VLYSSIS ALDROVANDI
PATRICII BONONIENSIS	
SERPENTVM,ET DRACONV HISTORIAE
LIBRI DVO	
BARTHOLOMAEVS AMBROSINVS
Jn Patrio Bonon Gymnasto Simpficium med.
professor ordinarius	
Horti publici, nec non Musei Illn Senatus Bonon
Prejcctus 	
Summo labore opus
concinnauit	
ad Illvstrissimvm reverendissimvm
ET EXCELLENTISSIMV VIRVM
D.FRANCISCV PERETTVM
ABBATEM	
VENAFRI PRINCIPEM NOMENTI MARCHIONE
ET CELANI COMITEM MERITISSIMVM
Cum lndice memorabilium nec non uariaru linquaru, loaupletissimo.
■ • •■ : • ••••••
/
' t r . ,	, 1 i -J ; 11 li,\J ^.>1 J\ j. i 11 , t . 1 J . J>! II i r. L j- iJ ; I i V c v H ■ Ii
A C REVE R &N DISSIMO D: w«
i . o: .:j •>: , a 3rni: 1 cij 11 oorii,ov ji:d2ihdi133qla
X ' 1 i '
111 ft»

snZ'V
_i J^ V / 1 i ^	X. IlJ VJ v
rt.pi	iruno r-i i	,;.j	.• .. .
P E>frRvET T^O 1 mr,*otJOS
. juis jrnpK DtieiOi<pSl 2(jTuiifiiri0JJx;q m^bouo tmn"*of?3v
A B B A TI P R: t ISf GIPI E X C°
, rn^nolg b q aaoll rlni 2(igjfl
iS» tf1*?»
Marcus Antonius Bernia F. r 1'
nia'{"OiLfnr.Ht03j maJt>qfrii joU^uibd ni <?3xtiqT lE R vartos dubinementis fmjtettrs anxijs ha?reL bam ciu-is^cuina potifsirttiiim imcr prf ftantio-res xui nbftri Herdashoc de QhacWpedrfeus digi-tatis Vlyfsis Aldrouandi Volumen offen rem; cum mihi fe primus obtulitydum librum aperircm,Leo. ibiq; dum Imperium > Regiam Maieftat©mA'igorem>tm
tum anim.um,generolitatem,humilium contemptum , ftferali-tatem.myft^cofq.animofe fero? fenfus ocutis j animoq. perbwn4 reremJocci#t,itL& illud. Quid ni Leo Hte illudme moneat/quid niilxeo fatali quodam,ac prope vioknto conatu ad iJIud me irm pel]at,quod 'mcis duditm £fat infyotis-A procliuis iniinuabat ge rriljs, vt celeberrimo tuonomlnirmceps Excn'e Abbas 111'^ac Reuer?^M"foi*ttm dicafem ? Ciim fit'Leo ftemma gcntilitium Pe-ret^;Profe>P-folis3GUius Proceres fceptra in gentes.inq.popu-
rk61 e^ Pfbl i Svg&n e r o Ib s cuius Alumjios iy. der£ dafidf d^cbrauit purpurarufe vfus > no Tyrio bis mfe&us murice, fed pretiofifsimo Redemptons noftri langume imbuf tuS j Prohs.cui prccradians in terns caleftis pbtencrx Thyara,
z	Tempora
nif.f: j
tempora triplictfulgore coroflauit. Prolis deniq.Jetrius nomen extremis terrarum finibus/Guius fama terminatur aftris. Et quis te intueturjtuafq.cfotes interius perfcrutatur, qui non idem vt Proauorum^ita veram in te^viuamq.agnoftat Leonis imagine? Ingen^ium honorutp Leo fymboium *eft,cum per agros, perq. fyluasJonge Jateq.Rex Quadrupedum Imperium extendat. THayummps proprjo HixTicofatendis honorcs, inqi omnium animos v/quadam htenti.placidoq.imperio irrepik '/vnde om-neste fefe fuum Re^em agnofcunc^deuenerancur.
Afpeftu terribilis ert Leo.incelTus tameh ,& mocus, beneq. corripofita membrorum Maiejftas^amabili quodam horrore fpe flantes perfundl|. | / l■ ' ' / -	; ;
Tu non m fermone tantiim/ea in omni afiione, omniq. ne. gotio eam pra*tefjprsHaielTatem.vt riemo te colac, quin idem venerabili quodam pauore fuftufus fulpiciat,& admiretur.
Ineft Leoni vigbr pafet^-fortitucline lnfitus ..Tu maiorum tuorumn?mulus,ipforumq.veftigijs infiftensadgloriam ,a!ter-numq.decLisxquispaifibu^contendiSjtueadem iemper calcas virtutis orbitam,nilq.meditaris,nilcogitas, nil ngis, quod vera cum virtute non iit comiindum. , - r
Feroces in belluas facit impetum Leo/uauiorem fere pra? da* difficilionq.partam labore.Eatu magnanimus aggrederis.gran diq. peruincis animi conftantia,quce yix ca»ceri uentare audenti Lco dum pugnat in hoftem.nunquamdat terga ftiga% fed in*-trepidojtoruoq.intuicu mouec arma,& ira$ acuic. lrruant cura-
rum curbines.vc iunt humana.ingruancfceuientiuaegritudinum procellcc, tu tocus m temetipfo te;rcs,atq.rocundus, xreo pefto rejfirmoq.mcnusrobore iollicicudinum idus,& telarecundjsi Indidic natura Leom mcmqrem adeogratumq, animumg vt tradabmsannatamq.fei ocia dcfuefcens.gratiam lalutis.vel mui tos poit annos.pari gracia compenfet.Et quis vnquam agnomt, ddubitauit.viiam icu bcneficj), feu obfequij gratiam «apud t.e feneicerePu velleuia tanore grandi moseft tuus rependere ?
Leo eum fe pugna- comparar.vt vim ira fufcitet.cauda^flagel lanu lere ftimulo/igna fibimet canit.&hoftem vltro lnuadit ; 1 uadueriusmtenfos Humani genens hoftes chantate,p.ietar te.religionepndium ims fdumq. telis ingruentibuS;fucceiTumi auiers.immortaie tibide proftratis hoftibus ad cecernitatem trb phneum iufpendis.	i . .
A^ coiuemptibilcs canurn .latratus no.Q aiTurgu L.eo, leiubps
^	cnim
enim non monetur terriculiSjTu graiidia voluens animo, abie-inania contemnis.
Leonem.dum per opaca nemorum fertur pi\Tdabundus, po-ne fubit omne ferarum genus.veftigiaq. longe feruat, vt opi-mam prxd.t partem Iabore non fuo partam,fed a viclorc Duce relidam fibi auferat.
Tu ad opum affluentiam,quas Ca-lum,taquam c Jargo nim-bo.merentem in finum tibi effudit/amicos aduocas, & chcntes , eximixq.Eminentifs.Cardinalis Montalti Patrui,Michaelifque Principis Peretti Patns tui liberalitatis certus imitator, nuliam imis abire diem.quin egenis.&merentibus aliquid tanto cx acer uo emetiaris.
Per myfticum deniq.fenfum Leonis facies Angelos.Chriftiq. rctert ApolloJos. Tu morum candore immaculatus, verufque Chriili/acrxq.doflrinic alfecla.ccrleflem in terris vitam degis , & ad cocleiles cantum honores mentem,animumq. intendis.
Sed blandone rugitu meisdiftis arridet Leo.an me ludit fpes hilaris?
Silebo.teq.Prarful magnanime, fummilTo genu recolens hoc vnum addam.
Vt oculijin quos fubita,& magna Iux venit,conniuent,& clau duntur, fic mihi pedus expaueicit nouo femper tuarum virtu-tum lncurfuperfufum.confufaq.lingua obmutefcit.
-
• .


...	13	-
mn	m t
.tCTjiijj. t.di! cnsftitai >-;n< ' 'j rn-, \cnuv.v. ' -r^rr/f f ' ' 'n •
' »: 2» f> a - . •' i. J-i> ' ; <"'/!,>. ' U [}, (fl:.;' tidc-Zinii
. , - ^nJfno ou
vn£v''	. nv.v , >:)ir: -.'.-ob v.. ■
,r. ,n'j■ ni.r-f nrvfw n vjc . "
i - ■
jlf iii ';fn fic,od ViobrriKr:.' j •. . i. V... . id i>c
S • nf ii
;irl
l*

!
^ fnurv
;
v^- dv u;,. .• i .	< -..5^fnr-


...
:

v
V LY s sIs
ALDROVANDI
PATRITII BONONIEN
j
HISTORIiE
serpentvm et draconvm
LIBRI DVO.
»
B A R T H O L O M JE V S A M BROSINVS
)
SimpL Med, in Patrio Bononienfi Gjmnafio Profeflfor Ordinarius,.
Neenon Mufxi Hluftnfs, Senatus Bonon, 5c Horti publici prxfcdus fummo laborc opus concinnauic.
MARCVS ANTONIVS BERNIA BTBLIOPQLA BONON.
propr js fuoiptibus in lucem ediciic.






.
*'
i






.
v A	JL ...	,

M. i.-----

*






-








.





\
/








1 4 . tl , (j,

5. '4


w»1
JX^	a*-z&i&su jgta xu .-jsa ,
ILLVSTRISSIMO
AC REVERENDISSIMO D-
FR ANCISCO
PERETTO
ABBATI PRINCIPI BXCELLENTISSIMO. HIERONTMVS <BERNIA F.
RO D V CIT fuas hic tibi Ssrpentes
VLYSSES ALDROVANDVS,
hoc <guo Phyfioloodrum omniurn lon-ge optimus vnus. Sunt cuidem Ser-pentes, non tamen idlu venehcx non morfu lethales, non fputo, vel halitu tabinca?, non afpe-6tu exitiales, quales Afris arenofa gignit Libya 5 fed in-nocux, cicures, fiudtuofe: quia illasSapienuia in Mufa-rum viridario, Apollineo gramine enutriuit. Et licet omnes.vt Scytale multiformibus circumueftite colori-bus, fmguiari rerum, & eruditionum varietate ad mira-culum prcxfulgeant 5 nihilominus in obfcuro humi re-perent, liuoris infecbe coeno; ni te (Pra:ful Amplifsime) Mufageten relpicerent, qui circummulcentium an-guium familiam fuo fouere patrocinio non afpernetur. Jbruditifiimus auftor iampridem magnanimum PE-
RET TJE
gentis Leonem fuis litterarijs obfequijs ad
a 3	officia
officianonvulgaris ergafeamoris,&beneficenti^ de-mulferat, Cardinali ALEXANDRO Patmo tuo Purpuratorum Phoenici dicatis,& ab eo liberalrfsima manu exceptis Qrnitholpgix libris.Mox ab Aldrouan-di fatis.Marcus Antonius parens meus.perilluftrem I. C. Francifcum Angelellum inclytitui nominisreli-giofifsimum cultorem obtinuitjvt alterum de Quadru-pedibus digitatis eiufdem Auftoris opus, fub aufpica-tifsimo nomine tuo euulgaret.a prolixiore tui in patrem amoris argumento, animaftifiilium (humanifsime pa-trone) ad renouandas hoc pignore vtriufque /eruitutis vindicias, quibus agnofcent exteri, pofteriq; te nobis ef fe optimum Mecoenatem,qui fecuii ingenijs, vt faiuta-refidus affulgeas. Fatemurequidem(Princepsbenefi-centifsime) paiamq;profitemur,e profiuentibus iibe-ralitatis tux nimbis, qups in egenorum, merentiumqj finus effundisjiios illud in te verum comprobaiTex.uod ficlum veteres de Luerio Celtarum duce pnedicarunt, tui fcilicet currus veftigia auru, & beneficia mortaiibus procreare. c dum attentiore meditaremur animo, neminem cogitauimus inter prcxftantifsimos huius xui Heroas, cui deberemus axjuius, quam tibi iftos Aidro-uandi fmgularis dodtrin^ viri de Serpentibus commen-tarios, quos tibi iam dudum fuos fecerat veteris ciiente-lae ratio, pubiicis auctoris noftri monumentis atteftata. equidem ar6tifsimo tibi feruitutis nexu obfhifti haud valemus verbis; nedum reapse explicare quo cuitu, & ardore veneremur diuiiicX t:ux viitutis geniunlj in hono^
ris
ils (acrario iam tibi infulas, tibi fa fces, & purpuras pleno finu deferentem. Sunt (fateor) in tua familia proceres, qui Gelefti tiara in Terris induti fceptra in gentes, in animos imperiatenuere; quorum vt nomina celebra-mus, fic numinaveneramur. Sed eorum vetus gloria, quam Orbis Chriftianus grata recol it memoria, ab ho-dierno heroicarum tuarum virtutum iubare fplendo-rem recipit, nulla fortunae nouercantis caligine obtene-brandum. gloriofum Nepotibus a maiorum fanguine amplifsimis honorum titulis cunas llluftrari 5 at longe gloriofius proprios alienis inferere , fuifque meritis ad exempla pofterorum 111 cxui luce refplendere. Fortuna tua(fapieptifsime Princeps)in eminenti eftj quia in con-fpicuo viitus,quia vtraq> ime ambitione micat.magniq; animi femina fpargit,in citernitatis folo fblidae glorise trunco jnhaefura . Dumveto hoc typorum volumen, quodnobis Aldrouandi exoticamrn rerum diuesMu-feum fuggefsit, dignitatis tux aris appendere decreui-musj quid aliud agere tecum vifi fumus, quam xs dilTol-uere, ex obligatione precedenti contradlum ■? fa!!or(hu-manifsime Patrone ) nominis nouationem fecimus a nomine tuo famam operi nundinati. Excipe igitur il-lud folko ferenitatis vultu 5 protege folido audtoritatis fcutoj foue aperto humanitatis finu.. Sic tux fuccrefcen-ci ad maximos gloriae apices virtuti propenfius applau-denius. Vale->.
Bononix iij. Non. IXBR. CiD 10 CXXXIX.
Summa Priuilegij Sacra Caefarex Maieftatis.
Riuilegio Sacrae Caefareas Maieftatis cautum eft, ne quis ali-quam Hiftoriarum Vlyfsis Aldrouandi Bonon. qux agunt de Animalibus, & per confequens etiam de Serpentibus, Draconibus, vel in parte abfque voluntate, & proprio Au-thoris, auteius Hxredum confenfu, intra decennium, a die, quo abfolu-tum fuerit volumen inchoandum, recudat, aut alibi recufam vendat, fub poena, quotiefcunque deprehenfus fuerit, priuationis omnium libro-rum, & decem marcharum auri puri, prout latius patet in dyplomate Casfareo dato in Arce Regia Pragae, die prima Aprilis, Anno millefimo quingentefimo nonagefimo nono.
Rodulphus Imperator.
Rodulphus Coradutius.
Ai mandatum Sacra CtfiircA Maieflath proprium U. Xarnitius,
B ARTHOLOMiE VS
AMBROSIN V S
BENEVOLO LECTORl SALVTEM.
0 M IN E M alienis natum ejfe commodis, in j| confejfo omnibus ejfe arbitror: ideofacere non p»f gl fum , quin grauiter peccare ajfeuerem eos, qui f cientiam fummo conquifitdm fiudio, feduloqut^ labore partam condere nituntur 5 cum hoc pr&clar» animt munere, mantfcHo abutantur. Quemadmo-
dum vicisfirn innumeros laudum buccinatores merentur, qui adwira-hiiirationis viydf intelhgentia referti, hocpradiuinum natura munus agnofcentes, nihii intaftum reltnquunt, vt turi litterarum in diesfa-ueant. Inter hos autem pr&clarisfimus immortalis fam& Vlyjfes jildrouandus iure merito recenfendus ejfe videtur} qui tanto , &pr&-potentt Dei dono infignitus>docendo > atq-, fcrtbendo (itaenim ctuilis vitA focistas inter homines conciliat^r) non mediocrt Atatis fu& Jiu-diofis, pojierifq, adiumento fuitscum non folum opera ab ipfo viuente confcripta v> ta[ibus aurts commiferit^verum quoq icones confcri-bendorum inctfas IUuflrisfimo 'Bononia Senatui legauertt$ vt tanto-rum vtirommtutela, atq, nutu , omnes tandtm rerum naturaiium ico-nes fuis adornat& hifiorijs inmanus hominum venirent Itaq> librorum numerum ab ipfo promulgatorum , titulis breuiter explicatts , Leiior curiofus intelliget, Docuttprimo Irifectorum, Crurlaceorum, mol-lium antmantium naturam, deinde Ornithologiam tribus dittinftam tomispublicauit(cum libri Ptfciumjnecnon Qujidrupedum foitpedum, & ^BifuicorumpoHhumi fuerint.) At deinceps cura reliquorum com ponendorum operum ab Illuflris(imis,(5) Prudentisfimis 'BondmaSena^ toribusmihidemandata ,duobus ab hincannis, hiftoriam Quadrupe-dum digitatorum pernigiii concinnatam iabore, ope tamen Hjacinthi fratris mei> icontbus in Mufto inuentis addidi. Tantcrq^ in prafen* tia icones Serpentumffj Draconumdefcriptionibus graphice exorna-taspromo in publicum, vt, Deo d*ante> ad aha opera non pauca euui-ganda accedere vaiearii. Vaie candide Lector, erratifq- facde condo-na,cum non ex mente >fedexproperante caiamo, vd ex incuria Tjr-pegraphi dimanajfe deprehendas,
AB informi Chao Vlytfis Aldrduands ingenium , ftudiumue txcellentidimi D. Bartholomxi Ambrofini in hanc for-mairi, fpeciemue tra(5latum de Serpentibus,&: Draconiotiseduxic, opus fane incredibil i eruditionerefertum,& improbo labore probe elaboratura mihi vifum eft , numerifqj abfolutidimum. I n quo nr-hilmucandum,mhil delendum,corrigendum,autexpoliendum ni-hil,& noncenfura, fed laude dignumomnsdubio,omni aifenta-» tioneprocul iudicatur. Celfa illsus, 6cplau(ibilis dodnna nonmo-doad vfum cum magno Studioforum fru&u , & emolumento fuf-ficier, £ed in ftuporem, in miraculum vfqj proccdet. Hoc tanti Do-<5toris iudicium feci , cuius (faxit opcimus D<jus) vlterius in dies progrcdiatur calamusiVerum interim prxfens opas mandanduna prxlo iure optimo fare cenfeo, & fubfcribo.
Ego DX)ttdxi&nus Finatius Cler. Reg. S Fauli > Sacra Htonon„ Pcsnitent. Reftor praErninentifs.de Reuerendifs, (D. D* Cardt Afi,hiepifcicBQnon9
OPushocde Serpentibus, & Dracoftibus llluftrifs. D.VIyftis Aldrouandiomnierudmonerefcnu,ac(ingulariIabore tx-ceilentifs. Barthoiomaei Ambroftni elaboratum, arq,- omnibus vti-lifTimum vidi ego Infrafcriprus, vel Iibentitfimc, quiainiplo ni« hil reperi, quod fi ie», ac bonis moribus repugnec, ideo typis dari poffeincommune bonum cenfeo,
Ergo fmprimatur Fr.Hteron.Onuph. Sac.Theologi&DottorCollegiatus,ac Sanflifs* Inqutftionis Conjultorpro Reuerendifs. P» JldagJPmlo de Gar-rexio Incjuifitore Hononia»

t
vlyssis aldrovandi
patritii bonon
BSERPENTVM. ET E)RACONVM
../•_ . 'V	K	• 1. j	Z ~J<~	.	»
H I S T O & l AE.
Liber Primus.
c	ORDINIS RATIO.
HILOSOPHORVM princeps,&communispr^ceptorArf. ftoteles cnm in hiftoria animalium non immeritd icripruin reliqueritSerpentes adanimantia fangtiine prsedita referen-dos efle: non a ratione alienum elfc arbitrati/umus, poft exa-ratam cundoruquadruped.um hiftoriam,iiei penrium, &Dra> conum naturam,&mores,omnifolertia, monimentis mnnda-remonfolutn vt huius immodicilaboris coronide3animalium lrrationaliu opus adornemus, fed etiam quia, fi quadrapedum nonuullortim natura hominiadeoimproba ,&exitiofa eft,vt armatihominesadeo-rum venationem accedere cogjntur (quemadmodum nuper in poftremo digitatorum quadrupedum tomo euulgatum fiut) Serpentium etiam rnores ita funt noxijj&hurra-j) nae natura? adeo refragantur (dentibus enim, & veneno obfunt) vt ad eosfuperandosj & interimendos non venatio,fed interdum pugna formidabilis fit ineunda. Legimus cnim inhiftorijs Indorum, quod Venatores,ad expugnandos colubros immenfema-gnitudinis ,exeuntes, prima facie Ducem conftituunt,cuius nutibus cxtcri obrem»-pcrare poffmt, exploratores in fpeculis difponunt,hoftcm prouocant, infidias abdunr, pcr faltus pedites prasmittunt, camposapertos, & loca planacquitum alis muniunr, figna tandcm prcedze, & vi6torix,tum clangore tubarum,tum ftrepitu cornuum mani-feftant. Hanc itaq;Draconum, & Serpentum Hiftoriamin duasdiftribucreclaftesdc-treuimusjin quaruin altera deSerpentiblis vulgo didispedibuscarentibiis tanquam notioribus piimo differemus, in altera vero de Serpentibus magnis,& interdu etiam pedatis, Draconibus nuncupatis verba fient. Quamuis Authorcs non prolctarij ha;c nomina Draconum , &Serpentumfaepe fa:piiis confundcre videantur j veluti inpro-greifu huius operis manifeftarium euadec.
d:e
I
Sepf,&S4'
UmandrA
Serpmtes
dicuntnr.
Owibvs mminibxt 6r,tci an-gnes tent.
'lib.29-
JfylU ij-
Eslogi 4.
Vljffis Aldrcuandl
DE SERPENTE
I N GE N E R E-Cap. Primum.

1

CdpA 3»
Serpens nd-
7»en
& fiW* mst
M Q_V IVOCA. - ... f
» "'	i . ' ♦ . •	-s -
' \ . ' .-	i VJ> . -iVi. 5	P. r i ..i i.
VM boc tiomen (Scrpens ) apud Latinos non fitum fit extra omnem ambiguitatis notam j prima frontc noftra intererit id abomni asquiuocationeeruere. Nam aliquando Serpenseft participium dedudiuma vcrbo'Sci po ,indicatqj illud omne, quod longius,& Jatiusierpir,atqjdiuagatiir. Alioquin eft no-men fubftantiuum prcmifcui generis ,ccmprehenditqueom-nia animantia terieftria, quse gradiendo Ce non aitollunt ,{ed humi repunt jetiamfiquatuorfintinfignita pedibus, vtSeps, &:Salamandra,atq;eti3m multis pedibus prcedita, vtScorpio,&Scolopcndra.Quare perperam reprehenditu!- a nonnullis Cornelius CeJius, qui fcmel inter Serpentes, Scorpios,& araiveoscpnumerauit. PliniusetiamSalamandrasSerpentesnuncupauit. Iir.tnoapndaliquos PedicuJi cognoininatifiicruntSerpentesjcum fcripferint nonnulli pherecydemSyrum Pyth2gor.T praeccptorcm Serpentibns pcrijfTe, & ramen morbo Q pedicubri confe&amiujtfe liquido conftat. Grarci quoqi fpnrj<riix.a, xeti apTrfcra. non foltimappellaruntea animalcula5qucrscrpentium morc, repunt,vt vcrmes, fedctiam paruas quadrupedes, qusebreuionbus innixas pedibus ferpere quodammodo viden-tur. Eteium tp^nv iiiGrascorumlcholisj quamuis proprie greffi.nSerpentum, & ver-miUm comperar j attamen Pedeftribus etiam Ienteiticedentibus conuenire videtur. Hincsp-reTccreptilis dimanat: quod vocabulum proprieSerpentes,fed improprieLa-certos,Scorpiones,& cartera huius generis parua animaliacomprehendit. Aliterno-mineSerpentis inteiligendum eftammalfanguineum, & ouiparum ,quod citra vfum pedum, &: tantum vicoftarum repitj in quofenfuacceptum fuit ab Ariftotele in libris de Generationeanimalium, &: a Galcno in Jibro deTheriaca ad Pifoncm. Hicautem intelle&us hoftrae hiiloria: magis cft confonus.Nihteftfte Plinio Serpens pro vna tan-tum fpecie,vt c<p/s apud Gr£ECos,nempe pro viperafumitur,5quod praftuic Oppianus, quando decongreifu murenas, & Serpentis vecba fecit. Ca?terum eft 3duertendti,quod Serpensin hoc fignifrcatu fydusetiam c^lefte denotat, quod ab Aufonio interfep- o tentrionalia fyderacollocatur. dum canit.
jdBore.t partes Arcti iunguntur,& anguis. IntcrdumSerpens a Poetispro quocumqj animali vencnato vfurpari folet, quod pr«-ftitit Virgilius, qua ndo fcripfit.
Gcridet, & Serpens, & fallax herba veneni Occidet, A(fyrtutn vulgo nafcetur Arnomum. Permetaphoram poftea Serpens nuncupatur homo malignus, & qui infidiofis iliece-bris,vanilftmirqjcommentisc2cterorum mentes decipere conatur:propterea Chriftus apud Mattheum,Pharifa:os Serpentes appeilauit his verbis. Veh vobislcrib<t,& rhari-ftihypocritx^ & paulo inferius. Serpentes geniniina viperarum. Patiter hoc vocabulum quodapudGr^cosSerpentem indicat,ambiguitatenocaret.Primitus viricuiuf-dam propriumnomeneft,cuiusrncminitEuftathius:deindcnomcnfliimmis in Pontcs regioncm Colchorum allucntis, vt Arrianus in Periplo Pontf Euximi atteftatur. Aa>
plius
Hift. de Serp. & Drac. Liber I. 3
pliusabHcrychiopropifce!umitur,&apud Aratum pro fyderc ophis Icgitur,apud Serptnstfi quem griphus eft huius generis:Qujenam cadem fint inGcelo,in terra,& in mari,ibiqj fifcis , & refpondeturjSerpcns, Vrius, Aquiia, Canis,& Lepus, ad id autcm alludens Rcufnerus Jydtts. in Paradifo poetico loquitur hunc in modum.
Serpevtes, Lepores, Vrfos, Aqttilaffi, Cancfque, TtrrAjttnit!>ftmui,&PontMsy&Aether haiet. Infuperep/cquamdamcapitisafFc&ioncm fignificat, qua^aliteroV^cinMedicorum fcholis exponitur: fitqjquando capilli primum cxtenuantur,poftniodum certis fpatijs adfimilitudinemSerpentisdccidunt,quiaifc<aus adalopeciam eft referendus. Apud CxliumRhodiginum o<p/s legitur Pericarpium, Armilla, feu brachialc ornamentum, nec prarter raf ioncm3qUoniam in modnm circuli,vel Serpentis brachnim ftringit Dc-mum o<p<j mulicbrc capitis ornamentum defignat, quoniamcrincs Iubrico implexu in modum ferpcntumfaftigiciuur,quod ornamentumStatiusPapiniusfuggeftunu-» coma? indigitauit,	•
b
SYNONIMA, EORVMCLVE
ETYMVM.
OC animal Serpentis nomen mutuauitab occultis acceflibus,quibus s ' ferpit, cum non apertis paflibus progrediatur. Feftus tamen deriuat hoc voeabulumavcrbo grjKco tpTmei, itatit iri latina vcrfione littera S. pro afpirationeaddatur; quemadmodum s£,quod vcrburo latine fexexponitur.Nomen hoc (Scrpens) tammafculini, quamfaeminini Serpensnc-gencris animantia omnia, quaerepuntcitra vfum pcdum complcdi- men prt-tur, vcl qua?tam cxiguoshabent,vtreperepotius quam pedibus incedere videantur: niifcui gt-quamuis lacertae,&ca:rer» huius generis bcftiae ventre, & pe&ore reptantcs non__rf neris..
c Serpentes, fed potius repentes dicendas fint.Olim Serpens a Prifcis vocabatur Serpii'
la,fiFe(tus veritatemaffecutuseft. Alioquin voc^iturctiam Coluber,quia inlubricos Colubriety tratSusflexibusfinuofisbbatur: namlubricum nuncupatur,quicquid dumtenetur, mum. facile Ubitur. Alij ckducunt etymum a verbograeco *oAo'/Sovpoc. Vcrum hoc nomen apud Authores claflicos non lcgitur: fignificat enim id, quod cauda eft mutilum, & fi aliquid de huius voc.ibuli origine dicendumeft:aliquemachelydio,vclcherfydro Serpcnte,n6magnalitterartim mutatione,Colubrumdeducerepotujfrepronuncian-dtfineft. Alija colendis vmbrisColubrum cognominarunt, quod etymumrefpiciens» Virgiliusfic canit/ ■ .	..v>. •,. . .. ^w^av^	.■ ■, •>v^ vov	a-- - -
'li .'" Aut tetfoaJfuetitsColuberfuccedere^&vmbra.	, v/.	L.yGtorg,
IdetnBaptrfta Mantiianusrepetit ho.c carmine. ;t	, • . 5 .
-i ; . SApelatctmoUiColubtrfubgrjtminisvmbra. .	; JnBucsl.
QuamuisPrifcorum nniltiColubrumproSerpente, & viciflimScrpentem proColu». - :vv „ broacceperint« Alij tamenprofpecicpcculiari.nempeproScrpentedomefticoi Alij ; •• .
D pro:Serpentepotiflimum aquatColubrum intellexerunt.IdeoqiTheophraftusfcripfit Liki.hift. hydrum ftagnis exitcatismarcefcere, &TheodorusGaza prohydrocolubrum tran«pUnt. tAP* ftulit. Ponzettusquoquedehocvcrba feciens, tradiditColubrum efle callidiorem 6. rnuitis alijsjnam accedit ad aquas, vt fe refngeret,& vencnum deponar. Prxter hoc nomen (Coluber.) apudprobatos authoreslegitur, & Colubra, quze pro Serpentef^-mina vfurpatur. Vi&oriustamen percaecas vcntrisColubrasnonSerpcntes,fedalui	i
liimbricos intcHcxit,. Prasdi<ftisfynonimis additiir anguis\ quoniam Serpens ita co-gnominatuF,cumfit quafi angulofus, fere femper plicarus,& nunquam redusconfpi-vf^wr//
ciatur i Eftqvpromifcuigeneris vclutiSerpcns,verumfxpius in mafculino genere ntum. interdum in feminino a Varronc vfurpatur. Immo in cafu auferendi3angue,vel angui inflcclitur. Eft quoq; nomen generalc non minus quam Serpcnsj& licetSeruius hoc-vocabuU m ad Serpentes inaquistantummodo degentes traxerit:tamcn de terreftri-bns ctiam dicitur; Pr£EtereaCelfusSerpcntcai,&anguem jdemeffcariimal attcftatur hii verbiz.Sir$tptMm qvocfi merfusnonnimiumdiftantt7ncnraUontT»cUJ:daa7it,quaew* Zib.$.
*	A 2	9tU
4	Vlyffis Aldrouandi
ttts in ilU mbltf/M Antiqui vtriarunt ,-vtinJjnguU generd anguium ,JI*guU medcndi E genera j,r*cif>erent. His addainus Vuottoni viridoaiflimi fententiam, quiSerpcntem, anguem,& opv profjrnonimis acccpit, ncc prseter rationem, nam alij multi anguem Serpentcm,&:Colubrimi fynonima effe conftitucrunt nixiclariiTimorum virorum au-ihoritatibus. Etenim Virgiliusiibro fecundo Acncidos,cum ibi angues nominaifet, paulo poftSerpentcsappellauit. Idem librofeptimo Acneidosmemorans Alcdtofu-riam , qua?Serpentem in finum Amatas iniccerat sprimo anguem, deinde Colubrum vocitauit. Ariftoteles quoq; in libris de hiftoria Animalium,vbinominat l<pu(Thco-dorus Gaza vertitangues, & vetiB quidam interpres Serpentcs exponit.
Thyrtts AmpiiusScrpens vocatur etiaThyrus,& quatnuisThyrus prsecipue iignificet vipc^ Qhid deno' ram,vtmulti autumant, nihilominusThyrus proSerpentefimphciter apud Albertum H/.	paffim legitur,& ratioeft( vtopiuamur )quoniam5>f/)ia, ex Diofcoride,dicuntur bc-
ftiae venenara',qu3emorfu,veliciu venenumrelinquunt:hincfl«p/ax« <pciptAax.ii mcdi-camenta,qua: vcncnatorumanimalium morilbus,virusprofligando, medenturj vnde bnpietxMj nempc aVr/JoTocanridocus aduerfus omnia venena etficaJC,quf ex multis ficn- p, plicibus, 8c viperarum carnibusco«cinnarur. Appellatur etiam echydna,quod voca-bulum vipcramfeminam proprieindicat. Vcrum Ouidius id prohydraabHerculcoc-c ifa vfurpauit his verfibus. LibtfaH	Sanguine Ccntauri Lern.txfanguis Echydnt
Mtxtus adauxtlium tempora nulia dabat. Idem Ouidiuspro quocumqj Serpcntehoc vocabulumpofuir, quancfofcripfit. X.0. mtta-	Pars qi{3cJ'i Lern.tx Serpens cris vnus Echydnt.
mor. Tandem Draco pro quouis etiamSerpente apud Authores non fpernendos lcgitur.
Grice Sthodieapud graecum vulgus,vcro nominccorrupto, o<p/cT; pronuntiatur. Hoc nomendeprom!tiir7rap« to 07tt«, veloVTo^ca/, nempevideo, velquia Serpens inter caeteras animantes acutiflime cernat, vclquia oculis apertis fomnum capiat. Crctenfes (rcferetueHefychio) o<ptv S/<p*tov nuncuparunr. AliterHefychio ap^«e,vet Argesqmdapya&?dicitur,nec pi£ter ratipnem,nam Dores,maxime verd Argiui apytty tov o<piv in-
digitaruno, Nonnullivoluerunt hoceifeSerpentis epitheton :cum apyog albus?in- q terdum piger>d: otiofus,& quandoqj celer per antiphrafim exponatur.l imarchus au-temRhodnis non xard. yXuoerttr^ita Serpentem vocari, fed quoddam ferpentisgenus efieautumat. Verum quidem eft, cjuod aliquibus amhoribns dpyxo, vel ap^njferpen-tis quacdam fpecies effc fertur, fed poftea quxnam fit,& quibus coditionibus gaudeatj lib. j. de noncxpbnirnr. HippocratesetiammeminitSerpentjs*quiArgesdiciturhis verbis. merb. po- Adolefctns quidam multo meracopoto,fupinus in habitaculo quodam dormiebat. Huic Ser~ fnl,	pens Arges afpelUtus in os ingrefftts ej}, & cum fenfifftt, & Uqui nonpoffet, dentibus Jiriditt
Cr Serpentem deuorauit, & doLore ntagno teneb. ttur, & manus pratenfas adhibebat, veluti ,, ejuiftrangularetur, & conuulfus mortuus ejl. Verumtamen ex hoc fermone Hippocratis no poteft clici, qucnam Serpentis fpecics pcrArgen intelligenda fit..Satiusigiturcrit, .*• i. cxPaufania, atteftari nomen hocelfe gencrale,&qucmeiimq;Serpentem compre-Mercnritu henderc: etenim ipfeMercurium argiphotem appellauit, quia «'p/oxfeVo?, nempeScr-cur Argi- pcnticida fueiit. Prardiftis addamus, quodDcmofihenes apyd.; fuitcognominatus, fhonitsdi• quoniam longq onrmium morcs Serpentinoshabuerit.Preterquamquodmulti Autho-titts, rcsgrjeci *pynv proe<p/rfcribuntjSerpcntestandcmapudNicandrum xiwJaAa voci-jnTheria- tantur: Scholiaftes tamcn ibi abufiuedicitradit ,fiquidem xvuSttha in propriointcl-cis.	lc£iu nuncupantur ttt fl«A«ffcr/a, Ucmpc maritima animantia, 7rctpd to rJvuffBai rn
Kominahe aA)j ideftquoniam in mari moueantur. Csetcri autem pocta graci hoc vocabulum iraica. ctiam probcftiaterreftri vftirparunt.	» i ■•;'■
Hebraicspvoccs Nachafchj& SchephiphonScrpcntcm ddignant: quamuis nonul-v.	1» fcribant fthephiphon cfTcfpecicm Scrpcntis a fibilando ita nuncupati. Leuiathan
C.j.iTx*/, vcroab aliquibus Scrpens aquatilis exponitur.AlioquinThaninim hebraice,& Tha-ninaiah Chaldaicc Dracones,&Serpcntcs indicat,quam voccmMofes adhibuiffc dicitur, quando coram Pharaone virgam in Scrpcntem tranfmutauit. Arabicc, & po-tiffimum apud AuiccnnamHaicpro Serpcnte lcgitur. Idconfirmat Andrcas Bcllu-«cnfisjquando Haie,fcuHadatcnominaScrpcntibuscommuniaconftituit.Hifpanici Sicrpe, Oallicc vnScrpcat.Gamanicctlnfchlang,noraiiKforfan abanguc dctor-
to,
Hiff. Serp 8c Drac. Liber L	y
^ to.lraliceScrpe, &Serpente: licctaliquifcnbant^^w etfenomen gcnericinn,om-ncfqj comprehendeicSerpcntcs. Bononienfibus Bifcia. AtTcftuh ,Tenftn, Agtftim, ApttrtiaSjAuifti nominasiitbarbarajquibusSyluaticusadSerpeteslignificados vtitur.
DIFFERENTIiE-
I difcrimina Scrpcntum profequamur, aduertendum eft, haec animan-«^^^JI^xj^ *nter patuitatc5 &magnitudinc, colorc, Ioco, odore, noxa,& tandem afpedujalijsq; accidentibus diflidere.Rationeprutii(poltpo-
Vfir*	^R/ !\ii*mfif/> l/avMm r/°lniriPiHi« • < i n 11 f/i/^m N^rn^ne
fita magnitudine, &paruitate, fexum refpiciente; liquidcm Serpens masfemina femper minorefte dicitur,vt etiamin Ovteris ouiparis c5tingit) pronunciamus primo ferpentes admodunl paruos inueniri. ScribitenimGaudentiusMerula , quod in plaga feptentrionali, ineuntc asftate, multi g Serpentes parui fecus radices quercum, ikaliarum-arborum inueniuntur, quifuunu* rcgem crifta infignitu;moreapum,cognolcunt,&: vencrantur: quo occifo,totus grex Serpcntumfugit. Paruum etiam Serpcntcm ftabulari circa Theflaliam notatVinccn- Lib.zo.c, tiusin Speculo naturali,qui fola voceanimalia interimere diciturjimmo lpfoconfpe- j 6to, vipcra?,&C£teri Serpentes illico fug.r fc committunt: ibiq; verfari ctiam paruum, &hirfutuSerpentem, quemlncolsefaccum vocat.Viciffim in regionibus calidioribus, anguesadmira.dtTmignitudmis vifuntur: huius autem miraeaudtioniscaufa eft humi-ditas calida, fi verum fcriptis mandauit Ariftoteles. Propterea alibi idem Philofo- jyi m plnisfeintcllcxiffenarrat in Afnca vaftos verfariangues,quiadhomines deuoranaos triremcmaggredi nonreformidant: irnmo ibi vifa a nauigantibus offa boum,quosa breH.vttx. piscdiiStis Serpcntibus abfumptos fui{femulti opinantur. Qudmobrcm Sucfianus in Lib.S.d(L-j Commcntarijsad Ariftotelem, inter prsedicfcos Serpcntes connumerandumeOfe illum hifi.An c, cxiftimat,quioccifus fuicab AttilioReguloRcmanorum Confulein primobello pu-•nico,quodbcllumnon multopofl Ariftotelissecatem confedtusfuit. IllcautemSer-^ pens apud Bragadam ftuuium prope Africanum littus curn magna totius cxcrcitus
conflidtatione fuit interemptusj cuius poftea corium longum pedes viginti fupra cen- Corium tum Romamaducdium fuiflerecitatGellius.Neq-a idmagnoperedemirari debemus, Serpentis eum fcribat Poflidonius (rcferente Aeliano)in locojMacra. nuncupato Serpentcm—» longunu» mortuum iugeri longitudine fp«ctatum fuiffe, & tanta craflitudine, vt equitcs ex ptdcs 120. vtraqjparte animaliadftantcs fe inuicemintueri non poflent. Immo ,tefte eodcn.i_j Aeliano, Alcxander innauigationemarisrubri Serpentem longitudine quadraginta Lib.y.cap. cubitorum conlpicatus eft.Item Serpentum triginta cubitorum meininit Paufanias. 9. In fylua ctiam pfroxima ^^permagnosSerpenres,nempcfexdecim, o£lodccim,& vi-ginti pediim longitudinem fitperantps verfariafleueratClufius,quosInco!a?coercere jn curis 11011 rcformidant. Nonne PorUs Indoram Rex (authore Strabonejvt Auguftum,&ho- p0j} noribiis,& muneribusprofequcretur,Serpentcmdecem cubitoru,teftudincmtrium, Lib.i^, & perdiccm Vulture maiorcm ad cum deferri curauit ? InMalabar Serpentes afpe-ftu horribilesodonnm pcdum eflcmultihiftoriographi referunt,quidiuturno puc-P roriunalpectu,finemalefci ">,deleclati,eorum tandem amorecapionturjquocirca_» Sea-liger huiufmodiangues pjcderotasnuncupauit. Hi iacentes anguilina eflefaciedi-cuntur, furgentes veioillam adco di!atant,vt adhumanameligiempfopriusaccede-re vfdeatur. Infuper Carofus Clufius in Exoticis, pellem Serpentis peregrini longam ^ noucmpedcm(pedesromanosdeIincat)&c3pite fubfequenti Serpentcm odopedes xg '^'caP' romanoslongum dcfcribit j quoscuiufnam fint generis pronunciare difficile] clTe ar- * b'Ki/aturj quandoquidem,fex Aeliano,multa, & varia funt Serpentum genera, quorum fpecies omnes perfequiinfinitumforet. Nihilominus hunc poftremum in illorum ge-rvereeffe collocandum Clufius putat,quos idem Aelianus pigrnentis diftin<ftos,& i^j.c. ve.licolores indigitauit, magnitudine tamcn inferiores ijs, qui in India fexdecim cu- j j. bif^rumc(^cfertitur.Vidimus&n»s corium SerpentisIndici^apudmagnumHetrurije $)ticem, duodecim dodrant.um , riempepedum nouem,latitudineprxIcrtimin medio vniusdodrantis. Vnde nulla admirationeteneri debcmus,fiGilliusfcripferit inCale-■ci.it.ho SerpentesinagnittiiJinefuumaiJKquare: quamuishanc immodicanaau&ionem c:	A 3	aflequi
6	Vlyffis Aldrouandi
aifequi dicantur, quia nemo illis infidias tenderc audeaticum cdiAo regio cautum fi fit, nc qu.s has beftias offendac. Etenim qui Serpentem confecerit, non minus acerba Lib.9. cap. morre punitur,quam fi hominem necalfet.Nemo igiturimpofterum deridebit Aelianu 10.	fcribentcmin nouo orbe SenegxSerpctes tavaftos panderehiatus, vt capras integras
deglutirepoffint,immo tauros.vtreruhtTextor.DemagnisScrpetibus:qui pluraintel-lioerc cupit, petat Diodor u, Lucanu, & Strabon c, qui incredibilia fcre dc his referunt. HuiusgenerisforteillierantSerpentes, qui Laocoonta vna cum Antiphantc,&Tym-h 2.Acnci. braso filijs interemerut: ldeoq; Virgilius no iniuria hos immenfis orbibus angues nun-cupabat.ln ttrda partehiftoru?Indi£ Lufuaniceelegitur,qu©dibi nonlongeamari,va-1'b rcperiuntur Scrpentes >fere fcmperin flumitiibus degenres, quorum magnitudo a cibo arguenda eft; quandoquidem ceruos integros deuorarc dicuntur.
Rationc coloris, quem ln ferpentina cutelictt obferuare :pnmitus notandueftco-rium anguium aliud eflelene,ahud afperum. Siquidcmluxta caput S. Auguftini,Ser-pens obferuatur,quemHilpania (ono C3fcauellam,quafuintinnabulum vocitancj Lib n de huncq; fontnnindeoririopinaturCardanus,quiacoriumfquamisduris,&mobi]ibus p rer \>ar. c fic armatum: cum vcrifimile iit permagnos Serpctes durisfquamistamquam tot clype-2 '	ris munitas in motu corium concutiendo non lcuem ftrepitum edcre. Praeterquam-
quod inruentibus ob colorum diuerfitatcm.magnam admirationem incutiunt, cum nigro, candido ,cinereo , rubro, & guttis diftincto colore pellem rcfertam habcanr. In regioneaquilonari nonullihuius gencrisSerpentes varijs coloribusinfignitivagan-Lib 17. tur jSedhortimmaiorcopia»ex Aeiianojinlndia generatur. Vittis enim acapite ad c 2"	caudam pertingentibusalijs aereis, alijs aureis,alijs argenteis conlpicui pelliferomor-
Lib 2 hif. ^11 celerrime interimunt. Item AndreasTcuethus inInfula murium nuncupata,an-Slmer gues pulcherrime coloratosrecenfct: alios enim rubcfcentes,cum iquamis verficolo-rib-isj aliostantum virides ad lnftarfoliorumlaurienumerat. Vu idcsSerpcntcsapud Hefychmm Satiritce npminantur, forte quia vitidi lacerto aflimilentur, qui Grascis tfavpk appellattir. Huiusetiam generis angues apud Vallefianos verfantur, quos a colore <7rW/>£cognominaiit,fed Gefnerus lilosperquam venenatos effe iutellexit. Tandem fcribit NicaiidercoIoresSerpentum pro diuerfitate loccrum variare: Pro- q pterca ex Plinro vulgatum eft plerosq; Serpentes illius Soii eolore eftc decoratost fub quofingulis annis occultantur. lib.z.rap. De differcntijs atlocopetitis,confulendus eft Ariftoteles, qui in hiftoria Anima-lium, poft examinatampifcium naturam ,Serpentes adanimantialanguinea reducit, Differen- lllofqj in terreftes, &aquaticos diftribuit, deindc horummaximam pai tcmtcrreftcm, tiaSerpen- exig iam vero aquatilem, nimirum amnis incolam efle docet. Item maris et.am indi-tu ratione genasSerpentescfleftatuit,quinoninaltiflimis gurgitibus,fed inlocis parumpro-loci.	fundis verfantur: quorum de natura, & ipeciebus inhiftoria pifcium vbertim adum
Lib.i*cap. fuit.Demumterreftrium varia?atfignantur fpecies:fiquidem alijlocis planis,alijmon-tofis dele£lantur, alij in latibuiis, & fecus radicesfjgorum, & quercuum libenter de-guntjvt Drynus.Alij folum falfuginofum amant, vt Dipfas. Alij tandcm ancipitis func uaturae, vt Cherfydrus,qui parrim locaaquofa, partim loca arida colit: idcoq; huius Lih 7 ob- generisSerpentes amphibijfunt appellandi. AdremnarratBelloniusfeinAbydeno f cab portuobferualfequoddamSerpentisgenus interdiuinmiri viuens,nodiuq;adCon-„ jcr. .p, t-nentqnjjctiscaufa,progrediens;cuius pellis rubercolorinleucoph^o refulgebar.
Odormtcr hcEcSerpentum difcrimina noneft fpemendus jcumlintinteiSerpen.
Biffcren- tes,quimofcatiab odore cognominentur,quemadmodum Serpens Aefculapij,qu| ti&ratione Bonc>nienfibus bifja angela dicitur,eftq- duorum generum, vt fuoloco exponetur. cdoris. Verfaturetiam in CyproSerpens,quem incolaeCV/^fuo idiomate indigirant(funtqui afpidem furdam dicunr, quia vno menfcfurdus, & altero czecus obferuetur) hoc ani-maleflvenenoium capite magno,&corporeexolie,& vbi agnumcepit,integrum vorat,deindcarborempctit, cui tandiu corpusaffricat, donec ofla deuorata detru-dat; hoc igitur quando moritur gratum mofci odorcm fpirat.
SicontempUmumocumentum,quodabhjiufmodibeftijs dimanarefolet,Serpen-lib.$,cap. tes,in nocuos, & innocuos diftribuemus. De innoxijs legimus apud Aelianum in In-19. fula Hifpaniola magnos verfari Serpentes,fed tam mites,vt nullam hominibus noxam afferant. Alij generantur in India, quibus natma nuliam mordendi poteftacem cocef-
fit,
1
Hift. Serp. Sc Drac. Liber I.	7
A faj dentibus enim carent. Item habetur in prima parte Chronicorum Peru, quod in Serpentes montibus vrbis Cu\ct Serpcntesimmanes,&innocuidiuaganturjcuJusreihancIn- aliqui in-dirationem redduntjnimirum cumolim iulfu Yngx RegismultiDuces cum cxercitu nocui. admontes exierint, vtillosfubiugareut ,Serpentes montium incolac maioremexcr- cap.^6. citus partcm interfeccrane. Vnde qiuedam anus Regi pollicita eft fe velle cantiombus husufmodiSerpentes foporare, itautDuces vnacum militibus lllac innocue tranfire valercnr.quoperado3illiSerpentesimpoftcruminnocui reddiufunt. Quod figmen-tum,vclfabulam effe opinamur. Nicander quoqj inTheriacisinterSerpentes mno-xiosmoluros reponithis vcrfibus.
Plures reptilium, quanon itanoxia forma Per denfas habitant fyluas,per opacaq-, Lujlra, £ws Elopes, Libyasq; corotoatofq; Myagres Dicuntffunt iaculis infignesffuntq; moluri. Sunt cxciq; alqftdnefcia l&dere turbn. B LonicerushosSerpentes quaficauda gradientes interpretatur j&plurade his apud Moluri Authores no leguntur.MoAHpicenim voxeftazquiuoca: namfcholia(tes Nicandrimo- qui Serpe. luridas locuftisfimiles cffefcribitj idem notatHermolaus in Corollariode locuftis. tes. Ariftophanestamenhocvocabulobeftiolam inter molas nafcentpm appellat. Aho-quin apudHefychium ,«oA«p/5 eft xpaiv, fcilicetaegre vrrnaqli reddens. Reliqui veto Serpcntes ob venenum peftiferi effe creduntur, in fexu mafituli plus veneni ha-bent,licetquidam viri dodif^minasmaribusdeterioreseffecenf^ant. Senesiuniori-bus maiori veneni copia redundant. Deinde magni paruis (dummodofermo fiat de cadem fpecie^ venenofioresdicuntur. Amplius famelici faturis. Item irati, & auda-ciores, & venenofiores euadunt. Sunt & qui folohalitu inficiant: tradit enim Pom-ponius Mela,circa Rhymdacum amnem Bithyniseconterminum, angues gencrari im-manes, quifepius apricanteshiantj & fuperuolantesaues haluu inficiunt,quaspo- Halitusan fleacadentesabforbent.	guium ne-
Ad finemfimedicemur afpedum, & reliquaipfum concomitantia. Primo maxi- cans auss, £ mam in oculis anguium diifcrentiam inueniemus: quoniam alij^habent oculos prx-grades,vt Serpentcs Libya2,aUjpruos,Iocuftifq;fimiles,alij referti funt oculis fangui-neo,vei luteo colore fuffufis, alij tandem acutiffime cer nunt, ali j obtufae funt vifionis. osetiam angues interfedifcriminat: quandoqnidcmfepSj&marinusSerpeiisscuto oredonatifunt, latooreeftParus,vaftum veroSerpens libycusoftenur,-quidamco-noin vertice tanquam criftula decorantur: vnde fcribebat Aelianus,ficuti Ceruus cornibusfaeminae prajftatj&LeoiubaLcaenseantecellit^&mascicadarum voce,ita Serpens mafculus crifta exornatus afeminis diftinguitur: qUamus poftea id in omni-bus fpeciebus veritatem non attingereconftet.Hoc quidem verum eft aliquosSerpen-tes anatura cornibusfuiffe donatos : quoniamin afpide duo fupra oculos callofatu-bercula vifuntur, quxmaiorcm in oculiscauitatem efficiunt. Alijvnumtantum cor-nu habent, vt vipera monoceros ,qusein Hiftria generatur, Ceraftes bina comna, alij Serpentum quadrigemina gerunt: hac decaufa non eft do&rina Albextiexplodenda, vbi Serpen- aliaui cor-tes vnicornes,bicornes,tricornes,&multicornes, enumerat.Cseterum aduertendum nuababet. eft, quod Serpentum cornua non dura, &cornea,fed potius carnea»vel callofxquae-dameminentiaeapparent.Propterea Vuriacus, inhiftoria Orientis,Scrpentum corni-bus inftar arietis munitorum mcminit, quibus inftar flabelli motis,homines verber ar. Neqj pr^termittendi funt angucsalati, qui aluntur in monte RegnuSenege a Malaba-ris diuidentc.Hifoloafflatu,veI ctiaintuitu homines propriusaccedentes interimunt. Poftremofi fpeties vltimas inueftigemus. Nicander,referente Lonicero, duas anauiu fpecies fupra viginti enumerar.Hseautemfunt Vipera, Afpis, Ceraftes,Ha;morihous, Scpedon, Dipfas,Chufydruf,Amphisbena,Scytale,Bafilifcus,Drynus,feu Chelydrus, vel Hydrus, Draco, Cenchryncs, Afcalabus, Elopes, Libyes,Myagri corooati,Acon-tias, Typhlope€,.&Moluri»
|||||||||||||||||[
for-
5	VJyffis Aldrouandi FCRMA» ET DESCRIPTIO;
MNIA fcr& corporis mcmbra lacertis valce Hmilia Scrpentcs ha-, bent: ctenim laccrta demptis peditrus perbelle Serpentem«mulatur. Verum fi prima facie contcmplcmurcaput jillud non eiufdem figura:, &qualitatis omnibus ineft: nam quibufdam c?put cftleue, alijsgra-ue.alijs latum, alijs anguftum, alijs album, alijs nigrum, alijs flauum, alijscoloribusvarijs infignitum. Tandem alij illud adeo velocitci in vtramqj partsm vertunt, vt intuentibicipites, vel anphicephali videantur. Pra!-Senforia tefeaSerpentes habcntomniafenforiacaeterisanimalibus iimilia, nimirum narcs ad Scrpentnm olfaciendumioculos ad videndum,auresad audiendum, fed ha? noneminent, quem-gtualia, admodum neqj in auibus, fcd foramina tantum apparent: vnde fcribebat Plinius pcn-itatorum animalium Bubon.i folum,& Oto pliima; veluti aures funt,cxteris funt cauer-nxad audiendum ,quas intucmur inSerpentibus. Meatus etiamnariumanteos ha-bcnt,fcdnonita cxplanatos, vt narcsappellari poflintjfufficitenim vtfpirandimu-neretantummodoiitngantur. Palpcbram luperiorem nonmouent ficutncq,aues,fed inferioretantum conniuent5 & oculis funt durioribus quam aues, Cseterum quamuis inter Serpcntes ca^cula Serpens luminibus priuus recenfcatur:hoc inter tot anguiuni fpecies admirationem afferre non debet,quandoquidem inter lot animalia quadrupe-da talpaetiam oculiscaret,licet in illa ,ad mentetnPhilofophi,ablata pelle,locus oculorum appareat. Amplius ferrati dentes his animalibusaffignantur: fiquidem Pli-nius tradit illos dentes vocariferratos, qui pedinatim coeuntjhecontrariooccuffu atterrantur, veluti in Serperttibus, pifcibus, & canibusobferuatur. Item collo caret. HincPorra nor\ immerito eliciebat angues aduerfus collia?grrtadines,& fignaturam,
6	pra»rogatiuam haberc.Quamuis poftea ceruicem non cadem in omnibus,fedlatam inCherfydro,&anguftam ih Scpeintueamur.Deindecortice canquam pelleSerpen-tcsteguntur,quf>niam Ariftdtelis fentenria fuitanimalia no pennata ouipara cortice (
tmana munjti5 Curn viuipara piliscxt»rnentur. Itaqjanimalia ouumenitentiaetiam ad men-qtso tegan- tem pnnij ,aut pennas, aut fquamas, aut teftam, aut corticem ,aut puramcntem in-tHrr duunt. Meatus excrementbrum, feu podex prope extremitatemcaudiein quibufdam Serpentibus, velutin vipera,&hsemorrhoof£emims confpicitur: intnaribus veroin locoaltiori,& ventri proximiori obferuatur. Tandem cauda omnium Serpentum eandemnon fortiturformamj-quandoquidem viperafemina caudam ex carriem ,& jfquatnis duriufculis afperam gerit. Dipfas gracilem, & nigram habet, reliquocorpo-re albicante. Immo inalijsSerpentibus breuior, in alijs longior, in alijs hirta fquamis cftj quemadmodmn in defcriptione peculiaricuiufcumqjSerpentis docebimus.
ANATOMICA-
B extimarumpartiumdefcriptione, pedetcntimad penitiorespartes p anguium explorandasaccedemus.PrimituscaputSerpentis ofTe vni-co tegitorconi retufi figura , ficuti aftruit Cardarius. Immoinhoc ofle ocdlorumforamina naturanoninfculpfit,quodideofa<?l:unv^4i eft , ne facile lcederentur, dum humi ferpunt. Dentes habent fer-ratos , & acutos, quemadmodum paulo ante in defcriptione hu-7ib 6. de *us anitnalis fuit exaratum : fed, vt notat Edoardus Vuot ,duo funt in fuprerria^ ^ifer patte dcxtra5leuaqjlongiflrmi, tenui fiftula, inftar aculejScorpionum perforati,per JLnim, SU3rn poftea venenum, data occafione, eiaculantur. Lingua Serpentum tenuis lon-ga,atroq; colorereferta eftjideoqjlongius protrahituriin fiimmitateveroeftbifidai &fecundum nonnuJlos pilofa , feu potiiis exilis inftarpili, vt in capite de lacertis fuit Xtngtta fer explicatum.PliniuslinguamSerpentumtrifulcam vocauit,quia tantaccleritateillara ■pentuqua~ vibrant, vttriplicem linguanaexerere videantur. Sublitigua inquibufdamcuticula -v;/t	inucni|ur3qiif tanquaw vefieula dentes operitjin qua vencnum Qncculwtur,quodpoft.-
naodum
Hift. Serp.& Drac. Liber L 9
A modum mordendo percauitatcmdcntis communicant. Cor exiguumlongum ,&fi-
guramrcnumreprajfentanspoftremaeadhjeretarterixj&naturavaldccalidumcftiob ^ ^.y hanccaufam tradcbatGalcnusSerpentes inter casteros animantes maxima audacia	$
eftercfertos. Arteria eftadmodii longa}&iuxta osjfuam trahit originem, itaut fublin- ' " 1 gua efTe videaturiimmolingu«quodammodo videtur pra:minere,quia ipfa contrahi-tor, neqjcodemloco,vtin cxtcris animalibus,permanct :Ha:c poftea defertqr inpul-monem,quoangucs,addiffcrentiara pifciu,vtuntur:quocirca norabat Plinius Serpen-tu, & pifcium omnia efllefimilia, pratter pulmonem,quem natura Scrpentibus, & noa pilcibus largita eft:cum pifces loco pulmonis,branchias adhibeant.Hic pulmo fimplcx cft fibrofus fiftulis diuifus,pr3elongus, fungofus, &cordi non multum proximus.Lin- PulmoSer-gulam vcro, quam Grseci tsr^AarTitJW vocant,arteri3E:fuperpofitam anguesnonha- pcntuqu*-bcnt,fcdipfummcatum adlibitum, modo contrahunt,modo laxant, idqs prarftant, Hs. nc aliquid in pulmoncm dilabatur. Vcntriculum habcntSerpcntcs velutiamplum j/entricm-inteftinum caninofi.ipilem,ncmpeanguftum,&figur3e longx. Inteftinumverolpiris /v/ qualis.
B carens tenue, & Iongum ad meatum vfqs excremetorum protrahitur. Nam interanea
Serpentum partibus itwernis lacertorum fimilia funt, fed vifccra propter longitudi- Hepar. nem,&anguftiamcorpork ita Ionga,&ardafunt, vt vix afeinuicem dignofcipof-£nt. lecur igitur longum eft, & fimplcx, licn cxiguus,& rotundus, qualia vifcera ct- Licn. iam inlaccrtisobreruauimue.Fel,pra:ter natricem,in omnibusScrpentibus,inteftitiis femsi/jtus adh.3eret,& nigroquodatu, liquidoq,- cxcremento refertumeft, ficuti in viperafxmi-na nuperconfpicatifumus. Hocexcrementum,in comparationeadcorporaturam—» animalis.eft valde copiofum: quare merito tradebat Plinius Scrpcntps,nec non—> pifces copiofo felis excrementoredundare. Vefica »& renibusSerpentcs carere notat Ariftotclcs, vcluti, &alia , qusepennis:,fqiiamis, &cortice integuntur, praeter tcftu-dincm. Hoc autem inde nafcitur, authore Vinccntio in fpcculo naturali,quiafppmidi- Li.iO.c.%. casanguiutn,ficut&auiumpauca cftjideoqj infquamas, quoad Serpcntes ,& in pen-nas,quoadauesdegcnerat. Amplius vim factificam natura hisanimalibus velut,&pi-fcibusimpertitaeft}cumpenc,&teftibus careant.Scripfit enim Ariftotclcseos pene ny^ ^
Ccarcre,cumnon.habeantcrura,namhicacruribus originemhjbere dicitur. Tcftcs gen.Anim* vcroproptercprpp.ris^pngitudincmnonfuntfortitijfedmeatum ,morepifcium,ob- cap ^m tinucrunt: quandoquidempropter longum iter gcnitura facile refiigeraretur, & infae- partes e«nda euaderet. Hocfaepeijs contingerefolet,quilongo peneanaturafunr donati, , quamobreminfecundi rbdduntur; cum femen ob mentulx longitudincm refrigera-?um infscunditatem pariat. Verum loco pra?didtarum partium genitalium,natura his animantibus b.inqs comunicauitmdatus, qui a fepto oricntes Iatus fpinac ab vtraqj ^arte perreptant ,& vtrumquefuperne iuxtafpinam iunguntur,atqj ita ados excre-nientifiniunt. Himeatus,temporecongreffus,humorisfa:tifici pleni confpiciuntur? SemenSer-attrituqjmutuocandidumfemenefifluit, quemadmodum inhiftorijs pifciumfuitme- pentu-m^ moratum. Mammseinanguibus non obferuantur ,quia lac non habent ,cum.inouo qualc. la&eusille cibusingenitus contineatur. Vulua,feu vterus,exfententia Ariftptelis, inomnibusSerpentibus bifidus.videturprolixior ab vno inferiorimcatu ad.vtrum-quc fpina: latus dedu&us, in quo oua gencrantur; indeque continua quadam feric^_»
J) exire;fi.)lcnt. Circa ofta anguium docet Ariftoteles httc efte natura: fpinarum: quare L.ib. a. de fpina dorfi illis, ritupifcium,incft. Vertcbraecartilaginoia?, & flexiles fuut, fiaiti na-< part. An. turahorum aaimalium expoftulabat; nimirum vt quofcumq; motus,&corporis fle- ca.p• xiones fjcilius exercercpoffent.Tot cofta» infunt anguibus, quot dies menfem com- v . . v plere.folent: vndePlinius infingulisanguibuscoftastriccnasenumerabat.
Cpeterum in confirmationcmcorum,qucehadenus de anatome Serpentun)cjcpli^ ca{afunt,addemus illa, quxdeinfpedione anatomica huius animalis obfcruauitlp. Grfgprius Macer,qui fcribens adGcfncrum rctulit fe in Ser.pente interfe<5io primo in- Lnrpettfo ter cutem, & carnem, fubtilem quamdam, & pinguitifculam membran^m inueniffe, anatomicjt qttsctamen cum ipfacute dcfccndebat. Secundo,dum fcindcnsanimaljadji^eatum Serj>entu etfcrementorum perucniflct, fa:ccs grauiflimo odorc cxcrementa humanafbperantes inuitusolfecit. Dcte£to cute,membra interna partim auibus, partimpifcibuscomu-nia cffe vidit. Nam tracheaartcria longitudinequatuordigitoiuparuisj&gracilibus «irculis infignita ad pulmonemvfq;d«fcendebat,cui cor,& ciftis fclis adhjercbat.
" "" ~ * '	" Poftea
io	Vlyffis Aldrouandli
t^>fteaiecuriduiftarhep3tislucjjpifcis,in lon^itudinem exteridebatur. Deindepin-guedinecandidainteftma eranrreferca,qua!ataucibus vfquead podicem moreinte-ftinorum pifcium progrediebantur, infra hepar vtrincjj iuxta inteftina vena ncruofa longodudu defcendebar,cui oua pelliculis albfete&a inhajrebant, vtin gallinis vide-gc hcet,fed fiiu diftin<5ta,quia longo ordineducuntur.NumeruS in quolibtt Jateredrat tiiginta, & duorum ouorum, quaniobrem rationecord s, pulmonis, & afperae arteriae Serpensauibus valdeaffimilatu .Rationehepatis,intcftinorUin,& abdominisSferpens cum pifcibus conuenit. Veruinpoftea rationecyftis feJJis,&difpofitionitfouoruni--»s Scrpens ab vcnfqj ncmpe tam ab aubus, quam apifcibus dilHdct.
NATVRA, ETMORES-
>t 1 s '	.iUiT.'! ' :,i l--.tir.-HC '>
D natura Serpenribus congenuit, vt inter cxtetfstfknimanres alacricn-tem qmmdam fenfuum pr« feferant,proprerea Jegitur in Geneft.S-er-pens autemSapientior cmnibus pecoribtts terr*. Hinc forte implacabilis eorum furordnrianat j nam ftarim atqjaliqu im etiam leuem l^eftonS fenciunt,mitiime qutefcu it,donecvel venenum in Igdentcin proiece-rint, aut prse rabic exanimati flerint, quimobrem diuinx litterseini-placabiIem furorem,pcrSerpente mu'tis imphcaiu fpiris, &linguis trifulcis micanteir» oftcndut. Legiturin Pfalmo otShu > fupra quinquagefiminn. FuroreorumStrpentini fu-Yenenum rorisinflar. quoniam venenu femper in promptuhabent; cum fecui dentes delitefcat. mbi dtlite- Quamuis noimulh fcribahvcrienum in cauda Serpentis latere, idqj poftea iri quadarn veficam ori aoha?reutnndeduci,qua difrupraangues venenocareredicu itUr,fedbre-U' dici narU' alis fpatto, vc'ne.num denuo ad rcplendam veficam progreditu ; vt csMbrit animaha , &pra?cip'u£ h mmem inficiarit ,quopercuffo,adn>entcihPlinij,Serpcri8 impoftcrum propnas odrt ca icrnas, licq>ie crrabundus poenas ftHfi Ad rcnilrtdi\ '	rcfcrentc Acra 10,alferuntScrpcntem Jatebvas rtonpoffeingredi, quiaterrailliima
p-<: pnofinu, qnafi in cxilium reijcit: vndca?ftiuo ,& hybemo tcmporc fubdtb&tfii-t ma?rinino<am dcgih Cumtamen inpnncipiooibisconditi nihil nocuiin Set^erite' rg- »rm repci irctur, fed murs,manfuetus, & altus gradiebatur homitii obtemperatrirus,a'fite^ , ' quam in c itren labercttir, yra vimaducrtit Bafilius.-ncc prxtcr rationcm, cumoiririia» quaecreauerat D^us effcnt valiebona, vtficra docet Pagina. ; '	' }
Zib i. Ge- Pr^etcrea angueshocirifittirii habent a nattira, vtappropinquantehycme, fituti & ntr cartera animaha ftig.dse tcmperattira^adcauernasfeconferant: donecSoraeremrur--	fuscaleftciensrionam quafivitam iliis reftituat. Ariftoteles igiturnon iniuriafcribe^
bat quatuor mcnfibus frigidiffimisSerpentes laterc nihilqj corhedere,qno tcmpdre ob . aeris algorem minus venerii participarit,atqj impune tra<5tanturVnoii quia verierio prorfus careant, fcdtorpent; cum imrranirasfiigoriscorum vires, &;fpirittis bebeter. Ix 16.wr. Quodaiitemftigorisfint irrrpitierites, probatiir pukherrima hiftoria L-ucij MaineiSi-zjjA culi, vbi ha?c verba leguntur. Hyems enim 'ktyrida-feuicbatmagiiis, & ajjtdui.* imbribt*s', "	tanta enim illius byemis magnitudofuit, vt ingens Serpentu numerusfrigonbus atfksfepro±
v xmisfyLuis,&montibusegrcffus,adflationes,&cajlra rcpfcrit. Vicilfim a£ftate,&<maxi-me vrgentc canicula Serpentes vchcmenter ieftuant, & quodam fur&re adeo agitar1 videntUt, vt,tefteGaleno,cxiguoquidem atemporismjmento quiefcerepofrinc. tih.i.dc^) At,ineunte Vere,-anguisprodiens a Juebiis vetcrcs dcponit exuuias,quas nouulli ioc.ajfec. fyphar,alijfehium,vel fencdlutcm,alijad mentcm Plinij vcrnationem appcllantildto* lib 8 cap tum ^ciift Ariftoteles in hiftoria Animalitim, nimirum Scrpentesjquando cxuuht fe-*'' ne£hite,priiti6inchoareacapite, itautcadcntesexuuicc eos quodanimodo obcsccatc 1 v viJfantur,fcdtandcmfpatiodieinaturaIisacapiteadcaud3m,totumauferturfpoIiui . eomofdo,qurifaetusmcmbranarum muolucris liberatur. Deinde degitftatoyvt voluit Tfnicuhtm N»cand<fr ,fznieul(i,Ser'pens iuuenis in humanura confpe&um apparct. Hocinnuit Strpenti Rcufncrus!in Paradifo poetico, quando canit.
vratum.	' lffe vetujlatem cum pellibus exuit anguis,	\
Jnfcit vultus fore vigentc fuos. Dcnuo idcm decantat his verfibus.
~ -	z»
Hift.Serp: 5c Drac. Libcr I. 11
A	I» muus exuuijs Serfens reuirefcit ddemptis,
i. i	Atq',gTAUt reficit fenia membrafittt.
Tibulus vcrohancSerpemum proprietatemcontcmplanshumanam deplorabatcon-<iitionem hunc in modum.
Crudeles Diui Serptns nouus exuit annos,	~
i Forma non vllam fata dedere moram.	• 1
Anvuibus exuitur tenui cum pelle vetuftas% Cur nos angufla conditione fumus ? Huius Serpentum proptietacis argumento IoannesSpondanus in Commentarijs ad OdyHeamHomerijConaturParacelficamlapidis philofophici do&rinamconhrmare. Lib.\6. Haecautemratio nunquamnobis potuitarridere. Galenus quoqjhac anguinapro- Lib.i.d^ prietatedu£lus,Setpentes pilos non poffeinduidemonftrabat: quoniamha:c animalia ump. e. j. in fubterraneo 1'pecuhyemedelitefcentia cutem ficcam, ritu animalium teftaceorum nancifcuntur :proptetea piliabea prodire non poffunt rideoq; illam verno tempore jB esuunt. Quamquammulti fuerinthuius opinionisanguescandidos in exortuCanis fenedutem deponere;quoda veritatealienumelfearbitramur:hoc enim in Italia non obferuatur,neqiadduci poffumus, vt credamusincalidiori etiamOrbis plaga aban-guibus tam fero fpolium relinqui. Decaufa autem, propter quam Serpentes qnot an-nis exuuias veteres annittant, Authores inter fe fententijs variant. Poetse, qui perpe- CurSer-tuasfabellas agitant,huius rei caufamfummoaffignantIoui,quiolimhominibusde J>entes fpa~ fe ob facrifitia optimemeritisiuuentutem perdolfuarium afellummifitsfedbeltia tan- lium ^f0' tumthcfa irum, obfimpliccmaquam,anguibus vendidit. Hancautemfabulam Gjeor- nAnt' giusSabinuselegintiifimis verfibus explicathunc in modum.	Li.^.Eleg.
Iupiur irnperium quo tempere cepit Olympi,	Mltgia j.
Et Superis pulfo i>*ra parente dedit. ' Sanguine taurorum faciebat facra Tonanti Vuigus, agebatur fefius in orbe dies.
Jupiter his motus facris, quodcumq-, rogarent, q	ld fore iurabat per fua fceptra, ratum.
Ctnueniunt bamimtm cxtus, omnefj; iuuentdm Lxdere quam pojfet nulla fnetta,petunt.
Annuit Omviputens,tard'tmq}vocabat afellum,
£uo fenior Baccbi vettus alumntts erat,	°
H&c age, dona ptjs, dixit, mortalibus affer : A Ioue mandatum munus afellus obit.
<Huid tibi cum tali pccudum turpiljtma dono Te graue lignorum diguius effet onus.
Ecce jitim feffus dum colligit inter cnmdum	' i
fleciit ad irrigui fiumina fontis iter.
^uadrupedem vtdit,qui talia dona ftren'em	'■
Seruator liquidi gurgitis hydrus ait,	;
Tiuminis huius erit tibi copia nulla bibendi, U	A7 mihi, qu.t portas tergore, dona dabis.
Heu ptcus ignauum, cxlefli nectare mu/tus Nobt.ius vtli vendit aftllus aqua.
Anguibus exuitur mutata pelle vetufias, Irifiia nos fenio faia premente manent.
M rudibus caueat ne quid committat afellist J£ui bene curatas res volct ejfe fuas. Vcrum omiflis Poetarum nugamentis,& ad feria accedentesdehoclegendum effe vi- Lt ^ Ph*r rum do61iflimum Qnercctauum afleueramus, qui id attribuitcuidambalfamo, quod CAV\x in terrae finu unquam in proprio loco, matricc, & fcminario continetur: ideoq; Ser-pentes vt pelle veteri depofita nouam induant, hoc balfamum a vifceribus terr» exu-giint, & potiflimuin dum mehfibus frigidiffimis fme cibo latibulantur: neceflario cnimtunchoc pretiofo naturrs balfamo aluntur,quoomnia animantur,&vegetanrj opin.^uit cuiu-spoftmoduinope, vcfuo tempore,omnia remuifcunt, &florulenta euadunt.Et cetanV
vicilfim
12	Vlyffis Aldrouandi
vicifTimappropinquanre Autumnojornncs huius baliami vegctalesfpiritus in fubter- g rancos meatus ,tanquam ad fuam m.atricemreuertuntur: quo rurfumSerpentesitei: fuum dirigentes,fuas:cryptas rcpetunt, vehoc fpirituali alimento denqo fruantur, FateturqiQuercetanushocnon aSerpentibus,fed abeff.dibus didicjffe: liquidem angues fub terra brumali temporedegentes,prxdi(SQ radicali balfamo imbuti nonfo-lum, vcreaccedente, vetus fpolnim exuentes, tanquam iuuenes,, diuagantur, fed et-iam facultatem aufcrendx leprae, adipifcuntur ,quam virtutem natura. ajijs medica-mentis nonclt impcrtita.Etquoniamambigerepoffetaliquismulta alia animalia_^,
•	pr.Ttcr Serpentes,hyeme in terrsecaucrnis habitantia hoc radicalc baJlamum poffe patticiparc jRefpondttQuerceranushanc proprictatcni folisScrpentibusa naturaj fuiffe ai^guatam, qucmadmodum antithoras facultatem extinguendi venenum tho-
( rsq, natura largita eft. Denuo quia aliquis mgcnio acri pra:ditus dufcitare po,tcrat, cur huius balfami cfficacia venenum aSerpentibus non aufeiat, atqjexpugnet jiterum refpondct in apibus ctiam mellificis aculcum obfcruari.
.Cardanus in hiftoria fubtilit^tis,a Serpentibus Vere fpolium dcponi aflerit ob fic^ p citatem, quam, hyberna fame contrahunt,illifq;contingere,qupd hominibus.accidit elephantfifi laborantibus fatttur; quoru cutis ex vapore humoris comipti ficcata ele-T.xcrctt. uatur. Scaliger vero in exercitationibus contra Catdiinu,jd aficcKate animalis mini-me prodire poflefcribit: fiquidem ilellio extut feneQtutcm, cu nullam ficcitatem par-ticipet. Prxterea arbores longe funtficcioies,&tJinen nulltim corriccm mutant. ItemCantharides iiueranimalia infedta ficciilimxiudicantur, ncq;.tamen, vcrtente
•	anno, primascxuuiasreIinquunr. In hac dilfoluenda diificultate, nobis magisarridet Greuini fententia,qui vematiovum anguium genuinam pellem cfleminimeputat,fcd '
Jib 1. de potiusfpolium ex muco,&forde,inftat mufci, in latcbriscircacorpusanimaliscolle-Venen, ^3»8(1 ^ccata genitum, quod poltca Vete e cauemis exeuntcs, &: circa loca angufta fe
atfricantesdcponunr.	• ,
Vcra opi■ Pra?ter hxc,Serpentesa natura longam fibi vitam comparaflc dicunturjidqjab nio de fpo~ exuuijsdepofitisdimjnaremulti exiftimant. Attamen hocoptimasiocinoris confti-lioangulii. tutioni attribuendum eft, quoniam ab excremento felleo diligenter expurgatur: ~ cum in cyfh felhs magna huius excremer.ti copia contineatur . Verum haditabit ali-qnis, ficaufa longcui' vit^ priuationifqllis attribuitur, n Ceruis ,atteflantc Mercu-Jdb.i.var. riali,contingit ,Serpentes igiturob fellis redundantiam diuturnioris elfe vitas non lett. cap. erit aiTerendum. Hanc dubitationem vna cum Ptiilofopho difcutimus,dumhuius ani-»3.	malis viuacit?tem proba:, & opportuna? hepatis coflitutioni aifignamus; quoniam et-
iam aminima humoris felici portiont hepar diligenterexpurgatur: dum felSerpeti-tum pet venas non tffluens, eorum vifccra, &corpus non vexat. Taleenim vn usad membranam illam dentes operientem continuo dilabitur, vt ad qutmcumq; i&um illisin promptu,&: prxflo fit. Immo cum id per vcnas non peimeet ,non folum haeani-Scrtentes nisntes funtdiutUrnioris jeui ,fed etiam a multis aiftifionibus funt immunes , quibus \f ^ . C3eter»animantes,obnimiamhuiusexcrctivcnas intrantisabundantiam,funtobno. ditnrnio xia;. Prxterea, iuxta nonnullorum fcntentiam,Serpentcsdiuturnioris vita? efleferun-'.'	tur,quoniam invidu admodum parci funt: namfimorealiorum animalium comc-
derent,eorum imbecillus cator extingueretur, & lllico perirent. Cxterum adhuc hi- u ftoriahscalia premitutdiificultate: quandoquidemfi angues tam debili calore refcr-ti funt ,non,poterunt annos duccrc diutupnos. Notandum eft Serpentcs,incompara« tione ad alias bcftias, hunc caloreminnatum fua; naturaehabere proportionatum, atq; hu-nido radicali vilcofo tenaciter copulatum, in quo adeo probe conferuatur, vt ob vifciditatem non itaceleriter euanefcere valeat: Idcirco hxcanimalia diuturna lucis vfurafruuntur.Idetiaminplantis perpetua conu virentibus meridiano iubare luci-a'i e^e videtur:etcilim ^ t{-'mporebrumali folia non deponunt ob vifcofam humi-laa ^'tatcm,inqua earum reiidetcalor,quiad radicestunc temporis recurrere nequit, 7 / r quemadmodum alijs plantarum generibus acccidere folet.
^rr*™^ Accedit vigilantia, quam multiSerpentu propriam effe autumant,qua decaufu_* ■f°"ui"u e~ Poeta: hortum HefpetidumaSerpentibus cu.ftodiri fabulati funt. Ad id alludensMar-' tiulis de quodam pomorum munufculo fermonem habens fic canebat,
Nc/>
t
B
c
HifL Serp.& Drac. Liber I.	13
Kon tneii Majfylus feruat pomaria Scrpens,
Regitis Aleinoi nec mihiferuit ager.	Lib. 20.
Alij tradunt, quod Serpentes dieinodem coniungunt peruigilem, durn oculis apertis Efl&r> 94-fommim capiunr.Id Phyles verfibus iambicis fic eicganter expreifit. n-vas KttQiv^u^ jiB/ <ToJ6t~ jrtthiv /3AtTruv, Ocpti 7t Ka)	xau 6v/nQ 7rA»p«; Afav.
Ideft.
guomodo dormit, & fimul cernere videtur Serpens, cr Lepus, (jr animofusLeo. Autquia, vt adnotauit Ariftoteles,iuxta nonnullorumopinionem, & Serpentibus,& pullis hirundinum idcm contingat: propterea quod horum animalium oculi lacera-ti paulo poftpriftinam vidcndi facultatem acquirunt; quemadmodum eciamcaudae tumlacertorum, tumSerpentum amputatae renafcuntur. Quarnuis fcripferitlfidorus oculos anguium efife pa ruos, &hebetes, raroq; in aduerfum intueri, cum oculi non frontem, fed tempora occupents itaut citius audire, quam viderc crcdantur.
Supereft prudentia, quam multi in Serpcntibus refulgere referunt: cum facra» litte-rse, & potiffipnum in Geneii, prudentia? Serpentinse memi nerint. Multj authores hoc animalob prudenttam prjeftantiffimum pradicant; quia totum corpuspericulisex-ponere foleat, dummodo caputillaffumferuet: cum alia^ parres vulnerata; facileprifti-nam fanitatem adipifcantur. quocirca quidam hcbrazorum iuftis de caufis aflerebant, Serpetemaftu cundta alia animantia fuperafte.Auguftinus StheucusScrpetues in lacris Biblijs prudentcs nuncupari voluit,quia longilfimc cernant. At Clemens Alcxan- Ofin.StheH drinusaliamafllgnat rationerii,fcilicetquia in maleficijs, quorum Serpenseftartifcx, e* circa^ aliquadifcreirio, &futurorum coniedurainueniripoflit.Nifi velimus illosprudentes frudetiam vocarc ,ex Aeliano,quiaimpendentcm peftem,terr3emotum,coeli falubritatem,& fru- ^rguium. gum fertilitatem pr^fagiant: nam quinqjdiebus, antequim Helicefunditus euertere-tur, Serpentes omnes, & alias beftis huius generis ab eo loco exierunt. Bafilius vero duplicem prudentiam conftituit, vnam proprij commodi cuftodem, &alienidoli obferuatricem ,quam Serpens fibi vendicaflevidetur,alteram ftatuit eflc virtutem,* agenda, & non agenda definientem. Primam igitur non proprieprudenthim, fed po-tiuscalliditatem,&aftutiam nuncupare poterimus.Ideo nonnulliSerpentem proaftu PrudentU depiaguntj&hancetiam obcaufam incaduceo Mercurijcoplicari putantjquia Anti- duplex. quitascalljditatenij&piudentiameloquentia» per virgam dcfignataeeifencceifariam oftenderenitebatur. Alij demuScrpentescognominaruntprudentes, quoniam abfq; pedum,manuum,aItcriufueexterioris organiadminiculo celeres finr, figurafq; varias aflequantur,nec non inuoluto, & reuoluto motu in quamlibet parrem progrediantur.
Reliquum eft, vt deSerpentum Isfione aliquid m mcdium afferamus. Natn hoc ani-mal naturali inftincftu, fifcmel tantum arundine percutiatur, tanquam iners , & mor-tuum iacere folet; Verum fi frcquenti petatur i£hi3 tunc ingentcs colligens iras totis viribus percuiientem mordere conatur. De hac proprietate Phyles fic cecinit, To> ^ovttm TVQTfii; 0 Qpetavt; «<wct£ o<p/c, KtiQ' oltt QottoLTav mv eTt rv^m ^roAAax/?, Opya 7i xa7a<fov, xa/ -wpO/SctAAe/ to ^o/jla. Idcft. Serpens arundinis iacet percuffu iners,
Ccit mortuus, quod fi frcquens plagam inferas Attollit iras, tre caruleo emicans. Accedit deniq; proprietas, quam recitauit Ariftoteles in hiftoria de partibus Auima- 7 1 lium. Videhcet capiita Serpentibus, reliquo quiefcente corpore in oppofitam partcm
Ltb. Mf-cap.
verti.HuiUsrei caufam inAnatomicisaflignauimus,dumSerpentemvolubiliftrudu- l0" ra conftare, & eorum fpinam vertebris cartilaginofis, & flexilibus integrari pro-nuntiauimus. Id totum natura neceflario illis impertitaeft, vt partemoppofitam Iz-dentia virarc poflent. Aliterpedibus carentes femetipfos confcruare, & tueri nequi-rent. Ad fincm aliqui proprium efle ftercori'<; Serpentini bene olere,idq; ob ficcitatem illis competercaffeueraritiusdicunt. LcgimusquidemapudCardanum inplagaln- Jntib.de^ dica orientali fita iuter Calecuthum, & Cananor ,Serpentcsmultosdiuagari, quiab rHbtiU oie fuauififimumi &, mofci inftar, iucundiflimum odorcna fpirant.
U	TEM-
14	Vlyffis Aldrouandi
temperamentym:
■
IRCA Scrpcntum tcmpcraturam in fcholis Philofophorum, & Mcdi-coru nonlcuis agitaturcontroucfha, num angues in calida, vclfrigi-da tcmpcrie fint confiituti,quoniani dehoc, authoresgrauiifimi hbi inuicem fententijs aducrfantur. Nos in prxfcntia, vt noftra fertopi-_	nio, ftatuimus adha?rendum eife corum authoritatibus, quianguinam
Jh Lih. de	naturam ad frigidum temperamentum refcrunr. In primisGalenas
Ther. ad nQ^r:E f3UCt fcntentix multisin locisj dumalicubi omncs Serpentcseftenaturxfri-fis.cap.S. crc(jidit: idcniqjRhafis fcntire videtur. Alibi etiamagens delocis aifcdispro-li.i.e.vlt. mulgabatcundiaanimantiafiigidx tempcriei, bruma vrgente, tanquam mortuaob violentiam frigoris in latcbrisquicfcere, deinde inter ha:c Serpentes rccenfebat. Quae opiniononreceditab Ariftotelisdodnna,quiinhiftorijsanimaIiumpronuntiauitSer- p pentesidco eftefrigorisimpatientes:quoniam frigidi funt: quaderchycme ad cry-ptas ,in quibus eft calor ,libentiffimefemetrccipere aftruit. Prarterquamquod idem Atiftotcles hos animantes voraces, & minime bibaccs eflcconftituit: fcd appetentia frigiditate ftimulatur ,funtergoSerpentes ad trigidum reducendi temperamentum. li.io.cap. Pliniusquoq; noftra; accedit fentcntix,dum modicum fangMincm,confcquenterqj yi.	exiguum, & imbecillumcalorem, & nullum fudorem anguibus inclfe fcribcbat. Item
v - Greuinusinternupcrosauthoresnonfpernendus,dum fermoncm habetde vencnis, Z. e ene, mu^s ^&validisrationibusfrigidamSerpentum naturain ftabilire conatur aduerfus iHos,quioppofitamopinionem tutarinituntur. Vt omittamusauthoritatemclarifs. Mercunahs dicentis Serpen.es clfc f igidos, proptcrca quoda Serpentibus vcnenati mirifico quodam frigore ftatim tcntantur. Narn hoc a frigiditaceSerpentis,aut veneni prodirenon poteftjimo quia calor natiuus abextimis partibus ad penitiores,&prxci-pueadcorfeconferat,pr«terquamquodcaIor innatuspatietis a venenofuperatur, && cxtinguitur. Nondefuntinfuperinnumeraefererationes, quibuseamdem poifumus q ftabiluefententiam. PiimLimSerpentesfimanibus,folftitioetiamaeftiuopcrtraden-tur, i!i(ignemmanibusfrigiditateii»communicanc: itaut nonnullihac caufa motife-brientibLisSerpencestraitandos prsebuerint^vticftuansfebris calorretunderetur: quo pera-topoftmodum ijdem Serpentes,inftar glaciei,fiigidi in le&o remaaferunt. Dcin- # dehabemus hanc vniuerfalepropofitioncm aPhilofophoaffignata, fcilicctproprium c(fccaloi-3sdilatare,&3perire,3<: viciffimpropriu elfefrigoris c5i}ringere,&indurare; ideo iuxta hanc dodrina animal habens laxiorem pcllem,conl'equeiitcrq; poros aper-tos in temperamento calido, habcns vero porosclaufos intemperamcntofrigido crit collocandum.Pellisigitur Scrpcntum meatus adeoclaufos habet,&caro eorumadeo dura,& denfa eft,vt haec perpetuam frigiditatem adiu^ciam habere demonftrent.Am-plius fciendum eft, teftificante Galeno ,aliquid frigidum, calidum, ficcum, &: humi-dum in relatione ad id, quod temperatum eft nucupari; fed intcr animalia homototo gencre tetnperatum eft animal hinc aduertendum eft,numSerpentes homine, vel ca-Iidioresjvelfrigidioresefledicantur.Itaqjincognitionetemperametorum, vniuerfa- ^ lis propofitio legiturapud Galenum,nempequo animal maiori, vel minoricopia fan-Saguts nti guinis redundabitco maiorem,velminorcmcaloris abundantiamhabebit:propterca get calo- anguibusjcuminfuafpecieminus quam hominiinfitfanguisjproculdubio conclu-jcm. dendum cft ipfos elfc frigidiores.In ditlorum confirmationem alias duas non fperncn-das rationcs addere poflumus. Prima cft, quod Serpcntes quacumq jtranfeunt, femper quimdam viam humido, & vifcofo humore defignant j cum autcm excellens humidi-tas comitcmfemperhabeat frigiditatemjhinccolligendum eftangues infrigida tem-peratura efiereponendos. Secuada ratioeft,quiaSerpentesoua admodum tcnui cor-. tice munita enituntur; quare ficalorc infignieffent referii, procujdubio putamen ouo-rumditrum cfletiqualeinouis gallinarum confpicimus ;cum in galliniscgregius,& r 14. c.l 0' validus calor obfeructur.Exaltcra parte Pctrus Andreas Matthiolus, in commcntarijs *"	ad Diofcoridcm, prasdidaefententia: videtur rcfragari,dumSerpentes teinperamento
calidos effc arbitraturjfortaJfisnixusAuiccnna: vcibi«>qui mirabaturinuentosefle f ,	horni-
Hift. Serp. & Drac. Liber I. i j
A homincs,quiSerpentcsfiigidxtcmpcricieire crediderint. Quamobrem Matthiolus Fen.6.lih. argumentatur hunc in modum. Serpcntes, bruma premente, ad latibula confugiunt, 4.Trafi.$. quiafrigidiorem adrciti fux tcmperaturas calidse aduerfum vitant; quemadmodum pi- eap.21. fces natura frigidi, cum primum aeris caliditatem fentiunt, illico moriuntur, Prsedi- . &am Matthioh rationem diifoluere debemusdicendo ,Serpentcs obfrigidam ternpe-raturamhyemelatibulari, &pifcesextra aquam interire,nonobaeris calorcm.fed <]uia amplius in proprio elemento non verfantur: ficufi vice verfa multa aha animalia inaquis vitam traducerc nequeunt, paiiter veluti homincs tempcratur.T biliofe hye-ine optimamtranfiguntvitam,a;ftatc vero obcalidum temperamentum a?gerrime fe fe habcnt. Serpeiites ergo natura frigidi hyemelatitant, ne inocns anni temporis fri-guseorum calorem natiuum veluti lopitum prorfus cxtinguat. Idq; tali tempore li-quido conftat, fi quis c cauernisSerpentes eruerit, itli cnim ob magnam caloris imbe-cillitatem vix femetipfos mouere, & proficifci poflunt. Dcmum fi Serpentes cftent na-tura calidiores, diuturnam vitam fine alimetis, ob maximam natiui caloris adioncm, 5 degere non polfent: At eoruin calor cum fit valde langnidus, per diuturnum temporis brumalis fpatium in loco fubtcrraneo fine cibis morantur :hac de caufa natura illis carncm, & pellem folidiorcm, & crafliorem communicauic, ne infirmus eorum calor . cito euanefcere poflet. ..).:	■ n	'
COITVS' PARTVS-
NTEQVAM verum cohgreffum,&partum Scrpentinum ponde-rcmus : neccfTarium elfe aibitramur Serpentnm generationem ad mentcro Antiquorum cxaminare. Poeta?m piimis ccmmenti funt cur.fta an'mantia vencnata ex fanguineTitaniim concepta fuifle, qui cum aduerfusSaturnum, & Opim belligerareaufitflcnt,tandcm alo-Ueftiperati interfedi fuerunt ,quorum dc cruoreNicander iuTheria-£ cis ortos cfleSerpentcs decanrar.
Fama ijl multiplici lariata fhe.langia forma, C mnccj ;ft rptr/tum gtnus, (jr qux catera turba tj}, Lethale omne fouint,fundunt,fpirantq; venenum Anguipedum fufo prodtffe cruore gigantum. A^ijSerpentum originem ex guttis fjnguineis amputati capitisMeduf^dimanaflepro-fnulgarunt. ld celebrat Quidius huuc in modum.	Lib.^.Me*
Cumq; fuper libycas victor penderet arenas	tam.
Corgonei capitis guttx cecidere crucnta , £>uas humus excipiens varios animauit in anqttes. Alij ex t?rra , feu potius cx putredine terra»Scrpences prodijfle, hacque ratione Pytho-nem lnagnum illum Serpenrem olim progenitum fuifle littens demandarunc;quem_j poftea Apcllo interficies Pythius fuitcognominatus, indeq, ludi pythij ad pcrpciuum huius facfli monumentum inftituti fuerUnt, in qutbus vidlor efculeis frondibus corona-j) batur. Ouidius htrnc Serprntis ortum eleganter diuulgat his verfibus.	Lly t M
Irgo vbi diluuio tellus, lutulcnta recenti	Um '
io/tbus athcrtis, altoq; recanduit afiu j Jdidit irwumiras fpecies, partimq; fauras Feddidit antiquas :partim noua monflra creauit. iLLa quidtm noLLet, fed te quoq; maxime Python 1 um genuit, populifq^ nouis incognite Serpens Terror tras.
Quimquam alijfcripferint non exterra, fed ex fanguine Pythonisomnia animalia ve-nenata in cu iftas regiones propagata fuiffe. Verhm poftquam verba fiunt de ortu Serpentutn cx putndis prodcunte,non erit ab re pr*di£tis addere eorum opinionem, qutcx putrefcentibus humanis carnibus, vel potius excorrupta fpinse medulla Ser-pentesgcnerariaifcueranc. IdPyrhagoreorum feda3nec non Plinius litterarummo-nimentis confccraruni: quodpoftea Ouidius confiimat his carminibus.
B 2	Sunt
1

Lib. 5. i/Lncid,
JxNdrrat. mirdb.
£.24. cap. ao.

16	Vlyffis Aldrouandi
Snnt qnicum claufo putrefaBa efi fpina fepulcrt Mutari credant humanas angue medullas, Propterea Virgiliushuic adhasrens opinioni de fcpulcro Anchifc Serpentem prodjjflfc finxitjduna inquit.
' ■ ■ cum lubricfs anguis ab imts Septem tngens gyros,feptena votumina traxity Amplexus placi de tumulum, lapfttfq j per aras. ParitcrSiliusItalicus vcrbafaciens detumulo Zazynthi ad imitationem Virgilij fic canit.
f ■f-* & grato cineres decorarat hontrt, Mtvtfus fde (horrendum) prorupit ab ima Carulcus maculis aurofjualentibus anguis. ItaqjPrifcihae fortaffis rationedu£ti, vt narrar Plutarchus in Cleone,Serpentes He-roibusconfecrarutit. Aelianus igitur contemplans hancSerpentis generationcm—», tandeminhxcprorupitveiba;ncmpe,velid effefabulofum,veladmyfterium trahpn- F dum effe: nam fialiquis homo irrationalem ducit vitam, is in terra tantummodo Ser-pcns venenatis afflatibus humanam focietatemc8rrumpens,tortUofiscogitationibus quotidiedolosmachinans, in latebris turpia exercens: arquum erat, vt huius dcfuncta carotaleanimal generaret,ficq; praemium Serpentinis moribus dignum referretim-probus, dum mortuus pater Serpentis efficitur. Hisigitur,moralibus omiffis, nonnulli manifeftant naturaliter ex eoru cadaueribus Serpentemoriri, qui ante obitum,cada-uerSerpentinum olfeceiint.quamobrem circumfertur Avchclaiepigramma(referen-te Antigono) quod iic fe habct.
Cunffa in fe alternis auivis longareuoluit,
tt vicibus ci rtis omnia mundus alit. E curua fpinx Serpens (res mira) mednlla
Nafcttur, hoc monflrum putre cadauer habet. Traxcrat exanimi viuus Serpentis odorem,
Pofl fua, quem rurfts funera gignit homo.	q
Ctedamus nafci Cecropem potuiffe bimembrem. Exemplts res efi nunc ea mira minus. Non cffe igkur prodigioium cx humanocadaucreSerpcntis ortum credendum eft ; & eo magts,cum Ambrofius Pareus vir proculdubio fide dignus fcribat Auenio-nenfem quemdam opificem, quo tempore ipfe in ea vrbeverfabatur, feretrum plum-bcum,in quo cadauer erat,hdeiiter yndiq;fcrrurainatum ,ne tantillum aeris ingredi po(fet,referaffe: interim a Serpente inclufo adeo lethali i£tu pcrcuffum fuiifc, vt pa-rumabfuerit, quinperiret. Itaq; multo magis ex terra, &imbreputrefcentibusSer-pentesprogigni poterunt. Id Macrobius innuit dicens.In Aegyptocx terra, & imbre mures nafci,alijs vero in locis ranas,3<: Serpentes produci. Hanc obcaufim NeruiScy-thiae populi,tefteHerodoto, quadamxftate,anteDarij expeditionem, folum mutare coadifuerunt:namtanta Serpentum multitudoex illofolo procreata eft,vttalire-li6ia regione,cum Budinis impofterum habitauerint. Item Amyclarum ciuitatem Itali3e,interCaictam,&Terracinam fitam,aSerpentibusdeletam tradunt,quiain- pj numerabilis mcreuitSerpentum copia,quiex vicinis paludibus nafcebantur.Quamuis alij referant prxdidam vrbemaSerpentibus fuifle deftrudam, quia nulli angues ibi occidebantut: fiquidem ea vrbsColonia laconica fuiife dicitur,&Seruius Lacones pythtagoricx fedaconftituitalfeclas^qui <rapxopdytttv interdiccbant, capotiifimum du6ti ratione, quia humanas animas in brutorum animalium corpora,magnoprobro, tranfmigrarecredebant. Quidplura?in corporibus humanis ctiam viuentibus Scr-pentesgeniios legimus. Namolimin Hungaria iuxta flutnenTheifan accidit, vtin multorum hominum aluo Serpentes naturalibus fimiles gignerentur,& ob idcirci-ter tria hominu millia penjfle feruntur.Plinius etiam retulit inter initia belli Marfici ab ancilla Serpentem editum fuifle. Noshocin loco figuras nonnullorum animalium Serpentibus fimilium exhibemus,qu£ fimilitcr cx putredine in corporibus humanis ge-nita funt. Immo excapillis mulierum produ&ioribus, &humidioribus Serpentes pro-duci narrat Rhodiginus • Scd Porta capiilos mulieris menfibus laborantis fimo obru-
tos,
\
Hift.Serp. & Drac. Liber I.
i	Effigies monftri Serpcntini ab humano vcero exclafi
z	Vermts Serpentiformis Tomitu exclufus.
3	Monftrum anguineum ab aluo virginali exclafum.
4	IUuuies per vrinam excreta •
5	Rudimentum miliepedis per lotium excrecum«

I
ig	Vlyffis Aldrouandi
tos5modico temporisrpatio,in Serpentes degenerare affirmat id acciderefetis iubarum cqui muItiautumaat;qua2fluentibusaqufscxpofit«>paucospoft dies,Serpentes pro-ercant.lstaminibus quoqj idem accidere fcribunt 3quandoha;cfubdioinloco con. cauohumorem coliigentefita funt, & ftramerito inteda, ne fole arefcant. Verum ali-tjui, ex Piinio, palumeroboreinillodefigunc,neibiSerpentesinna/cantur. jTt ftohi- Amplius no poflumus no mirari, quddab auibus ctiam Serpcntes prodeant: quan-tcatur doquidemDemocritusfrefercntePlinio) nonnullasnominataues, quarum deliingui-infimoSer neconfufo Serpens generatur. Immo maior noftro animo inccflit admiratio,dum e ftns gcne- fingulis fcreplantarum fpeciebusfub fimo equino locatis, vermium , & Scrpentum fttftr, proprias gigni fpecies,ex Cardano, intelleximus. Alij potiflimum ex Saluia m fterqui-liniopucrefaclaSerpcntes oririaflerunt. quamuis MagiPerfarum, authoreLangio, exfolijs faluia;infimccocorruptis,Sole&Lunafecundam facicmLeonis occupanci-bus, aucm merulse fimilem procrcant, cuius concrcmaca? cinere lampadibus infperfo, domumtotamSerpentibus plenam reprasfcntant. Tandem ex lapidibus ctiarn genera-. riSerpenccsapudmulcos Authoreslegimus. Cardanusproditnoncflemirum ex fub-frb.i.ac-j {tanciahumidiorifaxorum putrefcente vermes, &Serpentes gigni: nam contadu fuo rer. var. japjjem atterunc,atq; cx illo attrito, &corrupto aluntur, & augentur. Tocum id ro-cap.^y. boratautiloritas]3aptift2eLeonis,qui(teferencePareo)publicaujtteporibusMartiniV. ,	SummiPontificis,in vafto,&folidomarmoreinuentum fuifle viuuSerpentem inclu-
1 ' ' fum,nullaintam denfafoliditateapparenterimulaiperquamaer ad illudanimal fubire tap, 24. p0ftec.Hadenusd&generacioneSerpencumcitra congrefliimfatis, fuperq; diftum fit.
Ideo tamen non fit, quin angues (more aliorum animantium, vc explicatum eciam fuitde muribus) fimul, venereftimulante,coniungantur. Siquidcm Ariftoteles,cum modumcongreifus ouiparorumexpofuiflet,decoitu etiamanimalium longorum ,& ^ib.^Ae—) expedum verba fecit,afleruitq; ijscoitumexerceri complexumutuopartium fupina-i>ijl. An. rum;&perpartes ftipinas,anteriores,nempe partesventtis a collo vfq; ad caudaintel-caf. 3. lexit. Voluisigitur AriftotelesdocereSerpences,cum exigua quadam fui partecopu-lencur, non pofleprxnimia corporis prolixicace , facileadapcari.Idcoq;cum careanc Serpetttcs membris,qu2busamplexusfierifoIet,flexilicorporis agilicate vtuntur, & complcxu qitomode mutuo fe feobuoluentes venerem abfoluunt. Immdin huiufmodi adione adeo func wenertwLJ inter fe conuoluti, vc intucntibus vnus Serpens biceps efle videatur. & quamuis dixc-nbfolttant. ritaiiquisSerpcntes,teftibus carere, & propterea congrefliim ritu aliorum animan-tium non jpoffrcxercere: attamen fciendum eft ex fuperius narratis de natura, & mo-ribuseorundemadauresAriftotclis,loco teftium duos habere meatus,quivencreo tcmporejfererirtefstifico implentur:quotemporepoftmodu,ex Aeliano, grauifljmum odotem fpifare folct.CasterumSerpentes non folu cu animancibus proprise fpecici,fed cfi alijs ctiafpecie diuerfis cogfediuncur. Quandoquidemmultipromulgaruntmure-nas ad ficcu litus elapfas c5grc{fjjSerpencum impleri, cui fencenci^Oppianus adftipu-'tik I. de latuseft:quamobremPliiuiisfcriptureliquic,iuxca aIiquorumentem,murenas cflc ca-fifc. tum fsminini fexus, & exS&pntibus concipere: ideoq; Pifcatores huius non ignari fibilumSerpfcntuoresemuIantur, quomurenaeeuocatsefacilius ab ipfis capiuntur. Vc-rumhuic opinloni Atheneus, &multi alij relud:antur.Circaparcum ,efle in AfiaSer-pentum.geneia;:i"iarratAlciatus,quos ore enici hominumopinione comperCumeft; <qui auchor de Amphisbena fortaflfis verbf facit.. Alioquin',iuxta Ariftocelis fencen-tiam janimalUim expedura, alia pariytrt anima|> vcvipera',alia ouurn , vtgenus pi-fcium r&ifg^ri Serpentes. Ouajautjem contintiata qua^a.m fene concexta funt ad inftarmonms,!;quod gutturismuliebrfe Qrnamentum efifefolet.Hsec oua cx Plinio, in terra conduntur & fequentianno angues excluduntux.dccafione quantitatis ouorum Serpentini gcncris, quxri fo!et,an Scrpcntesyltra ^uemdam numerum dctcrmina-tum multiplicentur . Cardanus vlcra mecam quamdam Serpences non mulciplicari arbitr&tur,hacporiflimum duclus ratione,quia humanogeneri admoduminfefti,& , , pcftifei ifint. Bx alteraparteScaliger in exercicacionibus aduerfus Cardanum, pnedi-JBxerciU	explodic fencentiam:quoniam fi llla vera eflec,nulla planta venenaca v.g. aconi-
$3* tum,& napellus plufquam vnicum femel proferret, quod veritati repugnat; cum^a praedi£l:seplanta:,vt experientia docet, copiofiflima producant femina.Non polfumus: igiturpriefcriptum vcnenorumnumeru a%narc, Prseterea additScaliger non impen-
ft &	dere
I
Hift. Scrp. Sc Drac. Liber I- ip
A dcrc per/culum, vt vniuerfum humanum genus a Scrpentibus dcleatlir. cum maxima pars terrarum orbishuiufmodianimalibuscareat.
V O X-
VALIS fitvox huius animalis ,ex dodrina Ariftotelica percipien-dumcft.nam in hiftorijs animalium,inter animantes lingua , & pul-monibus prxditos nonnulla collocabat animalia, vtSerpcntes, qui longum fibilum edere folent. At quia hjec vox anguibus, & teftudi-nibusquodammodo videbatur c5munis, propterea Plinius animad-uertebat ab anguibus longum fibilum,& a teftudinibus obtufum rcd-di. Aliter cxteri authores vnoore Ariftotelis,&:Plinij fcntentiamconfirmant. Author Philomelasficcanit.
$	F.ccc vencfiofus ferpendofhiUt angttis.
LucanuspariterhuicafTertofubfcribit, dumait.
Quod Jlridcnt, vluUntqi fer<t, quod fihilat nnguis.	L.b.Phdrj.
Baptifta ctiam Mantuanus idcmfentit,quod cxterijduminquit. ■ ii » ■ »1 ■coluher quando ore triUngui Sihildt, & caput attollens in prtlia furgit. Ab affertis colligendqm eft fibilare nilaliud cfte quam fibilum cdere, quoddeSerpen-tibusdicitur. Imoquandoquc competit ctiam hominibus, quando,adaliquem delu-dendum} fibilum emittunt. Sibilus enim eft fonus ,quicomprc(fis dentibus, & pa-rum didudislabijs abhominibus formarifolet. Verum quiahuiufmodi fonumSer-pentesfepiusemittunt; ideo (ibilus tanquam vox Serpentispropria celebratur. Ha;e autem vox (fibilus) in fingulari numero mafculini gencris, in numero atitcm multi-tudinis,mafculini,& neutri apud authores legitur.Deindceft vox a^quiuoca cumfibi-lus apud Poctas flatum venti defignet. Scripftt cnim Virgilius hunc in modum.
.......•venientis fibiltts aujlri.	Ecltg.f.
<£ Infuperpro nomine etiam adie<5tiuo vfurp3tur: etenim Virgiliusinterdumora fibila, nempe fibilantianominauit. ItemapudGrxcos tfup/^o;,vel c-op/tf^uo? fibilus expo-nitur: deinde hunc fonum proprie homini ,&poftea Serpenti attribuunt. Verum ^J^j*' Apoll >iius fermonem hjbens de Serpente cuftode vclleris aurei, fic fcribebat. po'i%tt 7t*AfiJp/of, ideft immenfum fibiiabat: quamuis poifya in Grgcorum fcholisproprieftri-daremcderc iignificet:attamcnabHomerointerdumprofibiIarevfurpatur.	L.io llj*
gressvs:
ERPENTES conuoluendo fcmetipfos,&flexuofis impulfibusin-cedcrcpublicauitGalenus: cumnunquam,nifimorientes extendan-turiuxtailludVirglij.
Serpens conttoluit luhrica terga.
L. 6. Anae. admin.
Lih, t/Entid.
Immo exAriftotele,eodemmodo,quo interrareptant,inaquiset-iam nataredicuntur.Non dcfuerut,quiinhanc vcnerunt fententiam, Serpentem antequam decepifiet Euam, pedibus vfum fuifle:idco in facris litteris legi-eur. quod Dcus pofthominis Iapfum, dixitSerpenti, maledi&us eris pra®omni anima- 3« li, & Aiper ventrem,feu pedus tuum gradicris quafi prius vfum peduhabuiffet. Chry- mf* foftomusttmen animaduertit Serpentem etiam ante crimen Euae pcdibus caruifle, Deumc;poftprimorum parentum peccatum ,iufliffeSerpenti, vt impofterum fuper humiimreperet jquiapriuseredocorporefacultatem conueniendi Euam habuiflcrj quaremeritodamnatusfuitjVtfuperfolumferperet.Hocautcmeftconformedodrinae jn j AriftoteIis,qui fcriptis mandauit naturam noluiflc temeri Serpentcpedibus carcre, i„CejrH quoniaih id quod optimum eft femper refpicit, & pro fubie&a fibi materia operatur, Hi fai utifcmperconfu!ens,& fpeciebusconfcruandis profpicicns. PrJetereaaliaafligna-«ur ca ufa, pro pter quam anguibus pedes dcfint nimirum, quia nullum eft (anguincum
animai> .
30 * Vlyffis Aldrouand!
animal,quodpluribilsquamquatuormodisre'rnoueat:vndemanife{li:m cft ob lon- E gitudinem Serpenteselfeenormcs, atqj afymet.ros; hac de re pedibus carere ncccffg £#arcSer ^ piurjbUSenim.quamquatuorpedibusincedere nonpotuiifentjquoniaminrer fentcsafy- anjmajja eXanguia recenfenda fuiflcnt.Dcinde ii duos,aut quatuor habuiflent pcdcs, rnetri di- quji,usanjmalia fanguinea gradumcu^obinccinmockimcorporis longitudincm , aut cantur. omnino fe mouere non potuiffent ,aut tardo admodum motu incejfiflent: quarc fa-tiusfuit ad eorum coferuationem, vt quibufdam cqrporis flcxibirs^vciuti fupciius fuic declaratum, mouerentuf. Hinc clatum eft angues per gyros, & flcxioncs melius gra-di. Siquidem dum fe volutanc, vnam partem corporis 6c.xio.nibus a terra eleuant, & aliam fuperterram ponunt. Amplius contra nacmaip alioruiflaiunialium, caput reli-quocorporequiefcentead partem pofteriorem ,ob veitcbrascartilaginpfas , vettcfe pofTunt, Ncqjhoc temere fabricatuefta natura:iicenim fmun corpus longtun, an-'^nbus guftum in partein aducrfain rcfpicientes meliujs tueri poffunt, Itaqi angucs coftis, & ^dininicu- fquamarum nixibus rcptant ,quas a fuinmo gutture ad imamaluum u:quali ratione lisgradian difpofitashabenr. Squamis cnim quafi vnguibus,&coftisquah crliri^usjnnituntur. p tur.	Hs autemfuntafpcrx, vtinvipera,c2ecula,& Serpente Aefculapij lacpc obferuaui-
mus. Qiuocircaltaccidat, vt in aliqua corporis parte cofta collidatur ,iilicoSerpcns admoduinlanguidus,&debilis in motu rcdiiturjcum lcl is illc fpinaip foluat,pcr quam corporismotus agebatur.Tandem D.Augufti;ius in Genefim fcribehat,Serpen-Cap. 3. tes jje5 carere pcdibus ,quia, cum fintanimalja maximo aftuad nocendum prardita, nccelfe fuit iplosrcperc, nc eorum veftigja audirentur. Apud Grxcos etiam c-fjzt verbum eft,quod dc motu Scrpentum, & .verinium circfifcrtur,qui fe fc in anSunv colligentes, & pofteriora attollcntcs progrcdiuntur. iuxto illud.
tracin fe colLigit anguis., Nam in Graecorum fcholis iiXvcTrdo/^cti exppnitu.r voluendo trahor j qnalis motus Serocntibuscompetere videtur. Veluti etiam tpvri/v ferpere,& kiAiuv volurarcad; Serpcntesattinereafferunt. Itcm o-iy-tpTrnr, t;if.irus repens yertitur, & adSerpencutw genusfpeclarefateturHxfychius.; Alioquin Tnpicf^uTrdco, quodverbum fignificat in; orbemcircumdojSerpentibus tantummpdo compctit^quandofuisfpins ahquid cir- q cumdant.	" :	"	:
r.on
L O C V S.	"
tr IRCA loca a Scrpentibus fr.equentata , primo tlla enumerabimus, ify in quibus minime viount,deindecundl:a alia, tum calidiora,tum frigi-% diora ab illis hat^itata recenfebimus^. Plinius in primis animaduerf fe. Ebufum omUiutrtfanmialiurri hooentitim eflc expertem ,neq; aliu -de iuuediafuftinere. Anglietiam referunt inHybernia nullumv nofum animal inuenirij&Serpcntcs ntiuibus lliuc allatos ftaJrnft-i-, terire. Immo terra exHyberniaallataconfperfos continuocxanitnari. pluuius qt qj non Ionge a Lituania eft, qui nocuos animantes.npnpuitriti inimo fi uauibus Jiugo de-latis angues adhfferintjcumprimuiTi huiusfluminis-aquam attigerintj^pitofi'btk>a'lt$ Tom. 1« confugi.unt, vt habetur in h.iftoria rerum Polonicaru. Idern SardiHiaraccidciVSoIunis T
prodidifc/tWcm/GauIeoniiLybice regtoniTextor-atttibuit.Legimus;ctiamin hiflovia
Jn Cornu- Laponia^Serpentes ibi no gignijneqjaliundeiime&psibi viuercpoffe.In Crcta nnllcs. ffi/m : -- effe Serpet.es,neqjalios no.cuosanimates AriftpteI,cs,PJiinius,&So:linus atti(.ilgf.ijijm.
Bclloniustanjen nonnullasSerpe.otu fpecies-foluip.p^etcnfc coltet?& qb^ruauit - ncqj venenoturggteseftearbit;rat).^.cft,fiputi poftmodum cxpcricnria docui,t;rt.ainab vnoij quemperfequebatur demorfusun manu , nullum aluid inccmmocluin niiS iolptn acn-tricem fenfit: ha? de re Antiqupru opinioncm poftunius.tura.n, qui r.ujljj noxjum ani-! mal lnpraedida infula mornti a/feueraaint. Biitanniam quoq; anguibus carete tnbus decaufis aftruit Gardanus.Priir»6,quia ob immenfum fr.igus ibi paucige-nerari polsutj t»lib.d<-J_ fecundo,quia illa rcgio.optiinc colitur; tertio tar.dcm, quoniaui, qui gcnit i funt, cx-fubtilJ terminantur, Scaligerveronon iniuiia prcdi&asrationes refutatjcum mi.ilta lp,
pr^didjsfrigidiqras &: cultioraSerpentum magnaflVfppiamproducant : id igitur na-
tUlcC
Hift. Serp: & Drac. Liber I. 21
A tune loci potius tribuendum cffe exiftimauit.Sicut demultis alijs locis fuperius cft ex-arratum.Qiiiddicendumeft.de P.aradiroterreftri,in quoSerpentem non verfari mulri autumant i Abdias agens de'copographia Paradifi delitiaiu, fcripfit Serpenrem huiuf- lt -J lJ ' modi fedem ,non colere,quoniam per ipfum Angelus inuidiam fuam exercuit: pro- P°J • ptereaaDeadirisaffe&us pjenisinlocobenedidiobabitareno poteft. Angelumenini liuoroccupauit jCumDeiunaginem inhomine perpendiffet : quamobrem inuidiam concipiens viangclica Serpentcm ingreffus fuafit vxori Adx, vt vetuu a Dcopomunx tuto comederet. Ha&enus de locis a Serpentibus non frequentatis.
Modo ad enumerandas rcgiones a Scrpentibus quotidie vexatas accedendum eft. Pfimum loca mcridici obuerfa recenfebimus cum multi authores in locis calidioribus pcftiferos produciSerpentes aifeuerent. Omiflfa igitur infula Colubraria, fcu ophiufa, «jjam,obSerpcntum copiam Piinius inhibitabilem redditam fuiifeaftruit: nec non ColubrAri* Melitasj Italix infulaSerpenttim fcracillima,vbil3pis,vel terra GratiaS.PauIinun- C?oj>hiufa. cupaca}aduerfas venenum probatilfima nafcitur; immo & Pharo olim ^gypti infula, 5 quje ex Acliano, multis, & YarijsScrpcntumfpeciebus fcatebat. Reducereoportetad mentcm Theffaliam tanto anguium numero redundantum,vt,nifia Ciconijs vorarcn-tur, proculdubio incolasa fuis fedibus expellerenr: qucmadmodum accidit incolis oppidi S.Viti in Gargano Apulis monte, quos,vt notat Leander in hiftorijs, anguium multitudo adegit alio migrare. Addamus Arabiam, in qua Herodotusfcribitinnume- Lab.^. rosfercSerpentes circa thuriferas arboras tanquam illarumcuftodes verfari, qui poft-modum inAeoyptum volare dicuntur, vbi, nifiabauibuslbidibus extinguerentur, . totam Acpyptum diifiparent:qua de caufa a gente Aegyptia prsdi&isauibusfummus habeturhonos. Heq; pra?termittenda eft Numidia obSerpentum copiam memoran-da, quorum morfibus venenofis, atteftante Ioanne Leone , multi.quot annis mortui Li. \ .deA-inuenitintur. In ^thiopia poftea Serpentes numerati non poffunt, nam ibi, vt nar- frica. rat Pierius,inuicem in gyrum voluuntur,vt montisfpeciem intuentibus reprzfentent. Infuper totam Africam Serpentum adeo fcracem Strabo,&Solinus pra:dicant,vtagri-cohe araturi necefTario prasaltas induant ocreas, alioquin lethales Scrpentum idus ef-c fugere non polfent: idcoq; ibi nafciturplanta Scorzonera vocata,authore Porta, cu- ^i.S.Thyt ius vfisaduerfus Serpentes tantoperecommendatur.Deniqi Petrus Martyr,& Paulus Vc letus tot,& tam grandes inlndijs verfariSerpentes fcribunt,vt aduenis maximum timorem affrrant. Casterum aliquiarbitrantur in folis regionibus calidis Serpentes di-uagui obconatam ijfdem animalibus frigiditatem, tUm etiam,quia calorc magis mul-tiplicari,&citius augericredant. Vcrumilla pars Europa?iuxta Septentrionem fita.vt memoratOlaus magnus ,pe(fimosnutritSerpentes; licet quoad naturam vencni lan-guidiores, quam Afncanieffeferantur. Proptcrea in huiufmodi regione aquilonari, ex eodemOlao m.igno,paftores ab anguibus pcrcampos , &fyluas vagantibus maxi-mam noxam quotidie reciperent, nifi opportunis remedijs munitj femper inccderent. Immo in parte etiam Septcntrionaliregnilndias vaftum eifedefertum dicitur ,in quo infiniti fereSerpentes ftabulantur. Bohemia fita cis marc Liuonicum , multitudinem, &mignitudinem anguium producit, vt paftores,exScaligero,cum illisperpetua_j bella ^erant. Gcfnerus etiam recitat inmontibusHeluetiaemaximosSerpentes avia-P toribus quotidie confpici. Inltalia, & alijs etiam frigidioribus regionibus multos Ser-pentes,fed minus venenatos efte Cornelius Caelfus tradit: idcirco addit Scaliger iru^ Lombardia, & agro Fcrrarienfi variasSerpentum fpecics inueniri.
Nunc loca peculiaria, quibus vt plurimum Serpentes deledantur, recenfere debe- , mus,Greninusangtiium habitationes ftatuit efte caulas,cafas rufticas,caucrnas, mon-tes, & prata fecusfyluas cxduas collocata . Cxlius Rhodiginus fyluas odoriferas ab anguibusfrequentaridituilgat.QuamuispIerumqjin montibus,&locis aridis liben-tiffimeverfentur. Vnde Nicander in Theriacis pronunciat in raonte Othry varia Ser- ^ pentum genera vagari:Sedaduertendum eft,quodauthorpcrhuncGrxcixraontem, seIiq'.ios omnes Serpentibus redundantes intelligerevoluitjdum eecinit.	g«tum,
Traterta candens nttte afper vepribus Othrys Fufii repti'ibus fcatet,& eaua vdLis, & alta, Ac rigtda falthris rupes, nemorofaq-, faxa, Qua jtttbundus, & haud vm apparcre colore
rifus
22
Vlyffis Aldrouandi
Vifus feps habitat -
Caucrnsequoqj funt plcrumq; particularcs anguium fcdcs: quamobrem Jilianus circa puludcmfiram tuxca Ephcfiam metropolim caucrnam Serpentibus p-liexiain inueniri «arrat. Hic aliqui clemcntiam nafurazcontempIantur,qua;loca deferra Serpentibus habitanda a{Tignauit,vtfhiiiufmodi beftias venenaias abhumanogenerejCuiuseft val-deftudiofa, fcgrcgarct. At Scaligcr hoc non argumcntum>, fcd nugamentum cife exi-ftimat rquandoquidcm naturaillas terrarum parres confulto animalibusaffignauit, Yerr* Ser- q"* ad eorum confcruationemlconferre poffent . Hac de csufa terram tophaceam pcnribus a Serpentibus maxime appeti multi affcuerant,quia & illam exedere, & in illa facihus fra/a. latibula pararepoffunt, quareadrem Virgiliusficcancbati
Et tophus fcabcr, & nigris exefa chdydris'-L. 3. Georg.	Creta , ncgant alios aque Serpenttbus agros
Dulcem fcrre cibum tcr curuas prxbere httebras. Quamuis no femper in fubterraneis Jocis fuam conftruat habitationem, fcd interdum Z.21 ('i^. cauatis arboribus ftabulantur. VndcOlaus Magaus mirum recirat fpedaculum—» quod (licet raro) in aquilone vidctur: nam Serpentes in cauatis betulinararborisradi-cibus,hyeme comorantcs fuo afflatu talem fccus radiccs cxcitatit calorem , vthuius arboris folia alias decidua,durante bvuma , proprio referta virorearborem exornent. JBetula vbi Quapropterincolae regionis arcanorum naturx ignari, hanc arbos em folia non depo-folia non-j nentem facram putant.Huic no multum dilfimilc videttir fcribercSohi)us,qurido nar-deptnat. rauit inquadam Africa; gleba non (iive miraculo campis vndiq; aridis Jucum quem-InPolyhif &am virere. Inter fedes Serpentum pccu'iarcs reccnfcnda cft aqtia ': nam Cadamuftus cap.i\o. proiiunciauitmuliosSerpcntes rcgniSeneg^ vnacum pifcibus in aquis natarc: EtPli-Angucs nius retulitora EiymiadisSerperkibu>infeftari,quosfliimin3 UIuc deportant. Immd, *vbi aquis Solino tcftejad Calpias poitas^quinoiSio verno acccdete, Scrpentes vndiq;peraquas delecietitr. confluunt.
V I C t V S-
E cibisSerpcntum authores longe diucrfa fentirc videntur. Primum nonnulli verbisfacrze paginx nixi 3terram ,& puluerem cibaria Ser-; pcntum elTeftatuunt. Siquidem in Genefi,cum Serpensad feducen-eaP'l' ,	, dos primos noftros parentes, DiaboJo organum fe prsebuilfejj tunc
Deusillidixit :fupcr ventrem tuum gradicris , & puluercm comedcs cunclis diebus vitartux. Prasterquamquod apud Elaiam habemus h.ec verba.Scrpentipanis eritpuluis. Amplius apud Michejm hac fcripta leguntur. Lingent cAp.6^. puluerem, ficut Serpcns, Propterea Serpentes terra,& prarcipuedulcigleba vefci non cap&.	ncgandum: dulcibus enim fummopcredelcdantur. ldco Plinius Boam Serpentem
laftisauidilftmam cffeprardicat.Nihilominus noftrietiamagricolaslachsamantiffimos jinguesla- omncsSerpentes efTefatentiir. Dellonius omni infcdorum gcnereSerpenccs ali tefti-Hisaman- ficatur. VndeTheophraftus fcripfit anguespartem Africaeincolentes, in qua rariffimc tes.	p!uit,Onumin illisregionibuscopiosenafcftemcomedere. Eftcnim oj/o?, fiucoi'/<j'xo;
beftiolaquxdam multipescolorisfufci, &fubcincncij,quxconta£l:a ilhco in orbem Onifcifunt feconuoluit, Jatinis mulripeda, &porcdlionominarur. Vitriacus in hiftoria Oricntis ierpcntum a Serpentibus illarum regionum piper album voraritradit: ideoqjfmgulis annisintec cibus. s feprazliantes fefcmuruo pcrimunr. AJtquandoSerpentesexiguocontenticibo vitam degunt, quoa optime norunt circulatores, quiangues in capfulis ligneis modico fur-fui e appofito circumfcrunt. Etenim tcmpore hyemali penes igncm,vel fub ceruicali» Jncdtaan- vej jn a,ftU:irj0 pofiti in pyxideperforata, vt facil^refpirare pojfint, abfqj efca adtem-gutbus so- pusvfqivermim vitam protrahunt. Nosin vafculis Serpcntes inclufos,fpatiofemeftri, mmt. fineciboconfetuauimus. Immo Tarantulam viuam Roma in intermedio arundinis ad Tarantula °°S m am 'n amPu"a vitre-a, dies quinquaginta, fine alimento retinuimus. Nec mi-viuab m ranc|l,me^k»canimalia tamdiufinecibarijs viucre: quandoquidem Serpentcs,&Ia-Bononiam CCrt' ^~Unt allIm3ntcs muho phlcgmate fcatentes; & phlegma facil& m nutrimentum delat ycrtitur: eftenim alimentum femicodum,quod paulatinvuxta tcmpus opportunum, infanguinem tranfmutatur.Monftatidinanguibus quotidianaexpcrietia5etenim dum
horum
g
H
Hid' Serp»& Drac. Liber !• 23
a horumpituitainalimcntum vcrtitur>animalfitrugofum,&extcniiatur:ricutiinfcil- Scilla, la herba licet cofpicari,quxextra tcrram in aliquo fufpenfa cubiculo germinat, velu exiratcrrX ti reliquac*parumgenera,aducntanteVere,inhortis gcrminafcunt. Idautcmacci foliA,&flo-Jit,quoniam plurimumhumoris vifcofipoflident,quo & radicem nucrire ,ncc non rcsedat. folia, & floresemitterc pofliinc.Praefertiro hoc praeflat pancratium, quod tribus annis continuis fufpenfum in Mufeo floruit: cum calor innatus in lentore fuo fjcil^ confer-uctur: quodnificonfpicatifuiflemuspoculdubioneminiidnarranti fidem adhibuif-fcmus. Bcllonius quoqjdecem raenfes abfq; cibis Serpences viuere poffe affirmac, dummodopaulumaquaeillisidencidemprebeacur. IdcoPliniusnonfincracioncrcfe-rebac nullu Serpentemfame,autfiti interire.Nam Greuinus illiscotingere aflcuerat, yeneU quod in aliquibus mulieribus vfu venit,qu3e,vt paulo antc didu fuit, cu humorepitui-tofo,& cralfo rcfertac fint,calorem naturalem imbecillu, proporcione t-amenprajdi&o humori lenco refpondencem habcncihac de re fine nutrimccodiucurnam vitam ducur.
Alioquin Ariftoteles docuit Serpentesefle animalia, quar, data occafionc, voraci- JLtb. io.de B tati fu£ libentcr indulgent: carnes enim, & herbas edunt, & deuoraco ahquo animal- bifi Anim. culo,abilloq;toca nutrientefubftancia extra<aa,reliquum perfcccflum decrudunt.Sed cap,/^. totum oppofitum prajftant aranei,quicaptialicuiusanimalisfuccum totumforishau-riunt. Idem Ariftoteles Serpentinum deuorandi modum aflignat,dum inquit Scrpcn- Opinio Ari temexlongobreuiflimum, &ex tereti lariflimr.mficri, vt quod degluticumeft,ctl- fioteliscir-tenco corporemehus in vencrcm dilabacur: nam gulamhabent tenuem,&longa m—», ca cib*nu> ideoq; in deglutiendo valdelaborarent, nifi fcmctipfos multifariam conrorquerent. Serpentu, Ephefius opinatus eft philofophum, per h;ec verba, modum, quo oua degluciuncur a Serpentibus declaraife j quam fentenciam explodic Sueifinus ; cum oua a Serpenci- Oua bus, fradtis corcicibus,forberi compertum fit. Actamen alijcerto certius elfe cradunc rnodoaban oua cumputaminc aSerpencibusdeglutiri, fi c.menfauces fintcapaces; deindeab ip- gtnbus vo-iisin femeccouolucis inrra corpus fragi, & cortices per partes infernas expelli; quan- rentur. do vero Serpentis «tas eftcenella, & fauces adhucfuntanguftap,tunc otu ^pprehenfa orbs fpiraejra vchanenter illa perftringU;it,vtfra#o putamine, liquorem oui hauri-C re poflint. NonigituraveritaterecedicOlausMagnus^quiSerpencesomniuorosefle 2l* conftituebac:cumasftateherbas,carncs, a.iimalia,aliaqjh.jiHsgenerisedanc,nec non caP' Iac,vinum,&aquambibanc;demdehyeme procibisfomno vtantur, Immo cx Plinio, auibus deuorjtis plumas, & oflaeuomunc. Ecenim a^ies, & pociflimum auium pullos crj>eH eS innidisadhucdegentes hbencerfurancur.Ad rem Aloyfius Cadamuftus verba faciens de quantitate P.iticorum regni Seneg^, narrabac iilas auescali folercia , &ingenio irt nid.ficando efle rcfertas, vt excelfilfimam quaeranc arborcm furculoscenucs ha- * bentcm,quorumextremitatinidum inftarpi!a;rotundum,reliclo tamcn anguftofora-^' minc, miraindufti iafabricatumfufpcnduntjidq; prceftant, vc Serpencumfallanc do-los,quiniaum penfilem cenuiflimo ramufculo adhxrencem mole corporea grauaci pe-
«crenonaudent.
Quoad potum horum animalium-notandum cft ipfa exiguo bibendi defiderio tene-ri,quemadmodum,&reliquaanimantia,quibusnaturafungofumpulmonem largica Cft. Serpentes C3men, cx Ariftotele, vini func incontinentes: quare multi vino in fidti-p libus circa fcpes appofico, viperas venati funt, nam ebriae nullonegociocapiuntur, vt
inferiusfuo lccoexponetur. Mercurialisadditnon folum viperas,fed etiam omnes Jnlib.Na-Serpentes vino delecteci: qnamcbrtmmonetcauendtmcffe^nehuiufmodianimantcs uk.cap*i o ingrediantur va{s?,in quibus vinum feruatUr,quia & illud bibut,& reliquum vcnenat.
PHYSIOGNOMONIC ii • Potus Ser-
pentum.
NIMANTIVM aliascfleperfidas,&infidiofas,vtSerpentesvehe-menter verum, & indubitatumcfle exiftimamus. Quare Adamantius ad aures Ariftotclisfcribebat, quodhominCs paruis genis a naturu^. bifi.Anim. donati, vti funt angues, femper fucum faciunt, aliofqj a vericatc dc- (aP' 4* pellere conantur.Hisaddebat GuliefmusGracarolanaturamoris,& lri °Pufe* mcntianimaliiimcontemplansjhomincsparuumcntumhabentesvi-^V^ cah
wn- M*
24	Vlyffis Aldrouandi
taados efTejquoniam hiprxtercgtera immites funt,& apud amicos femper aliquid fin- E gentes,hypocrifimlibe.uerampleduntur: proptcrea adSerpentcsmentoprorfusca-rentesrefercndifunt. Amplius idcm author deoculorum mdicijs verba faciens fcri-ptum reliquit, quod oculi referti guttulis rubicundis , non tamen rotundis, fed qua-drans,& inftar ignis micantibus intrinfecus, nec non infenusj deinde fi ali^e poft.ipfas fintpallid.e,&ali£ glaucefcentes, cu circulis forinfecus pupillas claudentibus fangui-nolentis,& palpcbia;,& pupillf moueantur,denotantanimu atroccmvltra mentisco-JLnimi a- gitationem,necnonfanguinem domefticorum libenter effundentcm,omnia ncfanda trocis fi- perpctcantem 5&dolis, vaniffimifqj commentis omnia peruertentem. Talesautem grta. fuiifeoculos Ezelinityranni authorespronuntiant.Sed aduertcndum eft,quod huiuf-modi ^uttulse,in oculis obferuata:, & obferuandze,quantofuerint rubicundiores, eo maiorem iram, & magis facinorofum fcelus atteftantur:nam minores, & obfcuriores, pra:di£fa nefanda mmuunt quidem,fed nontollunt. Id totumin oculis-Serpentum maaifcftum effearbitramur.
F
antipathia-
VM hominibus,multisbrutis,varijs pbntis,& ctiam cumrebus inani-matisSerpentesinimicitias gererenon eft dubitandumjn primisho-rnini pertinacem Serpensfele exhibet inimicum , &viciffim homo taltconfpedoanimaliftatim perhorrefcit,&mulier vtero gerens faci-leabortit.Hoc inde natum cffemulti authorcs exiftimat,quoniam, in mundi primordio, Deusalloquen* Serpentcm dixit. Ponaminimici-tiam intcr te, cjr mulierem, & inter femen tuum, & femen eius, ipfa conteret caput tuum., 'Uk C-enef &tu injidiaberis calcaneo eius. Hinc colligendum eft inter homines, &Serpentes ho-cap, 3, ftile femper odiutn effe futurum. Et quamuis aliqui fcripferint Serpentem interdum in hominum delicijs fuiife j,h >c inter prodigli alij recenfendum efle autumant. Pli-niusnarratScrpentesnon abhomine,fed abhominis,&prsecipueieiuni faliua,tan- ^ ■Salitta ho- qmmabaqua feruenti ,abhoireic; quoniamha?cfifaucesanguiumintrauerit,iUic6 minis an- perire dicuntur. Vnde Lucrenus ad rem canrbat. gkibus ini-	£J} vtiq-, %>t Strpens bominis contacla ftliuis
intca.	Jjifpcrit,ac/e fe mandendo confcit ipfa.
Philofophi perfcrutantur, cur Serpens ieiunihominis fputo necari poflit; &tandemin hanc veniuntfententiam id fieri,ob fingularem inter vtiumq;antipathiam'v fiquidem Serpensft igid£t%& ficcseftteperaturae,homo autcm calido,& humido temperamento eft pr^ditus iiidorus promulgat hominem tantumodo nudum aSerpente timeri(quod Zib.' ii. Olausmagnus inpueritia fibiaccidiflefcribit) idq;indeoririrefcrt, quia Serpens ho» Ortg.cap.4 minisimperium fupra cundaauimantia teftatur ,dum cum veluti Dominum venera-turj quoniain in Paradifoterreftci,ante lapfum primorum parentum iJlutn nudumno-Uomo nu- uit.Hai^enusdehomincingenere.Modoadparticulareshomines, & populos defcen» dus Serpe- dereoportet, qui aSerpen.tibus priuatis odijs diflident. Alianiis narrat angues aTro-ti inuifus. glodytisabhorrerc,quoniamhorunatioeos;comedat,&coijfumat. InSyria ,ex Pli- y
nio,circaEuphratisripas,Syri dormientesaScrpentibus non vcxantur:quaderea Syripopuli Syris non enecantur: caetcris verocuiufcumqj generis infeftiffimifunt. Pariter in Ti-aSerpenti- ryntho angues parui exhumonafcuntur,quiindigenisinnoxij,adtienasauremintc-bus no la• rimercdicuntur. Item Crates Pcrgamenus in Hellefponto circa Parium,genushotni-duntur. numfuifle fcribit, quos ophiogenes nempe anguigenas vocat: lii ob cognationem_j> quamdamcumScrpentibus, velpotiusob peculiarem antip'athiam,Serpentum' idhis folotadu fanare, &manu fuperpatientem impofita,venenaacorporibus extraherc Saltttd x- jicebantur. Varroaliquose.tiamibiverfarifcribit,quorumfaliua i6libusSerpentum rnanattti- medctur. Huius gentis authorem, vtnotat^neas Syluius,hcroem quemdam fuiffe ex ■ P™ Serpente iinmutatum fabulofa tradidit Antiquitas ,addiditq5 hanc vim apudillam na-tum mede- tioncm aliquandiu manfifle:quemadmodum inCalabria,fama eft, deillis, qui ex pro-ttir' genie D. Pauli cognotninantur: nam & hos Serpentum morfibus mederi affirmant.Si-milis gensinAfricaPfyllorumfuit, aPfylloRegenuncupata,cuiteter quidamoclor
iugeni».
Hifl:. Serp. & Drac. Liber I. 2 j
h ingenituseft, teftcPlinio, quoquali peftifero nidoreSerpentes obftupefadifugantur: Anguescur hic decaufa »llis gentibus nocere non polfunt. Propterea apud ipfos peruulgati tno- Pjilhs ris eft infantes nuperrime natos feuiflimis obijcereSerpentibus, ficq, coniugum pu- fuUs no» dicitiar») experiri: nam anguibus non refugientibus vxores tanquam adulteras dam- noccant. nabant. Item limilegenus hominum, nempeMarforum hodie viuit inltalia, vc refert Plinius,quos atilioCircesortoseffej ideoq; ijsobfmgularem antipathia vim natura- Lib.ZxAf, lcm aduerius Scrpcntes ineffe tradunt. Strabo idconfirmare videtur,dum inquit. Quemadmodu Tintynt^ contra Crocodilos naturalein quadam facultatem poflident, ita popuh Pfylh, & Marfi innacam quamdam vircucem aduerfus Serpences parcicipac. ^arr Pcseterea Serpentesmultis auibus feexhibent inimicos :Primitufqjcum Aquilj_.»	*
grauemoffenfionum acerbitacem habent. Quamobrcm Aquilse cecicem lapidcm in k Cffr } nidumdeferrclolenc ,neillisSerpencesappropinquare poflinc. Praeterquamquodex * ~.t bMt Paulo Veneco, quoddam Aquilarum genus jn moncibus regni Morfili verfantium an- atttnm gmbus vefcitur.Sed quandoq; Serpentes ab Aquilis appcehenfi in aere multiplici cau-g dae nexu alasautsligant, & adeo eas implicant,vt,ceftibus Plinio,& Alberto,ambo in *
terratn neceflarto cadant.De hoc locucus eft Virgiliuscum cecinit.	^ t ^
Atcjf; volans alte raptum cum fttlttaDraconem	Aentid
Fert Aqttila, implicuitcj ;pedes, atq; vngt/ibus bxfit. Saucius at SerpensJtnuofa vtlumtna verfat, Arrtcfifqi borretfquamis, & ftbilat ore. Cseterumanimaduertendum eft,quod nonomnis aquila id prseftat,fedtantum genus quoddam paruum, quod venatur quemdam Serpentem, quidraco generali vocabulo nominatur. Aelianusdehorum animaliumpugna curiofam rccitachiftoriam. Inquit jjb. _ enim,quod ruftici quidam frumentum in area pcrciciscxcucicnces,&ardenci opprefli ^ ' fici, vnum cx fuis, vt de proxitno fontehauriret aquam,miferunt. Is altera maRUfal-cem meflbriam, altera ficulam geftans, & ad foncem perueniens, Aquilama Serpencis fpiris ardiflime comphcaram offendit, obfiruafq,periculum impendens ftrangulacio- AquilaSet nis Aquila^Sctpentero falce diflecuit,& Aquilam a vinculisanguineis,aquibusfeex- pt»ti ini-q tricare non poterat, libcrauit. Quomodo autem Aquila liberatori fuogratia retulcric mica. in primoOrnichologiajlibroexphcatum fuifleopinamur. Dcinde angues odio Pauo-nisexardefcUuti cum, ex Authore de natura rerum ,pauo clamorc fuoSerpentcs per-terrefaciac, &cunda animalia venenata depellat: non enim facile propc habitareau-dent.vbi vox pauonisfrequcciflime audicur.Immo a Cycnis eciam diflentire multi vo-luntjcumh^c ve;ba proferat Auicennas :Qui nodupra:fertim dormicnsa venenatis P4$>0'jye* animalibus fibi mecuit, domi cycnos,pauones» & grues nucriac. Belluncnfis camen—» nus procycnisciconias reponic.Vccumqjficjhocoinnibuseftmanifeftum, vcriq; auiSer- e*nu *HiS pentem efleinimicu: propterea SolinusCiconias in Theflalia maximeimmunes pr«- anVtt*HS dicat, quia Serpentes interimanc. De his Iuuenalis cccinic hunc in modum.	hiuija.
■ Serpente ciconiapullos Nutrit, & inuenta per deuia rura lacerta. ViciflimSerpentes ciconiarum collum fa;peimplicant,atq;illas fuffocant. Idcirco narrac Oppianus Serpences pullisciconiarum faepiusinfidiari, & olim mItalia accidij^ fc,vt fvcura ciconijc cribus anniscontinuis aSerpentibus deuorata fucrit.Prardidtisad- Auipitres» damus accipicres^qui venenatisbeftijsfummopere aduerfantur. Vulcures etiamcon- vulttr tra Serpences acerrime preliancur, fed vulcures nigri minus roboris habere dicuntur. res an^ur Serpencesquoqjlbidem auem oderunt, quoniam abipfa deuorentur :Hincitgyptij turnhajies' auemhancfacramefleftacucrunc. Adremluuenalisfic canic. "" ' i ■ •'	qualia demeus
*s£gyptus fortenta colatfCrocodilon adorat	latyr. j j0
Pars hac, illa pauet faturam Serpentibus ibim. Gal!us,& gallinasa Serpencibus odiohabetur,quia gaUus cum illisdimicat, & gallinae eos vorant» Quare non eft mirumii Rondclctius vir fide dignus rmdiderit fe ahquan-do edifle gallitias, inquarum mgluuieSerpentes repertifucrunt. Tandem hirundines, & angues pciuatis diflidenc odijs,quoniam,ex Oppiano, Serpenshirundinum nidis in- ., , fidias tendit, &carum puilos fiepedcglutit*	Ub^ydt^
r. Sidefcendamusad quadru£>cdcs ammantcs fcfcofferunt Elephanti, quorum fpi- r
C	ritusj
2 6	Vlyffis Aldrouandi
EkpbiWti ncuSl Ceruorum ritu > Serpentes a cauerniseuocat. Vnde fuffrcus ex aliqua partc ele-cum phantt paratusSerpentesfijgareperhibetur.QuamuisDiodorusSicuIusfcnb^t, quod gjttbxsb(l- Seipentes.vifo Elephanto,oculisinftarfulgonsmic;intibus,vifionemeiusadc6 obum-luo, brant s vt ad terram neceflario cadat. Sed harc ad hiftoriam Draconum fpeclare vi-dentur,dequibusfuoloco verba fient.ReferuntetiamSerpentes odorem leopaid: vi-eare, quarc fi hoc a veritatenon eft alienum,pellisJeopardi aduerfusSerpentes deferri polfet.Quid plura? Cerui Dorcadcs,5i Serpentes odio graui fe inuicem profcquuntur j
. r quoniam,teilc Nicandro, tam Ccrui ,quaDorcadesanguibus vefcantur:ideoq;Ser-cr ' .' pentes,cocfpeftis Cciuis,ftatimadcauernasfeconferunt. AtCeruinariumhaJitu, quafifympathica quadam virtuteillosforascxtrahut.Licetalijfcribantobantipathia !daccidercjnamangues,Ceruorum flatu percepto,foras excuntes alio itervertere <$Ht»mda conanturjquiinterim aCeruisintercepti non in gratiam alimcnti,fed potius tnedica-Ssrpentes} menticomeduntur. Quandoquidem Etymologus,&Varinus traduntCeruos fspe Ceruodt—» nnmero vcrminationelaborarejide6qifa:pefepius torminibus ventris vexatiSerpen-cancrnaex tesquasrunt,cornuadlapidesaifiic£tto,& nidoreexcitato,vtalatibulisexeantj qui-trahatHr„ busvoratisavermibus iiberentur. PJiniusprodit,quodCcruusfene<a;uregrauatus, proprio fpiritu angues e latibulis enocatos comedit, & hac ratione fene&utem leuare conatur. Idautem veritati non elfe confonum arbitratur Albertus; quamuis nullibi (quodfcivimus) hoc apud Plinium legatur. tdeo Simeon Sethiadmonet intcrelfe eo-rum,qui ceruos vehantur, vt temporea?ftiuo ab eorum efu caueant 5 quia tunc tempo-risanguibus vefcuntur.Traditquidcm Iiidorus,quod Ceruiftatim atqjxgritudine ali-qua premuntur, latebras anguium inquirunt, iliifq; fpiritu narimn attra&is 3 & fupera-ca vieorum venenata, propabulo vtuntur,vtpriftinjefanitatiquamprimumreftituan-tur. Ingloffaad pfalmumquadragcfimutn prtmum,quiincipit, guemadmodi<mdefi-derat Cernusfontesaquarum. Legitur, quod Ceruus fenio grauatus, Serpentes naribus haurit:vnde veneno asftuans fontemadbibendumardentinime defiderat, &poftpo-tionetn pilos, &cornua deponit. Vincentiiis Belluacenfis Serpentes tanturn pro pa-Cervorjtm Ceruis concedit, vt caligini oculorum inedeantur. Alij Ceruorum duplcx difltx afl»gt,ant genus,alterum,quod cuocatos acryptis Serpentcs vorat,deinde veneno q vJr turgidumpiIosmutat,&cornuaabijcit,&poftmodumaquamhauriens,&euomens
liberatur: alterum inuentos Serpentes enecat, poftea ad montes, pabuli gratia, fc_s
recipit. GilliusexOppiano in Libycislinibus magnam Serpentum quantitatem vcr-?er vttes ptoniulgat,quiCeruumhumi iacentem inuaderenonpertimefcunt,&interdum <d-r;tCer ^'jcaput, alij collum ,alij ventrem, &deinccps reliquas corporis partcs mordicus dk apprehendunt: tunc Ceruus a teria furgens alios dentibus diffecat, alios pedibus conterit j & tandem fiuuium inquirit, vt reliqui Serpentes ab eius pelle dependen-tesexcidant, &cicatricesquamprimutn obducantur. An veronarium fpirituCeruus Serpentesacauernis attrahat, quemadmodum magnes ferrum,&fuccinum palcas, Qaomodo hocnon eflccredendum multiautumant. Immo.potius debemus adftipulari fenten-Scrpentes tias Oribafij, qui fcriptum reliquitSerpentes a Ceruo attrahi non flatu latibuluin im-flatuCerui plente, fed potiusaerem cauern«e,.quoad fieri poteft exhauriente, itaut Serpens egre-dt cauerna, dientem fequatur aerem, non fecus ac vinutn , velaqua, attrado acre, per fiftulatn—» tducAHtnr. afcendit. Seddehoc plura in hiftona Cetuividenda funt. Prseterhxc,ex verbisAri- H
ftotelis, fucs Serpentibus maxime inuifi eife tradutur,dum angues inuentos edunt: qua Su-t&Ser- dereBlondushiftoriciis narratinfyluisPlumbinenfibus anguem immenfe magnitu-paitis pu* dinisolimapparuilfe,quinon modo homines,fed cxterasquoqj beftias interimens gnat abfumcbat: quaproptcr incolaj nonmediocriformidineeapti, tandemmillefcrofas congi cgarunt,quas Serpens cofpicatus inuadens, ab illis deniqj extin£i:us eft cum ali-terfuperari nonpotuerit, ficqjfuum ope,agerPlumbinenfisapericulo formidolofi Jn Lib. de 5erpCntis euafit. Infuper echinus terreftris Scrpcnti admodum eft iniiifus, vt meminic
A UHA,
t . Opp»anus,quoniamillum latibulautcm, & in otbem conuoluturafruftramordet,& Lountter- qU6rnagiseumfpiriscircudandoprcmit,eomagisvulncratur. Ichtifumonetiam& rcfiris >Cr 5erpens inter fc praeliantur; idcirco,exOro Apolline, Aegyptij hominem debilem fi-anguisbd- gajfiCaturi Ichnenmonepingebant; quandoquidemhotanimal non priusSerpentuni pugnam aggreditur, quam cstcrosfuae fpeciei ad certamct\conuocauerit. Brumali S» Li.Ute- etiam tempoic^autlioreC»lio Khodigino,Serpens languidioi: rcd?ditus aforicibus in
~ J	............... latcbra
I
Hift. Serp. & Drac. Liber I.	27
A JatcbrainfeftaturjCumaliotempGreroricesaScrpcntibus maxima afHciantur noxa. TcftudiM TeftudoctiamcumSerpentedepugnat :ideo,iuxta Piinij fententiam, nunquamSer- mttrtu, pcnteminuadit,priufquam herbam cunilam dcguflauciit :qucmadmodum miificla Serpentum rutam comedit,antequam pugnam Serpcntum adoriatur:inuiccm enim hae duac bcfiia- inimicttta. fibimet aduerfantur,vt voluit Ariftotcles,quoniam ijfdem cibis vefcanturjambae cnim Eemedium in latebris, & circa habitationes murcs venantur, hac de caufa muftelarum cincrcad- contr.is(r~ uerfus venenumSerpentismultiadhibent. IdemodiumcontraSerpcnttscxcrcetcat- pentcs. tus, qui, ex Alberto,eos, & bufones intcrficit, fed eos non comcdit; immo ab llioruin veneno lasderetur, nififelis ftatim aquam fuperbibcrct. Laccrta quoq; natiirali inftin- Felis&an <5lu ,maximo amorehominein, & viciflim odio plufquam VatinianoScrpcnrcm lnfe- guisodiu. *5latur: idcoErafmus pulcherrimam hiftoriamde pugna lacerta?, &Serpentis rccitat. ItemGhamjeleontiinimicum fc pra:ftatSerpcns: etenim, admentem /Eliani, Ch itn cv, Ift htalog 0 leon vifoanguelatamarripit feftucam, qua tanquamclypeoabhofteSerpcntino de Amicit. tuetur. Tandem casteriScrpentcs abafilifcofummopercabhorrent:cum eius tantum B fibiloauditoexaniinentur.	ChumAco-
Si conuertamus fcrmonemad animalia exanguiaj in horfnnultis hofiilem animum tis,cjrSerpe contraScrpcntesinueniemus. Anftotelesdoceclocuftam cum Serpentepra;liariiqux- tismimtct-ti3m enim locuftje fpccics ab impugnandisSerpetibusophiomachus -nuncupatur.-Vn- tia de quidam agricolxmeinorandam locuftse de Serpente vidloriam obferuarut:illa enim Serpcnris guttur apprchendcns,abfq; vllo certamine, bcftiam venenataincxtinxit. Lnttflffpe Hocadmirationcdignumcft, quod bcftia fortifTima, &a(iuta ab imbecilla,&: fatua fu- Cies cuSer~ pcrari potuerit. F.x hisforte intelligendus eft Albertus , qui fcripfic inucniri vcrmem fente Pu~ Cpimatumdi<5ium cum Serpente non viribus ,fcdaudacia dimicautem, illius cnim ad-baerctguf.turi,itautindcminimeauclli poflit,doncc Serpens pororfus cxtindusfuerit. Ibidcm etiam mcmorat aliuin vermem, quemfpoliatorcin colubri appellauit. Aelia- ' " nusidemaccideiecancris Serpentum inimicistradit: namSerpentcsa vafta cauerna <liatrn' iuxta Ephefiammctropolimegredicntesad proximam vfq; paludem ferpunt, deinde tranando adoppofitam ripam peruenireconantur: interim in aqua a cancrorum for- ^ ~ C cipibuscomptchenfiintcrimiint^ur.Taudcm^ex Plinio, aranei acerbiffimumin fcSer- tes. a. can~. pentum odium concitant, dum librantes fc filo incaput eorum ad opacam ai boris vmbramiacentium,eostalinoxa afficiunt,vtvcrtigrnofoaffc6tucorrepti diu rotentur, tnat,ttfr' & tandem pcrcant. AdfinemVcfpzeSerpcntuminimica:pronunciandsefunt:nainau- jra„Cf thoreVincentiojinfpcculo naturali,Serpentibusfaspe vefcuntur,quoalimento imbu- AK^,llsanti taemortiferos idusimprimerefolcnt.	athia
Hisadnotatis de animalibus, ad arborcs , & plantas Serpcntibus inuifas fermo cft conuertendus . Albertus mcmorat arborem quamdam inpartibus Afiaecrcfcentcm	2c
Hypcrdoxin vocatam , cuius fuaui frudiu columba: rcgionis delcdantur: vcrfantur cap autem ibiScrpentes columbis valde molcfti, fed pradichs arboris odorem ,& vm-bram non fuftinent : quamobrem columbs in hac arborc , &'refugium, & pabu-lumtutum inueniunt. Eadem antipathia inter Serpcntes ,,&fraxinum celcbrarur: Fraxini)& itatit ne matutinas quidem, vefpertinasve vmbras etiam longiffunas'huius arboris Serpentis Serpensattingat. Idcoob naturcebenignitatcmfraxinus, priufquam angucs alatcbris antipathia. j) prodeant,florcre incipit, & folia non dcponit, nifi poftquam Scrpcntcs adhybcrnas
habitationcs reuerfi fuerint. Callimachus etiam, refcnte Aeliano, arbore in folo Tra- Arbor fra-chinio nafccntem Smilum nominat,cuiappropinquaces angucspcrcfit,qugarbor nifi xinoconge-fitfraxinus,abcafaltcm valdenon difcreparevidctur. Eamdcm antipathiaminter ner-anguem,& quercumcollocant:nam Conftantinus in Greoponicis,quernis iniedis J&tcrcrts, folijs Serpentcm intcrire autumat. Scribit etiam Ariftotcles odorcm florcfccntis vua- & vttts> Serpentesauerfari, propterca eo tcmpore nullus Serpcns in vitibus inuenitur. Anv-pliusherbaeinnumetasrecenferipoffunt,quasSerpcntes,ob antiphatiam,dctcftantur. Ali*plan-Cardanus mcminit trifolij,fub quoScrpentcm,vel aliud vencnarum animai latert_j, faScrpenti vclhabitare non eft compcitum; quia hsec hcrba illis-exitio fit. Draconteam, & An- *us ehufam, affentientibusDiofcorjdc, & Arnoldo,,pngucs abominantur,qui3 huiufmodi C£-hcrbisnecantur, Abetonica faciemauertunt,quoniam inhuiusherbc-ecirculoinclufi *e*onica. cxire non audent, fed potius, ad mencem Plinij, fcmccipfos flagellandy perimunt. Capparim inuifamauguibusprsedicatAuicennas, cfi Serpcntcs3& verracsin intcftinis CaJ^ris.
C 2	ftabu-
28	Vlyffis Aldrouandi
Aflium. ftabulantes interficiat. OdoraJlijSerpentes deterret: ideo rufticivafa la&is, fucco al-/E Futa libv li°rum circumlinunt, neSerpentes laftisauidiflimiirrepant. Ruta,& pra?fenim li-ca '	byca,quoniam ficciflimaeft,Serpentibusadueifatur ;nameius odortfficit,vrltatim
rlantx Ce amm°deficiant. Omittimusconlulto abfynthiuin , artcmi{iam,abrotonum,libano-reda circa r^cm'& herbas huius generis ,quas ob antipathiam Florentinus circa habiiationes domum ad plantadase(fe iuber, ne ad eas Serpentes accedereaudeant. Hisaddamus rcperam, & arcedtsatt v't'ccm>^"a^n1 folijs, cx Aeliauo, mulicres Atticar in A thenienfium Thcfmophorijs cubiliafubfternebant,neSerpentesillucintrarepoflcnt. Additetiam AeJianusEnu-Jtt Geopo- 'am)^elenium nuncupatamcfiquidem tradunt ^gyptij Polydainnam vxorem Thoridis ■ •s ' ^Egypti Regis mifcricordia moram,in PharumHelenam expofuifle,eiqj donauiflc her-Lib \ c 7 bam,cuius odorem tantum,dum Serpentes paflim vagantes percipiunt,illico adcaucr-Enula cur nas fefe conferunt. Helena igiturherbamterrae commilfamSerpentibuscontrariatn Heleniam celet>rauit:vndepoftea reru naturalium periti enulam helenium nuncuparunt.PJutar-dicta c*lus ^cnen ^erbam in monte Aprjefaneo nafcentem diuulgat, cuius fpuma paftores
liniutur, vtnullam Serpentum illic errantium iniuriam patiantur. Deniqj Plinius the- p rionarcam aliam,quam magicam in noftro orbcnafcentem,fruticofam,folijsfubuiri-/	dibus,& flore rofco cxtollit; quoniam ob antipathiam anguibus inuifa celebretur. In-
ter res inanimatas Serpentes oderunt ignem,non folum quia eorum vifionemhebetet, Lib.i.de—t vt voluit Cardanus, fed etiamquia venenoaduerfatur, illud enim abfumit :cUm om-variet.rer. nia elementa, prt-eterignem, vencno inficipoflecompertumfir. cap.z$.
sympathia-
VEMADMODVM paulo ante antipathia Serpentum cum ani-malibus, &plantis expofirafuit rfimiliter hocin loco fympathiaeft explicanda : quandoquidem multiauthores ranram fympathiam,& Sympathta	fimilitudineminter angues,&Marfospupuloscollocarunt,vteisSer-
Marfirum,	pentcs nocere non pofleafleuerauerint.IdeoBaptiftaManituanusfic _
dr Scrpen-	canebar.	G
tnm,	* maior tua gloria Marfts,
Quos impune fcrunt nigros traciareColubros. Id autem falfum efle proculdubio credendum eft, fiquidcmMarfica?teris hominibus noccrent.Hodie ctiam multi impoftores, & cicumforanei in varijs Vrbium plateis ple-beculam decipiunt dicentes, Marforum ritu,vim contra Serpentes poflidere,& vinum, in quod ipfi infpuerint, plebi propinant, atq;hoc potu virtutem aduerfus Serpentes illis comunicari prxdicant, quse nullo adueniente tempore deleatur. Plinius maiorem Sympathia concordiam,&amicitiam interSerpentes,quam interhominesreponit, quiaSerpetes Serpentum a Scrpent:bus nonmordeantur,& innumeri in latibulis fimul cong!obati,& amice vi-interfe. uentes aliquando a rufticis inueniantur.Amplius illis ineft perpetua cu anguillis necef-fitudojproptereaquodadreirjGcfnerusconfiderationedignamnarrathiftoriaro.Qui-damenimcum eifetpueranguillam magnain fifcclla inclufam in quemdam locumde-ferens per fyltiam tranfire cogebatur,in qua anguillamfibilaflc retulit ,& illico ali-quotSerpentes fibilo excitatos accurrifle: quare puer,horrido perterrefadus fpeda-'XnguilU, culo,ciftula dcpofita, aufugit: Cum vero paulo poft reuerteretur, vt fifccllam recupe-& Serpen- raret,anguillam noninuenit. Anvero fibilcnt anguillxdubitandu eftj quoniam pifces tum hijlo- mutifunt.Fortaflis quidcferebat anguillafibilantesSerpentesaudiuit,ideoqjfifcellam ria.	dcponens terga dedit.Infuper Ariftoteles vulpes, & Serpentes amicos minime fucatos
clfedecreuit:cum ambo in cryptis communcm vitatndegant.Ponzettus etiammures* &Serpentes magna ncceflitudine coniundos facit, dum fimul interdum colluderc ftatuit, fedproculdubiohicauthordeSerpentibusmures non venantibus verba facit. Felis , & AliquandoetiamSerpentibusfuitcumcattisamicitia nonvulgaris, vtrelatum fuitia Serpentis hiftoria felis ,demonachis quibufdam aegrotantibus, nec infirm.-E valetudinis caufa amicitia. intelligi poterat; cum tandem ruflicus operariusfelem monafterij in dies cum Serpen-tecolludenrem obferuauit. Non eratautemlsthale huiufinodi venenum, quoniam tatitia Serpentis cum catto, ludi gratia dimicantis, venenatam vim reprimebat.
Side
H
Hift Dttc. Liber f •, 2p
A Si <Je fympltHia ahguiamS:'&hcrharum fcrmohabcatur. Pliniusinprimismiratut honorem,qui hedera; ab Antiijms4iabeMfodeba^^cum Serpehtes illa tantopere dcle-ftentur. Amplius cum faeniculoSerpentes maximum habent confenfum : nam ipfo deouftato,ad mcntemPIinij,fene<autemfaciIiusexuunt. Immaveius fucco oculorum acicm, exTcxtore,priftinamacquirunt vifionem,quam iniatibulis tota hyemede-	,
gentes fercamiferant. Ideoq;Portaafl:ruithominesdjdiciffeaScrpcntibus,fuccofK- L niculioculorurocaliginem depellere. Vtrummodo hoc ffniculumfitillud ,quod ab	naC*
homimbuseditur, Authores fibi inuicemrcpugnant: etenim Mercurialis fuit huius , opinionisilludfeniculum,cuiSerpentcs oculosiffricant,effeillud genus,quodFlo- "er * rentini baccatum cognominant, idque pro veneno reputant. Hinc tamen non fit, vt &ut us* hocfeniculum vermiculans fit ab alio diuerfa-fpecies,nam,ablato vcrme vcnenofoi	*
eft edule : ideoq; Florentini baccatum vocant ob vermem in illo genitum, qucm ipfi lingua vernacula baccumdicunr,&ablatoverme,nempebacco,omnicarere veneno mor ' cxiftimant. Tandem fcribunt nonniillitantamfympathiam inter Serpentes, &fabi- nen% g namcffe,vtferifcmpercircahancpfantamobuerfantesinucniantur.	'i?
CAPIENDI. FVGANDI. ET NECANDI RATIO.
ECHNifi variae inpr»feiitiaexaminandaBfuntjquasprocaptura,& • deftruiSioneSerpentum homincs excogitarunt. Plinius anguem fub-intrantemcauernamfiniftramanu apprehendcndum effe docct, quia facilimc per caudam extrahetur: alioquin dextra non poterit aufcrrij non enim cedit trahenti, fed fugiens elabitur,aut abrumpitur. Hodic Agyrtaeinnumeros angues quodam baculo fiffo, vcl pyragra apprc- ^utmotle hendunt, & in vas aliquod deferunt, deindc veficulas circa dentes veneno refertas Cirenlata-q forcipibusdifrumpunt,ficque illosjimpun^tra&ant: velftatim captos faliuia perfun- res facilx dunt,cuius contadu non parum vilefcunt,& vencni feritatem deponunt. Aut adil- fertraftZt los impuni tradandos quodam vngucnto manus pcrlinunt, quod conftat ex oleo angues. expreffo a fcmine fylueftris raphani, fueco radicis dracunculi, & afphodelli ccrebro Vngnentn leporis, faluiaefolijsj&lauri baccis.FlorentinusinGeoponicisalio vtiturartificio. Va- contravtt fa fi&ilia falfuginofa circa habitationes intra terram eondit, & in ea omnesbeftias re- mes% ptiles infilire fatetur, deinde vafis diligenter obftru<ais, cas concremat.
Alioquin Serpentes immenfae magnitudinis in regione calidiori ftabulaaces, rcti- jiettlMt4n bus, &: alijs artibus dolofis capiuntur. Diodorus Siculus, & Gilliu* narrant artem, qua captus fuit immanis Serpcns olim ad Ptolemeum i®gypti Regem dclatus.. Vcnatores C°tT~ enim illarum regionum,Tcgia munerum magnificentia incitati magnum Serpentem viuum Alexandriam duccre dccreuerunt.Serpentcm igitur longitudinis triginta cubi-torurn fccus aquas in orbem complicatu,& humi ftratum eonfpicati,laqueis,& catcnis coerccri poffc arbitrabantur;fed appropinquantes ignco oculoru fulgore, fquamarum afperitate,&dentiumeminentia pertcrrefadi fuga falutem fibimetipfis confulucrunt. Poftmodum.excogitataalia capicndi animalisarte,robuftisfunibus retebclluae capax fabricarunt,deinde,obftru6to cauerna: aditu, belluam a faciendisrapinis reucrtcntem ®agnoclamore,&ftepituadcryptamconfugerccocgerunt,qualapidibusclaufa in-uenta, in rcte tandem incidit. Itcm Paulus Venctus in regione,quam Caraiam vo-cant,immenfosSerpentesdiuagarifcribit;quiinfrafcriptoartificio co«rccntur.Intcr-diuhuiufmodi angucs in fubterraneis quiefcunt locis,no&u vcr6 vagantcs, &cibum inquircntes milli animaliutn parcunt; poftea alimentis replcti addomefticam latc^ bram rcdeunt, & gradientcs molc corporea in tcrra illa fabulofa foueam faciunt. Vn-de venatores beftijs infidias tendentes multos ,&robuftospalosinfuprcmapartefcr- p4fc dCH„ ro acuto munitos in fabulo habitationi animalis proximo dcfigunt, puluerequc ob- ttt dnfues ru int, ne quidquam confcipi poffit. Cum autem nodtu, vtfieri folct,Serpentes adcibi inquihtionem prodeunt ,corporis pondcrc latcnti fcrro transfigunturjluncqj vcna-cores in infidijs morantcs, magno fa£lo impctu, Serpentcm p^rimunt.
C 3	Alij

jo v :-VJy(fisAId«9u*nd.r
Alii abfqj techtMSj&infidijsiioliscaiuionitvs Serpentcs coprchendi,& nccari pofTe £ aflirmant ,nixi potilfimum varijspoeijarum authoritatibus, qtuid aifcucrantius dicc-
rc videntur. Primum Virgilius fic canit.
lelog.t.	Frigidus tn fratis canundornmfitMrangxis.
Maniliusidemconfirroatdicens. r
Confultare fibras, & rumpcrc vccibus angucs.	_
Prajdidte fcntentiaeOuidiusnonrcfragat.ur dumcanit.
Vipereas rumpo , & verbis, & carmine fauces. .,.
T"i '	Idem Poeta alibicanithuncinmodum< . -	■ > . -.
l.X.Amor,	Carmtue dijftiiunt abruptis faucibus angues. , f	. >;.,].
Prudentius Poeta idcm ftabilirc videtur, dumin libriscontraSymachum ficinquit.
— --Baccbo caper tmnibus aris •
*	< ■.(.•■• Caditur, & virides difcindunt orechelydros>
gtti Bromium placarc volnnt.
Itf j Silius etiam Italicus mcminit cuiufdam, nominc Atyr, qui cxcantando Serpentcs, cos F coercebat, dum fic fcribit.
frec nott Serpentes dtro exarmare veneno Doffus Atyr, tattuq; grauesfopire Chelydros ; Nonnulli volunt hunc vjwum ex familijs Pfyllorum, vel I^erforum dimanaffc,qui pro-priocorpore , vtrecitat fcliftius,Serpcntibus aducrfabantur.- propterea olim Homani Confules, vtpcriculumfacerent, num lcgatus nomincHexagon,aprxdi6lis nationi-bus mi(fusfui(fct,cum in dolium anguibus plcnum coniccerunt: vbi a Serpentibus mi-nimle vexatus omnibus miraculo fuiffedicitur. Marmaridae quoqj populi Africa: Pfyl-jrjl , lisfinitimiangucsfolebant excantare:horuautem mcminitSiliusItaljcushis verfibus.
Marmaridemedicum vulgus Jlupuerc catcruis» , j Ad qttorum cantus Serpens oblita veneni, Ad quorum cantus mites iacuereCeraJia. Jri fhylo- Lucianus etiam mcmorat cantiones,quibus Serpentes coerccri feruntur. Introducit tr	enim Babylonium quemdam virum cx Chaldxis, qui profcclus in agrum omnes ex- G
pulit Sefpenres. VerbaautemLuciani funt hatc. Babylonius in agrum profettus ma-ne \ XUm pronunciajfet facra qutdam ex vetufto codice feptem nomina,fulphure, &face luftrato loco\in orbem ter obambulans Serpentes omnes inuitos cxciuit, quicumqi tntra iHam re»ionem erant. Veniebant ergo tanquam ad incantationem tratti Sc/pentcs mul-ti.- Siautem verumelfet,quod narratauthor,idnoncantionibus, & verbisBabylo-ni viri, fed potius grauiffimofulphuris odori attribucremus, quo illc acccnfa facC_j JnLi.Na- regionem luftrauerat:his enimtetris,&rexiccantibus odoribusSerpentes cxcitan-mig.c. 28. tur,&fugantur. Aloyfius ctiamCadamuftus fimilis excantationis meminit apud Cantioni Nigfitas. Siquidem illarum regionum Princeps, quando prxfentaneum defidera» /,	venenum , dcfignato in terra circulo, & nonnullisprolatis vcrbis, Serpentes coac-
toercftur cedere cogit: tunc inter illos magis venenatum cligens interficiendum, alios mif-0er £ ' fosfacit. ItaqjOccifoSerpentejeiusfanguinemcumfHccoeuiufdamaiborismifcet, qua compofitione poftmodum arma linit, vt leuiter etiam faucia ndo hoftes, necefla-riam nccis caufam ill;saiferrc poflint. ImmoNigrits, quando nodu frequentia Ser- H pentumfibila audiunt $timentcfqj nealiquem animaliumgregcm adoriantur,ftatim accurrentescarminibusillosdiifipant,atq;fugint. Quoautemmodo carmina vene-ficorumfugent,atq;diflipentSerpentes,noncrcditTurnebus quaerendumelTejimmd potius anilemquamdam, &puerikmPrifcorumopinionem inmemoriam reuocan-dam efle arbitracur. Antiquitasenim opinata eft cantionibus, & verbis excantatri-cum anguesita inflari, vttandem difrumpercntur, & diflilirent. VerumhaecTurnebi fententia difficultatcm prorfus foluerenon videtur :quandoquidem multifacraeScri-Jn Pfal. pturaevCrbis frcticarmiria ad coercendos Serpentes adhibcnda efle autumant. Legun-turenim in (acrisBiblijshaec verba. Furor iLlis fecundunt fimilitudinem Serpcntisficut afpidis fnrdt, & obturantis aures fuas, qua non exaudiet vocem incantantium ve-ttefci incantantis fapienter. At'animaduertcndum cftnon omnia, qua: in facris lic-teris.ad aliquam i.mihtudinem commemorata funt, fempcr probari, fcd ita acci-pienda eflc 3 vt abearum fimiiitudinibus crudiamur :propterea Diuus Auguftinus in
{pra:-
Hifl:. Serp. & Drac. Liber I. 31
A prsdi<fli pfalmi expofuione prouunciabat hunclocumitacffc intelligendum, vtex-«antationcsdamnentucj&fimilitudines noserudiant. Idtm authoi inGcncfunde po-pulisMatfis anguesimpune contredantibus verba fatiens , lcribcbat ab iilis populis cantionibus,&vidiabolica Serpentes reddi tradabilts:cum ha.-bdiu' magilqram aliudanimaIcarminibusmoucantur:gaudentenim Damones hauc iibi dan taculta-cem,vc ad homincmexcantantemangucs accedant ,ad memor.am pi umfidti com-mcndandam, vcDaemonum cumhumano generefamiluritas omnibus mauiftlieti.r. ConftancinusquoqjinGeoponicis Scrpcntcm coluir.bario ncnaccedere notat,(i in quatuorilliusangulishaec voxotTa^u infcribatur.Magietiatn vtUiiturfiftii.hscxfciu.m eruribus fabrcfaCiis ad conuocandos Serpentcs : quod fi fit vcrum nec nc, nobis non Eiflulisci conftatjfcimus quidem nos lcgiifcfono fiftulajex vcrtcbris tnuuum pueparatse, mures ttucantuT congregari. Verumtamen ^huiufmodi cantionibus verbts, & ionis itulia fido c ft achi- ^ntcs* benda :cum verbanihilaliudfint,quam voces lingua,palato,dcntibus labijs ad pro- & ^urcs» portionem rcucrberatae: quo fit, vt nullam m corporibus impreflionem iacere polfmt. $ Quamobrcm huiufmodi cantioaes fuperftitionc non carere exiftimamus. Etcnim li c f-fent a&iones naturx manifelie vel a primis, vcl a lecudis qualitatibus dcpcndcrcnt. His enim Philofophi vt plurimum vtuntur, & in ijfdcm omnis magia naturalts confiftere videtur. Altera vero fupernaturalismagijefpecies Dasmonum fallacijs fubiedta cft, qui teavt* faepcfacpiustaliaoperantur,vtfuamtyrannidemindiesmagis,atqimagis ftabihant: „uot j-nf hacdc caufa haecmagia iuremerito.damnatacflcperhibetur.	fpecies.
His animaduerfis vera rcmedia ab animalibus plantis,& rebus inanimatis decerpta recitanda funt, vt Serpentes prorfus fugentur,& diflipentur.Inter animalia primo le le offertElephas,cuius pellisfulJitusSerpentesfugat, vejeius adipe,ex Porta,pcrunttus L. -j.Phyt. ab eistimetur. Albercus pinguedineleonina pcrlinitum nonfolum a Cceteris animali- caj>. 14. bus,fcdetiamaSerpentibusdefendit.Ccruusmultashabctpartes,quaspr2erogatiuam fugandiSerpentes poflident: nam Pliniusadeferentibus dentemCerui,anguesfugari tradit. Alijoscordisccrui commendant^alijcoagulum probant9& Diofcoridcsme- An- Ul dula vtitur. DemumSexriuspelieceruina homiueminduit, neadcumSerp.entcsaq- lrana' q cedere poflint. Taurus abhis praeiidijs no eft excludendusiquoniatnSextiu»ilinis cor-
nuinlocisabanguibusfrequciiitatiscomburit,&Crefccntienfisilludobcamdemcau-
fam,circa caueasgallinaiumcrcmat. herumPlmius lufiitucxpulmonc afiniparato, omnia animalia venenata fugat j hominefq; coagulo leporis ad eumdem crfedum perungit. Alijvtunturpinguedinecatti,quaj,fiexperientia cominendetur nccne, nonliquido conftat. Scimus quidcm noftra aetatc Presbyteros in viilarumTemplis rnorantes ob fepulcra, & cxmcteria anguibus redandantibus, multos felcs domi nu- tftr aci an~ trire, qui quotidieSerpentes fugant, atqs dillipant.Actius CrocodiJi terreftris ftercus ?uts/ugan adurit,fumumqj per infundibulum ad Serpentum latcbras impcllir. FelChatnjeleon- ^os. tis ignibusinftillatumidemprjeftare, ex Plinio,dicitur. Tandem Diofcorides erucas inoleribus genitascumoleomifcet,&hanc compofitionem ad arccndosScrpences commendat.Inter aucs Ibis potiflimum probatur: fiquidem illiustantum pennasSer-pensformidat. OuaetiamexKiranideSerpentesdepellunt. Vylfur quoqj interhjec S(TPentes yemcdia locumhabct: nam eiuscor,vt voluit Plinius dclatum, & iram Kegum, &Ser- fi'n^us pentum impetum compefcere poteft. Quintus Serenus in fugandis huiulmodi beftijs ™flar*fM~ noncor,fediecurVuIturiscommendabat ficcanens.	gantur.
Si iecttr txeftum tardo de vulture portes. Aelianus fuffumigio pcnnarum vulturisecauernis fuis has bcftias elicere audej,vc illas tanquam ftupidasfacilecoprchendat.Idinnuit etiaQuintusSerenus his verfibus.
Vis & mirificos cauttts ptrdifcere odorts,	. . *
Accenfs quibus arcetur teterrima Serpens^ Aut (lyracis vras, aut atri vultttris alam. Peniq;maxima admiratione dignum effe exiftimamus, quod SerpentesSerpentibus idcftruantur. Etenimcjui vnum tantumSerpentcm habuerit,illum infoueapcn£sfyi- Scrpentet uam parata fupcriniedisprunis collocet s na.m vehementia ignis cruciatus, exitumqi Serpe'ibus i)o inueniens adeo vchementem emittet fibilum, vcc*teri fyiu«Serpentes ad vocem &ouisSer-accurrentes incumdeinillapfi locum penbunt.Immo etiam oua Serpcntum in ignem pttinis ca-proieaa, matres ad fe etiafn eminus teuocarc audiuimus: «juamobipm Gcfnerus fcri- piuntur.
bitfc
3i	Vlyflis Aldrouandi I
bi: fei virofidedignoid intellexjfTe,qui ouumSerpentinum in fornacem proiecit, & fi inoxmatrem feftinanter accedentem,fibilanrem,& infomacem ingrelfuram vidit, nifi ab affiftentibus partim b3culis,partim lapidibus interfe&afuiflet. Dubitandum eft an hoc per tropynv,nempe obparentum crga fiiios amoreman vcro propter odorem acciderit.	'' "	' •'"-
Praetcranimalia,plant* etiam innutneraeadarcendosSerpentes validiflimaeab au-thoribuscelcbrantur.Diofcorides grauemabrotoniodorem Serpentesfngaturu pro-mittit. Galenus fuffimentum cxradice pcucedani ,vellilij,nec nini ex feljjs origani Iff lib. de parat,&Serpentesabigit. Interdum vfusefttetro diftnmniodorc,acrimonia folio-/*»*}>. med. rum coniza»,& amaritudine radicis gentianae. Auicennas infinita etiam prwfcribis fac. ■ fimplicia eumdemeffettum praeftantia, quseapud ipfumlegi poflunt. Plinius arum_* crcmatum adhibet,balfanium iinccrum vrit, nepctam, iuniperum, radiccm cbuli * & cedrum accendit. VndeVirgiliusadremcanebat'huncinmodum. 4,tract. j. ,	Difce, &odoratam flabulis accendere cedrum.
rap. 6. Immo Plinius tradit, quod Sabxi ad Serpentcsdiflipandosin fyluis odoriferis frequen- p tiflimos^ftyracemfjepiflim^ comburunt. Infuperprobarfoliaibifci,radicempafti-l-Geor- nacaefylueftris ,baccas lauri, vitem nigram, & folia cunilaginis, ex quibusomnibus fucciiis cft cxprimcndus, quo homines aducrfus Serpentcs liniendi funt. Carda iuis, ex Lib 7 a''orum relatione,fcribit, roborcammateriam in fimetis collocatam ,Serpentum ge-rer nar nerationem impedire,&fuccum raphani, in quo manusmadefiunt, Serpentum mor-'' ' fusprohibcre,vel quia ab odoreacri-plantaeabhorreant,vel quia eodcm exanimentur.
^ ' Conftantinus Caefar tribulum herbam fummoperccommendat,quam-cum aqua tri-Lib.xi A- tara 'rtlatjbulaatiguiuminfundens,cosinfugam vertit. Mizaldusin fimilicafuodo-vric.cap.%. remfil»cis combufta* noneffecontcmnendum afleuerat: immo filicem inlocisaSer-pentefrequentatisplantadamefleprobat.Ampliusadditariftolochiam rotundanon Centur. 9. ^b his remedijs arcendam, quia nonnulli eatn cum rana campeftri,& modico atra-menti diligentertriturant, ficqj Serpentes tanquam mortuos fubfiftcre confirEnant. Textorodorem lifymachia» aSerpcntibus vitarifatetur. Demumlabulam,feuana-bulamgenusquoddam tithimali maioris Barbarivocant,cuiusIacSerpentesexpel-leredicitur.Prsedidafimplicia vidcturcommendafleLucanus verba faciens dc militi-Ltb.9. dt-> bus Catonis in Africa a Serpentibus admodum vexatisi praedidis enim plantis,& alijs hello ctuili. etiamaduftisillos abegerunt^Sicigitur inquit.
> Hicebulum flridet,peregrinaq, galbanafudant, Et tamarix non lata comis eoaq; coftus £t panacea petens,& theffala eentaurea, Peucedanumqi fsnat flammis, erycinaq; tapfos^ JEt larices ,fitmoq; grauem Serpentibus vrunt Abrotonum.
DeniqiPorta omnesillas laudat plantas,quatobantipathiam Serpentibusaduerfari 'Li. 6.vhyt. dicuntur.
cap. »4. Si nofmet conuertamu» ad res inanimatas, Ariftoteles primum docet amnem effe nominePontum per mediam regionem fluentem ,in quo lapis inucnitur ,cuiusfuf-fituSerpentes pelhintur. Huius forteremedij meminit Nicandcr, quandodixit.
Vel tu Threifdum flamma fuccende iapillam.	; H
Gagates,fi credimusOribafio,prxteraliasmanifeftasqualitates, hanc peculiarem pof-fidetjvt dcferens a Serpentibus non mordeatur.Galbanum etiam multi commendant; Quare Virgilius non immerito fic ait. itab.yGeor.	Galbaneoq; agitare graues nidore ehelydros.
Calphurnio quoq; fuffimen cx galbano, &pelleceruina paratum non difplicet, dum canit hunc in modum_j.
fuccendere Galbana fepe, £/ tua ceruino luflrare mapalia fumo. Cbfuit ifle malis odor anguibus ipfe videbis. Serpentum cecidi(fe minus ;non flrtngere dentes Vliapotefl vncos,fed inani debilis ore '■ MArcett & «btufoiacet ejcarmata veneno.
Alij
\
Hfft. Serp.& Drac. Liber I. $}
A Aiij vcncrunt in hanc fentcntiam,ex Acliano, quod fcrra illarutr regionum, in quibus Scrpcntcs non generantur fupcr illos proieda in fugamvertat: ideoq; circumfora* neivenantesin Africa angues,admouendam hominum admirationem, talia machi-nantur; fiquidemSerpentesmanfuefaiaos perVrbes circumferunt,&terram Africa» monfttant, quamaduerfus Serpentum impetum valerepracdicanr, ficqj plcbcin iinpe-ritamdecipiunt. Aetiusvtituraquaferucnti,velmuriaacida ,quam pcr fiphonem—j inlatebrasSerpentuminfundit. Hodie aliqui calce viuain aqua dilibluta cauemas anguium irrigant. Quidatn in prato foueam parant ,inqua argent,o viuo rcpofito Serpentcscongregareprofitentur. Rhafisfalammoniacum in ore prius humcfadlum infaucesanguiumexpuit. At Auiccnnas aqua,in qua fa1 ammoniacum prius fucrit , folutum,loca infpergit, vtillaaSerpcntibus lecura reddat. Tandetn experimcnto certiifimo comprobatumeft,combuftisveteramentorum corijs,Serpentcs illicofu-gari; quodGatinara medicusccleberrimus, fua aetate, accidiftenarrat: nam, cum in-numera pr«fidia, & fruftra adhibita fuiftent ad abigendum Serpentem, qui in ventrem yettramt-B cuiufdam hominisperos intrautrat,tandem ad fumum veteramentorum tanquam fgrum fU-ad praefidiu fingulareconfugerunt; quiore patientis per infundibulum cxceptus fmtj mt(S -JAiet ftatimqjbeftia huius nidoris impatientiffima per anurn ,magna omnium fpeclantium C0Htr4 An. admiratione,cgre(fa cft.Ad finem multi,cx Ptolemeo, duortim Serpentum imaginem pues inlamina a:rca,afccndente fecundafacie arietis , fculpunt,promittuntq; huiufmodi imagine ligariSerpentes , vt nemini noceant, vbi fepuka fuerit, nos autem hsc tan-<5uam nugamcnta cxplodimus.
Nicander intcr cieteros authores, in fugandis Serpentibus diligentifiimus, tria remediorum genera froponit5 primumeft fuffitusex varijs rcbus,l"ecundum eft fub-ftratus variorum fimplicium, tertium eftlinimentum ex varijs fuccis paratum. Pri-mitus comtnendantur fuffimenta Serpentibus contraria , quoniam natura frigidi cfle . , perhibcntur: idedq; ab odoribus grauibus facileferiuntur, vt Ariftotelcs docuit. Nam rj ^ ficuti homini odores fuaues obfrigiditatcm cerebri delciftabiles funt: idem inSerpen- Je"Ju^St' tibus natura frigidis euenirefolet. At homofi in prunasardentes incumbat, illico ca- J2 f* C pitis grauitatem percipit,&fi diutius perfeucret,fuffocationis periculum incurrit: ea-deinde caufa Serpentes ab odoribus valde acribus pungentibus, & igncis abhorrent, quoqiam illis futfocationis periculum immincat. Quamobrem Nicander fimplicia valdeacriafuperiuspropofita, &ab ipfoetiam confirmata proarcendij Scrpentibus adfuflitioncseligir, dum his vcrfibus inlatinum tranftatis fic canit.	,
Noxia Serpentum tedolenti fpicula tymbra,	JnTbertac
Ceruiniq\graui cornu nidore fugabis, Et ficcum accendens gagate quandoq\ iapillumt £rtem confumentisnon exedit impetus ignis. Multifidam filicem crepitantibus inijce flammis, Aut imas viridi» libanotidos accipe fibras; Tantumdemq-, acris nafiurtij his iunge duobus v£quali caprea iam iattum pondere cornu, Aut exiccantem nares, cerebrumq; nigellam; j>	Jnterdum fuJphur ,fedum quandoq; bitumen^
Vt fumpta aquali pendantur ftngula parte.. Veltu Thrcijcium flamma fucccnde Lapilium, Slui licec irriguis merfus tamen ardet in vndis,	/
Exprejfaq;ftatim reftinguiturvntfus tliua, JJunc quetn fluttifoni mittunt de littore Ponti £ui, rude vulgus, ibi vefcentes earne magiflri Pafcendi pecoris fua pofl armenta fequuntur. Traterea graueolens candentibus indita prunis Calbana > & ignitum faciens vrtica dolorem , Dentatisq; cedrum maxillis fedile tignum, Omnibus inuifum Strpentibus afflat odorem. Jflis auxilijs caua luflra nigrofq-, receffus, Ac ontnes tali purgabis pefle latebras,
Etpla-
t
34	Vlyflis Aldrouandi
H
cts.
£t pUcido frofiratus humi fatiabcre fomno. Tymbra igitur,& cornu ceruinum fi vtantur vaporemquemdamacrem cdunr. Lapis S'ufirncnta gagatesexquodain oppidoLicias,Gagate diclo^cognommatus bitumenredolet, & ad anedos cum fitfuccus cocretusfacile acccnditur,&peflimum,moie iulphuris, rcdditodorem Serpentes ad pellendos Serpcntcs valde idoneum. Anlicequoqj aduitaocior grauis, veluti, & idonea. ex radice rofmariniennttitur. Nafturtium eadem vi pollet, quia.temperamento cali-dum,& acre eft: propterea Latini iilud a torquendo nafo cognominaruntjnam autho-re Plinio, tanto calore refertum eft, vtjin naresinditum fternutanientum excitare va-lcat :pariterdurn accenditur, vaporemadmodumjacrcm effundit. Cornucapre^, vel Damaeeumdem priftareeffeftum dicitur ,quoniam cum viribus cornu ceruini com-municat. Similiter cadem ratio defulphure, nigellaj&bitumincafferripoteft, quam pauld ante de lapide gagate aflignauimus. Bitumen ergo corpus eft limosu,atq5terre-ftre,idq;pro loci natura,ex quodefumitur: na quod emarc mortuo colligitur limofius cft,in Syria autem magis terrcftrecflepeihtbetur. In prxdido mariex limo pingui, & vifcido gencratur, & aquae innatans a ventis ad litus truditur, vbi indurcfcithocge- p nere bituminis^abylonij ad conftruenda aedificia vtifoiebaut; quemadmodum nos gypfum,& calccm adlapides in parietibusligandos adhibemus; hacigitur materia Se-muamis Affyricrum Regina Babylonis muros erigicuratiit:idcoq;non eftadmiratio-nc dignum, hccinie&a face coflagrauerint.Thracius iapis naturae eftbituminofx,& nil aliudeftquam fpecics gagatis,de quo Georgius AgricoJa confuJendus eft. Vrtica ct-iamcombufta acrem reddit odorem adanguesfugandos pcrutilem,-idem prjeftaregal-banum dicitur. Cedrus arbor eadein vi potitur; vlta enirn grauiter olet. Ht ha:c defuf-fimentisSerpentcsfi gantibusdicta fnfficiant.	t
Nicandcr coftea tnemorat fubftratus nonnullarum plantarum, in quibus nodu ia-* £ * cenus aSe;pentibus tuti effcferuntui his veifibus.
Sin hxc dtfcili conficr.t non prorr.pta lakore, Mraqi nox fubitis tellurem contegat alis, Finitifj; operis dulcem tibi forte quietemt
Vt fua defefsis rcdeai vis artibus, optest	.	_
Tunc iuxta virides fr.uofi vorticis alueos, Amnicolam nepeiam per obefas collige ripas, Jiis ea quarido locis nafcatur plurima, namq; Vdis Uta labris, & amccno fiumine gaudet. Aul <tibi cafta falix pulchroq; fiore rcntdet, Trxbeat infiraia fecurum fronde grabatum. Sic quoq; montanum poiium, cuius graue fpirnns Horret odor; nomenq; fuum qua debet cchidnx Herba, & ab tuxina qux fcrtur origanusvrbe, Qu&cumq; iilarum decerpitur obuia, prodeft. • £lutn etiam multo per aprica cacumina fior< Eidens abrotonus, pecortq; ingrata petitum Tabula fcrpillum, rnolli quod nafcitur hortot Atq; fuas circum radices figit, (jr hirtis
Expa/fum folijspendentta brachia fulcit.	M
Frxfiat itcm exiguam circumlufirare coni\amy Vititeafq; comas, & fpinofas anagyros: Sic & punicea feffis ex arbore ramis, Megalifq; amplis licet hafitefrendibus vti. Aecipe ttem innocuo mfdicantcmfrtgore ftrumum Atq; inuifa pigris fcyra prima afiate bubulcis^ Hae ratione etiam denfi coma pinafieili^ Cuius amarus odor longas effertur in auras, ^ttaq; venenato fugat occurrentia morfu: Atq; hxc fola fibi funt fubfiernenda dccenti, guod flruis in vacm pcrnodans rure cubilu
f " '	Sed
Hift. Serp.8c Drac. Liber f•	35
h Sed aduertcndum efr,cjuae fubfternuncur,talemdcbeant participare virtutcm, vtSer-oentibusaduerfentur. Prim6igiturNicanderprobatcalamentham,quamhumidam appellat,n6quia talkemperierefertafit:etenim,tefteGaleno,calida,& ficcaeft.Talis Ltbq.dc^j autemabipfovocatur, quoniamfecusaquarum decurfus libentercrefcatDiofcorides J*™?* ?necl-huius plantx triagcnera proponit, vnum fimile ocymo ratione foliorum, furculos, Jac' &:caulesangulofos proferens,fecundumpulegiofimile,fedmaius,ide6qi pulegium Lib.$ dcs fylueftrc nuncupatum, hoc ncpetam Botanici appellare folent ,tertium mentaftro 7nas.tned, sion abfimile, folijs tamenoblongioribus prseditum. Nicander tamcn primas duas fpccies potilfimum intelligit. Per caftam falicem, author viticem, nempe 3gnum ca-ftum infinuat.Frutex cft in arborem affurgens, &folia ad fimilitudinem falicisprofer- Subjhatus rensrhuiusDiofcoridesduogenera tantumconftituit,vnum,quod tempore jeftiuo hervarnm floribus iualbopurpurafcentibus, alterum floribus ca:ruleis comatur. Quamuisho- profugarf^ (nichscplanufloi-ibtisetiamcandidis alatur in hortis. Hajautem varias fpccies viticis *is anguu «umcalamentho, in abigendisSerpentibus, vires communes habere traduntur. Po- bus. ^ iiummontanumeamdemhaberepraerogatiuam dicitur,cftplanta incano colorere-fetta,& grauiter ofens.Herba vero,quaeabechidna nomen fortitur,echiumab Hcrba-*jjs,& aliter bugloflum fylueftre vocitatur: magna enim virtutc contra Serpentes po-titur: ProptereaaGraecis duplicidccaufa ita appellatur, vel quia femen capitibus ^chii ety» -?/iperinisfimileproferat,velquia morfibus viperarum medeatur.SequiturOriganum, ^ viuodaliquitnaioranam fylueftrem indigitant, & apud Diofcoridem trium gcnerum cifeperhibetur, ncmpeherackoticum> onitide, & fylueftcc, Abrotonum ijfdem pol- ^latoraKa kt viribus, duplicifqj fpeciei,nimirum mas,& faemina aflignatur:mas ramis gracilibus fy^efiri: vtabfynthium crefcitjfemina quodammodo fruticat, idc6q,Botaaici hanc fpeciem chatnscyparilfum^nempehumilemcuprcffum cognominant. Serpillum aduerfusan- Anagjris guinos i&us valec: calidu enim,ex Galeno, & acre eft, herba nota, quia per loca incul- uuandri ta,& etiam hortos late ferpat4atq;fe feextendat.Coniza tripliciseftgeneris,maior,mi- nonconue-nor,&mcdia folia hirfuta,&parum pinguia profert,floribuslutcisin papos abeun- njt cuttlj tibus,virefqjaduerfus angues,ob grauitatemodoris,fibivindicat.- Anagyruspoftea Anagyri Nicandri,hodiefubhocnomineplantaeft ignota.MeminitquideHefychius plant^no niofctri-difliinilisfubpraedidtonominejfed aliam nonaffignauit defcriptionem. Noftrxstatis dts. Botanicihanc plantam anagyrim Diofcoridis efle opinantur j quia,Nicander fcri-bat grauiter olere; fed adduci non poflumus, vt idcredamusj quoniam anagyris Dio-fcoridis non eft planta fpinofa,nequedentata,quasconditiones Nicanderfu» planta: attribuebat.Rami mali puni«i potius ob vim quamdam abditam, quam manifefta m-t Serpentibus reludari apudNicandrum feruntur. Perregalem haftam intelligit au-thorafphodellum folijsporri maioribus,&caule leui innoftris viridarijsflorentem. Per ftrumum,velpotius ftrycnum>rolanuiw appichrnderedebemus,quod nulla ratio-ne naturali Serpentibus refiftere poteft:eft enim omnis folani fpecies ad mentcm Diofcoridisfrigida. Dicendum igicureft,pro tutela Nicandri,folanigencra ob quam-damabditam contraSerpentesantipdthiam,idoperari. Perfubfequentem plantam mat^me^>
authorforteerythrodanum,vel^ubiamtin(5torumfumitsquiKmanifeftisquaiitatibus Lib.6jes
contra Serpcntes pugnat: nam, ex Galeno, radicem guftu habet acrem: ideoq; Dio- firnp, med. fcorides illamaduerfusvino feliciterprarfcribit. Tandem ponitpinaftcl- fac.' lum,pcucedanumHerbarijdicunr, planta eftfxnitulo fimilis,floreluteo,radice nigra, & odoregraui: propterca noneft mirtim, fiNicander eamcontra angues fubfternat.
PoftrcmoN»sandei;-adlinimema ex^yarijs.fimplicibus compofita confugit,dutn canithunctrimodihri.^ o « C .: 1 i	-
1'orro fufpeffas pot£s\obturare eauer>ias> Vt prodire foras "thnbdni, nec fibtla tollant' Cella tibi,Ji cedrinas in fitfile baccas Triueris, tiutcq^ tuos tibi catitus inuaferis artus, Vel.g&HTtofpitantk fi gefmina pinafeB, ■• '	<[
Siccajji'.c[ti» incultis' tampeftribus imyba Jurgunt, • falladio■ intuderis^faBufus:vi antt\iiquore. Jloc quoq; cana modo tibi faluia proderit, & qtt& UultA feJc filas radteprttiofa Cyrmks '-tJ incolit.	pfgna
r!
J')i: 0 .■ .'I I
Linimentd
aduerfus
Serpentes.
Paftilli Ni candn csn-traSerpen-tes.-
Vnvuetum
o
Ntca/idri contra an-gtes.
V
tvf5v....

36	Vlyffis Aldrouandi
Prini3 frontefru&um cedriintioducit,exquaeWuitrefina,fedmedicamenefficacius E redditur ceruimcdulla addita, quod etiam a Diofcoridefuit commendatum . Dcinde author merito addit herbas multas iuperius etiam defcriptas cumoleo, &cum portio-ne pulueris lafaris ;hanc radicem cyrenaicam nuncupat. Laferautem eftherba, tefti-bus Diofcoride, & Theophrafto,cauleferulacco,fulijs apio fimilibus,qua Europci carent: inSyria autem, Armenia, Libya, & Media nafcitur. Grxci filphion, Latini Ia-ferpinumcognominant. Pra?terea Nicandcr prohominum cautella co^nponit paftil-los,dumrecipitduos abrotoni ramulos,nafturtiumadpondus vnius obuIi5feminis nafturtijquanritatem, quxmanucomprchendipoftit, & ex omnibusinmortariocon-tufis, & cum oieo, & Cerui mcdulla confufis prsdidos fingit paftjllos , qjios, vrgente neceifi'tate,rurfus territcum oleo,& hominem inungit. Ad eundem effe6ium praeftan-tiftimumparat vnguentiun,quodrecipitduos Seipentes libidini indulgentes,nimi* rum in fine Veris captos (ahqui viperas intelligunt) medulla» Cerui drachmas tiigin» ta, vnguenti rofacei vnciasfexfupra triginta, & olei oliuarum cruditantumdem,om-nia cum vncijs nouem ceroe permifcet, Serpentibus prius in olla diligentercodis, do- p ncc caro ab oifibus feparata fuit. Audiamus igitur Nicandrum vetfibusinlatinuSU* tranflatis loquentem huncin modum.
Nulliuff, fera metues Ucrjmabtle vulnttsy Iniettofj. in parua duos mortaria ramos Nobilis abrotoni non feffa contere dextra; Acqttalif, oboii nafiurtia pondere mifce: Sic qmq\ ducentis lapidem noua femina dauci. Minctjbreues faciens rotulas pallente fubvmbrA, Jgus tamen admiffo ftt libera flamine ftcca. £uas,poftquam aruerint rurfumtcre,deinde perttnge. Jguandoq; in triuiijs generanda dedita proli Meptilia afpiccre eft, fecum coeuntia: qua fi Fig/ina caute tollens immiferis oila, tgregium antidotum contra illa venena repones. Scd fuper adde bona Ci rttino ex offe medulla, Vel pinguis, caleat qttod adhuc a cade> cerebri Iriginta quantum poffunt fu ftoUere drachmd% guattttor heminas prxflantis odore rofaceii • Ctdusfaciafmel, bis.tiruc exprefjioprtftat, Splendenttfq; olei, crudis quod fluxit tliuis, 1 antumdem , dr pura dodrantem his adijct ce?M. Hac bene ferttenti ceUr or»»' mvmoque •vafe, Squameadum UijHirfimolLefcant membra draconis. Dehinc fabrefaffa ftet mola, q/ta tibi cunHateranturi Turbenturq; Jimu) ,ftd acutas exime fpinas, ^ttandoqutdem his atrum fileat pendere venenum: Hoc tx vnguenio tua colhne membra, deinde Jn qtiodcumq-,. voles iter, & quodcumq; grabatum Te potetis tutafernper confirre falute.

5 '31
H
A SERPENTIBVS OCCISI» ET SAVCII-
Ltb. i. Ae-nsid.
AOCOQN illeTroianus,percuffa equifetalimachina,pafflasluifTe perhibetur jdumeius duofilij,a,Serpcntibus>fiecaii fuetunt,quibus ipfe mox auxiliaturus venenatis vulneribus obrutus interijt, de hoc Virgilius legehdus eft. Item Ophcltes ,qui alio nomine Achcmoru® vocabatur filius Lycurgi Ncmeaj Regis ,dum negligenterabHypfi-philc nutricc cuftodiretur» incunabulis dormicnsSerpcntis idlufau-
CIUS'
Hifl Serp: & Drac. Liber l 3 7
A cius animam effudit. Amborum nempe tam:huius pueri, quam Laocoontis mcmmit
OaidiusinIbin,dumcecinir.	\V	_
<$u)m puer JJypfiphiles^ quam quicAUA primns aeutd Cttfpide fufpecii robora fixit equi. Orpheus Apollinis, & Calliopesmufe filius,feu iuxta aliorummentem,Oeagri,muu-cusceleberrimus vxorem nomine Euridicem du*it: hancad ripas Hebrifluminis Thracia cum Dryadibus fpatiantem Aryfteus paftor violare voluit,quae libidinofum iuuenis impetum feftinanter vitans, Serpentem incaute calcauit, qui in pedem reuo-lutus vcnenato morfu illamintercmit. VndeOrpheusad Inferos pergeus vxoremre-cuperaturus apud Ouidium introducitur loquens hunc in modum.
Caufa via efi coniux, in quam calcata venenum	Lib.iQ>Mt
Serpens diffudit, crefcentejq; abfiulit^annos.	-	tmt.
Hanc etiam mdrtem memorat idem Ouidrus in Ibin, quando fic canit. '.
Neue venenato leaiurferLitris ab anguey	■
g	,Quamfeuis Ocagri Calliopefq> nurus, ' -5.	...	, >
Cafum non diflimilcmnarrant accidifleHefperisepuellae^quam Aefachus Priamifilius deperibat: hac jgiturab-infequente fugientem anguis in hjerba latens moipordit:vndc veneno toticdrporieommunicataobijr.Mox Aefachus vuinns abangueinfli&um fui ipfius caufa perpendens, dolore affli61:atus,-efcopu|oin marefepr^cipitauit. Ouidius hunccafumeleganterdecantathisverfibush.	-
Ecce latens herba eolube r fugientis aduco	Lib. 1X .Me
Dente pedcm firinxit^vulnufq; i» 'eorpore liquit.	' * '	; t,tm.
Perdidimus miferam nos te.duo, vulnus ab angue^ A me caitfa data eft, ego fum fceleratior iffo, <j)ui ttbi morte mea. mortis folatta. mittam; Dixit, & * fcopuloy quetn rauca fubfederat v/tdu Decidit ittPohtum; .ji.u< wjlw.tjiu ■ 1 ..	-
Oreftesfurore liberatus,cum Tifamonem filiumin Myceaarum imperium fuf&ciffct» ^ Serpentis i<^u perijfle fertur. Propterea Ouidius Inlbin haec habec.
Vtif; Agameinnonio vulnus dedit anguis Orefii^	.
Tu quoq;demorfu virus habente cadas, o; Orion quoq;,qui iadtans fe profitebatur nullum a tcrra monftrum produci pofle, quoi-ipfe non conficeret, tandem Scorpionis i£lu, vel vi; alij fcrlb&t, Serpentis morfu it)ter-, feduseft. DemetriusPhaleraeusauditorTheophrafti,&pr£efed:us bibliothecaePtole-mei Soteris, lsethaliSerpentis,fcu afpidis vulnere affedus eft. Huncctiam interitum Ouidiusin Ibinmemorat.Politianusetiamfcribit.Ampycidem in Ltbya vcrfantema . Serpente faucium interijfle, dum inquit. ^	^Nutric
Ampycidemq; pium Libycis quem firauit arenis Serpens fatifcro fauces accenft veneno. Immo Mopfus Ampyci filius, ex Lycophrone, eadem nece extindus cft.Seneca, & ip- In Medea ie eiufdem meminit in Libya a Serpente cgfi, ibiqj fepulti, his carminibbs, jdmonem quamuis bene fata *offety _	Condidit Serpens Libycis arenis.
Omnibus verax,fbi falfus vni Concidit Mopfus &c.
Apefantus Acrifij filius, ex Plutarcho, 'iuxta Inachumamnemad latus Peloponefi Defitsu» fluentem, lethali Serpentis morfu interiens nomen monti dedit . Sulpitiusin com-mcntarijs adLucanum fcripfitCanopum gubernatorem nauis Mcnelai,apndCano-pum vrbem yEgypti,aSerpente occifumfuifle. Paufanias etiam narrat non Iongea InArcadli Trifontiomontem fuiffe,cuialiasScpianomenfuit,&ibi ^Egyptum Elatifilium\x-thalitcr ab angue percufliim interij(fe,ibidcmqjhumatum fuifle tradunt,quoniam cadauer,obodorisgrauitatem,longius efferri non potuit. HabemusaParthenio, Bcnantem Laodices, & Acamontis filium, iuxta Olynthum Thracise vrbem, vulnere Serpentisoccidilfe. Quid plura? Cleopatra AcgyptiRegina ab AuguftoC^farefu-perata brachium Serpenti mordcndum porrexit,ne ab Imperatorcduceretac irk-j ^
crfumphura. Propereiuseleganter idinnuithuncinmodum.	•
D	Sr/t* . v
t
38	Vlyffis Aldrouandi
lib. 3.	MtaehU fpetfaui faris admorfa colxbris,
Et trahere occtutum membra foporis iter. lAb. 2 5-. Xanthus hiftoriaruro autffor fcriptum rdtquitapud Plinium ,TilIonem ab angue qui-dcm lntcrfe&um, fed herba,quam vofant balin, denuo vitse reftitutum fuiflfe. Lcgen-Lib. 2.epi' duseftetiam Gynthiuspoetajquielegans confcnb«epigramma deDedalo penesla-gr.	cum morfu anguis extindn. Demum innumerosSerpentum morfibus obijflecredcn-
dum eft, quorum nomina nobis funtignota! quandoquidem Heliogabalus, exLam-phdio,infinitosSerpentes, per facerdotes nationisMarficae colJegiflcfertur, iJJofqj antequam dilucularet, in populum ad ludos celebres conuenientem effudilfe': ideoqj multos horum i&ibus in anena concidifle coniedandum efti Defaucijs a Scrpcntibus multx elfent recitandae hiftoria?, fed vnam,aut alteram, breuitati indulgentes alferre-Tom.itOf- mus. Aleon fagittarius Cretenfis,vt^nimaduertitTextor,Serpentemconfecit,filio fct fuoleuiter la?fo>quemanguis iamiaminfaucibushabebat. GeorgiusCappadox, fub Dioclctiano, tribunus nnlitum maximumSerpenteminAfrica trucidauit,liberati_ji puelia,quamfauciameratdeuoraturus.	^	•
VENENI ANGVIVM DIFFERENTI^
ET SIGNA-
,. v t	.,.rs ■ , . . '	\ *.
NTEQVAM adexplicandasvenenidifferentiasaccedamus:noflra prius intcreft veneni asquiuoieationem meditari. Siquidem venenum aliquando pro.cantione, & vencficio vfurpatur.. Id prjeftitit Cicero ia fuo Oratore, quandafctrpfit memoriam fibi veneno(nimirum cantio-nibus, & vencficijsj ereptamfuiffe. Intcrdum vencnumpro tindura» feu imbutione coloris fumitur, in quo fenfu hoc vocabulum fiiit vfut-patumaVirgilioficcanente.:	.	,
Lib.i.Gcor.	Alba nec Afjyrio fucatttr U»a}vencHo..
Infedionem, feu tindluram a Prifcis venenumappellatam fuiffc arbitramurj quoniam herbas venenatas ad inficiendum,fCu colorem mducendum valde idoneas efle crcdi-derunt.In praefenti autem hiftoria, venenum pro eo,quod inficitanimalia, intelligen-dum eft. Prifci autem ad diftinguendum aveneno medicamentum,has particulas (bonum, vel malum) addebant: ideoqj per bonum pharmacum, medicamentum, per malum vero,vcnenu intelligebant. In hoc intelle£tu canit Homerus hunc in modum, Lib. 4. 0'	Aiyujrrin iti /TA«s"a <p«p« ^&tP/upo; apnpa
^yjp^	QctpfjtctKct woMtt fttviffQXcL /ui/LtryfAtm,	cftAuype.
Spondanus ad verbum haec carmina ita vertit.
Aegyptia, qu&plurimaproducitfertilis terra
Pharmaca plurima falubria mixta, multa Uthalia. Sed erit fatius latinis verfibus ita canere.
Fertilis Aegyptus rerum medicamtna mixta
Optima multa fimul, deterrima plurima profert. s	j
Latini quandoqj venenum, vocabulo &Graecismutuato,deleteriumappeIlanr. Hoc igitur in gcnere, quatenus per fe confidcratur, eft res non naturalis,qua2 corpushuma-num penetrans maximi nocumcnti, vel etiam perfe&ae corruptionis caufa eife pcrhi-bctur. Hoc dcindein duas partes praecipuas diftribuitur: nam venenum eftcorpus, & fentnu du omnecorpus,veleft fimplex,& naturale, vclcompofitum,& artificiale.Ideo vcnena plex. fimplicia, & naturalia primum membrum huius diuifionis occupant: compofita vero, Venenuna- & artificio aliquo parata fecundam partem diuifionis conftituunt.Venenum igitur na-turale qua- turale vocatur illud, quod eft par.s quatuor elemcntorum, aut ex illis abfquevllaarte lc_j. integratum. Alterumver6eft,quodadarbitriumhominisvcncfici,componitur. Ac Tentnu ar- in praefentia de naturalibus fermo habetur,inter quae venenata animalia,& potiffimura tificiale. Serpentcs connumcrantur, quorum hiftoria in his hbris exaratur. Venenum Venenu ergo,quoad Serpentes, in cyftifellistefidere Plinius aftruit. Greuinusau-anguium^ tcm 3 & alij ftatuunp virus Serpentiim in vefica quadam fub lingua inueniri: qua dif-ubiUttat.	..........rupta,
Hift. Serp.Sc Draa Liber L	39
A riipta,licuorquidambiliofus emanansinficitcorpusjcuicornmunicatunctcnimRcuf-nerusin Paradifo poetico fic canebat.
Sape latet rirtdt fub gramtne concolor anguis, Bt collecla graui fauce venena iacit. Omncs enimSerpentcs non fine aliquo veneno e(fe perhibentur: quandoquidem na-eurafingulis, &:quibufcumqjproprium virus impertitacft.Quidquid de Serpentibus innoxijs diftumfit: innocui enim in comparatione ad valde nocuos vocatifuerunt. Li.l.Ceir. Quarc non iine ratione Virgilius olim introduccbac Ioucin cunctis anguibusvirus
communicantem,dum inquit.
llle malum virus Serpentibus addidit atris.
Proptereaiuftadecaufapoffumus.cum Ifidoro atteftari Serpentum cfte tot vcnena,
quot gencra,tot pernicies, quotfpecics, & demum tot doioivs j quotcolores in ipfis
obferuantur. QuoniamhcTbeftia:non modo hoinines, fed etiam cxteras animantM
mordendo vencnarefolent.Iuxta illud BaptilteMantuani.
5	More Colubrorum quibus efi tnnata libtde
Dente venenato ,pecttdefj. bomincfj, necandi.
Vcrum aSerpentibus perculli non omnes eodem temporc,vel percunt,vel Iiberanturj
hocqjnon fcmpcra reneni qualitate, fedadiuerfa patientis tempcratura dimannre
iolet:Siquidem iuxta caloremnaturalem dcbilem,vel validummaior,vel mtnorre-
iiftentia nafcitur: quemadmodum etiam in medicamentis catharticis obieruare licet:	g
namdrachma rhabarbari in altero patienteceleriorem ,inaltero vcro tardiorcm mo- -»•	•	^ 1 1 i- c - " j- r	-- nerfa <fua..
iietur operationem.Quod non ab alia caula, quam a diucrio temperamento proucnit. ■> 1
Quemadmodum etiam venenum fumpttim citius ,&ferius operariiolet, iuxta varie»
tacemqua&uorprimarum qualitatumfrigidi, calidi,humidi, & ficci, nec non aliarum,
quas Philofophi fccundas qualitates appellant jnimirumiuxta molliticm, duriticm,
giauitatem,lciiitatem,&vifciditatem. Obferuamus enim res calidas leues,& te-
nues celeriorem,quam frigidas, duras, graues, & vifcidas exerccre operationcm.Hoc
docuitGaIenus,quandofcripfite{fcqu2edam vcncna multo poftaifumptionem interi- j.y ^^
£ mentia,&poti{fimum,quce vifcidam,&tcrreftrcm naturam participatJideoqj ftatuen- f ' ^ J^j
dum eft, venena ftatim necantia efte calida tenuia, & leuia: propterea facilius per ve- mi
iias,&arteriasadcorpenetrant. Huius conditionis fortaftefuerunt venena in fcr 1 ftio yfneni
Calligularlmperatoris reperta, quzein mareproie&a ,ftatim illud adco infecerunt, vt ^^ u
pifces paulo poftperierint. Id totum Suetonius in vita Calligula? tradidit.
Modoaddiftcrcntias veneni anguium properandumeft,qusamultis accipienda
funt. Primitus, iuxtafexum, maresfeminis fuut nocentiorcs.Iuxta a-tatem ,'fenes iu-
nioribus detcrioresjlicetaliqui totumoppofitum fentiant. Iuxta molcm corporcam,	■
, 5 , i r • r • ■	m t • • venent an-
magnuloquendo tamendeeademfpecie) paruis vi venenata anrccellunt.Iuxta mani-
tionem,& rcpletionem,i<5lusSerpentis ieiunimagis quamfaturieft: pernitiofus.Iuxta
anni tcmpus,aeftate magis,quam hyemeanguesfunttimendi, quam fententiam fcctV
JUseftMatthiolus,adqiiemledorespoftlimtisrelegare. Caetcrum verno tcmpor<_5, nb.6
quandofeniumcxuunt magisformidolofi efteferuntur. Id docuitVirgilius, quando Comm. ad
fcripfic infrafcriptos vcrfus.	Diefc
Non mibi tum motles fub dio carpere fomnos,
Nec dorfo nemeris libeat iacuiffeper herbam,	Li.^.Ceor.
Cum pofttis noutts txuuijs, nittdufj, per herbam Voluitur hic Strpens.
Hicinquirifolet,an aliquod a(figncturtempus, quo Serpentes venenoprorfus ca* icant: proptcrea quod Vincentius, in fpeculo naturali, pronunciat Serpentcs in—» aqua verfantes virus deponcre, & exeuntes illlid refumcre5&fiforteaccidat,vt an-guis abaqua egrediens depofitum non reperiat vcnenum, caput ad faxum allide- 1 ' " re, & prae dolore interire . Ad diftbluendam hanc difficultatem, fciendum cft ad mentcm Plinij, nil aliud efte vcnenum Serpentis,quam fel,quod pcdetentim per Cur totum venas ad veficas orisperucnit, vbi fecus dentes continetur: natura enim in huitif- corputScr-modi animalibus, nonnullas partcs deftinauit, ad quas excremcnta demandarqn, ptntis nan «urjquia fi hxc pcrtotum corptis diifundcrcntur ,proculdubio totum animal eftct fitvenena-vcncnagjm» Idautemnoncftaftcrcadum cum Scrpentcs5abfcilfiscapite,&cauda,& tttm.
V z	ablatis
f
40	Vlyffis Aldrouandi
cauda, & ablatis fclle, & intcraneis, in quibus vcnenata, & excremcntitia materia^. confcruatur,3bhominibusctiam edautur. Ideo non videttirveritati confonuzru«, cjuod a Serpcntibus denuo venenum refumatur: quoniam venenuin in illis colle-ftum vcficulis non poteft,nifi peridlum, illisdifruptis, exire: nifiquis velit aficrc-revenen»m iteruminventriculum animalisdetrudijindcqjadcyftimfetlis.,&dein-Venenum CCPS a<* ^eftinata ^oca deferri • ^mc r3t)° Vinccntij nuliius valoris eft rcputandi

ab ah ue Pr^rcrea eum a^ll|d fit venenum , quam felScrpentinum,id poteft dcpcrditum de-depo/iium nuo gciierari>curo aflidue biliofiis liquor in huiufmodi bcftijs procreeturrqucriiadmo-rcprwino» ^um z'bethi illud odoratum excrementum in dies producitur,#& veluti in mu-pofre Iicribus quotidiemcnftrua cxcrementa refultant. Quare non erit neccflarium,ad ' mentem Vincentij,fatcriSerpentes,obamiflum venenumpra;doloredifrumpi: pro-ptereaquod vidimus a Circulatoribus Serpentes iratos ad pannum rubrutn mordedum impelli, vt difruptis veficulis vencnum perdant, confequcnterquemclius pertradari poflinti quod vencnum tamcn, temporis tradtu, in ijfdcm locis denuo congregatur. Infuperfi veraefletopinio Vincentij, nimirum a Serpentibus aliquando yenenumin p aqua deponi, petendum eflet ab ipfo, an illa aqua fit fluens, vel ftagnaus: nam fi fluit, proculdubio in illa venenum diflipabitur,ficqs ab angue refumi non poterit. Sin fue-rit ftagnans, nolli dubium eft, quod vcnenum lllud in aqua putrida altcrabitur, & cum venenum fitexcrementumbihofum ,& tenueinhuiufmodi aqua facillimeeuanefcer. Yisveneni Iuxta potentiamJvcneni,"alijSerpentes vulnerandobrcui temporis fpatio.alijdiu-Serpbitini turnioriperimunt. Idcolegitur inhiftoriaIndiasLufitanicse,qu6d incampis,&ne-aualis moribusillarum regionumdiuaganturSerpentes,aquibuscancs, &fues demorfi,fejc farte 2 tantumhoras viuunt :homincs verdictidiein folum naturalemfuperuiuunt: &fiacci-dat,vt remedijs opportune adhibitis libercntur, & denuo mordeantur, vita» difcrimeri amplius non mcurrunt. In confirmationem potentiae vencfica: Mapheus narratini nonnulhslndtarum locis,Serpentes inueniri,quorum halitus adeopeftilens eft,vc praetereuntes intcrimat. Ad rem Ponzetusprodit obpotentiam veneni,quemda m in-terijflc,cum fc lauaflet inaquacalefa&a lignisfccusSerpentum cauernas excifis. Im-moScaligerParauicinumquemdamnon proculDertona, in vcnatione,Serpentelan- q cca occifo, vna cum equo mortuum efle atteftatur: nec fine ratione, quandoquidem £.4/en.6. Auicennas publicauit qnemdammilitem,anguehaftacaefo,parijfle,quia venenum
perh3ftammanui vulncrantiscommunicatumdeinceps totumcorpusoecupauit. In -Lib.c.in~> huiusaiferti confirmationem Matthiolus tradit inagroTridentino iuxta quemdatn comm. ad collemacuftodevaccarum longahafta,magni,&horrendi Scrpentis caput transfi-Dtofc. xum fuifle, dumqj pro viribus fixa tcncretur hafta, ne Serpens elaberctur, magno fta-tim tremore correptus eft. Vnde magnoeditoclamorc tranfeuntesad feconuoca-uit, qui acccedentes agricolam fere exanimem inuenerunt. Quarc cognita infor-tunijcaufa,ob Serpentem, quifinedubiopcr haftam virus percutienti communica-uerat,adtheriacam,&adaliapraefidia confugientes,rufticum tandem ad vitarare-uocarunt.
Praeterea, rationeloci, &alimcnti vis venefica in anguibusconfideranda eft. Siqut-dem montanicaeterismagis mordaccs, &venenatiefle fcruntur. Immo iuxta pabu-'lib.6.d(L-> luromagis,&minus venenofos efle EdoardusVuot arbitratur,cxemplo viperarum ^ Dijf.Anim. Arabicarum inter frutices balfami viuentium: nam mcols balfamum colligentes ea-. rum morfum minimeformidant. Hinccolligendumeftqujedam animalia in vna re-1 tsvenent gjoneej(-e vcnenofa> jn aija vcr^ omni vcncno carere.Id exemplo plantarum compro-rattone 9- gar| p0teft. ftqU jdein napellus iniugis alpium nutritus vircs admodum deleterias ct'	cxercet, delatusautcmin hortos,in venenando parumoperatur.
Signa ve- Quoadfigna Olaus magnus fcripfit percufliim a Serpente primum obftupefcere» 9teni an- dcinde poftquam calefadum fuerit virus, paticntem intcrire, nifi remedijs cfficacibus guium. occurratur. Tagautius ftuporem quemdam induci in paticntcm affcuerat, vt fer& noa JL.i.Inflit. fentiat:Praeterquamquod vulnus dolore non vulgari affligitur,color mutaturj fitcnim Chyrurg. ruber, & inflammatur, aut liucf, aut nigricat, & dcniqj patiens magis angitur raolc-ftijs, &totusardet.
VE-
Hift. Serp. & Drac. Liber I*	41
A
VENENI SERPENTVM MEDELA-
NTlQVl Ethnici fuoshabebantracerdotes,& alios, quosdiuinitus miflos putabant,adquos vulneratia Serpentibus tanquamad facram anchoram confugiebant. Quare Vulcam antittcs in Lcmno Infula (vt volueruntGraecorum nonnulh)hac prxrogatiua fanandi demorfos ab anouibus potiebatur: proptcrca Cxhus Khodiginus Philoitetem penesaram Apollinis Smyntheia Serpcnte puntlum, illucmedicin» gratia miffum fuiflfe atteftatur. ItemVmbrofacerdosdegente Marubiorurn apud Vir-gilium, & Atyr apudSilium Italicum, virtutcm fanandi Serpentuni morfus poilidcre dicebantur. Alij medicam opem a Pfyllis populis pctebant. Hoc praeftitit Cato, quan-do cum exercitu lulij Cxfaris .per Deferta Libyje iter faciens a Serpenribus adeo B vexabatur, vr, fingulis fer& horis,milites aSerpentibus pcrcufli cadercnt. Ideo Pfylii acccdentesvulnera abanguibus inflicla fugebant,&cantionibusScrpeatesfafcina-bant,ne impoftcrum praetereuntes milites idtibus agitarent. Huius meminit Lucanus, n gtphar-
«juando cecinit.	ra[\
. 1 ......... gens vnica terras	\
Incelit a fauo Serpetttum innoxia morfu, Marntarida Vfylli ,par lingtta potcntibus hcrbisy Ipfe cruor tutns ,nuilumj{ admktere cuius Vel cantu ceffantepotefl;natura locorttm lujjit, vt immunes mixti Serpentibus effettt. Idem referri a Nicandro inhbrisde natura animalium teftifkatur Aelianus, nonnul- Pjylli, & lofq; Nicandri recitat verfus defumptos forte ex libro,quo hodie noscaremus. Exifti- AJarfi po,-mabat enim AntiquitasPfyllorum,&Marforum corporibus innaram cfle virtutem pnli mede-quodcumqjvenenumprofligandi. TraditautemCalIiasinhiftoria,quamdeSyracu- bdtur ictt-C fano Agathocleconfcripfit jdemorfumaSerpentc,fi virLibycusnatione Pfyllusfor- busanguiu tuit6 inuenerit, vel aduocatus acceflerit, dolore non vald£ opprtflum, fola.faliua do-loremfedabat,&plagamcurabat: finmagno dolore affli&um viderit, tunc Pfyllus hauriens aquam,osfuumdiligenter colluebat,deiude lllamin poculum proiedt.im ■vulneratobibendam tradebat ;& fiprxdi&isremedijs venenum non cedebat,tunc cumxgrotante nudonudus accumbebat, &propriocorpore veneficam vim frangc-bat,hacq; ratione ab impendente necis periculo paticntc.il prorfus libcrabat. Idcirco hi verfus adrem legunturapud Aclianum.
Audiui Libycos pfylios, quos afpera fyrtis,
Serpentumfy ferax patria alit populos. Non i£iu implicitum diro, morfuue venenum Ladere, quin lafts ferre & opem reliquis : Non vi radicum, proprio fed eorpore iuncto. Quibus Prasfidijs nullam fidcm adhibendam efle pronuntiamus: proptereaquod GaFe- In Lib. de ^ nns,&ipfeatteftaturMarfospopulos,quifua«tateadhucextabant,contra Serpen- 7her. act tum virusnullampropriam facultatem poflediife, fed quibufdam dolis, & vanis com- Pif. mentis vniuerfam plebcculam decepifle: quemadmodum hodierni Circulatores, qui Serpentes, & vipcras nondcbito tcmpore venantur, captifq^ carncs mordendas obij-ciunt, vt^omnivenenoabillius orceuacuato^fscliciuscoram populo contre&ari pof-fint: Immo de D. Pauli ftirpe (quod certe mentiuntur) fe propagatos efle promulgant.
€)miifis Prifcorum nugamentis,ad fetia,& rationalia remedia properandum eft,qii£ venenum digerant,&venenitranfitum ad partes principalesimpediant; illisenim *emedtA
occupatis, prxfidia licet optima incafliim adhibentur.Itaq; duofcopi pra?cipui in hoe cafu ab authoribus medicis proponunturjnempe virulenti humoris euacuatio,& affe- ttena"A' dicorporis immutatio, feu alteratio. Cum igitur apud Medicos duplex euacuatio rc-cenfesturinimirum vniuerfalis,quaemedicamentispotiflimumcathartieis procuratur,
& particularis, quam Mcdici per partem aifedtam moliuntur, illi applicando pharma-ca ad vituscliciendim idonea. Eftigitur aduerrendum,quodin punftjonibus Serpcn-
D 3	tupa

