ZGODOVINSKI ZBORNIK
PRILOGA
LJUBLJANSKEMU ŠKOFIJSKEMU LISTU.
-4*1
*-<©©© Izhaja v nedoločenih obrokih, ciw«
Deseto leto.
Ljubljana, meseca oktobra 1897.
Številka 39.
H-
Libellus poematum
sive carminum variorum generum
Thomae Chronn
Labacensis Carniolani LL. Candidati.
Po vsej pravici skušamo kar mogoče natančno spoznati in proučiti življenje mož, ki so si stekli izrednih zaslug za cerkev in domovino. Pri takih študijah pa se utegne vendar le zgoditi, da gredo raziskovalci sem ter tje predaleč v svoji natančnosti in da objavljajo dejanja in pojave iz slavljenčevega življenja, o katerih se zdi, da se ne slagajo povse z vzvišeno sliko, katero smo si ustvarili o možu, sodeč ga po njegovem delovanju za občno blaginjo.
Nekaj sličnega si utegne znabiti kdo misliti, čitajoč rokopis, katerega hočemo v nastopnem doslovno objaviti. *) Ne nameravamo tukaj navajati vzrokov, ki bi kazali, da
**) Rokopis, katerega tukaj objavljamo, hrani licejalna knjižnica v Ljubljani pod štev. S4 Msc. Vezan je v rujavo usnje in ima na hrbtu napis: „Citroenu Libellus poematum." Obreza je zelena. Rokopis nima posebnega naslovnega lista. Prvo stran prvega lista začenja z monogramom Jezusovim (IHS) in potem ima naslov:	Li-
bellus poematum sive carminum variorum generum Thomae Chronn Labacensis Carniolani LL. Candidati." Knjižica ima 77 listov. Prva in zadnja dva sta prazna, 73 listov je pa popisanih. Štirje nepopisani listi so v zvezi z vezavo in so za več kot dve stoletji mlajši, nego rokopis sam, ker kažejo, da je dobil rokopis svojo sedanjo vez še le tekom tega stoletja. Vodni tisk na tem papirju kaže namreč na dveh listih doprsno podobo cesarja Frančiška II. z opisom: „Deutschlands Befreier Frani der Zwcitena dveh pa kaže vodni tisk cesarski grb, okoli grba pa napis: „Gott erhalte den Kaiser von Oestreich — i8t3."
bi tako očitanje v našem slučaju ne bilo opravičeno. To hočemo storiti ob svojem času. Za sedaj rečemo o povodu, ki nas je privel do objave tega rokopisa, le toliko, da smo hoteli s to objavo nekoliko osvetliti mladeniško dobo preslavnega ljubljanskega škofa Tomaža Hrena; ono dobo, v kateri se je mladi Tomaž vsega posvetil modricam ter skladal svoje latinske poezije.
Daljni povod temu je iskrena želja, da zberemo polagoma vso dostopno tvarino za dostojen in istinit životopis prezaslužnega škofa; bližnji povod pa je znamenita tristoletnica, katero v tekočem mesecu obhajamo.
I.isti rokopisa so skorgj vsi enako veliki (20X15 cm), le dva namreč 15. in 17., sta za spoznanje večja in nerazmerno velik je 22. (40X3 ' cm), ki obsega „Colloquium inter serenissimos ArchiducesCarolum patrem, et Ferdinandum filium recens natum, de bello Turcico ineundo."
Sicer je pa bukvovez, ki je vezal naš rokopis v teku tega stoletja, liste zmešal prav do dobrega. Kdor hoče čitati rokopis v izvirniku, naj si razvrsti liste tako-Ie: od 1. do 21. lista incl. je vse v redu, 22. list pa, ki je očividno pozneje vmes vtaknjen, moti v toliko, ker pretrga „Distichon numerale", ki se na 23. listu nadaljuje; od 23. do 48. lista incl. je vse v redu, za 48. listom se morajo pa vzeti listi od 57. do 64. incl., za temi naj se preide na liste od 49. do 56. incl. in končno na liste 63. do 73. incl.
Rokopis je pisal lastnoročno Tomaž Hren sam. Pisava je velika, krepka in večinoma lahko čitati. Črnilo je v prvi polovici precej črno, v zadnji polovici pa je že bolj obledelo.
39
Ravno pred 300 leti. namreč na dan godu sv. Lu-keža leta 1597, je izbral mladeniški, še le devetnajstletni nadvojvoda Ferdinand — poznejši cesar Ferdinand II. — v nemškem Gradcu našega rojaka, tedanjega stolnega dekana ljubljanskega, Tomaža Hrena za škofa ljubljanskega. Nadvojvoda Ferdinand se je ravnal pri tem važnem koraku po želji pokojnega ljubljanskega škofa Janeza Tavčarja, kateri mu je na smrtni postelji priporočal Tomaža Hrena kot moža, najvrednejšega za ljubljansko škofovsko stolico. Tomaž Hren sam nam je ohranil ta znameniti dogodek ter je kratko zabeležil tudi čutila, ki so navdajala ob tej znameniti priliki njegovo srce, z nastopnimi besedami: „Bogu in Devici Mariji, veliki božji porodnici, bodi čast in slava! — V god sv. evangelista Lukeža sem bil od presvitlega nadvojvode Ferdinanda, svojega presvitlega gospoda, v Gradcu, v grajskem dvoru, v notranji nadvojvodovi sobi, ustmeno izvoljen in imenovan za škofa ljubljanskega. Gospod Jezus, naš zveličar in škof naših duš, brez čegar pomoči je naše delo brezvspešno, naj mi podeli milost svojega svetega Duha, da bi z njegovo pomočjo jaz slabi opravljal to visoko službo ter s svojim dejanjem in svojimi nauki koristil časti njegovega veličanstva pri dušah mnogih kristjanov, in da bi končno prejel nebeško krono, katera je obljubljena tistim, ki vstrajajo zvesto do konca. Amen."
