46

» DIALOGI aVATVOR &

DE LIBRO,a VEM

STANISLAVS OSIVS, GERMAa

NO P O L O N V S, EPISCOPVS VARMIEN-

fis,proximo fuperioreannc^contra
Brentium 8c  Vergcrium
Coioniae edi a
dit.

D EQ^y B -dLIIS DrOBJTS EIV SDEM

Qfv nirilis Dillng £ impreJ3ts,<[ uorum ah tri e Jt titulus
de ex$rejfo uerbo Dei,aheriuer6,num
ulitem Ldicis.g-c.

AVTORE VERGERIO*

anno domini m* d, lix,

Menfe Martio.

J


t  r




>

ILLVSTRISSIMO

principi et domino d*

Alberto brandebvrgensi
Duci Prufsiae, Sc  Illuftrifsimo Principi
£>C  Domino,D-Nicolao Radzi=
uillo,Duci01ichae &C
Nieues*

Eftrisaufpicrjs.vedracpautoritate munitusct

fretus. IlluftrifsimiPrincipes, antebiennium,
primo in Prufstam, deinde in Licuaniam ufcp,
Podremo in maiorem &minorem Poloniam
ingreflfus, quod me decebat feci. Quocuncp
enim perrexi,tum voce, tum libellisconatus fum,pro virili,
his qui nefcirenc,perfuadere,Papatum efle meram impoftus
ram,quare oportere ab eo fefe extricare hominem,qui cupe.
ret ede faluus , atcjj adiungere pura: genuinecg docdrinse,
quam filius Dei attuliffet ex finu Patris. Quantum profice-
rem.non potui ftatim intelligere, Ted paucis ante menfibus,
demum animaduerti,rne,per Dei gratiam,profeciffe nonni*
bil- Prodiji enim furentifsimus &C  venenatifsimus Ofij Epi*
fcopi V armienfis liber,qui planum omnibus facit, meam il*
lam peregrinationemquam moledifsimam fuiffe Domino
QC  Magidro fuoSathanae,grataitaqj Domino dC  Magidro
meo Ieiu Chrifto filio Dei,quo nomine mihigratulor, quod
vedro praefidio tecdus potuerim aIiquid.Pergite,amp!iisimt
Principes,reliquos feruos Dei vedra autoritate iuuare, qud
pofsinteademratione,quaego,idos OfiosSč Sathanas ad
indignationem 8C  rabiem prouocare, quod ed certifsimum
fignum promotae glorij Dei*Quodad Ofianumlibrumat*
tinet, videor mihi pode affirmare, nullum hačienus contra

A ij ccdedem,

evistola

eoeIeftem,quam profitemur, docftrinam fcriptum fuifle, iti
quo tantum execrabilis maledicenti;x,tantum mendacioru,
tantum virulentiae, SC  veneni, tantum denicg blafphaemia*
rum congeftum fuerit, quantum in hoc vno* Reliqui Pap ia
ftici propugnatores,prorfus nihil funt in hoc genere> fi cum
ifto Apofcopo conferantur.Habeat fibihanclaudem,quam
ille ducit maximam:eft enim vere in reprobifsimum fcnfutn
datus, Dicerem memirari,eum nullam habuiflerationem
clarifsimorum Regum SC  Principom , aliorumaj ftatuum
atcjjordinumamplifsimorum, quinoftram doktrinam pa*
lam comp!exi funt.Sed quid Regum SC  Principum ratione
haberet, qui ne<$ Euangeli) Sacrofančh', nečg vnigeniti filrj
Det rationem habueritC' Nam Diaboli verbum, ipfifsimum
Dei verbum, nominare non eft veritus ferme decies, homo
blafphemusj vtreliqua nunctaceam,. His atrocifsimis con=
uitijs,quibus fuas chartas petulantifsime afperfit,cumom»
nino fuerit refpondendum } 8£ quidem cito, faltem pro infir*
mioribus fuftentandis, ne de diuina dotftrina renafcente
minus honoriftce fentirent propter Oftj, SC  fimilium impors
tunifsimas vociferationes, fcripfi ftatim quatuor Dialogos,
quibus,quanquam mulcas congefterim, tamennec vicefi*
mam partem blafphemiarumeiuspatefeciatc# perftrinxi,
quos ideo in lucern mitto,vt interea legantur, dum reliqua,
qux in hoc genere adorno ,compareant, Speroautem pro*
pediem comparirura,& multo grauiora allatura,fiDominus
voluerit. Veftrisautemllluftrifsimis excellentrjshoc,quio
quid eft laboris, inferibo ateg commendo , vt veftra fcilicet,
qusemaximaeft,autoritate, Dialogimei,pro defendenda
gloria Dei } fpargantur SC  promoueantur: Nam illorum pros
motio&defenfioadeos potifsimum pertinet,qui, utfcris
berentur »fuerunt origo&caufa, hoc eft ,adCelf.Veftras,
quarum aufpfcijs SC  prcefidio in veftras terras veni( vt dixi)
iftasm Paparum creaturas t  Sčcapitales ftifj Dei hoftes ad

tarnam

\

D ED 1 C AT O VLIJ,  *

tantam rabiem prouocaui. Valete, optfmi Principes,decp
in lucern vindicanda ex denfis tenebris, vbi iacebat fepuka,
dobrina D.N IefuChrifti,dies nocfiescp diligentius, quam
vnquam antea cogitate,cum videre pofsttis iftos Ofios
dC  Oioreslucis Sc  veritatis,Sophiftica,§<:pra£«
ftigtjshocmaximelaborare, vteam
turfus tenebris inuol#
uant*

T ubingac Calendis Martn, Anno,

M* D. LIX*

VERGERIVS.

A Oj  ATHAs

Dl ALOGVS 'VTLIMITS,

ATHANASIVS

HILARiVS.

A T H* Audio prodrjfTe ex proximis nundinis
Francfordianis librum , autore Stanislao O-
fio,Epifcopo VarmienG, contra Brentiumac Vcr^
gerium,fedneqj librum inuenire, necp quemquam
conuenire poflum, qui legerit, unde cuiufmodi Gc
intelligam.H I L.E go legi fortafsis poflum pra^
ftare id, quod uis* A THA.  Tu ne obiecrocH I L*
Ego. A T FLQuam libenter audio,oro, ne pigeat
dicere,qualis tibi uideatut. H1L ♦ Faciam libenter:
Incipiam auremadicfHone 3 urpoteareminoris mo=
rnenii,qua:mihi videtur erudita»A TH A.Fucum
verborum ni hil moro* , quale hominis iudicium in
rebus ipGsCH IL*Deprauatum,ncqjhoc dico, quia
fit Papifta, & quidem ex craflioribus &C  pertinatio=
ribus, fcdquia reuera infuaipGus uia huiuGnodi eft.
Zelopracterea amarifsimo inomnem noftram re=
ligionem^tcp in omnes noftrates, &inaledicentia
prorfus incomparabili- A T H*Valde inuitusho=
rumhominum librosfoleolegere* Videtur ne tibi
TheologuscH I L» Quis Gt nefcio, certe non aopa=
ret linguas noui(Te,atc£ in ipGs Bibliorum fontibus
uerfatum.Sed duntaxatin Patrib. utcuncp atcp etia
inScbolafticis nonnihil, Nam uideo illumcitarelo«.
Scotum,Thomam de Aquino, Gabrielem Biel t  8C

DE OSI O.  4

id genus, Videtur mihi in fumma corruptam illarn
Papiftarum Philofophiam ( ipfi Theologiam no=
minam) fequutus potius quam fincera Theologi=
am* A T H« Ifti folent effe purioris dočtrinae hoftes
acerrimi * Sed quid tandem agit, de qt*a materia?
HIL*  Diuifum eft volumen inquincpLibros, in
primorecenfet aborigine noftri temporis Ha;refes
(utipfeuocat) A TH*Qjiorfum?HIL A +  Vt dif=
famet noftram dobrinam, huc enim fpe(ftat 3 potifsi=
mum in auribus Serenifsimi Polonise Regis, cui li=
brum infcribit 4 Scio te vidiflelibrum Friderici Sta=
phyli, quem pro dignitate excepit Iacobus And*
Fabri,paftor Goeppingenfis 3 & ante Fabrum, Phi=
lippus Melanthom paucioribus quidem 3 quam Fa=
ber, fedaliquibus in locis aliquanto durius, dum
eum appellat fceleratum Sycophantam :( utreliqua
taceam.A TH»Vidi.magna uis ftomachi J &: dolo=
ris fuerit oportet, quae Melanthoni, tam placido 8c
manfueto ingenio homini expreflerit tam dura uer =
ba.H I L» An nefeis Staphylum fuifle Vvittetnber=
genfis fcholae,&: Philippi ipfius alumnum C  profeF
fiim noftram dočhrinam palam, Sc  nune repudiafle
turpifsimecp negaffe, quin 3C  fophiftico feripto ad=
modum uirulenter agnitam veritatem impugnafte,
an nori iufta tibi uidetur caufa,quamobrem Philips
p us in iftum Mammoluchum fcribendo 3 exueret iL=
lam femper lenitatemCA T H A* Non nego*H IL*
Sed cum multa animaduerterim in iftius Staphy!i

T opicis

DlALOGTS rPP^lMrS.
Topids,Metaphifids & Antilogrjs fineiudido ef*
futita, ita, ut magis, tna gisčp denudet, patefaciatč^
pudendafuiPapatus,id in primis vidi efle huiuf-
modi,cum ait in odauo T opico^ScholafticamThe*
ologiam efie cuftodem EccleGae 3 ficut Canes ouiufflt
A TH, Pracclaram uero cuftodem * HI L* Sed dU
ftinguamus de Ecclefia, Papiftice quidem appofitif-
fimam cuftodem dixerimus inanem&: rixofamilla
corruptam ( ut paulo ante dixi ) Philofophiam,
Nam cum totus Papatus carnalis qu<edam res fit,
confuta Cx fraudibus Sčmendacfjs.nulliCanes^ul-
liStaphyli(diamfeipfum 8č reliquos Scbolafticos
Stapbylusmet appellat Canes) nulli in fumma cu=
ftodes poterat illi adhiberi decentiores^uam Scho=
laftici,& Sophifticjc ueluti prseftigijs qui=

bufdam homines dementarent,atcp in errore conti=
nerentyA noftrauerb 3 hoc eft,kChriftiEcclefia 5 face=
featprocul ifta cuftos carnalis Sc  Staphyliana: quia
cuftodem habemus Deum patrem 8>C  vnigenitum
cius filium,qui Špiritu fando & verbo fuo nos cu*
ftodit,ne perSophifticamdecipiamur, &abEuan=s
gelioadTraditiones, acertitudinefalutis ad Dubu
tatione,denicp 'a Chrifto ad Antichriftum abripia-
tnur. A T HLEft ne tanta 3 8c  tam procax conuician-
di libido in Ofio, quanta in StapbylocHIL*Mult'o
maior* Ofius enim pleniš buccis fepifsimc crepat,
noftram dodrinam efte Diaboli verbum^Sathanift
mutn^uendam, A TH t Diaboli ne verbumcSathaa

nifmum

DR OSI O. S

ftifmum ne ? HI L. Maxime,,&£ nos ,quieam profi=
temur Sathaniftas,5utuldfcatur, quia illos uocamus
Papiftas* Aliquando etiam ioculariter Sc  fcurriiiter
ait.Mart.Luterum eile noftrum Deum,&C nos am-
plečH quintum quoddamEuangeIium , quodfae-
pifsime inculcat,Placet enimfibi hoc nomine homo
(vt videri vult)facecus, ATHA.Imb  ifti Ofores
quintum quoddam Euangelium amplečhmtur ipfi,
quod uere,&T proprie poffumus dicere. Nam prse=
ter ea,qusefuntaquatuorEuangelifl:is, literis man=
data.habentinpretio 8c  delitrjs, nefcio quasimagi=
narias Traditiones , quas aiunt per manus traditas
ad fe uenifle , affirmantcp pari pietatis affečlu 8>C  re=
uerentiafufcipiendas, 8c  colendas , atqj ipfum fcri=
ptum Euangclium.H l L. Agnofco ifta verba,qua 2
funt in Decrens X LDift.Cap.Ecclefiafticamm, de=
inde repetitain fefsione terna Conciliabuli Triden=
tini, nimirum parireuerentiaet pietatis affe&u. Sed
animaduerto Oforem non confentire,hac in re,cum
fuis Papiftis.Cum enimreliqui Papiflae dicat, quod
pari eodemqj aflfe&u, reuerentiacp debeant fufcipi
Traditiones nonfcriptse, atcpipfum fcriptum B-
uangelium, Oforinquit, Primumlocum obtinere
fcriptum Euangelium , proximum Traditiones.
ATH,  HocaudetdicerecHIL. Audet, A TH A.
Haudprofe&o bonam gratia inibic apud fuos Ro=
OMtnenfes,Ne(čiuit,opinor,eie(fl:um fuifle Tridento
» Conciliaribus Patribus , feu Laruis Epifcopum

B Clugienfcm,

Dl ^ LOG P" 8  T IX, T M <r S

Clugienfem aut Foffsc Clodijc,qubd dixi(kt fibi no
phcere ilia verba, PARI  rcuerentia, &T pic ta tis afe
fe<ftu:HlL» Videor mihi obferuafife quxdam alia
ca fed valde pauca,in quibus a reliquis Epifcopis 5 C
Patribus Ofius videturduTentire* AT H, Dicv^
nuni locumautakerum 3 fi in promptu habes.H l L«
Putome habere, Adduxerat Bremius ex Cap, 17«
Deutronom,ha'cverba:E; docuerint te iuxta legcm
eius:quibus clare euincitiudicem cogiutintialimi=
tes legis Domini, iudicet iuxta legem , non iuxta
proprium arburium.Ac OfiuSjCum uiderec nullum
cffe tergiuerfationi locum,muenic boe effugium, ut
diceret ea verba nec in translatione feptuaginta, nec
in interpretatione Caldaica, neejj in Haebreo reperi»
ri, negatergo ueterem mnslationemdifertifsime
contra decretum tcrtix fcfsionis Conciirj Tridenii*
ni,quo iubetur, ne quis vcterem.aut vulgatam ver-
fionem in difputationibus,aut expofidonibus aude=
at rericere. A T H« Ed: a!iquiciquod Ofius fummus
a!ioquin Paparum adulator(ucabs te audio) eam
verOonernJiocefi:, Papx decretum repudiarefucrit
aufus.HIL, AudialiuddiaudfermeinueniaSjiioftro
tem pore Papifi.ani.qui cum in aliquo feripro memi=
neritCatbolicae & Apofiolian Ecclcfiae, nonaddat
ROMAN  A^certe Inquifitores,qui funt in Ttalia,
cum o.igunt a reisfideiconfiTsionem, qui refpon=
deanr^fecrederc, una iančfcun Cathobcam Apo=
Roiica Ecdcfiam non fokm čile contemi co reipon*

To,

' • jb e  os!o. #

fo.quippc quodambiguum efle exiftimcflt, Atifa*
ambiguo Temper viitur Ofius.Ciim enim TscpiTsimc
iačlitet unam fanctamCatholicam &: Apoftolicam
Ecclefiam(quam nos reuerenteramplečHmur &C  au=
dimus , quicquidOfius blatteret) nunquam addic
ROMANA  M. A T H.Papae S C  Pa piftae eou^
niuebunt 3 dum in reliquis tuendis,fit bcne perrinax,
nccrantillumconcedat, nccp inleuiculis quidem.
HIL A. Adirmo nemi nem hac setate cx omnibus
liis,qui contra nos Tcripferuntfuifle ,qui cumifto in
Jioc generc conferri pofsitmihil enim efi: durius, ni=
lulpemnaciusCfio, vtfol Euangelrjundicpcrum=
pcnsvideatur illi perftriiixiireaciem oculorum, i=
mo prorfus excccaile hcminem 8č  indurafie: Al H.
Nondum dixifli argumcntum reliquorum libro=
rum. HI LA. Scribic contra Prolegumena Brcn=
t ti. A T H A N AS. Contra quae fcripfit Afotus?
H1L A R* Contra ea ipfa, quia animaduertit A=
fotum nihil potuiiTe contra Brentium. AT H A v
Gfiusfecit iniuriamAfoto, nam nemo non iudi=
cabit, fic rcm fe habcre, ut tu dicis, &T verum eft 3 A=
fotum , ipfiusmctOfpiudicio.niHil profecifTecon^
tra Brentium fcribendo. HI L AR. Hibes ergo
de ifto Libro qucd voluifti. Al HA. Nondum
omnii, plura auco fcire. Si contra Premium 8C
Prolegumena fcribit , cur in ifto ludo admifcet
Vergerium ? HI L A R, Gum is antc biennium
inPrufsia effet , vocabatura nonnullis Polonis

B i)  potcntio=

Dl ALOOrS

potentioribus Varfchauiam , vbi comitia ageban*
tur,quibus Nuntius Papae AloyfiusLippomanus,
Veronac Epifcopus intererat. Cum ergo audrjifet
Vergerius, ab eodem Nuntio eius ep fatellitibus 8C
dientibus quotidie magnainfolentiaiadari, omne
de caufa religionis cognitionem,&: dpudicationem
ad Papam atcjj eius Epifcopos, iure diuino, pertines
re,arripuit Prolegumena Brenti), vbi docetur, nofl
ad Epifcopos tantiim, imo ne quidem ad eos Epi c
fcopos,quifunthoftespiaedod:rinse , fedetiaraad
pios Reges Sc  Principes fgtulares.adhibitis Ecclefig
miniftris , alrjs prjs ac eruditis viris , iure diuino
eam cognitionem 8c  dr)udicationepertinere,eumqj
LibrumSerenifsimo Regi obtulit,una cum Epifto=
la,quadicebat, fe uelie cum ipfo Nuntio, eius Sacra
RegiaMaieilateiudice, eade re conferre &C  difce*
ptare. A TH. Propterea ne Ofius in illum inuehi-
tuk HI L. Hanc ipiam ob cauiam, 8c  fuperbiisime
indignatur , aufum fuifle Vergerium ad pugnam
prouocare Ecclefiac Rom. Internuncium. ATH.
Reipondit ne,quodfcias, Nuntius VergerioT funt
ne congrefsiC' H IL.Nihil minus, quamuis Verge=
rius urgeret, ut in difputationemddcenderec, non
defcendii nec perfe,necpperalium,&T nune poft bi=
ennium maledičHs profeindunt hominem, & pri=
rnum quidem,n:arim in titulo libri ,aiunt Vergeri=
um T E M E R E fccifle. ATH. FecilTet temere, fi
Lippomanusinternuncius in harenamdefcendens

vidor

DB 0S10 . 7

vidio* extitiflTet, temere enim fecit, qui, iion meti?
tis fuis viribus , prouocat ad difputationem ali*
quem, a quo poftea vincitur & conculcatur. HI L*
lta eft, fedindignum facinusputat Ofius, fi Pap*
Nuntius prouocetur 3  neq?habeatur ratio eius per*
fon«e,quam fuftinet* A T H. Indignumfacinus pu=
tet, fi ad crapulandum , adludendum , autaliquid
huiulmodi prouocetur, non fi ad conferendum de
Religione 8c  ad veritatemindagandam 3 patefacian=
damqj , Sed fcio rem totam, ilti Nuntrj habent in
mandatis ab eorum Papis, ne difputent ipfi, nec ft=
nant vllaColloquiade religione inftituh Sed dun=
taxat ^ ut quos potuerint ex noftrisad fupplicia ra*
piantjhg funt diiputationes, hg venaiiones iftorum
Luporum,quare qui illos ad indagandam, per ami=
cam collationem, ueritatem prouocant dicuntur ab
illis temere facere* HI L* Adde Lippomanum efie
reueraindo&um, & fine vlloiudicio, SC  propterea
»bftinuiflea difputatione , non modo quia Papa
mandarat. A T H.Noui ego ad vnguem quis ille fit,
cdidit ingentes aliquot tomos de S A N G TI S, in
quibus tot inepdas , totfeces , tot blafphemias eac
Voragine& alrjs Lacunis confarcinauit , ut vi*
quippiam vifum fuerit noftra actate futilius 8c  mt=
nori iudicio fačlum, deeuiflet illum,cum a Verge«
rio prouocaretur, nec tamen vellet publice difcep*
tare,uocare hominemadfe(Acce(ši(Tetenim Ver=
gerius) agere humane , conferre etiam de articulo

B ii) contro=

JDI^ZOGrS 'PR.IMrS

controucrfo.fi nori plene, tamen nonnihil Sc  potu«
iffetad hunc modum effugere, ne illi mureretut fifc
perbise &C  imperitiac nota, Sed cum ueutrum fecc~
aric,iurc illi talia crimina impinguntur,ut uere utroc|P
laborat,Quid deinde ait Ofius de Vergerio f HI L*
Valde exclamat > qubd librum Brendi A V REV M

* appellarit.fi ex auro eft > inquit,ex T olofano auro co^
» flatuš eft^uod in eo Brentius ordinem oranem pel 4

* uertat > Polniam > Pacem J 5«:l'ranquxllitatemdefi:ru s
at, A T H, Quia docet cognitioncm Sc  drjudicati o* 5
nemrerum Ecddiafticarum,etiam ad pios Rcges Sl
Frincipcsfeculares perdnere, adhibitis Ecckfia? mis
riiftns 3 aliisčp pqs fic erudids virisrH 1 JLJta. Al H*
Ofius iurequcritur, nam jfhmdomate, quod plane
verum eft, D,Prglati &T Miirati exuuntur poteflkce
Sc  prserogatiua } quam iniufie tyrannkečp fibi vfur-
parant, Faciunt vero j ut ecetusLarronumfolent,
ejui cum diutius verlati in latrocinps. ubi licuerit eis
indulgere genio,tandem vero preditnut corumald
crucibus amgantur,alj) fuga fibi confulant, conquc-
runtur inter fe, fibi efie turbatam tranquillitatem Sl
pacem.H I L,Scd audi quid de Vcrgerio fubiungat,
illum abnegafle Chriftianifmum. A T H A. O in=
fignem Oforem Chrifti Ofium, fi hoc dicit, An eft
negare Chriftianifmum , fi quis deferat fentinas,
tamčp horribiles& fpurcifsimas Antichrifti idolom
manias , prorripiat autemfe adfilium Dci Iefum
Chriftum,crucifixum, ciusqj pura čl  fy nceram do-

* drinam

: DE OSI O.  S

$rinam amptečhcurv A clum de ifto Ofio, nonpii^
taifem efle ti. a impium Sc  tamblafphemum, Abfk,
ut comparem mihi ram venenatumLibruim Chri«=
ftianifmum ne abnegac , qui a Papis defeifett, ut
coniungat Te Chrifto C quis pofsic ferre tantam im=
pietatern■& impudenriam, praefemmin tanta, quar
vndiqj erumpit, Euangelrj luce I  videtur omnino
ab ca excecatus (ut  paulo ante dixidQ H i L A* Au¬
di pauca adhuc , qua:ifte Apofcopus in Vergerij
umeuomuic, lscumin aliquo eius Libcllo euul=
gafTccardjTsimamillam iurisiurandt formulam,qua
Bpifcopi obftringunt fe Rom.Epifcopo , fubiun
xit a  fe, quemadmodum ali] quoqj Praclad,iuramen¬
tum Papacptscfluiffe , Ofius ergo indignabundus
infurgit.&C non foluminPradrarione, fedin Libro
fccundorugitacmquitnonte pudet glomn,qubd

violaris iuramentum D E O praeftitum, A T H A+
Infanit Sc  peruertit omnia fuo furore, Tak enim
iuramentum „ quod Papas ab Epifcopis ty minice
cxigunt„ non praeftamr D E O, fed S A T H A=
N Ai, a quo Antichrifti didicerunt miferos Epifco=
pos tot laqueis itiuoluere ,totq? iuramentis obffcrin=
gere,puto effe quatuor eorum fermulas,ct polirana
eftgrauifsima oranium, Nam crefccntepotarna,8C
tyrannide Paparum,fcmpcr durior fačta effc Epifco=
porum conditio, Sc  feruitus, ut nune fitmiferrinaa*
DecuifTet Ofium,ciim Epifcopusfic,aut feruitutčoc
cuterc,aut falteno infultarc his,qui fpirituDd iiiccfi
• i cam

DI^LOGVS 'PR.IMrS,

eam excuflerunt }  fed dim amet gloriam mund^ma^
gis quam gloriam Dei,conculcat fuum ordinem,8£
Papac adulatur.H 1L A.eodem in loco, vbi tale iu=
rametitum exprobrat,pafTus eft fibi excidereverbum
fetiš imprudenter : Ciim enim cupiat deformatura*
& pafsim diflfamatumVergeriun^oportuiflet dice*
re,neminem in Polonia fuifle inuentum, qui volu^
erit Vergerij fcripta legere, autlegiflecum txdio,8C
indignationeeos, quilegifient, aut feltem filentio
bunc locum praeterire* V eriim longe aliud fecit, af-
firmauit enim inueniri in Polonia, qui no fine qua=*
dam animorum aflenfione Vergerij Libros legant.
A T H, Video futilem efle Ofium.H I L* Audies de
illoinfulfiora, fed fine vnumart^alterum adhuc di=*
cam, in quo nititur Vergerium deformare, iniquif=
fimo animo fert, quodisau(usfuerit , Serenifsimo
Polonia: Regi Prolegumena Brentrj, cum Epiftola
offerre,hic coelum terris immifcet, &C  omnia rugiti-

bus complet,Contaminatur enim,inquit,& polluL
tur hac ratione nomen tuac Maieftatis, imo duobus
in locis a (Birmat, Te ifta potifsimum indignitate co-
motum.nonpotuifleafcriptioneabftinere. ATH.
Ineptit,nam 6C  Carolo QuintoCefari,&: Ferdinatt=
do Romanorum Regi, & Francifčo Regi GaIlo=
rum,&: VenetaeReip. Principi, quin dc ipfis Papis
noftriTheologi faepe fuos Libros infcripferunt,nec
tamen fuit ullus ex his , qui degunt apud tantos
PrincipeSjEpifčopus, qui id quereretur: Nune O-

fiu*

DE OSI O.  9

Rus vult nouus Cato baberi* HI L* Imo ipfimct Se*
renifsimo Poloma; Regi,atq? etiam omnibus Pro=
ceribus et ordinibus Regni firnubante biennmm,li=
brum de forma aeratione Ecclefiaftici minifterrj di=
cauit infignisille Roman* impofturarum infeedator
d*Lafcus,qui egit de Papatu funditus fubuertendo,
Quis auteautEpifcoporum,autaliorumProcerum
Polonic tantopere,ea ob caufam,infaniuit, ut nune
infanitifte Ofor omnium piorumC’ ATH.Sufpicor
eum non aufum fuifle irritare D. Lafcum* HIL A.
Rem acu tetigifti, imo adducit alicubi eius autorita=
tem profe,5č videtur quodammodo blandiri, nam
uidet eummagno in pretio et exiftimatione,meritb,
haberi interfuos, quorum potentiam timet Ofius,
Interea voluit conceptam rabiem euomere in pere=
grinos, quilongeabfunt'aSarmatia,Brendum 8c
Vergerium* ATH*Memini me, fummacumvo*
luptate,ante duos annos legifte Epiftolam, qua ar==
dens ille renafcentis dočtrin<e Iefu Chrifti propug=
natorRadziuilus fumma (vtaudio) apudSerenif=
fimumPoloniaeRegem autoritate 8č  pietatePrin-
ceps, Papa; Nuntium Lippomanum pro dignitate
excepit, Qua;roigitur an hunc quoq? Principem
Ofius maledičlis,ob eam Epiftolam, quae fuerat per
Poloniam a Vergerio fparfa ) profcindatC’ HIL* Al*
tifsimum deRadziuilpfilentium, quantum hačle=
mis legi* A T H*Timet potentiores, 8c  mundo fer=
uit contra confcientiam* HI L* Audi aliud, nititur

G falfi

DIALOGVS VILI MV 8

falfi conuincere Vergerium, quodin eadem, cuiu*
fuperius, meminiadSercnifsimum Regem Epiftola
feripferic, religionis conftituendae caufa Varfchaui=
enfia Comitia fuifte indida, non enim fuit opus, in-
quit Ofius,ullis comitrjs in ea caufa:quandoquidem
Religio rede eft apud nos conffcituta. Quacfiui a
Vergerio,quomodo hiclitrefponfurus, 8d in fum=
ma mihi fatisfecic, fatisfacietčj? hauddubfealrjs quo=
que, Primiim aic, Non folere Nuntios Paparum c
Roma in Poloniam, imo in Lituaniam ufcp euoca=
ri, nififitdeReligione agendum* Vocatum autem
fuiiTeLippomanumOfius diferte fatetur inPraefa*
tione/ed ciim ailerata Proceribus Regni a Papa pes
titamfuifte eamLegationem, crediderimOfiohac
in re, fed vrgentibus Epifcopis Polonicis,quorum
caufa agebatur,petitam, erat enim eorum Iurisdidio
autoritate Regis,&: Comitiorum fufpenfa, 8č  pro=
pterea ipfi Epifcopi Lippomanum muka pecunia
onerarunt, ita, ut is adono Regio fibi abftinendum
putarit* Sedadpundum,ait Ofius,Comitia Var=
shcauienfia non fuifle propter ulla Religionis ne=
gotiaindida*Tamen Papa fciuit futura illa comitia,
naminliteris, quas Calendis Auguftii ?5-<5.adSe=
3  natores Laicos deditfic incipit. Ciim certioresfadi
» cfTemus, conuentum iftum celebratum iri,Curfuif=
Tet fadus de iilo conuentu certior, fi nihil, quod ad
R el igionem attineret/uilTet tradandum C' imo fuif«
f: [adum certiorcmquoa dc Religione erat agens
dum declaram verba , quaEfuntineifde1iteris:

debeliš

10

DE 0SI0.

debeds ueftra autoritate perficere, ut Epifcopi fuam e
autoritatem , iurifdidionemčp fufpenfam recupe= *
rent jfuaEcclefrjs & Sacerdotibus bonaab hjcreti= c
cis ablata ,fuae itemEcclefiae Catholicis reddantur» c
Quare V ergerius noti fomniauir, dim fcripferit, in
illis Comitijs de Religione agendum firifTc, ciim ip=
femet Papa id fcripferir,&: Nuntius eius interfuerit,
ftatiniq? poffc finitaComida, magnis itinerib. quod
fentiret fe omnium ordinum odia in fe/ua importu=
tikate, cocitaffe, cx Polonia profugerit t  imo cum in
ipfisComitrjs adum reuera fuerit de Religione, &C
ftatutum, ne quid innouaretur ufqjad alia Comida,
fufpcnfa tamen maneret Epifcoporum Iurifdidio,.
A T H. Quid refert,fiue ob ea, fiuealiam ob cauiam
Comitia fuerint indidaC HIL A.Ofor putat pluri=
mum interefle, multacp de hoc nugatur.. Cum enim
exiftimet,omnia,qugad religionematdnent.rede ef
fe apud Polonos cofticuta, neq? ulla emendatione in
digere,cenfet Serenifs*Regi,Sč toti regno fieri iniu=
riammulto maximam, fi quis fcribac,utfcripfitV er=
gerius, Comidareligionis coftituendae aut corrige=
dae grada effe indida* ATH.Ofius vanus homo eft,
bC  fumma impietate(V[uantum ex his paucis eius ver
bis colligo)quod fdlicet omnia putet rede in Po=*
lonia,quod ad Religionem atdner,conft:ituta,ut ni=
hil fit,quod corrigi oporteat:is videtur omnium Pa
parum , omnium Raforum bi.  Vndorumdeterri=
musJPap^ enim Rali et Vndi non negant irrcpfiffe

C i) multot

DI u4 L OGV S IPILIMrS.

multos abufus^multascp fuperfbtiones,imo errores,
quoq?in Ecclefiam, &C  quoridic nituntur nos Iadare
inanifpe, quod velint vniuerfale Concilium cele=
brare, Ecckfiamcp cmendare* Atifte Ofor,intanta
(quodfaepe dico) Euangelrj luce pronuntiat,in Ec=»
cklrjs Polonids,quae adhuc Papatum rcrinent,om=
niaefieredeconfticuta. Quorfumergoiitius Scri=
pta legeremusC cura ea neget, quae fui Papae, & Car-
dinaks.,&:reliquifui Epifcopijdarifsimis verbis co=
fitenturC Non eft dubium, quin ide, qui nune Papa
eft ; cum Cardinalem ageret 3 una cum nonnullis alrjs
Cardinalibus, & Epifcopis libellum ediderit, cui ti=
tulum deditjConfilium de emedanda EcclefiajOuai
re ex folo hoc titulo euincitur, Ecclefiam opus habe=
re emendatione, Quidergo delirat Ofius C Curad*
uerfus fuumidolum,&: creatorem infurgit, negans
in Ecclcfia opus elTe ulla corredione ?  Sed fi ipfum
poftea libellum Papac legaš , Deutn immortalem,
quam grauiter Sc  vere aliquibus in locis(vtinam fe=
cilTet reueraid,quod videbaturfencire) videas auto=
5 remdicere,Papasprurientesauribuscoaceruare fibi
, Magifirosaddcfideriafua, noutabeisdifcantquod
, facere debeant, fed, ut eorum ftudio Sc  callidirace in=
, ueniaturratio,qualiceatid,quodlibet, AdeiTeillis
perpetuo adulatores 3 qui doceant uoluntacemPapa^
, rum , qualiscuncpeafuerit, debere eiTe pro regula,
, qua eius operationes diriganturk Papatu J tanquam
.» ex equo Troiano irrupiife in Ecclefiam Dei grauif-

fimos;

DE OSI  O. tl

fimos tnorbos 8č  abufus, quibus ipfa ad defperatio* c
llem u(q? falutis laborat* P er Papas Sč  Cardinaks *
Hotne Chrifti blafphemari inter gentestDeinde Le= *
gatiCondlrj Tndendni,quid no n dixere in hoc ge-
nereCinteraliajfi verumfateri volumus , inquiunt,
aliiter dicere non podumus , quinnobis confcrjfi= e
mus tantorum maiorum, ad quse corrigenda voca= c
mur caufam exdti{Te,deinde addun t,(c  deferuifie ue= c
ros fontes dodring Chridiane/uos Sacerdoces per- «
dendis animis intentos efTe, ec mulca in hanc fencen=
tiamu H1L A* Gfius hic refponderet, nec^Papam,
iieqj Cardinaks Sc  Legatos Cocilrj loquutos dude
deEcckfqsPolonicis* ATHA,Profedo fufpicor
eum efle talita impudentia^ut didurus fit, quicquid
de reliquis Ecclefrjs fit, nodrae Polonic« nihil ha=
bent,quodcorrigi oporteat, Sed fi Romana ed ma=
gidra(ut ipfi prcedicant) Ecckfiarum, quomodo
podunt Polonic« difcipul« bon« elk 8c  emenda=
t«, cum magidra fic pefsima?H 1L A R* Dixi cibi,
paulo ante , Ofium omnes Papidas in hoc genere
fuperare, Sc  tu quocp rede dixidr, eum tibi videri
omnium Paparum, omnium Raforum & Vndo=
rum deterrimum, dicam autem paulo pod qu«dam
de eo horribilia fancded fine prius abfoluam quid de
Vergerio, Aitfeplures legideillius libellos , falla=
crjs^S^ fraude refertos, lnterea tamen nullam fraude,
Hullam fallaciam odendic , multo minus confutat*
'Verbi gratia, Vergerius fcripfit libellurn , cuiticu=

C iij Iun&

Dl ALOGV  S 'PH.IMrs

ium dedit,de Gregorio Magno,que oftcndituolu 3
ifle comunire Purgatorium, interceišione San&o=
rumMortuorum * & Monachatum ineprifsimis 8C
infulfifsimisquibufdafabulis, imo diabo!ids(utdi a
cam quod eft} ciim uidcret fe n on pofle c fcripturis,
Ofor reprehendit Verg. eo nomine, attpait (ut fo^
let)indignabundus, indignumfacinuseile , quod
aufus fuerit s  aliquot couitiorum plauftris in Grego=
rium inuehi.Sed interea, nihil omninb rcfpondit ad
re.putat fe fatis fecifle 8c  cofutafle_,quia fua autoritatc
obiurgaret libelli autorem, & dixeric nefcio quid de
plauftris conuitiorurmAt no fatis iddTequis noui=
det? oportuit folidum aliquid afferre pro trium žilo*
rumarticulorum, quibus totus Papatus nititur, de=
fenfione.fi modb,quodpotuifletaiferri,habuit.Cere
tefcionetp Ofiupi, nccp ullum alium cfie, quanta-
cuncp demum fuerit erudinone,eloquentia &T auto-
ritate, qui pofsitGregoriumin his, de quib,aV r er-
gerio accufatur,defendere, aut excufare 3  Cjcdb, qua
unqua ratione poteft defcndi, aut excufari is,qui a£=
firmaritquincpautfex nefcio quosab INFERNO,
quead locum mortui detrufifuerant, in uita redr)f=
fc.utfcelerum fuorum pgnitentiam agerent?Quin e
C OE L O quocp redrjfle, quo mortui afcenderant,
nonullosrAtGregoriuSjinteralia nugarum moftra
haec,quae dixi, affirmauit. In eo prseterea defendere
Ro.EccfOfius debuiflet, quod eaafleueret. Purga=
torio igne, grauia Sc  enormia peccata purgari, ciiffl
V ergerius offenderit Gregorium Ičripfifle, Purgar

torio

DE 0810 . i %

torio igne , purgari duntaxat leuicula 8c  minuta,
Nulla quidem peccata purgantur igne,fed duntaxat
fanguine filrj Dei,qug funt purganda* Sed cum Pa=
patus a Verg,accufaretur,qubdcontraclara 8č  aper
tamfententiam Greg* cognomentoMagni, in re
haud parui momentfcotrarium ftatuerit., nonfatis=
fecit Ofius, cum tamUm dixerit, V erg. effe impro=
bum* ATH.Placet hoc audifTe de P urgatorio, tiem=
pe qu'odaliter Gregorius de eo, aliter moderni Papg
ftatuant, prodeiitaliquando id habere in promptu
cotra Papiftas, qui iadiant, fummam effeapudillos
dočtrinarum confenfionem, cum fgpifsime Ont ual=
de inter fe difcordes Sc  contrarrj.HIL.Eckilis in fuis
locis comunibus iftam diiTenfioneperpulchre con=
ciliat* ATH.Conciliatne? an efthuiufmodi,quac
pofsit conciliarirH 1 L* Quomodo conciliet paucis
dicam;Gregorius dicit,De quibufdam LE VIB VS
culpis ante iudicium Purgatorium ignem credern *
dume{fe,deindeaddit jpropeccatis minutisSč le= J
uifsimis eife purgatorium , qua 2 ignisfacileconfu- *
matjficut eftafsidue ociofus fermoimmoderatus ri= *
fuSjUel peccatum curaefamiliaris.Eckius uero citado 9
hunc locum, truncatfua MachgrauerbaillaLEVL
BVS,MIN V TIS, LE VlSSlMIS, ne qua appare=
at inter Gregorium Sč  alios Papas diflonantia* AT*
Hoc ne cfi: conciliare C Mihi videtur corrumpere 8č
E'fumcommittere,quiadhunc modumfacit* H L
LARI  VS.Sic iflifoIent;fed nolo focereiniuriam

Eckif

D1AL0GVS 'PILIMVS

Eckfj manibus, puto enim illum non legifle Gregom
rium in fonte, non fuifle corruptorem,fed }  aut Gra-
tianum, dim fuum decretum compilaret, autalium
poft eum, Nam in Cap, qualis, Dift.26.comiptak a
guntur Gregorij uerba ad eum fcilicet modum, quo
ab Eckio citantur,qui riuulum vidit, fontem(ut di*
xi}non vidit fortafsis, HI L, Noftrum Ofor idern
egitdealio Vergerij libello, cuiTitulus Scholiain
literas Papas ad Senatores Laicos Regni Polonine,
etad Ul.D-Tarnouium quod egit de eo,qui de Gre^
gorioMagnoinfcriptuseft: nam duntaxatmerm-
nitillius,atcp ait Vergerium vrgereprsecifione eius
regni (Vt reuera vrgebat) a corpore RotmEccleba;,
boe tantiim Ofius; verum de alrjs articulis, qui funt
in eo libellojfatis quidem ponderofi, verbum pro
fus nullum*Nam(inter alia) Vergerius oflendit des
finitionembaereticiquaeeftinC,Hscreticus Sc  in c*
dixit 24. q, 3. perpulehre quadrare in Papiilas^ui
, temporaliscommodi Sc  maxime vansc glori^prin-
, cipatus'q? fui tuendi grada (funt verba textus) falias
, acnouasopinionesgignunt&fequuntur, Often*
dit etiam quam enormiter Papa metitus fuerit, ciim
feripferit fe velle vniuerfale Concilium celebrare,

ETIAMSI BELLA FVTVRA  ES¬
SEN T, fic enim reuera in Poloniam feripferat iti
illis>quarum antea memini literis^datis calendis Au^
gufti 1 j <; 6 .  quo nihilpotuiffet dici magis falfum,
jmagifueabfurdum,8£ putidum. At bonus Ofor ia-

člat

D E 0810. '  *5

<£tat fe 3 qu'odomnes hos libroslegefit,in quibus ctl-
amlcuicula quacdam obiteruellicatjed adea,quaz
funcorauiora non audet accedere, ucritus ne tan*
quam adfcopulos naufraginmfaccret 3 quod egic de
co potifsimumlibello, cuius fupra meminimus,in
quoagiiur de iuramentis .retegicurcp haudobfcu=
raconiuratioomnium ordinum 3 quieerat aliquana
do &C  eft etiamnum adhuc alicubi, pro Papa contra
Iefum Chriftum filiurn Dei,Necp parui momenti
res eft.Cum enim ifti Ofores fxpe nobis obrjciant,
non modo Notarios, Iureconfultos, Sacrificulos,
Monachos 3 Canonicos Abbates 3 Praepofitos 3 Epi-
fcopos 3  Archiepifcopos 3 Patriarchas, Primates, fed
lDuces } fed Reges.fed denicpCacfares 3 qui ufcpadco
demittuni fe Papis , utad fuauiandos eorum pedes
&T pene ueftigia 8c  puluere prorruant, multum in=s
tereratfcire , hocfieri abilliscoatfle Uk  non fponte*
Nam Papac.inaudita tyrannide, cogunteos 3 uelint
nolint,iuramentisfeafiTingere, quoduelintmanci-
pia eorum effe, I n primis, ad id proderat illorum iu=
ramentorum formulas in publicum proferre, ut
omnes commonefierent Przclatos, quos Papead
Concilia folent conuocare , folenne iuramentum
pra^flitifle, quod perpetuo contra omnem homi=
nem ( funr uerba ex formula iuramcnti) uelint Pau=
patum defendere atqj eonferuare. Ofius,inquam,
buias quocplibelli diferte meminic, ucrum ubi con=
ui tijs debacchatus fueric,&illud,quod paulb antc

D dix=

Dl^tLOGirs 'P ILTMrs
cfbcimus effutiuic 3  flempe Vergerium uiolafTeiiif«
iurandum deo pracfh'tum,mox fugit aco 2 reflTu,hoc
ne eft refportdere 8č  confutareCcur non oftendit a ut
Petrum reliquos Apoftolos.aut ueteres Rom.Epi-
ftopos re!iquos totius Chriftianiorbis Epifcopos
(ut de reliquis taceam) adegifle^ut iureiurando fide
obftringerent, qu'od uellenteorum uafalli SC  man 2
dpiaeflecA T.Eutilis eft,ut dixi:Nam autdiffi* 5
mulare cportuit,aut fi cofiteri uolebat/e eum quocp
libellum legiffe, oportuitrcfellere SC  confutarequaJ
cotrariafuo Idolouidebantur ( fiquidem potuiflfet)
q? cum minus feceric, noti eft dubium, quin cordaci
Iliri iudicaturifint, quod deiperauerit 3 (e pofle cofu=
tare.HI; Quin animaduerd iftum Apofcopum, ad
eundemodumcontraBretiumegifre,redtat*n.eius
modo uerba, modo fentendam Jazpifsime ena pen=
uerse etpraepoftere^uandocptnmeate, Rhetoricaf,
ludificat fophiftica, Sc  preftigrjs, poitčp autem uno
uerbofrigide refpondit, atcpincpte&multo f^pius
canide&iufidiose 3 moxfoletabire,utcanis inALgi=
ptOjbibit & fugit, Sed audi quidpofi:remb loco de
Vergerio:Fuit(inquit) a!iquando Vergerius in
Chrilfi corpore, quomodo funt humorcs mali in
humano corpore } qui cum euomunt 3 corpus releua=
tur^ic et ifte,pofi:eačp.cxiuit, Chriffi corpus, Eccle=
fia } multum eft rekuata 3 gaudedum, ut fitexiuifle ta¬
le,Hic puto ad hunc modum refponfurum Verge=
limn/i fui malus humor in corporc ueftrg Ecclcfie,,

muho

DE OSI O.  ! 4 _

fnultb deteriores humores(uttuo modo de uids
dodifsimis et pnsloquar) fuerunt in eode corpore,
ta multi ex omnibus pardbus Europse, qui fuis fcn=
ptis uellras Idolomanias,noftra aetate., uinliterop=
pugnattNam exhis neminem elTe palam eft,qui no
fuerit aliquando in corpore ueftre finagogg,fed po=
temi manu Dei inde abfeifi.fuerein Chdfto inferti,
ut fuauifsimos fručtus nuneferat. Quareuos uide=
riiis,an gaudedum uobis fit exrjfretales,etan corpus
ueftrg Ecclefia: fuedt ob ilia ueluti uomidone(ut tu
dicis) releuatum^an uerblonge amplior fačfo. fue=
rit scgritudojUt iam fit laetalis. Verum quicqd iacfii=
tes Cfi,puto te aliter fciibcre quam fentias (ut facpe
alioquifoles ) malurfies.n. ut fub tua Babylone ma=
fiftemus oes, auc fi reueralactaris , te efTe omnium
mortalium arrogantifsimum.,quis non uidetCCerte
plurimi affirmant, Sc  credibik eft, Papas cum fuo fa=
tellitio non lgtarijed diferudari animo, q? tam mul=
dexietrimus,ut nunčpdefit uarfis ardbus ambire,ut
ad feredeamus,fed hinc licet 3cffcimare,quanta fit tua
tabies, quodtibi ipfiminimecoftes;hic enim dixifh
gaudendum efle,qubdexkrim,at alibi dicis,Ponri= *
ficem ineredibiles animi cruciatus perferre,dum (e= *
cum reputat quid nos moliamut, addisq* noftratcs c
hoetepore muho grauifsimam feruituie uobis Pa= c
pifticis Epifcopis effecifie, A T H . Oportebat me=
dače efle mernorem/ed hic apparet.Ofium no fuifTe
naernore, qui dixedt gaudedum efleexiuifle talem*

D q H I L*

D 1 AL O Gy S TFLTMVS,
HIL.OubdfidiceresOfijaliosefle, non Vergeri*
um,propter quos Papa incredibilcs animi cruciatus
perfert, & alios dTe 3 non V ergerium, qui hoc tem 21
pore feruitutem ueftrorum Epifcoporum multo
grauiftimam effeccrint.refponderem, imo, te duo^ 3
busin locis difertiffimis uerbis teftatum relkjuide,
quod Vergeriusfuerittibi caufa, quamobrem hanC
moleftia & laborem fcribendi nune fubieris. ATH,
Ego,fi Vergerij loco eflem , nihil ellem folicitus
quid de me garriret Ofius, imo Igtarer, 8c  in laude
ponerem 5 quod a tam magno Pharifeo atq? hipocri=
ta maledičlis profeinderer * Sed cur putas hunc tam
accrbeSčuirulenteragere, utprse rabienonuideat
quid dicat,& fibi ipfi aduerfetur CHIL  ♦ Ex innato
odioEuangelij,cui Vergeriusferuic, ut periculum
faeeret, an poiTet excutere e manibus ferenifsimi
Regis & reliquorum Polonorum Vergerij libros,
qui Q  ut ipfemet Ofius fatetur) libenter leguntur, ut
morem gereretLippomano 3 aquo fdt Vergerium,
utpote Chriftianumhominem fummo odio haberi,
denicp quia putauic fe rem gratam facfhirum Domi¬
no Papajah eo enim uenatur purpureum galerum,
Apofcopus ambitiofus.etnuncRomaeeft.eius ue=
nationis gratia. A T,Fortafse no ita acerbe perftrin=
git Brentium,H IL A Jmo multb magis ,fed pro=
pinatfe nihilominus deridendum, Ait enimBren=
tiumnon aliunde conftare, quam exfelle, & ideb
£ummam cflč im eo amarulentiam > praeterea uoca$

illurm

DE OSI O.  i?

iUutn iocularem 8č leuifšimum hominem,uocat pe=
tulantem Sč  improbum^dotdrinam eiusplenam fe-
ditionis 8č  rebellionis., fcurram, mimura, afotum,
fatellitem Sathanae, Sc  quid nonC A T H A . Haec
conuicia in Brcntium ia&antur ab hode piac do*

( ut uno verbo omnia comple&ar) aPa=
pida: Namquod Brentius pauloliberius , praeter
fuam confuetudinem,in Afotum inuehitur, excita=
tus fuitrei indignitate Sc  aduerfarrj impietate, Bel=
luni enim Brentio eft, non cum amico uerae Chrifti
ecelefiae , fed cum impudentifsimo propugnatore
Antichrifti* Ouasfo autemte,unde ifti Ofio tarna
arrogantia Sč  licentia C' ubi tantos fpiritus concepit?
HI L.Cardinalaturit animus 3 quare decet eum arro=
gantiorem & truculentiorem effe. Adde, quod ante
biennium 3 aut triennium Ofius fuerithaudmedio-
criter extimulatus a quoppiam ex noftris fratribus,
ut non potuerit fe continere,quin nunc,per occafio=
nem huius libri, coneepta rabiem euomere^&T ulci=
fcereturfuum dolorem. A TH ♦ QuidC Scripfit ne
aliquis aduerfusillum^HI UScripfit. A TH Qj.us
nam C HIL * Hieronimus Mencelius paftor ad S*
NicolJslebrjjUirpius&c eruditus 3 qui probe eurtv
depexuit,nullahabita ipfius mitrae,aut epifcopalis
ordinis ratione, cimi uocarit eum maledicentifsi=
mumimpoftoremdmprobummanum, conuitiato=
r em 3 criminatorem 3  uirulentum, mendacem ,uene=
n atuni 3  ad ueritauspracdicarionemfurdum,impu=

D iij dentem,.