4i	Vlyffis Aldrouancji
tum nonfcmper(vtaliquiarbitrantur) ab vniuerfalieuacuationeinchoasdumeft,nam £ folum adeammedicusconfugeredcbetjquandovirus penetraffe genus venofum lufpi-cacur. Prxlidiaigituratribusmedicinx fontibus,nernpeachirurgta-,phaiinacia,& diatta hauncndalunt.
Hemtdii~> Rauone chirurgi2e,prima fronte fe fe oflfert venae fedio,quam adiuittit Paulus Acgi-thirurgica ncta,quoriefcumq; vcnenum per totum corpusfuerit diflcminatum, & prasfertim ft patiens plethora laboret. Galenus docet pundos a Serpentibus eodein modo efle cu-Jn Lib. de randos,quodemorfiacanerabidofananfur. Venenumenimadpartesextimascx.tra-fect.adTy- hendum eft; ideoq; cucurbitula; fcariftcataecommendantur, & potiflimum illa: parua% rtn.cap.f. quxinaeftuarijs cornetti vocitantur.ha* loco vulnerato applicanda.' funt; dummodo partes circuiniacentcs vinculispriusconftringantur,nemaIa veneniqualicasilliscom-municaripoffit.Alijabfq;cucurbitulis,locumaffedum fpongiapriusfouent,deinde fcarificant, altius fcalpello vlcufcula imprimendo,vt viroia materia e profundis parti-buseuocetur. Alij vulneratam partem accenfisouorum gallsnaj teftis prius inaceto infufis addito cornuCerui,& galbano futfumigant, poftinodum illam diligenterfcari- p ficant. Alij probant hirudines, quae fanguincm virulentum forbeant. Quamuis,ex L.*fen.6. Auicenna, fini qui,Iucrigratia, ore propno huiuftnodi vulncrafugant: fed nunquam trac 3 c. r. iciUQ'ad hoc minifterium accedunt :immo fepeos vinoodoriferocolluunt,&in ore oleum rofaceum,aut violaceum continent,deinde quodfuguntfsepeexpuunt.Verum cx chirurgico fonte nullum elicitur prgftantius remedium,quam partisaffedx incifto, ne vcnenum vlterius progrcdi poflit. Hoc remedium,ex Diofcoride,in Aegypto,tem-porefpicilegijeratinvfu : tuncenim rufticiformidantcs copiam anguium in campis verfantium, ollarn pice plenam in agros deportabant. vbi ergo pars aliqua a Serpente punda fuerit,illico fafciatn in ollam conijciebant,qua locum ftringentesfecabant,de-inde picem inftillabant, & liberabantur.Clariflimus Mcrcurialis,&alijauthores,pofl; rartis Ufdt	vulnus, conttnuo partem inurunt: hoc enim praefentaneum auxilium repu-
inuliio. tant5cum ignca visomneveneni genuscaftigare,&domarepoflit. Sedanimaduer-^ * tendumeft, ne, ablataefchara,cicatrix citoinducatur;quoniam vlcus tandiuferuan-
dum eftapertu, donecomnis veneficamateria euacuata fuerit. Caeteriun modus vten- ^ di igneinhoc cafu,multiplex effefolet. Alijcauflica adhibent tnedicamenta,alij fune accenfo,& alijoleoferuenti vtuntur. Nos autcin fatius efleopinamur adferrum can-dens tanquam ad reinedium expeditiflxmum recurrcre. Jtemedi.i-j Pharmacia reliqua nobis fuppeditat medicamenta cumaluum ,tum vomitum fti-fharma- mulantia: propterea legitur in epiftola ad Gefnerum,qu6d quidam agricola a Serpen-cemica. te in Pe£le demorfus, confilio ctiiufdam anus, pedem terra obruit, &gallina difle6ta_^.
vfus cft, quibus mhtl confercnttbus, tandem confilio cuiufdam matronae,theriacam ex-cereuifia fumpfit, indeq; aliquot horis euomens liberatus eft. Modo a fimplicibus in-choandomedicamentisperelementa,animalia, &plantas adcompofitas medicinas paulatimaccedend.imeft. Interelementa lo: Tczetzes commendat aquam his verfi-Jn Litvar, bus polnicis inlatinum fermonem a Paulo Iacifio tranflatis. hifl.	Alicjms a Serpente morfus , aquam tacens Ji biberity
Capulum enfis nigrum aqua intingens,
Antequam Serpens aquarn gufiet, qui momorditt	pj
Seruatur maxime ilUfus a veneni neeumento, Et ft alius nunciauerit aiicui, dtcens hxcy Ille a Serpente iclus longe iacet, Atq; illuc non valeat ille veniret Bibat nuncius dittam aquam, Et qui agrotat ,fanitatem accipit etiam a longe. Xtmedium Non diflimile remedium a terra fumptum memorat Matthiolus adhibitmn ab Ere-euiufdam niita olim circa Romammorante,adquem multi nomine vulneratorum abanguibus Ercmit*. confugiebant. Hicfolituseratinterrogarenuncium,num velletpra patientercme-dium fjmere,& annuenti iubcbat,vt pedem denudatu in folo collocaret, quem gladij acie circumfcribebat, indeq; amoto pede, haec verba in veftigio infcribebat. C A RO CARVZE SANVM REDVCE, REPVTA SANVM EMANVEL PA-RACLET VS. Dcinde eodcmgladio chaiaftcres deleas5terr^mq» colligensin_j '..... "	"	"	cyathum
i
Hjfl Serp. & Drac. Liber I. 43
A cyathumaqua plcnum infundchar, doucc fubfidcrcr, quampoflarodumindufio nun-du colatam ei propinabat,& confeftim JJgrotus abfens faiiabatur. Veru hoc prxfidium, cuius ratio rcddi uon poteft, omittcndum eflccxiftimamus.
Adanimaliaautemtranfeuntibusprimafronte fefe otfert coIumba^qUc-c viua inci- Bcmediacx fa) & morfuiScrpentnm impofita, iuxta mcntem Stxtij, vcnena omnia ad fc trahere animalibus crcditur. Itcm gallus, & gallina, cx Actio,diflc(fta loco aifcdo apponitur, vel ad aiio- pr0 worfu rum rnentem, fedes horum animalium deplumata idibus anguium alligatur,doncc vis Anguium. vniuerfa vencni extrada fucritjcuius rci indicium eft,quado pulli.s poftrcmo appofitus non moritur.Huius aute rationcm elfecredimus,quia gallin^ calido tcperamcnto prs- Indiciunuj dita» totam virulentam materiam imbibut :Siquidcm propriu cfle calons attraheredo- veneni fu~ cuit Ariflotcles,tdqj mulorum experientia c5probatur, in quorum aluo venenaticon- perat. duntur,ficqj liberantur, dum illud virus totum a calore muli attrahitur. Eodem cxemplo docemur in ijs, qui puiidli funt a phalangio, tarantola vulgo dido, aTaran-to Apulix oppido: quandoquidem incolae fa?pe numero hor um idlibus afficiuntur^nul-g lumqj prxftantiusrcmedtuminueniunt, quam chorcasducere, tamdiuqjfaltanr, do-nec tota vis veneniper fudorem cdu<5ta fit. Capca ab his prsefidijs non eft arccnda: nam Aetius, & Aduariushsedum difleclum loco gallinse probant, Diofcorides iecur caprx, & caprillumcommendat,PIinius ventriculum caprae rcccnter necatseapertum parti af- p^tes ea-fedaealligat, Auicennas harum belluarumcarnem combuftam pundurisScrpentum remedio infpergic. Alijdcniqj lacte caprillo pa"rtein vulneratam faelici cum fucceflu fouent. funl vene. Quapropter in epiftola adGefnerum legitur» qudd rufticus a Scrpente iduspedcm mtis. lcefum in quantitatcfuificientila6liscapra;nigrajimpofuit, & ftatim dolore,& tumore folutuseft. Ideonon praeter rationem quaedam puella a Serpente demorfa,cafcore-centicaprae vlcetiimpofito ,fanitati reftitutaeft. Ceruus abhis prasfidijsnon eftex-cludendus: nam Diofcoridesmedula cerui perlinicum aSerpentibus optime dcfendit, It2aiGalenuscornuceruinumcomburit,& triruratum cumacetofubigic. Vcgetius in Lib.i.dc^s lumentis a Serpcatibus vulncratis vtitur ftercorefuillo recentij illo ertim, & melle At- wat.med, ticocum vino,&vrina humana plagam inungit. AtDiofcorides fimumbubuluavj fjimmoperecommendat. DeniqjSerpens^&ipfefuofmeti&iisfanareperhibetur.Vn- ^ dedc hocanimarrpoterimu5pronunciarfc,quod Antiquicasdehafta Achillis pra:dicar bat. Sic enim canebat Ouidius.	'	.
Vuln/ts. AchilUo c/uondam fcccrat hofi^	,
Vulnerjs auxilium Pelias hajia tulit,	.	Lrb.l.Med.
Audiamus igitucQointum Scrmum aeScrpentccancntem hunc in modUm.	Fimus fuil
- ■>	£>tt£ rrocuit Serpens fartur caput illius apt}	los ^bubu
Vulntribus iungi,faaat cjuJt ftuciat ipfa,	lusvencnis
Hinc nonnulli fuerunc huiusopinionis venenum pro antidoco, ad caftigandam aliud rcfifot vencnum ffliciter adnibendum cifc, cxemplo checiaca; , quae ex vipcris integratur, &tamcncaetera vencna corrigit,atqj profligat. Pcaetereain rcgio iibus Allobtogum, t ^ mtiltaeaconitorumfpecies fpontecrelcunt, circa quas mafc« quaedam paruse fempcr	Am
volitant,&ha;ilhusvenenatxplanta? vera theriacaefleperhibentur, ItemNerium, fcu Khododendrum virulcnta qualnate non caret, &tam=n contra Serpentum ictas P commendatur. Habemus in hoc genereapud Aufonium lcpidum epigramma dc qua- nenmn dam mulieretoxicummaritopropinante, cui,vt citius operaretur,portioncm argenti ncniJit, viui addidit: fed tantumabfuit vt obeflet, vt potiits hydrargirumilli opcmtuleric, mtdium* carmina igiturepigrammatisficfehabent,
Toxia Yclotypo dtdit vxor mecha marito,
Nec fatis ad mortem credidit cjfe datum; Mifcuit arvcnti lethalia pondera viui,
Cogeret vt celerem vis geminata nccem. Di.-adat hac ft quis.faciunt difcreta venenum,
Antidotum fumct, qui foctata bibet. trgo intcr fe fe dum pocula wxia certant,
Cejjit leihalis noxa falutifr * ; frottnus, & vacuos aluipctiere rcceffus lubrica dticctis, qua via mta cibis,
'Qifbn
ve~ ve-re-
44	Vlyffis A ld rouandi
gjutm pia iura Deum?prodeji crudeltor vx er : Et cum fata volunt, bina venena iuuant. Cur autem id fiuepatientis noxa peradum fuerit Authores fententijs interfe variant» Alij fcribunt ldaccidi(fe,quoniam toxica fibi inuicem aduerfabantur. Alij,quia vnum alteriusfuerit antidotum. Alij aliasaflignant caufas. Verum nos a graui pondere hy drargiri id dimanalfe arbitamur , quod in ventriculo nullam contrahens moram» aliud venenumconfeftim fccum ducens imos petijt recelfus, itaut vencnum noxiam operationem exercere non potuerit. Id ftabilire poftumus exemplo cafus, qui Bono-niaecontigit; dum quidam ingrediens ofticinam, pharmacopa;o ablente, proacetofo fimplici, argentum viuum haufit, quod paulo poft abfq; vlla laefionc euacuauit. Aui-tapis Ser- cennas etiam in fimili cafu,lapidem in Serpentibus rcpertumde collo patientis fuf--■cntis ad penfummultiimconduccreatfirmat. Aliquimurfnamnon vulgariterprodeifeatte-cfuid- ftantur,cxemplo cuiufdam virinomineCiflxs qui>referente Aeaano ,cultui Serapidis Murantve deditUs,deuoratisincauteSerpentu ouis, valde angebatur rrogatus itaqj abeo Deus ncnomede- mur^nam viuam prascepit emendam,&:manuminvastinquofcuuabatur,immitten-tUft	dam: paruit lile,cui mur^na mordicus inhsfit, quae poftea dumauellcbatur, fimul et-
iam morbus ablatus eft. Ha£tenus de Anitnahbus.
Plaatas fuccedunt confiderandse, qnae pro Scrpentum morfibus adhibendae cflent. JL cap 4 Aelianus fcriptum reliquitin regionibus Indicis plurimos Serpcntes generaricjete-•9' /-4 rjs aniniantibusnocUosj ibiq; etiam multas hc"rbas falutiferas oriri aduerfus i&us Ser-vUntave- pentumperutiles,quarumhcrbarum virtutem,& vfum Indigenxoptimcnorunt.Item ncnum ca- Maphaeusnarratin oris Indiae quafdam procreati plantas ,quas Copaibas vocant jex (litrantes. quibus tanquam e fcatebris,peraeftatem,csefocortice, Iiquor,ballami inftar, dimanat, Lib r.htji. ad quern Isefsa Serpentibus confugientes ianantur.Propterea Euonimus, & ipfcquod-j-.j	dam balfamumartificialepr2efcribit,cuius duae, veltres gutrx in morfus Serpentum
jn thefau. inftillatar totum virus delent. Plinius etiam tradiditpeculiares arborescx nucumge-remed. neceinSyria nafci, quxaduerfus anguium pundionesmira operantur. InGrascia^ Ji ii-hift. °|uo£l> frutex erefcit folijs paruis,Epipadtis nominatus ; alij Embolinen vocitant.
Hancplantam quidam lunariam minorem Nuperorum efleexiftimant, quaeiugisal-tiflimorutn montium dcled-atur. Supereft vtherbas omnes noftrarum regionum enu-meremus,quaejnedicamenta intrinfeca,pro evpugnandoSerpentum veneno,ingre« ■ rterhzvul- ^iuntur. Inprimis Abrotonum,Acorum, Adrantum, Agnum caftum, Altheam, Ane-trcs ve- thuroj-Aparinem, Ampelopraflum , Arurn, Artemifiam,Afparagum, Afphodellum, &AfteremAtticum,probantAuthores,quaeomnia inaqua fontisdeco<5ta,velinpul-iienfes uerem rcda<£ia, non modicam poftunt laefis ab anguibus afferre vtilitatem. At potifll-v ' ' mum Anagallisex vinocontraSerpentesiuuat,vt vokiitDiofcoridcs. Agaricum noa X 3 dcmat minuscommendant Authoresr ideo Rex PontiMithridatesgcntes Agariae,inpropria ??xd	aula omi1' tcmporealebat,quoniam modum vtendi agaricocontraSerpentesopti-
m£ callebant. Item Ariftolochia Ionga ex Diofcoride Serpentum venenis rcfiftit, fi Lococit. tjrachma iiliusinpotionevinicxhibeatur. Alliuminhoccafunoninfrugiferumefle aflirmat Auicennas,cuiuspericulum fe fecifle teftificatur. QuareVoIaterranus au-%r-CTltl(Y g thor eft(ccferenteMizaldo) fuaaetate vlxiflerufticum,percuiusfaucesincampodor-mientisSerpens ingrefliiseft, expergefadus vfu Alliorum tanquam pratfentanea anti-doto fe curauit: At mirandum eft,quod is vxori,in congreflu, &mortem communi-cauerit. PractereaBaccharis,Beta ,Blattaria ,Braflica, & Bryonia funt fimpliciaad praedidumcffedumcolligenda . Item Calamenthum ,Carduus .Centaurea ,Ca2pa, Chamxdrysj Chamacpitis, Chelidonium, Clinopodium, Ceniza, Corruda, Cuprcf-fuSjCyclaminus, Cynoglofla, Cyperus herba: funt non contemnendae, quia cx earum vlumedicusnonmodicamfrugcm pro lxfioneaSerpentibus fada demeterepoterit, & pra2cipueexcuminofylucftri,cuiuspuluis in vinodatus morfus Serpentum miri-fice fanat.Verum quid diccmusde Dauco,Dracunculo, & Di6tamno,quorum fuccum lib i.dc^ vino cx^ibitum Diofcoridcs ad fydera vfqj extollit. Sequitur Echium ,Elcphabof-•v i \nsd. cum> Enula'Endiuia}Erica,Eryngium, FcruIa,Faeniculum,Fraxinus, Gentiana maior, Gladiolus,& Glans, ex quibusper os datis amplilfimum frudum fumus confecuturi. Praedidis addamus Heliotropium, Iridem, Liquiritiam, Lilium, Ligufticum, Laurum, Ximonium, & Lcontopetali radicem, quam Diofcoridcs libcntiifcm£ contra angues
invino
Hift. Serp.& Drac- Libcr I • 4 $
A in vino propinat. Ncqjomittcrc oportet, folia malua?,& mali aurantij, nec Marubiuin
nigrum,quod Galenus in punduris ab anguibus tantopcre commcndauit. Acce- Inlib.d<L^ duat Origanum, Pxonia , Panaces omnes, Paiiurus, Perfoiiata, Peucedanum_>, fimPl-Phaiangites, Polemonium,Pulegium,fedinter hasDiofcorides Piftaciaedenda,& ... . .pilulas Piatani in vino fxlicitercxhibuiifc profitetur. Deinde Authores probantra- ' 1 ^ pt!miKhododendrum,Kofmarinum ,Rubiam, Rutam, &Rhabarbaruin : quoniam-^ m* ' Auicennas de hac poftrema planta fermonem habens preter facuJtatem catharti-cam ,ei vim profiigandi virus anguium altignabat,& Diofcorides fuccum raphani jfi ^fe^ &ibcndi)m praefcribebat. Succeduntfaluia,fambncus ,fcordium, ferpentina, ferpii- matme4i ium, fcfeli, fonchus, & ftaphifagria. At MarcusCatofmyrniumconterit, & vino ve-ten iumentis ab anguedemorfis prxbet, & idem in hominibus prsftaripoife afteue-rat. DeniqiTtifolium^Thlafpi, Tormentillam,Verbenam,Vitem fatiuam,& Vrticam poffumus colligere,quarum omnium caulis, radix,& fcmina in puluercm redafta non parumcommoditatis latfisabanginbusfuntallatura. jg Infuperpr*ternominatafimplicia,naturaalia producit,qua:inmedicamentisto- StmpliciA^ picislocumhabent,vtbitumcn,bdelium,Caftoreum,Cedrus,Chamaelon,Ciccr,Car- me(iicame-thamuSjCeruicornUjHelleborusjfel Elephanti,Eruca,Euphorbium,G:ilbanum5Hali- tatopiea. cacabum, Hemerocallis,Hordei farina,lberis, Milium.Myrica, Nafturtium, Nitrum, Ocymum, Phu,Pityufa, Plantago, Rofa,fal,faphirus,fcilla,finapi,fuIphur,fparganiu, fel taurinum, & Vrina 5 quajomnia, ex fententia clariifimorum virorum, aut contufa, autin.pollinemreda<5la venenatismorfibus vtiliterapplicantur. Interhsec ficus,vcl Caprificus primas tenetmaMizaldus tres,vcl quatuor guttas la&is ficulnci in vulnera ^ttttftr> *« huius generis inftillat, &mirum inuenit prxfidium. Alijcinerem cxlignls ficulneis laurinis, & vitis cum aceto fubigunt, & inftar cataplafmatis idibus anguium fupctpo-nunt. Timotheus fumit apes, & ex tllis contufis emplaftrttm fingit, quo pun&uris Ser- Par'2'
pcntumfcfelicicumfucce(Tumedcrifatetur.	(*n'
Carterum medici noftrae aetatis non folum in Serpentum idibus, fed etiam in alijaf-fe<aionibns raro fimplicibus,fed plerumqj compofitis medicamentis tum internis,tum £ extemisvtuntur. Qnarefi lihcat horum virtutem innoftro cafucxperiri, Galcnus
palfim »n iibris deAntidotis illa dcfcribit. Et antidotum Heracliti$,antidotum ex ter- Medicawc ra lemnia,illud Eupatoriscxfcinco cognominatum, antidotum Aclij Galli, Ambro- ta compofi* fiam,nempeantidotum Philippi Macedaiiis, illud Democratis,aIiud Dia:maton , ni- tA aduer— mirum cxfanguinibus nuncupatum, & mithridaticam coufe&ionem fummopere pro- rus venc-bat. Hisab eodcmadditurZ,opyria, dequa antidoto zopyrum monuiif:Michridat^m Regem ferunt, vt capitali fupplicio damnatis, quibus dedifferprius venenum, ex|iibc-ret, &eodemmodoi6kosaSerpentibus, &afagicta toxico infeda vulneratosfanaret. Amplius theriaca Zenonis Laodicei canquam celebratiffima proponitur a Galeno. At idem Author,in libro de theriaca ad Pifonem, theriacam magnam Andromachi
C3eterisantidotistamfimpUcibus,quam compofitiscontravenenatosmorfusfemper -rl. ■
prxtulitjnec prartcr rationem,cum vniuerfa; gentes cam magnificis afficiant Iaudibus, Androm* tum propter eius efficaciam adtionia, tum etiam, quia neminem vnquam percuffum a ^ y***' feris, quae hominem folent interimere,hac ftatim pQta,pcrijfTc memori* cft proditum. IdeoinpoematedcTheriaca ficcanitur.
At cjid calcatt mtrfu Serpentis atnhelat*	-
Ignatufue doli ttxica nigra btbit;
itcum mane nounmv& cum fe fol abdidit vndis, Sttmat, ab acjuali pondere tuttts erit. QuamobremOlausMagnustradit,qudd gcntes eiiam AquiIon*re$ pro remedioYC- Lzt*c4h ncni in hominibus,&brutis, theriaca venetaamercatoribusinillas re®ianes, qucftus, 3°* gratia, delata vtuntur. Qui pluradc hac cclckcrrima antidotofcirccupif,legat Gal«-numinlibrode vfuthcriacaeadPamphilianum, vbiJaudibusinnumcrishoc inediea* mentum fuper aftrafercbat. Apud nupcros authorcs, &pc«cipue pcncs Nicolaum Myrcpfum , dcfcribitur antidotus Adriani contra dcfperatos vencnatorum anima-!ium morfus vald^efficax, & apud Maithiolum fitmentioantidotifibi famifcaris. Eft InPrsfat. autem aqua quintaeeffcntiaecx multis fimplicibusparata ,qux pondcre quatuordra- ad Ltb. ^ chmarumprg?fcn|ntur, & cuw pari porttune viiii odorifcri5 vcltantunadcmaquxcor- Die/l,'
diaiis
4<J	Vlyffis Aldrouandi
dialischimicis organis fublimatsE propinatur: cuiusdcfcriptionem lcdor apud Jpfum £ AuthorCm videre potcrit.
Modo compofua medicamenta, quae extrinfcctis apponuntur recitanda funt. Hcec Medica.' emplaftra eftedebent vehementiflima, qux venenum ab intimis partibuselicere,&: met* com- expugnarepoflint: quilia funt, quae ex fale, fiuapi, nitroi &: cachry Dioicoridis com--pofita ex- ponuntur.Immo thertaca etiam Andromacht inftaremplaftri loco la:fo appofita irtter trinfecd. hcecexterna medicamerttainfimum lbcUm non occupat. Auiccnnas laudat confe-j-rt-l0 dioncmHermetis, qua;fuprapartemdemorfamextendendaeft. Multa alia emplaftra Hermetis ^uius gener's ad morfus venenatos perutilia defcribuntur ab-Aetio,qua; vnufquifqj legere poferit. Hicolaus Myrepfus emplaftrtirii cognominatum Epigoni gloriam apudi Emplaflri pofteros ftbi comparaife fatctur: nam quidam in carcere ad vltimum dartmatus fup-Evizonivir phehim opchuius medicamenti dimiflus fuit" fiquidem filia MartijlnrperatoTtf aScr-tus*	pente dcmorfa in mammir,'&: omnibus mcdicis deillius falute dciperjBtibus, hoc
emplaftro fanata cft, Rccipit aute fquamseacris ,ammoniaci3 aloes4icpatica;, seruginis, rafilis, aeris vfti, thuris maris,falisammoniaci, ariftolochicerotunda:fingulorum vn-ciam fcmiifem, feminisrapi fcrupulos tres, radicisdracnncttli vnciamdimidiam, iemi-nis artemifix drachmas tres,colophonia.'libram vnam,iinapi fcrupulos tres,fpodij drachmas tres,aluminis fcifliiis, & opopanacis fingulorum vnciam dimidiam,dcinde cum cera, & oleo vcteri ,fecundum artem ,emplaftrum paratur. FumanelJus iumic calcem viuam recentem cum molli fapone, &aqua capiteli commixtam , tkhocme-clei diuini ^icamento vtitur. Idemauthorolcum parat,quodvocat diuinum , cxtrinfccus enim (ompofuio hnitur ,atqietiam potaripoteft,&ccmficiturhuncinmodum . Sumuntur flores,& foliahypericbnis coquuntut inlibra olei oliuarum, trium horarum ipatio, percola-tur, & denuo flores, &folia eiufdcm plantse in eo effcruefcunt, & tertio idem repeti-tur,addendogcntianx, tormentilla;,vtriufqj vnciam vnam: poft pcrfedam codionem Oleumde colatur,&ad vfum feruatur.TandemMatthiolus, inter medicamenta cxtrinfeca ,lau-Scorpitni- desolei deScorpionibus dignas encomijs celebrat; quod vencnadstumob idusSer-btts.	pentum,tum obfumptum venenum fingulari auxilio cifc folet. Huius olei dcfcriptio
legenda eftapudeumdcmauthorem iri prxfatione ad librumfextum Diofcoridis. q
Haic denaturaiibuspraefidijsdi&a fint,quibus noconfcrentibus,ad diuinam opem proculdubio confugiendum eft. Nam interdum vcrbis, & orationibus piorum viro-T.emcdia-> rum} noxaeomnium venenatorum animalium fuperantur. Chriftusenimapud Mar-diuina. cum ,fignum credentium omnium eife dixit,quodSerpentes tollant, & fiquid morti-Cap.4. ferum btberint,eis noneflc nociturum. Immo apud Lucam idem Chriftusalloqucns Cap.io. difcipulos inquit. Ecce dedi vobis potefiatem calcandi fuper Serpentes Scorptonesy & fuper omnem virtutem inimici , & nibil vobis nocebit. Hoc autcm efle explora-tiflimum intucmurin miraculis,qua*San6ti patrarunt,&adhucpatrant:etenimha-. De Glor. beturex SandtoGregorioTuronenfi, quod Sandus Phocas martyr apud Syriam re-Martj/r. c. quicfcit,adcuiustumulum demorfiaSerpentibus aflidu&confugiunt,&quando ia-nuamatrij,inquomartyris cadaucr eft collocatum ,attingunt ,iilico parskefa detu-mefcit, & euacuata veneni virtute, patiens fanatur.
Vtrum modoaliquis prouidentia,ad euitandos Serpentum morfus, & coetcra vene-. na, vti poflit,perpendendum cft, nam multi in hanc venerunt fententiam, quod ho-VromActta^ C£jerC Venena afluefcerc pofllt,ne impofterum,illis affumptis, veletiam demorfus ve*em aSerpentipus lxdatur. Id innuit Auicennas, & multi alijauthores pro compcrto ha-cauen m. ^^ ^^ propofitiodevenenis in gener« nullo modo i*telligenda cft. Vitaeuim Li.^tratf. hutnanaincaliditate confiftit; ideoqj venena extreme calida, &licca inalimentum ifen.6. humanumtranfmutarinequeunt: neq;opuseftinmediumatferrc vulgatam illamhi-, ftoriam puella: napello nutrita:; quoniam hxca vcritatelonge rccedif. cum napellus-herbafitcalida,&ficca,&totafubftantia humana: naturae reludetur. Quapropter fihomo nutriretur veneno totafubftantia fibimetoppofito,eflet neccifarium, vthu-mana in aliam naturam dcgeneraret: fiquidem omne animal fuo firnili fctnper alitur, vt optime docuit Ariftoteles. Homoigitur fi venenis nutriretur, fimilis eflet vencno; hocautcmeflcabfurdum omnes atteftantur. Quoad vcnena frigida,&humida vc-luti eftcicuta,poifumuscumGaleno afleucrare aliquam horum portioncm in nutri-; mcntum venipoifc. Quando vcro diccbant nunnullos hominescfui vcnenoruEnaf-
fuefccrcj
Hift. Serp & Drac. Liber I.	47
AUiefcerCj idintelligendumefl:nondenutritione,fed de venenorumexpulfione, quam valida hominis natura ftatim mohri folet: fiquidem poft veneni affumptionem,fe fe paulatim ad illud pellendum afluefacit: cum longa experientia vfu venerit, vt natura modicam portioncm veneni trudens,tandem maiorcm etiam quantitatem oblatam confeftim propellat, Huiusrei manifeftum habemusexempJum in MirhridateRcge Ponti,qui femetipfum veneno aflumpto, perimerevolens, non pottut :quandoqui-dem eius natura quodcumqi oblatum \enenumextra corpusillicd dctruderealfueuit, ^uaredcillocanebat Martialishuncinmodum,
Profecit porto Mtthridates fiepe veneno, Toxica nc poffent fitua nocere ftbi. Reliquum eft igitur,vt dicamus vcram prouidentiam efle, vt homo antidotis, & medf-caminibus fuprafcriptis munitus femper incedat.
fS
EPITHETA*
ERPENS ob corporis prolixitatema Latinis longus, & a Graecis (ToA/^05 nuncUpatur; ideoqj oAxvpnc aNicandrodicuur, quoniam—» longovoluminecaudamtrahat:nam trahoexponitur,Alioqi,in latini,quianonrectotramite ferpat, flexilem, reflexum, tortum, in-tortum, rctortum,tortilem,finuofum, finuatum, implicitum,& volu-* minofum Serpentem indigitarunc. Huc dercGrxcis Ae^p/05, cxoA/oc, zai Ao£o5 in Epigrammatibus graecis,nempe non re<5tus cognominatur,& ahbi T*7pat- ' A/*to5 o<piq, nimirumquater circumuolutus vocatur. colorem anguiuni Latiniper-pcndentes,atrum5 nigrum, caeruleum, viridem, maculofum, & textilem nominarunt. Epithet.i.. quareGraecis obeamdem caufam tto/x/Aoc, nempe varius, & verficolor dicitur, Hoc colorem re* nomen quandoq;adanimum ttansfertur,diciturq$de vafro,&aftuto: quapropcer fpicientU. duplici de caufa hoc epithcton Serpentibus conuenire poterit, In hoc fenfu vo-^ catus fuit ab Homero a/oAo?, quia callidus vafcr fit, Aliter, >Aax&4x vel y^av-xeoTtfK, item yXavK07rng, glaucos ,feu caefioshabcnsoculos exponitur: ided Pindarus hocepitheto Serpentem donauit. Rationeaftus,Latini Serpencejn calidum,&cri- Epitbeta-x ftem nuncuparuntjquoniamolim inParadifo terreftri hominem rationis participern Afiutiam^ deceperit. Qjamobrem Nazian^enus opv dpztxctxov, fcihcec malorum-anchorcm refpicietth. nominauir.Ita etiamHomero ttp^txaxoi vtits dicebancur,quasmaIorumcaufa?fuerunr,. Icem Apollonio^floVo? ocpi; nuncupacur; quoniam Prifci omaia infefta, &infaufta(te-fteSchohafteAriftophanis^floW vocabant. Immdapud Euftaihium xQ6 Vis$ cwbpct)- * vtoq diccbaturhomo fubdolus,&fraudulentusj quia %6)'vio<; fimplicifer terreftris, & fubterrancus vcrtitur. ObSerpcntisafpedum,qui intuencibusmecumincucere vide-tur,Lacinieumfquallidu,acrocem, minaccm>minantem,martiu, terrificu,horrendu, horridu,horrificujhorribilc,formidabilem, diru, & faeuu cognominarunt Jtem Graxisi uw05, nempegrauis, &horrrendus, ^opyarro; afpedtumhorridumhabens vtGorgp, "Bpithetaat Jt/Fo? terribilis, eajuti^ faeuus, TrtAapk immanis,& ttixp&s amarus dicitur,quia in- ttnenttaai tuentibusj&percuflisinfignemamaroremafferat.DeindeLaciniconcemplances ora- afieftttm. uem noxatn, quam Serpentes hominibus, & brucis in dies affcrunt, anguem noxium, nocuum, mordentem, impium, exitiofum, ferum, trucem, venenatum, virulentum, venenofum,vencnigerum,pcft:ferum,lechalem,lcthiferum,&venenoplenumindi- Bpitheta-> gicarunc. ParicerGrascis ©«Aw^nociuusj&pernitiofus averbo itiKm laedo, xet,kbp, ad noxarn ^os cotra&epro xaaosp^maleficusrcum xctKotpyia maleficium fignificet-, v*6[jt..tvo<;,ffetfantia* vel «Aqo5, & 0A005 exitialis, xnporpofoc mortem in linu fouens, & laethifer, At io/3oAo(, quamuis dicatur de ijs ,qui fagittas conijciunt,tamenexponitur etiam de eo. qui yc~ nenum eiaculatui ;propterea io/3o'Aa Qnpia leguntur apudHerodianum. ^typos cxpo-nicur frigidus ,immo lechalefrigus inducens iquare in hocpcftremointellcdu Theo-critus opv poif appellauit. Dcmum Latini Serpentem, a voce, fibilantem, ab ori j ,t<. gine terrigenam, a fluxibilitatelubricum,aloco Maurum,Afrum, Niliacum, Arcni- ^ • uagum,Libycum, & Cinyphium a Cinyphio Libycaeregionis fluuio. vocitarunt. Ca>	4
cusaColumelladi&usfuit. Atooanulli non perperara opinati funt,pcrca:cumco<.
Inbrum
48	Vlyflis Aldrouandi
lubrumCo!umell^, vcrmcminteftinoruminteIligcndum eftc. Alijetiam fucrunt, qui E Serpentesnominarunteleph3ntias,ex Solino,quoniam demorfus abanguc affedfcu fimdi elephantiafi corripiatur ,a^grotus enim intumefcit, & cutis rigiditatem quam-~pithet<t-> damadipifcitur. Demum fiapudLatinosSerpensaliquandocriftatusnominatuscft» ationeloci illc, quemczterifugiunt,inteiligebaturquemadmodum etiamScrpcnsfaccrjnain vc-lutiauis facra in generefalconum nuncupatur,quam reliqux aues formidant,idcm deScrpente dicendum efle putabant. Apud Grascos,rationc vigilantijedictus fuit <ppn• ^o?,nimirumcuftosjnam <ppuya cuftodiamdenotat. Ideo Apotlonius agcns dccufto-dia velleris aurei cppayov o<piv vocitauit EpTrtfSMp etiam dicitur,quia rcptat. Itaq, non Lib. 3. Cy frneratione.Oppianus otpenspvrHfiipeti appellabat. Quoniam autcnvangues intcr ani-ncget, mantes ouiparas collocantur, a Nicandro aorqzo 1 dicuntur. At //.oofap ex-.
ponitur Scrpens,qui venaturmuresj veluti tffvppius Serpens quidomrufus,&TrvQcdv Serpens, quem Apollo confccit,natus cx putredine terrxj cum «rt/Aa putrcfa£tio ver-tatur. Adfinem nruAvxupwcx o<p/g Serpens multa habens capita exponitur.
P
DENOMIN ATA-
VM aSerpentibus nonfolum homincs, & bruta, fed etiam herbae, & multa inanimara denominenturj in praefentia ab hominibus inchoan-do, omnia figillatim demonftrabimus . Prima fronte fe fe offert cfiofioAos Serpentis percuffor , fuitq; epitheton Apollinis in Ouo Simmix Rhodij.Paufanias Mercuriutnappcllauit Argiphontcm,cum fuent otptox-Tovo;, nempe quonianv fuftulcrit Serpentcm, qucm non-3Vorfiinavi nulli apyw vocabant. Alioquin ap/o<JWoe dcmorfusa Serpentibus exponitur. At mritJ Ser- ocpiov,fcilicet ophionfuit nomenfilijOceani,quicutnEurynomcvxore,anteSatur-pentedeno- num, rerumomnium potitus eft: huiusmeminitClaudianus. Itemophionfociusfuic minata. Cadrni, & in Thebis xdificandis adiutor, ita cognominatus, quoniam ex Serpentum Lib x tlcn£'bus prognatus elfe diceretur. Multi volunt hunc efle eumdem cum illo, qui ab G rapt ' Fro- OuidioEchionnominatur. Ophion etiamfuitGigantis nomen apud Homerum. At Ophioneu Mefeniorufuiffe vatcm fcribit Paufanias (referente Rhodigmo)qui proprio 1 Lib Mc nata^	captus, & priuata,& publica vaticinia peragebat.Sed ophioneus,
tam ^ ^ ncmP® Serpentinus princeps Dsemonum fuifle perhibetur: fiquidem tradunt Pherc-cidem Syrum olim fcripfifle Dasmones e Cxlo deturbatos a Ioue, & principem ophio-neum nuncupatum habuiffc. Hoc eodem nomine tresfuriannfernales, nimirum Alc-&o, Tyfiphone, & Megera Acherontis, & No&is filix ab Antiquis fuerunt infignit», cum loco capillorum angues geftarent. Harum meminit Ouidius in Ibin.
J%uafq-, ferunt torto vittatis angue capitlis Carceris obfcttras ante federe fores« Et alibidc ijfdem verba faciens fic cecinir.
Verbera feua dabant fonitum, nextq; colubris Confcia fumabant femper ad ora faces. tmmoeafdem furiasinnoftriafferti confirmationem 3paulo inferiuscalubrasappel- H lauit,quandodixit.
Pettora vinxerunt Ercbea felle colubra, Terq; cruentatas increpuere manus. Praetcrca Serpentiger nomcn eft adiediuum, quod de illis dicitur, qtti aliqua corporis parteSerpentibusfimili integrantur: propterea ab Antiquis,&potiflimum a Poctis GigantesSerpentigeri,angutpedes,Scrpentipedes, & loripedes denominatifucrunt: cum pcdes intortos, moreSerpentum habuiffe dicerentur • De hisfermonem habens Ouidius ftc canebat.
St.4.Trifi.	Sph»g*T> & Arpyias,Scrpentigerofq; Gigantes.
lib.l.cap. Scrpentigena autem , fiue 6tptoyivi15apudlStrabonem , genitus a Serpentibus ex-' ponitur: vnde 0<ptoyivei<; quidam populi apud Plinium fuerunt nuncupati , qui ob quemdam cum Serpentibus familiaritatcm eorum i&ibus folo ta<3:u medebantur. Ophicos etiam vocacunt uonnullipopulosOfcos,nimirumCapHenfes,vtScruiusia
i	' commen-
Hift. Serp.' & Drac. Liber I. 49
A comrncntarijsadVirgiliumintcrpretaturjyquoniam apud illosmulri Serpcntcs olim	Lib. yAc
ftabularentur. Ophmphagosctiam populos memorat Plinius, qui Serpentibus olim	niid.
vefcebantur. Ideo Plutarchus Spartanos o>o/So>»? cognommacos fuific tedatur:	Lik$.'cajf.
proptereaquod in quadam annonze carirate, Serpentcs in humanam clcam \ ertcre	25».
coacti fuerint. D. Auguftinusophitas, opheos,&ophiomorphoshxTCticosquoidam Jn Lih j,
interpretatur , qui Serpentem primos parentes decipientem Chriftum repurantes, ipfum virtutis cognitionem in Paradilum induxifte aibitrati ftint: inmio Serpentem nutiiunt,& veherantur, qui, excaiitante Sacerdote, de fpecu egi ediens, & fuper aram aftcndens eorum oblationes lambit,&circa lllas fefe lnuoluensad fpeluncam reuer-titur. Deniqj aSerpentibushodie muItaffamiIi?? cogncminata:funt. Nuperhic Bo-nonia?qu2edamfimilia nobilis dalla Strpa cognominabatur.
His notatis,bruta animalia aSerpcntedenominata ponderabimus. Piinio angtii-eulus nomen eft diminutiuu ab angucaCiceronevfurpatum, Grarcis opeiSicy, vel oipi- Lib.^.dc^ <T/ott,nempe paruus Serpens dicitur:quo nomineRondcIctius pifciculum inftarSer- fw, Q pcntis longumindigitat, qucm Bellonius non rede jnterafcllos connumerauit. Alio-
cjuinSerpentinicatuli,fjtus anguium nominantur :iuxtaillud Virgilij deSeipentc_»
loquentis.
v »■■ y aut catulos tettis, aut oua relinquit. Namfetusanguium adhucin vtero viuentes f/u&pvn dicuntur, cum harc verba legan-tur apud Aelianum. t/u/Spva, xaA£01 ef« ta rav opviQav , xa; ta ruv oQiav , x.au t»v xpoxcf&huv. Prsetcrea haecnomina opovtos-, ideft anguineus ,(ccunduiiT Oppianum, & oV^°VSerpentemrcferens,varijsanimaIibus aifignari poftiint,&prxcipuetcftudi-nij cum anguinea ceruice prxdita fit. Immo conueniunt,& Cerberolnfcrorum cani colubriferomonftro nuncupato. Virgilius enim, & Ouidius cciberi colla anguibus horrentia repra-fentarunt. Item Elephanti anguimani didli fuifle feruntur, quia pro-bofcidem tanquam angucm ad varia munia intorqueant. Anguilla etiam quafi anguis iIla,abanguedenominataeft:Quamobrem noniniuria Iuuenalisfic canebat.
Vos anguilla manet Longa cognata colubr.t.	Satyr.j.
£ Immo ha:c Serpentis ritu incedens op/oVac vocari poflet: cum hoc nomen apud Sui-	v.
dam»Serpentis modo incedens vertatur: Serpcntesenim a7roStg funt. Pliniusroemo- 8.cap. rat animalceruo minus, & pilis fimile^Sardinise peculiare, Gracisophion vocatum, 9« fed interijfle arbitratur. Item Graxi «Aa^o», nernpe ceiuumva Scrpentibus denomi-natumfuiireaUtumant,nimiriim«two iQ «Aam/v tb? otpug, nemp^aScrpentibusabi-gendis: cum Etymologus, &Varinus fcribant (vt fuperitis notatumfuit)ceruum, cor-»u ad faxa affricato, & odore cxcitato,Serpentcs a cauernis fugare.
Sequitur ophiomachus duorumanimalium nomen : Priird denotat lacertum viri-	*
dem cum Serpentc acriter dimicantemi fecundo fi^nificat illud locufla: genus, quod apprchenfoSerpentis collo,beftiam fuffocat. Tcxtorophiqmachum auemcum an-guibus prseliantem conftituit: quamuisapud probatos authores, huiufmodinomcn—» pro auenonreperiatur. Lcgitur quidcmapudHxfychium c<p/fcpo? auis qua:dam,cauda Serpcntis prardita, quae per regiones Aethiopicas diuagatur. Item c^ictpdyog Ibis, quia Scrpentes comcdat. Alioquin in fcriptisHefychij leguntur folum haec verbd.,, p oqicfAdyoc, t^vivjneovi xai axpiJew jivot; fxn i%pv rmepa. Vbi manifefte videmus autho, rem, perophiomachum intellexifleIchneumoncm,& genus locuftiEalasnonhabcns: quamuis o<ptofxu%n gcnuscic3da;aliscarens apud Studam legatur. Demum Marcel- r'a"u, ^ ius Virgilius ophiodenem fcolopendrae genusabanguibusenccandisnuncupatt:m—> ^fcitbus cfleftatuit.	dmomnar
Pofl animalia».fiiccedutplantaeab anguibus denominatae,veluti Serpentaria, Ltiph u' Serpcntisab Arabibus vocata,qua:extim3 corticis fuperficie varijs diftinda maculis, Serpentum exuuias amulatur: hac de caufa Porta aduerfus Serpentes valere fcripfir. "aU Arum quoque,Scrpcnraria minor Herbariorum dicitur, quia folia aliquando maculo- A™fl-faproferat. Biftoita aLonicero colubrina, & ab alijsSerpcntaria vocatur,vclquia ad ll(i()ru: inftar Serpentis, retortam radicem gencret, vel quia eius facultas colubri viresextin- L°"cbitis guat. Lonchitisafpera , in antiquis Diofcoridisnomcnclaturis,colubrinacognomi-natur, &merito : nam intcrdum folia inftar Serpentis retorquet. Plinius ophitifte /-2j'C'J7. fcerbsmcminitjquaeinElephantine Aethiopia; nafciturjhsec potaterrorem Serpen- ,°pfJ1/'fa.
-	E	r	tmii hcrb*>
c
\
$0	VJyffisAIdrouandi ;
tum obuerfarifacit, itaut paticntcs ncccifarid mortem. fitji confcifcant ? hactIef.auCi £ lib.i.c.5. facrilcgi cam bibere cogebantur. Alioqui.n,admentemeiufdcin Piinij,Ophni!.i :e(l Coronopns Infula, cuius terra Serpentcs fugare tradeb^nr.,Pia!tetea Coronopus fpoiuc nafcei rcpens, aMatthioloSerpentina appcllatur, quia radix in v.iiH.odata venenatorum morltbfis ol, currat. ItemSerpcntina cft]qua:dam fpecics Anchufse, & ro e^/oy, lucnon «AxtfittL-l)ot; ab Alcibiade quodam c vt notat Scholiaftcs Nicaudri) qut obSprpcatis tnorium Emila. ffgrotans,hacplantadeuorataconualuit. PariterEnula,fiucHeknium.,aqiubuid;un Serpentina vocata eft,quia Helena cius valqrisfptvtra, angues pcricuUun feccnt. Itet» C/tabricA. Canubrica in GallijsSerpentina appellatur, vt Authoreft Ruellms. Nummularia Ct-NumuU— iam, feu ccntimorbia a Brumfclfio,nomineSerp^ntaria: tcrtia:defcripra, alijs colubri,-ria.	na, & herba Natricum dicitur, nec immerito, proptereaqudd Ruellius tradit fe de hoc
L.z.denat. notnine rufticos interrogaife, qui rcrefebat ita cognominari, quia Serpcntcs in partes Jlirp. difiedi huius hcrbJccontatStulanitati reftituantur. In antiquis Diofcoridis nomenclar F.lepbabo-- turis x Elephabofcum paftinaca: fpecies ophiogenium» & ophio&onon nominatur, fcum. cumSerpcntes necare credcrctur. Bryonia,feu vitis alba , & apud Gallos colubrina p Ophiefla— di(fta, fecundum Rucllium, in antiquis noininibus Diofcoridis, ophioftaphylon, quafi pbilon. vua Serpentum vocitatur : quamuis nonnulli <ptho<?a<pv?\cv legant. Alioquin o^tocsc-Li.13.cap. qvX» capparis dicitur,vt anitnaduertit Plinius: quamuis etiam fcribat cynosbatoti 23.	opheoftaphylen abaliquibus appellari: Gallis quqedam Tithimali fpecies myrtifolia
Las colu - fecus vias, & fepcs nafcens lac colubri nuncupatur. Sequitur ophiogloflum, quod La-briqutdfit tin| linguam Serpentinam vertunt ,cumfloris 3rgutula cufpis linguam aboreSerpcn-tis exertam xmuietur. Ilia autem planta, cxcuius frudhi phaVmacop^i elaterium exu-Cucumis gunt,cucumis anguinus aCordo nominatur; forte quia libcntercrefcat in ruderibus, anrruinus in quibus Serpentes vt plwrimum diuagantur. Natn cucumis illeflexuofus,&lon-flaresdeno gusa Matthiold nuncupatus, apudTaberneinontanum anguinus, & apudLobellium tat plataf. cucumis flexuofus angumus vocitatur.Item quamdam cucurbitx fpeciein oblongo,& Cucurbita curuofrudu Dodoncus, & Lobellius cucuibitam anguinam indigitant; quoniam in-angnina. terdum fuo concuruatu Serpentumgyros aemuletur. Similiter, ex Clufio, Afphodcl-Lib.i.dc^j lum caspam colubrinam Granatenfes appellitant . Quidamalij,ex eodemmetClu-q plantx rar. fio chryfanthemuin Valcntinum herbam Serpentis nominant, Immo inter alliorum " cap.$9- fpeciesvna eft,ophiofcorodon nempe alliutn Serpentinum di£ia, cum cxteriorcm Cxpa colu- bulbi membranam inftar corij Serpcntini maculofam habeat. Chiiftophorus etiam brina. Acofta duas plantas fub nomine herbarum Serpentum depingit,queniamadprofli-£ib.".d'~J gandum virusanguium fummQpcrecommendentur. Tandemfuntquamplurimiher-plant. rar. barumflores,quorum ftatnina ,m fummitatc adco diuifa funt, vt bifidasSerpentum jn Lib. de linguas praefeferant; ideoq; Serpentini florcs eifcnt appellandi: quandoquidcin Porta pUnt.Ind. abhacfignatura contraScrpcntum idtus tnirabilia opcrariarbitratur, Li.^Phyt. Abhis ad gemmas , & lapides faciendus efttranfitus. A Plinio pro fpecieophitis cap.16. gcmma illa mcmotatur, qua: aliterEchitcsdicitur: cummaculis viperinis fit infigni-Li.zq.cap. ta. Ahbiab eodcmauthore gemma nigri coloris binisJineisalbiscolorem nigrumin»-21. " cludentibus defcribitur, quam Barbari ophiocardelum vocant. Item o.phites,fcu, vc Li.yj.cap, alij volunr, Draconitesappellatur gemma illa coloris cxrulei, & formGepyramidalis, io.	quam in hydris,velchelydris inueniut. Apud Plinium in cerebro magni Draconjs re- rj
Ophitesge- periricraditur. Albertus fateturfe vidiife hancgemmam nigram non pellucidam in -rna.	circuitucolorispallidierutatn acapite magnjScrpentis inSueijia : in cuiusfuperficie
Draconites imagoSerpentis confpiciebatur. Cefalpinus hunc vidit lapidetn figura cocniculi> ab-gemma. fci(facufpide,colore partim nigro, partirn flauefcente,fplendido nonpellucido,cuius bafim linca nigra, fpecie Serpentis circum^abat; additq; a donantC intellexifle effi^» linguam cuiufdam magniSerpentis inGerma.nia verfantis, Rurfus ophites alia cft gcmma lincis cincreis,& nigricantibus rcprsefentans colorem Serpentis,& inuenituc ad oftium Tangrae. Alium lapidcm pejlucidum figura verticilli, nempe fpumam Scr-pentis, inftar chryftalli, congelatam vidimus apud Dominum Ladiftaum Hungarum, Ophites Amplius quoddammarmorexalbo, & nigromaculis frequcntibusc6ftans,rituma-marmor. culofiSerpentis,ophitcs dicitur,cuitis multa eftegcnera refcrtDiofcoridcs,quaeta-mcn ad ircs tantitm difterentia?rcducit,vnumponderofum,&nigrum,alterumcU nerco colorcpun&is diftinftum, tcrtium lincis.quibufdam candidis rcfertum. Plinius
duas
Hifl> Serp: & Drac- Liber I: j i
A duasrantumfpccicsdcfcribit,candidum,quod mollecft,&nigricausdiirum.Meminit pofteaetiamcinercimarmoris,quod a colorecineris tcphiiam vocat Diofcondesaut omneshuiusmarmorisfpecies^alligatasjaduerfusSerpentes valere rcftihcatur. Ophi- **armor. tcmnigruconftantem pundisnigrisinliuidocorporej lapicidacViperam Aep^pri vo- ' cantjophitem verocinereicolorisGranituSyrice nominantiiftfunfcfcnim punfta nigra VPn 1uicl in corporecadicate.Infuper marmor virideLaced^moniu prt$iofi generis Lithotom
iftt.
Scrpdntinu cogndminant,ex Alberto,quifccundafpeciemophitis viridis maculiscan .Jerptntmte «Jidis cffe tradit: mfunt enim in viriditatemarmoris mfacul^e qua?dan>fre<ijuentiores, & rnarmor. clariores.Aliud eft vnica maculaeum compofitione,&huius generis eft Thyites, cuius mentioncm fecitDiofcoridcsj fed nonfpirat iUuodi/retn, qnenvin fuo ophite Diofco-riclescomendabat.AmatusLufitanusfatcturfe vidifte vafculu quoddamex huiufmodi marmorefabrefadum non infuaucm, dum fricabatur ,emittens odorcm j ideoqj non-nulli arbitratifunt huiufmodi vaseffe exlllis,inquibtis Romanilmperatores theria" Cttitts m*. camfetuabant: cum etiam huiufmodi lapis contra venenatorum morfus a Dit)fcoride terUtffint B fummopejeprobetur. Galenusautem vitrumcumophiteconiungcrevidetur,dum vafatin—> inquit ophitcm poflidere vim abftcrgendi ,confringcndiqj vt vitrum, quoniam illi in quilt. elim vinodatofacultatem comroinuendilapidisin vefica aflignat.Qnocirca non cftdicen- Tberiac<t-> dum, perophitcm,intellcxiffegenusmarmoris,quodhabeturapud Diofcoridem(non fernabatur enimfacultatcsvtriufqjcoiieniunt) fedfortedenotaffcmurrhinuma Pliniovocatum: coloris enim varietate maculas Serpcntum «emulatiir. Neqj obftat murthinum effodi, & vitrum arte parari: quandoquidem incendijs fubterraneis eadem fieri poffunt, quse Infornacibusfabricantur: narn murrhinueflc humorcmfubterra denfatum Pliniusaf-firmat. Pr«eterea lapis quidam eftophites, vel Serpcntinus didus, quia fquamis, more Serpentum tegatur,vt lapisIslebanus erofus,fiflihs, niger,durus,exquoa?s conflatur. tapisIsle-AliquifpinamTheophrafti effeputant. In hoc quandoq; imago pifcis confpicua cerni- banus. fur, & pifciformis nuncupari potcft nigri coloris, in quo fquamse aurea?, vcl argentese pifcium licet confpicari.Quandoqj in hoc animalia alterius generis a natura infculpta Lapidespi-obferuantur. Treshuius generislapides in publicoIlluftriflimiSenatus Bononicnfis fctformes. £ Mufrofcruantur ,quorum vnus geminis pifcibus eft infignitus. Alij duofingulosha-- bentpifcesrcferentes imaginem Perc2eauratx,&Alburni. Huiufmodilapides fiffilcs funt, bituminifqj matcriam in fe eontinerc, odor indicat. Hi autem lapides non pro-cul a monte Mxliboco reperti fuerunt.
Pr«tcr enumeratos lapides alium inueniri multi autumant,quem Plinius pro Ser-pentum ouo defcripfit,non intelligendotamenouum,cxquocatuliSerpcntiniex-cluduntur; cum dehoc in prasfentia non fiat fermo. Plinius igirurha?c habet. Pra-terca efl ouorurn genus in magna Galliarum fama omijfum Gracis. Angues innumeri Lib. 29. c. *flate tonuoluttfaliuis faucium, corporumj;fpumisartificiofocomplexuglomeratur ouum 3. anguinum appellatur. Druida fbilis iddicunt in fublime iattari, fagoj; oportereintercipi, ne tellur*mattingat. Profugere raptorem equo, Serpetttrs enim infequi, donec arceantur ali-euius amnis interuentu, experimentum eius effe ,fi contra aquas fluitet, vel auro vintium.
vt eft Magorum folertia occultandis fraudtbus fagax, certaluna capiendum cenfent% tanquam congruere operationem eam Serpentium,humanifit arbitrij.Vidi equtdem idouum _ magnitudine modici mali orbiculati, crufla cartilaginis, veluti acetabulis brachiorumpoly-
pi crebris infgne Druidis. Ad viliorias Litium, ac Regum aditus mire laudatur, tanta va-	,.. *
jiitatis,vthabentemidinlitein ftnu equitemRomanume Vocuntijs}DXlaudioPrincipt *v. * interremptum non ob aliudfciam. Hic tamen complexus anguium, & efferatorum concor-dia caufa videtur, quare exteragentescaduccum in pacis argumentum, circumdata efigie	*
anguium fecerint. Noftra aetatc huius oui tantoperein Gallijs commendati, &ob-feruati, nullum extat monimentum, Immo traditGefnerus neque vllam huius oui ~ fuperefle famam apud Heluetios quondam Gallis adnumeratos, & Druidarumfu-perftitionum participes. Pra?terquamquod non eft vcritati confonum, quod huiuf-modiouum,autquoduisaliud inanimatum,acccdenteetiamauriponderc,aduerfo Quum at>-flummc feratur, vtrecitat Plinius. Fatetur quidem Gefncrus in fuolapidum thefau- gmntim^ ro habere duos globosduros, folidos, graucs,crufta albiorc,&duriore, quam fitinte- ^quid. *iorfubftantia,intedos. Altereftmagnitudinispugnihumani,formadcnticularijaI-globofe pariterfigurae, In eo per intcrualla aequidiftantia confpt-
E a	cftiiitut
j i	Vlyffis Aldrouandi i
ciuntur cau<J* quacdam tanquam Scrpentum, orbemcomple&entes quj^ maiorcs, & g totidem minores, &brcuiores infunt. Immo acetabula jceupuftulaequspda^mj vcl pa-pillaerotundx itadigcftx, vtfingulis verfibus, quiinteto circuitu deni; funt puftulat ienae habeantur. Gcfncrus ab huiufmodiglobis ouum anguinum a Plinio dcfcriptum, repraelentari opinatur. At Bellonius huiufmodi lapides globofos echims ^arinjsfdem-Lapis otto ptacruftaaculeata)aftim»lat. Lapisouo anguinol^linijvaldefimilisfuitinjuentusia anguinofi- monteCoruariae prope Bononiami. Seruatur etiam in publico Mufaco lapisfigurain tnilis, vbi Serpentis prorfusjemulans :eft <?nim m fpiram reuolutus, cuius caput iivperiferia proi fuerit in- minet ,&cauda cxtrema centrum indicat: lnalia pajte lapidis ,cftffigura paruiSer-». otentus. pentis; pars inferior'planc informifceft . Hic lapis merito vocari potcft f, feu o'<p4o«JW nempefpecies SerpcRtiqa i Nafcitur in monte Plumbici prop? Vrbinum. Quapropteriureoptimopolfumusprpbare eorum opinionem, qui inlslandiaScrpen-teseffefaxeos atteftantur jquorum ynum. fpirisinfe conuolutum Ioan^s.£oropius inAnglia confpicatuseft. Hosautem hominum cantionibusin lapid<3?; .v£ifos fuifle multiperfuadere nituntur:cum tamen h^c fint opera naturx,qusea fuiscaufis pendent. p Necmirandum eft, fiquideminagroSenenfilocis fterilibus, &crctofisterreiSerpen-tes conuoluti, in tenuem caudam fenfim definentcs reperiuntur colore candido, fub-ftantia gypfea , quififrangantur ,globuli inanesititus velutiampullsfpcdtantur,afli-duc prope caudam tenuiorcs. Feruenteenim materia, vt f^pe obferuamus in balncis fulphureis, bullae artplluntur; dum vero fpiritus vario modo conuoluitur ,materiam vifcidam,&fequacena codetn mododucit, quaspoftca concrefcens eamdcm retinet figuram, vt in combuftione aluminis manifeftatur.. Denuoinuenitur alia fpccics lapi-dis.quse non Serpentem integrum ,fedlinguani, &pracipue Natricis reprxfentarc Glofopetra perhibetur. Propterea lingua, glottis,& gloflopetra, a quibufdain fax,u ophioglolfum, quidfit. addifferentiamophioglofli herbae, nuncupatur, &potiflimum>quia aduerfus Scrpen-tes valere dicatur. Aliqui huc lapidemceraunium,nempefulmineum,alij,ob figuiam> Lapis ee- dentemcanis carcharise efle exiftimant. TaJ[es,lapides inMelite infula interfaxa ,& wauntas. rupesceperiuntur, ambitu dcnticulato, fuperficie adeo terfa, & polita,vt ingeniofus
etiamartifex vix illam poflet imitari. Itaqjnoneftccnfendumcfledentemcaniscar- q chariae,vt in hiftoria illius animalisfuit <leclaratum,neq; fulmen ecaclo delapfum: cum a terra effodiatur, non autem.in aere gencratur; Prxterquamquod in Melitem inftilam tantummodo caderent,in qua innumeri ferc lapides huius generis fpeftantur. Immo, InMeteor. ex Ariftolelis dodlrina, fulmen nil aliud eft ,quam fpiritus ,&materia tenuiflima, feu flatus accenfus,&anubibus pulfus:proptereaquod cum ex materia fubtili conftet, corpora mollia non corrumpit. Ve.rum notandum eft obdiuerfam materiam, diuetfa etiam\generari fulmina; &nos non debet latere reperiri aliud genus fulminis lapi-deum , quod in nubibus cx materia valde vifcofa procrcatur. Hoq autem Ariftoteli ignotumfuiflcopinamur .dequocommodiorilocodifputabimus. Infuperapud ali-Ophitesfe- quos,fedperperam,ophites vocaturfeneda anguium:cum redius ySpac oQto; «Pepjua, metta an- tfypap,^ A«/3»p??,&aliquibusctiam	dicajiur. Latinianguinum fpolium,
guiutn. anguinampellem,feniuSerpcntis,membranamSerpentinam,& vernationem appel-lant,quoniam aduentante Verc hanc pellem exuant, quae poftmodu inter faxa, & ftir-Lib.%.dt-j pesinuenitur,vtdocuit Ariftotelcs. HifpanicePellede lavCulebre,GermaniceEin pj h'tfi.An.c. ichlangenhaut. ArabiceGeluc, velGenlut. Italicefpoglia dellaSerpenominatur. 17.	Syluaticus,vtfolet ,multa nominabarbaraproponit ,quibus exuuiasSerpentisindi-
careconatur. Tandem hocnomen adiediuum (anguincus, vel anguinus )omnia ad angues fpectantia fignificarevidetur:vndeanguineapellis,pauloantenominata, & coma anguinea Medufa?,& capilli anguinei Eumeniduma Catullo indigitantur. An-Cap. 37. gueus poftea idem fignificat;nam lapfus angueos legitSolinus. At in folutaoratione (anguinus) vt plutimum vfurpatur.
RegioneSy Praetcr haec,loca,&regionesmultasa Scrpentibus denominatas apud Authores & loca k legimus. Euftathius ophitem locumeffe fcripfit. Item ophiademregionemolim_j Serpetibus defertamobSerpentumcopiamfuiffeDiodorus Siculusautumat,.qujepoftmodum—.» denonina- operaRegum Acgyptipurgataeft.Rhodus quoq;aSerpcntum multitudine,nomine ta->. ophiufx apudStrabonem donatur. Immoobcamdem caufam, nonnuIliCyprum.-^ tydrufa. cpufi* vocaruar. Tcnon Infula ob aquarum abundantiam Hydrufa,3liquibus ad
tnentem
Hift.Serp:&Di4ac, Liber I. 53
&tnentem Ariftarelis ,propter>Serpentes ophiufa dicitur. Atfecundum Pomponium ' tvlebm Colubrariaeft;infulaMi»risMediterraneiIber»ci malefico Serpentum gcuere
fpatens :quamobrem( vt notatOliuarius) hodie dicitur la Dragoner*. Rurfus apud 1»™*-J^u^niamo^«^«A»nomer»eftloei: nam quaThebis rcda Glifantum itur,rcgiun-«uia feledis lapidibus circumfepta fpedatur,Serpentis caputThebanis nucupata ; quoniam Serpentem ab oftio cauernse caput cxerentem a Tarfia illac pra-tereuntc^	^
percutfum, & nomen loco datum fuife tradunt. Chriftophorus Columbus liarrat, Inhtf.Ind. quod circa Pariam, magnumfcopudum inuenit ,a quo tanquam ab orificio magni flu- occtd.c.-j*, minis, tanta tantoqj impetu Aquilonem vcrfus aqua fcaturiebat, vt magnum terro-rem tranfeuntibus ^non fecus ac. efletimmanis Serpens,incuteret: propterea illum—» locumos Scrpentis nominaredecreuit. Balbus quoq> in.itincrede ciuitateMarrabar In Itincr. in Cocchi, meminit cuiufdam maris, quod, lingua Pcrfica mareSerpentum cognomi- Ind.or.c.4. natur. Pariterin defcriptionefuburbanoriim antiquorum Hierofolymce, qushabetur in theatro Terr^Sanci?e,mem©ratur ftagnumSerpentum,quodolim Bethara vocaba-B tur. Demumfluuiuscftophitesdi£tus,quialiterorontcsapudSuctoniumlegitur. OphitcsjlH Quidplura?c$leftiaquoq;a Serpentibus Bonabhorrent.Luna enim Proferpina di- men. £teeft,quoniamritu Serpentis abecliptica modo admcridiema modd adaquilonem defledens, nodum auftralem,& borealem defignet,qucm Aftrologi caput, &caudam Draconis appellant. Huic accedit Ophiuchus vigefima conftcllatio mter.Septentrio-nales , decuius ortu chronicoOuidius infaftis locutuseft. d<pt*%o;_ Latiiiis dicitur Lth.6. Serpentarius, Anguitencns,feu AnguiferCSeneca ctiatn Cerberi caudam anguiferam In Herc. appellauit) qui3 manibus tcneatanguem eius corpus implicantcm. De hocCicero/^»^ in Phxnomenis haec habet.
■ ■■■■ ■ propter eaput Anguitenentis, J$uem claro perhihent o<p/Q%ov nomine Graij Hic pre(fu duplici palmarum continet anguem, Eius, & ipfe manet religatus corpore ttto, Nam% virum medium Serpens fub peffore cingit. Hunc nonnulli volueruntfuifle Herculem, quiadhuc in cunabulis vagiens Serpentes / alunone immiflos, manibus praefocauit. Alij dixerunt clfe Canobanta Regem Getha-tum, Alij Phorbantem filiuin Tiropae Regis Theflalorum,de quibus Hyginus legendus eft. Alij t^ndem tradiderunt hunc fuifle Aefculap iutn medicum celeberrimum tenen» tcmanguem,a quoedodusfuitherbam, qua Glaueum mortuum ad vitam denuo re-Uocauit. Ideo fic canit Ouidius inJFaftis. ^	v	. ?
Zi • Snrgit humo iuuenis Jtellis affiatus auitis,
Etgemino nexasporrigit angue manus.	■•<.
Etpaulpjnfcrius.
Gramina continuo loculis depromit eburnis,
Profuerant Glauci manibus illa prius. Tunc cum obferuatas augur defcendit in herbas,
Vfus d? auxilio efi anguis ab angue dato. Peffora ter tetigit, ter verba falubria dixit Bepofitum terra fubflulit ille caput. Adcaetera inanimata ab anguibus denominata properates incidemus in machinas bel-licas, intcrquas quaedambombardjemaiorisfpecies eft,Serpentina,& colubrina nomi- Machina nata:nam ita oblonga coflatur,vt effigiem Colubri,ideftSerpentisKmuletur.Item Ser- bellica k pentina vocatur illud inftrumentu ferrcum tormentimanualis retortu inftar Scrpen- Serpetibus tis,quod funcm accenfum ad explofionemfclopi, ftringit.Imino qu?dam alembici fpe- denomina-cies dicitur Scrpentina aChymiftis, quia roftrum flexuofum ,ritu Serpcntis,habeat. ta. Rurlusapud eofdem Chymiftas argentum viuumSerpentinum,&Serpensluxurians ArteMum cognominatur. Item humiditas radicalismetallorum, antedecodionem, admodum vtlum cur venenata,nomineSerpentis,Draconis,& Bafilifci ab ijfdem Chymiftisdonatur: nam Serpenslu-huiufmodi vaporper fublimationemin vasafccndens, vt animaduertit Bracefchus, xurids di-muenicfq; duo fulphura cum argento viuo, tanquam Serpensilla diifoluendo, vorare catur. perhibetur. AliterSerpcraftraapudVarroncmfuntinftrumenta Jeu potiusvincula, Inlib.d^ quaegcniculis infantium ambularcdifcentium alligantur, neproftrati^moreanguium ligno vita.
E 3	ferpant,
Jmtraftr* qu-t injiru
Qphiafis,
Hb.it-Me, tamer.
WodttsStr-
fentinus
tjualts.
Li.14.HiC' rogl.
Itt 'Artc^
feet.
54	V \y ffis A Idrpuatidi 11
ferpant, vclnevaccij fianr. Ampliusvolumina iJla,inquibuSNicaniderdcSerpenti- £ bus verba fecir, opctKei infcribuntur: cum hatc vox c<piakoi onhineadangues fpe&ans indicet. Namophialis apudMcdicos3tfe6luseftcapitis,quandacapilli certis fpatijfi inanguisfimilitudinem decidunt. Hisaddantur fpetfbculapythiatiempeanguina.^ denominata a PythoneSerpentemanuApolhnis interfedo : horum meminitOuidiutf huncinmodum.	- - 1 - ■	i
Hunc Deus arcitenens, & nunejuam ulibxs armis Ante, nifi in damis ,caprafj, fugacibus vfus, s Mille graucm telis, cxbattfta pene pharetra Perdidtt, effufo per vulntra ntgra ventao.	-
Ncue operis famam poffet deltre vetuflas,	11 V
Inftituit facros celtbri certarnine iudos, pytkia,perdomit« Serpentis nomine dtcfos. Ad finem, nodus illeHerculeus, liueGordianusSerpcntinus etiam voeatusfuit : Cuiffl JuosSerpentes incongreifu ard^implicatosamuletur. Decuius nodi explicatione, F ErafmusadnodumGordiumconfugit. Plinius docuithunc nodumfacrum habirum fui{fe,&creditumad fanitatemconduccre. Plutarchus traditcingulumfponfsehoc nodo nedli folere, quem poftea fponfus in thalamo diflbluebat. Athenaeus huiufmodi nodum Hcracleotarum Infigne fuiifc ftatuit. Goropius poftpofitis cseteris expofitio-nibus,huncnodumnominatum fuifle herculeum fcribit,quiaHercules fuitMundi vismafcula ,& Verbi incarnati figura. Vndehic diuinus Hercules ftatim abincuna-bulis duosSerpentes acerrimoshumani generis hoftes ftrangulauit, nimirumDiabo-lum,&carnem aduerfus fpiritum affidu£concupifcentcm. Immo nuIJus vnquam Ser-pcns mafculus fa:mellam, aut fsemclla mafculum (vt idem notat author)tam ardi compleditur, quam Diabolus carnem, & caro Diabolum: ideoq; nodus Serpcntinus, & heiculeus fuit nuncupatus,qui a nemine, nifi adiuino Hercule diifolui potuit. Quamobremhuc fort£allufitHoratius, quando dixit.
Nec Detts interfit, nifi dignus vindice nodus
Inciderit.	Q
Ideo Goropius,'pr^ter alias explicationes,tradit,quod Horatius in hoc verfu pr^cipit» re Deus in partes vocetur,nifi diificultas fe fe oiferat, quam nemo nifi foius Deus ex-pedire poflit. Etcnim, vocabulo vindicis,Hercules hic denotatur, qui,cum fit ale» xicacos,iure merito latina voce vindcx appellabitur: cum ab omnibus malis totum ccrrarum orbcm vindicaucrit,occifis tyrannis,&caeteris monftris, remotifquc om-nibus ditficultatibus, quibus commoditas human* vitae impediebatur. Denominatis tanquam coronidem libuit addere radicem Serpcntiformem ,quas adhuc intcgrain publico feruatur Mufaeo. Ha:c enim Serpentem perbelli semulatur i qucmadmoduno in prsfenti icone licctconfpicari»
1.
(U&
\
55

tf
Eadix Scrpentifoimii	opodfn: [
r .••••
j ■ • f- '«r
"> : ' . f
J i)
uana
i-t'

•V ^.'vii.V. .V i. > ,
■ i .('••• . jV
>i .

.: - v.
- !

j

. iJ V&ffiii^drouattdi: .1-1
PRGDI	aliOI A
VM Serpens nnlloa!iomcmbro,nifi orcpollear j Antiquitas aban*-gueoccurrente inimicum dcnotari augurata eft . Propterea Plutar-> Lib.z.dc—3	chusin Amphitrionc diccbat. Angues duos iubatos in impluuium
Diuin.	deuolafle, & Cicero anguem abjnfima ara emanafle. ImYno maguum
prodigiumefle exiftimauit,vt jcetulitCicero,ft circa cardinem ia-Lococit.	nuxSerpentemcircumplicatupbferuauerit.Quamuis aliqui dixcrinc
maioriadmirationc dignum fore,ficardincscircaScrpcntem inuoluerentur. Alijcx antiquis,Serpentes in finu geftantes hominem benignp, vel maligno fydcrc natum, nec nonfuturas fjElicitates^&infaslicitatcspraedicere^-ofitebantur. Scd mirum eft, quodlndi popuh-huiufmodietiam prajfagijsvtat&urrquandoquidem legimusinHi-f/trt 7 ftoria Indite Lufir?tniar, iuuenem Indum ad templum Idolorum, cum dilucularct, pro- „ ficifccntem in criftatum anguem venenoqj turgentem incidiffe: idcoq, hoc pcflimi augurij jndicium repiitans,.reuerfus,ad facrum Baptifmatisfontcmconfugit,qucm antcaodio femper habueratis Romaniquoqj proaugutio peffimo, vifionemSerpen-Lib.i,c.6. tis exiftimarunt,quamobrem,cx ValerioMaximo,anguis inufitatx magnitudinisin-fslicem pugnam aduerfus Numantinos C. HoftilioMancino Confuli Romanorym prasfignificauit. ExIulioObfequentehabemus duos Serpentes ,Scmpronio Confu-le facrificantc, ter viciimas depaftos efle: indcq; nonnulli intemecionem Scmpronija FlauioLucano hofpitc paratam prxfagierunt. Amplius,facrificantibus Grxcis apud Homerum ,exara in proximam planitiem ,i'n qua dcccm pafferis pulli vagabantur, anguis prorcpfit: hinc Calchas bellum contra Troianos totidcm annos duraturum Lib.q.dc—j pronunciauit. In Punico bello, ex Petrarcha,Caio Gracchorum omnium nobiliffimo Vir. Illufi. 'n Laconia exercitum habenti, iiitcr facrificandum, accidit, vrex proximo fpccu ge-miniSerpentcselapfiexta corrumperent,^quooftcntomotiHarufpices,vitxdifcrimcn Duci impendcre monuerunt. Tiberius ctiam Gracchorum pater (referente Egnatio) duobus,anguibus intra cubiculum captis,prodigiorum Interpretes confuluit, qui ^ refponderunt, forc vt ipfe fuperftcs eflet Cornclis vxori, fiSerpens altcrius fcxus in-terficerctur:ipfeautem meum intcrficite,dixit. Cornelia iuueniseft,poteftqjper a:tatcmadhucparere,nec defuit tcieuentus.Atconiux,quxfuperuixit,mutiiaca;itate cum eo certauitj nam tantu abfuit,vt poft Gracchi obitum, connubium defideraret,vt Kcgias ctiam nuptias afpernata fucrit.Quodam tcmpore tata Serpentu multitudo apud Lacones cxcreuit,vt inde Arioli fjijturam annona* penuriam prjedicerent, quse poftmo-dum talis fubfecuta cft,authoreTextore,vt Populi carnibus anguiu vcfci coadi fuerint. InLdctni- ApudPaufaniam lcgimusLe^atosab EpidaurijsinCoon Infulaad Acfculapiummif-sis. fos,pr2terfomnia,quibus erant moniti,cumad agriLaconicioramappuliflent, vt ibiledemcollocarent ,vidifleetiam Serpentcm , qucm fecum Epidauro adduxerant, nonproculemariinquanidam cauernam ingreflum. Hoc igitur moti prodigio,op-pidumillo inlocofibi faEhricarunt. ItemTarquinius Superbus, domitis hoftibus, ad vrbana ncgocia animum asppellens, portentum ingens confpicatus eft: Serpens enim ex columna lignea elapfus fugam in Regiamarripuit. VndeRex pcrterritus Titum,Si: H Aruntem filios, Bruto comite,qui ftultitiam fimulabat, ad Apollincm Delphictim mi-fit. Iuuenibus oraculum de regnoconfulentibus, refponfum fuit eum regnaturum ,qui primusreuerfusmatrcm ofcularetur. Brutus igitur de naui egreflus terramofculatus eft. Quarefic loquiturOuidius. Lib.z.fajl„	Ecce (nefas vifu) medtjs altaribus anguis
Exit, & extintfis ignibus exta rapit: Confulitur phabus, fors eft ita reddita, matri
£ui dederit primus ofcula vifior erit. Ofcula quifq; fux matri propecata tulerunt,
Non intefletfo, credula turba, Deo. Srutus erat fiulti fapietts imitator, vt effct. Istt us ab iujidtfs dire fuperbe tuis;
V '	Jlltt
)
I
Hifl:. Scrp. & Drac. Liber L 57
A	Jlle tAcens pronusmatri dedit ofcula terra.-
Ex Ritcardo Dinocho habemus,quod lmperante Conftantino, tantus fuit defc&us So- /„ M, lisjvfetiammeridieCxli ftellaeconfpicerentur, & inMeliteaSerpentesomnis gencris ptodig. vifi funt, qui pugna commifla, fe fe inuicem percmerunr,& paulapoft ortus cft ludxo-rum tumultus, & trcxdecim Vrbes in Campania, terr^motu corrueruntj deinde poft Conftantini obitum, filijinter fe belligerarunt, & Perfe grauibello Romanos oppref-ferunt. Cum bellumMacedonicum inexpe6lationeeftet,C. Petilio, &C. Valerio Confulibus, bouem in Campania locutum fuifte, & tres Soles fuper aedem Saturni ef-fulfiftenarratLiuius,eodemqi temporeCeritesSerpentem inOppido fuoiubatum, e.ea ' aureifqj maculis diftindum confpicatos fuifle. Ex Iibro etiam de Prodigj;s, &Often- *3" tis,colligere licet,quod munitis Alexandri Magni caftris,& militibus quieti nodturnj deditis,cum primumLunaabOrizontc emerfit,Scorpiones,arediscaudarum acu-lcis,innumeri fercadcaftra fluxerun», quarprodigia visimmenfaSerpentum vario co-lore refulgcntium infecuta eft. jj L.SillaConful cum incampo Nolano Samnitum exercitum haberet,&Dijsim-
molaret,repenrc3b infimoarae Ioco,Serpensexilijt,quo vifo, Pofthumius harufpcx	,
suflitRomanoDuci,vtinhoftem legionesduceret,cuicumparuiflet( tcftcSueflano) J 'l' ^ caftra hoftium opulentiflimaexpugnansoccupauit. Serpentes quoq;, vt fcribit Hero- r* dotus, CroefoLydorum Regi excidiumlmpcrij portenderunt: nam quando Croefus, Lib. 3, &Cyrus ad Pteram,sequo martedepugnarunt, illico in fuburbanis Sardium locis in-gensSerpenrum copia ortacft,quos cqui ad pabulum dimifli paflim deuorabant: qua-re Vates, re intelleda, refponderunt, per Serpentem, terrse filium, indigenam, & per eqiium aduenam,&bellicofumhoftemdenotari,hocq;portentoSardenfesbreui fub-adosiripraedixerurit'. Idqjverum fuifle euentus patefecit :nam paulopoft,Crocfo Regc deuido, omnes in Perfarum poteftatem vencrunt. Tiberius Caefar cum intelle-xiftet Scrpentem, qucm indelicijs habebat (illienim propria manu cibu miniftrabat) a formicis fuilfe corrofum, fibi a multitudine cauendu cfle percepit,quoniam formic^, monentibusVatibus,populumfignificarefolenr. Annibalcumfuis copijsitinerans, Annibalis £ atergo immanem beftiam Serpentibus circumplicatam infequentem refpexifle fertur, aduetus tn quse omniaarbufta, & virgulta frangebat,& teda peruertebat. Hinc vaftationem italiam. Italiae multi portcnderunt. Ex altera parte Iouius in vita A&ij narrat, Serpcnrem in eius galeam irrepfifle, & Adio vicecomiri, vi&oriaro aduerfus Bononienfes pra:mon-ltrafle. At T.Gracchus, antequam multitudine Q^jritum opprcfTis interriccretur, in fpaciofa galea, qua in bello vti confueuerat, anguem oua peperifle ,fetufqj iam for-matosinuenit. AuisetiamplacidaingremiumPhilippiRegis Maccdonum aduolans ouum peperit,de quo confra&o exijfleSerpens dicitur,qui,cum ouum circumdediflet, vt denuo in foramen illud ingrederetur illico perijt: hinc Vares filium nempe Alexan-drum exPhilippo dimanaturumefleariolatifunt,qui,toto terrarum orbe fubado, paulo poft erat periturus.
OpeetiamSerpentisferuntNeronem apercuflbribus fuifle liberatum, quos Mefla- Nero qnt-lina ineum immiferat: nam Serpens c puluino, vbi quiefcebat,prodiens ficarios per- modo Libe-terrefecit. Quamuis aliqui fcripferint non fuifle Scrpentcm, fed eiusexuuias,quas,cx ratus fue~ P volutatcmatris,dextrobrachio alligatasaliquando.gcftabat, & txdio abie&as denuo rit a per-requifiuit: quoniam fperabat huiufmodi Serpentis fpolium aduerfus infortunia , qux cuffortbus pertimefcebat,fibi profuturum. Quareno eft mirandumjfiapud Caelium Rhodiginum Meffalina. legatur,quod vatcscircabrachium ,vclcollumNeronisadhuc pueri alligatam libe-ridemconfpicati,dixcrint, ot/ ia^uv 7rapd r*i yipovros M^ircti. Nimirum,quia exfenc ' ' potentiamforetaflecuturas: cum anguis, depofita fene&ute, talis obferuetur.	''
Serpens quoq;gloriam Rofcijhiftrionispraemonftrauit,vtdocet Cicero.nam pufio- m,m j t nem adhuc in Selcnio campo Lanuini agrieducatum, & in cunabilis dormicntem nu-trixluminc appofito, Serpente c ircumdatum confpicata eft.Patri autem ad harufpices confugienti refponfum fuit nihil illo puero clarius, nihil nobiliusfore. Similiprsefa-gio imperiumSeueropraemonftratueft: fiquidcm in ftabuloSerpens dormientiscaput cinxit,& abfqjnoxa, vocifcrantibus ob terrorem familiaribus,abijt.Maximino iuniori idemaccidifletradunt. Aureliano quoq; cxFulgofio ,humilibusparentibusnato an-guis fummum imperium portendilfe fet tur: etenim peluim, in quo faepius puer lauaba-
tur
j i	Vlyffis Aldrouandi i
turSerpenscftcircumplcxus,neq;occidipotuit. Idedraater,quactempIiSoIisracer- jy dos erat, re intelle(aa,Serpcntem quaii familiarem feruari iuiHt. item CalTandra fcicn-tiae vaticinandi peritam intemplo ApolhnisTymbreicuHelenofratre relj<ftatn ,cum Serpentibus cubantem repercrunt,qui,infantibu&mhil laefu,eorujnfcnfoi;ia circum-f -lambeba nt: quamobrem tamCsifandram, quamHelenum vatcs futuros a vatibus re-fponfum habuerunt. Magnumetiam fuitilludprodigium,dumimmanisSerpenscir-ca aram vifus eft, vbi Acneas anniuerfarium facrum manibus Anchifjc; pa tris faciebatS; Lib. y./ftf- vtrecitat Virgiliushisvcrfibus.
neid.	Dixerat h<tc adytis cum lubricus anguis ab imis
Septem ingens 'gyros ,feptena volumina traxitt Amplexus placide tumuLum lapfufq; per aras Carulea cui terga nota, maculofus & auro Squamam incendebat fulgory ceu nubibus arcus, Mille trahit varios aduerfo Sole colores.	".
Cbftupuit vifu Aeneas: ille agmine longo
1 andem inter pateras, & Utita pocula Serpens	,
Libauitq, dapesyrurfufj; jnnoxius imo Succejjit tumuloy & depafla altaria liquit. lnlib.d<L-> Cattcrumanimumgraui aificiunt admiratione prodigia mulicrum,qua»Scrpentes Mirab. enixaefunt:nam fralianus refert mulieremTridentinamSerpentesinftarglobiconuo» lutos perperiifc Romae, Domitiano Csfare IX. & PerilioRufo II. Coif. Item L.Scipio-Mulieres ne > & Norbano Confuiibus,ex Iulio Obfequente,mulier in Hetruria viuumSer-tariut Ser- Pcntcm Partu edidit, qui iuifu Harufpicum in profluentem deiedus aduerfa aqua nata-pentes. u'c* AtSerpensa mulierecditus,temporibusL.Sillse,bellumciuile,exAlcxandro, denotauit. Verum Appianus Alexandrinustradit,quod muIapeperit,&muherScr-Lib.-z.cap. petemenixa eft,qu£prodigia ftragem,&cxpugnationemItalide,nec nonRomanxRci-publicaEmutationerniignihcarunt. Ampiius inter initia beiliMarfici,vtfcripfttPli-nius, mulier peperit elephantum, & qusdam ancilla Scrpentem. Lib.	Deniq; iiper quamdam annorum fcriempercurramus, prodigia femper maiora in- ~
Scllxiuil. ueniemus. Legimus eniin apudIulium Obfequcntem,duosSerpcntes nigros, anno vi- -
gefimo odlauo fupra centefimum, antc Chriftum natum, in facrarium Mineruae ingref-frodig 85. fos fuiifeeo tepore, quo M.Fuluius Flaccusquafdam leges promulgare tentabat: vnde nonnulli ciuilem Romanoruoccifionem conie6larunt.In volumine ftcmmarum Lotha» ringiae legitur, quod anno vigefimo feptimo ante Chriftum natum,Regulus in Africa Tom. i. Serpentem immenfae magnitudinis milites vexantem expugnauit.Item annoanteDo-minicam Incarnationem feptuagefimo quinto, duoSerpentes in ledo coniugis Didij Lelij iegati Pompeijfueruntinuenti:hinc,vtfcribit Iulius Obfcqucns, Didijintcritum f rodia, au§urati fant. Anno vero tertio fupra centefimum, ex codemmet Obfequente, Scr-10<J pentes nigri altarecircumiucrunt, deindefugerunt, & pofterodicrcdierunc,qui tan-L ' dem a populo Mutufaslapidibus fuerunt obruti, & oftio templi Mattis referato, ca put ftatuaead pedes compertum eft: hinc Romanorum exercitum a Lufitanis coficiendum fore prasfagierunt. Anno trigcfimo primo fupra centefimuin ante Chriftum, Romac bos hxc verba protulit, cauetibiRomay 6c Sagunti Serpentes volarunt, vt in Voluminc Tam. i. ftemmatum Lotharingia: habetur. Caeterum anno Chrifti odluagcfimo nonofupra-» ^ quingentefimum, cum Diaconus Turronenfis Ecclefiae ab cius Epifcopo in Vrbem ef-fet miffus, vt a Romano Pontifice nonnullas Sandoru reliquias acciperet j tanta mun-dationc Tiberis fluuius Vrbem obruit, vt omnes antiquae «dcs collapfse fint, & multi-tudoSerpentum cum magno Dracone ad falfos maris flu&us defcenderit,quibus mor-7'om.~ 7. ^ ac* ^iittus (£efte Baronio) tetroexcitato odore, ingens peftilcntia,}& cla-'AnpalEc- desfubfecuta eft. Anno poftChriftum natum quinquagefimo fexto fuprafeptingen-elef. tefimum, vt animaducrtit Martinus Polonus, Carolus Martcllus vir femper vidlor poft obitumin ternplo S. Dionyfij|fepclitur,& paulo poft in eius tumulonihil nifimaximus lnftpput. Serpensinuentuseft. Annovigefimofecundofupra millefimumapartuVirginis,in Infula Moos didia Dioecefis Hamerenfis, Serpens admirandxmagnitudinisconfpedus cft, qui veluticometa totiOrbialiquam interdum cladem promittit5 ita isfubucrfio-nem regni Nor uegi$ porteqdit:nam fupcr aquas alte* fie faepius fe extollebatj: ficq; cx-
pulfio
t
*
Hift, Serp: 6c Drac. Liber I. 5 P
A pulfio Chriftiani Rcgis, & totius parrix cxcidium fubTecutum eft. Ad rem Olaus Ma- Ltb. 21, gnustradic eos, qui mercatur^, &pifcaiioni.injittodbus Norucgi* operam nauaiu, cap.z7. vnanimes atteftari Serpentem vafts molis pcncs oras Mari's Bcrgcrifium'ver-fjri, qui aeftiuo tcmpore, nodlurnd, &iucido coeloab ajitrp yitulosfues,&homincsvoraturus egreditur,neq;hocanimalfineportentofofpcclaculo nauigia infeftat, &homines ra-pit: nam non multo poft &bellici tumultus,&:mutationes rcgni fubfequi(olcnt. Anno quinquagcfimo nono fupra mille{Tmum,Segebertat.efte, in Pago Vraccarenfi apud Tornacum,duo veluticxercitusSerpentu,inftruda acie, prailiari vififunt^ Chriftianus par. 2.' Vrftius in Chronicis Gcruianix refert,qu6d anno tertio (upra millefimum,& trecenre-fimum,accidit, vt no<5le Afcenfionis Domini inColumbafia ,&multis-alijs locisSer-pentes pluerent. Anno millefimo quingentefimo quinqtiagefimo primo, vt conftat perhiftoriam Vienna: itnpreifam circa diem D. Margatita2,in Hungariacontigit,vt in multorum hominu aluoSerpentes naturalibus fimiles generatentur5 quemadmodum Serpentcs ctiam pauloanteenucleatum fuit,quando deScrpcntum geneljatione verba fccimus. gemti & Dcmumannomillefimo quingentefimo quinquagefimo tertio,ni)enfequindili, gemi- humano »iinaereSerpenres,caudisimplicatis,fefcmutu6rodenteyconfpe(Sify.nt, in quorum ventre. mcdio crux ignea rcfulfit: vt in libro de Prodigijs, & Oftentis legere licct.
monstra.
IO N in hiftoria Libyca narrat,ibi ex promifcuo beftiarum plurium dir uerfigeneris congrcifu,olim progenitumfi.ii{femonftrum,cuiusfa-cics erat muliebris, colorcutis nitidiflimus, quaedam aboculisdima-nabat hilaritas intuentes in fuiamorem rapiens:partes autem inferio-res in iongum angucm definebant, circa Syrtes verfabatur, feras Li-byx venansmeq, animans tamalacer inuenicbatur, qui monftri inful-turn crfugerepoflet. Homines lenocinijs alliciens, & blanditijsadoriens deuorabat. C Qi^areHerculesperLibyamitinerans inhocmoftrumincidilfetradjtur,quodeminus ' confpicatuscurfum arripuit perniciifimum; ideo cum bcftia monftriferaprcEdam affe-quiminime potuiflet, indignatione fuccenfa omnem infeconucrtcns crudelitatem, proprium difcindens pe6tus interijt. Cercops, & ipfe fecunduni aliquorum mentem partesinfcrioresSerpentinas habuifle dicitur, ItcmBoreas rapiensOrithyam cauda anguinapra:ditusfuit,fiveritatem fatctur Paufanias. Typhoeus exTartaro terra Eliacis* gcnitusplancmonftrofusfuit: nam,admentemHefiodi,centumSerpentiscapita har buifleperhibetur, Intelleximus etiam apud Heluetios populos anno millefimo qua-dringentcfimo nonagefinio nono, iuxta quoddam flumen c5fpc<5lum fuifle Serpentem auribus latis,&longitudine fexpedum,corpore vitulo jequali j quem proculdubid monftrumfuiflearbitramur. Heniochus Erichthonius primus omnium equos quadri* ^is iunxit: etenim cum anguinea crura haberet (Higinio tefte) nunquam pedcfter, fed quadrigis femper vehi curauit. Scripfit Licofthenes,referentc Pareo,muliercm Cra-couia;, annoDomininonagefimoquartofupra millefimum, &quadringcntefimumin p platea,cuiaSan6toSpiritunomeneft,cnixameifemortuumfztum,quidorfoaflixum Fftus fer-Serpentem cadauer arrodentem geftabat. Apolloniusinhiftorijs Mirabilium recitat peuttntts, Serpentem duobus pedibuspraeditum confpe<5lum fuifle, qui non fecus ac tetreftris Crocodilus gradiebatur. Itcm Plinius fcriptum reliquit Serpentes pcdibusanferinis vifosfuifle. Galenusaddit, abEphebo, AthenisjpufilumSerpentempilofumj&pluri-: Lib. j. de bus pedibus ftatim proficifccntem, cum femine copiofo fiufle eie&mn ,	, loc. affecf.
Quamuis Ariftotelcs in generatione Serpcntum raros contingerc errores , confc- Lib.^Jc^ qucnterqsin hocanimalium genere raram.onftra procreari tradiderit;quoniam an- Gen.Anim. gues matricem, feu vteri formam valdc longam habenr, & oua fubinde, nempe vnum poftalterum defcendunt,&non aceruatim, ficuti in gallinis euenit, Quamobrem ge-minumf^tum inouisanguiumrarum,atinouisgallinarum frequentem Jicet intueri, Hinc tamcn non fit,quin etiamin genereSerpentu id accidat: quandoquidem Arifto-. telcs Serpentis bicipitis meminit, Iromo Crefias promulgat (referente Acliano ) iuxta Lib.y, e. fluuium nomiBeAreadem jScrpcntcsbicipitesaUquando .diuagari lougitudine qua-
tuor
j i
Vlyffis Aldrouandi i
Serpens biccps ab Illuftrifs. Co. Fhilippo Aldrouando Bononix Senacore donatus.
Serpes tri-ceps.
ti. 2 .Mag. nat.
Serpens bi-
ceps ab ll-
IttJlrifs.Co.
philippoAl
drouando
donatus.
ErucA an-guina catt-da ab Ex-cellentifs. Ouidio Mo-talbanods• nata.
tuorcubitorum,capitibusalbis, reliquo corpore nigro, lxthali turgentes veneno, & accedentibus adamncm perniciem afferentes . InmontibusetiamPyrcncisSerpen-temquondamtricipitem interfediumfuiiTe Artioldus autumat. Hincnonnullicolli-gunt monftrum illud hydraeLernex fepticipitis in rerum natuta aliquando extitiffe; id tamen fabulofum eife fuo loco demonftrabimus. Vidit quidem Ioannes Baptifta Porta ^eapoli viperam bicipitem, quae vtrumq-, caput mouebat, & trifulcas exerebat linguas. Neq; vlla debemus teneri admiratione, fiquidem hodicSerpens etiam biceps diligentiftimeexiccatus ad Illuftriifimum Com. Philippum Aldrouandum Bononias Senatorem,tanquam munus fingulare delatusfuit. Hicautem vir nobiliflimus hunc ^ monftnferum Serpent^m in publicoferuandumMufseo nobis tradidit. Propterea_j hoc in loco illius iconem in tanti viri monumentum dare non piguit. Immd exhibe-musetiam iconem Serpentislatiflimi corporisinMufa?oinuentam-quinonfequitui: naturam aliorum Serpentum, quoniain habet poftcollum corpus valde latum, figura fereouali,praeterea caudam c^terisSerpentum caudisconfimilem,fed compreffam;de-mum caput, & collum (quamuis refertum eflib non videtur.
Cxteruminomni animaliumgenere, vtnoftrafert apinio,aliqua monftraobfer-uantur. Etenim annotrigefimofexto fupra millefimum,&fexcentefimum,odauo IdusIulijExcellentiflimus OuidiusMontalbanus Mathematicarum in Patrio Bono-nienfi Gymnafio ordinarius Profeflor, & diligentiflimus rerum naturalium inueftiga-tor,dumruriverfaretur, admirabilem,&monftrificum vermcm, Lepidij caulem per-reptantem obferuauit, cuius iconem, quam hic damus, perhumaniter nobis commu-nicauit. Merito igitur dubitabat an fpeciei lumbricorum, an vero Erucarum eflct ad-fcribendus: Siquidem inoll»ties,& teres figura ad lumbricos eflc reducendum demon- ^ ftrabat; at viciflim qua°dam quatuordecim pedum rudimenta, nec non capitis figura, beftiolam inter erucas collocadam efle cogebat. "SJtrumjCauda anguina huius animal-culi acuminata, & murinaefimillima mcntem do£tiflimi viri vexabat: ideoq; elegan-tiflitnamde hocanimaliepiftolam adnos mittens rogabat,vtde hoc noftrumiudi-cium promulgaremus. Propterea in genereErucarum monftrofum fuiflea-nimalcu-lum teftificatifumusrquandoquidcm clariflimo etiam viro Vlyfli Aldrouandoadhnc viuetiErucatnbicaudamThadeusMamolinuseiusamicifliinusattulit ;cuius delinea-tionem in mediumafferrenon piget, Erucahaec capiteferrugineo, &orenigrican-te poft caput lineam rubicundicolorisreliquacircumdantem habebat,inalia partc poft caput ad tertium vfq; pedemduae lineae albar confpiciebantur, quae vna cum bafi triangulum effigiabant:duaealiae linex albxad caudam vfq;fequebanturfiguraouali totumdorfumexornantes.Tandcm incorporisextremitatecaudam inftar duoru cor-
nicu*
-f

i
A
tML 1 4 V v«
r I.
.61
cauda «Wmm^^ rfJiQff?	«rpoi» cauda
fupine p\£ti ab Excellentift. . comprcua.
Eruca
• "•"^^W.is.
D. Ouidio Montalbano ucnta, & nobis dono data.
■
niculorurabifurcam geftabat. Cxteriimfialiquod animal aliqua parteanguina inte-gratum admonftra rcfcrendum eft 5 pfoculdubilinterhaecconnumcrandus eft Gallus ille barbatus, cornutus, ocreatus,cauia Scrpcntlha, incuius extremitate floccus con-fpicitur,& propc vropigium,vbi cauda corpori adhgrct,quoddam tubcrofum rotfidum
Bttfb raonftrificus cauda anguina.


6l
Vlyffis Aldrouandi
Gallus monftrofus caoda anguina
T
. T
' ■ „ ■ h '

i. X
i »
Hift; Serp. 6c Drac* Liber I * 6]
%H obferuaturcolorealbido,crifta,palcaribufqspluinofis. Quamobrem fiSeneca inHcr-
cule'furente,caudamCanisCerberianguiferamappeIlauit,remota omni dubitatione, f gallum hunc monftrificum confpicatus efiet, eius caudam anguifcram ferid nuncu-palfet . Quare, neLedorem adalios libros relcgemus, placuit hoc inloco prxdidam «. galli iconemapponerc. Caeterumpofteaquam monftra cauda anguina prxdita, mon-ltrandi fefeobtulitoccafio,noluimus filentioinuoluere bufonem monftrofum finnli cauda infignitum,qui in Villa quadam Thyringica ad Vnftrum,anno Domini quinqua-gefimo tertio fupra millefimum, &quingentefimum3 e muliere natus, eft ea forma, ve* Suti in praefenti pidura exhibetur.
MYTHOLOGICA.
IS S A S facimus fabulas tanquam cun&is notilfimas,primuro Pithonie Serpentis poft diluuium Deucalionis cxputredineterraenati ,quem Apollo interemiffe ferturj deinde furiarum, quas tumidis criftatas Colubris-Poetaefingebant, iuxta illud.
■ rubent oculi, Jpirant inccndia nares, Et capttt intorti latnbunt pro crinibus angues. Huicnondiflimilis fabula recitaturdeMedufa,cuius capilli reprefentabant angues. CapilliMe-NamForcumCorfice,& SardiniaeRegem in naualicertamineab AtlanteRege Mauri- dsifa cur tanisfuperatfijin mari fubmerfum a Neptuno in Deum marinum tranfmutatum fuifle anguinei. fab wlantur. It.aq; inter tresjForci filias Medufam ob pulchros, a ureofq, capillos fpeda-bilcmNeptunUs intemplo Mineruaecompre(fit:quareDea indignata clegantiffimos MedufaeCrinesinSerpentestransfigurauit. Dehac metamorphofiOuidiuscleganter Lib.A.^le-iabulatut hunc in modum.	tamor.
jEx vumero Trocerum qu&rens cur vna fororum Gejferit alternis innixos crinibus angues Hofpes ait, quoniam feitaris digna relatu:
^	Accipe qusjiti caufam, clarijjima forma,
liultorum£ fuit fpes inuidiofa procorum. Jlla,nec in tota co'nfpe£lior <vlla capillis Pars fuit, inueni, qui fe vidijfe referrent. Uanc fetagi Relfor templo vitiaffe Minerutt Dicitur. Auerfa efi, & caftos agide vultus Uata Iouis texit, neue hoc impune fuijfet, Corgoneum crinem furpes mutauit in angues. Huic affinis eft Canis Cerberi fabula, qui in fpeluca quadam ante fores Plutonis ftabu-lari fingebatur. Hic omnibus ingtelfuriiiiumaniffime blandiebatur,fed ncminem pa- fili Cerber tiebatur egredi. Ab huius autem canis capite, & colloangues denfiflimiprovillis pen- angues ejfe «dcre dicebantur, ided Virgiliusficcanebat.	fcrebatur.
Ccrberus bac ingens Idtratu regna trifauci	Lib.6.Ac-
' terfonat, aduerfo recubans immanis in antro \	ncid.
Gr-..	Cui vates borrere videns iam colla colubris,
Melle foporatam, drc,
Quamuis alij Poetae canem t&FfaVeum anguineacatena fuiffe vin&um finxcrint. Hoc ^idetur fignificareTibullus, dum ait.
Hcc canis anguinea redimitus terga catena, Cui tres funt lingua, tergiminum^ caput. AmpliusMythologicommenti funt Aefculapium aIuifleSerpcntem,cuiusfpuma pa-tientes a quocumq; morbo opprcffosliberabat: immo, & angues circa cunabula Her-culisadhuc infantis vagantes ab codemmet pufione necatos fuiffc. Quar« ad rem j;ancbatBaptiftaMantuanus. >
JDum pubefcit adhuc ,fc & eunabula circum • Xepentes puer elift Tiryvthius angues, fu?» ®!iamp^t*Hccatcm,quam alijScmdem nominant,tandiii^auni patrfs
f 2. ' ..... " ~ ncqui-
/
<54	Vlyflis Aldrouandi
Faunus tn nequitiaf, etiam bacilo myrteo verberatam, & vino opprcflam repugnaflfc, donec ille £
Serpentcm inScrpcntem transfignratus filiam fpiris vndiq; colligatam improbitatifuasobtempe-
cur tranf rarecompulcrit. Huius fabulx, apud Prifcos ,indicia fueruntMyrtusatemplo Heca-
tnittatus. tes femota, vinum, quod tantum la6tis vocabulo nominabatur,&fScrpentes, qui lbi
pajfim innoxij diuagabantur, Inter prodigia recenfuimus Serpentem, qui.Grascis
lpedantibus mox Ioui facrificaturis, afcendit platanum srx imminentem, & primun»
, pullos, qui in nido erant ,deindematiemcircumuolitantem deuorauit: vndcThefVo-
erpcns tn rides nempeCalchas filius Theftoris bellum Troianum decimo terminaturum anno
jaxttm mu ari0]atl!S fviodc» pra?di&um Serpentcm , ad perpctuum rcimonumentum, a Dijs in
tatus. faxumfuiftetransformatum narratOuidius his verfibus.
Hic patrio de more loui cum facra paraffent: , I-t. 121 fftC-	'	r . j-l •/	JJ
t t z etus acccnjts tncandutt tgntbus ara,	». 'i
Serpere cxruleum Danai vidcre colttbrttm
In platanum, captis, ijita Jiabat proxima cajlris.
Nidtts crat volucrum bis quatuor arbore fumma,
J$uas Jimul,&matrem ctrcttm fua damna volantem
Corripuit Serpens, auidaj recondidit aluo.	■	F
Obfiupuere omnes: at veri prouidus augur Thefiorides, vincemus, ait, gaudete Pelafgi. . ■ Troia cadet, fid erit noflri mora longa laboris ; Atq-, nouem volucres in belli digerit annos. Itte vt erat virides amplextts in arbore ramos Fit lapis feruat Serpentis imagine faxum. Pariter Serpens Orphei caput dilaniaturus in lapidem tranfmutatus fuifleperhibeturr Etenim Orpheus mulieres Thracias afpcrnatus, acerbiflimum earum odium in fe con-citauit: Quamobrem illae dum Bacchifacra celebrarent, Orpheum inmedio fcrarura. ca:tucanentcm confpicata?,magnofa&o impetu,eumdilacerarunt,eiufq;caput,& ly-^ raminflumenHebrumproiecerunt. Verum Orphei cap,ut;in Lesbon infulam delatum llni,iturus anguis acccdens dilaniaturus ab Apolline inlapidem fuittransfiguratus. Hancmeta-
but Or- morph°fime'cgantcr decantatOui4iushuncinmodum,	Q
hei in	Membra iacent diuerfa locis-, caput Hebre, lyramj; . , .
'd"tranC-	Excipis(& mirum)medio dttm labitur amne; • / . '	.
r . nus	Tlebtle ncfcto quid queritur lyra, fiebilc lingua.	,
J	'	Murmurat exanimis,refpondent fiebtle fylua,	\	\\
Li m.ntc-	Iamy. mare inuecia fiume» populare relinquunt j	, ..V/w
'm	Et Methymnea potiuntur litore Lesbi.
Hic ferus expojito peregrinis anguis arenis	■ , ..; j
, Objiitit,& fparfos Jiillanti rore capitlos, ■	. . .	x)
Lambit hymniferos inhiat diuett&e vultus	;
.-,3 Tandem phcebus adefi, morfufj( inferreparanti)V,- ., - ' ,ir	,
v,,.-	Arcet, & in lapidemrictus Serpentis apertos,• ,
.. ■	Congelat, & patulos (vt erant) indurat hiatusl .,
, Curn Achelous, pro Deianira filia,cum Herculeccrtaret^ttadufltipfum,vt Herculem eluderet.modo in liquorem,mod6inSerpentem,&poftCem6infIguram taurifetranf- H formalfe. HuiusmeminitOuidiusdumcecinir. . .. Lib. p. mc-	Congreditttr^ fervx ,puduit podo magna locutum
g4m	Cedere, reieci viridem de corpore veftem,
Brachiatfe appefui,tenui% ipecicre var#j	. ,.' •> • .■ "
In (iatione manus ,& pugna membrd^param. > Etpaulo inftrius.	- ,
■i .f :
Elabortj{ viro longttm fQrntatus in anguem; £ui pofiquam fiexos finuaui corpus in orbes, Cumj( fero moui linguam firidore bifulcam^	. t
Ziftt, & illudens nofiras Tirynthius artes. Arachnepuella^u^dclanificio cumMinerua cc'rtamen fufcepifle dicebatur,inrr aha s fabulas, quas, inter texcndum, tek infcruit ,Ioucm effigiauic tranfmutatuu* jr
Sc
Hift. Serp" Sc Drac. Libcr L 6*
K Scrpcntem 5 vt Deolida fcueretur. Propterea Ouidius hoc intadlum non rcliquir, dumait.
Mtonis elufam defignat imagine tauri. Europam &c.
Deindepergens author in defcribendis alijslouisadulterijs fic decantat.
Mnemofynem paftor ,variufq; Deolida Serpens. Cadmus Agenoris iilius a patre milfus ad inquirendam fororcm Europnm a Ioue rap-tam, cum illam non inuenirer,& fpem reuifendi patris amififfet (prohibuerat enim pa-ter, ne ad ipfum, nifi illa reperta, reuerterctur) in Baeotiam oraculo monitus profedus cft. Hic miffos adfontcm focios pauld poftk Serpcnte peremptos inuenitj quare,mo- Socij Cad-nente Minerua, Scrpentem confecir, & eius dentes feminauit, ex quibus poftea homi- miaSerpe'■> ncsarmatinatifuntjquibufcum-jtefte Apollonio ,Iafoni pugnandumfuic, vc vellere tenecati.
eureopotiretur. AudiamusigiturOuidiumficIoquentem,	In Argo-
Sacra Ioui faciurus crat, iubet irc miniftrost	naut.
JLt petere e viuis libandas fontibus vndas.	Lib. ^.Mc-
Syltta vetus ftabat, nulla violata fecuri,	tam.
Et fpccus in mcdio, virgis ac vimine denfus, Ejficiens humilem lapidum compagibus arcum Vberibus fcundus aqttis, vbi conditus antre Martius anguis crat, criflis infignis, & aaro Igne micant oculi, corpus tumet omne veneno, Treftf. micant lingua,triplici (iant ordine dentcs* Qucm poftquam Tyria lacum de gente profeili Infaufto tetigcre gradu, demiffaq; in vndas Vrna dedit fonitum, longo caput extulit antro Cxruleus Serpens, horrendaq; fibila mifit. Effluxere vndx manibus, fanguifq; reliquit Corpus, & attonitos fubitus trcmor occupat artusl llle volubilibus fquamofos nexibus orbes rx	Torquet, & immenfo faitu ftnuatur in arcus,
Ac media plus parte leues erectus in auras Dcfptcit omne nemus, tantoq;eft corpore, quanto, Si totum fpcctcs geminas qui ferparat artios. Nec mora Phenicas, fiue ilLi tela parabant, Sitte fugam, fiue ipfc timor prohibebat vtrumqi Occupat hos morfu, longis amplexibus illos, Hos toecat afflatu, funefta hos tabe veneni. Fecerat exiguas iam fol aLtijfimus vmbras; jQu* morafit focijs miratur Agcnarc natrtSy Vcftigatq; viros.
Vt nemus intrauit lethataq; corpora vidit, Victoremq; fupra fpatiofi corporis hoftem, Triftia fanguinea lambentem vulnera linrtta; ^	Aut vLtor veftra fidifftma corpbra mortis"
Aut comes, inquit, cro: dixit, dextraq; molarem v SuftuLit, & magnum magno conamine mifit. , Etpaul^inferius.
. Cedit Agenorides paulum, fpolioq; Leonis Suftinet incurfus, inftanttaj. ora retardat Cufpide pratenta,furit ille, & inania duro Vulnera datferro, figitg.in acumine dentes. lamj. venenifero fanguts manarc palato Caperat, & virides afperginc tinxerat herbas, Etpauloinferius.
Vox fubiib audita efi, ncq; crat cognofsere promptut» Vndc^ftd auditaeft: quid Agame nate pcremptum
F 3	M
j i	Vlyffis Aldrouandi i
Sevpenttm fpett*s,& tu fpetfabere Serperts. Jlle dtu pauidus pariter cum vece colorem rerdiderat, gelidej, comx terrore rigebant. Zcce viri fautrix fvperas delapfa per attras Pallas adefi,	i»bet fupponcre terr*
Anguineos dentes populi tncrementa futuri* Cadmascu McmCadmuspermultascalamitatespatfus, tandem cUmHermione eoniuge inllly;. JJermione riam profugit. Vbi Deos precibus diligentiffimis obfecrauit, vt amboin fpecienvSerr in Serpetcs Pentis vertcrentur, qui Serpens olim fui infortunij caufa fuit. Vota tandem fuiffe ex-fnutati. pletaperhibentur:etenimamboinSerpcntesfuerunttransformati, vt recitat Ouidius hiscarminibus.
Lib, 4. me~	Nefcit Agenorides natam, parttum% nepotem
lam.	Aequoris effc Deos luttu,jeriejfmalorum
Viiius ofientis, qu* plurtma viderat, exit
Conditor vrbe ftta ,tanquam fortuna locorum	-	p
Non fua fe premeret, longify erroribuS acius
Contigit Illyricos profuga cum coniuge fines.	/
Etpauloinferius.
Jpfe precar Serptns in longam porrigar aluum. Dixit,& vtSerpensinlongam tenditur aluum, Durataq; cuti fquamas increfcere fentit, Nigraq; carulcis variari corpora guttis.
Dcinde.
Lt lacryntis per adbuc humana fiuentibus ora, Accede 0 coniux, accede miferrima dixit. Dumq; aliquid fuperefi de me, me tange, manumcf Accipe, dum manus efi, dum non totum occapat anguis. Jlle quidemvult plura loqui, fed lingua repente
In partes efi fijfa duas, nec verba loquenti	€
Sujficiunt, quotieff. aliquot parat edere quefius,
Sibilat: hanc illi vocem natura reliquit.
Nuda manu feriens exclamat peffora coniux,
Cadme mane, te%, infdix his exue monfiris.
Cadme quidhoc f vbi pes ? vbifunt, humerifi. manufcf
£'/ color, & facies? &dum loquor omnia, cur non
Me quoq; Calefies in eumdemvertitis anguem?
Pixerat, ille fta lambebat coniugis ora,
Jn.j. finus caros, veluti cognofceret, ibaty
Bt dabat amplexus, affuetaj colldpetebat;
Siuifquis adefi (aderant comites) terrctur,at UU
Lubrica permulcet crifiati colla Draconis.
Et ftbiio duo funt, iunftoj, volumine ferpunt,
JDonec in oppofiti nemoris fubiere latebras.	jpf
Jn // w/ InfuPer TyphonemaIijfui{feSerpentem,alij gigantem angoineis pedibus retulerunt. ■ , n ' Nam Homerus fcriptismandaUit,quddItmo,quia zgretuleratlouem abfqjeiuscon-* " greifu,excapiteMincruajpeperi(fe,Deosomncstamfuperos ,quam tartareos obfc-crauic, vt & ipfa fine maris permixtione parere poffcc. Hkcigitur voti compos fada, cum manu humutn percuffilfet, ortus eft Typhon, qui poftmodum educandus Drace-n» traditus eft, vt patet his verfibus Homeri, quific latinc exponuntur. Jllimis prope fons, illic maculofa dracena Interijt iacuio Regis magno e Ioue nati, Pefiis, & atra Ittes mortalibus illa virorum Illa fuit pecudum exitium, grauis illa ruina• Jlla aluit captum pulchra a lungne Typhona Difficilemj, grauemj luem mortalibus agris.
/ JJwtc irata Impatri Juno tdidit olim,
...... ^ : "
t
Hift. ^erp. & Drac. Liber [• 68
A	,£ycd fuit illius de vertice nata Minerua.
Hefiodus autem m Theogonia promulgauit Typhoncm, fiuc Typhoeum Terra;, & Erebi fuifife filium, neigitur hoc in loco omnia Hefiodicarmina recitemus ; iiiius tan-tumbreuem fententiam ex Natali Comiteexarabimus huncin modum. Verum vbi Titanas Ccelo turbajfet ab alto Juftter, binc genuit mox alma Typhoca Jelltes Toftremum ex Erebo Veneris duleedine capta. JJuic palma ad quauis miranda negocia duro Bobore erant, promptiq; pedes, centum capita altif Ex humeris jfkui furgebant torua Draconis. Cra fub hinc linguis lambentia caca trifulcis. Jgne corufcabant cilijs fub Ittmina tetris. Deniq; quodq; caput jlammam fpirabat & ignem. Omnibus his inerant wces, variumq; fonabant, H	Norrendumq; dabant gemitum, fepe ore tonabant,
Numinibus magnis vt fint concurrere vifa. Jnterdum ingenti tauri mugire boatu, Jnterdum gemitum ftui dare vifa leonis, Jnterdumq; canum latrantum emittere voces. Kurfits & horrendum fonitum ab radicibus imis Mittebant montes vmbrofi luce fub illa, Deniq; vifa potens nimium foret ifia propags: Atq; viroSi Superofq; Deos vicijfet, ab alto Ni pater omnipotens hominum fator, atq; Deorttm Aethere det tonitrus, & fulmina crebra repente. Quamobrem cx di&is defcriptionem Typhonis licct contemplari. Hic immcnfx ma» gnitudinis gigas omniummontium vertici imminebat, capite aftra tangebat, alterf manus ad orientem,a!tera ad occidentem extendebatur j ex humeris centuui capit* ^ anguiumpendebantjin cruribus maximas Serpentum fpiras habebat, Corpus to-tum plumis te&um erat. Ab oculisfulgor igneus,& ab ore fcintilla; dimanabant. Hunc Iupiter, csteris fugientibus Dijs, apud Haemu montem fulminc percuflit; ideoqj mons ille a copia fanguinis vulnerati monftri efflucntis Hxmus denomiuatus eft: nam 70 aipcL Grjecisfanguisdiciturr HuiUsautcm monftri clariorem dcfcriptionem Na-talisComitumhisverfibusaflignauit,	JLib. 6*
Anguineis pedibus fublimi vertice Coelum	rnytb. cap,,
Tangebat: corpus plumtfy anguefy tegebant	a 2.
Jnnumeri, plagas Orientis dcxtera Soiis t Cun. fiaret, plagas tangebat Uua eadentis. JJuic centum capita expirantia naribus ignem Aufa Jouem contra, Caelumj, infurgere contra. Scd pater omnipotens tonitrus, & fulmina dextra Dcijcit in terras.
Intcr pocticos authoresde loco nataliTyphonis,&de Percu*ore,agitarifoletcon. trouerfia. Etenim circa locum, ahj in Ltbya, alij in Phrygia monftrum educatum fuif-fe tradunt. Ahj tandcm in OUcia, m ccleberrima illa fpelunca Typhonis nuncupata vtrecitatHomcrus.	r 5
Etv AptfAWSy oQt <pa<ti tvtpcoiot tju/uiva/ iwag. Ideft.	' . :
Hic vbifunt Arimi cunabula ditfa Typhonis, Circa Percufforem Typhonis, multi non a Ioue, fcd ab Apolline Sagittis confofTura fuiflearbitrantut: nam fcriptumrcliquitStrabo TyphonemScrpentem 5 & non homi- lib.it liem fuiffe, qui,dum adfugam Iatebras quaritabat, iuxta Orontem fluiuum in Antio-
chia iaculis i^tus fuit; Iicct Hometus aliter fenferit.
i^romms
QVk
/
<58	Vlyffis Aldrouandl
aVIBVS DIIS SACRI-

Cddttceus
Mercurif cvr duobus Scrpetibns injignitus.
Serpcntes Aefculapio dicati.
Trophonij dntru vbi tlimfucrit
YTHOGRAPHI fcriptis mandaruntMercurium in Arcadiam-*
itinerantem duosSerpentes acriter interfe praeliantes oifendiifc,& illico, interpofita virga, illosconciliajfife.quamobrem,ne pottcri tan-ti miraculi monumentum obliuifcerentur, Antiquitas virgam duo-bus Serpcntibus coronatam pinxit,& Mcrcurio colecrauit.Herodo-tus tamen in Eurerperecitat, quod circa Thebas ,Serpentes quidam pufillo corporc, cornibus e fummo vertice natis coronati, & hominibus prorfus innoxij nafcuntur, quos defundos in Iouis a?dibus fepelire folent, quoniam huic Nu* mini facratoselfe arbitrantur. Alij non leuibus du&i rationibus Serpentes Acfcu* lapiodicatos efle exiftimarunt:quandoquidcm,obardamSerpentumcum Aefcula-pio familiaritatcm, nonfolum gentes Epidauri fedis principalis Aefculapij, angues ei facratos efle voluerunt j fed etiam multis alijs in locis, & potiflimum Corinthi, an-s;'.ies in templo Aefculapij nutricbantur,ad quos nemo audebat accedere, fed cibaria F illisdeftinata quotidie inoftiotcmplilocabantur. Immo in templo Acfculapij fum-pruose xdificato in ciuitate non procul a Corintho, inter alias ftatuas,quaedam fupra Serpentem fedens obferuabatur,qux apud Paufaniam mater Arati filij Aefculapij eflc fcrebatur. AlijPrifcorum,Serpentes Trophonio facratosefleftatucrunt j quoniam,in antro Trophonij tjntoperecelebrato,Serpentes Oraculi relatores eflecrediderunt» Trophonius enim olim infignis Architccius fuit, qui fubterrancum Fanum in Lebaida Beotiae regione fabrefeeit, quod poftmodum ab opifice, Trophonij antrum cognomi-natumeftjvbi cumaliquandiuoractila reddidiffet,atqj tandem fame interijlfet.ferunt genium qucmdam antrum hocfubijffe,atq; excofutura prasdixifle. Qui vcro hinc oracula fcifcitabantur, nudi in aditufpecusfederefolitierant,atqiindeflatu quodam fub terram abripiebantur: geftabant autemfecum placentas,quas Scrpeatibus oc-currentibus obijcerent: deinde, accepto oraculo, per alium hiatum in terram reftitue-bantur.	. i	r	G

Serpes cur aducnicnte Vere iuue-mfcAt.
Anguiftt, & Serpetis apologus.
APOLOGI.
P V D grajcos AuthorCs, velutiapud Nicandrum, &Sophoclem legU mus hancfabulam varie tamen recitatam. Feruntenim, cum Pro-metheus caeleftem ignemfuratuseflet,illumqjmortalibus communi-caflet, nullam accepti muneris gratiam ei relatam fuiffe: propterea_» Iuppiter id libcnter approbans,medicamcn ad arcendamfenedutem hominibus elargiens,afino vedandum commendauit. Hic in itinere fitioppreffus ad quemdam fontem abanguecuftoditum peruenit:neqj aliaconditio-nc, ci bibendifacultas ab angucfa&a fuit, quamquod vehcbat onusScrpenti, merce-disnomine, concederet. Hac decaufa fingulis annis angiiesexuuias deponunt: quem-admodum etiam prolixiori fermone fuperius fuit expofitum. Rurfus Serpcns a cun- H dishominibus pcflumdatusIouemadij(fetraditur,quirefpondit,fiprimumteconcul-cantem pupugilfes, proculdubio hoc incommodum euitafles. Apologus indicat eos, qui primis adorientibus reludtantur,alijsforruidolofosfieri. Huic documento non_» valde diflimilis eft fenfus alterius apologi, in quo introducitur anguilla Serpentem in-tcrrogans,curhominespotius anguillam,quam anguem(cum tamcnambo fint fi-miles) pcrfequantur.Refpondiffcfertur Serpens,quoniam mihiinfidianteslethalinoxa afficereconor. Quare docet Apologus vltores iniuriarum acseteris minus laedi. Faer-nus igitur canit hunc inmodum.
Vnanimem quondam Serpentem angttilla rogauit, Cur anguillarum generi omnia plena periclis, plena dolts hominum, atq, inimicis frattdibus ejfent At tu% inquii, mihi confmiiis, cum pene gemtUus
Hift. Serp.' & Drac. Liber I. 69
t\*ter.i fisiz nullis ebnoxius infidijs es, Sccurofq; dtes pacati tranfigts <tui. Cut Serpens mmtrum, incjuit, quia. qui mea turbat Otia, & infefiam mihi •vim temerarius ajfert, Non impune refert, nec inulta iniuria refiat, Huius veritatis periculum olim feciffe Coruus dicuutjqui fame ftimu!atus,Serpeutem inapricodormientemlocorapuit;aquo ftatim lethalipercuifusiclu tnteuturus lixc poftrema verba protulit. Vtinam fimile lucrum non inueniflfem. Htc apologus pro-ferrifolet deillis, qui,ob thefauri inuentionem, falutcpericlitantur.AmpliusSerDens in veftibulocuiufdamagricolse,tanquam in locodudum fibi familiarl delttcfcens, in-cautefilium agricolae idu percmit. Quamobrcm rufticus ira inccnfus,accepta fccuri, animoanguis interficiendi,illiusfugientts caudam truncauit. At multos poftmcn-fcs,agricola ratus Serpentenf-illatasmiuriae nonamplius memihiffe, vt antiqua crat confuetudo, cibum denuo in latibuli orificioangui appofuit. Tunc Serpens h.rc ver-^ ba protuliflefertur. nunquam pofthac tecum mihi noua intercedct neceflitudo: fiqui-demmeus confpedlus mortemfilij inmemoriam reuocabit tuamj&rego caudani-* mutilatam inruens nonnifi fucatam tecum inire potero amicitiam. Apologus monec graui laceffituminiuria,extante contumcliarum monumento,obliuionis locum non inuenire. Veldenotare poteft vehementesinimicitias nonnififumma cumdifticukate conciliari poffe.Iuxta illud.
£ui primo nocuit, vtilt po(fe nocere fecuncto; y	dedit infidus mella, uenena puto.
InfUperquidam anguis fecus angulum rufticauae domus ftabulans,fEuientebruma, le-tthali oppreflus frigore rufticum cafasdominutu deprecatus eft, vt fibi, in impendcnte mortispericulo prxfto cffet. Ruftiqus Serpentinis motus prccibus, illum ad igncm introdiixit. Anguis igneo refocillatus calore, viribufq; recuperatis ,totam perlu-ftransdomum ,omnes habitantes vencnauit. Hocapologo docemur hominesbar-baros,&inhumanos beneficia in fe collata non remetin. id autcm explicatur his Verfibus.
Dum niue canet humus ,glacies dum fopit aqnarttm Curfus, in colubrum turbida fauit hyems.
Hunc videt, hunc hominis refouet clementiavcntum Temperat huic teclo^ temperat ignegelu•
Ore ferit virus colubcr, fic toxicat adem; Hofpes ait Colubre, non rediturus abi.
Non exit eoluber ,nec vult exire,fedhjerct, Amplettenfq; virum fibila dira mouet.
Heddere gaudct homo nequam pro melie venenum, >	pro fruiiu pxnam,pro pietate dolum.	. 7.
Apologus autem de cancro, &Serpente,in quo hornines, doljs,,amicos adeuntcs Ijedi «raduntur, in hiftoria Cruftaceorum recitatus fuit.
Corui, c'-Serpentis apologus.
Scrpcntis, C 'agricj/f apoiogus.
Anguis, & rufiiciapo-logus.
Lib.i.cap. dc Canct is.
p mystica; et allegorica.
ENEVS Serpens a Moyfe in Dcferto exaltatus,vtha-bcturin facris litteris,quinonerat verus Serpens,fed ad fimilitudinem Serpentis fabrefad:us,quem intuentesab idibusSerpentum fanabantur, myfti-cefignificauit Chriftumverum animarum noftrarum Aefculapium, &humana falutis vindicem. Hic fub figura Serpentis cundas homi-numatfediones,& vulnera fahauit, & tandem incruce pendens,om-ncs noXas,&crimina expiauit. Etcnim ^enea illius Serpentis matcria propter duriticm (vt contemplatur D. Hieronymus)crucis Chrifti monumentum nunquamantiquan-dumelfe indicabat: deindeobajrisfonum,do<arinamChrifti non folumin Iudeos,fcd ctiaminEthnicosfore propagandam. Pra:terea inReuelationibus Sandlx Brigida:le-gitur,quod Virgo myftiecdefignabatur per arcam,in qua virga, manna5& tabuls legis
fcrua-
InNiJmx.
20
Jn JEze-chiei.
Li.i

j i	Vlyffis Aldrouandi i
fcruabantur: nam virga primomucata eftinSerpentem ,fccundo pcream diuifurneft E mare,tertio cx Japidccducta cftaqua.Chriftusmyfticafuic virga iacens in vteroVirgi-fiis,& cx illa humanitattm accipiens: dtinde tanquam Serpens Moyfi,ita Ghriftus mi-micisfuishorribiliseft,cumabeiusafpectu^tanquam a facieSerpentis abhorreanci cumtamenChriftusomnimalicia: vcneno careat,&omnibus criminoiis tiusmiferi-cordiam implorantibus, diuinam prasftet opem. Myfticus ctiam Serpens Chnft us in fe-Li.<$.c.\%> pulcrofuilfcperhibetur: quandoquidem Dcuspater, inReuelationibusSanda;Bri-
gid^, proponir quinqj loca, ad quaz acccdentCs, fembtaomni fuperbia, & caritate_5
feruentes, quintupliccmfiu&um adipifci poflunt ; quinto lococollocabatur Serpens, qui iacuit, & non iacuit; Hic autcm iocus, Chrifti fepulcrum Cxponitur ,in quo quaft Serpensabiedlus, nimirumeius humanitas iacuit :quamuisfccundum diuinitatem—» vbiqjfuerit. Item Serpens admirandaui Chrifti rcfurrcdioncm myfticedcmonftrat,vC J?}fil.Alle~ innuit Lauretus, fiquidem illam Serpentis in virga tranfmutationem,rurfufq; virgcc iu gor.	Serpentem,Remigiusmyfticam,poftobitum Chnfti,refurredionem,&afccftoncm in-
Inpfalqy rerpretatur.Immo illeSerpes, quiin facris paginis.calcanco mulieris infidiaturus,&a fcmine eiufdem mulieris conculcandus tradebatur, Diaboli impcrium a Chrifto Ser-pente myftico fuperandum fore fignificabat. Tandcm Col^uberin via, qui legituf in ^ Cap.i9. Gcnefi,Chriftusindie nouiifimoexponitur,qui improbos in nequitia fua compre-hcndct: Quidplura?Chriftus ipfeapud Ioannemfemyfticum efle Serpentem fatctur his verbis. Sicut Moyfes exaltauit Serpentemin Defertojtaexaltari oportet filiumhomi-nis, vt omnis, ejui credit in eum, nonpercat.ftdhabeat vitam aternam. Hoc in loco mtilti ambigunt,an virtus fanandi,qua.'aba:neoSerpentein Defertoere£to a Moyfedimana-bat,procedcret 3fortitudincceris,an afpecieScrpentis,an aprobitate Moyfis. Hanc H.4.C.61. difficultatem difloluit Dxmon,iubenteChrifto, vr. legitur in ReuelationibusSanda?
Brigtdae. Hxc autem funt verba. Hacvirtusftnatiuaanullo erat,nifiapropria fola, Cuius vi virtttte Dei, & fide populi credentis^ & obedientis, qui fic frmiter credidit Deo, quod Deusy Serpcns qui de nihilo fecit omnia, poffet facerc, qua no» erant prius. Jterum dixit Deus. Dicit» Cneus fa- D amon, quando virga fattaefl Serpens, vtrum id fatfum ftt pracipiente Moyfe, an iubente naret fau- Deo? an quiaMoyfes Saxtfus fuerit, an quia verbum Dei fic dixit. Cui D&mon, quid, cios a Ser- inquit, erat Moyfes, nift homo infrmus,fed iuflus, & Deo obeditns, ad cuius verbum, quod G pentibus. protulit Deus, virga facta eft Serpens,Deoiubente,&Moyfe tanquam tnintflro obfequente: nam ante praceptum,& verhum Dei, virga erat virga; pracipiente autem Deo, virga fa~ flaefi Serpens ; itaut Moyfes formidaret.
Praeterha?c,caputSerpentismyfticefidem noftram fignificarefolet. Nam,quando Cap.ro. legicur apudMatcheum. EJioteprudentes fcuti Scrpentes. D.Io.Chryfoftomus me-Jlomtl.34. net,quod hoc in loco Chriftus,ad imitacionem prudenti^ Serpentinx,nos cohortatur: inMatth. namq;SerpenS;qui inmanus venatorum incideric,'adcruoremfaucius,capicetamen feruato ,vulnera nihili pendcc: lta etiam Chrifticol3e,omnibus pereuntibus,prceter caput, nempefidem, Ixtaridebenr. Hoe totSandr.Martyres praeftiterunt, dum varijs confauciati modis caput, nempeChriftumDominum, &jfidem ad interitum vfqj con-Cap. 10.& fefli funt.Idq; mcrito;, nam hsec lcguntur in Adis Apoflolorum . Moriparatus fumpro 31.	chrifio, nec facio animam pretioforem , qttam me. Quamobrem a capite nimirum a fi-
de, impendentibus etiam millepericulis>, plagis cyrannorum,& cruciacibus impio-rum,non eftrecedendumr Quamuis hoc affertrum alio etiam modoeflet iiluftran- H dum,fidixerimus fcruanda eflecapita,nimirum authores: nonenim Dominos,& Serpentis PrinciPes»»^ecet>ris, & vanis commentis falleredebemus. Ac Decotiiungenda pru-t udentia dentia Scrpentis cum fimplicitate columbina,videndus eft Nazianzenus in Oratione, £r fimpli- ^uam ^unere Patris fui)Pr^fenteBafilio,habuit 3 Vbi leguntur hxc verba. Namcum citas Colii. SerPentis rnalum prudentiam cum ftmplicitate Columbaad bonum coniunxiffet itafe bina " (m?arau^'vt nec pr»dentiam in verfutam improbitatem, nec fmpltcitAtem infiolidita-tem degenerare fmeret, verum ex ambabus, quoad fitri poterat, vnam virtutis fpeciem Diabolus effecit-.
dicitttr^er £x altera parte Diabolus Serpens myfticus fuilfe demonftratur, quippequi genus fens> humanumvenenoidolatriae labefa<aauerit,dumprimis parentibus perfuafit,vcveti-In iib dc^i tum comederenc pomum, his verbis. Eritisficut Dijfcientes bonum,& malum. D. Am-Parad.cap. brofiushaec verbameditans3 Serpentem idolatriae fuiifeauthoremproiulit,dum is
audaci
Hid- Serp. & Dric- Liber I- 71
^z. iivljci iileccbra plurcs Dcosintroducerc conatuseft. Serpentesecjam ,quos dcuora-uir Sfrpcns Moyfis myftic&exponunrur Dfmones,qui a Chriftofucruntfupcrati.Prx-tc, ij 1 i.nquod h lbemus in Apocalypfi hsc verba.J^ terrxi& mari.cjuiadefcendit Did- Cap.l2. bolus advos,& fciens, quod modicttm tempus habet^ & posiquam vtdit Serpens, vcl Draco, nuodprsiccius cffet in terrdm,perfecutusefimulierem. Quamuis autem m facris Biblijs OiabolusScrptnsdicatur «tamenhac figura iniignitum cifr.no* cft credendum, fcd tali decoratur nomine,ob verborum impofturam, qna humsnum gcnus dccipere tliti-tur. Propterea inimicitia intetfetnen tnulieiis, &feme-iScrpeutis niy(iicciigtiificac Drcmoneshominum caftitati lcmpcr infidiantes. In maiorcm hums aflci ticonfirma-tionem: qnando legitur in Deutcronomio. Et duttor tuusfuitinfeiitudinc ma?na,atq-, Cap.% terribili,in qua erat Serpens. Laurecus huncScrpcntem, m (yiua.aUegoi iarum, Diabo- • ' . ' lum interpretatur. Immo in RetielationibusS. Brigidje.D a'>olus perSerpentcm , & Li.^.c. 14. Leonem dcfignatur: nam Chriftus fponfam formidautem alloqueus diceb:it. Sedquis efl Leo, velSerpens,nifiDiabolus; Leopropter malitiam, Serpensptoptcr aftutiam. Ta ndem ^omnes DaemonesSerpentes tortuoii merito ap^ellantur, cutn femper a redo veritatis B^tramitcdefledant.
Amplius hominuin crimina myfticiSerpcntcs nuncupantur'*,tum quia humanum PcccataSer genusafsiduedepafcuntur,tumquia mortalcs multifariam venenant. Quapropterin pentes vo-ReuelationibusS.Brigidaeadrem, vifioqusedahorrifica hominis,& muiieris narratiir: cantur. muliercnimnofolu vepribusprocrinibus exomata erat,aunbus mi.tilatis,&naribus Z./.4. r.52. fanicm ftillantibus, fedetiain labia taquain dentcsSerpentis,3<: lingua tanquam vene-natus aculeus illi inerant. H ec fuit Sanctae "ifio,qu^ ab Angelo exphcata fuit hunc in tno&um.Labia vero illius ficut dcntcs Serpentis vtdcbantur,& in lingua vsnenofus aculetts; nam dum Serpens dcntes magna vi (lringit,ne ab aliquo aculeus frangatur; tttne fqualior de erc eitts effluit in detes.Similiter, & mulier claudit labia in confejjione^nefrangatur dslccJa-tiopeccati > qu<t eft animx aculeus venenatus; fqttallor tamenpcccati euidens c(i coram Deo, CrSantfiseius. Pariter paulo mferius, hotno criminofus per allegoriam vocatur vas Lib.cit.cap fi&ile,quod, fra6h tefta,nihil nifi lutum, in cuius medio iaccatSctpens,cifundit: cum 107. tamenmellefuauiflimorefertucfle deberet. Hsecigiturtefta afliinilanda eftcordipec-cantis,quodinobitudifruptum plcnuhi mundanisdelicijslutum reprsBfcntamibus in-Cuenitur. Serpensautem eftanima criminofa,qua3 mendianoiuba.clucidioreflede-
berct,&tamenatro futfiifa criminum veneno honificusSerpenseuafit, qui poftmo- . •• .dum nemini, nifi fibimetipfi ad perditionem nocet. Quamobtem 110 debemus admi-lari do^rinam Philonis, fi dixerit i n libro de Opihcio Mudi, Serpentem primos paren-tes decipientem perallegoriam,voluptatctn amultis diledtnm exponi polfe, ad quam hominestanquam fibimeripllsfamiliarcm properarcfolent.ldemPhiio ,inhocinteK Lib.i.Alle-Ie<5hi, alibi fcriptum reliquitSerpentem fuper ventrcm gradientem denotare volupta- g9r, tcm vcntri dominari: etenima vcntrc volupratesomnesfenfibilcs, &affe<ftioneslibi-dinofcdimanant, Noftram ftabilire videtur icutentiam Gregorius Niflenus fcribens, Jn vitu SerpentesmordentespopuhuivinDelerto,quoruin morlibusludxi inreribant ,cor- Mojfis. ' porcas cupiditates indicareiideoqj fi pro corum iaiutcScipcnsicneus in ligno eredlus infpicienduserafc, fimili ratione homines terrenis iuuoluti cupiditatibus ,ad cuitan-damanimacperditionem, palfionemDomini noftricontemplari dcbent. Tandciruji D hanc.voluptatis.&ScrpcntisallegoriamLauretusmagisviliuftrat, dum inquit.SiScr.- ^nfyl.Alle-pehs pcdibuscarens pronus vcntu nititur, tcrra vefcitur,& veuenum circa dentes gc>. Sor• ftat:homoquoqjomne voluptatum gennsamplectens,criminib«s granatus^rticaput dttollit, terrenis,&nonc£leftibus vefciturcihis , nec non circa dcntes virus pc(iara ;icitur, quoniam horumalimentorumcongcrti o Uvihifcra eft.
Infuperhypocrit^, & hominesfallaccsSerpeiituin quoajallegoria dcmonfirannir: " nam, quando Pfalmographus inquit./'sfm-/'///'rfecnndrtmfimiiitudinem Scrpen')s: ftcut. Pfal. 57. afpidisfurd.t,&obturantisauresfuas. Multi expofitorcs pcrSerpeiitcs hvp lcritas, & fraudulentoshomines intclligunt,qui casccros a fide,& a via veritatisdeflectcrcco-gunt. Quamuis alij, p.erScrpenccs ,hoc in loco inteUexerincIudxos Chnftuiniuteri-mentes, qui.reuera totangacs venenum malitiae effundentes vififunt. Hoc a-urcm 3. /eritatealienumnonefleftatuimus :cuin lcgancurm Rcuclationibus S.andxBrig^dae Li.\.e. 23. hxc verba Chrifti ad Sponfam Dei: nunjrum hy.pectitam, & hominem fallaccm brar «	chia
j i	Vlyffis Aldrouandi i
chia inmoduin Serpentis habere rideoqjtanqaam Serpens^ea retorquet incirculum, vc malitiam,iniquitatcm,&aftutiam occu]tet,nequis huiufmodi vitia deprehendc-Jnfi/LAlte- fe p,jj^t<. pra;cerea LauretusSerpentem, typum etiam mortis eftecouftituit: proptc-Sor- reaquod per Serpentem mors hominibus illatafit. Vnde D. Auguftinus yerba factcns Serm.%. «Jeplagis Aepypti,aSerpentc tempushuius mortalitatis denotari docuit:cummors olim a Scrpente originem duxerit. Alioquin Serpentes dicuntur defignare res imper-7 fcrutabiles:cum in facris litterishjec legantur. Triabacexcellentiaf/wt,&fupracap-Trouer . ^^ meum, & qnartum penitus ignoro . Via aquila in aere, vta Serpentis fuprxpetram-j, 3°'	iter nauisinpelago,&viaviricum adolofcentula. Deniqj,vt annotaiiit Paulus Scali-
L.i.dcrer. ger , Serpentes icientiarum authores perallegoriam , geniurn hominis indicant :nam caufcap.7. (bientii nonaffatim,fedpotiusferpendo,nimirum tradu temporis hauriuntur,Sc perficiuntur.
MORALIA.
> h i
. VNCTIS rerum naturalium inueftigatoribus exploratum eftpin- P ' guedinem Serpentis aquaticiaduerfus morfum crocodilorum vale-re. Quaredebemus contemplari aquaticum SerpentemChriftum, qui in vnda pietatis, & calamitatum nutritus fuit j propterea eius pinguedo,nempe eius paliionis meditatio morfus crocodi!i,nimirutn tentamentaDiaboliprofligat,atq;expugnat. Id autema virisiuftis' . Voluptatu ri manifeftum eft ,quiHercuIem adhuc mfantem, Serpentefq; ftrangulantent cotemptus. —taf|. ^tenerjs vnguiculis,omne voluptatum genus atpernaiiaffuefcunt.Item eum caudaSerpentis pcrfeuerantiam fignificans abfcilfa denud crefeac :fimiliter,perfcue-rantia, fiob commiffum crimen fcindatur, per virtutem rurfus crefcere ^dicitur ,dufft homopcenitentiadudiusadDeumreuertitur.	xbw
Iterum viri iufti Serpentes appellandi funt, quoniam, moreSerpentum, arttiquas, Viri iufti &pernitiofas omittendoconfuetudines, veterem pellemdeponunt. Veletiam,rita vt Serpcn- anguium, renouari dicuntur, dum motalitatis fpolium exuentes, ad vitam fineCaren- G tcs reno temperueniunt. Amplius Serpentes antiqua grauaticute,&frigorcoppreftiadca-uantur. ucrnam feconferunt, vbidiu ieiunare dicuntur ,&tandem per anguftum petrae fora-men tranfetintcs vetuftam exuunt tunicam, &: priftinx iuuentuti reftituuntur. Pari ratione viri iufti,& prudentes frigorediuini timoris algentcs,ad cauernam diuinarum meditatioi?umconfug;unt,vbiabftinentia affliguntur;quostamen extrema inopia r	nunquatnifuerimit. Iuxta illud Piouerbiorum. Non affliget Dominus fameanimam
ittjli. Vndetandemdiuturnomacerati ieiunio, perangultam viam adregnumcsele-Opufc sa ftetranfeunt. Idcircoadrem,SaniausPetrusDamianusnosad ieiunium quadrage-^ cap 22 ' nariumhortans,argumentoaSerpentibus dedudtonos iuuenefcerepofle atteftatur his verbis. Visad Serpentis exemplum nouus fieri ,& languentts anima fenectutem in pubefcentis adolefcentia reflorcre decorem f ieiuna cum Serpcnteper circulum quadragcna-rij temporis ; idefl a carnaltbus deftderijs tempera ptr omnem huitts vita decurfum, etenim ipfe Serpens, quanta ftt iciunijvirtus, oflendit, qui mox vtfpntttm ieiuni hominis gufiat, protinus interemptus expirat. Non ergo ferue Dei, tepigeat ieiunare, vt moriatttr ille, qui H te cibo turgidum nititur deglutire, & abforbcrc.
Si Serpentemhadenusad virosiuftos comparauimus: liceatvicifliin,perSerpcn-tem,Diabolum intelligerejquod pr2eftatSanazarius,dum infantem Iefum,fubperfona Lcloza 4. paft°rum,veneratur. Eteniin qux deSerpente recitauitVirgilius in Eclogis,detulit adantiquumSerpentem, nempe Diabolum,qui nos in hoc jerumnarumpelagus, pri-misparentibus in Paradifo delufis, pra?cipitauit. Canit igitur hunc inmodum. Occidet, & Serpens miferos qua prima parentcs Llujit, fortentificis imbuta venenis. Deinde fi omnes Serpentum proprictates ponderemus, has in Diabolo omnes eluce-fcere compcriemus. Primitus fi loca deferta anguis colit, DiaboiusDcfertum crimi-num frequentat, fi percuffus ab anguc, ob qualitatem veneni fit peni infenfibilis,ita_^ diabolicrs tcntamentis oppreflus, & vcneno cupiditatum affli<Satus adeo fenfibus pn-
uatur,
\
Hift. Serp.' & Drac. Liber I. 73
A uatur,vtquanta fitpcccatiiegritudo,miriimcnofcac. Sianguisinucnitur adco vene- Diabalns nofus, vt,mordens cqui vngulam, &cquum, & equitantem interimat: Diabolus ad Serpcu-
morfupeccati quandoqjfolum pcdem, nempe folam affedionem coprchendir,&: pau- tem compd lopoftcquum,&cqnitantem, fcilicet corpus, & animam lutcrficit. Si temporehyc- ratur. malianguisobfopitam virtutem minus nocet: Diabolus criam hyeme calanritatum minus homines affiigir; cum frigus timoris Dei diabolicas vires eneruet.Si os Serpcn-tisacutiflfimisdentibus eftarmatum, Diabolusquoq;, pro dentibus, tot poiccantibus vtitur, quibus iuterdum innocentes lxdit, atqjlaccrar. ItcmDiabolus gteftumSer-pcntisimitatur: namSerpensabfq; vllo ftrcpitu inceditridem prarftarcDiabolus dici-tur apudD-Ambrofium j dumocculta Damionum infcftatio \ eluri latronum multi-tudonos ideiitidem opprimat. Deindeoccultis acccffibus fub Ipecie pacis nosfallit; etenim transfigurans fein Augelum Jucis ,nodcm pro dic, vciienum pro antid6to,& antichriftumfub vocabulo Chrifti oftentat. Irnmo quemadmodumfunt nonnulIiSer-pentes in motu fegnes, fimilisconditionis funt D£emones,qui ad negligcntiii, &pigri-B tiamhomines hortantur: & fialijScrpentes tanta velocitatc moucntur ,'vt volarc vi-deantur; tales dicuntur e(fc Da?mones,qui ad iracundiam,& rixas homines rtimulant. Tandem fidantur anguesarmentorum gregemperfcquentes,quoniam lade dclcdten-tur:talcsfuntDamones , qui clanculun>ad'crapulam mortales ducunt. Rurfus Ser-pcns odit rutam,& ariBuftcla pabulo rutar munita abhorret:Diabolus rutam amarrt pc^ nitentis:, necnon viros iuftos ia vnda huius amaroris verflmtcs abotninatur. Iuxta illud Iob. Refiftite Diabolo, &fngieta uobis. Aut iuxta illtid Luca'. Kifipcenitcntiam Qap.4. rgcritis, omnes(imulpcribitis. Iterum Serpens Ceruum fugit,& Leoncminterimit:Dia- cap\ 1$. bolus Ceruos, ideft homines fimplices, & perfe&os odio habct, Leoncs vcro, ncmpe fuperbia tumidos int«rficit. Amplius Serpens homincm nudum non adoriri traditnr: Diabolus veftibus affeduumdcnudatum, & diuitijs priuatum non aggreditur. Tan-dcmfiinlndia,cx Plinio,tam grandesSerpentesdiuagantur, vtCeiiios,&tauros dc- . Maxinn gulutircpoflint: talesdicuntureftemaximi Damones, &prsecipue Luc'ifer(cum noti damanes, fitpoteftasfupra terram,qujecomparetur ei) qui ceruos nempe veloccs adDei obfc-C quium ,&tauros,nimirum fortes,&perfcuerantes in poenitentia,tentamentis in-uadunt, deledationibus lxdunt,confcnfu,&operationibus occidunt,& deuorant, quos poftmodum in cloacam inferiorem egerunt. Dcmum Scrpens fi nccetur, non_j continuo reliquae partcs vnacum capitemori videnturjfed truncato capitc,alixpar-tesperaliquottemporis fpatiummotu vitali fruuntur.Idem accidiffcDiabolo confi-dcrandumeft :etcnim , qui ilhusraultiplexcaputfuftulit, cxteras partcs ncglcxir, vt interfe^iSerpentis motum pofteris, adoccafionem exercitationis, relinqucret. Nam mcmoria Serpentis femper dcbetin mentcm rcuocarc,in quam foueam vetusSerpcns humanum genus duxerit: qu.imquam no ipfcSerpens animal irrationale homines la> ferit, fcd in illo locutus eft Diabolus, vcluti in afino Balaam Angelus 5 vt D. Augu-ftinusinGenefiadlitteramcxpofuit. Diaboluscmmfuit,quifuafione fua,hominem cap J0 adcafumincitauit: vndeilliSerpentis ,&Draconis nomen inditumcft; vtin pfalmo nonagefimo legitur. Conculcabis leonem, & Draconem. Hic autem perpendendu m_j» eft,seque graucefle qucmpiamadcrimina impellere, non fecusacfiipfe dcliquiflct: D propterea grauiorfuit poena Serpcntis3quam Euje. Rurfufq; grauior poen2 Euje,quam
Adami: quoniam Eua Adamum, & Euam Serpens deceperit. Hinc Manichxi hac ra- Manichfo■ tionemoti bruta quoqj ratione,& intclledu prxdita cfle exiftimarunt, cum Deus rum error, Serpentem etiam fupplicio aifecerit. Hoc autcm ex facris litteris alienum efte a vcrita-te colligimus: fiquidem Pfalmographus mquit.AW//-rferificntequus> & mulus, quibus Pfalm. 31, nonefiintelleiins. Et quamuisSerpens fupplicio affe&us fueritjnihilcft,quodimpe-diat ,quineademratio in plantis etiamvalcat: quandoquidem dixit Dominusia-» Euangelio. Arb(?r frudus non producens excidatur, & in ignem proijciatur. Caete-ruinSerpentcmpoenis aifecitDeusj quemadmodum pater vnicum diligcnsfiljum,qui nonfoiumhomicidaefupplicium iniugicurat, fed etiam C3edisinftrumentuconfringit.
Sianimumadpeccatum ,& peccanrcs conuertamusj proculdubio anguis, &pcc-cato,& peccanti aflimilatur: nam primo, ex dodrinaEcclefiafticihabemuspeccatum tanquam colubrum fugiendum effej quoniam femper ad Izfionemparatum cft. Prate-sca propricwtes huius anijnalis, pcccantium, & Serpentium .fimilitUdinem doc.ent; ri* '	G	etenim
j i	Vlyffis Aldrouandi i
Serpenttm, etcnimfiangues,rationchabitationis,interfedifcrepaat,dumalijiticauernis,alijm, £ drpeccatiH aquis,&alij 111 fyluis verfantur: paritcr peccantiumalijloca rubterranea;€Qlu.n.tj, vt ftmilitudo. Auari,alij in aquis deliciarum natant, vt libidinofi, alij tandem per/yluas hsmorumj&J dignitatumdiujgaiitur,vr luperbi: namomnequodeftin.MundojautettcQncupifcen-tiacarnis,autconcupifcentia oculorum, aut fuperbia vitx., DeindeSerpjeus natUra-liter eftfrigidus :item criminofusob impietatem alget;.Tempore congreflus,exPii-nio, anguesita copulantur, vt vnum corpus.duo capica repraefentare videatur: ita-viri improbi tunc arde iunguntur, quand® aliquem lcedere cupiunt. .Scrpentcs gradien-Cap 4.1. vcftigium vifcido humorein via imprimunt: criminoli quoqj quacumq; profici-fcuntur, veftigiummaliexemplifemperreliti-fUunt. Iuxta Uludlob. Fofteumlucebit femita. Item Serpens percu(fus,&potiftimum circa csput adeo debilitarur, vtvixah-quem motum peragere queat: pari ratione homo lethali criminea tfcctus, in p^ragen-do motu bonorum operumadmodum infirmusredditur, & potiifimum fi circacapur, Trouerb. nimirum fi circa iuuentutem lacfus fuerit. Iuxta illud Prouerbiorum.Adolefcensiuxta 22.	uiamfuami, etidm cum fenucrit,non recedetabea:Scrpcns etiam hominis vcntrem ingrc- P
diens,inde non nifi oblato la&c egreditur: homoquoqj criminibus obrutus, corpufq; Diaboliingrcftus,indenon nifiladcdiuinxmifericordix extrahi poteft. Tandemii angues vocantur, quia angulofi, Serpcnjes^quia ferpant,colubri,quia colanc vmbras; -criminofihomines angulofi nuncupari poftiint proptcr fallacias,quibus in peragendis ncgocijs vtuntur: nam in angulisminus eft lucis, & maior copia fordium -3 fic prxdifli hominesluce veritatis carent,quia veritasangulos non colit. ScrpuncquoqUe,quo-Cap. 3. niam cerrenas voluptacesdiligunt.luxta illudGenefis.Terramcomcdes,ncmpemun-danis, &terrenisrebustancum delechberis. Colubri quoq; acolcndis vmbris, &lo-cis tenebrofiscognominancur: quadoquidem illicir.a negocia in locis abditis peragut. Iuxca illud. .Quimaleopcratur,oditlucem. Ad fincm peccances dcbenic eciam aliquas Serpentum proprietates imitari,&pr^cjpue quando,aduentante Vcre,yfu fehiculi pri-ftinamvidcndi facultatcm in caueraisfereamilfam adipifcuntur: p.eccantes capitali criminegrauati, caucmammundanieprofperitatis iacolentes vifionem DeiamiCtunt: ideoq; tempore Vcris,nimirumtemporegratia?,indecgredidcbent,& ad illuftrandam G vifus obfcuritatem, nempe ignorantiam in.tclled:us ,faeniculo, fcilicct ledlione facra-rum licterarum,&poenitentia vti debent. Rurfusintcrcftcriminofihominisimitari naturamillius Serpentis,quiacceden$ad fontcm ,antequam deguftet aquam, vene-num euomit: homo quoq; ainarum iracundi® vkUseuomcre debet, & remitterccon-feruo fuo centum denarios, vt fibi decem millia remictantur. Quamobrem D. Augu-ftinus ad Iulianum Comitem de perfeda iuftitia fcribens, pronunciabac hajc verba_^ : quemadmodum quoddam Serpentis genus, priufquam ad fontem accedac, virus de-ponic: ita chrifticola, quando adfundendas;Deo precesacccdic,omnem iracundiam., & odium deponere debec: nam prauaecogicationes cocSerpences efte feruncur. Siqui-dem veluti exiguus Serpentis idtus non cft contemnendus, ne occultum virus per to-tumcorpusdilfeminetur: aifimilitcr peccantes prauis cogitationibus diuhserecenon debent,ne earum venenum clanculumcordibus noftris communicetur.
Hucufq; decriminofis in genere.Modo ad particulares peccantes properandum eft, inter quos primum locum fibi vendicarc vidcntur, qui fulgpre fuo?fortunae infolenter H gloriantur.Vndcfi inrerumnatura talis repcriturSerpen|,cuius venenum per ictum ^ pedicommunicatum, femper furfum tendit, doncc cocum occupaueric corpus jhu-iufq; propriumeffe rcmedium perhibccur, pacienjem pcr pedem fufpendere, ne vi-Sttptrbi att rus afcenderc poflit. Hic Serpensdicitur elfe homo laudato pauone fuperbior, cuius guibus ft- venenum afcendit,dum ita fuperbic, vt ne»le&ohominum faetu,Deorum partum fi-milis. biarrogct. Id aucemftulcicia: genus effc perhibecur jiuxta illud.
Ejfictt & fatuos pempofi fuperbia plures. Huius aUcemsegricudinis nullum ahudpr2efidiuminuenicur,nifipes,nempc finis hu-manaevicae in mentefufpendatur, itaut morcis contemplatio pr3edi6lum virus oppri-Lib,6.cap. mat. Nec immerito,quoniam in Reuelationibus San£foeBrigidae,Chriftus homi-'32.	nesfaftuofos,&arrogantcsadanguesfiliosfuos nutrientes comparat. Siquidenw
Scrpentini parentes filiosnonnifi venenatos procreare poftiint;materauti:m,quia ca-rct vbcribus, fiiiutn fouet, adcout tcrram fugerc cogatur, cum admotum i&ibus fti-
mulajr,
Hift. ^erp. & Drac. Liber [• 68
\ mulat,adradios folaresducit, &mollia rtiordere docet, vtdura tandem motdictis ap-prehendcre aflfuefcat his verbis. Ejlenimficut natus Serpentinus,quia.depaueSerpcx. tino,& fttmella Serpcntina trtus efl. Nam ifli ambo eonuenerunt cumpejjimo veneno, idcfl fuperbia,qua magis nocet anima, quam corpori-venenum materiale. Jdeo cumdmnifut ferbia, contempto timore meo, conuenerunt iftiparentes, & de venenato genere venenatum generarunt Serpcntem,inquorum femen,quiamifericors fum,&iuflttiaficextgit,dedi anima de diuinifate mea creatam.Veritm quia mater no habet vbera ditina dtLcttionis,qui-bus natum fuum alat: ideo calefacit eum fub fe, idefl nutrit eum ad amorem mundit & cnnt excellentioribus educat eum, defderans toto affectu , quomodo reptare pojjit cum Magnati- -bus, £r incitans eum fic loquitur . Si haberes iilud dominium, &principatum, poffcs effe eonflmilis parenti, & talts honor decet te,drpro tali honore laborarc tencris. Talibus igitur verbis natus Serpentinus inflruttus a matre incipit terrena deftderando comedi re, comc -dendo magis tfluare. Deindefefe offerunt tili peccantes Serpentibus etiam fimiles, quosdira diuitiarufamesoccupauit: namClcmens Alexandrinus Auarum cognomi- Lib.4 flto-B nauttalinum infolentem,lupumefferatum, &Serpentcm, qui verborumimpofturu_j mat. omnes venenare conatur. Immo ficaro Serpentis, ob frigiditatem, leprofisexhibita, • niorbum ftatim occultat: Auari pietate carentcs frigidifunt, & lepram, nemp£ propria crirtiina , & vitia abfcondunt ,dum in locis abditis nefarios celebrant contradus: re- AuariSer-«Siusimitanttir naturamilliusSerpentis,qui primo animalia fpiriscompleditur ,ante- petibus af quam i&ibus illa faucier, atqj enecet: quandoqurdem faencratoresprimum fpiris obli- flmildtur. gationumliganthomines,deinde eosmordendo interiinunt ,dum cotameorum fub-ftantiam abforbentt iuxta vulgata carmina.
Hi funt, qui fpoliant inopes: hi fenora iafiant.	.. .•,
Vendunt, rurfus emunt, rapiunt fcd mefcc dolofa. Pra?rcrquamqu6dipfumfenus,rituSerpentismordet,atq;inficir. Id totum pra;clari defcribitD.Ioannes Chryfoftomus cxemplo Scrpentis,qui i&u patientcmfoporat: Homil.iz, nam idem vfuramprasftareafleuerat. AtRabi Salomon ex Hxbreis ita vertit. Vfurd inMatth. fe habet inftar morfus Serpentis, qui mordct, & vulnusparuum facit in pede alicttius, itaut C nort fentiatimox autem ferpit, & diffundit fe venenum, donec perueniat ad verticem eius. Sic quoq; incrementum vfura fe habet, non enim fentitur, neq-, cognofcitur, donec ita augea-tur,vttotam fabflantiam alicuius exhauriatK Amplius Serpentis quxdam natura eft, cuius venenum homines fitibuudos efficit, & ad extinguendum hoc virusnullum prae-fidium praeftantius, quam fimum bubuium inucniri poteft: huiufmodi Serpcns cft aua-ritia,qua:incxplebilem auri auiditatem, & fitim inducit. Iuxta iliud. Feruet auaritia miftraq; cupidine pecius, Et cum pojjtdeant plurima,piura petupt. Quoniamaliquando ica excrcuitauri habendi cupiditas, vtfuis non contenta finibus, alicna tnoliatur inuadere, Fjmus autem bouis nimirum meditatio conditionishuma-nae, &frequensmortis conteinplatio, huius vcneni remedium fingulareefle traditur. Scribebat enim D. Hieronymus. Facile contemnit omnia ,qui femper cogitat fe mo-ticurtim;cum tamen diuitijsirrititi fe vifturos femper cfle putent,iuxta illud vulgatum diftichon.
P	* Victuros femper, dttm viuimus, effe putamus.
Vitturum fladio fernper athleta putat. QuareClemens Alexandrinusnon iniuria fcriptumreliquitdiuitias illi Scrpcnti cflc Li.^.PedZ fimiles ,qui manu perita apprchefus lllam finenoxa circumplicat: fic diuitiseab impe- g0g. rito pertradatse adhaerent manibus, atq; mordent, fin caute pertraftentur, manus il-laefasremanebunt.
Praedi<3:is proximifunt luxuriofi,quos horaria,breuifq; voluptas jeternis damnat rjyidinefi eruciatibus:hinaq;Serpentibusinaqua natantibusaflimilatur:etenim,ficutilliaquas runt fau inficere folent; ita fcruientes libidiniinaquisfocietatis hominu vcrfantcs (nam aqux LesStrpen-multae, populi multi ,vt legiturin facris Biblijs) omncs inquinant, atqicorrumpunti tjfas Quocirca,per Serpentes, Ambrofius, Athanafius, &aIijmudanasdelcdationes intel- injpa(; s lexerunt. Ideo Prifci,qui Herculcm virtutu omnium tam animi,quam corporis cory- ll% ■ ' " phfucortftituerunt,illu angues m cunabulis elififlefcripferunt, vthomines adpr.xcla-n negocia na tas moncrenc, ab iucunte etiam seta te volupt atem extinguendam forci
Gz	Sod vv. -
j i	Vlyffis Aldrouandi i
Scd vtioam h*c homincs ctiam fencfcentcs in exitium non traheret: nam quamuis ob frjgidamj&imbccillamaetatcmjillis inftrumenta explicanda; nequitiajdeiintj animus ^	tamenturpiter,&infeliciter voluptatffmconfe^atur; ideoqjhosSerpcntibuSjvrgen-
tc^ruma>torpjdisapprimcpoterimusaffimilarejvt do(SiifimusanimaduertitSeneca: tunc enim Serpentcsetiam pcftiferi tuto contre#*.n*urs non quia defint illis vcncna, fed quia torpeant.
Itcm funtSerpentcs, ob varietatem colorum, pulchritudine ita confpicui, vt in fui admirationem praetereuntcsalliciant,alle61;ofqj intuitu venenent. tales funtmaeretru Mtretricti, ccs } qUae jn propatulo, decora, & fpe&abili facie, homincs libidini deditos prauis de-& Serpen- fiderijscoercent, & tandem confenfu, & operationibus peramunt.Hinc quidam Poc-tum com. t3 de foemina corpori nimis ftudenti ficcanebat. ■pardtto.	Dum nimis indulges form<t> cjut te njidet, audi
Sltftd dicat, fcortum hoc vendere memhra cupit. Trouerb, Lcgiturcnim infacrislittcris. Infidiatwrin vijsquaftlatro,& ejuos incautos viderttin' terficiet. Immo publicumfcortumfaciem virgineam,inore Serpentis Euam decipicn-tis, habere dicitur: cum reliquumcorpus in lubricumSerpentetn degeneret. Sed hoc Lococit. mitum non videatur,iuxta illud Prouerbiorum. Ingreditur blande, nouijjime autem mordebitvtColuber, Praua enim mulier.benignafacie, abinitiohominibusblanditur. frouerb. J. Iuxtaillud. Fauusdeftillat labia maretricis. Tra&u vero temporis* homines,corumqj fubftantiam deuorat. Iuxta vuigatumcarmen.
Ft mxretrix fallax, ingluuiofa,procax. Heqj dehocgrauis admiraiio animum noftium inuadcrc debct: cum Ouidius inlibrfe Amorumficcanat.
Diuitijs alitur luxurtofus amor. fJomicid* Subfequnturhomicidae.Serpentesmerito appellandi,quialoco vencnigladio vtan-dicuntttr tur, Vcrum hiaSerpentibus documentum haurire dcbent :quandoquidcm talis it> Serpentes, India ftabulatur Scrpens, ex Aeliano,qui fihominempupugerit/ubtcrraneum fpecum Z^.eap,^, amplius ingredi minime poteft,quafi terraeum hofpitarinoljt,fedaiuis fc<libusin perpctuum mittat exilium. Quamobrem tafis Serpetw brumali, & aeftiuo tempore cr-rabundus rcliquum aetatistempus tranfigcre cogitur:quocirca fianimalia rationisex-pertia,obcaedes hominum, diuina prouidcntia pocnas luunt j hinc viri prudentes cx Scrpentis fupplitio percipere debent, ab humana occifione abftinendum eflc.
SucccduntInuidi,quorum multitudoeft innumerabilis jcum decantet Poeta.
Inuidia telum lato torquetur in orbe. HinonnullorumSerpcntum naturam imitantur. Inlndiaenimquidam Serpentcsdi-uagantur, qui, arboribus aromaticis florentibus- inde difcedunt j cum fuauiflimu odo-Inuidi ai remfuftinerenequeant: mordaccs inuidihuius naturaeefle perhibentur,quoniam itr-Serpentes cundum odorcm eufortunij amicorum perferrenon poflunt ;cum alieno infortunio comparan- femper laetentur.Cum tamen, velint nolint, proximusfclicem ducat vitam. Vnde mc-ittr. cito quidamPoeta islnuidumficcanebat.
Noftra probant dotfi, quid carmtna liuide ttmnis?. Viuent ,feu nolit, feu velit inuidia. Zccleflaft. De his fcribitur in facris litteris. Peribunt laqueo,qui deleffantur incafuiuftorum. iap.17. Non inferioris coditionis funt illi,qui impirobos linguae fauciantis fufurros quotidie Tfalm.^o. cdunt. Ideo Pfalmographusdehis loquitur,quandoinquit. Exacueruntlinguasfuas vtmagisftntnocux, quam Serpentum. Itaqjnon iniuria Serpentes appellandi erunt: etenim hi non folum linguam longam.fed illam quoqj motu ita veioci vibrant, vt tri-plicemhabcre videantur: pariter malcuoli triplici linguainfigniti videntur: dum mo-teclefiafl. do cauillantur,modo adulantur,modo gloriantur. Iuxta illud facra? pagin*. Multipli-cap.21. cantlinguamfuam,quiainorefatuiverbainenarrabilia. Id autem fineDeilasfioneprae-Prou. io. ftarc non poflunt: cumin facrisBiblijs legatur. Inmultiloquio non deeritpeccatum.
Immo funt tanquam illi Serpcntes, qui circa orificium latebrae occultati auiculas praeteruolitantes coercent, & deuorant: hi quoq; clanculum auiculas, nimirum homi-Detra&o- nesincontemplationemcaeleftium incumbentesobtreaationibus.inuadunt.Verum resfuntin- ijs interdum accidit, quod euenire folet homini Serpentem praemanibushabenti,vtik ftar an- aliumeiacnlctWjnarafaepcfaepiusipfeprimus mordetur. Hoc Diuus Athanafiusc0n-guium.	o	firma.
Hift. Serp. &: Drac. Libcr 1. 77
A firmabat hisvcrbis. Malitiamilitat aducrfuseosyejuiipfa vtuntar:ftcutifiquishabeat $crpentem in manu, vt in alterum proijciat, & ipfe mordeatur.
Praedi&is aiTociandi funt hypocnt»,qui multiplici de caufa Serpentes cognomi-	Hy1):crit.e
nandifunt: primum,quiafiSerpcntesdolosc aliquem intuentur, vtillum inordeant,	vaY-s ra
deinde quxrantlocum,mquooccultcntur: fimul3toresidempra'fiant. nam morda-	ti0'm^HSzv
eioresridtibus caninis ,alicui laefionem femper machinantur j poftmodum abditos in-	cant!{f.ant
qutruntreceifus, nealicui nocuiife videantur. Immo funt veluti parutill! Serpentes,	1
qui,obexiiemcorporismolem,vifionemeffugiunc:atficalcantur,lcfionem lethiferam " aiferunt. Sichypocritze parui, nempehumiles, & piet3tc pleniapparent:at licalcan-turjiiimirumfialiquicum illis vcrfentur, & commorentur, aliquo lcthah vitio mfi-ciuntur: namdum creduntoptimum clfe documentnm,quod fuggeritur,non pcrcipi-eur nocumcntum , quod ingeritur. Legitur enim in facris Biblijs. Vulncrauerunt mc, Prohex^ &nondolui, verberauerunt me,&nonfenfi.■ Caeterum fatiusent hypocritas aifimilare Scrpentibus duo capita habentibus,qui vtrnqj modo incedere videutur: naai, & ipii B infuis aulionibus duplicem intcntionem fcmper habent. Hoc vitium facra pagina
deteftatur, dum inquit. Vehingredientiterram duabusvijs. Alioquin magni Scrpcntes icclefaft. nuncupanturtyranni,qui tauros, ideft agricolas, &ceruos, nempemercatores quoti- Cap.%. dieoccidunt.
Item Haerctici Serpenics appellantur: nam fcribebat D.Ioanncs Chryfoftomus. SicutSerpentes incolore varij confpiciuntur, ita h^retici in erroribus varij apparent: Homl.^6. immo veluti angueshumi reptant,fic haerecici proni gradientes, nihil quodcxcelfum, jHuatth. &fubIimecft,pernofcerepo{funt. Tandcm mors,& ipfa Serpens nominandaeft:nam velutihcec beftia occifa,nihilmali, nifihorribilem ipeciem praefefert: ita mors Chrifti fidelibus mortuaeife dieitun nihil enim terribilc, prster fpecicm, reprefentat.
HIEROGLYPHICA.
EGYPTII variasSerpcntum proprietatcs,& conditionescontem-plati,diuerfaetiam Hreroglyphica imaginati funt. Pnmitus,ex Oro Oris Hit-Apolline, perpendentes anguem, non aliomembro, quam orepolle- roplyphicii. re,os fignihcatun,anguem apcrto ore pingcbant^ Diodorus,per Ser-pentem volumimbus implicJtum, malum interpretabatur,&pra:fer-tim gigantum genus, qui olim terrarum orbem opprefterunt: pro- Curgigan-pterca omnesgigantumftatuaf, obcortiscruribusin modum Scrpentis ,fculpcbantur: tes obtortis vndePoetaemeritohos anguipedes nominabant,vtfuperius enuclcauimus. Valenti- crurib.pin-niani quoqj occuicam rcrum originem demonftraturi, Serpcntem fpiris implicatum gcrentur. effigiabant ,quoniaminteftina inaluo abdita varijsfpiris inuoluta obfcruarunt. Im-mo Prifci,figura Serpentis , calliditatetn indicabant: proptcreaquodSerpens hoftcm vlcifci probcnorit,atqjpoffit.HincMofesinterbruta,prudcnti{fimuanimalanguem $erpes cur nuncupauit. Potcritetiamquis adfurorem implacabilcm demonftrandum,Scrpen- prj4^cs tem voluminibusimplicatum,&linguistnicantem trifulcis pingerc: hot enim animal catur D ftatim atq;laefioncm fentit,ita vcfane furit, vt nunquam quicfcat, donec virus alicui infuderit, aut prae rabieexanimatus fuctit.
Praecipuumautem,&ingeniofum hieroplyphicum illud eifc opinamur ,quando Acgyptij,addcfignandumtcmpus,vclannuumcircuitum,velaetatcm,figuramScr- Annt, Te-pentiscaudam fub guttur ocultantis oftendcba ''t.rd o Virgilius deannoficcanebanr. poris , & Atsj~, in fe fua per veftigia voluitur annus.	Attatishie
Lucretius ctiam ad conftruendum annum, Solem fcrpere pronunciauit fic.	roglyphi-
Annua Sol,in «juo contundit tempora Serpens.	cum.
Pra»tereaSerpens in longitudinemporrigitur, & muitis fpiris complicatur, quaemul-tas dierum fcries indicare folent: itnmo hoc animal fine ftrepitu mouetur,atqjferpit j ^uoddeaetatedecantabatPoctahunc inmodum.
Labitur occulte,fallitcj', voinbilis atas. Cauda vero Serpentisfubguttureabdtia, ^gyptij forte innuerc voluerunt tempus,ra-tionc prasteriti,futuri>&pMcfentis, nobis prorfus lgnotumefle: quandoquidem practe-
G $ '	ritum
j i	Vlyffis Aldrouandi i
ricumminime poffumus intueri.fucurum nondum venit jpraefensauteraGonnftitin E inftantij vt docebatPhilofophus, quod velocidimefugit: iuxta illud. > «■ i i' ■ 1 ciio pede lalfitur *tAst .,	r,s.
Et currunt freno non remorante dtes. , • Me- Imm° fcribit Valerianus, quemadmodum Serpensapud i£gyptios hieroglyphicetem-
J4' * " pUS dcmonftfabat^confequenter.etiamabeodemcalamitatemindicaMpofleJcumhoc
'	vocabutum (tempus) Syri,& Haebrei pro calamitofo rerum ftatu ponere confueuerinL.
»/•/<? HabemusenimapudPfalmographum. Et erit tempuseorumin feculum, Interpretes ' * id pronuntiatum cifc volunt de calamitatibus,quibus, poft negleduin Chriftum ,Iu-dsci perpetuo eiant affligendi. Pariter AegyptijSacerdotcs inundum vniucrfym defi-gnaturi,figura Serpcntis vtebantur,dum anguem varijs infignitum maculis pinge-bant,qui propriam caudam depafci videbatur. HocautemhicroplyphicumaPhajni». Mttti bie- cijsfuitfe defumptum multi autiunant. Serpens igitur caudam fuamdepafcens gene-roglyphicit rum immortalicacem oflendere traditur, qua Deus rerum naturam ditauit > vtpnnci-quomodo pium ad finem dirigerctur, finifq; ad principium rcfledteretur: iuxta illud.	F
pingeretur.	———^ finifq\ ab origine pendet.
Hoc explorata fatetur ventas in plantis, cx quibus tanquam ex principiofinis ncmpfc fructus dimanat, femen producens, in quo poitmodum noua planta delitcfcit.Alioquin circulum effigiabant, procuius diametroanguem reponebant:Circulus enimformam terrarum orbis defignabat, Serpens vero bonum Daemoncm, cuius benefitio omnia_j - vigere, ali, 8cperennare crcdehant: ficque anguis fuithieroglyphicum illius fpiritus, qui pcrvniucrfam mundimolc'mdiflatur:vndeM.T.Cicerofecutus fentcntiam Pla-tonis inlibro deanima fcribebat, tcrratn cfle fitam inmedia mundi partc, &circum-fufam animabili, & fpirabili materia, cui nomen eft aer. Namq; ^gyptij, & Pha^nices prifcorum arbitrabanturSerpcntes natura diuina potiri,dum illos, finc vllo artuum adminiculo, opinio d"-j morealiorum animalium ,huc, atq; illuc proficifcentes perpcndebant. Immo apud Serpetibus. eafdcm gentes,colorati angues, pro vario pi&ur2egenere,iionfolumterrarumorbem, fedetiam Prouincias,&Regioncs hieroglyphicc fignificabant. TandcmeademSer-pentum figura quatuor etiam elementa indicabat j nam Serpentes ex humo nati,Ter- q ram,quialubrici,&finuofifunt,motum vndarum fluminisimitantes, Aquam,quia fibilaadhorrorem audientium excitant, Aeretns&denuimrationefplendoris fqua-
marum,Ignemrepr3efcntant.
FtgttraSer Dcniq;abangue poteftatem, &dominium oftendipoflePrifciopinabantur:pro-pcntis do- pterea indextra Iunonis caput Serpentis, & in lceua fceptrum pingebanr :cum Iuno minium~> Prsefes DotninijapudEthnicos haberetur. Item,duobusSerpentibusad femicirculi oftendeba- curuaturamdelineatis,feinuicem fpc<9:antibus,caudifq;introrfumreflexis,imperium /HT	duorum fimul regnanttum denotabant. Sacerdotes etiam Aegypcij,ex Pierio, oblon-
1 i hie- £um P^eL,rn Serpente obuolutum geftabant.in Dotninij monumentum:cum olim ^ apudSacerdotes Acgyptios impcnum cflet.Amplius quando volcbant Imperatorem, tS ' aut potentiflimum quempiamRegem demonftrare,Serpentemin fpiram collcdum delineabant, figura palatijinmedio voluminum cxprefla:quandoquidem domusregia in centro totius Imperij fita efledeberet, vt omnium commodis cequeprofpici polfet. Lib. 5 Mam Plato,& ipfeVvbem fuaeReipublicaeinmedio regionis, quoad fieripoteft, iubct ^ Itg.	elfe collocandam. Infuper vt ab aliquo Rege honoratam fui populi curam gcftam
fuifle atteftarentur, inmonumentis,Serpentem vigilcm ,nimirum furredo capite, & elato peftore,fculpebant, cumhac infcriptionc; CVSTOS. Nam vigilantia aflidua Serpensdi- ^gj RCgem,cui Dominij tutela commifla eft. Rurfus ,exOro Apolline,Regem midiatus p3rti tantum orbisdominanti fignificare fi voluiflcnt, dimidiatum Serpentem figura-quidftgni- bant. etenim per Serpcntem, Regcmj, & per fegmentum ,partem Orbis intelligebant. fcaret. Atoptimurn Regem dcfignaturi,anguem in orbem colledum, caudamordicusappre-hcnfa, pingebant,Regifq; notnen in medio fpirse defcribebant: Serpens enim caudam mordens,tcftePierio Valeriano, oftendcbat cundta tam maxima , quam mmima curae . i efleRegi ,qui bonitatisfamam fibi vindicauit:cum ,apud Prifcos ,infamiae notam illi U'ttr ho- ^eSes fibicomparauerint, qui,poftpofita rerum publicarum ctira ,inrcs priuatas tan-p tcum tummodo incumbcbant. Infuper,ex Pierio, func,qui perangucm,&eiusfpoliuinhie-miHts - roglyphice monftrcnt hominemiuucnefcentem, velexaliquaaegritudinepriftinxfa-
nitati
Hifti Serp. gt Drac, Liber I.
nitati reftitutum . Ad fincm ,Serpcns cfBgiaUis in parre poftcriari.chimcr.-e,aiichorc eodcm Valeriano3lafciuumatnoicm cxprimeretradicur.
EMBLEMATAi ET SYMBOLA-
'VID A M vir fumma eruditioncpraeftans,in aeternum Deipara' fem-per Virginis praecomum,concmnauit emblcma iumpto a iacris pa-gini» argumentOjvbi legitur./J/.vi/v£DominnsadMoyfem, extendcma- t\.Exod. num tuam, cr apprehenUexaudam titts, cxtesd.it, & tcnnit, vtrfiufcefl in virgam . Cum igitur hic dcSerpcutc in virgam tiansrigurato fermo habeatur. Deltneauit Moyfem tcnentem caudam Serpentis, quipau-latiminvirgamvcrtebatur. Cumtitulo. AVE. dcindc fublcnpiu cetraftichon hu-
tusgencris.
B	Serpens EFA fiitit cttlp* fujfctfa vcneno
Si verfo capias ordine dtcit. AVE. Et cum dicit AVE,virga efi ,nam dicitur illi, .Qtta virga innato fiore MARlAfnit. Verum Claudius Paradinus contemplansSerpentem aeneuin in folicudincere&um, qui fintb. fufpenfionem Chrifti in lignofignificabat, pinxit lignum in modum crucis a Serpcnte Hcrotc. circudatum, & huic fymbolo hunc addidit titulum. SECVM FERT OMNIA MOR-TIS. Nam velutiludasi-in Serpentcmfupra lignum collocatum afpicientcs a morfibus aneuium fanabantur; ita Chrifticolx Ch. iftum intncntes crucifixum , non foluma . criminibtis ,& tentamentis Diaboli liberantur, fed etiam in dics magis, atq; magis ad patientiam, &ad csetcras virtutes excitantur. Ethnici quoq;, & praxipue Romaniva-ietudinem quondam Serpenti acceptam retulerunt, dum , Scrpente Epidauro Pclo-poncficiuitateadued:o,apeftccraftante ltberati fucrunt. Vnde Alciatusadhocallu-dens,magnum Serpentem iuxta aratn depinxit,cuminfcnptionc. SALVS PVBLI-C CA, Derndefubfcripfithxccarmina.	Embl.\^9.
phxbigcna ere&is Epidaurius inftdet aris Mitis, & immani conditur angue Deus. Accurrunt agri, veniatq; falutifer, orant. Annuit, atq; ratas efrcit ille pre£es. Iterum AlciatusdelineauitMcrcurij caduceum duobus Serpentibus coronatum,& cornu Amalthea?coniun&um,cumtaliinfcriptione.VIRTVTI FORTVNA COMES. Embt. 118. Et fubfcripiit hoc tetraftichon.
Anguibus impiicitts geminis caductus alis
Inter AmaLthe*. cornua rectus adefi.	,
PolLentes.fic mente viros ,fandiq; peritos Indicat, vt rerum copia muLta beet. Pauluslouiusrcferthoc fuiffeclauifitni viri Alciati fymbolum- Vcrumtamcnfatius , ,_ , eitet hoc ad quofcumq; viros Mularum,Charitumqj munificentb ornatiffimos tranf- ymou D ferre. Nam virgaMcrcurijcunjSerpentibus,&cornucopijeannexa denotat virosomni c a,t flu,uc do&rina?gcncrccumulatoSjrerum omnium copiam facile confequi pofte :cuin cadu-c$us difciplinae, eloquentia?, fapicntix,& felicitatis notatrtptae fe ferat,& cornu AmaU theaererum omniumabundantiamdciignet. Ca^erunv^-fyrc genere ,placuitClau-dio Paradino figurare Serpentetn, cauda in os porrcda,cimilum formantetn, & omni fru&uum gcnerecxornatutn,cum titulo. IN SECONTEXTA RECVRRIT. Vole-bat enim nobis fignificare immcnfam diuinae gratiae, pietatis, clementis,& prouiden-tixbeneficentiam : ficuti legiturapud Pfalmographuin. Bcnedices coronaannibenigni- rfaL.&^-tatistua. Pariterhocfymboloauthorinnuit Dcumoptimum maximum, in fuppcdi-tandacun£farum rerutn annua renouatione, largo fuae munificehtiae imbre omnes af-pcrgere . AtReufnerus effigiauit tcmplum Acfculapij cum iconc Scrpcntis, addita hacinfcriptionc. VIGILANDVM MEDICO. Poftea odiaftichon huius gcncrisprO- li.}.EubL
mulgauit.
jWi Cur
j i	Vlyffis Aldrouandi i
Cur tibi trux anguis facer efi, Afclepie magne ?
An quod fert medicam fepius anguis opem ? An quod & infomnis velut eft, tfrperuigil anguis,
Peruigiles medicos fc decet effe bonos ? Sic puto :ftc te Roma colit fub imagine tali :
A f&ua per te Ubera fatta lue. lnfula templa videt cricumflua tibridis alti; Iuppiter hic magnus proxima fama tenet. Ncq; hoc i vcritate alicnum clfe videtur: quandoquidcm multi non mcdiocris crudi-Curanguis ti0nis viri,aaguem virgam Aefculapijamplexantcmfigurarunt, vt diligentiamaMe-virgam-j dicis,in fanandis a:grotantibus ,atihibcndam patefacerent: vel vtfignificarentinfir-t/Efculapij mos valetudini reftitutos morbum dcponere, velutiangues,incuntc Vere,fpolium circumda- vCtus exuunt:vcl vt inliiniarcnt,rituSerpentum,Medicosdebereeife oculatos mmor-ret.	borum caufis inueftigandis, antcquam remedia pra:fcribantur:cum vcritatem fateatur
hicverfus.	f
Non intelletti nulla eft curatio morbi. Q-iiamquam alij, pcr hanc Aefculapij viigamangue vinfiam,Imperatorem,orbisSer-Embl. 132. uacorum manifeftent. Verum Alciatus Scrpentem mordicus caudam tencntempin-xit, incuiuscirculi Serpentini medioTritonismarini Dei Neptuni filij,&tubicin1s imaginem collocauit: cum titulo. EX LITTERARVM STVDIIS IMMORTALI-TATEM ACQVIRI. Alludit author ad perpetuam virorum fapientum memoriam: tuba enim nota eft famae, & commendationis: cumacundis exaudiatur. Scrpens au-tcmin fe rcuolutus aternitateni oftendit, vr in hicroglyphicisaflignauimus. Itaqjhoc cmblemate nobis infinuare vidctur hiftoriam rerum gcftartim ab a:ta*e Saturni ad noftra ^fqjtcmpora, opcdo&orum virotum,manifeftam eflc,qua? alioquin obliterat2 eflet.Verfusautem Alciati funttaics.
Heptuni tubicen (cuius pars vltima cetum
^quoreum facies indicat effe Deum) Serpentis medio Iriton comprehenditur orbe,	Q
£ui caudam inferto mordicus ore tenet. Tama viros animo infignes;prxclaraq; gefta Profequitur, toto mandat & orbe legi. tmbl.K -Patiter Alciatus aliamhomims imagincm figurat ,cuius pars inferior dcfinit inan-guem,hoc titulocoronatam.SAPIENTIA HVMANA STVLTITIA APVD DEVM.
Cecrops Multi iuftisdecaufis opmantur Alciatum hoc in locoCccropem primum Athenien-primusrex fiumRegeni cffigiafle: cum illc totam Graeciam Idolorum culru imbuerit,primusIo-Athenien- ucm inuocauerit,arasercxerit,&facra Dijsfeccrit, vtEufebius,Herodotus, &alijau-ftum quid thoresteftificanturiquxomnia,anteilla«n«tatem,prorfusfuerunr incognita. Im-egerit. mo inter marem, & feminam quscdamconubia inftituifledicitur, qua; antea erant in-certa,& propterea Siyvk fcilicet biformis fuit cognominatus . Hinc colligendum cft Sapientiam ,quam primi llli Pnncipes prajftigijs,&dohs diabolicis introduxerunt, ftultitiam fuilfe:cum liquido conftet eam valde rccedere ab inftitutis Antiquorum Pa-trum,qui legcsdiuinasaNoe accepcrunt, catmina funtha:c.	H
Quid dicam? quonam hoc compellem nornine monftrum
Biforme, quofk-non eft homo, nec eft Draco? Sedfine vir fbdibus;fumrnis fne partibus anguis:
Vir anguipes dici, & homiceps anguis poteft; Anguem prodit homo, afl hominem crucfauit & anguis;
Nec flnis hominiseft;initium nec efiferjt, Sic olim Cecrops do6iis regnauit Athcnis:
Sic & gigantes terra matcr protulit. Hac vafrum fpecies fed religionc carentem, Terrena tantum quiq; curct, indicat. Imbl. 38. Camerariusquoq, pi&uram pinus infertae inoleamexhibct, circa quam duoangues circumuoluuntur, non aliter, atqjincaduc^o Mercurij pingi folent. *Etenim olea Minetuaelouisfilise eft confecrata (quemadmodum Poetse fabulati funr) tanquamfa-
picntiae
Hift. Serp.Sc Drac- Liber I	81
\ pjentige prsfidi: Mercurius vero, & ipfe louis filius ingeniofis, &pra:ftanribus opcra-tiombus pra?e(fe perhibetur, Quapropter Authorfymboli,perIouem,voltiitDeum Oprimum Maximum intelligere, a cuius diuina ope cun&a depedent:quoniam autem author pigtta cognominabatur, vtfeperfinaci diligcntia fcientias profequi demon-ftraret, infertum pinum in oleamfigurauit,cum titulo. MODO IVPPIIfcR ADSIT. Camerarius autcm fubfcripfit hoc diftichon.
Et fapias recie, & facias, Defts efficit: eius Auxilto, flena Unce, beatus eris. Meminitctiam huius fymboli Ruifellius fcriptor Italicus, ad quem,Lc&orem relega-mus. AtClaudiusParadinusduosSerpentes circa oliua?ramum inuolutoscifigiauit In fyvtb, cuminfcriptione. RERVM SAPIENTI^ CVSTOS. Quo fignificareconatur,cun- Haw. &orumgubernationem,fapientiaj, & prudentiie clauo firmari. Exaltcra partepon-deranteslajthalem noxam Scrpentum,aliacmblematum,&fymbolorum gencra in-ucniemus. Quandoquidem Florentius in lib.Emblematum effigiat hominem, qui B brumalitemporcanguemcalcat,cuminfcriptione. IMPOTENS MALITIA. Eciub-v fcribittctraftichon huiusgeneris,
Tempore brumalt ft calcibus vrferis angttem,	'
Non nocet, at mens eft prona nocere tamen: Sic multos videas bomines tali indole, qui non Sunt animoyfed i>i deficiente boni. Neqj hoc videturprster rationem,fiquidemhyemeSerpentes veluti morfUi in lati-bulisftabulantur, nontamen defunt illis venena,fcdtorpent; narrantetiamPorphy-riu anguem venenum quidem habere, fed quia edentulus eft,alijs animantibus mini-me nocere. Pari ratione funt quidam homines mala meditantes,fed quia viribus ca-rent, ideo innocui effevidentur :at vires adepti,omne virus fuumcuomunt. Itaqj fa-pientcrvnufquiqjabijsfibicaueredebet, vteorum infidias vitans, gaudijmateriam ciseripiat. NicolausReufnerus exhibet pidturam agricola? baculo Serpentem ma- ti.ijintbl. dantis,quem, ob frigus, ferecxanimem finu fouit, fed ille refocillatus calore, benefif-G aoremlcthaliterfauciauit. Infcriptioautemfigurseefthaec» MERCES ANGVINAv cuminfrafcriptis carminibus.
Frigore confe{lum,tj»tem rufiicus inuenit anguem,
Imprudens fotum recreat ecce finu. Immemor hic miferum lethali fauciat iffu.	>
Reddidit bic vitam, reddidit ide necem. Si bene fatla locas malt, ftmplex mente, bonufif Non bene faiia qutdem,fed mate fafta puta. Ingratis feruire nefas,gratifq\ nocere: J&uod bene fit gratis, hoc folet effe iucro. ttem PaulusMaccius immodico ftudio maceratus figurauit duos Laocoontis filios Jn anguibus circumdatos, & implicatos, cum titijio, ALIVS PECCAT, ALIVS PLE-CTITVR. Huius emblematis argumentum defumpfit ex Virgiliotradente prsedidlos L.r.v£ne~ infontes filios aSerpentibus fuifte laccratos j cum folus pater pcccaifet, dum hafta id» 0 EquumTroianum a Grxcisfabrefaclum violauitfic,
*....... r illi agmine certo
Laocoonta petunt, & primum parua duorum Corpora natorum Serpens amplexus vtrumq; lmplicat,& miferos morfu depafcitur artus. !Nfeq5hoc videtur praeter rationem; quandoquidcmhabemus in facrislitteris. Indie- j(remi£c httf Ulis nondieent vltra-,patres comederunt vuam acerbam,&dentesfiliorumobfiupue- ,, runt. Huc forte refpexit Eoeta, qua.udo cecinit.
guiccjuid delirant Reges, pletfuntur Ackili. Quamobrem fubfcripfit Maccius hexaftichon huius tenoris. Vitores fceleris gemini tranqutlla per alta En angues miferum laocoonta petunt j Taruaq; ndtorum complexus vterq; duorum Corforaymox artus pafcitur innocuos\ ** v	"	Et
j i	Vlyffis Aldrouandi i
Et patris inpcenas vos natos crimina pofittnt?	£
Impia. vos luitis fianguine fattapio? tEm&hH IterumMaccius effigiat pifcatorem cancros lnquireptem, quiaSerpente in latibu-» '' liscancrorumftabulante demorfus fuit, cum tituk^.SPES PKETIO NON EMEN« DA. Hoc proculdubio cohfonum videtur effe veritati, quas in hoc difticho elegantcr decantatur.	>*'o Mbam .(
Spvs alit agricolas,fpes fulcis cred.it aratis
Semina,qua magno fanere reddat ager. t , r —. Vcrumtamenmagno interdum agricolarfidamnofpefraudamur;cualibicanatPoeta. "	Expettata feges vanis clufit auenis. •• • . .	;
ItaqiMaccios fubfcripfit diftichonhuius generis.	»
Cancrum pifcdtor cfu&ris, deprebendis, & anguem ?	• .
'■ v •' Sic fpes incautos fallere vana folet.	. f
Idcirco non iniuria vocantur inca utx illae animantes, quse decipulis,retibus, & alijs ar-tificijscoercentur. Iuxtavulgatumcarmen. . v	. . , ,. j ff
Spes Laqueo volucres,fpes captat arundinepifces.	« :•'.-- :
InlibJt-j Caeterum ParadinusdelineauitSerpentemabhumbiefeattollehtem,vtfraga comc-fjmb. he- deret, cuminfcriptione. LATET ANGVIS IN HERBA. Quofymbolo admonctur roic. Le&or ,vtin libris legendis fit cautus,ne in abfurdas impias fententias incidat.
Iterum Paradinus figuratiit Scrpentema vefpis depaftum,&hoc titulo decoratum. TRANSFVNDIT PASFA VENENVM. Vtmnuerer,eos,quicalumnijs alienisdelc-dantur ,alij9fepefaepiusefteludibrio . Rurfusidemauthoranguem circa clauemre-uolutum pinxithisIitteriscircumfcriptum.IS SVPERIS LABOR EST. Hocfymbo-lum dedudum e(fe volunt ab hiftoriaLeontychidisSenatoris, qui prudentereluftt portcntum, quod vulgo timebatur:etenim fic docemur, quaenaturalia funt, vei cafu fiunt, a multitudine in fuperftitionem du&a^eludenda elfe. Tandcm fymbolum animi diuinis intentii erat pidlura ciconiae Serpentem dilaniantis hac infcri p tione exornata» VOLVPTATVM, ET MAIORVM AFFECTVVM DISSIPATIO. Siquidem hocno-tiuscft,quam vtdebcatexponi,ciconias aflidu£ cumSerpentibus dimicarc;&Ser- q pentes, inter alios fignificatus, voluptatum,&molliumillecebrarumfymbolumefle ex fuperius enarratis manifeftarium euafit.Eiufdem conditionis videtur c(Te illudfym-bolum pidx ciconijeroftro Serpentem ftringentis,quod quidam authoresin prima frontc librorum ,quos euulgant ,imprimere folent,cum his litteris circumfcriptis. DISCITE IVSTITIAM MONITI. Fort£alludendoadZoilos, quiinftarSerpcntum, alios fauciare nituntur, &interdumabalijs fauciafitur. Hocetiam argumento vfus eftFlorentius in hbro Emblematum, dum pinxirSerpentem cum ciconia belligeran-tcm hoc titulo coronatum. RATIONIS CVM AFFECTIBVS BELLVMideindefub-Mmbl. 2j. fcripfit haec carmina.
Vt dira Serpehs feniper infolo repens 1 -■•' • '	,, : ' v.
Ciconia ferenne concitat bellum;	. j	j	'• •.
- -	Sic vilis ika turba mentis Ajfettus,'	j c.';icH / i,
Ratienk alta regium impetunt callem.	<-:p.>A*\
Quae fententia fummopere commendanda cft 5 qiiortiam vicifle voluptateui ,maxima ^ voluptas efledicitur j neqj vlla maior creditur vitforia, quameavqusedccupiditatibus noftris refertur. Etenim cun&is exploratum efleputamus, hominem dfle quoddam animalprodigiofum duabus conftans partibus, rtempeanima ,.&corpofe,illa veluti quodam numine, hoc tanquam vili pecude:quoniam reliquocotptocv brutorum gene-ri vfqj aded praeftamus, vt Omnibus dotibus inucniamur inferioresi Verum anima,ki . diuinitatis fumus capaces,vt iplas etiam angelicas mentcs liceat praetcruolare. Hat partesinterfc iun&aefunt, fcd quadam cocordiadifcordi,q»ia dumagiturde imperio, aut feruiture,vtraqjvult regere^&niagis illa, qusnon debct..Hocaute,pugnaSerpcn-tis, & ciconiae,in hoc emblematc demonftratur. Deniqj SCrpens pro.fymbolo litterifc ti. 1 ^.hie- haebraicxSamechdcpingitur, vt animaduertit Goropius, non folum quia haec littera, regl. & Serpcns,ratione tortuofaefigurx, quamdam inter feconuenientiamhabcantj fcdet-iam quia huius littetae etfigies ,<nil aliud, quam anguem repraefcntac, Praeterea fonus huius iitterse rationem Serpcntis videtur prae fe ferrc: quandoquidcm littcra S.Latino-
rum,
/
Hift. Serp^xSc Drac Libcr I. 83
h rum,& fibilum vocem Scrpentis denqfaf;, ftee non duorjjm Serpentum :caudis iunfto-
fum figQram exprimit. Item figmatmaiitf^ulum Grsecorum,imaginem Serpeutis refert: scrpens efl imm6cxter^eiu£4emUtreraefigurx,tam^tfivarisefintyomnes tortuofiScrpentis ico- ry7nb0'({m »em exhibent. Idcotumftabilmnt aiitbores uemori»eartificiofar, qui non folum Ser- ikterAi <f>entemfibi lan t empro lirteca-S»iptpjljpftt;,'fedctiara pro-numero quinario,quieo-demcara(9:here exprimiuyr / Ad fiflem&icciardusincojmmentarijs fymboiicis tradit Serpentestres aduCrfus-totMiem pr^nautesvindicare yigcfimum tertium gradum Arie-tis, &ihaminem vqui:pUires habebit inimicosj denuo tresSerpentes in terraproftra-. tosdensitarevigefimum.gradum 'Geminqrum ,& hominem, qui erit Sapiens, rurfus Serpentem tpjttuosc humi iacen?em defignare quintum .gcadum Leonis ,&hominem inuidum >iterumSerpentem magno capite praeditum. figp.ificare trigefiraum gradum Scorpij,& hOminem prudentem 5 Amplius Serpentem magnum a mufcls yndiqj pun-.£tum refcrreduodecimum gradum Scorpij: denium pcr Serpeutcm. magnimi, mon-ftrari tertium gradum Capricorni, & hominem fapientem. Qua omnia Kjcciardus e* B Aftrolabioplanoloannis Angelidefumpfit.	• , .j, :
. a d a	x -
prouerbia examinemus.,qux malam Serpcntum qualitatem refpi-ciunt: prima fronce accurret illud. ,Qailibet Serprns fuo noncaret v,e-\ mno. Quod alioadagio exprimi.fqlec. Etiam formicA fua inefl bi-lis. Aliud profcroUd. Cswe peiwtttfwgue. deillis , qui odio eapitalfi aliquem profequuntur.Plutarchiis in fymbolis Pytbagoricis meminit Prouerbia .c.f) wTTTorhuiusadagi). Colubrumintraades<.coLlaj>fumnone(feperime/ditm.Qilio amalaSer ^tiiianfignifkarehofpitemem	pentuqua-
.o|iw..nimirum. Serpentewfoues. Prpnunciatur, hoc, quotiefcumqj quis ne- litate dcsii• -goohim.ampdeditur, quod euidens.exitium illi(eft.aliatuijum,vel quotiefcumqj aliquis pta. G fcrauniingrato faanulatur. Mukiiacbicrancuf pronerbiuinhoc originem duxilfeab hiftodia Menippi LycijjquiperegrinjEmuIierisamore flagrabat: ea autem erat exgene;-«eLamiarumVqu« non niodo in amorem valde procliues func, fedjetiam tarnes.hu-inanas vehemencer expecuntiptopicerea quidamiPhilofophus hoc animadiiertensih hjec verba prorupic. Ztpiv QdhTrfts jt&f <t\ opiz. :Alij proinulganc hoc adagium dima-«afle ab Apologofupcrius recitato, in quo introducebatur rufticus Serpentem frigore pene excindum in finu fouifle, aquo poftmodum lethalem i6tum accepic. Ahj deri-uanc hoc prouerbium ab apologo gallinaeouis anguium incubantis, quje ab hirundine monica fuit,neinfuipernickm^uiufmodioua fouecet. {juicnon diffimilc eft aliud xopet% r»v otptv.(. Coruus-Serpentdrik Etafmus ctfert hoicadagium in ilios,qui fua ipfo-rumintentione pereunt. Proucrbium eft dedudtum ab apologo fuperius recitato, in quo coruus efuriens Serpentem dormientemrapuit,a quo deinde lefhali idu aifedus fuit. Eftqj conforme illi xopcov» rov cxepTriofjnimirum eornix Scorpium. Hoc iadhri folet in hominem,qui ob edacicatem periclicacur. Sequituraliud. Latetanguisin ber-D ba. Solec hoc de periculograui, & inopinato.proferri, eftqj fimilealteri. Viperacftin veprecula. Idcirco hucrefpexiflevidetur.Virgilius^quando memintt fragorum , quje
interdumin vepretis leguncur. Siccnimcaftit., .
fgui lcgitis flores, & hstmi nafcentia froga.	EcLog.$,
Fzigjdusi0ptferiyfitgite\hjt#thttet'.angw-tn. herba.	»:
Vulgareqnoqjeftaliud adagium. \Serpeptis ocuius, Prolatum in eos ,qu.i fuo afpedtu ycnenanc,&,obtrCciationis virus ift quofcumqs. infu^unt.Vcl cnunciarur in illos, qui acntiflime videnc :nam Serpentes.{h*itaQi»)antcs.hui)^iUatur5:,vt oculosduriores,fed perfpicaciores habcant. Vnde Flae^uscanebat.fi.-rjj.. .
Cur in atnicorum vitijs tamcernis acutftmi \ u :;n.: a Jgxam aut acjuiia,aut SerpcoslEpidaurij^s.? P.raedj<fiis addi.tur. o<pK UfM opv, Jpzzctr « y^mircti. Ideft. nift SerpensSerpen-i&mcomederit non fetBraco. Siquidem inter Serpentum genera, qui maiori corporis moie funtinfigniti ,Dracones appettantur. Erafmtis opitatur ida vulgo dimaaaflc,
qui	-r
j i	Vlyffis Aldrouandi i
quicredit quempiamnon poife conftitui Imperatorem ^nifipriusjmultos Principes E fuperaueritj&deglutiuerit, vtRex Regum,& DoininusDominantium euadar. Prae-terea omifla Seipcntum mala qualitatc, ab eorum natura, alia etiam defumuntut ada-Alh ada g*a> potiffimutri ratione fpolij,quod Verteexuunt, ItaqjfoJetdici. Magis hilarist ia } codi	1U* exu'* ^&idtm. De ilio, quipra? gaudio dcfipere videturDeindedicitur
fioHibus * ^iix&eirtpof tefenpWo?. ideft. Inaniorlcberidc,Velfecundu alios. yujUvotspae /ifdt.
nimirum. NudiorLeberide. Hoc potiflimum promulgatur defciolo indo6lo,quicuni ^defi^to' Parum»autnihilfapiatjGrseciajfapicntesannulariarbitratur. Lcberideeniin,feufpo-■ J P * Jio anguis nihil poteft inueniri inanius . Dicitur etiam in eodcm fenfu. TMpAcmpos teSnpiJo;. Cacior leberide. De homine in negocijs cascuciente. Prouerbiunfi hocci-taturex Ariftophane: cum Lebcris, nimirum pellis illa ficca Serpentis, nihil in fe nifi effigiemoculorumhabear. Qudmuis Suidas fcripferit Leberidem fuiflehominem ex-trema: inopix, itaut vulgari adagio locum fecerit: huius meminit Atheitsus in Diprio-fophiftis. Niiilominus prsdidaimSerpentis corium Lycophron in carminelambico fyphranappellauit. ImmoSypharaliquandofenex ab Ariftoplianecognominaturj vd ^ quia fenilissetasCcTcutiat, velquia ficca,arida , viribufq;dcftituta fit. Hinc nafcitur aliud pfoucrbium xinpoTipo;	nimiru. Afperiorlaberide. hocrecitaturaSuida
dc vchemcntcr afpcris:ftamfpolium illud Serpentis,obnitniam ficcitatem,afperimum euadit. Rurfus licet lcgere apud Grscos aliud adagium, quod praxipue dc pifcanti-bus pronunciari foler. 'et%as jri;» rov ocp/f, tf t%Qdv. icilicct .Habes ne aliquid? autSer-pcntem, autpifcem? His addamus illud adagium vetus. Serpcntesinvrbe^ captos noneffe eccidcndos. Memorathoc GeorgiusCodinus iaOtigine Conftantinopolis; dumfcri-pfit Cryfen Scytharum Iinperatorem, traie&o Danubio, ciuitatis muros obfidione cinxilfc: tunc autcm Bizantis vxor numerum hoftium nihili pendens, ciitn mulierutn multitudine dccertabat: nam Serperites in ciuitate captos , quos ccrto in loico cufto-diebat, illico aduerfarijs oftendens, fagtttarum, vel fpiculoruin inftar ;in eos proiecit, plurimifq; pernicicm attulit; eoq,- ftratagemate Vrbem ab hoftiutn impetu defendit. Hinc ortum eftantiquum afleruim, fcilitet SerpentesinVrbecaptosnon efle necan-dos,quippequiolim vrbt periclicaivtiopem tulerint.Demumtariquamcoronidemhoc G addemus.Anguiumpiexu Andromachenexornare\)Aoc foletproferri de illis,qui adftiam ftabiliendam fcntentiam,&adfuas|ulciendas rationes, vndequaq;multa congerunr* IdeoNicephorus Califtusfolebatdicere. Id confilij nobis efle, vt exomnibus, quxad rem faciunt, aliquid colligamus, & interdum etiam fpiris anguium implexis Andro-machenadornemus. Andromachesautem fuit virago quaedam, & vxorHedtoris, qua? muliebre quoddam ornamentumin modumSerpenrisplicatum geftabat.
nvmismata-
N quibufdam monetis iconem Serpentisin fpiram collcdi confpica-mur,cuiusinfcriptiocft. SALVS ANTONINI AVG.Inalio eiuidem nummo licet intueri Scrpentem tca&u finuofo virgceobrepentetn; atq, in alio, Dea virgatn gerit, dextra poculum angui porrigit, cum H infcriptione. SALVS AVG. COS. III. [In alijs ipfe fcdens in fella pa-tera Serpenti caputadmouenti porrigit. Infcriptioeft.5ALVS AVG. In moneta Mar. Antonij, figura Orphei,habitu philofophico,& Iy ra ornati confpicitur coram Serpentibus, & alijs feris canens-: naih Orpheus eloquentise fymbolum elfc per-hibebatur. Innumifmate AurelijCsfaris AuguftiPijfilij,iconScrpentis caputadmo-uentis dextricibucxhibenti obiferuatiitfc ctenirn Prifci hoc fymbolohominem regno potitum hieroglyphice defcribebant. In moneta vero M. AtirelijSeueri Alex. vifitur anguisafliirgens porrigetiti pateram-, cum infcriptione. SALVS PVBLlCA. Siqui-dem numifma sneum graecutn Setreri cum litteris CEYH. POC. habet-in parte oppo-fita Serpentem ,cuius corpus varijsgyriis eftcomplicatum: littcra; autem.ob antiqui-tatem funt corrofae.hocnumifma cuiumfurtin aliquaGrsciaeprouincia5cuius fignum eft figura Serpentis: proptercaquod hoc ammal, vt animaduerfum fuit in hieroglyphi» crs, ipundum Rcgiones, &Prouincias denotarefolebat. HiaecolligitEvizus,per icp-
nem
Hift.Serp;&:Drac. Liber L 8$
A nemScrpcntis iti numirmarefculpti, intelligendam efTe Prouinciam, in qua moneta ingloriam,& monumentum prasdidi Principis fabreiadla fuit. Item numifma ma-gnumseneum graecum Adrianicum litteris corrofis. AYT. KAI. ideft Imperator Czfar :habet inaltcraparteimaginem Derefaces accenfis geftantis, & in curru vedfae aduobusSerpentibusiCumhislitteris. LI. Ha?e moneta proculdubio cufa fuit in mo-numentumtanti Principis, in aliquaGrxcire vrbe, cuius nomen expreffum in moneta noncernitur. Dea illafuitCeres,quam Erizusilliciuitatipra^fuifle opinatnr. Hanc eamdemDec:iconem incurru abanguibustrado, Erizus in magno numifmate xneo AntonijPijobferuauit. EtquoniamCeresDeafegctumabantiquitatecclebrabatur, .Qifipri &prima arandi modumhamines docuiffe ferebatur: idco aSerpentibus trahi finge- mus aran-bstur, quoniam obliquicatem fulcorum ab aratro tcrrse imprefforum 5 effior.ieSerpen- di artt du tamdefignabant. Numifmaargenteum paruum O&auij cuin litteris circumfcriptis. cuerit. CiESAR IMP. VII. habet in latere oppofito imagincm Viitoria:alatse,cuius latcra duo Serpentes ftipant,in parte iuferiori aliusiacens obferuatur, qui circa alios latcralcs
B feinuoluit. Infcriptioeft. ASIA RECEPTA. hascmoncta^rcmotaomnidubitatio-ne,fuit cufa tempore vi&ocia: Afiatica:,aut ^Egyptia:.' nimirum quando O&auius debel-lato Antonio,& fuperata Cieopatra triumphatiit: quandoquidem abillisScrpentibus Afiamdcfignarimulti pcrhibent. Erizustamenex triplici Serpentum imagine.tunc Imperium Romanorum tresorlsis partes occupaffeconiedlat: Europam enimdiii pof-federant, Africam pauloantefubiugarant, nunc Afia rcccpta . Atin nummo Antio-chi. SALVS Dea Romanis habita crcdebaturforma: mulicbris, habiru rcgio fedens,& pateram iuxta aram tenens,circa quam Serpens voluebarur. Nonnulli rcferunt in nummo xreo Neronis confpici Serpentem pluribus fpiris plicatum attollentem caput ad ignem fupra aram acccnfum,&dcnotare /£fculapium affirmant. In C. Ca:faris nummointueri licct Elephantum furredla promufcide, aduerfusquamSerpens quafi dimicaturus infurgit,: in altera parteSerpens pedibus Elephanti veluti obtritus con» fpiciturj & legiturinfcriptio. OESAR. Ex prima icone (tefte Pierio) laceffitumbello, ex fecunda bello confedium intelligere poifumus. Tarentini, quod aTarantcNepru-
C nifilio originem vrbis fusehabuiffe crederent ,eiusiconem in omnibus fuis numifma-tibus imprefferunt,deinde equitemcurrentem , qui Phalantus effe creditur, necnon delphinum,cumfama effeteum naufragum in litus a delphino cuedum fuiffe. In al-tera igitur nummi parteSerpens confpiciturcumtitulo. TAPAS.cum parsoppofita iconcm Phalanti cquitis cum fcuto procurrentis, nec non delphini exhibeat. Pierius eciamrefertfec5tredaffcnummu,cuiusaltera facies infcriptioncm habebat. KP0©0-Nl.cumreliquaelitterx temporisvetuftateeffentdetrita:. Huiusautcm 3ltera facies iconein HerculisincunabuIisSerp£tes ftrangulantis repraefentabat: fortaffe vthoc in-fignefjcinus cunftisvtilitatisexemplo fucurum effec, vel pociusad fortitudinem ,& incolumitatem oftendendam,qua Crotoniata: vuigdpra:ciit!cifeferebantur.In quibuf-dam Gr^corum monetis duoSerpentcs ad femicirculi curuaturam fe inhiccm fpcdan-tes obferuantur cum infcriptione. ATNAPXEH TITAT. B. hatc auteminfcriptio do-miniumpcnesduosindicabat. In alijs etiamantiquis numifmatibus licctintucri eftk ^iempufionis cincinnati,platanoquecoronari ,&Serpentcm manutenentis, quasfii
D gura apud Ethnicosbonum genium denotabat. Monetxautem rcfercntes imagmem
virgjeSerpentibusexornatx,quamcaduceum appellant,funt innomerae. Quando- Kumifma, quidem nuroifma seneum grsecum mediocris magnitudinis Adriani cumhis litteris. ta habctia ATT.KAI TI AI.AAPIA.CEB. ideftlmperator Caefar Titus Alius Adrianus Auguftus, caduceum habet in parte oppofita magnum Serpentem gyris multis plicatum, in quorum mcdio Mercnru. caduccus,& fecus caudam Animalis fpica triticca confpicitur. Hocin monumen-tum Adriani cufum fuitinaliqua vrbeGraecia:,cuiusnomennonlegitur. Nam,per Se pcntcm,iuxta fencentiam iEgyptiorum,dominium,&imperium intelligendum eft: quaproptercaput Serpentis in dcxtra Iunonis figurabant, ficuti alias a nobis ex-pofitum fuit,& Serpentcs Lconibus in templo DcasOpiscopulabant, vtdominium to-tius tcrrarum orbis defignarent. Pariter innummo lulise Mamea; confpicitur imago Dex dextra caduceum tcnentis, cum titulo. F^LICITAS PVBLICA S. C. Alijrefe-ront,qu6d in prxdido nummo videtur fimulacrum lxua haftae nixum, finiftra tortuo-fum Serpentem porrigens,cum infcriptionc. IVNO CONSERVATRIX: cum Ser*
H	pens
j i	Vlyffis Aldrouandi i
pensimperium,&h;ifta tutellam indicet.InnummisetiamVefpafiani,&aIiorum3cadu- j: cefi cornucopise iunctu raquam felicitatis inditifi licet intuerijadiefta tali infcriptione. PAX AVGViTI: ob eamdem rationem inmoneta Adrianilegitur. F>£LICTAS AV-GVSTI.licet quoqjconfpicaricaduceum in numifmate Antonini Pij, nec non ramum Z, i	0}iu2E fjiijs, &fruiSibus onuftum, cum eadem infcriptione. F^tLICITAS AVGVSTI.
rogl. Valerianus narrac fe vidtlfeBononiae, apud Achillinos viros multiuigjeeruditionis co-gnitionefpedlati(Iimos(aquibushodiernusClaudiusAchillinus minime degenerans Achilline- nonfoluhumani,diuiniq;iurisfciens,fed innullodo&rina? genere non perfedius com-rmn hono* mendatur,quiin pairio Gymnaiio Iuris nodos,&Legfi£nigmat3 tam eleganter foluit, ratatnetio. yt jnter viros eruditos noftrse ^tatis locum obtineat eminenti(fimum)nummu aureum, in quofimulacrum alatum cumcaduceo,&Serpente a pedibus proiicilcente confpi-ciebaturjcum titulo. PACI AVGVST^. Alius huius gcneris nnmmus interdum oftenditur cum lirteris. TLCLAVD.CifiS.AVG.P.M.TR.P.Siquidem in alionummo aeneoeiufdem T.Claudij Vi&oria eftalata, dextra veftimentum a pedore ad faciem tollit, lseua caduceum porrigit,&pedibus calcat anguem : quare profligatobello, pa- f cem infiiiuare videtur.Haecmoneta, Erizo tefte, cufa fuit Rotna;, vt honoris immodici titulotantumPrincipem profequerentur,qui ex Britania fine fanguinis erfufione vi-Jn i . u £orjam ceportauit :dequo Suetoniushjec habet. ,Quare aMajftlia Gejforiacum vft]-, pedeHri itinere confe£io, inde tranfmiftt, acftne vllopr.tlio, autfangitine, intrapauciffimos dies ,parteinCin dcdititnem recepta,fexto , quoprofeSius erat, menfe, Romam redijt, triumphauitq-,mj.ximoapparatu. Demq; numifma argenteum Augufti in iuuenili a-tate conftitutij cumhislitteris.IMP.C/£S. DIVI F.COivVI. LIBERTATIS P.R.VINDEX. habet in parte oppofita figaram humanam ftantem, & caduceum manibus tenentetn, cumlitteris fubfcriptis. PAX. Poft figuram,aracum Serpente confpicitur. Hoc numif-ma proculdubio, eo temporecufumfuit, quoOdauianus, Bruto, &Caifio fuperatis, ommbufqjbeUis ciuilibusfineimpofito,popuIoRomano vniuerfalem pacem,&liber-tatem reftituit:quandoquidem caduceusin manu fimulacri pacem,& ara cum Serpen-te hbertacem, falutemq; demonftrant$ quas abOdauiano fuiffePopuloRomano red-ditasoftendunt litterecircumfcriptx. LIBERTATIS P.R.VINDEX.	q
MIRACVLA-
i N inquirendisrebusadmirabilibus patratis, no recedemus afacrisBi-blijs,in quibusDeumOpt.Max.verfi miraculorum patratoremmulta fupra vimnaturaeoperatu fuifte legimus. Primitus in populum Ifrae-liticum ad profligandam eius temeritatem, &audaciam,ignitosSer-pentes immifit. Vcrbaautcmfunthsec. Vrofetfifuntautcm,&demon-tc Hor per viam, cju& ducit ad mare rubrum,vt circumirent terram Edom, Uumer. c. & t<edere cxpitpopulum itineris,ac laboris: locutufq; contra Deu,& Moyfen ait.Cnr eduxifti 31,	nos de Aegypto, vt moreremur in folitudine ? Deefi panis, non funt aqua; anima noftra iam
naufeat fuper cibo ifto leuiffimo. .Quamobrem mifit Dominus in populuignitos Serpentes, ad quoritmplagas, & mortes plurimorum,venerunt adMoyfen,atq;dixerunt.Peccauimus,quia ^ locutifumus contra Dominum, & te, ora vt tollat a nobis Serpentes. Hoc in loco inuefti-gant nonnulli,quinam,& cuiuscoditionisfuerint huiufmodiSerpentesigniii: quam-e °bretnmulticumCaetano,referuntangues ignitosfuifte nuncupatos rationerubi-r Je'. cundi coloris,qui adinltar ignis rutilabatj velob exquifitum dolorisfenfum:nam tes tgnei corpora acj eorum i<aUs,contracl;a ardenti febre,maxima inflammatione corripiebau-' * tur. Lyranus,&alijadducuntnonnullorum opinionem,qui fcripferunthos Serpentes igneos fuilfe didtos, quia tninimi elfent,& veloces in motu , inftar fcintillarum ignis, vel quta volantes per aerem fcintillas igneas fpirarent.Deinde habemus in facris pagi-nis illuftrifs. miraculum trafmutationis virgas MoyfisinSerpentem,vbi leguntur hrec Ixod. cap. verba. Refpondens Moyfes ait.Non credent mihi, neq; audient vocem meam; feddicent, non 4.	apparuit tibi Dominus. Dixit ergo adeum; qttidefl,quodtenes in manu tua? Refpondit; vir-
ga. Dixitq; Domit»us;proijce eam in terraui. ProiecitJdr verfa efl i» colubrum; itaut fuge-ret Moyfes. Dixitq; Dwinus; extende manum tuam,& apprehende cattdam eius. Extendit,
Crten-
Hift. Serp. &: Drac. Libcr 1. 87
cf ttnuit, verfkquc efi in virgant, Vt credant, inquit, quod apparuerit tibi Dominus Deus patrum fuorum, Deus Abraham, Deuslfaac, & Deus Iacob. Rurfus paulo inferius 7. cadem leguntur. Dixitq-, Domtnus adMtyfen^fr Aaroncumdixerit vobisPharao oficti-i	tolle virgam tuam, ^ proijce eam coram pharaonc, wr^-
irtrineolubrum.Hoc inlocomaximaagitaturquaeftio,anScrpcntes ilh,in quos virgas Magorum cancionibus Aegyptiorumfuerunt tranfmutatae, veri,& iiaturalcsSerpen-tesfuerint,non minus quam ille,inquem virga Aaronfuit trasfigurarai an potius fue- AnSerpsn-rintquxdamSeipcntumphantafmata,quaeaDjemonibus,morcanguium,moueren- t-csMagorti tur. Multi authorcs tam nuperi, quam vctercs infigni do£irina praeftantes, illos ma- fuerintne-gorum eifc&us non veros, & naturales, fcd tantiim fimulatos, & apparcntcs fuif- ri. fe exiftimarunt. In hauc vencrunt fcntentiamPhilo,IuftinusM3rryr,Tertullianus, In lib.dz—> Catena in Exodum, Hugo deSandto Viciore, & plures aiij viri clarilfimi, qui fcripfc- vitaMof vunt miracuta Moyfis, virtute diuina patrata fuiftc,muratione rci propofitx in natu-ram cius,quodcfficiebatur:qu;<everd a Magis,Daemonis opc,& praeftigijsitafuiffeedi-ta,vt QUi Serpens non cifct,fpectantes cujquafiSerpentcmintueritur.Ex altera parte Authorcs noncontemnendi, Magotuangues veros, & naturales fuiifearbitratifunt: cuifcntcntis Thcodocetus, Augultinus, D. Thomas, Abulcnfis, & omncs fercTheo- J2tufi. 18. iogilcholafticiadftipulatur: his potiffimum dudi rationibu>:primo,quia facra pagina Lib.^.de^ narrat ijfdcm verbis,eodcmq;modo virgam Aaron,& virgasMagoru in Serpctcstraf- Trinit ca. niutatas|uilTe:quapropter,fi ille AaronfuitverusSerpens;a(Timilitcrilli Magoru veri ^ 3. Serpentes fuifte videntur. Dcinde virga Aaron virgas Magorum dcuorafte, nimirum yncem. ad Serpcns eduttus cx virga Aaron, Scrpentcs produdios & virgis Magoru voraftcdicitur: 24. caput quarc 110 dicerct Scnptura illos deuoraifc, nifi vcri,& genuini Serpentes fuiftcnt.Ter- Jiuangfu'. tio incapitefabfequenti,nempecapiteo&auoExodihabemus,qudd Magiintcrtio Matth. figno defecerunt; neqj ciniphes producere potuerunt: hihc prinia duo figna vera, & non fimulata fuiife coiedant. Pr;eterquamquod poftumus addere, quod Moyfes falla-ciampatefeciflet,nifi vcri,& naturalesfaiflent Serpentes.Itaq; nonnulIi|dQ$iflimi viri excogitarunt quinq:modos,quibus Magi virgas in Serpentes transfigura rq potucrint. Primo D^mones commouendo, & turbando fpiritus, in quibus erant fpc^i^,& phan-tafmata virgarum, &Scrpentum potuerunt operari, vt reflcderent ad f§e/um com-muncm, veletiamad fenfiim vifus; nemp£ primo fpecies virgx, mox Serpentis, itaut virga in Scrpentein, & viciflim Serpens in virgam mutatus viderctur: hsec aDiuo Thoma tradantur. Secundo potuit fieri, vt Daemon, virtuie aliqua narurali occulta, pAr_ r _ fpedhntium vifum ita turbaret,velludificaret,vtcfle vidercntur quaenoeranr, &non , j Art cflequaeaderant. TertiopotueruntDaemonesvirgasillasMagorumillicdeonuertere inSerpentes,applicandoillisinuifibiliteraliqua agentia natur2li;> nobisignota,& ad producendos Serpentcs valde idonea, & erficacia. Quarto fieri potuit, vt Da^moncs, non aducrtentibus fpedantibus, virgas & Magis proicdas ftatim a confpcdtu eortmv-» clanculum auferrent, & pro illis angues antca pra*paratos,vel aliundc delatos ant<__/> oculos circumftantium repraefentarent, itaut. virgae in Scrpctes tranfnuitatae videren-tur. Quinto potuit fieri, vt Dsmones virgas illasin modum, & formaiirsnguium—» concinnarent,illifq; Serpcntinum motumcommunicarent. Quapropter, qui ncgant illos magorum Serpentes fuifle veros,& haturales,necefle eft, vt duos primos modos, _• vel quintum fequantur.Supercft igitur quartus modus,qui Lyrano, Abulcnfi,& pluri-busetiam virisdoftis verifimilior videntur: nam iuxtaillutn modum, vcrosfuiflcScr-pentcstueri poffumus.Sedambigetaliquis,fihocaflertum veritaticonfonum eft,quo- . v modo poifumus atteftari virgas in Serpentes fuiflc conuerfas f Rcfpondcndum eft in fcripturis ita legi,quoniam id fpe<5tantium oculis ita apparebat.
Poftmodiim fi examinemus miracula Serpentum, quae Apoftoli Dei patrarunt, in-numerabilia ferefe feofferent.Inprimis ApoftoIiSimon,& Iuda coram Perfarum Rc- SS.Simonis geMagosconfuderunt:propterea Magi iracundia accenfi multitudinem Serpentum crludarni inexitium Apoftolorumconuocarunt. At Apoftoli virtuteDeimuniti,hisSerpcnti- racula de buspalliafuaimplcntcs,Chriftinomineinuocato,eosin Magosincitarunt.IdeoSer- Serpetibus. pentes afliduis idibus Magosvexare caeperunt ,quipraedolore, ritu luporum vlula-bant. VndeRex,&rcliqui fpe&atores dixerunt Apoftolis:permittitc,vtMagi his roorfibuspcrcantiquijcfpondcrun:.: nos miflifumus a Domino, vtcun&osad vitam •	H 2	reuo-
j i	Vlyffis Aldrouandi i
reuocemus, non autem , vt quempiam a vita in riecem praecipitemus. Fufisigiturad Deum precibus, iufferunt Apoftoli Serpentibus, vt in nomine Omnipotcntis Dei, rc-lutnpro, qnod in Magos infuderant veneno , illico ad fuas latebras reuetterentur. Hoc Abdias in hiitoria Apoftolorumrecttauit: quod poftmodum Baptifta Mantuanus
Lib.6. his verfibusconfirmauit.
Impia fuccejfu hoc mens indignata Magorum Sic Je pojfe putans Santtis imponere, coram Hege ipfo, tulit in mediitm gentts omne veneni Dtpfddas, & laculos celtres, hydrofq; nepafq; N-atric.es, Colubros, £r c.-etera, qu.e per Eremttm Solibus arentemvirofa animaliaferpunt. At gemini fratres pecus hoc tn membra Magorum Conucrtere.
Iib.3.hifi. PariterAndreas Apoftolus,exeodem Abdia, du&usadagrum,in quoSerpens admi-Apofi. randaemagnitudiriis (erat eriitneius lohgitudo quinquaginta cubitorum) ftabulaba- F
tur,& totam illam regionem,tnagno'habitantiumdatnno,deuaftabat; belluam—t S. Andrea cvecto capite fibilantem intuens,hoec verba protulit: abdascaput,quodab initioin—• Apo.fi. mi- perniciemiiutriani genens erexifti,&fjmulisDei obtempera, vtpereas. TuncSerpes racuLum. nwgnum edens rugitum, euomerifq; veneni copiam extinduseft. Poftmodum San-. , «ftusperuemensndpr.-edjumjinquopufioASerpentepundtus, iacebat mortuus,paren-. tefq; obferuans ploranres, puerttm illis viuum reftituit', qui coram Apoftolo gcnufle-lib -j.hifi. xigratias omnipotenti Deoegerunt immortales. ExeodcmaUthore,Mattheus Apo-jpu}}. • ftolus, &'EuangeIifta pcr Aethiopiamtrafiens, perucnit ad ciuitatem nomineNadda-ue*f, vbi duoMagiZaraes,& Arphaxat Aeglippum Regem tunc fedetemludificabant: Matthai ipfctSero eorum verba tanquam diuina magni faciebat; infupercun&inonfolumci-Apofi. mi- ues,fed etiathgcntes finitimaead haricvrbetri confluenres, praedi£tos Magosvenera-raculum. bantur: fiquidem quanidiu voluiftenr, omnesfenfitiuaru virtutftadionas coercebanti & Serpente^ hincinde ad hotriines pUngendos corigregabant, & poft modum cancio-nibus vtiInSg¥:ltosfanabant. Vnde Saniftus,hisomnibusanimaduerfis,eorumpraeftigia G rnanifcftariS^quosimmobiles reddebant, ipfefoluebat,quos excaecabant,ipfcviden-di facultat^fHillis reftitucbat, & taridcmSerpcntum pundiones, foloChrifti nomi-Lib.5.hifi. neinuocatd! curabat. Similiter,expraedi£to authore,teinporibusloannis Apoftoli, & Apofi. Euangelift^,inEphefoetiangehcamdo(arinampraedicantis,accidit,vtiuuenisnomi-neCallimachus,quotidianis Sart6ti fermonibusintereifet, &mulierem nomine Dru-loan.Apofi fianam deperiret: neqj ex verbis etiangelici praecoriis praefidium hauricbat; quoniam or Euang. immanefcelus in dies augeremachiriabatur. Itaqjmortua Drufiaria,&pretio,quo-in Ephefio dam procutatore corrapto, libidinofa" furens infartia, tumulum defundae irigreftus, cocionantis parinis inuolutum cadauerexuerccaeprt j&eum, iamfublatis pencomnibusexuuijs, mtraculu. folum genitalis partis fiipereflet velameri, quod nefariam permixtionem impediebat: illico immanisSerpensapparuit,cuiusmbrfuiuueriisfaucius corruit exanimis: qua-re fequenti die, cUm D. Ioanncs, &alij ad tumulum veniflent vt facra cclebratent, ca-dauerCallimachi fubfttatum Serpenti,ma"ximo omnium fpedantium terrore, inue-Lib.i-Dia- nerunr. Diuum Marcum, vt recftatGregbrius,penes montem Marficum in corifuct» H log. c. 16. orante lpecu immenfe magnitudiriis anguis adortus eft, quem,oratione non iritermif-fj,adeo cictotauir',VftmnSahidloetidiH cubaret :immo cumhofpite trienniumcon-Scrpens ci- uixit,donec Serpens fponteabierit.Tandem Paulus Apoftolus,&ipfe chriftiana muni-cur. fttpra tus fiducia,cumapudMelitem irifulamaSerpente idu lethali percuftusfuiflet,ita vc ■vim vatu- omnes cum paulo poft periturum crederent, Serpentem cx'cutiens nihil prorfus mali r.e.	paffus eft.	'	• .■•	c . n -.	.
' Caeterum non folum ApdftoIi,fed-eriaih alij Sandli,cundiqire6la inDeurnfidemu-niti expugnabunt Serpentes, & quodcumqj veneni genus extinguent: cum id Chri-llus in Euangelioapud Marcutri atteftetUf his verbis. Jfuicredtdertt,& baptizatusfue-rit,faluuserit>■: qtti vero non crediderit-cmdcinriabitur . Signa auftm eos', quicrediderint, hxc fequentur. In nomine meo DAmonia eifcient, linguis Ibquentur nouis, Serpentes tollent, &Jimortiferumtfuidbiberintfritheisnoccbit-. Quocirca Sandius Pachomius ,cuimulta erga Dcum inergt fiducia, faepe, cx Metaphrafto, Sefperites, & fcorpiones illaefus cal-*•'' :	: a"	cauit.
Cap. 16.
Hift. Serp.' & Drac. Liber I. 09
A cauit. Item,cxTcxt6re, Didomus Abbas,&Anachoretainnoxius pcdibus nudisan- MiracuU^ gues compfeilit. IulianusSaba, vt refert Thcodorctus , per folitudmcm jterfaciens, aliornSan tnaximumSerpentem otfendit,&inftansmortis periculum ammadnertens, Dciope ctorurnf implorata,&fignocnicismunitUs, beftiaminterfecit. Idem prxfticit M.irtianus Cyr-rus: immoj&DonatusEurea; in Cypro Epifcopus( tcftc Nicephoro)anguem non Li. iz.cav* minoremillis,quosIndia gignit,folocrucis fignopcremit. Amantias ctiam viriuftus, ex Gregorio,obuios quofdam angues,fan&iflimoerucisiigtio,'iUVat;ir:immo latebra- Lib.3.Dia,-rum orificia crucis imagine obfignauit, indeq; angues nonnifimoi ttti tgrediebantur. log. c.35. DiuusHilariBS, vt habetur apudSnrium, in Infula Gailinaria multitudmcStipcntum Tom. 1. redundante,defixa in folocruce, metamanguibusconftituit, quamcxcedei c non de-bcbant: parueruntSerpentes, ncq; dciuceps aifignatos limites prcterirc aufi funt. Pa-"ritetSandusIoannicius Abbas,rcfcrcnte Surio, reuertens a venetatione tabemaculi I» viia c-SandliTheophanis, quod erat in Sigria na,praetCr nauiganfq; lacuth, qtii cftad partcm iufHe San-borcalem Apolloniadis,appulit Tafo^ vbi Monaftie,& reliqui Accola; acopiaSerpen-g tttm grauitervexabantur. QuareDiuum illic vcrfantem omncs hibirantcs maiorem intnodutnrogarunt, vrtanca; calamitati finem imponerct: is au pietatem procliuis, precibustanquamfagittis viusefl, qutbusSerpcntes pcrculfijiiftf.fi relicta.m profun-dum pelagus fepraecipites dederunc. Ex eodem Surio,Volufianus quidam,rebus inrel- jn vita S. ledis admirabilibus, quas San6tus Vigo Epifcopus Baiocenhs patrabac, eum (fum- vironis. mis precibus adiuir, vt adfyluam fuo pra?dio adhicrentem acccdercr, in qua imma- ^ nis Serpens diuagans folo halitu homines, pecoraque incerimebac. Tunc Sandus bidui fpatio in preces incumbens, inediaq; fc macerans, implorata Dei mifcricordia, compertaque Serpentis trita femita, per quam a fpecu ad fontcm , & viciflim a-fon-teadlatibulum reuertebatur ,ir,trcpidus orihcio caucrrta? appropinquans ha-c.vcrba protulit. Praecipiotibiin nommclefu Chrifti hlij Dei viui,qtii{amulis fuisvirtutcm_j Scrpcnsdc-K ambulandi fuper Afpidem3& Baiilifcum, & conculcandt Leonem, & Draconem com- uafias fiyl-municauit, vt abhocantroexeas:hisprolatis vsrbis,Serpens,ercdfocapitc,&exertis »am <iS.fi dentibus,quafiUominem voraturus profilijt: atferuum Dci confpicatus ftatimcon- goneexpel-q tra&o ore,& demiifocapite, adeum acceflics ideoSaudus, claca manu, iignum crucis Htur. cxprimens ,lorobeftiam vinciuit, ligatamq^ tanquam manfueram ouem , ad litus ma- -ris duccndamdifcipulotradidit; netmpoftcruei liceret in illa regione diuagari: ficq; locus a peftifero venenoliberatuseft. ,Pra»didofimile miraculum patrauitSaodus Vi-dto Epifcopus Virdonenfisjvt recitatSurius,tcmpore ClodouciFrancorumRegts:etc- Tom.j. nimin vafto fpecu (vbi magna crux lapidca intantimiracnlimonumentum confpici-tur) iuxta monafterium Sandti, immenfus Serpens latuabat, cuius halitu ram homi-nes, quarn bruta prtxtereuntia interibant: vndeRegionis Incola,' ad opcmSandi Vi-tonis cofugerunt, vt illos hac aerumna hberaret. Sandus igitur ieiunio tridui munitus, & vniuerfo aifociatus populo, ad fpeluncx oftium peruenir, & ftola, horrificam lioans beftfa, omnibus fpcdantibus, extinxit.Non diifimile cafum Dnro Marccllo Epifcopo In vita S. Parificnfi accidiffe narrat Sunus, Nam fua Ktate,mulicr,coniugij integritatcm viuens Marcctli. nonferuauitj ideoque integra poft obitum infepulcroiacereuion meruit; quoniam Serpcns,qui cam viuentem in crimen traxcratjadhuc in eius cadauer def^uiebac.Qua-reconfanguinei ingcntem anguemconfpicati, &ftrepitu vexati , deproprijs fedibus migrare coadi fuerant, Quocirca BeatusMarcellus ,hoc intcllcdo, Chrifto Duce, SerpesaS. &muItitudinehominum aifociatus, ad locum cum bellua pugnaturus acceflit.AtSer- Marcel.pnl pens de fylua ad tumulum reuertensSan&um confpicatus, demtifo capite, & caudiLj. fius. blandiente,quafi veniam precabatur: runcSandus Marcellus baculo capuranguis terpercutiens, loro ceruiccm ligauit: deindecoram populo, ei iuflit ne impofteru hu-iufmodicalles rcpeterec 3 quamobrem beftia inhuiufmodi locis nufquaamplius diua-
•ari vifa cft.Similiter angui imperauit Magnus DanielScylita,&fanctiflimus anacho-
rcta,vt refert Baronius,qui pedes Sandifpiris ardeinuoluit:at ipfe,formidatibus fpe- <yom. 6.An
(ftatoribus,audaacrincrepauitSerpcntem,quiillincftatirndifcedens,& ad parietem	mi£cclef.
repensinomniumconfpeau difruptuseft.ExGregoriohabeinus,quodfurhortulum	Lib.i.Dia-
qu?fmdana conculcauerat, vt indc pra?damauferrct,: ideo monachus olicorSerpentem	[0„ ouxitad locum, perquem fur iugredi folcbat,'eique nominc Chrifti itiflit, nequem-piampofthacingredientcmadmitterec. Itaquefequentinofte,furinoreifurus, &be-
H 3	°	ftia
j i	Vlyffis Aldrouandi i
Serpesbor- rdatotum aditum occupante perterrefa<3;us, refilijt in vepres,aquibus nonnifuiiuce- £
tulicuftos. fcentedie, & accedentemonacho olitore, feextricare nequaquampotuit. ItcmSan-d is Ammon Abbas vir iuftus fufcella;cuftodes duos Serpentes conftituit aduertus 'w trones,qui deinceps acccdentes,&beftiasconfpicati,poenitentiad.ud:ifandliifiiii» eua-ferunt: ficuti in Vitisfanciorum Patrum legitur. Sanda etiam Verdiana virgo,vt retu-To.i^.An- ht Baronius jordinem vallisOmbrofianae profefla ,cum ad imitationem S.Antomj \ e-nd.Ecclef. xari cuperet, duos habuit Serpcntcs,qui maximum horrorcm ilji incuticbant, caudifqj lil.un flagellabant ,maxime quandoeiscibum non porrigebat aut quando cos in co-Caud.c ab- Jeti) vafccomcdere n5permittebat.Vnde Ardingus Epifcopus l lorentinusad Sandam fcijpt Scr- vif«incm inuifendam accedens bcftias expelicre voluit:qt virgo orans renuit, netali petibus rs- paiienti?cxetcitio priuarctur, immo eis abicifiaa caadas prccibus,& iig«o crucis refti-fiitiiatur 7 tuir t Mannus meminit yiri cuiufdam, qui in regione quadam Polonix,poilpolita re-integrum. cia.ju JDeum fidc,adHajreticos tranfiuit.Hic vineam poflidcbatjnqiu ncfcio quid coli In Htfr. v^ikbat, fedcum approp-inquaret celebrfcas,inqua fandiflimi Corporis Chrifti me-fcelccf cap. tworiarecoiitur,incontemptumfolemniumtcriaium,operariosadfodiendam vineam F ,o. ' conducere dccrcuit. At vxor, in qua nondum Chtifti tidcs extinCtaerat, virum obfe-Serpensft- crauir, ne diem maximefcftum aliquo cxercitio labefactaret :illc autcm verba vxoris rumquem- nih-ih pendens, ftatim atq; diluculauit,operarios in vincam duccns hortabatur, vt ala-dam Dies cr-i animo t.crram ligonibus profcinderent. Vix ipii opus aggrefli fuerant, cum repen-fflos con- teimmanis Serpens fublato pectore fibilans vincae Dominum in gramine fedentem temnetan adortiis,lpirifqj collum complexus, operarijs fugientibus, ftrangulauit. Quarefipra> jlrd":tliit dictus peccansjfolemnibus terijs contemptis,.aSerpentc necatus fuic, audiamus alilim cafum iuuenis, qui contempta matre, ab anguc pariter punitus fuit. Legiturhoc mi-I.i.b.illuft. raculum apud Caefarium Herfterbacenfem. Iuuenis vocabatur Henricus,quipropriam mtr.c.2 2. matrem feftiuis verbis, fed venenato animo decepit: nam illam rogauerat, vt omnia • • fua bona fibimct conccderet, vt vvorem honeftiorem, & ditiorem in fui thori fociarn Iuuenis recipere poflet.Mafer annuic,yt filium omni beneficij genere profequcretur.Hic,hamo paruipen-- coniugali vorato, macrem domo expulic,quce ob mendicitatem cibum oftiatim peteie des matre coadtafuit.Itaqj filius cum vxore inmenf3fedens,pulfataianua,iuflicaperiri:fedintc-; G Serpetepu- rim audita matns voce, ftacim pullum cum patina iam in menfa collocatumafamulis nitur. a;bfcondi imperauit, ne amatre videretur: interea poft longum colloquium, matre ex-pulfa, denuo pulltim in menfam deferri iubet: fed famulus in patina Serpentem impli-catum inuenic,quo pCrterrirus reuertens, Domino fpedtaculum nunciauit,ac illefub-ridens ancillam , ad deferendam cumpullo patinam mific, quaemox idern fevidiflere-tulir. Verum Dominus indignatusfeafamulis illudi pucans, & de menfa furgens., ve-niam, inquit, & etiamfi Diabolusibi fuerit, in menfam deferam . Tunc in herum ad patinam accedctcm infilijtSerpcns,& collum cius adeo arctc complicauit, vt oculi,& faciesintumcfcercnt. lamincelleximus pullum codum,fupra ordinem naturae,inan-Tom 6 guem conucrfum, nunc, narrante Surio , aliam materiam in Serpentem tranfmutatam admirabimur. Olim quidam agricola ,vrgente penuria annonae-,.ab herodiuite, & auaro nihil frumenci pro fatione,& pro vidtu extrahere poeuit: vndemendicitace op-prelfus, ad Sanftum Spiridonem Archiepifcopum Trimmythuntem confugic. San-dusmaceriam quamdam auream inopi agricolsededic, quam pro cricico ad hcrum, lo- H co pignoris, dcferri iuifit. Itaque hac ratione pauper rufticus copiam frumcntiacci-pienstcrrajcommifit,qusecopiofiflimumfructum opportuno tcmpore reddidit,quo auream rcdempcam materiamSanctoSpiridoni,gratoanimo,retulic. ItaqiSandus aurea recepta matcria, vna cu agricola ad quamdam horti fcpem fe conferens, ocuhs Materiit-» i-n,c^lu eleuatisjha:c verba protulit: Domine milefu Chrifte,qui fola voluntate omnia aurea tn~j crc^-;,&tranfmutas, quialiquando virgamMoyfis coram itgyptiRege inSerpcntem Serpcntem conuertifti, hoc quoq, 3urum,quod ex anicuante in hancformam transfigurafti,in pri-mutataftinSm quoq; formam rcdige, vt hic pauper difcat, quod qua?cumqj voluit Deus, ope-ratur. Tunc llludaurum cuafitSerpens, quicirca fepem , vtpriusovoluebatur. Quid Lib. 4. ll plura ?DiaboIusctiamfa:pcfiguramSerpentisinduit. IdcoCffilaciusHerfterbacenfis luftr. mir. verba faciens demonachis inOdeodormitantibus,feripfitillumfoporem aDiabolo cap, 32. dimanare : quadoquidem monachus quidam vir iuftus fupra dorfumFratris Vuiclhel'-mi fomniculofi anguem fx-pc rcpere obferuauit, ftatimqj intellcxit Diabolum eife,qui
homi-
Hift. Serp.' & Drac. Liber I. 91
A hominibus romnolentisfummoperedelcdatur.Demum pcrhiftoriam Vienn c imprcf-fam anno Domim quinquageftmo primo fupra millefimum,& quingcnrt fimum intel-leximus ,quod inquibufdam locisHungarix innumeri Serpcntcs in ftrue manipuloru frumenti muenti fuerunt, quos cum ruftici comburere vellent, manipuli ignem rc-fpuifte dicuntur: namScrpcns caeterorum maximus,ercdto capitc, huiiiana vocemo-nuitexuri non-pofte: quandoquidem nonfponte,fcdfupra vim natura» nati,& propter hominum crimina immiffi fuerant.
problemata-
^•ife IRC A ftru6luram,&naturamSerpentum, ab Authoribusproblcma-ta proponifotei\t,quarhoc in loco rccenfere no infrugiferum eftcopi-namur.Primocirca.ftruduraanimalisdodifiimusZimara qua:rit,clir ^	SerpeBtes,reliquoquiefcentecorporc ,caput in partem pofteriorem
vertere polfint.Scribit igitur refpodendum efte (vcluti etiam (uperius dcnatura huiusanimalis vcrba fecimus) quoniam Infectorum uiodo, ftru6tura volubiliconftant,&vertebris cartilaginoiis, &flcxilibus intcgrantur,quas natura his animalibus impartita eft, vt noxia melius vitare poflcnt; nam aliter proptcr oblongum corpus,&defe&um pedum anguesadconucriionem inepti feiant: cuan-doquidem nihil vtilitati illis eflct eredio capitis, nifi lliudjetiam conuc: tere poflenr.
Sccundo inucftigant aliqui, cur imgua: Serpentum venenofaj fint, & rcfpondeht illas elfe poris refertas, pcr quos malitia humoris in animali prcedominantis inde facile cgredi, & etiam communicaripoflit.
TertioclariflimusZimara qua;ritcur Serpentes penc, & teftibus eareant. Refpon- pr0\,le-m^ fumautemhuius problematisfuperius aflignauimus, quando naturam , & mores ho-rum animalium ponderabamus:nam ob corporis prolixitatem teftibus carent,& quo-niamcrUribusnonvtuntur/penemetiamno habent.Quamuisinferiusoftenfurifinius penem,&teftesviperisineflc, vt Le<aorincapitefubfequenti legerc poterit.
Circa naturam, & qualitatemSerpentis, Primitus quaeri folet, cur morfus maxim£ anguiumfitvenenofus. Refpondentaliqui animal mordensingentesirarummotusin fe concepifle-, & proptefeamordendo vcnenare:nain inilla aaione, bilis fubtihflima pertotKtncorpus deffeminatur ,confequenterqj portio biliola circa denrcs inmorfu relinquicurjhaecautemquo potentioreft,eo velocius partcm demorfam corrupit ,il-lamqjinfuinaturam vertitjatqjita venenumaugeturjquemadmodumignis matcriam comburendocrefcit, Serpentum autembilis in comparatione ad castera animalia,acu-tiflimaeft:quaproptereorum morfus maxime veuenoftisefleperhibeturj & pra:cipue cum fel horum animalium maxime lethale ab authotibus celebrctur.
DeindeihdagarifoIetcurpartcsabanguibusdemorfa:intumefcant:haceifccaufam inulti confirmant,quia bilis anguium calidiiritna,confequenterq:fubtiIifliina eftjideo-qucceleritcr.corporismeatus pcnetrat, & quafcunqj inuenit humiditarcs, omncs in craffos, & venenatos vapores conuertit: hinc membrum idu Scrpentis pcrcuffum fa-cileredditur tumidum. Hac igitur ratione dudi, Authorcs Mcdici partcm ftipra Ser-pentis morfum vinculisconftringunt, ne virus vlterius penctrarc poflit. Veletiam dicere poflumus partem larfam reddi ttimidam, quoniam fanguis, & fpiritus, ad fcren-das pa.rti faucisfuppetias,confluentcs, illatn iufto craffiorem rcddunt.
Prasterea petifoletcaufa , propter quam frigida aqua fuperSerpentesafperfa ,cos illico infugam vertat. Refponiio eft,haecanimalia frigida temperic cflc prxdita, vtfu-perius, in examinanda eorum tcmperatura ,enucleauimus. Quaproprcrfri"idain vi-tant,hyeme latibulantur orienteSole a cauis exeunt,&eodcm occidcnteoccultatur.
Demum quaeruntThcoIogi,cur DiabolusEuamad peccadum incitans, potius Ser-pentis,quarn Columba? formam induerir. Rcfpondent, quia Spiritus Sandus fpecie columbae apparituruserat: propterca Deushanc formam hominifufpedam,&odio-fam redderenoluit. Idoptimcmanfcftat MagiftcrSententiarum,dum zK.Vemtadho- rl minem in Serpentisfpecie, quifortcf permitteretttr, incolumbtfpecie 'venireinaluiffetjed , 'Lr nonerat dignumy ytfpiritus malignus illamformam homini odiofamfacerer, in qua Spirt -	*1'
ittsSancius apparitttruserat.	j;nic
j i
Vlyffis Aldrouandi i
pAnormtd noru Inji-gne-quale.
In 2. par. mfign.
Jn Itb.In-
ten-
& N I G M A T A:
• • - "j «Ol. ,..• « .	. -. - :'.' 1 : ■.
O N defunt etiam huic hiftori» obfcur» quaeftiones j difFicilefq; intcl-le6tu,nifiaperiantur,quasGraeciaenigmata nuncupant/Primum gri-phum de SerpCnte, Italici Scriptores concinnant,dum aliqucm inter-rogant: quodnam fit illud animal, quod finc pedibus gradiatur. Hoc autem aenigma faphico carmine fic redditur. Belltiam ruidi pedibus carentem,
fuos grejpi celeri ad receffus Pajia fe confert, modo qualis hac ftt Dic mihi quafo?
Hanc pofteabelluamSerpcntem effc exponunt ,quicitra vllum pedum vium, veloci-terquocumqi mouetur. Iteru interrogarefolent,quodnam fit lllud animal, quod de- P glubitum nonpereat,fedpotiusdiuturniorcm vitam agat. Griphiis autcm vcrfibus faphicis fic exponitur.
Dic quibus terris animans alatur, Cui aura vitalis faueat per annos, fct nihil pajftts, iuuenefcat immo
Pelle ieuata.
Hunc animantem anguem efte interpretantur, qui fingnlis annis, nimirum vcrno ap» propinquante tempore,pellem veterem deponens iuuenefccre vidctur.Idcd ne longa verborumambage lectores moremur, eosadfcriptoresltalicosrelegabimusi quiinii-nita huiusgenerisaenigmata narrarefolent.
PHRENOSCHEMATA-
i	i	G
SSID VI litterarumcultores, exnocumento ,alijfq; anguium pro-prictatibusargumcta phrenofchematum defumpferunr. Quidam igi-tur iuuenisacri ingenio pr2ditus,cognometo Lancea, figurauitSer-pentem lancea transfixum,feq;circa eamdcm voluentem, &illam mordentem cumhoctitulo.FRVSTRA/ Forfitan vt omnibus mani-feftarct incafsum operari,qui aliquidaduerfus eiusfamiliam machi-nabantur. Meminimus vidifte in prima facienonnulloru librorumSerpcntem pidum iti medio flammarum, digito manus mordicus apprehenfo, cum infcriptioneitalica. COSI A CIASCVN NOCENTE, SI COME QVI AL SERPENTE. Authores fortc alludebant adZoilos,qui afsiduis calumnijs quemcumq;authorem mordere folcnt.
Panormitani,pro Infigni gentilitiociuitatis,aquilam expanfisaliseffigiant: fed ad denotandam vrbem,vcl potius ad defcribendam Vrbis proprietatem, tale concinnant prhenofchema. Pingunthominem amplexantem anguem, quitandem dentibus eius peftus fauciat,cum infcriptione.SE IPSVM DEVORAT, E1 ALIENOS NVTRIT. H Sic enim exprimunt naturam populi PanormitaniJ, qui indigenas odio habct, aduenas vcro amoreprofequitur.	<
Camillus deCamillis fcriptor Italicus exhibet phrenofchema cuiufdam nobilifiimi iuuenis, qui figurabat Scrpentcm inter hcrbas hoc titulo coronatum. LATET. quafi vellet innuere inter hcrbas virides iuuentutis, profperitatum,& diuitiarum, venenum latere; nifiquiscautusprardi&a optim£ regerenorit. Alius ad imitationcm praedi&i authoris exhibuit iconcm anguis in prato florulcnto iacentiscumhaciralica infcri-ptione.IL SERPENTE TRA FIORI E L'HERBA IACE. Quodlnfignere vera ca-ret illis conditionibus3quibus vera phrenofchcmata gaudcredebcnt.
Ex altera parte ab exuuijs anguium alia dimanarunt phrcnofchcmata: nam Barga-liusdelineatSerpentem interfaxorumanguftias, vetusfpolium cxuentem5cum titulo italico. CANGIO LA VECCHIA, E NOVA SPOGLIA PRENDO. Hocq; phre-nofchema attribuit cuidam mulieri, qua?cognomenro Cangenoua vocabatur. Alio-
v. quin
Hift. Serp.' & Drac. Liber I. 93
A quinhoc pofferafTigaan rnulieri annofe, quae mangonijs fimulatam iuuentutem ante oculos intuentiqm rcprsefentare nititur.
Ruffelliuseamdem pj&uram exhibetcum taliinfcriptione. ALTERA. MFXIOR. Hoc phrenofchema alfignat cuidam viro nobili,qui, iuftis de caufis, a feruitute vereri cuiufdam Principis recedens ad aulicam vitamalterius fecontulit. Baptifta Pittonus idem phrenofchema cum prsedida infcriptione in fijoLpfignium volumine collocat, quoconatur fignifitare nouam virtutum tunicam vitiorum fene&a meliorcmeife.
Tandemqutdam eruditus,vt oftenderet fealacrianimo infortunia paftum,&de-mumhuiufmodianimicuris liberatum efte. DelineauitSerpentem, quiiamiamfene-£tam exuerat,cum infcriptione. NITIDVS. Hoc phrenofchema videtur a Virgilio de-fumptum,qui de Pirrho verba facienshanc promit comparationcm. gualis vbi in lucem Coluber mala gramina paftus, Frigida fub terra tumidum quem bruma tegebat, Nunc pofitis nouus exuuijs, nitidufq; iuuenta B	Lubrica conuolit.	.
A rehquis anguiu proprietatibus decerptaphrenofchematanon defunt. Eteniman-gues, fole iupra orizontem emergente,a cauis exeuntes adradios folares fe conferunt: proptereain volumine Infignium nobiliu pingiturSerpens radios folares intuenscum infcriptione. HIS DELECTOR. HocphrenofchemaComitiOdoricoBiifianoattri-btitumfuit,qui alluden3 adfamiliae cognomentum,&forteadrcmamatam,pra»di&um Infigneconcinnauit. PariterBargaliusfcriptorltalicustresSerpenteseleuatiscapiti- In lib. In* bus m radios folares figurauit, cum titulo. QVOS BRVMA TEGEBAT. Authorre- ftgn. ferthocfuiftephrenofchema nonnullorum Academicorum,qui Romae RENOVATI nuricupabantur: qU3tephreno(chema eleganter refpicit Academicorumcognomen : cum Serpentes, ineunte Vere, a latibulis ad radios folis egredicntcs, & vetus fpolium deponentes fe renouent.
Item virquidam latinislitterisapprimeexcultus callidiratem Scrpentis meditans prophrenofchemate,duas columbas aduobus anguibns circumdatas ,abfqueinfcri-C ptione, depinxit: quoniam dcm5ftrareconabaturfcientiam, & prudentiam nullo mo-do a frattdulcnta aftutia feduci poflc.
Alibi delineaturSerpenscirca Marathruverfans,cumtitulo.SOLO MARATHRO In ^y VrOR. Volebatforteauthorinfinuare,qu6dficutiSerpensnon reiaecernit,nifiocu- r„H myt-Iisad faeniculum affricatis, ita homo quidquam, abfqj diuina ope, moliri non poteft.
.Baptifta Pittonus, vt omnibus patefacerer, noncuicuqj fermoni, & prarcipuefcele-ftorum hom^num verbisaures femper non eflepraebendasj depinxit5erpentem «auda alteram aurium obturantem, alteram vero humiapponentem,.cum infcriptione. VT PRVDENTER AGAM. Siquidemanguis,adcantioncs venantiuin euitandas, idpr«-ftare perhibetur.
SicontemplemurfiguramSerpcntis tempus denotantis,inalia incidemuslnfignia. Namlouius delineauitSphingem cumSerpente, cauda mordicus apprehenfa ,circu- Inlib. / lum formante, cum titulo. INCERTA ANIMI DECRETA REVOLVET. Hocphre-Jign.milit. nofchema cuidam Iuris confulto aflxgnauit, qui,in ferenda quadam fententia, valde	>
D ancepsfuit:etenimfphinxapud/€gyptiosproexpofitionc3enigmatumpingebatur,&:
Serpens in modum circulireuolutus tempus defignabat. Similiter BargaliusproponK iconemSerpentisin modumcirculi, cuminfsriptione. AD ME REDEO. Hoc attri- kocac*h buitviro,qui iniuriarum cito non:obliuifcitur. Alius eamdem Serpentis circularem iigHram exhibuit ,cum infcriptione. PRy€TERQVAM MEOS IGNESSerpens cnimhocmodopitaustempDs indicac^.quapropter hoc phrenofchemate fignificabat ajtemitatem illius incendij, qUo aflidue afflictabatur.
Quidam contemplans Herculem in cunabulis cum anguibus, pinxit hune infantem, duos angues prementem, ciun infcriptione. FORTES CREANTVR FORTIBVS. Deriiq- Lucas Contilis eifigiauit caduceum Mercurij hoc titulo infcriptum. CVPI- Inlib In-DITATVM QVIES. Hoc autern phrenofchetna Academico TRANQVILLO nufgn. ' cupato aflignauit: quandoquidem licuti caduceus Mercurij nil aliud eft nifivirga Lau-HduobuscircudataSerpentibus,obvirtute virgae,amicefeintuentibus:itahicacadc-micus animi fui tranquillitarem monftrat,du praediiitum cognomen fibi cemparauit. -
'	INSI-
j i
Vlyffis Aldrouandi i
INSIGNIA GENTILITIA. ET MILITARIA-
RISCORVM Grxcorii olimlnfignefuiffeSerpentis .cffigienijqua» prt> priQ. dominium demonftraret: quemadmodum apud Romanos aquila _	denotabat, multi authores confirmant, Quapropter aliquifiguran-
Inftgnegc- <m Bj^^^g tes Serpentcm aduobus Coruis vexatum indicabant Grtxciam,quam tilitiuGrx-	extera>nationes,poftLeonem Philofophumlmperatorcm Conftanti-
nopolitanum, exercuerunt. Angucs quoq; Infigne Triptolcmci cxor-nafte multi atteftantur: Quandoquidem Hiftoriographi memorat piduram anguium Lib,\.dc—> inlonga nauifuifte,quaTriptolemeusOrbcmIuftrauit. VndeClaudianushuius nauis Kapt. Pro- mentioncm faciens dixit. Angucfq-,Triptolemei ftrident.
ferp.	MantheonAegyptius author tradit(refcrentePicrio)Ofcum, qui Tyrrhenis impe-
rauit, InfigneSerpentishabuifte: nam vocabulum (Ofcus)Etruica lingua Serpentcm denotaife pcrhibetur . Alioquin Seruius fcribitOfcos nuncupari populos copia Ser-pentum redundantes. Spinula infuooperepocticomcminitlnfignisCaroliViceco-mitis,inqHoSerpenspingebatur:ideoq; poeta alludens ad hoc Infigne gentihtium, &ad proprium cognomen,ficcecinit. Li i Bpif.	rtonnulh dc me dixere, caueto
Anguiger imprudens , Spinula te feriet. Infignege- CxteruminteraliaemicatInfignegentilitiumMediolani,nimirumSerpensca?ruleus tilitiu Me- iucampo aureoinfantem ruboretin&um euomens. inquod Alciatus adDucemMe-diolani. diolani fcribens haec carmina concinnauir.
Exiliens infans finuofi e faucibus anguis,
Efi gentilitijs nobile fiemma tuis. Talia Pellaum gejfiffe numifmata Regem
Vidimus,hifq; fuum concelebraffe genus: Dum fe Ammene fatum, matrem anguis imagine lujam,
Diuini dr fobolem feminis effe docet:.. < Ore exit: tradunt fic quofdam enitier angues; An quia fic Pallas de capite orta Iouis? Cur autem Serpens praedi&o figuratus modo Infigne hoc gentilitium exornet; Autho-lib.4. tes interfefententijs variant. FrancifcusPetrareha prodit,quod Azo Vicecomes,qui deinde Mediolani Principatu obtinuir,Patris.iuffu>cum copijs vcnit Apenninum,& in Cur Serpes Ca expeditione,cum fort£ equo defcendcns requiefceret, Serpens, vcl (vt alij volunt) in Infigni vipcra,neminecomitumaduertcntc,ingalcam Principisirrepfit,quamcumcapitirc-gentilitio poneret,beftia decidensper iuuenisfaciem, nihil lxfir. Ulcanimofus hoc ad omen yi-Mediolani	traxit. Ideoqj hinc fadum eft, vt pro militari fymbolodeinceps Serpente vtcr&-
fgttretar. tUr» Alterius opinionis fuit Paulus Iouius hiftoriarum fcriptor, qui retulit Othonem in facro,&3b omnibus commendato bcllocontra Turcas,& Sarracenos,Buliono Godo-fredoduce,infignipietate,&animfmagnitudine virum nihil territum Volucis Sarra-ceni ferocitate, qui adfingulare ccrtamen fortiffimum quemq; ex acie chriftiana pro-uocabat,cumeofuiftecongreffum,&tandem nonminorifortitudinc,quamfaelicita-te fuperaffe, & dc galea intcrrempti hoftis opimumfpolium retuliffe, nempeSerpen-tem, vel viperam inexplicatis fpiris a cono caffrdis ereftam, & puerum paifis mambua Jeuorantem.Hoc poftmodum ad Infigne gentilitium Mediolani tra&um fuit. Etenim prifca confuetudine receptum fuit, in galca,vel in parma Infigne gcntilitium, vel mili-taregeftarC-j.	.
HincSagunenfes, qui erantfubmagiftro peditum,prolnfigni duos angues inmo-dumdecuffis piftos gercbant.Militum Brannenfium Infigne,Seipentis icon humano capite exornabat.Curatij fcniores fub magiftroequitum militantes in parma nigra lu-teos angues fercbant. Menapijfeniorcs nuncupati geftabantparmam, in qua Serpcns llauus incampoviridirefulgcbat,cuius margincm limbusrubercoronabat.
Inter
Hift. Serp.' & Drac. Liber I. 95
A Inrer geftamina FWeftorum fabrica», quxfex erantjhorum vnum erat dimidiatus Serpes in parma coloris c£rulei,quam aureus vmbilicus,& margo rubicundus exorna-bat.At Honorianiiuniores fub illuftri viro magiftro equitumihrantes,in parma, duo-tum Serpentu mutilatorum effigiem habcbant,cum vmbilico argenteo in area rubra. MaurialitesduoruSerpetummutilatorufiguramalbi colorisgercbant in parma viridi. Marcomani iuniores caducei formam nimuu albos angues in clypeo rubro prarfere-bant. Marcomaniverofenioreseumdem praefedum fedtantes, praflinos habebantca-duceiSerpentes, in alba parma, quam luteuscirculus ambibar.
Horumcomilitoneserant Bataui, qui angues inmorem caducei flexos incampo parmacrubrogeftabant. Vindices nuncupatifercbantangucsin modumcaduceifle-xos c^rulei coloris in parma tota lutea. Acecotti iuniores hdbcbat angues ex caduceo rubros in ca»rulea parma dilutiore,quam margo rubcr ambibat,& intra Serpentum«» ' ambitum figura cordisconfpiciebatur. Illa Jcgio, quxfexta Parthica vocabatur inte-gi um caduceunn, nempti totos angues expreflos vna cum baculo luteos ferchat in par-^ ma ca»ruIca,cuiusmarginemcirculuspurpurcusdecorabat. Angleuarijcrant,quo-rum Infignefuitruber caduceus, in cuius virgaefummitate erat pila, cx qua Serpcntcs adofculuinerumpentes ,iuxta medium parma», flcdebantur. Cornuti fub magiftro miiitumfolebant in parmatota lutea fub nigro circulo cxornata duos Scrpentcs ru-beos none virga , fed veluti e cippoquodamemiflos ad ofculum incuruatos dcferre. Falconarij mihtes, in parma tota purpurea, geftabant duos ca?rulcos^angues,qui a quadam veluti columella fuftentabantur, &moxinfuperiorem caducci partemcu-ruabantur.Tandem Brachianifubmagtftroequitumcaduccigeftamen vliirpabant: al-bosenim prapferebnnt Scrpentes cumpedamento identidem alboinparma praflina. Reliqua Infigna ,quae fere funt innumera, per hiftorias aliorum animalhim legere li-cet, vt fuo locofuit expofitum, & deinceps exponctur.
HISTORICA.
c
V A M VIS cxfuperius enarratis, angues humano generifc pertinaces exhibeant iuimicos:attamen ex nonnullis hiftorijs collcgimus reper-toselfequandoq;Serpentes,quifingulari fauore homirfes complcxi funt. Primum legimus apud Plutarchum, qudd Serpentespuellas im-moderatis affe&ibus interdum profecuti funt. Nam .£toIia?, anguis cuiufdam pueilxamorecaptus,nodueamadirefuctus,corporiqipueI-Isecircutnfufus, hac atq; illac illabens, eam nunquam laedebat, & opportuhe fub dilu-culum recedebar. Cuftodes mulierisid animaduertentes, vt puella alio migraret, «uf-feruiir. At Serpens eam fedulo quajritans ,tandem fortuito illam inuenit,fcd non vt folitus erat gratus,& benignus,immoafper,& hotridus in eam infihens,fpira manibus adcorpus conftridis,caudse refiduofasmora flagellabat.
Pariter Egemon( referente /Eliano) verfibus dardanicis, magnum cxpreflit Ser- Lib.p.c.5, pentisamorem erga Aleuam paftoremThcflalum , quiiuxta fontcmTheflalicum no-D mine Himonium , boues pafcebat,qu6 anguis accedens, repenfq;, comam paftoris auream, &faciem grato affe£tu lingebat. Hoc autem nobis mirum non debct videri: ,quandoquidem, ex Plutarcho habemus, Serpentem femina ab ^gyptiaco quodam vi-ro tam familiariter altam fuiffe, vt ad menfam quotidie veniretj qux3cutn catulos eni-xa eflet, quorum vnus hofpitis filium iftu peremit, hoc facinore cognito, cgreffa & ip-fa filium fuum morte puniuit, deinde voluntarium exiliumfibi impofterumdelegit.
Ad rem narrat Caefarius Heifterbacenfis,quod quidam homo,accepto in latcre L.io.hift. finiftrovulnerc,quod lamin vlcus putridum,&infanabile degenerauerat,quadam memor.ca. die, nudato latere,fuper truncu fuccifae arboris fe inclitiauit,vt irrumpcnti faniei com- 70. modiorem locum praeftaret: ibi intcrim foporatus eft j fedab anguc adueniente, & vl- s t(„fvi cusfugenteexpergefa<aus,venenimetu,eumexcuflit:interea tantum leuamen pcr- nudt cepit,vtfcquentidie,in praedifto loco^fugendi vlcerisfacultatem Serpentidederit,in- t deqj perfeehm valetudinem recuperauit. Exin aSerpente adeo caepit dihgi,vt aliquo snlococubai:cnonpoflct,quinadeumScrpensaccederct:vndc homo ab huiufmodi
con-
j i	Vlyffis Aldrouandi i
confortio abhorrens regionem mutauit. Itaqj|perannidimidijfpntiumanguem non E vidit. Denuo rcuerfum in patriam Serpensjita fedabatur, vtjcumnonpolfet ad viricu-bile ingredi, iuxta ianuam moraretur: multi ei perfuaferunt, vt Scrpentem occideret. Homo autem folebat dicere, nunquam mcdicum meum.interficereauderem . L,cit.e.71. Ex eodcmauthorehabemus,quod in villa Dulre nuncupata DioecciisTraiacenfis, Scrpens a os apertum mulieris pra?gnantis iuxta alueola apum ,fomno corrcpta: 3 Scrpens intra-mulierede- u't: at perueniens maritus adexcitandam dormientem ,caudam folum.Scrpcntis nix-qlutitus tapalatumvxorisvidit. Nihilominusexpcrgefa61:2e,&partuiproxima?quidquainin-dicafe noluit, ne timore du<5hvnncumfa:cupcrirer. Adueniehte autem liora partus, mulierfimulcum infante anguera abfq; nocumento cnixa eft, qaorum in vtcro ali-quandiu amic^ vixit.
Lib.ri.c, Recitat ctiam Olaus Magnus,quod in extrema Aquilonis plaga Serpentes vcrfan-tur,quifubte&is nonfolum colludunt, (cdetiam p^crumqjin cunabulis infantium tanquam fidicuftodes dormiunt,quos olfendcre,magnum effecrimcnincolaearbitran-ttir. Verum fi,vel fortuitoincendio , vclpeftilentia craifante ,habitatorcsdomus de- ^ leantur, in antrisprxdicta»habitationis rcmanent, & tantoagminecrefcunt, vt nouis habitantibus difficultatem paiian: quominustuto cum ipfiscohabitarepoffint.
Magnus ctiamSerpens fecus Olympiadem matrem Alexandri Magni dormientem vifuseft, vt promulgauit Plutarchus. Ideo Alexandcra Ioue in Serpentcm conuerfo s;enitus fuilfe diccbatnr. Quod deOlympiade PhilippiRegis vxore, & Matre Alexan-driMagniHiftoriographi rctulerunt; deMatre etiam Pub. Scipionis, qui prior Afri-canus nuncupatus eft monimentis mandarunt. Nam Higinus, & alijde vita,&mori-bus Africani, verba facientes,fcriptum reliquerunt in lecto eius matris fterilis vulgo crcdiLaeanguem ingentem vifumfuiffecubantem: vnde vociferantibus, qui viderunt, inde elapfum coerceri non potuilfe. Iraq; hoc ab Anolis intellcdto, ipfi, celebratis de morefacrificijs, refponderuntfore, vt Liberiex ipfa prodirenr. InEliacis. Aliudadmirandum de Serpente pronunciat Paufanias. Etenim ,cum inter Arca-das, & Eleos magnum exerceretur bcllum ,&Eleos Arcades valde vrgerent 5 accidit forte,vt ingruentibus Arcadibus,mulier infmtem finugeftans Eleis fefeobtulerit, a qua,graui impendente periculo, opem implorarut: interim illa infantem in prima agri partecollocauit. Irruentibus autem Atcadibus infans ille, Serpens immanis vifus eft, quo perterrefatti regreifi funt. Elei vero, hoc ominehilares ,hoftes infecuti Arca-„ . - das fuderunt,& vidoriam reportarunt. Poftmodum ab Eleis templum ere£tum fuit, ■	vbiSerpensinimicosinfugam verrit,in quoGenius, feu Dsmon nomine, <ra<r/7roM,
ntus qua euencu libccatsc vrbis nuncupafuseft.
Demum Hiftoriographi publicat,qiiod Protho Danicuspugil,&Rex Herculem pu-fionem'imitatus, vix fex pubercatis annos menfus, Serpentem mirse magnitudinis, & ferocitate infignem aggreftus eft, fed fpiculis, ob pellisafperitatem, nihil ferientibus, immilfo in ventrem ferro, extinxit. Non minorisfortitudinis iudicandum effe Frid-leuum multi exiftimant, qui non folum fortitudinis probanda; gratia, fed voluntate quoqj acquirendi thefauri du£tus, Serpentem corporis robore, & venenatis morfibus admodum formidabilem adortus eft, & telis non conferentibus ob cutis duritiem,tan-dem perfoffa alui molliori parte, eum cxanimauit: cum tamen prsdiitus Serpens fpi- H tis caudae arbores compledtens euelleret. Inhift.Pc- Praedi&is tanquam coronidcm addemus affertum AuguftiniZaratx, qui agensde tucap. 10. vari)s hidorum opinionibus, tradebat ipfos fatcri diluuium vniuerfale, ex quo ob im-modicam humiditatem innumeri Scrpentcs procreati fuerunt, qui grauibus moleftijs humanum genus vexantes ,tandem ab hominibus omnes interfedifuerunt. Ad finem legitur in hiftorialndia? Lufitanica?, quod ,quandoSoI, ob interpofitionem terra;,ita opponitar Luna?,vt lllamilluminar.enonpoffit,Incolas deficientem Lunam a Ser-pentc deuorari arbitrantur: quocirca multas bombardas aduerfus Cxlum difplodunt, magnifq; clamoribus totum aerem replent,vt Serpens Lunam dcmitrat. Tranfada au-tcm edipfi jipfiLunam priftinum acquirentem lumen a Serpente euomifatentur.
nTRimwnfff
SOM-
Hift. ^erp. & Drac. Liber [• 68
SOMNIA. EORVMQYE PRiESAGIA.
V AM VIS foperiusrelatum fucritfecusOlympiadcm Alcxandri Ma-i gni Matremin le&o iacentem abancillisSerpentem immenfum cu-1 bantemconfpedumfiiiffe: attamenIuftinus tradit,qua no<SleOlym- Lib-ii. pias Magnum Alexandrum concepit,fibi per quietem vifam fuifte cumingentiSetpente volutari'. Nec fomniodeceptaeft,tumqjma-ius opus humana(mortalitate vtero geifitjdum Alcxandrum Virum fupra humanam potentiarfn,magnitudineanimiinfignitumpeperit.
PariterFauftina fibi vifa eftinfomnis duos Serpentes,fedex his vnum ferociorem fe eniti:dum Antonium, & Commodu vtcro ferret:id autem vita Commodi voluptuofa, Fanftin* &perniciofa comprobauit: non enim homofuit,fedimmanisScrpens,adhumani ge- fomninm. neris internecioncm immiffus.
Itcm in hiftoria Indica legitur,quod in quadam Regione fupra Cinam, Occidentem par.$. verfus Cegnico nuncupata Rex olim fedebat, qui per quietem ter vidit infantem ipfum monentem,fe velle in vterumeius vxoris ingredi: Rex,fomnio vxori narrato,deinceps cum ea cubare tioluit. Ideoqj Regina, praster omnium opinionem, grauida, tranfadto nouemmenfiumfpatio,filium peperit. Atmater in lucem etfuodenshunc filium ab Indis XAQVAappellatuminterijt. Rcferuntq;Indi in ipfo Infantis ortu,duos Ser-pentes alatos fupra vim naturaE in aere ftantes, aquam fupra infantem proieciffe.
De vano autem fbmnioru praefagio, Onerocriti fcribunt, ab a nguibus per quietem ab aliquo interremptis, vi£toriafignificari:quapropter legitur apud Suidam of«c yra-nivrpa 7eov i%Qp£v Aua.Nimir&, Serpentes calcare, ftimulos hoftiumfoluit.Ve-riim Artemidorus fcriptum reliquit aliud nugamentu, nempe,per Serpcntem eteftum, C quoddam bonumpraefagium denotari, qui, fi moueatur, & accedat, morbu, & peftem
portendit,aegrotantibusverofalutempraenunciat. Cardanusautem,quiinhuiufmo- Li.i.deln-dimateria affiduum congerronemagit,vifuminfomnisSerpentemmaluin effepra?di- /iw.f.35. cat: qUandoquidem a Serpentibus occulti,& infidiofi inimici denotantur.Alibi quoqj Jpromulgauit, quod Serpens in quiete confpe&us, propter linguas volubilitatem, Rhe-torem defignat j deinde Sacerdotem, quia facer jEfculapio perhi,beatur j immo vat< m, quia facer fit Apollini. Amplius ex eodem authore,anguis in foinnio vifus capite pu-niendufignificat:cumSerpensadinternicioncm in capiteciedi folcat,itemfugitiuum, quoniam latebras femper quseritet, & dcnique hominem refolutum: cum pedibus in-greffu non vtatur j & qui refoluti funt, proficifci non poflunt. Ha:c, &alias huiusge-nerisfabulas cxarat Cardanus de anguibus infomnio vifis, quas,nec non alias fimiles vnufquifqj pertradlans anguium proprietates,imaginari, &componerepoteft.
D
SIMVLACRA> ET STATV7E-
MISSO Serpentisasneifimulacro,quod iuffu Moyfis olim in Deferto ere&um fuit indicans Conftantiam, & Continentiam, quod afpieien-tes H^breiamorfibus anguiumfanabantur:cumtamenin eonulla vis fanandi eflet,fedfolus Deus fub conditione infpedi Serpentis xgros curaret. Attamen PopulUs haebraicus cxiftimaas feaSerpcntefanatu, ratufqj aliquid in eolatere diuinitatis,illud fimulacrum venerabatur: quapropter facra pagina in hiftoria Regum haechabet. Ipfedijftpauie excelfa, eontriuit _~ Jtatuas, confregitq; Serpentem anettm, quemfecerat Moyfes :ftqutdem vfq; ad ilLud tempus o fiLijifraeLadoLebanteiincenfum.Hicfacrapaginameminit EzeehiaeRegis: namhuiuf- " modi tempus ab anno quatdragefimo exitus de ^Egypto fuit annorum feptingento rum viginti feptcm: neqjtamcn cxiftimandum eft eotempore fimulacrumSerpen-tis senci pro Idolo femper fuiife cultum, fed itatc tantumodo impiotum Rcgum j nam
I	P»j
s>8 - .
pij Rcges, illud, Moyfis reuerentia, tanquam nobile antiquitatis, & munificentia? diui-nx monumentum>ioiruq;Dai confl^tum, prodigi^qjrno^litatum intadum relique-runt:doncc Ezechias-Rex Sandiifimus^&^qUiiTim^Hn^HiehiWehi regnans hunc fcandali hpidcm fuftulit. Nam poftmodum;Ethni^i^n folum ob rationcsallatas, fcd quiahoc animal long^uiefit vit^fine-pfed-i&i&-0£adktur, &dcponcns fenc6tam iuuenefcat,eLimf^liccm Dxmonemappellarunt,eiq;Ophioni cognominato,vcluti L.x.Roma cxterisDijs iciimolarunt: VndeDoaor£ccl^fixAmbvdiiUs(attcfta.utic Blcmdo Fla-triumpb. uio) vt re£tamin Dcum fidemchrifticoiisredderet gratiorem, huius Ophionis fimula-crumab Ethnicis cultum in Mediolanenfi Ecclefia confcruari vohut. Quamobrcm Lib.i.hifi. non iniuria fcribebat Bugatus,quodin tcmploD. Ambrofijfupra coluxhnammarmo-Mediol. rearoiuxta aram Chrifticrucifixi loca^tumfuit fimulacrum illiusScrpcntis seneiafilijs IfraeloliminDcfertocultunijadditqjmcrito iuxta praedidum alrare fuilfe pofitum j
cum altiffimi crticis my ftcrij fymbolum fuerit......■
Nonnulli volunt, Alciatumad hpc fimulacrum allufifle emblemate quadragefimo nono fupra ce-ntefimum,vbi magnumauguern iuxtaaram depingir, cum iitfcriptione. SALVS PVBLICA. Hinc cultusSerpentum inomnesfcreEthnicosdeffeminatuscft. Clearchusquidem, referentc ^£liano,fcripfitfolos ArgiuosSerpentcm non perimerc, quoniameumvenerarentur. Nihilominus, exHerodoto, Athenicnfcsaiicbantingcn-temanguem arciscuftodem intemplofuifteobfecuatiim. Amplius luppiter in multi's Serpentes Grjecixlocisfubanguis fimulacrocolebatnr. Olim quoq; LituaniScrpcntes,&eorum vbi atlti. fimulacra Ycnerabanturrproptcrea JEncas Syluius agens de Europa hxc habet: Pritni, quos adij ex Lituanis, Serpentes coleba?it. Pater familias fuum cjuifq; in angulo domtts Ser-pentem habuit, cui cibum dedit, acfacrijiciumfecit. Hos Hieronymus iujfit omnemnterfici, &inforoadduffospublicl'Concremari.	• s ••	•.	Ik
Alij demum ex Antiquis humana cum brutis eopulantes,quafdam konesfigura-bant, &pro Dijs colebant: vnde D. Athanafius redtepronunciabatfimuhwmapro Dijs conftituta fuifte, qua; in natura difftmilia crat: nimiruiiTophiocophalosvcynopephalos, &onocephalos(cilicetpidurashabentes caputSenpeniiis-,/eanis,&afiniexhibebant. adorandas. Qu«i plura ? nonfolumSerpentes paftim abEthniciserantculti,fed etiam pr©-Geni'jslocorumhabiti,quia omnibus.myfterijs ipfosinterefte opinabantur . Im-Anguespt- m5ad6onciljandamalicui loco reuerentiam, fimulacra anguium pingebant:qucm-fti adcon- achnodumhodiecrucisfimulacroChrifticolx vtuntur. Itaqjhuc proculdubio refpe-ciliandam xjt p0cta fatyricus, quando fi cccinit. '	-
loco reue-	—— —• hic veto quifquam faxit oletum,
renttam.	pinge duos angues,pueri,facer efllocus, cxtra	. t.~
Meite.	■■'•'•	• ■
r r PrKtcrea iconibus etiam aliorum Deorum,fimulacra anguiuaddeie fofebant: qua-Tom.i.Of- prQpter Rauiflus Xextor Satumi currum abanguibus tradum pingebat: DejeOpis-J10'	imagininonmodoLeonum,fedSerpentumquoq;fimulacraadiungebant. In lunonis
Simulacrd dextracaputSerpentispingebant,vt fupcrius etiam innuimus. PaufaniasmRegione anguiuad- Attica defcribebatMineruam incurruano£tuis tra£to armatam,cum iconecapitis ditaDeartt Medufae in pe6tore ,galea cum fphinge te6tam ,haftammanu ftringenrcni, cuius pars fimulacris. poftrcmaab angue circumdabatur jfortead fignificaadafh vigilafttiam; tjuam Dtfci-plina: expoftulare folent.
Item Iulius Camilliis in Idsea theatri ad defignandam Difcotdiam y&rcru viciftitU-dines,duos Serpetes inter fe dimicantes in porta Martiseffigiatos fuiffe fatetur.Paritcr PlutarchusobfcruauitapudOraculumDeiphicumSerpentisfirnulaerumfoIcre cofpi-Serpes tri- ci,quiad fingularecertamen Apollinem prouocare.videbatur. Alijpedibus fimula-eeps penes criApollinis tricipitem magnitudinis immenfte Serpcntem fubijciebant ,alludentes fimulacru prudcntiam Serpenti attributamyquse non folum priefentia cxaminat, fcd ctiam fu-Apellinis. turamcditatur. luxtaillud.	•	1
Qua funt, qua fuerint, qua mox ventura trahuntur. r, -Circa Mcrcurij virgam,quam caduceum appellanr,duorum anguiuminuoluto-rum fimulacrum pingebant,quorum prim^ partcs,preftis ofculis,ambitum circuli iun-gebant;multiqjaffirmantfimulacrumhocminas,& paccm oftenraffe:cum plerifqstn locis Scrpentis eftigics pro bello, & funcfta cladc vfurpctur; deindc ofculum pacis, <k
con-
tlifl:. Serp. & Drac. Liber 1. 99
A concordixindicium eflevidetur. Hanc autem Mercurijvirgam anguium fimulacro
cxornarunt,velquiaMercuriusobiterinuentos duos angues interfe pugnantes, vir- Mercurij ga appofita,conciliauerit,Jvtetiamfuperius fuitexaratum,autquia,rcfcrentePlinio, cur SerpZ-multiangues,aliqtiandoin globum amic£ adftricli,&complicatide'iugorum vertici- *dusorna-busad ima peruoluantur: qucmadmodumcontingit in^thiopia, vbi tanta anguium ta. vis,conuenit,& conuoluiturin girum,vtintuentibus montisfpecicm reddar. Hinc gentes caduceum anguium circumdata effigiein pacis argumentum fabricarunt.
Amplius falubritatis Dcum ^fculapium Veteres omnes tam grxci,quam latini pin-gebant, velfculpebant cu fimulacro Serpentiscrura yEfculapij cauda implicantis j prje-terquam in templo Epidauri, vbi folum anguis fimulacrum fub nomine i€fcu!apijcole-batur.Etenim/Efculapius olimegrcgiusmedicusDianf precibusHyppoIitum ab equis difcerptum varijsprxfidijs in vitam rcuocans, bilem inlouis pedore concitauit,aquo poftca fulmine percufltis, poft obitum,Deus fub effigie Serpentis habitus, & diuinis honoribuscumulatuseft. Immo fubeadcmSerpentis fpccie,Confulibus QuintoFa-B bio,&IunioBruto,Romamfuitadue<9:us, vt,peftilcntia craffante, Romani liberaren-tur. De quo loquitur Ouidius hunc in modum.
Cum Deus in fomnis opifer conftjlerex<vifus	Li.15.Me-
Ante tuum Eomane torum ,fed qualis in ade	, tamor.
J.ffe folet, baculumq; tenens agrefie ftniftra, ^ Cafariem longa dextra deducere barba: £t placido tales emittere fcctore vtces. Pone metus ,veniam,fimulacraq; nofira relinquam, Hunc modo Serpentem, baculum qui nexibus ambit, Terfpice, & vfq; nota, vifum vt cognofcere poffts: Vertar in hunc ,fed maior ero ,tantufq; videbor, Jn quantum verti c&lefiia corpore poffunt. Extemplo cum voce Deus, cum voce Deoq; Somnus abit ,fomniq; fugam tux alma fecuta efi. C	Tofiera fydereos aurora fugauerat igves,
Jncerti quid agant proceres, ad templa petiti Conueniunt operofa Dei, quaq; ipfe morari Sede velit ,ftgnis calefiibus indicet, orant. Vix bene defterant cum iufiis aureus altis In Serpente Deus pranttncta fibila mouit, Aduentuq; fuo ,fignumq;, arafq; ,forefq;
Marmoreumq; folum ,fafiigiaq; aurea mouit,	>
Tefforibufq; tenus media fublimis in ade Confiitit, atq; oculss circumtulit igne mtsantes. Territa turba pauet, eognouit numina cafius
~EuinStus vitta crines albente Sacerdos	; ,
EnDcus efi,Deus efi, animis linguifiq ,fauetc,
guifquis adefi,dtxit.	'
D Idcircd Romani,rect'pJrata fanitate,huncSerpentemiudicarunt dignum,cui a:terrii decernerenturhonorcs; & propterca in Infula Tiberis ampliflimum , & fumptuofum
illierexerunttemplfrjquamhiftoriamelegantiflimeprofequituc Ouidius,dumcanit.
lamq; caput rerum, Romanam intrauerat orbem, Erigitur Serpens fummoq; accliuia malo * Colla mouet fedefq; fibi circumfpicit aptas. Scinditur in geminas partes circumfiuus amnis't Jnfula nomen habet, laterutnq; aparte duorum Torrigit aquales meAia.tellure lacertos. Huc fe de Latia pinu Thaebeius anguis Contulit,&fiuem ,fpecte calefie refwnpta, luBibus impofuit ,venitq; falutifcr vrbi. Munc Serpentem poftmpdum nonnulli aD.Sylueftro extin&um, &diflipatum fuifld arbitrantur. Verum Romani tali numinc carere nolentes, funulacrum Serpentis afpc-
f jz	<3;u
i ©8	VJyffis Aldrouandi
ftuterribilccxIlgtio,aliaue materia fabrefadumin remotofpecu colcndum nofue- E runtjvbi ad tempora vfqj Honorij Imperatoris manfit. Tunc enim rurfus pcr iauduin Monachum impoftura deteda, & dcftruda Romani auito Deo prorfus carucruut. Inlib illu Gabriel etiam Simeon mcminit cuiufdam marmoris,quod Lugduni confpicatus eft, fi e' 4tt incu'us fupcriori parte hurtiani capitis erateffigies in'reliquo marmore iimulacrum Serpentis, cnm lirtcris infculptis. DEO INVICTO MITHIR SECVNDINVS DAT. talh Ideoqjcxfimulacro anguis,colligithocmarmorinmonumentum £fculapijcxlatum. " * fuiife. In quorumconfirmationemfcribit Paufaniaspenes Corinthum fuifle ciuitarcm, in qu.i celcberrimu ^EfcuIapij templum vifebatur, varijs, & pulcherrimis ftatuis orna-tum: inter quas vnafupra Serpcntcm fedebat,quam cffematrcm Arati j£fculapij filij putabant.Rurfus in quadam B3sotiasfpclunca,exquafluuius Ericinus originem ducit, eodem Paufania tciie, confpicicbanturquKdam fimulacra manibus tcncntia virgas Scrpcntibus irnplicfltas. Hxc autcm firoulacra iEfculapium, & Higciam eius filiam re-praefentaremultiarbitrabantur.
Hic autem ritus adorandi angucs, eorumqj fimulacra, ad Indicas vfqj Rcgioncs pe- F b Indis netrail'c' ^tenim ,exhiftoria IndiarLufitanica? ,IncoIa: Ormuz Scrpentcs, &vaccas coluntur ma§na vencrat'oncpr°icquuntur, eorumq,- fimulacra magnifaciunt. Item Rcx Cale-chuti tanti Serpcntes facit, vt non minus acerba mortehomicidam,quam anguisper-Li <? c io cu^orcm a^ciat: immo prohisanimalibus mapaliafabricaricurat, ne abiniurijs aeris Ixdantur. fiquidem,ex /Eliano, gentes Indicse diuina numina aQelodelapfa Serpentes efle arbitrantur,cum leui idu demorfis celcrcm necem afferant. Smiliter Auguftinus Lib.i.hijZ-aratememinit habitantium fub linca aequinodiali, qui in templis multa Serpentum ferue.4. fimulacra adorant.Irem Balbus inltinerarioinlndiam orientalem memorat nonnullas nationes ,qua:fimulacrum Serpcntis venerantur . Demum Idolum Mexicanorum in Lib.^hifi. lignocaelatumformahumana infella ,habct vtrimq, baculum capiteSerpentinoprx-Ind. occid. minentem, & ad dcxtram fulcrum quoddam anguiforme confpicitur. eap.y.	Prxter fimulacra ab Antiquis diuina habita jin alijs etiam Serpentcs confpici foie-
bant: proptereaquod, exPaufania,in arce Athenarum imagoHerculis Serpentes fuf* focantisvifebatur. InfcutoeiufdcmHeroiscentumanguespidi eifeferebantur: vnde Cr Virgilius verba faciensde Auentino fic cancbat.
L.j.rs£ne~	.....- clypeoq; Infignc pater num
Centum angues , cintfamq; gerit Serpentibus hydram. Far.i.Ico. Rfpaetiamad indicandumSolcm,pinxitiuuenemaureis capillis comatum,pedi-bus calcantem confoifum telis angucm, alludens ad fabulam Pythonis, de qua fupra egimus, Plutarchus inlibrodelfide, &Ofyridefcriptumreliqutt,Hcrmopoli fimula-crumTyphonis videri nimirumequum fluuiatilem,cui infiftit accipiter Serpentem^im-pugnans: nam per equum dcmonftrabant Typhonem,pcr accipitrem vim, & princi-patum, quem violenter fibi comparauit. Lib.\.Uie- Goropius,&ipfe pingit fimulacrum Harpocratis, quale apudBotio's,&ca2tcros rogl. x€gyptios videbatur,nempe pufionem,indice ori appofito, filentium indicantem, cum lunula in fronte, aure in fincipitc, & Serpente in occipite. Serpens igitur in hoc Serpens in fimulacropingebatur,quiaquotannis,depofitovetetifpolio,recens natus videatur: fimulacro vttacitedenotetur humanaecontemplationi tales incfte vires,vt quicquid innobis H Harpocra- veteriseft,excuti poflit,vt noua runfus vita fuccedatioNqqueenim Harpocrares tan-tts* ' tummodopuereft,fedetiam monitisfuis obtemperantese fenibuspuerosreddit,& priftino reftituit vigori: idq; maxime quando terrcniS, & mortalibus negledis rcbus, homines seternis,& nunquam fcnio intcrituris toti adhjerent.
TandeminScptentrionali tabula Olai mawni.pinguntur paftores cum Serpentibus depugnantesjvtgregcmabillis tueantur. Ampliusfimulacro triumSerpcntum Afia denotatur: quemadmodum Ibis ifgyptum, Elephantus Africam,CunicuIus Hifpa-niam ,& Equus Italiam iignificat, de quibuSomnibus fuo loco adum fuit: quaproprer obcopiamhorumanimalium in Afia verfantium:vulgo dici fokt. QuidmaliabAfta? velutidicitur, obmonftrorum coy\iva->Mtiidnouiab Africa ? fdr.iJce. Infuperad repra»fentandam Democratia,Ripa dcpinxitmulierem setatls virilis,fini-Democra- ftra multos Scrpentes fimul iundosftringchtem,qui Serpentcs in hoc fimulacro duo fi* tisftmula- gnificarc poflfunt;primo gubernationem plebisnon multifacicndam cifc ,cumglo-trum.	N	;	riam,
1
I
HifhSerp.&Drac* Liber I. 101
A riam, S:-lionorcm nonrefpiciat, imm6fimilem-Serpentibus,qui humi gradientes feTe attollere non poffunt: fecundo naturam plcbis, quae vt plurimum peius confilium eli-gerefolet. In ftmulacro Logica?, cx eodcm Ripa jconfpicitur ngura Serpentis :fiqui- Par-1'lc°' dem eftigiat in dextra iuuenis pallefcentis fafciculum florum hac infqriptionecorona-
QIC & Jl
tum. VbRVM, ET FALSVM. infiniftra ver6 Serpentem: quandoquidemSerpens wulacru. defignatprudetiam in hac difciplina valde neceifariam, vt veritas a falfttate diftingui jloco cit. pofIit.fInfimulacroMcdicina:,apudRipam,obferuatur muliercTtatis adulta?, lauro co- Mcdicin* ronata,dextra gallu,&:finiftra baculu nodofumSerpente circudatum tencs: quoniam Icgfj Serpens,& gallus indicat vigilatiam illis fummopere ncceffariam, qui mcderi volunt.
AlioquinSalusfigurabattirab Antiquis, vt retuiit Gyraldus,muliebri forma info- ' lm lio fedens, & pateram tenens fecus aram, in qua fimulacrum Scrpencis inuoluri, ca- Pir T Ic-0 putqueattollentis confpiciebatur. In fimulaero etiam Confcientix Ripa figuram an- Q0nr.lcn guisponit,dum exhibeticonem mulieriselegantiformaconfpicabilis, nudatope£to-• re,cuius regionemcordis mordet Serpens: vt oftcnderet ftimulun, qui animam pec-B cantis continuo fauciat. Ideoq;ad rem optimecanebat Lucanus.	Ub. 7.
Heu quantum mifcris pcenx mens confcia donat. Similiter pro Angore pingiturhomo melancholicus vtraqjmanu pedus dilatans,&: Serpentum coronacindtus: cumSerpenteshominibus nil nifiaerumnas, & calamita-tes afferant.
Caeteru fiad virtutes, & vitia fermo nofter dirigatur: iu his fere omnibus delinean-dis,Ripa Serpentis fimulacro vtitur. Primitus in defignanda Caftitate, mulierem ve- Caflitatis ftibusalbis indutam,columna?adh;jerentem ,pedibufq; Scrpentem mortuum calcan- lcon. temeffigiat: Serpensenim hoc inlococoncupifcentiam aflidue nos afflidantem de-monftrat. Verum ad manifeitandum corporis robur prudentije animicopulatum, Ri- Imag° pa figurat mulierem armatam, & in dextra nodum enfem, circa quem anguisreuolu- ^oris cor~ tus confpicitur: etenim enfis corporis fortitudinem, &Serpens prudcntiam ,& animi t>orei* virtutem oftentat.
Pariter in defcribenda re£taluftitia,qu^neq; precibus, neq; amicitia, neqj odio fle-	re~
Q 6latur,eftigi3t mulierem nudato enfe, corona regaliredimitam ,cum bilancibus, vna fi&ura cum cane amicitiam indicante,& cum Serpente,qui odium fignificat.Item in repr^fen- 1uaHs' tando Iudice,delineat hominem fenem fedentem,cum virga angue circumdata in ma- ludicis fi-nu dextra: fiquidem ,ex mente Ariftotelis, Iudices non funt eligendi iuuenes: cum in rnuUcru. setate fimili, neqj experientia, neq, affedluum moderatio vigeant,virga indicat domi- L'l-Topic. nium ludicis erga Reos,& Serpens prudentiam, qux inferendo iudicio defideratur. In Concordia fimulacro Concordix militaris depingitur a Ripa mulier armata multos pertra&as an- rnHitaris guesj vt notum fit hanc eftearmis munitam ad tutelam , nec non ad nocendu veneno, quom.pttr-quod ab ira fubminiftrarifolet. Simulacrum quoqjEledionis non carct figura Serpen- aatttr. tis: quoniasn Ripa pingit mulier^m venerandi afpedtus ornatam torqueaurea > ex qua £leaionis cordiseffigiesdependet,cumhacinfcriptione. VIRTVTEM ELIGO. deindeaddit fi^uiacrri. iconem Serpentis, qui vitium probcc Operationiaduerfarium denotat. At pro fimula- simttlacru cro bonaeoperationis ,Ripa figur^uit hominematnaranthi corona redimitum arma-tum,& hafta ferientem angoein: vfromnibus manifeftarct,hominivirtute praedito af- r^'t0.Js
Dfiduecum vitiis belliperandum effe : nam hoc in Ioco, anguis fimulacro, vitiunu-* , / .	' 0	°	quaie.
mdicatur.	'
Eadem rationcdelineatContemptum voluptatum,dum pingit hominem lauroco- Contept/ts ronatum cum anguibus prseliantemj nam Serpentes voluptatum, & vitiorum fymbo- ?olttptatii. la e(fe perhibentur. Imm6adexprimendamIntelljgentiam,Ripamulierem veftibus Intelligen-auratisami&ameffigiauit,cumfph:era indextra, &Serpente in leua:figura enim Ser- tUfinmla-pentishicpi&a, nobis infinuat, quod ad res fublimes intelligendas,bporret prius mo- cntm. reSerpcntis,humiferpere nimirum rerumad fublunaria fpe&antium principia ap-prehendere, antequam ad cadeftium intelligentiam accedendum fit,
Expofitisvirtutum fimulacris,rationi cqnfonumeft,vt advitiorum icones pon-<Jerandas properemus; in quibus etiatn Serpentum figuras licet intueri. Etenim Inpart. 2. Ripa, in exprimenda Pcccati figura, dclineat iuuenem nudum, ca?cum, &Scrpaite lcon. emdutn ctam Serpens fie Diaboli fymbolum , qui in dics humariWm genus varijs Peccati fi. ^exat tentamentis , At dcfcendcnces ad vitia in fpecie : priina facie incidemus gura.
I 3	infratr-
#
102	Vlyffis Aldrouandf
Irtudis in fraudem3qUc£defcribituraBoccaciofaciehominis iuft!,&reIiquo corporeanguiV £ l;»«go. no varijsmaculis, &coloribusdiftin&o. Eademfacieexhibetur ctiam fraus aDante in fuo Infernojuam homo fraudolentus,fccunaum facicm, benigna vcrba femper pro-fert: cum m reliquo corporeSerpentinum virus abfcondat. Propterea Ripa in figni-ficando Dolo, pinxit hominem cum hamis in dextra, & cum Serpente inter flores, iu finiftra fiquidemfraudator hamis te&is, nempeblanditijs homines (impliccs iuefcans adfuatradit dcfidcria jfalciculus autcm florumcumanguedenotat fiinulatum boni-tatis odorem ,qui poftea virusSerpentinum exhalat. Cceterum pro intelligentia vi» Inuidi.e,cr tij Ini.iditT,&Obtreclationis ,quod in dies latius fcrpit, & lethalius rcdditur, Ripa fi-vbtreaatio guratanum macramliuidicoloris,cuius finiftrammammammordct Serpcns. Meri-ntsvitiii. to pingicur macra ad mentem Horatij canentis. In£pi/l.	Ivuidus altcrius macrefcit rebus epimis.
Anguis autem fignificat illud venenum, quo cor Inuidiin dies magis, atq; magis affi-cicuijiuxtaillud.
Liuor edax fatuos muttos ; animofq; malignos	I?
Concitat, & fiultos pungit fwe fine proteruos. Nafcitur inuidia telum, quod Liuida coraa Farturit, & multos nufquam fmit effe quietos, JDuceris tnuiclia, qtiod ego te pojjideo plus: Aut mihifunt plures nummi, feu maior aceruus •	Rerum; vel mihi qiiodplures redduntur honores.
jnjt tato- pfojnfjjiatorejdelincacurmulierarmaca, galea vulpina ce&a, cumpugione in manu, rtsjimu a- g£serpCntcfecus pedes:namaSerpencehomo infidiofus fignificacur.Paricer in defcri-crum. bendaDifcordiaeffigiaturmulierinftar Furiae infernalis,nempepafliscapillis, inccr Difcordia qUos varij Serpences confpiciuntur: quandoquidcm ab anguibus prauae indicantuc ftmulacrtt. COgitationes,quas Difcordiaparerefolet. Immoadfignificandum Adulcerium,Ri-Part.\.Ico. pa vcicuriconeSerpencis:dum exhibet piduram iuuenis fedentis fumpcuofis vefti-Adulterij mentisinduti cum murena, &Serpente: quoniam ex his animantibus fimul iundlis, Jcon. Bafiliusadulterium indicare videtur :praeterquamqu6di£gyptij ex congreflu Mure- G ii£e, & Serpentis collegerunt horum animalium fimulacrum,ad adulterium hierogly-Humani phicedemonftrandum,efleperidoneum. Iceminfignificandohumanoappcticu,Ri-appttitus pa pinxic Serpentcm mordentem calcaneum mulieris gradientis : fiquidem pedcs, ftmuiacru. &potiflimuin calcaneiprohieroglyphico mundansecupiditatismonftrantur.-quocir-caSeruatornofterChriftus,ancequamcrucispacibulum fubiret,pedes difcipuloruin abluercvoluit, vtillospurificarec,&aterrenisafledibus fegrcgaret: non immerito igitur Deus in GenefidixitSerpenti: tu calcaneo eius infidias tendes. Infuper proln-gratitudineexhibetur pidura mulierisindutaeveftibusferrugincicoloris,quaeSerpen-tem finu fouec: cum Serpens accepti beneficij immemor,, benefadori venenum com-Inttratitu- nlunicare foleat:ideode vitiolngratitudinis leguntur haec carminaj quse <juoniam d t fieu- di2na e^e videntur,non piguit illa recitare. ra -	Efl fatuus,qui multa petit, femperq\ repofcit
Ojftcium alterius, & negat ipfe vices., , Sluiftbi vult fieri qttiequam ,debebit honores	y
Reddere, & aquiualens munus amicitia. Qui capiti alterius, curas, magnofq; labores
Jmponit ,pretium conferat illefmul. Dcdecus cft ingens,ft quis bene facia laboris
Accipit; aquales denegat atq; vices. Slui cufiiex aiiqua Iftcrum nancifcier arte:
JJoc fibi proponat, menteq; conftituat, troget impenfas, nec rehus parcat auaris: Si fattem laudem pofcat habere bonam. 2/ fi pracipuos acquirere tentat honores;
Munificus, blandus,fit pius, atq; bonus." £tii bene contentus fatio nequtt effe labore, £juem modico pretio foluere habere poteft.
HifLSerp&Drac. Liberl. 105
A	Nen indignetur, fibi fit qu&rimonia »ulUf\
Si labort & meritum forte negetur ei.
Qui petit alterius eperas, bene fatta, labores,	,
Ingenioqi frui: munera rurfus agat.
feritm afriuatis liceat defcendere rebus Ing/atas vrbes commemorare fmul.
Koma quid ingrata quondam impietate Camillum Trattafti, pro te qui fera bella tulit?
Tu procttl emeritum pepulifti ex vrbe Camillum, $>up duce fregifti Gallica caftra tamen.
Attica terra ferox pepulifti ingrata Solonem £>ui ftatuit leges, & bona iura tibi.
Vro merito ingenti, pro fudore, atq; labore Exilium dederas Attica terra vir». B	Nee taceo ingratos aufus, quod Sparta JLycurgum
Latorem legum pellis ab arce tua.
Scipio, quifuerat patrif feruator boneftus, Ingratam patriam fenfet, & ille fuam,
Adfinem, omnia vitiorum genera coronat Haerefis, qua?nil aliud eft,fecundum D. %fen' Thomam, nifierror iutelledus, cui volunras obftinate adhaeret c irca id, quod creden- ttnt. dumeft. Itaqjprohac indicandaeffigiaturaRipaanushorridi afpe&us, cumlibroin pjf^f, dextra manu,ex quo Serpentesegredi videntur: vt falfa demonftretur dodrina,ex qua f poftmodumprauaefententijc,tanquamvencnofiSerpentesadnocendum humanoge- ^ ncriemergunt.
De ftatuis, narrat Contarenus in Iibro de Antiquitatibus Romanis,confpici in Vi-ridarioBeluedere^nuncupatoLaocoontis Troiani,& filiorum, cum Serpentibusfta- Laocoontit. tuam, quam omnium pulcherrimammultiftatuarieprofeftores efte teftificantur: fiqui- ftatua. demhorum,alterfpirarcanimam,aItcreximio premi dolore,tertius vero erga duos ^ mifericordiam exercere videtur. Plinius etiam inPalatio Titi,opus hoc antiquiffi- Lib. mumLaocoontis merito caeteris anteponendum confpicatus eft: ideoin hancLao- cap.5, coontis ftatuam extat pulcherrimum hexaftichon inoperc Ioannis Pauli Vbaldini hu-ius tcnoris.
Audax ingenium fabri certare Minerua Poffet, & impune vincerey fculpft opus.
Laocoonta fcris gernina eum prole colubris JDepaftum, lafe terna trophaa Dea.
Vt cum Uta fuos p&nas dare cerneret hoftes, Vincere, non vinci crcderet arte fabri.
Iterum in Viridario Beluedcre nuncupato fupra Palatium Summi Pontificis vifitur ftatua Apollinisintegri,cum pharetra colloappenfa,& arcufrado,manu dextra adhae-renstruncomarmorco,circaquemSerpcns rcuolutusapparet. Rurfus Romsein vinea Statuaca-Cardinalis de Carpo, & potiflimum fupra ianuam viridarij confpicitur magnum Me- pitis Me~ D dufe caput, inter cuiuscrines varij Serpentes vidcntur. Item in Palatio Farnefiorum dufa. pulcherrimx vifuntur ftatuae,nimirum ftatua Mercurij manu finiftra gcftans bacillum, cum duobus Serpcntibus. Itcm Serpcns, & Leo mordcntes coruum; &demum Ser-pensin cauato arboristruncobibens: ibidem etiamegregia Aefculapijftatua ,cum_j AefculapU Serpentevidetur. AinpliusRomxinxdibus!oannisBaptift£eGallettiOeconomi,Iu!jj fiatua. TertijPontificis Maximi, licct varias obferuare ftatuas, inter quas eftca-latum mar-mor referens Aefculapium,cum magno angue in manu dextra: ibidem vifitur ftatua fnulieris, quse finiftra manu aliutn Serpentem magnum ftringit: hanc efte vxorem Ae-fculapij, vel fimulacrum Medicinasmulti arbitrantur: fupra Serpentem Aefculapij, ta-lis lcgiturinfcriptio. NVMINIBVS C.PVPIVSC. F. ANI. FIRMINVS. & fupra Ser-pentem mulierish® infculptae funt litterx. SANCTIS. DD. Deniq; Roma: in a?di-bus Domini Pctri deDominicis pxnes forum nuncupatum delliAltieri^ fcilicet in viri- - . ciario eiufdem domus,vifiturmagna,&infignis AefcuIapijftatua,cuScrpentein fiuiftra manu: lbide apud hanc licct confpicari alia puelljeftatuam, cuiusfiniftrum brachium,
5erpcnsc:rcumple<Skiturft	VSVS
j i
Vlyffis Aldrouandi i
titf. 4,
L. 3, \.De-cad.
Li. 1. d(Lj qttadrup. digit. ouip.
Lib.g.cap.
V S V S I N C I B I S-
VBLICAVIT Hcrodotus Troglodytas, &: ^thiopes Serpent ibus, alijfcijhuiusgeneris reptilibus vefct. Qnamobremnoniniuriafcriplit itlianus Troglodytas effe gentes anguibus formidolofas, quippe quae eorum carnibus vefcantur. Candxietiam populi, vtrecitat Plinius, qui appellanturophiophagi,Serpentes comedunt: vnde pofteatale cognomentum fibi vindicarunt.Immo Solinus narrat Arabas,quibus afpervidus eft, carnibusanguinisfumptuofascamas parare.Vt omittamus IndicasRe-giones, in quibus,exScaligero,multx'Serpentfi fpecies efculenta:inueniuntur. Quo-circa PetrUsMartyrSerpetesquofdam apud Indosin lautitijs epularu haberi memorat: deindeaddit hos appellari Iuannas:propterea aduertendum efthanc fpeciem anguium adlacertorum genus reducendam efte,dequibusinHiftoria QuadrtipedumDigitato-rumvbertim egimus. Habemus quidem in hiftoria nauigationis in Brafiliam ,quod Incoke grandes habent Serpcntes craftitudinem humani brachij asmulantes , quorutn caro valde infipidaeft: illam tamen ,'more anguillarum , fruftatim concidunt, &opi-pare inftrudlam, inter alios epularum apparatus reponunt. In Cuba, efus Setpentum ita fuauisrcputatur, vtfoliRegesanguibus in inftruda epularummagnifidentia vtan-tur, fi veritatem faffusefti£lianus. NoiVa etiam stace nouimus homines, quiSerpen-tibus,capite,&cauda abfciifis, abiedjfqueinteraneis ,tanquam fuauiftima vitulicar-nevefcantur.
toleum de Serpetibus.
fodagra temedut.
tCinis Ser-pentis ad quid.
Strumaru temedium.
lib. 29. Cor Serpe-tisadquid. Jecur.
VSVS IN MEDICINA.
ON parum vtilitatts medicina? allatnrhs cft Scrpens. Verumante-quam in medicamei/tis adhibeatu-, diligecer pr^parandus eft.In libro G igiturmanufcripto cuiufdamlnnominati,Serpentis fanguis,trficato capitc,& cauda, vafe vitreocolligendus, & fcruandus eft: deindeab-latis interaneis,ritu anguillarum ,dcglubitur, pelhfqj fupra lignum pofita exiccaturj&carhes "diligeriter ldfx, in olla cum duabus vini partibus coquuntur, iureq;cum arQinatibus conditc», laudantiir inlepra , omni gene-refcabiei,epilepfia, & furdiratc. QuamuisAuicennas-agensde medicamentis adIe-pramattinentibus,commendet potrus olenm, in quoSerperites potiflimtim nigri,& decorticatiincodifuerint cnm modictjaceti,aqua2 chapfis, & radicedracunculi.
Alibi autem idem authoroleum deSerpentibus defcribens ,coquit Scrpentesni-gros in oleo fefami,lento igne, donec caro ab oftibusfeparetur. Poftea, in cutedc-tergenda,&auferenda impetigineilludfummopere priEdicat. Alijcum floribus herbae paralyfisSerpentesin oleo communi decoquuntj &hoc tanquam tnfigni medicamen-to,inpodagrafoliciter vtuntur. Alioquinplarcarius iti paralyfi potiusSerpentemru-fum,quamaliudSerpentisgenus adhibet. Piinius futfitu Scrpentis inueterati, iiVmen- ^ fibus prouocandis vtitur. Cinis etiam Serpentis -combufti cum fale mifcetur ,&ad mentemPlinij,cum rofaceo,in contrariam aurem infunditur, vt dolor dentium fede-tur. PrxdidumcineremOlaus Mngnus in fifttilisfanartdis fummoperemagnificat.Ni-coIausMyrepfus Serpentes inolla concremat, & cinere cum aequali portione fa;nu graeci,& mellis Attici mixto, ftrumis medetur.Demum, referente Plinio, baculus, quo rana ab angue exculfa fit, parturientes ndiuuut. Sed notandiiitn eft hic aliqtiem potius SerpentemaquatileminteHigendumcffc,cumrana in aquis ferefemper verfetur.
Modofiad virtutes medicas fingularum partiumSerpentis accedamus. Inprimis Plinius oculum dextrumSerpentis, adepiphoras, nempe ad oculorum inflammatio-nescum humoris copia, vtiliter alligat: dummodo Serpcns viutis dimittatur. Ex eo-demauthore,coranguisfimordeatur,autalligetur,inodontalgia eflficaxeifcperhi-betur. Itemiecurhuiusanimalis fi quisdcguftauerir,deincepsa nullo Serpente Inede-tur. Felquoqjfuis non caretvirtutibus: nam Paulus VenetuspromulgatjinProuin-
cia
Hift.Serp«&Drac. Liber I. 105
A c'3 C«v/4w,hoCcaro vendipretio;cumdemorfosacanerabidofanet,& mulicrpaitus Felangnut difficulrate laborans ,degufl:ato huiusfeJlis tantiilo ,facile enitatur, nec non patiens hemorthoidas, fado eihocfelle linimento, paucos poftdicshberttur.Bjtta Serpentu Hpmirrfjoi, aduerfus omniumSerpentum idus impoftta,mirandum in tnodum valcre Pliuius opi- ^um rew-natur. Sanguinemetiam,exlibromanufcriptoInnominati, pluris,quam bilfamum, dium. taciendumelfearbitramur: quandoquidem pallida labia eolinita rubicunda reddtm-	a.t
tur,facies hoc peruncla nullam contrahit maculam; deinde dentibus eodcm perli- * ' " '' , nitis, omnis gingiuarum fartor aufertur. Succedunt pinguedinis virtutes : hac enim "■HWni a" cum oleo mixtaPlinius ftrumismedetur. Matthiolus hanc cum vnauentis ad lucm ' gallicam expugnandam fpectantibus permifcet. Hx fcriptis Innominati,aruina Scr-pentis cum butyro Maij in olla probe vitreata,& pafta obdu£ta ne quidquam expirct, ringucdo. rcponitur'.poftealentoigne, fpatio horarum,duodecim coquitur,pannoqj linco pct -colatur,deinde in vafculisaureis,velargcnteis clauditur, nequicquam cxhalec: nam ad annos vfq; quadraginta,ad podagram, & paralyfim cfficax conferuatur. Huncct-B iam adipem Plinius ad difruptas oculorum partes cum seruginemifcer:cuiadftipulatur Vara^)pJls QuintusScrenus, dumcanit.	rettudmm.
Anguibtts ereptos adipes arugine mifce: Hi poterunt ruptas ocuiorum iungere partcs. Tandemad fterilitatemobpartusnoxam,nonfolum Plinius,fcdcriam Hippocrates Inlib.dc^ hunc adipcm commendant,fieo cum felle tauri mixtopcffi imbuantur. Poftmodum fttr*^ excarnibus Serpentinis vtilitatcm immenfam pcrcipiendameffefatetur Poita: dum Li.^.phyu perpcndens anguinas exuuiascolligit cx hacfignatura carnes horum animalium ad cap.\2. mundandam ,&detcrgend.imhumanam cutim valcre: in cibis enim fumprcucunctai Carnesan-corporis fuperfluitates ad fupcrficiem pellunt ,iuuentutem conferuant,&alopccia?, guium ad nec non lepra: mcdcntur.	Upram.
Auicennas vero, in detergenda lepra, has carnes inhumat, donec vermes ab illis cnafcantur: poftmodum vnacum vermibus illas cxficcar, & drachmam htiius pulueris L.< .Infiit^ cum fyrupodemelle,leprofo exhibet. Immohis carnibus,elephantiafi, & ftrumis chirurg. C Tagautiusmedetur. Amplius fecundumalios, vfucarnisanguium, more aBguillarum, Li }.i'hyt^ lendes auferruntur.Item prc-edidtaecarnes ad vulnera3 & incifos neruos admodum con- cap.n. ferre, ex fignatura, Porta atteftatur: quandoquidem Serpcntes diflcdi breui temporis fpatio, &facilinegotiocoalefcunt.	Li.i.Et/pa-
Cseterum interalias anguiumpartes,fpolium in varijsaffr&ionibusinfignem vide- rtfi' tur habere prserogatiuam : nam primum Galenus fenedam anguinam combufiam, & rart.^.Ar-illitatn ad cafumpilorum conducere autumat. Hinc foi te Timotheus, ad prohibedum can.c.^ 3. capillorum defluuium, didicit fenedam anguium comburcrc,eaque, cum axungia^ Part.i.Ar-mixta caput inungere. In aflfe&ibus oculorum, hascSerpenrum membrana, fed potif- can 3* fimuin viperina commendatur 3 nam Galenus illam, ad fugillationcs cum aqua manna Scnefra. an tritam adhibet. Immo fola huius frkiione, ex Phnio, claritas oculorum augetur. His guium a<£ forteverbisfretusCardanuspronunciauit non corripi hcbctudine vifus ,aut fuffufio- varios af ne, qui quotidie de le&o furgens fenefta anguina oculos fricauerit. Refcrt Galenus ficius. quofdam fcripfiflefenc£tamanguium in acetocoftamad odontalgiam valere:quamuis 9 dc—> D Diofcorides hac in vinodecoda,ados colluendum, vtatur. Plinjus verd hanc mix- f^ij-tatncumcera,addentesetadicandos,adhibct.	L 11 .dc-j
Similiter in otalgia corium anguium non eft contemnendum : nam Diofcoridcs il- fimP' mec^ ludin vino coquit,deinde inaures dolore vcxatas inftillat. Theophraftus, ad prse- fac-di£tumaffe&um,moleoco&umimponit. Alij adaurium graueolentiatn,pelleman- Lib.i.dcs guis in tefta candefactacum rofaceo vftam applicanr. Alij fel tefludinum cum fcncdta mat-anguium-j&acetopurulentisauribus prodeifeopinantur. Tandcm Aichigenesapud caf-i7. Galenum,fene£tamanguiumcumcapitibus papaueris in oleo codamviuri dolore ve- Lib.^.dc^, xata? infundit. Inaife6ta colico,Galenusin vafexneo fpolium anguisfrigit,doncc cmf-mc°L-comburatur:deinde hocinoleo difloluto,partem laborantem inungit. AtPlinius fcd(tc. hocfpolium cumroiaceo in vafeflaneocodum,addyfenterias,&tenefmoneslaudat: Z/-2'Eupo~ immbexaceto, inomnibus vitijs fedis ,efficax cflepromulgat. Amplius propteran- rif1' tipathiamhuiusanimalis cumhomine, vtanimaduertit Porta ,fuffimentum ex fcne- ti-i-Mag, a&guium paratum, dificulwtespartus foluit: cui fententise Plinius.quoq; aifeiui- n*1'
rur,
ro(>	Vlyffis Aldrouandi
tur,dum lumbisparturientis hanc membranam aIIigat,fedapuerperio iltam proti- E Tillis Vi- nus remouct. Verum noftra atate, non fenedam, fed pellctn deglubicce vipcra: cxfic-fera exic- cat3m femori mulieris alligantcs faciliorem partum reddere proficentur, nec prjeter cata partii rationem ,ciim ex Iibro manufcriptolnnominati, pelhs, & non fcne<5ia anguium fupra faciliorem ventrcm mulierisin pattu Iaborantis imponatur.
teddit.	Arnoldusautem ViHanouanus exfpolio Serpentis cum opopanacejmyrrha , gal«
bano, caftoreo, ftcrcore columbino, vel accipitris parat iuffimen;indeq; fumum dima-nantempcrembotumin vterum rectpicurat, vtfietusmortuus, & viuus cducatur.In-fupcrPliniusfenedam anguium cum mafculo cancro tritam morfibus canis rabidi Mi f ca imponit. Immo,cxeodem,ha:c vino incodla cicatriccsadpriftinum colorem rcdu-His rabidi c'r» nec non omnc verucarum genus delee,& in pelle caurina alligata fpafmos fieri temedium prohibet. Myrcpfur hanc membranamcaedicadformammagninumifmacis,&cari-cis intcudit,quasieiuuo,&infciosegrotanciprxbecedendas,vcfpaciocrium,velqua-tuor horarum,inrerna;,& externaj eminentia:dccidant. Paricer pcllis hsc fputola-uata , & fupra apoftcma pofita grauem dolorem fcdac. Deniqj Auiccnnas lapidem F Scrpcncis inlithiafifummoperecommendat.
VSVS IN VARII5.
tVICVMQVE coniedamus efte cxplorati/fimum, cxdoiflrina P'u-carchiin Alcxandro,Bacchances eyrfigeras nonfolum anguesimpu-necra£ta{fe,verumquoq;inCripudijs,&choreis,anguibus fccinxiffe. '"T^ Id fignificauic Catullus his vcrfibcis.
Ettoe Bacchantes euoe capita inflectentes, Harum pars teffa quattebant cufpide tyrfos, Pars fe fe tortis Serpentibus incingebant. Itcm apud yfgyptios veteii confuetudine receptum fuic Reos capitali iudicio damna-tosinfoueam Serpcntibus plenam prscipitare: idcoqj hac occafionc virtus citrei ma- G liaduerfusangucsccgnitafuic, dumduoRei,quorum alter malum citreum comcde-ratiadlacumSerpentumcondemnaticflent:hunc enim Serpences,altcro deuorato, dn~ intadumreliquetunt. ApudcxtcrosetiamEthnicos^prxdidum anguitimfupplicium &utum t» sandiflimiChrifti Martyrespafli funt: nam BaptiftaMantuanus de martyrio S.Tecl» JuppitCifs. vefjjafacjens flc cancbat.
Tortilibus fatam colubris ,ftam afpide, & hydris	•
Mittitur in foueam ^fne veflibus, inter atroces Nuda Feras.
Parricida Itcm in puniendis parricidis olim Serpente vtcbantur ; dum Reum cum Simia , gallo pctna. gallinaceo, &Serpentein culeo infutum in maretanquam omni clemcnto indignum pcaecipitabant: addebatur Serpens tanquam homini inimiciflimus, vc in reum crudc-licerfteuire poflec. Cur aucemalijadderencuranimances fuo loco explicacum fuic, Vfus Ser- India quoq; aduerfus Elephancos, Serpenccs nutrit longiflimos,quibustanta vis in-pentum itt cft in vinciendo, vt poflica fui corporispartc,elephanti animalis omnium robufliflimi H India. pedesligent,&immotoscontineant. Immoloannes Hugo agensde moribus Indo-rum recitat ibi tnultos circulatores magos verfari, qui Serpcntes e corbibus cantioni-buseducfos ad fonum mufici inftrumentitripudiarecogunt: deinde eos tanquadome-fticos ofculis, amplexu, & collocutione coram populo facillime conttcdant, vt a fpe-datoribuspecunias corradanr. Vfus *n- Tzetzes narrat alium Serpentnm vfum , dum olim Serpentes pcr fundas in exerci-^uium in tumBarbarorum,adillosperterrcfnciendos,immiffosfuiflefcribit. Neqjhocaratio-bello. ne alienum videtur; quoniam lcgimus npud Egnacium ,quod Annibal patria pulfus fdb.bxVAr. ad AnthiocumSyriseRegem profc&us cft -3 cui,aduerfus Romanos, naualem vidoriam btfi* Scrpcntum ftratagematecomparauit: nam Romanam claflem ingenti vi Serpcntum, quos figlinisincluferatvafis,adortus,illos inhoftem nihil tale fpcranccm, dc improui-., fo eiaculacus cft: hine trcpidatio, ex trepidatione pugnx obliuio, ex obliuione turpis boftium fuga orta eft,
fe-, - - - His
Hift.Serp Drae. Liber I* 107
- Htsanimaduerrisjtiurtc variasSerpenrumpartesponderabimus,qua»in varijs vfibus loeum habent, In primis Mizalduslingudm Serpentis cera virgineainclufam in aure Centur. a» fmiftraequi reponit» vt animal tanquam mortuum humi procumbar, qua ablatai non LinguaScr folum a terra furgit 5 fedquoq-animo alacriori currit.. Olim Prifcimaxilla Serpentis, pentis. antc lerraminuentam,adfecundam vfi funt: hinc puerum Attalum,inftar maxillse Ser- Se ra pentinje,ferram fabrefecifte mulfei arbitrantur. Camibus anguinis vtitur auceps ab uentl0 Oppiano edo&us, vtaucscitius-pennasunutent. Quamuis Mizaldus pulpamcntum Ccntur g gallinae carnibus Serpentum nutrita:^ pro mutatione plumarum accipitri exhibeat. Praefcrea adeps Serpcntis apud Vetcrinarios cftcx vfu: nam ad equorum ftranguriam, jdipea»--Hierocles cuidam medicamento permifcet ftercus lacerti,fanguinem columb3e,& qt/ttmVe• reap ip^-«T»,ncmpcfebumScrpcntis,vtmultiinterprctantur.	.	tcrinar
Rurfus ldem author in fanandb Vlcere maligno tforfi dquornm cx comprefTione na- vtunttir. to,nccnoninequinafcabiedclcnda,adipem Serpentinum adhibet. Itcruinadfiftu-las in vngulis equoruin ortas commendat vnguentumex adipcScrpentis colle£lo,dum B fruftaSerpentum in veruaifant-ur. Albertus, qui partibusSerpentum perpctuo nuga- Nugamen-turj fumitcorium vnius, fanguinemalterius, & alterius adrpem,pcrmifccns omnia in to Albtrti. panno exequiarum accendit rn Iucerna, vt tota domus virid is, plcnaq,- Serpentibus ap-pareat. Alibi expinguedineScrpcntis,modico falis,&panno exequiarumquatuor formatelychniacumoleofambucinoin lampadcnoua pcnes quatuor angulos domus accendenda, vt domus lacum Scrp.entutn rcpr^fcnter. Aitter fpolio Serpentis nigri in cauitate lampadisviridis,veluigrie.coHocatideindccxadipe eitifdcm Scrpentis , & pannocxequiarumconcinnatumellychnium , &acccnfutn inoleofambucino fufpcn-dit, vt totam 3edemiconibusanguiuinrepleat,doncclampas extinguatur.Neqjomit- Anzuinu tendum eftSerpentis ouum,quod aliqui m htibus fupcrandis,& cocroucrfijs dirimcn-dis minime infrugiferum fe expertos effe fatentur: quaproptcr quidam cques lloma- q„ia. nushacfupcrftitione motus,ouutnSerpentisfecum defercbat,dum coram Claudio Augufto litigaret: ideoSerpentis ouumgeftaredeprehenfustanquatn veneficus ,iu(fu Principis, interfe&us fuit 5 inde comparata fibi necc, vnde, ad rcferendam vi6loriam, C opcm expe6labat. Demim tabem Serpentum ab vfu remouendshn non eftc affeucrat L. 13.Mag. Porta: quandoquidem ad communicandam ferro talem temperaturam , vt marmor nat. porphyriticum incidat,illud candefa6lum in tabeSerpentis extinguit.	Tabes an-
Dcmum fene6ta ,&corium anguiu^t varios etiam habcrc vfus dicitur. Primitus guina ad Amazonibus,rcfcrente Pierio, c.oria anguium tegutncntorum bellicortim vfum pra:- qntd. ftabant. Palladius,vtpomaflo£emcontinercnt,vrinamvetercincuuKTquaiiportio-neaquae temperabat:dcindctotius annifpatio id radicibus tcr infundcbat, vcl corio Corij Ser~ anguis inuoluebat. Corium quoqj Serpcntis in templo Apollinis, olim adhibirnm fuif- pemint v-fe nonnulli affirmant: nam tripus ille, vel fedes cum vafeaureo a tribuspedibus fulta, fHS vartj. collocata in templo Apollinis , vbi fedentes Phaebi faccrdotiftx'dubia petentibus fol-uebant, cortinam cercam habebat ,fccus quam prsdi6ttePhxbi miniftrserefponfadi,-bant: dc quaVirgilitis fic cecinit, >:
■ - neq\te Pbabi cortina fefellit:.	Ltb.t.
Hanc autem cortinam antiquitus expelleSerpentis ab Apollinc intcrfc6li fabrcfa61:am netd" D fuilfemulti affeuerant. Infuper fenedam anguincam ad varios vfustradam fuiflclcgi-mus:ctenim Antiqui Serpentum exuuias tanquam atnuletapharmaca, inarmillis li-gare confucuerant. Dehis igitur SuetoniusTranquillushaechabet. Deprehenfsinle- Lib.1S.dc^> &o eius, circa ccruicalia, Serpentis exuuijs, quas tamen attrea armilla, ex voluntate matris, duodecim tnclufasdextro bracbiogejlauit. ......	Ctfaribus.
Poftmodumdehac anguium fe.ne&a ,Cardanus miranda pra?dicat nugamenta : ni-mirum fi cinis huius crematf,Luna Soli oppofita,& primam Arietis faciem occups^te, Z?f infpergaturcapitialicuius,fomniaterribiIiacxcitabit:ficxcodiluto facjcs lauaur, fHbt horribilis ante confpcdum hominum apparebit: fi fub lingua teneatur, bonarum lit-terarum ,aclinguarum prxfidijs quis inftrudus effe videbitur:fi fub planta pcdisgeftc-tur, apud Principcs, &mag»fti;atus gratiofus erit. Addit incertus author, quod puluis anguinifpolij paratus,LunaadSolis oppofitionein properantc,&perprimam Arictis j>eHjs ser-partcm gradientc,infcutellalignea,vclmetallica fifupramenfamcollocatus,fiadcrit pcntintv^ ibivcnenumjdifpcrgctur» Veii»mhrsomifris,adfcria,&vtilioradcfccndcmus. Plinius fHs. -v"-	'	«	cnim