To molitev novega škofa je Bog tudi uslišal, kajti nova zarja je napočila s teni dnevom naši škofiji, zarja katoliškega gibanja, ki se je pod neustrašenim in neutrudljivim vodstvom škofa Tomaža Hrena prerodilo in čudovito utrdilo. Tri sto let je že zatonilo v morje večnosti in še uživamo sadove njegovega neumornega truda, še crpimo iz neusahljivega studenca katoliške resnice, za katero je zastavil slavni Hren vse svoje dušne sile. Za trdno upamo, da je naš Tomaž že davno prejel od Boga nebeško krono in obilno plačilo, ter prosimo Vsemogočnega, naj prodirajoči katoliški ideji tudi v naših dneh podeli isto moč in iste vspehe, kot ob Hrenovih Časih.
V	nastopnem objavljene poezije pa naj bodo majhen kamenček za Hrenov životopis ter naj vzbudi zasluženo zanimanje za življenje in delovanje tega našega velikega škofa.
1.
In natalem magnifici viri Domini Caspari Sitnik, protonotarii aposlolici et comitis palatini, archiducalis consiliarii etc patrui et Mecaenatis mei. Scriptum ad foelix novi anni auspicium anno iSSi.
Jam sol emensus coeli revolubilis orbes Flamivoinos verso cardine vertit equos
Atque biceps reserat stridentia limina Janus Urnaque coelestes humida fundit aquas.
Vota novus poscit fatis urgentibus annus.
Omnia dum rapido turbine quassa ruunt
Gratulor ergo tuae praedulcis avuncule sorti Et mea Musa novum gestit adepta decus
Carpere te salvum vitales luminis auras,
Leniter et vitae flectere coepta tuae.
Inter tot gravium discrimina turbida rerum Euriposque vagos, praecipitasque vices
Hinc precor, ut longos traducas molliter annos Et spiret rebus numinis aura tuis.
Cumque dies redeat faustis decursibus anni,
A cuius sacro nomine nomen habes:
Jam quoque natalis festivo grator honori,
Et mea mens geminis plausibus acta salit.
Natus es arbitrio superum foelicibus astris Infestumque nihil siella vel ulla tulit.
Non tibi Saturni nocuit lachrymabile sydus.
Obstitit huic radiis Juppiter ipse suis.
Afflavit mites volucris Cyllenius ignes Ingeniumque sagax, altaque dona dedit.
Mars ferus, incursu submotus Cypridos almae Cessit, et infaustae conticuere minae.
Sol quoque ferales discussit lucidus umbras Et micuit rutilis Luna serena comis.
O	fortunati quibus arduus annuit aether, Multifidumque regit, numinis instar, iter.
Palladis accessit naturae dotibus ardor,
Vitaque labe carens ambiguoque dolo.
Sacra Themis, legum tibi nodos arte reclusit. Imponens capiti serta decora tuo.
Invidiae non virus edax tibi damna movebit,
Aegide Palladia spicula cuncta teres.
Vive, valeque meis velut anchora firma Camoenis Et me consueto prende favore rogo.
Illa dies semper laeto se lumine pandat
Atque ferat coeptis prospera quaeque tuis.
2.
In discessum Vienna Austriae Tubingam, lectissimorum juvenum Pauli Blo, et Stephani Galli.
Mane erat, et nitidum Phoebus lustravit Olympum Ordine conjunctis quattuor actus equis.
Luce polum rosea pinxit, terrasque jacentes,
Insuper et claris expulit astra rotis.
Aurea splenduerat croceis Aurora capillis Et circumfuso rore madebat humus.
Cum mea de molli relevassem membra grabatho. Et peterem fontes lenesonantis aquae,
Tum mox coeruleas sursum delapsa per auras, Constitit ante oculos candida Nympha meos
Candidior nivibus, flavis decorata capillis,
Cui vel non tonsis cedit Apollo comis.
Hanc ego conspiciens, vultum mirabar 111 illa Collaque, cum manibus pectora tota simul.
Dixi ego: divinus quis spiritus incolit artus ?
Talia dicentis permeat ossa pavor.
Illa sed et blando vultu solata timentem Et retulit placido talia verba sono:
Excute nunc tristes, moneo, de pectore motus Et versu promptas permeditare vias.
Arma resume citus, simul et tritonia tela,
Cur tua sic somno Musa sepulta jacet?
En duo preclari juvenes, quos maxima nostri Cura tenet, certum nunc iter instituunt.
