fTIacobus Spinola Iu-V*doctor illuftriffimo ac ex cellentiflimo Principi dno fuo fmgularifiimo Lu/ douico Mari^ Bari duci-Salute & comendatoem* Ratulatoriani orationcm pridie babitam Prin/ g ccps illuflriflime ac domine mi fingulariflime (qua & patric; mandata perfolui: & exccllcnti£ tu£ iucunditatem attuli)radcndam imprefentia & omni exparte dilacerandam uidco*Quippequ^de rebus al/ tilTimis pro inclita & excelfa comunitate apudfummu totius orbiSjPontificcm fuerat babenda: per £tate irntna turu iuucnem & orationis expcrtem prodicrit- Vqz pre ce nonnullorum patrum 6/ conciuium mcoru uoto co/ actus cam edendam & imprimendam ftatui»Quarc no ignorans multorum iudicium dTc fubituru:ad illuffrifii/ ma dominationem tuam confugio: qu£ & patriam no/ dram diligit:& me fui obfcruandiflimu feruitorem cfie cognofcittcui boe uile munufculum tradotdcdico: & in fcribo:fperans te l^ta & bilari fronte ac bumanitatc con fueta fuftepturum-TalitcrcjjfufccpturiHn q>omncsdcfe ctus a folius inferiptionis tue titulo dclcbuntur-Igiturcl^ mcntiifime Princeps exiguum tui ferui munus accipaas nec tam rei tenuitatem confpice čj totius famili^ tnc£ pa trifqj:ac omnium progenitorum meorum ftdcm & ob/ feruantiam metiaris* ValeateKceOentiflima tuadomi/ natio:& me fibi continuo comcndatum babcat- Vrnfcpenumero mecunt ipfe cogitans animo c rcpcto binc fcclicis & aufpicatifhmi pontifica/ tus tui gloriam imenfam & admirabilcm: binc fumnium če incrcdibilegaudium qucd pro tanti numi nismi cbritatcpatria nedra Gcnucnlis irniuerfa concc/ pif.non line dubia protinus & inccrta fentenria diu uol/ uifahs ac anccps cxi(lo:qtii coram tot femideorutmreue rendibimorumeg patrum cetu:de utroq? tibi Patcr-B ac fanctiflinic Tim uerba faeturus: Nam ft fuprcmu tui api ccm pontificatus intuebitnur(quo ccteros unurcrf<£ ter/ rc Potentatus ocuperasj) nedum ipli Rbetorum Princi/ pes e!oqucnriq lirminaria rccenlcndo deficerent: qui peraetis temporibus crandi copia & grauitate floruerut fed nec trdnima cuidcin portiuncula attingerent- Si ina suma populi Genuenfts letit/a ingentefep de eo acclama tienes aflrcrri uo!uero:nullis butnani ingenii uinbus:nul lo bbicr mcti/tnulbcp linguarum ui poterit cxp!ican» Sed čjprimu debiti n odri uinculurn: če precipuam cbri fhcuiar omniu obligationcni intueonut quem libi Ro mana balilica fumtnii padorem afTumpfcrit: eum Cbri fii uicarium falutantesin terris ueneretnur- Idej nedum pietati & officio eongruum: fed etiam iuditie & bone/ dati proacimu ueteri confuetudine feruer: dami potius uniuerfe ritum obferuat/e pro ingcnioii mci uiribus a d/ xmp!ere:q aut glorij altitudinis tu e neceflaria no impen derc:aut omnium pritnatum procerum<£ nodrop uotis aduerlarf. Q ui profeeto non tam rei magnitudinc ac diffiaiftate conrerriti(pro qua tire clcmcntilTimq fancti fatis prtrdentiam d/ bumanitatem cxpofčunt) q feruore compuHi:ramegratulationisbabende per bos predan/ ribi m os Oratores: m c 05 in ter costnimmu &-’iuniorcm da reuere tuum fanctiflimu ac bcatiffimu numen faluta tari: !uplicari:flexi lq$ ad terra genibus cxornard Cum Exordiu- itaqp trni grauifiimi tnuncrfs caufam h umeriš meis uti/ pare fufceperim:offeratur<£ mibi tam latiflimus dicen/ di campusait quocunqj diuertam maiores & buber/o/ res progrediendi uias reperiam: tanti primo potificatus tui laudes:deinde tuiipfiustpoftremo gaudium noftrum immenfum tenui bac fermocinalioe comp!ectar:ea tan tumodo expIicando qu^ uel rerum nouftate aduertente uel breuitate clemetem & beniuolam tuam fanctiflima Pfima co ^natfonem reddere poffint* Proponunturergoimpri firma tio* m * s k? laudes referend^ qu^ cum fatis abundater & co piofe uidebuntur adduct£:tamen adbuc numero ma iores & exornatioresgIoria fuperunt- Quarc uereor ma gnopere ne talem comeatu perdifficilcm prouincia ag/ Diuus Au g rc ^ uro mibi eucnfat quod diuo Auguftino contigifle cuftinus* fraditur.Cui opus altiflimu trinitatis pr^mollienti: puer ® uifus exigu§ fouc^ totam maris aqua admouere:faciIius fxbi inquit boe opus g Auguftino futuru quod parabat* Ve^linoitapinguemtcopiofam eiegantem oratio/ nem babuero uti rei magnitudo &: excellentia pofhilat: gloriofiflima tn & clfitientiffitna tua maieftas £dc qua nuper agendu eft}ardcntiflimq potius uoluntati mcc ii/ bi gratulandi & inclinatis genibus obfcqučdi:q £tati ani mof^ forfan & pbatbonteo tramite procedenti ratiocm babeat* Si igitur ad tant£ dignitatis magnitudinem pri mo loco exornanda ipfius uim nominis confiderarc 1 i/ ceat:P6tifex alio nomine Papa nuneupatus: utriufcp uo cabuli exitu rei uebemcntia ac poteftatem indicat- tum papa interiectionem pape admirabileni fonet- tum q? pontifex ad c^luni pontcni faciat inter prctetur.Nec inconucnicns aut abfonum putes quado<$ ab effcctu dignitates aliquas nom inari-Impatores enim ab impcrando:Reges a regedo:Duccs quo<$ a duccndo Auino/ minis. M-Scc* Ifidorus. panter dcucniut*Sicq? clcrici a cleros:quod dl fors:cum Mattbi^ ab apoftolis crdinando priori cotigerit-Epifco pi a fubditos cura* Metropolitan! a menfura ciuitatum uccantur* Ši eius originem & antiquitatem quqritnus: Ab origi/ anno ante Cbriili aduentU'M-d>xcv-inllitutu fuilfe co/ ne & and/ pcrimus:& dc iufiu dni p Moy(en Aaron fratri fuo pri/ quitate- tnitus fuiflč coliatu. Si dignitate ilfa ud oim potius di j\ digni/ gnitatum culmcn ir,tucbimur:bqc fupereminens & glo/ tate» riofa maiedas mukipliciter dccoratur* Ea enim eft quq padoralcm dignitatem toti ac uniuerfo gregi xpiano ge rit:quq omniurn ecclcftar protecticncm cotinct:quq per cmhcs mundi clcricos auferri no poteft- Ea eft qup de/ uios & errantes ad ueritatem reducit:quq fubditos ad pa ceni & cocordiam dirigit:que pro nobis cogitat uigilat 6: infudat gladii ptatem utriuft# a ue/ ro ded demandata no obtineasfep plena in fpualibus iu/ riidictioncm fupracp oes ecclcfias no exerccasfq> fi ccte ri follicirudinis in partem aduoccnr:tit domina priorita te ptatiicp plcnitudinc non dccorcrisfRcfpuet ne ctia per te uoucntiu čd peccantiu cafus no abfoluii per te degra/ datos ad pridane uitc ftatum no reftituif per te fo!u ičri/ pta oia čd confilia no approbarii Eqdem b^c oia ligdo uera clbe cognofcimus: qbus acccdat ep tu^ propriu ctia auetoritatis cxiftit templa erigere-dcricof ordinarcepos crcarc-Tue proprium aučtis eft no (olum mitras čd an/ nulosmcjz Sd baculos paftorales: cctera q; epor inftgnia tribuerc*Propriuqj tu£ erit auetoritatis pallia pofcetibus conccderc:cruccs ante (e portari permittere: oefqt totius terrar orbis dignftates inftituere* Tibi ptftcrea uacantis imperii ptinct adminiftratio:tibi C^faris electi confecra tio:tibi unctionc addita coronatio* čd fi electores negli/ gentia dueti ucl difcordia impediti Ccfarcm no eligunt uel indignirtn cx certa lcientia deccrnunt eo rciecto alte rius ad te imperatoris elcctio deuokiit* Adeocp fuo^de/ fectuum čd uitioiz ad te magna (pečat caffigatio ut pro/ pter ipfos inigtates lokrs Čd (ineconcilio ab imperii di/ gnitate eos dcponerc poflis-Q uid tande quafcuq; digni tates čd ptates unij Patriarcbe oes babuerint folus bet Po tifcx:qui folus locii principis aplo£ obtinet: čd in illa fe/ Secunda confirma/ tio* de qttam fibl diis in beati Petri perfona elegit confidct: cuius auctoritas fanctoj: omniu pr^ftat auctoritati* Ncc ullus quantifcun($ etiam fulges niiraculis pro fancto de betuencrari qui nofueritperfuinmu Potificcm appro batus antea canonisatus če iti katba!ogo fanctoj: defcri ptus-H^c če alfa pertnulta nuper adduci poflent qu^ pe/ nuria tgm oibus tang notiflima duxi oino pr^tcreunda fore če impr^fentia refccanda: ne apud tuam quandoqj Sanctitatem fini Iongior babitus g propofiti niči ducat intcntio* Ad te igit ipm Bcarifs-Pater fum deucnturus qui adeo uirtutu gloria če difciplinaj: laude če uite fan/ ctimonia dccoraris: če adco fmgulaj: acoinircjz orna/ mento dotaris:qup talcm fumma ac ucneranda dignita/ tem pr^beatiut ualde ab oibus ambigcndu fit:tu ne ma/ gis pontiftcatui: an illa tibi (acratiffima če glorioftffima papatus dignitas offerenda fuerit- če(ni cius dccrcmeto dictu putetur q> mortalicuig adumatur comparanda)in bacaufun ,pfecto fniam deucnirc q> tu illi futurus če ma iori ornamčto če ufui:no folu exoptadus:8e ad boe pro inouendus eras:ucj: če inuitus cogcndus- Na tibi ut ip(i paru adiumenti parucjj glorij arbkror accrcuiflč(ut cu/ ra jz pondus če labojzcumulu ggrandem filea) iigde fa/ tis conftct excclfis dignitatibus če inagratibus amplilli/ mis f^penumero uirtute če cxcellcntia augeri:Famag? če aučtern in boic fuccrcfcerc.Tuc tn uirtutis ct glorie iam diu liquidiflimu če manifcfhfTmiu documentu extitjt: ucl q> adbuc adolcices inter Rcueredifs* če excel]cntifc- cardinales coftitutus:uel ctia q? no multo poftVicccaccl larii locu fortitus:utroqj declarafti te unu qnqt no imen to futujzcuitotius ccclic gubernaculu demandandu če comittcndu forct-Quare bis tantumodo dignitatč non eos dignitati cotigiffc putamus:qui fedis eminentia euc/ cti:babitufqj folius pulcbritudic iduti & ucrius larua'J,p grcdiutur-Hos uero Magiftratu geffiffe iudico qui cum auctoritate:prudetia:fapientia & iuftitia idipfum cul pr£ funt moderantur: qui pro rel dignitatc fumino ftudio: fumma diligentla a malis optima quf cp fcccrnentes ad/ miniftrant-Tu crgo qui borum omnium fcientia predi tus:& exgientia refertiflimus babcrisdpfe es g uere defi gnandus & cuocandus accurrere debuifh': qul ftuctuan/ tem Petri nauiculam gubernares:& totum ouile domini cum deftitutum cuftodires-Cunqj Catonc Portio femel Pof. a