i ©8	VJyffis Aldrouandi
cnim hanc pellem tritamcum fale,& ferpillo inijcicinfauces boum,vua maturefcen- fi . ,;„ te,vtpertotumannicurricu!umvaleant, A!i;hunc puluerem infpergunt, vtapesad L.6.dcdiff. ajuearja reuertanrur. DeniqjOdoardus Vuothanc fenedam anguium incapfts,Scar-tin' marijsinterpannosreponit,vtillosatineis tueatur. -
D E V I P E R A-Caput II.
& Q_V I VOC A-
kggT;T nihilnon diftinde,&adamufTimdehac beftia exprimatur,aqua, ft\ intercaeterosSerpentes,hiftoriaminchoamus:cumhajc fop/oc, nimi- ^
rum fefa Grsecis K&r' iijo^wr, ideft pcr excellentiam dicatur, tum quia - inter Serpentes maxime lnfignis, ob venenifacultatem habeaturj tum etiam, quia Mediciex hac fera vtilitatem immcnfam accipiant, vtfuo loco vbertimagetur. Primum huius ferae nomen,cum apud Latinos, tum apud Grxcos non eft fitum extra omnem dubietatis aleam: fiquidem prima fronte rber4»o-Vi?c™ dicitur fuitfc quaedam anus venefica ,inquamPetrusCrinitus carmen fctipfit wen anus. elegantiffimum. Deinde,ex Alberti,&Ifidori iententia, Viperaeft pifcis marinus, Vitiera />/. ahter araneus nuncupatus. Amplius Vipera fecundum alios appellatur cancer mini-fcts. mus> nonnullis pinnothera cognominatus, qui, vt voluit Plinius, vacuis oftreorum te-Viperdca- ft>s fecondit,deindeauftus incapacioresmigrat:hacdereaLucano hapc vipera cu-cri fpeeies. ftospretiofaeconchxnominaturhuncinmodum. Li 6 fhar-	JVfl» Arabum volucer Serpens, innataq-, rubris
^Equoribus cujlos pretiofe vipera conchx. AHoquinapudLexicographosgraecbshuiufmadicancellus yrwoOripK dicitur,qui,ex G Lib.^. Athenaso, pinnam femper concomitans, illam hiantem obferuat, num pifciculi in eam ingreffifinr j fiquidem leui morfu comprimendam concham, praedamq; illapfam ca-piendam effedocet. Quamuis alij fuerint huiusopinionis, Lucanum, loco citato, non de praedi&o animalculo verba fecifte,fed de vipera Serpente inmarirubro potiffimum ftpera^- vcrfante, quaeconchasmargaritiferas ibidiligentiflimeobferuat. Dcmumillamophi-gypti quid tismarmoris fpeciem pundfisnigrisinliuidocorpore conftantem Lithotomi noftrae jltt	:etatis viperam /£gypti appellant. Ex altera parteapudGraecos, vocabulum,
quod viperam denotat,maiori aequiuoc3tione laborare videtUnNam Sandius in com-~Emblf 14. mentarijsad Alciatum, vbi icon BellerophontisChimeram extinguentis repraefenta-... tur, echidnam chimeraefuifte matrcm retulit j idemqj Caelius aifeuerat. Gyraldus ve-r. c. 1 nA roEchidnamfuiftenymphamprodidit. VerumHefiodus inTheogonia,Echidnamfta-^qutuoca- tujtcu,cnympjiam>partefiipCripri.fp<;ciofam puellam, infima vero immancmSerpen-tem, in fpecu quodam vcrfantem, & cruda mandentem : quae tandem cum Typhone mixta CerberumIi?ferorumcanem,&Hydrampeperiftedicitur. Haecfort^apudEu» H ftathium vocatur	04fo?,nimirum vipera virginimixta. ImmoTzetzes
hanc memorans fic legit. n £tftya. zrtpi	ztpra,, xitpttXw zopn, ra <T« x.iLru
c<p/«'. Hxc igitnr erat virgo vmbelico tenus ,reliqua Serpentis fpecies ,quaepoftm9-ILib.q. dum, Herodoto tefte, comprefla ab Hercule Aga*hy rfum> Gelonum, & Scythum con-cepit: nam Hercules boucs Geryonis agens, cum in Scythiam pcrueniffet, accidit, vt equa; eius a curru folutaepafcentes, ipfo interim dormiente, alio migrauerint j quare cxperreftus eas indagansin antrum quoddam apraedifto monftro ex virgine, & vipe-, raintegrato habitatumingreftuseft:quodmonftrumfeilliequas reftituturumpromi-^_fit,dummodocum ipfopriuscongrederctur. fVfbe- generemu^carum qu«dam fpeciesviperis vald£ fimilis,echidna appellatur,quam mujcajp tTJU|tj aUt^ores nonproletarij abhac fignatura ,aduerfus viperarum idus non medio-ctes' critcrvalereaftruunt. Adfinemhocnomen(echi^na)aPoctisprohydra,abHcrcu-*Lti>. 3. lefupcrata accipitur. IdpraeftititOuidiusinFaftisiquandocecinit.
Sangni-
Hi{tS,erp Sc Drac. Liber I. 109
A	Sanguine CtntdHriyLernex faygut^ecbidn*.
Mixtus ad auxilium tempora n lla dabat, Intadum echidna pro quocumquc Serpente fumitur > ideoque Ouidius in hoc fcnfu fic canebat.
Oris cerberei fpumas, & virus echidna. Alibi quoqjidemauthorechidnamin eodemfigmficatu vfurpauit canens. Pars quoq; Lernea Serpens eius vnus echidna.
synonima, eorvmqve etymvm-
VID A M Grammatici viperamjquoniam vi pariat nuncupatam fuifr feopinantur: quandoquid£Prifcorum nonnulliafartucxeuntealuum matfis lacerari commenti funt. At fecundum rei veritatems vipera di-&a eft quafi viuipara, & per contra&ionem vipara,&: vipera:cum hsec, in genere Serpcntum, oua intra aluum concipiat, deinde fotum vi-uum enitatur. Ideo Nicander in Theriacis fic canebat. S.ola etenim viuo grauidatur vipera fatu, M ortua cum reliquum pajjtm genus ouareponat, Squamigerofq; greges per inhofpita tefqua propaget. . Quicquidfcribat Sueffanus m Commenrarijs ad Ariftotelem,quod vipera non fitSer-pens: cumSerpens aPhilofopho appelletur	vipera Clariffimns Mcrcu- mr-Antm>
rialis optimo iurehoc Sueffani nugamentum admiratur:proptereaquod Ariftoteles caP'l°' irlibi viperam in genere oqtui ,ideftSerpcntum collocauit. Quamuis,admentem ip- Lib.j.dt-i fiu? Philofophi,vipera duabus conditionibus reliquo Serpentnm generi non conue- Gen.An.c„ p nientibus gaudeat: prima eft, quod vipera fetum viuum edit 3 altera eft, quod brum^U vit, tempore ca:teri Serpentef fu,b tcrra, viperae autem fub faxis ftabulantur.In afterti coh-firmationem, dotSrinam Auicenn3e,&,Plinij in mediqmafferremus, qui nominantes Serpentem, viperam per excellenpiam intellexerunt:ficuti hoc nomen oiapud Grae-Cps, quod per ex.cellentiam aliquando pro.vna fpecieSerpentis, ideft pro vipera vfur-patur. IramoPppianus decongreftLi murgn^&Serpentis verba faciens, nomina.ndo Serpentem viperam intelligerq voluir. Infuper vipera,ex mente Phyfiologi, pepa. cognotninatur :;cum nepa. ftimulo libidinis agitata caput maris pra?cidat ,.& tandem ipfa ab exeunte fascu necccur,. Haec.opinio abfurda efte videtur: cum.ncpa, cxprpba- Nepa num torum authorumfentencia,fcorpiuseffcperhibearur,	fit viperz,
Ceterum animaduertendum cft, quod vipe^a eftScrpens in qaarem, & fxminam di-ftinctus. Quamuis Lacini vocabulorum inopia coadi, vna , & cadem voce, cam ma-rem,quam feminam complcdantur: na?7? habenciufinita alia nomina,vclutSimia,mu^ ftela ,columba,&fimilia,quibus v?erqj fcxus denotatur. AcGra»ci copia nominum n redundancesjduobus diftintSis vocahulis, viperammarcm,&fjeminam defignanr:cum ^ ipfis vipera mas faemina vero typha nominetur. Circumfercur enim hoc vulga- ' •v' " tumcarmen_j.	:,,■>.:■■-
vipcr.aEomanisyGracisdiceturi^voi,	,
.QuaprqpcerGrseqi fuas de viperahiftorias infcribunt. riep/ f^taf,^ t^JVn?, Quoa.d,. Echidn* erymum, grauif&nii authores retulerijnt viperam Grascis nuncupari	7r*p<t'rfft ctymum.
V «aww,(tw.ywnv a%pt Qotmja. nimirum quia ad interitum .vfqj fsetum copti-ijeat;qu^ndoquidcm ventrem matris,horaparitionis,,af£tulacer3ri:crcdebanu,.i^t • 5uidas9;&aut|iorctymologicitradid.eEunt t%/£va,v dicipoffe ^apdvQv 4^rjquoniamyipera intra aluum animalcontineat,adaliorum differentiamSei;peny tiim?.qui pua cpncipientcs, eadem enituntur,. Ha?c autem.etympjpgia ,.v,c opftrajfert #pinio,magisprqbanda eftv Hodiein Graecia(cefteB5lloniq) qu^?mS^pens,echc^ Echendra dr^cognomi.n^jUfcorrupto, nomin^ abechidnainihiiominus hicSerpens ipfi vera.vj- quod no--pera eflCjWon videtur. VariniJ? yrta^tw; 01pro,viperis-vfurpat,} cum tamen prc?di- menfit. voccs fWgues Scrpenjtesdcnotent; cnim pingucdo cxponitur.
£	Italis,
Lih.c^.Me-tam.
~ Lib.g.Me-tam.
t
ro(>	Vlyffis Aldrouandi
Icalis,exNipho, &Lconiceno,h2ecbeftiamaraflus nominatur. Qupd autem mara£- E Jn MifcelL fus, & vipera fintfynonima , authores interfefententijs variant, Primitus traditBu-deusfeRomse Viperam, quamltali circulatores,fub nomine Marafli,oftentanr,fiep£ diuqj afpexifte,atq; Prifcorum viperamhaudquaquam fibi vifam fuifte. Alij pronun-ciarunt Maralfum effeSerpentem venenofiim longitudine vnius cubiti,coloris cinerei, & oculis minimis, nec non igneis refertum, quae conditiones in vipera minime obfer-uantur. Praeterea Quatramius in fuahiftoria Theriacae, & Mithridari, maralfos con-templatur vario colore infignitos,nepe fubrubrojfubflauojcinereo^nigro^leucophceo, & variumarenaru colorcm imitarite, cum vera vipcrafubflaui,& ruficoloriseffc per-hibeatur. Infuper addit maraffi oculoscire rubicuiidos jcum oculiviperae fubrubri confpiciantur.ltem vipera quafifummitaticaudaeinnix3 incedit, quem grcflum natu-ra maraffis nonconceflit ^ Ad finem maraflummarem quatuor armatum dentibusefle atreflatur, cum vipera mas duobustanrummodomuniatur^. Quarehic author omncs maraflbrumconditionespotius afpidibus, quam viperiscompetere afleuerat.
Ex altera parteviri dodiffimi affirmant viperam Antiquorumamaraflis Italorum F lnlibdc—j minimedifcrepare. NicolausLeonicenus hoc argumento licetleui viperam effe ma-JDipf. & raflum aftruit: nimirum quoniam Ariftoteles, & alij authorcs non vulgares a fola vipe-Tbir. rainter ciEterosSerpentes viuumfetum inlucem edi fcripferint; qui partus Maraflis Italorum competit. Leueautem prazdiftum opinamurefle argumentum ,'cum etiam » Ceraftes,feps, &a!ijSerpentes huiusgeneris,adinftarviper£e,& marafli, viuum ani-Lib.6. leff. mal enitantur. Prxterea Cxlius Rhodiginusviperam vulgo maraflum nuncupari, & Ant.c.\6. nomenclaturam minime barbaram cfle fufpicatur;cumaPopuIisMarfis deducatur, qui huiuftnodi Serpentum genus familiariter pertra&ant, & viperam appellitant.Prse-didis adderepofliimus maximam vipera: Antiquortim cum maraffis Italorum conue-nientiamj fiquidem Aetius fcriptum reliquit viperam efle flauam,& Nicader illam Ce-jnliy,4e__, rafti aflimilauit. Nihilominus hunc viperxcolotem meliusexpreflitGalenus,quan-Ther. ad do viperam fubrufam prasdicabat, qui color ,fimacula;nigricanres Maraflidemantur, ttC	optimequadrar.
DeindeCeraftis,cui ,ex Nicaridro, vipera eft fimilis, demptis comiculis, prxdidii C eolorisefle celebratur. Itaq;Nicander viper^colorem filentio inuoluit,faris effear-bitratus viperam Cerafticomparaflercum huiufmodi Serpetites viuos faetus,& non oua pariant. Amplius Nicander viperje feminse plures dentes , mari autem binos aflignat, pariter Aetius totidem. Verum hicdentiumnumerus Maraflo Italorum, & feminze, & mari competit. Neqj refragatur noftrae opinioni Nicander, quandodentes vipera: la-tos defcribit j cum tamenin Maraflis noftris exiles obferuentur: fiquidcm lati in com-parationeaddentes aliorum Serpentum Nicandrodicebantur. Infupercauda Marafli f^minaeiwagis xoXo/3» nempemutila,quam mari incft:quemadriiodum defuavipera Nicander toties decantauit. Immo marafli i&us eadem gencratfymptomata , quaede mbrfu fuaeviperxVeteres praedicabant. Accedit,quodfoliMarfi,qui(te(te Plinio) Ita-lioe funt populi, viperas venari foleant, a quibus huiufmodi beftiae nomenclaturam de-duxerunt. Item ruftici Bononienfisagri, Serpentes,quos peiores efle iudicant, nempc L.il.c.^j. viperas Magaraflos indigitant. Praedidis etiam addamus-jquod Plinius viperce dupli-
cem vuluam tribuit,quam prjerogatiuam in Maraflo faemina,& duplicem penem in ma- H reolimclariflimus Anatomicus(GafparTaIiacotius manifeftiflime, fccans huiufmodi beftias, demonftrauit. Idem poftea repfetit BalduS Arigelus Abbatiusirifua viperaehi-ftoria, veluti ii\ferius in Anatomicis enucleabimus.Non eft tamen negandurn ad mon-temQuatranij,quodmultis inlocisafpidcsetiammarafli nominentur. Lih f dc^i Sueflanus in Comentarijs ad Ariftotelem viperamScurtionem vocitat. Etapud Ni-hifi An~* co*um Fiorentinum Scorzonei viperae nominatur:quariiuis fint, qui fcribant hoc voca-' ' ' bulum(Scorzonc) apudltaloseffe nomen generale adomnes Serpentes,quirepunt, & dentibusfcriuntj apud Hetrufcos populos, Ofcorzones appellantur vipersejhocq; antiquum nomen deducunt ab Ofco,qui olim Hetrufcis imperauit, & pro Infigni, Ser-pentis Icone deleftabatar: hunc autem anguem fuifle fpeciem Serpetis celeberrimam nempcviperam, multi aifimant. Sed tandem temporistradu, dempta Iitera O.fcurzo-nes huiufmodi Serpentes nuncupati fuerunt. Alij rcfcrunt hoc nomen ,Scurzo, effe Hifpanicum s nihilominus cft Catalonicum, nec viperam proprii fignificat, fed illum
Scrpen-
Hift. Serp.' & Drac. Liber I. i u
A Serpentem"viper3efimilem,cuihcrba Scorzonem aduerfarur. Alioouin Hifpanisvi-pCra Biuora,8,'Bicha,Gallis antem Viperenominatiir. Alij tradunt, quod Arabcs,& barbaramfedantes medicinam,Thyri vocabulo,omnes Serpentcs, fcd vipcraspotifli-mum intelligant: Idcircoatfedio illa Gra:cis cognominata ophi3iis,ipfisThyria no-minatur, vocabuloaG;a=risdetorto,quihac voce ,6nptoy, feram indicanr. Ncqjhoc videtur admiratione dignum: fiquidem Andromachus, & ipfe viperinos paftillos feri-nosappell3Uit,nonaUaforte dudus ratione, nifiquia?»p,feu rnptov nonnunquam pro vipera vfurpatur, Ideoq; paftilli,feu trochifci ex viperis parati, non immerito theria-ci cognorninantur:cum tamen inhancantidotum carncs viperarum,& non aliarum ferarum ingrediantur. Aliter vipera Labane,& Alfahay Arabibus dicitur. Alfe quoqj admentem Leoniceni,viperaminfcholis Arabumdcnotat. At fecundum Andrcam Nonnna-> Bellunenfcrn Alafarai,- & Alfahai eft nomen proprium vipera', cx qua, illa celebratifli- Arabictu> snaantidotus nempetheriaea paratur. • Cscteium lcguntur apudSyluaticum nomina vipertg' barbara,Eofman,Synon, & Afis, quibus vipera defignatur. Afis tamenefte vidctur B nomen detortum a voce gra?ca oip/5,ophis,qux interdum per excellentiam viperam in-dicarefolet. Tandem hax beftia Germanis fecunduin Matthiolum,Brandifchlangen,
jn	O
lccundum alios, Ein Nacer Sotter, & fecundum Gefnerum,Ein Beftnater, Viper natcr appcllatur»
genvs, et differenti^.
f f< ; , ..... . .. '
ERSONANT Suerfanimonimenta,adrem noftram,nulIa confi- Lib.f.dc,J derationedigna in commcntarijs ad Ariftotelem ,viperamad genus gentr. An. Serpentum minimereducipo{fc:cum Ariftotclivipcra f^/e,&Ser- c.io. pens s<p/?nominetur: & tamen Ariftotcles(anuotanteclariflimo Mcr-curiali) viperam intcrSerpentum genera cnumcrauit: vtetiam paulo ante atteftati fumus. Similiter explodendaeft illorum opinio, qui t%tv C «Vo tJj$ l^/JVfj?)fciIicet viperammarem a fxmina generc,&natura difcrepaiearbitrati funt ,his potiflimum moti rationibus, primo quoniam d?ro tov i^tog pcrcuffus con-iiulfione, nonfimiliter utto	afficiatur : deinde quia vr,$ morfus albus,&	&
t%ta)s liuidus eflcferatur: tertid,quoniam admentcm Nscandri, duorum veftigia dcn- ^chidn:i-> tium appareant,dum morfum infligit €^/?,plurium ver6,fimomordcrit iytSm. Has diffcrut fe-rationesnullumpondusapudviros eruditos habetearbitramur:fiquidem cl.iffici au-thoresconueniuntvniuerfi,«^/f dvro irtc, e^/cW, non genere,non natura,fed fexutaUn tummodo differrejcum illum marem,hanc fxminam effe pronuncienc. Auicennas fpecies viperarum dincrfas conftitucrc videtur, dum fcribit viperasefie Alcfilati, inter quas,qucrcinas, &fitim inducentcsreponit. propterea adaurcs Auicenna:( vt notat Leonicenus) vipera non crit nomen fpcciei, fcd generis fub femultas fpecies compre-hendentis. Vnde ctiam colligendum eft hunc authorcm aflignare viperis multas con-ditiones,qua: ad alios etiam Serpentes pertinent.
Prxterquamquod idcm Auicennas videtur exiftimaffc Thyrum eflc Serpcntem a vi-D pera valdc diuerfum :quandoquidem in varijs theriaca? defcriptionibus interdutntro-chifcos Thyri,aliquando trochifcos ex vipcrisnominauit. Hinc poftea aliqui authores nuperinixi Auiccnnt-Eauthoritatitrochifcos thyri,atrochifcis viperinis difcrcpare crediderunt.Gcntilis Auicennxintcrpres viperina naturam non vni fpeciei,fcd multis Scrpentum generibus communem cffc cxponit. Nicolus Florcntinus verba faciens Serm.^a. de ipeciebus anguiutn, quandoq; viperam inter Serpentcs cornutos in ifgypto na- 18» fcentes reponit, & paulo poft, cx Ariftotelis authoritate, thyrum inter Serpentcs oui-parosmemorat: deindeaddit Serpentes gracihs, &oblongos cfte viperas apud nos inuentas, quarumalia?maioris, alix minoris malitia?cffeperhibentur: immo ipfas tan-quam furdts proximas sntcr afpidcs collocat.
Idcmauthoralibifcriptismandauitparuas viperas in noftris regionibus ftabulari, interquasbrcues,&craffasnoftroidiomatc^r^/di£taseniimerar. Hmc colligen- Sccrzoni• f dum eft hunc authorem, fub nomine viperarfi, plurcs Serpentcs,& etiam afpides cohi- Scrpentcs. prchendifte. Nccmirandntneftipfum fuiffe hallucinatum :fiquidcm citat etiamGa-
K z	lenum
*5 2	Vly ffis A Idrouandi
lenum loquentemdeRegina ^Bgypt» femetipfam interficiente imponendo manum fu- £ pra thyrum,cum tamen Galenus fcribens detheriaca ad Pifonem, interitum huius re-Jn lib.dc-^> ginX) nec thyro, nec viperx, fed afpidi attnbue-it. In codem errore (tefte Leoniceno) Thyro. verfatus eftMontagnana, dum echidnam, nempe viperam,fiuethyrum ad afpidumge-;
nus reduxit.EttamenGalenus infermoncdetheriacaadPifonem,afpides a vipens ma« nifeftiffimediftinguit.
Albertus Magnus multas viperarum fpecies conftituit,& interdum fpcciem pro fum-mo genere vfurpat: cui fententix noncftadhxrendum,,'cum dodrina Ariftotelis aliud guAratio- nobis infinuet. Eftquidem verum in dodirinaNicandri, i£liani,& Actij,hos angues, ne varij nempe hsmorrhoim, ceraftcm, & dipfadem ad viperas referendoseife : etenim more Strpentes viperarum oua concipiunt,&:fa:tus viuos excludunt. Id autem inferius ad aures Euanr adviperas geliftaeQuatramijdihgentiusconremplabimur.PrsediiiisSerpentibus nonnulli addunt rifcratur. afpidem, tanquam fa;tus viuos. parientem >cui fcntentiae refragantur Hiftoriogia-phi dicentes oua Crocodili, &aipidis fub terra occultata, & ab Ichneumone inuenta Lib. ii.de frangi,nifiperouaafpidum,oua aliorum Serpent-umintellexerint. Prasterca Galenus F Jimp. med. viperam longediuerfam eftc a dipfade prodiditjquod Hieronymus Cardanus minime fac.	animaduertcnsviperam cum dipfadeconfundebat. Hinqcolhgendu eft vtperam iilam
veram cfte, cuiuscarncs compofitioncm thcriacce ingrediuntur: quamuis poftmodum, deturaliud genusSerpentis catulos,&non ouaenitens,quodetiam nominevipcrae donandumeft.
„ r IdcircoEuangelifta Quatramius in hiftoria theriaca:,&rmithridati,affeucrantius ? . dicitplures viperarum fpecies aftignari, cum proprijs oculis obferuaucrit afpidem, *"xcluden fePam ' & Ammoditem catulos, & non oua excluderc : quamobrem non cft contcm-e ' nenda fententia PierijValeriani,qui ad mentcm nonnulIoru,fcriptumreliquit quxdam L i Hic Serpentum gencra, prxter viperas,animal parerejquamquam has Serpentum fpecics '	" non nominauerit. Immo fufpicaturQuatramius,pr£ter nominatosScrpcntes,inue-
T* ' nirietiam ahos,ritu viperarum, parientesqucmadmodum vnufquifqj varias anguium
fpeciesin capfulis diftindis claudendo obferuare,& confpicari poterit. Li 4. Phjt. Pra;terhcec,rationecoloris, viperae intcrfe diiferredicuntur: namPorta fateturfe G, c jg" obferuaife mutatione Soli, in quo huiuimodi bcftiae viuunt,ahas virides ,alias ru-DiffcretiA bras,aliasrufas,aHasalbas,aliasnigrasinucniri. Vnde Cardanus quoque magnanv ratione co- diuerfitatem viperarum in colore, ob locorum, & regionum fitum, annotauit. Ne-r loris.	admiratione vlla teneri debemus: fiquidem Paufanias in Athiopia, & Libya vipe-
ras nigras eife teftiiicatur: ctenim illud clima non folum indigenas, fcd etiam aduenas, temporis tradufufcat.Deindememinit Cardanus, in recenfendotabisremedio,cuiuf-Lii c 16 da viperaerubraecraifae,&breuis ab Italis Milort nuncupatx: quamuis poftea Matthio-' lusin commentarijs adDiofcoridcm hanc opinionem explodat dicens, Serpentcm, quem Mediolanenfes, &c2eterilnfubres vocant Milort a vipera difcrcpare: cum hoc animalfitinnocentiifunum,&domibus familiarejviperaautem idibusperimat. In prsediftorum cofirmationemaddcmus verba Bellonij pronunciantis,qu6d curioiitas,& dcfideriumcognofcendi viperas cffeeit, vt ipfein Anglia, Gallia ,Italia3 Graecia, Afia, & ifigypto, viperas colore, & forma diucrfas obferuauerit. u- Nonnulli,rationeveneni,viperasintcrfedifcriminare conantur,dum alias vene" H Dtjferett* natas^nonvenenaC3sc0"e conftituunt. Nonvenenatasautem magnas, &capri" vtperarum mu\g3S nuncupatas eifeafleruntjquia libenter caprarum, &vaccarum vbera fugant: rattoneve- cUm tamenhoc Serpentum genus aviperis omnino fegregandum fit. Alij ponderan-mntm tes fymptomata morfus illiusSerpentis Efcur&o nominati eftefimilia fymptomatibus induftis ab i£tu viperae, talem Serpentcm ad viperarum genus retuierunt: cum tamen, ' toto caelo, a vipera difcrepet:eftenim animal longitudine fefquipalmari, parte infima tenui, & paulatim adcaput vfq, craifefcente, capite craifo, & quadrato,orcmagno, & hiante,lingua nigra,&mucronata,dentibus pufillis,quibus ferit,licet etia lingua inftar aculei fcorpionis pnugat, pr^ditu cft coloreeinereo njgricante maculis diftindo,tarde incedit, & deniq; (tefte Nicolao Monarde)eius morfui fola herba Scorzonera occurrit. lnliLd^ Ratione magnitudinis, & paruitatis,promulgat Athcneus beftias ex vipera ma-ijs,<juorum rCj & muraena genitas eife alijs viperis minores, variegatas , & quodammodo al? morfus cft tcram yiperarum fpeciem reprjefentare . Item Amatus Lufitanus in Diofcoridcm <venenattts	animad-
Hift. Serp. & Drac. Liber !• i ij
A atiiifladiicrtitvipcrasinHifpania nonnificubitalesinueniri.Ex alterapartc vipcrastt-
iam immenfa2 magnitudinis reperiri,Strabo retulit: quandoquidem Porus Indorum Lib.%. Rex Auguftodona mifit, viperasingentes,Serpentes dccem cubitorum, teftudincm fluuiatjlcmtrium cubitorum,&perdicemvulturemaiorem. ^lianusquoqj,exalio- L*-9 rumfententia,viperas Trogloditas Regionisita grandes conftituit,vtlongitudmem deccm, & nouem cubitorunwsequcnt. Cardanus etiam tradidit viperas Jongitudine •tiginti pcdum in aurea Caftillia verfari ;quam veritatem Scaliger fibi pei fuadere non poteft. Cumtamenhoc a veritatcpenitusalienumeffenequeat: nnm quemadmodum Exercit, homincs pro varietate Regionum, & natura, & proceritate differunt j idq; fitratione j. caloris innati, qui in alijs imbecillis, in alijs validus dominatur. I13 etiam rcliqua ani-mantia, & quicquid eft yitae particeps, pro diuerfitate climatum ,inter fe difcrepare folent: quocirca Nicander iure optimo fcriptum reliquir magnas,& paruas vipcras in-ueniri. Itaq; Europa paruas, & breues nutrit vipcrasjcum hoc clima, incomparatio-ne ad Afiam, frigidnm fit: & viperse veluti, & citeriSerpcntes frigidaefunt naturae,& VifcraEu-jj incolentcs Regionemfrigidam calorem innatum habent robuftiorem,& maioremci- T0feA 1UA' bicopiam affumunt, quamhabitantcs regionemcalidam. Pari rationecaliditas Afiae defcdum naturaRfrigidae viperarufupplet, velutifrigiditas Europae earum incrcmen-tum remoratur. Propterea NicanderinTheriacis banc diuerfitatem Viperarnmme-morat hunc in modum.
JHic tjuoq; vipeream, qux cernit acttta, figuram Afpicias, vt non vno fe corpore prodat, i.t Hftnc bac tongum,paruum trahat illavolttmen, He pare confirniles forma fit vbiq; dracones Cernere-i nam gignit nofira hac Europa minores. Tum qtti molle fiupra pr&tendat cornua guttttry Et quodam candore micent, alif ad fcopulofos Scironis montes, alta & !Jannomia,cr ipfum Hiphaum, & dtcium Corui cognominepagum, q	Et cancntem habitant Afelenam quin, & alumnJt
Tert Afta vltra tres longis qui traciibus vlnas Se tendant, rigidum quales Boccatteron, atq; Arduus tsEgages 3 & celfius Cercaphus intra Se multos refouet.
Viperisigitur,&alijsSerpentibusredundant Europx montes,nimirumSciron,Pan- Viperanur-nomia, Afelenus,Corax,&Riphaeus. Scironautcm celebraturmonsfaxofusinGrae- tanis locis ciaapud Athenas, ita cognominatus aScijone latrone,cuius offa (poftquafuit aThe- deletfan-fsofuperatus)in praedidtum montem conuerfa effeperhibentur,vt monimentis manda- tur. UitOuidius.AtBuccateron,/£gages,&Cercaphusmontes Afije viperasEuropeis mul- ^ g ^etd tolongiores nutriunt. HocverumeffenobisperfuadetBellonius,qui viperaSitgyp- ii 2 yrer' tiacas,rationeamplitudinispcIlis,anoftrisdifcrepantesobferuauit:ctenimpellesil- " larum tomento repletse duplo maiores apparent, quod viperis aliarum regionutn con- '-7°' tingereminirne confpicatus eft( Tandem vtdiffcrentijs coronidem addamus Profper 4-c• ^ Alpimus fermoncm habens de mcdicina i€gyptiorum, fcriptis mandauit in Illyrio fta-bulari viperas vnico in fronte cornu infignes, Italorum viperis valde fimiles, capitc la-tiore, &comprefliore, mas album gerit cornu, faemina duo tanquam acus in fyncipite geftat, Ceraftes tamen nonfunt ,immo i£tu eadcm ,quae vipera ,patientibtts fympto-tnata atferunt; hafq; /tgyptij Thair vocant, vocc non longc diucrla a quo nomine multi authores, vt relatumfuit fuperius, viperam indigitare folent: immo idin maio-rem admirationem trahit Profperum Alpinum» quod ^gyptij cx his beftijs cornigcris fuam thcriacam concinnant.
^JS^tW
K 3
formAj
114	VJy ffis A Idrouandi
B
forma; et descrbptio;
IPE R A eftvenenofusSerpens, polliciscrallxtudine,duorum cubi-torum longitudine, plus minufue, varijcoloris, plano, latoqj capite, reda incedens ceruice,rehquo corpore reptans,& faltuatim in anima* liaircuens. Atre&ius polfumus affeuerare, quod vipera fitlongiru-dine cubitali ,&fiepe prolixiore,colore fubflauo pluribus maculis confperfo. Mas habet caput anguftum,& acutum, collum craifius,& icliquum corpus tcnuius,quam fxmina:paulatimcauda illius, ritu aliorumSerpentum gracilefcit, non autcm accruatim vt cauda fasmince, fquamas habetcirca extrcmitatem caud£eafperiores,quasira percitusfubrigit jquemadmodum pluma:g3lli gallinaceiin-ter dimicandum eriguntur. Meatus excrcmenrorum in cauda eft ventri propinquior. l>entes canini illi duo !nfunt,f<emin« vero plures,veluti Nicahdcr in Theriacis clegan- P ter dccantauit his verfibus,
Too juh uts-ip xvvofone <TJo %po) TtXfA.aipovTcti Ioy ipeojojuwoi) 7iAiove; ^ voi uUv
. Ideft.
Huic gtmini apparent dentes in carne venenttm Fundcntes, verubus fed famina pluribus atrox.
Velre&ias.
J$uem gemino natura armauit dente canino, Vulnere tabijico ,fcd plures femper echidna. Vtrum modo prsedidus dentium numerus tam in viperis maribus, quam in frminis re-periatur nec ne j hoc inferius in Anatomicis difputabitur. Itaque omnia, qus hade-nusdefigurisviperarumdidla funr,in iconibustammaiis,quam fa?minas manifcftiu confpicientur. Hanc autem defcriptionem menti tum veterum,tum nuperorum au-thorum coniformem effe ex eorummet dodtrina! patcfaciemus. In primis Galenus Q fcribens de Theriaca ad Pifonem, vbi, pro theriaca concinnanda, viperas foeminas fu-Defcriptio mendaselfepraecipit :ficinquit. Viper«efuntfubflauicoloris,admodumagiles,col-viper$ ad lum maxime porrigentes, oculis fubrubentibus, inuerecundis> atq; feri intuitus, capi-mcnte Ga- te latiore quam in mari, quem etiam viperxfoeminse reliqua corporis molecxcedunt. leni.	Mcatus excrementorum propius cau'damfituseft. Caninidentesmariduo,foemin£e
, verd plures infunt.	• *'
Auicennasfermonem hnbensde veneiis, viperas celebrabat habentes caputpref-fum, & latum, vbiceruici an«editur, & corpore admodum longo attribuens foeminse dentes plures vtrinq;, cum mares inomni laterc, vno tantum muniantur. Nam fieri poteft ad mentem Galeni, vt mares etiam plures habeant dentes, nonloquedo tamen decaninis; quemadmodum inferius in Anatomicis explicabitur.
Aetius viperam f^minam colorC fubflauo, & multis notis inftar rotarum cxornatam praedicabat,magnitudmetamencubitali,cauda aceruatim in tenuitatem definente, oculis fubrubris ,capite latiore, collo anguftiore,aluo finuofiore, & deniq; dcntibus ^ quatuorcaninis praeditam,quaeinnixacaudajgraditur. Atvipera mas ,ad mentem_-» eiufdcm Aetij, praeduai eft coloris, capite anguftiore, &collocrafliore, cuius caudiu^ paulatimimminuitur, &alacriusmouetur. Cardanus in prceftantiffimis viperiscaput latum, creftum, & cauum, figura rhombi, oculos viuaces, breue corpus, & motum Lib.z.dc^j alacrem commendabat. Clanflimus etiamMercurialisviperam maremafoemina in ften. hoc differre fcribebat: quoniam foemina caput latius, ceruicem minus elatam ,dente$ quatuor,corpus craffius,& breuiorem caudam habeat,tardiufq;incedat: cum viciflim mas capitis fitanguftioris, ceruicis magis elatje, corporis longioris, &tenuioris,duo-bufq; tantummodo dentibus refertus. Cum poftmodum viperae omnes coloris cinerei, interdum fubflaui, & maculis nigris, vt plurimum diftin6tee confpiciantur. Quse omnes nota»apudNicandrumintheriacishabenturidumhis verfibusin latinum fictransla-tis canit*
Foemina
\
\
Vipera Mas
Hifti Serp* & Drac. Liber I * 115
*5 2
V«P«a fc£
minacuca-picd iepara-Co v dentes monftrante
Vly ffis A Idrouandi

HifLSerp, & Drac. Libcr I. 117
A	Fatrnna pone trahit ceu mancarn vipera caudam,
Perpetuo duris horrentem tergora fquamis, Et per opaca pigrum reptat ditmeta volumen. Ipfe fed acre caput mas fert pro/ixior illa Jguandoqi, & quandoq; minor fed non ita lato Ventre patet, mutila efi ,fimilisq; per omnia cauda. Prolixi fempcr trattus ,ftmiles quoq-, fquamt. Atque irritato quotics excanduit ira, Sanguinco facies, oculiq; ruborc corufcant, jOiJpfaq; micans ccler incrifpanteq-Jingua obliquam finuat pofiretno in corpore cauaam. Qetcmm Amacus Lufitanus retulit viperam in Hifpania effe cubitalem,capite preflo, &acuto, in quo veruca confpicitur, dorfo veluti quadam catena depidio. Quicquid afleruerit Belluaccfis ad mentcm PhyfioIogi,de vipera ad vmbelicum vfqj,faciem hu-B manamhabcnte, deinceps verocrocodiliipeciedecorata,tribufq; tantummododen-tibus armata, cum meatu excrementorum paruo, adinftar foramiais acus, itaut per ostantumconcipere perhibeatur.
physiognomonica.
NIM A LIV M defcriptiofpeculandi anfam prsbere foletPhyfiogno-mis, quos hominum mores ex corpore,vultuq; difquirendi labor agi-tarefolet. ltaqjhi meditantesinhumanis oculis quafdam rubentes maculas, quales vt plurimum in oculis viperinis confpiciuntur, tales eflehomincsopinantur,qui non adomcfticorum fanguinis effufione, ncq^ab vlla impictatc,&vaframentis abftinent. Proptereainfignis Lib.^.Phj-llie vir Io.Baptifta Porta huiufmodioculis Ezelinum deRomano humani fanguinis in- fto.c.5. C cxplebilem,pra:ditu fuifte fufpicatur.Hac dere Iouius non temere illi vipereos oculos, atrocem pallorem,& feralcm frontem attribuebat,qui moribus plufquam barbaris im-butus ferro,& flammis,vrbes,& multa corporum millia excidit.Itemloannes MariaVi-cecomes vipcreis oculis, &venenum fere fpirantibus infignitus, fanms princepsfuiffe ptrhibetur: ctenim carnificinam inauditjecrudelitatisin fuos citiesexercuit, du pra:-grandibus,& voracibuscanibushumanacamenutritis,fcraimmanitatehomincs fibi-metipfi inuifos obijciebat,vt,incredibili horrore popuIi,cofeftim ab illis difcerperctur.
anatomica.
N diflc£Hone.viperinic2pitis cercbrum fubnigricoloris confpicitur, r l • &ade6pufillum,vt vixquantitatcmquatuorgranorummilijadfquet: CT[ , propterea hoc animalaquibufdamcalidum, & ficcumeffecreditur; ?crl,nclu^ | quoniam immodicus calor cordis afrigiditatecerebritcmperarinc- tltas' queat. Auriculis viperje carent, fedearum loco quafdam cauemas habent: etenim Plinius tradidit animalibus fetum viuum ^Jaricntibus aurcsineife emincntes,exceptiscartilagineis,vitulomariuo,Delphino,&viperis,quce quibufdam foraminibus ,pro auribus, vtuntur. Quoad dcntes, Gefnerus tradit quof-dam vipcrinum caput fecantes, quatuor oblongos dcntes in fuperiori mandibula fpe-Chife; cum alij dentes tam fupcrioris, quam inferioris maxill®,ob paruitatem, non appareant ,fed maxillamacu fricando afperitatem, & ftridorcm percepiife • hos pu-liilos dencesjtaminviuis, quamin mortuis viperis,nifi aufcratur veficula ,in qUi^ conduntur, nemo vnquam incueri poterit. Baldus Angelus Abbatius quatuor dcntcs InMenat* caninosrammari,quamfemina->vipera?attribuit ,cumhoc tamen difcrimine , vtmas vtpera ca. duoshabeat deciduos i ideoqj non admirandumefleputat ,fi interdum marisdentes duos tantummodocflcconipiciamus.Quamobrem Authorcs Nicandrum fecutospro-culdubio hallucinariftatuitj quando pronunciat demorfos a vipera mare duo tantum
vlcu-
*5 2	Vly ffis A Idrouandi
Dentes vi- vlcufcula, & a femina quatuor reportare:cumduos dentesmaribus - &rqHatuor foni- E ■ptriMtfMt nisfemperinefTecrediderint. Ettamenvipcramas,antequamilliduo dcntes cadaur, & quales quatuoretiam vulneribus poffit patientcs afficere jhaec autemfcntentia fifuvera ncc fmt*	ne,indigctanimaduerfione: quadoquidcm noftricirculatoresviperas quotidiepcrtra-
6lantes,duos tanium dentestamin mare,quam infasmina feobferuaffc rcferunt.
Nos igitur,decod:o vipera: capite,&carne'diligentera crailio feparata ,duplcx dentium genus confpicati fumus, vnum ,quohsecbeftia fc tuctur, & mordcndo vcnc-nat, alterum , quo ad man^endum vtitur. Hi autcm funt dcntes quatuor fupra trigin-Qrdo dett- ta ab Antiquis non defcripti: cum in gingiuis occultatinon appareant. Horum autcni tium vipe- talis eftordo, nam prceterquatuor caninos nominatos, dtiodccim infuperioribusma-ra.	xillis,nimirumfex invtroq;latere confpiciuntur jfuntq; adinftarferrx verfusgulam,
& aliquanto maiores dentibus armantibus inferiorcs maxillas. Inferiores dentes func viginti duo,nempe vndecim in quolibet latere,quocirca ,quandoauthores mcmo-Trtfci om- rantvulneraadentibus viperinis infli£ia,eos decaninis dentibus verba faccre opina-tfcs dcntcs raur.cum carteri dentes horum animalium illisignotifuerint. Quandqjquidcm Vcte- F <viper£H0» res,harum ferarum caninos tantummodo dentcs dcfcripfcrunc ,quosvidimusperfo-eogneueratos,8>:veficula veueno plena munitos,qtue nouo toxico quotidie repletur, dum pri-vunt. nium in iftu confumptum fueirit. Etenim quemadmodum infingulis animalibus ali-qua femper generantur excrementa,quae per partem determinatam extra corpus tru-duntur:itaetiam vipcrse venenofum excremcntum perdenteseuacuant,dum fe dc-fendentcs,mordendocartera animafia venenant. Hocetiam prxftat fcorpio,quiin caudaaculeumperforatuminftar dentium anteriorum vipcrsepoffidet,&fub aculeo habet veficam veneno plenam, quod punctis animahbus communicat. Cantni de- Neq; mirandtim eft viperas caninis dcntibus ad tutelam tantum fibimctanatura tes vipera- comparalfc: fiquidemaccidit idcmpifci piftrici roftrtimhinc indedentacum poffiden-r/i funt ad ti,quosdenteshuicauimanti nonnifiadrucelam natura iinperticaeft. Quodautem futelam. noftri vipcrarum venatores pronuncient fe tarn in mare,quam in femina duos tantutn dentes confpicatos fuifte, inde natumeffe credimus,quoniam csteri in gingiuislaten-tcs non videantur:dcinde hoc genus hominum tanquam rude,& imperitum nunquam ^ anatomenharumbeftiarumcxercuit.
Pulmoinviperisvelutiveficula oblonga membranofa,varijfq;meatibus plcna,& Tulmo vt- aereturgens obfecuatur. Item cor grandiufculum apparet ,&mobilein pcricardio: perarum. ^ocqj quando animal alexipharmaco necatur concitatius mouetur, quamfiferroin-Cor vipe- terirnctetur,obrcpugnantiamalexipharmaci advenenum. Iccurefl: oblongum ve-raruquale. na admodum crafta permedium percurrentc, quxdimanans a cordead extremam vfq; Jecoris vi caudamSerpentis progreditur . Ibietiain vifuntur vena: ,feu artcrix, qua:acordc, & ■ r hepate ad gingiuas, feu veficulas dentium afccndunt: cuin in vefica fellea tanquam in ferint p pr0prja lacunacontincatuthcecmateria venenofa, quaeindeaddentesdefertur. Pof-fumusautem neceffario atteftari hac venenofam inateriain in cyftifellisrefidcrc, quo-Tentriculi niam neq; hepar,neq;cor, neq; fanguis viper» venenum participant. Ventriculus viperini lo fub iecore latitat, cui jefophagus adhaeret cum afpera arteria ad pulmones vfq; defcen-ttts	dente. Splen colointeftinoanneditur. Coloh flexuofum eft, & in latere finiftro ter-
" ' minatur.Re6lumautem intcftinum afundo ventriculi dimanarevidctur,fedpoftquam H de inteftinisviperinisfitfermo; Hic vnum animaduerfioncdignum eft; nam accidic hocannofrigcfuno odauo fupra millefimum, &fexcentefimum ,dum hcec fcribcre-mus,vt in inteftinis multarum viperarum, pro trochifcis ad parandam theriacam difte-£tarum,multi vermiculirubefcentes,omnium pharmacopaeorumadmiratione, inu,en-tifint. Quemadmodum oculatus tcftis Excellentifs. D. Ouidius Montalbanus Medi-cus Collegiatus nosmonuit, & fingulari humanitatc hoc lumbricorfi gcnus mifit pon-derandum. Quare non valde demiratifumus,in auftrina coftitutione,hoc animantiuin genus in cundis animalibus procrcari pofle,dupituita iufto copiefior in inteftinis col-. -	ligitur, quaepofteacalido praedita putrefcit :immo diun validus pituitae calor in pitui-
tofam,& putrefcentem matcriam agir, folc concurrente,vermes producuntur, iuxta^ vulgatum carmen.
Lumbricos crudus perfcminat humor in alue. Veluti in quacumquealiacorporis partc, prxdi&is conflucntibus in vnum caufis, gi-
S111
Hifl;. Serp Sc Drac. Liber I- n 9
A gni poffunt,nimirumindentibusyinpulmonibus,fecundum Alzarauium, in renibus, & vafisfeminarijs,fecundum Plutarchum: fuperius enimjin Rubrica de Serpentum ge-ncratione,Icon cuiufdamanimalculi pcr lonum excretifuic exhibita.Bt dc.num Con-ciliator in capitibusarietum vermesahquando genitos vidiffe atteftatur.
Tandem renes etiam lbi obferuantur. Quoad partcs generacioni dcltinacas ,f:rip- Lty fitAciftoteles nullum pifcemteftes habere,ncqi animalia pedibus carencia > vcSer- PArt/in . pcnces. Verum hanc.Ariftotehs dodtrinam feaioanatomica rcdarguic :quandoqui- " jji:demincerpifces oblongos,delphini, & vitulimarini eeftibus iniigmuntur. Icemvi- pems, & y \ pera mas non folum duos, fed quaruor tcftes, & duplicem penem habct,quemadmo- teftesttpe duminfpedtio anatomica manifeftac. Hi pcnesad radiccm vfqjcjudxccrminancur, in raTl(m. quorHm)fumma parce pclhcula:cegentespencs, & laparce aiuerion afpericates quse-damconfpiciuncur. Idcnco non erit vericaci confonum avipcrain congreifu caput maris prascidi,neq; gcnituram peros emicti:in quem erroremgrauiifimi authores in-ciderunc.
® Circagenicalia vipcr.rfjemina?, Gerardus BoumanMedicusCliuenfis,exGefnero,
viperam fecuic,in qua vtcrumbihdum confpicatus eft, vbireccptaculaouorum veluti GemtaltA in gallinisjvafa feminaria,& binaorificiaobferuancur. Vtrummodo femen pervtrum- v*Ptrx fx~ que penemin hscduo ofculamaseiaculetur,anincerdum pervnum , &quandoque mtn*> peralcerum,hadlenus nobis ignotum eft : cum hoc inanimalibus venenofisdifficil-limeinueftigaripolfit: hsecautem-vulus ofcula in poftrema ferccaudx parte refidenc: vbivuluam duplicem Phnius videcurconccmplari. VndeNtcolausLconicenusin hoc 1-^-37-plinianocexcuduplicemdctegicerrorem.Prim6,quiaduplicem vuluam vipera?,& cx-teris anitnantibus intrafeanimal generantibus aflignec, quafi vipera non habeac lo-cum ineer illa animalia, qua:excra fe ,vi.uum fcecum emittunc: fecundo ,quoniam du-plicem vuluam ei tribuatj cum tamen vipera vnam tantum habeat, veluti cxterse ani- Vterj pars mantesj quse ineus oua concipienees,faecum deinde viuum excludune. Etenim ea pars 0Hac-fatn%s vccrioua concinenslumbis adha^ret cum oftiofupra inteftina ficoificuei Ariftoeeles l rltarlt ^ ceftificacus cft. Deinde fi Plinius pcrduplicem vuluam^bifidam , biparcitam intel- ^ ^ lexit,ha:cproprietas alijs etiamanimalibustamintra,quamcxtraanimalgeneranci-bus, communis effefercur. Icaqj vulua Vipfcraz Vcluci, & illa cactilagineorum diflimi-lis eft matrici eam viuiparorum, quatji ouiparorum.- fiquidem fupra ad fepeum, & infra cciam porrcdta eft. Cxcerum non eftihtelligendum, vt idem corpus vceri (ic in duobus locis ficum, fcd debcmus intelligere^yulu3"* quafii mediam incer prxdidta duoloca Vipera e(fecollocaeam. Huius aueem reicgufaeft, quoniam, 8couiim ,& animal generane. vulux lo-Ideoq; vulua viperarum quafi naeuran\,vulu?e generantis animal eaneum, & naeuram cus. vuluae generancis ouutn caneum parcicipafc. -Quamobrem fuic neceflarium , vt matrix horum animalium medium quemdam locum occuparet.
Circa cognitionem viperinifaetus,mtiIca: viperacpraegnantes,&non prsegnantesia* capfulisferuandajerunc, & odauoquoq;die vipera grauida, & nongrauida ericfecanl da,vc magnum difcrimen earum innocefcat: idqj ad menfcrn vfq; Augufti pneftahf dum cric: vtquonanVtempore fietus in ouoforjnari incipipt , diftin<ac cognofcatut: Noftra enim obferuacione, circa calendas Itil|j'inifium diftindas formacionis vipCriiii D fetus apparere folet. Hoc etiam experimentojnan$tqmeOui gallinarum vfijumjjs; dum fingulodie aperiebamus ouumex viginti dubbus^qua^gaUina^foueb^t^t quae nam pars pulli formabatur,in dics patefieret. (^nddqmdem iin§uloj(Jie aliquid femper noui in ouo obfcruatur. Vc aueem ,quod devip«af;anato^e^ia^nus expli-cauimus manifeftarium euaderetjplacuic ex Baldo Angelo Abbatio ieonem anatomes viperas tam maris, quam feminje ante legentium oculos reprasfentare.
^arjB^var
? *	•	P/trtcs
t
120
Tartes intcrna fipera maris.
t
AA.teftes,j& eorum fitus. BB. orificia penium fita iux-taanum.
D.Iecur.
E.Ventriculus. H.reftuminteftinum.
LL. vafa prxparantia femen
inpenibus. MM.pellicula: tegetes penes. Q.R. penes terminantes ad
radicemcauda?. XX. vafa defcrentiai femen. YY.ReneSo Z.SpIen.
-/
Viyffis Aldrouandi
3 c.i. ztlizi *, s r:n
tonamhbgsca rnsh? ?pH utj-. 'jjrttsiv x>mu«o «itinicdsiiadr. aib >L
A
'>'A	?,oiu r.. i .'ietii;-' ;
abbpu} jc.iV .iiij!.i;. Moouoiiii
rn™.'!oa'o?ittlclaoiagnAoI	y,onitsfl^i
AietnalsB^daiaoiiiad muim^sfatuoji xni/nrsi msup tmun < i ">* *
t% r i * -> < , : • x
ITfLih
n frif
• .: -	♦ '; w ► »-- . *
i
Hift. Serp. & Drac, Libsr L
fATtes internA viperaf<xmin£.
12 t
A.&B. orificia intrinfcca_i» vtcroruin.
D. &E. vafa feminaria.
F.	& C. exitusfoecum.
G.	pars infima ventriculi.
H.	& I. receptaculu ouorum.
K» veficulafellis.
L. ventriculus.
M.iecur,pcr quod vcnaex-currit.
N.Corinpericardio.
O» vena deferens ab hepate venenu adradices dentiu.
P. & Q^venar, feu artcria» a, fcendentes a corde,&ab° hepate ad veficulas dctiu*
S. Ocfophagus.
X. & R. afpera areeria.
L?
«
12*	VJylfis Aldroaandi
natvra:
... i;
O C viperis infitum effe a natura, vr Vere,& Autumno fpolium depof nant,inhiftorijsanimahum teftificatus eft Ariftoteles. Quapropter' 17. j|I -^^niS Authoresnaturaearcanaperucftigantes,abhacfignaturacoIlegerunc ^^^ camehorumanimantiumlaborantibusfcabieexhibita ,cutimrenoT
uari. Amplius ad mentem Auicennae, viperae tempore vernali, oculos ^ feniculo affricare dicuntur j vt hebetudinem vifus hyeme infpecu-bus contra&am tollant. Infuper inter alias viperae proprietates, hanc a natura con-genitam habent, vt grauiffimum fpirent odorem. Ideocapfulac, in quibus viperae, ad p,.	concinnanda varia medicamenta ,a Pharmacopolis feruantur, quando recluduntur,
<tpcY rum tetrum otjorem quamdam veluti naufeam generant. Immo cauernx, inquibusv j te ero or. ^ruma]ifternp0re ftabulantur, magis quam prfdi£tt^capful^ peftiferum odocem e^cha- F
lartt. Hfc proprietas nonfuitignota Martiali, quandoBaftam maleolentempr*di-L.^.Epigr. cauit huncinmodum.
eligr.A, '	£uod vulpis fuga,viper* cubile	, ,	.:
Malcs, quam quod oles,olcre Bajfa.	\
Demum viperaeffmin^hocnaturaingenerauit, vtmorfusfitacerbior,&corporepin» guiorappareat. Decsteris autem moribushuic beftiaecongenitis nullumfermonein in praefentia habere necefleeft: fiquidem hos cum alijs Serpentibus communespar-ticipat, de quibus omnibus in primo huius libri capite fatis fuperqj egimus.
sympathia; et antipathia."
J^J&^^G&t ARDANVS agens de rerum varietate,monimentis mandauitvi-Vipera, &	peram , inter plantas, eruca potiffimum, & fabina maximopere de- G
muranxd-	ledari: hacdecaufa pluresfemper,&fubtusarboremfabintegradiun-
micitia.	tur,&fuper ipfamferpunt. Praetereaviperafingularifauoremur^nam
^SSHpTj^l profequitur;dum, antequamcu ipfa congrediatur,venenum euome-re perhibetur, ne fponfam laethali hurao?e inficiati hoc autcm elegan-tiflimeexpreifit Philes his verfibus iambicis.
E^/c t&j /uvpaivct avv tha£ernr9 o' fjth TTpoi ctvriiv r»5 07TriC i^tpyrvff»;, H' wpoc avrov iz po»( dvny/uev». Kai 7rp)v /ZamXiv, avvSpa/ut.tiv i 15 rov •yapoVy Efxsi rov tov a<; y^v^vg 0 Wfxtpio;. Hiautem verfus interprete Berfmano fic latine exponuntur. Mur&na amore, & vipera ardent mutuo, Hac ex latebris adpuellam prodiens,
At illa fluminis relinquens alueum.	H
Sed ante iungant, quam vicijjtm gaudia, Sponfus venenumvomitione reijcit.
Alioquinhaec beftia ,odio capitaliab homine,amultis brutis, aquibufdamplantis, nec non & lapidibus diflidet. Primitus ob agrefte odium inter ipfam , & homincm, fi viperaecollumcautecontineatur,& in os diducl:um,fputum humanum inijciatur, itaut in ventrem dilabatur, tanta pernicie, itliano tefte, aificitur, vt vipera paulo poft con-X lo Maz ta^cat' I)cindepbeamdemantipathiam,fivipera mulieri grauidae occurrat,par-^ ' tumabortu vitiat:imm6,exPorta,idemaccideremulicribuspr2egnatibusperhibetur, qu« fonum citharae audiuerint,in qua fides confedxex inteftinisSerpentum, & praeci-pue viperarumaccomodatae fint.Interbrutaanimantia,viper£ muribus inuif^ pronun-Offifraga, ciantur: etenim, ex jtliano, hi ftatim atq; vocem felis, aut fibiKi viperje audiunt, mu-& vipera fculos a proprijs cauis alio transferunt.Item magnu diffenfum inter vipcram,& oflifra-xdin v. gam collocat Auieennas i cum fateatur fe vidiffe hanc aucm cum yipera dimicantem,
.1 "	\	&ex
Hift. Serp, & Draa Liber I. i25
A gugna adhcrbafimilcm fonchofc recipientem,qi!3mcuquidam,pcricu!icniifa, cuulfiiTct, auis rediens, nec herbam inueniensinterijt.Amplius intcr vipcram , & ter-reftremteftudinemjacreodiucaderejnarratvtlianusiquocjrcatcftudodcuoratoprius	.
origano,viperam preclare contemnit, quo non inuento, ad rutam confugcre dicitur, J-' u.1 u quadeguftatacontra viperinosi(5lusarroatur:hincfortecolligendacritcatira,proptcr quam Apuleiusrutam viperalemappellauerit. His autcm herbis deficicnnbus, tcftu- immtcitta-do pianeconficitur. Quaeomnia ab Ariftotelc defumpta fuifte aibitramur: hiccnim inMirabilibus,Origanum protcftudincaduerfusvipcram predicat. Pliniusautem dc antipathia prxdictorum animaliom agcns, id, quod Anllotelcs Origano attribuit,cu-nilaeherbaeafiignat,diccns.Tefludofi vipcram ederit,moxcunilam guftat,quodcum fa?pius quidam ita fa&um animaduertiftet3 deuorata h. tcftudine vipera, herbam eradi-cauit, quo fa&o, teftudo interijt.
Immo inter Parias Serpentes, & viperas acerbiffimum odium intercedere promul-
gatSuidas: proptercaquod PariaefuntSerperitesmanfucti,hominibusminimcnocui, Par*s Ser"
B &inucntas viperas deuorant. Scorpioni quoq; vchemcnter infenfam cftc viperam Tentcs->
nonnulli retulcrunt. Vndc Gafpar Vuolfius huiusrei fe periculum fcciffe teifatur, vtp'**
dum inuentuScorpionem iniecit in phialam,in qua viua vipera feruabatur: quarepau- ftes'
16pofti£libus,&morfibushincindedatis,ambasanimantesinterij{leconfpicatuscft. . .
Vtrum modo Scorpius, vel vipera prius obierit, fe nonrc&e meminiftcfatetur. Tan- ms'
deminteranimantes,^.lianustraditvefpasin viperam malisnascffe: vndepoftea fit, Vlpcr* • • r -o	r	f	s	1	eertArntn.
vt pernicioliores ictus imprnnant.
Praeteranimalia,aduerfusnonnullasplantasviperaeodiumcontraxerunr,fedpr£c- ^ ^ dccau
cipu£contraallium, vt Theophraftus prortunciauitjideoqjallijodorcm vitant »con-
fequenterqjScordium, & aihariam ftigientjcum folia harum plantarum contufate-
trum allij odorcm cmittant. Ex Auicenna Luph,nempe Artim inimicum viperis
cffepethibetur: hinchuius radix manibusaffricatamorfus viperarum arcere dicitur. pagUS Vg.
Idem author finapim vipcrisaduerfaripromulgat. Rurfusinterfagum,&hancbeftiam per(t
antipathiacadit non contemnenda :fiquidem Andreas aLacuna recirat, ramulo fagi CJds^
C vipcram leuiter Contadtam obftupefcere. Idem de fraxino Mercurialis publicat: nam
hsc beftia tantopere ab illa abhorrCt,vt conftituta interfolia fraxini,& prunas, potius
perignemquam per folia tranfire eligat. Deniqj Solanum viperis inuifum eflevo-
lunt:quareGalenus aduerfiishosSerpcntes ,manus fucco folai^i madefaciebat. In- Solanu vi-
tetlapides fmaragdusvipcraeodiofiflimuscelebratur:cum txRhafi,viperxoculiopti- pcris imi-
roum intuentes fmara^gdum liquari,& roox a capite cffluerc dicantur.	fum-
Smaragdus
GOITVS. PARTVS TfZt.
IPERAS olimexcapiteCerberinatase(fc,multifabulantur:idc6-queGoropiushaecvcrba protulit. Aconitum viro illud cx eo Utbale corig virus contraxijfe volunt, quod Herculespauto ante Cerberurn apud Hera- ylntl4crp' cleam extraftu bominibus ojienderit, e cuius capite vipcr,e natafint, qua-ru taboaconitumfuerit infeclum.Quamuis poltca Goropius hancfabu-D iZm&S^^ lamadveram reduxcrit hiftoriam. Legituretiamapudinterprctem Vtpera ex Theocriti viperam,admentem Atiftotelis,exlacertaexficcata dimanare. Quidam lacerta. excincre tanquam ex putri materia viperam oriri pronunciant.Sed nos opinamur Scr-pcntem,& non viperam fimpliciter intelligendam effe. Quamquam credendum fit ex putredinc etiam generari poffe: narrat enim Iulius Obfequens, vigentibus bellis ciui-libus interCaefarem, & Antonium,Padum inundalfe, & ingentem viperarum copiam
vifamfuiffe. Etapud Sabellicumlegimus,mulieremproinfanteviperampeperiftc_9: 1
quasanimantiaexnulla alia materia ,nifi excortupta originem habuiffe arbitramur. Verumtamen,hispofthabitis,pronunciandum cft viperas excongreffu maris,& fxmi-nx oriri: propterca recitant multiauthores, & praecipue Herodotus in Thalia,qudd vipcra mas congrediens caput in osfaeminae infcrit,qua:» poftmodum,rc pcrada, dcn- jt.2 5. dc^ tibus illud pra*cidit> iuJrta illud diftichon Reufneri*	Anim.
L 2
Cttm
124	Vlyflis Aldrouandi
Cum ruit i» venerem blanditur echidna marito•	£
Mox fatnra infertum prafecat ore caput. Qiiamobrem non eft mirandum, fi Albcrtus in hanc venerit fententiam, quod f^mint libidine infaniens caput maris ore apprehendens illud amputet, &ex fputo illo conci-piat:fietus autem perfectionem adeptus exiensaluummatris erodat, vt pauld inferius Srccitabitur, Canit enim Reufnerus hunc in modum Dum coity emorietts infattfii) nipera partu: Dente caput refecat coniugis ipfa fui. Jn Theria- Quare id totuexplanauit Nicander veriibus graecis in Iatinumfermonem fic translatis, cis.	Cum durum fugiens morfum ignefcentis echidna
Frendit echis, vel vbi feruente libidinis afiti Sauo dente fui refecat caput illa mariti.
Afi vbi pofi vegetam caperunt pignora vitam,	, K
lamcj; propinqtta adfunt maturi tempora partus
Indignam cari mortem vlcifcentia patris,	^
F.rofix mifera nafcuntur matris ab aluo. Aliter etiamcarmina grseca Nicandri fic vertipoflunt. Fipera faua caput Uthali dente mariti Mordicus abficindit ,fed nata ex femine proles Vifcera dilaniat matrts firatamq; relinquit, Sic patris interitum fub primo vlcifcitur ortu. Csterum Ariftoteles,&P]inius,morealiorumSerpentun,nimirum viperasfimulcom-'	plicatas congredi pronunciarunt: cum id veriflimumelfeexperientia doceat. lmmo
mares viperarum teftibus infignitifunt, &penibusin pertnixtione vtuntur: quemad-modum in Anatomicis enucleauimus. Cum camen Ariftoteles in his explicandis Congreffus nonmultamdiligentiam adhibueric. Fuerunt igitur xtate noftra,qui viperas vtriufq; viperarum fexus in viuarijs incluferunt,illafq; inftaraliorum animalium iungi,concipere, parere, qualis. &faetus fuos educareobferuarunt. Hisaddic AmatusLuficanusin Diofcoridem, quod ' viperasin pyxidibus praegnaneesfine vlla Islioneenici confpicacus eft.
Ex altera parce, hiftoriahuius congreflus alia premicur ditficulcace: quoniam Scho-liaftes graecus Nicandri prodidic Archelaum exiftimalfe murcenas ad licus exeunees cum viperis coire: & Plinius de murenis loquens, Serpencum permixcione impleri ar-X.12.C.23. bicraeuseft. ^lianus etiamrecieauic,qu6dmurienalibidinis impecuada in aridum locum progredieur, &defideriofponfi iniquiflimi moca, latibulum vipera; ingredicns ipficopuIaeur.Ac vulgaris opinioeft viperam venereis ftimulisconcieatam ad mareac-cedere, &fibilandomursenameuocare,immo antequam vcneceo complexuiungan-Coitusmu• tur,venenum deponcre;veinconfpe&ufaeminzedecorus^&innocens fponfusappa-ranx&vi- rcat5 & pcrado congreflu,mur«naq; ad pelagusregredienre, veneno rurfus abforpto, pera. domefticam fedem repecere.Quam opinionemOppianuspoeca grsecus, Bafilius,Cae-farienfis, & alij lecuti funt3 quoniam hancabOro Apolline in hieroglyphicis confir-matamlegerunt. Huicaueem falfieopinioni Ariftoceles, &Theophraftusanfam prse-bueruntjcumdifcrimenineermyrum ,&mursenam recenferenc. Siquidem eanea eft myri,&muraen£ecumanguibusfimilicudo,Vtmyrum mursenasconiundum intuen- ^ Txploditur tes'v»Peram marem efle crediderint: eoq; magis,cum, Serpentum,& vipcrarum ritu, cpinio con- permifceantur.Hac de caufa Athenaeus validis rationibus hanc mur$cix,&i viper* per-vrcffus vi- tnixtionem deftruereconatur.Primo,quia neq; viper» in mari,neq; murgnx humi ver-pera&mtt fcntUrsdeinde,quiaviper?,&murfn{marem, &f£mipamfuigenerishabcant. Ter-rann.	** mur9n?cum Serpentibus congrederentur (quod eft abfurdnm ) potius cum ma-
rinis, quamcum terreftribus mifcerentur. Ad roborandam Athen^i fcntenciam ad-denda eft auchoritas Rondelecij,qui va rij generis Serpentes in vafis includens obferua-uieviperam marem coire tantummodocum compare, neqjaliocongrefliideledari.
De partu viper^inualuitopinio apudVulgus,catulos viperinos, nonnifi lacerata matris aluo inlucem exire. Referunt enimnaturam ita cauifle, ne huius tam pernicio-fi animalis fpccies fupra modumaugefceret: ideoq; viperam, quemadmodum &lc^-nam bis parere negarunt. Quapropter ad rem, BaptiftaMantuanus canebac, Languet,& ipfa fuo pertens vt viperaparttt.
Pari-
\
1
Hifl;. Serp Sc Drac. Libcr I. 12 5
£ Pariter luliusOefarScaliger in asnigmatefpumse maris ad partum viperce aliudens (ic cecinit.
Ixftabilis ntater, r/s^ta eft, nafcor: vt olim Vipera 3fed rurfus priftina fto parens. Inlioe genere etiam circumferuntur pulchcrriina carmina Aurelij Clementis, qua? quoniamle£tufunt digna,nonpiguit nos hocinlocoilla recenfere: haecautemficfe habent.
Si licet exernplis vt't,fic vipera,vt aiunt, Dentibtts emoritur fufa per vifcera prolis Author rnorte fua non fexu fertilis, aut de Concubitu, diftintta vterum,fed cum calet igne Percita famineo, moriturum obfcana maritum Ore fttit patulo, caput inferit ille trilingue Coniugis in fauces, atq; ofcula feruidus intrat ^	Injinuans oris coitu ginitale venenttm;
"Nttpta voluptatis vifaucia mordicus haufta Frangit amatoris blanda inter fadera guttur. Infufafy bibit, caro pereunte, faliuas j His pater illecebris confumitur, <gr genitricem Claufa necat foboles-.nam poftquam femine adult» Incipiunt calidis corpufcula parua latebris Serpere, moratumq; vterum vibrata ferire. *s£ftuat interno feritatis crimine mater Carnifcemq; gemit damnati confciafexus Progeniem ftpti rumpentes obftacula partus, "Nam quia nafcendi nullus patet exitus, alttus Fatibus in lucem nitentibus excruciata Carpitur, atq; viam lacerata per ilia pandiu C	Tandem obitu altricis prodit grex ille dolentis
Ingreffum vita vix eluffatus, & ortum Per fcelus exultans lambunt natale cadatter„ Reptantis catttli proles dum nafcitur orba Haud experta diem, mifera nifi pofthnma watri. Hancabfurdam departuviperaefententiam protuleruntHerodotus,Nicander,Ortis Apollo^PlutarchusjSolinus^Arnoldus Villanouanus,VaIerianus,Gillius,VoIaterranus,. &multialij,quiineademnauiparutn accurateverfati funt., Sedinterhos maximo-perc admiramur Authorem de theriaca ad Pifonem, qui non folumin hoc erratum,fed etiam in multa incidit,quae hunc librum Galcno minime adfcribendum effe nobis per-fuadent. At hicerrorindefortc dimanauit» quia nonnulli viperam aliquando extin-dam, fetu fuperftite obferuarunt • Animaduertendum autem eft, quod vipera prius oua vnius coloris, fc mollia inftar ouorum pifcium concipit: deinde viuum fetum ex-cludit, ad differentiam aliorum anguium, qui oua concipientes eadem pariunt. Hsc D autem animantia mediam quodammodonaturam interouipara,& viuipara partici-pantia nullam nobis admirationem afferre debent: cumhoc etiam plantis contingat: etenim planta Aparine,& Grzecis Philanthropos nuncupata cocipit florem ab hirfuto, & afpero globulo non exeuntem; immointus perfeitionem adeptus femen producit. Idemin viperis manifeftumconfpicamur, quaeintusouaconcipientesanimalpoftmo- infbcr* dum foras emittunt, vt Nicander his verfibus expreffit.
O/n ycip /3a.pv9ei Cttq xvuarau %01 Je %tt,Q' vAiv €l07oyQi tp/ee Mtrvptiv ddA&uai ymdMv. Qui verfus in latinum translati fic fonanc.
Sola etenim fatu grauida eft, cum catera in alth Ouipera excludant teftacea pignora fylttts. Ve! etiam reftius fic exponi poffunt.
Jlac etenim folttm fatu grauis vndiq; ferlttr; TZtim tamn eua alU pafftm per deuia fundant.
L 3	Quare
y
*5 2	Vly ffis A Idrouandi
Quare r\5 immerito refert Apollonius apud Philoftratusviperam fuifle vifam,que catu- I los nupcr in lucem editos quodammodo expolies lambebat. Itaq; rationehuiusf^turg moti grailes authores,vipcras a c^teris Serpentibus i'egrcgarut:cum tamen hec fenten-tia multis non arrideat:etenimCeraftes,&multi alij Serpentes, morc vsperaru, eniti feruturjquadoquidemcx Bellortijobferuationibus,in ^Bgypto huiufmodi befti^ftudio difle6ig,&: catuliinouis inuenti fuerunt. Hacde caufa Nicander non iniuria Ceraftes Jn TbalU. interviperas enumerabat. EtGreuinushosSerpentes ,exceptis cornibus, a vipcris ' minimedifcrcpare afleuerabatPraecerca, fccundum Horodotum,in Arabia Serpentes fubalati ritu viperaru congrcdientes,&parientcs ftabulantur. Hinc colliocndu eft non afola viperaviuumfetumedi,quamuis fcribatLeonicenuSjhocnrgumento fentcntiam inl.deBi- Ariftotelis minimi deftrui,cumexalato, & nonalato,admentem eiufdem Philofo-TJ'	phijfpecies nonvarietur,quoniamformicae etiam alatg, & non alatead eamdcm fpc-
L.i.depar. tjemrcferantur. Verum,licetvipersEviuum'fjetumcnitantur,vchadlenusexplicacum fuit. Nihilominus, ex Ariftocelc,inparcibusinccrnisoua prius gencrancur, qu^fuper-'L.^.dehift. ne vcrfus prxcordia continentur,molIi cortice tecla,veluti oua pifcium: dcinde, cem- F An.c.vlt. poreparitionis, catulimembranisobuolutiabvcero egrediuncur. Bellonius vero ad-uerfus Ariftotelem,caculos fine vllis membranis in lucem pcodeunces fe plurics Obfer-ualfe fatetur. Huic difhculcaci fequenti diftin£tione poflumus fatisfacere. Nam par-tusviper^bifar.iam ccmtiderari poteftrprimurn, quatenus catuli membfanis inuolutf figuramoui repr^fentances ab vtero exeunc, e quibus difrupcis paulo poft erumpunc, . &hicparcus vocacurnaturalis, quem noftri viperarum venacores pluries fcobferuatre ^ ^ tefttficantur. Secundo,Confideratur hecfetura,quatenus catuli inuolucris fcilfis-in pcrarrtqua vceronudial> aluoegrediuntur, quem modumBellonius obferuatum explicauit.Qua-propterex pr^di&is ouorum pelliculis erofis dimanauit opinioinvulgus,catulos vi-peiinos abrofa matris aluo in lucem prodirc.
Idcirco Albertus Magnus hanc opinionem roborare volens affcrt in medium au-thoritatemPIinijdicentis, propteranguftiamaIui,& copiam catulorum, viperam diffi-culcerenici, & vlcimos cedium inuaderc,qui,corro(is matris vifceribus, confeftimin Opin.Tbeo- lucem egrediuntur. Quare Albertusaflertummendaxaliomendacio ftabiiireniticur: G ■phrafti cir cum liquido omnibus conftec naturam in neceflarijs nondeficere. Theophraftus ta-ea partum men poft Ariftocclcmlolers arcanorum nacur£inueftigacor,vcerum viperarum acacu-vipera. lis perforarincgauic j & fuperiori f^culo NicolausLconiccnushuiufmodi errorem pa-» tefacicns extirpauit.Quando auccm Plinius ab Alberto cicacus hancfilfam opinionem videtur infinuare:dodirinam Ariftotelis ab ipfo peruerti notandum eft,etcnim vbi Atiftoteles fcriptum reliquit,catulosintcrdum membranis obuolutos,&quandoq; abrofismembranis, ab aluo exirej Plinius tranfcripfic poftremos catulos tarditatis im-pacienccs lacera alui maternzead exicum lacerare.
Quoad numerum catulorBm,&pariendicempus,traduntaliqui,ex mente Ariftote-liSjfingulucatulufingulo quoqjdieab vtero cxire:itaut iuxta numcru catulorum, toc dies in parcu abfumancur. Cum camen experientia demonftrct, quod vnico die caculi membranis inuoluti vterum referent, &tandcm diefextoaliam tcnuem membranam fenedtam anguium armulantcm dcponant: vt multi Pharmacopole fide digni obferua-runt. Hic autemerror,circa vipcrinumpartum,exPlinio,& Theodoro Garza dima- H nauit,qui verba Ariftocelis, qu^ incexcu grseco fic fe habenc, t/*t« <fli> ri/xtpct k*-6hy rUiei «Ts -s-Awm » emonv. Theodorus Garza,& Plinius icaincerprctancur. Jingulis diebus ftngulosparit,plures quamviginti numero. Cum camen ha:'c vcrba ica cffenc cx-ponenda. Paricautem vna diefingUlos,&paric plufquam viginti numero! Vcha?c vcr-ba talemfenfum nancifcantur; non quod fingulis dicbus pariat, fed quod vna diepluf-quam viginticatulos,fingulos tamen,nempc vnum poft alterum, vipera enitacur. Numerus Circanumerum f^tuum , vipera vigintiquinqjad fummum catulos effundit. Immo catulorutn IofephdeSauijs vir fidedignus, & pharmacop£Usceleberrimus,quirociesviperaspra viper*. varijs concinnadis medicamentis pertra<5tauit,tresfupra viginti catulosab vnavipera in pyxide cuftodita exeuntes obfertiauit; deindeillos a matrefegregans,quatuor tan-tummodo cum illa reliquit,quosalacriores indies, & audaciores ,reliquos vero fepa-ratos inertes, &fegnes fieri confpicatus,id a folo viper^ halituproucnirepofle exifti-fciauit. Adfincm vipera non per longum temporis fpatium vtero gerit: idq- ex eocort-
ie&a*
Hift, Serp.& Drac. Liber I- 127
A icdamus jquoniam viperK concipientes initio Veris ,fetum ad menjfem vfqs Augu-fti geftant»
L O C V S-
E G A B A N Tolim Marft populi,qui in Italia Serpentcs impune vena-bantur5&' contre^abantviperasobccelitcpeiKm, & molliorcm foli naturam,in noftroorbehaudquaquam gencrari.QucdGalenusiuftis de caufis fihiperfuadere non potuit. In hanc quoqs fententiam vcn it Leonicenus,qui de thyro fermonem habens, inItalia optimas viperas pronobiliftimisconcinnandis medicamentis,nafci aftrmabat. Et Re-nodeus addit non modo in Italiaafed etia in Gallia, & prsecipue in agro Putauienfi ver-farijex quo loco numerofae viper»Lutetiam provarijs pharmacis, aduehunturJn Lufi-B tania,SfHifpania,exAmatoLufitanoj viperaeinfinitaenondefunt. Apudlndoseftevi- ]nCom.a<£ pcras,narratChriftophorus Acofta Africanus:fiquidein Malabar vipcra?mults,&:alia Diofc. Serpentu genera vifuntur.Item Syagro promontorio Arabic proxima eftInfula,in qua, Jnhb.Aro vtretulitArrianus,Crocodili,viperxplurhnae,8£lacertjepermagna: verfantur.InMe- ^33. litcnfi Infula viperse non defiderantur,vbi D. Paulus Apoftolus a vipera demorfus nihil mali paffus eft, vt in Aftis Apoftoloru traditur. Numerofas etiam in Cypro,& Chio na-fcuntur. Circa Amyclas,quas antea Grseci condiderant, frequentes viperas morfu in- in Toljhif. fanabilieffeanarratSolinus. Quamobremviperceinvniuerfo terrarum orbe viuunt, vt fcripfitHerodotus:&Bellonius veritatem eft aifecutus,qaando pronunciauit fe in An-glia, Gallia,Italia,Afia, Gracia,&^€gypto viperasrepcriife. Coudus lamcninDio-fcoridemfe nunquam in Germania viperamconfpicatum fuiflememorau ItcmArifto- ln Mtrav^ tcles viperas inCreta nafci inficiatur» Nihilominus. Serpentes inGracia Bellonius. verfariaifeucrauitjqui vulgo Chendre nominantur; quae voxab. echidnadetortacffe videtur.Itaq;Ariftotc|esforfitan atteftari voluitSerpentcs no ita perniciofos diuagari^ Loca Pe£V~ C Circalocapcculiariaabhis feris adamata, notandumeft, locamontan9aviperis li- ^taria Vl~ benter frequentari.. Idcirco Diofcorides prodidit rutam inMacedoniacirca Haliac- fcrarum. fnon fluuium crefeentcm eife venenatam jcum hiclocus mortlofusfit, & vipcris. fca-i In Mecttt> teat. Nafcuntur etiam copiose in Luganeis montibus Patauinis,.vt tradit Marcus Od-dus,quajprotheriacacomponenda,optimxabipfo celebrantur. Infuper nonnulls etiam propeaquasftabulantur: hac de caufaMartialismeminit viperx verfantis circa populosarborcs humedis locis gaudentes^&fuccinumftillantesi, qua^tandemin. clc--<Sro inclufa perijt, his verfibus.	l^pigr^
Flentibus Heliadum ramistdum vipera fcrpit,	cptgr.^y.
Fluxit in ohftantem fuccina gemma fer.am% £lu* dum miratur pingui fc rore tcneri,
Concreto riguit vinffa repente gelu. Ne tibi regaliplaceas. Cleopatra fepalcro, Vipera fi tumulo nobiiiore iacet. D Ampliusnonnullcemaritimis,&arenofislocisdeIe(3:a:n'tur,quarumcarnes pr-oantido, tisaGaleno reptobantur ,quoniamsegrotantibus.fuim inextinguibile atferrefoleant. Vnderationehuiuslocilegitiirpulcherrimumepigrammadenaufrago inarcnis iacen^ teidu viperxlethalitcrvulneratohuius.tenoris,
e/E/jnoris infanas euafit naufragus vndas, Trtsiius Afra faloprabct arena folum. Dum iacet, ecce graui preffus prope litora fomnt,
Nudus, dr infefto fejjus adufq; freto. Vipcra trux pcrimit,fruftra fugis aquora fruftra Heu miftr, in terris dcbita fata tibi.. Alioquin,hycmeaducntante,profede propriah£ebeftiaehtebrascligunr,vtVirgi!ius innuit canens.
Intcrit& curuis fruftra? dcfenfa latebris Vipcra,
Ali-
*5 2	Vly ffis A Idrouandi
Lib. cit. Aliquando etiamex codemmetVirgilio, fob pracfepibusimmotis libenter flabulantUr, g in quibusfimus, & immundici£eimmot«diu manent his vcrfibus.
Sape fub immotis prxfepibus,aut mala taffu Vipera delituit: cxlumq; exterrita fugit. Lib. 10. de Ariftoteles autem,accedentc bruma,fub faxiscondi ftatuit jcum casteri Serpentes %i&.A»im. fubtcrraoccultatihyememtranfigant. Pliniustamcn Ariftoteleforfan maleintelle-e.62. do, totum fcripfit oppofith, nimirum vrgente frigore, viperas ad terra? cauernas con-Li.S.e.39. fogere,cumcfteriSerpentes fub faxiscondantur. VndeMartialisfententiseAriftote-Zi.3. Epig. lis adhaerens vitalibus auris commifit epigrammafcitudignumde vipera in faucibus ftatuselapideaereferentis vrfam iacente,circa quam puer ludens,inferenfq3 manum iu os ftatuae,lethali idu a vipera percuflus fuit. Verfus autem funt huius tenoris. Troxima centenis ofienditur vrfa columnis,
Exornant fieia qu& platauona fer£. ffuius dum pattilos alludens tentat htatus
Pulcher Hylas ,teneram merfit in ora manum.	F
Vipera fed cccco fcclerata latebat in ore, ,, v..	Viuebat£ anima deteriore fera.
Hon fenfit puer ejfe dolos, nifi dente recepto, Dum perit: 0 facinus, aufia quod vrfa fuit. Nostamenfcimus,exlonga rufticorum obferuatione, viperas nonfolumfub lapidi-V, '	bus, fcd etiam fub terra hyeme occultari. Nam quando ipfi altius terram ligonibus
fodiunt,has viperas fimul glomeratasftepiffimeinueniunt.
V I C T V S-
pnseot. W^^^ikffi A VS ANIAS fcriptis mandauitviperas in montana Pheniciaeparte, vWl	herb's vefci,fed,vtplurimum quafdam radices libenter vorare, qui-
Cap. 13.	pp^lli! busdeinde magis efferari traduntur. In Jibro antem detheriaca ad G
Pifonem legitur, qudd viperse non folum herbis venenatis, fed etiam animdibus, fcilicecbupreftibus ,erucis, cantharidibus, phalangijs, murearaneo, ftellionibus, fcarabeis, bufonibus, falamandris, & alijs huius generis viditare. Hrucis quidcm delecfantur ,vt voluit authorde theriacaad Pifoncm, ijfq, potiflimum,quas pytiocampas appellant. Pra:terea mures non folum araneos,fcdmures cuiufcuqjgencris paruosappetur,magnos autem i<5ttbus interimuc, L&.de hifi.	addamus fen.tentiam Ariftotelis, qui voluit Scorpiones a viperis deglutiri, ho-
An. c.zp. rUmq: paftu venenofiores fieri: fiquidcm quando animal vencnatum alio pariter vene-. natopr©cibofruitur,eiusmorfusvenenofioresfiericreduntur. Infuper viperx auibus Fipera m- ctiam jn cauitatibus arborum nidulantibus infidiantur :quare Albertus narrat hifto-.rjHlMfn riamcuiufdam picae,cuiuspullos in nidoadhuc itnplumes vipera deuorauerat;tuncq; tnjidtatur. fuperueniens mater acerrime cum vipera dimicabat, interim coxa dentibus viperae ap-prehenfa,&: clamore cdito, focia aduola uit,& vipcra? caput roftro ita percuffir,vt vipe-rainteriensab arboredecideret. Cumqjhocignotum non effet BaptiftxMantuano, H, fic cancre folebat.
Sicut vbi implumes inuafit viperanidos; Ingemit, & qtterulo carmineplangit auis. Noftra tamen aetate multi viperas in capfis, & pyxidibus contentas furfuribu^ nutrire profitentur. Veriatores quidam viperarumillis in vafibus inclufis, quinto decimo quo-que die praebent potum aqu^ fimplicis curn herba quadam trita,quam nemini tanquam arcanum reuelare volunt j hacq;rationeviperas pingwcs,&alacres conferuareco-Totio vipe- nantur. Nosauteinhunceffedum non herbse,fed folo potui attribuimus,quando-rarum. quidem alij potu aquae fimplicis vtcntes, vipcras alacrcs, & pingues per longum tcm-
poris fpatium conferuant. li.i. obfer. Circa Potum> fcribit Bellonius viperas, &Ccraftes, interreliqua Serpentum gene-e ' [ ' ra,apotu diu abftinerc. Verumtamen fummopere dcledantur vino,itautnonnullae illo alleaae faeili ncgocio comprchendantur. Vcrum, ad mentcm Albecti, viperx vo
neno
Hiffc. Serp? ScDrac. Liber I. 129
Aneno vlnum inficiuntrquoda vcritate alicnum eifeconftat,cum multi vini viperini
potione a vaEijsaffe&ioaibus.liberati fintyVtmultis in locis teftificatus eft Galenus. An.cap.u
» ' i r! z.: V	.. t
TEMPERAMENTVM-
, IR C A temperaturam carnis viperin3e,fententia: dodtiflimorum viro -rumfibi inuicem reclamant : quandoquidem Ariftoteles eam frigi- ^ deGe* damefte atbitratur,dum animalia viuiparaabouiparis diftinguens, " ( fic ratiocinari videtur. Si viperae natura calidase(fent,proculdubi6 l0' putamenouiviperini illam duritiem adipifceretur,quam in ouis gal-linarum obferuamusi quoniam autemfrigida gaudent tempcrie, ideo putamen ouimolleintra fegenerant,cumob inopiamcaloris illud ad perfedamdu-litiemperducere hequeant. Altera rationonfpernenda eft dla, quam ex natura ani-maliumhyeme latibulantium colligimus, quaminprimo capitehuius libri frigidam Naturavi-B efte ftatuimus: etenim vipera? ad illorum animatium naturam referuntur; quse & ipfar, peraru fri' abfq;cibo,diuincauernismorantia,obcaloremimbecillum, non itacitoalimentum aida. conficcrepoflunt. Quoniam fi calor in illisdominaretur nonfolum alimentorum,fed propriam etiam fubftantiam abfumeret. Quod in alijs animalibus contingere confpi-camur, quzab innatocalore valido reguntur.
Ex alteraparte Galenus, Diofcorides, & alij antiquiores Medici viperarum carnem Li. 11 excalfacientem,& ficcantcmeft'eiudicarutjdumoleo,fale,anetho,porro,S<: aqua con- ftmp. med. ditam praebent.ImmoGalenusmultoselephantiafilaborantes hiscarnibus libcrauit, fac.cap. 2» euacuatoper cutim humore peccante,qui effe&us caloris cffe folet. Praeterquam-<juod a viperis demorfi cotorquentur, & magna fiti afficiuntur, qui affedus,& eftc<fius non afrigida,fedacalida caufa proueniunt. Demum,qui viperas intcrficiunt, &mor-tuaspertradant, quamdam velutiprurigincm cutisperfentirefatentur, quam nonnifi acres,&calidivaporesgenerarepoffunt.	-
Caeterum ad deftruendam hanc difficultatcm, & ad conciliaodum Galcno Arifto- Solutiodif-C tclem, confugiendum eft ad illa, quae Galenus ad calcem Iibri fecundi de Iocis affe&is foultath. explicauit :vbiretulitanimantiafrigidiora, hycme obfrigoris violentiam ,non fecas aceftentmortua,latitare. Huiusautemgcnerisfunt viperae,qusetunc temporiscon-trcdiatae non mordent,aeftate tamen,&potiflimum fub caniculae ortu, vchementer aeftuant,&feruorem quemdam pra» fefcrre videntur. Animantia igiturhuius gcneris, ex Ariftotclis etiam dodrina,parum caloris habere,confequenterq; frigidae naturs eftc dicuntur: quamuis caloris aduentitijacrimonia polIeant,qui calor poftea, hyeme,exi-mioambientisfrigoreretunditur,'&quaficxtinguitur. Atquando aerincalefcit, & i;i tcpr-dies migis, atq; tnagis caliclior redditur; tunc etiam calor horu animaliu quotidic ma- re> vipar* iorem vigorem adipifcitur.Itaq;tiatiuus calorin viperarum primordijs,vt docuit Arift. tnaiore ha-parum vigereperhibetur.Sedcatnlidum in dies augefcunt,multum etiatn adfcitijcalo- beant ealo-ris acquirut: hinc fit,vt earum carnesferuorem aliquem prae feferant. Quareex mente rem* Galeni, vehementi facultatedigerendi, & mediocriter exficcandipotiunttirv.Non erit igitur admirandu, fi quandoq;carnes viperinae fitim in patientibusgencrent: quamuis j) non omnes vipcrse, fed tantummodo Ioca maritima incolentes id prxftcnt. Ex his igi-tur fundamentis facile refpodendum eft viperas a cauernis exeuntes frigidas, & ficcas, aeftatever6calidiore»effe,vtGalenusfaeperecitauit. Etfialibi authoresviperamfri- L.l.deAn-gidam eflc pronuntiarunt, tunc id didrumfuifle exiftimare oportet, non quia hoc ani- 1fd%Cap.% maIrefrigerandifacultatemparticipet ,fedtaIeincomparationead alia animantia_,» calidiora iudicatur. Immo quando Galenus carnem viperae calidameftepromulgauit, caro vipe-ipfamcumfale,porro,&anethocodam intellexit. Quamuisalij refpondeantinvi- rioacurea pera duas partes,nimiriim venenatam, &bezaarticam perpcdcndas efle: nam ratione HJAt ■ partis venenata», calidam effe affeuerant,quod figna viperini veneni a Diofcoride pro- Lib. 6.[dc^> pofita demonftrant:cumfrigiditasalijs partibus viperaedominetur. Tandem proco- mat.med. ronidehuius tra&atus referre poflumus,caIorem viper» videri imbecillu; cum vifcidis humoribus,& lentis immerfus fit, quibus a calore Solis,& feruore xftatis digeftis, atq; attenuatis fit validior, fuafq; operationes melws,& ferlicins cxercet. Qui plura dehu-ius unimalis tcmperie fcire ctipit, ad caput de Serpentum temperamentocoofugiat. /	.......CAr
130	Vlyffis Aldrouandi :
CAPIENDI» ET FVGANDI RATIO- : T M
OLEBANT Veteresvarijstechnisj&vaniflimis cantionibus non folum viperas,fed etiam onrne Serpentum gcnus comprehenderc. fy Ideo memoratur a Virgilo quidam facerdos Vmbro nuncupatus , qui & viperas, &alios angues fimili artificio capiebat.
Fipereo generi, & grauiter fptrantibus hydris, Spargere qui fomnosy cantuq\ manuq-, folebat; Mulcebatq; iras, & rnorfus arte leuabat. Lib."j.hif. Indi vero,fn coercendis viperis, non cantionibus , fed herbis vtuntur. Quare Ferdi-Jnd. nandusCortes narrar, quod Incola? illarum regionum Dijs facra faduri venatum fe F
conferunt,& quas apprehenderint ferociores bel!uas,nempc ex quadrupedibus tigrcs, llerba In- &ex Serpentibusviperas,fuisNuminibus immolanc. Pra;didiigitur venatores inca-dicaadco- piendis huiufmodi Serpentibus ,quadam herba viperas fopiente vtuntur5quam pro-ercedasvi- pria lingua piciethl cognominant. Pmereanonefttantusdolusinquolibctanimali, ptras. qui ab xquali non vincatur, vela vino.Virum enim fortem,aut vir pari fortitudine pra?'-ditus,aut vinumfuperabit. Id AlexandroMagnoaccidiflefertur, qui a ncmitie,nifia vinodeuidusfuit. Pariter viperis hoc contingcre traditur,qus licetfintpemiciola Lib 8 hiff an'ma^,3> nihilominus vino alled», iuxta Ariftotelis do&rinam, capiuntur. Quamob-An cao ' rcm venatores viperarum, vino in fidilibus circa fcpes collocato, illas tandem nullo
Vino caviri negQC'° coercent.
iurvipera. Circumforanei, qui cx ftirpc Diui Pauli feprognatos pra:dicant, viperasfacillimi " capiunt: quamuis omnes fint Apuli ex Liceia vrbe oriundi, aut cx locis circumftanti-bus, origine fort&etiam dedufta a Marfis eorum vicinis, qui fexcentis, vel etiam for-f/^»fv»»»taflemillenisannis,antejetatemDiuiPauIivixerunt. Hi infrafcripto vnguine mani- G Circumfo- busdiligcnter perun&is viperasfacilecocrcent,&contredant. Hocautemvnguen-raneoru ad tum conftaredicitur ex oleofeminis raphani fylueftris,fucco radicis afphodelli,&dra-captura vi cunculi ,cerebroleporis,folijs faluiae,baccislauri,additisqnibufdam alijs ,qu3etan-peraruvti- quamarcanarcuelarerenuuntt Huic fimile linimentum prxfcripfitNicander,quod ie.	intcgraturexmedullaceruijoleo rofaceo, cera, &Serpentibus, qui vnacumpraedidis
In Theria fimplicibus medicamentis incoquuntur. Itaq; hoc Marfi, & alij viperarum venatores cis.	perungi dicuntur,vt vipcras,& caeteros Serpentcs facile appreh£dant: captos aut illicd
faliua perfundunt,cuius cotadu villefcere, & violentiam veneni deponerecreduntar. Saliua hu- Noftra aetate, venatores Scrpentum, & viperarum,forcipibuscxferro, aut arundi-mana ad ne paratis vtuntur. Quandoq; eriam minori bombarda, & viperas, ficuti & aliosSer-
quid. pentes quidam interimunt. Sedaduertendumefthocinftrumentuminfidumeflc_sj
fiquidem annodecimoquinto fupra millefimum, & fexcentefimum, iuucnis quidam fclopomunitus,& arua peragrans in vipcram eminus confpe£tam inftrumentum dire-luuents ne xit, vtplumbeam glandemexploderet, interim difruptoob violentiam ignis inftru H cansab in- ment0 ipfe perijt. Quamobrem de hoc circumfertur epigramm3 huius tenoris. ftrumento,	j„ quinto luftro luftrans Ocfauius arua.
quo vtpcra	Anguis viperei tergora fufea videt.
necare fu-	Tuvc glandem igniuomo in fpiras cum dirigit arctt,
^ebat,	Ferrea vi ftamma fiftula fci(fa crepat. -
Sibilat, atqi fugit bombo perterritus anguis, Saacius Arcitenens eiulat, atq; perit. Ha?c,& cxtera artificia pro viperis comprehendendisincapite primohuius libri Icgea-da funt, vbide modocapiendi ,&fugandi omnes Serpentesagitur. Fuganturetiam. Jnc. decu- viperae multis praefidijs,fed pra;cipue fumocorij combufti cum feminelini:idcirco Gat-ra Prffo- t>nara recitat fe, in Nofocomio Papise, nouiftc quemdam in vcntriculo viperam habcn-eat.matri- tem> vnc*e multisremcdijs adhibitis, nihilq; conferentibus ,tandem fuffimentis corij» ffrj. &fcminislini,beftiapcranumegrcflacft.
VI-
A
Hift. Serp- & Drac. Liber I- 131 VIPER^ VENENVM QVALE-
RIA venenorum genera inhoc terrarum orbe rcperiunrur,quibus humanum genus graui noxa premitur: primum rchdct in animalibuJ», fecundum a plantis eiicitur,& tertiu^a fodinis cruitur. Animaiia igitur exitiofam vim participantia funt potiffimn Scrpentes,intcr quos vipe* ra poftremulocumnon occupat. Etenim viperinum venenu, fiue ad-motum,fiueafliimptum facultatcm interimcndi poflidet, velutiali-mentufn optimeconcodum nutrit. Eftenim venenifubftantia alimentis prorfus con- Poieftas ve traria: immo fubftantiamhumani corporis in naturam fibi fimilem,& venenatamcon- nent uertit.Caeterum NicolausFlorentinus,&alij authorum Aj;abum aflecl^jtres veneno-rumordinesconftituunt,primumeorum,qujeillicdinterimunt,fecundum eorum,quae & breui interpofitofpatio, & tertium eorum, qua: paulo ferius enecant: deinde inter has
poftremasfpeciesviperinum viruscollocarunt: quareiuxtaeorumfententiam,vipera: Vipera in venenumfero interimet, quseopinio veritatcm fcmper non aflequirur: cum hoc ani- omnibusrc malinaliquibusregionibuslethahuseflepethibeatur, vt fuolocoexplicabimus . Ve- gionibusno rumtamennoneft dubitandum alicubi vencnum viperseeife adeo exiriofum, vtcito $quenecat perimat :namab authoribus ita teterrimum cenfetur,vt virus eflicaciirimum indica-re volentes, viperinum nominauerint. Hucigitur refpexitHoratius, quando cecinit, Cur timet fiauum Tiberimf cur olittum	w
Sanguine viperino	L'x ear'0^
Cautitts vitat? &c.	. ,
Alibi quoq; idem poeta ficfcribit.	lnlt.Epod.
Jgttid hoc veneni fiauit in pracordijs	C(ie 3*
Nttm viperinus hic crttor Incotftts herbis me fefellit ? CQuibusinlocispoeta per fanguinem viperiuum, venenum vipera? iatelligerevoluit, cutn fanguis huius animalis minimc fit noxius,vt fuo loco cxplfcabitur.In codem fen-fu leguntur illa carmina in epitaphio Archilochi.
Archilochus iaeet hoc in litore teffus, amara Cuius vipereo carmina felle madettt. In eodem etiam intelle&u Martialis fcripfit.
Vipercumq-y vomant nofiro fub nomine vtrus.	*1 •
Nam ex alimento herbarum,&animalium ,quibus vefcuntur, vcncnato ; in cyftifel-lis tanquaminquadam lacuna viperinum virusgeneratur;hocq; experientia docec; quoniam felvipcraercccns canibus datum illos incerimic: cum ex ficco felle nuilum decrimencum reporcent. Ex fellepoftea h;ec maccria venenata ad giugiuas demanda-tur,ad augendum,& fouendum illud venenum,quod in primordio, ex vi feminis geni-talis ibi a natura implantatum fuit. Id in catulis viperinis liquido conftat, qui ftatim atq; ab vceco exeunc,dencibus leehales iftus inferune. Id praseerea paeefic in dencibus D vipersemortuse.,qui etiam ad l^dendumapti fune. Hinccolligcre oporeet hoc venenum Veneniivi-ab extrinfecis originem non ducere; quemadmodumin canibtrs rabidis contingit:ete- pcrano dw nimfihoceIfetvcritaticonfonum,proculdubio vipera nofcmpereifet venenata;quod ctt origine abfurdum di&u eljp opinamur.	ab extrm-
Anverovipera dentibus fepcferiens venenum amittat, vt apis acHlcnm :quemad- fsCts' modum Authordc theriacaad Pifonem afleucrantiusdixie,id nullo modo acccftaci poflumus;quandoquidemdeneibus viperinis venenutn lmplantatum eflc manifefttim eft; quoniamdentibus vipera? etiammortuxvulnerati non alitcrpatiuntur,quamil-!i, qui paftinaccemarina;radijs transfiguntur. Nec mirandum, quoniam caput vipcriE arcliquo corpote feparatum, noftra zetate, homines exanimauit. Id Patauij accidit, Bensvipe-dum viperaefacminajadcomponendam theriacamnecarentur: nam pharmacopsei ma- r£ ruuitu& nus ifta fuit acapite vipcrino iam per fpatium quatuorhorarum feparato,& paium ab- Uthale val £uit quin periret: quoniam incidit in illa fymptomata, quibus vipcrx morfus folct pa- msivfait, ^ientesaffligcre. Matthiolusquoq>recitatfenouifle ruftieum,quiin fecando prato,
vipc-
/V
132	Vlyffis Aldrouandi
viperam falce diuifit, hanc cum putaretmortuam,fcuftum alterum, equo capUt pen- £ debat, intiepidus manu prehendit,fed fera irritata, vibrato capite, digitum momor-dit: vnderufticus nihiltnalicogitans,protinusdigitumoriadmouit,fanguinemfugen-Cetitur.3. do expreffut us repente exanimatus eft. Alium cafum iuuenis a vipera interfedi Cafttsnon- memorat Amatus Lufitanus, qui peragrans vna cum focio.contendebat fe viperam nullorum , confpe$3m abfq; nocumento capturum effe: cum autem.alter derideret, ipfeporrexit tjui tffwvi manum,moxbeftia,eleuatocapite, digitum punxit,quem incautusoriadmouens per<e inte- fuxit, ficq; infelix breui temporis fpatio extin&us eft. Iuliusetiam Scaliger meminit rierunt. cuiufdam Liguris,quicalcando viperam,abeademorfus vnacumbeftia demorfainte-rijt, verfusfunthuius tenoris.
Vipera tartareum Ligurem calcaja momordit,
lpfa,& obit,par mors i>traq; vtriq; fuit. *	•
lib.yfctt. Legitur quoqjplulchernmtimepitaphiuin Anthologio groeco,de aucupeavipera oc-cifo: nam vipersein agris, viridarijs, pratis,&: vinetislaterefolev\c,qiiajetiamfileui pe-de premantur, illico exitiofum vulnusinfligunt,vndeftatim, vel paulo poft homines F percufti commoriuntur, nifi antidotis patientibusfuccurratur. Li.^.deln- Hinc Cardanuspotentiam viperini venenicontcmplans commentus eft, quodmu-fom.	lier grauida,& vipera fceniti fomnians,brcui tempons fpatio, iie interitura: quemad-
modum,& Belluacenfis nugatus cft fcribens, eum, a quo rencs vipcrac mortuas incaute pedibus comprimuntur,talem indenoxam relaturum,qualemamorfu ipfiusanimalis Fttngiqui- rcportarct. NiCander quidcm fcriptum reliquit fungos crefcentes prope latibula vi-nam jint perarum lethales efte . Immo alij narrant catulos glirium aviperis in nido inuentos lethales. partim vorari, partim excajcatosnutriri,donec vnumquemq; eorumcomedere volue-rint: interim fi accidat, vt ab homine inuenti, in cibumcrahantur, tunc veneno viperi-Vencmvi- nonutriti comedentem interimere dicuntur: cuiusrei fides fit penesauthorem. Hoc pcrx quale vnum fcimus viperae vencnum eifc atrociffim.im ,quoniamNicander iliud comparat ex Nican- ad toxicum, quo Prifci fagittas linibant:vt rationeferri,&etiam veneni,lethalia,&in-dro.	curabilia viilnerahoftibus inferrent: quocirca de hisfagittis quidamfic canebat.
An nefcis caufas mortis habcre dnas ?	G
Pmerqnamquod legimus apud Phnium, quodScythx tela fanie viperina, & huma-no fanguineimbuebant, vtleuita&uhoftibus interitum afferrent. Modus autcm,quo L ->? c io genushoctoxici parabatur (referenteRhodigino)i'otelligere licetcx libro Admira-loxicumJ hilium Ariftotclis(fitamen Ariftotelis eft illeliber) vbi Scyth^ obferuabant viperas, PriCci qu33nuPerPePCl''f^ent»l^caPtas ahquot liquefcere permittebant,moxputrc-^Otlittasim fat^as°l'amfanguinc vnius hominis plenam infundebant, & vas diligenter obtura-buchant tum ^^ °brucbant,quibus pmrefactis, & vafe reclufo, fuper natantem aquam vr
perinaefaniei permifcentes illud lethaletoxicutn componcbant. L.i.obfer. Ratione regionum , viperinum vcnenum potentiam,& qualitatem variare folet. c.70. Narratenim Bellonius cum Arabibus itmerans verfus montem Sinai, quod Camelo-rum dux ,confpe6ta eminus vipera proclamauit, & geminauit, fuo idiomate, viper;e appellationem, tunc comites ftatim accurrentes , lapidibus viperam obruerunt: hinc Vtptr&ve- co]iegit author illas gentesa viperis,ob violentiam veneni,maximopere abhorrere. nenoftores ItemIoanncsHugotradit tn defcriptioneGuiiea:,qu6d,in Prouincia Congi, viperseH funttalisveneni, vtab ipfis demorh fpatio vigintiquatuor horarumpereant. Immo exQardano,inNumidia, vipcra:,&Scorpijfunt venenofiores. Amplius PaufatTias,re-Lt.g.c.16. fcrente Aliano,pronunciatfcvidilfehominemab impetu viperae akendencem arbo-rem,&viperam accedecem,&halitu peftilentem in arborem efflaifc,&hominem illico cadentem perijife.Vice verfa,vipergcirca Arabicas arbores balfami verfantes,mitiorcs funt, quia fucco fuauiifimovefcuntur: vnde fi quisabhuiufmodi viperis percuflusfue-rit, vulnus non eft exitialc, vel uti fi a ferro inflidum fuiftct: quoniam nonnulli viperi-nwm venenum odoratiifimopabulo temperariarbitrantur.
Pariterrationeloci particularis alix alijs funt venenofiores: fiquidem montanain-VtperOj) colentesloca,nonfolumaioricopia veneni redundantcs, fcdetiam mordaciorescen-quando [e- fentur5quae ver6 prope aquas ftabulantur, virus minus pcftilens poftidere creduntur, tbalfor. qd'emadmodum,&rationetemporisanni,viperadicitur venenoiior, & prcecipueVere acaUemisexicns;quoniam tota hyemc propriophlegraate nucritaeft: veluti etiam
* quando
Hifl:. Serp. & Drao Liber V . 133
Aquando nuper feneiftutem exuit. Hocnon fuit ignotum Nicandro quando cecinic hunc in modum.
Tunc etis.m caueas horrendam quando feneciam Exutus ferpens renonat, ftu pube refultat. Praeterea, xftiuo tempore, viperarum morfus deteriores funt, & praefertim fi a vipera rricata infli6lifuerint3qu!a concipiens iramlaethalius ferit. quamobrem Ouidius fti-rorem Lseengcatulos ladtantis ad viperamira agitatam comparauit tali ratione.
Nec Leacum catulis lacientibus vbera prabet,	Lib. 2. dv
Nec Lea ignaro vipera lafa pede.	art. am.
Ratione fexus, Paulus Aegineta fuit hutusopinionis,minoricum periculo liberari quos vipera raas, quam quos ftemina momordit. At Aetius fcribebat demorfis a vipe-ramortemimpenderefeptemhorarumfpatio.&maxime i;s,quia vipera fannina^
percutiuntur. Namidusfeminae ideo ma!ignior,& venenolior creditur,quoniam quatuordcntibusferiat. Idem teftaturNicanderhisverfibus.
B	Porro ex vipereo, cjuod noris, germine petor
Famina, qu.t veluti maiori'accenditttr ira, Sic vehemente magis fert noxia vtdnera morfiu^ Et plus glifcenti fe cattda, & corpora voluit, Vnde citatior hac ictos mors occupat artus. Noxius eft atttem reliquo plus corpore morftts obferuandus, vbi viciori proxima Tauro Turba, fubexoriens ntonftrauit Pleiades afirum. Quibus carminibus Nicander innuit faeminas viperarum non foium efle mordaciorcs, fed etiam hoc genusbeftiar um effe prscipue vitandum tempore aeftiuo,quod tempus perortum Pleiadum nobis demonftrat.
Exaltera parte Auicennas in hanc venit fententiam , viperarum & draconum ma- Lib.^.ftn.
respotiusquamfeminas efle deteriores. ProptereaclariflimusMercurialis praedi&as b.traci.i. ponderans opiniones ambigit an morfus viperxfaeminae, vel maris ftt lethalior: ideo, cap 3 2.
Creaccurateconfiderata, vnica diftinciione, authoresconciliari pofte,&omnem difli- Lth. 2. -de cultatemdifloluiarbitratur: fcribitenim tam amare,quam afemina exitialem mor- morb. ve-fumiiifigi: fiquidem faemina quatuordentibus munita, quatuor etiam vulnera parti nen. imprimitjficqjmaioremveneniquantitatem, pluribus vlcufculis,. patienti commu- Vtru mor-nicare videtur.Mas vero, licetduobustantum dentibus armatus,confequcnterq;duo fus vipera folum vulnerainferat: attameneiusvisad vcnenum viperaecomparata acerbior,&ef fitmina ftt ficacior cenfetur: itautauthores , qui maris, & quifirminae virus iudicarunt Jerhalius, lcthalior vtriq; veriratem aflecuti cifevidcntur. Tandem veneni vipeiini vim multifacien- marts mor datn efle opinamur, proprereaquod non folum h,£Hnines,fed csteros quoq; animantes fiu. alficiat.Inpritnis viperae bobus potilliinumobfunt,vtcanit Virgilius .	• u-
Sape fiitb immotis pr&fepibus, aut mala taciu	/ . L.^.Ceorg,
Vipera delituit, calumq; exterrita fugit; Aut tecio afuetus coluber, fuccedere, & vmbrx pefiis acerba boum, pecoriq; afipergerc viruj.
0	Fouit humttm.
Ouidius quoqjdecantabat.
Parua necat morfu fpatiofium vipera tattrum. Prxtereamanifeftutn eftcanes,feles, gallos,anfercs, anates,aliaq; animalia fimul, & femel viperispun£ta, breuitemporis fpatio,mortua concidere. Quamobrem Colu- *ni-mellaiure meritomonimentis mandauit ,quod inftruendisanferum ccllis , feruanda mantiavi-funteadem prjecepta,quaein alijs genenbus pullorum ,nevlpera, muftela, velaliud perino mor genus noxij animantis intrarepoffit.Pariter,ex eodem ColumcHa, tota maceries Nef- fiu conci -fotrophij, nunirum viuarij anatum, extra, & intus opere textorio leuiganda cft, nc ^ant. vipera, autfelesprorepere valeant.
M
VENE-
134 ' Vlyffis Aldrouandi
veneni viperini signa:
i
NTEQ.VAM 'medicusacccdac ad prsefidia, quibus vipereum virus profligatur,primumfignadiagnoftica contcmplari debit: intcrqtia connumerantur dolorpungcns , tumor partjs faucije, lanics crafia a vulnere dimanans, vcficulte ahibuftisfimilescirca^iagamemcrgcn-tcs,inflammatiogingiuarum,fitis vchcmens pallor totius corporis, vomitus biliofje materiae,iingu!tus, ncc non animi deliquium ctVm_, fudorcmortispraenuntio, nifiparttbus nobilioriBus,temcdijs opportunis, pr£ftcv ti-JnYufcul mus ' nonnu!liaddunt,ad menrem Cicerpiiis, yentris ciuciatum, dum venxtf vi-autfl ° fcerutn vencno imbuuntur. Caelius Rhodiginus' narrat quemdam atilicum,cum a vi-"	perademorfuseftet,ftatimincolorem porraceum incidifte. neq; mirandum elt: fiqui-
ltteritia nonnulli fcribunt demorfos a vipcraconfeftim ideritia affici. Hoc fignmn do&if- P an eonfe- ^mus Mcrcurialis non perpetuo verum efte opinatur: ctim Authorcs neqj Grsecos, «uatur ncqjArabes inueniat, quihocatreftentur. Eftquidem veritaticonfonum a vipera vul-morfiimvi- neratosmodo pallidos, modo virides,modo flauos fieri: ratio indeiwfcitur, quoniam tera	proprietashuius vencni eft talis, vt hatiuum calorem diflipct, atq-jcxpugnct: ideoqj
pro varietate naturae patientis, varij etiam colores confpicifoleht. At fimterdum ac-cidat, vt ideritia hanc affc£fionem confequatur, id contingerearbitratur Mercurialis in paticntecopiofa bilc redtindante, quaeagitata, &commota ,tandem adcutis fupcr-fi^idfadiffunditur.
Alioquin ex Diofcoridis fententia , ob viperarum morfum, corpns intumefcit, are-fcit,fubalbidum coloremacquirit,puftula:fimiles ambuftiserumpunt,vulnufqj dila-, taturjcum non folum cxtima,fcd etiam mtima occupct, gingiu^ fuffundunturcruore, iecur inflamatione vexatur,tormina , &humorisbiliofi vonntusfuccedunt, &:fopor, SmptiM/t- &trcmor,& vrinapdifficultasfubfultant. Paulus Aegineta in morfu vipereo tam ma-ta tnorfus ris,quamfaeminff, ftatimab initio dolorem membri affecli, mox totiusi corporis me- Q <vipers ex ditatur, necnon fahguinem, & huniorem faniofum, & etiam aerugitiofum a duobus fo-fauloAegi raminibusinter feparu diftantibusfluentem,&viperarumvirusnuncupatum. Prxte- ' neu, *ea iuxta morfum contemplatur fubrubros tumores,poftea patientis vet tiginem,animi dcliquium,bilis vomitum, necnon vrinae difficultatem. Haecomnia figna in fcriptis Auicennae Ieguntur: hicenim verbafaciens deveneno vipereofic fciibebat. Egredi-turexloeeduorumdentium, autplurtnmfwguts, deinde virttsftrucns^ &forta[fe incipit acjuofus, deinde fpumofus, deinde vt arugo aeris, dolet locus,pof}ea apparet apojiema cali-Stgndmor« rubeumhabens bothor, & ueficas jhnttinadufltonc. Deiude apoflema fit viride^vi-fus viperi- j-cer4 i„fl4mmantur, in corpore apparet rubedo cum rigo re, deinde fudor/rigidus, & corru-nt ex Aut- ptjt coloris vergentis ad viriditatem .fit commotio vertigtms,frc<jueritia anhelitus, naufcit, ctnna* ^jingU\tus cum vomitu humoris cholerici. Accedit difficultas vrinjt. Grauatur caput qnan-doq\ cumfiuxufanguinis narium.
Greuinusteftificatur fe obferuaffe praedida fignain pharmacopola quodam, qui forte i(Sus fuit ab vna viperarum, quas in otficina provarijs medicamentis feruabat. H Nicanderautem, quern inalfignandis huius aifcdus fignis,fecuti funt alijauthores,re-tulit, quod ex vulncrc liquor olcofus, interdom cruentus, & quandoqj ad pallorem^ vergens dimanat. Idq; ob contagium veneni acciderefcribit: fiquidem corporea ve-1» eorpore ncnooccupato,humore> nutritioni deftinati corrumpuntur,itaiit nonfolumparticu-venenato lafeWfcdetiitotuc* ipvissntumefcaLQuaderecutisaliquandocolorepurpurafcen-kumores tem,intcrdum viridfm:&iwentidemamethiftnumrepracfentat: quaecolorum varietas nutritioni in%nem putredinem indicare folet. Immo aliquando ^sicitatur fingultus,vcluti con-feruientes uulfio <IuaBdam ventriculij qui generatur, vela copia humorum, vcl ab inanitione, vel corrumpun arcpentina repletione,velabacrimoniamateria:ftomachum vellicantis. Nonpoteft tttr.	cnim ^11'11 ventriculus, dum fentit humorem malitia veneni corrupturn, totis vi~
ribus noxiammateriam expellcreconetur. Ab hacputredine maligni cruorisadca-put vfq; pernitiofus attollitur vapor infignem generans grauitatem.
Verum quia vcncnum per venas maiorcs dilabens, & partibus nobilioribus fc fc infi-
nuaos
Hift.- Serp, & Draa Lib.!• £ ij y
£ttnaasiecuc inuadic, hinc fic, vccancusferuocibi procreecur, vcpaula poftfcbris arde? C"Y excitecarj-deindepultnpnes reliquafqj parces^roximas ica exCiccar j vc pajiens vehe- ardens ex-menci Cici affibtaoiir. Vot vero virus tocitm corpas ofccupiuic, ft-atim iigna properan- cttetur. tisincerirus fc fe offerunt: nam vngues ob caloris defe&um liuidi fiunc , &corpusre-frigeracum grandmem veluti congelancem fentic, & cremoretn patitur: cum iahis parcibus femperaliqcia portio humocisaeris, & neruismolefti concineacur: prop.te-rea parces !abefi6i:u£, &a veneno fuperatas,facile, quod in fe habent, cflluere fihunt. Hmc fic vc ventriculus humorc bihofo redundec,in quem tocus fattgiMsa venefica vi
tranfmutatur.	..,. ^	.
Reliqua eciam vifcera exiguum alimenci exire finun.t,quad in fudoretn frigidum Cttr cofsr conuerfum pertotumcorpusdilfeminatum acutepaulatim egreditur: tuneqj- color cutis fiAt eiufdein cucis plumbcus, aliquando ca:i-uleus,interdum etiatn viridis aem.ulans^Qrem vartus.\-asris confpicitur. Sic igirur canit Nicander;
'« —— porro ipfo ex vttlnere quadam g	tt fanies, qttit nunc pinguis, nunc effe cruentA.
■ Cernitur, & nullum prafert quandoq'. colorem, Sed qUA circtt:ni.€lplagam c.fo, tUr/rid* m)les Tollitur interdum rubic/tnda, ac palm.t videtur Liuida^ nonnunquam quedam velut bydrope glifcit\ Praterea qttales ambuflo in corpore bulla Exteriore folent fummatim emergere pelle: Jndc fubcxdriens plagaw, & vicina ptitredo Occupat, & triflem ciet in prxcordia mortem: Afpera quandoqttidem vehementer, <jr ignea noxa Totum corpuf edit .. mifera arcto ex gutture voces Perflrepitant, c.tcay, caput vertigine nutatj Multaji dcbilttas membra anxietafq; fatigat3 s Et grauis oppreffu n vexat catigo ccrebrum. 12	Arida fattx fepe, extreptos itfrigtts in vngues3
Atq\ hyberna ftatim cadit omnis grando per artus Crebri etiam bilis vomitus, fit pa lidus ager, Atq-, imitante niues circum ftdore madefcit. Plumbeus tfi aliquando cotor, quandoq; nigrefcit, Eufcus, dr interdum Jimilatur floribus aeris. Praedi&is addamus alfertum Aecij, qut ntxtis authoricatibus Nicandri, & Authoris de 'Signamor-theriacaadPifonemjCradiditiii demorfisa vipera mare,bina vulnera,&inde morfisa fus viperA fiemina quacuor confpici. LicerBaldus Angelus Abbacius retuleric hoc fignum cffe e^Aelioi. ' fallax :proptereaquodmaseciam vipera quandoqjquacuor vUlnera imprimcre poceft, antequnnei duo dencescadanc. Verumtamen Paulus &jineta manifefte docetin idu tam maris ,quimfaeminae, duo cancummodo parua foramina impreffa vidcri. Qnam fenceiciain noftri viperarum venacores confirmanc.
Deniq;quoadfigna prog loftica,qiundo percuflfas i vipera adhibitis aliquibns rc-j) medijs, &propinacis antidotis, nonnihil quiecis inuenit, tunc illum conualirurum iu- Signa pro-dicabimus. Vicifftn» qnando f^uiora accedu u Sympcomatajvt fpiranai difficultas,fa-gnoficj. ' eiei rubor,inquietudo,ficisinexhaufta,oris fa?cor,fomnus grauis,venarum tumor, fyn-copis, & viriutn diffipatioj tunc patientem priftinae fanitati nullo modo reftitnendum effe prunonciabimus.


b- }S;v<f!> ! s ,'r

. I; ■ ,H. i	" ■ 1 - * £ J»
r't -.'! .•
. .. _ . ,	f f
T§,CP-	'tc
U a
VlPERFi
ij(?	Vfyffis Aldrouandi
VIPEREI VENENI REMEDIA:
E


rJl/erj»tU gjuado ad-hioedasut.
Remedia chirttrgica.
Lib. 3.
fetf.
33«
tjfecl.
Partis am~ putatio. -
Ltcocit. Cctttur. 1.
Traxtnus eflveru ale xtpharma-cum httius veneni.
VAMVIS inomnibus Serpcntum morfibus eadem fer£ proficiant, quaeincapiteprimo huiuslibri fuerunt recitata, quando de vulnere inflido a quolibet Serpente a£lumfuir.Nihilominus in prasfentia,nos imitati Prifcorum mentem, pro fingulisanguium generibus ,peculia-ria ctiam pra»fidia proponemus. Sunt igitur,ex L5areo,qui in.vjru-lentis viperx idhbus, medicamenta ad canes rabidos comendata prse-fcribant : cum tamen communis fit harum punitionum medela ,quam in Arte cura-tiua docuit Galenusjvbi in idu Serpentum duplicem medendi fcopum proponit, primuseftvenenieuacuatio, alter veroeiufdem alteratio . Euacuationcm moliride-bet medicus perea ,qux vehementer attrahunt, alterationem verd per contrariafe-cundum qualitatcm, vel fecundum totam fubftantiam. Praeterca fubditGalenus, qua» F citra calorem attrahuntjeuacuare, velutifuntcucuibitulae,&aliahuius generis,qua; fubftantiam malcficam, & veneficam educunt/
Aliud genus auxiliorum eft illud, quod alterat qualitatem percontraria:nam fi ca-loringens fecundum particulam atfeulain, vel fecundttin totumcorpus perfentiatur, tuncmedicamenta refrigerantia pnefcribenda funt; fia vero asgrotus a frigorc patia-tu , tunc calefacientia adhibeantur. Qux rnedendi ratio ex libro fexto Dioforidis de-fumpta efle vtdetur,vbi decuratione virulenti i6tus vbertim pertra&auit.
Cajterumfiltibet ad particularia prasfidia accedere ;in primis iuxta prarcepta chi-rurgiaepars laefa fupra vulnus ardeconflringenda eft ,non tamen tam vehementer, vt torpeat :deinde cucurbitula appofita venenum confeOiin eft cxtrahendurn, fi locus affedus id ferat,dummodo prius pars circa vulnus gladioloincidatur, vt vitiofus, &c venenatus fanguismelius effluerepoflit. Sin auttm pars faucia cucurbit;ulam non ad-mittat; tunc fcarificato prius vulnere deplumatus galli, vclgallinaeanusparti vulne-ratae applicetur,vt citius venenuelici poflit: ycletia, opportuuu pra:fidium eflet fugere G vulnusjfihomo inueniatttr,qui prxinio aliedus ldprzeftare audeat. Legitur enim in epigrammatibus graecis ,de caprea,ncmpe dorcade, cuius vber vipera momordit, & moxhinnulusaccedens,lacq;fugensmatrem ab irnpendentemorteliberauit. Qui-dam ar<Stis vinculis partem tauaam ligantes, eamq; amputantes vipereum expugnant virus. Idcirco G.ilenus narrat feAlexandriae nouifle agriculam noti procul abvrbe habitantem, qui, cuin eflet a vipera demorfus in digito, lllum ftatim ardiflimo coii-ftrinxit vincu!o:deinde accu rens ad medicum fibi in vrbefarniliarcm, totumdigitum ab ipfa articulationead paltnam vfq; amputandum prxbuit,&abfqs alia ope fanus eua-fit. Rurfus nouit Galenus alium rufticum,cuius digitum vipera momorderat,qui filce,quam fecumforte ferebat( eratenim viniror) ab vltimo articulo partcm reie-cauic, dei lde ctcatrice indu6tj, nuiloq; medicamento fumpto, fanatus eft.
Alij ,nh >c atfcdlu, folisligamentis, & antidocispriftinam fanitatem recuperarunt. Habemus enim ,ex Amato Lulitano, quod puella annos trefdecim nata, per arua va-gans>pun£ta fuita vipera in pede, vndemater idaniraaduertens,confeftim corrigijs ex H fiuticeThymelcae paratis partcm fupramorfum vinxit, &puellam ad Amatum duxit: iain ctusmultis maculis Uuiuis variegatum erat,& trctnores cnni vertigineiam patien-teminuadere ca?perant. Tunc Amatus iuflit parterri profundioribus vlcafculisfcari-ficari i deindc fadij larga fanguinis effufione,emplaflrum ex aliijs contufis vna cum theriaca paratum affedo loco admouit,& drachmas trestheriacaein vnc js quinq; vini meratiorisaegrotsepropinauit. Sequenti diediminuto ttemore, vncias quatuor fucci foliorumfraxini exhibuit; quoniam hunc verum huius veneni alexipharmacum eflc opinatur : ficqshis,& alijs praefidijs pue!! a priftina-fanitatifuit reftituta .
Nondefunt praeterea pharmaca tam fimphcia, quam compofita,qU£ein hac afledio-neinfigncm habent praerogatiuam . Primo igitur, fi animum dirignmus adfimplicia : . haec vel ab animahbus, vel a plantis defumuntur. Interanimalia ipfa vipera deglubta interancis abicdis, & anguillarum modo ,cod.i nonmodicam frugem comedentibus affert ;cum eiuscarofacultatem poffidcat pellendi vitus ad cutim: tatio cfl, qtiia caro
vJpcrina
Hifti;Scip,ai Drac. Liber I. 137
:h viperinaonmlvenefiocarct,cum iiiud totiimad vciicam fellis,indcq,ad.gingiuas«e- SimpttciA trudat; quemadmodum pattes vcnenataethmus bciliae j&ui appjitata*, fonw&Kitace nKdicame-quadatnadieomnevenenumtrahunf.Anferesetiam,:&anates,peculiari quad.unprae- ta ex ani~ rogatiua,vipcreoaducrfanturveneno ddeoqjvishorumauimalnim in taltcaiucom- malibus• mcndatur. Itcmgallus, & gallinaraultaiS babcnt partys;/quashwicaifcdiom •occur-runt : propterca Sextius cerebrum gaiUcuro pofca ,adiedo pipcrea viperadcmorfis, Erififiratus autemcum vino propinat.. Immd Auiccnnas fcJ galli ;nec nonreliqua-rum auium prjefcrjfeitt Dcniqj ftercus ctiamgailinarum, adcicndum vomitum, in iu-je ab aliquibus exhijactur.
At mnltum adiumcnti affcrt, ex Diofcoridc, gcnitale cerui marisj ficutictiain coa-3»ulumIeporinum menfura terni obiiii datur. Quamtits Galinus drachnwm. coagu- ' <joa?uU h hinnulorum.vel ceruiprobct. Muftelx venteriahtu&,vncmpecuis caroaceto ialc tondita, ad mcntcm Auicennae non vulgariter prodeft. ..Anvpliuscx eodcm amho.re,	\
cancri fluuiatilcs,quibus deficientibus,marin!,ijec.nonSt.orpioaifatiis laudajKUT. B ExGalcno«tiamfanguisftrlicae cumoieo porus,qucinadmodum & fanguis marin* Iniuforif seftudinis cum accto, nonfolum avcnenatisniedicamentis,fed.ctiamamorfibus vipc-ras iiberarcdicituc.. Exranis etiam coctis., & vna cum iufculo fumptis ampliftimtlm frUaiumavipera dea3orfifuhtconiccuturi.Mir.um cft,qu6dcxctcmcntacti3m.anfma'« lib. 2. dt Jium in hoc caiu commoditatis plurimum afterant:fiquidem Diofcorides ipiam.patien- mat,Med. ais vrinam hauftaip comroendat: cum hxc., vcnena omnia debcllare dicatur. Auicen- £xcren~ta aas ftercus caprinum, & praicipuc montanum in aceto dccoiSum, vel tiitum in vinoi lartornm -idprofiigandumhuiufmodf virus, pr^fcribic. Alioquin butyrum vetus laudat, & pa-cientc.m fcderc invafelaitis pleno,dG>ndc vigilatc, & deambulare prxcipit •
Siad plantas vcnenatis i<£tibus conferentcs accedam.us,.vulgatumcftmedicorum dogma,quod herbis ferpcntUm ori iniedtis,fi peteant,illiis tifc talis veneni antidotu.m. Qtiocirca legimusapud Diofcoridemdeanchula Onochilo cotraScrpcntes valdcefii-cace,quoniammanducata,& infauccsanguium proicda eos perimat. Auiccnnasfor 3ia.radicem,& eorticem Ariftolochijelaudat.Aetius, priufquam.vripacruenta prodyat, C alliumdeuorandum>&: vinum moracum pr^ber. Quamuis Diofcorides,loco allij, por- Meduam ru.m, vel porri iuccum, dimidixheminxmcnfura praefcribac. Crollius agcns de intcr- fimplicijLs nis.refun>fignaturis vaconitumcum vinotepido» demorfisa Yip.cra , & a (corpionc_^>, cxplantis. falutiferum pr«dicatjquandoquidem venena interdum vcnenorum rcmedia cife con-ftaL'.BiftortamHcrbariorum, ncmpebritanicamifcucolubrinamjquiacotortis fuisra-dicibus,conuoUiti Serpentis figuramrcpr^fentat, Porta ,exhac fignaima ,adn?rfus viperarum,&aliorum ferpentum idtus commendat.Diofcoridesfemen braficar tritum, acetabuli mefura,&etiam Wafic^ fuccmh ctim vino,Matthiolus vero bryonia- mdiccm exhibct.Itcmcaifia fpote nafcds in tractu Arabixodorifera;,pariterq:coftum arabicum ex eodem Diofcoride»vipcrarum idtibus auxiliatur.Cirri femen ,&fuccus, vr voluit» Rhifis,pnn6tiones viperarum fanat. Echium , fiuc viperaria, ex fignatura (teftc.Poi;ta, Ll'x'Mag* quia caput viperinum cfeminc rcprxfentatur ) aduerfus viperarum ictus valet i & prq- nat> pterca in antiquis Diofcoridis tiomenclaruris hxc planta Alcibia.dum cognominattir, quoniam Alcibius ariperademorfusfolohuius plantaefucco fanatus fuerit.item fraxi- dhibiks D nusj&fraxinellajquajdidtamnum album nuncupatur, intrinfecus-fumpta,&cxrrinfc- <ptorc)ile-cus adniotaScrpentesfugant,aqj nccant.Ferula, ex Diofcoride,c6tra-vipcrasin.-vino dtofanatns> bibituf.oblcrtiarunt enim hanc mur^niseife infcftam, immo hac tactaepercunt ha tc etiam contra viperas commehdatuxaLEx codcmmct Diofcotide iuniperibaccae.fo-lia,&fuccuscum vinoadhibentur.	mat. Med.
Nonnulli drachmasquatuor meIanthijpraebcnt,nexgrotus obtalem idumpcreat. Porta quoq;myric'am,exfignatura, quiafoliofitfquarofo,viperisperutilcm prKdicat. Lt"'\-phJs Etenim plantae Serpcntum fquamas. xmulantes ad eorumdcm idtus probantur><Actius caP'7* Vf\ nafturtium tritumcum vino, Mathiolns fuccum radicis rubic-e , &Diofcondcs ruburn in vino prcefcribut.Raphanusin cibo fumptus,dcinde vomicu reicdtus percuflisa vipe-ra auxiliacur,dummodo theriacq Andromachi poft vomitionemfumatur. Matthiolus fcribit non cife omittcndam radicem illtus planrac, quam Goritienfcs abauxiliarj-vir-, cuceSerpcntina nuncupant. Imrnotaxus arborab hisrcmedijs fimplicibus noneftar- in Vit.il> ccnda ; fiquidcm,cxSuctonia Tranc}iiiiiy?Claudius Imperaicf ecnfuramagens, edi- dattd.Caf
M 3	tfa
\
*5 2	Vly ffis A Idrouandi
>T*xas ar~ pi'oporoiejintcrquas hoC crat vnum,nihil aeque faccrc ad viperxmorrum,quam taxi 1 ■ior ad-uerte arbons fuccum. Phniui cfficacilfimum putat Tragoriganum. Alijex Diofcoridc» »a peruti- digitnmiiiliquida piccmcrgunt ,dcindcvinum.,inquodigitusablutusfucrit,bibunti Tandemfemen viticisab Acgincta,necnonZcdoaria,&:gingibcr abAuicena inhoc cafumrrilicccxtolluntur. Vipcracctiam aducrfatur philanthropos, nempeaperine,ejc 1'hilantrt- flg0aturaj vtvoluit Portarcumhaec planta florcs intra globulos,quemadmodumvipc-fosattxilia ra inrra ouorum putamina foetum procreet. Gaicnus ex rcmedijs Dotothei Helij, tur ntorfui atcciinfcalefa€tum,&p0tum,adheminqedimidicmcnfuram, laudar. At radicem Aco-vtpera. r)j & Agaricum, necnon fcmcn Alharmel cum fucco porri, vel fucco cardui magnificat Auicennas.
Intcr compofita medicamentaper os fumenda, Diofcoridcs in primis praefcrlbitit-lud,<juod recipit mfrafcripta ingredicntia in vino creticotrita,fcilicet dimidium ace-Lib. i. dt «abuhimmyrrhx,piperis,caltorei,floris,&feminisportulacaf. Galenusvtiliflimam Antid. putat antidotum ab Apollodoro paratam, quaeateftudinis fanguine nomen accepit: Antidotus tomprchendii autem feminiscumini fylucftris acetabulum , fanguinis marinae tcftu- P Apoilederi. dinisexficcati drachmas quatuor,fanguinis haedini tantumdem}coaguli hinnulorUm,1 wJkpofisdrachmas trcs :huius autem antidoti portioad magnitudinem oliu* de* moriisa viperacxhibetur. Iterum Galcnusantidotum ruftici mcdiciad morfus vipe-Loco cit. rae nonimprobat. Recipit autem trifolij,ftachios,erui, feminisrutae fylucltris, arifto-Antidotus lochiaerotundaefingulorumdrachmaso6to,quxomnia cumvinomwra redigunturin rufitci mez totulas,quarum drachma vna in vino,data occafionc,fumitur. DenuoGalenus non diei.	cxcludit a remedijs compofitis antidotum ab Eudemo verfibus confcriptam,quae An-
Lococit. tiochi Phil&metoris theriaca infcribitur, & conftat cx drachmis duabus radicu Mci, & Theriaca ferp»lli,drachmaopopanacis, acctabuloieministnfolij,acctabulis duobus feminum fhi/omett• anili,fjeniculi,ammeos,&apij,deindeomnia trita cumfutficientiquantitateviniinjro-ris.	tulasrediguntur,quae ponderetriumobulorum apatientefumcndf funt. AmpliusGa-
Lococit. lcnus intermcdicamcnta compoiitahuic affedioni confercntia rcccnfct antidotum, Amidotus quamGallusex Arabia rcuerfusCjefariobtuIit . Intcgraturautem drachmis viginti Gallt. quinqjfmna; erui,drachniisfex radicum vitisalbxjdrachmisduodecimfeminis rutx G fylueftris, drachmisotto iridis,opopanacis, & ariftolochiatlongae, drachmis fex fucci papaueris, gingiberis,cumini Acthiopici, myrrhae, eringlj, fucci cyrenaici, croci, fcr-pilli cofti,&fagapeni.Exhiscum v»noconficianturro:ulae,qusepcrcuflisa vipera in Atticenna vjno exhibentur. Auicennasamplcditurin hoc cafuantidotum,quae rccipit myrihx, antidotus. Caftorei,piperis,arfcnici rubri fingulorumdrachmas duas,vnciasduas feminisanethi, dcindecum vinoconficitur. Aetius componit medicamen ex carnibus cancrorum fluuiatilium,& modicofale addito. nccnoncalamentho format paftillos, quos in vm-Centur.i. cxficeatoscum aquamulfa cxhibet. AmatusLufitanusdumrecitathifloriamcu-Jn Bajtltca	pue|]£ a vipcra demorfae,proponit hoc compofitum medicamcntum conftans
c. ex vncijsduobu» Ariftolochiaelongae.vncia bryoniae,&haftulaeregia?. Crollius propo-Thertaca n-t remecjjUm contra omnia venenata tam theraupcticum, quam prophylacticum in-An roma- tCgratumcx vipcris,quodapud lpfum vidcndum eft.Praedidlisaddemusceleberrimam C 1« Andromachitheriacamtanquam antidotum antefignanum: ctcnim cum vino, vel
tb&*mag aqUa vitap,foeIicicumfuccelfu,inhoccafuforbetur. IdcircoPortafateturin osvipe- II *Mt'	rsfemidrachmam theriacxcum aqua vitacdiffolutaea feingcftam fuiflc. &bcftiam fe-
mihoraefpatio expirafle.
Simedicamenta morfu viperarumapplicanda contcmplemur,fimp!icia ab animali-Denteshu- bus defumpta primo fe feotferunt.Auicennashumanosdentesaduftos,& in puluercm mani vfti reda6tos,morfuiqi infperfos commcndat. Diofcorides vrina humana calida vulnus adejutdva- fOUet. Verum interbeftias primitus ipfa vipera proprio morfui confert: na vipereum ieant. venenum morfibus impofimm totum cxtrahit virus, vt magnes ferrum j licet caro hu-ius bcftiaefumpta illud adcutim pcllat,veluti lapis therimenesferrum abigit.Nonnul-Viperamor jj jgjtur viperinumheparvnacumfellcvulneriapplicant. Alijcaput viperaediligenter fui vipera. amputatum,& per volfelampr^henfum morfuiimponuntea parte,quaeccruici iungi-medctur. IUI: hocenim modo vencnummirifice extrahitur: de hoc rcmedio Quintus Serenus - fic canit»
- Cttfpide non quifqttam longa neq> cade larijfa,
fuimi-
Hjft> Serp. 5c Drac. Liber L 139:
A "	fulmiue nen gladij volucris no»felle ftgitt*%.
£uam ciit viptrto potis eft xffiigier iffu. £luarc aptam dicamus epem, fuccofqi medentes, Cui nocuit ferpens, fertur eaput illius apte Vulneribus iungi,fanat quem fauctat ipfr, Vtf/i larifsaa curatus Ttlephus hafta. fUnaequoq;abextcmispraefidijsnonfuntacccnd£;fiquidem Auicennas ex illis, ncc non ex cafeo vctcri tmplaftrum adhanc affc&ionem componit. Kiranidcs fanguinc Aa*aHtedt teftudinis marine partem l^fam illinit. Diofcoridcs pullum gallinaccum rcccntcr dif- tur merfui fe&um,velftercuscaprinumvinodiffolutumadmodumemplaftripartiimponit:Ideo vipera. Galenus narratquemdammedicum arua, & pagosluftrantcm ad morfum vipcr^,fi^ Lib. 6. d* aliorum etiam ferpcntum, fimo caprino aceto dilfoluto vtcntem plurimcs libcraftc-»: fimp. med. quarenoneftmirandumfi Auiccnnas fcripferit caprinam pellem rcccntcr abanimali fae.ea.i9. detradlam, & i<Skibus harum bcftiarum fuperpofitam iuuarc. & Infupttplantasalia rcmediafimplicia fuppeditant. Diofcorides cnim abrotanum,
ittius ailium, vcl cius adufti cinerem adhibet, dum cum accto cmplaftrumpro affc<5ta ?tdnuie** partecomponit. Ex Auicenna, caepa:fylucftris fuccus peros exhibctur,& cx co,quod tTtfeeMS*t poftexprcfrton6rcmanet,emplaftrujp faucia particulacocmatur.Id£ rcmediuexcha- f^candt. m^mclo cotufo ad metc Diofcoridis paratur.Paulus ^gineta excincre fimplici cu acc-to mixtoemplaftruparar.HerbaV*Corfo nuperapudHifpanos inucnta ad morfusvcnc- fltrba de natos,&in primisadmorfumScrpcntis.quemCorfofualingua nominant,idcft vipc- corfo qua r3eetficaxeft:hanc fotteCantabricameffcmultiautumant. Radix cbuli jnvinocli- fit. xata, & vulneribus impofita a Matthiolo, & cmplaftrum ex farina orobi cum aceto pa-	a
ratumaDiofcoridc probatur. Legimusapud ^tiumfraxini cinerem cum fuccofo-lioium permixtum, more cataplafmatis,confcrre. Apud i€ginetam ,exfurfuribus cum acetodeco&is, &apudDiofcoridcm deco&ionerutxelixatis malagma paratur: ParitcrDiofcorides galbano,& iuniperifucco partes faucias fouet.Folia cortcx,&bac-cae, ex Plinio, impofita, vcncnis Scrpcntum, & maxime Scpis, Dipfadis, & vipcrae mi- lattri-C randum inmodum refiftunt.Quamobrcm Auiccnnas olcum laurinum,nec non oleum, nummcde-in quodeco&a fuerint lauri foliaapprobat. Similiter laudat Sciniar, ideft la&ucam afi- tur iftibus nijdummodomoreemplaftriadminiftrctur. itginetalenticulacum mcllccoiaalocum vtperinis.. priusfcarificatumfouct. Chriftophorus Acofta lignum colubrinumin malabar naf- Ltb.Arom. censcxtollit,quoditacoIubroaffimilatur, vtqui id nonnorit,autdieillud non vidc- eaP'll* rit, fi no<au ad Lunac fplendorcm intueatur, viuum colubrum cfte cxiftimabit: hoc ad viperarum morfusoptimum praefidium cffefertur. Quapropter incolarpcr arua pro» Ligm ee-ficifccntes, vt plurimum lignum hoc circumferrcfolent, cum in illa Prouincia multae lubrinum viperar ftabulentur.	Araftjt.
Aetiusinfimiliaffcduetiamdcfpcrato,mclifrffoIia,&etiamfuccumvna cumvino tanquameuidens auxiliumpartiimponit.quamuisfotus murixcu acetoab Aegincta non rcprobetur.Origanum viridecontufum praefcribit Diofcorides.At Matthiolus ra- Eadixper-dicem perfonatae in vinoclixatam,8cimpofitam,& Aegineta picemliquidamcumfale ronau magnificant. ExTheophrafto,panacischironiaeradixinolcoco£ta adhibetur;dum uau D partes,aduerfusviperas,phalangia,&aliareptilia liniutur.Ex porro,&panccum falc,ad mentcm Aetij cataplafmacomponitur. Sed/£gincta dccodo pulegij faepius plagam fouct. Sycomori folia cum panc mifcenda , & exrrinfccus admouenda iubct Atius. Serpillo cumaceto Galenus,&fambuciradicccumvinoMatthiolusvtitur. Scillam in aceto deco(Sam,& inftar cataplafmatis accommoda tam Diofcorides adhibct, qui, & ferpentaria maiorc, feu dracontium commendat, cum haec planta caulc glabro ma- Serpenta? culis fufcis, pullis, puniceis,& tandcm vipcreis confpcrfo praedita fit: cx quibus fignis riaeur ai-Porta colligcbat hanc aduerfus vipcras valere. Quarc non eft abfurdum fi Diofcorides uerfus vi-fcriptismindaucritavipera non feririhominem,quifolijshuius plantae manusconfti- perasvale-cauerit. Tribultis ctiam terreftris tam intrinfccus, quam cxtrinfccus adhibitus demor* ri dicatur. fos a vipcra recreat. Hcrmolaus autcm Barbarus tormentillam laudat. Trifolium hyacinthofimile,vtaliquifcribunt,Vcreflorcscmittcns,femcnq:cnicofylueftrifimi- ' le procreans, trifolium bituminofum ab alijs nuncupatum,hocin aqua decodum, & morc fomcnti,parti faucis impofitum,dolorcm a vipcra,vcl a phalangijs cxcitatum,
ftatim
l4o	< Vlyffis Aldrouandi
ftatim fedat: fed fem mirain ?nimaduertit Iacobus Syluius medicus, quod rcmedium 8 Triftfxm ^ ^^ *t- app]lcatum dolorcm illi fimilcm,quem patiuntur demorfiaprsedjctis y bitumino- beftijs aenerat. Tandem Diolcoridcs vini faeccm, vinaccoru, vel farmentotu cinercm fum mtre aCcto permifcct, hocqj linimcnto partem laeiam.imbuit. Praecer herbas quidam optratur. ctj3miapjdcs jn huiufmodi atfcdionc locum habent.Nam lapidcmSerpencis,demoiik avipera fufpendit Auicennas. iEtiusvero lapide hgmatttc,&: heliocropiovcicur.
Infupcrmcdicamencaexterna compofitaprofupcrandohocvencpoabaLKhoribul'' proponuntur.QiioeircaaGalcnocmplaftrucsdidjmnofacrumnficupatut»iaudatnr. fidcap 14'- lmn 6 prcfcdbit ephhcmata ad morfus viper^,ex fagapeno,pipcre, hquorecyrcnai-L.i 3.*".» 1. co-.opopan3cc,:galbano,fulphure iti acetodiifolu:is./Hc>us eodem vcitutjnedicamen-io,fcd poftmodumfoh:i viticpvclficusfupcrponit. Denuo ^Ftius aliudempieftrum-. cx cardamomo radicc eringij, fulphurc, pjpcrc, myrrha, & galbano conficir. lcertim-idcm authorexccntaurea yhcrba pcdiculari,ariitoiochsa,radicibus pe-uccdani cum, Varia em ace.to, in quc galbanum fuerit diflblutum,cmplaftrunvfingit: Rurfus jdcm,a.u.thor ex pUlra cZ- cachri,herba pediculari,ftaphnagria,radi.cevitis aIbg,ariftOlochi&bxyjqn^nyrrha, P tn.endatur, &opopanaccicumfi:fScientiquancitate accctemplaftrnmparat. Dcmumidcm.^Etius excontritiscarnibus cancrorum fluuiatilium cum iridc,calamcntho ,& modicofalis paftillos conficic.ex quibus dcinde ladediflolutis cmplaftrum componit. Quibus Oleum de pt ijfidijs addendu eft olcudeScorpionibus Matthioli,quo rcgio cordis & pulfus liniedi Scorpioni- funt • nam pr^ftanciflimam opem afferrefolec., C^tcrum a prgfidijs cxccrnis compofi-hus Mat- cisthcriacanoneftarccnda ;cum partiaffe&£ applicata mirum in modumupcrecur. thieli. Recicat enim Parcus ,cu.m eifctmonfpcffuli, in pharmacop^a.in qua proconcinanda L.2o.c.i6 chcriacafplendiduseracapparatus,fecuriose,&incautepercradiaffcviperam,qu^in-Parettsa dicem incer vngucm, & carncm pupugit, vnde ftatim dolotc fuborto, ipie digicum fn-vipera de- pra vulnus arctiifimc conftrinxic, ne virUsalijs parcibus.diftnbueretur; dcindctheria-tnorfusquo ca antiquain aqua vir^ difToluta proHnimentO vfus cft,atq; intrapaucos dieshocfolo remediocu rcmcdio planc conuaiuit.	. «.
ratus fue- Prffter remedia prqpofita , lcgitur in monimentis Thcophrafti (vt rcfert Tcxtor) rit.	quodcantus tibicinum fidicinmn,aliaqjmufica?artisoiganainodulatcadhibita qui- G
Tom.l.of bufdam viperarum morfibus medentur. Idcm Afclepiadcs medicus inquibufda phrc-fk.	neticis, & io cxteris anjmi aegritudine labocantibus prfffticifle dicitur: etcnim obfer-
Synfonia uauit tales patientes nulla alia ope,nifi fymphonia,& vo.cumconcentu refipifcciC_^ medttur tantus enim efl hUmanx naturascum harmonia confcnfus.Non defunt etiam aquarum morfuiSer fcatcbrse, qu^ vcneno viperco aducrfari perhibentur. Scribit cnim Amatus Lufitanus pentum. Norcheri^o&o milliaribus aFulgiuco ciuitate,5t patriaGentilis interprctis Auiccnn^, Ceturta 1. fonccm ialuberrimum, & aqua frigidiflima fcateocem confpici, in qua fi dcmorfi a vi* Aqua- ru- peras &t ab ahjs Serpcntibus, hora' fpatio, dcmcrgantur; indc fani, & libcri egrcdiui-iufdamfor tur. Opinatur autem AmatusLufitanus hoc inde prouenirc: quomam cxcedensillius tis mcde- aquae fngiditas caliditatom vencni viperei rcfringac, acqj obtundat.Clai iffunus Falop-tur ictibus pius aliud pra*fidium in hoc cafu admiratur: obferuauit enim ,dum ruri verfaretur, fi-xiperarii. lium agricola; a vipcra in pcdcdcmorfum •• vnde pater fenex ad clamorem filij accur-Inlib.de^ rens,arcto vinculo,pedis digitum vinxit,ne vencnum ad fupcrnaspartespcnctrar<_Jj Tum. pra- poffet: deindc, digito fcarificato cnm non mcdiocri fanguinis cffufione, iuflit fibi lo- B teruat. cum oftcndi, vbi a vipera filius pcrcufftis fuit, quo cognito, vt la?fum pcdem ibi natus Cretahau- figerct, imperauit; poftca ducendoferulamcirca pedcm, illiusfiguramobfignauit,& fia mede- fumpto gladio,cretam intra vcftigijlincamradcns in vinodiflolutnm filiopropinaui»; tur iciibus quo pr^fidio iuuenis vomitione,.& fluorealui correptus, tandem fanatuscft. Quam-titpera. obrem Faloppius id ab occulta quadam crct^illius proprietate dimanaflc arbitratus •...■• „. eftjnifivelimusalfcrere:quandoqjarenanaufeofa,&aluifluxum, & vomitumexci-> ' . tari,ficq;&cxcrcmcnta,&vencnaextracorpustrudi.
Prsetcr viper^morfum, virus a vciiculis gingiuarum excmptum, &fel eiufdcm ani-
rralis permixtum homines venenarepoteft.. Idcirco Gcfnetus, ex relatione Gerardi
Bouman,prodidit puellsmquamdam, qua;carnem ,.cui permixtum fuit viperinvnu Fel viptra virus, guftauerat, in opiftotonum, & alia grauiflima fymptomata incidifle, quf po-txiiiale.	vinocopiosefiimptoliberata efh Fcletiam vipcr^ade6cxitiofumcft,vtconfe.
ftim animidcliquiuragencrct j propterea quamprimumvomitus butyroigne liquato
cxei-
Hift-Serp, & Drac. Liber L i4i
^cxcitandus eft, & vomitioneiterumatqj lterum repetita , nullum preftantius reme-dium inuenitur,quam theriaca:quamuis Auicennas proprium huius vcneni alexiphar-macum mofcum efte arbitretur.
ivmentorvm a viperis percvssorvm medella-
OLVMELLA de reruftica verba faciens,fcriptumreliquit bouem quandoq; per pafcua vagantem improuide fupcr viperam incumbere, qu£ gtaui laceftita onere, morfum befti^imprimit. Tunc igitur pars ferro prius fcarificanda eft, & herba pcrfonata cum fale trita loco af-jMMiijimir' fe&° imponenda. Alioquin author laudat trifoliuin fymoniacum_#, g	odorembituminisfpirans;proprerea Grc-eeiillud Afphalcion vocant.
Itaqi huius herb^fuccus vino permixtusfaucibus iumentorum infunditur, &foli;i_j contufacum fale,inftar malagmatis vulneriimponuntur. Verum fi tempus anniher- Trifolijaf-bamhancviridemnegetjhuiusfaltemfeminafujtemporecolle£li, & vino leuigata_. phaltiiis exhibenturj deinde radicibus eiufdem tritis cum farina,falc,& mulfa pars fcarificata^ mir&vircs. imbuitur. Immo ex ahorum fententia, fnlia fraxini cum vino,& oleo infauces be--ftiarum infundunturj&extrinfecus etiam vulneri applicantur.
Item P.Vegctius in arte veterinaria, monimentismandauit remedia,quibus occur- Lib 3.c rcndum eft vulneribus iumentorum a viperisinflifctis :namcognito vulnerc apureef-ftuente,terra formicarum , vel ad aliorum mentem , tcrra talparum cum vino mixta Terra tal-in fauces befti^ inijcienda eft. Immo thymum cum vinotritum prodefle creditur. Qui- parum ad bus deficientibus, grana triginta piperis in vino, vel acorus ponticus ad pondus femi- qttid. uncigprobantur. Rurfus remediumeft prgfentaneum,h^dum,agnum,vel gallum ma-£hre, deindecalentespulmones vna ciimcorde,& iecore parti fauci^ imponere,vt to-C tum viius a partibus penitioribus ad extimas educant. Cfterum tumore perfeuerante; ldem author vitemalbam fylueftrem comburit, & ex cineribus lixiuium paratum,tri-duo, fextaiij menfura, iumentobibendum exhibet. Poftmodum iplum cinerem ace-to permixtum inftar catJplaimatis vulneriapplicat. Quibus non conferrentibus par-temfauciaminurit. Dcmumfarinahordeaceacum vino,fa!e,& oleo decodj par-tcm laborantcm cooperit, hocqjtoties rcpetit, donec iumentum priftina: fanitati tcftituatur.
veneni viperini pr^cavtio.
RODIDERVNT nonnulli authores qucmpiom dcnte vipcr^ fe-mel tacium,deinccps nulla alia vencna formidure, &eum ,qui iccur viper^conditum fcmel vorauerit,nullius impofterumScrpentis iclum pcrtimefccrc.Qu^dodrinafi veritatem attingeret,id cxpcriri lliisbo-noeflctjindiesnon iine veneni fufpicione vitamdegunt. Prcterea, iuxta Nicandri pr£cepta,cauendum eft primoneht mines iomnum capiant inloco a Feris frequentato,& potiflimum vbiSerpentes , & viper^d>uagantur. Deinde admonet, nc homo ieiunus itineri ie committat: nam li forre a vipera pcrcu-tiatur, magis patietur, quarnfi cibo rcplctus eftet: ratio eft , quu partt-s nobtliores IIomo nutrimento vacuasfe minimetueripoflunt $ ncc n->nvenar, & artcnce nouocibo non- yjus miais dumreplct<e, venenumfaciliusadmittunt: Indiautem itinerantcs lignum colubrinum Pdljlttr } in Mala bar nafcens fecum dcferunti quandoquidem, ex Chriftophoro Acofta.hoc non n,0Yr., folum morius viperai Um fanat, fcd ctiam abillis prascauet 3 vtpauloantc in mcdt !a_. ^ veneni viperini dcclarauimus. Itaq, pro cautella,fimplicia,&cotKpofita medicamcn-menta adhibcnda funr.
Intcr fimplicia primum obtinet locum fetnen citri facharo conditum, pcntaphillon, polium, hypericon,anchufa,fcordium, tandcm illa omnia fimplicia,qua- ad tvcdc-
lani
*5 2	Vly ffis A Idrouandi
Cib.^.c.J. lamhuius veneni attinent. At cornua animalium* ex Aeliano, & prseeipueccrui, nec- £
non vngulseafini ,alcis,&onagrinon mediocrem videntur habere prsrogatiuinuj».
Quamobrem hac ratione dudilndorum reges, in cornibus afini indici, aduerfus gra--
uiifimosmorbos,&pra:fertim venena potare confiieuerunt. VndeHieronymus Mer-
curiahs noftra jetatcvirpercelebris omniafere anitnantium cornua contra venenum'
( .	aliquam vim poflidere exiftimauit: qxiod Prilci id' conie&antes, ex cotnibus pocula
Cornud a- fjbrefecerunt: velutipaflim apud Homerum, apud Plutarchum, &apud Xcnophon-
nimiliHtn tcmjcgercjjccr> Caufamautcm, propterquam'cornua,vngAil3e,&Inpidcsanimalium,
cur aduer- ^Cculiari quadam praerogatiua, venenis reludtcntur , Baidus Angelus Abbatius itiuc-jus venena
ftigareconatur, dum fcnbitanimalia cornigera, q-us infcttis3 prauisherbis, alijfqjani-vaieant, majjku:s veileilofis vefcuntur,proculdubio portionem alimcntalem, vicaloris; abex-. 1 ' e ctcmentitia, &: venenata feparant, quaepoftea ad extimas partes, nempe adcornua,& ^lPsr° vngulas tanquatnadexcrementorlim receptacula demandantur; & cx his etiamlapi-des in animalibus generaiitur. Hinc poftinodum multi, collegerunt has partes Contra 'Lapisino- omnia venena maximam .virtutempoftidere: quapropter lapis inoculis ceruorum_-» f cultscertto concrefcens commendatur; cum cerui folo fpiritu angucs a cauernis euocent. Iteip rum cocre■ Iapilli in auibus a ingallis, & in omnibus fere pifcibtis inuenti mii£ cificacix cfie fcensadqd creduntur. Lapis draconites ex Alberto, venena fugarepcrhibetur. Alijlaudantla-valeat. pidembufjnis in anulo pcrforato ge(latum,vtcarnem c6tangat,qui,pr3efcnte veneno, Lapisbttfo- partem miro quodam modo caleficere dicitur, vtexhoc indicio venenum prsefens cf-wisadquid fecognofcatur. Quamuisalij referunt authorirateMagorumducli, adamantem fifii-ftra partedclatum, vtcarnestangatjvenenis refiftere. Deindehyaonthum,& fapphi-rum idem prxftare multiaifeuerant. Idem quoq;de gagate.lapide, cs. Ariftotclis au-thoritate,fcnbitur.Sniaragdiis veroinmenfa detentus venenadebilitat,in oreautera Cornu fer- omne virus expugnat. Cscerum lapis.praifius, &cornuferpentis, vcneno praefente, pentts ad nitorem confeftim amittercferuntur; fin venenumauferatur, priftinum fplendoi e re-•uenemiva- cuperant: huius autein lapidis laudes Albertus Magrttis enumerat: quandoquide.hu.nc let.	Alexander MagnusfubeinguloobfpemvKflorise, inpra?lijs,geft.ibat. Cumautemab
L.iJemin Indis, & Perfis vicior reuerteretur, & in Euphrate feabluece tentaret,d.epofito cingu- G cap, 14. lo, Serpcns ibi latibulans lapidein dentibus prxcidic, & in fl jmen merfic. Id fLriptum fuufi.* ab Ariftotele recitant in volumine reptilium, quodnonduin adnoftras tnanus peruenit. Amplius adhuius venenicautelain medicjmenta compofira non defunt; vt liedicame	con^at ex ficut»115' nticibus,rutaj & falc.Compofitio autem paratur, veluti
iaco-noofi- ^xtatinhocdiftichoReufneri.
, y	Bis denum rttta folium, falis, & breue granum
' *	Iuglandefif, duas. terno cum corpore ficus.
Idiuxta Rhafis fententiam,non folum i<5i:usSerpentum,fedetiamca?tera arcet venena. Nihilominus interhsec, primuin locutn theriaca, & confedfcio mithridatica fibi vindt-cant,quibus Rex Mithridates ad tollendam veneni fufpitionetn quotidic vtebatnr. TandemConciliatormultaadmirandadeimaginibus ferpentarij protulit, qux cum magicam potius, quam medicam artcm fapere videanturi horum fermotiem ommitte-
Utca.
re decrcuimus.
EPITHETA»
tCE
RO viperam tanquam lcrnatn, venenorumq; fentinam eontem-plans , in primis vencnaram, & peftiferam appellauit. Hinc ca;teri authores, &potiifunumpoet3emalam, fceleratam, infidiofam ,acer-bam, horrendam crudefcentem, crudam,triftem)le.thiferam,furialem feram, & tandem a loco parsetonijm vocauerunt. Hanc ob eamdem Epitheta	rationem Graecis^ov/tf laethalis vipera cognominatur, cum <po'p16?,
graca vi- caedecotaminatus,homicida, fanguinarius, &laethjl!sexponatur. Similitcr apud Ni-pera. candrum leoitur io/2oAo(; fciliset venenum eiaculans rquainuisapudGrsecos, hoc ,	nomen loj&otos, pra:cipuefagittas proijciens dcclaretur: nihilominus quoniam iotvc-
1	nenum quandoqjfigmficar. proptcrca apud Herodianum, ^oAa, nimirum fera»
lt
Hiit. jerp.& Urac. Liber I. 143
venenumeiaculantesdicuntur. InfuperLatiuicoIoremviperxmeditantcs,vipctain interdum variam, & interdum atram, vcl fufcam indigitarunt. Simihter Nicandro sre/x/AoJWpo;, nempe collum habens varium vocitatur: cum Grxcis fepii, vel os/pw cer- F.pitheta . uixexponatur. Alioquinalijsappellatur 7rtpxvog:cum 7r«p«o?,ve 1 vipxvoe colorem coloribus. nigrum, variutn, feu maculis nigris diftindum fignificet, qualesin vipcra colorcs ob-feruantur. Rurfus Nicandro	> nempe vipera fumofa, fuliginofa, velflam-
mea dicitur:etcnim fumum,flammam,&fuligincm indicat. Deniq,quaudo Ouidius viperam herebeam, &lerneam vocitauit, notandum eft tunc hydram cum vi-pera confundi. Ad finem omnia illa epithctn viperae conuenire dicuntur, qu^ Serpenti in generecompetere retulimus.
DENOMINATA-
B ^^^^^^ ON defunthomincs,animaIia,plantx,lapides,&aliainanimata,quas anomineviperae, tumgr2eco,tumlatino denomiaantur.PrimumBel-lonius inObferuationibus,hominemSerpentesnofcentem)& venan-tem Viperarium indigitauit. Fchion, praeter herbam, quam inferius memorabimus,nomenfuithominuin ; etenimcchion fuit vnusillo-rum, quorum opera adiutus Cadmus,Thebas xdificauit; vnde poftea Thebani quandoq; a Poetis Echionide, & Echionij paflim fueruilfeppellati. Huiusviri Z.j.Meta. meminit Ouidius hunc in modum.
Templa Dettm matri, qua qttondam clartis Echion Feeerat ex voto nemorofts abdita fyluis. ItemEchionfuitftatuarius,&pi£i:orpercelebrisaPlinio fummopere commendatus. Snyr.G. Immo alius Echion fuit citharcdus, fecundiim Iuuenalem, qui canir. Accipis vxerem, de qi-ta citharedus Echion Aut Glaphyrusfiat pater, CH«cautemduonommaEchion,&Glaphyrus citharedorum fuifle fcruntur. Prsete. rca Seneca in Oedipo vipereum genus nuncupauit omnes illosCadmi focios, quiex dcntibusScrpentis in fonte Dirceo ftabulantis nati fuifte,&mutuis vulneribus fefc confeciflecredebantur :canit enimhuncin modum. Et ftetitin armis omne vipereum gentts Fratrum cateruadente Dirceofati, Legimus ctiam in hiftoria Poloni2e,vbi de antiqua,& bellicofa gente Sauromsrica ver-banunt,exqua poftmodum Poloni originem,genufq; fuUm duxerunt; quod Iminf modi populiaGrsecis Sauromara?cognominatifyterunt,dcdu£to nominea o-aSpo?i- Pepuli pera, & o^aoculus,quafidixeris gcntCm terribilem, & oculis vipcrinis infignitartr, Sauromat^ idqj duobusin lociseiufdem hiftoriae, repetitur :cum ,iuxta rci veritatem, apud Lc- ^ vtperir xicographoshoc noinen octupct^ vel tsavpcL «, & eratjpoc o lacertam,& lacertum indicct. denomina• Quareillaegentcspotiusab oculis lacertarum,quamaboculisviperarumdenominari 'i. debuiflent. Si cxuera virorum cognotnenta contemplemur,nondefuerunt in anriquis D Romanorum familijs nobiles viri, qui, refcrente Contareno, Viperefchi cognoWina- Famtlia k bantur. It?m Marcus Antonius Flaminius carminibus inuehit in qucmdam Pcrrum co- vtperis^dc-gnomine Viperam. Pariter Antonius cognomentoviperariusvirfuit percelebris,qui nominat*. debello Melitenfi vbertim pertra&auit.	Lib.i.Car.
Multa quoq; bruta a viperis videntur c(fedenominata:quandoquidem 1^/dV/oc catu-ium viperae denotat, & ap udSuidam t^e/Jiov viperulam,ncmpe paruam viperam figni- Eruta mul ficat. Alioquin t%eif$ a Nicandro foboles viperarum , quafi filius echidis exponitur. ta a vipe-%Icem Cerberus Infcrorum canis vipereus a Poetis fuit appcllatus: cum loco pilorum, risdenomi vipcras geftare diceretur. DehocOuidiusficcancbat.	nata.
Et triaviptrco ftcimus oracani.	L.^.Amor.
Aliqui etiam cham«eleontem vipcrinum ,ob caudaeobliquitatem, nuncuparunt, nixi vetbis Plinij, qui aliquandofcriptum reliquit, huius animaliscaudam eife prglongain sn tenuitatem definentem,& viperinisorbibusfefe implicantem. Sed mirandum eft, qudd interdum a Poetis vipercum nomen ad alios etiam Serpentcs uahitur 5 & in hpc
intel-
144	Vlyffis Aldrouancli
intellcdu, Ouidius dentes Draconis a Cadmo interfe<5ti vjpereos nuncupauit boc fi vcrfu.
Vipereos dentes, gr aratos fpargit in agros. L.*], Meta. Scripfitctiam Aclianus,interpreteGillio,mCyrcnemuriumgenera,tumforma,tum colorcdiuerfaverfari: proptcrea quodalijtanquam fclcslatamfaciem habeanr, abj acutismuniti fpinis, viperjefimilitudinem prjefeferant: qua derelndigcneechenatos Mures vi- vocitant, At Gcfnerus noniniuria, apud Ariftotelem in mirabilibus, vbileguntur perisfimi-- tyh&c,, legendumeife i%7vas opinatur: fiquidem echidna viperamdenotat,qua;nihil lesvbi, communecum prasdidismuribushaberevidetur, qui potiusechino,racioncipinarum, aifimilantur; atq; le&ionem hanc magis dodtrinae, & le&ionj Ariftotehs, & Plinij con-formem eife exiftimamus.
Succedunt plantasa viperis denominat^. Nam in primis lcgitur apud Pliniu echi-Crocis hev- dnios herba, feu crocis herba magica^cum nonnullis Grjecorum lcgatUr xpoxik « efo'-bamagiea, /8or«V»f, nimirumherba viperina, quameamdcm cum dracontea eife voluitMa-qu<c. cer. Aiibi Plinius tra.dit fein Luiitania nouifte herbam nuper ibi repertam eiufdem F
cumdracunculonomenclaturae3caulccraftitudine pollicari, & altitudine bipcdali, Viperaria verficoloribus maculis nempe vipcrinis infigncm, ad primas Scrpentum vCrnationcs e herba. terra crumpentem,concauo, & patulo draconis ore fpe<5labilem,& floris ftamina quafi Serpentisiinguascxerentem, quamfi haberemus, mcrito vipcrari» nomine donare £.4^.27. polfemus. Buglofla fylueftrisHerbariorum dicitur echium, nempe 't^ov, & in anti-quisDiofcoridis nomenclaturisalcibiadion, tsretpa, tuq 4%«/$, nimirum a vipera; quo-niam viperarum morfibus medcatur, aut quia femina huius plante vipctinis capitibus fimilia procreet: herba h$c eft vulgaris flore fubc^ruleo,aliquando fubcinereo, &in-L.^ Jeplat terdum prorfus albo. Verum prgter hoc vulgare echium,Clariflimu.s vir Carolus Clu-rar.e. 5o. echium pullo flore, echium rubro florc, & cchium creticum defcribit, atq; depin-git. Item cynogloifa minor feuheliotropium minus primutii Ceialpino,fiue Scorpio-Xchiu palu idesc^ruleumDodonci, aCordoechiumpaluftrenuncupatur,fortequiaaduerfus vi-firequidfit peras valear. Numenius author non proletarius aliud Echij, feu viperarig genus ocy-
moidesappellatumreperirifcripfitiquoniamfoliaocymofimilia proferat ,qudd fane G Nicanderidemeradiderat, qui ambo dodring Diofcoridis ,&Plinij adhgrentes hanc plantam capitula viperinis capitibus fimilia producere, &in vino morfibus viperarum . L.i^.c.x^ medcriprotulerunr, Alioquin echiteherba apudPliniumScammoniofimilis, hodie Lchiteher- defideratur. Nicolaus Myrepfusinantidotofeptuagefima fupra trecentefimam, qua; baplin. podagricis confcrredicitur, prodidit nonnullos pro gentiana, chclidonium, & chi-drionponere. Fuchfius hunc locum Nicolai ponderans retulitin eodice gr^colegi Lchiinion i^/sTp/o^licetalijlegant, i^Jvtov: fiquidem Apuleius hoc nomine donauit herbam, herbaqust. quamaliterviperinam cognominauitobfiguram feminis,quoa viperx caput reprar-fentat. Vcrum Gefnerus echidrion effe nomen chelidonij minoris, ad mentem Her--Scor^onera molaiBarbari,cxiftimat. Amplius fcorzonera herba Lobellio viperaria nominatur; quare vipe quoniam in morfibus viperinisfummoperecommcndetur.
rariadica- Interlapides,getnmareperitur *^T«?di6ta,vtvoluit Plinius, vipereis referta ma-tur»	culis, colorefufco, & rubentibus notis: Immo contrita in aqua odorem vini fpirat,&
L.^t.c.W quodmagismirandumeft,cbrietatirefiftit. Infuper,cxeodcmmet PJinio, lapis vipe- H L,29. c.Of. rinus nuncupatur, qui ex difle&o vipera; viuentis capite eximitur: quemadmodum Scyth^prxftantjqt^andoSerpentiscaputinterauresdiifecant ad eximendumlapidcm, quem poftmodum ab eo territum deuorari tradunt.
Non funt omittenda loca a viperis nomen defumentia , veluti Echidnon vrbs ad l.%Mode- mare Aegeumfita, vtPomponiusMelaannotauit. Rcufncrusquoq; meminit cuiu* pTt fdam loci, qui aconfpe<5ta vipera nomen fibi vendicauit; idq; exprimit infrafcriptis Loca avipe verfibus.
ris denorni	Mox Quedteburgi dextra confpeximus vrbern^
nata,	Aucupis Henrici qu& fludiofa fuit;
£hii fibt pr£ reliquis fedem dclegerat ifiam, Vipcra vifa prius non procul inde fuit. Item Petrus Martyr fermonem habens deinfulis nuper repertis ,prodidit, quodin ia-tcraliprofpc<Su Iamic^infulaeHifpaniol^atqjCubgmcridicmverfusrepcntinus voi>
tex
Hifl> Serp. & Drao Liber 14.5
A ics in arcnofas fpirat fyrtes: ea autem voracia, & ca?ca vada Hifpani viperas nuncu-pa:»t;quoniam ibi multa: n^ues, vel^ti vjperina cau.da comprchcnfceimplicencur.
Cseterua^ vipereus, &\ipcrinusfunuiomina a^ie&iua , qua: ad viperas fpcdancia denotant. Imtno Apuleius hoc nomine Cvipcralis) vcicur ,dum rutam viperalcm vo-cat, quia Serpentibus, & potiilimutn vipcris refiftar, Mirandum eft, quod fcrmointcr-dum vipereus quati plenusira, &.furorc nunpupatur, iuxta illud.
dictt/f, furorem	Pffts
Nomin.i multa ,11
deau
cta.
J'/ipercum irjfpirant.
ApudGrascos tySvttxon viperinus exponitur, & e^oJWus apud Diofcoridcm i£tus,vel demorfus a vipera legicur. Qetruim Echion, pr.artcr nomen virorum,& p!antarum,de L zJemtt quibusancca ftiit adlum,fignifio3t ctia.m mcdicam,etum,quod paratur cx viperacom- rncd. bufta infiftili nouo, additisfiiccofgniculij&mauna thuris, quodin fuffufionibus-tati- Lcbeo mc quamvtiliifimumcommendaturihocSyluaticusccheon etiam appcllauic. Quidpiu- dicamentfi xz ( nonneGalenus fcribens ad Glauconem Theriacam ^Ukiovw, nempe diacidnen qnale.
JB nuncupauit £quoniam fit T9 ttpdppiaxov. Et tb	dicitui", quiavipcra^. Diactdnis
hanc ingrediens compofitionem l^/fct Gr^cis vocatur, Putant autem viridodidici quodttam wthm. peraphasrcfim tS	a.mutationedenfas intenuem. Alioquin Androma- medicami
-chusTheriacam viperas recipientem Galcnen,nimirum cranqutllam.indigtcauk/i ve- tumfit. ricacem fjffus eftGalenus: cumGraecis yaXivm icrcnicas ,&tranquillitas exnonatur. Galenisme AlicerTheriacae nomen nonnulli deriuanc amo rav Qnpiav, ldeftafcris, &venenatis dicamentn animalibus, quorum morfibus haecantidotusmedevtur. Quamuis nomen Theriacx a efi. . viperis etiam deduci poffic: cum vipera tam mas, quam fxmina Gr^cisanterdum Qnptor L. i xdc An nuncupentur, autquia viperinascames rccipiat.	tid.
Clariifunus Maranta omni cotiatu nicitur probareTheriacam inde denominatam, quia efticax fit aduerfusi&umferarum omnium,quas,communi nomine Graeci Qnpia, nominant.Ac quia admentem Galeni,Theriaca cx viperarum carne parata,Diacidnes . . co^nominatur: propterea Maranta id non primario, fed fecundario heri arbitraiur: }cnac*, nimuum vtcaro viperina fit fomencum quoddamin priftinam appcllacion6:iiquidem curiu vo~ C aetate Androtnachi medicamenta venenis reluctjncia, theriaca dicebancur. Ideonon cetHr' videcurtheriaca primario a viper.is eife denoininata, nam echidnia, & non thcriaca appellanda elfec.-cum^^a viperam, 6«pautem non folutn viperara , fed quamlibcc aliam Feram venenacam defignet. Qtiapropter cheriacalia vocantur quaicumqi ma-lignorum Serpencum tnorfibusopitulantur.
Ex altera parteOddus ex libro dc thefiaca ad Pifonem coIligitAndromachum huic antidoco rdOnplx mifcuiflej ideoqj cheriacam di6tam fuiife, & quiamoriibus eorum—» Etymum medeatur,& quia ipfasFeras recipiac,vcroq,fcilicecadecymumcheriacx concurren- th£'riAC fc tefignificacu. Vetutn liccc Andromachus nomineT*p. viperam priuacim defignet, & cu„dii Od-troctiifcos viperinos pansim&ip/ofnominec,ni^ilominus,cum 4ntiocht,&Mithridatis jumt compoficio theriaea a Plinio cognominetur, nos Marancae opinionem nullo modo im-probandamelfe arbicramur; fcilicet medicamina Serpentum idibus ,alijfq; venenis refifteatia,nomentheriacx mereri. Id apertccolligimus ex Galeno j qui cheriacanu,, L.i %%mcth ante viperarum adm xtionetn, nonminus,quamhodie nominauit ; imtnoidem Gale- med. D nus allium theriacam agreftium elfe alfcuerauit. Q_ke cum ica finc, prgdi£t.rcompofi-tioni, &ancidoto vipe.as ab Andcomacho additas eife opinatnur, vtcamad iftus Ser^ pentum, quam adc^tera venena praefentaucum lit remedium.
H
MO-
140	Vlyffis A ldrouancfi
moralia;
E
VM multaex natura moribus yiperarum ad re<5him vir^ inftiti»-tum attinentia eliciantur: non erit abre illa hoc inloco recenfere» Viperadi/O- $fItaq, viperaDiaboli rymboIumefleperhibetur:fiquidem exdodri-boliSymbg- ^O^^T^ Phnij,foletinterdum vipera lapidem qtiemdampretiofum degluti-lHm J	re ,quem poftmodum Scythif diligenter extrahentes aduerfus vencna
f^liciflime adhibent. Diabolus & ipfe aliquando lapides prctiofos, pempeviros iuftos deuorat :nihilominus, Scyth^nimirum probiviri omittentes vitia de ventreDiaboli omni fedulitatefeextrahunt, deinde fando vit^iuftituto,tanquam alexipharniaco, aduerfuscriminum virus vtuntur, Rurfus fecundum Phyfiologos, fi Vir injlus yjpcra fmaragdum intueatur ftatim vifionem amittit: fic Diabolus,vel etiammundus comfara- eiufdem conditionis efleferuntur: quoniam fmaragdum fcilicet virum diuinis infigni-iur fmara-* tum virtutibusintueri non poteft,quia oculi ob inuidiam l^duntur. Propterea Seneca ^ gdo.	hocaureum pronuntiabat aflertum . Vtinam oculi Inuidorum ejfent inomnibusciuita~
tibtts, vtfslicitQtibttsomnium torqtterentur.VcX poftumus etiam fmaragdum Beatf Ma-ri^ femper Virgini aflimilare,cuius diuino afpedu Diabolus exc^catur, dum omnes eius vircs eneruantur,
Rurfus qusdam vjpera? fpecies,vt rerum naturaliurnindagatores referunt, tcmpore . , _ permixtionisadlitusproficifcesfibilomursnaeuoc^t, quxab yndispelagiegrediens, ■ yenereo congreftli3ei affentitur.Hsc yipera Diabolus efle perhibetur, qui fibilo tenta-menti muraenam 5 ideft animam in diuina; gratiae vnda verfantem euocat, vt lethalicii-mine eiaifentiatur.Vcl hinc fimilitudinem deApoftatis pronuntiare poffumus. Quos ludet cur Diabolus fibilo de flumine ordinis religiofi feducit . Iinipo inhoc fenfu ludsei apud progentes Mattheumprogenjes viperatnin diccbantur,quiaDiaboli eflentsetnulatores. Lyra-viperarum nus vcrba faciensdevipera, qusemanumDiui Paulimomorderat,pervipcramDiabo-dicantur. jum intcrpretatur, &per manum Apoftoli, redl;um opus Dodoris, vel concionatoris,
3* quodDiabolusindiesvcnenocorrumpere conatur, Tandem Diabolica tentamcnta ** In com.ad yjpcrina nominantur iideo, quando lobfcripfit. Venenum afpidumfugetoccidet affus A- eumlinguavipera. Multi interpretes perafpidem, viofenta ,&fubita tentamenta, 5c pojl.cap.z. perviperamlcuia, & diutuma defignant. Prscterea mulier hanc vipcraefimilitudincm Cap.io. cffugerenon poteft: fiquidem veluti vipera imperfedo giudet partu,dumaIiquando Mulier vi- Cuum, & interdum viuum faetpm enititur: ita mulierquid imperfedum dcnotat. Iuxta pera ajjimi jflud vulgarecarmen.
itttur.	Famina famineum mn bene finit opus.	. j
Pariter authores memonae artificiofe, mulierem vitQ infidiatc, infinuare volentes, fi-gura viperae vtuntur. Verum inter mulieres nouerca potiflimum, viperse nomine,do-Uottcrca vi nanda eft: nam ambo ingentes iraruni motus concipiunt, & blanditias, beneuolen-ftra dici- tiamqj fimulantes clanculuin mordent. Iuxta vulgatum diftichon. tur.	Ira nouercarum quid non defgnat amando
Ledens, Hippolyti me docet ijia malum. Similiterreliqui peccantes vipereos mores imitari folent; etenim, fi vipera, aduentate ^ hyeme, fecundft Phyfiologos, venenu euomens fub humo fe occulit,&, Vere ingruete a cauernis egredies aliud venenum priino deterius gcnerat; criminofi hyeme xgritudi-Teccantes & calamitatu virus vitiorum deponunt, & fub terra p£nitentix, pictatis, & memo-viperasimi Tlxmort'soccultant. At prxtereunteaerumnarumbruma, &verno fecundg valetu,-tantur dinis,& profperitatum tempore accedente, latibula pietatis, & p^nitentia: relinquen-In Eccle- tcsnouum peccativenenumgenerant. Iuxta illud facr^ pagin^. Eft qui pra inopia Rat, c 20 vetaturpeccare->&ftinuenerittempus malefaciet. Iterum peccantcs viperiscomparan-
tur:quoniamviperahominem mordenstanta fitivexari ferttir,vt,nifiquamprimum
aquam inucnerit, difrumpatur. At ,illa inuenta,atqipota, priftinam incolumitatem adipifcitur. Hac igitur vipereproprietatedudus Diuus Chryfoftomus viros lethali-Homil.T,. buspecc3tisobrutos viperas nuncupabat,qui,nifiaquamp£nitentiaepotent,procuK in Matth. dubiointereunt.
Amplius
4
Hift. Serp. & Drac. Lit/I- .147
A Amplius quando ex vipera antidotustheriacalis concinnanda eft, prius Fera bacillo " Iciiucr vcrbcratur, vt totum virus ad caudxextrcmitatcm rrudatur, qu«poftmodum prgfcmditur, vt cx reliquo corpore veneno carcnte optima componatur theriaca. Ho-mines igitur multi vencno vitiorum fcatentes ? caudalonga, nimirum fpe longg vitg Criminofi nituntur: itaq; Oeusoptimus maximus volcns medicamen aduerfus criminum virus diciitHrvi-parare,quando, fcdicet, criminofos avitijs vult reuocare, illos virga calamitatum af-flioit, deinde caudam longam, ideft fpcm long^ vitg adimit, dum cos ad mcditationem flnis humansevitae impellit, tunc enim , profligato criminum veneno, horum dodirina &exempla caeteris medicmae effe folent. Talis viperaPaulus Apoftolus natione lu- P- U.S "f* dseus fuitfe perhibetur ,qui primum veneno pcccati plcnus ,tandem cxcmplo,&do- P°fiolus^ firina alijs medicamen fuiffe dicitur: nam ipfe fcribcns adThimotheum pronunciauit, ^HS *UU quod primofuit perfecutor,& blafphcmus, fed a Dominopercuflus anumnarum virga, vtt$rA% do&rina, & excmplis, aliorum medicina euafi t.
Viciflim dcbent etiam peccantes nqnnullas vipcra.'proprietatcs imitari. Priinum fi g hxbeftixvifionemin cauemis hebctatam , Verecxcuntes fa;niculo recreant: ita cri-minofi vifionem mundanis negocijs,& impietatc ob fcuratam,aduentantediuinse gra-t\x tempore,,illuftrare, & a pe,ccatorum ca uernis per confeflionem piacularem cgrcdi debent,nec non fa?niculo facrse dodrinc tenebrofos intclleclus oculos rccreare. Iuxta jlludApocalypfis*Collyrioinugcoculostuosvt vidcAs. Immd vclutiviperapellcm exuit Whoans acapitc:pariter peccans pellem vetcrem vitiorum,facra totiusanteadif vitc Pecc*s & - confeflione, deponcre dcbet, & nouam p^nitcnti^ veftcm mduens femetipfum renol ^et ejuado uare. IuxtaiUud Pfalmi. Renouabiturvt Aquilaiuuentustua. Hacetiam ratione,pof- queviperd fumusfateriquodpeccans tanquamvipcra orationefibilat ,&venenum peccaticon- imitari. feflione euomitjficqs mur^n^,nimirum Deo iungitur. Sed diligenter animaduer-tcndum, ne peccans ad morem viper^virus criminutn iam iam depofitum refumat.
Si accedamus adcrimi.nofos in fpccie. Primafacie,fefeofteruntimprobiregligiofi, , .. qui aliquandotot viperul? effevidentur, quginventre marris crefcentes totum hau- Fr4"tRe"" riunt nutnmentum, deinde ftatutum %turg tempus non expedtantes, difrupta aluo,in ^ • q lucemexeunt: quare hi,viperularum ntu, in ordine religiofo dcgentes,neq; expcdtan-tes determinatum dignitatum tempus, quas atfc£tant, ar&as religiofi ordinis leges afpernando,matrem corrodunt,omniaq; perurbant. Propterea ad rem fcribebat. Baruch: Exacerbaftis cum qui nutrit vos , & contrijiajlis nutricem veflra Hterufale.Suc-cedunt taptores, &fanguinarij, qui & ipfi viperis aflimilantur. IdeoqjSydonius Apol- KAPtores' linaris(referente C?lio) de his loquebatur hii nc in modum . Libenter inccdunt armati ad epulas, albati adexequias, pelliti adEcclefias, p ullati ad nuptias, caftorinati ad letanias, in ftro ScythtB, in cubiculo viperx, in exactionibus harpi<e. Preterea viperg, impoftores, fimulatores,&Iuftitieinfidiantesdenorant,vc optime tradiditCIcmens Alcxandrinus. In Vndeinhoc fenfu apud Lucam,Iuda?i t^tS)/cov yivvnncna. ideft viperarurn progcnies ^ortat. ad appellabantur, non folum quia Sandis Prophetis aducrlarentur,fed etiam quia vene- Gr*eos' «atxmalitiaeplenidodrinain Deifufpedam reddercnt,
Qmdplura ? Illi, qui, euaginata lingua,aliorum famam petunt,viperae iureoptimo 9ppellandifunt,quoniamvnicolinguiei(?iu,&fc,&audientem, & proximumperi- Detri^c-jjmunt. Immo ad g.irrulitatem vipera attincre vidctur: quandoquidem Erafmus fcri-- rJS vtPe™ bebat; quemadm >dum viperinifanusmatris aluum difcinduntjita garruliin fuamper- dtcumHr'
nicicmarcana promunt.Sequunturconfiderandiilli,quiiniracundiam prsecipites fe-
runtur,perindeatqj naucs fine retinaculis: fiquidem Diuus Chcyfoftomus in deman- 1h Mattb. ftrandahorumnatura, viperxexemplo vtitur. Diccbatenim quod nulla vipera ita homil. 17. poteftanimalaliquod venenare, veluti iraeundia hominem, quaeferrcis quibufdam__> Iracundt vnguibuseumlaceratineq;folumnocetcorpori,fed animaectiam valctudinemcor- ^iperis co•< rumpitjcum omnes eiusviresdiflipet,eatnq; ad propriasfun&iones obeundas inuti- parantur. lemreddat. Sedquiddieemusde virulentis inuidorum obrrcdtationibus ? quoruna-turam Bafilius Magnus exemplo viperx manifcftat; id enim pronunciabat. Veluti vi-pcr3e,dilaniato matris vtero in Iuceni exeunt; fic inuidiam concipi etes femetipfos cor-roderc, & tabefacercfolent: cumhomines malignos, & inuidos continuus dolor eon-comitetur. Hae de re Ouidius ^des Inuidi» rcpraefcntans, inuidiam vipereas cdentcm cferncs defcrikcbathuncinmodum,
N 3	CM-
148	Vfyffis Aldrouandi
2, Mtt&	Concujft patntrt fores, videt tntus edentem	p
Vipereas carnes yitiorum alimenta fuorum Inuidiam.
Infuper fenus, quod nil aliud eftnififajtus quidam pecunise parientis, atq; incrcfcentis? fimiiitudinem viperx non etfugit,cum fastum viperarum parentis vifcera corrodftem lnMatth. jmitetur: ctenim vfura fosneratoris prsecordia dilaniat. VndeDiUusChryfoftomus homil.57. f0Jebat pronunciare,quod fencratorrebus fuisnunquam iucunde vtitur,neq;l2etaturj Ffneratc- jum poftidet: immo quando fasnus hbi collatum eft, non tam exultat, quod additio res vtper? fafta lit, quam tri(tatur,quod nondum vfurze fortemadiequarunt, Tandern, quamuis funt. vipera quemlibet hominem nequam denotare poiTit-nihilominus ha?reticos prjecipue, Sifcifmaticos dcfignare poteft : ideo iure merito Diuus Chryfoftomus promulgauit ffprejiar— ha2refiarchas,ad morcm viperini faztus,matris vterum difcerpentisjdilacetfafte, &diifi-chtvipere paife fidem San&as Matris Ecclefise, atq,-ad principatum proceflifte. Item quemadmo-dicuntur. dumviperam°fdicusapprehendiimanum D.Pauli Apoftoli,vt in A&is Apoftoloriun Cap.iB, recitatur, quce tandcm inignem ab Apoftolo excufla fuit: ita hxretici pcrtinaciter g Chrifti fidehbus aduerfantes, ingenti flammarum globo debellandi fi^nr." In maiorem aiferticonfirmationernferunt viperam fcmcn per os a mare recipere,& libidine intem-peratascupiditatis cxardefcetem caput matis abfcindere,fa;tumq;indc conccptu ven-Vtperistrem mairis lanjare: ficq; vipera f^mina pariendo obit,veluti masgenerandoperierat, retici ajjt- Viperamjs,in morali dodrina, nil ahud eft,quam h£ereticus ,fjm'ina ver6anima ho-milantur. minis fimplicis, & fynceri: propterea fiille dodtrinam,& verba Chriftiana» fidei aduer-1 fantia,incorda iimpliciumaudientium difleminauerit, proculdubio mala concipienr opera,qucetandem, & audientetiij &do6torem periment. Iuxtaillud Pfalmi.Concepe-runt dolorem, &pepererunt iniquitatem.
His addamus fcifmaticos viper^ filios imitantes, qui in vcntre Ecclcfia: nutriti, noi| Scifmatic9 expe6tantes,neq;fuftinentescorre6tionem,eiufdem vnitatemfcindijnt,&rebellantes ad viperas ab illa recedunt. Demumfiviperahominemnecareconatur, viciflimfaliua hominis; coparatur. viperaextinguerenititur. Liceat igitur in prasfentia viperam admortcm,&hominem Vipera co- ad Chriftum comparare: quamobrem fi mors conata eft, i6tu, Chriftum fuperare; tan-^ paratnrad dem ipfe in crUce pendens,faiiua proprijfanguinis, viperam, nempemortem debellas wortem. triumphauit. Quamobrem poifumus cum Diuo Ambrofio, & Auguftino decantare, Tu deuiffo mortis aculeo,aperttifii credentibtts regna C$lorum.Quam fentcntiam vir qui-s dcm omnigena eruditione clarus,'hoc difticho, apprime recitauit.
Mors mortis morti mortem, ni mortc dedijfet. Ccelorum nobis iantta cfaufa foret, Deniq;cumiam,liquid6ommbus eonftet vipera? idtumeife lethalem : nihiIominu$ non eft talis, quin alius, nimirum afpidis lethalior inueniatur. Hinc tnoralisdo<5trina pr^ceptores colligunt, hominibus primarijs,& vaiidis honorem,maioribus ver6,&va-lidioribus maioreni habcndum efle. Iuxta vulgatum diftichon.
Fortem fortis amet, nam fortem forrior angit: Maiori timeat obuius tre ininor. ^.epijt ^ finemSeneca,&ipfe fimilitudine viperx vtiturad demonftrandum,qu6dveluti ho-neftum cx turpi non nafciturjita necex malobonuin: cum idem bonu, & honeftum cfle perhibeatur, his "erbis . .Shddam exnoftrisaduerfushocfic refpondentputemuspe- ^ cuniambonum e(fevndecumq;fnmptam, non tamenideo exfacrilegio pecuni&eft^ ctiamfi ex facrilegio fumitur. IIoc ftc intellige : in eadem vrna, & aurum efl,& vipcra. Si aurum ex vrnafuftuleris, quia illic & vipcra cft, non ideo mihi vrna attrum dat, quia viperawui habet,fed aurttm dat, cttm & viperam habeat. Eodem modo, exfaerile^io lucrum fit: noti quiaturpe, & fceleratum efl facrilegium,fedquia lucrum babet: quemadmodumin ill«_t vrna vipera malum eft, non aurum, quod vna cum vipcra iacet :ftc in facrilegio mdttm eji fcelus^nonIticrum.quibusopponitur difimilis vtriufq-,rei conditio.lllicaurumpoffum fine vipera toilere, hic lucrum ftne facrilegio facere nonpojfum: Ittcrum iftud. no» eftoppofitum fcelcri,fed immixtum,
Ad finem moralia prsecepta docenr,ne in pcragendis negocijs opera pereat,aliquan-doconfulendoselfefipientesjquoddemorrfi avipera pr^ftabant,quioIimfolebantpe-tereabalijsabhacFera pcrcuflis,quibusprocfidijs,iatalicafu»vfifucrint. Idelegars-
ter
Hift. Serp.' & Drac. Liber I. i u
Atcr cxplicat Plato in fympofi.icis (referentcC^Iio Rhodigino)hunc in modum. Porro Lib.6> Lec-. nonftcusprorfusajficior ac is, tn qucwvipcra mordicus incurrcrit-,huncfiquidem prodnnt antiq. c.u affectioncm fuam, cr Ltfionem ijs tantum vclle patefacere,quos eadem morhi i quandoqda -ffatos compererit, ceu hi demum, vt qui xgritudinis non ftnt expcrtes ignotitri videantur-,fi quiddiclum,faclumuefit abfurdi, morbo violcntius crajptme. ,£>teamobre;n cgo quoq-,fa~ fientia ftimttlts conuulneratus ,qu.t cxteris potentius fcrtt, inexplebtlitcr qaodammodo orationem eiufcemodi expetens, qux validius, quam vi^erx denticulusinfigitnr omnta fi.t-tui conari, vt Socratem mihi afcifcam,cuius efontcjtti arefccntiaprxcordia vhcrius qttcam rigare-, nec ifia nunepromertm, ni rem cumphilofophia myficrijs <};h inftiatis ejfc mihi ant-maduerterem.
PROVER B l A-
AVCA funtadagia,qua?ex natura,& moribus viperariimcJiciunrur$ attamcn qua?, & qualia fint, bicuibusrecitaic conabimur. Pnmiim dicitur. Evipcrttrurfusnafcitur vipera, quando volunr dcnotare ex E vtPera . malo nihilboniprouenirepofic. Ideofolct pronunciari dc illo, qui rMrflts vi-cumfordidis,&contaminatis fit moribus, aiijs.morum intcgritatcm fcra% pcrfuadereconatur.Aliudprouerbiumeftjfpisavipera.Subw- Afptsa"vi-telligendo vencnum fumit jreferturqj adhcmincs improbos inrer feeolloquentcs. ?tra' Multi volunthocadagium defumptufuiffe exapophthcgmatibtis Diogcnis, quicum aliquando vidiIfetmulicresquafdaminterfecolloquentes,hafc vcrba protulifle dici-tur • Afftrk i^Sfn? fap/udxov t?ajii%tra.(. fcilicec Afpis u vipera venentim fumit. Quauis adagiumhoc poflit etiam vfurpari, quando quis improbus, collocutiouc alte-riusimprobi, &fraudulentidcterioreuadit:itemquandoduohomines verborfi pra:-ftigijs vtentes fimul loquuntur . Idco in hoc gcnerealiud adagium circumfertur apud Craccos. Nimirum 2v'poivp»( $ojr/xa(. QuoniamSyri, & Phxnicesfunt populi, qui syri ad £ «hpofturaycrborumfucumfemper facere nituntur. Demumaliudproucrbiumhuius phanices generis promulgatwr. Aviperademorfumeulpas. Rcferturin illum, quicumdamnum pTOuerb. acccperit, etiam reprehenditur, vel in illum,qui alicnarcaivmitatiinfultat. Hoc reei- Avtperade tatumfuilfeabAriftidetcaditManutius. Quat*uis alij voluerint narum eflcabillafa- m0rsu cuL bella, in qua auceps vifco turdum in arbore morantem comprchenfurus, incautc con- pas culcans viperam,abea lethaliteri£kus fuit. Micigjitur agens animamha;c verba pro- [nAda? nunciafle pethibctur; iMemiferum, animalcapturus,ab aiio ad inceritum captus fui. Hincpoftca colligunt do.iSrinaempralis praxeptQies eos,qui alijs infidias tcndunt,fa> pcfsepiuj in eafdcm incidere o
. • 1 .'' i i . . • '
miracvla.
' V^ fupra vim natur^ in gcnere viperarum a Sandis Dei patrata funr, nonlonge petcnda elfecenfemus; proptcrea quod lcgimus in Adis Apoftolorum,cumDiuus P.iulus ad Melitcnfcm infulam copia vipe- Cap rarumrcdundantem perueniifct)&: adignemacccndendunvmultitu-dinemfarmencorumcongregaflec,viperam flamma' violcntia oulfam, &: afarmencisegreifam manum Apoftoli Pauli inuafifle . Vndc Bar- Manus bariincolse, viperamdemanu Sandi Apoftoli peudentcm intuentes,ip(rni non miuu- PmuIi Apo tulalabeculajfedmaximalabe, &quidem illuibili inquinatu cfiecxiftimjiunr.Idcdq; ftolidemor dumfantaum lcthalivulnereaifedlum credcbanc,ipfecxcu(fa in igncm vipcra, ntillam faavipcra prorfuslsefioncm percepic. Tunc fpedatorcs, cummanumDiui Pauli, neqj intumiiif- ill.fit man e,nsq-, qu icquam mali paflain confpicarentur ipfum Deum eflc opin.ibantur.	ftt.
AmpliuslegiturapudSurium in vitaSandiCharitonis,qu6d a-vipcra,pcrmittcnte Tom.$. Dco,necatifuerunt illi, «[uiSandumChariconem in vrbc Iconio Lycaoni^ Prouinci^ yipcra v. prsedanrcs in vinculaconiecerunt. Siquidem viperaDei ininiftra pradones mordicus Charitonis San4l'.niiinfcquentesproptioveneno expugnauit: etenim ,illispra.'da.'intcntis, &in iniuriavl »	N 5,	labo- cifcitur.
i j 8	Vlyflis Aldrouandi
lahorem nerariummcumbcntibus,domiq; dimi(Taiagena vinoplenajh^cavipera ve- p ncnofohumoreinquinataeft. Interim illidefeift , &grauifiti,obiniquum laborem, opprefli,domumq; reuerfiauidiffimcvinum lagen* potarunt, quipaulo poft omne? Jinimam efflaruntj ficq; Sandus Charito fupra vim naturae a vinculis hbcr euafit.
hierqglyphica-
> \
VAMVIS. fuperiuSjperSerpentisfiguramjfalus hieroglyphice de-monftracafuerit:nihilominus hocinloco atteftainur fatius cffefalu^ tem, iconc vipera:, dcfignari; cum hxc beftia non folum fuomet i£tui medcaturj fed etiam innumerisferc morbis, opituletur . Tradidimus quoq; in capite antecedenti Scrpcntis figitra ,falacitatem indicari: atramen inprxfentia fatemur cSuenientius efle,pi6lura vipera?,eam-$4*remcts falacitatetn denotari: proptereaquddScythc-e, ad cxprimendam famofam ma?re- jp hterogly- trjccm Araxam, qu.e grandcm pecuniam propudio fui corporis emerebatur,femiuipc-phtcttm. ramj nempefominam vmbelicotenus,htimana facie,reliqua viperina, figurabant. Ve-rum ciun vipera extra ordinemalioruin.Scrpentum,fuafibiyendicet hieroglyphica : Merogly-- prima fronte Aegyptij Sacerdotes,exprefla vipera* icoiiCj fignificabant muUercm odio fhicttmtt.-- maritum habentem, neq,illi,,nifi congreffus gratia, blandientem. Hoc Hieroglyphi-lieris mari cum inde ortumeflefcribit Qrus Apollo, quia caput maris a vipera femina, in c5gref-t«odio ha- fu, amputari crediderunt. Veluti demonftraturi fili.o.s a.ducrfus matrcm confpirantes, bentis* viperaefoeminje hieroglyphicovtebatur; quoniam inualuit apud lllos opinio, quod fastus viperini,laniatomatrisvtero, inlucem egrederentur. Hincnonnulli college-runtcaufam, propterquam Prifci viperam,vnacum gallo, & fitxiia inculeo paricidas fueretur.
Ampliusinter nuperos authorcs,aliquifcriptis nwndarunt abortiuum incommo* dum,iconevipcras pedi,mulicris fuppofitae,monftraripoftc:cumprodideritPlinius, raricidanu quodmulier prxgnans fiftudio, autincuria viperam tranicenderit,illico abortit.Item q fana, dcfignaturi pernicicm, viperam infilientem in hominemeffigiabattt tquamobrc apad oraculum deiphicum, ferpensjveladmentem aliorum, vipera,fingulari certamine pro-uocans Apollinemconfpiciebatur. Immo,ex multorum opinionc, obeamdcmra-tionem, noftra ctiam aetate, multis in. locis Roma?, ftatua Apollinis innixa trunco lanri Li. 14. kie- a vipera circundato vifitur. Infuper Pierius Valerianus frctus authoritatc Philonis co-rogl.	natur, morfu vipera?, vulnus amatorium nobis infinuare; dum inquit morfum viperi-
Vulneris a- num.attinereadillud hieroglyphicuma.matorias mollitudinis, quodinfacris litteris matorijhie indicatur per Serpentem, qui Adamumdccepit: quandoquidem probatiflimi autho-toglyphicti. res promulgarunt, inillo fomi^em volnptatis, nequitif, & mollitiei. delituifle j: Curvipera. cum yipcrx cutis maculis infignita varijs.,varias, & dehcatas rerum omnium illece-voluptate_]!• bras reprxfentet. EthumanU.mgenus nulla remagis , quknrerum varietate afSci-1iefignet. tur,quia & ipfa natura varietatead lafciuiam vfq; dcledari videtur. Quibusfi fum-mopere deledemur,inhxfitare luto, proniqj in faciem procumbere, totoq; ventrC«j Lih.x.Hte-. admoremyiperaruin,ferpcr<?videmur,ficqi terreftri cibo, pofthabito catlefti, vefci- ^ togl. mur. AdfincmOrus Apollo fcribit, quodAegyptij fignificaturi hominem ia ctyfii Hominis celcrem,&finccaufafugicntem, viperam,& cctuum pingebant: cum ceruusvifa sncurfuve yipera, celcri curfualid proficifcatur. ItnmoBoream ventum viperinis caudislo-locis hiero- co pedum denotabant • nam olim hac figura in olympia vnacum raptu Orytliices con« glyphtcum fjp^cicbatur.
«tfSfc*
M%iU
eCab eCste tX&s
N V-
Hift. Serp. & Drac. Liber	iji
N V M I S M A T A-
, __________________________________ - , - • i ... .. nio-
neta,inqtia licetintuerifiguram manudextraScrpentemftringentcnij viperamcftemulti tradunt, Dcindein alrera eiufdem Augufti, qua: reprcfentar figuram humanam manu finiftra pntcram tcncntem i & dexcra Scrpentem, vipcram, m iymbolum falutis cfle fjtcntur. Amplius in Solis num- Numtfm* mo5 qui omnium author, & conferuator ab Ethnicis credebamr, duo Serpentcs,vel ex solis quale fenrentia aIiorum,vipera:rcfLtlgcbanrjquibuslongiorem , lalubrcm, & tutamvitam fignificabant. Itemcufi fuit moneta quasdam a Republica Coorutn, vtfuumcitiem Nummus 8 Plippocratem perpetuiscumularenthonoribus,in qua, figura humana baculo a Scr- Coorumad pcncccircumdato vifebatur, qucm ferpcntcm efle viperam authorcs non proletarij memoriam pcrhibcnt, vtvita»human£e adminiculum denotarcnt. Paritcrhoc Infigne inmonu- Hipocratis mcntum Aefeulapij inuentumfuit. Idemdc monetis M, AemftijClaudij Antonjni,& Fauftinxnrmlti referunt inquibusfigurasSerpcntum licctconfpicari, VndcHigeaDea " quze a fanitate, fecundum Prifcos, non difcrepabat, cum poculo in dcxtra, & viperam ;n finiftra pingebatur, quse icones in pluribus Imperatorutn numifmatibus vifuntur, quibus falubrttatcip, &; noxam indicare volebant,
EMBLEMATA. ET SYMBOLA.
VLTIORIS litteratura? viri,qni iutiandis ftudioforum rebus nati funt, ex varijs viperarum propictatibus varia cmblcmatum argumen- Remec{jf/m tahauferunt, Qiiocirca nonnulhremedia excarnihus vipereis ema- ■ nantia contemplantcs, iconem vipcraecxhibuerunt ctim titulo. AB " t, EODEM SALVS,ET PERNICIbS. Hoc argumentum defumpfiife ™ '
videntur ab Adriano Iunio, qui in libro Emblcma.tum figuratin ho-
tts argume tum.
minemcapns Elleborumporrigentemcuminfcriptione . IDEM SALVTIb,ET EXI-. ~ r TII FOMES. Quandoquidem, fcllehorum necem hominibus, &capris pinguedincm afferre perhibet dum canit^
Nos: necat elleborusx capris adtpem auget, attijs
idem ignis fornes, &populator opum ejh Infontem, & fontem facundiaprafiat ettmdem: Nuncejh exitium, nunc medicina filus,. Alijnon vulgarffceretuditimeditantes. virusviperinum,vtFlorctius,ctfigiauit homincin expuentem in fauc;es, vipcrw, cum infcriptionc, SOBRIETATE VENVS SVPBRA- Embl.^-j. TVR. verfusautemadfcripti funt huius tcnoris.
D	' fiperaieiunis hominum corifperfaptlirtis
Exfpirat: mcdicis ft ftt habcnda fid.es. Sic lafiua caro,f tracies dttrius illam, Concidet, <jr mentis Jub juga colla dabit. Quarc author,inhoc loco,,vipcrapro lafciuia rep, «Efcntare videtu,r,adquadomanda ni-» hilpr^ftantius, &efficatius »ei mo eflc poteft,cuhis. vi carnis vttia cx11 nguntiir,Fowcslibi cogitationes refultant. Vndc I). Augurtinus non iniuria fcribcbat./eiuuiu pu gat m.cn- ^t!v!s \ u tem, fublcuatfenfum,.carnem fpirituifubijcit ,nebulas cordisdiifipat.libidi num ardo- m0e(0extin rcs extinguit ,& caftitatis Iumcn acccndit. Nondcbemus igitur admiratione tencri „Ha[u fifanda Romana Ecclcfia quadragefimali tcmpore, in diuino ccltbrando facrificio, 6 haec verba. pronunciet.Corpqrali ieiunio vitia comprimis, mentcm eleuas, virtutcm iargi-ris,&pr*mia. Alijpinxerunt viperam fc fe iaculantem in hominem cum tirulo. IN INVIDVM. deinde infrafcriptisvcrfibusfuam fcntcntiam fic explicarunc*
J2*i v«-
*5 2	Vly ffis A Idrouandi
£ltti vomitas rabidum mordax ftrmone venenttm.	g
Et latras lingua verba canina truci.
Vipcra, cfua fuperat fuperante venena veneno. Confringet vires, ni fugis, illa tuas.
Alciatus antcm tdmclius cxpreftifTc videtur, quando pinxitmuliercty» vipcras voran-_ ,, tcmcumtitulo lNVIDlA,cuiuscarminafuntha?c.
''	Squallida vipereas manducans ftmina carnes,
Cttiq\ dolent oculi, quaq-, fuum cor edit.
Sittam macies, & pallor habcnt, fpinofaq-, gejlat Tela manu: talts pingttur Inuidia. Jnuidia de Nonmirandumcft talia abauthoredelnuidia pronunciari: fiquidem Ouidiusin libris fcriptio fe- transformationumdefcripfir,& ipfelnuidiamviperintscarnibus veicentemjnamtalcs cunduOui- carnes potiusabfnmere humanum ct>rpus,quam nutrjrc dicuntur. Ideo qui delc&an* dium. turgriphisb.ucrefpicicntes, folcnt proferre quamdam belluam fcmctipfam abfumen-Inuidiaefi tcm interrarumorbeverfari,& per hanclnuidiam interprffitantur. Inuidia enim vipe-vipera	prudenter aifimilatur. quoniam fi vipera fetum in lucem non edit, nifialuo abrofa : ^
paH ratione liuor illum,in quo gignit ur, primo afficit, & quafi conficit. Hinc colli-gcndumeft3quamceca tcmcritate capiantur illi,quimelioribus inuidcnt.Nullum enim vitium cft,quod aliquam non pariat voluptatcm, praster Inuidiam,qii£perpetui m:ero-riscaufam producit.
Ex altcra parte Florcntius contemplans congreifum vipcrarum exhibuit iconenu, vipera;cocuntis,&mariscaputpraseidentis,cumtitulo. VOLVPTATIS PR-&MIVM. zmbl.47. jctr,ftjchon autem fubfcriptum eft tale.
Cum coit, & dulci Veneris iacet ebria motu
Vipera, contruncat infidiofa marem.	. ...
Hoc ventts omnis habet, primo /ita gaudia fundit Pofimodo, fed flimulis corda fruentts agit. Vnd£ quidatn vir acris ingenij fcriptis mandauit: voluptatem ore fuo md gerere,eor» defel,& in dorfoanxios morfus. Quocirca non eftadmirandum,fiPrifcifabulatifint, Saturno cxleftibus rcgnis pulfo, &loue dominante, Voluptatem, &Dolorem coram® co, grauiffimis iurgijs, &criminibus,quibus fe mutuoprofequcbantur, adfuiffe. Hinc Cur volu- Iuppiter ratus bono eife Reipnblicse, mimicitias, & odia deleri, tunc omnes intendit ptas,& do- neruos, vt hi duo litigantes conciliarenturifed cundis conaminibus incaifum adhibi-lor fimul tis3 hos reludtantcs adamantina quadarn catena copulauit}vtfimulperpetuomancr£r. iungantur* Quamobrem , qui horurn vnum, neceftario , & alterum habet; quoniam vbicunqj eft mel, ibi quoq: fi diligenter inquiratur,fel reperitur. Pariter, & apes pungunt, vt infi-nucnt hominibus dulce inquirentibus, tandem amarorem etiam inueniri. Idprifcis Romanis non fuit incognitum,quiduas Deas in vno, &eodem templocollocatas,fci-licet Angeroniam abangoribus,&Volupiama voluptatibus nuncupatam vcnerabStur, vtcunilis hominibus patcfacerent, cxtrema gaudij m^rorem femper occupare.
Iunius a prxdi&o non reccdens argumento duas viperas congredientcs delineauit, Embl 8 quarumfasminacaput marisamputarevidctur,cuminfcriptione. FAMINA IMPRQ-" BA. Co.mparatenimfeminam>vcimaIamvxorcm vipera? fatminaehis verfibus,
Cum ruit in vencrcm, blanditur ecbidna marito,	H
Mox fatttra infertum prafcidit ore caput.
Improba paipatur, tentigine feruida coniux-, Continuo lethum pojjit anhela viri. Item authores partum viperinum ponderantes, alia emblematum argumenta inuene-Emkl.\l> runt. Nam Florentiusdelineauit viperinosfaetus ex laniata ventris aluo prodcuntes3 cuminfcriptionc. IVSTA VLTIO.dcindecccinit.
Vipcra, qu.e coiens. occidcrat anie maritum, A fobole hoc idem fupplicium patttur.
Tarda licet, Nemefts p&nam differre videtur, Attarnen a tergo dttra flagella. quatit. InHeblt. Conatur author, hoc emblcmate,cunitis infinuare hominibuspamam quandoqjdiffei:-ri, nontame auferri: ctcnimfcripfit PlutarchusTyrijsfuiife in more, vinculis Deorum
fimu-
Hi(lSerp.& Drac* Liber V 153
A fimulacra exornare, vtinnuerent Deos, ad criminum vltionem, Iento pedeincedere_j iedtamen aliqiiandodemxIeHcijs-p^nam fumece : vndeValerius Maximus,adrem—», pronunciabat,qu6dira Diuinalencograd-u ad vindidamprocedit, fed tarditacemfup-plicij grauitate pcene compenfat.
Similiter Paradinus figurauic viperam vna cum caculis lacera vcncris rodentlbus, vt in fymj aticavitalifruerentur,cumtituIo. INGRATIS SERVIRE NEFAS. Comparatenim heroic. ingratianimivitiumad viperam, qugin congre(ru,admi{fum marcm necar,&eadem a fastu concepiotandem necatur. Et quoniam vipera non folumcum faeminis eiufdcm fpeeiei, fedetiamcummurxnispermifceri perhibecuc: propcerea Alciatus pinxitvi- £myi peram,fecusmare,muraenameuocantem, hacinfcriptione coronatam. REVEREN- 1 TIAMIN MATRIMONIO REQVIRI, deinde fubfcripfit talehexaftichon. Cum furit in venerem pelagi fe litore fflit
Vipera, & ab fiomacho dira vencrta vomit: Murxnamq-, ciens ingentia fibila tollitl B	At fimul amplexus appetit illa viri.
Maxima Aebetur thalamo reuerentia: coniux Alternum debet conittgi, & obfequium. Hisverfibusfignificacnobis Alciatus, puricatem, & reuerentiam in matrimonio fcr-«andam: qua dereBafiliusMagnus,exempIocongreftus viperas, &murena:, honeftos In coniugummoreshominibus infinuat: etenim vipera nocetiffimum animal fibilo mu- mcr orat ^ ratnamadconcubitumeuocans,reuerenciaconiugij,venenumeuomic. Hinchomines hoc monitiexemplo,copulxcomugalis gratia, inclementiam, & inhumanitatem de-ponere debent. PrsetcreaadditBafilius,aliuddocumentumexpermixtioneviper£e,& muraenasclicicndum effc: fiquidem has beftia?,cum fincdiucrfigeneris, adulteriunu* Aduheri . quoddamnobis repra»fentant: quarequi aliena inuaduntcubiha, fimiles beftijsefle v\-^iles dentur. Adfinem AIciatusexpreflitfiguramCadmi,Draconisdentes ferentis, cum titulo. LITTERA OCCIDIT, SPIRITVS VIVII ICAT.Deinde in fubfcriptis vetfibus rmtHU / hos denKesappellat vipercos. At quoniam piiSura icocem draconis pr^ fc fert. ideo de <$hoc>m eapite dadcacone verba faciemus»
- phrenoschemata:
FFINIA emblematibusphrenofchematahocinIocorecenfereope-raspretium efleduximus; quandoquidem cx ijfdem argumentis, ex quibus emblemata,fumpca eflevidencur. Inprimis quidam Aulicus a Infignede-Principe varijs criminationibus immerito vexacus,exhibuit pi£turam fumptum a vipers per aluum vulneratam parientis cum hoc Di$:o. NVLLVM partuvipe-.. MALVM IMPVNITVM. Alludebatenimadcongrelfum viperarum, r£m-quarummas in coitu, & f^mina in partu perit.
Imrno Perciuallus a pr^di&o non recedens argumeto,vipcrinos effigiauic catulos cx laceraca vipet^aluo exeunces cumDifto. EN LABORIS FRVCTVS. Acceditaliud In ity ift_ E) phrenofchema viri no vulgacitereruditi,quicum vellet mulieriiniracundiam praecipi- c„n% ti nubere, effigiauit murasnam avipera euocatam, cum hoc Di&o. DEPOSITO VE-NENO. Nam explicatum fuit fuperiivs,ad mentem nonnullorum,viperam euomere vi-rus,antequam cum muraena permifceatur. Alius omnibus difciplinis cxornatus ad mti-Iierem, quam deperibat,tale*mifit phrtnofchcma; nimirum iconem viper^ hoc Dido exomatam. EX HAC VITA, ET MORS. quandoquidem viper^ morfus nCceatferf, f?d viciflim viperina caro proprio idui medetur,
MON-
Vlyffis Aldrquandi
Fel vipcrt fufpeciam in rnorbis oculoritm: Li.iy c. 4. L i.demat med.
Lib. 2. de morb. mu-lier.
L. 6. Phyt. eap. 16.
finguedi— nisvipcrir.\ prxparatio Lib. 2. de mat. med. L.f .de cop. medfcc.loc
Ccratitm uiperinum
T.i.Antid'.
fpec.
Oleum com pofitum ad paralyfim.
JL.zi.c. 24
Carne9 vi-fcrarumvi tarn proro-gant.
Affettionis
oculoru re~ mectia.
pcntutimcnt:Hincforfitan nonnulli opinantur aPfillis,&Marfis popfilis viperinum E heparin edulijs mifceri, (.juippequi i&usearurnlcphaies mruime metuant. Fel viperse pro ab!ferfioneoculoruhrab;Alberto extoilitur: fedVIiniuS illud tanquam fufpcdum5 &i venenofum rcprobat: Exta quoqjviperinaimpofitaomnegenusferpentmi vulne-ris,cx Plinib) qiiamuis nvlianabile expugnant • Item offa huius beftiaein purpurea fin-doneligntafideferunrur,omnemaffc£tumvencnofum fuperant,nec non epilepfiam, & vertigincm, vt fcribitPeriander,amoliuntUr. Infuperfpohum viper£e,authore Dio-fcoricle, niedit amentisophthalniicis mifcctur: lmmo,ex fentcntia Hippocratis,in de* lendaimpetiginecommcndatur. Pellempoftea,adfacilitatempa;tusvalere,inde__^ colligit Porta, quia vipera vno, & eodem tempore ouipara , & viuipaiafit. Quocirca confuetudo ligandi viperinnm pejlcm dcxrro pai turientis foemori apud vulgutn inua-luit, Pingucdo,practer aliaspartes, in mcdico vfumiras habct praerogatiuas: verum priushocmpdo dsligentcr praparanda cft.
Primum adcps vnacum tunicis aqualimpida, & fiigida pluries,& totics lauatur,do-necaqua fy&cera remaneat: dcinde lcparatis mcmbranis, adeps in duplici vafe,fpatu-la lignea iemper aoirando,lioji!atnr,& liqtiattus in aquom frigidam inijcitur,qua abieda, F fohis crdfps in vafe nit'doferuatur. Hunc Diofcondes adtierfusfutfufionescum cedria commcndat. Plininshunc in podagra,& in Ambuftisprobat. Pariter Galenusnon—» folum ad fi.iffuliones,fcd ctiam ad omncs cutis cminentias, liquidis compofitionibus pcrmiftet. Alij,adcoercendum pilorum ortum fubaxillis, hoc vfi funt: fcd Amatus Lufitanus huius periculum fecifte,& veritatcm noninueniffe fatetur. Ptieterea pingue-do huiusanimalisingreditur multa medicamenta compofita ,quje4nofficinis ad varios vfus lernari polTunt. Itaq- ex pinguedine viperina &puluerefpinae eiuldem animalis, cumynguento populeonc, Iithargyrio,pice grxca, ccra r.lba,& minioparatur ceratum quodin difcutiendistumoribusduiis,& m diffipandis gummatibus galhcis, tanquam efficaciftimum prsfidium cclcbratur.
Vuecherius, & ipfe,ad mentem Guainerij,in paralyfi,compofitumproponit oleum, quod quantitartmadjpisvipennirecipit. Paraturautcmhunc in modum. Sumuntur oiei coftini vncix tres, &femis,olei nuctim tantutndem, pinguedinis vulpis libra, pin-guedinis viperarum vncia> tres, primula: verisiibra d midia, laluiaevn idis tantumdem, G hcrb^contufcemifcentur cum oleis, & pinguedinc, acidendodrachmam fcmiffemCa-ftorei, libram^nam refma.',terebcnthinx, piperis,pyrttri, euphorbij fingulorum dra-chmas tres, vini opnmi librasduas cum dimidia: deinde macerenturomaia,deftilletup, & tertius liquor qui cmanat omnium cftcfficacifiimus.
Sequunturcarnes vipcrinseconfiderand», qua;admultasaffc£fiones conducunt. In primis Diofcoridcs ad prorogandam vitam, & arcendarn fene&utem illas commendat. QuamuisRenodeus huic fententise no libenter adftipuletur, quoniamhuiufmodicar-nes peffimi fintfucti,valenrcr digerant,atq,ficcent:pra.'terquamquod,id,exaliorum re-latione,D»ofcoridesfcripfiire videatur, Nihilominus poffumus rueri partcs Diofcori-dis,quia caro viperina calorem natiuum auget,& roborat, ficqjfenedutis, & aliorum morborum caufam percutim explodic: cum peculiarcm praerogatiuam peffideat cor-roborandi illam codionem,quae m membris perficnur,qua iuuenilis vigorconferuatur. Neqjadmirandumeft medicamentis id poflcpra;ftari % quandoqmidem Plinius fcriptis mandauit; quod PollioRomulus, vltra centum annos,vitam prorogauit, & interroga- H tusab Augufto,quo piasfidiofuerit vfus:Refpondir5intusmulfo,&foris oleo, Amplius narratur,quodagricola in aruis ya*saureum quodain liqnoreplenuminucnit, & ciele-ftcm torem effe ratus, non fplum eofacicm abluit, fcd lllius quoqj tantillum potauitj idcoq;& corpus,& animum renot»atiit:Rurfus recitatur quodquidam Alemanus aSa-racenisdeprehenlusjfumptoquodam medicamine, vltra annos centum,aura vitalcm, haufit.Infuper in maiori Britania,dum cerua alba qua;reretur,cuftos nemoris vnguen-tum repenc, quo pprundlus ad annos rrecentum vuaro protraxit. Pratcrquamquod id ftabilirepoftumusexperientia animalium,&pra;cipueceruoriim,3quilarum,&ferpen-tum,quxob virtutem hcrbarum, & animantium , quibus vefcuntur, interdum vitam Jongiflimain ducunt. quod eciam efu carnium viperarum affequi poftumus.
Incertus author car,nes viperaruracum famicul© decoquebat, & iufculo exhibito, oculorum debilitatem,&fere cscitatemfanareprofitebattir. namhfficamcsmorbos
coi>
Hift. Serp.' & Drac. Liber I. i u
A eo.ntunuciflimos fuperare pcrhibentur. Quaproprer Porphyrius ,iri libro de abrti-nentia ab animalibusjfcriptum reliquit^cjuodcumSeruusCraterimediciinmorbum percgrinum incidiflet, itaut caro ab ©flibus fepararetur, & cxtens mcdicanrcntis ni- ^iper* fa-hilconfcrentibustandemefu viperinaecarnis, ritu pifcium , prasparatjEfanatus eft. In nantvlce-vlccribus ctiam malignis cames viperarum nonreprobantur,vt colligimusexPlinio, ra> quirecitat AntoniumMufam AuguftiCsefaris medicum celeberrimum,carnes vipe-rarum exhibuifle patienti vlcera infanabilia, &mira celeritate perfanafte: fiquidcm >Meth, huiufmodi vlcera,ad mcntemGaleni,reludantur medicamentis propter intempe-riemex cachexia partisaffcdse membris indu&am. Ideoqjcaro vipcrina prsedidlis aftcdhbusprseftoeftjdumtollit folutionem continui venenatam, auferendo intem-periem,&trudendoextra corpusmateriam, quse vnioni partium eratimpcdimento.
Cum igiturliquido conftethanc carnem aduerfusomnes motbos inftrumeotarios vcnenatosvalere,ftrumisetiamconducet,quas, fiveritatem fafluseftGalenus,quan- j ..~ doqjexvenenatamateria procrcantur.	morh
B Cum igitur caro viperarum plurimum ficcer, & digerat, moderateq; calefaciat»hu-ius virtus adcutim facile penctrat, corporifq; cxcrementa ad eam trudit, & deniq; vi-rushumanaoccupanscorporaexpugnat. Quamobremnon iniuriamcdicihiscarni-businlepra,elephantiafi5&alijsmorbis cutaneisf^lici cum fucceflu vtuntur:vnde * lPera Auerroes tradidit earnem thiri lepram purgare,quoniam huius affe&us caufamad PrfeCeP"a-cxtimas cutis partes pellit. Et Crollius ad hunc affe&um, fignaturam in vipera con- tta^ & fldcrat: cum hcec beftia lcprofi corpus, & viciflim corpus leprofi maculas viperarum mor'°" aemuletur. QuareHelidcus medicus in nobili muliere lepra laborante, & generofis cuta"eis pharmacis non iuuantibus, carnibus viperae feminje cum galanga, &croco decodis ™eclct"r' vfuseft. Deindepullum in iure cx vipera parato perfcdtc elixatum,mithridato prius ^ctr>~ prsefcripto, paticnti exhibuit; vnde patiens meliusfcfc habere rctulit. Hocintclle- ter"'rerum <5to, ius cx vipera mareparatum ,fpatio trium diertim ,a'grota?dedit;qua;tandem ve-hementi(fimofudorecorreptacft:hicfudorfyrupo violaceo cum aqua fimplici mixto Cafus fntt~ reprcifus fuit,& poft fex dies,fquamma>decidcrunt,&a-gra perfectefanara eft:immo lints ty™ C concepit mafculum ,cumantea per antios quadraginta , fucrit fterilis. Paritcralfcii mulierieadem aflfedtione laboranti columbosoffis excame viperina confe<ftisnutri-tos, elixes dedit cdendos, qua? tandem liberata eft.
Prxterea viperae, &Scrpentesacapite ad caudam fquamofa cutc praediti in elc-phantiafivalercretulimus,quoniam laboranteshocaffectu fquamofam cutim.ad firni-litudinempellisclephanti,habeant. Itaq;Atnatus Lufitanus, de vi&u elephatuico- Ccntur. 2. rum fernvjnem h.ibens, carnes viperinas, inftar vcruccis elixas, &ius potandum cle-phanticis praebebat, ieiuno tatnen ftomacho, & per fpatium fex horarum ante pran-ciutn : quantitas crat dimidia vipera fingulodic, & aliquando,virium robore permit-
tcncc,carnem vnius viperaeconccdcbat. Aetius viperascarnem,amputatiscapitC_Sernt.i$.c.
& cauda, pelic dcmpra, & vifceribus abie&is, in olla , addita fufficicntiquantita^ I23*
te aqux fontis, inftar anguillarum decoqmt, cum anetho, porro,&modico oler. dein-
dc ius tnoderato fale conditum cTgrotanti, ad folares radios, fedenti femel, bis, atq; itcrum propinat. Alij,locopraedi6tarum carniutn patientibus clcphantiafim paftil-D los vipcrinos ,ad pondus drachmae, & ipfamquoq- thcriacam prsefcribunt. Quocir- Opinio om-ca cx praedi£tiscolligimus otnncs authores graecos, latinos, & arabes,in elephantiafi, niu autho-&lcpra,viperismirampra:rogatiuamaffignare.	Yurn cjrca
Ercaltera p.irtchocrcmedium aliqua non caret difficultate : proptercaquodFcrne- carncs vi-iius,in librode inorbis particulanbus, tradidit elephatiafim eifc morbutn venenatum pcrinas. innno vcnenatam qualitatetn indies acquirere; quam fenteciam in libro quoq; deab-amsrerucaufisapprobat.VndelulianusConftantinusPalmeriusFcrnclij3Uditorpro- L.i.cap.g. mulgiuit fc intellexiflc a Fcrnelio, hoc viperaru remedio neminemelcphantiafi labo-rantctn fcruatu fui(fe:quare ficcantibuspraefidijs non effevtcndu cenfuit,&ad mentem Fcrnelij 0-»ra:cepcoris,theriacam prohibuit.Veriunanimaduertendu eft, fiFerncliushuncmor- Ptnt0 ct1ca bumeife vencnatumcenfuit,proculdubio theriaca,&aliaalexipharmaca conuenient, car"emvi-qua.* ve.Vcnofam qualitatem percutim trudant. Deinde notandum cft, huncmorbum, perainelc-v:-!cilidiasiistempcrie,velpeffima ciborum qualitate audtum euinci pa;nitus n«n pl]antiaf*> poif.'} iiUpcrmucacoadfrigidumacre,&cibarijshnmcdtantibus adhibitis: & potifli- Li.i.c.6j„
O	nuun
i j 8	Vlyflis Aldrouandi
mum quia Hollerio, elcphantiafis confirmata noncuratur,fedtantummodore- |* r	cens ,&quae nondum annum excedat . His addamus affertum Alexandri Maflariae
a( ' fcribcntiselephantiafim v/u viperinaecamisaliquando non fanari,nonquiacaro vipc-*	rina ad banc aifedtionem idoneum non fitpraefidium , fed quia interdum hic afifedus
omniumcontumacilfimuscuniSlis medicamentis reludatur. Neqjofficit eorumratio, qui aflcrunt viperinis carnibus nutritionem impediri: quandoquidem tantum abeft» vt
. nutritiohis impediatur, vtpotiush^carnesfintincaufa, vtalimentummeliuspcrvni-Cenfutatio uerfum corpUS diftribuatur. Neq; multi facienda eft fententia Alexandri Traliani» epitt. Fer- ^ ajjfcrLiart,s Femelium circa medicamenta ex vipcris paratahxfitaffe, intradatu dc viduRomanorum , viperasnon finegiaui periculoefui inferuireexiftimauit. Atin praefentia, vt libcre noftram fententiam aperiamus,ex vfu viperinaecarnisdiligenter prjeparatx nulium impendere pericuium atteftamur: cum id quotidiana coprobet cx-perientia, cum tot populi illis vefcantur, vt fuperiusfuit exaratum, 'cum tot hiftoriae a Gaieno rccitataeid confirment, cum dcnique tot authores,quorum libros ha<5lcnus
cuoluimus.noftrseopinionifaueant. Cardanus Immo Cardanus non folum eiephanticos, fed etiam phthificos, &luegallica labo- F ththtficos rantes hoc praefidio curare profitetur. Sumitenim viperam illam rubram mGallii^ cttrat vi- Cifalpina Milort nuncupatamCquamuisbaec nonfitvcra vipera,vtfuo locodicctur) pcrx. abfciflis extremitatibus, abicctis interancis, & colle&a pinguedine, in frufta fecat4 &vnacum modico falis,&: beniouin ,inaquafontis coquit ,additis infine co&urae Inxntfio petrofelini folijs ; dcinde in hoc iure panem pro aegrotantis prandio madefacit, car-fatta adi- nem quoq; & ius praebct, & pinguedine mnduras ad diem vfq; feptimum linit,jegroto peviper*. tamenin lococalidomorante interim materia peccans totaper vlcufcula,tubeicula» & fudorem expellitur. At inundio fridione vehementi fieri dcbet, vt redtius , & faci-LLl I lius caufa morbifica per apertos meatus egrediatur. Hunc vfum carnium viperae in le-Jimp. med. pra, &elephantiafi, Authores didicerunt a Galeno, qui hiftorias nonnul/ >rum a le-fac. cap. x. pra, & elephantiafi l-bcratorum memorauit.
Htfloria le Primitus in Afi \ ,t:odcm tefte, quidam elephantiafi laborans a cxtercrum confor-froji libe- tio fegregatus, fub tug.irio in agris conftru&o ,alebatur. Acciditautem vtvipera in ratirecita- vas vino plemim caderet, &melforcs ve.riti ,ne ex illius vini pot>one aliquid malieis G taiiGaleno Contingeret,mifencocdia moti elephantico vinumhoc propinarunt ,ratiexpedireei potiusmori,quam cabmitoseviuere.Atcubibiifet,;omnetubcrofumcutis veluti.ani-malium tefta excidit ,&finitati reftitutuseft. Idem alteri elephantico accidifle in Altera hi- Myfo narratur.qui ad balnea profedus fperans inde non vulgare commodum haurire, ftorialepro b^it&ipfevmum ab ancilla porredum^inquoviperacafu extinda fuit,&eodeni mado fmatus eft. Item venator vipcrarum,dumhuius morbi incommodo vexaretur, Tertia le- pro ("alute admonitus, viperas,quasvenabatur,fruftatimincifas ,&anguillarummo-pro/i hijio- ^ CO(a3S efitauit: deinde segritudo per halitum difcufla eft. Similiter vir quidam di-vidt uesin-Thracia prxdi£loafle£lus morbo,perquietem admonitus fuitab ^fculapio, vt medicarnento ex viperis parato quotidie vteretur, qui non multo poft perfeifam va-lctudinem eft adcptus.
Lib ? d'—> Oribahus quoq; in elephantia(i,carnem viperinamadhibet,illamq;parat huncia morb cur mo(3um' Abfciflis viperaeextremitatibus,ablata pelle, & extis proieais, truncum plu-
tao 62. ' riesinaquafontislauat;deindeinfartagineexalboiurecondit. Ius veroalbumaqua H
' copiose impofita, modico oleo,& anethoaddito, facillimecoijiicitur.
Praeter h«c , nonnulh carnibus viperinis gallinas, &capos nutriunt, ad varios vfus GaHin*car medicos , huncq; laborem minime infrugiferum experiri profitentur. Neq; oificit ra-ttibusvipe- tiodicentiu gallinas hoc cibo altas,ob virus vipercu, humano corpori obeffe:cum ra-yinis nutri tio,&expericntia totum oppofitum demonftrent. Anates enim in paludibus degen-tes bufonibus, & hirudinibus vefcuntur, gallina? fcorpiones, & coturnices hellebo-rum edunt: mhilominus talia animalia in elegantibus conuiuijs quotidic adhibenturj deinde ratiofauec experientise; etenim hae animantes animahbus, & herbis venena-tis nutritlc,proprioGalore nariuo , virusadeoalterant, vt ab eo aliqua pars ahmcn-taria feparetur, ficq; earum carnes abfqjperkulocdilescuadunt. Quare nonimme-rito Lucrctius canebat.
JPratcrea nobis veratrum, eft acre vencnum,
AtCapris
Hift. Serp. & Drac. Liber !• i ij
A	At capris adipcs, &.cotttrnicilus augef,
£luippe uidere licet pinguefstre ficpe cicuta Barbtgeras pecacies, homini qua tft acre venenum. Nonnulli igitur tantam vipecinaecarnis, & etiam earumdecodionis, pro potu -quan-titatem galimisexhibent, donec deplumentur: nam inde colliguntvirtutem, medica-menti ad mtimas gallinarum partes penetraife, quas poftmodum ehxas aegrotantibus Cap.dectt* pr«fcri&.unt; Hoc pr.2clidio, fflici cum fucceffu, in delenda lepra Ioannes Mattheus radebiUvi Gradi vfus eft, famaqj(referente Gattinara) vfqj in Galliam diuulgata eft:propterca^, quidam Gallus lepravexatus Papiamfc contuht, prsnominato mcdico iamdefun&o: Modusnu-idcoqi Gattinara a prasdido non recedens remedio, Gallum a lepra liberauit. Alij dc- trieii raU glubtam, &euifceratamviperam,abie(aiscauda,& capite,minucatimincidunt,&cum u„as fr quatuor partibus furfuris, aut panis triti,vnacum iure,vel acqua,vel lade parantpul- capos Car-;cm,qua gallinas,pulIos,&caponesalunt.Alijfatius eflcarbitrancur(tumpronutricn- ne viper* dis pullis viperacfemper haberi nequeant) puluerem carnium vipcrarum feruarc, quo g cum decem partibus furfuris,autpanis tntipaftillos pro alimenco gallinarficoncinnat.
quamuis alij adsquandam hominis temperiem,& ad hilaritatcm conciliandam,carnes Oua galli-vipereascum farina hordeacea,& la#c,gallinis,caponibus,& pullis prarbeanc.Tandem naru medi quidamcarne viperina gallinasalunc, vcoua medicata habeant,qu^poftmodum fum- cata , quA pca, virtutem confcruandx iuuentutis,inftartheriac^poflideiu,cum hsc humaniEtem- arteparcn-peratUraefintconformia,&infanguincmfaciIlime vercantur,necnoncalorcm natura- tur. ralem augeant,& optimum corporishabitum procreent. Tempus autcm alendi galli-nas prxdidis carnibus eric, quando pullifunc iuniorcs, no folum vt prsedicio nucrimen-toalfuefcanc,fedeciamquiadum augentur maiorem vimaviperis fibi compararc^»
P°5?nt\ , .	r , . ,	Xatioco*
Ceterum quando medicus humanum corpus exhccare voluerit,puluerecarnis vipe- ficlen(h rasin furnoexficcatasvtecur. Sunc camenmedici,qui adconficiendum viperarum pul- pr£para(n, uerem hocvtunturmodo :carnes vipcrinas illa quantitatefalis communis afpergunt, pyftttusvi quaaliaecarnesconferuari folent; deinde fupra cribrum iliascollocant,&fubtus pru- Per^ Q nasafperfas puluereconfeAo exbaccisiuniperi,folijs lauri,myrrha, cariophyllis, gra-nis alchermes,carabe,& beniouim,c.ribrum bene cpoperiunc,vt fumus in carnes penc-trarcpoflit :fLiffimeacum quaterfpatso vigintiquatuor horarum repetitum, quinqjdie-buscontmuis reiteranc: poftmodum carnes fuffiminc imbucas inollaluco diligcnter vires pul' munita reponunt, & in furno ,co£lo priui pane,tandiu detinent, donec totacaroin uerisvipc• fiibtiliflimum puluerem redigatur.Hicpuluis nonfolum proantidotis,fedetiam incun- rAm &is aIijsaffe6libus,quibusconuenitvipera, commendant.
Ladantiushunc cinercm in i&ibus a vipera inflidlis probat. Plinius, ad ftrtimas dif-foluendas, terfeptennisdiebus quantitatem huius cinerisjcxhibct, qua?ternisdigitis comprehcndipoflit. Aetiushuncinaliquoliquore mixtum ad expugnandum articu-larem morbum, vtiliterpropinar. Ac Marcellusci.ncrem tantummodo viperini capitis cum oleocyprino,nodis ncruotum medetut. Pariter Plinius hoc cincre cum aceto, CollyriacH ignemfacrumdcleripromulgat. Alij ex fignacura, quia vipera maculofum fic animal, cinerc vi* adtollendasoculorumalbugincs, cinerc viperaruvtutur.SedMatthiolus ad illuftran- perjc% £) dam oculorumaciem, collyrijs permifcec cinerem viperarum,quem parathuncinmo-dum. Viuam viperam cumduabus vncijs fuccifeniculij&modicothuris in vas fidtilc argilla optime munitum conijcic,& in fornace comburit^doncc fiat puluis tenuiflimus. Serm. 2. & Magi, ex Plinio, ad oculos clarificandos,echinum cum pellibus vipcrcis aduri,& pul- 155-uerempotionibusafpergiiubent: Tandem Accius pro coercenda diucurna oculorum I* lib.de fluxione,cinerccapicum viperarum cum decodio lupinorum permixto, & cemporibus Cauter. c. applicato vticur, Vecum aducrtendumeft, qudd hiccinis virtutem caufticam partici- 10. pat: fiquidem Faloppius ponderansmedicamcnta calida, vltra tcrtium cxceflum, me- Caufiictex morat cinerem paratum ex eapitibus, & caudis viperarumjcum hiccinis fit accrrimus, viperaquo &vimcaufticampoflideat. Puluisetiamfolius pellis vipcrin^in vfu medico laudaturj tnodo fat. nam AuthordeTheriacaadPifonem , hocfolo remedio, alopccijs medetur. Immo Quintus Serenus verbafacicns de fluorecapillorum, &maculis captfis ficcancbat. Defluit expulfus morbo latitaute capillus, Si rarb elaitur: fett vis epota veneni,
O 2	Sex
ftfo ■ !
Seu faUmAndra potens, nullifq; obnoxia ftammis Exminm capitis taffa deiecit honorem, A'ennunqnam variant macula, paruifj; parumpet Orbibus afperfum dttcit noua fvulner<a tempus-, Yiperea pellts cinerem his addito morbis. Irem Brafauoias verba faciens de lue venerca,pro defluuio capilIorum,cinerem pelli5j viperaruni) herinacei,& capitum murium cum finapi adhibet. Prifci quoqjex viperis, fa/ese^vi falemconficiebant. Huius meminitDiofcorides,&poflipfum Galenus,deindc Pau-perisi jus Aegineta,&poftea Plinius,qui fcriptum reliquit,hunc falem lingentes claritatcm oculorum facili confequi. Verum, intcr C3eteros,Aetids de his longum fermonem ha-buit. Antiquiigiturfumebant quatuorviuasviperas recenter captas,&inollafi(5lili locatas, libris viginti falis ammoniaci, aut falis albicommunis afpergebant.addendo falesyiper paftilosexgentiana,ariftolochia rotunda,centaurea minori,eardamomo, marrubio, r$ ex men fcardio,apiojchamsedri, &femine rutfdomefticf paratos, immo praegrandcs fcillai teantiquo-. infrufta dilfefias :Qllam verooperculo^&lutoprobemunitaminigneadurebant^do-rum< nec,poftcaliginofum,clarusexiretfumus,cinerefqjexemptospcrincemiculumtran-. P fmittebant, addendograna iuniperi>mentham ,piper longum, femina faeniculi, &co-riandrorumjnecnonalia fimpliciahuiusgenerissqu2theriacae compofitioncm ingre-diunrur, & poftea hunc puluerem falem theriacalem nuncupabant. Trepardtia Galcnus tamen jnparandohocfale, viperasnon cxurebat.Scribitenim. Be/liasip-falis vipe- fisnon exuroyfedpaftillos ex ipfts, quorum confetttonem in theriaca docui,reliquis,quf cum rini ex me- ipfts ^rttntur, contmifceo, & ftmulexuro, vt eam, quam infe habent amaritudinem,per exu* te Galeni. fitonem abijciant. Tantam autempafiillorum menfiuram adijcio, quantam eoniettura ajfe-quipoffum,quatuor numero vtperas exciptre, &fitne fales optimt euafcrunt. Qiiapropter ex Galeni yerbis colligere lieer, viperas aduftione virtutem non amittere, quod etiant Aetius pluribus in lpcis ftabiliuir.Nicolaus Myrepfus fuum falem theriacalemhoc mo-. , , doconcinnat. Recipitfalisammoniaci,&interioris fcillae libram femifem, filphij,& Saltherta- j^Ucopiperi§Ynciamdimidiam,melanapiperisvnciam>CQfti vncias duas, gingiberis, calts Myrc Cyperj? baccarum lauri, & dauci creticifinguloru hexagia duo, ammoniaci,& thymia-f'h	matis drachmas duas,petrofeljni, &paftilli viperini hexagiaduo: falem cufcilla eon- ®
tundens medicamentum conficit. At iuxta mentem Brafauoli, in Phagedenis,& vlcc-Saltheria- rihusmalignis,paratur faltheriacus ex libris viginti falis albi, libravnacum dimidi* ca!tsadme gentiana»contufae,librisduabus ariftolochi^rocundf, &fumitatumcentaun'iminoris, t^BraCauo- libra dimidia cardarnomi,amoniaci, & marrubij, libra vnafcordij, &chamedrios, & H	duabus yiperisi omnia fitnulmixta in vafe ferreo, fupra prunas comburfitur, & iu pul-
uerem rediguntur,
In Phar- Quercetanusinter nuper9sauthoresceleberrimus,fxfimpIicibusbezaarticis,&aro, mac.c.%\. maticis,chymicis organis fublimat liquorem, & poftea conferuat f^ces,ex quibusom-nibus, vna cum fruflts carnium quatuor viperarum,onani folertia,parat fales theriaca-les, qiiorum omiiium defcriptionem apudipfum licet videre, qui proculdubio ori, & ftomichofgrotantium ,quam fales antiquorum magis gratificari poterunt. Noftr* ^tate Iofeph deSauijs pharmacopola Bononicnfisceleberrimus faletn ex viperis fic pr^ fjoflraata Parat* Sumi? fexaginta viperas ,quarum yiginti in quantitate fufficientiaquae fontis, tefalvibe- ynacum cymts tenerioribusanethicoquit; hancdecodlionem perbalneum maris de^ H-rfi ftc pra- ftillar> & reliquas quadragiuta viperas in olla cum fectbus , quaeremanferunt in fundo paraiur. alcmbici, ita adurit, vt omnia in cinerem vertantur,fupra quem affunditaquam iam-» Bellunefis elicitam, & fal fecundum artem extrahit, Andreas Belluncnfis fuit huius opinionis epirdo cir- folem viperinum iUum e(fe,qui ex viperis falitis colligitur: neqjpr?terrationem,quan-ca falevi- d .qutdcm Alyfius fcriptis mandauit Maraflos, feu viperas in montibus Patauinis di-tera. uagui, qu^fale condiuntur,deindehic faIcoHeaus,&adhibitus doloribus a lue gallic*
contrattis rcmedio eft,
Si tfieriacaIts feu viperei falis virtutes exaininemus, illas, ad mentem Antiquorum, Serm. 13. innumeras effe inueniemus;proptereaqu6dhuiufmodifalePrifciomnesadarcendum
«•,<37. qurjdcumqjiTiorborum genus nienfas cxornabant; quia valetudinem ,eiufq; confer-Virtittes uationemluicfali acceptamreferebant,vt lcetapud /£tium legere,quiin omnibu?
falis vipe* cueisafMbus, nimirum in lepra,clepbantiafi,impetigiae,fcabie,& defluuiocapillQ'
rini.	rutC
HifoScrp. & DriaLiber	\6t
A riim, hniufmodi faicra coarmeadabac : cum excremcnta per cutim diTcUtiacs Sc-fudo- "^*1 remprouocandocorruptam(ubftaatiame»pellat,adeoutiQpnncipio,nonnullipedi- ' • . f culos etianl excluferinc, Sd potifltmuai iiitra iipaciuinulierum quatuordecim, quoitem-pore tranfaao, nullus ia corpore pediculus apparctk.' Alijhuius falis vfu,in cduhjs,>w£-crementa pituitofa per oseieterunt.Deinde tantam fuauitatem Antiqui in hoc faiein- ' Uenerunt, vtvbluptatis potius,quii« fuauitatis gratia,eonfici vidcretur: hunc, admeok Dofs f*l* •f furam ternicochlCarij, fumcbant^ vt appetcntiam cxcicarent j csbrpusfloridtim rcdde- tberiaed * s •rent,futfulioriesldifloluer.ent,fuppreflas lunares purgationespNAibcarent, eafdenrm*- admenietA modicas fupprimerent, &iandem, vt omne vcaenarum!gcnirsidoma»cac,cum in coW» dntiqua--ftitutionepcftilentipraeftantiflfimum cclebrareturpraefldium. .5:. «.•.•,. 'ju-vV TU,n-; • Amplius,exmeute eiufdcm ifitif, hic fal morbig-renum medetur, dolores ca^itis
^nueteratosfanat^epilepfijmcorrigitvdummodopatiensjanniinrcgrifpatiojho^ffr J. mcdiovta'mr,i^eritia,fpleneJ.&dolorecohco.laborantes,huiusopehberaritur,h^- , * ...
«dropicorumaquae exficcantur ,&fames, quam Graci vocant bulimondiflipatu¥'.oi Kf"* '" .*^ B Infuper itinerantcs hocfalc vtentes ab acris frigrdioris inmria non laeduntur :hof fe-briuai rigofes mitigantur > & tabidiadbonum corporishabituln reducuntur 5 Asfp'o'<-dagram maxime incipientem &othaes articularesatfedus commcndatur, febrcsdiu< lu u turnasj &potiifunum quavtanas remolret, fi antc accelfiones, & prscipuein febrium ■ f* interualHs lumatur. Omne lumbricorum genusacorporeexpellic i dcntes eocottfrp/' ^ 1 catialbiores rcdduntur, &ftuporemnoaiacurrant. Itaq; fal viperinuseademfc&ca-' ftigaCvitia,fqu«car»eviperina fLi^crarifolent.. ' ■	1 .	•
^ OlCfiquoqjexviperisadmuItasaffedionesefficax elicitur,quodclariflimu4 virAIct xeridetMaflaria Vicentinus, craiTante peftilentia ,commendat, li hoe^principio ntor-bihomirie& vnungautnr. Aadernacus,m hoc oleo parando, recipit libias trcsScrpcniiT».2. Di£ tuti nigrorum.joleifefamirii fefquifextariuinin vafcfidlih, & vitrcito angufti orifitnj tog.S. <Jecoquit5'd0riec caro ab dflibusdecidat..' Manardus Serpentes nigros mtcrprjetatur Olettm vi-ttperasnigriores, &apud ipfum ficoleum hunc mmodtim. Sumuritur viperse qUvttiori «Jcmptisvifteribus, caudisi&capitibus^quaedecoquuntur in librisqu3tuor olei vete-» C ris, {fefpatiofex-diarum obtiirato vafe marient: poftinodum in duphci vafe, fa&a *#r*\ ^ non leuicbullitione, viperse cum duabus vncijs aquae ardentis, & olei, tandiu coquurt* tur,donecaqua vitae euanuerit :tunc oleum refrigeratum colatur ,addita vncia falis v*res albi optimecontriti, &drachtnis duabus caryophfllorum, ficq; fcruatur ad vfum: nam viperini inomnibus cutis vijsijs-commendatur.. ^AmatusLufitanus fai>iem,ej£ viperis diflcdiis,	2,
ad ignem lentunf, vitrcis organis'i deftillabat, vt inde oleum, & aqua prodircr.Immo VincentiusStochctus Anconitanus viperarum fanicm,per vitrcacampanam dcftillabat & dutim eleph anticorum liaibat..
" ApudLeonelIumFaucntinum,hocolemn ficdefcribitur. Recipiunturtrcs velqua. Oleum vi. tuofviperae,abfciflis extremitatjbus,in quatuor frufta diife<as, & in olla perforata lo-perinumex <anrur,qua:inaliamaiori,claufis luto orificijs,reponitur, &incacaboaqua pleno menteLee~ ferucfitjduarumhotarumfpatio, &clicitur oleutn, quoocciputin paralyfiinungitur. nelliFaue-Ali.j,ex mentePlinij,iatribusheminis olei, viperam, cxemptis oiflbus, coqucbant, & tini. euulfis prius pillis, quos renafci nolebant ,loco pfilothri vtebaritur. DodliflimuiFa; Difcripti9 Dloppiusverba.facicns defcabie, olcum viperinum fic conficit; Duas vipcras(infru- oleiviperi-ftadiifcdas vaacum faagumeab illis manante, in phiala oleo pletra locatas, seftatc in- nitxFdio-folat»fitq; olcum rubrum, &faetidutn,quoelcphantici liniti,& fimilcs liberari dicun-pij setetia* tur. Alij,exPlinio,adipem vipera; cumfextarioolei ad dimidias decoquunt,& huius ternis ftillisoleo comijuai additis,ad omaes beftias fugadas homines pctliniend 1 funt» Itaqi vnufquifq^elicerepoteft^quoi viperae omaibus vencnis refiftant,antcquaadcot pr®pcreat,velcum ptifaaa.vel cuui aqua vitae,cum aqua fcorzoaer«,& deniqicu aqua - V roficca: Iaftbribusmilimoris, inpefte, & infcb re peftilcnti cum (yrupo de lucco li-	t
jn jaum,vcldeacido.citri, velcum fyrupo deacctofa, & fimilibus. Vndcnonimmeri-to quidam Poeta canebat.	;
Si viuens infenft necem mirtaHbus Affcrt Viptra, dnm ra'nd) corpora dente petit.
Hsc etiam potis ej} mjriens prtbere ptlutem,	»•■ .	-
4tqi agris vitan red<d:rc cor^oribus.	•	- •= -
O 3	Nupc-
*5 2	Vly ffis A Idrouandi
J*x/TAtfZ Nupcriaothorcsjmulta praehdia-ex vipcris paranda cxcogitarunt. Nam Chymia' jB %>ipcr*ru. triExtra(9;umvipcrarumconficiuntjquodinpfora,inIcpra,&in pcftefummoperepro-bant, Qucrcetanus cxhibetEftentiam vipcratum.cumfpiritutcrebenthinacparatam, TinfturA jtcm arcanqm vipcrarum, cum folo fpiritu balfamico fulphuris, ncc nonTinduram VifCTACH* yjperarum, quam inter alia medicamina cx viperis confe&a, Iocum eminentiifimum occupare pramulgat. Idcm Qiiercctanus, praster thcriacam Andromachishodie m om-nibusmcdicorumoffiicinisfumma cuminduftriaparatam,defcribit thrriacam benedi-^am,thcriacam c3?Icftcm,aliam cxleftcm redadam in fubiimtorem eftentiam,necnon thcriacam diatcfteron rcgiam> qua omnes compofitioncs, a,ut vipcras, aut tinduras Vipcrarum rccipiunt.
Lik IItde Y*numvcroviperinum non cffc nauum medicamentum ex Antiquiscolligimus: ftmp mcd* propwrcaquddGalcnusillud inclcphantiafi, inlepra, &in fcabie tantopcre celebrat.
Hoc autem vinum, poftquam in eo excin&^ fuerint viper^,per incerniculum colatur,8c Virin vipe* *b*grotis,abfqivlla vcnenifufpitione ,potatur. Raimundus Lulusaquamex viperis rinuqualc* adiuucntutem confcruandam,ad vitaelongitudinem comparandam,aduerfus peftem,
&omniarenenorumgeneramagnificat, I>emumaquamexviperiscordimaximope- ^ Aquaexvi rcfalutaremcIariftimusMedicus BartolomeusGallefiusBononienfisconficiebathunc teris quA' inmodum, Sumebat deccm viperasf£minasMaioMenfecap«!as,&pr£paratas,libras quatuorhordci,manipulos o$o cicorij,manipufos quatuoracetofa^meliifapj&boragi-nis,deccmlimoncs vnacum feminibus incifos,drachmas trcsfantalarumcitrinorum* jnanipulostresfcordij, & tormcntillx, feminum frigidarum maiorum, &minoru fin-.
fulorum drachmas duas, ligni aloes drachmam ,croci fcrupulum, caftorei fcrupulum imidium,didlamnipugilum,pcntaphiili,rutfficaprari^,violarum, agrimonij, cetrach fi.igulorum manipulos duos,drachmas duas cum dimidia carnu ccrui vfti,terrje figilla-tar,& boli armcni,manipulosfex,cardai fandi,& fcabiof^deindcomnia in libris fexar ginta aqu^ CaftriSantSi Petn,quam vulgo figatcllaihappellartt,fecundum artemferue Ttedclis faciebatj&poftmodumdecodianemhancchymicisorganis fubiimabat. AhjMedic» wperATHad n°ftrJE «etatis,in fcabiecontumaci, vtuntur deco£lione viperarum 4 dcindecarnes ea» JuUvaUai rundtmConferuis mifcent,&fpatiomultorumdieru»iliasargcounwbus antefyrupum "	uwtutinum cxhibent,	•	C
vsvs in theriaca:
ALENVS, fiucAuthordeTheriacaadPifoncm,necnonaIijautho« resMedici vni tantum Andromacho,in fabticandathcriaca, qua:an-?ca fineviperisparabatur, vipcreos paftillos acceptos referunt: nam ipfcprimus determinatamquantitatemtrochifcorum viperse talian-tidotoapponicxcogitauir. Verumtamen Andromachus, velitnolit, cogitur confitcri vfum vipcras in medicamcntis aNicindroPoeta, & Mcdicaaintiquiilimbdidicifte, qui inTheriacisfic canit.
SeminA quin CApias dijfecia ex hippofelino.
JDraehmarumq\ duum myrrha addes pondus amara,	H
Dttonfum, & granum, quod munit arifta cumini Ctrta Ifgc Itbrans, <*r tchidnam, vel cardama mtfcens §unt forbenda tibi eyathis permixM lyai% Fuit quidcm Andromachus omn ium primus,qui ad confici edarn ttheriacam vipcrinam ^uisfue^ carnem adhihuit ;quamuis paulo poft in abufionem abierit, Verumab Antonino Im-ritprimus, peratore, vfushuiusantidotifuit reuocatusiquindo munusconficiendiregia antidota quivfusfit primum Dcmctrio, deinde Archiano,&poftmodum ClaudioGaleno commiftum fuit. carnevipe-. jtnmo tam f cqucijs vfushuius antidotiRomae fuit, vt omncs Vrbis Primatcs, in pro-rinainthc^ prijsaedibus; omni ftudio^&diligentiathcriacamcomponcrent: vclutiapud Galenum riaca. paljfim in librjs de Antidotis,in libro de theriaca ad Pifoncm,& in libro de vfu theriac^ Vfustheria ad Pamphilianum Icgerelicet. Quamuislibri de Antidotis poftremoaGalcno fcripti ct olimfrci cffcyidcantur; quamobrcm3 pro theriaca paranda,adillosconfugetcoportct * cum in f""	UUs
Hift-Scrp. & Drac. Libcr l i6j
A iTtis n»A»Itt Gilenus reprobet, ijua» in alijs Iibris abco probaatur: fiquidcm ia libro ad pamphilianuai,iapernat(cendiscarnibusvipci:iaiscumpaae,pra;cipic aifjadiius, in quo viperaspriusdec<*%fuerint: hocautemalTectum ia primohbro dc Aatidocis cx-plodic. Rurfus in libro detheriacaad Pifoaem, pro alfiadis fcillis,eas luto inuoluiiu--bet^atinlibroadPamphilianuuj.hincfeateatiam n©n admutit. Hiac colligcndum eftprimuaiaCaleaofcriptumfuilfe librum detheriaca adPifoaem (fitamea Galcao hiciibcreftattribucndusjfecundohbrumdevfutheriac^adPamphiliaaumj&vltimo 1» li loco voluvnende Antidotis: quapropter hberprimns de Ancidotis vcrum theriac*ap- bro GaIcm paratuindocet. C*terum,ceinporistra&.i, viper^adcantamdifuetudinctn veaerunt, venus the-vcab alijsSerpeatibus non digaofcerentur. Vnde Nicolaus Leoniceous, iuftis de cau- apparatus fls, calamicatcm, & c^citatem illius ftatis deplorauitjcum taatisantidotiscareret. lcgatur.
Haiusautemxrumaascaufafuit Gothjrum,&Barbaricarum gentium inltaliam_ Curcognit. tranfmigratio; hiac Maieftas Romani Iinperij concidit, & rerum omnium cognitio, & viperarum fcientia dcleta eft. Idcicco medicamiaa ad cucelam fanicatis fpedhntia,&: artem medi- olim igno, B ca obliterarunt:item cheriacam medicameacorum oni liumprajftaatiflirnain ica depra- tafuerit. uarunc, vtgerminaciuscompoficioaemaonagaofcereac. Qiareviperahuiusanrido-tibifis olim notifHma, pcr multum temporisfpatium, ignoca fuic, ficqj aliud acqi aliud Serpentisgeaus,maximo errorc,adhibebatur. Verumaduerteadumeft,qu6d, antc thcriaC£inusntionem,euiusaU'h )!;fjic A idromachiis,ex viperis ,&alijsSerpcntibus pharmaca confieiebSturjidqjex Diofcoride liceccol!igere,qui vixitfcre cicca tcmpo- f ^ ra Mith .lijtisRegis Ponti,qui AicidocoafefabLicac£proprium aomen indidic, eiqj maximamgloriancwxciliauic.	.
ItaqiDiofcorid^s de viperis ferm >aem habens,docet rationcm deglubcndi viperas, Decottio cafqjcoqucndi in oleo,vino,fale,&anetho, vcexhibit^ ftrunaasdeleic,&oculoscla- viperarum' rificcnt.Qaocirca opcimoiure adaa,oaet Aetius cauendum cflfe., ne rcliqua Serpentum ex men c genera vipera fimilia, pro ancidocis componeadis fumaaeur, nain fiaiihs vipera: cit A- Diofcori modytcs,h.eaiorrhous,cenchrias,&feps,quiferpentescolore incerfediftinguciidisut, dis. cfi vipera Colore fubfliuo infig iita fic, ic pra?di3i Serpentesfufci, & nigricaates, aec Sernt.i . C hoacolore arease fiaiiliprxduili.it. Afpides qaoqj viperisaliqaa ex parce fitniles, vi- ^o. tandifunt: eteaim A.uthor;libri dethenacaad Pjfotieni viperasab afpidibus maaife-ftifegrcgar.lminoadfabricaadam cheriacam, vipcrascscens Serpeticibus prjeftarcaf- Curviper(, feuerac, quouiam huiufmodibcfti^alijsSerpentibus miaustabificam vimparticipcnt; &nonaitjs Qiamuis alij tcadaat vipcram iacerreliquosSerpeaces exccllece,quia cum hoinine Serpetes in maxunam habeac fympathiam: nam viperiaa caro homiaem nucrir,&humiaa vica theriacalo vfu praedidkiccarnislongiorcflicitur. PrascerquamquodPythagorasfcripcuinreliquic, cihabcant fxcorrupta hominis fpmalimedulla viperam, &Serpentem nafci. Deindc Antigo-. pus,Trahanus,Appianus Alexaadrinus.&alij hiftorici non prolecarij,exmulicribus ^uandoqj viperas, &etiam ex capillis hominum oriri promulgarunt.
His addamus quod viperar viua: in dolio vino pleno futfocats, ob fingulares huius. tnimalis dotcs, vinutn licet corcuptum in priftinum ftatum reftituunt. Id Baldus An- vinumHor gclusRomarincellavinariaEmincntiflitni CardinalisVrlini accidifle retuht.Do^ti ta-	UA
men viri opinantur Atidrom a chu m ,a d theriacam parandam, prascjEteris Serpcntibus, ratiMne'in Dviperam eligifle, quoniam multd.j$te,caput viperae Nicander ad Serpentum idtus priflinufta apponi mlfitj&quoniam medicina experta potius auam non cxperta femperproba-tur,*idcoAndroniachus diuturnaeobferuationi,&authoritati Nicandtinixus,vipcram tuatHJ in theriacali antidoto collocandam eifc mdicauir,
Non defuerunt tamen noftras xtatis viri, quiafpidum, & reliquorum ctiam Scrpen-tum carnes antidotis addere non crubucrunt,quod magna tcmcritate potius quam ra-tioneprxftareaufifuntjcum longa experientia comptobatumfit viperamin mcdica-mentis, ad arcendos morbos,locum habere,
AntequimigitUrviperae, proco.ificiendistrochilcis theriacam ingredi«ntibus dif-fecentur,diligeaterexamiaaadjefuntcoaditiones,quibus vipera; huic vfui deftinatae gauderc debenc. la primisGalenusviperas inlocis mantimis, feu humidioribus colle- L.luie {%■-disreprobac; fiquidem AriftotclcSfcriptumrcliquit alocismorum diuerfitatem pro- tid. duci: cumlocamontanabeftias ferociores,Sc vicibas robuftioresreddant. Secuado L. i i.k—> ^onfiderandum eft tempus,quoviper*lant colligciids; Eteaimmulti fueruat huius hifi. Au.t.
©pinio- a^.
i<?4	VJyffis Aldfoiiandi
opinionisyipcras e(Te capicndas co potiflimutn tempore,quo fcnef<aam deponurfft Alij % Tepus cd-. tra<jijerarte efte capiendas ftatim atqs a ca uernis cxeunt,^uo'niam tu nC frigida;, & pttnui it-	macerata? funt,neqjxftate, c^tioniamhae fitimjtidOcUrit jfcd•v^e-pbtif-
pcras pro gmum flnientCj & aeftate inchoante. At fi vernaturain hyenlalettvpaftkipatterit,cuWj: viAgnts an initjlima^aCj6COmpfehendenda;funt,nonrouko poftortutriPfcciaduhn, xrt-Ga-ttdottsqua jcn(JS Hgnificauit, Quamtiis alij tempus vmdemiarum ad captUrani horiim anmia--lium clegerint,quia tunc tcmpor-is viperas magnas, & corpuldntaseifleaflirmant!.: Ve-rumtamcn tempusadidmagis opportunum t Ver eifearbitratfrselfAftdr&machuspfi-piusXheriacxinuentor, dum hiscarminibuscanit. ''•»'!.•	i ■ ic
\lparx fjtiv ti.ypivffa.tTo xuitnQtieti i/uff'tpa>{Aog» :;ri; ; •	; -
ToAf<>(p!l ytieitpTTTflW' %ttp) Goottf -ofoctf	■ ;"■■'■■■< ■ '''! ■<■ !.>.!.' . i!
Tooc, hJa xpvtpov tito '^,ud¥o4y dikM fykinq T-r f," ' : f ' 1.1- i ■ ■ •	Kpv^TOvafi ^tvoi ^aju^ctv htpOt-/AUp^i}'. t-'J> . ••' : ■ 1*1. < •
Qui verfusficlarine vertuntur.	.
Prirnum cfuidern' venabitur vcneptas expcrtus	~'J;: i .•:'<;• h. $
Audaci capiens manu celeres angues. - '■ " - ■'•'■*■- x- n, '• - <v ,-<: icr# f Hos iam borrtdam poft hyeift(my'rie'fi-llfitjMius:terr'f 'tmR.-jor. r . ,'c «F:. du Latent CQhclufi prorfus fubtus Latebras.' '	,r..
Fttmbtf Tcrtio viperaead tcochifcos pro theriaca parandosfaei!hin»i&i|fofcife&rc3fftittt vipeTf, # & potiflimum qusfeminarium jequale feminibus papauerumhibiie'rin^Uahiqifi(i6^ non mares caruerint tanquam incomplet$;& inutiles reijciuntui:itemqtf^otijk-^randtoril^tiferfe^ tiigendf fertcefuerint, reprobanttir: quandoquidem,cum maior parsaiimenti Wiigmento funt. rumfamuletur, neceflario viperemacilentaeredduntur. Afnbiget fdi'te aliq6is,quaide caiifa lcripferit Galenus viperas theriacam ingredientes non deberecffd pr®gnantesj' cum tamen omncsviper^:fa:minae,quse ingratiam medicamentorum»dfflecii6tur,ouitf magnis, vel paruis redundenr:hacdereomncseruntgrauida?,!confcqucnterq5adthe« riaeaminepta?.	...	••.. .. t rr.,. t•. •■jv r < ni
yiperapro Difficultas difloluettir, fi dixerimus, vlperis acciderejquodgallinisj&pifcibu^fcri;» antidotis tingit,qua?anima ntia,etiamfi ouis referta fuerint, praegnantia eiic non dicunttir y nifi 'J an prtgna prius amaribuscomprefla fuerint. Quareante congreftiim iJIa oua ad genCratibneni Q tes ejfe dc-> pt°r^us inutilia appcllantur.Quapropter, licetin viperis fanTints^uairtftWgraHOruiii beant. milij,vel feminum papaueris rcperianturj nihilominuseas nunquam grauida^,nifi poft congrefTumj nuncuparepoterinnis; ctenim iIIa oua'qfirereceptumfcmcn;,: p af uylenv-J per mancreexiftimamus, Itaqj viperae tunc dicendaeeruntprKgnantesjTidivquja ouij fcateant, fed quia fcmen maris rcceperinr, quia tuc ouaaugeriincipiunt. Quamobrcm prsgnantcs 3 non pragnantibus, ouorum magnitudine,& paruiiffte,diftinguunturj Vipera Aliteretiam dubitationem potcrimus demolin, fidicamus viperas ouis redundantesj quadopra- ctiampoftquamfemcn receperint,ad antidota elfeidoneas^ant/equam oua augeanturi
gnates ap- quae nificrefcant,non poffunttale detrimentumcarnivipcrarumafferre,qumh£befti£
peUandf intheriaca adhibcri poffint,	■;..•."/ ,■	■ ,
fint.	Viperarum igitur alias circa initium Aprilis, aliasineuntcMenfeMaiocapta&inidi-»
ftindiscapfulis feruauimus: fiquidem hacdiligentiobferuatione i, acomprehenfrs'iai* tio Aprilis fietus co anno edi non vidimus. Viciflim vipera* capt« circa iniriumM^ik ' , aduentante Auguftomenfe,cattilos enix^funt,quoniam tempore pr£di&o.captg>crant pra»gnantes,quotiefcunq3 malealfcdaenon eflent,& ad generationem ineptce, haqjvi-pera quamuis fit venenata, praeparata tamen in Antidotis reponitur. Quare non in-]n Bafil. fcribebatCrollius venenum reda&um in arcanum, non veneni,fedpr£eftantisme-Chymic. dicamenti naturam fapere.Quapropter vipera, ad mentem Galeni,vtrimqjper quatuoc" Lib. i.'de digitosinfra caput,& caudam refecanda eft. Caput aufertur, quia peffuno redundet' Antid. hiimorejcauda vero tanquam portiofordidioris'6kbftanti^&etiam.quia, inftarcaud^ Curcapita pircium,obfrequcntem'motum, minus pinguisfir^.Idemrepctit Andromachys,quan,
- eaud* dodctrochifcis viperiniscanithunc inmodum. viperarun?	Deprehenfis igitur fummum caput maf$ cauda,
...	.	Demenda,hinc cjuicquid venter inanis habet,
Jn fert nam fauos hinc, atq^ hinc viperaiutfus> Jit fquawis caudf di\a vfncna tegtt-,
Hift>Serp.& Draci Lib.I- 16$
A	Ceruicifj; ideo tantum, caudtq; fecabis
In pugnum quantutu efi alta reducia manus. Exquibus Aadromachi verbis,raanifeftepercipimus viperas infra caput, &caudant perquaruordigitosfecandas efte. Sed aduertendumeft,dum viper^ procompofitio-'' ne medieamenri inciduntur, num truncatiscapitibus,&: in aqua pofitf protinus exan-gues, & immobiles fiant,tunc eniin tanquam inualid^ reijciendae elfent jqua? vero diu-tius inaqua volutantur,&diffe6fjecopiolumelfundunt fanguitiem,optiui£,& pr^ftan-tiifimxhabentur, cum adodtrina Galeniminime recedant. Q autem earentpra:- Lib.i.dc di6tis conditionibus, fi adhibeantur, theriacam prorfus inualidam reddere fc— Antid. runtur. «.
Exprfparataviperarumcarne trochifci theriaci componuntur, ex quibtis poftea percelebris illaantidotus.theriaca nuncupata,&admorfus venenatostantopere com-~ mendataconcinnatur. Horumetiam mcminit Iulius Cjfar Scaligerin Poematibusj
quandoceeinit. B	SlH) circulator Mithridaticas offas
4ut viperinos callida arte pajlitlos. OlimDiofcoridcscarnesvipcrinas,cum vino,&oIeo decoquebat: hincnuperiautho-res eum fecuti, ad diuturniorem carnium durationem, his panem addiderunt, indeq; paftillos eonfeccrunt. Addit Gilenus trochifcos viperinosa nonnuHis folere contun- ny T x di;&denuoinpulueremredigi,eiq;nonnihilfaliscum iureadmifceri.Pliniushascar- ftmp.med. nesexaqua,& anethocoqui, &fpinis exemptis, &addita fimilagine trochifcos parari, facc.i. &invmbra ficcaritradit.	Trochifco-
Alij.vt Auicenna,&Paulus Aegineta,panemcum carneviperina, fine vllo iuremi- rumvipcrp fccntes, paftillos concinnabant; neaddicoiurc, citius corrumperentur,&acidt fiercnt. compofitio. Propterca Miranta, in c ^rrectione horum trochifcoruin, meritofcribebat (fi fieri po-teft) fine iufculo parandos elf-', autfaltcm cum llliusexigua portione, quod prjefticit Z.3.^ Aetius, qui trochifcos lic parat.Vipcras ab vtraq; parte concifis,exem jtis interaneis, tanquam excremenrornm receptaculis,nccnon detra£h cute,& pinguedine,aquis pri-C mum diiigenter abluit, deindeconie&as miebetem cum fufficienti quantitate aqua fontis,viridiq;ansth:>, fupra prunas coquit.Salis autcm, fi viperae opportuno tcmpo-recollc&fifiierintjtantillum, finaeftate inchoante captae,uihiladdic. Deindccarnibus probecoftisCcodtur^aute inditiuerit,quado fpin^ acarnibusfeparantur)lcbete abignc dcpofico, carnes afpinis fegregat,quibus feorfim poficis parum iufculiearum adijcit,vc paftiUicxficcatimeliusconteripoiriut. Itaqicamesdiligenterexprcifas, &pondera-tasinpilamconquinariamafperioremconijcit,ijfq;aliquandiii tritis panis ex purif-fimafarina optimefermentatus in furno, &non fubclibanococius adrnifcetur.
Honnullitamenin permifcendopanc,cum carne viperina hanc quantitatem fer- J^uantitas Uandampr5cipiunt,vtponduspanis,viperinae carnis dimidio minus fit: quamuisalij panisadmi 3equamportionem,&alijtertiampartemadiungant. Aetiustamcn& ipfcintcrdum ficndi cum quartam, interdum quintam partcm imponit. Verum nifipanis probcco6tusfuerit,im- carnevipe-pendetpcriculum,ne medicamentumaliquid aciditatis contrahat. Quaproptcrfa- rlnd' tius erit; pancmhunc aliquot dierurn fpatio in ioco ficciori prius exficcare, Demunu, X) quando viperaepani iungu.nur tunc itadiligenter fubigend^ func, vt nullaportio vi-perinsecarnis incontufa rcmancat. Tunc ex illa m3ifa,alfufo nonnihil iufculi, &con-ta#u opobalfamij paftilli tcnues, & non cralfi finguiTtrar,vt citius exficcari pofft.it, Cellaautem,inqua paftillificca!itur,infuperiori domusparteadmeridiem pocius,
quamadSeptentrioncmficconuerfa, vc radios folares, tota fcr£ die admittat. Scd pa- Trochifcl fttllifrequcntervertendifu.it,vtmeliusficccfc5r,quipoftquamprobeexficcatifuerint, vipe. qua adhnc ineodem domicilio rem jti taoien a radijsfolaribus rclinquantur: poftca opo- yationeco-balfamo liniendi, & in vafc vitreo , ftmnco* vel aureo condendi funt,donec ad confi- fruandi ciendam theriacara promintur. Vitiumautemmagisprobatur,quia nullatn fraudcm fint. admictatjciim ftannum raixtione plumbifjepe fepius adulterctur. Itaq; ex praedidli» percipiendum eft, magifterium trochifcorum viperinorum in vera , & legitima camis vipcrae co£iLiraconfiftere, quae,ijcut licet legereapud Marantam virum celeberrimum, tantimom-ntieft, ytabeaperfe$io,&:imperfe&io antidoti dependeat. Hodieapud nosexcarnc vipcrx orani folertia co6ta viperini trochifci formantur, ca ratione, qua;
liium.
*5 2	Vly ffis A Idrouandi
in antidotarioBononienfi exponitur. Sumunturenim vncixocio viperina;carniscum p anetho, falc, & aqua co6te?5vncia: dux panis tnticei puriffimi, triti,& cribrati, ex qui-bus omnibustrochifci concinnantur oleo nucis myriftica; Jiniuntur,inloco opacoi vcnto boreali perflato ficcantur,&dcmum ad vfum theriacaefcruantur. In Vhar- Cbriflimus virQuercctanus circa eompolitione horum crochifcorum trifariamdu-rnac.c.24. bitat. Primo num quxdam fir lex , qua: nosad hanc vulgarem trochifcorum prxpara-Dubitatio tioncm impellat; dcinde an huic compofitioni aliquid addendum, vel demendum fit £uerceta- tcrtio, an vipcrina caro , prastcr trochifcos in praeflantiorcs remediorum formulas nic/rcatro trahipoflit. Quibus dirficultatibusdifcuffis ,conatur Quercetanusad varia theriaca-chifcos vi- rum genera componenda, viam refcrare, quibus omne venenorum genus profligari jterinos• poflit. Quoad primam qu^ftionem, confugcre adconfuetam, & vulgarcm trochif-corurn viperinorum prxparationemabfurdum cfle arbitratur ,nam aflcrit viperinam carncmin alijs cciam remcdijs fuam erficaciam cxcrcere pofle. Idctiam nosaflirma-mus ; proptercaquod citra vfum trochifcorum, & rheriacx, vipera? ,Galeno tefte, in vino fuffocata: lepra laborantibus praeftofuerunt: atteftamur quidem prjBparationcm trochifcorum, ad coinpofitionem theriacy, cflc neceflariam, qua , noftra xtate, fre- F Tcfponfto quenter vtimur. Infecunda qucftione tradcbat Quercetanus vulgarem trochifcorum adf(cundtt parandorum methodum corredionc indigere jcum formula: prxdidis prxftantiores, qusfttum. & vtiliorcsinueniripoflint.Scd animaduacendumeft vulgarem crochifcorum formu-lam nulla cgcrc corredionei cum invfu medico fuum fortiatureffcdum,dummiran-duminmodum argris opituletur. Hisaddamusnonefleadmodum difficile inuentis r->jia(} addere, duin ipfeQuercetanus variasconfe£l;iones viperinasaromaticas defcribit. De-'	mumcircatertiamquaeftionem,conccdimus viperas advarias prcefidiorum formulas
trjua- trahi pofle,intada tamenmethodoparandi crochifcos,&theriacam,qua:in alfedibus venenatis, noftra cetate.aegrotisimtnenfam vtilitatcm,&Mcdicis non vulgarem glo-riamconciliat. Prsterca commendamns confedioncm viperinamaromaficam,confe-dionem viperinam faccharinam, &confectionem viperinam iuniperam aQuercecano defcripcas,&abalijsdefcribendas:cum vipersefexcencis modis ad varias atfe&ioncs expugnandas, praeparari, & concinnari poflinc.
Thcriaca igitur Andromachi cx carne vipcrina conftans, inter cartera antidota , lo- Q cum cminentiflimumproculdubiooccupat: cum nonfolumadidiusSerpcntum,&ad VftVuates, caecera caftiganda vencna adhibearur, fcd eciam quia arciculorumdolores iuuet,fluxio-1/ires the- nes,& hydropicorum aquas ex(iccer,dephantiafi laborantibus opituletur,febres quar-riact An-- tanasterminet,mehncholicosexhil.irct,cicrinumi£tericorum colorem deleac, onus dromachi. anhelancis pe£toris tollat,ncphcicicis prsftd fit;hepacis,&lienis affedibus, nccnon dy-fencericis,cpilepticis, & cardiacisprofit. Omnelumbricorum genus ab inceftinis au-ferac, & deniq; quia prxftantiflimum fic pcftis remedium. Immo in fanis theriac* fre-VChs the~ quens vfus eft filubris ,quoniam valetudinem ftabilcm promictic, omnia excrementa riacxinfa confumit, adtioncs naturalcs roborac, nccnonfenfus,&mencem acuic:Amp!ius icine-
nis , quod rances aduerfusfrigoris iniuriam armar,humanumcorpus a venenis,&abalijsnoxijs trxftet. medicamcntistuetur,fanguinem optimum reddic, &tandem aeris,&aquarum vitia^, emendar. Alijetiaminnumersevirtutespalfim legend^funtapudGalenum inlibrodc theriaca ad Pifonem, & in libro de vfu theriaca: ad Pamphilianum.
Veruinantequammcdici,adpr3edi(fitosatfedus,theriacam Andromachiprxfcribant
illorum intereft conditioncs eius diligcnter examinarejnum fcilicct legicima,& genui-na fit thcriaca,ne a Pharmacopaeis magno segrotantium damno decipiantur.Propcerca Galenus admoncbat medicos,vthuius antidoti periculum facerenr in gallisa ripera^ dcinorfis, priufquam, in varijs affcdibus,illamadhibcrent.lmm6in libriscitatis, nem-pe de theriaca ad Pifonem,& dc vfu theriaca? ad Pamphilianum, promulgabattheria-
cam illam elfeoptim3m,&genuinam,qu2datahomini,quifumpferitcatharticumme-
dicamentum,citra vllamtrgrotantisnoxam,deie(5tionem impcdirct. Quod reucra in praxi quotidiana experientia dcmonftrare folet.
VSVS
Hifl> Serp- & Drac. Liber I- 167
*
vsvs in variis.'
LARISSIMVS virloanncs BapriftaPoita ,&alij authore» non_» proletarij miBniircntis mandarunt pennas aocipitrum citius mutari, fi carnibus gallinarum viperis nutritarum alantur: immo addunt pr«- Viperhe didas aues, per diuturnum tcmporis fpatium, iticolumes feruari. Hinc egrmsvfi(s forte didiceruot medici gallmas carnibus viperinis alerc, vthomines indepluma delicatos ab fgritudinibus contumacibusliberarcnt, quibusvipcrina fc ACcipi~ earo pratfto efTc(olct. Infuper Scythx populifuasfagittas toxico inficere confueuc- tr&sts» runt: hoc autem, vt nonnulli obleruarunt, ex humano fanguinc,& viperina faniccon-einnarifolebant.AmpliushabemusinhiftoriamoraliIndiaeoccidentalis, vbifermofit Li j.r.26. defupcrftitiofisMexicanorumSacerdotuminundionibus, quodhuiufmodiSacerdotes Vngttetum domi remdiuinam faduri, atramento, autfuligine,acapite, vfqjadpedesfclinibanti Mexifftu-itaut Acthiopcs ad vnguem repr^fentarec.At in fyluis,velfpecubus facrificaturi, vclti- Tum cxvtr moris aufcrcndi, vcl fcmetipfos animandi caufa, aliud vngucntum vfurpabant, quod ptris. cx vcncnofisanimahbus ,velutiexaraneis,fcorpionibus,falamandris,&viperismb_. templo Deorum parabatur, cuipoftmodum puluisex peto,ncmpc nicotiana, rclta-bacoadmifcebatur.
DE AMMODITE-CapIII.
m clv ivoca.
VTHORES non vulgares immancmSerpentemAmmoditemad vi-pcrarum gcncra,tum rationefigurae,tumrationepartus,non immc-ritorcferuut. Cuins fcrpentis,ctfiDiofcoridesnon meminerit: ni-hilominuseius natura filentionon eft inuoluenda. Primitus igitur aduertcndum cft, appellationem huius Serpentis ambiguitate labora-re: proptereaquod reperitur qusedam fpecies pifcis oblonga Anglis Sandilznuncupata,quatianguilla arenasCcumarenamfajpefjepius fubearJquaeGefne- Sattdil7 ro,grxcovocabulo,Ammoditcs nuncupatur. PariterCallionymuspifcis,Hefychio quidfit. tefte, Ammodites, vcl Pfammodites vocitatur j quoniam in arena , quse Gr^cis <e^/xo;, fcu	dicitur, fe condat. Horum pifciutn naturain Hiftoria pifcium vbcrtim L.i.c.57.
exammata fuit, ad quam lcclorcmj breuitatis ftudio, relegamus.
synonym a. eorvm q_v e d	etymvm-
AT1 NI hunc Serpentem, defum pto a Grecis vocabulo Ammodytem nuncuparunt, quibus a.tt/^tf^mc, & ^a^o^T»?, nec non apud Poe— tas a^uoJWwt, dicitur. Quare multi vocem hanc per Ypfilon in ter- Jpuomoda tia lcrtbeie mahint, denuando nomen awo tk	T£ «ffc/W
quqpiam hoc Scrpenns genus arenam iubeat j veluti tpmyKo^in^ di- lus serpen-citur, qui cauernam fubitcum «>«po$, vel	arenam, & fabu- tisfcrhm*
lumdenotct,& fubeo exponatur. Quamobremetiam a/*,uo/3dt«; apud Lexi- dumfit* eographospro fpcck cuiufdamSctpentisper arenam incedentis legitur. Suidasquoqj vt habeturin Thcfauro Iinguae gr^cf, apftoaw fpeciem quamdam Serpentis aftruit, quaeforfanab Ammodyte non difcrcpabit. Catterumneqja rationc alienam eftc eoiumopinioncmaibinamur, qui Ammoditcm anpoortw, periota fcribunt: fi-
quidcm
*5 2	Vly ffis A Idrouandi
quidcmnomen deducuntab a/^oc arena, & JtopuTTo perfodio, &fodiendoper!ictroj '"g cumhaecSerpentis fpeciqs, roitro.curuo, ntufuisj arenam, &fabulum facile perfode-repoffit. Aliter Aetio,fecundum nonnullos, pf*(, nempecenchriasidettferpens miliaris, ob duritiem caudx inftar granorutn mihj,nuncupatur.
Alioquin xiyxpnn; ftfie cchchriteseft aliud ferpentis genus, nimirum Acotia apud Aetium, quanniis improprie. quoniam xty%pot videltcet cenchrus Diofcoridis noneft Ceneras Acontias, neq; Ammodites,de quo in prxlentia verba facimus,cumillisenim nullam toiofcQridis habetftmilitudinem, vel cognationem, quia talis ferpens maculis perquam minimis, voefi Aco- milijmagnitudine, refperfuslit, quamuis in aliqua Aetijlatina editionc, ha:c nomina tias> neq, nonlegantur. Qua decaufaalijhunc ferpentemnon cenchrian, fed cerchrian appel-dmmodites landum efleexiftimarunt,"quia xsp^poi» durum expofuerunt; cum tamen ha:c vox nuf-libiapudGrfcosreperiatur. Hunc potius*sp;>Po>», nempe afperum indigitare debuif-fentj quoniam verbum grsecum xsp^vofaexafperarefignificat.feu paruuiis pun6tis,velu-tigranismilij,afperumredderc,cuiusnatur£,cauda huius ferpenris efte perhibetur. Centrid e' Quam<ll,am nonniftii finthuiusfententi^ Ammoditem, cecriam,autcentritem,ob du-1 , ritiemcauda:,nominandumefte:cumeemrumpro duritie ab authoribus vfurpetur: ^ . ,> ctenimX6vrp<tdicunturquxdamlignorum,&lapidum vitia, de quibus Theophraftus ^Lib iift ^ermonem^ahnit. Vnde Plintusin quibufdam arboribus, veluti inmarmorc, centra
. f' quasdam,ideftduritiaselauisfimiles,&ferrisinimicase{feafleuerauit. tib^i 6^ancopinionem vidcturfouere Aelianus,quiDipfademmelanurum,Ammobatem, L 6 dehiH &centr'demcognom'naLnt, Hinc eiiciendum cft,cum Ammobates,ctiam centris dw ' e J catur,Ammoditemquoq;licetaDipfadeferpcntemdiuerfum,alio vocabulo centri-
antm.c.yi ^^ centrianrq; nominari. Przeterea i.dem A-elianus fcriptum reliquit>quod Afpis fo-L ^ fcn 6 ta<"*u inter&im^Vrimit': quemadmodum a$atu centrias,&-rubera.Apud Ara-traff ea hes hic ferpens Ammiodutus appellari videtur: quasdoquidem Auicennas agens de rac .3.ea. Ammioduto,& Caubaro>faorniAfyrpentumcolorem aren® ftnilem effepronunciauit, JJominaA co^or in Ammodite obferuatur, praeterquamquod ha?c vox (Ammiodutus) rabicahu" CUm Ammodite Gra:corum maximam cotiuenientiam habere dicatur. Infupcr f __ Ammodites cornutus fcrpens nominatur, non quia cornibus, vt Ceraftes fit infigni-^	tus,fed quiaeminentiam quamdam cornu a;mulantem,fupra nafum gerat.Neq;admi- ^
ratione terteri debemus cornuaferpentibus ineife: fiquidem vt inferius cxplicabimus, Afpis cor- ferpcntesabauthoribus vnicornes,bicornes,tricornes,&multicornes rccefcntur.Hac nutus cir- dccaufa Nfatthiolus admonurthuncicrpentemacircumforaneisafpidcmcornutfi co-cumfora - gnominari;nec prsterrationcm>cum a Bcllonioafpis nomincrur,deinde,r«ftro repan-neorttm. do,cornu imitattir.Amplius vipera cornuta Illyrica a nonnullisappcllatur ,cum in illa rcgionefrequensconfpiciitur.lcem viperamanoceros.3& cornigeravocitatur, obcal-lum, qui fummam partcm oris exornat.
forma. et descriptio
LAVS magnus fcriptis mandaiiit quofdam efteferpentesarenncei c6-loris,Iongitudinecubitali,macuhs nigris diftindos, habcntcs fupra dorfum linearum vcftigia:dcindcinterhorum ferpentium gcnera Am- ^ moditem connumerat.quamobremLucanuscoloremarcnaceum hu-ius icrpcntis contcmplans canebat hunc in modnm. r. g t}har-	™	6oncolor cxttfits, atq\ inclifcretus arenis
'	Ammoditcs.
Eft igicnrfcra hcec vipcn-pcrquam fimilis,capitetamcampliore,&maxiIlislatioribus,"' £tJ 3 .^.25 & in fupcriori partcroftrieminentiamquamdam acutae vcrruce fimilem gcrens. Pr.o-pterca vulgarcs,non iniuria,cornutum ierpcntem,vclcornutam vipcram nucuparunt. Actius quoq; Ammoditem cubitalis magnitudinis,& arenacei colorisefte ftatuit.Irhhldi pcllem maculis nigrispradit3m,&caudampra:duraciaifignauit:hasautem condttio-nes Ie<5ior in icone,quam cxhibemiis,melius,& commodius meditiri potcrit.
ttts tis.
A u
Amroodytcs. Vipcra cornutalllyrica. Vipera monoceroj. Afpis Bellonij.
173
Vlyffis Aldrpuandi
NATVRA/■If LOCVS:

l :
'. # f
guarcmuL ti Serpett-tes viperis ft mles effe cticantur.
moditis. Incom. Diofc. /, tf.
LococtU
/inimi de-Licjuium fe quitur mor fum baius Serpcntis.
Remedix Xteneni Am tnoditis.
Jn cbm-ctd Diofc. /. <5.
'•47-
MMODITE M Viper.e>s ngturae authores noti vulgares efle fta-tuunt:quandoquid<^'C^ltrahiius: iti tradatude theriaca, & mithri-dato reculitfe in•^MiV^culatorum faepiu&hoc Serpcntis. genus. ohferuaffe, quod caculos, ritu viperarum, enitebatu.r. Quocircaop-timo iuce y£tius 5»fnoditem, Hsmorrhoum,, & alios Serpentes hu-iusgejieris,viperis pcrquamfimiles efle tradebat, quam fimilitudi-nemnanincoIore,fe<IinparcuIicec nobis contemplari: cumpraedidli Serpcntesare-naGei,fufci,nigricantisftntcoloris,qui color nigcicans colorem concretifanguinis proprie^inUlatu^cumalioqumvipera aflauo,& fubflauocolorenon recedat.
Si iocum natalcm confideremus ,habemus ex folino Ammoditem. in Libyaftabu-iiri': eum tamen pluribus alijs in locis, & potilfimum in moncibus Illyria? ,.ex Quacra-ratOi verfencur.» Macthiolus non folum in mulcis,lt2li^,& Illyri^ locis ,,fed prgfertim P incomUatu Goricienfi,&,moncihus Iapidi^, hocScrpencisgenusobferuaritradidit-.
SIGNA. ET REMEDIA VENENI-
Vt GE.NM.AS verbgc faciens de Ammioduco , & Caubaro,.'pro-mulgabat demorfosab huiufmodi feris inciderc in vehementifliraum dolcnrem, parcemqiaitediam apoftemacc corripi. Hinc forteOlaus Magnus defcribens figna veneni huius Serpencis ea efle protufit» quando particula demorfi non foltimingentldolore, &tumoreaflici-rurjverum eciamquando virus.avnlnsre^fftuit,& proptereaiipacienlf O tertiodienon peric, quandoq; adfeptimam vfqj, diem vicam protrahir. Atjntercaete-rosauthores,clariorahuius veneni {ignaalfignat Matthtolus , dum pcrcuifos, abAm-modite, feftina morceopprimi fcribit, & a vulnereeoruni,qui ram breui tempore nont obeunt,fanguinemprim6 dimanare,labiaqivulneris, ifttumefcere,deinde paulopoft fanicmefflucre, capicifq;grauicacem , &animideiiquiumgenerari. Immo addit ho-mines eciatrt rubuftosab hoc Serpence idroscriduo interire,&celerius qui afaemma fauciantur. Qiiamuisobferuauerit nQnnullosat^l^ocScrgcntc percuflbs,adfcptimamt v fqj. dietn vicam protraxiflcv	' - ' •' ^f^f-Z/
Prsfidia hocveneuumcaftigSnt^^	Iaudat Auicennas r deinde
canquam alcxipharmaca,caftor<?um cianalfoomiir^&fradicem ccncaurcxcum vino ex-hibec. Icctn radicem Ariftolochiaelonga^& Gcrmanae probat .poftmodum pro em-plaftrisparandis>melexficcatum,&tritum,. radices g,ranacorum , centaurea?>fcmert lini,harmel,laducae,& volubilis pr^fcribit» VerhmMacchiolusadmonetprimoappo-ficiscucurbitulisainbitu vulnerisfcariiicandum e(fe,iniedis tamen vinculisardiflimis parcibus fuperioribus» Deinde tanquam prgfidium peculiarc inentam ex aqua_.> mtflfapotam ,caftoreum,cafliam,&fuccumartemifiecum aqua cominendat. Pi£te- Hj reatheriacaininpotuexhiber^eademq;vulnuslin:t,&tandcmemplaftri& attrahenci-bus vtitur.Immo inhacaffe&ione cataplafmata nomis, & vlceribusScrpentibuscon-ferentia fummoper^celebrati

DE CE-
Hift, $erp. & Drao Libcr K 171
DE CERASTE- CapIV-& Q_V I V 0 C a:
O S T Ammodytem de Ccrafte verba facere libuit; cum ambo hi fer-pentesinlocisarenofis libenter ftabulentur. Caucndumtamcn eft, nc vocabuli ambiguitas nos decipiat: fiquidem Ceraftes, & Grscis paV»c, aut fccundum Hefychium, xtpai^;, cornutus quidem expo-nitur: fcd poftea hoc nomen intcrdum quandaminfe&i fpeciemdefi- inrefti„e_ gnat, quae fecundum Phifiologos, in olca gignitur,dcinde in ficu pa- nMS% rercperhibctur,dequaThcophraftus vbertimegit. Aliquandocx fententia Scholia- L.Ajehift B ftis Ariftophanis, Ceraftes taquam Ccrui cpitheton vfurpatur,cum hoc animal magnis pjant c cornibnsinfignitumfit. Ampliusapud Hefychium legitur. Ktpa/rw; xo^htm?, aA/si)?,
i/AiKog, tTcTo? otpta^ xa) 0 xipara i%u9. Quarc ex his verbis Hefychij colligerc_t Cometxfpe
oportet,prxdi(aonomine,fignificari quandam cometa: fpecicm ,quam etiamPIinius cies. Ceratiam & cornu appellauit,deindc pifcatorcm,vcl pifcis quamdam fpeciem,item bcl- Pifiis fpe-licofum,necnon fcrpentis fpccicm,& quodcumqjcornibus eft prxditum. Prjterea Ce- "es. raftcs Paufania;pater nuncupatusfuiffcperhibctur,necnoniuuenIsilleComates, vcl Cerafles cincinnatus,quiolimabhcroip:cauataarborcinclufusfuit,&perfpatium annuum ab nemenpro apib us nutritus,dequo cecinftTheocritus hunc in modum.	priiiviri
Non Cerafem, quem olim nutriuit ea, qu& Taurum habuitpatrem.	lciyU , Q>*
TandemCeraftxapud Salaminos quidamboucs a magnitudinecornuufucrunt nun- * cupati: nam olim in quodam Infular Cypri oppido Amathuntc di&o, cum Incolae fupra aramlouisjtritaconfuetudinc,aduenas facrificarcnt. Vcnus horum crudclitatc^ laefa, nefcdes proprias defcrere cogereturj illos in boues vcrtitj quorum mcminic Oui-C dius dum cecinir.	^
Atq-, illos gemino quendam quilus afpera cornu	L.% o.meta
Frons erat, vnde etiam nomen traxere Cerajfa. Quocirca Tritonius in Mythologia huerefpiciens dicebar. Slutdvtro depopulis illis di-cendum, qttos Cerajlas vocant ? qui tantum abefi, vthofpites benigne, ac liberaliter tratta-rent,vtillosetiam crudelijjimicadentesin araimmolarent. Quamobrem nonnulli fcri-"ptismandaruntCypriincolastanquamcornibusinfignes Ceraftas cognominatos,& PopuliCe -Infulamquoq; Ceraftiam nominatam fuiftc. NihilominusXenagoras Infulam hanc rafla nun-potiusafuuquamacornibusIncoIarum,Ceraftiamvocatamfuiifearbitratur:quando- cupati, quidem haec pronaontorijs percurrentibus, veluti infeftis, & manifcftis comibus aftlir-gat. Immo, ad mentem Plinij, Ccrafbe dicuntur etiam Inful£,qu»fecus Arabix latus prope Syencra in finc Acthiopise fitam, confpiciuntur.
d synonyma; et etymvm.

ATINI hanc ferpcntisfpcciem Graccos imitati Ceraftcm appellarunt. lllis enim dicitur ztpa^ri; airo x«paroc, nimirum a cornu, quia hoc animal, ritu cochlearum, duas in fronte eminentias habeat, fed foli-diores,&robuftiores,non autcm arietum cornibus fimiles, vt per-pcram voluitlfidorus. HorumCeraftiscornuum meminic etiam Ni- £.l2.0rig cander in Theriac.is, quando cecinir. NeC pare confimiles forma ft vbiq-, dracones Cetnere, nant gignit nofbra b<ec turopa minores. Tum qui molle fupra pr$tendunt cornua guttur, Et quodam candore micant. Itaq-,vocabutumfCera(Win vtroq; gcnere,fcilicettam in mafculino,quam in femini tio inflcilitur: propterca canebatLucanus.
Ifz	VJyflis AJdfouandi
' - '. LibycA tnembranet Cerafta	B
Etalibi.	„
ff>in<*i< vdgi torquente Cetajl.i.
« - PfjetcreaBelloniusin obfecuationibus animaduertit5qu6d Ariftotelcs hoc Serpcntis
iiiiC. 5-4; gCriuscolubrutii Thebanum riuncupauit. Munfterusyero in Didioniariotrilingui
tradit; Schephiphon effe rtomen Ceraftis apud Hebrseos. Aliter Arabice dicitur Ce-
Syrtonimi t-ufli,& apudSyluaticum Ceruftcs Alberto, & Olao Magno Criftalis, Ceraftis nominc
teraflisek Criftalim, deprauato. Immo hon foluiu Criftalim, fed Ceriftalim,Sirtalim, &Tri-
Mlberto. fcaliminfcriptisAlbertiSynonimaCeraftis effe bpinarour; EtlicetGefnerusCnfta-
iim Dryintim pofte effe dubicet: nihilominus fymptohiata ab Authoribus alTignata_jj
qusCeraftisj &Criftalis morfum concpmitantur, eadem efte liquido conftar.De hoc
ctiam fcribit Ardoynus fub nominejTeriftali,additqj de hoc nihil pcculiareab Autho-
Triiidiis «biisfcribii Auicenrias quoqimeminit CriftalisSerpentis, qiiamuis in quibufdam alijs
tr Trifca- codicibuiTrifcalisIegatur:Nicolau.stathen Leoniccnus legit^irtahm; cuieadem mor-
fusfignaiqu^Cerafti ,aflignat. Idcirco Leonicenus candcm fpeciem Serpcntis cuni
Ceraftecfte opiriatur. ItaiisvocaturCeraftejGallis VneCerafte,OnSerpcntcornui £
GermanisEinGehijniteSchlangi	' x .
genvs> et differenti/e.
T"	"« * ;; J'; r'. ' .. ; .J .. r- .
jj MNES fereauthores tamGrcci,quamLatinihancFcramadfpccicm
viper^ referunt. Albertus tamen intcr afpides cornutas recenfei<i_i
videtur.Reliqui Arabes hanc fpeciem anguium fub gcnCrc afpidum
ComprehendurttAt PaulusiCginetade afpidc, & Cerafle tanquam
~	^^^^^^^ defpecie fimiliin vno j&eodem capitc verba fecit. Nicander duo
•jDttffpectes	Ceraftum gcnera coriftituere vidcturj quando deillis tanithunciri
fecundum	• i	■ •
,	modum.	i,-	. &
mandru.	.___fedquatuor^utduoproferi	U
Cornua, cum mutila vide dtur^viperafronte, Nicandriinterpretes atfirniantquoddam Geraftis genus mutilum, & impcrfcdum vo-catum alfignari, autqUiacornibuscareat, aut fi illa habeat, non ita pateant:,hfc ao-J drina averitateVpro.rfus aliena rion videtur • cu Auicennas fcripferit, Ceraftis quod-dani genuselfe qu0.4.'curtti,& recuruumdicitur veiquia cornua bretiiora proicrat, vel ij q^iadecidecintjflmmomaxiilasjincomparatibnead alios, grandioreshabet&prd-pterca,aialiorumdifferentiani,Ceraftismaxillarisappcllaturi Nifivoiucrit intclji-gereillani viperiefpecicmin Illyrio nafcenteui vnico coriiu itifigncm., capitetanneri latiorej&tomprcmoF^eadeiti fyriiptomata morfu,qua2 yipera, affcrentem. d"-J HancProfper Alpinusfcribebat ab ^gyptijsfuastheriacas imponi, &lirigua verna-*\'f' culavocariThair jvoce tioiilonge abfimilia^np. Quam Serpentis fpeciem fortcab ca' ' 6 Amniouyte, fcilicet vipcra cornuta illyrica nori difcrepare obferuabimus. Albettus gf; MagniisdeduobusSerpentibus corriutis, nempc, de Ceraftc, & Ccriftali,tanquam di-'-'ninb' uerlis fpcciebusfeOrfim agit. Nicolaus tamen Lco.nicenps vnarii, &/eamdemScrpen-tisfpeciemeflc manifefieoftendit,tum qiiia fignamorfus cadem c(fe ,expCrientia do-terihalis cet,tuni etiam quia Graeci,qui Ceraftis naturatn monimentis mandarunt,nullain tyuis memi prorfiisCeriftalis mentionem fecCrunt. Semerion vero iquem fecutus eft Albcrtus dcCeriftali tantumfermonemhabens,Ceraftispenitus non memiriit:hinc crrandian-fatn accepit Albertus,cuin apttd Plinium, &Solinum conditiones Ceraftis ligcpit, & poftea feotfum apud Semerionem, naturani Ceriftalis obfcrtiaucrit. Tandcm cx He-Serpentei rc;doto,circn Thebas /Egyptias,facri$erpentes,hominibus nihil noxjj pufillocorpore \tominibits biriilfqicorriibusprxditi efte pcthibentur, quosmortuos in Iotiis aede. fepcliunt :huic inetox.j: v- cnim Deo facros elfe prasdicant. Vcruincum omni.prbtfus Vencno carcant non viden-tur Ccraftis naturam animalis petniciofiilimi participarc. Inpraefcntia duasCeradis iconesexhlbemus,primam idGreuinimentem , fecundam aviuoCerafte delincatatri adScreniftiirium Hetruriaemagnuin pncem cx Libya delato;dequa fortc lpccie Ioaiu hcsf auconcrus Anglus in quaditri epiftola ad Gefnerum h.rc habtt. Allatifueruntr.v1
'Cairo
Hift. Seipi&Wzc. Eiiber I- 173
A CJtirs trts Serptn tes ad nobilem quemdam zwtetum, tjtti diligentijjimc in vitro magrto, &	Epiftola
itrcHfiprcpe/ocum feruabantur. Tres numero erant, quorum vntts ferme erat triplo reli-	fauconeri
qnis maiorjfyftmina, qa<t tum forte quatuor,aut quinj, oua in ipfa arenaedidit magnitu-	ad Gcfne-
dinefere oui colttmbini iUngitudo erat triumpedum crajjttudo fere braccbij: caput duos di-	rttm de an -
gitos latum, idj(comprcjfum. Oculorumpupilla nigra, reliqua parte albaex quorum ciltjs	guibuscor•
vtrimq;promincbant cornicula duo brettia non carnea, vt in quibufdam altjs,fed vere cor-	uutis. nea. ColL» eratpro magnitudine corporis tenuijfimo, & fatis longo. Totusparte fuperiore te • flus trat fquaynis cinereisyfuprtmaftjuamarttm parte nigricantibus,cauda in extremo ex-tenuata, &fubfufca. dlijs duobtts cadtm erat forma, niftquodcornua adhuc non extabant. Dixerunt fiLios ejfeillius maioris:\\3&enus Fauconerus.Cenfuit Gefnerus hos Serpen-
B
tesfuiffe Ceraftes, cuius opinionetft\defcriptionesex varijs,& probatis Authoribus sn caropum affcrcnda: facile confjrnfare potcrunt.
tMM
forma; II descriptia

!OLINVS agcnsdeSerpentibus,Ceraftismeminit,huncq;^uatijoi? jn-p6lyphi. cornibus praeditum ^fp^nunciauitJ Albcrtus vCro ab alioruvn do- Cap.$o. dlrina recedens,Ccrafti oilocornua aifignauit ,huiufq; fpinascarti-lagineas efte tradidit. Hanc fcntentiam Bellonius exploderc conatur \ his vcrbis. .Quemadmodum autem inter Juthores, qui fefe rqutuo fc- t.r.ebfer, quuntur,pofieriores priorttm ertoremfufcipiunt-, ita Albcrtus,& affPri- c.y 4. fcorum verbafecutiperperamfcripferunt, Ctraftes offo cornua habtre. Contrarittm cnivK-j> experti fumtts : cum Cerafies habeant bina ttibercula, inftar granorttm hordci fupra ocutos gcminaminutacornuaimitantia. DcindeBellonius dentes viperinis fimilcwn Cerafti- 9Pnt» Be/~ busobferuauitjhofq>a?qualcs,& non recuruosefteprotulit Auicennas. Immo veluti Clrca Scincus,lineis quibufdam puniceis indorfo rranfuerfis diftinguitur.* ita admentem ctrm,aCe~ Bellonij Ceraftes variegatur, & tandcm peliis Ctraftis facile cedit: proptCrca B.clfonij rafts> C pellem ab animali dctradtam ftamine repleuit,&duplocraffiorC Fcra naturali coperit.
Gilliusin AclianumCcraftemcontemplans)yipcraealiquomodo,prxtercornua,& L.g, c. colorisarena;airimilaripromulgauit:itaut,cum;nondignofcatur,multi perarenapro-ficifcentesi coloredcceptiCeraftem calcantcy, vitaepericnlum fubeant.Aetius autcm Defcriptio melius forinamCcraftis cxprimerevidetur,dumfcri^ithuncScrpentemcubitaliseffc Ceraffisad magnitudinis^longiifimumvero duorum cubftoruifycofpore arenacei coloris,&iuxta mcntc Ae-caudamdeiquamat0,habcntemincapiteduasemihen'ti3sc0rnua repr^fentantes. Par-tibusventris fquamas ordinequodam digeftas'artHbuit'?jtaut obliquefcrpendo fonum fibiLofimilcm edat.Id optime expreftit Reufnerus in Paradifo pocticohis verfibus. Corttua pr$tendens immania fronte Cera/les> Dum torquet jpinam ftbiLat ccce vagus. Re&itis autem id totum exponitNicander inTheriacis,dum viperam cum Cerafte con Coparati» fert, vt hac ratione,facilius,& melius ab inuicem diftingui poifint, Quapropter prodi- Cerafiis dit viperam tramite refto ferpere,quoniam brcuis, & craflafit j cum Ceraftes fquamis ad vtpera. D ordine quodaindigcftis ornatus,& obIiqueincedcns,nonfecus,quam nauis v£to Afti-cano agitata,a refto tratnite dcclinare cogittir. Sic igitur canit. Ex ijs alter echis veiocibus obttia fpinis, Rcfio terga ttbi prolixus, tramite ducit^ Sed medio dijfujius hic, fe corporc voluit Curuum errans per iter rofonantibus afpcra fquamis; jQualitcr aequoreo longijfima gurgite nattis, Quam vioienter agit, nunc huc, nunc Africus iHuc, Pellitur, & lattrttm gcmebunda fragere fuorum txtra fuleandas fi/tuos} fiuciuat vndas.
*varia?iar
Cera-
Hift.Scrp'& Drac. Liber 1. 175
CcLafte^xkibyaj^viuusad SereniflimumHetcuria: Magnum Ducem delatusfuit
\ ye.icumAmnio.dyte.
y A W > vi x h ./.x v i 'jl .V <••■
^i.jrj
HATV-
i j6
Vlyffi^ Aldrtouaricfi natvra» et mores»
E
7« fo^-hji. e. 40.
<Irejfusfle-xvofusCc-rajlis.
TPperam?-tuCeraJlis
cftiale.
ARR AT Albertus»cx mcntc Solini, id Ccrafiibus inditum cfle a naturaj vt homincs cornibus pctant, quod vcritaticonfonum effe non videtur :legimusquidem apudSolinum jtalcmCeraftibus congcni-tam a naturafuifleaftutiam.vtarcnis totammolcm corporcam, ex-ceptis cornibus, obruant 5 quorum motu aues alliciant, quai vermcs cfle putantes aduolant, & protinusefca cornutorum Serpcntum cua-dunts quapropter uon iniuria cum Poeta canere licct.
Crinalem attollunt fquatna ftridore Ceraftem Bis geniino cornu> quo eapit hxc •volucres. Iteml^icanderiureoptimoSerpentem buncdolofum, &infidiatorcm appellauit his vcrbiis.
Nunc potes aftutumy i»Jidiatotemq-y Ceraftem	I1
Nofcere .
Infupergreflum fiexuofumCeraftesa natura compararunt. Idqjindeortum eflc narrat Cf lius3 quoniam cum hsemorrhoum calcaflet Canobus Menelai gubernacor, idu huius intcrijt. ldeo hoc confpicata Helena,& segre fercns,fpinam haemorrhoi confregir,vndc fackutn eft, vt hoc Serpentis genus, vna cum Ceraftefpinam confraiftam habere, & ob-liquo greffu incedere confpiciatur. Rurfum Bellonius duo a natura his Serpentibus Congcnita obferuauit,prim6,qu6dviperarumritu,faetus viuoscdant: fecund6,quod inter omnia fcrpentum gcnera, diutiflimc potu carere poflint.
Sicemperaturamcontemplemur. ArdoynusCeraftibustcmpcramentum in excef-fu calidum, & maxime vcncnofum affignat: prastcrquamquodjcx Cardano, ferpentej» in cauda vngulam,&: in fronre comua habcntcs immodic& ficci,& pernitiofi cfle ferun-tur. Verum, \icbt Ccraftes peftiferi fint ferpentcsj nihilominus Pfyllos populos,vcl in- G ftiriduquodam naturali, vclob naturalem fympathiam, nonattingunt. Idcirco Pfylli volentes hominemqnempiam num fitexfua natione, cxplorarc, interCeraftes collo-cabant; namq;ab illis inta6ium ex Pfyllorumprogenie dimanare afleucrabant: Hinc PoCta quidam ad id alludens de Atiro aPfyllis progcnito fic cancbat. Atir ferpentes venc/eo fpoliare *ouitt Lignofqi tardos incantare, Po/ircmb cum Ceraftis prolem explorahatt De qua dubitabatur.
Dcmutn Ccraftes, Elephas naturaliter obantipathiamquamdam a fc inuiccm dif-fcntire dicuntur nifi Vola terranus (rcferente Aeliano) pro cornuto,hircum Ceraftem, reddiderit: quadecaufaSerpentes,&Ceraftcs, ex Diofcpfide clephantiafi mederi perhibentur.	/
l o c v s-
OM eftin dubium reuocandum Africam Ceraftibus rcdundarc.-cum ^ fcr ipferit Diodorus Siculus, loca Libyas medicerranca cumulis arena-rumrefertaeflcj idcoqj quo plus vitseneceffarijs carcnt,eo varijs, ma-^ gnifqj Scrpentibus, &jjsprxfertim, quos Ceraftas vocant morfu le-thali infignes, funtfertiliora. Ferunt hos quondam ferpcntes in Ae-gyptum tranfmigrantes magnam regionis partem inhabitabilem rcd-I 0. phar- didifle. Quamobrem Lucanus de prajdidla regionc loquens canebat hunc in modtim.
*	T..	itlr/tf* VH/1YlUt ftVn C1 aTjr*
fd. Lib,6>
In qiadios iurata manus pro Cafare pugnant Dipfades, & peragunt ciuilia bella Ctrajl Alibt quoq; idem Poeta ad rem fcribcbat.
Aut viuentis adbttc libyca memhrana Ceraftf. Infuperloannes *tiamBohcmus.in librode moribus geiuium, Ccraftfsiti Afrita_
U-
H:fl Serp. & DracXiber £ 177
P f; c c^crtcs ojgnitradicir: dc qua regione agensBaptifta Mantuanusficcecinit. Rura, vbifctt>e»tei babitant, vbi regulus inter Mille Ceraflararn flabttU immanifjima fegnat. PrcTtcreaBelloniijsrccitat,quodtnitinereexCairoinMontemSinai,nonfolumvipe- Z.zi$bfer, ras,fedetiamcopiofosCeralksconfpicatuSefti Alioquiil fi locumpeculiarem huius cap,(fw ferpchtis inUeftigcrnus^, ipfclibenterdegitin vijs,perquas plauftra aguntur,inquibus bccultatusobuium quempiam aggredi,&perimere poifit: quapropter authores non hnmerito hune fcrpentem vafrum,& dolofuttlnuncuparUnt*
signa VENENI CERASTIS-
S	lofcorides venena perpendens fcriptum reliquit partem aCeraftibus lib.6
* percuflamintumefcere, &puftulisoborientibus duram fieri, ex qua poftmodumfaniesmodonigricans jmodo fubpallidaeffluit i Deinde patiens vCrtigine correptus & tenfis genitahbus conuulfus obit. Praididis fignis addit A61uarius alienationem mentis 3 quam i&us Ce-	vei
raftisinducerefolet. QuamQbremNicanderhaecomnia fignahisver» Kentcera-fibus comple&irpr.	. . . . .	ftis,exNi-
Is f forte grauem Serpens imprcffcrit tEium,	candro.
Fit ftmilis clatto tumor, obfcuray, leuantut Pttflitla, & afflicia non magnum parte dolorem Exagitant, veritm trifiis magis ingttina tentat, Atq\ atnbos poplitcs labor, & pallente colore
Exaniwis, fraitif; fatifcens viribus ager ,	'
Confpicitttr, ter, trefq-, dies fuperum aethera cernit, C	Rarocji conceptam fugit hoc ex vulnere mortem.
Qimeex dodnnahuins authoriscolligedum eft, pr^ter narrata figna,duritiemquam« djminftar capitis clatii, inloco, affc<9:o oboriri,qu£enonabaIiacaufa,nifiamalitia veneni partem mdurantis,prouenire poteft. Ideoqi Auicennas, & eius Afleclae, pcr tumorem ciauo fimilcni, dolorem partis affedfoeinftar pundurx acus,velclaui expo-fuerunt, quam fententiani nullo modo ampledi debemUs: proptereaquod,ncqj Diof-coridcsineqj^tiushuiusfymptomatis mentioncmfecerUnt. Nicanderautemintelli- JDuritia i-gcrc voluitnon dolorem led duritiam capiti clauorum fimilem, qua; idum Ccraftis ciumcera-lemper concomitafUr. Dolor veroinguinUm, & poplitis obferuatus a Nicandro, ex fiis concs-magna nerUorum contra&ione ortum ducit. Mentis 5autem alienatio vifus hebetu- mitans. doj&labiorUm inflatioex copiofis dimanat humiditatibus, qux liquatae per totam cerebrircgioncmdifeminantur. Genitah'standemere&ionem,&aliorumneruorum Xeliquaac contradtioncmmaiitiacalorismirumin modumtxficcantis generat. Caufa puftula- videntia k ruiii, & coloris liuidi totius corporis exgcneralidoiStrina Serpcntum elicienda eft. Ad qtfaeaitfiLj D fincm ex^rio^eademaccidentiainmorfuCeraftis^quiinmorru viperastfedfcuioras dimanent• & Vthcmencioia contingunt.	>	s
jvjn
VENE-
Lib.6.
It.^hyt. eap.z.
Simpliaa medicame-t/t morfui Cerafiis eo ferentia.
Accipttres •valent ad morsx Ce~ raflis. Lib.p.d'^} Anim.c.^t
Pjilli qua rxtbne fa-nent fau,-ciam a Ce-
raftihus.
>
Loco cit.
E
F
17 S	Vlyffis Aldrouandi
VENENI CERASTIS MEDELA-
VM Diofcoridcs virusCeraftisvcncnoBafilirci flmile exiilimaueric prc-eciiionem membriaCeraite percuifiilatim achirurgo faciendam eifeprobauit: nam quidiferthoc pra2fidium}exeiufdemauthoris fen-tcntia,proculdubio cegrotanti lethum affcrt.Alioquin partem demorr fam illico fcarificandam,& ferro candcnti inurendam eifc aifeuerantj cuiopinioniPaulus j£gineta,& A&uarius adftipulantur. Nonfunt praeterea omitcenda multa iimplicia medicamenta ,qua; huic vulneri non vulgarem opcm affecre poifunt. EtenimPorta plantas fquamis rcfertas morfibus animalium fquamoforum mirum in modum opitulari pronunciabat. Ideoq; pix ex arbore picca ftillans, admentem Diofcoridis,Ceraftum idibus cum falc illinitur. Itemcedriacum faleimpofica commendatur. Celfus farinam hordeaceam, necnon rutamexaceto codam, & nepetam cum falc, & melle permixtam praefto eife arbitratur. Immo fter-cuscaprilumcumaccto co6tum ,&rpartifauci«imponendum iudicat: deinde afpho-dellumarefa&um, magnitudine xgypcis fabae, cummodico rutse bis patienti cxhibet: iten»trifolium,mentaftrum, &panacemcumaceco, necnon caftiam ,coftum,&cin-n3momum in potione prarfcribie.
Pliniuspicecum polenta quandoq; vtitur , intcrdum Caftoris teftibus cumpana-ce,& ruta in vino patienti medetur. Quandoq; femine ammeosad pondus drachma-rum duarum cum pari portione myrrh«adhibct Auicennascxpamcumacctotritam parti affe<%applicac,interdumfefamum laudat rimmo femen raphani,velcaftorcum, vel calamcnthumcampeftre cum vino, tartqu am prefidium mirabile extollit. In hoc cafunonfuntfpemendiaccipitres:fiquidem Diodorns Siculus fcripfirhasauesab^gy-ptijscoli,quoniamadScorpione5,&Ceraftes expugnandos.&delendosprofint. De- ^ mumCilIias Crcferente /Eliano) inhiftorii , quam confcripfitdeSyracufano Agatho-cIe,&homincs, &bcftias peftiferoCeraftis i<ftu perimi afferuit,nifi vir Libycusnatio-ne Pfyllus adfanandum morfum acceffcrit.Hic ftue accerfitusjfiue fortuito aducniens, &patientcm dolore afftioirjcum inuenerit, fgla faliua dolorcmmitigat: fin xgrum ve-hementidolorc vexatum, &quafi exanimem compererit, illicohaufta aqua ,osfuum primocolluic, poftmodumeam inpoculnm proiediam faucio ftatim propinat. Atii venefica vis in patientem mirandum in modum fa?uiat:tunc Pfyllusaegrotanti nudo nudusaccumbit, &propno corpore vcncnofivigoiem frangens, patientem libe- , rat. Propterea lcgitur apud^iianum quod quando viremLibycum adulterij vxoris ftifpitio inuadir, infantem recenter natum in dolio Ceraftarum pleno locat ,cuius in-fantis a Ceraftibusinta6tife kgitimumpatLem efte arbitratur.
Cerafles eur Crina-lis citclus Jit.
EP ITHETA-
O CVS natalis occafioncm dcdit Pocris Ceraftem nuncupandiLi- " bycum quandoquidem,vt fuperius fuit annotatum,in Africa hocSer-pcntis 'genus libentiffiftle ftabulatur. Statius Ceraftem appellauit crinalcm,quoniam poetxcrines Furiarumlnfernalium angues comu-tos eftefabulati funtLucanus aliquando Ceraftem vagum nuncupa-uit; quoniam oblique, fcu inftar litterx.S. ctiruus gradiatur: ideo non eft mirandum, fi a Nicandro inTheriacis	,nempe oblique incedens no-
minetur.Deindeanhcllans,aftutus,&infidiator eftappellatus: proptereaquod vafra-mentis plcnus in femitis delitefcchs,tranfcuntes inuadat: non immerito igitur Nicau-der xspdw JohowTA indigita-uit.
ALLE-
Hift.Serp.& Drac. Lib'I» 179 ALLEGORICAIET MORALIA;
AVRETVS inSyluaallegoriarammeditansimprobos,&malignos Cefaftummores, retulithocSerpentum genere5defignari illos ,qui niafliafrecipoteftate,alios perterrefaciunt. VndeinfacrisBiblijsle-gitti r. Dan Colufrerin vidCcraJles in femita rnordens vngulas equi.vt ca-dittafcenfor eius retrV. Propterea Ceraftes Antichritium etiam figni--ficarepoterit,quiChrifti fideles,morfu peftiferaj prasdicationis,& eotnibus poteftatis armatus, adorietur. Quinimo Diabolus, & ipfe, ratione morum, Cerafti aflftmilatur: nam fi Serpens hic fabulo occultatus., & cornibus; fupra arenam eminentibus, aues alliciendo easdecipit:pari ratione Diabolus ab omni perfeftio-neabhorrens jcorriu teritamenti, viros iuftos inuadens3 blanda tedius fpecie, defirau-B dat. Amplius fimohiacus perbellc natufam huius Serpeatis aemulaour: namqj fi Ce-raftes obliquo grelfu fuum per3git itersitem fimoniaci vias indiredascakantcs, digni-tatcs pctunt. Deindefi Ceraftesmole corporis arcnis te6la,cornibus tantummodo dete&is, aucs inefcat: ita fimoniaci, occultata omni feueritate, caeteros ad fercndam opemalliciunt,fedcum honorcm defideratum fuerintaffccuti,aliosinftarCeraftis, opprimunt. QuamobremRipa,iuftfe^ecaufis, adexprimendamSimoniaeiconcmde-lineauic iuuencm,quaefiniftra manu Ceraftemftringifv Ex altera parte ad mentem Laureti infylua Allegoriarum Ccraftes pro Iudiceprudente,&potenteintelligipo-teft: immo pro Chrifto, qui nouiffimo die, ad reos condemnandos, maximo>& repen-tinohorroreaccedct.	-	;	. '
In.Gettes.c. 4 9-
Antichri-ftusperCe-rafiem Ji-gnificatur.
Sitnoniafi-muLacrum.


vsvs IN MEDICINA."
X cornu Ceraftis vtilitatem iricredibilemad prodendum vencnum \ y ^^ r	homines recepturos cife, multi affirriiant. Etenim promulgauit Gre- yene 'm c r
uTliW^^ uinusfeintellexiIfeebrnuCcraftiSjpraefente vipera,autnapelIo,!aut	' '
/S^v. felle Pardi, exudare. Id Petrus, de Abano, qucm Conciliatorem vo-
cant,in libro de venenis atteftatur: quandoquidem monimentis ma n-dauit a cornibus Ceraftum, praefcnte Vcneno, fudorcm emitti: quo-circa Principes his cornibus in menfa vtuntur,& manubria gladior um ex his fabrefieri
curant.
DE H^EMORRHOO Cap.V-
iid.
/E Q_V I V O C A.
ESSCt-"
Hamor-rhois
tn
VPLICI ratione moti,hiftoriaeCeraftis illam Hsemorrhoi adiun-gere nece{Tariumc(fe duximus:primum.quoniam hicSerpens inftar Ceraftis, quibufdam cornuum rudimentis coronatus irtcedit: deinde quoniara obliquum Ceraftis greffum apprimexmulatur, itaut ratio-nc inceffus a fe inuiccm diftingui minimc queant. Itaq; Serpentis hu-:us nomen asquiuocationem cffugere non potuit: quandoquidem fi appellatur hsmorthois, & hxmorrhous: primitus «tytoppfl/? ncmpe hsmorrhois, apud Grxcos, fanguinisctfafionepaulatimfa6tamfignificat,a verbograeco a/poppoea lan- quo diffe-guinem fundo. Hacdecaufa hoceodem vocabuloa medicis Graecis ai/j.oppoi<; illud rat abh&-genus venarum fedis defignatur> a quibus identidcm referatisearum orificijs fanguis cffluit. Pariter «tV°PP005' &coni:ra£te aVoppV, nimirumhemorrhous ,fiue hemor-rhusnon folumindicat illudSerpentis genus,dcquo in praefcntia dilferiturj verum quoq; mulicrem, qu« menftruas ftuxiones patitur.
-	SYNO
morrhoo.
i8q
E
synonyma. et etymvm-
AMORRHOVM LatiniGr«cos 5vt folent,iraitati,huncSerpen-tem indigitarunt. Nam dijuoppoii Zpc apud Euftathium legitur :cum tamen apud aliosauthores,difAofrp'oo« o' pro marc Scrpente huius ge-ncris, & dtfnopfois w profaemina vfurpctur: deriuant.nonnullihocno-men a£?roT8 aV«T0C5nempeafangumejcum Textori&Volaterranus hunc Serpentem partim nigro, partimfanguiHeocplorerefertum eftc fcripferint. VerumSatiuscrit,admentemGalcni,etymologiamdcducere «Voi«»<• fifmtrbti A«£tT05, fcilicctafanguine,&itverbop'eaj.,ncmpe fluo. cum folo huius Serpcntis i<2us etymum* fanguisab omnibus corporismcatibuseffluat:fcribebatigiturGalenusinlibrodethe-riaca ad Pifanem, quod hatmorrhousj & haemorrhois, fuis nominibus, fimilem homi-nibus pernicicm affcrunt; quandoquidem faucijab hoc ferpente, fanguinem peros, nares,& dcniqj pcr omnes porros corporis effundcntcs intereunt. Idcirco non fuit hoc P ign otum Lucano, qui meditans naturam huius ferpentis a fanguine profluente nomen inucnientis,ficcanebat.	j ■;.',,
jk pjjgfl	" non fiAre fuum tniferis p<tffura crttorem
f / J	Sqnamigeres ingens ftamorrhoif epplicat orbes
Reufncrusquoqj in Paradifo PoeticoLucanum acmulatusficcanit.
Squamigeros ingens hamorrhois explicat orbes Laferit hetc, tote cerpare fanguis abit. Hinc Georgius Pi£torius contcmplans Tullunt iuuencm ab hxmorrboo percuifum ce-cinit hunc in modum.
Jmprejftt dentes hamorrheis dfpera Tullo Magnanimo, fluxu fanguinis, & feryt, Praeterea hic ferpens apudliidorum afpis hsmorrhois, apud Arnoldum, Afrodius,apud Syluaticum Afudius,& apud Auiccnnam Afudius, & Sabrin nominacur: fiquidem hic ® L.q.fen.6. author ver|,a faciens dc Serpentibus, quorum i&u,fanguis;ib omnibus corporis parti-tratf.i.cd. jj^djmanaC)ibiAfudium,&Sabrinmemorat,om»iaqj recenfetfymptomata, quse in
morfuhaemorrhoicontingerefolent.
Infuper hicSerpcns Alberto Alfordius vocatur:,immo tribus diuerfis nominibus ip-sucoprehenderc videtur,dft primu de Alfordio deindede ha:morrhop,& denni de Sabri fermonemhabetj cum haec vnius,&eiufdemSerpentis Synonyma effenon animaduer-Alforclius tererj quoniam tantummodo intcr haec nomina non autem inter naturas horum ani-ferpesapud maliumdifferentia afiignanda eft: quamobremin progreftu fermonis, exiftibusho-Aibertum. rum Serpentumeadem prodircfymptomata Tecitat ,qux in morfu harmorrhoi obfer--uantur. Rc<aius igitur fcripfit Auicennas} qui haemorrhoum filentio inuoluens, Afu-dium tantum,fiueSabrin nominauit. Casterum Olaus Magnus ab ATberto deceptus treshuius Serpentis fpecies enumcrauit. dum prima frontcde Sabri difleruit, cuius i£lu omnes recludi vcoa6alferuit,& paulo poft addiditlSerpentem efte hxmorrhoum Alfordius nuncupatum,cuiusmorfuhomo percu(fus,fanguinisfiuxupcrit,&tandemcapitc_j ferpesqua- fabfequenti meminit Alfordij CmilemSabri naturam participaiitisri Quapropter lis. exverbisOlaiMagni hsec nomina vnius,&ciufdem Scrpentis effcvfynonyma colli-H gsndumeft.	j


fOR-
;
A
Hift, Sepp. Sc Drac. Libe r I-
181
/
FORMA, ET DESCRIPTIO»
ARVVM rerpentem ha»morrhoum,&in genere viperarum eiTe aiie-uerauit Aelianusj quoniam forte viuos ferus, ritu viperarum, ederc crediderit. Poftniodumaddiditpedislongitudinem adxquare, habi-oumcorporisacapitein tenuitatem procedere ,colore partim flam-meo, partimnigco infignitum,caputtanquam quibufdam cornjbus Creffus h.t inhorrefcere,leutogrelfuferpereiobIiqua',&:nonre6l;a via proficifci, mcrrhoi gradiendoq: lenem quemdam ftrepitumedere, qu« omnia exNicandroin Theriacis qualis, defumpti e(fe videntur: vbi infrafcriptis verfibus inlacinumfermonem tranflatis, hu-ius Fcras defcripcionem fic affigiiat.
Vnum. longa pedem, totoq; gracillima traftu^ B	Ignea qnaadoq; efl, quandoq; efl candida forma;
Conflrictumq; fatis collum, & tenuijftma cauda. Bina fuper gelidos octtlos frons cornua profert Splendcntum quadam radiorum albentia luces Sylttefiresy vt apes populatricefq; locufta. Infuper horribile, ac dfprum caput, horret, & inftar Ipftus obliqua fua paruula terga Ceraft a Claudicat, ex medio videas appellere dorfo Paruum nauigium terit imam lubrica terram Alttus, & hattd alio tacite trahit ilia motu, Ac per arundineum fi tranfeat illa grabatuml Quamobrem caeceri Authorcs fententieNicandri adherentes ]non folum huic ferpen-ti longitudinem, Sdatitudincm vipcra minorem ,fed ctiara oculos igneos, & locuftse fimilcsafligaarunt. Idem Aetius,& Auiccnnas atteftantur . Immoaddit Auicenins C dori um multis notis albis, &nigris variegatumcfle,&coIlum, in comparatione ad vi-peram, efle anguftum, & caudam tenuiorem, & dentes £ quales ei inefte.
Dcindehic Serpens fquamis itaficciseftmunitus,vt proficifcens ftrepitum fono arundinum vento concuflarum fimilemedat. Quare vnacumPareo poifumusaffir- L.10.c.\8 marehunc Serj$"entemeflecorporepufillo,ardentibusigneo quodam fulporeocuiis, cutc fp'endidifliiua, dorfomultisnotis nigris, & albis maculato, ceruice angufta ,& catidapretenuicumcorniculisfupraoculosj&tandem obliquc inftar Ccraftis rcptar. Quibnsomnibus Matthiolus inl^iofcoridem adftipulatur. Quidam,ex Hcrmolao, huicScrpentiruffosattribuunt pedes, quibusobliquoincedit tramite ,fed perperam, quandoquid£h;emorrlious omni prorfus pedc carct vt in fequcnri figura licet intueri.
NATVR A-
OC Serpentisgenus idfibiartatura comparaife ^Elianus retulit, vr, in motu, admodum fegne, & pigrum fit. In greifu autem marem, a fe-mina dighofci tradit j£cius j non rationc tardi motus, vel fymptoma-tutn, qux ,ob morfum,patientes vexantj fed quoni a femina infernfc greftum circa caudam firmat j cum masventri tantummodo innita-tur, &collumferpendo cxtendat. Alioquin naturaliter inccdit, non fecus, ac nauis mare fulcans: cum reptct more vndx,qu«e affurgit, & deprimicur: fiqui-demhrmorrhous antcriorempartemattollit, cum pofterior eft deprefta, & viciflim. Q.ua dc reNicander, adexprimendumnaturalcm huius Fer^motum nauigij vocabulo vfus cft: veluti in recicacis verfibus eft lcgendum.
Eodem enim modo miIlepedes,&alijhortorum vermes, quafi eflent clumbcs, rc-ptarc videntur:quoniampartemanterioremprotradunt,vcntrem in terra firmant,& Caufaohli■ dcinde eciam pofteriora trahunt. Caufamautcmobliqui inceifus h^morrhoi, non- qtiiirerSu. nulIiaccribtmntCanoboMenelai gubernatori>quiin^gypto ,Thanideregnante,in httitts \f~cr-
Q.	hanc penfis.
c. 50.
Animalpi-gru, &fi-gnc.
Ir/ceffus huius fer-pentisqua-lis.
IeonH$tnor% shoi ad men* tera Parei.
4 ' ;•"< ■
"^O f T ■ 1 -
:•/ 37CI ni«TtKmlltni
■ • .
I i .
, c!co, s-i ! <oo"« rr;33£ 'or •' . :'d<
Kfl «T,/ VI* f- » f- Jf;
r	■ l t	-i
.. -u-i	J^V.

;::: i; ?> • ■■■, ■ 1 f«*!' J ••
..ijlCi,'-
>t ji
, . A i
'V .
•N
.....
t
'.'.Vi-V -
V-
V i
I
c'-. ) A« " '
■t\ r.-A':
o

?f>;-jo'o r"
I
- r: rr:
nr-i
ri -rraitew}'
jcfiirn t '2o:v fnonibKja ;nri..".' ;, . . iv
;; : .,r>r
'r." r ,-ff ? irf j . .	I 4 . Oi .
- • l
rtdo rn^rjf
) ■
;,'.', 3 ;;i. ■}2:i t < ' p^

1
■rrt n.;:^
ioo rr»;-/, L-A/rf rr. ic .ri
i

,o fr.:

-
' Cii i

i
Hift- Serpi&:E)rae» Liber I. 183
A hancl;cram incidifTcferturjvndeHelena; vihuius vcneniintelle&a,Serpentis fpioam confregic, & pharmacuaiexemilfedicitu'r(perpharmacum enim Grxci & venenum,& medicamentum intelligunc)inquem vcro vfum, i€lianus feignorarcaifeuerac. Ni-candri vero fencencia fuic abHelena iraca fpinam huius beftia; confradhm,non autem in graciam alicuiuspharmSci exemptam fuilfe. Q lamuis fpondylos Serpencum in-terdum aduri,& aduftos elephantiafi.&rleprae mederi manifeftu m fit.Verfus autem Ni~ candri in latinura fermonem translati func tales.
£uonda.m animoft H elent cygni Iouis inclyta prohs, Euerfit rediens TroU (nijivaha vetujtas ) Huic indignata ejt generiyPharias vt ad oras Venit, & aduerft declinans Jlamina venti„ Tluttiuagam Jlatuit iuxta Nili ojbia clajjem. Namj; vbi Nauclerus fefcfjumforte Canobus Sterneret, & bibulis fufus dormiret arenist B	Lxfavenenofishamorrhoisimpuliti£tuss
llUtamJ, txlit lethaii dente quietem. < vLk trotinus ouipar&cernens idfilia Leda, Gpprcjfdt medium Serpentiferuida dorfum Infregit, tritx% excujftt vinculafpinz £>u&fragtli illiusfic dempta, e corpore fugit, Etgracileshxmorrhoi, obiiquif{ Ccra/lt	1
Ex hoc clauda tradunt iamfoli tempore-membra. Ex quibus vcrfibus eliciendum efthanc fabulam ita fefe habcre. CurnMenelaus,poft TabxU vjftitionem Troiae, & Helcna recuperata, in Graecia reuerteretur,vi Aquilonaris ven- r.arratio. ti tempcftaceoborca,ad l—Iiliquoddam oftium a Pacrono nauis tuncCanobum nun-cupacum appulic. Icaq;Canobus cum inarena Thonidcdida , quia tunc Aegyptijs Thoiiis imperarec, vires reficere velletj pede hxmor rhoum calcans, ab eoqj demorfns interijc .HincHelena incredibilim'aerore,ob virihuius interitum afflidtata, accurrens C tanrto impecu h^morrhoidorfumcalcauit, vtindehuius Serpentisj &Ceraftis fpecies
obliquc&claudicans repcauerit. Huius fabellae nemo Prifcorum meminit, pr^cer £>uis me-Aelianum,qui omnia ex Nicandro defumpfit. Immoapud eundcm Nicandrum lion- nincrit hu fardus quoq; hanc fabulam legiffe videtur dum fic cecinit.	iusfabuU
Non debuijfes, Hclena.pedibus tllos calcans Rcncs conquttffare,fcdpcrderepro lem. Ad fincmArdoinusconcemplanS naturamhuius venenofi anguis,ipfam cffeincxcel'-fu calidam iudicauitjcum huiusi&u orificia venarum & meatus touus corporisjam ftcileaperiailtur vtindefanguisveluti fudar cgrediatur. ■.
L O C V S.
qj
• VNC Scrpentem in arenis argyptijs libenter diuagari indc colligi-' tur j quoniamCelius Rhodiginus monimentis mandauit, quod Ha^- .. , , _ morrhous ideo ThoniusaNicandro fuit cognominatus, quia loeis J l. ' ^gyp^ij5» quibus olim imperauit Thonis,fummopere deledaretur. "■ C'9.' Irnmo in regionibus etiam Indicis verfari non effe abfurdunvopina- tcan&''s tnur:cum DiodorusSiculuS fcriptum reliquerit ,incotradu Indiae, CUr J rfJ~
. . , ,	r	.	1	. r>	tltlis dtcfus
qu® Alexander Porum perlequens , exercttum traieccrat, magnam vim Serpentum
ftabulari,quicum effencparui, varietate tamen corporu diftingueba ntur:etenim alij
aercis virgis fpecie eranc confimiles jalij denfam,& hirfutam criftam arrigebanc, & talis
eratillorum visrnorfus, vtpercuffis citiffimam nccCm afferrenr. Verum fi aliqui e-
tiam lcuiterlscdebantur, grauiifirnotorquebatur dolore, & a toto corporefanguineus Lib.p.dc—*
quidam fudordimanabat. Quapropter fi huiufmodi Serpcntes non crant hjemorrhoi, Anm.c.qi
ijstamencongenerescffecredebantur. Atfi particularcm huius Scrpentis fedcm in-
ucftigcmus: (cribcbat Aelianus faxorum cauernas ab hac Serpentum fpccie sumopere
diligi,quodaNicandro proculdubio defumpfir,quiin Theriacisdepeculiaii loco ha:-
nion hoi hos ptctulit verfus, qui latinofertnone fic fonant»	Q 2 Cut
184	Vlyffis Aldrouandi
Cui nofcenda. fit htc ferpens htmorrhois, 4ttdi, Rimofds colit illa petras fibttp, afpera tettay Et modice pendens facit^ inflexumqi cubtle.
SIGNA VENEN
I.
ALENVS inlibrodeTheriacaadPifonempercuffosadhsmorrhoo signa dUd l^^m® in hoc horrendum fymptoma inciderc pronunciauit: quoifanguis taaGaleno Mi^TO® ab omnibuscorporispartibustanquam pluuia flu.ercvidcatur. Idpo-/ l^Vl^miv clegantet expreffum fuit a Lucano his verfibus.
L.q.pbar- gX^g^Ug	imprefitt dentes hxmorrhois afpera Tulle
fa,t£.	v^	Magnanimo iuueni, miratoriej} Catonis,
Vttji folet paritcr totis fe effunderc fignis
Corycij preffura crocitfic emnia membra	p
Emifere ftmul rutilum pro fanguine virus, Sanguis erant lacryma, tsufcUtrtqi fotamina nottit. Humor, ab ijs largus manat cruot, ora redtmdant, Et patuU nares, fudor rubet, omnia plcnis Membra f.luunt venis,totum efl pro vulnere corpus. Lib.ci.de A Deinde Aelianus prsdicto fymptomati alia magis peculiaria additflgna: nimirum uim.c.ax. q«bdpunduscyaneicolorisin.vu-nertPritUf,paticnsftomachidolorccorripitur,de-inde oculorumcaligine detinetur, & fiqua; fintin corpore patientis cicatrices rccru-dcfcuntj qii? omnia a Nicandro defumptaeflc vidcntur quoniaminTheriacis fic canit. pretinus horrendos, vbi mordens intulit iffus, Decolor accurrit fpecies, efupdamp nigredo Anxia corda dolent, gelid&fitis ingruit vnd$. Qum & fanguinei prima fub nocte fiuores Ipfis profiliunt e nartbust auribus, ore, Veficaq-, fimul, qua funt in-forpore plagf JRumpuntur^ quadamq-, cutis fuligine marcet; Erzo caue, in pr imifq; fuum ne famina virus Inuomat: hac qttoniam diro quem prefferit ore Ignitas queriturgingiuas, atq-,.per ipfos Erumpens vngues miro fluit itnpete fanguis Et male olente madent fadi putredine dentes. Quare ex verbis Nicandri elicimus,quod inter accidentia, quaehxmorrhoi morfiuru, concomitantur, primum recenferur color Itfx particulae, quse ad nigredinem vergcns, calorem natiuum labefadatum, & a mala vencni qualitatc fere extindlum arguit. De-Os ventri- indefequiturdolorc©rdis,nemp& ventriculikumPrifcios fuperius ftomachi corap-ettlialiqua pellauerint. Id non fuit ignotum Nicandro, dum verbafacicns de aconito canebat. do cor no-	Craffantur circum pracordia fumma grauiq -,
minatur.	Errore infeflant morfus in corde moleflosy „
Oreq\ventrtculi pariunt fublata patenti, £hsod cor, ventriculi quidam cellamq; vecarunt. Oritwr autem praedi&us dolor ab cxquifito oris vcntriculi fenfu ob caeterarum partium Cdufa do- aaxietatem. Hocfymptoma,craflantepeftilcntia,obfcruatur5dumvenenata qualitis iorisvcn- praediftKpartifenfimcommuuicatur. Quocirca ventriculus mirumin modum labe-triculi. iafiatus fuofungi munere minimepoteft: immo vomitus excitatur, & diarhea, reten-trice inteftinorumfacultatcdebilitata ,fubfequitur. Item fanguis a c«teris partibus Cur saguis funditur, dum a venenoretentrix mcmbrorumfacultas paulatim dilfoluitur, &diifi— manet ab patur. Tandem vulnera iaminpatiente confolidara recrudefcunt ob nimiam vcneni omnibus ficcitatem: quemadmodum,xftiuotcmporc, vrgcnteinfigni ficcitatc,terramfcindi,& partibus. rimas fiericontingit. Id autem copotiffimum in loco accidit, vbi antca terra difru-ptafuit.	-
Prscciea alia infinica fueccduntfymptomata, vtdijficultas rcfpirationis, vocis pri-
xiatio
J Hift.Serp.&DradLiber l i8j
uatio, &aaimidcliquiurn,quaeinimia fatiguinis euacuatione originem ducerc pof-(tsit. Signavero qua; narrantur ab Auicenna, Aiberto, & Oiao magno, 4um Afudius, fiqe Alfodius, & Sabrin niordent, funt hxe: Porri cutiseffundunt fajiguitiem, vomt tus e^cicatur, venterfaluitur,anguli oculorum in tumorem eleuantur, anhelirus impedi-fur,vrina ditfictlis redditur, dentes cadunt, & tandem 'interit aeger. qusefigna a fym-ptomatibusmorfuhaemorrhoigenitisdifcrcpare haud quaqul videntur. Quamobrem L $ c ,-0> Matthiolus in Commentarijs ad Diofcoridem,ej: praedi<f^is omnibus concinnatu quafi epilogumaflig«at,duminquit. In morfu hxmorrhoi color loci pcrcuifi flt cruentus, ex quo ab initio nihil, praeteraquofum quoddam, effluit; ventriculus dolore atficitur: deindefanguis non folum ex foraminibus morfus, fed etiam ex naribus fluit:fpirandi di{ficultasfubfcquitur,&fiqu2eincorpore obdudae fuerint cicatriccs, recrudefcUnt. Inmorfufoeminxifcilicct hsemorrhoidis ,anguli oculorum, & radices vnguium fan-^ signa tnor guinem fundunt: immo fanguis ab omnibus corporis mcatjbus manat,& tandem dcn- fushamor-tes, putrcfa&is gingiuis, excidunf,	roidis.

MEDELA:
. r*
ORSVS haemorrhoi,&dipfadis,nonnulli imn^edicabiles cife arbi-trantur. Alijtamen ad communia idus ferpcntum prsfidia confu« giunt :alijpartemlaeiampriusfcarificatam ferrocandenti:inurunt:alij I; partem immediate praeciduntjdeindecataplafmatis validc attrahen-i tibus vtuntur. Itaq; inhoccafu prima faciepr^efcribcnda funt mcdi-
catnenta, quae fanguinem vndcquaq; implacabtliter dimanantem	pr.
fupprimcrepoflint: nam Diofcorides plagaeimponit cmplafttum ex folijs vitium co- mo pYJrtri <5tis, & vnacum melle tritis :poftmodum portulacam cum polenra commend?.t,ante- ya^tur quam vrina cruenta prodireincipiat. Matthiolus in Commcntarijs ad Diofcoridetn, $ c >aIiiumdeuorandum,& vinunidilutum exhibet,vomitum prouocat, & theriacam prse--'fcribit : vulnus aqua frigida abluit, & demum regionem veficaefpongijs calidis fouet. Piuius Aegineta caput haemorrhoi crcmatum in vinopotandum pra'bet; poflmodum alliumcum vino,&oleonecnonvuas paffasminimeimprobat,
Auicennas,praetermedicamina praefcripta, In primis fanguinem cocrccntig , vrfa- Medicante rin tm hordei cum vrtica, & alhumineoui fuba&am memorat: deindc fcmen rapha- taay ..*':umvino3fuccumpapaueris,cumradicelilijcseleftis,necnon emplaftrum, cum fli- cennatra-rifla hordci, arnogloifa, & galiis fummopere extollit. Celfustam in idu Ceraftis, fripta quam Ha?morrhoi, & Dipfadis, afphodellum arefadtum , ad fab^ aegyptia' magnitudi- r nem,tradit: tumtrifolium,mentaftruro, coftum, cafliam ,&cinnamomum pracfcribit Plinitisfcriptis mandauit muftum ferpentibus, fed praecipuehaemorrhoidi, &falaman- Albuminis draeaduerfari: deinde vitellum oui in hoccafufummopercprobatjquamuisDiofcori- cuiuirtus, deshancvirtutemalbuminipotiflimum attribueret. Rurfus flores ,& mora rubi,ex Plinio,huicmorfui non vulgaritcrprodefte poflunt. Demum non eft omittenda por-tulaca fylueftris,quam nonnulli pcplium vocant :hacc enim, admentem Plinij, fagitta-rum venena retundic, & in cibo fumpta, & i&ibus fuperpofita , virus ferpentum, fcd prrccipue hxmorrhoidum, &prefterum fuperat. Si defideraturhctba,eius fcmcn fimi-li facultateprasditiim effe Plinius teftificatur*
ViW

DE SE-

i8<5	Vlyflis Aldrouandi
D E S E P E- Cap. VI« ^b q_v i v o c a-
V M Ambrofius Parcus hunc Scrp'cntcm Haemorrhoo perfimilcm, obliqH6incedentem,pronunciauerit iuri confonum.clfeiudicauimusi; huius beftijehiftoriamhoc inlocoexarare. Veruihhoc nomen inter vocabula ambiguaeftcollocandum.Miamin primis apudHelychium,. &Varinum lcgunturpwec tf>7rija, »o<p«5necpr^ter rationem; 1 quandoquidem Seps inlacertarum numero ,& inSerpentum generc ; recenfetur, NicanderenimSepapufillocorpore^exiguislacertis nondiflimilemefle Lib 2. ftatuit;alibi verointermortiferos angues enunierauit. abl")3c (ententia Diofcorides
nonrecedens,poftIacertas,Sepis, &corpore formacisfimilismeminitjdeindeab * 5* codem Diofcoride alibi inter gencra•viperarum&eps,cannumeratur,duni acetum mulfum aduerfus i(5tum huius Serpentis cothmendatnr. "De lacerta chalcidica qu^ e— tiamSepscognominatur,pluralegcnda(untin hiftoria Quadrupedum oujparorum. L i cm.6» Aelianusquoq; fepisSerpentis meminit ,&capite fubfequenji idcjn nomenlaceit^ Li 9 c \1 ehalcidicf conuenireaftruit: cumaereisquibufdam vir.gjs in.figniatur j & putredinem mordendo,rituSepisSerpentis,membropercufloaffcrat . AlioquinScpsaNicandro Seps dici- pro quocumq;Serpcnte malefico vfurpatur dum in Iheriacis ftc canit, tur cjuili-	prxterca candensniue, & afper vepnbus othrys
bet Serpens	Rttf.s reptilibus fcatct, & caua vallis,& aUa
malcfictts,	Ac rtgid*,falvbrtsrupes,nemorofafyfax4
Sfua fttibitndus, & haud apparere coiore Vifus fieps habttat, feps fimper concolor illf;
filuafiitb fjffa tenet telia, atcf cubilia terra,	^3
Dodtiffimus vir Greuinus,perOchrymGr£ci£montcm,aNicandro quofcumqjmontes a Serpcntibushabitatos,&per vocabulum Sepis, omtie Serpentum genus mtelligi voluit. Itaq;namenhoccanuenitSerpenti,dequoinprefentia diffcmur, conuenit lacert^chalcidicf,de quafuoloco a&um fuitjitem quibufdam Infcdtorum gencribusj .v psefr la- C(jm ^ omai3animatia fcpticamfacultatem participent. Siquidem apud Arnoidum, tcrta jpt.- qygjdamexiguu apisgenus feps nominatur, &apud Plinium quaedam milhpeda? fpe~ iilS'	ciesifcribebat enim e vermibus terr^quemdam e{fe pilofum ,multis pcdibus refertum
IyjJc'~ arci,atimrepentem, tra&uq; fe contrahentem onifcon Gra-cis ninicupatum ,aliud' cstgenu*.	hujusgeneris Infedi eft,quod non arcuatut,fepaGr^ci, alij autcm fcoJopen-
dram minorem,& [ cmiciofam appellant. Li 5 Epid, Infuperapud H pp )craremSeps tuberculi peftilentis nomen eft ,quia erodendo ficj ' partem,maKimam putrcdinem generet. Alibiquoq; puftulam fepa dittam memorat. Ji 6. Ft>id	etiam, vt citat Athenasus ,hxc fcribic. Kcn<i£\ ivv, dvTitjv cmipiuaTQsiptJcrfv,
/"''7.S.' o*«Awutvos criito t« s*at<puA<vs ff7ftpf.t,a. Vnde aliqui colligunt nomen fepis ctii-Ltb 9. dam ct!am pfent^cbmpcterepoffe*AIiterSeps,velSepesfeminini genetis quodcumq; SipsvelSe denotat obftacuSum, quod inagros vel hotios ingrcflum prohibtat. Cfftcrumquia H pes fsmini hocanimalnon foltim Scpis, fed etiam Sepedonis nomine decoratur, aducrtendum ni ({cncris efthmcctiim vocema?quiuocationclaborqre;cum «rnTf^apud Grs:cosprimum ex^ quld dcno- pon:it >r puncdo, demdcSerpens , dequo in prsefei.tu agitur, quoniam partcm dente ictt	percuftim rnfigii pujxcdme alftciac. Quamuis AuthorThefauri lingu^ grxca?fcrip-
Scpcdoncs 'cr!f enrifcvzctie laccrtaj gcnus, fcd pcrperam: quandtiquidem nomen Sepis rantum-vlcertt foe- modo ad (igmficand.im lacertam chalcidicam vfurp.itur. Verum quidem efiquod cies.	Carhus Sepcdones vlcera putrefcenwa appcllauit: 1m1.no apud Pollucem	v figni-
ficat vlcus os potiffrfum infeibns;itaut dentes, &rolfa mterdum fummopere ve,\er» DeuiqjCcifus apu.i H»ppocratemcancros interpraetatur»
SYNO'
Hift.Scm&Drac. Lib-I- iW
et etym vf'ss
mor•
ETRVS Crinitus,inIii*todehonefta difcipliaa, reperiri tradit inve' cap,6. terum monimet^is&fci^ornina in numero iingulari vlurpata,icilicet canes, plebes, &^)^|[^,veluti etiam fepesaaimal apud Virgilium, announte Aufonio:c»maiioqui a Marco Tulio Cicerone Scps di-catur.Grarcisff«4fxttlininigeneris: quamuisf£pefa.'pius a Theophra-fto, & Nicandro gengiptmafculino infledatur. Schaliaftcs Nicandri huncSerpeinem <r«7ra nominariput5t^rtptt7<3ff»TS/^TK? TrXnyivrcu;	enimpu-
trcfa&io exponitur) quoniam ab hoc animalipars perculfa illicoputrefiat. Vnde Am-brofiius l^iireusiuremeritopromul^u^hacFeramtaIinominedonari,quia morfu fu-bicam inferat putredinem. Itaq; Latiri! hunc Serpentem, exScaligero, non iniuriab Scps B Putriam indigitaruru.' Aliteretiam ft^cFera ffwf j», idcftScpedon appellatur:, & fit fvbitam quamuis Nicander diuernsinlocisS'eprs,9cSepedonis roemineric; nihilominusScps, ihf.rtpU_. & Sepcdo ranquam fynonyma denotantillam Feram, cuiushiftoriam in pr^fe ncia exa- trcdinem. rainus:tum quiadefcriptiones SjepJl'v.j^Sepedonisintcrfedifcrepantes apbd Nican- f>urtiiani-drum non inocniuucu/r jcumetiam quia fymptomata morfusSfpis recitata ab Aetio t,..nd conueniuntcumaccidentibiisiiliisSepedonis,qu^Nicanderrecenfuit.Hisaddjmus, rlt% quoal Piinius de alio Serpcntc, quam ae Sepedone non differuit, & Diofcorides nifi de Scps,& Se-Scpc verba fecit.	/; ;'•. ', •• - v	"	pcdo idcm
Aelianus quidcm duo conftittUtdifti"n<5ta capita,in quorum altero dcSepe, & in al- funt. tero deSepedone pertradat:Verum fi diligentius animaiis vtriufq^colorcs ab Acliano c.5 aifignatos,& morfus fymptomatacontemplettiurjproculdubioeadem eife comperie-mus,exquibus omaibiisSepem,&Sepedonemvfaum,&idemanimale{feconie<fternu<;.. Pra^terquamquod grauilfimi authores,vcGefnerUs,&Greuinus Sepa ,&Sepedon5efiv! fynonirna mi.nme dubitant.A veritate quidemalienum effeopinamur,quod Matthior (J his, cx meute ahquorum recitauitjdum SepacumCerafteeumd£Scrpentem efle fcri-
prismaJarunt.Poftmodu Seliir,&HeIfimominafui1itarabicahuncSerpentem indican- Nominad■ na ; q;ioniam Auicennas defcrpenteputrefacientqagens,pr^diftis nominibus vtitu-. rabica, & SpciShficus vcroSepcdon Albcrtocffeperhibetur^tnotauit Gefnerus. Demuin Bel- barbaraSe-lonius refe.t,q'uod hudit in Gracia circumferunturhuiufmodi voces,Sapidi, &Sapiti, pcdonis.
cu r a Scpe Aiiriquorum dctortae vidcntur, quibus Sepa, veranguemillicoogenerem
«cit^nare njtuntur.
DIFFERENTIiE.
D vr.um,&idem genusScpa,&Sepedoneinrcduci, aliqua tamen ra-rione mterfe diftinguimulti voluerunt: quoniam ambohi ferpentes Wk i^Y^ partCmorfu laesainfigni putredine vitient; diftin£lionc vcro ratione
co!oiisobfcruaifit,nixiauthoritatiScholiaftisNicandri,quiScpivni- Scbolia/fes felvvi^ ou colo.ccoccinu,S«)edoniaut6diuerfoscolorcsaflignat: immoin Nicadrife varioscolorcsprodiuerfitatecolorisloci,tranfmutariaftruit.Verum- paratScpe-tame cx verbisNicandri conijciedueft,ipfum noluiffpintelligere decolore Sepcdonis, doneaScpe quddSchohaftcs expreflit 5 vr paulo inferiusindefcriptionehuiusSerp£tis diftcremus: rattonc co-quoniaadmentc clariffimoiu viroruSepedone-a Scpcminimedifcrcpare opinamur.
Obfcruamus quide in icor.ibushuius animalisdiifergtia penescauda^cuPareus huc Differetia fcrpcntc cucauda obliqi-ia ad inftarcaudaj fuis delineet. Aetius vero,cx Mattbiolo, fi- pcrtes cau-iniiecaudanodcfcribit.quaproprcr ambasiconesante legentiu oculos reprrfentare li- dam. biiit.Pmerca Aiiftotclesmeminit cuinfdaptifillianguis,qucaliquifaciu vocat,&-ca:-teriScrpentes,etiapcrtnagnicu v;tant:hic quicquid momorderit, continno putrefccrc afleiut.-qiiamobi e ad Sepedonis gcnus quodamodo referedueftevidetur.Ariftoxencs, Hb %.de A etiam cx Ach.ino,tradidit virOqueua nulloinorfu,fed folo ferpentis ta<fiu pcr j:Te,& ve ntm.c.7. flfparjtiiti.spatio p« H j-utruibc.W jndicat tctriperaturam illiusfcrpcntisa naturaSc-pi.doi.js iiou vaUic unciv^afsc,	Scps
m
Scpi® Scrpeptisc%ie| admcatcm Parci,
stim.ra
X
Hift. Serp. & Drac. Liber V
SepsActijcxMatthiolo.
DESCRIPTIO-
VM Auicennas infolenti orationeScrpentem Selfir defcribit.eicaput Jatum, collum paruum, caudam breucm, & vcntrem rotundum att ri- sdfir Atti-buit: deinde tergus lineis diuerfi colorisvariegatum cofidcrat.Actius cennx. vero hocanimai longitudineduorumcubitorumtardtincefsui,capi-teamplo, oreacutorefertum,& albisnotis maculatum contcmpia-tur. Pariter ex Volaterrano,Scps colorcm,quem attigit,reddit,qua-
tuor
ipo
Li.§.?htir faU
Tapetii co-lor qtialis cfet.
LA.deVe-mn.c. 13.
lii^e.8.,
Cireffkshu-
jj
ias Scrpen-lis ^ualis.
• Viyflis Aldrouandi ! >
tuorrecuruisdcntibus 3rmatur, &t]uempetit morfujexanimat. Itaqjprstercapur, E
quod magnum eft,paruus anguis quoad reliquum corpus poteft nuncupaii:quam-obrem LuCanus aliquando paruum, & aliquando exiguum Serpentcm appcllauit. Keufnerus quoque inParadifo poctico meditans formam naturamhuiusFera:ftc
canit>
Crartde caput, breuior dum currit, eauda videtur Sepedonis, tabem morjibus ille facit. Omncs tamen authores defcriptionemhuiusScrpentisaNicandrc pocta antiquiifi-uio mutnafte videntur,cuius carminainlatinum fcrmonem translata funt hsc. lam qu£ Sepedonis fpecies fit, qualeg{ corpus Accipe diuerfa traffum ratione figurat. £Zutn etiam mtitiU nullainfunt cornua frontiy Et color hirftti, qualem efifpe&are tapetis. Grande caput, breuior^ dum currit cauda videtut: Stuam tamen obliquo maiorem tramite ducit. Tdcircocx do&rina Nicandri colligcndum eftSerpcntem hunc carcrccornibus, & varijs coloribus, inftar tapetis,ornatum incedere. Quamuis Scholiaftes grcecus Ni-candri hunc colorem coccineum interpraetetur: cum tapetes multi hoc colore infcdi confpiciantur. NihilominuscredendumeftNicandrummtelligerevoluilfchuncSer-pentem varijs coloribus inftar tapctum,a natura fuiftedecoratum : cum tapetia diucr* fiscoloribus pi<5ia, vt plurimum fabrefiant.
At dodliflimus Greuinus Sepis colore pallidum efte autumat:propterea quod Athe-n2us,citans antiquilfimum poetam,muliercm timidam tapetis colore effe fcripferit: nam pallor metum ftatim concomitatur. Hincqj antiquos tapetes pallido colorein-fcftosfuiffe creditjhancqj opinionem a veritate alienam efte nonarbitraturj quoniam iEtius,vtfuperius annotatumfuit,hanc bcftjam multis notis albis refpcrfam cfte tradi- _ dit.PrjetereaNicanderindefcriptione huius Setpentis admonet non facile compre-hendipofte Iongitudinem,vel breuitatem caudaejcum illam,inftar cauda' fuis, intor-tam gerat. AeJianus autcm, verfibus Nicandri pcrpcram expofitis, obliquitatem cauds,toticopotiSerpentisattribuens,inceftum obliquum huic animahaflignauit* In eumdcm errorem incidit Paufanias, qui memorans interitum jEgypti ArcadixRe-gis aSepe interfcdti, hunc Serpentem minime viperac fimilem, cinet ei coloris, maculis varium, latocapitc,angufta ceruice,aluo maiori ,caudabreui,&obliqiio inceffu, inftar cancri ;qui grcifus Cerafti etiam proprius efle perhibetur. Ex quibus Paufania: verbis obliquitatem incclfus huius animalis colligimus ,quam Nicandcr ioli caudae animalis aflignauit. IdeoqjciimNicander,indcfcnbendis cundisScrpcntibusfum-mam diligcntism achibuerit,eiuspctius opinioni,quamfententia: Paufaniaradhg-rcndumcife cxiftimamus.
NATVRA' ET LOCVS.
VenenuSe-pis quale.
afFis
HCtl
iis Strpe.vs.
O C animal a natura tam validum fiibi comparauit virus, vt morfu il- H lud imprimens, patientem illico tabe deftruat. Etlicct, quoad mo-lem corpoream,paruafitFera,ingens tamen quoadvim veneficam poteritappellari. Id pra?ftitit Baptifta Mantuanus, quando cecinit. Molc breuis Seps pefie ingens, nec vifcera tantum, Sed fimul offa vorans.
Quaniobrem Ifidorusoptimoiurehahc biftiam tabificam a fpidem indigitauit: cum morfibus homincm ftatjim confumat jitaut totusin orcSerpentis liquefiat. Optima iairurdecaufa Lucanusde hacFeraficcanebat. ' : Offaq; dijjhluens cum corpore iabificus Seps. Auiccnnas autem de temperatura Selfiris fermonemhabens, vcnenofam, &valdeca-lidamcfteftatuit.-hacdecaufa Georgius Pictorius, &ipfe calidnm huius Serpentis mcditans temperamcntum , iniurias hyemisabipfo non fornvidarixancbat huncin
modum.
iftc
H ift. S e rp* & Drac. L i b. I- 191
A.	Hic hycmis edidas frigora nitlU timei.
Q .66 aiucni aacu.alem gcclfum ohliquum iuftarCeraftis habeat, vtPaufanias in Ar-tfaciscis recitauir, in prselentinon difputabimus: cum fuperius noftram fententiam rc- Greflts tuierimus: regiones tantummodo, quas libenter incolit hscFcra, manifcftabimus. qualis fit Auicennas igiturloquensdeSerpenteSelfir putrefaciente ,inRegionibcs Aftem, ni- huiusFcra tnirumSyrjae ftabulari tradidit. His addamus quod etiam in Peloponcfi Rcgione, & Localibcn-potiflimuminArcadiadiuagatur:cuminhiftorijsPaufani^ iegerimusiEgyptumEla- ter hdbita-tifiUum,& Arcadi«eRegemincautumabhocanimaliconfc<aumfuifle.	ta ab hoc
Serpcntc.
SIGNA VENENI-
ORSVM huiusSerpentis,ex Auicenna,apoftema acerbiflimo iup-W^qlPyfr	concomitatur:deinde capiilorum dcfluuiuum, &putrc-
B ^.tVv^JK	totius.corporisfequitur. Verum,admentemAetij,primumcx
vulnere manifeftus fanguis, &paulo poft fanies graueolens dimanat: tumor, &: dolor confequitur: partes putrefadg dealbantur, & totum corpusvitiligine aflFedum efsevidetur. Haec fis;naex Nicandro pro-cuidubiodefumpta fuifse,inf afcriptacarfciina doccnt, quae funt nuius tcnoris. guoclfit ah hoc vulnus, magnos nocuofq; dolores Excitat, interimensy quia fundity & ipfe venenum, jQuo fata wtarcentes tabes depafcitur artus-, lndeq\ ftccata refolutus pelle capillus Spargituh, & volitdns candentts puptts acanthx Praterea fjtdum turpt vitiligine corpust Et veluti vrtnti maculas a Solc vidcre efl. Itaqj inter fymptomata huius morfus aNicandrorecitata primum reponitur dolor ve-hementiflimus propter quahtatem veneni maxime putrefacientis . Poftmodum pili Cttr pilica Cdefluuntjquoniam virusnon folumpcrintimas,fedetiam perextimas diifcmrhatum hatin mor partes, pilorum radices corroditatqjcorrumpit; indeq; totam occupanscutim, illamfy^ huius iubalbam reddit; quod vitium a Gtascis «A<po?, & a Latinis vitiligo appcllatur. Pra?ter ferpcntts. haecfymptomata, Aetiuspoftea addebat fanguinem ptimo avulneremanantcm,quod fignum omnibus idibus venenofisxommune cft: quamuis paulopoft fanicstetri odo-ris fluat ob infignem putredinem, qusbreui temporis tradu, vniuerfum corpus ita oc-ctipat, vttotacaro putrida rcddita abfumatur. Id diligentiflimc exprcflit Lucanus jr pjjdr. quando cecinit.	,
Mors crat ante ocnlos, miferiq; in crure fabelli Seps ftetit exiguus, qttem flexo Hente tenacem Auulfitq: manu, piCoq; affixit arenis Partta modo Serpens, fcd qtta non vlla cruentte Tantum mortis habet; nam plaga proxima circum Tugit rapta cutis, patlentiaq; offa retexit: E)	Iamq; finu laxo nudum efl ftne corpore vulnus
Membranatant fanie ,fura flttxere,ftne vllo Tegrnine poples erat, femorum quoq; mufculus omnis Liquitur^ & nigra diflillant ingttina tabe, Difftluit flringens vterum mcmbrana, fluuntq; Vifcera, ncc quantum toto de corpore debet Effluit in terras, feuum fed mcmbra venenum Decoquit; in minimum mors contrahit omnia virus Vincttla neruorum, & laterum contexta, cauumq; Pecfus, & abftrufum fibris vitalibus omne guicquii homo efl, aperit peflis^ natura profana Morte patct; manant humeri^ fortefq, lacerti, Colla, caputq; fluunt: calido non ocyus Auftro Nix refoluta cadit^ ncc fotem cera fequetur.
Parua
F:

ig z	Vlyffis A Idrouandi
/4W Ipquor^ corpus fanie ftilU[fc per vftunt Hoc & jiantma potefi, ejuis rogus abftulit offai Hac qttoq\ dtfcedunt putrefqi fecuta medullas Nttlla manerc ftnunt rapidt vefiigia vati Cinjpbeas intcr peftcs tibi palma noccndi efl-} Eripiunt omnes animam, tu fola cadauer. Prxtcrea quandoa Nicandro in Theriacis c«T/^ojfuit appellatus: Scholiaftes cus iddit id forte a Nicandro fui{fefcripturn,'quoniam 6 o	to?c ifnvo-
Venenima y/mis, vel ob ariditatem, vel quia percuflis fitim afferat. Quod vtrum verum fit nccne, lignitas liquido non conftat: omnibus quidem eft manifefturo, ob venenimalignitatem, fpiri-quaiis. tus nonfoliimdiflipari,fedtotumttiamcorpus,tanquamabigneconfumi, quod non modqavenenohuiusFerx,fedabomni quoq; putrcdinis genere, materijevenenofje coniuncto oriri poteft. Id in peftilentia frequentes pluuias concomitante obferuarum fuit : tunc enim particula bubonepeftilenti, velanthrace occupata, tantj putredioe_» affkiturj vttoturn membrum vna cum vica abfumatur, &pereat. Id Hippocratcs poft Em- a^num pluuiolum aQcidifte tecitauita
m ed e l a"
ORSIBVS Sepis,vtvoluk DiofcorideSi nonfolum portulaca,&; acetummulfumprofunt, fedetiammeconium,&ixiamedentur.Aui-cennas veroprgfidia i£libus viperarum conuenientia commendat,de-indefymptomatibusoccurrendumeffealferit. Pliniuscorticcm, & baccaslauri, in Serpentum veneno profligando, fedpotiflimu in mor-fil$epis}Dipfadis, &vipera2 adhibet: item oximel aduerfus eiufdcm Saifameta Sepis idus praifcribit immo, Iqlfamecorum nempepifcium falfornm cibus ab ipfo pro-vencnss re batur, dummodo apatientcfumptus ,fubinde vefperi vomitu reijciatur 3 quandcqui-ftftur.t,. dem percufliw a Chalcide, Cerafte,-& Sepe, fummopere adiuiiatur. Aetius in hoc ca-fu confugit ad illa remedia, qugab eodem in morfu viperae, ceraftis > & ammody tis pro-Jetfj: reme barafuerunt: prxeerea portulaca,&.vinummyrtiteslaudatur : item fpongiam aceto dia,	calido imbutam morfuiappIicat,lnecnonbutyro,cummeIlemixto Ijefam particulam
linit,&paleasexuftasimponit. Demum, exPareaa ijs omnibus antidotis vtenduia eft, quibus vipcreum veaeuum fuperatur.
r	■ '	J - ■ i	1
E ASPIDE- Cap' VII-^avivpc A-
Ambizui-tas nomi--niseft toU lenda. 4fpis fcts-tum ftgni-ficat.
Afpis itt-fula.t
£•5* c. 13.
VM incapitcancecedcnti,Afpidismentiof£epiusfa(5ia fucrit: Ifido-rus enim fepa tabificam. Afpidem appcllauit 5 deindecx nonnullorum H fcntentia, vt inferius adnotabimus, non folum feps, dequa fuperius cgimusjfedetiamhsmorrhous, &alij huius generis fcrpentes,venefi-ca vi, celerem interitum atferrentes,ad Afpid£ tanquam ad proprium genus (quamuis perperam) reducuntur. Quocirca hoc caput hiftorias Afpidisdeftinauimus. Veriimneambiguitas nominis huiusFerx ledlores in errorcm induca£,aduertcndumeft,quod tfW<s,nempeafpis,apudGr2ecos proprie fcutum ro-tundum, &inlongitudinemminimcextenfum fignificat rideoq; Euftathius hoc no-men ab « particulapriuatiua, & verbo tr7ri& nimirum extendo dcriuatsquoniamhoc fcuti genus artifex ad fpcciem rotundx, & non oblonga; figurae fabrefecerit. Scholia-ftcs vero Ariftophanis nomen Afpidis nempe fcuti ab afpidc animali dcducit; quando-quidemhocanimalinftindlu quodam naturali du&um in orbes multos, itaconuolu-tum dormit,vtfcutum rottindum reprsfentet. AlioquinAfpisinfulainMariLyci» a Piinjo memoratuj:, ItemAfpis eft Ptomontoriumadformamclypeia nattira fabre-
fadum,
Hifl. Scrp. & Drao Liber V ipj
fjciuiii t Africae litora opacans ,cum.vrbe ciufdcrji nominis ,<juasLatijHse}ypd! tuu*r x;«patur. HuiusetiammeroinitSiliusItalicushocvc]-fu.	Afpisvrbt.
■.Inclypcifptcie>%curuatisturribi(s Afpis^	-
Cofura etiam inlula ante Afpidem:fita ,Carthaginehfcm vrbem,quaua clypcam vo-
<ant,a Stiabtontcckbiatur.	. •».	: ..• ..: • •	"
, , ... 1 . j « _
t:.. sy'nonYMa. ET ETYMVM.
■	i	--	- '„ isr; - A
: ,-•■■ •-r. rr - c-qyH mjk\ v r ■. !;• v. it.< •■.•' c ; . ;
SPIS, vte»fcriptislftdori.coiligetgpoffumusv,nooaea propriumab ; hfpetgendo fortita^ft: proptereaqttQ^svenenum- quodammodo. moi>» v. 'jiuafpergat.itQuamuis,fect^uJumrAen.oldum,ab afperitate cutis co-	v
V griomitietur.jAliinixi Auicer^^pthoritatiabafpiciendo,afpidem . v; ■ indigitarunt: cum Auicennas fcriptum reliquerit, cjuod afpides acur ■.	tiiftmo intuefltntur Iumine,4i<i4Prum oculi aquibufdam carunculis
comprimentibus impedircntur. Alij aomenbaiuS aaimalisab afpide,nimirum acly-pcoderi^oatit, quoniattihaecFetia inftibd.u quo4am inatUralidud^ aacimatqjaliqjjem	' *
fenfcritftrepitum,fomrtaexcu{fo jfefein otbcmcontrahit, atqueexmedijs fpiristcr- Vcrahuias ribile capiitatroilcns, afpidcm, ncmpe rotundiclypei formam exhibct. Verumftrcin 'animalis^ accurate perpendamus ,atf^«oftnomen gra?cum,a Latinjs tamcn.vfurpatum : vndc ctymolwiA Scholiaftes Ariftfophanisdici• ex-iftimat «iW rqiUkilwiiMrt** ftopiu rS 'mift» to - \ i'xnfi*rwi$>9 iitrrS tfwp^ac»:»;<&.<* M »2* c^str^.rtwr* ftw»a?.nimirfi ab, *,:par-ticulaintenfiua,&verbo	quod extendere figaificat,propter acutum ipfius ()bi- Marajfus\
liim, aut pcopteteius corporis bngitudinem; GrtferiiYn haecEera adodtftimoQuatra- & vipcra mio Maratfus i &yipera nominatur;,.cum ri(U;y.iperai'um catulqs pariat. Alioquin ra- dtcttur. -tionclociiScrpcns Miliaca Aegyptia proprtc dicitur, ldeoqrfecundum Ouidium, Ltb.q.Mc-Scrpcns vocatur peregrina: cum Acgypto. t atum fic peculiaris..canit cnim Poctaihunc Ham. iti moduro, quandodcanyfterijsjlfiacis vcrbafatitf..• •	c - r Serpenspe-
plenaj^fomniferisSerpensper(grinAvene)tis\ „ : ::	regrina^
Hanc etiam ob eaufam, Propertiusappellauitalpidem facrumColubrum, quoniamih ■qualis; {imulacrislfidisadhiberctur frcenim canit. _	. \ .	v r c Lib.j. '
Brachia fpettaui facris admorfa celubr it.	....-,,, . , j , .,.	. / t>tl ''
Si nomert.-hasbfaicum aipidis inquiramus: lcgemus in,textu hd5raicoDeutCrowomij.	V
Pethen, quam v,ocem pro.afpidc interpra:rantur-■:pariterapudPfalmographumfi^o-dice hxbraico j vox Akfahiib multis afpis, vel fpecies afptdis exponitur: propterca quidamhancafpidem ptyadem eife.alfeucrant. Itemapud Efabm , &Ieremiamivo- - ; ' cem Zipheoni,Im.crpraerescafpidcm, ycl Regulum vertuntAlhertus,Cx Auii>cnna, C4P'5*' afpidem feddrt-'Hafyt)sj quamius alij Haicos fcfib^nt. Similitcrapud Albcrtum,:ApuBi Ca?' . ducus Serpens fofte crit afpis chelidoai.i did.i. qu^bcodem hicundo nuncupacurrs Nomtna cu.n Athaes Afpis (it diuerfis infignko co!u;jb,us.Ii:alite dicitui-afpide. Bononienfibus H/ C,a> Magaraifo, loquendo tamcnde afpidc noftratc. Hifpamce Biuora,CalIice Vn afptC. Germanice Ein fchlang gcnannt.	• r -r. . arrr1. h.-r- - . Afpidis.
\ r . , ,!•,,... ; SpeetesAf
D	D I FFE li^mi^;"-
-irt itfSiotoa 2io't6 rrjfi>s.up iiiiip j Jtctni' ;tim5nibnuiifl ivibxAfvf kjmI .M»nniipt<n x. ' ~ ELLAN-VS monimentismandauifiafpidttmgenus.incfexdtcijwfpe-: cies ab Acgyptijs diftnbui fokte: f?d poftea qnae,i!k qualcs namfint huiufmofiitijrfrrentix,nonexplicauit. Solinus-&ipfeplui-es,dmer- - -
fafqihuiufinoduin.im3lisfpecics(quainuispcrpcram):tonftiTuir;.-:;Et-
enimDipfadcm i!ucrfpeeies.;afpuiis collocat ;cum tamen Diqkorii . des,Lucanus,& alii authorcs 11011 proletarij Serpcmem Dipfadcmab afpidevaldedifcrepantem ciVe ftatuant. Lucanusemm iic canit.
'' ' ■, ' -- ftabannn.margitiefcca,
Afpidcs, in medijs fitiebant Dipfades vndtt.	- •
dcoqj c elligcndum cft cx veibis Liicam,intcrafpidcm, & Diptadem maximsmcade-
R.	rcdif-
194	Vlyfli* Aldrouandi
re diffcrcntiam:qiK»ndoquidcm cx (llius fcntentia, altera fpccies t«rreftris,altera aqua* g tilis e(fe pcrhibctur; ncq;otficitGaleni,& Actijopinio,quitriplicem«fpidumconfti' tucntesfpecicm, vnamtcrreftrem nominant;ciim illoinloco, terreftris,nonaddif-jerefttiam aquatilis nuncupatur,feddiciturafpisterreftris,quia in locis tnediterranek Differttu ver(ctUr. cum alia fpecics chclidonia di&a circa ripas Nili libenter ftabuletur. Praetc-dfpidtt ter• rcaSolinum fecutus Ifidorus no folumhaemorrhoum ad genus afpidum reducit, fcd «• reHris, & jara prcftcrem, & Sepa afpidcm tabificarp appella^r. {mnjo praeili&iauthpresabeffc&u gquAtilis n0CCndi,j»asfpecies mtcr fc difcrimmant; proptercftqu&d Dipfadc® fiti,& Hypnalctn nenadmit- fomno jnterimcre a(fcrunt;quoniamHypnalemfpcciemafpidisfomnonecantiseffc titur. arbitrantur ? cum tamcn hacc vox (hypnalis) non fpeciem,fed cpitheton afpidisdc-Hypttdlis notet.Licit apud Lexicographos grxcoslegatur ufrptthn fpecies afpidis fomno nccan-dnfit fpe- tis, Albertus metninit hippupici, additq; c(fc illam afpidis fpeciem,fcuius inorfu fu*« cies dhi - aisfequitur intcritus. At NicolatfsLeoniccnus hippupiccm pco hyptiali intelligcn-dts.	dum eifc tradidit, >	i tma^mheimaitwA mu>'. jninMir -,in
- ' Alij, rattoafeijoloris,has FeriS meertfe.diftiiiguunt. Paufaniaratro colbre, &Olaus p ma^nus cincrco afpides rcfertas eife niirrant. Gafcterum nonraodo nigras.tfi&cinc? L.iq.ffie- reas,fcdfaWss quoq; in agro BclluncnfiPicrius fe bonfpieatum fuifle teftatuc. Infu-r^A peralij afpidiehelidonia: colorem-hirtiiidinis, Ptyidi cinereum, 8c viridem affignant» Ctlaretdp Dcmiitn afpidi tcrreftri, vt plurimum, colorem cineris attribuunt, quamuis fubuiride$ Mdum qua Ctiam rcperiantur. Nicanderqubqjj qui vnam rantiim-ajnouic afpidcm, incolorc var . tcseffe de- riam conftituit,dum afpidem emercam,luteam,fuligino(am,& nigram efft promulgat; bcant. -iStrabo ,rationcmagnitudinis,duas3egyptiarumafpidum differentias effe aftruit» nart'altcram fpithimae duodecim digitdrun-i longitudinem contincntis c{fe,hancq{ breuiorem.&morfu^utararaTepat»nehvpe feraltqjrerri c(fe fatctur;hjec fpcciescun? Afpische- afpidechelidonia Aetijconucnire videtur jfiqiiidempraedidain longicudinetnnonex-lidoniAju- ceditj &celerem perculfis intcritum aff:rt. DeindeStraboalterifpcciei Gpyva» mcn-j tus ftt,lon~ furam»inter ambasmanus extenfas contentarna(fignat;vlnamLatinidicunt . QuarC ,gitudinis. hxc afpidis fpecics, vcladcherfaeamy vel ad ptyadcmrcfcretur: namStraboi«um dua$
tanrumhuiusSerpentisfpecies agnouerit,pcyadaSeumcherfaeis confunderc videtur. ~ Afpis,fti ~ Nieander ver6yquoa(fmagnitudiacm,vnam tantumtnodo afpidem agtvduit, cui/utixoc c*ndrivqt' gpy^ TT-jTp/raKtribuit. Quocirca mirum non videbitur,finonnuIli authores,Fcras feu^ ius ftt nt4- jus generis t]uinq; cubitorutn obferuauvtint.	u
^nitudinit irvqaadam etiam Ciuitate Cypri, vafti feppcntes (Cuifididi) verfantur, quiafpides perpciramcognominantur: carcnt enim illis condicionibus, & notis, qu^ in legitimi* . afpidibus obfetuantor. Immo in Calceuthetiam, authore LudouicoRomano, magni L.jJtauig a0^ues 4iuagantur,interquosfunt,quiadiUiusnveTuem,inagnitudine:afpidemrepr{? cap.il. i fenwntJ mod5ambigimus,an verSgafpides eifepoffintw' SiconfugiamusadDiofcori-p dem,isvnam tantumafpidcmdefcribir: etenimquas hodic vulgus nyncupat afpidcs, nullisfcrc gaudcnt notis^quaffPrifci fuis afpidibus attribucbant; anterioremenim partemerigebant,&collo eranctum'ido,qucmadmodum in, tabulalfidjs pingebantur. Lib.\.9b.c. Bcllaniusconfpitatus cft apud Brutios inltalia ,ferpcntem, habentem in.frontecal-51. luminftartuberculi,huncquc afpidcm vetcrumelfc cxiftimauit. Galenusautcminli-Cap.H. bro dc thcriaca adPifoncm, tria afpidumgenera affignat: cum qu^damapud eumdetn Species af ^»p»«/<»,quaedam	& quaedam /rrJa<T»c cpgnominentur. Primitus ^ipffaTo?
pidunt fe- GrxcisCxponiturtcrtWftris, idcoq; fic nuncupaturilla fpecicsafpidis,quaeloca incolit cundu Ga- mediterranca. Item	hirundinemfignificat; quare quaedam afpis colorem hi-
lenum siit rundmisaemulanschehdonianominaeur. Demum quaniajn^ro«eft verbum grsecum, tres.	quod.fpuere fignificat,;hinc fputainx exponitur,eftq; fpecies quaedam afpidis ab
Itymu no- infpuendo venenp ica nuncupatav Et quamuis Ammianus quamdam afpidis fpccictn minx foe- aquatilem conftituere videatur, dum inquit. Quas omnesfcrpentes magnitudine,&de~ cicrum af core afpisftcile fupereminensinunnjuamfptntefuafiuenta cgrcditur iY;7/.Nihilominus hic pidis. authoir fortc per flurnenNili, rcgionem Acgypti, quam alluit Nilus, intelligere voluit: Li.io.c.i. nam fi afpidem in vndisNilimorantem intellcxiifet, aiveritate valdcdeclinaflct; cum alij authores fuperiusmcmorati,tcrrarum, & non aquaeincolamafpidem cffcftatuant. L.t i.c.iq. Actius praedi&is nixus fundameotis mulit .ipwdFcrarum fcriptores ,tresafpidum diffcrcntias oBfcruari,nimirum terreftrcs, in mcditerrancisi-coinmorantcs locis,cheIi-
donias
Hift. Serp. Sc Drac.Liber I- »95
A donias circa NTili ripas Iatibulanccs,& ptyades,quce fputo venenato animalia inficiunr. Terreftres maiores pra:dicat3cumlongicudinemquinq;Cubitorum asquent, chclidomas colore nigro, & albo refertas delmeat: ptyades vero cinereo cqlore,viiiuiqjadaurct.m declinunte confperfas defcribir.
Ponzettus quoq; afpidem primo ficcam,& longiorem,nccnon oculos, inftar acc ch Tres apj,t carbonis, micanteshabentem exhibet:deinde aliam caput eleuantem, & conftridbs j?, jj:fCtcs denribusfputum venenofum eiaculantem: tertiani hirundmem ob colorts fimilirudi- d^joibnn nem,dognominat. Harumigiturfpecierum icones, ad mentem Greuini ante oculos tur% Jcgentium reprasfentarC non piginc. His addere etiam Iibuit duas afpidum iconcs, quarum altera alio nomineparua vipera vocatur, eftq; coloris fcrruginciV altera vero colorefubuiridimaculofoeft infignita,&interdum in noftris ctiam regionibus repe-rittir, vulgoq; afpido tormento appellaturj quoniam morfu f jriitan tormentum, & cru- Afpido tor-ciamentum,nonautem intericum hominibus afferat.	mentoqua
Legimus in hiftorijs, apud Chiribrehenfes diuagari afpidcs cauda? aculeo fcrientcs: Hs. g immocaudascufpideab Incolis fagitt£e imbuuntur, vt vulnerando lcihaliter feriant. ViliaquaedanrBononienfisfecus valles fita,&Malalbcrgo nominata fcatctcopia alpi-dum varijsdecoratarumcoloribus.-ytf^r^vulgodicuntur, qut dcntihus vulnerant, Afpides no & oblongocauda?aculeoferirenituntur. Villiciabhis fiucij pattem tumifsdhm li- juatesvbi. gant,deindeleuibusadhibitis praefidijs tridui fpatio liberantur. Quamc-brtm h?eafpi-dum fpecies cum afpidibus xgyptiacjs minime conuenire dicuntut rqtiemadmodum fuperius eciam adnotauimus.
DESCRI.PTIO-
/ f - •
LOSSA. invigcfimum caputlob, afpidcm paruuqicfle fcrpentcm, ^^^^^fJi viperaq; prolixioricorpore diuulgar. Belluacenfishanc fcram caeru-
leo coloreexornatam defcribit; eiq;dentes longos, & extr.i labiaex p0l-re,5tos,adinftardentiumapri,aifignat. PliniusinhocSerpenie^, ub.w.
duos dentes in parte fuperiori, dextra, lasuaq; moretenuis fiftula: pci foratos, venenumq; ritu.aculci fcorpionum, infundcntes perpend.t. f>eh-< .< ■ i Agricola in libro de Animalibusfubterraneis duo inhacFera, netnpe tetrum odorem, uj,;... necnonlongirudinem^&craflicudinemmcdiocrisanguillxmcditatur. Quamuis , vr notat Edoardus Vuotonus,longitudo horum animalium interdtim fit orgyi*,nempe feniim pedum,&latitudo,quantaeft venabuli,quo venatorcsadtauros,iconefq;cun-ficiendos vtifolent. Aelianus,prolixiorioratione,3.fpidis defcriptionem ante mciuis oculosreprxfentareconatur,dum hocanimal fquamis~ rubentibus horrere,tra&ib>!S tardis incedere,fomniculofis oculisinnuere,geminascarunculas callo valde fimilcs in frontegerere, ceruice fqualida turgerc, &in obuios, aut viatorcs anhelando virus ab orecmtttere afteuerac.
Atinterca;terosfcriptores,Nicander dicendi maieftate clariflimus, &antiquifii- Nicandri mus,exquoc3eteriauchoresmulta defumpfcrunt, afpidem defcribit hunc in modum dcfcrtptto. j-) verfibus inlacinumfermonemiiccranslatis.
Tam procera, extenfa. queunt quam brachta duci, Tantaq; crajjitics cfl, quantum mijjilc teium, £juod faciens haflas docia fabcr expolit arte-, Fro trucittm horrifona taurorum, & cxde leonum. Sqttallidits interdum color albet, fepe virenti Cum maculis, fepe efl cineres imitante figara; Uonnunqnam ardenti veluti fuccenditur igne; idq; nigra athiopum fub terra, quale rcfufts Niltts ficpe lutum, vicinum in Nereavoiuit. Praterea leminji calli inftar, fronte caruncU Hxrent fanguineis fcintillant lumina fiammis, Turgida fqualet item ceruix, gratte (ibilat ipfa Bejiiit, dum certam vomit ira concita mortem.
R 2	£ua-
I
Hiffc Scrp? 5c Drac* Liber I,
Afpidis fpecics colore J ferrugineO} vipcrapac-ua vulg® d|6ka.
Afpidis aiia fpe?iesco-lorefubuicidi maculd/ fo.
'jn^i^Ctlii 3 - »■■• -
* 3
19 S	VIjffis Aldrouandi , '
.Qujituor hinc intra. maxilU concaua dentes Kadices fixere fuis, qnos iunttt quibufdam pelliculis tunica ebducit, trifte vndevenenum Ejfundit, ftforte fuo hac approximet hofli.. Quamobrem ex Nicandri carminibus longitudinem afpidis vnius vlna?, & craflitudi-nem, qustelo miirilieft fimilisjintelligimus; neqnon colorelh animalis aliquado fqua-Tubercnla lidumlgpecinereumcummultismaculisi iromo quandoqjinftarcolorisSolijinquo *fj>iduvbu vC plurmuim h^c beftiaftabulatur. Infuperauthorgemina tubercula in fronte,ocnlos inftar ignis micantes, & ceruioem turgidam contemplatur. Tandem quatuor dentes pelliculisquibufdam0bdu£los, vifionemqjhumapam effugienteshuicFera:aflignatj, ex quibus poftea morfudifruptis, venenum ftillat.
natvra: etmores:

O D O contemplantibus omnia,qu$ natura his animantibus ingenuir,, lAi.Ort\	f primofefeoffertponderandumjaumfitverumajfifertumIfidori,quod
°	hoc animalis genus,adprimammagici'cantorisvoecm,alteramau-
riumadterram prematjalteram vero «audaobturet,ne ,cantionibus auditis,adexcantantem confugerecogatur rfiquidem id ficriab ho-Li 2 dc~>	minibusfcribitAIbertusMagnus,quoniam incapitehuius animalis,
J^ " lapispretiofuscuft.oditusjamultisjlucrigratia,expctitur« Hocautemaveritatealie-num effe in primo capite huius libri vbcrtim docujmuSo JlUpr»- Si properemus ad alteram. afpidis proprietatem 3 Plinius diuulgauitid anatura hu-prietas af- iufmodianimantibuscohgenitumeffe, vt nunquam massnifi comite f^mina, afpe-pidis, ' cuegrediatur: groptereaReufnerus in paradifo poelticohanc proprietatemfic decan-tabat.
Non prius cfouea vifu truculentior afpts Exit-, quam comitem fenferit ejfe fibi. Immo addebat Plinius, quod fi harum Ferarum altcra eccidatur, tunc fuperfles iniu-riam non impunitam relinquens, fociae confortis occiforem in numerofo etiam homi-Vifusimbe numcjeunnueftigareaudet, vtillius vindidam fufcipiat* Pr^tcrea afpidcsvifum im-ciiks afpi- becillum^inceffumtardum,& auditumfuhtil«miibicompararunr, Vifumhorumani-dit. 3''cur. maliumhebetem callofa qufdam tubcrcula fronti adhgrentia, oculofqs comprimentia reddunt i idqj natur^ beneficiojmulti fadium autumant: quoniamfi vifionis acuminc Auditus hsc beftiapolleret,proculdubiomaximamc2EterfS! animalibus noxam cffetallatura. qualis, At poftmodumingeniofa5.&:prouida natura, obljbb.ec.iUam vifionem,hancFeram au-re vigili remunerauit. Quapropter,leuiifimo audito ftrepitu, quafi a quodam exper-gefa&afomno,ftatim fe fe erigit. Ha;c omnia Hicander expreffithunc inmodum'. JStftnc age tembilem fitientibus afpida fquamis Peftile plus alijs hoc exgrege reptile, nofce% Tormidabile c ui corpusy tardumg, volumen
Quandoquidem tranfuerfa via ejl ,prolixaqi ventris	J J
Spira, veternofij. niucre videntur ocelli% At fimul ac facili forte obferuauerit aure Vclminimum ftrepitum,fegncsecorpore fomnos Excutit, & teretem ftnuat mox afpera trucium Horrendumfs caput^porrcttdfypeciora tollit Tam procera, extcnfa queunt^ quam brachia ducu Ira hitius Et quamuis p©etse cuiufcumqjSerpentis in iracUntiiam prajcipitis tumidum collum Serpentis. defcribant: nihilominus hsc nota afpidis propriMfcperhibetur. Id colligendum eft Li.g.phar- Plinio, quiafpidum colla intumefcerc feripfic^cuifauecLucanus huncinmodum
CalUx canens.	•	j4
Afpidafomniferam tumtda ccruiceleWauit»
Itaq j afpides duabus potiffimum proprietatibus gauderc dicuntur, quibus alij Serpen-
tcscarenc: cumceruixhQrum an|maliumlatetumefcat,&eorumycncnum vnacum
*	A	' (opore
Hifc Serp Drac Libcr I. 19 9
A ioporeartus pattentisoccupet. Scribebat Diofcorides,quodvirus Afpidis,&Bafiltfci, moretaurinifanguinis, inarterijsvulneratorum, fanguinem cogit. His addit Volatcr-ranus a pundura afpidis ranam dcjjrfti vulnus immedicabile fieri: propterea,ex Arnoi- ^ , ^ do,percu(fiabafpide,duarw!m,veltriumhorarumfpatio intereunt. Nec prasterra-tionem : quandoquidem Ioannesde Vigo narrabat (rcferente Pareo^ fe Florentiajno-
uiffecirculatorcm,quivt melius propna pharmaca populovendercr jdigitum alpidi	c
mordendum porrcxit, & poft hofas quatuor interijt.
Habentpraeterea afpides hoG peGuliare, vt mordendo tumorem non inducant: dc-indc(cudentibusadeo exilibusv&mebranula tedlis fint prxditi, vta multis dentibus, carerecredantur) tatnexigiutm foramen vulnerando formant, vtvifionem peneeftu-giat. Hacdc caufa muItiCleopatra interitumcognitudifficilem fuilfe arbitrantur, qu* morfu afpidis vitam terminauit; qucmadmodum ex Galeno in hbro de Theriaca inieritus ad Pifonem colligendum eftiNamcum Auguftus, fuperato Antonio, viuam Cleopa- cleopatrx tram tanquam feminam prafftantiffimam in triumphum ducens Romanis oftendere qualis.
B decreuilfet, ftudiofius feruandam curauit. Atilla malens Regina ex humanis decedere, cap.6. quam captiua Romanis e(feifpe<Staeul0,hocSerpentis genus, vt, citra fufpitionem,fibi Komi;lrU) inferretmortcm,clegit. Daabus fgitur fidiffimis mulieribus, Naera fcilicet,&Car-mioneindiesoperam fua&egin^pr^ftantibusiuflitafpidem vuis, ficubufq; conteftam ^-adfallcndos cuftodes in Calatho deferri.Itaqjfadoin pr^di&is feminis periculo, num ' Scrpens illico perimeretj vndeftatimatq; Cleopatra illasexanimes confpicata eft, eo-deinmetanimali fibi cxitium kfuiiCi H^c forte afpidis fpecies fuit chelidonia, qu^ Afpidis nulla intCrpofita moramorfuveneaans,illiei6percutfosvita priuac. Hccetiamfpecies cJjeiicioriia inftindu quodam naturalidufta ,cum libefttercirca Nili ripas moretur,perdiestri- VUt ginta j ad loca alta propera^a^tequawvflumen, Solum Aegypti, alluuione f^cundet. Chcrfxa vero afpis non-corifeftttn^-fed-fnteippdfita qtiatuor horarum mora , in aniina-lium perniciemoperatur. Demumafpis ptyaspraeter morfum faliuamhabet veneno-fam,adeotenuem,vtanguftiflimosetiamcutisporros facillime penetrarcpoffit. Afpisptyas Quamobrem Galenus ,fcribens tleTheriacaad Pifonem, tradebat ptyadas afpides, qualis. C exoorredta ceruice, & metitainifiiruaHilongicudine vinftar rationalis cuiufdain ani-malis, venenum intranfeuntcs expuere. Qtiapropter Porphyrius non iinmcrito fcrip-fit. ot lv diyvirra oQ&t vrwirixam^fnivfeu.i&f •jrr.titt&s xctAuvrat, wj/rvtphtio,i Lib.j.vtpi oipcr, -rcav iiriovtm. NimirUm Serpintes, quiin itgypco funt ,fputo vtuntur, vnde & fpucntes vocantur, & iniwdpAciumoculos excsecant.His addendumeftalfertum Aui- 7£v cenna:, quifolo ferpentinihuiusfputiodoreanimantes perireexiftimaliit.	x£Vt
NaturxetiamhorumangaiuhjiimominicOlausMagnus diiferensdeafpidibusaqui-lonaribus, quae eleuatse fupra pe^tusincedunt, fputumqj venenofum in gutturccollc-<5tum, in refiftentem,vel obuium eiaculantur, deinde celeri curfu ad antra,& faxorum cauernasfefe recipiunt. De naturaautemouorumafpidisrecicatBartholomaeusco-gnomento Anglrcus,qu6dh3ecparua,rotunda,Iiuida,vifcofa,fetida,fummevencno- -kl^'88. fa, & filamentis quibufdam conglobata funt, quae fi contingat,vt inuenta a Rubeta, vcl ab alioanimali venenofofoueanttir,tuncvermisprocreatur, qui vifu, &halitu, more °"a Banlifci) primo fouentem, deinde aliosetiam tnimantes perimit: Deniq; de tempe- aum D ratura afpidis ,fi le&or multa fciredefiderat, confugiat cportec ad primumcaput hu-iuslibri, vbiprolixiorifer«onedet(5mpcramentoanguiumagitur.
' r.in:
L o c y s>
SPIDES nullasinGallia diuagariBelloniusatteftatur: quamuisibi multi verfentUtfebpentes,quivalgo afpides nominantur. Infulsqui-demHifpaniK, vtt6citat Chriftophorus Andreas inOecoiatria (rcfe-rcntePareo)afpidibus, omniqVvenenato Ferariim genereredundant. Neqjhacaveritaterecederevidetuf; cum calidioriregionedeledlen-tur. EtenimAriftdtelesinhiftoriaanimalium tradidic afpides gJgni Li.Z.c.zy, in Africa,quarumi&us omnipraefidiorumgcnerirelu£hntur. Sed animaduertendurn, cxIoanneBohemo,qu6dAfncaproducitetiamIch'ncumones,quiraa!iciam afpidum
repri-
200	VJyffis A Id rouandi
rcprimunt^atqjcaftigant. LucanusetiampromulgauitabhocFerarum gcnerc Ioca diiigt calidiora :quaproptcr Africam, &potiiIimum Aegyptum, ripafq; Nilitanquani peculiarem propriumq; locumiacoli: vndeiiaccidat, vthuiufmodiFcraein frigidio-ribus locis confpiciantur, illuc dclatas e(fe Lacanus a r bitritura dum inquit. L.g.Phar^	ipfkcaloris egensgelUxmnontranfitinorbem
fa''	' Spontefua^ Ntloj; tenits mctitur arenas.
Sed qttis erit nobislttcripudor? inde petuntuv	>
H'ttc Liby.t mortes, dr fccimus afpidamerces. Q lainuisScraboquodammodo diifentircaLucano videatur5dum propriamfpccietn i£gyptoaiiigiat,prajterillas, quaiinalijs diu^gantur locis : vndeftatuerevideturalijs etiam in locis afpid^s pirocreari. Salmafius tamcn in Solinum fententia: Straboms quodammodofauens,dealijsLibyaelocis forte locutumfuifleStrabonem pronuncia-uit. Vcceres enimafpiduin pacriam Ltbyam, & /Cgypti fines circumfcripferunt: natn Optnto Vc- rctulit Nicanderfuhginofam afpidcmfub /Echyopum glebaab vada Nili inmarc vc-
terum ctr- delicelcere pcr hanc fpeciem,, ad mentem Aeeij, afpis chelidonia Nili ripas in-
caCocu af-
Cale ns. inteiligeada eft: quaadoquidem colorem hirundinum fufcum efle omnibus pidttm. canftat^ctitn etiam gemmce chelidoniae abeodemcolore denominentur. Itaq;intcr fh- afpidttm tresfpecies nomin^tas <> chelidoniae Aegypti peculiares efle feruntur. Elso ctes Qo^tt magis, quoniamQlausMagnus afpides in plaga Septentrionaliflicet quoadvencna-rtPfs- tam naturam Africanis debiliorcs) obfcruauit,quarpariter fcabrofa cute, cinereo J^ugnaaf eo|orej Oculisfcintillantibus,&longitudinetrium, vel quatuorcubitorum,morfufe-
pis ?s£gyp- cUl prxfentifltmo occurrendumefttemcdio..
tvmaqtsfa,	, y
M ANTIPATHIA; ET SYMPATHIA-
M VLTIS animantibus,&pIantttafpisdi{Tentircvidctur,dumpri-mo inodium Ichneumonis rapitUr: quodNicandro non fuit igno-tum, quandoinTheriaciscecinit bis verfibusin Latinum fermoncm translatis,
Solus- tampotis eft Ithneumon vtncere peftem, Cumgraue cautus ei bellum parat, editaq; oua J)u<e fbuet in multorumhominum infupcrabile Lthttm Omniafra&aterit, mordace^dente iaccjjit. Ikwhar- Bellum quoq; Ichncumonis, & Afpidis eleganter explicauit Lucanus hiscarminibus.
Afpides vt pharias cattdafoletttor hojlis Ludit & iratas incerta prouecat vmbray Qbliquafj( capttt vanas Serpentis in auras Ljjufo tuto comprehendit gustura morfte, Lethiferam citrafaniem tmcirrita Peftis Exprimitur,faucef£fluuntpereunte vencntf. Pmerea afpisacri odio quofdam angucs Argolas nuncupatos profequitUr: quando-quidem ad illius intcrnecionem a natura procreati efle videntur^cum fcripfetit Suidas, H Cimrces af imTu Alexandri Magni,hoc Scrpcntis genus Argo Pclafgico AIexandnam,ad perimen-pidtotesco- dasafpidesjdelatumfuifle. ItemafpisRanarumfstuscaudainfignesprofcquitur;quod tr.trijm Agricola in librode anitnalibusfubterraneisantvotauit. Amplius cimicesafpisabo-minatur; ideoq, contra eius morfum valere dicuhtur.-nam gallinaeexPlinio,quadie cimices ederint,ab afpide non morderiperhibentur. Ari radix Sunt prajtareanonaull» plantae, aquibus afpides naturaliter abhorrcnt. Primitus aduerfatkr Ari. radice omnes Serpentes, & potiflimum afpides fuganturj fiquidem cius fumo adeo afptdi. inebriantur,vt, ex Porta, torpidse interdum reperiantur. Plinius addit natursc afpidum L. 7. phyt. halicacabum ita aducrfari, vtradicehuius plantspropiu»admota,afp is foporctur: id, cap. 24. autetnmirumnon efle tradit Catdanus, cumhuius plants radices, & femina homini-L.y.derer. bus quoqjfoporemaiferant. Exaltera parte locaopacaabhocanimali ita diligi, vel var. potius odio haberi aflcrut>vtproprium fithuius Fcraeinvmbra tantummedocxurgc-£.3.deira. rs;vndcfcriptum reliquitSctiecaifcuti taurum color rubicundusexcitat,&vrfos,
bouefq;
HiftSerp/bc Drie» Lib-I- 201
&$ouefq;mappaproritac, itaafjjisad vmbram exurgit.
Iiifuperafpides obfyinpathiam quamdam Afris,&Syrisminimc obeffc dicOtur:qua SympdtbU 4ecaufa prxdidli populi proprios filios,vt narratVtacentius Belluacenfisjjs obijciunt, arJdft cie quos filaefcrint tanquam adulcerinos xefpuunt, (infecus eos tanquam legitimosnu- lAr -s p9. .triutu. Verum id nonde om:aibus Afris, & Syris, fed tantum dePfyllis Libyae populis pft^s intelligendumeft,dequibus, in hiftoria Serpcntisin genere, a<5htmfuit. Tandemani-malia etufdem fpeciei tam fingulari amore fe inuicem compleduntur, vt nec vipera.^ viperara, nec afpis afpidem l^dat. Hjecfuit opinioGaleni in ltbrode inxquali intem-perie, quando hjec verba protulit. Ita vtij,&fcorpium neeauerisJi ieiunus illiinfpue-ris. At non homo hominem morfu intsrimit, nec vipera viperam, nec afpis afpikem:fiqui-dem quodftmile eft, id congruum amicumfc eft, qttodcontrariumjnimicum, & feoxium.

YENENI ASPIDVM S I G N A-
ESTIGIA i£tus afpidum tam obfcurfc apparent, vt acrem etiara oculorumaciemeifugiant, &eomagis,quia tumorcircavulnusnon eminetob veneni tcnuitatem,quodtnirabili celeritate ad partesin-timasppnqtrat, idcoqs cutitn fubtcns ita ad penfciora delabitur, vt vel parum,velnihilinfuperficiecutisemineat. Hac decaufamorsCleo- MersCUi-patra:cognitufuitdifficilis,&nonnifi^roabOfl:auianis,exduobus ?Atr* CHr parins pundis deprehenfa fuit. Vnde non iniariaftc canebat Nicander inTheaacis. faritdijfi.
jSlcc tamen vlla vides imprefli vttlnera morftts,	cilis cogni^
Nef dignusfatu tumor iButn corpus adurit:	fu.
SedffHt Ufus homo eft, citra omnem,fata laborem Claudit, & ignatto mariens torporefatifcit. (j Hrc & alia figna huius venent diaalgauttLucanus, dam interitum Leui morfu afpi-
jdis percraptienarrauithuhcinmodum.	L.Q.Ph&^
At tibi Leue mifer fixus prxcordiaprefjie	fal,
Niiiaca Serpente cruor, nttUoj; dalore Tefiatus morfus fahitacahginemortem Accipis, &ftygiasfomnodefcendis advmbras. Non ta mveloci corrumpuntpocula letho Slipite, qu.t diro virgas mt:ntita Sab-eas Toxica fattiegi carp 'tnt matura Sabxi. PerMiliacun Serpeucein a poeta hoc tnlpco afpis intelligitur: cum libentercirca ri- SerpesNi-pasMilt verfetur,citiufq; dtciturhoc animaltnorfu interimere,quamtoxicum arbo- liJeusaui ris apud Sab.eos populos nafcentis. Reufnerus quoqj in Paradifo poetico mcditans fQinnum tnorfu afpidis induftum, pronunciauit diftichonhuius tenoris. ftrachiafifuertntfacris admorfa colubris, Iam trabit occttltum membra foporis iter.
Hiiins ctiam fymptomatis tnetntnic Georgius P,<a orius in Lerna maIorum,dfi cccinit, Afpidis & morfu Ltfum djrmirefattntur In mortem, antidotum nec valutffeferunt. Itaq;cumaliasexaratum fuerit vencnorum.alia vni,alia altericorporis partipecu-liarem atferre noxam: potcrimus in praefentia protiunciare virus afptdis principali-terccrebroaiucrfari; quemadmodum ex enarratis fymptomatibus hunc morfum fmr0m*-concomitaatibuscolligendum eft:veluti funt fopor,&oculorum niclationes.Scribe- l ■ bat enim
Diofcorides,quod ftatim pofti^um afpidis,caligooculosobumbrat,nuIIus ra c pcniconfpiciturtumor .mediocris infurgit ftomachi dolor,&vulnus eft adeo exi- ^t6'c'^' guum,vtab acutiflimiacufaftam eife vtdeatur. Addit poftea Matthiolusmcom- iacJci( tnentarijs ad Diofcoridem, quod i<aum afpidis confequitur ftupor ,palIor,frontis rcfrigeratio, hiatus alfiduus, palpebrarum nidatio ,colli inclinatio,capitis grauitas, ^gnisies,lapfus inprofimdumCQtnnutiij & t*ndcm conqulfjo, Imtnd additquoqj ex
morfu	c 7,
\
214	Vlyffis AMrouandi B
morfu afpidis cheJidotii^ pr^fenriffimameffe necem,&exi&ucherfa?,e nounifi poft fpa' K ymptov.i CUJ)11 q.jatuor horarum accedere: cum ptyasmulto tardius interimat. Auicennasau-iu ,nor.j,i> ^ ^ morfus afpidis chelidonix,nccnon afpidis ficcK,feu cherfex eadem elTe affir-fcif* nvu: harum namq;'alterutra,fi mordeat3accidunt, vtinquit ipfe, frequentes finguhusj .alteracjocalocis, ftupor,& frigus membrorum,&fomnus profundus cum pulfus vche-&i«namow-	Sin mordcar ptyas,ideft fpuens: tunc patiens,ad mentem eiufdem Auiccnn?,
(5s 'iic; fenfu».&»otu pene priuatus, poftcontinuos faltusfoporatur:cum torfione colli, fpa> 'iinoj p.utki irardinato, & abfqi dolore, vita priuatur: quamuisab initio dolorem inte~ itiaorumfenferii, &advomitum prouocandum,digitosinguttur introduxerit.
ACtu.;rrius quoq; patientis colorem in viridem,&herbaceumpermutaria(ferit: de-indein rcliquisfymptomatibus affignandis, fententiaeNicandri,& Auicennsadftipu-latur, Tandem Ponzettus non modo fymptomata i£lus afpidum,fed etiam eorum can-f.1 s in mediuma{ferreconatur,duminquit nigredinera quandoq; circa locumaffccrum, Symptoma- dimanare a nimia caliditatevenenipartem adurentis.,&oculorum obfcuritatem a va-tum bnins poribus venenatisoririatceftatur, qui interdum capitis dolorem afferrefolent. Puften p -vtnenicau hmnores in ftomacho venefica vi infedti agitantur, & vomitionem prouocant : immc> fjt.	fxp^conuolfionem,quoniamtunicaeftomachi contrahuntur, &coar6lantur. Deui 15,
materiadefcendens ad intcftina dyfenteriam, fyncopcm,&interitum procrcarcdi-
cujLir.
lsv
n c>
sv-\
veneni aspidvm
M E D E L A-
:oncH's, mius vnairi
%/p* VL TI, antequamprxfidium aliquodad profligandum afpidis vi us,
^ wJ&aVur pr£B^ctihant, vitsexgrotantis periculum facientes, centaurium in vi-110 tritum propinantjnam fipharmacumeuomatur,patientem pentu-rum,:fin fecus, vi6lururae(fepollicentur. Ariftotelestamen,in hilto- <3 rijsanimalium,aduerfusi£umafpidis Africana? nullum valere prajfi-■ \	diumatteftatur. Quarehinccolligere polfumus, pro caftigando afpi-
16 c dumaliarum rcgionum veneno, medicinamaliquem habere locu. Vnde Diofcc Partis/tifti adafpidum virus, remedia in capitedeCeraftepropofita commendauit.Pliuius tilaiio vbi tantum opem,nimirumpartismutilationeminueniebatscuifentenri^Paulus Aeginc-
cenHem.it. ta fubfcripfit.	, v
Aelianus quoq; non vidctur recedere a pra»dictorum virorum opinione,aum mqun: Exuditt Serpentuai venenum peftiferum eft,fed peftilentius afpidis: vipera?, & alioru anguir.m pams vul- n-jQ^fus non carent remedio, afpidis tantummodo iitum curari ncn poife imtliigo. mrat.c: ^ Mercurialistamen admonet curationem huius vcneni effe follicitandam ,confequen-Medicame tcrq. piagc-gexllftionem deueniendum e{fe,vel podicem galli, aut columbs vulueri tatcnutum- ej^feapplicaaduin» tt quoniam vulnus exiguum elfefoletjfcarificatibnibus, aur ficva-■partiamad rum app0fiti0ne dilatandum e(fe docet,Amplius,ex Pareo,quoniam veneno afpiduAi, htbenda, failgius ,a Venis, & arterijs congelaturi medicaminibus calidis, &tenuium partiuhu ,. r . vtendum eft: veluti funt magna antidota , fcilicet theriaca , & mithridatium , qu;e m Stmpjcia vitcCdiffoluta intrinfecus, &extrinfecus,adhiberipolfunt. Atfiaccidat, vtpais Hvc	j^fa nigricet,fatius effe putat Pareus,fi vires ferantj partem effe amputandam.
ta (ju ecort . ^rterum, vc in his praefidijsproponendis ordinatim incedamus,afimplicibus per os ucnijrit. ^ult^encjjs cxordiemnr. H<ec autemaplantis,animalibus,&lapidibus defumuntur.[11 prjmjs nonnulHoriganum virens,ad vomitum excitandum,cum vinotritumpropinat,
Anifum
9
hyoftan,
Ariftoio-chia.
Gemi.wa. L. 3 c 5.
deinde anridotis felicioricum fucceffu vtuntur. Olatis Magnus allijs tritis, rum zytho adhibet. Pliniusclematidem aegyptiam contra Serpentes, & potiifimum afpides ex aeeroefficacem prxdicat. Deinde anifum,lupinum, necnonhyofciamum cdntufum in vino prxbet. Ponzettus ariftolochiam cum rofis, & femen apijcummero,item carpo-balfamum, &pu!uerem gsntian^cum vino, vel modico mentha: fuccocommendac. Pariter mira viscitri aduerfus afpidcs,apud Atheneumlegitur. Scribit enim pra^dones quofdam vltiino damnatgs fupplicio camquamFcrarum cibumin theacrum a milit.ibus
intro-
Hift> Serp. & Drao Liber I» 1 oj
A introdudosV& abafpidibus pcrcuifo* nihil paffosfuiife. Ideo Princcps idjdmiratus, de cibo rcorummilitem cuftodem intcrrogauitjfcd ftatim atq; cognoust: eorum cibum fiiifTc citrum, poftcro dietalem cibum vni,alteri vero ncquaquam dan iuflit: vndc qui citrum non comedcrat,altcroincolume,abafpidibuspundusinterijt.	Citri vir.
'■J Praeterca in hoccafu multum adiumenti atfert acctum, & prarcipu*acerrimum , cu- *tis tdmi-tUsfcanta quantitas fumendacft,doncc qualitas aceti circa dcxtram praecordiorum par- rtndd. »cm abaegropercipiatur:Heparcniminmorfuafpidisfenfupriuariaiunt. Adconfir- ^fffi vir-ttahdum, & extollendum hoc prxfidium, addcre poifumus hiftoriam cuiufdam ho- tusinmtr» lhinisaPliniorecitatam,quivtrcm acetoplenumferens incaut^ calcauitafpidem,a fuafpidii. «juo fuit vuinerakus',&quoticsdeponebat vtrcm,toties feeffe fauciatum fentiebat; -flcq; remedium huiusmorfus acetumeffe intcllcxit. Idrurfus ftabilire poteft cafus , ttihifdam puCriTquicum iftuse(fctabafpide,&ob ingentem aeftumfiti pretncretur, iIibmq;nonhaberct humorem, acctum,quodfort^fecum habebat,haufic,&libcra- * tUs-ffl?. CorneliusCelfuscredidithocaccidifle,non quiaacetum facultatemrcfrige- Gu? rttetn H randi, fed quia vim dilfipandi poffideat: ideoq; verifimile eft hoc praefidio, humorem f**tt mor-intracorpusdcnfatum difcuci,&fanitatemreftitui. Hisaddaturvrina impubiumpue- fus-rorum ,quamnon infrugiferam, inhoccafu, Plinius cxiftimat. VcrumMarcus Var-roo^uagefimo nonovitxanno tradidit,i&us afpidumfanari,ipfa pcrcuffarumvri-®a,quodpofteaconfirmauitQuintjujSerenushis vcrfibus.	Trma i?rf
Si veroherrtndumvulnnsferafecerit *fj>is,	pubiu Iau*
Vrinam ereduntpropriam coniucerepotu,	datur.
Varrenisfuit ifiafenisfente n tia, necnon (Plinius vt memerat)fumpti iuuatimber aceti. Dicendum&e,
Ab Animahbus ctiamhamo percufTus abafpidcnonmediocrem fru&um cftconfccu-turus • Ponzetus,ad mcntein nonnullorum, ftomachum ciconiae cum vino tanquam fingulareauxiliumextollit. Pliniusfel muftelarum,quas Graeciididasvocant,contra Stomachus afpidum pun&ioncs vtiliflimum; immo vrinam teftudinis cimicibus tamen admixtis Ciconia. ^efficaciflimamefleiudicat;Vnde poftcaKiranidesnonfolum teftudinis vrina,fedma- Vrina, & Crinaequoq; teftudinis fanguine haufto,omnes fer£morfus, fed prafcipue afpidis fanari fanguis te< opinatuseft. TandemOrpheusin librodc lapidibus «corallium in vino potumabaf- fiudinum. pidepundis quamplurimumprodeflefatctur. IteminP4»prouinciaRegniMalaccn- La fis inuenitur quandoq; infellehiftricislapis,obraritatcm alicuinsairis,coloriseftdi- i r lutionspurpur:B,amariguftus,&tandem leuis,&infiar faponislubricus. Etquam- La ^^^ uis in Maiaca lapis beiaar fitfrequcns; nihilominus Incolaslapidem hunc in fclle hiftri- a ■ • eisMalacenfisrepertum,adrcfiftendumcuicumq} vcnenolongipraferunt:Maccrant cnim lapidem inaliquo liquoreeardiaco, vcl,hoc deficiente,in aqua communi, quatn poftmodum patientibus propinant; vnde ftomachus roboratur, & venenum cis nihil obcft.	v
Si ad compofita alcxipharmaca mcntcm conuertamus. Primo incidemus in thcria- Contpo/ita cam magnam Andromachi,qux venenatis no mediocriter confert-.proptcrca Galenus medicame in Iibrode vfu Thcriacae ad Pamphilianurn ha:c hahct. Percuflis a vipcra, vulneratis a ** admer-Serpetite, i&is ab afpide, comorfis arabido cane, dcmu laefu ab aliquo animalt, quod fusAfpidu. y dentibus, aculeo, vcl c5tadu vcncnum relinquat, rccens theriaca fatis fupcrq; etftcax Theriac/t-remediumeft. Recensautcmcft, quxfextum,& trigefimuinannum nondum attigcrit. ma7nt/ln QUaproptcrScpteutrionalcm plaga incolcntes,fi ab afpidedemorfifuerint,ex theriaca dromachi Venetijs illuc vedia falutarc remedifi percipiunt.Hac aut.dcficient»,tefteOlaoMagnov vjs alliumcontufum,& incereuifia diffolutum bibunt,& aliud fimiliter ftipfca idtumcollo-cant, & libcrantur. Succedit antidotus Antipatri, qua: & theriaca ntincupatur: cx hac autem fumpta antc,& poft idum afpidis non parum vtilitatis patiens eft pcrceptu- L.z.de dn-rus. Rccipit igitur, Galcno tcfte, gcntian^ vnciam dimidiaro, radicis trifolij tantum- tid.c.i o. dcro .feminis eiufdcm drachmas duas,polij drachmas trcs, ariftolochise tenuis drach- Antidotus masduas,radicDpeuicedani,&galbani tantudcm, pctrofelinidrachmasquatuor,rUt£ /fntipatri, fylucftrisdrachmastre5,pyrcthridrachmam,hcrb5pcdicularis tantumdem ,radicum <ju* reci— vitis albf drachmasduas, lcucopipcris tantumdcm, acoridrachmas tres, thymiama- fiat fi»t~ tisdrachmam,&obul0squatuor;vcrbafci,chatt^pytios,cham^lc^,marrubij,coniz,e, plieia.
cynsini
204	Vlyffis AMrouandi B
cymini acthiopici,ruccipapaueris^caftorci^reminisyfenicuIijagaricijCa^rufsejflo- E rum iunciodorati,rhei,fingulorum drachmasduas, dauci crcticidrachmam, &obu-lostres, opopanacis tantumdem , fagapeni drachmas duas, & obulos trcs,abrotoni drachmam , & obulos tres, didamni, & ftyracis tantumdem , cinnamomi drachmas ~ -. tresjnarditantumdcm^myrrhcevnciaindimidia^thuris drachinam,aniforum,& iucci a /J'/ cyrcnaici tantumdcm, coaguli hinnuli drachmas tres, croci vnciam, & mcllis atjici, 'l J-R quodfatis cft:deindead nucis aucllanaemagnitudinem-exhibetur. -.	-, t:i
Anridoti	om'tten^a theriaca ad internos dolores Euclidis Palatianis.quam vt ipfe.r^-
L 2 ete 4n- fercbat,aduerfusafpidum morfuscompofuit. Recipit autcm, vt viderelicet apudQsif tid.e io ^enum>caft°rci drachmas fex, opopanacis ,fagapeni, fcfeleos, cachryps^hamaedryps, chamaspityq*,Manubijfingulorum vnciasduas,ftyracis,bituminis i;u,daici j myrrha^ fingulornin drachtnas feptcm,fucci papaueris.vnciam,& mellis librarp. PercufliaSer?-pcntibus priusMomere debent: dcindc huius drachmam, cum fucco. fraxini, ve.ffqnj Lftde Atu vinobibant. -Prartcrea recitaturetiam a Galeno antidotus Damocrati», quacinmox-
tid.cny. fibusafpidumhon vulgariterpoteft pr-odeifebisverfibus.	: .f
\Nit8C antetn tradere medikinas volo	o . ?
J^Uk.mbrfus tantum venenatos fanent	'. i ..-. • tf . %nu ci
CornuUy viperarum, afptdis>- cberfydri-..	c;:: . j . jo?
I&us Ferarum, & punttttras cfttoeji '	■ -i ... .£..••
Apum,vtff>arum>fcorpijiphalarigtj. •	. invr*.
Hac arte Jlruas . Iridis bis quatuor
AJfume drachmasprimumitum "^ingiberis,
Succi panacis, & fuccipapaueris, uv	—. • ;	• .... ,..•> ... \
Radicum libanotidis, fernen trifolif	.Y&wvfcv iVxCi.
Cuiufq; crettcum tamen bis quatuor:	. , - ,	n ■■ o1**- . dA
Ariffolochip, longam dico, & rut*	■ -	, inns
Agreftis feminum drachmas duodedt)». Radicum vitis albs fex, & decemv ? SerpiUi vero pariter^ & fmymij,	•	• -	.
- •	Pontoej; mijji nobilis caftorij	! ,"	. ; t.	vpi- nb
Tantumdem: fd eryngij, & feminum apij	T	o
Aethiopict prxjerrim, & adhuc noui, ■	r
Cuiufq; drachmas' appendo ier duas .* •	.......	• • ;
Eruiq; candidi, &.mundi bis duodecim.. ;--: Hac. cuntf-a ficca, & tranfmijfa-cr,tb.ro*	iurri" ■ -n, -■■ ;:Mni t,:C
ExcipC vino: parttos inde fav orbes,	... ;<.'.	:b\ih:
Rotafue paruas;ivnic4m drachmam :dabis:~- - . '■:.:•'- : . ;••:, : Huius rnedicamenti ex hemina meri	;. ^ ...	..
non commifii, ptnguis, & non notti.	, ' -^o
Facit dimidium refoiutum aqtta	~
Tumori ventris, atq; turgido . colo,	. .	•■,".•?*
Et quibus incerta caufa qtticquam doltt.	.	;r.T
I»em Chriftophorus Andreas in Oecoiatna (referente Parco) prajtcr theriacam,propo- ,, nit ad mOrfus afpidum, fingubre prasfidium , quandoait. Infirlas Hifpanise afpidibus, omniq; venenatorum animantium genere abundarej& aducrfus-eorum idtus , theria-ca poftpofita,fequcntiantidoto,f£lici fucctifu vti,qua? vircs infigness&adeomukipjt-' ci cxperientia comprobatas habet, vt Incola non dubitauerit fe'quantumlibcc effcr# Nettdanti- afpidi mordendum offerre. Rccipit autem hoc medicamentum folia taxi barbati ca:-dorus ad riophilatas,lcucoi rubri par pondus, qua; in aceto acerrimo,& vrina fani<hominis0 pro morsii afpi fotu laefse partis feruere debent.Sed fatias efte cxiftimat.author,fi patiens ieiutnis tres dum. vncias huius decodionis,duabushoris antc paftum, haiiriat. : o
Olim etiamquidamcircumforaneus medtcatam venditabat aquam • qua pota, de— Aqua cu- morfiabafpidefanabantur: eopotiflimum"tem.pore,quo Pompeiustliifiis'Roro.TKdi.Ii-'. iufdacircu tium niunus obibatjquamuis poftea hic circularof, pcfintilris,, qui eamdcm f.tditabat laioris. artcm circumftantibus, ad fuamoftcndendam virtuteip,&ad ipeatnen defe pra:bcn-durn, afpidcm brachioadmoueritjfed cum prbprum forbcre nonpotutnt aquam.qnc
o
Hift.Serp.& Drac*Liber L '205
A cx iiifidijseuerfoivcllabdutSla fuic,paulo poft,venenoad inrima penetrante, vita pri-
uatusfair. Poftrcmo Petrus Andre»s Matthiolus in commentarij6 ad Diofcoridcm, Lt.6.c.54. mirandumin modum extollit fuamquintam eftentiam exaqua vitxtanquam praeftan- S^intaef-tiftiiuamantidotum contra virus afpidum;quod medicamen,cum fittenuium partium, setta Mat-celerime pcr vniueriascorporis partes diffunditur,& venas, arteriafqjconfeftim pene- ttioli. trat, ldcoq; prohibetjnc fahguis,& fpiritus in venis refrigerati defentur,pariterqiadau-ftocaloremnato,vciiefica viscitiffimc fupcratur.
Ennumeratis internis alexipharmacis ad externa recenfenda properandum eft,qui-businterdum pars affedtafouenda,& refocillanda eft. Diofcorides iermonem habens Lx.de.mat-de cimicibgs ledlularijs, illas iiftibusafpidum vtilitcr illinicndas efte tradebat: itcm bu- mctj tyrum circa vulnus efte ducendu,&folia fraxini imponenda probabat. Amplius aquam mariscontra idlus fcorpionum, phalangiorum, & afpidum vtiliffimam pra:dicabat; dumodo patiens in eacalida fa:piusdefcehderet. Plinius halicacabo cum oleo trito, in hoc cafu, vtebatur. aliqnandohas herbas polium, & rutam fylueftrem,ex aqua cjelefti
g tritas,admitigandumafpiclisvulnusl.iudabat. Aetius profomcnto aquam marinam adhibcbatj quandoq, poftfcarificatascucurbitulas^centauriumcum myrrha.&modi- Aqttama-coopio, aliquandorumex inftaremplaftri accommodntum partilseficapponebat. Pr^- rin^virtus tereanoncftomutendarheriaca.qtucextrinfecus etiam adhibita praecipuam vtilita-tcm, partivnlnerataeafferrefolet. Olaus Magniflrefcrtjquodgentes Aquilonarcs non modo theriaca, fed furfure quoq; inftar emplaftriaccommodato vtuntur. Vincentius Theriaca Belluacenfisfcriptismandauit^qiiodquidamcitravllum remediorum intrinfecorum, Androma-&extrinfecorum vfum ,verbis,afpid'cs excantant, neveneno «occre pofllint, & vtde ehi. illorum capicclapis a multis expeticus erui poffic. Author anonymos ttaditrexcanta-ri afpidcs, oe la?dant, quoniam Dxmonesdifcurriint cum verbisadferpcnres, & infe-dioncintetiorihocfaciunt, vt ferpentcs ad nutum corum moucantur, & fine laefione tradiabilcsfiant. Verumde his vanis cantiouiBtis incapite primo huius libri multa_3 fcripfimus.
c	EPITHETA. ■ . -
V^D AM hniusanimalisepithetalocumnatalem,&rmurales qua-Idam Citis proprietates refpiciunc, quaedam verd cum aiijsangdiunT—t epithetisfunt communia . Quoad primum afpis aliejuando Niliaca, & quandoq; Aegypcia nominatur, interdum etiam Pharia a Pharo parui Aegyptiinfula : cum afpidesprasdidis deleftentur locis . Surda Afpisettr * quoq} vocatur afpis , non quia auditu careac, fed quih ad repellcndas furdadica magici cantoris voces,auresobturare perhibeatur: vel potius ab cffedu, quoniam tur, morfu foporcminduccns paticntemfurdumreddat: idcirco apud Apollinarem Icgi— turafpisxaipH,nimirum furdaftra: quamuisabHefychiojhoc epithcco donetur illa_j ferpentisfpecies, qU2e,obc£Ecitatem, Latiniscaecilia appellatur. Rationealterius pro- Cur fomni prietatis,afpisapudLatinosfcmniculofa ,fomnifica,&fomnifera dicitur. ite Gr-aecis fera dica— d<f7rk uTrvciXn ab vttvq^ fomnus, quoniam morfu foporem percuffis aiferat. Vnde Lu- tur.
D canuscanebat. \ '	• > L.g.phar-
Jfie qnoi]-3 prima caput mouit de puiuere tabes	-> k	jal.
Afpida fmtniferam tumida ceruice leuauit ■■	'<■■
Vlenior huic ftnguis, & crajji grttta veneni	. .
Decidit &e.	...
Hacdecaufanonnulli,etiamexpofitoresOuidijfuerunthuiusopinionis perpigram_i» pfa^.ref.m Serpentcm,afpidcm a Poota intelledamfuiftc, quando libro fecundo Amorum fic ptnsqux. cecinit.
pigraq-, labatur circttm donaria Serpens.	, :
Nonnullificcamafpidem vocarunt forteqtiia ihcolensNiliiripaSj nunquam aquxfcfe imergat: quamobrcm Lucanus decantabat*
...... ■ ■ ftabantinmargineficca -
Afpides, in medijs crc.
• c	S	Auii
■4
Ajptdotro• f>ht populi <jui.
Synafpif-mum quid •vocauerint Prifci. L.ii.letf. antiq.c.i i
206	Vlyflis Alchouancli
Afviscur Auicennas tamen idco ficc.is afpidcsjiuncupariopinaturjqnoniam vehcmenti cutis E ficca diea- ficcitateprxditf fint. Infupcrob tabincum yicu^ lcthifera nominaturafpisaLucano, ~tur%	a Grgcis tcupct, ideft vencno gaudens, & apud O^pheum ir*Actp.vcttn nimirum c^dc
contaminata : quamuis hac etiam voce gi fca, peltis, & pernicies fignificetur. Aliter Ipithtta etjam hieScrpcns Gr$cts dicitur avfpoQovos, ncmpe homicida, item io/3oAo? venenum grdca. proijciens : quamuishoc eodem nominc dcnotetur5quifagittaseiaculaturi aliquando Gr^cis vocatur Trst/JtfcTavo^fcilicet exitioius :hcetvc plurimum hoc nomine amarus defignetur ;nam herba wwxe^auov ab amarore proprium pomen fortitacft. Quan-doq; dicitur ^opr/TCo^, videlicet lgncm fpirans: quamobrcm tumcfccns, formidabilis, & Graecis ff/uiep^aXtn cognominatur.Panter M^unpur, hnguam cxcrens,& in cpigram-matibus gr$cis dvatfk impudcns,&:tandemNicindromTliefiacis aAaowa» finuo-faindigitatur.
denominata.
r
','ViED AM p3uca tam gra-ca, quam latina ab afpidctumanimali,tum 1 clypeodenominationcmlortuintur. In primis dcvrtJoJnKTos nuncu-patur iilc, qui ab afpide percuflus fuit. Item «W^oTpo<po?, qui afpidi-bus vefcitur: quamobrem Galenus ad calccm fecundi libriadGlau-conem, Marfos populos «WfJoTp&f8c,ncmpe afpidum carnem voran-tes indigjtauit. Synafpifm.um poftea Vetercs vocabant,quando,in phalangc,finguH;Cubitum occupabat,nam Phlcthon Gcmiftus, rcfcrenteCaelioRho» digino, prodidit Philippum Amynte omnium piimum Macedonicx phalangisfynaf-pifmum conftituilfe. Amplius Afpidifcos, eodcm Rhodigino tefte, quoddam orna-mentigenusin fcutis elfe perhibetur.Immo partcm in naui ad puppim vergentcm, af-pida vocabant. Infuper,ex eodem Rhodigino, Alpidas forma orbiculari campos olnn nuncupabant,aut vbi plurcs afpides verfabantur, Dc partetandem Vrbis Argiuaa, Af-pida nominata , PJutarchusin yita Pyrrhi multa monnnenus mandauit, ad quem lo-Q ■ \ cum ledorem relegamusv _ f	i
mystica' et allegorica.
' ..iJf '	. ■ ':■■■'■.	'	■
E G V N T V R in facris Biblijs,riimirum apudEfaiam hjec verba. L -Jiens delectabitur.fuper foramen afpidis. Multi exponunt,quod qui-cum.q;ex hpmmibus,pqculco veneno ad nocendum referti funt, fub rcgno Chrifti:, mutato ingeivio, fpre-vcl pueris innoxios. Iterum apud cumdcm Prophetam ieguntur ta|ia verba. Oua afpidum rumpent,& telasaraneatexunt, quicomcdcrit deouiseorum.,morietur, &ficompri-mantuiyprpduceturregulus. Aliqpi exppfitores dc pc.ccatis Iud-a?o,rum Prophetam egif-vfe aftcucfant: quafi hic fit fenfus: vos eftis fimilqs ouis afpidumj quibus fradis, nil aliud quam afpis emergit, & omnep.veftri labores telis arancarum.aflimUantur ,quae nullius H .funtvfusjcumexipfisnullaveftimcnta parari poffitit. Glofta huiuslociita exponit. Veluti ex ouis afpidum nafciturRegulus; lta exlujdaeis dimanabit Antichriftus.D.Hie-ronymuspr^di&umEfai$locu intcrpretans prodidujfradioneo.uorfiafpidum,myftice denotari manifeftatione erroru, qui vcritatis,&bonitatis fpecienvpre ic ferunt, vt co-ru f^tor omnium naribus comunicetur. Laurcttis autem in fyluaAHegotiarum id my-.fticejnterpretatur venenatam dodrinam , vclImprbborum.confiliain humaniscor-dibusdelitcfcentia ,quaetandem peruerfis opedbus mpifeftanfurIterum in.Deute-ronomiolegitur. Venenum Draconuvinumeorum,& icncnumafptdumcrudcleXnx^t^xC' tes per haec verba myftice indicari fatentur P^mQi>?s,Inuidos, &Calumnjatores3 qui verborum pr^ftigijs,& vani{fimiscommentis,h.ominum fimplicium mentes decipere-conantur. Demum quaridoapndloblegitur. Pmis;eiusin-rutemifliusvertetur infel afpidum intrinfecus, fcribunt Interpretes pro cxpofitionc huids locirinalum illud, quo impij dcleftantur, tanquam cibumimmutaturu naturam, & tanquatn vencnjj maximi
C.ipi 1 iv'
i
- .V -'. <
Ctp.jf.
:At -.'.v n
Cua afpi-
dii mg ftice cjuidftgni-
ftCi-/lt. „ v
Cap. 2.
Cap.io.
noxium,
I
Hift. Serp. 8c Drac.Liber F- 207
A ncxu;t«,tiuale3rpidutriabomaibusconrpicicndumft)rc: & quoniam incodemcapitc
lob habcc ha?c,alia vcrba . Caput dfpidumfuget, & occidet eum linguavtpera. D. Grego- Li.iyc.f, riusm Moralibus id myfticcdeclaransinquit; Demonftrari init»um occultarumcogi-tation.u.m,quaMn corde oriumur: fedpoftea tncnscapta violenti veneno tentamenti opprimitur,& nccatur: cum afpis latcntcs malorum fuppeditationesdcnotet}& vipe» ravioleutadefi^e^entamcnta.
,'a•■. , ... .-■,-.	■„.	: • . . • -.,. .
MORALI A-
VTH OR E S morales vnanimcs produnt Diabolum merito afpidi.af-fimilandum eftc: nam fi afpis morfu patientem foporatj Diabolu Lidtbelus
quoqjfidentibus lethalium critninum peccantcm momorderitjillutii Art 11 t
fomno mundanarum dcliciarum adeo obrttit, vt otnnibus priuctur Jkjjj fchfibus. Primo cnim propriam fragilitatem, mortem appropinquan-tem , &Dftnonumcrudelitatem non confpicatur s3Bternarumfuaui-tatem voluptatum non odoratur,corrC(ftioncs virorum iuftotum non audit, confcflio-ne non loquitur, bonis operibus non mouetur, & deniq; fceleratis, & mortiferis cri-minibus inuolutusitadormit,donecdiabolicum virus euminterimat. Cumtamcn.. Capa4 manifefta fit Chrifti do&rina apud Mattheum. Vigilareoportet, quoniam fi fciret pa-ter familias, qua hora fur veniret,vigilaret vtiq; neqj fincret perfodi domum fuam;Dc-indefiafpisitacognominatur, quia vcnenum afpergat: Diabolus quoq; tcntamcnti virus difteminat. Imtnofi ,ad mentcm Plinij, hic.fcrpensMauros^,& Afrosnon la»-dit: pariter Diabolus viris iuftis nocumento efte nequit, qui Mauri iurc meritoco-gnominaripoftunt jcumaflidua psenitentia nigrieffefcrantur. Atnplius Dajrnoner- Iterum d* ga viros iuftos interdum ita fe fegerit, vcluti cantator magicus erga afpidem, quican- mon com— tionibus, eum de cauerna educerenititur: fic Diabolus aifiduis mollium montmentis paratur ad deticiarum, praediflosvirosdeptofundaftatusfidei,&gr.atijE cauerna extraherc co- afpidem. natur. Demu fi quisab afpide demorfus nonnifi per routilationcm membri fanaturi pa-C riratione,membracorporis Eeclefia!aDiaboloper Imefim infcdta totum corpusin-
quinabunt jnifi.feparentur. Dicebat enimChriftus apud Mattheum,otnncmaiborem Cap , bonos non.producentemfrudusexcidendamcflc.
- 'CseterumnonfolumDiaboIuSjfedhotnoetiam auri fitientiflimus;,afliduifq;Iucris, Sdopibusjnhiahsafpis nuncupari poterit:cutn, ritu illius veneiiofianimalis, oculos Auarus p-iw temppribus,&: non in frontchabcat; nonenim anteriora, &.-etcrna confpicatur,fed tnulatur af lateralia, nimirum mundi diuitias, & vfuras mediratur: nam vfura*, non fccus ac afpi- pidem. desfa2ttiunt,mordent,inficiuntqj,&nccant eum,qui feueraturv Vode Authorfub Homil.\7. nomineChrifoftomiprxclar^idfignificat, vbiaduerfus fsneratorem dccfamathunc inMatth . inmodum. Similis eft pecunia vfurariaafpidismorfui: ficutenim,qui abafpide percu-titur, quafi delc6latus cadit in fomnum, & fic pcr foporis virtutem moritur, fic qui ac-eipitpro vfuris ad tempus delc<5latur,quafi qui beneficium accipit,& fic per fuauitatein beneficijnon fentit quomodo captiuus ejficitur: nam ficut vcncnutn afpidis latenter peromniamembradifcurrit,&corrutnpit. Sic vfura per totas ficultatcs cius difcur-D-rit, &conuertiteasindcbitum. Prsetcrea in crroribus pcrfeuerantcs ,more afpidum,
aures obturant,ne diuina audiantpraecepta. Namcantator magicus eft conciona- rec;<*fites tor,qui blandis hortattonibusillosdevitiorum fpecu eruerc conatur. Atilliaures obftinatifi anim3e,fcilicet intellcftum,& voluntatcm obturant: fiquidem aurem voluntatis tcrra
milcsafpi-
mundanaevoluptatis claudunt, &aurcm cordis,&intelle6lus cauda Jdeft fine.vitae; ^ibus. cum diuturnam vit?.m protrahcre,& randcm p^nitentiam agere fperent. luxta illud Ic- CaP l7■ temix.Indurauerunt ceruicemfuam.neaudirent lcgcm, & nc ffciperent dtfctplinam. Sed Lib.6.c.z. cxcmplu obftinatipeccantis expteffum habemus in libris Dccretalium :■ vbifummus obfiina-Pontifex iure optimo vchcm&er inuchitur inFridericum Impcratorcm his verbis. Sed tus, ex D. lieet fic apud eumpre pace,paternis monitis, &precum curaremus infifiere lenitate; idem Attqufti-tamen Pharaonis imitatus duritiam, & obturans, more afpidis, attres fttas preces hominum, ne^ajjt mi • C? monita, tlata obftinatione, & objiinata clatione dcfpcxtt,proptcr qnud cjrc.	latur afpi-
Diuusetiam Auguftinusincxpofitioncpfaltni nonagefimi,obftmatumafpidiafli- di.
S z	roilan-
2c 8 ; -Vljkffis AIdrou3ndi
nnl.indum cflctetwHfl;!df<!rn"drkni rlHeztfrtionifoxtfir afpis,quiaalteram auremquam £ » - pnjcifrk-fotefi ferrte iftfgtrc\'j{tcrafh 'vefv caucU immijjiorse obtUrare conatur, neaudiat.
fluidad hac excantantis vox, quid fcrmofaciet pradicantis? Orabopro eo, bapti&abor pro rriortiid ,vbdrYirrio qttodam profluuio lacrymarum \apud quem nsidcrim nihil humana ex-cantationis quamhbet fapicnttam, mhilqu.mtumcnmq\ admonitionis itiduflriamprxuale-re . Nouerit tamcn vir fapiens non Cxlo fef , fcd folo infigere caput, quod fapienlia, eju/t e fupernis efi, non modopudica,fed etiam pacifica fit. Ffxc autcm Magis(vt itadicam) afpidi-ea, nifiterrena effe nonpoteft,fcdncc idco obfordcfcerct/mfi caud.t quog. obturaret auditum, cauda efl ftnis intetionis, hxcfurditaseHfperataJum hic quidern velut terr$ inftxusproprie inh^ret voluntati, inde velut rtftccfcns caudam, finem aliquern meditatur,(jr inftgit animo, tfuern dcfidefaf adipifci. • Inde tam mor dax, <fr amarus fcrmo inucnitur in orehominis ob-(linati, quodnuUa ad\ eum pcnetrari cjueatf/oieuolcntia monitorts. Inck afpidis virusin , iingUti aculeopcrfeUcrat, quod aduerfus iinguam^xcantatoris tanto fcftudioobturarit. Detracfy. - Uluetiam, qi^aiienain famam-pa irnn 'ccbacchantur, afpidibus optima de caufa, in resftmftes -facris Biblijs , affrmitantur; Ha?c fjmt vcrba. Vencnumafpidttm fttb labtjs corunt fepul- p funt afpt• crum patens eft guttur corum,fanc ora bonortttn,nosi funt tilia, fcd odoris plena fua-dibtts. uilfimi.	no:	"	>. •	••	, .
Tyranni \ infuper impoituni, & immitcs tyranni afpidum fimilitudinem effugcre non pof-afpidi Ji-- funt: nam velutiafpis noonifvcum locia vagatur, & altcrius iriterfe£orem pertinacik wiles. fimtiperfequitur :faEtius quoq;tyrannus,cui,vtdicebat Cicero, nulla rftfidcs, nulla>» L.de Ami- charitas, nulla ftabilis bepeuolent.ias fiducia,omhja aiim illifcmperflifpeda funt; auc cit.c.cfi. filium,autalium tyraiVnidis fuccefforcm fibi adiungit, nefi quid acciderit ,vItordefit. Improbus, Importuno tyranno adiungere poflu*hus improbum,& fcelcratum Principem,quimor C>~ fcele- re afpidis Afris minime noxij, proprijs confanguineis, aut fibimet obmurieru copiam, ftus prin- amicitia deuin6fis peccantibuspatcitjaliorum vero fcelera libera,& impunita non rer cepsi linquit.' Iramo Princeps, &Iudexiuftus mores illius. segyptiaca? afpidis imitari debe-Iudcx qua ret, quaj vna cum catulis quotidie ad menfam cuiufdam viri accedebat: fed cum acci-do dcbent dilfet, vtcatulus filium hofpitis venenauerit: illicd materproprium catulum coram-» imitari. hofpite,morte puniuic. Sunt etiam multi hominesnoGendi cUpiditate pleni tanquam^ afpides, qui effent caufa ineuitabilismali,nifi naturahebetudinem vifus illis commu-nicalfet: pariter prsdi&i homincs effent peftilentiifimi, fi vis ingenij propriae cupidita-ti acccderet. Quarc non immcrito Sinefius in epiftola quadam ad fratrem, recitat dit ftichoh graecum incertiAutheris, in quo homines' qiiidam notantur canquam ma-ximevenenatisbeftijsjnimirumafpidcjtubetajviperaj&canerabido nocentiores: verfus funt.	> •
ArfTr/^at, qpvvov) oip/f, ) ^a^txiai; «rsp/<p?tJ^e, K«w xvva. hvesmrtv, xtti -zgrctXi Aa^/xt»?. . Hi autcm verfus inlatina carmina fic verti poffunt. •• -•'	»	?
Afpida, bufonem, necnon vitabis echidnamy
Atq; canem rabidum, non fccus ac homines..	i
Laodicei Quibus verfibus Aa&zik homines tanquam nocenMffimi taxantur: putat enim Gefnc-. homines rushoc in loco Aailixea,? per fyncopem pro ^aoStkia^ dicf,vtfit gentile nomen a Lao-vitioft. diceaCiuitate Afiae,cuiusciucsdoldfi,aiiari, &omniimprobitatum genercrefertief- ^
feferebantur :ideoq;fummisrationibus;taleshomnksalpidibuscomparantur. Nam Vitia abla quemadmodum proiftibusafpidum riullum inueuiturremGdium', aifi partes.demorfae tu diftici" amputentur : ita quxdam funt innata vitia , qwas norinifi'folo interitu auferri poffunr; liaquf. Ad fiaem,exmoribusafpidum aliquidetiam borii haurire pofTumUs: quandoquidem fi afpis mas ita immoderato affedu propriam profequitur cdniiJgem , vt nunquam fine illa diuagetur,atq; nunquam quiefcat, nifi lllius interfedorcm venenauerit: pariter hinc homines Chrifti fideles difcere debent rationem bencuolcntiK,'qua vxorem fuara indicscompledlidebent.	, , .i? , ,-
^Stwm^w
HI-
Hift.Serp & Drac. Libsrl- 209 HISTORICA.
ECITAT iClianus inhiftnria Animaliu ,quodin quadam /£gyptiorum L.9. c.i5, paftioneab Herculc denominata vixifle formofum puerum anferum (jr cuflodem abaipide ita adamatum, vtdormiens abilla excitareturad /P dcclinandas infidias, quas afpidis coiux ei machinabatur :hic intcrim cxpcrgrfaclus abillisfibi diligentiifimc caucbat. Itcm/tlianus ad-dit afpidcs ab i£gyptijs manfuefieri,facileq;cibarijs cicures reddi:qua-propter nequcillis, nequc eorum infantibus obfunt: immo crepitu digitorum, deca-uernisedufti adappellantem accedunt.Etenim ^gyptij ftatim poft prandium farinam vino,& mclletempctatam fupramenfam exponut, dcindeafpides tanquamconuiuas, plaufudato, adprandiuminuitant: tunc illxa varijserumpcntescryptis,caputquc _ eleuantes fcnfim,& moderateexplentur. Rurfus fi accidat,vt iEgyptij, nodumo tem-porc, dc cubili furgerc velint, ne afpides in tenebris conculcent, digitos pcrcutiunt, indicantesdevia eife decedendum; at afpides fonitus difcrimen intclligcntes cofeftim ad latibula confugiunt. Item Aelianusad confirmandam afpidum apud Aegyptios Vener/ttU venerationem,narrat,qu6d vinitorcum fcrobem foderet generofam plantaturus vi- dfpidiii tcm, ligonis idu, afpidem illic forte latibulantem diifecuit, poftea dimoucndo tcrram, pud ^Zyp pofteriorem Serpentis partcm rcpcrit, anteriorc adhuc cruentata, & reptante: quam- tios. «bremobftupefa&usftatim rationis impotens rcddituscft,vtnonfolom diu,fcdctiam no£tudeliransdele£toexilirct,&fepcrfcqui afpidem indicarct. Immo velutimorfu 'iKfusopem impiorans vociferabatur, &intercmpta2 afpidis fimulacrumfeconfpicari HifttrU referebat. Cum autcm diuhac capitis debilitatc vexatus eftet 5 tandem eius confan- AgricoU guinei ipfumfuppliccminScrapidis tcmpluin duxerunc,Numenqjrogarunt,vtillud dementati afpidisfpedrum amoliridignarctur,tuncqipaticnsfine hauftu hellebori,inde liber obnecc af-egreifuseft.	*	pidts.
D Deniq; Aelianus aliam exarat hiftoriatn cuiufdam iuuenis infatiabilem profun-C dumq; ventremfcmper efitando diftcndentis, qui panonis cuiufdam potiundi a Rcgc
>€gyptiorum Ioni dicatr, ad/uce djefcrjiiendum voracitati, miro defidcriotenebatur. ptuoin Af Hic igitur quemdam templi miniftrum, mercedc facrilegij data, adcoercendam auem pidtmver-
impulit. Itaq; miniftroinani fpc indudoad locum accedenti, vbialcsmorari folebat, fUSt - vtcomprehenfam gulofo ntfcrrct iuiieni, nonpauo, fed horrifica afpis vifa cft, quarc pcrtcrrefa(5fus,opcreinfc(fto,illincrcccifit.
,	. J.	...	i '	|	»	.'/ ,,
PROVERBIA-
,'ON multafuntadagia,qua;exnarurahuiusanima':sdefumuntur.In-tcr hasc primo hocrecitatur. Afpidt,&Bafiltfco infiftis. Profcrturq; de re incuitabili,quoniam horum animalium alterutn, virtis in obuios expuitjaltcrumverovifunocet., Nonabfimileefthoc adagiumaltc-ri• Afronte prxcipitium,a tergolupi. Defnmptum cifc vidctur ex do-drinaHoratijjquandoin fatyra fecunda primi libcifcripfit. Hacvrgct Lttpus,haeangitcanis.VcXcxfatyratertialibrifecundi,vbilcgicur. Hicfoffacftingens, hicrupesmaxima. Deinde aliud recenfctur. A»>|uct afniSot;, idcft Morfus afyidis. & * or/"s 4J' promulgaturde malo immedicabili /aut dc odio irreconciliabtli, aut dc lingua vehc- _Prs' mentervirulcnta : proptereahuc fpcdnt illc verftculus. lo( vt<pvx*r ciffts-i^oc xccxi yvyil.
Idcft.
'	Tilum afpidis profccfo mulicr improba.
Quoniam Aelianus tradidit aduerfus omne ferpcntis virus,cxceptomorfu alpidis,re- Mulier im-mediuminueniri. ImmoManutius in Adagijspronunciauithocpiouerbiutrahi poife proba Afpi-ad hoftem clancularium: cum afpis, citra dolorem, vcnenum infundat,&poft dctnor- di compa-nmpartem ,nullum fereinca vulncris veftigium apparcat. Tandetnfolctctiamhoc ratttr.
S 3	promul-
2 io	Vlyffis Aldrouandi
Jfpispromulgari. /fy^//rf^m<.Etpr£CipiiequandofccIeftushomo,virum improbumcon-peraprouer fulir. Refcrturhoc interapOphtej&nata Diogcnis, qui confpicatus duas mulierescol-iiunt, loqucutes, hatc vcrba protulit . Afpts aviperamutuo venenum fumit'. nec immerito, quoniam mulicr a multis<A/a? di<fta eft. Dchoc proucrbio co»fugicndum eft aJ caput dc vipera9 vbi latius dehoc agitur.
MIRACVLA-
EVERVS Sulpitiusagcnsdevirtutibus Monachorum orientalium,
narrat quodcuidam iuucni, qui paenitentia dudus nupcrad Eremum
fcceftcratjtabernaculumqj nonnifi per fpatium fexmillc,paftuuma
monafterio fibi condituerat, Abbas paucm, perduospueros,miferat,
quorum natu maior annum quintum decimum, mincrvcro duodeci-
mumagcbat. Hisergopueris indercuertentibus afpis mirandae ma-tuer afpi-
gnitudinis fitobuiam.- ipfiautcmnihilpertcrrehdibeltiam collumtumidum depo-de p€rtr*~ nentcmconfpicati furit: interim minor natu Fcram manu comprchenfam pallio in-(tdt ilUs . uoluitjdcindeMonafterium ingrelfusquafivi61:or,fpc6lantibuscun61:isFratribus3reuo-luto pallio, captiuam afpidem non linc ia&antice tumore oftentauit. Cum autem pue-rorumfidem,atq; virtutemcxteri praedicarent; tunc Abbashanc infimat aetatis ia-> 6lantiam xgre ferens, virgis vtrumq; compefcuit obiurgas cos, cur prodidiflent, quod Dominus per cos fuerat operatus nam opus illud non fuas fidei, fed dtuinae virtuti iit-tribucndum crat, illifqj praecepit, vt Omnipotcnti Deo humili corde famularentur, & Cbriftianf npnfignisatq; virtutibus gloriarentur. Itcm Chriftiana virgodiuinis munita auxilijs Virginis multitudiniaipidum,quarumfimulacra Magus quidam cxcitabatobic<£l:a,iliffa ,&in-toiraculit, columiscuafit. Hec&aliahuiusgenerismiraculalegendafunt apudSuriutn,&alios Authoresquimores.&gefta iIlorumMartyrumprodiderunt,quiiu(fn Tyrannorum in
lacumferpcntibusplenumdu&ifucrunt.
HIESLOGLYPHICA-
r; Vv,	'	.	.	l ftlKO1.'!?. ."'
ACERDOTES Aegyptij,ex Pierio'Valcriano,ad oftendcndam quam-damvim inui&am principatus,iconem afpidumrepriEfentabant,quo-niamlonga expericntia compertum eft, paucosab afpide percuflbs Diadcma	euafifte. Idcoq, olim peruulgati moris fuit diademata Rcgu m Aegy-
tx Rc um J^^^jj^ ptiimaginibusafpidumdccorafe. Siquidcm hoc hicroglyphico fta-
bilitatcm rcgnidefignabant ^mam^qacmidniodum amorafpidiscrga udiia. coniugcm f5rmus,& ftabilis efteperhibetur:ita per afpidis fimulacru,regnufuum inter 1 ib ' reliqua imperia iirmum foreindicabant.Vnde Valerius Flaccus ftribebat./^w^,- afpide tintfa etmas,& tuantiperfonaffire. Quamobrem QiodorusSiculusaddebat a Sacer-dotibusActhiopum,& Aegyptiorum pileos oblongosgeftari,circaquosinuolutiafpi-dcs confpiciebantur,vt,qui contra Reges infurgere audebantjlaethalibus morfibus fub-Curafpides eftc dcmonftrarent. Sunt qui hominem nulli Legum Impcrio, velMagiftratuum-edi-in piieis. <5tis,vclDynaftarum iuftis obtcmperare nolentem,fignificent icone afpidis aurcs obtu-Viri inobe- rantis: nam afpis ftatim atq; cantionibus accerfirifcnferit,auresclauderc conatur.i ne dietishitro vcrba excantantium audircqueat.	.i	vv.
glyph.	Alij, per duas afpidum icones, tenacem,& fynceram amicitiam denotari poffe-arbi-
trantur:quandoquidcm perhibentafpidem nunquam abfqj comite e fpecu egredi, vt fi In hb.de earumalteraoccidatur,fuperftcs alterius mortemvlcifcipoflit. PoftrcmoadditCat-rcb.Aegyp. Jius Calcagninus, fimulacro afpidis tanquamafcneda immunis, &admotum nullp vtentis inftrumento, & faciliceuolutione fccontorquentis,aftrum defigirari poffe_j: quamuis hoc hieroglyphicum a quacumq;alia Scrpentis iconcmonftrari poflit: cum quilibet Scrpens prainominatis gaudcat conditionibus.
EMBLE-
Hift- Serp. & Drac- Liber I. in EMBLEMATA:
lorentivs vir prafftanti litterarum fcientia eonfpicuus > infuo 66» ( Emblematum libro, delincauit chirurgum fecantem brachium homi-nis ab.afpidcdemorfi,cumhacinfcriptione. PRINCIPIIS MALI obstandvm. Deindefubfcripfithexaftichonhuiustcnoris. - Jfpidis haud vlla morfus curabitur artty Enft recidaturpars nift Ufa Ratinu Haud aliterfifeditio teterrima pefiis
jtfgruat, &fecnm crimina multa trahat. iil	. Omniafunt tevttnda cjuidem,fedtollere praftat
Vnum, ne totusgrcx male difpercat. B Prineipijs cuiufcumqj mali confeftim occu rrcndum cffe, monctctiamPcrnusfatyra_j
tcrtia,quandocanit.	'
Hellebtrumfruftra, cum iam cutis xgrbtumebit. Pofcentes videas, 'venicnti occurrito morbo. Ncq;hoc cft valdediflimile illi, quod rccitabat Ouidius inlibris Amorum, quando dixjt.
Vidi ego qttodfueratprim»fanabilevulnus% •1	Dilatum Itnga damna tuliffe mora.
V6liu*taaliud. <>
Opprime, dum noua funtfubiti mala fcmina morbi.
Hoc igitur prxceptum feruandum eft in demorfis ab afpidc, qui nullo modo fansntur, nifi partesIxfa illico amputentur. Itaq; hoccrablematemonentur Principes, vtfedi-tiofosciues merita psena puniant.atqj aRepublica eijciant: fiquidem ille,cui neqj na-tura,neqjinduftria re6teviUcndiftudi jmconciliare poteft,ad mcntem Platonis, vita £ eftpriuao<tesii£urn inhoc cafu Clcmentiam c[fe,non cife clemcntem,multi opinantur, Miferictr* •iUxtavulgatumcarmcn.	- • !;1 ' •	^U genus
■ - -lmpius huicfueris, /»piets effc voles.	efifceleftos
Dumvniusintentu multiferuantur, proptcreaquod optimummifcricordia genus efl: iuterimert fcelcftos interimcte, non tanturrv vt ipfi pcreant, fed Vt pereundc>aIios a maleficijsde-lereant. Quare ad rem noftram rcuertentesatteftamur fatius, & melius efle, vt vna_j tantumpars,4dnooitotum corpus intcrcat. Aiia quoq) huius gcneris emblematsL, videnda funtapud Authores politioris muf« ftudiofiflimos ,qu^ brcuitati ftudentcs ommittimus.
phrenoschemata.
V-CAS Contilisfcriptorltalicus,infuoerudito Phrenofchcmatunu - libro, figurauifc afpidcm aurcs obturantem hoc titulo coronatam—>3 MENTEM NE L£DfcRET AVRIS. Voluitcnim indicare,quod Au- Afpisobtu-. thor huius fymboli profitebatur fe agrcfti odioprofcqui illos, qui mo- ransaarest dcftijenefcij,&pudorisimprobiindies conuicijs, &maledi&isalio-- quidJigni-ruinnomcn laceflunt: idcoqjinftar afpidis clauliit aures ,quimagici fcct. eahtoris vocesaudirercnuit. Item Ioannes AndrcasPalatius, infuo opere Phrcno -fchematum, fcriptumrcliquit,quodvirquidampaleftraeIitterari3e miles exercitatifli-mus ctfigiauit afpidcm cauda aures obftruentem, vna cum fimulacro aperti libri, addi-'ditq^hocDiftumItalicum. MISERO OND'IO SPERAVO. Itaq; authorhuiuslnfi-gnis voluitotnnibus manifcftaTe quomodo afpidicam naturam indignata? cuiufdam mulietis,neq;:vllaexa£h etiamdicendifacultate, neq,*carminibus melle fuauioribus placarepotueriti Deniq;Perciuallusinfuovolumine Infignium memorat nobilifli- Famin/t roum virUm,quiaddemonftrandamcuiuid3mfemin^-crudeliratem , cxhibuiticonem cjuomodo afpidis,cum didko. NON OMNIBVS VNA, Quafi velit innuere, quod oranis afpis, afpidicom-
vt re- parctur.
»
ttz	Vlyffis Aldrouandi -
vcreiatumfuit in hiftoria huius animalis, nunqvam fir.ecomitediuagatunhsecautem E £aemina5 quxin adiontbus afpis eirevidetur cotnitem,rc(puit.
L A -- J 0 : 3.
s I M v L A c R A-
i/ic;
EMINI dubium c(fe arbitrami)r,qudd olim Aegyptij a:ternos ;honorCs multisbrutis,&potifTimum afpidrbus dcccrnebanC: quapropte^hax animantia la:dere ncfas cdc optnabantur. Idco Cicecprion finctgaU* fa ha:c fcribcbat: Aegyptiorum moresquis ignorat, quorum imbut» JU^tfwJfe^ mentes ptauitatum erroribus, namcacnificinam poiius fubirent, Jfiahcoro-	quam ibin,aut afpidc vioiare. Idcircorcfercetiam Aelianusab vEgyp-
naqualis. tijsfimulacra Ifidis iconibus afpidum tanquam rcgioquodanrdiademat.CiCoronari. In Syntag. 12 cuius rci confirmationem fatetur Giraldus agensdc Ilide,fe vidifie bpc fimulacrum in
vetufto quodarn- uumifmatc apud Augultinnm Muftium. Icone aute.m aCpidif vf Ifidem vtebantur, tum quia afpides fexdecit^ xtatcs viuefc ferebantur, tum q;uia,a1fpi!-r . .. desinhominumperniciem.natasitiifcnegabant^cum-notftmcffetabafpjvlibus neccm ti& si	Quodfiitae{fet,Fcnm hanc ranquani Iuflitiam honoribus cu-
lacrum " mukndam efte fas »^uippe quar acrimonia mteUcdtus prsedita bonum a,maloy^: vcrum afalfodiftingucrer.
Adduntalij ablfide fccleftis tantummodo hominibus.afpidcm-inJs&itti,hancque folumThermuthim vocatam ,tanquatn imu-iorbicmpr$djeahant.»hHiEqi i" vnoquoq; facrarum aediumangulo,facella3edificabant,&bubulum adipcm intffiUalhf/luifotjf-dam obijciebant. Quapropter afpis,in SacrisIfidis,cim*collotumido,&capitc__^ Isiacd ta- elato circumferebatur: nam Ifiaca tabula(tefte Salmafio in Solinum ) afpidem hac bula quid forma delineatam exhibebat. Quarc Iuucualis iu fexta fatyra fic canebat, huc ailu-reprfsetct. dens. • ;	...	n
Etm«ui{pc<?aputvifaeftargentcaSerpens.	,r . ..uj
Apulcius quoq; ad tem, de.geftaminibus Ifidis fcribebat, quod Isua cyraMum dcpoq-^ debat aureum,ex cuius anfulis furgebat afpis caput attollens arduum,<ceri>icibu$latfe"" tumefcentibus. Quocircanonaveritatercccdunt,quiintcrfimulacraadffidemfpe-£^antia,cheljdoniam afpidem,&fiftrumrecenfent:quamuispoftcaWdaht id indefi»-Siftru que ^um efte, quoniam fiftrum edat fonum voci hirundinumjfimilem; cum tamen chclid<)-foniiederet niaafpistanquam Nili maximipeculiaris ibieffigiarctur,quippciquaecutn fiftraj&ofy-jideintermyfterialfiacarecenfcbatur. IdinnuttOuidius, quandocanit. x • -Siftrafaerant, nuoiquam^fatis quxftus Ofyris, , -..j 3..1; Plenafyfomniferis Serpcns peregrina venenis. Lib 2 c -> *nfuPCrrCC'tatMatthiasaMichou, quodohmetianWJthuaniignem, fyluas,&afpidcs venerabantur. Ignisenimperfacerdotcs folum fubietftis lignis acc.cndebatur, fylua? facrofandiae vocabantur ,&deniq; afpides tanquam numina in priuatis a:dibus ferua-bantur.
Prxterea Ripa, inprima pacceIconologia;,ad repra:fcntandum Furorem implacabi-Simulacru |cni|afptdisfimulacro vcicur ,dum delineat homihcmfancium omni armorumgenerc.^ Furorts munitum, in cuius.d.extra manu ftr.ingitur afpis:,qu3e in hoc fimulacrolbfcum caten^s quomodo haberc videtur, qusicenus in facrispaginis legitur, quodaullus furoitipjatefteomparari ptngatur. furorjafpidis, qu^ ftatim atqueab aliquo letuter ctiam tangitur, incume&it,femperq;
furitjdonecaliqusm morfu venenauerit. Iterum Ripa, infecundaIcon'^6gicparte,ld Simulacru cxPr'men(^urn Inobfequcntcmifigurauir mulierem habentcm fecus. pedcs afpidcm, lnobfeaue. altCra aure adtCrfamappofita, altera verocatid? extrcmitate obturata):.cum Phyfiq-tisjuau' a^Picicm ane vocibtis cxcantantis obtcmperet, aures cla udcCc refcijap^.^q&FC-' m6idcmauthor,adoftcndendam obftinatammcnrcm.,effigiauit anj^timmsiieixm alasfupracaput habcntem,cum afpide in finiftra ma-ny ,quf maMmeorunid^not^t naturam, qui proprijs tantummodo alfenticntcs opinionibus., alio^UmfCJia/jipptima Li. 8.dcs non libenter audiunt confilia: cum fint inftar afpidis aurCs claudcntifi., Iclep.Galcnus comp.rued. falff opinionis cffcdus exprimcns dicebat. Falfccnim opinioncsani|iic»S;hominum e. 1.	pr^occupantcs non folum lurdos, fed ctiam cecos facitint; itaut vi.detc nequcant,quf
al j s
Hifc Scrp'a & Orao Liber	213
Aalij-; coiifpicua apparent. Dc ftatuis non nnilta in prxfentia recitabimus; folum enim
rcferemus, quod Roma»,in Viridarjo Belucdere^ nuncup3to confpicitur ftatua Cleopa- stdtuaCle» rrx AegyptiRegrnae, qnas brschio dextro caputfuftentat,cum afpidc rcgidncm cordis, p4tr£>
fub finiltra mamma, mordente.
VSVS IN CIBIS.
B
VLGI monimentaperfonant,quodMarfipopulivipcris,&afpiilibuf in edulijs vtantur; propterca Galcnus fcribens de arte curatiua ai Glauconem, loKjuenfq; de viperis, hxc verba proferebat. Ita vero cas condire oportct,quemadmodum vidiftiMarfos,qaiFeris venenatisj & afpidibus nutriuntur; capite quidem primum abfciflb", & cauda ad digitos vfq; quatuor, deindc omnibus interaneis exemptis; immo & cut«adempta, necnon aqua corpore ipfarum diligenter abluto. Clariflimus Mercu-rialjsinfuotractatu de Vencnis ponderansverba Gaieni fcribentisdeTheriaca ad Pi-fonem, admiratur, quarefcripferit Galenuscarnem 3fpidum noningrcdi poflc anti— dota, cun» vniucrfum earum corpus fit veneiiofum, &nihilominus idcm Galenus loco fupra citatoalferuit Marfoshis carnibus abfq; noxa vefci. Ad tollendam igitur hanc difficulta^tem; Refpondet Do£liiftmus Mcrcurialis totum quidem corpus afpidum ve-nenoredundarejfedMarfi'popult illarum camesedunt, quoniam forte fub ipforum coeloafpidesnon funtvenenata?, veluti alicubi,ncqjvipera;.. Autdicendum efife pu-tat cum Fracaftorio, quod huiufmodi populi cum afpidibus naturalem quamdam ha-bentfympathiam,vt nunquamab ipfislacdantur.
• • ■ ' ' ' ■ . , ;;
VS VS IN MEDICINA. et in variis
ALEN VS in librodeTheriaca ad Pifonem,fenedamafpidisinme-dicina commendat, & przcipue fi trita cu melle, in fuflfufio-nibus ocu-lorum adhibcatur,quandoquidem acutilfimam reddere vrfionem pcr-hibet. Plinius vcro adclartficandum vtfum,mcmbrana afpidis,quam exucrit, vtitur,fcd illameum adipe eiufdemanimalis permifcet. Im-; mo, ex eodem Plinio, cutem afpidis ponderefexta parte denarij, cunv pipere pari modo, adexpugnandasfcbres quartanas,gcntes Parthorum in aliquo li-quorehauriunt. ItetnGalenus agensdecompofitionemedicamentorum pergenera, &cnumerans Andromachi emplaftra ,memorat vnum ex afpidibus ad difcutiendas ftrumas, & podagras,quod recipitthercbcntin^, lapidis afij,bituminis fingulotu de-nariiim pondo trecentorumfexaginta,Aphonitrj, cerarj baccarum lauri, gutscammo-niaci fingulorum denarium pondo trecentorum quadraginta,laptdts pyntes denarium pondood:oginta,calcis viu2edenariumpondocentumodo,afpidum cineris podo de-D narium centum quadraginta , oleiveterisheminasduas,poftrcm6cinis, pharmacorc-frigerato,infpcrgitur.	:
Olim etiam prxter vfum medicum afpidibus in fupplicijs vtcbantur:quoniam Galc-nus fcribensad Pifonemrecitabat, fe inmagna Alcxandria obfcrua(fe,quam cito mor-fusafpidumnecarent: quandoquidcm pcdforidamnatorum capitah fupplicio afpidcm admouebant,&rcum obambularciubebant^iicqjconfcftim illumde medio tollcbant.
Z.i.f.lo.
AfpicLs qtiomocfo eondiatkt.
Cap.S.
Dificultas in verbis Galeni.
Suffuftenis reniedium.
Fehris quartanx auxilium. L.6. c. i^.
Pr.tfidium flrumaru^ & podagr/e.
Vfus afpi-dit in fup-
«JC3l!»	«Jt$3
DE
sm
214	Vlyffis AMrouandi B
DE DIPSADE- Cap. VIII.
iECXVIVOCA.
ON critneccffc, vtlongovcrborum circuitu oftendamus,curdeDip-Ordifiis ra ^IJIkX^MjjM fa(je hoc jn loco agendum fit; cum fupeiius exaratum fuerit hunc Ser-s| ^^^ » pentem a Solino xnter fpecies afpidum connumeratum fuiffe : dum plures, & diuerfasafpidmn fpecicsaffignans,iua:qualesadnocendum efle fcripferit 3quoniam Dipfas, Siti, & Hipnalis,fomno, ex illius fen-tentia interimanr. Dipfas igitur, vtasquiuocationemaperiamus,mul-tferra ari- ta fignificare ridetur: cum V <F/4a«fos inGra?cornin fcholis fit nomen adieftiuum, da Dipfas	fiticulofum, & aridum mdicat: ideoqj Apollonius pocta terramaridam,aliquan-
ditta. doDipfadem nuncupauitj&Ouidius eadem rationemotus,quamdamanumDipfa-
dis nomine infigniuit, quando cccinit. X. 1. Amor,	--- tft quxdam nomine D ipfas anus.
eleg.8. ItemDipfas,quando fubftantiueponitur,viper^ Ipecicm defignar, velpotiusSerpen-tem,de quo in prxfentia dilferitur; quoniam ab ipfo deinorfi, inexplebili potandi der Li Hifl	crucientur. Pariter Dipfas apud Theophraftum ,lpin^quodda,m genusefte
tlant c 8 ' ^c*tur* Scribitenim in Arabia fupra Copton ax.!tvTctv cT/^aJ* prouenire ; & Plinius ' ' vertit fpinam fitientem ;quapropter multi opjnati funthanc fpinam nomine Dipfa-Dipfusfpi- dosfuifteappllatam,quiainlocisadmodumaridis nafceretur: quamuis nonnulliau-wagenus. thores, nec prxter rationem,exiftimauerint hanc e(fe illam fpina? fpeciem , quam alij Grseci, vnica voce, Ji-^dxou nominarunt. De hac re legendus eft do£ti(fimus Salma-fius in Solinum, qui huius rei verita tem eft aifecutus.
Pra»tera in Herbario veteri,quod Apulei, nomine infcribitur, herba» chamjelsesf, &chamxIeonconfunduntur,ibiqjvaria norninaadignantur,interquaj.,Dipfas,con- q numeratur. Legunturenim ibihaec verba. QuidamGraecorumhancplantamvocant chamaelaeam, alijcrocodilon,alij Dipfada, alij onocardion, alij cneoron, Itali labtum veneris. Quareperiti Botanici hinc colligerepoffunt,nomina cham^lf^j&cham^-gutpUn- laeontis,tanquam eiufdem plantf confundi, &permifceri; etenim cneoron cham^iaef, ta dicatur velthymel^ nomencft; Dipfas vero onocardion, labrum vencris, & crocodilon cha-Dipfas. mflaeonti competere videntur, quoniam hanc plantam multi Pnfcorum cum cardua dipfaco eamdem cffe crediderutvt.
Amplius Danai fili^ab aliquibus poetis Dipfades ,quafifemperfitientescognomi-Dtpftdes nat^fuerunt; cumfempercirca aquas iufcrnas.verfentur: notiffimamenim eflecon-Danai ft- ie&amusDanaidum pueIlarumfabulam,quacob nccatosfponfos, has p^rias apudlnfe-iie.	rosdareferuntur,vt fitulisperftillantibus 3quatn hanriant jatq;indolium pertufum,
grauiquidem, fed inutili labore infundant. H-rum Dipfadum fabulf meminitHora-tiushunc in modum.
—------at£notas	}j
Virginunt pctnas, & inanc lymph* Dolittm fundo pereuntis imo. Hanc quoq; Tibtillus memorauir, dum cecinit.
EtDanai proles Vencris qu<e nmntna l&sii In caua. letkeas dolia portat aottas. £.11 Caelius autcm Rhodiginus in fuo volumine ledionum anfiquarum,narrat,quodDip-(as nnncupatur inrefacrificali,&pariter hcpatis quoddam fignum . Demumapud Salmafiumlegitur, Dipfas t^t c, ideft a nguis, Afpis o<j!/5, ideft Serpens.Infuper cum Dip-fas ferpens gaudeat alijs nominibus ,inferius enumerandis; opere pretium erit hoc in loco ambiguitate laborantia recenfere. Itaq; Diofcoridi, & alips authoribus, hic Ser-CaufosSer PcnsnonfolumDipfas,fedetiamCaufosvocatur: cum tamen Grarcis xavaogtitzftus, pens. &febris ardcns apudHippocratem. NihilominusDipfasquoq;hoc nomineinfigni-turjcumabhac pcrculfitanquamfcruenti caloceagitati seftuent. Itcm vocatut Me-
lanuros;
Hift- Serp.Sc Drao Libcr I, 215
A bntiros;cumtamen^eAaV«poc Grsecisnomineturanimalnigramhabcnscaudam.Im- Melanrt-moMelanurus pifciseftapud Ariftotelem,quinigris maculisincauda cft infignitus. rusanguis Huius pifcismeminitReufnerus in Paradifo poeticoj quandocccinit.	qualts.
Injtgnem caud$ ?nelanurum nomine nigrg ,	Melanu-
Tugujlare (bonus Ji cupis cffe) caue.	ruspijcis.
Prjeterhkc,appellatur ctiam hic Serpens, in nomenclaturis Diofcoridis, Prefter, cum tamenPrefter fit genus vortieis ,quod typhon, nempe vibratum ccnephiam dicunt. Prejier an IdemventUs,dumfurit,cont.i&a comburens prefter eifedicitur, vt author eft Pliniusj guis iten Immo 7rp«5*«p «ee/>ios igneus turbo eft, vtapud Hefiodum in Theogonia legitur.Ideoq; igneus tuv fpccies cft fulminis apud Caelium: dehoc eleganter Lucretius differit, dum inquit. bo.
Jguod fupcreji facile eji ex bis cognofcere rebus,	Lib. 6.
Prefieras Graij, quos ab re nominitarunt> In mare, qua mijji veniant ratiene fupcrne, Nam Jit, vt interdum, tanquam demijfa columna In mare de calo defcendunt.
B Hic admonet Lucretius, quodGraxiab efte&u, nimirum hunc ventum preftcrem 57«- y pa to ?rp>i@uv} nenapeab incendcndo, iuflammandonominarunt. Immo addit Lu- ner cretius,quod hicflatusignefcens,figuramn,columncEimitansquandoqjinterram dc- diftus fcendit.Dealio autem paulo inferius iic loquitur.
Fit quoq-, vt inuoluat ventis e nubibus ipfe Vortex conradens ex aere fcmina nubis, £t quaft dcmiffum calo prefiera imitetur ■, Hic vbi fe in tcrras demtfit, diffoluttq-, Turbinis immancm vim prouomit, atq\ procelU. Demum wpxs^ideftprefterapucl Pollucem cxponirur. antcrior pars gutturis fauci- ^2* bus fubiedla, quando ira elfcruelcensintumcfcir: cum tamcn 2rp«sv7p ferpens nominc- Prejier tur ob arddi^m inextin&a? fitis, qucm morfu patientibus affert»	f*rs gut-
turis.
synonyma. et etymvm.
ATINI huncScrPCntemDipfadcm,nominegrseco,obvocabuIorum
fj	inopiam appellarunt. Grxcisautem Si^ds nominatur;cum <TM*fit
fitis, & iitio.Qitandoquidem i6tiab hoc angue,impiacabilifiti
Dipiadem Situlam cq- L. i i.ori? gnominauit, & Auicennas viperam facicntem fitim, qua de rein epi- Vipera fi-gramftiatibus grscis legitur J^ds , nimiruin vipera fiticulofa. ticulofa Aba.lijs dicitur ^eAaV«poc,melanurus, quia nigram caudam habeat. Ab alijs d^^ qu fidns Ammobates perarenam incedens. Eftefiininomcncompofitum ex ariyqc arc- Ammoba na, & fe«fw» vado. Ab alijs cognominatur7rp»r«p Prefter a verbo gr*co wp»&»incen- tes anvuis do,quoniam Serpens hrc patientes,iCtibus, velutiquibufdamflamrnis adurat. Idco qualis. Belloniusfolebat dicere: vipera,quasnuncnpaturPrc'fter,vcueno vcluti igneohomi- Serpensv-nem necat.j Non immerito igiturDipfas nuncupata fuitSerpens vrensjcum pcrcuf- rcns nua--Dforum vifcera adeo exficcentur, vt continua aqua» potio ab illis defiderctur. hinc lis. nonnuIlicolligunr,quod,SerpensapudTcxtorcm,Anger,&:Cruciator didtus aDipfa- C.z\.Num\ dc non differ|ti 'Id narrabat Lucanus de Aulo tufco militeCatonis,quiaDipfade percuffus interijt j quemadmoduminfcriusrccitabimus. Et eo magis libuit Dipfadcm Serpentcmvrentem appelIare,proptereaquodinfacris Biblijs lcgitur,qtj6d Deusin populhmlfraeliticum murmurantem mifit Scrpcnces vrentesj & multi do6ti .viri in translatione Bibliorum, Prefteras verterunt. Hinc aliquitradidcruntPrefteras,ob in-* ternum ardorem,orefemper hiante,&: vapblrcm cxhalatne-caridijTimum mcedere. Huius conditionis Lucanus fic meminit.
Oratfcdijiendens auidusfumantiaPrtfitr'.'	,	L.g.phar-
IdemexponitBaptiftaMantuanus quandocanir.	fal.
Nec noninflatisPrefier, quifaucibtts aftum '"' ' Expuit.
Nulla
228	Vlyffis AMrouandi B
Caufosd)u Nulla igitur teneri.debemus admiratione, ii mcerdum hic ferpens xaveo«, fciiicetCau-euis.	cognomineturicum hxc vox nimium calorem, &aeftum fignificet. Cxterum ani-
maduertendumeftadmentem Agricola;, in libro deAnimalibus fubterraneis ,inter Prcfterem, & Dipfadem aliquam cadere ditfL-rentiam: inquitenim Agricola hosScr-pentes (licet quoad formam mter fe non diifcntianr) quoad eifedum a fe inuicem di-fcrepare :cum Prefter,percuifum cxtcmplo, veluti iydcratione quadam immobilcm, Dtfcrimen ®cncc<!salienum reddat, mox pihs deflui;ncibus, & vrgente pruritu, aluiqj fluxu, pa-tn/er Pre- cientem abfumat. Aelianusetiam quanduqs inter morfum Dipfadis,& Prefteris, ali-(lerem & °bferUauitdifcrimen;quamu^s pofteaalibi fymptomata genita amorfuDipfa-Dipfddem. ^Preftcris cadem eflc afleuerauerir. Pariter Solinus, & Lucanus de vtroqucScr-pcnte feorfimegcrunt,illifqj diuerfas proprictatcs aflignarunt. Caetcrum in hacdif-li.6,c.50. ficultateconfugiendumeft adDiofcoridcm,qui fcriptismandauit,Dipfadem Prefte-rem, & Caufum vnius, & eiufdcmSerpentis eflc fynonyma, proptcreaquod Prcfter,& Caufos ab vrendo5& Dipfas a fitiendo cognominatur. Cui iententix Paulus Acgine-ta, Volatcrranusj&alijauthores innumeu adftipulantur.	J
GENVS ET DIFFERENTIiE-
OLINVS in PoIyhiftorahiuK ferpentcm intcr fpccies afpidis connu-merauitj cum tamcnDieicoridcs, & aliiauthores no vulgaresDipfa-dcm ab Afpidetoto genere difcriminauerint: fiquidemhiEc animalia adeo intcrfe funt diucrfa, vt alterum aquatile, alteium terrcftrc tflo fcratur.Lucanusid cxplicat, dumcanir. Lg.phar- "" ^	fiabant in margine ficca
/ifpides in medijs fitiebant Dipftdes vndis. Actiushancfcrpcntisipccicmadillud viperarum gcnusrcdncit,quod inlocis mariti-Inltb.d?i—> mislibentiflimcftabulatur. Vertimtamen GrcuinusDipfadcm a vipera bifariamdi-venen.cap. ftinguiti prim6,quoniamaDipfadcpcrcuificitnis intcreuot,deinde,quoniam incauda(j huius animalisquafdamparuas nigras maculasobferjuat. AtMarfipopuli(refcrento Galeno) nullam inter Dfpfades,& viperasdifferentiam, nifi rationeloci ,inuenirc vi-Dijferettd dentur: etenim degentcsin locisfalfilaginercfcrtisDipfades,&viuentes in folo vligi-inter Dip- nofo viperas indigitarunt, hafq; minimefiriculofasefteaffirmarunt. Quaproptcr in_. fadem, & Libyx,& Aegypti arenisfalfcdinc prxditisDipfades verfabuntur,qu®veroinItalia,vi-VtperJt, ex perae effe ferentur: Hanc autcm fententiam Galenusprobarc non videtur,dum inquit. opin. Mar- Sane viperarum caro adeo ingentcmobtinct dcficcandi facultatem,vt nonulli,qui eam futnm. ederunr, vehementifltma fiti cruciati fint, & promde illas Dipfades cognominant. Lib. 11 ■ d* Sunt autem,qui dicant demorfos ab his viperis fanari non poife potando,fed dirum-fimp. med. pi potius, quam fiti liberari. Qnocirca eos, qui Romae viperas venacur fifcitatus fum, fiic.	numaliquamhabfrent notam, quagenus vtrumq; viperarunjidiftinguerent; atilli ge-
nusnullum viperarum Dipfadum cifcnegabanr/ediuxtamaredegentestalemprodu-cere effedlum aifirmabant,quae in Italir5pb regionis humiditatem, non inueniuntur. Hadfenus Galenus, qui tamen Marforum verbis affentiri noneft vifus,dum paulo infe- j-j rius nullum elfe genus Dipfadum ncgarcnon audet.
FORMA. ET DESCRIPTIO-
ja*
SIDOR VS, &ArnoldusVillanotianusrct.uleruntDipfadcjn eflc_»
ferpentem tantar exiguitatis,vt dum calcaturnon videatur,cuius ? e-.. ^^ ^ajsifi nenum patientemanteextinguit,quam fentiatur. Qui Authpresde mffntis	exiguitate ferpentisforte, quoad craflitiein,verba faciunt, cum in_>
tpmadcraf jggjj^jg ieone Dipfadis a Greuino exhibita longitudp potius, mm crafltties ftnem'	obferuetur. Verumtamen, ex mente Ae.tij> Iongifudo cubitalis huic
fcrpcntiaflig;natur,qua;paulatimex craftain.tcnucmdeiinit,corporealbicatc,necnoti maculis partim rufefccntibus,partim riigcis variegn.to, Softratus hhncfcrpentem a rc-
liquis
Hift. Scfp. & Drac* Liber	i\?
A Irqiiis ita diftinguit, dum fcribit caudam huius animalis duabuslineis nigricantibuscf-feinfignitans. Auicennas autem collum magnum, &tergum adextremitatcm vfqjni-gricans, & caudam valde tenuem Dipbdi attribuit; qusebeftia, vt plurimum, eodem_ Auieenna authore, in Regionibus Iokiati,&Affim, nempe in Regionibus Libya»,&Sy- Locusn/tt* rixverfatur. Itaq;Diplas cftanimalcorpore cxili vipetJe pcrquam fimili,&id:uvio- /;> hutus lentiflimo. VndenoneritcurMatthiolusadmireturLeonicenum virumalioquin eru- Anguis. ditiflimum,qui Dipfadem corporis forma, nullis notis a vtipera diuerfam e(Teex>ftima- j» Comm. uit: namfimilitudinehorumanimalium deceptus vnum abaltero non difcriminauit. adDiofc.l. QuamobremNicander inTheriacis canit hunc in modum.	6.c. 50.
Exigua fimilis fpeciatur Dipfas echidna, Sed feflina magis mors icius occupat agros Parua, & lurida, cui circa vltima cauda ntgirefcif. Et Georgius Pi&orius in Lerna malorum paruitatem hu*us ferpentis meditans, fic ca-ncbat.
Situla paruus item frpens fputamine Udit, B	Et fenfus tolltt, tollit itemq-, motum.
Authorlibri denaturarerum fcnptis mandauit huncSerpentem tanta colorum varie- Color» va-tate refulgere, vt mira fpecie, & eximia pulchritudine, intuentes in admirationem rietas no» trahat. OeteriimSolinus,&multi alij authoreshanc figur«E ferpentinae elegantiam obferuatur non Dipfadi, autSitula?,fedScytah alfignarunr. Quapropter praediclus authorlibride inDipfade natura rerumhorumnominumcongruentia, forte deceptus,altenus defcnptioncm alteriattribuit; quemadmodum, ex deli icatione vtriufqiferpentis innotefcercpoteft: Hocigiturin locoled:oriconem-Dipfadis,exGreuinimente, contemplaripotetit.
NATVRA. F.T MORES-
I PS A DI natura adeo tetrum congenirit virus, vt interperniciofifli-ma animalia ab Authoribus recenfeacur. Quamobrem iurc optimo Mofes in Deuteronomio, terrificam lllain defcribens folitudincm,Di-pfadesinilla verfantcs memorauit. cnim hocanimal frauduJcn- Dipfadis tum, quoniam inter oua ftruthionum inarenis locata malitiose ftabu - vaframeth latur,vtGaramairteshuiufmodiotia colligentes fallat. Talescnim_ Ouaftru-populi,cumcareantcreta,ex quafi&ilia vala finguiKur,ouisftruthionum pcrmedium thionu ad difle&is, loco vaforum vtuntur: immo ex his pileos adtegendum caput idoneos fabri- quid. cant;cumhuiufmodigeftamine plunmum deleftentur. Infuper natura tam feruens indidit Dipfadibus venenum,vtabillispercuffiardcntefiti crucientur. Quapfopter Textorad rem fic canebat.
Non adeo feruet, quem. Uftt aquatica Dtpfas. Haceademratione motusLucanus hoc animal torridum appcliauit, dumcecinit.
Exuuias pofttura, fuas,K& torrida Dipfas.	7 ^ pf,ar.
Hocenimanimalacrifemperarderefiti perhibetur, quse nulla vnda rcftingui poteft; ^ "
Vnde Lucanus canic.	Lococit. '
1 in medijs Jitiebant Dipfadcs vndis.
D Immo Rcufierus inParad/fopoeticoadiem, infvafcriptum recitat diftichon.
Tu colis immundas trrfiis velut hydra paludes,
Aut qttalts medio Dipfas in amne fttit.
Quamobrem poterimus iure optimo illud pronunciare dc hoc anim ili,quod de Tan- DipfasTa-
talocecineruntPoetx.	•	talofimtlis
f$ujtrit aquas in aquis, & poma fugacia captat Tantalus.
Noncrit igicur adtniracionedignum, fi demorfi abhoc anitnali confeftitn rabidam,&	L.x.c.y.
tantaleam concipiant fitim: Id non latuit Galenum, qui in tra&atu de fymptomatum	Cauftfttis
caufis^caufamimplacabilisfitisafTigpans^fcribebat hanc exdiuturna praua vidusra-	intenfx ex
tione dimanare, qusetandem patientcm pctimit, vcluti, quicomedic vjpcram forte	Caleno. Dipfadcm, igneaaffliilatus fiti interijt. Immo quoniam hoc anima! mordendo ficci-'■•'.■ T cacem
HidSerp&Drac.Liberl* 219
A tatem gcncrat, a multis os Hccum habere. fcrtur VndeReufnerusficcanit. Refpicit auerfo mnculofnm lumiae tergum,
Et ficco Dipfat virus in ore gerit.	.
Itaqj ob i&um huius ferpentis, tanta ficcitas in corporc patientis generatur, vtammal ■mordens totum abforbcre humorem videatur. Reufncrus id teftatur, dum mquic.
Imbibit humorem letbali noxia morftt ■	Dipfas, & in vents frigida virus agit.	. -V.. u
Cumtamcn natura huius animalis fit (quemadmodi.m Phyfiologi referunt; vt feijipcr . fcrUida ardcarfHqaam poftmodum ab hoc animali percutrifaciieconeipiuntjid patcc Sitts ardes
in infrafcripto Reufneri difticho.	^tfWul
Vt fitishanc torquens nullis extinguitur vndis,	ff ittubu-
Sicrabidam morfu concitat illa fitim.	lutferfeHt
Siquis autem naturam huius venenofi ferpentis melius intelligerc cupiat, adeat Luca- , Humpoetam,quirecitatomnia fymptomata ,qua2 vexarunt Aulum Tufcum militcnj Catonis in Africa a Dipfade demorfum : vbi legirur,qoodnulloaquaepotuetiam co-B piofo, neq; proprioetiam haufk) fanguine fitim ob morfum Diptadisconceptam^fcd^ repotucrit: carmina igicurLucani funt hsc.
Signiferum iuuenem Tyrreni fanguinis Aulum	l„ y.phar
Torta caput retro Dipfas calcata momordit	> yi/.
Vix dolor, aut fenfus dentis fuity tpfaq\ lethi
Frons earet inuidia> nec quicquam plaga minatur;
Ecce fubit virus tacitum, carpitq-, mednllas
Ignis edax; calidaq; incetdit vifcera tabe.
Ebibit humorem circumvitalia fufum	•	*
Veflis.& in ficcc Linquam torrere palato	'
~ • j r £ ■	■■ r J	** mtrfus
Capit, defejfos iret, cjut fudor tn artms	t>' T Ji
Non futt., atq; oculos lacrymarum vena refugiu	FJ , v.
Non decus imperij non niafii iura Catonis.
Ardentem tcnuere virttm; quin fp argpe figna
Auderet; totifj£ furens exqutreret- agris;
^	£uas pofcebat aquas fitiens in corde vencnum
lUe vel in Tanaim mijfus, Rhodumtj, Paduma,
AfcUret tNilumtj.bibens per ruravagantem
Accejjit morti Libya,fatifjf minorem
Famam Dipfas habet terris adiuta perttjlis.
Scruratur venas penitus fquallentis arena,
Nunc redit ad Syrtes, & flutfus accipit ore,
^ALquoreufj pUcet ,fed non fibi fujficit humor%
Necfentit ,fattjT genus, mortemf; vtneni;	.
Sed ptttat ejfe fttim ,ferroj, aperire tumentes Sujlinuit venas, atj{ os implere cruore. Ltaqiex enumtratis accidcntibus, Ardoinus monet colligendam eflfe malam huius veneni qualitatem,qua: vehcmentercaiida,ficca ,&crafTa eft;cum penitiores partes gualitas exficcet adurendo,&corruget viasvrinae.totiufq, corporis porros adftringat,itaut vettewi.-D quidquam potus hauftai aqtt,E, neq^ per lotiu,neq; per fudore m reddatUr: quamobrem ajaer ob copiofaro potionem nece(fario dirumpitur.