Qui studio nostrum summo coluere Lycaeum, Quod gremio nobis alta Vienna fovet.
Et bene jam notum est, patrios liquisse penates, Quo vel in ignota nos regione colant.
Haec mens illorum est, haec stat sententia firme, Hinc etenim ventis candida vela dabunt.
Ergo age tu gelida procul hinc formidine pulsa, Arripias laetus, quam tibi monstro lyram.
Et juvenum cane discessus, et itinera longa Prospera felici numine laeta jube.
Haec ubi dicta suis retulisset Nympha labellis,
Mox celeri tractu regna superna petit. —
Ergo Deae monitis, tandem mea labra resolvo, Nympharum, Juvenes, splendida turba, novem.
Pergite felices (si qua prece fata levantur)
Et laeti patria ducite ab urbe pedem.
Ille Deus superum nutu qui concutit orbem Reddat iter foelix, hoc duce ferte viam.
Hinc abeant casus, abeantque pericula cuncta, Vestraque supremus prosperet acta Deus.
Ite bonis avibus, simul et per longa valete Tempora, quos placide culta Minerva fovet,
Ergo valete boni fratres, dulcesque parentes.
Et pia Musarum caetera turba vale.
Musarum graex culte vale, atque urbs celsa Viennae, Jam jam discedunt, tu pie Christe fave.
3.
In nuptias nobilis viri Domini Melchioris Alaudae, sacrae Caes. Majestati a secretis spiritualibus, Reginam Schott-nerin viduam ducentis, Epithalamion.
Plaudite Pierides bifidi sacra numina montis Laetitiae ac laeto carmine signa date.
Moerorum gelidas elegia discute nubes Desine purpureas imbre rigare genas.
Inque vicem Ascraeae resonent de more Camaenae Bellerophontaeum conciiientque melos.
Thymbraeus crines redimitus floribus adsit, Threiciam digitis tangat et inde chelyn.
Huic Drvades sociae praecingite flore capillos Roscida flexilibus ponite serta comis.
Ortus namque dies festivo dignus honore,
Quo duo conjungunt foedera sacra thori.
Quo face solemni connectit corpora lecto Bina, peroptate connubialis Hymen.
Atque novis pariter, dulcissima gaudia sponsis Decernit celsae Diva timenda Paphi.
Quas etenim flammas tacita sub mente repostas Jecerat astuta penniger arte puer:
Quaeque volatilibus tulit olim vulnera telis,
Et pius amborum pectora laesit amor:
Perspicis in campos nunc nunc se prodere apertos, Quodque prius latuit, connotat haecce dies.
Scilicet ut taedis applaudant omnia votis,
Numina Pegasei verticis alta sacri.
Taedifer atque Pater, cuius Regina choruscans Implicita est dextrae, limina grata subit.
Et festos celebret post vincla jugalia pacta, Sponsorumque animis gaudia mille vehat.
Gratulor ergo tibi felices sponse Hymenaeos Optoque coniugio prospera quaeque tuo.
Gratulor excelsis praestes quod honoribus, atque Consiliis suescas participare sacris.
Gratulor eximiis quod sis virtutibus auctus,
Nuptae prae reliquis unde placere soles.
Sponsaque formosas inter numeranda Napaeas, Grator quod thalamum sit subitura tuum.
Transigat haec tecum Pylios feliciter annos Seraque Cumeae saecula vatis agat.
Hinc stirpis venient tibi fundamenta futurae Dulcia molliculi pignora chara thori.
Quare consortem fausto quia sidere ducis,
Te juvet et servet Rector ab arce poli.
Foedera jam stabili firmet nexu socialia
Qui probat et reprobat quaelibet acta Deus.
Componat mentem Concordia dulcis utramque, Unus sit sensus, mens pia, sancta fides.
Vivite foelices. geniali vivite lecto,
Nec mors dissolvat quod ligat unus amor.
Unanimes casti vos vivite turturis instar,
Illa Sybillinos, Nestoris ille dies.
4-
In natalem reverendi Domini Christophori Tut, administratoris coenobii Erla etc.
Cynthius octipedis transcendens brachia Cancri,
Hac tulit aestiferos qua Leo regnat equos.
Radit iter liquidum, niveis stansque aethere bigis Igne micat solito fulgidiore suo.
Squalidus et nemorum vates secreta petebam, Tristia mutarem ut tempora forte loco.
O	te quid moesto movet hic dare corde quaerelas? Phoebe, quin es reliquis par quoque laetus? ais Huc ades, et textam Daphneide fronde coronam Obsequiis studio Christophoro referas.
Rite patens cuius gaudet natalibus orbis,
Vota chori iungens nomine Pegasei.
Sume igitur placidus, quando lux dictitat isthaec Talia natali munera sume tuo.
Viveque Nestoreos, sed non inglorius, annos Tuta simul donec scanderis astra. Vale.
39*
J).
In celeberrimum, et solennem actum egregii, doctrina et eruditione ornatissimi juvenis Domini Joannis Marcovitsch Ratmanstorffensis Carnioli, cum sub magnifico, nobili atque clariss. viro Domino Alexio Strauss Lab. earundem Doctore, V. J. Licentiando, Logices professore ordinario et in archigymnasio Viennensi Rectore dignissimo Docto-rali in Philosophia dignitate cumularetur, observantiae et conterranei amoris ergo scriptum per me.
