg ce« i-VAlebris quondam Urbs, Principum, feu Ducum Sedeš, utpote cognominis Prin- cipatfts Gaput, qui ab Henelio apud Bla- vium hodie ad Olsnenfem licet indb difli- tum refertur, ab aliis autem feorfim nume- ratur. Gaudet ea opporcuno, fertilique loco, propu Olte, feu Glavice amnis fontes, quinque milliaribus Giacioremota, credi- turque ab Henrico I Imperatore Civkatis juribus donata, Sc a Monafterio , quod ille ibidem aedifteaverat, nomen fuum 'confe- čuta. Hinca quibufdam inter quatuor S. R. l.montes Minfterberga recenfetur , fi- cuttota Stlefia inter quacuor ejufdem Vi- cariatus ; verumreclamantSilefii, Sc va- lidis argumentis utrumque a Balbino dici- tur refutaffe Joannes Henelius negans in ulla unquam Imperii Germanici divifione hos vel Silefi«, vel Minfterbergse titulos inveniri. Parebat hatc quondam ditiopro- priis Principibus ex Lignicenli ftemmate prognatis ufque ad annum 1428., quo eo- rum poftremus Joannes ab Huffitis apud Giacium etefus fine prole inceriit. Alte- rointerim anno Wratislavienfes Minfter- bergx Arcem folo xquarunt, ne ea potiti Huftitse ab ejufdem munimentis procege- rentur. Cumque paulb poft Principa¬ tus ad Bohemise Reges deveniffet, hi an¬ no 1443. Wilhelmo Oppavienfi Principi contulere , fed ejus fratre , ac fucceftore ErneftoPrimislao finč liberis extindocura- vic Georgius Bohemiae Rex, ut fui ftlii Vic- tor Sc Henricus a Friderico Catfare S. R. L Principes,Sc MinfterbergsDucescrearen- tur. Parochiale S. Ggorgii Templurn ob magnitudinem dilaudac Merianus , Sc quoddam praeterea Coenobium S. Crucis honori dicatum in hac Urbe commemorat. Continec Minfterbergenfis Principatus etiam Camencenfe Monafterium,atq; Op- pidaFrancofteinium, Sc Wartam,de quo- rum primo jam adum eft, de akero inferius agetur. NAMSLAVIA. N Amslavia, vulgb Nambslau anipla, & frequens Urb3inWratisl»yienfi Prin¬ cipa- Silefia?. €t cipatu,cui anno 1359. infertaeft, cum an- tea Lignicenli adfcriberetur: idque Fadum poftquam anno 1348. Bohemicse Coronse venditafuit, Sc fimul muris cingi coepic. Caftrum habet cum genio, & natura loči, tum folerti manu egregib munitum, e quo Sveči dm fetutati funt, cum Csfarei an¬ no 1634. vi Urbem expugnaflent, Poftea SaxonesMamslaviam fus poteftatis Fecere, fed exinde iterum a Ccefareis recepta eft. Atannis 1642., & 46. aTorftenfonio, & ■WittenbergioSveciscaptam» toties Ck* farei Ducesrecuperarunt, NE OIO RUM. N Eoforum, vulgb Neurrtarck» Wrati- slavienfis Principatds Urbs in fertili fbloWratislaviam inter, St Lignicium oc- currit,aquibus4.utrinque milliaribus fe- paratur. Crudele hic facinus patravic an¬ no i245'.Boleslaus Henrici Pii filius, qtiaft- do capcae Urbisaedibus penitus direpcis ad Templum proceftit, quo imbellis feXU$ ciim infantibus fpeobtinendi ibi afyli con* Fugerats rubjectifque lili facibusdira quin* gentorum infontum nece fuo furori lita vit. Durante bello Svecico, cum Cažfateus Prše- fedus Henticus Redingerus Stallhanfia Svecorum Duci NeoForum prodidiilet, per- fidum caput, a carnifice palam abfcifllim , N&Tatislavižamifit. Recepta poftmoduiti šiCaTareisCivitas rurfus anno 1642. a Tor* ftenfonio Svečo occupata eft, ad Cselarem feoindo reverfuta. N I S S A. K lfla, vulgb NeiiTe nobilis Grotkani Principatus Urbs > Niftie fluvii littori infiftens, ipfam Grotkam, feu Grotkaviarti amplitudine fuperat; hinctotus Principa¬ tus non Grotkanus, fed Nifienfis raepius ap- pellatur. Nihil in hac ferčearumrerum, qU 32 ad Civitatis rplendorem faciunt, defi- derari poteft. Peramoeno quippe fita folo, agros habet uberrimos, coelumque Faluber- rimum : annonae copia abundat: Civibus frequenseft» negotiatione florens, mecha- nicis arcibus egregie excultaeXellentibus denique cedificiorum ftruduris facris, Sc rofanis, publicis, Sc privatis crnanflima. rreeminet omnibus Paroc hialis £ccleiia_s> D.Jacobnconrecrata.cuifupparedCrucife- rorum Templum Epilcopali Palatio anne- xum } in hac enim Urbe , quae Wratisla- vienfi Ecclefise fitbeft folent ftepe ill.us An* tiftites cum fplendida Aula refidere Adeft hic infuper Minoruro Conventualium Cce- nobium, ScSocietatis JefuCollegiom a Ca* rolo Auftri« Archiduce, Sc Wratislavienfi P. II. Prsefule eredum , novifqueproventibusab illiusfuccefloreCarolo Ferdinendo Polona dotatum. Caeterse intra Urbem Ecclefiae SS. Petro j Batbaras > Sc Annae dicatse funt* extra eam autem B. DeiGenitricis, atquts SS. Joannis, Nicolai, Sc Catharinas Patro* cinmm agnofcunt. Magnam praeterea NiC* fae Famamconciliantvinarias nundinae, quae menfe Januario celebrantur m tota Silefia celeberrimae. Saspius etiamhsecUrbscon- ventibusagendisdeleda eft, ficutScanno 1497., cum Nicolaus Oppolienfis Princeps ScSilefise Praefedu< Calimirum TcTchinen- fem, Sc Epifcopum Wratislavienlem pu a gione confodere attentaflet ^ qua de caU» la condemnatus , Sr in fbro capite plexuš tam atrocis Facinoris poenas dedič. Bellici eventusprcecipue inciderein atinUm quando Arnhemius Svečo - Saxonum Ge* neralis Urbem deditione cepit,quamtameft illi eodem aho Holckii Caefarei Ducis exer* Citus adjuvancibus Civibus eX torfit, atqU(3 inanhum ejufdem Feculi 42. lervavic, quo Torftenfonii viribus cdlic, Sc quindecim^_& thalerorum tnillia cum omnis generis com* ffieatu fuppeditarfc; coada eft. Eam tamen poftea omnia depopulati S Veci deFeruerunt* quatuor portis,ac nonnullis turribus exuftis* Sc Goplule , duobus Senatoribus, atqu® aliquot Nobilibus avediš. OLAVIA. O Lavia, vulgb Olau Brigenfis Principa* tus Urbs probe munita, Sc ab Ola flu* Vio irrigata, 4. milliaribus W ratislavia, St totidem Grotkavia recedic, acperelegah* ti Principum Arce plurimum decoratur. Prima illius mentio adannum 1331* repe- ritur, quo eam Joanni Bohemias Regi Bo- leslaus ,ejufque Filii WenceslauS, & Lu* dovicusLignicii, Sc Briga Pnncipes veltiti feudum (ubdiderunt. Hoftium deinceps incurlibus faepius patuit t Anno 1429. Wranslavienfes ah Huffitafbm jugo , quo a pauco temporepremebatur, Olaviam li* beravic. Anno 1632. in Saxonum mantis Venit, a quibus ad Calateas partes regrelTa, poft paucorum annorumintervallum Sve* cos vim alias ntentantesadmifit, qui eartl ccepere anno 47 egregiismunimentis Val* lare, fed legitimo Domino nempe CseFari tandem relinquendam. O L S N A. O Lfna , vulgb Oels , Cromero Olesnj* cia pingui, ac foecundo fruens Fol6» Sc 4. milliaribus a Silefior m Metropoli re* mota, in 01 nenfieminetPrincipatu,quetn clauduncad Orientem»Sc Boream ttes Ba- rona® Ducatus 62 ronatus Trachenberga fcilicet, Milicium, & 'Wartenberga, ad Occidencem WoIa- vienfis Prindpatus , & Wratis!avienfisad Auftrum. Henrici I. Caefaris favore cla- rere cospit Olsna anno 936., quando ob- tenrisab eoinfignibus privilegiis ex tenui Qppido,quodabanno goo.ftetifle fercur , inCivicatem evafic. Piaflaeis Principibus d Glogovienfi linea defcendentibus per an- nos pene ducentos paruit; fed cum anno I492.ConradojVIII. fine prole deceden- ce , ejus ditionesinWladi6laum Bohemise Regemrecidiflent, hic Olfnenfem Princi- patum Henrico prasdeceftoris fui Geor¬ gii ftlio MinfterbergenfiDucicontulit, re- cepto in ejuslocum dotninio Podiebrad ad Boherniam pertinence. Spcdatudignifli- mum inhactlrbefe offert Principurn Pa¬ lači um magnifice , & Rimpcuose tedifica- tum. Anno 1634. Dubaldius Svecorum Dux Olfnam expugnavic, prcedamque in¬ dij ab tulit trecencis fiorenorum millibus asftimatam: eodem tamen annoad Coefa- reos rediit, fed rurfus a Saxonibuscapta, in- cendiisconfumptum deflevit, quod a Sve¬ čica direpiione fuperfuerat. Anno autem 1640.3. Stallhanfio tentata, prioraqueme- tuens infortunia , didicic hoftilem impetum generofius retundere: at nihilominus bien- niopbft Svecorum potentias iterum fuccu- bu t, iifque obtemperavic , doneč a Lau- rsntio Barone ab HolfkirchenCaefareorum Tribuno,plufquamquingentis Svecis in_s captivitatem abdudis, fuopriftino Domi¬ no redderetur. Tandem Sveči fub 'Wk- tenbergio militantes occupata Urbe, non tam in Civium fortunas toties direptas, quarn in muros defasvierunc, vallis, mceni- bufqueexDucis juiFuad terram proftratis. Olsnenfi Principi pmer Trebnicium , de quo poftea dicemus, fubjacet Bernftadium Oppidumad Weidam fluviumcum Arce fitum, belkkjue Svecico plurimftm vexa- tutn; & Hundsfelda unico milliari ’Wra- tislavia diftans, ac memorabili vidoria a Boicslao Poloni® Duce adversusHenricum V. Imperatorem ibidem obtenta percele- bris. OPPAVIA. O ppavia ,.feuTroppavia,vulgo Oppaw, & Troppa-w nobilis eft Urbs ad Op- pae, & Morse confiuences jam ante 1164. extruda, fuique Principatus Metropolis, quiab OrienteTe{chinenfi.