T

220	Vlyffis Aldrouandi H
■ ! - -Ui	; i..i «i .	: i ,E
l o c v
m&OEjgS&fo IP S A D ES» authoreianp4tum i.n Africa.tum in Arahia nafcuntUfc M	^ diuagantur. Auiccnoas Libyam, & Syriam proprias huius anima-
L.n.dc-j Plli/j yJ rc§ioliesPra^lcat' Abhacdoitrina no.n.multumreceditGalenus, ftmti.med\ ^ I^S^vL <iui prjrdi<Sta locataivquam licciora his animalibu^ valdeaceommjt?^ fAC, '* '^j—;^^ ta celebrar. Verum licct per totam Libyam diU3g«;ntur, plerumqijtfc-GtramAa-	men apud GaramantesLibys paritqr populo?, Pfillifq; finitimo^lr
~tts popifti bcntcr ftabulantur, Hoc non latuit Silium Iralicum,qui cecmit hunciiimodum—». Lilyx^ A	atrQ eabidas ejfetuef&cute vcncno .. \ .
Lib.\ 3, " '	Dipfadas^immenjis horrentGaramantes arenis,	/ t	-
Qui pluri:de (oco natali horum Serpentum fcirccupjr,Confugiatad Lucianum Dtalogc de nijpfadibus h«c habct. Ea pars Libyse, quaead AuftrUm tendit, copiofis referta eft.arCnis ,terraq;Solis ardore exufta ,deiei;ta, vt plurimum»&infcecundanpq f gramen ,non fenum ,non plantam v!!am , nec aiquam hpbens,ni forteinteijr*c©o-cauitatibus,imbris,Sc pluuiarum reliquia conftiterant, qu«,tamco minimefunt potabi-. les,cumdenfaefiut, & cetrumfpirentodorem. Has igitureb caw,fas locusredditurin-habitabilis ,-naro quo pa£to habitari poffetlocus ita ariduSjfiugibufqijiii arboribus ca-Atrigneus rens,& tammoleftis feruoribus ita fubietSlus, vcaer velutiigneus euadat.Praeterea are-vbift. n^ipf^maximoper^feruentesrcgionemprorfusinuiam,& inacee(fibilem faciunt.Soli autem Garamantes his locis finitimi,homines agilcs,^tqj frygalei, in tei\torijs vitam Garaman- degcntes, venationum fruiSibus vifticantes nonunquam venando talcm regionem in* tes homi- grediunturcircaSolftitium hyberntim, fyderemaximepluui.ooblerpato;quandofci-nef frttga- l)cec maior ardorispars defetbuic,arenisafliduo imbre madefa&is. Venancur autem les.	onagros, fti uthiones humi volantes,aliquando fimias,interdtimelephantos:h«c enim
animantia fola aduerfusfitim perdurant,& moJe£iamferuecitisSolis perfcrrepoftiinc.
Ca:terum Garamatues, poftqyim commcatum ,quem iecum ingredicntes"Regio-nem detulerunt, omnem confumpferunt, , riirfusad propriai pergnnt habicaciones, Cur Begto ne itcrum arcnjeaccenfaj, aut red«um intercludant ,auc eumdem duficilioretn rcd-reddjtur danc . Siquidem omnis euadendi faculcas fublaca eft, quandoSol.fublato ex cegio-inacceffa, ne humore,ardentibusradijs feruereinceperit.Et fanehaecomnia, quaehaftenusdi&a funt, feruor, fitis, folitudo, fterilis foli infascunditas minus nobis videbuntur grauia in comparationead illud,quod diduri fumus. Idcircd omnibus modishxcregio fugien-
Vbi
omne daeft. Omnis generis Serpentes hic locus alit, permagnos, varios,multicudine innu-Serpentum meros, forma tembiles,veneno prxfenriffimo iitpx-pugnahiles partim in caueriiis fub-genus vcr- terraneis ftabulantes, & in arenx feceifibus cubantes, partim vero fuperne reptantes, fetur. nimiruAfpides,Viperas,Ceraftcs,Bupreftes, AmphisbenaS,Dracones,& duplex Scor-pionum genus,vtuim terreftrc, &pedibus ingrediens permagnum, multis vercebris infigne, alccrum aereu,& volatilealis ten.uibus refertum,adinftaralarumloeuft3e, aut vefpertilionis. His igitur animantibus multis circumuolitantibus,inacceifibilis,& infcfta redditur iila Libya. Verum Serpentutn omnium nocenti(fimus,quos arena illa Dipfadis nutrit,Dipfaseft,anguisnonadinodum magnus viperxaliqua ex parte fimilis,quae vio-dtfcrtptio lento i£lu ardores accendic inexcinguihiles, &cocutn corpus aduric incendio : hsec exLucian. ille. Vndecolligere polfiimusvcrumlocumnjtalem DipfadumeiTeLibyam ,fedpo-cilfimum illain Libyoepatcem, qua; Garamantum Nationieft finitima.
m.
"■ft
STGNA
B
Hift. Serp- & Drac. Liber V i n SIGNA VENENI DIPSADIS-
l procognitionehuiu'sidus confugiamusad Diorcoridem,isfcriptis .
mandauit,«}u6dpcrcu(fusabhocScrpcnte talemconcipit fitim,quae ' ' •J0*
copiofijfimo etiatn aejua? potu extingui minime poflit j & quamuis pa-tiens affatimplenoorcaquam hauriatjnihilominusconfcltim ineam-dem bibcndi appctcntiam relabiturrimmo totohabitu ijs fit fimilis,qui antcanihilpotionis hauferunt:hinc Auiccnnas iuftisdccaufis fcribc-bai,quod ventcr huius patientis, & intcranca adeo aduruntur, vt aqua fatiarincqueat: deinde cu aqua pota ncqj per lotium, ncq; per fudorem exeat, pcr venas vcntris mcat> Percujfus & abdomen ita tumidureddit,vtpatienshydropelaborarcvideatur»]Hisaddit AetiUs, ) Dipfad* qUod,ini&uhuiusSerpentis,praeierfymptomata morfumviperas confcquentia,ori- ft fimilis turfitis,qua»potunonfedatur;idc6q;cum quidquam nec per vrinam, nee pcr vomi- hydropico, tum, nec pcr fudorem egrediatur, neceffe eft, vt aegrotans altcrutrohorum modorun» pereat,nimirum aut intema:partesvehementiaduranturfiti,autobcopiam potio-nis,patiens dirutnpatur. Venenumenimhuius generis per vniuerfum diuagans cor- ^enennm pus, illud itaexficcat, & adurit, vt inftar membranje, aut corij ante ignem locati con* exlccAns trahatur: quamobremmeatibusexcrenientorum interclufis,aqua haufta inventrene- 1HA'e* ccffario contineatur. Vnde in hoc cafu tnagna internarum,&: externarum partium in-flammatioyob infigncm vcneni ficcitatemaccidit, quod per vniuerfum corpus dclfe-minatum totum fanguinem m fuam conuertit naturam.
Praedidis addit Gillius in >Clianum ,qUod percuffus a Dipfade tanta cruciatur fiti, Patiens vttanquam taurus,ore hiantc,ad flumen confugiat, vtpotu defideratofe«xpleat. tanquam Verum fignum hoc dcfumptum fuit a Nicandro, qui inTheriacisdci&uhuius Serpcn- taurus ad tis ficcanit,	umnemci-
JQuem firit accenfi mifiras is corde quarelas	fM&lt*
Fundit, & arenti fitibundus fauce debifiit, „	SLuafttififc velut taurus fuperincubat vndis.
Immenfoj, rcplet,fid frtiftra vifierapotu, Dum crepet inter.ftts rupto moxfumine ventcr. Qui plura de his fignis fctre cupit ? confugiat ad Rubricam de natura huius Serpentis, vbi multo plura narrantur.
Casterum illi authorcs,qui Dipfadem a Prefterc difcriminarfit, figna vtriufq; morfus diuerfaaflignarunt. Quare Volatcrranus rctulit idumaPreftere reddi immobilem, mentealicnum,&defluentibuspilis3 vcntris folutioneabfumi, Lucanushsecfympto-- matarccenfet,dum inquit.	•	"
Ecce fiubit facies letho diuerfia fluenti	fal"
A' afidiumt Marfi cultorem torridus agri
Percujjtt Prefier•, illi rubor igneus ora
Succendit, tenditqs cutem, pereunte figura>
Mifiens cuntta turnor, toto iam corpore maisr,
Humannmqi egreffa modum fuper omnia membva
F.fi/latur fianies laie tollente veneno
Ipfe latet penitus congejto corpore morfus%
Nec lorica tenet diftenti corporis auctum^
Spumeus accenfo non fic exundat aheno
Vndarum cumulis, nec tanto carbafa Coro
Curuauere finus, tumidos iam nan capit artus
Informis globus, & confufo pondere truncus
Intaftum volucrum roftris, epulafif, daturum
Hattd impttneferis non aufi tradcre buftoy	Symptom*-
Nondum ftantc modo, creficns fugere cadaucr.	- ta frpfa
£x hacLueani do&rinanonpoffumus colligere,nifienormemtotius eorporis tumo^- dis,&pre-Pjeftcris iftum eoncomitantcmiqui tutnor etiam in percufTo aDipfade,obimmo-/m.r<.4lS!>tv
T %	dicam
2 2 z	Vlyffis Aldrouandi
dicam potionem,obferuari poteft. quaproprer fatius eifc exiftimamus vnacum Dio^ £ fcoridc, &alijs au^boribus npnfpem^ndis, fyjqptoiqa ta Dipfadi5j&-Prefteus tanquam ' vniusj &ciui^mJin4mali5^omuigare:lfidbrtis tquoq; huiUs infjgnis mcminit tumo-lib	ris, quem poftea putrcdo fequitur.Scdobferuandum cft3qu6dIfidorusexdo<ttrinaSo-
• ' li-0' lini tcanfcribens jhaliucinatuseft: etenimSoiinus ftanmatq; protuJitingentemcor-
■ * poristumprcmPrefterisi(5iuoririjmoxaddiditiCiumSepisc6feftimputrcdinemcpn-
trahere. Ideoq; non cft iegendum 3 ad mcntcm ifidori 3 quod putredo morfum Prcfteris concomitctur.
n.	• zffi^f
VENENI DIPSADIS
jtKq
MEDELA.
IOSCORIDES, diligenter ponderata huiusveneai natura,pro-nunciauit,qu6d morfus pipiadum tanquam immedicabiles a pletiifq; Hr Veterum relmquebantur. Quocirca , fi peculiaribus contraDipfa-dem auxilijs egcamus, communia experiri oportet, Protinus autem fcarificationem loci aifcdti,& inufiipncm (fi pars idferat) necnon aiu-putationcm faciendamCife ppm.imur: dcinde vana cataplafmata ad-Arnptitatifi hibenda funt, qua?in primo capite huius hbri fuerunt prppofita. Immo acrcs cibos,& & fcariji meracas potiones, & lauacra probat Dioicorides,qua: iubinde^ breui fpatio aifumch-catto par- da funt, priufquam morbi genusemerferit, quofemel Crumpente, opcmferre non po-
tisUfx. teft vIlamedioi'opera: h3ecDiofcoridcs.
VeriimGalenus fcnbens deThenaca ad Pifoncm, inter alia prafidia ad expugnan-dum Dipfadis viruscelebrata ,theriacam Andromachimultis laudibuscoelotcnusef Tr ■ fert, a tqjextollit. Hrfc decnufa in pocmate Androm^chi fic canitur.
,crtac,t	Nan,ft qtiis cupidis cxprcffapapauera labrts
^chi laudcs	Haufcrit, exititm pocula fumpta ferent.
Etpauloinferius.
Arida non Dipfas, non clarus fraude CeraHest	^
Non feret impreffo vipera dente necem. Aphrodifjeus admiratur hoc prxfidijgenus,fcilicetcurtheriacainhoccafu fumpta^ Lih i.Pra- polfit fcdare fitim,quam morfus Dipfidis in pcrcuffis animalibusacenderefolet;quart-blfThcria- doquidem hoc nobile medicamentum ex calidis,& ficcis iimplicibus intcgratur. Neq; ca, cjttara- adduci poteft id alia ratione fieripoftejnifi mutiio quodam viperarum cojifenfu huic mneiuuet antidoto permixtarum ,quarum carncs ,admiranda antipathia aduerfus quodc-umc^ demorfum animalvenenofumpotiuntur. AuiccnnasdcmoifisabhocSerpenteplurimumolei,ad a Dipfade. ciendam vomitioncm, propinat :dcindeenenratafeccseduccntia, &aquas commen-dat, Amplius diuretica pra;fcribit,veluti funt decodiones apij, fpicae indx,afari fefele-Diuretica OSj petrofelini,& fimilium. Exterius autem,cumfalc, calce5& oleo componit empla-eonueniut. ^rum ? & tandem cun£ta medicsmina morfibus canis rabidi conferentia fummoperc celebrat.
Praeterea Caftoris teftes, ex Plinio, aduerfus Prefteres, cum panace,aut ruta in vino prxcipuam afferunt vtilit3tem. Infuperfalfamentorum cibus,cxeodcm authorc,mc-Vomitus rofubinde haufto; itautcircavefperas vomitu reddatur, percuftos a Chalcide, Elape, prouocan- & Dipfadc maximopcreiuuar. Iterum Plinius ftorCs,& inora rubi, corr.cem , baccas,' dusefi. &folia ,3liri in morflbus Hxmorrhoi,& Prcftcns mmime infrugiferacfte putat: quem-admodum,&portulacaminhoccafu vtiliflimam eifeopinatur,duminquit. Portula-ca, quam Peplium vocant, non mnltum fatiua ejftcacior eft , cuius memorabiles Sluaportu vfus traduntur: fagittarum venena,& Serpentum Hxmorrhoi,& Preftcris Cxtin^ui iaca fitad- procibo fumpta,&plagisimpofita extrahiaiferunt. At cum ipfa,obannitcmpussnon hibenda. reperiatur,femeneiusfimiliefficacia prodeft; accipio portulacam vulgarcm,non au-tempeplium Diofcoridis :ha&enus Plinius. Hoc pra-fidium in ralicafu nonpaiirm momenti haberc videtur; pofteaquam Paulus etiam Acgincta , in fimili cafu, porrula-cxfolia, ex acetocontrita ,folia rubicum mcllclcuigata, plantagiuem,hifibpi»m,al.
lium
Hift. Serp.Sc Drac. Liber I. 223
^ l»iim, portum, rutam ,& vrticam celebrat. Aetius remedia morfibus viperarum con-uemeiitia extollit,deinde potiones lotium prouocantes probat, itcm enemata, & me-dicamenta vomitum excitantia non omittit: poftea vulneri ,poft fcarificationem , & J/ dif cucurbitularum , necnon difedaium galjinarum appofitionem, emplaftrum ex oleo, H calce,& vino imponit.Tandcm Celfus,ad exterminandum Dipfadis venenum,portio-nemafphodclli arefadlicummoilicoruty,trifoIiumquoquc,&mentaft:rumcumace- conue to libcntiifime admittit.	mant'
MY THOLOGICA-
F.citat Aelianus,inhiftoria Animalium,cumPrometeusignetnin gra- ^y ^ caPt tiatn mortalium aVulcanofuratuscffec,Iouem indignatum furtiindi- t ' cibus nobililfimucn pharmacum ,adarcendam fenedutetn largitum efte. Sedqui hocacccperuntniunus,illud afino ve£i:andum impofue-ru:it. At beftia, a;ftiuo tempore, itinerans tali onerata farcina, graui-queoppreffa fiti, ad limpidiifimumfontem a Dipfade-cuftoditum,po-tandigratia acceflit. Afinusautcm acuftodefontis repnlfusjfitifq^impatiensjpretio-fum,quod geftabat,pharmacum,vt jd bibeodum admitteretur.Dipfadi obtulit.Caete- . . rumNicander inTheriacisficaliterhanc fabulam exarat. CumlupitCrSaturni nem- °Ptm° Nt~ pe Temporis filius natu maior, diftributa fratribus minoribus hxrcditate, nimirum C:injfrt cir" cum Neptunusaequora, & Piuto tartara occupaffet; folemni, celebrique pompa , nu- ca- ancJ*~ meroqvieDeorum affociatusoEthereum regnum ingrederetur,vt hominibusin fignum uUm' . laecitia? gratularetur;munus iuuentutis illis largitus cft. Mortales aute tali grauati one-re, illud geftandumafinoimpofuerunt. Hiccum longum iterconfeciffet, fiti aeftuans, confpicatusfontema Dipfade cuftoditum, eamrogauit, vt fitim illa extinguiaqua permitterct: Dipfas autem, nifiaccepto iuucatutis muncre , afini voluntaci obtempe-rarenoluit.Quadecaufa deinceps homines aureo iuuentardono priuati,fenio6booxi/ C fuerunt,&angues,quotannisjfene^jmesuerunt. Verum exaltcra parteDipfadcm
abafinovnacum iuuentutis dono fitimreccpiffeferunt : hincpofteafa£tumeft,vtab Car . , r hoc demorfi angue, afpcra, &ignea fit i corripiantUr. AudiamusigtrucNicandrum vcr- ft'adi fdde fibusin latinum translatis iic loquentcm.
Feructus esl iuucnum, & narratirr fabula, qttod, cum. Maximus <x.theream cepijfet Iupiicr arcem, Diuito in fratres maris: cr cjkod Tar tara, rcgnot Contulit xternam nortalibtts inde iuuentam^ Vt di^num meritis impertiretur honorem: Iam quoniam fupero furrepta ex <tlbtrefiamma. PradoncmamcnteSy odcre i romethca, quod non jpfios pcrpetuum lirictesfecijfet in xuum. At nthil hoc ilus diuinumy &nobile munus rrofuitafacili iam fitfcepiffe Tonante, guandoquidcm pigro fiffo tandem illud afello D	Impofiucre grauis qui mox fiub pondere donit
Arida dum tentat njtcino guttura fionte Colluere, afpecio fubtto Serpente Jiupefiit, Vtffbi tutum velit is concedere potum, Supplicat; ille bonum fore fi refipondct , at ijla Conditione, ftto Ji dct qu,<e pondera dorfo Baiulet infipiens (fuafit fnis) annuit tlle ; Hinc efi quud veterem Serpcntcs corpore pellem Abijciantqttoj, noui rcparcntur in anno, Infelix haminum genus, omni ex parte ,fcquenti Perpetuo fenio, certocf fub infera fiito Ipfif, fic Serpens, velut ante accenftis afiellus Ferueat, &peiore homnem clam uulnere lxdat>
Qui
entttr.
224	Vlyffis Aldrouandi
Quiplura dc hacfabula fcirccupic,adeatprimumcaput huius libri,5r/ecundum cnpur hbri de Quadrupedibijs Solidipedibus, quibus in locis valde curiofale&or inuenier,
moralia.
IpfaSjfiucSitulajindoifirinamoralijrnerito auariti^a{fimiIntur:quando« quidefipereuflus abhocSerpfreadinteritum vfq;fitiardetjpariter ab Auaritia eomprehenfus ad ftnem vfqj vjt« aurum imraodicefuic. Hc ratioeftj quoniam
Qaudta tna^na putat nummos feruare dolofos, ~Nec fruitar partis jiultus vbiq-3 fuis,
jiuari ho-f Imm&ea quandQqiefthominis3uaritia,&imp[acabiIispecuuiarumfitis,vt,cumiaiitj tuinis cattr alterum pedem in cymba Charontis habuerit, nondum fua? cupiditati fit defcripturus ditioVAr, raodum,Ideoqiad rem canebat ille,
legit iwmenfum nummorum pondus & auri,	j
Partacf; de partis captat flatta rebus: Stultus ad illecebras, & gaudia fera nepotum Congcrit hos fimptus, terraq; vorace recondit. Ad fiygios penctrat fid cum dc funcfus aUernos:, Et vada Cocyti tenebrofi- paltida luftrai: Ntl fibi diuiti£ profunt, ntl fortis auarsi Congeriesyfttiens Acherontisflvmina guflet. IdeoD.Ambrofius in expofitioneEuangelij dehydropieo in a»dibus Pharifei fanato» fcripfic impiunie(rc, fitkeidumquis,vcldiuitias, vclc^terahuiusmundi bonaconcu-pifcit.
Xibonescl)-- Verum fatiuserit homincm vini intemperantiffimum Dipfadicomparare: etenim fi parantur Dipfas acri fempejf fiti premitur j rtem bibax conrinuo mero corpus mancipare dcfi-i)ipfadi. derat, Idcirco Ouidius quamdam anum Icnam Dipfadem indigitauit (hanc Plautus i .Amr% meribibam, & multibibam appellalfet) & non immerito; fiquidem vetulxlenocinium exercentes, ob ficcitatem fensj, iemper fitiunt. Carmina au?em Ouidij funtha?c, G Jifl qujtdam cjuicunq; volet cognofce re ■ lcnam
Audiat yefl quadoim nomine Dipfits antts: Ex re nomen habet, nigri non ilLa parentem Memnonts in rofiis fobria vidit equis. Iretnfunt, quibaccheis liquoribus adeo dele£iantur,vcfprecoomnidiuiciarum genere, nec non poftpofitis cuntlis honoribus,& dignitatibus,magno probro,viwo tantumfe obrueredefideranc. Meminimus^ in hoc genere, legifte apqdScalioerum Epigrauim^ hyiustenoris,	^
Optarem mihi non auntm, non oppida terrx, *	Nonquas Thcbarum iaclat Homerus opes.
Verum vt plena mero (pument mihi pacula BaecM>
Summaq\ perpetuus proluat ora LatexK Sen/per amicoru-,n circurn potante cvrona,
Et vitem agricoLt falce p remente colant; Hfc, qnas tcflor opttm, funt argumenta, valele-	f-j
Ftifces, cttm tenco pocttLa pLeya man». Ebfij, quid Huiusratioindennfcitur, quoniam imi ad pcrdenda vina, omncm faclicitstcm jn b3-prxftent in bendo collocant, &: quafi in gremio louis fedenjes aftduqcanunr. mexfa.	FxLtx efi, ter fceiix quater,
Cui dat potum Eacchus patep De fpumanti cantharo,. Quareiuftis decaufis quidampoeta agens (!eturpitudlnemenfe,in qua guroites,&hcI, luonesvini Jifcumbunt,canebathunc in modum.
Non pitdor in verbis, non efh reuerenftA menft^ Percorum rvu, gens mcila vmt ibi^
I
Hift.Serp. & Drac. Liber !• 225

A	Irreutrcnter agunt, pane/ij.; & fercula menft
Morefuum potant, pocula Utavorant. Keddcre ueccurant gratts, pro munere, Chrijlo ■'■■ "	Votaf, pro tacitts facrificare bonis.
y	Sordida labra tencnt pottus fpumante 'Jj/itfa,
In manibus crajjts flercora Jpurca gw&t* Ex nafo fiillant muci, nimbiq, madentes^	.	J \
Ex oculis lippis fordida gutta fluit. MaxilU fquallent, ntgra rubigine dentes.	,
Strdent, rnundities corporis omnis abejl. Praterea inuitant fe fe ad munera Bacchi Conftcij, quorum pocula plena madent, Rutfant, exhauflum donec fpumare falernum
Pojjtnt, cr vino fordida menfa fluit.	.	;
Inq-, vicem Bacchi madido certamtne fe fe ®	Sollicitant, hauftus continuantfy meri.	••••<■;
Quidplura?nondefuerunt etiamtemuIentixnotainfamesjquiaDipfadeferiridefii
derauerintjVtacriexardentesfitijinafTiduam bibacitatern,&crapalam{quam-fcmpcr ' Coutium
deteftari debemus) incumbere polfent. In hoc g.enere legitur a pUd Pierium Valeria- bibedidcfi-
anmpulcherrimumepigrammadeFramarianoScurra,quodficfehabet. - . dpinm.
Narrabat quidam vim Dipfados exitialem,	,
Perpetttam infundat, qua pede fixu fitim, • Wcmpe Jitim, tfia quam neq; ante extinguere Nili.
Oftta, vel magnis 'ftagna perhattfla cadts, Interiore loco Libya Garamantas adipfos,	>
Qua fouet arenti (Iruthius oua folo; Jihtippe vbi quis mifeYa fpatiatus fortl- per arua
In pede fulminci vulnera dentis habet. Kite du* dextra famttU, totidemq; ftnt/lra _	Hac gerit, h$c pleno vafc proptnatsnjuds.,
Illa fropinatis, alias fuperingcrit illa,
Nec mora, nec rcquier, poculamiileparat. Framarianus adhac, hauc v mthi quxritc amici,
Figat, vt tlla mcns ojftciofa pedes. -	. •
..' fiie ambigetaliq iis, qua ratio ie i;i helluonibus, & temulentiscontinua fames, & fftis cxcitetur, cum eorum vafa repleti fint, & vense replet^e ex Galeno non actrahmc* Galenusenim, adexcitandamappetentiam,quinq;motusneceifarioprascedercde- ^.x.de bereaifeuerat; etenim primomcmbra cxinaniuntur ratione calortsnatiuiin hlimi- f)mP-eau— dmn, tanqujtn in propirum pabulum femper agentis, deinde ve.ias inanitaz ab alijs ve-
fise. 2.
nis,&aiecoreattrahunt, tertio alia» a meferaicis, &a ventriculo, quarto in ventricu- ■^injtie lofitfu(5lio,&triftisfenfatio,quint6infurgitanimilisfacultas,&gigniturappetentia. motas (on-Itaq;fi inappetitu excitando,ordo prajdid-irum mocuutn eftferuandus.fequctur quod currHt *d nullo modo fiet appetentia , rttfi prajcedente trifti fenfationc qnas non adent, nifi fiac exci^dum fu&io, & attradtio avenis,&hcnon attrahent, nifipartescorporis vicaloris exinani- *ppetitum D tsfuerint. HocaUteminh ibicu H:liuonum,&Manduconum ininime pr^ftari poceft, natHr*iem tum quia non folum horum rnemb;a non func exinanica , fed pocius adeo exreufa, vc Dl*bitatio maioremexteaoue perferre nequ:ac,etiain quia vena; func ita repletas.vc mjgis imple- circa^ppe-ri non poffmc; quarecum non cgeanc,nonactahent, ncc in vencriculo fiet fu3io,nec ten tlam-triftisfenfatiojconfequencerq; nec appetitus exc«abicur,quomodocrgo ifti Bibaces, Si Edones pocerunc abfq;appecitu indies voraciratifua; deferuirc? I Inhacdirimenda ditficultace,duplicem appericum,nempe nacuralem, & volupcuo-fum p©{fumus aflignare nacuralis non poceft fieri ,mfi prccedanc quinqu-e illi inocus a Soluti' t Galeno rccitati:quapropter non talisappetitus inhelluonibus ,fed tantummodo vo- JtS luptuofus excitatur. Neq; officit omnium vaforum replctio; quandoquidem calor na- culutij ruralisfemperconcoquit,&fcmperalimentidift^ibtnioncmexcrctt,cumnatura, f^u focultas vegctatiua fcmper fic in a<5tu feeundo,quia eius quies cft iutcritus. Ideo Vafis,
'ctiam
2 2 6	, Vlyffis A !dt ouardi
ctiamreplctisoperaturjicet lmte,donec vcl obprohibitameuetationemcalorfufifu- £ cetur, velaliquod vas difrumpatutM hac dfe re hominibus temulcntisiepentinus interi-Z. i,/lphe- tus fcmpcr jmpendec. ynde Hippocrates iure optimo fcribebathabitum Athletarum rif apbor. fingUlis horisinferuientium periculofum cife 5 verba aut&Hippocratis funt haec. 3'	Hahitus /lthletarum, quifummuMbonitatis attinguntpericulofi,fiin extrcmo con/fiterint,
nej.enim pojfunt in eodem pcrmMeYr, nej. quiefcere, cumvero non quicfcant, ncj.pojjmt profcere in mslius. Rcliquum efl igitttr vt dcctdant in deteritts. His de caufts bonum habi-tttm jlatimfoluerecxpcdtt,vt corpusrttrfusntttriri incipiat. CrApufo-j Quare prudentes viri ex aifertis colhgcre dcbenthumfmodi vitium prorfusvitandum €ftfugiea- eiic,quoniamquicrapulantur,animam,&corpus indignis modispoiluuntjiuxta fen-da.	tendam cuiufdampoetx fic canentis.
Polluit hic antmam rittts, corpttfj. laccfcit,
Ajjtduj efl pcitts ebrietatc nihil. Indttctt morbos varios, & corpora foluit, Et frangit neruos, eontarninatj( caput. Nec pr^tcr rarioncm,cum Galenus,in Commentarijs ad Aphorifmos Hippocratis, F ffriptis madaueHtomncm noxam avino genitamGrarcis apa<WAm>,ideft crapulam A -^opVu nominari.,7ar^p« TP xapwo*, Trd^McQeti, quia caput concuffum valde patiatur. •viiH , qua Praeterea vinum immoderatehauftum non folum capiti obeft, fedneruos quoqj omn^s damna di- acapitc ad artusdefcendentes valde debilitat: iuxta illud diftichon. manent.	Vt vcnus eneruat vircs, fic'copta vini,	. . ^
Slu<t tentat grejpts, debilitat.j. pedes.	\ •
Sin autem Ie&or omnes vini immoderate fumpti etfe£us,8f affcdlus fcire eupit,memo-?ini effc- riasmandetinfrafcriptum epigramma,quod iic fehabet», ftus qttt,	Bacchtts alit lites, litesdiffolttii eafdem v	.
Crquales.	Ad pacem Bacchus , bcllaj( fxua trabit.
Hic fepelit cttras, animos cqniungit, amico s
Dijiungit ,Longo membra fopore leuat: . ille apcrit verum, mundij, arcana recludit, , v.
Audaces timidos Bacchus&ipfefacit. Snfcitat exangues, languentia corpora reddit
Ardcnti humanos vulnere fepe necat. Slutd vultis ?fummi funt.ntunera maxima Bacchi,	s-.
Armatos nudus fternere namj. poteft. Itaqj oportet vt homines fint ciborum, & potilfimum vini potus continentiftimij «juo-niam vinum moderate fumptum caput roborat, priecordia exhilarat, co(Sioni famula^ . Vini com- tur,alimenti diftributionemadiuuat,&deniq;adrecuperandam etiam valetudinem modi qux conducit, iuxta vulgatum tctraftichon. , . ■ «, . nn jrl/lt	Suaue Dei muttus vinttm ejl, hominumj^ falttti
Conducit ,pr.efit dummodo fobrietas. Immodtco fed fi tuaproLuis ora lysto, Pro dulci potas tetra aconita mero. . Pricterca virus Dipfadis iuftis decaufis veneno vencreo a(fimilaripoteft,primo, quia Veneris ef Dipfisictudentium maximum inpatienteardorem accendit; quemadmodummuliec fcctns qua iftuoculorum flammas amanribus infinuare dicitur: idcirco poet^Venerem fiagran* ^ts'	tem,&igneam nuncuparunt. AudiamusOuidium.	H
Et Venus in vinis, ignis in igne fuit. Pariter author illc, qui Meffalinam mutatis vcfhbus, ad lupanar fe contulifle decan-tat, &lupanarcalidum,&faces Vencri tanquam ignipotentiaflignathunc inmodum. ATon calidum tntraffet (proh)Mejfalina lupanar, Si benecafta faccs Venerisvitajfct^ & arctts. Ad rem noftram pertinet illud epitaphium mulieris cuiufdam, quaelcda venuflate,& Comp.tra- ^oimx dotibus infignira fuiife perhyberur. Hoc autem fic fe haber. tioXeneris	Qccidit,hcu poflquam multos occidit amantes,
ad Dipfa-	^t c*n*s ft hodie »fliit heri.
dcm. Verum qtiamuis hanc fimilitudmcm explorata fateatur veritas: nihi!omin=us auth.o-
ritatc
Hii.b5erp.8c Drac. Liber L 2 27
A riratcclariflimi viri Scaligeri illam roborareptacuicj qtiielegantitlimoepigrammatc virtfs venereumad virusDipfadisiiccomparat..
Eft in Defertts Ltbyes, vbi lethifer atros
Per populos rapidis Attfler anhelat ccjuis,	.
Trifiis & infe(to metuendafimillima Costo,
Reptilis infami bcftia Dtpfas agro: Jnf dijs pollens, morfuj. infpirat acuto
Perpttuam, illato vulntre dira fitim. Haudaliudmca nunc obftdit corda venenttm
Lethaii cuius luminis itta acte. Veritm aliter cecidit, flammas namfi. inter acntas, ' ^ . "
Sunt eadem auxiltjs ora petcnda meis.	, . . - .
Reliquum eft modo, vtalterum huiuscomparationis membrum ftabiliamus, medi- ' tantes, num venereis accenft iacibus, vekiti a Dipfade icliin talem agantur furorem, Vtprasfidijs medicis egeint. Id autein longe pecendurh non cffe opinamur: fiquidem tCH B canit Aufonius.
Myrtctts anuntcs vbi luctts opacat amantes. Deinde authorille ,quicun&orum vitia taxarenititur,dumexcordes eontemplatur amantes,qui aliena viuuntaiiima ,&:atieiu loquuntur lingua, minimcqj cognofcunt " ''' vitia faeminarum, quas diligunt, eos nuncupauic fatuos fic.
N'itibu 's toruis ccttiis fatuantur amantes. Ouidius etiamidinta&umnon-reliquit, dumcecmir.	'
£>uifquts amat, ratirnc caret,fine legc, modoj{ Dtfcurrit.
Infuper mcminimus legiffe pulchrumdiftichon3qu6 pulchriusinhoc genere,vtn©-ftra fcrt opinio,inueniri non poteft,in quo non amens ad amantem comparatur,fed a- Compara-mantem, &am€ntemeumdemeffefic aftruit.	tio Aman-
Sttnt amens, & amans ijdem; nam mentis vterj.	tisadame-
Nil habet infelix ,quodftne lege furit.	' tem.
Immoad magis roborandamhancopinidtiem,infaniahaecamatoria,veluti&furora ■ Dipfadis i&u excitatus remedia cxpoftulare viderlir. Quapropter Ouidius libro pri-mode remedio Amoris fic canebat.
Difcite fanari,per quetn didicifiis amare, Vna mamts vobis vulrhts opemf, ferct. Sedquodmagisnos trahicinadmirationem,eft,quodPaulusjfgineta mcdicuscele- , . berrimus,poftcaputdc Inlania ,fermonemhabct depaffioneErotica ,nimirumama- , toria, & praefidia huicatfeduiconuenicntia prxfcribit.	-v 'J	. .
Poftremo, inhac morah do£irina,occafione illius, qui ca:lum fufpiciens, idusfuit a u'ctrefl0 Dipfade,dequoinfubfequentirubrica verba fient,admonetur ille,quialiena fada feit,'&fuaininimenoric, iuxta vulgatum carmen.	res xan'-
gufaquid deliranf- alif, moxaarpit iniauo ■ ■	Dente theonivo, nec fua faffa vidct.
Hic etiam auceps,dc quomox tfgetur3 geltus,& volatus auium animaduertens>&
qaascirca pcdcserant non obferunns , lcthali vulnere Dipfidis affcdus fuit: pfopte-
l) rcaiIliaccidit,quodThaIcticontigiffe fertur,quino6tucxlum contcmplansinfcro- 4/tr0{0 t
bemdecidir. Pariteranonnullis taxantur Aftroloei, quicaeleftium corporutrihiotusj 7 „ a	, ■ ,	^ , 5 1	. r ,	qxare ta-
& intiuxusmcaitantnr,ereinde, qurptopnr. fiinta'd;nota ,ig;iorant: lmmo cum prx- xen(Hr
fciuiaianotent,futurorum,qciorum cieca eftcogniti6,fcicntiam poffidere profitentur.
Idcirco Morus in hos,Iepido epigrammate, fic lufit.
Saturnus procuL cfi, iamj, olira cxctts, vt aiunt,
Ncc prope difcerncns a pitcro Lipidem :
Luna vcrccundis formof.i tnccdit occltis,
Ncc ntji virgincum virgo vidtre poceft.
lu-jpiter Luropam, Martem Venus, Vern remMars,
Daphnen sol, Hcrfcn Mcrcuritts recolit.
i-jinc fictum, Aflrologe, eft, tuacumcapit vxoramantes, '	-•-.•■':
lydcra ffntf.cent, 1>t nihil indc tiii	Scd ad-
228	Vlyffis AMrouandi B
Ex diffis, Scdaduertcndumeft,qu6diapraercntiahxcnonruai!exarata,vt Aflcologia damnetur, j quxdocfri- fccj tantummodo vtex affertis doclrina moralis, elioiatur in il1os,qui cxpedita,& opti-na rnoralis nia confiliaalijs impartiri profitentur^ cunv tame.n fibimct ipfis confulere nequeant. eliciatnr. Iuxta illud.
Suntplttres altjs bene confultare fciunt, qui At 'ibimet ncqucunt licitum fuadere-, & boncQum. Ad fincm,cum Dipfas,obnigredmem caudx, melanura appelletur Jmonuitfapienter Pythagoras animal cauda nigra non eife attiogendum> inuuens doclmand um elfe a vi-tio, cui fuccedir mentis nigredo, & volunr.itis conflidatio molefta; quandoquidcm vi-Lipfasdia tij fjcilitatem mox vitsemifcrabilis difficultasconlequicur Lauretusautem in Sylua^, bolu,&h£- Allegoriarum,Dipfade inDeuteronomionominatamjallegoticeDiabolun^velhxrcti' retico ajji- cumexpofuit.
nnlatnr.
E M B L E M A T A-
.ric»
F
VID A M vir multa exercitatus ledionc, fumpto avencno Dipfidis argumento, cffigiauit hominem lalfum , & litibundum.per frondifc-Viatorftti-	ram,& vaftam fyluatn diuagmtem, vc fahences gclid^ alicuius fcate-
budusaDi- Ml^^rM brrfaquas, ad fcdandain (itim, inuenirct, nec non lbi figurauitDipfa-. jfade mor- ^alftS^isg^ dem, viatoris pedem pungentem , cum hic inloriptione INFORTV-dctur.	^IVM. Pofteafubfcripfithoctetraftichon.
Dum lujlrat fyludm fitibundus forte viator, Vt pojjit gelido fonte leuare fttim.
Vritur en caco percujfus Dipftdis ittu, Atq\ bihtns medias hic Jttit intcr aquas. Iraq;non fine c iula hoc emblema infcribicur hoc titalo. INFORTVNIVM. quando-quidem hic viator arida oppreffus fiti,aquam qiut. itaus a Dipfadc mocd-etur,ciuus ictu vmuerfum inflaminatur corpus, vt nullo vnquam potu talis, & tanta fitis extingui pof-Aucepsa fit . Alciacus quoqj delineauic homincm fagittis ,&arcu anes petentem., cuiusfini-dipfadede- ftro cruri,mordicus a dhjer^t Dipfas,cum titulo. QVIALTA CONTEMPL&TVR CA- G worfus. DERE. Poftmodum addidit pi&urae tale hexaftichon.
Dum turdos vifco,pedica dum fallit alaudas, Et iatfaaltiuolamfigit arundo gruem.
Dipfada non prudens auceps pede perculit vltrix, llla mali, emijfum virus ab ore iacit.
Sic obit^ extenfo quifiydera refpicit arcu. Securusfati, quodiacit antepedes. Nonnulli voluerunt argumentum huius emblematis a quodam apologo Aefopico dc-Emblema- fumpcumfuifte,inquo introduciturauceps infidiasturdo in altaarborefedenti tedens, usargttme duminteritn vipera interra vcrfans aucupis pedcmidu lethah afficic. Vndetandem t:t vndesii- 0bjens h^c verba protuliffedicicur: aliumcapturusab aliocapior. Aliqui fuerunthu-ptttw. ius opinionis,argumentum huius emblematis acceptum fuilfe ex quodam epigram mate gracco Antipatri Sidonij, in quode Alcimeneaucupe agitur, qui aifidue coelutn intucns, vr arcu, & fuada aues peteret, paruiqj pendens quas rn terra ve: fabantui Di-pfadetandem idus perijt.Hocautemepigramma,tum quoniam in ipfo Dipfas ru«mo- H ratur, tum quoniaro eft fcitu dignum,nos non taeduit in mediumatfcrre.
O' TTpIv, iyco xct) ^ttpa xai ap7rdx7tipav ipix.w	v
H^ip/jLcnoc, v^/TS-iTti fiifovicLV ytpctvov,
V nQ ^tp/ua^po? ivfpopct y.aXct inaivtiv A'XxiiAivtic. -mavuv upyov a7ro)Si vtQoi
Kai fj.\ T/c hTHTt/pa 7retpa ctpupd S/^a; e^vcJVa tcv «;t ytvuov 7r/zpov ivtiaa %oXov.
H'{A/« ^ijpaffiv /J'' co( td x.a9 atiQtpa Xiuaacov, T&v <z70crlv xx. tSaAnv 7rn,ua x.ii\ivS:jfMvov. Hoc autcm epigramma htio fernwni redduum uc io.«ac.
Hill:. Serp* & Drac Liber !• 2 29
Jlurnum, iaciis femcntibus anie, rapactm Acerbam altiuolam, Bifloniamqi Grttem Extenfis manibus, bubulaq; tt verbcre fundx
Alcimenes abtgtns ipfe procul volucres; Infligit pedibus ferpens cn vuLnera Dipfas, . Lethiferoq; ntgrttm virtts ab ore vomit. Meq-y dat tpfa neci, attentus dum fydera /petfo, Nefcitts exitij, quod foret ante ptdts.
hieroglyphica:
«tertim;.:: *	. .'-./.•»• ■. . ■•.
D exprimcndum hominem fiticulofum, &bibacem, vetcrcs pinge-bantfimulacrum hominis, cuiuscruribusDipfas ferpens mordicus . . adhxrcbat.cognita enimilliserathuiusferpentisnatura, cuiusi<5lut fi^hmi talis in vifceribuspatientisaccenditurflamma, vt (veluti fuperius rc- '	.
latum fuit)hjec fitis aqua,etiam copiofa extingui minime poflfit:imroo ad inftar oleifupcr ignem infufi,magis atqjmagis augetur.Hocigitur hieroglyphicura, tefte Picrio Valeriano,olim poterat obferuari m litore,quod e regio-ne maionsfyrtis inter Libyam,& Aegyptum porrigitur,vbi quae.dam columna vifeba-tirstivqua virmoribundus cum figura Dipfadis pedi adh^rentis caelatus crat:immo ibi-
«iem icones,euam nonnullarum mulierum fculptae erant, quarum alise aquatum irc_
aliaedecumbentivafaaquajplena porrigcrc videbantur. Verum mcminimuslegifto apud aliosaUthores,ineodem narratoloco non fuiftecolumnam , fed fepulcrum, in Sepulcrum cuiuslapidcmarmoreofculptuserathomo inaftu potandi,qualcm folebant Prifci fi- cum lapide gurarcTantalum in media palude natantem, & vndam haurire conantcm, ibi quoq; marmoreo% Dipfaspedibusfimulacridentibushxrenselfigiataconfpiciebatur, vna cum iconibus in quoprx-muiierumaquamvalibus prxbentium; Ampliusmulta ftruthionum ot^a ibidemfcul- ditfu erat pta intueri licebat, fub quibus Dipfades libenter latibulantur: deinde infrafcriptum-. calatn hie-erat epigramma huius tenoris, in quopercuflus aDipfadc,cumTantalo,&: puellis Da- roglyphicum ^ naidibuscomparattirhunc in modum. <	•- • \
Taliapaffuserat quoq;Tantalttsaethyopecretus, . ", £lut nullopotuitfonte leuarcfttim. »•	Taie nec e Danao natas impltrcpuelias
Ajjtduisvndisvaspotuiffereor. Arbitratur ctiam Pierius Valenanus, per fimulacrum huius animalis, polfe hierogly- Lib.i6,hic phic&appetenttam dcmonftrari; cum iitis per inctaphoram,pro vehementi cuiufcuq; rogl. reidefiderio, &iippetcutiafumatur: fiquidcm homo alicuius rei maximecupidus, fiti-bundus nominatur, Etenimieg;turapudCiceronem,qu6dhominesfanguinem, vir-fcutem, voluptates, & honores iitire dicuatur.
- • •	..	> '/. : li »1, i)"i i <	f "... 1 ■.. / <
de scytale. Cap. IX-
°	m av ivoca.
VM in capite antecedenti,Dipfadis,autScycula? nuneupat»natura_, ponderata,&examinata fuerit,in prafentidc Scytale ncccflario agen-dum efle duximus: quoniam nonnulli authorcs,oh vocabuiorum con-gruentiam, Situlam,cum fcytale confudcrU'it. Albectus enim Scr-pentem, dequomodo agitur,duplicem cffccrcdidit, dumaltero in_« locoSitulam alibi verafcyfceculum
nominautt. Quandoquidem Situ- §itulg,'& lam in duas fpecies diftinxit, nernpe in illam,quam grceco vocabulo Dipfadcm cogno- scyta/isdi-minant,deindeinillam,quae variet3tis tergi pulchntudine intuentibus maximam ad- f(rimf,t inirationemaffcrr;quaspoftrcmasconuitionc«SoIinui Scytali,& riSSitulx aflignauit.
V	Prc-
242	Vlyffis AMrouandi B
Prxtere? tradit Albertus (lyfceculum elfe fimilem Serpenti in vtramq; pircem falien* $ ti,quem Grajciamphisbaenam indigicant. Hinc errorem Alberti inanifeftum cffecon-je!ftamu5,qut pro fcytale, Situlam vfurpauit,& nominum conuenicntia deceptus, VnamSerpentisfpeciecftjnduas perperatn.diftribuit. Dchac re, ncprolixiores fimus5 piura Jegenda funt apud Nicolaup Leonicenum in librodeDipfade.
Intcre3 ad jequitjocation^huius nominis enodandam properabimus.Scytale igitur, /tejuiuoc* fcciindutr» Gr»cos o-*vxaA« propric flagrum,vei fcuticam denotatiitem faccum nofcyttht, corj8?eum jnamleguntur apudHefychium hxc verba cytvidXcti ^^Xa.x.a; fip/utTini, Scutfc*. nimjrurn facci coriaceijmmo CKmdXan palangs etiam dicuntur. Pariter cxvid*n cla-Saccus co~ ja fumm3 partecoribobdudam, vel etiaclauam fimpliciter, velfuftem,vei quam-rtaccus. ]j^cc virgam, & baculfj fignificat. Ampnus crxuTatAw turmam equitu defignarevidetur: C aua ve. ^ ^cfychio haec verba fcnbuntnr.<r>«/TaA£it/ iVw/xsti /'Att^nempcagminaequeftria. ■f*'1 fs' ^Ji ic ffUyraA/ds? apud Galenum, ofla digitorum nominantur: cum tali or^inc difpo-Turma - f]fa vt tanquam militcs in acie ftare vidcantur. Quatnuis apudSuidam txoQdtj-qnttum.	inftrumentaadignemiaculandumcxponantur. Ccrteftun,exmenteEtymologi,
U. i ,dc 0/-	fifa wi&Trwi forte animalculu quodda m,& o« etzpifat apud Alexandri- ^
rr Jnosdicuntur.Item vas quoddam in naui. Alioquin c-KUTaA/ondem^quodtfKtJTtfA/cpc-y(JA %lt°- "pieophraftu,&regtila cxponitur.Et in antiquis Diofcoridis nomenclaturis,fcyta-. Jion aHcra fpecies vmbclici Vcneris nominatur ,velquia folia huius plantx quadam .	fefie,velutimilites m exercituordinatafint, autquiafoliumplantaecraffitudinemco-
* ,c' rijxmuletUr* Verum.SihnjfiusinSolirium animaduertit, pro<r*D7aA/ov,fortc lcgen« Yn^iHcus	rap/oK,vef rztndpiov,cum folium pra2didt.seplant^ fcutum,velfiguramfcutl
Veneris repr^fentet.
f/ ' (^propter noneritmirnm,filoanncsTzetzesfcripfcrit,hbc vocabulo(fcytale)fex 'talionfr ^^'Hcari^primolorum.quo nates puerorum verberantur, dcindepifcem inftarfcu-J tiCc"? formacum,tertioordinem oflium digitorum ,quarto virgam quadrangularcmfa-lg \ brorum marmorum,immo quamcumqj virgam,& baculum, quinto fpeciemScrpcntis, de qua modo agitur, & fexta eft digna auditione Laconumfcytale ,dequa pauloinfc-,r /} rius verba Pr2etcrea Lexicographi nixi Plinianae auchotitati fcytalem murem t.*rvoiej j araneqm jnterprsetantur; cum tamen Pliniuslibrotrigefimofecundonuturalishifto-ri^e, &capitequinto,fcytalem quidemnominauCrit ,fedpoftea murem araneumefte Scytale m nQtl expreifit.Dcbcbant potius Lexicographi citare Columellam, qui in principioca-tit m-ts 4r4 P'fis feXtidecimi libri fexti, expreflis verbis,fcytalem murem araneu effe aifirmat;dum 'UHX	jnquit, Ejletiammorti/ertjs Serpentisiclus^& magnorumanimalium noxium virus-.narn
& vipera, & Qacilia, f.epe cxm inpafcua bos improuide/upercumbitjacejftta onere morfum imprimit, mufci araveus , cj tem Graci <swQ<t\w vocantycjuamttis exiguts dentibus, noru^ exiguam pefemmclitttr . Mulri authoreshunc Columelise textum podcrantes , &.po-tiifimu Gcfnerus, h >e mendum elfe opinanturjquoniatn nomen hoc murt araneocon-gruereminimepotcft: Qoamobrem pro,<mJTaAK!>,kgendum effe/uoyaAwy iureopti-jiio arbitrantur; cum /«^«Awcproprium muris araneinomenefle perhibeatur j veiuti jnHiftoria Qnadrtipcdum digitatorum explicatum fuit.
Eftquidcm v9rum,quuJ Oppianus, in Alyeuticis,fcytalem inter pifces recenfct/ dumcanithunc inmodum,
QpayVdai» ytvtii, >&f 7rpwdfts» Kv0eta.i Kct»' cr^oA/a.), <rx.fraAa/ t* , K&l i7r'rvpoio yiviSXtt. . . .r Hiautcm verfusexLippijverfioneficfoiiant.	fl
l.A - .e t/c	Gremon gentes, & prxnades atej. cybitt
Obttjut ifcytalaj. bippuron m.axima turba. Hsc autemfpecics pilcis, fcytale nuncupa-ta inaltodcgens pelago,& litus ntinquam adiens^an fiteadcm qusefcyjla ,an vero Qppiani exemplaria fint mendoia, hoc in Hi-ftoria pifcium videndumeft. Infupcr fcytalam Plinius infulam quamdam penesijJti-$c?ta(a ln- mum receffum finus Arabici fitam appellauit.
f;,lH%	Demum fcytalc genus eft laconic.-e epiftolae, qua? ( annotante Gelho) in Ioro fcri-
i.il/.\~].vo-. bebatur, Nam Laceda?monijadfuosImperatores fcripturi, vtlittera: interccprae oc-hutn.itti- culta hoftibusconfilia indicarent, ex induftria hanc fcribendi rationem excogitarunt (ar.Cy$, (qiumuisnonnullihuius reicQmeiitu.m Archimedircferant)furculos duos teretcsj&
torno
Hift.Serp & Drac. Liberl- 231
Atomo pcrpolitos aequabant, vt par vcriqj&longicudoj&craflfjtudoincflctjHortnii
alterlmperatori ad bellum proficifcenti dabatur ,aitcr vcro pcnes magirtratumdili- ScyufeEpi genter ieruabatur. Itaqj quoties fcribendi ad Imperatorem occafio fc fc otferebat, pa- fi0'* gutj inftaroblongi loric^fa/urculum circumuoluebantj&oraspaginxita iungcbant, rie rimcE vlla; apparerent; tunc licteras a fumino capite pcr tranfuerfym ad lmum vfq; exarabant: pcrfcriptum mdc lorum a furculo eximebant, & ad Imperatotcm mitte-bant .•namreuolutum hoc lorum truncataslitteras, fyllabas,& di&iones oftentabat: ideoq; hoftes etiam ab hoc loro intcrcepto nihilin eo fcriptum coniectare poterant. Is vero, cui fcriptum deftinatur, applicato loro, &circa furculum circumuoluto, itaut concinuata fcripti feries fequatur, lcgit, intelligit epiftolam, quar Grsece exvTaAn nun-cupatur. Inhunc modum fcriptam epiftolam Lyfandro ad Hellefpontum albtam Plu- Alius mt-rarchus memorat. Porra, loco lori, vtitur filo, qucmadmodum ipfe narratin libro de dus vtesdt Ziferis,adquem locumledoremrclcgamus.
b SYNONYMA' ET ETYMVM.
CYTALE in cafu redo, &fcytalcs in cafuobliquo, nomenhuius mI Serpentis inflcdtitur, aut fecundum alios, fcytala,fcytalx poftea pro- siflaleno-nunciant, ita vocan quafi fiftale,quoniaob fpedabjlisformae pulchii- fnenbarba tudinem,viatoresin admirationem remoretur,&fiftat.Id aucem pro- rum latumfuilTeab ijs opinamur, qui perpctuas agitantnugas,autqui lin-guam graecam parum profitentur:qujndoquidem Latininomen huius Serpentis n6nifiaGraecis,habent,quibuscr*0TttA«, irx.vTet^U «,autTo czvraAio?,ni-mirum aforma th? <rxt/TaA*c,qus vox baculum fignificat.Aut vocaturfcytale,quoniam Etymu gr& figura huius Serpentis teres, & oblonga , oxvt«Aw, nempeloriim coriaceum,aut fcuti- cum. cam, autbaculuaequet: tfxt^o{enimcorium,&pelicm lndicat. Idcirco Greuinus,dum L ^ d°Ve-textumNicandri grascum in gallicum fermoncm verteret ,fateturfe grarcu nomen hu-	'
iusSerpentis recinuiifcjcum illud gallitereddere non potuerit,mfihngux, iniuriam fa- cnx'vl* cere voluiffet.Siquidem vocabulum graecum,quo manubrium cuiufcumqj inftrumenti • dcfignatur, Galliceita reddi non potcrat, quin aliquarelinqucretur ambiguitas:qua dc ctufa nomen,fcytalc,in vcrfione retinere maluit. Itaq; ex ientcntia Greumi,fic nomi-natur hic Serpens, quoniam mole corporea magnitudinem manubrij ligonis adaequet.
Addit GrcuinushuncSerpentem a nonullis Latinoru diciC£oliam,proptereaquod contra aliorum anguium naturam, ineunte Vere, ab antris exicns,faeniculum viter, nc vifionem rceuperet. Nihilominus hoc nomen (Caecilia ) adTyphlopem Serpentem,	&
vulgo Typhlinem pertinet. Olaus Magnus in Hiftoria fepcentrionalium fcriptisman- Typhbfs. dauit,quod Serpens , qui ob tergi pulchritudincm,viatores remoratur, Gothic£ nun-cupaturSlaa. AlioquinSicalis, velPicalis Arnoldo,&Sifcetati Auiccnnae hic Ser-pens appellatur.Q umuis fcifcetalim potius legendum elfcmulti exiftimcnt.	homat/ir*
DIFFERENTI^-
LAVS Magnusin feptcntrionali hiftoria Scytalem duplicis gencris ef-fcconftituit,alterum infigui pulchritudinis praeltantia praedicat, alre-&	rum vero Amphisbaenamappellat. Primum gcnus, quod admiradum,
^/M pigrum,paruum,&igneivenenicelebrat,Slaa Gothiccvocari aflir-mat sdeindefcigidiffima etiamhyemefeniumdeponereaftruit, & ri-tu aliorum ferpentum,intra vifccra terrse, poft ingrcffiimSolis in pri-mum Librae gradum,Iatibulari,donec Sol ab vltima parte Ariet is exieiit.Immo fiacci-dat (eodem Olao tcfte) vt vrgentc bruma,a Solisradijs hic ferpens actractus, ijfdemq; nimisdeledatusfucritjtunc gelu, orificio cryptae conftriAo , & recodentc Solcfaci!o moritur.Hinc colligcndum eft, quddOlaus Magims, Albertum fecutu?, in graucm in- ^rror Olai cidit errorcm.dum fcytalem fui genens ferpentcminduas fpecies diftribuit, confc. Ma^ni. quenterq;fcvtalcm,cum Amphisbxna confundiu
V a	Prx-

!-.- fl
r
Vlyffis Aldrouandi
Praterea ftierunt alij, qui perperamScytalcm in vulgarcm, &chalcidicam difcrimi- "£ narunt: cumtamcnfcytale chalcidica (annotance Edoardo Vuotono) morfu, patientl afterat eadem fymptomata, quceiftu viperx producuntur, & ferpens,de quo in prae-Scyldlefhal fentia3girur,infl.jmtnationestantummodogenerat,qualcs ab aculeis vefparum, & cidica, qd .apMm prodtre folcnt: quamobremj pioScytale chalcidica, Iacertam chalcidicam intel-ammalJit. ],gCre debcmus, dequa in Htftoria Animalium digitatorum ouiparoruraadiumfuit.
FORMA» ET DESCRIPTIO-
i€TERI ferpentes,vtcun&iseft manifeftum,cxcraffiori corpulen-tiafemper incaudamtenuem delinunt. Atfcytale, ab aliorum angu-ium figura recedens, fortnam corporis teretem, & vtrimqjita aequali-ter craifamhabet, vt fpc<3:uordifcernere nequeat partem , in qua ca-put,vel cauda lita fint. Ideoq;ratione huius notx, fimilis amphisbg-nxefleperhibetur. Praeterea abinuicem pofteadjfctiminantur,quia F Scytale ft- amohisbena in vtramqjpartem, fcilicet antrorfutn, & retrorfum graditur: qua de cau-tnilis Am- f3 Gr:Eci propterhunc grelfum amphisbacnam mericocognominatlinc. Scytale vero in phisbana. antCriorem tantutn partem profkifcitur. InfuperScytalcab amphisbaena difcrepar, quoniamha?c apprimeduocapita, illavcro nequaquam repra»feniat. Tertionon func jeqnaliscraflitudinisjcumfcytalecrajstudinemmanubrij ligonisadaequet,&amphif-Bifcrimen k£nacorpU|entiamvermisterEeftrisnonexcedat. Id optimeexprimit Nicander la-Scytdes,& fkeriacisdumcanir.
Amybtsbf-	Bifrontifimilem reperis fcytalam Afophiftban£
pingttior efi tamcn, & cauda, cjua nullafcre exit. Crajfior,vt qitantum folita efi comprchendcre lignttm Curua manusfiricium quoties tcnet ipfa ligonem. ' '	Tamprolixa, vagans, pluuio quam rcpttle Gcclo.
£luodfitcundagenusfitagignit vifcera tellus. Lomcerusaucem, qui verfusNicandrifermoni latino reddidit,& PctrusGillius iffiJ fuis annotationibus in Aelianum, mcntem Nicandri nonbeneaftecuti, crediderunc G Scytalem,molecorporea,manubriutn ligonis,longitudinc vero,lumbricum tcrreftrcm adaequare. CumNicandercralfitudinem vtriufqjanimalisexplicansjScytalem manu-brioligonis, & Ampbisbaenam vermi terrcftriaffimilauerit: quemadmodum in Iconi-Caloru va bus e"c manifeftum. Addunt alij, huic ferpenti tantam colorum in tergo varietatero, 001 ■' vthominesbeftiamintuentes,admirationeftupjdiadcontemplandumcolofcsmorea-tur. Quamobrem pidlum ferpentem nominauit Bapttfta Mantuanus, canens hunc
tCYQ.O *
in modum.
pifta cutemfcytale, turpi Boafe xilis aluo.
Quodautemoculifpe&aiitiumpicii huius ferpentis fjrma ceneantur, ncmo veterum Authorumretulit: quemadmodumSalmafius inSolinum optime animaduertit. Scri-pferunt quidem fcytaletn Amphisbaenx cifeiimilem, non quoad pidluratum dorfum^, quaconditioneamphisbaena carct, fed fortequia ambse hx beftirecaput invtraqjcor-Solini erra poris cxtrcmitatehabere videntur. Solinusautem, in defcribenda huius animalis for-tuminde- ma,multa defumtns aLucanodeceptusfuit: etcnim Lucanus verba faciens de Cen-
fcribtione chri,pi^utaticorporismeminit,&pauI6poftdeScytalecgit.Quamobrcmnotas,qua'H
Scytalis. CenchriaLueanoaffignantur,Solinusfcytali concedere vidctur.AudiamusigiturLu-L.9,phar- eanum fic canentem.
r i	Qvjtm femper recio lapfurtts iimite Cenchris
pluribus ille notis variatam tingitur aiuum, J$vam paruis tinctus maculis Thebanus ophiies^ Concolor exufiis, atq; indifcretus .arcnis Ammodites, fpinaq; vagi torquente Cerafic;. -<- ■'	it fcytale fparfis, etiam nunc fola pruinis
Exuuias pofitura fuas,
<
Qaa-
i
Hift Serp, & Drac. Liber I- 233
Quapropter hoc in loco Ccnchris ferpens varijs notis ad"iiimlitudinem granorUm mi-lijinlignisj&opliitcmarmore maculofior celebratur, quasnotseinfcytalcnonobfer-uantur aLucanoiScd quia paulo poftTcytaiis, etiam memoratur3SoIinus tales maculas (cytaliaffignauit.
Scytale.
N
«
234	Vlyffis Aldrouandi
NATVRA. ET MORES

T omictamus,quod fcripfitSoIinus de fulgore tergi, quo natura Tcy-talemnobilitafledicitur, vt quos pigro grelfu comprthendere n5 pof-fct, varij, & fulgentistergoris admirationc alleiftcis tandem afleque-retur. Accedemusadalias huiusanimalis vcriorcs proprietates,inter quashxc non eft fpcrneuda; quod fcytale prima omnium ferpentum cauernamrclinquat,*& nondum diffiptohycmisalgore, ipohum de-ponat: harc proprietas non latuit Lucartiim, qui de hoc ferpente fic cecinit.
rpjf	Et fcytale fparfis, ettam HUHC fola prttinisy
Exuuias pofitura fuas.
r f f2 Immo, vCalijauthoresreferunt,hoc animal adjocum qucmdam fibi fimiliarem profi-cifciturahcq;faeniculo,-morcaliorumferpepiufn^sfefcitur. QuanutisGilliusinAelia-num, totum oppofitum fcripferit. Videhcct quod. fcytnlc, relido fpccu, ftatim ad pa- p A» hicftr- ftumfeniculi fe conferat. Hinc Greuinusnon-iniuria collegit textum Nicandri a Gil-mnsftni-- liominimeintelleftum fuifle:vbiapertedoccr-paBuIumfAMiicuhabhoc ferpcntemini-r, lo vcfca- m£ appeci. Audiamus igitur Nicandru.m la-tino fermone fic canentcm.
JVec poftquam luuems uenienlti tempore veris, Maina Deum, quando profert ferpcntia matcr Liqtterit obfcuram confueta cubilia petram, Et tiitiaos tepido fub fole extriucrit artus, Vandcntes fe fxrnculi tcneram exedit hcrham, Scd pcr opaca morans imi decliuia montis Se tcnet, & multo grauiter latet obruta fomno Aeqtie alta fua conquirit ftbi pahula terra: JVec licct id magno cupiat, fludeatq-, Uborc, Arefcente fitim potis eft deptelfere fiuce, Vcnenttm Deniq; natura Scytalitale vcnenum rion ingcrierauit, vt i<ftu necem infcrre poflet: Scytalis fiquidein pundura huius animalis obfcura eft,qua? inflatnmationem generat,itaut fiant ^ qitatc. induci^donec opportuna remcdia adhiberi poflint,
SIGNA^ ET remedia VENENI
scytalis-
mg^&p^fi E R C VS-SI a Scytalc,& ab Amphisbara, obfcurum,&vssapparen-rf^	tem morfum reportanr, fed in locoaff. <51 o talis gignitur inflammatio,
^	qualisabaculeis apum, & vefparum prodire folct. Quamobrcm ad il-
§#]	la pracfidia Confugiendum erit,qu« in pun<auris prxdidtorum anima-
liurn adhibentur:dummodo haecremedia intenfiorivirtutefintprjedi-"	t3;cum Diofcorides fciiptumrdiqucrit accidcntiamorfusScytalis,a
Accidcntia fymptomatibus morfus vipcrsenon cflr vald.e djflimilia. Actius quidcm pra-difta Dio-tnr.rfusScy fcoricjis jententiam amplcdti vidctur, fcddcScytalechalcidica loquitur;idcoqipr.r(.dia H taits, cttam virus vipci inum exterminantiafproponit. Itcm Paulus Acgincta coniimiha in hoc cafu prarfcribit medicamenta,qua?.in tiacbtu morfus viperini recitauit.Auicennas, & Albcrtus ponderantcs eadcm fymptomata tnorfus Scytalis, & Amphisbama:, eadem ]'rror aL- 4 (' "n remedia efle promulgarunt. Vervim quis ab illis merito petere pofler, qux nam b rr/ ri'ca fymptomjca, & auxilia morfus vcriufq: ferpentis efledebeant;cumneutereoium iila^ rcmcdi thtt veffcrit. Hicaucem errorinde dimanauit, quoniam verba Auicenna-, & Albcrtiex t>ts /trpen- H'ofcoride,& Paulo Aegineta dcfumpca funt, qtii Authorcspoftquam deaccidetibus, & auxilijs mo: fus viperae cgerunt, mox fimihaini<ftibusScytalis,&Amphisbaenjepro-ii•r .claront, drindectiam c adcm mcdicamenta pr.rfcripferunt. Auicennas autcm r& Afbtrtusdi kribC'HCs;a poltrcmis vcib:s n.choarunt, & propterca in praedidum erro-
ns.
rem.
Hift. Serp. & Drac* Libcr I- 235
A rem inciderunt. Quarecumdemfcqui ordincm debuijfcnr}fiaccidcntia,-&pharmaca morfus Scytalis patefacerc volcbant,
M O R A L I A.
OLVPTAS, & potiflimum libidinofa omnium malorum efca ad Scyralem non iniuria comparanda cft, fi veritatemcontinctinfrafcri-ptumdiftichon.
Simplicitdte rudes ad fe lafciua voluptas Allicit, atq; homines vt Scytale ferimit, Nam,fi Scytale ( vt nonnulliauthoresreferunr; varijs pifta coloribus Lafciuid intuentes reddens ftupidosremoratur, vtillos tandem venenet. Pariterguftata femel tiopardtur voluptasanimumitacxcantat, vtabilla nonnifi cxtindus rcccdat. Eftenim Iafciua ^fjtdti, voluptas, inftar Scyta lis, varijs coloribus, ldeft purpureis veftibus deccrata, &fpecic-. B adeofpcdtabilis, vthominesadfumma,diuinaqj natos,fcorto putidiifimo fupphces effecogat. Hxc autem voluptas fic defcribitur.
Confticitur pulchro hac femper redimita capijiro
Sunt oculi molles, fronfq-, petulia nimis. In capite inftgnis fulgor, redimicula vitt£,	Voluptatis
Sertaq; dependent, purpureufq; color.	. lafciuadt'
Hanc chlamides tyria velant, & baltcus ornat;	fcrtptio.
Atq; hanc fydotiio purpura tincta fuco. Dcxtra tenet fpeculum, quo fplendit turba malorum, Lx.ua tenet luxus, & genus ornnc mali. Quocirca fi pidata Scytale omni conatu vitanda eft, nc humanum corpusad necem in-ficiatj multomagislalciua voluptas etit fugienda,qua: ob momentanea titiilationcm, fimul animam, & corpus indignis modis polluit, atq, perdit.Ideo optimo iure hazc car» mina moralia canere poterimus.
Accipe fiulte pracor, quam fit fugienda v oluptas. Hxc animam damnat, (iygijs, & rnergit in vndis, H&c fenfus lacerat, confundit femina qientis; Contamtnatq; mal» precordia rccia fapore. Tarua voluptatis quamuis fwt gaudia; longa Pana tamcn fequitur mifero permixta dolore. Id, quod ha&enusde Scytalis,& voluptatis comparationepronunciauimus, dc merc-tricepofltimusatteftari.-quandoquidem hrcdefcripta: voluf>tati,confequenterq;Scy- Compara-taliaffimilatur: ctenim adrcmaquodam Poeta decantatitur hxccarmina.	Uo ^retrt
Aequiparat fefe merctrici blanda voluptas,	cts ad vo -
,Qu<e compta inplatca fedet, & nudata mamillas,	luptate la-
Et redimita comas,fpurcum mercatur amori m,	fciuam.
Pellicit, & molles adfe, blandumq; cubile. Mux referat, vilemfumens de crimine mercem. Hincvidemus,quod callida,& dolofa mulicr noufolum veftiumluxui indulgcns, fed Dfaciei quoq; varijs mangonijs nitoremconcUians,feadfco venuftat, vt inftar Scytalis intucntesadfetrahat, ftupidos reddat, per concupifcentiain rapiat, &tandcm vene-no maliconfenfus cxtinguat. Q^aproptcr optima de caula poterituus cancrchoc di-ftichon.
Jguem coram vultum ccmisprofcrre firtnum, Clam te fortajjis Udit hic^ atq; nocct. Erenimmulier nequifsima,quo nitentior,eo noccntior,qutccumtibi fauet,fefouet, Mulieris dutn tibi ridct, te radit, & rodit, corpus laetanter carpic,aurum latenter haurit, noti eft nequijfimp vtrgo,ncc virago, fed vorago, quoc viros vorat, & amando wandit. Hmclcdtor conic- defcriptio. (flirepoteft, nummulier varijs dccorataornamcntis, &pidata lmcgmattbus, tot da-mna,quotScytaIc,fuiscoloribus,humanogeneriatfcrrepofsit. AdrcmD.Hierony- D.Hiereny mus fcribebat, fi vir3a'ut muhcr vcftiumluxui ii)dulgenstita f:ornauerit,vt vagos ho- mi fcnten-
minum tia.
Vlyffis Aldrouancli
inihinn oculosadferrahat; etfi inde nullumfecjuatur damnum, iudicium tamen pa- E tietur ^ternum.
PHRENOSCH EM AT A-
, p/jreatf-(bema ex Panthera.
Phrenof i.-hema e,x . Stytale.
Jifcis 6<n-
fhisbxna
dictus.
VI, in Mufarum facris, iugiter fe exercent, ne momcntum quidcm ho-r^ ofcitanter perire, aut fomniculase dilabi finunt, quin in paleftra 'W hcteraria aliquid operentur. Horum virorum mcminit Ioanncs An-W^M ^rC3S P^a"us> inllbro delufignibus, quiad indicandum ferumali-cuius femincanimum ,varia phcenofchemata excogitarunt. Sedin-ter h$c, duo, defumpto argumento a Panthera, & aTcytale, digna ef-'fe animaduerfionc vidcntur. Primitus hgurarunt Pantheram animal fingularibus pi-ctatum notis;: cum hocDicto.^LLICIT OMNES. Panthera enim, vtcnucleatu eftjn voluminc deQuadrupedibus digitatis, occultato capite, ne ceter^ perterrefiant am-mantes, illas tergofis pulchritudiue allicit, atq; necat Hinc innucre volebanc, quod F aliquando reperiatur mulier, qu^ rar^pulchritudinis velominc ferurn tegatanimum. , Deindeeffigiarunt Scytalem pukhrum afpedu Scrpcntem;cumhoc Diito., FORMA NECAT. Siquidemm hoc phrenofchematcqusedam mulieraflimilatur Scytali,que eft Serpens tant^pulchritudinis, ex Pqetarum fententia, vc intuences, &admirantes reddat ftupidos,confequenterq; alledos perunat.
. i
DE AMPHISBiENA. Cap. X-^EQVIVOCA-
N antecedenticapite de fcytale perrradatum fuit, quse ab Amphisbg-na non multunrdiffimilis elfe ibi tradcbatur. Ideorationi confonum effc exiftimamus ir>pr£efcnti hiftoriam AniphisbsenEeexarare. Primo ^ igicur circa nominis ambiguitatehi, aduercedum eft,quod non folum Serpens hic biceps nominatur Amphisbsena, verum quoque pifcis quoddagenusin mari Anglico verlans,duobus vcrinqj capitibus prg-ditum, quod olim ad nos miftum fuit. Immo, & inanimata quydam, quorutn caput caud^jvelpotius iniiium finiaflimilatur, nomine Amphisbarnx donantur . Hoc igi-tur nominehgulam caHgariam'2eratam polfumusindigitarc ,dequaScaligerin ^nig-inatibus, hoc protultc tetraftichon.
Ambiirua ctruice biceps velut Amphijibxna,
lioftrum vtrumj aneum-, more triremis habcns, Arcta cauum fubeo, mox vt traiefta rcdiui Jnuoluens fpiris dijjita neffo meis.
SYNONYMA> ET ETYMVM-
H
Etymum grcccum.
Vtrinque-<?radadici-tur amphis bzna. Amphicc-pbaion VQ-€Atur,
put,uc Sc geminum mceiium nabeat.Siquidem (Zaivoi, circumambulo, auccircumgradior,exponitur: cft enim com* L -' pofitumex u[A,tpi pr^po{itionefignificantc,circum,&^aiv&)gradtor. Nam Amphisb^na ctrcularibus traCtibus,nempcanrrorfum,&rctror-fum incedere videtur.propterea Latinis quibufdatn vtrimquegrada vocatur. Alio-quin apud Graecos, ob geminum caput, non folum Amphisbaena ,fcd ctiatn Amphi-ca^phalon dicitur. Apud Hefychium, pro u.utplcrfictfoci lcgitur etiam du^y.a.iva, cu-ius vocabuli SclioliaftcsNicandn non meminit, Immo apud Etymologieum, lcgitur
quoqj
Hift-5erp.Sc Drac. Liber I.	237
A quoqj afXQitQfjULW*' , quas vox eadcm cum Amphisbxna efle perhibetur. Praererea fcribit Bellonius,quod nomenhuius Scrpentjs adhuc in Graxia retinerur. Auicennas tradidit quemdamSerpentem adduas partesfalientem,cuius du$ extrcmicatesjratio- Nominx nccraffitiei,funtmedio3equalcs,Ankefimcnappeilari. Syluaticus Alcifmum,&Al- ^ f,lCabu -bcrtus -^mphifilenenhoc animal cognominant, reliqui vero Auchores Barbari Anfi- . *
benam,& Armcnam vocitanr. Gallis, ex Greuino,diciturDoublemarcheur, eft cnira	iUS *n&uts* vocabulum, vcluti & graecum ex duabus vocibus compoficum.
D ESCRIP TIO.
£
MPHISB^NA, & Scytala animalia funt inter fe valde fimilia t non enim ex craflo capite in tenuem caudam abeunt,fed adco ^qualis funt craffitudinis ,vt intuentesdifcernere ncfciant,in qua animalis cxtrcmiratecaput ,&caudaiita fint. Difcrepantautera abinuiccm, tcfte Aetio, quoniam Amphisb^nain vtramqjpartem progrcdiatur j cumduocapitaa natura fortita fitjquafi nonfatis cifet,ex Plinijfcn-tcntia, vno ore venenum fundi. Lucanus id innuitcanens. .
Et grauis in geminttm furgens capttt Amphiftbaita* Baptifta etiam Mantuanus idem confirmare vidctur,dum canit. Amyhisb&na biceps, £r formidabiiis iciu Afpis.
Albertus autem hoc animal duobus infignitum capitibus e(ie ncgat, dicens hoc ind*e cffe natum, quoniam hic Serpens aequali tnotu ad anteriorem, & poftei iorcm partem fc vcrgat. Matthiolusetiam in Commentarijsad Diofcoridem, id f.ibulofum efte ccn-fet, quemadmodum, & hydram fepticipicem. Non negac,quidem id monftrific^ fieri poifein gencreSerpentum ouiparorum, veluti, &in gcnere volatilium : nam pluries compertum eft ex vno tantum ouo duobus vircllis referto nafci pullum habetem qua-tuoralas, aliquando totidem crura, tocidemqj pedes. Immo lacertas vifas elfeinter-_ dumbicipites,fedfui(fembnftrofasaffeuerat. Pr^terea Matthiolusfuainroboratfen-tentiam authoritate Ariftotclis, qui agens degcncratione Animalium, pronunciabat monftrararo.admodum fieriin illis, qua: fingulos pariunt foecus, fed crebrius in illis, quorutnparruseft nuinerofus, & potiffimum in auium gencre, & pr^cipue in gallinis, in quibus, ob propinquitatem, conceptus coh^rcnt.Q.iarefi vicelli ouorum membra-na difcriminantur,pulii difcreti,abfque vllapartefuperflua,nafcuntur. AtfiviteJli continuantur, neq; vlla fegrcgantur membrana, ex his pulli monftrofiprodeunt,cor-pore,& capite vno, cruribus quaternis, alifqj totidem.
Paritereadem decaufa Serpens etiam biccps incerdum viftis eft.' cum etiamhoc ge-nusanimalium oua numerofa enitatur. Hjbc Phylofophi verba Matthiolo perfuafc-runr,vt credcretotanin6falfumeffe,Amphishaenam,ex fui gencris natura ,perpe-tuo bicipitcm nafci. Imrno tradidithoc Scrpentis genuijlumbricorutn mod6 teres, vtr-ifq; extremitatibus,nimirumcapite,&cauda,acuminatisgenerari: qua de re non-nifi difficillimecaputacaudadifcerni poteft: etenim hocin terrenis vermibus, in ti-neisalui,in erucis quibufdam,.atqjetiaminhirudinibus confpicitur. Ecquamuis j) Galenusin libro deTheriacaad Pifonem Amphisbenambicipitem promulgaueritj ni-hilominushuicfentencieMatthioltis non fauet j quandoquidcmhunc librumnon G.i-leni, fedGalcnoadfcriptum fuiffe alferit . IdcircoMitthiolus conclitdit caput Am-phisbjn^capicibusvermiumadeo efleperfitnile,&caud^mulum, vt nonnifidiffici-IHcaudadiftinguiqueat. IneamdcmleutentiamvemtGreuinus, quiintra&atu dc Vcnenis, magtncudinetn Amphisbgnead corporaturam vermis tcrreftris comparatj qua:magnicudo no excraifa in tenucm finit, inftar corporatura; alioium angui.um, fed rituvermium, eftaequalis . Hinc fa£lu eft, vtintuenteshanc bcftiam, locum caudaea loco capitis diftinguere^nefciuerint, & potiffimum, cum modo ante, modo retr6,mo-re nauigiorum vtrinq; proram habentium, gradiatur.
Pr^didis opinionibus adftipulari videtur Hefichius,cuius verba sfit hqc,it\upicr0aivai, Zfoz y.Axpoz:?*Aov lifOTenXP tm icitofiitr '(x»ytx.oii TocuTn	xt$ yrupilccv
L.g.Phar-
faU
Lib.i$> de Anim. Li.6.e. 48.
In tjuiius animali— busfrequc' tius mon-firafant.
OpinioMat thioli dc_> Amphisba ■ n>i.
Li.i.c. j 6.
Optnio Hc-Jichtj circa amphisba. nam.
Anim.tl in
Braftlt.ldito habens ca~ fita.
T om.i.
AtimalTe tracephalo.
Amphisbt-na rnarina vbi capia--tur.
jQt/are Am phisb.tna c.tcutiens vocetur.
Grefftts hu-ius fcrpetis quatis.
Defcriptio huius f-.r— pentis ex Ntcandro.
238	Vlyffis AMrouandi B
<Groiii/x.itov,d; t/rat?	f^n (ftio t%itv xtoaAas. idcftjA mphisbetU fpccieseft I
Sei pcntis porrecto capite, cubitaltm caudam, & decurtatam habens,& ea (gpe uice-deusiitautquidam,numduohabeat capita , dubitcnt. Noneftnegandum rationes Matthioli, & aliorum Authorum cftemaxime prbbabilcs,quibus Amphisbsnam duo-bus capitibus a natura noncfte infignitam affirmant. Nihilominus hoc genusanima-lis mrerum natura dari,non efteimpoifibileattcftamur. Primd > omiffis authoritati-bus Plinij, &c Galem citatis,quoniam Iofcph lefuita , anno icxagefimo fupra millefi-mum,&r quingentefimum,ex Btafihafcripiit dari quoddam ferpentis genus,cancrimo-do incedens, cui duo inerant capita, quorum alteruin adeo erat amplum,vt toti corpo-ri adaequaretur, alterum verocorporis proportioni refpondcbat. In lpfa ctiam Tapro-bana infula, vt legcre licet apudRamufium , vcrfuur quoddam genus ferpentis qua— drangulari feteforma,habens quatuorcapita tali ordiucdifpofita, vt aliudOricntem-., almdOecidcntcm, aliudMeridiem, &ahud Septcntrionem fcmpcr fpcdicnt; &quo gradiendo vnum horum capitum fedirigit, illico, nullaconuerfionej rehqnum corpus fcquitur. Multipedum eft animal, & vnicuiqjcapiti fuus incft oculus. Mirabiletamen eft, qn6d natura illi nullum communicauit venenum jimmo catcris animalibus,& f etiam hominibus eft falutare: nam fi alicuiusmembra dilfecta fint, ftatim huius anima-lis fanguineconiolidantur.Hinc colligendum eft nullum eftedubium, quin Amphisb^-na duobus capitibus infignita, &pottlfimum marina rcperiatur,cuius in kiftoria Aqua-tilium mcminimusjhaec capta fuit in Mari Anglico, vbimultaealiae reperiebantur. Vn» dcmonftrificum fuiife animal nonpoifumus atteftari, quoniam monftra raro, & noa faepefiunr. Habcbat talis beftia bina capita geminis ornata oculis; vtiuqjcaputab alio figura,dtfcerni non poterat, nifi qnod alterum altero aliquanto maius confpiciebatur. Quatuor lincaecolorisamethiftini totum corpuscxornabant; qua^quidem lineae vnde-quaqiflofculisquibufdainerantdecoratae pulcherrimis ,adinftar florum pfeudofyco-moriarboris. Quocirca quemadmodnm Amphisbjena marina datur, cur terrcftris, eciam dari non poterit ?&eomagis, cum annis elapfis, ncpos Eminentiflimi Cardina-lis C/^piaememorissd nosfcripferitfc Amphisbjenam bictpitcm inuenjflc,quaevtruq; caput mouens,modoantrorfum,modorctrorfum gradicbatur.
Hadenusdecapitibus Amphisbxnje. Modoadreliquas partes huiusbeftia: defcri-bendasaccedcmus. Serpens hic paruus eft, & imbecillus, & quodammodocacutiens, G quoniam genas tam latas habeat,vt oculos quodammodo prcmant.Deinde tergus qui-bufdam pundis eft refertum,non autem tanta notarum gratia , vt fpcdatores fulgort» tergoris retardetiquadoquidem,Salmafio tefte,nemoclaflicorum authorum id fcnpfir, cum nulla infigni varietate notarum, quemadmodum nec fcytala commendatur. Vo-luitautemSalmafiuserroremindenatumefle, quoniam in textu Nicandri legebatur -zzrep/5"/^e?,ncmpe notiscompun&um, cumlegendum fit,cum veteri Scholiafte Nican-dri	haec enim vox idem fignificat, quod	quia hoc fcrpentis genus
circulatis tradibus ferpat :proptereaquod apud Hcfychium, h^c d uo verba yJ^s/F, & ri/Sav idem denotant.
AdditGreuinus, quodhocanimalhabetdcnfam,&'duram cutem obfcuris notisdi-ftintftam, coloreterreo,qucm jraeci <pxiov, Litini puilum appellant: cum hic color non omnino niger,fed ad nigrum magis quarn ad fufcum accedar. Audiamus igitur Nican-drum, qusehadtcnusdida funt de huius ferpentis defcriptione, explicantem , verfibus latio donatis hunc in modum.
Pojl hanc, exiguam tibi fubdimus Amphisbxnam,	H
Dttplice confpicuam (monfirttm mirabile) vultuy Cuius perpetua cxcum caligine lumen, Qttodlatas vtrimq-ygenas,porrefiat]-3 mcnta *lus alijs alto ferpentibus aggere tendat. Terreus e[i illi celor, & denftjjimapellis, plurima quam variv diflinftamJtgna fgurant. Ioannes VitusHungarus olim narrauit Gefnero verfari in Hungaria ferpentes breucs, duorum paimorum tantumlongitudinc,nullacauda,&xqiialicraflit!epertotum cor-pus: hos vulgo nuncupari truncatosafleruitiproptereaobhanccorpoiisfi^ur3m,Am-phisbaenas cfle dubitauit.
Amphisbae-
Hifb Serp. 8c Drac. Libcr I. 239
Amphisb-aena Grcuini;
LOCVS ET MORES-
ONIMENTIS mandauitBellonius Amphisbsenam in Lemno In-fula reperiri, &: AgricolaGermaniae ignotam effe. Attamcn, vt pluri-mumhoc ferpcntis genus in Libya ftabulaturiveluti Lucianus in Dia-logo de Dipfadibus teftificatus fuit.
Circanaturales proprietateshuitis anin>aUi,animaduertunt Autho-rcs Amphisfeasnam, frigore etiam ingciicnte, acauernis egrcdi,& ante
cuculi -=
24o	Vlyffis Aldrouandi
am- cucuii cantum aeri adhuc fngidfori fec6mittere,quocirca Greuinu? colligit Amphis- fj, fhisbana bxnauiincomparationead cxteros Serpentes,caJidiori tcmperatuca efle prseditam. qnales. Circa naturalem grelfum obferuauit Aelianus ipfam perfemitas incCdentem ,caud2e loco,alterumcaput adhibere,&rurfusregredientem viciiTim altero capitcprocau-da vti. Praitcrea quamuis hic Serpens, ob latitudinem genarum, vifus hebctudine la-Vigilantia boret, vtnotatum fuit fuperius. Authortamen libri de natura rerum, illiin cubandis huius an- OUjS vigilantiarnaflignat.-nam, quandoalterumcaputfoporeeitopprcifum, alterum guis. vigilareaftruit.
Circa pirtum,nonnulIi tradunt Amphisbainas ore eniticum vtraqjSerpentis ex-trenntas capite integretur. IdClaudiusMinosin Commentanjs ad Emblemata AI-Li.23. ciac' >cx dodrina Plinij,&Solini colligiifeprofiteturcum tamen praedi6tt authores, JnPolyhif. nempe Plinius,&:Solinus expreffts verbis id minime attcllati fint. Qjarc cumPli-n^us>Solinusduocapita Amphisba»na: conceflerifit,Claudius Minos arbitratus eft neccifarium elfe, vt per horum alterum Amphisbaena pariat. Demum Author libri dc natura rerum promulgauit fibicomparaiTe, vt nonfolum morfu, fedetiam fibilo, atq; intuitu perimat.Hinc coniedamus Amphisbfnam eum regulo confundi. Nihilominus £ Venenum Gcorgius Pidtoriusforte adhfrensverbis pr^di£ti authoris in Lerna malorum fic canit quale.	Ejl grauis in geminum furgens caput Amphifib<ena
Serpens, qnt vifu pernefat ,&fibilo. EtReufnerusin Paradifopoetico idem deca^tare videtur, dum inquit.
Qj/rf grauis in gemhium furgit caput Amphifibanay Lathifero , quoties fibilat ore necat. Scimus quidem malcficum effe animal jquoniam Galenus, in libro de Theriaeaad Pifonem ,pronunciauit mulierem vtero gerentem hocanimal tranfcendentem abor-Abortus tire:hoc igitur inde prodire poteft, ob aliquem vaporem venenofum acorporeSer-caufa qua- pentis eleuatum, qui malignitate fua fettim perimat. Idq^ a verirate alienum not» Hi. elTeopinamur: quandoquidemEdoardus Vuotonusaddit mulierem priegnantemilli-L.bJeDijf. cohocanimal tranfcendentcmnihil patijquoniam fortevapor,ob celerit&temmo-Anim.cap. tus,nullam impreifioncm exercerepoteft,&comagis,quia rurfus tradit mulierein Il8. grauidam impunefupra viuam3velmortuam Amphisbaenaminpyxideferuatamtran-liie_».	.,:> '	G
SIGNA» ET REMEDIA VENENI.
YM PTOM A TA i£lu*n Amphisba:n$ confequentia a Nicandro haudquaqtiam defcripra juerunt ;forte quon afr», vt rctulit Diofco-rides,fimilia fintijs.qua* i» idibus vipcrariim contingere folent. Ve-riim Aetius ponderans huius vencnifigna9promulgnuit idum Am-phisbaeng ef^exiguum, necnon vefp.uum , vel apum pundurasimi-•	tari.-vndepoftea fimplex inflammatiodima.nat. Quamobrem Actius
Diojcort- x do&rina Diofcoridis maxime diffentire videtur: Cum cx mente Diofcoridis hxc I"ymPtomata aflimilentur ijs,qux in i&u vipcra: accidunt. Itaq; vt hos authores intcr fc ttusdtjjen- -collciiicmus, dicendum erit, fieri poffe, vt in principio idus Amphisb^njeillaappa-H uunt° reantfigna,qu*expUnduris vefparum, aut apum prodirefolent, fed trsdu temporis fymptomata morfusvipersa.ccedant,.nifi opportunis remedijs morftii in principiole-uioccurratur.	[ * ) \ . T
Quapropter fpecialis modus huius extinguendi veneni, excapite dc viperaerit pe-tendus,vtPiofcorides, A&uarius-i & Aegineta ftltucrunt. AuthoEtamcn libri.de natura rerum fcriptum reliquit animal demorfum ab AmphisbzenapCrire■jcum nulla Semen pa-- remedia ei pr^fto efle poflint.Nihtlomirtus fi aliquod prsefidium ei confctrc potcft,pra:-paueris ad ncminatus Authorfcmenpapaueris,&.Caftoreiim commendat . Plitiuis quoqjco-quict. riandrum uauftum, & impofitum huic morfui non parum vtilitatis efl^:a;llaturutn_-» poliicctur. Immo vitis in hoccafu, magno vfui erit futura:: cum G«liSfth(^iginus
narret
Hift Serp. 8c Drac» Liber !• 241
A uarret qL'*oddam dignura fcitu,5<: a Gra.'cis obrcruatum3fciIicet Amphisbxnan)non te- L.ie.lett, mercaho mterimi, quam v.itc : quandoquidem a Dionyfio id pra?monftratum clTcj anticj.t.^3 crediturs qui a Iunone in furorem ycrfus,cumciiret confopitus, Scab Amphisbarna af- Vitisad-fukante excitatus, illi palmitem incuffit, & percmit.	mrfatur
Amphtsbs
HIEROGL Y P H I C A>
tt£»
L.21.HTC-ngl.
ICIP ITIO Amphisbxnje moti,facere non poffumus,quin hociiU locohieroglyphicsiexarcmus,qu2ebicipitioab Aegyptijs notarifo-lebant. Primitusduorum humanorum capitumcftigie,quorum alte-rum maris introfpiceret,& alterum feininae extra fpe<5hret,cuftodiam dcfignabat.Siquidemhuius hicroglyphici bcncficio(tcfte Oro Apol- Bicipity line)a nullo Daemonum infeftari poffe fibi perfuadebant. Pra:tcrea_» hierogly — bicipitio quoq; feueram animaduerfionemindicabant. Nam lata fuit lcx, cuius mc- phicum. minit etiam Ariftotelcs in Republica Tcnediorumj lata,inquam,fuitlex a RegeTene-diorum, vt in adulterio deprehenfi, tam mas,quam femina eidem fupplicio , nimirum fecurifubijcerentur. Vndc,cumRexneq5propriofilioinhoccriminedeprehenfo pc- Adulteri percifler, iufleruntcudinumifma, in cuiusaltera partebicipitium, inaltera vero fccu- fappMM. ris confpiceretur. Hincpoftmodum faduseft prouerbro locus in feueros ludices. Tenediafecttris.
InfupernonnuIli,bicipitio,prudentiam,&folertiammonftrareconati funt jcunu prudentem virum deceat pr^terita nouifle,&futura multo antc pr^uidtflc.Alij ex Pie-rio Valeriano,eodem bicipitio,nituntur demonftrare firmitudinem , & ftabilitatem_ eorum, quifapienti, &maturoconfiliogeruntur. VicifTvm bicipitioquoqjinconftan-tiamoftendi polTe nonnulli afleuerant: etenim Aftrologi ex vigefimo tertiogradu Leonisbicipitis,homtnssfimulacrum oriri finxerunt, quoniameoafcendente gradu natum,inconftantis, & muta bilis voluntatis efle prsfagtunt.
1
" MORALI A-
• * i '
N CIP ITES homines, in morali do&rina,Amphisbsnae optimo iu-re comparantur: namficutianguis hic prodtgiafusvrrinqj.ciput ha-bens, vtrahbet corports parte procauda vtitur. Paviter pta?Jidi ho- Homines tnincs modo hac, modo illa ratione, iuxta eorum commoditatem fo ancipites tuentur. Non diifimiliscondjtionislunthommcs vtraqjparte claudi- similesstit canres,quiinterdumritucatholico, interdum vero kerettco viuunt. amphisb<e-Hocenim genus hotninum veluti Atr.phtsb^na non folum i<£tu, ntmirum operationt.., nit. fedetiam fitnpiiciafpedu venenant. Cseteriim nullum criminbforum .genus magis, quamproditorumaprimeab Amphisba;na repi^fentari poteft. Siquidcm prodttores Proditorei os duplex, necnon duphcem linguam inftar amphisbxn^ pr^- fc fcrunt. Nam labijs cx- cui fimtles. j) tcrioribus aliqucm ad fydera, vlq; extollunt, quem deinde cuaginara cordis lingUL^
profequuntur. Iuxta illud Pfalmographi. Vana locutt ftctitv&ufruifcj] adproximt. wl_> Vfalm. 11. fiuumflabiadolofiain corde, &cordelocutifiunt. Propterca Paradinus in fymbolis het t.i-cisalludens ad proditores, exhibuitfimulacrum Aniphibe-ic. cum hoc titulo . PRO-HIBERH NEFAS. Etenim amphisb^na, cum biceps lit, vt lubec, vei hoftem adoritur,
velfugitj quia geftatbifrontiuin proditorum, & clanculariorivm ht ftu.m, quon m ge-nere hominum, ex fententia Ciceronis,nuila pcftis cifii.acior tuucniii pottft. Dc his igitur quidam poeta fic canebat.
Falli, etiam & ficli tiunc inueniuntur amici, Fraudtbus in mixtis qui dulcia cjuxcp, loc]xt'.nlttr% J.%u<e Isnge a vero, cr fynccro veclore dijlant, €onfilinm fialfium largitur prf nia m.dtts; J)ecipiunt multos fimula'a, & credula verba (Sermanttsfratrem fialHty naiufqi pan nt. m,
•iLdYij
Cld:. uL hojics qua les.
X

Voluptas tifimiUtur A'»phisb*-
fta.
Libido do-
CAtttr aitc-YHm caput amphisba-nx.
242	Vlyffis Aldrouandi
Aut fraudarc cupit, iiullum efl iam pignus amoris„ Atq; htpi plures ouium nunc velleraportant. Simplicitas extrafuigehfub pectore vulpis. Prgterca iucunda Corporahs>&oiiinium malorum matcr voIupt3S5qua homincsjvclu-tihamo pifccs inelcantur, ad Amphisbgnam coinparanda eft : cum hsec quoqj duobu* vencnatis capitibus, nempe duobus pcccatis l^thalibus mtcgrata jeifrsBni infolentit* fupcrbiat: horumalterumcaputeftgula, hempe voracitas, &nimius ciborum dcljca-torumappetitus, quod caput huius myftic® Amph:sba.'ng,tamqiiam osferpcntis vene-nofum,Chriftifid£.Ies vitaredebcnt jcum nonfoIutncorpus,fed etiamanimam vcnc-nct. Audiamusigiturcarmina in hoc genercminime fpetnenda. Nocies,atqidies vtnum qui ingurgitat ores Itfarcit ftom&chum daptbtts, viffuq\gulofo\ Nilagit hic aliud, quam qued certamina vini Trairat, & et*acuat calices, amplafq; lagenas. Inclkcit fubttas mortes, & triflia fata, Laxat corporeos nexus,pracordia foluit. Pclluit, &fcnjtts, caput, &gcniumq; modefium Contatninat &c.
C^terum non folum pi edidbs prauas excrcetoperationes , verumquoqj altcrum hu-iiis voiuptuofj Amphisbcn^ caput, nemp& libidinem, ad homines pcrdendos excitat. luxta illud.
Ebrietas venerem Jftmulat, lumbofqfalaces Incitat ad luxum,parit, &petulantia corda Ebrictas rattone carens,furioja per orbetn Tranfuolat, finem nullo dtfcrimineponit. Ebrietas mores frangit, linguafq; loquaces Ejficit crc.	,
Hine liquido conftat alterum caput voluptuofa? Atnphisbaenf effc inhoneftam, & per-niciofam hbidincm, quf mortales non pecudibus modo, verum ctiam fuibus j hircis, tanibus,&brutorumbruti(fimisaequat:immo, quod peiuseft, animam tandcm ad ~ rartareasrcgioncs,tanquam in perpetuumcxilium ducit. Sardanapalus cnim fpreto virtutis honore SoU voluptatis celebrabatfacra^focofq; Corporis illecebras fpurcum, & libabat amorem: Cenfuit cflfe quidem explendum prafentibus ipfum Delicijs animum: quoniam pofi fata voluptas Nullaforet : flygij eft hac nam fententia Ditis. At Deus omnipotens hunc fato fujiulit atro, Tartareifq; animam tandcm damnauit in vndts. Delicia mttndi, quas prorr.it praua voluptas, Sunt precul a nobis pttlfanda; dira vencna Ex ipfts manant, & fcllis copia magna, Jlas igitur fugiat fapiens, & honefla fequatur.
£
VSVS I N VARIIS
H
Dolores quo prtzft-dio tollan-tur
X Amphisbena anguelicct venenata ,multatamen manabit vtilitas. QnandoqUidem Plinius,ad tollendos neruorum dolorcs, hanc alli-gat. Nicander veroha nc mortuam , vtletiam eius pellcm in pcrfri-_ «^ionibuscommendai- Aelianus additcoriumhuiusanimalis, infu-gmdis c^teris ferpcntibus, non elfe infmgiferum, fuamq; opinionem roborat authoritate Nicandri,ex cuius verfibus id colligi nequaquam potcft, nifi forte Aelianus legerit alium Nicandti librum,qui nondum ad noftras ma-nus perucnit. Scribit quidem Nicandcr in Theriacis, quodColoni,ineunte Verc,li-gna c^dentesjfi Amphisb^nam inucncrint, deglubunt,pelleqj ramum olcaftri inwo*
luunt,
Hi ft. Serp. & Drac, Liber V 143
^ Juunt, deinde arefadam ad labores, torpedinem, & laifitudinem deferunt: immo ma-1 bus frigoretorpidas, folo huius baciili attritu,calefaciunt.Quocirca Gillius in Aelia- Bacillusol sium fcribebat, quod bacillus ex oleaftro cute amphisbcn^ circumdatus manus f igo- leaftricute «■elaborantcs calefacit. Audiamus igitur Nicandrum, qui vircs amphisbgng in Thcria- Anyhisb*-\ cisdccanjauithuncinmodum.	~	nxcirciida.
Hic-vbi iam creuit, ctdetttes ligna csloni	,	tusadquid
Sclfam deglahrant oleaftri ex arbore virga gjtdle pedum,flriffifq> prahensipetlibus anguti }nfrtam obuoluunt, qttas certis deinde diebns Jcxarere fmunt cantantes ante cicadas. Ytifts hic baculusfrigentibus artubus effc fertpr, vbi exanimis digitos torpedofatigat. luncquia ctnflrittos, & eorum vincula nerues. Catfacit immijfofouet, extenditqicalore.
■ i u n»
DE C^CILIA: CapXE
^qvivoca:
RONVNCIAVIMVS incapitenono,admentemGrcuini,non-
nullos olim fuiffc, qui fcytalem a Gaecilia minim£ difctiminantcs vnum, & eumdem ferpcntem efte aifeuerarunt: deinde in capitc fub- OrJinis ra fequcnti Amphisb^nas cjecuticntes,ex fcntcntia N>candri,appella- tio. uimus: quoniam latitudo genarum horum animalium ,oculos quo-dammodo comprimat. Idcirco coadi fumus in- prasfenti capite^, _ dc fcrpenteluminc orbato^nimirumdeC^ciliaverbafacere. Verumquoniam nomea ' (Cffcilia)ambi»uitatcm patitur: propterea primafrontc sequiuocationem patcfacie-mus. CsciliaigiturnomeneficprdpriummulieriS videtur,vtCa2cilia Metelli vxor, & Caxilia Barbadicha, qti£ interitus mariti impatic-ns , incdia pcrijt. At inter cartc-ras mwlicres hoc nuncupatas nomine.maxiinis cuhiulanda cft hononbus illa animi, & Cact.ts corporispulckritudineconfpicuaCjciliavirgo, &martyr,qus: perprtuum induitci- nomeo fr$ Jtcium, caftitatem matrimonio prastulit,& rofas media hycmc e Paradifoaccepit. Pi £	1
didis addenda eftCaecilia familia a Cxculo Praeneftis conditore. Alioquin Csecilia-. r"' eft Mellmumoppidum Hifpani«eLufitaniae,quodaliter, tefte Ortclio,caftra Vicelliana,, gcSMetallmumcognominatur. NamCsecilia,apudFefantemImperati,m Neapolita- ^ num,cftlacertachalcidica,cuiushiftoriamintcflaccrtasexamiaauimus. Infuper.rc- ^ -jJeGreuino, no'nnulliCa:ciliam proScyrale accepcrunt, &vocem griecam intcxtu LA(lrtx Diofcoridis tfxwVctAWjCaeciliam latine expofuerunt.icd perperam,quandoquidcm,Cf-cilia, & fecundiim Grscos Typhlops eftScrpens cxcus, dequoin pra:fentia agitur. ln cumdem errorem inciditReuinerus,quiin Paradifo poetico quoddamdiftichon infcri- prrorRett-pfit CiECILIA;deindein verfibus proprictatcs ScytaUs expoftiit.	fneri.
Demum in hacjequiuocatione, maiori admirationeeftdigna opinio Bellonij, qui Csciliam, feu Typhlitem marinam dari alferuit,huncqj pifcem Plinio fpondylcm co-^gnominaripromulgauit, addiditqj magnam effe huius cumTyphlope terreftriiimili? t!idinem ;nam vtrumqjanimaldura tefta contegitur,€ui vtrinq; natura in lateribusri-Ihamcirca cutem impcrtita eft, vtaluus prargnantisanimalisfacilius diftendi poftet. AnhbseCa:ciiiaefquamiscarent,& iwarina pcrfedlim mignitudinem aifecuta, craftitu- Tifcishu--dinem polltcisnonexcedit. Immo paulo poftaBcllonio adduntur haec vcrbaj vni- ius nomi cam tinruin in medio ventre marinae rimam incffe; cum tamen tr.rrcftiis tam., nis apud iftas, quam femina duas rimas fcilicct vnamiri frnguio litcrc a natura retule it. Haclc- BcLlontnm. hus Bcll inins. Nosautcmihocnominejpifcem^fignificarijapud nullos probatos au-tlioreicotnperimns,iedTyphlinemtantum inrCrfcrpentes connumeratam hgitnus. Ptfcisacus Nifi fortc Beftonius pifccm Acum Ariftotelis, Caeciliae non diffihwlcm inteiligcic^ apttiArift, volucrit,	- . . t
X 2	SVNO-
244	Vlyffis AMrouandi B
SYNONYMA» EORVMQVE ETYMVM.
CacMa La ttnts. Cophia cur dicatur.
Cccinia Serpens.
Nomina vulgaria.
yECILIA cftSerpcns > qui a caxitare nomcn roeruit. Ideirco Graecis Tt.fA<i)4 vocatur; cum hsc cadem vox cafcum denotet. Immo apud Micandrum in Theriacis,huiuftnodi caeci angjrs rotp, & tvqXwt nominantur.Praeterea vbi intextu grsco Aiiftotelis legimus nvyX TheodorusGazavertitCaecilias,cuiColumella adftipulatur. Hodic in Grscia hicSerpens, tefte Bellonio,TephIoti,Tephliti vcl Tcphlini nomine antiquo corrupto, cognominaturi Amplius apud Hcfychiii xfflpfaslegitur fpe-cies Serpentis^quiobcaecutientesoculosLatinisCacilia nuncupatur. Cophiam igitur vocant huncanguem,quaJjfurdaftru,cumadmentem ^liani^hcbcttsauditus eftefera-tur,& xcdfia;in Graecorum fcholis (urdaftcr exponitur.Apud Rauifmm Textore legitur F C^cinia paru3,& grs^ciUs Serpcns nullius fere vencni,qti3e fortafsis crit eadcm,qu3e Ty-phlops Nicandri, quam ct7rri^etytov , nimirum fine noxa indigitauit, & forte corrupto nomine,Cecinia pro Csecilia dicitur: cumhoc nomen apud a liumclaflicum auvho-rem non legatur. Cecula quidem pro Caecilia habetur apud Albertum, &Caetialla vulgo apud Niphum,&C®cula apudIfidorumItaliceCf«//rf, vel bijfa orbalay$corbiga. Hetrufcis lucignola, fecundum Matthiolum Ferrarienfibus orbighina^ Bononienfibus Cejia, quafi Caecilia. Germanicc Blindenfchlycheri, AngliceSlau vuorm. Dcniq;Nar-boncnfes, ex Iulio CsefareScaligero, has Caecilias Nadels vocitant.
Lbi. 6MJi. An.c. 13i
Error Belr Itnij.
Duplexl-con tradi-tur.
Color Ca-cilia tjua--lis.
De-'es qua-lesJint.
DIFFERENTLE- ET DESCRIPTIO-
V N C Serpentcm in duas fpecies, nempe in terreftrem, & aquaiilem, ex fentcntia Bellonij^diftribuendum cfleminimcatteftamur. Quan-doquidem, vtnoftra fett opinio, ipfumverbis Ariftotelisdeceptum ^ eifeopinamur.Nam Ariftotelcs,TheodoroGaza interprctc,haecha-bet verba. j£ui auttm Acus vocatur, tempore pariendi, vtero dehifcen♦ te oua emittit, habet enim hicpifcis rimam quamdam fub imo ventre, vi Cacilia Serpentes. Vnde exhis forte verbis BelloniuscollegitTyphlopem,feuCaeci-liam etiam aquatilemdari ,quod minime admittimus:cum nullus probatus author id aifirmauerit. Concedimus quidem Bellonio, Typhlopem, velCa:ciliam, quam ip-fe in Grxcia obferuauit ,aCaecilia vulgari differre ;cum harc admodum exilis, illa vc-ro multo fit craflior. Ideo vtriufq; iconem in medium prodimus : nam icon Caeciliae craflioriscum Csecilia defcripta a Gefncro apprimeconuenit.
Itaque C£ecilia,vt referti€lianus,caput muraena? habct fimile,perparuisinfigni-ta'oculis,&ad videndum nonprobe afftdis. Quarc huic anguium gcneri oculiqua-kstalpze aifignantur,ideoque GraeciTyphlinas, & Latini Caecilias vocant. Nccrni-rum eft hunc Serpentemcarereoculis,cummore talparum,in tcrram fe condat, in ea-que diu maneat. De dentibus huiusSerpentis haec fcribit Bellonius: Chamxleon-tismaxillx tam fupernae, quam infemsedentibus ferratis muniuntur, quaics in Typh- F1 lotiScrpenteintueri licet. Colorhuius bcftise colorcmchalcidicae lacert? cmulatur i nam viciflimAriftotelesfcripfit,qu6dChalciscoloreeftSerpentis,qucm l. eciliam no-minant. Tandenicuteadeo duraarmatumefthoc animal,vtex Acliano,vix acuto gladiofccari queat. Sub vcntrc rimam habere dicitur, fiphilofophus in hiftoria Acus
pifcis veritattmfafTuscft.
HicScrpens ,vtanimaduertitGefnerus,fufcieftcoloris,&: obfc-ure maculofi ,cum fubrufoexiguo vix notabili. Hiccolorad latera ,magiscft variusctim nigricantibus maculis diluta purpura diftincftis, tanquam in marmore porphyrite obfcuriori. Totus venteratrocolore faturo nigricat. Atpaulo citracaputcolor aterdcfinir jfubcollo cnim, & partc proxirna color cft glaucus, maculis quibufdam nigris decoratus. Den-
tes
S
Hift. Serp- 6c Drac, Liber £ 2 4 j
Cazcilia vulgaris, Ocilia alia ex defcriptionc
Gefaeri.
f
\

258
Vlyffis AMrouandi B
Geuli hu-ius Scrpen tis quales.
Defcriptto Cacili/t fe-cunda Ico-nis.
Grejfus qualis.
Partus qualis.
Li. 6.dere ruf.c.l7.
Kemedia ■morfus C<£
cilu.
tesminimi afperi,&vix apparentes, & plures in inferiori, & magisconfpicui, quam p in fuperiori mandib-uia obferuantur'. Lingua eft bifida. An vero oculi fint vt in ca;te-ris animalibus abfoliKi,& perftdi,non potuit Gefnerus intueri ,cum bcftia abipfo di!i«cnterobferuaca,eifec mortua.Confpicatus eft tamcn totuoculumab infcrionpal-pebra tegi,cuius foramenin coparatione ad reliquum corpusjerat perquam cxiguum. Ainpliuscurauic Gcfncrus pipgi iconem huius animalis fpminaejcapcxluniomenf» aani fexagefimi certij fupra millefimum,&quingentefimu.Beftia h.rc crat dodrantalis, & craifitudinis fcre fcytalis, cuce admodum nicida . Mca tUi i;i mcdio ve.itris apparc-bac, quo comprelfo,oua veluti immatura exibant.' Infra adc3iidam,meatus erat ex-crcmcnti. Oculorum cauitates magifquam ocnli confpicicbanrur. Dcinde fquama: maiufculx,magiscaput,quam rehquum corpus tegcbant :cum hasin vipera omnes paruze, & xqualcs videantur. Vndehaec Gefneri dcfcripcio ad lconem Cxciii^fecun-do loco polits fpedare videtur.
NATVRA> ET MORES-	B
ONGENVIT naturahuicSerpenti talcm greftiis velocitatem,qua-lcmlacertre chalcidicx conuenire aiferuimus: hacde caufa hocani-mal fumma difficultate coerceri poteft . Pra-terea a natura fibi com-pararunt C^ciliaejvtfjetus viuos, morc viperarum,enitantur. Quare Gefncrusnarrauit, quod eius vxoraliquando Caeciliam prasgnantcm baculo percuffit, & mox fetus viui ab vccrp pjjorepferunt. Immo tra-diderunt Plinius, & Ar iftoteles, quod C^c ilijs parientibtts accidcre folet, quod in pari-tione Acuspifcis contingit: nam,praemultitudine faetuum, ytetus dchifcit, & poftpar-tum illico vulnus coalefcit. Circa virus huius animalisfcrib^Columella agens de cu-raBoum,quod ilhsl^thifereftSerpencis idus, &eft magnofum animalium noxium virus i nam vipera, & C^cilia fepe, cum bos in paietia hnprouide fupercumbit, lacef-fita oncre morfum inoprimit. Deinde pauloinferiiis addit, quod Cecihg morfustu-morem,&fuppurationemmolitur. Quocirca firemcdia defiderantur, confugiendum eft ad auxilia, qu^ aduerfus venenum Amphrsbxn^ probantur: proptereaquod Diofco- G rides in vno, & eodem capite,de hisduobus Serpentibus pertra6t 1 uit. Deniq; Gafpar Heldinus fcriptis mandauit Ciconias fummopere Cxcilijs dele£lari: hinc colligerc oportet carncmciconiarumiciibus horumSerpentumpr^fto effe.
*	rlf
VSVS IN MEDIGINA.
Bemedium
aduerfus
fejiem.
ON modicam ex his Serpentibus poterit medicus dcmcterefrugem, fi veritasin quadamepiftola ad Gefnerum fcripta legicur, ex qua per-cipicur,quod Do<5tor Ofualdus nonnullis fudorificis medicamentis ex fua theriaca paratismultospacientes apeftilcntia libcrabat; hancau-temtheriacam ex Cfcilijs, & aqua theriacali concinnabat; nam ol-fa£fa odorem aqu^ vit£ (pirabat. Hoc igitur prcfidium bis,& ter exhi-bitum multos pefte fcre extin&os priftino vigori refticuebat.
H
»
r /
Hift, Serp. & Drac. Liber I- 2 247
D E CENCHRO- Cap.XlI-:	jEQVlVOC.A.
notandum clt, quod xty^poi,	xty%pmc,xty%pj7)ic,&( xty^p/otCy
nimirtim Cenchros, Cenchris, Cenchrines, Ccnch, ites,& Cenchrias Cenchris, funtnominaad hunc fcrpentem fpe&sntia, qupliqua ambiguitate Cenchras, Jaborant;dumvaria,pr^terhocanimal,denotant. In primisxs^poscftfemen panico Cechrines, fimilc, ideftmilium, item femen, vel granumficusjproptereaquod granomilijaffimile- Ccchfiiesy. tur, item ferpens, de quo in pr^fentia agitur a milio denominatus, vt in fequenti rU-. ^enchrias. bricaexponetur. Immo xi^piw, xi^pic, vcl xep^wsper tranfpofitionem litterarum cftiiomen auis apud Ariftoteltm,quael<.cundum quofdam aethores,alitertinnunculus Li. 2. hift. nominatur.-hanc Didymus cfte ait auem,quam p.wplv 'icpetxa., fcilicet paruam acci- An.c.x-j, pitrisfpeciem vocant,colorci.inereopundis nigns,veluti gvanismilij variegatO.Hoc L.^.de au-etiam nominc,abOppianoqua:dam anferurn lpccies nuncupantur, quia xiy^pa, ideft cup. milio inefcentur. Alioquin Varro quaidjm aues vocitat miliarias,quia miho pingue- Auissnilid fiant,haeigitureruntforfitan illas,qua; in AuiarijsGaneoritmfaginantur. Ahrer xsy ris. ^po; fecunditm Pltnmm eftadamantss genus, qu,.)d milij magnitudinem non cxcedit. Adamatis Pariter, exeodem authore,xiy%psrn;eft gemma,qu«grana inthj in fe veluci fparfa ha- fpccies. bere videtur: itein ornameutum veftis apud Atheneum . IXnuim aliqu.tr etiam aegri- Gemx. fpe-tudincshoc nominedefignantur: nam vtrccitatCselius Rhodiginus, inocu^is quan- cies. doqimtnutiores velutiqutdamcalculi vifuntur,milij tmagi iem quodjmmodo referen-tes,quos GraeciCenchtos nominant. Ccnchnas autem eft alrerum genus herpetum, L.i^.meth admcntem Galeni, afimilitudinemilij dcnominarurrt, ex du;ib'Jsfiumoribus,btIcfci- ttttd.c. 17. ^ licet,& pititita prodiens,qm vlcus protinus non excitanr, fed tarum puftulas cx^uas, Morhi fpc-ioftar granorummilij, qu^ poftca paulatiin in vlcus degenerant,quod a Latmis herpes €*es- * miliaris cognominatur.
SYNONYMA- F. O R V M Ql E TYM V M.
ATINI, penurianominumcoadli,adindicandumhunc ferpentem, nominibus gr£cisvfi)Caichrum,Cenchrinem,Cenchrite,Cenchrim, • &Cenchriamappellarunt: nam x/tyj^poc,& xty^p/^xcoipic, apudDto-fcoridem legitur ;*«y^P/rnc, &V?$£P<sapud Nicandiu, xiy^pU»,ctism apud Vannumj immo xty%pfoiiii<k xty%p/a!$ 3pud Lexicographos g-e- tiic fcrpes j)	cos ct<mo vnxty^pn, nimirum a mtlio, quoniam htc lerpens quibuldam, amilij w-
notis, ad inftarmilij> fit cxornatus; vel quia rempore tantitm milij appatear, vt fcripfit menforti— Etymologus :aut quia,ex Aetio, florente milio,hic ferpens fit perniciofiorj aut qu-ia_, tur. colorem plant^milij referat; nam Auicennas, & OlausMagnus promulgaiUnt, htinc ferpentem acitrinocolorc milij dcnominari: hac de re ab aliquibus Latinis miliaris appellatur. At fatiuscrita notisgranismilijfimilibus ferpentem hunc cognominarej Vera cty-quandoquidcm hoc Etymumcrit magis conforme Lucam dottrina: canentis hunc 111 molo*ia. modunu.J4
Pluiihus ille notis varUtam tingitur aluum.	L. 9. Phar-
BcIloniuspretereahancconfi(matfententiam,dum rcfert,hodie inGrccia vulgohoc fal. jtiimal nuncupari Cenchritem, additq; iconcm , quc varias ctiam noras repre- L.x.obfer. icniat,	caP*Z *•
Amplius
248	Vlyffis AMrouandi B
AmpliusNicander inTheriacis, hunc anguem AeeWtf > nempcleoncm indigitat,dum g verfibus in latinuin translatis iic canir.
proltxum tnucnies tnamabile Cenchrida monjlrum, Jguem varijs picfum fquamis dixere leonem. CurhicSer yer^mquamobremhic Scrpens nuncupetur ieo, varrj varias excogitarunt rationcs. fens voce- Autquiafquamaehuiusanimantis macuUs fint diftin&je varijs, inftarpeilisleonisiiby-turLe0. cijqux^ad mentem /Eliani, nigrisfloribus cyaneo colorc virgatis eft aecorata jaut quia hicSerpens caudacrcdka,more leonino, adpugnam fe excitet, aut quia iconinam ferociam, & fceuitiamaemuletur, autdeniqj quoniam humanum fanguinem, ritu ico-num,exorbeat. IdcircohocSerpcnteieonenuncupatononnuiii profitentur expone-rc haec Martialiscarrtina.
Jgitare fi pudor efi Ligella noli Barbam vellere mertuo Leoni. Quibus verfibuspoeta taxatmulierem vetulam.quaepilosadhuc vellere pertcntaret. Li.6.dev- Ideoq;perhunc Serpentem leonem diiSum, pudendum muliebre aMartiali intelligi fupar.cap. afleuerant: cum proprietas huius animalis fit, fugere fanguinem; ex quo probe co<SloF femen generariGalenusatteftatur.
Infuper nonnullihanc beftiam Iaculum vocarunt; proptereaquod alicui damnum Diffcren- allatura,inftar vibrati iacuii,feratur. Sed aduertcndum eft,quodhicSerpensala-ii* ittter cui0} flue Acontia Serpente valde difcrepat; & quamuis Actius Cenchrum appella-Cenchru^ uerit Ammoditem,&: Acontiam Cenchritem: nihilominusnotandum eft, quod Cen* (Flaculte. chrus, de quo in pr^efenria verba fiunt, ab Acontia, & Ammodite difcriminatur; quo-niam cum lllis, vt optime obferuarunt Matthiolus,&: Greuinns,nullam cognationem,: Serptns Le & fimilitudinem habeat: quemadmodum ex defcriptionibus, & iconibus patefiet. ttcularts Prxdi&is addamus corum opinionem, qui hunc Serpentem lenticularcm indigita-qualis. rUnt,nixiforfan dodrinae Auicenng, qui pr^fcribens remedia aduerfusangues, Sefa-mum ad morfum anguis lenticularis commendabat. Vnde per hoc lenticulare animal» multiCenchrum,nempe miliarem intellcxerunt; nifi vehmus intelligere Acontiam L 4. fen.6. Serpentem , qui maculis lenti fimilibus diftinguitur, vt voluit Bellonius. Hinc mul-iract. i.c tihisforte maculisdecepti,vtAetius, AcontiamcumCenchro confundebant. Hic r .. ' ' SerpensapudAuicennaminterdumFamufus,aliquandoAracis,&quandoq;Afpisha-
•	bens diuerfos colores nominatur: proptercaquod Auicennas primum agit de Serpcn-te miliari, &paulo inferiusFamufum Serpentcm defcribit, qucm Nicolaus Leonice-nus eumdem cum Cenchro eife voluit, vt ex fymptomatibus morfus vrriufq; legenti-
JracisSer buseft manifeftum. peindememoratetiam AuicennasSerpentem Aracem,veiAfpi-dcmmultiscoloribusdecoratam:atqu^fcribunturab Auicennadc naturahuiusScr-
*	' pcntis ad Cenchrum etiam fpedare videntur. VndeAlbertus Auicennam fecutus,
&nominumvarietatedeceptus,ineumdem inciditerrorem, dum pr^di&osSerpen-tesafcinuicem dirferre cxiftimauit :quare ,& jpfe huncSerpentem alibi Arachin_j, Serpa Sere alibi Centrin, &MiIiarem, deinde Faliuifum nominauit;quoniam ab Auicenna femcl natjuiSer- Famufus fuit appellatus. Ad finem inSicilia verfaturSerpens vulgo Serpa Serena nun-fens. cupatus,qucmmultiadCenchrum Vcterumrefcrunt ;cumeiufdemferefit longitudi-nis,&craflitiei. DehocHieronymusMaflarias Vicentinus medicus eruditus fcripfit adGefncrumhuncin modum. Serpa Sercna eft anguis venenofus perSiciliam diua-gans ,fubalbidus, qui longitudinealiquandohumanu corpus ^crafluudinevcro, bra-chiumcircacarpum adoequat. Verum cum notarum non.memioerit, non poifumus ^ adduci, vt credamus, hunc Serpentem effe Cenchrum Vcterum.

FOR-
B
Hifl> Serp. & Drac. Libcr 1« 249 FORMA» ET DESCRIPTIO
ENCHRVS rerpcnslongitudincduorum cubicorum figura crafla.» intenuem abeunte, 6c coloreviridi e(Te perhibecur. Qjamuismulti Ctlorkn~ opincnturhunc colorem GraJce^Aaipo» legi,quod vocabulum non fo- i*rfcrpc*: lum viridem,fedetiam luteumcoiotemfigniHcat: nam milijcolor,a quohicanguis cognominatur , non prorfus eft viridis, fed adluteum tendit 5 & hic ferpens maximciuxta a!uum, lutcum milij colorem re-pr$fentat.Lucanus ver6totumanguemexornatump'uribusmaculis «mulatibusmar-mor ferpentinum Thebis aduedum rcftihcatui: his vetfibus.
Pluribus ille notis variatam tingitur aluum	L. 9, pbar-
£)u)m paruis tincfus maculis Thebanus Ophitcs.	ftl.
Item Nicander non folum aluum, fed totum feipentem maculofum celcbrat: deindc quoadcraifitiem,&longitudinem moliscorporca:, nihildeterminandumeffe ftatuitj Logitndot proptcreaquod alijgrandiores, alijminores confpiciuntur. Nicandcr igitucficcanir. &
Prolixum inuenies ittamabile Cenchrida monfirum%	ties qttalis.
Sluem varijs piffumfquamts dixere leonemx )	Non ftata crajjt ties, eadem nec fpira videtur.	^
Prsterea Albertus Magnus de miharibus ferpentibus vcrba faciens,Faliuifum difcolo-rem vocat,deindc Arachin variumefte fcribir, qui poftmodumferpentes ijdemcwm., CenchroDiofcoridis cffcin. fupcnori rubrica traduntur.
NATVRA.
iVlC anima|iinatura calidam temperaturamingenitam effe,&be— ftiam veneno vipereo redundari pronunciauit Ardoitius, Ideoqjdili-genter cauendum eft, ne in maxtmo aeftu, quo tempore ha:c beiluaj permontesdiuagatur, pecoribus, &caeteris, etiam animantibus infi-diastendat. Etenimferpenshicpcoprietatequadamnaturalidudus, Animates ^nimaliacauda implicat, & flagellat: deinde,apertis iugularibus ve- flagelLat. nis,fanguinemforbet. Prxterea curfum veloctflimum a natura fibicomparauit, quia rubos,&fpinas vitanspcrrc&um tramitem femper incedit. Id nobismanifeftauitLu-
canuscanens.	,
Etfemper retto lapfurus limite Cenchris. Qua decaufaa muitis authuribus mflexuofus appellatur. VndeadmonetNicander, CreffusC?-vt obuiumferpentcm tramite flexuofo fugiamus: fiquidcm ferpcns redatendens obli- (hriqualit quotramitefacilevitatur:cumpropterlongitudinemcorporisflediendo itcr tardius moueatur. Audiamus igitur Nicandrum in i heriacis flccanentcm. Hic caue, cjuantumuisfortis videaris, & audaxt D	Hoc aduerftts eas, vel tentes pralia monJlrum>
Jntepefliftras ne Jlammas fpirethiatu, Attj-, tuum implicita corpusliget vndiq; cauda, Et btbat exfuftumper vtrinq; foluta cruorem Clauftra, proculfugito non refto tramite,veritm obLitjuumper iter, citaquo veftigiafrat.gas: Ladit enim curtto perfpinas tergoraftexu, Cum celeres alias rtifoferat impete curfus. Talis Threicio feruatfe beflta traft».
Ccnchris
A
B
Hift, Serp- & Drac. Liber f. 2 j r L O C V S.
N Lemno infula, in quam Vulcanus olim aufugiiTe traditur a Poetis, vtferrum eJaboraret,copiamhorumSerpentum ftabularimultipro-mulgant, & potiffimumBellomus,qui iterfaciens per hancinfulam. Incolis negocium dedit, vtomnia Serpentum genera infulam habi-tantia comprehenderent,inter quaeerat Cenchrus,quem Veterum Cenchrin efle proculdubio exiftimauit,non folum quoad figuram,ied etiam quiaibivulgo Cenchriti nominabatur.Infuperin infula quoq,Samo, velSamo-thracia Cenchris eft frequens.Ambseenim infulae fit«funt in mari mediterrancoThra-ciam verfus, & regione Refcynthidis oppidi Iunoni facrati, & fluminis Hebri, Zonxque montis,Antriq;2erinthij,qu3eloca omnia inThracia fita funt,& proxima,vtfuit paulo anterclatum, infulaeSamo,in qua Mons Mofychlus a Nicandro, nominatus,confpici-tur. Carmina autem Nicandri in Iatinum translata funt h$c. Atqui cttm rapidis feruefcens Solibus tftus Ardet, in horrida fe fyluarum deuia conferty lmbellefj{ rapax venatur prado bidentes, Tereelfiue Sai iuga ,frondofiue Mofychli, Sub viridis quando frigentibus abietis vmbris Securi recubant ,grege circum errante magiftri.
S I G N A V ENENi:
L.i.ttbfer, cap.l 1.
I» lemnii & infam* ha lefttM ftabnlant.
CCIDENTIA iifkim Cenchris concomirantia fimilia funt ijs fym* pt#matibus,qua: amoriibus vipcrinis prodirefoJentjfi veritate ^Btius, &Olausmagnusaifccutifunt. Verum inter alia iigna,vnummaxima animaduerfionedignum efle videtur, quod Nicanderin Theriacis re-ccnfuit. Hoc igitureft colle&io aqux in ventre inferiori,qualis inhy-drope generari folet:haec enim ob facultatcm veneni humorcs liquan» tisibi colligitur. Sic enim NicanderinTheriacisdecantat.
Quam facit hxcplagam,nulta medicabilis arte Tabes infequitur,qua diro membraveneno Bxedit, ac turgens cruciatum fufcitat hydrops, Donec is ejftacfa prope fumen partc refidat. Diofcoridcs, &Paulus Aegineta retulerunt, quod huius Serpentis morftim fequitur putridum vlcus, deinde partes tumidae, veluti m hydrope euadunt, & tandcm patien-tcslfthargo corripiuntur, immo afferuntinmcdium opinioncm Enfiftrati,qui vol-«it, in hoc cafu , iecur, inteftmum ieiunum, & colon maximas iricurrere putrcdines; proptercaquodin aegrotiscxtindlisj&diftedisjpr^did^ partcs infignemcorriiptionem £) oftenderunt. Etquamuis vox graeca,qu£apud Diofcoridemlegitur,vwr/p, ieiunum inteftinum denotet;dcinde legatur apud Paulum Aeginetam x.6<?iv, quae vox veficam fignificat; nihilominus, vtcumqj fit, infignis putredo , ob virus huius animalis, prs-didas partcs occupare folet. In huius aifcrti confirmationem venit princeps Auiccn-nas, qui de morfuFamufiagens, fymptomata idus viperini, & partiu putrcfjdioncm, &hydropemmcmorat;idemqj confirmat dc Araci 3 propterea remedia prauarum vi-pcraruminmcdiumaifert. Hinc colligendum cft,hos licctdiuerfosSerpentcsab Aui-cenna nominatos, ad vnum tantummodo Cenchrum Diofcoridis rcferendos cflc.
Ctlltttit aquainai domine.
Lib.S.de^j mat. tncd. c. 52.
Inftgnis putrcdo In tcftmoru.

MH«

\
* 5 *	Vlyffis AJdrouandi
i
MEDELA.
V M fyrnptomata viperinos ictus concomitaoria in morfu Cen-
chri accidant; prcefidia quoq; viperinumvirus debeilantia inhoc ca-
fu locum haberedicuntur. Pr£terha?c,commenda?ur fatureia,put»
fy4ucftris inpuluerem redada , necnon radix menta? faraccnica:, &
________________gentianae. Alioquin,ex Diofcoride,demorfisaCenchroauxiliaturlar
Waru pla- - * P ctuca contufacumfemine lini illita,ferpillumcumduabus drachmi*
Ufuntpra haftula;recrj3e,&tribusvinicyathis. Itcm ariflolochi^ radix,&cardamomumproba-ftdia ad
tur: quamuis textus Pauli Aeginet^habeat xapeT^of,ncmpe nafturtium, Pliniusfer-mtrsu.htt' pjjjj fylueftris pinguius decoCium in vino aduerfus omnes Serpcnres prgfcribjt,fed effi. iftsanguts. cacj^pUminmorfuCenchriprgdicat. Demum non eftomittcndacieonia,qu^Cen- v . "'. chro potiflimum «duerfatur. Theflalia enim tanta Serpentum copia rcdundat{, yt^i CteoHta ^ cjconjjs vorarentur, proculdubio incolae a luis pellerentur fedibus j vt Ariftotc- f1' «uxtltan- ]es jn fvlirabilibus pronuaciauit. Infequuntur igitur ciconij Cherfydros, alias prato-turmorfut riimpCQeSj &pr?cipVieCenchrum. Quarcharumauiummembra,ex Aeliano,morfi-Ctttcbn, bus huius Scrpcntjs opitulantur.
DE ACONTIA-SIVE IACVLO-
Gap- XIII. -
& GLV I V O C A.
D hiftoriam Cenchri addere libuit caput deAcontiaSerpente^propte-. 9rdtnit	reaquodcum illomaximahabeatfimilitudinem.VndeAetiusvtriuf-~
ftitit,	que Serpentis conuenientia deceptus, alterius conditiones, & prarro-
gatiuas altcri attribuensvtriufqjhiftoriam permifcuit. Ambiguitas igitur,quoad vocabulum gra:cum,in hoc confiftit ,quod«*om«c, apud tucianum in Dialogo dc Dipfadibus, eft Serpens Iaculus, ita a Latinis nuncupatus, cuius hiftoria in pra?fenti capiteexararur. DeindcapudHefy-chium,& yarinum, dx.on 104 fertur effe herba ,quae canibusab,anguedcmorfis mcdea-tur: hi Authores de Serpentibus forte Aconti/s verba faccre voltierunt, vci lnquiren-durn,an hec herba eademfitcumDracontio,ncmpe Dracunculo.-alioquin Aconrias ' planta in re herbaria quidfit ,ignoratur. Plinius	yertithaftas;cum fintiacu-
la i namhafta Jop» Graecisdicitur. Aliter apud eumdcm Plinium,a*om'«< fpnt comc-tarum genera ita nuncupata, quia ritu iaculorumcelerimcferantur. Sunt aurem paf-Acotttia fiones ignita?, vulgoftellaecadentesappcllatje,dequibus Ariftoteles in voIumineMe-funt JlelU teororum vbcrtim cgit.' At circa nomen latinum huiusSerpentis,animaduettenda eft cadentes. differentia inter Iaculum, &Iaculum : etenim Iaculum in cafu re£to neutro genere in-jyiffcretia flexum ,fignificat quodcumq; inftrumentum bellicum manibusvibr3tu,n,nimirum w Iaculiy & fpiculum,& telum miflile. Iaculus veromafculinigeneiis Serpentemdefignat,cuius Jacttlt, mores in praefcntia ponderamus.
% nmm umitun
Act ntias
CYKIO-
«3 A * {
i
HiftSsrp 6c Drac. Liberl- 253
SYNONYMA, EORVMQ_VE 1 ETYMVM-
VAMVIS Diofcorides huius Serpentisnon meminerit jalijstamcn grsecis Authoribus, & praecipueLuciano non fuitmcognirusjcuiin Dialogo de Dipfadibus vocatur dzovr/ctg a,7ra rS cfxoerc?, vel«'xoma: quandoquidem dxav iaculum,fpiculum,veltelummifniefignificat: hincIaculiSerpentis nomen apudLatinos dimanauit3quoniam,in-flar iaculijin homines, & cstera etiam animalia.irruac j prseterca apud HefychiumjaxomA» apudNicandrnm,idemSerpcns,qui Acontias B effe perhibetur. Licet Varino axovr/^fccundum quofdam, AcontiasSerpentes nomi-nentur. ItaqjLatini Serpentem hunclaculum indigitarunt j proptcreaquod arborcs fcandens,interffondesoccLiltatiisin prsetereuntescuiufcumqj generis animantcs,in-ftarfpiculi,fe vibrer. Quamuis Greuinusfcriptum reliquerit,ad mentem Nicandri, hunc Serpentem non a iaculatione, fed a figura iaculi denominatutn fuiffe. Alijsfuit nuncupatusSerpens volans, quia Auchor libri de natura rerum perpendens forte infi-gnemhuiusanimalis velociracem,alis prccdicu elle exiftitnauit.Ideo quandoqj Iaculus volucris apud Aelianu appellatur.Amplius hicSerpens Aetio dicitur Cenchritis,Cen-chrias,&Hfpis Acontias,quoniam hunccumSerpenteantecedcntimiliarinuncupato confundit. Quare Hermobus Barbarus nonnullos fuiffefcribit,qu.iCenchritem,fcu Cenchrum idern Serpentis genns cutn Iaculo,fiue Acontia cffe ftatuerunt. Quibufdam appellaturCherfydrus,fed perperam ,cumnulliprobaci Authores idaffeuerent. Syl-uaticus Acoran vocat,corrupto forte nomine, pro Acontia. AuicennasnominatCa-fezati,&Altararar. Albercus,& OlausMagnus Alcirariri, Altinanci,&Cafezaci.Bel-lonius iter faciens per Leinnum Infulam,obferuauit hosSerpentes ibi vocariSagi/tari; Q quia inftar fagittaevelocitermoueaturj&TurcisOchilanne^quamuis pofteaBeiforiius ' refcrat jquod Andri,& Pariincolaein appellatione nonconueniant. Ica.hsSaettonc. Germanice,ex Gcfnero,anotisexornantibusdorfum figuram oculorum rcfcrentibur EinScoffzoden AngelSchlangvocari poffet,
DIFFERENTI/E. ETDESCRIPTIO-
I confulamus Aetitim, hicfcriptis mandauit Serpentemhunc effe lon-gicudine duorum cubicorum, & figura craffa in cenuem abeute', colo-reViridiad colorem milijaccedente,quipoftea ritu fpiculi fciacula-tur. Quamobrem hinc colligimus Aetjum a Cenchro IaCuium non di-ftinxilfe. Satius igitur eric ad dodtrinam Bellonij confiigere,qui hunc Serpcntem penes fpinofam capparim contemplatus eft, vbi olim-Tur-catormenca bcllicacollocauerat,dumRhodum obfidcret. Erat igiturhicSerpenstres Dpalmoslongus, &craffitudinemdigiti non fuperabat. Color cius cratcinereus, fub ventre albus, fquamisluxta dorfum, & laminis iuxtavcntrem, reliquorum Serpentum more, munirus. Aceruicenigra ducealbcElinegperlongitudinein dorfi adcaudam vf-quepercurrebant: deinde mactilis nigris oculi figuram cmulantibus diftingucbatur, qliir not£ lehticula maiores non crant: quapropter non abs re, aliqui hunc Serpentem
Ien tic.ula rern n om ina r u nt.
Exalceraparre Gefnerusfateturfe Acontiain,vellaculuina Veteribns defcriptum non vidiffe: nihtfominus memitnt alterius Scrpentis pariter ,inftar iaculi ,fevibran-tisjdum inquit,qUod riuus facis magnuseft in agro TigurinoGTW/ nominc, & ab eode-nominatus patus Glatt/eldetr. ideo iuxca hunc riuum , & pagtim, ante paucos annos, .Serpens quidam baculicraffitudine , &Jtriiim, vcl quatiior pedum circiter longitudinc, in quemdam rufticum frondes colligentcm, corporc in quatuor fpiras conuoluto, infi-lireco natuscft. At rufticus id animaduertens ^facco depofico ,quemad vfum colli-
Y	gendi
Ratio tty-mologi* Ia
cttli.
L.\.deVe-nett.e.Xi.
Serpeus volans.
Nomitta harbarahu iusanguis.
Lib. i.ob-fcm.c. 14.
Lib. 2. Cb-firu.c.\6.
Color Aco-titcqualis.
Aconttas Gefteri.
2j4	Vfyflis Aldrouandi
Piftvria gc )<Ji fron4csfcrelj3Ci ccleri curfii aufugit, $<?rpcns autem ,iuftac vibrati iaculi per E Xuftici ab i^.uiu ncirciter fcx4ccim pedum,prof}lijt non tamen rufticum grelfum acceleraa-hocSerpcn* ftm Jttngerc po?uit . Paulo poft tamcirin eumdem locum fagci rccuperandi gratia, feUft. reusrfuui ierpe isfemetipfuip vibransijniftrumrufticibrachiumfpiris inuoluit, parte pauda?depen4pnte,&: ^ollo eredo,raiT> ardc conftringens,i-t vefiigia fpirarum impref-ferir,uon tamen rufticusdemorfus fuit,quoniam illiso ahera manu capite anguiscom-prehenfo, eum abftrahcns rejecit. Interea brachium putrida quadam faniecontabef-ccn^jcarnenutja^umcft^&tandcmomnicarneputrida per Chirurgum abiara vale-tudinem eft.ideptus, Huius generis efte Aqontiamjvel laculum Scrpcntem putamus, cuius icon in Mufaeolliuftriflirqi Senatus Bonqnicnfts habetu;-. Eft cnim cmlfitudinis JcanfU ai baculi, Iqngitudmis triumcirciter pedum.caputhabetmagnumcolonscinerci, re-faius de- liqno corpore f ifco, praeter ventrcm 5 qui ad colorem minus obfcurum vergit: qua de firifiitoA re hoc in lo.co duas iconcs rcpraefentabimus.
Rurfym Gefnerus narrat, quad in Hungaria, cx rclationc loannis Vin' Hungariiu-Uenis eruditiftinii, Scrpentes breues duorqm palmorum tanrum magnitudine,& nulla (:aqda Yerfantur,quosVuIgus Decurtatos appellat, &inbomines ttiam eminus,ia- F culimodoi,proftliunt. Horunietiam in capitc dc Scytale meminimus, Apudlndos Serpentesin campisj&fubterraneis. Jocishabitant, vt legitur in partetertia hiftorise Indicse,quihomines aggrediuntur,co potiflimum temporc,quoad prolcm.incumbunt; immpYcIocHrimisfaltihusper^erramproficifcuntur; quadere ablndis volaiedicun-tUr. Co.nfidcr^ndum eft num ad genus Iaculorum referendi finr; Diuagatitur etiam, ex Qlao Magno, in partibus Aquilonaribus. Serpentes, quifaltando vclociter moucn-turiimmQ interherbas Splc^ccatas , ftrepitum e?ccitantes pugnam inter fe inniuntj auod benignitate Naturcefadumeftetradit Qlaus Magnus, vt illo ftrepitu feprodant, bor alioquin mul^os venenarem!, Demitm Albcrtus narrar huncScrpentcm eftc duplicis y 1* a,ngnw gen.efi*: quandoquidetn alteruni genus morfu finefcnfu' interimere, alterumvero diu-dijftf&i*' (urno. dolore patientcmfar'gare perhibetj fed pr.xrerea cmn nihil aliud exprimat,menf tem Alberti af^qui tvp poffumus.Infuper aliud addir abfurdum,fcilicct,qu6d Piinius» ^tlo^aeh,fcripferint laculum efle Serpcnrtm 2latum,quia intranfcuucsinuolcr, Ve-^Um animadyer^endum eft, quod ex fententia Plinij, Iaculus tam cito fc vibrat,vt vo-yideaturj nonautcm qu^d alismunituscjTefeiatur.	G
NATYBLA» ET MORES-
• ... • • J. .',{. ■ ■'.	V
ALEN VS in librodeTheriaea ad Pifoncm pronunciauitAcontiam efte Serpentcm eminus ctiam in animantes profifientcm: ideoqj hoc anim.al veluti iaculum fiommem adoriens ir.terirnit. Eftenim Ser-^	jpens. velociffimi motus; proptcrca Lucanus ca.nt bat huuc inmodum.
Ph.4Tr<■ ^ttj^^^yig	Et Natrix vielator aqv* lacultg. volucrcs.
fth	QuamobremTextor fcribere folebat Acontiam,telimodoferpcndo
ruerc^&in ob,uiaqua:q; profiUre; quod. non fuit mcognttum Rcufoero, quiam Para-4ifo pact;icQ fic canit.
M tjjt/ibus Jaculustoirmentis «biciac]ttfj? Subjimis, iaculi, more volucris, adit. Sed;animaduertendum eft,quo.d hoc aniinal non foiumefubhmiioco in prsteromuesH <w. ani.m.antcs fc iaeulatur; verum quoq; cx fententia Agricolae, Acontias humi iacensah fubterr. ajiqu.olace(It,tusconfeftimcorpu.s in.torq,iicns,emin,us.inftariaculi,hoftempctir. im-iiS.c. 13. mo, cx. Aeliano, iaculattone itavdlet, vt fpatium vigiiJticub.itaruin tranfilicns aduer-fa.ri,o,inlvaerefcat,Lucanus igitur narra.ns interitum Pauliab hocSerpctitepcrcuffi tra-didit-Aeontiam tam veloci tacularione fe vibrare, vt faxa funda,& tela arcii vibrata, iti comp.aratione a.d mo.tum Acontia' per a.eremtardo motuferri videantur.Verfusautem Lu cani funt huius tcnoris.
Eci^e pr.oQul fituus fierilis fied robere trunci Torfity £r immifit (Iaculum vocat Africa)Serpens Verque caput Pauli. iranfi\clag. temparafupi
. V
s 5.
Acontias Bello£)ij..


»
Y 2
a<6
Acontii?
Hift. Serp. & Drac, Liber L
Nil ili virus agit, rapuit cu>n vulncre faturx.
Deprebenfum e[}, qutfunda. rotat,quam lenta volarcnt3
Quamfegnts Scythic£ flrideret arundinis aer, PrEterea vaframenta huius animalis ad aliorum dolos non funt comparanda:fiquidem nonfolumin locis abditis via: publicsemoratur, vttranfeuntibus infidias tcndat, fcd jnpolyhif. etiam,exSolino,arboresafccndit,&fcfeinorbem contorquens,&caputintrafron- f .Q des occultans viatores expedat; nam ftatim fefe iu illos iaculans, dcntibus vulncrat. Vnde Gcorgius Pidorius in Lerna malorum fic canebat.
Inftdias ex arboribus conferre conantur Serpentes laculi, qui celcres volitant. Ad rem quidam, ex Matthiolo, recitat cafum paftoris, qui, a?ftate media,fub arboris vmbraquietemcapiens,dumeiusfocij non procul quespafccntes cuftodiebant,ab Hiftoria Acontia Serpcnteinter ramosarboris abdito,adco percuifusfuitcirca finiftramamil- f*ftor*s lam,vt paulopoft interierit.-quapropterfocij auditopercuftionis ftrepitu,&viioScrp6- percutft * te,cuius natura nouerat,rcli6to gregc, ad propinquiorem vill5 pcrterrcfadi aufugetut. /aculo.
Neqsid admiraridcbemus; quandoquidem in Hifpaniola nouiOrbis infulacom-perti funt Serpcntes perexigui, coloris viridis, & admodum venenati, qui fola cauda arborum ramis haerentes, reliquo corpore propendent, & fine iaculationc fui corporis, incautosprxtereuntesdefuper mordent. AuicennasquoqjagensdeCaxefati,narrat L.^.fen.6. fe vidifte mpartibusdeHeftenhancSerpentisfpeciem, quseintra frondes arborumoc- tratf. 3.c. cultata tranfeutitibus infidias tcndebat.At Albertus Magnus non folum hunc anguem 40. intrafrondeslatibulari,fedfru£tus quoq;arborumab illoinficipromulgauit :cumta- Numfru-men nullus probatofum authorum id retulerit: nam fi fru£tus arborum vcnenari pof- ffusarbo--fent,proculdubiomultaanimantiainterirent.	rumvenc-
InfupertraditDiodorusSiculus ,&confirmatOlaus Magnus ,apudSyluas odorife- ttari pof-rasinSabaeisverfariSerpentes coloris rubicundi, & longitudmc palmi,quiprofilien- Jiut }Ser-tesinhomines laethali idueos pcrimunt 5 qui fifint ad Iaculorum genusrcferendi,lc- pentibus. ^&ori iudicandumrelinquimus. Vnum quidem, ex Apollodoro didicimus, nempehoc ^ animal nonfolummorfu,fedctiamta(9:u miruminmodumnocere,idqj confirmauit Aelianus,dumnon patientem modo,fedchirurgum quoq; medicantem,communica- JLt.8r.io. itatabe,folC)ta£tu laedi afteruit. Quamuis ScholiaftcsNicandri,fub nomine Iaculi, duplcxSerpentum genus infinuare videatur jdum alios curfu, & iaculationc femo-uentes, & venenatos efte fcribat, alios vero celerrimos, & innoxios cffc tradat j quo-ftiamhocgenus poftremum tanquam innocuum aNicandrocclebratur. Sedaducr- Infeft» tendum eft, quod ha:ceftpotius natura qtiorumdam infcdorum, feu fpccieicanthari- quodddge-dum:funtenimcantharides paruxcolorefufco perhortos vagantes,quae lilcuiter et- ntiSm iamcontangantur,confeftim, emiifo quodamcrepitu,fe iaculantur.
L O C V S.
Inl.de An.
fiVAMVIS AgricolahocSerpentisgenusin Germaniaincognitum|eftc fcripferitjin alijs tamen muItisRegionibus ftabulatur. Etenim Lucia-nus,in Dialogo dc Dipfadibus, Acotiam inter Serpentes Libyae con- fH"tcrT• numerauit,& Ammianus Marcellinusin- numero Serpentum Aegypti reccnfuit.Auiccnnasfateturfeinpartibus deHeftcn huncSerpcntem j rcn confpicatum fuiflc. Itctn BelloniusperLemnum,&Rhodum infulas trajj-m 3 c\ itin»ans ,fehosangues obferuafleatteftatur. Immo regionesSeptentrionalesabhis venenatisbeftijsinfeftari,traditOlausMagnus. Dcniq-j virifide digni retuIeruntMat-thiolo, quodin nonnullis Calabriz, & Sicilia: locis verfantur hi Serpentes ,qui abIi> eolis, vemaculo nomine, Saettoni appellantur.Sedveremurnc decipiantur, quand®-quidem illos Prifcoru veros cflclaculos no affirmamus: etenim Serpentes, qui cx C*-labria in diuerfas regionesaCirculatoribus dcferuntur Bubae, ideft Bose,& Scrpcgcri-inxab ilhs nominantur:pinnas enim longas,& acutas a capite ad mcdium vfq; corpus gcrunt, quibus in altum fe attollcrc, & ntu Acontije fe eiaculari poftunt; qua de rc A-c«ntias Veterum eftc exiftimaiunt.
Y 5	MO-
<3
2 5 §	V lyffis A Idrouandi
M O R A L 1 A»
i

VM probatum fitlaculos Scrpcntes effe talisnatura?,vtinter frondes arborum abditi, nonnifi infidias, & perniciem incautis viatoribus ma-chinentur, non iqiuriaDelatoribus aifimilari potcrunt ,qui maiigna quadam du&inatqra ,aliorum didajatqifada clanculumobferuant,
______yt aliquid imprudentcrdidtum colligentes adDominumdeferrepof-
QcUtores	W "" fint ,vtindepoftea aliquid detrimenti emanct. Hiigitur deiatorcs,
fsmiUsiA' proprio vocabu|o,IacUli Scrpenteserunt appeftandi; cum nil, nifi proximi exitium fffiis» fWftJimiur, quorurn natura vencna?a his verfibusaffabre deiineatur.
, Gaudia fumma putat quidam mifcere fipiftris Litibus, aty, homines adiurgia varta mouere; fattdet, & intirdum nixis turbare moleftis
Tectorafic igitur malefani efi criminis author»	5
Ore tenet vtrus, lingua mendacia fingit, Atq-y dolos verfat, cfuibus impugnare nocetfter foncordes anmos, & peftora dttlcia poffit. Sape ferit grauiter pharetrato vcrberc iingu4 Jnfontes hominum mentes, tnorefj{ iacejjit Innocuos vita fautores difpare vott1 Inter fe femperverfari ,& viuere pofcit, Nec tamen interea fentit ftbi vuinus adactum Vir bonus, accufat, quem delatoris iniqui f,inqua,fed adueniunt feri lamenta dtloris, Delatore nihil pcius ,nil turpius vfqttam, Cnius in ore fonant iethalis ftbiia morfus, Millecflt piciarum fraudum mendacia fubfunt, Si videt immoto concordes viuere nexu, v"'	Si focios aliquos fdos ,fett nofcit amicos;
Mortiferum virus rauco de gutture ruclat, Vnanimeflf. fiudet comites dfadere dulci Solucrc, concordes queat vt confundere mentes, Eurfus IaculiSerpentes optimoiure affimilandj funi confcienti£ftimulis,quibUsco5 peccantium, ob resperperam aftas,identidem pungi^ur {fiquidem inftar fagict£,iti ,»/4/,3-0s corda criminoforum fe iaculantur. Ideo dehis ftimulis loquens Pfalmographuf fcribe-bat, guoniam flagitu tua inftxa fluntmihi. Deniq; fi Aegyptij folebant pidura iacu-libellici,infenfiflimum hoftem exprimere:fatius fui(fct,in hoc hofte fignificando, figura Iaculi Serpentis vti; quandoquidcm hic afccndeus arborcs mtcr ramos fe occu-, vt incautos perimat,cuius n^turam infenfiffimus,&clanculariushoftisxmulatur,
SIGNA VENENI.
ET MEDELA'	«
£TIVS fcriptis mandauit ex morfuhuiusSerpentis omniadimanare accidentia, $cctiam grauiora ijs,qnac idtum vipcrinum concomitari folent: praterca hisaddit putredinem,&defluxum carnium,quocif:
bAlatur yvaftdjs.
m ' .....—^	L.	1 ---------* ^	v™».i.....
r-encmm wftH^V' ca remedia quoq; probat, qu^ in pr6fligindo viperae vcncno fucrimt (luibttsde- ^CT^SS commei^ata 3 cui fcntentis Matthiojus adftipulatur. CjBterum eft
animaducrtendum,quod Aetjusprzefcribit illa auxilia,que vfncruun potiusScrpentis.miiiaris,quam Aconti^debcllantjquoniamipfccumdemScrpentcm, nempe Cenchritcm,& Acontiam cifeexiftimaiiit. Nihilommustalia prKiidia non itr-piobantur, & co. niagis, quia Auicennas, & Albertus tradidciunt, obniorfum quider
itn-
rn
huius
1
HifbSerp, & Drac* Liber L 259
^huius animalis jdolorcm graucm , & vchemencem generari, qui£locofaucio toticor-pori communicatur: deinde oinnibus illis praTidijs, qua? valenc aduerfus i<auui viper», sanquam prsftantiilunis vtuntur,
vsvs in medicina.
Xi&lleJuiius animalis vtilitatem incredibilem, pro fuffufionc, perci-picndameifeaftiuit Aetius: quoniam promulgauit colly.ium adfuf-fufioncs, etiamfi fuerint diutucna?, effe parandnm cxlapide fcythico Collyrinm cum felle afpidis trito: etenim ex hoc paticns,breui temporis fpatio, ftffffws non parum commoditatis cliciet. Sit autem, vt inquir Aetius, afpis, qui Acontiasappellatur5fiquidem fel eius iuxta dorfum,6c hcpati anncxum reperitur»
de dryinoi sive qvercvlo.
Cap. XIV-
M av i V o c a;
Ordinis tio.
Li,6.'c. 12.
Chelydrtts.
Scjudrus anguts qkis,
PLENDESCVNTmagis,atq;liquidius innotefcuntdefcriptionesani-maliu,velplantaiu confimiliu, quando alteraiuxta alreram exaratur. Idcircolaculi hiftoriscillam Dryini anne£tere decreuimus: tum quu Serpens,cuius iconem damus cum Acontia Bellonij aliquam fiinilttu-
tm_ ___dinem habcat,tu etiam, quia Iulius Scahger olim Dryinum db Acon-
C	' tia obfimllitudinem nondifcriminabat. Itaq,-nomina huius anguis
cum ambiguitatenon careant,illa breuiter debemus examinare. Diofcondi ignur hic Scrpcns fecus radices quercuum libenter ftabulans fpu/vo; nominatur: cum fpulvo; apud Lexicographosgraecos quemtis, & roboreus exponatur: nam fput non folum quercus, fcdetiam robur redditur,quoniam robur fpcciesquercus efteferatur, Prste-rea hicSerpens ^sAv^po? etiam vocatur: deinde jn LcxiciS grjecis ^eAu/poj teftudincm ctiammarinam,velaquattlem'fignificat. Infuperabalijs fquarus etiamnuncupatur, cumenotmi fquamarumeminentia,&:afperitatccxturgefcat: AtSquarus,tn nonnul-Ifs pefti codicibus,eft pifcis, corrupto forte vocabulo, quafi Scaurus, aut potius Scarus, vt apud probatos authores legitur.
SYNONYMA» EORVMQVE D	ETYMVM.
LIQVI authores non vulgari ingenij dexteritateconfpicuiD'yinum Serpentem vocatum , quafi Bryinum eflc volucrunt; etenim fipuov quoddam villofum in annofis arbornm truncis,& couallibus nafcens exponitur,Mulcum Herbarij vocant .propterca quod hicScrpensre- Bryon Mu-Ii<5tis intcrdum bryis,nempe mufco,& algis, aho, & potilfimum pra- fcttmvocat ta petathumida, vbimoluridas locuftarumfpecies,& partus ranartun Botanici. jmperfe&os venatur.Hancopinionem explodendam efle opinamui : quandoquid<m_. Galcnus,exprcflis verbis,inlibrodeThctiaca adPifonem,Dryinum appellari hunc Serpentcm tradit; proptetea quod in cauitatibus qucrcuum libcntiifir e latibiil<tur: ^uercuscnim Grscis «fpuc redditur, & Serpens Sfuivos, vcl <TpvW, vt aiiqv 'bus placet, dicitur, vt iuxta primamdeclinationeminfle(Slatur. Nicandcr ifeitur in Ihciiacisad reraficcanit.
Illt
260	Vljffis Aldrouandi
llle cauAs habitat (jutrcus, ali6i quoq\fagos.	fi
Idconon eftmir3ndum,;iialiquandoquerculusaGreuino,&aScaligcro nuncupetur, gtrculus	intcrdumctiam fecus radicesfagorum, tefte Nicandro,fuum ftermrcubile. Sed
quAlisSa- ChriitophorusEnceliusSerpentemquoq; aCorylisdenommatualicubun Gecmania pexs, reperiritradit, qui num Drymo fit cpgnatus, lcdonbus ponderandum proponit.
Aelianus Dryinum appellatum cife putat, quia in quercubus femper habitet ,fed Lib. <?. dc qUJ'a acrabronibus vexatus,confeftim incauam qucrcum cofugiar. Ailijfuerunt huius Amm.capn opinionis,quod <Jpt/<?os, velfecundumalios tyvmi, non a<fyys,fcihceta quercudcnoi 41,	mmetur,quiaiUiuscauitatibusdeIe&>-tur,fcdqiiiahicSerpens fquamis obdudusfie
afperrimis, cortices quercus aemuiantibus: hac dc caufa Latinis aliquando fquarus, & fquamus : nempefquamis afperisrefertusindigitatur. Aliter nonnuilisGrsecis no^ Cw dica- ^hiatur^eApJ]poi,quia forte fit afpera cute ad inftar corticisteftudinis, quaeGrascis tttr Chely- diciturj.vel potius nominededu&oa^eAoj, & <TptJ«: quafihocanimalcutedura ad firos	inftarcorticisteftudinis, velquercusfitmunitum.ApudHefychium!k& Vatinum,non- ,
nulliSerpentes xi>'An§po/,nempecylindrinominantur,quiforteijdemcumchelyd;is Cheriftdal erunt. Amplius qnidam author innominatus,inTabuladefcriptionisterrarumorbis, quodna ftt mcminitS?rp^ntisGherlfidalj fiue Alidras, quodgenusSerpentisfumumatetra exci-mimaU tare j&nonnifiiri parteinteriori Afiicaerepcriri perhibetur.-fortaffishic authorCher» fydrum3 feu potius chelydrum iiltelhgere voluit.
Chelydrus,& Andrias dicitur Olao Magno,IIicinus,& Duriifos Auicenna?, & Glan llicinus dofa Albcrto,quia arboribus glandifcris dele£i:etur. Georgius Agricola germanicum Strpens. finxit nomen,fcilicctaquercubus Ein Eyfch Schlang, &afa?toreEinStincf Schlang.
3 obfer. Eliota Anglus vocauit huncSerpentcm A'fea Snayle. Bellonius itcr faciens fecus litus C.ji* Pontivnacum ViperarioTurcaobferuauit rnultos Serpcntes,&intcralios,Dryinunn Veterum,qucm ibi Dendrogaila vulgo appellari tradit,di£i;ione ad vetus nomcn non-nihilaccedente.
Ptceter nominahadlenus huicSerpentiaflignata,not3ndiimeft,ex nonnulloruNu* farta no^ pcrorummente,hunc Serpentem hydrum, ncmpeaquatilem,feu Natriccm vocatuna ?;ina hu- fuiffc^vel^tiani^herfydrumjquiaperlocaconuallium humedalibentiflimcdiuagetur. ?usSerpen' nonfgjf jpcognitumNicandro,quandocccinit hunc i»modum.
I)icendttm facili Dryinum nunc accipe mente,	*
Hydrum etiavt quidam , quidam dixere chelydrum. Neqs aflertum Nicandri a vcntaterccedit: quandoquidem Virgilius verba faclensdt £ £eft(t; VmboueSacerdo.te,Dryino^appellat hydros,dum eanit. * '' *	Vipereo generi, & grabittr fpiranttbus hydris,
Spargcre qui fomnos cantuj, manttj^ foiebat. Idem Virgilius aiibi hunc grauem odorcm, quem fuperius hydris aflignauit ,chclydr& f>*l\peovg. nempeDryinisafliguarficcanens.
Difce & odoratam ftabulis acccndere Cedrumy Gaibaneoq; agitare graues nidore Chelydros. HinecolligimuspoetamHydrosaChelydrisjncmpeDryinis nondiftinxifle,dum«* Yeter odor vtrjfq5 grauitatem odorisaflignar,qu^ Dryino,feuchclydro tantummodocompetere *U*gn*tur folet: cum authores hydri, feu chcrfydri hiftoriam ponderantes, nullius tetri odoris €he>ydrts. meminerint. EtquamuisSeruiusChelydros, quafi Chcrfydrosjdidos fuifleafteuerct: > nihilominus credcndum eft hunc Grammaticum nugatum fuifte; cum Chelydrusa
Cherfydro (vt fuit annotatumj valde difcrepet. Lucanus ctiam illos a fe inuiccm difcri- ^ • mmat,quandoair.
Cherfydros, traftiq i>ia fumante Chelydri. Prastcrquamquod vetuftifTimi authorcs Chelydros a Chcrfydris. djtfcrentcs cffe tradi-dcrunt.
IfltinWtfWfff f
m-
B
H ft. Serp«& Drac.Lib.erI- 261 DESCRIPTIO.
^ DOARDVS Vuotonus fcriptum rcliquit hunc Scrpcntcm, rationc L&JeT>iff \fk Iongitudinis.cflc duorum cubitorum,corpore obcfo>& Iquamis afpc- Ainm.eap.
risvndiq;munito,inquibusparuxqugEdam mufcarnidulantur (obtc- »©. trumforte anmialisodorem ) quaetandem animalconficiunt. Colo-T^^^m^ reintcrgifubatrum,&caput3equalcHydro,Cherfydro,feuNatrici, I" lib. & latiufculutamen,&nonitaacurumefiepromulgat.Gcorgiusaurcm Anim.fuh-Agricola quoad fimilitudinem capitis,conucnitcumVuotono: nam capiti Hydri ali- tcrr. quo modo eft fimile j Tergum vero cinerci colorjs, longitudinem, & craffitudincau mediocris anguilla: effc, & graucm odorcmfpirarctradit. At Nicandcr,quoadcapitis figuram,alijsauthoribus adftipulaturj nimirumcaputinclfcDryinoacqualccapiti Na-cricis, fcd quoad colorcm, abalijs diflcntit,dumalbumtergi c«Ioremcflc,canithis ▼crfibus.
Candtdns eft tergi celor, ejl aqutlis, & Hjire In capite dfpetfus.
Pr«erca obfcruandum cft cutc rigida,& afpera,aliquibus maculi* etiam referta,eflt_^* CutisquA-armatumhu-icScrpentcm, qui, vtplurimuminmultosfinus fccontorquct:quamob- Hs/it. rem Chclydrus a Poctis rigidus, maculofus,& finuofus appcllatur. Nam quoad magni-tudincm,variat, forte ratione loci fiquidem Bcllonius in tantam molcm quandoque Li.^.tbftr. huncSerpcntcm excrcfccrc afleruit, vt inucntum , & in facco impofitum rufticus pcr f.j i. duomilliariafcrrc nonpotucrit,quin aliquam capcrct quictem . DcindeBtllonius kuius anguis fpolium fa-no replcuit, quod craftitudinem humani cruris adarquabat.
0
. NATVRA. ET LOCVS-
VIV S Serpentis natura adco venenofa,& calida efte perhihetur apud S Ardoinum, vt fi anguis pcdibus fimplicitcretiam comprimatur,illicd (r pedcscalcantis pcllc nudantur,&crura nonmcdiocri tumorc corri-^ piuntur. Alijadduht,quodmanusetiamChirurgi curantiseamdem ' affedionem incurrunt. Dcindcfi naturacundis animantibus aliquid
pcculiareingcnuit,quo afcinuicem diftinguantur:profcdohicScr- yuws r.fm pens iniucundum odorcm fibivcndicauit ,qui alfimilaturfaetori dimananti aprarfcg-minibus tcrgiequini,quan(|o prius talccorium inaqua diu manens,quamdamvc- * lutiputredincmcontraxentl Huiusfsetoris qualitatcm clegantcr explicai.Nicander
his verfibas.
— Grauis itf, * corpore fittor, gualem dant madid& cortj prafigmina fordes, £>uas tereti radunt ab eqttino tergore ferro. D Haec igirurcrit optiina ratio,proptcr quamVirgiliushos SerpCtes grauesappellaucrit. i 3.Cetrr. ■ agitare grattes nidore Chelydros, Alijpoctxhocanimalfumofum, velfumiuomum nuncuparunt,quoni«m fortcfemi-tam, per quam tranfit, tctro,& pcftifero fumo, fcu vapore, *el odore repleat. Lucanus id confirmat, quando inquit.
Natus,& ambigtta coleret qui Syrtidos arntt	fhar-
Cherfydrus, trA&ij( via fiumante Chelydri. Baptifta ctiam Mantuanushuius proprietatis nonfuit immemor,quandocecinit.
Sed fimul effa vorans clades fiumofia Cheljdrtts. Pamphilus idcm vidcturaflcucrarc,quandoatt.
0'qua fumiuomos geris Chelydros. Tandcm idcm rcpctit, &dccantatMaccrhis verfibus, Yialiqui citant. -——. fieu terga expirant fipumAtetid virtts, Seu tellus fumtt, qua teter lAbittnr d*£$tis*
Dc
Dryinus> fjue Qjcr» cuiusure' uini»
m»
\
/
v


Hiti. Serp. & Drac. Liber f- 16j
-A DchisSerperitibus Aclisnus fortafTis cgit,quando Hydros angucsinCorcyranaici
prodidit,qui m fe£latores fc intorquendo,ditum anhelant Ipiutum, vtillosabinfe- Li.8.^.13. quendo arccant.
Hint elicimushuncScrpentem, etiamfi ab homine non videatur, naribus, ob infi-gnem frtoremfacileinueniri poffe: quapropt-^i Gaienus in libro deTheriaca ad Pifo-nem,peftiferumhuiusbeflixmemoransodorem, recuhthuiusinterfedoremdiri odo-rispasnamultari ;fiquidem,per diuturnumtcmporis fpatiutn,odoremctiamgratifli- J<PMltt*s mum,iniucundumefleiudicar. Rurfus natura Dryinohanc congenuit proprietatem, Jftortst3U~ vt vexatus a Myopc confeflim ad cauam confugut Qnercum, vbi occultatus Myo- ,t,fan,ma* pis afflidionem diu vitatiid exprcflitNicander m Thcnacishuncinmodum.
Hunc fi infejla Myops odioft animaltbus ales	#
Impctat, exeft cxleri impete robora quercus g	Infilit: hic imo conflructo in cefpite nido.
Myops autem eft Infe&i genus,Bobus potiffimum mfeftum.Gilius Myopes vertit Cr3-brones, Aetius verofcripfitMuicaspennisoereis munitas (forteobSerpentis frtorem, ^ cuiusfunt amantiflinae) intrafquamasSerpentis latibnlari,qusctandem ipfumconfi-ciunt. Vndefortaflis hoc genusSerpentis,huiuspericu!i euitandj gratta,ad cauitaces Quercus.Fagi.velllicistanquam adfacram anchoram confugit;aquibus arboribus no-mcn poftea fortitur. Neq; admiratione vlla teneri debemus, quod Serpentes peculia-ribus deledentur plantis: quandoquidem Olaus Magnus recitat,irt regione fcpten-trionali,innumerabiles Scrpentes, ineunte jeftate,fub quercubus ducem, cui crifta ve- ProprteUt luticoronaeminet,tanquam apesfuum re&orcm fequentes ,fpe<5tari. QuiScrpentcs anguiufep• creduntur,Veteru rclatione,lapiaemflitufuo gignere,eopotilfimumin loco,vbidiu- tentriona:•-tiusmorantur. Paritercx eodcmOla") Mcigno, aliud fpedaculum in Aquiloncad-mirandumobferuatursnimirum.quod fub radicibus etiam arboris Betuliuai tantaSer-pentumcopiacommoratur,vtobcalorem flatuSerpentum excitatumcirca radices, arbor,vrgente bruma,fblia non deponat.Quamobrem populus arcanoru naturx igna-^rus, Betulam folia nondeponentemconcemplans,arboremfacramefleopinatur. De- vetui4fa *niq; hicSerpens,vt nonnulli annotarunt,gradiendoperterramfeinuoluit:proptc- nondt reaColumellsadhuncgreflumalladensficcanebat.
Tum modo dependens trichtli, modo more Chelydri	*
Intortus cucumis ^pragnanffr cucurbita ferpit. Quamuis aliqui in his Columellas verfibus loco Chciydri, legat Cylindri: vtcumq, fit, iamfuperiusrelatum eft, apudHefychiumCylindrosSerpenccseflc.
SIGNA VENENI.
IOSCORIDES monimentismandauit,quod Dryini morfumpu-ftulje,molefttdolorcs,necnonerofiones,&:torminaconfequuntur» Immo Galenus in libro deTheriaca ad Pifonern, ob grauem Dryini	1 ^
perniciem, folotadu carnem pelle nudari, & quod maiori admiratio-ncdignum cft,manus etiam chirurgi curantis codem modo periclita» riteftificatur. Hisaddciepoflumustetrum odorem, qui pernicie vc-ncni intus craflante, cunftismcmbris communicatur. Deindcin circuitu fauciae par-tis fanguisob vehementiamdoloris ibicolle&us, contradaputredine nigrefcit, & fta-timetiam intoto tumorisambitutaliscolor generatur. Item, veneno ad pcnitiares Color par-partespenetrante,mentisangor,&ocuIorumcaligooritutexpenunafpiritUum,eon- tis faucix fequenterq»eximbecillitate natura»fuccumbentis. Omnesprxterea corporismcatus qualis. ita exficcantur, &contrahuntur, nelotium,& flatusexire poffit. Acciditquidemin-terdum,ob varium fubiefti temperamcntu, vt humores in capitefufij h< .minem fom-nolcntum rcddant,&cum vias fpirituum inarqualiter obftiuant, ticmor totiuscor-porisindemanat. Athumoresin ventriculicauitateconttr t fluitante&,aut finguitum gcnerant,aut,iuxta dominium humoris, vomitum matefir bi'iofx,a >t la^gUinea; Vornttut excitant. HxcomniafymptomatarecenfuitNicaiidecinThenacis.his v.CifibusLatio rnaterta donatis.	«^A-
SLuod
64	Vlyffis AMrouandi B
jguod fi cui pvehenfum Dryinus talumue pedemuc l*ferit,atotafefpargens corpare fertur Trifiis odorffurguntfc nigri, qua plaga, tumores; Jdcejiajf trijfitia,& lacrymabilis opprimit angor Comprehenfam mtrfiquadam caligine mentem, jEt periens nimio ftaccfcit forma dolore; Yff, adeo pafcens abfumit mernbra venenum, .Quin etiam obfufc<tns obducit lumina nubes, • ■ •	jEt mifere ajfeffum perdit lethaliter tgrum.
$unt etiam, eiufdem, qui marft denttbtts angtus Inftar balantum foleant clamare caprarum, Siue ottium, & grauibus tortf cruciatibus angi, Pallidus vrina liquor it, torpenfj veternus
Ingruit,&crebris quajji Jtngultibus agri	Lt
Hunc fimilem felli vomitum, nunc fanguinolentum Eijciunt, ipfumq( malum facit arida,, labra, Poftrembj grauemfundit pcr memb.ra tremorem, Praeterca Aetius, paulus Aegiueta, & alij Auchores non vulgares aflertis Nicandri ad-> ftipulantur, confirmando etiam illud fymptoma, nimirum demorfos abhoc animalij ritucaprarum, vel puium. balare jquod repcrijt poftca ReufnerusinParadifo poetico fic canens,
. ■ i« 111 ' quem dcnic tnomordit Lethifero, caprt, balat, ouiff , modo. Ratio huius fymptomatis inde nafcitur,quoniam ob vchemenrem corporis ficcitatem, meatus omnes contrahuntur ;quapropter paticntes vociferantes, vocem ouiumedc-revidentur. Aelianus veroillafymptomata ,qua» in morfu Dryini hadenus fuerunt ' obferuat3i,abidi:uHydri,velHydr£c,&Cherfydridim3nareretulitjquoniamhxcna-minaSerpentumconfundit, Etenimalibifcripfit ab Hydra percuffos talemfEtorem contrahcre, vt nemo illi appropinquare poffit, prgter caliginem oculorum, & trema-rem, quse fymptomata morfum ,pra?di&um confequuntur. Alibi vero pcomulgaui* ' Apollodorum in libro deTheriaca fcripfiffe pedem Cherfydros calcantem cucc nuda- G ri,&obtabificamvirtucemachirurgumetiammedicantcmidem pcriculum incurrere. Quocircacolligimuscx verbis Aeliani, ipfum omnia fymptomata morfusDryini, feu Chelydri, i^ibu&Hydri, vel Cherfyidri perperam attr;bui(Te»
yt tr
M E D E L A
RADVNT rerum naturalium indagatores leontophonon herbam fponte inillis regtonibus crefcere, in quibus)iumano generi Leonum ££4. Phyt. M r7	-ffuit-ia infidiantiumexercctur.-quoniam illospccidit.Pariterfrequens
faF*2'	few? quercus,ex Porta,confpicitur, vbi Dryini§erpentes diuagantur j vt
B^i^ naturahominibus indicaret,huius aiboris-virtute, Dryinl virusclfe ,	debellandum. Prxterea radiccs quercus inflexje,& circumuolut^
cor-:img futlt, £fummo adimumfenfim deficientes, corpufqigradientis Dryiniimitantur.Vn-dtjcrartm. cx ^ fignacura collegjf forfan Diofcorides fru&us * nccnon radices quereus, &H
aliarumglandiferarum plantarum contufas,& applicatasDryinorum idibus quam-1> 6 fan, plurimum efleprofuturas.Prsedidis addit Diofcqrides ariftplochiacumvino haulbm, trifolium,&radicemhaftulxregi« eodcmmodofumptarn. Hajcetiamprarfidia com-mendat Au!cennas,deindecun6lailla,quiei<Sibus viperarumnon mediocriter con-duccbant. Greuinus origanum in mortariocontufum, & morfui impofiui.m, lixiuium eumoleo, &theriacam prpbat, atq$ om.nia illa m.edicamina, quae i^fanaiido Natricis OT.orfu.ab.Authori.bus.prasfcribuntur,	..	.
Hift. Serp- Sc DracLiber l 2 <5j
A
v s v s.
\ LIM in facrificah Lyei,fiue Bromij apparatu Chelydriadhibebantur, dum muheres tyrfigera? pra?di<3:os angues ore diicindtbant» & ca» prum (upra aras casdebantj cuiusfactificij meminit Ptudentiuspoc-ta contra Symachum his verfibus.
• —— Baccho captr omnibus aris C<edit«tr,& virides dtfcindunt ore thelydros, bromium placare volunt, qttod & ebria iam ttttn Ante oculos regis Satyrorum infania fecit. Quamfentcntiam videtur ftabihre Georgius Fabritius,dum fcribit feRoma;intemp!o Bacchi (quod hodie fan&a? Conftantia' eft confecratum) in ma -more fepulcri prope in-frado, hoc facrificij genus confpicatum fuiife. VbtBacchantes infculptacangues orc
B geftantes, & caprum duccntes confpicicbantur. Anvero illi Serpentes,vt recitat Pru-
dentius,effent veri Chflydri,de quibus inprasfentia habeturferrpo,valde dubitandum inSd-cft: nam Poetae faepci fepiusfpecicm pro generc, & genus pro fpecie vfurpanc.Qucm- crifcijsBM admodumetiam SiliusItalicus,quandode Marfis Populis ficcanit. Et bellare manut & Chelydris cantare foportmy Vipereumcj; herbis hebetare, & carntine dcntem. Siquidcm poeta fortaifis hoc in loco, Chelydri nomiue, praster viperam, quodcumq; VcncnofiSerpentis genus fignificarc voluit.
DE ELAPHEi SIVE» ELAPE» AVT ELOPE- Cap XV-
P	& QLV I V O C A.
ERP ENS Elaps,velElops, fifortc Elephantias eft, vtnonnnulli tra-dunt,folotadu, more Dryini(rcferente Eliota Angk^fquarofim cu-tis aifedionem generat:ideoqj poft Diyinum,huncmemorare Lbuit. Sed pofteaquam hoc vocabuIum,Elops,diuerfa denotat animalia:' 1 propterea xquiuocationem in pra:fcntia aperire opere pretiumefte duximus. Etenira, prxterSerpentcm ,«Ao4pifccm rarum fignificar,	t*"
quo capto, naut^ ob ftdihdam nauigationem, fe, fuaqj iiauigia ferEis coronant, dern- ruittr. «kmaximoplaufu ,8dtibiarum fonoad litusappellunt. Et fortehoc pifcis genusohin adcgnas infignimagnificentiajingentiqjepularumapparatu inftrudhlfimasdcfereba-tiifj quandoquidcm Ouidius hunc pifcem prctiofutn appellauit in fcagmcnco operis de pifcibus, quandocecinit.
Et pretitfus Elops no/iris incognitus vndis.
J)Neq$ debemus admirari> fiquidem inlauto quodam conuiuioapud Athcn^um, hic pi-fcis memoratur>&^A<d4?ei « invltima fcribicur j!qucmaldmodum ettam m quod,»m gr^copifcium catalogo «Aa.-^ legituc. Prjtcrea Theodorus Gaza «Aott*. Anftotelis re(ddit Accipenfcrem. VndepofteaMartialis aonimmenior bonuatis haius pifcjica- Jcipenfe nebat.	Vfus-
Adpalatinas accipenfra mittito menfas^ Ambroftas orncnt munera rara dapcs. Itaqjfimulti authoresaccipenferem fturionem nuperorumeffevortnr,rarum,& fingu-Jarcm pifccm cffe nonerit mirandum : cum noftraeriamaetatein fi mptuofis, & Lu-eiffimisc^nisdcfiderctur./\lioquin. ^AAo^perduplex XX exponitur, cui vcxin gutturc Ilspstnn-prechidi«-ur,vcIquivocemedereneqiiit, vt mutus,quaptbptcrhoc vocabulumaPoe- tustxpeni-zis gr^cis pro epitheco pifciunivfurpatur.	t/tr»
Z	NO-
5 J«
flops (um CitciHa co* fundirur,
Cap, 18,
Ceruone, Ceruera,
*66	Vljffis Aldrouandi -
NOMINA EORVMQVE E T Y M V M.

Li.i.obfcr»
t
nu :11
VM fit apud nos controucrfum, an varia nomina ,quorum etymum hoc in ioco fumus exprelfuri, vnum , & idcm animal fignificcnt j ru^» bricam fyuonymia? vocabulo infcribere noluimus.JBellonius igitur ia obieiuationibusanimaduertit, apudlncolas Lcmni infuls? vcrfan Ser-pentcm vulgo Laphiati nuncupatum, quem cumdcm effe fcribitcum Ca,quia Veteribus Elaphisappcllabatuf:fortafTis Elap$,vel Elops fcriberc voluit; nifiElephantiam intcliexerit,quemSerpentcm fc liota Anglus nomcn' inde fortitum eife tradit, quia demorfos in lepram, feu Elephantiafim inducat. Alitet Elaps, vel Elops Serpentis nomcii eft,qucin inter innocuos Nicander inTheriacis .cnumerauit hrs yerbis.
AAAc« yf,u»v d,3^tt,yrra, xWTrerat /S&cxjro/ vMv, Qy? lAfi/fetj, ^tjSvd^ , arpAvs^ea? ti pvdyf*{ $pa,%cvTctt,
Qaorum vcrfuum fenfus fic latino fermonc redditur.
Pcr cknfas habitant Jyluas,pcr opacaq; lujlra* Sluos ElopaS) Libyafy caronatos^ myagros jpicunt,
Nonnulliinterpretantur «Ao7r«{ to l\tet7ruv riiv 07ra,'quoniam illis dcficiat vifus. Verum hi fcriptores huncSerpentem cum Cxcilia confundunt,qux Grxcis ob cxcita-tem Typhlops vocabaturjvt in proprio capite cnucleatum fuit, Alij tradiderunt Elo-pes,vel Elaphes dici quafi ccminos anguesj forte ab <Aapo?,quae voxceruu fignificat» aut quia huiufmodi Scrpentcs, ceruorum more, fintmecicuiofi, jfutquia celeri curfu ferantur.Clariiftmus Faloppius in hbrodeTuinoribus prxter naturam,pondcrans au-xilia addiflipaudas ftrumas neceffaria, meminit Ceruonisanguis, dum reruLt longaQ» ; confuetudme apud Nationem Apulam receptum eife, vt hoc genus anguis pro diifol-uendis ftrumis vfurpetur: fed cum poftea hunc eumdem Serpentem Caprimulgam et-. iam nominet, Boam intellexiffe videtur. Deindeidem Author in codem libro, pro de-lenda lepra Cerueram afiguem commendat, alio nomine, Anzam nuncupatam: cum tamen intellexcrimus anguc Aefculapij apud Patauii?os Anzam cognominari.Vtcum-quc fitj Authoresin nominibus huius animalis conuenire non videntuir.
jii
:f!>
nle
ijifip'^ .'f Hi.Vt

DESCRIPTIO
1 d<
Hefcriptidt Ccruonis, cuius iean datttr*
QNACHI, quicommentati funt Mefuem, promulgaruhtScrpcntes quofdam ceruinos fimileseffe nigris illis,qui multis in regionibus,& potiflimum in Apuliafunt notiflimi,neq;muItum veheriipaiticipaut: quapropter per hos forteBoas intelligere volncrunt/ NbsinMufaeo IUuftriflimi Senatus Bononienfis, quod olim fiVit dodiflimi Vlyflis Aidrouandi,inucnimuscoloratatn iconeSerpentis, logitiidinis triurii pedum circiter, c'Jius venter lutei eft coloris, & tergus colorrs leucophii^cum tribils iineisnigrisacapite adcaudam vfq; percurrentibus. Subiconeh^c nomlna extant fcripta. Elope,vel Elape,forccNicandri,Elaphis quorumdam, Laphiati incolisLerii-niinfulaeapud Bellonium. Elephantias forte, &CerUone, Quamobrcm vt Le£tore« huius animalis figuram contcmplari poflint, illam hoc in loco exhibemus.
JBL^WM^

ME-
JEtapMs Ccruouc
268	Vtyfiis Aldrouandi
MEDELA ICTVS ELAPfS«
l Serpcns, dequo in prxfenria vcrba fiunt, cft Elaps, vt nonnullipro-diderunt, Aetius cxaminans pradidia beftiarum vencnatarum i$us debcllantia, fcribebat hunc in modum, Elapis porjo morfum tormi-na vojuulofa confcquuntut jalitcr communibus auxilijs curantui,ma-PiuvQtic*	xinicjveio ijsqu? torminaleniunr,'&.vrinam prouocant.His acccdunc
(mwefflitt,	yerbaPlinijficfcnbentis, Suntcx pifcibus feruatis medicina;; namqj
falfamcntorumcibusprodeftaferpente perculfis j necnon contra beftiarum i&us mc-ro fubindehaufto ; ltaut circa velpertinam horam cibus vomitione reddatur: pcculia-V(MitM	pjticns aChalcidc»Dipfadc, autElapcdemorfusfuent,
Uudmr.
t
de angve ^scvlapii.
Cap. xvi.
F
lE CLV 1 V O C A.
OSTEAQVAM in capiteantccedenti naturam eorumSerpcntum, Pv v vV l^w ponderarecaepimus, qui a Nicandro inter innocuos enumerantur 5 li-
x!
teV; | . -'

bmt in prsfentia anguis omnium mitiflimi hiftoriam examinarc. Ac quoniamSerpes hic, ad mentem Aeliani,<5r«p«/«,fcilicet Pareas nun-f cupatur,nonnulla circa ambiguttatem hutusnominis annotarede-S.cv- ' "	"" crcuimus., Etenim hoc vocabulum aliquando fubftantiue fumitur,
;:>et/sd(lti* & tunc ex Acliani fententia,Serpentcm Aeiculapijdcfignat: quandoqjadiechue vfur-
patur; idcoqj lcgimus apud Suidam, &Hefychium 7rap«/ac,nempe Serpentcs G buccglentos ;fiquidem bucculentum animal cognominatur, quod grandiore, & ge-nis plCnioribus eft infignitum.ldcirco Ammonius rcferebat, quod 7rapiial oxytonum funt genshominisjfed 3raf«a/pcnamflcxumSerpentesquidamorcamplo cflepcihi-bcntuu
SYNONYMA.EORVMQVE ETYMVM-
VLTA, &rara praefidia,quae ab Antiquis huic Serpcnti ineflccre-dcbanrur,ei tantum & fplcndorcm , & dignitatem addidcrunt,vc Aefculapio numini valctudinis tutelari d:cauerint -x lllumqi Atfcula-pijanguem,necnon etiam Angucm fimplicitcr,fcilicec p.er cxcellen-tiamnominaucrint. Ncqjimmei ito idfi£tuiu elfe conftat, quia (o- II lus intCfScrpenccs innocuusj&bcniguus elfefcrtur. Ap.ud Aelia-num hicScrpensPareas mincupatur :proptercaab Ariitophanem Pltitointroducitur Carion feruusficloquenscum nodtuinasdeAefcuIaoij ,anus ollampulmcntiplcnam c.uftodire't.,&maniimcxrcnderet,cl3ncuhun (ibilausarrepfi, & manuni morditus tan-quam PareasScrpcns arripui: Uaqjapud Ae!ianuin,exfentcncia Apollodori,wctp«a, &	fcribitur jquamuis hoc nomen pcr fefqriptum multis hon placeat; nam pcr
ftdiphtongum propriam fcribedumerat,deriuando nomen a Trxp^d, aut pcrdiphton-gum impropriam iciliccc per n iota fubfcripto, fic enim Aeolice nomen maxill® fct i-bitur* Aut dcducendum erat nomen a voce Trapa/oif idcrn fignificantc : quandoqni-dcm h«voces cuam .«/./.xs7> aj nirairum habeuis miniatas maxillasJ)& zdXPu.-xa*
Tavea Scr«
peniis i-.iy -
Hifb Serp« 6c Drac. Liber V i6g
A ^o5habensgenaspulchras,exVarino,perd'phtongumflinpenultimafcr^^	^
cum a <vra.originem ducanr, fed vfus obtinuit,vt per pfcriberentur.Aduerttndum autem elt, quod nrapeix nomen eft commune, n&pna, Doricum, &	poeticum.
Itaqi Serpens hic vocatur ■yapftais, Trapa to 'WdpuffiaiAveig, ^ (jLtyaXttz rretretctg . Quoniam mixillas quodammodo. tumidas, & magnas habeat :cum Trapetst La-tinismaxilla,&gcna reddatur. Alij deriuant etymuma Wpo/op,qua*vox interdum Alia Tiiy-pro <&paov mite, & manfuetum fignificans, vfurpatur. Vnde Parcam Serpentem de- moldgiaPd nominatum conijciunt,quoniam tanquam roanfuetusacundis innoxie pertraftari rea. polfic: quamuis prior etymologia magis probetur. Legitur eriam apud Hefychium,& ;Varinum mpncmpe pyrrhias Serpens acolore fic nuncupatus. An vero idem fit CumPareamultidubitantjnamcolor pyrrhius rufuseft,&quidam Serpentes p jrese colorem aerisreprsefentantjpoteftautem colorrufus appellari: etenimParoiequiaco- PAr0; e(.Al B lorerufonuncupatifuerunt,vtinhiftoriaEquorumrelatumfuit.	quales.
Apu4RauifiumTextorem,inofficina,lcgiturPhariasSerpens oculis velox, orc_*> vharus lato,morfu non maligno,hac de re Aefculapio dicatus: poftea addit abfurdum.-» Serpens. di<5lu,nimirum hunc Serpentem gradientem in terra fulcumcauda imprimere, quo-niam prope.caudam pcdeshabeat. Noneft rcuocandum in dubium huncaurhorem deParea angue locutum fuiffe; quandoquidem Lucanus idcm nomen vfurpat,quan- j ^.pbgfl do canit.	. 4	^ "
Bt contcnttts iter cauda fulcare pharias. , Sedmeliuslegitur Pareas,aut potius Pareas:quamuis Cxpofitores Lucani id metri caU-fa fadlum erie tradant. Albertus quoq;citans verfum Lucani Phaream appellat. Apud Vuotonum legitur Parous,vel Pareas . Ideo Gefnerus purauit huncSerpentim—» v ■ ■ -elfeillum, quem Circulatores Marfi Baron, quafi Paron, vel Pareum nominant. Alij ,tH M" Pagerina, nomine a Parea forte detorto vtuntur. Idem Gefnerus ,ad cxprimendum	.
grxcumetymum,GermanicevocathuncSerpentemEmBaggen fchlang,quia Bag- Pagertn* genGerm3nisidemeft,quodbucca, vclgena Latinis. Italis dicittit' Bifta bona,Pata- 5erfens' C uij Anza ,Bononise Biffa Angela,non ab Angelodefumpta nomenclatura ,vtmulti perperamexiftimant,fedinterpolIato anguisnomine, nimirum Bifta Angeccuman-guis, vt fuperius fuit explicatum, pcr antonomafiam, hoc animaJ fignificet.
DIFFERENTI^E-
VIVS Serpentis,ratione loci,yarias effedifferentias exiftimamus: proptereaquod vatijauthores promulgarut indiuerfis regionibus in-noxiosetiamSerpentcs verfari. Gefnerus in primis narrat,ex epifto-la cuiufdam viri fidedigni, oppidum quoddam Vuifzliza cognomina-tumaCracouia nouem milliaria diftarc, vbi plurimi Serpentes va-^f^iva. gantur,&aliquando inledis etiam inueniuntur ,fedvenehat<xscffe negant,quia nemo ynquam ab illisla:ditur. Sunt etiam, ex 0!aoMagno, domeftici AngMes Scrpentesin extrema Aquilonisplaga ,quilade vaccino,autouinoalti, cum infanti- nocu* busfub tediscolludunt, &: plenimqjin eorum cunabulis, tanquam fidi cuftodes dor-miunt. Verum fi quandoqj incendio domus deleatur, aut incok', pcftileutia fieuiente, pereant, in antris xdiumSerpentes conduntur, & fe adeo propagant-, vt nouishabita-toribus magnamdifficultatem pariant.
Rurfus loannes Leo,in defcriptione Africa?,rem recttat pene admirandam,qu6d in monteZiz Mauritania»jquidamSerpentes innocui fbbulantur,qui (uhominibus adco familiariter verfantur,vt pradijtcmpore, nofecusac feles,aut canes micas amenfis ca- .. erPe*tes dentes legant, neqjcuipiam nifi lacefliti iniuria ioferant.Prasdidis fimiles rradst Iulius in"oxf ** Scaliger apudPyrinsos Bigerones diuagari, qui nonfolum innoxij funt,fedetiam fub momeV codemtcdo vcrfantes de eadem menfa cibum familiarirercapiunt. Iierum Gefnerus prodit,quod circulatorquidam Marfus Venctijs oftendebatSerpeftteip P.irc2 valdefi- Serpenspa-*nilem,capite eleganti,& fubflauo,corpore njgricante^lhaculi^pw pureis d '.ftiuao, in rJ ^alde latcribus linea quaedam fecundum longitudinem confpicua e .rr^ua paulo fupra cau- fiminSm dam terminabar,&infra caputperfpatiumpalmi iiH'picbat.L.oiiguseratSerpens do-
V 3	drantes
..-.»79
Angqfs Acfcn*
f-j-jt

271
Anguis Aefcu-lapij aiger.

Vlyffis Aldrouandi
drantes quatuor cum dimidio,&explaga orientalidelatuscrat ,infupervcneni nihilS " 'participabat,quoniamcirculatortotumanguiscaputorifuoinfertbat.TandemEdoar-Vbi potifli* ^ius Vuotonus fcriptis mandauit Paream Scrpentem in Syrig locis pQtifTimum verfan-mumvcr- ?cm dupliciscffegeneris: namalijcoloremerisreferuhtjalijverd mgncant,&fimor* fttnr	i»ferlint llon enecant; cum,ob idfas, leuis tantummodo inflammatio oboriatur:
hi profe&o erunt fimiles noftratibus ,quorum alter, pallidi eft coloris, alter veroni-grcdineperfufus eft,quotum icQnesin fupcriori pagina cxhibcmus,
DESCRIPTIO.
AREAS, ex Acliano, lato ore cffe perhibetur, mordendo nihil nocet^ fcdcum mitis fit,atqjbcnignushumanilfimo Deorum Aefculapiofuit confecratus. Et quamuis Aefculapijanguis, qui graflante peftikntia, j? Romam aduedus fuit, criftas habuifle tradatur, vt Ouidius recitauit>
Z, 15	an d ° c eci n'r«
"	——■» i cttm criftis aureus altis
lnferpente Deus prxnnnciafibila mijtt. Quaepraerogatiuanoftro ferpeti Aefculapijnon aflignatur.Nihilominus notandumeftB poetas interdum licentiofts carminibus quafdain profequi hiftorias, illafqjnon fine aliquo figmento exarare.^Quocirca Ouidius hunc anguem criftis forte infignitum eflc ^ finxit, nonfolumvtinanimishominumreligionem,fedetiam vtmagnatnadmiratio-, nemaugerettpr£eterquamquodmulti fcripferunt illu anguem fuifledraconem,quare No/tratis hiftoriadraconislegenda eft, Noftcr taraen Aefculapij anguis oblongus eft, fublutei 4efcrit>tio co^or's>aucre<^iusP°rraceiobfcurioris,&magiscirca tergus nigricatis.CoIorpartis * * inferioris prorfus eft viridis,albefcens tamen,qua dere vulgoapudnosaliquandodici-tur Bifla bianca. Autforte ad contradiftin&ionem alterius anguis Aefculapij,qui totus nigricat.Dicunt aliqui,quodiiotaqua?dam inftar crucis in dorfohuius animalisap-paretjfortaflisexquodam fquamarum,autlaminarum ordineiquamuisin aliquibus, G hoc fignum non deprehendatur.
anatomica;
tonptudi> fceleti an-guis Eficu— lapij.
Exilitas ca ftdctanda.
X TERNIS huiusbefti£epartibusdiligenterobfcruatis,internas et« iam aliquantifper ponderare,non a ratione alienum efle iudicauimus. S^! Quamobremomiflis interaneis, quasextis,&inteftinisaliorumferpe-tum nonfunt valdediflitnilia >dequibus in Anatomicis aliorum an-guium,& potilfimum viperarum difleruimus) Sccleton maxime terre-ftre, &proindearidtflimum huius Serpcntis exhibemus longumdo-drantesquinqjcirciter, incuius fummitatecaputlproportioneoblongumproponitur confidcrandum,vtrinqiin ceruice duabus paruiseminentiisconfpicuum ,inter quas locusvacuus apparet. Maxilla: dentibus vtrinqj multisvaldeacutis,& refiexis funt armatae. PraetereaSceleton acapite adcaudam vfqjin magnam exilitatem paulatim Fl attenuatur:: quemadmodurn vnufquifqj in icone fequentis Sceleti mcditari potcrit.
natvra> et locvs-
>ICScrpens,quamquambenignus,& mitis,ingentes tamen irarum mo-tus aliquandoconcipiens,non abfqucoffenfionis caufa,i<5tum impri-mit. Etenim anguem huius gencris duabus vlnis longiorem a quo-dam iuuene pertra&atum obferuauimus,qui iuuenis,vt inmedio anguis corporenodumformaret , illum inftar funis implieabatj dum autemcaputex vnaparte,&caudamexahera trahcset, vtnodusin medio magis coiret, anguis ira percitusmanum pertradantis inomordu, & cx vulne-
iC
l
273
Sceleton anguif Aerculapij.
- JVttrtlin-(ommodHm (X morfit ttuitts an -*ttisfequa-tw.
tiic angnis tratn odtf--reffirat.
Locns x,4ta ifs,
274	Vlyffis Aldrouandi
rc copiofus etfam fariguis efflujfit, fed nujlum aliudinde incomrnodum emanault: cum p hof ammal venenf prorfus expers cffcferatur, Vcrumtamenn]fiirritetur,abomnibus facilctangitu^in fimi fuuetur ,& rcfrigerij gratia, intCtdudiebuscaniculanbus amul-tis contrciStatur, & de collo fufpenditur. Amplius in fignum benignitatis erga huma-num gemjs, vipers hominibus cxitiofe ab hoc 3ngue vorari dicuntur. Prxtereahu-ius animalisexcrcmcnta gratum mofci odorem fpirare traduntur. An vero omnes hu-ius generisSerpcntes, &an deterfrfffiaro .tqntum tempore id.prseftent, nondum nobis cftcompertum. Mcminiavis itinerqntes pcr alpcs ,&montana loca,aeftiuis diebus, fecus aliquasfepcs ,&aiiera ,fuauem velutjmofci percepilfe odorein ,&incolasin-terrogilT-, a'i aliqua planta iucundi odoris ibi fpontecreiccret, & rcfpondifle talem odorem a quibufdam a(bis Setpentibus dimanare , Vudeilloscfleangues ^fculapij conijcimus. : ,,
Si locum natalem horum anguium inueftigemus; nocandum eft hoc Serpentis gc-nus, tam albym, quarn nigruin vbiq,fcte in agro Bono"nien(! ^multifq; aHjs in locis Itali^ftabulart, & ita domeftice cfrbominibus {e gerere, vt-multotics dprmitum ituris fine pauo.re in Icdiis inucniantur, hnmo pueri hos fepilfime manibus, & finu abditos p oeftant, vt titpidas mulieres, &caet(frcJspucrospetterrefjcianr,
Infttla 'Ty-bi rina qna f&rmd ba--butrit.
AefcuLtpif fimttlacrfi
vwitiplex«
Alnt, ft-nn-iacr.t cii-m figH>is dfi-
S I MVLACR A:
ESC VL APIVS multisin locts,(edRomsepotilfimumin infulaTy-bcrina,fummis honoribus cumulatus, &cultusfuit. Qikcinfula for-mim biremis habere videtur,cum eam formam accepifle dicatur a na-ui, in qua >€fculapijanguis Romam aduedus fuit. Nunc etiatn (anno-tante Gyraldq/inDiuiBjrtholomaei hortis,nauismannorea cerni-turAin cuius fpondaSerpentis repcantis etfigies infculpta eft, netantt Serpentis memoria dejeretur, At fimulacrum ^fculopij ex auro, & cbore aTrafy-mide Pario elaboratum dcfcribit Paufanias hunc in modum. Sedebat ;£fculapius m throno virgain manu tenens,altera fupra caput Serpentis collocata , cui etiamcanis aififtebat. Rtirfus idcm authornarratapud Sicyonios teinplum Aefculapijfui(fe,in cu- G lus veft ibulo imberbis Aefculapius ex auro,atq; ebore fabrefadbis canfpiciebatur, fcc-ptruin altera manu, altera vero fru<3:umdomeftica? pinus ftrin,gens. Diuulgabant au-tem llli populi ipfum ex Epidauroin fpeciem Serpenrisad fe mulorum bigis ve6tum faifte. Hiac calligendum eft hunc Serpentem non folumRomanis,fed etiam.^lijs po-pulis fuifle impertirum. Eufebiusqioqi defcribens Aefcalapij iimLilacrum.baculiquafi sgrotantiumfuftentaculi, &Serpentisinuolutitanquam auitnx, &cQrporis faltitaris figiinjeminit.
Demuin Piufanias, inBcoticis, memorauit a iErcynas ripas xdem eftc, in qua fi, gnumeft virgoanferem manibus pra?fercns,deincl-'fl-iuias, &fjntes intrafpeluncam elfe,&multa finjlacra ftintia ,quorum fceptris aagues circumuoluti obferuantur. Hinc aliqui conijciunt eflc fimulacra Aefculapij, & Hygit; quamuis alij fufpicari pof-fentelfeTriphonij,&Ercya#:cumnion magis Acfculapio,quam Triphonio anguesab Antiquisconfecrati fuerint. Plura dehis fimulacrislegeadi luiitin prinio capitehu-mslibri,ad quod le&oremielegamus.,
MGRALI A-
Iex natura maligniScrpentis aHquodmoraledocumentum haufimusj multpmagiscx moribus huius benigni inomnesSerpentis ,aliquid percipiendura eft. Hyperides igitur inOratione contra Demadem, rhetores ferpentibus fimiles eife protulit.Serpentes enim omnes odio dignividentur, & ex his viperce hominibus improbae,& exitiofie funtj Parea: vero , nempe angucs Aefculapij viperas deuorare feruntur. HincHyperidesfenfire videtur(vt Suidas,& Varinusannotant) rhetorcs omnema--
los
Hift: $ttp'lk Bti&ijLiber f- 275
A f£sefTcljVerum cxiptis alids afijseife fiominibus ridideririores, non infptinetamen,quo- Caufuliti friarrf hi poftmodumab alijs rhetbhbus fuperantur. Nos non de ihetoribus, icddecau- *lp»itlatu* fiiSttfe hanc fimilitudinem euulgarepoftumus, quicun&is nocuiCfleferuntur: primi- ferfeiibus, ttiiobfunt aduerfarijs, dumeorurri iura qoibufdamratiouibus dcbeftare nituntur: ma-gHottiam funtclientibus incommod6,dumeorum numos , &munera tn diescxpe-Jfcant; pfjeterquarnquodalijalijslHnt nocentiorcs,confequentejqjalijabahjsfupcran-tiir. jD^hiScanebatquidampoeta huncinmodum-
' ' Ptoguiks &metittsftquidem decUthdf, dgiift ' '"'• .	'-Catiftdicus,palpet quem tua Urga mantcs.
Sape Oratores fpatiofo ex orbe petuntur,	-
Vt prolongari iurgia noftraqueant. Vtq; phaieratis verbis diffundere caufam *-b " Pojftrit, & legum gdrrula verba loqui. '•'	Cartfidico a tali ftidex cito fallitur is qui
m	' ludicijfceptfiiinftmplicitateregit. - 1	•'•••
& Poflfemus quoqjhosSerpentestbmparareadilloshomines,aquibus,firmaanimiton-
ftari'tia,aducrfa nonfecus ac^Vdfperaferuntur. Quandoquidemhi angucsberiigni Htmines ftiitftha patientiai, ^^ueris,a hnhlienfchs, & deniqj acuridfcis innocucfecoritrcdari pct1- mj(es «Siit^rit,-& tehifi itritcr laccifititrioVdeht; Idqj norieft mirandUtriVquod aliquando ^ Ciordeant: cum patientia lacfa in furorem degenerare foleat: iuxta illuddiftichori. anfHibtts ^tti patitur vincit, tandempatienttd lafd	comt>arat*
Fttfuror,& patiens fif juriofushomo.	'
Viri autem prudentes vocem populi curarc non debertt, & linguas mordicus laceflen-tes ftabili patientia nihili penderc,iuxta pra?c£pcum hot difticho contcritum. Nil fapiens curet vani Ittdihtia mundi, Attendatq; nihil, quod vag'd turba ferat.
DE HYDRO. SIVE NATRICE- i Vi;
Cap. XVII-
iEQVIVOCA:
VM inAriftotelispraeclaraanimantiumhiftoria hocfcriptum legcri- ordinhrd^ mus,Serpentiu alios terrcftres,aliosaquatilcsefle,rationi confonuef- (j0 feexiftimauimus,examinata terreftrium natura,adaquatilium mores ponderandosaccedere. Verum quoniam hydrus apud Htfychium, & VarinumprodeterminataSerpentisfpecievfurpatur,quae inaquis ' -'T dulcibus vitarri degit., Aelianus, & Solinus marinosetiamSerpentcs Hjf** hydros nuncu|)'aruiit,quosaTij Authofes gr«ei opa; flaAaTT/asjriimi.rum atiguesma- S*esa1Ma~ rinWvocitariinti rios ihpraefehtia de hydris fimpliciter duStis per aqruas dulces vagan-D tibus,primafronte,diflcremus,;vtdeinceps de marinisetiam verba fiant. •
ftaq; riominis' ambiguitatcm contemplantcs , Hydrum aequiuocum effc nomcn comperitrius^quidem hoc vocabulum a Poetis,pro quocumqj Serperite intcrdum fumitur: vtpatetin hocdifticho,quod deHerculeiricunabulis degentei&Serptntes m"a n u ftrart g« iahte c i'r'CU m fcr tu r.
Fertur adhuc infans elifos fattcibus Hydros Alcides nuda dilaceraffe manu. Ouidius quoq; in fuotranfmutationum opcre verbafacicns decapilHsMcdufa: in an-gues transfiguratis, fic canit.
Gorgoneos crines turpes rnufauit in Hydros^ Sexccnta huius generis exempla, qtigapiid Virgifiunf, & alios Poeras!cguntur,in mc- *' dium afferre polfemus; fed,brcuitati ftudentes,adalia sequiuoca htmis noirtinise-nucleanda defcendemus e Hydrus ig'turin hiftoria quadrupcdumJigitatorum lurra,
alio
*7<S	VlyfiSs Aldrouandi
Lutr* E» q|ionoininect3ydriJsrnueenydcisnpfoin3batur. AIijtraduntHydrumuomenfluuij,&: E hydrus va montis fuiifc i fed Hqbertus Goltjsius;anithores fentenrjjs variare aiteuerat: fiquidem e ftrur. fu it, qui Hydruin, funt, quiHy4mntl,m Pro eodem oppido in Meifapijs fcnbant, 'ijydrusftu EM quidem(eodemGoltxio teft?)Hydru,s Cretcnfnim colonia; quoniam hi popu-Solj Ucpitatem , rerurnpuinium penuria ppprefli, oraculo moniti ad locum ir-i Coiw*o rjguum, nempe adj^ydruntum, nonduma>dificatun^co.nfugerunt. HydrushydruiW Cr(tq(tum tis,ex Perotfo, vibs eil in Iitore marjs Adriatici inter Leucas, & Brundufium lir?- Itjlj. bydnts di- mo in Lexico geographico hydrus, fiue hydiua.tum.Otranto vulgo dicitur vrbs Salen-(i/t, tinorym,vbiet^ipcft fluuiu§eiufdem aommis,quem fortcmcniorauitLucanus, quan-
Hydfus do cefinit, wrbsvhi fit	JLtcnnctasreuocare ratcs, quas diiius Hydrtts
Li. y.rhav-	4ntiquuj7y, Taras%
fal. Fuitdeniqitanfi momenti Hydrus aptid Veteres, vtlocum ituer Cc*etera fydera mcrue* IJydr.ttsco- r*r- hteni n Hydrus eft conftellatio auftrina ,quxper tria DQdecatcmoria , nimirum JleiUtto, Leonis, Virgnns, &Libr« extenditur, cuialia CQnfteflatip Coruusnuncupnta infidct. e Huius fabularR.Quidius in faftisprofequitur, dum narrat,quod Cpruus ab Apollinc * Tabulaty aquacum m.ilfustcym diutiifupe expe£laftet,dum ficus maturefcerent,ijfq}tandem Vfift dri. : tU| i$ fgtiafus. lougurQHydrum vnguibus apprchendit ,huncq. aquarum obfcjforje^
&;}onga; mor$ ^uthotem cpram ApoUine fibifuiffefinxit, Verfu§autei»Poytae.ficife
v i • habenr' i - '	' . . '	'" '
• «wpcn^. nni.tf i u . . . • . ■	•	L-.o/o
Forte Ioui Phabtts feftum foieaitepar<d>Aty • - . . ...v->.; %	Non faciet loMgasfabuLaTJ.oftramoras.
J^aea,dixit auis,nequid ftafaQramore.ttir%	' ..."	;>
Ettwuem.viuijfontibus affer aquam.	. .	.
Corttus inauratumpedibus cratera recuruif . . . , . '	.,. ^
To!Lit,cr aereum peruolat aLt.usi.ter* .	,-V-v ■
Staoat adhuc duris ficus dcnft{J;mapomis,
Tentat cam rofiro, non erat apta Legi. $nm$mo?mpf>.yfjidijp: fub 4>korefertnrt . . •.. T '""» Dumfierettitardaatilciapomamora.	1	A u
iamqifatur nigris long um rapjt vnguibus Hydr.um	'
AdDominumredijt, fi£taq-,verba refcrt. Uic mihicaufa morx viuarum. obfeffor aquayur».,
HtttemitfonHs, officitim.fi mettm.\ „ *' , Addis, ait, culpx mendacia, Phpbtts, & audes
I-.atidicumvL'rbtsfallerevclle Deum.	.	• -7
At tibi dum lactens k.trebit in arbore ficus,,
De nullo.geLtdt fonte bibantttr aqux. Dixtt,& anttquimonmnenta paenniafacli Hydrus.y Auij, Cr.ajerJyder.afatia.mic.anl. Kairicis Hi&enusnominis gr?ci huius ferpentisambiguitatem me'4itatifumus?modfaadlajt-aquiuoca. nU!»voca.bulum nofmet co.nueriemus., Itaquc vsfpQC, ncmpe Hydrus,LatinLs redditur ^	NKr^,quievoxfuanoAcaret$q.uiuoca,tione) etenimiiNarnx cft ferperis, Natrixci;-
iammulierem.n4tandiperitam fignificat., Amplius Njtrix fcuticam huius ferpentis IJatrixmu forte fignr^n aemulantcm indicat:: ldcirco DefpauteriusfcribebatN.itricem.craflamy Lser. &capitatarn,ru,tibus impre(fa.m.in pcnultima fylLaba corripi,& Natticem pmmulicrc., Uatrixfcn nandiperita produci.. D.emum pia.nt3iO.nonis.nou fpinofa lutco.flore nuncupata,Na-. tica. trix PlinijHerbariorumLobeilio nominatur,nccfoxtepra:tcrratio.ncm,q.uandpqtuW^ Uatrix pl£ dera in aiueis fluminum fopiflimc uiuenitur.. ta q/t&.

m

A
Hift Serp- 5c Drac» Liber !• 2jj
synonyma. eorvmqve etymvm.
Nomind
aqna, qua hicferpensplerumquedeiedtatur. Alioquinex eifdem Le. ^yxca. xicographis grxcis itctpopCc Hydra eft apud Oetcnfes. Item pro hoc ferpente tvvfyos, fiuc scucTp;?legitur : fed hoc nomen cft nimis genera-!e» comprchendit enim quicquid in aquis degitj quamuis Plinius, praedidis nominibus adhunc indicandum fcrpentem, aliquando vtatur. Potius Xipffvfytis idem nomen, quod'vjfios fumatur, quoniam h:c (erpens terfam, & aquamcolar. VndeNicandri in- opinio in * B"' terpres id totum exphcat huncin mudum . 0 XspcWp05 'CSpo; vrpovipov ixttMno, vftpov terprttis Xipfvfyos&dro \v vSaTi^xa) h Xipisa Siajpifiuv fcilicet Cherfydrus primumHy- Nicandri. drusdicitur, dumcolit aqiias jpofterius vcro Cherfydrus ,quoniam in aquis, & inter- , r> ris diuagetur. Quamobrem diuerfa huius ferpentis natura cffecit,vt hoc animal varias cherJ)drt,s fortiretur nomenclaturas, qua? non folumapud Grscos,verum quoque apud Latinos leguntur. Latim enim ,hunc fcrpentem in aquis verfantem , Graecos imitatiHydrum, &Natricem appellarunt; quando vero , vrgente asftn,exficcatis ftagnis, &paludibus, hunc ferpentem in terris diuagantem obferuarunc,pariter amulatiGraccos animal Amphibium, &Cherfydrum indigitaruhit.
Animaducrtir tamen Perottus,quod Hydrus pro angue aquatilimare,8<:Hydra profxminafumitur: dummodo,pcr Hydram,monftrum ifludLerncumab Herculcin- Mfirime» terfettm-n non intelligatUr,dequo poLtea fuo loco vetba ficnr.Et qnado Aelianus Hy- *»terbydr$ dras fjcminino gencre nominauit in Corcyra geuitas, & maligtioflicu hominem perfe- &fydra. quentem rcprimentes, procu'dubio Dryinos tntelligerc voluit, qui tetro odore femi-,-tai'feplent. Pra?tereaLatini hunc Serpenrem anandt peritia Natricem cognomina-^runr, fed notandum, quod vox, Natrix ,fpeciemanguis indicans mafculino genereef- ^r)inus"y fertuv,vtvoluitPrifcianus. Quocircafpuc! Lucanum legitur.	dlcUHT
-i.%1 ■ .< y^tNatrixvioiatoraqu^, Iacttltj.volucres.	t^fJiano»
Lib.
5-
Et apud Baptiftam Mantuanum habetur. Nacnxinimicusaquis. Gillius in Aelianum hoc animal Colubrumnuncilpauit,neepraeter rauonemjcum Hydrus, &Coluber Coiu%tr^.Z aquatilis minime dtfcrepent: quamuis Plinius fcripferit iecuraquatici CoIubri,item 0 u
Hydritritum,& potumlithiafilaborantibusprodefle,quafiSerpentesdiuerfoscflefta- ^uatlts
tuerit.Nos tamen vnacum Gefnero vnum,& eumdemeiTeSerpentem opinamur.Geor- U giusAgricola Calabrtcum Virgilij Serpetem ici hocNatricumgcnerecollocauit.Her.	■
molaus Bnbarus in Plinium admiratur, cur a Theodoro Gaza nomen grjecum hu- a a ncus ius animalis reddgttir Lutrix, nouum potius nomen tingens, quam prifco Natricis vo- *rPe>7S' , cabulo vti,quoCicero, Cotumclla,Lucanus,& alij Authorcsclafliti vfifunt. Qua- Jitnx A" mobrem concludendum cftNatricemLatinorum,&HydrumDiofcoridisaCherfy-droNicandri haudquaquam difcrepare. Neq* aflentiri debcmus Lucano, qui, vtopti-DmenotatGeorgius Agricola, Njtncem a Ch*erfvdro djfcrimmauit.
Sophocles verba faciens de Serpentc, qni _Phil0fteten lxfic ,modo Hydr.r ,modo Echydna», fcilicet vipera? meminit: ideoq; Euftathius iure optimo ponderandum pro-ponit,nttmduobushisnominibusdiuerfi Serpentesdefignentur. Nos,quoadnomi-na,diuerfaeflcantmantia, fed, quoad mentem Authoris, vnum tantum efleanimalar-bitramur: tum quia Poeccc aliquandofpeciem pro fpecte, & intcrdumfpeciem pro ge-nere vfurpant; tum etiam, quia nonnulli, viperarUm aquatiliiim nomine,Natrices in- Viperx a, telligunt, vt Cardanus, qut viperas aquam incolentes (voluit dtcctc NatricesJaucpa- qnatiles ' r&m,aut nihil vcneni particip&re reculit.	Cardani
Munfterus in Didionarm rnlingui, Zepha,nomen ha*braicum,Hydrum interprcta- qua. twr^cum alictrhxc vox, i'iVDidfibaario hajbraicolatino , afpis, vcl regulus cxponatur. Ptetcreamulta nomina harbacafciasaniuaalis apud Auicenn£interpetes,Arnoldums
Aa	&AI-
barbara. Jdb.^.fin, t. tratt. j.
Cap.31.
Nadera & radcraque nomina.
Xfcfc riptio-Nader.t.
278	Vlyffis Aldrouandi
& Albcrtum leguatur.vt Handrius, Andrius, Abides,KcrfudurU5,& fimilia: fiquidem g Auicennas hunc Serpei?tcm in aquis v-iuentem, ex Gra;corum fententia, Andrium, & in campis dcgcntem K.etfndurum, pro Hydro,& Chcrfydro,cognominauit. Infuper Auicennasdubitat,anHydra,& Audrius,pronomine vnius,&eiufdemSerpentis pro-fcrri polfint. Verumcum AuiccnnasfignamorfusHydracfymptomatibusi&usHydri JDiofcoridis valdefimiliaeffe promulget; proculdub.o Hydram,& Andrium vnum,8c eumdemSerpentem elfe pronunciamus.SyluaticUs Echydrum,& Afpifticon,angucit| inaquisviuentem, ob vchementiam fuse ficcitatis, effe protulit. IcalisdiciturMaraf-fod'Acqua, Anglis Vuattcrader.PoIonis Vuodnyuuaz,nempc aquatilisSerpens.Ger-manisNaternonvine,quafi defiexoalatina voce,Natrix; Vnde Albertus voccm gcr-tnanicam,latinam reddensNadcramhuncScrpentcmnuncupauit. Padera abaliqui-bus profirtur, fed r.omen, pro Nadera, aut Natercorruptuirj eft. At quem Serpentcm Germani hoc nominc, Natcr, intelligant, Authores ambigunt.Gefnerus tamcn Natri-cem>vel Cherfydrum cfte arbitratur. Belluacenfis, & Author libri de natura rerum monimcntis mandarunt Naderam eifeSerpentem in Germania, cralficudine brachij, colore ventris Iuteo,& dorfo virenti,cuius halitus adco noxius efle fertur,vt incortice . f vitgx rcc etcr casfa;,& ori animalis admotae veficae felleae excitenturjimmp fulgens gla-dius paricer ori beftia;admotus lingua vencno inficitur, quod ad fummitatcm vfq; gla-dijdefertur. Ampliusfipcs hominisadcntchuius animalis vulneretur,illico mali-gna quahtas, ob vim igncam veneni,toti corpori communicatur. Idcirco patiens per pedem confcftim fufpenditur, ne venennm afccndere poflit. Hinc Gefnerus ab hac ignea vi veneni, Paderam, feuNaderampraedi&orum Authorum a CherfydroNican-dri minime difcrepare exiftimauit.
D1FFERENTI£> ET DESCRIPTIO.
Hydrtis in aqitis pul-chrior.

Dcfcriptio Hydri Gef
nert.
Li. 16 .dc—> Anim. cap. 42 i
YDR VS in tcrra verfans Nicandrofqualidus,& decolor eflepcrhi* beturjquafimaquisdegens pulchrior,&nitidiorrefulgeat. Hjcq; aflei tum a doftrina Plinij minimc recedere videtur, qui aliquado pul-cherrimum anguium genus in aquis diuagans Hydros nuncupauit. G Alioquin Hydrus forma afpidem refert, prxter ceruiccm,quse non ita lata confpicitur, dcinde cinereo eft colorc, & nonnullis notisfpe&a* biIis>vtVirgiIius meminithis verfibus.
hfi etiam ille malus Calabris in faltibus angnis, Squamea conuolucnsfublato peffore terga, Atjt. notis longam maculofusgrandtbus aluum. Nicandec ohm figuram Drymi perpendens, ei caput planum, &humile,qualehy» droattribucbat: poftea paulo inferiushunc Serpenretn afpidiaflimilabathis vcrbis. Nunc mea Cherfydrum facili dic carmine mufa, jQtti pare produclu,fimiiantij afpida vultu Exprimit.	■....<
SchollaftesNicandriCherfydroduas linguas alfijnauit; fcd hanc proprictatem om-nibusSerpentibus communcmcfle opinamur: cum angues cund;i linguas bifidas ,& nonduas exercre vidcantur. Gefnerus tradit in balneo Thermarum ad Limagum flu-uiumfapeangues verfari,a quibus neminem tafum intellexit.Hi funt dodrante paulo longiores, colorcfufco, velcinereo obfcuro ,cauda tenui, ventrc albo, maculis nigris diftinfto,qualcs inalijs fer£ Serpenribus obfcruantur,capite longiufculo non.lato,quos Serpentes aliquando in amplam magnitudinem excrcfcere audiuit.Iconetu huiusScr-pentis apud Gcfncru intuensBellonius,Hydruin elfealfcuerauit.Hos Hydros vulgares eflecxiftimamus,qui circa noftras Thermas Porredanas aflidue verfantur :interdum abore fontis Porredaa veteris vnacumaqua excunt, & illicopcrterramreptantesau-fugiunt: illucenim rationecaloris aquarumconfluerc arbitramur: immo incolxne-m i n i vnqua m nocuifle refcrunt.
Ex aItcra partc multi aliarum regionum Hydri maximam pcrniticm afferre folcnt. Natn tradi t Crcfcias Cnidius, referertte Aeliano, in fltimine Argade ad Perficam Sit-
tacem
H
Hift. Serp- 8c Drac Liber 1« 279
* tjrcemfitOj copicfos Serpentes capitealbo,reliquo corpore nigro, & longitudioe qua-tuor cubitotum generari,quiinterdiu fubaqua natantes vi3toribus minim&funt cofpi-. cui,noduvero aquantibus,vel lintca lauantibusexitio effefolet.Iuba quoqj recitat.re-ferente Plinio, in Troglodytis eifc lacum a malefica vi infanum appcllatum,qui terfin- CUS1^' gulo quoqj die fapor£ aquarmutat,qui primoamarus, deindefalfus,&moxdulcis eua-dit,vbiSerpentes viccnum cubitorum in vndisverfantes obferuantur. ltemGefne-ruscxcbronicisTigurinorum manufcriptis pronunciauit ,quod dievigefima quinta Maij anni nonagefimi noni lupra tnillefimuro, & quadringentefimum ,in HeluetijS Vrbe pra:clara,Serpens immenfemagnitudinis,fub Ponte Vrfa?amnis,natare vifus cft, Hydrusma & Spc&atores vigintiquinq;cubitorum circitcr Serpentcm fuifteconiedarunt. Nec i,aMS* mirum,quiainNoruegia etiameftlacus,inquoSerpens vaftxmolis interdum appa-ret,quem eminusintuentes longitudinis quinquaginta cubitorum efte cxiftimarunt. Profedononcredunusclfelacus ,qui aliquibusnonfcateant anguibtss: nam &Ioan-nesBoccaciusin libro de Lacubus hxc babet •• Anius lacusTuteolis vicinus cft, quem hodiefudatorijlacum ,obb<ilneum ineius marginefitum,nuncupariopinor. Immi-g ncthuicad Auftrummonsfilicibusplcnus,exquoaduenienteIuniomcnfemultiSer-pentium inuiccmpennixtorum glob-i ih firbditum lacum fe praecipitant.
Demum Boam ab hoc Serpentisgenere e^cfudcndam non efle arbitramur: quando- ^DemA quidcmGeorgius Agricola B >afn vernacula,&domefticamNatricem appellauittpr^- ^ * * terquamquod GioflseNatriccmeudcmcumBoaSerpentem eifepromulgant. Solinus * veroBoama Cherfydro difofithinat * dumtraditCalabriam Cherfydris rcdundarc, &: Jnl [ r-r Boametiamproduccre.Hahcfcntentiamomninononexplodimus,fedprzctcreaaddi- ^ *' mushanc Serpentis fpeciem:'iiempe Boam,ad Natricum genus refercndam efle. Alio-quinHydrus,fiueHydra,ex fententia Leonis Africani,eftSerpcnsbreuis,cauda tenui, circa collum gracilis, per uiby af D efc r t a, d i u a ga n s, & veneno perniciofiflimo fcatens, cui nullum aliud praefidium., pra:ter amputationem partis fauciae, rcfiftcre perhibetur*
natvra, et mores.