Quem video ad bifidi properare cacumina montis, Quem comitata simul turba novena colit r Quis nunc Gorgoneis, flava adspirante Minerva, Blandula deposcit labra rigare vadis r Et cui Threicio, niveis decorate capillis
Phoebe pater resonas tinnula plectra, modo.'
Est ne aliquis qui te viridi florente iuventa,
Fertur et Aonias excoluisse Deas r Aut cui Pierides animoso pectore Nymphas Discendi studio visere cura fuit?
Ut jam pro vigili diademata justa labore Herculeo athletae lauriger ipse feras:
Scilicet hoc signum est, sunt haec praesagia certa, Nempe tibi juvenem conciliasse bonum.
Qui simul atque sacram vitae conspexerat auram Se patrocinio tradidit usque tuo.
Ut quondam meritis altas Heliconis ad arces Ire suis, gnava sedulitate queat.
Sed nec proposito juvenem spes vana fefellit,
Quod cano declarat lux hodierna satis. Fundamenta rei male nec iecisse futurae
Constat eum. Quoniam surgere cernis opus. Quod cum Daedaleo struxerunt Pallade Phoebus, Cumque Latonigena plebs bene docta Deo.
Ergo sibi hunc primis subito labentibus annis Devinxit studio diva Thalia suo.
Aetas quaque solet iuvenilis pingier arte,
Doctum, (difficili non remorante via)
Duxit ad irriguos Musarum sedula fontes,
Totaque in artifici merserat ora vado.
Unde cothurnato fervens sudare Maroni Coepit, et assidue volvere scripta manu.
Et jam pastorum rauco modulamine cantus, Arvaque cultu tenet, pampineasque comas:
Cum se Troianae produnt excidia gentis,
Factaque terribili Martia bella modo.
Quae simul admirans cupido volvensque legensque Pectore: Faelices, dixit, in orbe viri,
Sorte quibus superas tali conscendere sedes Arbitrio facili Juppiter attribuit:
Me quoque participem tantorum ex parte laborum Reddite si datur his dexteritate frui.
Talia flagrabat quamvis sudore maderet,
Corpus et aspiceret debilitate premi.
Impiger incoepto motu properabat honesto,
Eloquio studuit cum Cicerona sequi.
Ut demum horrisonis verborum fluctibus haustis, Pergeret ad Sophiae flumina curva sacrae.
Hic ut amans recti, quamque exagitatus amore Rerum abstrusarum cognitionis erat Nil referam : res est toti manifesta catervae,
Acris ut extiterit, grex studiose, tuae.
Cinxit odorata cuius cava tempora lauro Pegasidum Phoebus gloria magna chori. Delphicolae annuerat roseo stipata Dearum Casta sodalitio, quae Jove nata soror.
Addidit humidulis victrici, innupta Minerva Fronte coronato, talia verba labris:
1	nunc et coeptae memori vestigia mente (Quamvis difficile est) fortia fige viae.
Candida quae croceos modo vestit laurea crines Calcar Joannes sit generose tibi :
Altos quo intrepide discas tolerare labores Grandius ac vincas quod tibi surgit opus. Dixit, et in mentis condit penetralibus imis Quae tulerat placido Graia diva sono.
Quare Heliconiadum si non fuit ante minister: Bacciferas et si non satis hausit aquas:
Nunc ad Aristotelis magno conamine sensus Fluctivagam coepit flectere sorte ratim.
Quae sit naturae solers prudentia rerum,
Indagat, cursus aetheris atque vagos:
Quis rerum sator, et spaciosi conditor orbis Steliantisque poli, dicitur osse Sophis.
Quae via sit soli dum per duodena feratur Signa colorati maxima Zodiaci:
Quid causae veniat, niveis cur Cynthia bigis Luna cruentetur: singula nosse cupit.
Praeterea exquirit vitae documenta probatae, Quave bonos virtus sydera ad alta vehat.
Non aliter cumulum tantas congessit in unum Divitias, quam si sedula quaerit apis Herbida frondoso rident dum tempore prata Mellifluos, varie sollicitata, favos.
Sic sic multiplici nodosa volumina discens Cecropias animo conglomerabat opes.
Ergo tibi studio tantorum parta laborum Gloria, Hamadryadum saecula longa viget. Quam tibi nec fallax lugubri funere fatum Extorquere potest, sera nec ulla dies.
Jam sudasse iuvat, gelidosque bibisse liquores Quos bene Thespiadum numina magna fovet: Dum tibi pennatus rutilo delapsus Olympo Phoebus, Joannes gaudia mille ferat.
Quisquis es horribiles moneo ne temne labores, Virtutis siquidem semita recta labor.
Hoc sine, crede mihi, latitares magne ferarum Amphitrioniades victor, honore carens.
Hoc sine bellipotens tetra oblivione sepultus Hector, et extinctus nil nisi terra foret.
Hoc sine quod vastus gremio complectitur orbis Tartarei quondam praeda Acherontis erit.