& Ratiborienfi, a Meridie, & Occidente Moravia, St Grot- kano, a Septentrione demum Carnovienfi terminatur. Urbs fac ampla, 8c inquilino- rummultkudinereferta, folidis murisun- diquenauiutur, Incus autem multis faeris sedificiis exornatur , inter quse fpeciofifiS- mum eft Parochiale Tempium D. Georgio dedicatum, cui ceduntaliaduoB. V. Sc S. Joannis cultui devota. Videre bic eft prae- terea unumSandimonialium Ccenobium & pluraReligioforum virorum Domicilia , quibus etiam Societatis Jefu Collegium ac- cenfetur a Liechtenfteiniis Principibus fun- datum. Laudantur quoque privatse Ci¬ vium sedes , Sc Suburbia longe hincextra tlrbem procurrentia. Vecus Oppavien- fium Principum feries anno 1480. in Prin¬ cipe Joanne progredi defiit. Hinc ad Co- ronam Bohemicam devolutus eft Principa¬ tus, & aMatthia Caefare, Bohemi3cque_a Rege anno 1614. Caroio Principi Liech- tenfteinio haereditario in pofteros juretan- quam feudum collatus. Evolutonuper —s (eculo femela Daniš, bis a Svecis fubada in Csfaris poteftatem femper recidit. Ad Oppavienfem Principatum fpedant etiam Engelsberga Oppidum metallicum ad ra- diees montium Moraviam a Silefia fepa- rantium occurrens ; Hiltfchinum muris cindum, & fpeciofa Arce ornaturn , ubi OppainOderam effundicur, & Wochfta- dium eleganti itidem Prazmannorum Arce fuperbiens. OPPOLIA, O ppolia, vulgb Oppeln pervetufta_s Urbs proprio praeeft Principatui, qui fi Oppidorum frequentia fpedetur, nulli al- teri in Silefia Provinci® inferior eft, adhas- retquead Orientem, StBoream Poloni®, ad Meridiem Carnovjenfi , Sc Ratiborienfi regioni,&ad OccidenternGrotkanse, Bri- genfique. Caeterum Oppolia in amcena, fertilique planitie lex fupra Brigam tlrbem milliaribus a prosterfluente Odera irrigatur. Celebrantur Ulic Collegiata, ut vocanc_s , Ecclefia a pluribus Canonicis adminiftrata, Curia, ac Ccenobium antiquo Palatio con- tiguum , quibus & Societatis Jefu Colle- gium adjunge. Propriis olim fubjacebat "Principibus , fed poit Nicol uim, uti dixi- mus, capite trimcatum, ejufquefratris an¬ no 1532, ab(que mafcula prole decedentis mortem, ad Bohemiac Regem tora ditio per- venit,quam ReginaHungari*Elifabetha, ScTranfylvaniae Principes Sigifmundus,& Gabriel Battorii deinceps tenuere. Con- jundus aliaseft hic Principatus cum Rati¬ borienfi, eademque privilegia, & jurisdic- tiones ufurpat. rundatacreditur a Schick- fufio Oppolia jam abannocirciter 810. ,at- que (equentium feculorum periodis aučta non tantum sedificiis , fed etiam populiš Germanica Polonicaque lingua utentihus, hodiernam tandem amplicudinem affecuta fiftf Silefiae. 6 \ eft, quam tamen pluribus anms moraban- turincendia, & bella, quibus faepe conci- dic opprefla. Corripuk eam ignis anno 1501. j & alcerius feculi 15. 3 edica non tam Domorum, quam mortalium ftrage, quo- rum io4.infecundoincendioinceriere.Bel- licas clades fenfit a Wimaro- Danicis, Saxo- nihus, & Svecis diverfo tempore infličtas, cumqueapoftremis anno 1642. occupare- tur, fortuitb incenfa rurlus incineresj fu- mumqueabiic, Reftaurata tamen eft, at- que hnperacori poft triennium reftituta. Celebriora hujus Principatus Oppida funt: Beuthena inPoloniseconfinio argenci fodi- nis quondamlocuples ; Coslauna cum_s Arce munitaOderse fluentisimminens, ac variosbelli cafus cum reliquis Urbibus ex- perta. Falcoberga ad Steinam fluvium_^5 minimeobfcura,& Ducattisolimtitulo in- fignis. Glogovia Minor egregia Arce in- ftručta rara loči amoenitate gaudens , & Lauretana Deipara: icone in Minorum S. Francifci Coenobio miraculis fulgente non parum iUuftris. Lefnicium dextro Oderse littori impoficum , & peregvinationibus , qvtx ad propinquum S. Anuse montem reii- gionis causa inftituuntur , frequencatum, Neoftadium denique, quod ob amplitudi- nera, a'diumque elegantiam inter Oppo- lienfia Oppida nobiliffimum exiftimatur. RATIBORIA. R Atiboria, vulgo Ratibor latvae fluminis Oderas crepjdini incumbens in proprio eraicat Principatu , cujusBoreale iatusac- tingitOppolienfis 3 Occiduum Oppavien- fis, Auftrale Tefchinenfis, & Ortivum Po¬ lon ia. Spečtabile Ratiboriae eft Canoni- corum Collegium , quod ftib titulo B. M. V. Thomas II. Wratislavienfis Epifcopus anno 1287. in Arce fundaverat, fed Prin- ceps Joannes , confentiente ^enceslao ejufdem Ecclefiae Antiftite 3 anno 1416. in llrbemtranftulit, auxitqueproventus, qui- buspraecer Decanum 3 &Praepoficum qua- tuordecim Canonici impofterum aleren- tur. Sandtimonialium Parthenonem S. Crucis honoribus dicatum Ratiborienfis Princeps Primislaus anno 1336. excruxic, ac liberaliter dotavit. Virorum quoque Coenobium his additapud BiaviumHene- lius. Multis bellorum infortuniis obnoxia plurimifqus incendiis htec Civitas foedata fuit. Anno 1627. Wimaro - Danici irrito quidem eventu eam obfedere ; fed anno ejus feculi 33., & 42. a Sveciscapta , hos tatndiu fene cogebatur 3 doneč a Caefareis demum expellerentur. SAGANUM. S Aganum, vulgo Sagan fat ampla, & po- pulofallrbs hinca Bobero, &Quifto in unum alveum concurrentibus alluitur_s, a vaftisinde nemoribus lnumbratur. Sub- jacechuic Saganenfis Principatus, quiin_« longum recurvus ab Occidente utramque refpicic Lufatiam 3 Boream versus ad Crof- nenfem Principatum percingit, ad Orien- talem ver6 Plavam habec Giogovienfem , & ad Meridionalem Jauravienfem. Glo- govienfi Principatui antiquitus jungeba- tur , fed ab illo poftmodum avulfus pro- prios obtinuit Principes, ex quibus Joan¬ nes poftquaraanno i472.Urbemincendif- fet, inquafratrem fuum Balthafarem obfe- derat 3 captumque putrido carceri ufquead mortem incluferat, ut fubditorum odium declinaret,SaxoniceDucibus ErneftoElečki- ri, ejuftjue fratri Alberto Principatum ven- diciic, Fridlandia, Sc Strigovia partim diximus, partim fuo loco dicemus, Ctetera notabi- liora videntur: Gotzbergaargentij $ris, ni- grique plumbi metallis, quce ibi effodiun- tur, excellens, nec non carbone foflili in vicinis montibus abundans. Reichenba- chium textorum officinis, quarum ibi in- gens copia, famofum. Landishutum ad Boberi > & Zideri confluentes, terricorio Pagis frequentiflimo gaudens. Bolcken* haina inter Urbeshabita , quamvis non_9 adebampla,amaena tamen eft, Arcemque inedito admodum colle fufpicit aBulione Principe excitatam« SPROTTAVIA. S Prottavia , vulgbSprottav^ Glogovien- fis Principatfts Civitas, milliaribus ab illius Metropoli diffita, ab amne_s Sptotta ad Septenrrionem, 8c ad Meridiem a Bobero paulb pbft Sprotcana excipiente alluicur. Principal abaliis diftin&i prae- rogativaolim gloriabatur, po(tquam vide- licet anno 1280. Glogovienfis Princeps Conradus divifa inter filios haereditate > Primislaum novum Sprottavise Principem creavit. Et licet eo primum tempore ex hiftoriishaec Civitas innotueric, poft Glo* goviamtamen, ScBeuchenam totius Prin- cipatus antiquiflima perhibetuf, & anno 1271. abeodem Conrado Germanorum_s Coloniis plurimum aufta. Arcem faabec versus Ortum eo fitam loco, qufim fluvii, & paludes circumdant, ac muniunt. Cae- terum Sprottavia venufta, & populofa_s Urbs eft » quam nobilitac Facrarum Deo V ir- ginum Ccenobium Beuthena translatuitu Bellorum adverfitates, prfefertim Svecico* rum, non minds, quam aliae, Urbes fuftulit modb a Svecis, modb a Caefareis intercep* ta, autdefeličia* STRIGOVIA* S Trigovia,Cromero Stregomum, vulgb Stngau, feu Striga Schwidnicenfis Prin* cipatus Civitas fatis ampla , & loco fettili lita, ab optima cervifia, ac terra, ut vocant, figillata maximd commendatur + gignit_$ enimproximus montis acuti, feu D. Geor¬ gii mons tetram quandam fubrubram per Joannem Montaniim famofum Chymicum repertam , quae improbo labore duas inter rupes effoditur > fummaque diligentid in or* bicularem formam redafta, imprefšb figil* 16 in probitatis teftimonium notatur > un- de eam figillatam dixere. Ejufdem fertur coloris, virtutifque,qua prasdita eft Lem* nia; omnium quippe venenortim virn in* fringit, & plurimis aliis morbis medetur. Alia quoque terra figillata, fed candida , non exigui tamen & ipfa apud Medicoš ufus inLignicenfi Principatugeneratur_s,. Sepulcrum praedičfi Montani,qui peculiari opere illius terraedotes complexuseft, ho* norifico inferiptum elogio in Strigovienfi SS. Petri > & Pauli Templo fpebtari poteft. SVEBUSIUM. S Vebufium, Cromefo Svebodinum, aliiš Svebiflena , vulgb Schwjbus Glogo¬ vienfis Principatfts llrbs a Svionibus, vel Svevis nomen traxifle & nonnullis creditur ; utrumque tamen oppidbincertum. Abeft Glogovia Poloniam versus 10. milliaribus in peropportuna, & amoeniffima jacens pla- nitie circa propinquum lacum extenfa,pi2e- ter quem adhuc alium longe ampliorem—s> hujus Urbis Diftričtus,feu, ut Heneliuslo- quitur, circulus compleftitur. Templum primarium eximii operiš eft, totum ex la- pide Silefise. 65 pideconftručhimcum magna, altacjue cur- ri, inquamultipliciscampaniaeris egregia fymphonia. Praecipua hatc olirn fuerat fe- desEqueftrisOrdinisS. Maria anno 1220, exorti. Magnam dein belli flammam in¬ ter Poloni® Duces, & Marchiones Brande- burgicos fufcitavit, nune uni, nune aleeri confligencium parciadhaererecoadta. Tan¬ dem Bohemiae Reges ditionemhanc ad fe devolutam Glogovienfi Principi fubdide- runt. Non leves quoque paffa eftaerum- nas, dumMatthias Hungari®Rex, aut_» Svecicus miles Silefiam depopularetur. TESCH 1 NA. TRACHENBERGA. T Rachenberga vulg6 Trač henberg inter quatuor deferiptos alias Baronatus re- cenfita, in uJiginofo ftat folo adBarthae flu- vii littusfexmiJIiaribus'WratisIaviaremo- tu m, atque opcimorum pi Temni, praefer tim Luciorum capturS perceJebre. Haud fper- nenda gaudet Arce anno 1579. ab igne qui- demmultum foedatS, fed nobiliusreftitutS. Anno 1640. krito conatutentataeftaStall- hanfioTrachenberga, fedelapsoindebien- nio fbrtius eamaggreffus Torftenfonius vi cepit, diuque potitus eft non (inč magna—3 obfidentium Caefareorum clade. T ETchina CromeroCeffinum vjulgo Te- fchen, vel TelEn praecipua eftfui Prin¬ ci pank Civicas, qui ad Aquilonem Ratibo- rienfi, ad Occafum Oppavicnfi, ad Auftrum Moravia, & ad OrtumPolonia terminatur. A CefITmiro LeTei III. Poloni® DuciS filio fubannum Bio.condita cenfetur , ideoque totiusSilefi®fereanuquillima, Jacct ca ad Carpathimontisradicesinter binos fluvios Viftulamfčilicet, atqueElfiim, huictamen muko propinquior. Famoliffim® hic quot annis habentur nundinae ,fclopet;que , ut vocant, adeo elegantes , & probae not® conficiuntur, ut ieliquis per Silefiam ela- boracis palmam praeripiant-Aur^ lirbs frui- tur montanti, & lalubri, atque omnis gene- ris annona abundat : avium, ferarumque copiam non longe diftantes fylvae aflfatim fuppeditant. Fortibus vallatur muris,quos excelf® exornant pore®, nec fplendidlffima Principom Arx in editiori colle fundata , exiguum Urbi adfert decus, & munimen- cum. Aides circa forum ex lapide ftručt® funt, c®ter® plurimum ex ligno conftant. Interfaera Civitatis Aidificiafplendore, ac magnificentia reliquis prsftat Religiofi ProedicatorumOrdmis Ecclefia, cui fuppar eft Parochialis, alise exigu®. Polonica_j> Piaft®orum Principum ftirps longo hic tempore floruit,utpotenon nisi anno 1625 . extinda in Friderico Wiihe!mo , abfque mafeula prole č vivis fublato. Nobiliora Principatus Oppida putantur: Bilicium—# cum honefta Arce ; dSilamamnem fitum, cui nec munitio deeft, neque amoenitas. Fnkadiumiifdem,quibusBiIicium,dotibu.s inftručtum. jablunca Carpatho monti, Hungari®que ftnibus proxima, nuilisqui- demmaenibuscircumdata, fedavalida Ar¬ ce defenfa. Adjacet pr®terea huic Prin- cipatui Pldfenfis Baronatus ex iis quatuor, quorum prterogativas alibi dedimus , ad Viftulam fluvium fecus Poloni® terminos protenfus. P, II. TREBNICIUM. T Rebnicium, vulgo TrebnizOlsnenfis Principatus Oppidum maximč incla- ruit ob ampliffimum Ciftercienfis Ordinis Parthenonem , quem S. Hedwigis Ber- tholdiMeranienfis Ducisfilia, atque Hen- rici Baibati Silefise Ducis conjuxregiamu- nificentia dotavic , eoque pr®mifsa fiM Geitrude cum magno Virginum comitatu, quas ex Bambergenfi Monafterio advoca- verat , ipfa quoque confentiente marito fubfecuta, in Epifcopi manu perpetuaeca- ftitatis votum emifit: dem rebgiofarum virtutum ftudio toto connifu ineumbens , crcbris je/uniis, aliifcjue corporis affličta.