DIALOCrs  'P&TMirS.

dentem, Sycophatam, Nequifsimum Dd hoilem,
Infidiofum, Aftutum, Ambitiofum,Garrulum 3  qui
nihil habeat, prscter inanem ftrcpitum uerborum,
Lupam immanem, PfeudoEpifcopum^ranum,
fuis in fumma coloribus pinxit hominem,atqj id i«
fola adeb dedicatoria, ad Illuftrifsimum Radziuib
lum, epiftola.,praefationcq?, Titulus libri eft. Re-
3 fponfioad calumnias Oft], in quibus tum Elbinge-
, fes,tunxomnesalios, qui Auguftanae Confefsionis
, do&rinam amplcduntur non folum fchifmaiis,fed
9  defedtionis abEcckfia Herarfeosaccufat, HI L.*
Ccepit ergo innotefcere Ecclefrjs nofter Ofius C ne=
fciebam, A T H A.Ccepic quidem } uerum innote=
fcet magis aicp magis, non muko poft, incedetqj
clarioribus titulis atq? elogijs exornatus, aut ccrte
inclarioribuslocis, Verum dic mihiHilari,quam
probastu, utnoftripaulo feuerius aliquandb exci=
piant iftos Ofios C funt enim qui non probent,
qubdad hunc modum arguamur, atqj increpen^
tur, HIL A , Paulus aliterfentit, cum Timothe=
ummonet 3 utarguat increpetcpcos,quiTanamdo=>
drinam non fiuhrient, qui a ueritate aures auer=
tunt,quantb ergo magis, fi eam acerbiilime & tru=
culcntifsime infedentur, ut facit Ofor f Ddnde,
fi licet, ut cerielicet, excutere,aut extorquere gla=
dium tmanu furiofi, licet quocp cxuere omni exi=
iftimatione, conculcareq? tales Apofcopos cala-

rao

D E OS 10,  V

*tto {\jrentes , Cur pareeremu* C cut non grauifsi=

Rie obiurgaremus eum, quem uidemus tot horri=
bilia mendacia, totcpcriminationes iačtareinfpon=
fam Chrifti^atcpin filios Deiitioftros fratres, uteo*
in odium a tcp in inuidiam omnium adducat, prin^
cipum pracfertim,qui poftea de noftris Ecclefrjs du=
riusftatuereeogitent, Quare cenfeo non eiTe par=
cendumiftisfuriofisatcjj blafphacmis 5 imo uixha-
bere cordi gloriam Dei eum, qui parcendum exi=
ftimat, praefertim. 3  eum prius fuerint monitiateg
obiurgati, nec ramen defiftant,imo indies ueheme=
tius nos urgeat,ut facic praefracftiflimus OOus atc£
incorrigibilif. Sed audi diligenter id,quodnunG
dicam,quodmemirum in modumcommouit,8£
tibi quocp haud dubie ftomachum mouebic, fta=
tim initio operiš ( abfolui enim quas ad preefati 11
onem pertinent) fic orditur. FuifTe ante X L an= c
nos Chriftianum orbemin fummapace & confen= c
fione.ut dici de eo pocuerit,quod inGenefifcri= *
ptutn legimus , er-at terra labrj unius &C  fermo= *
num eorundem, quodqj feribitur in actis Apo= c
ftolorum de his,qui primum in Chriftum crede= e
re caeperunc , multitudinis credentium erat cor *
unum , &C  anima una , omnes Chriftum vnani- e
miter profeilbs fuiffe , in hoc folo gloriatos SC e
nullum potuiiTe fibi nomen dari gtoriofius exi- e
ftimaile A- THANASI  VS,  Bone /

D iii) Deus

Dl ALOGVS 'V IL.I MF S,

Deus, quidaudio, ita ne Ofiusanie X L annos ifl
Papatu.omnes Chriftum fuifle profeflos 7  HIL A*
Omnino ita,ne dubues.in primaadeo pagina , hoC
principium dcdit aduenicns, Audi etiam quid fubtp
» ciat.Homines fuifle recftcs & flmplices, qui non in
, contemionefermoniSjfcd iniimplicitate fidei reg s
, numDei efl~e crcderent, necaliud fcirent Euang eS
, lium (audi Athanafi, audi} nifi quodaChrifli fpi s
, ritu profetftum, deChriflo,per Chrifii difcipulos*
, fcrjptum eflet. A T H . Dicerem hominem delira s
re,fcd uocabulum delirflmihi non uideiurfufiiccrc
ad exprimendam rci indignitatcm 8c  abfurdnatem,
V ixin furria credidiflem,inter eos, qui uolunt pro
dočfis haberiefle aliquem tanta leuitate & uanitate,
nififorteficaftutia & tnalitia , qua uolueritferenifsk
mo Regiimponere.dcindectiamalris^ui paulo in a
cautius legiflenrut uerb ab his, quae adduxifli. po-
ftremis uerbis i n c i p i a m, F a 1 fi fs i m u m eft, ita ut falfi-
us nibilunquam fcriptum,auditum,autcopiiatum
fucric, qrbdfciiicetante X L annos bomines nu1=
lum aliud Fuangelium fciuerint, nifiquod a Chrifli
fpiritu profe<flum,deChrifl:o,perCl-iiifl:i difcipuloS
fuifTet fcriptum : Nam tale Fuangelium iaecbaronis
riino neglecftum, nccp infcholis , nccp in Ecclefrjs,
muho minusin priuatis jcdibus fonabat, Quid di=
coiacuifle neglctflumcConeukatumerat contumes
liose Paparum 8C  fuarum creaturarum pcdibus,ob=?
ruiumqj magnis ceumontibus iraditionum Sc  nu=

ga rum

DE OSIO. 17

garum humanarum fupetdiiiotium, Idolomania-
*um Sc  blafphemiarum, Quidaliud, tiifi hoc, que=
funtur nodri,totoshofce XL annos e curtantum
in fcholis,tantum inEcclefijs uiuis uocibus Sc  {eri*
ptis laborante imo cur plurimi padi funt, fibi fang*
uinem Sc  uitam eripi, nifi quia non potuerunt fibi
temperare,quinPapas grauifsime accufarent, quod
uiderent eos proiecilTc ex Ecclefrjs Sc  conculcafie
pedibus (ut dixi)llludEuangelium,quod 'a Chridi
fpirituprofe<dum,deChrido,per Chridi difeipu*
los fcriptumedcHIL*Quid fi ide Ofor ueritatis
forte fibi perfuaderet (utvulgus Papidarum fokt)
jqubd Chridus fuo ore indituerit mandamqj fer=
uandaea prorfus omnia, quccin Paparum templis
hodie cernuntur atqp audiuntur ? A T H 4  Non eft
tam rudis,aut caccus ,qui fi Euangelia in manura
fumpferit,nonuideat,quanta fuerit grauitas, quan=
ta maieftas Ecckfiac a filio Dei inditutx,ct uicifsim,
cum,quifit in Papidarum templis cultum 8^agen=
di modum,efie inanem fucum,&: tenuem quandam
umbramreligionis, omniaautemaChrido inditu-
ta,fuifle inuerfa 8 c  corrupta ridiculis addaionibus
falfiscp inrerpretationibus, non ergofibi perfuadet
quod tu putas,fed haud dubie malus Ofor,prudens
Sc  fciens.uoluit imponere (utprius dixi )Sercnif-
fimo Regi fuo Sc  quibuscun 9 poifet,atc^ illud k-
florum animis inftillare, q u 'od Papidicjc Ecckfix
aliudferuent Euangelium 3  qu'am quod a Chri=

• E di Tpi=

Dl^tLOGFs VIL. IM jr s,
ftiŠpiritu profečtum.de Chrifto, per Chrifti difc U
pulosfcriptumfuitj &Tqubdnosfimushi 3 quitale
Euagelium deteftemut^uelimuscp obtrudere quin =:
tum.nefcio quod J Euangeliuiru At nos reuerafufd*
pimus Sc  reuerenter exofculamur iftam propoftP
onem.diuinam prorfus, (libenteream repeto, qui*
fummoperemihiplacet) Non effe fcilicet audiefl s
dumullum Euangeliumnifi quodaChrifti (piricu
profečtum, deChrifto,per difcipulos Chrifti fcrip'
tlim cftjimo nullo alio telo contra Papiftas utimuf,
quam hoc, 8>C  nullo alio, quam hoc, maior uaftitas
facfla eft in toto Papatu. At iffcemalus Ofor praecla=
rum iftudaxiomaprofenune arripit inepte 8c  im=
pudenter, aut fubdole SC  maliciofepotius.H 1 L A*
Sed aliud in his^uae reritaui,ucrbisannotaui 3 ait
ante X L annos fuiiTe homines fimplices, qui non
in contenrione fermonis, fed in fimplicitate fidei re^
gnum effeDci etederent,Ego nihil dubitO,quin
Ofrjfit fentemia, prorfus nihil referre, fi homines
ignorent,quidChriftus reuera., Sc  quid Apofto^
li docuerint , prorfusep nefciant reddere eorum
fidei ratioriem , fed latis effe, fi refponderint , fe
credere uera effe omnia , quae a iacrificulis inču
es iubentur, neeflne foliciti, nec quaerant ampli-
us , ubi hoe dixerint, quicquid illi iubeantiiue
retfium , fiue prauum: Nam tales erant,qui ab Ofio
laudantur 3 &ante X L annos uixerunt, nonemil*
libus,necpe decemillibus unummueniifes,qui po=

tuiiTct

D E O SI O.  *S

tuiffet ullatti prorfus fusc fidei ral ion c tli rcdaere,
Hanc nofter Ofor fimplicitatem fidei uocat, Hanc
iaudat.hanc cupitreuocatam :Nam,in taiibus tene=
bris, tyrannis commodiusabRafis & unctisexcr=
cetur, Gum aute uerbo FIDEI  utatur, n5 eft du-
bium,quin intelligat hiftoricam fidem, non uiuam
illam,nonSpiritum Dei& Aram.,qua faluifumus:
Ham hanc ignoratanimalis Ofius. Sedaliud audi,
ifte ait, fuiffe anteXL annos fummam pacem 8>C
confetifionem in omnibus Paparum Ecclefrjs,ita,ut
impudentifsime illas audeat cum Apoftolorum
Ecclefia conferre ; quo nihil potefl: dicr excogitari uc
magisridiculum Sc  blafphemum : Nam confenfio
intereosnunquamfuitminor,quam florente Pa=
patu: N unqua enim magis rixati digladiatiqj funt
monachi.intam uarrjs fečtis diilečtfcerte non pau=
cioribus centum, dC  alrj quidam Theologaftri, in
omnibus templis & in omnibus fcbolis, in quibus
nibil audrjfles praeterquzefi:i unculas & nugamenta
fophifi:ica,quibus ueram Theologiam fgdifsime in=
uoluerantatq? difcerpferant, Quid multis C ufcp a=
deb inualuerat ifLa peftis, ut ineo,cuius fupcrius
meminimus deemendanda Ecclefialibello, acfirum
fuerit de ea,ex ipfo Papatu, in quo erat nata & reg=
nabit,ut etianum regnat, tollenda, atqj, ut prorfus
uctarentur ab Epifcopis rixofsc difputationes de re=
bus theologicis* Vellemus quidem eas nunquam
biiffe liceris mandatasjquia funt ,procul dubio, ho=

E i)  ftes

DTALOGVS 'PTLIMVS.
ftes capitales dodrina: filrj Dd, fcd tamen>quattdo 2
quidem funt fcriptse, lsetamur extare taks libros,
quibus conuind 8c  confundi poflint idi OforeSj
quos minime pudet fpargere^cdefias^uae fuerunt
ante XLannos,fuide fimiles Ecdefiae Apodolo*
»um, (urnam tp  in illis fuiflfe confenfionem* A T H*
Reuera qui legiffet librum Oftj, necp fuidet (altefli
mediocriterpn his materrjs exercitatus, haud diffi^
culter potuidetfedud J & putare Romanam Ecckfi 3
am habere bonam caufam,nos uero pefsimam,hanc
Jaudem Odo tribuamus,itaeftaSathana edodus
H IL * Non eft dubium ,quibufdam enim uerbo=
mm  prasftigtjs 3  ita folet aliquando ledorum oculis
jfumum offundere.,ut uixpofsint difcernere uerum
abapparente/altem infirmiores AT H* Ante om=
nia optarim, ut quicunq? is demum (iue Brentius,
fiue VergeriuSjOue alius fuerit, qui prouintiam re-
fpondendi idi uenenato libro fufceperit, diligentetf
curet,ut bene diluat quod idi Ofores 8č  Stapbyli
tanta lsctitia & exultatione nobis exprobrant, de
quibufdam didenfionibus^uaefint inter nodrates,
quod uideo nullo negotio po(Te fieri, Certe fi prop=
terea n odra dodrina non ed dicendauera Sc  genu=
sna filrj Dei dodrina^uia nos,in hoc renafcends E=
uangelij initio,datim pod tam denfas tenebras8£
tam magnas difficultates.,(imusadhucinaliquoar-
dculo didentientes.necp ea,quam profitebantur As
godoli genuina filij Deidodrinaerit dicenda;Nam f

DE 0S10. ' 19

c otetnporequocp extiterunt,etiam intef ipfosmet
Apo{iolos,diffenfiones Sc  altercationes, nimirum
inter Paulum Sc  Barnabam inter Petrum SC  Pau=
lum,atqjinteraliosquoq*,ut opus fuerit Concili=
um congregare,ftatim in illa primitiua,tanta diuini
Spiritus luce referta, quanta nulla unquam Ecclefia
fuit*HI L*Dicam tibi Athanafi fimilitudinem, qua
foleo utffi quand'o incido in Papiftas 3 qui me^prop^
ter noftrorum diffenfiones, diuexet(ut foknt 3 cum
aliuduix habeant,quod nobis obrjciant) Sc  audiam
quid tufentias ♦ Quifpiam fuccidit ingentem fyl-
uam^adices extirpauit, terram fubegit aratro fgepi=
us Sc  bene comminuit, mox optimum Temen in ea
proiecit,quod enatum eft foeliciterjcreuit SC  ematu=
niit,uerum quid? una cum frumento enata effc Zi=
zania (ut fit,praefertim fi fuerint noualia} qusc po=
tefl quidem euelli SC  a frumento fegregari, Ted ftu=
dio SC  labore opus eft*Nunc quaeroan laudandus
0t,quibonosagros illic 3 ubi erat fylua,magnis labo=
ribus &erumuis/ecerit,bonumqj frumentum fe=
minarit, an uero uituperandus: quia uidetur fuiffe
origo Sc  caufa,ut Zizania enata fuerit 3 quam tamen
omili ftudio curat "a frumento fegregare Sc  feoriutri
abfumere C A T H ♦ Eft facilis refponfio ♦ Nam quis
uonuidet, fumme effelaudandum qui hoc fecerit?
HIL/ A ♦ Ergb fumus laude,non uituperatioile di»
gni, cum fuperftitionum,idolomaniarum & blaf=
Bbemiarum, quac in noftris Ecdefrjs creuerat (yl=

E irj uam,

BTALOGTS 'PILIMVS.
liam,adiuti a Dco Sc  patre D 4  N Jefu Chrifli.fecuri
uerbi fui/ucdderimus, exdrpaucrimus(p 3  purum
autem Euangelium ibidemfeminaucrimus»Quod
fialiquae malaedočtrinaedn pcruerfis quorundarn
naendbus,inrerea enataefunt, non fumus uitupe-
randi.Quae,malum.,efi: ifta calumnia C quafi J ut iil#
nafcerencur de induftrialaborauerimus quodnofl
pudec malignos Ofios Sc  Staphylos nobis expro =
brate ae non potius laborauerimus }  ut iliudraretuf
gloria Dei, quam edam ob caufam dies nočkscp
cogiiamus,qua rationepofsimus illas malas dodlri-
nas,& uere Zizania euellere^nec defperamus fuc=
ceffurum id nobis,fcimus Dominum uelle, ut euel=

lantur propediem.A T H. Faciunt luculentamin=
iuriam EuangelioFilrj Dei, non folum nobis ifti,
quiaiunt fedas 5 autha?re{esa nobis effe profečfcts«
HIL.  Atqui hacc eft perpetua Ofrj Candlena,nun=
quamab hac defiftic,ut necpStapbylus.A T H. Vis
dicam unde fintfečlae 8č  hacrefesTa Papa 5C  a fuis
cliendbus fatellidbuscp:Nam,ciim is fua ty rannide
impediat, neautoritate principum 8c  magiftratus
pofsit fieri ubiq? Ecclefiarum,ad normam Euange-*
Ib reformado,populiauteminterea efuriantbonum
uerbum Dei, muld incidunt iti clancularios pršečem
ptores, aquibus malam(proh dolor^dočirinam
hauriunr.Namuiderelicet eas prouintias, ubi au=*
loritaie principis 8č  magiftratus, cft conflituta re=s

ligio

v jD S OS JO. »O

hgio.hfc haud ferme inuenias fe darios,aut per pau*
<os & eos ualde occultos inuenias , in ditionibus
uerb papifticis, haud dubfe plures,Cimi enim non
habeant publica autoritate Eccleflam conftitutam,
pariuntfibi fedas inangulis ,maximonoftrocum
dolore , ut nemo fit, qui fe il'is magi s  obrjdat,
quam nos«Sed(ut tu dixifti) (peramus fore,ut
Pater cceleftis fic,per Spiritum fandumbndicatu*
rus rationem atqj uiam ; qua pofsint tolli, atqj vna
dilfenfiones componi, Sciat autem Ofius hoc mul*
to citius futurum, quam ipfe vellettNam ipfe in
primis , pro fuo amarifsimo in renafcentes Eccle=
fias Chrifti zelo, palam lsetatur atcp exultat, quod
fedas 8č dilTenfiones alicubi videat * Potuimus,
perDei gratiam, quod oraniura maximum , dif=
ficillimum , atq? impofsibile videbatur , boe ed,
auellere nos & extricare a tyrannide S C  ungui=
bus Paparum * Qyarc nibii metuendum, quin,
per eandem gratiam , poffimus deinceps quae
minorafunt conficere ,iada funt enim bona fun=
damenta , imo bona pars fabriete eft fuperaedi-
ficata , principium autem ( fi modo principium
tantum habemus ) pl us  dTe , quam dimidium
toiius,omnes norunt,HILA RIVS*  Re=
deo ad pauca illa verba, quse ex initio Ofiani li=
bri recitaui, Obferua obfecro,quam pudendum &

quam

DlALOGrS VILIMV8
qukm ctiorme mendatium hic quoq*effutiat, Alt.«*
r , qubd antc XL annos omnes unanimiter Cbridum
, profitebantur Sc  in folo Chrido gloriabantur, quo
> nomine nullum fibi dari pode nome gloriofius exfe
ftimabatit.A T H* Vt nihilidos pudet tam fal&
fpargere,quam fideliš putandus eritOfor,in reli"
quis rebus recitandis ji  hic in tam aperto mendatio
depraehenditurCH IL ♦ Vtinamid fuiflet, quod ta
citat, ante fcilicet X L annos 3 omnes unanimite*
Chridum fuifle profeflos, omnes in folo Chrid®
gloriatos, quo nomine nullum fibi pode dari no 3
men gloriofius exidimafife,Hoc fi fuiflTet , Ecdefia
Chridi ftaret melioreloco, 8C  nostot laboresnon
cxantlaremus 3  non tantal inuidiae, tanto odio, Sc
tantis periculis capita nodra obrjcercmus, utChri^
ftus 3 qui fuerat obliuioni cum ea dodrina, quam at=*
tulit efinu patris traditus / in memoriam, 8c  ueluri

poftliminio^reuocaretur. Diximus fupra 3 idum O-
forem efTe deteriorem Papis 3  deteriorem Cardinali*
bus SC  reliquis hominibus fui ordinis,atqjitaed
profedb, illi enim uerecundius uidentur hanc caus
(am agere, Sc  non ufqj adeo omnem pudorem frons
temqjabiecifle 3 certeiudificantur ab ido nonnihil,
illi enim in eo^uem diximus de emendanda Ecdea

* fialibellofic aiunt.Te uero fperamus eledum (a-
» gunt cum Paulo irj.ut nomen Chridi iam OBLI*

* TVMagentibus Sc  a nobis Clericis redituasin
3  cordibus 5 C  in operibus noftris^aegritudines fanes,

oues

DR OSI O.  i*

©uesChrifti inunum ouile reduca* , amoueasq?a
nobis iram Dei, 8č ultionem eam, quam meremur f
iam paratam, iam ceruicibus noftris imminentem* e
Papa er go cum delečlis quibufdam Cardinalibus
Sc  Epifcopis, difercifsimis uerbisatcp ingenue fate-
tur,fibi imminere ultionem Dei, propterea quodl
Chriftum obliuioni tradideric, neq? in operibus,
necp in cordibus illutn amplius haberet . Legati
etia Concilrj Ttidenrini, quorumduo fuerunt Pa*
pae.Montanus Sc  Cruceius(]tu quoq? eorum paulo
atue meminifti)ad hunc modum funcconteftath
Merito de nobis diciturquod Propheta.in perfona e
Dei,ueterem populum accufat dicens, Duo mala e
fecit populus hic,dereliquerunt fontem aquae uiug, c
Sc  foderuntfibi cifternas non ualentes continere a= e
quas.Deinde fubdunt ;Sacerdotes contempferunt *
legem meam SC  polluerunt fantftuaria mea ,i nter fa= *
crum Sc  prophanum non habuerunt diftanuamv *
Principes in medio, quafilupi rapientes pr;cdam, '
ad effundendumfanguinem, ad perdedas animas, e
ad auarc fe<ftanda lucra ♦ Hsec ille , qux urinam c
ad illa folum tempora pertinerent ,ac non noftti e
quocp temporis imaginem referrcnt.Hacftenus Le=
gati in eorum admonidone , qux palam extat iti
tertio conciliorum torno , Sc  uolui hit aliquantb
fufiu^ , quam tu feceris, eorum uerba recitare,
rum maxime ad rem faciant*Quem uero appellant
fontem aquae murnih Chriftum, qui feipfum eo

.. F nomine

DlALOGVS 'PILIMF8.
nomineappellauitC' quas dfternas difsipatas appel«
lant 3 quae non poffunt continere aquam,ni(iabu ! *
fus 3 fuperftitiones Sc  Traditiones humanas, quae
non conueniuntcumuerbo Dei^Ouare ingenufc
Talcem retegunt fua vulnera, iicet minime fanaue®
rint, ac ne ullam quidem unquam medicinam fetf 5
rint 3  At Oftus reclamat, non eft ita, inquiens, uoS
enim dicitis Chrifti nome efle uobis oblitum 3 quetfi
etiam deferueritis uosq? contempfifle 8c  polluifte
cius dočlrinam 8c  kgem 3 conuerfos autem ad ca,
quscminime poftunt cum illius dodrinaconfifte*
r e. At falfum dicitis: Nam Chriftum conftantifsime
retinetis, in folo Chrifto gloriamini , ut optimi
Chriftiani fitis* ATH*Omninb magna eft Ofij
impudemia , quam crediderim ipfifmet Papis 8č
Cardinalibus,utpote non ufejjadeo imprudentibus
&rabiofis 3 naufeamallaturam,HIL« Quatn uero
idfolfum 3 quod 3 ante XL annos 3 omnesfuerintitl
folo Chrifto gloriatos ? Nam eb uentum erat ,ut
Cbriftus nonfueritagnitus (mdicifolet)interas
lios fandos 3 imo nullus fuit fandulus,qui non plu=
ris fieret 3 quam Chriftus: Nam Chriftus nunquam
afcifcebatut pro patrono, aut tutelari Deo oppido=
rum et duitatum.Chrifto rarifsime dicabantur tem=
pla 3 autaltaria,fedfandierant tutclares, fandis di-
cabanturtempla Sc  altaria,&f non modo his fan«
dis , quorum uka $c  moreš fuiftent comperii 3  fed
£andis ucfdo quibus fidictjs,quQS nemo potuit di-
: .. cere

D B O $101 ' '  ** .

cere 5 qui<I fecetint,aut ubi terrarutti ui’xeritlt. in ni®
ergo gloriabantur anie XL- annos honiines, noti
in Chrifto»ut mentitur Ofor* Alia confimili impo *
(tura utitur, ubi Serenifsimum Regem fuummo=
net,ut cuntkos populos fibifubiečtosin eareligio-
tie uerfari iubeat, quam Petrus Apoftolus tradidic
Romanis, quafi nos ab huius diuini Apoftoli do=
širina 8č reli gi on e abhorreamus ,ATH,  Atqu*
ego puto,fi incly ta Polonia deberet in ea religione,
autdočtrina uerfari, quam Petrus Apoftolus tradi-
dic Romanis, eam innullaforte religione uerfatu-
ramtNam Petrus Apoftolus nullam fortafsis tradi=
dit Romanis,dim (iuxtaquorundam fententiam)
Romg nunquam fuerit*At obferua uerbum TRA=
Dl DlT,cumenimunicaillaepiftola, quam fcri=
pfit Petrus (altera enim no putatur eius effe, nec tas
men eam rei)cimus ) pauca omninb rejigionis capis
la complexus fuerit,ifti Ofores poetice fingunt,Pe=
trum, ut etiamalios Apoftolos, muka conftituifle,
quae ab ipfis Apoftolis,non fuerunt literis mandat
ta,atq?bas eiTe, quasTraditiones appellant, ego fu-
perius dixi e(Te QuintumeorumEuangelium, fed,
nos una cum Euangelio, quod a Špiritu Chrifti
profe<ftum,de Chrifto,per difcipulos Chriftffcrip:*
tum eft reuerenter fufdpimus eam , quaz uere eft
Petri dočlrinam,in eius fcriptis comprehenfatmuc
iemper magis at c£ magis in ea opinione confirmer,
S u °d ifte Ofor Cou aliud in animo habuerit,quam,

.. F i) ut

"Dl AL OGV S 'VFLlMrs
utSereniff\ Regem deciperet abduceretcjj quatti
longifsime ipfius animum a noftratibus,ac propte«
rca dixi(Te ; fuos Papas ,nullum aliud Euangeliunt
amplečti, quamquod 'a fpirituGhrifti profečlum,
de Chrifto, per difcipulos Chrifti ■, fcriptum fit, SC
nune addidifle, Regem debere imperare,ne quis ali-
am dočirinam doceat,pr«eter eam, quam Petrus A s
poftolusdocuit;, quafi nos aliud Euangelium ueli-
inus,quamquodafpirituChrifti profečlum (quod
farpe libenter repeto) de Chrifto, per difcipulos
Chrifti,feriptum eft, & aliam, qu'am Petri dodri-
nam.H I L«obferuaui alium item locum 3 in quo O«
for idem agit nititurep Serenifsimo Regi perfuade=
re.nos minime acquiefcere Petri dodrinae.Sedlons
ge diirentireab eo, quod Petrus 3  imo etiam ab eo,
quodPaulus docuic A T H * O mendacifsimum
Ofium 3 fi hoc dicit. H I L« Videamus num di=*
cat , Recitat baec uerbaHkronymi . Quifquis eS
aflertor nouorum dogmatum, qua?Pote, ut parcas
Romanis auribus, parcas fidei,qujc Apoftolico ore
laudata eft 4  Cur poft quadringentosannos docere
nos niteris^uod anteanefciuimus ? Cur profers in
medium quod Petrus & Paulus edcrenoluerunt?
Vfcpad hunediem fine ifta dodrina mundus Chri=
ftianus fuit. Illamfencx tenebo fidom, inqua puer
natusfum, Qiiisaufem non nidetreprchendi hica
Hieronymo.afTertorcm quendam nouorum dog-
matuffi^uacinccp Petrus,ncq>Paulusagnoucrant,

unde-

DE OSIO.  »5

undc necele eft, ca fuiflc aethnica,aut ex eo generc,
tjuod Chriitus apud ludgos fuo fanguine induxit
atqj obliterauit,atqj idcirco dixile Hieron/mum/e
veile in feneduce tcnere eam dodrinam, in qua na«=
tus fuiftec: quia ftatim ab incunabulis eam hauferat,
quam Chriftus Sc  eius Apoftoli docuerat,nondum
fcilicet ita confpurcatam Sc  corruptam,ut mine eft*
Sedv audi quid deinde Ofius, & qu'am mifere tor=
queat verba Hieronymi.Quidtibi videtur Brenti* *
An tion eiufdem verbis rede nos uti contra vos *
pollemusrCur port: mille quadri ngentos annos do *
cere nos conanimi, quod antea nefciuimus ? Cur e
proferds in medium, quod necp Petrus, necp Pau- e
lus,neqj quifquam legitimus eorum fuccefTor ede= *
re voluitC V fqj ad hunc diem ,Gne ifta dodrina ve= *
ftra.mundus Chriftianus fuic, illam adulti fidem te= *
nebimus,in qua pueri nati fumus,Sine AthanaG,ut *
iti a verba difeutia, Prim um ait, cur poft mille qua= *
dringentosannos docere nos conanimi quodante
nefciuimus:Sic folet vulgus in Papatu(ut fupra at=
ti§0P utat enim  filium Dei D* N * lefum Chriftum
ea omnia inftiruifTe,quae nune in papifticis Ecclefrjs
audiuntur & videntur, nosautem nouam quanda
&T nunquam prius auditam dodrinam concinnare,
atq* binc eft: qubd toto pedore abhorret a nobis,
Ofius ergo nicituThunc craflfum vu 1 gi errorem ob=
trudere (TipoletjSerenifsimo Poloniae Regi Accp
ftludin primis olfacio, hic velle fuam papifticam

F iij Milam

DIALOGAS  'PILTMVS.

Miflani dextere infinuare, quafi ea ante millequa*
dringentos,aut quingentos atinos fueric, ftarim in
primitiua Ecclefia,ad eam formam, qua nune ccrni-
tur,inftituta; Nam 8c  alibi obferuaufeumadhunc
modum fcripfifle:*. Nos q uidem nccp moribus, necp
cacremonhsaltjsutimur, quoties tremendum D c °
faerificium offerimus, quam quibus ufi funt fan&
Patres noflri ,-4ani inde a mille quingentis annis*
Quamuis enim fuccelfu temporis accefferit preč um
nonnihil, Sc  pleraqj ad decorem addita fine, 8C  ad
excitandos homines ad deuotionem,de re tameti
ipia nihil efi: mutatum« A T H„ Proh,quoc Sc  quaxn
grauia mendacia uideo,m his tam paucis uerbis,
Quis enim iam nefeit,no fuifie in ufu Patribus no=
ffris iam millibus quingentis annis, iftas mifiarum
nundinationes , ut neqj multiplices atcp ineptas
iftas caeremonias^uib* nune utunturin Papatu fa-
crificuli mifsiiicates/ed fuccefiu temporis fuifie fin«:
iudiciOjjio modo fine fpir/tu Dei conlarcinatas; ex-
tant boni libelli hac de re Valentini Fant), atep alio^
rum,ibi quserat qui uelit et inueniet quotepore, 8C
aquibus Papis/uerint fačtae iilse tammultse tamcp
blafphemae accefsiones 5 Deinde,quod Ofiusait,ni-
hilefle mutatum exprima inftitutioneccenaedomi-
nieg.ita falfum eft,ut nihil pofsit efle falfiusiNam re-
tinentquidem Papiftce pauca illa uerba^uib.ChnM
ftusinecenaufus eft, fedpra:pofl:er'eintelleči:a,fed
praepoftere pronundata 3 fed contra mentem &C  fen-

DE  OSJO. *4 .

Tum Clirifti, fexc ctis modis, detorta atqj ufurpata,ut
fi Apoftoli reuiuifcerent 3  eflfent haud dubi'c,magna
cumindignarione,exclamaturi, Qualis hsec lama?
quakmonftrumC’quantae & quam horrendae hic
idolomanisc atcpblafphemig inuuum aceruum con=
geflsecH I L.Sinamus 3 ut,qui Ofio refpondedi pro=
uinciam fumpferit.hanc partem,quac ad miffam atti=
net,exagitec,fi uidebitur, Sequar ego in expenden=
dis uerbis, duae ex ipfo recitaram*

Cur prolers in mediumquodne<^Petrus,nec^ *
Paulus, neqjquifquam kgitimus eorum fucceffor *
edereuoluitC Ofius aduerba Hieronymi hic addi-
dit de fuo.necp quifquatn legitimus eorum fuccef- *
for,ut defignaret Papas Sc  Epifcopos, fednos ifto=
rum^fi dočtrinam Petri &C  Pauli conculcant, ut cer=
teconculcant horribiliter et faepifsime^nullam pror=
fus rationem habendam cenfemus, habeant carnales
Papiftaequantam uoluerint,quoduero diuini A«
poftoli Petrus 8c  Paulus docuerunt, id reuerenter
fufcipimus 8d reueremur, ut turpifsime mentiatur
Ofor, qui fecus de nobis fpargit,Sequitur adhuc,
ufcpad hunc diem fineiftadočlrinaueftramundus <
Chridianus fuit ♦ Nomine duntaxat Ghridianus •
6č titulotenus aliquandiu fuit, non reipfatquia
genuinam Chridi dodrinam mundus proiecerat,

& pto ea , merum Pharifaifmum Sc  Papifmum
fukeperat, Podremo concludit Ofius :Illamadul=

>  fidem tenebimus, in qua piieri cducati fumus. ,

Tcnete

DTAL0GTT8 VILIMrS.

Tenete ueftro magno maloquicunepfentitiscum
Ofio,nati cftis in fcedifsimis tenebris, odiTtis folem
a Dco miflumEuangelij, & ne uobis elucefcat ocu=*
los auerutis^uinaftirmatis, illum tenebras efie, 8 C
Sathanifmum, quocirca dignifsimi eftis,qui moX
matis praccipitesin ignem a2ternum,qui paratus
eft Gfio& fequacibus eius,nifi crediderincEuange*
lio 8č poenitentiam egerinc. A T H, Quam impru-
dens eft iliudquoqj, quod moneat confenefcedum
in ea fide, in qua quis natus eft * Eft perpetua uox
crafsiorum papiftarum ,& non aliud Hebrei, noti
alid Turcsc folent adducere. Sed quod ad Hierony ~
mi,quscrecitafti, uerba attinec, ego Ofio ad hunc
ttiodum refponderem * Ctim nos reprehendamus
pracfentem&eum,quiantealiquotannosfuit 3  fta^
tuni Ecckfia2,quac Romac eft, quanta eft ifthaec tua
ineptiaOfi qui uicifsim obrjcis autoritatem Hiero-
nym.i, quod.a puntate dočtrinae eaEccIefiam lauda=
rir*qua;.ante mille Bc  amplius annos Roma* fuic.
quafi uero ea fuerit .confimilis ifti Romana? ,quac
nune eft,plena fupcrftitionibus, plena idolomanrjs
crafsifsimis fa?difsirniscp,poftca inucdis,quas fi Hic
ronynius poftecuidere t  no dubitamus,quin mulro
aerius uos eftet excepturus , quam nos faciamus*
HI L*.A.nimaduerti.hpc ejfTeOfiopeculiare,f2epif=»
fimeadhunc modum ineptic,adducit enimalieubi
Cypriani autoritatem, qui,  millibus ducentis ab
hinc annis/cripferit, Colam efte Romanam Ecclefr=

am,

DE O SI O.  i?

r att,adquam hunquam acceflum babuit perfldia.
Vii de Ofius ficuidetur ratiocinari. Ergo ncc p o-
ftea ulla falfa dodrina ad Rom ♦ Ecclefiam acceflum
babuit, Quiduerbft:ultius,quam ad huncmodum
colligereCOuocircadicam ego deCypmno, quod
tu nune de Hieronymo dixiiti, fi Cyprianus poflet
intueri ftatum Ecdefiae, quac nune Romae efl: &C
fuitantemultos annos, Deum immortalem, quam
excandefceret, qu'am acueret jflilumaduerfus eam,
& peculiariter contra Ofium, Non te pudet ( dice=
ret)abuti meis uerbis ad conciliandam autoritatem
ifti RoirnEcclefiae, qu;r tam turpiter degenerauft,
utnihilminus fit, quam Apodolica. Volo alium
adhuc locum addere,in quo Ofius idem repetit atqj
iterum ftrenuifsim'ementitur,nos fcilicetin religi-
one,quam Petrus docuit,minime uerfari, imo nihil
efle apud nos ea execrabilius.A T H.Iefu,utitur ne
tamdurouerboCaitneEKECR ARI nos Petri
Apoftoli dodrinamcH IL + Ait, audi modo , Cum
Papifta: Catholicam dodrinam & religionemre=
uera proiecerint conculcarintcp, nomen faltem Ca-
tbolicorum nituntur mordicus retinere* Quare A 3
fotus adduxerat d.cundos, cod * de fumma Trini-
tate, in qua Theodofius Imperator, cum eo tempo=
re coortae fuiflent contentiones de Triade,iubet fu«
os fubditos agnofcere eam fidem dodrinam,
quam Petrus A poftolus docuit,& quamfequun 3
Damafus Rom«c,8č Petrus Alexandriae Epi-

G fcopus,

Dl AL O G-V S 'PK.IMjrs:
fcopus, quod fdlicct una Or Patris, Fi!rj Sč  Spiritus
fan&i fub pavi maieftateet fab pia Trinitate Ueitas,
Ideinde addit Imperator , Hanc legem fcquentes
9  Chiifhanorum Catholicorum nome iubemusam=
5  plečti , reh'quos dementes , uefanoscp iudicantes
jhaerctici dogmatis infamiam fuftinere * A T H*
Ojuidc’uulcfortafsis Afotus ,a\it  Okus nosauto-
ritate huius legts interhacreticos prorjcere , Sc  re-
cenfere: HI L ♦ Maxime, a n non nofti? A T FR
Indo&ifsime, iniuftifsime : Nos enim fecundum
9  Apoftolicam difciplinam, euangelicamqj dodr i=
,  na Patris , Fiirj & Spiritus lančti una Deicatem fub
, pari maieftate & fub pia Trinitate credimus ( funt
uerba Iegis) quemadmodum Damafus Epifcopus
Romanus,& Petrns AIexandrinus Epifcopus cre=
diderunt Jn hoc.,ab illisminime diflentimus . Non
ergo poflumus eifeTheodofio Imperatori haeretis
ci,cum eos deroum Heercticos e (Te pronunciet, qui
fecus de Trinitatefcntiunt,quamiliiduo Epifcopi
fenferint.FI i L*Rede,audi Brentium,qui idem res
Ipondit quod tu, fed cogor eius uerba recitare^uo
melius queasabfurdam Ofij refponfionem intelli-
3  gere«Non uidet prg animi fui impotentia, quid pro
3  fe,quid contra fe dicat.Primumenim Petrus Apoi
» ftolus ueram Sč  re&am docuit religionem , ac Da=
» mafus Romanus 8 č  Petrus Alexandrinus reftam
>  fidem de Triadc(dc hac enim tum prtedpue ageb&=
»- tur) fequuti funt* Nos autem nuuc.loquimurde

Pomifr*-

D E O 8IV: z*

Potitificibus Sc  Epifcopis,qui doceftt S C  fequuntuf e
impiam religionemtct tantum abeft, vt vera de pie= c
tace dodrinam agnofcant: vt etiam eam ferro, ig= c
ne, laqueis perfcquantur., vultne Afotus , vt etiam «
talesfcquamur magiftros Sc  facerdotes C Det no= «
bis Petros Apoftolos , det nobis Damafos Ro= c
manos, Sc  Petros Alexandrinos , qui veram Sc  «
finccram Apoftoli Petri dodrinam fequantur, Sc  *
babebit pios principes , non auditores tantum, fed c
etiam adiutores, Al HA. Rede Brentius j nam,
quicquid in alps articulis Damafus 5 C  Petrus A=
lexandrinus fenferit ( fat fdmus in plerisčp alt)*
male fenfifTe ) de Trinitate rede fenfit . At quid
bic OfiusC H1L ♦ Quidnugatus fuerit de Da=
jrnafo Sc  de Petro Alexandrmo , haud dubie di=
durus eft vel Brentius vel Vergerius , ciim Ofio
refponderit i  nam qucedam valde calumniofa Sc
inepta , magrra quadam infolentia Sc  iadatione,
congclTit. Et tanden inquit, fi credis Damafum
rede fenfifTe, cur ergo Papatum impugnas Bren=
ti C cur miffam C cur confeerationem virginum*
cur crectioncm altaris C cur vndionem facratio=
nemcpC cur Ecclcfiae dedicaiionemCcurChrifma=
tis confcdionem C nam omnia Taec Damafus de=
fendit .Al HA. Atqui non video Brentium di=
xirTc, quod Damafo per omnia fubfcribat H IL A.
Nifil minus, fed tantum dixit, eum de Triade re=
de fenfiiTe . Sed veterator ofius mire cauillatur,

Q  tj hoc

D1AL0GVS 'PR.IMrS.