WWW^ YDRI, fiuc Cherfydri invndis vCrfantcs vcacitati fua?defert»iunt, 8c
•— -- j - —------j r------ r —
^tpd p- infatinbilem ,profundumqsventrem, fempcrpifces, aut ranas efitan-—^5 do, diftendunt: quaproptcrnon iniuria Ariftides ,rcferente Nicandri ®ele&atUT l5"~ ScholiafteiCherfydrosAi^vs^riempegulofoscognominauit. Quare flfct^us^& audiamus Virgilium dehis loquentem'hunc in modum.	T*nis,
Efi etiam ille maltts Calabris in Jaltibtts anguis, Squamea cenuolutns fublato pe&ore terga, Atqi notis longam -*maculofus grandibtts alttum jQjti , dum amn/s vlli rumpuntur fontibus & dum Vere madent vdoJtrr.<t,ac pluuiaHbus aufiris Stagna colit xtipifq-, habitans bic pifcibtts atram lmprobus ingluutcm, ranifq; locjuacibus explet. Pofiquam exhaufia paltts, tcrraq;; ardort dehifcunt Exilit in ficcum, & fiammantta lumina torquens Sauit agrii ,afperq;fiti,atq; exterritus <efiu, Quamobrem ex do&rma VirgiIij,colligimus naturam huius anguis eifc talem, vtpalu-dibus aqua redundantibus delcdtetu-, quibus exceifu caloris exhauftis,per Solum va-gansterreftiibusetiamranis infidiatur: quocirca Aratus,inPh£enomenis, ranasHy-drorum cibum merito appellabat. DehocetiamNicander inThctiacisfic camt. ■ »1 ac viridis ccU berrimus incola fiagni Jnfeftum ranis odium, non molleq; bellum lnfcrt, ac ficcis vbi deftnit vnda lacunis, Hgrefjus terra fe continet hic fua membra Squalidus, Tnformifq; fouet,feritente fub afiu. AdditKiranides Hydrum efle animal vaframentisrefcttum: quapropterrana ,exfen- Jib.-i.deA-tentiaAclianijhuiusanguismetudu^a,magfioclamore,iIlumpertcrrtfaccieionatur. rwi c J(-
Aa 2	Ex	5

\
Cherfyirus Crcuini.
Hift, Serp. & Drac. Liber I- 2 81
E'ii altcrn pirrc rana Acgyptiaca,miroaft:uHydru NJiiifallere nititur, du cminus illum ^ cotifpicata, iilico fruftum arundinis monlens, tlltjj obliquum gertt,ne ab Hydro poiftt Jftutid ya dcgluciri:;Q Hydrustam amploorenon fitrcfercus,vtranam,& arundinem ablorbcre H£ qucat Htnc n6nu 1 li ranaru Ni 1 iacarUm prudentia roburHydrorum fuperariaifirmant.
Modo quale ftc venenum huic animalt a natura congenitum inucftigandum cft.Scri-pftt ApollodorUs,!cfercntc Aeliano,virusCherfydrt ita perniciofum eife,vreriamcon- ^f-ac^t tadtusanimalismortuiperimat. Haec fententia non multum rccedita doiSrina Plinij, Anlm c- 5* quiHydros caiterisScrpentibus venenominime inferiores clfe retulit:nam Dasdala vrbs jlycia:aDxdaloibitumulatocognomiuatafuic,quoniam Hydrus examneNili ^aturai in paludem cgreftus eum ad interitfi momordit. Euridiccs quoqj O. phci coniux Ari- a . J*. fleumfugiens, fecus fluuij ripam, laethali ictu Hydri obtjfle fertur, Q^amobrem Pro- "tnt J ru tciis Arifteum fic allo |ucns introducttur a Virgtlio his verfibus. *	Non te nuhius exercent numinis ir.c:
Magna Uses commifsa \ tibi bas miprabilis Orphcus, Baudquaquam ob mcritum pxnas(ni fatarefiflant) $	Sufcitat, & rapta grauiter pro coaiuge fieuit:
llU qrndem cum tefiugeret per fiumtna pr.eceps, Immanem ante pedes HycLrum moritura puella, Seruantem ripas alta non vidit in herba. Pra?terea nonnulli func opinati aquam, in quaHydrus vel moratur, velmoritur, ob te-trumaimalis virus, eadem, qua:cantharides?fymptomata parere. Hac igitur ratione tnotus Lucanus cancbat,	L.y.phar-
Et Natrix violator aqu&, laculiq; volucres. dcm repetit Georgius Pidtorius in Lerna malorum, quatido canit. Nalrix humorem circa vitaliafiundit Lethifierun.>, purx, qui vtolator aqua. Huic opinioni adhserens forte Culumclla monebat no oporrcrc paludem «"dificjjs eflc proximammam exficcata,ob calorem aeftiuum,vliginc,Natritu venenataepcftes erum-punt,ex quibus cseci morbt fa?f>e contrahuntur,quoru caufas medici perfcrutari mini-p me poftunt.Amplius hunc SerpeHtc-m in tcrra vetfant^ f^uiorcm eflc;CJelius pra-d Car, ^i(rjx j„ quafiinaquaminus vcneniparrictpet. Hocautcm aflerttm conforme Aetijdrftrinae efle videtur, quiCherfydrum in hume&is locts e{fe qutdem venciiatum,fed per Solum isvirtttf rcptantem nocentius adipifci venenum affeuerauit. IdcircoVii gilius exficcatis palu- rue dibusyinherbtl iae^reminimetutumeflemonuit. Verfus Virgilijfunthi.	, ' ^
ip:' '-■■".<'<' poflquiim exhaufia palus, terr.tq:, ardore dchificunt, Exilit in fiacu-m, c? fiammantia lumina torqutns,» S&uit agris, afipcrq; fiti , atq; extcritus xfltt-.
Ne miht tttm moilcs Jubdio c.irpcxe fiomnos.	x
Nctt dorfo nemoris iibeat> iacuiffe per herbas:-Cum pofitis noutts cxuttijs nitidufiq; iuuenta Voluitttr, aut catulos. tcciis, aut oua reiinqttens. Arduus ad Sdem, & itxpptis micat ore t/ifuJcur. Alitcrhoc Serpcntis genusinaquis degcns minus vcnenatual cffe fertur,quoniam CardanusdeNatricibusagcns, viperas vndamincolentes,aut parum,aut nihil vene-$> niparticipare prodidit,nccj;mirandum eft hos angnes aprcechriifimo Cardano viperar Vipera
A	a C.tllVn	o rr»c vlllnitivi^in. rnpm 1 n tn\itc i m ^^An^nirtc vrir	LT.. 1 r. ______*
r Jg<
Dcniq^hac ftng-ulari proprictate gaudet- Hydrus, vt lapidem multis virturibus rc- Lapis^eni fertum in capite gcneret, quem aSerpente degl -bco cuomi aflcrunt. AlijSerpentem tus in hy-. per caudam fufpcndunt-, & fjlijs.lau.ri aduftis fufiiunt, eumq; pcr totii.s Mur.di opifi- dris. cem, obfecranc, vc lapidem deponat,quam cxcanca-ndi rationcm tanquam fupcrftitio-fam deteftamur. Tandem iapillum al>ore anguiseietftij m panno ferico excipienresad Ratio ex-+ vfum feruant, quempoftea adcalccm huius capitis manifeftabimus. A)'j-,ex Iacobo trahedUt-Hbllerio,angui oercaudlin fulpenfo vas aqua plenum ftibijciunt, inquodaliquotpoft pidis hy ^oras, vci dies, ct udt;ac lapidem, qui tandem vafe exceptus totam aquam abfumit. Al- dri. uuLu,
Aa i	bcrtus
Vlyffis Aldrouandi
bcrtus aliquado fc lapidcpi dracoiuicm vid.'lfc fatcturaChcIydro, auc rc<Stiu$ Cherfy-i p drojvelHydrocxcmptum,nigrum,&pellucidum,incircuitu colons pallidi,cuius; fuperficiesSerpcntis icone refulgebat. ItcmChrittophorus Eneelius, cum de lapide dracooite vbcifim pertrada[Tet,(uhdu poltea h$c vcrba. NoUri qnoqjHydii,& Chcr- ' fydri gemmas noni\unquam in capitibus ferunt, quas yidi. Quaie iapides abboc au-thore vifus luiffecoiilbt: an vero in Scrpcntibus, velalibi nafcantUr, nonobfcruauir. CtvtrttiO; Forlitan,v^3lij voluut, cxfpuma mutuse.Serpentum attritionis,v.enxotempore, exci-faftttits. tata, & Sole exhccata generaiuur: qucmadtpodum etiam de Bufonibus explicatufuit.
l o c v s,
^L.I-^NVS fcriptum rcliqiiit Uydrasin Corcyra ftabulari,& ad.e<» tetrum. fpjrare odorcm,vt approptnquantibus naufeam generent.Vc-tum, vc noftra fert opinio ,hic author non.de Hydris ,,fed potius.de \ ^y,nis-vei^a fccit, qui, vc explicatum fuit fyp. l.oco, ob infignem • ty^^^tffli fetorcm.,hom.inibi>s naufeabundiexiftunt.Tradunc qujdcin no.nnulli ^etracina	circa Terracinamltalise,lacu.Mycleam nominatum,iuxra ciuitatem. ?
}tali.e. def^rtamcx,titiflcxcuius ciucs Hydrorum multitiidine pulfi fuerunt. Namq; cx Geor-gio Agricola, oroncs paludes,pi>tridis fcatcntes.aquis., & pifcibuscarCntes,Hydris, ranisredupdantj.vit palus Agnani interPuteolos, & Neapolimfitamultasaliaeapucj. jK.pau t- no.s, quartim nomina., breuuatis ftudio, rcticemus.Quairuis H.ermolausB-irbarusHy* pu virsa- drosprim.umper terram rfptare, & Cherfydros nominari, poftea vero in aquis. natare fcripferit. Nihilommus Prifci Authores totum oppofitum fentire vidcntur j nimirum. Hydros.in aquisprimitus verfari,quibusexficcatis,pcrtcrram,vidusconquirendigra-ti.a, fcrpere.	'
Han.Cqj fenEcntiam, potiflimum amplefti debemus, <^um Ariftotefes i.n hiftoria Ani * rnalium tradiderit,.Na,trices i.o vndis degere vi<5lu conquircntes,fed tepore opportuno .	ouaex^ra aquas*parerc.Idcirco OlausMagn.us, in tabula feptcntrionali, aues aqu.atilcs
YbWtAQtc fccus. quemdam lacum angucm forte Hydrum roftro ftringentes pi.nxit: dele^antur enimHydri.aquis,fed prKcip.uecalidis:hac de re defideriocalorisaHe<fii,in aquisTher- -n>arum, libcntiffunc natare(olent.Vnde Gcfnerus obferuauit,quod Redemptores bal-neorumadLimagum lacum ,eauentes, neHydrialueosfubeant,laminas ferreascre-^ bris foram.inibus peruias. emiffafijs addunt 4 Tamen hi quoq,- SQrpentes,aducntantc j/iqnis tali bruma, aliorum Serpentum. niore, fubterraneos meatus ingredicntes, ad tempus vfqj 4isdclcffa vernumQccultantur. Neq; putandumeft,licetin aquis corruptis verfentur,quodcraf* 1iirt fante,ob.3eris,corf-uptionem,peftilentia,imm,uiicsfint: quandoquidcm Virgiliusdepe-fteagens ficcanit.
I-nterity & curuis. fruftra, defenfa latebris
Vipera, & attonfti;fjuamis ajiar.tibus Hydri.
♦
signa veneni.
Sanies '	pro cognJtionefymptomatum morfushuiusanguis, ad Diolcoridem
%>u!nerts	^NI confugiamus,isprodidit vulnt^s aNacrigci,ufli<3:um dilatari,liuidumq;
Oi&Jr &ingensfieri,faniemq;indeatram,&maleoknt;em dimanacc:namqj
* K.LWvWW pus vlcerum a?m.ula.ri videtur. Alioquinex Nicandro ,fympt.omata
concomitantia morfumNatricis, prseter enarrata a Diofcpride, funt Partis fatt	cxtreina totius corporis arid'itas,& praefertim. illius. pa.ttis,q.uae vulne-
qiA aridt-r riproximacft. Namciiniveneni naturaficcafit,omnesetiampar^cs, segro.tantisari-tas%	das reddit, Deinde puftuls paffim per corpus exoriuntur, & dolores, vchemcntiffimi
•Caligo ocu excita.ntur. Immo. qu.oniam a vaporibus malignis, & vcnenati.s ad caput vfq; eLtis» lorum. Ei-- humorcs liquantur, hinc magna oculorum caligo oritur, & vomitus bilisin naturara iis vomi- veneni tranfiiiutatae scgrotantcm affligunt;catut igitur Nicander in Thcriacishuncin Jttts\	modumy.
r-ejjitod
HilVSerp. & Drac. Liber l 283
^	Tifiima quas fecitpUgas bxc ftgna fecjuuntur^
. . siiuld tota cutis ctTCnm ptttzct, borribtlemqi kliuat afpcclum ,magni, igniticj; dolorcs •Tandcm bomincrn intcrimunt,mox plurima fHfiulOt furgitx Jlc ali.e exalia bulla fic parte refundunt, Et mifirum diris turbant affeclibus agrum, Qiiamobrem Aetius demorfisa Cheriydro accidcre dla rymptomata retulit,qa* ic\ icta alioru.mS.erpentum primafronte co uingunt, vttumor lociafte<5ti,dolor conti- Symptorna nuus,vertigo1&vomitusbiliofus. Demum Amcennasinduobus diftin&is capttibusn Ja morfus &fub 4u<?.bus nomimbus, nempe Andrio, & Hydra, de hqc anguc verba facicns pro- fcundum mulganit j e^ i<ftu And.ri,doIorem vehementem ,& p.n tis lcelcc mftammarionem, nec Aetium. non vcrtiginem,& vomitum cholerarfetida? getieran:. hinc fit, vt patiensp.lerumqjho-' ratcrtiapercat, Aetiusautemkgitdiemtertium, Quocircafiaegrotans. h.unctermi- ^ • num euadit ,hocindefieri fcnbit Auicennas ,quoniam Hydrusnondum intcrrameft, Cgreftus jtuncenim nogentiorcuadcrc perhibetur, Ampltus Auiccnnasagcns 4cmor-5 fu Hydra? pronunciauit vulnus huius Scrpentis dilatari, & nigredincm adipifci,cx quo
deincepsnigra,&fa?tidaextillath,umiditas. HaecigiturAutgennaevctbaAIbertusMat ^ ^ '
gnusin capitede Andnoomniarc(;ulit%	Anim<~~>
MEDELA'
HILOCTETEM a.liquotnauiumDuccmin LemnoinfulaabHy- li.xMiad. dro vulneratum narrat Homcrus. Quamuis alij.ipfum, dum aram Mi-neruae aurefficognominat.Tpuroaretjdemorfum fuiffememorent. Vt-cuq; fir, cum aGrxcis ibi relidum fuilfe, & magnis afftidatum crucia-tibus legimus jquonj.am nouerant Sacerdotcs,V'uIcani ,cuiinfula fa-crata erarimedictnam faluta.rcm i(5tis ab angue confcretes prifii.nae fa-nitatieosrcftituere. DenudOrphcusMenahppo confobrinufuo,&venatori.cumab ^^ydro.in pede pprcuifuseifet x&de vita pprichtaretur, iulfit Scobem Oftntae, alias Sc0ys fiyj m ^ Qritae pa^i fa.ucisf infpeifgf: quo fadfo , tandcm liber cuafit, Proptercade.boc.Iapick fe
apudMarbodeum ilc canitur,.	InliJere.
*	Lethiferoi morfuf niger,atcj;rotundus. Oriies, jQues fera, vel cornu, vcl fxuo dente peregit, Cum rofeo mixtus perfcic curat ohuo.
Per vafias Erjemos, tnte rcj, fr$s gradisntes lllafos feruat, morfus abigendo ferarum. Oetmiji^cum noftraairate fimilia non fuppetant auxilia,confugiepi!um crit ad me--dicamina,qu2ein hiftoria Angniumconfimilium...fiicrunt exarata^ l)iofcoridcs tamen, ^ ( inhoccafu,origanumtritutn,& aquafubactumi&bxiuiumcum alcopermixtum.com-mendat. Immd corricemAriftolochi£,aut;quernam radicem minutimconrritam prx-fcribitj deindefarinam hordci cutn aqua,&mellecoUiquat,& rurfus Ariftolochiaedra- Arifioh-chmasduascumpofca,&deinceps fyccum.mafrubiji,n acctp exhibct., Marccf»usin. chia&Ori• tcxtuDiofcoridis non originumfubadum,fcdm3ctritumlegit.. Prxltat qutcmfu- 'qanurn pro1 P:ba£him,exfententia.Pauh Aegtnetae, vt commpdtus parti	imponi p. ftir. Prjc- ^bantur.
terea Diofcorides,& Aegineta lixitiium cumpleo.proponunt.Mjlti umen vocem gr^-
•	can\ ,x.ovictv,non lixiuium ,fed calcem,vel ci.ner.n\;mterfraetaptur,nCc pcrpcram : quadoquidemcalx,vcl cinisjineliu^ quam.hxiuiucuinolco, &n.'hquis.liquidis pcrmi>-
fceri polfunt,vt inftni\cmplaOrj,locoatfedpapplicentur.^aiemfcntcntia amplcdluur: c*l* ct4m Cornarius in commcnta.rijs a.i Galenum dccpmpofitio ie medicamcntoruinfecun- 0 (0 duin locos. Prjeterquamqvod Actius; qu.o.qj.epdem Cor lario i,itcrp:ete, calccm \i- ^endatur. uam, & fimilia cutnoieo permifccri iubet: infuper ,.tx i£gincta, fuccus Ma ryhij pro-batur;cumin tcxtu grgco •s:ptt<r<K legitur: vcrgmtamen H rmolaus Bjrbjrus. lcgit ^paVa, ncmpc porri, fed perperam,cum fuccus marrubij, & noti ptrri paftim apqd Au-thores inhoc caftfcelebi*-tt.r. •
AdfinemPaulus Aegineta .naftulJumTy\feftre> aiit afphodcllifruiSum, vel florcm, -	'	aut,
284	Vlyflls Aldroinndi
autlemenfeuiculi non improbat; qUse prxfidin in textu etiam Aduirijleguntur. Pli-nius ieccre Hydrorum > ipforummet morfunpcdetur, Itemeryngium non parfrmvtii leciiv Hy- htatis aduerfus l:eras venenatis allaturum efle pollicetur, & peculiariter in Chcrfydri 4*orum ad morfibus,(i llhniatur,eflicaciflimum efife prxdicat. Nfeqj omittenda e(t verbenaca_,, quid. quxad mentcm Apulei, m ictibus Hydriminimc infrugifera cife perhibetur. Prxterea magiia antidota veluti theripca, & mithridatium, &priuatim *tx Aetio, dra?hma_* Magn* an nucumcuprefli3cu(rva;quaportione bnccarum myrti,cxmcllerofaceo, vel vino,in tidoii law potuexhibira,commoditatisplurimumviilneratisaCher/ydro funtallatura. Celfus dtptnr» quoq;fauciosa Cherfydro, ex panacc,prafio,&fatureiaampljifimum fruduin elfcj, conlecuturos promittitj dummodo cxtrinfecis p^rtib.^s ,codcm tempore, ftercus ca-priliucx acctojvclfarina h.ordeacea cum fale,melle, rtita, &nepcta apponatur. Tan-dem Auicen.nasaliorumopinioni adh.^rens,eipplaftrcm cxca!ce,calamenthomonta-^tnplaflru: no, cortiee radiqs quercus,& oleo paratum vulneri fuperponit; deinde puluerem nu-qttdk*. ciimcHPrcftij baccarum myrti,& ariftoloch.ia:cum vmo, velacetopropinat.
Poftremomorfum Colubri, &rcmedia fldclihiftoriaexarauit Pareus,qui,dum Ca-rolus Nonus, apud MoHnos ageret, acccrfitus fnit, vtcoquum Domincea Caftroper--feocuraret :hicenim lupulos legensa Colubro intra fepcm latibulante fuitvulnera-^ Xemedia tu$. ideoq,confeftim dolorem forte leuaturus, manu o.ri admota, vulnus fuxit; quare F aPareo ad- lingua intum^it, & brachium ad fcapulam vfqjeft tUinefidum: indeq; graui crucia-hibita in-> tUs dolore, fyncope eft correpttrs . Itaq; Pareus os patientis theriaca in vino difloluta vtorfu colu ablui iuflit: deinde eandem theriacam cum aqu.a ardcnti propinauit. Tumidum bra-M ^ chium,vtfa|nguis aqueus, & faniofusexiret,profun4isfcari(icationib,us aperuit:poftea aqua vitaecum thcriaca, &mithridatio perinixta, vulnusabluit. Tandem patientem inlc£ocahdo>fudoreprouacato, vigibntemcollocauit ;hocq;artificio a-grotus po-, flridieomniummalignorum fymptomatti fuitexpers: interim vulnere per diuturnum tempus expurgato, &theriaca ftequenter loto, patiehsp?u!o p.oft conualuir, De Hy-dris vulgaribus nihiI inprxfcnti trademus, cum raro. quemquam tedant, & fi aliquam jfydnirvul- partemfaucient,nullu.m aliud fympto.ma,pr£tcr fimplicem fangliinis fluxum, autle-gares pa - wem inflammationcm, patientem affligit : qu?madmodum noftri ranarum venatores r-ummxij. multoties retulerunt,qui,ad coercendasranas, proie<3;o hamocum boIo,fepilfime Hydrosextraherefolcnt:.cum amboha?canimatia ijfdem humedtis locis deledlentur, ldcirco Corinthierat palmaKrea ,fub quainfcujpti erantHydri, &ianae,anathema templo A^ollinis Delphk;i allatum.	-	M
Tpitheta tatione co,-ioris*
Cadmeus.
gchionius,.
Corgo.tJcus.
EPITHET A.
? YAMVIS cpithctain capite dcSerpente in genere recitata,huiQ etiam animanti.Competere poflenr.MiihiIpm.inus, quoniam poet£,pr£-ter ill.a, alijsctiam eptthetis hanc ferpentis fpeciemfunt profecuti^ npnpiguitin pra.'fentia.,krc omnia brcuiter exarare . ItaqiHydrus, rationecoloris,ab.aHquibus Gra^cis /utAa; t/^oc, & aL^tmis niger, deindecseruleus,&liuensfui.t nuucupatus, Al'j,rationeafpedtns, HydrumtUfpem, toruum, & intortum indigitarunt. Alij meditantcs huius anguis cru-dclita.tem ,eum imman.em ,fontem,(aeuum , & ftrident;emappcllaru.nt . Alij, ratione figura?, longum3&pingucm,& ratione loci, Libycum, & Niligenam nominarunc.De-mtimfuit nuncupatus Cadmeus, a.Cadmo, Echionius ,,ab Eihione vno cxfocijsCa- * dmi,& Gorgoneus a MedufaGorgo cognom.ina.tavcuius ca pilliin turpes Hydros tran-sfiguratos fuilfe Poetxfabulantur! His addamus,.quod B.iptifta Mantuanus Kydros, vocatfepulcralcs, aut quia in ca:meterijs aiiquandovcrfehtur, au.t quia demorfi ab ip-fis ad fepulcrales latebra.s gradianrur: quamobrcm ab eodcm authore Hydrus aquis inimicus,, &aLucanoaqu3eviolatorfuit dicSlus j proptcrcaqudd aqiiWj ihquibus h.y beljige frc^uenter yerfa.ntur, ad vfum minimq idoncxredda.ntui.
nmmmwi-
BENO-
Lib.l^
Lapis Hy— drtnus.
Lingua Na tricum.
Glojfbpctr/t Vlihij.
Hift.Serp. & Drac. Liber !• z8f
DENOMINATA'
ONNVLLOS lapidcsabHydro , velaNatriccdenominaros cHo compermuis; nam Camillus Leonardus Pjfaurenlis, in biftoria lapi-dum,Hydrinum nuncupauit lapillum,c[uiincapite Hydrorumaix— quandoinuenin folct^cuiusviitutesadcalcemhujuscapifisrecitubi-mus. Rurfus eft alia fpecieslapidis aNatricenonic defumens,quam Qermanilinguam Natricumvocant. Albeitusfoitehuiusmcmimr, quando fcripfit fe vidifle lapidcmformxpyramidalis abHydris, vel Cherfydns exem-ptum nigrum, non pellucidum, & in circuitu coloris paUidi.Deinde in capite de ophi-te teruln ophitem Vcterum ldeofic appcllari,quia colorefer'pcntes rtprafentct, & il-lam fpeciem lincis cinereis, & nigricantibusHydroi u lapidibus omnino c-ffc fimilcm: quandoquidcm ad Oftm Tangrx, vbi ohm rcgia fcdesCaroli Qiutrtifuit, in arce tem-B. plnm varijsdecoratum gcmmis eonfpicitur,cuius parictes vndtq; taliophiterefulget. Quaoropter cum Ajbertus tales lapidesformae pyramidalts effe memorct,fentirevide-tur clfe lllos, quos vulgus linguas Natricum appcllat. Nos gloffopctras Plinij linguae figuHmr'epr*fcntahtes cftc arbitramur. At illa glolfopctra nigricans, qusepotms lin-gUse Pici aflimilatur,& tamen a Germanis lingua Natricts nominatur,ex < jeorgio Agricolaj in Saxonibus Lunehurgi, in terraaluminofa reperitur.' Alioquin gkflope-tra Plinijfiguram lingu3ehumanaeexhib,et,.&deficientc Luna, aCoelo cadere ^redi-tur. Itaqjcum eadetn figura pyramidalisin multts lapidibusobferuetur,noneafu,fed aliqua rationehanc laptdisconfigurationemfadamefleexiftimamus. Siquidemquae cafu fiunt, non in multis, nec frequcnter, fed in paucis, & raro contingere folent. G.e-fnerus narrat oppidum efsein Germania Aenipontei^tiuncupatum,in quoglofsopetra fefquicubitalis oftendtrur. Ncs quidem multos huius generis lapides,fed nontant® molisconfpicatosfuifse fatemur. An veroajicuius animalis poflint efse lapides nflir-mare non audemus,& potiflimum cum Gclnerus fcriptum rehqueritfcnunquem-r adduci potuifse, vt crcderet m Serpentibus talcslapides generari.
Vi.
' > JRQVERBIA.
B afpera, & feua Hydrorum natura Erafmus hoc prouerbium decer- jjydris im pfit. Hydmimitior.quod adagium.in homines minimemites,& immi- n.itior. fericordes ctferri poteft, Recitatur aliud prouetbium ab Antonio Sa» bellico in quadamEpiftola fomiliari,quod apudveteres authores,tum graecos,tumlatinostninimelegitur., Adagiumautemefttalc ilSpog \v Hydrus itt iq> wifla.nimirum, Hydrus in dolio, Imino Sabellicus narrat, tti?iru doiio. fabulatn, ex qua proucrbium origincm duxit. Ha?c autem fic fe haber.Rufticus quida.n cum vinum in dolio condttum mmui animaducrtifset,magpa admiratione ciccumfpi-cerec;epjt, numcx aliqua vafisrima ltquor txctllarer,&cum nihilcomperifscc, lufpi- Fabula^ex catus eft, num,fc abfente, vtcini ex dolio vinumhaucire.pofsent. Icaq; fcqucnti diead qua Ada-P opusfuum exicurus doliumdiligenter obfignauit. At rcyerfus, fignis intatiis, vinuuu, gium, nihilominus immjnui obferuauic.Tuncfortunam agricolarutn dcplorautt, quae i>onfo-lutn in vite, fed etiam in doliocalamitatcm rufticts alferrct. Tandem cxhauftodolto, Hydrus vinipotor inimp vafis rcpertuseft. Tunc resiniocum vulgi abijt: cum admo-neat Plinius anguesquamquain exiguo indigeant potu, tainen, data occafione, vinum maximopereappctere. Adagium. hoc.minnne eft inelegans., qudd<rit vfurpandum, quando caufa*npntnanifefta, aliquisocculta praemiturcalamitate; aut quando authur diuturni alicuiusmalitandemdeprchcnditur.
$ ^v^ 3» ^ £ A ^ J^
Vbifitglof Jopetra. mA
MO-

Vlyffis Aldrouandi MORALIA.
JJ»l. l»Jig.
Phreitfr-fchernA*
Zjfcitti na Jricibusco faraatitr.

B
OMINES omni fcelcris genere inquinacos,&veluti quafdam Ier-nas, & fcntinas vitiorum Hydris, fiue Natricibus afliroilandos efle ar-bitramur. Pofteaquam Suetonius, in V»ta Caefarum, prodiderit,qu6d Tiberius fagaciflimus fenex C.CaligoIac ingeniumita perfpexerat, vt aliquoties proedicarct cxitio fuo,omniumq; Caium viuere:&fe Natricem Populo Romano,& Phsetontem Orbi terrarumeducare. Ex hacigiturmalignahuius animantis natura fortaifis Perciuallus defumpfit argumcn-tum cuiufdam phrenofchematis,inquoNatricemeffigiauitcum Dido. HINC HOR-REO. Cum hoc animal fiuein aquis natet, fiue in terns reptct,femper CcEteris animau* tibusinfidiasmachinetur.
Infuper illi ,qui Iuxu perditam adolefcentiam inchoarunt, &fere cum Iadc volu-ptatem imbiherunt Natricibus perbelle comparantur: nam veluti tales angues pri-muin in aquis viuentes ranis paluftribus aluntur,& ftagnis cxficcatis pcrterramre-ptantes, ranasetiam terreftres, obconfuetHdinem, inquirunt. Pariratione, quiate-neris vnguiculisin aquis voluptatualtifunt.per terram poftea maioris aetatis gradien-tcs, a carnis inquinamento, petulantia, & tandem ab afluetudine voluptatum minimd rcccdcre poflunt: tdeoq; domi, forifqj hbidinofi,impurij & intempcrantes,etiamfcnc-fccntes femper habentur. Ratioautem eft hjec.
lnuetcratus enim fatuus bene viuere nefcit> Mefcity& exanimo fados depeilere mores. Immo, quod peius eft, filij, & nepotes ad parcntum imitationem,maximo corum dam« no, inhoaeftam vitam ducerc pe^ifcunt; iuxta iilud.
Cum pater, crgenitrix olLas,f>aritercj, matellas C&Llidmt, pueri cacabos confringere difcunt. Fiunt acjuales nati genitoribus tliic, Sunt vbinon cafli figna monumenta pud&ris. Hinc patct, quod hoc parentibus, & non fiiijs vitio aifignabitur.,	(
2yent&s hy • eiriadquid
Adeps hji-. dri. Jecur. Sjfphar.
Otalgia tcmediun».
ZtrttmarTe dtHxilium.
Examett •frobitatis lapidis hy-
drSMe,
VSVS IN MEDICINA-
X Colubroaquatilivtilitatcm incredibileinaducrfus vcnenum rubeta nosefle pcrccpturos atfirmat Plinius. Verum,exeodem authore, in« choa^oapartibus fuperioribus huiusanimalis, maximus densHydri maris, fi prodentifcalpio ,in odontalgia, adhibeacur, dolorem fedat. Immo dentcs duofuperiores huius anguis ad mitigandum dolorem dcntium fuperiorum,&duo inferiores ad tollendum dolorem inferio-ru,ex fententiaPlinij;,vtiliteraIligantur.Adeps vero Hydn pra:fertimNiliaci diligcn-ter colligitur, & fcrttatur; quandoquidem natantes per flumen Nih perunguntur, ne a Crocodihs l£dipo(fint.TandemPlinius,iecoreHydn,fe lith-aii mederiprofitetur. Sy-phar,fiuefpoliuinHydri ab Encelio in vfu medtco comendacur; proptercaquodeius fuifimentumadvteri, & fedis prolapfum vtiliteradhibetur.Itcm in Otalgia celebracur H commodum, & falutare; quemadmodum Pi&orius in Lerna malorum cecinit.
Auribtts exuuium confert ftnuofi colubri Ex oleo Ufts, qutdponit arte fua. Totumctiamcorpushuiusanimalis, vel in eiusdefe<51:u ,vipera inoila includiturluto probe circumlita,&inigneexfarmentisvitium excitato crematur:fiquidem huiuf-modicineremcuTOoleopermixturo, addifloluendas ftrumas,Syluiustnagnifieat. Po-ftremo loco examinadasfunt hydrinilapidis virtutes.quje a varijs auchoribus tantoperi celebrantur. Primitusigitur in deficcandis humiditatibus fuperfluis, qua^ humanuni corpus identidcm affligerefolent,noninfrugiferumeft medicamentum.Sed antequan» in his cafibus a<j|ubeatur5 Gcfnerus huius lapidis bonitatcm vafc aqua plcno prius ex-
pcriri
rn
Hul Kiu & Drac.liberl' 287
a periri nec«Tafium eiiearbitrsfur. Conch<ei»itura:nea:aqua plcnae,&fignar« lapidcm circumligac, deiude ii lapis rtl genuinus,quotidiccorylasduasjnimiruvnciasciecem, &o<Ifo ,aquamdecrefccrc obleruat. Quocirca mHydropetanquam fummum pracfi- Xt*»edtH diumcommendatur. Gcfncrusenimcujdammulicrihydropicshunc lapidem Circum- fy&opis. ligauit,eiufq; ventrem indiesquatuor digitos decrefccrcanimaduerrit,donec abdo-men adpriftintim, & naturalcmfitumrcdicriti nam tunc iapidem abftulit,nefortena-tiuam etiam humiditatem deficcaifet. Camillus Leonardus Pifaurenfis &: ipfchunc la- ^ ^ pidem ad Hydropicorumaquaminter cutem abfumendam probat, dumHydropicus -J C * hoc iapide circui^digatus^tiium horarum fpatio ad Solis radios manfcrit: nam fotidif- * fima aqua per fudorem eiicitur ; fed cautein vfu huius prarfidij inccdendum effc monet, qtiia non folumextraneam, fedconnatam enam humiditatemconfumit. AtKirani-des hunc lapillum 110 modo in fuperfluo Hydropicorum humoreexficcando,fed irt flu-xuquoqj Iacrymarum,&: in aliarum partium aedemate diflipando fummopere cxtollit. Pra?di&is additCamillus Pifaurenfis ,qudd hic lapis venenatos etiam vermesfugat, & corum morfibus medctur, item fumptus lapidem veficae perfringere perhibetur.
©
DE NATRICE TORQVATA-Cap. XVIII.
^oyivoca» synonyma;
ETYMVM.
ON eftin dubium reuocandti, quod Natrix torquatahunclocum poft Hydcos occupare debet, polleaquam illorum naturam participans Crdimsrd-aliquando aquas fubit :ideoqj Natrix mcrito fuit appellata. Idq; ma- ti$. gis confirmarc debemus, non folum qtiia iit fpecics Hydri, fcd etiam quoniam uonnullihuncanguem verumTheophraftiHydtumefleau-tumant. Torquata vcro cognomento dicitur,ob nonnulloscirculos, velfemicirculos,quibuspatsfuperioranimalis,inftartorquis,circumdatur;vndcPa- N*trixc& Jumbus !ctiam Torquatus dicitur, cuius collum circulo quodam veluti torque cin- torquAt/u» gitur. Veriim dehoccognomento inferius, inrubricadcfcriptionis agetur. Scholia- tlicatttr, ftcsigiturNicandrihaceadcm ratione motushas Natrices itroAc;r^«?,ncmpe multis coronjsinfignes nominauit. Prxterea hasetiam vocat ^fa^pa?,^/	:idcft
murium venatores :cum tamcn myagros,vel myagron ,apud Diofcoridem ,fitetiam 4 ^ herbaincampisnafcens, de qua fuoioco agetur . Addit etiamScholiafteshosangues mat' m alio nomine vocari poip/a?,fedfatiuseftlegereopo(p/ac,nimirum domefticos: cum o'po<p>» teftum exponatur. Naniq; apud Pollucem opoQia*; o<p/« lcgitur. Item apud Hcfychium ipoftct; op/s Tav xttr otKtctv, quoniamcircadomorum tcda verfetur. Propterca apud . Ariftophanem inLyfiftrata opg o/xapo'?, nempc domus cuftos nommatur. Ideoq; veri-fimile eftab hoc Serpentis gencre murcs captari; cum circa domos verfanti alius cibus Serpentei
Dfacilc nonfuppetat. Idcirco, quando in hifloria muftelce,illius antipathiam cum qui- mujlclis bufdamSerpentibus manifcftauimus ,hos proculdudio intellcximus: cum hi veluti, inuiftqui, &muftelx muribus alantur. Qunre Virgil lus, quando in Gcorgicis, Colubrum tcdlis affuetum inemorauir, Myagrum, & Orophiam forte intellcxit; cum hoc Serpentis ge-nus, mures cocrcendi gratia,circa domos diuagctur.Hinc aliqui colligiu Natricem tor- Myagrus quatamcflemyagrum Vetcrum,HydrumTheophrafti,Ophimquibufdam Graccis,Nc- Vctcrums rophimhodic vulgo in Gra?cia,cuius masScorzone, & faemina Scorzoncra ab Hifpa- qualis Scr nisvocitatur,vtaliquiautumant. Alioquinille SerpensHifpanus,cuihciba Scorzo- ferts. neraaduerfarifertur,abhocSerpente, iuxta defcriptionem alibiallatam ,difcrepare videtur. Deniq;hunc Matthiolus Scrpentcm nigrum appellat, eumdemq; ad remedia Serfensrti morbi gallici requirit ,ficutapudipfum lcdor viderepotcft. In Iralia aliqui Carbona- £fr riuin^alijMagnanazzovocant. Germani,cx GefneroNatern , alijBicknatcrn,ideft tbioli. Natrices venenartas, infcriores Germani, & pracfcrtiin BelgjeSchnackcn dicunt.
DIF-
300	Vljffis Aldrouandi
differentle-et descriptio-
' - ! * • • • ' i ' ' ' - *k • •> >
ETIVS Myagrum Veterum defcribere videtur,dum inquit,hunc an-guem cx craiTo in tenuem eaodam abirc, lato capite effe prasditura.,, & murcs comedcre, neqj morfu necare, fed lnflammationem tantum inducere.Huius Nfatricis iconem ad viuumexprefTam feruamus rn_, MufaeoilluftriflfimiSenatus Bononienfis,vbiconfpicitur tcnuis circa collum,& caputjcrglfiorp^nes ventrcm,quipoftea incaudam admo-pfftriptio. diim cxilcm fir\it.Colortfergi niaricac,'circa aluum,colortnterluteum, & viridem eft ftttricU mediusltncisnigris virgatus,huiusautem nota infignis eft incollo,nammaculaj;can.
d}gan'tes epalHdo, inftqrtorq:Ui's, circufum ramen non abfoluentis apparent> Inter vtrafqjma^ulas in fummo ccrtiicfs ahguftum eftinterftitium duarum forma fquamula-rum,vhi macul\r vtrinqj quafl triangiilari figura in acutum dcfinunt. Deinde ma-Cu1;e nigr.-c fplendidx vtrinqj etiam poft torquem fingutaconfpiciuntur.	R
OlimGefi>ertt^-ferpei>t.emhuiuSgenefisconfpicat.us. longum tres dodrantcs, cum qua?uo.rdicTiti^omerUauit,<^rfotolorkfufci,eapitc fitrto, & depreffo.Alibi Gefnerus ^nguem myagrum, velCaibonarium uuncuparum defcribens , ei caput latum ,com-preffam, &rcfimum aflignabat,cum colore ia fincipite cinereo obfcuriorc, quam ali-bi,dorfo toto cinereo obfcuro, maculis vtrinqj ad latera nigris oblongis,& paribus in-terualhs. eii'C-a?pnummaximaslatiflimas, & fplendentes maculas higras geftarcj) retulit.In lateriVuscapltis poft oculos, ceu calli quidam etrJnent, vt de Afpidibus Ni-. . . ca^dertradidit.Poft medium,cor^orisante principium caudae,fquamae magis diftant| fyfja Nt* .tauc jnter jjjas cutjs nigricans appareat, cum alibi admodum fint confcrfe. Lingua iv>graeft>&bifida,colloanguftiori,8<: vcntrecrafliori. Squamaetamen inima parre,&: l^t;ior?s,& paujuVnmfimtcandicantcs. Venter fquamas habcteranfiierfas 3 itaut femi-ciceulisfquamofiscompadtuseflcvidearur. In fupremo capiteparuae,&multa»fqu£mai coftoalbi fcmicirtuli cum paiicis maculis nigris confpiciuntur.At dor-fum verfus,nigredinepaulatim fe dilatance,plus nigri,&minusalbi apparct. EAautcm h^c nigrcdo,prWfer^im quxlongiusacapiiedifceffit,obfcurior,nec ita fplcndct, vtdc w alijs rqaculis didum eft.Cauda^quae pauIatimattenuatur,digitoso<aocirciicr,logacft, cuiusinitium maxime cftconfpicuum:fiquidem inchoat, vbifemicirculi definunt. De-iQcepiaytem pars inferio.rbinis adexitum vfqjfquamis conftat,cumpars fupcrior plu-ribus,& minoribus integretur.Tandem dentes parui, ferrati, &duplici ordine,ex Ge-- fneto defcribuntur.quareh^c defcriptio Natrkem torquatam aprimc rcpraefentare vi-Jtf. '5, d^tur. P^xterea nonnulH obferuantes caudam huius animantis ex crafliorein iraldJ 4<fcrtptto t?nucn:i ^egenerarc^in hanc vcncrunt fententiam angucm hunc Spathiurum nominari V	cum caudainftar fpathxmucronata efle videatur.
ft4tr ct	SimilemNatrici torquatae alium effe anguem multt atteftantur,qui voeem editfatis
fmhimm fonora.m'&^mulantcm vocesquarumdam rubetaru-n3cum tamen h^cmagis grata,& /	fuauior cffe feratur: qua decaufa hunc angucm Natricem rubetariam cognominaruf.
NMr-ixrttr quoni^m. Polonis Padiliza eft ferpcns valde maculofus, & venuftate admirandus, betttricD ^fib.iloa rufticiscpgnofci perhibetur:ideo a Natricerubefaria euminimedifcrcpare titulis tradiderunt: quamuispofteaidus remedium efle referant, vt pes paticntisin fcrobO || Remedium <ecra?humjdaepcr diem naturalem fepeHiatur.Vtcumq; fit hoc inlocotresiconcs exhi-ictushuius bcmils Pri&a crit N'acri.cis torquat3e,fccunda Natticisrubctar^,& tertia Natricisrwb^ t^ri? fccleton.
. c O

■ - »i''i '	1 .'! Xi ".; , i
Nattix

M
IQQ Micrix Ru-bctaria.

X
\
2 Q! NatricisRubc-fariarfcelecoa.
1	Maxillxioferiorispar
tes feparatse.
2	Vercebra prona. I Vertebra fupina.
fv&pritias wird kn-jusferptn-fis.
Cur dica--jur MytK" gmu
fftMWej! habtntes in vevtre Wgu?c}uoz tnodo likf-WMh
Vljffis Aldrouandi
locvs, et natvra;
EG VNT huiufmodiSerpentesjr»pratisvIigino(ls,a!icjuadomaquiss & interdum, caloris gratia3circa ftcrqqilinia ftabulantur,vbi non raro parere folent. Huiiis generis Natricem, ad finem menfis Maij,|Gefne-rushabuiifefertur ,quasoua quatuordcciin peperirsnam conftitutio annicrarpluuiofa ; ideoqjtaks angues admodum frequentes eft^L^ difcbantur. Verum cum a natura fibimet h^nc proprietatem compa* raucrint,vtmuresvenentur:Gefncrus obferuauit circa Lucarnum,atq;Verbanun» lacum tales angues non interim' > quoniam in Vinetis muribus fint infefti: immo, & mufcisinfidiariaiferunt; quare hicScrpensnonmyagrosfoluin amuribus, fed etiain amuicis pvfaypqs cognominaripoterit.
Inferiorcs Germani, & pr^ferciin Fiandri tradunt vaccarum vbera ab hisScrpen: tibus intcrdum fugi, &poftridie fequi fanguincm ,quam proprietatcm Prifci Bi ?pat-tribuerunt. Addunt etiam per oradormientium libentcr iircpcre,hominefqi,in quq-rum os intrarunt.fua uiter canerejdeinde liberari,quando patienses fupra vapbreni fer* uidiladis diu manferint: fiquidem odore ladtis illis gratiftimo allf^i corpora relinr qucntes cgrediuntuf,vt la&e in vafe pofito frui valeant.Quoad l^fionemrefcrunthaic animalia raro morfu, fcd potiusadftri£iionepartiu nocere, quoniam partem aliquam fpiris adftringunt, & reliqua parje caudae dependentis homincm vcrberani bjjculp pcrpuffus noh leuem con^uftpnero vepprtare (olet.
8
U
(atur huip. folflttlt
ffsnoditim.
tdjterfus
bfCHfsdid.
MORAilA-
V M huius animantis proprietates difcurrendi campum moralibus
prasbuerunt. Primitus hoc animal leuiifima de caufa iram conei-piens in hominem intuentem itifilire folet, & fpirisconuolutum caU* daveiberare: propterca mulieri iramfacile concipienti„aifimilatur, ^ qux biliofo agitata motu in qucmcumqj obuium etiam-infontcm»ra* cfidos motus exercct; cum furor ffemjneus, & Tygri$$, ^learnae ca-tulos inquirentis' fjeuitiam fuperet, Excmplp	Medca-i &Prbgne, qua
aic^: Ctiam proprijs natis peperccrunt, Dc hoc eniiSicanitquidapoetahucinmoduqfc Fdwina dum infanit malefido 'agitata. faroret
Sauitiamfeperat dira Leantftptjtm. Sauior. Hyrcana efi hxc fomind Tygride raptos:
Dum eatulos fequitur ;famina fitua magisx ^xemplttm protbet nobts irata, Mcdea
Natos truncauit cf.ua furibuncfrts>fitQs,r Fxemplumf dabit nobis ftmul impia-Progn,ex
£lua teneri nati membra nccatafaquit. Sluod nift padoctus Iuttenalis cttnffa refejfret
Crimina, q.it<e mnlier fingcre firpefbtet. Yellem quando.quidem. ritus memorare vetuftojt
F&minei generis, & recitare delos% Cor mulicris enim ctwllis fpinofius herbis, Fclie tumet femper pcclora bile dolent. Quamohrcm fatius erit, omni conatu animi, hunc biliofum furortfai, moreprudentis viri,euitare: cum nonfolum faluti corporis,fedetiam animxfit detrimento, Vir igi-tur fapiens tranquilla mentecunaa adaerfa patitur:quare npn immeritoLeo Deci-mus nullam virtutcm patientia cftecommQdiorem iudic^uitjvndenullumopus.neq^ publicum,neq; priuatum curabat, cui Infigne iugi non agpbneret, cum hac infcnptio-nc. SV A VE. Vicifftm fatuus nullo prorfus moderamine (^erceri poteft, quin ftultitia fuam vpicumquc fcmpcr cffundat, quod manifcftatur hfeverfibus.
>	%h	Nempc
Hift, Serp. & Drac. Liber I- 2 293
Tiewpe furor rattone carct\ prtcordia frangit,
JDcbilitat fufus ira fcuera nimis„ Nos sontira motus certa inmtamur habena, 1 <r; ; • Et frxnum, atq; ftttm fentiat ira modum. ' ' Ndn fapientis erittrif{ari,aut corde dolere: Pajjio prudentis pettora nulla premit.
• ■EJl ftptens fmper tranqmlhts mente quieta.
Ira trahit fatuos,infpidofq; viros.	; ■
Tempore cuncta qttidemfapiens modcratur in 6r»nty	\
Addit,& in cunftis rebus vbiq; modum. Scd fatuus nulio penitus moderamine ducitts.	- • - ^ -
Stultitiam effundit femper vbiq; fuam. Pmerea Natrix corquata hanc alteram fibi vendicauit proprietateni, vt clatocapite incede nsj torqtnum ornamenca, qiubuseft infignita,quaficun(Sisoftentans fibicom- Qaidam placere videatur. Quamobrem hanc beftiamulieres formsdotibus infignitaei& etiam kwines 'iuuenes noftrjBaetatis elt'gantiformar confpicabiles 3emulantur,duma(fiduein fpeculo ^atricitor facies fuas fpcdanr, &nouos veftiu ritus in dies fibicomparantcs,tanquam tot pauo- auataaQu B nesfemeripfos circumfpedtant . Debcnt autem ln mentemreuocarc Pigmalconcm, milantnr qui fuolabore lapideo nimium deledatus,in faxum tandemifuit transfiguratus,& Narciftum,quipropriamin vndis amplexatus iconemfubmerfuseft. Dehisergofic eanitur.
Confulit hic fpeculum femperq;, &fungitur omni Tcmpore ,fcu fomno iaccat,lcffdqw, fupinus, Siitc fit ereftus vitro fufpenfus inhxret. Ojfiittrn tnuliebre quidem efl,hos famina quartt Ornatus,flpeculum, crpcndct de fro nte, pttella __ Retiolum, & mundum, contexta monilia, vefem Ordinat; tdq; rnares hodie comitantur, agtintq;,
Vt fbimtt placeant f f mulieribtts aqtfarit. •■	.
;; Nofiri etenim tuuenes habitus gefiant mulicbres, lilaf virgo viri, riulla efi diflcretio' rcrttm. Pigmalio effigiem fcrtur de marmore quondam ^	Eeciffle, & proprium fibt tam coluiflfle laborem,
Perditus vt fuerit vecors in marmora vcrfks. Fonte fuper vitreo perijt Narcijtts amore, JDttm fua fermaplacet fatuo,quam vidit in vndis, • Stultorum numerus fic crcuit, & iwpta turba. Idcirco iuuenis, qui lecla venuftate eft confpicuus, probis etiavn, & honeftis moribus irrfignituselfedebetjcum fcriptum reliquerit Galcnus,qu6d animimores corporis tcmperaturatn fequantur: quandoquidem in hotninc turpi, animus ctiam deformis,& Ele<rantiA vMjs inquinatus regnarefolet :nam elegantia animicum pulchrittidine corporisple- AnimiCum lurnq; copulatur.Ahoquin demulierc formof?,& ftolida fcriptum eft in facris paginis, ~pU[chritu-Circulus aitreus in naribus eius. Vnde Diogenes, cumfpetiofum quemdam iuuenem dineC0rpo-ftulte loquentcmaudiuilfetjhxcverbaprotulit. Hic e vagina aurea educit gladium riscopUla-;plumbeum. Hucquoqjfpe&atilla Vulpes Acfopica, qusein officina ftatuarij confpi- ^ cata pulchertimum caput terrcum, dixilfe fertur. Pulchrum quidcm cft caput, fed ca- Diogenis D ret cerebro . Quapropter ad rem apud G «ccos hoc adagium folet circumfcrri pntentia J/V/^oppos juaAAoV , » xaAoi dctx,Nimifum deformis( porius , quam pulchcr im- ln iuuene probus.Solebflt etiatnSocrates Philofophus (refcreute Apulcjo)fpcculodelcciari,non pulchrum, cqmen rituTxtninarum,'& periuadctcdifcipulis »vt frequentct m fpcculo fecbfcrua- & flolidu. renr, quia hoc non addecorati'onem,fed addodrinam moralem attinere prasdicabat: Dtogenes vtqui fe formofos fpectarent,animi vii tucibus,hanc eorporis vcnuftatcm aflociarent, fpecuio de-atq- augerenc. Sin vcro fc turpcs cfte confpiccrcnt, vt virtutis c»pe, dcfortnitatem cor- teciabaiur poristcgere eonarcntur :qua:cfi rarione corporearturpitudinis aciuilibus confuctu-dinibus arcentur, faltem ratione venuftatis.animi, ob virtutcs acquifitas,.ad eafdcm ci-U11 e 5 g o n fu c t u di n c s d dhi i 11 h n t u r»
Bb 3	Deniq;
2 94	Vlyffis Aldrouaodi
Dcniqi hanc vanam Natricis corqyat» oftcntationcra profedo imitamur faftofi homincs, &: qui vel ob genitorum nobilitatenvvcl rerum egregie geftarumcopia.aut Tdftofiho- dodrinagloriantesjfeiadare nondcfinunt. Namq, velun hcecbeftia varijstorquibus wines ajji- colorata, tandem inter abiedlos,&: abominandos animantes c5numeracxir :itafaftofi, milantur &rerum mundanarum profperitate j vel abundantia tumidi vtandem vd de| tenui Natrici crcuerunt origine, vel quid, nonnifi indecorum patrarunt ,aut fcientia.m primoribus torquata. tantummodolabijs attigetunt. Itaqj.fapientcrcanebatillc,quihos taxabathuncin modunu.	. . c . ..
Alter enim milesgeftat calcaria ahcna,	,
Altcr,&in manibus Rpmula iura regit;x Milesabanticfuafenobilitatefuperbum	,..v, , . \ V
lacfat,&aTullo tempora rege notat> ■;. .. .
. . Aut genus a claris patribus, ,quos Romulus olitu	v	*?
Lcgerat , atq', alios enumerare folet. , .	.-	"f
Forsi Umcn patrcs habuit ,qui fxnore ini juo,
■tlEl
Fraudibus aut alijs ftemmata parta gerunt.
Plurcs fe faciunt ex nobiiitate fuperbos,	, r • '
''••'C ,	. Jjfeftm. virtute fita non meruere tamen.	f
Dofforis quidam titulum, no*nenej( tcnere	*,!.»•:<
£lifcunt, fe iaclant,& didicere rtihil. De rcbus fatuis vanifjima verba loquttntur,
Lffej.yprudentes, dociiLoqttiq-, voLunt. Nil fapiunt pcnitus, tantnm de cortice Libri Sumpferunt tituli nomina vana fiti. Poftremo Natrix rubetaria iucundam, & fuauem emittens vocem, fub qua poftea ve-Meretrix nenum latibulatur,ad mcretricem nueoptimocomparari poteft,quseblandis voeibus compara- allcdtos iuuenes in cxitium traherefoletrqtiemadmodum alias recitatum fuitdeSircni-tur Natri- hus, qua: cantu fuo alledos in naufragia deducebant: has quoqj Seruius fecundum rei ci torqua■ veritatem rneretric.es fuilfe teftarur , qua?, quoniam tranfeuntes ad cxtremam redigc-Um	bantinopiam , ijs inferre naufragiaa Poctis fingcbantur. Idcirco D. Chryfoftomus
Homtl.1%. ad rem fcribebat. Sicuti fordes, & limusaur.es cofporisobftruerefolent:ficmeretricis ® inMatth. cantus aures mentis ftipant,atqiimmundasreddunt:quafienimftercushuiufmodicol-loquia auribus veftris immittant, & quodbarbarus ille minabatur dicens,comedetis ftercus veftrum,idnuncmulti nonyerbo,fedrc,invpbisfaciunt,immo veromulto peius, atq; fedius. Ha&enus Chryfoftomus. Quate fa.pientis viri intcrcritad mini-mum prardi&i cantus tinnitum,aures obturare, & ad imitationem Alphonfiregis Ara-^ gonum, adaltiorem contemplationem animum dirigere. Hic enimRexc,exSyluio, DeDul.cr fuaL)iterobftrepebant(vtfierifoletinAulisPrincipum)tibicines,&varijsclango-
J	ribus aures Regis obcundebanr, arrepto,quod fortc ad manus erat, Ciccronis volumi-
ne,ha?c verba protuliife fertur.Ceffate Mufici,adeft enim,qui mecu'du!cioria mifccat Princeps romani eloquijTullius. Nos autem, huius loco, adeuitandain vaniloquen-
tiam,facris Biblijs apprehenfis,multofuauiora, & diuiniorarneditabimur.
■
DE BO.A. Cap. XIX.	»
2	^OVIVOCA-
'	S^^VfNHydrorum,feuNatriCum numeroBoam recenfendam effearbitra-
f^Ip miir' cum horum animantium moribus, &nacura potiatur ,veluti iru j^Sf': antecedentibus capitibus fuitrelatum.Verum, quoniam hoc nomen, ''M Boa, extra ambigiiitatem non eft repofitum: propterea prima frontc ..	a?quiuocationemponderabimus: Plinius igitur Boam quamdamaf-
Boa morbi	fedionem humanicorporiseirc conftituit,in qua corpus papulis qui-
genus. bufdam rubicUndisturgcfcit,qu2epofteafambuciramoleuicer contadtedeletur. Alij
Boatn
Hift. Serp- & Drac?lLifcer l 295
Bgam euj-o eiTe^ffc<fhmitradidefunt vquando cutrs rtibeis piiftijlisexafperatur, quas
.Cji fci ^ydraci? yp.caut ab Hydrolangue ,i>ofifiUS i^bf/^Mlia tuberculd excitantur.
jQUji^optcr.Iiidorus tumorem ex,snoiiu Hydri orrum, ldeo Boam appeliari decreuic,
quoniam fimo Bouisimpofitofanetur. Quicqoid alijrgfEFist, qtlod Boa fit qDidam—* L.n.Ortg.
irjorbus5cuiuscaufcchaftenusmedicisfunr.inco"nitas:qua de caufa \Ju\pq Rubellonun- „
59 °	Hutxs affe
cupatur.	............. JJt
GxtetimiFeftp^^mefletumor.erp Grufum ex labprejlpngi itimpris genitum exi- c lonts tly ftimauit. Quamuis Perottus oppofita? fuerit fententix j idcoqTTcripfit Boam, fiue Bo-uim morbum elfc,quandocorpus paputaruni multitudinc efflorefcit,ad fimilitudincm earum, quxexmorfibusBoa' ferpentiS rcfultant,idq;Fefto Pompeioincognitumfuiife aflirmatiquadoquidcim fi hoc nouiifct,proculdubio Boam effe tumoremcrurum, ex la-bove viae produitum;iion retuliifct. Nihilomir^is$.ihp'afiu5 jrn Sbfinnm fcntentiae Fefti videtur adftipulari, dum originemgHrcam hunrs vc£attal'i aflighcir. Inquitcnim,quod JVw pa ffio cx labore exponitur,'qUa: vox Aeolice Bun, Latine B(ja vpcatur.His addamus ,ytM|ai.abfcrua.tionedighum ,nimirum, quod hodie cruFa-diii morantium bpud ignem ® rubi^und.ifquibpfdanoiiseolorantur,quas maculasVulgus-Vaccas,quafiBoasappel- v-..> lat D.eaiqsBsajiiempcBoafuK nomcn mcretricis,quemadmodum apud Athenaeum Eoa fitti legitur.	cr, ximp ■	- '•■■•■	* "
mutn. Boa tumot
nomen me-retricts.
SYNONYMA. E.T ETYMVM-	.
OA, vel Boua apud Perotcum legitur,eftq', Serpens,vt multi putat,no-meuclaturam iibi vindicans ab effedtu , cura fit tattf immenfae mpfiSj vt bouem integrumdeglutirc peflit.Nihilominus,ex rei veritatCjhoc	•♦
anirnalarmentorum greges fequitur ,'& rigua vaccarum vbcrafugit: quapropcer a populatione Boum,ad mentem Ifidori,Boa;nomencla-turamtibivindicauit. Huicetiam Georgius Agricola ctymum dedu-xit,,quiahocScrpentis genus lactebubulo primuihalicxiftimauit. IdcoGeorgiusPi-doriusinLerna malptumhuc refpiciens.canebat. '	:t
loa quidem Serpens, quam Tellus Itala nutrit Hunc btibulum plyrcs Lac enutrite docent. y ■ -Hancautem filfameife etymologiam tradit Salraafius\n Solinu: cum fcribatali ladJe, sion efle proprium folius Boa?,fed omnium Serpcntum ,vt noftri ruftici teftificari pof-funt; c.un\pmiies ai?gue? lacfummopexcappecant. Deducit autem etymUm ex graeca Omuesfer-yiC|C,e <f|4V,.qu«e idemiignificat, quod /ut'*?: arAeoles Basotijdicebant/3J*;, indeBoa. pentes la-A^iiSfVeroreddicur.vriuator ,quemadmodum & JW/*os, quifolctaquas fubire,vt fum-apud Ariftotelem, nempeanimantfa,qua:in aquis fe fubmergunc. Hinccla- mopcrede-recqWigimusBoara.ipeciem Hydrieflecofifticuendam. Germanice Vnkcdijeitursvc- tetfantur. luti Gcorgius Agticola in libro de Animalibusfubcerraneis cradidit.
v,n ..-,:• ■ r. :> , j - •■':'!...	Etytnolo—
N A T V R A-
• -n ■ ', f ' • ; 7 .	t .. ■ • 'i. •	- i • ' ■
I naturamhuiusSerpentis inquiraraus , csmultorum Authorum fcn-tentijs eomperiemus ipfam in immenfum excrefcere:itaut non folum longitudo, verumquoqi latitudofitadmiranda. NamqjD. Claudio Principe, ex fententiaSolini,occifafuitBoa in Vaticano,quae inte-grum infantemin aluogeftabat. Quamobrem non immeritoturpi al-uo praditacfleferebatura Baptilla Mantuano hoc vcrfu. piafa cutem fcytaie^ turpi JBoa flexilis alm.-Quamuismdtitradant hancbeftiam inItaha,ob frigidiorem aeristempcriem,intan- ^oaePrntt-tarn magnitudinem minimeexcrefcere. In Calabriatamenhocanimal grandiusob- nus Ser -feruatur,quam ahb;.:cum illa regio fit calidior. Cxteriim in regionibus Indicis immen- * fa propemodumhuius ammantis auftio obferuari perhibetur.	*
Quoad quaiitaEem veneficamj,Albertus prodidis idum Boa: maljgnum, & vcncna-
tum
Vlyffis Aldrouandi
tum c$c, fedfihi conftarcnon videtur,quoniampauloaniefcripferatBoamefle dege- g gualitax nere pr^copum tertijordinis; cum tamen venenum tertij ordinis non curandum, & nih/': facicndu efle ftatuerit., Communis tamen opinio Auchorum eft Bcyjpi raorfu in-flammafipiKm tan winod.o:gcnerare,
venerti
i Ck i i /A'
C.-:

DE HYDRO MARINO Cap. XX.
j..
Grdinis
tikzMj?,
£ninu;&f>, 2 5-
viatts Plin9 CfhidtQ».
SYNONYMA. ETYMVM:
OSTfi A QVAM PliniusyAelianus, &Solinus Serpentes tam in—s aquis dulcibus, quam faliisdcgences, HydrOsnuncuparunt, & hafte-nusdeH.ydroaquarum dulcium a&umiic, rafioni confonum efleiu-dicauivnus,deSerpentibus etiam marjnis fermoncm habete. Etlicet inhiftoria piicium, horummorcs fuerint examinati: nihilominus ad anguium haftori<e peife$ionem>horttiw etiam natura prxfenti ia-* locOpondcranda eft.Itaq; Hydrus mariois Ariftotcii o<p^ raAaWios, nempe Serpens marinus nuncupatur, Pl.mio , vt in progreffu hiftoria;patebit,Draco Ctiatn nomina-tur. A^jBelipnius,, ^SaluianushunePlinioOphidionquoqjdiciopinantur. Vcrum* Rondeletius».^ rc£i;e-,vt noftra fertopinio,hosdiuerfoseffeanimances oftendit. Etc-nim Opbidion, lic^t Cotvgro (cui coloie,& corpore Serpcntcm marinum aflimilae Ari-ftot clcs\^riiie.mcfle referatrtamen Ophidion ipficxiguus eft pifcis: cum tamenSerT pcns marinus pcrmagnus*& no.n paruusdicendus fit.Rurfum Saluiarfus tradit Serpen-5emma,rinum. Aeiianopiane fuifteincognitum ^quoniam juupovetiam',vtcredit,an-guem marinumappciiari fcrihat. Caeterwmnon animaduertit /uupov, ob anguiaanu guram» ita aominari, quod hodierni etiam pifcatores, ex Rondeletio prasftant.
DiMfcRENTm ET DESCRlPTIO»
G
•--V-.i ^tt
. tfjfdei vini ma-*T molis»
Serpe ss Walthici Oceani.
Xi>6<c* 23. JfydriMa*
viai ubi
ntdximt.
K Africa,.referente Ariftotele , magnitudomarinorum anguium ad-inirandacft: nonnullieotm (iaquit) vbi triremi applicuiflent,offa mul-torurn boum vidifle narrant ,.quos abfumptos fuifteab anguibus nott dubitarcntjc.um.triremiesi in altum produdlas quamprimum angucs infedarentur, & oonnuUi aggrefli tfiremem euerterent. Immo Olaus Magnus tradit circaNerfucgiam interdum appareje Scrpentem-ad centum>vel ducencutnpedes longum,tranquilloctiam MariNautisinfeftum :itaue hominem intcrdurrva naui abripiat - Nauimabeoinuohusffletuat tantam,quantxfe-rein noftris fluuijstnaiofes fierifo!enti3qu2e merctum vefturas deftin atur,& inuolutani fubuerti; deindefpiras fupra mare tantasaliquando erigere, vt nauis pcr vnamtranfi-repoffet. Idem Olaus Magnus aUcrius.marini Serpentis iconem exhibet ,quem ffauo ^ infignitmn colorein Balthico,vclSuecico Oceano verfari prodidit, triginta ,autqua-dragintapedcslongum j qui>nifi.irritatus,.rteminetn la;dir. Hic quoad corporis figu-ram fimilis eft ei, queiniwrak veri, & genuini Serpentis mariniexpreflxmus..
Plinius quoqv teftificatur apud infulas quafdamante Perfidem ,Hydros marinos vicenum cubicorum teriiifte claflem . Et Solinus inter Promontorium Catmaniar, & Arabiam, quinquaginta milliapafliitimintcriacere,deinde tresinfulascfle ait,cir-caquas Hydrimarini vicenumcubicorum longitudine egrediuntur.Sinthum fluuiurrt maximum effe eorumaqui circa mare rubrumfunt, & plurimumaqux in mar educe-re>itatft procul ab eo in pelagus aqu.\ candicans profluat,Arrianusin nauigationema-ris rubri fatecur :caeierumnauigantibus e pelago vcrsushanc, regionem,in qua feSin-thuaamnk cxoncrat coniectmair. deloco facerc exScipentibusquiexaltocis occur-
amt.
Hift". Serp- 8c Drao Liber	107
ruin. Etpauld poftadditj finus,quiBaracesapptlIatus,valdepericulofus,&nanigan-A tibus vitandus eft &c. Ad eum autem a pelago tendentibus, Ioci inditium faciunt iser-pentes,qui prsEgrandes, & njgri fefeofferunt. Naminfequennbuslocis,&circaBa- Swpentes rygizam minores, &coloreluteoad aureum inclinante obuijfurt. DenuoBarare Srf^es*& finuseftadfluuium ibi fe exonerantem , &c. Hjec etiamregioepehgo adnauiganti- mSr,\ bus pramofciturex Serpennbus, quiillic obuijfunt,capite,quaIe Draconumeft,ocu-lifqj fanguincis. Meminit itera Virgilius maximi Serpentismarini,quando de Lao-
coonte Neptuni Sacerdotececinithunc inmodum,
• vi ^ o j	2 .Acne*
Laocoon ctuttus Neptunt forte Saceraos
Solemnes taurum tngentcm mattabat ad aras.
Ecceautem geminiaTeneda trancjuilla per alta
(Horrefco referens)immtnfts orbibus angues
Incumbunt pelago panter^ad littora tendunt,
fecfara cjuorum inter flucius arrecta, iubaq;
« Sanguincdi exuperant vndas :pars cxtera pontum g	lane legit ,finuatj. immenfa volttmine terga,
Ftt fonitus fumante falo; iamj; arua tcnebaat, Ardentefy oculos fujfccti fanguine, & igni, Sibila lambebant linguis vibrantibus ora. Verum,quoadSerpcntcmmarinumpropriedidum,isab Ariftotele duobus inlocis li^.hifi. cleganter defcribitur. Illum enim Serpentibus terreftribus affimilat, nifi caput habe- /inim.cap. retCongro fimilc: item colore, & corpore Congri, fed ore terrcftribus anguibus acu- j * ^ tiore, Gilliusvero viralioquinprudensmarinum Scrpentem eam efle crcdidit,qui, ^lV. aliorum virorum dodorum iuditio, eiufdem Ariftotclis Acus eife perhibetur,cuius caputinfiftulam longam,acum imitant.em definit jideoqj noftris pifcatoribustales pifces Agufelle ab acu nominantur,&a GallisTrombete,quia roftrum tub*m imitetur. Acus Ari^ Prscterquamquod Acus 3 capite ad podicem, corpore cft hexagono, a podice ad cau- floteliscft damquadrato;quxformancqjinguibus terreftnbus, neq5marinis,neqj,ipfisCongris pifus. competit Dcceptus autcmeftGillius, quia Ariftotclesanguibus mannisosacutius, quam terreftribus.aflignauh. C Genuinum autem marinum"HydrumBeHonius,&Saluianuscxhibuerunr,nimi- Hydrus rum eumdem, quem nos multis fpiris implicatum repraefentamus, non quia pcr marc marinus) ita inuolutusincedat,fed tantumadexprimendamlongitudinem, ita pingitur. Addit genuintts prcetcrea Ariftotelcs, in deferiptione, colorem anguis mariniCongro efle dfjia.vpoii* quaks. pov, ideft,Gaza interprete, obfcuriorcm . Belloniushunc colorcmobfcuriorim,ni-gt iorem exponit.qua fcntentiam affirmare hon audet Saluianus immemor coru,qu3e ab Ariftotele recitata fuerunt, quando fcripfit,compiura horum anguium eflegenera co-lore numcrofae varietatis.
Iaterim ipfeSaluianus fuum Serpentem marinum dorfo fubrubro ,lateribus fubfla- Defcriptio uis, & imo ventre fubalbidocflc pronunciat* Rondeletius hoc animal ficdefcribit.Eft iX i0„dc-terreno,vel fluuiatili fimilimus,& adtrium,velquatuor cubitorum longitudincmSer-pens marinus accedit. CorporecftrotundiQte, quam anguilla ,capitc Congrofiraili. ^axillafupcriorinferiorieftlongior. Deutesin maxillis,&inpalato,ritu muraena?, fedrariores habct. Pinnulas duas ad brartchias,vclutianguilla. Colore eft fuluo, D praeter ventrem,& roftrum, qua* partes funt cinerei coloris. Oculi flauefcunt. Inter-nis partibusamuratna non difcrepat. Huius Serpentis cadauerexficcatum,quodad-fouc in Uluftrifs. Senatus Bononienfis feruatur,fuluum etiaro colorem retinet.
JS&.HvrjOk
LO- i
«j
Vlyffis Aldrouandi
Serpens marinus.
^erpecs marinus tam Noruegico
3 oo
S^pens mari-cus flauicolo-fls mari Siieti. co fdaijJiani,

\ -

idi

Hift, Serp & Drac* Liber l L O C V S-
301
ERPENTEM inarmumin locisomnibusMaris indifcriminatfm—* ftabulari non cfl: aflcrendum : fiquidem ncgat Ariftoteles in altiflimis gurgioibbs nafci. Nunquid poftea fluminaquoqj frcqucnrct,indu-bium verti potcft : quoniam momnicntis mandauit Ariftotcles,fer-pentiumaliosterreftrcs,alios aquatilcs cfte; quamquam maxuna_* pars fit tcrrcftris,cxiguafereaquatilis,feilicct fluuioiumincola. Ve-rumtamen cumbic,deqi o inprafcntia 3gitur,'Hifquaminaquisdulcibusinucntusfit, mannum tantummodo tfle angucm afbimabimus. Neqjhoc prxcitatje Ariftotclis fentcntixrcpugnabit :ciun ibi non dc Serpcntibusmarinis,icddcfluuiatihbus, quos Vocant Hydros, tanium diflcrucrit.qui toto carlc ab angiubus marinisdifcrepant. Prai-tcrca hos Cougro, c«'rpore, &: colorc fimiles effe, illos vero parum ab afpidcdiftingui BrJ pt fl"e r^tuht. Dcmum H^dri venenonu lis ccduntSerpcntibus, cumSerpcnsmarinus planc fit innoxius. ItcmHydrusrcfpirat,&pulniones habetjCumScrpcnsmarinus branchiatus refpiratioue carcat.	t
Ub.zhip* An.i. 14.
o \rAo
:Vt
NATVRA* ET MORES-
nifcrhiA intir hjdrm rn/trinutn , (f fluHtA^ tiiem.
%

RISTOTELES Serpeiitem mnrinum non folum dpuvportpov, idcft, vt nonnulliperitiorcs inte: pretantur, coloreminus intenfo, quam fit Congrusj veru etiam c@adpoT«foi>, ideft, vehcmentiorcm cffe promul-gauit; fiue, vt Theodorus G iza vertit,acrioremf?iquidein hjsc vox ad moreshuiusaninrahs efcrendaeft,non autem ad corporis longitudi-nein, vtB.iloniusfapienterre^ulit. Sjcapttis,dimittatutforis^iceV £* a)Aup&ff, Vuottonus fic reddtt,fi timeat, atquepifcatores cucrtat) arenam_*
^p^roftro qu jinprunum adjft .) terc.uit, fubitqj totus . Plinius, cum alibi draconcm Ariftotclis,Aranenm?pperlaueritihoc tamen rn loco,pro Serpete marino, Draronem marinum pronunciauit, dum inquit: D>aco marinus capri!s,atq;inimiflus in arenam, cauernam roftromira celeritatc cxcauat Et quamquaroRondeletiusDraconcm,fiue Arancum pifcem idemetiam p ajftaretradident, nihilominushuic nullam fidcm adhi-bendameffeputainus,tum quia hoc animal nullo roftri mucronecft inftrudtum,vt Scrpensmarinus , tum quia obtufa capitis magnicudine lmpeditur. Qnamobrcm ccr-tumcft,ab Ariftotelchinc proprietatem Serpenti rantum marino aflignata fuifle Hoc sutemmonendumfuit, ncquis hac occafione, res duicrfas confundat, id quod Aiber-ttisfeciflevidetur, vt 111 Aranei, fiue Draconis hiftoria oftenfum fuit. -rGefnerusiex Germaaico Schiltbergeri cuiuidam Bauari Monaccnfis libro depcre-grfiiationibus fuis,quas captiuus a Tui cis obiui?,pngnamSerpentiu marinoru,& terre-ftriu defcribic,quam licet pro certo non hjbeamus, eam noftro huic animati conueni-re,hic tamen eamadfcribcrclibnit,quoniam fimplicitcrSerpentes marinos nominat. InRegno Genyck vocato, vrbs eft nomine Sampion.Ea m quo rcmpore t po apud Vue-^iafitamTurcarumRegemeram, Colubri aquatiles, Serpentes tcrrcftrcsinnumericir-cumquaqjpermilliarisferefpatiumcircumdabant. Venerantautemhic fyluis,qu;e multaefuittin vicina regione Trieufik dida, illi vero emari. Hi dumcolligcbantur, per nouemdies,nemo,pra:meru,ex vrbe egrediaudebar,quamuis neq- hominem,neqi cxtera animalia lrederent. Quamobretn vrbis, fiue regionis Priuceps , ne quifqunirLji ctiam hominum cos larderct, edicebat: non fine iufltkDiuino rem adeo mirabilem , & magnx alicuius mutationis lignura eueaire interpraetatus. Dccirno die, duo hrcSer-pentium genera inchoatum diluculo conflicfum ad Solis vfqjoccafum produxerunt, quo animaducrfojPrincepscum paucis cquitib'us vrbem egreifus,pugnam fpectare vo-luitj Cedebant autem Serpentcsaquatiles terreftribus. Reuerfus 111 Vibem,ac poftri-diedenuo egreffusnullosamplius viuos,fed occiforum tantum Serpentium odo tnil-lia rcperit, quos omnes, fcrobc dcfofla, humo tegi curauit, & VueiaficaRcgtnuper ea .-'.1	- Cc	Vibe
Lih.g.cdf,
27.
Proprietas mtra h<4-insaniwA*
lis.
Pugna Ser pehtii nta-rinoru, & ttrrefiriu.
Princeps adfpettan da pugra Serpentvn» tfjiditur.
$<rftnt(t
0tterra4i qutydo in ynarc e*'---
32 <5	Vlyffis Aldrouandi
vrbe potitojcucntum Iittcrisnunciauit,qui, hoq oflcntotanquarw Hbi profpcro, & g, felicu portcndcntc, gauifus cft.
Vrpcnfcs autcminprjnos in tcrraaliquandiiidcgcreppjTecx Ariftptdis fentcntia probari pptcft, cuius verba in capite de Congro recitata fuerunt.hem dari Serpcntcs, ^Uiifjerra in marc cxcant,tcftatur Beiionius his verbis. CumcircaAbydum obam-buJarcm.in p-»rui« quibufdam alueis,feu canalibus falfis inueni Scrpcntis tcrreftri» {peciem,quitotofercdiein mari viuit,quemadmodum Coiuber inaqua dulci ;fomni vcrocaufa in terramegrcdjtur, Coioref.ainerubetjfcd macuhsetiamfufcis,autci-pcr.eis vartus cft.	j
> r/
Strprtm* vixHf cdi* ih.
VSVS IN CIBIS. ET MEDICINA-
ffLLONIVS, in IibrofuoGallicodcpifcibusjScrpentemmarinuni F ,.,cfuiquidcmfcribit t(fe aptum, qucmadmodumc-eterianimantesma-rini Ipngi, & lubrici, vt Congri, anguilljc).muftcl?e,& fimiles, verinn pt optcr mmiam cum terrcftri Serpcnte fimilitudincm, plerofq;ab hoc |nimahconfpcdo,tanquam abangue, & non ptf*.cabhorrercafteuc-^at. Sivimmedicamhuiusbcftiar pcrpcndamuSjPlinius advrinaein-» continentiam vpierc sradidu, dummpdP C um radi^c lilij 3dbtbcatur.
DE SCOLOPENDRA MARlNAi
csp. xxi.
synonyma; «
Qiiimt rs tii,
Etymvw fcohpcdr* tcrrcjicts.
T hccSerpentiumhiftoria omtji cx partc perfe(aa,&: in gcnercfuo folutj cfiet, nonnulladc boqanimali ad Infcdorum gcnus fpediante addcre hbun j tum quia inter reliquos Mai is ammantcsvcluti hiru* din.ts^&lubricosmarinos, graphiccanguem rcprxfentct,tum etiam, quoniam in Inft Aatum h ftona, omnesScoIopendrae icones non fuc-runt imptefl*, Quare cum in ancecedenti capitc,dcScrpente marino c«erimus,noneritabs. rein prgfenridealiabeftia marina diflcrerejtaq; fi*AaTT<A,ntmpeScolopcndra«nanna,ob fimtlitudincm.cum terreftri ,itanuncupa-tUf, qiiia terrcfttfskficfuii nominata, quafi cxo^cV* iv t* tf<Tp«, quoniaminex~ trtmc(quod caudxloco cft)fup.eremineat corniculum.quafi radius,atqj!mpa<itus3CU-lews; ct m 0furcM1Uni acutuminftar aculeifignificct. I liniusautcm hacbcftiam marinam Scolopendram fempcrappellau.it,terrefttem vc<o nunquamScoIopendram, fedceutipedamtautumcognomioauit,ciimhoc nomenalioetiamlnfe&o ,nimirum ^ O nfco, fiue Aftllo compctat, quem VuJgus centipcdam, & millepedam folct indigi-*W tare, Quiplura dcScolopcndris intclligcrcvoIuerit,confugiatad hiftoriam Jnfe&o-; runij vbi dc tmcftribus, & marinis vbcrtim pertradatumfuU.
i^Sk
'VWJi&^Bf
DIF-
Hifl. Sepp«8c Drac. Liber 1; 303 DlFFERENTtM'WDESCRIPTIO.
N Hiftoria 'Infedorum traditum fuitfcolopendrajmarinsduoclfe ge-nera: nam altera in gcnere Irwe&orum, altera in genere Gastorum re-poncbatur, Sidehac poftreit^a ifibiftoria pifcium fcrmofuit babitus. CaeterumScoio-pendra: mariaae degenereInfe<aorifm duas aifignare Sxolopcdrx. fpecies non dubitamus: quadoqui^em vna multis pedibus hirfura ap- dupUxge~ paret, akera vero marinum angucm aemuiatur. Hjc igitur ad Avifto- nus. «elis mentem,afpe<au, tcrreftiiScolopendrajfuntfimileSj&magnitudine paulomfc-- riores, coloreq, magis ruberjtes. Atforma fcolopendra: tcrrcirris, qtroad caput, & caudam diuerfi cft, quae varfetas in Scolopendris Rondeletij non oblcruatur -, nr.mo veluti tot lumbrici apparentvHoc autem non alfeucramus non ad explodendam Ron-** delentij opinionem, fed vt lc&ori ponflerandum oroponamus, num fit alia Scoiopen-drsmarinaefpecies, quaedefcriptioni Ariftotelismagis quadret.
Quamuis Vuottonus textu A:iftotelis,irrquofcolopendraemarin:Eterreftribu^ mi» nores declarantur, femper ftifpe^uh^baerit:quandoqaidem fi fcolopendra marina ef- befcriprio fetminortcrreftri,himumqu;m»tiuuuisexiguUmdegl]|itire nequirer, Bt tamenidcm hinus d&i* Ariftoteles,Theodoro Gaza interpt;ete,fcripfit,quanrfo pifccs,quivulpes nuncupatur, WAhs. — hamum"&eglutilfe fentiunt, fibimet ipfis, vt centipcda , opitulantur^ nam longius fe fcoffcrcntes lineam tbrodant, & Scolopendras alio ingenio fe libcrant, nimiium fe-metipfasinuertendo, donec hamusexcidat: ergo hastcrtcftribus maioresfunt confti- £>ttado A tuendae. Lic£t raulti authores textu Ariftotelis decepti in eadem venctint fcntentiam» hamo feli-Albertus cnim Scolopendras marinas minores terreftribus ftatuit, dum inquit,Ser- hcr-etit. pentcs, &pifces veredii3icarehtpedibus, in maritawen vcrfatur animal, quodvoca-tur quadraginta qus«uor ,cum tot pcdcs haberCvidcatur: fimileqj huic aliud perter-c ramdiuagatuceodemappelhtnm nomine, fed in mari verfans minus terreftri efte per- Anim&l hibetur. Brafauolus Scolopendrje terreftris ieonenj duos poiliccs longam oftcndebat. vocatuw^ RondelctiusminoremScolopendram ad palmum,'maiorcmvcro ad cubitum accedeic £uadra— tradcbat. Gillius Scolopendram marinam ,^uam vidit, digiti longitudine fuiife atle- P"ta ruit.DeniqjMarcellus Virgilius P^fcoridis interpres marinas terreftribus iogiorcs-ef-fedecreuit :nec praeterrationemiqiioniamnos Scolopendrsiconcs ad cubitmn pcnc accedentesexhibemus, quarurn altera eft nuda inftac auguis,akera vcro pcdibushirta, &coIorisamethyftmK
natvra. bt ingenivm.
ILLIVS hoc aniifral,obtetrumodotem,pifcatoribus infcftifiiihum cife pronunciat:propterea quod hamum ab hacbefti j contadium C32« teri pifccsfetido pulii odore vitent , Praeterea fihoc animal hamum fott& deglutiuerit, hoc ingenio fe libcrate dicicur: innertit enim fc_*> Teter mot y euooacndo interanea/,donec h^muscadit, &4tnn6 , abforptis intc- buias ant-fttnis, non fecus, atq; prius valet.Idcm confirmat Plinius, & memorat malis. U ctiamPlutarchus in libro de his, qt»i feropuniuntur a Deo . Hint Pitrius Valeri.mus fcriptum rcliquit ,quod Prifci fignificaturi homintTn ab affedttbus cruciantibUs feli-berantem,Sco!opendrammarinameff}giaba{,cumhsec beftiafcinucrtcndoabhamo, &pifcatoribus feredimat. ■ ■ j ■	Bierogfy -
Devencno huius animalis, Ariftotelc.,Oppianus, & Aelianus retulerunt Scolo- phicumfco pendram marinam, ta<5tu ,terreftrinocentiorem cftc,nec nonmorfn vrere , & rubi- (Dpendr<t. cundum incutecoloremexcitare, quod fymptoma vrticaetiammducerefoler.Cura-tioautem htuusvenenicum eadcm fit,quatipcrpcfl:ris,lC(ftorem ad hiftoriamlnfc&orum Vencmtm rclegamus.	huius ani-
\	%	'Mr? ■ -	malisqua.
le,
Cc 2	VSVS
\
304
ScolQpcgdram^.,	- -,<-w r. ..
-Gi
- i
"I

• y
r
' 0 i J :
,p'j-jf)f.' cHwii
0!	3i.:'*- .
i r :r »rr>	■"• '
ij.ci xf ■■ ■.
J
1 'ii<l' £,jOUfc> o»t
; . <■•'.[,?3b">of):' A
ca ntd
t	____*V
, . /i • I ' C J * ' - . 1 , v - ; i
~>notir.i 2i «t ii,<n)hij. sbfaut U t:::i.3 iUirSA
7 ° '/ I 3
. i.3 -.u; -jtuii, »r-i.> P.
tjiJ> Ju.ll 'jlil^Q'»"»
tiij .,/■,:•	?3i?b«"cJ?
JJv.•••:•«■. ■	ii
F) ;-■•-:;. cijTT^-/» c i . r . ' ' v ? <' ipifiaf ' .u:
:nt ihoK'
' r M
:> A
»s
VS.VS IN VARIIS
t i ii
a
fjikihr-t^ fx ^nbns-partntm. comparut
BD.IC A M E.HX A, quae pijq$ difpcrdunt, adrncntcm Gatarii,ex compto.rijs.hbrb Critonfe, pnmitus qx fcolopcndi is maVini^deind^ -et.iam-cx. vrtica.ma.rina, ft.ellis.ma,rinis,nitto,..§c amutcac^qmnantur; Plinius v^: ro.fua piilothi a cx cin.ere marinse S.colopendrarpiirK<f ^ddtf-decumdem ci.nerem cum. mjjlle*ad ftru.itvas d.ebeUanda&^petmifcere foiett Deniqj rarentinus , ad coercendas a.nguillas , fuam,dfcam fic
jd rn-3us OIJ
de
Hifl. Serp.& Drac. Liber V jo$
Ssolopeadra marina amcthy/lini coloris.
e DE SERPENTIBVS EXOTICIS:
Cap. XXII.
E> calccm huius libri > Serpentcs exoticos examinandos refeeimusa quonia partim terreftres.partim aquatiles ab Authoribus cftc tradun-tur. Veru inueftigare,ad quod genus tot peregrini,& IndieiSerpences inhiftorijs memorati rcferendi fint, difficileadmodum effe,ex mente dodiffimi Clufij)pronuntiamus.Pra:terquamq«odfcriptiim ctiam re- zi < liquit Aelianus, multa, &varia elte anguium genera, quorum fpecies ttt ®mn«aperfequi velleinfinitumforet. Ittqjnequidinta&umadhanc.fpc&ans hifto»
Cc $	riam
v
riam omittatur, prima fronte ponderabimus jllos angues,qtforum nomiua ab Autho- J= ribus proponuntur, cum tam.en npftr.a a*ate {inr MJQogy*ti: deinde pcdetentim pcr alibrum diifv-rentias partim a co!ore,partim amagnitudine,5J a natura defumptas de-ffyenafcr- fcendcmus, Qucadprimum Aehanustradid]t,Hycnam,pr»teranimantemquadru» fens Vtru pedem,efte etiam Serpentem vtriufqj fexus participemjqupcirca altero gnnpuiassal-dttur, terofa:mi>ia obferuatur : eamdem fenten|Mn Orus Apollo i^ Hieroglyphicis ample-ditur jcum adhuctaleanimai in reruinnft^ldari ingertum iit j&pr?eterea noncft vcrilimilc talcm fexus mutationem affign$ri pcjjje.
Scipentes hU3ui$ leguncurapud Hefycbium^&Nic?nder in ThcriacisLibyasau-gucs intcr innoxios, reccnfuit canens.
Plures rep:ilium , 4lt4 non ita noxia,formx Per denjfas hdUAHt fUas, ptr 'opacaf Ittftra, jQttos Elopes, tff/ydff-y coronatofq; myagros Li,cunt.
Ammsdita Scholiaftcs autem Nicandft	t«; duucofla; vocat, quafi hos. Ammoditas. effe
von fuM fenferic x fcd proculdub.io falhtur: quandoquidcm AmmoditjE idu intenmuntjcuin p iihyes. J-ibyes. intcr angues innocuosa Nicandrocollocenrur.
MeminitGeproius Pidorius,in ^crna malo?ytn,puiufdamSerpcntisTarant?enp> mine,4umcanit,	> .
In vita Udit nullum Taranta crudclisx Pofi mortem Serpens, ftd violentus erit. Taranta^. Q1*^autem■ voluerit intelligereper Tarantam nonfacileeftapprchendere,nififorte S rpcffs Tarantulam, ftcllionis fpccicm,dc qua inter quadrupedes a&um fuit. Memorat et-e ' iamSuidasSerpentes Argolos,quos Alexadcr Maccdo,Argo Pelafgico Alcxandriam deferri, & in flumcn, pro extinguendis, afpidibus, conijci cucauit. Item Gefnc-. rus Mcrgolos angues ex Africa dclatos nommatjqui poftea,&quales fint,& anin aquismergantur, vt nomenindicu, feigaorarealfeuerar. Infuperrp/o-croc, e/Jbs o(p»o.{, niinirum Trifio^ fpccics S.erpentis apud H.efychium, & Varinu legitur, fed poftea"nuk la Serpentisdefcriptio aflignatur.Notum foluin eft, quod vpiaffoc, & Attic£ rpirroi tri-plex expo.mcur, & AJirrr etiam trinus, Yeltcrnusrcdditur. Tandem multa. nomina . barbara angui.um , vt Ames, Butnfa jjDunios,& Eraton apud Syluaticum leguntur, G mmudm ^uos ,ndicent.Serp.entes,ipftfQli..ne|tum.<^.Poftrem6 h«c nomina,Guaffeuabras, gutum art ycjSemabras,apud Auiccnnajn,Serpcntemdenotare vidcntur,dum inquit, quando Paraqua. empjaftrumcun:i radice Endiuj^paratum poniturfupra i£tus Scorpionis,vermium ve-nenoforum , yefpaj:,& Serpenti^Qqaffeyabras, velSemabras, proculdubio confert. Stkmadr* Verutn,finos mcmoria non	Arabico ,falamandram defignari,in
nme„Ara Hiftoria Quadrupedum digitacorumVt^uUpu?; -
hkttm,	Sicontemplemur exaticosSerpentes, rationccolorum. quibusdccorantur, hidi- -A-
uerfiefte pcrh bentur: namqj i.a primis n^rut-CUtarchus, referente Acliano,inIndia jDijferen- S.crpentes fexdcciin cubitorum genciari^te^pdeahos multo minorcs varijs pigmentis tUrati>ne difti.n6ios,&vcrficoloresfpeflariiviwas cniina capitcad caudam pertingenteshabent» coiorum. quarum aliaexrco, ali^argenteo,ali«rubicundo,&alixaureo colorcrefulgent.Item, exPctro B.embo.,Srer:pentcs fefquipedales in aquis,& terra viuentes,fpeciecolorata Uk'.6,hifiK fpe&abilesii\Qyba Jnfula ftab.uJantur. Imtno, extcrtia partehiftorije.Ipdicre,Serpen-Venet*. tesapud Indos.d|ci|g^nwjr Boiquacrara nominati,qu^pxjn^d|ca aUguem pifttf^tum deflgnar. Rond.cletius quoqj monftrat iconem Serpentis aquatici rufefcentis a dodif-Jtoi-quaira* fimo vi>-o Gu.ielmo PehcerioM.onfpel.hfnfi t!pifcopo obferuati, cui tcrreftris angtiis ra nonen fpeciem.affignat ,colorerubro decoratain , cum lineis obliquis, & finuofis adorfo ad Indkum. ventrem.du^is, eatnq; lineam a capite ad caudam protenfam fecantibus. Huius fciflu-: ramoris non-a.dmodumgrandemidentes acutos, &ferratus^ra^ichiasbpertas inftar Serpentis fqU3mofi pifcis, cifcprsedicat. In dorfo. acapitefere ad caudam, qiurdam veluti capil-rub-fcetis lamencatcnoia, paritcrqjinaiuoobferuat. Hinc multi fimilem fpe&antes iconem, difcriptio. fj{yfum effe prodidcrunt, licet perperam: fiquidem praenominattis Scrpens branchias opcreub oifco teftas;, pinuafqjad natandummaiufculas hhber, qui.bus-conditionibus
Myrnsv&Muroenacarcnt.	■
Strabo & ipfe Scrpcntis punicei qclofis meminit: huncfortc £'hnusPorphyruth
appel-
Hiffc. Serp. & Drac. liber U° 307
£gppellauit3pudlndosnafc£rem,dodranta!i magnirudmc, afpe£tupurpuraefimili,ca' pitc candidoj&dentibus carentem ,qucm venatores inquiruntpermonics mcridiei obuerfos,£ quijjus Sardo gemma effoditur. Hoc animal non mordet,fed Jocus vomi- Porptyri fubeftia:confperfus fubitamcontrahitputreilincm:quapropter per caudam fufpen- firpentts fusduplexvenenigenus eru(5tiredicitur:alterumabanimahviuentc rcicdum,quod defcriptio. cft nigru, fpcciemq; ele6tri referens, alterum jfimpliciter nigrum, quod ab ore mortui animantisprodit. Priorislidetur tantum,quantum eftgranum fefami,confcftim ,cc^ fcbroper nares patientis effluente,necat, alterum vero exhibitum, tabem inducir.
Admagnitudinem exoticorum anguium mentem fi conuertamus,proculdubia Comperiemus in rewionibus [ndicis permagnos nafci Serpentes,fedm Perumaximos, Lijferen-9cminus vcneficos : fiquidem Hifpan», vt lcgitur in Hiftdrij$,l5e.ruanam luftrantesRc- tUratione gionem,Serpentem longitudintviginti pedum, & latitudme proportionata offendc- magnitndi tunt,in cuiusinterempti aluo paruum capreolum, & iutegrum inuenerunt. InMala- nis. baretiam Iulius Scaliger Serpentes odtonum pcdum, afpe&u horribiles, innoxiofq; obf <jruat> qui puprorum amore faciledetinentur j ideoq; Paederotas numcupat. Immd B clati 0imusvir Caro!usClufiusnarrat,qu6danno Domini tertiofupramillefimum>& fexCenteifimum,confpicatus eft iconem Serpentis Ind lcilongi oflopcdes romanos, cum latitudine proportionata, cuius corpus, more aliorum,fquamis erat te&um, Sc maculis variarum,& clegantium formarum cofperfum, fumma parte candida,denti-bus hamatjs, & lingua tcnui, & bifulca. Denuo in eodem libro Oufius defcribit pere- cap. grinum Serpentem,cuius pellis longa eratnouem pedes rofnanos,medioaiitem cor-pore lata pedem,fupra extimam caudam latirudocrat fex vnciarum,extiiiu verd cau-oaduarum,fquamaeerant variorum colorumelegantilfima (eric diftindorum: fiqui- Hefcriptta dem doifumacapireadexttemitatemcauda: nigricans ,velu«c\ypeiformibusmacu- serpentis \ lis erat ornatum. Extrema verd cauda maculisetiam nigris 7,fed oualis fortnae diftin- Americk~
Parjterlatcramaculisnigris alterius tamen formae refulgebaiu . Vnde Clufius ni. ribiperfuadebathancpelIemexAmerica,autInfulisilli adiacentibus fuiffc delatam: cum in Cuba infuia magni Serpentes jriginta pedes longi genercntur, & humani fae-moris craifitudincmjequantesiqucmadmQdum Co.nfaluus Ferdinandus Ouiedus in q biftioriagencralitcftificatur, Intellexit prasterea Clufiushunc effe dcillorumSerpen* tumgencre,quiin interiore Brafilianorum regione nafcuntur ,atq; in arboribusvc .. plurimum verfantur, nam inaliquemvicinomi^filiunt.brachiaqjmultiplicincxuli- . gant,& quia niidiincedunt Bra(iliani,os fuuminanum illorum inferunt,adeoqi violen- _ rnani tcr fugunt, vtfpirandifacultatem illis adimant,&nificultrum ,velaliud ferreum in- J\en,:s ftrumentum prae manibushabcant, quocaLnfeftimanimalconficercpo(fini,proc»ldu- ° bioillispereundum eft. Num veroinaquiscuim vc7fetur,nonexplicat*
Habemus tamen in hiftoria Americana,qu6din flumine quodani Vrquaia nomina-tojSerpentes natantlongitudine quatuordecim palfuum,&latitudine duarum vlna-ruin, capitjbusfuper vndasfempercmineobus, intucntes, num aliquis flumini appro-pihquet; nam aliquem, vel bibeudi, vel lauandi gratia accedcntem cauda inuolutum, ina^iiem trahentesdeuorant, Hmc^olligendum eft Americam nutrireSerpcntcs, . & colore.i& corporis magnitudineab Europeisval.de difcrepantes. Immo maioriad-miratione dignumeft,quod Syluicol® AmericaijivSerpentesmagnitudine brachij, AnguilU quinqiferepedum k>ngitud.ine,rubedinc,&.tiig'cdinc difcolores apprehendunt,&has 1errefires J> immanes anguillastecfcftres'.domum deferentes fruftatim incidunt ,&co<aisinfum- d?turic/t-ptuofis epuhs vtuntur.	norutn.
Quoad rnaleficam eji^fprum an^ULium qualitatem , rclatum effe fupcrius Serpen-tck Indicos, vt plurimumreflcinuacuos,hinc tarnen non fit, quin aliqui veneno redun-dent, Etcnim Ariftoteles moiiimentis mandauitjn regione Indica nonnullos cffe par- Serveutum uos Serpcntes tam vcnenofa qualitate refertos,, vtincolae, aduerfus eorum virus, nul- exetj(„£ lam antidolunf inucniant.Rurfum addit, in agro ^quocrefcit Lafer,anguem quem- venenumt dam pufilUi^i nafci,cuius. remedium eft lapis cx fepulcro cuiufdam antiqui Regis: la-pidem enifft, vino perfundunt, illudqj confeftim bibunts, Amplius in tertia partehi-ftoriaelndic^ legimusSerpentes quofdam,apud Iudos, Boiroipizaga, nempefrigidos nuncupatq«j;diuagari,qui iclibus patientem infigni frigore afijciunt. Verfantur etiam Serpentes ibi alij Serfe ntes non admodum magni, qui proficifccns ftrepitum quemdam,,morc /rigidinu-• i	noh- cupati.
Scrpens Ame ricanus
wm
Wm
mi
\
Hiffc. Serp. & Drac. liber U° 309
A noIarum,edunt, Siichi Tjiulcthaii. Itemde alijsinnumerishuiusgeneris,h:ftona_^
Peruana legfcndaeft,
Ad finem, vnun circn Serpentes exoticos,obferuatioie digiutn,non eftomit- Serpentes jtendum,nimirum nonnullos, ritu viperarum, fetus viu >s, non autem ou^ dniti: Id au- ^'utpari tem duopatres lefuita? incidenterobferuarunt,qui in Br^fiham accedentes, vtdo- rtfer™tftr £fcrinamchrifthnam docerent, ibianguem magnumin ipiramconuolutum, iuxta v( aP ln" am,iaccntem confpicati,fignocrucis priusmuniti i iterfecerun:fedmox tres.vcl * quatuorSerpentesminores illius generis perterram falientesviderunt.ideoqjpatres admirati, tandem ex cadauere anguis occiia^eoscgredi animaduertcrunt: proptcrca ECuerfibaculoiiludpercutientesjeliquos numero vndecim exirccoegerunt:quara»uiS ^umerus poftca ablndis intellexerint ab hocSerpentis genere quadraginta fjetus f*!US an,~ aliquando prodire. Vtrum modo deniur apud ipfos fpeciefi	1
anguium etiam ouipara;, facile adducimur, vt id	eu
credamus j cum pariter apud nos aliae «uipara;J& ali^viuiparasob-ferucntur.
FI N I S P R I M I LIBRK

— *>
• . . :
x -

1 - t
' - • "	' ■-.-'■>■ ' j. „ ;.!cf!

■; r;

' ■ rr *
'	'	.	■■ fe« .....tnti»
■ ; "	;	3 :<(ffit
"	. Jijp
XV. ■'•..	'-	'
1 . . ,-■ . '■ '■■--	i ... r.:"
•:■' '>.• - '' • "	. ; jCflJt- 57, .
. ?

\
.iaaM	ainiii
\
/■ v


...... —
-



> "

1- . ■

.••*' "t
N

i?

' -ic
■7JV




VLYSSIS ALDROVANDI PATRITII BONON-
^SERPENtVM» ET DRACONVM
HISTORI A
Liber Secundus.
v*
.JhbmcH >r.H; Ss
/lon rn ' o
5EIT "
n3?l BOtJUlv!
ODf-tCI .
rr;r »,'J O : 1
•linoii) .
•tf/ai?-' :
i _> >d.i!.. .
'aiq rr;r
M. i."
• -(£
•A. 94
ORDINIS RATIC.
>....., „ \ .	.	.....* : '	• W
_J Z< »••• 5 Af .!!!.' ... .JoVa-r, v ..j ••	r> ■ • . >
OC Scr^tumopt»$ in duos libros,prima h'jius hiftoriaf fron-te,digc{rimus.; vtinprimo,notiorumexaminatanaiura, io altero minus notorum, ncmpe Draconum moresinnotckc-- rent. Hornmautcmcumvaria»aifigncnturfpcties: primiius ab illis,velaliqua crifta infignibus,velobmolcmcorpoream,	-
Draconibus nuncupiatis ,inchoabimus. Et quamuis Paufi-niasSerpentes,Mega!aunas appellatos.ad molcm triginta cu-bitorum excrefceutcs,quales India,S: Afnca nutnt.non-. vocari ab Epidaurijs Draconcs, ied ex alio quodam gencrc ** Strpe»' cfleaffirmsu^rit ;cum Epidaunj, exeodemPaufania, non quofuisScrpentesadimma- ,es nem grj ldefcentes au$um,Dncones,fed tantum Epidauri )s,ilIofqj facrosexiftiman- fint» tes indigitautrint, Nihilominus communem Authorumnos fecuti opinionem,in prae-fentia Scr^entcs annofos, vel aliquibuscriftis pracfigncs Dracones nommamus. Itaa^. primi faciede Draconibus alis,&: pedibus carentibus agCmus, poftcadebipediouSj.Sc ?andcm de bipcdibus fimul, & alatis verba fienr.
X>j
•• . i A .
,11!

xtfkTt zrjm.



#
DE
312	Vlyflis Aldrcuandi
de dracone in generb
324

Vtrt nomt-
tie Draco-nis vocati.
. Cap. J.
iEQyiVOCA."
d^f^t^nr^a^id Prifcos, \|ri, frornine0r|coniSs mfif$es,^jt ^ co Athenieiins legistator anteSof6nem:cuiusj;cgespofteaS(^ctfi,pr
n.	pn,abro-
Mamdefi-
. .	. . .	ir: hac de
y r jr , caufa, Dfmades hinc fent.eiiijam pfofcrjje/oUbat ^ Draconem non. p
aer amefcte£tedYartgu*he4egt^^^	adjg»i»4- praewis de^ : !
tetricse ahcuius difciplin* iuftituto^8c de hac legum feuentate apud Achenxumfic
canitur

DracoGra waticus. Xtraco dtix qu-idam. Jiraca »ee~ dtius Draco pt~ fcis.
K i
®ui cxrutao Venus queant &are liheris operam creandis, qtidics Legum Draconis ft^ -mmorU?: .	- i
Dracoeciam,exPiutarcho»virfjit Ach3nienfis,&p.raceptorPhtonisitiMufica.IteiBj
exSuida, DracoStratoniccnfis. non vulgaris grammatrpus fuiiTe perhibetur. Draco quoq; fuit nomcn illuftris illius Ducis »quiRcginjE Anghae ftrcnuam pr^buitoperam.
Deniq j Dr jco fuit nep^s celeberrimi medici Hippocratis cx filio Theffalo, de quo rur-fiisnatus eftDraco,& ipfemedicus,q"ui,exSiiida,Roxahcmconiugem AlexandriMa-cedonisgraui oppreft>mmorhodiligentiffimecurauicr-. n r
P ^terhomines, ftnt alif animanrfs, qi^Drgcoais aomiirfe donanrur jVtDraco marinus, Grecis JWkop flaA«<W/o$,&nonnulIis noftre «tatis Gr^cis ^petjtenya. Hic pifcts m^feriftijlta^ iocis vocatur pifcis A^aneusr.Bcet Pfinius fco^fi^-deAranea^ © &de!D'3t6fitmari«o tanquam diuetfis pifcibussegerit: nec mirum,-quoniam' SerpehsmafHiusyqtn Ariftotch o<pte	aoacupacurj Plinio Draco marinus di-
crtuf;?vritiHift6ria Pjlciutnrectrauimus. Pacitcrin C^tdlonia,ex Ar-rioldo, verfatut Draeo reptile qiioddiim Vefga Arabice didum,quod nonnulh D.racpncm domorum ihdi-grtattti Norteftautcov aliiwlaninial, nififtellio ^ufenaTarafatJiia^ Romanorum|ali-qiiiefteopina-nt-ufV	•.	i ^ \3-	f
- Draco mfuper, apud Poetas,nOn.Serpenrcm modo, veruni etiam Draconem, nem-p&Serpcfitemannofum, aut a4ijspc»rogatiuis do&CumifignifidatfSlt^tem^r^us rhemorans angues,qui Laocoouta Neptuni facecdotem. inteiifecerunt;, iH0S modd Serpences, modo appeliac Dracones,dum inquic. .	>,
' r,-:;.' ■ , ^ ■ ■11. »!'■'. ' ■'< 'I iiii agmine cert&
Lat#toniapttunt,&>p»gmttm paruaiduomm' ; - f 'ior ' »	r • .*.
' \tb'fp^asnai»um'S:erf-eviamplexus.vterqy .... hr.o:. 1 • ' Jmplicat &Ca ,	: , ; v.)	' ::)fj <•.'
Et paulo poft.	W
At ^emini lapftt deluhra ad fumma Dracem» Effxgiunt,fkt4&<j{ petunt Tritonidis arccm; Sub pedibufy Ded-clypiif, fuh orbe, teguntur . Alibi idcm Virgilius certamen Aquilae,.&' ang&is.defcjibcns, hunc modo Draconem,
modoSerpentem nuncupiuit^s Vetfibusi ^
Vt4. voians alte raptum cum fulua Draconcm Fert Aquila,implieuitj,pedes, atcq{vnguibus hxjit; Saucius at Serpens fmuofa vclumina verfat. Idq-%on folum apud Poetas Latinos,fed ctiam apudGrjecos Iegirur,&hoc inde nafci arbitramur ,quoniamtiimScrpentis,tum Draconis cadem etymi ratio effevidetut*
tmortt qua-
♦WmVV* K.
IHVil
L.ZtAenc id.
La i.Aeng
id. F.tymolo -gia Draco-nis,& Ser-
pctis eaic\
cum
Hift. Scrp. & Drac. Liber !!• 313
£ cun-i JpuKttiv traptt to cTipacscrSit/ > ideft acernendo dicatur j deinde o$iv vocaraus «7ro vQ oTTTenr, quodidem fignificar.
Inter vegetabilia nonnulla reccnfen.tur» qua; Draconis nomenfortita funt. Coli-turcnim in hortisquxdam planta guftu acris,in acetarijs frequcntis vfus,Draco no-minata, cufus neqj Grxci, neq; Mauritani mcminerunt:cum mangoniocultorumfa-£litiaefteferatur. DehacinRubricaDenominatorum fuse,latcq; agetur. Dracoeft Hh i dc-t ctiam arbor procera, ex Clufio>procul intucntibus Pinum referens,jfolijs Iridis femper pU»t r*T virentibusjcuiustruncusadmodum fcabermultisnmisdehifcit,dicbuscanicularibtis C1* humoremfundens, quiinrubram lacrymam denfatus fanguis Draconisnuncupatur, £>r'A(oaT Demum PIinius,&Columella palmitcm multis induratum annis,obtortuofitatem, yor Draconem nominarunt. Poftrcmo quidam fluuitis ItaJixDraco dicitur,fcilicet,qui Dracovi-. AgruniMufrnenfcmaRegienfidifcriminat/	^
Si reccdcntes a terrenis, fublimiora parumper contemplemur, incidcmus in Dra-couem vqlanremVquemMeteorographi inter palfiones ignitas conriumerarunt. Hic Dracovt-» jgiturab habitu non admodum calido,nec valdecoagulato,&compreflbdinjanat,qui lanstjli— B dumin fubIimevehitur,occurres:frigidasnubi,abca truditur,deindeautmotu,autper vnitaiattn antiperiftafim acccnditur,& quonianVfrigid^nubis itnpulfu fle&itur,tunc in modum fi-gura:Draconiscuruatus,nomen etiam fortitur. Quid plura ?InC^liquoq;partc Aqui-lohari Draconem nodtu intuebimur, de quo fic canitClarauaceus in Faftis. Vtfy njidet Calum, Ccelo videt ipfe Draconem, Pectore qui toto (ydus vlrumq-, tenct. Nam hic cseleftis Draco minori vrfse proximus refulget, vt canit Seneca.
Flumittis inflar lubricus angttis	Fragccd.it
- Magnoj minor iuntta Draconi Frigida duroCynofura gelu.
Fabulatifunt Poer^hunc DraconemhortisHefperiduminuigilaffe.fcdabHcrcuIcin- toraeonis tcremptum,oblaborem, &vigilantiam,intcrfyderafuiffelocatum.Hjecconftellatio caleftisJi.
ftellistriginta ,& vna integratur, cui fuccedlt fydus Herculis finiftro pede quodam- tus. modo Draconis caputprcmentis tidcirco^fic Canitur in Phsenomenis Arati. Haud procui efficiens, vndc efi defecta labure, •	Non illi tiumen, non magni caufa laboris.
Dcxtro namj, genu nixus ,diuerfaj. tendens Brachia,fuppliciter panjis ad Numina palmis, F.t eapiti figit vejiigia fitua Draconis. "
HisaddamusSolem aVetcribus Draconem appellatum: fiquidemPorphyriusSoIem	fft* 'l mPrifcisLaccrtum,Leonem,Draconem,&: Accipitrem nuncupatum fuifte diuulgauit.
Immo ad incorporeas etiam fubftantiashoc nomen extenditur, cum D. Hieronymus	mm' j■
inter cognominata DiaboliDraconem enumeraucrit.	racodu-
Inanimata vero funt multa,qu^Draconis nomine fignanturJn primis,Draco apud	1
Chymiftas eftargentum viuumj vndeaqua Draconis ab ipfis aqua Mercurij nomina-	rAC° tur,de qiubus legedus eft Mercolinus in libro dc lapide philofophico.Draco 3pud Pli-
niumeftmons Afuc, &apudSophocIemcohors Parthorufortoad formam Draconis	v*"um' „
inftruda. Amplius, Draco eftnomen laquei, ad talumluxatum ligandum.ab Qribafio	WW
defdripti;immo Draconcs ab codem Authore cognominantur in machinamentis,qii£	Jf*
adformam manubrioliduftorij fabrefiunt. Polybio «rpttjjcms dicuntur /udvoi)ioi3j&f	T*C°
v 7rtpi^eip<t, yjj /3px%Jori?Hpi;, nimirum Dracones, ad mentem Polybij, catellas, armil-	1utt&enui
Jasjlptntercs,nrar^nulas,brachialia,fpathalia,&Timilia_ffminar-ummoniliadcnotant.	Li.6epi<rr
DefimiliDraconcIocutumfuiffeMartialem mUltiati;tumaut,quandocccinit.	g<j *
Si gelidttm,collo nectit Glactlia Draconcm. .. -	Jnl dcA
Cum tamen ibi pocta de Dracone animali a Glacilla in dclicijs habito fermonem ha-	quis&mc
buerit. Meminimus legiffe apud clariffimum Faloppium, Draconis nominc,olim Ro-	tji'
manis hftulam ^neam longiifimam,inpluresgyrosr,,jriftarfpirarum Draconis, contor	Draco tfi
tamdefignarijqua artiriciofus fbns conftruebaturjyn.de poftmodumaqua continuo	fiftula
calida fcacuriebat. HuicraechahicoexperimeritoaddenduseftDracovol ans, quem	Dracovo~
ingeniofi opificcsex arundinum paxillis, papyro,&puluere pyrio adformam Dra-	\arif arJC
conis a>ncumant,vt inpublicis fcnjs,h^c machina pcr longum funiculum ignem	paratus
Dd con-	" ^
: 3f4	Vlyffis Aldrouandi
cpMpipiens j i<i aeremaximo conitru, & fpe^antiui^adnMr.atjonedilJjJjar,
Neqjornittendi funt Draeones 3 quos circnmforanei exRaijs exiiccatis pro arbi-.trip fingunt, vt illos ignauo ofteiijantes Vulgo,facile rerum naturabu imperitos deci-ptant, Quarejngratiamlc^oris duas icones fimulatiDraconis repr^feutarc libuir. Bis.noratisde huius nommis ambuguitate ,fuccedit Draco Serpens^de quoinpr^-pracones fotia verba fiunj,cuius f^mina «ffaxa/cfii.ncmpe Draca?na n.ominatur:cumtameii fhiuliti. . jp^c^ua Citce apud Sophoclem vocata fuerit, imtnQ & Dracena rccentioribus Gr^-■X>?ACxnt-j cis Draco marinus vocatur, & tandem Dracs?na eft radix, quam Carolus Clufipsi^ tji nomen t xoticisaDonantecognominauit.
SYNONYMA, ET tTYMVM.

gtymitdra eanis ex
hmAm-yocMur ~\ dMeo.
NomifOt,: habraictt (iraconis.
Nomina
$arbar.<L-j dracontSi.
EFERVNT commentaria Ifidori hanc beftiam. Grxcis SpuxovTa. nuncupari,proptercaLatinis vocabulorum inopia coadisDraconem dici; Hodieetiam in Gra?cia «fpoutoe vulgo nommaturj auapropter Iu- p j jIiusScahgeretymumhuiusaninialis.TTapa jo <Tpdv: e^ocdenuat, quo-niam hoca.nimalnonnifidolorem,&merorem hominibus aiferauNo-^bis tamen fetppermagis arrifit communis etymologia,dum tPpuxo* deducitur97ap« <T«p*«v,ncmpeabacuta vifioneacum^P«<» acutis oculis intuenfi-gnificet. Itaqj uon citra rationcmcanebat illc..
Et Draco Gr-atvgenis obtutu dtcius ab acri, ■ Cut data cernendi vts peracuta fuit.
Peruigdcfly nec non ocuLts Draco dormit apertis, Membra rigat quoties fle(]a labore fepor. Vnde Poetsehac d.u&i ratione Dcacones thefauroi um, cuftodes efle finxerunt j.immo, Aaftophanes hiicrefpiciens, duos fiaxit.Dracones,in templo Aefculapij. oculosPIu-i ii.lambenres, cuius aifti©.nisbiene$tjo» cuito cxcjtite la&eraretjicccnerc; caepic.
Dracones etiam, exlfidoro jfyrenseappellari videnturjcuinin Arabia Syrenas Ser^ perjteseflealatos promulgauerit j qui gradi'?ndp,non currere,fed potius volaretra- « duntur, Si nugamenta.Authoris.lib,ride naturaretuminueftigemus^coperiemus Dra- • conein in Afia trifariamnuncupari, nempeSerpeni;en),cetum, & leuiathan :cum per terram ferpere, inaquis natare5 &£>era,erem volare fcratur. Si nomen hsbraicum Draconis. i,nqui,ramus:notandum,eft,qu6dThannin,cxfententia Paguini,Serpenseftj autDraco, autpifcis.ingens tanquam.Draco*Atnomine Th.anninin, fecundum Vuol-phiumin NehemianiHaebrei voca n t terr 1 b.ilcs Serpen tes., nempeDracones,&belluas tnarinas,quae Tynniappellantur. Hasbraica vox,Oach, qu«ein numero multitudinis 'format Ochim, videtur Dracon.es,fignificare: nam. quandaapudEfaiam legiturBaby-Ionfubuertetur,&implebun.t domos eorum Ochim . Munfterusvertit Cercopithe-cos,DauidKimbi opinaturefle a.iiimantesfi.milcsfclibus,quae vulgo vocanturMar-tes,D,Hieroiiymus reddit Dracones.
Clialdaica vox Darcon ,nonnullis Scrpcns,MnnilcioDraco cxponitur.Albedifi-moinPerfin a,b Auicenna,ad genera Draconum rcducitur. In.mo. A.hatraf, necnon Haudemabeodemauthorereferturad genus.Serpentum,qui,motdendo,tantum vul-nere, & non veneno nocent,.veluti, Dracones. Nam i.dcm. Auicennas Harem,Carnen n inter Dracones marinoscollocat ,dequibusin Hiftoria Pifcium adumfuit. Veruin Ahedifimon, Alharttaf, Haudion, & Talyacuslunt nominaBarbara, quae Alb.ertus ad genera Dra.con.um retulit. G.crtna.nice 4icUurLiudmu.rm%Gallic^ vnDragon, Ita-lice Drago, & Dragone..


4	rt
DIF-
Hift. Serp- Sc Drac, Liber II- 31 j
Dd »
. Hifti Serp & Drac. liber II- 317
s
BlF FFERENTIiE.
VAMQVAM infiniti prorfus fit ncgocij, cundis Draconumfpc-
f^^liP^W cies exPr,mere5 & cxplicare : nihilomiuus cx beiticE magnitudmc,lo-
M co,colorc,'fi»ura,&vcnefica<
__________°	a
qualitate illaseruere conabimur. Ra-tione magnitudinis, A"uicenas,& Aetius minorem Draconem quinqj cubitorum,&maiorem rngintaeife lbrucrunt: cum tamcn Greuinus L.\.deVe-optimedecrcuerit,prodmerlitatereg(onis,& loci natulis,pr3edidas nen.c.zo. Feras,& maiorcs,& minorcs inucniri.Quandoquidem Eugctis Regis artate, Dracones feptem,&nouemcubitortim vili fu'nt,& tcrtiusin itfculapijtemploaltus fuit. Im-moMarcusPolusjinProuinciaC^^r,^ cognommata,Draconesbipedes deccm—* £ cubitorumftabularinarr2uit. RegnantcPhiladelpho apud Acgyptios,duoDracones viui trefdecim, & qtiatuordecim cubitorum ab hiopia Alcxandriam delatifuerunt. - ItcmD.Hieronytnus meminit Draconisquindccimcubitorum,dtferta Acgyptiloca
incolentis. Aclianusauthor cft ,quod Acthiopia generat Draconcs ad longitudinem Li.if.hift, triginta,&quidraginta cubitorum excrefccntes,quos Elephantorum interfe&ores cap x * nominant. Scribit quoq; Pettus Crinitus abOciauiano Augufto , Dtaconem quin- BrJcones quaginta cubitorum R ;ma? nutritum fui(fe,quem poftea Populo Romano oftentare EUphdtor» confueuerat. Neqj mirandum eft, quomam Philofti atus D: accnes longos ad cubitos interfeilo-fexagintarcpcririaftruitjquamopinioncm auihoritate Aelianiftabilire poflumus,qui rcs inhiftoria Animahum , Alexandroapudlndos verfante, Draconem,cx coniedura_j L fepeuagtnta cubiEorum vifum fuiffe pronunciat. Pariter & oduaginta cubitorumfue- Dracones runt Dracones, quos Apofifares lndus,exOneficrito AftypaU o,nutriuit: cum fecun- centumcn-dum Strabonem, Draconcs ctiam centu cubitorum prodigiofce fuerint magnitudinis. bit9TUm
Scribitquoq- Poifidonms (referente Fulgofio} propcD.-maicum, Draconem lon- x gum ad pedes quadraginta fupra centum olun verfatum ftnfle. Item Strabo, cx Poffi-CJonio, in Macra iuxta Iordanem,fnifte Draconem tradit longum nihilominus lugero, adeoqjaltum, vtduoequitcs hinc inde locari fcintueri miiumcpoifcnt. A Luciano DraconespellasiinMacedoniaimmenfscmagnitudinismcmorantur, & aGciliohabe-mus j bello primo Punico', Attilij Reguli confulis excrcitum in Africa verfantem a va-fto DrJConeafflitSifatumfiiiite. Infuper prodit Bgnatius in variahiftoria,quod,rcgn3n-tcBafilifco,inConftantinopolitanaBibliotheca viginti milie tibris fupra centu cxor- Jnteflinn nata, vifebatur inteftinum Draconis longum centum, & viginti pedes^in quo Homeri drMonis lo poemata, tamIIias,quam Odyftsa littcris aureis era-nt txarata. Demutn nuperi etiam *UM Ctn/$ Authores Veterum fcripta videntur ftabilirej dum Iofeph Iefuita, anno ftxagcfimo & wtnti fapra mtllefimu> & quingentefimum ex Brafilia fcripfit, fe illic obferuafte Dracones, ptdes. qui & ceruos,& maiorcs etiam animantes deglutire poffentjadditqj Tapuram elfema- Magnidra ximum,&voraciffimumSerpentem,quiintcrdum folido aliquo animali vorato,ob cones in~> a?gramtonco£tionem, humiftratus ad vcntrisvfq;putrcfa6tioncmmoratur, donecfu- Brajilia. peruo!antesauesjapeitaaluo,quodintus pucridumeft ,abfumpferint :namqj venter exinanitus fponte coalefcit, & beftia dcnuo ad pr.xdam proficifcitur. Quamobrem Inenarrat. Dnu!Ia debcmus tener: admiratione,fiDiuus Auguftinus pronunciauerit Draconem pfal. 14S. eifccoilocanduminscrmaiora animantia,qua?fuper terrx fupetficicm gradiantur.
Sidifterentias horum animalium, rationc loci natalis, inquiramus. Greuinus fuit L% huius oninionis, quaerie Draconibus Libycis, & Indicis memorisefunt prodita , potius nen*c,20m fabulofa,quam vcrifinnlia e(fc,& potiftimu, quajdeDraconeex Lupa-,& Aquila geni-ro nonnulli promulgarunt.Vcrumtamen cotemplantes loca pcculiaria,eompcricmus, admeutem Philoftrati, alios in montibus, alios in locjs paluftribus diu3ean,qui rardi Li.i.deVi-funtmotus,caput vixattolltint, criftiscarent, & deniq; Draca:nis aftimilantur :ete- taApoll. nim hic auchor, rationecriftae, Draconcs maresafeminis diftingucrc vidctur. Vicif- Diferentig fim in montibus ft.ibulantes,ex eodcmmct authore, acrioi cs, grandiotcs,& criftis in. rattonelo--figniri funr,qui poftea, vcnationisgratia, in planiticm a'iquando defccndunt.	c*>
Decolorch »rum animalium, Aufhorcs interfcfcnrentijs v3riant.'Nam,< x Aetio, alijfuntcoloris rilfi, alijnigri, alijcincrei.Nicander,in Thcriacis, Draconcm nigrum
Dd 3	vcntre
\
32 <5	Vlyffis Aldrouandi
vcntre fubuiridi cdcbrat .\curn Philoftratusjtcrgafubnigra Draconibus tantummodo L.ii.lliad paluflribus affignauent. At Homerus dcfcribens Draconcm,qucm in Aulidc iuxta fontcm habitare retuht: eutn rubicundo colore refulgentem decantauit.
Qi/vHtna. pipov JpctKovTa, 6nyia<ti 7ri\ct)pov. Color dra- Regio Epidauriorum quoddam Draconisgenus nutritfuluo praeditumcolore,quod fouuquAlts Aefculapio ,tcfte Paufania,facrutne(fe ftatuuiu. Lucanus Dracones au.rato colorc nitentespraedicatjdum inquit.
Serpitis aurato nitidifttlgore Draeottes. L.^.Phar-- Lucanum poftcaimitatus Georgius PictoriusinLernamalorum fic cccinit. faU	Serpunt aurato nitidifulgore Dracones,
Africa qttos ardens parturit exitio. AtPhiloftratus fquamas coloristului,barbam forte palear,colorisaurei,&toruos L.^.Jevit. ocu}os]gnefcintillantes Draconibusattribuit, quos montem adrubrum mareperti-dp«U.C*i* nentem incolere fcripfit; vnde illac nauigantes horrendos fibilos eminus audire tra-duntur.
Sihsec animalia,rationefigurae,examinentur. Occurruntprimo, ex Authorelibri p dcnatura rerum,Serpentes Draconcopcdes cognommatifacie humanaa vultu venu-ftse vitginis nonabfimili, rcliquo corporc in tortuofumDraconcm defincnte j quam Dracsnum Draconis formarn Diabolus primos decipiens Parentes induifle fcrtur:cum Beda fcri-■firursva- Pr'£ mandaucrit,Serpentem m Paradifo terreftri, finuola volumina intra arboris fron-desoccultantem,folamvirginisfaciem EuaeoftentalTe. Suntalij l;raconcs,ex Aetio, fuibusfiiniles,fedcorpotegraciliorcs,&roftro validifiimo, quorumdentesmorcapro-rumferiunt. Item legitur tn delcriptioneGuineje,quodin Prouincia C0»g/,animalia magnitudtne Aiietis ex numcrobipedum,alata,fuluicoloris,oblongoroftro,&mul-tiplrci dentiumierie verfantur, carnibus crudis vefcuntur,ab aliquibus Dracones no-Dracoves mi,l3nrur, fi^ a Nigritistanquam vifu horribilesadorantur. Philoftratusnarrauitiad vbi adoren (j3ngem, multos ftabulari Dracones, qui a caetens venuftate oculorum difcriminan-iur' tur:liquidem eorumoculilapilliprctiofiigneofulgorecorufcantes.eftetraduntur:hac dccaufalndihoc animalis genus hbentiftime venanrur. Verum Scal iger haec Philo-Exerot. ^^ nugamenta efte perhiber,qui, vt praeclare mcntiri poftet tanquam c luto fibiho-193. rninem finxit, veluti Homerus Vlyftem fuum. Veritati tamen magts accedcre videtur X. j 1 r»47. a.j{vrcutn piinij, qui Draconespedibusanferiniscseteris deformiores memorat jqucm-li.i.c.qo. acjma£jLim ihebani, quorum pedescornumuniuntur. Non diftimiles forfandefcri-piic Piiulus Venetus in Regione quadam Caraiam nafcentes, quorum alij pedcs tantum habent anteriores,alij vero, horum pedum loco,duabus tantum vnguiis armantur9 vcntre e.iormi, &ridu tam amplo, vt etiam grande anitnal deglutire poflint.
Pra?terea Dracones alis muniti affignantur,qui nullam nobisadmirationemafferrc debent:quandoquidem, in Malabar,felcsagrcftesad volandtim idonei nafcuntur:cutu feles vohi membrana ab antenoribus pedibus ad pofteriores vfq^ producla tendatur,& hoc modo iesvhifmt peraerem ferri,&volaredicantur:quiefcentcs autem hancmembranam colligendoad a!u.im contuha lt.Nondeftint poftea-auth >rintes facr», &profanae volatum Draeo-num atteftantcs: namDiuus Auguftinus in Genefi ad liiteram , Draconcs abantrisin Lib.	aerem cieuari,& alibi ctiam Scrpentcs volaie teftificatut: quod Herodotus,in Euterpe,
Lib. 3 de ante3{■cripferar.I1ifL,perhjbemusauthoritatem Ariftotelisiqliiinhiftoria Animalium, ciutt. Det fcripiUrciiqvr;c,angucs mertibranisfulcitosper^thtopiam volarc.Idem repetitStrabo, cap vlt. dmnSerpentibusalas, ricu vefpertilionum,attribuit,q livolanteslotium lethiferum ^ lib.i.c.5. rccjjcre folent: vnde pofteaLucianus,in DulogodeDipladibus,illam Libyaipartem inacccifibiltm efte tradidit,in qua prxdicli ferpentes cartilagincis alis aftidue volitant. L'b i3 Item louius hiftoriarum fcriptor Nili originem defQribens, variarum Ferarum memi-nitjaddirqj incolas Georgiani Regni a Draconibus alatis,& anferiflis pedibus munitis Lib 2 ob- idcntidem vcxari.Huius geueris Draconum exhibuit iconemBellonius.cuius cadauer fer ca 70 integrum,&conditum dtligenter obferuauit: &h2ncfpeciem Draconis ex partc Ara-' bt£ in Aegyptum aduolare inteilexit .Cardanus quoqj narrat feLutericcverfantem, Lib. 7. ae apud Guliclmum Muficum vidilfe nonnullosSerpentesbipedes,paruispraeditosalis, rer.var. 1. quicum varijs tcmporibus miffi eftent,hinc fi&ttios noneffeiudicauit,&ab indicare-- 0t	gione capitc Sccpcntino > magnicudinc cuniculj, colore lucido deferri audiuit.
Horum

Hift, Serp & Drao Liber II 319
A Horutn etiamDraconummcminit Albertus ,dum firenas inquadam Arabia? pjrtc ferpentes e(fe volantcs ptodidit: nam huiufmodi animantes Dracones elfe alatos rnfer-re voluit. VerumPomponiusMeIadehisfuse,lateq;difieruit,duminquit: Non pro- Lib.i.e.^ culaNilo,vbipigmea gens viuit, multa Serpentum genera verfari, inter qu.e nonnulli rnagno agmine ex paludibus elcujti,volando, Aegyptum petunt, fed »n ip(o liigrtflu, ab auibfus Ibidibus cognominatis, cornmiflfo prius pra;lio, deuorantur. Id non latuit Solinum, quandopronunciauitab Arabisepaludibusalatorum anguium agmina eleua-taablbidibusextingui,antequam Aegyptilimitesingrcdiantur. Idetiamalfeucran- jfnMf tius dixlt Cicero, dum Ibides aues rigidis cruribus, cornco, & procero roftro ad aucr- D(0r teridam ab Acgypto peftem idoneas eife prasdicat: dum Af ico flinte vento, ex vafti-tate Libyse, angues aduolantesab ipfisconficiuntur, &abfumuntur.HincHerodotus m 2,c.2. omnium vetuftiflimus monimentis mandauitextare valles oflibus Serpentum alato-rumplenas,quipetentesAegyptumab Ibidibusdebellatidcftruuntur. Alioquindc Serpentes Serpentibusalatis recens habemus teftimonium in hiftoria expeditionis inFloridam, dUtivbi. vbiSerpens nlatus vifus, & non procul a nemore mteifediusfuit. Alseerant exigua:, vt B vix animal a terra attolii polfet. Immo Chrifticolie illic verfantes, interfed:i Draconis caputa Barbaris fumma diligentia ablatumfuiifeobferuarunt jquod non fiae aliqua foperfticione ab ipfis fjdum fuifleconiedarunt.
Quoad veneficam Draconum qualitatem, notandum cft, rationclocinatalis, alios magis, aliosminus efle venenatos jquemadmodum ctiamin reliquorum Serpentum hiftoria fuit animaduerfum.Quandoquidem in regionibus frigidis minus,in calidis vc-fojmagis venenofi c(fc perhibentur.Vnde Lucanus dc vencnofis verba faciens,<jui aui-bus,tauris,&elephantisinfidiantur,fic cecinit.	L.^.fhat'
Serfitis aurato mttdifalgore Dracones, Pe/tiferos ardens facit Afriea, dncitis altttm Aera cum pcnnis, armtntaf, tota fecuti Kumpitis ingentes amplexi vcrbcre tauros, Nec tutusJpatio ejl Elephas, datis omnialetho. Dracones montis Atlantis incolse,ex Scaligero, folo contadtu interimunt, qui capitc, - ,&cauda funt graciles, fed vetrc adeoimmanes,vt adrependum vix idonei reddantur, Exercit. &licet authorhorutnpedes non defcribat: verifimiletamencft pedes habere, qui aut 183. obexiguitatem, aut ob ventris vaftitarem non apparent: quemadmoduminDraconc Dracones in agroBononienfircpertofuo loco obferuabimus.	cumalis &
Item mons regnu Narfingae a Malabaris diuidens multasFeras,fed prjecipue Draco- pedibus. nesalatos nutrit,qui in arboribus verfantes, non folumafflatu, fedctiam obtutuho-mincs ptopius accedentes perimunt. Hinc nonulli hoc animalium genus, in Dracones Venenum arrboremconfcendeutes, &in Chama?draconcs, nimitumhumitautum gradicntcs di- draconum ftinxerunt. Vincentius autem.in fpeculo naturali, nulla veneni habita mentione, du- qualc. plexDraconum genusaffignauit,nempe illud,quod peclorcfcrpit, &tllud,quodpe-dcs habetjhocq; admodum rarum eftcpromulgauit.
FORMA. ET DESCRIPTIO-
VrICENNAS, & AetiusDraconesafpcrrimis obfitos fquamis, &ma-P jgs^jMf^' gnisoculis cueminentiapellis, locofuperciliotQ,pracditosefte tradi--7/	Jeruntcamplius fubeoru mento,quadam pellem inftar barbxcxcre-
fcentem.amplum ridum, linguam exertam, dentcs magnos ad lnftar pAkaria dentium fuis obfertiarunt. lfidorus Draconcm omnium Scrpentum ^raconum maximum criftatum, &orc paruoconftituit.Imitatur enimSolinum, auaua qui ora parua,&admorfum non dehifccntja Draconibus attribuit. Verumambiget aliquis, quare Auicennas, & Aetius amplum ri&um hisFeris aifignaucrint ; cum Soli-nustotumoppofitumfcripferit. Alioqui ad diffoluendam hanc diificultatem ,ftatue- Draconum runt Draconcs veluti Epidaurios,dequibus Paufanias, & Nicandcr egerunt, orc par- difcrimtn uoeffe refertos,alios vero velutiIndos, Acgyptios, & Phrygios orc aniplo elfe volue- rationc ff-runt, de quibus Auicennas,& Aetius fermonem habuerunt. At Salmafius inSolinum, riSt
iuxca
»
32 <5	Vlyffis Aldrouandi
itxra optimum,&' Regium codicem Solini, legit; Ora nulla funt iDraconibus ad mor-fum dchiefeentia, loco lcgcndt,oranen dibtffceniia ad morfum.
Circa liruduram ,ordinem , & numerum dentium hmus animalis jinter authores fententijs variatur. Vuotonus Draconi duphcem dentiumordinema/lignat.Claudius Uumerns Mmos in Alciatum ,ex mentc pcruorum rerum naturalium,fexdccimdentesinorc dtntiu dra Draconis elfeaftrtut. Nicander autem, &: Affecla.' tripliccm dentium ordineminore eonis. hufusbcftiapcontemplantur j dtim illam defcnbunr colore nigro,ventrefubuiridi,cum JnTher. palcaribusfub mentoruficoloris,canit igitur Nicander huncinmodum.
Forrnofa apparet fpcetcs^pulchro tlhus orc Trip/ice confpicut fprodunt ordine dcntes, Magna fub cgrcgta fcintillant lumtna front-e, Tiucfacj; felle tcgunt tmum palcaria mtntum. Abhoe pojfteaamhoic,nuiiti alij,& potiflitnum Ouiduis tranfcripferunt,qturepra5j L.^.Meta. fcntanscflBgiem Draconisa Cadmo interfc<3ri,fic cccinir.
Martius anguis cr-at criflis pr.efgnis, & attro■, Igne micant octtli, corpus tumet ornne venexo, Treflf, micant lingua, tnpiici fiant ordine dentes. Authores igitur ,vt cx didlis patct, crica ordinem, & ftruduram dentium Draconis^ non conueniunt: poptercaquod arduum, &diificile c(fe arbirramur, ob harum Fera-rum varietatem, necnonobearumdem ln noftrisRegionibus raritatem,quidquamde /.3.de Vit. dcntium numero dcterminare. Philoftratus nulla dentium f.i&a mentione, Draconi-Jtpolix.i. bus montanisiuuenibus modicamquamdam criftam a?tate prouetftis grandiorem, & barbam crocei cotorisadnafci teftificatur:cum Draconespaluftres criftis carerere-ferat. Vcrutn=tamen,ex Aeliano, Dracones in fexu,ob criitam, difcrimmantur, qua Lifirhnen j)raco mas,non autcm fa:minadecoratur. QtiattHJiis fcriptum reliqueritPhnius, Dra-rattoneert concm crjftis infignitum, qui viderk-,non reperiri. Forte pra?di&i autliores, percriftas fiarum. quaf<Jareveminentias intcllcxerunt, quaJes in paruisetiai»Serpentibus,veluti in Afpi, . i	dibus obferuauimus.. Ca»terum Dracones circa Atlantem verfantes, ex Ioanne Leo-
Lib.v. De- ^^ mecjja corporis parte cralfiifiini,cauda vero,& collo admodum graciles cife fcrun-fcrtpt.JJrt «quemadnKjdiirnetiamScailiger in fuis exercitationibus annotauit.	^
M O R E S-
R^SCRIPTAM fuiCfehuicanimalianaturavigilantiamAclianus prodidit: quamobrem ad audiendum, acerrimum, & ad videndum Vtgiiantia	acutrifimumprxdicat. IdeoClaudiusMinosin Alciatuinhacratione
draconibus	niotus Draconem vcnatione comprehendi difficillime pofte aftrue-
attributa.	i bat.Ph-iloftra.tus tradithancFcramita cifeauri fitientiffimam,vt non-
ntillisatiri micis inuentis,alfidue illis indormiat inhians.IdeoMarcus Pbiltpte. TuIIius Cicero in Phillipicis h<jec verba prominciauir.Atis non reddet,qui Dominipa-trimoniumcomplexus,quafi thefaurumDraco. Vnde,exCa:lio, peruulgstum eft, Dracones xdium, oractilortim, nec non thefauForum cuftodia? prarfici. Poetceigitur non fine rationc, pcllcm apud Colchos, & mala Hefperidum ab infomni Dracone cu-ftodiri tradidcrunr. Itaq; Vigilantiam,opcimoiure,huicattribiiit: animantiReufne- ^ rus in Paradifo poetico, dum canir.
Pcrutpil ccce Lraso flcjuamis crcpitantibus horrens Sibi/at, torta peciore verit httmum. Sibilu trua- ^mhuicbcfti^talem ingenerauit moretn natura ; vt, quoticfcumq.prxdamcoerce-doemtttat rC» veI aliqnid aliud moliri velit,horrendum edat fibilum ,neq^ confpe&is hominibus aufugiat. QnadereidemRcufnerushuc rcfpiciensJenuocanebat.
Sibi/at bic, cjttotics alitjuos parat edere quAfius, Ma</navts	Yulnere nec ladit,nec fugit il/eviros•
inefl cau- Relatumfuit a Gefncro>vulnenbus, aD.acone nullamatferrinoxam:proptereaquod da draco - omnesauthorcsconfentiuntmagnam vimcaudoe Draconisincifc:cumabea neq; cle-nis. phastutus cffe feratur: cutnDracocirca fcmitas latibulansElephanti tranfeunti infi-
diatur:
Hilfc. Serp- & Drac, tiber II. 321
diatur» nam fpinscaudA?, cruribus Elepbanti ligatis, ad terramtrudit v Wcircoqui-eixnvir acris ingcnij alludens ad hanc Draconis pruprietatem ad iniignegentili-tium GiegofijDecimi terrij Pontificis Maj?imi Bononienfis, m quo Draco mutilara' » •
caudS eifigiatur, taie protuiit diftichon,
Te Dract gens timet. At pellat gens tfia timoxen?,	■•, .
£}tto feris,abficijfium efi,qtto tueare-) tenes,*
flanctaudae vim nonintada reliquit Plmius, narrans in Aethiopia gignjDracones In-
diciS»' qupad mignitudinem, xquales, qui quaterni fimui,vel quini, caudis impiicatis,
ir»ddo'cfatium,&crediscapitibus,tanquammagna nauis,admelio;a A.rabue pabula Aetas dfa-
vclificant . In dies autcm maiorem vigorem adipifci dicuntur-, quoniam ,admenrem conumton-
Acliani, perlongum vitsecurriculum,adcxtremam vfqjfenedutem perueniunr, Ca?- ga.
tcrumlicet Dracomafcula caudapvirtute fit confpicabilis, &fupra bumanum modurn
fortitudine, 6c crudelifate prapditus; mhilominus inuenti funt homines, qui huiufmo-
P dibcftiaSreddideruucicures. Siquidem,ex fententia Tcxtoris,DracoaPaulo Leo- ^ra<-
flthft fuit manfuefa<!ius«& Heraclides philofophus Draconem habuit exarmatum,qui f0nes l}a~" -• •	-------------—.rrrL—! t—	buertnt ci*-
gradicnti, &iquiefcenti, tanquam canjs aififterc folcbat.
COIT \'S» PARTVS.
ettrcs.
p:53tOH'r	- « 1 - ■ - ■ .........- —- .....
ERO DOTVS, jnThalia,Draconcsalatos,more viperarum ,per-mifceriexiftimauit: nimirum capiteinansinos fjeminaeira inferto,vt abcatandem prascidatur; quam fabulam in hiltoria viperae recitaui-mus. Vcrum Dracones mutuo complexu , qucniadmodum ctiam vi-perae, cangrediuntur. ScripicrUnt quidem Ahicani Grscis vaniores, lupam cx Aquila conciperc,tcmporcqL4paritionis,difrupta aluo, Paftusmo-Draconcmerumpi, roftro,&alispatri,&caudamatnfimilem,corioScrpentino,mul-. firificus tifqjmaculis verficolore.Hcc autem animalin fpecubus femper habitarctraditur.C^- draconis.
C tcrumhuiufmodi Feram aliquibus in locis vcrfari vanitas gcnerationis , ex Scahgeto, fidemdetrahit, hceat tamenvnicuiqjhomini inrelittefaria,quodplacetadmittcre, & quod non arridet repudiare.
Circa partum.draconis,&anguiumexoticorum,varia? authorum circumferuntur opiniones jquoniam Iofeph Icfuita e^ Brafilia fcnpfit,illosDracones, &immancs Anouipa— angucs non oua, fed faetus viuos ederc. Ex altera parte BaJthafar Di3z fcripfit, anno rt aut viu-t Domitiiquinquagefimofexto fupra raillefimum, & quingentefimtim, in Maluchoin- paridican-fula, &in DitioneTernctis Regis, ingentes vifos fuifle Scrpentes, quce in campeftri- turdraco-
tuslocis ouaenitebantu.r. Qiiamobremcrcdendumeftillisbeftijsaccidcrc,quod ct- nes jaminnoftratibus anguibus eucnire obferuauimusjcumabeffcitu^alijouipari^alij vipiparicifeferantur.
L O C V S-
I
ELIO.N monseft Theftalia? ad Auftrum obuerfus ,cuifubie&a Ioca Pelethronia nuncupanttir; vbi ojim ftabulatumfuiftc Draconemre-citatNicanderin Theriacis, dtim mquir.
- — ■	Draconem
Afpice,cjuem patula fagoPhxbcia proles Ingelido Peli nutriuit culmine iuxta Lata Peletbronia quondam decltuiavallis. AIioquin,ex BellonioyPracones alati ex quadam Atabu p.irtc jn Aegyptus& Ioca Li.r.obfer. c6tcrminaaduolaut;quare no eiitexplodenda fententia Aurhpris libri.de natura reru, caprj. quando retulitloca defetra circa turrim Babel a Dracoi ibushabitari,quorumhorren- Defertalo-dis fibilis viatores fa?pius pertcrrefiunt. Vt plurimum tamen his beftijs Aethiopia re- ca babitdt dundat • ctim Plinius fcripferit ad Aethiopes Azachaeos plerumqj veria; i. Itpmolphi- dracones crates, ex Straborie, hxc. animantia, apud Acthiopcs Hcfperios,ad tantam-excrcfccre Aetbiopia.
molem

322	Vlyffis Aldrouandi
trolcm dixit» vt eis herba inaalcatur. Vcmm Leo Afdcanus; in fpccubus Atiantis, jg lnTotybtf. montiseosftabulariDtacones tradidiE,quj rn.ed.ia fjt partc.crafli, &circa coJlum,& ^•33' caudam funt gracillimi, Mcminit Sohntis montis Aethiopia: mcndjeiobuerfi,quipcr-pctuis ardet flammis,vbiDraconum copiam nafci nutumat. Sa.lroafius mSolinum ad-niirarur hunc Draconum. natalcm locum ;cum intej? inccodia bcftis viuere minime poffint. HoctamcnSoliniaftertumnon penttusaratione alicnumeflevidecur: cutn 7n mvnte tnan&jng,ciis fulphureis ctiam.vcnisref?rtus.vbiqj non ardeat: idcoqj alia montis.loc» jtUntts Df aconTbus domicilta prseftare poftunc. Ac non lolum. Aechiopia, fed India poCiflfjmu vers&nr. hjs.producicFeras. Qnarc aon cicra rqtiotvetn fcnpfitPhrloftratus circaHjangemfn-dise flumen innumeros Dracones diuagari, Vnde Adnanus rerum exocicarum curiofifr-Drace ev fimusDraconcm exlndiadelatum in rcmplo Iouis olympici Athenis dedicauit. Ex Jndia dpU Auicenna, Dracanesin pjrtibus Nubia: muldplicantur: quamuispoftea Iudos maior fus " rcs effe ffeferat.
Africaigitur Elcphantcs., & Draconesin Europammictit: in Ma.ftyllia aucem Afri-C«frequeatiores.eile dicuntur: Xdcirco Poeta: DraconesiMa.ffyl.lios Acpiffimc.nomi,-nanta,	■ ■
Aur-ca Maffylli vincunt quxpom.t D/acones. 1	Libycietiam ob.eamdcm rationem nominancpnqumLibya.Af ksim denoteC:qua-
uis AeciusinLycia,forfitan Libya Diacones pociflimum verfari tradiderit. Immo Ni-. . ccphorus Calliftus(referente/Eiiano) fub Aequatorc mcridiera , & Orienretn vcrfus ■SahaqtH-' £)rac;ones rnjgaicuclinisadmirandrprocrcari voluit :-cu huiafhiodi animantes regip-mtftaa nibusnrapcipuecalidioribus delecfceiuur.,Stumpf!us autem., in ctironicis, monimentis verfantMr. m3n{jauitjjfln})(i,ns etiamalpibus perpetua niue candencibus, id- Serpencum genus a . ajiquandohabitatfe, &rcddiditracionem.j qupniam in mulcis Alpium locis ,qua:dam antra,meridiem,cefpiciunt,qu2ecalorem,& fplendorem lolis facile recipiencia, Draco-Mpt hs.	^omicjija pra,ftJre poifunc: Deniqj fi confugiamus ad Hiftoriographos reruiOj
JLlndicarum j ia primis.compcricmus ,quod in Calecuc vana.Draconum genera adoie-49-	fcunr. Erapud Paulum.Vcnetum legimu5.Secpentes.bipedes.varioj in regioneadPrO"
U i n c iam Gira i 2m.attiiie.1t e„ veria r i.,
v ! t ^m
VICTVS.
A.ME necari.Dracones non ira fac.ile polfearbitramur: qua.pAoquK Kcrhrt &	' ^em ex libro denatura tcrumhabemus,quodha2c animantia incdiatn-
facillimefuftinere poffunc. Sed quan.do poftea vencri indulgenc>Drar cones inexplebiles efte traduntur. Itaqj rcbus vcnenatis, herfyis, & pomis,ad mentem Ariftotelis., & 4iiani,.vt plurimum vefcuncur.,Cii Lik.y.hijt.	^ autcmDracocopiaspomorum uaufea vexacur;cunc,ex Ariftocele,ai
Ani. c. 6. ladlucamfylueftremcanquam ad fingulare pr^fidium confugit. Id autem ptsftaria, ° Dracoiiefcribit Aelianusj quoniamjuccus huius plantff fummo illieft adiumento,. ne aiuus tumida rcddatur. Pweterea^Dracones, aanotantq Aeliano, potilfimum iuxta amnem Rhyndacum, media xftace e fpecubus a J aucupium prodeunt t dumeauda ter-rsenixij.rchquo corpore erc6to, & ore hiance,,infpiracione canquam viquadam amaco-• ria fuperuola.ntes aues,actrahendo deglutiunt: deinde grcgibus etiam animalium infi-dtastenduiu. Dehis Lucanus forte loqucbatur cancns.	H
■ ..........——-ducitis altum
Aera cum pennis. ar.mentarjf tota fecuti.. Auttvtna Htaecciamnon lacuic Philem poetam gra?cum,quiverfibus iambicisidtotura expreflit *ur.	himc inmodum.
Apaxorn; d^'07tay Je qei Qapdv £'tot> Xd'ivovxic, daQptjBLivaiTiv ei; tov &tp<t> Ka.1 7uv rrtT&vov td; xpt/uctrds dyiAa,;, luyty, SipjUM.i ei; ttcoh? Kai ffw.uivx.; ctvaQtv yn v ddpoa(t tcov yvdrav eAxuffW ct; 7nvyx7i.pnt.
Horiim
/Wmantes T£nenatA.
1
Hifl» Seip.& DracLiber II. 321
.A Hormw a?i?cm vcrfciuro feufum Bfrimanus verfibus item iambicis Jarinisilc rcddidit. Jjracones Aethi opum indigentes pabulo Hiante captant ore flatus aeris, Vcnnifq\ fufpenCos grcges volantiumy fyixattonis illecebris attrabunt, r ,	Z}uc7t> fuperne copiofo ad humum agmine
Rctrocito quos fpiritu deglutiunt, :Immo.3iiibus non contenti , eaiumdtm tti3mouis,fecundumPlinium , pingucfcunt: 7ilfaenip integra deglutiunt, deindein ie metconuolutiintns fangunt,atq;putami-«a c^cutiunt, Catuli vero Draconum faucibus non capacibus, otbefpirajapprehen- Ouaatttum fa ou.a.pcrftringunr^vtliquoremforbeant, Prxtetquamquod inmultaetiamaniman- venantur. v^usgraua,fA'uiLmt.
ANTIPATHIA.
EFERVNT! rerum naturalium indagatores, Aquilam , & Dra* conern hoftih odio fe fe mutuo perfequi,ob quemdam animi affe-£tum, quem Philofophi antipathiam vocant. Vertim lcgimus apud Plinium, quod, ratione viftus, Aquila;in Dracones acerbo concitan- Dtffenfus tur odio ,dum earumoua fummopere ab lllis appetuntur. Prseter- Aquila->& quamquod Dracoexfruticibus interdum prodiens autagnum,aut draconis, leporem ab vnguibus Aquilae eripcre nititur. Interim, commiftointerhasanimantcs prailio,admeniem,Gillij,pr3eda fxpcfugam arripit,idexprcflit elegantiifime Nicandcr jn Theriacis his verfibus,
Hunc petit inuiftm magni Iouis armiger hofiem,
Cumj genis parat acrc fuis ex oztherc bellum,	,
Pafccntem in fyluis quamprimum viderit illum, ££uod totos ferus is nidos cum mitibtts \ouis., v.	J& fiwutipfa terens,&vaftanspignora pcrdit.	t
'"'• , .«.-. Non timet hoc Serpens - imtno quodam impete dumis Profilipns, ipfdmj( AquiLtm, leporemjf tenellum Extrahit ex rapidts vi fraudeq, fortior vncis, Cauta malum declinat auis,fit ibi afpera pugna; Vt queat extortam viclor fibi tollcreprstdam. Sedfruftra elapfam,& volitantem hinc inde volucrem Infequitur, longosftnuum contractus in orbcs, (jbliquoq; lettans furfum fua lumina viftt. Hoc etiamcertamen Aquilx, & Diaconis non inconcinneexplicauit Ouidius, diim-»
K	-	r A
>.. ✓ _	,.	X/„4.Meta.
} tg. Iouts prapcsvacuo ettm vtdtt tn aruo
Prxbentem Phaho liuentta tcrga Draconem
Occupat aducrfum,ncu fx.ua reto rqueat ora,
Squamigcris attidos figit ceruicibusvngues.
Horum etiam animalium pugnam recitauit Homerus, & confirmauit Atiftotelcsinhi-
"ftoria Animahum: vnde poftca l;lorentinusin Gcoponicis prodidit,neqiDraconem, Ltb.^.e.i.
neqjahumScrpentcmiWicjftabulari.vbiftercus Aquil?E inucnitur. Et^iElianus Dra-
conem,auditoalarum Aquilae ftrepttti, illico ad antra fe recipere affirmauir.
Ex altcraparte, Albertushanq Aquils,&Draconis dimicationem negare videtur, fcribens,exfententia Ariftotclis (qua?po(tea nullibi reperitur) D aconemcum ViiltuL ***** " rc,non autem cumAquilaprseliari.VoluitfortaffwAlbertus figuficare hanc&Aui-ccnnae,Scdusinteipretisopinionem fm(fe,quiAquiIamcum VuliU"efa?pcfxpiuscon- freTthI' fundnnt. Prxterea addit Albertus, quod non omne gentis Aquila%fedparuum tan-tummodocumDraconedimicare,dumquerodam Serpentem noroine generaUDra-. conem nuncupa.tum venatur. Vcrum rationem, qua fultus Albcrtus, authoritatido-^ifTimorum virorum reftagari audcat, imaginarinonpoffumus,&pra:fcrtimcumalibi
idcm
Lib. 17, liiffcnfns
'cphanti,
ms.
32 <5	Vlyffis Aldrouandi
jdcm Albertustanquam fuiobiitus Aquilamcum rhyro,acq3Draconc rationcpra- £ dae, helligerarcprQmulgaucrit»
Prsjttrcano.n cftcmittenda antipathia Draconis,&EIephanti:cumhxc duoani-mantiagrauiodio fefe inuicem infcdientiir. Scripfu emmStraboinilla iEthiopiaepar-te, ciiius regni caput eft Meroe,nafci Elcphantcs,quibufcum Dracones ccrtant:cte-nimfunttantaemagnitudinis, vt fpiracauda^circumligatis Elephanticruribushocgra-Dr.aso- ueanimal praeceps'adterram rucns , Draconem ctiam vno ,&codcmtcmpore elidat. Dcmodoautcm aggredicndi Elephantes, nonconueniuntinter feAuthores. Siqui-dcm Pltnius,& S.ohnus produnt Draconcs fecus vias, vt plurimum latibulari, per quas Elcphanti alfuctis talhbus diuagari folent. At prKtcrcuntium non priores,fedpofte« riores tantum adoriuntur j ncqui anfcceifeiunt poftremis opitulari valcant. Ahj tra-duntDraconcs in aquismerfos Elephantis bibcntibus infidiari j dumconfcftim auri moifum in figunt:cum is tantummodo locus rnanu,feu probolcideElaphantis defcndi ■ ~ „ w ncqueat. Ahjnarrant, quodDraqones inElcphantes obuios fc feerigendo infiliunt, jga parte 0cuj0^. primum {triu.nt, eorum fugendo fanguinem, qui cum frigidus fit a Dracone,
PJan ls ad feruorem inremumcompefcendum fummopere defideratur. Huius etiam.cert.ami- £ Draco prt- ajs memjnjt 5arnbucus in emblematibus, caneus hunc in modum.
(Juivi[iorfcntitcum victo fc pcriturum ■■' tln.bttione magis, quam ratione turnct. flluid rnthiprofuerit vinctus. cjui rnutua colld Vincula molttur, rne interimatcj; cadens ? Sic Ekphasftratus complextbusvfj-jDraconis,
Conterit htrentem mole, ruenfq;.necat. . llib.mihi tandempretium, meritumq; triumphus
Pendit, qui facium nonnece, laude beat. Jnterdum caufa melius cefsiffe victemur^
Dum mors vindiciamieniat, aut moueat. Sed tamen e fumrno vinci, vtttoria quaiam efiy Conditio fcrui corrigitur domino. Poftremo Gryphes, ex Philoftrato (nifi fintfafeulofi )elephantis,&Dra€onibusadmo- ^ dum inuifi efie pcrhibentur j proptereaquod abillis interdum pugnatldofuperantur. -Ircrn Panthcra ,ex Alberto, Draconi infefta eft; cumab omnibus animalibus,prxtcr-quam a Uracoue diligatur.His additS-yluaticus quamdam aucm,caprilum, cognomi-natam Dracones odiohabentem-.quonjam Draco in venatione aiiquandofe{fus,huiU£. auis hepatc dcuorato., priftinutn vigorcm fibimetcomparat.
mum mer-
citat%
Criphes, dr Pantberx inimica draconib.
draconis venenvm.

Dr.ico dc-giuttttit a-gticolam.
.i.voAii
Mtj
Morfus
•drdconis qualis.
jTRCA virusDraconum,varij authoreslonge diuerfa fcntiunt.Narrac quidcm Paufanias circa templti Ncmei louis cupreffetum fuiifc jvbi cum nutrixOpheltemin hetba collocaifet,paulo poft cum a Draconc percmptum mucnit. Numautem obfolum vulnus,aut ob venenum mteritus huic pufioni acciderit, noa explicatur. R.ecitat etiam Petrus Damianushiftoriamcuiufdam agricolaf,quidilucuload laboremfut- rj gens, &quamdam putansarborem,ippmcnfas magnitudinis Draconem obfcruauitj v.ndecolonus intrepidus longo feffuslaborcfupcrtcrgusDraconisfedirj ideoqjbeftia 'jndignata eutndeglutiuit.Ex hac quoqjhiftoria venenum Draconiinefit'conijceren5 poflumus. Ardoinus, cxclariflimorum virorum authoritate, aut partim, autnihil ve-neniDraconibus ineflepronunciauit:cum iducaudj:,&dentibus vulnerando potius, quam venenando noccant. Et eomagisid afleuerarevidetur jcnmPlinius, & Aetius ■venenum abhuiufmodi Feris minime proijci fcripfcrint.
- VincentiusBclluacenfis morfum Draconis paruum quidcm, fed pclfimum cfTc_t
aftruit; quoniam vcnenatas animantcs,& herbas comcdat. Etenim Draco alicui infi-dias tendchs, plantas, & radiccs lcthiferas vorarc dicitur. Hoc-non latuitHomerums qui meminit Draconis antelatibulum nocuas berbas comedentis-.
«•" : • '	Cle
Hift» Serp.& DracXiber IL 325
A,	Oi de fydzcjv i'.rt yc-<* operspas drJpa f^ivnat	Iliad.%.
Bi/3poxog x.axa, (pzp/ucLicx. &c. Pra?di&isaddendum eftforte,ratione variarum Regionum,quashxcanimaiia colunr, &magis, & minusnocua cffe. Quapropter Ioannes Leo, in defcripttone Africg, Dra-concsmontisAtlanticiadmodiimvirulentospr-rdicat. P.etcrquamquod multisia^» Dracones locis Draconum halitu aer mtici traditur: neq; orficit corum fententia,qui volucrunt m6nUs At-hoc aifertum,non dc Draconibus animalibus, (ed de Draconibus in aere vifis,nepe de paifiombus ignitisfuiffe prolatnm • cum , his apparentibusMeteoris, &corruptionis acris , & amiffionisfrugum pcriculum immineat. Quandoquidcm habemus exAri-	r
{loteIe,secatePhilippiRegis, viamquamdammontis Armeniaeinacceifamfuiife: cum omnes lllac tranfeuntcs, repenteexanimati caderent: idcircoSocratescontra illam Priet' e e * viam , fpeculum ex chalibe diWgenter fabrefactum locauit, in quo duorum Draconum ment* imagines halitu aercmcorrumpentium obfcfuauiti qui tandem, iuifuRcgis, fingu-lari llratagcmate mterfedi fuerqnt.
Gefnerus quoqjrecitauit prope oppiduNiderbtirgum viuos Draconcs infontcjquo-B dam felauiife, &homines deincepsillam bibentcs aquam,aluo.tumcfa6ta,interijiie: quatefons illetanquapeftifcr, & exitiofus, terra,& lapidibus repletuseft.ItemStump-fiusexarauitinChronicis-.cuml^egioHcluetix primum purgari C£perit,horribilem Dracones & faidumDraconcm fupra pagum Vuiluer rcp.ertum fuiife, qui pecudes, & homines vtnensui »ta profligabat,vtPagusZ)f^/7er,quafivilIa defertacognominaretur.Tuncquidamcx indigenis ob homicidium exu'i,vt in priftinam reftitueretur fedcm,fe Draconem debcl-laturum eftpollicitus j idautemomnium applaufu probatum fuit. Ideoq; hic viregre-gius extintfto Dracone,brachium cum gladio cruento elcuans, vtcundisviftoriam SaguisdrM interemptihoftisoftentaret,fanguis Fersein corpus diftillans repentinum eiattulit in- iotiis teritum.quareiureoptimo fcripfit H,eliodorus,y.izpon fx\v7oi/;f3ifa<?iv* iav, Stfpxxovi- feT% eav trappa^ivoi.i s/? 7.0%'i uoiJti. n i m i r u m paruis quidem telis, fcd veneno Draconum nu-tritisiaculantes.NamDraconesvencnocarerenoncftcredendum. Lcoituretiamin Deuteronomio. VenenurnDraconnmvinurncorum,&venenumAfpidumlethale.Con- Caj>,22» cluduntigiturmulti Draconemetiam natuia fua minimeexirialem,faltem ob natura loci vencngjfum eu^deraqttemadn^odfi 4« ^rp^ibus etiam fuperius fuit cxplicatum.
veneni s i g n a, e t remedia-
CTVM Draconis non iine cxiguo dolore, & inftammatione infigi JfgJ	voluit Auicennass immo aniinaduejjtit marcs in vulnerando,fiminis
wjMi l^lf;. eftcdeteriorcs. Ht quoniam (uperiusrelajtumfuit Albedifimon, Ala-ife f^XS trafj&Hauden inter gencra.Draconumab Auicena,& Albertocon-^^^^^ numerarijhorum ctiam morfus fymptomata ab illispropofita ponde-^ rabimus. Primum carnem demorfam aliqucm nancifcifxtorem tra-dunts ideoq;maIignorum vlcerum pharmacaadhibenda efte memorant. Demde in Fftordoln morfu Alatraf,& Hauden vehementem dolorem,,partis ftuporem, & tandcm mteritu ^ \ fubfcquiautUmant.QuocircaAuicennasadmentemn6nullor:um,embrochamexace- r))t / _ P totepido.fupralocumaffedumfaciedamefteprobat: deindeeaiplaftrum cxfolijs lau- ptomJJl * ri, necnon oleum de pyrethro, & oleum coftinu.celebrat, :.pcr os,vero fnccu foliorum tus morfas lauri cum aceto, & cheriacam Andromachi praefcribit. Nicander quoc1; in Theriacis kmyr9CkA fymptomata huiusmorfusexaminans doloris non infignis, & vulnetis.exiguipaucum (XaCet9 t( cffundcntisfanguinemmeminit,hisvcrfibusfic latiii rcdditis»..	,
Nec tamen illegraucs, vt catera tyrka, dolorcsy_	'
Si velit,infixo cumforte momorderit^ ore, Snfcitat: exiguus non. noxia vulnera funcius (,@ui ceic rodentis no£tu qnaj, qbttia muris) Infligit. modtcum temtis dat plaga cruoxem. Plinius igiturgramen,aduerfus talcm ittum noninfrugiferum rcmedium proponic,-
Ee	deinde
32 <5	Vlyffis Aldrouandi
C,rame»,& deinde tnullum pifcem intrin(ecus,& ex'trinrecus,in cali cafu, non parum vtilitatis effe. j: mulltispi- allacurum promiciir. Accius pcrcuffis aDracone remedra ahorum animalium idiibus fcis cft Rt- confrrentia prodelfe tradit. Poftrem6caputcanis,velDraconis,quimomorderJt,ad mtdium, mcntcm Ponzetti, abfciffum, pellc nudatum, &morfui applicatum, patientcm fanat: quemadmodum idem prxftanc omnia illa prcefidia, tjuxm capite pnmilibri ,fucrutu propofica_j.
fvgandi, et gapiendi ratio-
'	RADIDIT Solinusprxftantiffimos.audaciavirosantraDraconum.
- /"' '1	cxplorantes, gramina mcdicata, ncmpc fomnifera circa fpecusafper.-»
gerc,vtFeraeinde-exeuntcs ca depaftae irriguo turgefcatfomnoj quo-niamdormiecium caput, nmputant; vt lapillum Draconis pretidfum : Gnmina Is^iJ^lS^ eruere poifint.Quamuis PhilortratU5,inmontanisDraconibuscoer-Vicaicau '	eendis 5 aliud artificium recenfeat, qualndi huiufmodi befttas ureti,- p
reconantur. Pjllium enim coccineum licteris aureisexaratum antecauernas Draco-num extendui^uam, vi verborum excantationem cxprimentium, bcftiaepedetcntim irrepentes fuper pallio dormire coguntur. Interea Indi fecuribusarmati bclluam ado-riences ,eam decollantVv1! ex capite lapillum eximant: Qu-amuis interdum aecidat, teftePhiloftratOjVtDracoaliquemlndumfecun munitumintra latibulum attrahat, & deuoret.Campeftres autem Dracones,ex eodcin authot e,fsepe coercentur, dum pu-Draconcs g,1altl cum Elephantisiniuut: nam cercamini tunc tempotfis intenti facillime ab Indis. Ccrtamtnt conficiuntur: Hxcautcin,&alia fimilianugamentaap.ud Philoftratumicguntur. *******fM* r Qnamobretn in fugindis, & necandis Dta.conibusfatius efte opinamur»confugere U-capititur. adNicadriprcefidia,queabipfo inceteris venenatis beftijsfugandisfuerunt praefcnpca veluci funtCerui, & Damarcornua, Filix, Libanotis, Cardamum, Melanthium, Sul-phuriThraicius:Iapis,quieftfpeciesGagatis, Galbanum,Vrtica,Cedrus,&fimiliaJj, quscodorej&fubftantia venenofas. animantes itnerdum fugantj&quaBdoqjperimunt*-Jn 7hcr'u- Verfus autem Nicandr^ latino fermoneredditi funt^ales. (is	Ergo procul pellcs Serpentiim dira vertcna,
Dura adolens ignt ramoftqy cornua Cerui	. .
Interim & exucfam comburens Gangidapetram Vinccrc, quam nunquam potuit validifsirnus ignis„. \	Multifidx filicis ades quoq;gtrminapulchr.t
Aut radicem indesgujlu libanotidis acrem Cardama cuifuennt xqualtpondere mixta, Atj, pari mole iugulatx cornua Dama, Tantumdem, & nares ferientis ocLore melanthi Afphaituj, feres pariter cum fulphure mixti. Aut tu Thraicium combures igne iapiUum, *	Confpcrfus geiida fubito qui accenditur vnda \
Extinguij. foletymodicumfi fentit oliuum ;
ffuemcf, tulereferiproprio de flumine Thraccs;	,	®
,	Sluod fontum vocitant,vbimagna armentafequuntur
, v	Camiuori pecudum ductorcs, atq, magiftri. •
Trxterea in Hamma tetrum fpirantiaodorem	i	-
Galbana, &Acneftis, dentatis fectaj, ferris Cedrus, vt ipfa fcobem referat tenuataminu um, H<sc mandata igni pellent procuL omne vcnenum*. At tu luftra caua, & fylunfa cubilia tergens, Eufus humipoteris dulcem captane foporsm. Hisforte prxceptis imbutus Cracus PolonorUm Princeps, qtii celebrem ciuitatem, fublimi , & valida munitum arce , in fcopulo Vanel cognominato, ad ViftulanxS
am-
HiH>5erp.& Drac- Liber !T, 327
^smnem aedificauit; quam poftca aftio nomincCracounm appcllauitj.ingentcm Dra-concm m dictoIcopulodelitefcentcinteremit.Namh^c beftu cfunens dcantroeg e- CracusPii-dicbatur,&:fa:ienti anhclitu veluti peftilentia quadammultos inficieba»:: immo pcrci- iortgruprin tiitatcm^&iuburbiadiuagansquzccumqiObuia deuoiaoat. QaocircaIncoIa:,au hoc ccjfsarata. euitandum incommodum,tria iumenta ad oftium antn, (ing ilodie,ei oif. rrecogc- ntmintcrs bantur.ItaqiCracusdeplorati fcre ftatusfuorum ciu um mikitus,pcliem vitulirccen- mtt• ter ma&atr<utro,pice1S<: fulphure in£»rciri,&: hora coniueta, penes otificium cauernjE locarnuflit. Beftta autcm famelica prorepens, & iumentum purans, vituli cxuuias deglutiuit. Interimmateria prasdpue fulphurea calore accenfa mterno ,tam fec-uidamcxc tauit fitim,vt Fcra magnoimpetu defpecu egrcfta adViftulamfluuiumpro-perans tantam haufit,aquam, vt, aluo dirupta, extm6la fuerit,
DENOMINAT^; ' ET COGNOMINATA."
15
VM infinita penci eftecomperiamus,qu2anomineDraconis,autde-nominationcm,autcognomentum lortiuntur. Ab hominibus pri-mo inchoare dccieuimus, vt deinceps figillatim decgteris animanti-bus,herbis,lapidtbus, & alijs inanimatis dtfteramus. Itaqj Franci-fcusDracofuit vnuscx illis,quiin ltinercad Americam, & iaboris,& Cognomen-ia&urarum concemptor, ob res geftas,maxtmam fibi laudem, &. glo- taftrorum riam comparauit.Dracula Valachus fuit lmperator ornni magnitudineanimi,8«:con- ex ®rac*" ftantia p seftantiflimus,quicasteris vcrumfortitudini&fpccimcn pra:buit,vtinhiftorijs nt^us-rerum Perficarum legitur. Dracus autem,ex Liuio Achcorum Dux,primufqj Achaici „ motus author,quipofiea ad lfthmon a L.Mumio confuk fuitfuperatus.Diaconcides aSuida in numerocrigintaTyrannorum caUocatur, Dracontius fuitCampaniselu- ^TAC<fttHS» dex ChriftifidelescrudcIitenuft^ans, quern D.Sofius :coram ipfo ligatus aSurio m hunc modum locutus efte perhibetur. J&uodamprafagio Dracontius es appcllatus ;fi-
C quidem ille temerarius Draco, per orgamm oris tut Loquttttrfcj. illius inftar, & nomen, & Dracontius vcnenatam {inguampofsides. Quamuis^Dracontij etiam tKmwne qmdamEpifcopUs, iM^eovus &.ChplHconfeftbr jiSurio fueritmemoratus, Dfacoua futt nomen, velcognomciL* [.A.lmer. cuiufdammuheris,inquam IoannesFrancifcus Apc>ftulus.ficcauit,	*
Deftne iam madidos pb&bets pandere crtncs.
Dcftne iam radijs, dia Dracona tuos, ph&bus vt ipfe tuavincatur luce,vtdes ne?
Vt pudet,vt celeres dccolor vrget eqnos ? Alioquin^paxo^xotc/Vo? Dracones imitans apud Achencum legitur. Et fpoLzmonus Dracemge* DraconutnpedeshabenSj&cTpazoraoAsT^Draconis intcrfcctor dicitur,quonomine liA(lklfHe'\ PhsebusDraconem Pythoncm pertmens fuit infignitus.	rtnt•
Dtaconigense ohm Thebaui -5a?otias fucrutn appellat.i: pcoptcreaquod cx Draconis Braconarij dentibusfatis progenitieftc credcbantur. At Draconarij, fiuc Draconiferi olim voca-bantur,qui Infignia militaria Dtaconis iconem refcrentia gcftabant. Non dcfuerunt tandem fanvilix, & Romae, &Bononia,> qui a Draconibus cngnomentum traxcrunc.
D Succedunc cxccrse animanccs ponderanda.' ,,vt a^aneiti/iSn., nempe Dracunculi pi-fccs,quiGraculo pifci fimilescftp fefuntur. Suutctiam inN.li, vt aliqui authorcs re-ferunt ,qua:dam animalia ad fim|htudinem Draconis, vulgo Cocatnx didta, qua: nifi fint Crocodili.aliaanimalia.Dr^con^xmulaiitia in Niio non noutmus.Icem Draca'na nimirum Draco famiina : vt omittamus, canem Gt-iyonis inErythea habentem duo caniscapita.&feptem Draconis3cuiusmemihit VarinusinScilla,quoniamidriomca-tum eftearbitramur.	"
Subfcquuntur vari^plata» qu^ ah.hai Fera vidcncur efte denominat^.Inprimis Colu* jgre mella mcminitcuiufdam pi ecocis vitis. Vctei ibus incogmr^, quam Dracotion vocita- rti'rt'cap 2 titradit,eamq;f£cunditate,&amasi'itatead generofitatcmvini Amineg comparac. "" Ifcoi aFuchfioPiatousium Botiys admoifus auguiujpjcapis,& cuiufcumqj i/enenati.
j Ee 2	ani-
328	Vlyffis AlcIrOuandi
animantis comcndatur,Dracontiutriticum mcmoratur aTheophrafto,&hanc tririci E l^.decau- fpeciem illam effe fcripfit Plinius,quaGra?cia,argumento crafliffimicalami c^tcristri-Jisplant.c. ttcifpeciebuspraetultt. ImmoDracontiumcucurbitam poflumus appeilare, qu:ecre-26,	^fccndointortiDraconisflguramsemulatur. AmpIiusDraconon nominaturlacCyre-
Trtticum n3jCum, &Draconon ctiam dicitur erythrodanum,fiucrubia Tm&orum,qua?arubi-Dracontiii cundo colorc nomcn farcitur, Colitur in hortisfrigidioribus lapathi fpecies, fucco dictum. fanguineicoloris rcferta ; idcircohsemalapathum, nempelapathum fanguineum, vcl Draconon rubensdicitur.' H^ceadem plantaapud Gefnerum, in hortomedico, fanguisDraco-dvplex, hishcrba fuit nuncupata, Ptarmica Matthioli vocatur Bahuino Dcacuncuius aquati-Ptarmica CUsferrato folio,&: DodoneoDraco iylueftris.
•jMattb. c(l jn hortisj noftra astate,qu^dam planta angufti falia,guftu acris, inacctarijs frequen-dracuncu-	hibita, fub nomine Dracunculi ,vel Draconis hortenflscoliturjcuius ncqiGrae-
lusferrato. Qjineq;Arabesmcminerunt sproptereaquod,cultorummangCnio,nona«tcmfcniine folio.	produ^tam efleatteftanturjdum lini fenien excauatis cspis inditum tetra obruunt;
Dracunc. H^cautcm artiflciofa culrura Matthiolo parifm fuit credibilis; cum opus experienti^ borten.cjuo jllius fuerit refragatum . NihilominusavirisfidedignisinteIleximus,q(iodfiquisin F artificiona. afflatu marino3femen Iini fcillac nonauulfe inferat, proculd«bio fiet voti compbs. fcatur, AliQquinDracuculusapudBr)tanicoscftplanta,quseDracontea,Scrpentaria,& I)ra-cuuculus maior nominatur,ad primasScrpentium vemationes aterra erumpensjhanc quidam ex fanguine Draconis qlim natam fuifle fabulantur, quandoquidem, ad luden-tisnaturjemiraculum, fingularicaulemaculisfanguineisvariegatoattollitur,ccuius ' ' ■ fjliato faftigio qticedam vaginulainmucronem fenfimturbinatum profilit, quae cum , .' dchifcensfe pandit,apertumDraconisrifturepr^fentat,dumfohdumquoddamcor-P '" nuquafianimalislingnaexconcauo vagin^ finucmicat.'Plinius ctiam meminitAri 1,24,^.16, herba?,cuiusradicem Arum,caulem. veioDracontiuvocariaflerit.Immo & Arifarum Arunui. DracunculusminorapudGefnertim inAppendice,& Dracunculusaltcr in hiftoria Ariftrum. Cordihominatur, Nosautcm Ariquinqjfpecies, & Anfariduasobferuauiinusjprx-Jru	tcr Arum iEgyptium, quod vocatur colocaflia, cuius florem , & piftillum habuimus, &
ptiumflore pingicuraujmus ; quamuisab huiu.fmodiplanta hoc produci ntPent, cunulludnon vi-& ftfttUu dcrint,
prostuert* "• Chirurgi,interfpecicsvlccriimabatrabilcpendentium,quamdam affeftionem--» Dracunculumnuntupatam recenfent ;dequafortelocutus.eft Agatarchides,in tra-^ttrMarisRubrijquandQretulitinmultis ci ca mate rubrum xgrotantibus paruos quofdam Dracunculos inmufculofis potiflimum partihus crurum , & brachiorum ali-Dracuncur qUantjQ apparuifle, quiftatim atque tangcbahtur illicd refugicbant. Quare natu-Lus morbi fa {lujl)Saffc<^ionis magnam dubitandi anfam medicis prsebuit, QuapropterGalenus fpccies. agensdelocisafftdis,fcriptum reliquit5qu6d gencratio.pilorum per vrinani cxcreto-lub.deloc, rumnoneftmagisadmiranda, quamortusD.L'acunculorum,quilumbricisfimilesin-tibijshominum quamdam Arabiteregionem incolentium na;fcuutur,quoscum non vi-derit Galenus, quidqunm de illorum origine, atq- riatiiri-determinare nojuitS.ora-nus medicus, qui vixit a?tateG.a!eni(rcferente Pa 1I0 jfEgineta ) hos Dracunculosne-■ *	gatelteanimantesjfedtcnuesquofdamneruosfubcutemotosefle aifirnjat. Aiithor
Introdutftionis, feu finitionum medicarum,DracuncuIum morbum varicibus fimikm» &eodemmodo,quo vari.ces,curaripofledefinir. Vndc Guido, &ahj Authorcs hac moti authoritate, hosDracuculosadvaricum gemisreduxfcfiirir :-ideoqjab-eodein--» u VenaMeie f-uidone, & Auicenna hic aifedus vcna meden fuit nuncufiaftus, quia, in vrbeMedina " quidfit. fueritfrequens 5 Albucafi vcna ciuilis dicitur. Paulus Aegirttta hune morbumDra-£/,4.c.vLt. cunculumcognominatum, apud Indos, & Regionem Aegy£ti,in partibus mufculofis humanicorporis gencrari afleuerauit.vEtius. hos Dracunculos lumbricis fimiles cfle Curatio, -conftituit ;hofquefa£h prius fuppuraticne^cutem diflecando ? extrahendos cflcopi- . natuseft.	* '•"•	J'	'
Tandem Pareus,cuius opinioniadftIpulamur,hancatfe6iioncm Dracunculumani-matum effe minimeputat ;cum Ulinon fitadgeneratiqnem opportunitasjrfednomcn Dracunculimertnffefcribit,quoniam vniuerfifua conformationCjcMdrSimoIe,& figura,DracuncuIi imaginem cxprimit: deindeilla materia animata efle videtur,quia humorhuiusaffe&us cfttenuis>& feruidus ,atq3maximoimpctuadpartem decu rit,
Itaqj
Hiffc. Serp- & Drac. Liber II- 329
■ ^ Itaq^concludendum eft hunc DracuncuJum nil aliudeiTe, quamabfceflum ingencre Hic dra< vcnwloaferuorelangUinis pendentem,cuiuspr:Efidiaapudauthores medicosiegen- cunculus dafunt»	1	nonejiani
Non eft omittendus Iapiilus a Dracone cognominatus, qui Grxcis fpeixovT/cis frtatus. Latinis gemmaDracontia>fiueDraconitesdicitur, hiclapisin capite Dracoaum,ald mente Plinij,& Solini generatur,&: ab animali viuente eruiturjhuius vfu Reges Q ien tis fummoperegloriariferuntur. MeminimuslegiifeapudMariiliumFicinum,fuifl"ti_J» allatumlapidcm cx capite Draconiserutum,inftar nummi rotundum,pun<5t squjfi ftcllisordmequodam difpofitisinfignitum,quiacctoperfufus,re&aparumper muue- ta C£^tus batur ,mox oblique, & tandem in gyrum ferebatur, donec vapor accti cuancfccret. comt*T' Ideoqjexiftimauit Marfiliushunc lapillum ,cxleftis Draconis naturam , & qup.fi figu-ramhabere,immo,&Uliusmotum confedari. Verum hiclapis aftris dccoratusnil aliud eft, nifi Aftroites , vulgo Pietr.a flcllaria apud A gricolam, cuius fcx diffeientijc Aftroita
monftrantur. Quareconcludendum critlapidem Dracontiam Ficini nonexcapirc_j iaJ)tf
Draconis,fed ex tcrrae vifccribus crufequaproprerhic lapis Aftroites, Dracontia Ficini fs g poterit appellari. Non erit ramcn negandum lapillum in capnc Draconis poftegigni: pra:terquaquod in capite Hydri,& Chclydri nafci gemmam obfcruauimus,qu;e & ip-fa Draconitesappellatur. Cefalpinus Draconitcm defcribitcffigiccorniculi,abfcifla L.i.deMe-cufpide, colorepartim nigro,partim flauefeente,fplendidonon pcilucido,ad cu usba* tal. fim linca nigracircumdatfpccieSerpentis.
Ahus eftlapisanatura in vifceribus terra:produi3:us, qui Vulgo lapis fanguinisjfeu haematites, &fecundumBel!uacenfem, fanguis Draconis appellatur. Quamuis,inof-ficinis,fanguis Draconis tanquam quid omnino diuerfumab harmatite monftrctur, quod cinnabarisa Veteribusfuit nuncupatujnacinnabaris fecundum Plinium,eft vpx indica denotans fanguinem Draconis pondere Bari,ncmpc Elephanti morientis elifi: cum vtriufq; animalis pereuntisfanguispermixtus tale gcn.us pigmenti,.nimirum cin- ■ Wf>* nabarim producat. Diofcondcs taxat illos, quicinnabarimfanguinem Draconisefte TlS CX.
exiftimarunt, &merito; quoniamapud Auicenuara,&Serapionemlegitur,qii6dcia- rnelut ->lt
nabariseftfuccuscuiufdain plantas: quamuis poftea hic fiiccus denfatus nonfitvera Diofcondiscinnabaris. Clariftimus Faloppiusfuit huius opinionis cinnabarim Dio-C fcoridis eife verumfanguinem Draconis inlacryma apud Pharmacopaeos. Hodiec-
tiamlllyricishasc lacryma Dracugna nominatur; cujps meminit Diofcorides, quan- Dracugn/t do cinnabarim ex Afnca delatam nominauit; ad contradiftinftiontm cinnabaris fim- eftxomcll pliciter, quxeft foffilis,& minio fimilis: immo interdum in tali cinna.bari argcntum ,vi- lyricum. uum nafcitur. Hxcfpeciesexfodinis Bohcmiae nobis fuitcommunifcata,in qua appa-rcnt guttjecx argento viuo ftillantes, cum miniofoffiji coloreiccoris.Prsercrhanc fpe-ciem,aliamnonmodocum argento viuo, fed etjam cunvpyrite obferuauimus.Immo &tcrtiamcum argcnto viuo, &fluorediligentiflimuspharm3copolaloannes Baptifta FulcrusLuccnfisnobiseftimpertitus. Pra:terhas fpccics/jftignaturcinnabarisfaditia cinnaba cxfulph-ire,&argento viuoi & omnesprxdifftxfpccies prorlus difcrcpant a fanguine • f n ■'
Draconis,feucinnabari,qua:eftfpqciesgmnmi,feu.lacrymaeftiilantisabarbore Dra- rtsJaTi a
cone cognominata in Africa cuius medicatncnci vfus in h^morrjjagia eftirequcns.Ve- ^ ' rum Langiusdubitat,quod fanguis Draconis noftr^ £tat.is,ad.varios vfu? in officinis catm* ur* feruatusfit vitiatus. Putatenimcflefanguinem capnllum cum minio,&immaturo- Adultcrat rumforborumdccodione denlatum quemadmodum olim etiam adukerabatur,	ranquinis
D Superfunt examinanda loca a Dracone dcnominata; inter qu^noninfimumoccu- draconis patlocum Thebgvrbs Bceoti^ Draconigena cognominata ; proptcrcaquodaviris ex Draconisdentibus natisolim conftruda fuerit .„, Huius mem.initOuidius hunc ii^-s-modura-A. ^	Lib.ifaft.
Inj Draconigenam nymphis comitaniibtts, vrbem Defility £r- natos eripit, inde fuos. Pr£terea,exStephano,in Icaria infula alia fuitciuitas didjta vrbsDraconum,itemmos. Vrbsdraco At Dracuinaoppidum eftRhetia?in Sueuia Cifdanubiana, quamuisalijpliterfentiant. »um Mons Amplius,ex Petromartyre,in India occidcntali.eftlocuscaput.Draconis nuncupatus. draconum. Pariter, apud Plinium,Draconon eft infula maris Aegjei dcferta: quemadmodum Dra- JDecad.i.2 contcus,fiue Dracontum infula maris Africi.Dcniqifecundum Pctrum martyrcm,,fau- 6.
t e 3	ces
32 <5	Vlyffis Aldrouandi
ces in mari o<5lo miIliarium,os Draconis appellantur. quid plura ? Amncs quoqj aDra- E conecognommatifunt>vtDraeonus,fiue Drachonus,aIij legunt Diaum,fluuius cft Gali^Belgic?per Lotharingiam in Morelam fluens, cuius mcminit Aufonius. „ .	Prntereoparuum Lafurum, tenuemq; Draconum.
* S' Item Dracon paruus cft Campani^anmis in confinio Picentium,ex medio oriens Ve-Lonsdraco	&'l,xta Noceriam vrbem fluens. His addamusfontem Draconislocumiuxta
visubi Hierufalem: vndepoftea porta ciuitatis,per quam adhunc exibant locum, porta Dsas, conis fuit nuncupata.
Adfinem recenfenda funtnonulla alia inanimata a Draconedenominata: vtDra-contium capitisornamentum fycuconofw;, Draconibus plenusjJpajtaVno? anguinus,& fpoixonoucthZ.os, Dracontino crine. Caeterum,apud Chymiftas,Draconis apufperma-Fel draco- tifmum eft argentum viuum Vulgi, & fel Draconis ,liuefellis oleum jeftargeutuitu* ejuid viuumex ftanno ,diciturqj Leo fuauior in fcholijs Paracelfi.Demum cauda^Draconis fit ap-<4 eft fpermalapidis,quod poftea in operationcab ipfoDracone vocatur :eftautem refi-Cbimifias, duuinduarum aquarumex Sole,& Luna compofitarum,vel potius refidtiu vniusaqtif Caudadra in finguiis vafis feruatum: qua de re legcndus eft Mercolinus. Addamus Denominatis F tonisapud corohidcm, njmirum quando aliquis planeta progrediens defle£titab ecliptica ,aut Chymiftat verfus auftrfi;aut verfus feptentrionem,tuc locus ad feptentrioncm,nodusafcendens, quid. & caput Draconis nuncupatur: locus vero cendens ad Auftrum, nodus defcende; s,& Canda, & ^auda Draconisdicitur.Qtiare luminaria iuxtacaput^&caudaDraconis oppofita pro-caput dra ducpnt Lun» ech'pfim,quia tunc terra diametraliter inter Solem,& Luua locatur.-oam fonis quid diameterfpherKtria ccntra, nempeSolis,Lunx,&terrgtangit, & vmbra terra?neccf« JitapudA- faj:i0 fupereorpus Lutt^cadtt, & echpfim generat. Et haec de Denommatis di&a fint. JtmtgM,
E P I T H E T A-
VXTA vsriashuius animalis conditioncs, & pra?rogatiuas; Autho-reseivariaaddideruntepithcta.Primumq;ratione afpe6lus,&figut2e, Graecisdieittir *y^«T07m,uempe cruenti afpe&us. Item £Ao(rvpa7rcs ^ „ trux^&cr^spJatAepCiideftintuituterrjbilis . Vocaturetiam Nazian-Lpithet a	zeno «/oAop-xoVoc, quiavarie intucatur. Idcirco Latini Dracone m-
rauonea-'	"«iju-srsjse: . coruum9& hofcibilem nuncaparunt. Aliquandodi&us fuitop%»os,ni-
fptftuj. mirumSerpentis caudam habens,itcmcvoXw tortuofuss&obliquus. ApudApollo-J*.4. drgo- pium<Jp*#of«? ^pf<ro'Aoipo/,fctlicetcriftis aureis infigniti vocantur,&forteeriamiuba-91Mt' ti. Quarehuc refptctens AuthoradHereniumficfcribebat. Ifte quotidie per forum Ltb.q, mediumtanquamiubatus Draco ferpit, Immo Dracones aligeri dicuntur, loqucndo tamcndeilhs, quialis referti funt. DemiraaiurEunpidem, cui 7roMx.pa.voc;, nempc multiceps Draco cognominatur: fedforfitan hicauthor deDracon® monftrofo ver-bafaciebar.	c'
Fpitheta RationecoIor's ab H imeronominatur x.ottnoc, quia, fecundu.n Hefjrchium, rejpicietia "®Ttt wdn*. KatT« vw» habeat, quafi non totus Draco, fed maculis tantum caeruleus colorem. eife videatdr. Hmc tto/v/Aoc, varius, & verlicolor, item 7romXovdnag: dorfum macu-Jn Hercw lofumhibens, SedEuripides fyttxovTet 7ripajva7ov dtxtt,quia tcrgum rufumhabeat. fefur. Nccmirum,quoniam <po/c»«;(,i'eu Qomzo«c, fcilicet puniceusaliquandoabHomero nominatur. Tandem yAauxo^ idcm, quod yActvzo;, feu yAavxaTrog fecundum Pinda-rum, quia glaucis,autciefijsoculisfitrefertus. Latinirefptcientescolorcm jaliquan-do Drac ncm cxruleum.interdum maculofum, & viridem indigitarunr.
R.itione cibi, D aco dicitur. ^u/isvic, nempe ci idiuorus,&xpavo/uog ,quh carnes Ipitheta <Siftribuat,& forfitan ita Lycophroni vocatur, quia ammantia capta trucider,& euifce-rattoncci-ret> IdeoqjabEuripidcnuncupaturTffpoTp^oc, quoniainFeris vcfcatur: alioquin (htpo-Sf.	vpopoc nutriens Ferasexponitur.
"Epitheta Q ioad veneficam quahtatem , nonnullis Gracis dicittir iofifaog, nempe venenunrs mald qua- iacjens: quamtiis hoc vocabulo fagittas etiam iaculans figr*ificetutvltem io/3opog,c\uod Jttatcmrcs- eptthetondraconib fifiam competerc videtur; tum quiaveneaiuorns,rum qmafit fputcntia, vcnenatus. Idcircoab Euripide vocaturetiam <?»>/&£, idc\ftlethifer,cumab eodemau.
v	thore
Hi(l.Sejp.&Drac. Liberlf. 33r
^ thore	fc'hcet vipera lethalis appelletur. Rurfus nominarur ySAocopoctrucu-
lentus, &Nazianzenoac$W}£acerbus, necnon dj/uojSopocf(eu d//uciTo ftspos, iangui-narius. Alijsdi&usfuitapaTspoc, violentus^A/uai/a?, idein,quod aAooe,iiue o'Ao'« ptrniciofus <srsA£apioc,immanis,& <T«i<r^-A»5,grauis,&atrox. Apud Homerumleg tur /3poToAo/7€)5,idefthominumintcremptor,Martisepitheton,quodetia.n nonnullicom-petereDraconi voluerunt. Hinc Latini Draconem immitem,lmmanem, fxuum, & venenofum dixerunt.
Non defuetunt alias Draconis proprietates, a quibus Draco epitheta fortitus eft. EpithtU Ab Oppiano	nempe reptator,& euptKik, quafi fibilans, necnon ab Or- refptcten-
pheo Qnporvvo?) quafi cauda verberans vocitatur. HincfortealijsGrxcis /3pittpo{, ro- tia aliat buftusy& «i^tt/^^iTo^inexpugnabiliscognominatur. ImmoapudLycophronem_ draconir dicitur dypiogt nimirum agreftis, & ferus, & rurfus apud Oppianum,	toj, propriet/tr
quafi afper, crudclis, & rigidus.	tes.
Ratione vigilantix, apudOuidium infomnis, & infopitus legitur: quarcapud He- rigilantia fychium fort£ oizapk ^pdmv- nuncupabatur, quia Palladisxdcmcuftodiret.Deinde, draconttm.
B quoniam aftuta eftbellua ,Nazianzeno a;^«Ao^>mfC,nempeobliqua agitans confi-lia, & vecfutus exponitur. Alioquin •77-upipopo?,fcu •zrupoipop®« ignifer fortedictus,quia intcmoaeftuetincendio. Alitec ynytvns abEuripide dicitur,nempeexterra ortus; quoniam Prifci, Dracones olim ex terra genicos fuifte arbitrabantur. Deniqj dpyac> admentem aliquorum,eftgenusSerpentis, vt in primoLibroexpofuimus. Nshiio-minusmultiaffeucrant hoc nomenfuifle epitheton Draconis: qua dere Aefchines, hoc nomine, Demofthenem, ob ferinos, & agreftes mores infigniuit.
Poftremo,rationeloci,DraconemIndicum,Libycum,&Maflylium, Poetaelitini Epitheta. indigitarunt. Sed non eft omittendum hoc nomen (Elephantias) quod aliqui attribue- rations lo-runtferpentimorfu fuo elephantiafim generanti: cum tamen Salmafius inSolinum ci. cenfeat potius.quod tXvpavtias fit epitheton Draconis>& potiifimum illius fpeciei,quae inlndia Elephantemaggredicur, vt eius fanguinem forbeat: quapropter non eftadmi-satione dignutn, fi,apud Ariftophanem, Draco jw/AaxoTroV«s, ideft fanguinipota nomi lliadfe netur. Aliquando etiam ab Homcro, optw, nempe monncola vocatusfuit , cum loca
^ montofahocanimal fummopere diligat.
C «• >
-> j
MYTHOLOGICA
RISCI perpetuas agitantes fabulas,currumvnicuiq;planeta?a diuer-fistradumanimaJibusaffignarunt ihas autem animantes illaseftt_j pronunciabant, quje in fingulorumDeorum tutela clfe credebantur. Cttrrtt* ptd Qnnpropter currum Lunx a duabus Virgunculis,curiuSolisab equis, netarttw i Martis a Vnlpibus, Iouis a Pauon bus, Vetiens a geminis columbis, cjuibustra-Mercurija gallis, & demum Saturni plauftrumaDraconibUsvchifa- han urani bulatifunt. Prxterea nonfolum currUiSaturni,fedetiamCererisDraconesadiunxe- mHiibus. runt. Ideo Ceres, poftquam Triptolemum arandi, & fcmmandi artcm docuerat^eg, e-diens Celei domo,cunum a Draconibus alatis tra£tum confcendiftt fingitur. Quocir-
caOuidius fic canir.	Li.K.FaR,
Dixit, & egrediens nubem trahit, inqi Dracones D	Tranjtt, & aliftro tollitur axe Certs.
Sunt etiam multi, vt Hcfiodi intcrpres, qui Dracones Cereris , voluminade agricul-turaa Triptolcmo confcripta interprsetentur: quam.uis alij,long©s fulcos abaratro fonnatos, perDracones Cereris hgnificari dixerint . .-^mpliiis Medeam , combufto Creontis palptio, Draconibus alaiis, per aerem, Thcbas vcdam fuilfe tradunt. Do
hocOuidius ficcanit.	Li 2 F /f
Vcffam franatis, per inane Draconibus egens	F*
Credulus immerita Phaftda fouit ope. Aliji vt DiodorusSiculus, aflerunt Medeam qiubufdam cantionibus ita fuifle opcra-v tam, vt Diana per acrem aDraconibus veheretur. De tali curru haec habct Ouidius. Nec fruftra uelucrum trattus ceruice Draconnm \	Currus
331	Vlyffis A Idrouandi 5
Currus adefi> aderat demtfftts ab sthere currtts.	£
✓ Denud Mythologi tradiderunc Gigantum etfigiem ita fuiiTe formatam , vc eorum pe-des in volumina Draconis definerent. Idq;fidumfui{remultiprodunt,vtintelIigere-museos nihilre6ti,autfublimisvnquamcogitalfe. Immoab ijfdem GigantibusDra-conemMineruieobiectumfui/fememorant- quem Deacomprehenfum,&contortum Draco ad fydera ieciffe, & axi c^lcfti fixiflcperhibetur. Idcircohodieinterduas Vrfastalem terd.uascx Draconem locatum intuemur. Interim contorta Gigantum crura in mentem reuo-lefies vr~> eanr Erichtonium,quicruribusferpentinis natusefle ferebatur: fcihcetdumMiner-fm,	«a Vulcano in matrimonium tradita,prima nodte, e ledo mariti euanuit: fiquideau
Vulcanum tuncin terramconcidifle, &femen profudiflefabulantur; ex quoErichto-nius dicitur ortus, a Minerua enutritus,& in cifta inclufus,aflignatufq;filiabus Cecro-pis, Aglauro, Pandrofo, & Herfse,hoc mandato, ne ciftam ante eius aduentum reclu-derent. Verum Aglauron,&Pandrofoncuriofitatedu£fcc, ciftamaperuilfe,&citc?U
w infantem Draconem inuolutum confpcxiflc fefuntur: id expreflit Ouidius his vcr-l.Z.mta. fibos
ij ■■» —~ i »nam temporc (juodam	fi
pallas Erichtonium prolem fine matre creatam Tilia Ce—	' Claufrat aciao teffa de vimine cifia,
cropts quot	Virginibufp, tribus gemino de Cecrope natis
fttertnt	Seruandam dcderat, fua ne fcreta vidcrent
Addita fronde leui denfa fpeculatur ab vlmo, ffuidfacerent: commiffa dua fine fraudc tucntur Pandrofos, atq-, Hcrfz timidas■ vocat vna forores /Iglauros, nedtifq; manu diducit, & intus Infantemqt, vident, apporrccittmq; Draconem. K . DehortoHcfperidum,notasclfeomnibusarbitramur Hefperides tresfuifle Befperi ~ filias;fcilicet AcgIam,Hcretufam, & Hefperetufam, quae, vt fabulantur Poetsej Hor-4 ciP€Tt n fum auriferis arbonbus confitum hjbuerunt,cuiperuigilem Draconem tanquairu y cuftodcm adhibueruntjquopoftea,velfopito,vcloceifo, Hercules poma inde aurea abftuhfledicitur. Referunt nonnulli non aureas arbores, fed pccudum greges exqui-Dracopa-~ firapulchritudine infignes ab Hefpcridibus poflefsos fuifse, quibus paftorem nomine fior. Draconem prscfixeruat; quas poftmodum oues aureas ex Africa iaGraeciam Herculcs cxportauit. Plinius tradit HortosHcfperidum flexuofoquodam Maris meatufuifsc^ cin&os, quiprocul itituentibus Draconis effigicm reprxfentabat. Alijeruditi viri hancfin&ionempoeticam ad fenfum aftrologicum traxerunt: ldeoq; promulgarunt Hefperidesfuifseftellas Coeli, velTcmporis vcfpcrtini fiIias,Hortum tupomisaureis in Occidente habentes: quoniam ftellx rotur.da' tanquam mala,& inftarauri micantes nonnifipoftSolis occafum apparent: figniferum vero circulum, nempe Z-odiacum» 'Quis A- inftarDraconisobIiquum,harumfliifsecuftodem voluerunt. QuapropterquadoHer-tfroloviam cules ab Hortis Hefperidum pomaaupea fun ipuifseperhibetur, Aftrologia» fcientiam Gracos de~ a'D Hercule in Graeciamfuifse dclatam fignificane.
cuerit.	DeDraconc autem vellerisautei cultode, quid dicendum eft? Diodorus Siculus
hancnarratfabellam Aeth^inPonto regnanti ab oraculo refponfumfuitdatum,ip-L. 4. Bybl. fum tunc obiturum, cum exteri nauigio delati aureum vellus fuftulifsent. Idcirco rex rer. antiq. hatic difseminarifamamiuflir,feomnes hofpitesDijs immolare.vt hoc diuulgato,cun-
di itinerantes eum abhorrerentaccefsum : templum quoq; inuro circumdcdir,eiq;fre- ^ qticntes cuftodes exTaurica accitos appofuit; quaredixerunt tauros ignem fpirantes circa templum verfari, &veIlusaDracone cuftodiri. Quamuis poftea Iafon opcra-j Yelleris Mcde^ adiutus Draconcm foporauerit, & Medearn cum vellerc aureo in Patriam re-aurei fa-
ucxerir. Dehac expeditionelafonis in Colchos lcgenduscftOuidius,vbicanit.
bala. ^	Peruigi lcm fuperefi herbis fopire Draconcm,
L y.mzta.	gui crifta, linguifq; tribus prafignis, & vncis	■ ->'
Dentibus horrcndus, cuftos erat arheris aurea, Ilnnc poftquam fparfit lethei gramine fucci,	)
Verbaq, tcr dixit placidos facientia fomnos, gtu mare turbatum, quat concita ftumina fifiunti '	Somnus
H?ft. Serp. & Drac. Liber U. 3JJ
£	Somnus in ignotos oculos vbi venit,
Heros <s£fonius potitur,fpolioe]',f»perbus Muneris authorern ftcumfpolta altera portans, Victor lolciacos tetigit cttm coniuge portus, Hinc quidam Poeta ad hunc DraConem fopitum, & ad furtum vclleris aurcia lafonc commiifum alludens,de dracone incurru exiftente ficcccinit.
iUe, vides, bijugos tnter quiprominet axes	■ ..
Caruleo infultanspcclore,& ore Draco? llle eft auratafalix cuftodia lanx-> PeruigU optatas ille tueiur opes. Quafttas tot opes ftudijs, nam vellere nobis
prodigiofa in eo cura, tenaxfc labor. 0~ft cjua auxilio veniat miht Colchis, lafon, Fiam ego,fd Graio ditior ^fomdc. Scripfitetiam Ciccro magnam vim AnguiunTolim inSidonio campo agri Lanouini Li.x.&zl B fuifte. ViidcPoetdedracoms Lanouini fabuiam hnxerunt :dum Lanouinum fubtu- deDiuin. tela draconis eiferetulei untjqui infpecu quodamlatibulabartir,per quodadlnferos pateredefcenfumtradebant. Hlucfuperftitiofontupuelias mittebant, quse proprijs Draco La-tti'inibuSdFaconemcibarenr:hse(icaliseerantjintadsreuertebantur.&annusabagri- nouinus. Cdiisferiilisiudicjbatur;impudic«eautem aFera infeftabantur. Huius vetuftas,S: va-nae rdigionismcminit Propertius deCynthia, & D'aconej ficcanens.
Difce quidexqttilias hac notte fugarit aqttofas	Lt.y.Eleg.
'	CHM vicina nouis turbacucurrit agris	r.;
Lanuuium annoft vetus eft tutcla Draconis ».;■ HiC vbi tartdrea non pcrit hora mor.ts f'Wnr.;f;i. fHgttfaterabrtpitttr (acodcfcenfus hiattty
J)ua penetrat virgo, talc iter omne caue.	...; ,
lcittni Serpentis honos cumpabula pofcit	; l
Annuay&ex imafibila tjrquethumo.	~
Talia demijfa pallent ad fiacra pkelU^ Cl;.7fj.-.i Cumtemere anguineocredttur')remanus3-t	:
'f'rn >: ■ llleftbi MmotOs ^ Virgine corripit efcas,
•"<"•-"{ •	Virginh in palmis ipfiaCaniflra tremunt. ' 1	,. , j-d'..;-
$i fuerint cafia, redettnt in colla parentum, 7 ■■ *"'
Clamantq; agricoUfcrttlts annus erit,	' ■. .(; .■•. r
Relatum quoqjfuitabOuidio Cadrnum Agenoris PhcenicumRegis filium in remoras t.^.metd. regiones, Europaefororis conquirendiE gratia miifum , cum ma, »dato Patris, neabfq; fororein patriam reuerteretur, oraculum ApolIinisadijfteconfultum,vtquidfibi eftet faciendum.intelligeret, Itaq; refponfumhabuiffe perhibent,vt in loco quiefccntis in-domit^bouis fcdcm.fibi a,dificaret :qaare Thebas Rjeotiae condens oracuio-paruit, Cadmifa-HarmoniamMartisex Venere filiamvxorem duxit,Draconem Caftalij fontis cufto.» dem, Mai tiq;. facratu interemii,& huius dentes, fuadente.PaIbde»fulcis terra:;mh.nda- ^ J, , 1 -uir;Vrfdc poftea multimihtes armati prodeuntes fe fe mutudcofeceru n,pr^ter qflih;q'j, ^qniconfjho Palladia,imta interfe pace,Cadmo,in Thebis inftaurandit, non med»o- t' -ferem tuleruntopcm ,qui deindc fua prole totam Grsciam repleuetuni'. iltfit igitril f)fibulam, mirabili ingenio,B.Kth.oioraxus Aftuius adTypogrnpho; dcduxit Lugdu, Comara-• rienfes, referens Draconis dentesadfexdecim litteras, quaeartate Cidn^tQ^uilfefe- tio Cadmi ^unttiis inter-quas corifonantes fc fe jnuicfminterficecc fcripfit, cum fe.oqfim prolata: firetis den nihil virium habeant. At qumq; vocales, quae per fe vocem cdunt,& qua: vim a!|J,s.«- tes adTy-iamcommunicant,comparatadi]uinq; imlites, qui,pqftpo(irop.rad»o,.pa.$em complc. po^raphos.
«xi:funt-; poftremo Typograph 11 m clemcntor.um typos^qiufiCadmum I^aconk dcn- * ^ies-difseminaretradiditi-Garminaaut,cmfunttalia. ? • -nc'	.•
Cuiiaculumjaculo^animus prafiantiorOmniyi: ■	.. ..
Atfa leoninum viserat exuuium : Cadmus Agenorides pr.tfiansfactirtdia, & armisy Vt iaculum pcnctrans, vt Leo magnanimus,
•	"	Vexit
4mi Tku barum Re-gH/tbuU
Z^.Geopp.
1 . V- ' '
334	VJyffis Aldrouandi
Vexit t» Europam literas l bxmcibus ortas,	*	g
In quibtts human*. circulus cjt Sophtx: Quarum qtunj. (alf fc colLtdi-nnkus- •vltro)
Vlena vocalcs tntegritate manent. Jt terrefiribui has antmis infettk, artes ;
Ciutles Lamin.es fectt,&ex rudibus. JFiiius ob hoc vigilts dentes ftarftffe Draconis%
F.xj. fatis natos dentibus ejfe vixos : flut Je occidcrunt per mutua. vulnera ,tantum
Pofi reliquos ctfos, quin£ fuperftitibus; JEx qutbus efthominum poft multiplicatapropago.,
(fui primi T hebas incoluere nottas. Huitts ad Architypum literas qtti fpargit in vrbe,
gux. nomen, vires, ftcmma Leonis habet, J£uttf dibris hominesfapientes perfcit: an non Iure pari fojjit dicere chalcographus ? , :-n; Zemino Strpentis dentesinptile Leonisy
,	Hoe eft Ltigdttni, qtti Leo Gallicus eft..	! p
RecitatinfupctOuidiusjin volumine transformationum, fabulam Aeoli ThebarUBU» Regis^cui Ino Cadmi, & Harmoniae filia nupfit, qui poftea ambo in Dracones transfi: guratifuerunt. Horumctiammeminit idemOuidius inlbin.
yt futt Oetcw quondam ,gencrocf{ Draconum. Deindcconfulto omittentes Orphei caput in Draconcm tranfmucatumj aliquid de fa-bnlaProtcicrademus,qui inquamcumqjfigur&m mutari diccbatur: vnde abijrinpro-uerb umdehomine variaefententiae. Proteo mutabilior. Hic igiturquandoqj cffigjcra Tigris,interdum formam draconis,& fic alias demceps animacorum,& inanimatorum fi^uras inducbat; dc quo Virgilius elegantercanebat.
Fiet enim fubito fus horridusatracj tigris, Squamofusfr Draco, & fulua ceruice Lema, Aut acrcm flamma fonitum dabit &c. Hanc fabulam dcmutabilitatc Ptotei Lucianusad fakationisartificiumretulit.Inquit 6 cnim Protcum illum Acgyptium t?il aliud,quam falcacoremfuifte eximium; idque ma-gisfibi pcrfuadcc: cum homo eftingendi,& imicandi peritus, tunc nobis femecipfum jn varias rcrum facies transfigurarevidetur, dum modo iguisceleritatem »mod6Dra-conis volubilitatem,vcl alterms rci impetum cxprimit.
PROVERBIA.

Legendttm efl primtt
Ca.pttt pri.. tni libri.


X Vulgi fece defumptum fuifiehoc adagium putat Erafmus. o<pt$ dpv <pxy>vy<piV;tyax,MV » ymatrat. Ideft SerpensnijiSerpentem comederit, tionfietDraco:hoc adagium Graci, quadam libeitate,in potentiores iadare folebant, qtiafi fignificantes neceftarium elfe,quem ftatuerint Imperatorcm, multos Principcs, & Rcges deglutire , & fupcrare ; vt illeDominus dominantium euaderet. Idem author in adagio. Vi-Tum improburh,velmusmordcat. Scripfit hoc a quibufdam ita inuerfum fuifle. Viros H probosamure morderi: improbis nc Draconem quidem audere dentes admoliri.Quzti intiue-re vellentinfontibus pa(fim noxam atferri, quoniam hi imputis lasdi pofte videtu,r; eum 1 millam iriiuriamreferaht?,iuxta vulgatum carmen.
Dant veniam coruis, vexat cenftra columbas.
Deniq; circumfertur aliud. Fel Draconisfub fpecie mellis. Hocpromulgaripoteftiru*
illos,qui aliud frontc fimulantes,aliud petStore premences fucum facere nituntur, duBfi
coxicum faccharo conditumpraebenc.


HISTO-
Hift. Serp- & Drac. Liber II; 335 -HISTORICA.
ifig,VI dcrcbus Chiorum hiftoriam confcripferunt,tefte Aeliano, in-j ' Kfej^' auadam Pellenaei montisvalleprocerisarboribus frequente ,&opa-
ca magnum Draconem habitalTetradiderunt, cuius fibilum Chijmi- Chtorum randum in modum peihorreict b uit;quamobrcm neqjAgt icoiaejneq; draco c/iia-paftores formidabilisbcftiae magnitudinem ex folo arguentes fibilo, lis fiierits vnquam prcpjus acccdcreauli iunt. Tandem violentilfimoai bores vallis concufr vento, vehementerq; colhfae ignem concepifte feruntur: vnde Fera ma-gnojintercepta incendio conflagrata perijt. Itaq; Chijmetuhberati, cum fpeftatum—* veniifent,ingentia ofla, & immane cranium offendcrunt,
Exeodem Aelianohabemus ,quodinMclite Aegyptia, Draco diujnis cumulaba-tur honoribus, nam in turri quadam vnacum facerdotibus, & miniftris cum menfa, & •p cratereferuabaturjatq, alcbatur: fiquidem quotidiehbum ex f.rina fubada, &mclli-' crato paratumcratcn fuperpoucbant ,&poftridie reuerfi cratercm vacuum inuenie-bant. Verum cum 3liquand(j iuucnis-fummo videndiDraconis defiderio tenerctur,fo-lusinturrimingrefliis,liboexpofito,recciTit, &paulopoft,cum Draco menfamcon- luuenisCA •fcendtflet,illic6fores promore claufas refetauit:Qu.ireDraco indignatus abijt,& ptusdefde iunenis confeftim mente captus obmutuir, & inteiijt.	riovtden
Dracoues autem a viris ftrenuis pcrc-mpti apudvarios Hiftoriographos leguntur. di draco-Leoniccnus narrar.vrbe in media Thefpienfiu, templul^uis cOgnomento Saotis,nem- nis. peSeruatoris,cumfimulacroDcia;neofuifl'e aedificatum : nam,cum immanisDraco Lib.i.var. olimvrbcmdeuaftaret,neq;vllishominu artificij1; exterminari,vefexpugnari poifet, hifi.c. 15. Iouem confultum imperafle peihibent, vt,quotannis,adolefcentulum lorte deleitum beftia; deuorandum offerrent: cum aiiter caetcri vVbis incolaeab incommodo Feraetuti cife minim£ poflent. Verum cum ad Cleaftratum pufionem venuftum fors tandem dc-«olutafuerit, qui amatorcmhabebat quemdam nomine Mcneftratum virum tum fua-pt^ natura ftrenuum ,rum amoris etiam ftimulis audicem. Hic dikcti adolefccntis Meneftrn-C mortrm nonxquo ferens animo,fe proillo, horrendo ammali otferre cupiens, £eneum tiinteritus thoracem ferreishamis vndiq; fulcitum conftruxit,quo indutusMcncftratusfe Dra- quajs. coni,tali confiliojobtulit, vt & ipfe periret, fimulq- Feram iaterficeret, quod ex fen-tentia fuccefliri - .	v
OlausMagnus non diflimilem exarat hiftoriam Araldi NoruegianiRegis, qui adf huc adolefcensjcommoranfqjapud regemByzantium ,&homicid:j caufa damnatus, Draconi, de more, lacerandus, & deuorandus obieclus'fuit. Huic in carcercm profi-cifcenti famulus ingenusefidei fponte fcdamnatio.us comitem exhibuit. Ideocuftos antrivcriimq,inermemadDraco!icm iatrodux!r. Q lareAraldus confeitim colledtis jnanttocadauerum oifibus, & m findone, quo prscmdus erat, ligatis ,quamdam ve- Ar^ldus luticlatram etfecit,deindeDraconem in feipfumirrueiitem,veloct ialtu confcendens, NorUlgia-nouacula cUndeftincdelata,circa.vmbilicumbcftiamvulnerauit,tuncqj feruus,com- nusDraco-pafto oflium geftamiae,Draconiscapiteadfanguinem.,&necemvfq;v ulnerato, bel- ntmmcat-luam excinxit. Rcxigitur,hocintelie(5to,vhioue in.atdmiratioivemverfa , foriitudini ■ fuppliciumdondonaus, vtruraq» &nauigi.js j&pecunijsmuhituminRatnam cemifit. pCorcyrxi,ej< HeracIide, Diomedemaduocarunt, qui Draconcm illi&valde infeftum Qancsdra-debellaret. Orpheum aucupio intentum Dnco erac inuafurus,.nificanes belluam in« sonz„u£t teufeptam occidilfent, vt in poeuute delapidibus recitatur.
Modo narrandae funt hiftori^ corum Draconum ,qui bumanum genus fingulari fa-uorefuntprofecuti. In primis tradit Aelianus vrbcm in Athaia nomine Patram fuilfe, L.x^.var. in qua pucr paruum einens Draconcm, illum fumma alebat ailigentia, fedcum adin- fjtfim gente percreuiifet molem, a ciuibus adfolitudinem fu.it pulfu-.: pucr autem I)rac<jnis altor iam adolcfcens fadus,&domum a quodam fpc£ta.cuio per opacum redtens ne-mus,in Latrones incidit:ideoq;alta voce opcm imploransa Dracone auditus fuit, Dracoalto qui fibilandoaccurrens,horum partcm infugam.vcrtit,partem vero diliuiauit ,atqj, rem fuum hoc modo altorem fuum tutatus eft.	tutatttr.
Aliam
336	VJyflTis Aldrouandi
Aliam huius generis hiiloriam non fpernendam narrauit idem ^lianus. Nimirum, E quod Lycaon inEmarhia reguans filiym nomineMacedonem genuit,ex quo poftea_, prodicrunt Pmdus robore atiimi,atq; virtutis indoleii)fignis3ncc no alij liberi,fratrcf-queerga Pindum lmpioboaffeiti animo. Quamobrcm Pindusfe fratrum inuidiaar-derc nofcens, Regno relido ,inremotiifimas fyluas , venatusgratia, iecontulit. Vbi cumfemelhinnulos infequerctur,fumma virium contentioneequum concitansjft.^ longiftimcafuiscominbusabduxit. AibinnuH profundam fubeuntes cauemamab lnfe&antis oculis cuanuerunt. Pindus autcm ab equo dcfilierfs, latcbramq}illatn—» findusdya perfcrutans fibi vifus cft audire vocem moncntem, nc hinnulos tangcret :quaproptcr cone in fo- iuuenis circumfpicicns,neminemq; videns,quafi pcrterritus, cquuconfcendens jllinc litudincL^ difceftit. PofterodicPindoin cumdcm reucrtentt locumingensfefeobEuhtDraco5 inuentum at ille minime perterrefadus, nohnullas aties, quas c^pcrat Ferae cbijciens, eamopti-miti&at. memitigauit j vnde Dracohis donis,quafi delinitusilhnc rccelfit. Id autcmita iucun-dum Pindo fuit, vt deinccps multa coium, quas venatione, & aucupio cocrccbat,tan-quamacquifitajmticcdcm falutis Draconi olfctret. Obhoc igitur egregiumfadura,
omncshunc iuuencm fingulariprofequcbanturbcneuolentia3prxterfolosfratrcs,qui F infcnfo in illumfcmper ecantanimo : propterea foluro aliquando vcnantcm, omniq; dcftitutum auxiho,cxinfidijs,ftri&oenfeaggrefli trucidarunr, fed vulncratum cla-findieada mantem audicns Dracodccubilicgrcdien.s,impiofq;circumple<5iensfuffocauit,de-yer H Dra- indc cxfum Pindum fumma diligentia tandiu cuftodiuit, donec ad ipfum humandum conecufio,- aUquiamiciaccederent,quibus vilis,,feceffit, vtcommodiusabiHisfupremam gratiam iditttr, alfcquercsur.
Habemus infuper, ex Paufania,prudentem, & potentem quemdaro virum inimico-ruminfidiasmetuentem,paru.um filiumin ciftaclaufum fecusdumetum occultafte,^ vbi maximctutum fore fperabat. Interim lupo in pufioncm impctum fa&uro prjeua-Drae ru ^US ^pug*1305^300» hifantis ciftam fpiris amplexus eft. Patcr auteinreuertens, raco u- crnjnu^.£)raconemconfpicatuS)cmilfoiaculoJ vnacumdraconefiliumtransfixit:fed jionts cucum ^q<iibufdam Paftoribus inteliexilfet fe filijcuftodem peremiffe: tunccommuni 4 °S° rogodraconem, &rfiliumconcrcmauit. Ex Plinio,durantadhucin Litemino^oliuje manu prioris Africani CaiaMubeftq; fpccus ingens, vbi eius Mancs a dracone cuftodiri fcruntur. Caterum deDracone cuiufdam puell«eamatoreprimum caput primi libri ^ legendumcft.
Varisdraconumhiftoriae varijfenfus apr2edidis,nec nonafeinuiceroponderanda fuperfunt. VtTclephus, ex Aeliano, recumbens cummatre, quiftuprum proculdu-bio coiiamififteti nifi pius Draco^ diuino quodam dudlu , dirimiffet. Lucianus in dia« logo, qui infcribitur Pfeudamantes, infinuat impofturas cuiufdam Pra;ftigiatoris,qui cum draconemaluiffet, eum Aefculapium prsdicabat, mirifq;artibus horaines illius Oraculum «tatisludificatus eft. Itcm Delphicum oraculum, ex Plutarcho , aliquando defertum, ' Ddphicu & inacceffum fuiffeperhibecur: cum immanis Dmco eo in locohabitaret. Sed quiid cur aiicjua fcripferunc (inquit Plutarchus)rem perperam intellexerunt, quandoquidem folitu-dadifertu. ^0 draconem in eum locumtraxit, non autem draco folitudinem fecit. Apud Plinium etiam legimus, Lepidum Triumuiratus officium obcuntem, a Magiftratibus in nemo-rofum quemdam locumfuiffe dedudum ; vbi poftero die, auium.concentu, fomnum Icone Dra- fibi fuiffc adcmptum conqueftus eft. At illi longilfima membrana draconis effigie de-eonis aues lincatalocum circumdcderunt,eoq; terrore aues filuiffe tradiderune.. Mcminimus perterre- etiamlegiffeapud Paufaniamin Atticis,quodSauromata;,&prscipueNomadesplu» H fiunt. rimos aluntequos, quibus non tantum inbtllo vtuntur,fedeos quoq; Dijs immolant, & cibisadhibent;deinde vngulaseorurocolletftaspurgant j&adfimilitudinemf^ua-marum Draconis diffecant.
NV-
Hifl* Serp. 6c Drao Liber II» 337
NVMISMATA-
R & C A moneta ex fuluo metallo, cum icone Gctx, in fuuenijl artare conftitnti j ctim litteris circumfcriptis , ATTOKPA KAlCAP Ce-PITI. TETAC. ideft Impcrator C a?fir SeptimiusGcta,habetinfacic inuerfa figuramHerculis,dcxtra clauamtcnentis, brachiumq;attol-lehtis,quafiDraconempomifcram arborcm cuftodientcm iuterem- NumifmA pturi;cumlittcrisvetuftatcadeo corrofis,vtlcgincqucant. Hocnu- Geu. anifma proculdubio cufumfuit in aliqua Grsecia; vrbc Impcrio fubiedta Romano, qtice inperpetuum tanti Principis monumentum, hanc monctamfabricauit. Paritcrrcpe-fituradhuc magnum numifma gr^cum ^reum Antonini Pij, cum littcris, ATT.K.AIA. AAP. ANTONEINOC.CEB.ETC. idcft,ImperatorCxfar Titus Aelius Adrianus An- Mo„et^ tonintis Auguftus Pius.Huius moneta; altcrum latus cxhibct figuram Herculis pellem B leoninam fupra humeros geftantis,finiftra clauam,dcxtraq;coHigcntis poma ab arbo- .. te,dequaDracopedetexanimis,&litter2ecrrcumfcripta:AECATOT, ET L.hic num-mus in honorcm Antonini, in aliqua vrbe Grsecisefuit conflatus. Quandoquidem per figuramHerculis cIauaarmati,virtuseftintclligenda,&periconem Draconis,ma-lum: quafi innuentes virtute heroica huius Principis omne malum fuiffe fuperatum-., ^uoablato impedimento,poma aurea,nempe fru£tusvirtutis facile pcrcipiuntur; litterse autem AECATOT,annum decimumdominij huiusPrincipisdcnotant,quo annofortehascmoncta fuitfabrefafka.
Demum circumfertur nummus Czefaris Did.III. qui exhibet caput Vi&oriae alatx, capillifq; in nodum colle&isj in cuius altera facic,Roma gradiens, capite galeato,fto- Numf?na. laadpedesdemiifa^dextrafcutum geftans,&lceua trophseum confpicitur,cumfigu- CAfaris raDraconiscaputeleuands, & infcriptioeft talis.C.CLO. VI.PRaEF.M. ideftCaius •£>*<?.///. ClodiusSextus Prxfectus Militum. Etenim Draconis icon in hoc numifmate alludit adlnfignemiUtare, quod Prifci ad bellum proficifcentesgeftabant.
G	MIRACVLA-
IR ABILIA circa Dracones, qure totius Mundi opifex, perSandos fuos, inhoc terrarumOrbepatrauit ,non longe petcnda efte arbitra-mur. Siquidem in facris Biblijs, Idolum BclBabylonijvenerabantur, L>antel. c. eiq; quadraginta oues, & fex vini amphoras , fingulis diebus, offcre- '4* bant. Verumpatcfa<ftisoftiolisaDaniclc,per qu^ vxores, &filijSa-Ctrdotum oblata abfumebant .•RexDanieli Idolum, &TcmpIumde-ftruendum conceffit; quo diftipato, in ea fede ingens Draco ftabnlnbatur, quem po-ftea Babylonij tanquam Deum viuum fummis honoribus cumulabant. Dehocficce- nraco Ba-cinit Rcufncrusin Paradifo poetico.	bylonioru.
Squamigerum pauit Babylonia turba Draconem, Et fibi prafentemcredidit c[fe Deum. Itaq; Daniel,mandato Regis, abfq;fcrro, fupra vim natura?,Fcram extinxit.Quoper-Jfy ado,BlbylonijindignatiRegem Iudasum, deftru£lo Idolo,interfc£lo Dracone,& oc-cifisSacerdotibuS)pra;dicarunt,& proculdubiain eunvfeciftent impetum,nifieis Da- L,.i.c.i6* nielcm inlacum Leonum abijciendum conccftiffet, qui poftca iuter Fcras ilhefusfcdc-bat. Miraculum etiamDraconis cxtindi ,vittutCDeiparceVirginis,habemusapud Matthiama Michou, quiagens d.'Sarmatia'Eurbpea,Tauricam Infulam tribusciui- ^rdC0 ^ tatibus,&duobuscaftrisornatam interM.eotidas paludes mcmorat. Interhasciui- . tatcsvna vocabatarKi&k-l, cuidc rupe impcndebatcaftrum exligno,&argillafabre- exttn^us faifium Inhac autem rupe Dr.icohomines,&iumenta deuaftans habitafleperhibc-tur: immo violentia Fera* homines fedem illam vacuam reliqucrunt. At quoniam.J Gr^ci, &ltali infulam colentes, auxilium Deiparasfcmper Vkginis implorarunt 5 tra-Su tempQris,caadcllam inru.pc accenfamconfpican, alacri animo afccndcntes , co-
F f	ram
11
32 <5	Vlyffis Aldrouandi
ramlmagineGloriofeVirginisjcandellamardcntemj&Draconcm cxanitrmum in^ , £ mcdia rope obicruarunt; qucrn pollea; pcra<ftisDeo ob bencficium gratijs3 in frufta_* diffedtum, extra rupcm trudcrunt, Te.z,ojfc. Prjjtcrea Philippus Apoftolus,ex Tcxtore,Draconi imperauir, vt innocuus inlate-brasabiret, cuianimal ncminiprorfus iniurium obtemperauit. Immo,&Mattheus li.^jMiJi, Apoftolus (vt recitat Abdyas) aliquando incidir inMagos, duos Dracones galeatos Jpofl, manu ducente^fulphuicas e naribus fpargentesauras, quarum odorehomines cxani--mabantur. Hjcautcm belhia?aduenientcmApoftolum confpicatae,demilltscapitibus, funt venerara:: interca populi vociferabantur opem viri San&i implorantes, vt eos ab Dracones huiufmodi aerumna libcrarct:quocirca Apoftolus,in nommelefu Chrifti,iuifit Draco-■ptdjiextra nibus, vt ad fedesfuas,nemine offenfo, properarent, qua voceaudita, beftiae capita:J ciuitatc a ejtuantes, cun^tis vidcntibus,cxtraciuitatem nonreuerfuriabierunt. MattheoA Surius etiam in vita San«5lae Marinje ,)quam Latina Ecclefia Margaritam appcllatj yojiolo, meminit miraculiad Draconcm attinentis . Quandoquidem huic Martyri in cuftodiji oranti repente,magno terrcmotu cxcitato, diabolicus Draco horrendu edens fibilumj £>, Marga- tetrumq;fpirans odorem fefeobculit,quivaftoorishiatuSanftamcircumdabat voratut ^ rita cttr rus. Diua autcmMargaritafirma^& ftabihmcnte,quippeq;omni cx parteDeumint pipgatur tuebatur, fignoCrucis fe munitiic,&ilhcQ dirupcum Draconis ventrcm eftconfpicatai cum Dra-- Vnde Chrifti Martyr a fstio libcrata Dracone corrufcantem in carceribus fulgorenv-» cone, apparuifte vidit. ISondefiintaliorumSandtorummiracula deDraconibus."naDiuuS Hicronymus in Vita San^ti Hdarionis rccirat, quemdam Draconem immenfiemohs in Proumcia Dalmati<Eolimfnilfe moratum,qui non folum armei:tis,fed etiam agricolis, Draco ex- & paftoribus maximo erat exitio, Ideo San<Sus Hilarion illiussetatis vir iuftusjOratioo tin&usaS. nepraemiifa,Dfaconcmexanimauit,&concremariiuifit. Non diffimile miraculum hilarione, narrat Sozomcnus (refercnte Baronio) a Sando Donato Epifcopo patratum, Draco Jtt Annal, enim m Chamezephicisquas vocant,ad viamregiam , luftrum habebat, & non modd bcftias, fcd homiries.quoq, rapicbat: QuamobremSandus inermis beftiam aduentan-tcm confpicatus,fignum crucis manu expreifit, deindein faciem Draconis expuit, qui-3cceptofputo,confcftimmortuusconcidit. Incoljevero exultantes ingente beftiam in vafto combuferfit campo; ne, putrefa<5to cadauere,& aere inquinato,morbi pcftilcn-tcs producerentur,	_ ^	^
Item Sandusloannicius Abbas,exSurio,cumaliquandoadChelidonem virumvir-Jxvita e- tutibusinfignem vifitandum feconferrct,perueniensadflumcn inciditin vaftum Dra-iufd.Sacii. conem> ^11* curfum aquae, ad impediendum tranfitum»cohibebat;San6tusergo, preci-bus ad Deum fufis,& figno Crucis manu erga beftiain expreflo, ftatim Draconem ne-catum aquis tradidit. AmpliusSan£tusSyluefter Pontifex, regnante Conftantino, S, ^yluejiri Draconem in quodam fpecu morantem, lethaliq; halitu hcmines necantem, ianua ae- ** Miracuiu, nca figno Crucisobfigiata in orificio antri locata,tanquam perpetuo ergaftulo man-cipauit. Idem quoq;narraturdeLeoneQuarco PontificeMaximo ,qui Draconem—» Ronix ftabulantem, in cauerna apud Diti® Lucise templutn in Qrphea nuncupatu poe-) nitus eifugauit, vt impofterum non fuerit vifus, Alia huius generis miracula infinita a ' Sandiis Dei patrata recitantur. Etenim a Diuo Arfacio apud Nicomediam, Dracofuit dcbellatus, vt author eft Sozomenus. Idem aSan&oTheodoro,,a San&oMarcello,& a Sancto Crefcentino Martyre prseftit um fuiffe Hiftoriographi perhibent,
^mjm^m-
P R O-
Hifl Serp.& Drac. Liber tL 339
' : ■ /
prodigia. et pr/esagia.
ECINNv£ Dracones,Ia:toprodigio,dcextisemi£ui{fe tradit Pli--nius. Sub capice Spartaci venalis Komam delaci, & dornncntis com-plicatum Draconem vifum fuiffe refcruut.VndeThracia muliervatici- Draeo pr& nandi peritiflima pronunciauit idfuiflefignum formidabilis, &ma- fiigtumpo-gnxcuiufdam potenti^,qus tamen infauftum exitum erat habitura. tentU, Suetoniusetiam inVica Neronis, promulgauitmiifos aMeflalina Ne-fonemmeridiantemftrangulaturoSjDracone e puluino prodeunte,perterritosrcfugif-|e. Item Plutarchus narrat,qui Cleomeniscorpus cruci aflixu cuftodiebint, tradidiifc I»^ita Praconem vifum, quicadauer circumpJexus,illius faciem adeotegebat, vt nulla auts Cleom. ,»deam depafcendamacccdere poflet:quadecaufa reuerentia qua:dam, &diuinicatis opinio huic Regiimpofterumacccflit.
B Scripttimeft, quoq: in Romanis Annalibus, quod Mauricoimperante,TyberisFlu-
uius.tanca vndarumcopiaexcreuiti,vteiufdcmalluuionesfupermuros Vrbis flucrcnt; r , • • & tunc Draco infignis molis ad mare defcendens vifus eft: quatnobrem mox fa:ua pc- ^u^tio ftilcntiaeftfubfecuta . Percpiftolas,etiatn Gefnerus intellcxitnon proculaRheni li- ' * * torc,propeoppidum Niderburgum Germanja2,ter {erenoCoelo,diuerfis tamen tem-poribus, Draconem in acrecaudam vibrantem fuifle obferuatum: vnde infauftus huius oftenti fuit euentus; quandoquidem illud oppidum, magno Indigenarum damno,& in-£ortunio,fuitincendioconfumptum. Item anno nonagefimo nonofupra millefimum, & quadragentefimum, die vigefima fexta Menfis Maij,ex Stumpfio,vifus eft Draco Lu- InChronic cern«, qui e lacuperRufam,fecundoflumineferebatur, magua omnium fpeaantium admiratione, fed quid poftea prxfagiuerir, non declarat. Prxterea annoodiuagefimo Draconcs o<5tauo,fupra feptingentefimum, in Anglia, Dracones ex ignea conftantes fubftantia *gneiin *e peraeremvolitarevififuntjquodprodigiumprsualidamfamem,&infeftationemDa- revifl> nicam prxfagiuit.
s	S O M N I A.
VOTIES fomnia,apud Antiquos, iconcmDraconisdediflent,fem-per amplitudinis prxnunciacfle opinabantur ,quapropter Alexandro Macedoni Draco(quamquam ab alijs legatur ferpens ) dominij ciari-tatem prasfagiuiti dum per quietem, ctim matre Olvmpia congredi vi-P fuseft. Item Mammxa Alexandri Seuerimaterpridiequamenitcretur , .. , fe Dracunculum edidifle fomniauit. Dedit, & Augufto praefagiu Im-	-
perij fomnium nondiflimilejdum A£fia mater eius,no&eirttempcfta;adfoIemne Apol- ^"f*"111 iinisfacrumaccedens,ibiobdormiflet,nameiDracofupravcntrcm reperevifus eft; ^r<tJa^ta' quare expergefadla maculam veluti Draconispi&i in abdomine obferuauit, qua nulla ynquam ablutione delcri potuit.	y
_ Cgterum FrancifcusPetrarcha mirabilefomnium Alexandri Magnirccirauit, quod Lih. 4. dc eiaccidiflcfertur, dum Ptolemeus illi familiaris ab afpide faucius vchementiflimocru- Vir.Ililufi.
Dciatu moriensaffli£tabatur.Alexander .n.amicimifertuspernodtcmfibi vifuseft viderc
Draconem, quem genitrixOlytnpia in delicijs habebat,radicemore gerere,& humano
tnore,expreffis verbis,locum caftrisproximumindicare,vbiillanafcebaEur,&aflerere
futurum, vt eius opelangaens amicus curarerur. Itaq; Alexander expergefa£tus mi- Curatio
fir, qui oftenfam a Dracone radiccm inquireret, qua inuenta, non modo Ptolcmeum, rt°l°mei
fed multos quoqsalios abeademlabe liberarunt. Cicero tamen hocfomnium pene Sauc*j
inane,&rifudignuinexagerat, &prascipu£,dumintroduciturDraco loquens,&ra- Afpieie-
dicem ore geftans: cum nec etiam vir difcretus id prsftarcpoflet: Et rc vcra quis non
ageretDemocritum, durn audiret oratorem ferpcntinum, velSerpcntcmmedicum in-
tueretur. Non dififimilesineptiasexarauicCardanus in LibrisdeInfomnijs,dumretu- L- ^ ^ j
licfigutam Draconis in gemtnis ca:latam,& perquietem vifamindicarchominemcru- r ' *
tc	, 1	Jom.c.
Ff a	dclcm, J • -
340	Vtyflis Aldrouandi
dekm,fuperbum : quemadmodum figura Serpencis hominem fraudo!entum,$« £ Cap.qo. malianum fignificac. Denuo paulo inferius, t mmances pellem Draconisinduere 5 hotnmes fuperbos,arrogances, & auaros fierieft fabulacus.
Pythonesvo cantur d&-rnoncs.
Cap. 32.
Milites Tharaonts tcttr draco ncs dicii.
Cap„ 20.
LiL i 3. de vtci. vtrb* Dei.
Cttr diaho lus appelle tur draco»
pfalm.g o.
Cap. 7.
Cauillatio nesfrattdu lentes dcno taatur a siraconib.
Cap. 3 o.
mystica> et allegorica;
* - i • jii
ON eftin dubium reuocandum, in ftcris litteris,Draconisnomin^ Diaboiu prsecipuejdetnde eius affeclasdefignari. Luciferentm^ra-coMagnus in comparattonead minoresDa-mones fuit cognomina-tus. Etenimlocutionemali, E^iabolusfemper iiitelltgttur: (iqiiideift qua'.>tlo haec verbarecirantur in piccatione Dominica. libera nosti «fcz/fl.Cyprianus legit. Libera nos a maltgno. Infuper iite celebrts Drafel» Pythoapud Ethnicosnuncupatus,quemab Apolline fig'criscofe£tum fuifte tPadUAI, ad Dtabolum refercur: cum Pychones in A£tis Diui Pault Djemones nomin&urjqtfiit horum vnum a muliere obfefta egredi iuifir, qujePaulum,& eiuscomttes Oiniiipwaten- % tisDeiverosfoimtlospraedicabat.Q lamiiispoftea Diuus P.iuluse5queretecur(ticati*> tatOrigines)diuiii,eferuitutisindig ium teftimoiiiumafpirituPythonisexlvbieri.' & Reliquum modoeft, vtalijs aftertisfacraepaghaenoftram fententiam ftabiliamttfe Legiturergoapud Ez.echielem. Dracoconculcans aquas, quem nonnullihafretiburtl facrasJitteras perturbantem intelligunt. Sed Diuus HieronymusinEzechielem-^Kf ponitDtabolum Hxrefiarchisfemet lh fuam poteftatemreda&isminimeparcerf bemus infuper apud Pfalmographu. Tu confregtfltcaput Draconis,&capitaDracottunt 'inasfuisa Dcocontrita. Quamuis fenfus litteratis denotec Pharaonem y fteq nonimiif5-tes,& cecuriones ab eodem Pharaonemi(fos,vt populu Ifraeliticuminfe<Sarennur,c|til tandemaqtvarum inundarionefuffocati, hacq;rationecontrittfuerunc,&Dracbnes forcenomtnari, quoniam Infignia militaria ,Draconisetfigie,exomata geftarenr.Ni-hilominus, qui fenfummyfticum meditantur, verba Pfalmographt adChriftutri refe-runr, qui omucm Diaboli facultatcmfuftulit. Quocirca etiam in Apocalypfi, Draco vmdus ab Angelo, per mille annos,indicat Diabolo fublatam fuiffe poteftatem fedu-cendi gentes ,donec venerit Ancichriftus. Icerum |n-alio Apocalypfis loco „ Draco Gt proiedusm terram, myfticedefignat ( vt voluit Rupertus Abbas ) tyrannidem Dia-boli expugnatam, quandofciticetlreiperatores Romani,contempto Idolorumculttij ad Chnttum venerandu confugerunt.Redtius Dracoilfe Magnus,quimulieriparitursc infantem vocaturusaftiftebat, vc in fupracitaco Apocalypfisloco legicur, exfencen-tia eiufdemRupertiAbbatis,myfticedemonftratDiabolum paratUmad Chrifti fidetn de mencibuspiorum hominum cxpellendam. Quandoquidem mulier illa indicat Ec-ciefiam, quas vtero gererecarpit, quando fides Patriarcha t u t x promiftionejChriftum cxpe6tabat:tuncqj Diabolus cxpit efte Draco, quipriusScrpens.nominabatur. Tan-dcmAbbas loathimusDraconemfepticipitem \pocalypfis -incerpraecatur Diabolum®, feprem infedtances carholicam fidem, adiuuancem, &fouentem jinter quosprimunxk locum Herodesoccupauic. ,
Prjeter Diabolummyfticefignificatum a Dracone,fucceditDrac©fpirimiaduerfa-ria,de qua Pfalmographus vecba fectc dicens Draconem elfe conculcandutm ficeninf caro fpiritui femper relu^tacur, & fpiritus quoqs iracundiae, qui inftar Draconis,ignerr» efflare videcur. Immo malicia,&i fallaciaallegorico Draconis nomine nocacurrQuo- i-j niam in Exodo,DraconesMagorumcumDracone Mofisccrtantes,&tandemabillo deitorati ,ex fententiaGregonjNtfeni,fraudulentas cauillationes aduerfusdiuinum inftitutumfignificant,quastandem virga veritatis abforbet. PrJCterquamquod Dra-cones, in quos virge Magorumfuerunt transfiguratas;,Diaboli vaframenta, &huma-nae fci entiae fillacias indicant. Immo ipfa malicia, vel fallacia caro eft, quiin mentcj improborum tanquam in proprio cubili ftabulatur.
Cilamuares qu & extrem,ieanguftiae allegorice per Draconem intelliguntur» Iob.cn im fcrtpfit fefui.fepatrem Draconum,magnamdenotansinfaelicitatem.PfaImo-graphus etiam recttauit haec verba. cpuoniam humiliafii nosin locoaffliclionis, & operui-fiinos vmbramortis. Alij legunt. guoniam contriftinos in ioco Lrnconis, &operuiftt
nos
Hifc, Serp. & Drac Liber IL 541
A 'nssxtmhratnortis. Interpretesigitur,perlocumD:aconis,3ititfimam profunditateirL, exponut, vtlithyperboleprocxtrcmisanguftijs. Eumdem fenfum myfticum habe-mus apud leremiam his verbis. Onagri fteterunt in excelfts, attraxerunt ventumtan- CaP- '4# quam Dr.icones. Qnafi Propheta vchtinuuire: non habebunt vndc famCm,& firi
expleant; ideoq; inopia cibi,& potus peribunt, quam difficultatem Dracones finc_>
grauioriincommodoferunt. Dracones ctiammytliccappeli,iripoifunt Ethmci,de qtiibus Pfalmographus loqui videtur, dum fcribit. Laudate Dominum de terra DracO' pra[ j^g nes} cr omnes Abyfit. Quamobrem his verbis, Echnici, deftrndla Idolatria, ad encomia omnipotentisDeicelebranda inuitari videntur. Q.iamuis Ricciardus irt commenra-1 rijsfymbolicis,fcribatfignificaci Angelos Abyifi, &Draconum prajfedtos^aquibusc-tiam Mundi opifex meritas laudes expoftulat.
Demiim in ApocalypfiDracofcpticcpscornibusdecem infignitus defcribitur.qui myftice anonnullis exponiturLuterus, &eius fe£ta. Veriimfitius exiftsmamus, fivna In \ CJmm» cuniRicciardodixerimus, primohuiusbeftia:cornu,defignari orientale rcgnumCa- D"^' Iifa?,fecundoregnumTurcomanias, tertioregnum Bulgarorum gentile, quarto Mau-B rorum, quinto Normanorum,fcxto Hungarorum, feptimoOccidentale rcgnum Cali-
fB,od:auoTartarorum Impecium,nonoImpcrium Sultani rtabylonici ,&decimoIm- netentHr perium Ttircarum. Item feptem capitibus huius Draconis, eodem Ricciardo tefte,va- caP^^us ria etiamdominia indicantur. Etenim primo capite huiusbefti.», Romanum Impe- ^raconis rium gentiledenotatur. Secundo Nero ad Conftantinum vfq; Arrianum , vel vfqj ad Ap0t'atyp-Iulianum Apoftatam j immo fignificaturctiamfecundum bellurn,quod membraDo- JiSt mini noftriaPaganorum gente palfa funt,aut,fecundum aliorum fentcntiam,regnum Gothorum indicatur , tertioexhibeturaetas Conftantini Arriani vfq; ad Codrocrn_> PerfarumRegem,necnonmonftratur martyrium Chriftic.olarum per Arrianos , ex aliorum mentc, Regnum Vandalorum ; quarto notantur Codrois Perfarum Regis tempora,quibus impiaMaumetifc6la emcrfic,ad aetatcm vfqsHenrici primi Impera-toris Alemani,necnonbellum quartum aducrfusChrifti fidelesper Saracenos coin- r r miffum, & fecundum alios,Regnum Alanoruin: quinto indicatur tempus ab Henri- r coprimo Alernanorum Rege,vlq;adSaladinum Babylonicu,&quinta infcdatioChri- J'cattones C ftifidcliumper Alemanosj&fecundum alios,RcgnumHunnorum ;fexto dcclararur t4conts tempus a Saladino Aegvpti Soldano,vfqs ad Federicum Secundum, & fexta calamitas	'
quam Ecclefia Dei pCrSaracenos paffa eft,&fccundum alios, regnum Perfarum,fepti-motandem capiteDraconis monftratur tempus a FcdericoSccundo vfqj ad Antichri-ftum,nec non accrrimum certamen inter Principes Catholicos,& Hxreticos,& ex fcii-centia aliorum, Regnum Longobardorum.
Hisexaratisdecapitibus,&cornibuspriEdi£i:i Draconis inApocalypfi defcripti; reliquumefti vt ad allegoricamexpolitionemcaudaj eiufdem animantis accedamus. H3ecautemcauda,vtlegiturapud Ioannem fupracitacoloco,habebat nodum,&ter- Caud<*dra. tiam partem ftellarum a Coelo detrahebat. Proptcreaquod in o&iuo pra:lio, quod Af- Conis AP°~ feclae Antichrifti, cum Chrifticoiis inibunt, Antichnftus tunc a rcda fide tertiam par- Cabpfis temeruditorumperftellasfignificatorumauertct,	'	legoricaex
tofttio.
HIEROGLYPHICA-
ON recedicaveritateilludDraconis hicrog1yphicum,quo cuftodia defignatur: quandoquidem hoc animal,ob acutiflimam vifionem, vigilans, & infopitum nominacur: immd hacratione naturam Solis imitaridicitur. Quocirca Acgyptij Sacerdotes, ante litteras inucn-tas,pi£lura Draconis in femetipfum reffexi,caudamq; mordentis,an-	fyc-
num indicabant, quoniam orbe agatur volubili: Huc refpcxit Clau- roS,bp^~ dianus, quandocecinithunc inmodum.	cum•
Omnia, qua placido confumit numine Serpcns> Perpetuumft viret fquamis, caudamejf redutto Ore vorat, tacito relegens exfirdia lapfu. Csteraautemhuius generis hieroglyphica inprimocapite primi libri lcgenda funtj
Ff 3	quo-
niilatur dubolo*
342	Vtyflis Aldrouandi
cjuoniam Aiuhorcs defcrimenDraconis,&Scrpentis nihilpcndcntc? vtrinfq; anima- E Jishicrog]yphicanmul pcrmix.ta cxararunq,	,
moralia;
^.. .... , V E M A D-M O D V, M in Myfticis Diahplus Draco fuit cognominao . . tus, non erit p.ar-uer.in/eri.ons conditionij ,in do&rina niorali, in—» Draeo ajfi-	,|j| quare ob co„>f umes proprietatesDiab.olusDraconi alfimilatur.Nam
primit us veluti Draco cxitiaji redyudat veiicno:Diabolus itcm vcnc-natis tentamentispercp.lt*n(um pcccati, hominibiis interitumarfcrt» tmrno h Draco venenato h.ilitu aerci.niaiicit:Diabolus.-qiK)q;flatu le-thalis fuggeftus,corda humana venenat,&aerem pe(h!€ntem,peccatidelje4tat«onc,cf-ficit. Iutcrdum halitu Draconis fupcrualantcs.aucs atfi<fU'(adunt.i,fic:aue-s moralis do£trinae,nimirut»homi.ncs diuina contcmplantcs, non ad tam excelfi, mentcm cle-ivare, poflunt, quin flatu&Diaboh-iUuc peruenire poffit, vt cos ad dchcja-s,&:ad mun- g di negocia attrahat. Dcnuo fidrgco adoritur Elephaiirum,.vr eiusfanguinemforbcat; Diabolusaggreditur probum virum,vt fai;guincm pictatisabillo atd.crat-, Yelte,&iys fpecularid.cbemusdiendo, (i.D aco Elcphintem petercaudet, vt fugat .fanguincpui Elephas poftea concidensD/aconem ponderepcrinnc:parirattoneDiabolus omues / j Mach ediditco.natUs, vt BlephaiUcmChriftum,dctr;i6toper piiflionetn fangumc,oecidcreti ta * 6 *fc^aChriftop.ofteaobrao.rtem cadete oppreifus.fuit.Hu-i-us-figura cxprelfaeftinfacris pjgtnis;vbiE.leazarqonfi.icnselephantero,. eiuscafut:andcmoccifusfuit.Dracocau* da potiuSj quamore la?d»t :fic DMbolus cauda blanditiarum pedetentm mgredttur, fed tandero poftea mordcbit vt Cqluber. Dicitur quoq; Draco Ceruam vitare ;.Dia-bolus etiam Ceruam ,nempe anitnam in rc<^is openhus diligenteinabommaiu, „ Dc-niq;Draco inter moxiti&incendia,ad mentcm,SoUni,veifari,inaercm ahquandoferrij, & eius venenomarealiquandointu.mcfcercpei bibctur... TaliseftDi-ibolus_,.quuntes inccudia inferna? regionis dcgit,aliquando per acrcm difcurritjdutn ad homines iuftos v tcntaroenti5cruciandos accedit ,.Sc demum. marc Ecckfia;interdum,eiLis vcneno , ni- : miruinfupebia,&; iracundainturoefcit..	t..	G
Teite-at.es- ^r3etcl' Diabo.Iuro, pcccans etiam Draconi eft affimilandus,. Nam fi Aethiopes,ad ifzruj:, jf: compefcendum.fanguine Draconis vtuturjdeinde Dracone, ab)e<ftis fclle,5c lin" fimibiftt» gin> vcfcuntur. SichomocriminofusvocaturDraco.fanguis eiusmors ,fel pcccatum abdituro, & lingua pcccatum mamfeftu.n exponitur • Itaq;. Aethiop.es funt Vin iufti feruare cal.).mitatum,.& aerumnarum.denigraci, qui ad extinguendumccmcupifccntij ^ftum,fangtuneDtaco.i\is,nimirumcontempbcione mortis diuitum vtunturr Iuxta iliud Pfalmographi. Manus fnasLattabit iuftusinfangwne peccatoris v Ipfi poftca Dra-" cones, nempe pcccantes, abiectis felle, & lingua, ideft rerooris vitijs, vofa.ntur, ideft dihguntur. Necpraeter ration,em, quandoq. idero adcps Draconis,ex fehtcntia Plinij, vencnatis.rcfirtici£tibus: immocum mellecaligini oculocum medetur ,.Peccai?s lgicuv cftDraco,q.ui in.tcrdum non.cftita imp.robus, quin al.iqu.id bonitatis participet: cum aliquicriminofipictatis pinguedine fcateanr. Fel vero, fcilicetira peccanttum, Iufto-rum oculoscl.irificarcfolct. Etenimad.mentcn\P. Gi^gorij, improberum prauitas proborum vtihtati copduccre dicitur.,
C«ecerum medita.ntibuspcccances.in fpecie, primp.fefc otfcrunt.fpneratorcs, qui H. Fanerato-* Draconcsllmul coinpiicatos, & pertnarcad roelioratranfcunteB pabula iroitantur;fi-vzAvocdtur quidcmhi per roarc diuitiarumfodinasauri petu.nt .Q^imuis alij hanc fimilitudincm daacQiizs- Djemonibus applicent,qui iutcrdum firoul umfti in niundano naia.nj#s marf aducrius viros itiftos, aliquid fcmper machina.ntur. Non errabit prfEtere^.,; qui dixeiit , ab Atiaro natnraro Dcaconis diuhias cuftodientis, illifq, npivvtcntis rcpi^fentari.. Qu©« Serm az. eirca Pctr is, Ch yfologus Auaruro non patronum, fed auri,.&argentieuftpdem ap~ Homii. 2. pellaint. Itero Chryfoftomus aUoquens pppuluro Antioth.enum, Auaruro cuftodem L.iz.eptgr n01ldominumpecuntarum, fcrui|i%nopoffeffq.reganoounauiUdquoqjconfirmatum 45» fuit a Martial i fic canente.	, , : ,v. - * .•; •••
Nummi cum tibifi/ttyOpepf\.tant£% , J:	- ,••
Quan-
V f <•
Hift. Serp-& Drac. Liber If. 343
i	$huintas Ciuis habet Paternc, rartts
Largiris nihil, incubafq: Gaz&
« f)	\ i I.» f
Cuftodcm Scythici fuifte luci. ^uj Lgjtur d.iuitia?alijs, &.i\oa fibicuitodir, infcliciflirnufi profc^o habcndus efl; id «n. tor^us.Gj^uselegantillimcexpreffiiihisvcrlibu?. ...
. -Ejfccior cttftos rertcm magis ipfe me^arum,, ...... Confruans alqs, qux periere mihi.	x	J.
,sicttt in auricomis pendentia plurimus hortis \.. ..'	peruigil obferuat non fua poma Draco.	■
Hiic proculdubi6fpe6tatillafeateutiaia Coafticucionibus Apoftolicis, ad;eliti[iinaa-
aaaficiam, recicata. Qjjpecunias poflidct, ijfqj nec vtitur} necalijs impartitur, Auarusdi-|ocumI)iacoais pencsthefaurum morantis fartituscft. Illecnim diuitiasprpbccufta- ***** dic^quiopesjvbieftopusjin reshoacftasjatqjytilesexpendit^namqicanebatad reni Ouidius,	v i:	. ■ .
B	iederis, folas femper habebis opes. ,
IterumfiDracoeftaaimalfitibuodum, vigilantiifimum,in terra, in vndis,&inaerc vi-uens,aues, &caeceras animances voraas; fic qui lucris, & opibusfemper mhiat, inno-iio vaframenti genereindagandofemper vigilatj vt vbicumqjfit, tam diuites, quam pauperes contra&ibus non probandis denocet.Immo quemadmodum Dracones, cau-da^spfraiitoruni crura ligant, vt meliuseorum fanguinem abforbere poifintrita Viu-f Vfurarij ta.rijiV^ria genera contra(5uunn, &cautionum adco vinciuntelephante>,uemp£ diui-. Dracones^ tc^j Vft eorunif^nguinem auicumre(5tius haurire qucant.	ditti.
Prceterea qui tantareferti funtdementia,vcexiftimentfe genitoseflc ad fuperbiam a comparationeDraconis non funt exciudendi: quoniam fi Draco natu^ali iuftindtu Superbus Elephanti infidiatur: fimiliterhomoPhanqnte,&Icaro fuperbior,Dr,aconis naturam vocatur aemuJatur;dum Elephanti,nimirum rcgnanti infidias tendir, vt & ipfe;ad fummum di- L)raco. gnitatum cLilmea quimp imum peruenirepoifir,
ImmoDracodenotacetiamfajiam voluncatismomenraaea; cicillacionem, animas, C & corpora indignis modis polluentem : quandoquidcm.Vcteres lafciuum amorem fi-v>j.gnificaturi,partem poftrtmam ChymerxlnDraconemterniinarefinxerunt:at in hoc\
genere Lenones nominantur Draconcs, quimplie{esqua;ftuariaspiofti:uunt,& pu-- Lenoncs d$ dicos adolefcentes lafciuis vetbis in dies venenant, Quareab Antiquitatefigura Her-culis,Draconeperempto, ct m tribusaureis pomis eifigiabaturj vt extindto hbidinis n(S ardq^jtemperantigin commotionum omnium moderatiicem partam demonftrarent.
Succeduntponderandialien3mlacerantesfamam,quiproculdubiobraconu tno- ' -res fei]UUnjtur. Etenim fi Dracones venenati vocantur ,quoniam cibaria. venenofiL^» cp.medant. Obtre£tatores ,quoq; cun<5torum ftudijs oblatcrantes, cibos venenatos obtrettato mandcre dicuntur^huicq,vctieno reludtansaliquod rcmedium vix. inuenitur:cum fa- resdicutur maablata vixinintegrumreftituipofsit. Item fi * ex feotentia Solini, Dracones lin- Dracones, guam tantum venenorefertam habent jcriminofi obtre6tatores ,admordendum, & cauillandum, linguam admodum venenat3m poflident.Et fihalitu Draconum aer in- • ficitur, & inflammatur: prsdidtorum quoq;fennoneaudientes inficiuntur ,&inflam-	f
mantur. Iuxta illud Hiercmiaz. 4dvocemioqueLU, grandisexarfttignis. D PoftremQmuiti(referenteCKlio)tradiderutProtcummod6infuem,modainDra- CaP'11' cqncm transfiguratum;quoniam pet fuem,fummum bonum in voluptatc.oftendebat, &pet Draconcm, illorum errores,qui tertenapulchritudinefdElicitacem metiebantur, quamuis alij pronuncient hanc Protei tranfmutationem abanciquis fiitam fuilfc_j, ad hominum impiorum terrorcm; vt p^nas mctu , vitiaabommari inciperent. lux-ta illud,
Oderunt peccare mali formidine pxn.u. Vutusdeniq;ind3gatrix,&vitiorumexpultrix,quj:dilig^entifltm^omniapetfcrutatur,, Duopralia^ Draconieftalfimilandasquiabacutavifione nomen fibi comparauit. AdfincmDra- tesajftmila cones,cum Elephantiscertantesj vndcpoftea vcriufq;Animantisdima.nat interitus,ad tur qnan-duos prxliantes exercitus optime comparantur:quando fcilicet pars vtraqiperititunc doq;Draco-cnim damntim infcrentes, damnum ctiam accipere dicuntur.	&
EM- fhanti.
344 « Vlyffis Aldrouandi
£mblemata. et symbota?
£