- tionibus animam expoliebat. Tande m <1 obitus fui diem praefentiens , priufquam graviore morbo corriperetur , faera unc- tione roborari voluit, poft quammulta_9 hilaricate Sančtos venerata , qui magno fplendore ad morientis lečlulumdefcende- rant II. Cal. Očtobris anno 1243. fpiritum Creatori reddidit, a Clemente IV. Summo Pontifice Viterbii degente anno ejufdeni—s feculi 67. Ccelitum albo inferta. Addit in Bavaria TandlaRaderus, S. Hedwigem ali« quando ad Chrifti de cruce pendentis effi- giemprecesfundencem, fuiffe ab imaginis dextra clavo foluta in bene precantis mo« dum cruce fignatam. WARTA. Arta Minfterbergenfis Principariis Oppidum ad NifTae fluvii crepidinem medio itinere inter Glacium , & Camen« cium celebre Ccenobium, quafi Silefiae li- men, Glacenfis Comitatiis fines attingit* & inde Wratislaviam commeantibus viam pandit. Anno 1301. a Boleslao Minfter- bergenfi Duce, Abbate Camencenfi Petro de Podaczyn vendka, hujus fuccefforibus hodieque fubeft. AfTurgit penes Oppi« dum alcifiimus mons, ex quo gratiffimus R. pa« 66 • Ducatus Sileuse. patetin minores tnontes, ac depreffas val- les circumfpečtus ; ad Septencrionem_s enim offert fe ampla Silcfiae ' planities Niflfam ufque quinque milliaribus remo- tam, ad Orientom moncofis cingitur fyl vis: Meridies verb, & OccidensGlacenrem_s Comitatum , aliofuue Bohemix tra&us oftendit. Amoeniftimam hanc terrae ft- ciemelegit fibi Deipara, ut inde Iargiores fuis clientibusgratiasimpercirec. Golitur quippehic inTemplo , quod Bohemicum vocanc,prodigiofailliusftatua, quam ipfa- mec Beatiflima Virgo fubannum 1200. fa- mulo cuidam tradidit miracula patraturam, fi a populiš coleretur. Paulo pbft nobilis Bohemus,cum nuncupato vifitandas hujus imaginis voto, frafti cruris fanitatem di- vinitusimpetraflet, ligneum primb Sacel- lum, deinaliud elapideTemplum Sofpitae fux honoribus exitavit etiamnum fuper- ftes. E ligno conftat icon, ligni tamen_9 fpecies ignoratur. Exhibet illa in throno Virginem coronatam , qux dextera po- tnutn Mundi Jefulo fuper extrema Matris genua fedenti porrigic, finiftra vero eun- dem complečtitur, ne labatur. Pretiofa munera, qux accols toc beneficiis invicati, adTempli ornatum conculeranc , diripuic anno 1425. bacchantium Huffitarum furor, qui fubječto poftea igne Templum in cine- res redegerunt ; fed non eadem iis fuit in Divae ftatuam, qux in muros, & fupellecti- lem poceftas ;illa enim inter flammasillasfa de Huflitica barbarie triumphum egit, inter bufta poftmodum reperta una cum integro cujufdam Ciftercienfis Sacerdotis btachio, quiaperta fibi per arma ,& ignesvia jam ad ftatuam ipfam quidcm pervenerat, fed dum eandem efferret fi ve fumo, aut flamma prx- focatus, five ruentis aedificii mole opprefi- fus interiit. Lapis, in quo Deipara fedit, in annum ufque millefimum fexcenteG- mum veftigia Virginis retinuit; neque ul¬ tra potuit, cum frequentes peregrini piis furtis totum velattriverint, vel fruftatim abftulerint. Ne tamen rei memoria peri- rec Carolus Archidux, & Wratislavienfis Prsful anno 1617. locum pereleganti Sa- cello ornavit,&fupra Virginis veftigia fum- mam aram erexit. WARTENBERGA. Artenberga a defcripto antea mon- te, quem eciam Wartenberg vul- ^is nominat, diftinfta, primarium eft unius e quatuor Baronatibus Oppiduni, cujus di- ftričtum Milicenfis Baronatus, Olsnenfis, & Wratislavienfis Principatus, atque Po¬ loma includunt. Non longe a Weidx ara- nis fontibus diflitum, raram undique amoe- nitatem fpirat. Anno 1632. illud Sveči deditione,& bienniopbft Saxones aflfultu cepere, dein adCaefarem reverfum Tor- ftenfonius anno 1643. ternis diebus, coti« demque no&ibus, vano tamen eventuop- pugnavit. Anno autem ejus feculi 46. aliae Svecorum turmae tandem Oppidum obti- nuere , cun£fifque munimentis denuda- runt. W OLAVIA. # W/01avia fat amplum denominat terri- W torium,quod ab Olfnenfi Principa- tu avulfum ad Lignicenfem aliquando ac- ceflit , nune verb Principatfts titulo infi- gnitur, quamvis inter fexdecim Silefiac Principatus, Henelio apud Blavium tefte, non numeretur. Ambiunt Wolavienfem. Principatum ab Ortu Olfnenfiscum Tra- chenbergenfi Baronatu, ab Occafu Glogo- vienfis,a Meridie Lignicenfis, & Wrati- slavienfis, a Septentrione Polonia. Regio haec partim fylvis tefta, partim frugiferis agris dives , ubique ccelo fruitur falubri, Urbsunacum Arce udoloco inter pifcinas fita, munita, & amoena fimul, laneis pannis conficiendis infignis eft. Anno 1640. Sve¬ corum Dučtor Stallhanfius poft exigui tem- poris obfidionem arbitrio fuo deditam ce¬ pit »magnamque in eabelliciapparatfts co- piam onendit. Inde recepta a Lavenbur- gico iterum a Svecis vi expugnaca eft , & perbiennium retenta, ufque dum Csefarei eam deditione rurlus occuparent. Inter Principatus hujus Oppidaexcellit Steina- via, feu Stinovia Principatus olim__s tituto decorata. TOPO- reiArnanj-i-a.it- f jVLarcli Lona bu5 MORAMI JL lilft, Tab ii la. Wi"sC rnl>eri/_ nerstatt. •'chcnibtnf' £iS?ConJii(m.i SectnitVi jrecKiald ftJVeiutnltr Y3 $Fl- :y&i- I * _3_ Sterrilet? - _jtnui/nicč j&T Olo - It TzAit .J •—■—^JL j>a/anaifS d/cSen^. / icr^ntzV\ Sjf nS " x f. ^< f _S&er-nj t-din '.fetZMUe/l — ; — -Auftt jSSicftetttiriC’ Oltvsia vitz- J Xe/vwe?z$ UJPtlnci jL ijVrazitz# L- yWd/vcauntZ' ' 3, 'jr^S. S/u/sam- \J uitrz 'PtrerKcnsi?z-'y *•'''• %?* t '• SR.rizan.mi’ Jbruji ~Wi.r/cč> ?r ’, elanu fctf W/achmrit: k ' ^**»»j** v I i ^Stmn Arx , r \_-C i-e/ma ^ jZU-jiisi \S'c/feuapanitz • -JS | i t W / mnue^n JAmtezi/Si-z uoL * JjLenej- y$Rzgrasi ^j^ rr \V /'uSaiet.rc/zitz. Z r iacIiJ\ia. .-ujterhtz \%a/iarai< 7 tz ±. \ Osfovarufc ^SBucliloiHtz v&lesawitiŠfe lana* jj SP it in "z- IRJfC-arnna ')jtrou> ižsrlit ^t&re/s/ibanižjUL Jfczrchoie Circu - 7L/ivvwm>2. firaurna. tL\ ' - 7^fc/uindil~z SBu tlisjjfA&Trrtz- Izusdran ti/cluK ttatKoifitzA SB>ii7tfc0jy ~Wa Zre r ti fi . 3_ . SPlatz iirj&4' yelezn{ ST/vitelMjn . Se-f-f" ■ J^zirirAciri/in^L '.atraw r. .n.-./S v Mpn 'Ziy Ji T/iet/ci^S Vast/o. Xaruiriiutj ^ 'Venit H uji(j'aja a- Senic: . /V: S^Jidnis idin j ra) ul/10fen feefeld ^ai/sbrunn A.rchi : fe~Wdliireic/ts .13 U Cel f/ iruru S\foZljg.j-ia 6"^- JSt/nisi ’nau~ vera cuj a m & 67 dbcfec^ dbcjbcjbdbdb dbcfodbcfc> cfc>tfegX3cXJcA3: cfocfc)cfc>cia c^icfc)cjbdbdbcibcŽ>cfejiibcibc^:3cfodb [aCV jnO/» JSO'' -iP'' rS&s.rSl£ r'&- -bČ' y *-i5&L (a) Mart. Mora. 1. x. C. 2. (b) DcMu- rib. Germ. w q3qpq?qpqp Cluverius (c) interpretatur : Enim vero ( c ) Germ. Sv tvor um at ante dixi gen tesali# intra babi - ant -3 * s tant , alia extra faltum,ut Quadorum gens con - Bl ° terminaGetis. Cumenimfecus Danubium poft Marcomannos, quos in Bohemia, & Auflriae parte ftatuimus, a Tacito ponan- tur Quadi, non aliacerte iis aptior conve- nit fedes, quam Moraviae regio, & adjunc- taufquead Danubium Auftria; fiquidem cum hoc fluvic ultra defcendere non licet, extra antiquae alias Germaniae limites Qua- dos Germaniae populos protruderemus. Narnq; Maruš adversus Carnuntum Danu¬ bium iubiens GermanosaSarmatis,aliiC- que populiš juxtaPliniumdirimebat,cu/us haec funt verba .