Musa sed ancipiti cursu quid longius erras \ Exequere officii munia iusta tui.
Perge igitur foelix qua te via ducit in altas Virtutum sedes, nec mora tardet iter.
I	nunc pictorum domicilia sancta polorum Scande gradu facili, et nubila densa seca.
Callis apertus adest; hoc annuit arduus aether Dum tibi Pimplaeae gaudia laeta canunt.
Sic tua post fragilis praesens discrimina vitae Laus erit, et nitido fama reposta polo.
Excusum typis Stephani Creiizeri
anno 1S82.
6.
In nuptiis nobilis et ornatissimi D. Danielis Schlegeri, sacrae Caes: Regiaeque Majestati penes cameram aulicam a bellicis expeditionibus sponsi: et nobilis pudicissimaeque Virginis Annae Mariae, nobilis et egregii inri Joannis Poinsot, sac. Rom. Imperii Fecialis filiae sponsae editum epithalamion.
Tu mihi magne Pater concessique author amoris Hymen ades, (vatum si te mortalia tangunt Carmina, sollicitus vel vincla jugalia curas)
Vosque novem Musae, ad Clarias quae luditis undas, Annuite, hisque labris sacros praebete liquores.
Dum sacra vestra colo, dum connubialia canto Foedera, sponsorum et consector carmine laudes.
Ut primum liciti penetrare Cupidinis ignes Pectora persensit sponsus, Venerisque sagittas Conjugii statuit sub certa vivere lege :
Omnia quae patulo coelum complectitur orbe, Edocuit, iussit venturaque saecla tenere.
Non Phrygius tali flagrabat Pastor amore Dum Priami tectis inferret Dorica furta.
Caerula vel radens manibus ventosa Leander,
Exitio cuius Sestaeum inclaruit aequor.
Non Phasias, inquam, nec regno dives Elisa,
Vel patriis funesta comis truculentaque Scylla Hoc caluere igni, sed quidam degener aestus Viscera torquebat, turpique urebat amore.
Haec igitur secum tacito dum corde volutat Donaque conjugii perpendit: protinus aptam Fert animus sociam sibi foedere iungere vitae. Dumque ita scrutatur passim, quam ducere possit, Anna Maria brevi succurrit tempore sponsa:
Hanc amat, hanc ardet, votis hanc expetit unam. Annaque quid mirum parili si carpitur igni ?
Inque suo solum Schlegero lumina figit:
Artibus edoctum decorat quem candida virtus ?
Est mihi namque animus, pietas, mens conscia recti, Candor, et ingenium, tua patria cognita sponse:
Cuius ut existunt infracto robore turres,
Sic quos foelici Tyrnavia protulit ortu,
Egregios virtute viros atque efficit arte.
Adde, quod et virtus tua iam per Caesaris alta Atria sit celebris, volitetque per ora virorum Undique cunctorum, quos vel placidissima morum Forma tibi iunxit, notos vel fecit honestas.
Haec fuerat, thalamo quod virgo Maria pudico
Sponsa recens, humili veniat non edita stirpe Causa tuo, haec aetus irritamenta probati.
Sed nec laudis inops, grati vel honoris egena Sponsa manet: cuius si forsan splendida nostris Jam foret incultis Virtus dicenda Camaenis Vix 'partem ex multis caneremus laudibus unam Nam pietate, fide, multas hac urbe puellas Astra vel ut nitido Sol vincit in axe minora.
Quam non fucus iners, lascivaque gaudia mundi Effecere levem, placidam ceu ductus honesti.
Gratulor ergo tibi sincero cordis amore O Schlegere, tuos talem nunc, auspice Christo, Currere in amplexus, felici sydere sponsam.
Gratulor et sponsae, talem quod adepta maritum Gestiar, ex quo sit seros visura nepotes.
Vivite quos Christo, superisque ita vivere visum est Aeternos sine nube dies. Vos gratia foelix,
Et pax alma dies servet comitata perennes.
Exulet a vestris nunquam Concordia lectis,
Sed sibi durantem figat per pectora sedem.
Vivite turturibus similes, numerateque laeti Anna Sybillinos, Daniel sed Nestoris annos.
/•
Aliud.
Densa velut tenero complectitur ulmus amore Pampineam, stabili atque aeterno foedere vitem. Cuius onus miserata subit relevatque ferendo, Quamque colit constans quovis discrimine rerum: Seu Ver purpureum per prata virentia sese Ostentet: vel apes tepidum populentur Hymetum. Herbida seu saliat campis florentibus Aestas Hortis vel ludat, vel messe superbiat Afra.
Seu premat Autumnus calcatis sordidus uvis Musta cadis : glacialis Hyems seu cuncta pruinis Deformet, ventisque ferox Borealibus urat.
Viribus exhaustam donec vertentibus annis, Exesamque avidis spatiosi dentibus aevi Amputet immitis curvanti falce colonus :
Tunc comitis sociaeque expers deponit honorem Mox solitum, et prono deflectit pondere corpus.
