hrv^?4 ,
KRAU^"*N' A
UPRAVA ZA ZAŠTITU I^P INDUSTRIJSKE SVOJINE
KLASA 10 (3)	IZDAN 20. jula 1922
PATENTNI SPIS BR. 308.
Dr. Rudolf Adler, Karlovi Vari.
Postupak za proizvodnju visokoaktivnog uglja za razbojadisanje.
Prijava od 5. jula 1921.	Va-ži od 1. novembra 1921.
Pravo prvenstva od 5. jula 1920 (Čehoslovačka).
Predmet predležećeg izuma je postupak za proizvodnju visokoaktivnog uglja z* iaz-bojadisanje iz lužine sulfitne staničevine (celuloze).
Postupci, koji za proizvodnju uglja za razbojadisanje izlaze od sulfitne lužine, već su bili označeni. Njima je samo zajednički da se lužina ispari do osušenja u neobra-djenom stanju, ili po ostranjenju anorganskih sastavina, i da se ostatak ispadne po-ugljeni. Za dobivanje razbojadisanog ugljena moraju se stoga iz lužine ispariti dosta velike množine vode, koje iznose za jedan kilogram uglja oko 50 litara. Obzirom na visoku cenu goriva postaje ovom okolnošću gospodarstvenost ovakovih postupaka vrlo problematska.
Opisanomu nedostatku izbegne se tim, da se namesto lužine, koja se sastoji iz oko 90°/o vode, upotrebljava iz nje istaložena organska supstancija. Postupak se sastoji u tom, da se organske sastavine od lužine sulfitne staničevine, koje daju kod pougljenja adsorpcijski ugljen, istaloži većim djelom na poznati način, zatim se istisne dobiveni talog i dodaje ovom talogu alkalijskih je-dinjenja, koja ili reagiraju alkalno ili se prevedu kod pretvaranja sa anorganskim
tvarima od taloga u alkalijska jedinjenja sa alkalnom reakcijom i konačno ovako po-stalu koncentriranu rastopinu, pougljeni po potrebi posle potpunog osušenja na običajan način. Pri dodatku alkaličnih jedinjenja, izlučeni anorganični taloži mogu se svrsishodno ostraniti pomoću filtracije prije pougljena.
Izlučenje taložive organske supstancije iz lužine sulfitne staničevine može uslijediti na poznati način putem izsolenja sa neutralnim solima (kaliumnatriumchloridom i si.), sa hidratima zemljanih alkalija, svrsishodno pri višoj temperaturi i višem tlaku i si. Dobivenomu talogu dodadu se jedinje-nje od alkalija (n. pr. hidroksidi, karbonati, fosfati, sulfati i si.), čime se prevodi talo-gova organska supstancija vodom u vodom rastopljivi oblik, koji je osobito podesan za sledeće pougljenje.
Produkt pougljenja sadržava celokupnu anorgansku supstanciju, uključivo alkalije, i te zadnje pretežno kao sulfid. U slučaju, da se je posle dodatka alkalijevog jedinjenja ostranilo izlučene anorganske supstancije putem filtracije, onda se nalaze u tom slučaju i u pougljenom produktu samo u vodi rastopivi alkalaji, poglavito kao sulfid.
1 din.
Da se načini alkalisulfid opet upotrebljivim za proces, može se iz ostatka od pou-gljenja izluženi sulfid putem uvadjanja uglji-kovog dioksida pretvoriti u karbonat. Pri tom se je pokazalo, da se vrši pretvaranje sulfida u karbonat u prisutnosti mokroga razbojadisanog uglja mnogo brže i bez upotrebe znatnog suviška ugljikovog dioksida. Zato je svrsishodnije, da se uvadja ugljen-dioksid u vodom namočeni pougljeni produkt, i tek posle toga usljedi izluženje vodom; onda se dobije lužina, koja sadrživa opet alkalikarbonat, dočim se može odlazeći sumporov vodik na poznati način načiniti neško iljivim.
Po prestojećem opisanom postupku izlučuju se iz procesa 70 do 8C0/0 sadržine vode od prvobitne lužine sulfitne staničevine, koje se je po prije spomenutim poznatim postupcima morala da ispari. Iz toga sledi, bez daljnjega, velika gospodarsk i nadmaš-nost « pisanog postupka napram dosada poznatim.
U svrhu izjašnjenja navadjamo jedan mogući oblik izvedbe u jednom primjeru:
20 kg kalciumoksida (ili ekvivalentna množina diugog oksida zemljanih alkalaja) gase se sa koliko moguće malo vode i do-dadu se pri mješanju 1000 litara lužine sulfitne staničevine. Smjesa se zagreva u tlačnom kotlu tekom jednog sata, svrsishodno pod višim tlakom nekolikih atmosfera; posle toga vremena dobivoni talog se istisne. Koliko moguće osušeni talog se sada privede sa 50 kg pepeljače, ili, manje svrsishodno, sa 50 kg. sode pri mješanju na temperaturu kuvanja, čime privede organsku supstanciju u vodom rastopivi oblik i
na taj način postane masa žitka (dunnfiUssig). Dobivena rastopina se vruća istisne, filtrat po potrebi nakon potpunog osušenja na poznati način pougleni pri isključenju vaz-duha. produkt pougljenjenja naplavi se sa vodom i u vlažnu masu uvede se ugljikov dioksiod. Posle pretvorbe u produktu po-ugljenenja zadržanog sulfida u karbonat, izluži masu na poznati način, razboja-disni ugljen se suši, uluženu rastopinu al-kalikarbonata upotrebljuje za postupanje kod sledcćeg taloženja.
Na mestu lužine sulfitne staničevine može se korisno upotrebiti i pomije, koje otpadaju iz fabrikacije sulfitnog sprita.
Patentni zahtevi:
1. Postupak za proizvodnju visokoaktiv-nog uglja za razbojadisanje iz lužine sulfitne staničevine ili iz pomija sulfitnog sprita, nasnačen tim, da se istalože u ovim tekućinama sadržane taložive organske supstancije na poznati način, da se talog ođfil-trira i smeša sa jedinjenjima alkalija, koja podjeljuju talogu alkalnu reakciju, nato po potrebi dobivenu rastopinu posle filtracije, u tekućem stanju ili posle potpunog osu-šenja na običajan način pougljeni, produkt pougljenenja izluži vodom, osuši izluženi razbojadisni ugljen te dobivenu lužinu posle karbonizacije opet upotrebljava.
2 Oblik postupka po zahtevu 1) naznačen tim, da se u pougljeni produkt narno čen sa vodom, uvadja ugljikov dioksid do pretvorbe sulfida u karbonat i potom pomoću vode razbojadisani ugljen rastavi od lužine.