- tranfierunt . Non defunt tamen recentiores aliquot > qui 3 antequam Czechus cum Sla- vicis Coloniis ex liljrico in Bohemiam__9 tranfmigraret,ex Sarmatia redo in Mora¬ viam itinere Slavos deducant ; Ted cor* rafishincinde conjedurisfolumrnodoinni- tuntur. Quidquid igitur fit de hoc Bohe- morum, aut Moravorum primatu ; illud certčhislongegloriofiusrefelli nequit» in¬ ter omnesnempe Slavicas gentes Nlajefta- tem Regiam primo Moravisdeberi ^ nulla fiquidemSlavorum natioante Moraviram regio titulo a feriptoribus etiam vetufliffi- mis decoratur. Nec minus indubitatum eft Moravorum Regnum longč, lateque_s extra hodiernse Moravias limites patuifie, idqueampliffimum facic Piusll. Papa ita de Moravia feribens : Hic multos annos regna- tum : Hungari , Bobemi, Polonij Moravorum Principi paruerunt. Per id tamen, quod de Hungaris dicitur , minime intelligen- dumeft, Hungarorumnationem, fed ma- gnum praefentis Hungarice tradum Mora¬ vorum Regi obtemperaffe, quod extraom.» nem controverfiam verfatur. Regum no- men clarere coepit inSwatoffio( aliiSva- them nominant) Marothi, feu Moravodi filio. quifub annum 720. fixaVefprinii Te¬ de, Pannoniae fimul j &Moravi£sRex am- plifiimis regionibusex utroque Danubii la- tere dominabatur ; fed paulo pbft ab Hun« garorum exercitu binis pradiis caefus, tota- que Moravi#, 6 $ gueferč Pannonifi lpoliatus, in i nfulam vul- gb Schiitdidam,inde in Moraviam t ra ječi t, ubi Welehradi non procul a Morava fluvio novam Aulamerexic,pluribu9 ad Vagi va- daexcitatisArcibus, quibushoftesab ulte* riore invafione arcerentur. Ad verfantur ta- men huic Moravorum relationi Hungariae fcripcores Bonfinius, & Thurocius, Swa* tomumDanubii vorticibus hauftumin fu¬ ga periifle aflerentes. SwatoiIio fubroga- tura Peflina Samomirus,huicfiliusSamo- slaus, & huic Lechus, qui in pugna cum Caroli Magni Impetatoris exercitu com- mifTa fertur occubuifte. Poft Lechi nečem Regnum adiic HormidorS, poft hunc Mo* gemirus,<^ui tcntata incaftum Hungaria, dein foelicius Polonia,Cracoviam expugna- vic non diu fer vaturits. Huic e vivis fubla- to fuffedus eft Bryno, feu Bruno a nonnul- lis etiam Prinnina vocacus ; at fopiendis fuorum feditionibusimparfolium deleruic , a Mogemiro II. tumukuum authore, ftatim occiipatum ; obcinuictamenmoxa Ludo* vico Bavarite Duce quandam circa Savutn Provinciam( protlt inCildenfi defcriptio- ne meminimus) ubi tranquillius imperaret. Mortuo Mogemiro II. Moravia; Regno po- tituseft Raczko, feuRadlslaus, quemalii Rafticen nuncupant. Hic prolpere primum cum Hungaris congreftus, infoeliciter dein* čeps pugnavit, tota penitus Pannonia exu- tus, quam Vefprinium ulqueantiquam_s prasdecefTorum Sedem in fuam poteftatem redegerat. Quibus malis necdutn quiefce- re edodus in Ludovieum Germaniae Re- gem contra datam faepitas fidem arma fum- pfit, nec ante depofuit, quam in praelio cap- tus, atque oculorum ufu orhatus ad perpe- tuos carceres in Bavariam abducerecur__5. Vacuum Moravia; thronum confcendit Svatopulcus, quem alii Zventibaldum ,alii Swendopoldum dicunt, & perfidiae accula- tus, anno 871* a Carolomanno Ludovici filio Ratisponte in cuftodiam conjicitur , fed crimine haud probato ad fuos remilTus , utinjuriam ulcifceretur, diilturnas cum_i> Carolomanno, Germanifque aluit fimul- tates, fub Arnulpho Caefare tandem fubla- tas. Poftremus demum Moravias Rex fa- lutatus eft Svatobogus Svacopulei fiiius * guem ob nefaria fcelera Deo, hominibuf- que mvifum Sergius III. Summus Pontifex anathemate, & banno, ut vocant, Imperia- li Ludovicus IV. Cssfar perftrinxit. Hinc Hungari, Poloni, Bavari in ejus ditionem undique irrumpentes, in plurespartes di- lacerarunt. Tum Svatobogus accepta ab hoftibus clade vel inter fuoscecidit, vel ut multi perhibent, fuga elapfus inter Soboris montis Anachoretas religuum vita.' tempus Deleto hac ratione Moraviae Regno, ejus pars a Teia ad Danubium excurrens Bavaris ceflit, Auftriae poftmodum inferta \ catterarum partium jura, quas non mod6 Poloni, & Hungari, fed etiam Bohemi cer- tatim vellicabant, Otto Magnuslmperato* anno 937. S. Wenceslao Bohemiae Regi adjudicavit; totam nihilominus regionem nec ipfe, nec ejus fucceffores obtinuere uf- que ad Udalricum, ejulgue filium Brzeti- slaum I. , qui fufcepto in Polonos bello t quamvis gemina clade re/edus, tertium_$ cum iis pradium commifit, in quo vidofia potitus, foitunacjue ufus Polonos omneš anno 1026. Moravia profiigavit, atque_s aliam ejus Provinci^ parcem non mult 5 phil ex Hungaror um eripiens poteftate._s, Moraviam univerfam in eam ampllcudi- nem, qua nuncpatet, foeliciter reduxit, perpetuoque nexu Bohemics Coronte co* pulavic. Porrbcum quinque genuiftet_9 filios primogenko Spitihnseo in Bohemiae Ducemdefignato, & jaromiro facfis Ordi* rlibus additto, obtentam noviflime regio¬ nem inter reliauos difiribuit, & Olomu- cenfem Diftriaum Wratislao , Biunen- fem Ottoni, Conrado Znoymenfem tran- Icripfit, fupremo tamen domimofibi , ac fucceftbribusrefervato. Verum poftobi- tltmSpitihnsei fine prole defundi, frater_js W'racislaus Bohemiam confecutus, prio- rera fuam ditionem Ottoni ceffit, Brunen- fem autem Conrado adjunxit. Wratislao poftmodum, prout alibi retulimus, anno 1086. ab Henrico IV. in Bohemia; Regem evedo, antiquo fcilicec Moravorum Regno in Bohemiam translato, Marchionatus ti- tulum Moravia aftumpflt \ abhocenim_s tempore Bohemias Reges etiam Moraviae Marchiones dici ccepere * ac Brzetislai exeinplum fecuti, folebantinterdum,. fi plu- res haberenr filios, vel agnatos, Moraviam intereofdemparcirL Hlncgravia fubinde bella inter Reges > Marchiones ob fprata ab his fuprema Regum jura excitabantur ; ad Bohemiam t^men femperrecidit Mora¬ via, & cum eadem Auguftiftimae Aultriaco- rum Principum Domui tandem adhsefit (ut omnesbonivovent)nunquamavellenda. Politico, tit dici folet, regimine in epi* tomende more contrado, libet etiam fa- crum, feu quod ad religionem fpedat, tan- tifper attingere, cum qua:dam hic fuppe- tantmemoratu digniffima. Primbitaque Catholicas fideilumen ante SS. Cyrilli, Sc Methodii ex Graecia adventom Moravis in- terdum affulfifle , plurima fuadent docu- menta, cujufmodi eft Caroli Magni Impe- ratoris zelus, qui cum repreflis ab uno Da- nubii latere Slaviš Moravis, ab akero au¬ tem debellatis Hunnis, & Avaribus vidri- S ci» 70 Marchionatas cia arma ad flumen ufqueArrabonem protu- in Moraviam penetravit; ubi tanta foelici- liflet, Chriftian« Religionis ea occalione te in Evangelii femitmione ambo infuda- proraovejidseftudiofiflimus,ArnonisSalis- runt, urbrevitotam Moravorum gentem burgenfis Archiepifcopi cur« devidas ter- cum Rege, ac Proceribus ad Chriftum ad- ras commendavit, Adriano I. Papa idipfum duxerint,fundato quoque poftea Welehra- per literasconfirmante. Aliud argumen- di Arcniepifcopatu ; aliis vero Epifcopati- tum fuggerit caralogus Paffavienfium_j> bus, quiinjuriatemporum defecerant,de- Prtefulum, apnd Dreflerutn referens anno nuo inftauratis, aliis forfitan etiam noviter 807. Ruhhariam , feu Reginariura, Epifco- eredis. Interim cum jam ultra quadrien- pum MoravosadChrifinm convertijfe • quod nitim in erudiendis Moravis impendiftent, tamen non de univerfagente, fed aliqua_B NicolausPapa audiens eosSlavicum idio- tantutn parte Danubio forfan proxima in- ma(inquod inventisnovis literisfacros co- telligere necefte eft. Poft Caroli obitum dices Cyrillus verterat) in miffa, horifque ilrolphus e/uidem Ecclefi« Epifcopus'per canomcisufurpare, ad fe accedere quanto- Adeivinum , & Methodium ab altero di- cyusjuffit. Imperatum itaqueiter aggrefll ftindumEpilcopalidignitatepriusornatos, Romam appulerant , defundo jam anno & fortaflis etiam ipfemet Moravos in Or- 867. pridie idus NovembrisNicolao: ab hu- thodox£E fidei myfteriis excoluit: ciimcjue justamen fucceffore Adriano Il.honoriftcd navatse ibidem oper« rationem Eugenio II. excepti fant, cumque S. Clementis Pap«,& redditurus Romam peciiftet,a Summo Pon- Martyris corpus exTaurica Cherfonefo fecti tificebenignilfimšacceptuseft, &Lauria- atcui.llem,ipfe SummusPontifexcumCle- ceniis Ecclefi« juribus frui permiffus, pal- ro , ac popuio iifdem obviam proceiEt. Qua lioque donacus : ad fuos verb revertentem autern ratione S.Cyrilius Slavic« linguse in Eugenius datis anno 826, Apoftolicis literis facris rebus ufum ab Adriano extorferit,do- Moravi«, Pannoni$quePrtefulibus, & Du- cebit nos ipfamet horumSandorum fratrum . . ss cihus injunxit, uc ad coepta fcelicius prore- Vita ex M S. Blauburano a Boliandianis (a) LjcHemV quendaei adminiculum, atque juvamenpra- evulgata,cujusfragmentum,quamvispro- Mart«. berent. EpiftolamHundius, Gewoldus,& lixumhuc placuit transferre; fiquidem di- Goldaftus recitant , cujushocerat exor- gna videtur res, qu« uberius percipiatur, dium : Eugenius EpifcopusServus Servorum cum prima fueritorigo nobiliflimsedignita* Dei. ‘Rathfredo fančhe Favianenfis ( fecun- tis, quam pr« tot aliis Europ« linguis Sla¬ dil m rouiros Viennenfis) Ecclefi* , & Me- vicafibivendicac ; iicergoibihabetur. thodio , Ecclefia Speculi-Julienfis ( id eft Olo- Apoftolicus , &reliqui T^Ftores Ecclefi. Cjriiius 'Deo acquifiverat , ficut fiat Ker At , canonicas borat cum Mi far um folenniis sta debere dein- cepscelebrari. Hačlenus vit* fcriptor. Impetrata itaque Slavic* Iinguaein_s facris adhibendtepoteftate, S. Cyrillus Ro¬ mat moratus diem extremum ibidem clau- fic ; frater ver6 D. Methodius Moravorum Anciftes creatus ad fuam Ecclefiam remea- vit, Svatopulco interimRadislai nepote_® pofthujus obitum regnante ; fecundbta- rnen Romam eundem acceffilTe necefie eft, a Regeipfoad loannem Vlil. Papam able- gacum , Apoffolicae enim hujus literat an- no 880. datae, & apud Baronium editae id clariffime indicanc, prout ex eorum initio rnoxfubjiciendopatebit : 'DilettofilioSfen- topu'cbro,gloriofo Comiti. Indsiflris tnetnotum ejfe volumus , quoniam c on fratre noftro Me- thodio Reverendifimo Archiepifcopo Sancin Ecclefa Moravenfs un 'a cum Semiffno fide- li ttsoad limina SdnBorum Apoftolorum Petri, & Pauli , nojiramf Pontificalern prafentism veniente , atque Jer mo n e Incifuo referente , di- dicimus tt*s devorsonisfnceritatem, & totius populit ni defderium , ejuod circa Sedem Apo- fiolicam, & noflram paternitatem habetis - - , J p ju m quoquc Presbiterum nomine Eichintim , quem nobis direxijii , eleShrm Epifcopum con- fecravimas Šantla čcclefia Nitrienfs , &c. D. Methodioad Ccelites vocato,cum pau- 16 pbft Moravia ab hoftibus in diverfadi« fcerpereturmembra, Chriftiana interim_s Religio non minorapaffa eft detrimenta, deleto rurfus Archiepifcopatu Weiehra- denfi , catterifque Cathedraiibus funditus everfis. Ab hac clade poftquam Moravi nonnihilrefpiraftentJoannesEpifcopusan- tea Podivinenfis paftoralem totius Provm- ciaecuram fufcepit, &poft illumSylvefter, quo morcu6 facrorum moderatio penes Epifcopos Paftavienfes , vel ut quibufdam plaeet Ratifponenfes fuit ad u(que tempe¬ ra S, AdalbertiPragenfisAntiftitiSjCUi Mo¬ ravi* Ecclefia a Benedičto VI. Summo Pontificead;unčlaeft,duravitquehžecunio