Jioc prcccipue inloco, At dehisfinam, vtalrjfuo
temporc,nunc ego tantiim de Petro Apoftolo per=
9  gam dicere, En Ofrj verba; Docetis,quadoquidem
, Chriftus pro peccatis noftris femelfatisfecit, nulla
, deinceps opus effeiatisfadHone, atqui non i'raPe=*
* trus Alexandrinus,noita,quemilleDucemfequu=
, tus eft Petrus Apoftolus: Chriftus, inquit, paffus
, eff pro nobis, vobis relinquens exemplum, utfe-
, quamini veftigia eius ♦ Vide quam ridicule SC  ftul-
te Ofius velit probare 3 nos debere pro peccatis fatis=
facere ; ,quia,inquit J Petrus dixit,Chififtum ciim paf=
fus fuerit pro nobis, reliquiffe nobis exemplum,vt
nos quocppro noftris peccatis patiamur.ATH A.
Proh quidaudio,G egrcgium Theologum, Ergo
efTet nobis moriendum pro peccatis noftris,quia
Chriftus pro peccatis noftris cftmomms.HILA,,
Probe intelligis, fenfus vero verborum Petri cft,
quodfi't nobis paticnterferendum, fi, prjctcrmeri=
tumjumus aliqua iniuria affečti, idcp exeplo Chri=

5  fti, qui ciim conuitiis inceiferetu^non regeffit con=

» uitia,ciim malis afficeretur,non minabatur, fcd rem
5  iufte iudicaturo committcbat« Vide praxedcntiat
nullum enim dubium eile poteft,quin hicfit fenfus,.
Cum vero nos reprehendat Ofius , qubd docea=
mus,nulla eife opus fatisfacftione noftra, audi quid
Petrus ftatimfubiungat, Sc  huncquoq?reprehen=

, dat,fi nos reprehendit, Qui peccata noftra ipfc per=
9:  tulitin corpore fuofuper patibulum, cuius uibice

vos;*

DE OSI  O, 27

vosedis fanati* An nonhiclocusiugulatOfium,
cjui exigit nodras fatisfadiones pro peccatis, quafi
Čhridus non pertulerit peccata nodra in corpore
fuo.,quafi frudramortuus fitCA T HL Refponderet,
Chridum peccata nodra pertulide quidem incor=
pore fuo , fed quo ad cuSpam tantum : quare reli*
quum eflfc,vt nos patiamur quoq? in nodro corpo=
re,aut in nodro marfupio fatisfadamusep quoad
poenamuH IL * Eatin malam rem cum idis ineptrjs
d blafphemrjs,quas fol Euangelij ita patefecit et did
iecic, vtpudeat dcillis loqui:Nam eflent nobis iilae
tammultac fzcces euo!uend«e,quas de indulgentns,
decp Purgatorio Papidsc fomniarunt & congeffe=
runt, vt culinae & ventri confukrent . Audi quid
adhuc Ofius de Petro Apodolo , vt demondrec
nos omnino eius dodrinam execrari, Exigit'a no=
bis 3 inquit,Euangelium frudus & opera dignapoe e
nitentise,Dicitidem Petrus: Satagite^vt, perbona *
opera, cenam vedram vocationcm faciaris } vos,ex= «
clufis bonis operibus, fidefolam fufficere docetis. *
Ed ne confentiens hsec vedra dodrina Petri Apo= «
doli dodrinae C A T H A. Vis, vt hic prior dicam »
quid fentiamCH I L,Dic, A T H. Auc iriignis itn-
podor,aut faerarum iiterarum rudis ide fit oportet,
aut forte vtruncpH IL A. Vcrcor profedo, ne v=
truncp finPodemusOfiarefponderc.ma illaverba
afeprodudaex Petro 3 nemp'e P E R BONA 0=
&ERA,  non reperiri in fonte grsccodicet in vuU

G irj t gati3 s

DlALOOV S 'PP^IMVS.
gatis veriionibus habeantur .AT.  Scio nott babe*
rijfed donemus hoc illi.H I.Rečte fentis,donemus:i
nam qui praecedentialegerit in Petro,videt eum id
omninb velle, vt rcčR fa&is teftemur nos Chriftia-
nos effe. Nos quidem dicimus cum Apoftolo, q>
fideiuftificemur, non operibus:hic quidem,adiu-
ftificationem fcilicet cofequendam,cxcludimusbo=:
na opera,ciim bfcteuera fola fides, qua gratiam ap-
prehcndimus,fufficiat.Scd qubd bona opera vbiq?
refpuamus & cSdcmnemus, eit infignis calumnia,
vrgemus enim bona opera,docentes ea efleteflimo
nia,indicesetfru<fi:usfidei,ex quibusfilh Deiagno
fcamurj&fierinonpofre,vt non producat bona o=
pera ,qui vere fit iuftificatus i  quemadmodum ficri
nopotefl:, vtigtiis nonilluminet, & nocalefaciau
Bonaautem opera inteIligimus,qfuntnobiscom=
tnendata Sc  prscepta a Deo,noquaeabhominibus
excogitata. Denicp certumCamus, docente in fcri=
pturis Špiritu (ančio, quod nullis noftris operibus
poffimus propeccatis fatisfacere fabfit tatus error)
fedquodDeus (profuainenarrabili clememia)ač=
figens dilečlufiliumfuum patibulo.voluern ipfius
fanguine,&T mortefibiiatisfieri.HIL.Breuibus rem
tota complexus es. Pergit Ofius atcp inquit,q? nos
inquauis potius . čp in Petri religione verfemur,
&C  noneiTequicčf?apud nos eacxecrabi!ius. AT O
impudentia fingulare. H I.Poftea fubiungit, q? ipfi
Papiftae cum dočirina Petriperomnia cofen.ianr,
nos autem ex diametro cum ea pugnare, negare no

DE OSTO.  23

pode:Nam 5 fi maxime,inquit 3 negare velitis, vel ipfi «
libri vedri vos mendacrj conuincent, omni genere «
blafphemiarureferti. A T.Egregiu Ofiu>& dignif=
limfi profečlo, quemfuus Anrichriftusmoxomee
trib.autquatuormitris 3 totidecppurpureis galeris,
non modo uno., q> tam acriter et tanta virulentia ge
nuinaChrifti dočtrina ftudeatinfečfarftamcpftreG
nuemerin\H LAiiquis podet totidem verbis Ofio
refponderc^nihiiiitapudPapiftasParidodrina
execrabilius 3 cum qua nos quidem per omnia cofen
tire, illos afit ex diametro ca ea pugnare, negare no
pode*Nam fi maxime negare velint, vel ipfi eorum
libri eos mendacrj couincent 3 omni genere blafphe=
miaram referri. AT.Pulcherrime quadratin Papi-
ftas* Habes ne pluta , q in ifto Ofio notaueris C H I*
An plura habea.C audies atcpobftupefces* His colo=
ribus et hac arte rhetorica, quam audies,nititur Sere
nif. Regem continere,nea Papatu refi!iat*Petrico=
tiia efi: no Ion ge a.Cracouia oppidum, vbi Goraitia
regni maiorafolent haberi, anre triennifi cum Habe=
rentur, aeftum illic fuit, de fufpendenda Epifcopor«
authorkate & iurifidiedione, qui voluident grada=
riinpios, antečp vllafiercc cognitio: fufpenfaigi=
tur fuit,vtadhuc merico manctfufpenfa,manebitqj
(vt fperamus) perpetuoraupliocilluded;, q? tam
mak habet Ofium: ideo, veluti furoris oeftro perci=
tus , quacric vlcifci, faltem calamo pro fe Si  collegis
Cquorum tamen nonullos bonos effe, nec probare

G iiij Oft)

DI AL O GV  S 'PTLIMTAS.

Ofti fa&um fatfcimus)fi non poteftigne atq?ferrc«
Poftaliquot menfes, aliquae tum conliliariorum,
tum priuatorum acdes,in eodem oppido, turbine
difrjcebantur ,H?c ergo infurgit futilis Ofius, atq?
> inquit:Noli putare Rex fortuito hjec euenifTe, Sed
, fcias hanc vocem quandam fuiffe Dei 3  qui fcilicet
» minatur,fedeinde immifTurum multo grauiorem
s tempeftateminveftra omniumcapita. ) quamrni{e2
j rit in faftigia domorum, fi videru vos velle ab obe^=
j dientia Rom 4  Ecclefia: difcedere 3  adducitčp hic
emplaCbore, Dathan &T Abiron* ATH.Oine*
ptum rhetorem,qui tam leuicula re fperauic, fc pof=
fe grauiffimum Regent territare, quafi vero res fit
infueta 8č  tam magni momenti, vt tempeftates SC
turbines aliquando difijdantdomos 3 qujcex lignis
cotiflruuntur, vtPetricouiae fit.vbi non funt alia,
ligneaasdificiai Anportentofum eft 3 fitaliatem^
peftatibus turbinibusep difticianturc’ VixefTetpor-
tentofum^fi marmorea fuilfent* HI L* Audi aliam
rhetoricam Ofrj»Narrat Carolum Quintum Impe=
ratorem fiabuille, ante paucos annos, perexiguas
copias, fuiffe totius fere imperij prsefidrjs defticu«
tum,Proteftantes vero exercitum & numero lečtif-
(imorum militum, 8č  omnibus rebus bello nece(fa=
riis inftrudiffimum contra Ctefarem co!legiife,Se-
diffe tune Deum pro tribunali, 8č  quafi lata fenten^
tia pronunciaffe, Carolum Q_. Imperatorem fux
doctrinaspropugnatorem eff^Sč  vidoriamineru-

emam

DE OSIO.  29

cntam itli conceflifle* AT H. O animalem Ofiumj
qui ignorat Deum folere fuos fub crucibus afflige^
re,& nolle,vtferro vincamus, non enim funt car-
naliaarmamilitiaz noftrac*Deinde fi ifthsecargu=
tnentandiratio valeret, Potifices } Scrib 3 e,&: Phari=
fseiadhuc pofTent gloriari 3  quod filium Dei fupe=s
raiTent 3 cum illum omni contumeliarum genere af=
fedum cruci potuerint affigere, ATH,  Gloliati
quidem fuerunt eo nomine.bed ciim paulo pbft ex
lepulchroChriftus^demundo, demorte & de in=
ferno gloriofifsime triumphans furrcxiiret 3  omnis
eorum gloriatio euanuit repente , fuitc^ iti fum=
mam infamiam conuerfa.H I L» V ideor rnihi intel=
ligere,quorfumhocdixeris» Nam qui profligatus
&:uidus paucis anteannisuidebatur, nuncuincit
Chriftus.ATH. Probeintelligis, id ipfum uolui
dicere.H I L.Sed alium quoq? locum audi ex Ofio,
qui mibi nune in mentem uenit,cum C aroli Qdti
Hifpaniamortuimermnerimus, Exultat libroter=
tio 3 quod nullum regnummagisfitabHjcrefibus
(fic ipfe loquitur) intadum , quamHifpaniarum
regnum,imb quod nec dici quidem audierit de no=
ftra dodrina* A T HTnfcelix Ofius.,qui fe tam
multis mendacrjs deridendum propinat, Nam pa=
lam e(l 3 in Hifpania quoq$ Euangelium indies fe
exerere, ita, ut propter eius confefsionem plurimi
fuerint coiedi in carcerem, plurimi igne confump=
ti^ plurimi ex omnibus ordinibus profugerint,

- H ut

DI AL O GV 8 'P K/IM V 8'
uttaccam deNicodemis , qui funt muho plures*
Obfecro quid de regno Angliae OGusCH l L. 0=
biter pauca, lxtaturqp ad Papatum illud redrjfie,
A l H, Definac ergo laecari, cum uno atc|j eodem

die,atq?eademaegritudine,nimirumquan:ana,dat*
fuerit Maria Regina, Sc  Reginaldus PolusCardi=
ualis,Papae Legatus: fucceiTeritautem in regno E=
lizabet,Maria? germana foror,uirgo admirabilibus
&  prorfus diuinis uirtutibus ornata, inrer quas illa
eft praeripua, quod renafcentis Chrifti dodrinac
ftudioGfsima eft, ut nihil Gt dubitandum 3 quin col=
lapfas Ecclefias propediemfic inftauratura,fremente
PapacumfuisOfr)s H I L,Sine,pergamdeOGo,
qui librum fuuminfarxit modo rhetoricis, 8C  qui-
dem ineptis (ut uidifti) quibufdam coloribus.mo^
do dcprauationibus,manifeG:isq? mendacqs,modb
conuicrjs Sc  uirulenttis, cuiufmodi hjcc una eft uaP
deinfignis. Niticur alicubi incendere Serenifsimi
Polonorum regis animum, utfua Maieftas, quae
fuapte natura clementifsima eft, mandet Vergeri=
um trucidari ubicuncp pofsh reperiri. A T H.Iefu,
trucidari ne C H1 L  ♦ 1 rucidari, audi locum, Cum
Brentius affirmaflet.ad Epifcopos folos, eos<$ piae
dodrin£choil:es 3 diuinoiureminimepertinerecog-
nitionem ac drjudicationem dodrinae EcdcGafticae
(ut faepe diximus)taxat aliquando ( SC  meriro} il=
lorumcorruptifsimos moreš 8c  craGam impericia,
CGus ergo Regem affatus, inquic J G hunc locum,

quo

DE OSI O.  3°

C[uo Brentius nobis maledicit defendettdum co=
tam te,pientifsime Rex, fufciperet V ergerius,a{Te= c
»eretcp nos mimmc effe idoneos Ecclefiafticg dočtri e
ntc iudices,quem hic efletaccufaturus alium praetet *
leTcuius enim arbitrio, pra*terquam tuo & aCano= c
niciseliguntur&aPoiuificeRom*confirmaturE= *
pifcopkcuius nifi tua culpa fit,ut Ecclefiafticgdočtri *
ng nos idonei iudices effe non pofsimusCQuamad *
te  uenit huc V ergerius,n jfi ut ribi infultaret, ut po= c
pulicomrate fednionem exciiarct, qu'odtales Epi= *
fcopos folitus fis creare. Et alibi inquit, Vuk V er= *
gerius 3 ut fibiqui r qjfit Rex,utfibiquifqjfitEpifco= *
pus,ut i n fua quifq? caufa fit iudex,Et fubiugit, V uk c
Vergerius 3 ut pereat tuumregnum,8£tufcelus hoc *
feredum IN 1 ERRIS  putabis 3 &: no A V F E= c
R E N D V M potius curabisC’ A T * Video uene=
natifsimum Oforis animum; hi funt Epifcopirati
no faltem hoc i n loco prač fe fert fpiritum 8č mode^
ftiam, qua dignifsimus uideri pofsir,utad dtjudica*
das oes Ecclefiafticg dočtring caufas 3 ueluti Apofto-
lus aliquis > auc Angelus, etia inuitus.folus accerfe=s
returr Non ne pudec grauifsimumfeditionis crime
intentare homiuiitmocenti?' tamcp turpicer de eo
mecm\qubd uelit, utfibi quifc^ fit Rex,8č  ut regn«
pereatePrnecerea.decet neEpifcopum inftigareTne
fua Rcgia Maieftasfinatamplius uiuere feruum le*
fu Chrifti fedcurettrucidandumAJbicuncpdemum
non enim dixic,nepateretur eum in Poionia

H i) viuere,

DIALOCrS 'PILIMOS,
viuere, fed,ut nufquam IN T E R RIS pateretur
viuere, &AVFERENDVMLO  crudelem,o
fanguinariimi Ofium:Nam qu'od ait,non poffe re=
prehendi aliquorum Epifcoporum imperitiam SC
Vitam,nifi una Rex,qui taks elegit, reprehendatur,
falfum efhtanta enim foletefTe hypocrifis, tantaim s
portunitas, tantacp aftutia earum Harpyarum, qui
opibusFpifcopalibusinhiant,utf£pe decipiantbo=
nos Reges. Quid f qubd aliquando a Regibus eli-
guntur nonnullij qui non funt ufcpadeo mali, ue=
rum ab illis peftilentibus cathedris 8c  luxibus cor=*
rumpuntur non muho pbft,quod multis in locis
vidimus contigiffe C Quam hic culpam habeant
Reges, fiEpifcopi in malos &impios viros eua^
dum;* Reprehendet ne ipfos Reges, qui illos Epi-
cureos reprehederit;'Sic reprehedendus efTet Chrh
ftusipfefilius Dei, quodIudaIfchariotemin Apo=
ftolu etegiflet. Audi alias calum nias Ofianas. ATH.
Subfifte obfecro,nam video aduentantem F, Stella,
quicummihi negotium eftgrauifsimummecppof*
fum difFcrre,quin Ihtim aga de e o, Quidfipoft ali=
quot Koras rurfus conueniremus,aut etiam craftina
die, eifde de rebus collaturi;’H I L.Quando uolue=
ris redibo ad te« M ihi quide muho comodius uideš
tur,ficraftina die; Na intcrea uerfarer in noflro O-
fio, unde polFem tibi afFerre noua monftra tanqj ex
Apbrica. A T.Placet,cras huc redibo,aurib. fitie n=
tib. HI .Sed certo fcio,mc allaturum aquafatispu-
tida,tu uideris,an ca uolueris fitim cxpkre*

D ia!o=


D I A L O G V"S

SECVNDVS.

H I L* Adfum,ut condixi , Sc  putidae aquae fero,
plus fetiš tre tke fačtum s quodhoc tempus no-
ftrocolloquio interpofuerimus, Nam interea to=
tura me dedi letkioni Ofianse, ita, ut muko plura
pofsim nune recenfere,qukn feciifem heri. A T H*
Metnim te heri incepide dicere de virulentrjs, deq*
calumnijs Ofianis,H I L* Ita eft, pergam de his lo=
qui* Ofius inquit 3 Luthermn in fua Poftilla dixifle,
homines deteriores efle^uamfuerint in Papatu,8£
alibi, decies eos efle Sodomitis peiores. Quare h>c
infoletifsirrfe fe effert Ofius ,8č  triumphum agit,ad
hunc modum uociferans: Audite irrefragabile te= c
ftimonium Idoli veftri Isiebienfis, audite veftrum e
Deum loquentem, huius enim verba nihil aliud ‘
funtiudicio veftto.nifi verba DefATH* Videtur *
mihiDauumturbulentum agere infcjcna, perge*
HIL ♦ Si me,ntiri potek Deus veker, mentiri po= *
tefthaec feribens de uobisLutherus,quinufquam c
fcripfit verius, quam vbi, quem frutkum attulerit *
dotkrina fua 3 planum fecit orbi uniuerfo:qua fronte c
igitur audet AfotusifteBrentius nobis decies So= e
domitis p:iores obtrudere,qui fint Ecclefiakicae do= *
»ftrincciudices *  ATH, Videoinfolentiam fedv* c
ifevideo vbrulemiamSč calumniam multo maios*

H itj rem *•

D TLOGVS  SECVNDVS.
ffemtUe&c enimLuthefus coquefi:us efi:, bcmines
pofl:quaminuxit illis excellens Sc  fingulare Euan^
gelri donum, poftčp Pater cceleftis illis manifefta 3
uitdilečtum filium fuum, D*NJefumChriitum,
fi adhuchacreant in peccaiis,muko deteriores dVc,
quam cum efientin Papatu: Quia muko grauius
peccat Sc  deterior eft,qni norit voluntate Domini,
SC  non facit eam,quam qui non norit: fi in Papatu,
boe eft.in tenebris, ubi nefcitur gratia Sc  mifericor*
dia Dei Sc  Chrifti, fed remilsio peccatorum fcrtu*
accepramodo bullis nefcio quib. modo alrjs impos
fturis,homines male viuanc , eftquidem rcprehen-
dendum,fed muko magis.fi male viuant,ubi Eccle=
fkc fint ad normam Euangelfi reformatac, in quibus
poflunt a fidelibus minifhis intelligcre inexhau=
ftamillamcharitatem Dei, qua dedit filium fuum,
cuius fanguine Sc  morte peccata noftra ablueren=
tur,H IDA*  Sic fentio, Iibentercp audiui ,xjuod
me in dicendafententia pracueneris * Quocirca O 3
fius excidit ex triumpho, parturiebat montes cum
fua inepta exagcratione , Sc  natus eft ridiculus
mus.Egoadea, qua? tu dixiiti, boe addiderim*
Cum Lutherus dixerit, fuos auditores effe pe fi
iores illis, qui Sodoma? habitarunc , allufit aper=
tifsime ad locum Matthei, ubi Chriftus inquit, SC
tu  Capharnaum ufq* ad coelum ex altata, ufcp ad in=
feros detraheris, quoniamfiin Sodomis editacfua

iiTent

DE OSI O.  3 *

ifient virtutes,quae edicae funt in te, manfiffčnt ufcp
in hodiernum diem Idem voluic dicere,nofter Lu=
therus, vos audicoresmeiaudids coddierenatuni,
noftra jctace, Euangelium , hoc eft, bonum nund=
umdeFiho Dei,quipertulit peccaia noftrain cor=
pore fuodamcp eft patefacftus vobishomo ille per<=
ditus,qui Te exiollii fupra id,quod dicit, Deus, aut
nume,adeb,ut in templo Dei taquam Deus fedeat,
fefe Deum effe oftendens, hoc eft, Papa qui contra
Chriftum docet, pecunia fcilicet praeftita, Sc  no*
ftris operibus peccata remitti t pro quo beneficio
plane incomparabili,cum grad efte deberetis, pce=
nitendamcp agere, nec tamen a vobis fiat, peiores
eftis habitatoribus Sodoma^C^ma, fi apud eos tan-
ta fcelicnas Euangelt) 8C  grada , quanta eft apud
vos,fuifTecpatefacfta,illimelius fe gefsiftent quam
vos ♦ Sed aliud habeo , quod hic dicartijin quo
turpifsima cauillado SC  calumnia Oftl patefieu
Hoc eft Brentrj Paradoxum , quod firpe repetere
opus eft, cognitionem & dnudicauonem caula=
farum Ecdefiafticarum perdnere, non ad Epifco*
postantum,imb ne quidem adeosEpifcopos^ui
funt vera: Ecclefiac Dei hoftes , fed ad Reges S C
Principes faeculares, adhibids Ecclefiarum mini*
ftris,alqscp viris,quiOnt pietate, eruditione,pru=
demiacp ornati ♦ Cuncp non dubium fic , quin
*nuld fiat huiuftnodi ( Deo gradsc) inter nos,cen=

mjLOGJTS SECrN DVS.
fuitBrendus hosomnesdcbere cumprjs Regibus
& Principibus in Concilrjs,tanquam iudices inter-
eflč*Ofius uero petulantifsime obdrcpens 3  Qj*a
fronte inquit 3 (utfuperius audrjfti) audet Afotus
ifte Brentius nobis decies Sodomitis peiores ob^
trudere, qui fint Ecdefiafticce dodrinac iudices*
Quare quis non videt iftum Sathanicum Gfi-
um,omnes Reges & Principes.,qui Euangelio no s
men dederunt , unk dim Ecckfiarum noftrarurtt
Pa{loribus 3 alrjsqj dodis &T prjs viris, ifto horribili
conuiciofalutare,qubdflntomnes decies Sodomi^
tispeioresdtaneOfiC&l noflros tam atroci contu-
mdiaaffidsr&: teftimonioLutheriperuerseabute=
risCOuafiLutherus dixerit 3 omnes ,quotquotfunt
noflras religionis Reges, Principes, Paftores,ali=
oscp viros dodos, decies efTe Sodomitis peiores,
iieminemq?exceperit, 8č  non potius increpaucrit
aliquot,qui fone huiufmodi fueranc ♦ Et cimi addis
deris eodem in loco Ofi hacc verbula: Habes ne
quod pofsis contradicere ? Dico me hoc habere,
quod fis malus vir 3 infignis deprauator 8č  calumnfc
ator 3 quodq?a Deofittibi grauifsima poena expes
danda,nifirefipueris*Sed adhuctecum agam Gfi,
tu cum prius aufus fueris affirmare, Lutherum ve 5
fperi bene potum 8č  hilarem,poftridiemane repers
tum effe in ledo mortuum (et bac quocp in re men=
tirisftrenue) ciimillumnominaris Sacrilegum 8C
Seditiofum.denit^ cum omni conuiciorum gene 5

DE OSI O. 3 3

reoneraffes, & (quantum in tefuit) turpificafTes;
fcurriliter addidifti eum effe noftrum Deum, nccfj
te pudet hic quocp noftros Reges,Principes, Sc  re^
liquos noftros ordines, tanta contumelia 8c  iniuria
afficere,quafi fimus tam rudes,tam impij ct blafphe=
mi, vt habeamus coopertum flagicrjs hominem
pro Deo,uobis iftud eftpeculiare S  perpetuum,vc
cx Cardinalium armento vobis adfcifcatis vnum,
quem inftar Dei, im o prorfus pro veftro Deo cola=
tis:hoc de vobis uere dicemus, uos de nobis falfifsi=
me,imoaddo amplius, nos eatetius Lutherum au=
dire,quatenus doceat ea,quce verbo Dei,puriorisqj
veterisEcclefiasfenfui & confenfui fint conformia;
qubdfipofrumus deprehendcre, illumaliadocere,
rerjcimus.,etipfemetin fuisfctiptis 'a nobis frequen=
ter petit,ut,mfi confentanea verbo Dei doceat, rd)=
ciamus* V os vero quid ^mandet veftrum idolum
Papa.&vere vefter Deus,quicquidabhorribiliei=
us impietate blafphemum, quicquid contra darum
& apertum verbum Dei poteft excogitari, affirma=
tis eumomninb efTeaudiendum,fingitiscp nopof*
fe errare.Hoc igitur intereft inter vos ,d>C  nos, quod
vos infigne aliquem Epicureum habere foletis pro
Deo, ecuius placitis neclatum vnguemaudetis di=
fcedere, Nos Patremipfum cceleftem, cum eius di*
lečto Filio,& Špiritu fančtopro Deo habemus, li=
bentercp interea audimus honoramus feruos
Oei,qui praeFerunt nobis facrarum literarumfaces,

.. I nosqt

Dl ALOGV  S SEČV N DVS.
Ho*č|?ad uera earum iiitelligentiam excitant,quems
admoduminter alios Lurherus fecit, tam falutare
Dei' organum, quamtues Sathanae 8č  Antichrifii
mancipium atcp organum Ofi, A T H; V ideris m i=
hi habere Ofium ante oculosfimo cum eo congredi,
ita totum ad eum te conucrrifie, 8c  concitate loqui
mi hi vifus es.H I JUBoni confiile,rapuerat me fum=
marci indignitas, cum videremiftum hypocritam 3
tantaarrogantia, tam atrocib,conuirijs s nofi:ros in=
cefiere 4 Sed cum me inde reuocaris.perga in eo cur=
fu^ueminftitueram.et dicamquemadmodum co>=
torqueatCaluini uerba 5 coneturq?perfuadere. ) qubd
pro Rom.Ecckfia faciant.ciimtamefumme illi ad*
uerfentur.Ha^c funt OfipQubd fi charitatem habe-
9  retis  B rentfnunčpab Ecciefia uos diuidemi^cuius
9  fi gremio conderemini.tum demum uerum fcriptu=
9  raru fenfum afiequeremini.Dequa Ecciefia loqueris
Ofidecum .tuuolo adhucagere. Vbi na eftifta Ec=
clefia 3  in cuius gremio oporceat efie conditum, qui
uelit afiequi uerum fenfum fcripturar*umC'Refpode=
bis 3 haud dubie,te loqui de Papatu 3 deqp Rom.Eccle
fia^affitmabiscj* eum demum afiequi uerum fenfum
fcripturarum,qui ab ifia fe no prseciderit.Hoc iado
fundamento pergamus,& uideamus quidfubiun=
a gas,Namredequidam exueftrisadmonet(ueftros
3  auteappelloSacramentariosquoq? 3 cum ex uobis
, eosprognatosefie coftet)rede igiturCaluinusue=
fleradmonet, dč  peculiariter notandum efie dicit*

quod

DE OST O. 34'

quod tion eft extra Ecclefiam fatiae intclligentiae *
fcripturarum lux.Nunc dic mihi Ofi, putas ne Cal= *
uinum hicdePapatu,deqjueftra Ecclefia intellexif=
feCqubd fcilicet, extra Romanam,non fit fanac intel=
ligentitc fcripturarum luxCRefp5debis, te minime
addudurum fuifle unius ex ueftris hoftibusuerba
contra nos,nitiplane crederes,eum de Papatu,deqj
RotmEccleJntelh^ilfe^A^fi hoctibi perfuades, af-
firmo,te nec micam fa nae metis habere, ut etia com=
muni fenfu deftitutus uidearis ( regero.mtibi in ca=
put tuamet uerba,qug in quempiam ex noftris euo*
mueras )Caluinus ne,de Papatudecp ueftra Rom*
Ecclefia afiereret, qubd extra lila nonfit fanac ititel=
ligetig fcripturarum luxC'Scis quid de ea fentiac Cal=
uinus;'q> in ea quam tu defendis prefentem Rom*
Ecclefiam,fit exRnda fanac intelligentise fcriptura=
rum lux, fintcj? merae tenebrac, &C  per confequens,
fumma et horribilis facrarum rerum prophanatio et
abominatio, ATH.Hic eft magnus ftupor atcplap=
fus*H L V ideris mihi fentire Ofium,errore,aut in=
cogitantia adhuncmodum de Ecclefia & de CaF
uinofcripfi{Te,at ego aliter fentio t Puto enim illum
probe nouiffe de qua Ecclefia Caluinus fenferit, fed
maliriose 8d calumnioselocum recitafte, utpericu=:
lum faceret,fi quem polTetex incautis,minusue in=
tentis ledorib Jubuertere,H EFacilc in tuam fente=
tiam uenerim;Nam eft ualde pecuhare iftiSophifte,

I ij con=

Dl ALOGV S SECVN DV S.
contorquere verba, dC  fenfum dcprauare: audi lo s
cum ita fimilem,ut iac ladi non fit magis fimile*
Confefsio Auguftana prope finem habet lo«
cum,in quo de Iurisdidione Epifcoporum agitur;
recitabo verba jVtfoleo.Porrbjfecundum Euange=

* lium.feu ( vtloquuntur) de iure diuino, nullaiu*
3  risdidio competit Epifcopis., ut Epifcopis, hocefl,

* his quibus efl commifsum minifterium verbi 8C

* Sacramentorum, nifi remittere peccata« Item cog-

* nofcere dodrinam,&dodrinam ab Euangelio dif=
3  fenrientem rerjcere.,&inipios, quorum nota eft im=
s  pietas , excludere a communione Ecclefiae , fine vi

* humana/ed verbo ♦ His necefsario, & de iure diui=

* no debent eis Ecclefijc prgcftare obedientiam 3  iuxta
9  illud: Qui vos auditmeaudiuClarifsimis verbis,

vt vides, hic agitur de Epifcopo, verac Sc  genuinac
Euangelrj dodrinae addido*Epifcopos autem, qui
huiuimodi fint ,Brentius, & vn'a cum eo omnes
Ecckfiae reformatae libentifsime fumentin ludices,
imo nullos alios volunt , nifi huiufinodi; hi ipfi
funt j de quibus Brentius intelligit 3  ciim aic, pios
9  Principes, adhibitis fibi Ecclcfiarum PAST  O-
, RIB  VS,deberecaufam de dodrinareligioniscos
gnofcere*Verutn quid Ofius^ quemadniodumfu=s
perius deprauauit fefum Caluini, nune fenfum Co s
fefsionis Auguftance conrorquet Sc  deprauat, co=*
naturcp perfuadere, quod illa omnem huiufmodi
rognitionem & dnudicationemreiecerit.,in Epi-

fcopos

DE OSI O.  ??

fcopos PapifticoSjCjmfunc hoftes vera* dočtrinae*
A T H * Manifeftifsima deprauado: Nam non eft
dubium,quin Auguftana Confefsio intellexeritde
pi)s Epifcopis & Paftoribus, quid enim illi cum
Papifticisfcur illis praeftripfiftet, quale eorummu=
nuseiTecfuturum?HlL.Necp edam dubium eft,
quinBrendus femper dixerit :> talesEpifcopos J tales
Paftores debere cognofcere de religione; non refj=
cic ergo(vt fupra diximus)'a talibusiudicqs ,ni(i
impios &C  hoftes, At vide,quantaarroganda inful=
tet Ofius, cum nidtur infinuare,quod Confefsio
Auguftana admiferitomnes indifferenter Epifco=
pos Papifticos pro codeftis dočlnnse iudicibus,
Quanta (inquit) perDeum immorcalem, eft vis *
vericatis 3  vt etiam per hoftium vetitatis iugulum *
nonnunquam erumpatf A T H * Fucus & artifici= *
utnveteratorium.,adcaptandos animos imper,ito=
rum.H I L + Quid mirum autem/i hominum verba
audeat in alios fenfus detorquere, cum Spiritus di=
uini verba corrumpereaufus fuerit? A T H *Cor=
rumpere neCH IL* Corrumpere; Nam cum omni=
no eius fententiae fit,quod nemo pofsit ex vllis no=
tis cognofcere,qui nam fint ex Eletftis, adducens il=
lum Pauli locum;nouit Dominus qui funt fui, acf=
didit verbum, folus; Nam folus Dominus, inquit,
Uouit qui funt fui, Dcinde cum Petrus fcripferit,
quccdam effe in Epiftolis Pauli obfcura, Ofius lo-
c umrecitans,conuenitquacdam in multa,Multa,

1 iij inquit

BIALOGVS SECrNDVS.
inquit, Petrus dicit  efTe in Pauli Epiftolis obfcura*
A T H.Horrcndum 5 quafita folicicudine, S>C quam
pertinaciter ifti contendant , omnem fcripturam,
non modo quaedam locain Paulo , eile obfcuram
8C  difficilem , ut territent, opinor, homines nead
cius lečlionem accedannH 1 L. Atqj etiam, ut abil^
lis interpretationem petamus, Sed petam carnales
8č  hypocritg;nos(per Del gratiam)alios babemus,
vndepetamus* Aliam audi infignem deprauatio=
nem,cajn Brentius (quod faepifsime cogor repete-
re) fcripferit, cognicionem Sc  dt)udicationem de
dočtrina religioniSjpertinere etiamad piosRegeS
SC  Principes facculares^adhibitisEcclefise miniftris,
alrjsčp prjs & eruditis viris * Ofius, videns , hunc,
quem Brentius defcribit, eile honeflifsimuni cce-
tuni, Sc prorfus dignum, adquem de caufis,ad reli-
gionem perti n e ntibus 3  referatu r, nihil refpondet ad
rem,fed decorquet fenfum Brentrj, Sc ita cum eo a=*
git 3 quafi dixeritBrentius , omnes , fine difcrimine,
quotquot voluerint Conciliis interefle , atcpinter
iudices federe, efife admittendos, etiam quemuis e%
fece vulgi, A T H. Scio nihil minus Brentium fen-
tire, qu'amboc,BoneDeus, imotamihiabfurdum
videtur , vt vix čredam ab Ofio obiečlrum fuilTe*
HI L AR. Non credis ffaciam vtcredas. En tibi
, ipfifsima OFij verba. Etquod non modo CatholE
a  ci,verum ne hasretici quidem, quamlibet fteui noiis
, nulli Tyranni, quin etiam ne graues quidem Chrfe

ftianae

DE OSIO.

ftianac fidei perfequutores, Imperator« ethnici, faš,
effefibi putauerunt, ut inter Epifcopos de caufa fi= ,
dei cognofcerent,idtu Brenti fas efle contendisCno,
modo Regibusaut Principibus , verumetia cuiuis ,
defecevulgi , AudisrCVlVlS DE FECE
V VLGICA TH.Proh pudor.HlL.Quid illum
puderet C hoc ter , autquaterrepetit,perfridifsinia
fronte,nominans futores ; farčlores 3 zonarios 8č ba=
iulos, quos ait Brentium velle, vt in Condlrjs una
cumEpifcopis fentenda dicant, Sed cum Brentius
difertifsime dixerit, adhibiris Ecclefiae miniftris, A=
LliS QV E PI IS ETER  V D IT  IS  VIR1S
an hic queat intelligi fex vulgi, baiuli 8č  far&ores,
iudicet qui no fit deprauato atq? impio, queadmodu
eft Ofius 3 iudicio,In fumma,putat omnia fibi licere,
quia cumftupidis haereticis f ut putat) negotium
habeat, A T H, Scdnonintelligo, quidGbi velitin
his verbis,qu^ recitafti, qu'odfcilicet Brentius fari=
at,quod no mod'oCatholici,verum ne heretid qui=
de 3 quamlibet fieui tyranni ; quin eda ne graues qui=
dem fidei perfequutores ; !mperatores ethnici,fas fi=
bi e (Te putarunt.H I L.Dica quid fibi velic.&T uidc=
bis quam fortibus cornibus pugnet ifta fera, Tu
fcis Athanafi, in ditionibus tyranniTurcarumli=
cere mifsificare, (vt licet etiam noftram docfirinam
profiteri) Si forte illic; inter facdficulos ,aliquade
Mifia , aut aiio huiufmodi ardculo oriretur con=
tendo , Sacrificuli autem. ad, Tyrannum confii=
gerent,^ qui inter eosiudicaret , atTyrannus re=

fpondcret,

s DIALOGTS sectandvs.

(ponderčt, id n on effe fui muneris , inferes ne prb*
pterea, tyrannum habere Sacrificulos pro facrofan 3
<fHs diuiniscj? hominibus, quorum religionem SC
iurisdičhonem nollet violatam ? A T H ♦ Nihil
minus, Turca non tokrat Sacrificulos, vt velit eiT«
inter eos, vbi agitur de dočhina religionis,iudex,
fed fin it,ut rem fuam agant,ciim uero refpoudet,n0 ,

effe fui muneris de eorumreligioneiudicare,ea nec
laudat nec vituperat* H L Rečte, Verum quia Au 3 '
relianus Imperator Chrifhang fidei pcrfequutor,Ca
thoIicisEpifcopis,quiadfeconfugerant,refponditi
jaolle inter illos Sc  Paulum Samofatenum haereti^
ouiudicare,Ofius,quafi iudicioetautoritate Aureli-
ani Imperatoris, quod ita pronunciarit,in hac caufa
uicerit,exultat,ettriumphumagir,infultansBretio,
quem aitfuperioris & huiussetatis haereticos,quin
& ipfosEchnicos peruerfitate fuperare, Audi uerba
qutt' ftatim fequuntur poft illa,cuiuis de fece vulgi,

, Quae eft: haec animituiimpotentiaC’quod eft illud
, tam ardens Apoftolicac fedis 8č  Catholicorum Epi 3
a  fcoporum odiurn C ut & fuperioris, & huius sciatis
, noftraehscreticos, quin 8c  ipfos Ethnicos peruerfi-
, tate fuperare coneris, dum modo odio tuo plusqua
, Vatiniano fatisfaciasf Putatautem admirator tuus
, ille Vergerius^uodperuerfedoceturatejdfepi 3
9  entifsimoRegi & Domino meo probare pode?

, Errat Brenti, oC  quidem toto c celo, quod aiunt } er^

9  rat,Nefcitfortaffe,quamfand:is parentibus, auis,

proauis

DE OSI O. 37

|>roauis , 8c  paternis Sc  maternis prognatus fit t x
quamc , p femperabhorruerit,&: nuncetia abhorreat c
ab hoc veftro Satanifmo. A T H A,Deum immor=«
talem, quam furit Sc  debacchatur,ego regererem iU
liin caput eadem verba* Quae eft haec animi tui ima
potentia Ofi C Quod eft iftud tam ardens Euan geli)
Sc  verg Chriftiang dodringodium, ut Sc  fuperioris
Sc  huius noftrae aetatis hypocritas Sc  impios homi=
nes,quin Sc  ipfosTurcas peruerfitate fuperareco=
neris, dum modo odio tuo plusquam Vatiniano
fatisfacias C Sed dic mihi Hilari, Quid de Philippo
Melanthone videtur tibi fentire OfiusC' venit nune
inmentem,quia video Brentium eius fere collegam
horribiliter profeindi* HIL^CVuidCin Brentium
Sc  V ergerium audrjfti multa magna Sc  grauia con=
uitia fuifle iadata, quanquam nec decimam tibi eo=
*um partem mulerim, fed tamen vnieum conuiti=
um, quodinMelanthonem iadauit, mihi videtur
longe maximum conuiciorum omnium, quae tum
in Brentium Sc  Vergerium,tumin reliquos no-
ftrates erudauerit* A T H* Grauifsimum conuitb
um fit oportet,quod na illud eft?et tamen nouimus
omnes, Philippum Melanthone efle permagnum
ornamentum noftrarum Ecdefiarum,&: delitias lu=
mencp politicorum ftudiorum.H IL Jta eft. ATHL
Quid ergo ait ifta rabula de Philippo C HI L*Dica
uno verbo.Ofius mentitur ,Philippum,pro fua vi=
ri h,perficere conatumfuiflT, ut Papatus inftaurare=»

K tur«

Dl AL OGV  S SECV NDVS
tur,Quid potuifTec dici.aut excogitaii de tali et can~
to viro magis contumeliofum i  A T H. Pofles ne
mihi indicare ipfamec Oft) verbar HIL +  Poflim^en
ribi ea,pregnantiora,quam putaiTeS; Nune vero ni=
bil erat Flacee (alloquitur Iilyricum, de quo modo
dixerac , qubdChrifhimalium non nouit, praeter
eum, qui natus eftlslebp, fic enim Ofius loquitur)
qu'od immemor officrj, tamacerbe tamqj contume^
liofe.bene de te merentem Praeceptorem tuum acci=
peres,qubdis, cumnecellarium elTevideret , ordi-
nemac difciplinaminEcclefia , quae perLuteruni
Vtracp fublata fuere, pro virih’ fua.perficere conatus
eft, vtpedetentim eo reditus fieret, vnde fačta eft di=
fcefsio, Pium fuithocinftitutum bominis minime
mali, cui nolemarmutationesifta^ perLutherum
fadje J nunquam placuerunt ; cuius tyrannide 3 fe tans
dem a!iquand'o liberatum effe no molefte ferre uifus
efbciim feribes ad Carlouirium 3 fe deformiter ei (er*
uiuiffe feteatur. An no diferte dirit 3 Philippum,pro
uirili fua,perficere conatum fuiiTe,utad Papatum re=
direturCA TH.dicicquide,fedil:renuifsime(ut tu
dixifti) mentitur, morefuo/edfine, habet Philip-
pus innumerabiles difcipuloSjfumma in eumbeni-
uolentia Sc charitate,utnon vulgari erudmone8č
eloquemia,hos ergo dccebit, ciiam tacente Philip-
po,Cfium pro dignitare excipcre, illiuscp impudes-
os rerundere, quod no n dubiio facfluros,eb magis,
qubd in iftotam magnomaledielorum aceruo re= :
pokntjfvipfos quoq> norr.inatim pcrflrinčtos SC

peta 4

D E OSTO.  ?8

petu1anuTsime J extrapropoficum,ptonocatos: 0 ( 1 =
us enim ad hunc modum »Somma funt Philippi •
vefhiMelanthonis ea diuini quiddam habere «
crcdunt cius difcipuli, Quamobrem lili noti nobis *
ca obricias. A T H.Sed quorfum hscc OfiuscH I L*
Dicam,Recitarat verba Brenttj,qui verifsime dixe=
rat^EpiRopos Papifticos non conuenire in Conci= c
lrjs,in nomine Chrifti;Nam hoc unum praccipue a-
gunt, ut confulant dignitati, opibus &C  glorigc, ex *
traditionib.nonfcriptis,etexSOMNll Smona= 8
chorum; quare Ofius ad eum, quem dixi modum,
refpondet.SOMNI A Philippi funt ueftri Mes
lanthonis&c.AT H * Nihilpotuicfrigidius, nihil
ineptius, ut prorfus extra propoficum ( ut dixifi:0
ifta uipera ( ex abundantia cordis) uideatur uoluif=
febonum Philippum,unacumfuisauditorib,mot':=
dere.HL Verumcum fibi,eo dičto,ualde placuiffet,
iterii id rep 2 tic,quatuor paginis intertečtis Cum.n*
dixi(Tet Bretius,principes no debere agnofcerequg=
uis facrificulorum 8>C  monachoru S O M N I A pro
oraculisfpiritusfan&fOfius rurfus occinitfua in=
eptam cantilena.atcp inquit:De fomnrjs,Breči cum
Philippi difcipulis agas, qui fomnia fui preceptoris
diuini quidda habere ia<ftat,nos noalio loco fomnia
habcmus, quam quo debet haberi fomnia 5 fiue mo=
nachorufint fiue Philippi fiuecuiuscuncjjtandeal=
terius A T. Video infulfam Cfn cauillatione,dirsi=
^^auitm.feintdligere^Brentiusuoluerit taxare
Papiftas ,qui reuerapatiuntur fibi obtrudi nugas

K i} cucul-

(

D1AL0GVS SECrN DVS.
cucullatorum pro diuinis oraculis ,Quacfo te Hila*
ri, foletneifteadhunc modum reliqua argumenta
Sc  fundamenta Brenti) confutare atcp conuellere?
HI L*Fermeadeundem: cauillis enim Sc  rimis ne*
fcio quibus conatur elabi ♦ Vis proferam ad huc v*
num atcp alterum ferc huiufmodilocum? A T H*
Profer,audiam,H I L*Brentius ait,Paulum.,deinde
etiam Canones defcripfi{Te,quales debeant efle Epi*
3  fcopi, re autern ipfa, nos viaere maximam partem
> Epifcoporum, qui hifce temporibus fuprema loca
s inEcclefiis occupant, haud quaqu'am refpondere
a hisconditionibus, quas Apoftolus &C  Canones ex-
, igunt,Quare non pofle dici,qubd talium pradato=
• rum conuentusfitlegitimum Concilium* AT H*
Re&eBrentius;Nam fat nouimus, qualibus Cur-
tifanis Papg folent dareadminiftrandos, aut deglu-
bendos vorandoscp potius Epifeopatus, talibus ne
(prarfertim folis,quod fibi belli homines audent
vendicare) permittemus, vt de do&rina religionis
decp faluteanimarum noftrarum cognofcant C a ta*
libus ne in re tanti momenti pendebimuscH IL A*
Hic locus magni momenti eiENam Papiftacfolent
nobis obrjcere,qubdin veteribus concilrjs foliEpi-
fcopide do&rina religionis cognofcere 8c  drjudis
čare folebant,erg'o, hoc quoqj tempore, inquiunt,
foli Epifcopi debent de eadem do&rina cognofcere
&drjudicare, Sc  videturhoCjprimafaciejeiTe ali*
quid,& quod poffetinfirmiores irretire,fed (fi rem

expeti*

DE OSIC).  $9

e*pendas) nihileftreuer'a:Nam veteres Epifcopi
non a Papis/ed a niiniftris Ecclefiac et a populo eli=
gebantur,quod magis notorium eft^uam quod 0 =
porteat nune probari, Atqj hi, conditionibus, ^
quas Apoftolus 8č  canones exigebant,magna ex
parte, refpondebant, aut certenon erant aulici, feu
Curtifani, ante omnia nondum in Ecclefiam Dei
tamhorribilesprophanationesirruperant, atep in=
undauetant , necp Epifcopi erant tamarčtis iura=
mentorum vinculis Papis obligati , tantacp tyran=*
nideopprefsfvt nune funt« Cum ergo erfentcele=
bratida conciiia,hi accedebant,et nulla habita Papa=
rum,autcuiusčpalteriusratione,quod fentiebant,
quoddidicerant,inillistemporib«qu:cfuerunt ali—
quandbfatis infoelicia Sč  tenebrofa, libere pronun=
ciabant.Quare fi velit Papa,ut mos antiquus obfer=
uetur/olicp Epifcopi in Čoncilrjs fententiam dicat,
vt fortafsis olim fiebat,reddat Ecclefi)s antiquum
morenijpemiittat, quam fibi per ty rannidem vfur=
pauitjEpifcoporum ele&ione ciuitatibus, liberetcp
eos tam turpi feruitute, qua coguntur iureiurando
promittere,qu'od velint contra omnem hominem,
quicquid Papa voluerit,defendere,et tune credide=
rim, noftrates no recufaturos,ut tales Epifcopi fint
Ecclefiafticae dočlrinae iudices«H l L«Eitlocusnon
parui ponderis 3 vt dixifti,fed hic dicerent Papiftae,fi
putas veteres Epifcopos non ufepadeo malos Sc  fa=
crarum literarum rudes fuiiTe,ut funt noftri tempo=

K iij poriši

DIALOGVS SECrN^irs.
»isEpifcopi, curergo recufas parere Concilrjs , iti
quib*illi n e ep indočli necp mali iBKrfueruncC AT*
Non recufo parere , vbi video non efle deuiatum a
verbo Dei,fedvbi deuiatum fuerit, non polTum
parere,prohibeorenimauerbo Dei.H IL.Diceret,
non eife credibile,fi fuerintboni 8c  do&i viri, quod
deuiarinta norma verbi Dei, A TH.Ettamenap^
paret eos deuiafle aliquando ,quemadmodum fece^
runtetiam ex patribus muki extra concilia, vt fue* 5
runt homines, 8č  an reuera deuiauerint, in boe de^
mum petimuslegitimam cognmonem :cuncple=
gitimam dicimus, nihil minus intelligimus ,quam
vteapertale Concilium fiat, inquo elečliaPapis,
iurati Papis,dependentes a Papis Epifcopi,&r qui-
demfoliomnibus reliquis exclufis, fententiam dt-
cant.HI L* Nihil quicquam potefl: infumma iuffci-
uspeti, & nullo modo ifti pofiuntdiciidonei, in
tamgrauicaufa,iudices, vtftultifsime fint fa&uri,

maximamcpac incomparabileminiuriam filioDei
ate p  eius Ecclefia^ui in talia Concilia,in tales iudi*
ces,confentire vnquam voluerint.abfit anobis tan*
taimpietas,vt fpofam Chrifti iftis impuris Mitratis
proftituamus, A T H, Sed quid refpondit Ofius ad
id,quod exBrentiorecitafl:i,maximamfci!icet par=
tem Epifcoporum ,nofi:ri temporis, non refponde=
rehis conditionibus,quas Apoftoliet Canones ex=
igunt.H I L.Sophifticatur, audi eius verba, Si non
aliosEpifcopos dari tibi iudices,vis, quam qualcs

deferi-

DE OSI O. 40

defcribit Paulus,qui fint irreprehefibiks, etiam Pe~ *
irus Apoftolus tališ iudexn6erit,utcotrkeumex= *
cipere no pofsis,fcribit .n.Paulus, qu'od in facie illi *
refh'terit:quia reprehefibilis erat. Agnofcis cauilla-
tionemcA T H.Quid niagnofcerem, ciim ta dara
et tam cralTa fitC Apoftolus primiim inquit >opone=
re Epifcopum irreprehefibilem dTe.deinde comme=
morans,quibus demum laudibus oporteat eumeffe
ornatum.ait.debere eiTe vnius vxoris maritum,vi- «
gi!antem,fobrium, modeftum, hofpitalenij A P= *
T V M AD DOCENDVM>  iuftum, alie= *
numacontentionib^atcpabauaridavOuodrcaBrck
tius verifsime dixit ,maxima partem Epifcoporum
noftri temporis non refpondere his conditionibust
ego vero addo,eos his conditionibus eiie prorfus
et ex diametro contrarios:Quis,n.non uidet 3 qu'am
turpi & obfccena vita,quanta defidia 8č  fomnolen=
tia in grege pafcendo, qu'am difluantluxu, quanta
fuperbia etarrogantia,quam nul la in pau peres cha=
ritate.,quanta im perma, prgfertim facraru literarum,
quaminiufti & crudeks, quam cotentiofi Sc  litigir
ofi, quam denicp auarifint pleriq?,& loge maxima
pars eorum Epifcoporum,qui creatur aPapisC Hoc
Brentius q.uteriLur > hosnegat effe, ut negamus oes,
idoneos cceleftis dočlring iudices. Venim ciim 0=
fius animaducrtem,fe reuera nihil habere, qubd hic
pofTct ingenue atqs folide rcfpondere, rimulam in*
wenit 3  q U a xgrc claberetur> & aliquid rdpondiile