«rL-i

tm&lll	NFRASCRIPTVM cmblema Alciacus diuulgauit, fumpto afe
'	Homeroargumento, quandqGi:jeci,adTroiameuertendam nauigan-
tcs, aduerfo vento, in Aulide portu Bjeotiae detenti fuerunt:, vbi, Cal-chas augur peritifiTimus, cft caeteris Graecis profeilius Agamem nonei» docuit, qua ratione Dianam iratam placarcr, & ex Draconis augurio, . qui in proximam platanum repcns,n'ouetnpullos paflferisvna cum pa-jrente^eglutiucraijdecimotandemannolliumcaptum iri praedixit: dum pro paffer-cuiisann6s, & proDfacone tempuSinterpretatus eft. Itaqj Alciattis effigiauit Draco-' tteiii pullos pafferis in platano vorantem, cum titulo. EX ARDVIS PERPETVVM NOMER' deWdefubfcrtpfit bexaftichon huiustenoris.
CrediderAt plantani ramis fita, pigntra pajfer ,	■ ' - ■ • * \
£t bene, tti feuo vifa Dracone forent	£
Clutijt hic pultos omnesy miferamq-. parentem
Saxeus, <£r tati dignus obire nece, H£C, nifi mentitur Calchas, monimenta laboris Sunt longi, cuius f&ma pcrennis erit. Vohiitenimauthor meutibushumanisinfinuarc,praeclara effeardua, & nonnifima-£t,*.Ttifc. gna difficultate obtineri. ScribebatenimGcero nullam effe poffc diuturnatn glo-quttfl* tiam^quam ftrenuuslabornonantecefterit. Ideoadrem Hefiodi carminaleguntur»
Amptccti vitium cumulatim, rfr fumere promptum efiy Namq\ iter idfaciie eft, nec eo vicinius vHum\ Dij qUoq> fudorem virtu*i pr^tpofuerunt, Adquam longa via ej9, atq-, ardua-, & afpera multttm Offevtur %tamen eft vbi ad Alta cacumina ventumy Fit facilis, primo fuerat qux tam ardua virtus. Vttde Horatius huc quoq; refpiciebat canens.
Vtrtutem pofuere Dij fudore parandam.	iQ
4. Pf°Pert»us etiam id intadlum nonrehquit, cum cecinit. *	fllagnum iter afcendo, fed dat mihigloria vires,
Non tuuat ex facili lecia corona iugo. Nec putandum eft id fuiffe incognitum Ouidio, qui & ipfe cecinit hunc in mofhim. i,^.Trift.	ArdUa per praceps ghria vadit iter.
Quapropter colltgendum eft, quddmorrahbus, pro virili parte, eft adlaborandum, vt immortahsegregijs virtutibus gloriaconciHetur: qua dere germanam fatetur verita» tem illud diftichon, quod fic fe habet.
ncfcis, quid fit noftrum hoc, qttod viuimus, audi, Tranfttus in mortem, herculeufq-, labor. Pofteaquam in fermonem humani laboris incidimus, non eric abre recicarc aliud em-ZmbUi85 blcma Alciati,in quo figuratur Dracoextin<5tus,&iuuenis dences illius ferens i cuius hiftoriainrubricaMithologicorum fuicexarata. Eftautem aduertendum, quodden-tes Draconis,Cadmi labore,fatidenotant litteras, quas ingeniofus , & induftrius iuue-nis omnium primus Graecis impertitus eft. Idcirco Alciacus coronauit emblema hoc titulo. LITTERA OCCIDIT, SPIRITVS VlVIflCAT. carminaautemfubfcripta^ funchuius tenoris.
Vipereos Cadmtts dentes, vt credidit aruis,
Seuit. & Aonio femina dira folo. Terrigcnum clypcata cohorsexorta virorum eft.}
Hoftili inter fe, qui cecidere mantt. lEuafere, quibus monitu Tritonidos armis
Abieftis datapax, dextraq-, iuncia fuit. Primus Agenorides clementa, notafq; magiftris Tradidit, ijs fuautm iunxit, & harmoniam.
S&torHm
Hift. Serp- & Drac Liber II* 345:
A	J£ttorttm difcipulos conlrariaplurtmx vexaaty	A. ,
Nonnifi palladid qui dirimuntur ope. Cseterum animaduertit Reufnerus quemcumq; laborem diu no£luq;animum, & cor-. j>us?fetigarttemi-ineprudentiacomite, eireirritum xquapropter delmeat hr>minf<n of-cfcmDraconrofferentem ,cum grseca infcriptione. AAKH ANHMaAIOS A^PXiN. X)icatq; hoc Cmbicma Ray mundo Pio Fichardo luris Confuito, cum tnfralcnpus vtr-iibus.	= '	L.i.Embl.
S iioc Melle foporatam Dux Troius obijcit offam	Bmbl. 28.
ritlf" : >-,r Cerbereis portis, Elifmmj fubit. ?:b:.n '. Jqniuomum fopit medicata fruge Draconem
..aiqEi • -	lafon vellere diues auis*	:•<	' '' *
Angtticomst Perfcus fuperAtor Gorgonis,attreo i. nj. ,	Alipedem fr&no Palladtsvrget eqttum.
hT>. Vi Muitumvis animi,fedpltts fapicntiapr&flat, bai v: : ijguie cum confilio cuncfa. rnodocj, gerit.
£>uemratio,non iramouet,Dijsproximusilleeft^
Plus ratio multo robore recta valet. Molefuavis conftlij fefeobruitexpersy
Cui pectus faptt, hic.vtiltsejfe potefi. Sictuffic pater tlle tnus, Raymunde, magiflra.
Confulitispatri&dumrationcft.nulz Magnum equidemprxflatis opus fapicntia parefi- . ■ .,.1 Non vi veiLe magis;qutimratione regi. Neqj admiratione vlla teneridebemus, quoniam Camerarius ad calcem Tfbri Emble-matumex Animalibus, Amorem omninm caufam eifeoftendit.;dumeffigiac qmtuor animjliaexoppoiitofefeintuentia, nimirum Aquilam, Leonem3Sirenem, & Draco-nem,cumtitulo^ AMOR CAVSA OMNIV/Vi.. Deindecxhibet diftichon huiustc-noris. . .. .•'•
Si rerum qttAras fuerit quts finis&ortur, C	Deftne, nam caufa efi vnicafolus amor.
Addit poftea ,quod Aurhor huiusfymboli,pr£edid:is quatuor animaIibus,quatuor Amorum genera voluit reprsefentare, nempedefiderium, & amorem vetxglori^e, de-indc virtutis, &pr3eftantixanimittertiapulcb ltudmis, & demuindiuitiarum:ideoq5 rationeprimi, figurauit Aquilam inter caeteras aues altius volantem. Secuudo Amo-tiaccommodauit Lconem, qui fortitudinc quadam caeteris animantibus antecellit„ mortim Ad
tertium Amorem exprimendum,qui in vera rerumpulchritudine appetenda con- r
fiftit, Sirenem pinxit, cuipoetaetam fuauemconccdunt vocem, vt omnes audientes-^* demulceat.Poftremo Amoris generi Draco comparatur.,quia circa diuitias,& munda-nasopes verfatur, quas Draco libenrercuftodiPfc perhibetur. Verum fatius efter,fi proDracone Auarum delincaftet: cumistanquam Draco diuitijs incubet* Quapro-pterPaulus Maccius pisemcmorijead rem noftram exprefllt piduram horti Hefperi-dum,cuiconeDraconis,&infcripfitemblema.IN AVAROS.cu verfibusinfrafcnptiso.
Peruigil intaiiosqui feruat tn arbore ramos„	Embl. j2«
Etfibinoncufios aurea mala Draco;
D	Par tibiydiuesopumvigilf. torqueris amortt,. ■
Sedmifr extrucias non tibi claudis. opes^ .
O aurum■ cura fili,genitorq• doloris,
Si te habeam, metuoynvte habeam, doieo ? C^"-erurr« ^uiiisfuiftetdemonftraiTemulieres&virginespotiusquamdiuitiasdiligen-tticura efle cuftodiendas. QuandoquidemAlciatus ,in hoc monfttandcvs.dclineauis^A^^-' PallademarmatamiCumDraconis iconeiuxtapcdes,&decoj-auit embiemahoc titu- virginum„ lo. CV^ ODlhNDAS VIRGINRS. Addiditq;he*aftichonhuiustenoris0	lmbl.22„
Vera h&c effigies innttptz efi Palladis, eitts: Hic Draco qui Domtna confiitit ante pedes.
Cur Diux^comes hoc animal ? cuftodia rerum Huic data ftc lttcos,facraq;templa cclity
Innti-
f
Vlyffis Alclrouandi
Prudentia
mulierum cjuaiis ejje debeat.
L.^.emble. 7-
■JaL, Emb. d»i.2.7<
SymbolumY & Adagift.
tar.i .me-ipor, artif.
■345 '
Jmuptas opus ejb cura ■affer-uare-yueUasc-s^ • '•>
Peruigiii Uqueos vndiq\''tzndit .rtworx?.^ *	.....
"Nec pnerer ratibnem, Author aifeuic Virgiacs diJrgmti, & peruigili cura e0e:recU4jj-clas: eum virgoGraecisdicatur >#&p$*voe9& ctiyatoiD^cfletSlatur tsctpa 70 ftiiTpi5 quoniamvirgo apudmatrem mancrc4eheat, Huncc|ymorcm ,veterui$fujftcj» fcripfit Hefyodits. ImrnaHomerusi'nperfona Pcneiopes,vojyitpudtcam.mu 1 ter.c femperanctllisftipatam in medium prodire. Immomulieres in cpnfpe&um homi.oyih curiofius intuentium exeuntes, prudentia, & fapientia confpicabilcs eftedcbent: ve-lutifuit Theano pulcherrima femina,propterquam belium decet\ale,cum Phocenfibus Commiftum{uit. Hsc enim aliquandbcumJuperiorein-;indueret,veftem jfortenuda-uit brachium, quodfortuitbquidam intuens dixitso pulchriim brachiu, atillafapicnw ter refpondit,fed non publicum, quibus verbis ,.& ciftiiartm fuam indicauit, & lau-dantis internperantiam repreftir. kd rem Rcufneaisexhibuit lcbfiem.Draconis humi ftrati, & pidturam Apollinis arcu, &Tagittis niim'iti,cam titulo. VITAE SAPIENTIA CVSTOS. Quouiam virfingulaci pra;difUsfapientiaolim dignus?,Pliscbi tripode iudi-
cabacur. carminaautcmAuthorisfunth^e. •.>v- • •	w
Stratus, humi Python Phxbi iacet ccce fagittis. \ ■ -
Tcrribilis fcrptns corpore, & ore minax„	,\ . *
fhd modo peftifro prafsit tot iugera. veffite.	■ 1
Iam c.inis, & puluis, iam nihii effe pvteft;. Pythia iam celebrat fecttro Gracia corde, Laurea vittorU cingat honora caput. Prima docens recium cufios fapientia. vita efk,
Citm>vittjs morbospellitydr amne rnalu/n.	■■ '
Catone,etiamfapientior illeiadicanduseft, qui velutiprouocatur,refpondet;eompsr raturqj Elephanci aDracone ad pralium prouocato, qui extindus, &: cadens, ponde-recorporeiemolisDraconem obruir., Idcirco Camerarius p.inxit Draconem, cuoa^p. Elcphantc belligerantem,addiditq;hancinfcriptio.nem. NON IMPVNE FERES,D«-
inde protuht talc diftichon»	• ■, - ■;
Contemnit mortem, qui■ non /noriturus. inultus*	"J
Vnaetiam eft-hoftis cer-ta ruina fui.	■.. ,	' ' : G
Ibuiusfcripfit hoc fymbolttm a fe fuiftc excogitatumingratiamSmibaldi, &Ottdr boniFhlcorum,qui lllud vfurparunc in monumencum iufta; vlcionis,ob Fracrem Hie? ronymumCcmicemcrudeliterabxmulisfuis Fregofijs interemptum,. Prxtereahoc fymbolo vfuseft,etiamDelphinusTitio ComesTefana*, cum infcriptione non difltf mili. DEO VINDICE. Dcmura Paradinus inHeroicis exlnbuit pitituram Draconis alaci ferpentem vorantis, cumcitulo. VNIVS CQVlPEiNlDlVM ALTERIVS Dt-SPENDIVM. Argumencumhuiusfymbolidefumptum eftexadagijs, vbidicebamus Serpenrem,qui noncoraederit ferpe$em, nullo modo fieri Draconem. Huiusaucera fymboli, &adagi}fenfus eft, mulcoshomines aliorum damno, & xre alieno, & poten-tiores,& opulentioreseuadere. Ad finetn Ruftellius,quoqjdiuulgauit fymbolum-jf litterje D. efte iconem Draconis: quemadnaodum fymbolum licteM S..pi#ura Scrpentis cfte dicebatur.
PHRENOSCHEMATA- ,
IRI fumma erudicionepra?ftantes, ex varijs Draconum proprietati-bus,varia etiam phrenofchematum argumenca auferunc . Quamd-brem prima facie> nonnulla vigilanciam huius animalis rcfpicientia_^ in medium afferemus. Incer h«c aucem primum locum occupac illud Infigne Emincnciffimi Cardinalis Hyppolici Eftenfis Principis Mufa-rum,Charicumqjmunificencia ornaciftimi ,qui, vt exprirtaerec ncmi-Draco ad nem ica vigilem efte pofte, quinaliquid eum fugere polfic, delineauic Dtaconem fecus fores Pala- arborem auream, &pomiferam, Aquilamqjcircumuolicantem,pomaq;fttrtim fubdu-' tijsjuii m- centem, cum hoc aureo.diao.. AB INSOMNI NON CVSTODITA DRAONE. dicet.	Alij
Hift. Serp. & Draa Lioer If. J47
A Alijmcditantcs vigilanrtiam huius animalis, figurarunt Draconem fnpra ianuam ali--ctmis domicilijcumDi£lo. HAS SERVOFORES. Harcautcm pidura adforcs P..ila-tij Illuftrifs. Co.PhilippiA.ldrouandiSenatoris Bonon. cxprcfla obfertiatuc. Hierony-miis Rufllllius efligiauit Draconem,Lupo flrangulato,ad Ca?lumvolantem,cu Di6to. VIGILANTIjBVS NVNQVAM. Voluitenimindicarehormnem , qui irt peragendis negocijs,laboriofiflimo vtitur peruigiiio,cxtindatandcm maletiolorum inuidia,a viris immodici honoris titulo infignitis adlydera, vfq; cxtolli.
LucasetiamContilisfcriptor Italicusexhibuitpiifturamarbnris malis aureis onu- inl.lnfi--. ftx,eiqjDraconis iconem adiunxit, cumDicio. NON SAT VOLVISSE.Etenim,cum „n> per aurea mala ,fapientia allegorice intelligatur: author hoc phrenofchematc, illam fummopcredefidcrafleinnuit, dum,ftudendo,no(5tem diei coniunxit pcruigilem.Icon vbrcjiifcbe autc Draconis pingitur ad oftedcda pcricula, & labores,quibusadolefccntes,ad com- maacqui -parandasfcientias, animum fimul, Sicorpusaflidue fitigare debent. Idcirco phreno- rendt vir-. lchematiaddidithocDidum. NON SAT VOLVISSE. quoniam,in negotiocompa- tutisquale. tandeEvii:tutis,non fufricit vulgatum decantarecarmen. £	Cumdefmtvires tamtn eft laudanda voluntas.
Qjandoquidem multiugiscuris, atq; vigilijs vtendumeft 5 iuxta illudHoratij. «
Mtilta tulit,fecitfypuer,fudauits,:& aLft. Praster vigilantiam,exiftimarunt authorespiudcntiam quafi lumen aliquod in hoc ani-mali elucefccre. Quapropter hanc beftiam nonnifi ab aliquo cxpreflam prudentia? ideamhabentecomprehendi pofle opinantur. Ideoq; figurantaliquando Draconem cum hoc Difto. PRVDENTIA VINCITVR. qualephrenofchema ad fores Illuftrifli-miComitisPhilippi Aldrouandi SenatorisBononise intueri licet. Pariter Perciuallus pbrcno fcriprorkalicus,inlibroInfignium>deIineauitDraconem vetusfpolium deponentem, ySvW^/,* cumDi6to. EX SCIENTIA PRVDENS.quoniamDtacoobdiuturnam,quamducit prudcntia a:tatem,animaleftfagaciflimum. Prsterquamquod ei afsignatur Prudentia,quia,cum Draconis fpolium inquinatum cognouerit, illud ftatimdepotiere perhibeturj qua: conditiones refpicietia in viro prudentia» nota prasftantiflimo obferuanrur.
Vincentius Ruflellius exhibet hoc phrenofchema, fcilicetpicluram Draconis in_j" ^media palude lilijs coronati,cum Di£ta. CONDECORATA VIRTVS. Afteritq; C fuifle alicuiusviri percelebrisdemonftrantis propriam,&alterius virtutem,ex quo
laudis,&honoriscoronafueritcofecutus,vcl a generofiflima Republica Veneta,pro- ^ pterpidamin phrenofcheinate paludem, velachriftianilfimoGalliarumRege, vel a SereniflimaFarnefianaFamilia propterlilia,qua; vtriufqj^ifignia gentilftiacxornat: icon poftea Draconis ptafetiluram denotatmilitarcm ,cuius munere fungensvigilan-tiffimusefledeber. AegidiusSadelerus pidturam .Draconis,cum Atpilaprasliantiscx- Dracocum hibet, cum Difto- DIMICANDVM.fatcturqjhocfuiflefymbolum Chriftiemi II.Re- Aqttila. gis Danice, Noruegia?, Zelandix, & Gothis. Dentioreprsefentat figuram Draconis Draco fu-fupra fphxram,cumDicto. NON MINOR EST VIRTVS. Trnditq;fui(Tefymbolum prafphera Sigobciti primi RcgisMetenfiutn argumeuto forte defumptoa Hieroglyphicis Acgy-ptiorum, quiiuxta varias Dcaconis figuras , tcmpus ,annum,Solem, &dcniq; totum ttrrarumoibem defignarunt. Meminimus etiam vidjffcimaginetn alati Draconis in fummitate baculieminentem, cauda: fpins baculumampiexantem cum Di&o. SA,-LVS VIT^. hocphrenofchemaforfitam alluditad.bacuhim ,&angucm Aefculapij, cuius numini Vcteres tutelam vitKconfecrarunr. D Poftremo venitin tnentem phrenofchcma cuiufd.un viri, cuius opulencia? olim ni-
hil deerat, tuncq; multiannumerari volcbanceorum gregi3 quos diligebat. Verunu* vhreno-tra&utemporis,obinfottunium,fa&usIron^	Bi
&amicisnudatusfuit :cumfententiaOuidi)germanamfatcatur veritatem_>.	aitJS men.
Horrea formicatendunt adinania nunquam,	•	dicifacii.
Nullus ad amiffas ibit amicus opcs. Is igitur oliminpelagadiuitiarumiinox .Trumnartimnatans,pinxit Draconem, cum Difto italico.TVTTO VELENO. Alludens fortead amico*, quioliin tantaerga feip-fumbenignitatem,nunc in venenum tranfmutauerint: vel perDraconem mtelligens femetipfum venenofalaborantem egeftate, ctti amici appropinquare non auderent.
INSI-
348
Vlyffis Aldrouandi
tAn.Orig.
Z>raeonarif qttifuerint
Infgnium mihtarium d:firiptio.
Difcumcn intcr infi-gnt gtnti -
litinm-y &
militare quale.
DrAC0trL~> Infiqni ze-tiittio wtl-i'irum fa-
■■niiifrjt no bili-i.
INSIGNIA MILITARIA. .
0NSVEVERVNT Impcratorcs Romani,Imperioinclinante_*, pro fimulacro Aquil»,addcnotandamiugem Ducum vigilantiam, in vcxillis, iconem Draconis geftare,cum liac mfcriptione. PYTHONE PEREMPTO. quocirca liidorushaec vcrba protulit. PoIteaquain_> Apollo Draconem Pythuim confecit, ipfe primus Draconis fimula-crum geltauit: deinde Graeci, &po{tmodum. Romanitalia fimulacra adbellum proficiicentesdeferre cxperunt. Qua de re nummusCa;fa.ris Didt. III. quo Vi6tona;caput alatum confpicitur,habet in laterc inuerfoDraconetn lurrcdto ca-pite iuxtafimulacrumRomrcgaleatse, cum infcriptione.C.CLO.Vl.PR^F.M.ideftCa-ius ClodiusScxtus Pr»fc&us militum.Huc qibjqjrefpcxic Baptifta Mantuanus.canens.,
Non mihi fgnabant pitiivexiila Dracon.es>
Non AquiLe. _	p
Qnoniam Vegetiusfcribfbat primum lcgionis fignum fuiife Aquilam, quamAquilifec gefiabat :D;aconcs autem erant Infigaia ,.quae>ad praelium per fingulas cohortesi Draconarijsfercb,Tntur. Hincpoftea omnes figniferi, per excellentiam ,Draconarij fuerunt appellati. Modu autem geftandi,& forman) horum Infigniu recitat Amianus Marcellinus ,quando dcfcnbit pompam Conftantij Imperatoris, quam Vrbcm ingre-diens duxit.lnquitigitur :purpurea Draconis fimulacra aureis, gemmatifq; haftarum fummitatibusfuiifealligata,argenteo,& vafto hiatu jitaut, flantc vento, veluti Dra. conesirapercitlfibilarent; rehqua parte ex holoferico fubtililfimo, atq; Ieuiffimo,vc & ipfa a vcnto agitata viui Draconiscaudam a:raularec.ijr. De hisInfignibusloqueba-tur Claudianus, qnando cancbat.
Manfuefcunt varij\ uento- ceffante Dracones.
Dcmum Cortonaccnfcs, coloris albi Draconcm in rubra prseferebant parma^,* cuitis vmbilicuserat argenteus, in margine autem duo crant circuli, quorum intcrioc pralfinum, cxterior vcro colorem album pra: fc fercbat, de his p;irmis cum fimulacris Serpentum, vcl Draconum legeuduin eftpntnum caputpnmi Iibri^ vbi raulto plura_ G-explicantur.
INSIGNIA GENTILITIA-
^i^iv^-f^ NSIGNlA gentilitiaeatenusa.militaribusdifcreparevidenttir,qua-M/i tenusiIladomi,haec militia: vfurpantur. Imm6vnum,&idemlnfi-gne interdum vtrobiqj adhibitum,&Militaris, & GenUlitij nninus. obirefolet. Quamobr.em in thorace Agamemnonis, & in fcutoHer-culis, icones Draconiimconfpiciebantur. Itcm gencrofi{fimusImpe-rator ille Epavninundas, quiad Mantineam tam forriter occubuir, ge-ftamineDraconis domi,forif^i deledabatur: quapropter Antiqui eo inloco , vbi prsr-lium coinmilfum fuit ,columnam cum clypeo eifigiem Draconis. referente,intanti Principis.monumentum crexerunt. Taieautem gentilitium Infigneabhoc Principe fuic vfurpatum tradit Paufanias, vtex cognatione Spartiatarum feprogeuitum oftenderet jquorum Infigne figuraDraconiscxornabat icumex ferairiiodentiura—» H1 Draconis a Cadmo fatorumoriundieffent.
Nondcfunt noftra xtatefamilia:,quaeinlnfigmbus gentilitijs cffigieDraconisdcIe-ctantur. Nouimus iuuenem cult-ioris litteraturae confultiflimum, qui proprium Infi-gnegentilitium Draconisiconedecoratum fupra ianuara mufa:ipingicurauit, d<;inde fubfcripfit hoc diftichon.
Mufarutn eji cufios, cufiofj( Heliconis amxni,
Hefperidum hortorum ceii fttit ante Draco.	4
Familiae poftea fupremae conditionis non funt omitrenda?; quarum Infignia gentifitia-Draco cxornat, veluficft nobiliifima Boncompagnorum familia Bonon.ex qua Gre~ gorius XliL Portrifcx optimus Maximus etncrfit ,.cuiuslnfigni gencilitio, raultiallu-
dcntes
Hiffc. Serp. & Drac. liber U° 349
j\ dentesadDraconem,hocD'clumadrcriprcrunt. PRVDENTfA REGNAT. Memini-mus alibi iub codem Infigni gentilitiolegilfe ha;c verba, PRVDENTIA NVNC EX-PLICAT ALAS. Alij iiguram Draconis m hoc Infigni genrilitio delineatam inf: afcri-ptis litceris coronarunt. VIRTVTE FORTIS, ET AVDAX. Alij vcro, & potiffimum Poetx aliudentesadDraconem Infignis gcntilicij Grcgorij XIII. multa carmina con-fcripferunt. Horumigitur quidatn Romarn alloquensiicccciuit-Ne Lupa ferpentem metuds, qui reddere tutam i	Te valet, bic tantitm ftgna timoris babet.
Apud alium poetam meminimus legilfealiuddiftichon huius tenoris. Tbreicios nunc Rtrna Buces, nunc millc carinas Temnat ab infomni bene cuftodita Dracone. Ogerius, quoq;quifuitbonarum litterarumcultor perquam ftudiofusin fuovolumi* ' nefyluarumha^cprodidit carmina.
Pcruifil Hefperijs olim feruabat in hortis. Poma Draco aurifero, & rutilanti tincia colore-3 B	Ne quis fifyphijs ca poffiet tangere^palmis;
Raptaq; furtiue cupidis includere ciftts. Sic prudens Heros vigilanti nomine dtctus Vere Gregorius,ftbi quas Dominator olympi Commendauit oues, truculento i dente Luporum Defendit fittmmo fiudio, curaq-, perenni. Neq; funt omittendi verfus Gulieimi Modicij viri in Jitteris fummi 5 in quibus fingula-res dotesa&deniqjomncsprserogatiujEtanti Pnncipis, occafione Draconis inlnfigni gentiliopi<Si*fic exarantur,
Efi Draco Graiugenis obtutu dictus ab acri,
Cui data cernendi vis peracuta fuit. BeruigiCtfii necnon oculis Draco dormit apcrtis,
Membra rigat quottcs feffa labore fopor. Thefauris igitur cufios, templifcj-, Deorur» .i',	Appofitus quondam dicitureffe Draco.
G	Eft index animi prudentis; namq; mintfter.
Dicitur armifona Palladts, atq; comes. Sluin olim Serptns Epidattro veiitts in Vrbem,
A popttlo morbos depulit, atq; lusm-. Trincipis hoc Infigne noui tibt Roma henorum
Incrcmenta, decus, tatitiamq; notat. Certa fialus paritut povulis, cum- cemit acutum
Rex vigtl, tfr cufios attrea templa colit. Gregorius vigilem graia fert vocc Latints.
Et magni memores nos facit cffe patris. tegiferam Cererem foLiti vcii.rre Dracones,
Signa. redundantis fertilitatis habent. Gaude Roma. Draco placidus viridantibtts alis.
Alta peiens, animo te inbet ejfie bono. Elorebunt Leges, diutnaq\ iura, Dracone
Aufpice-, tum frugum copia maior erit. Eelftna, ciue tuo terrarum Principe, dociiim, Et placidttm gaudens effer ad aftr.t capitt. Kemo tuos partus bonus korrct; nam t>ia matcv
Nil nifi manfiuetum^ nil nifi mite parit. JSutcquid habet tamen borroris Draco fentiet hoftis
rhraci.ts, & nigro.gens Aquilone fata» Non alia Deus ipfe bonis placidijfimtts hoficm
Horribtlcm prtbet, fie ratione maLis. Sic fyorrore Lupos pafior fortifsimus arcet,
QuempLacidumpcrAntant; quemq;feqmntur ottcs.
G g	J£ui»
3$o	Vfyffis Alclrouandi
iJAtura itibet cttnciis in Regibus cjfe	" £
Diuerfayn qttiddam, quod timcas, quod ames, Idcm author compofuit decaftichon pro Iacobo Gcmmario , quigemmam forte fimu-iacro Draconisfignatam Summo Pontifici Gregorio XIII. donodedit. Hocautenu, ficlehabet.
Alme Pater rerttm, ctti tradita fumma poteflas,
Et Chrifti toto, qui gcris orbe vices: Cttm tibi facrorum data ftt cujiodia; cuftos
•Templorum fcquitur te Draco iure vigiL Aliger cft infgnx tua Draco gcntis, & omett
Alta petens fccit laudibus ille tuis. Hac nitct in gemma facies fgnata Draconisy
Exprcjjit mira, quam vetus arte manus, Varud damus, tamen hxc hilari pater accipe fronte Inclyta, qu.t generis funt monumenta tui. Eamilia Sant> & alicT famihae natahum clantudine confpicux, quae in Infigni gentilitio Draco- £ J , f nem habent; veluti Burghcfiorum familia genere haud ignobili gloriofa,ex quadima-r&)eJl - nalJ-t PauJusQuintus Pontifex Maximus , qui noftro fseculo, tanta prudentia totujn_ Pttmiliade chriftianumorbcm moderauit * Praedi&is addamus nobiliffimam MaluafiorumBono-nieiifium Familiam, in cuius etiam gentilitio infignij Draco confpicitur. In hacFami-' lia hodie refulget Comes Cornclius ornatiflimae fapientia:, & prudentia; vir, qui dum heec fcriberemus, munere Vexilhferisluftitia: in Patna fungcbatur.
symbolic^ allv.siones-
, .* -
VM omnibuspromptafit GregorijXIII. Ponti£Maximi mcmoria, iti cuius InfignjgentilitioDraco figurabatur : fciendum eft, quod Fabri— ciusPrlucipiusvirin litterisclarus alludens advarias huius animalis fafbitiunt	P'OFrietates,&figuras,volumenAllufionumfymbolicaruminfexdi-
varUi pr\e	flinftum libros compofuitjin quibus Draconem ,iuxta variaspraero- Q
matiuas	gatiuas effigians, cum fuis Di6lis: veri Principis vitatn, effigiem, & la-
Draconis* bores legentibus infinuauit,. Propterea nos in pr2efentia,adperfe£l:um huius hiftori» tra(5latum,principaliora fymbola abhoc erudito viro reprasfentatamemorabimus.
Itaqjin prima voluminisfronte,licetintucriDraconem triplici infignittimdiade-matereferentem InfignegentiIitiumSummiPontificisGregorijDecimitertij,cum ti-tulo. DOMINATOR, ET RECTOR. quotacitcexprimitur intereffePrincipisSand^ , . RomartjEEcclcfix-cundtamoderart,&regere. Sequituricon Ciuitatis B-ononiaj ,cum BmmaCt DraConefuperuolante, & titulo. BONA OMNIA. Ha:ccnim Ciuitas tanquamSum-unas partt m[ pontigGiSpatria confideratur, quastotiusterrarum Orbis Principem edidit, fubcu-jusvmbra bona omniareitenominandafunt. fbi confpicitur fpherica machina, in cu-ius fummitateduo parui Dracones caduceum fereMercurij referentes apparent, cum fimulacro Solis, & Lunff, & titulo. NATIVITATE INSIGNIS. Cum natiuitas liomi-nis,hac ratione,ab xAegyprijs olimdefcriberetur. Proponitur etiam icon Draconis in-ter duasmilitumaciesquafipr3eliaturas,cuminfcriptionc. EX ARDVISIMMORTA-LITATEM ACQVIRI. fumptofort^ argumento ab illo infante,quemmulicr qu£E-j| dam Eleis obiecu ivnde mox in Draconem transfiguratus, hoftibus ob terrorem fuga-tis, Patriam liberauit. Pariter Author hoc fymbolo fignificarenititur, quod Princeps a teneris, etiam vnguiculis,in ardtiis patrandis ,inhoftibus fternendis , in Republica_ Videnda feruanda liberanda, & regenda,immortalitcm adipif&itur. RurfuseffigiansDraconem ptntDraco pufionis dormientisc3putfpiriscircumdantem,fcribit hunctitulum. NILCLARIVS nisptjtja— xNlLVE NOBlLIVS.Quoniam Draco, vel Scrpensftimmamnominisamplitudinem in gia,	omnibus ngmficaredicebatur :cum. olim Harufpices ferpentem dormientis pueri ca-
put amplectentem retulerint, mhil prxclarius ei accidere potuiffe . Poftroodum dcli-neauit puerumfupra Draconcm vobntem,cumtictilo.ET EXALTAVIT H\'MILES. Nam ficuti Poeta: Ganimedem per Aquilam raptum fuilfe finxerunt,hic ab Authore*
pro
Hift. Seip. & Drao Liber II, 351
AproAqjiila^Dracodcfcribitur, quirediusDcum vidcrurcxprimere: Deus igiturFa-iloios, & Arrogantcs deprjmitj Abie&os vero ad fydera vlqj extollit.
Succedit icon Diaconis circulum formantis coronati hoctitulo. CELERITATE, ET MODO. Significatur enim, quod veiuti Solperpetuo circulari curiu totum terra-rumorbemiIlufi:rat;ita,qui in rebus agendis, nunquam procrathnat, ad Monarchiaj Principatum facileperuenit. Deinde cum interfit Principis omnia deftruere vitia, & fnfignia virtutisextollere:pingitur Apollo Draconem Pythtum fagittis conficicns, a Apollo dra quo poftea Apollo Pythiusfuit cognominatus: tituluseir. A DEViCTO INSIGNIA conempy— SVMPSIT.Iterumconfpicari licct effigiem Saturni in autro,cum figurisfcx puerorum, thiumne-&Draconis, pro setatum, &anni fignificatu , cum infcriptione. SVPER ^THERA cans,dein-NOTVS. cumfenium,fiuevltimahominisa:tasil!afit, in qua, ad mentem Anftotelis, Ccps Inji— nobilitasfignatur. Adiecitauthor multos Dracones extrcmitati caudae infiftetttes, pntadraco cumtitulo. NOMINE, ET RE. SiquidemDracones,&: vigilantesfunt,& acutiftimi uisreporta vifusex proprio nomineefte perhibentur,veluti inRubrica etymifuit enucleatumjid- uit. circo naturamhuius animantisPrincepsimitaridebet. Sequttur imagoRegis Draco-® nemmanutenentis,cumtitulo. RERVM POTITVS OMNIVM. Huicenimfymbolo
argumentumdederunt hieroglyphica Acgyptiortim,quialiquemregnopotitiimfigni- Draco a— ficaturi, pradi&ofimulacro vtcbantur. Confpiciuntnr icones Solis, cum Dracone,& pudi/F.gy-Lunxcum Aquila:infcriptioeft. LVMINARIA MAGNA. Ad denotandam Summi ptios erat Pontificis,&Imperatorispoteftatem. Adduntur figurasequitumfpolioDraconismu- Hierogly— nitorum,cumtituIo. IVS IN ARMIS.Cumhoftesnon folum vulneribus,fedterrorc phicumre-Ctiam arceantur. Item confpicari oportet fimulacrum mulieris altera manu facem ex- gis. tinguentis, altera Draconem amplexantis, cumhac infcriptione. PVDICITli£ CON- Prudcntia SERVATIO. etenim Princeps faces Veneris procul expellere, aut prorfus extinguere draconi at debet. Cernitur etiam effigies Dianae,cuius dextra facem, & finiftra Draconem ftrin- tribuitur. git, cuius infcriptio eft.L/SVA EIVS. nam Diana, nimirum Luna cslefti fponf3e,nem-peEccIcfiaeCatholica? aflimilatur,&quemadmodum illa lumenaSole recipiens re-fulgct; ita Ecclefia , eiulqj Princcps Chrifticolarum corda illuftrat. Pingitur quoq; nauis mercibus onufta, cxpanfis velis, in pelaao a magno reda Dracone,cum titulo. NAVCLERVS VRBIS, ET ORBIS. Pariterconfpicitur fimulacrum terrx,cum Dra-P conequerna fronde coronato,& titulo. PATER PATRI£. Corona enim qucrna fer- Corona uantibusciuemolimaRomanis dabatur: Summusigitur Pontifcxtcrram rcgens,Pa- querna er tcr omnium nominatur, & coronam fcruantis ciuem meretur.	lim daba—
Iconesetiam nonnullarummulierum Draconem venerantium ibi vifuntur,cumti- tur ferua-tulo. TIBI MERCHS ET HONOR. Imagines enim'illarum faiminarum Geometriam, tibus ciue. Muficam, & Arithmeticam reprxfentant, quae Principis munificenria florent. Sequi-tur fitnulacrum Draconis Rellatn ad inftar cometaeaelinea tam intuentis,infcriptio eft. DOMINABITVR ASTRIS.Quoniam Princeps Aftronomix ftudio infignis,prodigio-rum minasfacile aucrtit. Inluper exhibetur DracoinmedioMufarumc*tu, hoc co-ronatustitulo. CERTVS APOLLO. Etenimlargomuntficentiae Principisimbni.j afperfiPoer^eiusencomiaindiesdecantare miuime ceffant. Ibividctur ctiam/£f- Icon ,jpr culapij imago nodofieVirgasaDracone circumdatae nixa cum litteris.LIGNVM AM- culapiiautt BlfiNS MORBOS PELLIT.Cummedica facuhas adRempublicam, pro corporum fal ute, necelfaria,fagacitate Pinctpis,iuuetur. Pinguntur infuper multilibri,&Dra-co cum titulo.VlGIL ANTIBVS NON DORMIENrlBVS.Quandoquidem Princcps Dcirca leges iugiverfans vigilia, facillimeregimen Rtipubltca: moderatur. Figurauit
etiamDraconem intuentem ftmulacrum Solis,;,cum titulo. ABYSSV'S ABYSSVM. Prifcorum Sumptofjrtcargumentoab Antiquis, quimultis in locisSolcm venerabantur ,.&ab altquive-Aegyptijs, qui Draconemmundi fpiritum indigitabant: quarc in hoc fymbolo confi- nerabatur deratur Romanus Pontifex, quatenus Deum meditans, Theologiam c pe&ore cffun- Solem. dit. Huic addic fimulacrum Europa?, & iconem Draconis ad fores templi, cum infcrip-tione. VNICVS DEI VICARIVS. Nam Summus Pontifcx, quia folus Prineeps eft, Europam ab hoftium manibus intadam tuetur.
In progreffu, confpicari poffumus effigiem Veris, ctim Dracone argentearcdimito corona,& citulohuius tenoris. MICAT INTER OMNES. Siquidem, vcluti aduen-sante Vere,trigus diffipatur,& nebul^ diffoIuuntur,ita candor Principis humanae men-
Gg 2	tis
3? 6
Vlyflis Aldrouandi
Vetts voca tttr Alpba, tjrOmcra,
Simulacra tistenebrasfugar. Additurhuiciniagoxftatis,cumDraconefpiciscoron^io,&titu-H tjuatnor an jo. L.ONGANIMITAS • Cum Principis cura, veluti a?ftas annona redundet. Necj; niteporii, defideratur llmulacrum Autumni,cum figura Draconisfrudtuum fertis ornati, & titu-lo. S'VPEREMINET OMNES. Siquidem Principis poteftas,de quahonores,& digni-tates fluiint, Autumno fru&uum dicifllmo comparatur. Deniq; Author prabuit figu-ramHyemiscum Dracone populeisfrondibus exornato, &infcriptione. DIV NO-CTVQVE REGIf. Quoniam Princeps, ob mentis,& corporis labores, dies, atq, na-<5tcs ducit mfomnes, idc];populea'frondefignificatur.	< • ,
Interpnecipuas librifecundi allufioneslymbolicas, figuratum Draconem, caudi^» mordicus apprehenfa, circulumformantem intuemur,cum titulo.ALPHA, ETOME-GA.Nam Dcus,quo maius excogitari non poteft,rerum omnium Principium,&Finis, carnem humanam mdutus, vitam mortalibus reftituit. Huicadduntur imagines gen-tium genuflexarum.Draconemfupra lfgnum eleuatumin folitudine veneranciumjcum infcnptione. CLAVIVM INDVLGENTlAKViMQVE BcNEFICIVM. Chriftus enim per jeneum Serpentem in Deferto adoratum prailignatus, non folum mundan;i_j dcleutt peccaca, fed etiam mdulgentiam, & criminumremiflionem deeius latereeftij- F laocoontis dit. FignratodeindeLaocoontecum filijs aDracombusdcmorfisaddidit hanc infcri* leon. ptionem. QVID CONTEMNERE DIVOS. cumDeus facrilegos, &fimoniacos viuere non permitcat, Infuper, (umpto argumento a Seruio in commentarijs ad Vir-gilium, qniDraconesin aqua verfqntcs vocauit angues, in terra Serpentes,&intem-plis Dracones -3 effigiauit hanc beftiam in vndis natantcm , per tcrram gradientem , & fupra rempli xdificium,cumtuulo.SI SVMPSERO PENNAS DILVCVLO.Quan^ doquidem Deus cum fit vbiq;, criminoforum nullum eft pcrfugium.
Denu6pinxitDraconem,truncara cauda,cum infcriptione. MlSERICORDIAj JOrctcotru- ET VERIT S. quoniamSinagoga ,proqua Chriftus humanum induic fpolium,ob CAta caudx incredulitacem, a corpore Ecclelia: refciifa negligitur, Draconi etiam in eminenti li-gnocollocatoinfcripfit SVSPICE, ET VALEBIS. cum Chriftus pretio proprij fan-guinishumanuin genusredemerit. Iterum fupralignumadinftarcrucis fabricatum Draconem depinxit,cum tituio. MORS, ET VITA D VELLO. quoniam Chriftus in cruceefflans fpiritum,mortem exrinxit; deinderelata vi&oria,gIoriofus triumphauit. Prsterea delincauit Andromcdam fcopulo alhgatam ,monfttum per maris vndasad dndtowe- eamproperans,&Draconcmproilliusfaluteaduolantem,cuinfcriptione. REDEM-» da ftidfr PTOR,ET DEFENSOR. Siquidem Andromedaanimam,fcopuluspeccatum,mare gnificcti,. mundartasfallacias,monftrumhoftemhumanigeneris,&deniq;DracQdiiiiiinam opem fignificat: CumChriftus animam crimini alligatam,abhoftium poteftate libcraueriti Item confpicari licet figura Draconis infummoturris faftigio,cuticulovSANCTVMs Deus vltio ET TERRIBILE. Cum in veteri teftamento;, Deus turrim fibi sedifieaife, & Deus vli mmcjuan. cionum vocatus furfte tradatur, qui hodie Deus Mifencordise nmtcupafflc. Effigiauic do dictus quoq, illam,quainin Apocalypfiloannes viditmerctricem fupra beftiam coccineanu ftterit, a Draconeconculcatam,cum infcriptione.MORTE MORTVA, VITA RE VIXIT* D.acohoc in loco fumiturpro Deo, cuius vices gerit RoinanusPontifex s Deuseniin iniquitatum omniuin fatoremfternic. Amplius confpicitur Draco fupra figuramfph^-ricamcumcaduceo M-rcurij, &legitur hxe infcriptidr* .REX REGVM. Hocenim fimulacroolimmudireaimendenocabacur.Vificurquoqj figura monftrificaDraconis, cum titulo. VERITAS ET MENDACIVM. Siquidem falfitas vericatiseft xmulaj fcis "denota cun<^'s en*m liquido conftat Chriftum olim figura Dracoi?is,fuifte prsefignificatum-. i H retttr nihilominusDiabolus hanc Draconis formam induens, primos parentes naftrosdc-s cepit.
Item apparet figuraDraconis, cuius caput fpiris cauda; muniuit, cum titulo. SER* VATA RELIGIO, Quandoquidem religionis caput quocunq; modo feruandum eft} qui autem religionem intadam tuetur fupcralios Princeps conftituitur. Deinde figuj ratas naui in pelago additur icon Draconis, cum infcriptione. MINVS FLVCTVAT. quia Religio Principis Ecclefiam Deiab Haerefutn prauitate defcndic. Ibi eciam Drai co eft fupra firmam bafim mitra te<5lus,cum titulo. QViA LEGITIME CERTAVIT. Qui enim veritatem catholicam tuetur, omnium culmine dignitacum coronatur. Im-mo figurauit fimulacrumReligionis fupra Draconemfedcns, cum ciculo. RELIGlo»
NIS '
Mundi te~ gimen cjuo modoa Pri
JReiifton e intattam ferttans princeps co fiituitttr.
\
a	Hi{b S*erp. & Drac, Liber II. 353
KlSjBASIS. q landoquidemj prudentia, & vigilantia Principis,reIigio candida» & in-rafta feruatur.Huic addidit eftig;icm Bafilica? D.Petri in Vaticano,cuiusfaftigium figu-ra Draconisexornatjcuminfcnptione. IV^TI INTRAiVNT PER EAM. Propte-rcaquod Rcligiofus Princcps populum,etiam religiofum, & pium reddit. Ibidemfas eftobferuare variashominum iconesDracouem epidaurium venerantes, cum titulo. OMNES GENTES SERVIENT EI. cureIigiodiuina,&immaculataexteras, etiam Diutnarc-Nationes fibi reddat fubditas, & animarum languores fanet. Obferuantur ctiamibi Hgioexte-Centaurorum,&Satyrorumpi<5tura?, qu-a?,confpcctoDracone, fugiunt cumtitulo. r4S» etiam NVSQVAM AMPLIVS SVPERSTITIO. Ecentm veneranda religio homines vencfi- ge*ltes cos, & fuperftitionibusdeditos viuere non patitur.	fetrabit.
Verumquia rcligio Principis in aedificandis, & inftaurandis templis,cognofcitur,& probaturj Author pinxicimaginem Dei GenitricisMari^infantemlefum amplexantis incurru a Draconibus tracto, cum litulo. DVX DVCTRICEM: Proptereaquoda Gregorio XIII. icon Deiparaedel SOCCORSO NVNCVPAT^, in facellumGrego-rianum tranflita fuit. Poftmodum fimulacro Mincrux corioDraconis indutae, &fcuto B capite Medufse fignato, armatw infcripfit. VT ATTONITOS FORMIDINE TER- uineruaCi REATHOSTES. Qna reIigiofusPrinceps,vtriufqj vitaenimiruma&iuae,&contem- muUcrum phtiuae, aduerfus holtes Sao$ae Romanae Ecclefiae, milites mouet. Et cum Pcinccps pe-tentibus benefitia fingulari hiimanitate largiatur: exhibuitfiguramhominum genufle-xorumcoram Dracone Aefculipi},cum titulo. PVBLICA SALVS. Deniqjconfpica-ri poflumus templum Apollinis, cum Draconein tripode, & cortina,qu3eolim ex pelle Dracohis fabrefada effeferebatur,& titulus eft. DA PATER AVGVRlVMi etcnim religiopetentibusiufta,refponfa veritacis haudquaquam negat,
Intertio Libro alhifionumfymbohcarum quaedam fymbola habentur potiora. In—» primis effigiatur Deus Moyfem alloqucns , & Draco iuxta pedes, cum infcriptionc_j. ATTENDE FINEM. Qjoniam vcluti fides homincm faluat: ita xrumnarumfinis.qui in ipfiseftobferuandus, laep£ Populorutn Principem conftituit. Deinde pingitur virga in Draconem tranfmutata coram Pharaone, cum ticulo. SIGNA INFIDELIBVS. fi-des enim ficuti ftipulam volupcatum accenfam extinguit: ficPrinceps vanitatcmInfi-delium damnat. Item videtur ibi DracoMoyfis deuorans Dracones, vi cantionum,i C Magisexcitatos,cuminfcriptione. VERITATI MENDACIVM CEDERE. Quem- Veritati admodumenimfides mundanarum rerum amorcmcxtinguit: ica Princeps,lumine ve- mendaciu -ritatismcndaciadetcgit, atqj fupprimit.Addunturfunulcra templorum Ethnicorum, cedere ne~ necnonfapientumG aecL-efaciemDraconisintuentium^cumtitulo.LVX ORTA EST cejfeeft. EIS. fiquidem fides Chriftitenebras Ethnicorum diflipatjatqjcofumit.Succedit magna Draconisimago duas linguas exerens , cum infcriptione. VNVS PASTOR, ET VNA FIDES Etenim fides eft munus pra;dicationis ad Romanu fpe6tans Pontificem vtriufq; Ecclefije, nimirum Latinse, & Graeca? Principem . Huic annedtitur figura nauis,cuius Fidesperfe nauita eftDraco, cum tnfcripcione. QVI STATIS IN DOMo DOMINI. Quoniam uerantiam fidesperfeuerantiam expoftulat. Figura Cerui, etiam confpicitur ad fontem a Draco- expofulat. necuftoditumproperantis,cumtitulo. VENITE AITAQVAS. Hocqjfymbolomen-temfideexpurgarifignificant. Effigiaturetiain Trophonij antrum, vbi Draconcs rc-fponfa daredicebantur,cum titulo. VERITATIS LVMEN. Siquidem Ethnici,firic__j operationes luminefidei, inredis, ctiam verfantes operibus, ninil moliuntur; cum fides noftra tan- retfa fne quamPh±'businterfydera refulgeat. In fubfcquenti fymbolo tria confpiciuntur fimu- lumine fi~ D lacra,nempenauis in mari, Draconisfupralapidem, & Aquilae volantis ,cum his vcr- deinihil o bis. QVAM INVESTIGABILES VI^ EIVS5 quoniam fpes adlumcn veritatis men- perantur. temelcuat.
SequituriconDraconisouesa varijsmonftris dcfendcntis, cunvtitulo. PHARMA-CVM, ET ANTIPHARMACVM. Nam velutiantipharmacum venenis rcludatut: fic fpes. quseanchoradicitur, animas afuturo liberat naufragio. Deinde quia Draco apud Aegyptioseratfymbolum falutis, &inTripodc refponfa veritatis dabantur : author Draconem inTripode effigiauit,ctim infcriptione. FOELIXPR/tSAGlVM.quoniam fpes nominatur galea faltatis, quamunitusPrincCps, & Dci procedtus virtutc, hoftibus facil^debellatis,triumphat. Denuo poffumusintuerifupra lignum eleuatum in Ercmo pi&um Draconem,Chriftumpa{fumfigurantem, eutn titulo. ATTENDITE, ET VI--
Gg 3	DETE.
Charitatis ardore ho -mines mo--ucridebent
- •
JJiuifit lu-ris do?ma-ta manife -ftare inte--n fb Panti-ficis.
lanus exhi btt fymbo --tura veri rrincipis.
354	VJyfiis Aldrouandi
DETE. cum charicatis arJorchomincsinoueantur. Draconem infuper rufpicientem, & halitu aucsattrahcntempinxit, &infcriplit author haxverba. EXPVLSOS DE--PRIMITSPIRITVS.charitas enim, cum pcccatum cxpellat,Deus elt, cuius vices Sum-mus Ponrifcx fubit. Draco potteafupra quadracum lapidem pi&us videtur3cumtitulo, QVA PRiE.SAGIVM VOCAT EVMDVM. DenotatPrincipemfapientem firma?ni-xum vcritati,.quiinhoc vitas triuio dcgentes, rectos vitastramites docct. Adiunxit fi-guraDracomsmultitudinihbroruincubantis,& infcriptionc.IN SCIIINIOPECTO-RIS OMNIA. Proptereaquod intereft Principis refponfa fidci5 &diuini iuris dogma— ta mamfeftare. Infubfequenti fymbolo infpiciturDracoratnis hccderx coronatus ,& infcriptio eft, IN DIES LA BORE VIRET. quoniam laboreftudiorum nomen Princi-pis fcmper vnens, &immortale rcdditur. Ibideui apparct figura fphyngis Draconcm fugientis, cum titulo, FVGAT TENEBRAS. nam fapientixlumen,ca:citatis nebulas expeilit. Piugitur deniqj Draco mftrudmi militum acicm intuens,cum infcriptione. CEDANT ARMA TCG^. quandoquideuiPrincepsmagisfapientia,&legum peri-tia, quamarmisopcrarur.
Intcr fymbola quarti hbri primum fibi vendicat locum figura lani finiftra fpeculum, £ & dcxtraDraconem tcnentis, cum titulo. N'H'L FVGIT. namcum Ianus Principem fiimma prudcntia infigncm mdicet, non poflumusnon fateri ,in hoc fymbolo veranu. prudentia.'principis delcriptionem aflignariAddit pi fterea iconem populiRomani D.aconem epidaurium adorantis, cum titulo. PROVIDENTI/E CLYPEVS . quiu_^ Princeps altiori priedicus prouidentia egregie rebus rcipublica? prouidct,atq;confulit. Irem licet confpicari iconem Columbae lupra caput Draconis his verbisexornatanu^. PRVDENS, ETSIMPLEX. Cum mens,atq;ratio Principisreligionem in republica; foueat, atq$ nutriat. Immo Draconis figura m medio labyiinthi videtur cum his ver— bis. SILENTIO DIFFICILIVS NIHIL. Propterea quod arcana in corde Principis abdita feruantur. Ibidem Draco infpicitur proprios fouens fcetus,& caeteras venenans a limantes, infcriptio eft. MORS IMPHS VITA FIDELIBVS. Hoc fymbolo oftendi-tura-quifas, &feueritas, feu pcena, & premium,quibusPrincepsbene ,& malemeren-tcs profcquicur. Dcmdepoftiimusintuen (imulacrum Draconis in fummitate arcis Sap4'Angeii,cuminfcriptione. VERIIOVIS ALES. ctemm in eminentia dignica-tuinconftitutusPrinceps, niueaq:probitate candidusa iuftitijeradios cffundens,Chri- G ftiana^Reipublicas moresreftituit.
Pingitur Draco inamenitateterrcftris Paradifi incerramosarborisocculcacus, vbi quoqjconfpicicur aliusD^aco locatus fupra lignum ab H ebrads in Defertoere6tum_j, cumtitulo. VBI MORS IBI VlTA.ConuenitenimiuftitijePrincipis, vt vbipeccatuni commtfsueft, ibi quoq; pxna foluatur.Deinde delineacur Phaeton Draconem intuens, Phtton ej,? & de curru Soliscadens,cum infcriptione. RVIT TEMERITAS. Siquidemhanc Prin-fymboLu tc~ CCpS fU3 fj^jtia praecipicac. Confpicitur ibidcm pugna Draconis, & Aquila^, cum his vcrbis: IVSTE CVLTVS. Cum Princepsrebelhum iniuriarum vindexefte nullo iure prohibeatur . Certamen quoq; Draconis, cum Elephante figuratur, cum titulo FOR-IIOR IPSO NVLLVS. quoniam PrincepshoftcsChriftianEe religionis coculcat.olim, vtfcripfimus m Hiftoricis,Leutichio vilus fuit Draco claui inuolutus: vndeauthor hoc in locopingit Draconem claues tenencem, cum ticulo. NON PR/EVALEBVNT AD-VERSVS EAM. Nam poteftas Ecclcfise > ob Principis fortitudinem ,fecura, & inca&a manec.
IccmD aco vifitur mitraPontificia coronatusjcum ticulo. MVSQVAM TVTIVS. Dignitasenim Eccleficcjob Conftantiam Principis,nunquam deficiec. Videnturibi-de m Dracones, caudis fimul complicatis, eretSkis capitibtts,amnem trananres,cum in-fcr iptione. OPERE,. ET SERMONE. quoniam fiducia Principis ardua, etiamafpcr-natur. PingituritemDr.tco fpiriscaudxcollutnLeonisftringens, & tituluseft.PRV-DENTIA 1ORTITVDO FORTIOR. Cum prudentiaquidem,&fortitudo feorfim-.
Ae qttitasy Cr feueti--tas, p,cnjy fit prxmid
mtritatts.
1'oteftasT.c clcjia fecu-ra, & inta-cta manety
Vrudentiay & fertittt-
doftmulqi pollcant; fimul tamen copulatsmulto pluraoperantur..'Pinguntur etiamhomines na-valeant. uigantes, & Draco vellusaureumcuftodiens, cumtitulo, PR^DONVM EVERSOR.
Q.uandoquidcm thefaurusfapientiaePrincipiscuftodiafcruatur. Fignraturetiam Dra-coc^leftis intcr fydera rcfulgens,cum titulo. AB ANTlQVjS COGNITVS Cum-j claraPrincipisorigo, candore vetuftatis fiat illuftris. Dcmumfas eft confpicari L\a-
^	conem
Hift.Serp.8c Drac. Liber![.
A concm vcrus fpolium deponcntc,cu litferis. ABSTlNENTIA«Argumento defunipco aiivatnw Draconis, qui priufquamfe renouet,a cibo abftinere dicicur: paruer animus vprincipis contcrnplationererum fuperiorum roboratur,
In quinto libto elegantiora, & potiora fymbola funt, veluti pidlus Draco in horto	.
Hefperidum hoc titulo coronatus'. OPTIMVS RERVM SERVATOR. proptcrea- J^*c°'JOr' quod vigilantiaPrincipisEcclefiam Dei ab hoftium impetututatur. Huicaddituricon , lJPcrt~ Palladis cum Dracone, & titulo. CVSTOJl A,ET VIGILANTIA. Infinuacenim ' author,quod velutiPallas virgines, ita Princcps Eccleiije dogmata intada feruat. De-indefupergregem ouium Draco expanfisalis figurarur,& additur hcecinfcriptio.SVB VMBRA ALARVM TVARVM.Siqtiidem Pnnceps firnus catholic^ fideidocumentis imbutus,oues cuftodit.Iteru cffigiaturDraco in faftigio arcis S.Angeli hac infcnptionc decoratus. OMNIA TVTA VIDES: Princeps emm occulatus omnia vidct ,&fer- Princtps Uit. Item confpicitur DracoMinerux minifter adfores tcmpli cum titulo.VIGILAT. ocuiatusef quoniam tempora Principi vigilantifemperfamulantur. Licct ibidcm intueriDraco- fcdcbet. netn oculis apertisquiefcentem cum infcriptione.DORMIENS VIGlL^T.quiacufto-B dia, &curaad P,' incipicmfpe6lansinfomniseftedebet.
Dthneantur poftea duo Draconcs cutncornticopia fub pileo alato, cum infcriptio-ne. PACIS AVTHOR^TERN^.hocenimeftfolicitatis,&perpetusfymboluuu-» Symbolum pacis.H )ic adiungitur erfigies Draconis fupra figuram galesehis infcripta verbis. PRO f^cttatts PACE BELLVM. quandoquidem,iconegalcae,bellum,&figuraDraconis prudentia denotatur: quafi author vclit innuere, quod viribellum mouentes, virtute prudenti» pr^ftantiflitni efle debent.
Confpicitur Diaco mordicus caudam tenens fupra lignum in folicudine eccftum—», cumtitulo. VENI VIDI VICI. Siquidemvidoria fanguine parta chriftiansreipu-blicse pacem asternam attulit; Prsedidis anneciit figuram Draconis inter iconescadu-cei Mercurij• &cornucopise collocatam,cum tuulo . VTRVMQVE.Prxftat Proptc- Prudentia reaquod,figura Draconis, prudentia Principis, &ca;teris nnaginibus,pax, &diuitias Principis defignantur:. cumPrinceps pacem >& diuitias largiri poific. Deniq; pingicur mulier quodeftgne in rhrono fedens caduceum, & cornucopiam tenens, cum iufcripcione. SIMVLA- tur. CRVM f/EUCTATIS. cumhjecimago pro fymbolo. £elicitacis m numifmate lulize C Mamraeajc0nfpiciatur:quamuisibi defelicitate mundana,hic decselefti verba fianc.
Infexti,&poftremi Hbri prima frunteauthordelineac circulum arcticum lmagi-nibus V.firum, & Draconis exornatum ,-quas conftellationes in noftro Hemifpheno nunquam occidunt, cum titulo . DIGNITATVM CVLMEN. quoniam fercnitas, Principiscalumnianciuin curbineobnubiiarafemper defenditur. Huic fymbolo ad-dituciconPalati) in monteExquilinosedificati, & fpira Draconis circumdati,cum^ infcriptione. PRINCEPS REXQVE potentiflimus. Argumento ab ^gyptijs dcfum-pto, quiPrincipem xqua lancefubditorumcuram gerencem demonftracuri,hoc fiinu-lacro vcebancur. Item confpicitur Hecate viarumpraefes capite Draconis, loco hu- Hierogly— mani,integrata ,cumtitulo. LEGVM DATOR, ET CVSTOS. Princeps enim le- phicuPrin-gescondit.&feruac; quarumolim Hccace nempeDiana cuftos eftecredebatur, cum c*pis iufli. vijs lllam praefeciflenc. Pinguntur ibidemduae columnaefpira Draconis circumdatie cuminfcriptione;NITITVR IN VTRAMQVE. Siquidem Pnnccps prudentiar,& for-titudini, tanquam duabus firmiscolumnis tcmperadhxret. Videtur lbidem Draco in-terduorum lapidumanguftias pi£tusadfpoliumdeponendum,cum titulo.P^NITEN-D TIA. quoniam fobrietas Principis longanimitatem parat.
Cernitur etiam imago homrnis domoexeuntis, &in muftelam,atq; Draconem in-cidentis, cum infcriptione. BONIS AVSPICIIS INCIPIENDVM. nara muftela^^ mali,Draco vero, velSerpens,boni hominis eifeab Antiquitate credebatur. Rurfus malia bo-figurauitauthorDraconemouiumcuftodem, &lupumfugantem,cum titulo.SVRE- nu,velma-XIT BONVS PASTOR.Eteniin Princeps,fublata Erhnicorum fuperftitione,trucu- lum omen lentam luporumrabiem facilecompefcit.Anne(5t;turfimulacrum jEfculapij Dracone pntftgiret. cin&iintercaeleftes. imagines refulgens,nec nonDracolnfignia gentilitia Grcgorij decimi tertijexornans,his verbis coronatur.ALTIOR ILLO SPLENDET.namPrin-ceps immortalitatem aflecutus fuper aethera notus, in dies clarior euadit. Ad finem—» licct intueri magna Draconis effigtem caudam mordicus tcncntis, cum titulo. A QVO
ET
3? 6	Vlyflis Aldrouandi
Cunftdfo- ET AD QVEMf.Quoniamvclutivnd2emarisfluentes,&refluentesfemperinpclagus E xaa Deq* tedeunt:/ic a Dcq Optimo Maximo cun&a bona prodeunt, & ad eumde reuertuntur.
simvlacra.
VXTA Ercynam flumen,in fpecu quodam, Draconum fimulacra fuiife peneshumanasicones ,fcripiit Paufanias. Quamobremrerum antiquarum ignari has icones vEfculapij, & Hygix fuiife diuulgabant: r,	.	cumtamenErcyn3e,&Trophonijeifent,quibus etiamDraconescon-
'gt/ibusAfi	facrauit Antiquitas.D. Auguftus, exPiinio, in curia,quam in comi-
tt/juitas	t jQ COnferuabat,duas tabulas parieti impreifit, in quaru altera, pufiop
dracones prjeterxtatisdifcrimen patri fimilis',fuperuolante Aquila Draconem complexa, con-€onfecraue fpjcjebatur. Chimarrus pyrata, exPlutarcho ,oram Lycia' prsdationibus infeftansa VA\	jn nauisprora,Leonis,& in puppi,Draconis fimulacrumgerebat. Item chimxra tali
modo a Prifcis effigiebatur, vt prima pars Leonem, media Capram, & poftrema Dra- p concm repraefentaret. Iuxtaillud.
npeVSa , QTriQiv cTjpaxaH, /uictcrn S) %j/uctipa
Nimirum.
Prima I.eo,poftrema Draco, mcdia ipfa Chimara. Dummodo per hoc verbum (chimaer3) in hoc verfu capram intelligamus.
PaulusVdietusfermonemhabeus deProuincia Cangiujretulitmcolastammares» It.2^.46. quamf^minas acubus colla ,manus ,crura, & ventrem pungendo ,fimulacraDraco-/ num, & aliarum Fcrarum ita fingere, vt fatile deleri nequeant: etenim quo quis plura . , huius generis in cute habuerit fimulacra,eo pulchrior efle creditur. Infupcr, qui ^oli-ttguraars p-|as cauant} jnearum parteconuexafiguramDraconis fuperinducunt ,ex cuius ore t0"ts fiftula illa fpiritalis ventum perflans prominet. Hax autem organa funt pila? aireae, & ^ / 1 caua?,in quas,per anguftiftimum foramen ,humor inftillatur j ideoqj vbiad ignem—» concaIefcunt,fpiritum vehementiflimti efflant :fiquidem humor internus vi caloris rarefuftuscopiofum generat 3erem,cuiuscum minime capoxfitilla cauitas,vchemen-
lib.il ti impctuerumperecogitur. Clufius quoq; inExoncis,CoccumdeMaldiuaargento G
inclufum,figuram Draconisrepr2efentans,exhibet.
Itaqj Pnfci (vt annotit Plinius) tantopere Draconibus, & eorum fimulacris dele-, ftabantur ,vtcapite Draconislimini ianuarum fubdito,fortunatam domum faccre r k"r Prom»tterent5 & ratioerat, quia has beftias dyctTok ^aifxavatc, nimirum bonos Dasmo-
tontsju t Ms appellabantsquocircaLucanushucrefpiciens, cecinit.
rntne.	" «, ' • a-	■ .
Vos quog. qut (unctts tnnoxta nnmwa tcrrts
f ! JA*~	Serpitis, aurato nitidt fulgore Draconcs.
' 1	Non procul abVrbeRomxingens Draconis fimulacrum mirabili fabrefadlum arte__j,
oreacutiflimumgeftans gladium,infpecu quodamolim feruabatur,cui,fingulis annis, virgines copiofisexornata: floribus hoc modoimmo!abantur;quatenus infciceperfca-lamantn dcfccndentes in acutiflimum irruebant enfem, iicq; pereuntes fanguincm_n Simttlacru innocuum eifundebant. Hoc tandem diabolicum Draconis fimulacrum Monachus diabolicum vir iuftus (Stiliconi tunc patritiofraudedetech )folo baculo perfregit, & diftipauit. dracavis. ^cd maiori admiratione dignum eft, quod Veteres omnibus fere Deorum iconibus
fimulacra Draconiscopulabant. Primitiis,firefpiciamus Apollinem. Ferunt,Iuno- h Syntag.7. nis mandato,Draconem Pythonem nominatum cunabula infantis Apollinis inuafilfe: vndePhaebus adhuc infansfagittisFeramconfeciffe dicitur. HincGyraldus Apolli-nem Pythium nuncupatumfuiife afleuerat, &Propertiushucrefpiciens,ficcanit.
Pythius in longa carmina vefie fonat. Immo & vates Phoebi, quaerefponfa in tripode dabat,Pythia quoqj fuit cognominataj Pythiaquct de quaChryfoftomus hsc habet. Pythia fsemina fuiftetraditur, qux in tripodefedens, fuerit. malignumfpiritum perinferna emiftum,dcnu6 perpartes genitalescxcipiebatjideoqj Viuus dra- refolutis crinibus debacchabatur, & orcfpumam emittens, verba furorisplena profun-.:o <0i£. debnr.-Quarc deinceps maligni fpiritus, Pythones, &Dracones fucruntappellati.Item retttr.	tcmplo A jollinis, apud Epirotas, non folum fimjilacrum Draconis, fcd etiam viuus
Draco
fM.Serp.8c Drac. Liber !!• 3^7
& Qracocolebarur, cui geticcsoffjm urfcrentes, obreruanrefq;num illa Iibenter vcfcere-tnrreifashcis, vel in£Eiiciseuentum praefagiebant; c]uemadmodjin ex Alexandro ab Aicxandrolicetcolli^ere.	* Li.ge.dier
Praeterea venatcsx Diana apud Paufaniam fic defcribitur,ceruina pelle velata, pen- caP'29> {]ente cx humeris pharetra, al;era manu lapidem, altera duos Dracoues fuftinens; & canis de genere venaticorum huichmulacro aififtit.Gyraldus eriam narrar, quod non- Syntag.il nullilncl'3 qui olim maximasarbores, tanquadiuina numina funt venerati,Draconem quinq; iugerum, tanquarn Liberi patris fimulacrum coluerunt. Amplins iconi Mmer- Simulacrii ua: fiue Palladisfimulacrum Draconis addiderunt,&Hefychius oiznpov oqiv nuucupa- Libertptt— uit, Quamobrem Virgiliush3crationefort3iTis dudus, geminos Draconcs ,qui LaoT- tris apud coontem, & filios occiderunt, adfacra Palladis delubra confugifle, &fub eius clypei Indos. orbe delituilfe decantauit.
Paufanias tamen,in Atticis, fimulacrum Mineruaeinhunc modum defcribit: nimi- Simulacrii rum ex anro, & cbore conftrudtum, vefteadtalosdemifla,inmedio galeseSphyngem, Minerua adlatera GryphesdcpingitjMcdufsecapUteius pedoriinferit, manibus haftamaddit, ex Paufa— B iuxta haftam Draconem, & fecus pedes fcutum. In primis hoc Mineruae fimulacrum—» nia. effigiabantarmatum,vt virum fapientem,aduerfus cundtas animi perturbationes,fe armantem, & fori ianimo vitijs reCftentcm fignificarent: deinde galeacriftataad cere-brum viri fapientis rcfcrtur: hafta longa infinuat, quod vir prudens,oratione , eminus, ctiamferirepoteft: fcutumchriftallinum magnam virifolertiam reprefentat.-caput Me-dufe pe<5tori Minerujcinfculptum, terrorisrefert imaginem,quam fapiensvir in pedto-re, aducrfus smulosleruaredebet :'Draco deniq^ adiungitur tanquam Vigilantia? mi- ■ , nifter quandoquidem Prifcijhocfymbolo.jVirgines^peruigili cuca cuftodiendas elfe " . r*r denotabant: vel dicamusDraconctnhuic fimulacro fuifle addituin ,obacutam vifio -	-
nem,qiiaeprudentiamdemonftiat. HdinerustamenMineruam glaucis oculisfuiffc_^, refertam tradit: qua decaufa No<5tu'as, &Dracones animalia talibus prsdita oculis MineruiE confccrarunt. Quapropter Demofthenes promulgarefolebat Palladem im- retur\ manibusbeftijs, fcilicetDraconibus, atq; No&uis dele6lari. Sed ainbigendum eflet, cur nonetiam gailogauderet, qui, exPaufania,galete Minerua?,' in arce Eleorum ,infi- Minerua ^ debats & potiifimum cum inter c^reras aues ammal valde pUgnax eifetradatur. Addit mujica C Plinius Mineruammuficam,quoq,fuifleappellatam,quiaDracones inGorgoneeius, L.i^a.S ad idtuscitharce, tinnitu refonarent.
Quiddefimulacro Aefculapij dicendum eft > cui ctiam figura Draconis a Prifcis fuit addita? ilecitatum fuit fuperius in primocapice primi hbri, Aefculapium fub fpecie anguisaLegatisRomanisin Vrbemfuiffedu<ftum, vt gralfantem peftileciam expugna» ret. ExalterapartetalequidfibiaccidiflejGrsecifcripferunti cumidemDjusDraco-. nis effigie, a Nicagora Echetimi vxore,ad Sicyonios, Mulorum bigis, inuedtus fuerir. Hacdecaufa fimulacrumDraconis,cum Aefculapio pingebatur. Adduntahjid fj<5tuin Simulacrti ftiifle, quia ab Aefculapio educatiis fuerit Draco, in quodam Pelei inontis loco,qui Pe- Draconis lethronius ab vbertate florum nuncupabatur (Throna enim flores lingtia Theflala vo-- cuAefcula-cantur) Et quamuisfuperius Pare^ferpentisinnoxij fimulacrum Aefculapio nonnulli piocurpin-addiderint: nihiloininusalijfiguragalii, &Draconis,fimulacrum Aefculaptj exorna- geretur. " runtob vigilantiam,qU£e£egrotantibus,adacquirendam,.&conferuandam valetudi-nem, fummopere neceflaria efle perhibetur»
Mercurius quoq; Draconum imaginibus gaudere dicitur: quamuis exaratum fuerit D eius virgam duobus Serpentibus effeexornatam:attamen nonnulli caduceum Draco-nibusalatisdecorant, quos Mcrcurius in Arcadiam proficifccns prseliantes confpica-tus, virga confeftim conciliauit. Martialis igitur fic caniu Cyllenes,Cctli£ decus facunde minijier> Aurea cui tortovirga Draconeviret. Macrobiuspofteanititurperfuadei^jimaginibusDraconumincaduceoMercurijdeli- L.i.Satur. neatis,Solem,& Lunam,ob vtriufq;fyderis flexuofum iter,reprafentari: nec non^ dier.ca.i? quia veluti Dracones,.fingulisannis ,depofito fenio,iuuenefcunt: itahsec duo mundi 20. luminaria a quadatn depreifionis feneaa in fuam altitudinem,tanquam in robur fuse iu-uentutis reuertuntur.
Noneft pra:tereunda Ceres, quse3 licetapudaliquosfuprabouemfedens,cumcaIa-
tho
SimuUcrii Cercris tjuo modoa.b dn tiijuis figut raretur. Lib. 8.
l.i Je Ra-pt.Proferp.
SyntAgq.
Ttctura Triptolemi qua/isj
JLib.g.
DracoMor
lifacer.
Ttgtirts Heroit cttr Jimulacra dvaconum adderent Annqui.. Lib.4.
Draco ctir cumArchd geio Micha ele.
Stmuiacru Cufiodi.e qttale. Par. 1 Jco.
32 <5	Vlyffis Aldrouandi
thofeminum, agricolis afiiftentibus, pingeretur; nihilominus in monte quodam Ar- E cadix, ex Pauiania , fimulacrum Cereris erat fimilemuheri ,.quaealtera manu delphi-num,altera columbam fuftinebat,in cuiuscapite& Draconum,&aliarumFcrarutn_j imagincscernebantur. Boccacius tamen inGeneologia Deorum^adreprsefentandum Cereris fimulactu, mulicrem fpiceis coronatatn fertis,a Draconibus in curru tradtam effigiauits ideo Ouidius canebat.
Flaua Ceres fpicis tenues redimita capillos. Hicautemcurrusj&Dracones elegantiftimedefcribuntura Claudianohis verfibus,
■ . -——-——* Sinuofit D raconttm
Membra regens, volitcricj, per auia nubila tracfu Signant, &piacidis humeBant frxna venenis. Frontem crijta tegit,pingunt maculoft virentes Terga nota, rutilumfquamts intermicat aurum. Addidit aUtem firaulacro Cereris figuram Draconis Antiquitas: aut quia obliqtii fulci abobus arandc formati,obliquaDoconisimaginedem6.ftraretur;aut inmonumentu Draconis abiufula Salaminepulfi,quideinccps in deIubroCcreris,Eanquam eiusDeie p minifterlatibulatuseft. Vel,vtrecitacEufebius,referenteGyTaldo, quia Perfephoni, aut fecundum alios, Pherephatti Ccrcris fil ia Iupiter,fumpca Draconisforma coniun-6lasfuerit: vnde poftea inSabaziorum myfterijs, Draco ln fpiram conuolutus, ad me-moriam fadicommendandam,.vel potius tn tertimonium t.mtae turpitudinis, adhibe-batur. Pidusquoqjfuic Triptolemtisin curruaD.racombu.sve£to;quoniam,fecun-dumPhornutiini,hiciuuenisaCcreie artein ferendi cdodtus, &cuiru ciufdemDcae vfus,totumlerraruraorbemluftrauerit. Idcircocanebatillc. Angues Triptolemi (Irident, & fquamca curuis Colla leuantajtrictaiugis,lapjkcj{ fereno Erscii^rcfcas tcnduntad carminacriftas. Item fimuIacrumDraconis nonnullli Marti adiunxerunt,quoniam,vtrecitat Paufa;-nias,fupra fontemIfincnij,.quem Marti facrum diditabant, Draco cernebatur,cui fontiscuftodia aMarte demandata fuerat..SerapisetiamDeusaMacrobio tricepsde-fcriptus fpira Draconis circuradatus ef£giabatur,cuius tei fignificatum alibi enuclea-uimus.	G
Praeter Dcos,Heroibus etiamDraconuinfimulacraadiunxit Antiquitas;hocqjnon finerationefaftum putauit jquandoquidemexmedula humana Serpentem nafcidi-uulgatum eft: quemadmodu Virgilius in tumulo Anchifaecontigiffe obferuauit; quata poftea fin&ionem Poetaex hiftoria defumpfiffe vidctur. Siquidem Athenienfes, apud Salaminam, contra Medoscertamen inituri,Draconem in naui de improuifo apparcn-temconfpicati,bonumomenabeuentuprzefagierunt,cumin Salamina tcmplum_j Cychreodicatum,vt legiturapud.Paiifaniam,fuerit;& Apollo refponfum dederit,Dra-conemillum Cychreum hcroem fuiffe,qui iUisauxilium allaturus aduenerat, vclad-<lenda funtfigurisHerouui fimulacra Draconum, quia Ariftomenes,annotante Pau-fania,qui adhuc apudMeffenios, interHeroescoliturinataiibusaDracone nobihtatis, infignisfuiftc tradatur: fiquidem cumeius matre Nicoctlea Geuiutn qucmdam fumpta Draconis forma, concubuifle mcmoranc0 Immo obeamdem caufain,fcutumMenelai figura Draconis fignatuinreferunc: quamuisDracoclypco Menelai impreffusdeno-tetmonumentum illius,qui Aulideinterfacra repens omnibusOftentofuit.
OmiffisEchnicorumfimulacris,pidores etiatnChrifticol^iconibusmukorurii San- H dorum figuram Draconis adiungu,nt5fed potiffimumfub imagine Sandi Michaelis Ar-changeli,nec immerito, quia facris nkuntur litteris, vbi legitur, quod, fa6toin xtherea fede filentio, dum bellum a Dracone cum Michaele Archangelo committeretur, tan-dem, Omnipotentis mandato,DracoLuciferadcaliginofaregnafuit cxpulfus.
Poftremo apud Ripamequitem, & viru omnige.na clarumeruditionc,in fuo fimula-crorum volumine, vbi virtutum, & vitiorum icones exprimerc, conatur, mult® Dra-conum figurxconfpiciuntur. Primoigitur indelineando Cuft:odia:fimulacro,reprls-fentat rnulierem armatam, cum enfe nudatoin manu,&iuxta pedesDraconem,ob vi-gilantiam,velacutam vifioncm,quxDaconiattribuitur. Iterum vtexhibereticonenii feminecBpuIchritudinis,effigiauitnudammuUere«i liiijs hguftro infertis coronatam
fuper
Hift Serp, & Drac, Liber II.
A ftipcr Dracone fedentem , in cuius altera manu fpeculum, & in altera telum cermtur. Huic fimulacro additur figui a Draconis, vt oftendatur venufe pulchritudini mulieris non effe fidendum : fiquidtm ibi venenum affe&ionis animi, &ze!otypix delitefcit. Donus quoqj fcriptorltaiicus, in dcfiguandalnftabilitate, pinxit mulierem Draconi adhdercntem duabus ftcllis incauda, & incapitefignaco, tum quia Draco infomne 5 & inquietum fitanimal,tum quia ftella: percxleftes femitas femper errances confpiciun-tur. Rufteliusin libromemoriaeartificiofaefigurauitlnuidos in tartarea regionehumi proftratos,& a Dxmonibus formam Draconum habentil^us, horrifonis verberatos fla-gellis, nec non huore varios, & pallidos, veluti de Inuidia canebat Ouidius. Pallor in ore fedet, macies in corpore toto Nufquam recta acies, liuent rubigine dentes, Vifcera felle virent, iingua efl fujfufa veneno. Deniq; in Aftrolabio plano figuratur Draco magnus humi iacens, qui denotare dicituif Vigefinaum feptimumgradum Arietis, & hominem in icnio poceftacem adepcurum.
Simulacru pulcbritu— etinis ftmi nex.
Li. 1. Pitf. Lnfiabili— tatts ftmtt-lacrttm. Par.i.
B
statv^.
ETRVS Gilliusagensde AnciquitatibusConftantinopoleos,vt no-ftrafertopinio exSuida ,reculit ad Diuum Mamantem ,pontem fuif-feduodecimconftantem fornicibus j proptereaquod multa; aqux il-
luc confluerentj vbi ftatua Dracoais a?rea locata erat: cum olim_»
ibidem viuus Draco ftabularetur, vbi etiam mulcas Virgines fieri praz-gnancesdicebantur. Icem apud Paufaniam legimus commune,& vul-gatum fuifte de Plataeenfi praelio Graecorum donum , nempe aureum tripodem , ftatua jenei Draconis fuftinente : ldeoqjauthornarrat, quod xs cxeo donano adhuc manec integrum, cum camen aureum Duces Phocenfiuin amouerinc. Neq^ mirandumeft, quoniamin celeberrimisaedificijspulcherrima?Draconum ftatuxcernuntur. Memi-nimus vidifleinfumptuofo ampli palatij aedificio elegantcs columnas, quarum fingu lam ftatua Draconis fpiris caudse circumplcdtebatur, capite fulcibat laquearia ,qui-c bustabulatuminnitebatur,&alse vcrimqueadexcremitatem contignationis extende-bantur,
Contarenuset?am,inlibro Antiquitatum Romanarum.defcribit ftatuam Herculis cumftatuaDraconishortiHefperidum ,quam mcauedio Latini Iuucnalis obferuauic. Paricer Romaein capitolio,haec ftatua Herculis xrea, & ab Excellentiflimo arcifice fa-brefada, &inauraca cernitur, cum tribus pomis in manu finiftra , horci Hefperidum—» mala smulancibus, quae tres heroicas virtutes Herculiaflignatas demonftrantj prima_^ cft moderacio Irse, fecunda cemperantia Auaricis» & cercia volupca cum contempcus.
VSVS IN CIBIS.
Lib. 4. c.ff.
Lib. I
Statua dra cenum in AdtjictjS.
StatuaHer culis.
; Arnes Draconum efte vicrei coloris, & mirandum in modum refrigera-rc eos, qui illis vcuncur, Auchoresnon vulgares cradiderunc„ Idcirco Aethiopes, & feruidamincolentes plagam, libentiffimc his carnibus vefciferuntur. Inhuiusafterci confirmationem ,incelleximus,quod AtnericusVefpucius ,extra forcunatas IhfulasOccidentem verfusna- Anthropo-uigans Anchropoph3gospopulosinuenit, & rurfus iuxta idem licus phagipopu progrediens peruenicad alios populos,qui alebantur carnibus cuiufdam animalis, livbi. quod, demptisalis,Serpenci erat fimiUimum. Immoin eadem regione multahuius ge-nerisatiimintia, hgato ore, obferuauit, forre necaeceras lsederenc animantcs. Neqjta-menhoc madmirationem nosdebettrallere:quandoquidemGalenus ,incractacu de Lib.\. facultacibus alimentorum, fcripcum reliquicgencescirca i£gypturoSerpennbusvefci. Praeterea accedit,quod nmlta:natiQnesviperts,moreanguillatu,cottis,abiedl:is tamen capite, & cauda in commeflationibus vcuntur, quodetiamin capitede Vipera rctu-limus.
VSVS
j6o	Vlyffis Aldrouancii
/
t
vsvs in medicina:
E DIC1 ex hoc animali, nonparuam vrilitatem, immo.incredibiletn Stttfpdrtes	percipere creduntur, dum in mcdico vfu varias Draconis partes adhi-
draconnm fjiliV	bent. Varro cx Draconemortuo trcs p.irtes, lciiicet oculos, pellera3
medico v* (|!j|' & dentes, cxtrahendas eflfecxiftimat: cura oculi igneomicantes ful-fuifamuli ^jf^-^^Jl BorclaP^em pretiofum referant, & dentes fintaprinis fimiles,prastcr-////.	"	' quaraquod funt multo gracihores.. Plinius vero adipempotiflimUm«j
huius Ferar, in veneuatis animantibusfugandiscommcndat. Immohac pinguedin<_j> ficcata, vlceribusSerpcn tibus medetur., Amplius ex hocadipe, & me!l.eoptimum,ad caligines i»choantcs,coaiponic medicamentum,&:addit,habentcm3pudfecaputDra-Adepsdra- conis lippitudine vexari, minime poife . Poftnjodum osexfpina Draconis ,teftceo-conmn ad dcm Plinio, dentium dolores fedar. Deniq; lcgimus apud Authorcm libridc natura quta va— rerum,linguam, fel>&inteftina Draconisin vino decoqucndaeffe, quo balneomade-Leat*	fadihominesablncubisvexatilibesari CEiaduntur..
VSVS IN VARIIS-
VL Tl authores, & potifliniuraPlinius,Draconem varijsvfibus non_» vulgariter prodefle teftificantur. Primum probatPliniuscaput huius brftixlirainiianuarumfubditum, quoniam omnes habitantes reddi fortunatos nugatur» Deinde oculisDraconum cum melle tritiseos Oeuli dra-	inungit,qui nodurnasformidanr imagines, vt tuti quacuraqj tranfi-
conum ad	re poifint. Oiim etiam oculisDcaconum in veneficijs vtebantur,quod
q.uid* Lucanus verbafaciens.de Vencfica necyoraantiam.exerc.cnte jdecantabat hunc modum—i •
Vifcera non lyncis non dura nodus Hyena
Befu.it, & ccrui paflii Serpente medttlla„	-
Non puppi retinens Euro tendcntc rudctitcs In medijs echeneis- aquis.,ocali/j. Draconum. Infuper Antiqui cor, & hepar Draconuracommendibanc, vt fapicntiam.adipifeeren-, j. tur: quamobreni EufebiusinHieroclem protulitfuifle necclfariura, vt Apollo corde, or,cr jc- gr hepatcDraconum vefceretur ,quoniara hac ratione, Arabura fapientia: fadus eft par rM°'~ partiCeps. Nec mirandunveft, quiaParacaVrbsIndia2celebratur,cuiusciues iecore, "vakAn"1 ve^cor^eDraconis voratosomniuraanimaliuravoces,velraurmuraintclligercdicun-tur. Prsedidlis addit Plinius,quod pinguedocordis Draconum in pelieDorcadum ncr-uis ceruinis hgata, & geftata vi<5loria* itidiciorum confei t.,
Deniqjlapidem Draconutnin vari;s vfibus n5 vulgari?er prodefle,traditPhiloftra-Laptsdra• tus, fi tamen ei adhibenda eft fides, qui copiam fabularum confinxit. Scripfit igitue eonum co- annuIoGygis infertuxn fuifle lapidem extraaum a capite Draconis criftati, deillorum mendatur. genere,qui in India ftabulantur jdequo annulo Plato ^&Cicero in otficijs, raulta, & miranda prsedicarunt: nimirum,quod gcftans hunc annnhim vefte iivvolam conucrfa a csteris no videatur,donec pars illa veftemattingeret. Poftremo in certatninibusPy-thicis,qu£ in mcmoriam Draconisab Apoiline interfe£i;i cclebrabantur,tibiae proprio fono quandoq;collifionem dentiumDraconisfagittaperempti jemulabantur ,quifo-nus Polkci ibwusiAU nominabatur.
dyf.q.CtlO.

rs •
DE
Hiffc. Serp. & Drac. liber U° 361
A
de basilisco- cap. ii-m q v i v o c a-
IOSCORIDES huicanimantipoftremum,inruode Vcncnis tra-«iiatu, locumaflignauitjfiuc quia, pencs niolignitartm ,intcr Serpen-tes reatum poflideat, fiue quia ob emmentiam quamdam coronx fimi- ordinis ra lem,quam in capitc geftat, tanquam Fera omnium pemiciofiflima iu- ttg dicctur. Nos autem oppofitum fcruanrcs ordinem, ob diucrfas,&ad-mirandasbefiicE proprictates,B.ifilifcum in prima Draconum fedecol-locauimus. Etquamuisob paruam molem corpoream , potiusmtcrScrpentcs,quam inter Draconesconnumeranduscflcvideatur: nihilominus obinfigncm veneniperni-B ciembeftia migna poteft nuncupari: deindeobcnftas, &aIiasp;a;rogatiuas,hocani-mal Draconibus annumcrandum elfe cenfuimus,
Cumautemhoc nomen ( Bafilifcus) varia indicct. Primafronte viros ftrenuos,neqj humililoconatoshocnomincnuncupatosfuifte narrabimus. Suidasenim recitat Ba- ^ ri-r iilifcum fuifleNumeriani Ca?faris filium,!tcm Bafilifcum Vercna>Impcratricis fratrem, • 1 jcus qui, Leone impcrante, Ruftico cxercitus Duci fucceflit. Infuper Bafilifcus fuit Orien- ^1*0™ no~ taliumRomanorumRex,qui retia vbiq; adnummosita tendcbar, vr apaupernmis ct-
1 • 1	* i	VYlUTti*
lam pccumas cxigeret: quandoquidem nummos rerum omnuim optimos exiftima- n rj r
baticum tamcn totum oppofitumfen.tiendum fit,iuxta vulgatum carmcn.	„ ^ ^CUS
£>uid nummismelius? nomen, quid nomine rectum
Jguidrcclo,p>ctas, q-uidpietdte, nihiL.	TUS'
Deniq^ Bafilifcus fuit nomcn Epifcopi G mmana?ciuitatis in Ponto, quiDominici
gregis pcruigil obfcruator, cuftos indcfcifus, tcmporibus iVfaximiliani Imperaroris,
martynu fubiuit; huiufqj tanti viri glonam mcmorarunt, qui adaSandi Chtyfoftomi TSafdifcus
fcriptis mandarunt.Quoniam vero Bafilifcus Latinis rcdditur Kegulus: aduertcndum Epifcopus^
C eft,quodhoc vocaburum ,cumfit a Regc diminutiutim, paruum Rcgcm, non quoad & martyr»
corporis ftaturam.fcdquoad potcftatem, fignificat. Hodie cnim Rcgulus vulgo Buca
nominatur. Alioquin Rcguli, filij, & nepotes Regum appellautur.
Regulus quoq; eftauis tninima ,Trochilus Gra:cis did;a, nempe vpoyjM^ Trpfv&u^
s&j /SaWuu? ,ideft TrochiIus,Scnator, & Rcx : nonnuliis vocatur flos Calendula; ob
maculam verticis auream, apud populos Hetrufcos, fior rantio, & Bononise papazino.
Hjecauicula paulo maior eftcicada geftans in verriceauream cxplumis maculam,in-
ftarcrift® Alauda:,Iicet logeminorem; aliter,obc3mdcmrationcm,rexauium,& Suc-
tonioRegaliolus nuncupata, Aducrtendum tamen cft hanc auem a Trochilo niliaco
elfedifferentem, dequa aue incapitede crocodilo egimus. Immo Ba(ihfcus,fecundum
Oppianum * eft pifcis circa pctras litorales dcgens rcumctiam Rondele.rius quamdam
pifcisfpcciem crifta decoratam,Galeritam appcllauerir. Ampliusin DuftionaiioPar1-
celfi,BafiIifc us minor ftellioncm denotat.Ga:lius &ipfefcribir,ex Nicephoro,in Aftro-
Sabij ftru&ura,ftellam illam maximam iu cord,eca?IcftisLconU vaIdeconfpicuam,Eafi-
Iifcum nuncupari, quam Chald^iReginam, & Dominam rcrnm caeleftium eftc cxifti-
Dlmarunt. DeniqjapudGeorgium Agricolam, mter nomina bombardarum, Bafihfcus
nnmeratur. Huic fententia: videtur adftipukin Damianus a Goes in opufculis hrfto- v rrr
ricis,durn fcribit. Annabaturclaflismnximotoimcntorumnumero,internn* pnnr • -J** j • n r.\ r ; 11 r	...	, "Lr>J,M'l'r4u® ctaiic autsptfcts.
quadraginta Baulilci, globum fcrreum nojjaginta librarum explodenrevNeqjmiran- n .n ;
dum eft,finomen Bafilifcimeruerint,cuni ftrepitu,& idtu, tanquam Bjfilifcus^animal Bombarba
fibilo,&intuituhominesarccat,atq5 pcrimat. Quatnobrcm quidam mgeniofus vir in
a:nigm3tebombardas, non iniuria illam ad ferocembeljuam coparabat htincin modu.
VuLcanusgenuit-.peperit natura: Minerua Edocuit: Nutrix ars fuit, atq\ dies.
Vismea denihilo eftjria dant mihi corpora paftum Sunt Natij Strages, Ira, Ruina, Fragor.
Hh	Dic
362	Vlyffis Aldrouancli
Dic Hofpcs quidftw, num terrx, an bellua Pontt ?	•	§
An ncutrum ?aut quojitnfafla, velorta modo ?
SYNONYMA. ET ETYMVM:
^rl^U.^te O C cundliscxplorat'im eflc opinamur, quodharc Fera Latinis Bafili-" fc«s,fiueRegulus nuncupeturj quoniam Graecis ficctrttiirxoi nomina-tur: etcnim /3a.<rt\tu<; Rex,/3«cr/A«a, regno in fcholis Graccorum cxpo-nitur. Itaquehxcbeilia donatur hoc nomine, vcl quia, inftarRegis, cxteris Dracon ibus fit terrori, vcl quia tyrannidem, & feuitiam io il-J.tymoLO'	■■ iOSCXcrceat. Feftus rationemhuiusetymologijEhanccflcputat,quia
yaratto. ^UQ(jam vejutj Jiadematecaput huiusanimantisexornetur. Vnde Auicennas acapi-tecoronato dcriuat. C >nfentiunt igitur vniucrfi etymum,hanc beftiam Regulumno-minari; & eomagts,cum Archeiaus apud Aelianumnarret, olim iumentuminfolitu-dine.quadam Af ica? dcfecifle jadcuius cadauer pkinmi Dracones, pabuli caufa, ven- p titarunt,qui,auditoBafihfci hbtlo,cofeftim profugerunt. At Bafilifcus fine tumultu ad cadauer progre(fus,ad fuietatcmefitauit:quare lllinc rccedens,ru. fufqjfibilum edens, Afiiodomi caecer»s indicauit Draconibus, vt adefcamtuto reuerterentur, Hxcautematliodomi-niumfigni niumfignificarcvidetur. Hac de caufa Nicander,iuIhertacis, uon ignarus huiujmo* fcans. risjcecinithync.in modum,
lllitts a/iditos expetfant nulla fufurros Qttantttmuis magnas fiauettt attimalia fpirasy Qttando vcl in pa(lum,vel opacx aeuia fylua Irriguofue locos medix fuh luct Aici
Excandcfccnti fuccenfafutoreferttntur,,	___
Sedturpi conucrfafuga dant terga retrerfum. Quicquidfcribat AgricoU ,inhbrode Animalibus fubterraneis j vbi hoc animaI,ot» exceRentiam veneni,Bafilifcum,fiucRegiiIi:mindigitauit:vt quemadmodumRexpre-tiofa fupclledili cjctei os anteccllit,pariter JBafilifcus,violetia vencni,caeterosSerpcn-sibil/tsvo tes' &Draconesfuperct. Praetcrea ab Ifidoro vocatur etiam Sibilus, quoniam cjetc- G atttr Baft rasanimantcs.fola voceoccidat.
\ Jtr a ' Nomina hjebraica Pcthen , & Charamam Bafilifcum fignificant, vt Munfterus iiu.
" Diitionario trili.ngui tcftificatur. Alioquin eidem Authon,in Lexiqo Chaidaico, Ar-mene exponitur Rcgulus volans,nimirum Serpcns,.qui flatu vrit,& de loco ad iocum Nomina feirat. Aliter Armene, vclHarmene, fiueKarmene, nomina runtapudSyJiaaticum--», h&braicz-j. qwibusBjfilifcusdenotatur. Auicennas, & Albcrtus nominantcsBafilifcum,& Har-huiui dra- menem>duas huius Fera: fpecies conftituere videnrur: cum tamen in defcriptioi-.e aul-cof/is. lumdifcrimen, fedtantuminmignirudineco.llocciu. Quapropterhaecndmina vmus, & ciufdem Draconisfynonyma eife arbitramur. Cajhus fcriphe /Egyptijs Vra;uin vo-cari ilLid animal,quodGraxiBafilifcum cognominant. Qcrmanice dicitur (EinErtr Schlcnole. Italice., & HifpaniccBafUifco, Gallice Bafilic.,	j
DIFFER ENTI^.
Wb/f.0- ^ ^M defpcciebus huiusanimantisfummus inter Authores fitdiflenfus;, horum opiniones examinarc oper» prctium efte duximus,vt tandem I^fr^^ mtlior, &veritatimagis c.oformis cligatur: quidatn triaBafilifcorum gencra cSftituunt, quoru primum , quod vidct accendit, & inflamat, "'	&; heliochryfos vocatur, quafiaurcuhabenscolorem :fccundus Bafi.
Jifcus dicitur Chryfocephalos, ncmpe capitis tantumaurei, & quod videt perterrefacit, & occidit: tertius nuncupatur Haematitis, ncmpefanguineum re-fere nscoiorem, & huius i£tu percuftum anitnal confeftim carnibus riudatur, Hasau-tem fpccies Bafilifcorum facile venari traditur, qui fccum herbam ocyinum detulerit; q.i«Enugamentacfteopinamur. Ex Authorelibridenaturarerum,genus quoddamu
Bafi-
H
Hift. Serp. & Drao Liber II. 3^5
£ Bafilifci nuncupatur ilIud,quod exouo galli dccrepiti gencratur. Immo hanc opm>o-ncm videturconfirmare ChtyftophorusEncelius ali.as vir vndcquaqjdo&iflimus,qui, in opcrc dc re metalUca,cfuas B.ifilifci fpecies, nempedomefticam, & fylueftrcm con. ftituit. Inquit enim, quod gallus gallinarum fylueftrium, qua? a coryiis notncn inuene-runt,roftrumin osfaemellae infeiens,fperma,morevipcrarum,infundit. Hmcqjctedi-fcilceife arbitratur, quod Aucupes, & venatores de fylucfttibus g.alh's rcferunts nimi- BafilifcMs rumhos gallinarumfylueftrium gallos fcnedtutcconfe<ft is ,oua ,rJtuf,rmeIla?, eniti, Jylueftris> quaepoftea excludunt Bufones, indeqjBafilifci fylueftres prodcunt: quemadmoduKU. quomodoe-ex ouo galli gallinaceiannofi, per rubetam,Bjfililcus domcfticus excludirurjqua: oir- riatnr. nia ineptias pueriles, & fabulas aqiles efle arbitramur,
Lemniusagens de occultis rerum miraculis, narratmulta ferpeiftum genCra pcr Lib.4. Germaniaefyluasdiuagari,creditq;interhajcaliquatnctiam Bafihfci fpeciem vcrfari, quae non adeo exitiali venenofit imbuta,qucm3dmodum pnedicant deilla fpecic,quae in Regionibus Afrkc-e nidulatur. TeftanturquidemScriptoresfidedigniquoddamBa- GenusBafi (ilifci genus fylueftre in Saxonia paflim confpici capite acuminato, colore fl.iuo,longi- lifcifylne* B tu.dinedodrantali, craflirudineenormi, aluomaciilofa,candidis pundis infignita, tcr- ftrisinSa-gore caeruleo, caudaturbinata, atqj incurua,riftu, procorporea mole, immenfo. Hoc xonia. autem Draconisgenus anad Bafilifcos referendumfit,Lemniuspronunciare n&audet: {oliim addit, quod Agricolseillarum Regionum non impun£ illis feopponercnt, quo— niam intrepide fuftibus, & rufticis inftrumentis eos ad.oriuntur, & nullahalitus conta-gionc perccpta conficiunt.
Recitat etiam Cardanus^ quod circulator quidam Serpentem, in macerijs domus di» rutae Mediolaniinu^tum,ftrjjabat^ qui caput oui m.agnitudinc, & pro rationc corpo-ris prargrande habebat, dentes ih vtraq;'mandtbula yjperinos, corpore, & forma ftel-lioni fimili. Pedes illi inerant duo.cruraq; breuia: vnde conftabat non fatis proportio-natum animala natura fuifle fabricatum, cum longitudini corporca: quatuor pcdeK ne-ccifarijfuiflent. Talespedeserantmagni,&vngulis velutifeliummuniti. Cauda lon- Dracofe-jitudinem totius animalis adxquabat, cuius extremitas tubere capiti ftelionis a:quili fcrtus in cratprsdita , Cardanuscx genereBsfilifci hunc fuifle crcdidit: fiquidem dum fta- Macerifs bat gallofimilisefle videbatur, nifiquod corio,&non plumis tcgcbatur,al.!fqjcarebar. demusdt C Deniqjin voluminedeOftentis obferuatur icon cuiufdam Bafilifci in foiitudinibus Afri ruu. caeftabulantis; qttsequonjameftfiguraaniinaduerfionedigna ,diciturqj animalfibilo, halitu, &conta£tu ca:teras animantes nccare,herbafq;exficcarcjliibuitante lcgentium oculos talemiconem repraefentare.
Bafilifcus in folicudine Afr ica? viuens«
364	Vlyffis AJcfrouandi
E
DESCRIPTIC,
^ LE N VS in lib.ro dcThcrigca, ad Pifonem ( fi tamcnliber hic tanta ^f/ij^zM^ Auth.ori cft adfcribendus)Bafilifcumb.cUuam (ubflauam,triplicifron-l(l	aPicc 4eQo.ratamxvifu, & fibilo b.omines, & Feras. perimentem.de-
Lik 10 ^	icnbebat. Alibita.mcn Galenus fcriptumreliqu.it,, fe Bafilifci hifto-.
fimp mcd.	riamomninocomprobarenonpoifc: proptereaquodeihancbeftiam
f4c,(ap.\._ -	intueri nunquamjicuerityaddiditqj fi vcra funt,qua?deil,Io referutlir,
^ccedentem ad hoq animnl maximumvitae pericu.lum incurrere „ Clariflimus Meircu— rialisfatetur, d.um apiid Maxupijianum Imperatorcm cffet, cada.uer Bafilifci inthe-fauro tanti Principis reconditum obferuaffe. Verum animaduertend.um.eft, quod Im» poftores fsepefcrpiu.s ex paruisrais. cxliccatisFeram cffi.ngunt, & pro cadauereBafilifci Bfi/ilircns circumfeiunt jnccnon Principibus tanquam infigoe munus. offCrunt. Hoc in loco.
jco.nem hcftiae huius generis,prone,&fupinedclincata:, exhibemus; quaadm.odum—» p: ie-ranter Rcuerendus Patci Raphacl C.afteljius IefuitaBpnonienfis, Illuftriflimum. Dominucru> ctncknna- Oif aHianumZlmbeccariummunerauit, qui, a.nnomillcfimo fexcentefimp Crigcfimo fexto.,menfibusScptembris., & O&pbris. in d;gnitate Vcx.illiferi Iuftitia? conftitu.tus, ad locuplctandum rcrum yarietatc publi.cum Mufxumjibidem.in pyxide feruariman-
lafilifcus.e* R^iaeffi^us. pxon^ & fupin^jpi^uso.

Auicennas hanc Fcram delineaf ,cum capitevald^acu to,pcuI is adraodumrubent ib us», L %.Cd ■> u & C0lQre corPoris ^igredincm, & flauiticm vergentc. Plinius Bafilifci longimdi-
■ - nem JirDdecimdigitorur)co,nftituit,&macuIamcaudidamtanquamfingu.Iarediade-
macapiti aninutis aflignat. Grcuinus.nixus fortc verbisNicandri, Bafilifco iongitu-dmcm crium pajmorum, corpus flauuin,caput acutum,tribufqj emincntijs infignitum attnbuit, quonia.m Nican.der fic cccinit.
Nmc modicnm, & dominum fcrpentum pcrfpice regem, Bmintt argtttum capat, efi flauo ipfe celore,
s	Et
Hift. Scr p- & Drac, Libcr II.
Z7 iribns cxtcnfo porrcctus corpore palmis. Encclius autcm dcfcnptionemhuius animalis iic aifignat, In Marchia , &in Ditione Abbatis Zinnenzis, prope vrbem LucKenuualdam, t jlem contigit confpican Draco-«cmapaftoreinterfctlum (illis enimin fyluis magna gallinarum fyiueftrnnfl cl>pi4_j v.Ctfarur)Serpens erat acuticapitis, flauicoloris, trespalmoslongus, & valde craiius, cauda inlatus turbinata ,.aluo notiscandidis diftin£ta, tcrgoread colorem cyaneum «endente, & tandem orem?.gno m comparationead reliquum corpus. Paftorretulit illum vcfciranis,ferpentibus,&animantibus cuiufcumq; generis, exceptis gallims fylueftribus ,quarum de progenie natus cfle creditur. Narrauit quoq; circa paludes diuagari, lai5tcdele&jri; ideoq; idtu venenato fepe vaccas interimit. Quamubrem ex verb^s Encelij culligenda eftfonna, & defcriptioBafilifci, quam Nicaderdelineauit.
AiijauthorestraduntBafilifcum, prjEterillaincapitis maculam, alis, etiain efle_j
fulcitum, fed adeo exiguis, vt a terra vix eleuari poflit: nituntur forte authoritatilfai^, qui Reguli volantis memimt;fedaanotandumeft, multos Dracoiies, vt exponetur fuo loco, pra:ter Bafilifcum, alis munitos volare pofle. Itaq; Greuinus vir vndequaq; do-® dtiflimus multa, qua: de moribus, & defcriptione Bafilifci a varijs fcribuntur Authori-bus jvaniflima commentaelfeopinaturinixusverbisNicandii,quivirus huiusDra-conistain exitiofumnon prsedicat; cum tamen Poetcefsepenumero fabeliis operafua ditare foleant. Nihilominus nonaudet alfifirmare nullos prorfusefle Bafilifcos,exifti-mat quidem minus perniciofos illis, quorum mores ab Authoribus defcribuntur.Immo cxhibet iconem ferpentis, feu Draconis, quam hicdamus, cuius naturam intcr caete-505,'Dtacones perniciofiflitnam celebrat,
gressvs. et locvs.
Lib. 3 Jcre mttal,c.^a.
JDifcriptio
baftlifcifjL
ucffrts ex t
mente En-celij.
Cap. 14, L.\.dc -ve~ ncn. c.zo.
Perntciofa
ferpentis
natura*
ct
Ic Dracodum graditur, nonmttltipliciflexu vtitur, fed anteriorem corporis partem attollic, vt ere<5tus mcedere videatur; quapropter in greflii a pofteriori tantummodo parteadininiculatur,
L.ocus natalis huiusFer^, iuxta varias Authorum opiniones, va-rjus etiam conftituitur. Etenim Aelianus Africam proprium Bafihfci locum praedicat. EtTextor Africa: tantum folitudines ab hacbeftia j?CNS coliautumat. N^'1 igitur a refto tramitedecUnabit Reufnerus, fiin Paradifopoeti- itsBafltfc CoLibyam BafiJifciRcgionem decantabir.	qualts,
Natus in ardenti Lybix Bafdifcus arenay ' Putnerat afpectu, Luminibufcji necat. Auicennas retulit hunc Draconcm in terra Atorch, forte Turcarum, necnon in Nubia mulciplicari. Verumtamen,fifidesPlini.ocftadhibenda,h«befti2e venenataeinCy- Z.8. c.ii. jenaica Prouincia genetantur.
antipathia-
*	' ■ i -, ' ■	v
VLLVM cftanimal, i.n hoc terrrarum orbe, quod Bafilifcumodio plufquam vatiniano non infedtetur, neqj aduerfus ipfum praeliari au-deat; prseter Muftelara, quse efuruts munita illum adoritur,atq;extra latebras, in.quibus nid.ulatur, pertra&um conterit: poftca nifi raufte-|. lai"debellatoBafilifco,.rutadenuo fereficeret,proculd ubio, iuxta_^ Lemnijfententiam, aeris ambientis contagione periret.. Aelianus ad-ditgalliquoq; praefentiam Bafilifco efle mctui litnmo canentem audiens gallum pa--uore concuflus fugitV&paulo poftmoritur.. Traditetiamhancantipathiam itineran-tibusper Africam non efle incognitam : quandoquidem gallumitineris comitefecum deferurtt,vcpeftilensBafilifqi.virus,arceant. Notumquid.emeftgallum, &prajcipu6 album aLeoneformid3ri;idqiob.fpecieicontrarietatemcontingeremultiaflfeuerant.. Verum AlbertusMagnusoppofitiefuitfententise;. fcripfit enim Leonem afpcdtu galli tanquam Bafilifco fimills perterrefieri: cumhocaninul cun&jsFeris metum incutiaty & fibilo, vc notat Piiaiiis, caeteros quoq; Draconcs enecet. Hh 3 Scd
Muftela Bafttifcum fuperat.
Callusti-metur ab hocferpetc.
366
Vlyffis AJcfrouandi
Bafi1ifcus,fiuerc-gulusGreuini^

HilUSerp.&Drac- Liberll, j 67
Scd aliud magis admirandum narratSoIinusjnimirum ca;ter.as Feras adBafilifci ca-dauectanquam lethifcro veneno redundans nonacccdere. Qnoctrca Pergamenisex eodemSolino,reliquias huiusanimalis magna pecuaiarum quantitateemerunt, vtin 'VlltfctcA^ reticuio aureo ad Apollinis templum fulpenf?exercitiumaranearumimpedirenr,arqj AHertnte alites intro volantes arcerent. In templo etiam DianzeBatilifci corium olim fuilfe fu- f lj M?crt fpenfutn referunt, quade caufa nulla hirundo intro volare audebat. Ideo domicili^, SHa ' puluerehuius animalisafperfa ab araneacum telistuta e'.le ceitanturjcaqj ancipathiam huiusDraconis,cum alijs Feris,&animantibus, nec non praugs huius bcftixqualita-fesGeorcius Pidtorius,in Lerna Malorum,eleganriiumecxpIicauithis verlibus, ' Rcx eft Serpentum Bajilifcus, quem modo vinfuyt MuJieU infultus,feuacj, bella Fera: Lern&um vermem Baftlifcum f<tda Cyrene
Producit cunclis tnaximb perni(.iemj JEt nafci ex. ouo galli, fi crcdere fas eft Decrepiti, infirnv, Sole nitente docent. B	Sed quoniam olfaclu Udit^ vifucf Ferarum
Omne genus, crcdast nulla tenere bona.
G ENERATIO.
ty^fpi. 0'NIMENTIS mandauit Bartholom^us cognomento Anglicus, Inlib.de oua Afpidumparua, lurida, vilcofa,fsttda, venenofa,fimulqjfilamen- rcr.propr. tis quibufdam co.nglobata efle;quae arubeta,vcl ab alio venenofo ani-Uiahfota, vermemprocreant, qui vifu, &halitu primo fouentcm ,de, I indecxteras etiam animantesextinguit. Oua Ibidum ab Aegyptijs paffim frangi traduntur : proptereaquod aptui iSIos (rcfcrente Pierio^ Ipualuit opinio, Bafilifcum exouo.Ibidisaliquandoemergerc po(Te:qum hscaujs om-niuora fit, & ferpentumi necnon veneriatorumanimahumomne genus abhguriat.Pre-fferea Vulfus in tota Europa alia opinioneimbutum eft, vt ex ouo galii decrepiti Bafi-C lifcusprodeat. Cum Albercus fcripferitab ouogalliin lctaminefcpulto tandem Bafi-lifcum profilire, qui figura. gallo prorfus cft fimilis,prster caudam , quae ferpentem pe-nitusjemulaturjfedhocfabulofumeftearbirratnur. Soliun ponderandum eftaufimi caloreab. ouogallinaeanimalexcludipofsit,quQ.dfiegate noaudemusiquandoquidein experientiaconftatapud Acgyptiospopulos,oua infurnis tcmperatocalefadis calo-rcjbreuiifimo tetnporisfpatio prolem dare;ia3mo ex ojo infinu mulieris. delato tan-r <dempullumemcrfiifeinrclleximus.
Hocautem deouo galliancommentitium fit, Lemnius pronunciare non audct, L.^.deoc-cum intellexeritduos annofos gallosin Ciuitate Xinzca,, atqj.inambitn huius Infula1, cult.rei.mi fuftibusetiam percuflos ab incubatu abigi minime potuifle ;fed qjonia.m ciues h.snc raCt conceperunt opinionctn, cxtali ouo Bafuifcum tandem crnmperc,ouocontrito, ga!- Qafo dH0 Sumftrangularunt. Hic autcm duo inquirenda necelfario cfle videntur.Primum cit an dccrepiti gallus gallinaceus aliquando ouum enitatur, & deinde an cx illo Bafihfcum cx- ^ jncuba-
eludat .	_	'	tuout abi-
Quoad primutn, gallus fenio confcdtus, nempe civca fifcpeimum,nonun>,vel ad fumr non D rnum,circadecitnum quartum annum,pro maiori, vel minorivirium imbecillitate^^j, tuerunt. seftiuis menfibus, & exorientecanicula, ouum parere perhibctjur, quod eft form«Eo.rbi-cularis,inftaroui columbini,coloris ftaui, feu wuidi, & verficoloris. Tacemus.modo Ouigalli quodavirisnon piebeis nobisallatum fuicouuin pracdidta;formaJ,quod gallieiTc dice- qualitates, baturj quofra£to,nihilnjfi albumencum pauca tnatena flaueiccnteobferuabacur, & & coditio-adhuceiusputameninpublico fewiatur Mufa^o . IntcHeximus autcm in celcbcrritno nes. MufaeoFerantisImperatiPharniacopolieNeapolicanijOUum huius gcneris oblongum Ouugalli videri. Alij fcriptum reliquerunt ouura galh tefta carcre, &pe!ie adcodura cffe cc- in Mufto ^ium, vt fortiflimis etiam ictibus rcfiftatj quod plancfabulofum cifearbitramur.	Irnperati.
Poflumus quidem adduci, vtcredamus, gailum decrcpitum,ouumex feminepntre-|ido3velcxhumorumc;olluuie conflatumcnitt, quodcareac putanxinc,& tenui tat\-
tummo-
\

Vlyffis Aldrouandi
tummodo pellc tegatur, qualetuit illudnatum Rcgij, atmo Domini Millefimofcxceti-tefimo vi.cefimo oclauo, cuius genuinam iconemtlhnc adnos detulit D.AutoniusMi-OuumgaL randulaCanonicus RegulartsSanaiSahiatoris, & AbbasS.Maria?Rheni,qui alias va-U mtum rijs etiam rebus exoticis hoc publicum Bononienfc Mul",«um locupletauit 3 retulitq; Megijanrn difrupta huius oui pelle,excrementum pituitofum , velutifemencoiruptu intusfuifle jtfaS, obfeiuatum.Quamobrem, itt g atiam lectoris, iconem incidicurauimus, vnacumalip ouo orbicularis formx duro puraminic munito & pro ouo galli douato, quod a gallo fuifft editum nobis minimeperfuadere poffumus , ncqjiurantibus ctiam crederemus; quandoquidem ouum intcgrum ,&perfe6tumin matrice tantummodo producitur, qua galli carenc;prafterquamquod id dogmatibusPhilofophorums&Mcdicorum re-luftaretur,
I Ouum galli natum Regij anno 1628« cuius Iconem ad nos detulic D« Anconius Mirandula Canonicus Regularis S, Saluatoris^ & Abbas S, Mari^Rhenu
2 Ouum galii putacum9)cuius putamen feruatur in Mufasa Hluftrifs.,
SenatusBononieniisA
• 1	i	C

Quoad fecimdum.cuninonfic negandum,gallum,in vltimo fenio,quando non am-pltuscongreditur, quidouo fimile ex putredine intus conglobata concipere,ijiccdft«
eciameric inueftigare,!an exhuiufmodimaceriaouonuncupaca5aliquodanimalemer--®
gere poflic. Lemnius inlibro quarco deocculcis rerum miraculis,pucac ex hac maceria, Qpwio. Le- & excalore galli fouentis virulentam inde beftiaro prodire pofte, quam.nomine Bafi-*9	lifci eognomtnanticumalioquin Bafilifcus fitSerpentis,velDraconis genusAfric^,&
gcneratio akjs Regionibus cahdioribus famthare : immo fuam roboritQpinionem'gcocrationo »ern fof^ vermtum, qui inhumanis inteftinis exputredinehumorum,&benefitio caloris pro,-ulei* ducuntur: prasterquamquod C.urculiones,in tritico, & cerediaes in%no,caloris,!& ambiencis aeris ope.animantur:paricer exh.uiufmodi galli.ouo,aut vermis,auc animal alteriusgenerisveneoatumprocreabitur.	,,
Cxterum,quoad ouum galli fylueftris,ex quo Encelius, Bafilifcum fylueftrem emer-gere tradebat ,id credec, qui volet, nos enira volumus.fidem apud ipfum manerc: fiqiiL
dem
1
Hift. Serp. & Drao Liber II. 369^5
A <Jem nem > tjm difertns nobis perfuadere poteritanimalia ore concipere, vt ipferetu. ftt,& cx oois auium Dracones erpmpere, Quamobrem Matthiolus in Commentarijs ad Diofcoridem, tot opiniones circa naturam huiusanimaljs ponderans, hanc hifto- Li.6.c.vlt. riampemtus fabulofam elTc crcdidit, & prjecipuc cum Diofcoridcs nihil de Bsfiiifco proprio marteconfcripfcritjnam affertorum Authorem Erafiftratum citauir.Hc quan- OpinioDio-(JoHermcs Baftlifcum m fimo generari docuic, non de Bafijifco Drpcone (tefte Alber- fc> cirCtt-> to) fcd deElixire metalla tranfouitante verba fccit, ftem, cjuOnjam in antris fubterra- Bafilijcu. neis hoc animal ferfe fempcr morari tradiderunt j mulfos,curiofuatis gracia , illuc in-grfdientes,halitu huius befti3e,perijfferetuIetunt,Lemnius igitur iureopomo putat,id potius graueolentis, &r fjetori horum locorum, quam halitui alicuius animantjsattti-buendum effe: namq; in pra:di#is fpecubus, fpiriju intercepto, hommcs fuffocantur, Itaq; ex ha6tenus enarratis,cuiqj conie&amus efle exploratiirimum,ueq; a galio,ob defecVim vteri,ouum pe.fe6lum procreari, neq; ex iJIoBafilifcum produci poffe, Rc-fert quidem Ioannes Baptifta Porta,in Magia nafurali ,animal vifu, & taftu nocens cx Opinio Io. ouo fjectmdaj gaHinae generati poflejdum quis focundaoua in fcrobcplena Serpcn- Bap.Portm B tum tabe,arfenico,alijfq;huiusgeneris veoenis, per aliquod temporis fpatium, merfe- circaorigu
rit. Sedcauendum cfleadmonet, nequihoc animal produceretentacjmaximuminfe nem Baji-pariatdetrimentum. Huictamen opinioniminimeaflentimur,	lifci.
natvra veneni
basilisci.
perfonant, Bafilifcum cfTt^» hal itu, Sc tjudem tadfcu non -	toium nomines , tea casceras etiam antmantes perimat. Quapro-
pter Plinius naturam huius Draconis cuni mahgnii moribus Ca-toblepxpenicusconuenireafleuerauit, Hincvirinoi? vulgaritereru-Q	ditiCitoblepamaBafilifcohaudquiquam difcreparetradiderunc.
Quoad vifionem Bnfil ifci attinet, diuulgauit Plinius, folo afpedu huuis Fer<e,homi-nes, &c3eterasa'nmantes venenari ;cumhtecintucns in aliquem, radio vifionis, virus ciaculetur,& vitam adimat, Hinc Matthiolus incommentarijsad Diofcoridem,col-ligit hiftoriam huiusbeftice prorfus eflefabuIofam,quia non poteftimaginari, quomo-dofaclumfic,vtprimi, quihoc animal viderint, & obferuauerinc, non perierint; Sc po-tiflirnLim,cum,quoadmoIemcQrpQre3m ,fit paruum,quodnon cminus,fed cominus pro illiusperfedlacognicione, &:cdefqripcione infpiciendum erat. Quamobrem Mac-thiolushuncDraconem,ricuaUorum,morfu tantum, non autcm intuitu interimerc arbitratuseft. Immo magis,atq; magis fuam ftabiliuit fententiam ;ctim Erafiftratus 3pujDiofcoridem,non veneni oculorum, fed morfustantiitn venenati meminetit.
Non eft ramen, negandum a fpiritibus manantibus ab oculo venenati animalis ma • Iamimpreffioneminoculo hominis,velalteriusanimantisnon po(fefieri:quandoqui-dem cx prauo afpeftu, fpiritus oculorum corrumpuuur, quihus infe&is.cajcera quoq; deftiuunturjcum in corporehumanocQnfcnfus vnus,& confpirantia fintomnia.Pra;-terqnamqnQd meininimus inHiftoria quadrupedumdigitatorum fcripfiife, quamdam ' yubetae fpeciemtanta redudare malig.ntate,vt eam intuentis f.icies infigni pallore fuf-furtdjtur.Hi'5 addamus, quod mulicres menfibus lab.orantes, Ipiricus h.ib.enr inquina-. to^&araptecea, exmente Ariftotelis,infpecu.Iumincuentes1.iIIud vitiaut., Paritcr infincesa quibufdam vctulis pertraiftiti facile in tahem incidunt,non folumob ftten-. tem aris hilitum, qui in delicatos infjntium. pulmo.nes pcnetrat, fed ctiam ob in-quinitos. oculo.rum.fpiritus,quiin tenellis puerorum carnibus facillime.■ imprimuntur:. idcirco.non erra.uitFicinus,qUand.opromulgauit puerosa muliere annofa, autmen-fib.us 1 iborante contredatos infici poffe.Hoc autem omnibus prrfpe&iffimum. eflc de-bet ino,pJuh.jlmia:namlippiensinaliquera fepe intuenSjeiimdcm morbucicommuni-<;at. Quarcds hocO.iidius iurefic canebat,
Cum
Li.Sc.21.
Li.6.c,vlt.
Bationes Matthioli aduerfus Bafiltfcit.
Intuitns oculorum altquando rtocttus.
Buhcta ma Ugna fpc-cies. v
Halitusy & intuitus vetularum fernici^-fts.
37G	Vlyffis AldroLundi
CumfpccUnt oculi lij/pum Lduntur & ipft,	p
Multacj, corporibus tranjitionc nocent. ishgna cnim eft vis oculoi um ,-^fpiruuum excellentia, qux3ltericommunicat3,pcr totum corpusillico diileminatur. Htenim MarfilmsFicinus in CommcntarijsadSym-pofium Piatonis, deamatoria/afcinaiionc verba fjcicns ,prudenrcr fcribebatfangui-nem iuuenumcIarum,fubtikm,&;caliduRi cfte ,confequentcrqj vifionis radios eiuf» dcm naturaeprocreare, qui ab oculis egredienres, SicofpedSihominis luminibuscom-Afpcctus municati, & reliquis Immonhus permixti eumdcm afftctum,&: effedurnin confpe&6 jculorunt procr«ant. Id clareexpreftir Omdius, canen.1-. quid pr£-	Perj( tuos oculas, qtti rapucre meos.
flet.	Quapropter Apulcius adrcmluc verba protulit. Dolorts meicanfa »&pra;fidii)«u
cx tc proficifcunturjjftienimoculi tui per mcos oculosad mtima vfq; prarcordia dc-lapu,penitioribusroedulhscomm.unicarunt incendium« Id fotutn carminibusgalli» cis olim explicautt Greuinus, qux latine lic fonanr. . .	C.rudelis,quidfictfti?quid fccijli inhnica$
non humorem c tuis ocults exire vidi. Qiaxum, & igncnm,fubtilem, £r fuastem ; /jwi codem temporis momentc» vitam aaferr.c mihk voltf.it f Sanguinem habco feruidum ,& faciem pallidam , Cor habco incineratum^ & corpus iargttidum; Ef pcrinde acfi malum effet contagiofumt lij me tofurn furorem fnum retaxauit j ' :t /jsut ciarus erat, ita mifri fpiritus ?nei Sstbiib,& faciie capti fuerunt; Li ficut calidus crat ,robur fuurn accendh, if.t ct-iita fubttlis erat, in cor meum ingrejfus eft, Uincinvniuerfum corpus.. Hocigicurcuitare jnconrnodum docuitD. Lucia flos^&ornamencum virginitacijs quxperpcndens.fu^' virgi licati, oboculos pcriculum tmminere,adreprimendam in-7%JeVe- fanamTyranhi iibidinem,eoseruic,&ad Tyranniira,hc>c dt<fio,mifit. Scitonihil nxv.c.xo. "amplitisinmefupccefle,quoare miuriammihitimea.Iuxra illudEuangelij. Siowlus
fcanializjtt tc, crnc chvnf?proijceabste. V »de colligere poteft leiftor, ab oculis e.tiam G veneficam vim prodirepolfe. Reliquum eft,vr a.d halitum huius animalis ponderan-dumacccdamus, qui lechrfero vaporeaerera ambientem inquioaredicitur^&exRu-dio,pIeraqiantma:icium genera incerficir. M.eq;hoc recedit& /ericace; confirmant enimaftertum illi Dracones, quorum Ariftorelciin librodepropriet3tibus elemen* torummemmit,qui aerem ambientem venenofo halitu itamficiebanr, vcicineran^es XtathThe- per victna loca interircnt. In confirmationem addamus, quod Katio Thcbiorum pc-bioriiqua- ftilenci halitu fuit notiflima , quo non fbluin interimendi arnmantes vim poflidcbat, iis.	veriim quoqjeorttmpra;fenti3 fatis fumrnoper& nocua eflefercbatur.
I.i - d< oc- Prxtcrea libilum huiusDraconis aninwnces ^ecantern admirari rion debemus % cult rer.	oarrac Lem.iius,quod veluti lupus obuijs vocevn aditnit,& vaporis cotagio-
mlr	nerauccdinem affert; ita Bafilifcus fibilans, flitu oris emiflb,canquam acutoiaGuIq6
L 9. Phar- remocioresquoqj beftias ferit. Iaeo Lucanus ad rem canebat. M	Sibilaj, ejfundcns cuntfas tcrrentia pefles
Ante venena noccns late ftbi fubmouet omne
Vutgus,& invacuaregnat Baftlifcus arena.	H
Cum Bafilifcus intuictijhalitu, & fibiloc^tera animantia necarc dicarur■,..nonnulliia Venemtm hanc veneruncfpnccnciam, huiusFercevenenum incapitecaatummodorcfiderc :cura Bajilifci catnca Prifcorum aflertis conftet, tocum Bafi^ifci c^rpus veneno redundare: nam^cx vbi.	Andromacho,qu^cumqjbeftia portionem ilLus cadaucrisguftaucrLt, repcniinumin-
curit interitum. Qua de caufa nulla repttlia, neq; eciam ahccs ad huiufmodi cadauer^ fuie ad hominem tali veneno necatumaccedere audeuc,canic,igiturNicanderin riacis huncin rdodum.
Nullst etiam volucres,qust fadacadauera pafcunt, Sic oceifum hminem tangunt,vt vultur,cr omnes
V	. ' ' ....... :"'	Hufc
A
B
H/ft. Serp, 5c Drac- Liber It 371
Huic (imiies ali e ,pluui% qutj; nuncins auis toruus, nec tjuacumy.ferxper deuialuflra Degunt, e ta .i capiunt Jtht pabula carne. Tam teter vacuas odor hinc exhalat in auras, Atj. propincjuantes penetrant non fegniterartus: Sin cogente fame veniens approximet ales, Triftta fata refcrt, ctrtarnj( cx aere mortem Prxdidis addit Galenus, m libro de Theriaca ad Pilouem, hoc animal efle adco perm-ciofum,vt nullum reptilium genuscauernasfpecubusBafilifciproxiinasfabricet:cum eius antra(^tefteR,udiQ)faciledignofcanturiquoniamherbaevbiqi fpontecrefcentcs, circa fpecus onficium, corrupta:s atq; arids femperconfpiciuntur. Auiccnnas quoq; huiusproprietatishaudquaquam ignarusfuit,dum narrathoc Draconis genusemi-nus, virgaleuitercontactun, vene iato vaporefecus bacuium, vel virgamad manum vfq; tangentis penetrante hominem exttnguere:quamobrem Lucanus mortemMauri Bafiitfcipc mihtishafta Bifliifcum tr3nsfigentis talemfnffe memorathis vetftbus.	netrat.
Quid prodefl miferi Bafiltfcus cufpide Mauri Tranfaffus? vclox currit per tela yenenum„ Inuaditj; manttm.
L.i.deve-nen.c.y
Venenum
signa veneni basilisci-
OCcunftisab ouoad m.ala vfq; compertume(f*debet,fcilicet nulU figiia abdhs authoribus prop.oiita fjifle,qu> B aiiifcum vifu, fibilo,& h.alitu perniciofiffimu animaj confticu.erunt:cum, cx mente Auiccn-n£e,pereatetiam qu icadatieriappropinqiiariide^qj cum repentinum interitum hcec beftia aflvrat, /Ecius,& (igna,& remedia ve reni in me-diumafterrefupeifliiumcfleexiftimau Iiliautcmauthpres,quiBa-q filifcum fpeciem Draconis Afi icxnon tanta prxditum malificentiaiudicarunt,qj3(i-tamcaeteri praedicaru it, varia fympromata morfas huius Fers aifignarunt. 11 primis Ifidorus regnlos, ficuti fcorpiones arentia quxq; fed,irifcripfit, & poftquam ad aquas vencrint, & aliquem momorderint, ipfum hydrophobum , & lytnphaticuni redJunt. lorach vero intuitu quoqjBafilifci hominem hydrope corripi ce'1-itus eft.
Itaq; tria pra°cipua erunt fymptomata, qux morfum huius animantisconcomitan-tur:prim.um eft inflimnutio totius corpons ,qu2ea violcnto calore pcr omnes venas, &arterias.diffeminatoemergit, indeq,ciram pu.tredinem contrahit.. Secun.dum.fym-ptoma aflig'iatErafiftratus apudDjpfcoridem. nempevulnusmorfu Bafilifci inflidum illico flauum reddi: quemadm.odum in morfu eti^m aliarum Ferarum quandoqjcon-tingere folet: id autem inde oritur. quoniam.fanguis tenuior redditus', atq; putrefcens. inbilem facillime tranfmutatur. Tcrti.um fymptoma, authore Aetio ,eftdcfluuium pilorum,quodcontingitobquamdam veneni portionem, qux malitia fuaradicespi-lorumexedit. Nicander quoq; nonnullorum.meminit fymptomatum huius morfus^ dumcecinit.
D	£fuod ferit hic multo corpus fuccenditur igne
Amembris refoluta fuis caro dcfluit, &fit Lurida, & obfcuro nigrcfctt opaca. colore.. Nondefuerunttandem authorcs.q ji fctiptumreliquerunr,,venenum Bafilifci a vene-noCeraftis noneffe admodum diifiinilejqjocirca ead,em.quoq; praiidia commen-darunt.
Animal perniciefif ftmum.
PrimXjym ptoma. Li.6e.5i. Secundttm fympto *na.
Tertium fymptoma.

PR£
1
37 2
VJjffis Alcfrouandi
Vfusfpectt lorum in 'vsnatione Bafilifci. Kewcai>t~j Ircfifira -ti.
I/.S.f.a i.
Zi. i.ExO' tic. e.qcj..
Animal
■JHtfCO
confit.
Li.j.Phyt. c.i i.
L. 3 dc ve-nen.c, vlt.
pr^sidia veneni b asilisci'
VM abicric in ora viilgi, vcncficam B.afiiifci vim in oculis potiflimum rcfidcrc ,multi authores ttadidcrtint ,& pra?oipue Dinothns in Ad-ue;farijs5homincsipecuIis munitosin folitudines ingredi, vtvirus huius Draconis pcr fpecuiu in authore rcflcdatnr, & lubindeperear. Hoc autcm n.ugnmcntum dfe opinamur j quandoOjiiidem vencniijru, cum firnatura: Baillifci conformc,in authortmetiam reciprocaturju., nullum eiafferrct dctrimcntutti. Hrcfiftratus igirur apud Diofcoiidem,qui naturam-. huius Draconis ab aUotum moribus non vakie difcrcpantem cflepntauit,drachmam caftorci, & fpccumpapaucris, ad tale virus profligandtim prafcripfit. Quibus vcrbis nixus forte Auicc inas hxc vci ba protulic: ii vcntnum Bafilifci Guracioncm expoftu- p lat, proculdubio caftoreum, & papauerconueniunt.
A£iuariusautcmadmonet dandamefleopcram, vt,priusquam itinerantesinfoli-tudinem ab huiufmodi bcftijs frequencatam ingredijntur, medicamcntis, & antidotis vtantur, qua; vcncficam vim cxcerminarepoflint. Plinijuscum prius fcripfcrit Bafi-lifcummuftela imjJugpSri^eius cinerem aduerfus.venenvmihjbiusFercE extollic. Immo addit muftelis ina-ntra Bafilifcorum immilfis, eosp^rire,.qux antra abhdbis circa ori-ficium arcfidtis cognofcuatur, Hoc autena non. omnino fabulofumefle opinamur: quandoquidcm intcr nuperos authoresCaroius Clufius vir fide dignus memoransli-gnu.m.colubrinum aduerfus venenum ,&prascipuecontra i6tusScrpentum comnien» datum fcripfif, in ^ciU.m infula verfari'quoddacn Serpentis genus coronattun.,feucIe-ganti diademate infignitu,& maxime noxiu, quod Lufitani Cobrasde capelo vocitant j nos rcgulum diceremus ;&ibi quoqj genus animalis magnitudine Viuerra?, fcu Mu-ftcla; praedido Di aconi inimicilfimumdiuagari. Id autem npn prius cum regulo prae-Iiatnr, quam rad ) C C11} H 2 iJ i colubrini illic frequcntcm comcdcrit. Immo incoIsE, hac pbfqruatione,virturtm lignicolubrini aducrfus venena compererunt. Addunt;alij G giilum yeneno Bafibfci reludari: idque indecognitum efle tradit Porta, quoniam-hxc Fcra afpcdum, & voccm galli pertimefcat. Amphus ldcm author contemplans plantas, quarum fum-mtjs cri.ftama?mu!atur, veluti horminum,has ad cxtinguendum viruscriftati Dracoms, & potiflimum Bafilifci valere opinatus eft. Dcniq-,Rudius,ia c.Kp.ugnandoBafilifci ^eneno, propo.nitinediqamina ,,quae alias i<51ibus afpidum vtilia pra:di£2iut,	•
Bafilifctts .ajjitniiatar Antichri-fio.
Cap.qh
I fb. 2. ad Theffalon.
cap.
allegorica* et moralia-
VM in facris Iitrcris Bafilifcusaliqua-ndopro Antishrifto, quem Iu-c'*:ei Pro	lu,nC fufcepturi, quandoqj-pro Da:mone, & pro quo-
F^^^V^ cumqjpeccanteailegpriceintelligatur.AttatnennocritabreFeram
hanc Antichrifto aflimilare. Etenim Bafilifcus tnacula quadani can? dida ,tanquam Draconum Rex cojronatur, ihtuitu, & fibilo caEteras h necatanimantes, plantascircumiacentes halitu dcftruit,& exiicc3t, ere&us inccdit,aquas venenat, & tandcm afola mnftela debellatur. Pari ratione An-tichriftns tanquam Rcx inrer omnes criminofos principatum occupabic. Iuxtaillud lob. Ip.fecft Rexfuper omnes filiosfuperbia. CxterosScrpentes, ncmpe alios peccan-tcs fibilo prauas do&rina?, & toruocomminationis intuitu interficict, dumillosavera Chrifti fide fegregabit. Plantas halitu exficcabir.cius afleclas fruttu boni operisde-nudans. Eredtus inceder, quoniamnegle6tohominum£x-tu, diuinum partum fibiar-rogabit j &tandcm aquas venenabit,dum,praua expoficione, fcnfum facrae paginjc corrumpct. Verum ex altera partc Muftela nimirum Chriftus tantum Draconem ex-terminabit: cten im, juxta fcntentiam Apofl:oii,cum proprio fpiritucxpugnabit, dum.
cun-
Hifl Ssrp. & Drac, Liber U. 373
£ J> vMt prffcipicabitur, Ad rem ,infrafcnpta legutnurcarmina ,qua: uon " VolUfW Aaf^hri ti»!cd eti.aui eiuspr$curforumnaturamc.xplanar. £>ui. ftc defrdftdihlfifci pid dogmktA m/b-t,
Tunc Antichriflo pr.ttti.t caflra lecant: Thtfatmftj.pafartt, qutbus infatiubilis crtor
Adft prattorum pcctofa viitx trahat. ■ Com»litant multi Anticbriflifignafcrerttet, Qut tentent facram contamiwtre fidem. tlbducet fatuos funefta pccunia multos % Qttos Antichrifti libera dona trahent. tldcj, minifterium plttres mercabitttr ille
Tam fxdum nummis ,fraudibus,atcf rnalit» Std non durabit longxuo tempore clafsis llla,fid in tumidis {luclibus acia ruct, Deindc Bafilifcus, vthabeturin Pfolmo nonagcfimo,Diabolum defignat,qui Bafilifci p^fhftus xmulus halitutentamcntorum corda hominum vcnenau Verumtamen homomu- coparatur ® ftcla tadlus, dummaieftatisfua:vexillacun<5tisfubminiftrat,facilctantiBafilifci arro- jjiabolo& gantiamdcbellat. Infuperillc,in quemomnia confluxeruntft.igitia,anatura Bafilifci tvicifsim. non eft fcgregandus; quandoquidcm hic oculis inuidiac intucns, & fibilo propudioh Jedccoris, tn alicnam dcbacchans famam, cundtis exitio efle folet» Itemmuliervena-lcmformam pafltmexhibens,Bafilifci naturamxmulatur,dum caftos adolcfcentes, Comparan vnico intuitu, inluxurramfolucns enecat. Quocirca fola muftela cfu rutx munica^,, turpeccan-ncmpe viramarore paEnitenti£EarmatusmeretriciumBafilifcumfupcrare,&:cxtermi- tes, cr nu-narcpotcrit. Iuxta illud Hicremia:. Stattie tibi fpeculam,pone tibi amaritudinem, dirige retrices Ba pcdes tuosin viarn reclcim. Verum quamuis Bafilifcus viucnsvencnorum omniufentina filifco. "eifeferatur:nihilominuseiuscadaucrCombuftum,amilfaVcnenata fat;ultate3operibus Cap.zi, chymicis,necnon metalloru tranfmutationibus vtiliflimum pra:dicant. Idco fi pcccans vocabatur Bafilifcus,is in vnda lcthalium criminum viucns,cun£tis detrimento eflc__j potcft ') at fi paenitentia dudtus, fiat mundicadauer, & ad vitam aiternorum bonorum animum dirigat, cundtisijtaximo critcmolumento.Hoc manifcftarium euafit in Pau-lo Apoftolo,quifcribensadGalacas;haec verba protulit. Tiuo cgv iam m» cgo,viuit auteminmeChriftus. quoniamCuafitvtiliflimus,dum pr.rdicationibus pcccantema confuetudine ad melioris vitxrationesreduccbat. Quamobrehi vcritatem affecutus cftPfalmographuscanens.Mutn&is eos,& nutabuhtur. Bafihfcus quoqj redtis ince-dens iureoptimocompacaturadillos,jquifulgorefuxfortima:tinfolcnter gloriantur: nam horumanimo ita magnus accreuit tumor,vt alios ignobilcs,&: mfcios cfte pr^di-cenr. Idcircocumnulla in illisfit propenfa in vicos Uttcratos bencuolentia, raelioris Saperti ar Iittcraturaeftudiaindiescollabuntur. Iuxtaillud.	rogaxtta,
Nobilibus pudor efl doffos verfare libcllos: Heu laceris Pallas m.crct vbij comis. Gtoria nulladatur^ftudiofisprxmia nttlla j Jncaffum ftudtjperditur vfiy, labor. ?<$cq;"Fyranntlshanc Bafilifci fimilitudinem crfugcrCpotcll: :quandoquidcfn ritucittf- Tyrannus demanimalis.folo oculorum conicdtu, nonnullos adlaqueum adigit. Hocnonfuir p0teft a[,. ignotumBaptifhtMantuano, qiiideS.indtoBlaliocanens, hxc habcc.	peliari Iia-
Maxlmiltanus enim tanta impietak'ptt orkem	ftltfcus.
S.euijt,vt ftcutvifiuBaftiifcusacuto, Ore truci, nuttt^. homines i xttngucrepofjftt* Poftrembomnibus inconfcflbcllcdcbct,quodBnUlilcus. in l-tcris paginis, nil niiidc- Cap.59. trirKcntum,&iadturamfignificac: quamobrem Kltias, in hoc fcnfu hxc fcribebat. Otta afpidis rumpunt, cr telas arakeorum ttwunt, qtti comcderit de ortis citts morietur, & qmd frattumerit,crumpetinregKlum. Rurfus,in eodem fignificatu,lcc,'itnrh.re fcntenti^» in Prouerbijs. Vinum veluti Serpens mordebtt, cfvcluit rcgultis dolorc ajfciet. QUando- l'roMcr • quidcm vinum immoderace hauftum , cun6tis lcmper pcrniciofum, &£uacftum cft 2 3-futuruuu^*
li
MI-
/
374
VJyffis Aldromndi MIRACVLA
B
I resndmirabilesdeBafilifcopatratasaudiredefidcramUSjConfugien^ dum erit ad Scriptores Aitionum San&orum. Pattum ,apud quos ie-gimtis,quod virquidam iuftusperEremum adfontem proficifccns, Bafilifcumconfpicatuseft, &confeftim,eleuatisin coelum oculisex-clatnauit Deus omnipotens,aut mih.i, aut ifti de vita decedendum. MMeuli*	'&dlicoFcrafupra natur.xordinemextmdtaeft. PariWt legitur
Santfi toa apudSurium, qiiQdSan&usIoannes, AbbasinPago Tornodorenfiinonaftcrium.xdi-. nis dbba — ficabat, quod Reumaus nuncupatur,fed Monachos aquarum inopn laborantes.obfer-t}ft	uais, fottuito p iteumimmani profundirate altu reperit.in quo funeftus Bafilifcusde-
litefccbat. Q la.mobrcmSa^dus piaprecationeDt um. omnipotentcm verum mira-culorum patratorcm adiuit: ficqi Draconeperempto, aquam ita potabilem reddidit, vt deinceps multi monachi, mirac;uli»& pietatis ergo, nec non multia?grotantes.,cau.-fa valctudinis, hauferint. '	f
Contarenus, in bbro Antiquitatum Romanarum,abHonorio primo Ppntificema--Xajiliftus-r ximo templum aedificatum,&Diu3e Lucjjeconfecratum fuifte tradidit.. Vcrum iuxta: Roma txr hanc-facram .tdem in loco concamerato, vt annotat S'gonius, Bafilifcus exitialc_-/ tinftus Draconis genusftabulabat, cuius halitu Roma ,magna lue ,diu affeda fuit.. AtLeo. UqvcIF* QuattusPontifcx Romanus, tacitis prius in templo precibus Deo omnipotenti alie-», gausjbeftiam veneficamfupra vim naturaeextinxit..
H I E R O G L YPHIC A*
Ukrogly,—-■bltettm pcr nkiti di-m&zantts ab upitft.o-c&njiiio,
Hit rogly^ homints ca lamitati■■-bttsajffkffix
EG YPTII Sacerdoteaperniciemialiqiiamexoptimis dimanantetn confilijs graphice expreifuri, fimulacro Ibidis,& Bafilifci.vtcbanci.r: quandoqu.dcm vtilitatem;immenfam ex hac»auefaIutifera;Serpentes vora ite percipiebant jfed exouohuius alitis Bafilifcu.n perniciofif-fimum animal incerdum, nafcL aibitcabantUr.. Denud.^umrelatum ^ fitBafil fcum fi icmorfu, animalta- perimerc, Aegyptij,hinc alterius Hierog'yphici srg uneiitum defimpferunt:fiquidemfignificaturi. homiiicm acalum-niatonbusmale atf' £ium , & lcth.ifibus delationibus. affiidatumviconemBafilifci pa-latn reprsfentabant:.quoniam nonalio fimulacro cahimniantes melius.exprimipofte crcdiderunt: cum hi clancuhim aunbus Principum<infiifurrenr,& abfq- vllomorfu pa« lam infixo,hommes vencnent: quemadmodum Bafilifcus folo afpe6tu animalia occi-derefeitur.,	■ •
Deniqi Agyptij facerdotes. asternitatem indicaturi, Bafilifcum. etiam figurabant: quoniam h.inc Feratn nullis confauciari modis,nullaq; ratione exanimari pofte exifti-marunt: cum ei tmta.m inefte vim aifcucrarcnt.qua non.animantiaJmQd63afpedu3ex-=' Singuerejfedvegetantia quoqjexficcarepoifet..,	4
PHRENO S C H E M A T A-
O A N.NES Baptifta Pittonus-egregius Pidor Vicentinus exhibct phrcnofchcm iSimeonis.Thonni;lJecaniTridenti ,- in. quo, effigiatur Bafflifc us in fpecuIum intuens, cum D1 <Sto. IN AVTHOREM. Hoc enim; Infig-v expnmitur homo in aliosperdicus ,.& majorum author, qui tandem om iium malorum,& necis caufamin femetipfummachi-n-uur. Subfcripfit igirur catmiua icaiicahuius tenoriso. B/tftltfco, chc priuaytdiuide Ctafctfo di vitajn cuila vifla gira± Mentre faa imago- entro. lofpeccbia. mira?
SeBcf-
B
U

Hift. Serp, & DraaLiber II. 37$
Sejtejfa autorde i.iitrttimorte, vccide.
femprc a Letupio volgo arride Fortutta rta, che contra a buon s'adtra, Dicut maiuagio a l'altruidanno afpira, halui io t propri ftrai ftre, e conqutde. £ quiui con giufijjtma ragtone, St ceme dir fifuote, i tempo, e luoco Eitorna U male, f» «w «e1 fu cagione. felicel;httomoequel,ch'idico,epoco, Chi damor e innocente, e paragone : £ tien le powpe, e le rtcchcz^c agioco. Alius vir eruditionem habens non vulgaiem,vc innqerct venufhrem cuitifcumqjmu-lieris tuto confpici po(fe,dummodd jlliusoculi diligencer nonobferucntur, Eihgiauit Bafthfcqm intuitu enecantem,cum hoc Didfo italico. PVK CHE GLI OCCHI NON MIRI. Hocautemargumcncum forte tranfcriphr.aPetratcha ,quiinfiafcnptis vcrfi-bus italicis» de aho animali verba faciens, cqncbat huncm modum. Ke L'e(iremo occtdente
Vna ferac foaue^e queta tanto, Che nullaptu j ma pianto> E doglia, e morte dentro~agl 'occht porta, Molto conuiene accorta Bffer quaLviJia mai ver Lei f giri^ Pur che gli occhi non rniri, Lialtro puofst vedtr Jtcuramente. Hrcautem fentqncia vcritaticanlona eile vidctur,.quoniam oculuseftnatura?diapha-folaris, nccnonfpiricibus redundans ,quifacilhmeper aliam partem fibi iimi-Icin penetrare poftu u. Hac relptx t poeta, quando cecinit. jifpicias oculos tremulo fulgore micantes, Vt JoLmLtquidi J tpe refulget aqua. Perciuallus quoque vir tion vu;girisdoC^rih^, in fuo Infignium Iibro,meminit cuiuf-, dam ingeniofi iuuenis, qui ph. enofchema huius condinonis compcnt Dehneauit 'Bifihfci icqtiem,cum D<£toitahco,E D\ GL'OCCHI,E DAL CANTO. Etemm, cum nacura Bafilifcifictalis, vtafptdtu* &-fib.iIoatiirnantia exananet: voluit fortc in-dicarc vitandaselfe illasmuheresB.filifci naturam participantcs,qusenonmodoaf-pci5tu, veruin quoqj blandiojs verb.orum homiiubus infidiantur,
Pulchrita-do muiie -rts quomo • do tutocon fpicipo^it.
tidflifcus intuitu, cr J'btlo neca-rt dtcitur.
SIMVLACRA.
N tanta Rcligione,apud .€gyprios,BaIilifcusolimfuithnbitus,vtcx aurodedicaretur. Caputiih accipitrinum addcbant,oculofqjcocun-cmnabant artificio, vtad libicumclaudi,& tecludi polfent.ltaqj hoc fim ulacrum aliquando oculis adapertis prxfcrcbantj & tunc vrtiucrfa Simulacru Aegyptusimmenfii pcifundcbaturlsetitia,pcrindeac fiaboculis diui- Kdjiltfcia-nisinfpiceretur. At quandohoc fitnulacrfi, clautisoculis,in mcdium pM^Sj? aiferrcbantj illico cun£ti mserore non vulgari-alficiebantur, & cxiftimantes fibimet *ios qnale. ipfis Deos vchementer effe infenfos jin obfcura penetraha lcrecipicbantj vt attcntius rationemmcditarentur,qua Deos in iram cjfufos tmtigarc polfent. Hocautem fitnu-lacrumin tabnla Bembea itahabctur: proptereaquod ipfi Iou«m,aiithpre Plutarcho, fpiritum c(fedicebant, & nulh animalitun vchementiorcm fpiritum ,qtiam Bifilifco, confeqnenterq; nulli fimulacro magis,quamhnic djuinitatis fymbolum a'rtibucbanr. Inprimu
Exaltera pa'teRipa,adexhibendum Calumniae Enubcrum, vfus t f figu a rnulie-' par.lcon. zis cum face,<S: Bafiiifeo, Hoc enimanimal cminus venenat: quemadmodum calum- Cahmnia niator, euaginato lingua^gladio, procul etiam laccrat. Rurfus d m auth ir in Simu Jimulacru. lacro M sleuolentise, qua: Voluptatctn cx alrcrius damno fine emoh m^:opcrcipit,de- Maleuole» lincauit Anumturpcm, paffis cjpillis,cutn Bafiufco. Cum maleuoicntia, inftar Bafi- tix icon.
I i z	lifci,
388	Vlyffis AJcfrouandi
lifci, folo vcnenato afpcctiihommescontanciitiet. Itemapud cumdcmRipam in ftmu-CoMttigio- Jqcro Contagionis, liccc mrueri iuuenem extennarum , & paliidum, cumramo nucis, nisfigura, &Bafihfco; quoniam h<?c beflia, mtercsteras, vtfum, ftbtli.m, &haitcum concagio-fum habct. Prarterquamquod canerxanimances ad cadauer Bafihlci, tanquamcada-uer animaliscoucagiocxcmfti mnnmeaccedant.
Poftreroo Ripa,ad demonltrandam artatem in genere ,pinxit muliercm clamyde_^ vcrlicolorc mdutam, cum fimulacroSohs,Ck Luna?,& figuraBafilifci iuxtalatus : cum Stwulacru tcon huiusDraconis apud Agyptios xoi ,Ttcrnicfl"ethicroglyphicum;namq;cuhoc atatis, animal immortaleludicaccnt, cius ctiam i.magtncm ex auro fabrcfa<5tam (upra Deo» jum csput coUocabant,	'	...v
v s v s.
VLLVM adcoevitiofum,&miferabile rcrumomniumparensnatu-ra procreauit,quod.aliquaa? faltcmlicccmiuimam boniportionenu. Bliw^^li !li fe uoji?conrineat. Ec 1} poeta canebat. Bi!	i '$	Kilp.r%dcfi. quod non Udere pojjtt idttnt.
Nos viciflitnpo(fumus.aifeiurare nil lxdcre,quodaliqua cx parte pro»-ddfedequeitIdcircoMagi,fcferentePIinio,fanguinemBafilifci, Satumi finguinem a.ppe! Iant.es ,picis modo cr hsrcutcm ,&colorc cinnabarino cla-Amuktum riorcm muislaudibus cekbrabant,&: pro a.muieto ad veneficia, & pro rcmedio ad-ad venefi-. ucrfus diuturnas aflyctiones pradicabant, cia.
DE DRACONE PYTHIO* Cap, IU„
M Q V I V 0 C A«	,
X a facilioribus ad di.fficiliora, & a notioribus ad ignotiora via m—» fcmper ft.ernam.us: in h.oc etiirn capite de Dracone pedibus carentc "tanquam notiori diflcremus, vt dnncepsde ignotiortbus, qui pedes, & alas habent, vcrba.ficiem js. Ad euitandam igttur ambiguitateni;, •python-naduerc.endumeft, quod vocabulum (,Python) quo Draco hic defigna-men vhor	- cur, pro nomine proptio. virorum, locorum, & vrbiutn vfurpatur,
Memoratur inpiimjs a Plutarcho Python Aeneatcs,qui vna, cum Heraclide,occifo Cotyc Regc,Traciam liberauit.. Recitaietiam Aelianub, quod Alexander dextcri-tatem Ptoiemcihabiebacfufpe6tam i.Arij vero turbuLent.i-im, & Pythonis nouart in^ Li.xtL.Tiy- rerumftudiutn timebat.. Pyt.hoaetia.m,cx. Achena^o ,fuitOrator Byzantinuscorpo-jnofoph.c. risobefiia,tcinfignis,qui,orca aliquando incer Byza.nti.os feditione,^his verbis,ci-28.	ucsad pacem hortatus elfe fertur. Videte o ciues. meumcorpus obefum fed vxorem
Tythonora habco multo inecrafliorem,&:quando concordes fumusiquiuis grabatus nos excipit: ter Biftn- atvbid]ifidemus,.necdomusquidemcotanoscaperepoceft,	^
iintts.	Prxtereahoc nomen i(ocis,.eciam conuenit: fiqiudem.legiiur apud Ammonit m_.
7rCQov' ij(Jtotoc, nimirum Ioqus >& -n.uSw, 0 oopdxuv. Itaq; 7ru6av,t(jj vruQco, »,vrbs tft Phocidis, quse & Delphis appellatur, Apollini facra , nomen aTrt/flwflce.ifortita, tiv i;cei TO^ttQiVTauysro Atto^AA&jkos, cra.7rtv7x ^paxofTajVtEu^athius tradit. Quiac-■honno cliraC'usP°Pu,oru lnd3ga.ntorigines,fcripferuncDelphi fuitfefilium Pychjn : propce-^ }l>"loc'o rea ,ocmn hunc varijs.nominibus nuncupatum fmftc retulerunc.cum, tnodo a patrc modoa filio nomenfortiatur. Huius ctiam loci ineminit Galenus, quando agensdc bonitatc aquarum, manuit hiPych.oum hybernis, quatnxftiuis cemporibus, puceos Tython D.t cfteaqua redundances.
jhortis no- Infuper Python vocabatur Djemonium,cuiusafflatu futura prazdicebant.Ideo apud m$n.	' "'	Hcfy-
rttm.
Hifi. Serp. & Drac Hibcr f f. 37
-7
/
A H-cfychium lcgitur	iyya-?p'iiuv9o<;, vcl ?j.^arf/uan/5: qusmobrcmPlutarchi s
fcriplit, luaa:tate,wv&w*c vocatosf^iffc 7« «^«rp^L&^, & Tu> ncbns Gtmose vcn-tre hariolantesPythoncs appelJatos mterpritatur. lmmoinAdis Apoftolorumfit CaP• mqntio cuiufdam ancilia', qi arfpiritu Pythonis agitata magnum diuin3ndo f citbat CaP-f a'!i'um. Er hbroprimo Rtgum,Saul hoftiom caltra confpicatus,&timore vtKatus Dommumcofuluiffedjcitur jcumq;necpcr fomnia, nec perSacerdotes ,ncc pei Pro- vr 0"llJa> phetasei Fefpondcret,iuifttferuisfuis,vt inquirerentmulieremhabentemPythotitm, qu*Jucrtt' quimonuerunt talem Pythoniflnm inEndor habitare: ad hanc igitur Rex mutato ha-bitu acceflit,vtcantionibus animam Samuchs euocarct. Qusmuis nonnulli fint, qui afleruCrintnonanimamSamuclis,fcdeiusimaginemPythoniflirfuifleobicdlam. Ca> tcrum alij,permittenteDeo jveramfuilfe animam ftatuerunt jvtex afltuerarioneca- Csf.iS. lamitatis,quaetotiesSauli prjediita fuerat, acriuscr.ucinretur. Ahoquinin Deutero-nomio,DeusOptimus Maximus homincs Pyrhoncm confulentcs abommarur. ->■< 'DcniquePython dicitur efle illud ca-lcfte fydus,quodH;gynus intcr duas Atdos, ryilton co-nempe Vifasdelineauit. Dc flcxuofa huuis Diaci nss fpiia \'rfis adhaercntc Aratus rn ftellatio. B Phenomenis fic cecinit.
Tac, S\ S't dfx<po7ipa< oiti -ncnay.oio uTroppcc^ ii	Qaujua., Spaxcav «rtpi r autpi i'
Scnfus j^utem horum verfuum iic rcddi pottft. rn' - ti:-. Vrfarum in mcdio,ftnttof/ fitcmitiis inflar,
Curnatur longa irnmortaiis fptra Draconis,	^ ^
Vcrum huius Diaconis fitusnon irnge cft pttCndus:ium Virgilius inGeorgicispolum Ardicum defcnbens,perelegantei lllum nobis infinuet hunc inmodum. m-n .-!•• Bic ver.ttx nokis fempcr fublimis, at illum
Sub fyedtkus Stygx atra videt, manefij\ profundi. Maximus btc flexu finuofo elabitur anquis Circum ,perq; du^s 4» mor^em fluminif Arfios, Arcios Octanv mhuewes xcjuorc tingi. Modo, vt redeamus vndc digrefli fumus ,Theon in Aratum diuulgauit hurtc anguros^ a.mb;«S:4n?plcx3nt;m Vrfas,Draconem olim a Cadmo intcrfcdum fccutiduin plc-£ rofqj^ythQiHm ah Apullioc iaeulisconfixwm icprafcntare. "Ofi^oafiirjriOiiKiii^Uipobfiinip
syno.nyma»tt etymvm.
Y T H O N, vt refert Calcpinus, iuxta genus mafctilinum, & famini-num infltdti poteftrnam citat Tifeulkim,cui Del^hica Python cogno-mmatur. Poeta enim fic tanit.-
Belos vbinunc , phabc, tua ejl, vbi Dclpbtca lython ? Quamabreroairbigendum eft , an TibulSns Draconem , anvcroSa- Etymblo-cerdotifl..m Apillmis 111 Tiipode refponfa rcddei tcm inrdlcxcris'. qja\ Vorantcrgo Latini Pythonem bunc Dracontm Gta;cos imiwri,quibiis tzvfjuv nomi-natur,a verbogracto ttvQco putreftcio yquoniam haec Feraex piitrcdinetctrae,poftdi- L.z.Argo. iuiMUm DcucaHonis orta efle peihibetur/. Praeterea Studos hunc Draconcm DOphi-neraetiam fuiffenuncupaturBteaifif.atur,rcni poftea Apollbniits in Argonauticis ad-0 ftipulatur. Hfcqticnomen fortitumfadum, tefte Celio. quiaDclrhicum cuflodir< t Pythoncur Oraculum; Scribebat enim Suidasin Pytho> quodPhocisR;?gioeftGrxcia^, quscBi— Delphict^ vrbsDelphi.cognominata npbiliiarciquandoquidtm in ea V?be.lumpruofum Apolhnis. citcatur. templumPythonnuncupattim.vifitur, in quoTript^a?neuscftcollr)caius. Additqu^ * l'yfhu templum hoc Dclphi rtiam-nominari:pr/)ptcrcaqii6d Delphinem Dracor.crw ibi eom» confittvs pertum Apollo confeceiit,fcd deinceps,cumibi Draco computruerir,PyrlK>ivfuit fui «ppcllatum: autetiam a percondandojquod Gra&cefonac	cumncmo illuc,
nifiOraculum interrogandi gratin accecferem Quare impoftcrum ciuitasilla non fo-lum Delphi&> fedetiam.Py.thaa Snitimisiuit tognominata. ld sotum confiijnat Ho-metusdePhocenfiumdckau.	..
Ii *	DE-
1 rtt.
378
Vlyffis Aldrouandi DESCRIPTIO.
Jtffigmtu-do.
Longituda,.
Color* LhuTkk
YTHON Drgcofuilfetraditur,ostriplicidentiumordineatmatum habens, oculis magnis, & aquti vifus, cu magnis, paleartbusfub mcn-to inftar barbap pendentibus, flauo rutllantibuscolore« Deinde tara iminenfae fuit molis, vt Poetx maxirnuin, & tumidum appellauennt.
Strauimus innumeris. tumidum Pylhona fagittis. Longitudinis quoq; fuit admirandse j nam humi jflratus ampiumfoU fpatiumoqcupabati vtinnuitPamphiliuscanens. ■
Sanguinolentus trat fpatiofa in iugera Python	t
Porreiius.	.s /	)	. '
Rationecolorisaliquando viridis interduui.c2eruIeusfuit appelIatus,ne<}prastcrfaLtio-i nem,cumhicolores in alijs plerifqj Dracombusobferuentur.Statiusficcanit., .
Te viridis. Python>Thebanaq-ymater ouantenb ,	. . •jf
Horruit._	• • t •' •
EtCIaudianuscyaneicolorise{repraedicat,duminquit^	>
Caruleus tali proftratus Apollinc Pythpn.	!
Figurant etiamhoc animal duris, fulgentibus, & eminentibus fquamis.te$um > veluti
Riptifta Mant!r.inusprom.Lilgauit, canens.
Grandibus borrentem fquamistergore durum	1 '
Carujeo. Pythona-.	t\
Hoc igitur in. loco lconemDraconisnon alati a Greuino delincati exhibcmus j cunk h??c pictura, adnonnu.llorum mentcm, Pythonem graphicoreprsefentet. i
GENER ATIO. °
. - ■.. ;■ ■ - ■■ • . il^omui }h - , bnv • rti*~mm': OETS h.unc Draconem poft diluuium Dcucallonis genitumfuifl<LJl tradiderunt: quap.rppter, cum J\oc tempus. antiquitatem rcdolear, Q, hanc beftia.m ahquando vetercm, & qua.ndoq; Deucalioneamcogno» roinaruni.	,	A. .. T ~ ~ . . ^ y
Et vidiffe tuisvxtenmKytbtna fitgiitis,. 1 l
Etrurfus^
Cumcaputobfcurotollensde gurgite&npensry 'J\ l ■ *•' -■' Deucaiionao,m.aior. Pythonet■.	••	. .• .
Neque talis gen.era.tio alicui admiranda vidcpidebet t quandpquidem , iuxta Tcxtorife fententiam» veluti ex bobus mort.uis,& putr.efceniiibusiapes, ex equis fuci, & ex afino. crabrones pfocreanturj itaquoque ex huma,nistcadauenb.us Serpentest gencrantu^ McminimLisahasadmentemO.uidijtradid.ifle,. </■ '.:.. b:-.> Suntquficumcla/xfoputrtfaffaeilfpinafepitlcro, . ' Mutaricredaat humAnas Anguit-ntedullat.. i»ih*: >ci	'••
Hisacceditex M'«<uob.io>qu6.dnxiireft4n.Asgypiro,ey tetjra»& imbrc reCuIt.an-U.&'iftLi!! Rtn.t ex: alijs locis ranae quaque 5j& angues eadem racione gignuntur.. Tarndemcxifimetis a^ titrivbi t piofum imbremcolligentibus, tefte Rhnio,,multiSerpentes;ortfwducereifijlenr<AiiO'B'' quincredend iineft^fidatur, ritualiorumcongredi,atq^hoomodoprolenrpm^agari arbitramuNam teraporeCongreflliSjDracoiuiraii&S^rpemum gcneraco^igunt fc' fe in vnumcaputivc fupcrius fuse,incqjenucleauimus/rEtnxccuncpoftiea huncDffli' conem Phcebeis lacuhs lcthalitCr aifodum. tandem,concidrlfeiidrinnuitClaudianu5.' hisvecfibus.	;	q ti|) li;l.ul fo j	rr.i-- . „-
Caruleus.ialiprofbatUs ApoUinePython-.' ?y •«•v»f: •;(«& *.fiiT- •• v. Jmplicuit. vafiis moritura volumina fyluis. ■ ' > l K ' n " '1 - • i m.. i«r > e: C '•; • I"i etiamifignificaLiit Quidiusin fuo,Tranimutationumvolurainc» fitfcinens,, ;
Hunc Diusarcitenens, &nunquam talibusarmiti	.il..'.'. •
Ante, nift in damis capreifijjfugacibus vfus»
'»	^	Mille
Antmalia.
expHtri,
Li.i^,Me-tnm.
Vib. u Ue-tam.
i
.	I
Hift. Serp. & Drac Liber II.
379
D-acoAp: icios Grc. umi.
L>iaco Py-thius aUe» iuau
\.....
380	Vlyffis Aldrouancli
'Mille graucm tclis cxb.tvflapcnc pharetrd Pcrstidi: efjnfo pcr vklncra nigra vcneno.
Alijautcm huius Dracoms ortwm, & iuter.tum commentitium cflfc tradidcrunt. Inj-
$olt gCftC-
mo idtotum Soli nuncupato Apolliniattribuerunt, quippequiproprio C3lorein.hu-rattoattrt- mjdamagensterram^putrcdinem ,confequenterqj animalium generationem produ-hmt"r' cit. Etcanebat ille.
Velquia puirefcant ftda calore Dei. Atoll eur	Apollo humiditntem terrse in dies abfumendo , putrcdincm eerra;tollitp
lytbitij confcqucnterqs animantiacxputti nata w.teria.deftruit.
L. i ,earm.
denominata» et cognomina ta-
Pythone perempto, cuius nonmagis venentim, quam corporea mo-lesterrebat, Apolloaominis (poliarcpor:tf»os,.deinceps Pythiusfui? nuncupatus.Horatius fic canit.
Uon Dindymens, non adytis quatit Mentem fccrdotum tncola Pythius Non Liber aque.
Fabulantur enim Poet* lunonem Latona?, Apollincmi & Dianam paritur», obftitiftea &poft partum, DraconemPyihiup^ ad infantiumcunabula mifilfe: quare, tefte Ma-erobio, Apollo adhucinfans Feram ncc3fTc,&: cognomen inderctuliffcfertur. At Pc-rottus fcriptum reliquit ab Agolliaehoc cognomentum fibi fuifle comparatim,quo-niamluno Latonam ex Ioue grauidam animaduertcns,in illam Pyihontm immjfit,., quxpoftea horrificam fugicns belluam, tandcm ab Afteria fororein Delo fufcepta_j, Dianair), & Apollinemcft;enixa. Itero Ph^bifacerdos, vcl vatcs Pythia quoqjdice-Sjutrdos batur. VndeLucretiuscatitbat. rhabi t'y—	Pythiti, qux tripode ) Phxbilaurojprofatur.
thiadice— Abalijs vocata cft Pythonifta, &TibuIloPython Dclphica, tanquamhoc vocabulum ^ baiw.. { Python} duobus generibus effetc commune. Haec igitor Pyihia mulier furore plena, percondlantibus ;cfpondens,in Parnaifo monte, oraculum Apollinis celcberrimiim, reddidit. Quamobrem Ethnici religioncmhtiiusloci miris.a.u^erunt miraculis. Et primo Galloslocum inuafuros atrociflima tempeftate copiofis muibus repreftos fuiifetradunt.DeinQe in bello Alexandri oraculum de tuxela loci.confuleretnr, cuie-fpondifte perhibetur, vtfibiconfulerent ,fcautcmfibimet confulturum . Atq; panlo poft militcs in locum irrucntcs non parua montis pars a vcrt;ce.ruens oppreflit. Hrc autcm, &fimilia apud Erhnicosaccidiftcno negat Diuus Auguftinus: veriim affirmac religionem,&diuinum cultum adecplacere Deo ,.vi.eyan>lifalfus fit,aliquo digne-turbcncfitio.
Ampiius PythifvocabanturSparta?,qui Dc-lphosadconfulcndum oraculum mitte-"^V?bantur, vt Herodotus in Erato fcripfit, immo Pythij,& Deliaftc?, v-t habetur apud in-Lib 6 ' terPl'3StenflS°p'1°d's» Athenis etiam verfabantur. Graecis vates Pythius r7i>So/uavn$ nuncupatur. Idcirco apud Sophodem legitur vn.Totia.v7si; Wict.,nimirum n /uav-ittMc, <stvQ£c o/x/m, ideft hjbitacio DiuinatotisPythici. Idem author inOedypoTy- ^ Pythoman- ranno wt/flo^atexfls fatidicos^appellauit'. Infuper vndapA>k cognommatur carminis nsquisKo- Pythici cantor,autqui certamen ApolliniscumPythone,cibia,exprimir. Et ■triQic-minetur. wxa?, Pythionices cxponitur ille^quemin ludisPythic*s vi(Sorcm pronunciabant.
At ^-fSe^pw^o? Pythiooraculocomprobatus redditur. Quapropccrapud Xenophon7 tem Trffo^pwtfo* vo/itoi, Leges oraculo Pythico comprobatse lcguntur. Et apud Aiifto-telewzrt&^p»ro> /j.avTtvua, vaticinium cotnprobatum viderc licec. ApudSuidam ka-LocaPy- betur ■yrvdoMTno^ 0 utto tS tv9ih Awotts, nempe Py-chio ntimine afflatus. Icem Lati« thianomi- n's Pychonici dicebantur, qui hocfatidicopimonccorrepci erant. nata eju.c. Loca multa cognominata Pythia ab Authoribus recenfqntur. Ideo Poefa; rcgna L.$.eleg.$. Apollinis, Pythia rcgna Dci ineonii vocitarunt. Propertius iic canir.
-i „..	JDcum
Hiib Serp& Drao Liber S f, j8i
,	Dum petit intonft Pythia regna Di L
Pv thjum poftca, ex Ca2lio,Iocum oracuhappcllabanr. Pytbium, & Dclium crant arej vel cempla,Api.;lIini, vej Delio conlecrata. Item Pythu m erat a-des Apollims Athe-ms a Ptlillrato condita, in qua tripodes, es S uda.dedicabantur. Pythtum quoqj futt apud Cretenfes, in Gottyne lueditullio, vbi Apollinis templum vikb.ttur , cuius tu-col x Pythies nominati fuerunt. Erat,& facrttm Mactdoiiibus Pythmm,vbi.& Py hia celebrabatur:immo, &Pythium eratpropeAftacenum.iinum,vnde & Pytluani popu- PocuU pj-Il,&Pythuna pocula, ad mentem Cx'lij,nomen tra xerunr.	ihiapa.
■ pythiopohs vrbs Ahre aTheleo , oraculi Pychici m >oicu , conftru£h: huius mcmi- -c.j.ca.} a nii Plinius inter vrbes Myfiae. Ahoquin Pythiopolis,ex Stephano ,eft vrbsCarif dc-noinmata a Pythe,feu Pythio viro opulentilfi no, qui Xei xem, cuiyi exc citu honori-ficentiffimecxcepit. SimtlitcradmenternSySuij, Pythia ln.Regione Pariana montem Pythium habuit lmiiincntcm. Tandem Pychonis Come,-idett vicus, mxta Plinij <»pi-nio iem, eft locus in Afia, quo, ftatuto temporegiconicECoauenientes, pottremam ad- L. io.f.a j Uolantem IacCrant.
Pychia Pythiorum ludi erant Apollinares,quibus,ob ca;dcmDraconis , Phjebo a;-teriiihoiiorcsdecernebanrur.Ou dius de his fic verba facic.
Inftituit facros cclcbri certamine Ludos	L.x.Meta.
Pythta perdornttx frpentis nonine dicios. Alijshoccertamen Pyrhicus ago i fuit appellatus-quem Cyrhri qraHantes labefi&a-runt, fed Theftalus Eurylocus, mnior Achilles nuncupatus (vr fcnbic Euphoi ior^ in_j slgonPyihi priitiuum redegit ttatum. Hic agon olim xp«,u«tT/T>jc, nempe pccuniariusappeliaba cus. tur: cum viut ni pecunia eftetconftttuta: mox aucem	quia palmam inhoc
certjmme referentcs laureis fertis coronabantur.
AcceditPythicusnomosauleticus,!iempcrario modulandi rubas in ludis P :thijsj cuius quinq; partes (referente Ca;!io ) enumerantur, fcilicec Peia, Citacelcufmus, lambicum,Spoiideum, & Cacachoreufis. Pera ldeft Wpct, L>:'i habet couliliuui,eftet Pythici no-ne dignus,&conueniens certamtni locus in Cataceleuimo Draco ad pra>Iium pro. tm partcs uocabaturjin Iambico pugnabacur, iimulq; ruba? infl >baiuur ; imnio, & odontifmos quot tjsit,. h.«c pars, etiam dict batur,.ncmpcdentiumfremitus , quem Draco iaculis transfixus cdebac.Spondeu vero victoriafignificabat. TandeinCachaLoreufi, nvi.xima coparar^e a Phxbo viitoriaecclcb itas c6ctuebatur.Sunt qui (eodem C^Iio authore) huius nomi Pythtciaulenci- partcs tic diftinguant ,& Anacrufun certamtms pr<eludium ftacuant. ■ Amperam primum puguandi periculum,Cataceleufmum,iplum certamenjambicum Alia dittt-veio, & Dadilum, Paeana tahbus rythmis,vi6toria:gratia cofiitutum.Syrsngcsdeniq^ J/cpartium Praconisdeficientislanguoremexprimebat. ".	.Non.i,
PrarditftisPythica vocif ratioeft addcnda : cumlegarur apud S.uidam ^f^as /So», Pythicusclam.or editus forfan ab AuIenbusPy-thtca cji mtnacanentibus: qua idoqui-dcm fcribebatSuidaSjW fxii dvytvo/utvn	TrvQtov f/tAo;. Hmc poftea Py-
thaulisd.enomin.uur. Immo Pythicuni carmen pro h.eroico vfurpacur quoni.im telie fythtcuw C^lio) hoccumims genus ab Apollme oraculis eftet cclcbratum saJt quia, Pvthone Cdr"-e(}u'1 intcifedo, Accola? perterritihexametrtim pnmicompcfuernu.
N-qjomittendumeftPythicum ftadium, ouo.d pedibus mille,veluti oIymp'icnm.J
quadnngcntisconftitutum elfeterebatur. Idcoq; ftadmm non fuifie fpatium cenae
nienfuraecredenaumeft: cum parsahcubi brcuior,alicubi longmr certaminibus fue-
ritdefttnata. Neq; officit ftaduim determinatismenfuraium pailibusjquonia ftadtum stadiri ttuu
bifa.namconftderari poteft; alterom.odo, pro fpatio.curlonbus in agon.c fiatuto,qu- d .-v/.,„• v if(
de;eru^ latam.nonhabet dimenfionem,vr pauloanteexplicauimus: jlu-tomodo (u
mitur oro senere dimenfioms Iimitibusaerorum,& viarum famulantiss& h jc ftadium
. -
femper viginiiquiivqj paflibus, nempe pedibus vigintiquinq^ lupra (cxceiuos inteopj-tur": h vc autem fumma odtes computata mille conftituit, qujedimetvfio ad tmlli.ire (pe£tat; h tcenimodo.ftadijs integratur, &vnumquodq» ftadium.ccnt(j. vjgint.iqui.nq,-, Menfurje a paifus pe ficiunt,& vaufquifqjpatlus pedibuscon-ftat quiaqj&pes quilibet.tx quatuoc ^nnintisin pilmis re(u!tar p -linum quatuor digiti conftituunr,&dcniqjquilibct digitu.squatuor 'hoant-a.iis hordei fiomi copularis menfuratur. Vnde verfus.
Vxattuor ex granis dtgttus componitnr vntts,
Eji
382	Vlyffis AJcfrouandi
Eji ijtidter 1» palmo digitns, quatir wpcde palmus, j$uinj. pcdes pafjumfactunt,paffus ejuoj? ctatum Vtgintiquinq-, hi ftadium dant ,fed mtlltare efto dabuntftadta <yc. Aliud notat Caelius fcituciignum,fcilicetquad,cum Olympias apud Grxcos effeti quinq: ^nnotum fpatium a Romanis luftrum nuncupatum, quoniam perOlympiadas Grxci tempora fupputabant, eodem roodo,aberuditis virisPythias vfurpatur, vt vi» Inl.Anfe- derelicet apud Plutarchum 'yfyfw.v otaQd ^era	AciTspySv.To.. ^-oAAa; <m>QtdJct?.
vi capejf. Succedunt modo nonnulla nomina , qus vtrum aPythonededucantur, valde du-refpub. bitandumcft. Vt PythiusarchitedLis infignis, qui primus omniijim Pirene templum Mineruaeconftruxit, vt fcribitHerodotus. Pythiuscciam fuit argentarius Syracu-lib.%. fanus. Item Pythius Ifchonoi filius Aegineta a Perfis, virtutis crgo, feruatus, cjeteris _ tamenhoftibusma£latis, ex Herodoto. Cu-iufdam Pythij memimt-Galenus, qui mul-L.^.dccop. ta mc(jicamcnta ad dentes motos prsefcripfit. InfuperBerod-otus, in Polyinnia, me-med. fcc. morat pythium fijium Athys virum Lydum ditiifimum,quiomnemRegis exercitum,
ipfumqiXerxem magnificentiffimo excepit bofpitio ,magnamq> pecuniarum( fum- " mam.eiobtulit. Hichabuit fingularis prudetuia: vxorem, quaricpido commento, viri ^ . • cupiditatcm auri congcrendi infinkam coropcfcuit. Cum enim is totam fere ciui-di*as. inH tacccn 'n fodicndis thefauris occuparct, itaut fercnullum aliud ibi pcrageretur nego-ita ciiim, &pleriq^ immodicofiiperati.labore ihterirent: Iuifit vxor ,abfente Pythto,'cif bariaexauroconflari. Adtienienti igitur.marito aureamenfa,&infupcrexauroom^ niaapponuntur... Is nondum confilij gnarus, ncc quo tenderenc iftharc iintelligens, mox edilia inferti mbee-jat proba vxor obfonia pariter aurea inferrepergit. Et tan» dcm maritoingentcs irarum motus i3m concipienti dixit mulier: neaffli(fteris bilc^; an non fentis Pyrhi,prae vnius auri ftudio,.in ciuitateomnia iam penre, agriq; colen-di ftudiumpenitus drftitutum. Quin intercunt ctiam homines:.ideoqj fi pergis,quid in liumanam efcam fit celfiirum non video ?.Itaq;hoc falubri commento Pythius refiT-pi(icns,auri-, quidem ftudium prorfus non omifit(altius enim auiditasinha?ferat)fed quintamfblummodo ciuiratis partcm in hoc opere continuir. Lib..ps.7. Neqs nos fugit Pythias,& Damon ex fe6la PythagotC3,qui (tefte Valerio Maximo) tantanlinter fecoluerunt amicitiam, vt, cum alterum ex his Dionyfius T-yrannus in-tcrficere vellet,alter proaltero vadem feTyranno dare non dubitaucrit,donec alter ^ iS.ttypno domo reuerteretur,.qu6, priuati negotijcaufa, feconferreimpetrauit. Athenieus tan-foph.c.6. dcmcuiufdamPythonica:gulofememinit. EtDamocrates librum qucmdam infcri-L.^.dec~op. pfuPythium,vtG.alenus.in libris decompofitioiicPharmacorumiecuauit*. ■med. fec.
""	' historic a-
CRIPTIS mandauit Paufahias, Pythnnem , non Draconem, fed quemdamhommcm regionis,nempe Soli Delphici incolam fuiflc,qui ab Apollineiaculislcthaliter faucius ibi contabuit: vnde vibs poftea nomen fortita eft. Id confirmare videt ur Strabo, dum Pythonem ho-Zib.S.	mincm colluuione omnium vitiorum contaminatum pra:dicat. Sunt
VirPython	etiam, quiferibant,ex Oelio ,fuifle homincm nominc* Pythoncm, &
cognornen- cognomcnto Draconcin, qui dumfagittis debellaretur, Apollinem, vcl Laronam pro-: toDraco. clamaffe fertur h nTCLtoLv,nimirum immitte feriendo. Hinc inoleuit conluetudo apud ^ homincs, vt acicm conferturi,Pianrscelebrationem clamitarenr.
Itaque Apollinem, & Dianam (refercnte Paufama) ca?fo Pythonc, vt fe expiarent, Acgialem veniffe, fed quodam correptos timore in Cretam adGarmanorem diuertif-fetradunt. Cx'terumCleombrorus ( vtannotat Plutarchus deOracuIorum defe£iu) qux audierat ab extraneo quodam Philofopho ad litus rubri maris habitante narrans, 'Relarophi *ntcr c2tcra »retulit, Philofophum illum nouifle etiam, quae de Dvacone Pythio cir-l Ct>hi cu- cumferebantur, atqj dixifle eum, qui DraconemPythium occiderat ,non tantum pcr fdam d: dcccnnij fpatiu exulalfc, fed etiamTempefugifle. Vndc tandem poft noucm anni ma-v th ne ^ 8n' rcuolutiones, expiatus redicns Oraculum Dclphicum recuperatiit ,quodThemi-discuftodixinterimcomiviiftimfucrat*	ADA-
H fl Scrp-& DraoLiberll.
* \
a d A g I A;
383
Poft PythU venijli,
In templo Pytbij caca re.
Pythia, & Deiia.
Aliaratio Adagij.
T (Htfhibus huinshfftoriae rubricis fatisfaciamus, non funt poftponen-da,qua:ad Prouei biori'in docfrinam actinent, H»tc autcm quamuis finppauca: nihilomiiinsingratiamlegentiumeuulganda funt. Inter haec prima fronte hoc legitur. Poft Pythiavemfti, Proferturq; in illos, quiegregio negocio non interfuetunt:cum,rc iam pcra<fia,acccftcrint. Seqnitur aliud. In Templo Pythijcacare. diuulgatur hoc adagium de il-lo, quirem nefariam, & periculofam fubic: quandoquidem Pififtratus Tyrannus,«edi-ficato Pythij Apollinis templo , infcripferat, nequisibi ventrcm cxonerarctj iramo quemdam comprehenfum aduenam.vltimo vit» fupplicio aifccit. Accedit aliud. Ite-rumtatq:iterum adrythumuia. Prontjnciatum fuit deillis, quide eadem refa:pius per-contantcs, molefti iunt. Id itinerantes, viaeignari pra;ftarefoIent, dum quemcumq; j obuium de viainterrogant. Pythusenimeratciuitas Apollinifacrata, quamindics pleriqjvifitabant.
Deniqj proferturaliud. Pythia,&Delia, cuiusadagijrationemhanc affcrtSuidas. Inquit enirn Polycratem Sami Tyrannum, cum Py thia,& Delia fimul feciftet, Delum mifiifepercontatum,anprcTfinitorempore afferret jcuiPythia ApollinisSacerdotifta refpondiife fertur. Hsec tibi, & Pythia funt, & Delia: innuens efle vltima, quoni.j m. * Tyrannuspaulo poft obijt. Erafmus vero aliterexponit huiusprouerbijrationem-^, fcribit enim hoc adagium vfurpari, quandofupremum aliquod opus denotatur, quafi dicatur, hxc cft futnma omniiim,qugealiquis viuenseft gefturus. Citaturadagium ex Menandro,& natum traditur ab oraculo quodam rcddito Polycrati Snmiorum Tyran-no.Is enim cumRhencam infulam ccpiftet,illamqi inftitutis pulcherrimis ludis, Apol-lini confacraifetaDelphos mifit confulturos , vtrum oporteret huiufmodi Iudos Py-thios an Delios nuncupare . At ©raculum refpondiifc traditur . Ta.v7d.e01 x.a) ti'>6ia, xa> cT»)A;at. fignifica ns futurum, vt propediem Tyrannus e vitadecederetjidqs eueniifc narrant: quamobrem res iti prouerbium verfa dicitur,
MORA LI A-
ARI^ Pythonis proprietatcs ,diuerfas quoq,- moralidodrina? fup-pedttarunt anfasdifcurrendi .Qnandoquidem Pythonis corium mul-tis tumidum eminentijs, Auarum fuperfluis rcdundantem diuitijs re-praefentat,inquibusadeo inuoluitur, vtditficillime ab illis feextrica-re poftit.Cum aliquando tam mira diuitiarum fames vexet hominem, vtoccultatos inremotiftimiscryptisthefauros, necetiam proprijs fi- ^ttari fttis lijs reueler, quipoftcaad inopiamremis velifqjpropcrarecoguntur. Audiamus Plau- demonftra tum in Prologo AulqlariE fic loqucntem.	tuu
Sed mihi auus huius obfcrans concredit. Auri thefaurum ctam omnes, in medio loco Defodit, vencrans me, ut id feruarem jibi. Is cjuoniam moritur, ita auido ingcnio fuit, Nunqnam i»/Jtcare id flio voluit fuo: Inopemq\ optauit potius eum relinqucrex Sluam ettm thefaurum commonftraret filio.. Quamobrm Auari iure optimo poterunt apibus comparari,qu3e fep£ fa?pius non fibi, fedfucisfauoscongerunt. Audiamus Lucianum in Diuite fic loquentcm. Nobilis eft animi thefaurus, nobtlis ille Pojlrema cjuifquis parte locabit opes. Diues erit vtre, cjni fidos tntcr arhicos Largiter ejjundit parta labore bona. Scd gcr.ihm quifquis dcfraudat, 0[>efq^ tenacem
Maxtma
Con~
Dtuetaua-rus ajjtmi-latur Api.
3§4	Vlyffis Aldrouandi ^
EiShfyfil in icjiiitH, cjrlo numcrare quedt,	,m
QkMli apci,/rujird (iudio camplcbit uua.ro	"
Vdfculd, rnox f/tln) dihptmte fauos. I^ytiionjad riicntctn lo itl iliorutti,t ,m tigidumdiccbatUr habcrccoltum.vt illud cut-uare noti poflct, infitotum (imtil eorpusfl. <Seree4 T ihs Pytli >ii cftt le,qui Phgctontc, &Icjrocualit fuperbiorjquoaiaincollumdcRVifllonifi anuntnequit flcdere, nifivna Mtpcrbix	etiamcorpus interitu euruetur f qtkindoqmdcn>Tuperbiam omnium criminum
vitium* C3puteflccert6fciinus,cjuo.difltpato^& dcbclhvto, cssteia etiam errirnina facilitXpu* gnantur: vclutlinfrafcripta doccnt carmina.
Ctlminis efi omnis caput, cs ccrtijftma raJix
Fafius: eo vicJv, crirnina cttncia runnt. Fer fafium prtmos Paraclifi fede parentes
Depuiit afiteta perfidus arte Sat&K Ergo palefiinas acies fi frangcre sura e/f Imwam Gdiiatb fic cadat eufi caputj ftftmqi, inirnica phalanx, Vucee.tfo, protinui arrnA
Abijcit, cr cclcri tcndit abire fuga. Jangere fc tanthm fafius virtutibus atidet^
Cxtcra. ettm fugiunt erimina cunila ptocul. Sfiltcct i't fruciurn penitu4 eoiturnpat carum,
Xon fcctls, ac Ccrerit rftiitius attena foict. kfuam vcrc fcriptura canit, non cleniq\ quenujrt.trr^
Ordiri, cum iam ctilmina funnna tcnet. Quandoqutiem. i ttm quis vitiorum catcra frc%it Agmindi cttm fafius prxlia dira mouet, Amplius Python, ^uamuis eifet beftia, huisauara rcdderf? voiiem fercbatur ^ Modc» Python potclt nuncupari homo itvlibidincm procliuis, qui licet homanam edat vo-heM 'i*t- ccm, ninvirurniationts litparticcps),nihilominus brutorum more viutt, dum arcivc-xtxlfutp) ncrcaiproluuiononpoteliabduciirchicbjtur cnim fentcntia Apoftoli ad Romanos» th-in dtci- Ctijam carnis ne fectris indeftderfs * Item Python luunana. voce in dandis tcfponi-ftiti	fis vtcbarur:fimiliterpublicumlcottumPythonisnomen(ibicomparauit, dum pef- ^
Cd$\ j; i humanisjblaridisj&rnellifluisvocibusiuucnesattrahitj&alle^osjquoad gratiam^*, l'riiuerky fnnnrti, fubftamiam, & virtutem, deuorat: iuxta illud Prouerbiorum. Fauusdifiik iihsUbia mcretricis, nouijjimaautemeius amard vetut abfynthium . Hinc difcant iuue-ncsjpoftpofita iiihoncfta,& pernkiofa voI«ptatc,cundtarumfplendorcm,& ornartien" feunv viriutum adipifcij lufct;i llhid»
FraUgitur hic puro dtciamine bUnda voluptaj,
fct fpurca feneris marcida cafirx iaccnt, l-ed vtrtus niuco vicfricia tcla triumphe
Sufpendit C.tl6s fcqs,fuofq>. bcat Hanc dmet tmkcrbis iuuinis, vit&qi nktgifiram-
bdcat, & aicfno rnitnere formet opus. fficCcbras fugiat, qttas fpondet vana libicls, fiac dnimos frangit,.pcciora cafia tcrit. Pkdat & ingenif cttLtus, fenfufq\ pudkos
Defirtiit, & fempcr blfinda vencna vomlt. $ irutcncs fpeiidte probc, qitld candtda vtrtti: PDjjit, quidnfccat luxuriofa Ventts*. .	RflrfushoWines,qui etfufilfimishibenisalicnanvinuadmitfarn.im. Pythoiiiaflimilan-
* di fnnt: nsmfiillc «ocvmbritnanam asmulabatttr, ifti dulcifonis vcrbis coramhomi-HS'	nibus ioquuntut jqiioruth flbfcntiutn honorcm mordicus laccftunt» Incademnaui
Ifurarij i VerfJritur vfur.lrij, qui, morc Pythonis.fertnoncfuauiloquo ahv^uibusi blandtuntur, vt ncftrijs corttra&ibus alionid ab cis cripcre poflint.
In Ethnicorum ctiam fcriptis hnbita cft illuftris inemoria,qu6d Python aliquando honrtullorumaudaciammilitumoraculumagnoimpetu a^rcdientiuracompcfcuit, dum rcpcntcrtiontis partemmiUosprarcipitauit, JidautsirTin m*»rali dodtrina figni^
ficat
Hift. Serp. & Drac, Liber If. 385
A ricatncfasplanecfTcomnipotcnriDcoquicquamhonorisdenegariniamDeus poft- Deomaxi-modumtarditatcmfupplicijgrauitatepoensc compenfat. Dchisigitur diuina afper- rnus stper nantibus haec habentur,	.	honos ha~
Quis tolerare quekt fatuos, ejui ftpe Tonantem	bendttsejf.
Contemnttnt verbjs, cr certant murmure contra Wocfes, ateji dies patris tnandata fttperni Confundunt lingujt petulantia, verbaej promuni^ ■■ Tanquam de nofiri gencris ftt femine natus% Acqttalis nobis, nec fit metuenda patefias Ittdicif fiuperum, aec prxfens p<ena nocentum. Mox Deus ad panas cum te non trudit amaras, Ignoaijfe putas, quia cum tonat, ociusilex Fulmine dificutitur raptdo, quam tufc dum vfif. 0 maie fidentes ;vitam fic ferre mcentem filutd ittuatvffr adeo ? Deus efi fuper omnia iuflus g	Cttntta videt, contundit cnim ftta lumina nullus.
Non ne putas vit£ mctam durare percnnem, Vt fint ad veniam tibi tcmpota longa prccanda. 0 fatue, enormis noli confidexe rebus Pefiiferis,omnes horrenda morte peribunt. Te peccare finit \fiquidem diuina potefias Temporis in fpatio parcit quandoj( nocenti s Sed grauius tandem tormentum recior Olympi Inittngit, torquet% magis delicia nocentum. 0 maie prudentes, quorttm fic corda tencbris Qbfufcata iacent, nequcant %>t credere reclc^ ~Et curare Deum, quo funt elementa creata; A quo procejftt nitidus Sol,lucida phitbe, filui fiatuit iuccm,&nottes, & tempora eunffa. [ Jn cuius manibusfpatium dependct vtrumq-} ^ Q	Et vita, mortifij£ gradus, Deus omnianouit.
^jum peccaffe pudet, cui udia vita prtbroft Epcit, & cuxat eurfum emendare priorem. Hic fiperetyentam faiii, pacem^ benignam: Nam Deus omnipoten^ lugentem cxaudiet ipfum. PoftremoPython humanamreddcns vocem adDiabolum eomparanduseft, qui ten- Hiabokt* tamenta,voce humana, hominibus fuggerit, vt eos 4e ftacu gratiai in am*niflimum-# tkcitttrPy-criminum campum deducat.	thon.
SIMVLACRA-
IIQVIDO confta.t,cxVolatcrrani fcriptis,Epirotas Apollincm eius fimulacrum mirandum in modum vencrari: incuiustemploDra- EpiroU Py
conemftngularibusquibufdamaificiunt honoribus,inmonumentum thonemve
Pythonis, a quo fe prognatos eftcpromulgarunt. Aelianus,autem- nerantuu fcriptis mandauit,nonipfosEpirotas,fed Dracones,quos Apollini facratos prxdicabant,abipfo Pythone Dclphicoeifenatos. Plinius mcminit fiatuae Apollinis Citharcdi, cvec non Draconis Pythij, qua; manu Leontij in-
fignisftatuarijcselatafuit.

Kfc	DE
v
--S. V
86	Vlyffis AJdrouancji
S. '	-	4	■
DE HYDRA. Cap. IV< JE QVIVO C A.

Drdixisrdk tio.
Hydra efl nomen antx btguitm.
Hydra no^ rntn mnl torum locet rum.
L*i2.0rtg. HV-Vi. "v. VJ«V . '
Hydra cri-fiatus Ser-■pensftcun ditm ali-
U:tOS•
RODITVM eftincapite antecedentinatiiramillorumDraconumy
pnui elTe euulgandam/qui notioresj& Serpentibusmagisconformes cife videntur,de quibus h.Viftenus egmiusV^Modo ad Draconesduo-bus inccdentespedibus 3&reIiquo corpore ferpentes ponderandos accedcmusJntcr hosautem prinva facie homines Hydram admiran-tur.-propterea illiiis hiftoriam hoc in locoexarare, noftra intererit. Cum autem hoc ncmen (Hydra) amb'gnitaris notam non effugiat. Scire oportec Hydramquandoq; fumi pro H^df^fieWirtVayvd Cherfydroj quemadmodum incapitc deHydroenucieauimus. Namq; Hydra hocin loco tanquamFtiafepticepsfabulofa g vfurpatur.
Alioquin.aurhoreStrabone, Hydraeft Promontoritim Aeolidis inter vrbes My-rinim,& Pnoccejm litum . Immo Hydra fuit oppidum Aetoliae,quodpoftea Lyfi-m.ichi im appellarunt. Itcm)inftvb ;)olopum vocarurHydra ; nec non infula iuxta Carthagineni, vt cx fententia Eph >ri,Stephanus tradidito Demum»fecundum ali-quos H/dra ca?lefte fydus cfTe perh.ibetur. Caete um eft ndtandum, quod Proclushanc conrtcllarionem non Hydram , fed Hydrum nuncupauit, quem Coruus aquatumab ApoT.ine miffus caufam tantae mora? efte retulit; quemadmodum incapitcdeHydro recit niimus . Elf qu dem fibul s Poetarum confonnm ^Cancrum duodecim Zodiaci ligna complentem fuiffe lllum, qui Hydram aduerfusH^VcUlem tutatus eftthac caufa alunoneinter fydera collocatus eft„
" ' ' ................... K

SYNONYMA» ET ETYMVM.
•w.

Q
L 6,.^<£ne\
id. '
YD R A G wcis apud Lexicographoslcgitur,quaeidem ftgnifi. cat, quod vfyozi eft enim Serpcnsi 1 aquis vruens quamnis plerumqj pro angueab Hccule iiiterfido fumatur:qui,'ciim inlacu Lerneo ftabularetur, «Vo tQ vfstTos, nimirum ab aqui nomcn fortitus eft: et-eriiiif vtPa/p aquam fignificat. V rgiliushunc D 'aconem belluam Ler-na?cog vominauit, nimirutn a loco,in quo ab Hercule intcrfctta fuif-fediccbatur.	^nMi^bnn.qrnomoVi- .r
Et centumgeminus Eriareus, ac Bellua Lern.e. Hac dere multis alijs awth »nbiis hr. Fera, (erpens Lqjrnaea nominatur,iuxta illud. Talisin Alcidem SerpcnS Lern&a venenum ' ' J- A v ■ Excijt.
Ablfidoroharc: bcih)a moriftrifica5Excedra voc3tur,aHj^Excetr3, quoniam^vriocsefo
capite, duo, vcl tria excrefcerent. Vfus eft Koc nomme Plautus m Perfpo, vb i fic lp-
quitur. CttmExcctra,CttMAnttodcluftarimattclim,qttihnciertPAmre'. Dlej^cjsBujpipi-
Liinauir.i : .'•■<<•-■• V	i ' H
"• llPBI i": J 0
forma. et desgriptio. "
^ ERODOTVS HydramcomparansadDraconesalatosArabise,eos figura Hydrarum effe proniinciabatrquaretuncauthorHydrortiiTL-f " forte afpedum rrfpiciebat 3 & eomaais in hanc vcnimus fententiam, quoniam PsHifanias haric belluam mragnitudinetantum,alios Hydros cxcellfre voIuit.Caetetiitn AuthorCuiicis poemans Virgihoadfcrip-ti HydramScrpentcm criftatuinappclLt hisveifibus0
Nayt
desinHerculefurente hancHydram wva, nominauit,
M ,:ti	—--i-rc.i	«•••^bncni
•• acJ
r.T
Hifl. Seip&Drac. Liber II, 387
A	l\<iH!r foltium viluens ad tcmpus tvattilus Hydr£
' imrttanis vari» matulatus ccrpore Serpens. Merfus vt i» Itmo, magn» fub Sydcris ajlu, Cbuia vibrjnti carpensgrauij aerca lingua, Squamtfos late torejuebat montibus Orbes, Pa/ltbant aura liuentis adom*iia vifus. Jam magis, atsj magis cerpus reuoiubilc voluens ^ttollit nitidispetfus fulgoribus, & fert Sublimi ceruice caput, cut crtfta fttptrne Idita purftureo lueens macuiatur amicitt, Jfpcttutjj micant ftammantta lumina torua. Varijpraeterea authores fcripferunt Hydrx multaineflfecapira rillud tamcn veritati eofonum effe videtur,ad mentcm Paufani^nimiru Hydram fuiiTe bcftiam vno tantiim ca pitepraditam. Q^amuis poftca Pifander Camireus [ refercnte Ca?lio) vt res mira- Hjdraquot bilior videretur,ei plura capita attribucrit. Veium fidaretur hcec beftia polyccpha- habueritsa g loplane monftrifica, & fab ulofa foret. At fentenriae Pifandri multiadhserentcs in pita. pra^di&um inciderunt errorem. Varinusenim non folum Hydram mulcorumcapi* cum,fcd etiam facics variorumSerpcntum retinentem conftituit.HmcBaptifta Man-tuanuscanit.
Hydra ferens longis feptem ceruicibus ora. Immo deinceps non modo feptcm, fcd noucm quoq;& plures etiamfacics ei afligna-runt. Alcaeus tFvi«R5ipaAoy,nempe noucmcapituHydramappella^&Simonidcs»^. Hy*raplu-<rnzorTct*i<pcLAor, ncmpe quinquaginta capitum.Huncauthorempoftea imitacus Vir» r** capitu. gilius fic cecinit.
Quinquaginta atris immanis hiatibus Hydra. Aduertendum autem eft, quod ifti authores, inore poetico , vff funt numero multitu-dinem indicantcjquandoquidem numerus nouenarius quinquagenarius funt ex ilIis,quos poecaepro numeromulcicudinisvfurpant. Virgiliusenimahcubi,ad plurcs. famulas denotandas quinquaginca nominauic. NihilominusHydram vcplurimum fe-pticipitem dcfcribunt:fed quia pocta?vcritatis parum amicifuut,putac Erythrxus £ hoceffc tam verum,quam vcrumeftCaftorcm,&PoJlucem,ex otioelfcnatos,PIu- Hydramut tonem mTartareis regnareRegionibus,& homines armatos ex fatis Draconum dcnti- twttm capi busprofilijlferhocauccm dixilfc voluic, vt rerum naturalium imperitos inonerct, no tumfabub Hydram feptcmceruicibus integratam,& a Circumforaneis fidam horrecet, quafina- fi* «uram, tara terrifica producentem monftra accufa nces.
Vifa cft iconfepticipitisHydra: in pagina quadam impreffa, cumhac infcriptione. AnnoDominitrigefimofuprafefquimillefimum,Menfc Lanuario,monftrofus Draco fepticeps ex Turcica Rcgione ad Venetos perlatus,deindc Francorum Regi dono da-tus eft. Imm6 quidam oculatusccftisfimilemDraconem Venecijs in thefauro Princi-pum,incredibili fcriprecio, ob raritacem redempcum, & feruacum vidifte Gcfnero rc- Ico»hyd, tulic, qui hunc verltm fuifte Draconemfibi nunquam perfuadcrc pocuic. Vidimus,&: yCneitSs nos nonnullis abhinc annisquamdam Hydram Vcnetijs feptieipitem , bipedem , fex rJt vnguibusarmacam,& fquamofamrfcdiIlacapica,mirabiliquadam induftria,eircala-ticudinem corporiseranc coniunda: corpusenim valde lacum erat, in cuius latitudi-ne Circumforaneii.aflcrta Poetarum imitantes,' eleganti artificio, multaC3piti_> q concinnant.	^^
HancfententiamftabilirevideturCardanas,dumtradicquofdamnoftraea-cacisau- rfSm'fubtU foseffeDraconemoftencare duobus ped-ibus, & fepccm capuibus inreoracum.qua-lis in Apocalypfi {legitur. Medium igiturcaput longius, & craffitis, rehquis breuio-ribus, &aequalitcr interfe diftantibus,conftituerunt: capita videbantur Viperarum, oculis poftaures>hiaru maximo,dcntibuscanmis,gracinoribus tamcn,&antcrioiibus exiguis, lingua lata,eapite humano, pelleduriflima cbntinua , cum fudibus cartilagi- fyfo* fi-«eis,vtinSturione. Maculofacolla,interfediftinaa,acorporcprodibant. Caud^. ^nhfi vt' erac dimidio longiortotocorporc, fcrpentum caudxfimilis, pcdibus paruis vnguibus r4 ^Cfa*-
mnniris. Moles corporeacracinftar cuniculi ,colore fub ventre candido, citca dor- ?e*9° fumflauo, fcu viiidi dilutoi hofqj Draconesvtriufqi fexus viuos inucncos cfleaftk-waabimtv	Kk 2	Hydra
rx
vi
iU	Vlyffis Aldrouandi
Hydra fepticeps Gef. fummo artificio efH^^&in Thefauro Veneto feruara*
Hift. Serp. Sc Drac. tiber II. 387
Hydra fepticeps Hquiciade Corneto aflfohcoris olim Ssreaifs.
Ducis Ferraris.
Kk ?
Verftm
383	Vljffis Aldrouandi
VcriimCajJanuiicommcntrtios cfteatbitratuseft, & prxqipuecuni do£ti(fiinus>8i g fidcdignus virloannesMeona Pifanushoceiie fi^tium opus teftificacusfuerit, Ete-ntmisdumclfctiifccrctis [)on perrandi Gonzagha; Mantua? hoc monftruni diifecans fi$itium elTc compcrir. Qiapropter fc ignorarc fatctur Cardanus ,an maius miracu-!umNaturapgenitricis,an Jitis fitftricis cckbrarc dcbcat. Nosquoqjcum varisehu-jus Hydrceaifigncnturdcfcriptiones, &diuerla?, etiam moifrcntur icones, animal pror-fns commentitium, & fidticium elfearbitramur; quemaumQdum le$or infequentibus, iconibuscontemplari poterUo
VENENVM HYDR^E CtVALE.
Y D R A M fuiffe animal folo afflatu homines necans multi tradiderunt, quam candcm Hercules,monentc Minerua,p6nitus cxtinxiifedicituu Qms hy \ N^Prll ^fl Atmonbus huius bclIuxHercuiem valdc afflitSatum fuifltjferurjdinn i~i extw w fe^^J r<-'ui~o vnocapice,multa rcnafccrcntur j qyodinnucbatHoratius iru
NamHydra fcijfo, corpore frmior Vinci doUn.tem creuit in Herculem,. Cxterumfe'le fuperati Draconisfagittas ab Herculefuiifc lmbutas aifeuerant j vt fe-riaido, &.; venenaudo, necelfjriam vu.Li^.^cis mortemaffcrrec. Idcirco Aelianus fcri-ptum reliquit, quod veluti vcfpas in viperam m.ortuam aduolantes veneno. aculetiEu Fel hydr.e jnficiunt; aflimihter Hcrculeslagittarum fpicuiahuiu.s animantis fefle tinxitJCUm-hoc tji vcnenu: venenum avia.ioy-s ncmpe immcdicabilecognoucrit. Itaq;Hcrculcs ,cumD.eian.iia^ t>j. mcdica-- vxore, ad quemdam AecoJiae fluuium perueniens , camCentauroibi ftabulantij tranf-bile.
uchendamcommiiit,cum ipfeprimum intrepidus tranaifeti atex altera am.nis.ripa a.nimadue, tens Ceii.taur'um uouamnuptam yitiare volentcm, iacuIishu.iufmodi toxi-Ci ntaurus. co inadidis vulnerauit. Hicigitur^intcJle<^a necish.ora , vt holtem vlcifceretur, De-fclic hydr<e unirae propriam veitcm finguinc mquinatam dono dedit, ekj; talem vim amatoriam cxitticJus, i^eife Jlfeucrauir,vt maritus.illa.induens nunquam aUtriusmuIicris.amore corripcrc-
tur. Cum igitur Deiauira amorem Io.les.in Herculem.fufpicaretur, eum tah veftefa- q Ccificaturum.amiciuit, quiconfeftim vchcmcnti correptus furoreinfaniuit* Paufanias vcroretulit Centaurum faucium in ftumineaL.apitha Arcadix monte defcendente, vulnus lauiife ,cuius aqua.d.cinceps, ob prauam veneni quahtatem, tetrumodorem»-*. contraxit,
An vero illud veneni genus3.quod tc-xicum ab Antiquis fuitcognoipinatum». vene-num huius animalis.fuerit,an vero aliud virus compofnu, inueftigareoport.et.Quam-ToxicuPri quamadnaftra. vfqj tempora illiuscognitionem penetralfc minime opinamur. Dio-fcorft attod fcorides quidem,Galenus, & Auicennas, nccn-on quamplurimi alij authores, toxici ^ythts* ve- memineruntjfcdpoltea illudnon defcnbentes, veram cius.hiftoriam non aiftgua U.nt. ncui. Diofcoridesrccitat folumilla, quxNicanderde toxico typis.maudauir.Gal.enus toxi-cum tantummodo vencnum efte pronunciauir,Anicennas.aiitcm multo plura,fed val-Napcllus. de ambigua. tradidu.HincManardus McdicusFerracienfis vctbisAuicenna^dcccpcus, Napeftuin Arabum toxicum,Prifcorum fuifse exiftimauit Id a.utcm a veritate alienum efse arbitramurj proptereaquod napcllns, ncq; furorcm 5 neqj rabiemin patientibus generat, qnae fymptomata toxicum, ad Nicandri men.cem, producerefolet.
P1 inius awtem inrer alios authorcs, metam attigifse putauit, dum toxicum, iuxra . j. fentcnciamno.nnullorum,venenumextaxoarbore fumptum,indeqi toxicum,quafi (>pt:ito t tixjcusm nuncupari pramulgauit Hoc igitur in doftnna Nicandri valdc abfurduin-j 1 iua_ 0 cfseattc(iamur>qUQnj^m Nlcander primiimdetoxico, deindede taxo ,etiam arborc verba fecit qnamobrem fi apud ipfum,hjecduo in vnum coin.ciderent, proculdubio de vtraq; feorfim non cgifset, ExpofitoresNicandri hoc nomen toxiciin.dedimanaf-Toxici Ety feaflirmantiquoniam HercuIesfagittisGraecae 1.6%otg Hydram confecerit, quae dein-mnm. ceps fanguinc huius ammantismadefa&xtoxico nomenfcciisctraduntnr.
Carteriim toxicum,quidcompofitum,non avtem fimplcx vcnenqm fuifsemultiau-tumant; primo quoniam iu libro Admirabilium A.riftoteli adfqripto legitur, quod ve-
nenumi
H
fM. Serp& Drac. Liber if. 389
,A nemirri.GjIlis n uncupacumtoxicumjitaparatur, vtanimawtibus vulneratis veloccm aftv-tar iuteritum Ideoqvvenatorcsj-quandofagitta hoclecbifcromadetjcta liquore, ccruum fauciauerintj illico accurrcntes carnem vulnerisrcfccant,nc,cibi gratia, reli-quaeanimalis partes veneoo arftciantur. Huiusautem veneni folium robciris, vcl aliud foltum cerUJrium appellatum , tingulare praEtidium efse praedicant ;cum ceruos hoc veneno vexatosillud vtilicer deguttafseobferuauerint.
Al j iuhanc venerunt fentcntiam,toxicuin nil aliud efse,nifi venenum Scythicum, Venenum
in quoilli populifagittasintingunt, quod ex tabe viperarum,&: humanoYangume pu- Scythisum
tref.ido parant;quemadmoduminc3p'tedevipens retuUmus. Meq;hk verum to- quale.
xicu Antiquoru e(fe arbitramurjproptercaquod n6 talem necisvim huic me(fe,qualem
toxico Veterum exiftimamus:etenim toxicum perniciofilfimum prasdicat Nicander
j n Theriacis his verfibus in latinumfermonem tranfiatis,
lllo Gerrh.tos Euphrafts ad arua colonos
Humanam in qxdem fua fingcre fpicala dicunt.
Sic cjuia tinffa ferunt hxcimmtidicabtle vumus,
£	Sldod nigram fauet hinc carnem, fub ea acre venenum
Putrefcttf&doqi cutisfudore fatifcit,
Hinc cxteri poetae, ob exploratas toxici vues, dmn excellentifiimum venen um men-
tibus legentium infinuare yeftent, toxicum noromabant. Audiainus Ouidiutn fic ca-
.	L.i.Awor.
nentenw,
Non fcelus at?greclimur,non adtnifcenda coimus	trlcg. 3*
Toxica, non flritto fttlminat enft mattus. Qiiocirca fatiu>epitGorraeiopinionem le&ari, qui m natura, & defcriptione, tam po-tentis, & peftiferi veneni inueftiganda, nondiii laborandum clfe cenfuit; immo^ddit omnem diligentiam potiusefteadhibendam, vt lllam lnuentamamittamus.
SIGNA TOX1 C[.
OC venenum ,ab etf.-6tu,nacuram eorum participare cognofcitur, fjETf quaetota fubftantia humanae vit<E mfidiancur. Demde, pra'ter hanc i-^J P maleficam vim ,talem caliditatem. & iiccitatem poifidere vidctur, vc 4jl [M1 I lingaa pitientis infignicorrepra inflammatione, necetfirio intume-//'■i I1 ^yfl 8. ^cat< JdcircoDiofcorides, propter emrratas caufas,in hoc cafu, non Lin^ua & folumlinguam,fedctiamlabiatumefieritrjdidit. InfupVrorirur tuf- labiatume fis ficca 5 itaut xgrotantes fcequentertuflicntes nihil reijcianr jamplius, propter lacen- fiunt, 'tem venenifacultatem,oc<!ultaquxdam putred^ infl.immationem concnmitatuuhinc gingiux &humorescorporishumani admirandam mcurrunt c<irrupfionem,a quibus Co*ruptio poftea vapores maligni fursum elati, tremorem cordis, phienitidem , & fncotnpofi- admrada tum quemdam oculorum motu.m generant:. fpiritusquoq^inordmatemoti, & vthc- incorpore. menter agitati fpumam extra os trudunt;
Jtem,Nicandrotefte,clamoresquidam,&vlulatus audiuntur non nbfimiles illis, quoshomo,aduerfusfemetipfumconfpicatus vibratununfem , emittit, DenuoNican-der has vociferationes comparat ad illas,quas Phaea Saccrdos, in lacnhcijs, nono cu-iufcumq; menfisdie, edebat. Etenim nuer alias ceremOnias,per monicm vociferans Vocifcra p qrrabat, veluti in inftitutionehorumfacrificiorum fancicnm tutr..	(-o Va[u...
D.eniq;tanta efl huius veneni malicia, vtdifficillimuiit quemquam toxico arf ctum tls> euadere. VcrU,m fi contingat (licec raro.) hoc infortuniumaquopumeiiitari,vt pluri-muminfignis virium imbecillitas, per longumcemporis fpatium opprimic (.iStieucem; quoniam vapores veneficicerebrum petentes, 11011 modovertiginem-,delirium,&: alia huius generisfymptom.ata producunc, veium quoq; omncs ncruos mtraudum inmo-dum labefr&aut,.
Poftremo mparce faucia a iaculis coxico infeftis, obfernntur liuor maximam ar- Symptoma guens:corruptionem, &cutis ica.ex(iccacursvtinftarcorij.flamt-eadmott,ficile dirum- arguesma patur. Hoc autem fympcoma mirurn veneni calo rcm,& ficcitatem prx fe fcrt.Sedh^c gnum omnia Nicanderi^Theriaciseleganterexplicauuhis verfibus.	lorem.
rol-

ca-
I
39*
Vlyfiis Aldcouandi
pellere nunc etiam perimentia toxica dtfce, £ uando fuis bominem mifere cruciattbus angunt, Cra(fa fit iliius iuxta imum lingua recejfuno , Xurgida labra calent, mox arida fputa fequuntttr^ Atej, recedentts infema parte dehtfcunt. Gingiua, eq; fua lux.t flatione rnouentur\ Cor ttupcty ornnis abit fenfus, turbataq; rnens eft. Hunc rabida innumeras tdit vtfania nugas, Clamofocj; dolens horno voctfratur hiatu> Scffa velut trttnco veliatur corpore ceruix. Non fecus, ac magnx matris furiofa facerdos Norta facrifcans menfts per compita luce, Lougum terrtbiii circumfonat ore boatum, Sltum prope ptrcipicns per moutem tttrha tremifcit* Non alitcr rabido tnifir eiulat ille furore, lit trucittm fugiens vlulat de more luporum, Qbliqutfq-j fcrtts, cett taurus, atrocitcr hirquis Crofpictt, & nudo frcmebundtts dente rentdcs»
Collocafsio rcmidtum Toxici.
Prsfidia actnerfus to xickqualia
Cydonia in hoc cafu eo mcndatar.
TOXICI MEDELA.
V THO R ES grKcifcriptismandaruni Herculem venenoKydrasm-ieCtum ab oraculo accepjife fealiter liberari non po(fc,nifi ad flumen, earn eradicaret herbam, cuius radix colocaflion, & cauhsciboriunv* nuncupatur. Ideo Hercules,cum illam circa ripas Beh aroniscom-pcrirtcrjconfefli i) dtali toxico libereuafit.Practcrea panax ifclepium contra omnes ferpentura iclusr& potiflimnm ad morfum Hydrjcom* mcndatu-rquadoquidem Acfculapium circaripas Melani fluuij.hanceuulfiifc herbara fcrunt qiialolatimlphicli filiumabHydrapcrcuflumfanauirjvtNicanderinThciia-ciscceinit, vbidercmcdijs in genere ad vcneni attinentibus pertra <£tauira
Sfuin rh/igyctm, etiam panaces cape, clara quod olim.	**
Phabi progtnics ad carula fiumina carpftt, pralufirt ex Iphtcle fatum curans lolaum^ Herculci qttando comes, adiutgrq; laboris Lcrnaam domuit vifforibus ignthus Hydram. Itaqj expugnatiohuius vcneniinrcdaremediorum admfriiftratione confiftit; quan« doquidcm aegerprimum vinculiscoercendus eftjalioquin , ob ahcnationem mentis, prsceptismedicisnonobtemperaret» Deinde vomitus digico , vcl pennaeft prouo-candusj aut oleo rofacco, vel irino in fauces inftillato, vcl potius iufculo anferino,aut dcco&ione ex rapisparacn. Przeterea clyftercs non funt omutendi, vt, fimateria venc-ficaadintcftina delccnderit, facile eliciatur. His pera&is ad peculiariaprsfidia pro-perandum eftjquafiigida, &humidaeflbdcbent, vtcaliditaii, &ficcitati toxicire-Iudentur.
In horumprarfidiorum numero,tamfatiua,quair. fylucftri» pomorum omnium gc-nera collocantur, Immoeorum etiain folia, &rami in aquadecoquuntur, vt talis de-c< (^ioxgrotant.busptopinctur. C^terura intcrhsec mirandam videtur habete pra»-^ rogatiuam decodtio,&carocydoniorum,qua:nonmodo propria tcmperatura huic vcnenorefiftunt, vcrum quoqj ventriculum, in hoc atfedu valde labefi&atum, mirifi-ce roborantjaudiamusNicandtumhjecprsefidiainTheriacis figdlatim cnumcranteraj huncinmodum.
Hunc bcne complicitis deuinclum nexibus ambir lnfufoq; ftatim thoracem prolue vino, Atq; vel inuitum fatia, manfuetaq. verba Da furienti homini, ac inferto ftipite frendenr Fortiter os aperi, vt dirum mox euornat hauftum,
Ycltu

Hift. Serp. Sc Drac. tiber II. 387
Vel tu pafccatis tcncrum avfiris accipe p/tllumy £t cctquey & auftefdy cui montes patrja, pomi	. .
*• &yl)#flrim (fuerit-wundfis ta>nen a j&ttey-ftlfrttm* v
Vcl C(ipe piantatos nafcentia mala pcr hortos, .) 'Luc&cra qua pulchris fert xfias dona puellis• . ctfttt etiam grauicld ftruthia ex arbore carpe. Atq-, adftringenti iAud/tta cydania fucca, Qjta riguo diues produxit CretJt recefftt, !..,.-, \ i 4tj, hac tufa probe Huuiali peltte iympha-j JMixtaif;pulegij ramis ftmul omnia tunde. praterca fumptd redolentis parte rofacei In bibula inflillans as, i>t bibat, illine lana.	'■■■
JJune etiam praftans, valet iridis vngtten ad vfum. ■	'
Sic agre, & multo. tandempoft longa Labore Tempora, vix tremuLis languens incejfibus ibitj Attonitumcf; geret non recfo lim.ite viftm. Qu.imuisNica!idermilturamexfernintbuscytonrorum,&pulegiotrito paratam in-# hjc jflF.-^ioaefuuirn jperecelebrauerit: uihilomiuus Diofcorides quibufdamalijs re-medijs,vtiltur, v.elticifaivgjtneh.ircino, & aliorum quorumdam itiimantium, qui caeca er"e * quadnn fue naturje contrarietate hoc virus arcere poifunt, Prxterquatnquddhuic tojcerta. fpe&mt illamfcdicamina-, (^uaead i£t is cuiufcunq: peftiferi anguis in primolibro fue- ttrjus runt ekaminita. Libutt auttfpi hoc in locotoxici, hcet veneni incogniti ]medelam_-» oxtcum. affignace, tut» quia Mrcander h jius meminit, ru n etiam quia hxc alijs venenis fimtli quahtatepraBditis facillimeaccommodari polfant:
l O Q V S.
ELI.VAM hanc fepcicipicem apud Inferos ftabulari Poetx finxe-runt . Ideay.rgiliusinteriorem Iifernorum partetn defcribens , m " . ^	qua V3,na;:verfarrtnanftra retulit,"fiydraf quoqi memjnit hisverfibus.
1 ,Mgif fi^ '	Multaq-, praterea vartarum mon(lra Ferarttm,	:\L6tAtheid
Centauri in forib/ts fiabuLant, fcylla<jr, biformes„ Et centutrtgeminus Briareus, ac bellua Lernx ■ Horrend-tm ftridens, flammifq^ armata Chimara Gorgonts, H*rpy<*cf{ &c. ,	• -
Etpauioiiiferms eu.mdem, ctian&focum .ifl^giat Ifyd.r-ae dum ca'nit.-Panduntur ports, cernis cufiodta qualis Vefiibulo fcdcatffacies, qua limina feruet? jVuinquaginta atris immanis hiatibus Hydra,
Sautor intus habet fedcm. .-	..	.
VndcpofteaSanazariusVingihum imitatus in fuo.opere de parcu Virginis fic ceeiiiir. ub. \ jide TamvaritpefieSy&monftrahdrrentiaDitis	tariuVirT»
Jma petant: trepidcnt Briarcta turba Ceraftdi Semiferumq-, genus Centauri, & Gorgones atra3 Scytlaq-, Sphtngefifj ardentiaqy ora Chimer*-, Atq-,Hyira, attj; cancs, <& tertibfles Harpye. Paufaniastamen, m Coryathiacis ad calcem, traJidtc iux.ta, Amymonefontem, am-plarn,denfi,fqj comis Platanutnexdrcuiife ,fub qu^ Hydram, al'(amfuiife pcrhibcut. Locttsnata Communistnnen authprum opinio^eftlpcum^natalerri.hujus FerxLcrnam lacum_> venus f<u(fe Argiuis, k M/ccnseis co.vt^rmiivutn.ad qucm omnia deportabantur purgamen- Hydra. ta, ex quorura candem eorrupciope talem.Feratn.profflijife affi r mant.
O R-
I I
394	Vfyffis Aldrouandi
ORTVS> ET INTERITVS;
ESIODVS, inTheogonia,HydramEchidn*exTyphonefiliam,$ alunoneinodium Herculis nuiritamfojflc promulganit. Echidna enim,\t aJiasexplicatumfuit,dimidia fuipartefpcciofam repraefcn-tabat pucllam.cum partes inferioresin horrificum Scrpentero ter-minarent. Ha:c igiturin vafta verfanscaucrna,crudaq}mandens,ali' quandoTyphoni permixta Hydram,& Cerberum pcperit:reliqua Sj/ftAg.j. apudGyraldumlegendafunt. Idcircoadrem,librofecundo Auftriados, fic canitur. Jnarimem quondam fub terras triftif Echidna
Incoluit, nympha vultu, tenus inguine Serpens	'
Inferius, fauo (jux mixtu Typhaone natos IIorrendos pcperit, cuftodew Cerberon Orci,
Cuius dcmorfos terret vox &rca manes	''
Lernaam^ Hydram, cjuam ferro, atq; ignib tts haufit Amphitryoniades cum belligero lolao, QuamuisHiftoriographi vnanimes dtuulgauerintHydramcxfordibusin Leraam fa» cum paflirodelatis, lbiqj putrcfadis originem traxifle.
Hanc tandem irnmancm bclluatn omnia deuaftjntem,&: perniciem hominibus,be!-luifqj arfcrcntem abHerculeinterfe<iafuifle volunt. Quamobrem Martialisinnuenr Domitianum,fubHcrcuUsnomine,obftraumviamApiam»cultumfuifleiHydrapab Herculefuperatx,exextln(2a;meminit.
T&eundAm vctuit reparari moribus Hydrasn, Inferius quoqj ad mortem Hydrae alludens fic cecinit^ Rlidit gcminos infans^ necrefpicit angttrs. Iam poterat teneras Hydra timerc manus. Cxtffum tam horrenda, imtnanis, & monftrifica fiiit haeC beftia, vt i neminc, niftst» Herculefuperari, & debellari potuerit r quocirca cius csdes intcr res praeclar^ gcftas ab Herculelocumhabere meruerit: proptcrea Aufonius egregio*Hcrculislaboresrc- Q cieans, necis Hydrx meminit fic cancns.
Prima Cleonxi tolerata arumna laboris, Proxima Lernxam ferro,& face eontudit Hydram. Eumdem fenfum habemus in Epigrammatibus graecis, vbi legunruf haec vcrba» If ports. /fiv iv Ni^ufy fZptctpov Ktnttffifvi Aiovrtt Aiwrflpor h Aspyj) 7roAt,'*j>%(yov oMo<tr vSpnit.	■J i
Idefto	> •;
frirnit cjuidem in Nemea fortent interfecit Leonem,	<
Secundo in Ltrna multi eeruieem perdidit Hydram. Nam cumHydra (referenteSeneca ) regionem totam natalem deuaftarcc,abHercuIe Hydracla primumclaua perculfa fuit,deindc ob tetrum,quem fpirabat odorem,fagittis cminus M£ptrguti petita 5 poftremo in folitis fecondeatew cauecnis rcongefta lignotum ftrue,HercuIcs tur^ penitusdeftruxit,&expugnauito	v .
Ltp.tfigr. 104.
L.iOfipi-
Hydrain-* teritns.
Lib.Of.
PRiESAGIA-
H
VID A M author innominatus Germanus agens dc Hydraex Tur-cicarcgione dclata,cuius iconcm exhibuimus,haecverba protulir, Kemini dubium eft, rerum mutationem monftris fignificari; fcd Ger-mania , vel chriftianus Orbis hodie tam «rauibus afftidatur afrunv nis, vtci,przter cxitium, nihil grauius accidere que2t. Ideo conijcio ha:c monftra ad maiorem calamitatcm non eflc extimef>.enda;& pr^-eipuc cum rcs Turcicaead fummum potentjaegraelum,& fxlicitatis faftigium peruenc-'A xint: quamobrcmhuiufmodimonftraaliquidnialiilhminaridiuiriarem,fob'cuiusDi-
tionc
Hifb Serp-Si Dno Liher II. 395
A t! '•:ip'rnbh'ftrum repcrtum ,'&abferiijtoi.ncft,&potilfimum Ciimcapita hoiusmun-
iH :'nb*oe'c'ipitio geftaipe.n pilei tiii cici Akutet.
VtnWhic Hariolus quifquis fucnr, pririiitus inueftigare-dcbebat:an monftrum, cuiiVs icOn exhibetura natura produdum, an yero ab artc fjbricqtum fuerit. Quan- Hydra fe-doqiii^ii Gefnerus vnacumEryth a.',) b^iluam hanc multicipitem plane commen- pticcps au tiirii'a?rrs"Jtifeexiftimat, Aurcsemm, lingtu,nafus, facies, totp gencre a ScrpentuiTL., fit fittitia, vcl pracoiuim Hgura difcrepant.Qincirca iiauthor huius figmenti, rerum naturaJium
mpnftrisetiam accidentium imperttus nonfuilfet, meliusfpe6latoribus imponerc_j
pocuilfet. Scd etiimfihanc tnonftrofam Fcram a natura produdam efteconcedamus, cur potius Turcis, non autem nobisaliquod malum minabitur ?Itane tam ca:ci erimus, vt.culpam noftram non agnofcamus, &omne fipiftium omen jnhoftes Chriftifide-
riumreiiciamus?
r rj*	• ' .	tr. : i.)
historica;
E vera Hydraehiftoria, fidem veri adhucpendere cxiftimamus: pro-
ptercaquod Hiftoriographi fibiinuicemi;eclam.are videritur.Inprimis L.n.Ortg.
Ifidorus fcriptum reliquic Hydranifuiffc lacumcopiam aquarum eru- #
dantcm,& proximas vaftantcm ciuitates: fiquidem cx mulcis meati-
bus aqua fcaturicbati immo obfti u£to vno 'fcaturiginis orificio, aqua. Pa[us ^
!' per pluraaliaforamina erumpcbat. AlijpjludcmLernsefrequcnter „, ' * f . .	111/' ...).•	rt.x qttomo-
exficcari, denuoqjaquisreplerimemorarunc: quarc Hcrculcs. icarurigmum meatus. do exiccfi_
diligenter nmatus^igne adhibito,intra prQpriascauernas.aqujm cohibuit.Zenodoms. ufnn]t
dfuulgauit jocum quemdamin Argolica rcgionc fuiife. in quem omnia fordium gene-
- ra prbinifcueconijctebantur; qu.c po.ftca ncbulas ma)folentes, & peftiferas cxhalare
folebant, quas a loco humido dimanantesHydras nuncupabant. At, huiufmodi lo-
eoab Hercule exficcaro, Regio faluberrimum aereiyi deiriceps adcpca cft,
Multi affeuerarunt quoddam anguium genus,fub quo Hydra continctur, adeo pro-
lifi'cum'i'u(fle>Vt, nifi'i%rie eorum fem.ina co>cfcerehti^"r,fa?ciindit^» i Uortim nemorcfi-
q ftere p£ffet'Vhiticfa&q$;tf61unt fabulaeIocum,qu64 cxtinttovno Hydrarcapj.te,plura Genttsan--
reriafcereritur. Afrfr^f&unt Achclorum riuuitim Aca.rnaniam a.b Actolia fcgregan- gutu valde
tem folcre interdum vtramq; regionem ita inundare, vt dmhesagrotum limircs.coh- proltficum.
funderentur:quannobrcm, confumptis. aquis , ftepe frpius Incolar litibus prcmebantur.
HincHerculesimpetumamri:isaggeribuscompefcens,6<dcinccps intra alueum.flue-
reaquamcogens,omneslbcolarumlitcs tcmperauit; quadccaofa Hydram abHercu-
lc intCife&am pronuaciarunt. Hxchiftoria mcmoratur Libro nono Auftnados huuc Hercutes
..'utnHJLO	nr.rf. ••.'■	' •'::' • l ' ' »1«®'-' . ■
snmoQurru^ □	. .	tmpetttam
—— & fimper plagis uittacibus Hydram	nts compe-
■"■ '. Fuptafdcuiciis Acbetoia cormta ripis.	fcuit.
Lcrnaeo ScrpentiHydrienuncupato,dum ab Hcrculc cxpugnarctur,Cincrnmaux.ilia-. tum.fuiflc produnt'.1 At viciftim ab Herculc, Iolai impioratj ope, bcftin tandcm de-bcllita tuifte pcihibetur. Palephatus vero id tptum fic.exarat.Mm6 Lernura Regem quemdam dphftit,uit (habitabantolim homincsin pagis.,&cuicumq; loco.rcxfuus prxerat) Stlienclaus igitur Perfei fiiius, vt ipfe rcfert iMyc.Cnas amplifilmun-) locuni^, Hifioria jj> hominumq,- frcquentia nobilitatum occupabac\ Hiiic Lemiis R'.x mmunc fubiaccrc hydr.toppt-vSifcbat. jhacdccallfa.apfib.o interfepraeliabaritur.' Lernusin fuap.tibncparuunv» dtabHcr-oppidumHydriim huncupatumaquinquagintJ fagittarijs in quadam turri.iuc.lufisci- cttle cxptt-tiacriter cuftoditum poffidebat. Itaq; Hercules ad cxpugnandum hoc nuinitiimoppi-. gnatt. dum miffos afagittiferis ignem, & iacula m hoftes pWijcientibus rcpulfus fuit l nam_ licct eorum vnus interimcrctur, confcftimduo alij l'oci]m defunftic;ccupabanc. Ler-
ium dftcens ex.ercitum tteVculi aiixiliaturus acccffit: quareHercuks, hoc opjcuLcur, Viydram oppidum expugnauit, diruit,&concrcmauito
AIM
39 6	Viyffis Aldrouandi
Alijcredideruntjfydramfuifse fophiftam quemdam callidijgmum, qui rationes g llydr4 So- amt,iguas inmedium fcmperaffcrebat, vcalios a^» ipfa veritate depelleret, cuiusvna fbijlafuiXi fonfutataratione,plures jndecauillationes oriebantqr. Idcirco J^crcules ,igne, ni-mirumferuore fuiingenij, hasomnes argutias dircniit. Tandem mujci voluerunt Hydramhoc m°do ab Hercule neeatam fuiffe, duro animifui, &continentiae, ignita quadamface.renafcentja idcncidem libidinum,3;c£terorum vi?iorun3capUatcpreffc-rit, & penitqs excinjfcrit.
EPITHET A«
.VLT A capita,quibusHydramredundaremonimentisniandaujt An-tiquitas, varijs cpithetis cum latinis,tum graecisanfam praEbucrunt, Latini hancFeram fecundam, pop^ilofam, ramofam, rcdiuiuam, rc-nafcen$em, multiplic;cm,& dcniq; f<?ptempliccm lndigitarunt.Bapti-ftaMantuanusficcanebat.	f
Bell/Uj-y & atrQces iras feptemplicis Hydrt* Itaq; Graecis, ob eamdem rationem, Hydra tioA.vav^i.voe,multas habens ceruices expo-Tpitbetd pitur, cum «VA;""ccruix reddatur,Item ^o^iwapqrqs multa habenscapita. Immo quan-4oq, vocatur ruoXifnpciz, quod epitheton monti mulca cacumina hab£ci propri£con-uenic. Rursusieadcrodecaufa,UaTo^xi^Ao^ideftcenturoha.benscapi,taappellatur? iromofiivpioxfit, ncmpeinfinitisredudanscapitibu.s,quod epicheconabEuripide, in Hereule furentc, vfurpatur,,
Si roeduerour h,uius belluae locum, Qraecis, Mpyet/n, & Latinis Lernaesi cognomina-turiqup,niami,nLernaea paludeftabularidiceretur. Apud Aratum nominatur a/ffo^ r^ttouc oct forta^sprCpier coloremicum haec vox aliqtjando nigrum, quandoqj rutilum colo-remfignificet. AhoquinCIaudianus virentem i.llamindigicat. \	Lernaamej'3 vireus obfederaf HydrapaludentK
Poftremo, racione faeuicia?, oAooQpyr, dicitur Homero ,quia pernicipfa? mentis fuerie.' AJijs diro/uopqs, quoniam graui, crudcl.i fatopreroerecur: vel, vcplacuic Euripidi irj _ £0btt4 k Herculefurence, ttqM^ovo^ quoniam m,ulcascsedesperpecrauerit. Deniqj Latini im- 7 fiuitia pc- manem,nocentcm, horrend3m,cumentero,diraro,improbam,fupcrbam,fcfoceiiv^, tita. colubris ya.llacam, vclcolubriferam H.ydramiudigicarunt.