Sic quos non Gnidii tetigere Cupidinis arcus Illiciti, sed castus amor, sub origine mundi In Paradisiacis quondam regionibus ortus Pectore non ficto geminos sociavit amantes, Juraque legitimi iuvat intemerata cubilis Acceptare animis: adeo pax aurea, candor,
Gratia, simplicitas, fidei ligat ardor avitae:
Ut quoties dubiis fluxi decursibus aevi Terribilis rapido veniens Aquilone procella Ingruit, et faustum Solem inter nubila condit, Mutua in alterius versetur cura salutem.
Si pars una gemit, luctu aut pallescit acerbo, Cum furit attonito violentus corpore morbus: Effera ve! dubiae saevit Rhamnusidis ira: Consilium, aut medicas praebet pars altera palmas. Uni quae gravis est, ita pondere sarcina dempto Fit levior, siforte humeris sit gesta duobus.
neat constantia, mentes nis accendit honestis, liquisse fidelem : sic mutua vitae : molliter aevo, solverit artus, aec sententia surgit, sine crimine vitam na numina quondam puer, qui subdola tela
Exundant igitur plausu, geminataque luctu Gaudia discusso vocibus accumulant. Carminibusque novis nunc alta silentia rumpunt, Qualia pro meritis postulat haecce dies. Exoptantque bonis vitae successibus almae.
Sic tibi natalem hunc ire redire diu,
Improba non unquam te quo Rhamnusidis ira. Nullus vel vortex insidiantis agat.
Sic sic decurrat totius factio vitae,
Ut ducas columis stamina longa. Vale.
Excusit Stephanus Creiizer
anno iS83.
Adde, quod haec perpes te Quas socialis Hymen fiamr Esse nefas thalami sociam Inque vicem virtutis opus,
Stamina, continuo traduceri Ipse Deus donec nexos dis:
Vos hinc faelices, quibus h Degere lege thori posthac :
O sponsi: Non hos vanissii Foeda Cypris, Cypri usque Cordibus intorquet, vobis iniecit amores,
Almo sed rapidum qui pollice versat Olympum.
Gratulor ergo tibi faciles Schlegere Hymenaeos, Hisque simul sperata precor tranquillaque fata: Quaeque tuos nunc Anna thoros optata Maria Ingreditur, prudens, claro sata stemmate, pulchra, Casta, decens, mitis, roseo suffusa colore,
Phoenicis tecum claudat foeliciter annos.
Qualis erat custos socii Lucretia lecti,
Ante trucis quam passa fuit in crimine Regis: Qualis et ambustas avido bibit ore favillas,
Portia Romuleae laus insuperabilis urbis ;
Talis in amplexus, radians Schlegere, marita Vertitur Anna tuos, sed longe dispare fato.
Ludite securi, geniali ludite voto,
Blandula roscidulis et figite basia labris.
Nullus vos livor, nec turbida vexet Erynnis,
Gaudia sed maneant non emorientia sanos.
Edite foecundi suavissima pignora lecti Vestra secuturis transcribite nomina lustris.
Vive tua Daniel cum compare, vive, Maria, Incolumisque annos facundi vince Platonis.
Vive thori consors Danielis facta Maria,
Longaque fatidicae simul exige tempora vatis.
Vivite blandidulo iunctissima pectora lecto, Ambiat et niveis thalamum pax candida pennis.
Excusum typis Stephani Creiizer
anno MDLXXXIV.
8.
In natalem Heliae Štanjelu Philosophiae liaccalaurei et Bursae Agni provisoris communitatis nomine facta Genethlia.
Phoebus ut extremos cursu delatus in orbes Tvndaridum (peperit quos Rosa Laeta) fuit,
Illa dies micuit, tenerae primordia vitae Qua tibi pacifico Christus amore dedit Nomen et Heliae Thesbaeo a sanguine vatis,
Gloria cui nullo est emoritura die.
Haec nitido surgens solito rutilantior ortu,
Laetitiae suasit munia digna sacrae.
Assensum praebet lectissima turba Dearum,
Quae colit Agninae tecta vetusta domus.
Insuper assentit Musis addicta Juventus,
Votaque cum Nymphis uberiora facit.
9-
In honorem religiosi ac devoti viri Christophori Pro^elco, cum in monasterio Hor\ogburgensi sacro habitu indueretur.
Cura nimis mentes multorum sauciat ingens, Heroum insignes titulos vaenarier, atque Regales ut opes cumulent, quas divite plena India Mennoniis fundit sub partibus auro.
Sic quoque lascivos alii sectantur amores, Thuraque Thyrsigeri ponunt altaribus udi.
Officiis at plena dolis hunc implicat Aula,
Plenus et ancipitis Mavors discriminis illum Horrida in arma ciet, dehinc funere mergit acerbo. Obscurum pariter studia in contraria vulgus Rumpit difficiles animos, agitataque sensa.
Usque adeo terris dubia nil fit sine mente Sed tu res mundi caecas, et ludicra temnens Praemia soteris tacita ratione volutans Reddita bissenae Christi turbae inclyta verba:
Orbis erit, nostri pius assecla, turbidus hostis: Zodiacum vitae tristem, quo laetior inde Eligis, extaret coelis sine fine beatis.
Ludis et instabiles terrarum provide casus.
Curre modo, quod carpis iter. Sic munere functi Occupet aethereas animus post funera sedes.
io.