D1AL0GVS SZCVNDV8.
vifus eflet. Nam omnibus boni Epifcopi con dido«
nibus,quae ab Apoftolo defcribuntur J c!ifs.imulatis,
vnicum duntaxac verbumarripit, atcp vt,audifti,
cauillatur, inquiens. Si non alios daritibi visi udi 5
, ces,quam quaks defcribit Paulus , quifintirrepre 5

#  henfibiles, etiam Petrus Apoftolus tališ non erit*
HIL* Probe intelligis argutiolam Sc  fugam Ofij*
A T H, Sed poflet illi ad hunc modum relponderi,
Nempe Petrum,ciimfuiiTeta Paulo obiurgatus,no
fui{repertinacem,fedabieci(Teerrorem,ita, ut cin«
inConcilio (ederet, non fuerit reprehenfibilis, fed
idoneus iudex,Quare,fi Ofiani Epifcopi , Petri
emplo defierinteflepertinaces.et errores abiecerint,
defiftemus dicere , quod idonei iudices non fint*
HI L* Non diiplicet. Audi alium, locum qui ftadm

9  fequitur» Brentius inquit, Qu'o nos in tanto difsi-

* dio vertemus,quem tandem iudicem, quod iudici ' 5
» um agnofcemusr A T H.Qua de re loquitur:HIL»

DeludicibusConcilrj. A TH.Nulluseflreueraifl
tota hac caufa grauior Sc  difficiliof articulus^ta, ut
nulla prorfus mihi videatur efTe huius conciliandi
{pes: Nam necpnos permittemus vnquam papifti-
cis EpifcopiSjde coelefti dočtrina,deqj falute anima=
rum noftrarum cognidonem Sc  dt]udicationem,
non fi millies moriendum flt,necp vicifsim papiftid
Epifcopi vnquam permittent, vt vel vnus ex no 55
ftrisTheologis unacumillisin Concilio ut iudetf
federe pofsit, HI L* Non eft dubium, Ciim er go

Brentius

DE OSI O.  >  4 l
Bretttius tantam&: tamgrauem videritin boe ar*
ticulo diifenfionem, acqj difficultatem , audiquid
fubiunxerit* Breuifsimis dc  perfpicuerefpondebo:
eumaonofcemusiudkem.,quemin Symbolo A= s
poftolorumiamiadcabincunabilis J & paternaatq? c
auita tradicione ( vt & nos aliquid traditionibus c
demus) didkimus iudicem viuorum &C  mortuo=* c
rum* A T H ♦ Pie & fapienter Brendus: Nam qu'o
in tam ardua &C  defperata caufa recurreret,nifi ad
lium Dd,qui eam tandem definiat,quandoquidem
inter homines de ratione 8c forma iftius iudicrj mi=
nime potefl: conuenire? HIL + Ego idem fentio,
non potuiffe magis fapienter & pie refponderi*Sed
audi quid hic Ofius* A T H Jefu, audebit ne repre=
hendereCH IB A* Et quidem acerrime 8č virulen=
tifsime , audi modo «. Quid autem optarint aliud «
omnes Parricidac,Sicarrj, Venefici,Fures, Latro= e
nes 5 & quotquotfunt criminis alicuius rei capitalis, e
qu'am, ut nullus eifet in terris iudex alius, praeter c
eum,quem profitemur e ccelo uenturum iudice vi= c
uorum et mortuorum,utillis interea liceretdn quo= c
rumuis fortunas et capita libere graflaricATH, A t=
qui Brentius non dicit,fe optare, ut nullus fit huius
caufac in terris iudex,qui n potius femper adpiorum
iudida prouocat atqj fufpirat,fed cum uideat no pof
fe inter nos de iudicib*conuenire, commendo (in=
quic) cauiam filioDeidudiciuiuorum&mortuoa
tu m a cui,n*alq commendaretfH fOfius, more fuo,

L deprauat

DI^LOGFS SEOTT ]Sf DVS.
deprauatfenfumBrentrj,fingitqj eum dicere,qubd
nunčp illi ,mcfomniantiquidem in mentem uenic*
Sedarrigeaures Adhanafi, bic hicaudies modeftiam
Epifcopalem &T prorfus Ofianam: Poftquam enim
enumerauit Parriddas, Sicarios/Veneficos^Fures,
* Latrones/ubiungit, Atquimultis modis uosiftis
3  eftis fceleratiores, ATH *Proh deum atep; hominerfl
•> fidetmFilL.Pergit Ofius,Qui non in corpora,ue=
3  rum in animas pioru graflamini, A T H«Vere hoc
faltem dicit, nos non graflari in uitam hominum,
vt Papiftac faciunt: Nullus enimex illis fuit vn s
qu'am, propter dodlrinam religionis^combuftus,
fufpenfus,capitetruncatus,autaquis merfus apud

nosjcdm illi interea plus quam centum noflrorum
fratrum millium, ob confefsionem piaedo&rinse,
tyrannice & crudelifsime , hifce X L +  annis pet
carnifices interfecerint, Quod vero ad alterum at 33
tinet, nempe vbi Ofius dicit 3 nos graflari in ani^
mas piorum, Dei dc  piorum iudicio aeftimandum
relinquimus , vtra pars in animas piorum grafle=
tur , Papiilac ne , qui tam craflas idolomanias &C
blafphemiasinuexerant,an nos, qui, vt eas, verbo
Deitollamus, capita noftra martyrio obrjeere noti
dubitamus , H IL A„ Audi quid fubiungat A-
> pofcopus* Sed quorfum tandem res Brentio re=*
^ drjt *  de principum officio feribere cum inftitue=
s-rit, ac propriam eorummunusefle docere 5 de do-
»dlrinareligionis iudicare, nune & eorum &Cmor*

taliutn

DE OS 10,  4 *

talium otnnium iudicium excludit, necp putat do- *
čtrinac fuge quenquam idoneum effe iudicem,prae= c
ter folum Chriftum. A T H A ♦ O infoelicem O- *
fium, qui tam turpiter locauit ingenium 8>C  cala=
tnum Andchrifto&:Sathanac,atcp ab illis edoefirus
impudendfsime calumniatur mentiturqj ; Nam
Brentium ardentibus votis , ad piorum iudicia
fufpirare iam diximus , H I L A , Pergit Ofius,
fed vere di&um eft illud,qubd omnis, qui ma= «
le agit odit lucern, A T H A , Subfifte obfecro, «
vtiffcum mitratum calumniatorem conuincamus,
Brendus , ut caufam noftram tueretur , anno
M . D, L I, ad Condlium Tridendnum ac=
eefsit, Quid ergo vllulat Ofius , eum odifie lu=
cem^Oderunt Papiftae, qui reuera non poflunt
ferre cognitionem ; tametfi enim Condlium ia=
čdtent,tamen tiihil minus habent in animo, qukm
liberam & C hriftianum Condlium peragere, per=
ge.H I L A ,Si te bonam habere caufam Bren= e
ti confideres, legidmum Ecclefiac iudicium non c
defugeres ♦ A T H A. At hoc caput efi:, qubd
quale fit legidmum iudicium , difputamus , De
hoc conueniat inter nos, 8č  ftatim Brentius ade=
rit atep alij vna cum eo, perge. HIL A RI V S,
Ouoniam uero tibi confcius es impiaedo&rina:, c
facrilega?qj feparationis tuae, A T H A , Subfi= «
fte, qusefo, tam falso hoc de Brendo dicit Ofius,

L q quam

BIALOGrS 8 ECFNDVS.
quam poffumus nos vere de Papa , decp fuo fatelli^
tio dicere totidem fere verbis, Quoniam tibi con* 9
fcius es impia* dodrin£,facrilegaeq? tu£ a uera Pro 9 *
phetarum ,Chrifti, & Apoftolorum dodrina fepa* 9
rationis 8>C  rebellionis , ideo 'a legitima dodorutti
8č piorum virorum cognidone 5  toto pedore, ab-
horreSjvellescp nobistuosCurtifanos, tuascp La* tf
uas coniuratas pro iudicibus obtrudere : pergc*

» HI L.Praeftabilius tibi videtur,ut fit Anarchia qu£ 9
, dam inter Chriftianos, nec fit quifpiam, qui ud co 9
, gnofcat de facrilegqs veftris, vel conuidos debids
, poenis afficiat, quo fic omniauobisimpune licere
queant. AT H* Virulendfsima Sc  venenadfsima
funthaec verba, omniumčp Regum, Principum &Č
Statuum,quiTenofi:rse caufaeadiunxerunt, honore
redapetunt; Nam lion obfcure dicit 3 omnia impu* 9
ne in eorum didonibus licere, neminemcp e(Te, qui
fit folicitus,ne impia dodrina fpargatur 3  8>C  conui 9
dos debitis poenis afficiat, ciim longealiter resfe
habeat: Nam Clarifsimi Reges 3 Principes & liberaf
Ciuitates, qui 3  proiedo Papatu, Ecclefias ad Euan 9
geli) normam reformarunt, fumma diligentia ca 9
iientne  in eorum didonibus quicquam doceatuf*
quod fit ab eorum confefsionibus , &f prjcfcripto,
quod verbum Dei habet pro fundamento,alienum,
cos vero , quialienaabeo fpargere aufos fuiffie de 9
prehenfifacrintjdebitis poenis afficiunt* In fumma,
qpi.caufamhancnon haberetperfpedani,Si-Ofiuni 1

au

DR 0810.  45

audiret 5 omniaimpunefub noftris Regibus, Prim
cipibus, alijsčp ftatibus imperij Euangelids licere
fibi perfuaderet,8č vere elle Anarchiam,hoc eft, re=
bellionem licentiamcp multitudinis,qua; nulli obes
diat + Obfecrote,indicamihi (fi'quidem nofti) quae
nam fit iftius maledicentifsimi Sc  mendacifsimi ho=
minis patria,certe non crediderim Germanum efle;
Vix enimpoffet homo, patriaGermanus 3 Germa=
niac Principes, cum ipfaGermania.,tam atrocibus
conuitijs Sc  maledičtis profcindere* EftneHifpa=
nusfortafsis^HIL+Ciim primiim inlibrum ind=
diftem deguftaffemcp, fane fufpicatus fum Hifpa=
num effe , SC  ducere genus ab Ofio illo, Epifcopo
Cordubenfi, cuius magna fuit exiftimatio in Sy no=
do Nicacna , abhinc millibus ducentisannis, aut
plus eo 3 pradTertim dim nefcio quis ineptus8£ma=
lusvir (nomen puduit efferre) in prjemonitione
ad lečiorem, non veritus fuerit hunc Ofium cum
illo vetere Ofio componere,imo praeferre hunc illi
(fi Dfis placet} itnpium fcilicet & turbulentum
Mifsificatorem cum pio 8C  folido viro. A TH A*
Cuias tandem eft ? H1 L* Pater fuit e Marchionatu
Badenfi, ipfe Cracouijc natus, confanguineus eft
Chriftophori Ofrj Iureconfulti. A T H, Noui ho=
minem , bonumcertevirum&docftum,noftracčp
dočtrinae ftudiofum cumprimis, ut maluerit e Ca=
mm Spirenfi,ubi a1iquandiu magna cum laude ad=
^catus fuit,abire, quam vel transuerfum vnguenv

L, iq agcnuiuai

T>lu4L  OGV  S SECVNDVS
a genuina Chridi d o dri na , Sc  nune Vvormatlsc
degit, augeat illi Dominus Spiritum & Fidem«.
HI L. Adhuc audi alia Ofiana conuitia, 8č  calum=
trias inauditas intolerabikstp, imo nuncprimuitt
admouebo manus ad grauiores* A it fe polle rečen*
fere hidoriam de quodam, qui ciim tri um fuperdi-
> tum vxorum fuerit maritusfa nodris tamen rnagno
9  cum plaufu, excipiebatur, atep in pretio habebatuf,
9  ob hoc foliim, quodLutherana dogmata in vulgus
fpargeret* A T H, Turpiišimum Sc  plane Turd*
cum ed 3 quis negetCinaritum ede trium fuperditum
vxorum* Sed fortafsis, qux ide affirmat, non funt
vera, an non conuicimus eum mendacrj fjepe C Sed
fac ede vera,qu&rendum erietab ido Ofore,an cres
dat in Papatu reperiri plurimos Cucullatos,tragicis
facinoribus coopertos., qui tamen folentaudiri ma*
gno cum plaufu, 8c  in pretio haberi, ob hoc foliim,
qubdmordicus Papatum defendant, & dodrinam.
filr| D^i infečlenturr fcio ego fciunt omnes, qui
inter Papiftas verfantur, innunerabiles efTe huiuf*
modi, quibus per Papas omnia licent,dum drenue
fe gerantin perfequendis filijs Dei: quocirca minus
malumfuerit audire maritum trium vxorum , qui
Chridi dodrinam promouere duduerit (fi modo
id uerum fuerit) quam fceleratifsimum aliquem
Monachum,autEpifcopum, qui eam fuis cocioni-
bus impediat(utfolent)HIL>Deindeait,indirione
Protedantium, fuideafdtum in Padorem Ecclefig,
habitumcjjprseclarum 8c  idoneum quempiam, qui

fuerat

DE OSI a.  44

fueratinfcholacarnifids, quiphmshabueratvxo- c
res,quarum vnamrapuerat, & vbdFTenihilominus *
inter fcorta,vxoreedamfped;ante, AT H, Demus *
hoc contigiTc,quod tam e falfum puto, fed demus,
& non in vno duntaxat, fed in quincpaut fex locis,
quidinde confequitur;H I L,Putat inde confequi,
qubd noftra dočtrina fit mala, AT H. O ineptum
argunientatorem & imprudetenietiam.cpji nos in
hocgenere prouocat. Certefi exminiO:rommmo=
ribus 8C  vita acftimanda fuerit dočhina, bona ne ea
fit,an praua,cui inferuiunt, omnium pefsima d>C  de=
terrima iudicabitur ea dodrina, qua Papsecumfuo
fatellido profitetur; quia nec Hebraeorum,nec M.a=
humetanorumreligiohabet, necp putoullam vn=
quam habuiffe miniftros , qui fuerint uita inquina=
tiore & fceleradore,H I,Audi quid moxfubiungat,
fepofle recenfere carnificemfundum elTe apud nos
officio paftoris, A T H, Hoc quoq? Falfum credide=
rirmfed^ut demus Fulde uerum, faepe in Papatu co=
mendantur Ecdefiae n3 modo gregatps iliis facrifi=
culis & Monachis ,fedhis, qui uidentur fplendere
fub mitris & purpureis galeris, quoruni moreš SC
ingeniafirefpicias, minus mal5 iudicaueris 5 fi corpo
rum carnifici commendentur, An non funt pefsimi
carnifices animarum , quipefsimo exemplo pefsi=
*naqj dodrina ad inferos(quantum in ipfis efl)ani=
mas protrudunt, deindeedam corporum pefsimi
cartiifices C Nam fi quando podu n t fceleratos un=
gues infigerein aliquem ex noftris fratribus,

hunc

BIALOGVS  S EC V N D V S,
hutic flatim multis tormentis crudelifsime cxcarni s
ficatum ad rogos 8č  ad cruces.rapiunt.H IL A.Sed
quidhic dices AthanafiCVoloipfofmet fibilos Ofi-
» anos recitare, arrige aures:Sic autcm iam eft mori a
» bus recepcum apud ueftri Euangeltj prrccones, fi 58
»  mul vtduas, auttres uxores habeant, vt iam pfo
>  crimine propemodum non habcatur, ac modo
. noti in laude ponatur ♦ATH.O  virulentiam
impudentiam fingularem , qu'o magis progredi-
mur,cbmagisfentiuntur venenatifsimiaflatus i(H a
us viperae } aut bafilifcnPraecones ne Euangeltj, aut
etiamalij,duas 3 aut ttes vxores habent apud nos, 8C
id in laude ponunt *  Vnicum duntaxat nominet,
qui duas fimul habeat, calumniatorum otnnium
pefsimus, Sacras teftantur literac duabus praženim
notis 3 aut te{Teris 3 Antichnflum dignofci, exmen sS
datio fcilicet atcp parricidio, Ofium ergo infigne
Antichrifti membrum merico dixerimus;Nam hic>
vt alibi etiam, apparet, eum effe infigniter menda^
cem.Parricidam uerb ex eo,quod nitatur Serenifsk
miPolonorumregisanimuminflammare,utman^
det Vergerium trucidari,ubicunqj inueniripofsit*
fiucapud IlluftnTsimos Germaniac Principes 3  fiu' c
alibi,dummodo tollatur e vita* HI L,Nec fuit coli 5
tcntus tam manifeftum & tam turpe de duabus.atrt
tribus vxoribus mendacium femel efFutiuifle^den 1
enim repetit alicubi, &pofl;eaqu'am mentitus eft
noftrosefTe Sardanapalos, Epicureos, Atheos, 8C

muld s

D E OSIO. ^  4?

inultis in fumma partibus deteriorcs , cjuam fiat
Pridati Papiftici,quidpotefthorribilius dicif pro=
rumpit in haec vcrba; Quorum plericp func tam in= *
exhauftalibidine , vt ne coniunxquidemillisuna «
fufficiat. A T H, Si non edem chriftianus, dicercm,
ut te quidem omnes D^Depcp ,fuperi,inferi(vt eft
apudComicum) perdantOfl.fed cum chriftianus
fim(T)eo gratiae) dicam , Deus det ribi laniorem
mentem Ofi, H l L, Sed audi hunc quoq? locum,
qui ad idem pertinet: Quis non facile perfpiciat *
quacfithonefta matrona ,quse contrafit muliera^«
dultera,& impudens meretrix?Hanc nimirumeftc *
vos ,apud quos N V L L V S EST LEGI-*
TIM V S THORV  S 3 {ed vagi funt concubL *
tus.ATH.De quibus loquiturrHI L.De noftra=
tibus, quos diferiifsime appellat femen adultcrse«.
A THJefu,quantum audetifte hypocrita ♦ HI L.
Qui refpicit praecedentia, videtur quidem voluifte
dicere, nos habere incertani atqj illegitimam do=
(ftrinam Sc  Ecdefiam ( ciim tamen penes illos exi=
ftat notha Sc  adulterina dotftrina atcp Ecclefia,Non
autem penes nos)Sed talibus verbis maluit vti,
quaetum id,tum  aliudquocp obicer denotarent,
non efle fcilicet ( fuo iudicio deprauatifsimo) legi^
timum thorumjaltem eorum, qui unčli aliquando
&  beftiac caračlere infigniti fui(i ent,  quafi his, iure
diuino,nonliceat matrimonium contrahere,Ta=
m «tfi aliud quoqj fortafsis defignat grauius J quod=

M que

Dl^LOGrS SECJT NDVS
qu'e latiuspatet,quantumego olfado,ATHA*
Quid?H IDicarrij  ifte praefračtus Ofor videt ur
mihi fentire.,matrimonium eorum, qui vera fide ti o
funt illuftratfpollutum atcpimpurum, acpro fcor=
tatione uel adulterio habendum efie ♦ quare cum
putet nos minime efle uera fide illuftratos 3 imo pla®
nehaereticos, confequi, qubdnoffra matrimonia
non fint legitima* A T H* Atqui hoc fuit vnutn c%
dograatis Anabaptiftarum regis Joanis illius Lei-
denfis, perdicifsimi nebulonis, imo cacodaemonis,
cui etiam Lutherus acerrime refpondit* H I L* Fuit
umim ex illius dogmatis, nune vero a Varmienfi
Cacodsemone vfurpatun At nos,eum Chriftiani fi=
tnus,decetmodefl:ius agere,non quidem, qub Ofio
parcendum fit: Nam merito debetab omnibus no-
ftris, ut mendacifsimus conuiciator,& glorisc De*
atep dočhinac rabiofus infe&ator exagitari concul-
caricp. Sedquia habenda eft ratiobonarum familia®
rum, quae funt in Papatu innumerabiles, quas, ta®
tnetfi carere, magna ex parte x  vera fide Sc  Dei cog s
nitionevidemus(vtinam non carerent) non pro®
pterearetorquerein illas Ofianumargumetumde^
eet*Abfit:fed crediderim neminem mortalium^pr^
ter vnum Ofium, qui eft profligata audacia, aufu=
rumfuifleliteris mandare, qubd nullum fit apud
noslegitimum matrimonium* Sed qu'od vagifint
coneubitus, quodperinde efie,ac fi diceret, noftras

vxorcs

D E OSIO . 4<\.

vxorcs efle meretrices,nofl:ros liberos fpurios, quis
non intelligitCH I L,Si fenferit fe vrgeri,hoc nomfc
ne, no deerunt Sophifhc efFugia atcp fubtiles inter=
pretationes fuorum verborunnATIHLScio 3 fedbo=
ni viri in re tanti momenti, no ambigue lequuntur,
fed dedinant a verbis, quibus vident, pofte tot 8C
tantas familias confpurcari atqj irritari, quot noftrae
religioni nomen dederunnH I,Sic res eft:non caret
maxima reprehenfione, qui a talibus verbis non ab=
ftinet,ubi agitur de farna deqj honore,in re ta graui,
ateptamferia« Sed cum dixerim, ifti Sophiftae non
defutura efFugia & cauillationes,ubifenferit, fe, ob
tamacerba in nos ia&ata conuitia, reprehendi atqj
urgeri, audi quemadmodum fufpicor illum de=
fenfurum id quod dixerit, fic iam moribus rece=
ptum eife apud noftri Euangeltj pra^cones, fimul *
ut duas, auttres vxores habeant, ut iam pro crimi= e
ne propemodum non habeatur, ac modo non in *
laude ponatur, A T H A*Deum immortalem,quo= c
modo tam horribilem, tamcp falfam calumniam ex=
cufare unquam pofFet;'H IL* Audi, Haec funt Slei*
dani verba ex libro decimo ♦ IVlox ille (Joquitur de
eo,cuius modb meminimus, Anabaptiftarum re= «
ge) ternas ducit vxores , hoc exemplum altj quocp e
fequuntur , ita quidem, ut etiam in laude ponere= <■
tur,frequens matrimonrj repetitio* Vides, ut verba
quoq$ eade vfurpet Ofius,quib. Sleidanus ufus eft*

Ni  tj AT H*

I

Dl ALOGV  S SECFNDrS.

A T H. Video, 8c  fane crediderim , hoc effe quod
exagitat Ofius. Sed quid nobis cum illa bellua Mo
tiaiterienfiCillam conuitrjs impetat,quod ternas uxs
ores duxerit J aUoscj ; qui id exemplum dicunturfe=
quuti,non noftros,qui non modomulris libris ae=
ditis j  verum etiam collata pecunia , collatismilitis
bus-.collatistormentis, infečtatifuntillam furiama
Diabolo excitatam, dum fueric cum omnibus fuis
cxpugnaia & grauifsimis fupplicrjs aflfečfcu HIL*
Putat Ofiusdllum a uobis prognatum fuiffejprop 2
terea omnem illius immanitatem, omnescp illius
blafphemias noftris attribuit ,ATH.  PrognatuS
fuit 'a Diabolo, qui fperauic, fe pode, illo abomina=
bilipartu.renafcentem Euangelij dočhinamdiffa=
mare atcp extinguere,H IL ♦ Sic folet Ofius*Mun=
cerum quoq? fedkiofifsimumillum/crpe nobis ex*
probrat 3 qucm tamen noftri Principes diu, magna
foIicitudine 5 infequuti 3 tandem capice mulčtarunt,
Ait in fumma Ofius, nos minime debuidea Papa=
rum obedientia fe fubducere, &feccfsionem facere:
quare nobis merito imputari omnes feditiones,
omnes fe&asatcp haerefes, quar poftea natsc funt,
quid tu hic illi refponderesfA T H.Refponderem,
Papas primum non debuiffe filtj Dei dočlrinam
tam facde tamcphorribiliter confpurcare atcpcot?
rum p ere, dei n de nontantaimmanitatetantacprabie
rcfiftere his,qui eam cupiuntpurgatam, atq*in pri=-
j&ittutn nlrorem rcfli£utam,quare ipfis Papis rcferri

/ V

DE OSI O.  47

debereacceptas omnes turbas Sc  calamitates, quae
pofteanatecfuntjVtnondabiro, quin de omnibus
iilis fint apud Deum exa&ifsimam rationem ipfi
ipfi, maximo eorum malo^eddituri Sed cum im=
pudentifsimus conuiciator Ofius memitus fue=
rit, M. O RIB V S effe receptum apud Euangeli)
P RTE C O N E S, vt binas,aut ternas vxores ha=
beanc, idqj in laude ducat 3 quomodo docere pofTet,
vllum vnquam 3  ex noftrarum Ecdefiarum mini=
ftm,exemplum illius nebulonis fequutum fuifTe 3 bi=
nascp.aut ternas duxi(Te vxores;'durauit enim Mo=
nafterienfis obfidio,paucis duntaxat menfibus,vrbe
autemcapta atcpillafecerufticorum profligata 3 non
eratamplius 3 qui binas.aut ternas ducerc^Ouid er=
go Oforait, moribus receptum efle, quafi tantum
flagitium ihde poftea dimanarit ad noftros.,fitq?ad=
huc in vfuC Deinde curaudet dicere pracconcsE=
uagelrj hoc fecere 3 cum nec Sleidanus.nec quiipiam
alius ullum verbum de condonatoribus, qui binas
autternasduxerint;’HIL»Non eft dubium,quin
Ofor inftigatus 'a Satbana 3 qui repurgatas ab Idolo=
manrjs Ecclefiasferre non potefl,voluerit eas, quafi
p >lygamiam introduxerint,diffamare ) .a qua tame,
toto pedore 3 abhorremus 4 Sed referet praemium fua
impietatefuacpimpudentia dignum: Nam prope=
diem erit contemptui atq? ludibdo toti Europa:, ac
non muko poli: praecepsruet adfuummagiftrum.
Sed audi Aihanafi, quama fit iftius impudentia 3 {1:a=

M iij tim

D1AL0GVS SECVN D V 8.
tim enim, ubi nos falfifsima & diabolica illa calum«
nia de duabus, aut tribus uxoribus,onerauit, fub=*
iungit: Non poflunt iftifibi temperare quin ex qua
fchola fint profečli, planum omnibus faciant,& ex=
emplo magiftri fui,fannis,fcommatis,dičieri)s,co»s
uitrjs pars Chriftianis.,librosfuos infarciant.ATH*
Sunt ne Ofi) uerbacH I L*Sunt, qug ftatim fubiun*
guntur (ut dixi) poftquam mentitus eft de noftro=
rum tam inexhaufla libidine,ut ne coniunx quidem
illis una fuffidat,hanc enim iniquus homo non pu*
tat efle calumniam parum Chriftianam , ut necp il*
lam, qu'od nullum fit apud nos legitimum matric
monium, Sed non foliim haec, quac dixi, manifefta
in nos mendacia efFutiuit,fed alia muka quoq?. Au=
di unum nune infigne:Fecit fe,in primo eius libro,
Germanicarum Ecclefiarum cenforem , arrogan^
tifsime,& omnia furfum &C  deorfum mifeuit, qub
illas toto terrarum orbe bene poflet deformare 8C
diffamare, nulla habita Regum 8>C  Principum, aut
cuiusquam alterius ratione.Cum uero Sacramenta-
riosJeuZuinglianosmultis probris & maledičlis
profddi{Tet,eoscp efTe muko peiores Lutberanis a£=
firmaflet,imb usqjadeo immanes, utfoleant exhu= s
mare Sc  patibulo afFigere(in quo tamen menti* 3
tur)cadauera eorum, qui ad papifhcam religionem
deprehenfi funt,ciim nofbram prius fuiflent am 1 *
plexuCunq? prius dixiflet, licet falso quocp ( more

JD e o  st O, 4.9

fuo) totatn Auguftam Vindelicorum eHe Zuing=
lianam, quafi pro tribunali fedens, hscc uerba fub=>
iungit* Palam illudeft,quod prseter Saxonicas ci= <
uitates , pauci admodum Lutheri receperunt E= «
uangelium,omnesalrj,fiue apud Heluetios fiue in *
GERM  ANI  A aut Catholici funt, aut S A- «
CRAMENTARIL  A T H A ♦ Salue Ofi
Cum tuo praefra&ifsimo^hoc eft, Epifcopali 8c  mi=
trato mendacio: Nam palam eft, nullam prorfus,
nullam efle, neqj Auguftanam, ncqj ullam aliam
Ecclefiamin tota Germania, quae Sacramentaria fit,
utappellant,aut Zuingliana, fed aliquot duntaxat
Helueriorum ciuitates.H I L A ♦ Vis aliud profei
ram,ex cadem penu Ofiana,mendacium acque ma=
gnum, atcp hoc quod nune audrjfti f  atqj eiufdem
generisquocpfAccipe:Brentium feorfum a Phi=<
lippo colligere, non obfcure indicat, feorfum ab «
eo confcripta Confefsio &T Patribus in Synodo<
Tridentina oblata ,.quod in iuftificationis articulo <
non cum Auguftana, fed cum Ofiandrina confef «
fionefentire uidetur,A T H Falfum eft. HI. Falfif= «
fiimum: Confefsio enim Vvirtenbergica , antečp
Concilio Tridentino offerretur, ad Saxonicas Ec=
defias,per duosTheologos mifla fuit 5 nempe Beur=
linum et Ifenmanum, bonosuiros & apprime do=
&os, ut diligentifsime difeuteretur, an haec cum il=*
laru eedefiarum confefsioheper omnia conueniret*

Cum

DlALOGVS  SEC7ND7S,

Cum ergo Saxonici pallores pulchre utrancp cotts
gruere animaduertiflent, fubfcripferunt Vvirten-
bergicac 3 & vicifsim noftri fubfcripferunt Saxoni=
cae.Sedciim utraq? omnibus obuia fit, legat qui ves
lit,fhtimqj inueniet Ofium efle mendacem 3 hoc eft,
Brentium,inconfefšione SynodoTridentinae ob 31
lata,non colligere,quo ad aniculum luftificationis*
vtnecpin alio,feorfum a Philippo, fcd prorfus idern
docere, homincm fcilicet iuftificari, hoc eft, De°
gratum & acceptum fieri,&: peccatorum remifsio^
nemhaberepropter vmcam&T folam obedientiarn
JDomini noftri Iefu Chrifti, per folam fidem nobis
applicatitem 3 &: hanc e(Te imputatam 5 fiue impmati=
uam iufticiam, de qua Apcilolus adRomanos 8č
ad Galatas difputat ♦ A T H * Nifi fperarem Brenti 5
vtnSč  Vergerium ,adquos in primis eacuraatc^
prouintia videtur pcrtinere^effe ifti Cfio reiponfu*
ros,putarem confultum, vtnoftrarum Ecclefiarurri
omnium nomine refponderetur, ac SerenifsimO
Regi,totoc£ eius regno doktrina & caufa noftra
probaretur, lftumcp Apofcopum grauicer accufans
tes,vrgeremus,ut de eo tanquam demendacifsimo
calumniatore pcena exigeretur, Agitur enim hic de
gloriaDeiafTerenda J &: ab iniuria vindicanda,quo
nullum potefl: efle negotiummaius, 8č  in quo ma 5
gis deceat nos laborare, necp vllos labores , vilo«
futnptus.vllaue pericula.aur quicquam aliud metu*
erc*H I L* V ere tu quidem,fed qug hačienus attigi,

DE 0810. 49

funt quidem non lema* A T H A ♦ Imo grauifsima
funt, quid tu extenuas? HI L. Dixi n5 leuia,fi cum
his conferantur,quae nune audies* A T «Ergo gra=
uius adhuc nos infedaturC HI L* Audi modo,nul=
lum non lapidem mouet, ut fui Regis animum,
quantum poteft abalienet a noftra caufa: obrjcit illi
parentis , deinde omnium maiorum fuorum ex=
emplumautoritatemcp; deindeait, illum,ciim dia=s
dema Regium eius capin imponeretur, tum Eccle=
fise Dei, tum Poloniae regno obftrinxiiIe fidem iu=
reiurando firmatam, quod nunquame(Tetdefticu=
rus tueri Sc  colere fummum Pontificem cum Eccle=
fia Romana J n primis autem ifte,exofus Deo.omni
ftudio conatur eius Regiae Maieftati infinuare (h’c
hicaudiesrem indignifsimam, atrocifsimamcp in=
iuriam,qua no dubitauit afficere Reges , Principes,
Status,omnes infumma, qui purioremdodrinam
amplexi fumus) fore fcilicet, vt propediemChrifti^ c
a ni elle definamus,futuros autem Arrianos Sc  Ma=«
cedonianos. A T H* Iefu* HI L* Reuocaturos fcili= c
cethorumfuroresex inferis , fopitoscpillosianes <
fufcitaturos,utnon fimus amplius diduri, id, quod c
nune dicimus, Chriftum elle Deum, fed negaturi c
proculdubio, huc enim tendere omnes noftros co= c
natus,& noftra omnia ftudia,ut Chrifti tt  illius im= <
menfi beneficrj gloriam obliuione fempiterna ob=*
ruamus ( fant eius verba) Infumma videturfenti=
*e,uolui(Tenos incipere aboppugnationeRoma=

N n<c

Dl^LOGVS S EC F' ND V 8
nse Ecclefiac > vt ea rationc derncrenius nobis ad
Arrianifmum commodiorem uiam. A T H.O ma-
lum&pedilentem virumOfium. H1L +  Qumaic
diferde.Lutherum & Brentium ab Arrianorum fen
tentianonmultumabhorrere* ATH.  Audet hoc
quoq? dicere C HI L* En tibi eius verba; Ab Arria-
» norumfentendafe()IeBrendoloquitur)non mul 3
3  tumabborrere, ficutolim &. Magidereius Luthe=
3  rus non obfcure prae feferre videtur. A T H. Men 3
dturdeutroq?.HIL«Sedidmirandumin ido phre==
netico , quod datira ubi tam graue conuitium in
Brentium erucftauit , verba Brenti] recitat, quac fic
baben^audi num prorfus phreneticetur , diferte

contra id,quod modo dixerat,adducat ♦ Laudamus
» maiorum nodrcrum dudium, quod operam dede=
a rint, ut dodrina de vera Sč  aeterna diuinitate Chri=
» di, pura&finceraadpodcrostranfmitteretur* De=
inde infpiciat qui voluerit Confefsionem ab ipfo
Brentio didatam 5 in qua de Patre,, de Filio, Sc  Spi=
ritufando,adeummodum affirmat fefemire , ad
quemNicenum Condlium, Epbefinum primum,
Calcedonenfe datuit &C  definiuit. Certe qui ues
ram 8č  aeternam diuinitatem Cbridi confitetur, 5č
Niceno, Ephefino primo, 8č  CalcedonenfiConci=
lio fubfcribit, nihil minus, qu'am cum Arrianis co=
fentit. A T H.No ed dubium.H I L. Alibi de Bren=
tio ait.Audi AthanalEaudiarrogantifsimumcen-
fore 8č  petulantifsimum (quod faepe cogor dicere)
conuidatorem Ofium.Sed dc  Diabolici ingenij tui

(affatu*

D E OSI O. 50

afFatur Brentium) fallente fubtilitate noti taceboB= c
mile 3 quod fcriptum non eft, decernis Patri Filiurn *
prjcdican 3 uttcqualeChriftumDeuin, quodfcrip= c
tumefEtaceas, Al H.Non video quidinterfitinter
Emile Sc  <equale, cum ab eopotifsimum homine in
hac cauia dicatur., qui decreta Conciliorum, de qui=
bus dixigrauifsimis verbis fe rcuerenter fufcipere
profiteatur,fempercpprofdlusfuerir.HI Sedcum
Brentio obrjciat, quafi neget Chriftum eife sequale
Deo.audfan reuera neget uel approbepbarc funt ex
Prolegumenis pag.čp. Nec dubium eft, quin cum e
Parres NicaeniCpcilfj definieruntChriftum filium e
Dei £CWALEM eife Patri, elfentia et maieftate, c
Chriftus fucrit in medlo eorum: quia tune fequuri c
funtnofuasipforum opiniones J fedfententia Spiri= «
tus fanefti in iacra feriptura tradita et patefačla.Ciuid c
hic poterit rcfpodere Cfius, qui tanta impudentia et
iačlatiajiteris mandare aufus eft,Brentium eife dia=
bolico ingenio, quod tacere volueritCbriflumefle
a , quale Deo,cunnamen appareateum diferrifsime
laudafle eos ,qui defi nierunt Cbriftum efTe aaquale
Deo: A 1 H.HeusOfi, quisnaerirdicendusbomo
fa!3ax & Diabolico ingenio,Brentiusnean tu? HI.
Alium locum adduca , ubi fripidifsima nvalionifsi=
macp Gfrj cauillatione videbis fere eade in re.Et in=
uocatfolum patreD.N. IefuCbrifi:i.Quodefi:hoc «
nouumlocutionis genus.inuocai folu patre?Quid «
Einuoccntfiliu? QuidfiŠpiritu fančluminuocent?«
ia eos no couenifte dices in nomine Chrifti ? An no«

N i) hoc

Dl AL OGVS S ECVN DV S,

9  hocpaulo ante dixeras, quod non conuenitur in
5  nomineChrifttffi cantetur Mifla de Špiritu fančto,
3  huius inuocationem excludi visC’Forta{šisaliquid
3  cumSeruetocommune habesCATH.Videoca-
lumniamjNam cum Brentius dixerit,inuocandum
folum Patrem D.N.Iefu Chrifti, ut excluderet fan-
čtorum mortuorum (ut egoarbitror) inuocatio¬
nem, quaj tam frequenter Papiftis eft in vfu, Ofius
malitiofeinterpretatur, quafi Brentius nolitFilium
&C  Spiritum iančhim inuocari. HI L. Quod dicis
non improbo, fed poteft confodi 8č iugulari Ofius
uerbis ipfius Chrifti, qusc a Io. i 7 .Capite recitantur,
nempehis,vtcognofcantte SOBVM. Deumue=
’ rum, & quem mififti IefumChriftum. Ofius crgo,
flultifsimeloquitur, ciimait, nouum efle locutio*
nis genus , quod eft vetufhfsimum. Verum hoc
quocp audi .Brentius merito irrifit eos, quiinitio
Cocilrj canerent (ut dicunb) Miflam de Špiritu fan-
čto: Nam reuera ridiculum eft:, ut in lila tam putida
confarcinatione blafphemiarum , Mifla nimirum,
fume exofa Patri, Filio &C  Spirituiian&o, Spiritus
famfhis inuocetur. At cauillator Ofius,ergb negas,
inquit, inuocationem Spiritus fančH. A T H. Iefu,
nun^ tarnam futilitatem imperitiamčp, tanta cum
malignitate coniunčla vidi. HI. Audi & hoc, Vi*
difti čp grandi & horribili conuitio ifte modo nix*=
us fuerit infpergere et cofpurcare Reges, Principes,
ordines etftatus, omnes in Tuma, qui proiečlo Pa=

patu,,

DE OSIO . t

patu,puriore filt) D ei do&rina fe&amur, qu'od fci-
licet propediem negaturi fitnus Chriftum eiTe De=
um 3 quod perinde elt,ac fi diceret, nos uelle Mahu=
metanam impietatenijabnegato Chrifto, fufcipere*
Hfc malignitatem atrorifsimam & incomparabi=
lem uideš ,futilitatem uero in his audies, quae fl:a=
tim fubiungit: Quam edam ob caufam 8č  Chrif= c
madsufum, 8c  crucefignandimorem tot laedorrjs c
Sč  fcommatis infečlantur ,ATH,  Pracclara uerb c
confequenda;negamus Chrifma ufum fignandi
crucefuiffe a Chrifto uel ab Apoftolis inftitutum,
ergo breuijfiemus Turca^aut Arriani,etChriftum
efle Deum negabimus,quis non ftomacheturCuftjj
adeo treejciftimat fuum rancidum oleu m ,feu: Chdf=
ma; moremillum  cruce fignandi externum ;  e (Te
cum Chrifti diui nitate coniunčtum, ut hanc proti=
nus neget, quicunq? illa externa figna ,ab homini=
bus fuperftidofulis inue(fta.,no probaueritfA T H.
Hauddubieifte Ofor uenaturfibi imperitorum 5č
VulgiPapifticiplaufum ,cum tanta acerbitate 5 qui
titatur,qubd ifthgc leuicula de fuo Oleo,det£ figno
crucis noftrisfcriptisreprehendamus.HIL* Hoc
quidem uenatur , Ted Papsc in primis gratiamratcg
Una huc fpecftat, ut deformet SC  diffamet Luthe=
r um.,Melanthoneni,Brentium,aliaq? organa,per
quas nobis Pater cceleftis, ut fcripturas intelliga*
^us^aperitfenfum: Nam Brentio non modo id,
Sjmd nune audifti, impudedfsirrft impingit } quod

N irj. (čili--

DIALOGVS SECVN DVS,
fcilicet Arrianorum blafphemrjs patrocinetur
aliud quoq?itidem falfiffime. A T H ♦ Quid id eft*
HIL.  Quid de Euchariftia Brentius fentiat, nofti?
A T H,Noui,cum Luthero fcilicet,vt Brenti) fcri*
pta onima teftantur,non cft dubium,ne<^ vnquafli
fuit.HI, Tamen Ofius,vceumaccufet,leuitatisatcj?
incoftantias, aftirmat illum nune eile in Sacramefl^
tariorum partes propenfiorem" vtor Ofij verbis)^
»paulbpoft inquit; Sicutitraliisnounullisita&ifl
sbocvideris ab Auguilana Confeilione diflentire,
3 qusc fobftantialiter m pane cotineri v.hrifli CorpuS
* affirmat, fl modo eo fenfu prolata eft de Euchandi*
j Confclno, quemin Apologiafua Philippusaffert.
A T H.Si quis ab Ofio quaereret, quaj nam fint lila
nonnulla alia in quibusaudet dicere^Brentifr aCefl
feflione Augufhmadiflemire, quid nam refponde*
ret tuo iudicioC H L Meumiudicium eft, qi;od O'
fius ignorei quid dicat. Brentius enim a CofeiTiofl 2
Auguftana ncepinaniculo de Euchariflia di(Tentit>
neepin alio(v r t diximus)A T H, Miruiruftum no
metuifle p« odituru alicunde hominem, qui de tani
craiTis mendaci)s , quibus fuos libros fcatereinrelli '
go ; eumcouinceret.HElVlirumquidem hoc eil/ed
illud ^quemirum,autfortanismagis,quod in ranra
luce Euagelrj, adhuc audet mordicus retincre,acerti
niecp'tueriqu^daabfurdiirima etenormiflima, qn£
ipfimet Papiftaa fciunt, defendi nullo modo poffe*
■Oftendam enim iftum laudare, & mordicus tu eri

DE OS 10.

klas tam mukaš geiliculationes.totumcpillum, vz~
loti fcacnkum ornatum facrificuloru, quo vtuntuf
kiiHiHcantes, deifide baptifmum, Teu benedickione
Čampa naru quoq? 4  A T* Iefu* H k Imo totum illud
proluui um aby{Tumqj ineptiaru et blafphemiarum,
quscinlibro ,cuititulus Pontificak, continentun
AT 4 Serione loqueris;'H kSerio loquor a tqj inge=
nue,no vtor calumnrjs,ut Okus faci t. Quidmultis*
an no audifli beri vocem ipfius ,qua dixit,fe velle ii=
lam fidem adukum tenere.in qua natus eft:* Eft aut,
haud dubie, natus, muko ante ortum folis Euange=
lici,in defiffiniis tenebris Jn Tunama, quod adillum
attinet 5 nec vfum quidem aquae (alitce (ipfi benedk
(kam nominant) finem fibi extorquerk Quid ergo
tionulliadhuc expe<ftant Papatu Concilia,in quib«.
ipfimet Papg una cum iftis Oforibus, Afotis.Cank
fns^tapkiliSjAunSjalbscphuiusfarinaehominibus
futuri dTcntiudicesTtotum Papatu ftrenuiiTime re=
integraturi, nifi fone ad priflmas Idolomanias ali-
qdeflcntaddicuri, vtfane crediderim:'AT» Vtina
totus Chriftianus orbis haec intelligat: namfimul
intdligercc,nullam vnquam,in tanta Euangelr) lu-
moderationem nullumcp pacis ftudmm potuik
Teiniflos induratos Ofios penetrare,fcdfummam
a tq?indiesmaioremin illis dle infolentia atcpper--
dnaciam,qua nec tantillum ex his, qusc ipfimet fci=
^tit (yt  dixi) dcfendi nullo modo pofie,condona=*
rcn kvt RempublicamChrifhbnam grauiftimis di£=
fenfionibus vfcg adeb exagitatam atcp concuflam

tandem

BIALOGVS SECVNDVS.
tandem aliquatido padficarent atqj inftaurareilt*
Sed uaticinor fore,ut iftis nune idem eueniat, quod
ante X L annos contigiffe uidimus.Cum enim fe* e
fuperbifsimi homines nul!o modo potuifTent, ut
uel abufiis Sc  nundinationes fuarum indulgentia*
rum,uelpotius impofturarum taxarentur, efFedt
admirabilis Dominus Deus nofter,ut ea occafiofl 2
tanta ftrages in papatum, per machinam uerbi fu J »
fueritinflida,quantamomnesuident: fic Sc  deifl s
ceps fiet*Cum enim idi Ofores abfurdifšima quxtf
uelint mordicus retinere, cunqj audeant fe iadare*
quodnecleuiculisquibufdam medr)s,auc indiffe*
rentibus rebus pacem redimerent,idem Deus, qul
opus ccepk,perficiet,logiusqj gloriam fuam, quaitf
hadenus fecerit 3 promouebic haud dubie, HIL A*
Mi Athanafi,cogortecum agere
egifti mecum beri s & petere, ut bc
liequeam hodie diutius tecum coferre.abripit eni&
me negotium fatis graue. A T H A.Quid ni bofl 1
confulamCSed quando fperas fore,ut rurfus conu^
niamusf HIL.Cras mane ( fi Dominus uoluerit )
SC  conueniam te in tuis aedibus, feramcpipfum Oft
Iibrum,8č reliqua audies, qujc annotaui aliquant°
ineptiora Sc  monftrofiorabis, quaeaudtjftn
ATH Expedabote,&prandebis
poftea mecum ♦ H I L A*
Nonremfo*

, quemadmodunj
niconfuias,qubo

Dialogi*

DE O RIO.