ufque ad Severi Pragenfis Epifcopiastatem, qui poft annum 1060., Alexandro II. Papa annuenteanciquum Moravis reftituit Epi- fcopatmn , a diftin&o Prsrfule deinceps re- gendum. Dividebatur quondam Moravia in tres ToparchiasaBrzetislaoI. Bohemia Duce , udfupra diximus, inftitutas, Olomucen- fem (ciiicet , Brunenfem , & Znoymen- fem. Dein procellu temporis, cum fratres, & agnati Ducum, Regumve Bohemiat in plures propagarentur familias, Olomucen- fis Toparchia, qua erat omniutri amplifli- ma , utpote a Silefiae finibusad Morava, Teiaeq; confiuentes protenfa ano n6o.in bi- nas difcifla eft partes, Superiorem nimirum, & Inferiorem, quando imperata a Wladi- slao Bohemiat Rege divifione,hsccBrzeti- slaoj illa Wladimiro Ottonis IH. Topar- chseOlomucenfisfiliis obtigerat. Demum, Wladislai II. Regis $vo placuitMoraviam» Carolinas in Bohemia partitionis exempIo , inquinque Diftričlus , feu Provinciasdi- fcriminare , videlicet in Olomucenfem* Brunenfem, ZnoymenIem, Iglavienfem, & Hradiftienfem a prtecipuis fuis ITrbibus cognominatas. Circumfcribitur Oiomu- cenfis ab Occidente Bohemia, ab Aquilone Siiefia, ab Ortu Hungaria, & ab Auftro partim Brunenfi , partim Hradiftienfi Di- ftriau. Brunenfis praeter reliquos omnes Moravi* Diftričtus, Hungariam quoque > Auftriam, &Bohemiam fuis finibus attin- git. Znoymenfis figuram fer6 pjramida- lemexhibet,cujus batis inferior Brunenfis Diftridfis parti incumbit, Iatus vero Borea- le fuperiori ejufdem parti, & Meridionale Auftris adhseret, dein Iglavienfem quoque Provinciam praetergrediens , ad Bohemit® confinia procurric. Iglavienfis Bohemise Regno,& Brunenfi, ZnoymenfiqueDiftrio tibuscircumdatur. Hradiftienfem denique Olomucenfis, Brunenfis, atque Hungaria undiqueincludunt, Perluftrata univerfa regionis facie, ad fingulas ejusUrbes, alia« que ornamenta celeri greftu excurramus» OLOMUCU! M. O Lomucium vulgo Olmutz fplendida > amplaque Urbsnon modo fui Diftric- tfts. fea & totius Marchionatus Metropo- lis in editiore, ac peramoeno Morava litto« reafidrg't Vienna 18. , Praga vero 28. mil- iiaribus remota. Hanc Juliomontium, feu Juliimontemappellatam primitus fuifie_J> docet conftans, unanijnifque plurium au- thorum confenfus. Speculum Julii quo- que, acSoriguturam interdum di&amex Eugenii Papa; literis fupra didicimus. A ju- lio Casfare Romanorum Didatore hujufi- modinomen inditum ineptiflimd putarunt nonnulli,quosmerit6exploditapudLam- beciumSylvius(a)ita fcribens. Quodali- qui ssoftri temporis hiflorici parmn confideratt Viennam , cpttafi Bienndm ditlam afferunt, quo~ niam oppugnanti eamf? niso C a fari biennto re- (literit, noti modofalf it m , fed ftultum ctiifuc Videripoteft , q ni geji a ffulii Cafaris legerit , quem ctrto conftat , ntinquam hanc terram cum exercim ingrefftm. Sedfimile hoc ei ejl , ejuod Holormitz. Civitatem Moravis, ex vicinitaie vocabuli jfulii montem appellant , qui illam S 3 'Ur- (a) Mar. Moral. 1. 1 . c. 6. Marchionatus 72 Urbem J ulit Ca far is opus affirmant. Idejne quam abfonumforet, probč advertens Pef- fina (a) ad Juliiim Maximinum Imperato- rem tanguam Urbis, nominifcjue authorem recutrit, eb qubd is Jongum cum Marco- mannis,Sarnutifque beflum gefTerit, tum Alexandri Severi, tum fuifmecaufpiciis oc- cupato poft interfečtum Alexandrum Im- perio. De antiqui(Iima Olomucenfis Epifco- patus origine ance SS. Cyrilli, & Methodii sevum inchoanda, decjue ejufdem progreffi. buspaulb ante difleruimus: unde hic ad- dendumduntaxat fupereft, qua ratione_i> anno io9i.Wratislai Bohemia Regis ope¬ ra reftituto iterum Moravis Epifcopo , & Cofraa ad Pragenfem folum Infulam pro- moto , licut in Bohemica Topographia retulimus , Andreas ad Olomucenfem—9 Cathedram evečtus fuerit, cui quinqua- ginca circicer Praefules conftanti deinceps ordine fuccefiere. Magnis interea privi- legiis, gratiifgue Ecclefiam hanc profe- cuti Bohemia: Duces , ac Reges iuter_® c&tera ftatuiffe dicuntur, ut Olomucenfis Epifcopus una cum Pragenfi aureum circu- lum Ducibus, & poftmodum Coronam—s Regibusimponeret .-cujus dignitatis intui- tu Carolus IV. Imperator dato diplomate »0001365'. Joannem deNovoforo Olofnu- cenfis Ecclefise Anciftitem ejufque fuccef- fores Regiae Capellse Comites, fumpto a Gallise Regibus exemp!o declaravit. Hu- jus autem tituli etiamnum ufurpati munus in eovertebatur, ut ubicunque Reges fa- crisfolenniter intereflecontingeret, omnia ad eum ačtum fpečtantia ordinaret, atque in fuper ante reliquos Proceres,Pragenfi Ar- chiepifcopo excepto , digniorem in ea fo- lennitatelocumobtineret. Altera prsero- gativa Olomucenfibus Epifcopis a Bohe¬ mia: Regibuscol]ata,fuitPrindpisdignitas, qu$in ejufdem Caroli literisanno 1353 > & 65. daiisdifertč confirmatur, Hinc Ru- doiphns II. Caefar, Bohemiaeque Rex in fuo diplomate anno 1588. exarato non ait fe_e Pnncipis titulam Stanislao Pawlowski Olomucenli Prsefuli conferre , autdare, fed refiituere, cujus ufum temporis in j uri a, & defvetudine nonnullis de caufis abierat \ čpua- re illum , & fuccejfores Principum confortio be- nigniter aggregat. Cathedtalis Bafilica D. WencesIao facra nobiie monumentumeft "Wenceslai Olomucenfis Dynaftae, qui paulbantean- num 1130. vita fuse extremum Arcis pro- rice aream ei condendae obtulit, translata uc fede Epifcopali, quam in Suburbio ad z£dem SS. Petri, & Pauli humilem, ac an- guftamveteres pofuerant, ipfequecum_9 Henrico Urbis Prsefule cognato fuo angu- larern Templi lapidem in fundamentis col- locavit, Et quamquam magnificum illud opus ad faftigium perducere , prohibente fato , non potuerit, filio tamen Brzetislao quem Henrici tutelae commifit, magnas ad id perficiendum opes tranfcripfit. Tem- plum hoc poft aliquot feculorum interval- lum jam fenefcens, Francifcus Dietrichftei- nius S. R. E. Cardinalis, & Olomucenfis Antjftes anno 1636. vita funčtus coepit a novochoriaedificioreparare, cujus fomix mira altitudine , ac latitudine celebris pa- vimentum tegit nigro HochwaIdenfi > & alboBernfteinenfi marmorecorufcaos, pit fuccefibrum munificentit ad tantum opus profequendum fudexempl6ftimulata. Ma- ximum tamenhujus Bafilicse decus procul dubio eft in iigne Canonicorum Collegium, cujus Prtepoiitum a Roberto Epifcopoan- no r205.infiitutumPr2emislaus lil Bohe- miae Rex ea praerogativa decoravit, uc ticu- tiPrsepofiti Wiflehradenfes in Bohemia, ita Olomucenfes in Moraviafuprejni Can- cellarii titulum, & officium obtinerent—®. Confirmant hanc dignicatem Onocarus Rexanno 1256. , 5 c CaroluslV. tune tan¬ tum Moraviae Marchio fpeciali (diplomate anno 1342. Olomucii dato, ubi ait: vo- lentes ipjum Prapoftum titulo Cancellarii in Aiarchior.atu noftro Aloravia perpetuis inji~ gniri temporibus. Cathedralem Ecclefiam coronantalise plures per Urbem difperfe, ac illius fplen- dori non multum cedentes, auteundem__s proxime smulantes. Adfunt quippe bi- nse Paroecix, quarum una venerandae ve- tuftatis D. Blafium uc Patronum reveretur, altera S. Maurido dicataob rars pulchricu- dinis fuggeftum, altarium numero, ac ea- rum ditiflimum ornatum , aitificiofum_s> item ad turrim afcenfum prseciptič cele- bratur. Religiofa infuper utriufque fexvis Domicilia univerfim novem numerantur. Prateat Canonicorum Regularium S. Au- guftini Collegium , quos prius Landskro- nae in Bohemia Petrus Litomislienfis tune Prteful, poftea Magdeburgenfis , tandem Olomucenfis anno 1371. fundaverat, fed ab Heterodoxis deinde Proceribus, aepo- tiflimum a Koftkis ditionis illius Dominis ufque adeb premebantur, ut Olomucium concedere coačti, ad Ecclefiam Omnium San£torum ftationemfixerint,cui poftmo¬ dum Landskronenfis fundationis proven- tus, annuente Summo Pontifice Alexan- dro VI., & WladisIao Rege, anno 1500. adjudicati funt. Paulb recentior eft infi- gnis Carthufia , quam extra Urbem ad Pa- gum Dolany anno 1390. fub titulo Vallis Jofaphat primb ere£tam,&annofequentis feculi 37. ab Huflitis occupatara, Olomu- cen- ■"P".. . . a eenfespaui 6 "p 5 ft quidem repararunt; at hovienfi Collegio advocavit, qui etiam* ne hoftilibus jncurfionibus impofterum_i> num perfeverant. In hoc Hradiftienfe Cce- paterec,eam folo2equarunc , Religiofis ad hobium detonuit anno 1241; maximus Urbem invicatis. Pracdicatorum Ordinis Tartarorum furor j cumabllrbisdireptio- Ccenobium una cum Ternplo D. Michaeli ne, ciii inhiabant * ab inviČta Jaroslai virtu- facro, Wenceslaus Ottocarus cognomento te arcerentur, doneč hic ftimulatos ad pu- Lufcus ad S. Hyacinthi petitionem circa gnamCivesanterolisortumforas educenSj annumt24b. ade6 Iiberaliterdotavit, ut in hoftium , quos adhuc fomnus tehebat, olim centum fupra fexaginta Religiolbs taftra fortiterirf uperit, & Peta Tartarorum ejusreddicibusalerentur. TerhaSeraphi« Ducepropriaimanuinterempto,irnmanem cus Ordo implet Monafteria , unutft fcili- Jrelicjuorum catervam incomparabili fua_i cet Mihorum Conventualium adS. Jaco- glori. fugaverit, Non pari ramen faeiicita- bum ,alterhm MihorUm de Obfervantia—i te Matthiae HuhgardrumRegi, &Totften.- Si Joannis Capiftrani prcefentil aliquando fonio Svecorum DucifeftiutOlomucium,* iilufttacum , & tertium Capučinorum_®, in illius enim anno 1468. , ih hujus ver 5 qUbdjoannesKawka Rziczananflb 1614* poteftatem anno 1642; non fine gravi de« in Suburbio extruxerat , & ab H®reticis trirnentoperveniti Haecde MoraviaeMe* quinquennio poit everfum reparaverat_i> j tropoli, polt quse alphabed ieriem repete« fed cuth rurfus a Svetiš dirutmn fotet, Fer- mus fcsteraS Provinci® Urbes obiturii diiiandi III, Cšefaris Julfu intira rnuros eft ... „ . . . 