fpitheta
fys,
PROVERBIA.
DAGIA adhuncfpedantialocum,partimhocanimal, pattim.Io-cumeius naralcm, &Herculem Hydraei.ntertcci:orem refpiciunt. Si contemplemur Feraro., hoc adagiuro circumfertur apud Grsecos. ttoi-Adagta hy ^^gjjg^^ xi.AuT.tpos tJJp^j., ideft,mAgis variits, cjuiim Hydra. proferturdehomi-drdrcfpt-o S^fl&yi nibus dolofis:quandoquidem Hydra roaculis vcrficoloribus diftin<3:a cieutia.	c0eferebacur. Huic atfine eft cognomentuMnafeaeCol.ophpnis Poe-
Salpapi- ta?,quiSaIpa cognominacus fuit :.cum in carroinibus confcribendisfuerit admoduin_.
vari,us. Salpa enim eft pifcis aureis, & rubentibus lineis a ceruice ad.caudam vfqj pi-6tura,tus ;quamuis.aliter illaudatifaporiseffeferatur.
Sequitur aliud adagium. ti/pav itfj.vii^ ideft. Hydramfecas. Suidas iradit hoc cflc pronuncianduro,deiIlisrcbus,quqehaudquaquamficripoftcmt.Legitur quoqjhoc ada-gium apud Platonemlihro quarto.de Repubhcai & promulgaripoteft in iIlos,qui duni vnumincommodura.auferreconantur,pluraincurrunt^veluti vno HydraeLerncxfc-^ocapite^plurarcnafcebantur. Vfuseft etiamPlutarchus hoc prouerbio,,incora-mentari/s dc fortuna Alexandri * quando aliquo terminato, & fopito bello,nccnonLi compofita pace, fubinde alij,, atqj alij populi aduerfus ipfumbelligerantcs infurgebat, Quapropter Cyncas q-uoq;cognitaRoraanorummuUicudine, quipoftacccptam ali-quam cladcm, copias den«u6.,&confeftiminftaurabanc ,hajcvcrba proculiftc dicUur. fyrrhttm ftbivideri aduerfus Ltrn^ambeilar.eHy4ram-}hoc adagium opcim^ inlitigatd-
rcs
H
Hift* >erp. & Drac. Liber 11. 397
A vc£ «juadrat ,quiinterdum vua cQmpulua cQOUouerfiajinplura inciduntlitigia. Lis cniin iajpenumcrolitcm parerefolct.
Sequitur aliud adagium. Hydram gefas. diciturqj dcillo, qui corallium tanquam cutelam aducrfus fulmina, &cempcltates geftac; quandoquidemhsc planta apud Pli- L.$j.c»io nium vocatur Gorgonia, cum extra aquaminftarlapidis durefcat. Gorgonesautcm, fecundum Seruiumin commentarijs ad librum fejctum Aeneidos ,fucrune tres puellx iedx vcnuftatispulchcrrima?,quas adolefcentes.confpicatiinlapidem tranfmutari di-cebantur.
Sicontemplemurinterfedorem Hydras,oritur aliud adagium,tf«-Htrcules qutdcm. ccntrAdnos. Hoc indenatumefte volunt exfummo Herculis laborein necandaHy-dra 5 etenim CancrumHydrse vehementcr oppreffa? auxiliaturum vcniffefcrunt: qua-re viciftim Hcrcules,implorata Iolaiope,Hydram tandem fuperauit, &Cancrumin-
eeremit.
Si mens dirigaturad locum,in quo Hydra ftabulabatur*hic nobis exhibetilludpro* uerbium. Xipvn xaxuv, idcft. Lernamalorum. hoc proucrbium pronunciatur, nonfccus, g ac ti dicncuu.llta*malorum. Mare malorum.Xhefaurusmalorum. His cnim adagijs plu rima mala in vnum congefta fignificamus.Origjnem duxit hoc proucrbium alocona-tah Hydras, quem fuifte lacum omnium fordium ,.& vndiqjcongeftarumplcnumtra-diderunt: quemadmodumfuperius, iuxta mentemStrabonjs, fcriptum fust. Propte- Lih.%a reaquoricfcumqjhominem valdeinfamem,vel omniturpitudinis gcnerc contamina-turo, autcaetum hominum poftilentium, quaficolluuiem facinoroforum indicare vo-lumus; recte ,Lcrna.m malorum'pronunciamus . Idcirco Cratinus Ccmicus , apud Hcfychium,theatrum, quod ex varia mixtaqihominum colluuie conftarct»iurc m.cri= CoAipvHi' flearwp appellauit.
Adagia ra-tione intct fettoris hj drs.
ddagiapt-tita d Uco hydra.
0
MORALIA.
YPRIANVS, libro primo de Incarnationc Chrifti, Hydram opti-rao iure ad fa?cunditatem haerefum comparauit. Scripfic cnim>qud4 hxrefes in EcclefijsHydrxfimilitudinem gerunt,quoniam iftxaduer* fus noftras mentes linguis feralibus fibilant, & Icthalc virus iacll-lantur; immo truncatis capuibus tenafcuntur. Sed quoniam rcfur-gentemorbonondebet ceffare medicina,,idco quantu maior Retit >gritudo, tanto validior dcbet eftecuratio. Potens enim eft DominusDcus noftcr, vtquoddeinteritullydrx Ethnici piaedicarunt, id in bellisEcclefiarum veritas per-agat ; & ignitusSpiruusSandi gladius ita, in extinguenda,& extirpanda nouella hae-refi,.omnes penitus medullas pcrnitiofae generationisexurat,vt tandcm prodigiofa_# fajcundjtas,emorientibus vcnis,dcnuo parereceffer. Diuus etiam Ambrofius,infuo operc de fide, hanc fimilitudincm Hydrae, & haerefis amplexus.eft:fiquidem veluti,vna Hydrae ablataceruicc,alizeftatimemerg€bant;itaparuervna ablata hafrefi:,multae aliaeinfurgunt. Ideoq; ritu necisHydr«e,hxnonnifiinceiTdioauferripoIfunt^ Huius etiam comparationis merainitBaptifta Mantuanus 4e Diuo Ambroffo canens hunc n modum-^.
Aritts humani gcneris lcthale venenumy Legis in excidium natus fidtiq-, ruinam, Volluerat gentes, totttmq; infecerat Orbcm., Prmfertim Italiam.Tunc tota Infubria fratfis Viribus agrotans ifio in languore iacebat. Ambrofius,quituncerat ex Proconfulefaftus faftor, in hanc Hydram clasta infurTexit y& avcn, Et velut Alcides alius Lernaa fugauit Toxica, Niligenas abigens ab ouilibus Hydros. Amplius, in morali do&rina, Sophiftici, & fallaccs vcrborum gannitu* non itnuria ad Hydram comparantur jcum abhoc vocummooftro infinita dimanent deliramenta, qua: animis noftris plurimum detrimcwi, & magnam quoqj perniciem fcmper funt al-
L1	htura
ffare/is hy drtt compa, ratttr%
lib, l.e.t^
Stfftaty dradtcnni
t*T,
19 8	Vlyffis A)drouaric|i
iatura. Immo omncs rpulicrcs, qus pudiciti^m habent jq propgtujo firnilitudincn\-j? Hydrznon eifugiunt:quandoquidem Aqaxilascomicusfabulofa quxdam Prifcorum monftra,publica fcorta intcrpraetatus cft. Hinc AtheneusGnathamamSinopx vetu-tnofoph. c. \£ fubnafcentcni ipfa duplo dcteriorem effc retulit. Id in capitibus Hydraeobferuaba* le»	tuf,ckrm vnoablato,alia multodeteriora oriebantur.
Infapcrhommes^ quiafper^, & acute noulolum quacumq; occafione, fcdetianu contumcliofilfimefolencloqui, cumHydris comparandteruntjquare non immtrua Diuus Hieronymus (referente Ca:lio) obtreplatorem virulentum^ExcetramjnempC.j .. Hydramcognominatiit. hiirfusin proemioEfdrGe,aduetfiisfuosobtre&atoresficlo» quebatur, QuamuisHydrafibilet,vi^torq; Simonincendiaia£let,nunquam mcum, . \ . y iuuanteX3hrifto,filebit eJoquium . ItetnHydra hominibusorani ^rudelitatis gencre ,>v>C i^qwnatis iuftadecaufa alfimijanda eft :cum recifa -vna crudchtatis ceruice, denyp (louificuitiaemodircpuliulent. VndeBaptifta MantuanusinBucolicis canebat, Eclog.y ■ j jrj bi.i':-. < Tranarem laturusopem,tufiiutorHydra
Mefiugis.
> % Dttaititii qui inani lcidatiae perfuafione, velalia de caufa intumefcir,Hydram proculdu-: .
bi^t^prajfentartVidcturicumillaFeraita fuperbiret,&fefeeiferret, vtquodcumqj 1 Xuperhus fetrutfi Jri fui neccm fabricatum afperneretur. Idem praftat homo nimium fui admira-■mcupatitr torjac pro fententia,cuifemeladhaeret,eti3mcontra yerum contumax,&refradarius. bjl4ra. Cum a utem nullumvitiumDeo inuifus ficarrogantiaj homo criminofushosteterri-mos mo-resin candidosmurare debet. Verum cum difficillimutn fitin Superborum—• mentemtnodeftiam,& animidemiffioneminducere deberent faltetn meminiifeilhus, quod deoftentationefuperb.isequidam poeta tradidithunc in modum. Sordida laus femper proprioqu<e prodit ab ore
Hancfapiensrefugit. Fjfcit, Crfatuos pompofafuperbta pluresy ' Tartara qttos raptunt. yirquoqjomnigenaeruditionc clarus ^ & Aenigmatiftes, vtmensfuperbi refcipifce-^et, ha^-pbfduram fcnpfit veritatcm» io.iptn/:	O,	be
..	cur r bis	G
fosi i-.u ■ ■■'	tua J f bta
•iv*
f/l
te	abit.
V * NMrum oSuperbe,curfuperbis4tuaSuperbia tefuperabit.
Poftremo^enecado(ftrinammoralemdefortitudininc>& luftitia infinuans,exem«
ftfi.21, lo*Hydr2e,'virtUtesii6neftHanimalia docuit his verbis.A7w.» qtticquidabhominefit, ho-nro efij& iufiitia quid efi inqtiit ? animus quodammodo ficfe habens. Itaq, fi animus ani-maiefii & iuftitia minime. H<ec enim habttus animieft, & quatfam vis. idem animus itt uarias' figttiras conUertitur, & non toties anitnal aliud eft, qitottes, aliui fuerit, nec illnd^ qriodfit db animo , animal efift iuftitia anitnal eftfortitudo ftc cater.e virtutes: vtrum de-fnmnt animalia effefubinde vt rurfus incipiant, anfemper funt; definere virtutes non pof funt: ergo multa ar>imalia ,immoinnumerabtiia inhoc animoverfantur. Non funt, inquit Hydra/F- multa. quia ex vno religato funt,&partes vriius, ac mcmbrafunt. Talem crge faciem anu miiitudo mt nobisproponimus, qualts eft Hydra multa habentis capita, quorttm vnumquod^ perfe quadam. pugnet per fe noceat. Atqui nullum ex illts capitibus anirnal eft, fed animalis caput; catg-
rttmipfavnumanima) efi.	|-J
li.Z.Pofyt» Atquiddetoxieodicendum erit ?Hoccumeffet perniciofiflimum , aliquandota-■cap.iy, menyitalefu.it appellatum. Etenim(referenteIoanncSarisberienfi)TiberiusaIulio Imperatore tettiustoxicointerijt,cuiw(morte ita lastatus.eft populus,vtTer:atnma-trem,& Deosmanes oraret,nemortuofedem vllam,nifiinter impios,concedercnt>. Et licet toxicum fcmperfueritdcteftabile, & exitiofum, tamenillud popuhis vitalc elfe ccnfuit»	\ . .	" '
*J	HIE.
Hift Serp- & Drac liber f U 399
A
HIEROGLYPHICA.
jgg ONNVLLI, rcfcrcnte Picrio Valcriano, perfiniulacrum Hytlra-, Inuidiam hieroglyphice reprslcntari poiTetradunt: quandoquidtm Hydram animal paluftre,&:ex fordido csuo natum fuifte adeuerant. InuidiaquoqinonniliinabiedtOj&demilToanimorciidet . Quocir- I»«tdu caOuidiuSjinvolumineTransformationum »hanc in jmisconualli- tlitrogly-bus latihulari conjSnxit j deinde reliqua , qyae de Inuidia fcripfit, ad ph'cum-Hydraefignificatum pertinere videntur. Praeterquamquod Hndtonius pcdibus angui-ncisCquamuis alij ad cuftodiam, ferpentem ei aftignatum fuifte dixerint) Inuidiam de-notarepcrhibctur;cumilIa,poftresprjccIar^ geftas,in arenamprodicns, paulatim jnUidia incordiumpenetraIibusoccuItetur,virulcntofpirituadcuftodiamdcftinato. Huius caHra fra. autem cxcmplum in primis fratribus manifeftum habemus.	tnadu fuit
g	Maior & inuidta efl fraternis cordibus orta,
Fratemo primi maiucrunt fanguine muri. HoV Abel~ atq; Chaim: hoc Atreus, at/j, Thysflcs Etheocles cum fratrefmiplurefj; docebunt. Inuidiam idcircofugiatfapienfj{ bonufq; Itaqj hoe eft iliud odium, quod Diodorus, pidtura ferpentis denotari pofte diuulgauit. Infuper Pierius Valerianus, fimulacro Hydra: ab Herculc fuperataB,hieroglyphice de- Lib.6. Hie cnonftrari poftevitiuma virtutedomitum pronunciauit. Etenimtalis pi£tura admo- ro^l. net vnumquemq; virtutis,qua homo fretus illecebrasamatorias per Hydramexpref-fas remouctcconatur.
phrenoschemata-
RISCA confuetudincreceptum fuifte,inInfignibusHydram delinea-reteftatur Capaneus, qui olim procgregio Infigni, Hydram habuifte InfigneCa. traditur.Quocirca hic mos ad noftram vfque xtatem penctrans, mul- panei. tis phrenofchematum anfam praebuit. Vnde Hieronymus Ruftelius, inlibroInfigniuiTbexhibuir fimulacrumHydrjEfcpticipitis, cum Di-<Slo. VTCVMQ,-Demonftrabatautem inuentorcm phrcnofchcmatis quouis modo,omnesdifficultates fibioblatas, eftefupcraturum, vclinnuebat totos co.natusefleinflexurum, &omnia ablaturumimpedimenta. Hocdeniq; phrenofrhc-mate generofus, & inuidusanimus demonftratur.Itemloannes Baptifta Pittonus Pi-6lor Vicentitrus in InfigniSfortise Pallauicini, etfigiauit Hydracu Didto. VTCVMQ; Vt indicaret hominem aduerfus inforiunia vircuces femper augenccm. Subfcripfic a u-eemcarminaltalica huiusccnoris.
Came ch'a l*ldra vncollofi recida. Vt nafcon tanti invece di queUvno, Ch'ejfer nonpote, chegia mai Cancida, Opri quantofi voglia ingegno alcuno. I)	Tall.A virtu, ch'incor aito s annida^
Non teme voitominaciofo, e bruno Dt nemicafortuna, o affalto d'artnf3 Ma via e piitfalda, che 1'incudi e imar-mi. Iccrutr.HieronymusRufleliuse{figiauicmanum,cum gladiorcddcnrem vnum exca- Lih.yln-pitibus Hydrx inquadampaludeiacencis,cum Di&o Italico dcfuinpco ex carinini- jign. bus Petrarch». E S'IO L* VCCIDO, PIV FORTE RINASCE. Quare intelligimus authorcm Phrcnofchematis conari, omni diligentia , dcfiderium amacx rei cxtin-guere,cumtamen illudmagisinfurgatj&quafialcera Hydra mulciplicccur.
Lucns etiamConcilis fcriptor italicuseamdem Hydraeiconcm cum manu , gla-diofigurauit, & addidit Diftum huius generic. SPES yEGRA SALVTIS. Etmonet
s	le&orem..
\
400	Vlyffis Aldrouandi
kdorem ,qu6dauthorbuius phrenofchematis voluit infinuareanimi fui inquictem, g Ammi in- qUia mulus vexabaturasrumnis,&quamuis aliquando vnamauferret3aJicetamen,atqj tjmes cfuo* aiixcmergcbant: propterea fesgramfperarefalutem protulit. ?»oJo de- Perciuallus quoqjdelineauit Draconemfepticipitem,cu DidoJN OMNIBVS HY-niojlretuif. DRA. Alludebatenim ad omnes huius Ferseproprietates.Primum,quia flatu graueo-ienti, cunflos ad fe acccdentes arceret, deinde, quia truncato vnocapite, plura rena-fcerentar.Sic in mundaniscuenit negotijs, quasplurimas femper pariunt diificultates.
SIMVLACRA-
A VS A NI ArS,in Eliacis,fcriptum reliquit, quodinElide templum Iunoniserat ,in quo,prxteralia fimulacra ,PallasHerculi Hydram conficienti aififtens vifebatur, Inclypeo Auentini fimulacrum Hy» Lib 7 Ae-	dracconfpiciebatur:nam Virgilius fermonemhabens defilio Hercll-
lis,fcripfit ipfumvehi cut rucum figno palm^,moretriumphantis,ge- ^ ftantemclypeum,figura Hydr^refulgentem,in patris monumentum, cui hunc fepticipiteDraconeiitpalude Lern^a exanimauit. Sicigiturcanit Virgilius. Pofi hos infignem palma per gramitta curritm, Viclorcfiq; ofientat equos fiatus Hercule pulchra Puhher Aucnttnus, clypeoqi Infigne paternum Centum angues, ctnffamq;gerit Serper.tihus Hydram, Memoratetiam Baptilfa Mantuanus fimulacrum HydrxinmarmorcquodamSpatta" nocadatum^dum canit hunc in modum.
Non protul indevirens Spartano cmarmore rnslcs phidiacam tefiata manum,pendehat ab alto Margine pars c/aua ,partem confiumpferat at/tsi, Lernaa pars primaHydra, quaguttura Ccptem Forrigit, & linguis feptem vihrantibus ora Arcus, Acarnanis fiuuif duo corntta frugum
Plcna, Molarcheo pe/lis detracfa Leoni.	G
Memin imus,& nosvidifteRomse multas Herculis ftatuas infigni cjelatura admirandas, fedpotiifimumpercolIemQuirinalem,vulg6^/tf/»/f Cauallo appellatum,in Viridario^ & Vmeto olim Emiuetiflimi Cardinalisde Carpo,infigniorescum claua,&fpolio Leo«. nis-, alicubihaec ftatua caput Leonis, alibi vero frudus hortiHefpcridummanutenc-bat; veriim inter has,hoc in eodem loco Paradifum terreftremfer^ ^mulante, vifebatur tabulamarmorea figuram exhibens Herculis manu ftringentiscomammulieris,cuiu£ TanarioTu crura ferpentinam effigiem praefeferebant: nonnulli ftirtt opinati infinuare voluiflc mcatio. fpedantibuspaludem Lemaeam, in qua HerculesHydramconfccifle traditur.Neq;vo« lumus in prsefentia ignotdm eflelegentibus egregiam ftatuam aeream Herculis, &Hy* dra: ad caminum ampla: a u las Palatij Illuftriflima: familis deTanarijs, in qua hodie Co-mesIoannesNicolaus BononiacSenarorfummx virprudentie refulgetjqu^ftatua mal-leo, & manuExcellentisArgentifabri Horatij Proualij Bononienfisinchoata abfo-lutafuit. Aliqui etiam,pro fimulacroRomamrepr«efentante,delinearuntmulierem tellu^fcpticipitiinfidentcm,proptcrfcptcm collesin Romanavrbeeonfpicuos,&cmi-nentes. QuapropteraliquandoRomafepticollis fuitcognominata . VndePoetaltai" B licus canebar.
■	1 iii Boma ognhora
Congl 'occhi di dolor bagnati, e molli Ti chier mercl- da tutti fette i colli. Amplius, Ripa, irtfecunda partelconologiae, vtInuidi.Teexhiberct'fimulacriim, pinxit Simulacrti ann°fammuI'ercrncumHydra,quoniam ha?cFera,peftifero,&lethali halitu magis4. \vuidta «-luamahudanimal, inficiat,& occidat. Aflimiliter idempra'ftatlnuidia,cumfempec h()mmibusdctrimentu,atqjruinam,corporis,-&animaemachinetur.Pra:terquamqu6d Hydra,amiflo vrto capite.plura acquirit,qMemadmodumInuidia, qua? vi virtutispen& oppicfla , magis atqj m3gisaduerfus eam crefcit ,atq;augetur. Id optimeexprefTit Pe,~ trarcha canens.	o In-
Hift Sei|> & DraeXibsr II. 401
A	0 Inuidta nimicd ch virtuci c,
Ch'abeiprincipij volcntier contrajii. IteramRipa diim conatur exprimere horaincro fe rccipicntcm adoptimam frugervu-», quam VulgusConuerfionem vocar;figurat mulierem plorantem, & tenuiindutam_> velamine, cum Hydra ad pcdesj additq; hoc Dictum. LNI TE DOMINE SPERAVI. Simulacr» EtenimlacrymaspacnitejitiaeindiccselfeannotauitCurtius. Hydraver6eatenusiii__» Conutrjio-hocfimulacrolocumhabet,quatenuscriminaconcuIcandaeiredem6ftratjquodma- nit vulgo xima prajftaturdifficultate: veluti Hydra fummis laboribus abHercuIe eKpugnata»., ditta. & excin&afutt. Ratioautem huius limulacriinfrafcriptis verfibus cxpiicatur. Diuiti£ attatica iaceant, aitrumq; comaq$
Et leuis bac tantum fafcia membra tegat. %t mecto iam menti fedeat fententia noftrx,
SHtta vela exornent peffo-ris alba mei. Hydra, vel hac pedibus iaceat fupposita diris, Ne iHius pereant pettorj nojira dolis. j	Cuntta tenenda modo funt h<ec de fede fuprema
Luminibus pateant lumina clara meis. Deniqjidemauthorinpoftrema Iconologia» parte, adfignificandamRcligionein fi- L\tljk reli. mulatam,vfuseftpi&uramulierisatralicisinduta2 veftibus,redimitaecorona,&fupra gi°nisjsm» HydramfedentisjnamvelutiHydraabahorumanimaliumnacuravalderecedit.' Ita	,
ha^cReligio a vera, & redla miranduminmodum difcrepat,
D E DRACONE BIPEDE In agro Bononienfi capto» Cap. V*
ORDINIS RATIO
VM1 in praecedenci capicedeDraconibus pedibus fulcicis percraftarc caeperiraus,ordinis racionem fecuei, hancfcdem Draconi bipediBo-nonienfiaffignaredecreuimus ,ancequamde Draconibus alattsver-bafiant. Icaqjhanc difficillimamlibenter fufcepimus prouinciam, pra?fertim cum animal huius figurx nunquamin Europa vifurru^, uec a quopiam, vc noftra fert opinio, defcriptum fticrit. Et tamen_-r nullum animattam paruum, & ignobilein rerum natura rcperitur,quin diuinum opus in cofemperclucefcat. Ideo iure optimo Heraciitus philofophus,vitand« gratia acris Dettsejiv-frigtdioris iniuria?, in humili piftorjs cafa moransj nonnullts viris nobilibus ipfunr al- btq-t Joquicupieneibusiuflit, vt intuguriumingrcdidignarcntur,alfcueransneq;taliI)oco Deos immortales deefte.
Imm6re<aius Diuus Auguftinusin pfaImos,admirabiJemOmnipotentis prouiden-ciaminminimiscontemplans animalibus; bsecverbaproferebac. Quis fingula puli- Animaliu cis, velculicis membra non admirecur; quacenus ordinem , mocum, & vicam parcici- farttorum penc. Ampliusconfiderandumeft.quemadmodumhsc animalculamorcem fugiant, ^onjidera^ vitamdiligant,voluptatesappetant,moleftias vitent,&deniq; qua rationeinmotu il0m fibi congruo.vigeant. Quis difponit ifta ? inquit Auguftinus j.expauefcis in minimis, lauda infinitam Dei potentiam. Idcirco nosquoq; incxaranda huius admirabilis Draeonis bipedis hiftoria, idem praeltare debemus.
^eirw?BS.
L1 3
DK.V
402	Vlyffis AJdrouandi
O R A CO BONO NIE NSIS quo cemporeinqentus fuerit;
ERTENTE annonoftrxrahitisfcptuagefimo recundofupra mille-fimum, & quingenteiimum. Idus Maij , temporecreatio.nis3um-mi Pontificis Grcgorij Uccim11c111 >Bononiei#,hic I>raco bipes,ma» reScrpentinolibilansiemani^cftauit. ^fampetics pr^diolum Domi-niPetromjdcDolijs, in Joco MalauoUa;nuncUpatodclrtercebat,red
tandempo(tdi.em.Afcenfionis,H;edemptorislnQilrieiu(demanni)hora
decima feptima in via publica iusta fepem pra;nominat! p/a&ij Ipatio milharisano-{tra diftantis Cuiitate,a quodabubulco Baptiita.nomi,natocle Camaldulodcpiehenrus fuit.Is enimBononia,cum bobus currumtrahentibus rus petenspcdttenTim curruin_» p Boues r ^e<5uens» bouesfifteregradum.ani,maduertltivnde fumpto peroneinillos feuiens acri-morc dri~ tcrftimwiauit:acill»timorequodamperciti,&genufkxi,vlteriusprogpcdirion-audCj ' . ' " banr. Interim,magno audito fibilo, bubulcus circumfpiciens admirabilem Draconis J"' figuram deprehenditj &ilhcopauore affc^useleuata haftuIa,capitebelluKpercufib, anunal interfecir«	•
Sed mirandum eft , quod Draco. nunquam ab illo difcefserit loco j immo boues, & bubulcum.toruisoculisj &creito capite intucns,fottein.illosfeiacularivolcbat j ac Frtxini fraxinicuiufdampropinquit-ire fortalfisimpeditus,neq;;ruftiCo,neqy bobus vjTSYuic vis,	incommodo. Virtutemenimfraxnu,aducrfus.omneSerpentuin genus,cun<ais ma-
nifeftam efse arbitratnur. Et quamuts. Serpentes. animantes voraciflimi, tenui gu-l.i tferti ,caud^extremitati,cnpite clcuaro,infifterefoleant, vtm.eliuscTbaria in_» aluumdilabantur.-nonefttamen cred.endumhuncDrac.onemduobusinhxtentem--» p^ Jibus , cibi caufa, caput cleuajse, lcd potius5 vtfacUius inbubulcum fe.fe ciacu-Jari pofsft s
Infuper btiburcus mcrriens,neanimaIprimorduprorfuscxtinduicfset,rurfusferro, ^
quohaitulsbubuicoxiun armarifolent,anterioremDraconis pedcmabfcidit:itaq;in« tcrfect.usbiduo,ibi;i£cuit.Inteiea DominusHoratiusFotana hanc fingularembeftiani h.umi iac,entcmanimaduercensaddodilTimu. VJylsem>Aidrouandun>,& diligentiifimu nmdid terum natuialiu.perfccutatorem defcrri igflit; qui ao.imal cotijfpicatusrariflimum, nec vnquam in Ixaha,immo,nec inEuropa.vifum,primo jd viuum pingi,deinde-fumma^ induftria exficcari.,.&: in Mnfeo appendicurauit; qutmadmodum et;ia.m hodie vnuf-quifqj.illum,intucripoteft. Et quoniam hicDracoco temporeinuentusfuit,quo nop folum GregoriusX.il. adma.ximumcuedus fujt Pontificarum,.in cuiuslnfigni genti-litio Dracorcfulgebat, ft d.etiam eo tempoie ,quo.Dracocoeleftis. exoriebatunidcoj Juuenis,exquifitiflim'aedo<9;rinarficcecinit.>
Luftris ter■ centum & bis fcptem, dttm abditur annuS:
Ets. - Draco Fcl(into JtbiLat ortus Agro, Sibilat F.co quoq; Cali cardine eodem: Tempore, Momanafccptriger Vrbe Draco
E
um;
H
FORMA» ET DESCRIPTIO-
DMIRABILIS hic Draco a. capitc ad extremitatem vfq; cauda; I^Titudo tiiii^ ^dilL ciatduotumcubitorum.:aboreadinicium vfq;la.titudiniscorporear ^latitudo	,nter'corporis latitudinem,^ caudxprincipjum,obfcruaba-
drlconis»	tUr#	extremitarern,v^3
|| pcduorum dodrantum ,huiufmodi partem ada?quabat. Prope col-
lumerat latitudinis, duorumdigitorum , & a capitead primumvfqj
&antcriorempcdemdodra;nt-alis. longitudinis., & a primo pede ad eam.vfqj partem,
vipcra*
Hift. $erp & Drao Liberlt 403
\ vipcrjfc aOiiTiilabartUf. Et corpus ui ca pai tf, lati^dinisfefquipalmaris, nimirum fexdi-nitorum vifebatur,
Porterioremcolli partem torques albus exornabat, ad inftar Natricis torquara',' vel iuftar Anatisfylueftris torquacce, quaj-Italis^vnlgoCcfone nuncupatur, vcitandetn jnftarmerulaealpeftristorquata?,qu£ vulgoMerUdellacognominarur. C.rte-rum in hoc Dracone torques non erat muttlus,vt inmultis ahjs animantibusoblerua- H'Vj'lt!lu tur, fed abfoluti circuli torquem integrabant.
Supra dorfumfquamselatxapparebanr,amiulantes fquamas Cyprinipifcis Aiifto-lis, qui Vulgo/iW^appellatur. Maiorpars harum {quamarum ad viridjtatcm tende-bant: immo allquxerant fubrubr^,fed intcr has qua-tiam ni-grcfccbant:|h!ric depre henfum efthocanimalad genus Draconum referendum elfe: proptereajuod Draco-ncs, vtplurimum, viridcseffigiarifoIeant.Pars aluiDraconemproprie repraeiqntans' fquamis viridibus crat exornat3.
Sipedes contemplcmur. Primo aduertcndum eft,quod fasmur iumftum tibia^ erat Iatitudinis pollicisj & digiti fuisaiticnJatjonibus connt6tebantur, vtin lacerto-y rumdigitisobferuatur. Digiticamen nonerant quini, vt inlacertis,fedtantumqua-tuor breuibus ynguibusarmati,quiadhuceorum primordia prefe ferebant:vndeDra-conem iuuenem cfie coniediauimus: quemadmqdum etiam exdentibus dignofci po-terat. Praeterea altitudo pcdum laritudiuem cotpons ado:c;uabac. Immo magna ad- Pedumhtt-mirationetenebamur, quodpedes cx opppfito iun&inoneftlntj velutiin cjeterisani- itts Draco-malibusquadrupcdibus, &inali]sexanguibus nvultipedibus obleruamus j fed pcdum nis fttus vnuserat anterior altero, diftantia fex digitorum, neqj in eodem lateie;immo per dia- qualis. mecrumerant dppofiti; vt faciliusfortecorpus mouere poliet: proptcreaquod mcdia pars corporis motu progreffiuo impellebatur j reliqua' autem partcs ,nempe colli, & caudseperlubricos fluxus ritu fecpentino,mouebantur.
Podex abcxtremitatecaudas duobus diltabat palmis; pars cauda: fuperior vipera? crat limilis , inferior vero diflimilis: liquidemfquarroe partim nigia:, parrim vu tdes crant hoc tamen ordine,&: figura,vt quaii fingutafotnuam ftmicircularem rcfeireiic,& bincetantvim latitudinemcaudaeampledebatHur.Secus veroin vipera fc habenr, quo- Squam* niam fquamae re6t.-e funt per tctam corporis partcm inferiorem. In hoc atiremDraco- buiusDra-f ne, a podice ad caput vfq; fquamx inferiores, ram ftfidui caudae, qtiam ventris, & to- conisqua tius colludos vfq;, reda: eranr, vt in vipera, hoc tamen ordine,vt imbricatim firce ef- /ejerrciit^ fenr, colore vfqs ad aluum partitn albo, partim nigro,fub ventre alb.v,& lat;ores dtini-dioferedigito. At inextremitatefquamarum redarum nonnihil coloris viridis con-("piciebatur. Dcmumextremitascaud3eduriflimo,& corncoferc apice munita crat, r cuiusvna parsfquamulis tegebatur, &extrcmitasapicis nigerrima , &aculeusinftar Jas cath( IicceraeC,,feuinftarcencrifcorpionis, eratrepandus. Quamobrem verifimilefuithoc qHa{ls * animalhuiufmodi aculeo, pro cutella aduerfus cxtera animantia vti.
Ca:tcriim, vt melius forma huius Draconis exprimatur, denuofingulas partes pon-dcrabimus, caput erat admodum fimilc viperinoj parscapitis fuperior iuxta extremi-tatem,erat nigra, nouem nigrisfquamis intcgraca, reliqua autem pars fquaniis mato-ribuslcucophaeistrigonam figuramasmulantibus. Orishiatuslongitudo eratduorum digitorum:lingua tenuis,loriga, &bifida,morealiorumferpentum, confpicicbatur» Singula oris latera dentes ferrati,&graciles armabant: antenonbus tamen in vipera Dctcsqua-obferuatiscarebat. Hinc collegimus hoc animal non valdcfuifte vcnenofum.Oculos lescjfcnt. in.comparationeadmolem corporcam magnoshabcbat, &aurei coloris: qua derc_5 Oculthu-
Dca.conemhuncfolarisnacutxfuifleiudicauimus.Foraminaaurium ,ntti atiium ,ha- ius Draco-bebatjdeinde auriculiscarcbat. quamuis inHeluccijsamio nonagefimo nonafupr.i_J, msqualcs. millefimum,&quadringenccfimum,Draco auribus longiflimis praeditusfucric lnuen-tus. Idcirco.ad monftrum in gcncre ferpentum reducendu fuiffe putauinms. Reliqimm eftmod6,,vt iconem tam admirabilisDraconislegentibusexhibeamus . vc,numdc-(criptioni refpondeat, intueri, & meditariipoftint.
Dra-
404
Draco bipcs apceros capius in Agro Bononicnfi.
Hiffc, Serp. & DracLiber II. 405
GENERATIO-
I mediteraur hunc Draconem bipedem in Agro Bononienfi compre-henfum, non poffumusnon maxnna admiracione, vna cum muitis ^ alijs Philofi»phisaffici,&:prxrertim generationis modum ponderan-w tes j cura nunquam huiufmodi animal in tota Europa vifum fueric: quapropter huius rationemalfignareadmodum dirficile elfe arbitra-mur. Immo in numero rerum naturahutn callocandus elfe vidctur, quarum ratio, tefteDiuo Auguftino, reddi haudquaquam poteft. Et tamcn haec non cfie, vel falfa e(fe, non eftdicendumjquamuiseorum veram rationem perfcrurari ne-queamtis. Neq; exiftimandum eft ifthxc a Deo Optimo Maximo, abfqj ratione pro-creata fuilfe, quam^uam nos caufa latear. Pmerea multa naturalia quotidie prjocu* lishibentur,quorumcauf;iignotaeft. In primis caro pauonis mortui perannifpa- Cur Pau°-B tiuro feruata putredinem non contrahit, huiufqj caufam multi ignotam praedicant :li- niscarodi* «et qwis caufamcalori non facilecompa&am, & exficcatam eius naturam dilfoluenti duret. aftig^are poffet, quihumoremnaturalemexpellerenequeat:cum,authore Galeno, Suec caro valde dura,&fibrofa fir.
Rurfus Philofophi in dies rimari caufam conantur,cur magnesferrum attrahar,atq; Ijllud abigit: deinde cur ad proximiorem polum , fiue Ai&icum ,fiue Antardictim fe visMa^ne vertat, & tainenhuius adlionis caufam non inueniunt. Iterum quxnam vistam frigi- tisquaiis. dainlkpalea», vtniues ,&glaciem aeftiuis conferuet temporibus,aut tamcahda, vt pomaacerbaconcoquat,& mituret. NeqjPhilofophivnquam inueftigare potuerunt PalctfacuL ^ationem, propterquam.lignumficulneum Aegypti,feulignumSycomorinoninftar tascftva-aliorum lignorum, in aquisnatet, fed mergatur: immoquod magis mirabilniseft, ria. quando in nni aliquandiumoratum fuerit, ad aqua?fuperhciem etncrgit ,cum rotum oppofiru n prasftandum effet, nam quod humoreimbutum eft pondere grauatur.
Quiddelapidefelenite, velfpeculari dicendum erit ? cuius candor cuin Lunacre- Lapidis fpe fcere, & decrefceretraditurjoriturqiin Perfia,&pariterin ftiontibusgypfeis Agri I3o- cuLariscon C nonienfis,quiPlinio ignotinonfuerunt,quandofcripturarcliquit,in Bonomenliica- ditioncs. liae parte lapides fpcculares inueniri, qui in fubtiliffiinas laminas fcindutur.Alia quoqj jnnumera huius generis inmedtum aff:rri poftent» qUorum caufas indagarc noncft facil^.
Icaqjit prxfentia Ariftotelis doiflrinae adhxrentes, qui in libris Poftei iorum	p „
quacuinq; re naturah quatuor quaefita proponit, nimirum fi eft, quid eft, quodeft, & . propte< quideft.haec in noftroDraconefigillatimindagibiraus. Primumquaefitum cft notilfimu, proptereaquod a plurimis viris fide dignis hic Draco fuic vilus, 6c adhuc exficcacusin Mufeo Illuftrifsimi Senatus Bononienfis confpici poceft. Sccundunt-quxfitumperallitaradefcriptionemeftmanifeftum: fed quiaadhuc perfe&a nonha-beturcognttioj reftat vt reliq«ia deinccps inquiramus. Serpencum igitur, velDraco-numa!iosterreftres,aliosaq»iatileseffe iam decreuimus: huncaiutcm D aconem bi- K*c draco pedein ad genusterreftrium reducendum effeexiftimamus, prasfertimcura in terra_., ad genus non aucem inaquisdepiehenfus fuerit. Prreterea cum parte poftcriori ferpercr,& par- tcrrc/lriu tem antenorem mole corporea grauatatn, progrefsmo pedura raotu duceretjnccefla- rcduccaus D rio ad illud ferpentis genus partim ferpens, parcim progrcdtens refercdum eftc cenfui-mns, fub quo genere Dracones continentur.
HicDracotarduseratinmotu,cum pedibuseffet fefertus, quiferpentibus potius . impedimento,quam commoditatiefte folentj vtapud Philofophum^in hbro deincef- '[c "raco (u animaltum, manifeftatum fuit» Quc)dautem tardt e(fet greffiis, mde collegimus,, UT quomamminimeaufugiensidumrufticiferientisexpedauit. Vndeahqui his ratio- motus• tubusmoti, hunc Draconcm bipedcm Bafilifcum , vel eicongenereraefte volucrunt; cum tamenhoc a rattone valde alienum fit: carebat enim illis otnnibus condicionibus quas incapitedcBafilifcopatefecimus.	•	Conldcra-
Scrio igitur pondcraturi modura , quo hic bipcs Draco genitus fucrit, habiti m—» tto ori^mis philofophi induem'us, variafq;inmcdiuin afferrcmusjationes^qutbus tandcraex plo- buius Lra-
fis, ttnss.
Vlyffis Aldroiundi
40 6
iis,noftram (cntentiam aperiemus.Itaqj primdin arcnani quatuoropinionesprodi- p bunt;PrimaeritanaliundehicDracomigraue(,it Secunda an ecoclo cum pluuijsce-cidcrit. Tertia, anex pctmixtioneanimaliiimdiueiTigcneris ortusUicnt. Quartadc-niq; crit,an ex putrimateria fitorigmarius.
Auispu-gnatrix qnxfiterit.
JVtt/enitnut aut.r mi— greni in I-taliam. L.\ I.c.i<D.
Homtney mizrantes,
C>
Cr remigra tes qui*
Lraro nun qud viftts i/1 Luropa.
Draco hic non fuit a-iatus.
T-ifces lo— cun, natx-liviaeftre-
tC S (jtll.
AN ALIVNDE MIGRAVERIT-
VI tuenturhancopinionem,multa aliorum animaliummigrantium, & remigrantium excmpla atfcruut. Quaudoqyidem Graculus Bo-hemicusauis olim noftrxs incognita regtouibus,e]ap(is annis, ad nos migrauit.non quidem ex plag.i orientali, vt quidam perpcram arbi-tratifuuc: fcdnuiufmodi auesexIocoSeptentrionali, autniuium co-
pia,autingcntialgore,autalicjui inundatjone coa<5iashucmcaif<_s
cenfemus:namqu»pofteaaucupislaqueos vitarunt, infua loca frigida remeafi«Lwf ctcdimus. Itcm3uisqu£damKcmperchens,quafipugnatnxdi<5ta,ex remotis borea- p lis plagaepenetralibus, Maio menfe,inBcabantiam aduolat, & huiufmodi auis Ardeae congenereftcvideturtquemadmodumin Hiftoriaauium explicatumfuit. Gilliusm Achanum prodidit Ciconiascim Gruibusnon fimul,fed temporibus diuerfis,iniu-riam frigarisfugientesjmutationeCoeiijfibiconfukre^Sitranfa&a bruma , rursusad patriasiedesfeconfcrre.
Paricer Cotumices, &Turdi> quot annis,in Italiam tranfuolant. Milui etiam,Ery-taci Hirundines, per Acftatem tantum,in Europa dcgunt, & circa Acquino6iium AutumnaIe,forraflispabuligratia,ah6 remigrant. Nam Htrundines,oer brumam, in noftris regiombus, nulloinuentopabuJo,perirent: quarem Regionc calidiori hye-mem tranfigunt, doncc, aducntantc Aequinotftio verno, ad nos rcmigrent. Similiter Locufta? quandoq;ex rcmotiifimis regionibu«: migrant, vt teftatuscft Phnius. Namqj anno quadragefimo fecundofupra millefimu, & quingcntcfimum agmina locuftatuia inaudiraex paludibus Meotidibusprofedia,non folum vniucrfamPanoniam, & maxi-mam Gcrmania? part< m, fed totam ferMtaliam, non finemagna omnium atcrra na-lccntium pcrnitic,occuparunt. Immoetiam hominesabanimalibus fortafse cdodi G fuum locu nati.lem, propttrsB!lu,deferunt, vthominesiugamontiumPyreneorumco" lcntcs, & Incola: Alpium Heluetiae, Alucrniae, & Sabaudiae, qui, vrgentc bruma, pro-pria relinqtientesdomicilia,ad }eca plana migrant, vbi vanjs occupati exercitijs,quae* flum, ad vi£tuni sfaciunt: elapfa autem hyeme,ad propna domiciha reucrtuntur.
His igitur notatis,a!iquis pronunciare poftet, hunc Draconem bipedem ex rcmo-ti(fimoaliquoloco,neceflitatealiqua coa&um ,ad nosprofe&um fniftejquamuis in-tcr animaliamigratoria non recenfeaturjquaeftatutoquodamtemporc gradiuntur,& rcgrediuntur:cumhocanimaIisgenusnunquamaliasin Europa vifumfuerit. Memi-nimus quidem tcgiflc in hiftoria Prouincia: Carniae Regi Tartarorum fubic(5ts,Scrpcn-tes lbi vcrfari, qui pro anterioribus pedibus, vngulas,inftar vnguium Lconum habenr. Cfftertim cum nofter Draco non vnguestantum, fcd pede.s digitis tibia, & femorc di-ftinctoshabuerit :idcircohunc bipidem Draconcm fuiife confimilcm , vcl congene-rem Serpenti vngulas habenti apud Tartaros, affirmarenonaudemus. Prxterea hanc fententiamnonpoftumusample&i,quoniam inter Serpentes,feu Draconcs nonala-tos, Sc aues xqualis noneft comparatio : nam his propter alas commoda eftmigratio; H cum illipcrterram gradientcs,&perloca habitata tranfeuntes, nonita facile homi-num infidias euitare valeant.
Ex alcera parteambigerepoftctaliquis, an peraqiias,morepifciuiri,adnoftrasrc-gioncsconfngerit: ctim pifcescorrmod£ de vna regione in aliam tranfmeent: nam in pclngonullishc minum infidijs funtobnoxij Conftat cnimexperientia,multa pifcium genera propiijs non contenta ffdibus,ad alias confugcre habitationcs. Siquidctn^» nonnulli pifccs df micilium maris(|efcrentes,dulces fluuiorum vndas fubcuiu; immo ibicopia cibcrimirtfcati,aqiiari)m tranquillitatealledi,&; propishabitationispla reitrmcn ores,rchqiitrn vitxtcmpus ibitrarfigunt. Sunttamcnalij,quosquidcm tviaris intc-rdum tscdet, &amnibus fcfc iufinuant, vt Lampctra:, Stuiioncs, Alqla:, Sa 1-\	moncst
FLft Scr p.8c DracXiber II. 407
^ nitnrs. &: fiiinics :ac luc» nstalis omnino non oblJUifc u itui: cuin, ftato tempore, ad mare icmccnt.buncetMm tjui relidisaquis tn tcrrani prodeanti vt teltjjficatur Roode-letius,in quorum numero Polypt, Mur«iena?,& timiles recenfenfur . Id eriain anguil-li nobismanifctbnt,qua; in dulcibus genitaeaquis,amaros lacus,3<: paludesfulphur, &alumep iedolentesingrediunrur,ibiq; natalisobiitae loci, reljquama;tat€ ducunt. Affirmanc quoqjnuperopumquidain anguillasin Nformjnia QaHiaePr6'uinCia,excnJ AngnitU-aqiias vagui,& ferpenium more, humi vi£um quaeritare. Qujrehis ladis fundamen- rg nAtnnu ?is,qutd.iin alfcuerarepoifenr,hunc Draconem cuidam lerpenti aculeumcorneum in eauda habenti,&inQceanomari verfantj fuilfecongenerem, quo aculeo ampucaco,-reliquufn corpus, pro cibo,pifcatores commendant: quamobrem hjc Dracoaculeum corncum tn extremitatecauda; gerebar, vt i ldefcriptione fuit explicatumi ideoex vnari Adrtaticoper fempcruirens Rauenna? pinetum ad nos migrjfle dicendum eriti Er&oactc Quemadmodum igitur pifces loca mutaredicuntur, vc fuperiusfacisfuperqjexplana- teumcor^ tum fuin hcebit quoqj pronunciare hunc Draeonem biped^m <i Regioue nacali huc mu inCA* &c£flifle, forcaflis llluc rcueifurum, nifi interfedus fuiflc r.	extre^.
$ Quamuis rationesallataefinrprobabiles jnihilommuscredendum non elfeopina- ^tateh»-mur hocanimal,fifuifletaquatilc,adiocaamariremotiflimamjgrafle. Prxterquam* quod fi fpecies huius befliae Adrjacici maris fuilfetincola,proculdubio quandoqi J oa-uigantibus confpefta fuiffet: ideo cum ni>n quam lbi vifa fuerit; non eft afferendum-* banc animalis fpeciem ibi verfari. Demum cum hic Draco, ratione capitis,& caudae, vip&rse afiimiletur, potius ftatuendum eftDracouemhunc iuserangue«terrefttes,aoa auccm ihccr aquatilcs eflfe collocandum^
a n c v m p iv v i A
DECIDERIT'
1 'l ' 1 ' •' •■ "H i	» »	...	: « >
$ OSTEAQVAM fatisfuperqiexplkarumfuerichuncbipedemDraeo-nemaliund^, mbreauium ,vel pifcium nequaquam migrare pocuiflc opuseftdiligencerfpecHlari,aq fortuit6 veu^orum yiolentia delatus, tandem cum pluuladecideirit, &craduahcuiuscemporis, illain ade-pcusfucticmolemeofpoream,qualisin iconedemonftiatur.Hjecau- Ub.x, Dy ' tem opinio nonnmltum a veritatedcclinat': cum varijHiftoticifide pnofofh» digni pluuias aniaiatOBuin, & inarii.matbtum'memorauerint. Athenaeus, per fpatiuin trium dierum, in Cheronefo^pifcibus^pPu.flfe fcribir. Hu'ic adftipulatu: Philarcus,*qLli	x
iruilVii in locis, non f.>lum pifcjb iS; fed ra ns, & f u nentis plulfe fatetur. PariterHc* yachdesinHiftor js diuulgauit ,ci( ca Dardaniam , &P'oeoniam, tanta ranarum Copia pluilfe, vt vijs,&habitacfon :busrepletis, incolae alio migrai;e coa.^ifueriur. Ranariitn pluuia pi~ qiloqjpluuiam Dioiioi usS culus recicac. M.eminimusetiam legifle apudaliosH'fto- fciut&ra-
Ventorum
*
•Lttutm
pabulo, &kerecoi'rupto ,pettilc C^rdanus id rlpii'cxplodit ,quoniam harum pluuiariim ca^ifim in.vehcoruiti violcn-cuin t efert, qui per aerem fxtiiendp, e ingismantium,raiias, pifciculos, & lapides, iti P modumimbris,deferunt. Nonnfcolim Bpnoniae,taiita.Crdbkftirta Copiajvi ventorum delata & coelo dccidit, vtcundtis npn paucam attulerit adi-hiratione'm?ttem i nonnul- KJ lis intelleximus huic.Draconi confimiles,&eriam diffimiles animantes ,in AgtoBo- ^^1**!*^ nonienfi, iiixta teniplumDiui Apollinaris ad Comitemlpahnem deBIachisfpedtahs, confpe^osfuiflejquodfiyeritacemaifequicuc', prdculdubio, vi vencorum, &pluuia- " rutn decidiflc atteflabimur.
Htsaddamiisnonfqlumanimata,fedetiam mulra inaniniata diuerfi generisSCoe-lo, inftar iriibfiism, ad terram fluxifie. Pliniusenim lac, & fanguincm , Accilio, &C. Li.i.e.2 J» Povtio Cp.nfuhbus,pliii{fepronunciauit	& Cicetoin libris de Diuinationehjc
vc-iba protulit,fanguine pluifle,Sehattii iTuticiatiim e(f. lcem Valerius"fvi'akimus car- Lib.\% ws m Riudumnimbidiflipacas a 11 quaridtTttiiit">|iitoftttrb2 Wrtto partem
aues

40&	viyffis Aldrcuandi
pfauracar aucsconfunvpfcfunt. Dcnuo luxta fententiam Plinij, fcrrumetiaminmodum plimic dcciditinLucani$,anno pra;ccdcntemortcm M. Crafli, qui k Parthis crudclitcr fuit interfe&us: erfigiesautemfcrriiimiiisfpongijs cfsctradcbatur. Mirabilis quoqj Ia-Ftrri j/ltt- na? pluuia circa Caftelluro Cariifanum accidit eo temporc, quo P. Annius Milo occi-uiavbi co- fusfuit. TandemfcripfitLiuiushbrofextodebelIoMacedoiiico,Tarracinaf,&r Ami® '^vivvT terninunciatumcifealiquandolapidibus pluifle. Quamobrem nulla admirationete-ticridcbemus, hDiuus Auguftinus ad Marcellinum fcribcns, pluuiam tcrr«lapi-dutnmcmoraucrit. Itaqjfinofter Draco ventorum vi,&pluuiadeIatusfuiifec,non fMiifc*verifimilc,qu6d folus confpc<5lus fuerit jnam plurcs proculdubio decidiffent: «jucmadrnodum in allatis exemplis ranarum, pifcium, carnium, ladtis, fanguinis, fcr-M,lanarum,& lapidumpatefa&umfuitj idcirco haecopinio tanquamimaginaria «5V> veritaiimmjtneconfoimisexplodendaeil.
'« t	,.	'.	T
c • -	~
an ex congressv animalivm
-	diueiforum ortus fucric.
ifi • ■1 • ' '
X permixtione animalium diyerfi gencrisltuncDraconembipedem) j>cmtum fujffe multi autumant, nec pra?ter rationemj quandoquidcm muhaanimalia huic confimilia, atqj bigencra nuncupata aliquando nafci obferuatum eft. Empedocles enim agens de proprictate ani-n j'ium , nonnulla bigenera intcrdum orui tradidit: itaut in vno corpore diucrfs duorum animalium naturxcoaltfcerc viderentur:fic cnimcanit.
y.ulta gtnns dufUx refcruut anwalia mcmbris, Fefiorc, vel cafite, aut alic fcut lideatur { T jfttericr.c, ret%fiq\ beuis firmay aut vice vtrfa, -.»	. .
In pccore bktpana cjuoxdem vtfiigiafortna.
Infusi, & fccorts humano in corjwrt contra.	6-
IdcircQ facile nob s peiluadere poterimus hunc Draconcm ex animalibus diuerfae wt > 'fpecjei prod;jfle squtmadmodum eft illudanimal vocatum Aphat, quodex Leone, Sc Jhhap&ni Lcopardp gigni ptrb betur. Leonum ctiam gcnusquoddam ignobilccx Leaenis, Sc tnalquaie. P^udis refultat iveluti Lcopardi ex Pardo, & Lcsena, tcfteThcophraho profihunt,
.Vxl In AlpibusHcluctiat ad Pagum Sp(inga,ex equa,& tauro genitus eftequus, qui for* Hn-p-b s- ^^'ppobosvvelhippotau.us poterat nuncupari, Intellexitruscirca Gratianopohm, crndit afina,,&tauro natum animal, quod lingua vcrnacula Famur dicebatur. Idq; hip» fpobouiforta£fisfimilefuiffearbitramur.Itcroexcqua,&afino,velexonagro,&cqua# s / y\mulamcurfu velociifimae gcneraniur. Prxtercalbrisexaprisj&fuibus, Tytirusej Mt&e q*t* OUCi ^hirco, & mufmo excapra,&aricte gignuntur.
nanr^fitto* ]n{UpCr L^ipaeexcambusconcipiunt, vt Lycifca excane, & lupa,& lupus canarius vcloces tn exrangrtifucanis, & lupioritur. Neqjomittcndifuntcancsalopccidcs, quicx vu!» furju. pcv& cane prodeunt. Immo Lcontomigescanesexleonibus natos PolJux appellauif.
Di^imus quoqj frriptis mandauit Camelumex apris fimul pafcentibus cociperc; vnde Aprocame P°ftea anim^ns Aprocamcjus vocatuscmergat. Hocautemfifitverumnecne, fida H ilf s^w/ ^P1^ Authorem maneat.. Pbilofophuseniroequam paticongrcfTum camcli tantum-
anifnal. >
«w
<1
f V- Non.dtfuerunt, quimurcm araneum exfeIe»&murenafcidiuulgaruntjquod veri- . " ^timinimeacccdcre poteft: fiquidcm hascduo animalia maximas inter feexcrceut inimicitms. Athenarus,ex Andrcaquodaro, muraenas ex vipera gcnitas morfu intcf-ficetepr^nuncjauit: quafi, ad,jllj.us mfntero,viperaecum murarnis congrcdiantur: im~ .l^oSoftra^m huic opinioni adftipulantcm addueit: deinde vcrfusNicandri inTheria-. Visr^wtathuncinmoduro.^ r , ( -	. ..»■•
. y _ . ,J>rat^rea quaeuqpfiismarefiuftibus ambii	,
ftr. ^^o^muJtMteffUf cautamirabtiefaifum	2i ^ ,...
"'" * .............."" " '•"** " " * Mura-
Hift. Serp. & Drao Liber II. 409^5
iiurxn£ e/}, quodfitpe citb viuaria lapfu JO(frat, attoeiq; petens audacuLa morfu VoLuat in aquoreaspifcan.tem e naue proceilas fama>eftfi modo vera, quod b&c fua pafcua Linquat, Atq\ eat in fteeum, cogente Ubidine, litttts, Htcum viperco cotensferpentegrauetur. Ampliusnarrauit Cardanus,in librtsde iubtilitatc, feVidiflfc Papiae animal magnitu-dine vulpis, orc, & riftu ieporino, dentibus prxlongis, ad inftar fciun ,ocuhs Serpen-tims, nempe carcntjbus angulis. Pileus hircma:barbae fimillimuscaput tegebat.Pilus ^„'9m/t[ra cratmuftelmu>. Anteriores pedesvttaxi. Aures, & pofteriorespedesabhutnanis ni- rumpapix hjlo difcrepabant; nifi quodvngula vrfi pedes munibat. Dorfum, & poftremam par- v'trum. tetn centum fpinae circiter,ad modum hiftricis, exornabant, quse non emiftariae, vt in hiftrice,fedimmobi'.es erant, Cauda anferina,cuiuspluma?infpinas terminabant. Voxan>mantiseratfubobfcura,rauca,quafi latrantis canis. Hocammal erat iracun-dum, quamuis a circulatore facilepertradaretur. Cardanus igiturhocanimal nonfui g gencris,fcdpotius ex hiftricc,& alio animali,veluti vrfo natum cftecrcdidit. Non ne etiam Galliarum Rex equum habuifte perhibetur, qui parte pofteriori corporiscer-uumsemuIabaturHdeoqjexceruo ,&equa genitus cfte ferebatut ;qua de rehippela- Hippcla— phosiureoptimonuncuparipoterat.	pos quod
His notaiis ad tnagis peculiaria accedendum eft, vtcundiis patefiat,ex quorum ani- animal. manuumcongreflu hic bipes Dracoemcrferit.Multiinhanc vtnerutopinionem,hunc Draconem teftudinis,& vipera fuifte partum; quafiex permixtione teftudinis,& v^pe-raetertia fpecies animantis produdafuerit :fiquideincaput,collum,& poftrema pars Partttr*e' eaudae huiurDraconis viperam rcprsfcntabat :dorfumvero ,&fuperficicscumpedi-busteftudiueamfiguram exprimere vidcbatur* Quocirca,fiortus huius animalis,ex e* vtpera. vipera,&teftudine prodijftet, velocitatem motusvipers hicDraco participans,natu-ramquadam mediam inter velocit3tcm,&tarditatemeifetadeprus. quapropter iure merito, profy.mbolo Summi Pontificis Gregorij XIII.in cuius Infigni gentilitio figura Draconis refulgebat, vfurpari potuiftet ,cum hoc Di<5lo. FEbTINA LENTE. Hoc Symbolum enim Di&um fubfymboloCarfaris legitur,in quo anchorae,&dclphini iconesconfpi- Qafaris. C ciuntui .Propterea quodhoc fymbolum integritati,& naturaetantiPrincipis congrue-bat,quipopulos fumma prudeutia,fapientia,& intelledtus velocitateregebat.
Rationes sgitur,Draconem hunc bipedem ex praedi&o congreftu profilijfle demon-ftrantes, funt qnidem probabiles, non autem tanquam concludentes admitti poffunt. Prim6,qma licethoc animal, iuxta dorfum,figuram teftudinis ymulari vidcatur,nihi-lominus, fi quifpiam tergusDraconisdiligenterintucatur,illudfquamofum,morepi- Dorfumbtt fcium,nonautemcoriicete&um,ritu teltud/nis ,obferuabit. Prasterquamquod pc- ius drac*-desteftudinis,admodum lacertorum, quinqsdigitis integrantur .'cum tamcnnofter nts quaLc. Draco pedesdigiris tantum quatuor refertos habuerit.Deinde hic Draco ex congrcf-fu teftudinis, & viperx qafci haudquaquam potuit: proptercaquod animantia, ob an-tipathiam qu?mdam,intcr fe diftentientia,fimul permifccri poffe non eft verifimile_v. Narratenim Pliniusrcftudmcscumferpentibus preliaturas,heiba cunila fepriusmu- •2o•'f•I®• nire,ne forte venenum circa dentes viperinos delitefccns fibimetipfis noceat:hac de re vnicuiqj mnotefcit tcftudines, & viperas pcrmifceri minime poftc.His addamus ttftu- Tenuciinu dinesad congreffum cum vipera ineptaseffe,quia teftudines,morequadrupedu,ma- co„areffus p kefuperuenicnre3pcVmifccntur3 & prarcipu^cum oinnibus liquido conftet teftudines aualis inter anunantcs quadrupcdcs ouiparas a nobis alias collocatas fuifte. Et viciflim ma- Fi<rUr 'ala-jiifeftatumfuit in primolibro,capitefecundo, vipcras mutuo complexu ,ob corporis Certorum longitudipem,congiedi. Praeterquamquod teftudo genitali duro, & fer£ofico refer- fimjns ta ta ctt, quod ad congt cftum Serpentum penitus ineptum efle creditur.	forma an-
Cumigitui cougicifus teiludinis,&viperceconfutarusfuerit:reliquumcft,vt medi- guium_ tcmur, num cxpermixtione lacerti viridis,& vipcra:ranquam commodiori,dimanare potuerit. t.tenimhic lacertus maximam cum Serpcntibus habct conuenientiam—», quia cortice Jicet molliori tcgatur, tamen Iingua longa,&bifida,quafiSerpentina eft prxditus. Dcmum fi pcdes laccrti demantur,omnia cius mcmbra Serpentibus poftea aflimildntur :qucmadmodum in hiftoiialaccitaiuexplanatufuit. Idcircocomplcxu
M m	non
/
t
410	Vlyffis AJcfrouandi
non diffimili j & laccrti , &s rcrpentes coire videntnr. Idq, pluries confinna p, uit Plinius ailluerans in lacci tis, veluti in beftijs pcdes ion habentibus, eumdcm ce-Iebraricongrcflfum . PrardiiStisaddamus oculat.tm fidem : cu circa fincmMenfisMar-tij, lacerti comphcati, ventribus iun<5tis, caudis, 6c reliquocoi pore intortis,moreSer-penttim, obferuentur. Immo additur maxima ouorum iacertor um, & anguium fimi-Oua (acer- Iitudo, qua; (ub terra condua (uaiponteaperiuntur, catuliqj vciuti^x aliorum ouis torum ottis ferpentum egrediuntur. Ad fiuem lacerti naturam auguium mduentes, bcumah tcm. ferpetinis pore, fubtertaneos meatus mgrediuntur ,&frigus vifantes occultantur. Quamo-ftmiliq sitt brem probabilu vidctur viperam cum his lacei tiscongredi potuilfej idqjnobis magis jnfinuatviridiscoIorhuiusDraconis,quem infquamis paifim repr^fentar.
CcEterum,vt veritatem fateamur, neq, hanc bipedis huiufcc Diaconis onginem__» Lacertus concedere poflumus, & prrefertim quoniam lacertus viridis, cum ferpentibus acriter viridis, c/t pvasliatur: quaproptcr in hiftoria quadrupedum digitatorum ophiomactis fuit appel-ferpetibns jatus. Infuper hic lacerrusannumeratureorum animalium gregi, quihominesmi-pr&iiatftr, randumin modum diligit: ldcirco vbicumq; fuerit homo, ibi quoq, bcertorum co-
pia congregatur, qui, crcdo capitc, facicm hominis inruentur, & viciftim lacerti ab p hominibus lmpune pertraitantur, & fiori admoueantur hbenrer faliuam humanam lambunt. Et,quodmaioridignun? eftadmiratione, lacertus viridishomini dormien-» Lacertus tj aififtcns,fi auguium infidiasanimaduerterit, per collum , & facicm dormientis cit-ajjtfltt ho- cumcurfitat, donecexcitetur. Quarehomo expergefa6tus, confpedto lacerto ,ali-rniri dor** q^iem ferpentem in infidijs morari coniedatur. Quamobrcm , ob max mam anripa-micnti, thi^m mter-viperas, & laqertos virides, horum animahum pcrmixtionem cxplo-dimus .	'	• ■ .
Iterum vir acri ingenio prseditus ambigere poffet.an hic Draco bipes cx congrcftii Congrejfus ranae, & vipers ortusfucrit: fiquidemaliquaffuntran2E,qUcTexcoitu , aliqus vero, ran<e,&"vi quae ex putri materia generantur.. Idq;magis idpoftet fibi pcrfuadere:cum pedes hu-pcra, ius Draconis figuram pedum ranarum a?mulentur. Neqj ha?c opinio nobis poteft arri-dere, non folumquia pedeshuius Draconispedibus poftcrioribusrana; finrdiffimilesj n2m rana?, anferum ritu, funt fteganopodesi pedes enim membrana quadam interftin-<3oshabenr, vr facihusnatare valear.t: vcrumietiamquia viperaein montibus ,&ne-motibusj rana? verd in lacunis, & paludibus ftabulantur.Et quamuis potuerit ingenio- G fus virreplicare hunc Draconem excopu!arana?rubetse, feu bufonis, & viper® profi-lijffe,quae amboanimalia in ijfdeincryptisfiepe verfantur: nihilominus hanc non com-Permixtio niendamus fententiam :tum quiarubctas ex putri tantum materia gigni alias decla-viibetx & raTutr fuir: cum etiam quia quadrupcdum, & anguium copula eft ineptilfima : veluti i/ipcra p:iu!oante decopuia teftudinis, & viperjefuitexpofitum. Nifi velimu.sridiculanon-ntillorum ampleiti opinionem, qui volucrunt hunc Draconem olim fuille vipcram—', qu^ bufonemdegIutiuerit,cinus duo pedes peraluum vipcrinam exeru lta coalucrint» videinccps vipera Draconis bipedisformam induerit.
an ex pvtri materia g e n i t v s-
OSTREMO locoremanctponderandum, num'RicDraco bipcscx H putrimateria originem traxerit:cumexcongreifu diuerforum ani-malium genersri minime pofte probatum fuerit. Etpotiifimum cum animalia nonmodocxang iw,vcrum quoqi fanguinca ex putrid:i_j mntcriainterdum producantur. Inprimis cundis liquido conftaio opinamurjinmari Occano Hibernia»,& Scoti>,afacult3teforfanaqu2e Bcrmc!& innata, Bcrniclas aucs, fiuc Rranras, ob putridam malorum nauium materiam, b.c-aues etcpu uiffimo tcmporis fpotio geiierari. Quandoquidemcxcontabulatisnauium putrefcen-tri mate t ibus ftirgi quidam crumpiint, qui paulatiminfigurasauiumabcunt . Immo&alij riagenita. rcfaunt i.i Scotia circa aiborum litofahum cWdices qndfdam oririfungos,qui paulb poit intcgram auis foimam adtpffcuntur; Roiho enim ali piantiiper pendent,dcindc
in
Hi/l Serp & DraaLiber 11 411
inaquam dccidunt, & morcaliorum animalium, vitaai participant. Harum autcm-auium lcones iiberaiitatcclarjilimi viriIoannisBrancionisMichienienfis,exBcabau-tia habuimus.
ltem incauitatibusraxorum, &in terra: penctralibus rana; venenata? procrcantur, qus ftatim atqj inluccm emergunt, turgent, & paulo poltpercuut Taies ranaefre-quenterinGallia propeToloiam,mfaxoarenariorubromaculisdiftincto repeiiuntur, ekquomoljepararifolcnt. Quidmirum ? nonne intra ctiam dura laxa balam quidam oftreacei,dadylimarininuncupati, ad mare prope Anconam gignuntur, quos vulgus natfyli balaros appellat. Diodorus quoqj icripfu,poftinundationem Mih,fetus diuerforum mari»t,iHi animalium, ob putredinem, obleruaiifolere: nam reccdente aq.ia, cx limo ter* x ra- i.c.x, dijsfolaribus arefiito, vacije animalium ipecies prodeunc. Immo tantum abeft,vtani-tnaliaexputredinegencrarjnonpolfiutjvcpocius cunitamundi animantia eodem-modo produci qneant.
Etenim multi Aftrologi in hanc vfqj defcenderunt fcntentiam, vt affeuerauerint, animantesetiamexfemine generarifolitas, vi aftrorumin fublunaria agcntium,ex m putredinequoq; produci polk.:cum ha.'c inferiora , pro varia rerum gencratione, ab m*l>feuv' aftrisindicsprxparcntur. H.mcopinioneinfecutuseife videtur Auicennas, dum ali • ""fodptc quam diifercntiam intcr crcan£em,& difponentem formas collocauit :idcirco haec amma^ ex verba protUiit: quando maccria rationem fcminis fubiens congruentem adepta eft di- m*teTt fpofitionem; tunc viftellarum, &Solisformam indaitj ficq; ldcm Animal ab eodenu ?utrtgene* 3gente,nonautem abeodemdifponcace,ex femine, &finefemine , inlucem prodi-
rari pojjtt*
re poftetradit.
Haecigitur difpofitio fortaftis eotempore fuitin aiiqua conftcllationc agente,& operante, quando hic Draco bipes genicus fuit. H.ec autcm opinio ab Auerroe refellitur: quandoquidem aliud eifec agens , &aliud gencrans formam, & gencra-tum noneftet vnum in adtu. Confequens eft mamfcftum, quoniam veluti a£tio agen-cis dcbec ad ens actu terminarc: ita actio difpoficoris pariter ad ens adu terminare de-bec ,-alioquin ambx clfent oriofae. Quamobrcmcum fint duaeadtiones, generattim-. ctiaminaciuduplexeflet. Hmcratio Auicennsefalfitatcmeffugercnonpoteft. Di- PutreeU cendum igicur eft,ad gcnerationem animalium ex putri matcria prodeuntium,folcm, quem$do &aftratanquamcaufam vniuerfalemjputredincm vciotanquam particularem,&fub- concurrat Buntem viccm feminis concurrere.	advenera*
Modoambiget aliquis,fiindubitatumeft,huncDraconcm bipcdcm tumexputr» tionem. tnatcria,tum exfemine indifcriminatimgignipotui(fc,aneifet eiufdem fpeciciiudi-candus. 14 negandum cflcarbitramur : quandoquidem mus ex putrefadione natus, &mus ex femine genitus non funtijdcmfpecie,fedadidem gcnusiurc optimorcdu-cifntur. PrsetereaSueflanus,&multialij animalia perfcda ex putredine ortum trahc- BernicU rfcnegant jquaefententia a vcritate remota cife videtur: cuexpenentia conftet Bcmi aues fum clas aues ex putri materia prodcuntes perfe&a cftc animalia,cum quinq; fenfibus inte- anintalia grentur: immo ranjeillsefoliilcs perfcdionem animantium funtadepta:,&tamcncx perfetfa. putredine origincm ducunr.
Reftat confiderandum, curin Italia, elapfis annis Dracones huius gcneris cx putri materia geniti,& vifi no fuerint: idco poflumus afleuerare, genitos quidem, fed no ob» feruato^fuitfe. Pra:terquamqu6d matcria nonnifi determinatoaliquo tcmpore alicu-iusconftellatioms ,ad putredincm difponitur, & prarparatur. In prsediiStorum confir-J) mationcm,in medium affcrre poffumus anguillam animalperfedum non folum ex pu-
ttimatcria generari.fcdetiam in illanulium prorfus fexum obfcruari,vt Ariftotcles L.i.dege* afleuerantiusdixit. Idautcm innoftroDraconcbipedeobferuatumfuit: namquam- ncr.Anim, uishicDracomagnocapiterefcrtuseifct, quaeprserogatiua mari potius,quam fomina: c.i8. competere folet: quemadmodum ctiam in anguillis intucmur, quarum aliae maiorem capitisfiguram reprxfentant: nihilominus Philofophus hanc magni, vel parui capitis anguillarum obfcruationcmnon ad fcxum, fedadfpeciem fpcdlarcretulit.
InfuperangUilla non generat j nam fi generaret, oua aliqua in vtcrogeftarct, quod AngnilU falfumfempercompcrimus. Etquamuisinanguillarum anatomc,nonnulhlumbri- feXu non ci, wehiti qucedam capillamcnta in ventriculo harum bcftiarum rcpcrta fint .-attamcn diftingut»* ^c&turae prjmordia minime fuiffecftcrcdendum; quoniam haec in parteco£tioni,& tur.
M tn z	non
4i 2	Vlvflis Aldroinndi
•	j
uoii.gc li-Mtioii deftinata erauc; ventriculus eaim eft pars, in qua cibaria, non autem £ vbifotustonficiantur, Immo fiqngaillae fexu ab inuiceip diftingqercntur ,proculdu-b:oeammaliquaouisrcfertaenct,&fcEmina potiffimum meatus feminalespatentcs h iberec: hoc tamen per anatomen veritad refragatur; fiqutdem Philofophus angmU las cancummodo, inter anjmaha fanguinea,finefemine,&ouationenafcitradtdit. ,4tiJso:cU.t Hocautem A-riftotelis affertum nonelfe fimphciter verum attcftamur; nam Berni» ucn nouit cLt aues, & hie Draco bipes fuerunt animalia fanguineprsdita, & tamen, fecundum gincrcjio- aliquos,finefemine, exputnda materia prodierunt. CaeteiUm partcs Arjftotelistuc-\ttem ornnia rj poterimus,fi dixerimus animantes tantummodo aquatiles ab Anftotele intelledas •maului. fiiiiTeidcindeaddemus, quod Ariftotelesdeillis tantumanitnalibusverbafaciebat,qu£ illisfueruntcognita jfedpraedidasau-s, veluti,&ranaeincauitatibus faxoruoriaeilii fucruntincognitas: quapropcer horum af»i'ma Hiu gencrationemh-»udquaquamnouit» Icaqjangutllas cx putri materia dimanances indecog iofcimus,quQniam ftagna p,er aliquodtcmporisfpatium exficcata,nul!ifq- animahbus prorfus fc3tcnt|a,denMoaquis Liviima?* replqtq pluuijs anguillas produxerunt.Immo compertuqi cft ex equQ mortUQ Jn lacu-h.ii c.4.". na	iunumerabilesanguillaspaulo poftpiodijfte. Idquoqjinahorum^eti.iBU ^
Ocnerati» aniitialium cadaueribus in paludesproicdis obferuare hcet ,* Ioannes Baptifta Porta (WQnHlarii fjteturfenbtiiiTe amicum,qui ligneis vafisaqua plcnis,algis,&quibufdam.ahjs flumi-uuo auifi- numherb's Incifis, & lapidum pondere oppreflffs, fubdio, paucis diebusanguilfasge-<io ■•.■«rctur nerab'at, Plinius vero anguillas hoc modo gigni a(ferit,nimirum anguillis ad fcopulps actritis, quoniam illa ftrigmenta viuefcuat? At Oppianusj contraPhilofophiopinjQ* ncm, anguillasconcumbere,ficdecantauit,
Anguitlx fyiris, multocj; volumine nixa Concumbunt, lentor dejiillat corpore toto j Jgtti fpumajimilisbi.bula calatur arena, Accipit bunc cxnitm, quid enim facundius iilo ? Concipit acccpto, nafuntur Lubrica terga> •	Flexibtts innumeris anguiLLa in Littore repunt,
Albertiopinio fuit, anguiUasjpluuip tantuin tempore,oua in gutrurehabere,qui cr* ror procnJdubio refcllendus eft: poftcaquam anatome conftat,nulla prorfusoua m an-rS 'd#r>1tW guilhsinuenifi. Rondelctius partes genetationj dcftmatas jnanguillis cffc,confe-Q g-ywxi quenterqjcongredi,&oua in eis procrcari fcripfit.fed poftea haspartespingucdine»-* obrutasnon apparcrediuulgauit, Quamobrcm,inhacdifficultate,duplexanguiiJa-rum genus tffe ftatuendum erit: cum ex putredine nafcantur >vt Ariftoteli pla-*. Cint, aharvero ex ccngre(fu,vtOppianusdccantauit,
Itaq; animalia cx putrida materia refultantia, & vtrumq;fexiim participantiacott' gredipoifcatfi mamusj&aliquid cxillis gigni,ex illo poftea,iUxta do&nnam Aiifto-ctlis, n;hil ampliusprocreari potent. Vnde nofter Draco bipesjfiineofcxufuiflet^ ^liquod,nempc vctmiculum genera(fer,fcd exillo poftea nihilprorfusfuilfet genitum* Hmc igitur ehciendum eft Dracoucm hunc,virtute ItellarUm, ex materia praeparata*., Cl&rus, & difpofica gigni potuifle,
Aliqui in prsfentia controucrfiam faciunt, an animalia ex putredine prodeuntian vel per fe, vel cafu genita fuerint. Ideo Aueroes incer Philofophos, animata ex putri Ananima- materia emergentia cafu haudquaquam genitaeftevoluit vhis potiflimum motusra-iiaexputtt tionibus. Prima eft h^ec. Nullafpcciesficcafu, animaha ex putrefa6tione genjtafunt vel pcr f, fpecies,vtBernicl3eaues,qu«dam ranx, mures,& anguilla?: quareconcludendum cft, H vei caftge has animantes,ca(u,in lucemminimeprofilijfle. Maior propofitio huiusargumcnti mtemnr. meridiano lubarc claiior cfle videtur,quoniamNatiiraomnesfpecicsperfe,&nonpcr Secunda accidensprocreat. Deinde3bAueroe addituraliaratio,quxefthxc, QuodaNatu-rnitr) yjuc- ra dcterminato fittempore,illud cafu genitum cflcnon poteft,fedan?ma 1CXputrima-r< ots. tei ia produiftum, tempore detcrminato in lucem vcnit, ergo non poterimus aflercre l z Pbfi animalia ex putredine nafceiitia,cafu fieri. Maiorem propofitionem huius rationis cu-dis patentcm efle ai bitramur;cum Hriftotelescafum a caufa determinata non fieri fta-t uerr. Minor quoq, propofino probationis indigere non vidctur, fiquidem generans Ucjcu. materiam fibimet appropinquantcm difponit,formamque deeius potentia educit; u«i2mobrcmidadefignatacaufa,vclutiadctcrminata conftcllationcproducitur.
Tcrtioj
FLiT. Sei p. & Drac. Liber\h 413
fa Tc;t;b3qt!odproducitur in plu:/'jus , cafu genitutn elfc non dicitur,vcIutiPh.Iofo-phoruui Prir.ccpsin phyficis docuir. Scd animaliaex putrefadionegencrabilia in_# pluribns.gcnerantur: quema^modum in vermibus,&:mufcisconftat :crgo animalia, quorurn origoeputri pendct materia , cafu non gencrantur. Dcmum, quod potcft A°ens minoris,poteft& Agensmaions virtutis producere,;dummodocaufam,& pro-portionemTuper effedtum poftidcant: fcd Agens particulare, nctrpe mus generans, jgetiS vnt perfemurem procrearcpoteftiergocoelum Agensvniuerfale,&maiorisvirtutis,pcr utrf*le,dr ic murcm generarre poterit jconfequcnterqjtaleauimalcafunon critgenitum. Agentpar' rotnori propofitionehuius argumenti dicebatur, dummodo Agens caulam, & propor- ticttUrc^ tioncmhabeat,propteranimalia peifetSta , in quorum producbone caufa , & propor- quid, tioccelo non ineft,nifi Agente particulari concurrcnte: quoniam nonfolusSol ho-tninem, vel Leonem, fed vna cum homine, velLeone producit,
Antcquim rationcm eorum, qui gemtacx putri niatcria,turantur, cafu e0V genera-ta,refellantur: necelfecft, vtnonnulla, iuxtamentem Diui Thomx,inmediuniaffc-rantur. Primanotandumcftgenerataex putrcdinc,bifariam confidcrari poife,cuo-g niam ad diuerficomparata, & pcr fe, & peraccidensgenita eiTetradtintU'; qucmad Gen,u ex niodum fanitas perfridlionem ln corpus humanum introduda : fiquidem hxc valcm- P'!trl matef da, ratione f. it antis,peraccidensintroducitur,qu!anonfanitatem int.oduccie , led rtu°'fart* fricandopruritum tantummodopcllercnititur. Atficomparcturad virtutem animai C0Vl(^1A,t regentem , idfitperfcavirtuteregcntcanimal ,dum calor f idtioi e txcitatus dcper- tMr* ditamreftituitvaletudinem . P.interdcanimali ex putri matena gemto idcmeiitdi-ccndum: etenim li confiJeretur rationc puti idi caloris, nemini dubium eft, quod caiu gcnetatur, cumlllecalor extrahens humiditarem,animalis productionem nonre-Ipicit. Sin ad virtutem coeleftem vniuerfum gubernantcm dingamus animum , vide-bimusilludanimilperfeproducuquoniamviscceleftisf mnes foimisde potentia_, Ctle/f-s materixeduceremtitur. Ideoq; illas producit fortras,qua-> cx feproducerepoten:fed vts qudJs quoniam matcria ahquorum, nempe animalium perf-ct rt.mnuioriindiget pra?para fit. tione,& difpofitione,quam virtus fyderum praftatc poifit:prcptera no imnn diate um-ncsformas producit.
Quare ficonfideretur generstiocx putrimateria ,vclhuius Dnconis biped/s,vel C B-rnicUiumauium in mari Q:eanogcnitam h , diceudumerit ,p r fe gencnri, lirct, ratio.ne putredinis, cafu gcnita eife videantur- Prasterquamquod iu m iteria putrida.. aliquod proportione refpondens fetnini repentur, in quo vit tus fim>lis lemini confer-uacur. His notatiSjfacilispatebitrefponfioafferenda racionibus.in oppofitum pauld anteallatis.
Itaqi.quandoin matori propofitioneprimiargnmentidiccbatur nullam fpecicm ca-fu fien: hoc affertumiimpiiciter verum t ife 11011 aifirmamus: nara rcfpicicndocaufam vniuerfalem, nempecoelu, pei ic,&noncafufiunt.Sin refpiciamus calorem in putri- Pattont^ dam agentem materiam,cafufieridicui''tur. Pra?tcrea, quando in minori proptifitio- caltftts nefecundi argumenti pronunciabatur anima' a putredine pndiens, tempore dettr- vjr/utis minatogenerari jconicquentcrqicafu nonficri.-Rcfpondendum cft, vcru n eifc non res p(r re fieriper accidens,ratione virtutiscoe!eftismundum fublunaremregentis,fcdToIubl- fiunt. rationecaJarisinputremmateriamagentis cafuproduci. Tcrtioargnmento,inquo diuulgnbamus produdtum inplunbus.non fiericafuj refpondendum eft,ve,u cifc non furi cafu, ratione coelioperantis, nil tamen repugnat cafu fieti, ratione caloris putri-D dxmaterix quiAgenns particularis vicesfubit. Tandcmquatto,&pofticmoa.igu-mento camdemcompetere refponfionem opinamur.
Quxriturin prxfentia,ancu l&aanimaha ex femine produ^la yfinefcmwepoifint p ocreafi • Deindefiprodu6tafincfcmine,cumcjeteris eiufdein fpeciei clfe polfi4.1t. Primaopinio fuit Auiccnn.e,& A!berti,quicun$; 1 anunjlia,tampe.fect.i ,quam im- optnio perfe^i vtroq; modo produci poife voluerunt. Prima igitur Auicennx ratiocft haec. Ct„ti.t r-Homincs,poftiiiluuium, virtute,&detcrminato ftelLrum afpedu, ex terra gcniti ca funtjq-ionum q jodpoteft virtus inferior,poteft ctiam fupe. i )r,?Tampl:us:fed Agens fttonZ pcr p3rticularc, vthomojicetfitvii tutis inferioris ,hominem gcnerarepoteft, & cquus re & pt cquaro;crge>inuhomagis id aCaelo prseftari pofle aifirmat.	tccidtns
Sccundum argumentum, ex mente Auiceima;, eft tale. Coelcftia cjrpora, iuxta
M m 3	vanos,
T
414	Vlyffis Aldrouandi
variosj & dttcrminatos afpcdus producunt infenoraj ergo iuxta afpectum vel magis, vel minus nobilem, animal etiam magis, vcjminns nobile procreabunt. Ideoqj vclu-ti propterafpcctum ignobilem,aliquando animal impcrfectum>vt rana gcneratur:jta rationc nobilis afpectus, animal pertedtumj velutiLeo producctur5&deniqj proptcr afpedtum nobiltlfimumhomo.
Cxterum rationes Auicennx nullius valoris efle vidcntur; proptereaquod virtui Ratianes cadeftium,& fublunarinm ita fimuliungi dcbet, vt ambaecopulataead generationem Auicennx concu^rant; cum altera finealtera, perfeftas animantes procreare nequeat. Deinde explodHtur aduertendum eft,coeIum, nonnifi per fccundas caufas, nihilin mundo jofcriori gene-rare: quapropter homo finccoelo hommem generaie nequitsnec coelum finehominc - tanquamAgenteparticuIariidpiwftar,
Nonnulii,adinfringendam ^ujccnna?fenteutiam,monimentismandaruntnonfo* lum animalia perfeda, fed etiam imperfeda,nbfq, femine, produci minime polfe:qi|o-niam vnumquodqjin Naturalibus, a fibt fimih necelfario generari arbitrati funt.HsEC tamcnpropofitiofenfui, &expericntia:refragatur: cinn ex cadauere gigni animalia vidcamus, qu® cum illo nullam pnc fe ferunt fimilitudinem , & in quo nullum praecef- ^ fit feme:njfi velimus aflcrere putridam ill jl maccriam vices leminisfubire.Pr^ter haec, ex Philofophorunidodtina,hoc procomperto habetur,qudd'aliqua animalia,veluti & plantae ex femine, & cx putri materia producuntur.
An vero animaliaprodcuntia ex putrimateiia fint eiufdem fpecici cumillis,qu£ex femineortuintrahunt, hoc nonc^retdifticultate, Quandoquidem Scotus Excellen-Ophio Sca	viringenij, ynacum multts alijsviriseruditis, hxc animalia effeeiufdem fpeciei
tt^rcapro 0pinaCustalifrerusratiorie. Animalia tam exfpermate, quamex putredinepro-a'!tifonem du£ta,eumdem motum,& confimiles operationes exercent,necncn ijfdem praeroga-tiuisgaudent: ergoeiufdem fpecieiefte ftatuendum eft, Idqiquod de animantibus ex p'ftn 3ficricui,deplantisquoqipronunciarenecelfeeft. Confequenshuiusargumeniilu-tf*atertdt ce clarius eife yidetur, quia i i Nituralibus vnitatem , vel diftin<ftionein fpecificam_> ex propiijs accidenttbus, aifedibus, & effedibus Philofophi femper venantur.
CcEteriim nos non itafacileadducemur, yt huicfuccinamusfententia?:quandoqui-dem snimalia ex femine dtmanantia, &fine femine in lucem prodeuntia eiufdem fpc-sinwali4 ciei elfe minimecrediinijs. Et quamuismures exputridaorti materia, eodemmpda G ex fenijie% filtenr,& rodant: njhilominus ad eamdem fpeciem eos referrcnon audemusj quo-& 'ine fe- niamgaudebuntpofteaalijseffjdtibusafua forma fpecifica profilientibus:cum nos Ia-> mwe orta teantmultjp prpprietatesparticuJafes,qu£ediuerfamfpeciemarguunt: velutiperfpi-mnfuute- cuum,&expIoratumeftmquibufdamanguillis,quarumalia:exputredine,ali£eexfe-iufdem fpe mineprocreanfur, & tamen ad diuerfas fpecies reducuntur.
Modoadremnoflram reueirentes, Draconemhuncbipedem ex putredine gigni potuiife non negamus: cum hoc rationi, & veritati reclamare non videatur. Etenim Hic draca Aelianusin priniis hancfenrentiam fouere videtur,dum ex purrida hominis medulla anexputri Draconesproducipolferetulit. Pliniusabhacopinjonenpnrecedit,dumcircainitia tnaterta, b?lliMarfici,abancilla quad^mferpentem editumfiiiifeprQnun£iauit,(quemmorc__ji vermium, ex putridamateria n?rtun) efle non dubitabat. Immp intelleximus, quod olim,dum cuiufdamnobilis puelKTdiriscruciatibusmortuasa chirurgis caufaminco-gnitimorbi, &mortis peilcrutantibus ventcr incideretur, duo ferpentes cxinterna nati pucredine prodierunt. Legimus, quoq^ menfe quinitili anni qu.inquagefimi primi fupra msllefimum, &quingentelimum, inHungaria,iuxtaflumenThcifumidaccidif H fe,vt inaluis nnultorum,ferpentcs, & lacerti naturalibus fimiles generarcntur: hincff-uiffimis doloribusobortis,patjcntes fuccumbebar; itaut muStitudohominum termil-lecirciter,hac affectione perijfle traderetur. Quocirca noseademrationemoti gene-rationemhuiusbipedis Drac.onisex putreditie prodeuntem qiiodammodo ampleit! potenmus.	■	:
Sed, vt veritatem fateamur, neq; huic opinioni adhserendum eft:nam fiex putrior-Htc gew* ?usefletm3teria,hoc in loco,, velalibideterminatoquodam tempo;re3alijhuicconfi-rationts jniles Dracones vifieflent,cum incseteris animalibus ex putrcdinegenitisidcontige-rno.us noif foleat. Atcyim nullibicalis fpecies in proprijs^ndiuiduisreluccreyifa fit:propterea cecesttur. ^ huncgcnera.tionismodum conccdimus. j^mocfem nudiiis tertiusiconcm huitjs
'	Dra-
Hltt-Serp.& Drac.Xiber II. 4FJ
flk fr -^unisclaafiTimo viroPompciuBologncfoinpqtriy BoporiienfiGymnafioMtciici-n^Ofcimarijeprofcffojri,&Phi!ofophoeximio oHendcremus: lpfequoq; ftattm in—* h.inc venit fententiam ,cx putredine hunc Draconem non prodijlfe : propureaquod piiircshiiiusgenerisanimantes aliquotemporecpnfpicerentur.
Hpvtcnus varios explicauimus modos,quibus aiiquis probabilibusmotus rationi-busDraconis noftii bipcdis generatipnem infinuarc poterat, Sedcumnec ahundc huc migrgflf ,ncc cum pluuia decidifle, nec cx congrcffu aninialium diucrfae fpcciei tjiiTianalfe, neq; ex putrimatena gcnitum cffcfuse iateq; probatumfuerit. Supereft Nojtrd epi tandemvt no'tramaperiamus fententiam, Ideo ftatlm arqj in MufeoIlluftriflimiSe- nio circM riatu§ Bononienfis, hanc Draconis bipedis in Agro Bononienfi capti iconem inueTn- generatio— mus,&diligentcrconfpicati,illic6huncingcnereanguiummonftrosegenitum fuif- »tm hnitti• fefufpicatifnmus. Quarecum hanciconem ExcellcntUfimus virloanncs Auguftinus? drasomt. CucchiusChirurgiaeinPatrioBononienfiGymnaiio profcflor, necnon Anatomicus infignis,&intercelcberrimosMedicosnon infimus animaduerteret,abfq; vlladirfi-cultate, &ipfein noftram venit fentenriam, hunc Diaconem, in genereferpentum_» P monftriferum fuiff . Idqjob raritatcmftabilirc poflumus: cum neqjante, neqjpoft
inuentioncmhujusbeftiae,aliacorifimijisFera in totaEuropavifafuerit, Haecautem Lib.q.de opinio Ariftotelisdo<5t inaeeftco. formis:narnfcriptismandauit in gencrationeSer7 geneamim0 pentumrarp^contingere errc^rcs. hacdecaufa in hoc Feraiu gcnere rara producun-turmonftrajreddttq; rationcm,quoniam angues formam vten valdelongam habent, &ouafubmdcnonaceruatim defcendunt, velutiin gallinis euenit. Quam< b tiiu geminus fetus inotiis anguiu raruselfepcrh bctur: ficuti viciflim in ouis gallinaium* fetu m geminum, & monftrofum, f. equentioreni confpicari licet, DeSerpcnte bici-pite monflrofo adum fuit in primo capite pi jmi libri. Tricipitcm quoqj anguem in Anvttis tri montibus Pyreneis interfectum fuifte Arnoldus tradit. Solus Apollonius, in hiftorijs, Cipsvfo Vg ferpentisbip< dismcminit, qui ritii Crocodili gradicbatur. Praeteiea fi kctoradde- fj.' fcriptionem huius noftriDraconisbipcdisfuperius recitatamconfugiat, magis, atq; magis hancbefliam monftriferam fu fleaffirmabit .-cum duos tantum pcdes afeinui-ccm per fex ditJitosdiftinctos taii ordinc hjbuerit,vt dextcr c audx proximior, finifter ve ocapif eflet propinquior.
Quarecumidquoqja nofais narr3tumfuerit Clariflimo viroSebaftianoReguIo,iii patrio Bon micnf? Gyinnafio,PhiIofophi£B profeflort ordinano,qui iam praelcdtionum quadragefimumatti igit annum :Monftruni hocSerpentinum ex ouo cnormis molis natutn eife ftatuit; ideoq;a natura, ob materise abundantiam j med um corporis an-guini craifamentum,cumbinis pedibus prrpaam loc3tis,tamquamduabusfuperflua: materiac appendicibus, eflc procreatum philofophatus cft.
V'nde quemadmodum, in genere Serpentum^nonftra funt ra riflima, yt paulo ante fuitexaratutnj viceyerfa ingallinacea familia^proprfrallaras rationes, monftra frc-quentiifima continguunt: intcr quaememorandusfuitillegallusDraconjs cauda infi-gnis,quem viuum in aula SereniflimiMagni Hetruri^ Ducis Francifci Mcdicciobferr uauvmustvirisenim magnanimisteriificofuoafpe&utimorem incutitbat. Caputnon crifta camca,vt in vu'garibus gallis ornabatur,necpale2e erant carneae, fcd vtraeqj ex ftrM0fus ptumis conftabant conos galeaemflitumxmulantibus. Habebat in frontcduas penn2s, fAUda dr*> ftupotiuspennarumcalamos^ranteniin ntidx) furrc6tos,feuduocornuajitcmbino$ cot,lt° aliosab vtraqj paiteroftti propenarcs,fed quiin extremitate plumas tcnuiflimas ritu p fetarumedebant^necnon^&aliuminceruice^quia principio huiufmodi fetis eratexor-natus. Color totius corporis fere fubfufcus,fed radicespcnnarum erantalba?,pcnnae verpitaerant conftitutoe, vt veluti fqujmasa?mularentur,prppe vropyggium, qi a_« caudaexit, tuberculum erat rotundutn , & fubalbidum. Cauda non more auium cx pluinisconftabat, fcd carnofa,ritu caudaequadrupcdum, & pilis nuda erat, qu«in ex-cremitatelloccumgerebatcandicantemjcaudafubcierulea j cibise velutocreis erant indutcCT
Duoinfuper inhac beftia erant animaduerfionedigna primum, & prjecfpuum erat, qnod alarum pennaecontrario, quam in alijs,modo tollocabantur,nampars illarum -P*» eranf prona , qusrtx natura^prjefcripto in slijsinteriusvergitjinhoc cxtcrior confpicieba- admtrdda .turj itaut tota alapenitusinucrfavidetetur. Alterumnotatudignuminhocmonftro ingalUmi
crat, ftvofi*
4i6	Viyffis Aldrcuandi
crac,quod ceruicis plumje caput vcrfus,ciri inftar, erigcbantur, quorfum ctiam tota E cauda atrojli coufpicicbatur. Iconcmhuiusmonftri paginaOj. dabit, quamle&or idire poterit, vt diligentcr contempletur, 3n in gencre galhnacco hic gallus, an in__? jenere Serpcntum noftcrDracobipes magis iit memorandus,&adnurandus.
DE DRACONIBVS ALATIS-
Cap. VI.
SYNONYMA:
VONIAM fuperiusincapiteprimohuiusfecundiLibri,Dracones alatosin jliqua terrarum orbisregionediuagariretulimus :ideopoft ahorum Draconumcx3men,libuitetiam anncdcre,quid dehuiufmo- jp di alatis beftijs fentiendum eiTer. Mod(>,antedifferentiarum Rubri-
___cam. varias afferremus nomenclaturas. Cardanus, ex mente nonnul-
Jtjgnesali **	iorum}hosDraconcs5angucsaligerosnuncupatosfuiflcteftacur.Vir-
gtrtcjui. giliuseosappellatanguesftridentibusahsj dum canit. <7>AiHi.id	l!U autem attollit firidcntes anguibus alas..
Ouidius quoq; multis in locis, fed potiftimum libro fcptimo Metamorphofeos, hos Dracones,pcnnatosanguesnominauit,vbimeminit Medeae, qux,PeliaiugulatoJ)ra« conum alatorum ope, per aerem vcdafuifle dicebatur,his verfibus. tlura locuturo cum verbis guttura Colchis Abfiulit, & calidis laniatum merfit in vndis3 J^ua nifi pennatis Serpentibus ijfet in auras, Non exempta foret pana:fugit alta, fup.er.qj Pelion vmbrofum drc.
Immo Lucanus, & ipfe has beilias,ferpentes volucres cognominauit, vbi dc quadant* l 6 I'htr- mulitie vcncrtca mortuum, pcr necyomantiam, excitante iic cancbat.	^
rt	tfon Arabum volucer fierptns, innatacp, rubris
Acquortbus cujios pretiofie vipera concha,	r
Aut viuentts adhuc Lybtca membrana Cerafia. Deniqj Altararatnonnulli volunt efle nomenclaturam arabicam * quaDraco volans iigniftcatur.
DIFFERENTIiE.
MM IANVS MarcellinusDraconesalatosfabulofos eiTeopinatur> & eo magis fuam roborat fententiam,quoniam f ima rerum nouitates augeri foleat» Binc PoetaeTriproIemumin currua Draconibtis ala-tisiradoperaeremprogreftiimfuiife proinulgarunt. Verum aduer-tendumeft, quod aflertum Ammiani Marcellini non tattim antiquis repugnat authoribus,fed etiamexperientiae rcclamat.* quandoqui- H Draconcs	xtafe certo certiuseftin ActhiopiaDracones alis refereos ftabularijquamuis
alatt rc c	Triptolemum ab alaris Draconibus vcdum poetaecommenti fintJmmo ad ma-
ioremhuiusfcntenti2econfirmationem,nobisrelarumfuitaviris fidedignis, inloco Agri Piftorienfis Cofione nuncupato, magnum vifum fuiife Draconem, cuius alaemul-tis intertextxneruisadcubitum longae,&lata»erant:beftiaduobus niteb3tur pedi-bus breuibus,munitis vnguibus,quauaquilinis. Totumanimalfquamis tegebatur,ri-du magnis dcntibus armato, & auribus, ad inftar vrfi ptlofis. Quamobrem ledor hinc conitdtabithancbeftiim Draconibus Aethiopicis fuiflefimilem: velutiinfinehuius lUibricjeintueripoterit.
Infupet Ifidorus fcriptis mandauit fcrpentes alatos Arabise Sircncs nucupari,iIIofqj
y c	.	potitlS
rtuntur.
i
Hift. Scrp. & Drac Liber Ir- 417
A pcjtius /olare, quamsurrere,&corum virus taiuivaloriseifccekbrauitjVtmorfum—» 'pociusiuteritusjquamdolorconcomitctur . Quapropter circn notitiam Sirenuiu^» Sirenum parumpcr digredi necefle erit, Itqq; pleriqjauthorum Sirenem monftri marini genus natura,& fuiilc praedicant, ita nuncupatpm «Vo t«c aupai;, nempea catcnn ,quia h.^cmonftra mores. iuauuatecantus tranfeuntes velutiquadam ligatoscatena in naufragium pelhcerent. Qaamuis alija verbo h^braico,^.dcriuenr, quodcanere itgnihcat. Alioquin <rt/pnV eit liifeiti genus api non diifiniile , dc quo Ariftoteles , & Piinius egerunt, Aliter in Lcxiciig^colatinis exponjturqua'dam auiscanora, Gallis,^m'«, fortaflis quafiSi- Siren auis reng di<5ta:cum, vt nofttafertopmio,(it Achanthis Aaftotelis,quam vocemThcodo- fanora. ru.5 Gaza Spinum, &Lig'>rinum expofuit.
SirenaMgitur, vt conftatin poetariimfsbulis,trespuellx fuiife pcrhibentur (quam-tiisabalijsquatuor,&abalijsquniqjconftituantur)nimirumParthenope,Leucofia, Sirenftjnoi &Ligia>Acheloifluminis,S:CalIiopesmufaefilia?: h^rum vna voce,altcratibijs,aha fuerint. lyracanebit,&primumiuxtaPelorum,poftca inCapreis l ifuhs habitarunt, qua?al- Lochs Sire lelftbs fuo catitii in naufragiadeducere fercbantur. Qtioad figuram, Grammatici grj- narum. g ti ape£toteadfuperi6ra effigiem p3(feris,in reliquacorporis paitc,formam virginis eis attribuebant. Ouidius tamen totum oppofitum fentirc vidctur, dum canit hunc £n modum--», • / ' li 1 n» ' vobis Achcloidcsvnd.e
pluma, pedefq j auium, cum virginis ora geratis. Glaudianuseleganter has puejlas volucres e(;e ftatuit his vetfibus,	Defcripti»
: Dulce malumpelago Siren,, volucrefq; pttelle,	Sircnarn .
'	Scjllaos inter fremitus, auidamq; Charybdin,
fdufica faxa fretis babttabdnt dulciamonftra, Blanda pericla maris : tcrror quoq; gratus in vndis Delatis licet huc incumberet aura carinis Implejfcntq; ftnus venti de puppe ferentes. Figebat vox vna ratem: nec tendere certum Veleff abat iter, reditus, odiumq; iuuabat; Nec dolor vlltts erat, mortem dabat ipfa. voluptas. £ Boccaciuseamdcmfecutus fenrenm^ ,corpus virgintum vmbelico tenus, & pedes
gallinaceos inSircnibus defciibebar. Alijquoq;ai'thoresSirenis ad vmbilicu,vfq;fi- Sirenarum guramproccrxmulierishonenda faciei, ioi»gijrim fq; capillis aflignabant, & rch fgurafecx. quamcorporis parteniaquihnamd mouftiabant,ilhfqjcaudas veluti pifciumadde- dumBocctt " foant, quibustanquam rcn.igiisad -atandum, h is beftias vti affi.mabant. Immocum tium. fxtibusin vlnis aliquandoconfpici promulgabant: idcirco piaeternauigantes corum jmpetum,atq; ferociam timentes,eishgenam proijcerediccbanti qua cum,illis diu ludentibus, naui"3£ ill?efi tranfiietradcbantur. Qaamuis alj rctulerint nauigantes Si-rcnum cantuin fomnum prolapfois,ab iliispoftca dilaniari:quapropter nautae,obtura-tis diligcnter au ibus,hoc incommodum euiraredidicerunt.
Quareconftate vidt t 'rpoft, emam Strenum paitemperperam a Nuperis fuifse dc-lineatam,dum eam pifc fo mcm dcfcribunt; quxHgura Nereidibus potius,quanu.s Uereidum Sirenis aflfignabotur. Idq';.mde fadtum effe conie<aamus: pofteaquam Sirenas mon- fiauraciua ftta maris efleconftitucrint; I xta illud.,	«jg "
Monftra marts i*encs crant, qux voce canora. D	Quaslibet admijfas deti^uere rates.
HincOrpheus, in Argoriaut!cis,coram Sirembus harmonicum edens fonum introdu-citsir,cu»us dulcifonican111 Sircrias inuidia. duttasinmarcfeprscipites dedifle, &ira petras ingentes tranfmutatas fu.ifse prodidcrunt.
HaecautemSirenumdodiinaomniex parte fabulofaefse non videtur: quoniam Fulgofius,ex Plinio, tradtdit G illiarum Legatum Augufto C^fari fcripfiffe , multas
Nereides, &Sirenas,ea,.cjua pinguntur, foi ma| mortuas in litqre compcrtas fuifsc_r.
cumtameninnoftrisplinianiscodicibus^hsccSirenumm.entio non lcgatur. Rorfus cxeodemFulgofio.Nymplvjr ;m mnrinarum corpor i humanis, prcetei cutcm.fimilia vjfa ftsnt: fiquidem cutis coriam afiguillae a?mulab3fjr: Immo, Phoca imperantc»-»,, Uymphii \ymphae nr.acin^e humanamfere repraefentantcs effigiem in Infulis Cycladibus appa- maritu, '
rucrunr.
418
Vlyffis Aidrouandi
tuj. vbi vt f*
rucrunt. P.^tcrea Philippus Archidux Auftriae, AnnoDominiquridrngenmooftaiio H fupra millcii.num, & quingcntefimum, Genuam, ipeCucuh gratia,Sirenam mortuam tirtr.Amor fecum duxifte fcrtur. Mcminimus ctiam legifte in Nau-.gationecuiufdam Amburgcn-fis, quodanno noftra; falutis quadragcfimononofupramillelimu5&quingentefimum, c Lufttania, Meridiem verfos, in Orbe nouo, pifces tam mares, quam feminashumana facic,cauda obionga,fquamis more pifciumobiita,cruiibusbreuibusiuxtacaudam-» Monflrutn promincntibus viH {ucrunt. His addunt rccentiorcs quidam monftrum marinum htsariolira fuiftcdeprchenfum , quod GermaniceEin I jn nominabatur,magnitudineouis, vbi Vt/rtm. facic virginca, reliquo coipore in pifccm lerminauteihoc,ferenotantum temporeap-Virgomari parerc, & ingrucnte tcmpcftatc, incauitatibus fcopulortim latibulari affirmarunt. ujtfit.t, Iccm, in oris Saxonix, monftrum nominc Mecrwed, velSecmedvifum fuifte multi fcri-bunt,quod vocabulum virgincmmarinam fignificat, PrsterquamquodPlato,ctiam in Sympofio Sircnummcminit.
Nonnulli tamen hiftoriographi monimentis mandarunt, quydam auium genera^? iucunditace cant us .nulla comparatione, egregia, in India nidulari,qu£ Sirenas nomi-nari, Plinius, & Aelianns diuulgarunt. At Suidas voluitSirenas dicendaseflcqua- J^ idaramaris anguftias, vel voraginesinter duos erainentcs collesexiftentes,veluticir-Vor.i?hcr «Syrtes, vbi tumuli arcnaruin fubaquis occtiltantur: quandoquidem inhacmaris tnarts aua anSu^ia) vndaeinter fcopulos agitatas, & comprcftjequeradam velutiargutum ,&fua« j	ucm fonumcdunc, & prarfcrnauigantcsabforbent.
SuncquiexiftimaruncSucnaselfclocacaua,exquibuscontinuus egreditut fpiri-ttis, quipcr fiftulas abincolis appcficas cxccptus,cam g;acum,&iucundumemiKiC fonum, vttranfcuntesin admLracionem crahac. Xenophon aucem fuit huiusopinio* nis, Sircnescflc nuncupandos,illos>quiceleberrima virorumi.rJfigniumcncomiareci-nbanr;vnde,apudHomcsum,Siienae,laudes Vlyflis totius Graecif ornamcnti.canerc fingcbantur* Deniq; iuxtaSeruij fententiam Sircnae merctrices fuerunt,qu2e tran-lcuntcs, quoniam deducebantad egeftatem, fidsfunt inferrc naufragia. v ^ ^ , ^ His notatis dt Sirenis, qua; adgenus Draconum mjnime refcrri pofluntvcrorum ^ Draconumfpccicsadduaspra:cipuasreducemus:namalij fi;nralati,alijvero.alis ca-ie*u,t7ftte. icnr> QliarnujsincerDraconesalacos,qnipcdibuscareanceftepcrhibeantur,& vice vcnfaalaticumquatuorpedihusaliqtiandovideantur: Gefnerus enimttadit, Anno G Domini quadragcfimo tertio2 fupra millefimum, & quingentefimum, fe intellexif-fealiud Draconis gcnus infinibus, Gcrmanis prope Scinam apparuifte, quod pedes more lacercorum, & alas ritu vefpertilionum habcbar, morfu immedicabili. Idqj FrofchoncruscxbibliopolaStirionarrabat. Proptereain gratiamLeiftoris hicdatur • Draco alatus apos,nccnon. Dracoalacuscum pcdibus^
DESCRIPTIO-
Ltb \. Mi-
.1.
L.f.-d: ter. Vxrxa.z?
V LIVS Ca:farScaliger gcnus fcrpencum ferum aliquandodefcribes, longitudincm quatuor pcdum, &craflitudinem humani brachij illi aflignabac, & delaceribus alas cartilagincas penderc fignificabac. Id-circoHcrodoCLishuicDruconumgenerifiguram Hydrarum, &a!as glabras,necnon alis vefpcrcilionumfimiles actribucbat. Idqjverum cfle indeeluccfcic j quoniam freferenteBrodeo) ad inuidiffimuiru. H-Francifcum Galliarum Regem alacus Draco fuic deJacus, ab agricola apud Sanftoncs ligone occifus: hunc mulci viri fpedacje fidei vidi/Te tcftati func, & cx regionibus tran-" fmarinis, adiuuante vento,in eamprouinciammigrafle cogitarunt. AlioquinGallia hoc Fcrarum genere carct.
Cardanus quoq; dum Lutetije verfaretur, Draconcs alatos, apud Guliclmum muli-cum, numero quinq;confpicatus eft. Erantautem bipedes, alifq;tam cxiguis pr*di-ti, vt vix volare polfe credendum eflct. Caput capitiSerpencino aflimilabatur,colore lurido, plumis, & pillis nullis, magnicudinecuniculi (loquendocamen de maiori.)Has bcftias ex India delacas vulgus Dracones appellabac. Prxcerea eranc tam diligenter cxficcati,vt viui prorfuseflc videreluur, NcqiCardanushos Dracones commenci-
tios

4- re' -
Hiflk. Serp. & Orac. iiber II. 4* <
A titioseifeexiftimauit:fiquidemdiucrfistcniporjbusjfcmpereadcmitifignitifornia-j per nautastranfmiflifucrunr.
His addcnda eft authoritas Bellonij,qui in fuis obferuationibus, integra Draconum j^rAcmes alatorum cadaucra diligentiflimc condita fc vidifle narrat j &deeorum gencre cfletra- . { . dit,quicx Arabia in Acgyprumaduolant, Erantautem(vtipfc rCfCrt/circa aluum-^ vidertt cralfi,duobuspedibus,&ahstotidcm,morcvefpertilionum3intcgrati, cum anguina cauda. Hxc defcriptio a veritate aliena effc ntsn videtur: fiquidem olim a Gabriclc^» Barbarocommunicata fuit iconDraconis Aethiopiciad viuumdepi&i Do&iflimo Vi-ro Vlyfli Aldrouando, quae optime iconi Bellonij in obfcruarionibus oricntahbus ex-hibiti refpondebat. Itemanno falutisnoftraeqUinquagefimoprimofupra fefquimille-fimum.aFrancifcoCentenfi verusDraco Aethiopicus exficcatusClariflimoVlyfli Al- Dracoala-drouando dono fuit datus ,quiptorfus Dracone Bcllonij reprxfentabat :praetcrquam- tus Bono» qu6dindorfoquihqjtubcrculapromincntia,&:confpicuahabebat,qusein DraconC-» nia vijits. Bcllonijdefideranturj binis pedibus vnguearrnatjs, & totidemauriculis cratrcfcrtus. Totus fquamis viridibus, &fubnigricantibus ornabatur» Infuper alas ad volandum—i idoneas geftabat, cauda longa, & flexuofa, fubluteis fquamis te&a, quales in vcntre,& gularefulgcbant." Osdentibusacutis municbatur, Pars infcrior capitis verfus auri-culaseratplaoa. Oculipupilla nigra crat cumcirculo femilutco. Dcmum narcsbin^, &apcrtas confpiciebantur. Idcircohic duas damus icones.
NATVRA» ET locvs- >
R A CO aiatus cum Aquila, &Elephantopraeliari traditur: vclutifu-periusincapite primo huiuslibri fuse, lateqj exaratum fuit. Pugfna_j igitur,quam cxercctcum Aquila ,dcganter exprimitur a Nicandro: Lib.%. na^ qucmadmoduin illa ,quaminitcumElephanto , dodiea Pliniodefcri- tur.hijl. feitur. Prarterea Draconcs alati per Africam volando, ingenresbc-ftias, veluti tauroS,cauda, ad nccem vfqj vcrbcrant j ncqj Elephantos mirae magnitudmis vcneno interficiunt: quandoquidem, prarter vencnum,in afferen- ?har> da nece, fatis virium poflidereferuntur. IdcircoLucanushucrcfpicicns cancbat.
Jal.
Rumpitis ingentes amplcxi verbere tauros, Nee tutus fpatio eji elephas, datis omnia ietho Nec vobis $pus eft ad noxia fata veneno. Silocum natalem meditemur,tales Feras in Arabia potiifiinum vcifari comperiemus: braconum proptercaquod Aelianusabibidibus nigris peftiientes Scrpentum alatorum catcruas alatoru cx Arabia intra limites Aegyptios aduolantcs interfici , atqj confumi diuulgauit. cus. Quamuisalijtradiderint,quod aducntante Vere,Fer£alata? huius generis in Aegyptum initio volareconantur, fed ibides occurrentcs ad planitiei jngrclfum, tranfitum omni j) conatuimpediunt. Quapropter Arabia? locuseftad Brutum vrbem, vbiofla,&fpinje
innumerabilcs horum Draconnm abibidibuscaeforum confpiciuntur: cum prardidas L.i.denat aues peftcm ab Aegyptoauertant,dumalatos Draconcs cx vajftitate Lybias inuedos Dcor. abfumunt. Ideo Cicero has Ferasex Lybia difeedere fcripfitj cum cxtcri authores ex Arabia aduolare rctulcrint.
Sohnus enim circa paludesArabicas Scrpcntum alatorum eXamma conftituit,quo-rum virus ita cxitiale prsdicat, vttv.orfum antemors, quam dolorinfequaturj quam-uispoftea horum agmina ablbidibus deuorentnr.Immo, ex fententia Herodoti, tales Fersecirca arbores thuriferas Arabiaediuagantur,neqi alio pr£efidio> nififumo ftyracis apra?ditfcisplantisarceripoflunt. Vnde Plinius,iuxtaaliquorum mcntcm, Dracones ^^p/j^. aligeros circa paludes, vbi nafcitur caflia, collocaUit: ficq; ditficilem huiuS aromatis colledionem reddebant, vtpretium illius augere poftenr. Lucanus quoqj fermonem habens de vencfica defun&utn pcr nccyomantiam cxcitantc, anguium alatorum ift_> Arabica vctfantiumregionc meminit.
N n	Nsn
434
424	VJyffis Aldrouandi
Non arabum volucer Serpens, imataq-, rubris /lequoribns &c.
l.ib.	Afi^torclcs vcroDracoties bipedes,&aligeroscirca Aethiopiam volare narrauit.Cse-
t . um,cumh;ec aniipalia oncntalJplagadele6tenturjinantris,obaeftumSolis,diu mo-Cap, 5. rantur rraroenim nonnifi in Joctscahdioribus inueniuntur.HtncMegafthenes( tra-dente Aeliano) alatos Serpentcs inlndiaetiam generari prodidit, vbi nodutantum-modomoJeftieftcferunturjcumeorum Jotijcontaduspartes animalium putrefaciat. Deniqj ex Scaligero, mons regnum Narfingse diuidensa Malabaris, multas alit Feras, inter quas aligeri Dracones recenfentur, qui aftlatu proputs accedences interimunt.
moralia;
Triplexca cupifcetia,
Diaboltts firen.
VM fuperius,occafioneDraconis alati3Sirenum mores ponderati fuerint; non ab re in prxfentia efte arbttramur, quidSirenxin morali doftrina figmficenC, txarare.Tres igicur Sirense olim fuifte perhiben-tur,qujecripIicemconcupifcenciam, nimirumcarnem,mundum,& Dxmonem,exmenceauthorum moraliumdenocant. Harumigicur Dxmon-j	cancricum iucundai cantilena? func blanda? ad mundana gaudia hor-
f ima ft• cacionesj inftrtimenta vero mufica, quibus vtuntur, delicia?, honores,& diuitiseefte rcn.• feruncur,
Icaq; prodic in arenam prima Sirena,nempe Dxmon,arrepcoq; mufico inftrumen-Caro fecu co, fctlicet cundis immodicihonoris ciculis ,&eminencijs,infolencem fuperbiae can-dafiren. tum etfundir, vc effrenem animis nobilibus arrogantiam compecere demonftrec. Se-cunda Siren,nimirum caro, proprioinftrumenco, nempe vcens volupcace, homines ad Mundus ca»n3sinfignimagnificencia,ingenciqjepuJarum apparatuinftrU&iflimas inuicac,con-tcriiaj/rctt fcquenterqj ad luxum incitat. Iuxtaillud. Edamus}&bibamus,crasenim moriemttr.
T<* tia demutn Siren, ideftmundus,inftrumentodiuitiarumfumpto, racionem auari-ciseinconatjvthominespervndas calamitofie huiusvlese nauigantesmultiplici fopo-ratos criminead inopiam virtutum deducat.
Modo feorfim nos melius contemplari decet,quomodo Dxmon, &csetera vitia_ Strenis aflimilentur. In pritnis fefeoffercDiabolus,quiSirenam imitacus, viro in naui alicuius vircutis fedenci, femper naufragium machinatur.Ideo ad euitandum hoc peri-culum, infrafcripta carmma memorije mandanda efleiM.
Semina cum qu<edam Chrifius tibi mittit ab alto,
Hac tibt ne rapiat miluus ab ore, cauc, Peruigil excubias agita, nam peruigH hofiis
Excubat, vt rapiat munera mijfa tibi. Vt genui[ft marem te perfpicit, illico currit
Vt necet hunc Pharij gens truculenta ducis.	^
iSfatus vt ejl tn te Chrtflus; Fex impius ipfum Protinus hOrrenda tollere morte cupit. H^reticus quoq; diabolica? naturse parriceps, & ricu firenu, homines in cymba fidci, vel ordinis religiofi, per mare pa:nicenciae ad a?cernam felicitatem propcrantes, falfis dogmatibus foporareconatur,vt illianauefidci perhsrefim,vela ftatu religiofiordi-nis, per Apoftafiam, vcl acymba grat/se,per lethaliacrimina , ad litus mundan» ne-qtntia deducantur. Quamobrem deHaereticis haeclcribuncurab Apoftoload Ro» manos. Per dulces fermones, & benedidtiones innocencium mences decipiuncur.
Icem voracicasj & nimius delicacorum ciborum appccicus, tanquam Siren, nempc voragomaris copiamedulioram abforbec,&candem animamfulfocat,atq; perdit, CWo QuareFauftusficcanebat.	'
quid praf-	Swt l&mta licet maim patrtmonta Craft\
{(t% '	Immenfa abfumunt alta barathra guU,
Hareticus firen.
Cap,
Idcirco
H ft. Serp. & Drac. Liber IL 42 5
A Idcirco optimade caufa ,de homine crapulamexhalantepoterimus infrafcriptutru>
o&aftichonproounciare.
°?ut ventrcm tantftm curat, pro numine ventrem
Cenfet, «fcf^j anm& pabulx nulla Jtta. Tytbonici rttu, qui verba ex ventre pr ofundit,
Sufq\ velut viuit,fus moriturq-,veiut, Trunctts is, borrendumq-, bumano tn corpore monfirum ejiy
prorfus ad immanes dignus abire Feras. Vi breuiter dicam (qualc inter fydera quoddam Nomenbabet) dicidebet hic Acepbalos,
Quapropter horno voracitati deditus in perigulis vitiorum innumeris verfaricreditur»
iuxca illudp
Paupertatis onus vix ganeo praterit ille> Nociesatq; dies qui bibit, atq\ vorat: ®	Illius ingluuies, crapula, immoderata voluptas
Rerum,animainteritum, corporis atq-,facit. Id autem ftabilire videtur Plautusin Muftelaria quando fcripfit.
Aedesplenas ejfe conttiuarum, & mulierttm miferum eji opus. Pnrterhsec,mulieres venaicm formam paifim exhibentes Sitenum mores imitantur, Meretrtces dum fuis eantibus, & nutibus, iuuenesin deltcijs foporant: ipfofq; dc nauidiuitiarum Stren"af~ adlitusficcumegeftatisperducunt, & tandem ipfosfama^honore^atqj vita priuantj fwtlatur. audiamusPJautum idmirificeexplicantemhis verbis.
Meretrix meum hmtm miferum fuis blanditijs intulit in	\
PAUperiem- priuauit bonis, luce, honore,atq, amicis. Summis igitur rationibusHugo pcomulgabat hsec vecba.In fauotnellis duo funt, nem-pe mel,& cera,- infaciemeretricis pariterduo,decor, & gratia, nimirum pulchritudo oris, & duicedo fermonls confpiciuntur. Cera fuccendit ignem , mcl prsebet dulcedi-nemyfiemeretricia pulchritudoig'ie libidinis inflammatcarnem,& blandimento leno-^ cinaiins fermoms fubuertitmentem. Quamobrem poterimus non miuriavna cum Faulto ha&cgei-manamdecantarc veritatem.
Non fcortum e(l aliud, nifiblanda, &fubdola Sirena, ffua trahit humanumfub vada cacagenus, Itaq»hominesinhodcafu Yly»fem imitari debeur, qui, vtlcgitur in hiftorijs, loca Sire- Moc^us eui narum,obtii.attsaurih'»s»tutopertranfiuit. VndenonimmeritofcripfitAmos, Au tandtPert' ferametumultum carmtnumtuorum, canticalyratuanon audiam, Immoidelegantcr cula Stre~~ expretfitDiuusH»eronymusinPrologo,dura dixit. Nos autemad patriam properan- narum* tes lethiferasSiienumcantilenas,furdisauribus, tranfeamus. Quitnuisalij fatiusefle exiftimentjConfpeiSto periculo,confeftim recedendum efle: quoniam libidincm Ionge certiusfuga, quam dimicatione vinci poife opinantur. Ideoqjadrem non iniucundum.
c-cliaftichon pigebit exarare.
1 n reliquis vitijsfequitur viBoria pttgnam, jy	Vincitur atcelertfaua libidofuga.
Rcgius huic cejjtt vates, huicfilius, atq-,
Httic Samfomfortis vir pius, &fapiens: Hiscum necfophia, necfts pietatc,nec aquis
Viribus, arripies,fifapis ipfe,fugam, Nemo etenim, nift qui metuet, fugietq; periclum, Tutus ab hxcpoterit viuerepefle diu. Hanc fentenrjara veram efle nihil diffitetur Propertius; quandoquidem & ipfececinit hunc in modum.
Longum ittr addotfas projicifci cogor Athenas, Vt me longagraui foluat amore via . Tindem per Suenespofliimus intelligere quafcumqjvoluptates, qua: bla«dis, & mel- v°l*ptates lstisprxft'gijs,cun(aospermarehuius vit«enauigantesad naufragium trah^rc conan. dicut*rSi~ tur.QuapropterVirgiliusfcopulosSirenammdcfcribens multadefundorumofla me- rcn*' gnorauithis verfibus,
Imqi
438	Vlyffis Aldrouancli
In.AiHCtd	lamq^ adeofcopulosSirenum <tduetfafubibdt	£
Difficiles quondam, multorumqy ojjftbus albos. Nec pmer rationem: propteceaquod Poeta his verbis oftendebat ruinam, & mortem, quce lafciuas cogitationes, & voluptatesper Sirenes defignatas cocomitari foientjhinc canebat quidam hunc in modum,
Cur o mortales patimur non cognita Prifcts
Vlcera ? ojtr peftes, mortis & omnegenus <? Cttr homicidia tot^ faui cur arma Gradiui ■
Xamq\ diu exanguemgens miferandafamem? In promptu caufa eft,fpreta virtute, voluptas Regnat in orbe nocens, & vitiofa Venus. Illiigitur facillimefuperabuiu voluptates, quiexemploVlyflis, animae facultates,& fenfuu inftrumeta diuinis aftionibus ,veluci quada cera aures referferint :hac enim ra« tioneiucundos voluptatum cantus fentientes, fentire non videbuntur. Hicetiam . recenfendifuntamiciSirenumnaturamaemulantes,quinonnilihypocrififtudents8c ^ tiypocr a apUjamicos^cmperaiiqUidfingunt3 idqj prxftarefoIent, vtexamicitiaahquodemo-^trenx - jurnentutp haurire poflint. Immo quemadmodum Sirenes naufragos deuorant: ita Cttntxr. amicifimulari aliorum carnes,nempe fubftantiam ,&diuitias ad praprium trahunt commodum. Huius rei figura it? facris paginis fuit Dahda, qua? tanquam Siren vafra Samfjnem foporauit,vt iHum radere;& rodere poflet.Quo orca fapienter canebat ille, Sed genus eft varium, quod fraudibus inficit orbcm Falfus amorfallit multorum credula corda, Nempe latensgeftatfub linguafape venemt»*. PrrsclicHs addamus tanquam coronidcm muititudinem hominum, qui itrmoderate honores appetunt: fiqaidem A'"biciofi'ficenas imitati, blandis fermonibus, & iucun-t/ . f. disadulationumcantibusaHisdecipiuntjvtabeisadfummumdignitatum faftigium Amhnofi r ^ entur. ja qUO ftatirn atqj conftituti fuerint, cxteros afpernantur 9 & occidunt. fitcuntur jpj,jyusexemplumfacra demonftrauit pagina in Abimelech filioGedeonis fpurio,qui fl Sircna. fu, ^ iflfim I v verborum pnEftigi/s,atq; vaframentis vfus,tandemregiam dignitatem eft Q cunfecutus: at conffeftim, mutatis moribus,fuosfeptuaginta fratres interemit. Prsetcr* quamqiod ambitiofus tanquam formofafirenacun<aisdiligi,&honoraridcfideratrc-
cordaLusnlius carmmii Iuuenalis. fatjr.jo	Atpulcbrttm efi digito monftrari, & dicier, hie eft,
Tm™6 homuies auib ctone tumidi aliquando ita fefe eflecunt, vt negledio hominum fjfetu,Deorum partum fibiarrogent,dumfibiperfuadent ncceifariumefle, vt cseteri homines eis a?ternos decernant honores, Id tamen folis Dijs competerc Euripedcs in Hyppolito pronunciauit.
Eeesv yap Jn av ytvnrofz Ttuaju.tvot yctipoixTiv av9pa<srov U TO., Inefienimfane Deorttmgeneri hoc■ Honore affcigaudent ab hominibus. Demtim vt noftrahaechiftoria veritatisfcopum attingat.- notandutneft, qu6dSirenx ^ a mendacijfymbolum pfjefeferunt:cum fcripferit Theognis,Principiummendacij non-r f , nihil gratiaeparticipare,fedcircafinem turpe lucrum. Idqj in Sirembus manifefta^ •• riutn euafit. At vicifsim Mufs veritatis vexillum repraefentant : v-nde Pytha-"	gorashancfententianipronunciarefolebat./uzirttt; aupwcov nyilvbcu^ nimirumMufe
Sirenibus funt prasferendoe. Hocautem proferendum eft, quotiefcumqj fimplex veri-tas iucundis, ied peruiciofis fennonibus cft anteponenda. Sed aduertendum cft, qUi)d veritaseft huius conditionis 5 vt eam femper Inimicitia pcrfequancur: qucm-» admodum peradulationem, aniicitic-E perniciofa? comparatur :. libencer enim quod deleci.it audimus , & offendit tantum qu,od n.olumus, Hinc optimo itifc canQ -batquidam,
J^tii vult ejfe veritatis: Cultor, & beatitatis, Semper hic aduerfitatis S/ntiet obftacula.
Nihifo-
(
Hifl Ssrp. & Drac, Liber U. 417
Nihilominusfacrs adha»rentespaginae,fjcere non poflumusqumafleramus. Omnes ifdr.e>4* fopuli clamauerunt, & dixeruut. Mdgna efi veritas, &prsualet. Praeterquatnquod Pfal» inographus alfeuerantius dixit in Pialrao decimo fexto fupra centefimum. Veritas £>9* minimanet tn aternum. Veritasigitur tiunquam filentioeftinuoluendajiuXtaillud» £l»ifquis araore, ruetu, prctio, atq:> fauore minifke
Non loquitur verurn, fcd bene fatta filet. Qui populo vt placeat, fxpplantai vera palato, Hic Antichrifli cnrfer amtcus erit.
1	„
LlVRl SECVNDl FINIS.
r
■ i.^-VNV \MIM0 -'.-.II'..' -,-Sl:	' -! <g uoti >i''- '
boapmsop^i*"w"-^S.itWi ' .. ,v • •tCimVw"' ' s:i ...	.j.. • •!»!'. -ib. ' n -xib
,bai!	r •:•!;,..',... •• • jsv.
VW^iS^i^W
.CV.... -1Yf ' V	\
VVX	• ".:	V| ' '

» " rSSHt^Jii^. fegafrife^j—sTo flft.AM C\	•
• :• ,v.:- * • •
r -	L 'V?"'- .........
•• • - --' • • . ••• ../
•Si •• . • ■
p*.. V

ov V» '

INDEX
RERVM, E T VERBORVM Ncc noa diucrfarum hnguarum locuplctiflimus
A
Abfynthtu arcet angttes 28. e. Ahrotonu fugat angues 28. e. Abortifti ii/commedi figur*->
150/ Abortuseaufe >40f. Aco/iitir(mcd'njm Aconitwn rcjiptvettenis 1 37.*. Aconitu?* cur lethaie 123.^. Acortis.^g-
Accti tefidt crnbrocha vbi conuentat 3 2 J.^. Aettum cur fantt /norfus i o 3
Acetum in mprfu vipcrx. 13 8. ^«j y/r/^J" n.oifu Afpidum 20$.4.
Accipcnfer fifcis 76 5 4. Acchitres txpttgnant Ceraftts 178.^. Acontix acjuiuoea » 5 a g.fnonyma>& etymum 15 3.a.Dtfertniia 15 yd.Mores i^.glco-/»esi 5 ^.2^6-locus ttf.d. Aioralia aj8.<?. Sign*y&rtmedia vtneni 258 .h.rfus in me-
dieina 2 JSM-Acontias hcrba 2 J 2.£. Acontia hafiai^i >g-Acontia Jieda 2 5 2 *". Acontia cohr qualis 2 5 3.W» Acontias Gefneri 2 5 3.^. Acor/tia altcrius dtfcriptit 254/. Acontias Bellonij 255. Atontias alter 256.. yff/yj-pifcis Ariftoteiis r<y"j.a. AchilLinorttm mentio 8 6.f. Adamas venenorefiftit 14 2 /I Adulteriajjtmilantur bejlijs« 53 AdulterriJttnuLacram 1 o 2/. Adulterifttpplttium 2 41 *s£gyp/iElati filtf tr.ors qualis t/Eo/i Th< barum rcgtsfabula 334/ iSEtatu finittlacruw '37 AEtatishi*r$glyphicrvn 77 .d. ^AEfcalapmsfub JpcCt» Serpentis cultus 99. a.
<s£fculapijiconqualis 35 r.f. t^EfeulapijfimuLacrum defiruffum toa.e. fjEfculapijftmulacrum multiplex ii^g» ^Sfculapij ftatua vbi 103.^ yf<?r igneus vbi fit 220/. ty£ternitatis hierogijphicum 374.A. Afis quidfit 111.4. Africafimnlacrum 154.A. Afrodiusqnidfit iSo.g. Agaricogentes Agaria vtuntur 44.^.
vniuerfaie, particulare qttid 413. Agricoltdementati ob mcem afpidis htftoria^
icp.b. Alopecia }.a. Aiopeciaremedia lo^.b.i Alinspeceat, altusple£fitur 81 .r. ^ lcxandri magni matris fomnium 97 Jt. Alctfmus ariimal 2374. Aletbiadium qtta pianta x^j.e 144^ Albumiais oui	18 5 .f.
^/////«1 S<rpextibusinuifum zS.e. Aiitj mira vis 2 q .g. Ampeloprajfum 44 jf. Ambrofia anttdotus 4} r. Amoris quatuor fymbola 34?.r. Amoris Lafciui hieroglyphtcttm 7 yffKW ^yi ommnm 34 5 A Amputattopartts in morfu l iperx Amatorium vulnfes qua figura tunetur Amantes curfatui 2i"j.b. Ambitiofi ctcrfirena dittt 4 2 Ammon Abbas duosferpentes habuit § o .r. Ammoditis aquiuoca 167. c. Etymum,&fyno-nyma ib-j.d. Forma,&defcriptio \ 6Z.h. Icon 16 g. Natura,	1 yo.f. 5igna,dr
remedia veneni \ 7 o Ammodites quomodo vipcr.efimiiisi 6o.e. Ammedttesptfcis \6 ].e. Amrnodites quare cornuttts i6S.g. Ammobates l 6% f. Ammobate non funt Libyes Jo^.f. Amphisbana aqiti«ocat$b.g Synonjma,&etj~ mum 236. A. Liejcrtptio 2^-j.b.Icon 239.
0 6	Locus
1
I N D E X-
toeus\& morts 13 remedia ve-	Anguis *A,fieulapij sejuiuoca 2 <$8 SynonyrttA
neni 2 ^o.g.Huroglyphica 241. Moralia	&etymum 2 6% b.DiJfctentij 2 by.d.Icones
vfus in varifs 24*.^.	370. 27 T.. Sceleton 27\.Defcriptio nz.f.
Ampbisbanapifcis 236g*	Anatomica 272 .g.Natura,&locus ijz.b*
Amphifdena antma.12 3 7,4. Jf	Simulacra «72 g. Moralia 2 7 4.h.
Amphisbana opinio ex Mattbioh i 3%dt	hnguis kefculapij. vulgaris icon » 7 Q,
Amphisbfopiniojecundn Hejychium 2 3 7	Anguis nigri hefculapij icon 271,
Amphisbxna, marina vbi capiatur 238/", Amphisbana cur cacu.tiat 2 38 g, Ampbisbana grejfus tjualis 2 3 § g. Ampbisb.tna dcfcriptio exNicandto 2 J Amphisbzntz vmUntta 240^. Amphicephalon 4>-i^al 2 3 6 A Amesquidfit 3o6.g, Anagyrus Ntcandrt 3 5 .c* Anagalks ^Of.g.
Anchufa a»guib(ts 'tnuifa x 7 .d. 13 7 Anchufe fpecics. qtudam. dicitur S.trpmtina
Andriasquidfit %(*Q-f. Andrius qutd 278.1f, AnctlU fpiritu Pythonis. agitata \77>** AngttilUrum generatioarttficiofa 412./t AnguiUarum natura qualis 401 Anguillarum dupltx genus qizf. JnguilU tcrrejires Amerieanorum 307.^ AnguitUhtjhriafcitudigna 28. AnguilU etymum 49 .b. AuguUU, & Scrpentis apologus 6 8 h. Angn.HUSerpenttbusamica \S.g. JnguilUfixH »on difitnguHntur 411./, ^nimaptccantisdicitur Strpcns. 7 t.c, Aniraal rarttm rapia vifiurn ^o^.a
V»
hnguis .yEfiuUpffceleton longum 27z.h. hnguis Kefculapij morfus i.ncornmada 274. c» hnguis hefdttUpij odorgratus zj^.e. hnguisgenerispromifcui 3 hnguis ctymum \ .d.
hnguiscur pfyllispopnlisnonno.ceat 2,5.4«
Angttigena qui 24,6.4,
hnguitenensqtti 5 ^Jr-
h»gues cornutiqui IJI a.
hnguium Septentrionaliumproprietas 2 ,
hnguesinnocuivbi269 4.
hngues altgeri qui 416f*
hngues pennati 416.fi
hnguiumgenusproUficum 39 5,c.
A ntidbtus. Ueractidts 4 5 .<".
hntidotus ex terra lemnia 4 5. «■«
hntidotus Eupatoris. cx fitnco 4 5. tf.
hnttdotus helij Galii 4 5 <r«
hntidotus Democratis^y.c.
hntidotus A driani ad t&us -ueae&atos 4 J.
hntidotus hpollodori 1 jS.yC
hnttdotus rufiici medici i 38.?.
hnttdotushuicennx 138
hntidotttsGalliitfg. .> (203.^
hntidotus hnttpatrt. qua fimplicia recipiat
hntidotus noua admorfum afptdum a q 4 h.
Ar.imaf quodcumq^ angtgnipojjtt exputxima?	hntickrtfius ajfemlatur &a iltfico 3 yz.b.
tcrlt	hntichrifius pct Ceraftem.figmf.catur 173. ^
Animal fmcpedfousgradiensquale 92 .d.	hntonini Pij montta 337.4.
Animal q-taie degJ,r*ktH»$y'WAt. f.	hntonij MiranduU Canonici regularix mtntis, Animaltetracephakn §3,83 68./I	.
/inimaibu^cMentum^ale 268 g.	hnthropophagipopuli vbi 35 Animalquadragintaqjtatuo/ vocatftm J0j|tf» hierogiyp.hic.um 341
Ani.m4 v*fu>&tatfu mCi ws 3 .£« ...	hpefantt mors, quaiis 37
Animal $afiltfiio_ congencr l\ifi. .	hpbatanimalquaLe ap^.g.
Animaliaottipara, qu.ali cutc ugantux 8	Aprocamtiitsummalquale 408.^.
Animaiiaexputrinata vbi. 3 , 8 g.	Atemporttmfhnulacraquatuor 352.^ Animalta exputri an cafit gigna.ntur 41 a.hpatine qualupianta 1 2 5 .d.
hparine adquidvaUat44-g.
^ aiuearia reuertantur quidaicndam
hpumvirtus 45. A
Animalia ictn vipcrapcscuntta- 13 3^. Animalia longa vita qux \<^6 .h. Ani.malia exfemine><y fine o.rta%an tmfdemfper
ciei^H.g.	. v
Animi clegantia cumpnlcbrit udtne corporis C0r	ApollinisftmttUcrum cum.Serpente 9 8 4«
pulanda 19IC. . •♦-.■>	hpollimspulc.hr a (latttnvhi 1,03.^.
Anger quidftt 2 i$.d.	Apollo Draconts Infignia reponat 351.4«
Angina remedia 155 .d	hpollo. cur Pythius dittus $ 8 o,<?«
Angorufimulacrum\ol.b.	hppetitus humaniJimuUcrum 1,02
hnguicu.lus49.4. . .....	hppetitus vtexcitctur quidprxfiand/t 2 2
hnguis trtceps vbi vifius. 415 A	Appetitus atjfi culias enodauda lij.b.
tf-.
I N D E X-
'AquiU oclit Serpcntcm 2 5. a. .	Afptdis fpecies tres ficundum Galenum 1^4. e
AqtiiU & Draconisdiffcnfus 2 2 3.1&.	Afpidum tubercula qualia i^S.e.
Aquacommendatur iniciuSerpentum^X.h.	Afpidnm coior qualis 1 q\f.
Atjuaquintx, cffentis: Matthioli45.^.	AfpiscbclidontacuiusfttLongiludinis 1 94/?
Acjua vtperarum vcneno reftjlens 140,^.	Afpis tabifica qnaitsftrpens 19o.b.
Aquaviperarum alia 162.e f. '	Afpischcrfeaqua 194/
Jqua circulatoris cuiufidamxo^h.	Afpis acontias 253 .b.
Aqua marina vtrtus 2 cyb.	^fpis Ftyas cjua \9c\fi.
Ariftolochit mcntio 2 5 2 .e.	&fp*s h.emorrhots 180 f.
A riftolochia mentio 137.^.	h/pidisfpecic rum etyma 19 4.h.
Ariftolochiarotundaanguibtts refftit 32.f.	Afpidcsnoflratesvbi ify.b.
Arifiolochia longa adquid44.g.	Afpidurn dentes quales 19 5.c.
Ariftotelesnonnouitgeneratione omnium ani-	Afpidis defcriptiofecundumNicadrum T95.d.
malium 412 .e.	Afpidisfpecics qnadam colorefbuiridi 19"].a.
Arges Serpens 4 g.	hfpidis nonnifi affociata egreditur 1^8 .g.
Argoliferpentesqui I06.fi	Afpiscurvifiumhabeatimbecillum 198
Armene animal 362 g.	Afpis auditumhabet vigiLem 198 g.
Armilla ? a.	hfpidis vulnus quando Lethalius \99.a.
Aranet,& anguis antipathia ij.e.	Afpis iA,gypto magisfiamiliaris 2oo.fi.
Araneuspifiis 301 2.g.	hfpis cur dicaturfurda iof.c.
Argentum vtnum in congregandis fierpentibus	hfpiscur dtcaturfiomnifica 20 j.d.
adhibetur 33.4.	Afpiscur dtcaturficca 206 e.
Argenti viui ratnra 44^.	hfipidis morfiusprouirbium t o9 d.
Arbcrcs aditfusfiirpcntum 44 f.	hfipis a vipcraprouerbium 2 1 o.e.
Arborumglandiferarum vts 2 64.	hfpis ob'urans anrcs quidftgnificet 21 l.dL
AracumSerpcntequidfignificetSbf.	Afpidwnouaqualta \99.d.
Araldus Norttegianus Draconem necat 3 3 5 .c»	h fpides non funt w GaLLia 199 d.
Araxa mcretrix quomodo fgurata 15 o.f.	hfiptdes delcfiantur regione calida lfjp.d.
Ari radixaduerfatur afpidi 2 00.h.	hfiptdum vfus infiupplicijs 213 d.
Arifpccicsquinq; 328 f	hfpidum Loatjcx mente Vctcrum 21 of.
Artfarifpccies dux 228 fi.	Afpidnm gcneraiio apud. iy£gyptios 2 09 .b.
Aracisfirpcns 248.g.	Afpides quomodo condianiur 213.^.
AfiLLus quidftt 302 g.	hfipidibuspopulifamiliaresqui 201 .a.
Afinipttlmoadquid3 1	hfpidifcos quidfit 2o6 fi.
Afi&icon cumfirpcntihus 100 h.	Afpidasvocabant campos lo6.fi.
Afiphodellusarefiatfus. adquidijS+e. 18 ? e.	hftcratticus44.3V
Afipidis <tquiuoca 192 .h Synony<na,et etymum	Afirologi taxantur 227.d.
19} b.Difjcrcnti.t 19 ].d Deficriptio 195 .c.	A firologiam quisGracosdocuerit 332.g*
Icones 196. 191. Natura,& mores 1 98. f.	Aflr.oites Lapisqttalis 22 9 b.
Locus 19g.d /.lntipathia,&fy npathia 200.	hthenienftum rex qttisprimus 8og.
gYenenifigna 2 o. 1 .b.Vcnent medela 202 -g.	Auispugnax qu£ 406.e,
ipitheta 205.c. Dt nomwata zo6.fiMyfii-	huis fimilis merula ex putri matcria genita ca,& aLlegortca 2 o 6-g Msralia 10.7 .b.Hi- \ 8 f.
fiorica 209 a. Prouerbia 209.d. Miracula	Auisfanaqua
2 1 o. g. Hicroglyphica 11 o. g. Embiemata	hues migratori.t qu* 4C7 f.
311. a. l'hrcnofc hernata 211 .d SimuLacra	h ues vtpenxas mutent quid agendum I o 7.4%
2 1 zf.Vfus tncibis ii^.b. I- fus in mtdtci•	httariferpentibus fimles 75. b.c.
na, & in varijr 213 c.	huartfitns dcmonftratur. 383.^
Afipisfiurdaqua.6 b.	huart bnminis conduiones 2 2 4,^.
Afipiscornutaqux 1 68.g.	h»ari hicroalyphicum 77.W.
ATpidis Bdlonjkon i6?.a,	huarus amttlatur afiptdem icy.c.
AfpisinfiuLa 192 ,b.	Auarus-vocatur Draso 343.4.
Afpisficutumfignificat \92.h.	huarus ajjtmtlatur api 383 d.
Afpispr omontoriurn 192.J3.	huri cupidttas tnfntta 382/.
slfpis Vrbs 1 9 .a.	Atirium affeciarium remedia icyd.
Afpisathaes Lpj.c.	Aulicusdcmorfitsa vipera 13
00 %	Attceps
I N I
/h/epsdcmorpts d Dipf.idc ziK.g. duictnn* opim circdpxo.dHctionem animalium
41 i-d.
B
BAccharis 4 h. Ealfamutnradicale quate 1 z.e. Balfamum adicitu Serpenturn 44./ pabyloni* muri ex qua materia conflructi 34/. faron Serpens 169.b.
JSafihfci Aequiueca }6i.a. Syncvyma, &Ety-mum i6nc. Ltifferentia $bi.h.Icon 353.^. Defcriptio jSq.e. Greffus, & Lecus^6^.ct Antipathia 3 6 j .d. It on alia 3 6 6.Generatio 3 67.b.Naturdi 69 b.Veneniftgna 37 l.t.Re rnedia veneni 3 7 2, e. Allegorica, & Moraha 372 .h.Miracula 3 7 q.e. Hieroglyphica 374« g. rhrenofchemata 3 74.h.Simutacra tfl.d. Vfus 376. f. taflifcus Numerianiflius 7,6i.h. fSitfilifcHs Verenst frater ibidem. dafltfctts Rex Romanorum ibidem. Jtaftiifcus Epifcopus in Ponto > ibidem. Vaflifcusj.ifcis 36 i.<r, Jlaftifcus fiella. ibidem. f>a/iitfcus tninor quidfit. ibidem. Vafiltfcus bombardafpecies 36 i.d. laflifcifyiue(iiis ongo j 6 3. a. lafUtfct fylucfiris defcriptio 3 6 5 .a. BaftltfciGreuini icon 3 66.	(a.
Baftlifbi cadauer ctir m teplisfufpederetur 367. JiafilifiJimtilacrum apud Aegypties quomodo
fmteretttru^.c, $«fr'ifcusfyluefrisin Saxonia $6^.b. Raftlifcus viuens infolttudine Africa 3 6^.d. Jiajilifcusex raia ejfcltts 3 64./. J}aftlijcut Roma necatur 374. f. $afthfcuschymxjiarumquidfit j fdetiurn 45-d. Bcthta Lernx qux 3 8 6 ,g. p,vnantis morsqualis 3 7 d. $ernicia aues quomod*generentur 41 ® A JSernielf rf/wfunt animaliapcrJeUa 4» 1 pcftiapolyccpbalas$87 JZetulafeiia vbino'n dcponat 2if.l6l.c, Betonica angftibus ini mica .d. Jlibonescomparantur D.ipfadi %it\,f. ptbacis kominis bicroglyphicum 229. b, Ricipitijhteroghphicum 141 .b. Rtfiovta Lonictriqtia 4g.d. Bifiorta Herbariorum 1} 7 ;c. Rttumen 45-^
Ritumen adSerpentesvalet 34 f, Blattaria 44^
fcrpens 266 g, l-j9.b.
) E X-
vernacutaqua 279>b. Boa tumorisgenus Boa magnusferpeos 295
morbtgenus 2 9q.b. 29 5. a. Bouaqutdjit 295
Boaaquiuoca 294. b. Synonyma, & Etymum^
29^.b.Natura295-d. 'Boues, vt toto anno vateant 107. Btf^fx timore Draconis correptt 402 f. TSombardit anigma 3 6\.d. YiOncompagnafa>miti<e mentio 3 49 >a. B ononia Ciuitas parit bona 35 o .g. Brajjica vis 1 c. Rrutad viperis denomindta \ 43 .d. hryinus quid 2 5*9 .d. Bryenia mentio 44 .h. Et virtus 13 7 .c. bryoniavbtdicatur cotubrina 50 f. Y>ufonis lapis quomodo vcneniidetegat 142/* ¥>'tfo cauda anguina 61 \d. 63 a. Yiurghefafamitia mentio i^o.f. lfrutrifa qutdftt 306.g.
c
CAtx cum oteo vbi conueniat 2 83./. Calabricus ferpens qualis 17 7. c. Cadmi fabuta } ? 3. c.
Cadmus cum Hermione in angue mutatus 6 6. Cadmi focy d Serpente necati 6 5 .b. Caduceus Mercuriij curfrpetib .tnfignitus Caduceus Mercury in quibus monetis Juerit vfus S 6.e,
Caducc9 in manu ftmulacri quidfignifcet 8 6f
Calamentfi tresfpecics j 5. a. Callionymusptfcts x 67. c. Calumni.zJimulacrum 37 d. CanopusgubernatQT nauis Mcnelai quomodo pe-
rtcrit 37 d. Canobus quis 183 .b.
Catleartica medicameta qUand»adbibeda 41 ,d. Capparis nemina 50 f. Capparim odio hahent frpcntes 7 7 d. Capr.t multx p.irfesmedetur ichb.frpetu 4 3 ,b. Capr.e nigra lac rncdctttr morfiti ferpentu 4 3 Caprca dtmdrfa dvipcra qrtomodo hberata.13 6-g Caprifci virtus 4 5 .b. Caprillstrn ficrcu> adqtitd 137,^13y.a. CftprimulgaScrpcns 2t6 g. Carthamus 4 j ,b. ~ CatuliSirpentiniqtti49.b.	(136.^ '
. Canis rabidi remedia ad itfttm viper<e vatent Canepeius c!r angueprouerbium 8 3 ,c. Candci poputi qtti io^.e. Canes Draconem yccant 3 3 ^.d. Car/tabrica vbi ditatur ferpentina ^o.e.
Canc/jri
I N D E X.
Cancri flxutdtilis uirtus 137,4-Carbonarius Serpcns Caro cur dicatur Siren 4 2 4.f Carntum pluuia 40
CeraflesCeruiepitbeton 171.4. Cerafles nomen viri 17 Cera[ies cometafpecies ij i.b. Cerafiespifcis i-ji.b.
Cafus nonnullorum, demorft a vipera inte- Cerafies cur crinalis dicatur 17 8. k
. rierunt \$X.e.f Cafiitatis fimulacrum 1 o 1 .b. Caftoreum.cum uino ad quid 17 8;/". Cauflicumex.vipera i jp.d. CaufosSerpens 2 14.A.2 1 <?.<?. Cauftdici ajjimi/anturferpentibus-l'] 5 «4. Capanti lnfigne zpp.c, Cafarisfymbtlum 40
Ceriftalis qutd 122.e. Cerui quo temfore non ediles 2 6f Ceruorumduplex genus. ibtdtm. Ceruorum multapartesvenenisrefiftunt 3 1.4 Ceruietymum 49.C. Cerui marisgenitale adquid 137.4. Cerui cpagulivirtus. tbidem. Ceruonis dcfcriptio * <5 6-h. Ceruonisanguismeminit Faloppius 266.g.
Cafaris Diff. lll.nutnifma 3 j 7,^
Cacilix aquiuoca 24 3. r. Synonima, etymunt->	Cerati vipertni virtus
2 44,e.DifferentU>& dcfcriptioi ^.g.Ico-	Ceratum viperarum quale 1 <$2 .r.
ta^-. Natura,&mores iqb.f. Vjus tn	Centrina,feucentrites quid i6S.e.
medicina 246^	cererisfimulacrx quomodofingeretur 3 5 8.r.
Cacilia nomenproprium mulierum 243 .f.	Cccolubrina qua 50 g.
Caciliafamiitaqua.ibikem.	Cepacum aceto adquid ij8f
CaciliaImperatiquodgenusanimalis. ibidem.	Cenchri aqmuoca icfj.a Synonyma ety.
Cacilia marina 243 Caciltaopptdum Hifpania 2 4?./r. Cxctlta aquatica an detur 2 44.^. Cacilia vulgaris qua 2 4 j. 4. C*cili<e cslor 2 44 Ja. Cacilia cUntes quales 2 46. Cacilia otuliqui. ibidim. Caciliagrejfus. ibidem. Caciliapartus 246 f Catilia morfns remedia %^6.g. Cacula 2 44 Cariala i44.fi C afcauclla Serpens. 6.(?. C atttpingutdo ad quid% 1.«?. CedrtM virtus 27 8 / CedrusfugatStrpentes 32.1?. Centaurea virtus 44 ,h. Centaurusfelle Hydra nccatur 3 ^O/T Cerafia qui i-ji.c, , Cerafiia 171.^, Ceraftiaquid iji.b. Ccrafiis maxtllaris mentio 17 2 .g. Cerafiibus redundat dfrica 17 6. h, Cerajiistempiramcntum l"J6.g. Cerafiis greffus
mu 247 .c. Defriptio 249.a. Natura 2^9. c.icon 25o.Ucus25i.a.Vencmftgna 251 c.Medela 2 5 Cenchros 247 Cenehris. ibidem. Cenchrites.tbtdem. Ctnchrines. ibidem. Cenehrias. ibtdem. Cenchrusfcmen 2 47 b. Cenchrt* auis.ibidem. Cenchrus adarnantisgonus. ibidem. Cenchrttesgernna. tbtdcm. Cenchritesgenus herp tuyn 247 Cenchrus antmar 1 c sfiagellat 24? .r. Cenchri color 249.4. Cenchri greffus 249 d. .Cenchris Veterum Bellonij 2 5 o.r. Cenchrimorfttsgencratpuiredinem 2$l.d. Centipcda quidfit 402 g. Cecropis fiia quotfuerint 3 32./. Chamalaa chamaieon confundutur 2 14-g. Chamaieontts,& Strpentisinimiciiia 27.b, Chamadrys 44.^. Cham*pitis 44 ,h. Chamxcipariffiis 3 ^.b. Charitatis ardore homines mouentur 3 54.^.
111. d.i"j6.f. Cerafics quot habeatcornua j-c.
Ceraftis aquiuoca 17 1. a. Synonyma,& tty-	Chilidcnium 44J}.
mum 17 1 .d.Differenti* 17 2, Dtfcriptio	Chtrfydrus t.g.z 5 3 .b.
17 3.4.lcones\74.eri 7 ^.Natura,& mvres	Chcrfydrictruix qualis Zf.
176.e,Locus i-jb.h Veneni ftgna 177.b.	Cht-rfydaiquid260./.
bieddd \-]%.e.ipitheta\yj%.h.Moraiia\']9.	cheiydrus animal 2 60/.
a. Vfus ifi mediciaa Ijy.c.	Cherfydrusfietpens qualis 2jy.b. Ccrafiisdefcriptioex Bcllonio 17 3.chtrfydrus Nicandrt qnidjn 27 7 .r.
Ccrjfies ihfeclt qcnus \j \ a.	Cbirjydruspifcibus,£r ranisi*eficitur 27<7.r. CcraficSncmeppromifcuigeneris 17Cherfydrus Greuini o.e.
0 0 3	C^W-
INDE X-
Ghyifatrmumvaleniwum ditituxhcrUSen- CernuSerptntis virtus 142 ^
Gornu Ctrui ad quid 4 5 .b. Cornix fcarfium prouerhiumt S 3 .r* Cornu C4pr«t> vel damx adquid 3 4.?.,
pentts 5 o g. ChriftHx dicitun virga myftica jo.c* Chriftus Serpens myfticus jo.e^ Chrt(iuscoluh.er dtcius jo.fi £hriftus. mortem extinxit 148.^ ChriftianAvirginis miracjtlftm.xto.fi Chryfocephalos 362A
Corui, dr Serpentis apologus 6g.a, Certina tripodis phahi. ex quamateria iQJ-.C*. Corruda44.A».
Crocodiiiterreftris ftercusadquidi
Ctbus.Se.rpentumiuxtaopinionemArifl\	Cretainfulahabetviperas. ij
• A	/' . . _/*___- J__L	i^vttri ehfl-rb A. t A A +
1 1^0
Ciconisfiomachusadquid 2 o 3 .b, Ciconia. mcdentur, morfui Cenchri 2 f 2 fi-CiconUcur odia, habeanl Scrptntes* 2 5 CimtcctSerpentibus aduerfiintut» 2 oo.ha. Cinnabaris, plwijfquidfi*i2 y.h*. Cinnabarisfiatfitia 3 29,c. Citrivirturadmiranda. 20 ya^ Clinepodium 44.^1. Cleopatr.a interitusqualis 1.99,4) Clcepatraancillarum.no.mina I91 .b., Cleepatra mors cur dijficilisicognitmio\.h*. Clcopatra ftatua 213, a\. Ccelefiis vis quxli£z 13 Cocatrix quidfit' 3 2 "p.d.. Colacajjia flsrem,&pifiillum.emittit 32 S.fi. Calacajjion r.emediumtt>xici$9%/L Celici. affeffus.<remedia 1 o 5-d. Color cjttiscur in morfu vtpera. variuss 135 *4t. Coluberpra.Serpente
Coluber proiHydro 3.. dl	■
Coluber ColutnelU quidfit 48.e;. CoLiberfiacer qui 193 .c.	■ ■
ColuberT hebanus qtiixj 2.C.	■•
Coluber aquatilis quale animal.% 7 J.c*>	^
Colubirietymum 3 ,c.. Colubrimorfius cjtra 284^' C oiubra. qttidfiu 3, d'. Colubra vcntr iscaca q'uales$ .d„. Colubra diccbantunEurLt 48 .h». CoLubraria infula; 2 i.a. 5 3 .a. Colubrifierum monftrum b« t oLubnna bombardafipecies 5 3 .d. CoLLyria cum cinere vtpera. 1.5 9.d..
Crocishcrba 144. Criftalisquidfit iji.e^ Crapulafugienda. 2 2 CrapuLa quidprafiet 4 2 4A. Cracus Polonorum princeps Draconen1 intere-
mit:^2j.at Cruciator Serpcns quix 15.dl Cucumis angttinus cur ita dittus J o .fi. Cucur bitaanguina qua 50 .fi. CucurbituLa an conuenianf. in itfufcrptntum» Oft.e^
Cuminum (ylueftre 44A. Cufji Serpentes qni 194.^» CMytodiafimulacrum quale 358.^». Cydonia toxiciremedia 39 2 .h*. Cyciaminus44. Cynogloffdminor qua iQifi Cynoglojfa^^.h*. Cyperus 44 .h..
manniqut 411.4. Damon Eua decipiens turpotiusSerpen^ tisrtjuiim Columbaformam induerit 91 .di Damones omnes cur Serpentes ditti j x.a^ Damon ts lythones, nominantur. 340/». Dauci. virtus^
Detraftoresfimiles afpidibus 208.^ Detraiieres taxantur 22J.C. Detrafl ores curftmilcs Serpentibus 7 6.h*. Detrattores, Pythoni. comparantut j8 ^ ^
Calumhaviua diffiettatiiuiScrpcntiss&onuXMk DelatorcsfimiLcs iaculis 2 58.'
43 >a. Cont\a e fi triplex 3 Confiettio Hermetis 46 ,c: Concordia fimulacrum 1 o I .c. Conficicmiafimulacrum 1 o i .6.. Contemptus voluptatum \o\.d. Coniugij; reuerentia qua 153. Contagtonisfimulacrum ConucrfionisfimuLacrum 4.01 ,a. Concupificentia quotuplex 4 24 fi Coronopus dtctturSerpenttna 5 o.e, Coronaqutrnacuiconcederetur 3£|.r.
Dentes httmani ad qutd i 3 S.h^ Denti.ionis remedium 15 J .d. Dendrogaila 2 60 .f. Deus vliionum quando diffus 3 J l .gi-Deus vocatur Alpha, & Omega 1 j 2. e^ DeliaHa qui^ 8.0 .g. . Demeirij phaler.es mors qualis 3 Democratiafimulacrum quale 1 qo Jj* DiaholtjymboLum vipcra 14 6.e. DiabolusStrpens dicitur joh.j 2 .h. Diabolus cur appc ILitur D raco. 3 4 o. g. 341.^ Diaboluscomparatur ad Dipfadem loj.b..
Cernuoidr vnguia animalium adquid 14».^ Diabolus Cerafii ajjjmiiatur ijp.b*
DiOr
1
1
I N E
Mijibilus C6t»par4'.ur Baftlifco 373.4., Diabolus DtpfadiftmiUs 2 2 8 .e. JBiabolus cur Sircn ditfuscp. 4.^. Biadtmaia rtgum ^gyptiqualia. 21 o g.. Dumaton quidfit 45 Dittamnum 44 . Dicfamnumfugat Serpentes 3 2 Ditfamnum album-1 37. d. D iacidnes- quidfit 14 s Diogenesfpeculd dtlettabatur 2 jj Dtpfas aifcrepat a vipera 6 .g. 31 <$.£.. Dtpfas non eji in ltalia. ibtdemn Dipfasnonhabetvarietatemcolorum 217. DipfasXantaloftmilis* 2.17.^.' Dipfas iclufttim excitat 2 1 Dipfadis locus natalis 21.7 Dipfades. verfantur in folitudine 217 .r. Dipfadis morfus fymptomata 2 19 , c.. Jjtpfadis defcriptio ex Luciano 220.g* DipfadtsmorfuUfttscurcrucieturJitt 223.fi Dtpfaais morfus reddit. hominem frmilem &y-
dropico 2 2 I b Dipfadis morfus immedicabilis 2 2 i f. Dtpfascflttrraarida 2 14/C Dipftsfpinagenuf-2 14. f Dipfades Danaifilia 2.14.^. btfpadis aquiuoca 2 n.e.Synonyma,&etymum■ 2 ' <$.C.Ui/ferentia 2 1.7 f.Tiefcriptio 21 6.h. Natura 2.1 j.c.Icon 2 i H.Loeus 2 2o.e.Signa Veneni 2 2.1.4- Medela, 2 2 v.f.Mythologica Moralia:124. e. Emblemata 228 /.. Hitroglyphica 22 9.4.. Dtfco.rdia ftmulacrum \02.f. Diuitis mendiciphrenofchema 347 V. Diuretica medtcamenta.vbi conueniant 222..
g.2	68.e^
Domus vt Serpentibus plena-appareat 18 . / 107.4;,
Dolor inguinttm-. comitatur morftim Ctraflis
Dolorumremcdia 242.& Draeonis aqutuoca312.f. Synonyma,& ety~ mum 3 14.f.X>ijferentia 317.4. Defcriptio 31 p.d.Mores 3 2 o> h.Coitus, partus 321. <r. 3 21. Vittus 322. g. Antipathia 323.4. Venenum3 24 h.Veneniftgna,& re-rnedia 3 2 ^.c.Fugadi,& capiedi ratio ^ 2 <5/. D enominata.dr cognominata .b.Epithe-ta 330 g. Vabulofa 33 1.4. Prouerbia 334 Htfiorica 33 5.4 Numtfmata 337.4. A//>4-<•»/4 3 3 7 .c.Pr 'odigia,&prafagta. 3 3 y .a.Som-nia 3.3 9,c.Myflica,& allegoitca. i^o.e.Hie-roglyphica 341 aliMoralia j 4 x.e.Emblema. ta<, Q-fymbola 3 44. e. Phrenofchemata 346.
h.Inftgnia	militaria,&gentilitia 3 ^Z.g.Al-lufionesfymbolica 350.g.Simulacra j 5
5 E: -<
ftatu.t 3 5 9.4. Vftts in cibis 3 5 9.	m
medtcina \to.e. Vfusin varifS$6o.g. Dracoprofcrpente 4/
alatusBononia vifus 4 21.4; Dracomartnusplinij 296 f Draco nomenproprium virornm 31 2/! Dracagrammaticus 3 12/ Dracatmcdicus. ibidem: Dracopifcis; 312 Z?r4fo domorum 31 Dracoherbafti.a. Dracoarbor.ibidem-Draco fluuius. ibidem Draco vitis. ibidem Draco.volaps- 313.4.313 Draco calefiis 3 13.4. Draco diibolus 31 3 Draco chymifiarum quidfit 31 3.C., Draco mons, ibidem Dracoinomen laqueh ibidem • Z)r4tffl nomcnfiffiula 3,13 Draco ex lupo,& aquila. 3 r 7.4'. jpr4f0 cur difficulter- comprehendipoffit 3 2 a. jfs» Draco quando fibilumemittat 3 ioi. Dracoex lndia delatus 3 2 2 Draco fyluefirisv herba 3 2 8 r., Draco hortenfis berba tbidem., 2?r4rocur ittterduas Vrftslocatus 332.r. Dracopafiorisnomen 3 3 2.£. Draco lanouinus-3 3 3.4., Draconon audet mordere improbosproucrbtum.
33* fc.	'
Draco chiorum qualis^ 3 J.4. Draco altorem fuum tutatur 3 l^.d. Draco puftonis cufios■■ 3 3 6.f Draco Babylonidrum qualis 3 37.f. Dracovi Dcipara Virginiscxtinguitur 337^". Draco curpingatur apudfimtilaerum D.Mar-
garita 338/ Draco a. S Hilarione necatur• 338/ Z)r4f#prafdgit potentiam 339.4. Dracoprafagit dtgnitatcs 33 9 Z>r4C0 ingemmis caUttts,&pe r quietem vifus -
quid tndicet l$9.d Draco conculcans aquas quid denotet 3 40 f. Draco: vincfus ab Angelo quid indicet J40.JV/ Draco Detphicus 377.C. Draco apteros Greuini 37 9.4, Z)r4f!? Bononienfis quo tempore inuetus 4 o o .f ., Z)r4f(? Bononienfisfuit tardi motus 40 .d. Draco nunquam vifus tttEuropa 406.^. Dr4fo magnus dcnotat Luciferum 3 4o.f. Dr4f« mdgnus muUeriparitura ajjtfiens quid^ demonfiret
Draco fepttceps sin Apocalypft quid fgnificet-" 341.4.
Draco
I N D E
X-
T>r.ico cu (kphaHteptttns tjuiddeftgnet 34 6>f.	Draconisfirnulacro gemrna tnfignita 350^.
Draco adfores Palatij ^t.h,	Draconisprtfagia qux 350 .h.
Draco cum Aquilafuprafpharam 347, d.	Draconis fgurain Atolopilts 356.f.	«
D raccpingitur in Inftgni genti/itio multarum	Draconis caput fttb limine 3 5 6.g.
familiarum 348.h.	Draconisftmulacrum diaboiicum 35 6.g.
Lracosfud*j£%yptioserathieroglypkicum Re~	Draconis effigies cur ftmulacro Minerux ad-
gis 3 5 1	deretur 357.b.
Draco truncata caudaquidindicet i^i.f.	Draconisicon cur pingeretur cum ~y£fculapio Draco horti Nefpcridum quid defgnet 3 jf 5. a. 3 5 7 c.
Draco viuus vbi coleretur. 356.^. Draco cttr addatur ftmulacro Michaelis Archa-geli 358.^.
Draconis icon cttr adderetttr fimulacris He-
roum 358.g. Draconis Bononienftsdefcriptio 40l.h.
Draco repcrtttsin maccrjs dom9 dtrut.t 363 ,b. Draconis Bonanienfts pcdu fitus 30 z.b. Squa-
Draco ex Ittpo, & aquila 3 17 .d Draco curdtfpeulta■ comprehcndipofjtt 3 2Q-£. Draco quando fbilum emittat ^io.h, Dracs cx India dclatus ^n.e. Draco fylucfiris herba 3:8«°. Draco hortenfis herba ibidem. Draco cur inter duas Vrfts iocatus 3 3 2 .e. Dracopaslorisnomen 33l.g. Draco ianouinus 333 .b.
mx qualcs 40 3.c. Extremitas caudx qualis. ibidem. Dc??tcs,& octtii quales./^o 3 d. Icon qo^.Generatio 40 5 .An aliuude migrauerit 40 6. e. An cttmplituia dcciderit 407. c. An ex congreffu dtucrforum animalium natus 408.f. An exputri materiagenitus 4 \o,h. Draconis Bononienfts verageneratio 415 .a, Draconis alati icen ex Greuino 419. Draconis alati figura ex Perco 4*0.
Draco non audet mordere improbos proucrbium	Draconis tALthiopici icon 4.22.
334.^.	DraconisiAZthioptci icon cu eminetijs dorfi^ a 3.
Draco Chiorum qualis 335 .a.	Draconesfunt armillx 313.^.
Draco altorem fuum tutatur 335 ,d.	Draconesfmulati cx liaia 3 14.^.315.3 16.
Dracopufonis cutfos 3 3 6f.	Draconcs eiephantorum interfe£lores 317.6.
Draco Babyloniorum qualis 3 3 7 c.	Dracones centum cubitorum vbi. ibidem.
Draco vi Dciparx Virginis extinguitur 337 .d.	Dracones maximi in Braftlia 317 .b.
Draco curpingatur apudftmulacrum D. Mar-	Dracones vbi adorentur 318 f.
garitx 3 3 fc f.	Dracones anfcrinispcdihus 318 .h.
Draco a S- Hilarione ne catur 338./.	Dracones ciures qnis habuerit 321 >b.
Dracoprxfagitpoti>uiam 33g.a.	DraconeshabttantdifertJ. loca %21'd.
Dracoprxfagit.dignitatcs 33 y.c.	Dracones an %iu.ipari,vcl ouipari 321 ,c.
Dracoingemmiscxlatus, ty pcr quietem vifus	Draconesfubxquinociiaii verfantur $22.f.
quidindicct 339.^.	Dracones altquando venantur aues 322.h.
Draco conculcans aquas quiddenotat 34o.f.	Vracones montis AtlanticiquaUs 323.a.
Draco vinKus ab Angclo qutdindicet 340.^.	Draconcs venenati itbi 3 2 5.
Draconis frpentis etymologiacadem 3 1 2 .h.	Drat ones pugnanics facilc capittntur 4 %6.f.
Draconis etyynum ex Scaligero 3 iq f.	Druones t xtra ciuttatcm petlunlur i Mattheo Drxconis inteflinum longttm ccntum,£r vigin- Apofiolo 3 3 iS ,e,
tipcdes 31 7 .c. Draconis dcntium numerus 3 2 o.e. Draconis difcrimcn ratione crtfiarttm 3 2 o.f Draconts cattdx im fi magna vis 3 2 o.h. Drjconisparilts tnon/iriftcus 3 2 \ .b. Draconts morfus qualis 32 4 .h. Draconis fanguis lctljalis 325 b. Draconis fi apttd Chymiflas quid 3 3 o.e. Draconis.cauda ap'td Chymifias quid 3 30.f.
Draconcs ignci in aercvif 33 y b. Draconcs alatosquis vidcrit^i \Jt, £ r.iconum color qualis 3\~].e. Draconumpalearia qux 3 1 S.d. Draconum dtfcrimenratione oris 31 Dracpnttm xtas qualis 321.4. Draconum vrbsqux 32p.d. Draronummons 32y.d. Draccnumfons vbt 3 3 o e.
Draconiscauda,cr caput apud Ajirologos quid.	Draconumpartes rnedtcinx inferuiunt 360,e.
ibidem.	Draconum adeps ad quid $6o.e.
Draconisfelfub fpecie mcllis prouerhiu j J4.A.	Draconum oculi ad qrttd. 3 60./.
Draconis icon aues per terrefactt 33 6,h.	Draconumcor, &hipar adquid 360.^.
Draconis Apocalypfis caudx cx^ofttto allegori-	Draconum lapis qutdvaleat,^6o.h.
cajqi-c.	Draconuum aiatorum locus 421 x.
Dr4-
I N
Dr.icoHkm aUtorumnatura42 JJracunculipifces qui 317,d. X)rat unculus mator qutdfit. 320./. DracuHcultts aquaticus ferratofolio 3 2 8 Dracunculus niinor qua planta. ibidem. Dracunculus morbifpfdes 3 2 8 Dracunculus quid(it 44. h, Draconteaftrpentes necat 27.d. Draconitesgcmma 50 h. Draconcopedesferpentes 318 .f. Dracontidesquis 327.^. Dracontius iudex Campania 3 * 7 Dracontius epifcopus 3 2 7.«*. Dracona mulicr 327 Dracontion vitis 3 2 -j.d. Dracontium triticum 328. ft Draconon qutdftt. tbidem. Draconarij qui 3 27.«-. 348.^. Draconigena vrbs qu/e 3 28 .d. Draconigena quifuertnt j 27 Dracontia ficini 3 2$.b. Dracugnaquidft jig.c, Draconusfluutus 3 3 o.f. Dryinus quid 6 ,g. Dryinicutis qualis l6\.b. ^ J)ryiximorfusaccidentia 26d. Dryinivfusi»facrtficijsBacchi 26a. Pryinus Greuint quidfit i 6 2 ,e. Dryini tequiucca 25 p 4. Synonyma,& Etymum 2 5p.a.DcJlrtptio 161 .a. Natura, 261.C.icon 2t 2.Stgnavenent ±6$d,Med<.-iai6^.h.Vfius 265 a. Durinos quidftt 30 6 g. Dyfenteria remedia 1 a
E
EBrtj quidpraflcnt in mcnfa 2 i^.b. Ebuli radix qutdpr.ejiet 3 2 ,e. tchtdna nomen. <squiuocurn 4 f. I chidna chimera rnater \ 08 .g. 1 chidna nyrnpha ikidem. I chtdna mufa fpecics 1 oS.h. Echidnapro hydra 108 .h. iop.rf. I chidna ctymum 10 y.d. Ecbidnios herbaiqq.e. Echidrion qutdftt 144.^. Echidnortvrbs 144 h. L1 hidnia qutdfit 1 45.C. Tchinus ferpenti inutfus 2 4. h, lchium cur valeat contraSerpentcs 3 J.&. Tchium palufirc qttid 144 f. flchion nomen virorum 14 3 lchion mt dlcamcntum 14 j .4.
D E X-
Echium herha I44 Mchiteherba 144 g. Echitesgemma 50 .g. Echeon quidftt 145.4. Echendraquidjit lOp.a, Echydrus Zj%.e.
ilaphis aquiuoca l6$.c. Synonyma i66.(. Dc-fcriptio 266,b. Jcom6j. Morfus Medcla 2 6$.e.
Elaps ferpens 2 6 J .r. 166, e. ilops ferpens z6^.e.i6 6.e. Elops pifcis rarus 16 yc. Elops cum Cacilia confunditur 1 i 6.f. Eloquentitfimboinm fuit orpheus 84^. EleEiionisfimulacrum lol.f. Tlepbantiinimiciferpenttbus x6.t. Elephantis adeps quidpraftet 31 .h. ElcpbantifeL ad quid 4 5 .h. Eiephanti cur angutmane difti 4 p. f, Elcpbantiy & Draconis diffenfus 3 24.*. Elcpbamtas quidfit./fi.e. Elephantiafiscttra 157.a.h.c.d,I 58./« Ehphantiasfitrpens 2 6 5 .c. 3 31 Elephabofcum 44,h. 5 o.e. Elixir metala tranfmutans 3 6$ ,a. Ellebori natura 15 1 Embolincs quid 44./. EmpUfira ad iffusferpentum 4 Emplajlrum facrum ad quid 140./, Enhydrus qttid i 7 6.e. Enula curfirpenti inimica X 8 .e. Enula cur ferpentina dtcia j o.e. Epipattts 44/? I piUpfia remi dia 161.4. Epirotavenerantur fythonem 38 Equus, vt tanqttam mortuus humi dcctmhat 107.4.
Eqttifiranguria remedia. ibidem. Equi vlccrum remedia tbidem. Eruca btcauda bo-h. Eruca cauda anguina 6o.h. 61.4, Eruca olettm adquidvaleat 3 1 ,c. Erica adquid44 h. Erotici affetfus medela 2 2 J.c. Eratonquidftt 3 o 6. g. Erichtonius qutsfiuerit 332.*. Eryngium 44.h.
Erythrodanum ad quid valeat 3 5 Effintia viperarum t6z.e. Ethfiici Draconesdicuntur J4 1.4. Ettridicesinteritus 3 7.4, Euphorbium 45 ,b. Excantationes damnantur 3 1 .4, Exccdra aniwal 3 S 6,g. Excetra quidfit ibidern,
?a-
I N D: E X-
F
G
FAciesvt horribilis appareat i-oj.d.. Facies ne vUacontrubat macnla.m I © Eagus vtpcra tnutfa. i a 3 .h. Eallac.td Draconis nomine nfltatur 340.^..
$amtii# dSerpentihuscagnomtnata. 4.9 ,a..
Eamufus.Serpens, 14 8 .g.,
Eaujiina ftmnium .h.
febrilts calor quo prxftdto remittatur 14^.
lebris ardtns cur rnorfum. vifera fequat.ur.
135 .a>
JEebrisquartanstremedium i6l.a»\l ftbrismaLtmonsprafdi.a i6i.d, Fdis volautts. vbi. 3 1 FeLis^dr anguis odium x FeUis vipera remedtum 140 .h..	\
Ft.rni.ltj opinio circa car.ncm. vtperar.um. 15.7 J. 1 58^..
Feruiaq+.h*
Fcrrum qttomodo te.mperetur vt marmar. imb
dat. \Qj-j.c.. Ferti pluuia vbicontigerit 408; e, FiLtx adttcrfatur Ser.pentibus 3 2 f-Ftltus aduerfus. matre confptrans quom»dopm.-
gcretut l 5 o f.. Ftdcs perfujerdfniam expefiulat 3 j Flos caiendulcentmen auts }6\.c. Fatnicuio cur Serpentes deletttntur. ip.a* FctmctUum baccatum qutdft. ibkdtm... Faeniculi vis 44.$. Fcetus frpcntimts 5 p.d. Fcetus mortui cduttto 1 o 6*e. Fceneratons viperisfimtLes 148 .*.. Ftzneratons vocantur Dracones 342 Jh. Fceltcitatis fymboLum quaie 3 5 %,bK Formka fua i/tefbiits 83.«. Fratricuiijcaufa qu<c Frandisjtrnuiaerum lOz.e., Fraximsferpemibus wuifai lj.c.+oi.f Fraxmus vipcra intmica \ z3,c.\ 37.'.,* i.6.h± FraxineLla vtrtus \tJ.C. FruBusarborum an vcnenari poflint a Serpen-
tibus 2S7.b. . Fulmm quidftt 5 i.g. FuLiCitfanguisaci quid \ l~J-b. FungivbiLethAes \\2 f. Furfures medentur morfuivipera 139X Fttria infernales quibus appt licutur nominibus 48.^.
Furoris implacabilis hieroglyphicum 77 c. FurorisfmuLacrumquomedoptngatur %\i.h,
mmmn
GAqates impedit Serpentum morptm$ 2.. -^Galbanum fugat Sejpentes 3.2 .h. Galenis quid
GaJLus,&galiina, qua ratione adhibeantttr in^
ittuSerpentum-tfav GaLlus cauda angutna 62 a.
Gallus timetur )>Baftlifco $6<>,d. Gailus rnonfirofts cauda Dr.aconis 41 j.Ci Gallus galluiaceus an ouum edat 3 6:7 .c.d. GaUi dccrepiti ab tncubatu vix fupbus abk-
guntur 3 67.C . Galiicertbrum adqttid 1 $6. Gallifek&ercusadq*ti 1 3 7.e. GaLLina quomodo came vtperina nutriantm
158 .^-1,5 y.a.b. Gallina viua dtffc&a quomodo abhibeda 2 2 GaramantespopuLi Lthy<e 2 2 o.e. Garamantes hQminesfrugaies 2 2 o.f. Genius bonus qttomodopingeietur 8 5 .d. Gentianx mniorts virtus 44A, Geryonisboues- J. o%.h. Geta numifma quale 337--.a>. Gigates cur pingeretur obtortis cruribusTtj.d Gtadioius 44^» Glandium virtus 44 h. GUndofs animal x6of. Cl " r quandofnt vencnati Gliff' petraqttidft ^2.f. Gloff' tra !'linij qux C laffo: itra n:agt;a vbi 2 S 5 .b. 6/ ani *m Syriit marmorisfpscies 5 \j2*. Granatorum radtces ad qutd 170 g. Gramcjt iuttat demorfosa Dracone 32 Gran.tnamedtcataqu<t ?2b.f Gratia S.Pauliqux, & vbi 2 i.a. Griphus ele ijs quafmt. tadcm in ccelo, in terra*
& in mari 3 .a. Gryphcs odi.o. habent Dracones 3 24^
H
H^Emorrhcidum rcmedia 105,4-.
Hamorrhoi aquiuoca 17 9 .d.Fynonyma^ Cf etymum 18 o.Defcriptio 181 .a.Natur^-j, 181 djcon \8 2.Loctts 18 3. d. Signavene^ ni \ %A.e,Mcdela 185 b.
FJamorrhous, & Hamorrhois differunt I79. d.
Hamorrhohvenarumgenus 179 d.
Hamorrhottsfignifcat muliertm tbidem,
HamorrhoigrtffttsquaLis i 81 *a.
Jt&morrhot ittu cur fanguis wanet ab omns^ bttsparttbus j.84.^.
JU-
I N D E X-
flsm.t 'atathonquidfit 318.<% Hamatttis animal 3 6 2 lUmus mons cur ita diiftts 6~j x. t/arefisftmulacrum \ o\.h. Hterefts hydrxcomparatur 3 97.c. Jriart tictts cur dicafttr Sirt Yixrtticictr ftmilesangmb.us 77 .b. Jlxrcfiarch.c vtpcrtsftmiles 148 .e.f 'ff-hiicaca'mm 4.5 b.
Jlalicacabumaducrfatur afpidt lOo.h, JJand' ius qntdfit 178.0. IJurmencanimal 3 62 g, Harpocratisftmulacrum ioo.j\ Hafta regahs quidfit 3 5 ,c. Hedera.cur angttes deleffentur 29.4. Heliochryfos 362»h. Hcliotropijvirtus 44 .h, Hemerocallis ^.b. Herba t chidna 3 5 -b; Htrba Balin mira vis 3 8.e. HcrbadeCorfoqua 13 p.h.

3
Homines migrantes, & remigrates qui 40 6. g,
Homines faflofi ftmiles Natrici torquatf 293 .e.
Homeri poernata litteris anreis cxarata vbi llj.c.
Hoftes clancularij quales 2 4 T .d.
Humana. condttionisdeploratio 1 i.a.
Hydriaquiuoca 27 ),c.Synonyma, &etymum-i ij7-a.Differeti.t,& defcrtptio 278g. Mores ijg.c. Icon 280,Locus 282 f.signaveneni 382 ,h.Medela27 ^.h.Fpitheta >74.g Dcno-minata 285.4.Prouerbia285«*.Moralia~> 286.e.Vfusin rnedicina a86.g.
Hydrus vrbs 2 7 6 e.
Hydrusconfieliatio 276 f,
HydrttsDiofcoridis 27 j.c.
Hydrus in aquispulchrior 278 .g.
Hydrus magntts qui 279 4.
Wydrus in dolioprouerbium 285 .c;
Wydrus marinusgenuinus 2 97 .c.
Hydri fabula 27 6 g.
Wydri Greutni defcrtptio 2 7 S .h,
Wydritocus qualts 17 9.a
Wydtiaijuis calidisdekclantur 282.g.
Hydri morfusfymptomataex -ALtio 283.4.
Hcrhanatricumqua ^o.g. ■ Htrba indica adviptras cocrcendas 13of. HcrbxScrpentum qtia 5 0 g» Hercuies mpetum atnnis compefcuit 3 9
Het cttLes ntc etiam cotra duosprouerbiii 3 9 7'*	hydri vulgares innoxij 284 g.
HtrcuLiscurfusqmlis 59 c.	Hydridentes adqttid i8t.g,
HercuHsirnagocumSerpemibusvbi loo.g, .	Hydrifyphar 286. f.
Htfpirtdumnomina332/.	Hydri marintfyhonyma & etjmrtm »96 f.
HefperiaputLLx mors qualis 37.4. . :	Hydrimarini itffercnti.e, &dcfcriptto 2?6.g, Htr-fdinesconueniuriitn ttfuSerpentumHydri mariniiconos 298 199.300.
Hilariustn Galiinariainfula metam angutbus	Hydri mdYini magrta molis vbi 3 9 6-g.b.
conftituit8} h. *	Hydri marir.i, &fluuiatisdifcrcntia ^oi.b.
Hiftoriarufthiab Acontialafi254.^.	Hydrorw/t iicur ad quid28 4.?.
Htfioriapaftorispercujji J lacuLo 257,h.	Hydris itmnitiorproutrbium 23 5 ,c.
Hifioria iuuenis captidefiderio videndi Draco~	Hydra quodanimal 277 .b,
nis%%yh, 1	HydraproWydroftwina 376f.
Hippobos quidfit 408 .b,	Wydraprornontorium ibidem.
Hippelaphos animai 40 y.b.	Hydra oppidum.tbtdem,
Hcedus in icfu veneniconuenit 4 3 .h,	Hydra i/fuLa. ibidem,
Homomitis,&patiens fimilis angui lAEfcula*	Hydrajydusc#Lcffc. \bidem.
pq 275.^.	Hydratndltorumcapitum fabulofa 3 87«f.
Homo nttdus a Serpcnte tim^tur 24 g.	Hydrx icon Venetijs 1 'tfa ibidem.
Homoietunusptrcujfusavtptracur magispa-	Hydr.vfabulofxvcradifcriptio 387.1i.
tiatur 141.^. Homicida cur Serpentes diffi.76 f. Hominisfaliua Serpcntes nccat 24 .g, HommscrudtlisJigna 2q.e Hominis i/tuentfcen 'is htt rog/yphicum 78 h, Ho^ines yarut menti cur JintJallaccs 24.^. Homines tnfxcundt qui 9-c Hominis ex ffirpeD. Pault 2 30 .f.
Hcmines anctpitesJimHes Amphisbana 24 i_.fi Hydram ftcasproutrbiti> t 3 {..h, Homineshabcntcsin ventre angutm quomodo Wydramgeftasprotiirhittm 39-f.a.
liberentur 292 .fi 1	Wydram qttis extttvcerft 3^0/.	'
Hominesaliqui ajjimjiantnr Natrici torquata Hydra aquiuoca 3 S,6. e. SjnSnyma, & etvmn
WydrafiL venenumimmcdtcabiL? 3 90 f Hydrxinteritus quaLts 394,g. Hydrs oppidt htftoria 3 ; 5 \i. Hydra fpticcps EquitiSde Cometo 389 a. Wydra claitapercutitur 1 9 ^ v. Wydrafif/tt ips an fitfiiia j 9 5-,a, Hydrajitit\fibphifia jo S.e.
Hydra magts va*tus~prvuc

I N D E X.
3 % 6.g. Tornta ?B6.h. lconcr > 8 8. J 2 9. Ve-rtenu ? oo.e.Ustts 393-f. Or.tus,&*ntert:vs
1 do.jr.
3 ^ 0. <r. 3* 3- f' VT.IUS.V inreruu? Iracundi viperisfimiles 24 3^4 e. Prafagi-i 394« Hifiorica 3 9 S ■ Iracundircmedtum zgr h* iptthi/4396. c-.rrwcrb.ia 396.h. Moralij Ifidis corona quaiis 2\\ .g. 3 9f.c.Ffieroglypbic4 -,9 9-*-' hrenofichxma- Jfiaca tabula quii rcprafentet i\if.
ti 3 99 c.SimuUcraqoof. Uydrufa cur dicatur Cyprus 5 2 IJyclropi s remedia 2 87 tfydracia quxfint 295 jrly&nafierpens qttidfit 3oo.f, JHypoc rita dicuntur Sirena 42 6/. fjypocnt* dicunturficrpentes7 \.dq*j,t.
I
IAcnfus frpsns qni 224 f-Jacultts fcrpcns. vide Acontia
£ xhibit fymbolum vcu Vrincipit Z$4-f. Jbcttats virftcs 4 5 jbis auts qualis 15 .^. ibictts eorfictum Dracones 319 4» Jchneumon dicitrtr ophiomachus 49>d. J&eriitaan ccnfequa.turmorsu viftra 134»/. Jdolum b exicanorum qnale xoo f. Jgntssux axgui inuiftts 19 fi Jg / isfiacrt * * cdt ia. 1 5
Jitiinns-Vtrpcns ito fi. . *.
i A Crrtapir vrinam lj.4.	t
Jmpfrif fmulacrum JrnVc vgtnts rcmedta 1 Jmpofiorcs cur vipcra dtcantur \ 4 3.6. Indus i tjtp.cnte urritus baptpx.itttr ^ .e. ingrafitudinis fimulacrum 1 o 2 Jngratianimi •vitmm qu.de. > 5 3.4. i 54/ Jncdva angutbtts competit 2 zJ>. Jnohfiquentisfimuiacrum. ni.h. Jnuidi t (imulacrum 102.4.4C o.^. Jmidia biero^typbuum 399.4. Jnuidia ajltmiiatur vipcra i 52^« Jnuidtcur anguibus. (imilcs. Jnuidt viperis. findtcs 147.^. Jntelligentia ftmulacrum \o\.d. JnftdiatorisfimuUcrum 1 o. 2
negentilUittm, Giacla 94 a. inj gn e gcmi: itium M ediolani 9 4. <f.
Judtcis ftmulacrum \oi.f. Judxi cttrprogtnies viperarum dicdtur \46fi 137.4-.
Juliantts Saba in fioiitudine magnum necat Str*
pentem^9.a. lupiter in anguem mutatus 6 5.4. Iunipert bacca adqutd 137.^. /umetoru d vipcris dtmorfori mtdela 141 .b.t, Jufiitiare£t*fimulacrurn loi.e. Iuris diuini dogmata quis manificfiet 3 5 4^. luuentttsqutmodoconfitruetur \ 59.b, i6i,e.
K
KErfiudurusij&.e. Karmene animal 16 2.gi
L
LAhrum Ve nerispianta 2 t 4.g. Labulafcuanabula quidfit 32/ <l*c qttomodo feruetnr ab angutbus inta&unu, zS.e.
LacColubri quidfit jo/. < Lacerti cur Serpentes dicantur 1 g. Lacertachalcidtca 18 6f. Lacertorum figura qualis 4C9 d. Laccrtorutn oua qualia 41 o ,e. Lacertus rirtdis cu Serpetibuspraltatur. ibid& Laccrtus afftfiit hornint dormiettti 41 o.f. Laocoontis tcon 252 f. Laocoontis fiatuavbi 1 o 3./?. Laocoontis filiorttm nomina 6.e. Laodicca ciuitatis Afi<t mores 208 .h, Lapis cera/tnias quidfit 5 2.fi. Lapisficrpentts adqutd 44 e, 140 .r.
Laptsh-amatitcs i40-c. Lapis Isicbanus qrti 5 1 ,b. Lapis gagates veneno refitflit 142/. Jnfignt gentilttium Gvegorif XI11.) 40 .a.	Lapis tx quo as conficitur. ibidem.
JnfgniummiUtarium defiripiio 34*6.fi	Lapisprajjtus ventnum detcgit iqifi
jnfignis militaris.y&getiiitijdiffcretia	Lapts vipcrmus qui (44.h,
Jnfuld Tybt rina quamformam habucrit 2 7 4 f. Lapispificifiormis ^\.b c. Jyjttfiio laudaturin i£iu ferpcninm 42 /.	Lapis ouofirpentino Pliniifimilis inucr.tus im
Joat. nitius, Abbas ficrpentes infula tn marepra- agro Eononicnfi 5 2 .e.
cipitat 18 .b.	Lapismalacenfisqualis 203.c.
Ioar,nts Abbaiismiraculum 174.?.	LapisHifirtcii qvalis 2o$.c.
loat.nisKttgufiiniCuichijmentto 315.4. tapisgenitusinIlydris 28 i.t\ loficphi debauijs pharmacojpai tncntio \ i6.h. Lapis hydrinus. qualis. 2,8 } .4,
tapdisi
I N D E X-
Ltpdis fpecularis conditiones 40 5 .e.
Lapidis Hydrini probitas txaminatur x%6.ht
JLapidts Hydrigcneratio 2 St.e.
Lapidts Hydri extrabendi ratio 281 ,d.
Lapilli animaliu valent contra ferpentes142
Laphiatiferpens 2 6&,e.
Lafciuia cotnparatur Scytali 2 3 J>a.
Lafctuia quomodo dometur 2 5 1 ,d.
Lafciui comparantur natricibus 1 8 b.f
Lafr quidfit 36.e.
Laferpitium qttidfit ibidem,
Ltberis quidfit 84 e.
Leberide afperiorproucrbium 8 4/,
Leberide inaniorprouerbium 84.^.
Leberide cacior prouerbium. ibidem.
Ltepardt odor ferpentcsfagat 26.6.
Lconfopetalon 44,h,
Lroninapingutdo ad quid 3 1 ,b,
Ltofrpens qui 2 48 e,
Lemnij opinio circageneratione Bafilifci5 68 h
f.tnonesDraconcsdtcuntur 343.«:.
Lepra remedia 12 e. I o 4 g-1 o J g-I 5 7 .b.
Lcprofp mulicriscafus 1 5 7.
Leproforumliberatorum hiftori* l 58 g.h.
Ltrnamalorumprouerbium 397.4.
Libcripatrisfimulacrum 3 57 a,
Libidinofifirniles ferpentibus 7 5 d.
Libtdoeftaltcrumcaput 4mphifoena i^l.f.
Ltbido cur dicatur ferpens 7 t ,c.
Libycus vir in morfu Cerajlis valet 178.g.
J tlij.' adix firpt ntes fugat 3 2 ,e.
Limoniurn 4.4 41
Liquiritia virtus ibidem.
Lignum colubrinumquale 1 39 l^o.d.
Lithiafisremedia ioo.6
Lttuani colebant angues 98/
Littcra S. quidjignificet 8 3 -4.
Locttfia qtts>da fvtciespugnateli ferpente 27.f.
Loripedesquifuerint 48
Lonchitisafptracolubrina dfcitur 49.*/.
LogicaJimtdacrum 1 o I .<«,
Ln-nbricorum remedia \6i.b,
/,»«,€ eclipfis opinio Indorum 9 6.h.
Lunacur dicia proferpina 5 3.4»
Luphfcrpentts quidfit 49.d,
Lutrix quid fit 2 77.C.
Luxuriofus cur Pythondicatur 284.?,
M
Mdrftffopuliqui25 4. (gueretur 30/ A/^rforu r. atio juomodt ab alijs diftin-Marajfns quid , 1 o.f.
ferpcnti us cr iciantnr 8 7.^, Uagta cur d<- mnat i 31,4.
Maiorana fyiuefiris quidfit 35 4.
arubq nigri virtus 4 5.4. Afx//' auramij vis 45.4. Martij Imperatoris ftlia demorfa a Serpete.quo remedio fanata 46.e • ferpentumvbi 5 3.4. jV4r^ malorumprouerbium 3 99,4, Manichcprum error 7 3 ,d. tfariafemperVirginis tmblema 79.4, Materi.i aurea in ferpentem mutata 9 o ,h, Maluafiorum mentio 350./i Maieuolentiafimuiacrum 37 j. Mtdufa capiliicur in angues trafmutati 6 3.4. Mcdufy capttis fiatua vbi lo^.d. Medicorum vigiiantia qualis 79 d.Zo.e. Mcdicamtnta alterantta inmorfu vipera qua-lia 13
Medicina fimulacrum 101,4, Medicamenta chirurgica in morfu vipera ibid. Medicarnentum ex ficubus, nuubus, &grano
faits ic^i.g. MtUtcnfis infula 1 iperisfcatet 12 tf. 4. Meianurus fcrpens quaiis 21 J.4. Meianurus pifcis 215.4.
hff.£ virtus 13 9 .£. Meianthijvis 1 37 Mel txficcatxm ad quid ifo g, Megaian.tJcrpenttsquaies j 1 i.f. MemJiratt interitus 3 3 5 f. Menta faraccntcx virtus 2 5 2 f. Menfiumprouocatio toq.h, Meribiba, multibiba 114 f. Merctrices comparawtur Baftiifco 173.4. Meretricesfirenis ajjimilantur 425.4» MeretrixJimilisferpentt 7 <?.<r. Meretrix copai aiur Natrici torquata 2 9 4 Mercurium Argiphomc quis appcilauertt 4. Mcrcurij virga cur ornata Serpenttbus 99 .4, Merctsanguina qua 81 Mcrguii Sf-rpentes qui 306.fi Miiiepeda qutd fit 302 h. MiUepedisrudtmentupcr vrinaexcretH 17.4. Mithridatica confcciio 45 .r. Minerua muftca 3 57.4. Af ir.crua cur pi/tgatur cti icone fcrpcntis 9 8 Mineruafimuiacrum 3 5 3.4. Mineruafimulacrjtm exPaufania 3 5^.4. Jllifericordiagtr? cfifcelefios interimere 211. Morbigaljiei remtdia 105.4.16 q.4. jVi cfci virtus 141	,
Morbi articuiari; cura j c. Monfirain quibusanimaltbfrequttiora 237.f Monfirum marinum vbi vtfttm 4 8 Moluriferpentes qui-j.a. Mulier curvifofirpcnte abortiat f. Muliercs quandoq-,fcrpcnu m enituntur 58./
/'/>	Muhcr
I N D E x:
\Aulicrferpentedeglutit,&cupariuegeritQ 6.e	Nerophisferpens 287 J.
M ulier vtt>er<e ajjtmiUtur 14 6 g»	Neruorum nodi quomodo toUamur I Jf 9. c.
\Aulti r improba coparatur afpidi 2 09.d. Zil.d	Nigella adaerfatur ferpentibas 3 ^.e.
Muli.rts improba deferiptit, d,	Nitri virtus^.b.
Muiicr irata ajjimilatur \ yagro 292 ,g.	. Nodus Gordiaaus, fiue Hercttleus, cur dicatuf
\s\ulierumprudentia qualis effedtbeat 3 46. e.	ferpentinus 5 4 e.
\fiwkerispulchritudo quaratione tuto caufpici	Numulariadiciturferpentaria tertia 5
pojfit 3 2 5 .b. M uU veloces in curfa qua 4 c 8
}Aulus venenatis auxiliatur 43 ,a, M ttllus pifcis ad qttid 2 2 6. e. \AufteU baftlifcum ftperat 3 Muftela virtus 1 37. a. \Auflela cinis adquid 2 j.a. lAundi hieroglyphicum 78/
. .......
Nympha marina quaq 1 j,d.
o
OVtretfatoresdicuntur Dracones 343.c0 Obtrrffatores Hyir e compardtur 398 e.
N
Oculi inaculisrubentibusinfecii, quidfignifi~
cent 117.c. Oculorum debilitas quomodotollatur 156. h. Oculorum aibuginesquibus praftdijs anferan-
tur 15 9 c.d. Oculorum claritas qua ratione chparetur 159. d. 160 c
Ocuiorum afpeftusqnidprtfiet lyo.e. Oculorum intuttusahquando nocuus j 69. C. Oculorurn morbi remedia I o 5 .c.d. OctauianiZambeccaru mentio 364/ Qcymi vi/tus 3 62.b.^.b. Odontalgi.e rernrdia s o<\Jj- * oy.c. Cdor uttr ajjigna:ur Cheydris 2 6oJj. 26l.C* Odoris Dryini qualitas 2 5 j a. Oleum d'e fcorpionibus Ma'•'hioii 140 f. Oieum ieferpenubns quomodupuretur. 104.^. Olei diuini compofttio 4 6f. . Qltilauri-.ivirtis 139-r. 4derd 2j$.e.fi	(+o.h. oitiviperim d fcrtptio 161J.
Napciiusvbipcrniciojijftmus nafcatur Qieafirt bacillttsctiie Arnphisbanx circttmda-
Wtndi regirncn quomodo al'rifcis defgnarctur 352 .h.
lAundtts ettr dicatur Siren 424,g. Mufijtfiuntfymbolttmveriiatis 426.h. lAuran? quo artificio capiantur i 8 g. Mures qtta ^ftificiocongrcgtntur 3 i.a.
\Aurcs quinam a, rutbus iiixt a-niei 28 h. \J[urcsd viprris imeriftmtur 128 g.
lAstria contrafi rpcntcs adbikcttp 3 3.4. fdurtzvir ■ ? s . c. \A.urrhtnum quidfit 5 ..b.
Wyrica 4 5 A « 3 7 d. M\yagrum i floridis jfid /^78 Myagrus veitrum qualisfirpens 282.^.
N
A apeiius an fit toxicum veterumi 90 .g, Naflurtium contra Serpcntcs valct i^e. Natrix quidfit 2 £0 / 2 7 7.4. Nairix mulitr 2 7 o.h. Natrix pianta ibidem. Nairixftrpens mafculinigeneris 27 7.*". Natrix iattnorum quidfit tbtdem. Naaix domefiicu 2 /y A N^tnx vbifti wvis vijrutentus 281 c. Natrtx rtibeiar.a trtalis 280 -g.
tus ad jmd i 4 i.a, Omenbonu u, vetmaiuma qnibus animalihus
prifagiatqr 3 i 5 a. Ontfcus quidfit 302 ,g. Onijcifiuntptrpentum cibus 2 2 .g, Onocephait qui 9H.fi
Opt rationis rcttaftrnulacrum ioi.c, (3 5 3 .is£ Operationti reciafwe lumineJidei nihitvalcnt Ophis capitis aJJeciij 3 a, <Jphispcricarpium, Vciarmilia 3.4. Ophis omamentum capins ibidcrn.
Katnctsv-iiIgaris iquimca i'/ 6g.
Aatrkis torquatg fqmuocafiyuonyma, & ety-	ophiufia Rhodus dtcius 5 t.h
mum 207 c.Dffferentig, & dcficriptio 288.	cphiufia infuta 21.4.50.^.5 3.4«
c.Iconcs . if 9.290.Sceteton 29 1,Locits, &	ophtujahcrbaqnn 49 ,d.
Natttra 29 2.c.Moraiia iji-g.	Ophiogcnesqui 24.h.
jjatrices ibi non interimantur 292 .e,	. ophiomacus qttid 2 i.b.
Natrnumlirigua quidjit 20 5	Ophiomacus auisibidtm.
Nepa quid ftt! 09 c.	Ophiomachus nomcn duorum animalium 49. c.
Nepetaanguibusinimica 28.^.	Ophionnomenvi-i 8 f,
Nt rittm ad iciusfieypentum cemntedatur 43	Ophionfocitts <*'adm i ibid n.
Naeidum fignra 417 ./«
Ophiongigantis norn.n 48.g.
Ophion
I N D E XV
Gphion diimal Ceruoftmilc 49 .c.
Ophioncus vates.ibidcm.
Cphioneus princeps Damonum.ibidem.
Ophiciqta f&.h.
Ophiophagi populiqui 49.4.
Ophitx Hxreticiqui 451 ,a,
Ophiomorphi. ibidem.
Ophiogentum quidfi? 5 o.e.
OphiofiapbyLon quid 5 o.f
Ophioglojfum cur Lingua Jerpetind dicta. ibid.
Ophiofcorodon allijfpeeies 50 .g.
Ophtocardclius quid 5 o.g.h.
Ophitesfluuius 5 3 .b.
Ophitesgemma 5 o.g.
Ophitesmarmorisfpecies 5o.h.$ i.a.
Ophite locus 5 2 ,h.
Ophiafis qualis affettus 54 ,c.
Ophionem quem nominaucrint Antiqut 9 8 .e.
Ophtocephali quigS.f.
Ophidion pifcis, & ferpens 2 9 6 .f. 3 6.g.
Oraculum Dclphicum cur aliquando defertum
Origanumferpentesfitgat 32^.45.^.
Originis occult* hieroglyphicum 77.f.
Orionistnteritusquaiu 37,<r.
Orts hicrogtyphicum 77^.
Oreflesiciuanguis interijt 3f.c.
Orontes fluuius 5 3 .b.
Ofcorzo/tes 110.h.
Otalgiot rcmedia 286.h.
Outtferpenttbusgrata
Ouurngaliiferuatum in Mufao 3 68 .g.
Ottumfrpentinum Plinij quid 5 1 d. 5 l.e*
Ouu ftgalii natum Begtj 3 68 .e.
Ouumanguinum adquid io?.b.
OuumgaiLina in jtnu multeris delatum d. dit
protc/n 367 c. Ouagaiiinarti viperis nutrttarn adquid 15y.b Oua .jfpidtsquid/igntfcent 206.b. Oua stru. htonum ad quid 117 .c. Oua Afpidum qualia 3 67.b. Cua Ibidum curpajftmfrangantur 3 67 .b. Oua calorefumi dantprolem $6j.c, Oua auium Draconibusgrata 343 ,d.
P
PAdera27%.e.f. Padcrota angjtes quales, 5 ,d. Pagerina ferpens 2 09 ,b. 1 Taluslernp quaratione exiccatafncrit 39$.b. falexfacultas varta 40 5 Taliurus ^.a.
Pallascur pingatur cn icone Draconis 345. d. fanis qudtitaspro trochtfcis viperg confcien-dis 16yC'd.
Panax vbivtile 170 f Panaxchironiumquale c. Vanni quomodo intaciifcructurdtineis io3.<?. P anormitanorum Inftgne 92 .h. Vancratium extra terramflorct 2 3 .a. Vanthcrx Draconib.ts immtc-ct 3 24 .b. Vapauerisfcmen ad quid 240 ,h. Varalyfs remedia 105.^156/] (\$of Vareus a vipera demorfus quomodo curattts P area ferpens qttx 168/. Parea ferpentis etymologia 26% h.269.b. PareiequiquaUs 269.a. Partus difficilis remedia 1 o 5 ,a. 1 o 6.e. 15 6 .e. Partesfattcig abanguib. cur intumefcdt 9 i.d. Partis ampuiatio in morftt Ctrafiis 178 c. Vartis inuflio in morft Hamorrhoi 175 .b. Partis mutilatio vbi conueniat 202 -g. 2 2 2 .f. Partis vulnerata exuftio quadofacieda i02.q° Pauitts Apoftoltts d vipera vulneratus j 49. d. Paulus Apoftolus cur vipera dicius j47,a. Pauonis carodiudurat 405 A Pauo in afpidem conucrfus 209 c. Pauo odit fcrpentem & vicijjim 2 5,c. Varus fcrpens 7 .c.
Peccata dicuntur ferpentcs 71 .a.^^.d.
Peccantium, & ferpcntum jimihtudo 74.c.
Pcccatijimulacrum ioi.d.
Peccantesviperasimitantur \46.h.
Peccdtcs quado debeant tmtiar, viperd 147 .h.
Pcccdtcs obfttnatiajjimtiantur afptdtb. 207 .d.
Peccantes comparantur Bafiltfco 37 3.^.
Peccantcs cur dtcantur Dracones 3 4 > .g.
Pedicuii cur Scrpentes dii antur 2. f.
Pcebculorttmgcncratiequandofat j 5
Pertcarptnmquid ht 3 .a.
Pettcedam radix Serpemesfugat 3 2 e.
Perfoliata 4 5 ^
P erfonattevis 1 ^g.e.
Perniciet hicrog/yphicum 1 50.^.374.^
P ertcultfimulacrum 154.^.
Pefiisrcmedia 1 6\.a.b.d 246.h.
pbarifeicurferpentts nominati x.h.
Phalangi'es 4 5 .a.
Pharias fcrpcns 2 ty.b.
Pharaonis militescur Dracones dicti 34cf.
Phaeton efl fymbolum temeritatis 354 ,g.
PtnafielLus ad quid 3 5 .d.
Piftacierum vis 45.4.
Pinnothcraqutd 108 f.
Pilicur cadantinmorfufepis \9\,c.
Picalis quid 2 3 1 ,c.	(il^.e.
pindus Dracenc in folitudineinuentu mitigat
Pindt cadauer a Draconc cuftoditut 3 3 6f
Pifcts locum natalem deferentss qm 407. h.
Ptfcium dr Eanarumpiunia 40 6.c.
Picisvirtus xjB.e.
Pp 2 Pix
t
I N D E X
Pix in ^JPgypto laudatur admorfusferpentum a. Moraiia 38 .* d. Simutacra 38 j.
42 ,fi	Tytbon virorum rjome/t 37 6-g.
Plantf fquamofie morfibus Serpetum medentur tythonorator Biz -ntinus 3 ? 6.b.
178.r.	Vython nomtn Ditmonis ihidemi
tlanta aliqua cur hyeme folia no dcponat 12 .h.	Vjthon nomen hcorftrn 376 Jj.
Platanipilularum vis 454.	Pythenfydus 377 a b.
Planetarum currus a quthus animalihus trahi	Vython templum 377 .d. 8 r a.
fingeretur 3 3 1 c.	Vythonfuitvir cognomento Draco 382 >h.
tlumbinenfis ager opefiuuma fierpentelihcra-	Vythonts rclatto habttaa quodam philofiopho
<9
tusi6.b. Tceonia 4 }.a. Polemonium. tbidem. Porphyrijfirpcntis deficriptio 307.a. Porphyrius anguis cur non ntfceat 81 todagrx remedia 104 .g. 1 o 5 .a. Poma vt fiores contincant 1 oj.c. Porrifiuccus adquid 1 37 .c, Portttlacafylueflris 185 .d. Portulaca vbi conueniat 21% .h, Potusferpentum qualis 23 .d. Prudentta quotuplex 13 .h. 1'rudentia omntagubernantttr 8 x.a. Prudcntia Draconi attribuitur 351 .h, Prudentia,& fortitudo quidpofjtnt 3 5 q.h. Prineeps oculatus effedcbet 55 $ Principis prudcntia quomodo denotetur 355.6 Principis ittfiihieroglyphicnm 155.c. Prcfieris, & Dipfadts diffcrsntia 2 16 e.
Prtfitris,&DipfadisJymptomataeade ili.d. Vythaulis tbidem
382 .h, Pythii qva ftterit 3 5 6,h. Vythta iudt tr »t 381 h. Vythia, & Deita prouerhittm 383 h. VythtasproOiympiadc vfitrpatur fo i.e. Vythias, & Damon 382.g. Vythoniffa quafiuerit 37 7 Vytho vrbs 377 ,d.
Vythij Draconis magnitudo, Longitudo, &color
nZ-ef.
Vythonict qui diccrentur 380.h, Pythomantisquis \80.h. VythiespopuLt 381.4. VythianapocuLa 381 .h. Vythiopolis vtbs Afi* 581 .a. Vythicus agon 381 a. Vythicus no tios tUdem, Vylhica vociferatioqu.e 78 1 ,c. Vythicum carmenauale. tktdem.
Prefier anguis 2 l 5 .a. PTefier turbo igneus. ihidem. Preflerparsgutturis 215 ,b. Proditores cui ajfimiletttttr 241J. PrometheifabttLa 223 .h. Prothet transfiguratio 343 d. pfammodites \6f.c. pfitacorum folertiain nidifcando 23 .c, PfyLLorttm gens quafiuerit 2 4 h. Pfyllt, & Marfi medcbantur tfttbus Serpentum
/SfX.b,
PfitLothra exqttibusparentur 304.^. VtoLemei fauctj abafiide curatto 339^. Pulluscccjuswanguem tranfmutatur 90.g, tulchritudtr.isfiaemincafhntilacrum 399.4. Puluis ad morfitm vipera 14o.h. VuelL.t demorfit a vipera cafus i 3 6. h. Vtttri demorft ab afptdt hifforia 2034. Vttcr afpidcm pcrtraciat iLLefus liof. Vttfio icftt fcrpentisextinffusreuiuificit 88.fi. Vutredo quomodo concurrat ad generationem Vutria quidfit i8j.b.	f4 II -C.
Vytiocampx 12 8.g.
Vytbif Draconis aqttiuoca 3 7 6 .g.Synonyma,& Rana Aegyptta afiutiafii la.
ctymum 377 d.Defcriptio 378.e.Generatio Kapbauifuccus refiftit Scrpentibtts 32./45 < 378 ,g,lc.n 379.Denominata,& cognomi- Xaptores cur dicanturvipera j 47 ,c, nata 38®./ Htfiorica 3 8 2 ,h,Adagia 383. ItgaLtoLus auis 361 ,c,
Segtt.
Vythicum fiadium ihidem.
Vythius Avchiiettus 382 «?.
Vythius argentarius 3 8 2 .e.
Vythius Ifichonpi ftlius 3 8 x.e.
Vythius mtdicus apudGaLenum, ihidem.
Vythius Lydtts. ibidem.
Vythij.m templo cacareproucrhium 3 8 3 J,
Vythijs confi clis vtt-ttfiiprouet htum 38
QVaiitatesficttndz qtta 3 9 .h. .fhtercuLusfierpens. vide Dryinus. *usfirpentibusaduerfatur 27.d, Sfuinta effintia Matthtoli 305.4.
R
RAbieiremedia 105.4.106 e. Radicis firpentifiormis icon $ 5 ,a» Rana,& vipera cougreffus 410 /.
I N D E X-
Revulus votans 262.*.
• r	f
RegulUsquid(ignificet 3 61.r.
RegulijiLij, & nepotes regum. ibidem.
jRcgulus auis minima. ibidcm.
Rcgis hicrogljphicum 78 h.
Jiegina ^Egyptiinteritus qualis 1 ii.c.
JRegio inacccffavbi iio.g.
Rcligiofi improbi cur vtpcra dicfi 147 ,b.
JKeligiodiuina exterasgctes adfe trahit 35 $.a.
Jieligionisfalf fimulacrum 40 1 .b.
Religionemintacfam quis feruet 3 5 i.b.
Jlct.c adcapicndos anguts 2
Jihabarbarum 45 <a.
J<hododendrum. ibidem.
Poborea materia impedtt generationem Serpen-
ttim 32 f. Hubcta maligna fpecies 36 9. d. Rubeta, & vipcrapermixtio 41 o.|% Jxttbix. virtus 45.4. Huta libyca ad quid 2 8 .e. Ruta virtus 45 ,a,
Jiuta cur viperalis dicfa 123.4.14 5 .4«. Kuta vbi venenata 127.c.
1 Abina ferpentibus amica 2 $.b. Saiiua hominis adquid 1 3 o-g. Saiammoniacurn ad frpentes 33 .a. Salacitasiconeviperxindicatur 1 5 o.e» Salcs viptr t quales 160 e.f. Salcs thc riacalcs varij 16 o fg.h. Salis thcriaCatis vtrtus x 61 .a.b, Salis thcriacalis dofis, ibidem. Salix cajia Nicandri qutdfit 3 5.4, Salpsptfcis conditioncs 3 9 6-g-Salus icone viperx dcfgnatur l^o.e. Salutis fttnuiacrum 1 o 1.4. S alfamenta venenis refifiunt 19 z.g. (\%.e, Salaia in flerquilinio pofita ferpcntem generat Sancii calcant angues iwpune Sanguinarij cur viper.e dicantur k 47.e. Sanguis Draconis herba 3 * %.e. Sanguinis Draconis adulteratio 3 2 9 .c» Stpphirus 4 5 b.
Saturni currus a quibus animalib.tracius Saurita ferpentcs qui 6 f Sauromatttpopuli qui, & vnde dtcii 14 3 x. Saxum ophiogloffum f. Scabicicontumacisrcmcdia 162 g. Scoti opinto circaproducitone animaliu 414 f. Scordij vis 45.^,	'
Scorpio affatus ad quid 137 .b. Ssorpius, & araneus cur inter Scrpentes repo* vantur 2 f.
ScilU virtus 45.^.I 39-d. Scilla cur cxtra terrdfolia, &floresedat 3 2 .a. Scifrnatici curfimiles vipcris 148. e.f. Scorzonci \ 10.h.\ \\.d. Scvrzonera cur vtpcraria dicia 144.^ ScorT^onera htrbavbinafcatur 2 i .c. <Scolopendra marina\fynopyma 302 .g Diffi ren-tite,&dcfcriptio ^o^.a.Natttra & tr.g. nium ^o^.d.lconcs 30^fg.l fus invarijs^o^.h. Scolopendra etymttm 302 .g. Scoicpendr&tctcr odor 303 .d. Scolopendr.i hieroglyphicum. ibidem. Scolopendr-a marina amcthiflini coloris 3 o 5. Scolopedra qua ratione ab hamo ft libtret 3 o 3 ,b. Scytalts aquiuoca 32 9.d.,$ynonyma,& etymum 23 I .b.Diffcrenti.e 231 .d Dcfcripti9 23i.fi Icon 233 a. Mores 2 3 4 e. Vcncniflgna, & rcmedia 2$^g.Moraiia 2^.b.Phrenofiche-mata 23 6.e. Scytalis,&fituUdifcrimen 22g.d. Scytale flagrum. 2 3 o. e. Scytale faccus. ibidcm. Scytale claua 2 3 o.e. Scytale tttrrna equitum ibidem. Scy-tale fcxflgnificat 230 f. Scytale non efi mus araneus 2 3 o. g. Scytale genus efi iaconica epifiola 13 0 ,h. 231. Scytale chalcidica quidfi' 2 3 z.e. Scytalc efi (irnilis Ampbisbana 2 3 i.fi Scytale an vefcatur fintculo 234 f. ScytaHs morfusaccidentia 234,h. Scytaia infula 130 .h. Scytalton plan'a 2 i o fi. Scyialidts apud Galehum quid 2 3 o.e. Scyficuitts i 2 9.d. Scbafiiani Reguii mcnrio 415.«;. Selencsht rba i'li >:ij 2 8 .e. Scpis aquiftoc .1 8 6 e. bynonyma, & etymunu% i»7 a.Bifferentia 187.d icones 188.189. Dcficriptio : 8 9 d. Natura,& locts 190.e. Signa venent \91.b. Mtdcla \92.f. Sepsdicitur quiltbetfirpcns vencfictts \86.e. Seps fipccics laccrta 18 6.g. Seps,&falamddra curfirpentes dicantur. 2 f. Seps,&fitpcdon anfynonyma 18 7.b. Seps inficrtputrcdincrn morfiu 1 8 y .b. Seps, &Ccraflesantdem 1 87 c. Scpsfiaminini generis quid 18 t.g.h. Sepisdifferenttitpencscattdam lHy.d. Scpis diffierentia rationc colorts 18 7 ,c. Sepisgrcffus qua\is \90 g Scpis vencnumqualc 19 ®.b. Sepis ferpcntis ccruix qualis. 8 fi. Scpedoncsvtccrum fpcctcs \ 86.h. Serpcns *j£fculapij 6.b. Serpensmasan vcnenofior f.tmina "J.b.
rp 3 «fo--
I N D E X

Serpevs participutm 3/	Serpensxneas 4quo eontritus 9% e.
Serpens crtjratus ~j.c. 38 6.h.	Serpens aneus quo temporecultus 97.
Scrpcnsfydtts c*!? (le 1	Serpes cornutrts qui 16 8 b.
$c rp cns 1.1 n. c fnbf;d/tuupremifcuigeneris 2.f.	Serpens cur pingatur tnfmulacro Harposratis
btrpcr.s dici. t r botno rnalignus tbidem.	loo.g.b,
Serp er:spre quocunq-, animaii vcnenato 2 .h.	Serpens piger qui s % I. d.
Strpens, a.-grcis, & ophis fynonyma q.e.	Scrpens Aegyptia qux 19 3 •
Scrpcnspifis 3 a.	Scrpenspcregrina qu*. ibidem ,
Scrpcns longittiainis j/sgeri	Strpens biceps Z'bi 23 8. e*
Serpensftcc r 5 ,b.	Serpens vrens qui S 15 .d.
Serpens 'ucits a nantijjtmus 2 2 .g.	Serpi ms miliaris 2 48 g.
Serpens quomodo dcpenatfpoltum 1 o.h.	Serpensienticutaris qr.i 248-f.
Strpensan cavtionibuscapipejfit jo e.	Serpmsniger Matthioli 287.d.
Serptnsfpa.to fmt/irts abfq\ cibo lAuit 2 2.b.	Scrpens marinus ftmiliaris mari N eruegtce
Scrpens ne cfilumbario accedat 71 .a,	2 99 . a.
Serpens antmal omnirtorttm 23 .c.	Serpens marintisfldtti ctUrts 3 o-s.
Strpenshalitu infcit 40 f.	Serpemmarinusedilis f • 2.f
Sapcurpc r hajld manui pcrcutientis venenum	Serpentis defcripti» 8. e.
commw-icAt &og.	S<rpentiscrantum qtt* e 8.h.
Serpens tciuiSerpentis medetur 43 c.	Serpentisaquiuoca ». f.
St rptns vicloriamprsnunciat 57,b,	Scrpentis ttymttm 3 6.
Scrpcns luxurians q:i id/it 53 ,d.	Serpentis iittgua fualis 8 !e.
Sttpcnspugnaminfxiicern praftgni/icat	Serpcntisvox quahs 1 o b.
Sfrpcns repens fupcr galedquidpr&jfagiat 5 7 ,b.	Scrpentis tcrr.pcrawcmtMm 14. e. f,
Serptns mortem Sempronijprafagiuit 5 6.f.	Serpe/ttisgrc/fus 1 $>.d.
Serpt rts ab jtto attis (mergit 5 7 ,c.	Serpcntis captcmdi, fugandi, & necandi raiit Scrpi vsaignitatcs t>r*fagit 57 d, 29. b.
Sc rpens bt Utftn 1 roianumpranunciauit. j 6 f.	Serpentis os r)t quidam locus 5 ^. a.
itrptns:nf pulcroinutntus $ 8 h.	Serpentis caput tfi quadamrtgio 5 3.
S• rpt n$fuftprxftgtum vaticinij 5 $ .e,	Serpcmis, & ^gricola apelogust* b.
Sc tp(t. spttojits 5 ),d.	Strpcntts bicipttts ,donatiab lll Jtrifs, Cemite
Strp, ns Korufgtx jubuerftenemportedit j 9.4, Aldrouando icon bo.e,
Sctptns Chrt/it ri/urrccitonemdcnotat jo.e,	Serpentts rtcordatio adquid7 3 c,
Sapcnsin faxurn mutatus 6^.e.g,	Serpemis ami vtrtusfanandi vndcmatMttterit
Scrpetif d:'!aitts author 7 c h.	70./I
Sfrpevs jncus Dtflrtoqutdfignificct §Q.d.	Serpentis fgura*in monumentis cur fculptis
S.. rpet s iacle Qbiam,grtUitur aco*pon	78. h.
Scrpens cur aicatur typus mortis 7 2 e.	Serpentis capui in manu Junonis quid jignif-
,S(ti. nsctcurJ-.ptayimnat88.b	cttS$.d.
Si rp nsc.'tt yirga.itfcuiap j ampieftatur.Z o.e,	Serpcntis capHtfldem Chtifii denotat 70.fr
Sttpcbs 1 irut/.■ qncmdamJiranguUt 9of.	Serpmtts oculus,adagftm 8 3,d.
i < rptnsjurcm hortt dciegit 9 o.e.	St rpentis icitts rcmctiia 1 c, S ■ a,
S<rpcKSianceatransfixusquidflgnificet gt.g.	Scrpcmis morfrtmneq<ttstimeat 104.h.
Ser c ■ r,s iuuenctn parutpendentcm rnatrcmpu -	Serpcnris m.ir i - i tn. r.* proprietas 3 o 1. C,
tityo.g.	Strpentis rnariniatfcripito 297 c.
Scrpe» imra herba fguratusquiddeflgnet 9 t.k	Serpintts rabifcenns d< fcriptio §06. h.
Strpcns in Thcuio flarnmarumpicJus quiddtno-	Scrpentis Jnditiftus..umerefus 309
tct9ig.	StrpcntisBrajjiiianiprjprittas IQ7.C. .
Sirpcr. r..vttosfoiares intuens quid acmonftret	Serpentis Amcricani icon 3 e.
9$d.	Serpentts Americani defcrtptio 307 b.
Serpts curptngatur injnflgni Medtolani <74. g.	Serpentem in ftnu gefiantes qui fucrint 5 6, e.
ierpens innr duofaxa eff,giatus quid indicet	Serpentemfouereproucrbtum 8 j b.
9 2. h. 9 3. a.	S e rpentes parui vbi 5 ■ b -
Scpes circaffniculupicius qdflgnificet p 3. C.	Serpentesfluum regcm cognofcunt. ibidem.
tirptns hiltaca qux 193.^.2 © i.c.	Serpentes magni vki.tbidc<n.
Sctpens iltorttm hoflesfugat 96J,	Strpcntcs verficolores vbi cootofi 6.f,
Ser*.
I N D E X.
Scrpentes afpccln horrihiles 5. e. Serpentes necare i'bi non lieeat 6,e. SerpcntespigmentisdtftinHi Serpentesvbt maxime venenofi 6.g• S erfentes maris indigena. ibidem. Serpentes magnitudine fuum 5. d. Serpentcs amphibij 6,g• Serpentes abundant copiafellis 9. b. Serpentescur maxima audacia referti g.a. Serpentes quot menftbus delitcfcant 1 o.£.
Serpens per quietem vifi cjuid denotent 97 ,c. Serpentes ad fonum mufici injirumcnti trepu-
diant 10 6-h. Serpentes infantium caflodes vbi 96 f. Scrpentespingebanturpro reucrentta loci 98.^. Serpentes a terra aliquando tn rnare extunt 302. e.
Serpentes in chorcis adhibiti 10 6 f. Serpentes mofcati 6.h. Serpentesfrigidt nuncupati cjui 307 d.
Serpentes ratione ouorum, in quo differant api- Scrpentesinnoxij vbi 6-h.j.a
fcibus, & ab auibus 10.e Serpentes qtto tempore venenoftores 1 o ,h. Strpentes cttr deponant exttuias 11 .h,c.d% Serpentes odoremfpirantes vbi 13 ,d. Scrpentcsfrigorisimpatientes xo.g. Serpentes cur non emittantpilos 11.4. S crpentes curprudentes dicantur 13 ,h,
Serpentes quomodo exputri matertagenerentur Serpentum anatomenS.h.
iS.e.	Serpentum offaqualia
Serpentes qtto tempore fpirent odorem 18.	Serpentum venenum vbi delitefcat 1 o f.
Serpentesex quibus cadaueribus oriantur 16f. Strpt ntumfeces qualcs $,d.
Serpentcsfolo haiitu inficientes 7 b. Serpcntes viutpart apttd /ndos 303.4. Serpentes odio babent multas aues 2 5 .c. Scrpentum dentes quales Strpcntumpulmonisdefcriptio 9.4. Serpcntum cofta quot ftnt <f.d. Serpentum veneaum vbi dclitefcat 1 o f.
Serpentes intrafaxa inuenti 18 .f. Serpentescur pedibus careaht 20 .f. Serpentes agricolis infcfti vbi 21 .c. Strpentes cur dtcantur afymetri to.h. Serpentesquibusin locisnonftnt Xo.g Scrpentes intuitu necantes 7 d. Scrpi ntes vki minus noxij. ibidem. Scrpentcs audcnt ctrttum aggredix6.g Serpentcsvint incontincntes 2 $.d. Serpentes a cancris necantur 27. c.
Serpcntum longa vita caufa 1 2 .g. Serpentumcibus hyeme qualis l i.e. Serpentum rnultttuAo vbi creuerit 1
Strpentum oculorumfttus 1 3.4, Strpentumiocus 20 ,h, Serpentum coitus, & parttts 1 yc, Serpsntum antipathia 24 f. Serpentum victus 2 2 .g, Serpcntum fympathia 28 f. Serpentumphyfiognomonica 23 d.
Serpentes cur acauernis fiattt Cerui extrahan-	Serpentum icttbus occift, &fiaucij qai 3 6.h.
tttr 16,.e,	Serpentum excantatio apud Nigritas 3 o .g.
Serpentes citrxarjmiribits moueantur 31.4.	Serpentum differentix ratiottepabuii 40,b,
Serpentesqua ratiotte iratfari pojjtntimpune	Serpentum qttadam imagines fugant Strpcntcs
Serpetu tclibus lafi in Syria quidprxflct 4 6.g. Serpcntu copia nccefardcntiumpradicit yj .b. Serpenturn monftra 5 9 .b.c.a, Serpentum prodigia,&prafagia 5 6,e. Serpentttm cpithetagr.tca, & Latma 47 ,h. Serpcntum myfiica, & aLLegorica 6j ,b, Serpentum apologi b S.g.h, Serpentum embiemata,&fymbola 7 9.4*
29. e. 40. e.
Serpentesfaxet vbi 5 2 e. Serpentes anttona ca^itattm augurantur 5 6.g Strpentts itrpcntibus defiruuntur 3 1, Serpcntes tcrni vbi 52 .fi Serpentes terramotumprafitgiant, 5 7. 4. Serpentes mortem Didijpranunciarunt 5 8 g. Serptntespeftiientiawpracedunt 58. h, Serpentes volare vbi vifi 58 .g.
Serpentes immijfi in popuLum ifraeliticur» cur Scr/ entum moralia 7 2 fig.b.
ignei 8 6 ,g.b.	Serptnlttmprotttrbia 8 3 ,c.d,
Scrpentes Aeflulapio dicati 68 f.	Serpentum hieroglyphica jj.c.d,
SerpentesMagoruman veri Sj.a.b.	Serpentum miracuLa 8 6.g.h.ay .a.b.c cl.
Scrpentes in vrbe capti cttr non occidendi 84. g, Si rpentum numifmata 84.h, Serpente s cur teftlbits careaat 91 ,c.	Scrpcntum anigmata 9 2 ,c.
Serpcntes curfacilecapnt moueant inpartcnuj Strpentumproblcmata 9 1 ,h.
pofteriorem 91,b.	Scrpcntumpbrcnoficberxau 92.g.Infigma ?eti-
Serpentes erga homints benigni 9 5,4.	Li'.ia,& nniitaria 94.? Jliftorica 9 5 c. Som-
Scrpentes afptrft aqttafrigida cur ciiofiugiant	eorumq-,prafiagia 97.4 b.c. Simuiacrtu
oi.d,	ftatuxqi.98.99. 100. ioi.io2.io
Vfius

i n d e x-
Vfusincibts 104. f- Vfttsinmedicina 104. g. 105.dr io<$. Vftts in varijs \06g.l0J.a. Serfentum Lingua cur venenata 91 *b. Scrpcntam vjus in bcLLo \ o6.b. Serpentum rnorfus cur venenatus gi.c. Serpentum qninam wa,vclfetusviuospariant iir.fi
Serpentttm warinorttm,& terrefiritmpugncuj 30 i.c.
Serpcntum exoticortim venenum 307. cl. Serpcntum varietas ratione oculorum 7 ,c. Strpcntum cornua cjualtaq. d. Serpentum caro optima 104 /. Serpa Serena 24§.g. ScrpuLa quidfit 3, c. Serpentinifpolij vcra opinio 1 Serpentini monjiri effigies 1-7. a. Serpentifirrmis verrnis cfftgies. tbidem... Serpentinum ouum in ignem prote&tum qttid
prafiet 3 2. e. Serpentina caro an venenata 3y.d. Scrpcntina alcmbiei fpecks 5 3 .d. Serpentina herba 45 ,a. Scrpentinabombarda fpecies 5 3 ,a. Serpentina infirumentum tormcnti mamtaiis
Serpentigeriqui diccrentur 48. tf.
Serpentaria maior Herbariorum 4<?.d.
Serpcntina natura opinio gyptiorum 7%.f.;
Serpentarius quii 5 3 ,b.
Serpcrafiraqva 5 ^.d.	<
Serpenticida vbipuniatur I ob.fi
Scrrx imtentio \ oj.a.
Seta equinx fcrpentesprocreant
Sibtlus efi vox aqttiuoca i
Sicalis qutd 231 .c.
SHpbium quid $6,e.
Stnapi vipera aduerfiatur 123 .b.
Signamorfus vipera maris differunt a fignis
morfiusJctmina 13 5 .c. Signaprognofiica morfius vipera 13 Sirtalis quid 17 2 .e. S imoniatcon 17 $.b. Sijirum.qucmfionurn cdcret 2i2.g. Situiaferpens 2 If.c, Sitis diuturna caufia 217 ,d. Simttlacrum fiupra ferpentem fiedens 1 oo.ra. Simulacra cutnfiguris anguium 274.g. Siren fymbolum mendacij 42 6th. S iren mortua vbi vifit 418 .e. Siren atiis canora 417.4. Strcntsm natura, & mores 417.4. Sirenutn locus 4 17.4. 5irenum deficriptio 417 .b. Sirenum figura 41 -j c.
Sirsnumpericulum quomodo vitandum 42 5 ,c.
Sirenas Albertus vocauit Dmconcs, 31 Sircna quot fiuerint 417.4. SLaa quid. fit 2 3 1 x.d. Smaragdi virtus contra vencna 142 f. Smaragdus vipera aduerjatur 1 ? Smyrnium 45.4. Smilusarbor 2~].d.
Solini erratum in dcficriptione Scytalis 2 3 2. &
Sfvcncrabantur qttidam Prifiorum 3 5 1
S<?//J"fimulacrumquaie loo.g.
SoHs nummus qualis 151,4.
Somnia terribtLia quomodo excitentur 107.
Sopor cornitatur morfium afipidis zoi.d.
Sofipolis Genius qualis p6.g*
Sparganium ,4 5 'b.
Sparta. cur difii Pythij 3 8© ,g.
Spolium angvis dtlatum quidprafiet 57 ,<L
Spesfiallit incautos 8 2 .f.
Spbinxcum fierpente quid 9 3 .c*
Speffafictts quidftt 18 j.c.
Spinafitiens plinij 214 fi.
Spathiurus ferpens qui 2 88. g.
Speculorum vfus in venattone Bafilifiei 372.^.
Squarusferptns 2 60. e.
Squamus ferpens. ibidem.
Stadtum quotupLex $8 i.d.
Srattta JDraconttm in adificijs 3 5 9. b.
Starua area Draconis vbi 3 5 9.
Stagnum fierpentum vbi 5 3 4.
S taphifagria 45.4»,
Stcllioexuitfentfhttem l2.e.-
Sterciitatisremedia 105. b. i^J.c.
Strumum qttid 'it 3 5. c.
Strumarumrcmedia \ 04. h. 105.4. c. j 57.al
I59S/413.d. i86,h. Styrax adqttid l2.fi. Subfirattispiantarum ad quid 3-4,fi. Suggefiuscoma 3:. 4. Sttes c.erpsntibus cur inuifi 2 6>g. SuppLicium Parricidarum 106. f. Suppltctum Reorum apud Acgypties 1 o 6.g. Sujfitus qualet conueniant in tciu fierpentum^
42. e. Sulphur/fi. b.
Superbusfirpenti comparatur 74. h.
Surditatis remedia 104.g.
Sujfufionis remedu 15 6.fi. 2 13. c,
Superhusvocatur Draco 34b.
Superbus comparatur Tythoni 3 8 4. e.
Superbusnuncttpatur hydra J98.fi
Superbia arrogantiaquaLis 373 .«V
Syphar quid 10^.84./
Syridormientes a ferpetibusno vtxantur 24.^
Symbolum Alciati jttaie 29. c.
Synon quid r 11. a.
Sycomorivis \$<?.d.
Syrs
I N D
Syri adrhxtiictsfrwrbiutn \49. c. ^ymptorr.ata morfusfpccierum afpidts 20i.e.f. bymptoma arguensmagnum calorem 39i.d.
T
T Abidorum cura 161. b. Ta/pa cjualis 8 lanariorum mentij 400 ,g. Tapetum color qualis \ 9o./v 'Taranta ferpens $ 06.fi Tarantula vitta Komam miffa 22 Tarantula remedium 43-
angutbus rcfiflit 31 .c. Taurinum fel ad cjuid 4 5, b. Taxus arbor valet advenena 13 8. e. Tempus dtftgnat calamitatem 78.*, Temporis hieroglyphicum jj-d. Tephloti, & Tephlini 244. e. Terra in iftufrpentum valet 42. h. Terra Africa quidprafiet 33 ,a. Tefiuelinispartus 409. b. Te (iudinumfanguis ad quid 4 o 3. c. 13 7. . Tefiudinum, &ferpen*uminimtcitia 27. Yifiudinum congrtffus qualis 4 ©9.
Thebiorumnamqualis 370 ^. iheriacaZenonis Laodicei 4 r, Theriaca philometorts 1 38./ Theriaca adhibetur in remedijs externis 140./.
Theriacabenediftaqua \6t.e.
Thtriaca catlefiis. ibidem.
iheriaca diatefferon regia. ibidcm.
Theriacacurabieritindiffuetudtne 1^3.a. 6,
Theriaca cur admittat viperas 163. c.d.
Theriaca Andromachi % 05. b.
Theriaca quaratione iuuet demorfum k Dipfia-
deii.g* Theriaca ad ifif usfirpentum 4 2. Theriaca Andromaci laudcs- 212 .g. Theriaca etyn.um 14 5. b. Theriaca vfus olimfrequens■ 16 2 ,h. Theriaca vires qua, & quot\ 66.g. Theriacaoptima examen \66.h. Therimarcha Plinij iS.f. Thefaurus malornm jf>7<b. Thonis quisfiuerit 183 Thyrus quidfit e. Thyria quid\ W.h. Thyitesquidfit%\.a. Tibicinttm cantus qttidprafiet I40. g. Tinffura viperarum qaa 162. e. Tormentilla virtus^ 5 • 4. 13 9. d. Tixifum Frificorum quid^ 90, g.
e x:
Toxicum quando vitale appellatutn 3 h
T«xicum prifcorum quale 1 3 2
Toxici etymum 39oA
Toxicifiigna diagnofiipa 3 91 .c„
T oxici rnedcla I92.fi
Toxicipr.tfidia tx Diofcoride 393 .b}
Tragoriganivirtus 138.C.
Triptolemi figuraqualts 3 J8./C
Tribuli terrefiris vis 1 3 9 d.
Tributus herba fiugat ferpentcs 3 2 f
Trifotiumfierpentibusinimicum 2 ~].d.
Trifeiij bituminofi virtus i$9-d.
Trifichalisquid \~jt.e.
Trifialis quidfit. ibidtm.
Trochifici viperini an dijferant d Trochifcis
Thyri \\\.d. Trochifici vtptrx, qua ratione feruetur 1 65. d.. Trochifcorum viperji c.ompofttio 1 6 5 -b.c. Trochificoruin vtperx dijpcultas foluilur \ 66. a. b.
TrochHus auis 3 6 \.c._
T.rophonij antrurn vbi
Trophonius quisfiuerit. tbidem.
Tyberis inundatio 339 b.
Tymbra adfierpentes valet 3 4 c.
Tynni-animalia 314.^.
Typhonis origo 66.ht 67.a.
Typhonis deficriptio 67 c.
Typhonis locus natalis. ibidem.
Typographi eomparantur adCadmum feretem,
dentes Draconis 333 .d. Tyrannus afptdifimiiis 208./
V
Ada caca cur viperadicantur 143.4. Fafie Antiquorum prd firttanda Theria-ca,ex quamateriafiabrefterept 5 1.4. Velleris aureifiabula 332 .h. Venensim denotat veneficium 38.f. Venenum fumitur pro tintfura 3 8 ,g. V.enenum naturale quale 5 8 .fa Venenum in quapartt ferpentis refideat 38. h* Venenum cur altquando fierius, aliqur.tsdo
citistsnecct 39 b. VenenumCalligulaquale 3g.c. Venenum detegitur cornu Ctrafiis ij$ c* Venenum exiccansquale 221 .b. Venenum Scytalis quale 234 .g. Venenum Amphisbxna qrtale 2 40 f. Venenum Boa quate 2 9 6.e. Ve/tenum Scolopendra quale 303 .d. Venenum Draconum quale 3 19.C. Venenum Bafiltfici,in quaparte refdcat Ijo.e. VenenumBafi/tfitpenetrat yj\.b.
Ve,
r n d
^ enenvm jBatfilifci zria fympomata comitan-
tur 37i.c, Venenumfcythicum quale 391.4.
Vencniferpentumdijfirenti&i%.g. 39.C. V encni frp erairitfignu 40 h. yenentferpentini medela 41 .a. Venent ferpentini rationalia rcmedia 41J. f entr.i veraprouidentia 47 ,a. ?cnenifepis malitia 1 $2 <e. ?eneni Dipfadis cpualitas il9d. Veneni Hydri natttra 2S 1 a. Venenorum efui an cjuis affuefcri poJjit^6. h. Venenorum gcnera qux 131 .a. Vcnefciorum amuletum 37 6.f. Ven&ficiioin i6iuftrpcntis an coueniat 42. e Vcna rnede n ejuidjit 318 .h. Veneris ejfetfus qualcs 2 2 6.g.h. Vcneris comparatio adDipfade 2 2 6,h. 2 2 7.a. VentttsPrejlervnde difitts 2\$.b. Ventorttm -violentia 407,d. Vcntriculios cor dicitur 184.^. Vernatio qttid ftt 1 o.g. 5 z.g. Verdiana virgoduos habuitferpentes $o.e. Veritatimcndatium cedit 353.^. Veteramenta combujiafugant fcrpentes 33 ,d. Vetuiarum halitus , & intuitus pernitioftts %69.d.
Vifto Epifcopus horrifcum fcrpentem extin-gttitSy.c.
Vigo Eptfcopus magnum ferpentem ligat 8 9 c. VigilantiaDraconibusattnbuitur 3 2 a.g. Viator fttibundus /t Dipfade percuffus 228 f. Virum corruptum quomodocorrigatar i6$.d. Vinum tnedtcatum contra ferpcntes 2 8 <g* yini copia quidgeneret 2 itf: Vinivtpcrtntpraparatio 162 e. Vinicommodaquajint 226,g. Viptra Acgy^tt marmorisfpccies 5 i.a. 1 o8.g, Vipcra monoceros vbi 7.e.i6§.g. Vipcrajerpens maris rubri 108 -g. Vipera ejitnvepreculaprouerhium 83 J. Y.pera qttajt viuipara 10 9. h. Viperanomen anus 108 f. Viperaper excellentiam diciturferpens 10 y.c, yiperapifcis. ibidem. yiperacurcalida 117 ,d. Vipera cancer minimus. ibidcm. Vipera quo temporc gerat vtero 12 6,h. ViperaquibusplantisdeleSietur lii.g. Vtperamontcsamat I2j.c. Viperaex mttliere orta 123,d. Vtpera abhominis ventriculo extratta 130 .h. yipcra inclufacleffro 127 .c. Vtptraad morfum vipera remedium 136., h. 13 %.h.
Vipera quandolethalior 132.^133.4,128,^.
e x.
Vipera S.Charito rimorte liberatur i49 d. Vtpera quo remedio necetur fpatio femihera.
138 h.
Vipera quando pingatur cttm Ceruo 150 .h. Vipcra in fupplicio parricidq adhihehatur
15°/; Viipera bicauda 154 ,e. Vipcra biceps vbt 154.f. Vipcra quis primus in medicawentis vfus l62.g.
Vipera vtilis adprorogandam vitam 155 .h,
Vipera cornuta lllyrica 1 68. g.
Vipera pro antidotis an mas,velfamina effe de~
heat, &fifamina an pragnans j 6<ifig. Viperaprefier 215 .c.
Vipcrx aquiuoca 108 f.Synonyma 10y.a.Fy-r mum 1 o■;.h.Dijferentia 11 i.c Dejcripti& 114 ,e .Pfhyfiognomonica n 7 .d.Mores ra\ €.Sympathia,C' antipathiai 2 2 .?.Cot:u<,& partus 123.d. Locus 127.4. Picius 128 .f. •Tcperamentu 129.a.Capiedi,& fugadira-tio 13 G.e.Venenii 131 .a.Venenifigna 134. e. Veneniremedia 136.e. Epithcta 14r.h. Denominata 143.h.Moralia\^6.e.Prouer-hia i^.a.Miracula 149. d. Hieroglyphica X 5o.e.Numifimatai 5 i.a.Emblcmatai j 1. c. Vhrcnifchemata 15 <$,d. Monfira 154. e. Simttlacra 154 g.Vfius in cibis 155 .a.Vfius inmedicina 15 5.d.Vfiksintheriaca l6j.h. Vfius invarijs 167 a. Viperaparua qua 197.4. Viperafiticttlofaqua 21 ^.c. yiperaaquatiiisCardani 277.d. yiperaconditiones iop c. yipera nominevterq-, fexus denotatur 109.fi! Vipera color qualis 110 f. 11 i.g. Vipera denttum ordo 118.c. Vipera dentium numcrus 1I o.g. 117 ,d. 1 iS.tf» Vipera maris, & fiamtna morfius differentia lll.tr.
Viptramaris defcriptio 1 iq.e.
Vipera dtfcripiie ad mentem Galeni 11q.g.
Vipcra maris icon 115.
Vipera famina icon 116.
Viperapulmo qualis IIB.g.
Vipera intefiinaquaiia l\8,h.
Viperafaminagenitalia np.h.
Kiperamarispartiuminternarttmicon ito.
Viperafamina partium internarum icon 121.
Vtpcr.todorqualis 1 ii.e.f. .
Vipcra,&murana amicitia 12 2-g.
Vipera, & mttlteris grattida antipathia 12 2 ,h.
Vipera muribusinuifie 122.h.
Viyera, & teftudtrits cdium 123 .h.
Vipera,& cjfifiraga dimicatio 12 3.4.
Viptrapartusfialfia opinio l 2 ^.d.b.c.d,-
Vi-
"V-
I *
Viperti,$>fcnYpionhdiffeyfus \il.b. Viper<xcatulornm numertts \*6g. Vipera. partus ejualis 11 4.A. Vipera catulorum ordo tnpar tu \ i 6*h ViperafaturacjuaUs 121 f. Vtpera, & ricxpugna \i$.h. Viperxtciu naufraguspvrit \ %"j.d. Viperrpotuscjualis 128 h. Vipera vbt hjeme deiitefcant i;%.e f Viper&virusquale \ 31 ,c. Viperaouacur nonfintduripufaminis \*9.d. ViperAvencnunodorttf» abextrinfeco 1 j \ .d. Vipcrafelepuandrvenenofum 131 c. Vipera i£}us idi non iethalis \ 3 a d. yipera mtyus lethaliter ledit \ 31 .d. \ 31 .e. Vtpera caput appenfum ad epuid 15 j.d. Vipcr£ carnibus qut vefcautur 1554. Viperx hipar in edulijs 1 51 ,e. Vipcracare ejuomedocodienda procibis 15 j tb. Vipcra ojfa quidpr/tftent 15 6.e. Vtperxpingttedtnispraparatia I 5 6.d. Vtpera carnts virtus 157 a.b.' Vipers mgrtnrcs qu.t i 6 I .b, Viptr* dtffecix yr§ thcriaca,qua ratione digno-
fcanttir an bana fmt \ 6 j x. Viper.* f. tnmp?bf> ocuiorum t Viperm r„v<w "~-<>rft* fij'.r (icanNinr 1 $6.e. Vtper.r fpoiif lirtus . 5 6 e Viptraputui. r ispr.<f ct arto \ Vp. r<e dt cecito aci cjmid 16 : g. I ipera cauJa, & c<put cu* abijiiatur \6 s.h. Vrpcrarum cogniito cur aitquande futt tgnota 16 3 b.
Viptrantrn nragnitudo qualis «13 .a. Viperarum conqrcffits qttaiis 124 f. } tperarumczpi. nddrtim tenpus i 64.e. Viperarum,& muranarttm congrcffus an detur
124 .g.h. Viperarumgencratioejttalis \ 2 \.d. Vipcrarum efus cttrfittrngenertt \19.C. Viperarumc<rebrt .!UAr.ii'as 117.d. Viperarum ttcoris figura »8^. Viptrarunitordis motus 1 e>.g, Viperarumftoir.acht iactts j 18 g. (\i <j.a. Viperarum partes gtrttidis quales, & qua Vtperarum. lun.bri,.i [ • 8,h. viprraria iju.x, o ae* cji.td i "J.c. 144 f. Viperartus ejt ts 1 4 3 Vtpertumgenusquod \ 4 j
E X-
Viriuftuscomparatur Smaragdo Iq6.e. Viry tnarina qu<e 418 Virfjtfti cur Serpentes dicii 7 2 .g. Viri inobcdientis hieroglyphtcum ilo.h, Vtrtutis acquirendx phrenofchema 347./*« Hra qttomodoprorogetur .15 6.g. Vttam longam, qui avxerint 1 5 6.h. l*tisaduerfaturamphtsb.vnx 24I Vtrs nigra fugat Serpcntcs 3 »/. Vitet arcetfcrpentes 18 ,e. Vttiqsda.ntur tres differenti t ? Vitri/mcum ephite confundit Galenus 5 \ <b. Victrtt n/Aligni remcdia 157 a. Vlcus ffanatum Jt frpente <j 5 ,d. Vnguentuni Circulaterumpro capturavipera-rum 1
Vnguentum promardbus ne laddtur a frpcn-
' tibus 2 q.c. Vnguentum admorftts ferpentum 3 6.e. Vnguentum exvtpcris \6j b.
V	oluptatum contcmptus 72 f. Voluptatcm vincereeft vdluptas 8 2 .h. VolHptas,& dehrcurfmultungantur 15i.g. Vjiuptatislafciux dtfcripno 2 •, 5 .h. Voluptatis lafciu.t comparatto ad meretricem
235
Voluptasfimilis Amphisbsna 242 .e.
V	OlHpImci dlLMftc», oir<oti* 12 i d.
Vttmitus vbipreuocandus 22 2 .h. Vomttttsquandoconuertiat 2 6.> ,e. Voragtnes marts qttaL /41 8/1 Vr.iUs arjtmai , 6 2 .g. Vnna hum.w4 x irtus 1 37A43 b. Vrina impubium ad qutd 20 yb. Vrtica Ad cj>nd 45 a ~<tA.f. yfrarij ythanes dicuntur 384 .h.
V	rtmq ^rada animal 2 3 6.h, Vulpes angutbusarnia i$.h.
Vuicani Hftttftesfanabat faucios ab axgvihus 41 .a.
Vuituris iecur ad qttiJ 3 1 d. yultures inimici Serpcnttbus 2 5 .c. Vxor maia viptra comparatur 1 5 2
z
rOpyria antidotsts 4j.r. ZeiLt dicuniurflrpcntcs 8 2 .g.
'JilSs.
y/nf "M©* '-/.rz? ",>«is*


Gra>
I K x:
Crxcz noua, 6 vetera;
4
J3X.4.
d/fzoppooc IJl.J.
atifXoppo/; ijcjj, a/(xtt 6"j.c. a/fA.eL707ro; Ho.f. Wnogopo; 331.4.
d//tctro/3opo; 3 31.4.
etlfA&TQriffOWi 3 3
ecl9o4s96.fi
a/voi 47.f. «/5A05 47.
«/oAoo-ZSTTOf 330,^. anifj.opoq 396 f ttxantac 252 £.2 J 3,4,' UXQVT/*H 2 5 3.4. ttKGtT/^oC 3 53,4. etaS/o', 50.f. a/xa//xa.^iioq J 3 J .4« «Wxo; i67.r.	*
a/AiAoSinn; 167.d. ctu/uoStJciirri
du/AO@d-it\c, ■ 6l'd.l 1 J-fj	,
a/j.p&fia./vct 23 6.A. a/Ajlc/xntVA 236.A. a/j.<p'iaQ(xa.it* 2 37'*^
ancon; 49.f. c?.fyci( 4 f. 3 4/(
a	47. f.
ctcTi/i 1 9 3-4. «ew/Jj^fiXToc 206f f aw tJ*jrpo$oi 2o 6-f*
B
B«'q7^«t)? 361.f. 3tf2.f. /Saci^iOfXog 362.f. /SAocupj; 3 31.4. /SActfi.paxwo; 33°'^« @oa 29 5,4. fipiapot; 331.4. /SpoToAo/j/o^ 331.4.. /St/'« 295.4.
y
145*4.
y>avxo 47,f. y&yUTTOStf.C. .
v ' '
^aa-^Aig 33I,4t
JVpi 143.4.
^P*®3i4 .f. SrtMfMot tf.d. S'iatLi$m 145,
2 14/21 jlff
^>252,^.
314./.' «JWxo» QaXacfftot 3 1 ^paxa/ua 312 f, fpaxouvioiz ii-j.d. ppuivoc
SpV/Vcr * J
<>9.^.2 60 e. >95-4., 19 5 ,f.
E
ifAa^o; 49 f.
tAa^ 1 6i d. «Ao^ 265,r. «Asa^ 2 6 % d, «AAo4 265.^. «Atfurrfas 3 J s .4, %/j.Bpua 49.4. «vu^po; 377 4.
«rf<fp/; 277 4.
Ima/jipaAo; 387.4. \p7iira 2.g 3.4.
«p^-nrnp^s e. ip7?V<,W j 3 1,4, «£/; 109.^.
»,*/; $>oi>;jj 145.^33 1.4, i'^/;/o5oAo; i + 2 A «^/oi' 50 <?.i44/ i^/Tw; 144.^. i^eis; «43.4, toS.g,
I N D E. X-
fxsJva	143
viov 143 d. 143 .d.
tytyov 144 .g. «^iSfettoi 145.4.
t^jo^nxToq 145.4.
$
QaXcttfffia 4.^. 6»p/of I x 1.4.
,0»p;a<o/3oA« 148 6npi«,xd 4
$np/axii drriJoiQC ^f. 6»po7poipo? J30.6. QnpoTutroc 3 3

«a*ap,)'05 47
xapcTct/xo»' 2 5 2 aapopue 277.*« aauiros 214.^.	^
jte^p/as t6S.e.l47'*> xiyXpirn; 1 $8.*.247.4 ace^^P»?
KitTpOt 1^8/
jtwpoTpocpQS 47-"" jjy&iiVAct^.^i bcA®#H II
xpartp§5 331,rf* 244 f*
M
MiAtfVBpoSMS^*
jttfoflnp48. ^u/aypos iyi-t' pvpioxpnvos
O >
V
oAxripas^V

.X. 1 r :.
■ >• ■f>
L

Cl

eAta; 47.^.3 3 1-4. chodtppav o'y/ffxoc 22 .g. o'ko?»2 ,g.
o^TOjUa/ 4 f.
o'p«o? 23 I b. o'p3<p« 387«^. epo<p/a;. ibidem. ovho'fAVo<; 33 1.4.47.^. eip/f l.b.^.a.
c '9«Aci<r<rJ0S I9(>fi%l1"g
dtfhpos 3 30.^.49^.
o'<p<aj6os 54.f. •'<p/«£Q? 5 o'p/<fi 4/-
o'<p'lctffl$
cpoMovo 5 4.^.48/
o'ip/o/So'AoC 48./".
0'ip/o^sw e'p/o/2o'paS 49.4^ . e'49.^.5 o'<p/o'7»49-c-	.*
f .»1 o<p/acf/a 52A
c?)«05 z«(paA» 53.4.
. -i 1 A
■■ miehll
7T
,V
4.0 r

k v.. vt/A Trap^ci 268 f.b.
»	?rap«tt
• - 7re/\«p/o«3 3i,4. 7r«pa38i.^. :• •'• »eA«po«47.^,
nrevTflytovTaxspaAo? 387.^ Ji ' ' ' Trep^co"? 143.4. \	^-yxpo"? 47.^.
Trrvoflflp/s 1 . . - I 5ro/x/Aes 473 J
Tro/x/Ao^eipos 143-^.
•	wo/K/AOV^TO? 3 30.^.
\ g-oAfxpavo;
7rOAoxap>lVQ$ 39^/* ^oAvcJftpas 39 7roAu!po'vs? 396.^.
77-OuAOXCt'pXl'OC 48.?. 7rpti<?rip 2 15<£»
•■•••	4$.*.} 7 7

. o

tto3/u: fioit 38 \.e. yruOo fixvr/i }So.g. wiid&vAfis 3 8o.f. wo^/or/xoc j8o-b. vruQo ^phfo; 380.A. w. 5/A»<srT0C. ibidem, <&uppictC^S.e.Z 4. irvppo poc 33 l d>. <vvpo '(fo po(. ioidem.
I N D E X.
ft ■: ' U < "
tfatieL jg^-h,
^eAy/jpoc 2 60 .e.
Ztptriu* \94.h. •/ipvvtrp®f »77./*.
Vt^etopuiJni J J.4. 2
2.avpo( 6.f. actvptt 143.^. fapxopxysa t6.h. c»4 187.4. «■«-srttraf iSj.h.
4X.0hl0( 47 ^.3 30.^.
«■«o Ao^joi.g.	*■■'■'■
rxvTctA» 2 3 ©.£.2 J I «'jTttA/Jsc 230.1?. flrxoTaA/oi' 230 f.
ffKVTaptor. ibtdem. ex.krd.piot. ibidcm.
«■//spJaiAioc 3 3©.£. Criap ip<vw* 107.4. citpap 5 2 fft/p/XT»? 3$ Cieffi>arQ?u( $6.g.
•^dfjLfJLO( 1674-.
143.4. 4VXP°( 47
O

6)/UH?)i( 47. J J O
»070X0« o"f/f 48.f.
Hcbraica.
Jkfchtth
S
itthdrA J 3 4.
C
ChtrdtmAm jtl.h.
L
vpi<TffO( 30 6|/.
rp/TTO « 30^.^.
Tpo^Msf 36 !.<•.
tJJpa
t/«Tpoc 277.4.386.15. 277.4.
QlX6?cLQV\0V 1of. VpyyH 48.f.
	Ltttiathttn 4
	N
	Ndchdfeh ^b.
	O
	Oach 314't?*
.»,,1. , • v ■■■; w	Ochim. ihidem.
,v 1 Hj » ■ r-	P
V .'i.rf	Ptthen 193 ,c.i6l.g*
-BT; sf	S
A. f,.l , > '.	SehephiphoH 4.^.171./.
	r
♦?•<• • rAwc	Thaninim 314 .
	7"hannin. ibidem•
	
'i" - '"WT	Ziphecni 193.e.
	ZephaiTj.d.
v 1



Arabicai
Altdrordt i 5 3 .b .41 Albediftmo» Perftn 3 14.^ Aihatrafibidem.
I N D E X-
.s
£*rven 314.^. Cernfii 17*.*. Chitfizati 25 3.^. G
Geluc
Genlut. ibidem. Gnajjenahras 306 g-II
Baie
Hadire. ibidem,. Harem 3 14,5. Hclfir 1S7 .<■• L
La&ane in.a* S
Sabrin 18 o Sciniar 13 y.c. Selftr 18 7 r. Semabras '$o6.g. Sifcetaa 231 e.
V
Vefga$ilS.
t.n ' .Vrfcr: / tau



Callicai
$afilic 3<5a
/)
Deublemarcheur 237.4*. Dragon 314A O
Onfirpent cornu 172 .f. V
Vn ferpent 4.^. Vnafpic x^ j.c. VneCermfie l? i f. ripere 1 u.a»
. At
Hifp
amca,
Safilific» 362.^. ~Btcha iii .4. JSiuora 111.4.1^3.^ C
Cor/fl 139.& Z>
Drttgonera 53,4. £
ificurty iii.h.
P
Pslle deiia Culcbre 5 2
, ^UVo. i •
>M v
Scor^one 287 d. Scorzonera 287 Sitrpe ^.h.
Germanica.
B
Saggen 269 b. Bisk natern 287 d. Biinden fclych. ri 2 44/i Brandifichlangi.n 11.4. £
Jf/« fchlang. q.b. £tn fchtangcn haut 5 2 LinNater fot 'er 1 11 >.
Btcinater. ibidem. Lm Gechymte fchlang. 172./
fichlang genanni 1.9 3.f» LinficofifT^odcn azgcl fihlang ItfJ* Lin baggen fichlang 16 j.b. lin ert^fchUngie i6z.g Ein fiincf fchlang 2bO.fi. bin tyfch fichlang 2 <5o f. L
Lindmurm 314 N
Kater 278 e. fiatsr * 287.^.
V
Viper nater 1H
PolonJca.
y&$dnyuttd\ x"j%.e.
Bclgxa;
Schncken 187 .d.
Anglici*
Sandik;167 Slauvuormz^fi
1	T
Vuaterader 278
<9

I N D E x;
laclica*
Boiqnatrara 306.h. C
Copaibas 44 f* P
riciethl 130/*.
/fjjide 19
Afyido tormento ig^.a, Anz,a z66.g.it>9'c'
B
Baflifco \6i.g* Bijjta 5 .a.
Bifta nngela 6 h.l 6$.c„ Biffaorbala 244/ Btjfabona z69 .b*
Q
Cecella 244./! Cerafle 17 if. Ceruone l66.g. Cerucra 266 f. Cefta 244 f. Cuffo 6 ,h.
D
Drago 314.^0

Bi agone.ibident. Buca 3 61.C0 L
Lucignoia i4-4f.
M	x.
Magaraffo 110.g. ip^.c, Maraffo dacqua 2 7 8. c.	• • >. -
Milort 112 g. MagnanaTgo iZj.d. O
Orbigai^.f. Orbighina.ibidem. P
papd^ino $6i.C. R
Jtubelio 295.aB S
1»
Saettone 253 .c. Sagittari 2 5 3 .c• Scorzone 5.a.i 10.h, Serpe 5 ,a. Scrpente.ibidm»
Nominabarbira«
Ageflim f.a» Apartias. ibidem. Jtujji ibidem. Tenflu.ibidem. "ku.ibidem*
Teflhu
.finis:
JEnata ficcorrigantur.
PAg :«g.funiimr.l.fumatur. pag j.b.confc£Uisfuit.l.confe&um fult. pag 6.f.acrois.l.jercis.pag 6.g,D:yv ruis i.Diyiaus3pag-8'fatterrantar.l.attcrantux. pag,9.a.intc(tinum canmo.l.intcftino canino. pag.9. l>. fc is l ftllis. pag.9".d.c!itisfclis. l.cyftisfcllis. pag. 1 z.h.acccidcre. I.accidcre. pag iS.g.murenas. I.niurenaso pai< zo-a exarratuin.l exaratum. pag 21,b- redundantunrl.redundantcm. pag.22.h.intetmedio.l.interno« dio. pag.27 Upororius.l.prorfus. pag.29 d.(lepitu.l ftrcpitu. pag.^.g.in carminibusNicandn.artibus.l.ar-tubus. pag ? 5 c.folijs Potri.l.fol isPorri. pag.3 5.d in carminibusNicandn,inualcris artus.I inunxcrisartus. pag.t?7-b :n carmin'busOuidii,aduco.l.adunco. pag jz-d laahalircr^lethaliter, pag.^S g laschalia.Ukthalia pag 4?.d.Tox;a.l toxica. lb:dema.i'n margineindituim veiieni fupcrat l.,ndicium vencni,iuperati. Ibic* c.in margine. fimusfu llos l.fnnusfuillus. pag.^^-e.in marg muranr.l mursna pag ^.g.adranttim ' tum. pag.4J.c.in diarg1rfe.thcri.1c2e AndcmnAchr-vjris.Uhcriacas Andromachi vires. pag.45„b.c 1 chamxleon. pag 46-h (crpentipus l.ferppntibus. jpag4"7.a.in carminibus Martialis,porto.l.poto ic jn carmincOuidij A'pyja's.1 Harpyias. ibidem.h obquemdam cum ferpentibusfamiliaritatcm Lo dam cumferpentibusfumiliaritatem., pag.47.h1 Huc.i.Hac. pag.^.c calidum.l.callidum. pag-so.e.Brum-felfio.l.Brunfelfio. pag.5 i.a.lithosom.Ukthotomi.' pag.5 < a. fmic;l.fuifl*e. pag.53. c. in carmmibusOuidi/ fubftulit l.fuftulit. pag 56 h incarmjnibuspuidij,P'Opecata 1 properara. pag.57 c anolati lunt.l.hariolati funt, ps^g.58.g.Mattis-l.Martis. pag.fij.c iii. margine. Cerber.I.Cerberi. pag 6^.e.bacilo. Lbacillo. 'ibidem. ariolatus. 1. harriolatus. pag.65 c. ferparat. Lfeparat. pag 6d.f. Bcotis. l.Bxotix. pag.70 g in marg.Grieus. l.Aeneus. pag.74 h.i11 marg fimilis 1 fimlles. pag.7iS.lef m^ranx l.merctnx pag.76 gfcjicem l.f^licem. pag.79 h craflfante. Lgraflante. pag 8o.e.tibndjs.l.iybiid;s pag Soficruatorum.i.Scruatorem. pag si.a. infertumpinum 1 infertampinum.. pag Sid Achfiii I.Ach.ui. pag.82.c.quoe I quia. pag 8j.a caiadherc. Lcharadere. pag.84 h perhibeafur 1 perhibeturipag.Sj.d.vidcntur.l.videtur. oag.92 g-d fumpferuut.i de-fumpferuor. pag.9f.b.Triptolemeus kTriptolemus. ibidem.Triptolcmei 1.1 riptolcmi.pag 9j.c.ipira ma-bus.L pira tanquam man,busv~pag.i(6 f craffante.l graffante. ibidcm.parian i.pa-iant. paggo.t Ario.is.l.Ha-uolis. pag.97.b.interremptis 1 interemptis. pag 99'.a.girum Lgy um. pag pg.b.craffante l.graffante. Ibid. corporc.l.corpora ibiden\.d Tiberis. l.Tybcris.ibidcm Orbcm.l.Vrbem pag-ioo. f.vtrimqU.vriinq, pag. aoo.g Botios l BEorios.. pag 100 h in majgmc Dcmocrat s.| Dcmocratia:. pag. ioi.d leua.i lieua. p.ig. 1 c 1. c m marginepurgatur 1 pingatur pag lol.e.fraudolcntus-.l, f^aud^ulentus. ibldem.tradii.l.rrahtt. pag c z. funurcna l.muraena. pag 10? a.quserimohia.l querimonia ibidcm. deiceod rc.l dUcedere. pag io.»«d.pa> ncs l.penes. pag.io$.a hemorrhoidum.l.ha^morrlioiduni pag 105 c.auferruntur.I.aufcruntur. pag ics.a. in margine.valent.l.vakat. pag xqs,c.marina.J.mane pag lo^.b.in marginc. nugamcnto.l nugamenta.pag. io- .d.l.fifupra rnenfam coilocatusfucrit. ibidem,adeii,l,adcrit. pag. x 1 i.a r ttp, lcurnptov i'Jup, feu Qnpior. pag. 12 j.b.in margine. Paris l.Paria:. pag 128.g.eoxa j.coxa. pagajo.h.m margiqe nccans. l.nccatus. pag. lj j.a.lxcna?.l.lc£nae ibidemlea Lfteua. pag.134. g aeris I xris pa^ 134 h.amethiff'num.1 amethiftinum.pju. ijS.f.verfibus. 1 verfibus. pag. 1 j8.h. lapis iheramenes. l.lapis thcamcdcs. pag.i ,p.b.bac"cae. I.baccie lauri. pag 139 c, m marginc x\rattje. 1 AcoAe. ib dem. valeri.J.valcre. pag. 140.10 majgine iymfonia 1 fymphonia. pag. 141. c. educant l.rducatur. pag. 141.d. illis bono effet,in dics i.Ulis bonocffct, qui in dics. pag 143 .3.
pag I44.f.procrectl.procrcentur. pag.145 c.mp.L fcp pag%46 g Ledens.l.lxdcns. pag. iso.e.in marginc majretricis l.merctrjcis. pag.156.cin maigine. iyipe<3am. l.fulpc&um. pag.i56.c.defc-ruutur.l dcfcrantur. pag. 1 >7.d.pa:nitus l.pcnitus. pag.i6j a.Calcno. i Gaieno.lbidcmeareret. Lcareret. page|63-b,medica 1 medicam. pag.163 a.inmargmevcnusthe. 1 verus thenacas. pag.i6$.d.Vitium. I.Vi-trum pag 166. g Alij. 1. Aliae pag.167. a.concinnari.L conci iare. pag.t8i.b adheremes.I. aahaerentcs. pag.i87-d quod.Lquem.. pag.i93-d.qualesnam l.qualeinam. pag2ii b quiercias.i querclas. pag22id. cumulis.Lcumulus. pag.a28.giacit. 1.iacct. pag 229 c.Aethyopc.l Aethiopc. ibidcm.d.Scyiular I 5itui«. pag.2 3 5 .b.pctulia.l.pctulca pag 2 36. lvvtrimq;. Ivtrinq;. pag.; 36.h- Amph;cxpha!on. l.Ainp^cct haion, pag.2j9-a.)n margine. fuffuGoncs. Lad fuffufiories. pag.263. c.,c )ercpretium.l.opciieptttium.' pag.^.d. Echydnx. j.echidnae, ibidem.interpetcs l.interpretc.s pag 288.'.pa:nes. l.pcnes. ibid-g.kpnmc. Uppume. ibidcnvh.fcpcliiatur.l.fepeliatur. pag 297.0.111 naargine. quales.l qualis. pag 312 g £uAaoom.l8uAuooior. pag.3 i^.aSyrenas.l Sirenas. pag.j i8.f a vuitu.l.vultu. pag 3 20.11 libilar, torro.l fiDiiat,& torto. pagj j5.b. inmargincletifer.l lethifcr. pagjso h.mpoTpotpog. 1.dnporpe-poi;. pag.34o g Diaco.LCa.o. pag.3jofVciilli» feris.l.yexilliferi, pag.3S4-g-»n'narginePhaEton.I.Phaeton. pig 3c7. c.ktamine.L l«iaminc. pag 377.3. fzuTcov. 1.<z>vQa)i, pag 3 77.c.voratit l.vocanr. pag 3 8o.g.oiaculumdc tutcla ioci coniukiaur,cum reipon-diffe perhibetur 1 cumloraculum dc rute!a|oci coniulcretur, relpot diffeperhibetur.pag 384. f.in margine luxunilus.i.iuxuriofus. pag.392i.1nmaiginecoilocailion. 1 colocaffion. pag.jgj.d mmarginevcnusJ.vc-rus. pag. 396.^pkxp«Ao; 1. fxopiozpavcQ pag 397.d.in marginc iofiftae l.iophiflaepag. 409.3 inmarg.Hifh pelapos LHippclaphos. pag 4 2 5,e,fubdolaSircna.l.lubdolaSucn. pag ^afc.h.inmaigtneSyrcn.LSucn.
R E G I S T R V M«
D E F G H I K L M N O P Q R S T V X Y £ Aa Bb.Cc Dd He Ff Gg Hh li Kk Ll Mm Na Oo PpQq.
Qmnes func Teroiones, praster Nn, & Q q, qu^c funt Duerniones»
BON ON IJB M.DC.XXXIX. EaTypographia Clementis Ferrooij.	Superiorum permiffuo,
flii«—l>i	m	i	■ ■	i	i	i ■■■!; ii
Sumptibus Marci Anconij Berniae*