DIALOGVS TER'

T I V S*

H I L*Salue Athanafi* A T HA ♦ T u quoq? falue
Hilari^uideo te fafcem librorum ferre fub ala, ut
rufticusagnutru HI L* En tibi librum.de quoheri
& nudiustertiustam multa,ATH,Sads grandem*.
H IL,En tibi alium eiufdem autoris, fatis fcecundi*
Namtres vnopartuedidit, Lege titulum, ATH»
De exprefTo Dei verbo libellus valde vtilis ac his
temporibusneceflarius , cum grada Sc  priuilegio

Imp.HIL* Titulus, propterquem vadimoniadea
feri pofsint* ATHJta eft.nifi fciremus eiTe Dilingg
impreflumu Idmiror, ubi aic neceilarius, noaddicu
fuifle adSALVTE  M:Nam puto Dilingenfem
Purpuratum omninb credere, hunc librumefTead
falutem necdlarium, vt funt fidei arriculi, in Sym=»
boliš comprehenln VidiftintuC'quid ait tandemi
HI L. Infpexi duntaxat aliquibus in locis , & for=*
tafsis oftendam tibi vnurn atq$ alterum: hoc autem
in primis mihi videtur agere, ut, quantum pofsit,
excenuetDei verbum.&facrae fcripturae autorita=:
tem detrabat, vt non fit ex expre(To Dei verbo,quo
fenduntfe vrgeri&iugulari, iudicandum , fedex
Traditionibus , aut interpretationibus Paparum
biarumue creaturarum, Vifum eft mihi veluti
Sb* oddam Epitome iftius maioris voluminis. A T*

O Sepona=

D1ALOGVS TEILTirS
Seponamus obfecro ; Nam videor mihi ientrre te*
trum odorem. HIL A R. Lege idius minoris titu*

>  tuluni. A T H A, De eo,num calicem Laicis, SC  v*

>  xores iacerdotibus permitti, ac diuina officia vul=
gari lingua peragifas fit, HI L A. Hune perlegu
AT H A* Quid tandem C HILA, Nullo modo
potedpatfut calix Laico,vt vxor facerdoti permit=
tatur, ateput diuina officia (ut ipfe vocat) vernaeu*
la lingua peragantur. A T H A, Ida pertinacia atq*
arrogantia proderit glorias D. Deinoftri promo*
uend?e, ne dubita. HILA.  Obdupefceres autem,
fi videres, quam ineptis & frigidisjn primis quarrl
a uera pietate alienis argumentis vtatur. Prodit fe
qubdEuangeliumfummeoderit, ut uereedillio=
dormortis, itaconatur illud,quacunq* ratione po«
ted (ut dixi) deprimere Sc  extenuare J utetiam con*
iečturis alkjuando agat, quo dedruat apertum
mandatum, A T H A. Coniečturis ne contra aper*
tum Chriffi mandatum C oblirerantur ne Chriffi
mandata ullis conietfuris ? HIL A R* Sic ipfe ex*
idimat ,aitenim fomfsis Ephefini Con cilij autori=
tate vfum vtriusep fpeciei fuiffie abrogatum , fed
ačlaeius Concilrj integra non extare , quibus hoc
potuiffiet clare euincere, fedtantum fragmentum*
& affert,non rerjciendas(ut ipfe dicit) coniecfluras,
quibus doceat Ephdmum Concilium datuifle,

fen*

DEOSTO.  ?4

fententia Papatus* A TH A,LicuifietiieEphefi=*
no , autCalcedonenfi jaut Niceno, aut cuiuis de=
mumConcilio abrogare mandatum Chiifti C V=
num velim fcire , quid ifte refpondeat Gelafio,
cuius in magtio (utappellant} Decreto verba funt
inferta,qua:habent AutintegraSacramenta per.- *
cipiant , aut abintegris arccanturC’ HILAR,  *
Semit fevalde urgeri a Gelafio, ut uideo, eftenim
valdefolicitus,quomodoabeofeexplicet, A TH*
Quid ait tandeme HIL AR, Muka ,inter ah* 3 ,
eos , qui ante nos cum Papiftis de hoc articulo
contenderunt, Boemos in primisnon fuifie vfos
Gelafrjautoritate, citraautem dubitationem ullam
libenter fuifie vfuros , fi vidifient Gelafium pro fe
facere. AT H A, Ridiculum caput, ergo nonli=
cebit nobis aduerfus Papiftas , ullis feripturis, ar=
gumentis , 8c  autoritatibus vti, nifi illis ipfis pra:*
cife , quibus vfi funt alrj ante nos C Vnde haufic
iftud topieum CHILARIVS.  Ex peruerfita=
te fin cerebri, qua Gigantum more pugnat cum
Deo.Deindeait, uerba Gelafrj ad folos Sacerdotes
pertinere, ATH A. Vndeilli conftat, ciimnul=
lafitapud Gelafiumfacerdotum mentio^H IL A*
Gloflatorem.incpjit, Thomam de Aquino, & Ar= *
chidiaconum, explicantes ea verba , ab integris *
arceantur, dixifie,utautambo,panem fcilicet & *
Vinum confecratum accipiant, aut abftineant a *

O .ij celebra=

Dl AL OGV S T EILTIVS.
celebratione milTarum , vt neutrum conficiatuf*
ATH.Meras nugg, En tibi Gelafrj verba,quae rnes
morias teneo,ciim{umme mih i placeant* Comperi-
9  mus,qu'od quidam fumpta tantummodo corporis
portione^a calice facrati cruoris abftineant,qui pr o=*
cul dubio, quandoquidem nefcio qua fuperfhcio*
?  ne docentur aftringi.aut integra Sacramenta perd 3
piant,autab integris arceantur , quia diuifio vniu$
eiufdemcp mifterijfine grandifacrilcgiononpoted
prouenire,Quid Jhic audis.,quod podit adfacerdo 33
tes a vel cottficientes(yt aiunt) detorqueri;'loquituf
enim de laicis, procul dubio, qui fumpto pane Tell
corpore, abftinenta Vino, feufanguine, vcinPa^

patu fit 3  A T H, Non eft dubium, oC  ipfemet Ofius
tandem videtur agnofcere interpretationem,quam
attulerat^efle alienam 'a verbis Geiafrj } q uare accurrit
adaliam anchoram, fatis infirmam; Ait enim nofl
repcriri integram eam Gelafrj epiftolam,vndc Gra-
tianus ea verba produxit ,ATH,  Quis podit fine
naufea audire tam putida C Dicat mihi Ofius 3  putat
neGratianum fibi confinxide idud epiftolae frag-
meritum ( fimodo fragmentumeft} Šc  non potius
ex integro defcripfiderHIL* Aliud eodcm in loco
annotaui jcque ridiculujautmagis fortadis,Quan-
o  do nihil ex ea Epiftola habemus prscter fragmen 35
, tum idud, quod adfert Gratianus 3  quo alio fenfi*
, verba harcaccipi oportet, quam quo Gratianus eis
»jvfus efie videtur?Porrb quo fenfu fic eis vfus,ex a*

liquot

DE OSI O.  ??

quotcanottibus, quipraccefTeruntinea diftinčHo- *
ne, facilc quiuis perfpexerit,qui non dealrjs, quam *
de facrificantibus loqui videntur,Sunt Ofiana ven «
ba 3 in quibus primiim falfum puto,qubd in przece-
dentibus canonibus, non de alrjs, quam de facrifn
cantibus loquatur;Nam de laicis quoqj mihi vide=
tur ioqui,Deinde an num abfurdifTimum illud eft,
quod aitjiios debere illius fragmenti verba eo fenfu
intelligere,quoa Gratianofuntaddučla f Qpidfi
Gratianus aliquidmareintellexifTet in alijsPatrum
fententtis 8č  fcripturis diuinis, quas compilauit (vt
folet male intelligere 3 atq? errare, qua de re extant bo
ni libelli) cogerentur ne lečfcores fequi Gratiani in-
fcitiam, & non potius verum fenfum verborum,
qux funt adducffa;'A T H,Portentofum eft,in tam
paucis verbis 8C  fere itivno paragrapho apparere
tot %dos lapfus, Sed cura meminerit gloilatoris hu
ius canonis„cur non produxit eiufmet verba ^qux
fcio huiufmodi effe 3 vt fi Papiftae poffent ea difpun=
gerejautfupprimere, valde libenterfacerent« AT.
Qnx nam ea fdnu‘H I L.Omnino contra id, quod
ipfi de Euchariftia fentiunt, fed ea nune milla facia=*
nius,AudiquideodeminlocoOfius: vtinam, in= *
quit > apudirtos Gelafrj valeretautoritas 3 nullanunc *
de fpeciebus Sacramenti eflet altercatio: atqj vbi *
boe dixit, 8č  Gelafium magnum fuiffe virum, SC  o=
toni laude dignum affirmauit (  quod nos non dif-
btenaur) producit verba, quibus Gelafius monet

O iij debere;

mALOGVS TER_TirS.
t  debere inconuulfum firmurrtcjjconftare, quicquid
9  Patres femel fanxcrunt fecundum fcripturarum
>  tramitem ♦ Adducit ergo Ofius diferre contra ft
£>C  pro nobis : Noftrum enim eft hoc axioma, u£
manere debeat inconuulfum firmutr.cpquod Pa 1 *
tres & maiores noftri fanxerunc, S E G V N 3
D V M SCRIPTV  RA  RVM  TR  A*
M I T E M , At  Ofij 8c  reliqui Papiftae cofl s
tendunt,debere inconuulfum manere,quod ma 3
iores noftri, etiamfi non fecundum diuinas fcrip 3
turasfanxiffent: fatis enim putant, fi maiores no 3
ftri aliquid fanxerint , hoc tantiim fpečlant , hoC
adorant, quicquid Chriftus Dei Filius far.xeric»
ATHA,  Dixifti mihi ftatim initio, iftum effe iu*
dicioprauo, 8c  fempermagis ineaopinione con 3
firmor, HILA*  Quaefo te Athanafi fine mead^
huc expaciari in hoc campo, vt agnofcas, quam Cit
pertinax ifte Hypocrita « Animaduerto primul)*
Carolum Quintum Caelarem, deinde Paulum Pa-
pam eius nominis irj * cum omnibus Cardinalibus,
hoc eft, cum tota Romana Ecclefia(V t ipfi interpret
tantur) deinde AloyfiumLippomanum , Vero 3
me Epifcopum,quem Ofius fufcipit & fummis lau-
dibus efFert, Poftremo ipfum Afotum Dominka-
num,que idem Ofius vbicp venerabilem Sc  infignč
virum predicat, animaduerto inquam, omnes ho«,
quorum maxima 8c  incomparabilis eft apud O 38
fium autoritas, cenfuiffe calicem laicis efTepermit 31

tendum,

DR OSI O. S &

tendum,^ tamen non commouetur Ofius,vtcum
illis confentiat, vfcp  adeb eft durus Sc  folitarius,
quin 8čfafcinatus Papalibus prieftigijs* ATH»
Scio de Carolo Quinto, qui in libello, quem Inte*
rim appellantjno folum calicem laicis, fed miniflris
Eedefiarum vxores 3 Cae(area autoritate, permific,de
reliquis b  quos nominafti, an ita fenferint, me latec*
H i L* Paulus irj. Anno virginei partus M* D*
X L V 111 * Pridie calendis Septembris, tres in
Germaniam legatos milic s  quibus mandatum, de
coufilio Sc  afTenfu omnium Cardi nalium (lic enim
habetur in bulla ) dedit, vt petentibus fibi permitti
calicem > autvfum vtriufcpfpeciei, non denegarenti
ea bulla palTim extat,impreira Bafileae^curante V er=
gerio,apudOporinum. ATH A, Memini nune
iftius legationiS jhunctitulumiačlabat, proredu«
&ione multorum populorum Germanicae natia=*
nis, Sc  memini eciam, eam multos, magno cachi=
no,fuilTe profkjuutoSj&T nec mulicrculam quidem
fuifleinuentam, qu x  voluerit ad Papatum reduci*.
H LEa ipfa Legario eft, A T H Sed vnde fcis Lip=
pomanum V eronae Epifcopum fentire,calicem laix
cis effe permittendum certein ea ad IlluftrifTitna
Radztuillum,cuiusfupr'amemininius,Epiftolaalii:
terfentic. H I L* QuicquidineaEpiftola videatur
fentire, is fuit vnus ex tribus legads 3  qui bullam Sc
tnandata, de quibus dixi,per Germania circumfere=


BIJlLOGrS T ER.T ITS.
bat, cccfo, palTus ne fuiffet legationem ad fe cfefcrti,
inquacontta fuamipfiusconfciendam calicem lai' 58
cis permitteretfnon cft credibile de viro, quem O 33
fius tantopere admiratur* ATH A« Sed de Afoto
quomodo docebis idem fendre ? Nam de reliquis,
quos nominafti, videris mihi belle docuitfe. HI !>♦
Cum libelius^de quo dixi,cui dtulus IN T E RI
quemnonnu11ifphingem,nonnullichymeramap i
pellant, monftrum cerrefuithorrendum, fuiffetirt
comid)s Auguftanis , anno M. D* XLVIlk
le<flus,non dico perle&us, fed cum pauca quacdani
eius verba lečta fuiffent(nota eft hiftom,qua mulil
nonlibenteraudiunt cumrecitatur, ne inmemoris
am hominum reuocetur,quo ardficio pene oppref=*
fialiquandbfuerimus) ismanfic aliquandiu penes
Afotum.,qui in pleru cp locis cum inuertic, fuo mo-
dojatc^corrupittcum verononanigentlocum,ifl
quocalixIaicisconcedebatur , ergo probauit qu#
non expunxit : vtplacet hoc genus collcčlionis*
A T H Quid ni placeret r Sed Ofius patronus, feU
curator Afoticus abs te primum qua*reret, unde
fciaslibellum fuitTecorruptum? HI L* Refponde*
rem, abonis 8C  grauibus viris , quibus licuic eurn
legere, antequam ad Afoticos ungues perucniffet.
A T H. Quid fi deinde peteret, vnde fcias ab Afoto
fuifle corruptumCH I L* Refpondcrem,is fecit cul
prodeft,proderatmonacho Afoto, adaucupandafli
Paparum gradam,fi corrupiifet, ergo is fecit. A T*

DE  OSJO. 57

Quid fiOfiusampliusurgeret peteretcp, quomo=
do fcias libellum. in potdfatem Afoti peruenifie?
HI L*Quia proprie ad Afotum,qui tune fuic a Co=
fefsionibus Caroli Quinti, perrinebat, eiusMon=
ftri curam habere , imo muki funt in eaopinione,
qu'od Afotus libellum conflarit, adiutustamen ab
illo praeclaro triumuiratu ,Fiugo, Sidonio,& Isle=
bio Agricola* Sed fi plura adhuc Ofius 'a me in hac
caufapeteret,ablcgarem illum tumad multos Prin=
cipes ,tum maxime Auguftam Vindelicorum,vbi
res gefta cft,, Sc  quotquot funt aliqua autoritate viri
affirmabunt, verifsima efte qux dixfi Quin caufam
quoq?adducerent, quamobrem Carolus V, Afo=
tumloco amouerit& proiecerit'afe*A T H,Quam
caufamadducerent:H IL*C>ubd Afotus perpetub
S>C  importunifsimein auribus Cacfarisinftillam, 8C
lateraeius urgeret , eumfaluum fieri nullo modo
pofie, nifi omnes Lutheranos gladio abfumeret.
A T H* Memini me idem a grauifsimis uiris fgepb
audiuifie J quanqu'amaiia quocpcaufaaffemir,qubd
fcilicet Carolus V.prgcfenfifiet Afoturn effutiuifte
tionnulla, quae in Confefsione ipfius Cajfaris audi-
ifiet, & putoutranepefle veram: feddigrefsi vide^
*nur alibro Ofiano, HIL* Minime gentium, om=
'aiaenimhaecpertinent ad detegendam incompa=
Jabilemimpietate & pertinatiam Ofrj, qui nec Cx~
*aris,nec Papae, nec Cardinalium, necaliorum vi*
*°*um ^uos ille ipaximi facit, autoritate permoue=

P tur.

BIALOGVS TEILTIVS
tur. Atinquodemumarticulo C Certe in  eo, qui
muko minus poteft a Papifhs defendi, quam qui 5
uis alius ex controuerfis* ATH A* Fadt ad rem,
non nego, ut fadt etiam, quod de Afoto 3 quem
jfius tantopere admiratur , attigimus; fed dicmiHi
Hilari,potes ne mihi indicare, quid ifte deConrilijs
(cribat^HIL A R.Poffum.akinfummajOmniaeF
fe facroiančHfsima,nos aucem rerjcere, quicquidilla
, ftatuerunt,audieius verba. Quicquidafan<?h's pa=
> tribus traditum, quicquid Conciliorum autoritate
a  c5iritutum, quicquid incredibili totius orbis Chri^
, ftiani confenfu,tot fgculis eft receptum.id tanquaitt
hominumcomentumrerjci voluiitis. A TH.Falia
omnia,Proh Nefarium criminatorem Ofium: Non
enim rerjdmus promifcue quicquid Patres, quic*
quidCodIia,quicquidChrifh'ani orbis cofenfus in=
uexerit, imo muka quae funt in Patribus reuerentef
fufcipimus,8č muko funt plura ea,qujefufcipimus,
qu'am quae rerjcimus,ut fufdpimus etia muka aCo 5
cilrjs coftituta,8c 'aChriftiani orbis confenfu copro s
bata. Sedduntaxat rerjcimus>, quicquid alienuma
uerboDei inuečlum fuerit, fiue a Patribus , fiue a
Conci!rjs,fiue a toto terrarum orbe,fiue ab A ngclis,
fiue ab Apoftolis fuiffet inue&um, qubdita nos di'
uinusSpiritusper Apoftolum moneat 3 vbi inquif>

, Si Angelus e codo,autnos,nol1:ireliqua.HIL
omnino cotra.Cum enim Euangek'umhabeat,B 1=
,BITE  EX  HOC  OiMNBS,hominesautem

nefcio

DE OSIC).  ?3

nefao qui mitrati et laruati/edentes inConciliabu«
lo Bafilienfi &Confl:antienfi J  effutiuerinthacc ver=
ba;Licet Chriftus inftkuerk fub vtracj? fpecie, tame *
hocNON OBSTANTE  (Ocenim prorfus, c
diferte derogant mandato Chrifti}fhtuimus,ut co= *
trarium fiat; Ecce, diuinus Spiritus monuit, neqj
Angelis, necp Apoftolis Iefu Chrifti licere,contra
mandatumChrifti 3 quicquamftaruere > fedanathema
efle,qui fecus ftatui{Tet,ifti contra/eriunt enim ana=
themate } et in ignem conijciunt eum,qui Chrifti in=
ftitutionem prgfertordinationi hominum, Sc  quo=
rum demum hominumCcarnalifsimorum etcrude=
lifsimorum* Sint quide quanta volueris (ančtitate
SC  virtute,nunčp licebiteiSjnunčp 'aChriftiinftku*
tione, vel latum vngue 3 ullam ob caufam ,difcedere;
fed qualesPatres,quakslaruae 3 in Conciliabulo Co=
{tantienfi fuerint,appam ex multis quidem,fed pr^=
cipueex eacondemnatione,qua tuleruntinloan-
nem Hufsium Sc  Hieronymum de Praga, quos ad
fe/ub fide publica (fi Dfjs placet) vocatos ; in teter-
rimum carccrem ilico condiderunt, O venerabilcs
Patreslpoftannum vero ,c'um vidiBTent itlos tene=
bris,fqualore, inedia, 3c  frigore bene fuifie macera=
tos 3 & excarnificatos,audierunt quide pro fedicen=
tes/edtanta impatientia& indignitate audierunt,
^uantateftaturdiquitfuis lireris Poggius Flomi=
nusjhomo Papifta 3 nequis fone putetc noftratibus
«5 fuiflfe,cu illos martyrcs Chrifti fumoge laudec, Sc

P ij durifsk

Dl AL O G V S T EH.T IlTS.
durifsime cum illis actum fuifie demonflret, dein=
de flammis crudelifsime vtrunqjabfumpferunt, ad
huncne modum celebrant.urConciliaC' In iflis ne
praefidet Spiritusfančlus? lfla ne praefert Ofius cla s
ro 8č  aperto verbo Dei C  Quod nam autem clarum
Sc  apertum dicendum erit, fi hoc no erir,B IBIT  B
EX  HOC  OMNESC&:apertumefle fatetut
s Dccretum ipfum conciliare, in quo ita habetur (ut
9  modo dixi)licet Chriftus inflitueritfub V T R A s
Q_VE rpecie:fub utracpdnquiunt,Chrifluminfl:i :S
tuiiTe ,imofatentur quocp in PrimitiuaEeclefiafu*
ifle vfum duplicis fpeciei , taraen hoc non obfbmte
contrarium decreuimus. O elegantes homines:Guf
autem contrarium decernitis? Quia 3 inquit Ofius,
inflitutio Chrifti, tacito quodam confenfu totius
EcclefiteCatliolicae.fueratabrogata, AT H. Dicit
hoc OfiusCHIL, Audi num dic 2 it y  Sc  quidem difer^
, tifsime:Exquotempore,Germaniaepars,qu^ nobis
, eft vicinior, Chrifti recepitEuangelium,exeoufu i5
9  utriufcpfpeciei, tacito quodam confenfu totius E^
, clefiae,ruifle videturabrogatus.A 1  H.Miferetm^
busH  hominis^ui c ^ m  legeritapudiureconfultos, legeS
< 3 mbus. C  ciuiles,tacito cofenfu omnium.perdefuetudineab-
rogarfidem putatpotuificfieii deinflitutionib.
prgceptis Chrifli.o pr^pofteri iuditii homine*Qu ,<: *
potefi: magis blafphcmum dicif V erbum enim
minimanetinseternum,nonpotefi:pracfcribi, non
potefi abrogarfnec tantillum mutari, necp ab A n s

DE OSIO. 59

gelis quidem,aut ipfismetChrifti Apoftolis(ut mo
do diximus) cur ergo pofsi c ab iftis Ofr)sCHIL*Sed
mifereat te eorum Patrumquoq? , qui mConcilio
Conftantienfi 8C  Bafilienfi fuerunt:Nam licethimi=
nime vtantur eifdem prorfus verbis, quibus vtitur
Ofius,quod fdlieet,tadto quodam confenfu homi=
num, pofsit abrogari man datum Chrifti ,tamen ide
prorfus pronundant,entibi verba*Ciimhuiufmo= *
di conluetudo (de danda fcilicet vna duntaxat fpe= «
de) ab Ecclefia Sc  fandis Patribus radonabiliter in= c
troduda,8d diutifsime obferuata fit.habenda eft pro *
lege* Et totidem uerbis agunt Bafilienfes quoqj,
quid attinet redtaref* A 1 H. Miferet me eorum
quoqj,fedmagis Ofrj,qui incidit in magnam luce,

ŠC  foelicitatem fcripturarum,8<r tamen ufcp adeo cg=
čutit* Sed ciim ifii Patres Ofiani recipiantatcpap*
pellent rationabilem atcplaudabilemeam confue=
tudinem, quacfuerat inueda contra tamapertum
verbum Dei, ablego illos ad eorummet Canones,
qui funt in decreds,dift* 9 *in omnibus enim illis co=
tinenter , 8c  funt decem numero,clarifsimis verbis
pronuntiatur, Nondebereconfuetudinemrationi c
& veritatipraeferri , Abolendam efle confuetudi= c
nem, quaceft veritad contraria , DixifleChriftum *
egofum veritas,nequaquam egofumconfuecudo, *
Confuetudinem fine vericate erroremelfe, verita= f
tem ualerednualefcere,^: i n  seternum uiuere, Chri=*
ftumfolumaudiendum, Sc  non debere nos fpeda« e

P irj. re quid £

DIALOGVS T ER.T IV 8.

' *equidaliqais antenos faciendum putauerit, fcd
, quid primus,quiante omnes eftjChriftus fecerit,8£
multa huiufinodi praedara, modo ab illis feruaren*
tur,In fiima larifsimum capum, in quo aduerfus O 3
fium excurrat,habiturus eft ,qui prouintia fufceperit
refpondendi, in hoc prgefertim aniculo* Sed redeo
ad id,quod modo intcrrogaram, obferuafti ne quo s
modo is definiatconcillum ; cui čredi oporteatC HI*
Antequam de hoc refpondca,quccfo,fine me unum
adhuc atcpalterum locum ex eode Dialogo afferre,
A T. AfFer quicquid vis.audio.H I L* Ofius efl in
fiumero fuperfhtiofifsimorum illorum hominum,
qui nullo pacfio ferre pofTunt ,  ut Biblia in uetnacu=
lam linguam uertanrur, A T H* Bon um ingeniiim
tiarras,& vere Epifcopale« HI L« Muho minus, vt
in ternplo, cimi preces fiunt,aut officia (vt ipfe vo 3
cat) diuina pcraguntur, fonet vila vox vernaculai
fatis enim čile putat, 0 verba diuinarum fcriptura^
rumaures noftrasjicet obfcura et non intelle<fla,fe*
riant. ATH, Apoftoluslongcaliterfentit.i.Coi'*
14. cui oportet nos credere, Paulo ne, an ifti OfioJ*
HI L* Mirecauillaturcontra locum Pauli, 8 l  de*
mum dicitlicuihe Ecclchae id, quod Paulus docufc
rnutare* A T H A* O ineptum, imo blafphemutn
hominem* HI L* Sedaliud audi ctiam abfurdufl*
» atcpblafphemum, Si, inquit, credirum efta genci^
» bus, qubdquaedam carmina, quas prjccantaiione*
>  appellant,quibusiftudartis eft ,infufurrantes, no s

minibu*

D E OSI O. 6 o

minibusquibufdam compdlatis, qusc necipfi qui^ c
dem, qui inuocant, norunt, ex foio vocis fono ud *
fopiantur ferpentes , ud etiam de cauernis perm- *
hantur abftrufi, A T H A* lefu 3  Iefu, quid audiamC *
Ergo Ofius vult,ut imitemur quod fecerunt Ethni=
ci,no quod Paulus docuitjatcp, ut per fonum (acra^
rum Scripturarum non intelle&arum popellusin--
eantetur, ut incantantur ferpentes *  H I L A R*
Remtenes, quare non recitoreliqua,qua3hicfub=:
iungit Ofius ,fed alibi fic ait; Angeli afsiftentesin c
confpečlu Domini* Sc  videntes faciem eius ,liben= c
ter Sc  grate acdpiunc, fi femper verba fcripturae, «
Sc  horum nominum appellationes veluti carmi= c
naquaedam& praecantationes ex noilro ore pro= «
mamus.Et paucis interiedlis ; Si ergo vides, o au=
ditor , aliquando legi fcripturam in auribus tuis, «
quam non intelligis , Sc  fenfus eius tibi videtur «
obfcurus 3  interim fcias te hancprimam fufcepiflTe e
vtilitatem , quodfoio auditu , velutpra?cantatio= <
ne quadam , noxiarum virtutum , quae te obfi= «
dent , Sc  quae tibi infidiantur , virus depellitur, «
8dfugatur. Obferua tantum , ne efficiaris.,ficuta= «■
fpides furdae, Sc  obturantes aures fuas , ne audi= «
ant voces incantationis 8c  venefictv A T H A*
lefu, lefu j iterum exdamo, plenus magnoftupore:
Namvideoiffcum omnino putare,uerba diuina non
štitellcčta, in templo pronuntiari pro incantatione,

8dpro

BIALOGTS TER. TTVS*

&T pro veneficio,an in eum vfum fuerunt nobis di s
gito Dei defcripta;'HIL t  Teget fe autoritate On’ 3
gcnis ; qui ad eundem modum videtur fentire.,cuius
etiamuerbarecitauit. ATH. QuafiOrigenes,in
ca duntaxatre.,fcedifsime lapfus fuerit, an non noftr
HieronymumOrigenis multos errores acriterifl=
fedatum fuiffe t  ergo folet fa?pe Sc  grauiter errare*
HIL. Nonefi: dubium,quin hic quocperrauerit,
Sed Ofius,ut eft praui iudici), in eo potifsimum O*
rigenem fequitur , in quo crrauit , Sed audi haec
»quocp, Si non promendae funt, vel non audienda?
»precationes, nifi quas intelligas, quid ex eo confe-
aquetur aliud , quam nullum fore in Ecclefia Del
sPfalmorum vfum, quos Dauid confcripfit;' Quo=
*tumquemq? enim reperies, etiam ex dodioribus,
>quifententiam eorum aiTequatur, qqacunq? tande
linguapromantur C Hadenus Cfor , qui magna
contumelia afficitSpiritum fandum^ Dauidein,
ciim dicat eum dedifleEcclefiae Pfalmos , qui nofl
intelligantur.ficutalibi vociferanturiftffermoneni
diuinumefleambiguiim,velutSphingos amigma 3
ta. N6diffitemurpleraqjinPialmis efle, pauloob^
fcuriora 3  fed multo maxima pars, fi a dodis Sc  pi) s
vinsfuerit diligenrer, in vernaculas linguas,con 3
uerfa, etiam a vulgo planeintelligi, 8c  eum dulcih
fima confolatione 8č  tnagno eum frudu legi & de=
cantari videmus. ATH. Omninoinep.e Šc  ftulte
raciocinatur Ofius , fi non promouendae funt vel

nori

DE OSIO. 61

tton audiendae pr ecationes.,nifi quas intelligas,nul=
lusfuturus eft inEcdefia Pfalmorum vfus, quod
pauci eos intelligant* Quorfum ergb putat effea
maioribus inftitutum, ut decantetur in Ecclefia res
obfcura Sc  non intelieda C HI L* Quorfum 7  non=
tieaudiiftimodb,uttalibuspraecantatiombus , Sc
ueneficrjs populus pracmuniatur a noxrjs 8čveluti
incanteturCA T H* Vereincantatur Sc  dementatur
ab iftis nugis Sc  pradigrjs Ofianis,HIL +  Audi qu£
fequuntur:Habemus,in linguam vernaculam con=*
uerfam orationem dominicam , quam multosau= c
tem inueniri putas, qui vel tertium illius uerbum, e
faltem ad literam intelligantfcerte ex imperita mul= c
titudine vix centefimum quemq?,vt intcrim de fen^ e
futaceam, Quisnon videat Ofium liuore SC  odio
hiclatrare , ut diffametufum vernaculaelingusein
precibus 7  AT H* Vnica duntaxat ratione pofTet
excufari, fi quis videlicet diceret orationem Domi=
nicam non fuiffe diligenter& verbisperfpicuisin
linguam Polonicam conuerfam,!! enim fuerit rede
conuerfa, falfifsimum eft:, vt ncc tertium verbum,
faltem ad literam,intelligatur.H I L,Statim fubiun=
git: Apud Ru(Tos,necp graccas, necpladnsc linguse c
infacris vfus eft. Nunquidautem, quac pronunciat 4
facerdos epopulo quiuisintelligit , ;’pleraqj ne facer= <:
dotes quidem ipfl, nemo tamen apud eos quirita= e
tur, offiriadiuina, lingua non intelleda deeantari» c
Expende Ofiaticum argumentunn Rufsi non que=.

CV runtur

DI ^4 L OGV S TE1LTIVS
nmtur officia diuina,lingua non intelle&a, decane
tari, ergb male faciunt reliqui populi,qui cuperent
ea decantari tali lmgua^uae pofset ab ipfis intelligi*
A TH.Hocperinde effacfi quis diceret, Varmien«
fis Epifcopi Diocefani libenter verfantur in illis te-
nebriSjin^uibusabOfio continentur (exceptis ta* 1
men Elbingenfibus, ut funt boni viri) ergb reliqui
Poloni non deberent defdfcere(ut faciunt indiesja
Papatu. Mirum certe iftum Mitratum non pudere
tam putida literis mandare, quo demum feculofil 5
luftri certe Euan geli] lumine,& pererudito: perge
de vernacula lingua exOfio,fi quid habesJLilL A*
, Pergam* Narrat Sdauicam linguam plus etiam,
9  quam quartam Europaj partem copledi: Hac enim
, uti Bohemos & Morauos, 8c  CaiTubos, Sc  RufTos,
, &Mofchos, &Suetios, Dalmatas , Boznenfes,
9  Croatas, Rafcianos & Serbos. Hadenus uere,nifi
quod non omnes adhuc recenfetpopulos,qui Sela*
uica lingua utuntur, Recenfentur fere omnes 'a G&
nerofo Domino Sigifmundo , fumma prudentfc
8>C  virtute Barone abHerberftein, in commentarfjs
rerumMofchouitarum, Moxait Ofius , idasna*
tiones uariare dialcdis, Hoc quoqj uere. Podremo
, inquit: Si voluerimus tam multas 8c  varias trans*
3  lationes diuinarum fcripturarum adornare , qu#

* omnibus iffcis nationibusiatisfaciant, vixredepro*
, uideri poterit,quis enim praedabit, fi fua quseq? g^ s

* dialctdo facrasprecadones & lediones verfasba*

buerif*

DE 0 810. 6z

buerit, ut tiullus error in vertendo cotnmittatur?
Hoc inepte Sc  calumniofe , 8c  a fentinis Ecchiani
mutatum(is enimfimile nefcio quid) necp enim to=
tide vetfiones eifent curandse, quot funt Sclauicac
Jingu se nationes,eum fint tam multse,&:varient re=
ueradialečlis,fedquemadmodum in Germania,in
Italia 3 in Gallia 3 m Hifpania fit, attemperandse eflent
verfiones,ea fcilicet diale<flo, quse communior eft,
utmultisfimul vna verfio poffet (atisfacere }  quod
non eflet valde difficik fačlu* Deinde quod Ofius
ait de periculo,ne quis error in uertendo committa=
tur,ergo efle a verfionibus abftinendum, prodit fe,
qubd timeatjne populus Sclauicus,fi legerit,aut au=
dieritBiblia, intelligatfe hačtenus fuiffeab Rafis 8C
Vnčiis enormifsime deceptum« A T,Poflet ne fer*
re,quod credas, Ofius,vt Biblia in Sclauicam ling=
uam verterentur, iuxta veterem & vulgatam ver=
fionem, quse Papiftis eft in vfu, optimafide, ita, vt
nultus error, ut ipfe intelligitjCommittereturCH I L*
Nihilminus, audi quid dicat: Eft: vfu compertum
verfiones iftas literarum fandarum inlinguagen=
tis alicuius vernaculam , multum Ecclefia: Dei in=
comodi attuliflfe* AT H. DebueratdicereJBcckfise
Paparum,na huic multum reuera imcomodi attule=
*unt, vt vicifsim plurimum comodi Ecclefi^ &  glo
Iefu Chrifii.Sed cum neqj hoc pofsit ferre,quor=
fum attinebat dicere, non pofle commodefieritot
vetfiones, &metuendos errores^fierentCHIL«.

CI rj Rem

DIALOGVS TEILTTrs.

Rem percepifti,hocipfum volebam dicere de Ofio,'
qui delirat nugatur cp extra caufam 5 vt fuus eft mos,
Sed audi reliqua 3  Eccius, in loco communi penul=
tirno 3  garritnefcioquid de Hieronymo,ex cuius
impetratione, Miftaefuerint Sclauica lingua cele^
bratse* Fabulam narrat, Namlonge poft tempora
Hieronymi, nimirum antefexcentos duntaxatan=*
nos, tempore Methodrj & Cyrulli, qui Morauiam
ad fidem Chrifti adduxerant, cseptae funt Mili#
Sdauorum lingua peragi. ATH, Quidtibinune
cum iftoinepto EccioC 1  cur adducisCHI L. Mane SC
videbis, Eccius itacp, poft illam fabulaimfle ait: At
, crens huiuslinguae dudum cefsit fuopriuilegio,8č
, k  latinae conformat Ecclefisc,A T H* Mihi videris
negare;Nam capite abnuisCHI L*Sie eft, nego con=
ftanter,Gens huius linguae minime cejfšic fuo priui=
legio (fi modo id fuit priuilegium) Sc  minime fe
conformat latinae Ecclefiae* ATH. Certb nefcis^
Audiftin tu M iiTas Sclauica lingua C HI L. Verge-
rius, primum habuic in Ulyria, Modrufisefcilicet,
deinde patrisc fusc Epifcopatum , qui eft in Italia,
n epe citra Arfiam fluuium; Nam ibi nune eft Italiae
terminus, qui aliquando fuit ad Rubicone: a Ver=
gerio itacpfjfcpe audiui,quod in vtraqj diocefi Iufti-
nopolitana& Modrufienfi, Miflaz alieubi latina>
alieubi lingua Sclauica peragantur, ac nonmodb
illic, fedin Carnia, in Carniola, in Croatia & alibi
quoqj,& eft: plane notorium,En tibi Eccij, quo O a

D E OSIO. 6)

fius tam facpe vtitur duce &: praeceptorc,in fcriben-'
do fidem:quales fraudes, qualia nugarum portenta
fuiftetnobis obtrufurus, fi deterris nuperrepertis,
vel deMofchouiris eum verba facere contigiffet,
cimi de iftis fcribens, quae Hunt X V*ad fummum,
dierum ab hinc itinere, nonin quopiam angulo,
autintenebris , fedinipfafere luce Italiae, conatus
fuerit lečioribus imponere, qub credercnt, nufqua
locorum effe vernaculae linguaein Ecclefia vfum„
A T H, Ciim feceris mentionem Vergeri) , quem
audioantetrienniumcacpiffe curare, vtinlinguam
Sclauicam nouum Teftamentum conuerteretur,
quomodofuccefsit labor?HIL 4 Probe,lam nouum
Teftamentum prodrjt, iam Chriftus eum Sclauis
quoqj loquitur,Teffcameto accelferunt, etiam Scla=
uice,aliquot Loči c6munes,quin Poftilla quocp > in
nomine Domini,autore P +  Trubero« Sed audi am=
plius, quandoquidem iftaverfio feruiet duntaxat
Carnise& Carniolae, 5C  vicinis quibufdam pro =
uinttjs, Vergerius nune eft in opere, Sč  curatuer-
fionemvtriufcp Teftamenti,quae itafic dialectisat-
temperata, vt a reliq u is quocp nationibus Sclauids
intelligi pofsit, faltem a prascipuis,atqj in primis a
Dalmatis. A T H. Quam iniquo animo feret Papa
eum fuis Ofrjs, vt do&rina filrj Dei genuina 8c  pu=
r a,adtammultasnationes propagetur* HlL.Non
eft dubium,quin iniquifsimo animo laturus fit, fed
no fuccenfuit Serenifsimo Ferdinando Caefari,

Q_ irj qui

DIALOGVS T EILTIV 8.
qui ante triennium iuffit, non mediocribus fump=5
tibus }  excudi nouum teftamentum cara&eribus 8C
lingua Syriaca,quod Epifcopo Ephefino dono mi=
fit,vtfuis Diocefanis,& vicinis Epifcopis commu-
nicetcfds enim Syriacam linguam efle illic uernacu
lam, atcp eam ipfam vernacula, qua Iefus Chriftus,
qua eius mater 8>C  virgo,qua Apoftoli 8C  omnes res
liqui illic vtebantur A T H,Scio,fed multi pruden*
tes viri fufpicabatur,ne quid monitri aleretu^prae 5 *
fertim cum I o ♦ Lucretius "a V idman editioni ptx sS
eiTet*H I L,Puto me fcire rem totam.nam domiba-
bui Mofen Meridingum 5 nationeSyrum, quieRo
mafuerat Viennamaccerfitus,inhoc, vt editionem
curaret*A T H* Quidillerquemnamdicebatfcrip=
fiiTe lingua Syriaca nouum teftamentumC' HIL A*
Ignorare fe aiebat autorem,fed codicem fuiiTe valde
vetuil:um,nec diflentire (falteminre,qusefuerita s!
licuius momenti) a Graecis 8c  Latinis editionibus*
AT* Audiuitamen denefcio quaimpoilura, qua
vfus dicebatur ea in re Lucretius.H I L*PoiTum ti*
bi de ea quoqj. Ab ecdem enim Mofe audiuijoafl 1 *
nem Lucretium, p meter EuSgelium Syriaca lingu*
fcriptum, HabuiiTe feorfumaliquot folia, etiam Sy*
riace, fed qusc ipfe Mofes aperte videret fuiiTe noti
multorumannorum,Lucretium tame ea quocp  cu=
ra Te excudi, vna cum ipfo Euangelio, teftatumc^
fuiiTe in fuis praefationibus,ea non multb poft term
pora Apoftolorum fcripta fuiiTe * A T H A, Quid

nam

DE 0 810.  e ?4

nam erat in itlis folijsfH I LJndex, quakm folenc
Papiftae affigere editionibus noui Teftamenti, hoc
eft,quod nam fragmentum Euangelrj debeatlegi in
die dedicationis templorum , in dk mortuorum ,
infefto virginis,&: aliquorumfan&orum 3 nugaein
fumma, A T* Imo Sathanicaeimpofturae; Apoftoli
He ftiderunt SC  comminuerunt Euangelium in fru=
ftula SC  fragmenta C Apoffcoli ne aut de dedicatione
teplorum, aut de die mortuorum vnquam cogita=
runt* H L Sic cenfuit Lucretius,addiditcp quatuor
prgfationes, bene Papifl:kas > inquibus deilloIndi=
ce^uafifuerit nonmulto pofttempora ApoftoIo=
rum fcriptus, prolixe differuit j fcio^ui habuerit in
animo contrario fcripto fe ob^cere, fed cum Eucre=
tius,flatim poft eaeditione,diefuum obrjiTet,amico
meo no vifum fuic lučtari cum laruis, A T\Haben=-
da. erat ratio viuentium, quos commonefieri, ut ab
impoftura cauerent, fuiifent profečto opera?preti=
um, vtinam adhuc fcriberet,H LFiet fortafsis. A T*
SiOfius in iftumlibrum incidiflet, hauddubie vo=
luifTet vti eius autoritate.H i L. Quid ni? c um alio=
rum quoqj librorum fičHtiorum atcp apocripho=
rum auroritate niti foleat, Illud miror, neminem ex
Papifticis adulatoribus & propugnatoribus ha( t fe=
nus extiti(Te 3 qui adduxeritillum Lucretianumlndi
cem verfum ex Syriaca lingua,vel pro Purgatorio,
V e1 pro Ecckfiarum dedicatione, vel aliquo huiuf=
^odianiculoconilabiliendo* ATHA, Fortafsis

eos-

Dl -A LOGV 8 T EH.T IJTS.
eos puduit* HIL A. Noti puduiflet Ofium 3 utpot'e
qucm nihil pudet, fi modo in librum incidilTet,
Nuncfiuis.admaiorem librum redeamus, fed ta 3
men antequkm ad id refponderem^uod de Conci 3
lrjs petere inftitueras, vellem quod promifi exfolues
re: promifi enim me locum oftenfurutn , ubi Ofius
Sc  vfum nefcio quarum veftium^uas faeras nomi*
nat, quib. fdlicet vtuntur Mifsificatores,&: multaS
eorum gefticulationes, aliac^ ineptifsima et blafphe
malaudat Sc  mordicus nititurminere* A T* Vfcf?
adeb parum timet, quod Sc  mifiam Sc  Papatum ab
radicibus ipfis ruente videatcU LTimeat uerb.imo
audacior Sc  arrogantior eft fečtus* Conqueritur er^
go de Caluino quod plura abrogarit, quam Luther
, rus, en tibi verba: Fecit quod adhuc a Luthero SC
, fečfotoribus fuis fatfium non fuitjUt Sc  faeras ueftes,
9  curnres diuina fieret,&luminarium vfum, SC  carn-
,panarum pulfum prorfus rerjeeret, A T H.Curnotl
addidic, O rem indignam Sc  deteftandam, aut ali*
quid huiufmodi, ut folet effe importunus exclama*
tor, quanto autem verecundius 8č  grauius fecilf^
fi in tanta luce Euangeltfiftas narnias difsimula(f^»
HI L, Aut faltem.fi non alias efFuduiffet multb toP
iores, qualesnuncperftaingam,Nofl:ifacrificulirt rl
folere.antealtare. vtiplurimisillis geft:iculatiofl 1: *
bus Sc  confignationibus, praeter multiplices ill aS
veftes , quasnofter Ofor faeras appellat: quiafu e *
runt refperfae aliquot guttulis aquae luftralis,

fal fe'

DE  OSJO,

fatfae, Ofius ergo, veluti in contemptutn Sc  contu=
meliani pau is cceleftis, qui, mifia Euangelrj aurora,
laruara dctraxit iftis hypocmis s  patcfecitcp ridiculas
ipforum fuperftitiones atcp nugas, celebrandum fi=
bi putauit, pro re grauifsima Si  iacrofan&a 3  tocum
illum habitum atq? ornatum, totamq? illam iocula=
rem a&ionem feu gefticulationem facrificulorum,
Ait enim Mifsificatorem eflfe miniftrum reconci= f
liationis inter Deum Sc  bomines , quamnonmo= *
do verbis praedicatjVerum etiam habitu, Sc  ačlione c
repraefentat 3 ac, quemadmodum eafačta funt in cru *
ce/ubafpečlumafhntis populi fubijcit, atqj omnia e
facit, vtfidei fuaccommiffus populus reconcilia= c
tionisincrucefačlaefručtum confequipofsit.A T* c
V ix  putaflem efle tam ineptum 8(  tam leuem, qui
ingereret nobis leuicula iffca&putida , eopotifsi=
mumtempore, quoagicur de fummarerum, hoc
eft,de Rom*memricetunditus perdenda 3 non mo=
do de cincinnis decp fuco eius abolendo. Sed ciim
ftulte dkat.lacrifieulumfuohabitu.fuisčp gefticula^
tionibus repradentareChriftum in cruce penden=
tem,ideocp ifta efTe inftituta, vt populus reconcilia=«
tionis fačlae fru<ftum confequi pofsit , quotum
quemcp reperiec Oiius in populo, imo in grege ip=
fo facrificulorum, qui intelligat illam mutam trage=
diamCH I L« Oftendam tibi mox Athanafilocum,
in quo ifte nofter ineptus adducit autoritatem li=
b*i,cuititulusPONTIFICIALE, ATHA,

R Monftroi

!

, DIALOGJTS T ER_T IVS
monftrofifTimi illius Romani i  HIL * Illius pror-
fus,ubi J tanquam exStygiapalude.,{catent fceticjifsi-
maeineptiae, atcp horribiles blafphemiae* Ojrocirca
miror non adduxiffe hoc in loco notninatim alt eri-
us perridiculi blafphemicp libri autoritatem , cui ti*

tulus RATIONALE DIVINORVM
cfficiorum, cum in eo reddatur ratio omnium ifta s
rum nugarum 8c  naeniarum , quas hypocritxad
obruendam &fepeliendam piam do&rkiam fom-
niaruntj&C MiiTaeinferuerunt^uantifi fi non addtJ-
xit nominatim, apparet tame ex ea fentina muka eS
haufifTe, & pro fuis recitaiTe; Na alibi quocp hoc fa-
cit 8č  fecum difputat, cur fexta feria a delicatioribus
cibis abftinendum eireiuiTerit Rom:Ecclefia } cur die
dominica corpora largius reficienda. AT + 0 graui-
tatem Ofianam* H I.Cur oleo crifmatis admifceatu*
balfamum,&ralia huiufmodi, ncc tamefentinae me*
minit, vnde haufit.Sed ad muta fabula,Ris illius no
ftri hiftoria^effefudedn iftorum oculis,potiiširntim
quia no raro hiftrionicas illas ineptias,modo ex pro
feflo, modo ohiter atcpaliud agens belic falfccp per=
ftringit,vtfedtalicubide ifta muta fabula* AT.NP*
ui illum locum,quo plurimum dele&on Sa?pc vo¬
lni  ingerere quibufda by pocrin's,qnos it a vidi fure*
re,vt pene difcerpferint librum, ciim viderent fe d 3
lic graphice atqjad viusdepi&os♦ Sine ego recite*
, HlL,Recita obfecro, ATjngens autem erac hotni 53
» num cocurfus 5 maxime iuuentutis, na his omnibus
a  »ornim erat fpečtaculum & tnaudicum, multos ib i

D n OS IO. 6 d

*afo vertice.tiouo genere veftitus, catare fitnul qu# ?
nemointelligat,c£reos atcplampades ardere in ipfa, c
quod dicit, meridie, fumigadones atcp fuffitus exci <=
tari thuribuliSjSacrificum aftare cum miniftris ad a=«
ram, pronundare omnia fermone peregrino., varrjs c
Vti geniculadonibus atcp geftibus, inclinari ftri&is c
tnanibus, modo diftedere, modo reducerebrachia, c
fubinde fefe conuertere, nune dTe clamofum,nunc c
magnofilendoquaedam demurmurare,iu(picerein c
altum^ffe pronunijConfiftere no vno loco,nunc in c
dextra nuncinlguampartemaltariscomigrare,mi= e
čare digids, inbalare in calice, eumčp tolkre in fub= e
lime, poftea reponere, cerds locis nominare, nune c
viuos,nuncmortuos,paneazymumfrangere &Cin c
calicem imittere,pe<ftusferire pugno,fufpirare 3 clau c
fis oculis reprefentare fomnum , rurfus expergifci, c
nianducare parcem vna panis, alteram haurire cum «
vino tota,nequa guttularemaneat, ablueremanus,«
patellam deaurataauerfum,extenfobrachio,demon c
ftrare populo, admouere eandem froti atq?pe&ori, e
deofculari nune imagunculatn,materice velmetallo c
inclufam * Ifta igitur iocularia 8c  blafphema , quod
peiuseft.audetintantaBuangelnlucemofterOfius
defedere SC  celebrare (fi Drjs placet^O iudiciun^an
putat hasc quocp e(Te ex tradidone Apoftolorum?
HI L* Sed audi, vt multo pluribus alio in loco agat
de iftis vere mutis fabulis. Ea quae per chartam *
&atramentumProphetaefcripferunt8č Apoftoli,<

R rj Ecdefia

niALOGVS T EILTirs.