'trahslafcurh. Terhplum B. Dei Genitrici BRUNA, devoturri excitavit Jaroslaus Scernbergichš in perpetuum celeberrimas viftbri® momi- Tjl Runavuigb Bririn non ampla quideih j trietitum 5, quam contra plurima Tairtaro- JDfednitida, ScpopulofaCivitas, a Bryn* jrum tnillia, invočato Deiparas patrocinio * none Moravorum Rege notneh mutuata* gloriosč dimicans anno 1241^ retulerati irteditioreafturgitlblo,circaqubdEbufo» Obtigit illud prime) MinoribhsConventua- duniim Quadorum tl-rbem collocatPcolo* iibiiSj antequam hi ad S. Jacobi ASdem Te mceiis. Prasclaristam privatis j quam pu- tonferrents deinde ad jefu focietatem de- blicis sedificiis piurinlum nitec ; excellunt fcidit j quse eodern hodieque potituf, adne- Epifcopi Olomucenfis Aula j Dietrichftei- xum illi pdffidens Collegium , & Acade- hiorum Pfintipum Palatium , & Provin* miam ex Phiiofaphica, & Theologica fa- Ciališ Domus, ih qua fcilicet Provinci® Sta« fciiltate prsetef humanibriirh literarurh_9 tus Comitia freqiientant, judicia^ue pera- fcholasconilatam* Exbinis derhum Sane- guht. Ceiebrem praEterea Brunam reddit timoniaiium iEdibus, alia D. Catharinarh RegiuriiTribunalanno 1636. Olomucii in« primarib col it j & S; Dominici iegibus ob- ftitutum, & anno 41. indein bane Urbent flringitur, alia D. joanni Baptiftae faCra Si translatum , ita ut de Moravise totius Pri- Clarae veltigiis infiftit, quarh Kuneguhdis rhatubinsehteUrbesinterfecertarevidean« PlichtownaConjugisfui jaroslaiSternber- tur. Nec minus decoris a faeris iEdibui gici pietatem aemulata fub annum 1248. Brunse accedit j Bafilicam S. Petri ih tlrbis erexit,acdocavit. vercicefitam erexitanno 1296. Theodori- Incercseterallrbis ®dificiafpeQ:abiliuš cus Olomucenfis Epifcdpus, fundatoapud eminenc Epifcopalis Aula a Garolo Liech- eahdem Canonicorum Collegio, cui Prae« tenfteihioOiomUCehGPr®fuleextrufta,Sc pofitus Inful^ ctinfpicuus prkficitur, . Pa- Praetorium, feu Cuiria eximii operiš in ford tochialis Ecclefia D. jacobo iacra in altutti pr®cipuo polita j & fpecialis artificii hord- afcendit faftigiurrt unačurn turriurh tefto logio illuftriSi £xtrartioehiaaiiteih qudn- ®neis laminis coopertuhi. D. AUguftini dam latd excurrebant Suburbia Civitatis” Eremitas, quibus apud D. Thom® Tem^ amplitudinempenefuperantia,fedeaSve- plumanrioi356.CoenobiumexcruxitJoan- d, ne moenium defenfioni officerent fun- hes Marchro Caroli IV. frater , peculiari ditus everterunt. Stat tameh hodieque hic IrUuntur privilegio, vi cujus eoriirn— extra Olomucium irt Moravce littore Aqui- Pr®fes ( Priotem vocaht) lnfulam, 6c Pe- lonem ver^us Hradiftienfe Coenobium_i, dum ih faeris ufurpat, perpetu >que fulgeč ampliliimum limul, & opulentiffimum, in Notarii Apoftolici dignitate. Suis qudque quod Arcerh a Bržetislao L Bohemi® Duce hic gaudent Mohafteriiš eximii SS. Dofni- aedificatam converterat Otto I. Olomu niči s ac Francifci Ordines : illeadS.Mi- cenfis Marchio,adje6IaqueEcclefia D.Pro- chaelisALdem eo,quoO!omucium,tempo« tomarcyri Stephano faera, Religiofis D. Be- re advenit; hic vero in quatuoi* dividitur nedidti Aftl-clis obrulerat , fed iispoft:74. clafles ; Minores enim Convtntuales S. annosamotis, Otto III. Marchio Prsemon- Joannem 8aptiftam,MinoresdeObfervan« ftratcnfes S. Norberti Canonicos ex Stra- tia S. Mariam Magdalenam, Capucini S«, f Cru* Moraviae Marchionatus 74 Crucem, & facrse Virgines D. Jofephum Eeclefias fuae tuteiarem venerantur. Colle- gium , Domufque probationis Societatis jefu ad D. Virginis Templum, Cella Ma- rix quonctem didlum, humaniorum litera- rum Gymnafio floret> a Joanne Brunenli Prsepofito, & Wenceslao Decano Grode- ciis fratribus anno 1572.’ inceptum, & fe- sehnio pbft a Rudolpho II. Csfare plenč fundatum, cui Francifcus Dietrichfteinius S. R. E.Cardinalis ,&OIomucenlis Pratful novam aedificii molem, Ferdinandus II. Im¬ perator uberiores proventušaddidere. Sub- jacet huicCollegio non adeh ab llrbe di- ftans Turzanenfis Refidentia miraculofa Deiparaa icpne percelebris, & ab Olomu- cenfi Antiftite Societatis Jefu curae com> mendata. Suburbium, quod veterem__» Brunam vocant, duobus ornatur Parthe- nonibus: unum incoluncCiftercienfis Or- dinis Virgines a Regina Elifabetha Wen- ceslai II.BohemiaeRegisconjuge fub titu¬ lo Aula Maria anno 1323. lautiffime fun¬ datum ; alterumD.Annas facrum, &cir- caannum 1 300. extrudtum poflidentSanc- timoniales D. Dominki regulam amplexs. Sipaululum versusOrtum asftivumab llr¬ be recefieris , inilluftre incides Praemon- ftratenfis OrdinisCoenobiuma Leone Co- mite de Klobauk > & Polchradicz fub fe- culi duodecimi finem in Svitavae fluvii in- fula conditum, &Zabrdovicenfeappella~ tum. Hinc fi adBoream’ deflexeris in aper- £0 campo, quem regiurn dicunt, obviabit Carthufianorum eremus inhonorem Sanc- tiffimae Trinitatis anno 1375. a Joanne_i> Marchione erigi ccepta, & ab ejus filiis Jo- doco, joanne, & Procopio non mod 5 per- fecta, fed etiam liberalkerdotata. Demum ad Auftralem llrbis plagam , qua Nigris amnisdefiuit, fefauimilliare abearemove- tur Rey hi adenfe Ordinis D. BenedidH Cce- nobium , Principum Apottoiorum cultui fubannum 1048.8 Brzetislao I. excitatum. Caeterum Brunenfis llrbs validis cingitur mosnibus, praster quse eandemex praealto colletueturSpilbergenfis Arx; hujusenim fortitudinemexpertuseft primo Hungaro- rum Rex Matthias, quando a Civibus in_s Urbem invitatus, tum armorum vi, tum tnunerum pradlantia Prsefedtp Kragirio ob¬ lata , Arcem quoque confequi nequidquam contendit. Verummaximd Orbiinnotue- re tam Civitatis, quam Arcis munimenta annis elapfi feculi 43., & 45., quibus utra- quea Svevis tot Urbium domitoribus, pro- tračto etiam inquartum menfem obfidio, tentata, eorumomnemconnifum non mi¬ nus ftrenue, quam foeliciter elufit. CREMSIRIUM. C Remfirium vulgb KremfirOlomucenS Epifcopa£ui fubječtum, quod, dum —9 adhuc Pagi fpeciem prtefeferret, a Marchio¬ ne Ottone Nigro joannes Epifcopus eme- rat, noyis poftmodum sedificiis ampliavit, muroque cinxit Bruno ejufdem Ecclefias Antiftes,qui fecundoLugdunenfi Conci- lio interfuit anno 1274. celebrato T Neque hic fus metas pofuit munificentiae, quam propenfus in hanc Urbem animus provo- cabat; fiquideminfigniailliprivilegia—s>, atque immunitates impertiit, Canonico- rurn Coilegio ad S. Mauritium eredto deco- ravit, atque in conftantem Aukefuse fedem elegit, quam plurimi fucceffores ad ejus exemplum ibidem fixerunt. Svecico bel- 16 ab hoftibus vi expugnatum, atque exu- Hura Cremfirium anno 1643. in cineres concidit, fed reftauratis Civium induflria sedibus rurfus nitet, uti & pomceria, quae a pereleganti Praefulum horto , & Mino- rum Stridioris Obfervanti* Coenobio SSS. Tri nitati facro illuftratur. HRADISTIUM. H Radiftium vulgb Hradifcht Urbs Re« gia, aclsbera propriiDiftridus Capuc, a Morava fluentis undique cingitur, acmu- nitur: loco gaudet peramoeno, & opportu- no, ubimagna fuppetit omnium rerumad humanum vidturn neceflamrum copia__e. Condidit eam anno 1258. PrzemislausGt- tocarus II., ut fireouentes Hungarorum in Moraviam irruptiones cohiberec: unde^s etiam a muniendo nomen traxit; munire enim Moravi fua lingua hraditi dicunt. A diverfiflimis, iifque potentibushoftibus im* petita, generofo femper ac fcelici aufu eo- rum violenti^m repreflit; obfidentes enim Hungaros repulit anno 1315., & ejufdem feculi 82.; Ziskam anno 1423., ejus fe- quaces Taboritas, & Orphanos perfatpe; Hungaros iterum, et)rumque Regem Mat- thiam adversus Georgium Bchemiae Re¬ gem anno 1467. ,&fequentibus bellum^_9 gerentem; dein anno 1605. Botfcaianois, anno illius pariter feculi 21. Krnovienfes, 6c Beden-Gaborianos; demum anno 43. Sv6- cos, qui non find magna fuorum cladedi- fceflere. Egregia hac Hradiftienfium fhr- titudine permoti Bohemi* Reges praeftan- dflimisgratiis, immunitatibus, ac privile- giis eam Urbem cumularunt. Ecclefia__s Parochialis D. Georgium utPatronum ce- lebrat, cujus Sacelium ante llrbis ortum a. pifcatoribus eredtum penes hanc ipfam Parcedatn etiamnuro persnnat. Adfunt pr*- Moravi«. 7$ prastereaMindrumStri&ioris Obfervanti* bio Janiena , ub! Religiofi variis dirifque Ccenobium a Joanne Olomucenfi, & Va- poenarum genenbus ad extremum ulque radinenfi Epifcopo extru&um, & Societa- fpiritum cruciabantur. A faevitia dein ad tisjefu Collegium Cum inferiorum claf- ludibria converfi facrilegi latrones,facer« fium Gymnafio, dotali amidu induti placeas obequitante* Catholicis illudebanc. HRANICIUM. H Ranicium vulgo Germanis Weifskir« chen Oppidum eft a Chualkone Hra- diftienfi Abbateanno 1291. conditum, in cujus vicinia Icaturit celebris medicat* aquae fons, quae plurimum cakhanti,lapidis caicarii, & terrae rubras cum modico ful- phureimmixcum defert ; nec procul indč abeft caverna fuhterranea fufiocancem va- porem exhalans, quod experientia in ca- tellis,& fehbusadfpecumimmiftis, ftatim- queoppreffisfačlacomprobavit. Hujufmo- di porrb aqu* plunbus in locis Moraviam irrigant, nempe Buchlovienfis inprofunda exiliens valle , & copiofum fulphur cum modico nitro fccum devehens ; Loflinen- fis, feu Schumbergenfis puriffimo fulphu- reimbuta, quam Jordanuscelebrisarchia- tertotiusMoravisepraftantiffirnam depraj- dicat,ceuquasfola aliquantutn tepeat,cum cseteraeomnes frigidse erumpant;Korytnen- fis in locoalias inacceflb inter denfiffitnas fylvas, & Carpathicos montes non procul Hunnobroda emanans>& mulcum fulphur, falem, terramque argillofain, feuochram immixtam vehens ; Slatinenfis in dicione Plumlovienfi exoriens , & fubtiliflimum_s continens fulphur, ud Sc calcarium lapi- dem,atqueleviflitmma!uminisportionem. Praecer has quoque V, ranovienfis, Buchor- fiana, Pecrovienfis a medica artis peritisin Moraviadilaudantur. HUNNOBRODA. H Unnobroda clara Hradiftienfis Di« ftričtfis Civitas ad Oslavam amnem non proculab Hungarisc finibus fita, ab an- tiquis Moravi* incolis condica creditur , ut Hungarorum