Ad sacrae Caes. Majest. Sacellanum, cum illi ab aulico quodam aliquot numeri saltatorii recens edditi dedicarentur.
Hos placido vultu modulos tibi sume canoros, Addite Caesareo vir venerande choro :
Saepe quibus Charites choreas et Oreades urgent.
Et salit Aeoniis casta Thalia jugis.
Nec non Boiorum radians Guilhelmus in oris Princeps, in saltus solvitur ipse leves.
Donum si spectes tenue est, si expenderis autem Hunc animum, magni muneris instar erunt.
II.
Octostichon in coronatione M. Thomae Capeller, harmonice per eius fratrem redditum.
Dum tibi regificis formosus Apollo triumphis Jura Magisterii, frater amande, tulit:
Haecce novem coetu Pallas bene cincta sororum Unanimi fertur vota dedisse sono.
Vivito, Thespiadum quem sio per amoena vagari Arva juvat, molles nec sine laude dies.
Quae nunc fama viget studio quaesita perenni Arbitrio perpes floreat usque Jovis.
12.
Ad Wolfgangum Piidler, imagini illi a me donatae, inscripta.
Haec dona quamvis sint leviuscula Nec facta docti Praxitelis manu:
Coive Apellis picta Marte Altera pars animae o Pildlere:
Candore mentis percipier sacro (Nam tale dictant foedera Thesei:)
Praesens ut extet fama nostri Pectoris insita maior antris.
Foeliciter quem vivere sospitem Votis lacesso coelica numina Ut artibus clarum suprema Mathusalae videam senecta.
i3.
In natalem reverendi Patris Georgii Karstner, Praepositi Dorotheanei.
Postquam clarus equos spacioso cardine Titan Caesariem promens nitidam, vultusque decoros Laxet, et ingenti terras splendore salutet;
O canis reverende senex et moribus idem Culte sacris, ima quemque o tellure revulsum Candida sidereo Virtus locat aetheris axe:
Exere jam laetos casto sub pectore plausus, Ipseque, qui vitam dederat, grateris honori,
Annua cum positis fument altaria donis Templaque dent lepidos Nabathaei thuris odores. Horrificis erepte malis, tot casibus atque Quos metu instabili crebro Rhamnusis amara Eumenis ac discors dominans mortalibus aegris, Atque cient furiae: rursus cum numine Divum Corpore sat valido, vegetis ac viribus usque, Tempora sideribus gaudens venientia laetis Quae tibi nascenti primae incunabula vitae Aspicis, attulerant, oculisque senilibus hauris.
Et precor (o nostris succedant omnia votis)
Viribus haec longum videas redeuntia firmis.
Tristia Lanificae en mutant decreta sorores.
Seque parant faciles, ac mollia stamina faustis Cursibus extendunt, et fila tenacia nectunt.
Adde quod in tumidum qui tela Georgius hydrum Torquet, honorifico cuius tu nomine gaudes, Quicquid in ambiguam poterit contingere sortem Ominis infausti, sacro munimine tollet.
Hic moderatorem rapidi exorabit Olympi,
Ut quondam foetum tot te Virtutibus almis, Quando gravis debiles Lachesis truncaverit artus, Spiritus aetherea coelorum sede potitus Regnet, et aeternas cum Christo captet honores.
H
Epigramma Tullianum.
Thaide peioris propter mendacia scorti,
Cuius erat toto cognita fama foro,
Claudimur innocui tenebroso limine tetri Carceris, exemit tertia nosque dies.
Sic petimus vexent mendacis crimina linguae Ut merita est, orci turba timenda nigri.
15.
In natalem domini Marci Schwarcivis Viennensis.
Mundi per duodena vehens Sol igneus astra Alipedes auratus equos, nova gaudia, postquam Roranti Oceano exoriens caput extulit udum, Coepit ab insueta late diffundere luce.
Unde Viennenses fusi longo ordine Patres Saxea morbosae visunt penetralia pubis.
Scilicet altiloqui memorant praeconia Marci Claraque devotis retractant gesta cothurnis.
Horum ego permistus numero, solennia summo Vota fero patri geminas ad sidera palmas Volvens: ut cuius sanctis natalibus ultro Ardua thure calent hodie dolubra Sabaeo: Robore Virtutis firmo circumfluus aequae Terrifico insanae devicto turbine sortis Zodiacum volucris vitae sic dirigat omnem,
/nvida Tisiphone fixis ne hunc sedibus unquam Vortice vel demens rapido Fortuna revellat.
S.ic tibi fata levi faveant properantia cursu, C.onsimiles sine nube dies ut saepe reducat V.italem rutila qui lampade verrit Olympum.
16.
In primitias militis, Christi militiam ingressi, Georgii Nidii etc.
Martis alumnus eras quondam praestantibus ausis Militiae durum rite secutus iter.
Saepius oppositas, lituo clangente phalanges, Rumpere cum socio milite dulce fuit.
Mille tibi superata feri discrimina belli,
Dum forti magnus pectore fervor erat.
Postmodo pertaesus caeci certamina mundi,
Quae vindicta ferox, iraque saeva ciet.