, Ecclefia non modb,viua voce/uis traditliberis,ve
, rum etiam dierum obferuatione , Signis, Simula*
a chris 3 Habitu, Geku fiueačtionefacerdotum, pra^
a cipue Sacris operantium, ac vario rituum ac caere*
o moniarum genere, quafipraemanfum infantium o* 5
9  ri dbum inferere cupiens, prjs omnibus qu'amlibet
, imperidsinculcareconatur,ATH,Valde ergoru
des A pokoli fuerint oportet, qui ciim de praedican
do, per vniuerfum orbem, Euangelio mandatum
habuiffent, nunquam potuit illis in mentem veni 11
redeiko veluti praemanfo imperitorum oreinfe-
rendo. Nunquam enim fignis, nunquam fimula=
chris, nunquam vilo fpecialš habitu, aut gekicula^
tionibus ( qucmadmodum neqj vllis Miirificatio 3
nibus) reprefentarunt populiš, quodin Propheds
legikenc Sc  a ChrikodidicikennO Leuiculum O *
fium, qui in tanta vndique erumpente ( quod libet
centies repetere ) luce Euangelrj, fretus nefcio qui= s
bus verborum,illecebris atqjfophikica, adhuc fp&
tat,  fepofTe nobis perfuadere, vtreuocemus vfum
ikarum nccniarum ♦ HIL A. Dic blafphemiarum:
Nam Spiricus fančlus difertein fcripturis condem=
nat obferuatione dierum, imagines Sc  katuas,qu#
in templis ad cultum atcg ad adoradonem prokent:
Sc  tamen Ofius ikam dierum obferuationem,etiam
alio in loco, veluti iacroiankam Sc  valde vtilem Ec
clefrjs celebrat, vt vfum etiam imaginum Sc  katua^
rum quoc£, Audi eius verba ♦ Quo tenacius infigi

D E O SI O. 67

poffit memibus mortaliu beneficium mortis Chri=«
ftfdeinde refurre&ionis eius, Ecclefia ftatuere vo= «
luit, vtfexta feriaabftineremusacibis delicatiori= *
bus, quafi compatientes Chrifto pro nobis paflo Sc  *
mortuo, A T H. Magna reueraparumtp diftimilis
paftioni Chrifti Sc  noftra pafliOjG per tota feptima=
nam, vno atcp altero prandio a carnibus abftinea=
mus.Nihil poteft did infulGus,H I L* Audi reliqua,
Deinde, vt die Dominka corpora largius reficere=j c
mus recrearemusčp, quia gauifi funt difcipuli vifo c
Domino, A T H, P uta t ne eos tune largius refecif=
fe & reereafle corpus delicatioribus ferculisC' O
iocularem homi nem ♦ Et cum dixerit fexta feria a ci=
bis delicatioribus abftinendum efle, eft quod valde
miremur, hominemalioqui fuperftitioGftimum no
diferte dixifle a carnibus abftinendum * Profečto
haudplacebit hocPapis: Videturenimfentire non
habendum efte dekeftum ciborum, dimquisieiu=
nat.fedfatis efte,Gminus delicatis dbis vefcatur*
HIL,  Quod vero ad ftatuas & imagines attitiet,
Ofius adducic nefcio cuius cociltj decretum, in quo
elegantes aliqui Patres aufi fucrunt pronuntiare,ex
T raditione Apoftolorum-efte habendas in templis
imagines 8c  ftatuas Chrifti 8 č landorum, qusead
cultumatep adorationf proftent: Quin etiam tem=
pla eorum inuifenda&l fepulehra & reliquias,ex
^uibus morborum fanationes emanant. AT.Proh
Deum imortalem, h’c quocp imo h>c potiftimum

R iij vtas

Dl ALOOVS T KILT IV  S.
vtamur noftro dido intercalari.in tarna luce Euart-
geltppoft tot dodiflimorum hominum ducubrati^
ones a tc$  difputationes,adhuc audet ide tam futiha,
& tam blafphema ingerere * H K Diceret trecentos
& amplius Patres in concilio legitimo cogtegatos,
boeeft, Spiritum Sandum ipfummet ad eum m
dum affirmade,qj fcilicet Apodoli viua voce doci*
erint, imagines in tempiis ad cultum atep adoratio^
tiem collocandas templa 8c  fepulehra et oda

& vedeš fandorumcoIendasjErgo nopoden ega-
ri,quin fit verifiiinum. A T H. Rcfponderemjuni-
mam et corpus ipfum dodrinae Chridianae prorfus
repugnare, & hidorias non Apocbriphas, quae de
Apodolorum temporibus fcriptaead nos peruene=
runt,Quare decretum Concilrj,quod nxnat,no fu=
ide SpiritusSandi/ed carnalium hominum decre s
tum: quiaadodrina Spiritus Sandi 8č  a veritat 2
didentit.H iL.Dicere^condliumlegirimecong^
gatum non pode errare. AT H.Refponderem nofl
pode errare, d fequutum fuerit fenfum Spiritus San
di, fed ciim podimus vi dere Sc  palpare boe, quod
recitatumed, non fuide fequutum diuini fpiritus
{enfum, babeat fibi Ofius Sc  iadet fua concilia quafl
tumvoluerit jiios atalibus abhorremus,totop ei!
dore t  Sedquodad imagines S^damasattine^ob^
feruadi ne.an Odus id quocp approbet fuo calcu lo>
vtaMitratisbenedicantur, aut confecrentur,ante-
duam in altaribus ad cultum Sc  adorationem collo*

cetitu^

DE OSJO. 6  S

centur ? H I L A» Nullibi hoc exptefge, Ted pofifem
irrefragabili argumento ftatim docere, quod Ofius
ftatuarum quocp atqjimaginum C O N S E*
CRATIONEM  fuo calculo approbeu
A TH*IntantaluceEuangelp i HIL A .Intarna
luce Euangelrj.AT H* Proba obfecro. H1L A,Ea
confecratio autbenedidio extatin libro iilo puti-
diffimo, quem vocant PONTIFICALE,
Ofius hunc approbat , Ergb ftatuarum atcp imagi*
num confecrationem approbat,qua nihil poteft ex=
cogkari execrabilius; Nam inter alias blafphemias,
quibus vtuntur Epifcopi cofecrantes, hscc vna efL
(audi Pontifidalia verba & valderudia +  ) Qui=
cuncphanc mifericordiae Reginam, gratiofiffiimam «
Dominam noftram, coram hac efFigie , fuppliciter.«
honorareftuduerint,8<: de inftantibus periculise= «
ruantur, & in confpe&u diuinae Maieftatis tuae,de- «•
commiflis Sc  de ommiffis veniam impetrent, atcp «•
mereantur in praefenti gratiam, quamdefideranta= «
dipifci, in futuroq? perpetua faluatione cum elečtis «
tuis valeat gtatulari,Quid ais AthanafifA T« Aio;
hanc e (Te copendiariam viaad impetrandas gratias,
impetranda remiflionera peccatorum, impetranda
denicp vitam gternam,fi quis aliquam Diuae virgj-
nis effigie velaccenfa candelula,vel preculisfuppli
dter honorauerit, aut fortaffis etia tabella aliqua ap=
P e nfa,yel corolla,vel cingulo,vel vefteaut torque,
Jwannul!o:hac enim Papifbeappellant honorare*.
Ed velim recitcs verba , quibus Ofius Pontificale

laudat*

T>IALOGV$ T  SR.T/7S,

»laudat* HIL A^Eaftatimaudiesdmcpriusrccitem
» quacpraecedunt, Qubd.fi liber cxtaret, quem Igna 3
» iium fcripfilfe de tradnionib, Apoftolorum narrat
* Eufebius, inde certo certius, ira rem fe habcre cog-
»liofcere liceret. A T H, Subfift e obfecro. Qua de rc
agit,qua: certo certius conftarct, fi Ignarrj liber nofl
interr|(TetCHIL A* Debenedičtioneolei &aqu<c
Baptifmatis. AT H« Dcfinantergb eam vfurpare,
dum liber Ignatii > ex quo certo certius de eo confta 5
ret,inlucern alicundeprodeat* Quamuis,fi prodi 3
ret, fi&itius quifpiam prodiret Ignatius, ut fiditiuS
eftClemens,Dionyfius 8č  alti quidam,Nemo enim
nifi fuerit craffus papifta>&: Oft} Spirirum habuerit,
perfuadere fibi poterit, Apoftoloslefu Chriftivel
oleum Chrifinatis, velfontem baptifmatis benedi 3
xifle,HIL. Deinde fubiungit , Porrb qua form*

9  confecrari folitus fuerit vel fons Baptifmatis, vel O'

9  leum Chrifinatis, non fatis conftat ex veterum fcri 3
ptis.ATH. Mirum, perijfTe eam formulam, fi fui*
ab Apoftolis tradita: valde ofcitates fuerint oportef
Apoftoli contcmporanei, Sč  qui paulb poft in r&
gendis Ecclefiis fuccefferunt, cum tanti motnem 1 ,
tamq? neceflariam rem (vt ipfi iačfont} non cufto-
dierintjfed pafsi fuerint interire,ita, vt alta qugdam,
haud multis ante annis fuerint concinnanda.H I E*
Quis non videat ex his,quac adducit Ofor, efle va 3
nifsimum, quod papifta; de iftis benedičtionibu*
fomniant, quod fcilicet fuerint ab Apoftolis tra oi'

DE OSJO. 69

t%. Na omnia, qux ab ifto adducunturjpfemet ul«
det }  ufepadeo incerta effe atep mandat demum co*
gatur dicere perrjlTe nefcioquem librum,ex quo co«
gnofcerc liceret.rcm ita fe hab ere, ut ipfi nugantur,
quin addit (vt modo audrjfti) quod ex veterura
feripds nihil conftet(ut reuera non conftat} de for=
ma, qua confecrarifolitus fuent,udfons baptifma=*
tis,ud okuni chrifmatisddebfubiungitjAudijnum
Pontificale diferte approbet, interea quaenobisin *
Pontificali Romano praeferipta eft , ea rede v» *
timur. A TH A* Omninoapprobat.proh pudor:
Quis enimignorat, quam putidae ineptiae, qualia
deliria, quaks magiete diabolicaerp incantationes,
quam deni® horrendae idolomanicc atqjbla(phe=
iniae congeftac fint in illa teterrima fentina ? HI L>
Imo cre.dideritnmultos adhuc ignorare, ut in ani-
mo habeam dare nune excudendum mdftrofum it?
lumlibrum: Nunquam enim fuitin Germaniaex=
cufus^uodfcia.Hl.ElTetprofedb operne precium,
atq$ in fronte,maiufculis literis, collocare Ofij iudi-
dum de eo, quod fcilicet tam impudenter,in tanta
luce dimna? dodrinacjcripfcrir. R E C T E vtimur
ifta forma. H I L* Adhuc putidius aliquid habeo.,
quo iftum non puduit fuos libros exornare, Scis
Papiftas folere campanas bapttzare. A T H, kfu,an
hoc quoc^ laudabit OfiusrH 1 L. Mox audies, fed
fine prius tibi in memoriam adducam, quemadmo=
^umfokant baptizarf&C reguftabis delidas cx Po-

S tificali

BlALOGrS T EFLTIV S,

tificali, Lauant Epifcopimet, aqua falca ;;q? incan«*
tata 3 mox tergunt diligcnternoua teila,driude con-
fignat femel oko fančto infirmorum, ftatimcp pod
confignationem 3 feu crucem fačtam 3  lintheo m un=
do abftergunt, deinde eodemoko flotemcruces
exteriusfariunt., pollice dexterae manus , indorfo
campansc^ quatuor interius,oleo chrifmatis, pari
diftantia* A T H* Confirmantur crgb, ut pueri in
fronte C HIL +  Poftremo (intermitta hic muka, ut
imprecationes & incantationes in primis, quaeillic
funt plurimac , ne fini tibi taedio) turribulum fup=
ponitur, in quo adoletur chus, my rrba, &C  thimia=
ma,8č neceffe eft.uttotus fumusrecipiatur(Tic dicit
textus) a campana* AT H« Quac nam erit magica
impietas, fi ha?c non eft C foknt dicere 3  boe genus
caeremoniarum eiTe ex Apoftolorum traditicne.
Sed dim Apoftolorum temporibus , nullus fuerit
campanarum ufus, quiadmodum recenseft , quO
pačlo defendent iftas incantationes C H l.Hic nulta
iaciunt Apoftolorum mentioneJedMoGs dunta=
xat, AT 4 Quidfputant ncMofem ufum fuifTe Čam¬
pami? Hlk« Non, ftdtubisargenteis 3  Oauidcm
autem Cythara , tubisuerb & cycharje fucccfsiik
campanas, certe tubarum & cytharae meminerunt
in haccaeremonia* A l H. Dicunt fortafsis Mo=
femtubam, Dauidem cytbaram Iauifte 3  vnxuTc &
fuffitu curafte , vtifti Campanas C H1 L, Non hoc

dicunt,.

B B OŠtO.  70

dicunt/edafia. AT H. CiuaenamCnoneffugkS,
quin mibi hic dicas aliquid de verbis ipfis 3  quibus
utantur Mitrad,ciim fuas campanasbaptizant,oro
te, dic fi  in memoria habes*H IL A» Habeo,ad hunc
tnodumprecantur ; vbicuncp fonuerint huius va- c
fculi tinnitus , procul rccedat uirtus infidiandum c
vmbra fantafmatumjincurfio turbinum, percufsio c
fulminumjarfio tonitruorum, calamitas tempefta= *
tum,omnisčp fpiritus proceiIamm,& cum ciango= c
rem iilius audierinc filrj Chriftianorum, crefcat in c
dsdeuotionis augumentum, A T H .Proh Dcum *
immomlem 3 iftaquoc^ ; iiHantaEuangdiil«cc J lau=:
dat Ofius^putatcp ex vi iftius bapdfmads > feu coti=
fecradonis , rinnitum campanae tam muka pofie,
praeferdm augerc in Ghriftianis deuotionem cCur
ergo in fin guliš aedium culminibus non appen-
dunttalcs campanas, non modo in vnaatq?altera
tuni , ut magis magisq? augeatur deuodo C H1 L»
Eft&aliaprecatio, qusefichabet. Quicunq$adfo=
nkum huius campanseconuenerint, ab omnibus «
inimid tentadonibus liberentur in corpore , &'a«
prauiscogitaiionibusmundenturin mente. AT,«
Proddft igitur fonitus Campanae (dum fitconfe=
crata) ad comprimendam vel exdngucndam libi=
dinem 7 HI L, Prodeft(utaudis) Audi Sc  tertiam
precadonem* Dum huius vafculi fonitustranfierit <
per nubila, Eccefiac tuše conuentum manus confer= <
angelica,fruges credendum,& corporafaluet <

S tj pvote=

DIALOGVS T ER_T IVS,
prote&ione fcmpircrna* AT H, Peto iteritmati
Ofius ifta laudetC H UL«. Quid ni laudaretC A T H,
Et laudat omnia ijfbt,quae recitafti de lotionibus, de
oleo infirmorum 3 de oleo Chrifmatis, de thure, de
myrrha, de thymiamate, omnes denicp bas adiu=
rationes atcp incantationesfH IL A* Non recenfet
fin gula, fedait campanas efiebenedicendas, iuxta
formam in Pontificali Romano prccfcriptam, Ec*
cjuid non fatis exprefšitCaudi ipfius verba»Baptizas
s  ri campanas mib* inauditum efi^benedicuntur qui=
» dem s iuxta formam in PontificaliRomano prsefcris
9  ptam^verum deBaptifmo,ne verbo quidem ulla Bt
mentio.A T H,Reucra fatis cxprefsit, cimi h aferi«;
pferit, o ftoKdum Apofcopurm Sed quid bic de
Baptifmodicat, non intelligo«. HI L* Brentius itr
Prolegumenis exprobrat Afoto,quod Papiftici B s
pifčopi baptizandis campanis *non legendis Bib a
lr)s occupentur; Nam fic a!rj ante illum Ioquuti funt
&C  nune loquuntur, nempe campanas baptizarb
ideo Ofius refpondens, ait, inauditum mihi eft ba*
0  ptizari campanas, benedicunturquidem iuxta Bot*
„ mam in Pontificali Romano praTcriptam, fed ilb’ c
3  nulla eft mentio de Baptifrno. A T H. Nune inteb
iigojitigat de verbo, non de re ipfa, bene eft , cunt
quodmaiusfitnegarinon pofsit* HIL.Omninb
de verbo litem mouit,Sic faepe fblct efFugcre 8č tet-
giuerfari, cumaliasfentitfe vrgeria Brcntio* Sed
Ciini fere omnia, certeprcecipua, qux in Baptifmo

hominid

• ' ’ D H 0810 .  71

.hotninis adbibentur, adhibcantur quoq? in iftis
campanis feu baptizandts , feu confecrandis, fen
fančtificandis, feu benedicendis, non litigemus de
nomine 5 appofitc Brentius dixit,easbaptizari: un«
guntur enim oko clirifmatk 9  perfundunturaqua
incantata 8čterguntur, vtnomina etiamillis ali=
quandbimponantur, quaeincidunturin illoa^re,
vt pafsim cera ere eft,8£ compatres etiam adhibean^
tur, fi non ex prsefcripta Pomificalis Rom* forma,
eerteex Epifcoporum baptizantium traditione SC
confuctudine* Quare dum Ofius conqueratur de
Brentio(queritur enim vafde)qui chrifmatis oko,
nefcio quibus verbis,iniuriam fecerit.profcčfo mi-
hi videtur, qubd Ofius Sc  relxqui Mitrati maforem
iniuriam faciant ipfioleo, quam Brentius Sc  reliqui
noftri. A T H.Qua iniuria illudatFidunt Papiflra??
HI L* QuaC V t lilo ungant campanas,quanquam
ungant etiam faxa Sc  parietes, in Ecclefiarum fcili-
eet etaltarium Iudaica iila,qua tam fedulo vtuntur,
dedicatione facrationecp* A TH. Quid refpondec
Ofius Brcntio, quem dixifti chrifmatis okum perb
ftrinxifleC' HI L. V iruknta quardam Sc  fatua.more
fuo, Audi: Merit o inuifum habent chrifma, quos
Chriftianorum appellatronis pudet: Nam Chriftia^
*u nomen ducunt a Chrifto, Chriftus 'a cbrifmate,
boceft,ab vnčhone V'ocatur*Nequid igftur habere
Romune cumChrifio videantur, nihil magis apucf
illos ab o mi na n dum eft,quam nngi Chrifmate,quo

S iij SC

mJLOGrS TE&.TIV8

, Sc  Reges SčSacerdotes ungi folitos fuifte,inLegd
, manifeftum eft omnibus. A T H A. Egregie argu-
mentatur, Regcs 8c  Sacerdotesdn lege, vngeban 3
£urChrifmate,e*gb , tempore gratiae quoq?debe ;a
•mus vn gi, edam fi Reges aut Sacerdotes ad eum mo*
dum } quo illi fuerunt 3 non firaus, Cur non etiam rc 1
da circumcidiC V ideo ddnde, quod virus fpargat,
nos fcilicct nihil vdk habere commune cum Chd 5
fto, O fceleratum Ofium, imo, quia omnia noftf*
ftudiahuetendtrat, vc cumChrifto , non cum bo 5
niinibus.pracfercimOfianis fit nobis negodum, V*
Chri{tum,non ut homines itnitemur, volumus co
oko perfundi ; quo Cbriftus fuit.non confečto (cili-
cet.fcd dimno Špiritu, hoefumus contenti, ranči*
dum, SC puddumrelinquemusOfio , quoaltar&
quo parietes, quo fuascampanas, Sc  non modo ma*
nus&Tcaput. fed etiam pedes Sc  ventrem (fivoluc*
tit)fuifimilium,boe eft.carnalium hominum inutf*

gant.HIL.Rede,fedaudihocquocpdeOfio , q u *
omnia prorfus a Papatu inueda vuk mordicus tu**
*ri,qualiacunq? ea demum fint*Tufds,quam, cofl*
travfum Apofitolorum 8č  veteris purioris EccR**
_ fire,Papijdec foleant inuocare Chrifti matrem 3 qo alia
faciuntreginam Cceli, quac pofsitfilio quaecun £ ?
voluedt imperare 5 vt nulius fit,apud eos^conciofl**
tor,quiftatim inidocodonisnon oret Angelica* 11
falutationem, veh ilh',0 fecus faceret,ca eft praedp ua
nof3,qua dignofčatur, catholicus ne fit ,an Lutb^
'  ranus*

DE O STO. 71

ranus, Cfius ergo n on modb laudat, fedcenfetad
falutem neceflanum, vtquis vna cumoradonedo=
minica oret Angelicam - jfalutationcm* A T H* Ad
talutem neceffariurntH I L.En tibi tias verbadtacp
fifciat is,quis dc vulgo eft,Dominicam oradonem, '
Angelicam {alutationem. l Symbalum, Decalogum e
8c  nonnihil praeterea de Sacramencis bapdfmi prae=
(ertim 3 pc£nitentiac }  Sc  Euchariftix , alia eum nolTe
my fteria de necefsitate falutis non eft» A T H. Sic
res eft,in fumma } vt faepe diximus, iflum effe ion ge
omniurmqui pro Papatu fcripferunt/uperftidofifs
fimum impudendfsimumcpjfi I L* At m  faciam .iU
li iniuiiam,fi boe reticuero,audi, T amctfi in his cq«=
traBrentium Sc Vergeriumlibris.,hoc J quodaudi~
fti,dixerit, ncq? vnquam faciat mendonem oratio=
nisDominicx, quin faciat quoq$ Angclicxfaluta=
tionis,ut crafsifsimi quiq?papi{fx folenpnihilomiV
nus in eo, dequo diximus, dialogo DiHngseim-
preffo, facitDominicaeorationis mentionem, Sc
ibidem de falutadone Angelica prorfus tacet,ita, ut
ipfemet in dialogo videatur condemnare, quod in
rnaiore volumine probauin Prxterca,quod dicat
«ffe d* necefsitate faluds,vt is^ui de vulgo
ter oradonem Dominicam, Angelicam falutatio=
ttem^Spmbolum, & Decalogum, fčiat nonnihil de
Sacramentis quocp,Baptifmi prgefertim, Poenkem
dae&Euchariftiae , eftvalde obferaandum : Nam
ptopriaconfefsionc {eipfum condemnatduaulatcK

°Ofor,>

- VIALOGVSTETLTTirs.

Ofor , imorch'quosquocf?omnesEpifcopos , qu*
funt in Papatu.Al H* Quidita? HIL« Quia vixe*
dece millibus vnum ,  quidevuIgofit,reperias,qui
deSacramentisquicquamnorit, vnddicetadlim&s
re , quanta (it iltorum Apofcoporutn in curando
gregefides & diligentia; Ciimenimfateantureftč
de necefsitate faiutis, ut popdlus aliquid fciatjetiarn
dc BaptifmOjde Poenitendajatcp deEuchariilia, ni-
bil prorfus de his intelligitpopeilus, Sc  non e(l du-
bium,quinid fiat Epifcoporum culpa.. Pofiremb,
Ineoetiam hic erratOfius , qubd videatur fentire,
hominem, qui pofsit orationem Dominicam, An-;
gclicamfalutationem,Symbolum J  6>C  Dccalogurn.
recitare,& nonnihilprarterea fciatde Bapnfmo, de
Pcenitentia,8č deEuchariftia, iam čile extra perici**
lum,nefaluus fieri non pofsit* Quid fi non fuerit
ftificatusCanpoterit seternamfalutem adipifci, quia
quaedammcmoviaemandauesit 1  po£uemqj a!iqui^
deSacramentisloqui;' ATH, Non poteri^noni* 1
bis falus fita eft.tamctfi deceat ea fcire homine Chri^
ftianum, HIL A. lam licet tibi de Concilqs petd c
quod vokbas,atbotti confule^uod tam diu in ift* s
leuiculisfim verfatus: quidfacerem ? cumfutilia ^
putida Ofius ingeficric, non poteramaliaaffeft^^
debuiflem tibi morem gererc, &quidillein fuisb"
bris garriftet, recicare* In fumma, dim Apoftolutf 1
aliquando defipere coegerit Pfeudoapoftolorut#
improbitas,nunc me ifte Pfeudoepifcopus ad

D E OS 10,  75

lem cum Apoftolo Chrifti necefsitatem adegit«
A T H^AdmonemurefTetempusprandrj ,differa=*
mus Colloquium» HIL +  Ego vero ac lubens: Nam
cum ftomacho atcp cum naufea verfor in his inep=
trjs atcpblafphemps. ATH»Multaneadhucfuper=
funt,qux poftprandium conferas C HIL A*Nimis
muka/ed vtar dele&u & grauiora conferens prorj*
ciamleuicula*

D I A L O G V S

Q, V A R T V S,

A THXTum ccepifles de Ofiano libro nudius ter=
tius differerejfane crcdidite, vnaadfummum
hora, potuiftemccommonefacerede aliquibusin=
cpt^SjCalumniis, virulentrjs, arcpblafphemijs > quas
in eo obferuafles: Necp enim alias delitias expečta=*
bamj cum audijem papifticum Epifcopum prodi-
ifTein certamen contra nos,noui genus, nouiinge-
nia,qug nos habent probardis,nec pi!ifaciunt,qua=
effutiuntin nosquicquid inbuccam uenitinfo=
lentifsime*H lL A* Dicamingenue,mequocp fu=
*ffe]deceptum:Nudius enim tertius pauca adhuc le=
geram^nonnullaannotaueram^uactibiaperuijnec
fereputairem,,mepoire plurainuenire.Sed cum hoc
biduo,ulterius legendo progreffus fuifTem , tales
&minasinueni,quales, exeo xftimarepotes ,quod

T cima

DlALOGrS QjrAR.Tr 8.

eum tam muka abfurda & blafphemaathikrim,^
tnenillas nondum potui exhaurire & certefcio, me
necp hodiš exhauriturum,nihil certe minus, fed v*
tar deledu (ut dixO A T H* In nomine DominfE*
ledis omnia cooperanturinbonum,edam illa ipia,
quae vidcntur e(Te fummc noxia atqj deterrima,
quare nihil dubito fore, vt ex his,quas tu vocas fen=
tinas, nodrae Ecckfiac fintaliquod non mediocre
lucrum & commodum percepturae, Hoc vero iti
primis,qubdciimmulufuerint, quirecufahantfe
jioftris pardbus adiungere, quia adhucaliqua mo=*
derationem &'pacis ftudium fpcrarenta Papatu,
nunefortafsis non fperabuntamplius fatis didum,
Antequampcrgas,velim dicas ; quidCfi'usreipon-
deat Brendo,qui Adriani Papae, deledorum quo*
rundam Cardinalium & Legatorum , quiprxfide=
bantin ConcilioTndentino, quorum nos quoep
mentionem fecimus , verba produxerat „ quibu»
quadodrina &quibus moribus Papigici pr^lad
eifent ornati, planum fecerunt orbi vniuerfo: Mi-
bil nune quaero quid ad verba Gregorij Naziam 5
ženi, BaOlrj , & Bernardi , qui itidem aduerfu*
eofdem Pradatos ftilum ftrinxerunt , fed dunta*
xat quidad Neotericorum verba reiponderic, de*
in de de Concilrjs petam quod voluero, HI L.Pfk
mum , eosdevita& moribus corrupds fu iffelo*
quutos , nequaquam de dodrina* A T H A,

mus

• D S OSJO. 74

tnus nune , vt de corruptione morum duntaxat;
Nam reueria dodrinarum quoq$ corruptionem
videntur perftrinxide, etiarn inuiti , nimirum Spi*
ritufando cogente Sc  extorquente , feddemus,
vt dixi, Fatetur ne ca efle vera, quae fuus Papa , fui
Cardinales , fui Legati, aduer.fus corruptifsimos
praelatorum moreš 6C  vida dominantia tam ferib
pronuntiaruntC' H LNon negatjed ait*Quorfum c
attinet fic nobis exprobrare peccata, quafi vero vos c
non Otis grauioribus flagitrjs coopertLA T H, At c
Brentius autoritate ipGus Papx 3 ipforummet exom
niConciftorio deledifsimorumCardinalium prg=
ftantifsimorumcp Epifcoporum.deinde etiaLega=
torumCocilr),exquibusduofuerunt Papg, vtdixi=
mus, boe eft, teftibus omni exceptione maioribus
(vt illifenuunt) probauic eos efle corruptiišimse
vitzc,quo pado docet Ofius , nos efle grauioribus
flagitrjs coopertosCHIL* lteratfuamcandlenam,
qua valde videtur deledari, de Luthero fci licec, qui
dixerit, fuosauditores decies efle Sodomitis peio=
res.A TH A.Adhocrefpondimus, nihileftqubcf
repetamus* Habetnealiateftimonia C'Hi LAR*
Habet* A TH* Qiiae * HI L* Ait fe pode addu=
cere teftimonium Georgrj Vicelrj. AT H* Digni
profedo , qui pro Sathana & Ofio teftimonium
dicat* Curnon Staphyliquoq?> qui vriacum Vice«
lioagnitam veritatem proiecic, teftimonio vtaturC
«-ur non Groperi? cur no Canifi)? cur non Sydont]?

A q cur

DI^LOGFS  Oj^AlLTrS.
curnon Au£]Ccurnon Afotfrcurnon Diiingenfis
Purpurati, vtcapiialiores noilros hoftcs comni^
moreni C  Nihiliftižiinipudentms,fedfine perganu
Cum ergo ipfemet Papa, ipfimet Cardinales 8c  L^ 28
gati affirment, & Ofius non audeat negare totusc^
terrarum orbis compertifsimum habcat de magn*
facrarum literarum imperitia,de turpifsima vita, #
corruptifsimis moribus eorum Pradatorum, quo 1
rum opera Papa ait,fe velle in Concilijs vti., quaero
an in ledione iftius libri obferuaueris, quid ae hoc
Ofius , putatne promifsionemfadam Apoftolis,
quierant(ytomnes norunt} regenerati Sc  vere ha*
bebantSpiritum fandum, pminereadhuiufmodi
papifhcos Epifcopos ; adhuiufmodi laruas, quae n o
funt nifi caro 3c  munduscH IL A*Hauddubie
tat, miror te dubitafle* Audi eius verba, vbi v&°
» omnes conueniunt(loquiturdeMitratis)ibipr#*

, fensadeft Chriftus, ibi praefens adeftSpiritusfai^
, dušami omnigeneregratiarum. AT H. Adm 0 *
dum clafe,perind'e eft.ac fi dixifiet,ftatim e veftig 1 ?
iuftificantur, fiunt membra corporis Chrifli 8C
JDdflatimeuaduntindodos Šc  prudentes vit° s *
Quidfi EpiičopatumemilTentjal^suemalis artib^
paraflen^vt Romae fit C 1  diceretne Ofius, nihilo# 1 '
nusaffuturumSpiritumSandum, qui illos txi^
prouifo omnibus gratrjs ornaretCH I L-Refpou^*
ret,mhil referre, qua ratione quis creatus fuerit Ep|^
fcopus,dum modo fit Epifcopus«ATELErgo Sp 1 ^

I

D E  'OSJO. ' 7?

ritus fandus haeret mitrah Ergo numerata pecunia
emitur, quod voluit Simon MagusCOuid etiam,fi
quis inanem duntaxac tirulum aiicuius Epifcopa=
tus, qui fit di tionis T urcarum,fibi comparaueritCvt
faciunt qui Cuffuranci dicuntur , vt eft Gerardus
BufdragusEpifcopus Argolicenfis, alrjcphuiusfa=
rinae? A tihi quoqj, iudicio Ofrj.Spirkum iandum,
qui eos in Concilia comicetur exornetcp repentc,
habiturifuntC HI L. Dixi iam tibi.fiue quis de nulla
tenenfis ( vt aiunt) fiue emptum, fiue permutatum,
aut quocuncp fcelere pofsit excogitari\paratumE=
pifcopatum habuerit,qui Bpifcopatum habuerit,v^
na coniundum Spiritum fandum habicurus eft,
faltem.,quando fumpta Mitra &C  pluuiali in ccetum
aliorum Epifcoporum ingredkur: haeceft Ofiana
regula,qua nihil poteft flultius, abfurdiusue exco=
gitari. Verum audi 3 qucmadmodum eam nonnihil
moderetur:Poftquam enim dixit »V bi fimul coue= *
niunt omnes,ibi pradens ackftChriftus iJbi prgfens <■
adeftSpiritusfandus.cumomni genere gratiarum,«
ftatimfubiungit j Nam quod vni deeft, penfatur in «■
akero,ac faepe quod non reuelatur ducemis 3 aut tre= <
centis viris excellenr.i prudentia dodrinacppracdk *
tis .vnialicui nondodifsimo reuelatur , in cuius f
pofteafentenriamjlcimpellente Špiritu fando,pe= *
dibus eunt alrj mukbdodiorcs* Sicabfconditple= c
racp Spiritus (andus 'a vobis fapientibus 8č  pru= ,
dentibuSjet reuelat ea paruulis.ATH.Quid fi nuE

T iij lu*

V1AL0GTS8 OJTAILTrS
!us huiufmodi illic interfuerit, Paruulus cui CciUcct
Oorninus veritatem reuelarit & alios excitet C ncc
fine caufa hoc dico; Nam fi Papis licueric^pro eorurrt
libidine, Concilia dirigere, confeftim vbi per fuo«
exploratores Monachos olfecerint, aliquot effe iti-*
terEpifcopos, qui vere fpiritu Del agantur
exParuulorum genere,hos non modo exConcP
lr)s,verumevitaquoq?curabune erjciendostollefl 5
doscp tanquam peištmos li£reticos:Quos enim alt*
os nifi regeneratos, qui non poilunt acquiefcere ib
licitis cukibus,habentprohaereticisC’ Ecquid hoC
non egerunt Papx, ante paucos annos, ut ex ccettf
Patrum Laruatorum ex Tridento aIiquot proiece*
rint,quos fufpicabanturnobifcum fen tire Cin Catn 4
tna 3 immane atcp  horribile eft, quod ifti Ofij de Co*
cilrjs audent iackare^d ea fcilicetConcilia penini
promifsiones dcpraefentiaChrifti 8>C  gubcrnatk 3
neSpiritus fančti, quae ex carnalibus malisčp & 6?
crarum litcrarum rudibus viris eonfliterint, Prof 1
pudor, quafi vero eapromiišiofuerit fa<fta carnab*
bus Pharifeis atq^ flagitiofis, H I L* AudiquidHi c
dicatOfius : Brentius ad hunc modum fcripfei' 8 **
, Scimus quidem veritatem Sacramentorum Ch
, fti, nonpendereadignitateMiniftrorum 3 fedn ofl
> effe requirendam gratiam Dei, aut virtutem Sp lfi:a
„ tusfan&i in his, qui de vera fententia facra?fcnp tl jf
, rae, feuverbiDeiiudicare debent, hocdemurne
cceleftia oracula Spiritus fančli fubrjcere Epicnf^.

D K 0810. 76

Sč Sardinapalis.'ATH* Re&ifsime Brentiusatcp
hoc in loco plane iugulauit Afotum. HI L* Ofius
Vero refpondeE,etiamfifintEpicureiet Sardanapa= *
li, tamen dixifie Chriftum j Super cathedram Mofi *
federunt Scribas 8c  Pharifsei ,Omniaqutedixerint*
Vobis/eruate 8c  facite,fecundum opera uero eorum e
nolitefacere:dicuntenim Sc nonfaciunt. ATH t *
Qugero ab Ofio, a n Chriftus hoc fuiffet dičlurus, fi
animaduerciftet Scribas Sc  Pharifaeos, non modo
fuiffe animo Epicuraeos , fed etiam male docuiffe,
atq* omnino contra id, quoddocere debuiflent hi,
qui federent in cathedra Moliš C HI L* Ofius non
p o (Tet negare, quod Chriftusji vidiffet Scribas SC
Pharifaeos docere, contra Legem &T contra cathc«;
dram Mofis,non fuiSTet dičfcvirus,omnia.quaedixc=
rint vobisferuate Sc  facite. A TH A.Non cft dubi*
um, Chriftusineolocoloqutitus eft de ScribisSč
Pharifaris, qui cum fuiftent vita diflfolutiore, tamen
no aliena docebant a Lege. Quare fi neoterici Seri--
bte SC  Pharjfaei t  Epifcopi fcilicec Papiftici, volue^
rintpurumiilud verbum Dd, puram illamdo<fhi=
nam docerc, quam Prophette , quam Chriftus, Sc
,quam Apoftoli reuera docuerunt, audiemuseos,
non praecidemus nos ab illisvj Feremus enim infir-
niitatem,fi non fuerint ufcp adeo boni exempli, quo
ad moreš actinet. Sedcum non modo fintvica dif=
fiolutifsima , verum cum falfa Sčex  dianietropug-
n antia cum dočtrina fiii) Dei doceant,cur vellemus

hoc

DIALOGVS  Q JTATLTV8

hoc ferre,fi Chriftiani efle velimus:’ curfc ab illis no
fepararemus , qui Chriftum conculcant 1 H LSub-
iungit Ofius,qubd Chriftus bapu'zat,ctiamfi mini'
fter fuerit vita inhonefta Si  facrarumliterarum ru?
dis 8C  quod Sacramenta non pendent a dionitate
miniftrorum.A T H,Fateor,baptizat Chriftus pet
talem, Sacramenta non pendenta dignitatemini 5
ftrorum , fimodoferuetur Chrifti inftitutia, non
autem baptizaret Chriftus, fiminifter , fepofitaea,
quaevere fuit Chrifti,inftitutione, aliam contrari-
ame fuo capice excogitaret. HI L* Tandem Ofius
ad hunc modum colligit, fi Chriftus etiani per ma?
lum concionatorem docet.fi per malum miniftrum
baptizat.ergbedam , vbideilloiudiciumfit, hoc
eft.inConciliis , quamuisexma!is virisarcp facra 5 *
rum literarum rudibus coftiterint.nihil referc, qui*
adeft nihilominus dodor Sc  magifter Chriftus*
qui in illis loquitur , adducitcphic Ofius ea Chrift*
, verba, Non vos eftis qui loquimini, fed Špiritu*
, patris veftriloquiturin vobis. A T H.Imoiflau^
ba, ab Ofioadduda, totum hoc negocium cont**
Ofium pulchre definiunt: Nam in his clarifsim*
exprefsit Chriftus, per quos demum homines fpi r,s
tus Dei eflet inConcilrjs loquuturus, nempe per ib
los, qui Deum habituri effentin patrem , per illo s >
quiinpatris genuina dodrina , perfiliumeius do?
minum noftrum Iefum Chriftum manifeftata,
(arentur 8c ab illa nonpaterentur feabduci, ta les

DE O SI O:

77

*xigit Cbriftus , in talibuspromittit loquuturum
Spiritutm Patremautemintelligitper regeneratio*
tiem,non per creationem,qui$ hoc ignorat? HI L*.
Sed audi, cumOfius probefeiret, quale$ d emu m
fint Epifcopi, quorum opera Papa eifet vfurus in
fuisConcilijs, accurritadfacram anchoram; Nul=*
lum enim habet poflea perfugium,atqj inquit: Hic
Spiritus poteft loqui per Balaam, poteft perCai=
pham,potefi:perI;jdamproditoretn , denic^poteil: c
per Afinarn, j^uafi dicat, Noftri Epifcopi funt reue= *
ratalesjednihilrefert i per tale* enim nihilominus
poteft loqui fpiritus Dei, A T H, Addufcit tandem
locum,in quo mihi cum eo pulcherrime eonueniet:
Nam,fi ipfe cum fui fimilibus velit cft*e Balaam,Cai=
phaš, Iudas proditor , deniqj Afina , hocillihaud
grauatim conceflerim,fit fane huiu{modiYquando=*
quidem ita vult, voletmbus non fit iniuria, Qubd
autem dicat, poiTe Spiritum per illos inConcilrjs
loqui, blafphemus edem, 0 negarem Deum pode:
Poteft etiim/i vult*Sed cum nobis iudicandum fit,
cx fcripturis,quid velit, aut nolit, nufqua 1 egi pto-
mififieDominum, fiCaiphtc,fi Iudacproditores,fi
AfinffiMitrati^utCornutijfiCucullatijfiGalerad,
aut Purpurati conuenerint, velleper iugula 8C  per
oratalium monftrorum docere,quomodo myfi:eria
etoraculadiuiniSpiritusfintintelligenda,quomo=
do fponfa filij fui gubernanda: verum legi, iftam
promifsionem fuifle fadam (v t fu)


Dl AL O Gr 8 QjTAIL.Tr S

poftolis SC  FadamfuiiTe reliquis, qui de eodem fpi a
rituhabicurifuiilent, eundemcppatreminccelis SC
manfuri in Chrift:o 3 ficut palmes in vite atcpin ver*
bo eius,his ) inquam,promifit 3  qu'od Spiritus patri®
efiet in illis loquuturus,Sed dic mihi (vt ad id, quod
dudum in animo habeo tandem veniam)Exprimic
ne Ofius.qua forma,quaue ratione oporteat efTe c os
gregatum Concilium,ad quod,fuo iudicio,ea pro*
mifsio pertineatC’ HIL* V uit, vt fint Oecumenica,
modo dicit plenaria Sc  rede difpofita , fic enimait
9  alicubi,Regem moncns, ne permittat difputare de
* his,quadnConcili}s Oecumenicis.rede diipofitis,
conftitutafunt.A T H, Audio J fedquse nam cenfet
effe rede diipofitaChoc velim fcire* HIL A. Haud
dubie ea, qu<eautoritatePapaefuerint congrega 3
habuerintc^Epifčoposindutosiacris veftibus , SC
Mitratos,hoceii Ofiorede difpoficum. A TH
Non fine caufa de his interrogo , funt enim baU«
paruiponderis; Nam Papiftae,aut non omnes n o 3
runt,aut,fi norunt, nonaudentpalam &aperteli s
teris mandare abfurdifsimam Sc  plane tyrannicafl*
quandam Concilij celebrandirationem & formam,
quaorbemChriftianum &Chriftum, cum fuoB*
uangelio ludificare atq? opprimere habenc in ani 25
mo,vt ipfi pofsint dominatum exerccre 3 atqfinfaj s
delicrjs Sc  luxibus vitam agere, Aperiam ergo quid
idfic,aliquainterim forterepetens, vtfpiritusiup’

D E OSIO. 7*

* fcrit , tu poftea dices tnihian Ofius eaattigeric. Pa*
pifleitacenfent, Dum Papa inch'xerit vniuerfale
Condlmm , dum Papaper fe , vel per Legatum
prscfuerit, dum praemittatur Mifla de Špiritu fan=
<fto , dum poftea Patres fedeant mitrati Sc  induti
Tacris veftibus (vt in eorumlegehahetur, qusc eft
in Ceremoniali &cdc  celebrationeCondlt)Ioqui=
tur)anteomniadum fintiurati & dumprocul ab»
fint J tanquamprophaniatmindod:i, qui nonfue*
rint ex Prelatorum & Coniuratorum numero,
cenfentjdicOjPapifIg hoc demum efle vniuerfale 8c
plenarium Concilium, huicSpiritumfan&um prg~
eflfe,huic, fineomni prorfus exceptione , efTecre=
dendum, Etiamfi (audi diligenter) etiamfi Papa,
quiindixerit 5c  praefederit, fuerrt Epicuraeus quis=
piam , aut plane Atheos (vt fere folent ifti Papae)
etiamfi vnius duntaxat nationis 8c  paucifsimi qui=»
dam & delcdi ab ipfomet Papa Epifcopi ( vt in
Tridentinoacddit)interfuerint (Nam id in firma,
Volunt efTe vniuerfale & plenarium Condlium,
quod Papa dixerit efle vniuerfale &T plenarium, no
quodreuerafuerit plenarium SC  vniuerfale)etiamfi
patres fuerint ,quantum ad ftudia attinet, prefertim
facrarum literaru,rudes afini, deinde carnalifsimi Sc
ftieri Sardanapali.Poftremb^etiafi quid pronuntiet
c otra clarum et apertuverbu Dei:fingunt.n, (vt bre
fadam)quod intale,quale tibi pinxi theatrum

V ij Spiritus

DIALOGT S QJT A R-T V S.