infeftationes ab ea parte inhiberenc.Videtur tamen nomen ab Hun* nis, feu Hungaris ducere, traditque Cruge- rius, Prsedicatorum OrdmisMonafterium, quod ibidem vifilur, monumentum effe„_s Andreae II. Hungaris Regis anno circicer 1262. excitatum. Narrat qu'xjue alio in loco idem author Przibislavia capta Tabo- ritas quofdam ab aliis fadione divifos in_«! Hungarise confinia irruifle, & crudelem in modum ferro, & igne graflatos effe; nomi- natimverb Hunnobroda: ingentem Catho* licorum numerum trucidafle, hatid dubič laurea martyrii, ut Crugerius loq uitur, co* ronatum, Sed prscipua in dičto Cceno« IGLAVIA. I Glavia vulgb Iglavcr libera , Regiaque Urbs fui Dittriftds Metropolisin ipfo Bo« hemiffi limite ab Igla amne alluitur. Exi« mius eff hic privatarum juxta, ac publica- rum sedium fplendor, forum ampliilimum , rerum omnium abundantia, atque incola« rum frequenda, itaut inter illuftriores Mo« ravise Urbes meriti cenferi poffit. Hu/us natales Moravis, Germanifcjue attribuic apud Peflinam Hagecius, anno 799. ab iis condiram docens, ut poft prsedaciones,qui- bustumcrebrius Czaslavienfem Bohemi* regionem vexabant, propinquum, ac tu« tum afylum ibidem reperirent. Templa. intra Urbem quatuor notatudigniora: Pa« rochiale D. Jacobo Apoftolo dicatum , Sc ab infigni ftručtura celebre. S. CrucisEc- clefia Prsedicatorum Ordinis Ccenobio an« nexa, quod Peffina circa annum 1221. k Proceribus de Rukftein , alias de Wald- ftein fundatumautumat, veram nimia vi« deturantiquitas, utpote nonnisi fexennio ipfius Ordinis confirmatione pofterior^s s certius interim eft Przemislaum Ottoca« rum II. Bohemise Regem , aut illud primi erexifte, aut liberalius dotafle. Sacta D» Virgihis jEdes ad Minores Conventuales percinet, quorum Afceterium anno circi« ter 11^1. exortum perperam affirmat Pel^ fina, cum non nisi undecimum astatis anum tune ageret D. Franciftus Religiofi illžus Coecuslundator. Quartum deniqueTem- plum Societatis Jefu CoJJegioadhstret—s, quod unacum humaniorum literarum Ly- caeo Michaelem Adolphum Comitem ab Akham Mecoenatemcolit. BelloHuffiti« co Bohemise Regnum fubvertente , Igla« vienfes tam OrthodoKse a majoribus fuie acceptaeRdigionis,quamiurium, ac liber« tatisintegritatem ftrenud, magnaquecuta laude adversus obvios hoftes tuebantur 5 pofteavero, glifcente novo Luchen dog« mate , a praeclaro illo fervore deficientes. omnium primi e Civitatibus RegiisHsere« ticorum virus hauferunt. Belloautem_* Svecico caedibus, & incendiis Provinciana implente, poftcruentamillam & Moravi* fumme perniciofim C^iarei exercitfis ad jankoviam cladem,anno 1645. apertam Urbem fe(eque vidi or bus tradidere. Ob« ten tam Iglaviam Sveči, ucfaciliuseampro« pugnarent, vaftiftimis f qu* circa circum_> T a pata; Marchionatus 7<5 patebanc, Suburbiis denudaruntj fiammis cunfta evercentes ; fequenti tamen anno nondum integrč evoluto, a C*fareorum_s militum roborečompulll funt* Ut reftituta Urbe alio proficifcetemuf. NICOLAIBURGUM. N lcolaiburgum ,feu Niclsburgum vul- go Nicklsburg non magna quidem » nec vetus Civitas, Ted nicidis inftru&a sedi« bus in Auftrali Teise fluminis Satere Au- ftriacos fines proxime attingic, Condeco- rantiilam fpeciofa, ac fublimis Arx j atque obretufumanno i468.Hungarorum impe- tum gloriofa ; Canonicorum Coiiegium ad Si Wenceslaum , cujušPrapofitus In- fulam in facris geftat; Patrum Piarum__a Scholarum Coenobiuma Cardinali Franci- Ico Dietrichileinio, cujus profapiajetiam* nuni Civitasparet» anno 1631. fundatum, & Capucinorum Afceterium, Domufque Lauretana ab eodem Praefule extru£ta, Sc magnifice exornata. Anno 1645’. a Tor* ftenfonio Svecorum Dnce expugnata eft > fedfequenti vere rurfusa Cžefareisforciter affiiientibus recepta. UNICZOVIUM. U Niczovium, TeuNeapolis, vulgb Mo¬ rris Uniczow , Germanis Neuftadt infigne Olomucenfis Diftri&fis Propugna- Culurft,in planitiequidem aflurgits fed lo- co uliginofo , ideoque cuničulos minimš tolefante. Muro illud primo vallafle fer- tur anno circicer 1326. Henricus Sovine- duSlociDominuSj acujusfuccefibnbus ad Procopium Marcftonem devolutum eft» ac tandem a Sigifmundi Caefaris clemencia Regiis LIrbibus inferiimpetravit, Civita- tis hujus Coenobium , quod proD. Clarse Virginibus Elifabetha Henrici Sovinecii čonfors a n no 13 3 o. fundaverat, Mi n or ib us COnventualibuS deinde obtigit, qui eoho- diequepOountur. Cives prout FftiftidcS Bello Olomucenfium confilia magna cum laude, ita Svecico bello eorundem exem- plum non fine niagno fuarutii forcunarum difpendio fecuti funt: pari enim ingruentis periculimetu perculfi , necullo priusedito virilitatis documentd,uti Peffinaloquitur, portas Svecis referarunt, Fordus tamen anno i626.adversus Mansfeldium,&‘Wi- marienfem Ducem Urbem fuam tutati funt, nec minori gloria, quamanno 1468. Mat- thiam Hungariae Regem > eofdem repu« ferunt. WRANOVIENSE. COENOBIUM. Ranovienfe Coenobium duobus Bru* na milliaribus diflitum in vafta qua* dam folitudine amoeniflimo infidet colli, fylvis undkjue ad inftar cbronž Fepto , in quo illud facroMinimorumOrdini excitavit Maximilianus Princeps Liechtenfteinius, nune verb mire iiluftrat prodigiofa Dei Ge- nitricis effigies, quat ibi magno populorum accurfu inquintum faculumcolitur; fiqui- demferunteirča annum 1240. Beatiffimam Matrem cuidarn WilhelmoDynaftae Mo¬ ravo loči illius Domino oculis laboranti ap- paruiflb, atqueannuntiaffe,eum fanitatem adeptururii,quam primum honori fuo,ac no* mini facramiEdem extruxerit,docuitque fe* lix rei eventus Vifionis, Sc fponfionisVerica* temi Non procul hinc trans Svita Vse alveum via quaedam plana intra eminentes utrinque etrasmultis foraminibus pervias adtene- rofum ducit fpelaEum» cujuš ubeiriorem deferiptionem a joanne Ferdinando Her- todt eleganter concinnatam paulb brevius perftringam, Illius ingreftum difficilem r£dditaqua, quxaliquando, nifi in glacieni indurefcat, acceftum omnino prohibet: per 20. paftus humtlicorpore, demiffoqueca- pite progredi necefle eft ; mox conlcenfu arenofomonticuloaUamagis, & lataantri facies fefe exhibet, ad inftar alicujus Bafili- cx efformata, variis angulis,ceu Sacelliš* & ambiubus diftin&a , quorum longifli- inusfupra medium milliare procurrit. Iri hoc pulchriores , quam alibi lapides, alaba- ftropene fimiles, offenduntur f qui ex ftil- iante per varios meatus aqua fenfim fcon- Ctefcunt. Aldus praeterea ex fornice de- fiuitlapidificus fuecus,qui inconcavas* Sc obloiigas ftrias ad digiti magnitudinem con- vertkur.Confedo eo itinere,ad 50. vel 60* paftus extend ; tur iutofa, & deformis aqua ^ poft quam profundiftimus niox fuccedic lacus aquam cryftallo limpidiorem, trutis maximis, ac puleherrimis refertam propi- nans, fed quia poft breve fpatium intra du- plices faxorutn parietes, 8t voragines abfor- betur 3 non adeb facilem eorum capcuram permittit, fimulque ulteriorem progrefluni curiofis ferutatoribus intercludit. Centiim tamen ab hocfpel 3 eopaflIbus aliudex toto huic contrarium, luminofum fcilicet.am- pliflimum,& ficciflimum exnigro marmore conftansconfpicitur,cujusalcitudoCentum circiter paftus, longitudo fere toddem adte- quat. Hoc in duobus locis a natura aper- tum, & diverfis cellulis, atque perviis mon- tiscacuminibus, quaficaminis inftrudum Moravist ŽNOYMAi n «ft i pavimentum altiflimisfternitur lapi- dibus, interquos& cophialbi, atquelevif- fimiinftar pumicis reperiuntur. Cumque de fpelaeis, feu cryptis fermo incident, pla* cetetiamduoaliaadMoraviamfpe&antia, _ __ & abeodem authore defcripta fub/ungere* n j am ex 'fitu‘fimul, ik ipfe aflerit,’& qua- Z Noyma vulgb Znaim Ur bs Regia eft, & cognotninis Diftričtfts prim ari«) inqusk Cluverius antiquum Ptolomsei Medosla- Ex hisunum patetin quadam vallea Ger- manis Kiriftein dičta , & 3. Bruna milliari- bus remota, cujus veftibulum per 30. ferrae paftiis inclinato icidem capite fubire opor- tec, donee amplum quafi conclave viginti cubicos altum aperiatur. Poft hoc novae occurriint viarum anguftias, quse ad fpelun- cam triginta duos cubitos latam, aotidem- que longam, & primil multb altiorem dedu^ cunt, ex qua denuo hinc & inde varii hiane receftus , quorum pars in alios & novos dam nominis fimilitudineagnofcit. In_* alio tamen fitu paululum hinc remoto quondam hasc Civitas floruerat, fed annc> 1145. a Wladislao Bohemite Duce, & po- ftea Rege contra Cbnradum Marchionem agnatum luum bellum gerente a funda- mentis everfadiu inruderibusjacuic, do¬ neč fub annum 1222. Przemišlaus Otto- carus 1 . in eo , quo nune Bat, loco apud Teiam fiuvium eam reftituit utcunque_® deinceps municam, & Templis, turribus, finus ,pars inprofundiftimasabyflbsdeeli- aliifaue asdibus tam faeriš,quam profanif nat»quasnemohačtenUspraefumpfitatten tare; Tocum hoc anerum , quod opacunj eftlimpidiflunamundique aquam gmtatim emittit, quae infaxeas (triasconverfa arun- dinem imitatur, in pavimentum verb cryp* tae decidens, illud ad fpithamam, & ultra cavat, eodemque lapideo eortice obducit, rčličto defuper foramine pro ulteriori ftil- larum receptione; Alterum fpelteum in Dominid Reizenfi prope Pagum vulgo Sloup vocatum tribus paritet miiliaribus Bruna recedifc; Crypta haec ad introitum ampliffima eft, at iucidiflima plufquam feps tuaginta ereftos homines capiens, per_s quam riVulus trutis refertus delabitur. Hinc ad vaftitlimum, obfctirumqiie antrum illuftratam. Eximius Praedicatorum Or- do vttuftum hic poffidec Monafterium_» S, Cruci faerum a Przemislao Ottocaro 1 » Bohemia Rege anteannum 1230;, quoille obiit, inchoatum,& a DD.de Weitmille aunoejufdemleculi 53. ad apicem perduc- tum. Gum hoc vetuftate certat Minorum Conventualium Monafterium, in cujus Ec- cleffaconditusa Meriano fertur Ottocarus Boh^miae Rex in Lahenfi pradio a Rudol- pho 