Pr^tura repulfo dici confueuifTet:Non Preturam Cato ni:fcd Catonem Pr^tur^ fuifle negatum: fit imprefentia tnagnopere cxultandum: cp(j4t alias Romano Imperio Nurna Pompilius obtigiV)ita & tibi Pontificatus: & tu ]\j uma Pontificatui datus fueris-Tu inqua datus: qui quato ma PcpiUus • lora & ampliora per beatiflimospr^deceifores tuos aeta reperiuntur.tanto & altiora cogitabis:& longemagis ad miranda perficies- Quod etfi tua tantummodo pralen j\ £, om * s tis auetoritas & bsjrilis ac regia ipiius facici dignitas pre cormr ^ s feferre uideatuntamen imprimis accedit nobiliffuna na ^onis tio tua Hifpanicnlis inter c^teras uniuerfe terr^ prouin/ cx tcmis cias aeris falubritate temperata:omnium<£ rerum copia ^ nationc & bonitatc precipuaatiros progenerans qui & corporis agi!itate:&; ingenii acrimonia:& omnium uirtutum glo ria fummi clarifTimicp femper extitere* Debinc cximia potrta* tua Valentina ciuitas:qu§ & fui antiquitate: & fitus pul/ cbritudine:&: uirorum copia:& omnium mercimonio/ rum genere longere!iquas Hiberip ciuitates antecellit- Necnon illuftris & excelfa illa Boriarum familia:qu£ tc J\ fa milfo nobis talem pepcrit:qui uere nationem patriam^ & fa/ miliam illuflrafti* Et rccolend^ ac beatiflim^ memorig auunculi tui Calixti (emper cmulator pnjclaris cum facl noribus ac uirtute propria gprimu cxcedes & nominis bonis tui gloria longe fuperabis* AdeB tibi preterea morum proprus* pffobatiflimoru qualitas Httcralfs difciplin? (cientfarucjj omriium pcritia ac oprima uiucndi ratio* Adcft burna/ nitas illa inclita cu tu? tn auctoritatis ratione feruatatoprf n ra & falubrc confiliumdpfacg Iiquida & apcrte ucriras: nulla ph'ca:nul!a fucatione:nulIa<$ uerbor capt/onc con/ tccta.Adeft & uit? ipfius (anct/monia &' pieratis cultus: ac omnium coru cogniuo:qire tam inclite dignitati cx/ pcdircaut ufui cfič poHitit- Foelix igitur qui tot uirruti/ bus exornatus: tot laudibus cumulams: in tam maximi altifTmuqj Magiftratus culmine collocatus: pofi totan/ no?: /ntcruallurtot opera fanctiffimarde fummo & opti/ mo dco tam bene mcrifus:diu tihi & proximo: mox ti/ bi 6/ uniuerfo generi xpiano prcfutums cuafcris: pcr rabidos inncrum arifractus: pcrq; fublimcs & perici:!o/ fos fčopulos tranfmigratus/femitam tandem aff cctatam foelicitcr occupaueris- Poftrcmo fupcreft(c{uonia Ion/ Tertia c5 giori admodu tu? laudis comcmoraricnc aurcs tuasde firmatio* fatigari cj trieipfum fatiari fortaffe cotigirut tncntes no/ flras cxultantcs:& no paruam aninior noflrop gaudcn tium uim atq? alacritate adduca- Qua quidem adco ma Abuniuer xima ingentiiTimaq; imprimis concepimus: q> cum uni fo com/ ucrfum Reip.Cbd ftian? comodum ntilitatcm cerni/ modo*, musteam expectationcm prqtcferrc fpcmq? ac ccnitudi/ nem prebere exitdimaris:qua quifpiam ullo imej cxacto tempore uel infpectione fpoponderit:ueI re ipfa mmejde fellcrit:adcoq$ tu? fplcdor claritatis omniu mentibus af/ aurea ?tas fulfit:ut aurca illa: qir?a maioribus noftris temporaSa/ Saturnus • turni uocabanturreucnifie ,pfccto uidcamus: qbus aftrt-a fpfam in tcrrasec?lo tu? maicflaiis fretam minimere/ diiiTe confpiciamus Paecm Cbnlbano generi ac cocor/ diam attulide