Spiritus fenčfcus ilico defeendat., velit nolit, vigofč
fcilicet promifsionis Chrifti, per cp  illas prophanas
Sc  fceleratas linguas doceat } quemadmodum facro«
rum araculorum verba intelligendafint&: caftifsk
ma fponiafilfj Dei Ecclefia gubernanda(vt tu duri* 8
fti) ita 3  vt no pofsint errare, jta, vt in Spimum fan-
člpm, hoc eft, ad mcrtem peccct,qui contra buiu 0*
modi eorum decreta atcjj oracula audeat hifcere*
Vtunturautem iftae ineprae Apofi:olorumSymia?-
hocargumentOjVt demonftrentSpiritumfandum
intercas eflTe, cum celebrantConcilium t Nam, in 3
quiunt,cumPetrus,cum Paulus &rdiquiApo*
jftoli celebrarent AntiochiaeConcilium 3  teftati funt
Spiritum fančtum ibiaffui(Te,quiaad huncmodum
pronuntiamnt, VISVMESTSPIRITVl
S A, N C T O Sc  nobis, Ergo nobis quoc&, inqu i a
untjdem diuinusSpiritus adeft, ciim noftra Con 13 '
cilia celebramus, Attigit ne boe Ofius C HI L, Ma¬
jdine. A T H. Et putat huiufmodi Condlia dle fa^
crofančlaCH I L.Sacroiančdfsima } additq? quod in
Spitittjm fančtum blafphemet aeperinde iit, ac fi
velit effe fimilis altiišimo, quod cupiebat Cherub il*
le,qut detračtus eft: in profundumlaci, quicuncpaf :
feruerit probandos elle fpiritus talium Concilin 5 *
rum Sc  nonftatim acquieuerit illorum decreds, a d-
ducens hanc,quamtu dixifh'rado nem, qubdfcilb s
cet Apoftoli di xcri n t fibi a ffu i ile Sp i ritum fančlum,
ftatimcp congerit proluuium quoddam ineptiaruni

blafphes

DE O SI O. 79

blafphemiarutrfcp, atcpinprimis cotorquenslocunt
Ioannis, quemadduxeratBrentius deprobatione
Spirituum, contendit illuni debere intelligi deSpi=
ritibus fingulorum extra Concilium* AT H. Sed
quid tibi videreturrefpondendum adid, quod ait,
Apoftoliteftadfunt^Spmtum fandum illis adefle,
ergbadefiromnibusCondlrjs? A T H. Adeftom-
nibusGondlfjs,in quibus interfuerint homines or=
nati eodem Špiritu ,quo Apoftoli fuerunt s  etiamfi
noneandemmetifaram, dutnmodb de eodem Spi=
rim habuerint*H IL A * Sed quid ad iilud^uod ad=
dit, rdponderes , locum Ioannis, de probatione
Spirituum noneffeintelligendum, nifideSpiriti=»
bus fingulorum,extra CondliumcA T H* Irtifunt
mirabiks Sc  ad obfcurandam gloriam Dd valde fo=
ličiti Sc  ingeniofi, Spiritus fandus per os Pauli di=
xit:Iuftificati gratis, fine opcribuslegis, ifti, netilu--
cefcatmifericordia& gloria Dei, ftatimaffingunt
fuam carnalem interpretationem, hoc eft,fine caere=
montjs SC  operibus Forenfibus. I dem Spiritus fan=
dus per os Ioannis inquit, Nolite omni Spirituf
credere, probate Spiritusanex Deo fint,ilico illi a=
liani interpretationem addunt, fingulorum fdlicet
Spiritus feorfim , noti tamen Spiritus noftrorum
Condliorum >Atfalfa eftvtracp interprctatio; Na,
Vt mittam nune de iuflificatione loqui, qutcrerem
a b Ofio , an liceret mihi diligenter inueftioare de
Concilijs 4 idfaltem, numfuerit legitime congrega=

V iij ta?

THALOGVS OjrAILTVS

taCH I L.RcfponderetJicere hoc quajrere ;( dum po-
fte'aacquiefcasdecretis, vbividerisfuifTelegitime
congregata. A TH A* Si licet mihi diligenter in*
vcftigare, anfuerintkgititrecongregata, licet eti*
amdiiigcmer inueftigare, anreueraalfiierit Spirk
tus fančhis, Vbi ergo hoc inueftigauero Sc con*
fcrcns fcripturam, animaduertero, decretum Con-
cilrjpukhre cumfcriptura, hoc eft, cum voce ipfius
Deb conuenire , lubens acreuercnter acquiefcarm
Quod fi inuenero intervocem Dei, decretum
Concilrj repugnantiam, aut di{Tonantiam,tunc m i-
raborquidhocfit, conferam cum fratribus do<ftio=»
ribus oC  quscram doccrhcur fuerit di fceilum a ver-
bo DeijConcederet ne hoc mihi Clms? HI L.Nihil
minus. AT H. Quid ergo facercm, cum viderem
repugnantiam,aut difTonantiam C HI L. Ofius re^
fponderet^tedebere, in obfequium fantftse matris
Ecclcfiac Romanas.captiuareintelletflum Sc  credere
non efle repugnantiam, eam quae tibi Sc  tuis fratrk
bus, etiam do<ftioribuste,repugnantiavideretuf*
AT H. Quid,filucemeridiana clarius apertifsime
viderem repugnantiam efle C Quid item,fi fcirem a
carnalibus malisčfjhominibus decretum, ftabiliendg
illorum tyrannidis gratia, cSflatum fuiLTeCeKempJ 1
grada, video Iefum Chrifl:um,fapientiam patris, oi c
xiffe,B I BIT E ex hoc O M N E S, video vas ek-
tfiionis Paulum ad Corinthios fcripfifle,ut probenč
fe, SC  tum demum de pane illo edaut Sc de  C A E g

DE 0810.  So

CBbibant, video primitiuam Ecclefiam vfam fuiffe
calice, video veteres Patres in eo cofentire et eorura
setate calicem Fuiffe Laicis conceffum, Sed quid vi«
cifgimCvideo fuiffe inuečta manifeftifsimam corrp=
ptelarn & alkjuibus.nec tam e omnibus in locis, de*
fitum fuiffe, calicem dari Laicis 3 deniqj video a qui=
bufdam perfonatis PatribusinConftantienfi 3 ddn-
de Bafilienfi Golici lio pronuntiatum fuiffe (vt tu
fuperius dixifti) licet Chriftus ad eum modum in- c
ftituerit 3  licet primidua Ecclefia adeundemvfafu= *
erit,nos eam, quam alrj corruptelam nominant,af= *
fiimamus , effelaudabilem confuetudinem , quid *
hic captiuemintelle&um in re apertifsima atq$ cla=
rifsimaff Eat Ofius Sc,offufafms fophifmatisprse^
ftigiiscp caligine 3  tiitatur obfcurare & implicare
negotiumquantumvoluerit >  certc, GfuosCarna«
les hypocritas(p remorabitur , non detinebit nos,
quin velimus caufam diligenter cognofcere , atqj
vbi cognouerimus, anteferre gloriam Dd & verk
tate,ialfis interpmatianibus atcp impofturis homi=
oum.Qpocirca( vt ad id quod interrogafti, venia)
quicquid Ofores Veritatis 8c  vipetse fibiient, verba
loannis tum ad fingulorum feorfum 3 tum ad Godli
orum fpintus probados pertine^utpoteadea^use
poffe emfe maoifeftum efl: JBrgb an errauerint licet
nobis inueftiaare 8c  adLydiumlapidem 3  hoceft,
ad Chriffi verna eorum decreta exigere, vt, fiquide
inueneritnusjboharctincamus, fi mala ,.rdiciamus*

HIU

mALOGVS OJTAILTrs

HI L, Afotus atcpOfius hacrentineo,qubdtamefc*
fi finguli feorfum Epifcopi pofsint errarein dicen=
dafenteuda, nihilominus , fi m uiti fimul conuend
ant,errare minime pofsint* A T H. Dicant mihi i(H
Afoti atcpOfij, qucmmaioremcaperet fručhim e*
decem,aut vi gin ti Modonibus , qui de rebus gra-
uibus, deliberandi grada , inaliquemlocumafuis
dominismitterentur , quamfi finguli eorumfeof-
fum confulerentur? Certe (fi reuera fuerint Modo 13
nes)idemConfiliumdabuntfeorfim, ineorum dos
mibus,quod daturieffent, fi vnaintemplo omnes
federent eumbenc longis veftibus , necvcftiurtf
mutatio,antlocusquicquam proddTet,intelligis n*
HilaricHIL*Maxime,vi$ dicere, Epifcopos, quo*
fibi AntichriftusTyberinus adConcilia miffuru*
deligit, eodem efie Spiritu,ciim domi fedent, <\ti°
funt, cimi fumptis mitris fum ptccp pluuiali in Co^
cilio fedent , quare cur non liceret pijs 3c  bonis V* 4
ris probare &C  drjudicare tales Moriones Sc htu&’
vbicunc^ demumefiengfiuedomi, fiueintemp* 0 ’
loquor de his,quos Andchriftus (vt dixi) feligi £  **
mariore in noftram dodritiamZeIo,quos ad Co$'
cilia mittac, non de omnibus, quifunt fub papa 11 *'
fcimus enim iliic efie nullospios,fed quicunc$
huiufmodi non modo non mittunturadCondIi*»
fed fi accefTerint,profligantur,videsaute me no p°"
tuiife hic fufpirium conrinere , 8c  quidemexi n1 ^
pečlore, A T H, Imo volui abs te petere quidid ^

DE OSIO.  Si

fet.H IL * Quia quanto magis verfor in hac caufa,
tanto difficiliorcm eam effe video, quam quae pofi=
fit (humana quidcm prudentia) in conccrdiam rc-
digi; difientimus enim in ipfis adeo principa, fex=
centis in locis.a noftris aduerfarrjs.qui nulla ratione
patiuntfe 'a malo propofito dimoueri. ATH.Qj.jafi
dolcndum& mgemifeendum fit, quod nonpol=
fimus condliare iuftiiiam cum iniquitate , lucern
čara tenebris, Chriftumcum BelialeC’ Laetandura
potius.prgcfertim ciimdiauddubi^vincamus indi=
cs, HIL.Nunc venit inmente ex eo Ofr) libello.cui
libi oftendi efie tituluin de exprefio verbo Dei, lo=
cus.non indignus,quem tibi cxplicem: idem enim
fentit quod nos.hanc caufiim efie fuapte natura hu-
jufmodi.quje nullam moderationem.aut concordi=
ampati pofsic,ATH.Libenter audiam,ut gu=
ftem cuiufmodi hic quocp libellus fit. HI L. Cene
guftabis eadem efie amarulentia cademq?fud!itate,
qua alfi duo.de quibus dixi, omnes congruunt, v=
numcognoris.omnes cognoris (vtille ait).En ti¬
bi verba. lam vero Pctrus Paulus Vergerius , qui
proximo fuperioreanno,non aliam ob caufam in
rcgnumtunm venerat.quam, vt in eo fcditionem
conciraret.ATH.Tanti nefacit Vergerium, pri=
uatum homuncione, inopem,peregrinum,vt cura
putet potuifle amplifsimum regnum commouereC’
noneficuiusuis hominishocagere , p.Troe.H I L«
Pfotulii in medtum litaas adquofda fcriptas, quas

X eiiam

DIALOG  I^S qj^AR.TV8,

* etiam typis excudi fedt* A n autem boe fuic boni'vi*
3  ti  offidumCCertefi quidfrontis habui{fec,fiquami«
, ca probitatisin cofuufetjtale aliquidfaccre nunqu3
, aggrefTus fuiffet, Sedvideturhichomoexpcrshu i
, manitatis, &C  vita: communisignarus cfle, ciitn in
, medium proferreliteras ab aliquo fcriptas, nihil alf
3  udfit 3 quam quod ille dixit, tollere e vita vit se focie^
tateimtollereamicorum colloquia abfentium* A T*
Nibil inteliigo, nifi quod V ergerium valde atrocf
ter infetflatunOjjid defignauit tandem?HIL, Hscc
funt Ofiana ardBcia atcp flagitia 3  vt non plane ex a
primat quid repraehendat, vt qui legerit, horren-
dum aliquod facinus Vergerium in Polonia pa s
traffe exiflimet. Quare poffum totidem verbiscum
Ofioagcrei Certe }  fi quid firontishabuifFes Ofi,0
, qua mica probitatis in teftrifTet, tale aliquid dicete
9  nunquam aggreffus fuiifes, fed videris expers hu^

, manitatis 8c  vitse communis ignarus dfe, qui tani
, malitiose et rabiose in nocentem profcindis, AT H»
Dictandem quidid effrH I L, Dicam paucis; Al#*
yfius Lippomanus (de quo durimus) Papac in trt*
nundus,SerenifsimumPoloniae regem clanculnm
Tepe vrfmt.,vtaliquotexprcecjpua nobilitate, q ul
videbantur velle a Papatu dcfdfccre_, capite pl ede* 5
ret 5 atc^interhos DJo t Bonarum 3  prsedantifsim®
pietate, virtute, Sčautoritate fenatorengEiusMa-
i£fta8afanguinarioConfi!io(vt eft fumma clernen^
pa) aurtS auertit abhorruitcp* Intetea eum q« lC *

Lippona aa

DE O Sl O.  Si

Llppotnatius moliretur patefadum fuidet , pefsi-
tne in toto regno audiebat , odiocp babebatur peius
cane&angue. Lippomanus itacp,fcripd8adPa=
panijfiueadcjuempiam excius Secretarrjs,autCon-
(i!iartjs(vtfiO literis , deplorauitfuumftaEum , fu=
limcp pericuium multacp de legatione 3  quas parum
fceliciterillifuecederet 5  conqueftus, fupplex perijt,
Ut liceret fibi primo quoqj tempore Romam redite*
Hasliteras , in quibus Papae8č ipfiusLippomani
quscdam tion parui momenti confilia fcribebantur,
Romam mifit,quar vbi fueruntaPapa ledae, com=
munieabantur poftea (vtfit) nonnuliisCardinali=
busatcpEpifcopis, ita, vt, nonnulla earumExem=
pla in Germaniam atcp in Poloniam vfq£ deuene=
arint(vt faepe vidimus condgiffe)fuerimcp demum
Cracouiae kalica lingua , qua fcilicet fcriptse fue=
rant, excufce* Vittenbergae autem Polonica , iti
quam ornatiTsimus pietate prudentistp vir D* Iu~
ftus Ludouicus Decius eas conuertcrat, A T H A*
Habes neexemplumCHI L* Habeo. A TH,Quid
filegeremusC' HIL, Cumvenerimadteeoanimo,
vt Hune Ofn locum oftendercm, putaui mecum af-
ferendum, A T H. Rede fecifh\profer 3  lege, HI L*
Legam dno praecipua loca, Infcriptio fic habet*
Magnifico & ClarifsimoD, Petro contareno Pa=
tritio Veneto, Sandifs, D. N* familiari, Domino
colendifsimo* Audio hunc poftea efle creatum E*
piCcopum Paphienfem in Creta : eft enim Paulo

X"ij lili

Dl ALOGV S OJTAR-Trs.

IIIL valdecharus Sc a confilrjsintimus:Subfcri 1 *
ptiofic haben Aloyfius Lippomanus Veron* E*
pifcopus. 1 indignus Nuncius* Datum huiufmodi
efELouiri} dte X X JulipiVL D. L V L Audi prg*
cipuutn locum (omitto enim, mukaš alias eius nus
s  gas)CiimannoM, D* XL VIlLvnacum Re £
uerendifsirno Fanenfi Epifcopo nune benemerito
s  Cardinali, Sc  cum Reuerendifsimo D* Epifcopo
9  Ferentino edem nuncius Apoftolicus in Germa^
9  niajVt.poftCsefaris vidoriam, Principes &L  popu^
9  los ad fedis Apoftolic* Romang obedientiam coF
ligeremus (hic enim erat noftrse legationis titulus,
licet param foeliciter fuccederit 8C  valde paucos
collegerimus) erant, eo tempore, C*faris captiui
Io,FredericusJ31edorSaxoni*,etPhilippusLants
3  grauius Hafsi** Quare ego 8č  mci colleg* tancjua
filij obedienti* (Nam id a fandifsimo D, N* it?
mandatis habebamus} C*fari 8č  fimul Rom/Reg 1
’ confilium dedimus, vtduos illos Principes,mp ote
capita &C  Protedores h*reticorum,iuberet capk e
palammu1dari;Hac enimratione poiTedanm on? 5
’ nes e Germania hgrefes exurpari\A T FFProh ho 5
3  middam.prohfanguinarium Anrichridum, Prod
bomicidasSc fanouinarios eius leoatos, Proh om 5

O O 7

nium mortaiiumimprudentifsimum Ofium^cjuem
tam nepharix ryrannidis 8C  crudelitaris memorial? 1
tion puduii nune refricare, perge. HI L* Non b ll£
3  vifutnCsefari, neq$Rom +  Regi acquiefcere noft«*

Confilt]*

DS OSJO. 8$

Confiltjs^atcjjidebresnoftrae ,inGerttiania, quoti= *
diein pdus ruerunt ♦ Cumergb fančlifsimus D*
N 4 mihi mandaflet, vt idem Confiiium Serenifsi= *
mo Regi Polo niše fuggererem nempe, vtiuberet *
capiteple&iobto , autdecem exprscdpuis Domi= e
nisPolonis,quiLucheranifmum exfufcitant: hanc *
enimefTecompendiariamaccpcerrifsimani adextir= c
pandas hserefes via,feci bocquocpdiligenter,fug- c
gefsi tale confiiium,cum'q? viderem nonnullos,qui c
nobis valde additfH & alicui us autoritatis in aula ef= *
k  videbantur,hos rogaui, vt vnamecum Serenifsi= *
mumRegeminfh'garent 4 ATHLCrediderim,qubd c
iftumOfium in primisrogarit: Nam iftius confue=
tudine Sc  cofilfjsLippomanusin primis vtebatur*
Exclamo iterum,o Homicidas,o Sanguinatios Pa=
pas, Lippomanos, Ofios, Annonexcitabiturali=
quando totusChriftianus orbis, vt cos pro crude=
lifsimis tyrannis Sc homicidis agnofcatCperge 4 H I, e
Iam,Restanta, quammaiorefikntioted:amopor= c
tuit,quamfuerit vila voquam alia, ne maiorem in=
uidiam maiuscpodiuminiančtifsimos Chrifti Vi= *
carios excitaremus, vereor ne fit patefadta; Nam 11= c
luftrifs,PalatinusViln 4 eammihiin fuislitcris obr^ 1  c
cere vifuseft , neqj eft dubium , quin alrjs quocp ‘
fit communicaturus* Quare V.Magnificemia co= ‘
gitec in quo ftatu nune fim, et an iure cupiam ab hac ‘
Jcgatione reuocarit Quienimhaerefespromouent, ‘
fimtmuld & potentes 4 Cum ergbper me nonftete=

X ii) rit,

Dl AL O Gr 8 QjTAR.Tr S

tit, quominus ipforum fanguis fuerit fufus, meritb
debeo ab illis metuere. AT« V alde humane et Chria
ftianefe geilerunt D. Poloni, qui tam atroci iniuria
prouocad,tamen no putarint vlcifcendum/edpah
fi fint Lippomanum e Polonia exire incolumein»
HIL ♦ A Hum locum ex eifdem literis audi«Nune
fum conuocaturus Sy nodum Epifcoporum,in qua
dabo operam, vt bona pecunise fumma e toto člena
Polonine colligaturac (pero fau&iis.D« N« (
mefcripfit)contributurumquoq?: Nam carere pe-
cunianonpofl~umus,prajferdmad placandos im 3
portunos; hanc enim elfc optimam ratiouem, q«a
multos nobifcum,hoc difficillimo tempore,redne rf
amus,faepc fumus cxperd«A T H ♦ O Nebuloncs,
V ide quibus artibus nituntur Papatum fuftenta^
SC  do&rinam atc^ gloriam Dei peftundare, hin^
crudelitate Sc  (anguine, inde largitionibus 8c co&
ruptionibus.Et audet Ofius Vcrgerium reprehet 13
dere, quod taksliteras, talia Andchrifbi fuorutn^
miniftrorum confilia curauerit noftris fratribn*
communicandarH 1 L, Tu videsanaudeadA^Jjt
Ergo noftris non licebit confilia hoftium Chdn*
patefacererno licebit fratre«, quacuncjfetiamt'adof
ne,excitare SC  commonefacere,vt quales foleantd 3
fe riti Paparum Legati intelligant, qui altera man**
videnttur decogendis concilijs agere, altera
.gerunt, quibus Principum animos, vc noftrn 111
Snguinefundant.accendant atcsinflamentfHI L*

^ F  TantutH

D E OST O, S4

Tantumabeft,vcVergerium hoc nomine acculan=
dum, vt etiam ilii gratias fummas agendas putein,
Ofium contra effe malum virum SC  peftilentem,
qui hanc rem fuis mendacrjs irmoluat ec quod fum-
mefuitlaudandum, tam calumniose reprehcndat,
Protulit in medium., inquk, literas ad quofdatn
fcriptas* Ad quofnam ?  Cur non dicit id,qubd
eftCnempe ad Papam,vel ad dus Confiliarium. fcri=
ptas-T Bt dim poftek dixerit, literas ab aliquo fcrip-
tas,curetiam non dixitid, quodefi:,nempekLipT:
pomano fatellite Papac, fcriptasCSed expende, vt
remperuertatatq;exageret nebulo, Ciim in medk<
umproferre literas ab aliquo fcriptas nihilaliudfit, e
quamquod ille dixic, tolkree vita vitaefodetateni, c
tollereamicorumcolIoquiaabfentium.A TH,Re= *
uera ita accufat, ac 0 V ergerius Serenifsimi Regis,
aut Priuatas alicuius literas intercepilfetatqnntne=
dium protulifict * H iL. Fadt fuo more. fairifsima,
magna virulentia.impingens, fedVerperius nuk
las,necpublicas , nec priuatas intcrcaepk quicquid
mentiatur impudentifsimus Olor. A T H. Promk
fms locum,vbi Ofius non e (le inhac cauCa/peran^
dam vilam concordiam fcripfiifet* H I L* Mane,
non fum oblitus, verum ordine progrcdi-or, fta=
timvbidehislitens 9 adhunc modum peroit.Etk *
amPauliQu arti  P omifids literas, Sc  quidem bi- *
nas typis excufas peruulgauit* Vide quam rem c
malignus Ofius hic quocp vitio det, circumfereba*

D l ALO GV S Qjr AILTrS.

tur pafsim binarum literarum, quas Pa pa adSena-
cores Laicos regni Polonia: 8C  ad Illuftrem D-
T arnouium rcnpfeiat,exempla > bacc V ergerius ty 5
pis excudi fecit,vn'a cum fcholt]s 3  At Ofius ita
clamat.ac fiSerenifsimi Poloniae Regis, auc Confb
liariorum arcana quxdam peruulgafie fuifiet de*
jprarhenfus Vergerius, Non modo,inquit, liceraS
9  adqucfda, abahquo fcriptas, in mediumprotulir*
, verumetiam Pontificis Sc  quidem binas typis e**
cufas peruulgauit,ATH»Cur non addidit,oiti s
dignumfadnus cOeaelum 3 o terra,o MariaNep^
tuni C Reuera defipit Ofius , prae rabiequafi notf
liceacnobis Antkhriftiteterrimi hoftis noftri lite-
ras & confilia } ad commodum Ecclcfiarum , pro
gloria Defperuulgare atcjj infe&ari, perge, H1 V*
> Quin & fcorrjs quibufdam fuis obfcurauit ,ac
» labiiiter dcformauit, qi:a: pie fandccp fcripra fik 5
»  rant 3 fccus interpretando. A T H A * Quid potif s,i
mura fcripferat in illis literis PapacH 1 L.Se velk C::
tiam fi bella futura efient, vniueriale Conciln 1111
propcdiem celebrare, Vergerius vero in fuis fcho*
liisaffirmauiteum mentiri.A T H.Redte HIE A*
Ac no raodo/i bella futura efient, fed ncqj in fu^
lna quidem pace condlium celebrare eum habcre :t&
animo.necpofie celebrare, fihaberet in animo. A 11
J.acc fuerit faifa intcrprecatio resipfa clamatjNa« 1
l.ec celebrauit, tiec celebraturus efL Pergii
, Vergerij verba rediando.Audiquidfciibat,infr 1

DE OSJO. S?

in prioremEpidolam fcholrjs.DiKetiUt^uit^uid *
piani: Siquidem poffemus Papameo adigere, vt
vdit aflentiri, vtminiftri Ecclcfiarum habcrent v= ‘
xores,lingua vernacula inadminidratione Sacra=
mentorum vterentur.atcp, vt vtramcpfpcciem po= e
pulo exhiberent 3 in reliquis vero articulis et dodri= ‘
nis cum Romana Ecdefia confentiremus, (quem= £
admodum hadenus confenfimus) an non conful* c
lum putares, vt tune acquiefceremus C atep, vt haec *
prius lucro apponeremus.deindepaulatimdabente *
tempore, vt etiam de rdiquisarticulis lucriFacien= *
dis cogitaremusC 1  Refpandeo* Minimemihicon= c
fuitum videri: Neqj enim in eo res fita ed, vt mini= c
fter vxorem habeat, vt populari iingua in Ecdefia e
vtatur, vt vtramcp fpeciem porrigat.fed , vt habeat c
viuam fidem,vtfitmembrumChrifti Ecdefia atep *
vteamredam dodrinamteneatjpopulocpannutir c
det , quamfiiius Deidominus noder lefus Chri= f
dustattulitefinupatris, QuaedTcchaeccontamma= c
tio dodrinae C quod monftrumC'ficonfentiremus, c
vtefiet pador animarum nodrarum MifTadusfa= £
crifieuius, vndus & inauguratusabaliquo Apo= e
fcopo& AntichridimembroS^c.ATH Quidad‘
hacc OfiusCan nonfuritiftisdimulisagitatusCH L
Aic V ergeri um mox petere iugulum caufg, ATH.
Irridetfortafsisdi IL.Serib nedicat,anirrideat,ne=
fcio,magis putoirridere , omnes enim pili fkii p rx
fcThrafo ide* A T H, Mihi(quicquid Ofio vidca=

Y tur)

Dl A LOGV S QV AILT V 8 t

tur) reuera iugulum caufae mox petere vicfetur,
qui explodendam rerjciendamcp cenfet iftam ne*
phariampeftem, Miflarios fcilicec facrificulos, un*
clos atqj inauguratos ab aliquo Apofcopo & An*
tichrifti membro, (quale eft exempli grada Ofius)
nec pot eft: pa d, vttam feraeBelluaefint paftores a*
nimarum. H 1 L* PergitOfius; Verumaudi quid
, paucis interie&isaddac: Poftquam enim hic bomo
9  nimis in aliena Republica curiofus* A T H, Subib
fte. Aliud efl politicaRerpublica^aliud Ecclefia Chri
fti,in poiitica Republica merito reprehenditur, qui
in ea voluerit efTe curiofus* Verum fiquisadealo :S
ca accefTerit, vbi infbtuta fit Chrifti Ecclefia 3 prader s
dni vocatus 3 is, fiquidillic molitur pro gloria Deh
nihil minus poteft appellarij, qukm in aliena Repub
licacuriofus, quareftulte hic quoq? Ofius. Perg^
5  HIL A,Et ad excitandas feditiones natus. A T H'
Qui glodam Dei, pro virili, promouere ftudet, #
Pharifeco Ofio feditiofus eft,An non veteres qu o<$
Pharifad Sc  Chriftum & Apoftolos fedidofos vo-
carunt, eodem fciiicet Špiritu, quo Ofius C Perg e '
^ HLHortatusfuerac Polonos, vrfimaximec5cede 3
5  rentur illis hatc tria, conftanter ca rdpuerent, Scfes*
»ii^uitjPoloniaj caufam hanc,qua* dereligione co*

o  trouerdtur,minim x epofie ullamodcrationcautco-
j  cordiampad* Vide quid drča 8č mcmorimentetc 3
j  neto* Sunt enim qui dicant : An non pofiec aliq ua

* radoinueniri.duacocordiafancircturrRerpbndeo*

H  HullaiA

DR OSIO.  S6

Nullam prorfus pode inueniri. Si enim Papatus e
maneat incolumis, non poteft d o dri na IefuChrifti c
manere incolumis. Etrurfus: fi vicerit , quamnos «
profitemur kfuChrifi;idodrina,corruattotus Pa= c
patusabradicibus necefTeefi:,ita, vtnullaaliafitfta= «
biliendse veraeCbridi Ecclefise , & concordiacin= e
eundae ratio & fpes , quam fi vniuerfus Papatus, c
cum omni fua tyrannide & impia dodrina tollatur <
c medio,Hadenus Ofius V ergeriana recitat. A T*
Putat ne ifta faltem iugulum caufae mox petereC
HIL*Nibii deiuguloamplius* Sedad huncmo"
dum refpondct: Qubd fcribit Vergerius caufam c
religionismoderationem/euconcordiampati non c
poffe,quin verifsiniefcribat inficiasire non pofiu= *
mus , atq? idcm paulo pod ter , aut quater repetit«.
A T H .MiruttijCiim vfcpadco V ergerium oderit,
qu'od fudinuerit fcribere, Vergeriuinretantimo=
menti verifsime fentire , necvideric, quid ex hac
confefsione coiligi pofsic: Nam fi nulla cd de con-
cordia fpes , confequitur nullam prorfus reliquam
efle Papis,de recuperanda pridina autoritateet po=
tentia, fpem.Non per Concilium,dim omnino im=
pofsibile fit, vt de iudicibus Concilrjconuenire vn=
qu'am pofsimus.Per armavero atq?per uim,ipfimct
fciunt 3 quid ia pofsint proficere,per gratia Del, qui
ineum daturesnodras, imofuasipfius,adduxeric t
Pergemus igitur vincedojiauddubfie, hoc fateatur

Y tj Ofiu*

DIALOGVS  OJ-AR.TVS.

Ofius (fi rem bene expendas) necefte eft,ciim fatea-
turnullam cffe concordiaefpcm, Sed obfecro te,re=
linquit ne inultum Vergerium , quem videt tam
Claris verbis dixifte, fi vicerit quam nos profitemu*
dobrina, corruat totus Papatusabradicibus neceli
feeftc’ &fubiunxifie, nullam aliam efte ftabilkndae
vene Ecclefise Sc  concordiae ineundae rationem SC
fpem, quam fi vniuerfus Papatus cum omni fua ty=
rannide Sc  impia docftrina tollatur e mediofNonne
hic faltem mox petit iugulum caufae VergeriusC'
HI L*Non finit inultum, nihil minus,inultum lie
hoc fineret Ofius, qui folet minima quocp fecftari SC
magna contentione Sc  rabie tueriCatq?eciam male=
didis profcindcre eos, qui nihil huiufmodi fcripfe*
runt* Quid pluribus ? non pepercit Francifco Lift
manino * A T H.^Pio illi atcp prudentifsimo fcntf
H^L JIH ipfi non pepercit, quo nihil effc modeftitf 5
Sc  placidius.A TH, Sedquid tandem in Vergefb
um ? Nam vehementifsimum aliquidhic dixerit o-
portet-H I L*AitdTerudem Si  imperitum, ATbh
Quidad rem C ergb in Papatu non eft impia do-
drina,necp T yrannisCfic lfti folent refpondere.Seo
fitiane rudis Sc  imperiius, dum Chriftum Sc  hufl c

crucifixum fciat, Vergeriusfloccifadt,finonhabo-

at,quale muki fibi arrogant, Sc  pluris faciunt quana
Chriftum ingcnij, dodrinse, atcp eloquentia?
dem.HIL A, Sed ait, qu'od fi quis ab co qutereret,
cmaenamficChrifti, quam profitetur dodrina, n° a

babicunii * 1

DE OSJO. 87

habiturum quod refpondere queat + A T H, V erge=
rius lsetatur Sc  tanquam,proincomparabili(vt re=
ueraeft) beneficio,gratiasfummasagic aeterno Pa;=
tri D*N.kfuChrifti ,quod tantum ex eius dočfri=
na norit,quantum ad confequendam caekflem hx=
redicatem fatis fit.,8č id pamm,quod ex ea nouit, ad
I3ei gloriam nititur conferre ♦ Quod vero nouic
Ofius, totum id locauit Sarhante & Antichrifto
Tybermo/ed audi quidftatim 3  pknus odio & ve=
neno,fubiungat de Vergerio.Nam , quantiim c *
fcriptis illius colligere licet jttiodo cum Picardis, c
modo cumLutberanis, modo cum Zuinglianis *
facere videtun A T H. Exprimit ne, recitat ne vila c
Vergerij verba, in quibus aliquandb cum Picar=
dis , aliquando cum Lutheranis, aliquando cum
Zuinglianis facere videaturcH I L.Nonexprimit J
non recitat. A T H A .Ergo certifsimefdas^OOum
nulla vidiffe in fcriptis Vergerrj verba 3  qualia defi=
gnat,qute fciiicet modo hoc,m odo iliud s modo ter=
tium quiddam dicant: Nam fi vidifFer, hauddubie,
ea in medium protuliffet magna letina atc^ infolen-
tia,fedmendax eft, vt Diabolus pater cius * Vnde
autem buius calumniae occaflonem fumpferit,vide=
ormihi poire paurisaperire.Valdenfium confefsio
oblata,anno IVE D. X X X V. SerenifsimoFer-
dinando Caefari, qualis fit noftf HI L * Noui, ean-
dem continet dočlrinam, quam Auguftana , tiiii
quod non itaperfpicue & folidterqu»damdacet,

Y iij vt

D1AL0GVS OJTAILTVS.

vt Auguftana.Sedhocfoelidtatx huius tempons,ifl
quibus bonae licenc magis florent, quam ante cens
cutn Sčamplmsarmos,orni ValdenfiumConfefsio
di<fiaretur 3 tribuendum efEATH.Sic resefl.H I L*
QuareLutherus Sč  Philippus, grauifsimis difler^
tifsimisq? verbis, eam commendarant, pafsira
tant vtriuscptdlimoma,Deinde dim in articulo de
Euchariffr'a.,eadem Confefsio habeat moderata qug-
dam verba* vr,quafi de induftria, vi(a fuerit uelle fu-
gerecontentiones: dicic. n,quodin ccenafumatu*
verumcorpus Sc  verusfanguisChrifli, nec difpu-
tat quomodo fumatur,Bucerus & Mufculus eande
confefsionem.,fuoquoc|:calculo J  in eorumfcripds,
quxpafsimextant,grauifsimeapprobarunt.Verge
rius igitur } ut aliquam concordise(cuius eft ftudiO'
fifsimus) viamin eo ardcuIo,pro uinli } inciperetas
pcriie, hanc Picardomm Confefsionem/eu Vab*
denfium proximo fuperioreanno, Tubingae dcdi £
jrecuder.dam.adiunKitcp Martini 8C  Philippi.dein-
de Bučen & Mufculi teftimonia «. Podremo ipf*
Vergerius quoq?prxfatusait, Valdenfes } feu Pica*
dos habere in fuis Ecclefrjs feucram difciplina, cufl 1
pura dodbrina coniun&a & effebonos uiros, Hio c
ergo A F.Nihil dicas amplius^Rem rotaintellig 0 *
Ofius vklitConfefsionefub nomineeoru, qui n 0 *
minant Picardi a Vcrgerio cdita, teftimonia
fub nominib.duoru,qui Lutheraniet aliorum duo
rum v qui Zuinglian i  cenfentur, et  hanc ob caufatu,
affimiare no eft ueritus, V ergeriu modo Picardufl*

/

D BOSI O, S S

efTejinodb Lutheranum^madb !Z uinglianum^cjug
eft Ofiana calumnia.flagris digna^nnopudetiftu
hypocrita?H LPudeat veroCimo gloriat eo notni-
ne;Nahisartib*putatfe uici^Te, uscpadeo habctnos
probardis et caudicibus 3 qui debuifiemus ignorare
quomodo e{Tentexplicadae eius tricae patifaciedccp
impofturae, A T. Cene qui eius uerbaiegiftet, necp
hoc uicifsim, quod de Vergerio recitafti, fciuiftet,
potuiftet fibi perfuadere, V ergeriu fcripfidc librum,
in quo aliqua Picardorum 3 Lutheranorrr,et Zuing.
lianorum diuerfapugnatiacp inter fe dogmata ap^
probaffet/ed reaudiurOfium fciiicet eilc impofto=
rem H I.Illud adde 3 qu'od Ofius in hac re periode lo
quitur 3 ac fi Picardi in eorum Ecclefqs diuerfam } aut
contrariam ab ea, qug eft inConfefsio* Auguft* do=
člrina docerent,et tamen no eft diuerfa , aut contra=
riajCur.ineam approbaflet Luthe,&: Philip CNam
quodadminifti i orumEc.defix coningium attinet,
iam nobifcum fentiunt,Miniftri EccleGarumapud
eos fiunt mariti,ncc dubium efLScd legatnus Ofo^
ris uerba,quib*Vergerio refpondec ad id, quod di=
xeratPapatum effcabradtcib*extirpandum* ATH, e
Hucteexpcctabam HLHucfpedantiftorumconn t
filia,utordinem omnee mediotoliat, utprincipum c
autoruate in odiumetcontemptSadducat 3  ut Anar c
chia quandam inducant,AT.Quam delectažmed- c
one iftius Anarchig ct rebdlionis.H LQuia turbu=
lctutn cft illi iugcniu.alioaut in lcco dixerat 3 nos cg=
pide cofilia de Csfareatu(ficailcquit)quoc£ tolledo

&C

BIALOGVS  OJTAILTVS

, et non minus apud nos probrum efle Cacfariftatn,
, quam Papiftamappcllari»A TH.O elegantem A tf
pofcopum,qui intercaput 8 čmembraj interCacfa^
rem St  Principes Germania:, quantum in eo eft,
fpargitTemina odiorum St  Imuna, An hoc eftboni
virioftmumfFonafTe verumcft ,quod, ciimaliatn
Caefar,aliam Principes Proteftantes , doftrinatn
profiteantur/olemus nominare Caefarianos , aut
Cacfariftas eos,qui funt dočftinac, quam Cicfar de=
. fendit,addicfti,addifferentiam fcilicet ProteftantF
um,aut Euangelicorum , Sed quod in odium St
contumeliam noftri Cacfaris,ea voce vtamurjmen*
titur bellua Varmienfis , furens rabie St  veneno;
Nam CaTarem, vt legitimum fummumcp a
confticutum,Magiftratum noftri Principes Sc  fta=
tusfumme reuerenturpraeftantcpilliomnia libefl*
tcr,qucedebent, officia. HIL A »Tandem contf*
Vcrgerium 3 qui dixerit, Papatum efteab radicibus
cxtirpandum,ad huncmodumargumentatur. L ** 5

* therusfcribitin quadam epiftola,in Papatu efleV«*
5 ram fcripturam facram, verum Baptifmum, vetu ** 1
9 Sacramentum altaris, veras claues ad remifsionetf 1
9 peccatorum, verum pracdicandi offitium ,verutf>
9 Catechifmum.veramChriftianitatem, imo verutf 1

* nucleum Chriftianitatis, Vergeriuscupite medi^
9 fublatum Papatum, ergb cupitfublatam verafcrip 5

turam facram, verum Baptifrnum, verum pracd*"
candi offitium, 8 £ rcliqua omnia fanbtifsima modu

enumerata*

DE  OSJO. S?

enumcrata* Quale tibi hocvidetur argumentum
AthanafiCA T H, Afoticum, Ofianum, Varmien=
fejEmbricenfe.hoc eft, non modo fophifticum, fed
putidum,falfum,fatuum.H [ L.Refpondeascathe=
gorice*AT HJndignumeft, cui refpondeacur, fed
fibilis explodendum & profdndendum eft* HI L*
Audialiud fimile, adhuc in Vergerium* Omnes
Lutherani Germani (Germanos Lutheranos vo=
cat Illyricum &C  Merlinum cum fuis) cxecrantur
Ofiandri dodrinam, Vergerius fedatur Ofiandri
dodrinatn, ergo Germani Lutherani execrantur
Vergerium 3  fhtimqj hxc  verba fubiungit: Ec erit c
quifquam , quifibi perfuaderi padatur, IefuChrifli *
dodrinam efle, quam profitetur Vergerius, quam c
non Chriftiani modo detefbmtur , verum eciam c
Germani Lutherani execranturC' A T H.Quomo=
do Mi norem probat, quod fciiicet V ergerius Ofi=
andri dogma fedeturC'H lL A. Adhuncmodum*
Brendus fenrit cum Ofiandro 3 V ergerius eft admi=
rator Brenti),Ergo Vergerius vnacumBrentio &C
cum Ofiandro fentic* A T H.Cur non ad hunc mo=
dum quocp argumentatur C Brentius Patrocinatur
Arrianis (nam oftendi tibi,hoc dixi(Te mendacifsL
mum Ofiunf) V ergerius efl admirator Brenti], cr-
go V ergerius eft ArrianusC' vis vno verbo dicam
HilartfAudiui Ofium efle maona fenedute, quare
crediderim repuerafcere.HlL.Repucrafcitquidem,
led in terim agitatur fpirituSathamco.cum tam hor

Z ribilia

DIALOGrs (ZTuHLTrs

ribilia conuitia atqjmendatia fpargat, Sc  cjukkm iti
lefum Chriftum fpfum, in eius membra , incp  eius
dobrinam , fed, fepofitis alijs fatuis argumentis«-
Quomodoad iUudrcfponderesCLmherus dicicd 11
Argomentum PapatuefTe veram fcripturam Sacram, verum Ba-
o* j i- ptifmum, verum Sacramentumakaris, verum prg-

dicandt officium &c.quareciun Vergerius cupiat
fubjatum Papatum , cupit fublacam veram facrani
Scripturam, verum Bapnfmum verum Sacramen¬
tum akaris , verum prcedicandi Officium 8Cc*
Quid,inquam^Talcem , proinfirmioribusfufieU-
tandis,neab Ofio deciperencur.hic refpondenduni
putares.fi loco Vergeffi efiesC A T H A. Negarena
Lutherum audiendum,nifi qug dixerit,aut fcriptu-
ris, aut rationibus comprobet* Qjuid hic poffiet r&
plicare Ofius C HI L. Te tuicp  fimiles adorare vit c
baLutheri: Hoc enim de Vergerio quocp figiffi*
timdixit. ATH,  Sicophantica calumnia* Opali*
quam alio eiiam modopo{Temrefpondere,nempL
Lutherum non eo fenfu fcripfiffie , quo cauillatuf
Ofius t  Ofius enim Sercnifsimo Regi perfuade 1 ^
nititur ,quodLutherus Papatum habeat prore fa*
erofantka , in quo fix vera fcripturaz interpretario*
verus Sacramentorum vfus, verg claues.ad peceat^
rum remifsione, pura verbi Dei pracdicario SčcS*~
quisiam nefcit, Lutherum toto (vcaiunt) cceJo ab
hoc difientire C Quorfum hic attinec locaex eius k*
bris adducerc 7 Cuin ergb Ofius , fuper ffiTTsimo

veiborum

DR OSIO.  9°

verborum Lutheri intcllečtu^voluait aedificarejtct
ta corruitfabrica,totum argumentu«!, H I,Corruit
reuera, Lutherum aute ad eum modum lcquutum
fuifte manifeftum ejft,vt copefceret arq?frenaretdu=
os Pkbanos:Naadeosfcribit,quosvidebai:refpue=
rebaptifmuminPapaiufufceptum, vtfuit femper
acertimus Anabaptiflarum hoftis,Deinde tion ne=
gamus,exea EcclcOa ; quam poftea Papatus tam hor
libili tamq? facrilegatyrannide occupauit contami=
nauitqj,dimanaiTe,' in mukaš Chriftiani orbis par=
tcs, verum Baptifmum , veraSacramema, verum
praedicandi otficium,& verus nucleus(vt Luthe=
rusak)Chriftianitatis.Scdhaectamagnabona non
promanarunt cxPapatu, fed cx vera EccleGa Chri-
iti aPapatu(vt dixi) opprefla, AT H. Aflcntior,
Sed noti poflum fatis mirari tum perucrfitatem in=
gcnt) ,tum impudentiamOfrjfinoularcm ,quipo(l
XL,annos>quibus totahccccaufa/umma diligen=:
tia, agitatacft, vtiamGi in omnibus terrarum otbis
angulis nonfsima , aufus fuerit prodire & hoc
quocp iadare, atq? in Serenifsimi Polonij Regis
auribus inftillare >. nos veram facram Scripturam, e
verum Baptifmum, verum Euchariftiae Sacramcn- e
tum, veras claucsad remifsionem peccatorum vc= *
rum predicandi officium, verum Catccbifmum,u^= c
ra Chriftiankate.verum denicpnuclcumChridiani 0
tatis cupere fublatum, An noprodibit a!icundequi=
rpiam, q u i cius Regiam Maieft.coram moncat ifta
m  im pofturarum VarmienGum &  Diabolicarum

Z i) H1L*

♦a. n

D l A L OCV S QJ' A FLTr S.