1 . Cajfare debellatus. Minorem nu- merantaetatem alia duo Cosnobia^ Capuci- norum (eilfcetanno i628.exortum,&Sanc- timonialiumD, Claras legibus obftričtarum* liti & S. J.Collegium a C. ab Althamexci- taturm Infra Urbem fpečtatur celebre, ac penetratur, Ubiimprimis fe fe offert mons opuleiitum Coenobiumpaflim Lucenfe oh arenofusadaltiflimosillius fornices pertin- gena* in cujiis finiftra plurimse implexae arb*ores inundationis tempore e6 devečts tranfitum anguftant, non nisifupino pene corpore fuperandum. Poft montem omni ex parte facillimus patet aditus ,quiin in- numeras plateas j & labyrintheos ambitus difcinditiir , quorum ternpinum rnulti ex inquilinis licčt longo per dies , & nočtes confedto itinefe, minimeaftecutifimt. In quadam ex iisplateis obviat lapis quatuor fere cubitos longus, prope duos latus, & fefquialterum altus , ad inftar aeris, fi per- cutiatilr, refonans , quem in fpelunca ab unicohomineelevari,acferri pofte , extra eandem verb quatuor etiam, aut quinque virosad id praeftandum vix fufficere,cum ab incolis intelleStifleit praecitatus author, tan- quam fabulam primo esplofit, fed fuifmet oculis rei veritatem ufurpaftedeinde cefta- tur. Paulbpbft ejuslapidis ftationemin„* duas profundiflsmas foveas dehifeit tellus, cireumfltam pratorum amoenitatem ( Sla¬ vita enim voxLukapratumfonat) nuncu- patum. Erexit illud, uti refert Peflina * faero D. Benedičti Ordini anno 1059. Ju- ditha Brzetislai 1 . conjux 5 verum nefcioi qua de caufa ab eodetelidtum ad D, Nor- bertiCanonieos tranfiitanno 1190. a Ma¬ ria Henrici VI. Caefaris filia , & Cohradi II. Bohemiae Ducis vidua ex Strahovienfi Col- legio advčcatos. In fundationis tamen li- terisBalbino tefte, dicitur , Otto Bohemia Dux cum mdtre f ia Alaria Coenobium Lucenfe ad bonoretn Aiaria Virgtnis , & S. IVenceslai Martyris pro Pramonftraienfbm Canonicis d. primi s fundamentis extruxtjje , In a^tera_$ autem llrbis parte t qua praealtus afcendit mons,Marchionum olim Sedeš,emicat in eo alki d aequčmagnificum Cruciferorum Cce- nobium, eorum videlicet, qui crucem__s rubeam cumejufdem coloris ftella pro in- fignibus gerunt, a Rege Wenceslao Ot¬ tocaro , ejufque fratre Przemisiao Mar¬ in quasprojedtus lapis non nisi poft diutur- chioneanno 1234. excitatum,quodS.Hyp- aum delcenfumftrepitum edit. politi montem ab Aide eidem Sančtodevo- ta, feu Germanice Peltenberg appellant. EU. y c«- 78 Marchionatus Cstera Moravi* loca, de quibus non adebampla fuppetit fcribendi materia , & qu* filentio tamen praetereunda non^_s videntur, una mox ferieper quinque Di- ftridus divifa brčviter compledar. ln_s Oiomucenfi itaque Diltridu continentur Prziboriuma Brunone Oiomucenfi Epifco- po aereproprio ut»a cum Arce munuiflima Hochwald vocata , agroque ampliflimo emptum, & Epifcopatui fubjedum. No- vo-Gitczinium recens Urbs, populo tamen frequens, fplendideque aedificata. Fulne- ka gencilitia quondam farnih* Kravare* in Moraviaceleberrim*, potentiffim*qile Sedeš, quam ornat Canonicorum Regu¬ larium S. Auguftjni Collegium a Petro de Kravarz anno T290. eredum, &quam ex vicino colle defpicit Arxutcunque munita, a Svecis tamen anno i643.capta, & fepten- nio retenca. Lipnicium Urbecula ob re- pulfum anno 1626. Mansfeldium gloriofa, in cujus Suburbio ftat Collegium Piarum fcholarum anno 1634. a Francifco Cardina- li Dietrichfteinio fundatum, &ab ejufdem ftirpis Principe Ferdinande nobiIiiisextruc- tum, Helffentleina fortiftimum natura, &arte munimentum ineXceIfomonte pro- pe Lipnicium escitacum. SvitaviaOiomu- cenfi Antiiliti fubjeda , quam a Svatava Bohemi* Regina Wratislai 1 . conjuge in* cho .tam nonnulli putant ; alii vero anci- quioremmalunt, cumad annum894. e J us mencio apud Hagecium habeacur. Mo- helnicium Pagusolima Fr:d-rico Bohemi* Principe anno ii8j. Oiomucenfi Ecclefi* donatus, fedab ejusPrsfulibusin Civita- tis formam redadus« Mirovium fplendida ejufdem Epifcopatus Arx in prsealto emi- nens monce, unde Mohelnicenfi Urbi, toti- que vicino, ac late protenfb agro domina- tur. Schumbergaad Defnamfluvium ju- cundo, editoque loco gaudens, in quo fpec- tare eft faeri Prsdicatorum Ordinis Coeno- bium ab Hugone, & Jaroslao fratribus de Waldftein Urbisetiam condicoribus anno 1230. extru6tum , & a Joanne Prspofico Wifiehradenfi,dein Oiomucenfi Antiftite anno ejufdem feculi93. reparatum. Tre- 'bovia fat amp.la , eleganfcjue Urbs muro cinda, oc latis undique Suburbiis, nobili- que Arce inftruda. Proftigovium,quod JordanusProftanam vocat,mediocris, ni¬ ti daqu e CivitasCanonicorum Regularium Coliegio a Petro de Kravarz in praefentis Paroeci* fitu fundato quondam illuftris. Sternbergaa Jaroslao Sternbergico clarilli- mo Bell duce circa annum 1245. una cum Arce ereda , & ab Alberto Sternbergico Magdeburgenfi Archiepifcopo Canonico¬ rum Regularium S. Auguftini fundacione anno 1371. ampliusdecorata. Brunenfi Diftridui non pase* quo- que Urbes, aut Oppida adjicienda fuper- funt; nimirum Wiskovia * quam hinc illu- • ftrat magnifica Olomucenlium Epifcopo- rum Arx, hortufque degantiftime excul- tus , indd confecrac Capucinorum Afcete- riumanno 1616. a Francifco Cardinali Die¬ trichfteinio excitatum. Sla^kovia alias Aufterlicium egregia Urbecula aquatuor- decim diverforum Haereticorum fedis,quas aliquando colebat, famofa. Podivinumad Teiam fluvium Urbs vetuftiftima inter_9 primarias quondam rečen fita, & Epi fcopali Cathedra fulgens. Hodonina probe mu¬ nita Arx,quseelusa obfidentium inimico- rum pocentia fspius triumphavit. Bu- tfchovicium nobilis Arx ab sdificio fump- tuofiffime extrudo , & juxta rationes ar- chitedonicas omnibus numeris abfoluto tnaximč celebraca, Lednicium eximia_«» quoque Arx, quam loči amoenitas, cultif- limi horti prseftantia, & celeberrimum in tota Provincia equile pr*cipuš commen- dant. Puftimercium Oppidum ubi Mo¬ ravi* centrum paflim collocatur, eratque olim locus Parthenone Ordinis S. Btnedic- ti, aurea,utvocabant, mifsa fubbathofanc- tocircafolis occafumLgi folitafummopere clarus. Zdiarenfe Ciltercieniium Cceno- bium a Gebhardo Comite a Bernek , &C Nidda anno circicer 1234. conditum , & Fons Mari* Virgims nuneupatum. Tifno- vienfe Monafterium Porta Ccelidičtum fa- cris ej'ufdem inftituti Virgimbus a Con- ftantia Przemislai Ottocari L Regis conju¬ ge eodem ferme tempore eredum. Ad Znoymenfem Diftridum perti- nentCrumlovium cum Arce egregia per trecentos pene annos Lippaeis Proceribus, nune Principibtis Liechtenfteiniis fubjec- tum, č quibus Ferdinandus S. Pauli primi Anachoret* eremum ibidem fundavit_^s. Evanicium nitida , ac populofa Civitas iifi* dem Principibus parens, & ab Iglava flumi- ne irrigata, Slavonicium Urbs fatis am- pla , & frequens, Bohemi* proxima, atque Slavos fui conditores nomine prodens. Gemnicium pervetufta Urbs edito infiftens monti a Moravi* Marchionibus Jaromiro, Henrico , aliifque in ea refidentibus cele- bris. Hradiftienfi Diftridui adfcripta quo- que funt. KygoviaRegiaquidem Civitas, fednullo murocircumdata, & ligneis plu- rimum aedificiis habitata. Straznicitim_9 Arce fortiflima Mora v* fluvio imminente, &Scholarum Piarum Coliegio a Francifco Comite de Magnis anno 1633 . ibidem erec- to nobilitatum. Buchloviainfigne Propu- gnaculum fubjedam Orientem, & Au- ftrum versus planitism latd profpedans Wel-. Moravi#. 7 $ Welehradenfe Ordinis Ciftercienfis Cce- nobiura ab Urbe Welehrado veterum Mo¬ ravi* Regum Sede, aut ibi»aut non procul indž fita nomen fumens, & a Wladislao Marchionre anno circiter 1204. conditum, largeque a fubfequentibus Regibus * aut_s Marchionibus ditatum. Iglavienfem demum Diftri&um com- mendantTelczium, Trebicium, & Meze- ricium ma/us populof*, muroque cinčtae P Oftlong® peregrinationis curfum tan* dem portum attigi: h*cquippefunt, qu* de Auftriacis in Germania Regionibus profequi ftatueram; prifcas nempe ioco- rum origines, atque illuftriora eorundem monumenta,in qu* tanquam pr*cipuum me* qualifcunque opeli* fcopum , perlu- ftratis veterum jquiallegantur, teftimoniis colfimavi} qu* enimde gentium moribus, aut ritibus,qu*deprivatisDominiis,aliif- que hitjufmodi a quibufdam geographis adferri folent, utpotefrequetlti mutationi obnoxia, aut data opera prstermifi, aut__«s rarius infperfi. Non iniicior tamen piura adhuc fuppetere, qu* inferi potuiifent 5 verum nec temporis angufti* longius in iis fcrutandis ftudiuiti > nec prsfcripta operiš F I > Urbes j in quaritfn prima Societatis Jefil Collegium extat cum terti* probationis Domo a Comitiffa FtancifcaS]awatiana,na- ta de Meggau anno circiter 1658* fundatum. AdeundeminfuperDiftričtumfpečtatcele* bre Novo-RiiT* Monafteriutn a Marquardo de Hradek anno 1211* pro Ciftercienfi- bus Virginibus eXtru&utn , hodie ver6 k Religiofis ejufdem inftituti Viris habita- tum. moles eorum additamentum patiebantuf. Quibus etiam de caufis nobiliffimum Hun-« gari* Regnum, quod tertiam, eamque_s amplam haereditarii Auguftiilim* Domds Imperiipartem confeciflet , modo prsteri* re necefie habui. Poftremum denique, id- que potiilimum meutn votlim eft , ut non has duntaxat Provincias fub Clementiflimo Aultriacorum Principum Sceptro propitii tueantur Superi j fed etiam caetera avita_s» Regna ad extremas ufque tum occidentis, tum orientis folis vias protenfa quampri- mum adjiciant : unde hujufmodi impo* fterumlibernon amplius GERMANIA zAUSTRlACA , fed ORBIS STRIACUS infcribatur. I S. MONITIO AD LECTOEEM. M Endum* quod de Maximiliani I. Csčfaris fepulctfo parte pnma, pagina25> in Neoftadienfem defcriptionem ifre- pfic emendatum vide pagina 99» In parte item feeunda, ubi linea quinta Crumlovienfis defcriptionis incipit, locd 8* le* ge 18.: caetera Vero typi errata, ri quac occurrant, faeile corriges* ,,.V‘ ■ J r *5 / .