concernamus: mutira propediem obicoa: 6/ human? focietaris officia no definira: obus minimc difiEidcndum efleuaticinor: brcui tuturum ut puder fi/ des:mores:fanctitas a c uirtutes omnes ita firma:ita ftabi' leni:itaqj nnutabiletn fcdcm in tcrris ftatuanf.ut nulluhi unčj argenteum:<£neunr.fcrreucp f^culu : ud illo deterius iucurfura fit-Siccp uniuerfalis cccleli^ lux fplendidiflima iucebit no folum pace: unitate: fidecj; ac ueritatc-Verum adeo fup^ternf uit^ lemita fplendefcet q> c^ci quoqj uia ueritatis afpicient: & Cbriftiani nominis infecutores ad ueri dci cultum conuertcntur- Dcinde quum prinium publica animorum noftrourm uota metimur:n5 poflii/ mus no ingenti letiiia exukafle: q? 0 i nec propn '9 iactan ti^.ncc aliorum dcdccori afcribcndum putctur)intcr pri m os extitimus: qui in tota Italia ftatim pofl: aducntutn Cbrirti ecclefiaftica firmpfimus facramenta:qui nunqua Romanj ccclelt^ aduerfati:%>iflime & pcrpetuo (Ti au/ fim diccrejlibi fauentes:continuo ecclefiaOicam libcrta tein ac dignitatcm propugnauimus. Impofterumcg ion/ ge rečen tiores & lingulis diebus audentiores ac pciiuio res extituri*Quare ingetiita nobis & buic fpiedidifTuno culmini fides affueta(nulla tempeftate unčj defutura}in tantum oinnium Rcgum & nationu animis innotuxt:qj (ne dica negafle) qui eatn diflimulaffe cogitaret: baud ladic pofTcr. Tibi uero ipft potifiimc ac libcntijTime afficimur:q> cum recolend^ ac (anctiHimc memori^ Ca lixti tertii proteetoris noftri fang uinefores coniunctus: qui nos apprimc diligebat iuuabat& tuebatur-Ide quoqp tu Cardinalis egcris:nec ab inccpto deftitutus:fed Inio ft expcdiens aut oportunum crit potius forfan aucturus* Dcnicp pater obfcruandiflur.e fi tua lita ercatio fplcndi/ diflima tanto animi,gaudio:tantacp ieritia incntis affccit illuflrillimu ac pr^ciariflimii Principem noftrii Ioanne Cialeatium Maria Mcdiolani ducetac inuicdflimu & cx cclicntiffimu dnin dnm Ludouicu Sfoi tia duce Bari to tius Itaiic decus & orna£nentu:qto cx uou fui roc &: ina A publica & aflueta Genucrb l^titia. fofcm uoluptatcm & exultatfonem nobis quoeg capfen dam putabis* Nam fi cos tantundcm diligcs quantu ab Ipfis l^ta & bilari fronte exceptus & auditus fuiftl Pa pa creatus: non dubitamus eiufdem quo<$ dilectionis par/ tem confcquf.Cumtj animor noftrorum fidcs eis per/ petuo dicata excellcntie fue ftudium crga nos con tinue magis indefcflum uideamus: coru gaudium &: fc/ renitatem nobis propterea comuncm fore putamus* ConcTufio Nune igitur ut aIiquando ca omnia pcrfolunnr:qu^ tam Auguft* per illuftrem dnm Auguftfnu Adurnu Gubernatorem Adurnuf noftrum illuftriifimi & excelledfftnii Principis Mcdio/ lani ducis locumtenentem digniflimu: g per magnifteu Senatum Genuenfem nobis iniuncta & expre(Te deman data fuere-Horu omnium uit§ ac nomine tibi reueren/ tiam & obediemiam deferimus:qup per c^teros Princi/ pes Cbriftianos & maiores noftros fummis Poriftcibus offerri ac impendi confueuittcamcp exnunc tibi perpe/ tuam tradentes pollicemur quicqd in nobis uirium:for/ tunarunruaut opiscxiflat:quod bcatifTime Sanctitati tu$ ufui cxpediens:aut ulla ung tempeftate neceflariurn cfle pofiit* Dixi: ♦ Habita Anno*M