Signa salutiferi sectatus es aurea Christi Armaque mortali non superanda manu.
Ante quidem clarae retulisti praemia laudis, Hostiles inter, Marte furente, minas:
At magis illustris splendescis honore trophaei, Vincis, et invictum quod fuit ante tibi.
Orbis opes, carnisque luem, rabiemque cruenti Daemonis, et mundi caetera monstra teris.
Quam bene dextra vagae cessit mutatio sortis,
O quantum peperit tessera sacra decus.
Nobilis haec cunctas superat victoria palmas.
Hac sine nulla viret gloria, nulla salus.
Cedite laurigeri, ludibria vana, triumphi
Roma quibus quondam sustulit alta caput.
Marcescant hederae, lauri, cednque fugaces,
At Christi semper viva corona nitet.
Hanc si promeruit victor per proelia Christi Perque cruces varias, difficilesque vias.
Aeternis laetus spoliis super astra micabit,
Et sine fine virens coelica serta geret.
Cumque novus celebres iam mystica sacra sacerdos, Et ritu veteri verba verenda sones:
Laetor, et haec tenui gratantia carmina cultu Ofiero primitiis, vir venerande, tuis.
17'
Epigramma.
Dum novus immenso splendesceret annus in orbe Praecipitique sacrum spargeret axe iubar, Aeonidum grex forte cavis egressus ab antris, Concinuit placidis talia verba sonis:
Ardua soligenae Phoenicis transige lustra Nomina qui nigri Marce coloris amas.
Qui tibi nunc columi foelix quoque contigit annus Saecula Hamadryadum currat ad usque. Vale.
18.
In honorem Annae Mariae, Joannis Aper. Sac. Caes. Regiaeque Majestatis Interpretis filiolae, cum sacro fonte perlueretur.')
Anna, qV ibus rEfeRAm surgentls iNitia vitAe NovibVs? Quibus Impositum tibi nVmine nomcN Nobile sydEReo per Romam REbus ? mihi (cum) —*) N Ardua Parnasi sINt cultA laboribus arv— A
') Velike črke v tej pesmici imajo poseben	pomen,	vendar	pa
jih	v	tisku ni lahko tako	razpostaviti, da bi bilo	razpregledno.	Čita
se	trikrat „Anna Maria"	in Štirikrat „Averin.“
®) Je odrezano in	se torej ne more brati.
Mole sub hac divINo MuNere nacta salute —M Albo sanctoRum sociArls parva puell—A Rore ut perluEris sacro Nec deseRE robu—R Istud jVstitiae quo Nunc es praedita : sed V—I AltitoNantls ChRisti hoc AethEra proVehe ad alt—A.
!Q-
In natalem prudentissimi viri Domini Stephani Streinn, Caesar ei in Austria oppidi Medling judicis aequissimi etc.
Sume hilares vultus, quales pulcherrima poscunt, Tempora natalis, vir memorande, tui.
Ecce per immensum fundens sua lumina mundum Phoebus, et alatis graviter ortus equis Hanc retulit lucem, tibi qua primordia vitae Aethereus magno Christus amore dedit.
Nomen et eximium pictisque nitentius astris,
Vivida quo poterit laurus habere decus.
Scili cet Aonia circum cava tempora lauro Septus es. Hinc Stephani, candide, nomen habes. Talia quandoquidem virtute fideque probatos Rite decet meritis, nomina ferre, viros.
Ergo iure tuo genitali grator honori,
In mea sollicitas et voco vota Deas.
Nobile cum natis et conjuge Nestoris aevum Non sine vivaci transige laude. Vale.
20.
Applausus heroicus nobili et egregio viro Domino Andreae Reschio, Caes. Majestati a Fisci aulici rationibus, cum ad novum officium eveheretur, gratulatorie scriptus.
Quis te praestanti gravidum virtute, sub ipso Pondere curarum tanto, magnaque laborum Mole fatigatum, nullaque gravedine duri Victum operis; meritum sudoris praemia tanti, Amplaque masculeae sic dona capessere mentis Miretur tacitus.' Virtus cum vendicet aequa Hocce sibi, emeritos ac iure exposcat honores?
Scilicet est humili quae nescia serpere terra,
Alta petit, nec fixa manet, nisi vertice summo.
Hinc proprio cernens tete munime septum,
Egregium decus ostentans; per inhospita saxa Tendere iter, fixos nequicquam inflectere gressus, Officii, ut par est. satis alto culmine sistit.
Altius et sistet Dii voto robora subdant.
Ut te Romulei quondam sit Caesaris aula Nomine consilii claro visura decorum.
Utere sideribus, Reschi, tibi sorte, serenis Arridente nova, dum se pernicibus alis Erigit, et niveo late fulgore coruscat.
Hoc decus officii nota virtute paratum Auspicio eveniat, medio labenteque cursu,
Extremo pariter (Dii faxint) fine secundum. (Nadaljevanje.)
V	^Pfllll/1 Libellus poematum sive carminum, variorum f OUUlllUi generum. Thomae VlirOnn Laba,censis Car-niolani LL. Candidati.
Izdajatelj in odgovorni urednik: Martin Pogačar. - Tiska »Katoliška Tiskarna« v Ljubljani