HIL,Hacautemcantilena, qnbdfcilicetLutherus
dixcrit, in Papatu eflevera (acram Scripturam
vfcpadeo delečfori videtur Ofius, vt eam nonmo=
do in hocparuo/edetiaminmaiore, de quo Turnus
loquuti iibro,occinere voluerit, magna cum lastiti®
atqj infolentia,necpudettam inatiia d>C  tam falfares
petere & Sophifticari, A T H, Sune nehuiufmodi
reliqua argumenta , quibus in boe libello vtiturC
HLDixitibi 3 metantumin(pexi(Te: Non enimfuit
ocium,quo lieuerit perlegere, fed in paucis illis pas
ginis,quas legi, olfeci putidifsima efle pleracp om^
nia, V nuni nune audi, T u fcis quam futiles mio*
nesSč caufas a Papifhs recenleantur ,quamobretfl
nolint, vt laici e calice bibant, A T H.Scio, comme 3
morantur 'aGerfone Cancellario Parifienfi^ui dnu
in prjeelaro illo Conftantienfi Concilio interfuerif,
audiuitab ipfls patribus, cur ličite Sc  rationabilitef,
(fic enimipfe loquitur) Chrifti man datum de dafl 5
da vtraqj Ipecie intermitti potuifle exiftimaritif» ,
HI L. Scio in hoc tuo Mufaso efle Gerfonis libroSj
orolegamus locum : nccpenim comodius polTum
Ofianfi impudentiam leuitafemc^patefacere,A "T*
Legamus.ftatim inueniam eftinprima parte, Ad-
j efljacdpe.HIL. Tulege,AT H.Vndedicunteo*

, rum plurimi, qui fuper hocfuerunt fimul congt es
, gad , quod confuetudo de non communicando
, Laicos Tub vtracpfpecie,ličite & rationabiliter, fu J<:

, introdu&a., praefertim poftmultiplicationem bde-

DE OSTO.  91

liumjil L .CiuafiChriftus cumcsenaminflitueret
dicercicp bibite cx hoc O iVI N E Signorauerit fo-
re, vt fidelium numerus crefceret^O ftultos atčp im=
pioshominesjin quorum numcro oftendam tibi
moxOfium e{Te,quiiftas Patrum Conftanticnfium
rationes aGcrfonerecicatas, vtpoteiuftifsimas gra=
uifsimascp commendat,perge t A TH.Ethocprop= c
ter euitauonem muldplicis periculi, irreuerentiae c
&:fcandalicirca fufceptionem huius benedidi Sa= c
cramentkprimumpericulum eft effufionis*HIL* c
Pudetprofed'oaudire.,nedum de his verba facere,
quare ne expedes, vtfingulas rationes confutem,
Perge, A T H♦ Secundumin deportatione de loco <
adlocum.Tertium in Vaforumfordidadone., quae *
deberent eflfe facrata, necpafsim tradata, vel tadaa «
Laicis, 8c  multb minus deberet vinum confecra= c
tum vendi Apothecis } ficutfit 3 apudtales 3  vt dki= «
tur»Quartum inbarbis longis Laicorum * Hi L* e
Non poflum me continere 3 quin hic aliquid dicam*
Nonne Ofius hocfalteminloco grauifsimefentic,
vtLaici barbatiarceanturacalice, ne quavini,aut
fanguinis guttula fortehacrerei in pitisfo inepdfsk
mumScriptorenijSed cur arcenturqui nonlon=
gas barbas.aut qui nullamhabenr, in primis cur
minaeCperge»ATH.Quintum inconferuatione *
proinfirmis 5 quoniam pofTet in vafe Acetum ge= *
raerari, & ata definerec ibi cflfe fanguisChrifti, nec «
lufcipiendum eflTec,necnoimerconfecrandum,finc e

Z iij Mifla

** Dl ALOGVS qjr A&.TFS.

Miffa Si  fieripofiet, quod daretur acetum purum,
pro fanguine Chrifti +  H 1 L.Iefu, Iefu quia audio,
Poteftne quicquam magis puridum, magisuepa=
piffcicum excogitarir&: tamcn hocquoqj laudat O'
fius, pradertim qu'ode calice diffugiat atcp euatt^
fcatChrifti fanguis,fivinum cceperit aceflere f per*
ge* A T H« A ddito j qubd in acftate Bibioncs,aut
mufce generarenrur, quantumcuncp dlet vas dau*
fum,quandoqp etiam putrcfcerent, aut fieret veluti
abominabile ad bibendum, 8dhxcratioefi:effi'caX
valde Si  exaliaratione,quandomulti prarbibilTerit*
Hl.Prohpudor, En,in quasfoueas, inquae ddiria
praecipites ruunt , qui deferunt purum verbum
Del Perge. A 1  H * Et quasmur in quo vafe fieret
confecratio tanti vinlquantum'requirereturin Pa*
fcatepro decem, aut viginti millibus perfonarum,
fextum damnum eflet in fumptu vini, falccm aptfd
mukaš parces, in quibus vix inuenitur vinum a^
celebrandum 3 6d alibi cbare comparatur, Eflet pr& a
terea, periculum in congelarione, hačlcnus Ge* s
fon,'Ecchius vero ad iftas addit duas rationes 3  alt*
di vtrancp, Rem miraculis teftatam refert Alexafl*
der de Ales,quod cum religiofi inftarentpro furg"
prione fub vtracp fpecie dum Sacerdos eflet in
one Sacramenti, apparuit patina plena fanguifld
quod videntes religiofi obflupuerunt, quo figfl°*
petitio eorum ceflauit.Porrb credendum cfl:, a P rl ^
mitiuaEcdefiaJncepifleLaicos communicare fu

altera

DE OSI O, 01

altefa fpecie, &C  quod fit vnum,,quod ueniat ex Tra- «
ditione Apofi:olorum:quia initium huius monftra «
lenemopoceftjNihil eitin fumma his rationibus
ftiihius, aut ftoidius ,'nihil falfius,quorfum attinet
confutarecH 1 L.ItanecenfesCATH. Quafituali=
terfentias,HIL +  Non fentioaliter 8č  nihilominus
Reuercndum Pacrem D* Ofium,moxCardinalem
futurum ,intanta.,quam vndicp videmusinclare=
fcerc (fine, vthicquoq? repetam)lucediuinaedo=
tfirince , in hocfecuio tam emuncfio atcp erudito,
pronunciare non puduit, iilas fuifie iuftifsimas
grauifsimascp rationes , quamobrem 'a mandato
Chrifti difcederetur A T H. Boniconfule, vixti=
bi čredo , fuifie tam infanum & tamleuem, vt hoc
fcripferic, H I L A * Crcdas ergo verbis eius, quae
tibi adducanuCaetcrum fiiufta rationefačlum ef= «
feputas,quod abomni facramentali participatio- *
neChrifti corporis Sc  fanguinis arcet infantes Ec= «
clefia,cur noniddem de illa tibi perfuades ,quod *
Calicem quoqj dare Laicis intermifit, non eamfe= «
cifie, nifi iuftifsimis grauifsimiscp rationibus ad= «
ducfiamC A T H A. Non recenfet rationes figiiia=
timfiilL A ♦ QuidattinebatC quascnim alias ack
ducitEcclefiaPapifiica. qu'am eas,quas ex Gerfone
EcchiorecitauicATH Confentio, Ofiusreuera
non potuit de alrjs rationibus intelligere^asipfas
»ppeUatiufiifsimas, gtauifsimascp ( fi Ocoplacet)

m^LOG^S Qjr.XTL.Tl r 8

Sed illud quoq$ineptumefie animaduerco, qu'od
hic dicit, fi iufta ratione Ecclefia arcet infontes ab
Euchariftia, iufta quocp ratione calice negat Laicis
HI L*Eft reuera ineptum aicp abfurdum; Naqubd
infatttes fumoueantur a ccena & a participatione
corporis Sc  fanguinis Chrifti, videtur fieri autorita=
te verbi Dei: Apoftoius enim exigit,vt feipfos pto-
benc.^ui de pane illo manducaturi, & de calice bi 3
bituri funt,Sed non poteft corpus domini di}udica a
re,quirationiieftexpers, Quod veroCalix dene 3
getur Laicis , eft omnino contra Dei Verbuni,
ATH, Non eft dubium, Quare iufta ratione Eu^
chariftia infantibus, iniufte autem Calix Laicis ne 3
gatur.H I LfCum multa fimus de his loquuti, vt
iam definendum, Audi aliam grauifsimaOft) fefl s
tentiam,'aquaintelliges quanti ipfe hosduosard-
culos faciat de Calice fcilicetLaicis,& de vxore
cerdoti permittenda, Ait, qubd his duobus artic^
lis concefsis ,euerteretur Papatus vniucrfus 3  h ot

ef^vniuerfusChriftianifniusaboleretur.ATHd^
fu,quale iudiciumjocatur fortafle Cti IL * Mining
gentium ) maximo ferio !oquitur }  audi ipfam befti*
am loquentem A T H.Nimium urges 3 qui befti alYl
cumappellas.H I *. Vocaui etiamfuperius, non ** 2
obferuafti c 1  cum ipfe fantfbc memoriae M.. Luth^
runijeonominefalutare veritus non fueric* And*
igitur ipfam beftiam loquentem»T oto coelo Cft u0
aiunt) errantqux dicunt; Si Calix Laicis , vxore s

Sacerdo*

DR OSI O.  9 $

Sacerdotibus permittaturbnter Chridianos Sc  Lu= e
theranos farilc concordiam effecoituram* Egregia <
Vero concordia.per quam noti vitia Papatus,quod e
ferri tamen pofsit, vcruni ipfe ipfe Papatus vniuer= *
fus eucrticur, hoc eft, Chriffcianifmus omnis abole= «
tur* AT H* Difpeream.fi non videormilii fomnia=
re SC  quodammodo dubitare, num qua;audio, au=
diam reuer s a,ufq 3 adcb,pnetcrid 3 qubdputaram,vi=
deo efte futilia Sc  putida/ed miflum facientes iftum
tninoremineptiarum gurgitem,reuertamuradma
iorem Sc  pergamus deCondlio,vndedifcefsimus,
conferre. H1 L» Vt lubet, Veneramus ad eum lo=
cum, vbi Ofius cum fuo Afoto vvlt, vt promifsio
de prscfentia Chrifti & gubernationc Spiritus ian=
<fti pertincat acquead oinnes, qui adConcilia con=
ueniunt Epifcopos, fiue fint boni viri, fiue mali,
fiue dodi fiue indodi, Demus nune (polito SC
non concelTo ) quod ad papifticos SC  Carnales
Pradatos ea promifsio trahi polTet,qiio nihilpu-
to poffe abfurdius dici aut excogitari, fed demus,
inquam, qua*ro abOfio, fi Coucilium autorita=
tePapa?, Tridenti, vel alibi iterum conueniret,
eius vero Epifcopi omnino prohiberenturpropri-
ameorum fententiamdicere, eorume^ confcientiae
fatisfacerc, verum id tantiim cogerentur, claufis o=
culis, in fefsionibus proferre, quod Papa , per fuos
Legatos,indies mandaffet, putaret ne Ofius Spiri«
tum fandum defcenderc in tales Epifcopos,qui hg=

a rerent

Dl-ALOGVS QJ'^R.TV8

rerent illic, vt mancipia, ac potius, vt muta per fe
organa,quaealiundefpiritumexpe(ftarer)r. ( tanta , c|j
tyrannidi turpifsime TeruirentC' HI L, Ofius nega=
ret poffe id contingere* A T H, Contigit tamen in
Tridentino 3  quis iam nefcitC' Sed fingat poiTe con=
tingere^an adhuc cenferet tam turpi impoEurg,qug
fieret Ecdefiae Chrifti, aiFuiffe Spiritum fančtumC
HlL.Crediderim tandem refponfurum., affuiffe,
quocunq? demum modo res fuilTet gefta.dum mo¬
do conueniilent, nihil enim referre line de fuo, fiub
de alieno pronuntiafTent.etiamfiid minime intelle=
xiffent 3  aut ficentra confcicntiampronuntiaffent*
A T +  Egoquoq$fic refponfurum crediderim, vfcp
adeb video hominem dementatum TafdnoPapali*
Sed aHud quoq? abeo quadierim , Toties iadat,
qubdEpifcopi fintlegitimi Apoflolorum fucceflo
res, qubd Temper adEpifcopospertinuerit, de do 5
drina religionis , cognoTcere, qubd Epifcopispn
Concilio congregatis, non poTsit non adefle Spin ' 15
tus Tančcus* Cur ero o patiuntur eam legem fibi im*
pofitam,quaCardinaIibus,quaAbbatibus.,qua P rg=
fedis^autGcneralibus(vcappellat) Monachorum
SC  Tedarum daturpotefhs,vt in Concilio tanqu'aifl
iudkes fedeantC'Nunquidhiquoq?Tunt ApoiFolo-

h a'c refponfurum O Tum c'Extat enim lcx(ut Tds)

qubd

rimnuccedorcsC’nunquicl hoc genusfedit vnquatn
in veteribus Concilijs 1  dim neqjCardinales, tiecp
Crfnerales tune u!!t fuerint ? Ouidnutas Hilariad

DR 0S10.  94

qubd Cardinales, Abbates,et Generale* debeant cG»
fe vna cum Epifcopis in Concilrjs iudices .H I. Gre=
diderim hoc Ofio fumme difplicere, vtpote quod
Epifcoporum ordini Cummum praeiudicium affe=
»at, eorumčp autoritatem extenuet, necpofsit vila
ratione defendi, eft enim inuečhim ex mera tyran=
uide Pa par um, Ofi um tamen non aufurum muti=
rc . vt eft eorum adoracor , adulacorcp maximu9»
ATHL Quid fi,vt hanc quocjj abfurditatem tyran=
nidemcp defenderet( vt tam multas alias folitus cft)
id adduceret, qubd Cardinales, non vt Cardinales,
fed vt Epifcopi fedeancin Conciltjs iudices: habenc
enim Epifcopatus quoq<H LRcfponderem.fortaG:
tis eflealiquot Cardinales, qui nullum Epifcopatum
habet.curergo hi de dočtrinareligionis cognofce=
rent d!judicarentq?Cfedqu3creremabeoaliud ) a quo
nunquam crediderimeumfc polTe extricare, cum
mulci fint Cardinaks ; qui tres,quatuor, et plures E=
pifcopatus habeant ,cur hi faltem, vt Epifcopi,ad iu-
dicandum in Concilrjs a Papis non admittuntur,
quamuis lex dirertifsimis verbis , vt admittantur,
iubeatCHIl^Nefckbam hoc 3 non admittuntur rc=*

ueraC A T H, Non admittuntur, H LEt tamen lex,
vt admitatnturbubetCA T H.lubct.H l L.Admit=

tuntur tamen Generaks atcp Abbatcs? A T*Maxi=
me,HlL«Quidhocfibi vultcATH.Dicam.Romac
rarifsime videas Cardinales conuenire , atcp vna
verfari practerquam puhlice in Conci'ft:orijs,ad qug
a Papa vocantur , adeftcp ipfemet Antichriftus,

at) HI L*

D I ALOGV S Qjr AV^TV S.

HII /+ An n on agitantinterfe couiuia multi fimul?
A T H* Rarirsime,aut ferme nunquam, vix vnus,
autalter fokt inuitari Sc  IiocquoCp per raro* HlL*
OuiduacATH^Ouia vident,idPap;ufutnnie dl-
iplicere*HI L.Fortalšisquia n olik, vtmagni fum fl
ptus Sc  Iuxus in conuiut)s fiatu? A T H A. id curat
fčilieet, vt fumptus &T luxus cohibeantur* Sed di-
fplicent Papse Cardinalium conuentus, fiue in Co*
uiutjs,fiue alibi fiant,quia nouitingeniafuarum cre=
aturarum, nouit eas ardere incrcdibih' cupidicate 8£
rabie Pontificacus adipifcendi, & propterca folere
milita machinari, quoper phaspcrcp ncphasPa«
pam c folio deturbent, quam ob caufam prohibett*
tur ad Concilia(ybi non interfic Pa pa quoq?) acce^
dere* Bis,aut tervidimus Concilium, a Paulo 11 L
&-aIulioIILindičlum,.& Epifcoposmultos con*
ueniffe.Nunquid autem ullos audiuimus Cardinal
lesafFuifle,prxtereos, qui pro Papa legationefufl*
gcrcntur 3 modbtrcs,mcdo vnum duntaxat?HlE*
Bone Deus,quales tricas,quales artes, aut pračlicaS
audioCiftis Papis omniafunt fulpedia, viuunt dk*
no&escp in maxima folicitudine,hinc venena,hit lC
confpirationem etiam afiiismet crcaturis, metueO*
tes, omninb vt TyrannifoIent* A T H, Sed redca*
mus ad librum,fi modo habes amplius, quod ex
referas.H I L* Habeo adhuc vnum atejjalteruimO-
fius infukat nobis,fumma petulantia , centies repe-
tendo, quod prseciderimus nos abEcclefia, iačlat

autem

DE OSI O.  P?

autem fe,qu'od in grcmio EccleGa»,cum alrjs Scribis
S C  Pharjfds,conditusfit +  A T H JBa cfl: vetus Papt*
ftarum cantikna, fedqui volueritOfio,quod ad i=
ftud fpeciofum notne n Ecclefia;, quo illi in primis
fe tuentur Sč  mire exornanc, exačte refpondere, la=
tifsimum campum,inquo excurrat, habiturus eft,
& valde bonamcaufam* Ccrte nulla eft tarna apud
eosturpitudo,nullatantafaeditas,quam non co»
nentur fub ifto vmbraculo > pr 2 etextucpEcckfiae oc=
cultare 8č  pro re fančtifsima venditare, putantcp
omnium,qui reprehenderc a!iquid in ea voluerint,
ora claudere ftatim pofTe, vbi dixerint, Ecclefiam fe=
cilTe,Ecclefiam toleraflfe*Quid autem Ecclefiam no=
mincn^omncsfciunt/armentum fcilicet illud Ra=
forum Sc Vnčforum,quipafcuntur in feptem col=
libus,propc ripas Tyberinas: Nam in illum angu=
lum rede gerunt totam Ecclefiam vniuerfalem,Illud
autem in primis eritexagnandumab bis,qui Ofia-
no libro,vbi incideritlocus de ifta. Ecdefia, volue=
rint refpondere, quod foepifsime iacrificulus, vel
monachulus quifpiam,autctiamexfecevulgi alk
quis,crafsifsimam fabulam arqj Idolomaniam,e fuo
cercbdlofomniabic confingetqi 5 Armentum illud,
de quo dixi,non impediet,non rcprehendet, Qua-
te fildolomania polVa in immenfum cxcreuerit,fu=
eritqjinuemusaliquis bonus vir, qui fpiritu De*
accenfus reclamare voluerit,is confeftimaudit,non
effereclamandum,fi Ecdefia non rcdaniat. Poffent

a iq hic

D1AL0GF8 OJTAtLTVS.

ftic plurima exempla adduci, fed vnicum dutitaxat,
quo res fiat planior,adducam*H IL. Eft locus non
parui momenti, perge, attcnte audio *ATH, V i*
vila eft in toto Papatu crafsior fabula & turpiof
impoftura, quam quas a Papiflbis de Idolo Laure***
tanoconfičla eft,aiunt enim Angelos.anno D 0 *
mini t ? 9 o.autdrdter,abfddifTe ex fundamentis SC,
exludea,primum in Illyriam, deinde in Picoenum,
trans mare Adriaticum, in auandam fyluam, dein=
de in quedam montem, poitremo prope oppiduna
Recanatum portaffe illud ipfum cubiculum ( fine
J vllis fundamentis dico ) in quo virgo Cbrifti ma 5
terfuerat natajn quo seducata, in quo Iaetum nun*
tium ab Angelo accepic, in quo filium arducaufc
Domini Papae, cum eorum Tyberina Ecdefia,aUt
armeto,hoc,pofi: natoshomines, fcedifsimum hor*
ribilifsimumi^medacium nunquam reprimere Vi°'
luerunt,imo indies conati fuerunt, pro furnir a eo*
rum auarida, atcp impietate, conciliare ilii fidem SC
autoritatem, vttota non modo Italia, fed Refpu' J *
tota baptizatorum fuerit,per illam crafsifsimam
teftandifsimamq? idolomaniam, veluti dementa 51

ta,necpullusunqu'amfuerit 3 inuentus,quiaufusfn*

erit mutire, vt etiam num nemo audet ex his,qui ^
Papatu degunt:ftatim.n. ad ignem,tanquam lig res
fiarcha quitpiam,Chrifti incarnationem ncgans,ra-
perctur, qui auderet quempiam monere, vt ab in a
impoftura accp idolomania caueret,nullo enim
do pati polTuiitjVt quis,quodRom,Ecdefia tolera*

DE OSI O, ' 9 6

(quitquid illud tandem fit) vel vno verbuio redark
guat.Poteft ne excogitari vila opprefsio, & tyran=»
ms s quae cum iila conferri pofsit f Dic Hilari quo=
modo hanc polfet excufare tuusOfor 3 qui tammuL
ta alia excufat tyrannidis & impietatis portenta?

HI L,Si fadus Cardinalis in Italia conftiterit,credfe=
derim eum 3 hunc quocp laborem fubiturum, vtfa=
bulam Lauretana, vnacumStigmatibus Francifci
pro re vetifsima,defendat,quaretunc vifurus es,
qua ratione fit CKCufaturusdn primis no efi: dubium,
quindičturusfic s quod inbis tribuslibris fuis fre=
quentifsimciačht vrge:cp,Ecclefiam babere i’piri=
tuni Dei,quare non poife non uerum eife^uod ab
illaprobatur^auttoleracur, tametfi id nobis falfutn
atep enorme videatur ,ATH,  Scio hanc efle Oft>
dočlrinam et normam perpetuam/ed qu2eromun\
reuera pofsit dici EcclefiaOd ea,qusc palamfalfa*
palamabfurda, palam enormia & blafphema tacite
vel exprefseapprobatC’quemadmodumea funt>qu£
in Lauretana fabula narrantur , imo fi nihil aliud
haberemus 3 quopo(femus euincere Rom«Ecclefia
am nihil minus habere, qoam fpiritum veritatis
nihilep minus curare, quam gloriam Dei, vnura
hoc fatis effet ,fine vila dubitatione i  quod tam fa=
bulofum idolum, tam enorme, tam blafphemum
in puleherrimo omnium totius orbis theatro hoc
eft , in media Italia fouere atep colere non erube-
fdt, fetro interim atqj igne prohibens , ne quis
cam effe fabulam & impolfuram dicat« AT H A*

Sed

DI^LOGrS Qjr AILT V8.

Sedquid tu nune defligmatibusFrancifci,an hxc
quoq?inter fabulas recenfenda putasvH l  L* Quafi
non noris*Proh Deum omnipotentem,qiianta fu-
itliominumcaccitas, quanta impudentia S>C  tyran*
nisPaparum, qui iilud quoqj idolum.horribilifsi 3
mis quibufdam blafphemrjs, circumfeptum orbi ob-
tmferunc,vt non puduerit litem mandare, Franck
feum fin'(Te alterum Chriftum, quinqj vulneribus
infignitum^uibus etiamhomines faluaripoflcnt
Poteft ne quicqu'am excogitari horribilius blafphe-
miusc^rNihilominus hoc quoq? prorfus DiabolF
cum commcmum 3 fub magnoillo Ecclefcc vmbra^
culo atq? prsetextu , concegunč atq? defendunf*
Quodrca (vt ad pundum veniam 3 nec|*enini oblk
tusfum) dimOforid facpifs/me vrgeat 3  qu'od fc tf
parauerimus, qu'od pracciderimus nos a corpof 2
Ecclefias.ad hunemodum illi refpondendum pu*
tarem.ATH, Perquam libenterhoc audio; Na 111
nihilaliudcrepamaduerfarifHI L*Vtor exempl°
Rcipublicae Veneta*, quam omnes norunt bod*
legibus 3 bonoqj ordine inftitutamjfi vila vnqua^
fuk,vt vnum c!untaxat illi deefle videa tur, hoc cm
vtfuis Ecclelrjs ad normam Euangeltj repurgad J »
fubduccretfe 'a Papraum idolomanfjs Sc  tyranidcm
quodfifacerct (vtfačluram ah'quando non defp e '
ro) omnium Republicarum 3 Regnorum 3 & Imp^
riorum fcelicitatem fuperaret ♦ Si forte condg cnC
(quod ablic) vt nonnulli ex Senatoribus 3 occuP a (

D E 0810. 97

illicperpetua clfcfhtiira conculcatiscj? legibu$,fum^
mam rerumadfetraherent,& prolibidineregnan^
tes cogerent reliquos turpitcr feruire , poftquam
autem eam tyratinidem per aliquot atinos exercuif=
fent,Deus mififlet occafionem,qua Rcfpublica,eie^
<3:istyrannis ,prifb'nam libertatem inciperet recu=
perare atcp gloriam; quacro ab Ofio 3  quam exp!o=
dendiSč exfibilandi e{Tenttyranni, qui de ciuibus
enitentibus Reipublicac libertatem inilaurare, ad
bunemodum conquererentur;cur praecidiris vosa
noflro dominam C cura Reipublicac gremio difce=
ditisCH I L, Video quo fpečte8,vis dicere nos noti
difcedcre ab Ecclefia Chriili, imb cupere eam in Ii=
bertatem vindicatam inilauratamcp , cum ab iffcis
RafisSč VnčHs fuerit diu miferc opprefia SC  pene
deleta^ fedabiftis, quicam opprefferant nos difce^
dere } hicefttuusfenfus>nifallor,A TH A.NonfaU
leris, ifti Ofij minime politim tios vocarc deferto=
res Sc  rebelles vera: Ecclefia?, aue fi vocant, iniquif=
fime faciunt, verum nos, hoc nominceos accufarc
merito & grauifsim v epofrumus:Nam > fummare=
rum per tyrannidem ad fe delata, Euangelium filij
Dei facdifsime obfcurarant conculcarantqj. Gratias
autem agimus ccterno Patri, Domini noftri Iefu
Chrifti, qui nobis tantam fcelicitatem elargitus eft,
vtpocuerimus tandem viderehaec temp ora , qui=
bus Sacrilega & turpifsima iftorum tyrannis, fo*
le verbi fui , vfq? adeo patefada & debilitatafit, vt

b tam

T>! ALOGV S Qjr AILTV S.

tam mukce Ecckfise potuennt contra tantam vint
a tqj potentiam inftaurari 3 &: muko piures propedL
cm inftauratumirinondubitemus*HILA. Audi
quid hicPaptfhv,praefertim Ofius dicat,fi quidfor=
te fuiffet inreligione corrigendum. , nondecuiile
nos de facfto agere, fcd exped:arePaparumiudida +
A T HLSdiicet, Refpublica oppreifaexpečhbit iu-
didumtyranni,quieama feruitute eripiat. HIL*
Audi aliud in koc genere videbiscp, vt pergat infa-
nire Ofius,Si Princepstuus Brenti, hoefibifumere
Volebat(Vt fcilicet Ecdefiasfuaeditionis reforma 3
5  ret} prius eum eonuocare Chriftianum orbe opor=
^tuit.ATEEProh Deumatc^hominum fidem, per~
ge perge.H l  L.cum te acculantem,orbem Chriftia-
■* num pro fe dicentemaudire, atqj itademum vel tu=
* am, vel cathoticam dobrinam condemnare. ATH«.
9  Oftultitiam fingulareiruHIL. Fortepoflethic ex c
culari, qubd per quandam exaggerationem Sc hy s
perbolice, vtalkjuando fit, ad bnnemodum cuna
Brcntio egeiit, A 1 H. Excuia tu quantum volu &
j?is,mihi defipere videtur, quiad hunemodum I 0 3
quitur,H l  L, Audialiumlocum confimilcm, Ver*
gerius Sercnifiumum Polcniae Regem reuerentef
monuerat, vt , de reformandis fuis Ecclcjfrjs delibe^
rationem fufdperet, cum pradfertim ipfemet Papa,
ipfimet ddedi Cardinales, Epifčopi,& qui in Con*
ciiio Tridentino pradidebant Legati, clarifsimis
verbis pronundaiTent, Ecdefiam otnnino babete

DB OSIO.

opus emendatiotie„ & tamen non modo noemenc
darent ipO , fedpro haeredcis haberent, Sc  crudelif*
(ime ferro flammisčp abfumerent quotquot pofient
deprehendere , quivel dodrinamreligionis, vel
moreš deri corruptifsimos auderet taxare* A T H*
Hoc verifsimum efle oranes iam fciunt,Papas, Car=
dinaks,&T Epifcopos difertefateri, Ecdefiam maxis
ma reformadone indigere, nolleeos vclperCon*
cilium , velaliamrationem, reformadonem vilam
afferrc, Sc  tamen incerea non defiftere ferro atq? ig=
nepcrfcquicos , quicorruptiones atcp erroresvel
rcprehendant , vel deplorant, quae eft profe&o
fumrnajSč poft natos homines, incomparabilis ty=>
ra n ms* Quare Vergcrius Serenifsimum Regem
rede monuerat, vt fuaMaieftas Ecdefias,qux funt
fub eius imperio, tandem reformam ipfa. HIL A*
Redenetibi videturmonuifteC’ A TH A.Rečlif:
OmdHiL.Ecmihi quoq?, & hauddubie omnibus
bonis viris it'a videbitur* Sedaudi quidOOo vi=
deatur, Ocenim inquir* Vide auteSerenifsimeRex c
qu'am ineptum , quamcp Ot abfurdum & ab omni c
ratione prorfus alienum, quod admirator Bren=e
trj poftulat Vergcrius* Fides de qua controuerd=«
tur, non eft huius , autillius nationis „ muko mi- c
Hus huius , aut illius hominis , verum dicitur &T c
eftCadiolica 3 eftomnium ) Omnium.,inquam, gen=c
dum , Regnorum, Nationum , eft orbis vniuerO c
Chriftiani, Et de eo,quod omnium eft , quod eft c

B ij orbis

DI^4 L O GF' S OJS ^tFLTr S

, orbis todus Chriftiani,vult Vergerius, vt vnusa-
, liquis Princeps,autRcx,quiquotam illiuspartem
, obtinetfibi,iudicium vfurpet. Nunquid huncho=
, minem tu vel micamfanse mentis habere putas C E-
, tiamcommuni fenfudeftitutusefTevidctur. Quid
tibi videtur AtbanaficAT H +  Videtur mihi Qfium
effe non modo garrulum, fed vere condare ex felle,
Deumimmortalem, quamprauumiudkium , 8C
quantam amarulentiam hic video. Si Vergerius,
quia itafentitmon habetmicam fanee mentis, vteda
communi fenfu defticutus videaturjliint mente de=
ftituti aliquot clarifsimi Reges, plurimi amplifsimi
Principes , muki honefhfsimi datus 8C  ordines,
quos illud ipfum, quod Vergerius a Serenifsimo
Poloniae rege podulauit, vidimus in omnibus eo-
rum ditionibus fecide,hoc eft ,fua$ Ecclefias emen^
dafle, inuids & frementibus Papis. Quarc Verge 35
rius no feretmolede, fe a furiofo, fanatkocft Pa pid 3
profcindi,quia id fcntiat,quodfentittam magna 8C
tam illudris Europarpars verbo Deiinnixa.H I V*
Verum adidquodOfiusadducit, fidem , dequ 3
controuerdtur efTe Catholkam, hoced , omniun*
gendum,regnorum,narionum,quarenonpode V s
num a1iqucm Principem autRegem, qui paruarn
aliquam eius parcem obtinet,fibiiudicium de ea fide
vfurpare, quomodo putas Veroerium refponftf a
rum? A T H. A d hunc modum;Quid ergo fackn=
dum e det vnialicui Principi, ant Regi,qui videret

aliquid

DE OST O. 9 9

alicjuid elTe infuae dkionis Ecclefrjs emcndandumC'
fi dixeris,expečlandum, vt reliqui quoqj Reges S C
Principes cofentiant > velintq? Ecclefias emendatas
Quam diueilet expečfondum C Et tandem, fi pofi:
diuturnam expečhtionem, reliqui ab emendatione
abhorrerent,quid faceret ille vnus aliquis Prineeps
autRex,cui gloria Dei effet cordi 1 ; deberet ne aeter=
namfuam &L  fuorum populorum falutem neglige=
recHIL *Re&eraciodnaretur V ergerius^ednon
eftdubium 5 quinOflus refponderetdbum vnum
Principern , aut Regem non debere contingere
cauiam rdigionis 3 nec^ infuaquidemditione,qua=
tunaincp illi videretur ea corre&ioneindigcre/ed
debere ferre^quiareliqui Principe* ferunt* A T H,
V er gerius a d htcc dicerct, quid fi reliqui Reges aut
Principes e(Tentexeo gcnere,qui nihil minus cura=
rentquam religionem fuamcjj Sč  fubditorum aeter=
nam falutemCH IL * Ofius rdponderet ,quacunqj
demum excaufa, reliqui rccufarent in emendatio-
nem confentire.nd licere vni aiicut Regi, aut Prin=
cipi vilam corretfiionem adomare > & curare num
animaefint pcriturac .ATH.  Gredo Ofium ifihscc
et longe abfurdiora fiiifie dičfcurum in gratiam eius„
cjuiprope Tyberimfedet in colle Vadcano.Nam
ifti tyranno ingenium Sc  calamum( vt dbdmus)
turpifsime locauinSed vnum vcrbumnobis dicen=
dum eft de eo, quod ifte sit, Fidem Te ilicet, de qua
controuertitur effe omnium gentium, reonbrums

b kj Sc

D1AL0GVS QJT ATLTVŠ,

6 C nationum,dualehoc tibi videtur^HIL*
fophifticaturrHic. n* perindeioquituracfiioque a
retur de aliqua iurisdibbone, quae ad multos dorni*
nos perdnerettNam de hac nullus ex  dominispo¬
tek quicquam ftatuere,nifi reliqui confendant; p o 53
nam us noti poke, At in fide Catholica, hoc eft, p ef
totum orbem diffufa, longe aliud efTe quis non vi¬
det C Papiftae enim vfurparunt Obi (  vt iam dixi-
mus} hoc nomen,vt velim eke, catholica Ecclefi&
verum eam noftram efTe conftanter aflerimus, vt
nihilaliud velimus, qu'am quod vetus iila Chrifti
SC  Apokolorum Catholica, feu vniuerfalis/eu pd
totum orbe diffufa Ecclefia n obis praefcripfit, (qui^
quid vllulentiftiOfrp Quarecum VergeriusSe*
renifsimum PoloCiac Regem monucrit, vt dere^
formandis Ecclefrjs deliberadonemfufcipcrct, taihd
minusmonuit,quam.,vtCathoIicamfidcm proi)C^
ret, vt falfifsime interpretatur deprauator Ofius, V^
rum monuit ; vtde abolendisabufibus, deprauad 0?
nibus,&: erroribus cogitaret,quos Papikse mue#f
runt,&: pro CatholicaEcclefia venditam. A T*

obkreperetOOusbterumnegansCnokiingeniutfO

inuečtas fuiffe vllas deprauationes ,aut vllos erro-
rcsjd ILJBgo uero rurfus obrjceremilRnon mod°
dekdorum Cardinalium Sc  Legatorum ConcM
(jjc quibusfumusIoquuti)red Papae Adriani V l*
autoritatenv Audi Athanafi.ciimBrendus huiusA-
driani,quiingenue katum Rom.Ecclefia^deplota-

D E OSlO.  e oš

fcit 3 verba obieciffet Afoto, Ofius vero vidctct  fibi
phasnoneiTe,quodfuus Deusdixiflet negare,Vt=
eifsim adduxit contra nos verba quscdam M.Lu=:
theri (vtfupra diximus) quafi verb nos tanti facia=
ttius Lutherum, quanti ipfi fuum Papam faciunt;
fed quod plus eft, Luthcrus nihil reuera cotra nos,
at Adrianu« Papa grauifdma verifsimacp contra ih
los. A T H. V idi aliquando., fed non memini prae=
ds'dHIL.Nihilfaciolibentius,quam }  vtilla red=
tem,audi Adrianum,Sdmus in hac fanda fede, ali= c
quot iam annis .muha abominanda fuifle, abufus in «
fpiritualibus, exceffusin mandatis & omnia deniqj«
inperuerfum mutata.Omnia,inquit,omnia in per= c
uerfum mutata, tam in temporalibus, quam in fpi=
titualibus , fincera dodrina fcilicet & verus Dei
cultus, omnia denicp omnia ( qui omnia dicit ni=
bilexdudit) in peruerfum mutata. A T H A,Con=
feramus verba (Jfq cum verbis Papae, Ofius ait, vt
initiooftendimus } anrcnon multosannos omnes
Chriftum vnanimiter profeifos fuifie,in boe (b!o
gloriatos & nullum aliudEuangdiumfciuifie, nifi
quod aChrifti Špiritu profectum de Chrifto , per
Cbrifti difcipulosfcriptum effet,& talem infumma
fuifieEcclefiam,qualis fuerit Primitiua, Papa vero
aidScimus in hac fanda fedei, aliquot iam annis*«
m ulu abominanda fuifie, abufus in fpiritualibus, ,
exceffus in mandatis, & omnia denicn in peruer^ e
fum mutaia .A T H A, Perge, H i  L A R1V S. e

DIALOCrS Qjr AH.T V* 8.

, Nec mirum^fi acgritudo a capite in mcmbra, a fum«
, mis pontificibus in alios inferiores Praclatos de^
, fcenderit»Omnes nos (id  eft Prelati Ecclefiaftici)
, declinauimus,vnufquisepin viasfuas, nec fuitiam
, diu 3 qui faceret bonum,non fuit vfcjr ad vnum*H 1»
Tales Praelatos, quos Papa affirmat eile corrupu*
moribus 3 quosfatetur declinafle aquaerenda glo=
ria Dei,&: qua:rere qucefuafunt > tales,inquam,veb
lent nune noffcri aduerfarf) nobis obtrudereproim
dicibus cadeffis dočbrinae, hoc efl.fe ipfos obtrude s
» re 3 Audiqu 2 c fequuntur: Polliceberis nos omnefl 1
» operam adhibituros, vt  prftnumcuria bscc, vnde
j  forte omnehocmalumproccfdt.reformetuivvtfi*
» cutinde corruptioin omnes inferiores emanauit*
j  icaetiam abeadem fanitas &T reformatio omilim 11
»  emanet*Adquod procuratidumnos tamb arČli^
» obligatos reputamus 3  quanto vniuerfum niufl 5
s dum huiufmodireformanonemauidius deGde& tC
videmus. A THJngcnuc agitFlandrus iffcc Ad^
anus,ciunf3tcaturomnemalum procefsiflfea cud*
j Romana* HIL-.IVlaiora audies*SubrjdmuscoU a
, fumma* dignitati, non ob dominandi libidine* 11 ’
, nec^additandospropinquos noftros/edad diuM
, voluntatiparendum,addcformatameiu8 fpotif anl
EccleliamCatholicam reformandam. Heus
us Papa.tuusDeus affirmat EcclefiamCadholie^ 1
efTe de forma ta m, rečHišime ergo facit, necp eft  dl*
cendus carere (vt tu de Vergerio dneifti) comi* 11 *

DE OSI O.  iot

*kfenfu,qui vrgel, vtreformetur* AT H* Vičtus
tft Ofius» Sunt ne plura ex Adriano C H E Sunt8č
quidem grauifsima: Quanquam nemo mirari de=
bebit, fl non ftatim omnia E R R A T A & abufus f
omnes per nos emendatosviderin Inueteratus ni= *
mium morbus eft,nec fimplex, fed varius & multk *
plex , pedetetitim in eius cura procedendum eft* c
A T H* Dick ne E R R A T A? HI UDicin A T.
Papiftae fatentur eflfe abufus in Ecciefia, errores ne=
gant, at Papa errores quocp affirmat eiTe 8č inuete=
ratosmorbos,variosatcp multiplices : hicquoq$
conferatnus verba Oftj cum verbisPapae,Ofius di=
cic 3 ante mukosannos/aiffe in Papatu Ecclefiam e
milem primiriuae Ecclefiae , qua , i rrnllum aliud E= c
uangeliutnfciuerit, nifiquod a Chrifti fpiritu pro= c
fe<ftum,deChrifto, per Chrifti difcipulosfcriptum c
fuiffet, AtPapa contra , nempe in fuis Eccefijs eiTe
errores, & morbos inueteratos , morbos varios,
morbos multiplices, quos tamen ait oportere non
ftatim, fed pedetentim curare + HL V fc» adeb autem
P ED ETEN  TIM  in his curandisproceditur,
vtciitn ifta antc XXX, &amplius annos csepe=
rint dici, nibil adhuc profe<ftum fuerit, vtpruden=
ter & (alfe Lutherus, Quod Papa dixerit pedeten=
tim oportere procedi.Gc accipiendum eiTe, vt fin ou= c
li pedes atcp paffus interuallumhabeant aliquotlW=«=
culorum : Conuertit enim hoc Adriani fcriptum
Dutherus fermone populari, addidkcpin margine

c annota=

DlALOGFS qjr AK.T F S.

annotatiuncuIas.En. Libenter faepe obrjcioiflasi
AdrianiPapaeingenuitatem noftris aduerlarijs 5 S£
faepe repeto, eos tyrannicefaccre, quiconfiteancu*
eiTe morbos variosatcpmultipiices., e(rcabufus,elTe
errores pcncs fe,ncctamen quicquam unquam cof'
rexerint J aut corriga-ncetiamnum, bC  imereanofl
defifhmt^hoc, hoc grauifsimum eft) fundere iafl a
guinem eorum,qui emendationem efflagitaticd ls
benter,mquam,ifh inculco, quod videam adueria*
rios non habere quod refpondcant 8c  plimmo*
commoueri, cum audiunt tam horribilem corufll
pertinadam atq? tyrannidem 4 ATH,  Cum reuera
iionhabeantquidrefpondeam, fcis quid fecerint?
ilomachaberis^ dixcro + HIL f Eftne aliquid noui»
A T H«Maxime. H {L.Qj?id id eftcA T H. Di-
cam,Hoc ipfoannoM» D* LI X 4 cdideruntR £,!d
mas Catalogumbnquoconnumerantur libri
ipfi profligatos atqj exmanibus dC  memoriahon 1 ^
nam prorjfusfubiatos veiint.H I L. Audiui
bil de podremo hoc Catalogo aiunt dlearrogattbf 5
fimum & valde tyranriicum, A T H,Eftfane vt di*
cis/ed, quodridiculum eft,fuos quoqj met libro 5
inferueruim HI L.Inter hasreticos ned ATRInt^
eos,quos velimex manibus atqjexmemoriabo"
minum cxcutere,vt dixi, 8c iperarunt fore, neill° tf
rumconfefsionibus vteremuramplius, aut frud r ^
vteremur, cum illis fidem nune ademerint , vt ^P 1
dulie putant.H I L« Dic, an nominatim prohibu^
rint 6dcondemnarintpidegaturinftručlio Adr^

DE  OSJO, ifijl

Sli Papg V Lde qua fumus loquuti? A TH.Nomi«
ttatimu H I.Negant ne fuifie Adriani* A T H, Noti
podlim negarc,fed cum videant, fe ab iila vrgeriac
auguiari,prohibent,ne pofsicamplius legiiiiLtEt
putantfor^utpropter corum prohibidone, nemo
kgatamplius.nemo ea vtamrcontraillosC’ ATH,
Quidniputenc,cumidfibi vfurpent, vt fineorbis
terrarumDominiCHIL.Vcnerunt ad extremam
infaniam, V bi na edieus eft huiufmodi catalogusv
ATH.AnnonaudiftiC’ dixi iamtibi., Romac.HL
Hoc ipfo annocA T H»Hocipfo anno.H 1 L*Proh
deum atep hominum fidem 3 fciebam illosfurere/ed
|&on vsq? adeo, A T H, Quid fi maiotem adbuc fu=
rotemiftorum dbi indicaueroC' HIL „ Dic citoob=
feero/ed vix maiotem indicabis, A T H. Scis libel=
lum, cui titulus Confilium dekdorum Cardinal^
um de emendandaEcdefiaCH I Ldllum ne, de quo
fumus loquuti & cuius verba recitauimus?A T H*
Illumipfurodlluminterlibros vetitos.Lutheranos,
Sc  Hgreticos proiecerunt*H I, At ipfemet,qm nune
viuitPapa,fuit vnusexautoribus&: didauitipfe«.
A T.Sic res eft * HI + V  n a cum aliquot deledis Car=
dinalibus?A Tdta eft.H I.Et hunc quoqjcondem=
nantcA T H, Hunc quoqjcondemnanc, HI. Non
qubdncgenta fefcriptumC A T H. Rescft notior,
quam pofsit negari Jti IL,Quisfdt numOfius hoc
Confilium fuggefteriirAT;Fortaffe, Na is in pri-
rnismuita (vt vidimus, cotra Inftrudionem P apae
Scotta confilium dekdorum Cardinaliu effutiuit*

c i) HI L*

DIu4L0GVS QJT AILTrs

HIL^Gratulor profečto: Quanquam enim eoruni
furor atqjtyrannisfads duduminnotuerit, nune
taliCatalogo edicomagis magisq?innotefcet.AT«
Dicam ampiius, cum Komse, ineredibili quadaM
rigiditateatcptyi‘annide. > condemnarint omncsaii 5
tores at qj libros, ex quibus noftra caufa iuuari, ali 5
quomodo poišit, vidfsimcxtollunt vfcpadfyde 5
ra^magnatpfolidtudinepromouentllluftrifsimatu
(fic enimappellant) quandam Academiam V ene'*
ttjs, in hunc finem inmcutam , vt fe nobis obrjdat*
HI L.Audiui aliquid de ea quoq?:Sathan enim in 55
dignatus, qu'od videat fuum regnum corruere , ad
iftiufmodi excrema remediaaccurrit* Sedfruftraad
haec quocp ,& vincet Chriftus, A TH* Ad Ofi) Ib*
brum reuertamur.Quantb magis confidero,co ma=
giscofultum puro, vt ifti ordine reipondeatun Sed
video Brentium 8č Vergerium valde laboribfaH 1
8č  duram prouintiam pra: manibus habituros , fi
exradle refpondere voluerint.cum liber fitvalde nu^
gax, fcateatcp totineptrjs, tot mendatrjs, totep bla 5 *
fphemtjs^uas omnes velle ftilo perfequi, &C  co ufu*
tare propemodum infinin' operiš fuerit.H l  L« Hoč
ipfum quccritur Vergerius , aitfibi videripropofi 3
taspaludesnonPontinas , fed Venetas ficcapdas,
quas necpipfiguidenipotentifsimi Veneti videti 5 *
tur pode vincere & ficcare 3  fed tamen non deterre=
ri,necdefperare, quin aliquidgradaDci, Cit profe-
d:urus (modbali]s negotijs, prceferdmperegrina-

tionibus*

DE  0810 .  105

tionibns, noauocetur ab opere) Brentium vix cre-
diderim refponfurum, vt quem viderimus fatis in
boe genere laboraffe, habere auteraalia &C  mundio=
ra,qute agat, quam, vt volutetur amplius c um iftis
Afotis atep Oforibus, ATH.Satis fuerit/i aker eo-
rum refponderit, neepimmoratus fueiit in lem'cu=
lis, fed vrferit in putidioribus Sc  grauioribus erro=
ribus iftius hypocritsc commonitrandis, proderit
tališ iabor hauddubie,fakeinfirmioribus, qui funt
in i ncly to Poloniee regno,quos ifte veterator fedu=
cereinaniroohabuit, Tantiim miror ,quid iiii in
mentem venerit ex fpaeleis Maffouiae vfcp,vbi Epi*
fcopatum habetinfinibusPrufsiae, ablegarefuum
librum, quiColonieecxcudemur, cum inPolonia
noti defint lypographi, HI L* Cracouite non ha=
bmfret,Gropperos,Auios , atc^alios huiufmodi e=
legantes artiHces , qui adderent de fuis coloribus
detpfuo veneno. Hi L. Putasne,eum,obeandem
oaufam,duosalios,dequibus diximus, libellos Epi=
fcopo Dilingenfi transmifiHe, vt apud fe mandaret
otcudiC' A I H. Qmd pofTet addere Diiingenfis,
cukam curta eftfupdlex?exiftimo tamen valde li=
benter e um mandaffe, vtapudfe excudercntur, &
fortafsis fuo fumptui HI L* Quiditar A THA,
Qma,vt nobis , pro fuo amarifsimo in noilram re=
ligionem Zelo, infuketomnia iftiusmodi venena,
folet colligere traherecp ad fe, vt Csecias. nubes, A n
n on vidiki cuiufmodilibrum ,ctiamfuoipGus no=

c iij mine,

JD1ALOGV S Qjr AZLTVS.

mine } hoc ipfoanno edideritC’ A TH A*Non vidi*
HI L.Tituluseftde cekbratione MifTm.A T*For^
tafsis eam defendit contra impugnationem noftro 5
rumCHIL* Nihil minus, nonputat efle opus, cim*
videat eam maximo in  pretio effe vbiqj,fcilicet, fed
putidifsima quaedam ex fentinisMonachorum 8C
Schoiafticorumhaufta congefsit: exemp!i gratia/i
quando corpus Chrifti in manibus Mifsificantis
miracukjseapparet in fpecie pueri,vel carnis cruen=
tatae(Tunt verba ex eo libro ) difputat, an dcbeat fu==
mi 8c  manducari puer velcaro, ATH.In tanta Iu-
ceEuangdrjtam c ra (Ta , tamputida,& tamblafphe=
maCH 1 L* Aliud difputatabfurdius, quod dicercm
iibi,nifipudcret.A FH.DiCjteobfecro, necp tepu-
deat refcrrc inter nos, ciim non puduerit Cardinal
kminpublicumproferre.HI L* Dicam,tuavenia,
fed boniconfule: quasrit quidagcndumfit, fiMiF
farius poft fumptionem(Tunt ex codcm libro vet*
ba)exinfirmitate, liatim emittatperfecej(rumquod

fumpfit.Al H»Prohpuaor,fed quidtandem dS a
nitCH 1L * Audi: Reuerencer recolliganturlpedes
panis,fi difcerni poflunt:&: reponantur in Sacrario,
velfumanturabaliquo,fiadfitaliquisadfumendutti
difpoficus^abscpnaufea. AT H, Mcrito debuic
pudere tam male olentia recitare,0 iudidum,o g**'
uitatem hominis,qui in tanta renafcentis Euangeli]
luce(Valde deledor hoc intercalari) nonveretuf
£ontredarc ifias feces/vt eas rurfus nobis obtrudaf.

D E O SI O.  to '4

fed habeat easfibi .Interca tibi gratias } Hilarimagnas
babeo atq?ago 9  qu'od mibi guftum dederis libri O*
fiani^dabo ego ali}s quoq?; nec deero officio meo in
commonendis mfirmisatq?incautis, qub caueant,
ne contaminentur 9  autinficiantur 3  fi Ofijli=
brum,ac vdutilacunam,aut gurgitem.
tetri« fecibus &C  venenis re-
fertum contige=
rint*

F I N I S r

ERRATA-

Prior Nameniš paginam, poflerior uerfum rienotat.

1’agina 17. uevfu 17. b. pro contcrione lege contentione,
fi7« 18. b crederent- f 41.17 b. propnum. € 46. j.a
loquuntur. €56 .9. b ccrte- €64.18 a fuilTet. €65.18.3
Pontificale.€ 68. zi.b Apoftolorum^^.ij.b-congregata
■f7<) i8 afuerintf 91. 9.bputrcfccve 1 o z, 13. b quei'icut